Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
potestis. » Haec nempe
et alia perplura, sicuti erat fallacissimus daemon,
eidem monacho illudens, frivola retulit, adeoque
illum illexit, ut communi fratrum synaxi matutinali
defuerit. Illud sane quod de Dominica resurrectione
seductorie confinxit, verba sacri redarguunt Evangelii,
quae dicunt: « Multa corpora sanctorum, qui
dormierant, surrexerunt. » Non, inquiunt, #omnia,@#
sed #multa.@# Et ita revera profitetur fides catholica.
Licet enim aliquoties, vera Omnipotentis praescientia
disponente, fallacissimi omnino daemones minus
irrita praenuntient, tamen, quantum ex illorum deliberatione
fit, perfunctoria ac seductoria conflant;
vel etiam, si contigerit ex parte quae praesagantur
ab eisdem fieri, non plane saluti humanae sunt profutura,
nisi forte divina fiat providentia, ob correctionis
solertiam.
Hujusmodi igitur mihimet nuperrime multoties,
Deo propitiante, palam est contigisse. Nam dum
aliquando in beati martyris Leodegarii monasterio,
quod Cappellis cognominatur, positus degerem,
nocte quadam, ante matutinalem synaxin, astitit
mihi ex parte pedum lectuli forma homunculi teterrimae
speciei. Erat enim, quantum a me dignosci
potuit, statura mediocris, collo gracili, facie macilenta,
oculis nigerrimis, fronte rugosa et contracta,
depressis naribus, ore exporrecto, labellis tumentibus,
mento subtracto ac perangusto, barba caprina,
auribus hirtis et praeacutis, capillis stantibus et incompositis,
dentibus caninis, occipitio acuto, pectore
tumido, dorso gibbato, clunibus agitantibus, vestibus
sordidis, conatu aestuans ac toto corpore praeceps;
arripiensque summitatem strati in quo cubabam,
totum terribiliter concussit lectulum, ac deinde
infit: « Non tu in hoc loco ultra manebis. » At
ego territus, evigilansque, sicuti repente fieri
contingit, aspexi talem quem praescripsi. Ipse vero
infrendens identidem aiebat: « Non hic ultra manebis. »
Illico denique a lectulo exsiliens, cucurri in
monasterium, atque ante altare sanctissimi patris
Benedicti prostratus ac nimium pavefactus diutine
decubui. Coepique acerrime ad memoriam reducere
quidquid ab ineunte aetate offensionum graviumque
peccaminum procaciter seu negligenter commiseram,
tum praecipue, quoniam pene nulla poenitudinis
satisfactio ob amorem seu timorem divinitatis
a me exinde successerat. Ita quoque, miser et confusus
jacens, non habebam quid potissimum dicerem,
nisi tantum: « Domine Jesu, qui venisti peccatores
salvos facere, secundum magnam misericordiam
tuam miserere mei. » Interea confiteri non erubesco
me non solum in peccatis parentum meorum genitum,
verum fuisse moribus importunum, et actibus
intolerabilem plusquam narrari queat exstitisse. Vi
etiam cujusdam monachi, mei scilicet avunculi, abstractus
a perversissima, quam prae caeteris agebam,
saecularis vitae vanitate. cum essem ferme duodennis
atque monachili indutus habitu, heu! proh dolor!
quoniam veste solummodo, non mente mutatus.
Quaecunque enim a Patribus vel spiritalibus fratribus
modesta et sancta charitative mihi suggererentur,
truculenti animi inflatione turgidum scutum cordis
gerens, dictante superbia, ne salubria me contingerent,
opponebam. Dehinc senioribus non obediens,
coaequalibus molestus, junioribus onerosus, atque,
ut vere fatear, universis mei praesentia gravedo erat,
levamen absentia. Praeterea his et hujusmodi praedicti
loci fratres instigati expulerunt me a contubernio
suae habitationis, tamen scientes non defore mihi
locum quempiam commanendi, tantum ob litteratoriam
notionem. Hoc etiam persaepe expertum fuerat.
Post hoc igitur in monasterio sancti Benigni, Divionensis
martyris, locatus, non dispar, imo idem
mihi visus est in dormitorio fratrum. Incipiente aurora
diei, currens exiit a domo latrinarum, taliter
inclamando: « Meus baccalaureus ubi est, meus
baccalaureus ubi est? » Sequenti quoque die, eadem
fere hora, aufugiens abiit exinde quidam frater juvenis,
mente levissimus, Theodoricus nomine, rejectoque
habitu, per aliquod temporis spatium saeculariter
vixit. Qui postmodum, corde compunctus, ad
propositum sacri ordinis rediit. Tertio quoque, cum
apud coenobium beatae semperque virginis Mariae,
cognomento Meleredense, demorarer, una noctium,
dum matutinum pulsaretur signum, et ego, labore
quodam fessus, non, ut debueram, mox ut auditum
fuerat exsurrexissem, mecumque aliqui remansissent,
quos videlicet prava consuetudo illexerat, caeteris
ad ecclesiam concurrentibus; egrediens autem
post fratrum vestigia anhelus ascendit gradum praesignatus
daemon, ad dorsum manibus reductis, haerensque
parieti bis terque repetebat dicens: « Ego
sum, ego sum, qui sto cum illis qui remanent. »
Qua voce excitus, caput elevans, | null | ad0d1570-f3b5-4247-a688-d5981bf9f901 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vidi recognoscens
quem bis dudum jam videram. Post diem vero tertium,
unus ex illis fratribus qui, ut diximus, clancule
cubitare soliti fuerant, procaciter a monasterio
egressus, praefato daemone instigante, sex dies extra
monasterium cum saecularibus tumultuose mansit.
Septima tamen die, correptus recipitur. Profecto,
ut beatus Gregorius testatur, quibusdam hic apparent
ad suum detrimentum, aliquibus vero ad emendationis
emolumentum. Quod mihi contingat ad
salutem orari ac provenire opto per Dominum Jesum
Redemptorem nostrum. Illud nempe attentius est
memoriae commendandum quoniam, dum manifestissima
prodigia in corpore adhuc constitutis, sive per
bonos, seu per sinistros spiritus ostantentur, non
illos diutius in hac carne victuros quibus hujusmodi
videre contigerit ( #certum est@# ). Hujus quoque assertionis
experimenta multa comperimus, ex quibus etiam
nonnulla memoriae commendari placuit, ut, quoties
evenerint, cautelam inferant potius quam deceptionem.
Apud castrum Tarnodorense erat quidam presbyter
religiose degens, Fretterius nomine, tempore
quo Bruno Lingonum praesulatum tenebat. Hic vero,
una dierum Dominica jam vesperascente, cum coenaturus
esset, exivit paululum se relevandi gratia
ad fenestras domus suae, prospiciensque vidit a septentrionali
parte egredi acies equitum, velut in
praelium, innumerae multitudinis, pergentes ad occidentem.
Quas cum diu multumque intuitus fuisset,
aestuans vocare quempiam e suis ad testimonium
tanti ostentus. Dum autem coepit clamare ut occurreretur,
rarescendo protinus disparuerunt. Ipse
quoque tanto animi terrore perculsus [est] ut vix a lacrymis
se continere posset; dehinc coepit infirmari,
eodemque anno, ut optime vixerat, obiit. Portento
denique subtractus quod vidit, illi qui persensere
testes fuerunt. Nam sequenti anno filius regis Roberti
Henricus, qui post illum regnavit, ad idem castrum
ira permotus veniens cum ingenti exercitu,
multa ibidem hominum caedes ab utraque parte patrata
est. De hoc profecto constat quoniam ea quae
viderat, et sibi prospexit et aliis (licet dissimiliter),
mirifice tamen apud Antissiodorum in ecclesia beati
Germani contigisse meminimus. Erat ibidem frater,
Gerardus nomine, cui mos erat post solemnes matutinales
in oratorio remorari. Huic contigit quodam
mane ut inter orationes obdormisceret. Qui
protinus, gravi somno depressus, velut examinis
delatus est foras monasterii; sed qualiter, aut a
quibus huc usque nescitur. Qui expergefactus reperit
se in claustro extra monasterium ejectum, admirans
indicibiliter quod factum de sese cernebat.
Simili quippe modo contigit cuidam presbytero in
eodem monasterio pernoctanti, dum in subterioribus
cryptis, ubi multa sanctorum requiescunt corpora,
obdormiret, circa galli cantum reperit semet asportatum
post chorum monachorum. Namque de eadem
ecclesia certa relatio constat quoniam, si contigerit
noctu luminare exstingui, quousque reaccendatur,
custodes ejusdem ecclesiae nullam quietem
posse consequi.
Praeterea fuit quidam frater qui solitus erat ad
altare sanctae Mariae, quod excellentissime constat,
frequenter orare, ac gemitus et compunctionis lacrymas
fundere. Unum igitur ei erat, quod pene
universis accidit, inter oratum frequenter spuere, ac
de lumbe salivam emittere. Contigit vero aliquando
ut somno oppressus obdormiret. Apparuit ei stans
juxta altare quidam candidis indumentis circumdatus,
praeferens in manibus pannum candidissimum, atque
in hujusmodi erumpebat verba: « Cur me, inquiens,
sputis propriis verberando illinis? Nam ego, ut cernis,
suscipio munus tuarum orationum, deferens
illud ad conspectum misericordissimi Judicis. » Qua
visione correptus frater ille, et sese continuit, et
caeteros ut se, in quantum valerent, in sacris locis
continerent admonere curavit. Et licet hoc natura
dictante proveniat, tamen in plerisque locis gentium
omnimodis abstinetur in ecclesia ab screationum sputis,
nisi forte suscipiantur, deferenda exinde foras, in
quibusdam receptaculis; et praecipue apud Graecos,
ubi semper tenor ecclesiasticus cautissime viguit.
Clarere igitur locum praedictum diutine meritis beati
Germani ac caeterorum sanctorum ibidem quiescentium,
signis et prodigiis, tam in donis sanitatum
quam in ultionum vindictis ad se pertinentia diripientium,
manifestum est. Si qui nempe de primatibus
patriae hujusce loci rerum invasores seu direnptores
increverunt, Deus exinde ultor ipsorum genus
cum suis rebus in opprobrium et pene ad nihilum
redigere consuevit. Hujus enim testimonium inter
caetera nostrae assertionis evidens exstat ultio generis
cujusdam Bavonis, necnon et filii ejus Aluvalonis,
creberrimaque confusio Silliniaci sacrilegissimi castri.
Praeterea egomet quondam rogatus a conservis et
fratribus nostris ejusdem loci ut altariorum titulos,
qui a scholasticis viris compositi olim fuerant | null | 4868563e-9ca6-49cd-919c-2217b31cb367 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, sed
vetustate, ut pene cuncta, fatiscente minime comparebant,
reformarem. Quod, ut competens erat, libenti
animo, quomodo valebam, adimplere studui.
Sed priusquam ad calcem coeptum opus perducerem,
ex nimia corporis statione, ut reor, nocte
quadam in strato conquiniscens, ita contractus sum
membris omnibus icterica passione, ut non exigere
memet neque in latus aliud vertere ullo modo valerem.
Post triduum vero insecuta nocte, nimiis detento
angustiis apparuit mihi vir canitie venerandus,
qui me in somnis per brachium erigens, aiebat: Exple
quantocius quod coepisti; dolere ultra ne paveas.
Illico vero expergefactus, memet admirans excutiensque
a lectulo, cucurri ad altare victoriosorum
martyrum, Victoris videlicet, Apollinarisque ac
Georgii, quoniam illorum oratorium contiguum
erat domui infirmorum; ibique universorum Deo
humillimas grates referens, alacer matutinales explevi
solemnes. Die vero insecuta toto integerrime
valens corpore, eorumdem martyrum nominibus propriis
ibidem composui titulum. Ecclesiae denique majoris
erant altaria numero viginti duo, quibus, ut decens
erat, titulis synopi ( #sic@# ) de versibus hexametris convenienter
digestis, sanctorumque epitaphiis reparatis,
religiosorum etiam virorum quorumdam tumulos itidem
perornare curavi. Quod sane mentis hominibus
admodum placabile fuit. Sed, ut pater Odilo saepius
plangere solitus fuerat, ita contigit: Heu! proh dolor!
inquiens, quoniam naevum invidentiae, licet in caeteris
grassetur hominibus, tamen in finibus aliquorum
monachaliter vivere professis cubile sibi locavit. Nam
quidam, a sui monasterii fratribus exosus, discedens
venit ad nostros. A quibus, ut mos illorum semper
fuit, devote susceptus est. Is autem veneno invidiae
infecit abbatem cum aliquibus monachis, compellens
in tantum adversum me odium, ut praescriptos
altariorum titulos destruerent universos. Sed protinus,
Domino ultore, adfuit illius vindex qui incentor
exstiterat fraternae discordiae. Multatus enim
illico damnabili oculorum caecitate, offendens pedibus
irrecuperabiliter usque in finem vitae suae.
Cujus denique rei eventus tam vicinis quam longe
positis non minimam praebuit admirationem. Contigit
ibidem ipso in tempore ut aliqui e fratribus
subinde migrarent ab hac luce. Quorum unus nomine
Walterius, cognomento, ut erat statura, Pusillus,
ac natura simplicissimus, incipiente nocte
magni Sabbati Resurrectionis Dominicae, qua ipse
obiit. Apparuit enim in hora sui exitus innumerabilibus
viris ac mulieribus columna lucis ignea, a
culmine monasterii ad coelum usque pertingens.
Quibus nempe non dubium fuit misericordissimi
Dei actum largitione, qui animam fratris istius suae
gloriosae resurrectionis voluit participem fore, ac
viventibus viam innocentiae demonstrare.
Quaeri solet a nonnullis cur tempore novae legis
vel gratiae, non manifeste, sicut antiquitus, fiunt
visiones divinitus ac rerum miracula? Quibus paucis
respondendum est ex ipsius divinae Scripturae testimoniis,
si tamen cor illorum capax fuerit sancti
Spiritus donorum. Libet quoque ut Deuteronomium
evidens primitus exhibeat testimonium. Postquam
enim populus Hebraeorum pastus quadraginta annorum
coeleste manna, Jordanem transiens, in terram
venit Chanaan, cessavit coelum pluere illud, nec
ultra usi sunt tali cibo filii Israel. Quid igitur in
hoc facto nobis innuit, quibus pene omnia in figura
contingunt, nisi quod, transito nostro Jordane, id est
Christi baptismate, non ultra praesagiorum coelitus
signa debent inquiri? Sed potius nobis debet panis
vivus ille sufficere, quo qui vescetur, vivet in aeternum
possessurus terram viventium. Rursus vero ex
praecepto Domini constitutum est a Moyse ut, quaecumque
vasa ex praeda hostium illi populo provenirent,
lignea, aqua expiarentur, quae aenea, igne. Simili
quoque modo figuraliter exprimit quoniam vasa
iidem homines qui ex praeda hostis antiqui in partem
cesserunt Salvatoris, aqua baptismatis atque
igne martyrii purificandi essent. Non minus etiam
virgeus ille serpens, qui Moysi pavorem incussit
ita ut fugeret illum, et rursus accipiens illum cauda
tenus effectus est virga, typice in hoc facto perspiciendus
est. Signatur per serpentem ex virga
factum Deitatis potentia ex sanctae Mariae virginis
carne induta: per Moysen enim, Judaicus populus,
qui cernens Dominum Jesum verum Deum et hominem,
fugit ab eo incredulus; sed recipiet illum
circa finem saeculi, quod exprimitur per caudam
serpentis. Ille quoque transitus maris Rubri, in quo
illud mare divisum vel exsiccatum est; deinde gentes
ex praecepto Domini gladio exstirpatae, evidenter
signant regnum Israeliticae gentis temporaliter subsistens
marcescendo annullari. In initio quippe
novae gratiae, vel regni Christi, stans Dominus | null | de598d23-26a2-46f0-8292-b3ec5a2dedd2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Jesus
atque ambulans super fluctus maris, ac Petro, quem
Ecclesiae suae praefecerat, secum ambulare concessit:
( #quid@# ) fidelibus universis innuitur, nisi quod subactis
gentibus universis, et non funditus perditis vel exstirpatis,
ex eisdem stabilietur Christi regnum per saecula
mansurum? Est enim frequens attestatio divini
sermonis, quod videlicet mare figuram gerat praesentis
saeculi.
Saepe igitur, dum aliquis rem permaximam verbis
elucidare cupit, in sese deficiens minuit, ut Scriptura
dicit: #Qui est scrutator majestatis, opprimitur
a gloria.@# Sed cur ista praemisimus, breviter intimabimus.
Constat enim mysterium Eucharistiae
paucissimis perspicuum, dum sit pene mortalibus
universis incognitum, sicuti caetera quae fide constant,
et intuitum oculorum non exposcunt. Illud
praecipue commonendum, quod corporis et sanguinis
Domini Jesu Christi vivificans confectio existimetur
nullatenus in sese pati dispendium, aut casu
aliquo incurrere periculum. Si quando autem videtur
collabi seu deperire per negligentiam sibi tractantium,
restat eisdem, si non alacriter poenituerint,
damnationis judicium. At cum Dominus dixerit: #Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem,
habet vitam aeternam, et ego resuscitabo
eum,@#
nullo modo putare debemus ut quodquam
animal, praeter hominem, carnis resurrectionem percipiat,
sed nec nisi, fidelis, etiam eucharistiam percipit
ad salutem. Denique exstitit quidam in nostro
tempore in clericali habitu, dum jure culparetur
quodam crimine, contigit ut sumeret audacter judicio
examinationis donum eucharistiae, calicis videlicet
sanguinis Christi. Cui protinus per medium
umbilici egredi visa est pars candidissima quam
sumpserat ejusdem sacrificii, dans procul dubio
evidens indicium reatus se indigne percipientis.
Illico, vero confitens quod prius negaverat, digne
poenituit. In Cabillonensi quoque pago, ob imminentem
cladem, vidimus qui videret ex pane sacrato
veram carnem effectam. Apud Divonem castrum
eodem tempore, dum a quodam deferretur cuidam
aegrotanti, casu excedere manu ferentis. Qui attente
quaerens, reperire minime potuit. Post annum vero
evolutum, repertum est juxta viam publicam, ubi
sub divo ceciderat, ita candidum atque incontaminatum,
ac si hora eadem cecidisset. Lugduni denique
in monasterio Barbarensi, dum quidam, ut credi
debet, inconvenienter bustulam vel pyxidem, in qua
servabatur, ut mos est, attractare vellet, e manibus
illius sese eripiens, longius in aere stetit.
De chrismali etiam, quod a quibusdam #corporalis@#
appellatur, plurimum expertum est praestare remedia,
si fides exigentium non fuerit dubia. Nam contra
incendia saepius elevatum, aut exstinguendo
compescuit, aut retrorsum pepulit, seu in partem
alteram retorsit. Membra quippe aegrorum dolentia
multoties sana restituit, febricitantibus nihilominus
impositum salutem contulit. Apud monasterium
Reomense, tempore venerabilis Willelmi abbatis,
contigit ut incendium circumjacentia monasterii
depopularetur. Arripientes autem ejusdem loci fratres
chrismale conto impositum, elevaverunt illud
contra incendii flammas dire flagrantes. Statim vero,
idem ignis in sese retorquens, minime amplius quam
invaserat, arripere valuit. Panis tamen ille Dominicus,
aura flante, a contulo elapsus, plus minus duobus
milliariis avolavit usque ad villam cui Tivalgas
vocabulum est, ibique super domum cujusdam veniens
sedit. Quo prosecuto, ad monasterium dignanter
est delatus. Contigerat enim in ipso anno die
Paschae in ecclesia quae Monasterio adjacet, beati
Pauli nomine dicata, ut calix vivifici sanguinis de
sacerdotis manibus in terram laberetur. Sed ut praedictus
pater comperit, ut erat vir solertis ingenii,
tribus e suis monachis hujus delicti culpam poenitere
praecepit: videlicet pertimescens ne culpa insipientis
presbyteri suos involveret cum illo ad vindictam
ultionis. Quod etiam fecisset, si non obstitisset
providentia sagacis viri, ut rei probavit eventus.
Atque idcirco ista praemisimus, ut intimaremus
fidenter credere quoniam, sicubi casus hujus sacri
ac vivifici doni negligenter evenerit, ultionis cladem
divinitus imminere ac subsequi. Quemadmodum,
versa vice, quolibet in loco condigne illud tractari
contigerit, abundare commodis universis. Sed et
illius magnifici mysterii celebratio quantum prosit
animabus defunctorum fidelium, cum in multis
sit probatissimum, libet tamen e diversis praesentialiter
producere ad medium unum. In remotioribus
Africae partibus erat quidam anachoreta, de quo
ferebatur quod spatium viginti annorum tenebat
illum omnino segregatum a conspectu ullius hominis.
Vivebat enim labore manuum et radicibus herbarum.
Contigit ut homuncio quidam genere Teiphalus,
unus ex illis circuitoribus regionum qui
nunquam saturantur experientia et novitatibus locorum,
illuc pergens deveniret. | null | 0d38ca4b-3f71-4306-a987-efd2dfd8ecfb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Qui famam illius anachoretae
comperiens, aggressus solitudinem ardore
solis perustae regionis, diu multumque illum inquirens,
si forte reperiret. Tandem ille prior solitarius
se inquirentem aspiciens, vocavit eum ut ad se veniret.
Qui, veniens ad illum, interrogare eumdem
coepit: Quis, aut unde esset, seu cujus rei gratia
illuc devenisset. Qui protinus respondit: ipsius desiderio
conspiciendi accensum illuc devenisse, nihilque
praeter eum aliud quaerere. Deinde vir ille theologus
subsecutus ait: « Novi te, inquiens, a partibus
Galliarum huc devenisse. Sed quaeso, dic mihi,
si coenobium Majoris [ #al.,@# Cluniense] monasterii,
quod in eisdem partibus habetur, aliquando vidisti. »
At ille dixit: « Vidi, inquit, et optime cognitum est
mihi. » Tunc dixit ei: « Scito, ait, prae cunctis Romani
orbis illud valere praecipue in liberatione animarum
a daemonica dominatione. Tanta enim viget
in eo vivifici sacrificii frequens immolatio, ut nulla
pene dies pertranseat, in qua non de potestate malignorum
daemonum tale commercium animas eripiat. »
Erat siquidem, ut ipsi perspeximus, mos
illius coenobii, a prima diei aurora usque in horam
prandii, propter fratrum copiam, continua missarum
celebratio. Quae videlicet tam digne pureque ac
reverenter fiebat, ut magis angelica quam humana
exhibitio putaretur.
Anno igitur millesimo quadragesimo primo Incarnationis
Dominicae exstitit terminus paschalis
duodecimo kalendarum Aprilium, et ipse dies undecimo.
Atque idcirco adnotare placuit, quoniam
nec communis unquam fit temperior, nec embolismus
septimum Kalendarum Maiarum diem aliquando
excedit. Sed inter ipsos triginta quinque dies legitime
dies sacerrimus Paschae coarctatur. Obiit quoque
eodem anno Chuonradus imperator. Cui successit
in regnum Henricus filius ipsius, jam ab eodem
patre constitutus rex. Contigit vero ipso in
tempore, inspirante divina gratia, primitus in partibus
Aquitanicis, deinde paulatim per universum
Galliarum territorium, firmari pactum propter timorem
Dei pariter et amorem. Taliter ut nemo mortalium
a feriae quartae vespere usque ad secundam
feriam incipiente luce, ausu temerario praesumeret
quidpiam alicui hominum per vim auferre, neque
ultionis vindictam a quocunque inimico exigere,
nec etiam a fidejussore vadimonium sumere. Quod
si ab aliquo fieri contigisset contra hoc decretum
publicum, aut de vita componeret, aut a Christianorum
consortio expulsus patria pelleretur. Hoc
insuper placuit universis, veluti vulgo dicitur, ut
#Treuga Domini vocaretur.@#
Quae videlicet non solum
humanis fulta praesidiis, verum etiam multoties
divinis suffragata terroribus. Nam plerique vesani
audaci temeritate praescriptum pactum non timuere
transgredi, in quibus protinus aut divina vindex
ira, seu humanus gladius ultor exstitit. Et hoc passim
tam frequenter contigit, ut prae sui multitudine
singulatim non queant adnotari, et hoc satis juste.
Nam sicut dies Dominicus propter Dominicam resurrectionem
venerabilis habetur, et Octavus cognominatur,
ita quintus, sextus et septimus, ob Dominicae
coenae et ejusdem passionis reverentiam, debent
ab iniquis actionibus esse feriati. Contigit enim
ut, dum pene, sicut jam diximus, per totas Gallias hoc
statutum firmiter custodiretur, Neustriae gens illud
suscipere recusaret. Erat enim hujus rei occasio
dissidium superbissimi litigii quod ortum fuerat
inter Henricum regem filium Roberti, et filios supradicti
Odonis, qui vicissim incendiis bella miscentes
intestina, sibimet damna inferentes non modica,
plurimas suorum strages dederunt. Deinde
quoque occulto Dei judicio coepit desaevire in ipsorum
plebibus divina ultio. Consumpsit enim quidam
mortifer ardor multos tam de magnatibus
quam de mediocribus atque infimis populi; quosdam
vero truncatis membrorum partibus reservavit
ad futurorum exemplum. Tunc etiam pene gens totius
orbis sustinuit penuriam pro raritate vini et
tritici.
Eodem vero anno, id est, quinto post quadragesimum
atque millesimum Dominicae Incarnationis
annum, antedictus Henricus, filius Chuonradi, rex
Saxonum jam in re, Romanorum vero imperator in
spe, duxit uxorem filiam Willelmi Pictavorum ducis,
nomine Agnetem, quam etiam desponsavit in civitate
Chrysopolitana, quae vulgo Vesontio vocatur.
Illuc denique, ob amoris ac benevolentiae gratiam
utriusque, convenit maxima nobilium multitudo,
episcoporum vero numero viginti octo. Provenerat
enim in deditionem praedicti regis regnum Austrasiorum,
quod illi a progenitoribus competebat. Simul
etiam genti Hunorum proprio moderamine regem,
Abbonem nomine, instituerat. Unanimiter enim universi
marchiones ac comites, tam ex Italia quam ex
Germania, longe lateque, eumdem regem dominium
super semet exercere gratanter expetebant. Et non | null | f8053869-190d-48b7-844b-3da867cc9bf5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
immerito. Erat enim affabilitate gratissimus, ac liberalitate
perspicuus, atque humilitatis gratia praeditus.
Nec cujuspiam ( #dominium@# ) extollentiae nutu notabatur
indeptus. Atque idcirco universis circumcirca existebat
amabilis. Ipso itidem anno praedicta gens Hungarorum
ejus imperio rebellis exstitit. Quam ille
hostiliter aggressus, potenter devicit, sibique tributariam
subjugavit. Tamen, proh pudor! unum in
eo erat nimium reprehensibile, quod incontinentia
carnis luxuriae infamabatur. Illud enim vitium plus
caeteris in genere humano rerum ordinem turbat.
Sequenti igitur anno, id est, quadragesimo sexto
post millesimum, facta est per loca magna vini fertilitas
et leguminum. Post haec vero sexto Idus Novembris
mensis, luna quartadecima, nulla currente
epacta, concurrente septimo, facta est eclipsis lunae
hominibus valde tremenda. Nam octava hora noctis
inter solem et ipsam lunam, sive patratum a Deo
ostensum, seu invertente sphaera alterius sideris,
qualiter evenerit, manet notum scientiae Conditoris.
Ipsa quoque luna primitus pene facta est tota sicut
teter sanguis, paululum evadendo usque ad aurarem
supervenientis diei. Eodem nihilominus mense apud
castrum sancti Florentini, quod est super Armentionem
fluvium, circa medium cujusdam diei cecidit
de coelo, quod Graece dicitur #selas,@# vel #chasma,@# seu #palmatias,@#
dum fulgor aetherei splendoris insolito ad
terras emittitur; insulsum enim vulgus perhibet
stellam de coelo cadere. Tunc ergo praedicto mense
Novembri, perductae sunt, in quibusdam locis Galliarum,
praeter solitum, ad maturitatem segetes
primae sationis Augusti mensis, collectae mense Octobri;
quod non sine magna admiratione contigit
fieri.
CAPUT II. #De bello mire gesto.@#
Sub eodem quoque tempore fuerat orta grandis
discordia usque ad effusionem multi sanguinis, inter
Henricum Francorum regem, Roberti filium, et
filios supra taxati Odonis, Thebaldum videlicet atque
Stephanum. Contigit enim, post multas strages
cladis utrarumque partium, ut idem rex, ablato ab
eisdem dominio Turonicae urbis, daret illud Gozfredo,
cognomento Tuditi, filio scilicet Fulconis jam dicti,
Andegavorum comitis. Qui, collecto magno exercitu,
ipsam civitatem anno uno et eo amplius obsidione
circumdedit. Adversus quem tandem hostili
manu pergentes dimicaturi, revera ut afflictae indigentique
alimoniis succurrerent urbi, ambo praedicti
filii Odonis. Quod Gozfredus comperiens, expetivit
auxilium beati Martini, promisit se humiliter emendaturum
quidquid in ipsius sancti confessoris caeterorumque
sanctorum possessionibus raptu abstraxerat.
Indeque accepto vexillo, imponens illud propriae
hastae, cum exercitu equitum peditumque multorum
obviam perrexit adversum se dimicaturis.
Dumque venirent utraeque partes in cominus,
tantus terror invasit exercitum duorum fratrum, ac
si vincti ligaminibus omnes pariter imbelles exstitissent.
Stephanus autem, arrepta fuga, cum aliquibus
militibus evasit. Thebaldus vero, ex caetera
multitudine totius exercitus, captus ad Turonensem
civitatem deducitur, ipsamque Gozfredo reddidit,
atque cum suis omnibus huc illucque dispersis in
captione remansit. Nulli dubium est beato Martino
auxiliante, quia illum pie invocaverat, suorum inimicorum
victorem exstitisse. Referebant enim aliqui
ex acie fugientes quod tota phalanx militum
Gozfredi, in ipso procinctu belli, tam equites quam
pedites, candidissimis indumentis videbantur adoperti.
Nam ex rapina pauperum ejusdem confessoris
ferebant supplementum suis filii Odonis. Praebuit
enim universis audientibus formidolosum stuporem,
quod mille septengenti et eo amplius viri armis
instructi absque sanguinis effusione in praelio capti
sunt.
CAPUT III. #De tertia eclipsi solis.@#
In praescripto quoque mense Novembri, decimo
Kalendarum Decembrium, hora tertia ejusdem diei,
facta est nostro in tempore tertia eclipsis solis, luna
duntaxat vicesima octava, quoniam neque solis
aliquando eclipsis nisi in vicesima octava luna, nec
lunae nisi in quarta decima luna proveniet. Dicitur
enim eclipsis defectus, sive defectio, non quod sibimet
res, sed nobis impedita potius deficiat. Ipsis
quoque diebus, referente Widone Remorum archipraesule,
didicimus quod visa sit a suis stella Phosphorus,
quae et Lucifer, vespere sursum atque deorsum
agitari, quasi comminans terrigenas idemtitabat
( #sic@# ). Hujusmodi quippe ostentis coelitus emissis,
terruerunt quamplurimos suae pravitates, ut ad correctionis
viam poenitendo redirent. Tunc inter caeteras
rerum inopias vini tanta raritas exstitit, ut
viginti quatuor solidorum foret pretium unius
modii.
CAPUT IV. #De dissensione Lugdunensis praesulatus.@#
Fuit igitur in supra taxatis diebus dissensio permaxima
post mortem Burchardi archipraesulis Lugdunensis
de praesulatu ipsius sedis, quam plures non
justis appetebant meritis, sed instinctu | null | b4e70507-b188-4788-8466-5809bcfe8fc5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
superbae
elationis. Primus omnium praedicti Burchardi nepos,
ejusdem aequivocus, supra modum superbissimus,
relicta sede propria, Augustanae civitatis, procaciter
Lugdunensem arripuit. Qui post multas perpetratas
nequitias, captus a militibus imperatoris, perpetuo
est condemnatus exsilio. Post ipsum vero quidam
comes Girardum suum filium puerulum quemdam
arroganter ibidem, sola praesumptione auctore, substituit,
et ipse post modicum, non ut pastor ovium,
sed veluti mercenarius, in fugam versus delituit.
Quae omnia dum perlata fuissent Romano pontifici,
suggestum est ei a viris fidelibus ut sua auctoritate
patrem Odilonem Cluniacensis monasterii abbatem
ibidem eligeret consecrari pontificem. Sic enim
totius cleri ac plebis optans acclamabat devotio. Qui
protinus mittens eidem patri pallium simul et annulum,
imperavit eumdem praedictae civitati fore archiepiscopum.
Sed vir religiosus, suae humilitatis
attendens propositum, omnimodis renuit fieri. Pallium
et annulum suscipiens, illi qui Deo dignus
existeret reservavit, futuro pontifici ejusdem sedis.
Habetur enim antiquitus ipsa Lugdunensis civitas
index veri luminis maximae partis Galliae, quoniam
praecones primitus Christianae fidei, a sancto Polycarpo
discipulo Joannis apostoli missi, devenientes
universam illustraverunt regionem. Contigit enim
postmodum, ut superius diximus, ut Henricus rex,
recepto regno Austrasiorum, dum comperisset hujus
dissensionis cladem, condoluerit, perquirens quid
exinde agere deberet. Cui, dum apud Vesontionem
devenisset, suggestum est, tam ab episcopis quam ab
omni plebe, ut virum aeque tali ministerio dignum,
Odolricum, scilicet Lingonensis Ecclesiae archidiaconum,
Lugduni constitueret pontificem. Qui protinus,
ut suggestum fuerat, speciosissimis adornatum
indumentis ad praefatam illum destinavit sedem.
Illico nempe restituta est totius provinciae requies
et pax diu optata, cum gaudio. Postmodum vero gens
Hungrorum, jam secundo praedicto regi rebellis existens,
adversus eumdem praeliari disposuit. Contra
quam egressus, licet impar numero, confidens tamen
in Dei auxilio, confligere cum ipsis non timuit. Non
enim erant in exercitu ipsius plusquam sex millia
virorum, cum in Hungrorum phalangibus aestimarentur
ducenta millia armatorum. Erant etiam cum
rege quamplures episcopi cum clericis multis, qui
pietatis gratia inermes cum eo in certamen introierunt.
In eoque certamine tanta caligo ac tenebrae
occupaverunt Hungrorum partem, ut vix juxta se
positum quis illorum posset agnoscere. Exercitus
quoque regis videbatur clarissimo sole circum et
infra perlustratus. Qui fortiter dimicans innumerabili
caede prostravit adversarios fugavitque, cum de
suis perpauci corruissent. Capta vero praeda hostium,
ac regno, ut primitus coeperat, ordinato, triumphans
rex devenit ad propria.
Contigit ergo tunc temporis ut abbas cujusdam
monasterii honestae possessionis eidem imperatori
equum valde optimum praesentaret, quatenus sibi ac
loco sibi commisso ipsius liberalitatis amicitiam
conciliaret. Fuerat denique idem equus, ignorante
Abbate, cuidam militi clam sublatus sibique pretio
venundatus. At imperator, gratanter illum suscipiens,
suimet evectioni mancipavit. Quodam igitur
die [quo] eidem equo insidens iter agebat, obviam fuit
ei miles cui praefatus equus furtim ablatus fuerat. Qui
prudenter aggrediens imperatorem, in hujusmodi
prorupit verba: « Tu, inquiens, o rex, qui censuram
debes tenere totius justitiae, equum modo [mihi] fraudulenter
abstractum cerneris possidere. » Cui illico
rex tale pertulit responsum: « Si tuus, inquit, est
equus, ut ais, accipe illum cum sessore, et eductecum
quo melius optas, et habeas utrumque quousque
persolutionem furti suscipias. » Miles quoque,
existimans sibi illudi, haerebat stupens. Enimvero
rex compulit eum ut manu injecta duceret utrumque
in suum dominium. Aspicientes vero qui circumstabant,
ingenti admiratione stupuerunt. « Quae
grates, inquiens rex, referendae sunt illi viro qui me
tam subdole in hanc impulit captionem? Qui dum
ab universis horribiliter detestaretur, ait rex: Adducite
illum, ut secundum illusionem quam in me
gessit, in eo vindicetur. Dumque praefatus abbas
accersitus fuisset, ait ei: Depone baculum regiminis
pastoralis, quem credis largitione mortalis hominis
debere gestari. » Quem cum a se projecisset, suscipiens
illum rex, imposuit dexterae imaginis Salvatoris:
« Vade, inquiens abbati, et suscipe illum de
manu omnipotentis regis, nec sis ultra pro eo debitor
alicujus mortalis, sed libere utere eo, ut decet
culmen tanti nominis. » At ipse gaudenter illum
suscipiens, plurimis de tali facto alacritatem contulit
ac dehinc omni cum libertate viguit.
CAPUT V. #De exstirpatione Simoniaca.@# | null | 291da07e-cea2-41b2-95bd-06d57ace76ca | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dignoscens igitur idem Henricus per universam
Galliam atque Germaniam Simoniacae philargyriae
grassari cupiditatem, coadunari fecit ex omni imperio
suo tam archipraesules quam caeteros pontifices,
et tale eis intulit colloquium: « Lugens vobis incipio
loqui, qui vice Christi in Ecclesia constituti
estis, quam ipse sibi desponsavit, ac pretio sui sanguinis
redemit. Sicut enim ipse gratuita bonitate de
sinu Dei Patris per Virginem ad nos natus est redimendos,
ita suis praecepit, mittens eos in orbem
universum, apostolis: #Gratis accepistis, gratis date.@#
Vos enim, avaritia et cupiditate corrupti, qui, dum
conferre deberetis in hujusmodi transgressionem
(dando et accipiendo) canonem, maledicti estis. Nam
et pater meus, de cujus animae periculo valde pertimesco,
damnabilem avaritiam in vita nimis exercuit.
Idcirco quicunque vestrorum hujusce ( #macula@# ) sese
norunt contaminatos, oportet ut a sacro ministerio
secundum dispositionem canonicam arceantur. Patet
ergo manifestissime quoniam propter hanc offensam
venerunt super filios hominum diversae clades, fames
videlicet atque mortalitas, nec non et gladius. Omnes
quippe gradus ecclesiastici, a maximo pontifice usque
ad Ostiarium, opprimuntur per suae damnationis pretium,
ac, juxta vocem Dominicam, in cunctis grassatur
spiritale latrocinium. » His denique ab imperatore
acerrime prolatis, stupefacti pontifices, quid
illi responderent non habebant. Pertimescebant enim
carere ob hanc culpam propriis episcopatuum sedibus.
Et quoniam non solum in Gallicanis episcopiis haec
pessima pullulaverat nequitia, verum etiam multo
amplius totam occupaverat Italiam; omnia quippe
ministeria ecclesiastica ita eo tempore habebantur
venalia, quasi in foro saecularia mercimonia. Cernentes
quoque episcopi gravi sese invectione irretitos,
misericordiae operam implorabant. At ipse
princeps, misericordia motus, tale consolationis protulit
verbum: « Ite, inquiens, et quod illicite accepistis,
bene disponere satagite, ac pro anima patris
mei, qui hac noxa reus vobiscum tenetur, attentius
intercedere mementote, quatenus ei indulgentiam
hujus facinoris a Deo possitis acquirere. » Tum proposuit
edictum omni imperio suo: ut nullus gradus
clericorum vel ministerium ecclesiasticum pretio
aliquo acquireretur, ac si quis dare aut accipere
praesumeret, omni honore destitutus, anathemate
multaretur. Spopondit insuper promissum hujusmodi,
dicens: « Sicut enim mihi Dominus coronam
imperii sola miseratione sua gratis dedit, » ita et
ego quod ad religionem ipsius pertinet gratis impendam.
Volo, si placet, ut et vos similiter faciatis.
Ipso quoque in tempore Romana sedes, quae universalis
jure habetur in orbe terrarum, praefato
morbo pestifero per viginti quinque annorum spatia
miserrime laboraverat. Fuerat enim eidem sedi ordinatus
quidam puer circiter annorum 12, contra jus
fasque. Quem scilicet sola pecunia auri et argenti
plus commendavit quam aetas aut sanctitas. Et quoniam
infelicem habuit introitum, infeliciorem persensit
exitum. Horrendum quippe referri turpitudo
illius conversationis et vitae. Tunc vero cum consensu
totius Romani populi atque ex praecepto imperatoris
ejectus [ #al.@# remotus] est a sede, et in loco
ejus subrogatus est vir religiosissimus ac sanctitate
perspicuus, Gregorius, natione Romanus. Cujus videlicet
bona fama quidquid prior foedaverat in melius
reformavit.
RODULFI GLABRI PRAEFATIO.
Clarorum virorum illustrissimo ODILONI Cluniacensis
coenobii Patri, RODULFUS GLABER.
Justissima studiosorum fratrum querimonia, interdumque
propria saepius permotus, cur diebus nostri
temporis non quispiam existeret, qui futuris post
nos multiplicia haec quae videntur fieri tam in Ecclesiis
Dei, quam in plebibus, minime abdenda qualicunque
styli pernotatione mandaret: praesertim
cum, Salvatore teste, usque in ultimam extremi
diei horam, sancto Spiritu cooperante, ipse facturus
sit in mundo nova cum Patre. Et quoniam in spatio
fere ducentorum annorum nemo ista appetens exstitit,
id est, post Bedam Britanniae presbyterum, seu
Italiae Paulum, qui historialiter quidpiam posteris
misisset scriptum: quorum uterque historiam propriae
gentis, vel patriae condidit. Dum videlicet constet
tam in orbe Romano, quam in transmarinis
seu barbaris provinciis perplura devenisse, quae si
memoriae commendarentur proficua nimium hominibus
forent, atque ad commodandum quibusque
cautelae studium potissimum juvarent. Non secius
ergo quae dicuntur, quin solito multiplicius circa
millesimum humanati Christi Salvatoris contigerunt
annum. Et idcirco prout valeo vestrae praeceptioni
ac fraternae voluntati obedio, primitus duntaxat
ostensurus, quanquam salus annorum a mundi origine
pernotata secundum Hebraeorum historias a
Septuaginta interpretum translatione discrepet. Illud
tamen certissime commendamus, quod annus incarnati
Verbi millesimus secundus ipse sit regni Henrici
Saxonum | null | 89d5ddfb-d81a-45ef-b76b-9ed83a046eec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
regis primus. Isdem quoque annus
Domini millesimus fuit regni Rotberti Francorum
regis tertius decimus. Isti igitur duo in nostro citra-marino
orbe tunc Christianissimi atque praemaximi
habebantur. Quorum primus, videlicet
Henricus, Romanum postmodum sumpsit imperium.
Idcirco vero illorum memoriale seriei temporum
stabilivimus. Praeterea quoniam de quatuor
mundani orbis partium eventibus relaturi sumus,
dignum videtur ut cordi est, qui utique religiosis
loquimur, ut vim divinae et abstractae quaternitatis,
ejusque conformem convenientiam, Domino praeeunte,
suscepto operi inseramus.
LIBER PRIMUS.
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI PRIMI.
I. #De divina quaternitate.@#
II. #De Rodulfo rege.@#
III. #De Lothario rege.@#
IV. #Qui postmodum Romae imperatores exstiterint.@#
V. #De paganorum plagis.@#
CAPUT PRIMUM. #De divina quaternitate.@#
Multiplicibus figuris formisque Deus conditor
universorum distinguens ea quae fecit, ut per ea
quae vident oculi, vel intelligit animus, sublevaret
hominem eruditum ad simplicem Deitatis intuitum.
In his ergo perscrutandis pernoscendisque primitus
claruere Patres Graecorum catholici mediocriter
philosophi. Cum enim in plurimis exercitatos haberent
sensus perinde in quarumdam quaternitatum
speculatione, per quam praesens mundus infimus
mundusque futurus datur intelligi supernus. Quaternitates
vero earum, quae in sese reflexus, dum a
nobis despertiri immobiliter coeperint, mentes simul
atque intellectus se speculantium alacriores reddent.
Quatuor igitur sunt Evangelia, quae constituunt in
nostris mentibus supernum mundum. Tot enim
constant elementa, quae perficiunt istum infimum.
Quatuor quoque virtutes, quae caeterarum gerunt
principatum, nosque per admirationem sui ad caeteras
informant. Pari etiam ratione quatuor sensus
existunt corporis praeter tactum, qui subtilioribus
famulatur caeteris. Quod est ergo aether igneum
elementum in mundo sensibili, idem est prudentia
in intellectuali. Sursum namque sese erigens, anhelansque
desideranter esse circa Deum. Illud quoque
quod aer in mundo corporali, idipsum fortitudo in
intellectuali, qui cuncta viventia vegetans, et in
quemcunque actum promoventia roborat. Simili
quippe modo quod gerit aqua in mundo corporali,
idem temperantia in intellectuali. Nutrix quippe
est bonorum, efferensque copiam virtutum, ac servans
fidem per divini amoris desiderium. Conformem
quoque terra gerit speciem mundi infimi, justitiae
speciei in intellectuali. Scilicet subsistens atque
immobilis collocatio rectae distributionis. Dignoscitur
namque per omnia similis Evangeliorum complexio
spiritalis. Evangelium itaque Matthaei terrae
mysticam continet figuram, quoniam Christi hominis
caeteris apertius demonstrat carnis substantiam. Illud
autem secundum Marcum temperantiae, quae aquae
speciem gerit, cum ex Joannis baptismate poenitentiam
temperanter indicit. Illud quoque juxta Lucam
aerisque et fortitudinis praefert similitudinem, quoniam
spatiatim diffusum, plurimisque est historiis roboratum.
Illud vero secundum Joannem ignifici aetheris
prudentiae, quodque caeteris constat sublimius,
formam signanter exprimit, dum simplicem Dei
notitiam et fidem insinuans introducit. Quibus etiam
speculativis connexionibus, elementorum scilicet
ac virtutum, Evangeliorumque, ille convenienter
sociatur, videlicet homo, cujus haec invisa concessa
sunt obsequio. Namque illius vitae substantiam Graeci
philosophi μικρόκοσμον, id est parvum, mundum dixerunt.
Visus quippe et auditus, qui intellectum et
rationem ministrant, superiori conveniunt aetheri,
quod constat subtilius in elementis, quodque quantum
caeteris sublimius, eo honestius ac lucidius.
Subsequitur vero olfactus, qui aeris et fortitudinis
significantiam sorte exprimit. Gustus namque satis
convenienter aquae et temperantiae parem portendit
significantiam. Tactus ergo, qui omnium constat
infimus, caeterisque solidius ac stabilius, terrae ac
justitiae congruentissime praefert indicium. Ab his
igitur evidentissimis complexibus rerum patenter
et pulcherrime silenterque praedicatur Deus, quoniam
dum stabili motu in sese vicissim una portendit
alteram, suum principale primordium praedicando,
a quo processerunt, expetunt, ut in illo iterum
quiescant. Constat etiam juxta praedictae stipulationis
condictum mente cauta intueri fluvium, qui
manat ex Eden Orientis, partiturque in nominatissimos
quatuor amnes. Horum igitur primus, id est
Phison, qui #oris aperitio@# dicitur, prudentiam signat,
quae semper est in optimis diffusa et utilis. Per inertiam
quippe paradisus sublatus est homini; necesse
habet, ut praeeunte prudentia repetatur. Secundus
Geon, qui #terrae hiatus@# intelligitur, temperantiam
signat, nutricem utique castitatis, quae scilicet
frondes salubriter exstirpat vitiorum. Tertius quoque
Tigris, quem incolunt Assyrii, qui interpretantur #dirigentes.@#
Per hunc nihilominus signatur fortitudo,
quae scilicet, rejectis praevaricatoriis vitiis, dirigens
homines per Dei auxilium ad aeterni regni gaudia.
Quartus | null | e86d6fa9-f528-4170-8260-3a2e72efa7cb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vero Euphrates, cujus etiam nomen #abundantiam@#
sonat, patenter justitiam designat, quae pascit
ac reficit omnem animam illam desideranter
amantem. Cum igitur significantia horum fluminum
gerat in se species praedictarum virtutum, pariterque
figuram quatuor Evangeliorum, non minus easdem
virtutes figuraliter gerunt tempora mundani hujus
saeculi divisa per quadrum. A mundi namque initio
usque ad ultionem diluvii, in his duntaxat, qui ex
simplicis naturae amando suum cognoverunt Creatorem,
bonitate prudentia viguit, ut in Abel, Enoch,
Noe, vel in caeteris, qui mentis ratione pollentes,
utilia quae agerent intellexerunt. Ab Abraham vero,
et in reliquis patriarchis, qui signis et visionibus
fruiti sunt, ut in Isaac, Jacob, Joseph, et in caeteris,
temperantia conformata probatur, qui scilicet
inter adversa et prospera proprium super omnia
dilexerunt auctorem. A Moyse quoque et in reliquis
Prophetis, viris videlicet robustissimis, legalium
praeceptorum institutionibus fultis, fortitudo sancitur,
dum laboriosa siquidem legis praecepta sollicite
ab eis exercitata monstrantur. Ab adventu denique
incarnati Verbi ac deinceps omne saeculum justitia
implet regitque, circumdat veluti caeterarum finis ac
fundamentum, sicut dixit suo Baptistae Veritas: #Decet,@#
inquiens, #nos implere omnem justitiam.@#
Dicturi igitur ab anno 900 incarnati creantis ac
vivificantis omnia Verbi ad nos usque, qui claruere
viri in Romano videlicet orbe insignes catholicae
fidei, cultoresque justitiae, prout certa relatione comperimus,
vel visuri superfulmus; seu etiam qui rerum
eventusque vel plura contigerunt memoranda
tam in sacris Ecclesiis, quam in utroque populo primitus
ad illud totius quondam orbis imperium principale,
scilicet Romanum, convertimus stylum. Cum
ergo omnipotentis Christi virtus utique terrarum
principes ad suum incurvasset imperium, tanto minus
viguit terror Caesarum, quanto jura illorum veracius
comprobantur, plus exstitisse ex timore ferocitatis,
quam ex amore piae humanitatis. Sic denique
tota paulatim illorum stirps a praefato imperio dispertita
atque evacuata, ut majus indigeret sui dominio
urbs Romana, ejusque populus, quam ut olim consueverat
promere leges et jura externis patriis ac civibus.
Coeperuntque plures ex gentibus, quas prius
subdiderat, crebris illam infestationibus vexare,
illius nomen etiam imperii praeripiendo usurpare
nonnulli ex circumjectarum provinciarum regibus.
Tunc perinde valentiores et praemaximi reges gentis
Francorum Christianitatis justitia pollebant, armorumque
industria ac militari robore caeteris excellebant.
Quorum videlicet ditioni triumphaliter per
plures annos applicatum est totum imperii culmen
Inter quos etiam excellentissime micuerunt, Carolus
scilicet, qui dictus est Magnus, nec non et Ludovicus
cognomento Pius. Hi denique prudenti consilio
et virtute quosque in gyro belliones ita proprio subjugavere
dominio, ut quasi una domus famularetur
suis imperatoribus orbis Romanus; potiusque respublica
de paterno gratularetur provectu, quam
tuta pompatice extolleretur imperatorum metu. Sed
quia horum gesta non disposuimus, seu genealogiam
historiali more narrare, ad quem tamen finem regnandi
vel imperandi illorum genus devenerit, breviter
curavimus intimare. Perduravere igitur reges
ex eorum prosapia imperatores tam in Italia quam
in Galliis, usque ad ultimum regem Carolum Hebetem
cognominatum. Is denique habebat unum inter
regni sui primates quemdam Heribertum, cujus ex
sacro fonte filium susceperat, qui tamen ei calliditate
sua certissime suspectus esse potuisset, si non
excogitatae fraudis simultas intervenisset. Cum enim
decrevisset idem Heribertus praedictum regem decipere,
fingens cujusdam deliberandi occasionem
negotii, qualiter illum, ut postmodum fecit, demulcendo
in unum castrorum suorum introduceret, ac
vinculatum carceri manciparet; tandem vero a quibusdam
suggestum est regi, ut cautissime se ageret,
ne Heriberti involveretur fraudibus. Dumque ille ex
hoc, quod audierat, credulus, cautelam sibi de Heriberto
adhibere decrevisset, contigit una die nimis
expedite eumdem Heribertum cum suo filio in regis
palatium devenire. Surgens itaque rex ei osculum
porrexit. Ille vero toto se humilians corpore, osculum
regis suscepit. Deinde cum ejus filium osculatus
fuisset, stansque juvenis quamvis conscius fraudis,
novus tamen calliditatis, regi minime semel supplicaret:
pater cernens, qui propter astabat, valenter
alapam collo juvenis intulit. « Seniorem, inquiens,
et regem erecto corpore osculaturum non debere
suscipere quandoque scito. » Quod intuens rex cunctique
qui aderant, abhinc deceptionis fraudisque
adversus regem Heribertum expertem crediderunt.
Videns quoque regem contra se placatum, nihilominus
rogabat attentius ut, ad se veniens, negotium
deliberaturus, quod dudum poposcerat. Statim vero
rex promisit se, quo vellet, iturum. | null | edc1f689-0eb9-4a39-86c3-d335241f76f4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Designato igitur
die, venit rex ubi Heribertus rogaverat, tenuem etiam
ducens exercitum, amicitiae gratia. Qui nimium pompose
die primo ab eo susceptus. In secundo autem,
quasi ex jussu regis, praecepit idem Heribertus ut
universi qui cum rege venerant, ad propria redirent,
veluti ipse cum suis obsequio regis sufficeret.
Illi quoque audito Heriberto recesserunt, ignorantes
quod regem in vinculis reliquissent. Tenuit enim
Heribertus vinctum praedictum regem usque in diem
mortis suae. Genuerat praeterea idem rex filium nomine
Ludovicum, adhuc tamen puerum, qui, ut cognovit
quod de patrefactum fuerat, arripiens fugam,
Oceanum transiit, ibique usque ad annos viriles
degit.
CAPUT II. #De Rodulpho rege.@#
Erat igitur tunc temporis Rodulphus Richardi
ducis Burgundiae filius, aptus videlicet corpore, et
intellectu idoneus. Qui etiam uxorem duxerat, Emmam
nomine, sensu scilicet atque aspectu insignem,
sororem videlicet Magni Hugonis, cujus si quidem
militari industria regnum Francorum dirigebatur.
Is quoque Hugo cernens regnum rege destitutum, ac
sciens regis instaurationem suo pendere arbitrio,
misit ad sororem, consulens illam quem potissimum
ad regale eligeret culmen, se videlicet suum fratrem,
an potius maritum praedictum, scilicet Rodulphum.
Illa igitur prudenter, ut fuerat consulta, respondit
magis se velle regis mariti genu osculari
quam fratris. Audiens autem Hugo gratanter annuit,
regnique solium Rodulpho habere concessit. Qui
Rodulphus, carens omni prole, solus sui generis regni
culmine potitus obiit. Fuit enim hic Hugo filius
Roberti Parisiorum comitis, qui videlicet Robertus
brevi in tempore rex constitutus, et ab exercitu
Saxonum est interfectus. Cujus genus idcirco adnotare
distulimus, quia valde in ante reperitur obscurum.
CAPUT III. #De Lothario rege.@#
Interea totius regni primates elegerun Ludovicum,
filium videlicet praedicti regis Caroli, unguentes eum
super se regem haereditario jure regnaturum. Jam
enim praedictus Heribertus morte crudeli obierat.
Nam cum, divino excruciatus languore, ad vitae exilum
propinquaret, atque a suis tam de salute animae
quam de suae domus dispositione interrogaretur,
omnino nihil aliud respondebat nisi hoc solummodo
verbum: « Duodecim fuimus, qui traditionem Caroli
jurando consensimus. Hocque plurimum repetens
exspiravit. Praeterea Ludovicus ex Gerberga, uxore
quondam Gisleberti ducis, genuit filium, nomine Lotharium.
Qui, confirmatus in regno, ut erat agilis
corpore et validus, sensuque integer, tentavit redintegrare
regnum ut olim fuerat. Nam partem
ipsius regni superiorem, quae etiam Lotharii regnum
cognominatur, Otto rex Saxonum, imo imperator
Romanorum, ad suum, id est Saxonum, inclinaverat
regnum. Ipsum denique Ottonem, scilicet secundum,
filium primi ac maximi videlicet Ottonis, conatus est
quondam capere positum in palatio Aquisgranis. Sed
quoniam eidem Ottoni clam praenuntiatum a quibusdam
est, noctuque cum uxore vix fugae praesidium
petens obtinuit. Tunc denique Otto, congregato
exercitu sexaginta millia et eo amplius militum,
Franciam ingressus, venit usque Parisios, ibique
triduo commoratus; coepit redire in Saxoniam, rursusque
quoque Lotharius, ex omni Francia atque
Burgundia militari manu in unum coacta, persecutus
est Ottonis exercitum usque in fluvium Mosam,
multosque ex ipsis fugientibus in eodem flumine
contigit interire. Dehinc vero uterque cessavit, Lothario
minus explente quod cupiit. Hic denique genuit
filium nomine Ludovicum. Quem, jam adultum
juvenem, ut post se regnaret, regem constituit. Cui
etiam adduxit ab Aquitanis partibus uxorem, quae,
cernens videlicet juvenem patre minus fore industrium,
ut erat ingenio callida, elegit agere divortium,
monuitque illum ficte ut simul, de qua advenerat,
redirent Provinciam, scilicet jure haereditario sibi
subdituram. Ille quoque, non intelligens mulieris
astutiam, ut monitus fuerat, ire paravit. Ad quam
dum venissent, relinquens eum mulier, suis adhaesit.
Cumque patri nuntiatum fuisset, prosequens filium
ad se reduxit. Qui simul deinceps degentes, post
aliquot annos absque ulla liberorum ope uterque
obiit. In his igitur duobus regale seu imperiale illorum
genus regnandi finem accepit.
CAPUT IV. #Qui postmodum Romae imperatores exstiterint.@#
Praescriptorum igitur regum genere exinanit
sumpserunt imperium Romanorum reges Saxonum.
Quorum scilicet primus Otto Henrici Saxonum regis
filius, cujus etiam sororem, nomine Haduidem, duxit
uxorem Hugo dux Francorum, cognomento Magnus.
Is denique Otto in gloria et vigore imperii non dispar
illorum qui ante se imperium rexerant, necnon et | null | c75ef068-5e52-46af-bbbc-1249bb7549d1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in Ecclesiarum atque eleemosynae expensis valde
liberalis exstitit. Hujus quoque imperii tempore,
egressi audacter Sarraceni ab Africanis partibus
occupavere tutiora Alpium montium loca, ibique
aliquandiu morantes vastando regionem in gyro,
diverso raptu tempus expleverunt. Contigit ergo
eodem tempore ut beatus pater Maiolus, ab Italia
rediens, in arctissimis Alpium eosdem Sarracenos obviaret.
Qui arripientes abduxerunt illum cum suis
omnibus ad remotiora montis, ipso tamen patre graviter
in manu vulnerato, dum in ea excepisset ultro
ictum jaculi super unum de suis venientis. Dispertitis
quoque inter se omnibus quae illius fuerant,
interrogaverunt eum si tantae ei essent in patria
facultates rerum, quibus videlicet se suosque valeret
redimere de manibus illorum. Tunc vir Dei, ut erat
totius affabilitatis dignitate praecipuus, respondit se
in hoc mundo nihil proprium possidere, nec peculiaris
rei se fieri possessorem velle; sua tamen
ditione non negans plures teneri, qui amplorum
fundorum et pecuniarum domini haberentur. Quibus
auditis, ipsimet hortabantur illum ut unum e suis
mitteret qui suae suorumque redemptionis pretium
illis deferret. Insuper pecuniae pondus atque numerum
ei determinantes indixerunt. Fuit enim mille
librarum argenti, ut videlicet singulis libra una in
partem proveniret. Misit quoque vir sanctus per
unum de suis ad monasterium scilicet, cui praeerat,
Cluniacense, perparvam epistolam ita se habentem:
« Dominis et fratribus Cluniacensibus, frater Maiolus
miser et captus. #Torrentes Belial circumdederunt
me, praeoccupaverunt me laquei mortis.@# Nunc vero,
si placet, pro me et his qui mecum sunt capti redemptionem
mittite. » Quae ut delata est videlicet
praedicti monasterii fratribus, exstitit illis pro vita
incomparabilis moeror ac luctus, necnon et totius
patriae pertristis nuntius. Distractis quoque ab
eisdem fratribus, quaeque in omni ejusdem monasterii
ornamentorum erant supellectili, praestitutum
pii patris quantocius coadunavere pretium.
Sed vir sanctus saecularis, dum interim a Sarracenis
captus teneretur, cujus meriti esset latere
non potuit. Nam cum ei hora prandii obtulissent
cibos quibus vescebantur, carnes videlicet panemque
admodum asperum, et dicerent: « Comede,
respondit: Ego vero si esuriero, Domini est me
pascere; ex his tamen non comedam, quia non mihi
in usu fuerunt. » Cernens enim unus illorum viri Dei
reverentiam, pietate ductus, exuens brachia simulque
abluens, et clypeum, super quem etiam in conspectu
venerabilis Maioli satis mundissime panem confecit.
Quem etiam citissime decoquens, ei reverentissime
detulit. Ipse quoque suscipiens illum, atque ex more
oratione praemissa ex eodem reficiens, Domino gratias
egit. Alius quoque Sarracenorum eorumdem, cultro
deplanans ligni hastulam, posuit incunctanter pedem
super viri Dei codicem, Bibliam videlicet, quam ex
more secum semper ferre consueverat. Dumque vir
sanctus intuens ingemuisset, aliqui minus feroces ex
ipsis, perspicientes, suum increpuerunt comparem,
dicentes non debere magnos prophetas sic pro
nihilo duci ut illorum dicta pedi substerneret, si
quidem Sarraceni Hebraeorum, quin potius Christianorum,
prophetas legunt, dicentes etiam completum
jam esse in quodam suorum, quem illi Mahomed
nuncupant, quidquid de universorum Domino Christo
sacri vates praedixere. Sed, ad errorem illorum comprobandum,
etiam ipsorum genealogiam penes se
habent, ad similitudinem videlicet evangelii Matthaei,
qui scilicet ab Abraham narrat genealogiae catalogum
usque ad Christum, per Isaac successionem descendens.
In cujus videlicet semine universorum promissa
atque praedicta est benedictio illorum, inquiens:
Ismael genuit Nabaioth, atque deinceps usque in
erroneum illorum descendens figmentum, quod scilicet
tantum est a veritate alienum quantum a sacra
et catholica auctoritate extraneum. Praeterea, ut
beati Maioli sanctitas claresceret, is qui ejus volumen
pede calcaverat, eodem die pro quavis occasione,
revera judicio Dei, caeteri furiose irruentes in
eum, eumdem ei truncaverunt pedem. Plures vero
jam ex ipsis erga eum coeperunnt mitiores ac reverentiores
existere. Tandem vero quidam de fratribus
illuc expeditius remeantes, data eisdem Sarracenis
praesignata pecunia, patrem cum viris tantum qui
cum eo capti fuerant, in patriam reduxerunt. Ipsi
denique Sarraceni paulo post, in loco qui Fraxinetus
dicitur, circumacti ab exercitu Willermi Arelatensis
ducis, omnesque in brevi perierunt, ut ne unus quidem
rediret in patriam.
Ipso igitur in tempore mortuus est praedictus Otto
imperator, suscepitque filius ejus, secundus videlicet
Otto, idem imperium, quod satis strenue dum adviveret
rexit. Eodem ergo imperante, venerabilis pontifex
Adalbertus, ex provincia quae | null | 420c4be9-8123-4bef-9233-05840dcd3dec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
lingua Sclavorum
vocatur Bethem, in civitate Braga regens ecclesiam
sancti martyris Vitisclodi, egressus ad gentem Bruscorum,
ut eis verbum salutis praedicaret, dumque
apud eosdem plurimam egisset praedicationem,
multique ex eis converterentur ad fidem Christi,
praedixit suis quoniam in eadem regione martyrii
coronam esset accepturus; ac ne paverent, eis pariter
indicavit, quia praeter eum ibidem nemo ex eis
erat perimendus. Contigit enim ut die quadam, praecipiente
eodem episcopo, quaedam profana arbor sita
juxta fluvium, cui etiam superstitiose immolabat
universum vulgus, videlicet excisa convelleretur,
constructoque ac sacrato in eodem loco altari,
missarum solemnia per se episcopus ex plebe paravit.
Qui, dum in ipsis sacramentis peragendis
esset constitutus, ictibus jaculorum ab impiis perfossus,
tandemque sacrum solemne peractum, simulque
praesentis vitae imposuit terminum. Denique
discipuli ejus, accepto corpore sui domini, illud
secum ferentes, in propriam sunt reversi patriam.
Cujus etiam meritis usque in praesens largiuntur
hominibus plurima beneficia. Sequenti quoque, post
multa nobiliter gesta remque publicam decenter
dispositam, tempore obiit Otto, relinquens filium
Ottonem videlicet tertium, adolescentem tamen fere
duodecim annorum. Qui, ut erat juvenculus, acer
tamen viribus et ingenio, suscepit jure paterno regimen
imperii.
Contigit igitur imperii illius initio ut sedes apostolica
urbis Romae proposito viduaretur pontifice.
Ipse vero illico, imperiali usus praecepto, quemdam
sui consanguineum, cujusdam ducis filium illo delegit,
atque ex more in sede apostolica sublimari
mandavit. Quod utique dum sine mora peractum
fuisset, pergrandis calamitatis occasio exstitit. Erat
enim quidam Crescentius, Romanorum civis praepotens,
qui, ut illorum mos est, quantum onerosior
pecuniae, tantum pronior serviens avaritiae. Hic autem
non plane, ut rei probavit eventus, parti favebat
Ottonis. Nam ipsum pontificem, quem, ut diximus,
ordinari, Otto jusserat, idem Crescentius omni
destitutum honore a sede expulit, alterumque procaciter
in ejus loco subrogavit. Sed mox ut Otto
hocf actum comperit, ira accensus, cum permaximo
exercitu Romam properavit. Quod cum cognovisset
Crescentius, illum scilicet urbi propinquare, conscendens
cum suis turrim quae sita est extra civitatem
trans Tiberim, ob altitudinem sui Intercoelos
vocatam, vallavit eam, defensurus pro vita. Tandem
cum pervenisset imperator ad urbem, primitus
jussit comprehendere illum male securum pontificem,
videlicet Crescentii arrogantia constitutum.
Comprehensumque, praecepit ejus manus quasi sacrilegas
amputari, deinde vero aures abscindi atque
oculos expelli [ #f.@# evelli]. Post haec denique comperiens
Crescentium, ut diximus, turre vallatum,
quae scilicet paulo post illum crudeli erat redditura
neci, praecepit eamdem circumdari densa obsidione
sui exercitus, ne videlicet Crescentio quoquo modo
locus daretur confugii. Interea, jubente imperatore,
construuntur in gyro machinae ex lignis celsarum
abietum nimium artificiose compositae. Cernens quoque
Crescentius nullam posse evadendi viam reperire,
licet tardius poenitudinis adinvenit consilium;
non tamen ei praestitit miserendi aditum. Quadam
igitur die, quibusdam de imperatoris exercitu consentientibus,
egrediens latenter Crescentius, de
turre scilicet, birro indutus, et operto capite, veniensque
improvisus corruit ad imperatoris pedes,
oransque se ab imperatoris pietate vitae servari.
Quem cum respexisset imperator, conversus ad
suos, ut erat amaro animo, dixit: « Cur, inquiens, Romanorum
principem, imperatorum decretorem, datoremque
legum, atque ordinatorem pontificum, intrare
sinistis magalia Saxonum? Nunc quoque reducite
eum ad thronum suae sublimitatis, donec ejus
honori condignam videlicet praeparemus susceptionem. »
Qui suscipientes illum, scilicet ut jussum
fuerat, illaesum reduxerunt ad turris introitum.
Ingressusque nuntiavit secum pariter reclusis quoniam
solummodo tantum contingeret illis vivere
quandiu ipsa turris tueri valeret ab hostium captione,
nec ullam prorsus salutem debere ultra sperare. At
imperatoris exercitus a foris urgendo impellens
machinas; paulatimque euntes applicatae sunt turri.
Sicque pugnae inito certamine, dumque alii desuper
contendentes intrare, alii prorupere ad ostium turris
illudque considentes evellunt, sursumque certatim
gradientes, ad turris superiora pervenerunt. Respiciens
quoque Crescentius cernit se teneri ab his quos
putabat pugnando longius arceri posse. Capto namque
ipso ac graviter vulnerato, caeterisque, qui cum illo
inventi fuerant, trucidatis, miserunt ad imperatorem
quid de eo praeciperet. Qui ait: « Per superiora,
inquit, propugnacula illum dejicite aperte, ne dicant
Romani suum principem nos furatos fuisse. » Quem,
ut jussum fuerat, projicientes, | null | 5142c59c-bb7f-4d06-98ae-86f6e683db5f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
deinde post terga
boum religatum per paludes viarum plurimum devolventes,
ad ultimum vero in conspectu civitatis
in trabe excelsa pendere dimiserunt. His denique
ita gestis, accersiens imperator Gerbertum videlicet
Ravennae archiepiscopum, constituit illum principalem
Romanorum pontificem. Isque Gerbertus e
Galliis oriundus exstitit, minorum etiam gerens prosapiam,
sed tamen ingenio acerrimus, artiumque
liberalium studiis plenissime instructus. Proinde
Remorum etiam a rege Francorum Hugone fuerat
constitutus pontifex. Sed quoniam, ut diximus,
valde erat acer ac providus, intelligens Arnulphum
ejusdem urbis archiepiscopum, quo vivente ordinatus
fuerat ex consensu ejusdem regis, niti in pristinam
reformari sedem, caute iter arripiens ad praedictum
devenit Ottonem. Qui satis honorifice ab eodem
susceptus; quem etiam statim Ravennae, inde vero,
ut diximus, Romanae urbis sublimavit pontificem.
Contigit igitur ipso in tempore ut idem imperator,
suggerente tam ipso pontifice quam aliis quibusque
zelum profectus religionis domus Dei gerentibus,
quosque in beati Pauli Ecclesia nomine tenus monachos,
caeterum prave degentes, inde expellere
deberet; ac alterius instituti, quos videlicet canonicos
dicimus, in eodem loco servituros, ut ei suggestum
fuerat, substituturus esset. Cumque hoc appeteret
implere decretum, apparuit ei noctu per visum
beatissimus apostolus Paulus, atque eumdem imperatorem
hujusmodi monere curavit. « Si vere, inquiens,
zelus divinae servitutis optimi operis te
adurit, vide ne hujus propositi institutum praesumas
in monachis immutare expellendis. Non enim omnino
expedit cujusque ecclesiastici ordinis quamvis ex
parte depravati, proprium unquam abjici seu immutari
propositum. In eo namque unusquisque
judicandus est ordine, in quo se primitus Deo
vovit servire. Reemendari tamen licet corrupto
cuique in eadem propriae vocationis sorte. »
Taliter quippe monitus, imperator retulit suis quae
audierat ab Apostolo, curamque agens qualiter eorumdem
institutum, scilicet monachorum, quivisset
ad melius informare, non expellere a loco vel
immutare. Interea minus idoneo usus consilio,
praedicti Crescentii Joannis in suam uxorem assumens,
quam etiam paulo post, ut inconsulte acceperat,
divortium agens dimisit. Tandem quoque
nitens remeare ad Saxoniam, morte superveniente
in Italia obiit. Cernens quoque exercitus, quem
secum duxerat, se suo domino destitutum, coegerunt
se pariter in unum agmen, ne ab iis quos in Italia
presserant trucidarentur, imposito ante se in equo
defuncti imperatoris corpore. Sicque in patriam
tuti pervenientes in monasterio beatae semper virginis
Mariae Aquisgranis decenter sepelierunt. Suscepit
igitur, post Ottonem videlicet tertium, regnum
Saxonum illius consanguineus Henricus, qui, etiam
non regni sui [dominus], imperator factus est Romanorum.
Sed interim libet ex parte commemorare quibus
vicissim cladibus, praescriptorum regum temporibus,
tam externis quam intestinis consequenter sit flagellatus
orbis Romanus. Constat igitur ab anterioribus illud
principale totius orbis imperium fuisse divisum,
scilicet ut, quemadmodum universae Latinitatis
Roma gerere deberet principatum, ita Constantinopolis
tam Graecorum speciale caput in transmarinis
orientis partibus quam caeterorum. Sed dum semel
in sese novit dispertiri, postmodum paulatim pars
utraque usitatius didicit minui, videlicet donec
contingeret illud admodum coarctari praeliis, ut
foret brevius, et istud appeteret moderari extraneus.
Et quoniam magis contingebat tyrannide imperare,
quam vel liberali pietate, vel originali propagine,
idcirco par erat talium contumaciam cum sibi
subditis crebris infestationum plagis atterere.
CAPUT V. #De paganorum plagis.@#
Denique circa nongentesimum Verbi incarnati
annum, egressus ab Hispania rex Sarracenorum
Algalif, veniensque cum exercitu maximo in Italiam,
scilicet traditurus humanas res cum suis in praedam,
cum gladio atque incendio demoliendas. Qui cum
venisset, depopulans totam regionem usque Beneventum
progressus est. Ex aliquibus tantum civitatibus
Italiae primates, collecto agmine, nisi sunt
adversus praedictum Algalif inire pugnam. Sed cum
se cernerent exercitu nimium impares, ut saepius mos
est istis modernis Italicis, fugae potius quam bellum
[belli], petiere praesidium. Interea reversi cum suo
principe ad Africam Sarraceni, ab illo tempore non
destiterunt impugnare regionem Italiae, quamvis
plurimis fuissent praeliis lacessiti tam ab imperatoribus
quam a patriae ducibus ac marchionibus, usque
ad Altmuzor illorum principem, et praedictum Henricum
Romanorum imperatorem. Praescripto igitur
tempore, non minor clades in Galliarum populis,
Normannorum infestatione, exstitit hostium. Qui
videlicet Normanni nomen inde sumpsere, quoniam
raptus amore primitus egressi ex aquilonaribus
partibus audacter occidentalem petiere plagam.
Siquidem lingua illorum propria #Nort@# aquilo dicitur, #Mint@#
quoque | null | 794947f2-105f-43ee-bce2-47502f5128d6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
populus appellatur. Inde vero Normanni,
quasi aquilonaris populus denominantur. Hi denique
in primo egressu diutius circa mare Oceanum
degentes, brevibus contenti stipendiis, quousque in
gentem coaluere non modicam. Postmodum vero
telluris ampla et pelagi hostili manu pervagantes,
aliquas urbes ac provincias in propriam redegere
sortem. In processu quoque temporis ortus est vir
quidam in pago Trecassino ex infimo rusticorum
genere, Astingus nomine, in vico videlicet qui
Tranquillus dicitur, tribus a civitate distans milliaribus.
Qui juvenis, valens robore corporis, perversae
tamen indolis, superbiendo abjiciens fortunam pauperum
parentum, elegit exsul fore dominandi victus
cupidine.
Denique clam egrediens ad praedictam Normannorum
gentem, illis tantummodo primitus adhaesit
qui, assiduo raptui servientes, victum caeteris ministrabant,
quos etiam illi communiter #Flottam@# vocant.
Illoque aliquandiu huic nequam mori inserviente, coepit
pessimis commilitonibus tanto existere diligentior,
quanto efficiebatur flagitiosior. Paulatimque robustior
caeteris viribus ac rebus effectus, omnes pariter
illum constituere terra marique principem.
Constitutus autem hujusmodi, ampliore crudelitate
assumpta, parvi pendens praeteritorum saevitiam,
coepit suum in longinquas gladium dilatare provincias.
Postmodum etiam cum universa pene, cui praeerat,
gente conscendens ad superiores Galliarum partes,
quamvis pestifer parens nativum male quaerens
revisere solum. Qui cum venisset, gladio et igne
ultra omnem hostium cladem universa demoliens,
nemine repugnante, diutius consumpsit. Tunc quoque
domus Ecclesiarum per Gallias universae, praeter
quas municipia civitatum vel castrorum servarunt,
omnimodis dehonestatae atque igne succensae
sunt. Universis siquidem peragratis Galliis, opimaque
diversarum rerum potitus spolia, ad propria reduxit
exercitum. Sicque deinceps tam ab ipso Astingo
quam ab ejus successoribus, illius videlicet
gentis principibus, in spatio fere centum annorum
hujusmodi clades illata est longe lateque populis
Galliarum. Haec quoque, quae retulimus, per intervalla
defunctorum regum seu imperatorum tam in
Italia quam in Galliis, priusquam restaurarentur,
saepius contigerunt. Sed cum interea praedictae gentis
exercitus more solito ad Gallias procedere decrevisset,
occurrit illis jam longius a solo proprio
remotis venerabilis Burgundiae dux Richardus, pater
scilicet regis Rodulphi, ut supra commemoravimus.
Initoque cum eis praelio, tanta caede eosdem
prostravit, ut perpauci ex eis fuga lapsi ad propria
vix remearent. Et licet posthaec plures insulas ac
provincias mari contiguas iidem scilicet Normanni
depopulaverint, in partes tamen Francorum regum
sorte regendas non deinceps, nisi ab eisdem regibus
evocati, conscenderunt. Quin etiam paulo post
vicissim scilicet Franci, necnon et Burgundionum
plerique, cum praedictis Normannis, catholicae fidei
jam effectis cultoribus, pacifice junxere connubia,
atque unius regis regnum pari consensu decrevere
dici et esse. Indeque orti duces excellentissimi.
Guillermus videlicet, atque post ipsum quique denominati,
paterno seu avito jure Richardi. Illorum
quippe ducaminis principatus fuit metropolis civitas
Rothomagorum.
Cum igitur praedicti duces ultra caeteros viguerint
militiae armis, tum perinde prae caeteris gratia communis
pacis ac virtute liberalitatis. Nam omnis provincia
quae illorum ditioni subjici contigerat, ac si
unius consanguinitatis domus vel familia, inviolatae
fidei concors degebat. Nempe furi ac praedoni apud
illos comparabatur quicunque hominum, in aliquo
negotio, plus justo [sumens], vel falsum quidpiam venundandum
mentiens, subtrahebat alteri. Egenorum
quoque et pauperum omniumque peregrinorum, tanquam
parentes filiorum, curam gerebant assiduam.
Dona etiam amplissima sacris Ecclesiis pene in toto orbe
mittebant, ita ut etiam ab oriente, scilicet monte denominatissimo
Sina, per singulos annos monachi Rothomagum
venientes, qui a praedictis principibus
plurima redeuntes auri et argenti suis deferrent xenia.
Hierosolymam vero ad sepulcrum Salvatoris
centum auri libras secundus misit Richardus, ac
quosque cupientes illuc devote peragrare donis juvabat
immensis. Praeterea in successibus praedictorum
temporum, exigentibus culpis peccantium hominum,
orta est discordia duorum regum, Francorum
videlicet ac Saxonum. Quae scilicet, diutius
exardescens, occulto Dei judicio rursus terribile flagellum
ingruit populis Galliarum. Denique Hungarorum
princeps cum omni ipsius gentis militari exercitu,
hujus discordiae mali occasione, fines Galliarum
irrumpens, semel ac bis omnem miserabiliter
depopulans regionem, utrumque etiam genus hominum
captans, tum rebus humanis abducens, nemine
obstante, diripuit. Quae denique clades tandiu desaevit,
quousque Deo propitiante utriusque regni principes,
Francorum videlicet ac Saxonum, unius fidei
ac consanguinitatis vinculo necterentur. Evacuato
siquidem priorum regum genere, sedatisque jurgiis,
coepit orbis novorum regum pace sub amica reflorescere,
Christique regnum per fontem sacri | null | 5186570c-7de7-4dad-b018-c4fd170e70f3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
baptismatis
circumquaque tyrannos sibi subjugare. Ipsa denique
Hungarorum gens, post tot patrata flagitia,
post tot flagella gentibus illata, cum suo rege ad catholicam
fidem conversa, quae prius consueverat
crudeliter rapere aliena, libens impertitur pro
Christo propria; a quibus etiam jamdudum diripiendo
captivabantur, undecunque in miserrima mancipia
distrahendi, qui reperiebantur Christiani; ab eisdem
quoque foventur nunc ceu fratres vel liberi. Illud
nihilominus nimium condecens ac perhonestum
videtur, atque ad pacis tutelam optimum decretum,
scilicet ut ne quisquam audacter Romani imperii
sceptrum praeproperus gestare princeps appetat, seu
imperator dici aut esse valeat, nisi quem papa sedis
Romanae morum probitate delegerit aptum reipublicae,
eique commiserit insigne imperiale. Cum videlicet
olim ubique terrarum quilibet tyranni, sese procaciter
impellentes, saepissime sint imperatores creati,
atque eo minus apti Reipublicae, quo constat eos tyrannide
quam pietatis auctoritate processisse.
Anno igitur Dominicae incarnationis septingentesimo
decimo, licet insigne illud imperiale diversis
speciebus prius figuratum fuisset, a venerabili tamen
papa Benedicto sedis apostolicae fieri jussum
est admodum intellectuali specie idem insigne. Praecepit
fabricari quasi aureum pomum, atque circumdari
per quadrum pretiosissimis quibusque gemmis,
ac desuper auream crucem inseri. Erat autem instar
speciei hujus mundanae molis, quae videlicet in quadam
rotunditate circumsistere perhibetur, ut dum
siquidem illud respiceret princeps terreni imperii,
foret ei documentum, non aliter debere imperare
vel militare in mundo quam ut dignus haberetur vivificae
crucis tueri vexillo. In ipso etiam diversarum
gemmarum decoramine, videlicet imperii culmen
plurimarum virtutum speciebus exornari oportere.
Cumque postmodum praedictus papa imperatori, videlicet
Henrico hujus rei gratia Romam venienti, obviam
cum maxima virorum et sacrorum ordinum
multitudine processisset ex more, eique hujusmodi
insigne scilicet imperii in conspectu totius Romanae
plebis tradidisset: suscipiens illud hilariter, circumspectoque
eo, ut erat vir sagacissimus, dixit: « Optime
pater, inquiens ad papam, istud facere decrevisti
nostrae portendendo innuens monarchiae, qualiter
sese moderari debuerat, cautius perdocuisti. »
Deinde manu gerens illud auri pomum, subjunxit:
« Nullis, inquit, melius hoc praesens donum possidere
ac cernere congruit quam illis qui, pompis mundi
calcatis, crucem expeditius sequuntur Salvatoris. »
Qui protinus misit illud ad Cluniacense monasterium
Galliarum, quod etiam tunc temporis habebatur religiosissimum
caeterorum, cui et alia dona plurima
contulerat ornamentorum. Sed et illud nimirum
etiam perpendendum quoniam, cum ista quae retulimus,
videlicet de conversionibus perfidarum ad fidem
Christi gentium, extrinsecus in aquilonaribus
atque occidentalibus orbis partibus persaepe fieri
contigerit, nusquam talia in orientalibus atque meridianis
ejusdem orbis plagis contingit audiri. Cujus
denique veracissimus praesagii index fuit constitutio
illa crucis Dominicae, dum in ea Salvator penderet
in loco Calvariae. Nam cum retro illius verticem
suspensi tum fuisset, crudus nimium populis oriens,
tunc etiam in ejus oculorum conspectu lumine fidei
repleturus constitit Occidens. Sic quoque omnipotentem
ipsius dexteram ad misericordiae opus extensam,
sacri verbi fide mitis suscepit septentrio, ejusque
laevam gentibus barbarorum tumultuosis sortitur
meridies. Sed licet hujus sacri breviter meminerimus
portenti, nostrae tamen, id est catholicae, manet inviolabile
subsidium fidei, quoniam in omni loco et
gente absque exceptione, quicunque sacro regeneratus
fonte, credens omnipotentem Patrem ejusque
Filium Jesum Christum pariter, et in Spiritum
sanctum, unum solumque verum Deum, si quid boni
egerit ex fide, Deo acceptum fore, atque omnem
qui sic permanserit, perenni vita beate vivere. Hoc
quippe soli Deo nosse competit, cur humanum genus
majus seu minus propriae salutis capax efficitur
in diversis partibus orbis.
Sed idcirco ista retulimus quoniam usque in
fines praedictarum orbis binarum partium, videlicet
septentrionalis et occidentalis, Christi Domini
deveniens Evangelium illarum populis locavit
optimum in sacrae fidei fundamentum; cum
videlicet e diverso minus reliquas duas, scilicet
orientalem atque meridianam penetraverit, ac illarum
populos cautius in proprii erroris feritate irretitos
sciverit. Sed ne boni Conditoris proinde dispensationi
contumeliosa a quoquam inferatur in
hac parte calumnia, cautius nihilominus prospiciendus
est sacer Scriptuarum canon. In quo videlicet
canone omnis procul dubio forma invenitur expressa
mundani saeculi: ut scilicet ipsius auctoris bonitas
pariterque justitia probabiliter demonstrentur,
videlicet in his qui salvi fiunt, et in his qui pereunt.
Nam sicut primus hominum pater propriae salutis
arbiter a totius boni auctore primitus fuerat constitutus,
ita ab eodem Redemptore universis pro
captu spontanea generaliter oblata est salus. Sed
tamen occulta illius dispensatio | null | a854f159-d834-409b-add8-e607f735469a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, cui semper et simul
totum, quidquid esset habet, praesto fuit, ac
cui nihil defuit, ostendit spaciatim per incrementa
temporum sese omnipotentem solum bonum atque
veracem, tam per opera pietatis quam per ultionem
vindictae justae retributionis. Non enim principalis
bonitas aliquando vacat a pietatis opere, quin
imo semper aggregat plerosque ex massa filiorum
praevaricatoris in sinum filii suae Deitatis. Dumque
id quotidie in mundo agitur, quid aliud quam
Omnipotentis bonitas, etiam immobiliter mobilis et
mobiliter immobilis, operari monstratur? Atque idcirco
quanto praesentis saeculi terminus imminet
propius, tanto ista fieri, quae dicuntur, contigerit
frequentius. Suspiciendum etiam quomodo paulatim
ab ipso humani generis exordio ipsius auctoris sit
manifestata cognitio. Primus igitur hominum Adam
etiam cum omni suo genere Deum conditorem suum
praedicat, dum per transgressionis praecepti illius
culpam privatus paradisi gaudiis, multatusque exsilio,
sese miserum clamat lugendo. Sed accepto
diffusius per universum orbem terrae incremento,
nisi proprii auctoris bonitatis providentia misericordiae
reduxisset ad sinum, totum penitus idem
genus humanum in sui erroris atque caecitatis praecipitium
jam olim irrevocabiliter fuisset demersum.
Idcirco ab exordio sui, divina boni Conditoris dispensatione,
prolata sunt ei prodigiosa rerum miracula,
ac portentosa elementorum signa, nec non
et sagacissimorum virorum, tam spem quam formidolositatem
inculcatura, divinitus oracula. Ac
velut idem Conditor per sex dierum intervalla cuncta
mundanae rerum machinae proferendo perficiens
opera, hisque editis requievit, die septima videlicet;
ita per sex millia annorum spatia operatus est, pro
eruditione hominum exhibendo illis frequentia
signanter ostenta. Scilicet ut non, praeteritis saeculis,
quodquam dimissum est vacans ab his signis
tempus miraculorum, aeternum Deum praedicantibus,
usquequo illud maximum rerum principium apparens
homine vestitus in mundo. Sexta duntaxat aetate
praesentis saeculi, atque ut putatur, quod sit finis
in septima hujus mundanae molis diversorum laborum,
ut ab illo procul dubio, unde coepit quidquid
esse habuit exordium, in eodem competentissimum
propriae quietis inveniat finem.
EXPLICIT LIBER I.
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI PRIMI.
I. #De divina quaternitate.@#
II. #De Rodulfo rege.@#
III. #De Lothario rege.@#
IV. #Qui postmodum Romae imperatores exstiterint.@#
V. #De paganorum plagis.@#
CAPUT PRIMUM. #De divina quaternitate.@#
Multiplicibus figuris formisque Deus conditor
universorum distinguens ea quae fecit, ut per ea
quae vident oculi, vel intelligit animus, sublevaret
hominem eruditum ad simplicem Deitatis intuitum.
In his ergo perscrutandis pernoscendisque primitus
claruere Patres Graecorum catholici mediocriter
philosophi. Cum enim in plurimis exercitatos haberent
sensus perinde in quarumdam quaternitatum
speculatione, per quam praesens mundus infimus
mundusque futurus datur intelligi supernus. Quaternitates
vero earum, quae in sese reflexus, dum a
nobis despertiri immobiliter coeperint, mentes simul
atque intellectus se speculantium alacriores reddent.
Quatuor igitur sunt Evangelia, quae constituunt in
nostris mentibus supernum mundum. Tot enim
constant elementa, quae perficiunt istum infimum.
Quatuor quoque virtutes, quae caeterarum gerunt
principatum, nosque per admirationem sui ad caeteras
informant. Pari etiam ratione quatuor sensus
existunt corporis praeter tactum, qui subtilioribus
famulatur caeteris. Quod est ergo aether igneum
elementum in mundo sensibili, idem est prudentia
in intellectuali. Sursum namque sese erigens, anhelansque
desideranter esse circa Deum. Illud quoque
quod aer in mundo corporali, idipsum fortitudo in
intellectuali, qui cuncta viventia vegetans, et in
quemcunque actum promoventia roborat. Simili
quippe modo quod gerit aqua in mundo corporali,
idem temperantia in intellectuali. Nutrix quippe
est bonorum, efferensque copiam virtutum, ac servans
fidem per divini amoris desiderium. Conformem
quoque terra gerit speciem mundi infimi, justitiae
speciei in intellectuali. Scilicet subsistens atque
immobilis collocatio rectae distributionis. Dignoscitur
namque per omnia similis Evangeliorum complexio
spiritalis. Evangelium itaque Matthaei terrae
mysticam continet figuram, quoniam Christi hominis
caeteris apertius demonstrat carnis substantiam. Illud
autem secundum Marcum temperantiae, quae aquae
speciem gerit, cum ex Joannis baptismate poenitentiam
temperanter indicit. Illud quoque juxta Lucam
aerisque et fortitudinis praefert similitudinem, quoniam
spatiatim diffusum, plurimisque est historiis roboratum.
Illud vero secundum Joannem ignifici aetheris
prudentiae, quodque caeteris constat sublimius,
formam signanter exprimit, dum simplicem Dei
notitiam et fidem insinuans introducit. Quibus etiam
speculativis connexionibus, elementorum scilicet
ac virtutum, Evangeliorumque, ille convenienter
sociatur, videlicet homo, cujus haec invisa concessa
sunt obsequio. Namque | null | 81452f22-feaa-4aca-9208-d0a3c01ed8e7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illius vitae substantiam Graeci
philosophi μικρόκοσμον, id est parvum, mundum dixerunt.
Visus quippe et auditus, qui intellectum et
rationem ministrant, superiori conveniunt aetheri,
quod constat subtilius in elementis, quodque quantum
caeteris sublimius, eo honestius ac lucidius.
Subsequitur vero olfactus, qui aeris et fortitudinis
significantiam sorte exprimit. Gustus namque satis
convenienter aquae et temperantiae parem portendit
significantiam. Tactus ergo, qui omnium constat
infimus, caeterisque solidius ac stabilius, terrae ac
justitiae congruentissime praefert indicium. Ab his
igitur evidentissimis complexibus rerum patenter
et pulcherrime silenterque praedicatur Deus, quoniam
dum stabili motu in sese vicissim una portendit
alteram, suum principale primordium praedicando,
a quo processerunt, expetunt, ut in illo iterum
quiescant. Constat etiam juxta praedictae stipulationis
condictum mente cauta intueri fluvium, qui
manat ex Eden Orientis, partiturque in nominatissimos
quatuor amnes. Horum igitur primus, id est
Phison, qui #oris aperitio@# dicitur, prudentiam signat,
quae semper est in optimis diffusa et utilis. Per inertiam
quippe paradisus sublatus est homini; necesse
habet, ut praeeunte prudentia repetatur. Secundus
Geon, qui #terrae hiatus@# intelligitur, temperantiam
signat, nutricem utique castitatis, quae scilicet
frondes salubriter exstirpat vitiorum. Tertius quoque
Tigris, quem incolunt Assyrii, qui interpretantur #dirigentes.@#
Per hunc nihilominus signatur fortitudo,
quae scilicet, rejectis praevaricatoriis vitiis, dirigens
homines per Dei auxilium ad aeterni regni gaudia.
Quartus vero Euphrates, cujus etiam nomen #abundantiam@#
sonat, patenter justitiam designat, quae pascit
ac reficit omnem animam illam desideranter
amantem. Cum igitur significantia horum fluminum
gerat in se species praedictarum virtutum, pariterque
figuram quatuor Evangeliorum, non minus easdem
virtutes figuraliter gerunt tempora mundani hujus
saeculi divisa per quadrum. A mundi namque initio
usque ad ultionem diluvii, in his duntaxat, qui ex
simplicis naturae amando suum cognoverunt Creatorem,
bonitate prudentia viguit, ut in Abel, Enoch,
Noe, vel in caeteris, qui mentis ratione pollentes,
utilia quae agerent intellexerunt. Ab Abraham vero,
et in reliquis patriarchis, qui signis et visionibus
fruiti sunt, ut in Isaac, Jacob, Joseph, et in caeteris,
temperantia conformata probatur, qui scilicet
inter adversa et prospera proprium super omnia
dilexerunt auctorem. A Moyse quoque et in reliquis
Prophetis, viris videlicet robustissimis, legalium
praeceptorum institutionibus fultis, fortitudo sancitur,
dum laboriosa siquidem legis praecepta sollicite
ab eis exercitata monstrantur. Ab adventu denique
incarnati Verbi ac deinceps omne saeculum justitia
implet regitque, circumdat veluti caeterarum finis ac
fundamentum, sicut dixit suo Baptistae Veritas: #Decet,@#
inquiens, #nos implere omnem justitiam.@#
Dicturi igitur ab anno 900 incarnati creantis ac
vivificantis omnia Verbi ad nos usque, qui claruere
viri in Romano videlicet orbe insignes catholicae
fidei, cultoresque justitiae, prout certa relatione comperimus,
vel visuri superfulmus; seu etiam qui rerum
eventusque vel plura contigerunt memoranda
tam in sacris Ecclesiis, quam in utroque populo primitus
ad illud totius quondam orbis imperium principale,
scilicet Romanum, convertimus stylum. Cum
ergo omnipotentis Christi virtus utique terrarum
principes ad suum incurvasset imperium, tanto minus
viguit terror Caesarum, quanto jura illorum veracius
comprobantur, plus exstitisse ex timore ferocitatis,
quam ex amore piae humanitatis. Sic denique
tota paulatim illorum stirps a praefato imperio dispertita
atque evacuata, ut majus indigeret sui dominio
urbs Romana, ejusque populus, quam ut olim consueverat
promere leges et jura externis patriis ac civibus.
Coeperuntque plures ex gentibus, quas prius
subdiderat, crebris illam infestationibus vexare,
illius nomen etiam imperii praeripiendo usurpare
nonnulli ex circumjectarum provinciarum regibus.
Tunc perinde valentiores et praemaximi reges gentis
Francorum Christianitatis justitia pollebant, armorumque
industria ac militari robore caeteris excellebant.
Quorum videlicet ditioni triumphaliter per
plures annos applicatum est totum imperii culmen
Inter quos etiam excellentissime micuerunt, Carolus
scilicet, qui dictus est Magnus, nec non et Ludovicus
cognomento Pius. Hi denique prudenti consilio
et virtute quosque in gyro belliones ita proprio subjugavere
dominio, ut quasi una domus famularetur
suis imperatoribus orbis Romanus; potiusque respublica
de paterno gratularetur provectu, quam
tuta pompatice extolleretur imperatorum metu. Sed
quia horum gesta non disposuimus, seu genealogiam
historiali more narrare, ad quem tamen finem regnandi
vel imperandi illorum genus devenerit, breviter
curavimus intimare. Perduravere igitur reges
ex eorum | null | f96ff97c-5a40-461c-9a50-5b29a852355f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
prosapia imperatores tam in Italia quam
in Galliis, usque ad ultimum regem Carolum Hebetem
cognominatum. Is denique habebat unum inter
regni sui primates quemdam Heribertum, cujus ex
sacro fonte filium susceperat, qui tamen ei calliditate
sua certissime suspectus esse potuisset, si non
excogitatae fraudis simultas intervenisset. Cum enim
decrevisset idem Heribertus praedictum regem decipere,
fingens cujusdam deliberandi occasionem
negotii, qualiter illum, ut postmodum fecit, demulcendo
in unum castrorum suorum introduceret, ac
vinculatum carceri manciparet; tandem vero a quibusdam
suggestum est regi, ut cautissime se ageret,
ne Heriberti involveretur fraudibus. Dumque ille ex
hoc, quod audierat, credulus, cautelam sibi de Heriberto
adhibere decrevisset, contigit una die nimis
expedite eumdem Heribertum cum suo filio in regis
palatium devenire. Surgens itaque rex ei osculum
porrexit. Ille vero toto se humilians corpore, osculum
regis suscepit. Deinde cum ejus filium osculatus
fuisset, stansque juvenis quamvis conscius fraudis,
novus tamen calliditatis, regi minime semel supplicaret:
pater cernens, qui propter astabat, valenter
alapam collo juvenis intulit. « Seniorem, inquiens,
et regem erecto corpore osculaturum non debere
suscipere quandoque scito. » Quod intuens rex cunctique
qui aderant, abhinc deceptionis fraudisque
adversus regem Heribertum expertem crediderunt.
Videns quoque regem contra se placatum, nihilominus
rogabat attentius ut, ad se veniens, negotium
deliberaturus, quod dudum poposcerat. Statim vero
rex promisit se, quo vellet, iturum. Designato igitur
die, venit rex ubi Heribertus rogaverat, tenuem etiam
ducens exercitum, amicitiae gratia. Qui nimium pompose
die primo ab eo susceptus. In secundo autem,
quasi ex jussu regis, praecepit idem Heribertus ut
universi qui cum rege venerant, ad propria redirent,
veluti ipse cum suis obsequio regis sufficeret.
Illi quoque audito Heriberto recesserunt, ignorantes
quod regem in vinculis reliquissent. Tenuit enim
Heribertus vinctum praedictum regem usque in diem
mortis suae. Genuerat praeterea idem rex filium nomine
Ludovicum, adhuc tamen puerum, qui, ut cognovit
quod de patrefactum fuerat, arripiens fugam,
Oceanum transiit, ibique usque ad annos viriles
degit.
CAPUT II. #De Rodulpho rege.@#
Erat igitur tunc temporis Rodulphus Richardi
ducis Burgundiae filius, aptus videlicet corpore, et
intellectu idoneus. Qui etiam uxorem duxerat, Emmam
nomine, sensu scilicet atque aspectu insignem,
sororem videlicet Magni Hugonis, cujus si quidem
militari industria regnum Francorum dirigebatur.
Is quoque Hugo cernens regnum rege destitutum, ac
sciens regis instaurationem suo pendere arbitrio,
misit ad sororem, consulens illam quem potissimum
ad regale eligeret culmen, se videlicet suum fratrem,
an potius maritum praedictum, scilicet Rodulphum.
Illa igitur prudenter, ut fuerat consulta, respondit
magis se velle regis mariti genu osculari
quam fratris. Audiens autem Hugo gratanter annuit,
regnique solium Rodulpho habere concessit. Qui
Rodulphus, carens omni prole, solus sui generis regni
culmine potitus obiit. Fuit enim hic Hugo filius
Roberti Parisiorum comitis, qui videlicet Robertus
brevi in tempore rex constitutus, et ab exercitu
Saxonum est interfectus. Cujus genus idcirco adnotare
distulimus, quia valde in ante reperitur obscurum.
CAPUT III. #De Lothario rege.@#
Interea totius regni primates elegerun Ludovicum,
filium videlicet praedicti regis Caroli, unguentes eum
super se regem haereditario jure regnaturum. Jam
enim praedictus Heribertus morte crudeli obierat.
Nam cum, divino excruciatus languore, ad vitae exilum
propinquaret, atque a suis tam de salute animae
quam de suae domus dispositione interrogaretur,
omnino nihil aliud respondebat nisi hoc solummodo
verbum: « Duodecim fuimus, qui traditionem Caroli
jurando consensimus. Hocque plurimum repetens
exspiravit. Praeterea Ludovicus ex Gerberga, uxore
quondam Gisleberti ducis, genuit filium, nomine Lotharium.
Qui, confirmatus in regno, ut erat agilis
corpore et validus, sensuque integer, tentavit redintegrare
regnum ut olim fuerat. Nam partem
ipsius regni superiorem, quae etiam Lotharii regnum
cognominatur, Otto rex Saxonum, imo imperator
Romanorum, ad suum, id est Saxonum, inclinaverat
regnum. Ipsum denique Ottonem, scilicet secundum,
filium primi ac maximi videlicet Ottonis, conatus est
quondam capere positum in palatio Aquisgranis. Sed
quoniam eidem Ottoni clam praenuntiatum a quibusdam
est, noctuque cum uxore vix fugae praesidium
petens obtinuit. Tunc denique Otto, congregato
exercitu sexaginta millia et eo amplius militum,
Franciam ingressus, | null | 7eec2ed3-c05b-4394-b13e-ae15d254f29a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
venit usque Parisios, ibique
triduo commoratus; coepit redire in Saxoniam, rursusque
quoque Lotharius, ex omni Francia atque
Burgundia militari manu in unum coacta, persecutus
est Ottonis exercitum usque in fluvium Mosam,
multosque ex ipsis fugientibus in eodem flumine
contigit interire. Dehinc vero uterque cessavit, Lothario
minus explente quod cupiit. Hic denique genuit
filium nomine Ludovicum. Quem, jam adultum
juvenem, ut post se regnaret, regem constituit. Cui
etiam adduxit ab Aquitanis partibus uxorem, quae,
cernens videlicet juvenem patre minus fore industrium,
ut erat ingenio callida, elegit agere divortium,
monuitque illum ficte ut simul, de qua advenerat,
redirent Provinciam, scilicet jure haereditario sibi
subdituram. Ille quoque, non intelligens mulieris
astutiam, ut monitus fuerat, ire paravit. Ad quam
dum venissent, relinquens eum mulier, suis adhaesit.
Cumque patri nuntiatum fuisset, prosequens filium
ad se reduxit. Qui simul deinceps degentes, post
aliquot annos absque ulla liberorum ope uterque
obiit. In his igitur duobus regale seu imperiale illorum
genus regnandi finem accepit.
CAPUT IV. #Qui postmodum Romae imperatores exstiterint.@#
Praescriptorum igitur regum genere exinanit
sumpserunt imperium Romanorum reges Saxonum.
Quorum scilicet primus Otto Henrici Saxonum regis
filius, cujus etiam sororem, nomine Haduidem, duxit
uxorem Hugo dux Francorum, cognomento Magnus.
Is denique Otto in gloria et vigore imperii non dispar
illorum qui ante se imperium rexerant, necnon et
in Ecclesiarum atque eleemosynae expensis valde
liberalis exstitit. Hujus quoque imperii tempore,
egressi audacter Sarraceni ab Africanis partibus
occupavere tutiora Alpium montium loca, ibique
aliquandiu morantes vastando regionem in gyro,
diverso raptu tempus expleverunt. Contigit ergo
eodem tempore ut beatus pater Maiolus, ab Italia
rediens, in arctissimis Alpium eosdem Sarracenos obviaret.
Qui arripientes abduxerunt illum cum suis
omnibus ad remotiora montis, ipso tamen patre graviter
in manu vulnerato, dum in ea excepisset ultro
ictum jaculi super unum de suis venientis. Dispertitis
quoque inter se omnibus quae illius fuerant,
interrogaverunt eum si tantae ei essent in patria
facultates rerum, quibus videlicet se suosque valeret
redimere de manibus illorum. Tunc vir Dei, ut erat
totius affabilitatis dignitate praecipuus, respondit se
in hoc mundo nihil proprium possidere, nec peculiaris
rei se fieri possessorem velle; sua tamen
ditione non negans plures teneri, qui amplorum
fundorum et pecuniarum domini haberentur. Quibus
auditis, ipsimet hortabantur illum ut unum e suis
mitteret qui suae suorumque redemptionis pretium
illis deferret. Insuper pecuniae pondus atque numerum
ei determinantes indixerunt. Fuit enim mille
librarum argenti, ut videlicet singulis libra una in
partem proveniret. Misit quoque vir sanctus per
unum de suis ad monasterium scilicet, cui praeerat,
Cluniacense, perparvam epistolam ita se habentem:
« Dominis et fratribus Cluniacensibus, frater Maiolus
miser et captus. #Torrentes Belial circumdederunt
me, praeoccupaverunt me laquei mortis.@# Nunc vero,
si placet, pro me et his qui mecum sunt capti redemptionem
mittite. » Quae ut delata est videlicet
praedicti monasterii fratribus, exstitit illis pro vita
incomparabilis moeror ac luctus, necnon et totius
patriae pertristis nuntius. Distractis quoque ab
eisdem fratribus, quaeque in omni ejusdem monasterii
ornamentorum erant supellectili, praestitutum
pii patris quantocius coadunavere pretium.
Sed vir sanctus saecularis, dum interim a Sarracenis
captus teneretur, cujus meriti esset latere
non potuit. Nam cum ei hora prandii obtulissent
cibos quibus vescebantur, carnes videlicet panemque
admodum asperum, et dicerent: « Comede,
respondit: Ego vero si esuriero, Domini est me
pascere; ex his tamen non comedam, quia non mihi
in usu fuerunt. » Cernens enim unus illorum viri Dei
reverentiam, pietate ductus, exuens brachia simulque
abluens, et clypeum, super quem etiam in conspectu
venerabilis Maioli satis mundissime panem confecit.
Quem etiam citissime decoquens, ei reverentissime
detulit. Ipse quoque suscipiens illum, atque ex more
oratione praemissa ex eodem reficiens, Domino gratias
egit. Alius quoque Sarracenorum eorumdem, cultro
deplanans ligni hastulam, posuit incunctanter pedem
super viri Dei codicem, Bibliam videlicet, quam ex
more secum semper ferre consueverat. Dumque vir
sanctus intuens ingemuisset, aliqui minus feroces ex
ipsis, perspicientes, suum increpuerunt comparem,
dicentes non debere magnos prophetas sic pro
nihilo duci ut illorum dicta pedi substerneret, si
quidem Sarraceni Hebraeorum, quin | null | ac9d2339-815f-49a5-92ad-3ca9d0215588 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
potius Christianorum,
prophetas legunt, dicentes etiam completum
jam esse in quodam suorum, quem illi Mahomed
nuncupant, quidquid de universorum Domino Christo
sacri vates praedixere. Sed, ad errorem illorum comprobandum,
etiam ipsorum genealogiam penes se
habent, ad similitudinem videlicet evangelii Matthaei,
qui scilicet ab Abraham narrat genealogiae catalogum
usque ad Christum, per Isaac successionem descendens.
In cujus videlicet semine universorum promissa
atque praedicta est benedictio illorum, inquiens:
Ismael genuit Nabaioth, atque deinceps usque in
erroneum illorum descendens figmentum, quod scilicet
tantum est a veritate alienum quantum a sacra
et catholica auctoritate extraneum. Praeterea, ut
beati Maioli sanctitas claresceret, is qui ejus volumen
pede calcaverat, eodem die pro quavis occasione,
revera judicio Dei, caeteri furiose irruentes in
eum, eumdem ei truncaverunt pedem. Plures vero
jam ex ipsis erga eum coeperunnt mitiores ac reverentiores
existere. Tandem vero quidam de fratribus
illuc expeditius remeantes, data eisdem Sarracenis
praesignata pecunia, patrem cum viris tantum qui
cum eo capti fuerant, in patriam reduxerunt. Ipsi
denique Sarraceni paulo post, in loco qui Fraxinetus
dicitur, circumacti ab exercitu Willermi Arelatensis
ducis, omnesque in brevi perierunt, ut ne unus quidem
rediret in patriam.
Ipso igitur in tempore mortuus est praedictus Otto
imperator, suscepitque filius ejus, secundus videlicet
Otto, idem imperium, quod satis strenue dum adviveret
rexit. Eodem ergo imperante, venerabilis pontifex
Adalbertus, ex provincia quae lingua Sclavorum
vocatur Bethem, in civitate Braga regens ecclesiam
sancti martyris Vitisclodi, egressus ad gentem Bruscorum,
ut eis verbum salutis praedicaret, dumque
apud eosdem plurimam egisset praedicationem,
multique ex eis converterentur ad fidem Christi,
praedixit suis quoniam in eadem regione martyrii
coronam esset accepturus; ac ne paverent, eis pariter
indicavit, quia praeter eum ibidem nemo ex eis
erat perimendus. Contigit enim ut die quadam, praecipiente
eodem episcopo, quaedam profana arbor sita
juxta fluvium, cui etiam superstitiose immolabat
universum vulgus, videlicet excisa convelleretur,
constructoque ac sacrato in eodem loco altari,
missarum solemnia per se episcopus ex plebe paravit.
Qui, dum in ipsis sacramentis peragendis
esset constitutus, ictibus jaculorum ab impiis perfossus,
tandemque sacrum solemne peractum, simulque
praesentis vitae imposuit terminum. Denique
discipuli ejus, accepto corpore sui domini, illud
secum ferentes, in propriam sunt reversi patriam.
Cujus etiam meritis usque in praesens largiuntur
hominibus plurima beneficia. Sequenti quoque, post
multa nobiliter gesta remque publicam decenter
dispositam, tempore obiit Otto, relinquens filium
Ottonem videlicet tertium, adolescentem tamen fere
duodecim annorum. Qui, ut erat juvenculus, acer
tamen viribus et ingenio, suscepit jure paterno regimen
imperii.
Contigit igitur imperii illius initio ut sedes apostolica
urbis Romae proposito viduaretur pontifice.
Ipse vero illico, imperiali usus praecepto, quemdam
sui consanguineum, cujusdam ducis filium illo delegit,
atque ex more in sede apostolica sublimari
mandavit. Quod utique dum sine mora peractum
fuisset, pergrandis calamitatis occasio exstitit. Erat
enim quidam Crescentius, Romanorum civis praepotens,
qui, ut illorum mos est, quantum onerosior
pecuniae, tantum pronior serviens avaritiae. Hic autem
non plane, ut rei probavit eventus, parti favebat
Ottonis. Nam ipsum pontificem, quem, ut diximus,
ordinari, Otto jusserat, idem Crescentius omni
destitutum honore a sede expulit, alterumque procaciter
in ejus loco subrogavit. Sed mox ut Otto
hocf actum comperit, ira accensus, cum permaximo
exercitu Romam properavit. Quod cum cognovisset
Crescentius, illum scilicet urbi propinquare, conscendens
cum suis turrim quae sita est extra civitatem
trans Tiberim, ob altitudinem sui Intercoelos
vocatam, vallavit eam, defensurus pro vita. Tandem
cum pervenisset imperator ad urbem, primitus
jussit comprehendere illum male securum pontificem,
videlicet Crescentii arrogantia constitutum.
Comprehensumque, praecepit ejus manus quasi sacrilegas
amputari, deinde vero aures abscindi atque
oculos expelli [ #f.@# evelli]. Post haec denique comperiens
Crescentium, ut diximus, turre vallatum,
quae scilicet paulo post illum crudeli erat redditura
neci, praecepit eamdem circumdari densa obsidione
sui exercitus, ne videlicet Crescentio quoquo modo
locus daretur confugii. Interea, jubente imperatore,
construuntur in gyro machinae ex lignis celsarum
abietum nimium artificiose compositae. Cernens quoque
Crescentius nullam posse evadendi viam reperire,
licet tardius poenitudinis adinvenit consilium;
non tamen ei praestitit miserendi aditum. | null | 438be5cd-e57b-4977-a286-ff7065b2e9b8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Quadam
igitur die, quibusdam de imperatoris exercitu consentientibus,
egrediens latenter Crescentius, de
turre scilicet, birro indutus, et operto capite, veniensque
improvisus corruit ad imperatoris pedes,
oransque se ab imperatoris pietate vitae servari.
Quem cum respexisset imperator, conversus ad
suos, ut erat amaro animo, dixit: « Cur, inquiens, Romanorum
principem, imperatorum decretorem, datoremque
legum, atque ordinatorem pontificum, intrare
sinistis magalia Saxonum? Nunc quoque reducite
eum ad thronum suae sublimitatis, donec ejus
honori condignam videlicet praeparemus susceptionem. »
Qui suscipientes illum, scilicet ut jussum
fuerat, illaesum reduxerunt ad turris introitum.
Ingressusque nuntiavit secum pariter reclusis quoniam
solummodo tantum contingeret illis vivere
quandiu ipsa turris tueri valeret ab hostium captione,
nec ullam prorsus salutem debere ultra sperare. At
imperatoris exercitus a foris urgendo impellens
machinas; paulatimque euntes applicatae sunt turri.
Sicque pugnae inito certamine, dumque alii desuper
contendentes intrare, alii prorupere ad ostium turris
illudque considentes evellunt, sursumque certatim
gradientes, ad turris superiora pervenerunt. Respiciens
quoque Crescentius cernit se teneri ab his quos
putabat pugnando longius arceri posse. Capto namque
ipso ac graviter vulnerato, caeterisque, qui cum illo
inventi fuerant, trucidatis, miserunt ad imperatorem
quid de eo praeciperet. Qui ait: « Per superiora,
inquit, propugnacula illum dejicite aperte, ne dicant
Romani suum principem nos furatos fuisse. » Quem,
ut jussum fuerat, projicientes, deinde post terga
boum religatum per paludes viarum plurimum devolventes,
ad ultimum vero in conspectu civitatis
in trabe excelsa pendere dimiserunt. His denique
ita gestis, accersiens imperator Gerbertum videlicet
Ravennae archiepiscopum, constituit illum principalem
Romanorum pontificem. Isque Gerbertus e
Galliis oriundus exstitit, minorum etiam gerens prosapiam,
sed tamen ingenio acerrimus, artiumque
liberalium studiis plenissime instructus. Proinde
Remorum etiam a rege Francorum Hugone fuerat
constitutus pontifex. Sed quoniam, ut diximus,
valde erat acer ac providus, intelligens Arnulphum
ejusdem urbis archiepiscopum, quo vivente ordinatus
fuerat ex consensu ejusdem regis, niti in pristinam
reformari sedem, caute iter arripiens ad praedictum
devenit Ottonem. Qui satis honorifice ab eodem
susceptus; quem etiam statim Ravennae, inde vero,
ut diximus, Romanae urbis sublimavit pontificem.
Contigit igitur ipso in tempore ut idem imperator,
suggerente tam ipso pontifice quam aliis quibusque
zelum profectus religionis domus Dei gerentibus,
quosque in beati Pauli Ecclesia nomine tenus monachos,
caeterum prave degentes, inde expellere
deberet; ac alterius instituti, quos videlicet canonicos
dicimus, in eodem loco servituros, ut ei suggestum
fuerat, substituturus esset. Cumque hoc appeteret
implere decretum, apparuit ei noctu per visum
beatissimus apostolus Paulus, atque eumdem imperatorem
hujusmodi monere curavit. « Si vere, inquiens,
zelus divinae servitutis optimi operis te
adurit, vide ne hujus propositi institutum praesumas
in monachis immutare expellendis. Non enim omnino
expedit cujusque ecclesiastici ordinis quamvis ex
parte depravati, proprium unquam abjici seu immutari
propositum. In eo namque unusquisque
judicandus est ordine, in quo se primitus Deo
vovit servire. Reemendari tamen licet corrupto
cuique in eadem propriae vocationis sorte. »
Taliter quippe monitus, imperator retulit suis quae
audierat ab Apostolo, curamque agens qualiter eorumdem
institutum, scilicet monachorum, quivisset
ad melius informare, non expellere a loco vel
immutare. Interea minus idoneo usus consilio,
praedicti Crescentii Joannis in suam uxorem assumens,
quam etiam paulo post, ut inconsulte acceperat,
divortium agens dimisit. Tandem quoque
nitens remeare ad Saxoniam, morte superveniente
in Italia obiit. Cernens quoque exercitus, quem
secum duxerat, se suo domino destitutum, coegerunt
se pariter in unum agmen, ne ab iis quos in Italia
presserant trucidarentur, imposito ante se in equo
defuncti imperatoris corpore. Sicque in patriam
tuti pervenientes in monasterio beatae semper virginis
Mariae Aquisgranis decenter sepelierunt. Suscepit
igitur, post Ottonem videlicet tertium, regnum
Saxonum illius consanguineus Henricus, qui, etiam
non regni sui [dominus], imperator factus est Romanorum.
Sed interim libet ex parte commemorare quibus
vicissim cladibus, praescriptorum regum temporibus,
tam externis quam intestinis consequenter sit flagellatus
orbis Romanus. Constat igitur ab anterioribus illud
principale totius orbis imperium fuisse divisum,
scilicet ut, quemadmodum universae Latinitatis
Roma gerere deberet principatum, ita Constantinopolis
tam Graecorum speciale caput in transmarinis
orientis partibus quam caeterorum. Sed dum semel | null | 47edf6d4-d809-4636-9abc-2027184dfcf7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in sese novit dispertiri, postmodum paulatim pars
utraque usitatius didicit minui, videlicet donec
contingeret illud admodum coarctari praeliis, ut
foret brevius, et istud appeteret moderari extraneus.
Et quoniam magis contingebat tyrannide imperare,
quam vel liberali pietate, vel originali propagine,
idcirco par erat talium contumaciam cum sibi
subditis crebris infestationum plagis atterere.
CAPUT V. #De paganorum plagis.@#
Denique circa nongentesimum Verbi incarnati
annum, egressus ab Hispania rex Sarracenorum
Algalif, veniensque cum exercitu maximo in Italiam,
scilicet traditurus humanas res cum suis in praedam,
cum gladio atque incendio demoliendas. Qui cum
venisset, depopulans totam regionem usque Beneventum
progressus est. Ex aliquibus tantum civitatibus
Italiae primates, collecto agmine, nisi sunt
adversus praedictum Algalif inire pugnam. Sed cum
se cernerent exercitu nimium impares, ut saepius mos
est istis modernis Italicis, fugae potius quam bellum
[belli], petiere praesidium. Interea reversi cum suo
principe ad Africam Sarraceni, ab illo tempore non
destiterunt impugnare regionem Italiae, quamvis
plurimis fuissent praeliis lacessiti tam ab imperatoribus
quam a patriae ducibus ac marchionibus, usque
ad Altmuzor illorum principem, et praedictum Henricum
Romanorum imperatorem. Praescripto igitur
tempore, non minor clades in Galliarum populis,
Normannorum infestatione, exstitit hostium. Qui
videlicet Normanni nomen inde sumpsere, quoniam
raptus amore primitus egressi ex aquilonaribus
partibus audacter occidentalem petiere plagam.
Siquidem lingua illorum propria #Nort@# aquilo dicitur, #Mint@#
quoque populus appellatur. Inde vero Normanni,
quasi aquilonaris populus denominantur. Hi denique
in primo egressu diutius circa mare Oceanum
degentes, brevibus contenti stipendiis, quousque in
gentem coaluere non modicam. Postmodum vero
telluris ampla et pelagi hostili manu pervagantes,
aliquas urbes ac provincias in propriam redegere
sortem. In processu quoque temporis ortus est vir
quidam in pago Trecassino ex infimo rusticorum
genere, Astingus nomine, in vico videlicet qui
Tranquillus dicitur, tribus a civitate distans milliaribus.
Qui juvenis, valens robore corporis, perversae
tamen indolis, superbiendo abjiciens fortunam pauperum
parentum, elegit exsul fore dominandi victus
cupidine.
Denique clam egrediens ad praedictam Normannorum
gentem, illis tantummodo primitus adhaesit
qui, assiduo raptui servientes, victum caeteris ministrabant,
quos etiam illi communiter #Flottam@# vocant.
Illoque aliquandiu huic nequam mori inserviente, coepit
pessimis commilitonibus tanto existere diligentior,
quanto efficiebatur flagitiosior. Paulatimque robustior
caeteris viribus ac rebus effectus, omnes pariter
illum constituere terra marique principem.
Constitutus autem hujusmodi, ampliore crudelitate
assumpta, parvi pendens praeteritorum saevitiam,
coepit suum in longinquas gladium dilatare provincias.
Postmodum etiam cum universa pene, cui praeerat,
gente conscendens ad superiores Galliarum partes,
quamvis pestifer parens nativum male quaerens
revisere solum. Qui cum venisset, gladio et igne
ultra omnem hostium cladem universa demoliens,
nemine repugnante, diutius consumpsit. Tunc quoque
domus Ecclesiarum per Gallias universae, praeter
quas municipia civitatum vel castrorum servarunt,
omnimodis dehonestatae atque igne succensae
sunt. Universis siquidem peragratis Galliis, opimaque
diversarum rerum potitus spolia, ad propria reduxit
exercitum. Sicque deinceps tam ab ipso Astingo
quam ab ejus successoribus, illius videlicet
gentis principibus, in spatio fere centum annorum
hujusmodi clades illata est longe lateque populis
Galliarum. Haec quoque, quae retulimus, per intervalla
defunctorum regum seu imperatorum tam in
Italia quam in Galliis, priusquam restaurarentur,
saepius contigerunt. Sed cum interea praedictae gentis
exercitus more solito ad Gallias procedere decrevisset,
occurrit illis jam longius a solo proprio
remotis venerabilis Burgundiae dux Richardus, pater
scilicet regis Rodulphi, ut supra commemoravimus.
Initoque cum eis praelio, tanta caede eosdem
prostravit, ut perpauci ex eis fuga lapsi ad propria
vix remearent. Et licet posthaec plures insulas ac
provincias mari contiguas iidem scilicet Normanni
depopulaverint, in partes tamen Francorum regum
sorte regendas non deinceps, nisi ab eisdem regibus
evocati, conscenderunt. Quin etiam paulo post
vicissim scilicet Franci, necnon et Burgundionum
plerique, cum praedictis Normannis, catholicae fidei
jam effectis cultoribus, pacifice junxere connubia,
atque unius regis regnum pari consensu decrevere
dici et esse. Indeque orti duces excellentissimi.
Guillermus videlicet, atque post ipsum quique denominati,
paterno seu avito jure Richardi. Illorum
quippe ducaminis principatus fuit metropolis civitas
Rothomagorum.
Cum igitur praedicti duces ultra caeteros viguerint
militiae armis, tum perinde prae caeteris gratia communis
pacis ac virtute liberalitatis. Nam omnis | null | ce630922-2fac-4a5b-8a51-ffe2fb4f81af | latin_170m_raw | null | None | None | None |
provincia
quae illorum ditioni subjici contigerat, ac si
unius consanguinitatis domus vel familia, inviolatae
fidei concors degebat. Nempe furi ac praedoni apud
illos comparabatur quicunque hominum, in aliquo
negotio, plus justo [sumens], vel falsum quidpiam venundandum
mentiens, subtrahebat alteri. Egenorum
quoque et pauperum omniumque peregrinorum, tanquam
parentes filiorum, curam gerebant assiduam.
Dona etiam amplissima sacris Ecclesiis pene in toto orbe
mittebant, ita ut etiam ab oriente, scilicet monte denominatissimo
Sina, per singulos annos monachi Rothomagum
venientes, qui a praedictis principibus
plurima redeuntes auri et argenti suis deferrent xenia.
Hierosolymam vero ad sepulcrum Salvatoris
centum auri libras secundus misit Richardus, ac
quosque cupientes illuc devote peragrare donis juvabat
immensis. Praeterea in successibus praedictorum
temporum, exigentibus culpis peccantium hominum,
orta est discordia duorum regum, Francorum
videlicet ac Saxonum. Quae scilicet, diutius
exardescens, occulto Dei judicio rursus terribile flagellum
ingruit populis Galliarum. Denique Hungarorum
princeps cum omni ipsius gentis militari exercitu,
hujus discordiae mali occasione, fines Galliarum
irrumpens, semel ac bis omnem miserabiliter
depopulans regionem, utrumque etiam genus hominum
captans, tum rebus humanis abducens, nemine
obstante, diripuit. Quae denique clades tandiu desaevit,
quousque Deo propitiante utriusque regni principes,
Francorum videlicet ac Saxonum, unius fidei
ac consanguinitatis vinculo necterentur. Evacuato
siquidem priorum regum genere, sedatisque jurgiis,
coepit orbis novorum regum pace sub amica reflorescere,
Christique regnum per fontem sacri baptismatis
circumquaque tyrannos sibi subjugare. Ipsa denique
Hungarorum gens, post tot patrata flagitia,
post tot flagella gentibus illata, cum suo rege ad catholicam
fidem conversa, quae prius consueverat
crudeliter rapere aliena, libens impertitur pro
Christo propria; a quibus etiam jamdudum diripiendo
captivabantur, undecunque in miserrima mancipia
distrahendi, qui reperiebantur Christiani; ab eisdem
quoque foventur nunc ceu fratres vel liberi. Illud
nihilominus nimium condecens ac perhonestum
videtur, atque ad pacis tutelam optimum decretum,
scilicet ut ne quisquam audacter Romani imperii
sceptrum praeproperus gestare princeps appetat, seu
imperator dici aut esse valeat, nisi quem papa sedis
Romanae morum probitate delegerit aptum reipublicae,
eique commiserit insigne imperiale. Cum videlicet
olim ubique terrarum quilibet tyranni, sese procaciter
impellentes, saepissime sint imperatores creati,
atque eo minus apti Reipublicae, quo constat eos tyrannide
quam pietatis auctoritate processisse.
Anno igitur Dominicae incarnationis septingentesimo
decimo, licet insigne illud imperiale diversis
speciebus prius figuratum fuisset, a venerabili tamen
papa Benedicto sedis apostolicae fieri jussum
est admodum intellectuali specie idem insigne. Praecepit
fabricari quasi aureum pomum, atque circumdari
per quadrum pretiosissimis quibusque gemmis,
ac desuper auream crucem inseri. Erat autem instar
speciei hujus mundanae molis, quae videlicet in quadam
rotunditate circumsistere perhibetur, ut dum
siquidem illud respiceret princeps terreni imperii,
foret ei documentum, non aliter debere imperare
vel militare in mundo quam ut dignus haberetur vivificae
crucis tueri vexillo. In ipso etiam diversarum
gemmarum decoramine, videlicet imperii culmen
plurimarum virtutum speciebus exornari oportere.
Cumque postmodum praedictus papa imperatori, videlicet
Henrico hujus rei gratia Romam venienti, obviam
cum maxima virorum et sacrorum ordinum
multitudine processisset ex more, eique hujusmodi
insigne scilicet imperii in conspectu totius Romanae
plebis tradidisset: suscipiens illud hilariter, circumspectoque
eo, ut erat vir sagacissimus, dixit: « Optime
pater, inquiens ad papam, istud facere decrevisti
nostrae portendendo innuens monarchiae, qualiter
sese moderari debuerat, cautius perdocuisti. »
Deinde manu gerens illud auri pomum, subjunxit:
« Nullis, inquit, melius hoc praesens donum possidere
ac cernere congruit quam illis qui, pompis mundi
calcatis, crucem expeditius sequuntur Salvatoris. »
Qui protinus misit illud ad Cluniacense monasterium
Galliarum, quod etiam tunc temporis habebatur religiosissimum
caeterorum, cui et alia dona plurima
contulerat ornamentorum. Sed et illud nimirum
etiam perpendendum quoniam, cum ista quae retulimus,
videlicet de conversionibus perfidarum ad fidem
Christi gentium, extrinsecus in aquilonaribus
atque occidentalibus orbis partibus persaepe fieri
contigerit, nusquam talia in orientalibus atque meridianis
ejusdem orbis plagis contingit audiri. Cujus
denique veracissimus praesagii index fuit constitutio
illa crucis Dominicae, dum in ea Salvator penderet
in loco Calvariae. Nam cum retro illius verticem
suspensi tum fuisset, crudus nimium populis oriens,
tunc etiam in ejus oculorum conspectu lumine fidei
repleturus constitit Occidens. Sic quoque omnipotentem
ipsius dexteram ad misericordiae opus extensam,
sacri verbi fide mitis suscepit | null | be874861-8393-412d-bb87-9509bdf6f2fa | latin_170m_raw | null | None | None | None |
septentrio, ejusque
laevam gentibus barbarorum tumultuosis sortitur
meridies. Sed licet hujus sacri breviter meminerimus
portenti, nostrae tamen, id est catholicae, manet inviolabile
subsidium fidei, quoniam in omni loco et
gente absque exceptione, quicunque sacro regeneratus
fonte, credens omnipotentem Patrem ejusque
Filium Jesum Christum pariter, et in Spiritum
sanctum, unum solumque verum Deum, si quid boni
egerit ex fide, Deo acceptum fore, atque omnem
qui sic permanserit, perenni vita beate vivere. Hoc
quippe soli Deo nosse competit, cur humanum genus
majus seu minus propriae salutis capax efficitur
in diversis partibus orbis.
Sed idcirco ista retulimus quoniam usque in
fines praedictarum orbis binarum partium, videlicet
septentrionalis et occidentalis, Christi Domini
deveniens Evangelium illarum populis locavit
optimum in sacrae fidei fundamentum; cum
videlicet e diverso minus reliquas duas, scilicet
orientalem atque meridianam penetraverit, ac illarum
populos cautius in proprii erroris feritate irretitos
sciverit. Sed ne boni Conditoris proinde dispensationi
contumeliosa a quoquam inferatur in
hac parte calumnia, cautius nihilominus prospiciendus
est sacer Scriptuarum canon. In quo videlicet
canone omnis procul dubio forma invenitur expressa
mundani saeculi: ut scilicet ipsius auctoris bonitas
pariterque justitia probabiliter demonstrentur,
videlicet in his qui salvi fiunt, et in his qui pereunt.
Nam sicut primus hominum pater propriae salutis
arbiter a totius boni auctore primitus fuerat constitutus,
ita ab eodem Redemptore universis pro
captu spontanea generaliter oblata est salus. Sed
tamen occulta illius dispensatio, cui semper et simul
totum, quidquid esset habet, praesto fuit, ac
cui nihil defuit, ostendit spaciatim per incrementa
temporum sese omnipotentem solum bonum atque
veracem, tam per opera pietatis quam per ultionem
vindictae justae retributionis. Non enim principalis
bonitas aliquando vacat a pietatis opere, quin
imo semper aggregat plerosque ex massa filiorum
praevaricatoris in sinum filii suae Deitatis. Dumque
id quotidie in mundo agitur, quid aliud quam
Omnipotentis bonitas, etiam immobiliter mobilis et
mobiliter immobilis, operari monstratur? Atque idcirco
quanto praesentis saeculi terminus imminet
propius, tanto ista fieri, quae dicuntur, contigerit
frequentius. Suspiciendum etiam quomodo paulatim
ab ipso humani generis exordio ipsius auctoris sit
manifestata cognitio. Primus igitur hominum Adam
etiam cum omni suo genere Deum conditorem suum
praedicat, dum per transgressionis praecepti illius
culpam privatus paradisi gaudiis, multatusque exsilio,
sese miserum clamat lugendo. Sed accepto
diffusius per universum orbem terrae incremento,
nisi proprii auctoris bonitatis providentia misericordiae
reduxisset ad sinum, totum penitus idem
genus humanum in sui erroris atque caecitatis praecipitium
jam olim irrevocabiliter fuisset demersum.
Idcirco ab exordio sui, divina boni Conditoris dispensatione,
prolata sunt ei prodigiosa rerum miracula,
ac portentosa elementorum signa, nec non
et sagacissimorum virorum, tam spem quam formidolositatem
inculcatura, divinitus oracula. Ac
velut idem Conditor per sex dierum intervalla cuncta
mundanae rerum machinae proferendo perficiens
opera, hisque editis requievit, die septima videlicet;
ita per sex millia annorum spatia operatus est, pro
eruditione hominum exhibendo illis frequentia
signanter ostenta. Scilicet ut non, praeteritis saeculis,
quodquam dimissum est vacans ab his signis
tempus miraculorum, aeternum Deum praedicantibus,
usquequo illud maximum rerum principium apparens
homine vestitus in mundo. Sexta duntaxat aetate
praesentis saeculi, atque ut putatur, quod sit finis
in septima hujus mundanae molis diversorum laborum,
ut ab illo procul dubio, unde coepit quidquid
esse habuit exordium, in eodem competentissimum
propriae quietis inveniat finem.
EXPLICIT LIBER I.
LIBER SECUNDUS.
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI SECUNDI.
I. #De electione Hugonis in regem.@#
II. #De ceto maris et occidentalium bellis.@#
III. #De Conano duce Brittonum, et Fulcone Andegavorum.@#
IV. #De monasterio Lucacensi.@#
V. #De portento Aurelianae urbis mirabili.@#
VI. #De praelationibus turpis lucri arreptis.@#
VII. #De incendiis et mortibus nobilium.@#
VIII. #De Henrici ducis morte, et vastatione Burgundiae.@#
IX. #De fame valida et infestatione Sarracenorum.@#
X. #De inundatione lapidum.@#
XI. #De Leutardo insaniente haeretico.@#
XII. #De haerese in Italia reperta.@#
CAPUT PRIMUM. #De electione Hugonis in regem.@#
Sicut quispiam igitur peragrans quamlibet vastissimam
orbis mundani plagam, seu spatiosum remigando
aequor penetrans, saepius altitudini montium
aut proceritati arborum scilicet respectans,
dirigit aciem oculorum, ut videlicet illorum a longe | null | 4514d3a5-46f2-4032-bf28-87119b48d1df | latin_170m_raw | null | None | None | None |
reperta agnitione, absque errore quo disposuerat
valeat pervenire. Ita quoque erga nos fore contingit,
qui utique, dum cupimus praeterita ostendere futuris,
obtutus nostri sermonis pariterque animi frequenter
in relatione porrigimus magnatorum virorum
personis, quibus videlicet fiat ipsa relatio clarior,
et appareat certior. Igitur finito, ut diximus,
tam regnandi quam imperandi apud Italiam et
Gallias, magnorum regum genere, videlicet Ludovici,
nec non et Caroli, ac sui generis caeterorum Regum,
protinus in unius consanguinatis viros utriusque
regni contigit devenire monarchiam. Nam
qualiter primus et secundus nec non et tertius Otto
sint potiti Romanorum imperio, scilicet usque ad
Henrici imperium, superius nos jam digessisse
meminimus. Nunc quoque restat, ut quemadmodum
abhinc Francorum sit regnum dispositum referamus.
Mortuis igitur Lothario ac Ludovico regibus,
totius Franciae regni dispositio incubuit Hugoni
Parisiensis ducis filio, videlicet illius Magni Hugonis
supra memorati, cujus etiam frater erat nobilissimus
Burgundiae dux Henricus. Qui simul cum totius
regni primatibus convenienter praedictum Hugonem
in regem ungi fecerunt. Erant ergo, ut jam commemoravimus,
affinitate consanguinitatis regibus
Saxonum uniti, a primo scilicet Ottone, qui natus
est ex Hugonis Magni sorore. Suscepto igitur
Hugo regimine regni Francorum, non multo post
plerosque suorum, quos etiam prius in universis
habuerat subditos, persensit contumaces. Tamen, ut
erat corpore et mente vividus, cunctos sibi rebellantes
paulatim compescuit. Habebat enim filium admodum
prudentem, nomine Robertum, artium
etiam litterarum studiis plurimum eruditum. Cumque
se cognovisset jam aliquantulum viribus defici,
congregatis in Aureliana urbe regia quibusque
Francorum ac Burgundionum regni primoribus,
eumdem Robertum, filium videlicet suum, anno
scilicet tertio decimo ante millesimum incarnati
Salvatoris, adhuc se superstite, regem constituit.
Post aliquot vero annos idem etiam rex Hugo in
pace, regno deposito, feliciter obiit. Erat namque
Robertus rex tunc juvenis, ut diximus, prudens
atque eruditus, dulcisque eloquio ac pietate insignis.
Sed, divina providente clementia, hujusmodi virum
ad Catholicae plebis regimen omnium Dominus illo
praecipue in tempore dignatus est destinare. Nam
diebus regni ipsius, elementorum etiam signis praeeuntibus,
non modicae clades, incubuere Christi Ecclesiae:
quibus nisi idem rex sapienter, Deo se juvante,
restitisset, saeviendo multipliciter in longinquum
processissent.
CAPUT II. #De cetu maris, et occidentalium bellis.@#
Anno igitur quarto de suprascripto millesimo,
visa est cetus mirae magnitudinis descendisse per
mare, in loco qui Bernovallis nuncupatur. Egrediens
scilicet a septentrionali plaga in occidentalem. Apparuit
quoque mense Novembri mane prima diei
aurora, ad instar insulae, ac transeundo perdurans
usque in horam diei tertiam, maximum etiam stuporem
admirationemque se cernentibus contulit. Sed
et ne alicui forte sit dubium quod narratur, quamvis
a multis visum fuit, tamen huic simile monstrum
a plerisque invenitur descriptum. Denique legitur
in gestis egregii confessoris Bendani, orientalium
videlicet Anglorum, quoniam idem vir Dei scilicet
Bendanus cum pluribus monachis per marinas insulas
per aliquod temporis spatium eremiticam transegisset
vitam, hanc vel huic similem quondam
obviam haberet belluam. Nam cum remigando
quasque in mari constitutas circumiret insulas, superveniente
noctis crepusculo, cernens procul velut
maritimam insulam, ad quam etiam divertens cum
omnibus qui secum erant, supervenientem duntaxat
exacturus noctem. Cumque ibi ventum fuisset,
exeuntes de scaphis, conscendentesque turgentem
belluae dorsum, unius tantummodo ibidem hospitio
noctis potituri. Cumque post brevem coenam caeteri
fratres fessa indulsissent membra quieti, solus vir
Domini Bendanus pervigil custos Dominici ovilis, ac
magis assiduus quam frequens psalmicen, explorabat
cautius vim ventorum et siderum cursus. Qui
dum hoc attentius per noctis conticinium ageret,
repente intellexit quoniam illud promontorium, ad
quod scilicet hospitaturi diverterant, ad orientalem
illos eveheret plagam. Luce quoque alterius dici
reddita, solertissimus vir convocans collegas videlicet
suos, qui aderant, blande exhortans ac consolans
eos, inquiens: « Universorum conditori et gubernatori
Deo, fratres benignissimi, indefessas referamus
gratias, qui sua nobis in his marinis fluctibus
providentia praeparavit vehiculum non egens humano
remigio. » Quibus a viro Dei socii auditis, mentis
stupore adacti, divinae protinus sese providentiae
committentes, ac viri sancti innitentes prudentiae,
coeperunt securiores eventum praestolari rei fortuitae.
Hujusmodi ergo per spatia plurimorum dierum
nisi evectione, semper tamen semet conspiciebant
ad solis ortum tendere. Tandem vero perventum
est ad insulam caeterarum speciosissimam atque
omni | null | 49d07d54-217f-4906-a943-3f1f6e197df9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
amoenitate gratiosissimam. Illius quoque arborum
habitudo atque avium dissimilitudinem gerit
universorum. Egressus quoque vir saecularis accedens
ad eam, reperit etiam ibi monachorum vel
potius anachoretarum collectas miras ac multiplices,
quorum scilicet vita et conversatio universorum
mortalium studiis sanctior atque nobilior enitebat.
A quibus etiam magna cum charitate suscepti pluribus
diebus ibidem commanentes, de multis quae
ad veram pertinent diligenter salutem instructi,
postmodum et ad nativum revertentes solum, universa
quae compererant patriae redditi narraverunt.
Praeterea viso, ut dicere coepimus, Oceani portento,
exorsus est bellicus tumultus in universa occidentali
orbis plaga, videlicet tam in regionibus Galliarum
quam in transmarinis Oceani insulis, Anglorum
videlicet atque Brittonum nec non et Scotorum.
Siquidem, ut plerumque solet contingere, propter
delicta infimi populi versi in dissensionem illorum
reges ac caeteri principes, statimque exardescentes
in subjectae plebis depopulationem scilicet, usque
dum perducuntur ad suimet sanguinis effusionem.
Quod videlicet tandiu patratum est in praedictis insulis,
quousque unus regum earumdem vi solus potiretur
regiminis caeterarum. Denique mortuo rege
Adalrado, in regno scilicet illorum qui Danimarches
cognominantur, qui etiam duxerat uxorem sororem
Ricardi Rothomagorum ducis, invasit regnum illius
rex videlicet Canuc occidentalium Anglorum, qui
etiam, post crebra bellorum molimina ac patriae depopulationes,
pactum cum Ricardo stabiliens, ejusque
germanam Adalradi videlicet uxorem in matrimonium
ducens, utriusque regni tenuit monarchiam.
Post haec quoque idem Canuc cum plurimo exercitu
egressus, ut subjugaret sibi gentem Scotorum, quorum
videlicet rex Melculo vocabatur, viribus et armis
validus, et, quod potissimum erat, fide atque opere
Christianissimus. Ut autem cognovit quoniam Canuc
audacter illius quaereret invadere regnum, congregans
omnem suae gentis exercitum, potenter ei, ne
valeret, restitit. Ac diu multumque talibus procaciter
Canuc inserviens jurgiis, ad postremum tantum
praedicti Ricardi Rothomagorum ducis, ejusque
sororis persuasionibus, pro Dei amore omni prorsus
deposita feritate, mitis effectus, in pace degit. Insuper
et Scotorum regem amicitiae gratia diligens,
illiusque filium de sacro baptismatis fonte excepit.
Coepit ergo ex illo fieri ut, si qua hostilis necessitas
Rothomagorum duci incumberet, a transmarinis
insulis in suum auxilium exercitum sumeret copiosum.
Sicque diutius gens Nortmannorum scilicet ac
praedictarum populi insularum tuti pace fidissima,
ut ipsi potius formidine suae potentiae plerosque exterarum
provinciarum terrerent populos, quam ipsi
ab aliis terrerentur. Nec mirum quippe quoniam a
quibus bonorum exstirpatrix Dei timore expulsa
fuerat discordia, in eisdem pace praevia Christi
nobile regnum felix obtinuit tripudium.
CAPUT III. #De Conano duce Brittonum, et Fulcone Andegavorum.@#
Praescriptorum igitur dierum tempore, nihilominus
in infimis Galliarum partibus intestinorum bellorum
desaevit tumultus. Narrant siquidem plerique disputantes
de mundani orbis positione, quod situs regionis
Galliae quadra dimetiatur locatione. Licet ergo
a Riphaeis montibus usque Hispaniarum terminos, in
laevo habens Oceanum mare, in dextro vero passim
juga Alpium, propria excedat longitudine mensuram
rationis quadriformae. Cujus etiam inferius finitimum
ac perinde vilissimum cornu Galliae nuncupatur.
Est enim illius metropolis civitas Rhedonum. Inhabitatur
quoque diutius a gente Brittonum, quorum
solae divitiae primitus fuere libertas fisci publici et
lactis copia. Qui omni prorsus urbanitate vacui,
suntque illis mores inculti ac levis ira et stulta garrulitas.
Horum scilicet Brittonum aliquando princeps
exstitit quidam, Conanus nomine, qui etiam,
accepta in matrimonio Fulconis Andegavorum comitis
sorore, ac demum insolentior caeteris suae gentis
principibus coepit existere. Nam more regio imposito
sibi diademate, in sui anguli popello plurimam inconsulte
exercuit tyrannidem. Postmodum vero
inter ipsum Conanum et praedictum Fulconem, Andegavorum
videlicet comitem, exortum est indissolubile
jurgium, ita ut, crebris suorum invicem depopulationibus
ac sanguineis effusionibus lacessiti, ad
ultimum quoque, quanquam civile, tamen ineluctabile,
inirent cominus praelium. Cum igitur diu multumque
vicissim sibi mala quae poterant irrogassent, ab
utroque decretum est ut in loco qui Concretus
dicitur, quisque illorum, cum suo exercitu die constituto
advenientes, praelii certamen inirent. Sed
Brittonum exercitus excogitata fraudis decipula,
partem Fulconis exercitus nequiter prostraverunt.
In praedicto denique loco, scilicet ubi certamen
ineundum fuerat, clam praevenientes populi Brittonum,
ibi nimium astute profundum atque perlongum
fodere vallum, ramisque arborum densatim
superinsertis, imposita videlicet hostibus muscipula,
recesserunt. Die igitur constituto juxta condictum,
dum illuc uterque cum suo exercitu adveniret,
atque acies utraque jam in procinctu videretur, informata
gens Brittonum callida fraudisque propriae | null | 35ff6b4f-d4bb-47cd-918e-62145e1b4b65 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
conscia, simulans se velle arripere fugam, scilicet
ut avidius demergeret hostem in latentem muscipulam.
Quod cernens Fulconis exercitus, cupiens expedite
super eos irruere, corruit pars ex eis non
modica in foveam, videlicet Brittonum astu patratam.
Illico autem Brittones conversi qui prius fugam
simulaverant, inhianterque super Fulconis exercitum
irruentes, asperrima quamplures ex eis caede
prostraverunt, ipsum etiam Fulconem pulsum de
equo in terram loricatum dejecerunt. Qui exsurgens
nimio accensus furore, dictis relevans exacuensque
suorum animos, ac velut turbo vehementissimus
per densas segetes impellentes, omnem exercitum
Brittonum crudeli nimium caede mactaverunt. Deletoque
pene universo exercitu Brittonum, ipsum etiam
Conanum illorum principem truncatum dextera
vivum capientes Fulconi reddiderunt. Qui potita
victoria, reversus ad propria: non illi postmodum
quispiam Brittonum molestus exstitit.
CAPUT IV. #De monasterio Lucacense.@#
De eodem igitur Fulcone perplura dici potuissent
ipsius gestorum, quae scilicet, fastidium vitantes, siluimus.
Unum tamen restat memorabile, quod impraesentiarum
relaturi sumus. Cum enim circumquaque
in diversis praeliorum eventibus, plurimum
humanum fudisset sanguinem, metu gehennae territus,
sepulcrum Salvatoris Hierosolymorum adiit.
Indeque, ut erat audacissimus, admodum exsultanter
rediens, aliquantulum ad tempus a propria feritate
est lenior redditus. Tunc ergo mente concepit ut in
optimo fundorum proprii juris loco ecclesiam construeret,
ibidemque monachorum coetum coadunaret,
qui videlicet die noctuque pro illius animae
redemptione intervenirent. Qui etiam (ut semper
curiose agebat) coepit quosque percunctari religiosos,
in quorum potissimum memoria sanctorum eamdem
ecclesiam fundare deberet, qui videlicet pro ejus
remedio animae omnipotentem Dominum orarent. Cui
inter caeteros a propria etiam uxore, quae valde sano
pollebat consilio, suggestum est ut in honore ac
memoria illarum coelestium virtutum, quas cherubim
et seraphim sublimiores sacra testatur auctoritas,
votum quod voverat expleret. Qui libentissime annuens
aedificavit ecclesiam admodum pulcherrimam,
in pago scilicet Turonico, milliario interposito a
Lucacense castro. Expleto denique quantocius basilicae
opere, protinus misit ad Hugonem Turonorum
archipraesulem, in cujus scilicet constituta erat dioecesi,
ut illam sacraturus, quemadmodum decreverat,
adveniret. Qui venire distulit, dicens se minime
posse illius votum dicando Domino committere, qui
videlicet matri Ecclesiae sedis sibi commissae praedia
et mancipia subripuerat non pauca. Hocque potius
illi videbatur competere, ut primitus, si quid injuste
diripuerat, alicui restitueret, sicque deinceps justo
judici Deo propria, quae voverat, offerre deberet.
Cumque igitur ista Fulconi a suis perlata fuissent,
diutina feritate resumpta, nimium indigne ferens
episcopi responsa: insuper comminatus illum valde,
ac sublimius inde quod valuit adegit consilium. Mox
denique, copiosa argenti et auri assumpta pecunia,
Romam pergens, ac Joanni papae causam suae profectionis
exposuit. Ac deinde poscens quod ab illo
optaverat, plurima ei munerum dona obtulit. Qui
protinus misit cum eodem Fulcone ad praedictam
basilicam sacrandam unum ex illis quos in beati
Petri apostolorum principis Ecclesia cardinales vocant,
nomine Petrum, cui etiam praecepit, veluti Romani
pontificis auctoritate assumpta, quidquid
agendum Fulconi videbatur, intrepidus expleret.
Quod utique audientes Galliarum quique praesules
praesumptionem sacrilegam cognoverunt ex caeca
cupiditate processisse, dum videlicet unus rapiens,
alter raptum suscipiens, recens in Romana Ecclesia
schisma creavissent. Universi etiam pariter detestantes,
quoniam nimium indecens videbatur ut is
qui apostolicam regebat sedem, apostolicum primitus
ac canonicum transgrediebatur tenorem. Cum
insuper multiplici sit antiquitus auctoritate roboratum,
ut non quispiam episcoporum in alterius dioecesi
istud praesumat exercere, nisi praesule, cujus
fuerit, compellente seu permittente. Igitur die quadam
mensis Maii congregata est innumerabilis populi
multitudo ad dedicationem scilicet praedictae
ecclesiae. Ex quibus multo etiam plures illuc Fulconis
terror, ob suae elationis pompam, convenire
compulit. Episcopi tantum, qui ejus ditione premebuntur,
coacti interfuere. Coepta igitur die constituto
satis pompatice hujusmodi dedicatione atque peracta,
missarumque ex more solemniis celebratis,
postmodum quique ad propria rediere. Denique
imminente ipsius diei hora nona, cum flabris lenibus
serenum undique consisteret coelum, repente supervenit
a plaga australi vehementissimus turbo, ipsam
impellens ecclesiam, ac replens eam turbido aere,
diu multumque concutiens. Deinde vero solutis laquearibus,
universae ejusdem ecclesiae trabes, simulque
tota teges, per pignam templi ejusdem occidentalem
in terram corruentes, eversum ierunt. Quod
cum multi per regionem factum comperissent, nulli
venit in dubium quoniam insolens praesumptionis
audacia irritum constituisset votum. Simulque praesentibus | null | 12469f34-584b-4f4c-b96c-858cddeb020b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ac futuris quibusque, ne huic simile agerent,
evidens indicium fuit. Licet namque pontifex
Romanae Ecclesiae ob dignitatem apostolicae sedis
caeteris in orbe constitutis reverentior habeatur,
non tamen ei licet transgredi in aliquo canonici
moderaminis tenorem. Sicut enim unusquisque orthodoxae
Ecclesiae pontifex ac sponsus propriae sedis
uniformiter speciem gerit Salvatoris, ita generaliter
nulli convenit quidpiam in alterius procaciter
patrare episcopi dioecesi.
CAPUT V. #De portento Aurelianae urbis mirabili.@#
Anno igitur incarnati Verbi octingentesimo octogesimo
octavo contigit in urbe Aureliana Galliarum
admodum memorabile atque formidolosum portentum.
Constat ergo in eadem urbe monasterium in
honorem apostolorum principis antiquitus constitutum,
in quo primitus collegium sanctimonialium
virginum omnipotenti Deo deservisse dignoscitur.
Quod etiam exinde cognomento Puellare dicitur. In
cujus denique monasterii medio defixum stabat crucis
vexillum, praeferens ipsius Salvatoris, pro salute
humana mortem patientis, imaginem. A cujus scilicet
imaginis oculis per aliquot dierum spatium
continue, multis cernentibus, rivus emanavit lacrymarum.
Ad quod nimirum terribile spectaculum
inspiciendum multitudo maxima convenit hominum.
Plerique tamen, cum illud cernerent, admodum animadvertentes
quoddam esse divinitatis praesagium,
videlicet illius urbis superventurae calamitatis.
Quemadmodum enim idem per se Salvator praesciens
imminere urbis detrimentum Hierosolymitanae, flevisse
illam perhibetur, sic denique et hanc videlicet
Aurelianam paulo post imminentem cladem passuram
per expressam suae imaginis figuram flevisse comprobatur.
Contigit ergo post paululum in eadem
civitate inauditae rei, idipsum, ut putatur, portendens
eventus. Denique cum una noctium custodes, videlicet
majoris ecclesiae, videlicet episcopii, ex more
exsurrexissent, atque ipsius ecclesiae portas quibusque
ad matutinales laudes properantibus aperuissent,
subito lupus affuit, ecclesiamque ingressus, ac
funem signi ore arripiens, agitansque illud, insonuit.
Cernentes nimirum qui aderant, mentis stupore
concussi, tandem clamore emisso, ac si inermes
nisu quo valuere illum exturbantes ab ecclesia expulerunt.
Sequenti vero anno tota illius civitatis
humana habitatio cum domibus ecclesiarum terribiliter
igne cremata est. Unde etiam nulli venit in
dubium, quoniam unius cladis eventum utriusque
rei praecessisset portentum. Erat igitur tunc temporis
praedictae civitatis pontifex venerabilis Arnulfus,
qui videlicet genere et doctrina sapientiae pernobilis
ac paternorum fundorum reditibus locupletissimus,
cernens excidium scilicet propriae sedis,
desolationemque sibi commissae plebis, potiore usus
consilio, magnum colligens apparatum, coepit domum
majoris ecclesiae, quae olim dicata fuerat in
crucis Christi honore, jugiter a fundamentis reaedificare.
Qui dum acerrime coepto operi cum suis
omnibus intenderet, ut scilicet quantocius honestissime
consummaret, nimium evidenter praestitum
est illi divinitus juvamen. Contigit igitur quadam
die, dum caementarii, fundamenta basilicae locaturi,
soliditatem perscrutarentur ipsius telluris, ut reperirent
copiosa auri pondera, quae scilicet ad totius,
quamvis magnae, basilicae fabricam reformandam
certissime crederentur sufficere. Suscipientes ergo
qui fortuito casu invenerant aurum, ex integro episcopo
detulerunt. Ipse vero, omnipotenti Deo pro
collato sibi munere gratias agens, ac suscipiens illud,
custodibus operis tradidit, totumque fideliter in opus
ejusdem ecclesiae expendi jussit. Fertur namque
quod etiam illud aurum solertia beati Evurtii, antiqui
ejusdem sedis praesulis, ibidem hujus restaurationis
gratia fuisset reconditum. Idcirco permaxime, quoniam,
dum isdem vir sanctus quondam, potiorem
quam fuerat primitus, eamdem informaret ecclesiam,
contigit illi huic simile munus divinitus sibi reservatum
inibi reperire. Sicque praeterea factum est ut
et domus ecclesiae, videlicet sedis pontificalis, priore
elegantior reformaretur. Ipsoque suadente pontifice,
caeterarum, quae in eadem civitate deperierant, basilicarum
sanctorum quorumcunque meritis dicatarum
aedes anterioribus potiores constituerentur,
atque divinorum operum cultus in eisdem excellentior
haberetur prae omnibus. Ipsaque urbs paulo
post referta domorum aedificiis, plebs tandem illius
mitigata a flagitiis Domini pietate subventa, tantoque
citius convaluit, quanto sagacius propriam calamitatem
excepit ob correptionis ultionem. Fuit
namque praedicta civitas antiquitus, ut est impraesentiarum,
regum Francorum principalis sedes regia,
scilicet pro sui pulchritudine ac populari frequentia,
nec non et telluris ubertate, perspicuique irrigatione
fluminis. Ex Ligere quippe sibi congruo etiam flumine
agnomen habet inditum, diciturque #Aureliana,@#
quasi #ore Ligeriana:@# eo videlicet quod in ore ejusdem
fluminis ripa sit constituta. Non, ut quidam
minus cauti existimant, ab Aureliano Augusto,
quasi eam ipse aedificaverit, sic vocatam; quin potius
ab amne, ut diximus, quod rectius veriusque
illi congruit.
CAPUT VI. #De praelationibus turpis lucri arreptis.@#
Sacro igitur praemonente eloquio, luce clarius | null | 24deeb2a-0050-4f95-900f-b186c14cdd8e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
compertum habetur quoniam in processu novissimorum
dierum, frigescente in hominibus charitate
ac superabundante iniquitate, instabant periculosa
animarum tempora. Nam et muliplicibus antiquorum
Patrum intimatur assertionibus quod, grassante
avaritia, praeteritarum jura vel ordines religionum
ex eo unde consurgere debuere ad incrementi
profectum, exinde sumpsere corruptionis
defectum. Illudque aliquibus versum est in animarum
detrimentum, quod quibusdam eo legitime
utentibus fuit emolumentum. Siquidem, ut diximus,
turpis lucri avaritia imperante, suffocatur saepissime
censura justitiae. Cum enim in diversarum gentium
ac provinciarum cultibus istud habeatur probabile,
evidentius tamen in Israeliticae plebis levitis et
sacerdotibus. Qui scilicet quanto dudum caeteris
opulentiores, eo amplius plerique illorum superba
cupiditate insolentiores; idcirco etiam ad ultimum
omnibus effecti deteriores. Sed multum distant legis
veteris instituta, multiplicibus figurarum aenigmatibus
vestita, a novae gratiae perspicuis ac spiritalibus
sacramentorum donis. Ibi namque munera solummodo
conferebantur terrenarum hostiarum: in his
ipse Deus accipitur in praemium. Ibique nihilominus
totum promerebatur quisque ex servitutis actione;
hic vero quisque dignus habetur duntaxat ex sincera
optimae conscientiae voluntate. Atque idcirco ista
praemisimus, quoniam jamdudum, muneribus ineptis
excaecatis pene universis principibus, desaevit
haec pestis longe lateque in Ecclesiarum quibusque
praelatis toto terrarum orbe diffusis. Denique omnipotentis
Christi Domini gratuitum ac venerabile
donum, ad propriae damnationis cumulum, converterunt
in avaritiae lucrum. Ideoque hujusmodi videlicet
praelati tanto minus ad divinum peragendum
opus inveniuntur idonei, quanto constat quia non
ad illud accesserunt per aditum principalis ostii.
Et licet adversus talium personarum procacitatem
multipliciter clamet sacrarum Scripturarum canon,
nunc tamen solito multiplicius comperitur fieri in
diversis Ecclesiarum ordinibus. Nam ipsi reges,
qui sacrae religionis idonearum decretores personarum
esse debuerant, munerum largitione corrupti,
potiorem quempiam ad regimen Ecclesiarum vel
animarum dijudicant, illum videlicet, a quo ampliora
munera suscipere sperant. Atque idcirco permaxime
quique procaces ac turgore superbiae inflati, sese
ultro cuique praelationi ingerunt, minus formidantes
incurrere lapsum neglectae pastoralis curae, quoniam
tota solummodo illorum pendet fiducia ex loculis
collectae pecuniae, non ex perceptae donis sapientiae.
Tantoque amplius adepto regimine student
avaritiae, quanto constat propriam ex illa ambitionem
implesse. Ac, velut idolo sibi pro Deo constituto,
illi serviunt, per quam scilicet informati, ad
tale nomen absque merito vel opere proruperunt.
Fitque minus cautis deceptoria imitandi forma, ac
perinde vicissim contumax invidentia. Quippe quoniam
quidquid in talibus aliter aemulando colligit,
videtur alteri invidendo sibi subripi; atque, ut invidorum
semper mos est, alienis felicitatibus indesinenter
appetunt torqueri. Hinc etiam procedunt litigiorum
tumultus assidui, oriunturque frequentia
scandala, ac diversorum transgrediendo convellitur
tenor ordinum. Sic etiam contigit ut, dum irreligiositas
grassatur in clero, procacitatis et incontinentiae
appetitus succrescat in populo. Deinde vero mendaciorum
circumvenientiae, fraudes atque homicidia
universos pene in interitum subripiendo pertrahunt.
Et quoniam catholicae fidei oculum, videlicet Ecclesiae
praelatos, pessimae caecitatis caligo obrepsit,
idcirco plebs illius, propriae salutis viam ignorans,
in suae perditionis ruinam decidit. Jure etiam contigit
ut ipsi scilicet praelati ab eisdem quos subjectos
habere debuere, affligantur, atque contumaces sentiant
illos quos utique suo exemplo a justitiae itinere
fecere devios. Nec mirum praeterea si, in aliquibus
angustiis constituti, minus dum clamant
exaudiuntur, quoniam ipsi sibimet per avaritiae
cumulum clausere misericordiae ostium, cum certissimum
nihilominus habeatur pro hujusmodi vicissitudine
flagitii saepissime imminere communem
cladem populis et animantibus cunctis, nec non
etiam plurimam pestem frugibus videlicet ex intemperie
aeris. Sic quippe fieri contigit, ut hi scilicet
qui omnipotentis Dei gregi sibi commisso ferre debuerant
salvationis adminiculum, opponerent eidem
consueti beneficii obstaculum. Quandocunque enim
defuit religiositas pontificum, ac marcessit districtio
regularis abbatum, simulque monasterialis disciplinae
vigor tepescit, ac per illorum exempla caetera
plebs mandatorum Dei praevaricatrix existit; quid
aliud quam totum simul humanum genus rursus in
antiquum praecipitii chaos suae perditionis spontanea
voluntate illabitur? Ex ejusmodi rei procul dubio
eventu, dudum ille antiquus Leviathan fiduciam
conceperat, quod inundatio Jordanis fluvii os illaberetur
illius, ut videlicet baptizatorum multitudo, per
avaritiae appetitum viam veritatis deserens, demergeretur
in interitum. Et quia, ut ex auctoritate
apostolica completum dignoscitur, frigescente scilicet
charitate, ac superabundante iniquitate, in hominibus
utique semet plus justo amantibus, solito
crebrius ista, quae retulimus, circa millesimum
post nati Salvatoris Domini annum universis mundi
partibus contigerunt.
CAPUT VII. #De incendiis et | null | 5a03110f-97ac-46d0-983c-f9b2bea94c65 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mortibus nobilium.@#
Septimo igitur de supradicto millesimo anno Vesevus
mons, qui et Vulcani olla dicitur, solito multipliciore
hiatu evomens igne permistam sulphureo
grandium saxorum multitudinem, qui usque in
tertium rotabantur milliarium. Sicque suo halatu
putido circa se inhabitabilem coepit facere provinciam.
Sed neque hoc puto silentio praeterire, cur
istud in sola Africana contingat regione. Primum
denique ob telluris vacuitatem ex nimio ardore
solis; et quoniam illuc incumbit devexum ab Oriente
Oceanum mare, immensos undarum erigendo in
sese recolligit vortices, quibus videlicet percussus
reconditur aer telluris in gremio. Deinde vero, cum
igniflua vaporatione, quo valet, eructuat ad supera.
Si quidem aer sicut ex ordinali constitutione penetrat
supera, sic ex ejusdem ambigua natura, humoris
scilicet atque caloris, saepius exagitatus exprimit
in aridis ignem, aut in humidis glaciem. Contigit
interea pene universas Italiae et Galliae civitates
ignium incendiis devastari, ipsamque urbem Romanam
ex parte maxima igne cremari. Quod dum
fieret, beati Petri Ecclesiae tigna idem ignis arripuit,
coepitque sub aereo tabulatu consumendo lambere
ligna. Quod cernens universa hominum multitudo
quae aderat, nullam omnino compescendae cladis
artem reperiens, conversi unanimes voce clamantes
terribili, ad ipsius apostolorum principis cucurrere
confessionem, eum imprecantes, si non pervigil propriae
foret ad praesens defensor Ecclesiae, multos in
orbe terrarum a suae fidei professione decedere.
Statim vero vorax flamma, abietinas deserens trabes
disparuit. Per idem tempus obierunt in Italia et in
Galliis, qui praecipui erant pontifices et duces, nec
non et comites. Primitus quoque papa Joannes,
deinde Hugo marchionum optimus. Post haec vero
per Italiam quique nobiliores. In Galliis namque Odo
et Heribertus, quorum prior Turonorum Carnotique,
sequens vero Meldorum atque Trecorum comes
exstitit. Tunc temporis etiam dux Rothomagorum
Ricardus obiit, qui monasterium aedificaverat nimium
locuples, in loco qui dicitur Fiscampus, in
quo etiam sepultus quiescit. Viellermus quoque
Pictavorum dux sub eodem tempore vitam finivit.
Pontifices item in Galliis quique religiosiores a
saeculo excesserunt. Manasses videlicet vir sanctitate
plenus Trecorum episcopus, et Gislebertus
[ #al.@# Engelbertus.] Parisiorum, nec non et Geboinus
Catalaunorum, cum aliis pluribus. Inter
quos etiam bonae memoriae sanctus videlicet Maiolus
apud Silviniacum coenobium vitae praesentis
terminum consecutus. Cujus scilicet vitae honestatem
pretiosus etiam commendat transitus. Nam ad
illius famam sanctitatis confluxere ex universo Romano
orbe viri et mulieres utrorumque ordinum
plurimi, exinde referentes diversarum infirmitatum
gratiam sanitatis. Desaeviebat eodem tempore clades
pessima in hominibus, ignis scilicet occultus, qui
quodcunque membrorum arripuisset, exurendo truncabat
a corpore. Plerosque, etiam in spatio unius
noctis, hujus ignis consumpsit exustio. Sed cum
in plurimis sanctorum memoriis hujus tremendae
pestis sint inventa remedia, maximus tantum concursus
factus est ad trium sanctorum confessorum
ecclesias, Martini scilicet Turonorum, atque
Odolrici Bajoariorum, nec non et istius venerabilis
patris Maioli, optataeque salutis inventa sunt beneficia.
CAPUT VIII. #De Henrici ducis morte, et vastatione Burgundiae.@#
Igitur anno tertio de supradicto millesimo moritur
in Burgundia dux Henricus apud castrum Pulliacum
super Ararim fluvium, sepulturaeque Autissiodori
apud eximium confessorem Germanum traditur
Octobri mense. Sequente vero mense Decembri
vespere Sabbati ante diem Dominicae Nativitatis, apparuit
in aere portentum mirabile: species videlicet
seu moles ipsa immensi draconis, a septentrionali
plaga egrediens, cum nimia coruscatione petebat
austrum. Quod prodigium pene homines universos
qui videre, infra Gallias terruit. Sequenti denique
anno ascendit Rotbertus rex in Burgundiam cum
magno exercitu pugnatorum, ducens etiam secum
Ricardum Rothomagorum comitem cum triginta
millibus Normannorum, quoniam Burgundiones ei
fuere rebelles, nolentes eum suscipere in civitatibus
et castris quae fuerant ducis Henrici, ejus videlicet
avunculi; quin potius sibi in proprias divisere partes.
Deveniens quoque rex primitus cum omni exercitu
civitatem Antissiodorum, eam obsidione circumdedit.
Qui diu ibi crebris assultibus fatigatus residens
non adversus eam praevaluit, quae fertur nunquam
fraude vel hoste fuisse decepta. Relicta namque
civitate, rex cum universo bellico apparatu convertit
se ad castrum beati praesulis Germani expugnandum,
quod munito aggere praepollens haeret civitati.
Vallaverat enim illud Landrici comitis exercitus
nec non ejusdem loci familiares viri, hostium siquidem
metuentes sacri gregis diremptionem. Occurrit
interea furenti regi Odilo venerabilis abbas Cluniacensis
monasterii, cupiens intervenire partes
utrasque: siquidem ut regi exhiberetur honorificentia,
solidaretur concordia principum, pax patriae firmaretur.
Qui minus posse fieri | null | dcc93cf8-b478-4349-be65-85a6ec7be170 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cernens quod decreverat,
hortabatur fratres octo tantummodo, qui ad
confessoris custodiam relicti fuerant (nam caeteros
cum suo abbate Hilderico nomine jussio regis inde
exire compulerat), ut orationi instarent assidue, si
forte Domini pietas eos, pariterque locum, a tanta
obsidione dignaretur eripere. Sexto igitur obsidionis
illuscescente, nimio rex arreptus furore, indutus
lorica simul et galea, omnemque exercitum
dictis exacuens, habens etiam secum Hugonem ejusdem
urbis pontificem, solum ex omni Burgundia
parti regis faventem. Eidem namque regi in procinctu
jam constituto occurrit supradictus abbas
Odilo, illum increpans, ejusque primates redarguens,
cur adversus tantum Dei pontificem, scilicet Germanum,
hostili manu insurrexissent: cui specialiter,
ut in gestis illius invenitur, usu fuit Dei auxilio et
bella compescere plurima, et regum ferocitati resistere.
Cujus verbis minus auditum praebentes, quo
tendebant pervenerunt, cingentesque supradictum
castrum in coronae modum, certatim illud expugnaturi
praelium inierunt. Alternis quoque partibus diu
multumque decertantibus, domus suae parti Dei
subito affuit praesens auxilium. Nam ejusdem castri
universa capacitas ita repleta est in hora praelii teterrima
nebula, ut nemini hostium a foris pervius
foret jaculandi aditus, cum ab intro repugnantibus
cernerent se gravi caede prosterni. Sicque cum suorum
maxime Normannorum concisione, dimiserunt
castrum incolume, quos licet tarde poenituit adversus
magni meriti locum arma sumpsisse. Contigit
etiam ut, hora qua regis exercitus adversus locum
sacrum certamen inire coepisset, vir religiosus Gislebertus
ejusdem loci monachus, super altare beatae
Mariae semper virginis, quod decentius caeteris in
vertice ejusdem constat ecclesiae, quemadmodum
hora diei tertia quotidie consueverat, missarum sacramenta
celebrare inciperet. Quod scilicet factum
satis coelitus praestitae congruit victoriae. Sequenti
igitur die, egrediens rex inde processit igne cremando
res hominum, praeter civitates et castra
tutissima, usque in superiores Burgundiae partes.
Qui Franciam rediens, post haec tamen licet tardius
ad se reversis Burgundionibus, prospere universam
obtinuit regionem.
CAPUT IX. #De fame valida et infestatione Sarracenorum.@#
Eodem autem tempore facta est fames praevalida
quinquennio in universo Romano orbe, siquidem
ut nulla audiretur non inops regio et indigens pane.
Multique exhausti inedia de populo perierunt. Tunc
etiam per plura loca terrarum, non solum immundorum
animalium et reptilium, verum etiam virorum
ac mulierum infantiumque carnes compulit fames
horrida sumere in cibum, nulla vel parentum obstante
necessitudine. Nam eo usque devenerat hujus
saevitia famis, ut jam adulti filii consumerent matres,
ipsaeque in parvulos, remota pietate materna,
idem exercerent. Subsequente namque tempore,
gens Sarracenorum cum rege suo, Almuzor nomine,
egressa est ab Africanis partibus, occupans pene
universam Hispaniae regionem usque in Australes
Galliarum fines, plurimasque Christianorum dedere
strages. Sed licet impar exercitu, saepius tamen
iniit cum eis praelia Willermus dux Navariae, cognomento
Sanctus. Tunc etiam ob exercitus raritatem
compulsi sunt regionis illius monachi sumere arma
bellica. Caesae denique graviter utraeque partes,
tandem concessa Christianis victoria post grande
suorum dispendium, qui superfuere Sarracenorum
ad Africam fecere confugium. Sed et in illis diutinis
conflictibus praeliorum constat Christianorum religiosos
plures occubuisse, qui potius ob fraternae
charitatis amorem cupiebant decertare, quam propter
aliquam gloriam laudis pompaticae. Erat quippe eo
tempore frater quispiam Wlferius nomine, dulcis
admodum moribus, ex conversatione in monasterio
Reomagense, quod est situm in pago Tarnoderense,
cui etiam apparuit die quadam Dominica visio satis
credulitati commoda. Nam, dum per expletionem
matutinalium laudum in supradicto oraturus quievisset
monasterio, caeteris fratribus inde aliquantulum
ad pausam redeuntibus, subito repletus est
totius ejusdem ecclesiae ambitus viris scilicet vestibus
albis indutis ac purpureis stolis insignitis, quorum
etiam continentiae gravitas plurimum de ipsis
instituebat eos cernentem. Qui vero eos praecedebat
crucem manu gestans, episcopum se esse multarum
dicebat plebium, ibique die ipso sacra missarum
celebrare se oportere perhibebat. Referebat etiam
tam ipse quam caeteri se illius noctis cum fratribus
ejusdem monasterii matutinales interfuisse solemnes.
Afferebant insuper optimae laudis officium, quod audierant
illi diei congruere. Erat autem Dominica
dies octava Pentecostes, in qua, propter gaudii expletionem
Resurrectionis Dominicae, ejusdemque
Ascensionis, et adventus Spiritus sancti, in plerisque
diversarum regionum locis mos est psallere responsoria,
verbis valde honestissimis composita ac suavi
sonoritate referta, et, ut mens valet humana, Deificae
Trinitati condigna. Coepit interea qui praeerat episcopus,
super altare sancti Mauritii martyris missarum
solemnia, | null | c83d1edc-772d-47db-85f2-92f6ff800437 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ejusdem Trinitatis antiphonam intonans,
celebrare. Interim vero percunctatus est supradictus
frater, qui, aut unde essent, pro quave
causa illuc devenissent. Cui satis leniter tale dederunt
responsum: « Professionem, inquiunt, Christianitatis
gestamus, sed ob tutelam patriae Catholicaeque
plebis defensionem, gladius nos in bello
Sarracenorum separavit ab humanorum corporum
habitatione. Idcirco nos omnes pariter divina vocatio
nunc transfert in sortem beatorum. Sed ideo per
hanc provinciam nobis contingit habere transitum,
quoniam plures ex hac regione infra breve temporis
spatium nostro sunt addendi collegio. » Praeterea
is qui missarum explebat officium, finita oratione
Dominica, pacem omnibus dans, misit unum qui
ipsi fratri pacis osculum daret. Qui cum fecisset,
innuit etiam ei ut illum sequeretur. His ita conspectis,
cum vellet eos sequi, disparuerunt. Intellexit
quoque idem frater se in brevi spatio exiturum
a saeculo; quod etiam sic contigit fieri. Nam
mense quinto, id est Decembri, postquam haec quae
diximus viderat, sui abbatis imperio perrexit Antissiodorum
gratia medicandi aliquorum in monasterio
beati confessoris Christi Germani infirmantium fratrum.
Erat enim medicinae artis studiis instructus.
Qui veniens illuc coepit commonere illos fratres pro
quorum causa advenerat, ut quam citius quae pro salute
illorum agenda erant exercere curarent. Cognoverat
enim exitum suum proximum fore. Cui dum
responderent: « Quieti indulge jam hodie pro fatigatione
itineris, ut dies crastina te valentiorem inveniat. »
At ipse ait: « Si hodie, quantum superest, non explevero, prout valeo, jam die crastina noveritis me
ex his nihil acturum. » Qui ludere illum existimantes,
ut erat semper alacri mente placidus, quod
monuerat omiserunt. Die autem altera illucescente,
praeventus acri dolore accessit, prout poterat, ad
altare beatae Mariae semper virginis, sacra missarum
celebraturus. Quibus peractis, recessit ad domum
infirmorum fratrum, jamque nimium dolentes artus
composuit lecto. Cui, ut talibus fieri solet, coeperunt
palpebrae somnum quaerere inter angustias. Repente
vero astitit ei virgo splendida, coruscans immenso
fulgore, interrogansque illum quam mentis dubietatem
haberet. Quam cum ipse intuitus fuisset, adjecit:
« Si de itinere metuis, non necesse est enim
ut paveas, quoniam ego tibi custos exstitero. » Ex
qua visione securior effectus, ad se venire mandans
loci praepositum nomine Achardum, eruditissimum
valde virum, qui postea ejusdem monasterii abbas
exstitit, narravit ei non solum praesentem, sed etiam
praeteritam visionem ex ordine. Qui dixit ei. « Confortare,
frater, in Domino. Sed quoniam ea vidisti
quae raro humano visui conceduntur, necesse habes
persolvere universae carnis debitum, ut in eorum
quos vidisti, possis admisceri consortium. » Convocatisque
caeteris fratribus, secundum morem ei visitationem
fecerunt. Tertia namque die peracta, incipiente
nocte migravit a corpore. Quem dum cuncti
fratres ex more abluere ac pannis componere
pararent, signaque monasterii universa pulsarent,
quidam laicus, sed religiosus, juxta commanens,
ignorans obitum fratris, aestimansque ob nuntiandos
matutinos signa pulsari, exsurrexit, ut solebat, pergere
ad ecclesiam. Qui cum venisset ad pontem
quemdam ligneum, qui fere in medio erat itinere,
audierunt plures ex vicinis voces quasdam ex latere
monasterii proclamantes hujusmodi: « Extrahe, extrahe,
et educ ad nos illum quantocius. » Quibus
etiam vocibus tale responsum est redditum: « Hunc
interim non queo, alium tamen educam si potero. »
Statim vero ille qui ad ecclesiam pergebat, cernit
ante se super pontem quasi unum vicinorum suorum,
revera ergo diabolum, contra se venientem; de
quo etiam dubitare non posset. Quin etiam nomine
proprio illum vocans, monuit ut provide transiret.
Illico autem malignus spiritus turrigera specie in
altum se erigens, cupiensque decipere hominem,
ejus fallacem pompam visibus sequentem. Quam
tamen dum aspiceret, ejus pes lapsus, graviter in
ponte corruit. Qui citissime se erigens, muniensque
se signo crucis, cognita maligni diaboli fraude, regressus
domum cautior est redditus; paulo post
nempe et ipse in pace obiit.
CAPUT X. #De inundantia lapidum.@#
Per idem tempus contigit in Burgundia apud castrum
Jaunniacum valde mirum et memorabile praesagium
in domo cujusdam nobilis, nomine Arlebaudi.
Nam per triennium fere continue per universam
illius domum indicibiliter vel ab aere, sive a tabulatu,
distillavere magni atque parvi lapides, ita ut | null | f962d6c8-a9b0-43e2-956a-8bb67f619eca | latin_170m_raw | null | None | None | None |
acervos circa domum ex ipsis ejectis lapidibus usque
nunc in promptu sit videre. Sed cum die noctuque
per domum ubique pluerent, neminem tamen suo
ictu laedebant, sed neque vas aliquod infringebant.
Multi enim ibi limites, quos alii #bonnas@# nominant,
suorum recognovere agrorum. Simul etiam de viis
et domibus ac diversis aedificiis, et prope et longe
constitutis, illuc delati reperti sunt lapides. Quod
etiam futurae pestis illius domus familiae fuisse indicium
rei probavit eventus. Nam exstiterat vir supra
dictus cum uxore sua de generosis admodum parentibus.
Idcirco increverant ejus filiis ac nepotibus
paternorum fundorum cum circumjectis vicinis non
parva litigia. Contigit ergo, non longo post spatio
temporis, ut villam quamdam Allanto cognomine,
sitam in pago Senonico, quae etiam ex rectorum
monasterii sanctae Columbae virginis largitione juri
illorum pervenerat; sed milites Antissiodori commanentes
ipsam eis diripiendo abstulerant, ipsi tamen
toto nisu illam sibi redintegrari pararent. Cum vero
jam plures de hac altercatum annos fuisset, uno
vindemiarum die bellum inierunt in eadem villa partes
utraeque; in quo etiam bello multi ex ambabus
partibus sunt interempti. Ex supra dicta quoque
domo inter filios et nepotes undecim ceciderunt. In
processu namque temporis imminente jurgio, crescentibusque
discordiis, perduravere caedes innumerae
illius familiae, illorumque homicidia hostium,
usque in tricesimum et eo amplius annum.
CAPUT XI. #De Leutardo insaniente haeretico.@#
Exstitit circa finem millesimi anni homo plebeius
in Galliis, apud vicum Virtutis vocabulo, in pago
Catalaunico, Leutardus nomine: qui, ut finis rei
probavit, Satanae legatus credi potuit. Cujus etiam
vesaniae pervicacia hoc exordium habuit. Morabatur
enim aliquando solus in agro quidpiam ruralis operis
peracturus. Qui ex labore somno depressus, visum
est ei ut grande examen apum in ejus corpus
per secreta ingrederetur naturae, quod etiam per illius
os nimio cum strepitu erumpens crebris illum punctionibus
agitabat, ac diu multum agitato stimulis
loqui ei videbantur, et multa hominum impossibilia
praecipere ut faceret. Tandem fatigatus, exsurgens
venit domum, dimittensque uxorem, quasi ex praecepto
Evangelico fecit divortium. Egressus autem velut
oraturus, intrans ecclesiam, arripiensque crucem et
Salvatoris imaginem contrivit. Quod cernentes quique
territi pavore, credentes illum, ut erat, insanum
fore. Quibus etiam ipse persuasit, sicut sunt
rustici mente labiles, universa haec patrare ex mirabili
Dei revelatione. Affluebat igitur nimium sermonibus
utilitate et veritate vacuis, doctorque cupiens
apparere, dedocebat magistrum doctrinae. Nam
decimas dare dicebat esse omnimodis superfluum et
inane. Et, sicut haereses caeterae, ut cautius decipiant,
Scripturis se divinis, quibus etiam contrariae sunt,
palliant, ita et iste dicebat prophetas ex parte narrasse
utilia, ex parte non credenda. Cujus etiam
fama, quasi alicujus mente sani ac religiosi, in brevi
ad se traxit partem non modicam vulgi. Quod comperiens
vir eruditissimus Gebuinus senex episcopus,
in cujus scilicet erat dioecesi, accersiri illum ad se
jussit. Quem cum interrogasset de universis quae
dixisse vel fecisse compererat, coepit venenum suae
nequitiae occultare, cupiensque, quod non didicerat,
de Scripturis sacris testimonia sibi assumere. Audiens
vero sagacissimus episcopus non esse convenientia,
imo non magis turpia quam damnabilia,
ostendens hominem insanientem haereticum factum,
revocavit ab insania populum ex parte deceptum,
catholicae plenius restituit fidei. At ille, cernens se
devictum atque ambitione vulgi destitutum, semet
puteo periturus immersit.
CAPUT XII. #De haerese in Italia reperta.@#
Ipso quoque tempore non impar apud Ravennam
exortum est malum. Quidam igitur Vilgardus dictus,
studio artis grammaticae magis assiduus quam frequens,
sicut Italis mos semper fuit artes negligere
caeteras, illam sectari. Is enim cum ex scientia suae
artis coepisset, inflatus superbia, stultior apparere,
quadam nocte assumpsere daemones poetarum species
Virgilii et Horatii atque Juvenalis, apparentesque
illi, fallaces retulerunt grates quoniam suorum
dicta voluminum charius amplectens exerceret,
seque illorum posteritatis felicem esse praeconem;
promiserunt ei insuper suae gloriae postmodum fore
participem. Hisque daemonum fallaciis depravatus,
coepit multa turgide docere fidei sacrae contraria,
dictaque poetarum per omnia credenda esse asserebat.
Ad ultimum vero haereticus est repertus, atque
a pontifice ipsius urbis Petro damnatus. Plures etiam
per Italiam tempore hujus pestiferi dogmatis reperti,
quique ipsi aut gladiis aut incendiis perierunt. Ex
Sardinia quoque insula, quae his plurimum abundare
solet | null | fc15d346-23a7-4339-a83f-314130ee7cd0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ipso tempore aliqui egressi, partem populi
in Hispania corrumpentes, et ipsi a viris catholicis
exterminati sunt. Quod praesagium Joannis
prophetiae congruit; quia dixit Satanam solvendum,
expletis mille annis, de quibus in tertio jam libello
prolixias tractabimus.
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI SECUNDI.
I. #De electione Hugonis in regem.@#
II. #De ceto maris et occidentalium bellis.@#
III. #De Conano duce Brittonum, et Fulcone Andegavorum.@#
IV. #De monasterio Lucacensi.@#
V. #De portento Aurelianae urbis mirabili.@#
VI. #De praelationibus turpis lucri arreptis.@#
VII. #De incendiis et mortibus nobilium.@#
VIII. #De Henrici ducis morte, et vastatione Burgundiae.@#
IX. #De fame valida et infestatione Sarracenorum.@#
X. #De inundatione lapidum.@#
XI. #De Leutardo insaniente haeretico.@#
XII. #De haerese in Italia reperta.@#
CAPUT PRIMUM. #De electione Hugonis in regem.@#
Sicut quispiam igitur peragrans quamlibet vastissimam
orbis mundani plagam, seu spatiosum remigando
aequor penetrans, saepius altitudini montium
aut proceritati arborum scilicet respectans,
dirigit aciem oculorum, ut videlicet illorum a longe
reperta agnitione, absque errore quo disposuerat
valeat pervenire. Ita quoque erga nos fore contingit,
qui utique, dum cupimus praeterita ostendere futuris,
obtutus nostri sermonis pariterque animi frequenter
in relatione porrigimus magnatorum virorum
personis, quibus videlicet fiat ipsa relatio clarior,
et appareat certior. Igitur finito, ut diximus,
tam regnandi quam imperandi apud Italiam et
Gallias, magnorum regum genere, videlicet Ludovici,
nec non et Caroli, ac sui generis caeterorum Regum,
protinus in unius consanguinatis viros utriusque
regni contigit devenire monarchiam. Nam
qualiter primus et secundus nec non et tertius Otto
sint potiti Romanorum imperio, scilicet usque ad
Henrici imperium, superius nos jam digessisse
meminimus. Nunc quoque restat, ut quemadmodum
abhinc Francorum sit regnum dispositum referamus.
Mortuis igitur Lothario ac Ludovico regibus,
totius Franciae regni dispositio incubuit Hugoni
Parisiensis ducis filio, videlicet illius Magni Hugonis
supra memorati, cujus etiam frater erat nobilissimus
Burgundiae dux Henricus. Qui simul cum totius
regni primatibus convenienter praedictum Hugonem
in regem ungi fecerunt. Erant ergo, ut jam commemoravimus,
affinitate consanguinitatis regibus
Saxonum uniti, a primo scilicet Ottone, qui natus
est ex Hugonis Magni sorore. Suscepto igitur
Hugo regimine regni Francorum, non multo post
plerosque suorum, quos etiam prius in universis
habuerat subditos, persensit contumaces. Tamen, ut
erat corpore et mente vividus, cunctos sibi rebellantes
paulatim compescuit. Habebat enim filium admodum
prudentem, nomine Robertum, artium
etiam litterarum studiis plurimum eruditum. Cumque
se cognovisset jam aliquantulum viribus defici,
congregatis in Aureliana urbe regia quibusque
Francorum ac Burgundionum regni primoribus,
eumdem Robertum, filium videlicet suum, anno
scilicet tertio decimo ante millesimum incarnati
Salvatoris, adhuc se superstite, regem constituit.
Post aliquot vero annos idem etiam rex Hugo in
pace, regno deposito, feliciter obiit. Erat namque
Robertus rex tunc juvenis, ut diximus, prudens
atque eruditus, dulcisque eloquio ac pietate insignis.
Sed, divina providente clementia, hujusmodi virum
ad Catholicae plebis regimen omnium Dominus illo
praecipue in tempore dignatus est destinare. Nam
diebus regni ipsius, elementorum etiam signis praeeuntibus,
non modicae clades, incubuere Christi Ecclesiae:
quibus nisi idem rex sapienter, Deo se juvante,
restitisset, saeviendo multipliciter in longinquum
processissent.
CAPUT II. #De cetu maris, et occidentalium bellis.@#
Anno igitur quarto de suprascripto millesimo,
visa est cetus mirae magnitudinis descendisse per
mare, in loco qui Bernovallis nuncupatur. Egrediens
scilicet a septentrionali plaga in occidentalem. Apparuit
quoque mense Novembri mane prima diei
aurora, ad instar insulae, ac transeundo perdurans
usque in horam diei tertiam, maximum etiam stuporem
admirationemque se cernentibus contulit. Sed
et ne alicui forte sit dubium quod narratur, quamvis
a multis visum fuit, tamen huic simile monstrum
a plerisque invenitur descriptum. Denique legitur
in gestis egregii confessoris Bendani, orientalium
videlicet Anglorum, quoniam idem vir Dei scilicet
Bendanus cum pluribus monachis per marinas insulas
per aliquod temporis spatium eremiticam transegisset
vitam, hanc vel huic similem quondam
obviam haberet belluam. Nam cum remigando
quasque in mari constitutas circumiret insulas, superveniente
noctis crepusculo, cernens procul velut
maritimam insulam, ad quam etiam divertens cum
omnibus | null | 66a04e57-e1be-42eb-9dd2-c76899ab29ed | latin_170m_raw | null | None | None | None |
qui secum erant, supervenientem duntaxat
exacturus noctem. Cumque ibi ventum fuisset,
exeuntes de scaphis, conscendentesque turgentem
belluae dorsum, unius tantummodo ibidem hospitio
noctis potituri. Cumque post brevem coenam caeteri
fratres fessa indulsissent membra quieti, solus vir
Domini Bendanus pervigil custos Dominici ovilis, ac
magis assiduus quam frequens psalmicen, explorabat
cautius vim ventorum et siderum cursus. Qui
dum hoc attentius per noctis conticinium ageret,
repente intellexit quoniam illud promontorium, ad
quod scilicet hospitaturi diverterant, ad orientalem
illos eveheret plagam. Luce quoque alterius dici
reddita, solertissimus vir convocans collegas videlicet
suos, qui aderant, blande exhortans ac consolans
eos, inquiens: « Universorum conditori et gubernatori
Deo, fratres benignissimi, indefessas referamus
gratias, qui sua nobis in his marinis fluctibus
providentia praeparavit vehiculum non egens humano
remigio. » Quibus a viro Dei socii auditis, mentis
stupore adacti, divinae protinus sese providentiae
committentes, ac viri sancti innitentes prudentiae,
coeperunt securiores eventum praestolari rei fortuitae.
Hujusmodi ergo per spatia plurimorum dierum
nisi evectione, semper tamen semet conspiciebant
ad solis ortum tendere. Tandem vero perventum
est ad insulam caeterarum speciosissimam atque
omni amoenitate gratiosissimam. Illius quoque arborum
habitudo atque avium dissimilitudinem gerit
universorum. Egressus quoque vir saecularis accedens
ad eam, reperit etiam ibi monachorum vel
potius anachoretarum collectas miras ac multiplices,
quorum scilicet vita et conversatio universorum
mortalium studiis sanctior atque nobilior enitebat.
A quibus etiam magna cum charitate suscepti pluribus
diebus ibidem commanentes, de multis quae
ad veram pertinent diligenter salutem instructi,
postmodum et ad nativum revertentes solum, universa
quae compererant patriae redditi narraverunt.
Praeterea viso, ut dicere coepimus, Oceani portento,
exorsus est bellicus tumultus in universa occidentali
orbis plaga, videlicet tam in regionibus Galliarum
quam in transmarinis Oceani insulis, Anglorum
videlicet atque Brittonum nec non et Scotorum.
Siquidem, ut plerumque solet contingere, propter
delicta infimi populi versi in dissensionem illorum
reges ac caeteri principes, statimque exardescentes
in subjectae plebis depopulationem scilicet, usque
dum perducuntur ad suimet sanguinis effusionem.
Quod videlicet tandiu patratum est in praedictis insulis,
quousque unus regum earumdem vi solus potiretur
regiminis caeterarum. Denique mortuo rege
Adalrado, in regno scilicet illorum qui Danimarches
cognominantur, qui etiam duxerat uxorem sororem
Ricardi Rothomagorum ducis, invasit regnum illius
rex videlicet Canuc occidentalium Anglorum, qui
etiam, post crebra bellorum molimina ac patriae depopulationes,
pactum cum Ricardo stabiliens, ejusque
germanam Adalradi videlicet uxorem in matrimonium
ducens, utriusque regni tenuit monarchiam.
Post haec quoque idem Canuc cum plurimo exercitu
egressus, ut subjugaret sibi gentem Scotorum, quorum
videlicet rex Melculo vocabatur, viribus et armis
validus, et, quod potissimum erat, fide atque opere
Christianissimus. Ut autem cognovit quoniam Canuc
audacter illius quaereret invadere regnum, congregans
omnem suae gentis exercitum, potenter ei, ne
valeret, restitit. Ac diu multumque talibus procaciter
Canuc inserviens jurgiis, ad postremum tantum
praedicti Ricardi Rothomagorum ducis, ejusque
sororis persuasionibus, pro Dei amore omni prorsus
deposita feritate, mitis effectus, in pace degit. Insuper
et Scotorum regem amicitiae gratia diligens,
illiusque filium de sacro baptismatis fonte excepit.
Coepit ergo ex illo fieri ut, si qua hostilis necessitas
Rothomagorum duci incumberet, a transmarinis
insulis in suum auxilium exercitum sumeret copiosum.
Sicque diutius gens Nortmannorum scilicet ac
praedictarum populi insularum tuti pace fidissima,
ut ipsi potius formidine suae potentiae plerosque exterarum
provinciarum terrerent populos, quam ipsi
ab aliis terrerentur. Nec mirum quippe quoniam a
quibus bonorum exstirpatrix Dei timore expulsa
fuerat discordia, in eisdem pace praevia Christi
nobile regnum felix obtinuit tripudium.
CAPUT III. #De Conano duce Brittonum, et Fulcone Andegavorum.@#
Praescriptorum igitur dierum tempore, nihilominus
in infimis Galliarum partibus intestinorum bellorum
desaevit tumultus. Narrant siquidem plerique disputantes
de mundani orbis positione, quod situs regionis
Galliae quadra dimetiatur locatione. Licet ergo
a Riphaeis montibus usque Hispaniarum terminos, in
laevo habens Oceanum mare, in dextro vero passim
juga Alpium, propria excedat longitudine mensuram
rationis quadriformae. Cujus etiam inferius finitimum
ac perinde vilissimum cornu Galliae nuncupatur.
Est enim illius metropolis civitas Rhedonum. Inhabitatur
quoque diutius a gente Brittonum, quorum
solae divitiae primitus fuere libertas fisci publici et
lactis copia. Qui omni prorsus urbanitate vacui,
suntque illis mores inculti ac levis ira et stulta garrulitas.
Horum scilicet | null | 4fdb6e13-3315-4b32-b112-eaf1f9b99b13 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Brittonum aliquando princeps
exstitit quidam, Conanus nomine, qui etiam,
accepta in matrimonio Fulconis Andegavorum comitis
sorore, ac demum insolentior caeteris suae gentis
principibus coepit existere. Nam more regio imposito
sibi diademate, in sui anguli popello plurimam inconsulte
exercuit tyrannidem. Postmodum vero
inter ipsum Conanum et praedictum Fulconem, Andegavorum
videlicet comitem, exortum est indissolubile
jurgium, ita ut, crebris suorum invicem depopulationibus
ac sanguineis effusionibus lacessiti, ad
ultimum quoque, quanquam civile, tamen ineluctabile,
inirent cominus praelium. Cum igitur diu multumque
vicissim sibi mala quae poterant irrogassent, ab
utroque decretum est ut in loco qui Concretus
dicitur, quisque illorum, cum suo exercitu die constituto
advenientes, praelii certamen inirent. Sed
Brittonum exercitus excogitata fraudis decipula,
partem Fulconis exercitus nequiter prostraverunt.
In praedicto denique loco, scilicet ubi certamen
ineundum fuerat, clam praevenientes populi Brittonum,
ibi nimium astute profundum atque perlongum
fodere vallum, ramisque arborum densatim
superinsertis, imposita videlicet hostibus muscipula,
recesserunt. Die igitur constituto juxta condictum,
dum illuc uterque cum suo exercitu adveniret,
atque acies utraque jam in procinctu videretur, informata
gens Brittonum callida fraudisque propriae
conscia, simulans se velle arripere fugam, scilicet
ut avidius demergeret hostem in latentem muscipulam.
Quod cernens Fulconis exercitus, cupiens expedite
super eos irruere, corruit pars ex eis non
modica in foveam, videlicet Brittonum astu patratam.
Illico autem Brittones conversi qui prius fugam
simulaverant, inhianterque super Fulconis exercitum
irruentes, asperrima quamplures ex eis caede
prostraverunt, ipsum etiam Fulconem pulsum de
equo in terram loricatum dejecerunt. Qui exsurgens
nimio accensus furore, dictis relevans exacuensque
suorum animos, ac velut turbo vehementissimus
per densas segetes impellentes, omnem exercitum
Brittonum crudeli nimium caede mactaverunt. Deletoque
pene universo exercitu Brittonum, ipsum etiam
Conanum illorum principem truncatum dextera
vivum capientes Fulconi reddiderunt. Qui potita
victoria, reversus ad propria: non illi postmodum
quispiam Brittonum molestus exstitit.
CAPUT IV. #De monasterio Lucacense.@#
De eodem igitur Fulcone perplura dici potuissent
ipsius gestorum, quae scilicet, fastidium vitantes, siluimus.
Unum tamen restat memorabile, quod impraesentiarum
relaturi sumus. Cum enim circumquaque
in diversis praeliorum eventibus, plurimum
humanum fudisset sanguinem, metu gehennae territus,
sepulcrum Salvatoris Hierosolymorum adiit.
Indeque, ut erat audacissimus, admodum exsultanter
rediens, aliquantulum ad tempus a propria feritate
est lenior redditus. Tunc ergo mente concepit ut in
optimo fundorum proprii juris loco ecclesiam construeret,
ibidemque monachorum coetum coadunaret,
qui videlicet die noctuque pro illius animae
redemptione intervenirent. Qui etiam (ut semper
curiose agebat) coepit quosque percunctari religiosos,
in quorum potissimum memoria sanctorum eamdem
ecclesiam fundare deberet, qui videlicet pro ejus
remedio animae omnipotentem Dominum orarent. Cui
inter caeteros a propria etiam uxore, quae valde sano
pollebat consilio, suggestum est ut in honore ac
memoria illarum coelestium virtutum, quas cherubim
et seraphim sublimiores sacra testatur auctoritas,
votum quod voverat expleret. Qui libentissime annuens
aedificavit ecclesiam admodum pulcherrimam,
in pago scilicet Turonico, milliario interposito a
Lucacense castro. Expleto denique quantocius basilicae
opere, protinus misit ad Hugonem Turonorum
archipraesulem, in cujus scilicet constituta erat dioecesi,
ut illam sacraturus, quemadmodum decreverat,
adveniret. Qui venire distulit, dicens se minime
posse illius votum dicando Domino committere, qui
videlicet matri Ecclesiae sedis sibi commissae praedia
et mancipia subripuerat non pauca. Hocque potius
illi videbatur competere, ut primitus, si quid injuste
diripuerat, alicui restitueret, sicque deinceps justo
judici Deo propria, quae voverat, offerre deberet.
Cumque igitur ista Fulconi a suis perlata fuissent,
diutina feritate resumpta, nimium indigne ferens
episcopi responsa: insuper comminatus illum valde,
ac sublimius inde quod valuit adegit consilium. Mox
denique, copiosa argenti et auri assumpta pecunia,
Romam pergens, ac Joanni papae causam suae profectionis
exposuit. Ac deinde poscens quod ab illo
optaverat, plurima ei munerum dona obtulit. Qui
protinus misit cum eodem Fulcone ad praedictam
basilicam sacrandam unum ex illis quos in beati
Petri apostolorum principis Ecclesia cardinales vocant,
nomine Petrum, cui etiam praecepit, veluti Romani
pontificis auctoritate assumpta, quidquid
agendum Fulconi videbatur, intrepidus expleret.
Quod utique audientes Galliarum quique praesules
praesumptionem sacrilegam cognoverunt ex caeca
cupiditate processisse, dum videlicet unus rapiens,
alter raptum suscipiens, recens in Romana Ecclesia
schisma creavissent. | null | d5891a10-fd5b-4d4f-be4d-ae292d40f08d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Universi etiam pariter detestantes,
quoniam nimium indecens videbatur ut is
qui apostolicam regebat sedem, apostolicum primitus
ac canonicum transgrediebatur tenorem. Cum
insuper multiplici sit antiquitus auctoritate roboratum,
ut non quispiam episcoporum in alterius dioecesi
istud praesumat exercere, nisi praesule, cujus
fuerit, compellente seu permittente. Igitur die quadam
mensis Maii congregata est innumerabilis populi
multitudo ad dedicationem scilicet praedictae
ecclesiae. Ex quibus multo etiam plures illuc Fulconis
terror, ob suae elationis pompam, convenire
compulit. Episcopi tantum, qui ejus ditione premebuntur,
coacti interfuere. Coepta igitur die constituto
satis pompatice hujusmodi dedicatione atque peracta,
missarumque ex more solemniis celebratis,
postmodum quique ad propria rediere. Denique
imminente ipsius diei hora nona, cum flabris lenibus
serenum undique consisteret coelum, repente supervenit
a plaga australi vehementissimus turbo, ipsam
impellens ecclesiam, ac replens eam turbido aere,
diu multumque concutiens. Deinde vero solutis laquearibus,
universae ejusdem ecclesiae trabes, simulque
tota teges, per pignam templi ejusdem occidentalem
in terram corruentes, eversum ierunt. Quod
cum multi per regionem factum comperissent, nulli
venit in dubium quoniam insolens praesumptionis
audacia irritum constituisset votum. Simulque praesentibus
ac futuris quibusque, ne huic simile agerent,
evidens indicium fuit. Licet namque pontifex
Romanae Ecclesiae ob dignitatem apostolicae sedis
caeteris in orbe constitutis reverentior habeatur,
non tamen ei licet transgredi in aliquo canonici
moderaminis tenorem. Sicut enim unusquisque orthodoxae
Ecclesiae pontifex ac sponsus propriae sedis
uniformiter speciem gerit Salvatoris, ita generaliter
nulli convenit quidpiam in alterius procaciter
patrare episcopi dioecesi.
CAPUT V. #De portento Aurelianae urbis mirabili.@#
Anno igitur incarnati Verbi octingentesimo octogesimo
octavo contigit in urbe Aureliana Galliarum
admodum memorabile atque formidolosum portentum.
Constat ergo in eadem urbe monasterium in
honorem apostolorum principis antiquitus constitutum,
in quo primitus collegium sanctimonialium
virginum omnipotenti Deo deservisse dignoscitur.
Quod etiam exinde cognomento Puellare dicitur. In
cujus denique monasterii medio defixum stabat crucis
vexillum, praeferens ipsius Salvatoris, pro salute
humana mortem patientis, imaginem. A cujus scilicet
imaginis oculis per aliquot dierum spatium
continue, multis cernentibus, rivus emanavit lacrymarum.
Ad quod nimirum terribile spectaculum
inspiciendum multitudo maxima convenit hominum.
Plerique tamen, cum illud cernerent, admodum animadvertentes
quoddam esse divinitatis praesagium,
videlicet illius urbis superventurae calamitatis.
Quemadmodum enim idem per se Salvator praesciens
imminere urbis detrimentum Hierosolymitanae, flevisse
illam perhibetur, sic denique et hanc videlicet
Aurelianam paulo post imminentem cladem passuram
per expressam suae imaginis figuram flevisse comprobatur.
Contigit ergo post paululum in eadem
civitate inauditae rei, idipsum, ut putatur, portendens
eventus. Denique cum una noctium custodes, videlicet
majoris ecclesiae, videlicet episcopii, ex more
exsurrexissent, atque ipsius ecclesiae portas quibusque
ad matutinales laudes properantibus aperuissent,
subito lupus affuit, ecclesiamque ingressus, ac
funem signi ore arripiens, agitansque illud, insonuit.
Cernentes nimirum qui aderant, mentis stupore
concussi, tandem clamore emisso, ac si inermes
nisu quo valuere illum exturbantes ab ecclesia expulerunt.
Sequenti vero anno tota illius civitatis
humana habitatio cum domibus ecclesiarum terribiliter
igne cremata est. Unde etiam nulli venit in
dubium, quoniam unius cladis eventum utriusque
rei praecessisset portentum. Erat igitur tunc temporis
praedictae civitatis pontifex venerabilis Arnulfus,
qui videlicet genere et doctrina sapientiae pernobilis
ac paternorum fundorum reditibus locupletissimus,
cernens excidium scilicet propriae sedis,
desolationemque sibi commissae plebis, potiore usus
consilio, magnum colligens apparatum, coepit domum
majoris ecclesiae, quae olim dicata fuerat in
crucis Christi honore, jugiter a fundamentis reaedificare.
Qui dum acerrime coepto operi cum suis
omnibus intenderet, ut scilicet quantocius honestissime
consummaret, nimium evidenter praestitum
est illi divinitus juvamen. Contigit igitur quadam
die, dum caementarii, fundamenta basilicae locaturi,
soliditatem perscrutarentur ipsius telluris, ut reperirent
copiosa auri pondera, quae scilicet ad totius,
quamvis magnae, basilicae fabricam reformandam
certissime crederentur sufficere. Suscipientes ergo
qui fortuito casu invenerant aurum, ex integro episcopo
detulerunt. Ipse vero, omnipotenti Deo pro
collato sibi munere gratias agens, ac suscipiens illud,
custodibus operis tradidit, totumque fideliter in opus
ejusdem ecclesiae expendi jussit. Fertur namque
quod etiam illud aurum solertia beati Evurtii, antiqui
ejusdem sedis praesulis, ibidem hujus restaurationis
gratia fuisset reconditum. Idcirco permaxime, quoniam,
dum isdem vir sanctus quondam, potiorem
quam fuerat primitus, eamdem informaret ecclesiam,
contigit illi huic simile | null | 0920b02f-4143-4d5c-9ab8-5bb5a4343a90 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
munus divinitus sibi reservatum
inibi reperire. Sicque praeterea factum est ut
et domus ecclesiae, videlicet sedis pontificalis, priore
elegantior reformaretur. Ipsoque suadente pontifice,
caeterarum, quae in eadem civitate deperierant, basilicarum
sanctorum quorumcunque meritis dicatarum
aedes anterioribus potiores constituerentur,
atque divinorum operum cultus in eisdem excellentior
haberetur prae omnibus. Ipsaque urbs paulo
post referta domorum aedificiis, plebs tandem illius
mitigata a flagitiis Domini pietate subventa, tantoque
citius convaluit, quanto sagacius propriam calamitatem
excepit ob correptionis ultionem. Fuit
namque praedicta civitas antiquitus, ut est impraesentiarum,
regum Francorum principalis sedes regia,
scilicet pro sui pulchritudine ac populari frequentia,
nec non et telluris ubertate, perspicuique irrigatione
fluminis. Ex Ligere quippe sibi congruo etiam flumine
agnomen habet inditum, diciturque #Aureliana,@#
quasi #ore Ligeriana:@# eo videlicet quod in ore ejusdem
fluminis ripa sit constituta. Non, ut quidam
minus cauti existimant, ab Aureliano Augusto,
quasi eam ipse aedificaverit, sic vocatam; quin potius
ab amne, ut diximus, quod rectius veriusque
illi congruit.
CAPUT VI. #De praelationibus turpis lucri arreptis.@#
Sacro igitur praemonente eloquio, luce clarius
compertum habetur quoniam in processu novissimorum
dierum, frigescente in hominibus charitate
ac superabundante iniquitate, instabant periculosa
animarum tempora. Nam et muliplicibus antiquorum
Patrum intimatur assertionibus quod, grassante
avaritia, praeteritarum jura vel ordines religionum
ex eo unde consurgere debuere ad incrementi
profectum, exinde sumpsere corruptionis
defectum. Illudque aliquibus versum est in animarum
detrimentum, quod quibusdam eo legitime
utentibus fuit emolumentum. Siquidem, ut diximus,
turpis lucri avaritia imperante, suffocatur saepissime
censura justitiae. Cum enim in diversarum gentium
ac provinciarum cultibus istud habeatur probabile,
evidentius tamen in Israeliticae plebis levitis et
sacerdotibus. Qui scilicet quanto dudum caeteris
opulentiores, eo amplius plerique illorum superba
cupiditate insolentiores; idcirco etiam ad ultimum
omnibus effecti deteriores. Sed multum distant legis
veteris instituta, multiplicibus figurarum aenigmatibus
vestita, a novae gratiae perspicuis ac spiritalibus
sacramentorum donis. Ibi namque munera solummodo
conferebantur terrenarum hostiarum: in his
ipse Deus accipitur in praemium. Ibique nihilominus
totum promerebatur quisque ex servitutis actione;
hic vero quisque dignus habetur duntaxat ex sincera
optimae conscientiae voluntate. Atque idcirco ista
praemisimus, quoniam jamdudum, muneribus ineptis
excaecatis pene universis principibus, desaevit
haec pestis longe lateque in Ecclesiarum quibusque
praelatis toto terrarum orbe diffusis. Denique omnipotentis
Christi Domini gratuitum ac venerabile
donum, ad propriae damnationis cumulum, converterunt
in avaritiae lucrum. Ideoque hujusmodi videlicet
praelati tanto minus ad divinum peragendum
opus inveniuntur idonei, quanto constat quia non
ad illud accesserunt per aditum principalis ostii.
Et licet adversus talium personarum procacitatem
multipliciter clamet sacrarum Scripturarum canon,
nunc tamen solito multiplicius comperitur fieri in
diversis Ecclesiarum ordinibus. Nam ipsi reges,
qui sacrae religionis idonearum decretores personarum
esse debuerant, munerum largitione corrupti,
potiorem quempiam ad regimen Ecclesiarum vel
animarum dijudicant, illum videlicet, a quo ampliora
munera suscipere sperant. Atque idcirco permaxime
quique procaces ac turgore superbiae inflati, sese
ultro cuique praelationi ingerunt, minus formidantes
incurrere lapsum neglectae pastoralis curae, quoniam
tota solummodo illorum pendet fiducia ex loculis
collectae pecuniae, non ex perceptae donis sapientiae.
Tantoque amplius adepto regimine student
avaritiae, quanto constat propriam ex illa ambitionem
implesse. Ac, velut idolo sibi pro Deo constituto,
illi serviunt, per quam scilicet informati, ad
tale nomen absque merito vel opere proruperunt.
Fitque minus cautis deceptoria imitandi forma, ac
perinde vicissim contumax invidentia. Quippe quoniam
quidquid in talibus aliter aemulando colligit,
videtur alteri invidendo sibi subripi; atque, ut invidorum
semper mos est, alienis felicitatibus indesinenter
appetunt torqueri. Hinc etiam procedunt litigiorum
tumultus assidui, oriunturque frequentia
scandala, ac diversorum transgrediendo convellitur
tenor ordinum. Sic etiam contigit ut, dum irreligiositas
grassatur in clero, procacitatis et incontinentiae
appetitus succrescat in populo. Deinde vero mendaciorum
circumvenientiae, fraudes atque homicidia
universos pene in interitum subripiendo pertrahunt.
Et quoniam catholicae fidei oculum, videlicet Ecclesiae
praelatos, pessimae caecitatis caligo obrepsit,
idcirco plebs illius, propriae salutis viam ignorans,
in suae perditionis ruinam decidit. Jure etiam contigit
ut ipsi scilicet praelati ab eisdem quos subjectos
habere debuere, affligantur, atque contumaces sentiant
illos quos utique suo exemplo a justitiae itinere
fecere devios. Nec mirum praeterea si, in aliquibus
angustiis constituti, minus | null | f7f48748-8b38-49e1-9905-0309c7cc8e07 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dum clamant
exaudiuntur, quoniam ipsi sibimet per avaritiae
cumulum clausere misericordiae ostium, cum certissimum
nihilominus habeatur pro hujusmodi vicissitudine
flagitii saepissime imminere communem
cladem populis et animantibus cunctis, nec non
etiam plurimam pestem frugibus videlicet ex intemperie
aeris. Sic quippe fieri contigit, ut hi scilicet
qui omnipotentis Dei gregi sibi commisso ferre debuerant
salvationis adminiculum, opponerent eidem
consueti beneficii obstaculum. Quandocunque enim
defuit religiositas pontificum, ac marcessit districtio
regularis abbatum, simulque monasterialis disciplinae
vigor tepescit, ac per illorum exempla caetera
plebs mandatorum Dei praevaricatrix existit; quid
aliud quam totum simul humanum genus rursus in
antiquum praecipitii chaos suae perditionis spontanea
voluntate illabitur? Ex ejusmodi rei procul dubio
eventu, dudum ille antiquus Leviathan fiduciam
conceperat, quod inundatio Jordanis fluvii os illaberetur
illius, ut videlicet baptizatorum multitudo, per
avaritiae appetitum viam veritatis deserens, demergeretur
in interitum. Et quia, ut ex auctoritate
apostolica completum dignoscitur, frigescente scilicet
charitate, ac superabundante iniquitate, in hominibus
utique semet plus justo amantibus, solito
crebrius ista, quae retulimus, circa millesimum
post nati Salvatoris Domini annum universis mundi
partibus contigerunt.
CAPUT VII. #De incendiis et mortibus nobilium.@#
Septimo igitur de supradicto millesimo anno Vesevus
mons, qui et Vulcani olla dicitur, solito multipliciore
hiatu evomens igne permistam sulphureo
grandium saxorum multitudinem, qui usque in
tertium rotabantur milliarium. Sicque suo halatu
putido circa se inhabitabilem coepit facere provinciam.
Sed neque hoc puto silentio praeterire, cur
istud in sola Africana contingat regione. Primum
denique ob telluris vacuitatem ex nimio ardore
solis; et quoniam illuc incumbit devexum ab Oriente
Oceanum mare, immensos undarum erigendo in
sese recolligit vortices, quibus videlicet percussus
reconditur aer telluris in gremio. Deinde vero, cum
igniflua vaporatione, quo valet, eructuat ad supera.
Si quidem aer sicut ex ordinali constitutione penetrat
supera, sic ex ejusdem ambigua natura, humoris
scilicet atque caloris, saepius exagitatus exprimit
in aridis ignem, aut in humidis glaciem. Contigit
interea pene universas Italiae et Galliae civitates
ignium incendiis devastari, ipsamque urbem Romanam
ex parte maxima igne cremari. Quod dum
fieret, beati Petri Ecclesiae tigna idem ignis arripuit,
coepitque sub aereo tabulatu consumendo lambere
ligna. Quod cernens universa hominum multitudo
quae aderat, nullam omnino compescendae cladis
artem reperiens, conversi unanimes voce clamantes
terribili, ad ipsius apostolorum principis cucurrere
confessionem, eum imprecantes, si non pervigil propriae
foret ad praesens defensor Ecclesiae, multos in
orbe terrarum a suae fidei professione decedere.
Statim vero vorax flamma, abietinas deserens trabes
disparuit. Per idem tempus obierunt in Italia et in
Galliis, qui praecipui erant pontifices et duces, nec
non et comites. Primitus quoque papa Joannes,
deinde Hugo marchionum optimus. Post haec vero
per Italiam quique nobiliores. In Galliis namque Odo
et Heribertus, quorum prior Turonorum Carnotique,
sequens vero Meldorum atque Trecorum comes
exstitit. Tunc temporis etiam dux Rothomagorum
Ricardus obiit, qui monasterium aedificaverat nimium
locuples, in loco qui dicitur Fiscampus, in
quo etiam sepultus quiescit. Viellermus quoque
Pictavorum dux sub eodem tempore vitam finivit.
Pontifices item in Galliis quique religiosiores a
saeculo excesserunt. Manasses videlicet vir sanctitate
plenus Trecorum episcopus, et Gislebertus
[ #al.@# Engelbertus.] Parisiorum, nec non et Geboinus
Catalaunorum, cum aliis pluribus. Inter
quos etiam bonae memoriae sanctus videlicet Maiolus
apud Silviniacum coenobium vitae praesentis
terminum consecutus. Cujus scilicet vitae honestatem
pretiosus etiam commendat transitus. Nam ad
illius famam sanctitatis confluxere ex universo Romano
orbe viri et mulieres utrorumque ordinum
plurimi, exinde referentes diversarum infirmitatum
gratiam sanitatis. Desaeviebat eodem tempore clades
pessima in hominibus, ignis scilicet occultus, qui
quodcunque membrorum arripuisset, exurendo truncabat
a corpore. Plerosque, etiam in spatio unius
noctis, hujus ignis consumpsit exustio. Sed cum
in plurimis sanctorum memoriis hujus tremendae
pestis sint inventa remedia, maximus tantum concursus
factus est ad trium sanctorum confessorum
ecclesias, Martini scilicet Turonorum, atque
Odolrici Bajoariorum, nec non et istius venerabilis
patris Maioli, optataeque salutis inventa sunt beneficia.
CAPUT VIII. #De Henrici ducis morte, et vastatione Burgundiae.@#
Igitur anno tertio de supradicto millesimo moritur
in Burgundia dux Henricus apud castrum Pulliacum
super Ararim fluvium, sepulturaeque Autissiodori
apud eximium confessorem Germanum traditur
Octobri mense. Sequente vero mense Decembri
vespere Sabbati ante diem Dominicae Nativitatis, | null | e52584af-645f-4f5f-99e6-0e5415d4bfe8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
apparuit
in aere portentum mirabile: species videlicet
seu moles ipsa immensi draconis, a septentrionali
plaga egrediens, cum nimia coruscatione petebat
austrum. Quod prodigium pene homines universos
qui videre, infra Gallias terruit. Sequenti denique
anno ascendit Rotbertus rex in Burgundiam cum
magno exercitu pugnatorum, ducens etiam secum
Ricardum Rothomagorum comitem cum triginta
millibus Normannorum, quoniam Burgundiones ei
fuere rebelles, nolentes eum suscipere in civitatibus
et castris quae fuerant ducis Henrici, ejus videlicet
avunculi; quin potius sibi in proprias divisere partes.
Deveniens quoque rex primitus cum omni exercitu
civitatem Antissiodorum, eam obsidione circumdedit.
Qui diu ibi crebris assultibus fatigatus residens
non adversus eam praevaluit, quae fertur nunquam
fraude vel hoste fuisse decepta. Relicta namque
civitate, rex cum universo bellico apparatu convertit
se ad castrum beati praesulis Germani expugnandum,
quod munito aggere praepollens haeret civitati.
Vallaverat enim illud Landrici comitis exercitus
nec non ejusdem loci familiares viri, hostium siquidem
metuentes sacri gregis diremptionem. Occurrit
interea furenti regi Odilo venerabilis abbas Cluniacensis
monasterii, cupiens intervenire partes
utrasque: siquidem ut regi exhiberetur honorificentia,
solidaretur concordia principum, pax patriae firmaretur.
Qui minus posse fieri cernens quod decreverat,
hortabatur fratres octo tantummodo, qui ad
confessoris custodiam relicti fuerant (nam caeteros
cum suo abbate Hilderico nomine jussio regis inde
exire compulerat), ut orationi instarent assidue, si
forte Domini pietas eos, pariterque locum, a tanta
obsidione dignaretur eripere. Sexto igitur obsidionis
illuscescente, nimio rex arreptus furore, indutus
lorica simul et galea, omnemque exercitum
dictis exacuens, habens etiam secum Hugonem ejusdem
urbis pontificem, solum ex omni Burgundia
parti regis faventem. Eidem namque regi in procinctu
jam constituto occurrit supradictus abbas
Odilo, illum increpans, ejusque primates redarguens,
cur adversus tantum Dei pontificem, scilicet Germanum,
hostili manu insurrexissent: cui specialiter,
ut in gestis illius invenitur, usu fuit Dei auxilio et
bella compescere plurima, et regum ferocitati resistere.
Cujus verbis minus auditum praebentes, quo
tendebant pervenerunt, cingentesque supradictum
castrum in coronae modum, certatim illud expugnaturi
praelium inierunt. Alternis quoque partibus diu
multumque decertantibus, domus suae parti Dei
subito affuit praesens auxilium. Nam ejusdem castri
universa capacitas ita repleta est in hora praelii teterrima
nebula, ut nemini hostium a foris pervius
foret jaculandi aditus, cum ab intro repugnantibus
cernerent se gravi caede prosterni. Sicque cum suorum
maxime Normannorum concisione, dimiserunt
castrum incolume, quos licet tarde poenituit adversus
magni meriti locum arma sumpsisse. Contigit
etiam ut, hora qua regis exercitus adversus locum
sacrum certamen inire coepisset, vir religiosus Gislebertus
ejusdem loci monachus, super altare beatae
Mariae semper virginis, quod decentius caeteris in
vertice ejusdem constat ecclesiae, quemadmodum
hora diei tertia quotidie consueverat, missarum sacramenta
celebrare inciperet. Quod scilicet factum
satis coelitus praestitae congruit victoriae. Sequenti
igitur die, egrediens rex inde processit igne cremando
res hominum, praeter civitates et castra
tutissima, usque in superiores Burgundiae partes.
Qui Franciam rediens, post haec tamen licet tardius
ad se reversis Burgundionibus, prospere universam
obtinuit regionem.
CAPUT IX. #De fame valida et infestatione Sarracenorum.@#
Eodem autem tempore facta est fames praevalida
quinquennio in universo Romano orbe, siquidem
ut nulla audiretur non inops regio et indigens pane.
Multique exhausti inedia de populo perierunt. Tunc
etiam per plura loca terrarum, non solum immundorum
animalium et reptilium, verum etiam virorum
ac mulierum infantiumque carnes compulit fames
horrida sumere in cibum, nulla vel parentum obstante
necessitudine. Nam eo usque devenerat hujus
saevitia famis, ut jam adulti filii consumerent matres,
ipsaeque in parvulos, remota pietate materna,
idem exercerent. Subsequente namque tempore,
gens Sarracenorum cum rege suo, Almuzor nomine,
egressa est ab Africanis partibus, occupans pene
universam Hispaniae regionem usque in Australes
Galliarum fines, plurimasque Christianorum dedere
strages. Sed licet impar exercitu, saepius tamen
iniit cum eis praelia Willermus dux Navariae, cognomento
Sanctus. Tunc etiam ob exercitus raritatem
compulsi sunt regionis illius monachi sumere arma
bellica. Caesae denique graviter utraeque partes,
tandem concessa Christianis victoria post grande
suorum dispendium, qui superfuere Sarracenorum
ad Africam fecere confugium. Sed et in illis diutinis
conflictibus praeliorum constat Christianorum religiosos
plures occubuisse, qui potius ob fraternae
charitatis amorem cupiebant decertare, quam propter
aliquam gloriam laudis pompaticae. Erat quippe eo
tempore | null | 4a78e54d-dd00-484e-ab54-baa52426e1d9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
frater quispiam Wlferius nomine, dulcis
admodum moribus, ex conversatione in monasterio
Reomagense, quod est situm in pago Tarnoderense,
cui etiam apparuit die quadam Dominica visio satis
credulitati commoda. Nam, dum per expletionem
matutinalium laudum in supradicto oraturus quievisset
monasterio, caeteris fratribus inde aliquantulum
ad pausam redeuntibus, subito repletus est
totius ejusdem ecclesiae ambitus viris scilicet vestibus
albis indutis ac purpureis stolis insignitis, quorum
etiam continentiae gravitas plurimum de ipsis
instituebat eos cernentem. Qui vero eos praecedebat
crucem manu gestans, episcopum se esse multarum
dicebat plebium, ibique die ipso sacra missarum
celebrare se oportere perhibebat. Referebat etiam
tam ipse quam caeteri se illius noctis cum fratribus
ejusdem monasterii matutinales interfuisse solemnes.
Afferebant insuper optimae laudis officium, quod audierant
illi diei congruere. Erat autem Dominica
dies octava Pentecostes, in qua, propter gaudii expletionem
Resurrectionis Dominicae, ejusdemque
Ascensionis, et adventus Spiritus sancti, in plerisque
diversarum regionum locis mos est psallere responsoria,
verbis valde honestissimis composita ac suavi
sonoritate referta, et, ut mens valet humana, Deificae
Trinitati condigna. Coepit interea qui praeerat episcopus,
super altare sancti Mauritii martyris missarum
solemnia, ejusdem Trinitatis antiphonam intonans,
celebrare. Interim vero percunctatus est supradictus
frater, qui, aut unde essent, pro quave
causa illuc devenissent. Cui satis leniter tale dederunt
responsum: « Professionem, inquiunt, Christianitatis
gestamus, sed ob tutelam patriae Catholicaeque
plebis defensionem, gladius nos in bello
Sarracenorum separavit ab humanorum corporum
habitatione. Idcirco nos omnes pariter divina vocatio
nunc transfert in sortem beatorum. Sed ideo per
hanc provinciam nobis contingit habere transitum,
quoniam plures ex hac regione infra breve temporis
spatium nostro sunt addendi collegio. » Praeterea
is qui missarum explebat officium, finita oratione
Dominica, pacem omnibus dans, misit unum qui
ipsi fratri pacis osculum daret. Qui cum fecisset,
innuit etiam ei ut illum sequeretur. His ita conspectis,
cum vellet eos sequi, disparuerunt. Intellexit
quoque idem frater se in brevi spatio exiturum
a saeculo; quod etiam sic contigit fieri. Nam
mense quinto, id est Decembri, postquam haec quae
diximus viderat, sui abbatis imperio perrexit Antissiodorum
gratia medicandi aliquorum in monasterio
beati confessoris Christi Germani infirmantium fratrum.
Erat enim medicinae artis studiis instructus.
Qui veniens illuc coepit commonere illos fratres pro
quorum causa advenerat, ut quam citius quae pro salute
illorum agenda erant exercere curarent. Cognoverat
enim exitum suum proximum fore. Cui dum
responderent: « Quieti indulge jam hodie pro fatigatione
itineris, ut dies crastina te valentiorem inveniat. »
At ipse ait: « Si hodie, quantum superest, non explevero, prout valeo, jam die crastina noveritis me
ex his nihil acturum. » Qui ludere illum existimantes,
ut erat semper alacri mente placidus, quod
monuerat omiserunt. Die autem altera illucescente,
praeventus acri dolore accessit, prout poterat, ad
altare beatae Mariae semper virginis, sacra missarum
celebraturus. Quibus peractis, recessit ad domum
infirmorum fratrum, jamque nimium dolentes artus
composuit lecto. Cui, ut talibus fieri solet, coeperunt
palpebrae somnum quaerere inter angustias. Repente
vero astitit ei virgo splendida, coruscans immenso
fulgore, interrogansque illum quam mentis dubietatem
haberet. Quam cum ipse intuitus fuisset, adjecit:
« Si de itinere metuis, non necesse est enim
ut paveas, quoniam ego tibi custos exstitero. » Ex
qua visione securior effectus, ad se venire mandans
loci praepositum nomine Achardum, eruditissimum
valde virum, qui postea ejusdem monasterii abbas
exstitit, narravit ei non solum praesentem, sed etiam
praeteritam visionem ex ordine. Qui dixit ei. « Confortare,
frater, in Domino. Sed quoniam ea vidisti
quae raro humano visui conceduntur, necesse habes
persolvere universae carnis debitum, ut in eorum
quos vidisti, possis admisceri consortium. » Convocatisque
caeteris fratribus, secundum morem ei visitationem
fecerunt. Tertia namque die peracta, incipiente
nocte migravit a corpore. Quem dum cuncti
fratres ex more abluere ac pannis componere
pararent, signaque monasterii universa pulsarent,
quidam laicus, sed religiosus, juxta commanens,
ignorans obitum fratris, aestimansque ob nuntiandos
matutinos signa pulsari, exsurrexit, ut solebat, pergere
ad ecclesiam. Qui cum venisset ad pontem
quemdam ligneum, qui fere in medio erat itinere,
audierunt plures ex vicinis voces quasdam ex latere | null | 06ad8237-f7d8-4198-8918-8881766d7086 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
monasterii proclamantes hujusmodi: « Extrahe, extrahe,
et educ ad nos illum quantocius. » Quibus
etiam vocibus tale responsum est redditum: « Hunc
interim non queo, alium tamen educam si potero. »
Statim vero ille qui ad ecclesiam pergebat, cernit
ante se super pontem quasi unum vicinorum suorum,
revera ergo diabolum, contra se venientem; de
quo etiam dubitare non posset. Quin etiam nomine
proprio illum vocans, monuit ut provide transiret.
Illico autem malignus spiritus turrigera specie in
altum se erigens, cupiensque decipere hominem,
ejus fallacem pompam visibus sequentem. Quam
tamen dum aspiceret, ejus pes lapsus, graviter in
ponte corruit. Qui citissime se erigens, muniensque
se signo crucis, cognita maligni diaboli fraude, regressus
domum cautior est redditus; paulo post
nempe et ipse in pace obiit.
CAPUT X. #De inundantia lapidum.@#
Per idem tempus contigit in Burgundia apud castrum
Jaunniacum valde mirum et memorabile praesagium
in domo cujusdam nobilis, nomine Arlebaudi.
Nam per triennium fere continue per universam
illius domum indicibiliter vel ab aere, sive a tabulatu,
distillavere magni atque parvi lapides, ita ut
acervos circa domum ex ipsis ejectis lapidibus usque
nunc in promptu sit videre. Sed cum die noctuque
per domum ubique pluerent, neminem tamen suo
ictu laedebant, sed neque vas aliquod infringebant.
Multi enim ibi limites, quos alii #bonnas@# nominant,
suorum recognovere agrorum. Simul etiam de viis
et domibus ac diversis aedificiis, et prope et longe
constitutis, illuc delati reperti sunt lapides. Quod
etiam futurae pestis illius domus familiae fuisse indicium
rei probavit eventus. Nam exstiterat vir supra
dictus cum uxore sua de generosis admodum parentibus.
Idcirco increverant ejus filiis ac nepotibus
paternorum fundorum cum circumjectis vicinis non
parva litigia. Contigit ergo, non longo post spatio
temporis, ut villam quamdam Allanto cognomine,
sitam in pago Senonico, quae etiam ex rectorum
monasterii sanctae Columbae virginis largitione juri
illorum pervenerat; sed milites Antissiodori commanentes
ipsam eis diripiendo abstulerant, ipsi tamen
toto nisu illam sibi redintegrari pararent. Cum vero
jam plures de hac altercatum annos fuisset, uno
vindemiarum die bellum inierunt in eadem villa partes
utraeque; in quo etiam bello multi ex ambabus
partibus sunt interempti. Ex supra dicta quoque
domo inter filios et nepotes undecim ceciderunt. In
processu namque temporis imminente jurgio, crescentibusque
discordiis, perduravere caedes innumerae
illius familiae, illorumque homicidia hostium,
usque in tricesimum et eo amplius annum.
CAPUT XI. #De Leutardo insaniente haeretico.@#
Exstitit circa finem millesimi anni homo plebeius
in Galliis, apud vicum Virtutis vocabulo, in pago
Catalaunico, Leutardus nomine: qui, ut finis rei
probavit, Satanae legatus credi potuit. Cujus etiam
vesaniae pervicacia hoc exordium habuit. Morabatur
enim aliquando solus in agro quidpiam ruralis operis
peracturus. Qui ex labore somno depressus, visum
est ei ut grande examen apum in ejus corpus
per secreta ingrederetur naturae, quod etiam per illius
os nimio cum strepitu erumpens crebris illum punctionibus
agitabat, ac diu multum agitato stimulis
loqui ei videbantur, et multa hominum impossibilia
praecipere ut faceret. Tandem fatigatus, exsurgens
venit domum, dimittensque uxorem, quasi ex praecepto
Evangelico fecit divortium. Egressus autem velut
oraturus, intrans ecclesiam, arripiensque crucem et
Salvatoris imaginem contrivit. Quod cernentes quique
territi pavore, credentes illum, ut erat, insanum
fore. Quibus etiam ipse persuasit, sicut sunt
rustici mente labiles, universa haec patrare ex mirabili
Dei revelatione. Affluebat igitur nimium sermonibus
utilitate et veritate vacuis, doctorque cupiens
apparere, dedocebat magistrum doctrinae. Nam
decimas dare dicebat esse omnimodis superfluum et
inane. Et, sicut haereses caeterae, ut cautius decipiant,
Scripturis se divinis, quibus etiam contrariae sunt,
palliant, ita et iste dicebat prophetas ex parte narrasse
utilia, ex parte non credenda. Cujus etiam
fama, quasi alicujus mente sani ac religiosi, in brevi
ad se traxit partem non modicam vulgi. Quod comperiens
vir eruditissimus Gebuinus senex episcopus,
in cujus scilicet erat dioecesi, accersiri illum ad se
jussit. Quem cum interrogasset de universis quae
dixisse vel fecisse compererat, coepit venenum suae
nequitiae occultare, cupiensque, quod non didicerat,
de Scripturis sacris testimonia sibi assumere. Audiens
vero sagacissimus episcopus non esse convenientia,
imo non magis turpia quam | null | 83dace2f-22af-46ca-929e-69516190bdd5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
damnabilia,
ostendens hominem insanientem haereticum factum,
revocavit ab insania populum ex parte deceptum,
catholicae plenius restituit fidei. At ille, cernens se
devictum atque ambitione vulgi destitutum, semet
puteo periturus immersit.
CAPUT XII. #De haerese in Italia reperta.@#
Ipso quoque tempore non impar apud Ravennam
exortum est malum. Quidam igitur Vilgardus dictus,
studio artis grammaticae magis assiduus quam frequens,
sicut Italis mos semper fuit artes negligere
caeteras, illam sectari. Is enim cum ex scientia suae
artis coepisset, inflatus superbia, stultior apparere,
quadam nocte assumpsere daemones poetarum species
Virgilii et Horatii atque Juvenalis, apparentesque
illi, fallaces retulerunt grates quoniam suorum
dicta voluminum charius amplectens exerceret,
seque illorum posteritatis felicem esse praeconem;
promiserunt ei insuper suae gloriae postmodum fore
participem. Hisque daemonum fallaciis depravatus,
coepit multa turgide docere fidei sacrae contraria,
dictaque poetarum per omnia credenda esse asserebat.
Ad ultimum vero haereticus est repertus, atque
a pontifice ipsius urbis Petro damnatus. Plures etiam
per Italiam tempore hujus pestiferi dogmatis reperti,
quique ipsi aut gladiis aut incendiis perierunt. Ex
Sardinia quoque insula, quae his plurimum abundare
solet, ipso tempore aliqui egressi, partem populi
in Hispania corrumpentes, et ipsi a viris catholicis
exterminati sunt. Quod praesagium Joannis
prophetiae congruit; quia dixit Satanam solvendum,
expletis mille annis, de quibus in tertio jam libello
prolixias tractabimus.
LIBER TERTIUS.
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI TERTII.
I. #De Stephano rege Ungrorum, et bellis Beneventanorum.@#
II. #De Roberto rege Francorum.@#
III. #De stella comete, quae apparens plurima portendit.@#
IV. #De innovatione Ecclesiarum in toto orbe.@#
V. #De monasteriis reaedificatis bene a Willermo abbate, vel institutis.@#
VI. #De sanctorum pignoribus ubique revelatis.@#
VII. #De eversione templi Hierosolymorum, et caede Judaeorum.@#
VIII. #De haerese apud Aurelianos reperta.@#
IX. #De filiis regis ejusdem.@#
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI TERTII.
I. #De Stephano rege Ungrorum, et bellis Beneventanorum.@#
II. #De Roberto rege Francorum.@#
III. #De stella comete, quae apparens plurima portendit.@#
IV. #De innovatione Ecclesiarum in toto orbe.@#
V. #De monasteriis reaedificatis bene a Willermo abbate, vel institutis.@#
VI. #De sanctorum pignoribus ubique revelatis.@#
VII. #De eversione templi Hierosolymorum, et caede Judaeorum.@#
VIII. #De haerese apud Aurelianos reperta.@#
IX. #De filiis regis ejusdem.@#
PRAEFATIO.
Nunc igitur, quoniam de priorum gestis aliqua retulimus,
ab illo et infra, ut spopondimus, anno videlicet
millesimo nati cuncta vivificantis Verbi,
tertii sumamus incitamen hujus operis libelli. Eo
autem, ut diximus, imminente, privatus est pene
orbis universus personis et religiosis et nobilibus.
Claruere tamen ab eodem anno, tam in Italia quam
in Galliis, utrorumque ordinum viri, quorum vita et
operatio queunt posteris imitabilia informare exempla.
Regnantibus quoque duobus Christianissimis
regibus, Henrico scilicet Saxonum rege et Roberto
Francorum, etsi ab exteris nationibus illorum quieverunt
patriae, creberrime tamen praeliis fatigatae
sunt intestinis. Sicut enim aliquando perfidis honor
exhibetur ex timore, ita bonis infertur pro sua reverentia
timor. Nam cum ab omni Romanorum populo,
intercedente papa Benedicto, viro sanctissimo,
Henricus adscisceretur in imperium Longobardorum,
gens consueta fraude dissensit, sibique regem
Arduinum quemdam unguentes instituerunt. Sed
licet diu multumque renitentes, postea tamen cum
caede suorum maxima imperialibus semet subdidere
praeceptis. Qui veniens Papiam, ab eisdem Longobardis
miri operis palatium sibi construi fecit. Potitoque
decenter imperio, accepit in regno suo conjugem,
filiam scilicet Sigefredi Saxonum ducis. Ex
qua etiam cernens non posse suscipere liberos, non
eam propter hoc dimisit; sed omne patrimonium,
quod liberis debebatur, Christi Ecclesiae contulit.
Aedificavit quoque monasterium in Saxoniae loco,
qui dicitur Bavoberch, id est, Bavonis mons. Lingua
enim Theutonica Berch mons appellatur. Quod
etiam monasterium, donis innumerabilibus locupletatum
a pontifice Romano, supradicto scilicet Benedicto,
in honore apostolorum principis dedicari
fecit; atque, ejusdem pontificis usus consilio, eamdem
Ecclesiam in episcopalem sublimavit sedem;
constitutoque in ea episcopo, amplissimorum fundorum
reditibus esse fecit locupletem.
CAPUT PRIMUM. #De Stephano rege Ungrorum, et bellis Beneventanorum.@#
Ipso | null | 0db56c95-1fd7-4556-96e4-a92f2744cb66 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
igitur tempore Ungrorum gens, quae erat
circa Danubium, cum suo rege ad fidem Christi
conversa est. Quorum regi Stephano ex baptismate
vocato, decenterque Christianissimo, dedit memoratus
imperator Henricus germanam in uxorem.
Tunc temporis coeperunt pene universi qui de Italia
et Galliis ad sepulcrum Domini Hierosolymis ire cupiebant,
consuetum iter, quod erat per fretum maris,
omittere, atque per hujus regionis patriam transitum
habere. Ille vero tutissimam omnibus constituit
viam; excipiebat ut fratres quoscunque videbat, dabatque
illis immensa munera. Cujus rei gratia provocata
innumerabilis multitudo, tam nobilium quam
vulgi populi, Hierosolymam abierunt. Tunc etiam
imperator Basilius sancti imperii Constantinopolitani
praecepit cuidam satrapae suo, illi qui cognominatur
Cataponti, eo scilicet quod juxta mare inhabitet,
ut a transmarinis civitatibus, quae Romano
debentur imperio, veniens tributa exigeret. Qui libenter
annuens misit Graecorum classem ad res Italicas
sublaturas. Hoc vero pertentatum est per duorum
annorum spatium; non parva etiam pars subjugata
est a Graecis Beneventanae provinciae. Contigit
autem ipso in tempore, ut quidam Normannorum
audacissimus nomine Rodulphus, qui etiam comiti
Richardo displicuerat, cujus iram metuens, cum
omnibus quae secum ducere potuit, Romam pergeret,
causamque propriam summo pontifici exponeret
Benedicto. Qui cernens eum pugnae militari
elegantissimum, coepit ei querelam exponere de
Graecorum invasione Romani imperii seque multum
dolere quoniam minime talis in suis existeret qui
repelleret viros exterae nationis. Quibus auditis,
spopondit se idem Rodulfus adversus transmarinos
praeliaturum, si aliquod ei auxilium praeberent vel
illi quibus major incumbebat genuinae necessitudo
patriae. Tunc vero praedictus papa misit illum cum
suis ad Beneventanos primates, ut eum pacifice exciperent,
semperque praeliaturi prae se haberent,
illiusque jussioni unanimes obedirent. Egressusque
ad Beneventanos, qui eum ut papa jusserat susceperunt.
Illico autem illos ex Graecorum officio qui
vectigalia in populo exigebant, invadens Rodulphus,
diripuit quaeque illorum, ac trucidavit. His itaque
auditis, illorum socii, qui jam plures civitates et
castella propriae subjugaverant ditioni, coacto in
unum suorum exercitu, inierunt praelium adversus
Rodulphum et eos qui ejus favebant parti. In quo
scilicet praelio pars Graecorum occubuit maxima,
insuper et castra aliqua dimisere vacua; quae subsecutus
Rodulphi exercitus victor obtinuit. Visa
igitur Graeci suorum caede, miserunt Constantinopolim
ut auxiliaretur eis quantocius ab his qui eos
miserant. Statimque reformantes classem, multo
plures quam prius praeliatores miserunt. Interea
cum auditum esset ubique quoniam paucis Normannorum
concessa fuisset de superbientibus Graecis
victoria, innumerabilis multitudo etiam cum uxoribus
et liberis prosecuta est a patria de qua egressus
fuerat Rodulphus, non solum permittente, sed etiam
compellente ut irent, Richardo illorum comite. Egredientes
autem satis audacter venerunt ad locum Alpium,
qui et mons Jovis dicitur, ubi etiam in angustissimis
semitis praepotentes regionis illius constituerant,
imperante cupiditate, seras et custodes
ad pretia transmeantium exigenda. At illi Normannorum
exercitus confractis seris caesisque custodibus
per vim transitum fecerunt. Egressique non parvum
Rodulpho contulerunt auxilium. Sicque pars utraque
resumptis viribus secundo inierunt praelium, in quo
utrorumque exercitus graviter caesus. Normannorum
tamen exercitui victoria provenit. Post paululum
vero, terno commisso praelio, sese pars utraque
fessa cohibuit. Perspiciensque Rodulphus suos
defecisse, virosque illius patriae minus belli aptos,
cum paucis perrexit ad imperatorem Henricum, expositurus
ei hujus rei negotium. Qui benigne illum
suscipiens, diversis muneribus ditavit; quoniam
rumor quem de illo audierat, cernendi contulerat
desiderium. Protinus imperator congregans exercitum
copiosum, ob tuendam rempub. ire disposuit.
Tandem vero Graeci putantes a patria fugisse Rodulphum,
prosilierunt ad castra, quae ipse victor
ab eis abstulerat; sed nequidquam: nam et veterem
Troadem civitatem festinanter cinxere muris, replentes
eam copiose viris et mulieribus. Interea
imperator pergens ad regionem Beneventanam, expugnavit,
ac subdidit universas civitates et castra
quae Graeci subripuerant, ejus imperio. Ad supradictam
autem cum venisset Troadem, repellentes
qui intus erant, diu multumque ei restiterunt. Nam
sperabant ut sibi futura aestate, sicut Graeci promiserant
fore, Basilius succurreret. Insuper adjicientes
in tantum Henricum humiliari, ut pedes Basilii
territus pavore susciperet. At ille circumdans
civitatem sui exercitus obsidione, instruxit machinas,
ut eam per vim caperet. Illique de intus
noctu egressi, tulerunt secum faces pice perlitas,
igneque succensas machinas a foris cremaverunt.
Quod cernens imperator, accensus ira potiores fecit
reinstrui machinas | null | 4d9ab8ca-9348-4bc5-b779-51fae6170cb5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, crudoque circumdari corio; vigilantique
custodia jussit illas tueri. Exacto igitur jam
tertio obsidionis mense, alternisque caedibus utrique
nimium fessi, nam et exercitum imperatoris dysenterica
clades oppido vexaverat, tandem obsessi meliore
usi consilio invenerunt viam evadendi discriminis.
Quadam autem die accipientes solitarium
quemdam, indutum monachali habitu, quibus etiam
Italia plurimum abundat, dederunt ei crucem gestare,
miseruntque post illum omnes civitatis pueros
minoris aetatis, sicque exclamando: #Kyrie, eleison,@#
devenit ad imperatoris tentorium. Quod audiens
imperator, jussit interrogari quid sibi vellent. Cumque
responsum fuisset quod misereri a se afflictae
civitati implorarent, respondit: « Optime novit
ipse qui agnitor est cordium, inquit, quoniam magis
quam ego horum parvulorum patres illorum
sunt homicidae. » Illacrymansque jussit ut salvi in
civitatem redirent. Fecerunt autem ut jusserat imperator.
Altera quoque die iterum primo mane processerunt
a civitate, ut prius clamantes: #Kyrie, eleison,@#
usque dum sonoritas vocum illorum aures pulsaret
imperatoris. Qui statim egressus tentorio respiciensque
pupillorum turbam, pietate permotus,
ut erat vir sapientissimus, voce Dominica usus, ait: #Misereor super turbam.@#
Nam ante jam dixerat quoniam,
si ei contingeret capere civitatem, quidquid
masculini sexus inveniretur in ea, suspenderetur
patibulis, reliqua vero igne cremari ipsiusque civitatis
moenia ad solum pertrahi. Praeterea mandavit
imperator illis qui in civitate caeteris praeerant,
ut, si indulgeri sibi ab eo vellent, iramque ejus placare,
ipsimet subverterent partem murorum civitatis,
quae contra suas machinas rebellis stare videbatur.
Qui audientes, certatim impleverunt quod eis
mandatum fuerat. Post haec quoque praecepit imperator
eos pacifice ad se egredi, murumque civitatis
ab eisdem reaedificari. Acceptisque pacis obsidibus
ab universis regionis illius provincialibus, reversus
est Saxoniam. Normanni quippe cum suo duce Rodulfo,
reversi in suam patriam, gratanter recepti a
proprio principe Richardo. Sequenti denique anno,
mense Julio obiit Henricus imperator apud Saxoniam,
sepultusque est honorifice in monasterio Bavoberch,
quod ipse, ut dictum est, in honore apostolorum
principis aedificaverat.
CAPUT II. #De Roberto rege Francorum.@#
In praescripto igitur tempore, disponente Francorum
regnum Roberto rege, plurimas ei intulere sui
contumeliae insolentias, illi maxime quos, aut ex
mediocri aut ex infimo genere, tam ipse quam uterque
Hugo, ei scilicet pater atque avus, fecerunt
maximis honoribus sublimes. Inter quos fuit Odo
rebellium maximus, qui fuit filius Tebaldi Carnotensis,
cognomento Fallacis, caeterique quamplures
inferioris potentiae, qui exinde exstiterunt ei rebelles
unde esse debuerant humiliores. Quorum non
dispar fuit secundus Odo, filius scilicet prioris
Odonis, qui, quanto potentior, tanto fraudulentior caeteris.
Nam cum obiisset Stephanus comes Trecorum
et Meldorum, Heriberti filius, ipsius regis consobrinus,
absque liberis, apparuit idem Odo contra regis
voluntatem [occupans] universa quaeque latifundia in
regis videlicet dominium jure cessura. Fuit etiam juge
litigium et bella frequentia inter ipsum Odonem et
Fulconem Andegavorum comitem, quoniam uterque
tumidus superbia, idcirco et pacis refuga. Necnon
etiam Willermus Henrici ducis privignus, ac Alberti
Longobardorum ducis filius, eidem regi aliquando
rebellis exstitit, favente ei Landrico Nevernis comite,
qui ejus filiam uxorem duxerat; et Brunone Lingonensi
episcopo, cujus habebat in matrimonio sororem,
ex qua suscepit filios et filias, de quibus
prius natam Landricus, reliquas uterque Willermus,
scilicet Pictavensis et Arelatensis, duxere uxores.
Unusque filiorum ejus, Rainaldus nomine, duxit
filiam Richardi Rothomagensis ducis, Adeledam nomine
uxorem. Qui licet advena, puer etiam furtim
sublatus a Longobardorum patria, matrique non mediocriter
astute per quemdam monachum redditus
in Burgundia, in tantum convaluit ut in divitiis et
in militia non inveniretur secundus in patria. Sed
huic plurimum adversatus restitit Hugo filius Lamberti
Cabillonensis comitis, viri honestissimi. Qui,
inter caetera quae gessit optima, monasterium etiam
construxit in pago Augustodunense, quod dicitur
Paredo, in honore sanctae Mariae sanctique Joannis
Baptistae; in quo etiam sepultus honorifice quiescit.
Fuit enim idem Hugo episcopus Antissiodori, regensque
comitatum patris ex imperio regis, quoniam
praeter eum pater non habuit sobolem sexus masculini,
idcirco hostibus regis contrarius, quoniam regi
fidissimus parebat in omnibus. Accepit autem supradictus
rex illius cognatam, nomine et animo
Constantiam, inclytam reginam, filiam videlicet
Willelmi prioris Aquitaniae ducis; ex qua etiam suscepit
filios quatuor | null | c8d2b889-17de-4da5-95fe-0a1c7ce35341 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, et filias duas. Exstitit tamen
aliquando quidam Hugo dictus Bellovacensis, qui
inter ipsum regem ejusque conjugem nequam semen
odiis spargebat, suique gratia praemii reginam ei
fecerat odiosam. Tantam denique insuper gratiam
a rege consecutus fuerat, ut comes palatii haberetur.
Factumque est ut die quadam rex in silva venatum
iret, idemque Hugo, ut semper solebat, cum
illo. Veneruntque missi a Fulcone, Andegavorum
comite, avunculo scilicet ejusdem reginae, fortissimi
milites duodecim, qui supradictum Hugonem ante
regem trucidaverunt. Ipse vero rex, licet aliquanto
tempore tali facto tristis effectus, postea tamen, ut
decebat, concors reginae fuit.
Hic itaque rex, ut sapientissimus Dei cultor, semper
fuit humilium amator, superborumque, ut valuit,
osor. Si qua enim pontificalis sedes in suo regno
proprio viduaretur praesule, cura erat maxima ut
utilis pastor, licet genere infimus, restitueretur Ecclesiae
potius, quam nobilitatis eligeretur persona
saecularis pompae. Qua de causa etiam primates
regni sensit plurimum contumaces, qui despectis
humilibus sui similes eligebant superbos. Fuit enim
ei pax cum regibus in gyro regni sui positis,
maxime cum supradicto imperatore Henrico. Nam
cum aliquando ad invicem colloquendum super
Mosam fluvium, qui limes est utriusque regni, convenissent,
pluresque ex ambabus partibus mussitarent
indecens esse, ut quis illorum, tantorum scilicet
regum, semet humilians, quasi in alterius
transiret auxilium, hoc etiam fore potissimum, ut
in fluminis medio navibus portarentur simul locuturi;
sed viri eruditissimi illud uterque in mente
habens: #Quanto magnus es, humilia te in omnibus:@#
primo namque mane surgens imperator transiit
cum paucis ad regem Francorum, nimioque amplexu
semet deosculantes, sacramentisque missarum
decenter ab episcopis in conspectu illorum celebratis,
prandere utrisque simul congruit. Expleto
quoque prandio, obtulit Robertus rex immensa
munera auri atque argenti et pretiosarum gemmarum
Henrico, centum insuper equos honestissime
phaleratos, super unumquemque lorica et galea,
mandans insuper tantum illorum amicitiam minuere
quantum contingeret ex omnibus illi relinquere.
At Henricus cernens amici liberalitatem,
suscepit ex illis tantum librum Evangelii, auro et
lapidibus pretiosis insertum, ac phylacterium simile
factum, continens dentem sancti Vincentii Levitae et
martyris. Uxor vero illius pares auri tantum naves
accepit. Caetera autem egrediens in gratia dimisit.
Sequenti igitur die iterum rex Robertus cum episcopis
ad imperatoris tentoria transiens, qui eum
satis sublime suscipiens, expletoque simul prandio,
centum libras ei ex auro puro obtulit; rex quoque
pares tantum naves auri ex illo sumpsit: firmatoque
uterque pacto amicitiae, rediere ad propria. Ab
aliis quoque regibus satis gratifice fuit semper habitus,
Adalrado scilicet rege Anglorum, et Rodulpho
rege Austrasiorum, nec non et Sancio rege Navarriae
Hispaniarum; mittebantque ei munera et petebant
ab eo auxilia.
CAPUT III. #De stella comete, quae apparens plurima portendit.@#
Apparuit igitur praefati regis tempore in occidentalis
aeris parte stella, quae vocatur cometa, Septembrio
mense, incipiente nocte, perdurans spatio
trium mensium. Quae scilicet nimia claritate fulgens
maximam aeris partem sibi illustrando vindicabat,
usque dum circa galli cantum occumberet. Sed
utrum noviter a Deo stella mittatur, seu ab eodem
ob gratiam portenti alicujus stellae lumen multiplcius
augeatur, ipsi soli scire competit, qui caetera
indicibiliter sua sapientia disponit. Illud tamen habetur
probatissimum quoniam, quoties hujusmodi
hominibus ostenditur fieri in mundo, paulo post
quoddam mirum atque terribile patenter innuitur.
Denique contigit in proximum ecclesiam
beati Michaelis archangeli cremari incendio, quae
scilicet constituta in quodam promontorio littoris
Oceani maris, toto orbe nunc usque habetur venerabilis.
Nam et inibi certissimum conspicitur, videlicet
ex incremento atque decremento lunari eundo
ac redeundo processu mirabili in gyro ejus promontorii
reuma, scilicet Oceani. Cujus etiam maris excrementum #malinas@#
vocant, decrementum quoque #ledones@#
nuncupant. Atque ob hoc maxime praedictus
locus a plurimis terrarum populis saepius frequentatur.
Est etiam non longe a praedicto promontorio
fluviolus cognomento Arduus, qui post haec paululum
excrescens per aliquod temporis spatium intransmeabilis
effectus, atque ad praedictam ecclesiam ire
volentibus viam plurimum impediens, aliquantisper
ejusdem itineris obstaculum fuit. Postmodum vero
in sese rediens profundissime littus suo cursu sulcatum
reliquit. His ita gestis, contigit ut venerabilis
Abo, Pater monasterii S. Benedicti Floriacensis cognominati,
gratia propagandae religionis monasticae
in provinciam transiret meridianorum Vuasconum.
Cumque illuc deveniens in quodam | null | e5de4596-2020-48f5-ae86-e64977b038b6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
moraretur coenobio,
ibique more solito ea quae Dei sunt sedulo
exerceret, nimio a cunctis venerabatur affectu. Accidit
igitur die quadam ut in atrio ejusdem coenobii,
exardescentibus quorumdam litigiosorum irarum
stimulis, nimium acer oriretur tumultus. Dumque
vir reverentissimus, praedictus videlicet Abo, comperiens
ad eumdem tumultum sedandum pugillares
gerens in manibus tabellas cum stylo processisset,
unus e vulgo, afflatus spiritu diabolico, irruens in
eum ejusque latus lancea perforans Christi martyrem
fecit. Qui etiam, ut fertur, paulo post arreptus a
daemone, miserabiliter vitam finivit. Corpus vero
praedicti Patris tam sui quam caeteri quique fideles
ejusdem provinciae honorifice ibi sepelierunt. Ubi
etiam ad laudem sui nominis perplura postmodum
Dominus largitus est hominibus beneficia.
Tunc igitur temporis in Italia, atque in Galliis,
plerique episcoporum nonnulla inter se diversis
quaestionibus habuere synodorum conciliabula. Nam
de jejuniis, quae plerique fidelium scilicet inter Ascensionem
Salvatoris et Pentecosten observant, ita
decreverunt ut ne per imperium sacerdotum fierent,
excepto Sabbato Pentecostes; et a quibus fieri vellent,
ne prohiberentur fieri. Simulque incidit quaestio
cur monachi per tres vel quatuor Dominicas dies
ante diem nativitatis Dominicae, seu quadragesimalis
observationis tempore, hymnum, scilicet #Te Deum
laudamus,@# decantarent contra morem Romanae Ecclesiae.
Qua videlicet quaestione aggressi tam abbates
quam monachi responderunt se pro nulla re illud
agere, nisi ex beati Benedicti nominatissimi atque
excellentissimi Patris praeceptione, cujus etiam actus
simulque dicta a summo Romanorum pontifice, videlicet
Gregorio, haberentur descripta ac laudabiliter
roborata. His denique compertis episcopi, usus
monachorum authentico ex more viguit. Nec non
etiam de die annuntiationis Dominicae, qui celebratur
octavo Kalendarum Aprilium, si forte quolibet
alio tempore praeter Quadragesimam excoli congruentius
potuisset, ab eisdem pontificibus non parva
illata est quaestio. Ferebatur enim a quibusdam
eamdem videlicet annuntiationem Dominicam, more
Hispanorum, quinto decimo Kalendarum Januariarum
die irreprehensibiliter posse celebrari. Nam
cum ego postmodum in monasterio Cluniacensi cum
caeteris fratribus degerem, convenerunt illuc ab
Hispaniis quamplures honestae conversationis jamdudum
more viventes propriae regionis monachi.
Propinquante vero die nativitatis Dominicae, petierunt
praedicti monachi venerabilem Odilonem ejusdem
loci abbatem, ut more suorum liceret eis celebrare
Annuntiationem. Quod cum fecissent, segregati
a caeteris, visum est nocte eadem duobus senioribus
loci, quod unus de Hispanis fuscina focaria
arriperet desuper altare puerum, mitteretque illum
in sartaginem prunis plenam, ita clamantem: « Pater,
pater, quod tu dedisti isti auferunt. » Quid plura?
apud nos antiqua consuetudo, uti decebat, praevaluit.
CAPUT IV. #De innovatione ecclesiarum in toto orbe.@#
Igitur infra supradictum millesimum tertio jam
fere imminente anno, contigit in universo pene terrarum
orbe, praecipue tamen in Italia, et in Galliis,
innovari ecclesiarum basilicas, licet pleraeque decenter
locatae minime indiguissent. Aemulabatur tamen
quaeque gens Christicolarum adversus alteram decentiore
frui. Erat enim instar ac si mundus ipse
excutiendo semet, rejecta vetustate, passim candidam
ecclesiarum vestem indueret. Tunc denique
episcopalium sedium ecclesias pene universas, ac
caetera quaeque diversorum sanctorum monasteria,
seu minora villarum oratoria, in meliora quique
permutavere fideles. Eo quoque tempore inter caetera
beati Martini Turonis monasterium emicuit, a venerabili
scilicet viro Heriveo ejusdem loci archiclavo
eversum, atque ante ipsius obitum mirifico opere
reaedificatum. De cujus etiam vita et conversatione,
qualis a pueritia usque ad praesentis vitae
terminum exstitit, si quis referre quivisset, pleniter
incomparabilem hujus temporis ostenderet virum
hominibus. Duxit enim ex nobilibus Francorum,
mente nobilior ipse, prosapiam, et ut lilium vel rosa
de spinis, de ferocioribus secundum sanguinem patriae
fuit. Qui, ut generosioribus mos est, nobiliter
educatus; dehinc vero scholis artium liberalium applicatus.
Sed intelligens ex his plerosque plus fore
contumaces quam divinae obedientiae subditos, sufficere
sibi credidit si exinde salutem animae reportaret.
Relictis autem pompaticae scientiae studiis, ad
quoddam monasterium clam ingrediens, monachum
se fieri satis devote postulavit.
Sed quoniam, ut diximus, clari erat generis, idcirco
parentum minas pertimescentes nullo modo
acquievere fieri quod poposcerat fratres ejusdem
monasterii. In hoc tamen illum servantes ei fidem
dederunt, ut si vis non obstaret, parentum scilicet
ipsius, libentissime quod petebat explerent. Tandem
inibi commorans, qualis postmodum futurus
esset dans sanctitatis indicium universisque ibi degentibus
imitabile praebuit exemplum. Comperiens
vero pater ejus quod fecerat, furore arreptus venit
ad | null | 337755c9-84f5-4f71-a3fa-d68a9e7b7f45 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praedictum monasterium, filium exinde abstracturus
revera potioribus lucris inservientem. Satisque
verbis redargutum, vim ei faciens, duxit illum
inde secum usque in regis curiam, ipsumque regem
obsecrans, ut ejus animum ab hac intentione bonorum
sponsionibus revocaret. Quem cernens rex, videlicet
Robertus, ut erat pius ac religiosus, dulcius
illum exhortans, qualiter bonum propositum mente
integra conservare satageret, atque in praesens beati
Martini ecclesiae archiclavum esse praecepit, cupiens
illum postmodum caeteris imitabilem constituere
pontificem. Id denique multoties pertentatum est,
sed, ipso renuente, effectu caruit. Suscepta quippe,
ac si coactus, ecclesiae cura, vesteque alba tectus, interdum
more canonico mentem tamen et vitam pleniter
possedit monachicam. Nam semper ad nudum
tectus cilicio irrefragabili, macerans corpus jejunio,
sibi parcissimus, largus pauperibus, vigiliis et orationibus
instabat assiduis. Praeterea vir Deo plenus
mente concepit ut ecclesiam, cui custos ascitus fuerat,
amplioris altiorisque totius operis corpore sublimaret.
Sancto itaque Spiritu se docente, designavit
latomis incomparabilis jactare fundamentum
operis, quod ipse, ut optaverat, ad perfectum duxit.
Expleto itaque opere, accersitisque plurimarum urbium
episcopis, opus praedictum Deo consecrari studuit.
Ipsoque die sanctum Dei confessorem Martinum
intro, sicut decebat, reposuit. Venerabatur enim eo
die praeteritae dedicatio basilicae, quarto videlicet
Nonarum mensis Julii. Fertur etiam, quoniam idem
vir Domini Heriveus ante aliquot dies praefatae translationis
Dominum rogavisset, ut ad ostensionem
dilectionis sponsae suae ecclesiae per beatum Martinum,
ut olim fecerat, quodcunque miraculum dignaretur
demonstrare. Cui in oratione prostrato apparuit
idem confessor, blando usus alloquio, ita inquiens:
« Hoc quod petis, fili dilectissime, scito te
potiora posse apud Dominum impetrare, sed tempori
huic sufficere debent exhibita dudum miracula,
quoniam contiguum instat prius exsparsi seminis
collecturae messis. Sola enim animarum erigens
medela exoranda est universis. Pro his enim Domini
misericordiam obsecrare minime omitto. Namque
pro his noveris me apud Dominum praecipue intervenire,
qui illi assidue in praesenti serviunt ecclesia.
Quidam enim illorum plus justo praesentis saeculi
implicati negotiis, armis insuper militaribus famulantes,
quibus trucidati in praelio deciderunt. De
quibus nolo te lateat, quoniam vix apud Christi
clementiam obtinui, ut erepti de ministris tenebrarum
locis refrigerii ac lucis sistere mererentur. Caeterum
tu delectabile Domino votum, ut coeperas,
exple. »
Superveniente igitur designato die, congregatisque
episcopis et abbatibus cum innumera multitudine
fidelium utrorumque sexuum et ordinum, priusquam
inciperent sacra fieri, vir reverendissimus
Heriveus sanctioribus qui convenerant sacerdotibus
hoc, quod ei revelatum fuerat, manifestare curavit.
Peracta vero ex more sacratione, omnibus utensilibus
rite compositis, coepit idem vir arctioris vitae
macerationibus sese conterere, atque solitarius in
exigua penes ecclesiam cellula psalmis et orationibus
vacans degere. Qui cum post haec anno quarto
cognovisset se in brevi migraturum a saeculo, jam
jamque aegrotare coepisset, ac plures ad eum visitandi
gratia concurrerent, simulque praestolantes
in ejus discessu aliquod fieri miraculum videre,
utpote qui tanti meriti praesciebant virum, ipse vero
mente sagaci praedixit illis ac monuit ut alia curarent;
signum, quod et minime essent visuri, ne exspectarent.
Pro se potius obsecrabat ut piissimum
Dominum attentius orarent; jam siquidem propinquans
sui exitus horam erectis in coelum manibus
et oculis creberrime dicebat: « Domine, miserere,
Domine, miserere. » Sicque inter haec verba ultimum
efflavit spiritum. Sepultusque est in eadem
ecclesia, in eo scilicet loco, ubi primitus beatus
Martinus sepultus quieverat.
CAPUT V. #De monasteriis reaedificatis bene a Willermo abbate, vel institutis.@#
Claruit, eo in tempore, in praedicta domorum Dei
melioratione, venerabilis abbas Willermus, a beato
siquidem Maiolo primitus ecclesiae sancti martyris
Benigni Pater constitutus. Quam videlicet ecclesiam
illico tam mira locatione permutavit ut hujuscemodi
altera difficile queat inveniri. Regulari etiam distinctione
non minus effloruit, atque incomparabilis
hujus ordinis suo tempore propagator exstitit. Sed
quantum pro hac re diligebatur a religiosis et piis,
tanto magis detrahebatur insidiabaturque a fraudulentis
et impiis. Fuit enim ex Italia ortus, nobilem
ducens a parentibus prosapiam: nobilior tamen illustrem
per assecutam scientiam. Nam in eodem territorio,
scilicet in fundo, qui ei parentum jure debebatur,
prius vocato Vulpiam, construxit monasterium
totius gratiae abundantissimum; postea ab
ipso mutato nomine Frutuarense cognominatum.
Quod cum multigenis locupletasset beneficiis, constituit
ibi | null | b461a57a-7afe-4423-942e-746ffc8628be | latin_170m_raw | null | None | None | None |
monachorum Patrem, per omnia se imitantem,
nomine Joannem. Erat enim praedictus
Willermus acer ingenio, et insignis prudentia; idcirco
summum in palatiis regum ac caeterorum
principum obtinebat locum. Quodcunque denique
monasterium proprio viduabatur pastore, statim
compellebatur tam a regibus, vel comitibus quam a
pontificibus, ut meliorandi gratia illud ad regendum
susciperet, quoniam ultra caetera divitiis et sanctitate
ipsius patrocinio assumpta cernebantur excellere
monasteria. Ipse quoque firma testabatur
assertione quia si hujus institutionis tenor quocunque
loco a monachis custodiretur, nullam omnino
indigentiam cujuscunque rei paterentur. Quod etiam
evidentissime declaratum est in locis sibi commissis.
Fertur siquidem eadem institutio, ususque hujus
consuetudinis, ex sancti Patris Benedicti monasteriis
vel regula exordium habuisse, atque per beatum
Maurum, ipsius videlicet discipulum, ad nostrum,
id est, Gallicanum territorium delatam fuisse. Exstat
etiam veridica relatio, quoniam post beati Mauri
obitum, succedenti tempore hostium infestationibus
expulsi monachi a monasterio cognomento
Glannofolio, quod ipse construxerat, sicut in ejus
gestis habetur, in Andegavense territorio, venientesque
ad monasterium sancti Savini confessoris
Pictavensis tulerunt secum totam quam valuere
supellectilem, ibique per aliquod spatium temporis
ea quae didicerant operam dedere. Rursusque illo
frigescente ejusdem districtionis tenore apud monasterium
sancti Martini Augustodunensis suscepta
dignoscitur aliquoties viguisse. Deinde vero quasi
tertia transmigratione in superiore Burgundia locatum
Balmense occupavit monasterium. Ad ultimum
quoque, praedicta videlicet institutio jam pene
defessa, auctore Deo, elegit sibi sapientiae sedem,
vires collectura, ac fructificatura germine multiplici,
in monasterio, scilicet cognomento Cluniaco.
Quod etiam ex situ ejusdem loci acclivo atque humili
tale sortitum est nomen, vel etiam, quod aptius
illi congruit, a #cluendo@# dictum, quoniam cluere,
crescere dicimus. Insigne quippe incrementum diversorum
donorum a sui principio in dies locus
idem obtinuit.
Construxit igitur praedictum coenobium primitus
Pater monachorum supradicti Balmensis monasterii,
Berno vocatus, jubente Willermo piissimo Aquitanorum
duce, in pago Matisconense, super Graonam
fluviolum. Quod etiam coenobium in primo non amplius
quam quindecim terrae colonias dicitur in dotem
accepisse. Fratres tamen duodecim numero
inibi memorantur convenisse. Ex quorum veluti
optimo semine multiplicata stirps Domini exercituum
innumerabilis magnam orbis plagam cognoscitur
replesse. Qui quoniam his, quae Dei sunt,
videlicet justitiae et pietatis, operibus incessanter
adhaeserunt, idcirco bonis omnibus repleri meruerunt,
insuperque futuris imitabile reliquerunt exemplum.
Nam post praefatum Bernonem suscepit regiminis
curam sapientissimus abbas Odo, vir per
omnia religiosissimus, qui fuerat sancti Martini
Turonis Ecclesiae praepositus, moribus et conversatione
sanctitatis valde ornatus. Hic enim in tantum
hujus instituti propagator exstitit, ut a Beneventana
provincia quaeque habebantur in Italia et in
Galliis usque Oceanum mare potiora monasteria
illius ditioni gratularentur esse subjecta. Post
cujus obitum successit Heimardus vir simplex in
ipsius locum. Qui licet non adeo famosissimus,
regularis tamen observantiae non impar custos.
Post hunc quoque sanctus ac venerabilis eligitur
Maiolus, cujus superius memoriam fecimus, qui
etiam successorem sibi monachorum Patrem praevidit
Odilonem. Hic etenim quintus a primo Bernone
abbas exstitit praedicti Cluniensis coenobii.
Ex quo videlicet coenobio per diversas provincias
fratres saepius petiti, atque monachorum Patres
ordinati, plurimum Domino acquisivere lucrum.
Hic tamen Pater, scilicet Willermus, de quo in praesentiarum
sermo exordium habuit, prae omnibus
exinde praecedentibus praescriptae institutionis laboriosior
ac spermologius fructificatior est repertus.
CAPUT VI. #De sanctorum pignoribus ubique revelatis.@#
Candidato, ut diximus, in novatis ecclesiarum
basilicis universo mundo, subsequenti tempore, id
est, anno octavo infra praedictum millesimum humanati
Salvatoris annum, revelata sunt diversorum
argumentorum indiciis, quorsum diu latuerant,
plurimorum sanctorum pignora. Nam veluti
quoddam resurrectionis decoramen praestolantes Dei
nutu fidelium obtutibus patuere, quorum etiam
mentibus plurimum intulere solamen. Haec enim
revelatio primitus in Senonica Galliarum urbe,
apud ecclesiam beati martyris Stephani dignoscitur
coepisse. Cui etiam praeerat archipraesul Leotericus,
a quo scilicet admiranda relatu reperta
sunt ibi antiquorum sacrorum insignia. Quippe
inter caetera perplura, quae latebant, dicitur virgae
Moysi invenisse partem. Ad cujus rei famam convenerunt
quique fideles, non solum ex Gallicanis
provinciis, verum etiam ex universa pene Italia, ac
de transmarinis regionibus, simulque aegrotantes
non pauci sanctorum interventu exinde redierunt
incolumes. Sed, ut saepissime contigit, quoniam
unde humana utilitas sumit exordium, cupiditatis
vitio impellente, exinde solet incurrere casum, nam
praedicta urbs conventu populorum, ut | null | 24349c42-08a0-4256-930f-507a41665154 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
diximus,
gratia pietatis effecta opulentissima, conceperunt
illius habitatores nimiam pro tanto beneficio insolentiam.
Siquidem mortuo ipsius civitatis comite,
Frotmundo nomine, viro aeque simplicissimo, suscepit
ejus filius principatum satis nequam, res civiles
dispositurus. Nimium quippe flagitiosus effectus,
ecclesiae insuper decus, nisu quo valebat,
foedare tentabat. Judaeorum quoque in tantum praevaricatorias
diligebat consuetudines, ut se regem
ipsorum suo praenomine, Rainardus quippe dicebatur,
suis omnibus imperaret. Cum enim in caeteris
mendacissimus, etiam Christianae fidei insidiosus
habebatur detractor. Atque ideo pauperum indicia
absque ulla promulgabat pietate, penitus humanitate
remota. Nam rei, quam dicturus sum, tot testes
exstiterunt quanti in eadem civitate eo tempore
vivebant homines.
Comprehensus aliquando flagitiosus quidam, furtum
faciens, ductusque ad eum ut ejus audientia,
quid de eo faciendum esset, assignaretur. Qui statim
omni miseratione remota suspendi in patibulo
illum adjudicavit. At ipse qui deprehensus fuerat
lacrymabiliter praedictum Rainardum rogare coepit,
ut ei ad praesens vitam indulgeret, promittensque
se deinceps non latrocinaturum. Sed nequicquam.
Crudelior quippe fiebat sacramentis etiam se obstringens,
non ultra victurum obsecrantem se miserum.
Qui videns minime posse prolatam de se
immutare sententiam, hoc solummodo impetravit,
ut praedicto fieret confessus suorum facinorum episcopo;
sibique protinus morituro, quod hujus ministerio
concessum est, clementer remitteret. Quod
ut obtinuit, illico a nequam ministris compellitur
suspensum iri; eductusque ad constitutum locum
haec verba saepius iterabat: Domine Jesu, qui in hac
die pependisti in cruce pro salute hominum, indulge
mihi. Erat enim ille dierum sextus, qui idcirco
fidelibus universis reverentior habetur. Esto: vincitur,
elevatur, arctatoque suspenditur gutture. Cunctisque
ab hac funesta, ut putabant, exsecutione
recedentibus, pendens velut exanimis mansit in
diem alterum. Tunc nutu divino ruptis ligaminibus
suscepit terra solutum hominem, pariter et vivum
qui cogebatur subire necem sibi sublatus per aeris
vacua. Qui ingressus civitatem stupidum universis
praebuit spectaculum. Sed heu! proh dolor! ad pristina
reversus flagitiosus evasit.
Cui rei simile fertur contigisse in Trecassina civitate
non longo ante tempore. Nam dum quidam
fures, boves prae se minantes, a dominis boum insequi
se intellexissent, commiserunt eosdem boves
viro cuidam seni et innocenti, quasi victus necessaria
quaesituri, revera fugae praesidium petentes evasuri.
Quod cum fecissent, statim deprehensus est
senex cum bobus; trahitur, caeditur, ac reorum
more vincitur. Ductusque ad principem civitatis,
comitem videlicet Heribertum, vult causam discutere.
Non auditur; quin potius quasi cruda senectute
reus necis, suspendio ab eodem comite adjudicatur.
Quodque etiam absque ulla dilatione peractum
est. Sed mox ut suspendium pertulit, mirum
in modum juvenca magni et pervalidi corporis, erecto
corpore cornua suspensi plantis supposuit, sicque
per triduum sine dolore visum sustinuit. Expletoque
triduo, audivit is qui pendebat viatores juxta
praetereuntes sermocinari ad invicem. Qui exclamans
voce qua potuit, ad deponendum se quantocius
venire rogabat. Illi vero audientes daemonica
fieri illusione credebant. Proclamante quoque ipso
attentius, seque vivere affirmante, occurrerunt viri,
solventes illum deposuerunt. Qui perductus ad civitatem,
dum percunctaretur quomodo tandem in
patibulo pendens sese habuisset, aiebat: « Dum
essem, inquiens, junior, accepta jam conjuge, excepi
cum ipsa oblatum mihi a quodam de sacro fonte
filiolum, cui etiam consensimus dare, ex nostra
parva facultatula, quem solum de matre susceperamus
liberali gratia vitulum unum. Ut enim pridem
sum dimissus celsa de trabe pendere, visa est mihi
grandior universis occurrisse, extensoque corpore
atque erecta cervice leniter meis submisit cornua
plantis, ac me hujusmodi, quandiu pependi, sustinuit. »
Hoc vero illo qui servatus a morte fuerat
referente, ad illius exemplum data est postmodum
in gyro filiolis fontis sacrae fidei vitulorum innumera
multitudo. Praeterea Rainardo, ut diximus,
judaizante, quin potius insaniente, suasum est regi,
qui videlicet illum frequenter ob suam improbitatem
redarguerat, ut scilicet tantae civitatis principatum
regio subjugaret dominio, ne siquidem diutius
vires pessimi incrementi sumeret scandalum sacrae
fidei. Qua ratione rex compulsus, misit exercitum,
qui praedictum Rainardum a civitate pellerent, sibique
illam tuendam servarent. Venientes vero qui
missi fuerant a rege, ceperunt urbem cum nimia
depopulatione, partem etiam ejus non modicam incendio
cremavere. Superavit siquidem magnitudinem
prioris gaudii promerentibus flagitiis enormitas
calamitatis | null | 6327a57b-93e7-4b0c-ac5c-fc8daeedb855 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
CAPUT VII. #De eversione templi Hierosolymorum, et caeae Judaeorum.@#
Eo quoque tempore, id est anno nono post praefatum
millesimum, ecclesia, quae apud Hierosolymam
sepulcrum continebat Domini ac Salvatoris nostri,
eversa est funditus jussu principis Babylonis. Cujus
videlicet eversionis occasio tale, quod dicturi sumus,
cognoscitur exordium habuisse. Cum enim de
toto terrarum orbe ob insigne Dominicum memoriale
plurima fidelium multitudo Hierosolymam visitaturi
pergerent, rursus coepit invidus diabolus
per assuetam sibi Judaeorum gentem verae fidei cultoribus
venenum suae nequitiae propinare. Erat igitur
hujus generis apud Aurelianensem Galliarum
regiam urbem non modica multitudo, qui caeteris
suae gentis tumidiores, et invidi atque audaciores
sunt reperti. Hi denique nequam consilio inito corruperunt
quemdam data pecunia, videlicet girovagum
sub peregrino habitu, nomine Robertum, fugitivum
utique servum beatae Mariae Melerensis
coenobii. Quem accipientes caute miserunt ad principem
Babylonis cum Hebraicis characteribus, scriptis
epistolis, pictaciolis ferri baculo insertis, ne
quo casu potuissent ab eo divelli. Qui egressus detulit
litteras praedicto principi refertas dolo et nequitia;
et quoniam, nisi celerius domum Christianorum
venerabilem subverteret, sciret se in proximum
Christianis regnum illius occupantibus omni
penitus dignitate carere. His vero princeps auditis,
protinus furore arreptus, misit Hierosolymam de
suis qui praedictum funditus subverterent templum.
Qui venientes fecerunt ut eis fuerat imperatum.
Ipsum quoque concavum sepulcri tumulum ferri
tuditibus quassare tentantes minime valuerunt.
Tunc etiam beati martyris Georgii ecclesiam in Ramulo
pariter subverterunt, cujus olim virtus Sarracenorum
nimium gentem terruerat. Fertur enim
crebro illuc eos ingredi cupientes raptum caecitatem
pertulisse. Everso igitur, ut diximus, templo, post
paululum manifeste claruit quoniam Judaeorum nequitia
tantum nefas sit patratum. Utque divulgatum
est per orbem universum, communi omnium Christianorum
consensu decretum est ut omnes Judaei
ab illorum terris vel civitatibus funditus pellerentur.
Sicque universi odio habiti, expulsi de civitatibus,
alii gladiis trucidati, alii fluminibus necati
diversisque mortium generibus interempti; nonnulli
etiam sese diversa caede interemerunt, itascilicet ut,
digna de eis ultione peracta, vix pauci illorum in
orbe reperirentur Romano.
Tunc quoque decretum est ab episcopis atque
interdictum ut nullus Christianorum illis se in quocunque
sociaret negotio. Si qui tamen de illis ad
baptismi gratiam converti voluissent omnemque
Judaicam respuere consuetudinem vel morem, illos
tantum suscipere decreverunt. Quod et fecerunt
plurimi illorum magis amore praesentis vitae coacti
metu mortis quam vitae sempiternae gaudiis. Nam
quicunque illorum sese tales mentiendo fieri poposcerant
paulo post ad morem pristinum sunt impudenter
reversi. Praeterea his ita gestis, praedictus
litterarum bajulus ad nativum male securus repedavit
solum. Coepit itaque sedulo perquirere si forte
quempiam gentis suae fraudis conscium reperiret.
Inventis vero perpaucis in civitate Aurelianorum
pavide admodum degentibus, rursus coepit illorum
familiarius uti consortio. Accidit igitur ut quidam
peregrinus, ejus in transmarino socius itinere atque
certissime illius itineris conscius negotii, illuc deveniret
rursusque illum Judaeorum amicitiis nimis
haerere cerneret; palam universis indicare curavit
quanti mali gerulus ille esset homoncio, ex cujus rei
causa Judaeorum potiretur opibus. Qui, illico comprehensus
acrisque agitatus verteribus, propriae
dilationi confitetur crimen, moxque a ministris regis
in conspectu totius plebis extra civitatem igni
est traditus atque consumptus. Judaei tamen profugi
ac vagabundi, qui in locis abditis delitescentes praedictae
superfuerant cladi, post quinquennium eversionis
templi coeperunt in urbibus apparere perpauci.
Et quoniam oportet, quamvis ad illorum
confusionem, ut ex illis aliqui in futurum supersint,
vel ad confirmandum proprium nefas, seu ad testimonium
fusi sanguinis Christi, idcirco vero credimus
Christianorum animositatem divina dispensante
providentia in eis ad tempus mansuevisse.
Eodem nihilominus anno, divina propitiante clementia,
coepit mater ipsius principis, videlicet Ammirati
Babylonis, mulier Christianissima, nomine Maria,
reaedificare Christi templum, jussu ejus filii eversum,
politis et quadris lapidibus. Nam et vir ipsius,
quasi alter Nicodemus, pater hujus scilicet de quo
praesens est sermo habitus, occulte Christianus dicitur
fuisse. Tunc quoque de universo terrarum
orbe incredibilis hominum multitudo exsultanter
Hierosolymam pergentes, domui Dei restaurandae
plurima detulerunt munera.
CAPUT VIII. #De haeresi apud Aurelianos reperta.@#
Tertio de vicesimo infra jam dictum millesimum
anno, reperta est apud praefatam Aurelianensem
urbem cruda nimium atque insolens haeresis, quae
scilicet diutius occulte germinata, in perditionis
segetem male pullulans, plures in suae caecitatis
praecipitavit laqueum. Fertur namque a muliere
quadam ex Italia procedente | null | 101dee18-75f0-4e03-a35a-5b99000ad2c5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, haec insanissima haeresis
in Galliis habuisse exordium, quae ut erat diabolo
plena seducebat quoscunque volebat, non solum
idiotas et simplices, verum etiam plerosque qui
videbantur doctiores in clericorum ordine. Quae scilicet
veniens civitatem Aurelianensem, dum moraretur
ibi per aliquod spatium temporis, veneno suae
nequitiae plures infecit. Quod etiam seminarium nequam
in pluriores hi qui susceperant toto conamine
spargere nitebantur. Fuerunt nempe hujus perversi
dogmatis haeresiarches duo, heu! proh dolor! qui in
civitate putabantur genere ac scientia valentiores in
clero, quorum unus Heribertus, alter Lisoius dicebatur.
Hi denique, quandiu res latuit, tam apud
regem quam apud palatii proceres summam obtinuerant
amicitiam. Nempe idcirco facilius quosque
decipere potuerunt, quorum mentes amor fidei universalis
minus astrinxerat. Qui non solum in praedicta
urbe, sed etiam in vicinis urbibus malignum
dogma spargere tentabant, dum quemdam sanae
mentis in Rothomagorum civitate presbyterum cupientes
suae consortem facere vesaniae, missis legatis
qui ei omne secretum hujus perversi dogmatis
explanantes, docerent. Dicebant nempe fore in
proximum, in illorum scilicet dogma cadere populum
universum. Quibus compertis, presbyter sollicite
perrexit ad Christianissimum comitem ejusdem
civitatis Richardum, exposuit ei omnem rei, ut compererat,
ordinem. Qui videlicet comes protinus misit
celeriter ad regem, palam ei faciens clandestinam in
regno proprio Christi ovium pestem. Ut autem
cognovit rex, scilicet Robertus, ut erat doctissimus
ac Christianissimus, tristis ac moerens nimium effectus,
quoniam et ruinam patriae re vera et animarum
metuebat interitum, idcirco quantocius Aurelianis
properans, convocatis plurimis episcopis et abbatibus
ac religiosis quibusque laicis, acerrime coepit
perscrutari qui essent auctores hujus perversi
dogmatis, vel qui parti illorum jam decepti consentirent.
Facta igitur perscrutatione inter clericos,
quomodo unusquisque sentiret et crederet ea quae
fides catholica per doctrinam apostolicam incommutabiliter
servat et praedicat, illi duo, videlicet Lisoius et
Heribertus, statim se aliter sentire non negantes, quales
diu latuerant, manifestaverunt. Deinde vero plures
post illos se parti istorum profitebantur haerere, nec
ulla ratione se posse affirmabant ab illorum segregare
consortio. Quibus compertis, tam rex quam
pontifices tristiores effecti interrogaverunt illos
secretius, utpote viros hactenus in omni morum
probitate perutilissimos, quorum unus Lisoius in
monasterio sanctae Crucis clericorum charissimus
habebatur; alter idem Heribertus sancti Petri
ecclesiae, cognomento Puellaris, capitale scholae
tenebat dominium. Qui dum interrogati fuissent, a
quo vel unde eis ista praesumptio accidisset, hujusmodi
dederunt responsum: « Hoc enim diu est quod
sectam, quam vos jam tarde agnoscitis, amplectimur,
sed tam vos quam caeteros cujuscunque legis vel
ordinis in eam cadere exspectavimus; quod etiam
adhuc fore credimus. » His dictis, continuo palam
exposuerunt omnium antiquarum stultissimam ac miserrimam,
nempe sui deceptricem, haeresem. Cujus
videlicet ratiocinatio tanto minus erat idoneis sermonibus
obnixa, quanto constat esse illi ter veritati
contrariam. Dicebant ergo deliramenta esse, quidquid
in veteri ac novo canone certis signis ac
prodigiis veteribusque testatoribus de trina unaque
Deitate beata confirmat auctoritas. Coelum pariter
ac terram, ut conspiciuntur, absque auctore initii
semper exstitisse asserebant. Et cum universarum
haeresum insanientes, canum more latrantes deterrima,
in hoc tantum Epicureis erant haereticis similes,
quoniam voluptatum flagitiis credebant, non recompensari
ultionis vindictam. Omne Christianorum
opus, pietatis duntaxat et justitiae, quod aestimatur
pretium remunerationis aeternae, laborem superfluum
judicabant esse. Interea his aliisque quamplurimis
insaniis impudenter ab eisdem prolatis, defuere
fideles atque idonei testes veritatis, qui illis sufficienter
se vellent tam veritati quam propriae acquiescere
saluti, respondere de suis caecis atque
erroneis assertionibus valerent.
Sed et nos quoque secundum exiguitatem nostri
intellectus, his, quos praenotavimus, illorum erroribus
vel per pauca respondere decrevimus. Primitus
tamen fideles hortamur universos ut interim montes
illorum praesagium serenet Apostoli, qui praevidens
in futuram hujusmodi cautelam intulit. #Oportet,@# inquit, #haereses esse, ut ii qui ex fide sunt probentur.@#
In hoc
igitur permaxime istorum insipientia deprehenditur,
atque ipsi omni scientia ac sapientia vacui pernoscuntur,
cum negent creaturarum auctorem universarum,
scilicet Deum. Quoniam manifestum est
quod omne, quantaecunque sit molis vel magnitudinis,
si cujusque superatur magnitudine, a maximo
omnium cognoscitur processisse: pari quoque ratione
sciendum est, tam de re corporea quam incorporea.
Sciendum etiam, quoniam quaecunque res,
sive corporalis sive incorporalis, per quodlibet accidens
vel | null | 72b8d8e8-c08f-4285-82d9-fc0f2cc449d8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
motione, vel cujuslibet alternitate sit
diversa ab immobili rerum praeceptore, constat eam
processisse per ipsum, et si forte quieverit finem
expetere. Cum enim totius Conditor creaturae propria
essentia sit immobilis, propria essentia bonus
simulque verax, sua omnipotentia naturarum modos
distribuens ordinansque ineffabiliter, non exstat
praeter eum, ubi quietem expetant, nisi unde processerant
redeant. Manifestumque est nihil in universis
factori deperisse, nisi illud quod procaciter
ab illo constitutae transcendit ordinem naturae. Et idcirco
omnis res tanto melius veriusque est quod
illam constat esse, quando solidius firmiusque in
propriae naturae ordine consistit. Sicque fit, ut universa
quae illius dispositioni incommutabiliter obediunt,
continue serviendo auctorem praedicent. Si
qua vero res procaciter ab eo deviando in deterius
cecidit, caeteris jure manentibus documentum praebuit.
In praedictis videlicet creaturis quoddam medium
continet genus hominum, potius scilicet cunctis
animantibus, atque inferius coelestibus spiritibus.
Quod utique genus, ut diximus, velut medium superorum
inferorumque, si cui parti plus adhaeserit,
illi efficitur conformis. Ideoque tanto infimis potius
atque melius efficitur, quanto supernorum spirituum
naturam imitatur. Soli etiam homini datum est, prae
caeteris animantibus fore sese beatius, quoniam quidem
et illum duntaxat, si caruerit, omnibus fieri devenire
miserius (?). Quem videlicet conditionis ordinem
caute ab initio providens omnipotentis bonitas
Conditoris, cernensque saepius eumdem videlicet
hominem deserendo supera, involvi nimium infimis,
fecit proinde plura identidem pro tempore ad eruditionem
illius gratia erectionis prodigia. Hujus quoque
rei testis vel documentum exstat omnis divinarum
liber vel pagina litterarum. Quae scilicet litterae
ipsius Omnipotentis magisterio repertae, cum ejus
specialiter multimoda gerant testimonia, mentem
etiam seu intellectum hominis in eisdem eruditi ad
cognitionis respectum sui erigunt Conditoris. Denique
dum eidem homini depositae ostendunt super
quae sit constitutus, aut sub quibus positus, inexplebile
ingerunt ei desiderium; quoniam tantum ei
incipiunt displicere universa quae adsunt, quantum
incalescit ad amorem illorum quae desunt, fitque
tanto melior atque pulchrior, quanto his per amorem
haeserit vicinior. Atque in quantum melior, in
tantum illi, qui summe bonus exstat, Creatori similior.
Et idcirco patenter datur intelligi, quoniam
quisquis hominum hujus amoris vacuus fuerit desiderio,
omni procul dubio fiet pecude miserior ac
deterior. Quippe qui solus prae cunctis animantibus
aeternitatis potuit consequi beatitudinem, nullum
praeter eum corporale animal proprii erroris vel
flagitii aeternam sentiet vindictam. Sed et si cujus
hominis animus sui Conditoris cognitionem desiderat,
expedit ut primum studeat, qualiter sese ut
praevaluerit intelligat. Quoniam sicut non contemnenda
testatur auctoritas, quod in ea parte
praecipue gerit homo speciem Conditoris, qua valet
prae caeteris animantibus dono atque virtute rationis.
Sed et sicut rationis bonum custodiunt sui moderamen
et auctoris dilectio, id est vera humilitas et
perfecta charitas, ita illius annullant utilitatem
nequam concupiscentia et furor. Hisque non
repugnando efficitur homo bestiis similis, illis inserviendo
conformatur ad speciem vel imaginem
Conditoris, ut videlicet per humilitatem sese quid
sit intelligat, per dilectionem vero in boni Conditoris
similitudinem transeat. Ob id etiam constituuntur ei
solummodo ab hominibus preces et donaria, ut vel
illis donum rationis servet integrum, seu, quod minus
est, aut depravatum Conditoris bonitas augeat
et reformet. Simul etiam laus et benedictio exhibentur
eidem Conditori ut fiant hominibus sana
mente ac ratione vigentibus illius testimonium cognitionis;
et quanto plus cuique contigerit in
Conditoris cognitionem proficere, tanto magis
reperiet idem homo se ipsum per eamdem cognitionem
et plus et melius effectum esse. Nec isdem
poterit in aliquo Conditoris sui opere existere
blasphemus, qui illius cognitione omnimodis melior
quam exstiterat fuerit effectus. Atque ideo manifestum
est, quoniam quicunque illius operationis
blasphemus exstitit, ejus cognitionis alienus fuit.
Unde etiam certissime comprobatur, quoniam sicut
ad summum bonum deducit omnem hominem
Creatoris cognitio, sic demergit ad extremum
malorum illius ignoratio. Nam plures illius beneficiis
per insipientiam ingrati, ac misericordiae operibus
illudentes atque increduli, pecudibus deteriores
effecti, qui etiam in suae caecitatis caliginem perpetuo
sunt demersi. Et quod plerisque contigit, factum in
suae salutis maximum remedium, exinde sibi alii acquisiere
praeeunte culpa aeternum detrimentum. Hoc
perspicacissime et permaxime claret in omnipotentis
Patris singulari gratia, sponte de coelo hominibus
ab eo in mundo missa per suae majestatis atque
Deitatis coaeternum Filium, videlicet Jesum Christum.
Qui scilicet cum Patre aeque origo omnis vitae
et veritatis atque bonitatis | null | 141b63b2-d8fa-4ab6-b28b-677db73c56d0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exhibuit se plane credentibus.
Quibusque a saeculis incognitum, occultis
aenigmatibus involutum, de se etiam testimonium
perhibentium Scripturarum, adimplebile documentum.
In quo etiam veracibus verbis et prodigiis seipsum,
et suum Patrem atque eorum Spiritum in
tribus discrete certissimis personis unum idem esse,
id est unius aeternitatis et potentiae uniusque voluntatis
atque operationis, et quod idipsum totum est,
unius bonitatis et per omnia coaequalis essentiae.
Ex quo scilicet, et per quem, et in quo sunt omnia,
quae vere esse habent, plenum semper et aequale
subsistens, ante omnia temporum curricula rerum
principium. Cujus etiam tota plenitudo per omnia,
et finis omnium. Sed cum ipse Omnipotens in quodam
creaturarum medio, videlicet in homine, suam
expressisset imaginem, illumque proprio dimisisset
arbitrio, insuperque omnia mundi optima illius ditioni
subdidisset, neglecto propriae constitutionis
moderamine, ac plus quidpiam vel aliud quam auctoris
voluntas illum decreverat sese existimans
fore, continuo tanto deterior est effectus, quanto
praesumptior. Ad cujus potiorem etiam reformationem
idem Conditor personam filii suae Deitatis misit
in mundum, sui praeformatam sumere imaginem.
Quae scilicet quanto utilior ac decentior, tanto subtilior
ac mirabilior. Quam etiam plerique hominum
non valentes, seu minus volentes credere, vel amare,
ut sic tandem in illa suae salutis sufficientiam
potuissent intellectam reperire; potiusque diversis
impliciti erroribus tanto exstiterunt veritatis rebelles,
quanto probantur illius cognitionis expertes.
De quorum procul dubio sorte sunt universae haereses,
vel quorumcunque errorum sectae in toto
terrarum orbe. Quibus scilicet omnibus, nisi conversi
sequantur Jesum gesta plenitudine, melius
fuerat non fuisse. At quorum mens plena fide
amando et credendo illi obedivit, tanto meliores
ex eo effecti quanto perfectius adhaeserunt illi, qui
est initium et perfectio totius boni. Ex his nempe
constat tota sanctorum laudabilis summa, quorum
venerabilis memoria universa saeculorum ornat
tempora. Quibus etiam datum est cum universorum
Creatore perenne et feliciter esse et vivere, illiusque
semper agnitionis visione beatiores fore. Nos
igitur tandem credimus, ut spoponderamus, his
paucis illorum damnatorum insaniae sufficienter
respondisse. Praeterea cum a pluribus omni sagacitate
laboratum fuisset, qualiter deposita mentis
perfidia veram et universalem reciperent fidem,
atque illi omnimodis se facere denegarent, dictum
est eis, quoniam nisi celerius ad sanam fidei mentem
redeant, regis jussu et universae plebis consensu
igne essent protinus crematuri. At illi male in
sua confisi vesania, vel pertimescere se jactantes,
seque evasuros ab igne illaesos promittentes, quin
potius ad meliora sibi suadentibus spernendo illudebant.
Cernens quoque rex et universi qui aderant,
minus posse illos revocari ab insania, jussit accendere
non longe a civitate ignem permaximum, ut
vel eo forte territi a sua malignitate desinerent.
Ad quem cum ducerentur, rabida adacti dementia,
se omnimodis hoc velle proclamabant ac sese ultro
ad ignem trahentibus inferebant. Quibus ad ultimum
numero 13 igni traditis, cum jam coepissent acrius
aduri, coeperunt voce qua poterant ex eodem igne
clamare se pessime deceptos arte diabolica nuper
de universorum Deo ac Domino male sensisse, et
ob hanc ab eisdem illatam ei blasphemiam illos
temporali atque aeterna ultione torqueri. His vero
plures e circumstantibus auditis, humanitatis pietate
permoti accedentes, ut vel semivivos ab igne
eriperent, minime valuerunt, quoniam vindice flamma
consumente illos, continuo in pulverem sunt
redacti. Si qui vero postmodum hujus perversitatis
sectatores fuerunt reperti, simili ultionis vindicta
ubique fuerunt perditi. Praeterea venerabilis catholicae
fidei cultus, exstirpata insanientium pessimorum
vesania, ubique terrarum clarior emicuit.
CAPUT IX. #De filiis regis ejusdem.@#
Suscepit igitur praefatus rex de suprascripta
conjuge sua filios quatuor, providusque de regni
successu, elegit regnare post se illorum primogenitum
Hugonem nomine, puerum adhuc, clarissimae
indolis illustrem. Cumque de ipsius sacrando sublimio
primates regni sagaciores consuluisset, tale
ei dedere responsum: « Sine puerum, rex, si placet,
crescendo procedere in viriles annos, ne, veluti
de te gestum est, tanti regni pondus infirmae
committas aetati. » Erat autem idem puer ferme
decennis. Qui minime illorum acquiescens dictis,
matre praecipue instigante, regio in Compendio
adscitis regni primoribus, coronam, ut decreverat,
ex more a pontificibus fecit puero imponi. In processu
quoque temporis cum adolevisset, cernens se
nil dominii rei peculiaris praeter victum et vestitum
ex regno, unde coronatus fuerat, posse mandare | null | 99c61446-402c-4c1d-bbef-968e72acbb40 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
,
coepit corde tristari atque apud patrem ut ei quidpiam
dominii largiretur conqueri. Quod ejus mater
comperiens, ut erat avarissima maritique magistra,
fieri renitens, insuper conviciis ac maledictis juvenem
lacessebat. Et sicut quidam ait: #Novi ingenium
mulierum, cum velis, ipsa nolit; at si nolis,
cupiet ultro:@# nam quae prius, ne fastu regni careret
aliquo, ingruente mariti infortunio contra omnium
sola decretum sublimavit puerum, postea toto mentis
nisu, ac si hostem alienigenam, turpabat illum
verbis et operibus. Ille vero cernens se non posse
diutius talia aequanimiter tolerare, junctis secum
aliquibus suae aetatis juvenibus, coepit infestari ac
diripere ad libitum res genitorum. Tamen paulo
post Dei nutu in se reversus, ad genitores rediens,
humili eos satisfactione benevolos erga se reddidit.
Tunc demum ab eisdem largitur illi, ut optimum
decebat filium, jus ubique ac potestas regni. Sed
qualis et quantus postmodum exstitit, praesenti
stylo nequit explicari. Quam humilis ac dulcis eloquio,
patri ac matri servis obedientior, pauperum
largus dator, monachorum et clericorum consolator,
nec non apud patrem cunctorum rogantum
fidelissimus interventor, quam affluenter in cunctis
optimis melior, quis valet exsequi relator? Hujusmodi
enim fama ubique provinciarum percitus peroptabatur
a multis, praecipue ab Italicis, ut sibi imperaret,
in imperium sublimari. Nam et ex cognomento
proavi, Magnus Hugo dicebatur a cunctis.
Dum igitur incomparabili mentis simul ac corporis
decore floreret, exigentibus majorum flagitiis, repente
illum mors invida mundo subripuit. Sed
quale justitium contigit universis, nullo sermone
valet exprimi. De cujus etiam funere subsequentes
iambicos rogatus a fratribus cecini:
Plasmator, parce moestis mundialibus,
Succurrat fletus intimis doloribus:
Pascat moerentes singultuum gemitus,
Humanum decus dum rapit interitus.
Annis florebat mundo juvenilibus,
Ter denis minus excreverat duobus,
Regnorum lumen Hugo, regum maximus.
Quem nox funesta invidit hominibus.
Non alter nostro talis emicat aevo,
Regnis spectatus, adscitus imperio.
Bellorum tanto decoretur triumpho,
Vigore pari valeat corporeo.
Quo gens Francorum vigebat laetabunda,
Fideique pace tota simul Gallia.
Omnis quem prona poscebat Italia,
Caesar ut jura promeret regalia.
Sed te non nostra, juvenum pulcherrime,
Heu! proh dolor! tempora meruere;
Quibus inundant malorum miseriae,
Vires bonorum corruunt assidue.
Tu dolor matris, calamitasque patris,
Crudele nimis monimentum germanis:
Moeror communis cunctis in palatiis,
Justitiumque populorum ultimis.
Leone presso, virgo solem ceperat,
Tua cum dirus membra pallor occupat.
Denis diebus sorte fit lux septima,
Te patri fama perdidisse nuntiat.
Jam saeculorum, cerne, rector optime,
Gentem Francorum qui regat tutissime,
Hostemque saevum valeat repellere:
Pactum quietis illi da perpetuae.
Qui in eadem qua primitus coronatus fuerat
ecclesia, beati martyris Cornelii videlicet, regio in
Compendio est sepultus. Post cujus obitum coepit
iterum idem rex tractare, quis potissimum ex residuis
filius post se regnare deberet. Constituerat autem
secundum Burgundiae ducem Henricum nomine
post Hugonem natum, ipsumque decrevit pro fratre
in regnum sublimare. Sed rursum mater muliebri
animositate agitata, tam a patre quam a caeteris,
qui parti illius favebant, dissentit, dicens: Tertium
ad regni moderamen praestantiorem fore filium,
qui et Roberti patris nomine censebatur. Hoc quippe
inter fratres seminarium discordiae fuit. Coadunatis
denique rex metropoli Remis regni primatibus,
stabilivit regni coronae Henricum, quem delegerat.
Tunc demum post aliquod temporis spatium, illi
duo fratres, firmato amicitiae foedere, praecipue ob
insolentiam matris coepere vi invadere vicos et
castella sui patris, ac circumcirca diripere quae poterant
bonorum illius. Nam ille, quem regem fecerat,
Drogas illi castrum subripuit: alter vero in Burgundiae
partibus Avallonem atque Belnensem [ #al.,@# Bellensem].
Pro quibus rex gravi turbatus amore, colligens
exercitum ascendit Burgundiam: bellum plus
quam civile patratur. Interea cum super his venerabilem
Patrem Willelmum consuluisset, apud Divionensi
castro, quid agere deberet; oransque, ut erat
vir totius mansuetudinis et pietatis, qualiter tam
pro se quam pro illis Dominum oraret, tale responsum
ab eodem suscepit: « Meminisse te, o rex, convenit
injuriarum opprobriorumque patri ac matri a
te illatorum in tua juventute, quoniam talia tibi,
justo judice Deo permittente, a filiis ingeruntur,
qualia tu ipse genitoribus ingessisti. » Haec | null | a3ecb083-353a-4f95-be5b-66aa956b88c7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
audiens
rex patientissime tulit; seque ultro culpabilem clamans,
non negavit. Deinde post obsidionem ac depopulationem
utriusque provinciae, ad pacem redeuntes,
paulisper quieverunt. Anno quoque sequenti
mense Julio Robertus rex apud castrum Meledunense
diem clausit extremum, delatumque est corpus
ejus ad ecclesiam sancti Dionysii martyris, ac
in eadem sepultum. Tunc rursus oritur inter matrem
et filios rediviva discordiae crudelitas, ac praeteritarum
irarum frena laxant inveterata odia. Diu
multumque vastando res proprias debacchatum est,
donec Fulco Andegavorum comes, cognatus [ #al.,@#
avunculus] scilicet ipsorum, matrem redarguens
cur bestialem vesaniam erga filios exerceret, utrumque
parentem in pacem reduceret. Sequenti vero
anno eodem mense, atque in eodem castro quo rex
obierat et ipsa obiit, indeque portata est ad sancti
Dionysii basilicam, ac juxta regem sepulta. Henricus
nempe rex, paternis rebus potitus, germanum
suum Robertum constituit Burgundiae ducem. Praeterea
cum idem rex rempublicam vivaci mente et
agili corpore regni sui discuteret, tunc contigit ut
Leotericus Senonum archipraesul obiret. Ille vero
unum de suae gentis nobilibus consecrari mandavit
atque in ejus loco subrogari. Sed Odo rerum ditissimus,
licet fide pauper, alterum econtra delegerat,
ne jus regium hac in parte foret integrum. Nam qui
viventi patri Roberto multa tam vi quam calliditate
subripuerat; arte simili filiis facere cupiebat. Cum
enim primitus civitates, Trecorum videlicet ac Meldorum,
cum multiplicibus castris, illi praeripuisset,
post mortem ejus conjugi et filiis illius Senonicam
subripuit urbem, quam etiam tunc adversus illos
infamis possessor vallaverat. Quod cernens Henricus,
acra animi ferocitate tandiu illum insecutus est debellando,
quousque genu flectens ei se subderet,
ejusque ditioni obediens pareret. Erat enim isdem
Odo natus ex filia Chuonradi regis Austrasiorum
Berta nomine, licet a patris sui proavis obscurae
duxisset genus lineae. Et quoniam regi Rodulfo,
avunculo scilicet ejus, non erat proles ulla, quae
foret regni haeres, praesumpsit ipso vivente, vi potius
quam amore, regni habenas praeripere, conferens
insuper multa donaria, ut ei assensum praeberent
primores patriae. Sed nequidquam: Domini est enim
regnum, et cuicunque voluerit, dabit illud. Est
etiam proverbium: Secundum fidem hominis erit
amicus illius. Gens enim praecipue regni ejusdem
assertionem fidei floccipendit, et foedus pro nihilo
ducit. Exstitit igitur post mortem Henrici imperatoris,
qui fuit nepos regis Rodulfi, Chuonradus de
quo in subsequentibus narrabimus, habens in conjugio
neptem praefati Rodulfi: ob hoc maxime valenter
resistens contradicebat Odoni. Quorum etiam
lis acerrima regni utriusque maximam fecit depopulationem.
Ad ultimum denique cum jam in conspectu
Dei excederet mensura tanti mali, collecto
undecunque exercitu permaximo, conscendit Odo
in Tullensem pagum, quem jam saepius depopulaverat,
ibique oppugnans cepit Barrense castrum,
cum magna tamen diremptionis eversione totius
provinciae. Cumque in eodem castro locatis militibus
ad custodiam ferme quingentis, ut tamen ipse quantocius
ad propria repedaret, utpote qui curis agitabatur
innumeris: praestolabantur itaque illum legati
ex Italia directi, deferentes ei arrham principatus,
ut agebant, totius Italiae regionis. Contempserant
enim suum principem, praedictum videlicet Chuonradum,
Mediolanenses, conjuratione facta adversus
eum, junctis sibi quos poterant ex civitatibus in
circuitu. Existimabant quoque eumdem Odonem
posse percipere regnum Austrasiorum, atque ad eos
transire, ut illis gereret principatum. Sed sicut ait
Manufortis insignis praecentor bellorum Domini: #Dejecisti eos,@#
inquiens, #dum allevarentur,@# ita contigit.
Nam subito Gocilo dux totius primae Rhetiae
regionis cis Rhenum cum exercitu nimio in eum
irruens, omnem Odonis exercitum in fugam vertit,
licet ex utraque parte plurima multitudo moriens
corruerit. Tunc denique et ipse Odo miserrime interiit;
cujus lacerum cadaver Rogerius Catalonorum
praesul, habens secum virum venerabilem abbatem
Richardum, a caede suscipiens uxori reddidit.
[Narrant etiam plerique, quod corpus ejus diu multumque
quaesitum inveniri non potuit, donec uxor
ejus veniens tali intersignio invenit: habebat enim
verrucam inter genitalia et anum.] Quod sic inventum
accipiens, direxit illud Turonis, ibique sepultum
est juxta patrem suum in atrio sancti Martini
superioris coenobii. Et quidem finis Odonis talis
exstitit. Quem idcirco huic seriei intexere voluimus,
qualiter impraesentiarum cognosceretur rerum Creator
justissimus potenter explere, quod olim Thesmoforo
suo Moysi promisit: #Ego,@# inquiens, #Dominus,
qui judico peccata patrum in filiis in tertiam et quartam
generationem | null | 13e91919-5f3e-4445-b644-c8809a66f3a3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@# Tertius namque hic Odo, de quo
a nobis sermo superior est habitus, nepos fuit illius
Tebaldi Carnoti comitis, cui cognomen Tricator fuit.
Hic nempe quondam junctus Arnulfo Flandrensi
comiti, expetens per legatos Willelmum Rothomagorum
ducem velut ad familiare colloquium pacis,
promittens se ex parte regis Francorum seu Hugonis
Magni, qui fuerat filius Roberti regis, quem Otto
dux Saxonum, postea vero imperator Romanorum,
Suessionis interfecit, et utilia esse dicturum: at ille
quoque, ut erat vir innocens, licet potentissimus,
ubi illi constituerat, per fluvium Sequanae evectus
navigio, velociter illi adfuit. Qui dum simul convenientes
irruunt in amplexus, unus simplicitate
revera, caeteri dolo illecti, simulatae pacis atque
amicitiae miscuere colloquia. Post finem vero insimulatorum
verborum coepto recessu, jam longiuscule
progrediente Willelmo, revocavit eum Tebaldus
quasi secretiora adhuc ei loquens crediturus, seu
charius valedicturus. At ille remum dextra accipiens,
prohibuit ut nemo suorum exiens eum sequeretur;
exsilivit ad ripam. Tebaldus quoque illum appropinquans,
quasi aliquid locuturus, illico exerta, quam
ad hoc tulerat sub pallio, spata, uno ictu a corpore
caput decussit. Quod cernentes qui cum Willelmo
venerant, remigando fugam arripiunt, nuntiavere
Rothomagensibus ut contigerat. Erat enim Willelmo
filius ex concubina Richardus nomine, tamen adhuc
adolescens. Quem accipientes sui statuerunt pro
patre principem regni. Tebaldus nempe patrato scelere
concitus perrexit ad Heribertum Trecorum
comitem, petens ab eo sororem ipsius dari sibi in
conjugium, uxorem scilicet praedicti Willelmi quem
interfecerat. At ille statim promisit dari, vocans
eam ad colloquium sui, quae nondum genuerat prolem,
quasi consolaturus ex damno mariti, tradidit
illam Tebaldo, detestabile satis in conjugium. Ex qua
genuit Odonem, patrem videlicet istius, cujus finem
teterrimum supra diximus. Illud etiam commemorari
in calce tertii libelli placuit, qualiter vindex divina
potestas totius boni moderatrix, insolentiae humani
generis vel ultrix impraesentiarum exstiterit. Olim
igitur circa millesimum incarnati Verbi annum,
cum rex Robertus accepisset sibi reginam Constantiam
a partibus Aquitaniae in conjugium, coeperunt
confluere gratia ejusdem reginae in Franciam atque
Burgundiam, ab Arvernia et Aquitania, homines
omni levitate vanissimi, moribus et veste distorti,
armis et equorum phaleris incompositi, a medio capitis
nudati, histrionum more barbis rasi, caligis
et ocreis turpissimi, fidei et pacis foedere
omnino vacui. Quorum itaque nefanda exemplaria,
heu! proh dolor! tota gens Francorum nuper omnium
honestissima ac Burgundionum sitibunda rapuit,
donec omnis foret nequitiae et turpitudinis illorum
conformis. Si quilibet vero religiosus ac Deum
timens talia gerentes compescere tentavisset, ab
eisdem insania notabatur. Sed vir integerrimae fidei
ac constantiae pater, videlicet Willelmus, quem jam
supra commemoravimus, rejecto pudore sumptaque
spiritali invectione, regem pariter ac reginam, cur
talia in suo regno permitterent fieri, acerrime increpavit,
quippe quod caeterorum honestissimum honore
et religiositate diutius claruerat regnorum.
Caeteros quoque inferioris gradus seu ordinis ita
redarguens comminabatur, ut plerique monitionibus
illius coerciti, relicta superstitiosa vanitate, in pristinum
se reformarent usum. Asserebat igitur idem
abbas haec omnia molimina calteria esse Satanae;
ac si quis hominum talibus insigniis calteriatus ex
hoc saeculo migrasset, difficulter a diaboli vinculis
posse eripi. In pluribus tamen nequam usus convaluit,
cujus etiam detestans elogium paucis heroicis
pernotavi:
Anno post Dominum terris de Virgine natum
Milleno, gravibus homines erroribus acti,
Dum cupimus rerum species intendere plures,
Praeteritisque placet studiis componere mores,
Objectat sese novitas incauta periclis.
Ecce priora sibi rident, et tempora nostri
Ludicra, quaeque probris sociant, tumque usibus aptant
Turpia nec horrent, animis et seria calcant.
Quae justos rexere viros, honesta refutant.
Corpore perverso creat haec nunc vita tyrannos,
Trunca veste viros, sine foedere pacis ineptos.
Consilio muliebre gemit respublica laxa.
Fraus, raptus, quodcunque nefas dominantur in orbe.
Nullus honor sanctis, nulla est reverentia sacris.
Hinc gladius, pestisque, fames, populantur ubique.
Nec tamen impietas hominum correcta pepercit.
Ac nisi magna Dei pietas protenderet iram,
Infernus hos terricrepo consumeret ore.
Hoc habet infelix peccandi consuetudo,
Quod plus quis peccat minus hic peccare pavescat,
Quisque minus peccat, magis hic peccare timescat.
CAPUT PRIMUM. #De Stephano rege Ungrorum, et bellis Beneventanorum.@#
Ipso igitur tempore Ungrorum gens, quae erat
circa | null | fcc00952-a142-4d7f-aa7d-1d7dace3fb49 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Danubium, cum suo rege ad fidem Christi
conversa est. Quorum regi Stephano ex baptismate
vocato, decenterque Christianissimo, dedit memoratus
imperator Henricus germanam in uxorem.
Tunc temporis coeperunt pene universi qui de Italia
et Galliis ad sepulcrum Domini Hierosolymis ire cupiebant,
consuetum iter, quod erat per fretum maris,
omittere, atque per hujus regionis patriam transitum
habere. Ille vero tutissimam omnibus constituit
viam; excipiebat ut fratres quoscunque videbat, dabatque
illis immensa munera. Cujus rei gratia provocata
innumerabilis multitudo, tam nobilium quam
vulgi populi, Hierosolymam abierunt. Tunc etiam
imperator Basilius sancti imperii Constantinopolitani
praecepit cuidam satrapae suo, illi qui cognominatur
Cataponti, eo scilicet quod juxta mare inhabitet,
ut a transmarinis civitatibus, quae Romano
debentur imperio, veniens tributa exigeret. Qui libenter
annuens misit Graecorum classem ad res Italicas
sublaturas. Hoc vero pertentatum est per duorum
annorum spatium; non parva etiam pars subjugata
est a Graecis Beneventanae provinciae. Contigit
autem ipso in tempore, ut quidam Normannorum
audacissimus nomine Rodulphus, qui etiam comiti
Richardo displicuerat, cujus iram metuens, cum
omnibus quae secum ducere potuit, Romam pergeret,
causamque propriam summo pontifici exponeret
Benedicto. Qui cernens eum pugnae militari
elegantissimum, coepit ei querelam exponere de
Graecorum invasione Romani imperii seque multum
dolere quoniam minime talis in suis existeret qui
repelleret viros exterae nationis. Quibus auditis,
spopondit se idem Rodulfus adversus transmarinos
praeliaturum, si aliquod ei auxilium praeberent vel
illi quibus major incumbebat genuinae necessitudo
patriae. Tunc vero praedictus papa misit illum cum
suis ad Beneventanos primates, ut eum pacifice exciperent,
semperque praeliaturi prae se haberent,
illiusque jussioni unanimes obedirent. Egressusque
ad Beneventanos, qui eum ut papa jusserat susceperunt.
Illico autem illos ex Graecorum officio qui
vectigalia in populo exigebant, invadens Rodulphus,
diripuit quaeque illorum, ac trucidavit. His itaque
auditis, illorum socii, qui jam plures civitates et
castella propriae subjugaverant ditioni, coacto in
unum suorum exercitu, inierunt praelium adversus
Rodulphum et eos qui ejus favebant parti. In quo
scilicet praelio pars Graecorum occubuit maxima,
insuper et castra aliqua dimisere vacua; quae subsecutus
Rodulphi exercitus victor obtinuit. Visa
igitur Graeci suorum caede, miserunt Constantinopolim
ut auxiliaretur eis quantocius ab his qui eos
miserant. Statimque reformantes classem, multo
plures quam prius praeliatores miserunt. Interea
cum auditum esset ubique quoniam paucis Normannorum
concessa fuisset de superbientibus Graecis
victoria, innumerabilis multitudo etiam cum uxoribus
et liberis prosecuta est a patria de qua egressus
fuerat Rodulphus, non solum permittente, sed etiam
compellente ut irent, Richardo illorum comite. Egredientes
autem satis audacter venerunt ad locum Alpium,
qui et mons Jovis dicitur, ubi etiam in angustissimis
semitis praepotentes regionis illius constituerant,
imperante cupiditate, seras et custodes
ad pretia transmeantium exigenda. At illi Normannorum
exercitus confractis seris caesisque custodibus
per vim transitum fecerunt. Egressique non parvum
Rodulpho contulerunt auxilium. Sicque pars utraque
resumptis viribus secundo inierunt praelium, in quo
utrorumque exercitus graviter caesus. Normannorum
tamen exercitui victoria provenit. Post paululum
vero, terno commisso praelio, sese pars utraque
fessa cohibuit. Perspiciensque Rodulphus suos
defecisse, virosque illius patriae minus belli aptos,
cum paucis perrexit ad imperatorem Henricum, expositurus
ei hujus rei negotium. Qui benigne illum
suscipiens, diversis muneribus ditavit; quoniam
rumor quem de illo audierat, cernendi contulerat
desiderium. Protinus imperator congregans exercitum
copiosum, ob tuendam rempub. ire disposuit.
Tandem vero Graeci putantes a patria fugisse Rodulphum,
prosilierunt ad castra, quae ipse victor
ab eis abstulerat; sed nequidquam: nam et veterem
Troadem civitatem festinanter cinxere muris, replentes
eam copiose viris et mulieribus. Interea
imperator pergens ad regionem Beneventanam, expugnavit,
ac subdidit universas civitates et castra
quae Graeci subripuerant, ejus imperio. Ad supradictam
autem cum venisset Troadem, repellentes
qui intus erant, diu multumque ei restiterunt. Nam
sperabant ut sibi futura aestate, sicut Graeci promiserant
fore, Basilius succurreret. Insuper adjicientes
in tantum Henricum humiliari, ut pedes Basilii
territus pavore susciperet. At ille circumdans
civitatem sui exercitus obsidione, instruxit machinas,
ut eam per vim caperet. Illique de intus
noctu egressi, tulerunt secum faces pice perlitas,
igneque succensas machinas a foris cremaverunt.
Quod cernens imperator, accensus ira potiores fecit
reinstrui machinas, crudoque circumdari corio; vigilantique
custodia jussit | null | 022a0858-b8f0-4b3a-a8ff-c803cfea7e85 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illas tueri. Exacto igitur jam
tertio obsidionis mense, alternisque caedibus utrique
nimium fessi, nam et exercitum imperatoris dysenterica
clades oppido vexaverat, tandem obsessi meliore
usi consilio invenerunt viam evadendi discriminis.
Quadam autem die accipientes solitarium
quemdam, indutum monachali habitu, quibus etiam
Italia plurimum abundat, dederunt ei crucem gestare,
miseruntque post illum omnes civitatis pueros
minoris aetatis, sicque exclamando: #Kyrie, eleison,@#
devenit ad imperatoris tentorium. Quod audiens
imperator, jussit interrogari quid sibi vellent. Cumque
responsum fuisset quod misereri a se afflictae
civitati implorarent, respondit: « Optime novit
ipse qui agnitor est cordium, inquit, quoniam magis
quam ego horum parvulorum patres illorum
sunt homicidae. » Illacrymansque jussit ut salvi in
civitatem redirent. Fecerunt autem ut jusserat imperator.
Altera quoque die iterum primo mane processerunt
a civitate, ut prius clamantes: #Kyrie, eleison,@#
usque dum sonoritas vocum illorum aures pulsaret
imperatoris. Qui statim egressus tentorio respiciensque
pupillorum turbam, pietate permotus,
ut erat vir sapientissimus, voce Dominica usus, ait: #Misereor super turbam.@#
Nam ante jam dixerat quoniam,
si ei contingeret capere civitatem, quidquid
masculini sexus inveniretur in ea, suspenderetur
patibulis, reliqua vero igne cremari ipsiusque civitatis
moenia ad solum pertrahi. Praeterea mandavit
imperator illis qui in civitate caeteris praeerant,
ut, si indulgeri sibi ab eo vellent, iramque ejus placare,
ipsimet subverterent partem murorum civitatis,
quae contra suas machinas rebellis stare videbatur.
Qui audientes, certatim impleverunt quod eis
mandatum fuerat. Post haec quoque praecepit imperator
eos pacifice ad se egredi, murumque civitatis
ab eisdem reaedificari. Acceptisque pacis obsidibus
ab universis regionis illius provincialibus, reversus
est Saxoniam. Normanni quippe cum suo duce Rodulfo,
reversi in suam patriam, gratanter recepti a
proprio principe Richardo. Sequenti denique anno,
mense Julio obiit Henricus imperator apud Saxoniam,
sepultusque est honorifice in monasterio Bavoberch,
quod ipse, ut dictum est, in honore apostolorum
principis aedificaverat.
CAPUT II. #De Roberto rege Francorum.@#
In praescripto igitur tempore, disponente Francorum
regnum Roberto rege, plurimas ei intulere sui
contumeliae insolentias, illi maxime quos, aut ex
mediocri aut ex infimo genere, tam ipse quam uterque
Hugo, ei scilicet pater atque avus, fecerunt
maximis honoribus sublimes. Inter quos fuit Odo
rebellium maximus, qui fuit filius Tebaldi Carnotensis,
cognomento Fallacis, caeterique quamplures
inferioris potentiae, qui exinde exstiterunt ei rebelles
unde esse debuerant humiliores. Quorum non
dispar fuit secundus Odo, filius scilicet prioris
Odonis, qui, quanto potentior, tanto fraudulentior caeteris.
Nam cum obiisset Stephanus comes Trecorum
et Meldorum, Heriberti filius, ipsius regis consobrinus,
absque liberis, apparuit idem Odo contra regis
voluntatem [occupans] universa quaeque latifundia in
regis videlicet dominium jure cessura. Fuit etiam juge
litigium et bella frequentia inter ipsum Odonem et
Fulconem Andegavorum comitem, quoniam uterque
tumidus superbia, idcirco et pacis refuga. Necnon
etiam Willermus Henrici ducis privignus, ac Alberti
Longobardorum ducis filius, eidem regi aliquando
rebellis exstitit, favente ei Landrico Nevernis comite,
qui ejus filiam uxorem duxerat; et Brunone Lingonensi
episcopo, cujus habebat in matrimonio sororem,
ex qua suscepit filios et filias, de quibus
prius natam Landricus, reliquas uterque Willermus,
scilicet Pictavensis et Arelatensis, duxere uxores.
Unusque filiorum ejus, Rainaldus nomine, duxit
filiam Richardi Rothomagensis ducis, Adeledam nomine
uxorem. Qui licet advena, puer etiam furtim
sublatus a Longobardorum patria, matrique non mediocriter
astute per quemdam monachum redditus
in Burgundia, in tantum convaluit ut in divitiis et
in militia non inveniretur secundus in patria. Sed
huic plurimum adversatus restitit Hugo filius Lamberti
Cabillonensis comitis, viri honestissimi. Qui,
inter caetera quae gessit optima, monasterium etiam
construxit in pago Augustodunense, quod dicitur
Paredo, in honore sanctae Mariae sanctique Joannis
Baptistae; in quo etiam sepultus honorifice quiescit.
Fuit enim idem Hugo episcopus Antissiodori, regensque
comitatum patris ex imperio regis, quoniam
praeter eum pater non habuit sobolem sexus masculini,
idcirco hostibus regis contrarius, quoniam regi
fidissimus parebat in omnibus. Accepit autem supradictus
rex illius cognatam, nomine et animo
Constantiam, inclytam reginam, filiam videlicet
Willelmi prioris Aquitaniae ducis; ex qua etiam suscepit
filios quatuor, et filias duas. Exstitit tamen
aliquando | null | c8b830f0-d90e-4bf5-916e-4166a966d93a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quidam Hugo dictus Bellovacensis, qui
inter ipsum regem ejusque conjugem nequam semen
odiis spargebat, suique gratia praemii reginam ei
fecerat odiosam. Tantam denique insuper gratiam
a rege consecutus fuerat, ut comes palatii haberetur.
Factumque est ut die quadam rex in silva venatum
iret, idemque Hugo, ut semper solebat, cum
illo. Veneruntque missi a Fulcone, Andegavorum
comite, avunculo scilicet ejusdem reginae, fortissimi
milites duodecim, qui supradictum Hugonem ante
regem trucidaverunt. Ipse vero rex, licet aliquanto
tempore tali facto tristis effectus, postea tamen, ut
decebat, concors reginae fuit.
Hic itaque rex, ut sapientissimus Dei cultor, semper
fuit humilium amator, superborumque, ut valuit,
osor. Si qua enim pontificalis sedes in suo regno
proprio viduaretur praesule, cura erat maxima ut
utilis pastor, licet genere infimus, restitueretur Ecclesiae
potius, quam nobilitatis eligeretur persona
saecularis pompae. Qua de causa etiam primates
regni sensit plurimum contumaces, qui despectis
humilibus sui similes eligebant superbos. Fuit enim
ei pax cum regibus in gyro regni sui positis,
maxime cum supradicto imperatore Henrico. Nam
cum aliquando ad invicem colloquendum super
Mosam fluvium, qui limes est utriusque regni, convenissent,
pluresque ex ambabus partibus mussitarent
indecens esse, ut quis illorum, tantorum scilicet
regum, semet humilians, quasi in alterius
transiret auxilium, hoc etiam fore potissimum, ut
in fluminis medio navibus portarentur simul locuturi;
sed viri eruditissimi illud uterque in mente
habens: #Quanto magnus es, humilia te in omnibus:@#
primo namque mane surgens imperator transiit
cum paucis ad regem Francorum, nimioque amplexu
semet deosculantes, sacramentisque missarum
decenter ab episcopis in conspectu illorum celebratis,
prandere utrisque simul congruit. Expleto
quoque prandio, obtulit Robertus rex immensa
munera auri atque argenti et pretiosarum gemmarum
Henrico, centum insuper equos honestissime
phaleratos, super unumquemque lorica et galea,
mandans insuper tantum illorum amicitiam minuere
quantum contingeret ex omnibus illi relinquere.
At Henricus cernens amici liberalitatem,
suscepit ex illis tantum librum Evangelii, auro et
lapidibus pretiosis insertum, ac phylacterium simile
factum, continens dentem sancti Vincentii Levitae et
martyris. Uxor vero illius pares auri tantum naves
accepit. Caetera autem egrediens in gratia dimisit.
Sequenti igitur die iterum rex Robertus cum episcopis
ad imperatoris tentoria transiens, qui eum
satis sublime suscipiens, expletoque simul prandio,
centum libras ei ex auro puro obtulit; rex quoque
pares tantum naves auri ex illo sumpsit: firmatoque
uterque pacto amicitiae, rediere ad propria. Ab
aliis quoque regibus satis gratifice fuit semper habitus,
Adalrado scilicet rege Anglorum, et Rodulpho
rege Austrasiorum, nec non et Sancio rege Navarriae
Hispaniarum; mittebantque ei munera et petebant
ab eo auxilia.
CAPUT III. #De stella comete, quae apparens plurima portendit.@#
Apparuit igitur praefati regis tempore in occidentalis
aeris parte stella, quae vocatur cometa, Septembrio
mense, incipiente nocte, perdurans spatio
trium mensium. Quae scilicet nimia claritate fulgens
maximam aeris partem sibi illustrando vindicabat,
usque dum circa galli cantum occumberet. Sed
utrum noviter a Deo stella mittatur, seu ab eodem
ob gratiam portenti alicujus stellae lumen multiplcius
augeatur, ipsi soli scire competit, qui caetera
indicibiliter sua sapientia disponit. Illud tamen habetur
probatissimum quoniam, quoties hujusmodi
hominibus ostenditur fieri in mundo, paulo post
quoddam mirum atque terribile patenter innuitur.
Denique contigit in proximum ecclesiam
beati Michaelis archangeli cremari incendio, quae
scilicet constituta in quodam promontorio littoris
Oceani maris, toto orbe nunc usque habetur venerabilis.
Nam et inibi certissimum conspicitur, videlicet
ex incremento atque decremento lunari eundo
ac redeundo processu mirabili in gyro ejus promontorii
reuma, scilicet Oceani. Cujus etiam maris excrementum #malinas@#
vocant, decrementum quoque #ledones@#
nuncupant. Atque ob hoc maxime praedictus
locus a plurimis terrarum populis saepius frequentatur.
Est etiam non longe a praedicto promontorio
fluviolus cognomento Arduus, qui post haec paululum
excrescens per aliquod temporis spatium intransmeabilis
effectus, atque ad praedictam ecclesiam ire
volentibus viam plurimum impediens, aliquantisper
ejusdem itineris obstaculum fuit. Postmodum vero
in sese rediens profundissime littus suo cursu sulcatum
reliquit. His ita gestis, contigit ut venerabilis
Abo, Pater monasterii S. Benedicti Floriacensis cognominati,
gratia propagandae religionis monasticae
in provinciam transiret meridianorum Vuasconum.
Cumque illuc deveniens in quodam moraretur coenobio,
ibique more solito ea quae | null | 53fc80ab-8e41-4992-9b57-75cf0adfb48e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Dei sunt sedulo
exerceret, nimio a cunctis venerabatur affectu. Accidit
igitur die quadam ut in atrio ejusdem coenobii,
exardescentibus quorumdam litigiosorum irarum
stimulis, nimium acer oriretur tumultus. Dumque
vir reverentissimus, praedictus videlicet Abo, comperiens
ad eumdem tumultum sedandum pugillares
gerens in manibus tabellas cum stylo processisset,
unus e vulgo, afflatus spiritu diabolico, irruens in
eum ejusque latus lancea perforans Christi martyrem
fecit. Qui etiam, ut fertur, paulo post arreptus a
daemone, miserabiliter vitam finivit. Corpus vero
praedicti Patris tam sui quam caeteri quique fideles
ejusdem provinciae honorifice ibi sepelierunt. Ubi
etiam ad laudem sui nominis perplura postmodum
Dominus largitus est hominibus beneficia.
Tunc igitur temporis in Italia, atque in Galliis,
plerique episcoporum nonnulla inter se diversis
quaestionibus habuere synodorum conciliabula. Nam
de jejuniis, quae plerique fidelium scilicet inter Ascensionem
Salvatoris et Pentecosten observant, ita
decreverunt ut ne per imperium sacerdotum fierent,
excepto Sabbato Pentecostes; et a quibus fieri vellent,
ne prohiberentur fieri. Simulque incidit quaestio
cur monachi per tres vel quatuor Dominicas dies
ante diem nativitatis Dominicae, seu quadragesimalis
observationis tempore, hymnum, scilicet #Te Deum
laudamus,@# decantarent contra morem Romanae Ecclesiae.
Qua videlicet quaestione aggressi tam abbates
quam monachi responderunt se pro nulla re illud
agere, nisi ex beati Benedicti nominatissimi atque
excellentissimi Patris praeceptione, cujus etiam actus
simulque dicta a summo Romanorum pontifice, videlicet
Gregorio, haberentur descripta ac laudabiliter
roborata. His denique compertis episcopi, usus
monachorum authentico ex more viguit. Nec non
etiam de die annuntiationis Dominicae, qui celebratur
octavo Kalendarum Aprilium, si forte quolibet
alio tempore praeter Quadragesimam excoli congruentius
potuisset, ab eisdem pontificibus non parva
illata est quaestio. Ferebatur enim a quibusdam
eamdem videlicet annuntiationem Dominicam, more
Hispanorum, quinto decimo Kalendarum Januariarum
die irreprehensibiliter posse celebrari. Nam
cum ego postmodum in monasterio Cluniacensi cum
caeteris fratribus degerem, convenerunt illuc ab
Hispaniis quamplures honestae conversationis jamdudum
more viventes propriae regionis monachi.
Propinquante vero die nativitatis Dominicae, petierunt
praedicti monachi venerabilem Odilonem ejusdem
loci abbatem, ut more suorum liceret eis celebrare
Annuntiationem. Quod cum fecissent, segregati
a caeteris, visum est nocte eadem duobus senioribus
loci, quod unus de Hispanis fuscina focaria
arriperet desuper altare puerum, mitteretque illum
in sartaginem prunis plenam, ita clamantem: « Pater,
pater, quod tu dedisti isti auferunt. » Quid plura?
apud nos antiqua consuetudo, uti decebat, praevaluit.
CAPUT IV. #De innovatione ecclesiarum in toto orbe.@#
Igitur infra supradictum millesimum tertio jam
fere imminente anno, contigit in universo pene terrarum
orbe, praecipue tamen in Italia, et in Galliis,
innovari ecclesiarum basilicas, licet pleraeque decenter
locatae minime indiguissent. Aemulabatur tamen
quaeque gens Christicolarum adversus alteram decentiore
frui. Erat enim instar ac si mundus ipse
excutiendo semet, rejecta vetustate, passim candidam
ecclesiarum vestem indueret. Tunc denique
episcopalium sedium ecclesias pene universas, ac
caetera quaeque diversorum sanctorum monasteria,
seu minora villarum oratoria, in meliora quique
permutavere fideles. Eo quoque tempore inter caetera
beati Martini Turonis monasterium emicuit, a venerabili
scilicet viro Heriveo ejusdem loci archiclavo
eversum, atque ante ipsius obitum mirifico opere
reaedificatum. De cujus etiam vita et conversatione,
qualis a pueritia usque ad praesentis vitae
terminum exstitit, si quis referre quivisset, pleniter
incomparabilem hujus temporis ostenderet virum
hominibus. Duxit enim ex nobilibus Francorum,
mente nobilior ipse, prosapiam, et ut lilium vel rosa
de spinis, de ferocioribus secundum sanguinem patriae
fuit. Qui, ut generosioribus mos est, nobiliter
educatus; dehinc vero scholis artium liberalium applicatus.
Sed intelligens ex his plerosque plus fore
contumaces quam divinae obedientiae subditos, sufficere
sibi credidit si exinde salutem animae reportaret.
Relictis autem pompaticae scientiae studiis, ad
quoddam monasterium clam ingrediens, monachum
se fieri satis devote postulavit.
Sed quoniam, ut diximus, clari erat generis, idcirco
parentum minas pertimescentes nullo modo
acquievere fieri quod poposcerat fratres ejusdem
monasterii. In hoc tamen illum servantes ei fidem
dederunt, ut si vis non obstaret, parentum scilicet
ipsius, libentissime quod petebat explerent. Tandem
inibi commorans, qualis postmodum futurus
esset dans sanctitatis indicium universisque ibi degentibus
imitabile praebuit exemplum. Comperiens
vero pater ejus quod fecerat, furore arreptus venit
ad praedictum monasterium, filium exinde abstracturus
revera potioribus | null | a7d2931a-4eb8-49b3-ba97-cdc05a954015 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
lucris inservientem. Satisque
verbis redargutum, vim ei faciens, duxit illum
inde secum usque in regis curiam, ipsumque regem
obsecrans, ut ejus animum ab hac intentione bonorum
sponsionibus revocaret. Quem cernens rex, videlicet
Robertus, ut erat pius ac religiosus, dulcius
illum exhortans, qualiter bonum propositum mente
integra conservare satageret, atque in praesens beati
Martini ecclesiae archiclavum esse praecepit, cupiens
illum postmodum caeteris imitabilem constituere
pontificem. Id denique multoties pertentatum est,
sed, ipso renuente, effectu caruit. Suscepta quippe,
ac si coactus, ecclesiae cura, vesteque alba tectus, interdum
more canonico mentem tamen et vitam pleniter
possedit monachicam. Nam semper ad nudum
tectus cilicio irrefragabili, macerans corpus jejunio,
sibi parcissimus, largus pauperibus, vigiliis et orationibus
instabat assiduis. Praeterea vir Deo plenus
mente concepit ut ecclesiam, cui custos ascitus fuerat,
amplioris altiorisque totius operis corpore sublimaret.
Sancto itaque Spiritu se docente, designavit
latomis incomparabilis jactare fundamentum
operis, quod ipse, ut optaverat, ad perfectum duxit.
Expleto itaque opere, accersitisque plurimarum urbium
episcopis, opus praedictum Deo consecrari studuit.
Ipsoque die sanctum Dei confessorem Martinum
intro, sicut decebat, reposuit. Venerabatur enim eo
die praeteritae dedicatio basilicae, quarto videlicet
Nonarum mensis Julii. Fertur etiam, quoniam idem
vir Domini Heriveus ante aliquot dies praefatae translationis
Dominum rogavisset, ut ad ostensionem
dilectionis sponsae suae ecclesiae per beatum Martinum,
ut olim fecerat, quodcunque miraculum dignaretur
demonstrare. Cui in oratione prostrato apparuit
idem confessor, blando usus alloquio, ita inquiens:
« Hoc quod petis, fili dilectissime, scito te
potiora posse apud Dominum impetrare, sed tempori
huic sufficere debent exhibita dudum miracula,
quoniam contiguum instat prius exsparsi seminis
collecturae messis. Sola enim animarum erigens
medela exoranda est universis. Pro his enim Domini
misericordiam obsecrare minime omitto. Namque
pro his noveris me apud Dominum praecipue intervenire,
qui illi assidue in praesenti serviunt ecclesia.
Quidam enim illorum plus justo praesentis saeculi
implicati negotiis, armis insuper militaribus famulantes,
quibus trucidati in praelio deciderunt. De
quibus nolo te lateat, quoniam vix apud Christi
clementiam obtinui, ut erepti de ministris tenebrarum
locis refrigerii ac lucis sistere mererentur. Caeterum
tu delectabile Domino votum, ut coeperas,
exple. »
Superveniente igitur designato die, congregatisque
episcopis et abbatibus cum innumera multitudine
fidelium utrorumque sexuum et ordinum, priusquam
inciperent sacra fieri, vir reverendissimus
Heriveus sanctioribus qui convenerant sacerdotibus
hoc, quod ei revelatum fuerat, manifestare curavit.
Peracta vero ex more sacratione, omnibus utensilibus
rite compositis, coepit idem vir arctioris vitae
macerationibus sese conterere, atque solitarius in
exigua penes ecclesiam cellula psalmis et orationibus
vacans degere. Qui cum post haec anno quarto
cognovisset se in brevi migraturum a saeculo, jam
jamque aegrotare coepisset, ac plures ad eum visitandi
gratia concurrerent, simulque praestolantes
in ejus discessu aliquod fieri miraculum videre,
utpote qui tanti meriti praesciebant virum, ipse vero
mente sagaci praedixit illis ac monuit ut alia curarent;
signum, quod et minime essent visuri, ne exspectarent.
Pro se potius obsecrabat ut piissimum
Dominum attentius orarent; jam siquidem propinquans
sui exitus horam erectis in coelum manibus
et oculis creberrime dicebat: « Domine, miserere,
Domine, miserere. » Sicque inter haec verba ultimum
efflavit spiritum. Sepultusque est in eadem
ecclesia, in eo scilicet loco, ubi primitus beatus
Martinus sepultus quieverat.
CAPUT V. #De monasteriis reaedificatis bene a Willermo abbate, vel institutis.@#
Claruit, eo in tempore, in praedicta domorum Dei
melioratione, venerabilis abbas Willermus, a beato
siquidem Maiolo primitus ecclesiae sancti martyris
Benigni Pater constitutus. Quam videlicet ecclesiam
illico tam mira locatione permutavit ut hujuscemodi
altera difficile queat inveniri. Regulari etiam distinctione
non minus effloruit, atque incomparabilis
hujus ordinis suo tempore propagator exstitit. Sed
quantum pro hac re diligebatur a religiosis et piis,
tanto magis detrahebatur insidiabaturque a fraudulentis
et impiis. Fuit enim ex Italia ortus, nobilem
ducens a parentibus prosapiam: nobilior tamen illustrem
per assecutam scientiam. Nam in eodem territorio,
scilicet in fundo, qui ei parentum jure debebatur,
prius vocato Vulpiam, construxit monasterium
totius gratiae abundantissimum; postea ab
ipso mutato nomine Frutuarense cognominatum.
Quod cum multigenis locupletasset beneficiis, constituit
ibi monachorum Patrem, per omnia se imitantem, | null | 67a011da-d6a4-424d-b5da-889524ac61a6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nomine Joannem. Erat enim praedictus
Willermus acer ingenio, et insignis prudentia; idcirco
summum in palatiis regum ac caeterorum
principum obtinebat locum. Quodcunque denique
monasterium proprio viduabatur pastore, statim
compellebatur tam a regibus, vel comitibus quam a
pontificibus, ut meliorandi gratia illud ad regendum
susciperet, quoniam ultra caetera divitiis et sanctitate
ipsius patrocinio assumpta cernebantur excellere
monasteria. Ipse quoque firma testabatur
assertione quia si hujus institutionis tenor quocunque
loco a monachis custodiretur, nullam omnino
indigentiam cujuscunque rei paterentur. Quod etiam
evidentissime declaratum est in locis sibi commissis.
Fertur siquidem eadem institutio, ususque hujus
consuetudinis, ex sancti Patris Benedicti monasteriis
vel regula exordium habuisse, atque per beatum
Maurum, ipsius videlicet discipulum, ad nostrum,
id est, Gallicanum territorium delatam fuisse. Exstat
etiam veridica relatio, quoniam post beati Mauri
obitum, succedenti tempore hostium infestationibus
expulsi monachi a monasterio cognomento
Glannofolio, quod ipse construxerat, sicut in ejus
gestis habetur, in Andegavense territorio, venientesque
ad monasterium sancti Savini confessoris
Pictavensis tulerunt secum totam quam valuere
supellectilem, ibique per aliquod spatium temporis
ea quae didicerant operam dedere. Rursusque illo
frigescente ejusdem districtionis tenore apud monasterium
sancti Martini Augustodunensis suscepta
dignoscitur aliquoties viguisse. Deinde vero quasi
tertia transmigratione in superiore Burgundia locatum
Balmense occupavit monasterium. Ad ultimum
quoque, praedicta videlicet institutio jam pene
defessa, auctore Deo, elegit sibi sapientiae sedem,
vires collectura, ac fructificatura germine multiplici,
in monasterio, scilicet cognomento Cluniaco.
Quod etiam ex situ ejusdem loci acclivo atque humili
tale sortitum est nomen, vel etiam, quod aptius
illi congruit, a #cluendo@# dictum, quoniam cluere,
crescere dicimus. Insigne quippe incrementum diversorum
donorum a sui principio in dies locus
idem obtinuit.
Construxit igitur praedictum coenobium primitus
Pater monachorum supradicti Balmensis monasterii,
Berno vocatus, jubente Willermo piissimo Aquitanorum
duce, in pago Matisconense, super Graonam
fluviolum. Quod etiam coenobium in primo non amplius
quam quindecim terrae colonias dicitur in dotem
accepisse. Fratres tamen duodecim numero
inibi memorantur convenisse. Ex quorum veluti
optimo semine multiplicata stirps Domini exercituum
innumerabilis magnam orbis plagam cognoscitur
replesse. Qui quoniam his, quae Dei sunt,
videlicet justitiae et pietatis, operibus incessanter
adhaeserunt, idcirco bonis omnibus repleri meruerunt,
insuperque futuris imitabile reliquerunt exemplum.
Nam post praefatum Bernonem suscepit regiminis
curam sapientissimus abbas Odo, vir per
omnia religiosissimus, qui fuerat sancti Martini
Turonis Ecclesiae praepositus, moribus et conversatione
sanctitatis valde ornatus. Hic enim in tantum
hujus instituti propagator exstitit, ut a Beneventana
provincia quaeque habebantur in Italia et in
Galliis usque Oceanum mare potiora monasteria
illius ditioni gratularentur esse subjecta. Post
cujus obitum successit Heimardus vir simplex in
ipsius locum. Qui licet non adeo famosissimus,
regularis tamen observantiae non impar custos.
Post hunc quoque sanctus ac venerabilis eligitur
Maiolus, cujus superius memoriam fecimus, qui
etiam successorem sibi monachorum Patrem praevidit
Odilonem. Hic etenim quintus a primo Bernone
abbas exstitit praedicti Cluniensis coenobii.
Ex quo videlicet coenobio per diversas provincias
fratres saepius petiti, atque monachorum Patres
ordinati, plurimum Domino acquisivere lucrum.
Hic tamen Pater, scilicet Willermus, de quo in praesentiarum
sermo exordium habuit, prae omnibus
exinde praecedentibus praescriptae institutionis laboriosior
ac spermologius fructificatior est repertus.
CAPUT VI. #De sanctorum pignoribus ubique revelatis.@#
Candidato, ut diximus, in novatis ecclesiarum
basilicis universo mundo, subsequenti tempore, id
est, anno octavo infra praedictum millesimum humanati
Salvatoris annum, revelata sunt diversorum
argumentorum indiciis, quorsum diu latuerant,
plurimorum sanctorum pignora. Nam veluti
quoddam resurrectionis decoramen praestolantes Dei
nutu fidelium obtutibus patuere, quorum etiam
mentibus plurimum intulere solamen. Haec enim
revelatio primitus in Senonica Galliarum urbe,
apud ecclesiam beati martyris Stephani dignoscitur
coepisse. Cui etiam praeerat archipraesul Leotericus,
a quo scilicet admiranda relatu reperta
sunt ibi antiquorum sacrorum insignia. Quippe
inter caetera perplura, quae latebant, dicitur virgae
Moysi invenisse partem. Ad cujus rei famam convenerunt
quique fideles, non solum ex Gallicanis
provinciis, verum etiam ex universa pene Italia, ac
de transmarinis regionibus, simulque aegrotantes
non pauci sanctorum interventu exinde redierunt
incolumes. Sed, ut saepissime contigit, quoniam
unde humana utilitas sumit exordium, cupiditatis
vitio impellente, exinde solet incurrere casum, nam
praedicta urbs conventu populorum, ut diximus,
gratia pietatis effecta opulentissima, conceperunt | null | 6a74592f-5df9-45c1-a5cc-353083d92352 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
illius habitatores nimiam pro tanto beneficio insolentiam.
Siquidem mortuo ipsius civitatis comite,
Frotmundo nomine, viro aeque simplicissimo, suscepit
ejus filius principatum satis nequam, res civiles
dispositurus. Nimium quippe flagitiosus effectus,
ecclesiae insuper decus, nisu quo valebat,
foedare tentabat. Judaeorum quoque in tantum praevaricatorias
diligebat consuetudines, ut se regem
ipsorum suo praenomine, Rainardus quippe dicebatur,
suis omnibus imperaret. Cum enim in caeteris
mendacissimus, etiam Christianae fidei insidiosus
habebatur detractor. Atque ideo pauperum indicia
absque ulla promulgabat pietate, penitus humanitate
remota. Nam rei, quam dicturus sum, tot testes
exstiterunt quanti in eadem civitate eo tempore
vivebant homines.
Comprehensus aliquando flagitiosus quidam, furtum
faciens, ductusque ad eum ut ejus audientia,
quid de eo faciendum esset, assignaretur. Qui statim
omni miseratione remota suspendi in patibulo
illum adjudicavit. At ipse qui deprehensus fuerat
lacrymabiliter praedictum Rainardum rogare coepit,
ut ei ad praesens vitam indulgeret, promittensque
se deinceps non latrocinaturum. Sed nequicquam.
Crudelior quippe fiebat sacramentis etiam se obstringens,
non ultra victurum obsecrantem se miserum.
Qui videns minime posse prolatam de se
immutare sententiam, hoc solummodo impetravit,
ut praedicto fieret confessus suorum facinorum episcopo;
sibique protinus morituro, quod hujus ministerio
concessum est, clementer remitteret. Quod
ut obtinuit, illico a nequam ministris compellitur
suspensum iri; eductusque ad constitutum locum
haec verba saepius iterabat: Domine Jesu, qui in hac
die pependisti in cruce pro salute hominum, indulge
mihi. Erat enim ille dierum sextus, qui idcirco
fidelibus universis reverentior habetur. Esto: vincitur,
elevatur, arctatoque suspenditur gutture. Cunctisque
ab hac funesta, ut putabant, exsecutione
recedentibus, pendens velut exanimis mansit in
diem alterum. Tunc nutu divino ruptis ligaminibus
suscepit terra solutum hominem, pariter et vivum
qui cogebatur subire necem sibi sublatus per aeris
vacua. Qui ingressus civitatem stupidum universis
praebuit spectaculum. Sed heu! proh dolor! ad pristina
reversus flagitiosus evasit.
Cui rei simile fertur contigisse in Trecassina civitate
non longo ante tempore. Nam dum quidam
fures, boves prae se minantes, a dominis boum insequi
se intellexissent, commiserunt eosdem boves
viro cuidam seni et innocenti, quasi victus necessaria
quaesituri, revera fugae praesidium petentes evasuri.
Quod cum fecissent, statim deprehensus est
senex cum bobus; trahitur, caeditur, ac reorum
more vincitur. Ductusque ad principem civitatis,
comitem videlicet Heribertum, vult causam discutere.
Non auditur; quin potius quasi cruda senectute
reus necis, suspendio ab eodem comite adjudicatur.
Quodque etiam absque ulla dilatione peractum
est. Sed mox ut suspendium pertulit, mirum
in modum juvenca magni et pervalidi corporis, erecto
corpore cornua suspensi plantis supposuit, sicque
per triduum sine dolore visum sustinuit. Expletoque
triduo, audivit is qui pendebat viatores juxta
praetereuntes sermocinari ad invicem. Qui exclamans
voce qua potuit, ad deponendum se quantocius
venire rogabat. Illi vero audientes daemonica
fieri illusione credebant. Proclamante quoque ipso
attentius, seque vivere affirmante, occurrerunt viri,
solventes illum deposuerunt. Qui perductus ad civitatem,
dum percunctaretur quomodo tandem in
patibulo pendens sese habuisset, aiebat: « Dum
essem, inquiens, junior, accepta jam conjuge, excepi
cum ipsa oblatum mihi a quodam de sacro fonte
filiolum, cui etiam consensimus dare, ex nostra
parva facultatula, quem solum de matre susceperamus
liberali gratia vitulum unum. Ut enim pridem
sum dimissus celsa de trabe pendere, visa est mihi
grandior universis occurrisse, extensoque corpore
atque erecta cervice leniter meis submisit cornua
plantis, ac me hujusmodi, quandiu pependi, sustinuit. »
Hoc vero illo qui servatus a morte fuerat
referente, ad illius exemplum data est postmodum
in gyro filiolis fontis sacrae fidei vitulorum innumera
multitudo. Praeterea Rainardo, ut diximus,
judaizante, quin potius insaniente, suasum est regi,
qui videlicet illum frequenter ob suam improbitatem
redarguerat, ut scilicet tantae civitatis principatum
regio subjugaret dominio, ne siquidem diutius
vires pessimi incrementi sumeret scandalum sacrae
fidei. Qua ratione rex compulsus, misit exercitum,
qui praedictum Rainardum a civitate pellerent, sibique
illam tuendam servarent. Venientes vero qui
missi fuerant a rege, ceperunt urbem cum nimia
depopulatione, partem etiam ejus non modicam incendio
cremavere. Superavit siquidem magnitudinem
prioris gaudii promerentibus flagitiis enormitas
calamitatis.
CAPUT VII. #De eversione templi | null | 3d160ba2-7e2d-4dcf-8762-a8a46a238588 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Hierosolymorum, et caeae Judaeorum.@#
Eo quoque tempore, id est anno nono post praefatum
millesimum, ecclesia, quae apud Hierosolymam
sepulcrum continebat Domini ac Salvatoris nostri,
eversa est funditus jussu principis Babylonis. Cujus
videlicet eversionis occasio tale, quod dicturi sumus,
cognoscitur exordium habuisse. Cum enim de
toto terrarum orbe ob insigne Dominicum memoriale
plurima fidelium multitudo Hierosolymam visitaturi
pergerent, rursus coepit invidus diabolus
per assuetam sibi Judaeorum gentem verae fidei cultoribus
venenum suae nequitiae propinare. Erat igitur
hujus generis apud Aurelianensem Galliarum
regiam urbem non modica multitudo, qui caeteris
suae gentis tumidiores, et invidi atque audaciores
sunt reperti. Hi denique nequam consilio inito corruperunt
quemdam data pecunia, videlicet girovagum
sub peregrino habitu, nomine Robertum, fugitivum
utique servum beatae Mariae Melerensis
coenobii. Quem accipientes caute miserunt ad principem
Babylonis cum Hebraicis characteribus, scriptis
epistolis, pictaciolis ferri baculo insertis, ne
quo casu potuissent ab eo divelli. Qui egressus detulit
litteras praedicto principi refertas dolo et nequitia;
et quoniam, nisi celerius domum Christianorum
venerabilem subverteret, sciret se in proximum
Christianis regnum illius occupantibus omni
penitus dignitate carere. His vero princeps auditis,
protinus furore arreptus, misit Hierosolymam de
suis qui praedictum funditus subverterent templum.
Qui venientes fecerunt ut eis fuerat imperatum.
Ipsum quoque concavum sepulcri tumulum ferri
tuditibus quassare tentantes minime valuerunt.
Tunc etiam beati martyris Georgii ecclesiam in Ramulo
pariter subverterunt, cujus olim virtus Sarracenorum
nimium gentem terruerat. Fertur enim
crebro illuc eos ingredi cupientes raptum caecitatem
pertulisse. Everso igitur, ut diximus, templo, post
paululum manifeste claruit quoniam Judaeorum nequitia
tantum nefas sit patratum. Utque divulgatum
est per orbem universum, communi omnium Christianorum
consensu decretum est ut omnes Judaei
ab illorum terris vel civitatibus funditus pellerentur.
Sicque universi odio habiti, expulsi de civitatibus,
alii gladiis trucidati, alii fluminibus necati
diversisque mortium generibus interempti; nonnulli
etiam sese diversa caede interemerunt, itascilicet ut,
digna de eis ultione peracta, vix pauci illorum in
orbe reperirentur Romano.
Tunc quoque decretum est ab episcopis atque
interdictum ut nullus Christianorum illis se in quocunque
sociaret negotio. Si qui tamen de illis ad
baptismi gratiam converti voluissent omnemque
Judaicam respuere consuetudinem vel morem, illos
tantum suscipere decreverunt. Quod et fecerunt
plurimi illorum magis amore praesentis vitae coacti
metu mortis quam vitae sempiternae gaudiis. Nam
quicunque illorum sese tales mentiendo fieri poposcerant
paulo post ad morem pristinum sunt impudenter
reversi. Praeterea his ita gestis, praedictus
litterarum bajulus ad nativum male securus repedavit
solum. Coepit itaque sedulo perquirere si forte
quempiam gentis suae fraudis conscium reperiret.
Inventis vero perpaucis in civitate Aurelianorum
pavide admodum degentibus, rursus coepit illorum
familiarius uti consortio. Accidit igitur ut quidam
peregrinus, ejus in transmarino socius itinere atque
certissime illius itineris conscius negotii, illuc deveniret
rursusque illum Judaeorum amicitiis nimis
haerere cerneret; palam universis indicare curavit
quanti mali gerulus ille esset homoncio, ex cujus rei
causa Judaeorum potiretur opibus. Qui, illico comprehensus
acrisque agitatus verteribus, propriae
dilationi confitetur crimen, moxque a ministris regis
in conspectu totius plebis extra civitatem igni
est traditus atque consumptus. Judaei tamen profugi
ac vagabundi, qui in locis abditis delitescentes praedictae
superfuerant cladi, post quinquennium eversionis
templi coeperunt in urbibus apparere perpauci.
Et quoniam oportet, quamvis ad illorum
confusionem, ut ex illis aliqui in futurum supersint,
vel ad confirmandum proprium nefas, seu ad testimonium
fusi sanguinis Christi, idcirco vero credimus
Christianorum animositatem divina dispensante
providentia in eis ad tempus mansuevisse.
Eodem nihilominus anno, divina propitiante clementia,
coepit mater ipsius principis, videlicet Ammirati
Babylonis, mulier Christianissima, nomine Maria,
reaedificare Christi templum, jussu ejus filii eversum,
politis et quadris lapidibus. Nam et vir ipsius,
quasi alter Nicodemus, pater hujus scilicet de quo
praesens est sermo habitus, occulte Christianus dicitur
fuisse. Tunc quoque de universo terrarum
orbe incredibilis hominum multitudo exsultanter
Hierosolymam pergentes, domui Dei restaurandae
plurima detulerunt munera.
CAPUT VIII. #De haeresi apud Aurelianos reperta.@#
Tertio de vicesimo infra jam dictum millesimum
anno, reperta est apud praefatam Aurelianensem
urbem cruda nimium atque insolens haeresis, quae
scilicet diutius occulte germinata, in perditionis
segetem male pullulans, plures in suae caecitatis
praecipitavit laqueum. Fertur namque a muliere
quadam ex Italia procedente, haec insanissima haeresis
in Galliis habuisse exordium | null | bc34533b-58b3-4a25-bf45-05836f715427 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, quae ut erat diabolo
plena seducebat quoscunque volebat, non solum
idiotas et simplices, verum etiam plerosque qui
videbantur doctiores in clericorum ordine. Quae scilicet
veniens civitatem Aurelianensem, dum moraretur
ibi per aliquod spatium temporis, veneno suae
nequitiae plures infecit. Quod etiam seminarium nequam
in pluriores hi qui susceperant toto conamine
spargere nitebantur. Fuerunt nempe hujus perversi
dogmatis haeresiarches duo, heu! proh dolor! qui in
civitate putabantur genere ac scientia valentiores in
clero, quorum unus Heribertus, alter Lisoius dicebatur.
Hi denique, quandiu res latuit, tam apud
regem quam apud palatii proceres summam obtinuerant
amicitiam. Nempe idcirco facilius quosque
decipere potuerunt, quorum mentes amor fidei universalis
minus astrinxerat. Qui non solum in praedicta
urbe, sed etiam in vicinis urbibus malignum
dogma spargere tentabant, dum quemdam sanae
mentis in Rothomagorum civitate presbyterum cupientes
suae consortem facere vesaniae, missis legatis
qui ei omne secretum hujus perversi dogmatis
explanantes, docerent. Dicebant nempe fore in
proximum, in illorum scilicet dogma cadere populum
universum. Quibus compertis, presbyter sollicite
perrexit ad Christianissimum comitem ejusdem
civitatis Richardum, exposuit ei omnem rei, ut compererat,
ordinem. Qui videlicet comes protinus misit
celeriter ad regem, palam ei faciens clandestinam in
regno proprio Christi ovium pestem. Ut autem
cognovit rex, scilicet Robertus, ut erat doctissimus
ac Christianissimus, tristis ac moerens nimium effectus,
quoniam et ruinam patriae re vera et animarum
metuebat interitum, idcirco quantocius Aurelianis
properans, convocatis plurimis episcopis et abbatibus
ac religiosis quibusque laicis, acerrime coepit
perscrutari qui essent auctores hujus perversi
dogmatis, vel qui parti illorum jam decepti consentirent.
Facta igitur perscrutatione inter clericos,
quomodo unusquisque sentiret et crederet ea quae
fides catholica per doctrinam apostolicam incommutabiliter
servat et praedicat, illi duo, videlicet Lisoius et
Heribertus, statim se aliter sentire non negantes, quales
diu latuerant, manifestaverunt. Deinde vero plures
post illos se parti istorum profitebantur haerere, nec
ulla ratione se posse affirmabant ab illorum segregare
consortio. Quibus compertis, tam rex quam
pontifices tristiores effecti interrogaverunt illos
secretius, utpote viros hactenus in omni morum
probitate perutilissimos, quorum unus Lisoius in
monasterio sanctae Crucis clericorum charissimus
habebatur; alter idem Heribertus sancti Petri
ecclesiae, cognomento Puellaris, capitale scholae
tenebat dominium. Qui dum interrogati fuissent, a
quo vel unde eis ista praesumptio accidisset, hujusmodi
dederunt responsum: « Hoc enim diu est quod
sectam, quam vos jam tarde agnoscitis, amplectimur,
sed tam vos quam caeteros cujuscunque legis vel
ordinis in eam cadere exspectavimus; quod etiam
adhuc fore credimus. » His dictis, continuo palam
exposuerunt omnium antiquarum stultissimam ac miserrimam,
nempe sui deceptricem, haeresem. Cujus
videlicet ratiocinatio tanto minus erat idoneis sermonibus
obnixa, quanto constat esse illi ter veritati
contrariam. Dicebant ergo deliramenta esse, quidquid
in veteri ac novo canone certis signis ac
prodigiis veteribusque testatoribus de trina unaque
Deitate beata confirmat auctoritas. Coelum pariter
ac terram, ut conspiciuntur, absque auctore initii
semper exstitisse asserebant. Et cum universarum
haeresum insanientes, canum more latrantes deterrima,
in hoc tantum Epicureis erant haereticis similes,
quoniam voluptatum flagitiis credebant, non recompensari
ultionis vindictam. Omne Christianorum
opus, pietatis duntaxat et justitiae, quod aestimatur
pretium remunerationis aeternae, laborem superfluum
judicabant esse. Interea his aliisque quamplurimis
insaniis impudenter ab eisdem prolatis, defuere
fideles atque idonei testes veritatis, qui illis sufficienter
se vellent tam veritati quam propriae acquiescere
saluti, respondere de suis caecis atque
erroneis assertionibus valerent.
Sed et nos quoque secundum exiguitatem nostri
intellectus, his, quos praenotavimus, illorum erroribus
vel per pauca respondere decrevimus. Primitus
tamen fideles hortamur universos ut interim montes
illorum praesagium serenet Apostoli, qui praevidens
in futuram hujusmodi cautelam intulit. #Oportet,@# inquit, #haereses esse, ut ii qui ex fide sunt probentur.@#
In hoc
igitur permaxime istorum insipientia deprehenditur,
atque ipsi omni scientia ac sapientia vacui pernoscuntur,
cum negent creaturarum auctorem universarum,
scilicet Deum. Quoniam manifestum est
quod omne, quantaecunque sit molis vel magnitudinis,
si cujusque superatur magnitudine, a maximo
omnium cognoscitur processisse: pari quoque ratione
sciendum est, tam de re corporea quam incorporea.
Sciendum etiam, quoniam quaecunque res,
sive corporalis sive incorporalis, per quodlibet accidens
vel motione, vel cujuslibet alternitate sit
diversa ab | null | 57222b96-fcdc-4b8e-b8b9-005db96d9057 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
immobili rerum praeceptore, constat eam
processisse per ipsum, et si forte quieverit finem
expetere. Cum enim totius Conditor creaturae propria
essentia sit immobilis, propria essentia bonus
simulque verax, sua omnipotentia naturarum modos
distribuens ordinansque ineffabiliter, non exstat
praeter eum, ubi quietem expetant, nisi unde processerant
redeant. Manifestumque est nihil in universis
factori deperisse, nisi illud quod procaciter
ab illo constitutae transcendit ordinem naturae. Et idcirco
omnis res tanto melius veriusque est quod
illam constat esse, quando solidius firmiusque in
propriae naturae ordine consistit. Sicque fit, ut universa
quae illius dispositioni incommutabiliter obediunt,
continue serviendo auctorem praedicent. Si
qua vero res procaciter ab eo deviando in deterius
cecidit, caeteris jure manentibus documentum praebuit.
In praedictis videlicet creaturis quoddam medium
continet genus hominum, potius scilicet cunctis
animantibus, atque inferius coelestibus spiritibus.
Quod utique genus, ut diximus, velut medium superorum
inferorumque, si cui parti plus adhaeserit,
illi efficitur conformis. Ideoque tanto infimis potius
atque melius efficitur, quanto supernorum spirituum
naturam imitatur. Soli etiam homini datum est, prae
caeteris animantibus fore sese beatius, quoniam quidem
et illum duntaxat, si caruerit, omnibus fieri devenire
miserius (?). Quem videlicet conditionis ordinem
caute ab initio providens omnipotentis bonitas
Conditoris, cernensque saepius eumdem videlicet
hominem deserendo supera, involvi nimium infimis,
fecit proinde plura identidem pro tempore ad eruditionem
illius gratia erectionis prodigia. Hujus quoque
rei testis vel documentum exstat omnis divinarum
liber vel pagina litterarum. Quae scilicet litterae
ipsius Omnipotentis magisterio repertae, cum ejus
specialiter multimoda gerant testimonia, mentem
etiam seu intellectum hominis in eisdem eruditi ad
cognitionis respectum sui erigunt Conditoris. Denique
dum eidem homini depositae ostendunt super
quae sit constitutus, aut sub quibus positus, inexplebile
ingerunt ei desiderium; quoniam tantum ei
incipiunt displicere universa quae adsunt, quantum
incalescit ad amorem illorum quae desunt, fitque
tanto melior atque pulchrior, quanto his per amorem
haeserit vicinior. Atque in quantum melior, in
tantum illi, qui summe bonus exstat, Creatori similior.
Et idcirco patenter datur intelligi, quoniam
quisquis hominum hujus amoris vacuus fuerit desiderio,
omni procul dubio fiet pecude miserior ac
deterior. Quippe qui solus prae cunctis animantibus
aeternitatis potuit consequi beatitudinem, nullum
praeter eum corporale animal proprii erroris vel
flagitii aeternam sentiet vindictam. Sed et si cujus
hominis animus sui Conditoris cognitionem desiderat,
expedit ut primum studeat, qualiter sese ut
praevaluerit intelligat. Quoniam sicut non contemnenda
testatur auctoritas, quod in ea parte
praecipue gerit homo speciem Conditoris, qua valet
prae caeteris animantibus dono atque virtute rationis.
Sed et sicut rationis bonum custodiunt sui moderamen
et auctoris dilectio, id est vera humilitas et
perfecta charitas, ita illius annullant utilitatem
nequam concupiscentia et furor. Hisque non
repugnando efficitur homo bestiis similis, illis inserviendo
conformatur ad speciem vel imaginem
Conditoris, ut videlicet per humilitatem sese quid
sit intelligat, per dilectionem vero in boni Conditoris
similitudinem transeat. Ob id etiam constituuntur ei
solummodo ab hominibus preces et donaria, ut vel
illis donum rationis servet integrum, seu, quod minus
est, aut depravatum Conditoris bonitas augeat
et reformet. Simul etiam laus et benedictio exhibentur
eidem Conditori ut fiant hominibus sana
mente ac ratione vigentibus illius testimonium cognitionis;
et quanto plus cuique contigerit in
Conditoris cognitionem proficere, tanto magis
reperiet idem homo se ipsum per eamdem cognitionem
et plus et melius effectum esse. Nec isdem
poterit in aliquo Conditoris sui opere existere
blasphemus, qui illius cognitione omnimodis melior
quam exstiterat fuerit effectus. Atque ideo manifestum
est, quoniam quicunque illius operationis
blasphemus exstitit, ejus cognitionis alienus fuit.
Unde etiam certissime comprobatur, quoniam sicut
ad summum bonum deducit omnem hominem
Creatoris cognitio, sic demergit ad extremum
malorum illius ignoratio. Nam plures illius beneficiis
per insipientiam ingrati, ac misericordiae operibus
illudentes atque increduli, pecudibus deteriores
effecti, qui etiam in suae caecitatis caliginem perpetuo
sunt demersi. Et quod plerisque contigit, factum in
suae salutis maximum remedium, exinde sibi alii acquisiere
praeeunte culpa aeternum detrimentum. Hoc
perspicacissime et permaxime claret in omnipotentis
Patris singulari gratia, sponte de coelo hominibus
ab eo in mundo missa per suae majestatis atque
Deitatis coaeternum Filium, videlicet Jesum Christum.
Qui scilicet cum Patre aeque origo omnis vitae
et veritatis atque bonitatis exhibuit se plane credentibus.
Quibusque a saeculis | null | b8b995f5-9182-4cc5-b21b-850a5a6cb05d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
incognitum, occultis
aenigmatibus involutum, de se etiam testimonium
perhibentium Scripturarum, adimplebile documentum.
In quo etiam veracibus verbis et prodigiis seipsum,
et suum Patrem atque eorum Spiritum in
tribus discrete certissimis personis unum idem esse,
id est unius aeternitatis et potentiae uniusque voluntatis
atque operationis, et quod idipsum totum est,
unius bonitatis et per omnia coaequalis essentiae.
Ex quo scilicet, et per quem, et in quo sunt omnia,
quae vere esse habent, plenum semper et aequale
subsistens, ante omnia temporum curricula rerum
principium. Cujus etiam tota plenitudo per omnia,
et finis omnium. Sed cum ipse Omnipotens in quodam
creaturarum medio, videlicet in homine, suam
expressisset imaginem, illumque proprio dimisisset
arbitrio, insuperque omnia mundi optima illius ditioni
subdidisset, neglecto propriae constitutionis
moderamine, ac plus quidpiam vel aliud quam auctoris
voluntas illum decreverat sese existimans
fore, continuo tanto deterior est effectus, quanto
praesumptior. Ad cujus potiorem etiam reformationem
idem Conditor personam filii suae Deitatis misit
in mundum, sui praeformatam sumere imaginem.
Quae scilicet quanto utilior ac decentior, tanto subtilior
ac mirabilior. Quam etiam plerique hominum
non valentes, seu minus volentes credere, vel amare,
ut sic tandem in illa suae salutis sufficientiam
potuissent intellectam reperire; potiusque diversis
impliciti erroribus tanto exstiterunt veritatis rebelles,
quanto probantur illius cognitionis expertes.
De quorum procul dubio sorte sunt universae haereses,
vel quorumcunque errorum sectae in toto
terrarum orbe. Quibus scilicet omnibus, nisi conversi
sequantur Jesum gesta plenitudine, melius
fuerat non fuisse. At quorum mens plena fide
amando et credendo illi obedivit, tanto meliores
ex eo effecti quanto perfectius adhaeserunt illi, qui
est initium et perfectio totius boni. Ex his nempe
constat tota sanctorum laudabilis summa, quorum
venerabilis memoria universa saeculorum ornat
tempora. Quibus etiam datum est cum universorum
Creatore perenne et feliciter esse et vivere, illiusque
semper agnitionis visione beatiores fore. Nos
igitur tandem credimus, ut spoponderamus, his
paucis illorum damnatorum insaniae sufficienter
respondisse. Praeterea cum a pluribus omni sagacitate
laboratum fuisset, qualiter deposita mentis
perfidia veram et universalem reciperent fidem,
atque illi omnimodis se facere denegarent, dictum
est eis, quoniam nisi celerius ad sanam fidei mentem
redeant, regis jussu et universae plebis consensu
igne essent protinus crematuri. At illi male in
sua confisi vesania, vel pertimescere se jactantes,
seque evasuros ab igne illaesos promittentes, quin
potius ad meliora sibi suadentibus spernendo illudebant.
Cernens quoque rex et universi qui aderant,
minus posse illos revocari ab insania, jussit accendere
non longe a civitate ignem permaximum, ut
vel eo forte territi a sua malignitate desinerent.
Ad quem cum ducerentur, rabida adacti dementia,
se omnimodis hoc velle proclamabant ac sese ultro
ad ignem trahentibus inferebant. Quibus ad ultimum
numero 13 igni traditis, cum jam coepissent acrius
aduri, coeperunt voce qua poterant ex eodem igne
clamare se pessime deceptos arte diabolica nuper
de universorum Deo ac Domino male sensisse, et
ob hanc ab eisdem illatam ei blasphemiam illos
temporali atque aeterna ultione torqueri. His vero
plures e circumstantibus auditis, humanitatis pietate
permoti accedentes, ut vel semivivos ab igne
eriperent, minime valuerunt, quoniam vindice flamma
consumente illos, continuo in pulverem sunt
redacti. Si qui vero postmodum hujus perversitatis
sectatores fuerunt reperti, simili ultionis vindicta
ubique fuerunt perditi. Praeterea venerabilis catholicae
fidei cultus, exstirpata insanientium pessimorum
vesania, ubique terrarum clarior emicuit.
CAPUT IX. #De filiis regis ejusdem.@#
Suscepit igitur praefatus rex de suprascripta
conjuge sua filios quatuor, providusque de regni
successu, elegit regnare post se illorum primogenitum
Hugonem nomine, puerum adhuc, clarissimae
indolis illustrem. Cumque de ipsius sacrando sublimio
primates regni sagaciores consuluisset, tale
ei dedere responsum: « Sine puerum, rex, si placet,
crescendo procedere in viriles annos, ne, veluti
de te gestum est, tanti regni pondus infirmae
committas aetati. » Erat autem idem puer ferme
decennis. Qui minime illorum acquiescens dictis,
matre praecipue instigante, regio in Compendio
adscitis regni primoribus, coronam, ut decreverat,
ex more a pontificibus fecit puero imponi. In processu
quoque temporis cum adolevisset, cernens se
nil dominii rei peculiaris praeter victum et vestitum
ex regno, unde coronatus fuerat, posse mandare,
coepit corde tristari atque apud patrem ut | null | 9f55f95c-0683-4621-9235-1e71c02ec6ab | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ei quidpiam
dominii largiretur conqueri. Quod ejus mater
comperiens, ut erat avarissima maritique magistra,
fieri renitens, insuper conviciis ac maledictis juvenem
lacessebat. Et sicut quidam ait: #Novi ingenium
mulierum, cum velis, ipsa nolit; at si nolis,
cupiet ultro:@# nam quae prius, ne fastu regni careret
aliquo, ingruente mariti infortunio contra omnium
sola decretum sublimavit puerum, postea toto mentis
nisu, ac si hostem alienigenam, turpabat illum
verbis et operibus. Ille vero cernens se non posse
diutius talia aequanimiter tolerare, junctis secum
aliquibus suae aetatis juvenibus, coepit infestari ac
diripere ad libitum res genitorum. Tamen paulo
post Dei nutu in se reversus, ad genitores rediens,
humili eos satisfactione benevolos erga se reddidit.
Tunc demum ab eisdem largitur illi, ut optimum
decebat filium, jus ubique ac potestas regni. Sed
qualis et quantus postmodum exstitit, praesenti
stylo nequit explicari. Quam humilis ac dulcis eloquio,
patri ac matri servis obedientior, pauperum
largus dator, monachorum et clericorum consolator,
nec non apud patrem cunctorum rogantum
fidelissimus interventor, quam affluenter in cunctis
optimis melior, quis valet exsequi relator? Hujusmodi
enim fama ubique provinciarum percitus peroptabatur
a multis, praecipue ab Italicis, ut sibi imperaret,
in imperium sublimari. Nam et ex cognomento
proavi, Magnus Hugo dicebatur a cunctis.
Dum igitur incomparabili mentis simul ac corporis
decore floreret, exigentibus majorum flagitiis, repente
illum mors invida mundo subripuit. Sed
quale justitium contigit universis, nullo sermone
valet exprimi. De cujus etiam funere subsequentes
iambicos rogatus a fratribus cecini:
Plasmator, parce moestis mundialibus,
Succurrat fletus intimis doloribus:
Pascat moerentes singultuum gemitus,
Humanum decus dum rapit interitus.
Annis florebat mundo juvenilibus,
Ter denis minus excreverat duobus,
Regnorum lumen Hugo, regum maximus.
Quem nox funesta invidit hominibus.
Non alter nostro talis emicat aevo,
Regnis spectatus, adscitus imperio.
Bellorum tanto decoretur triumpho,
Vigore pari valeat corporeo.
Quo gens Francorum vigebat laetabunda,
Fideique pace tota simul Gallia.
Omnis quem prona poscebat Italia,
Caesar ut jura promeret regalia.
Sed te non nostra, juvenum pulcherrime,
Heu! proh dolor! tempora meruere;
Quibus inundant malorum miseriae,
Vires bonorum corruunt assidue.
Tu dolor matris, calamitasque patris,
Crudele nimis monimentum germanis:
Moeror communis cunctis in palatiis,
Justitiumque populorum ultimis.
Leone presso, virgo solem ceperat,
Tua cum dirus membra pallor occupat.
Denis diebus sorte fit lux septima,
Te patri fama perdidisse nuntiat.
Jam saeculorum, cerne, rector optime,
Gentem Francorum qui regat tutissime,
Hostemque saevum valeat repellere:
Pactum quietis illi da perpetuae.
Qui in eadem qua primitus coronatus fuerat
ecclesia, beati martyris Cornelii videlicet, regio in
Compendio est sepultus. Post cujus obitum coepit
iterum idem rex tractare, quis potissimum ex residuis
filius post se regnare deberet. Constituerat autem
secundum Burgundiae ducem Henricum nomine
post Hugonem natum, ipsumque decrevit pro fratre
in regnum sublimare. Sed rursum mater muliebri
animositate agitata, tam a patre quam a caeteris,
qui parti illius favebant, dissentit, dicens: Tertium
ad regni moderamen praestantiorem fore filium,
qui et Roberti patris nomine censebatur. Hoc quippe
inter fratres seminarium discordiae fuit. Coadunatis
denique rex metropoli Remis regni primatibus,
stabilivit regni coronae Henricum, quem delegerat.
Tunc demum post aliquod temporis spatium, illi
duo fratres, firmato amicitiae foedere, praecipue ob
insolentiam matris coepere vi invadere vicos et
castella sui patris, ac circumcirca diripere quae poterant
bonorum illius. Nam ille, quem regem fecerat,
Drogas illi castrum subripuit: alter vero in Burgundiae
partibus Avallonem atque Belnensem [ #al.,@# Bellensem].
Pro quibus rex gravi turbatus amore, colligens
exercitum ascendit Burgundiam: bellum plus
quam civile patratur. Interea cum super his venerabilem
Patrem Willelmum consuluisset, apud Divionensi
castro, quid agere deberet; oransque, ut erat
vir totius mansuetudinis et pietatis, qualiter tam
pro se quam pro illis Dominum oraret, tale responsum
ab eodem suscepit: « Meminisse te, o rex, convenit
injuriarum opprobriorumque patri ac matri a
te illatorum in tua juventute, quoniam talia tibi,
justo judice Deo permittente, a filiis ingeruntur,
qualia tu ipse genitoribus ingessisti. » Haec audiens
rex patientissime tulit; seque ultro culpabilem | null | 263c39e9-1dcb-4f91-8aa8-1beac6e72975 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
clamans,
non negavit. Deinde post obsidionem ac depopulationem
utriusque provinciae, ad pacem redeuntes,
paulisper quieverunt. Anno quoque sequenti
mense Julio Robertus rex apud castrum Meledunense
diem clausit extremum, delatumque est corpus
ejus ad ecclesiam sancti Dionysii martyris, ac
in eadem sepultum. Tunc rursus oritur inter matrem
et filios rediviva discordiae crudelitas, ac praeteritarum
irarum frena laxant inveterata odia. Diu
multumque vastando res proprias debacchatum est,
donec Fulco Andegavorum comes, cognatus [ #al.,@#
avunculus] scilicet ipsorum, matrem redarguens
cur bestialem vesaniam erga filios exerceret, utrumque
parentem in pacem reduceret. Sequenti vero
anno eodem mense, atque in eodem castro quo rex
obierat et ipsa obiit, indeque portata est ad sancti
Dionysii basilicam, ac juxta regem sepulta. Henricus
nempe rex, paternis rebus potitus, germanum
suum Robertum constituit Burgundiae ducem. Praeterea
cum idem rex rempublicam vivaci mente et
agili corpore regni sui discuteret, tunc contigit ut
Leotericus Senonum archipraesul obiret. Ille vero
unum de suae gentis nobilibus consecrari mandavit
atque in ejus loco subrogari. Sed Odo rerum ditissimus,
licet fide pauper, alterum econtra delegerat,
ne jus regium hac in parte foret integrum. Nam qui
viventi patri Roberto multa tam vi quam calliditate
subripuerat; arte simili filiis facere cupiebat. Cum
enim primitus civitates, Trecorum videlicet ac Meldorum,
cum multiplicibus castris, illi praeripuisset,
post mortem ejus conjugi et filiis illius Senonicam
subripuit urbem, quam etiam tunc adversus illos
infamis possessor vallaverat. Quod cernens Henricus,
acra animi ferocitate tandiu illum insecutus est debellando,
quousque genu flectens ei se subderet,
ejusque ditioni obediens pareret. Erat enim isdem
Odo natus ex filia Chuonradi regis Austrasiorum
Berta nomine, licet a patris sui proavis obscurae
duxisset genus lineae. Et quoniam regi Rodulfo,
avunculo scilicet ejus, non erat proles ulla, quae
foret regni haeres, praesumpsit ipso vivente, vi potius
quam amore, regni habenas praeripere, conferens
insuper multa donaria, ut ei assensum praeberent
primores patriae. Sed nequidquam: Domini est enim
regnum, et cuicunque voluerit, dabit illud. Est
etiam proverbium: Secundum fidem hominis erit
amicus illius. Gens enim praecipue regni ejusdem
assertionem fidei floccipendit, et foedus pro nihilo
ducit. Exstitit igitur post mortem Henrici imperatoris,
qui fuit nepos regis Rodulfi, Chuonradus de
quo in subsequentibus narrabimus, habens in conjugio
neptem praefati Rodulfi: ob hoc maxime valenter
resistens contradicebat Odoni. Quorum etiam
lis acerrima regni utriusque maximam fecit depopulationem.
Ad ultimum denique cum jam in conspectu
Dei excederet mensura tanti mali, collecto
undecunque exercitu permaximo, conscendit Odo
in Tullensem pagum, quem jam saepius depopulaverat,
ibique oppugnans cepit Barrense castrum,
cum magna tamen diremptionis eversione totius
provinciae. Cumque in eodem castro locatis militibus
ad custodiam ferme quingentis, ut tamen ipse quantocius
ad propria repedaret, utpote qui curis agitabatur
innumeris: praestolabantur itaque illum legati
ex Italia directi, deferentes ei arrham principatus,
ut agebant, totius Italiae regionis. Contempserant
enim suum principem, praedictum videlicet Chuonradum,
Mediolanenses, conjuratione facta adversus
eum, junctis sibi quos poterant ex civitatibus in
circuitu. Existimabant quoque eumdem Odonem
posse percipere regnum Austrasiorum, atque ad eos
transire, ut illis gereret principatum. Sed sicut ait
Manufortis insignis praecentor bellorum Domini: #Dejecisti eos,@#
inquiens, #dum allevarentur,@# ita contigit.
Nam subito Gocilo dux totius primae Rhetiae
regionis cis Rhenum cum exercitu nimio in eum
irruens, omnem Odonis exercitum in fugam vertit,
licet ex utraque parte plurima multitudo moriens
corruerit. Tunc denique et ipse Odo miserrime interiit;
cujus lacerum cadaver Rogerius Catalonorum
praesul, habens secum virum venerabilem abbatem
Richardum, a caede suscipiens uxori reddidit.
[Narrant etiam plerique, quod corpus ejus diu multumque
quaesitum inveniri non potuit, donec uxor
ejus veniens tali intersignio invenit: habebat enim
verrucam inter genitalia et anum.] Quod sic inventum
accipiens, direxit illud Turonis, ibique sepultum
est juxta patrem suum in atrio sancti Martini
superioris coenobii. Et quidem finis Odonis talis
exstitit. Quem idcirco huic seriei intexere voluimus,
qualiter impraesentiarum cognosceretur rerum Creator
justissimus potenter explere, quod olim Thesmoforo
suo Moysi promisit: #Ego,@# inquiens, #Dominus,
qui judico peccata patrum in filiis in tertiam et quartam
generationem.@# Tertius namque hic Odo, de quo | null | af4390cc-e8f7-4dbf-be9e-da7ebeb240cb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
a nobis sermo superior est habitus, nepos fuit illius
Tebaldi Carnoti comitis, cui cognomen Tricator fuit.
Hic nempe quondam junctus Arnulfo Flandrensi
comiti, expetens per legatos Willelmum Rothomagorum
ducem velut ad familiare colloquium pacis,
promittens se ex parte regis Francorum seu Hugonis
Magni, qui fuerat filius Roberti regis, quem Otto
dux Saxonum, postea vero imperator Romanorum,
Suessionis interfecit, et utilia esse dicturum: at ille
quoque, ut erat vir innocens, licet potentissimus,
ubi illi constituerat, per fluvium Sequanae evectus
navigio, velociter illi adfuit. Qui dum simul convenientes
irruunt in amplexus, unus simplicitate
revera, caeteri dolo illecti, simulatae pacis atque
amicitiae miscuere colloquia. Post finem vero insimulatorum
verborum coepto recessu, jam longiuscule
progrediente Willelmo, revocavit eum Tebaldus
quasi secretiora adhuc ei loquens crediturus, seu
charius valedicturus. At ille remum dextra accipiens,
prohibuit ut nemo suorum exiens eum sequeretur;
exsilivit ad ripam. Tebaldus quoque illum appropinquans,
quasi aliquid locuturus, illico exerta, quam
ad hoc tulerat sub pallio, spata, uno ictu a corpore
caput decussit. Quod cernentes qui cum Willelmo
venerant, remigando fugam arripiunt, nuntiavere
Rothomagensibus ut contigerat. Erat enim Willelmo
filius ex concubina Richardus nomine, tamen adhuc
adolescens. Quem accipientes sui statuerunt pro
patre principem regni. Tebaldus nempe patrato scelere
concitus perrexit ad Heribertum Trecorum
comitem, petens ab eo sororem ipsius dari sibi in
conjugium, uxorem scilicet praedicti Willelmi quem
interfecerat. At ille statim promisit dari, vocans
eam ad colloquium sui, quae nondum genuerat prolem,
quasi consolaturus ex damno mariti, tradidit
illam Tebaldo, detestabile satis in conjugium. Ex qua
genuit Odonem, patrem videlicet istius, cujus finem
teterrimum supra diximus. Illud etiam commemorari
in calce tertii libelli placuit, qualiter vindex divina
potestas totius boni moderatrix, insolentiae humani
generis vel ultrix impraesentiarum exstiterit. Olim
igitur circa millesimum incarnati Verbi annum,
cum rex Robertus accepisset sibi reginam Constantiam
a partibus Aquitaniae in conjugium, coeperunt
confluere gratia ejusdem reginae in Franciam atque
Burgundiam, ab Arvernia et Aquitania, homines
omni levitate vanissimi, moribus et veste distorti,
armis et equorum phaleris incompositi, a medio capitis
nudati, histrionum more barbis rasi, caligis
et ocreis turpissimi, fidei et pacis foedere
omnino vacui. Quorum itaque nefanda exemplaria,
heu! proh dolor! tota gens Francorum nuper omnium
honestissima ac Burgundionum sitibunda rapuit,
donec omnis foret nequitiae et turpitudinis illorum
conformis. Si quilibet vero religiosus ac Deum
timens talia gerentes compescere tentavisset, ab
eisdem insania notabatur. Sed vir integerrimae fidei
ac constantiae pater, videlicet Willelmus, quem jam
supra commemoravimus, rejecto pudore sumptaque
spiritali invectione, regem pariter ac reginam, cur
talia in suo regno permitterent fieri, acerrime increpavit,
quippe quod caeterorum honestissimum honore
et religiositate diutius claruerat regnorum.
Caeteros quoque inferioris gradus seu ordinis ita
redarguens comminabatur, ut plerique monitionibus
illius coerciti, relicta superstitiosa vanitate, in pristinum
se reformarent usum. Asserebat igitur idem
abbas haec omnia molimina calteria esse Satanae;
ac si quis hominum talibus insigniis calteriatus ex
hoc saeculo migrasset, difficulter a diaboli vinculis
posse eripi. In pluribus tamen nequam usus convaluit,
cujus etiam detestans elogium paucis heroicis
pernotavi:
Anno post Dominum terris de Virgine natum
Milleno, gravibus homines erroribus acti,
Dum cupimus rerum species intendere plures,
Praeteritisque placet studiis componere mores,
Objectat sese novitas incauta periclis.
Ecce priora sibi rident, et tempora nostri
Ludicra, quaeque probris sociant, tumque usibus aptant
Turpia nec horrent, animis et seria calcant.
Quae justos rexere viros, honesta refutant.
Corpore perverso creat haec nunc vita tyrannos,
Trunca veste viros, sine foedere pacis ineptos.
Consilio muliebre gemit respublica laxa.
Fraus, raptus, quodcunque nefas dominantur in orbe.
Nullus honor sanctis, nulla est reverentia sacris.
Hinc gladius, pestisque, fames, populantur ubique.
Nec tamen impietas hominum correcta pepercit.
Ac nisi magna Dei pietas protenderet iram,
Infernus hos terricrepo consumeret ore.
Hoc habet infelix peccandi consuetudo,
Quod plus quis peccat minus hic peccare pavescat,
Quisque minus peccat, magis hic peccare timescat.
LIBER QUARTUS.
CAPITULA LIBRI QUARTI.
I. #De universalitate Ecclesiae a Constantinopolitanis injuste requisita.@#
II. #De haeresi in Italia inventa.@#
III. # | null | 0040c158-a005-4f11-98ea-680908660d4a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Quod peccatis hominum exigentibus, Domino permittente, a nequam spiritibus aliquando fiant
miracula.@#
IV. #De fame validissima, quae contigit in orbe terrarum.@#
V. #De pace et abundantia anni millesimi a passione Domini.@#
VI. #De confluentia populi totius orbis, quae ad sepulcrum Domini Hierosolymis facta est.@#
VII. #De praeliis Sarracenorum adversus Christianos in Africae partibus.@#
VIII. #De Leuticorum praelio adversus Christianos in partibus Aquilonis.@#
IX. #De signo quod in sole apparuit.@#
PRAEFATIO.
Post multiplicia prodigiorum signa, quae tam ante
quam post, circa tamen annum Christi Domini millesimum
in orbe terrarum contigere, plures fuisse
constat sagaci mente viros industrios, qui non his
minora propinquante ejusdem Dominicae passionis
anno millesimo fore praedixere; quod utique evidentissime
contigit. Mortuo quoque, ut jam diximus,
Henrico piissimo imperatore, cui scilicet nulla proles
exstitit, qui in regnum post illum succederet, nonnulli
sese inferre tentantes de primatibus, qui tamen
potius ut regni corona fulgerent, quam profectum
reipublicae moderamenque justitiae exercerent: prae
cunctis ergo quidam Chuonradus, quem superius
taxavimus, audax animo et viribus ingens, sed fide
non multum firmus. Cum enim diu multumque de
constituendo regni principe, ac praecipue inter praesules,
tractatum fuisset, visum est eis ipsum Chuonradum
debere eligere, nisi quod unum intererat,
propter quod Henricus etiam illum valde exosum
habuerat. Habebat enim conjugem, quae illi erat affinis,
quam etiam primitus quidam cognatus ipsius
duxerat. Praeterea innotuerunt ei pontifices, quid
potissimum vellet, aut tale conjugium, quod manifestissime
sacrae auctoritati nimium repugnabat, tenere;
seu, eo dimisso, coronam imperii sumere. Qui
protinus dimittendum promisit talis incesti conjugium,
seque parere diligentissime illorum dictis, et
obedire consiliis. Deinde vero mittunt ad papam
Romanum, ut eis in hoc quod decreverant consentiret.
Qui statim libentissime annuit, mandans insuper
ut quantocius, suscepto Germaniae sceptro, Romam
pergeret suscepturus totius Italiae coronam.
Interea indeptus regni infula Chuonradus Italiam
perrexit, secumque ducens uxorem, quam, ut diximus,
illicito ceperat matrimonio. Cui protinus in
descensu Alpium, quem Curiam Gallorum licet corrupte
vocant, in oppido Cumis occurrit cum summo
apparatu papa Romanus, ut ante spoponderat. Fuere
tunc quidam de marchionibus Italiae, qui minus ei
assensum praebuerunt. Sic enim illis facere mos est,
ut jam supra taxavimus, in mortibus imperatorum.
Nam et Papienses, caeterorum superbissimi, palatium
regis in sua civitate operoso sumptu constructum
destruxerant usque ad solum. Ille vero ut comperit,
ferociter irruit, Iporeiam primitus civitatem
capiens, deinde caeteras cum castris universis propriae
subjiciens ditioni. Sicque Romam deveniens,
coronam ex more sumpsit imperii. Cui dum episcopi
suggererent, ut auctoritate Romani pontificis, qualiter
illis promiserat, repudium illiciti faceret conjugii,
graviter accipiens, dixit: Se imperatorem
creatum nullo modo debere uxore viduari, ac, sicut
inepte ceperat, tenuit.
CAPUT PRIMUM #De universalitate Ecclesiae a Constantinopolitanis injuste requisita.@#
Circa annum igitur Domini millesimum vicesimum
quartum, Constantinopolitanus praesul cum suo principe
Basilio, aliique nonnulli Graecorum consilium
iniere, quatenus cum consensu Romani pontificis
liceret Ecclesiam Constantinopolitanam in suo orbe,
sicuti Romana in universo, universalem dici et haberi.
Qui statim miserunt qui deferrent multa ac diversa
donorum xenia Romam tam pontifici quam caeteris
quos suae parti favere conspicerent. Ubi convenientes,
exposuerunt apud pontificem suae profectionis
querelam. Sed quid non pertentat caecus amor habendi?
estque proverbium, aureo pugillo murum
frangere ferreum. Ac licet pro tempore philargyria
mundi regina queat appellari, in Romanis tamen inexplebile
cubile locavit. Mox namque ut videre Graecorum
sibi deferre fulgidas opes, versum est cor
illorum ad fraudulentiae diverticula, pertentantes an
forte clanculo concedere quiverant quod petebatur.
Sed nequaquam. Non enim potest falli summa Veritas,
quae spopondit: #Portae inferi non praevalebunt
adversus eam.@# Dum ergo adhuc leni sub murmure
hujusce machinatores in conclavi sese putarent talia
tractavisse, velox fama de ipsis per universam Italiam
decurrit. Sed qualis tunc tumultus, quam vehemens
commotio per cunctos exstitit, qui audierunt,
dici non valet. Praecipue tamen vir prudentissimus,
Pater videlicet Willelmus, de quo jam diximus, ad
Romanum pontificem de hac re misit epistolam corpore
brevem, sed materia ingentem, ac sermone
pungentem, talia continentem: « | null | 337352bb-2117-4a5b-a3a9-dd6c419ba609 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Gratia Dei et reverentia
beati apostolorum principis Petri sedium in
orbe terrarum excellentissimo, indepto papae Joanni
[ #al.,@# Gregorio], Willelmus crucis Christi servus, sedem
judicii cum apostolis, et regni coronam. Magistri
gentium dictis instruimur, seniorem non increpandum.
Idem tamen alias dicit: #Factus sum insipiens,
vos me coegistis.@# Idcirco igitur filiationis diligentia
hortamur communem vestram paternitatem, qualiter
in uno imitemini cogitationes hominum, providentem
Dominum Salvatorem, ut dicatis ad aliquem vobis
unanimem, quemadmodum ipse Petro: #Quid dicunt
homines de me?@# Si vero responsum illius ex fide
fuerit, animadvertite qualiter sonuerit. Si autem
clare, custodite ne obfuscetur. Si vero obscure, lux
mundi oranda est, qualiter ita fulgeatis, ut universis
in gremio Ecclesiae constitutis ad viam mandatorum
Dei gradiendam lumen praebeatis. Sed est fama rei,
quae nuper erga nos accidit, de qua quis audiens
non scandalizatur, noverit se longe ab amore superno
disparari. Quoniam licet potestas Romani imperii,
quae olim in orbe terrarum monarches viguit, nunc
per diversa terrarum innumeris regatur sceptris, ligandi
solvendique in terra et in coelo potestas, dono
inviolabili incumbit magisterio Petri. Atque ista idcirco
diximus, ut animadvertatis non aliter Graecis
quam cenodoxia hujusce quam audivimus, apud vos
requirere impetravisse. De coetero quoque optamus,
uti universalem decet antistitem, vos acrius in correctione
ac disciplina sanctae et apostolicae Ecclesiae
vigere, aeterneque ac feliciter valere. Erat quippe
Joannes [Gregorius] iste, cognomento Romanus,
frater illius Benedicti [Joannis], cui in episcopatum
successerat largitione pecuniae, repente ex laicali
ordine neophytus constitutus praesul. Sed insolentia
Romanorum hujusmodi adinvenit palliatae sub
dolositatis ridiculum, scilicet ut quemcunque pro suo
libitu in praesentiarum ad pontificatus officium delegerint,
mutato nomine, quod illi prius fuerat, aliquo
magnorum pontificum nomine illum appellari decernunt.
Re vera quem si non meritum rei, saltem nomen
extollat. Praeterea Constantinopolitani ad propria remeantes,
confutata illorum undique tumida praesumptio
conquievit.
CAPUT II. #De haeresi in Italia inventa.@#
Castrum igitur erat per idem tempus in gente
Longobardorum, quod ut erat vocabatur, Mons videlicet
fortis, plenum etiam ex nobilioribus ejusdem
gentis. Hos nempe cunctos ita maculaverat haeretica
pravitas, ut ante erat illis crudeli morte finiri,
quam ab illa quoquomodo possent ad saluberrimam
Christi Domini fidem revocari. Colebant enim idola
more paganorum, ac cum Judaeis inepta sacrificia
litare nitebantur. Saepissime denique tam Mainfredus
marchionum prudentissimus, quam frater ejus Alricus
Astensis urbis praesul, in cujus scilicet dioecesi
locatum habebatur praedictum castrum, caeterique
marchiones ac praesules circumcirca creberrimos
illis assultus intulerunt, capientes ex eis nonnullos,
quos dum non quivissent revocare ab insania, igne
cremavere. Contigit ergo in vicino haberi aliud castrum
nostrae religionis et fidei, in quo quidam miles
aliquando aegrotans ad extremum pene devenerat.
Ad quem utique visitandum ex haereticorum castello
illorum praecipua, juxta morem, veniens mulier, re
vera potius ut evidentior fieret secta ejusdem nequitiae,
protinus ut egrediens domum in qua aeger
decubabat, intraret, repente prospiciens is qui languebat,
vidit intrare cum eadem muliere ad se innumerabilem
exercitum in nigerrimis vestibus faciebusque
teterrimis. Qua vero ingressa, postquam languentis
frontem, ac pulsum pectoris, et caetera, ut
usus habet, manu perlustravisset, pronuntiaretque
illum convaliturum in proximum, domo egressa est,
totaque simul familia cum illa solum reliquere infirmum.
Statim quoque adfuit illi nigrorum, quem viderat,
globus, cui ita, qui videbatur illorum princeps,
infit: « Agnoscis me, inquiens, Hugo? Hoc enim
erat illius aegri vocabulum. Cumque ille respondens
diceret: Tu quis es? dixit ei: Potentissimus potentum,
ac ditissimus divitum ego qui occurro tibi. Si
me tantum credideris facere posse, ut te a morte,
quae praesens imminet, eripiam, longoque vives tempore.
Et ut certissime credas quod spondeo, noveris
meo auxilio meaque industria Chuonradum hoc
tempore imperatorem esse creatum. Tu quippe bene
nosti quod nullus imperatorum ita velociter omnem
Germaniam atque Italiam, sicut iste, suae subjugavit
ditioni. Novi, inquiens aeger, et mirum diu mihi
cum caeteris fuit. Deinde vero primae fraudis auctor
adjecit: « Nonne etiam in transmarinis partibus regnum
Graecorum post Basilium Michaeli mihi obedienti
tradidi? Idcirco crede mihi, et faciam tibi
multo majora quam | null | 19d860f8-c0a8-4b83-8aba-ca74db4d0dcb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sperare queas, leque ipsum sanitati
restituam. » Erat quippe fama tunc temporis
quod idem Michael cubicularius fuisset Basilii, clamque
illi venenum in potu ad necem dedisset. Cujus
procul dubio imperii post mortem ejus sumpsit coronam.
Cujus etiam, ut par erat, regimen imperii non
satis utile fuit. Interea memoratus Hugo in sese reversus,
dextra signum venerabilis crucis exprimere
tentans, dixit: « Ego vero Jesum Dei Filium testor,
quem adoro, credo et confiteor, non alium te omnino
credidero, nisi ut fuisti et es, fallacem diabolum. »
Tunc daemon continuo hanc vocem edidit: « Quaeso
ne brachium contra me erigas. » Sicque continuo
omnis ille globus ut fumus evanuit. At ille exclamans
voce qua potuit, occurrunt quippe domestici, narrat
illis ex ordine quae vidit, quae audivit. Quibus dictis,
ipso die ante solis occasum obiit. Nulli denique dubium
quoniam ista et sibi et nobis vidit.
CAPUT III. #Quod peccatis hominum exigentibus, Domino permittente, a nequam spiritibus aliquando fiant miracula.@#
Divina igitur auctoritas per Moysen Judaeis prolata
taliter illos monuit, dicens: #Si fuerit,@# inquit, #propheta
inter vos, loquens in nomine alicujus deorum
gentium, qui praedixerit quidpiam futurum, et fortuitu
evenerit, non credatis ei, quoniam tentat vos Dominus
Deus vester, ut sciat si diligatis eum, an non.@# Habemus
ergo in praesentiarum in re dissimili non dispar
exemplum. Fuit enim in praescripto tempore homo
plebeius mangonum callidissimus, ignoti tamen nominis
et patriae, quoniam pro diversitatibus locorum
quaerens latebram ne agnosceretur, fraudulenter imponebat
sibi vocabula, vel de qua foret provincia.
Effodiebat quoque e tumulis clancule ossa eveliens a
cineribus nuperrime defunctorum hominum, sicque
imposita in diversis apophoretis venditabat apud
plurimos pro sanctorum martyrum seu confessorum
reliquiis. Hic vero, post innumeras hujusce illusiones
in Galliis patratas, perfuga venit ad loca Alpium,
ubi persaepe brutae gentes inhabitant habentes in
arduis plurima domicilia. Ibi nempe se Stephanum
nuncupavit, qui alias Petrus, alias Joannes dictus
fuerat. Illic ergo more solito noctu colligens a loco
abjectissimo ignoti ossa hominis, quae posuit in cassella
et feretro, dicebat sibi angelica ostensione revelatum
fuisse quem fingebat esse sanctum martyrem
nomine Justum. Mox quoque vulgus, ut se in
talibus habere solet, ignavum quidquid rusticanae
plebis fuit totum ad hanc famam confluit: poenitet
insuper si non est sibi morbus, quo curari deposcat.
Tunc ducit debiles, confert munuscula, pervigil tenet
excubias, praestolans repentina fore miracula,
quae, ut diximus, aliquoties permittuntur fieri a malignis
spiritibus tentatorie, peccatis hominum praecedentibus,
quod tunc procul dubio evidentissime
claruit. Multimode quippe membrorum reformationes
ibidem visae sunt exstitisse, ac insignia pendere oscillorum
multiformia, nec tamen Moriannae, vel
Utzeticae, seu Gratinonae urbium praesules, in querum
dioecesibus talia profanabantur, diligentiam hujus
inquirendae rei adhibuere. Quin potius conciliabula
statuentes, in aliquibus nihil aliud nisi inepti lucri
quaesitum a plebe, simul et favorem fallaciae exigebant.
Interea Mainfredus, marchionum ditissimus,
hujusmodi famam comperiens, misit e suis, qui vi
rapientes illud quod colebatur simulacrum sibi deferrent,
quem aestimabant martyrem venerandum.
Imperat idem marchio constituere monasterium in
Seutiae castro, quod est antiquissimum inter Alpes,
in honore Dei omnipotentis, ejusdemque genitricis
Mariae semper Virginis. In quo etiam post expletionem
operis illum cum aliis quamplurimis sanctorum
pignoribus locare decreverat. Post paululum quoque
completo ecclesiae opere, statutoque dedicationis
die, accersitis episcopis in giro degentibus,
cum quibus etiam saepe nominatus
abbas Willelmus, nonnullique abbates adfuerunt.
Erat autem tunc praedictus ibi mango jam
dicto marchioni percharissimus effectus, quippe
quoniam spondebat se multo pretiosiora sanctorum
pignora in proximo revelaturum, quorum scilicet
gesta et nomina, atque passionum certamina, ut
caetera, fallaciter confingebat. Qui cum a doctioribus
quibusque interrogaretur, qualiter talia pernosceret,
minus verisimilia blaterans personabat.
Nam et egomet cum saepius nominato abbate illuc
deveniens intereram. Aiebat namque: « Apparet,
inquiens, mihi noctu angelus, narratque ac docet
quaecunque me velle scire noverit, et tandiu apud
me manet, usque dum ego recedere compello. »
Cum vero ad haec respondentes sciscitaremus, an
vigil seu insomnis hoc cerneret, subjunxit: « Per
singulas pene noctes eripit me angelus e lectulo,
uxore mea ignorante, qui post multa | null | 217e7f38-f558-4f87-b315-c67b10d6c582 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
colloquia salutans
me atque deosculans recedit. » Nos quoque
exspoliatum calliditatibus intelligentes mendacium,
cognovimus virum non angelicum, quin potius fraudis
ac malignitatis ministrum. Praeterea pontifices
rite peragentes, ob quam venerant, Ecclesiae consecrationem,
intromiserunt cum caeteris reliquiarum
pignoribus ossa illius profani astu adinventa; non
tamen sine magna utriusque plebis exsultatione,
quae innumerabilis illico convenerat. Contigit ergo
ista fieri die XVI Kalendarum Novembrium. Idcirco
nempe, quoniam fautores hujus erroris asserebant
esse eadem Justi martyris ossa, qui eo die Bellovaco
Galliarum passus urbe; cujus etiam caput Autissiodoro,
ubi natus et nutritus fuerat, relatum est et habetur.
Sed ego, qui rei novitatem noveram, frivolum
quod dicebatur asserebam. Elegantiores tamen virorum
personae cognoscentes figmenta fallaciae, fidem
dabant assertioni quam protuleram. Nocte denique
insecuta, visa sunt a quibusdam monachorum seu
aliorum religiosorum monstruosa in eadem ecclesia
phantasmata, atque a locello, quo inclusa habebantur
ossa, formas nigrorum Aethiopum exisse, nec
non ab ecclesia recessisse. Et licet plures sanae
mentis detestabile figmentum abominandum clamarent,
vulgus tantum rusticanae plebis mangonem corruptum
injusti nomen pro Justo venerans, olim in
suo permansit errore. Nos autem idcirco ista retulimus,
ut a multiformis daemonum seu humanorum errorum,
qui in orbe passim abundant, praecipue in fontibus
seu arboribus ab aegris incaute veneratis, caveatur.
CAPUT IV. #De fame validissima quae contigit in orbe terrarum.@#
Imminente igitur anno incarnati Christi millesimo
tricesimo tertio, qui est a passione ejusdem Salvatoris
millesimus, obiere viri in orbe Romano famosissimi,
sacraeque religionis signiferi, Benedictus
videlicet papa universalis, ac rex Francorum, ut
jam diximus, Robertus. Fulbertus quoque Carnoti
praesulum incomparabilis, vir sapientissimus, nec
non praenominatus pater monachorum, fundatorque
coenobiorum eximius Willelmus, de quo etiam perplura
forent dicenda utilia, nisi quod in libello,
quem de vita et virtutibus illius edidimus, prolata
dudum fuisse noscuntur. Unum restat tamen, quod
novi ibidem minime contineri. Migravit enim praedictus
Pater a saeculo ad beatorum requiem in Neustriae
partibus, in Fiscamnense videlicet monasterio
supra mare Oceanum constituto, quod a Rothomagense
urbe quadraginta fere milliaribus distat, sepultusque
est, uti tantum condecebat virum, in loco
optimo ejusdem ecclesiae. Post aliquot vero dies
contigit ut puerulus ferme decennis valida confectus
aegritudine ad sepulcrum illius gratia recuperandae
sanitatis duceretur, ibique a parentibus dimissus
decubabat solus. Qui subito respiciens, vidit super
idem sepulcrum insidentem aviculam formam columbae
praeferentem, quam diu intuens obdormivit.
Dehinc leni expletus somno, evigilans ita se reperit
incolumem, ac si nihil aegritudinis persensisset.
Suscipiunt itaque laeti parentes suum, fit omnibus
commune gaudium. Sequenti itaque tempore coepit
in universo orbe terrarum fames convalescere, ac
interitus pene universi humani generis imminere.
Nam temperies aeris sic intempestiva est effecta, ut
nullius sationis proveniret tempus congruum, nec
messioni praecipue ob inundantiam aquarum foret
opportunum. Videbantur enim inter seipsa elementa
pugnam discordiae agere, cum procul dubio vindictam
exercerent humanae insolentiae. Assiduis
enim imbribus ita compluta erat universa tellus, ut
in spatio trium annorum nulli reperirentur sulci
utiles seminibus. Tempore quoque messis herbae
agrestes, atque infelix lolium, totam operuerant superficiem
agrorum. Modius quoque sementis ubi
magis proficiebat, reddebat in messe sextarium,
ipseque sextarius vix referebat pugillum. Coeperat
enim primitus haec sterilitas ultionis in partibus
Orientis; depopulando Graeciam, devenit in Italiam.
Dehinc infusa per Gallias, transiit ad universos Anglorum
populos. Tunc vero constricta tota gens indigentia
victus, majores ac mediocres fame pallebant
cum pauperibus. Cessit enim raptus potentum
universali inopiae. Si quid ergo victus venundatus
reperiebatur, arbitrio vendentis pro libitu erat excedere,
seu accipere pretium. Nam in plerisque locis
fuit modii pretium sexaginta solidorum, alias quoque
sextarius solidorum quindecim. Interea post
esum bestiarum et volucrum, urgente fame acerrima,
coepere homines praeripere in cibum morticina
quaeque ac dictu horrenda. Quidam vero fecere
confugium evadendae mortis ad radices silvarum
herbasque fluviorum, sed nequidquam: non ergo
aufugium irae ultionis Dei, nisi ad semetipsum.
Horret denique referre quae tunc generi humano
corruptiones acciderunt. Heu! proh dolor! quod
olim raro audiri contigerit, tunc rabida inedies compulit
vorari ab hominibus humanas carnes. Arripiebantur
autem viantes a se praevalentibus, membratimque
dividebantur igneque decocti vorabantur.
Multi quoque de loco ad locum famem fugiendo pergentes
hospitiis recepti, | null | a426656e-eed7-4537-a0ff-edd5eb1ec8da | latin_170m_raw | null | None | None | None |
noctuque jugulati, quibus
suscepti sunt, in cibum fuerunt. Plerique vero pomo
ostenso vel ovo pueris, ad remota circumventos trucidatosque
devoraverunt. Corpora defunctorum in
locis plurimis ab humo evulsa, nihilominus fami
subvenerunt. Quae denique rabiei insanies in tantum
excrevit, ut tutius moraretur solidarium absque
raptore genus pecudum quam hominum. Nam veluti
jam in usum devenire deberet carnes humanas comedi,
quidam decoctas detulit venundandas in forum
Trenorchii, ac si fuissent alicujus pecudis. Qui
deprehensus, crimen flagitii non negavit; deinde
arctatus loris, igne crematus est. Carnem autem
illam humo absconsam alter effodiens, noctu comedit.
Pari modo et ille igne combustus est. Est nempe
ecclesia a civitate Matisconense tribus fere millibus
distans, in silva Castanedi sita, sine plebe solitaria,
sancto Joanni dicata. Juxta quam locaverat quidam
feralis homo tugurium, qui ibidem multitudinem
transeuntium vel ad se divertentium trucidans, in
nefandissimum sumpsit edulium. Contigit siquidem
una dierum, ut vir quidam cum muliere illuc divertens
ad hospitium, paululum conquievit. Dehinc
cum duceret oculos per angulos tugurii, prospexit
detruncata capita virorum, atque mulierum, et infantium.
Qui protinus palluit, egredi cupiens, sed
pestifer ille possessor tugurii renitens, vi manere
compellebat. Sed ille pertimescens mortis decipulam,
praevaluit, concitusque ad civitatem cum uxore
perrexit. Ad quam veniens, quod compererat Ottoni
comiti, caeterisque civibus indicavit. Qui protinus
mittentes viros quamplurimos, qui rei veritatem
inquirerent, pergentesque velocius repererunt illum
crudelissimum in suo tugurio cum quadraginta octo
capitibus trucidatorum, quorum carnes ore belluino
voraverat. Quem deducentes ad civitatem, in quodam
horreo religatum ad stipitem, ut ipsi postmodum
conspeximus, igne combusserunt. Tunc etiam
pertentatum est in eisdem partibus, quod nusquam
comperimus quempiam fecisse. Effodiebant enim
plerique albam humum argillae similem, permiscentes
quantum erat farinae, vel cantabro; exinde panes
conficiebant, ut vel sic inediae mortis succurrerent.
In hoc conficiendo spes tantum erat evadendi,
sed profectus inanis. Tenebat ergo pallor et macilentia
ora cunctorum, cutisque distensa inflatione in
plurioribus apparebat, ipsaeque voces humanae perexiles
effectae, garritus morientium avium imitabantur.
Tunc nihilominus e cadaveribus mortuorum
passim prae multitudine sepultura carentibus lupi
adescati post longum tempus praedam cepere ex
hominibus. Et quoniam, ut diximus, sepeliri singulatim
ob multitudinem non quibant, constructa in
quibusdam locis a Deum timentibus, quae vulgo dicuntur
carnaria, in quibus quingenti, et eo amplius,
seu quantum capere poterant, permistim absque
ordine projecta sunt seminuda, vel absque tegminibus,
defunctorum corpora. Trivia quoque et
agrorum succisiva pro coemeteriis habebantur. Si
qui vero auditu compererant quod melius haberent,
si ad alia transirent arva, perplures
in itinere deficientes moriebantur. Desaevit enim
in orbe terrarum, peccatis hominum exigentibus,
praedictae pestilentiae clades in spatium trium
annorum. Tunc in expensis egenorum distracta
sunt ecclesiarum ornamenta, dispertitique thesauri,
qui ob hoc in decretis Patrum inveniuntur ibidem
primitus fuisse repositi. Sed quantum supererat
vindictae justae ultionis, excessit nimietas egenorum
in plerisque locis thesauros ecclesiarum. Nam et
ipsi famelici nimia affecti inedia, si contigisset eos
repleri cibo, distenti inflatione protinus moriebantur.
Alii autem cibos manibus contrectantes, ori
tentantes imponere, sed conquiniscendo deficiebant,
non valentes explere quod cupiebant. Quantus enim
dolor tunc, quanta moestitia, qui singultus, qui
planctus, quae lacrymae a talia cernentibus datae
sunt; praecipue a viris ecclesiasticae religionis,
episcopis videlicet atque abbatibus, monachis et
sanctimonialibus, simulque omnibus in commune
utriusque sexus et ordinis Deum metuentibus, non
valet stylus quispiam explicare characteribus.
Aestimabatur enim ordo temporum et clementorum
praeterita ab initio moderans saecula in chaos decidisse
perpetuum, atque humani generis interitum.
Illud praeterea stupore nimio permirabillimum,
quoniam in tam clandestina divinae ultionis calamitate
rarissime reperiebantur, qui pro talibus
contrito corde et humiliato corpore, ut expediebat,
levarent corda cum manibus ad Dominum, sibique
subveniendum interpellarent. Tunc nempe Isaianum
illud elogium nostro impletum est tempore quod
dixit: #Populus non est conversus ad percutientem se.@#
Erat enim in hominibus quaedam duritia cordis cum
hebetudine mentis, et quoniam ille summus Judex et
auctor totius bonitatis dat velle rogare se, qui novit
quando debeat misereri.
CAPUT V. #De pace et abundantia anni millesimi a passione Domini.@#
Anno a passione Domini millesimo memoratae cladis
penurias subsequente, | null | af664539-87d0-4e66-8fb9-a4a8262f3bd9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sedatis nimborum imbribus
respectu divinae bonitatis et misericordiae,
coepit laeta facies coeli clarescere, congruisque
aethereis flare placidaque serenitate magnanimitatem
Conditoris ostendere; telluris quoque tota superficies
amicabiliter virens frugum abundantiam funditus
inopiam expellendo portendere. Tunc ergo
primitus coepere in Aquitaniae partibus ab episcopis
et abbatibus, caeterisque viris sacrae religionis devotis
ex universa plebe, coadunari conciliorum conventus.
Ad quos etiam multa delata sunt corpora
sanctorum atque innumerabiles sanctarum apophoretae
reliquiarum. Dehinc per Arelatensem provinciam,
atque Lugdunensem, sicque per universam
Burgundiam, usque in ultimas Franciae partes,
per universos episcopatus indictum est, qualiter
certis in locis a praesulibus magnatibusque totius patriae
de reformanda pace et sacrae fidei institutione celebrarentur
concilia. Quod etiam tota multitudo universae
plebis audiens, laetanter adiere maximi,
mediocres ac minimi: parati cuncti obedire quidquid
praeceptum fuisset a pastoribus Ecclesiae, non
minus videlicet, quam si vox emissa de coelo hominibus
in terra loqueretur. Terrebat enim universos
clades praeteriti temporis, instabatque metus ne
adipiscerentur opulentiam futurae ubertatis. Erat
quippe descriptio capitatim digesta, qua continebantur
tam illa quae fieri prohibebantur, quam ea
quae devota sponsione omnipotenti Domino offerre
decreverant. In quibus potissimum erat de inviolabili
pace conservanda, ut scilicet viri utriusque
conditionis, cujuscunque antea fuissent rei obnoxii,
absque formidine procederent armis vacui. Praedo
namque aut invasor alterius facultatis legum districtione
arctatus, vel donis facultatum, seu poenis
corporis acerrime multaretur. Locis nihilominus
sacris omnium ecclesiarum honor et reverentia
talis exhiberetur, ut si quis ad ea cujuscunque culpae
obnoxius confugium faceret, illaesus evaderet, nisi
solummodo ille qui pactum praedictae pacis violasset;
hic tamen captus ab altare praestatutam vindictam
lueret. Clericis similiter omnibus, monachis
et sanctimonialibus, ut si quis cum eis per regionem
pergeret, nullam vim ab aliquo pateretur. Plurima
autem in eisdem conciliis constituta sunt, quae
perlongum duximus referre. Illud sane memorandum,
quod omnibus in commune placuit, qualiter
omnibus hebdomadibus sanctione perpetua, sexta
die abstineretur a vino, et carnibus septima: nisi
forte gravis infirmitas compelleret, aut celeberrima
solemnitas interveniret. Si vero effectio aliqua
intercederet, ut hic tenor paululum laxaretur; tres
proinde pauperes victu sustentarentur. Tunc innumerae
sanitates patratae sunt infirmantium in eisdem
conventibus sanctorum. Sed et ne cui frivolum
videretur in multis disrupta cutis, discissaque caro
crurium et brachiorum nuper curvorum, erigendo
in statum pristinum plurimus sanguis effundebatur.
Quod utique in caeteris, quae dubitare poterant,
fidem praestabat. Quibus universi tanto ardore accensi,
ut per manus episcoporum baculum ad coelum
elevarent, ipsique palmis extensis ad Deum, Pax,
pax, pax, unanimiter clamarent, ut esset videlicet
signum perpetui pacti de hoc quod spoponderant inter
se et Deum: in hac tamen ratione, ut evoluto quinquennio
confirmandae pacis gratia idipsum ab universis
in orbe fieret mirum in modum. Eodem denique
anno tanta copia abundantiae frumenti et vini,
caeterarumque frugum exstitit, quanta in subsequente
quinquennio contigisse sperari non potuit.
Aliquis enim victus humanus, praeter carnes seu
deliciosa pulmentaria, nullius erat pretii. Erat
autem instar illius antiqui Mosaici magni Jubilaei.
Sequenti vero anno tertio et quarto non minus
provenit. Sed heu! proh dolor! humana denique
stirps immemor beneficiorum Dei, ab initio prona
ad malum, veluti canis ad vomitum, vel sus lota in
coeni volutabrum, irritum in multis fecere propriae
sponsionis pactum. Et sicut scriptum est: #Impinguatus
et dilatatus recalcitravit.@# Nam ipsi primates
utriusque ordinis in avaritiam versi coeperunt
exercere plurimas, ut olim fecerant, vel etiam eo
amplius, rapinas cupiditatis. Deinde mediocres ac
minores exemplo majorum ad immania sunt flagitia
devoluti. Quis enim unquam antea tantos incestus,
tanta a ulteria, tantas consanguinitatis illicitas
permistiones, tot concubinarum ludibria, tot malorum
aemulationes audiverat? Insuper ad cumulum
tanti mali, cum non essent in populo, vel rari, qui
caeteros corrigentes talia redarguerent, impletum
est prophetae vaticinium, quod ait: #Et erit sicut
populus, sic sacerdos.@# Praesertim cum tunc in saeculari
potestate, tum etiam in ecclesiastica religione, totius
regiminis personae constiterant in puerili aetate.
Propter peccata enim populi contigit tunc illud
Salomonicum, quod ait: #Vae tibi, terra!@# Nam et
ipse universalis papa Romanus, nepos scilicet duorum
Benedicti atque Joannis, qui ei praecesserant,
puer ferme decennis intercedente thesaurorum pecunia
electus exstitit | null | a6efed40-9bfd-449c-b047-571c2b488119 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
a Romanis. A quibus exinde
frequenter ejectus ac inhoneste receptus nulla
potestate viguit. Et, ut jam superius taxavimus, caeteros
tunc temporis Ecclesiarum praelatos aurum
potius vel argentum exaltabat quam meritum.
Proh pudor! de his evidentissime Scriptura ait,
imo os ipsius Dei: #Principes exstiterunt, et non
cognovi.@#
CAPUT VI. #De confluentia populi totius orbis, quae ad sepulcrum Domini Hierosolymis facta est.@#
Per idem tempus ex universo orbe tam innumerabilis
multitudo coepit confluere ad sepulcrum
Salvatoris Hierosolymis, quantam nullus hominum
prius sperare poterat: primitus enim ordo inferioris
plebis; deinde vero mediocres; posthaec permaximi
quique reges, et comites ac praesules. Ad ultimum
vero, quod nunquam contigerat, mulieres multae
nobiles cum pauperioribus illuc perrexere. Pluribus
enim erat mentis desiderium mori, priusquam ad
propria reverterentur. Contigit enim ut quidam
a Burgundiae partibus ex Augustidunense territorio
Lethbaldus nomine cum caeteris illuc pergens deveniret.
Qui prospectis locis omnium sacerrimis, cum
ad illum locum montis Oliveti devenisse contigit,
ex quo Salvator ad coelos ascendens tot cernentibus
idoneis testibus, venturus inde judicare vivos et
mortuos, est repromissus, projiciens se in crucis
modum, toto prostratus corpore cum lacrymis
inenarrabile mentis jubilo exsultavit in Domino.
Reerigens se identidem, palmis ad coelum extensis,
nisu quo poterat corpus librabat in altum, ac in
voce hujusmodi aperiebat mentis desiderium.
Aiebat namque: « Domine Jesu, qui propter nos de
sede majestatis tuae ad terras descendere dignatus
es, ut genus humanum salvares; quique ex hoc
loco, quem oculis intueor, carne vestitus remeasti ad
coelos unde veneras: obsecro tuam omnipotenti simam
bonitatem, ut si hoc anno est mea anima ex hoc
corpore migratura, non hinc recedam, sed in conspectu
loci tuae ascensionis fieri contingat. Credo enim
quoniam sicut te secutus sum corpore, qualiter ad
hunc devenirem locum; sic anima mea illaesa et
gaudens post te sit ingressura ad paradisum. « His
peroratis, reversus est cum sociis ad hospitium.
Erat autem jam hora prandii. Caeteris vero discumbentibus,
conversus ipse ad lectulum vultu alacris,
ac veluti gravi sopore paululum requieturus, illico
namque obdormiscens, ignoratur quid viderit, protinus
dormiens exclamavit: Gloria tibi, Deus; gloria
tibi, Deus! Socii quoque haec audientes, monebant
illum ut surgens comederet. Qui noluit, sed vertens se
in latus aliud, dixit se pati aliquid incommodi. Recubansque
usque ad vesperum, convocatis sui itineris
sociis vivificae eucharistiae requirens accepit viaticum,
illisque dulciter salutatis emisit spiritum. Iste procul
dubio liber a vanitate, ob quam multi proficiscuntur,
ut solummodo mirabiles habeantur, de Hierosolymitano
itinere in nomine Domini Jesu fideliter petivit
patrem, quod et accepit. Cujus socii revertentes,
nobis ea quae diximus retulerunt positis tunc apud
Besue monasterium. Eodem quippe tempore Odolricus
Aurelianorum praesul illuc pergens, quid vident
nobisque narraverit, non praetermittendum videtur
miraculum. Die igitur magni illius Sabbati, quo
ignis mirabili Dei potentia veniens ab universo populo
praestolatur, ibi cum caeteris idem praesul astabat.
Jamque dies ipsa in vesperum transiens, repente,
penes horam qua sperabatur ignis affuturus, unus
Sarracenorum, scurra impudentissimus, ex plurima
illorum multitudine quae annuatim semper una cum
Christianis adesse solet, exclamavit, ut Christianis
mos est, cum primum videtur: #Agios, Kyrie eleison,@#
cavillanter cachinnum emisit, extensaque manu
arripuit cereum de manu cujusdam Christiani, aufugere
tentans. Qui, illico arreptus a daemonio, turpiter
nimium vexari coepit. Quem prosequens Christianus,
cereum abstulit. Ille vero tortus acerrime,
protinus inter Sarracenorum manus exspiravit. Quod
factum omnibus in commune terrorem immisit,
Christicolis tamen gaudium et exsultationem praebuit.
Statim vero, ut assolet, Dei virtute erumpens
ignis ex una lampadarum, quae septem ibidem pendere
cernuntur, cursim eructuando caeteras inflammavit.
Quam etiam cum suo oleo praefatus episcopus
emens auri libra a Jordano, qui tunc praeerat patriarcha,
secum detulit, atque in sede propria reponens,
plurima infirmis contulit beneficia. Detulit
etiam Roberto regi partem praegrandem venerabilis
crucis Domini Salvatoris, missam a Constantino imperatore
Graecorum cum multitudine palliorum
olosericorum, cui isdem rex miserat per eumdem
episcopum spatham capulum habentem aureum, thecamque
auream cum gemmis pretiosissimis. Tunc
etiam inter caeteros Robertus Normannorum dux
cum ingenti multitudine suae gentis Hierosolymam
proficiscens, detulit secum plurima auri et | null | 7d8fc598-0db6-4003-bbc1-2cf0a8de70ff | latin_170m_raw | null | None | None | None |
argenti
donaria, erogandi gratia. Qui dum rediret, apud
Nicaeam obiit urbem, ibidemque sepultus quievit.
De quo maximum apud suos idcirco exstitit justitium,
quoniam non fuerat ei proles matrimonio aliqua
ad regimen suscipiendum provinciae, quamlibet
sororem Anglorum regis Canuc manifestum est
duxisse uxorem, quam odiendo divortium fecerat.
Ex concubina tamen filium genuerat, Willelmi nomen
atavi ei imponens. Cui, antequam proficisceretur,
universos sui ducaminis principes militaribus
astrinxit sacramentis, qualiter illum in principem
pro se, si non rediret, eligerent. Quod etiam statim
ex consensu regis Francorum Henrici unanimiter
postmodum firmaverunt. Fuit enim usui, a primo
adventu ipsius gentis in Gallias, ut superius pernotavimus,
ex hujusmodi concubinarum commixtione
illorum principes exstitisse. Sed et hoc ne supra
modum putetur abominabile, libet comparationem
de filiis concubinarum Jacob inducere, qui ob hoc
non caruere paterna dignitate, inter caeteros fratres
constituti patriarchae. Et longo post inferiore tempore
singularis monarchiae, magnus imperii proto-Christicola
Constantinus ex concubina Helena legitur
genitus fuisse. Praeterea dum quidam de sollicitioribus
qui eo tempore habebantur, consulti a pluribus
fuissent quid tantus populorum concursus ad
Hierosolymam designaret, olim saeculi inauditus praeteriti,
responsum est a quibusdam, satis caute, non
aliud portendere quam adventum illius perditi Antichristi,
qui circa finem saeculi istius, divina testante
auctoritate, praestolatur adfuturus. Tunc et gentibus
universis via Orientis plagae, unde venturus est,
patefacta, obviam illi cunctae nationes incunctanter
sint processurae. Revera ut illud Dominicum adimpleatur
praesagium: #Quoniam tunc in tentationem
incident, si fieri potest, etiam electi.@# Hujus hic meta
verbi. Caeterum non negamus devotum laborem
fidelium exinde praemium seu mercedem percipere
a justo Judice.
CAPUT VII. #De praeliis Sarracenorum adversus Christianos in Africae partibus.@#
Sub iisdem vero temporibus consurgens rediviva
Sarracenorum in Africae partibus adversus Christianorum
populum perfidia, persequendo eos terra
marique quosquos reperire poterant, quosdam
excoriabant vivos, alios trucidabant. Et cum jam
diu multumque inter utrosque debacchatum plurima
caede fuisset, pluresque strages ab utrisque partibus
datae, contigit ut ex deliberatione partis utriusque
in cominus illorum acies pugnaturae devenirent.
Illi praesumentes confidebant in rabida feritate
immensae suae multitudinis, victores sese fore existimabant.
Nostri vero, licet admodum pauci numero,
Dei omnipotentis auxilium invocantes per interventum
genitricis ipsius Mariae sanctique apostolorum
principis Petri omniumque sanctorum, sperabant
de illis fiducialiter obtinere triumphum. Praecipue
quoque in voto, quod in ipsius procinctu belli voventes,
sese obstrinxerant ut, si videlicet manus
Domini valida gentem illam perfidissimam in manus
illorum concluderet, potito de illis triumpho, quidquid
auri argentique seu caeterae supellectilis ex
eisdem capere contigisset, totum omnino ad locum
Cluniaci, apostolorum principi Petro destinarent.
Jam olim namque, ut superius pernotavimus, plures
ipsius gentis viri religiosi in eodem coenobio sacri
instituti habitum suscipientes, totam gentem ad
amorem ejusdem loci conciverant. Sed quid plura?
inito pugnae certamine, diu multumque congressum
est. Christiani tamen omnino illaesi victores apparebant.
Ad ultimum quoque tantus horroris tremor
invasit Sarracenorum exercitum, ut, veluti pugnae
obliti, fugam arripere tentantes, quamvis nequidquam,
propriis irretiti jaculis, imo virtute Dei stupentes
haeserunt; Christianorum vero quantus erat
cuneus divino fortificatus auxilio, tanta eosdem
caede prostravit, ut ex innumerabili multitudine
illorum vix pauci evaderent. Motget nempe princeps
illorum, qui quasi Moyses ita confuse nominatur,
illo praelio dicitur defuisse. Collectisque spoliis confecerunt
ex eisdem plurima argenti talentorum pondera,
memores voti quod Deo spoponderant. Est
namque mos Sarracenorum ad praelia euntium, ut
sese phaleris argenti vel auri plurimum perornent.
Quod tunc etiam devotioni nostrorum praestitit
augmentum, qui protinus miserunt quidquid exinde
provenit, ut voverant, ad Cluniense monasterium.
Ex quibus venerabilis ejusdem loci abbas Odilo
ciborium super altare sancti Petri perhonestissimum
fieri praecepit. Caetera vero liberali dispensatione
famosissime, ut decebat, erogari indigentibus usque
ad assem mandavit. Sarracenorum nihilominus tumultuatio
ad praesens conquassata quievit.
CAPUT VIII. #De Leuticorum praelio adversus Christianos in partibus Aquilonis.@#
Germania igitur, quae a Rheno flumine, sursum
versus ad aquilonarem orbis plagam tendens, sumit
exordium, gentibus incolitur quamplurimis, ferocissimis
tamen atque promiscuis. Inter quas una caeteris
crudelior, commanens in ultima parte secundae Rhaetiae.
Nam prima Rhaetia, licet a Rheno utraeque dicantur,
in parte ejusdem Rheni conjacet occidentali.
Quae scilicet | null | 1ba5afaf-e535-4c17-9089-606f6338f773 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
corrupte regnum Lotharii vulgo nuncupatur.
In altera, ut diximus, gens Leuticorum
barbara omni crudelitate ferocior, cujus vocabulum
a luto derivatur. Est enim omnis illorum habitatio
circa mare aquilonare, in paludibus sordentibus, et
idcirco Leutici, quasi Lutei, vocantur. Hi quoque
anno a passione Domini millesimo de suis egressi
latibulis, vicinas sibi provincias Saxonum ac barbarorum
nimium crudeliter devastantes, res Christianorum
ad solum usque deleverunt, viros ac mulieres
trucidantes exterminabant. Adversus quos imperator
Chuonradus cum exercitu permaximo egrediens,
multoties plures ex illis caede prostravit, non
tamen sine damno suorum. Ob quam rem totius
Ecclesiae clerus ac plebs regni sui semet affligentes,
Dominum rogaverunt ut ultionis vindictam de tanta
barbarorum vesania illi concederet, ut ad sui nominis
honorem Christianis foret ex illis victoria.
Dehinc vero, irruens super eos, maximam illorum
partem contrivit. Caeteri, fugae praesidium arripientes,
ad loca suarum paludum inaccessibilia nimium perterriti
evaserunt. De qua victoria idem imperator
accepta confidentia, rursum collecto exercitu Italiam
pergens, ad ipsam urbem Romam progrediens,
universos rebelles qui contra eum insurgere tentaverant,
anno integro ibidem degens, proterendo
compescuit. Pactum etiam securitatis et amicitiae,
veluti Henricus cum patre illius egerat, cum rege
Francorum Henrico filio Roberti statuit. Cui etiam
leonem pergrandem amicitiae gratia misit. Qui postmodum
uxorem, nomine Mathildem, moribus
egregiam, de regno ejus ex Germaniae nobilioribus
accepit.
CAPUT IX. #De signo quod in sole apparuit.@#
Anno igitur eodem Dominicae passionis millesimo,
die tertio Kalendarum Juliarum, sexta feria,
luna vicesima octava, facta est eclipsis seu deliquium
solis ab hora ejusdem diei sexta usque in
octavam, nimium terribilis. Nam sol ipse factus
est sapphirini coloris, gerens in superiori parte speciem
lunae a sua reilluminatione quartae. Intuitus
hominum in alterutrum velut mortuorum pallor
conspiciebatur. Res vero quaecunque sub acre crocei
coloris esse cernebantur. Tunc corda humani generis
stupor ac pavor tenuit immensus, quoniam illud
intuentes intelligebant portendere quiddam fore
superventurae cladis humano generi triste. Nam
eadem die, natali videlicet apostolorum, in ecclesia
beati Petri quidam de principibus Romanorum,
conspirantes in papam Romanum, cupientes illum
interimere, sed minime valentes, a sede tamen propria
expulerunt. Sed [eum], ut praemisimus, tam pro
hac re quam pro aliis insolenter patratis, imperator
illuc proficiscens propriae sedi restituit. Necnon et
alia passim in orbe, cum in ecclesiasticis tum etiam
in rebus saecularibus, multa contra jus fasque patrata
contigerunt. Instinctu nempe rapidae cupiditatis,
pene nullius tuta fides in altero, quae est fundamentum
et columen totius boni, reperiebatur, et,
ut evidentius foret quod peccata terrae coelos pulsarent,
sicut propheta clamat, propter creberrimas
populi iniquitates, « Sanguis, inquit, sanguinem
tetigit. » Nam postmodum, pene in universis mortalium
ordinibus insolentia pullulante ac vigore
justae severitatis tenorisque tepescente, ut illud
apostolicum nostrae genti rectissime potuisset improbari
elogium, quod ait: « Auditur inter vos nefas,
quod nec inter gentes. » Nam, impudentissima avaritia
humana pectora invadente, periclitabatur fides
in cunctis. Exinde procedebant rapinae et incestus,
litigia caecarum cupiditatum, furta et adulteria
immanissima. Proh pudor! horrori erat cuique referre
de se quod sentiebat. Nemo tamen propter
hoc a nefario malitiae usu sese corrigebat. Iterum
quoque post annos quatuor facta est eclipsis solis,
undecimo die Kalendarum Septembrium, feria
quarta, hora sexta, atque, ut semper fit, luna vicesima
octava. Eodem nihilominus anno, Chuonradus,
cujus superius mentionem fecimus, apud Saxoniam
Romanorum obiit imperator. Cujus filius,
Henricus nomine, quem ipse vivens pro se regem
constituerat, imperavit. Willelmus etiam, Pictavorum
comes, multis pecuniis liber a captione qua
filius Fulconis Gozfredus, cognomento Martellus,
illum in praelio capiens spatio trium annorum tenuerat,
ad propria remeans ipso in anno finem vitae
habuit. Hugo quoque Antissiodorensis episcopus, vir
nominatissimus, vivendi finem fecit. Similiter Rainaldus,
comes ejusdem civitatis, Landrici comitis
filius, qui filiam Roberti regis duxerat uxorem, ipse
quidem audax, a quodam milite generis infimi audacter
interemptus est. Is quoque pertimescens ob
audaciam, sicuti contigit, praepropere sibi funus imminere,
dum adhuc viveret, abbatiam in honore
Domini Salvatoris constructam, monasterio beati
Germani ex integro perpetualiter possidendam restituit,
quo etiam sepultus | null | bd3538d2-b044-4d3a-ba5d-3b94f35b2143 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quiescit. Praeterea Fulco,
Andegavorum comes, de quo superius quaedam retulimus,
ter Hierosolymam jam perrexerat, veniensque
Metensem urbem ibidem obiit. Cujus corpus
Lucacense ad monasterium, quod ipse construxerat,
delatum est atque in eodem sepultum honorifice.
CAPITULA LIBRI QUARTI.
I. #De universalitate Ecclesiae a Constantinopolitanis injuste requisita.@#
II. #De haeresi in Italia inventa.@#
III. #Quod peccatis hominum exigentibus, Domino permittente, a nequam spiritibus aliquando fiant
miracula.@#
IV. #De fame validissima, quae contigit in orbe terrarum.@#
V. #De pace et abundantia anni millesimi a passione Domini.@#
VI. #De confluentia populi totius orbis, quae ad sepulcrum Domini Hierosolymis facta est.@#
VII. #De praeliis Sarracenorum adversus Christianos in Africae partibus.@#
VIII. #De Leuticorum praelio adversus Christianos in partibus Aquilonis.@#
IX. #De signo quod in sole apparuit.@#
PRAEFATIO.
Post multiplicia prodigiorum signa, quae tam ante
quam post, circa tamen annum Christi Domini millesimum
in orbe terrarum contigere, plures fuisse
constat sagaci mente viros industrios, qui non his
minora propinquante ejusdem Dominicae passionis
anno millesimo fore praedixere; quod utique evidentissime
contigit. Mortuo quoque, ut jam diximus,
Henrico piissimo imperatore, cui scilicet nulla proles
exstitit, qui in regnum post illum succederet, nonnulli
sese inferre tentantes de primatibus, qui tamen
potius ut regni corona fulgerent, quam profectum
reipublicae moderamenque justitiae exercerent: prae
cunctis ergo quidam Chuonradus, quem superius
taxavimus, audax animo et viribus ingens, sed fide
non multum firmus. Cum enim diu multumque de
constituendo regni principe, ac praecipue inter praesules,
tractatum fuisset, visum est eis ipsum Chuonradum
debere eligere, nisi quod unum intererat,
propter quod Henricus etiam illum valde exosum
habuerat. Habebat enim conjugem, quae illi erat affinis,
quam etiam primitus quidam cognatus ipsius
duxerat. Praeterea innotuerunt ei pontifices, quid
potissimum vellet, aut tale conjugium, quod manifestissime
sacrae auctoritati nimium repugnabat, tenere;
seu, eo dimisso, coronam imperii sumere. Qui
protinus dimittendum promisit talis incesti conjugium,
seque parere diligentissime illorum dictis, et
obedire consiliis. Deinde vero mittunt ad papam
Romanum, ut eis in hoc quod decreverant consentiret.
Qui statim libentissime annuit, mandans insuper
ut quantocius, suscepto Germaniae sceptro, Romam
pergeret suscepturus totius Italiae coronam.
Interea indeptus regni infula Chuonradus Italiam
perrexit, secumque ducens uxorem, quam, ut diximus,
illicito ceperat matrimonio. Cui protinus in
descensu Alpium, quem Curiam Gallorum licet corrupte
vocant, in oppido Cumis occurrit cum summo
apparatu papa Romanus, ut ante spoponderat. Fuere
tunc quidam de marchionibus Italiae, qui minus ei
assensum praebuerunt. Sic enim illis facere mos est,
ut jam supra taxavimus, in mortibus imperatorum.
Nam et Papienses, caeterorum superbissimi, palatium
regis in sua civitate operoso sumptu constructum
destruxerant usque ad solum. Ille vero ut comperit,
ferociter irruit, Iporeiam primitus civitatem
capiens, deinde caeteras cum castris universis propriae
subjiciens ditioni. Sicque Romam deveniens,
coronam ex more sumpsit imperii. Cui dum episcopi
suggererent, ut auctoritate Romani pontificis, qualiter
illis promiserat, repudium illiciti faceret conjugii,
graviter accipiens, dixit: Se imperatorem
creatum nullo modo debere uxore viduari, ac, sicut
inepte ceperat, tenuit.
CAPUT PRIMUM #De universalitate Ecclesiae a Constantinopolitanis injuste requisita.@#
Circa annum igitur Domini millesimum vicesimum
quartum, Constantinopolitanus praesul cum suo principe
Basilio, aliique nonnulli Graecorum consilium
iniere, quatenus cum consensu Romani pontificis
liceret Ecclesiam Constantinopolitanam in suo orbe,
sicuti Romana in universo, universalem dici et haberi.
Qui statim miserunt qui deferrent multa ac diversa
donorum xenia Romam tam pontifici quam caeteris
quos suae parti favere conspicerent. Ubi convenientes,
exposuerunt apud pontificem suae profectionis
querelam. Sed quid non pertentat caecus amor habendi?
estque proverbium, aureo pugillo murum
frangere ferreum. Ac licet pro tempore philargyria
mundi regina queat appellari, in Romanis tamen inexplebile
cubile locavit. Mox namque ut videre Graecorum
sibi deferre fulgidas opes, versum est cor
illorum ad fraudulentiae diverticula, pertentantes an
forte clanculo concedere quiverant quod petebatur.
Sed nequaquam. Non enim potest falli summa Veritas,
quae spopondit: #Portae inferi non praevalebunt
adversus eam.@# Dum ergo adhuc leni sub murmure
hujusce machinatores in conclavi | null | 53bccd5b-edd7-47fd-8bbc-eb8cfb64c3d8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sese putarent talia
tractavisse, velox fama de ipsis per universam Italiam
decurrit. Sed qualis tunc tumultus, quam vehemens
commotio per cunctos exstitit, qui audierunt,
dici non valet. Praecipue tamen vir prudentissimus,
Pater videlicet Willelmus, de quo jam diximus, ad
Romanum pontificem de hac re misit epistolam corpore
brevem, sed materia ingentem, ac sermone
pungentem, talia continentem: « Gratia Dei et reverentia
beati apostolorum principis Petri sedium in
orbe terrarum excellentissimo, indepto papae Joanni
[ #al.,@# Gregorio], Willelmus crucis Christi servus, sedem
judicii cum apostolis, et regni coronam. Magistri
gentium dictis instruimur, seniorem non increpandum.
Idem tamen alias dicit: #Factus sum insipiens,
vos me coegistis.@# Idcirco igitur filiationis diligentia
hortamur communem vestram paternitatem, qualiter
in uno imitemini cogitationes hominum, providentem
Dominum Salvatorem, ut dicatis ad aliquem vobis
unanimem, quemadmodum ipse Petro: #Quid dicunt
homines de me?@# Si vero responsum illius ex fide
fuerit, animadvertite qualiter sonuerit. Si autem
clare, custodite ne obfuscetur. Si vero obscure, lux
mundi oranda est, qualiter ita fulgeatis, ut universis
in gremio Ecclesiae constitutis ad viam mandatorum
Dei gradiendam lumen praebeatis. Sed est fama rei,
quae nuper erga nos accidit, de qua quis audiens
non scandalizatur, noverit se longe ab amore superno
disparari. Quoniam licet potestas Romani imperii,
quae olim in orbe terrarum monarches viguit, nunc
per diversa terrarum innumeris regatur sceptris, ligandi
solvendique in terra et in coelo potestas, dono
inviolabili incumbit magisterio Petri. Atque ista idcirco
diximus, ut animadvertatis non aliter Graecis
quam cenodoxia hujusce quam audivimus, apud vos
requirere impetravisse. De coetero quoque optamus,
uti universalem decet antistitem, vos acrius in correctione
ac disciplina sanctae et apostolicae Ecclesiae
vigere, aeterneque ac feliciter valere. Erat quippe
Joannes [Gregorius] iste, cognomento Romanus,
frater illius Benedicti [Joannis], cui in episcopatum
successerat largitione pecuniae, repente ex laicali
ordine neophytus constitutus praesul. Sed insolentia
Romanorum hujusmodi adinvenit palliatae sub
dolositatis ridiculum, scilicet ut quemcunque pro suo
libitu in praesentiarum ad pontificatus officium delegerint,
mutato nomine, quod illi prius fuerat, aliquo
magnorum pontificum nomine illum appellari decernunt.
Re vera quem si non meritum rei, saltem nomen
extollat. Praeterea Constantinopolitani ad propria remeantes,
confutata illorum undique tumida praesumptio
conquievit.
CAPUT II. #De haeresi in Italia inventa.@#
Castrum igitur erat per idem tempus in gente
Longobardorum, quod ut erat vocabatur, Mons videlicet
fortis, plenum etiam ex nobilioribus ejusdem
gentis. Hos nempe cunctos ita maculaverat haeretica
pravitas, ut ante erat illis crudeli morte finiri,
quam ab illa quoquomodo possent ad saluberrimam
Christi Domini fidem revocari. Colebant enim idola
more paganorum, ac cum Judaeis inepta sacrificia
litare nitebantur. Saepissime denique tam Mainfredus
marchionum prudentissimus, quam frater ejus Alricus
Astensis urbis praesul, in cujus scilicet dioecesi
locatum habebatur praedictum castrum, caeterique
marchiones ac praesules circumcirca creberrimos
illis assultus intulerunt, capientes ex eis nonnullos,
quos dum non quivissent revocare ab insania, igne
cremavere. Contigit ergo in vicino haberi aliud castrum
nostrae religionis et fidei, in quo quidam miles
aliquando aegrotans ad extremum pene devenerat.
Ad quem utique visitandum ex haereticorum castello
illorum praecipua, juxta morem, veniens mulier, re
vera potius ut evidentior fieret secta ejusdem nequitiae,
protinus ut egrediens domum in qua aeger
decubabat, intraret, repente prospiciens is qui languebat,
vidit intrare cum eadem muliere ad se innumerabilem
exercitum in nigerrimis vestibus faciebusque
teterrimis. Qua vero ingressa, postquam languentis
frontem, ac pulsum pectoris, et caetera, ut
usus habet, manu perlustravisset, pronuntiaretque
illum convaliturum in proximum, domo egressa est,
totaque simul familia cum illa solum reliquere infirmum.
Statim quoque adfuit illi nigrorum, quem viderat,
globus, cui ita, qui videbatur illorum princeps,
infit: « Agnoscis me, inquiens, Hugo? Hoc enim
erat illius aegri vocabulum. Cumque ille respondens
diceret: Tu quis es? dixit ei: Potentissimus potentum,
ac ditissimus divitum ego qui occurro tibi. Si
me tantum credideris facere posse, ut te a morte,
quae praesens imminet, eripiam, longoque vives tempore.
Et ut certissime credas quod spondeo, noveris
meo auxilio meaque industria Chuonradum hoc
tempore | null | e713e51c-8a11-4428-b1c2-df3fa9b4f190 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
imperatorem esse creatum. Tu quippe bene
nosti quod nullus imperatorum ita velociter omnem
Germaniam atque Italiam, sicut iste, suae subjugavit
ditioni. Novi, inquiens aeger, et mirum diu mihi
cum caeteris fuit. Deinde vero primae fraudis auctor
adjecit: « Nonne etiam in transmarinis partibus regnum
Graecorum post Basilium Michaeli mihi obedienti
tradidi? Idcirco crede mihi, et faciam tibi
multo majora quam sperare queas, leque ipsum sanitati
restituam. » Erat quippe fama tunc temporis
quod idem Michael cubicularius fuisset Basilii, clamque
illi venenum in potu ad necem dedisset. Cujus
procul dubio imperii post mortem ejus sumpsit coronam.
Cujus etiam, ut par erat, regimen imperii non
satis utile fuit. Interea memoratus Hugo in sese reversus,
dextra signum venerabilis crucis exprimere
tentans, dixit: « Ego vero Jesum Dei Filium testor,
quem adoro, credo et confiteor, non alium te omnino
credidero, nisi ut fuisti et es, fallacem diabolum. »
Tunc daemon continuo hanc vocem edidit: « Quaeso
ne brachium contra me erigas. » Sicque continuo
omnis ille globus ut fumus evanuit. At ille exclamans
voce qua potuit, occurrunt quippe domestici, narrat
illis ex ordine quae vidit, quae audivit. Quibus dictis,
ipso die ante solis occasum obiit. Nulli denique dubium
quoniam ista et sibi et nobis vidit.
CAPUT III. #Quod peccatis hominum exigentibus, Domino permittente, a nequam spiritibus aliquando fiant miracula.@#
Divina igitur auctoritas per Moysen Judaeis prolata
taliter illos monuit, dicens: #Si fuerit,@# inquit, #propheta
inter vos, loquens in nomine alicujus deorum
gentium, qui praedixerit quidpiam futurum, et fortuitu
evenerit, non credatis ei, quoniam tentat vos Dominus
Deus vester, ut sciat si diligatis eum, an non.@# Habemus
ergo in praesentiarum in re dissimili non dispar
exemplum. Fuit enim in praescripto tempore homo
plebeius mangonum callidissimus, ignoti tamen nominis
et patriae, quoniam pro diversitatibus locorum
quaerens latebram ne agnosceretur, fraudulenter imponebat
sibi vocabula, vel de qua foret provincia.
Effodiebat quoque e tumulis clancule ossa eveliens a
cineribus nuperrime defunctorum hominum, sicque
imposita in diversis apophoretis venditabat apud
plurimos pro sanctorum martyrum seu confessorum
reliquiis. Hic vero, post innumeras hujusce illusiones
in Galliis patratas, perfuga venit ad loca Alpium,
ubi persaepe brutae gentes inhabitant habentes in
arduis plurima domicilia. Ibi nempe se Stephanum
nuncupavit, qui alias Petrus, alias Joannes dictus
fuerat. Illic ergo more solito noctu colligens a loco
abjectissimo ignoti ossa hominis, quae posuit in cassella
et feretro, dicebat sibi angelica ostensione revelatum
fuisse quem fingebat esse sanctum martyrem
nomine Justum. Mox quoque vulgus, ut se in
talibus habere solet, ignavum quidquid rusticanae
plebis fuit totum ad hanc famam confluit: poenitet
insuper si non est sibi morbus, quo curari deposcat.
Tunc ducit debiles, confert munuscula, pervigil tenet
excubias, praestolans repentina fore miracula,
quae, ut diximus, aliquoties permittuntur fieri a malignis
spiritibus tentatorie, peccatis hominum praecedentibus,
quod tunc procul dubio evidentissime
claruit. Multimode quippe membrorum reformationes
ibidem visae sunt exstitisse, ac insignia pendere oscillorum
multiformia, nec tamen Moriannae, vel
Utzeticae, seu Gratinonae urbium praesules, in querum
dioecesibus talia profanabantur, diligentiam hujus
inquirendae rei adhibuere. Quin potius conciliabula
statuentes, in aliquibus nihil aliud nisi inepti lucri
quaesitum a plebe, simul et favorem fallaciae exigebant.
Interea Mainfredus, marchionum ditissimus,
hujusmodi famam comperiens, misit e suis, qui vi
rapientes illud quod colebatur simulacrum sibi deferrent,
quem aestimabant martyrem venerandum.
Imperat idem marchio constituere monasterium in
Seutiae castro, quod est antiquissimum inter Alpes,
in honore Dei omnipotentis, ejusdemque genitricis
Mariae semper Virginis. In quo etiam post expletionem
operis illum cum aliis quamplurimis sanctorum
pignoribus locare decreverat. Post paululum quoque
completo ecclesiae opere, statutoque dedicationis
die, accersitis episcopis in giro degentibus,
cum quibus etiam saepe nominatus
abbas Willelmus, nonnullique abbates adfuerunt.
Erat autem tunc praedictus ibi mango jam
dicto marchioni percharissimus effectus, quippe
quoniam spondebat se multo pretiosiora sanctorum
pignora in proximo revelaturum, quorum scilicet
gesta et nomina, atque passionum certamina, ut
caetera, fallaciter confingebat. Qui cum a doctioribus
quibusque interrogaretur, qualiter talia pernosceret,
minus verisimilia blaterans personabat.
Nam et egomet cum saepius nominato abbate illuc
deveniens | null | 6ea6fdd0-3728-429a-b5b0-06a8caa2bf8d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
intereram. Aiebat namque: « Apparet,
inquiens, mihi noctu angelus, narratque ac docet
quaecunque me velle scire noverit, et tandiu apud
me manet, usque dum ego recedere compello. »
Cum vero ad haec respondentes sciscitaremus, an
vigil seu insomnis hoc cerneret, subjunxit: « Per
singulas pene noctes eripit me angelus e lectulo,
uxore mea ignorante, qui post multa colloquia salutans
me atque deosculans recedit. » Nos quoque
exspoliatum calliditatibus intelligentes mendacium,
cognovimus virum non angelicum, quin potius fraudis
ac malignitatis ministrum. Praeterea pontifices
rite peragentes, ob quam venerant, Ecclesiae consecrationem,
intromiserunt cum caeteris reliquiarum
pignoribus ossa illius profani astu adinventa; non
tamen sine magna utriusque plebis exsultatione,
quae innumerabilis illico convenerat. Contigit ergo
ista fieri die XVI Kalendarum Novembrium. Idcirco
nempe, quoniam fautores hujus erroris asserebant
esse eadem Justi martyris ossa, qui eo die Bellovaco
Galliarum passus urbe; cujus etiam caput Autissiodoro,
ubi natus et nutritus fuerat, relatum est et habetur.
Sed ego, qui rei novitatem noveram, frivolum
quod dicebatur asserebam. Elegantiores tamen virorum
personae cognoscentes figmenta fallaciae, fidem
dabant assertioni quam protuleram. Nocte denique
insecuta, visa sunt a quibusdam monachorum seu
aliorum religiosorum monstruosa in eadem ecclesia
phantasmata, atque a locello, quo inclusa habebantur
ossa, formas nigrorum Aethiopum exisse, nec
non ab ecclesia recessisse. Et licet plures sanae
mentis detestabile figmentum abominandum clamarent,
vulgus tantum rusticanae plebis mangonem corruptum
injusti nomen pro Justo venerans, olim in
suo permansit errore. Nos autem idcirco ista retulimus,
ut a multiformis daemonum seu humanorum errorum,
qui in orbe passim abundant, praecipue in fontibus
seu arboribus ab aegris incaute veneratis, caveatur.
CAPUT IV. #De fame validissima quae contigit in orbe terrarum.@#
Imminente igitur anno incarnati Christi millesimo
tricesimo tertio, qui est a passione ejusdem Salvatoris
millesimus, obiere viri in orbe Romano famosissimi,
sacraeque religionis signiferi, Benedictus
videlicet papa universalis, ac rex Francorum, ut
jam diximus, Robertus. Fulbertus quoque Carnoti
praesulum incomparabilis, vir sapientissimus, nec
non praenominatus pater monachorum, fundatorque
coenobiorum eximius Willelmus, de quo etiam perplura
forent dicenda utilia, nisi quod in libello,
quem de vita et virtutibus illius edidimus, prolata
dudum fuisse noscuntur. Unum restat tamen, quod
novi ibidem minime contineri. Migravit enim praedictus
Pater a saeculo ad beatorum requiem in Neustriae
partibus, in Fiscamnense videlicet monasterio
supra mare Oceanum constituto, quod a Rothomagense
urbe quadraginta fere milliaribus distat, sepultusque
est, uti tantum condecebat virum, in loco
optimo ejusdem ecclesiae. Post aliquot vero dies
contigit ut puerulus ferme decennis valida confectus
aegritudine ad sepulcrum illius gratia recuperandae
sanitatis duceretur, ibique a parentibus dimissus
decubabat solus. Qui subito respiciens, vidit super
idem sepulcrum insidentem aviculam formam columbae
praeferentem, quam diu intuens obdormivit.
Dehinc leni expletus somno, evigilans ita se reperit
incolumem, ac si nihil aegritudinis persensisset.
Suscipiunt itaque laeti parentes suum, fit omnibus
commune gaudium. Sequenti itaque tempore coepit
in universo orbe terrarum fames convalescere, ac
interitus pene universi humani generis imminere.
Nam temperies aeris sic intempestiva est effecta, ut
nullius sationis proveniret tempus congruum, nec
messioni praecipue ob inundantiam aquarum foret
opportunum. Videbantur enim inter seipsa elementa
pugnam discordiae agere, cum procul dubio vindictam
exercerent humanae insolentiae. Assiduis
enim imbribus ita compluta erat universa tellus, ut
in spatio trium annorum nulli reperirentur sulci
utiles seminibus. Tempore quoque messis herbae
agrestes, atque infelix lolium, totam operuerant superficiem
agrorum. Modius quoque sementis ubi
magis proficiebat, reddebat in messe sextarium,
ipseque sextarius vix referebat pugillum. Coeperat
enim primitus haec sterilitas ultionis in partibus
Orientis; depopulando Graeciam, devenit in Italiam.
Dehinc infusa per Gallias, transiit ad universos Anglorum
populos. Tunc vero constricta tota gens indigentia
victus, majores ac mediocres fame pallebant
cum pauperibus. Cessit enim raptus potentum
universali inopiae. Si quid ergo victus venundatus
reperiebatur, arbitrio vendentis pro libitu erat excedere,
seu accipere pretium. Nam in plerisque locis
fuit modii pretium sexaginta solidorum, alias quoque
sextarius solidorum quindecim. Interea post
esum bestiarum et volucrum, urgente fame acerrima,
coepere homines praeripere in cibum morticina
quaeque ac dictu horrenda. Quidam vero fecere
confugium evadendae mortis ad radices silvarum
herbasque fluviorum, | null | d4a16e50-181d-46c3-b210-261b53bc8d5b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sed nequidquam: non ergo
aufugium irae ultionis Dei, nisi ad semetipsum.
Horret denique referre quae tunc generi humano
corruptiones acciderunt. Heu! proh dolor! quod
olim raro audiri contigerit, tunc rabida inedies compulit
vorari ab hominibus humanas carnes. Arripiebantur
autem viantes a se praevalentibus, membratimque
dividebantur igneque decocti vorabantur.
Multi quoque de loco ad locum famem fugiendo pergentes
hospitiis recepti, noctuque jugulati, quibus
suscepti sunt, in cibum fuerunt. Plerique vero pomo
ostenso vel ovo pueris, ad remota circumventos trucidatosque
devoraverunt. Corpora defunctorum in
locis plurimis ab humo evulsa, nihilominus fami
subvenerunt. Quae denique rabiei insanies in tantum
excrevit, ut tutius moraretur solidarium absque
raptore genus pecudum quam hominum. Nam veluti
jam in usum devenire deberet carnes humanas comedi,
quidam decoctas detulit venundandas in forum
Trenorchii, ac si fuissent alicujus pecudis. Qui
deprehensus, crimen flagitii non negavit; deinde
arctatus loris, igne crematus est. Carnem autem
illam humo absconsam alter effodiens, noctu comedit.
Pari modo et ille igne combustus est. Est nempe
ecclesia a civitate Matisconense tribus fere millibus
distans, in silva Castanedi sita, sine plebe solitaria,
sancto Joanni dicata. Juxta quam locaverat quidam
feralis homo tugurium, qui ibidem multitudinem
transeuntium vel ad se divertentium trucidans, in
nefandissimum sumpsit edulium. Contigit siquidem
una dierum, ut vir quidam cum muliere illuc divertens
ad hospitium, paululum conquievit. Dehinc
cum duceret oculos per angulos tugurii, prospexit
detruncata capita virorum, atque mulierum, et infantium.
Qui protinus palluit, egredi cupiens, sed
pestifer ille possessor tugurii renitens, vi manere
compellebat. Sed ille pertimescens mortis decipulam,
praevaluit, concitusque ad civitatem cum uxore
perrexit. Ad quam veniens, quod compererat Ottoni
comiti, caeterisque civibus indicavit. Qui protinus
mittentes viros quamplurimos, qui rei veritatem
inquirerent, pergentesque velocius repererunt illum
crudelissimum in suo tugurio cum quadraginta octo
capitibus trucidatorum, quorum carnes ore belluino
voraverat. Quem deducentes ad civitatem, in quodam
horreo religatum ad stipitem, ut ipsi postmodum
conspeximus, igne combusserunt. Tunc etiam
pertentatum est in eisdem partibus, quod nusquam
comperimus quempiam fecisse. Effodiebant enim
plerique albam humum argillae similem, permiscentes
quantum erat farinae, vel cantabro; exinde panes
conficiebant, ut vel sic inediae mortis succurrerent.
In hoc conficiendo spes tantum erat evadendi,
sed profectus inanis. Tenebat ergo pallor et macilentia
ora cunctorum, cutisque distensa inflatione in
plurioribus apparebat, ipsaeque voces humanae perexiles
effectae, garritus morientium avium imitabantur.
Tunc nihilominus e cadaveribus mortuorum
passim prae multitudine sepultura carentibus lupi
adescati post longum tempus praedam cepere ex
hominibus. Et quoniam, ut diximus, sepeliri singulatim
ob multitudinem non quibant, constructa in
quibusdam locis a Deum timentibus, quae vulgo dicuntur
carnaria, in quibus quingenti, et eo amplius,
seu quantum capere poterant, permistim absque
ordine projecta sunt seminuda, vel absque tegminibus,
defunctorum corpora. Trivia quoque et
agrorum succisiva pro coemeteriis habebantur. Si
qui vero auditu compererant quod melius haberent,
si ad alia transirent arva, perplures
in itinere deficientes moriebantur. Desaevit enim
in orbe terrarum, peccatis hominum exigentibus,
praedictae pestilentiae clades in spatium trium
annorum. Tunc in expensis egenorum distracta
sunt ecclesiarum ornamenta, dispertitique thesauri,
qui ob hoc in decretis Patrum inveniuntur ibidem
primitus fuisse repositi. Sed quantum supererat
vindictae justae ultionis, excessit nimietas egenorum
in plerisque locis thesauros ecclesiarum. Nam et
ipsi famelici nimia affecti inedia, si contigisset eos
repleri cibo, distenti inflatione protinus moriebantur.
Alii autem cibos manibus contrectantes, ori
tentantes imponere, sed conquiniscendo deficiebant,
non valentes explere quod cupiebant. Quantus enim
dolor tunc, quanta moestitia, qui singultus, qui
planctus, quae lacrymae a talia cernentibus datae
sunt; praecipue a viris ecclesiasticae religionis,
episcopis videlicet atque abbatibus, monachis et
sanctimonialibus, simulque omnibus in commune
utriusque sexus et ordinis Deum metuentibus, non
valet stylus quispiam explicare characteribus.
Aestimabatur enim ordo temporum et clementorum
praeterita ab initio moderans saecula in chaos decidisse
perpetuum, atque humani generis interitum.
Illud praeterea stupore nimio permirabillimum,
quoniam in tam clandestina divinae ultionis calamitate
rarissime reperiebantur, qui pro talibus
contrito corde et humiliato corpore, ut expediebat,
levarent corda cum manibus ad Dominum, sibique
subveniendum interpellarent. Tunc nempe Isaianum
illud elogium nostro | null | 1feefbe5-5cf5-452b-8988-d0021b375071 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
impletum est tempore quod
dixit: #Populus non est conversus ad percutientem se.@#
Erat enim in hominibus quaedam duritia cordis cum
hebetudine mentis, et quoniam ille summus Judex et
auctor totius bonitatis dat velle rogare se, qui novit
quando debeat misereri.
CAPUT V. #De pace et abundantia anni millesimi a passione Domini.@#
Anno a passione Domini millesimo memoratae cladis
penurias subsequente, sedatis nimborum imbribus
respectu divinae bonitatis et misericordiae,
coepit laeta facies coeli clarescere, congruisque
aethereis flare placidaque serenitate magnanimitatem
Conditoris ostendere; telluris quoque tota superficies
amicabiliter virens frugum abundantiam funditus
inopiam expellendo portendere. Tunc ergo
primitus coepere in Aquitaniae partibus ab episcopis
et abbatibus, caeterisque viris sacrae religionis devotis
ex universa plebe, coadunari conciliorum conventus.
Ad quos etiam multa delata sunt corpora
sanctorum atque innumerabiles sanctarum apophoretae
reliquiarum. Dehinc per Arelatensem provinciam,
atque Lugdunensem, sicque per universam
Burgundiam, usque in ultimas Franciae partes,
per universos episcopatus indictum est, qualiter
certis in locis a praesulibus magnatibusque totius patriae
de reformanda pace et sacrae fidei institutione celebrarentur
concilia. Quod etiam tota multitudo universae
plebis audiens, laetanter adiere maximi,
mediocres ac minimi: parati cuncti obedire quidquid
praeceptum fuisset a pastoribus Ecclesiae, non
minus videlicet, quam si vox emissa de coelo hominibus
in terra loqueretur. Terrebat enim universos
clades praeteriti temporis, instabatque metus ne
adipiscerentur opulentiam futurae ubertatis. Erat
quippe descriptio capitatim digesta, qua continebantur
tam illa quae fieri prohibebantur, quam ea
quae devota sponsione omnipotenti Domino offerre
decreverant. In quibus potissimum erat de inviolabili
pace conservanda, ut scilicet viri utriusque
conditionis, cujuscunque antea fuissent rei obnoxii,
absque formidine procederent armis vacui. Praedo
namque aut invasor alterius facultatis legum districtione
arctatus, vel donis facultatum, seu poenis
corporis acerrime multaretur. Locis nihilominus
sacris omnium ecclesiarum honor et reverentia
talis exhiberetur, ut si quis ad ea cujuscunque culpae
obnoxius confugium faceret, illaesus evaderet, nisi
solummodo ille qui pactum praedictae pacis violasset;
hic tamen captus ab altare praestatutam vindictam
lueret. Clericis similiter omnibus, monachis
et sanctimonialibus, ut si quis cum eis per regionem
pergeret, nullam vim ab aliquo pateretur. Plurima
autem in eisdem conciliis constituta sunt, quae
perlongum duximus referre. Illud sane memorandum,
quod omnibus in commune placuit, qualiter
omnibus hebdomadibus sanctione perpetua, sexta
die abstineretur a vino, et carnibus septima: nisi
forte gravis infirmitas compelleret, aut celeberrima
solemnitas interveniret. Si vero effectio aliqua
intercederet, ut hic tenor paululum laxaretur; tres
proinde pauperes victu sustentarentur. Tunc innumerae
sanitates patratae sunt infirmantium in eisdem
conventibus sanctorum. Sed et ne cui frivolum
videretur in multis disrupta cutis, discissaque caro
crurium et brachiorum nuper curvorum, erigendo
in statum pristinum plurimus sanguis effundebatur.
Quod utique in caeteris, quae dubitare poterant,
fidem praestabat. Quibus universi tanto ardore accensi,
ut per manus episcoporum baculum ad coelum
elevarent, ipsique palmis extensis ad Deum, Pax,
pax, pax, unanimiter clamarent, ut esset videlicet
signum perpetui pacti de hoc quod spoponderant inter
se et Deum: in hac tamen ratione, ut evoluto quinquennio
confirmandae pacis gratia idipsum ab universis
in orbe fieret mirum in modum. Eodem denique
anno tanta copia abundantiae frumenti et vini,
caeterarumque frugum exstitit, quanta in subsequente
quinquennio contigisse sperari non potuit.
Aliquis enim victus humanus, praeter carnes seu
deliciosa pulmentaria, nullius erat pretii. Erat
autem instar illius antiqui Mosaici magni Jubilaei.
Sequenti vero anno tertio et quarto non minus
provenit. Sed heu! proh dolor! humana denique
stirps immemor beneficiorum Dei, ab initio prona
ad malum, veluti canis ad vomitum, vel sus lota in
coeni volutabrum, irritum in multis fecere propriae
sponsionis pactum. Et sicut scriptum est: #Impinguatus
et dilatatus recalcitravit.@# Nam ipsi primates
utriusque ordinis in avaritiam versi coeperunt
exercere plurimas, ut olim fecerant, vel etiam eo
amplius, rapinas cupiditatis. Deinde mediocres ac
minores exemplo majorum ad immania sunt flagitia
devoluti. Quis enim unquam antea tantos incestus,
tanta a ulteria, tantas consanguinitatis illicitas
permistiones, tot concubinarum ludibria, tot malorum
aemulationes audiverat? Insuper ad cumulum
tanti mali, cum non essent in populo, vel rari, qui
caeteros corrigentes talia redarguerent, impletum
est prophetae vaticinium, quod ait: #Et erit sicut | null | dafda6ff-ab20-4ccd-8c06-cfe391f3ac88 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
populus, sic sacerdos.@# Praesertim cum tunc in saeculari
potestate, tum etiam in ecclesiastica religione, totius
regiminis personae constiterant in puerili aetate.
Propter peccata enim populi contigit tunc illud
Salomonicum, quod ait: #Vae tibi, terra!@# Nam et
ipse universalis papa Romanus, nepos scilicet duorum
Benedicti atque Joannis, qui ei praecesserant,
puer ferme decennis intercedente thesaurorum pecunia
electus exstitit a Romanis. A quibus exinde
frequenter ejectus ac inhoneste receptus nulla
potestate viguit. Et, ut jam superius taxavimus, caeteros
tunc temporis Ecclesiarum praelatos aurum
potius vel argentum exaltabat quam meritum.
Proh pudor! de his evidentissime Scriptura ait,
imo os ipsius Dei: #Principes exstiterunt, et non
cognovi.@#
CAPUT VI. #De confluentia populi totius orbis, quae ad sepulcrum Domini Hierosolymis facta est.@#
Per idem tempus ex universo orbe tam innumerabilis
multitudo coepit confluere ad sepulcrum
Salvatoris Hierosolymis, quantam nullus hominum
prius sperare poterat: primitus enim ordo inferioris
plebis; deinde vero mediocres; posthaec permaximi
quique reges, et comites ac praesules. Ad ultimum
vero, quod nunquam contigerat, mulieres multae
nobiles cum pauperioribus illuc perrexere. Pluribus
enim erat mentis desiderium mori, priusquam ad
propria reverterentur. Contigit enim ut quidam
a Burgundiae partibus ex Augustidunense territorio
Lethbaldus nomine cum caeteris illuc pergens deveniret.
Qui prospectis locis omnium sacerrimis, cum
ad illum locum montis Oliveti devenisse contigit,
ex quo Salvator ad coelos ascendens tot cernentibus
idoneis testibus, venturus inde judicare vivos et
mortuos, est repromissus, projiciens se in crucis
modum, toto prostratus corpore cum lacrymis
inenarrabile mentis jubilo exsultavit in Domino.
Reerigens se identidem, palmis ad coelum extensis,
nisu quo poterat corpus librabat in altum, ac in
voce hujusmodi aperiebat mentis desiderium.
Aiebat namque: « Domine Jesu, qui propter nos de
sede majestatis tuae ad terras descendere dignatus
es, ut genus humanum salvares; quique ex hoc
loco, quem oculis intueor, carne vestitus remeasti ad
coelos unde veneras: obsecro tuam omnipotenti simam
bonitatem, ut si hoc anno est mea anima ex hoc
corpore migratura, non hinc recedam, sed in conspectu
loci tuae ascensionis fieri contingat. Credo enim
quoniam sicut te secutus sum corpore, qualiter ad
hunc devenirem locum; sic anima mea illaesa et
gaudens post te sit ingressura ad paradisum. « His
peroratis, reversus est cum sociis ad hospitium.
Erat autem jam hora prandii. Caeteris vero discumbentibus,
conversus ipse ad lectulum vultu alacris,
ac veluti gravi sopore paululum requieturus, illico
namque obdormiscens, ignoratur quid viderit, protinus
dormiens exclamavit: Gloria tibi, Deus; gloria
tibi, Deus! Socii quoque haec audientes, monebant
illum ut surgens comederet. Qui noluit, sed vertens se
in latus aliud, dixit se pati aliquid incommodi. Recubansque
usque ad vesperum, convocatis sui itineris
sociis vivificae eucharistiae requirens accepit viaticum,
illisque dulciter salutatis emisit spiritum. Iste procul
dubio liber a vanitate, ob quam multi proficiscuntur,
ut solummodo mirabiles habeantur, de Hierosolymitano
itinere in nomine Domini Jesu fideliter petivit
patrem, quod et accepit. Cujus socii revertentes,
nobis ea quae diximus retulerunt positis tunc apud
Besue monasterium. Eodem quippe tempore Odolricus
Aurelianorum praesul illuc pergens, quid vident
nobisque narraverit, non praetermittendum videtur
miraculum. Die igitur magni illius Sabbati, quo
ignis mirabili Dei potentia veniens ab universo populo
praestolatur, ibi cum caeteris idem praesul astabat.
Jamque dies ipsa in vesperum transiens, repente,
penes horam qua sperabatur ignis affuturus, unus
Sarracenorum, scurra impudentissimus, ex plurima
illorum multitudine quae annuatim semper una cum
Christianis adesse solet, exclamavit, ut Christianis
mos est, cum primum videtur: #Agios, Kyrie eleison,@#
cavillanter cachinnum emisit, extensaque manu
arripuit cereum de manu cujusdam Christiani, aufugere
tentans. Qui, illico arreptus a daemonio, turpiter
nimium vexari coepit. Quem prosequens Christianus,
cereum abstulit. Ille vero tortus acerrime,
protinus inter Sarracenorum manus exspiravit. Quod
factum omnibus in commune terrorem immisit,
Christicolis tamen gaudium et exsultationem praebuit.
Statim vero, ut assolet, Dei virtute erumpens
ignis ex una lampadarum, quae septem ibidem pendere
cernuntur, cursim eructuando caeteras inflammavit.
Quam etiam cum suo oleo praefatus episcopus
emens auri libra a Jordano, qui tunc praeerat patriarcha,
secum detulit, | null | 5c96b22b-a9f3-4bb5-975b-d45b8b5af5cb | latin_170m_raw | null | None | None | None |
atque in sede propria reponens,
plurima infirmis contulit beneficia. Detulit
etiam Roberto regi partem praegrandem venerabilis
crucis Domini Salvatoris, missam a Constantino imperatore
Graecorum cum multitudine palliorum
olosericorum, cui isdem rex miserat per eumdem
episcopum spatham capulum habentem aureum, thecamque
auream cum gemmis pretiosissimis. Tunc
etiam inter caeteros Robertus Normannorum dux
cum ingenti multitudine suae gentis Hierosolymam
proficiscens, detulit secum plurima auri et argenti
donaria, erogandi gratia. Qui dum rediret, apud
Nicaeam obiit urbem, ibidemque sepultus quievit.
De quo maximum apud suos idcirco exstitit justitium,
quoniam non fuerat ei proles matrimonio aliqua
ad regimen suscipiendum provinciae, quamlibet
sororem Anglorum regis Canuc manifestum est
duxisse uxorem, quam odiendo divortium fecerat.
Ex concubina tamen filium genuerat, Willelmi nomen
atavi ei imponens. Cui, antequam proficisceretur,
universos sui ducaminis principes militaribus
astrinxit sacramentis, qualiter illum in principem
pro se, si non rediret, eligerent. Quod etiam statim
ex consensu regis Francorum Henrici unanimiter
postmodum firmaverunt. Fuit enim usui, a primo
adventu ipsius gentis in Gallias, ut superius pernotavimus,
ex hujusmodi concubinarum commixtione
illorum principes exstitisse. Sed et hoc ne supra
modum putetur abominabile, libet comparationem
de filiis concubinarum Jacob inducere, qui ob hoc
non caruere paterna dignitate, inter caeteros fratres
constituti patriarchae. Et longo post inferiore tempore
singularis monarchiae, magnus imperii proto-Christicola
Constantinus ex concubina Helena legitur
genitus fuisse. Praeterea dum quidam de sollicitioribus
qui eo tempore habebantur, consulti a pluribus
fuissent quid tantus populorum concursus ad
Hierosolymam designaret, olim saeculi inauditus praeteriti,
responsum est a quibusdam, satis caute, non
aliud portendere quam adventum illius perditi Antichristi,
qui circa finem saeculi istius, divina testante
auctoritate, praestolatur adfuturus. Tunc et gentibus
universis via Orientis plagae, unde venturus est,
patefacta, obviam illi cunctae nationes incunctanter
sint processurae. Revera ut illud Dominicum adimpleatur
praesagium: #Quoniam tunc in tentationem
incident, si fieri potest, etiam electi.@# Hujus hic meta
verbi. Caeterum non negamus devotum laborem
fidelium exinde praemium seu mercedem percipere
a justo Judice.
CAPUT VII. #De praeliis Sarracenorum adversus Christianos in Africae partibus.@#
Sub iisdem vero temporibus consurgens rediviva
Sarracenorum in Africae partibus adversus Christianorum
populum perfidia, persequendo eos terra
marique quosquos reperire poterant, quosdam
excoriabant vivos, alios trucidabant. Et cum jam
diu multumque inter utrosque debacchatum plurima
caede fuisset, pluresque strages ab utrisque partibus
datae, contigit ut ex deliberatione partis utriusque
in cominus illorum acies pugnaturae devenirent.
Illi praesumentes confidebant in rabida feritate
immensae suae multitudinis, victores sese fore existimabant.
Nostri vero, licet admodum pauci numero,
Dei omnipotentis auxilium invocantes per interventum
genitricis ipsius Mariae sanctique apostolorum
principis Petri omniumque sanctorum, sperabant
de illis fiducialiter obtinere triumphum. Praecipue
quoque in voto, quod in ipsius procinctu belli voventes,
sese obstrinxerant ut, si videlicet manus
Domini valida gentem illam perfidissimam in manus
illorum concluderet, potito de illis triumpho, quidquid
auri argentique seu caeterae supellectilis ex
eisdem capere contigisset, totum omnino ad locum
Cluniaci, apostolorum principi Petro destinarent.
Jam olim namque, ut superius pernotavimus, plures
ipsius gentis viri religiosi in eodem coenobio sacri
instituti habitum suscipientes, totam gentem ad
amorem ejusdem loci conciverant. Sed quid plura?
inito pugnae certamine, diu multumque congressum
est. Christiani tamen omnino illaesi victores apparebant.
Ad ultimum quoque tantus horroris tremor
invasit Sarracenorum exercitum, ut, veluti pugnae
obliti, fugam arripere tentantes, quamvis nequidquam,
propriis irretiti jaculis, imo virtute Dei stupentes
haeserunt; Christianorum vero quantus erat
cuneus divino fortificatus auxilio, tanta eosdem
caede prostravit, ut ex innumerabili multitudine
illorum vix pauci evaderent. Motget nempe princeps
illorum, qui quasi Moyses ita confuse nominatur,
illo praelio dicitur defuisse. Collectisque spoliis confecerunt
ex eisdem plurima argenti talentorum pondera,
memores voti quod Deo spoponderant. Est
namque mos Sarracenorum ad praelia euntium, ut
sese phaleris argenti vel auri plurimum perornent.
Quod tunc etiam devotioni nostrorum praestitit
augmentum, qui protinus miserunt quidquid exinde
provenit, ut voverant, ad Cluniense monasterium.
Ex quibus venerabilis ejusdem loci abbas Odilo
ciborium super altare sancti Petri perhonestissimum
fieri praecepit. Caetera vero liberali dispensatione
famosissime, ut decebat, erogari indigentibus usque
ad assem mandavit. Sarracenorum nihilominus tumultuatio
ad praesens conquassata quievit.
CAPUT VIII. | null | 8e4133c1-135b-4736-93c0-012ffe2d782b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#De Leuticorum praelio adversus Christianos in partibus Aquilonis.@#
Germania igitur, quae a Rheno flumine, sursum
versus ad aquilonarem orbis plagam tendens, sumit
exordium, gentibus incolitur quamplurimis, ferocissimis
tamen atque promiscuis. Inter quas una caeteris
crudelior, commanens in ultima parte secundae Rhaetiae.
Nam prima Rhaetia, licet a Rheno utraeque dicantur,
in parte ejusdem Rheni conjacet occidentali.
Quae scilicet corrupte regnum Lotharii vulgo nuncupatur.
In altera, ut diximus, gens Leuticorum
barbara omni crudelitate ferocior, cujus vocabulum
a luto derivatur. Est enim omnis illorum habitatio
circa mare aquilonare, in paludibus sordentibus, et
idcirco Leutici, quasi Lutei, vocantur. Hi quoque
anno a passione Domini millesimo de suis egressi
latibulis, vicinas sibi provincias Saxonum ac barbarorum
nimium crudeliter devastantes, res Christianorum
ad solum usque deleverunt, viros ac mulieres
trucidantes exterminabant. Adversus quos imperator
Chuonradus cum exercitu permaximo egrediens,
multoties plures ex illis caede prostravit, non
tamen sine damno suorum. Ob quam rem totius
Ecclesiae clerus ac plebs regni sui semet affligentes,
Dominum rogaverunt ut ultionis vindictam de tanta
barbarorum vesania illi concederet, ut ad sui nominis
honorem Christianis foret ex illis victoria.
Dehinc vero, irruens super eos, maximam illorum
partem contrivit. Caeteri, fugae praesidium arripientes,
ad loca suarum paludum inaccessibilia nimium perterriti
evaserunt. De qua victoria idem imperator
accepta confidentia, rursum collecto exercitu Italiam
pergens, ad ipsam urbem Romam progrediens,
universos rebelles qui contra eum insurgere tentaverant,
anno integro ibidem degens, proterendo
compescuit. Pactum etiam securitatis et amicitiae,
veluti Henricus cum patre illius egerat, cum rege
Francorum Henrico filio Roberti statuit. Cui etiam
leonem pergrandem amicitiae gratia misit. Qui postmodum
uxorem, nomine Mathildem, moribus
egregiam, de regno ejus ex Germaniae nobilioribus
accepit.
CAPUT IX. #De signo quod in sole apparuit.@#
Anno igitur eodem Dominicae passionis millesimo,
die tertio Kalendarum Juliarum, sexta feria,
luna vicesima octava, facta est eclipsis seu deliquium
solis ab hora ejusdem diei sexta usque in
octavam, nimium terribilis. Nam sol ipse factus
est sapphirini coloris, gerens in superiori parte speciem
lunae a sua reilluminatione quartae. Intuitus
hominum in alterutrum velut mortuorum pallor
conspiciebatur. Res vero quaecunque sub acre crocei
coloris esse cernebantur. Tunc corda humani generis
stupor ac pavor tenuit immensus, quoniam illud
intuentes intelligebant portendere quiddam fore
superventurae cladis humano generi triste. Nam
eadem die, natali videlicet apostolorum, in ecclesia
beati Petri quidam de principibus Romanorum,
conspirantes in papam Romanum, cupientes illum
interimere, sed minime valentes, a sede tamen propria
expulerunt. Sed [eum], ut praemisimus, tam pro
hac re quam pro aliis insolenter patratis, imperator
illuc proficiscens propriae sedi restituit. Necnon et
alia passim in orbe, cum in ecclesiasticis tum etiam
in rebus saecularibus, multa contra jus fasque patrata
contigerunt. Instinctu nempe rapidae cupiditatis,
pene nullius tuta fides in altero, quae est fundamentum
et columen totius boni, reperiebatur, et,
ut evidentius foret quod peccata terrae coelos pulsarent,
sicut propheta clamat, propter creberrimas
populi iniquitates, « Sanguis, inquit, sanguinem
tetigit. » Nam postmodum, pene in universis mortalium
ordinibus insolentia pullulante ac vigore
justae severitatis tenorisque tepescente, ut illud
apostolicum nostrae genti rectissime potuisset improbari
elogium, quod ait: « Auditur inter vos nefas,
quod nec inter gentes. » Nam, impudentissima avaritia
humana pectora invadente, periclitabatur fides
in cunctis. Exinde procedebant rapinae et incestus,
litigia caecarum cupiditatum, furta et adulteria
immanissima. Proh pudor! horrori erat cuique referre
de se quod sentiebat. Nemo tamen propter
hoc a nefario malitiae usu sese corrigebat. Iterum
quoque post annos quatuor facta est eclipsis solis,
undecimo die Kalendarum Septembrium, feria
quarta, hora sexta, atque, ut semper fit, luna vicesima
octava. Eodem nihilominus anno, Chuonradus,
cujus superius mentionem fecimus, apud Saxoniam
Romanorum obiit imperator. Cujus filius,
Henricus nomine, quem ipse vivens pro se regem
constituerat, imperavit. Willelmus etiam, Pictavorum
comes, multis pecuniis liber a captione qua
filius Fulconis Gozfredus, cognomento Martellus,
illum in praelio capiens spatio trium annorum tenuerat,
ad propria remeans ipso in anno finem vitae
habuit. Hugo quoque Antissiodorensis episcopus, vir
nominatissimus, vivendi finem | null | d245329a-f876-40ba-9f8a-f30274c430de | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fecit. Similiter Rainaldus,
comes ejusdem civitatis, Landrici comitis
filius, qui filiam Roberti regis duxerat uxorem, ipse
quidem audax, a quodam milite generis infimi audacter
interemptus est. Is quoque pertimescens ob
audaciam, sicuti contigit, praepropere sibi funus imminere,
dum adhuc viveret, abbatiam in honore
Domini Salvatoris constructam, monasterio beati
Germani ex integro perpetualiter possidendam restituit,
quo etiam sepultus quiescit. Praeterea Fulco,
Andegavorum comes, de quo superius quaedam retulimus,
ter Hierosolymam jam perrexerat, veniensque
Metensem urbem ibidem obiit. Cujus corpus
Lucacense ad monasterium, quod ipse construxerat,
delatum est atque in eodem sepultum honorifice.
LIBER QUINTUS.
CAPITULA LIBRI QUINTI.
I. #Variae quaestiones.@#
II. #De bello mire gesto.@#
III. #De tertia eclipsi solis.@#
IV. #De dissensione Lugdunensis praesulatus.@#
V. #De exstirpatione Simoniaca.@#
CAPUT PRIMUM. #Variae quaestiones.@#
Rerum diversarum permutationibus ac variorum
casuum eventibus attonitae aures, mentesque obtusae
seu hebetatae, universorum tunc temporis pene mortalium,
tum etiam infestationibus sinistrorum spirituum.
Aliquibus tamen revelationum utilium
phantasiae manifestatae fuisse creberrime ferebantur.
Cuidam namque monacho una noctium visum est,
hora qua matutinale agitatum est signum, affuisse
sibi quemdam teterrimum, qui eidem plura persuadendo
inferebat hujuscemodi colloquium: « Cur,
inquiens, vos, monachi, tot labores, tot vigilias
atque jejunia, nec non afflictiones, et psalmodias
pluresque alias humiliationes exercetis extra communem
aliorum hominum usum? Nonne innumerabiles
saecularium homines usque ad vitae terminum
in diversis flagitiis perseverantes, eamdem tamen
percepturi quam vos exspectatis requiem? Sufficeret
enim dies unus, vel hora, ad promerenda praemia
aeternae beatitudinis vestrae justitiae. Namque
tu ipse, miror qua de causa tam sollicitus, mox ut
audis signum, velociter exsurgis a lecto rumpisque
dulcem somni quietem, cum posses quieti indulgere
vel usque ad tertium signum. Est etiam quod tibi
pandam secretum valde memorabile, licet nostrae
sit parti dispendium, vestrae quoque salutare remedium.
Nam constat omnibus annis, die qua Christus
resurgens ex mortuis vitam reparavit humani generis,
ab eodem universa spoliari tartara et suos quoque
reduci ad supera. Pro qua re nihil vobis pertimescendum.
Quidquid libuerit voluptatum carnis
ac desideriorum securi agere potestis. » Haec nempe
et alia perplura, sicuti erat fallacissimus daemon,
eidem monacho illudens, frivola retulit, adeoque
illum illexit, ut communi fratrum synaxi matutinali
defuerit. Illud sane quod de Dominica resurrectione
seductorie confinxit, verba sacri redarguunt Evangelii,
quae dicunt: « Multa corpora sanctorum, qui
dormierant, surrexerunt. » Non, inquiunt, #omnia,@#
sed #multa.@# Et ita revera profitetur fides catholica.
Licet enim aliquoties, vera Omnipotentis praescientia
disponente, fallacissimi omnino daemones minus
irrita praenuntient, tamen, quantum ex illorum deliberatione
fit, perfunctoria ac seductoria conflant;
vel etiam, si contigerit ex parte quae praesagantur
ab eisdem fieri, non plane saluti humanae sunt profutura,
nisi forte divina fiat providentia, ob correctionis
solertiam.
Hujusmodi igitur mihimet nuperrime multoties,
Deo propitiante, palam est contigisse. Nam dum
aliquando in beati martyris Leodegarii monasterio,
quod Cappellis cognominatur, positus degerem,
nocte quadam, ante matutinalem synaxin, astitit
mihi ex parte pedum lectuli forma homunculi teterrimae
speciei. Erat enim, quantum a me dignosci
potuit, statura mediocris, collo gracili, facie macilenta,
oculis nigerrimis, fronte rugosa et contracta,
depressis naribus, ore exporrecto, labellis tumentibus,
mento subtracto ac perangusto, barba caprina,
auribus hirtis et praeacutis, capillis stantibus et incompositis,
dentibus caninis, occipitio acuto, pectore
tumido, dorso gibbato, clunibus agitantibus, vestibus
sordidis, conatu aestuans ac toto corpore praeceps;
arripiensque summitatem strati in quo cubabam,
totum terribiliter concussit lectulum, ac deinde
infit: « Non tu in hoc loco ultra manebis. » At
ego territus, evigilansque, sicuti repente fieri
contingit, aspexi talem quem praescripsi. Ipse vero
infrendens identidem aiebat: « Non hic ultra manebis. »
Illico denique a lectulo exsiliens, cucurri in
monasterium, atque ante altare sanctissimi patris
Benedicti prostratus ac nimium pavefactus diutine
decubui. Coepique acerrime ad memoriam reducere
quidquid ab ineunte aetate offensionum graviumque
peccaminum procaciter seu negligenter commiseram,
tum praecipue, quoniam pene nulla poenitudinis
satisfactio ob amorem seu timorem divinitatis
a | null | 4095b36d-278d-46f0-98c9-9ead38cc6919 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
me exinde successerat. Ita quoque, miser et confusus
jacens, non habebam quid potissimum dicerem,
nisi tantum: « Domine Jesu, qui venisti peccatores
salvos facere, secundum magnam misericordiam
tuam miserere mei. » Interea confiteri non erubesco
me non solum in peccatis parentum meorum genitum,
verum fuisse moribus importunum, et actibus
intolerabilem plusquam narrari queat exstitisse. Vi
etiam cujusdam monachi, mei scilicet avunculi, abstractus
a perversissima, quam prae caeteris agebam,
saecularis vitae vanitate. cum essem ferme duodennis
atque monachili indutus habitu, heu! proh dolor!
quoniam veste solummodo, non mente mutatus.
Quaecunque enim a Patribus vel spiritalibus fratribus
modesta et sancta charitative mihi suggererentur,
truculenti animi inflatione turgidum scutum cordis
gerens, dictante superbia, ne salubria me contingerent,
opponebam. Dehinc senioribus non obediens,
coaequalibus molestus, junioribus onerosus, atque,
ut vere fatear, universis mei praesentia gravedo erat,
levamen absentia. Praeterea his et hujusmodi praedicti
loci fratres instigati expulerunt me a contubernio
suae habitationis, tamen scientes non defore mihi
locum quempiam commanendi, tantum ob litteratoriam
notionem. Hoc etiam persaepe expertum fuerat.
Post hoc igitur in monasterio sancti Benigni, Divionensis
martyris, locatus, non dispar, imo idem
mihi visus est in dormitorio fratrum. Incipiente aurora
diei, currens exiit a domo latrinarum, taliter
inclamando: « Meus baccalaureus ubi est, meus
baccalaureus ubi est? » Sequenti quoque die, eadem
fere hora, aufugiens abiit exinde quidam frater juvenis,
mente levissimus, Theodoricus nomine, rejectoque
habitu, per aliquod temporis spatium saeculariter
vixit. Qui postmodum, corde compunctus, ad
propositum sacri ordinis rediit. Tertio quoque, cum
apud coenobium beatae semperque virginis Mariae,
cognomento Meleredense, demorarer, una noctium,
dum matutinum pulsaretur signum, et ego, labore
quodam fessus, non, ut debueram, mox ut auditum
fuerat exsurrexissem, mecumque aliqui remansissent,
quos videlicet prava consuetudo illexerat, caeteris
ad ecclesiam concurrentibus; egrediens autem
post fratrum vestigia anhelus ascendit gradum praesignatus
daemon, ad dorsum manibus reductis, haerensque
parieti bis terque repetebat dicens: « Ego
sum, ego sum, qui sto cum illis qui remanent. »
Qua voce excitus, caput elevans, vidi recognoscens
quem bis dudum jam videram. Post diem vero tertium,
unus ex illis fratribus qui, ut diximus, clancule
cubitare soliti fuerant, procaciter a monasterio
egressus, praefato daemone instigante, sex dies extra
monasterium cum saecularibus tumultuose mansit.
Septima tamen die, correptus recipitur. Profecto,
ut beatus Gregorius testatur, quibusdam hic apparent
ad suum detrimentum, aliquibus vero ad emendationis
emolumentum. Quod mihi contingat ad
salutem orari ac provenire opto per Dominum Jesum
Redemptorem nostrum. Illud nempe attentius est
memoriae commendandum quoniam, dum manifestissima
prodigia in corpore adhuc constitutis, sive per
bonos, seu per sinistros spiritus ostantentur, non
illos diutius in hac carne victuros quibus hujusmodi
videre contigerit ( #certum est@# ). Hujus quoque assertionis
experimenta multa comperimus, ex quibus etiam
nonnulla memoriae commendari placuit, ut, quoties
evenerint, cautelam inferant potius quam deceptionem.
Apud castrum Tarnodorense erat quidam presbyter
religiose degens, Fretterius nomine, tempore
quo Bruno Lingonum praesulatum tenebat. Hic vero,
una dierum Dominica jam vesperascente, cum coenaturus
esset, exivit paululum se relevandi gratia
ad fenestras domus suae, prospiciensque vidit a septentrionali
parte egredi acies equitum, velut in
praelium, innumerae multitudinis, pergentes ad occidentem.
Quas cum diu multumque intuitus fuisset,
aestuans vocare quempiam e suis ad testimonium
tanti ostentus. Dum autem coepit clamare ut occurreretur,
rarescendo protinus disparuerunt. Ipse
quoque tanto animi terrore perculsus [est] ut vix a lacrymis
se continere posset; dehinc coepit infirmari,
eodemque anno, ut optime vixerat, obiit. Portento
denique subtractus quod vidit, illi qui persensere
testes fuerunt. Nam sequenti anno filius regis Roberti
Henricus, qui post illum regnavit, ad idem castrum
ira permotus veniens cum ingenti exercitu,
multa ibidem hominum caedes ab utraque parte patrata
est. De hoc profecto constat quoniam ea quae
viderat, et sibi prospexit et aliis (licet dissimiliter),
mirifice tamen apud Antissiodorum in ecclesia beati
Germani contigisse meminimus. Erat ibidem frater,
Gerardus nomine, cui mos erat post solemnes matutinales
in oratorio remorari. Huic contigit quodam
mane | null | 155c34ab-a530-4efb-aa50-fcda2bb8f9c2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ut inter orationes obdormisceret. Qui
protinus, gravi somno depressus, velut examinis
delatus est foras monasterii; sed qualiter, aut a
quibus huc usque nescitur. Qui expergefactus reperit
se in claustro extra monasterium ejectum, admirans
indicibiliter quod factum de sese cernebat.
Simili quippe modo contigit cuidam presbytero in
eodem monasterio pernoctanti, dum in subterioribus
cryptis, ubi multa sanctorum requiescunt corpora,
obdormiret, circa galli cantum reperit semet asportatum
post chorum monachorum. Namque de eadem
ecclesia certa relatio constat quoniam, si contigerit
noctu luminare exstingui, quousque reaccendatur,
custodes ejusdem ecclesiae nullam quietem
posse consequi.
Praeterea fuit quidam frater qui solitus erat ad
altare sanctae Mariae, quod excellentissime constat,
frequenter orare, ac gemitus et compunctionis lacrymas
fundere. Unum igitur ei erat, quod pene
universis accidit, inter oratum frequenter spuere, ac
de lumbe salivam emittere. Contigit vero aliquando
ut somno oppressus obdormiret. Apparuit ei stans
juxta altare quidam candidis indumentis circumdatus,
praeferens in manibus pannum candidissimum, atque
in hujusmodi erumpebat verba: « Cur me, inquiens,
sputis propriis verberando illinis? Nam ego, ut cernis,
suscipio munus tuarum orationum, deferens
illud ad conspectum misericordissimi Judicis. » Qua
visione correptus frater ille, et sese continuit, et
caeteros ut se, in quantum valerent, in sacris locis
continerent admonere curavit. Et licet hoc natura
dictante proveniat, tamen in plerisque locis gentium
omnimodis abstinetur in ecclesia ab screationum sputis,
nisi forte suscipiantur, deferenda exinde foras, in
quibusdam receptaculis; et praecipue apud Graecos,
ubi semper tenor ecclesiasticus cautissime viguit.
Clarere igitur locum praedictum diutine meritis beati
Germani ac caeterorum sanctorum ibidem quiescentium,
signis et prodigiis, tam in donis sanitatum
quam in ultionum vindictis ad se pertinentia diripientium,
manifestum est. Si qui nempe de primatibus
patriae hujusce loci rerum invasores seu direnptores
increverunt, Deus exinde ultor ipsorum genus
cum suis rebus in opprobrium et pene ad nihilum
redigere consuevit. Hujus enim testimonium inter
caetera nostrae assertionis evidens exstat ultio generis
cujusdam Bavonis, necnon et filii ejus Aluvalonis,
creberrimaque confusio Silliniaci sacrilegissimi castri.
Praeterea egomet quondam rogatus a conservis et
fratribus nostris ejusdem loci ut altariorum titulos,
qui a scholasticis viris compositi olim fuerant, sed
vetustate, ut pene cuncta, fatiscente minime comparebant,
reformarem. Quod, ut competens erat, libenti
animo, quomodo valebam, adimplere studui.
Sed priusquam ad calcem coeptum opus perducerem,
ex nimia corporis statione, ut reor, nocte
quadam in strato conquiniscens, ita contractus sum
membris omnibus icterica passione, ut non exigere
memet neque in latus aliud vertere ullo modo valerem.
Post triduum vero insecuta nocte, nimiis detento
angustiis apparuit mihi vir canitie venerandus,
qui me in somnis per brachium erigens, aiebat: Exple
quantocius quod coepisti; dolere ultra ne paveas.
Illico vero expergefactus, memet admirans excutiensque
a lectulo, cucurri ad altare victoriosorum
martyrum, Victoris videlicet, Apollinarisque ac
Georgii, quoniam illorum oratorium contiguum
erat domui infirmorum; ibique universorum Deo
humillimas grates referens, alacer matutinales explevi
solemnes. Die vero insecuta toto integerrime
valens corpore, eorumdem martyrum nominibus propriis
ibidem composui titulum. Ecclesiae denique majoris
erant altaria numero viginti duo, quibus, ut decens
erat, titulis synopi ( #sic@# ) de versibus hexametris convenienter
digestis, sanctorumque epitaphiis reparatis,
religiosorum etiam virorum quorumdam tumulos itidem
perornare curavi. Quod sane mentis hominibus
admodum placabile fuit. Sed, ut pater Odilo saepius
plangere solitus fuerat, ita contigit: Heu! proh dolor!
inquiens, quoniam naevum invidentiae, licet in caeteris
grassetur hominibus, tamen in finibus aliquorum
monachaliter vivere professis cubile sibi locavit. Nam
quidam, a sui monasterii fratribus exosus, discedens
venit ad nostros. A quibus, ut mos illorum semper
fuit, devote susceptus est. Is autem veneno invidiae
infecit abbatem cum aliquibus monachis, compellens
in tantum adversum me odium, ut praescriptos
altariorum titulos destruerent universos. Sed protinus,
Domino ultore, adfuit illius vindex qui incentor
exstiterat fraternae discordiae. Multatus enim
illico damnabili oculorum caecitate, offendens pedibus
irrecuperabiliter usque in finem vitae suae.
Cujus denique rei eventus tam vicinis quam longe
positis non minimam praebuit admirationem. Contigit
ibidem ipso in tempore ut aliqui e fratribus
subinde migrarent ab hac luce. Quorum unus nomine
Walterius | null | 18445a2f-240c-43b2-90af-e12657c5f648 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, cognomento, ut erat statura, Pusillus,
ac natura simplicissimus, incipiente nocte
magni Sabbati Resurrectionis Dominicae, qua ipse
obiit. Apparuit enim in hora sui exitus innumerabilibus
viris ac mulieribus columna lucis ignea, a
culmine monasterii ad coelum usque pertingens.
Quibus nempe non dubium fuit misericordissimi
Dei actum largitione, qui animam fratris istius suae
gloriosae resurrectionis voluit participem fore, ac
viventibus viam innocentiae demonstrare.
Quaeri solet a nonnullis cur tempore novae legis
vel gratiae, non manifeste, sicut antiquitus, fiunt
visiones divinitus ac rerum miracula? Quibus paucis
respondendum est ex ipsius divinae Scripturae testimoniis,
si tamen cor illorum capax fuerit sancti
Spiritus donorum. Libet quoque ut Deuteronomium
evidens primitus exhibeat testimonium. Postquam
enim populus Hebraeorum pastus quadraginta annorum
coeleste manna, Jordanem transiens, in terram
venit Chanaan, cessavit coelum pluere illud, nec
ultra usi sunt tali cibo filii Israel. Quid igitur in
hoc facto nobis innuit, quibus pene omnia in figura
contingunt, nisi quod, transito nostro Jordane, id est
Christi baptismate, non ultra praesagiorum coelitus
signa debent inquiri? Sed potius nobis debet panis
vivus ille sufficere, quo qui vescetur, vivet in aeternum
possessurus terram viventium. Rursus vero ex
praecepto Domini constitutum est a Moyse ut, quaecumque
vasa ex praeda hostium illi populo provenirent,
lignea, aqua expiarentur, quae aenea, igne. Simili
quoque modo figuraliter exprimit quoniam vasa
iidem homines qui ex praeda hostis antiqui in partem
cesserunt Salvatoris, aqua baptismatis atque
igne martyrii purificandi essent. Non minus etiam
virgeus ille serpens, qui Moysi pavorem incussit
ita ut fugeret illum, et rursus accipiens illum cauda
tenus effectus est virga, typice in hoc facto perspiciendus
est. Signatur per serpentem ex virga
factum Deitatis potentia ex sanctae Mariae virginis
carne induta: per Moysen enim, Judaicus populus,
qui cernens Dominum Jesum verum Deum et hominem,
fugit ab eo incredulus; sed recipiet illum
circa finem saeculi, quod exprimitur per caudam
serpentis. Ille quoque transitus maris Rubri, in quo
illud mare divisum vel exsiccatum est; deinde gentes
ex praecepto Domini gladio exstirpatae, evidenter
signant regnum Israeliticae gentis temporaliter subsistens
marcescendo annullari. In initio quippe
novae gratiae, vel regni Christi, stans Dominus Jesus
atque ambulans super fluctus maris, ac Petro, quem
Ecclesiae suae praefecerat, secum ambulare concessit:
( #quid@# ) fidelibus universis innuitur, nisi quod subactis
gentibus universis, et non funditus perditis vel exstirpatis,
ex eisdem stabilietur Christi regnum per saecula
mansurum? Est enim frequens attestatio divini
sermonis, quod videlicet mare figuram gerat praesentis
saeculi.
Saepe igitur, dum aliquis rem permaximam verbis
elucidare cupit, in sese deficiens minuit, ut Scriptura
dicit: #Qui est scrutator majestatis, opprimitur
a gloria.@# Sed cur ista praemisimus, breviter intimabimus.
Constat enim mysterium Eucharistiae
paucissimis perspicuum, dum sit pene mortalibus
universis incognitum, sicuti caetera quae fide constant,
et intuitum oculorum non exposcunt. Illud
praecipue commonendum, quod corporis et sanguinis
Domini Jesu Christi vivificans confectio existimetur
nullatenus in sese pati dispendium, aut casu
aliquo incurrere periculum. Si quando autem videtur
collabi seu deperire per negligentiam sibi tractantium,
restat eisdem, si non alacriter poenituerint,
damnationis judicium. At cum Dominus dixerit: #Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem,
habet vitam aeternam, et ego resuscitabo
eum,@#
nullo modo putare debemus ut quodquam
animal, praeter hominem, carnis resurrectionem percipiat,
sed nec nisi, fidelis, etiam eucharistiam percipit
ad salutem. Denique exstitit quidam in nostro
tempore in clericali habitu, dum jure culparetur
quodam crimine, contigit ut sumeret audacter judicio
examinationis donum eucharistiae, calicis videlicet
sanguinis Christi. Cui protinus per medium
umbilici egredi visa est pars candidissima quam
sumpserat ejusdem sacrificii, dans procul dubio
evidens indicium reatus se indigne percipientis.
Illico, vero confitens quod prius negaverat, digne
poenituit. In Cabillonensi quoque pago, ob imminentem
cladem, vidimus qui videret ex pane sacrato
veram carnem effectam. Apud Divonem castrum
eodem tempore, dum a quodam deferretur cuidam
aegrotanti, casu excedere manu ferentis. Qui attente
quaerens, reperire minime potuit. Post annum vero
evolutum, repertum est juxta viam publicam, ubi
sub divo ceciderat, ita candidum atque incontaminatum,
ac si hora eadem cecidisset. Lugduni denique
in | null | a2e7afde-58e4-487b-80ff-dc05b817a19b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
monasterio Barbarensi, dum quidam, ut credi
debet, inconvenienter bustulam vel pyxidem, in qua
servabatur, ut mos est, attractare vellet, e manibus
illius sese eripiens, longius in aere stetit.
De chrismali etiam, quod a quibusdam #corporalis@#
appellatur, plurimum expertum est praestare remedia,
si fides exigentium non fuerit dubia. Nam contra
incendia saepius elevatum, aut exstinguendo
compescuit, aut retrorsum pepulit, seu in partem
alteram retorsit. Membra quippe aegrorum dolentia
multoties sana restituit, febricitantibus nihilominus
impositum salutem contulit. Apud monasterium
Reomense, tempore venerabilis Willelmi abbatis,
contigit ut incendium circumjacentia monasterii
depopularetur. Arripientes autem ejusdem loci fratres
chrismale conto impositum, elevaverunt illud
contra incendii flammas dire flagrantes. Statim vero,
idem ignis in sese retorquens, minime amplius quam
invaserat, arripere valuit. Panis tamen ille Dominicus,
aura flante, a contulo elapsus, plus minus duobus
milliariis avolavit usque ad villam cui Tivalgas
vocabulum est, ibique super domum cujusdam veniens
sedit. Quo prosecuto, ad monasterium dignanter
est delatus. Contigerat enim in ipso anno die
Paschae in ecclesia quae Monasterio adjacet, beati
Pauli nomine dicata, ut calix vivifici sanguinis de
sacerdotis manibus in terram laberetur. Sed ut praedictus
pater comperit, ut erat vir solertis ingenii,
tribus e suis monachis hujus delicti culpam poenitere
praecepit: videlicet pertimescens ne culpa insipientis
presbyteri suos involveret cum illo ad vindictam
ultionis. Quod etiam fecisset, si non obstitisset
providentia sagacis viri, ut rei probavit eventus.
Atque idcirco ista praemisimus, ut intimaremus
fidenter credere quoniam, sicubi casus hujus sacri
ac vivifici doni negligenter evenerit, ultionis cladem
divinitus imminere ac subsequi. Quemadmodum,
versa vice, quolibet in loco condigne illud tractari
contigerit, abundare commodis universis. Sed et
illius magnifici mysterii celebratio quantum prosit
animabus defunctorum fidelium, cum in multis
sit probatissimum, libet tamen e diversis praesentialiter
producere ad medium unum. In remotioribus
Africae partibus erat quidam anachoreta, de quo
ferebatur quod spatium viginti annorum tenebat
illum omnino segregatum a conspectu ullius hominis.
Vivebat enim labore manuum et radicibus herbarum.
Contigit ut homuncio quidam genere Teiphalus,
unus ex illis circuitoribus regionum qui
nunquam saturantur experientia et novitatibus locorum,
illuc pergens deveniret. Qui famam illius anachoretae
comperiens, aggressus solitudinem ardore
solis perustae regionis, diu multumque illum inquirens,
si forte reperiret. Tandem ille prior solitarius
se inquirentem aspiciens, vocavit eum ut ad se veniret.
Qui, veniens ad illum, interrogare eumdem
coepit: Quis, aut unde esset, seu cujus rei gratia
illuc devenisset. Qui protinus respondit: ipsius desiderio
conspiciendi accensum illuc devenisse, nihilque
praeter eum aliud quaerere. Deinde vir ille theologus
subsecutus ait: « Novi te, inquiens, a partibus
Galliarum huc devenisse. Sed quaeso, dic mihi,
si coenobium Majoris [ #al.,@# Cluniense] monasterii,
quod in eisdem partibus habetur, aliquando vidisti. »
At ille dixit: « Vidi, inquit, et optime cognitum est
mihi. » Tunc dixit ei: « Scito, ait, prae cunctis Romani
orbis illud valere praecipue in liberatione animarum
a daemonica dominatione. Tanta enim viget
in eo vivifici sacrificii frequens immolatio, ut nulla
pene dies pertranseat, in qua non de potestate malignorum
daemonum tale commercium animas eripiat. »
Erat siquidem, ut ipsi perspeximus, mos
illius coenobii, a prima diei aurora usque in horam
prandii, propter fratrum copiam, continua missarum
celebratio. Quae videlicet tam digne pureque ac
reverenter fiebat, ut magis angelica quam humana
exhibitio putaretur.
Anno igitur millesimo quadragesimo primo Incarnationis
Dominicae exstitit terminus paschalis
duodecimo kalendarum Aprilium, et ipse dies undecimo.
Atque idcirco adnotare placuit, quoniam
nec communis unquam fit temperior, nec embolismus
septimum Kalendarum Maiarum diem aliquando
excedit. Sed inter ipsos triginta quinque dies legitime
dies sacerrimus Paschae coarctatur. Obiit quoque
eodem anno Chuonradus imperator. Cui successit
in regnum Henricus filius ipsius, jam ab eodem
patre constitutus rex. Contigit vero ipso in
tempore, inspirante divina gratia, primitus in partibus
Aquitanicis, deinde paulatim per universum
Galliarum territorium, firmari pactum propter timorem
Dei pariter et amorem. Taliter ut nemo mortalium
a feriae quartae vespere usque ad secundam
feriam incipiente luce, ausu temerario praesumeret
quidpiam alicui hominum per vim auferre, neque
ultionis vindictam a quocunque | null | f08595d3-c246-4750-8f50-a3d8d53ee226 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
inimico exigere,
nec etiam a fidejussore vadimonium sumere. Quod
si ab aliquo fieri contigisset contra hoc decretum
publicum, aut de vita componeret, aut a Christianorum
consortio expulsus patria pelleretur. Hoc
insuper placuit universis, veluti vulgo dicitur, ut
#Treuga Domini vocaretur.@#
Quae videlicet non solum
humanis fulta praesidiis, verum etiam multoties
divinis suffragata terroribus. Nam plerique vesani
audaci temeritate praescriptum pactum non timuere
transgredi, in quibus protinus aut divina vindex
ira, seu humanus gladius ultor exstitit. Et hoc passim
tam frequenter contigit, ut prae sui multitudine
singulatim non queant adnotari, et hoc satis juste.
Nam sicut dies Dominicus propter Dominicam resurrectionem
venerabilis habetur, et Octavus cognominatur,
ita quintus, sextus et septimus, ob Dominicae
coenae et ejusdem passionis reverentiam, debent
ab iniquis actionibus esse feriati. Contigit enim
ut, dum pene, sicut jam diximus, per totas Gallias hoc
statutum firmiter custodiretur, Neustriae gens illud
suscipere recusaret. Erat enim hujus rei occasio
dissidium superbissimi litigii quod ortum fuerat
inter Henricum regem filium Roberti, et filios supradicti
Odonis, qui vicissim incendiis bella miscentes
intestina, sibimet damna inferentes non modica,
plurimas suorum strages dederunt. Deinde
quoque occulto Dei judicio coepit desaevire in ipsorum
plebibus divina ultio. Consumpsit enim quidam
mortifer ardor multos tam de magnatibus
quam de mediocribus atque infimis populi; quosdam
vero truncatis membrorum partibus reservavit
ad futurorum exemplum. Tunc etiam pene gens totius
orbis sustinuit penuriam pro raritate vini et
tritici.
Eodem vero anno, id est, quinto post quadragesimum
atque millesimum Dominicae Incarnationis
annum, antedictus Henricus, filius Chuonradi, rex
Saxonum jam in re, Romanorum vero imperator in
spe, duxit uxorem filiam Willelmi Pictavorum ducis,
nomine Agnetem, quam etiam desponsavit in civitate
Chrysopolitana, quae vulgo Vesontio vocatur.
Illuc denique, ob amoris ac benevolentiae gratiam
utriusque, convenit maxima nobilium multitudo,
episcoporum vero numero viginti octo. Provenerat
enim in deditionem praedicti regis regnum Austrasiorum,
quod illi a progenitoribus competebat. Simul
etiam genti Hunorum proprio moderamine regem,
Abbonem nomine, instituerat. Unanimiter enim universi
marchiones ac comites, tam ex Italia quam ex
Germania, longe lateque, eumdem regem dominium
super semet exercere gratanter expetebant. Et non
immerito. Erat enim affabilitate gratissimus, ac liberalitate
perspicuus, atque humilitatis gratia praeditus.
Nec cujuspiam ( #dominium@# ) extollentiae nutu notabatur
indeptus. Atque idcirco universis circumcirca existebat
amabilis. Ipso itidem anno praedicta gens Hungarorum
ejus imperio rebellis exstitit. Quam ille
hostiliter aggressus, potenter devicit, sibique tributariam
subjugavit. Tamen, proh pudor! unum in
eo erat nimium reprehensibile, quod incontinentia
carnis luxuriae infamabatur. Illud enim vitium plus
caeteris in genere humano rerum ordinem turbat.
Sequenti igitur anno, id est, quadragesimo sexto
post millesimum, facta est per loca magna vini fertilitas
et leguminum. Post haec vero sexto Idus Novembris
mensis, luna quartadecima, nulla currente
epacta, concurrente septimo, facta est eclipsis lunae
hominibus valde tremenda. Nam octava hora noctis
inter solem et ipsam lunam, sive patratum a Deo
ostensum, seu invertente sphaera alterius sideris,
qualiter evenerit, manet notum scientiae Conditoris.
Ipsa quoque luna primitus pene facta est tota sicut
teter sanguis, paululum evadendo usque ad aurarem
supervenientis diei. Eodem nihilominus mense apud
castrum sancti Florentini, quod est super Armentionem
fluvium, circa medium cujusdam diei cecidit
de coelo, quod Graece dicitur #selas,@# vel #chasma,@# seu #palmatias,@#
dum fulgor aetherei splendoris insolito ad
terras emittitur; insulsum enim vulgus perhibet
stellam de coelo cadere. Tunc ergo praedicto mense
Novembri, perductae sunt, in quibusdam locis Galliarum,
praeter solitum, ad maturitatem segetes
primae sationis Augusti mensis, collectae mense Octobri;
quod non sine magna admiratione contigit
fieri.
CAPUT II. #De bello mire gesto.@#
Sub eodem quoque tempore fuerat orta grandis
discordia usque ad effusionem multi sanguinis, inter
Henricum Francorum regem, Roberti filium, et
filios supra taxati Odonis, Thebaldum videlicet atque
Stephanum. Contigit enim, post multas strages
cladis utrarumque partium, ut idem rex, ablato ab
eisdem dominio Turonicae urbis, daret illud Gozfredo,
cognomento Tuditi, filio scilicet Fulconis jam dicti,
Andegavorum comitis. Qui, collecto magno exercitu,
ipsam civitatem anno uno et eo amplius obsidione
circumdedit | null | 9650eb2a-276b-495c-bac5-80bb414ce24f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Adversus quem tandem hostili
manu pergentes dimicaturi, revera ut afflictae indigentique
alimoniis succurrerent urbi, ambo praedicti
filii Odonis. Quod Gozfredus comperiens, expetivit
auxilium beati Martini, promisit se humiliter emendaturum
quidquid in ipsius sancti confessoris caeterorumque
sanctorum possessionibus raptu abstraxerat.
Indeque accepto vexillo, imponens illud propriae
hastae, cum exercitu equitum peditumque multorum
obviam perrexit adversum se dimicaturis.
Dumque venirent utraeque partes in cominus,
tantus terror invasit exercitum duorum fratrum, ac
si vincti ligaminibus omnes pariter imbelles exstitissent.
Stephanus autem, arrepta fuga, cum aliquibus
militibus evasit. Thebaldus vero, ex caetera
multitudine totius exercitus, captus ad Turonensem
civitatem deducitur, ipsamque Gozfredo reddidit,
atque cum suis omnibus huc illucque dispersis in
captione remansit. Nulli dubium est beato Martino
auxiliante, quia illum pie invocaverat, suorum inimicorum
victorem exstitisse. Referebant enim aliqui
ex acie fugientes quod tota phalanx militum
Gozfredi, in ipso procinctu belli, tam equites quam
pedites, candidissimis indumentis videbantur adoperti.
Nam ex rapina pauperum ejusdem confessoris
ferebant supplementum suis filii Odonis. Praebuit
enim universis audientibus formidolosum stuporem,
quod mille septengenti et eo amplius viri armis
instructi absque sanguinis effusione in praelio capti
sunt.
CAPUT III. #De tertia eclipsi solis.@#
In praescripto quoque mense Novembri, decimo
Kalendarum Decembrium, hora tertia ejusdem diei,
facta est nostro in tempore tertia eclipsis solis, luna
duntaxat vicesima octava, quoniam neque solis
aliquando eclipsis nisi in vicesima octava luna, nec
lunae nisi in quarta decima luna proveniet. Dicitur
enim eclipsis defectus, sive defectio, non quod sibimet
res, sed nobis impedita potius deficiat. Ipsis
quoque diebus, referente Widone Remorum archipraesule,
didicimus quod visa sit a suis stella Phosphorus,
quae et Lucifer, vespere sursum atque deorsum
agitari, quasi comminans terrigenas idemtitabat
( #sic@# ). Hujusmodi quippe ostentis coelitus emissis,
terruerunt quamplurimos suae pravitates, ut ad correctionis
viam poenitendo redirent. Tunc inter caeteras
rerum inopias vini tanta raritas exstitit, ut
viginti quatuor solidorum foret pretium unius
modii.
CAPUT IV. #De dissensione Lugdunensis praesulatus.@#
Fuit igitur in supra taxatis diebus dissensio permaxima
post mortem Burchardi archipraesulis Lugdunensis
de praesulatu ipsius sedis, quam plures non
justis appetebant meritis, sed instinctu superbae
elationis. Primus omnium praedicti Burchardi nepos,
ejusdem aequivocus, supra modum superbissimus,
relicta sede propria, Augustanae civitatis, procaciter
Lugdunensem arripuit. Qui post multas perpetratas
nequitias, captus a militibus imperatoris, perpetuo
est condemnatus exsilio. Post ipsum vero quidam
comes Girardum suum filium puerulum quemdam
arroganter ibidem, sola praesumptione auctore, substituit,
et ipse post modicum, non ut pastor ovium,
sed veluti mercenarius, in fugam versus delituit.
Quae omnia dum perlata fuissent Romano pontifici,
suggestum est ei a viris fidelibus ut sua auctoritate
patrem Odilonem Cluniacensis monasterii abbatem
ibidem eligeret consecrari pontificem. Sic enim
totius cleri ac plebis optans acclamabat devotio. Qui
protinus mittens eidem patri pallium simul et annulum,
imperavit eumdem praedictae civitati fore archiepiscopum.
Sed vir religiosus, suae humilitatis
attendens propositum, omnimodis renuit fieri. Pallium
et annulum suscipiens, illi qui Deo dignus
existeret reservavit, futuro pontifici ejusdem sedis.
Habetur enim antiquitus ipsa Lugdunensis civitas
index veri luminis maximae partis Galliae, quoniam
praecones primitus Christianae fidei, a sancto Polycarpo
discipulo Joannis apostoli missi, devenientes
universam illustraverunt regionem. Contigit enim
postmodum, ut superius diximus, ut Henricus rex,
recepto regno Austrasiorum, dum comperisset hujus
dissensionis cladem, condoluerit, perquirens quid
exinde agere deberet. Cui, dum apud Vesontionem
devenisset, suggestum est, tam ab episcopis quam ab
omni plebe, ut virum aeque tali ministerio dignum,
Odolricum, scilicet Lingonensis Ecclesiae archidiaconum,
Lugduni constitueret pontificem. Qui protinus,
ut suggestum fuerat, speciosissimis adornatum
indumentis ad praefatam illum destinavit sedem.
Illico nempe restituta est totius provinciae requies
et pax diu optata, cum gaudio. Postmodum vero gens
Hungrorum, jam secundo praedicto regi rebellis existens,
adversus eumdem praeliari disposuit. Contra
quam egressus, licet impar numero, confidens tamen
in Dei auxilio, confligere cum ipsis non timuit. Non
enim erant in exercitu ipsius plusquam sex millia
virorum, cum in Hungrorum phalangibus aestimarentur
ducenta millia armatorum. Erant etiam cum
rege quamplures episcopi cum clericis multis, qui
pietatis gratia inermes cum eo in certamen introierunt. | null | f1c1aaa1-be64-4a23-8006-27f579fa3379 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
In eoque certamine tanta caligo ac tenebrae
occupaverunt Hungrorum partem, ut vix juxta se
positum quis illorum posset agnoscere. Exercitus
quoque regis videbatur clarissimo sole circum et
infra perlustratus. Qui fortiter dimicans innumerabili
caede prostravit adversarios fugavitque, cum de
suis perpauci corruissent. Capta vero praeda hostium,
ac regno, ut primitus coeperat, ordinato, triumphans
rex devenit ad propria.
Contigit ergo tunc temporis ut abbas cujusdam
monasterii honestae possessionis eidem imperatori
equum valde optimum praesentaret, quatenus sibi ac
loco sibi commisso ipsius liberalitatis amicitiam
conciliaret. Fuerat denique idem equus, ignorante
Abbate, cuidam militi clam sublatus sibique pretio
venundatus. At imperator, gratanter illum suscipiens,
suimet evectioni mancipavit. Quodam igitur
die [quo] eidem equo insidens iter agebat, obviam fuit
ei miles cui praefatus equus furtim ablatus fuerat. Qui
prudenter aggrediens imperatorem, in hujusmodi
prorupit verba: « Tu, inquiens, o rex, qui censuram
debes tenere totius justitiae, equum modo [mihi] fraudulenter
abstractum cerneris possidere. » Cui illico
rex tale pertulit responsum: « Si tuus, inquit, est
equus, ut ais, accipe illum cum sessore, et eductecum
quo melius optas, et habeas utrumque quousque
persolutionem furti suscipias. » Miles quoque,
existimans sibi illudi, haerebat stupens. Enimvero
rex compulit eum ut manu injecta duceret utrumque
in suum dominium. Aspicientes vero qui circumstabant,
ingenti admiratione stupuerunt. « Quae
grates, inquiens rex, referendae sunt illi viro qui me
tam subdole in hanc impulit captionem? Qui dum
ab universis horribiliter detestaretur, ait rex: Adducite
illum, ut secundum illusionem quam in me
gessit, in eo vindicetur. Dumque praefatus abbas
accersitus fuisset, ait ei: Depone baculum regiminis
pastoralis, quem credis largitione mortalis hominis
debere gestari. » Quem cum a se projecisset, suscipiens
illum rex, imposuit dexterae imaginis Salvatoris:
« Vade, inquiens abbati, et suscipe illum de
manu omnipotentis regis, nec sis ultra pro eo debitor
alicujus mortalis, sed libere utere eo, ut decet
culmen tanti nominis. » At ipse gaudenter illum
suscipiens, plurimis de tali facto alacritatem contulit
ac dehinc omni cum libertate viguit.
CAPUT V. #De exstirpatione Simoniaca.@#
Dignoscens igitur idem Henricus per universam
Galliam atque Germaniam Simoniacae philargyriae
grassari cupiditatem, coadunari fecit ex omni imperio
suo tam archipraesules quam caeteros pontifices,
et tale eis intulit colloquium: « Lugens vobis incipio
loqui, qui vice Christi in Ecclesia constituti
estis, quam ipse sibi desponsavit, ac pretio sui sanguinis
redemit. Sicut enim ipse gratuita bonitate de
sinu Dei Patris per Virginem ad nos natus est redimendos,
ita suis praecepit, mittens eos in orbem
universum, apostolis: #Gratis accepistis, gratis date.@#
Vos enim, avaritia et cupiditate corrupti, qui, dum
conferre deberetis in hujusmodi transgressionem
(dando et accipiendo) canonem, maledicti estis. Nam
et pater meus, de cujus animae periculo valde pertimesco,
damnabilem avaritiam in vita nimis exercuit.
Idcirco quicunque vestrorum hujusce ( #macula@# ) sese
norunt contaminatos, oportet ut a sacro ministerio
secundum dispositionem canonicam arceantur. Patet
ergo manifestissime quoniam propter hanc offensam
venerunt super filios hominum diversae clades, fames
videlicet atque mortalitas, nec non et gladius. Omnes
quippe gradus ecclesiastici, a maximo pontifice usque
ad Ostiarium, opprimuntur per suae damnationis pretium,
ac, juxta vocem Dominicam, in cunctis grassatur
spiritale latrocinium. » His denique ab imperatore
acerrime prolatis, stupefacti pontifices, quid
illi responderent non habebant. Pertimescebant enim
carere ob hanc culpam propriis episcopatuum sedibus.
Et quoniam non solum in Gallicanis episcopiis haec
pessima pullulaverat nequitia, verum etiam multo
amplius totam occupaverat Italiam; omnia quippe
ministeria ecclesiastica ita eo tempore habebantur
venalia, quasi in foro saecularia mercimonia. Cernentes
quoque episcopi gravi sese invectione irretitos,
misericordiae operam implorabant. At ipse
princeps, misericordia motus, tale consolationis protulit
verbum: « Ite, inquiens, et quod illicite accepistis,
bene disponere satagite, ac pro anima patris
mei, qui hac noxa reus vobiscum tenetur, attentius
intercedere mementote, quatenus ei indulgentiam
hujus facinoris a Deo possitis acquirere. » Tum proposuit
edictum omni imperio suo: ut nullus gradus
clericorum vel ministerium ecclesiasticum pretio
aliquo acquireretur, ac si quis dare aut accipere
praesumeret, omni | null | ce634591-507f-4265-af4c-ea74358eb41d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
honore destitutus, anathemate
multaretur. Spopondit insuper promissum hujusmodi,
dicens: « Sicut enim mihi Dominus coronam
imperii sola miseratione sua gratis dedit, » ita et
ego quod ad religionem ipsius pertinet gratis impendam.
Volo, si placet, ut et vos similiter faciatis.
Ipso quoque in tempore Romana sedes, quae universalis
jure habetur in orbe terrarum, praefato
morbo pestifero per viginti quinque annorum spatia
miserrime laboraverat. Fuerat enim eidem sedi ordinatus
quidam puer circiter annorum 12, contra jus
fasque. Quem scilicet sola pecunia auri et argenti
plus commendavit quam aetas aut sanctitas. Et quoniam
infelicem habuit introitum, infeliciorem persensit
exitum. Horrendum quippe referri turpitudo
illius conversationis et vitae. Tunc vero cum consensu
totius Romani populi atque ex praecepto imperatoris
ejectus [ #al.@# remotus] est a sede, et in loco
ejus subrogatus est vir religiosissimus ac sanctitate
perspicuus, Gregorius, natione Romanus. Cujus videlicet
bona fama quidquid prior foedaverat in melius
reformavit.
CAPITULA LIBRI QUINTI.
I. #Variae quaestiones.@#
II. #De bello mire gesto.@#
III. #De tertia eclipsi solis.@#
IV. #De dissensione Lugdunensis praesulatus.@#
V. #De exstirpatione Simoniaca.@#
CAPUT PRIMUM. #Variae quaestiones.@#
Rerum diversarum permutationibus ac variorum
casuum eventibus attonitae aures, mentesque obtusae
seu hebetatae, universorum tunc temporis pene mortalium,
tum etiam infestationibus sinistrorum spirituum.
Aliquibus tamen revelationum utilium
phantasiae manifestatae fuisse creberrime ferebantur.
Cuidam namque monacho una noctium visum est,
hora qua matutinale agitatum est signum, affuisse
sibi quemdam teterrimum, qui eidem plura persuadendo
inferebat hujuscemodi colloquium: « Cur,
inquiens, vos, monachi, tot labores, tot vigilias
atque jejunia, nec non afflictiones, et psalmodias
pluresque alias humiliationes exercetis extra communem
aliorum hominum usum? Nonne innumerabiles
saecularium homines usque ad vitae terminum
in diversis flagitiis perseverantes, eamdem tamen
percepturi quam vos exspectatis requiem? Sufficeret
enim dies unus, vel hora, ad promerenda praemia
aeternae beatitudinis vestrae justitiae. Namque
tu ipse, miror qua de causa tam sollicitus, mox ut
audis signum, velociter exsurgis a lecto rumpisque
dulcem somni quietem, cum posses quieti indulgere
vel usque ad tertium signum. Est etiam quod tibi
pandam secretum valde memorabile, licet nostrae
sit parti dispendium, vestrae quoque salutare remedium.
Nam constat omnibus annis, die qua Christus
resurgens ex mortuis vitam reparavit humani generis,
ab eodem universa spoliari tartara et suos quoque
reduci ad supera. Pro qua re nihil vobis pertimescendum.
Quidquid libuerit voluptatum carnis
ac desideriorum securi agere potestis. » Haec nempe
et alia perplura, sicuti erat fallacissimus daemon,
eidem monacho illudens, frivola retulit, adeoque
illum illexit, ut communi fratrum synaxi matutinali
defuerit. Illud sane quod de Dominica resurrectione
seductorie confinxit, verba sacri redarguunt Evangelii,
quae dicunt: « Multa corpora sanctorum, qui
dormierant, surrexerunt. » Non, inquiunt, #omnia,@#
sed #multa.@# Et ita revera profitetur fides catholica.
Licet enim aliquoties, vera Omnipotentis praescientia
disponente, fallacissimi omnino daemones minus
irrita praenuntient, tamen, quantum ex illorum deliberatione
fit, perfunctoria ac seductoria conflant;
vel etiam, si contigerit ex parte quae praesagantur
ab eisdem fieri, non plane saluti humanae sunt profutura,
nisi forte divina fiat providentia, ob correctionis
solertiam.
Hujusmodi igitur mihimet nuperrime multoties,
Deo propitiante, palam est contigisse. Nam dum
aliquando in beati martyris Leodegarii monasterio,
quod Cappellis cognominatur, positus degerem,
nocte quadam, ante matutinalem synaxin, astitit
mihi ex parte pedum lectuli forma homunculi teterrimae
speciei. Erat enim, quantum a me dignosci
potuit, statura mediocris, collo gracili, facie macilenta,
oculis nigerrimis, fronte rugosa et contracta,
depressis naribus, ore exporrecto, labellis tumentibus,
mento subtracto ac perangusto, barba caprina,
auribus hirtis et praeacutis, capillis stantibus et incompositis,
dentibus caninis, occipitio acuto, pectore
tumido, dorso gibbato, clunibus agitantibus, vestibus
sordidis, conatu aestuans ac toto corpore praeceps;
arripiensque summitatem strati in quo cubabam,
totum terribiliter concussit lectulum, ac deinde
infit: « Non tu in hoc loco ultra manebis. » At
ego territus, evigilansque, sicuti repente fieri
contingit, aspexi talem quem praescripsi. Ipse vero
infrendens identidem aiebat: « Non hic ultra | null | 9d337c9f-3195-4590-95ba-834f0195dd32 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
manebis. »
Illico denique a lectulo exsiliens, cucurri in
monasterium, atque ante altare sanctissimi patris
Benedicti prostratus ac nimium pavefactus diutine
decubui. Coepique acerrime ad memoriam reducere
quidquid ab ineunte aetate offensionum graviumque
peccaminum procaciter seu negligenter commiseram,
tum praecipue, quoniam pene nulla poenitudinis
satisfactio ob amorem seu timorem divinitatis
a me exinde successerat. Ita quoque, miser et confusus
jacens, non habebam quid potissimum dicerem,
nisi tantum: « Domine Jesu, qui venisti peccatores
salvos facere, secundum magnam misericordiam
tuam miserere mei. » Interea confiteri non erubesco
me non solum in peccatis parentum meorum genitum,
verum fuisse moribus importunum, et actibus
intolerabilem plusquam narrari queat exstitisse. Vi
etiam cujusdam monachi, mei scilicet avunculi, abstractus
a perversissima, quam prae caeteris agebam,
saecularis vitae vanitate. cum essem ferme duodennis
atque monachili indutus habitu, heu! proh dolor!
quoniam veste solummodo, non mente mutatus.
Quaecunque enim a Patribus vel spiritalibus fratribus
modesta et sancta charitative mihi suggererentur,
truculenti animi inflatione turgidum scutum cordis
gerens, dictante superbia, ne salubria me contingerent,
opponebam. Dehinc senioribus non obediens,
coaequalibus molestus, junioribus onerosus, atque,
ut vere fatear, universis mei praesentia gravedo erat,
levamen absentia. Praeterea his et hujusmodi praedicti
loci fratres instigati expulerunt me a contubernio
suae habitationis, tamen scientes non defore mihi
locum quempiam commanendi, tantum ob litteratoriam
notionem. Hoc etiam persaepe expertum fuerat.
Post hoc igitur in monasterio sancti Benigni, Divionensis
martyris, locatus, non dispar, imo idem
mihi visus est in dormitorio fratrum. Incipiente aurora
diei, currens exiit a domo latrinarum, taliter
inclamando: « Meus baccalaureus ubi est, meus
baccalaureus ubi est? » Sequenti quoque die, eadem
fere hora, aufugiens abiit exinde quidam frater juvenis,
mente levissimus, Theodoricus nomine, rejectoque
habitu, per aliquod temporis spatium saeculariter
vixit. Qui postmodum, corde compunctus, ad
propositum sacri ordinis rediit. Tertio quoque, cum
apud coenobium beatae semperque virginis Mariae,
cognomento Meleredense, demorarer, una noctium,
dum matutinum pulsaretur signum, et ego, labore
quodam fessus, non, ut debueram, mox ut auditum
fuerat exsurrexissem, mecumque aliqui remansissent,
quos videlicet prava consuetudo illexerat, caeteris
ad ecclesiam concurrentibus; egrediens autem
post fratrum vestigia anhelus ascendit gradum praesignatus
daemon, ad dorsum manibus reductis, haerensque
parieti bis terque repetebat dicens: « Ego
sum, ego sum, qui sto cum illis qui remanent. »
Qua voce excitus, caput elevans, vidi recognoscens
quem bis dudum jam videram. Post diem vero tertium,
unus ex illis fratribus qui, ut diximus, clancule
cubitare soliti fuerant, procaciter a monasterio
egressus, praefato daemone instigante, sex dies extra
monasterium cum saecularibus tumultuose mansit.
Septima tamen die, correptus recipitur. Profecto,
ut beatus Gregorius testatur, quibusdam hic apparent
ad suum detrimentum, aliquibus vero ad emendationis
emolumentum. Quod mihi contingat ad
salutem orari ac provenire opto per Dominum Jesum
Redemptorem nostrum. Illud nempe attentius est
memoriae commendandum quoniam, dum manifestissima
prodigia in corpore adhuc constitutis, sive per
bonos, seu per sinistros spiritus ostantentur, non
illos diutius in hac carne victuros quibus hujusmodi
videre contigerit ( #certum est@# ). Hujus quoque assertionis
experimenta multa comperimus, ex quibus etiam
nonnulla memoriae commendari placuit, ut, quoties
evenerint, cautelam inferant potius quam deceptionem.
Apud castrum Tarnodorense erat quidam presbyter
religiose degens, Fretterius nomine, tempore
quo Bruno Lingonum praesulatum tenebat. Hic vero,
una dierum Dominica jam vesperascente, cum coenaturus
esset, exivit paululum se relevandi gratia
ad fenestras domus suae, prospiciensque vidit a septentrionali
parte egredi acies equitum, velut in
praelium, innumerae multitudinis, pergentes ad occidentem.
Quas cum diu multumque intuitus fuisset,
aestuans vocare quempiam e suis ad testimonium
tanti ostentus. Dum autem coepit clamare ut occurreretur,
rarescendo protinus disparuerunt. Ipse
quoque tanto animi terrore perculsus [est] ut vix a lacrymis
se continere posset; dehinc coepit infirmari,
eodemque anno, ut optime vixerat, obiit. Portento
denique subtractus quod vidit, illi qui persensere
testes fuerunt. Nam sequenti anno filius regis Roberti
Henricus, qui post illum regnavit, ad idem castrum
ira permotus veniens cum ingenti exercitu,
multa ibidem hominum | null | 29078ee2-e054-430b-97ec-a87d4b522edf | latin_170m_raw | null | None | None | None |