Datasets:

razhan

/

fw2-ckb

like 0

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە ٣١ی ئایار ١٥١ـەم ڕۆژی ساڵە، (١٥٢ـەم لە ساڵە پڕەکاندا) لە ڕۆژژمێری گرێگۆریدا، ٢١٤ ڕۆژی ماوە بۆ کۆتایی ساڵ - بۆردومانكردنی شاری سلێمانی لهلایهن ئینگلیزهوه - هێزى ئاسمانى بهریتانیا شارى سلێمانى بۆردمان كرد و له ئهنجامدا نزیكهى حهفتاو پێنج ماڵى شارهكه وێران بوون و ژمارهیهكیش بوونه قوربانى ئهوكات سلێمانى له ئهنجامى شۆڕشى دووهمى شێخ مهحوودى حهفیدهوه رزگار كرابوو ، له مانگى ئهیللولى 1922دا ماوهى دهست بهسهرى شێخ مهحموود له كوهیت تهواو بوو گهرایهوه بۆ سلێمانى له پێنجى ههمان مانگدا راپهرینهكهى خۆى راگهیاندوو له ژێر پاڵهپهستۆى شۆڕشگێڕاندا ئینگلیزهكان له سلێمانى و ناوچهكانى دهوروبهرى كشانهوه له 12 ئهیلوولى ههمان ساڵدا شێخ مهحموود له سلێمانى پاشانشینییهكى راگهیاند له 10ى تشرینى یهكهمى 1922دا یهكهمین ئیدارهى كوردى به سهرۆكایهتى شێخ قادرى حهفید پێك هێنرا ، بهلام دواجار پاش دووبارهبوونهوهى بۆردمانى فڕۆكهكان شێخ مهحموود سلێمانى بهجێهێشت و بهمهبهستى درێژدان به راپهرینهكهى رووى له ناوچهكانى پێنجوون كردو دهسهلاتدارییهكهشى خامۆش كرا ، ئهو دهسهلاتداریه ناوخۆییهى كه بهریتانیا ماوهیهك دانیان پێدانابوو . - 1980 - كهناڵی دهستی CNN به كارهكانی كرد. - 1931 - جهيمس كلارك رۆز بهستهڵهكی باكوری دۆزیهوه. - 1952 - بهرلین بوو به دوو بهشهوه. لە دایکبوونەکان[دەستکاری]

<urn:uuid:a041e70c-3241-4565-8b14-0163c936a4fb>

CC-MAIN-2016-07

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%A3%D9%A1%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B1

2016-02-08T03:58:45Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701152130.53/warc/CC-MAIN-20160205193912-00291-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9715449810028076, "sdh_Arab_score": 0.024655289947986603}

چەند ساڵێک لەوەوبەر، دوای ڕوخانی سەدام حوسەین، لە چاوپێکەوتنێکدا لەسەر بارودۆخی عێراق، باسم لە ئەگەری وەرگەڕانی عێراق بۆ کۆمەڵێک «فیدرالیاتی فاشیستیانە» کرد. ئەوکات وەرگەڕانی عێراق بۆ چەند فیدرالییەتێکی فاشی کە هاوپەیمانییەکی عەسکەریو ئابووری لە نێوان کۆمەڵێک نوخبەی سیاسی جیاوازدا ڕایبگرێت، ئەگەرێکی زۆر گەورە نەبوو. ساتی دوای ڕوخانی سەدام، بۆ هەموومان ساتی خەون بینین بوو بە دیموکراسییەتەوە، بەڵام بە تێپەڕینی کات، دەستگرتنی ژمارەیەک میلیشیای عەسکەری بەسەر عێراقداو دابەشکردنیان بۆ ناوچەکانی دەسەڵاتو دروستکردنیان بۆ کۆمەڵێک هاوپەیمانی «ئابووریو عەسکەری» داخراو، وایکرد پڕۆژەی دروستکردنەوەی عێراقی لەسەر بنەمای دیموکراسی لە بنەوەڕا هەڵبوەشێتو دەوڵەتی مەرکەزی عێراق ببێتە چوارچێوەیەک بۆ شەرعییەت بەخشین بە ژمارەیەک ئیداراتی لۆکالی فاشی دابڕاو لە یەک، کە تەنیا شتێک پێکەوە ڕایگرتوون قازانجی هاوبەشی سەرانی هەرێمە فاشییەکانە لەگەڵ یەکدا. ئەوەی ئێستا ئێمە لە ناویدا دەژین مۆدێلێکی نوێیە کە بە ئاسانی دەکرێت بە «فیدرالییەتی فاشیستیانە» ناوی ببەین، کە تەنیا هاوپەیمانی ناوی بۆ زامنکردنی پارەو دەسەڵاتە، لە ناو کۆمەڵێک هێزدا کە هیچیان ناتوانن دەوڵەتێکی فاشی تۆتالیتار دروستبکەنەوە، بەڵام هەر یەکەیان بە تەنیا دەتوانن کۆمەڵێک ناوچەی دەسەڵاتی فاشیستیانە دروستبکاتو لە بری فاشیزمێکی سەنترال «کە مۆدێلی بەعسیانەی فاشیزم» بوو، فاشیزمێکی بێسەنتەر بونیادبنێن. واتە ئەوەی لە دوای ڕوخاندنی سەدامەوە ڕویداوە هیچ نییە جگە لە پرۆسەیەکی عەسکەریو ئابووری گەورەی «دیسەنترالیزەیشن ـ Dezentralisation»: واتە ترازانی فۆرمی گەورەی دەوڵەتی فاشیستی، بۆ زنجیرەیەک فاشیزمی میکرۆسکۆبی... بۆ زنجیرەیەک ئیماراتی فاشیستی، کە هەر هێزە لە ناوچەو لە شارو بەسەر بیرەنەوتی خۆیدا دەسەڵاتی رەهای خۆی هەیەو بە پۆستاڵو تفەنگو کوتەک نەیارانی خۆی دەپلیشێنێتەوە. فۆرمی «ئیماراتی فاشیستی» یان «فیدرالیاتی فاشیستی» لە فۆرمی فاشیزمی سەنترال ترسناکترە، چونکە لە فاشیزمی سەنترالدا یەک دیکتاتۆر، یەک دەزگای عەسکەری، یەک ئابووری سەنترال هەیە. لێرەدا دەوڵەت بە مانا ناسراوەکەی فۆرمی دەوڵەت, بە دەزگاو سروتو ئەتەکێتو وەزیفەکانییەوە ئامادەیە، هێشتا دەوڵەت وەک بەشێک لە کۆمەڵگای شارستانیو نێودەوڵەتی سەیردەکرێت، ڕەفتارەکانی دەکەونە ژێر چاوەدێری دەرەوە، سەرانی گەورەی دەوڵەت بەرپرسن لە کردارەکانی خۆیان. بەڵام لە فۆرمی ئیماراتی فاشیستیدا، دەوڵەت بە مانا تەقلیدییەکەی دەبێتە قاوغێکی بۆشو سێبەرێکی تەنک، خودی ئەوانەی کە دەوڵەت دەبەن بەڕێوە تەنیا بەو نیازە لەدەوڵەتدان بۆئەوەی دەسەڵاتی لۆکاڵی خۆیان بپارێزن. دەوڵەتی ناوەند دەبێتە فۆرمێک کە تێیدا فاشیستە لۆکاڵەکان بەدوای هاوپەیمانیو دۆستایەتیو شەراکەتی ئابوریو سەربازیدا لەگەڵ فاشیستە لۆکاڵەکانی تر دەگەڕێن. لێرەدا دەوڵەت وەک کۆنفیدراسیۆنە خێڵەکییە کۆنەکانی لێدێت، بەڵام لەبری ئەوەی کۆمەڵێک فیوداڵو ئاغا لە خۆبگرێت، کۆمەڵێک هێزی فاشیستی جیاواز جیاواز دەگرێتە ئامێز، کە شوناسی ئایدۆلۆژیو ئەتنیان جیاوازە، بەڵام شوناسی سیاسیان بریتییە لە مۆنۆپۆڵکردنی دەسەڵاتو پارەو میدیا. مەترسی ئەمجۆرە لە فاشیزم ئەوەیە کە یەک دەموچاوی دیاریکراوی نییە، هەر فاشیزمەو دڕندەی خۆی لە هەرێمێک یان چەند شارێکدا دروستدەکات، پارەی نەوت کۆمەکی پێدەکات هێزێکی میلیشیایی گەورە پێکەوەبنێت، لای دیکتاتۆرەکانی ناوچەکە پشتو پەنا پەیدادەکات، بە نوخبەیەک لە پیاوانی دڵسۆزو بێدەنگو لاوازو توتیوار ئیدارەیەکی حیزبی دادەمەزرێنێت، ئیمارەتێکی پۆلیسی دادەڕێژێت کە ئەمیرە سیاسییەکەی لە سنووری دەسەڵاتی خۆیدا لە دیکتاتۆرە گەورەکانی ناو دەوڵەتە گەورەکان ترسناکتر حوکمی ژێردەستەکانی خۆی دەکات. ئەمجۆرە فاشیزمە لۆکاڵانە مەرج نییە هەموو جارێک لەسەر تێکشکاندنی ئەتنییەک یان دینێکی تر ئیشبکەن، ئەم مۆدێلە زۆربەی وەخت هەڵاوسانێکی ترسناکی مۆدێلی خێڵی پەتریارکی خۆرهەڵاتییە کە لە ناو شارو لەفەزای سیاسی مۆدێرندا گەورەکردنو هەوکردنێکی ترسناک بەخۆیەوە دەبینێت. خودی سەرهەڵدانی ئەمجۆرە مۆدێلە، نیشانەیەکی مێژوویی گەورەیە بۆ پاشەکشەیەکی گەورە لە فۆرمو دەسەڵاتی حیزبدا. لە سەرەتاکانی سەدەی بیستدا فۆرمی حیزب وەک ئەلتەرناتیڤو جێگرێکی گرنگی فۆرمی خێڵ لە ڕێکخستنی ژیانی سیاسیدا سەرهەڵدەدا، بەڵام ئەو گەشە ترسناکەی ئەرستۆکراتییەتی سیاسیو دینی لە عێراقدا دوای جەنگی کەنداوی یەکەم بە خۆیەوە بینی، حیزبی گۆڕی بۆ دەزگایەکی ئەمنیو عەسکەری ڕووت، واتە گێڕایەوە بۆ فۆرمە خێڵەکییەکەی، بۆ ئەو فۆرمەی کە تێیدا ئایدۆلۆژیا هێزی پێکەوەبەستنو گرێدەری ناو پێکهاتی سیاسی نییە، بەڵکو وەلاوو لایەنگری بێقەیدو شەرتو کوێرانە بۆ سەرەک خێڵی مۆدێرن «کە چیتر بە هەڵە پێیدەگوترێت سەرۆکی حیزب» شتەکان دیاریدەکات. هەر کاتێک حیزب وەک جۆرە «پەیوەستێکی ئایدۆلۆژی» هەڵوەشا، ئیدی حیزب دەبێتە جۆرە «خێڵێکی مۆدێرن» کە تەنیا بەیەک شێواز دەتوانێت حوکمبکات کە شێوازی فاشیستیانەیە. فاشیزم لە جەوهەریدا هەڵوەشاندنەوەی ئەو شێوازەی حوکمڕانییەیە کە لەسەر «پەیمانی کۆمەڵایەتی» بەندە، بۆ قازانجی ئەو شێوازە لە حوکم کە لەسەر فۆرمی «ئاغاو کۆیلە» ڕاوەستاوە. فۆرمی ئاغاو کۆیلە، فۆرمی دەسەڵاتی خێڵەکییە، ئەم فۆرمەش لە کۆمەڵگای مۆدێرندا کە دەگوازرێتەوە بۆ ناو سیستمی ئیداری نوێ، بۆ پەیوەندی حاکمو مەحکوم، بۆ پەیوەندی حیزبو کۆمەڵگا... ڕاستەوخۆ لە فاشیزمدا تەواودەبێت. ئێستا لە کوردستاندا زەقترین مۆدێلی «فاشیزمی میکرۆسکۆبی دەبینین» کە فۆرمێکی تەواو جیاوازە لە فاشیزمە گەورەکان، ئەم فاشیزمە فیدرالییانە هێندەی مەبەستیان پاراستنو بەهێزکردنو چەسپاندنی کولتووری ئاغاو کۆیلەیە، هیچ پڕۆژەیەکی دییان نییە... لێرەوە جەوهەری سیستمەکە هێشتنەوەی ئەبەدی ئاغایە بە ئاغاییو کۆیلەیە بە کۆیلەیی. بەڵام دیارە گواستنەوەی فۆرمی حوکمرانی ئاغاو کۆیلە لە فۆرمی سەرەتاییو خێڵەکی ڕووتەوە بۆ فۆرمی مۆدێرن، ئیشێکی گەورەو ترسناکو تاریکی دەوێت. لەمجۆرە فاشیزمەدا دەبێت کۆی ئیدارەکان، کۆی پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکان، کۆی فەزای گشتی، لەسەر فۆرمی پەیوەندی ئاغاو کۆیلە بونیادبنرێتەوە. لێرەوە خێڵی مۆدێرن وەک خێڵی جاران نییە کە سنووری کارکردنی چەند دێیەک بێتو کۆیلەکانی چەند جووتیارێک بن،... خێڵی مۆدێرن کە ناوکەو جەوهەری فاشیزمی خۆرهەڵاتییە، دەوڵەتو دەزگاکانی خوێندنو دەزگاکانی راگەیاندنو دادگاو کۆی ئۆرگانەکانی لهبەردەستە. ئیدی لەسایەی ئەودا تەواوی شێوە پەیوەندییەکانی دەسەڵات، لەسەر فۆرمی پەیوەندی ئاغاو کۆیلە بونیاد دەنرێنەوە. پەتریارکی گەورەش «کە تەنیا لهسنووری ئیمارەتە فاشیستییەکەی خۆیدا گەورەیەو لەدەرەوەی ئەو سنوورە دەسەڵاتەکانو پلەوپایەکانی هەمووی تەشریفاتیو کارتۆنین» دەبێت بەسەمبولێکی بچوک، بۆ هێزێکی بچوک، کە لەژێر گەمارۆیەکی گەورەدا رۆژ دوای رۆژ زیاتر بەرەو دڕندەییو تێکچوونو لەدەستدانی جڵەوی عەقڵ دەچێت... له«عێراقی فاشی فیدرالی»دا ئەمجۆرە فاشیزمە میکرۆسکۆبیانە بە هەموو جێگایەکدا بڵاوبۆتەوە، تەواوی هەرێمە جیاوازەکانی عێراق بوون بە هێلانەی چەشنە جیاوازەکانی فاشیزم، لهفاشیزمی قاعیدەوە بیگرە بۆ فاشیزمی مەزهەبی لهباشوورو فاشیزمی ناسیونالیستە عەرەبەکان لهناوەڕاست، بەڵام هەموو ئەو پەردە ئایدۆلۆژیانە هیچ نین جگە لهپەردەی تەنک، چونکە خاڵی هاوبەشی هەموو ئەوانە داڕشتنی فۆرمێکە لهفاشیزمی لۆکاڵی کە تەنیا بۆ مۆنۆپۆلکردنی دەسەڵات ئیشدەکەنو لهجوڵانێیەکی بەردەوامدان لهنێوان هەردوو فۆرمی «ئۆلیگارشی: حوکمی کەمینە»و «مۆنارشی: حوکمی موتڵەقی یەک دیکتاتۆر یان یەک بنەماڵەدا». هەموو فاشیزمە میکرۆسکۆبییەکانی عێراق لهسلێمانییەوە تا بەسرە، پاشخانی ئایدۆلۆژیان هەرچییەک بێت، یەک ستراکتوریان هەیە، لەسەر وێرانەو هەرەسی خەونە گەورەکانی ناسیونالیزمی عەرەبی یان کوردی یان مەزهەبگەراکان دروستبوون، لهپاشماوە لەت لەتو هەلاهەلاکانی ئەو خەونانە ماونەتەوە. بە کۆ یەک دینەمۆ دەیانجوڵێنێت، ئەویش ئەوەیە مۆدێرنکردنەوەی ژیان نەگوازرێتەوە بۆ مۆدێرنکردنەوەی ستراکتوری سیاسی. نەهێڵن گۆڕانکارییە مێژووییە گەورەکان بگاتە دەسەڵاتی بنەماڵەی خۆیانو نوخبەکەی هاوڕێیان. ڕاستە ئێستا لهشارێکی وەک سلێمانی بە حوکمی ئەوەی لههەموو جێگایەکی دی زیاتر شەڕی فاشییەت دەکاتو تەسلیمی دیماگۆکییەتە ناسیونالیو دینییەکانی نابێت، زەبری کوتەکو پۆستاڵی ئەمجۆرە لهفاشیزم زیاتر دەبینرێت، بەڵام فاشیزم لههەموو شوێنێکی کۆمەڵگای عێراقییەوە هەڵدەقوڵێت... ئێستا وەرگەڕانی عێراق لهپڕۆژەی دەوڵەتێکی دیموکراسییەوە بۆ دەوڵەتی فیدرالییە فاشیستییەکان، یان ئەمارەتە فاشیستییەکان بە روونی هەستی پێدەکرێت. ئەوە وادەکات پاشەڕۆژی ئەم وڵاتە پاشەڕۆژێکی تاریکتر بێت لەوەی چاوەڕواندەکرا، چونکە بەپێچەوانەی فاشیزم لهدەوڵەتی مەرکەزیدا ئێمە ئێستا لەبەردەم دەیان نوخبەی فاشیداین کە بەدەمامکی جیاواز جیاوازەوە دەردەکەون، پەلاماری دەسەڵات دەدەن، دوور لهچاودێری دونیا دڕندانەترین شێوەی سەرکوتکردنی ئینسان دەگرنەبەر... لێرەوە شەڕ لەگەڵ فاشیزمدا لهعێراق «بە کوردستانو عەرەبستانییەوە» شەڕێکی سەختترو خوێناویتر دەبێت، وەک شەڕی گەلی لیبی دژ بە قەزافی، یان جەنگی ئازادیخوازانەی گەلی سوریا دژ بە فاشیزمی بنەماڵەی ئەسەد. فاشیزمی میکرۆسکۆبی، کە فۆرمی فاشیزمی کوردیشە، دەتوانێت بچوکی دەسەڵاتو سنووداری هەرێمی خۆی وەک هۆکارێک ببینێت بۆ بێباکیو خاڵیبوونەوەی رەها لهمۆراڵو بەکارهێنانی ئەوپەڕی دڕندەیی لهئیدارەداندا... بۆیە خەبات لهدژی درێژخایەنتر، مانادارترو ستراتیژیتر دەبێت.

<urn:uuid:7d9c957a-1874-4d1e-a191-9934cbfd960f>

CC-MAIN-2016-07

http://bachtyar-ali.blogspot.com/2011/05/blog-post_13.html

2016-02-10T04:29:15Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701158609.98/warc/CC-MAIN-20160205193918-00264-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.824545681476593, "sdh_Arab_score": 0.10264072567224503, "hac_Arab_score": 0.07261166721582413}

مەنچستەر پۆتانەکان: مانچستەر یەکێکە لە شارەکانی ئینگلاند ، یەکێکیشە لە شارە دڵڕفێن و گەشتیاریەکانی ووڵاتەکە ، لەڕووی مێژووشەوە شارەکە لە سەدەی یەکەمی زاینی دۆزراوەتەوە ، شارەکە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاوای ئینگلاند ، لە ڕووی وەرزشیشەوە شارەکە بەھێزترین دووتیپی تۆپی پێی ھەیە لە جیھان کە باشترین یاریکەر تیایدا یاری دەکەن ئەوانیش یانەکانی مانچستەر یونایتد و مانچستەر سیتی. بەستەری دەرەکی[دەستکاری] |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:2741620a-9078-4431-bc16-b944e4668dc2>

CC-MAIN-2016-07

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%D9%86%DA%86%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1

2016-02-11T10:45:18Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701161942.67/warc/CC-MAIN-20160205193921-00302-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9978344440460205}

مافنامەی جیھانیی مناڵان مافنامەی جیھانیی زارۆکان (بە ئینگلیزی: The United Nations Convention on the Rights of the Child) پێشەکی دەوڵەتانی پەیمانبەست، کە، لەبەر ڕۆشنایی پرنسیپەکانی «بەیاننامەی دەوڵەتانی یەکگرتوو»، پێیان وایە سەلماندنی باوەڕی سەروەریی ڕەسەن لای ھەموو ئەندامانی مرۆڤایەتی و باوەڕی ئەوەی مافی ھەر ھەموو یەکسانە و دەست تێوەردان ھەڵ ناگرێ، بنەمایە بۆ ئازادی، دادپەروەری و ئاشتی لە جیھاندا، ڕەچاوی دەگرن کە، گەلانی دەوڵەتانی یەکگرتوو UN، لە «بەیاننامە» کەیانەدا، دووپاتی دەکەنەوە کە باوەڕیان ھەیە بە مافە بنگەییەکانی مرۆڤایەتی و بە سەروەری و ڕێزی تاکەکەس و بڕیارە کارئاسانی بکەن ھەم بۆ گەشانەوەی جڤاکی و ھەم بۆ سەرخستنی ئاستی گوزەران بە ئازادییەکی زیاترەوە، دەیسەلمێنن کە، سازمانی دەوڵەتانی یەکگرتوو UN، ھەم لە «مافنامەی مرۆڤ» («جاڕی گەردوونیی مافی مرۆڤ») و ھەم لە »پەیماننامەی نێودەوڵەتیی دەربارەی مافی مرۆڤ» . دا، بەیانی کردووە و ھاوڕایە لەسەر ئەوەی ھەموو ئەو ئازادی و مافانەی باسیان لەوێدا ھاتووە بە ھەموو مرۆڤیک ڕەوایە، بێ ھیچ جۆرە جیاوازییەک، وەک ڕەگەز، ڕەنگ، زایەند، زمان، دین، بیروڕای سیاسی یان ھەر بابەتێکی دیکە، بنەچەی نەتەوەیی و جڤاکی، سامان، بنەماڵە یان ھەر پێگەیەک. جەخت دەکەن لەسەر ئەوەی، سازمانی دەوڵەتانی یەکگرتوو UN، لە «مافنامەی مرۆڤ»– دا بانگی داوە کە زارۆک مافی ھەیە لە سەرپەرشتی و ھاریکاریی تایبەتدا. باوەڕیان ھەیە بەوەی خێزان . کە پۆلێکی بنگەیی جڤاتە و ژینگەیەکی سروشتییە بۆ گەشە کردن و خۆش گوزەرانیی ھەموو ئەندامانی و بەتایبەتی زارۆک – دەبێ پاراستن و ھاریکاریی پێویستی بۆ تەرخان بکرێت بۆ ئەوەی بەرپرسایەتیی تەواوی خۆی لە جڤاتدا ببینێت. دەیسەلمێنن کە زارۆک، بۆ گەشە کردنی تەواو و ھاوئاھەنگی کەسایەتی خۆی، لە ژینگەی خێزاندا، پێویستی بە کەژێکی شاد، پڕ خۆشەویستی و دەرک کردن ھەیە. بڕوایان وایە کە دەبێ زارۆک تەواو ئامادە بکرێت بۆ ژیانێکی سەربەخۆی ناو کۆمەڵگە و لەبەر ڕۆشنایی ئەو بیرۆکانەی ناو «بەیاننامەی دەوڵەتانی یەکگرتوو» بار بھێنرێن، بە تایبەتی بیرۆکەگەلی ئاشتی، سەروەری، سنگفرەوانی، ئازادی، یەکسانی و ھاریکاری. ڕەچاوی دەگرن کە، پێداویستیی سەرپەرشتییەکی تایبەتی زارۆک جێگیرە، ھەم لە «بەیاننامەی ژنێڤ – دەربارەی مافی زارۆک» ی ساڵی ١٩٢٤ . دا و ھەم لە «بەیاننامەی مافی زارۆک» . دا کە ٢٠ ی نۆڤەمبەری ١٩٥٩ لە لایەن ئەنجومەنی گشتییەوە بڕیاری درا. پاشان ئەم پێداویستییە سەلمێندرا لە «مافنامەی مرۆڤ» و لە «پەیماننامەی نێودەوڵەتی دەربارەی مافگەلی مەدەنی و سیاسی» (بە تایبەتی لە بەندی ٢٣ و ٢٤ دا) و لە «پەیماننامەی نێودەوڵەتی دەربارەی مافگەلی ئابووری، جڤاکی و فەرھەنگی» (بە تایبەتی لە بەندی ١٠ دا) و ھەروەھا لە ڕێنامە و ئامرازەکانی کۆمەڵەی پەیوەندیدارەکان و سازمانە نێودەوڵەتییەکانی کار بۆ خۆشگوزەرانیی زارۆک دەکەن. ڕەچاوی دەگرن کە، ھەروەک لە «بەیاننامەی مافی زارۆک» دا ھاتووە: «زارۆک، بە ھۆی کاڵیی لەشەکی و ھۆشەکییەوە پێویستی بە سەرپەرشتی و پاراستنی تایبەت ھەیە کە داوای پەرژینی قانوونی دەکات، ھەم پێش، ھەم پاش زان». جەخت دەکەن لەسەر ئەو پەیماننامانەی باس لە پرنسیپە جڤاکی و مافەکییەکان دەکەن کە دەربارەی سەرپەرشتی و پاراستنی زارۆکن. بەتایبەتی ئەوانەی سەربە دۆزی جێنشین و تەبەننیی زارۆکن، لە ھەردوو بواری میللی و نێودەوڵەتیدا، ڕێساگەلی سازمانی دەوڵەتانی یەکگرتوو UN دەربارەی ئاستی ھەرەژێری دادپەروەری لە مەسەلەی تاوانی لاوان (ڕێساگەلی پەکین)، ھەروەھا ئەو پەیماننامانەی دەربارەی پاراستنی ژن و زارۆکن کاتی تەنگانە و ناکۆکیی چەکدارانە. دەیسەلمێنن کە، لە ھەموو وەڵاتانی جیھاندا، زارۆک ھەن لە بارودۆخێکی فرە سەختدا دەژین و ئەمانەش پێویستیان بە ئاگا لێ بوونی تایبەت ھەیە. گرنگی دەدەن بەوەی ھەر میللەتێک نەرێت و بەھای فەرھەنگیی خۆی ھەیە بۆ پاراستن و گەشەی ھاوئاھەنگانەی زارۆک. دەیسەلمێنن کە، گرنگە ھاریکاریی نێودەوڵەتی ھەبێت بۆ پێشخستنی گوزەرانی زارۆک لە ھەر وەڵاتێک، بەتایبەتی لە وەڵاتانی فراژی. ڕێک کەوتن لەسەر ئەوەی: بەشی یەکەم[دەستکاری] بەندی ١ لەم مافنامەیەدا، مەبەست لە زارۆک ھەموو مرۆڤێکە تەمەنی ژێر ھەژدە ساڵ بێت، مەگەر ئەو قانوونەی دەیگرێتەوە تەمەنێکی زووتر بۆ ڕسکان دابنێت. بەندی ٢ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست ڕێزی مافەکانی ئەم پەیمانانە دەگرن و دەستەبەریان دەکەن بۆ ھەر زارۆکێکی ناوچەی دەسەڵاتی قانوونی خۆیان بێ ھیچ جۆرە ھەڵاواردنێک، ھەر چییەک بێت ڕەگەز، ڕەنگ، زایەند، زمان، دین، بیڕوڕای سیاسی یان ھەر دیدێکی دی، بنەچەی میللی، نەتەوەیی و جڤاکی، سامان، ھاندیکاپ، بنەماڵە یان ھەر پێگەیەکی دیکەی زارۆکەکە، دایکوباوک یا سەرپەرشتی زارۆک. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی پێویست دەنێن بۆ دەستەبەر کردنی پاراستنی زارۆک بەرانبەر ھەموو جۆرە ھەڵاواردن و سزا دانێک کە پەیوەندی بە پێگە، چالاکی، بیروڕا دەربڕین و بڕوای دایکوباوک، سەرپەرشت یان ئەندامێکی خێزانەکەیەوە، ھەبێت. بەندی ٣ ١. لە ھەموو ھەڵوێستێکدا کە پەیوەندی بە زارۆکەوە ھەبێ، لە ھەر مەڵبەندێکی جڤاکیی خۆشگوزەران بێ، چ کەسەکی چ دەوڵەتی، دادگە، فەرمانگەی بەڕێوەبەرایەتی یان بنگەی قانوونڕێژ بێ، دەبێ بەرژەوەندی زارۆک لە پلەی یەکەمدا بێ. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن ھەموو سەرپەرشتی و پاراستنێکی پێویست بۆ خۆشگوزەرانی زارۆک تەرخان بکەن، بە ڕەچاو گرتنی ئەو ماف و ئەرکانەی پەیدا دەبن بۆ دایکوباوک، کەسی سەرپەرشت یان ئەوانەی بەرپرسایەتیی قانوونییان ھەیە بەرانبەر زارۆکەکە و بۆ ئەم مەبەستەش ھەموو ھەنگاوێکی پێویستی قانوونی و ڕێبەری دەنێن. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن کە ھەموو بنگە، مەڵبەند و فەرمانگەیەکی بەرپرس لە پاراستن و سەرپەرشتی زارۆک، پەیڕەوی ئەو ڕێساگەلە دەکەن کە بنگەی دەوڵەتی دایڕشتوون، بەتایبەتی لە بواری ئاسوودەیی، تەندروستی، ژمارەی کارمەندان، ژێھاتی و ھەروەھا چاودێریی پسپۆڕانە. بەندی ٤ دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی پێویستی قانوونی، ڕێبەری و ھی دیکە دەنێن بۆ جێبەجێ کردنی ئەو مافانەی لەم مافنامەیەدا ھاتوون. دەربارەی مافگەلی ئابووری، جڤاکی و فەرھەنگی دەبێ دەوڵەتانی پەیمانبەست، ھەتا ئەوپەڕی توانا کاری بۆ بکەن، گەر پێویستیش بوو ھەوڵی ھاریکاریی نێودەوڵەتی بدەن. بەندی ٥ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێت ڕێزیان ھەبێت بۆ بەرپرسایەتی و ماف و ئەرکەکانی دایکوباوک یان، ئەگەر وەھا باو بێ، ئەندامانی خێزانی گەورەتر یان جڤات بەپێی نەرێتی ناوچەکە، یان کەسی سەرپەرشت یان ئەوانەی بەرپرسایەتیی قانوونییان ھەیە بەرانبەر زارۆکەکە، کە بە شێوەیەکی گونجاو لەگەڵ فراژووتنی بەردەوامی توانای زارۆکەکە، ڕێنوێنی و ئامۆژگاریی ھەموار بدەن بە زارۆک لە پیادە کردنی مافەکانی ئەم مافنامەیەدا. بەندی ٦ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافێکی خۆڕسکی ھەیە کە بژی. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ، ھەتا ئەوپەڕی توانایان، ژیان و فراژووتنی زارۆک دەستەبەر بکەن. بەندی ٧ ١. زارۆک، دەستبەجێ پاش زانی، دەبێ ناونووس بکرێ و ھەر لە کاتی زانیەوە مافی ئەوەی ھەیە ببێتە خاوەن ناو، ببێتە ھاوزێد و، ئەوەندەی لە توانادا بێ، دەرفەتی ھەبێ بزانێ دایکوباوکی کێن و لەلایەن ئەوانەوە سەرپەرشتی بکرێ. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ جێبەجێ کردنی ئەم مافانە دەستەبەر بکەن لە دەستووری میللی و ھەر پەیمانێکی نێودەوڵەتیی لەم بوارەدا بەستوویانە، بەتایبەتی لە دۆخێکدا کە نەبوونی ئەم ھەنگاوانە ببنە مایەی بێدەوڵەتبوونی زارۆک. بەندی ٨ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن ڕێزگیر بن لە مافی زارۆک لە پاراستنی ناسنامەی خۆی، کە ھاوزێدەتی، ناو، پێوەندی خێزانەکی دەگرێتەوە بەوەی بە قانوون جێگیر بێ و ھیچ دەست تێوەردانێکی ناقانوونی تێدا نەکرێ. ٢. گەر زارۆکێک ناڕەوایانە بەشێک یان سەرلەبەری ڕیشاڵەکانی ناسنامەکەی لێ زەوت کرا ئەوا دەوڵەتانی پەیمانبەست ھاریکاری و پاراستنی لەبار پێشکەش دەکەن بۆ ئەوەی زوو ناسنامەکەی زارۆک جێگیر بێتەوە. بەندی ٩ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبنە دەستەبەر لەوەدا کە، دژ بە خواستی دایکوباوک، زارۆک لە دایکوباوک جودا نەکرێتەوە مەگەر بڕیاری دەزگەی پسپۆڕی وەھای لەسەر بێ کە لە ژێر چاودێریی قانوونیدان، ئەویش بە مەرجێک قانوونی ھەموار و ڕێبازی ھەموار ئەم جودابوونەوەیە بە بەرژەوەندی زارۆکەکە بزانێت. دۆخی وەھا ھەیە بڕیاری لەو بابەتەی تێدا پێویستە، وەک ئەوەی دایکوباوک دەستدرێژی یان بەدھەڵوێستی بەرانبەر زارۆکەکە بکەن، یاخود دایکوباوک لەیەک جودا بن و نشیمەنی زارۆکەکە پێویستی بە بڕیار ھەبێ. ٢. لە پرۆسەیەکی سەربە خاڵی یەکەمی ئەم بەندە بێ، دەبێ دەرفەت بدرێ بە ھەموو لایەنێکی پەیوەندیدار بەشداری پرۆسەکە بکات و بیروڕای خۆی ڕوون بکاتەوە. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست ڕێزی مافی ئەو زارۆکە دەگرن کە لە دایکوباوکی یان لە یەکێکیان جیابووبێتەوە لەوەدا کە ماوەماوە و بەردەوام پەیوەندیی کەسەکی و دانوستانی ڕاستەوخۆی لەگەڵ ھەم دایک و ھەم باوکیدا ھەبێت، مەگەر ئەم کارە دژ بە بەرژەوەندیی زارۆکەکە بێ. ٤. ئەگەر ئەم جودابوونەوەیە دەرئەنجامی کارێک بێ دەوڵەتی پەیمانبەست دەست پێشخەری بێ . بۆ نموونە، دەستبەسەردا گرتن، زیندانی کردن، دەوڵەتبەدەر کردن یان مردن (ھەر مردنێک بێ لە کاتی دەستبەسەر گرتندا، ھۆیەکەی ھەرچییەک بێ) . بەرانبەر دایک، باوک یان ھەردووکیان یان زارۆکەکە خۆی بێ، ئەوا دەوڵەتی پەیمانبەست گەر داوای لێ بکرێ دەبێ زانیاریی سوودبەخش دەربارەی شوێنی ئەندامە ونبووەکەی (یان ئەندامانی ونبووی) خێزانەکە، لە کاتی پێویستدا بداتە دایکوباوک، زارۆک . یان ئەگەر پێویست بێ . ھەر ئەندامێکی دیکەی خێزانەکە، بە مەرجێک دانی ئەو جۆرە زانیارییانە دژی بەرژەوەندی زارۆکەکە نەبێت. دەوڵەتانی پەیمانبەست ئەوەش دەستەبەر دەکەن کە داوا کردنی ئەم جۆرە زانیارییانە خۆی لە خۆیدا ھیچ ئاکامێکی زیانبەخشی نەبێ بۆ کەس (یان کەسانی) پەیوەندیدار. بەندی ١٠ ١. ھاوڕێ لەگەڵ ئەو ئەرکەی خاڵی یەکەمی بەندی نۆیەم دەیخاتە ئەستۆی دەوڵەتانی پەیمانبەست، دەبێ داواکاریی سەفەری زارۆک یان دایکوباوکی زارۆک بۆ ناو یان بۆ دەرەوەی دەوڵەتی پەیمانبەست، بە مەبەستی یەک گرتنەوەی خێزان، لەلایەن دەوڵەتی پەیمانبەستەوە بە شێوەیەکی ئایانە (پۆزەتیڤ)، خێرا و مرۆڤدۆستانە چارە بکرێ. لەوەش بترازێ، دەبێ، دەوڵەتی پەیمانبەست دەستەبەری بکات کە ڕەپێش خستنی داواکاریی ئەوتۆ ئەنجامی نایانە (نێگەتیڤ) بۆ داواکار و ئەندامانی خێزانەکەی داواکار نەبێ. 2. زارۆکێک دایکوباوکی لە دوو دەوڵەتی جودان بن، مەگەر دۆخێکی ڕیزپەڕ بێ، دەنا مافی ئەوەی ھەیە ماوەماوە و بەردەوام پەیوەندیی کەسەکی و دانوستانی ڕاستەوخۆی بە ھەم دایک و ھەم باوکییەوە ھەبێ. دەوڵەتانی پەیمانبەست بۆ ئەم مەبەستە و ھاوڕێ لەگەڵ ئەو ئەرکەی خاڵی یەکەمی بەندی نۆیەم دەیخاتە ئەستۆیان، دەبێ ڕێزیان ھەبێ بۆ داوای زارۆک و دایکوباوک لە دەرچوون لە ھەر وەڵاتێک بێ، بە وەڵاتەکەی خۆشیانەوە و سەفەری ناو وەڵاتەکەی خۆشیان بکەن. مافی لە وەڵات دەرچوون سەرفرووی تەنھا ئەو جۆرە فەرمانانەیە کە قانوون بیان سەپێنێ و پێویست بن بۆ پاراستنی ئەمنییەتی دەوڵەت، شیرازەی گشتیordre puplic و تەندروستی و نەرێتی میللی یان ماف و ئازادیی کەسانی دیکە و ھەروەھا ڕێک بن لەگەڵ مافگەلی دیکەی ناو ئەم مافنامەیە. بەندی ١١ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ کار بکەن بۆ ڕێ گرتن لە فڕاندن و گل دانەوەی ناڕەوایانەی زارۆک، بۆ یان لە، وەڵاتێکی دیکە. ٢. بۆ گەیەشتن بەم مەبەستە دەبێ، دەوڵەتانی پەیمانبەست، ڕێ خۆش بکەن بۆ بەستنی پەیمانی دوولایەنە و فرەلایەنە یان بچنە ڕیزی ڕێککەوتنامەی ئامادەوە. بەندی ١٢ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبنە دەستەبەری ئەوەی گەر زارۆک گەیشتە بارێک بیروباوەڕی خۆی ھەبێ، مافی ھەبێ ئازادانە بۆچوونی خۆی دەربڕێ دەربارەی ھەر باسێک بێت پەیوەندی بە زارۆکەوە ھەبێ، لەوەشدا، بە ڕەچاو گرتنی تەمەن و پلەی ڕسکانی زارۆکەکە، بۆچوونەکانی بە ھەند بگیرێن. ٢. بۆ ئەم مەبەستە دەبێ، لە ھەموو دۆزێکی سەر بە زارۆک لە دادگە و بنگەی ڕێبەریدا، دەرفەتی تایبەت بۆ زارۆک تەرخان بکرێ کە لێی ببیسترێ، ڕاستەوخۆ یان لە ڕێی نوێنەرێکەوە یان بنگەیەکی گونجاوەوە، بە شێوەیەکی ڕێک بێ لەگەڵ ڕێساگەلی پرۆسەکاریی ناو دەستووری میللی. بەندی ١٣ ١. زارۆک مافی ئازادیی دەربڕینی ھەیە. ئەم مافە ئەوە دەگرێتەوە کە زارۆک، ڕەھا لە سنووری دەوڵەتی، ئازادە لە لێگەڕان و دۆزینەوە و بڵاو کردنەوەی ھەموو جۆرە زانیاری و بۆچوونێک، بە گوتن، بە نووسین و بە چاپ کردن، بە شێوەیەکی ھونەرکارانە یان ھەر شێوەیەکی دیکە زارۆکەکە لای باشبێت. ٢. پیادە کردنی ئەم مافە دەشێ سەرفرووی چەند سنووربەندییەک بێ، بەڵام تەنھا ئەوانەی لە دەستووردا نووسراون و پێویستن بۆ: a. ڕێز گرتن لە ماف و ناوبانگی خەڵکی دیکە b. پاراستنی ئەمنییەتی میللی، شیرازەی گشتی ordre puplic، تەندروستی و نەرێتی میللی. بەندی ١٤ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست ڕێز دەگرن لە ئازادیی بیروڕا، ویژدان و دینی زارۆک. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێت ڕێزیان ھەبێت بۆ ماف و ئەرکەکانی دایکوباوک یان، ئەگەر ھەبێت، سەرپەرشت، کە بە شێوەیەکی گونجاو لەگەڵ فراژووتنی بەردەوامی زارۆکەکە، ڕێنوێنی و ئامۆژگاریی زارۆک بکەن لە پیادە کردنی ئەم مافەدا. ٣. ئازادیی پەیڕەوی کردنی دین یان باوەڕی خۆ سەرفرووی تەنھا ئەو جۆرە سنووربەندییە دەبن کە قانوون بیان سەپێنێ و پێویست بن بۆ پاراستنی ئەمان، شیرازە، تەندروستیی گشتی و نەرێتی میللی یان ماف و ئازادیی کەسانی دیکە. بەندی ١٥ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافی ئازادیی ساز کردنی کۆمەڵە و ئازادیی جڤینی ئاشتییانەی ھەیە. 2. پیادە کردنی ئەو مافانە نابێ سەرفرووی ھیچ سنووربەندییەکی دیکە بێ جگە لەوانەی دەستوور دەیان سەپێنێ و پێویستن لە کۆمەڵگەی دێمۆکراتدا، بە ڕەچاو گرتنی پاراستنی ئەمنییەتی میللی و ئەمنییەتی گشتی، شیرازەی گشتی ordre puplic بۆ پاراستنی تەندروستیی گشتی و نەرێتی میللی و ماف و ئازادیی کەسانی دیکە. بەندی ١٦ ١. نابێت کاروباری ھیچ زارۆکێک دووچاری دەست تێوەردانی ئارەزوومەندانە و ناقانوونی بێت، چ بواری شەخسی و خێزان بێ، چ ماڵ و پێوەندی بێ، ھەروەھا نابێ ھێرشی ناقانوونی بکرێتە سەر شەرەف و ناوبانگی. ٢. زارۆک مافی ئەوەی ھەیە قانوون بیپارێزی لە دەست تێوەردان و ھێرشی لەم بابەتە. بەندی ١٧ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە ماسمێدیا ئەرکێکی گرنگی لە ئەستۆیە و دەبنە دەستەبەری ڕاگەیشتنی زارۆک بە زانیاری و کەرەستە لە سەرچاوەی ھەمەجۆری میللی و نێودەوڵەتییەوە، بەتایبەتی ئەوەی ڕێ ھەموار دەکات بۆ گەشەی جڤاکی، ڕوحی و ئاکارەکی زارۆک و ھەروەھا تەندروستیی ھۆشەکی و لەشەکییان. دەوڵەتانی پەیمانبەست بۆ ئەم مەبەستە دەبێ: a. ماسمێدیا ھان بدەن بۆ بڵاو کردنەوەی زانیاری و کەرەستەی وەھا کە سوودی جڤاکی و فەرھەنگییان بۆ زارۆک ھەبێ و بگونجێن لەگەڵ پەیامی بەندی 29. b. ببنە ھاندەری ھاکاریی نێودەوڵەتی لە بواری بەرھەم ھێنان، گۆڕینەوە و بڵاو کردنەوەی زانیاری و کەرەستەی لەو بابەتە، لە سەرچاوەی فەرھەنگیی ھەمەجۆری میللی و نێودەوڵەتییەوە. c. ببنە ھاندەری بڵاو کردنەوەی کتێبی زارۆکان. d. ماسمێدیا ھان بدەن بەتایبەتی ڕەچاوی پێداویستیی زمان بکەن لای زارۆکی گەلانی کەمایەتی و بەرایی ناوچەکە. e. ببنە ھاندەری پێشخستنی ڕینوێنی بۆ پاراستنی زارۆک لە زانیاری و کەرەستەی وەھا کە زیان بەخش بێ بۆ خۆشگوزەرانیی ئەو زارۆکە، ئەمەش بە ڕەچاو گرتنی بڕیارەکانی بەندی ١٣ و 18. بەندی ١٨ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست ئەوپەڕی ھەوڵ دەدەن بۆ دەستەبەر کردنی سەلماندنی پرنسیپی ئەوەی ھەم دایک و ھەم باوک ھاوبەش بەرپرسن لە بواری بار ھێنان و گەشە کردنی زارۆکدا. دایکوباوک، یان گەر ھەبوو سەرپەرشت، بەرپرسایەتی یەکەمی ھەیە لە بواری بار ھێنان و گەشە کردنی زارۆکدا. دەبێ بەرژەوەندی زارۆک، لای ئەوان، پلەی یەکەمی ھەبێ. ٢. بە مەبەستی ڕەخساندنی دەرفەت بۆ مافەکانی ئەم مافنامەیە و مسۆگەر کردنیان دەبێ دەوڵەتانی پەیمانبەست ھاریکارییەکی گونجاوی دایکوباوک و سەرپەرشت بکەن لەوەدا کە بەرپرسایەتی خۆیان لە بواری بار ھێنان و گەشە کردنی زارۆکدا جێبەجێ بکەن. ھەروەھا دەبێ ببنە دەستەبەری پێشخستنی بنگە، دامودەزگە و خزمەتگوزاریی بواری چاودێری زارۆک. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست ئەوپەڕی ھەوڵ دەدەن بۆ دەستەبەر کردنی مافی سوودمەند بوون لە بنگە و خزمەتگوزاریی چاودێریی زارۆکان – بۆ ئەو زارۆکانەی مافیان لێ ھەبێ و دایکوباوکیان ڕۆژانە لە کاربن. بەندی ١٩ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو کارێکی گونجاوی دەستووری، ڕێبەری، جڤاکی و فێرکاری دەکەن بۆ پاراستنی زارۆک، کاتێک زارۆک لای دایکوباوکییەتی یان لای یەکێکیانە یان لای سەرپەرشتە یان لای ھەر کەسێکی دیکەیە، لە ھەموو جۆرە پەلاماردانی دەروونی و لەشی، دەست درێژی و بریندار کرد، فەرامۆشی و خەمساردی، بەدکاری و بەدڕەفتاری، بە پەلاماردانی سێکسیشەوە. ٢. ئەم ھەنگاوانەی پاراستن دەبێ، بە شێوەیەکی گونجاو، ئەوەش بگرێتەوە کە ھەم ڕێبازی کاریگەر ھەبێ بۆ داڕشتنی بەرنامەی جڤاکیی ئەوتۆ یارمەتیی پێویست بدات بە زارۆکەکە و کەسانی سەرپەرشتی زارۆکەکە، ھەم شێوەی تازە داڕێژێ بۆ پێش پێ گرتن، دیاری کردن، ڕاپۆرتاندن، ئاڕاستە کردن، لێکۆڵینەوە، چارە کردن و بەدوادا چوونی دۆخی بەدکاری بەرانبەر زارۆک لەو بابەتانەی لە سەرەوە باس کران و گەر پێویستیش بکات، دەست تێوەردانی قانوونیش. بەندی ٢٠ ١. ئەو زارۆکەی بە شێوەیەکی کاتی یان ھەمیشەیی ژینگەی خێزانی خۆی لێ زەوت دەکرێ، یان لە پێناوی بەرژەوەندی خۆیدا ڕێی پێ نادرێ لەو ژینگەیەدا بمێنێ، مافی ھەیە لەلایەن دەوڵەتەوە پاراستنی تایبەتی ھەبێت و کۆمەک بکرێت. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست، ھاوئاھەنگ لەگەڵ دەستووری میللی خۆیاندا، دەبێ سەرپەرشتییەکی بەدیل بۆ ئەو جۆرە زارۆکانە، دابین بکەن. ٣. ئەم جۆرە سەرپەرشتییە دەشێ، بۆ نموونە، جێنشین کردن بێ لای خێزانی سەرپەرشت، کەفالەتی ئیسلامەتی بێ، تەبەننی بێ، یان جێنشین کردن بێ لە بنگەیەکی ھەموار بۆ سەرپەرشتیی زارۆک. لە ھەڵسەنگاندنی ئەم بەدیلانەدا دەبێ مەسەلەی خواستی بەردەوامبوونی بار ھێنان، پاشخانی نەتەوەیی، دینی و فەرھەنگی و زمانی زارۆک، ڕەچاو بگیرێن. بەندی ٢١ لە ناو دەوڵەتانی پەیمانبەستدا، ئەوانەی تەبەننی دەسەلمێنن یان ڕێی پێ دەدەن، دەبێ دەستەبەری بکەن کە بە پلەی یەکەم بەرژەوەندیی زارۆک ڕەچاو بگیرێ و دەبێ: a. دەستەبەری بکەن کە تەبەننی تەنھا لەلایەن فەرمانگەی پسپۆڕەوە پەسەند دەکرێت، کە ھاوئاھەنگ لەگەڵ قانوونی گونجاو و پرۆسەکاریی گونجاو و لەسەر بناخەی زانیاریی لەبار و باوەڕپێکراو بڕیاری سەلماندنی تەبەننییەکە دەدات، ئەویش بە ڕەچاو گرتنی پێگەی زارۆکەکە بەرانبەر دایکوباکی، خزمان و کەسانی سەرپەرشت، ئەگەر پێویستیش بێ، ڕەزامەندی کەسانی پەیوەندیدار وەربگیرێ دەرباری ئەم تەبەنییە لەسەر بناخەی ڕاوێژێکی پێیان کراوە. b. بیسەلمێنن کە تەبەنیی نێودەوڵەتی دەشێ ببێتە شێوەیەکی دیکەی سەرپەرشتیی زارۆک ئەگەر نەکرێت زارۆکەکە جێنشین بکرێ لای خێزانێکی سەرپەرشت یان نەکرێت لە ناو وەڵاتەکەدا تەبەنیی بکرێ یان بە شێوەیەکی گونجاو سەرپەرشتی بکرێ. c. دەستەبەری بکەن کە ئەو زارۆکەی دەدرێتە تەبەنیی نێودەوڵەتی ھەمان گەرەنتی و نۆرمی تەبەنیی میللی دەبێت. d. ھەموو کارێک بکرێت بۆ ئەوەی لە باری تەبەنیی نێودەوڵەتییدا دەستەبەر بکرێت کە جێنشین کردنی زارۆکەکە نەبێتە مایەی سوودێکی ئابووریی ناڕەوا بۆ کەسانی بەشدار لەم کارەدا. e. دەرفەت بڕەخسێنرێ بۆ ئامانجەکانی ئەم بەندە، ئەوەندەی بکرێ، بەوەی پەیمان و ھاریکاریی دوولایەنە و فرەلایەنە ببەسترێت بە مەبەستی دەستەبەر کردنی ئەوەی دامەزراندنی زارۆک لە وەڵاتێکی دیکە لەلایەن بنگە و دامودەزگەی پسپۆڕەوە بێ. بەندی ٢٢ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ کاری گونجاو بکەن بۆ دەستەبەر کردنی ئەوەی کە زارۆک داوای ستاتووی پەنابەری دەکات، یان بەپێی قانوونی میللی و نێودەوڵەتیی لەبار و پرۆسەکاریی لەبار، بە پەنابەر دادەنرێ، چ بە تەنھا ھاتبێ چ لەتەک دایکوباوکی یان ھەرکەسێکی دیکە، پاراستنی لەباری بۆ تەرخان بکرێ و کۆمەکی مرۆڤدۆستانە بکرێ بە سوودمەندبوون لەو مافگەلانەی لەم مافنامەیەدا ھاتوون، یان لە بەڵگەنامەی نێودەوڵەتی دیکەدا کە دەربارەی مافی مرۆڤ و مافی مرۆڤدۆستانە بن و دەوڵەتانی ناوبراو پەیڕەوی بن. 2. بۆ ئەم مەبەستەش، دەوڵەتانی پەیمانبەست، بە شێوەیەکی لایان باش بێ، ھاوکار دەبن لە ھەموو چالاکییەکی لەلایەن سازمانی دەوڵەتانی یەکگرتوو UN، سازمانی دیکەی «نێوان . دەوڵەتی» یان سازمانی نادەوڵەتی، کە ھاوکار بێ لەگەڵ سازمانی دەوڵەتانی یەکگرتوودا، بۆ پاراستن و کۆمەک کردنی زارۆکی وەھا و بۆ گەڕان بە دوای دایکوباوک و ئەندامانی دیکەی خێزانی زارۆکی پەنابەر بە مەبەستی پەیدا کردنی زانیاری پێویست بۆ یەک گرتنەوەی زارۆکەکە و خێزانەکەی. لە بارێکدا دایکوباوک و ئەندامانی دیکەی خێزان نەدۆزرێنەوە، زارۆکەکە، ھاوئاھەنگ لەگەڵ ئەم مافنامەیەدا، ھەمان پاراستنی دەدرێتێ کە دەدرێ بە زارۆکێکی دیکەی بە شێوەیەکی کاتی یان ھەمیشەیی، لەبەر ھەر ھۆیەک بێ، ژینگەی خێزانیی خۆی لێ زەوت کرابێ. بەندی ٢٣ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆکێک ھاندیکاپی لەشەکی یان ھۆشەکی ھەبێ دەبێ دەرفەتی ژیانێکی ڕێزدارانە و تەواوی بۆ بڕەخسێ لە بارودۆخێکدا کە دەبێتە دەستەبەری ڕێز گرتن و گەشە دەدات بە باوەڕبەخۆبوون و ڕێ خۆش دەکات بۆ بەشداربوونێکی چالاکانە لە کۆمەڵگەدا. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆکی ھاندیکاپ خاوەنی مافە لەوەی سەرپەرشتیی تایبەتی پێویستە و دەبێ، لە چوارچێوەی توانادا، ببێتە ھاندەر و دەستەبەری ئەوەی زارۆکی مافدار و کەسانی بەرپرسن لە سەرپەرشتی کردنی، ئەو کۆمەکەیان پێ بکرێ کە داوایان کردووە و گونجاوە بە ڕەچاو گرتنی بارودۆخی زارۆکەکە و بارودۆخی دایکوباوک یان کەسانی سەرپەرشتی زارۆک. ٣. بە ڕەچاو کردنی پێداویستیی تایبەتیی زارۆکی ھاندیکاپ دەبێ ئەو کۆمەکەی خاڵی دووەمی ئەم بەندە باسی دەکات، ئەگەر بکرێ، بێبەرانبەر بێ، بە ڕەچاو گرتنی سامانی ئابووریی دایکوباوک یان سامانی ئابووریی کەسانی سەرپەرشتی زارۆک، ئەمەش بە مەبەستی دەستەبەر کردنی سەرچاوەی کاریگەر بۆ ڕاگەیشتن بە خوێندن و ڕاھێنان، خزمەتگوزاریی تەندروستی و بووژاندنەوە و ئامادەکاریی بۆ کار کردن و دەرفەتی گەشانەوە بە مەبەستی ڕەخساندنی باشترین دەرفەت بۆ گونجان لە کۆمەڵگەدا و بۆ گەشە کردنی کەسەکی، بە گەشە کردنی فەرھەنگی و ڕوحییەوە. ٤. دەوڵەتانی پەیمانبەست بە ڕۆحێکی ھاریکاریی نێودەوڵەتییانە دەرفەت خۆش دەکەن بۆ گۆڕینەوەی زانیاری دەربارەی چارەی پێشپێگیریی تەندروستیانە و دەرمانکاری و چارەی دەروونی و کارکردەکیی زارۆکانی ھاندیکاپ، ھەروەھا پەیدا کردن و بڵاو کردنەوەی زانیاری دەربارەی ڕێبازی بووژاندنەوە، خوێندن و فێرکاریی پیشەیی، بە مەبەسەتی دەرفەت دان بە دەوڵەتانی پەیمانبەست بۆ زیاد کردنی توانا و زانینی خۆیان و فرەواندنی شارەزاییان لەو بوارانەدا. لێرەشدا پێداویستییەکانی وەڵاتانی فراژی بەتایبەتی ڕەچاو دەگیرێن. بەندی ٢٤ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافی ھەیە لە گەیشتن بە باشترین ئاستی مومکینی تەندروستی و مافی ھەیە سوودمەند بێ لە خزمەتگوزاریی نەخۆشی و بووژاندنەوە. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ ھەوڵ بدەن دەستەبەری بکەن کە ھیچ زارۆکێک ئەم مافی ڕاگەیشتنەی بە خزمەتگوزاریی نەخۆشی و تەندروستییەی لێ زەوت نەکرێ. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ ھەوڵ بدەن کە ئەم مافە بە تەواوی پیادە بێ و دەبێ بەتایبەتی کاری گونجاو بکەن بۆ: a. کەم کردنەوەی مردنی زارۆک و شیرەخۆرە. b. دەستەبەر کردنی ئەوەی ھەموو زارۆکێک خزمەتگوزاریی نەخۆشی و تەندروستیی پێویستی بەر بکەوێ و سەنگی تایبەت بدرێ بە خزمەتگوزاریی تەندروستی سەرەتایی. c. بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی و کەمخۆراکی، لێرەشدا جێی ئەو کارانە دەبێتەوە کە دەکەونە چوارچێوەی خزمەتگوزاریی تەندروستی سەرەتاییەوە، ئەوەش بۆ نموونە لە ڕێی سوود وەرگرتن لە تەکنیکی نزیکەدەست و ، بە ئەندازەی پێویست، تەرخان کردنی خۆراکی سوودبەخش و ئاوی خواردنەوەی پاک لەتەک ڕەچاو گرتنی مەترسییەکانی تێک دانی ژینگە. d. دابین کردنی خزمەتگوزاریی تەندروستی بۆ دایکان پێش و پاش زان. e. دەستەبەر کردنی زانیاری و دەرفەتی خوێندن بۆ ھەموو پۆلەکانی کۆمەڵگە، بەتایبەتی دایکوباوک و زارۆک، دەربارەی خزمەتگوزاریی زارۆک و خۆراکناسی، سوودی شیردان، خاوێنی و ژینگەی پاک و پێش گرتن لە پێشھات و ھەروەھا ھاریکارییان لە بەکار ھێنانی ئەم زانیاریانەدا. f. گەشە بدرێ بە خزمەتگوزاریی تەندروستیی پێشپێگیرانە، ئامۆژگاریی دایکوباوکان و ھەروەھا دەرس دان و ھاریکاریی لە بابەتی پلانڕێژی خێزانەکیدا. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ ھەموو کارێکی کاریگەر و گونجاو بکەن بە مەبەستی نەھێشتنی دابونەرێتی کۆنی ئەوتۆ کە زیانی بۆ تەندروستیی زارۆک ھەبێ. ٤. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن ببنە ھاندەر و دەرفەتسازی ھاریکاریی نێودەوڵەتی بەو مەبەستەی پلەپلە بگەنە پیادە کردنێکی تەواوی مافەکانی ئەم بەندە. لێرەشدا پێداویستییەکانی وەڵاتانی فراژی بەتایبەتی ڕەچاو دەگیرێن. بەندی ٢٥ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە ئەو زارۆکەی لەلایەن بنگەی پسپۆڕەوە جێنشین دەکرێ بە مەبەستی سەرپەرشتی، پاراستن یان چارەسەری نەخۆشی لەشەکی و ھۆشەکی، مافی ھەیە لە بەسەرکردنەوەی ماوەماوەی ھەم چارەسەر کردنەکە و ھەم ھەموو سەروبەندێکی ئەو جێنشین کردنە. بەندی ٢٦ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە ھەموو زارۆکێک مافی ھەیە سوودمەند بێ لە ئەمانی جڤاکی، بە بیمە (تەئمین) ی جڤاکیشەوە، و ھەموو کارێکی پێویستیش دەکەن بۆ پیادە کردنی تەواوی ئەم مافە بە ھاوئاھەنگی لەتەک دەستووری میللی خۆیان. ٢. زیادەسوود، لە باری گونجاودا، دەسەلمێندرێ بە ڕەچاو گرتنی توانای زارۆک و کەسانی بەرپرس لە سەرپەرشتیی زارۆک و بارودۆخیان بەگشتی و ھەروەھا بە ڕەچاو گرتنی ھەموو پەیوەندییەکی دیکەی بایەخدار لە داوا کردنی ئەم زیادەسوودە لەلایەن زارۆکەوە یان بۆ زارۆک. بەندی ٢٧ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە ھەموو زارۆکێک مافی ھەیە لە ئاستێکی گوزەرانی وەھادا بژی کە پێویست بێ بۆ فراژووتنی لەشەکی، ھۆشەکی، ڕوحی و ئاکارەکی و جڤاکیی زارۆکەکە. ٢. دایکوباوک یان کەسانی بەرپرس لە زارۆک، لە چوارچێوەی توانا و باری ئابوورییاندا، بەرپرسایەتی یەکەمیان ھەیە لە دابین کردنی ئەو مەرجانەی گوزەران کە پێویست بن بۆ فراژووتنی زارۆک. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ، ھاوئاھەنگ لەگەڵ بارودۆخی میللیدا و لە چوارچێوەی تواناکانی خۆیدا کاری گونجاو بکەن بۆ کۆمەکی دایکوباوک یان کەسانی بەرپرس لە زارۆک بۆ پیادە کردنی ئەم مافە و گەر پێویست بێ دەبێ کۆمەکی ماددی و بەرنامەی یارمەتییان بۆ تەرخان بکەن، بەتایبەتی کە دێتە سەر خۆراک و پۆشاک و ماڵ. ٤. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ ھەموو کارێکی گونجاو بکەن بۆ دەستەبەر کردنی سەندنی مەسرەفی سەرپەرشتیی زارۆک، «نەفەقەی منداڵ»، لە دایکوباوک یان کەسانێک بەرپرسایەتی ئابوورییان بەرانبەر زارۆکەکە ھەیە، بۆ زارۆکەکە، چ لە ناو وەڵات بێ و چ لە ھەندەران. بەتایبەتی، لە بارێکدا کە زارۆک و ئەو کەسەی بەرپرسایەتیی ئابووریی ھەیە بەرانبەر زارۆک لە ھەمان وەڵات نەژین، دەبێ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەرفەت خۆش بکەن ھەم بۆ چوونە ڕیز و سەلماندنی پەیمانی نێودەوڵەتییەوە و ھەم بۆ پێک ھێنانی کۆڕ و چالاکی دیکەی لەبار. بەندی ٢٨ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافی خوێندنی ھەیە و بۆ ئەوەی پلەپلە بگەن بە پیادە کردنی ئەم مافە و لەسەر بنەمای دەرفەتی یەکسان، دەبێ بەتایبەتی: a. خوێندنی سەرەتایی ناچاری بێ و بێبەرانبەر بۆ ھەموان دابین بکرێ. b. گەشە کردنی فۆرمی ھەمەجۆری خوێندنی پلەی پاش سەرەتایی ھان بدرێ، ھەم خوێندنی گشتی و ھەم فێرکاریی پیشەیی، بۆ ھەموو زارۆکێک دابین و ڕەخساو بێ، ھەروەھا، گەر پێویست بکات، ھەنگاوی لەباریش بنرێ، وەک فێرکاریی بێبەرانبەر و کۆمەکی ئابووری. c. خوێندنی بەرزتر، بە ھەموو شێوەیەکی گونجاو، لەسەر بنەمای توانا، دابین بکرێ بۆ ھەموان. d. زانیاری و ڕێنوێنی، دەربارەی خوێندن و پیشە، دابین و ڕەخساو بێ بۆ ھەموو زارۆکێک. e. کار بکرێ بۆ ھاندانی ئامادەبوونی بەردەوام لە خوێندنگەدا و کەم کردنەوەی ڕێژەی دابڕان لە خوێندن. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی لەبار ھەڵ دەنێن بۆ دەربەست کردنی ئەوەی دیسپلینی خوێندنگە بە شێوەیەک ڕابگیرێ ھاوئاھەنگ بێ لەگەڵ سەروەریی مرۆڤایانەی زارۆک و ھاوئاھەنگیش بێ لەتەک ئەم مافنامەیەدا. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست ڕێ خۆش دەکەن و دەبنە ھاندەری ھاریکاریی نێودەوڵەتی لە بواری فێرکاریدا، بەتایبەتەی بۆ مەبەستی بنەبڕ کردنی نەزانین و بێسەوادی لە ھەموو جیھاندا و ببێتە ھۆی ئاسان بوونی ڕاگەیشتن بە زانیاری تەکنیکی و زانستانە و ڕێبازی ھاوچەرخی فێرکاری. لێرەشدا پێداویستییەکانی وەڵاتانی فراژی بەتایبەتی ڕەچاو دەگیرێن. بەندی ٢٩ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست ڕێکن لەسەر ئەوەی ئامانجی خوێندنی زارۆک: a. گەشە کردنی ھەموو دەرفەتەکانی زارۆکە لە بواری کەسایەتی، بەھرەمەندی و توانای لەشەکی و ھۆشەکی. b. گەشە کردنی ڕێز نانە لە مافگەلی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکانی ھەروەھا بۆ ئەو پرنسیپانەی لە «بەیاننامەی دەوڵەتانی یەکگرتوو» دا ھاتوون. c. گەشە کردنی ڕێز نانە لە دایکوباوکی زارۆک، لە ناسنامەی فەرھەنگیی زارۆکەکە، زمان و بەھاکانی خۆی، لە بەھاکانی وەڵاتی زارۆکەکە و ئەو وەڵاتەی لێی دەژی و ڕێز لە فەرھەنگی دیکەی جودا لە فەرھەنگی زارۆکەکە خۆی. d. ئامادە کردنی زارۆکە بۆ ژیانێکی بەرپرسانە لە جڤاتێکی ئازاددا بە ڕۆحێکی: پڕ لە دەرک کردن، ئاشتیخوازانە، سنگفرەوانی، یەکسانیی زایەند (ژن و پیاو) و دۆستایەتیی نێوان ھەموو گەلان، گروپی میللی، نەتەوەیی و دینی و کەسانی سەربە گروپی گەلانی بەرایی. e. گەشە کردنی ڕێز نانە لە ژینگەی سروشتی. ٢. ھیچ بەشێکی ئەم بەندە و بەندی ٢٨ نابێ بە شێوەیەک ڕاڤە بکرێ کە ببێتە ھۆی داشکان لە مافی دامەزراندن و بەڕێوە بردنی بنگەی فێرکاری لەلایەن تاکەکەس و سازمانەوە بەو مەرجەی پرنسیپەکانی خاڵی یەکەمی ئەم بەندە ڕەچاو بگیرێن و بەو مەرجەی خوێندن لەو بنگەیانەدا لایەنی ھەرەژێری ستانداردی خوێندن، کە دەوڵەت بڕیاری داوە، پڕ بکاتەوە. بەندی ٣٠ لە دەوڵەتانی خاوەن کەمایەتیی میللی، دینی، زمانەکی یان کەسانی سەربە گروپی گەلانی بەرایی نابێ مافی زارۆکی ئەو کەمایەتی و گەلە بەراییانە پێشێل بکرێ لەوەدا کە لەتەک ئەندامانی دیکەی گروپەکەی خۆیدا گوزەرانی فەرھەنگی خۆی ھەبێت، دینی خۆی ڕابگەیەنێت و پەیڕەوی بکات و زمانی خۆی بەکار بھێنێت. بەندی ٣١ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافی کاتی پشوو و پشووی ھەیە، مافی گەمە و گەشانەوەی ئەوتۆی ھەیە گونجاو بێ لەگەڵ تەمەنیدا و ھەروەھا مافی ھەیە ئازادانە بەشداری دنیای فەرھەنگ و ھونەر بێ. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەم ڕێز دەنێن لە، ھەم دەرفەت خۆش دەکەن بۆ، بەشداربوونی زارۆک لە دنیای فەرھەنگی و ھونەریدا و دەبنە ھاندەری پەیدابوونی دەرفەتی لەبار و یەکسان بۆ چالاکی فەرھەنگی و ھونەری و ھەروەھا بۆ چالاکی گەشانەوە و کاتی پشوو. بەندی ٣٢ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە زارۆک مافی پاراستنی ھەیە لە چەوساندنەوەی ئابووری و لە کار کردنێکی زیانبەخش بێ یان ڕێگری خوێندنی بێ، یان مەترسی ھەبێ بۆ تەندروستی زارۆکەکە یان بۆ فراژووتنی لەشەکی، ھۆشەکی، ڕوحی، ئاکارەکی یان جڤاکیی زارۆکەکە. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەنگاوی قانوونی، ڕێبەری و جڤاکی و فێرکارییانە دەنێن بۆ دەستەبەری پیادە کردنی ئەم بەندە. بۆ ئەم ئامانجە و بە ڕەچاو گرتنی ڕێساگەلی لەباری ناو ئامرازەکانی دیکەی نێودەوڵەتی دەبێ دەوڵەتانی پەیمانبەست، بەتایبەتی: a. یەک یان چەندین تەمەنی ھەرەژێری کار کردن دیاری بکەن. b. ڕێسای لەبار داڕێژن بۆ ماوە و ھەلومەرجی کار کردن. c. سزا و ھەنگاوی دیکە داڕێژرێ بۆ دەستەبەری پیادە کردنێکی کاریگەرانەی ئەم بەندە. بەندی ٣٣ دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی لەبار دەنێن، بە ھەنگاوی قانوونی، ڕێبەری و جڤاکی و فێرکارییەوە بۆ پاراستنی زارۆک لە بەکارھێنانی ناقانوونیی نارکۆتیکا و ماددەگەلی ھۆشگۆڕ کە لە بەیاننامە نێودەوڵەتییەکاندا ھاتوونەتە ناساندن و ھەروەھا بۆ پاراستنی زارۆک لەوەی بەکار بھێنرێ لە دروست کردن و لە بازرگانیی ماددەی وەھادا. بەندی ٣٤ دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن زارۆک لە ھەموو جۆرە بەکارھێنان و پەلاماردانێکی سێکسی بپارێزن. دەوڵەتانی پەیمانبەست، بە تایبەتی بۆ ئەم ئامانجە، ھەموو ھەنگاوێکی لەباری میللی و دولایەنە و فرەلایەنە دەنێن بۆ ڕێگرتن لە: a. ھان دان و ناچار کردنی زارۆک بۆ کاری سێکسیی ناقانوونی. b. بەکار ھێنانی زارۆک بۆ لەشفرۆشی و کاری دیکەی سێکسیی ناقانوونیی. c. بەکار ھێنانی زارۆک لە نواندن و بابەتی پۆرنۆگرافیدا. بەندی ٣٥ دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی لەباری میللی و دولایەنە و فرەلایەنە دەنێن بۆ ڕێ گرتن لە فڕاندن و فرۆشتنی زارۆک یان بازرگانی کردن بە زارۆکەوە بە ھەر مەبەستێک بێ و بە ھەر شێوەیەک بێ. بەندی ٣٦ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ زارۆک بپارێزن لە ھەموو جۆرە بەکارھێنانێکی دیکەی بە ھەر بارێک زیانی بۆ زارۆکەکە ھەبێ. بەندی ٣٧ دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبنە دەستەبەری ئەوەی: a. ھیچ زارۆکێک دووچاری ئەشکەنجە و سزا و ڕەفتاری دڕ و نامرۆڤانە و ڕێزشکێنی نەبێ. تاوانی مرۆڤی تەمەن ژێر ھەژدە ساڵ نابێ حوکمی مەرگ، یان زیندانیی ھەتا مەرگی، بێ دەرفەتی ئازادبوون، بێ. b. نابێ ھیچ زارۆکێک ناقانوونیانە یان ئارەزوومەندانە ئازادیی لێ زەوت بکرێ. گرتن، دەستبەسەری، گل دانەوە، زیندانی یان ھەر شێوەیەکی دیکەی زەوت کردنی ئازادیی زارۆک دەبێ بە پەیڕەوی کردنی قانوون بێ و تەنھا وەک دوا چارە پەنای بۆ ببرێت و ھەتا بکرێ ماوەی کورت بێ. c. ھەموو زارۆکێکی ئازادیی زەوتکراو دەبێ بە شێوەیەکی مرۆڤدۆستانە ڕەفتاری بەرانبەر بکرێ، بە ڕێز گرتنی سەروەریی ڕەسەنی مرۆڤ و بە ڕەچاو گرتنی پێداویستییەکانی مرۆڤ لەو تەمەنەدا. بەتایبەتی، زارۆکی ئازادیی زەوتکراو دەبێ لە تەمەنگەورە جودا بکرێتەوە مەگەر نەکردنی ئەم کارە لە بەرژەوەندی زارۆکەکەدا بێ و، مەگەر بارودۆخی ڕیزپەڕ بێ دەنا، دەبێ زارۆکەکە مافی ھەبێ، بە نامە و بە سەردان، پەیوەندی لەگەڵ خێزانەکەی خۆی ھەبێ. d. ھەموو زارۆکێکی ئازادیی زەوتکراو دەبێ مافی ھەبێ، بە زووترین کات، ڕابگات بە ھەم یاریدەری قانوونی و ھەم یارمەتیی دیکەی لەباری وەک ئەوەی داوا بکات ڕەوایەتیی زەوت کردنی ئازادییەکەی لەلایەن دادگە، یان فەرمانگەیەکی دیکەی پسپۆڕی، ئازادی، بێلایەنەوە ئەزموون بکرێ ھەروەھا مافی ھەبێ دۆزەکەی بڕیارێکی خێرای تێدا بدرێ. بەندی ٣٨ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن ھەم ڕێزگیر بن لە ڕێساگەلی ناو قانوونی مرۆڤدۆستانەی نێودەوڵەتی کە دەربارەی ناکۆکیی چەکدارین و زارۆک دەگرنەوە و ھەم دەستەبەری ڕێزگرتن بن لەو ڕێساگەلە. ٢. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی مومکین دەنێن بۆ دەستەبەر کردنی ڕێگرتن لە بەشداریی ڕاستەوخۆی مرۆڤی ژێر پازدە ساڵ لە دوژمنکاریدا. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست، مرۆڤی ژێر پازدە ساڵ، لە ھێزی چەکداری خۆدا وەرناگرن. ئەگەر مرۆڤی ژوور پازدە و ژێر ھەژدە ساڵ وەرگیران ئەوا دەبێ ھەوڵ بدرێ لە پێشدا گەورەکان وەرگیرێن. ٤. دەوڵەتانی پەیمانبەست، ھاوئاھەنگ لەگەڵ پەیمانەکانی خۆیان دەربارەی پاراستن و سەرپەرشتی کردنی خەڵکی مەدەنی کە بەشێکە لە قانوونی مرۆڤدۆستانەی نێودەوڵەتی، ھەموو ھەنگاوێکی مومکین دەنێن بۆ دەستەبەر کردنی پاراستن و سەرپەرشتی کردنی ئەو زارۆکانەی دووچاری ناکۆکیی چەکداری دەبن. بەندی ٣٩ دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەموو ھەنگاوێکی مومکین دەنێن بۆ دەرفەت خۆش کردنی بووژاندنەوەی لەشەکی و دەروونی و ھەروەھا گونجاندنەوەی جڤاکیی زارۆکێک کە دووچاری ھەر شێوە بەدکاری، دەستدرێژی یان پەلاماردان بووبێ، دووچاری ئەشکەنجە یان ھەر سزایەک و ڕەفتارێکی دڕ و نامرۆڤانە و ڕێزشکێن بووبێ، دووچاری ناکۆکیی چەکداری بووبێ. بووژاندنەوە و گونجاندنەوەی وەھا دەبێ لە ژینگەیەکدا بێ تەندروستی و کەرامەت و سەروەریی زارۆکی تێدا گەشە بکات. بەندی ٤٠ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەیسەلمێنن کە ھەموو زارۆکێکی گومانلێکراو، تاوان ئاڕاستە کراو یان بە تاوانبار دانراو مافی ھەیە بە شێوەیەک ڕەفتاری لەگەڵ بکرێ: کە دەرکی زارۆکەکە بۆ بەھا و کەرامەت زیاد بکات، کە ڕێزی زارۆکەکە بۆ مافگەلی مرۆڤانە و ئازادیی بنەڕەتیی کەسانی دیکە زیاد بکات، تەمەنی زارۆکەکە ڕەچاو بگیرێ، تەمای گونجاندنەوەی زارۆکەکە ڕەچاو بگیرێ بۆ ئەوەی لە کۆمەڵگەدا ڕۆڵێکی بنیاتنەرانە بگرێتە ئەستۆ. ٢. بۆ ئەم مەبەستە و بە ڕەچاو گرتنی ڕێساگەلی لەباری ناو ئامرازگەلی نێودەوڵەتی، دەوڵەتانی پەیمانبەست، بەتایبەتی دەبنە دەستەبەری: a. نابێ ھیچ زارۆکێک بە ھۆی کردارێکی یان ھەڵەیەکی، بە قانوونی میللی یان نێودەوڵەتی ئەو دەمەی ڕووداوەکە قەدەغە نەبووبێ، بە گومانلێکراو، تاوان ئاڕاستەکراو یان تاوانبار دابنرێ. b. ھەر زارۆکێکی گومانی تاوانێکی لێ بکرێ یان تاوانێکی ئاڕاستە بکرێ لایەنی کەم ئەم دەستەبەرانەی دەبێ: i. بە بێگوناھـ دابنرێ ھەتا گوناھی زارۆکەکە بەپێی قانوون دەسەلمێندرێ. ii. دەستبەجێ و ڕاستەوخۆ ئاگادار بکرێ لەو داوایەی لەسەریەتی، و ئەگەر گونجاو بێ، لە ڕێی دایکوباوک یان سەرپەرشتییەوە، و ھەروەھا یاریدەری قانوونی یان یارمەتیی دیکەی لەباری ھەبێ کاتی ئامادە کردن و ڕەپێش خستنی داکۆکینامەی خۆی. iii. دۆزەکەی بێوەخران یەکلا بکرێتەوە لەلایەن فەرمانگەیەکی پسپۆڕی، ئازادی، بێلایەنەوە یان لەلایەن بنگەیەکی دادپرسەوە لە پرۆسەیەکی بێلایەندا بەپێی قانوون و بە ئامادەبوونی یاریدەری قانوونی یان ھی دیکەی لەبار و ھەروەھا دایکوباوک یان سەرپەرشتی زارۆکەکە، بە مەرجێک ئەمەیان دژ بە بەرژەوەندی زارۆکەکە نەبێ، بەتایبەتی بە ڕەچاو گرتنی تەمەن و بارودۆخی زارۆکەکە. iv. زۆری لێ نەکرێت بۆ گەواھی یان بۆ سەلماندنی تاوانباریی خۆی، گەواھی دژ بە زارۆکەکە لێی بپرسرێتەوە یان بدرێ بە لێپرسینەوە و ھەروەھا و بەھەمان ھەلومەرج داوای گەواھی بۆ زارۆکەکە بکرێ و بدرێنە لێپرسینەوە. v. ئەگەر زارۆکەکە بە تاوانبار دانرا، ئەم بڕیارە و بڕیاری ھەڵسوکەوتێک، کە دەبێتە دەرئەنجامی ئەمیان، بدرێنە فەرمانگەیەکی بەرزتری، پسپۆڕی، ئازاد و بێلایەن یان بنگەیەکی دادپرسی بە پێی قانوون بۆ ئەزموون کردنەوە. vi. بێ ئەوەی لەسەر زارۆکەکە بکەوێت، سوود لە تەرجومان وەربگیرێت ئەگەر زارۆکەکە لەو زمانەی بەکار دەھێنرێ تێنەگات و نەزانێ قسەی پێ بکات. vii. لە سەرلەبەری پرۆسەکەدا ڕێزی تەواو لە ژیانی کەسەکی زارۆکەکە بگیرێت. ٣. دەوڵەتانی پەیمانبەست ھەوڵ دەدەن دەرفەت خۆش بکەن بۆ دانانی قانوون و پرۆسە، و بۆ دامەزراندنی فەرمانگە و دەزگەی وەھا کە تایبەت گونجاوی ئەو زارۆکانە بێ کە گومانیان لێ دەکرێ، تاوانیان ئاڕاستە دەکرێ یان تاوانبار دەکرێن، و بەتایبەتی: a. سنووری ھەرەژێری سزا دیاری بکرێ، b. گەر لەبار و بەپێویست زانرا، کار بکرێ بۆ چارەسەر کردنی ئەوانەی منداڵترن لەو تەمەنە، بێ ئەوەی پرۆسەی دادگە بەکار بھێنرێ، بەو مەرجەی مافگەلی مرۆڤ و پاراستنی دەستووریی تەواو ڕێزگیراو بێ. ٤. ھەنگاوی ھەمەجۆر . وەک سەرپەرشتی، ڕێنوێنی و ڕێساگەلی ئامۆژگاری و چاودێری، سەرپەرشتیی ناو خێزانی سەرپەرشت، دابین کردنی بەرنامە بۆ خوێندنی گشتیی و فێرکاریی پیشەیی و بەدیلی دیکە بۆ سیستەمی سەرپەرشتیی زارۆک لە مەڵبەندی تایبەتدا . بنرێ بۆ دەستەبەر کردنی ڕەفتارێکی وەھا بەرانبەر زارۆک گونجاو بێ بۆ خۆشگوزەرانیان و لەبار بێ لەگەڵ ڕەچاو گرتنی ھەم بارودۆخی کەسەکیی زارۆکەکە و ھەم تاوانەکە. بەندی ٤١ ھیچ بەشێکی ئەم مافنامەیە کار ناکاتە سەر بڕیارگەلێکی زیاتر بڕۆن لە بواری ڕاستاندنی مافگەلی زارۆک، و لەمانەدا ھاتبن: a. دەستووری دەوڵەتی پەیمانبەست، یان b. دەستوورێکی نێودەوڵەتی کە ئەو دەوڵەتە بگرێتەوە. بەشی دووەم[دەستکاری] بەندی ٤٢ دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن لە ڕێی ھەنگاوی گونجاو و چالاکەوە بڕیار و پرنسیپەکانی ئەم بەیاننامەیە بەناو ھەم زارۆک و ھەم گەورەتەمەندا بڵاو بکەنەوە. بەندی ٤٣ ١. بۆ ئەزموون کردنی بەرەو پێش چوونی دەوڵەتانی پەیمانبەست لە بواری ڕاستاندنی بەرپرسایەتییان بەپێی ئەم مافنامەیە دەبێ کۆمیتەیەک بۆ مافگەلی زارۆکان بێتە دامەزراندن بۆ جێبەجێ کردنی ئەم خاڵانەی خوارەوە، ٢. کۆمیتەکە دەبێ پێک ھاتبێ لە دە پسپۆڕی ناسراو بە ئاکاربەرزیی و لێسەلمێندراو لەو بوارانەی ئەم مافنامەیە دەیان گرێتەوە. ئەندامانی کۆمیتەکە لەلایەن دەوڵەتانی پەیمانبەستەوە، لەناو ھاوزێدانی خۆیدا، دێنە ھەڵبژاردن و ئەم ئەندامانە بە توانای خۆیان کار دەکەن و لەبەر ئەوەش دەبێ ھەم یەکسانیی دابەشینی جۆگرافی و ھەم سیستەمی بنەما دەستوورییەکان ڕەچاو بگیرێن. ٣. ئەندامانی کۆمیتەکە بە دەنگ دانی نھێنی دێنە ھەڵبژاردن لە لیستەیەکی دەوڵەتانی پەیمانبەست ناوزەدیان دەکەن. ھەر دەوڵەتێکی پەیمانبەست بۆی ھەیە یەک ئەندامی خۆی ناوزەد بکات. ٤. یەکەم ھەڵبژاردنی ئەم کۆمیتەیە دەبێ ئەوپەڕی شەش مانگ پاش ڕۆژی پیادە کردنی ئەم مافنامەیە، بکرێت. پاش ئەوەش بە دوو ساڵ جارێک. لایەنی کەم چوار مانگ بەر لە ڕۆژی ھەر ھەڵبژاردنێک دەبێ سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو بە نووسین داوا لە دەوڵەتانی پەیمانبەست بکات کە لە ماوەی دوو مانگدا پێشنیازی خۆیان ڕەپێش بخەن. پاشان، سکرتێری گشتی، لیستەی ھەر ھەموو کەسانی پێشنیاز کراو بە پێی ڕیزبەندی ئەلفوبێ لەتەک ناوی ئەو دەوڵەتە پەیمانبەستەی پێشنیازی کردوون، ساز دەکات و دەیخاتە بەر دەستی دەوڵەتانی پەیمانبەست. ٥. ھەڵبژاردن لە جڤینی دەوڵەتانی پەیمانبەستدا دەبێ، کە سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو داوایان دەکات و لە بارەگای دەوڵەتانی یەکگرتوو دەگیرێن. لەم جڤینانەدا، کە بە ئامادەبوونی دوو لە سێی ژمارەی دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبنە بڕیاردەر، ئەو کەسانەی زیاترین ژمارەی دەنگ و زۆرینەی ڕەھای دەنگی دەوڵەتانی پەیمانبەستی ئامادە و دەنگدەر دەھێنن، بۆ کۆمیتەکە دێنە ھەڵبژاردن. ٦. ئەندامی کۆمیتە بۆ ماوەی چوار ساڵ دێنە ھەڵبژاردن. دەشێ بێنەوە ھەڵبژاردن ئەگەر دیسان ناوزەد بکرێنەوە. دوو ساڵ پاش ھەڵبژاردنی یەکەم، کاتی مانداتی پێنج ئەندام کۆتا دەبێ. دەستبەجێ پاش یەکەم ھەڵبژاردن ناوی ئەو پێنج ئەندامە، بە ناو ڕاکێشان، لەلایەن دەمڕاستی جڤینەکەوە دیاری دەکرێ. ٧. ئەگەر ئەندامێکی کۆمیتەکە بمرێت، یان دەست لە کارەکەی خۆی ھەڵ بگرێت یان ئاشکرای بکات کە لەبەر ھەر ھۆیەک بێت ناتوانێ کارەکەی خۆی لە کۆمیتەکەدا جێبەجێ بکات، ئەوا دەبێ ئەو دەوڵەتە پەیمانبەستەی ئەم ئەندامەی ناوزەد کردبوو، بە مەرجی سەلماندنی کۆمیتەکە، پسپۆڕێکی دیکە لە ناو ھاوزێدانی خۆیدا ناوزەد بکات بۆ گرتنە ئەستۆی ئەو ئەرکە بۆ ئەو ماوە مەنداتەی ماوە. ٨. کۆمیتەکە خۆی شیرازەی کاری خۆی دیاری دەکات. ٩. کۆمیتەکە سەرۆکایەتییەک، بۆ ماوەی دوو ساڵ، بۆ خۆی ھەڵ دەبژێرێ. ١٠. جڤینەکانی کۆمیتەکە لە بارەگای دەوڵەتانی یەکگرتوو، یان لە جێیەکی دیکەی لەبار کە کۆمیتەکە بڕیاری دەدات، دەگیرێن. لە باری ئاساییدا کۆمیتەکە ساڵانە کۆ دەبنەوە. ماوەی جڤینەکانی کۆمیتەکە بە ڕێک کەوتن لەگەڵ دەوڵەتانی پەیمانبەستدا دیاری دەکرێ و، گەر پێویستی کرد، دەستکاری دەکرێ، ئەویش بە سەلماندنی ئەنجومەنی گشتی. ١١. سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو دەبێ کارمەند و دەزگەی پێویست تەرخان بکات بۆ ئەوەی کۆمیتەکە بتوانێ ئەرکی خۆی بەپێی ئەم مافنامەیە بە شێوەیەکی کاریگەر جێبەجێ بکات. ١٢. ئەندامانی ئەم کۆمیتەیەی بەپێی ئەم مافنامەیە دامەزراوە، دەبێ بە سەلماندنی ئەنجومەنی گشتی مووچە وەربگرن بەو مەرجانەی ئەنجومەنی گشتی دایدەنێ. بەندی ٤٤ ١. دەوڵەتانی پەیمانبەست پەیمان دەدەن لە ڕێی سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتووەوە ڕاپۆرت بدەن بە کۆمیتەکە دەربارەی ئەو کارانەی کردوویانە بۆ پیادە کردنی ئەو مافانەی لەم مافنامەیەدا ھاتوون و پێشکەوتنێکی وەدەست ھاتبێ لە سوودمەندبوون لەم مافانە: a. لە ماوەی دوو ساڵی پاش ئەوەی ئەم مافنامەیە دەوڵەتی پەیمانبەست دەگرێتەوە، b. پاش ئەوە بە پێنج ساڵ جارێک. ٢. ڕاپۆرتەکانی سەر بەم بەندە دەبێ ھەلومەرج و کێشە، گەر ھەبێ، دیاری بکات و چۆن کاری کردۆتە سەر جێبەجێ کردنی پەیمانەکانی ئەم مافنامەیە. ڕاپۆرتەکان دەبێ ئاگاداریی تەواویان تێدا بێ بۆ ئەوەی کۆمیتەکە وێنەیەکی تەواوی ھەبێت دەربارەی پیادە کردنی بڕیارەکانی ئەم مافنامەیە لەو دەوڵەتەی جێی باسە. 3. دەوڵەتێکی پەیمانبەست کە لە یەکەم ڕاپۆرتدا ئاگاداریی تەواوی داوە بە کۆمیتەکە پێویست ناکات لە ڕاپۆرتەکانی پاش ئەویاندا، کە لە بەشی b ی یەکەم خاڵدا باس کراون، ھەمان ئاگاداریی بنەڕەتی دووپات بکاتەوە. ٤. کۆمیتەکە دەتوانی داوای ئاگاداریی زیاتر بکات لە دەوڵەتانی پەیمانبەست دەربارەی جێبەجێ کردنی بڕیارەکانی ئەم مافنامەیە. ٥. کۆمیتەکە بە دوو ساڵ جارێک، لە ڕێی کۆڕی ئابوورەکی و جڤاکییەوە، ڕاپۆرت دەربارەی کارەکانی خۆی دەخاتە بەردەم ئەنجومەنی گشتییەوە. ٦. دەوڵەتانی پەیمانبەست دەبێ ڕاپۆرتەکانی خۆیان لە وەڵاتەکانی خۆیاندا بۆ گەل ئاشکرا بکەن. بەندی ٤٥ بە مەبەستی رێ خۆش کردن بۆ جێبەجێ کردنێکی کاریگەرانەی بڕیارەکانی ئەم مافنامەیە و بۆ ھاریکاریی نێودەوڵەتی لەو بوارانەی مافنامەکە دەیان گرێتەوە، دەبێ: a. بنگەی تایبەتکار، «فەندی زارۆکانی سەربە دەوڵەتانی یەکگرتوو» و بنگەی دیکەی دەوڵەتانی یەکگرتوو مافیان ھەبێ بەشدار بن لە چاودێریی جێبەجێ کردنی ئەو بڕیارانەی ئەم مافنامەیە کە دەکەونە چوارچێوەی مانداتی ئەوانەوە. کۆمیتەکە بۆی ھەیە داوای ئامۆژگاری پسپۆڕانە بکات لە بنگە و سازمانی پسپۆر، کە کۆمیتەکە بە لەباری بزانێت، دەربارەی جێبەجێ کردنی ئەو بڕیارانەی ئەم مافنامەیە کە دەکەونە چوارچێوەی چالاکی ئەوانەوە. کۆمیتەکە بۆی ھەیە داوای ڕاپۆرت بکات لە بنگەی تایبەتکار، «فەندی زارۆکانی سەربە دەوڵەتانی یەکگرتوو» و لە بنگەی دیکەی دەوڵەتانی یەکگرتوو دەربارەی پیادە کردنی ئەم مافنامەیە لە بوارێکی بکەوێتە چوارچێوەی چالاکیی خۆیانەوە. b. کۆمیتەکە، بە شێوەیەکی خۆی بە لەباری بزانێ، دەبێ ئەو ڕاپۆرتانەی دەوڵەتانی پەیمانبەست بدات بە بنگەی تایبەتکار، فەندی زارۆکانی سەربە دەوڵەتانی یەکگرتوو، بنگە و سازمانی دیکەی پسپۆڕ، کە دەربارەی داواکاری یان پێداویستی ئامۆژگاریی تەکنیکی یان کۆمەکی تەکنیکین، وێڕای دید و بۆچوونی کۆمیتەکە خۆی و پێشنیازەکانی دەربارەی ئەو داواکاری یان پێداویستییانە. c. کۆمیتەکە بۆی ھەیە ڕاسپاردە بداتە ئەنجومەنی گشتی بۆ داوا کردن لە سکرتێری گشتی کە، بۆ سوودی ئەم کۆمیتەیە، بڕیاری تۆژینەوە بدرێ دەربارەی دۆزی تایبەت بە مافگەلی زارۆک. d. کۆمیتەکە بۆی ھەیە پێشنیاز و ڕاسپاردەی گشتی بدات لەسەر بنەمای ئاگادارییەکانی بەندی ٤٤ و ٤٥ ی ئەم مافنامەیە. ئەو پێشنیاز و ڕاسپاردە گشتییانە دەدرێنە ھەموو دەوڵەتێکی پەیمانبەستی پەیوەندیدار و ھەروەھا دەدرێنە ئەنجومەنی گشتی لەگەڵ تێبینیەکانی دەوڵەتانی پەیمانبەست، گەر ھەبن. بەشی سێیەم[دەستکاری] بەندی ٤٦ ڕێ کراوەیە بۆ ھەموو دەوڵەتان ئەم مافنامەیە مۆر بکەن. بەندی ٤٧ ئەم مافنامەیە دەبێ بسەلمێندرێ و ئامرازی سەلماندنەکەشی دەسپێردرێ بە سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. بەندی ٤٨ ئەم مافنامەیە ھەر بە کراوەیی دەمێنێتەوە بۆ ھەر دەوڵەتێکی ئامادە بێ پێبەندی بێ. ئامرازی پێبەندبوونەکە دەسپێردرێ بە سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. بەندی ٤٩ ١. ئەم مافنامەیە دەبێتە بڕیاردەر پاش سێھەمین ڕۆژی پاش ڕۆژی سپاردنی بیستەمین ئامرازی سەلماندن، یان پێبەندبوون، بە سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. ٢. لە پەیوەندیدا لەگەڵ ھەر دەوڵەتێکی سەلمێنەری یان پێبەندی ئەم مافنامەیە، پاش سپاردنی بیستەمین ئامرازی سەلماندن، یان پێبەندبوون، ئەم مافنامەیە دەبێتە بڕیاردەر پاش سی ڕۆژ لەوەی ئەو دەوڵەتە ئامرازی سەلماندن، یان پێبەندبوونی، دەسپێرێ. بەندی ٥٠ ١. دەوڵەتێکی پەیمانبەست بۆی ھەیە پێشنیازی گۆڕانکارییەک بکات لەم مافنامەیەدا و پێشنیازەکەی بنێرێت بۆ سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. پاشان سکرتێری گشتی پێشنیازی گۆڕانکارییەکان دەنێرێت بۆ دەوڵەتانی پەیمانبەست لەگەڵ داوای وەڵام لەسەر ئەوەی ئایە ئەو دەوڵەتانە لایان باشە کۆنفرانسێک بۆ دەوڵەتانی پەیمانبەست بگیرێت بە مەبەستی باس کردنی پێشنیازەکان و دەنگ دان لەسەریان یان نا. ئەگەر لایەنی کەم یەک لە سێی حکوومەتەکان لە ماوەی چوار مانگی پاش ناردنی پێشنیازەکان کۆنفرانسێکی ئەوتۆ بسلەمێنن ئەوا سکرتێری گشتی بانگی کۆنفرانسێک دەدا لە چوارچێوەی دەوڵەتانی یەکگرتوودا. پێشنیازێکی گۆڕانکاری کە زۆربەی دەنگی دەوڵەتانی پەیمانبەستی ئامادە و دەنگدەری کۆنفرانسەکە بھێنێت دەخرێتە بەردەم ئەنجومەنی گشتییەوە بۆ سەلماندن. ٢. گۆڕانکارییەکی لە بابەتی خاڵی یەکەمی ئەم بەندە کە لەلایەن ئەنجومەنی گشتییەوە سەلمێندرا و دوو لە سێی دەوڵەتانی پەیمانبەست دەنگیان بۆ دا، کارایە. ٣. کە گۆڕانکارییەک بە کارا دانرا، ئەوا ئەو دەوڵەتانە دەگرێتەوە کە گۆڕانکارییەکەیان سەلماندووە. دەوڵەتەکانی دیکەی پەیمانبەست ھێشتا ھەر گرێدراوی ئەم مافنامەیەن و، گەر ھەبێ، گۆرانکارییەکانی پێشتری. بەندی ٥١ ١. سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو دەبێ تێکستی پەرواگەریی دەوڵەتانی پەیمانبەست، کە دەمی سەلماندن یان پێبەندبوونیان دایان ڕشتووە، وەربگرێ و بنێرێت بۆ ھەموو دەوڵەتان. ٢. پەرواگەرییەک دژ بە مەبەست و ئامانجی ئەم مافنامەیە بێ ناسەلمێندرێ. ٣. دەکرێ پەرواگەری لە ھەر کاتێکدا بێ بکێشرێتەوە، وەھا باشە بە تێبینییەک ئاڕاستەی سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو بکرێ. پاشان ئەویش ھەموو دەوڵەتان ئاگادار دەکاتەوە. تێبینییەکە لە ڕۆژی وەرگرتنییەوە لەلایەن سکرتێری گشتیەوە کارایە. بەندی ٥٢ دەوڵەتێکی پەیمانبەست دەتوانێ پاشەکشە لەم پەیمانە بکات بە نووسینی تێبینییەک بۆ سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. پاشەکشەکە یەک ساڵ پاش وەرگرتنی تێبینییەکە لەلایەن سکرتێری گشتیەوە، کارایە. بەندی ٥٣ سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو بە ئەمینداری ئەم مافنامەیە دادەنرێ. بەندی ٥٤ تێکستی ڕەسەنی ئەم مافنامەیە، کە تێکستە عارەبی، ئینگلیزی، فرانسی، چینی، ڕووسی و سپانییەکەی وەک یەک ڕەوان، دەبێ بسپێرێن بە سکرتێری گشتیی دەوڵەتانی یەکگرتوو. بۆ سەلماندن لێرەدا نوێنەرانی واژوودار، کە ھەر یەکەی لەلایەن حکوومەتی خۆیەوە مافی مۆری دراوەتێ، ئەم مافنامەیەیان مۆر کردووە. ............................. ڕوون کردنەوەی چەند وشەیەک[دەستکاری] . بەیاننامەی دەوڵەتانی یەکگرتوو The Charter of the UNited Nations . بووژاندنەوە Rehabilitation . پەرواگەری Reservation تحفظ . پەیماننامەی نێودەوڵەتی دەربارەی مافی مرۆڤ International Covenants on Human Rights . پێشپێگیری Preventive بۆ پێش گرتن لە ڕووداوێک . پێشھات Accident . تەبەننی Adoption . «مافنامەی مرۆڤ» . جاڕی گەردوونیی مافی مرۆڤ The UNiversal Declaration of Human Rights . جێنشین Placement . ناسنامە Identity . دەوڵەتانی یەکگرتوو United Nations UN . ڕاستاندن Realization تحقیق . ڕێساگەلی پرۆسەکاری Procedural Rules . فەندی زارۆکانی سەربە دەوڵەتانی یەکگرتوو UNited Nations Children's Fund . ماوەماوە Periodic . کاتی پشوو Leisure . گەشانەوە Recreation . نێوان دەوڵەتی Intergovernmental . نێودەوڵەتی International . وەڵاتانی فراژی Developing Countries

<urn:uuid:ac02c3ce-8ef3-42ca-8d7d-be1842c09ceb>

CC-MAIN-2016-07

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%86%DA%A9%D8%A7%D9%86

2016-02-08T08:16:39Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701152982.47/warc/CC-MAIN-20160205193912-00252-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9901605844497681}

ڕۆژژمێری ئیسلامی ڕۆژژمێری ئیسلامی یان ڕۆژژمێری کۆچی ڕۆژژمێرێکە موسڵمانان بە کاری دەهێنن و دابەش دەبێت بۆ کۆچی هەیڤی (قەمەری) و کۆچی هەتاوی (شەمسی). ڕۆژژمێری کۆچی یان ئیسلامی دەست پێدەکات بە کۆچی پێغەمبەری ئیسلام محەمەد لە مەککەوە بۆ مەدینە. و کۆچەکەی دەست پێکرد لە ڕۆژی پێنج شەممە ٢٦ی سەفەری ساڵی ١ی کۆچی مانگی بەرامبەر؛ - ٢٠ی سونبلە (شەهریور) ساڵی ١ی کۆچی هەتاوی - ١٢ی ئەیلولی ٦٢٢ زایینی. و گەیشتە قەبا لە نزیک مەدینە لە دووشەممە ٨ی ڕەبیعولئەوەل و گەیشتە مەدینە لە ١٢ی ڕەبیعولئەوەلی هەمان ساڵدا، لەبەر ئەمە بە ڕؤژژمێری کۆچی ناونراوە. ڕۆژژمێری کۆچی هەیڤی[دەستکاری] ڕۆژژمێری کۆچی هەیڤی پشت ئەبە ستێت بە خولی مانگ بۆ دیاریکردنی مانگەکان، و موسڵمانان لە هەموو شوێنێک بە کاری دەهێنن بەتایبەت بۆ دیاریکردنی بۆنە ئاینییەکان، و شانشینی سعودیەی عەرەبی تاکە دەوڵەتە لە جیهاندا کە ئەو رۆژژمێرە بەکار دەهێنێت. ئەم ڕۆژژمێرە لەلایەن خەلیفە عومەری کوڕی خەتابەوە دانراوە و یەکەم ڕۆژی ئەم ڕۆژژمێرە هەینی ١ی موحەڕەمی ساڵی ١ی کۆچی مانگی بوو بەرامبەر؛ - ٢٧ی تیری ساڵی ١ی کۆچی هەتاوی - ١٩ی تەمموزی ٦٢٢ی زایینی ڕۆژژمێری کۆچی هەتاوی[دەستکاری] ڕۆژژمێری کۆچی هەتاوی ڕۆژژمێرێکی هەتاوییە (پەیوەندی هەیە بە خولی هەتاو(خۆر)ەوە)، موسڵمانان بەکاری ئەهێنن بۆ دیاریکردنی کاتە شەرعیەکانی پەیوەندییان بە هەتاو و ڕۆژە هەتاوییەکانەوە هەیە، و لە ئێستادا دوو دەوڵەت بەکاری دەهێنن، ئەوانیش؛ کۆماری ئیسلامی ئێران و ئەفغانستانن. یەکەم ڕۆژی ئەم ڕۆژژمێرە ١ی فروردینی ساڵی ١ی کۆچی هەتاوییە، بەرامبەر؛ - ٢٩ی شەعبان ساڵی ١ی پێش کۆچ - ٢٢ی ئازاری ٦٢٢ی زایینی یەکەم ساڵی ئەم ڕۆژژمێرە ساڵی کۆچی پێغەمبەرە لە مەککەوە بۆ مەدینە.

<urn:uuid:fc1d8b39-99e2-44b0-af9b-70463fde89eb>

CC-MAIN-2016-07

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%DB%86%DA%98%DA%98%D9%85%DB%8E%D8%B1%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C

2016-02-08T08:16:57Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701152982.47/warc/CC-MAIN-20160205193912-00252-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8488606810569763, "hac_Arab_score": 0.14872780442237854}

رووداو - سلێمانی ئەوەی سەردانی نەخۆشخانەی هیوا دەكات، بە هیواوە چاوەڕێی چارەسەربوونی نەخۆشییەكەی دەكات. لە بەشی پێشوازی، هەمووان چاوەڕێن هەواڵی چاكبوونەوەیان پێبدرێت، بەتایبەتی دوای ئەوەی ئەم نەخۆشخانەیە دووبارە نۆژەندەكرێتەوە تاوەكو بە ستانداردێكی جیهانی پێشوازی لە نەخۆش بكات، ئەمەش هیوای نەخۆشەكانی زیاتر كردووە. نەخۆشخانەی هیوا تایبەتە بە شێرپەنجە و نەخۆشییەكانی خوێن، نەخۆشخانەیەكی 70 قەرەوێڵەییە و تاكە نەخۆشخانەی تایبەتە بەو بوارە لە پارێزگای سلێمانی، بەڵام ئێستا پرۆژەی نەخۆشخانەیەكی دیكەی 120 قەرەوێڵەیی لە سلێمانی خراوەتە بەرنامەی كاری وەزارەتی تەندروستییەوە. د.دۆستی نەجات، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی هیوا، دەربارەی پلانی ئەو نەخۆشخانەیە بۆ ساڵی 2014 بە (تۆڕی میدیایی رووداو)ی گوت ''ئێمە بۆ ئەمساڵ چەند پلانێكمان داناوە. پلانێكی شەش مانگی كە بەبڕی 6 ملیۆن و 16 هەزار دۆلار جێبەجێ دەكرێت و چەندین گۆڕانكاریمان ئەنجامداوە، وەك بەستنەوەی نەخۆشخانەكە بە شێوازی نێتۆرك لە نێوان نەخۆش و دكتۆر و بەشەكانی نەخۆشخانەدا. ئەمە جگە لە دابینكردنی 14 پزیشكی پسپۆڕی نەخۆشیی شێرپەنجە و 10 توێژەری دەروونی. گوتیشی ''ئێمە پێویستمان بە 42 پەرستاری زانكۆیی هەیە كە ئێستا توانیومانە 18 پەرستار دابین بكەین، هەروەها گۆڕینی سیستمی نەخۆشخانەكەمان بۆ his و lis، بێجگە لە چەندین پلانی گرنگ بۆ نەخۆشخانەكە. بەڵام گوتیشی، پلانی سەرەتایی و گرنگیان بۆ ساڵی 2014 چارەسەركردنی كێشەی دەرمانە. ئەو دەڵێت ''توانیومانە ئامێری چارەسەر بە تیشك دابین بكەین كە ئێستا دوو ئامێرمان هەیە و دەمانەوێت بیكەینە 4 ئامێر. بێجگە لەو پلانە كورتەی باسیكرد، دكتۆر دۆستی ئاماژەی بە پلانێكی مامناوەندی دوو ساڵە كرد كە بڕی 66 ملیۆن دۆلاری پێویستە، لەگەڵ پلانێكی درێژخایەن بۆ ماوەی 5 ساڵ. لە ماوەی ئەو پێنج ساڵەدا ژمارەی پزیشكەكانیان دەكەنە 45 پزیشك. بە بڕوای ئەو، ئەو ژمارەیە لە پزیشكان بۆ ئەو نەخۆشخانەیە لەگەڵ ستانداردی جیهانی بەپێی ژمارەی دانیشتووانی سلێمانی دەگونجێت. دكتۆر دۆستی نەجات، باسی ئاست و جۆرەكانی ئەو نەخۆشانەی كرد كە روو دەكەنە نەخۆشخانەكەیان و گوتی ''لەناو خانماندا شێرپەنجەی مەمك زۆرترین رێژەیە كە 23% ی سەرجەم حاڵەتەكانی شێرپەنجە پێكدێنێت، لەناو پیاوانیشدا شێرپەنجەی كۆڵۆن و پرۆستات و شێرپەنجەی سییەكان بڵاوترینن. دكتۆر دۆستی گوتیشی ''ئەو كەسانەی كە دێنە ئێرە تەنیا خەڵكی سلێمانی نین، بەڵكو لە سەرجەم ناوچەكانی عێراقەوە دێن، ئەوانە لەبەر كەمیی دەرمان و نەبوونی خزمەتگوزاری پێویست لەناوچەكانی خۆیانەوە روو دەكەنە نەخۆشخانەكەی ئێمە. بەگوێرەی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی، ساڵی رابردوو لە نەخۆشخانەی هیوا 1944 حاڵەتی نوێی شێرپەنجە تۆماركراون كە 405 كەسیان تووشبووی شێرپەنجەی مەمك بوون. خدر رەسوڵ، خەڵكی شاری رانیەیە و ماوەی مانگێكە هەستی كردووە كە تووشی نەخۆشیی شێرپەنجە بووە، هەر لەم ماوەیەدا سەردانی توركیای كردووە ''لێرەش زۆربەی پێداویستییەكانی ئەم نەخۆشە هەیە و كۆرسی یەكەمی دەرمانم لە توركیا وەرگرتووە، بۆ كۆرسی دووەمیش هاتوومەتە سلێمانی، ئێستا باشتر بووم. بەهرە محەممەد، دایكی یەكێك لەو منداڵانەی كە تووشبووە بە شێرپەنجەی خوێن و منداڵەكەی لە باوەشدا بوو، هەندێك وردە گلەیی لە نەخۆشخانەكە هەبوو ''هەندێكجار داو و دەرمانمان دەستناكەوێت، دەبێ یارمەتیمان بدەن، چونكە دەرمان گرانە و ناكڕدرێت. با حكومەت گرنگییەكی زۆر بدات بەم نەخۆشخانەیە. پلانی چارەسەری شێرپەنجە، تەنیا دەرمان ناگرێتەوە. بەڵكو پشتیوانی و هاندانی دەروونیش بەشێكی گرنگی چارەسەرن. نەخۆشخانەی هیوا ئێستا 4 توێژەری دەروونی هەیە. عەلی حەمە ساڵح، توێژەری دەروونی لە نەخۆشخانەی هیوا گوتی هەندێ نەخۆش هەیە دەرمان وەرناگرێت، وا دەزانێت ئەم نەخۆشییەی ئیدی چارەسەر ناكرێت، ئێمە هەوڵدەدەین ئەو نەخۆشە خۆی لەگەڵ واقیعدا بگونجێنێ، كار دەكەین بۆ گۆڕینی بیركردنەوەی لە بارەی نەخۆشییەكەی. ئەو كەسانەش كە دەتوانین لەگەڵیان بدوێین دەربارەی نەخۆشییەكانیان زیاتر ئەوانەن كە گوێمان لێدەگرن، بەڵام بە تەمەنەكان گوێ لە قسەی ئێمە ناگرن.

<urn:uuid:bdc895dc-6420-4d4f-84b6-d5707a9c2e60>

CC-MAIN-2016-07

http://rudaw.net/sorani/kurdistan/1201201417

2016-02-10T00:32:07Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-07/segments/1454701158481.37/warc/CC-MAIN-20160205193918-00049-ip-10-236-182-209.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8841750025749207, "hac_Arab_score": 0.06942436099052429, "sdh_Arab_score": 0.04636702314019203}

ئیمپراتۆریەتیی ساسانی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی یان ساسانییەکان (بە زمانی پاڵەوی: ئێرانشەھر) دوایین ئیمپراتۆریەتیی ئێرانیی پێش ئیسلام بووە. بنەماڵەی ساسانی لە ساڵی ٢٢٤ی زایینی بە تێکشاندنی ئەشکانییەکان حکوومەتەکەیان پێک ھێنا و ھەتا ساڵی ٦٥١ واتە بۆ ماوەی زیاتر لە ٤٠٠ ساڵ یەکێک لە زلھێزەکانی سەردەم بوون و بەرامبەرکێێ ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمیان کرددوە. یەکەم شای ساسانی، ئەردەشیری یەکەم بووە کە لە ناوچە پارس (پارێزگای فارس لە ئێستای ئێران) شۆڕشی کردووە و ئیمپراتۆریەتییەکەی دامەزراندووە. دوایین شای ساسانی یەزدگێردی سێیەم بووە کە چەند شەڕی گەورەی لەگەڵ سوپای ئیسلام لە سەردەمی عومەر کوڕی خەتتابدا کردووە و لە ھەموویاندا دۆڕاوە. سەردەمی ساسانییەکان وەک سەردەمی زێڕینی چاندی ئێرانیی پێش ئیسلام ناسراوە و کاریگەریی زۆری ھەبووە لەسەر ئەوەی کە دواتر وەک ھونەر و چاندی ئیسلامی ناسرا. ئایینی زەردەشتی و زانایانی ئایینی، ڕۆڵی گرنگی و کاریگەریی زۆریان ھەبووە لەسەر شێوازی حکوومەتدا. مێژوو[دەستکاری] ئایین[دەستکاری] زمان[دەستکاری] ھونەر[دەستکاری] سەرچاوەکان[دەستکاری] گرێدان بۆ دەرەوە[دەستکاری] - ئینسایکڵۆپیدیای ساسانیکا (بە ئینگلیزی) |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:b896c5b3-b6bc-4a4d-af0b-9392c80ee13a>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C

2016-05-01T02:24:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860113553.63/warc/CC-MAIN-20160428161513-00163-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9946643114089966}

گیۆرگ کانتۆر گیۆرگ فێردیناند لودویگ فیلیپ کانتۆر (١٨٤٥ - ١٩١٨) بیرکارێکی لەدایکبوو لە ڕووسیا لە باوک و دایکێکی بە ڕەگەز دانیمارکی بوو کە زۆرتر وکوو بیرکارێکی خەڵکی ئاڵمانیا دەناسرێت لەبەر ئەوەی کە لە ئاڵماندا گەورە بوو. کانتۆر بە ھۆی داھێنانی تیۆریی کۆمەڵەوە ناودارە کە ئێستاکە تیۆرییەکی بنەڕەتییە لە بیرکاریدا. کانتۆر گرنگایەتیی مەفھوومی ھاوتاییی یەک بە یەکی لە نێوان کۆمەڵەکاندا دامەزراند، کۆمەڵگەلی بێبـڕانەوە و خۆشتەرتیبی ناساند، و سەلماندی کە ژمارە ڕاستییهکان زۆرترن لە ژمارە سروشتییەکان (ھەرچەند ھەردووکیان بێبڕانەوەن).

<urn:uuid:138178b1-a0b8-4a54-8f6c-f95a9d6eeb02>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8C%DB%86%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%86%D8%B1

2016-05-03T10:45:53Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860121423.81/warc/CC-MAIN-20160428161521-00203-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9985640645027161}

یارمەتی:ھەڵبژاردەکان هەڵبژاردەکان بەو ڕێکخستنانەی دەوترێ کە لەلایەن بەکارهێنەرێکی لەژوورەوە بەکاردێت بۆ کۆنتڕۆڵکردنی هەژماری خۆی و هەروا شێوەی بەرچاوکەوتنی بەشە جۆربەجۆرەکان. بۆ گەیشتن بە بەشی هەڵبژاردەکان (کاتێ لە ژوورەوەی)، لە سەرووی هەر پەڕەیەک دەتوانی کرتە بکەیتە سەر "هەڵبژاردەکانم"، یا دەتوانی لێرەوە: تایبەت:هەڵبژاردەکان. کاتی گەیشتیتە بەشی هەڵبژاردەکان، چەن تاب دەبینیت کە هەریەک بۆ ڕێکخستنی کۆمەڵێک لە هەڵبژاردەکانن. لەیادت بێ دوای گۆڕانکاری "پاشەکەوت" لێبدەی. بۆ وەرگرتنی زانیاری زۆرتر و وردتر سەبارەت بە هەڵبژاردەکان دەتوانی سەردانی یارمەتیی هەڵبژاردەکان لە مێتا بکەی.

<urn:uuid:ad3e6fec-13db-424c-ba4b-e6a6c4f25f6b>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C:%DA%BE%DB%95%DA%B5%D8%A8%DA%98%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86

2016-05-06T11:10:40Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461861754936.62/warc/CC-MAIN-20160428164234-00203-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9925620555877686}

میتۆلۆژیا میتۆلۆژیا یان ئوستوورەناسی (لە یۆنانییەوە: μυθολογία) زانستی کۆڵینەوە لە ئوستوورەکانە. ھەندێ جاریش بە کۆی ئوستوورەکانی خەڵکانێک کە خاوەنی چاندێکی تایبەتن دەوترێ میتۆلۆژیای ئەو خەڵکە، وەکوو نموونە: میتۆلۆژیای قەومی یەھوود. ئوستوورەکان ئەو چیرۆکانەن کە دانەرەکەیان یان ڕەگەزەکەیان شاراوەیە و ھەوڵ دەدەن پرۆسەکانی سروشت، بەدیھاتنی جیھان و مرۆڤ، نەریتەکان و ئاھەنگە ئایینییەکان دەرببڕن. لەوانەیە پێوەندیگەلێک ھەبن لەنێوان ئوستوورەکانی دوو چاند و کولتووری جیاوازدا؛ ئوستوورەناسان بەدوای دۆزینەوەی ئەو لێکچوویی و پێوەندییانەن. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:675994fd-15b8-4f00-b9bb-332c603f2b1d>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7

2016-04-30T11:18:28Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860111838.20/warc/CC-MAIN-20160428161511-00096-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.985929012298584}

ھێزی دەریایی هێزی دەریایی بە بەشێک لە پەیەکەری ھێزی سەربازی وڵاتان دەوترێ کە ئەرکی شەڕ و بەرگری و خزمەت لەسەر ئاویان بە ئەستۆیە، هێزی دەریایی زۆرتر لە کەشتیە جەنگیەکان، ژێر دەریایی، کەشتی فڕۆکە هەڵگر(ناو) پێک هاتوە. مێژوو[دەستکاری] لە سەردەمە زۆر کۆنەکان داو لەگەڵ بەرھەم ھاتنی کەشتیەکانئەو ھێزەش وەدی ھات و دواتر دوای بەرھەم ھاتنی کەشتی بە مۆتۆری ھەڵمی، کەشتیەکان خێراییان زۆرتر بوو و وردە وردە ئە ھێزە بوو بە یەکێک لە سەرەکیترین ھێزە سەربازییەکان لە ھەر وڵاتێ.

<urn:uuid:dc7d9057-edd9-46a8-81bf-e21479c4c940>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8E%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C

2016-04-29T17:54:48Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860111392.88/warc/CC-MAIN-20160428161511-00079-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9986799955368042}

Louie Schwartzberg: لیۆ شوارتزبێرگ: سروشت، جوانی، سوپاسگوزاری جوانی سروشت بە ئاسانی فەرامۆش دەکرێت بەڵام لە ئاوێزەکانی لیۆ شوارتزبێرگەوە نا. وێنە جوانەکانی کە سەر بە ماوەی جیاوازە لەگەڵ وشە مانادارەکانی دەیڤد ستێندڵ راست کە کەسایەتییەکی ئایینیە دەبنە هۆی سوپاسگوزاری بۆ هەموو ڕۆژێک کە ئێمە تیایدا دەژین. This talk was presented to a local audience at TEDxSF, an independent event. TED editors featured it among our selections on the home page.

<urn:uuid:5e1c07cb-be0f-4ecd-a8b4-102d5700f91c>

CC-MAIN-2016-18

http://www.ted.com/talks/louie_schwartzberg_nature_beauty_gratitude?language=ku

2016-05-02T06:14:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860125175.9/warc/CC-MAIN-20160428161525-00053-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9365888833999634, "sdh_Arab_score": 0.03760930523276329, "hac_Arab_score": 0.022265618667006493}

بوخاری |ئیمامی بوخاری |ناو:||ئیمامی بوخاری| |ناوی تەواو:||محەمەد کوڕی ئیسماعیل بوخاری| |ڕێکەوتی لەدایکبوون:||١٩٤ی کۆچی| |شوێنی لەدایکبوون:||ئوزبەکستان| |ڕێکەوتی مردن:||٢٥٦ی کۆچی| |شوێنی مردن:||بوخارا، ئوزبەکستان| |بیروباوەڕ:||سوننە| |بواری کردوکۆش:||زانستی فەرموودە| |شوێنەواگری:||مالیکی کوڕی ئەنەس، ئەحمەد کوڕی حەنبەل| |کارتێکەری:||موسلیم، تورمزی، نەسائی| پێرست نەژادی[دەستکاری] محەمەد کوڕ ئیسماعیل کوڕی ئیبراھیم کوڕی موغەیەرە کوڕی بردزبە جەعفی کوری ئەبووعەبدوڵڵا بوخاری فارسی، لە شاری بوخاری ھەرێمی خۆراسانە، پێشەوای فەرموودە بووە لە سەردەمی خۆی. ئیمامی بوخاری لە ١٣ی شەوالی ساڵی ١٩٤ک لە دایکبووە، مناڵ بووە کاتێک باوکی مردووە و لە ژێر سەرپەرشتی دایکییدا گەورە بوو، ئاڕاستەی کرد بۆ لەبەرکردنی فەرموودە، کتێبە ناودارەکانی خوێندەوە کاتیک لە تەمەنی شانزە ساڵیدا بوو، و ئەڵین لە لاوییدا حەفتا ھەزار فەرموودەی لەبەربووە، ئەڵێن بە مناڵی نابینا بوو، و بە دوعای زۆری دایکی بینایی بۆ گەڕاوەتەوە. مامۆستا و خوێنکارەکانی[دەستکاری] بوخاری نزیکەی بە ھەموو زاناکانی سەردەمی خۆی گەیشتووە و زانیاری لی وەرگرتووە و لێیانەوە فێربووە، سەرەتا لەی زاناکانی بوخارا زانستی وەرگرت پاشان ڕۆیشت بۆ بەڵخ و لەوێش زانستی وەرگرت، پاشان چووە بەغدا و مەککە و بەسرە و کووفە و شام و عەسقەلان و دیمەشق و میسر بۆ لای زاناکانیان. - ئەوەی کە بوخاری زۆر کاریگەر بووە پێی و لێوەی فێر بووە عەلی کوڕی مەدینیە. - ھەشت جار چۆتە بەغداوە و ھەموو جارێک لەگەڵ ئیمام ئەحمەد کوڕی حەنبەل کۆبۆتەوە. و لە خوێنکارەکانی، ھەریەک لە موسلیم و تورمزی و نەسائی فەرموودەیان لێ گێراوەتەوە. کەسایەتی[دەستکاری] ئیمام بوخاری چەندین سیفەتی بەڕێز و بەرزی ھەڵگرتبوو، لەوانە پێشوازی گرتنی زانست، حەجی بە ئەنجام گەیاند کاتیک تەمەنی لە ھەژدە ساڵیدا بوو، پاشان چەندین وڵات گەڕا بە دوای وەرگرتنی زانستدا، ھەروەھا لە خۆبردوو بوو لە وەرگرتنی زانستدا، لە شەوی وادا ھەبووە بیست جار لە خەو ھەستاوە تا ئەوەی بە بیریدا دێت بینووسێتەوە. لە ھەمان کاتدا بەخشندە و لێخۆشبوو بووە، و زۆر خواپەرست بووە، ووتویەتی ھەر فەرموودەیەکم لە کتێبی سەحیحەکەم داناوە پێش ئەوە دوو ڕکات نوێژم کردووە. ھەروەھا لەو سیفەتانەی یارمەتی داوە زیرەکیی و بەتوانایی بووە لە لەبەرکردن و یادەورییەکی بەھێزی ھەبووە ھەر لە مناڵییەوە. داواکردنی فەرموودە[دەستکاری] ئیمامی بوخاری پێش مردنی فەرموویەتی؛ کە لە ١٨٠ پیاوەوە نوسیویەتی کە خاوەنی فەرموودەکان بوون. دەستی کرد بە گەڕان بۆ داواکردنی زانست لە شوێنەکەی خۆی بوخاراوە، پاشان ڕۆیشت بەرو بەڵخ لەوێ گوێی لە مکبن کوڕی ئیبراھیم و زۆری تر گرت پاشان چوو بۆ نیسابوور و ڕەی. دواتر ڕۆیشت بۆ مەککە و مەدینە و لە گەشتەکەی بەردەوام بووە چوو بۆ میسر و شام و زۆر لە شارەکانی عێراق. بوخاری پێش ئەوانەی سەردەمەکەی کەوت و لەسەر دەستیا فێر دەبوون و ناسرابوو لە وڵاتەکاندا. دەربارەی ووتراوە[دەستکاری] - ئەحمەد کوڕی حەنبەل ووتویەتی؛ ھەموو خۆراسان کەسێکی تری وەک محەمەد ئیسماعیل (واتە بوخاری) پێ نەگایاندووە. - ئیبنول مەدینی ووتویەتی؛ بوخاری کەسێکی تری وەک خۆی نەبینییوە. - ئیمامی موسلیم پێیووتوە؛ کەس تۆ نابوغزێنێت، مەگەر یەکێک بەغیل و حەسوود بێت، شایەتی ئەوە دەدەم کە یەکێکی تری وەک تۆ لەم دونیاییەدا نییە. - ڕەجائی کوڕی ڕەجاء ووتویەتی؛ بوخاری ئایەتیکە لە ئایەتەکانی خوا، بەسەر زەوییدا ڕێ دەکات. دانراوەکانی[دەستکاری] ئیمامی بوخاری چەندیین کتیب و دانراوی ھەیە، لەسەروو ھەموو کتێبەکانی و بە پێزترینیان سەحیحەکەیەتی (الجامع الصحیح)، کە لای ئیسلامی سوننە درووسترین پەرتووکە لە فەرموودەی پێغەمبەر محەمەددا و بە دووەم کتێبی ڕاستی دادەنێن لە دوای قورئان، ھاوکات چەندەھا دانراو و کتێبی تری ھەیە لە بوارە جیاجیا ئیسلامییەکاندا. سەحیحەکەی[دەستکاری] سەحیحی بوخاری، ناودارترین کتێبی بوخارییە، بەڵکو ناودارترین کتێبە لە فەرموودەکانی پێغەمبەردا، بوخارێکی ھەوڵێکی بێ ووچانی بۆ داوە، لە دانان و کۆکردنەوە و ڕیکخستنییدا شانزە ساڵی بەسەر بردووە، کە ماوەی گەشتە سەختەکەیەتی لە داواکردنی فەرموودەدا، ژمارەی فەرموودەکانی سەحیحی بوخاری بە دووپات بووەکانەوە ٧٥٩٣ فەرموودەیە، کە لە نێو ٦٠٠ ھەزار فەرموودەدا ھەڵی بژاردوون، مەرجی ھەبووە بۆ گێڕانەوەی ئەوەی فەرموودەی گیراوەتەوە، کە ئەبووایە ھاوچەرخ بووایە و بە دیداری بگەیشتایە و بیبینیایە ، ھاوکات لەگەڵ متمانە و دادپەروەری و دیسپلین و زانست و لە خواترسی. ھیچ فەرموودەیەکی دانەناوە لە کتێبەکەییدا تا دوو ڕکات نویژی ئەنجام نەدایە، و دەستی کردووە بە دانانی کتیبەکەی لە مزگەوتی حەڕام و مزگەوتی پێغەمبەر. دوای ئەوەی کتێبەکانی خستە بەردەم زۆر لە مامۆستاکانی وەک ئەحمەد کوڕی حەنبەل و عەلی کوڕی مەدینی و یەحیا کوری موعین، شایەتییان بۆ دا بە ڕاستی ئەوەی تیاییدا ھاتووە، لە دواتریشدا لەلایەن ھەموو نەتەوەی ئیسلامییەوە قبوڵ کرا و بە ڕاستترین کتیب دانرا لە دوای قورئان، و چەندین لێدوان و لێکۆڵینەوەی لە بارەوە کراوە، ھەتا بایەخ پێدانی چۆتە دەروەی موسڵمانانیش، کە خوێنراوە و وەرگێڕدراوە و دەیان کتیبی لە بارەوە نووسراوە. کۆچی دوایی[دەستکاری] وەفات کردنی لە شەوی جەژنی ڕەمەزاندا بوو لە ساڵی ٢٥٦ک و ئێوارەی شەممە بوو، ڕۆژی دواتر نویژی لەسەرکرا و نێژرا، و کاتێک وەفاتی کرد تەمەنی شەست و دوو ساڵ بوو. سەرچاوەکان[دەستکاری] - وێکی عەرەبی - شەش پێشەواکەی فەرموودە، نووسینی/ نەجمەددین فەرەج ئەحمەد

<urn:uuid:83c8735c-23ac-4cda-b350-3b407689a976>

CC-MAIN-2016-18

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C

2016-04-30T05:18:45Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-18/segments/1461860111612.51/warc/CC-MAIN-20160428161511-00199-ip-10-239-7-51.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9966151714324951}

Nilofer Merchant: نیلۆفەر مێرچنت: کۆبونەوەت هەیە؟ پیاسەیەک بکە نیلۆفەر مێرچنت پێشنیاری بیرۆکەیەکی بچوک دەکات کە دەتوانێت کاریگەری گەورە بکاتە سەر ژیان و تەندروستیت: جاری داهاتو کە کۆبونەوەیەکی دو قۆڵیت هەبو، بیکە بە کۆبەنەوە بەدەم پیاسەکردنەوە و بهێڵە لە کاتی قسەکردن و پیاسەکردنەکەدا بیرۆکە بڕژێتە دەرەوە. This talk was presented at an official TED conference, and was featured by our editors on the home page.

<urn:uuid:78c9fa7c-7b61-4a48-bb1d-cc9b2a1a1fcd>

CC-MAIN-2016-22

http://www.ted.com/talks/nilofer_merchant_got_a_meeting_take_a_walk?language=ku

2016-05-31T04:29:38Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464051165777.94/warc/CC-MAIN-20160524005245-00164-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8183532357215881, "sdh_Arab_score": 0.16441169381141663, "hac_Arab_score": 0.014298678375780582}

بەخێربێن بۆ ماڵپەڕی فەرمی وۆردپرێسی کوردی ئەمە پەڕەی فەرمی وۆردپرێسە بە زمانی کوردی سۆرانی لەئێستا و لەداهاتوودا لەلایەن خودی WordPress.org وە ڕاژە دەکرێت. وۆردپرێس بریتییە لەپڕۆگرامۆکەیەکی ڕاپەڕاندنی بڵاگ و بەڕێوەبردنی ناوەڕۆک. وۆردپرێس لەلوتکەی بەناوبانگترین و خۆشەویسترین پڕۆگرامۆکەکانە کەبەزمانی PHP داڕێژراوە لەگەڵ پشتگیری پێکەوەبەستنی MySQL دا. لەژێر مافی لەبەرگرنتەوەی GNU خۆڕادایە. دامەزرێنەران و پەرەپێدەرانی زۆر گرنگی و بایەخ بەلایەنی بنەڕەتبوونی دەدەن لەگەڵ بنەڕەتی ئەمڕۆیی وێبدا و بەردەوام هەوڵ دەدرێت باشترین و پڕدەسترین پڕۆگرامۆکە بێت بۆ بەکارهێنەر. هەمان کات هەرهەمان گرووپ و پڕۆژەین کە بڵاگێری WordPress.com بەشی کوردی بەڕێوە دەبەین. کەپڕۆژەیەکی خۆڕایی بەرفراوانە بۆ دروستکردنی بڵاگی خۆتان. سەردانی پەڕەی دەربارە بکە بۆ زانیاری زۆرتر و دەربارەی پڕۆژەی بەکوردیکردنی.

<urn:uuid:b222294a-7d6a-4d35-ba11-ff3892a44fe1>

CC-MAIN-2016-22

https://ku.wordpress.org/

2016-05-26T04:35:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049275645.9/warc/CC-MAIN-20160524002115-00240-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9499146938323975, "sdh_Arab_score": 0.04539060592651367}

ئایانا ئایانا (IANA) کورتکراوەی Internet Assigned Numbers Authority -یە کە بە واتای خاوەندەسەڵاتی ژمارە سپێردراوەکانی ئینتەرنێت دێتەوە؛ بنکەی سەرپەرشتییە بۆ تەرخانکاریی جیھانیی ژمارەی IP، تەرخانکاریی ژمارەی AS، بەڕێوەبەرایەتیی ناوچەی ڕیشە لە سیستەمی ناوی پاواندا و ژمارەکان و ھێماکانی تری گرێدراو بە پرۆتۆکۆلی ئینتەرنێتەوە. ئایکان (بەشدارگەی ئینتەرنێتی بۆ ناو و ژمارە سپێردراوەکان) ئایانا دەگەڕێنی و دەیبا بەڕێوە. پێش دامەزرانی ئایکان بۆ ئەم مەبەستە، بەپێی گرێبەستێکی نێوان دامەزراوەی زانستە زانیارییەکانی زانکۆی کالیفۆرنیای باشووری و وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا، ئایانا لەلایەن جۆن پۆستێل لەو دامەزراوەیەوە بەڕێوەبەریی دەکرا. تا ئەو کاتەی وا ئایکان ساز کرا و بەگوێرەی گرێبەستێک لەگەڵ وەزارەتی بازرگانیی ئەمریکادا، بەرپرسیارەتیی گرتە ئەستۆ.

<urn:uuid:f0cce159-62fa-435b-8d9b-7eec9aa8036e>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7

2016-05-29T07:39:56Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049278417.79/warc/CC-MAIN-20160524002118-00220-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9851820468902588, "sdh_Arab_score": 0.011682623997330666}

نیکۆڵۆ پاگەنینی نیکۆڵۆ پاگەنینی (بەئیتاڵی: Niccolò Paganini یان Nicolò Paganini، ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٧٨٢ - ٢٧ی ئایاری ١٨٤٠) کەمانچەژەن، ڤیۆللاژەن، گیتارژەن و ئاوازدانەرێکی ئیتاڵیی بوو. یەکێکە لە ناسراوترین کەمانچەژەنە ڤیرتیوزۆکانی سەردەمەکەی و دەستی هەبوو لە دیارخستنی باڵاترین تەکنیکەکانی کەمانچە. کاپریسی ژمارە ٢٤ لەسەر کلیلی لای بچووک ئۆپەسی یەکەم، یەکێکە لەبەناوبانگترین و باشترین کارەکانی پاگەنینی و وەکوو ئاوازێکی ئیلهامبەخش بۆ زۆرێک لە ئاوازدانەرانی تر ڕۆڵی بینیوە. پێرست ژیاننامە[دەستکاری] منداڵی[دەستکاری] نیکۆڵۆ پاگەنینی لە جەنەوا لە ئیتاڵیا لەدایکبووە. شەشەمین منداڵی دایک و باوکی بووە کە ناویان ئەنتۆنیۆ و تێرێسا پاگەنینی بووە. باوکی پاگەنینی، بازرگانێکی سەرکەوتوو نەبوو، بەڵام دەیتوانی هەندێک پارە پەیدا بکات لەڕێگەی لێدانی مۆزیک لەسەر ئامێری ماندۆلینەوە. لەتەمەنی پێنج ساڵیدا، پاگەنینی دەستی کرد بەوەرگرتنی وانەی فێربوون لەسەر ماندۆلین لەلایەن باوکییەوە، پاشان دواتر لەتەمەنی حەوت ساڵیدا چووە سەر کەمانچە. بەهرەی مۆزیکییەکانی زۆر بەزوویی دەردەکەوتن، ئەمە وای کرد کە پاگەنینی چانسی خوێندنی چەندین وانەی خۆڕا وەربگرێت. لەو تەمەنە منداڵییەیدا، لەلای کۆمەڵێک لە کەمانچەژەنە خۆماڵییەکانی سەردەمەکە وانەی خوێندووە، لەوانە جیۆڤانی سێرێڤاتۆ و جیاکۆمۆ کۆستا، بەڵام بەتوانایی ئەو زوو زاڵ بوو بەسەر تواناکانی ئەواندا. دواتر، پاگەنینی و باوکی بەسەفەر چوونە پارما بۆ ئەوەی ڕێنوێنی زۆرتر وەربگرن لەلایەن ئەلێساندر ڕۆڵاوە. بەڵام لەو کاتەدا کە ڕۆڵا گوێێ لە ژەنینی پاگەنینی دەگرت، خێرا ناردییە لای مامۆستاکەی خۆی کە ناوی فێردیناندۆ پێر بوو، دواتر پێریش ناردییە لای مامۆستاکەی خۆی کە ناوی گاسپارۆ گرێتی بوو. هەرچەندە پاگەنینی بۆ ماوەیەکی درێژ لەگەڵ گاسپارۆ و پێر دا نەمایەوە، بەڵام هەردووکیان کارییان کردە سەر شێوازی پاگەنینی لە ئاوازداناندا. سەرەتای کارکردن[دەستکاری] فەڕەنسییەکان هێرشییان کردە سەر ئیتاڵیا لە ئازاری ١٧٩٦دا و جەنەواش بەدەر نەبوو لەو هێرشە. خێزانی پاگەنینی پەنایان بردە بەر ڕۆمەیرۆن، نزیک لە بۆلزانێتۆ. لە ١٨٠٠دا، پاگەنینی و باوکی سەفەریان کرد بۆ لیڤۆرنۆ، ئەو شوێنەی کە پاگەنینی ژەنینی دەکرد لە کۆنسێرتەکاندا و باوکیشی بەردەوام خەریک بوو لەگەڵ کاریی دەریایی. لە ١٨٠١دا، پاگەنینی تەمەنی ١٨ ساڵ بوو، بەکەمانچەژەنی یەکەمی کۆماری لووکا دیاری کرا، بەڵام زۆربەری زۆری دەستکەوتی ماددی ئەو لە کاری سەربەخۆی مۆزیکدا بەدەستدەهێنا. بەدەستهێنانی ناوبانگی وەک کەمانچەژەن بەهۆی سومعەی ئەوەوە بوو کە ناسرا بوو وەک ئافرەتباز و قوومارچی. لە ١٨٠٥دا، لووکا، دەستی بەسەردا گیرا لەلایەن فەڕەنساوە و ناوچەکە دەستی لێ هەڵگیرا بۆ خوشکەکەی ناپۆلیۆن، ئیلیسا باجیۆچی. پاگەنینی بووە کەمانچەژەنی ماڵەکەی باجیۆچی و هاوکاتیش وانەی مۆزیکی دەدایە مێردەکەی کە ناوی فێڵس بوو. لە ١٨٠٧دا، باجیۆچی بووە گەورە دوقی توسکانی و ماڵی ئەو گوێزرایەوە بۆ فلۆرێنس. پاگەنینی بەشێک بوو لە حاشییەکەی ئەو، بەڵام لەکۆتایی ١٨٠٩دا، وازی لەکارکردن لەماڵی باجیۆچیدا هێنا و گەڕایەوە سەر کارە مۆزیکییە ئازادەکەی. گەشتەکانی ڤیرتیوزۆ[دەستکاری] لەساڵانی دواتردا، پەگەنینی گەڕایەوە بۆ گەشتکردن بە ناوچەکانی دەوروبەری پارما و جەنەوادا. هەرچەندە زۆر ناسراو بوو لەلایەن جەماوەری خۆماڵییەوە، بەڵام هێشتا زۆر ناودار نەبوو لە ئەوروپادا. یەکەمین دەرچوونی بۆ گەشت کۆنسێرتێک بوو لە ١٨١٣ دا لە لا سکالا لە میلان. کۆنسێرتەکە سەرکەوتنێکی گەورە بوو، و وەک دەرەنجامێک پەگەنینی هەوڵیدەدا سەرنجی خەڵکێکی زۆرتر لە بەناوبانگان و دیارەکان، هەندێک لە پارێزگارکاران، و سەراپای مۆزیکناسان لە ئەوروپادا. یەکەمین ڕووبەڕووبوونەوەکانی لەگەڵ چارلس ڤیلیپ لافۆنت و لویس سپۆر دا ڕکابەرییەکی بەهێزی درووستکرد. چالاکییەکانی دەربارەی کۆنسێرتکردن، لە ناو ئیتاڵیادا بۆ ماوەی چەند ساڵێکی کەم، سنووردار بوو. ناوبانگی ئەو بە ئەوروپادا لەو کاتەوە بڵاوبۆوە کە گەشتە کۆنسێرتێکی دەستپێکرد لە ڤییەناوە لە ئابی ساڵی ١٨٢٨دا، هەروەها لە هەموو شارێکی گەورەی ئەوروپادا دەمایەوە بۆ ماوەیەک، بۆ نموونە لەشارە ئەوروپایی و گەورەکانی ئەڵمانیا، پۆڵەندا، و بۆهیما وەستانی هەبوو، هەتاوەکوو شوباتی ١٨٣١ لە ستراسبۆرگ. دوابەدوای ئەمەوە چەند گەشتێکی بەرەو پاریس و بەریتانیا کرد. توانای تەکنیکی و ویستی ئەو بۆ پیشاندانی ئەو توانایەی ڕووبەڕووی هوتافێکی گەلێک شەرمەزارئامێز بووەوە. بۆ ئاوازەکانی خۆی، ڕووپۆشی مۆزیکی، و جیاوازکاری مۆزیکی کە بەشێوەیەکی بەفراوان بەناوبانگ بوون، پاگەنینی وەشانی دەستکاریکراوی نمایش کردووە (بەتایبەتی کۆنشێرتۆکانی) کە لەلایەن هاوزەمانەکانی خۆیەوە نووسرابوونەوە، وەکوو رۆدۆڵف کرێوتزەر و جیۆڤانی باتیستا ڤیۆتتی. کۆتاییەکانی کارکردن و تێکچوونی تەندرووستی[دەستکاری] لەماوەی ژیانیدا، پاگەنینی ئاشنایەتیی هەبوو لەگەڵ نەخۆشییە درێژخایەنەکاندا. ئەگەرچی بەشێوەیەکی پزیشکیی نەسەلمێنرابوو، بەڵام دەوترا کە پاگەنینی دیاردەی مارفانی هەبووبێ. [١][٢] ئەنجامدانی کۆنسێرتی یەک بەدوای یەکی زۆر و هاوکات لەگەڵ ئەو ژیانە سەرکێشەی کە دەی ژیا، کاریبگەریی تەواویان هەبوو لەسەر باری تەندرووستی پاگەنینی. لە ١٨٢٢ ـەوە ئاشکرا کرا کە نەخۆشی زوهری هەیە، هەروەها دەرمانەکانی کە بۆ چارەسەریش بەکاری دەبردن کە بریتیی بوون لە توخمی زیو و ئەفیۆن، توانای چەرەسەریی تەندرووستی پاگەنیان هەبوو بەڵام کاریان بەتوندی کردە سەر لایەنی دەروونی ئەو. لە ١٨٣٤دا، کاتێک کە هێشتا لەپاریس بوو، چارەسەری دژ بە نەخۆشی سیل وەردەگرت. هەرچەندە کە چاکبوونەوەی بە شێوەیەکی بەرچاو خێرا بوو، کارەکەی ئەو ڕووبەڕووی تێکچوون دەبوەوە بەهۆی زۆر پاشگەزبوونەوە بەهۆی هەبوونی کێشە لەباری تەندرووستیدا، هەر لە سەرماوە تا خەمۆکی کە لەگەڵیدا دەمایەوە لە ڕۆژێکەوە بۆ چەند مانگێک. لەئەیلوولی ١٨٣٤دا، پاگەنینی کۆتایی بەکاری کۆنسێرتکردن هێنا و گەڕایەوە بۆ جەنەوا. بەپێچەوانەی ئەو دەنگۆیانەوەی کە دەڵێن گوایە پاگەنینی خواستی وابووە مۆزیکەکەی و نهێنی تەکنیکەکانی بپارێزێت و دووری بگرێت لە ئاشکرابوون، پاگەنینی کاتی خۆی بۆ بڵاوکردنەوەی ئاوازەکانی و شێوازەکانی کەمانچەژەنین. هاوکات قوتابی قبووڵ دەکرد تا وانەیان پێ بڵێت، کە دوان لەوانە سەرکەوتنێکی مۆدێرنانەیان بەدەست هێنا، وەکوو کەمانچەژەن کامێڵۆ سیڤۆری و گایتانۆ چیاندێڵیی. لە ١٨٣٥دا، پاگەنینی گەڕایەوە بۆ پارما، ئەمجارەیان لەژێر فەرمانڕەوایی ئارچیدووق ماری لۆویسی نەمسادا، کە ژنی دووەمی ناپۆلیۆن بوو. پاگەنینی بەپرس بوو لە دووبارە ڕێکخستنەوەی گرووپی ئۆرکێسترای قەسرەکەی. بەڵام بەداخەوە، لەکۆتاییدا تووشی هەندێک گرفت و ڕکابەری بوو لەگەڵ ژەنیارەکان و ستافی قەسرەکەدا، بۆیە خەونەکانی ئەو بەدیهاتنیان بۆخوە نەدی. ساڵانی کۆتایی، مردن، و ناشتن[دەستکاری] لە ١٨٣٦دا، پاگەنینی گەڕایەوە بۆ پاریس بۆ ئەوەی گازینۆیەک دابنێت. شکستهێنانی گازینۆکە تووشی بارێکی ئابووری سەخت و هەرەسهێنانی باری ماددی کرد، بۆیە شت و مەکە تاکەکەسییەکانی خستەمەزادەوە بۆ فرۆشتن، ئەمە ئامێرە مۆزیکییەکانیشی لەخۆ دەگرت، لەپێناو ئەوەی کە حەق بۆ هەرەسهێنانە ئابوورییەکەی بکاتەوە. لە کریسمسی ١٨٣٨دا، پاریسی بەجێ هێشت و ڕووی کردە مارسیلیا، و پاش مانەوەیەکی زۆر کورت، گەشتی کرد بۆ نیس، ئەو شوێنەی کە باری ڕووی لەخراپبوون کرد. لەمایسی ١٨٤٠دا، بیشۆپی نیس، قەشەیەکی خۆماڵی ناردە لای پاگەنینی بۆ داواکردن لێی بۆ نمایشکردن لەکاتی تەڵقینداندا. پاگەنینی، وەک لێی چاوەڕێ دەکرا، ڕەتیکردەوە. دوای هەفتەیەک، لە ٢٧ی مایسی ١٨٤٠دا، پاگەنینی کۆچی دوایی کرد بەهۆی خوێنبەربوونی ناوەکییەوە. بەهۆی ئەو دەنگۆ زۆرانەی کەلەسەری بوون و دەوترا کە گوایە تێکەڵی هەبووە لەگەڵ شەیتان، ڕەتکرایەوە کە جەستەی لەسەر شێوازێکی کاتۆلیکی بنێژرێت لەجەنەوا. چوار ساڵ و پەنابردنێک بۆ پاپای گەرەک بوو تا ڕێگەدرا کە جەستە مردووەکەی ببرێتەوە بۆ جەنەوا، بەڵام هێشتا هەر نەنێژرابوو. لەدوایدا، لە ١٨٧٦دا، لە قەبرستانێکدا لە پارما نێژرا. لە ١٨٩٣دا، کەمانچەژەنی چیکی فرانچیشێک ئۆنولیچێک، توانی کوڕەزاکەی پاگەنینی کە ناوی ئاتیللا بوو، بێنێتە سەر ئەو ڕایەی کە ڕێگەی بدات جەستەی پاگەنینی ببینێت. دوای ئەو بەسەرهاتە سەیرە، بۆ دواجار جەستەی پاگەنینی خرایە قەبرستانێکی نوێوە لە پارما لە ١٨٩٦دا. پەیوەندییە تاکەکەسیی و پرۆڤێشناڵییەکان[دەستکاری] لەگەڵ ئەوەی هیچ کەموکوڕییەکی لەلایەنی رۆمانتیکییەوە نەبوو، پاگەنینی بەشێوەیەکی هەتەرانە لەپەیوەندییەکدا بوو لەگەڵ کچە گۆرانیبێژ ئەنتۆنیا بیانچی کە خەڵکی کۆمۆ بوو، کە لە میلان لە ١٨١٣دا دیداری کردبوو. هەردووکیان پێکەوە چەند کۆنسێرتێکییان لە ئیتاڵیا کردبوو. کوڕێکیان هەبوو بەناوی ئاکیلێس سایرەس ئەلێکساندەرەوە، کە لە ٢٣ی تەمموزی ١٨٢٥ لەدایکبووە لە پالێرمۆ و لەئاوهەڵکێشراوە لە کڵێسای سان بارتۆلۆمیۆ. پێکەوەبوونی ئەوانە هەرگیز نەیاسایەنرابوو و کۆتایی پێهات لە ئایاری ١٨٢٨دا لە ڤییەنا. پاگەنینی ئاکیلێسی لەگەڵ خۆیدا بۆ گەشتەکانی ئەوروپا دەبرد، و لەگەڵ باوکیدا بوو هەتاوەکوو مردنەکەی. ڕۆڵێکی کاریگەری هەبوو لەتەواوکردنی پێویستییەکانی ناشتنی باوکیدا، ئەمەش چەند ساڵێک دوای مردنەکەی باوکی. لەماوەی کارکردنیدا، هاوڕێیەتییەکی نزیکی لەگەڵ هەردوو ئاوازدانەر جواکینۆ ڕۆسینی و هێکتۆر بێرلیۆزدا درووست کردووە. ڕۆسینی و پاگەنینی لە بۆلۆگنا بۆیەکەمجار لە هاوینی ١٨١٨ دیداری یەکییان کرد. لە کانوونی دووەمی ١٨٢١دا، لەگەڕانەوەیدا بۆ ناپۆلی، ناپۆلی دووبارە لەڕۆما ڕۆسینی دیتەوە، لەوکاتەدا لەبری ئاوازڕێکخەری ئۆپێرایەک کاری دەکرد بەهۆی مردنی لەناکاوی ئاوازڕێکخەرە سەرەکییەکەوە. لەهەمان بارودۆخدا، پاگەنینی بە بێریلۆز ناسرا لە ١٨٣٣دا. ئەگەرچی پاگەنینی مۆڵەتی لە بێریلۆزیەوە وەرگرتبوو تا هارۆڵد ئین ئیتالی لێ بدات، بەڵام پاگەنینی هەرگیز نمایشی نەکرد، بەڵکو ساڵێک دواتر لەلایەن کەمانچەژەن کریستیان ئورهانەوە نمایش کرا. ئەگەرچی پاگەنینی ئەو حەزەی بۆ هاڕۆڵد ئین ئیتالی بەو جۆرە نەبوو کە باسی دەکرد، بەڵام هەمیشە ئامەژەی بۆ بێریلۆز دەکرد وەکوو بیتهۆڤنی دووبارە زیندووبوو. ئامێرەکانی پاگەنینی[دەستکاری] پاگەنینی خاوەنی ژمارەیەک ئامێری باش بوو لە جۆری ژێدار. لەئامێرەکان خەیاڵیتر، ئەو دۆخانە بوو کە پاگەنینی هەندێک لە ئامێرەکانی تیا بەدەست هێناوە یان لەدەستداوە. لەو کاتەدا کە پاگەنینی هێشتا هەرزەکار بوو لە لیڤۆرنۆ، پیاوێکی دەوڵەمەند بەناوی لیڤۆرن ـەوە کەمانچەیەکی بە قەرز دایە پاگەنینی کە لەلایەن لووتتاش جیوسێپی گوارنێرییەوە درووست کرابوو، بۆ کۆنسێرتێک. لیڤۆرن زۆر سەرسام بوو بە ژەنینی پاگەنینی، بۆیە ڕەتیکردەوە کە کەمانچەکەی لێ وەربگرێتەوە. ئەم کەمانچەیە دواتر بەناوی Il کانوونی گارناریۆسیەوە ناسرا. لە بۆنەیەکی تردا لە پارما، پاگەنینی کەمانچەیەکی تری بەنرخی بردەوە (ئەو کەماچەیەش دیسان لەلایەن گوارنێرییەوە درووست کرابوو) پاش کێبڕکێیەکی قورس لە بەچاو خوێندنەوە کە لەلایەن پیاوێکەوە ڕێکخرابوو بەناوی پاسینییەوە.[٣] سەرچاوە[دەستکاری] - Myron R. Schoenfeld, MD (2 January 1978). "Nicolo Paganini, January 2, 1978, Schoenfeld 239 (1): 40 – JAMA". Jama.ama-assn.org. Retrieved 12 November 2011. - "Paganini's left hand". Violinist.com. Retrieved 12 November 2011. - http://en.wikipedia.org/wiki/Nicolo_Paganini

<urn:uuid:76b04787-2c86-4737-901e-409551781828>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%86%DA%B5%DB%86_%D9%BE%D8%A7%DA%AF%DB%95%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C

2016-05-31T07:47:59Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464051196108.86/warc/CC-MAIN-20160524005316-00054-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9915676116943359}

له كۆمپیوتهرهكهی خۆتهوه به سێ خولهك ڤیزهی توركیا بهدهست بهێنه رووداو- هەولێر له هەنگاوێكی نوێدا، وهزارهتی دهرهوهی توركیا، خزمهتگوزاری ڤیزهی ئهلیكترۆنی (E.VIZE) راگهیاند، كه 94 وڵات و لهوانهش ههرێمی كوردستان و عێراقیش دهگرێتهوه. وهزارهتی دهرهوهی توركیا له رێگهی ئهم ههنگاوهوه، ئاسانكاری بۆ هاووڵاتییانی ئهو وڵاتانه كردووه، كه پێشتر له فڕۆكهخانهكان ڤیزهیان وهردهگرت و ماوهیهكی زۆریان له چاوهڕوانیدا بهسهر دهبرد. له ئێستاوه هاووڵاتییانی ههرێمی كوردستان دهتوانن به سهردانی ئهو ماڵپهڕه، فۆڕمێك پڕبكهنهوه و لهماوهی سێ خولهك نامهیهكی ئهلیكترۆنییان پێدهگات، كه رهزامهندیی ڤیزهكهیانه و كاتێك بێ ڤیزه دهچنه فڕۆكهخانهكانی توركیا، كۆپییهكی ئهو ئیمهیله لهسهر كاغهز لهگهڵ خۆیاندا دهبهن و راستهوخۆ مۆری چوونهژوورهوه له پاسپۆرتهكانیان دهدرێت. بهپێی زانیارییهكانی رووداو، كاربهدهستانی وهزارهتی دهرهوه ئێستا له ههوڵی ئهوهدان، كه له ماوهیهكی نزیكدا ئهم ڤیزه ئهلیكترۆنییه له خاڵی سنووری ئیبراهیم خهلیل كاری پێبكرێت. ئهوهی جێگهی سهرنجه ئهم ڤیزه ئهلیكترۆنییه هاووڵاتییانی سووریا و ئێران ناگرێتهوه.

<urn:uuid:3d0fa7ab-eca0-473c-a9ef-1450e17f443c>

CC-MAIN-2016-22

http://www.rudaw.net/NewsDetails.aspx?PageID=7340

2016-05-24T11:48:22Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049270555.40/warc/CC-MAIN-20160524002110-00173-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.965212345123291, "sdh_Arab_score": 0.03437980264425278}

تێلێسکۆپی ئێڵ بی تی تێلێسکۆپی ئێڵ بی تی (بە ئینگلیزی: - Large Binocular Telescope) ناوی گەورەترین و بەهێزترین تێلیسکۆپی نوری جیهانه کە لەویلایەتی ئاریزۆنای ئەمریکایه. تێلێسکۆپی ئێڵ بی تی لە تێلیسکۆپێکی دوو چاوی پێک هاتوە کە ئەستێرە ناسان وا لێ دەکا تا بۆشایی ئاسمان بە وردبینی زیاتر و دوورتر بگەڕێن . هێزی وێنەگری تێلێسکۆپی ئێڵ بی تی نزیکەی ١٠ جار باشتر و دیارترە لە وێنە نێردراوەکانی تێلێسکۆپی هابێڵە. بۆ درووست کردنی ئەو تێلێسکۆپە نزیکەی ١٢٠ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی خەرج کراوە ، کارا بوونی پرۆژەکە بە هۆی کێشەی تایبەت بە بەرهەمهێنانی پارچە ئۆپتیکیەکان نزیکەی ٢٠ ساڵی خایاندووە. زانکۆی ئاریزۆنا بەڕێوەبردنی ئەو تێلێسکۆپەی گرتۆتە ئەستۆ ئەلبۆمی وێنه[دەستکاری] وتارە پەیوەندی دارەکان[دەستکاری] سەرچاوەکان[دەستکاری] - ویکی فارسی تلسکوپ ال بی تی - ویکی ئینگلیزی Large Binocular Telescope - گەورەترین تێلێسکۆپی جیهان دوو چاوی خۆی دەکاتەوە (بیبیسی فارسی) |کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تێلێسکۆپی ئێڵ بی تی تێدایە.|

<urn:uuid:83089024-d3e7-4aea-8efc-c92461a4cd56>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%8E%D9%84%DB%8E%D8%B3%DA%A9%DB%86%D9%BE%DB%8C_%D8%A6%DB%8E%DA%B5_%D8%A8%DB%8C_%D8%AA%DB%8C

2016-05-24T11:51:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049270555.40/warc/CC-MAIN-20160524002110-00173-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.944212019443512, "sdh_Arab_score": 0.0386972576379776, "hac_Arab_score": 0.0170635636895895}

ئیبن خەلەکان یەکێکە لە زانایانی سەردەمی زێڕینی ئیسلام و زانایانی موسوڵمان. له ١٢١١/٩/٢٢ز له شاری ھەولێر لەدایکبووە و له ١٢٨٢/١٠/٣٠ز له دیمەشق کۆچی دوایی کردووە. ئیبن خەلەکان بە نەتەوە کورد و بە عەشیرەت (خهلهکان)ی بووە کە عەشیرەتێکە لە عەشیرەتە کوردەکانی شاری ھەولێری باشووری کوردستان، ئیبن خەلەکان نەک ھەر لەبارەی ئایینەوە بەڵکو لەبارەی مێژووش پەرتووکی ھەیە و تاکە سەرچاوەش کە مابێتەوە تا ئێستا بۆ سەلماندنی کورد بوونی سەڵاحەدینی ئەییووبی پەرتووکەکەی ئیبن خەلەکانە کە تیایدا سەڵاحەدین بە کورد ناو دەبات. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:5aaf153a-5878-428e-b65d-d6e7e57b870d>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D9%86_%D8%AE%DB%95%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86

2016-05-31T19:50:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464052946109.59/warc/CC-MAIN-20160524012226-00055-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.99709552526474}

جامی جیھانیی فیفای ١٩٧٨ پاڵەوانیەتی ژمارە یازدە لەجامی جیھانیی فیفایە کە لەوڵاتی ئارجەنتین بەڕێوەچوو، ماوەی پاڵەوانیەتییەکە ١ تا ٢٥ی حوزەیرانی ١٩٧٨ ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو، تێیدا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئارجەنتین بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٣-١ (بەکاتی زۆرکراو) بەرامبەر بە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی هۆڵەندا ، لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ٣٨ یاری ١٠٢جار گۆڵ ھەژێنراوە وە یاریکەری ئارجەنتینی ماریۆ کیمبس بووە گۆڵکاری خوولەکە بە تۆمارکردنی شەش گۆڵ وەھەروەھاھەمان یاریکەر واتا کیمبس بوو بە باشترین یاریکەری پاڵەوانیەتییەکە.

<urn:uuid:24880380-687d-42d4-8a13-03b1d80d7db6>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D9%A1%D9%A9%D9%A7%D9%A8

2016-05-25T09:10:23Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049274324.89/warc/CC-MAIN-20160524002114-00057-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.996830940246582}

ئادانسۆنیا ئادانسۆنیا یا بائۆباب ناوی هەشت جۆر دارە کە شەش لەمانە تایبەت بە وڵاتی ماداگاسکارن و دوو دانەکەی تر یەکێک تایبەت بە ئۆستڕالیا و یەکێکی دیکەش تایبەت بە عەرەبستانن. بەرزایی ئەم دارە دەگاتە ١٨ میتر و دەورەکەیشی هەتا ١٢ میتر دەگات. ئەم دارە میوەیشی هەیە کە پێی دەوترێ نانی مەیموون ٤٠سانتیمیتر درێژایی ئەم میوەیە و تامێکی ترش و شیرینی هەیە. زۆر جار ئەم میوە بۆ بۆن کردنی نووشابە بە کار دێت. کۆتەی ئەم دارە قاوەیی ڕەنگە و زۆر ساف و برینە و هەر بە هۆی ئەم قیافە زۆر تایبەتە باناوبانگە. شایانی باسە کە خەڵکی دەڤەری ماداگاسکار ئەفسانەگەلێکی زۆریان سەبارەت بەم دارەهەیە، بۆ وێنە ئەو ئەفسانە کە دەڵێت لە دەورانی قەدیما جادوووانەکانیان لە ناو کۆتەی ئەم دارەدا دەنشت و هەر بەم هۆیا بە جۆرێک ئەم دارانە موقەدەسسن.

<urn:uuid:57839771-b6ce-40b4-9ede-21d51581b794>

CC-MAIN-2016-22

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%86%D9%86%DB%8C%D8%A7

2016-05-25T09:11:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-22/segments/1464049274324.89/warc/CC-MAIN-20160524002114-00235-ip-10-185-217-139.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9349375367164612, "hac_Arab_score": 0.05337165668606758, "sdh_Arab_score": 0.011670675128698349}

شانۆنامه شیعری کاوهی ئاسنگهر قوتابییانی خوێندنی زمانی دایک له شاری یۆتهبۆری بۆ یادی نهورۆزی ئهم ساڵ، شانۆنامهی کاوهی ئاسنگهریان به شیعر پێشکهش به ئامادهبووان کرد. لهم شانۆگهرییهدا کۆمهڵێک قوتابی زمانی دایک به شدار بوون ، مامۆستا تابان فهتاح سهرپهرشتی و هاوکاریی کردوون. کۆمهڵێکی زۆر له دایکان و باوکان و خهڵکانی سویدی ئاماده و بینهری ئهم شانۆگهرییه بوون. دیمهنێک له شانۆگهری کاوهی ئاسنگهر به شیعر. پاشا و پاسهوانهکانی. کۆمهڵێ قوتابی له کاتی نمایشکردنی شانۆگهرییهکهدا.

<urn:uuid:c189e43e-9204-44f1-b395-c377ca5167a9>

CC-MAIN-2016-26

http://modersmal.skolverket.se/sydkurdiska/index.php/elevarbete/29-elevarbete/143-2010-03-24-22-30-23

2016-06-25T01:30:28Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-26/segments/1466783391766.5/warc/CC-MAIN-20160624154951-00118-ip-10-164-35-72.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9994699358940125}

کلیلدز کلیلدز یان کیلۆگێر (Keylogger) بە بەرنامەیەک دەگوترێت کە بە دزییەوە کرتەکانی کلیلدان تۆمار دەکات. کلیلدزی (Keystroke logging یان keylogging) بە ڕچەھەڵگرتن یان تۆمارکردنی لێدانەکانی کلیلدان (کیبۆرد) دەگوترێت، کە ئاساییانە بە نھێنی دەکرێت، بە شێوەیەک کە ئەو کەسەی کە بە کلیلدانەکە کار دەکات نازانێت کە جموجوڵی ئەو لە سەر کیبۆرد بە دزییەوە چاودێری دەکرێت. چەندین شێوازی کلیلدزی ھەیە، لە جۆری سەختامێری و نەرمامێرییەوە بگرە ھەتا شیکاریی ئێلکترۆمێگناتیک و ئاکۆستیک (دەنگناسی). بە زمانێکی سادەتر کیلۆگێر ئەو نەرمامێرانەیە کە کلیلە گوشاردراوەکانی نێو کلیلدان تۆمار دەکەن بە شێوەیەک کە دەتوانن زانیاریی تایپکراوەکانی بەکارھێنەر، بۆ نموونە تێپەڕوشە، بدزن. کەڵک[دەستکاری] دەکرێ لە کیلۆگێر کەڵک وەربگریت بۆ دزۆینەوەی ھۆکاری سەرەکی گرفتەکان لە نێو تۆڕێکی کۆمپیۆتر وە ھەروەھا بۆ لێکدانەوەی چۆنیەتی دانوستانی نێوان بەکارھێنەر و سیستم و شێوازی ئەنجامی کارەکانی لە ھەندێ بواری کاری ئیداری دا. کیلۆگێرەکان بە شێوەیەکی بەبڵاو لە سەر تۆڕی ئینترنێت لە بەردەست دان. دەکرێ بە ھەردوو شێوازی نەرمامێری و سەختامێری لە کیلۆگێرەکان کەڵک وەربگریت. ئامرازە سەختامێرییەکان بە گشتی بە ٣ شێواز لە بەردەست دان: - ئامێرێک کە لە ڕێی کابلەوە دەلکێندرێت بە کلیلدانەوە - ئامێرێک کە لە نێو کلیلدان دا دادەنرێت. - ئامرازێک کە ھەر لە پارچە ئاساییەکانی کلیلدان دەچێت وە لە جێگەی ئەوان دادەنرێت. جۆری یەکەم ئاشکرایە و بە ئاسانی دەبینرێت وە ھەروەھا ئاسان نەسب دەکرێت، بەڵام جۆری دووەم و سێیەم حاڵەتێکی نھێنییان ھەیە و بەکارھێنەر ناتوانێت بە ئاسانی بیدۆزێتەوە. سەرچاوەکان[دەستکاری] - Revealer Keylogger Free Edition نەرمامێری کلیلدز - کیلۆگێری سەختامێری و نەرمامێری. - کورتەیەک سەبارەت بە کلیلدزە سیخۆرەکان - چۆن لە کافی نێتەکان بچینە سەر تۆڕی ئینترنێت بێ ترسان لە کلیلدز. - Keyloggers Comparison Up to date comparison of most popular commercial keyloggers

<urn:uuid:c7aa4200-27c4-4b45-8c8d-42fa02fc8adc>

CC-MAIN-2016-26

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%B2

2016-06-25T03:21:58Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-26/segments/1466783392069.78/warc/CC-MAIN-20160624154952-00162-ip-10-164-35-72.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9924450516700745}

ئەنتۆنیۆ گرامشی ئەنتۆنیۆ گرامشی (ماوەی ژیان:٢٢ی کانوونی یەکەمی ١٨٩١ تاکوو ٢٧ی نیسانی ١٩٣٧) کەسایەتی نووسەری ئیتالی و سیاسەتزان و فەیەلەسووفی سۆسیالیزمە وە ئەندام وە ماوەیەکیش سەرۆکی حیزبی کۆمۆنیستی ئیتالیا بوو , ئەنتۆنیۆ لەلایەن بینیتۆ موسۆلینیی ڕژێمی فاشیست دەستگیرکراوە ، ئەنتۆنیۆ یەکێکە لە باشترین بیرمەندەکانی مارکسیزم لەسەدەی بیستەم هاوکات بیرۆکەکانی ئەنتۆنی بە گراماشیزم ناسراوە کە پۆلینکراوە بەسەر ئابووری سیاسی و فەلسەفە و زانستە سیاسییەکان ، میشێل فوکۆ یەکێکە لەو کەسانەی کاریگەر بووە لەسەر فەلسەفەی گراماشیزم. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:015ab72f-f387-4d55-bda6-4d422cefa4da>

CC-MAIN-2016-26

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AA%DB%86%D9%86%DB%8C%DB%86_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C

2016-06-27T22:11:03Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-26/segments/1466783396147.66/warc/CC-MAIN-20160624154956-00156-ip-10-164-35-72.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9770902395248413, "sdh_Arab_score": 0.013135534711182117}

خهندان ـ دۆسێیهكی گهندهڵی كه وهزیری ناوخۆی عیراق، ههفتهی رابردوو ئاشكرایكرد و پهیوهسته بهكڕینی گوللـهنهبڕی دروستكراوی عیراقییهوه، تێوهگلانی چهند بهرپرسێكی گهورهی وهزارهتهكه دووپاتدهكاتهوه. نووسینگهی پشكنهری گشتی وهزارهتی ناوخۆ، رایگهیاند:"شێوازی گرێبهستكردنی ئهو سهفقهیه، ئهوه دهخاتهڕوو، كه وهزارهتی پیشهسازی 20 ههزار گوللـهنهبڕی بۆ هێزهكانی ناوخۆ دروستكردووه و دوای پشكنین دهركهوتووه، كه تهنها پێنج ههزار گولـلهنهبڕ شیاوه بۆ بهكارهێنان". روونشیكردهوه، ئهو پێنج ههزار گوللـهنهبڕه بهپێی ئهو موسهفاته دروستكراون كه بههای ههر دانهیهكیان 250 دۆلاری ئهمریكییه. ئهو پشكنهره له لێدوانهكهیدا بۆ رۆژنامهی "سهباح" ئاماژهی بهوهشدا، لهسهر ئهو گهندهڵییه گهورهیه، محهمهد سالم غوبان، وهزیری ناوخۆ بڕیاریدا بهپێكهێنانی لیژنهیهكی لێكۆڵینهوه. روونشیكردهوه، لیژنهكه كاری خۆیان تهواوكرد و راپۆرتێكیان پێشكهشكرد، تیایدا دهركهوت فهریق عهبدولئهمیر عهباس عهلی كهمتهرخهم بووه له كارهكهی و ئهركی خۆی جێبهجێنهكردووه، ههروهها فهرمانی نهداوه به راگرتنی گرێبهستهكه بۆ ئهوهی كارگهی گشتی بۆ پیشهسازییه پێستییهكان كارهكانیان رابگرن و لایهنه باڵاكان ئاگادار بكاتهوه. لهعهرهبییهوه: سۆران هــ. ر ئهم بابهته 12129 جار خوێنراوهتهوه

<urn:uuid:928a2d3f-57b6-431d-8c9a-da33c1b40eb7>

CC-MAIN-2016-30

http://www.xendan.org/dreja.aspx?jmara=46720&Jor=19

2016-07-25T00:12:08Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257824201.28/warc/CC-MAIN-20160723071024-00024-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9451056122779846, "sdh_Arab_score": 0.05189382657408714}

سەرەتای ھەفتەی داھاتوو ناوی وەرگیراوانی زانکۆو پەیمانگاکان رادەگەیەنرێن بەھۆی ئەوەی ئەمساڵ پڕکردنەوەی فۆڕمی وەرگرتن لە زانکۆکان لەرێگەی زانکۆلاینەوە بوو پێشبینی دەکرێت گەڕانەوەو ئاشکرا کردنی وەرگیراوانی زانکۆو پەیمانگاکان لەساڵانی رابردوو زوو تر ئاشکرا بکرێن. بەرێوەبەری خوێندن و پلاندانان لەوەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی ئاشکرای دەکات کە پێش ھاتنی جەژنی قوربانی پیرۆز ناوی قوتابیانی وەرگیراو لەزانکۆو پەیمانگاکان رادەگەیەنرێن. محەمەد سابر، بۆ وەرچەرخان وتی:" رۆژی ٢٠ی ئەم مانگە ناوی قوتابیانی قۆناغی یەکەمی زانکۆو پەیمانگاکانی ھەرێم ئاشکرا دەکرێن، ئەگەر ھیچ کێشەیەکی تەکنیکی دروست نەبێت". چاودێرێکی خوێندنی باڵاش رایدەگەیەنێت پێشبینی دەکرێت ئەمساڵی خوێندنی زۆرترین کێشەو کەم و کورتی رووبەڕووی وەزارەتی خوێندنی باڵا ببێتەوە بەھۆی ئەوەی ئەمساڵ ئەو قوتابیانەی لەدوو ساڵی رابردوودا وەرنەگیرابوون وەردەگیرێن و ژمارەیەکی زۆر مامۆستای خاوەن بڕوانامەی دیبلۆم و ئامادەیش لە زانکۆکان وەردەگیرێن، بەمەش قەرەباڵغی زانکۆکان زیاتر دەبێت و کێشەکانیش روولە زیاد بوون دەکەن. 15/10/2012

<urn:uuid:ff22f0c8-8330-484d-89a8-eb22868a4944>

CC-MAIN-2016-30

http://www.zankokurd.org/Detail.aspx?id=442&LinkID=1

2016-07-27T05:40:18Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257825366.39/warc/CC-MAIN-20160723071025-00148-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8615317940711975, "sdh_Arab_score": 0.11891864985227585, "hac_Arab_score": 0.019463373348116875}

پێکھاتەدراوە جۆرگەلی لێکجیاوازی پێکھاتەدراوەکان لە جۆرگەلی لێکجیاوازی ئەپلیکەیشنەکاندا شیاوی بەکارھاتنن. بۆ نموونە، B-tree -یەکان بۆ پیادەکردنی بنکەدراوە تەواو گونجاون، بەڵام لە کۆمپایلردا زۆرتر hash table -ەکان بەکار ئەبردرێن. ھەندێک پێکھاتەدراوەش ھەن کە پلەیەکی بەرزی پسپۆڕی پێویستە بۆ کارکردن لەگەڵیان و تەنھا لە بڕێک ئەرکی تایبەتدا بەکار دێن. پێکھاتەدراوەکان لە نزیکەی گشت بەرنامە و نەرمەواڵەیەکدا بەکار ئەگیردرێن. پێکھاتەدراوەکان ئامێرێکێن بۆ بەڕێوەبردن و کۆنترۆڵکردنی کارامەی بڕە ئێجگار گەورەکانی دراوە.

<urn:uuid:359a3b52-8d33-41d8-a143-7620148fca25>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8E%DA%A9%DA%BE%D8%A7%D8%AA%DB%95%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95

2016-07-27T21:12:23Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257827079.61/warc/CC-MAIN-20160723071027-00196-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9974790811538696}

Rachel Botsman: ڕاشێل بۆتسمان: دراوی ئابووری نوێ متمانەیە تەقینەوەیەکی گەورە ڕوویدا لە بواری" کارکردن بە هاوکاری" دا—بە یەک گەیاندنی بازرگانی ئۆتۆمبێل و شوقە و تواناکان. ڕاشێڵ بۆتسمان جۆرە دراوێکی دۆزیوەتەوە کە وا دەکات جیهان وەک سیستمی "ئەربنب و تاسک ڕابیت" کار بکات، ئەو دراوەش بریتی یە لە متمانە This talk was presented at an official TED conference, and was featured by our editors on the home page.

<urn:uuid:ad37492a-a9df-49ab-a2f7-6a243e2b9e26>

CC-MAIN-2016-30

http://www.ted.com/talks/rachel_botsman_the_currency_of_the_new_economy_is_trust?language=ku

2016-07-31T03:39:49Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469258948913.96/warc/CC-MAIN-20160723072908-00001-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.727496862411499, "sdh_Arab_score": 0.23532526195049286, "hac_Arab_score": 0.035855501890182495}

سێڤیلیا سیڤیلا (بەئیسپانی:Sevilla) شار و پایتەختی هەرێمی ئەندەلوسە کە دەکەوێتە ووڵاتی ئیسپانیا بەپێی سەرژمێری دانیشتوانی شارەکە نزیکەی ٧٠٣ هەزار کەس تیایدا دەژین ، شارەکە بە ٣١ ەکەمین باشترین شارەکان دێتە هەژمارکردن لە یەکێتیی ئەورووپا ، شارەکە خاوەن مێژوویەکی کۆنەو یەکەم زانکۆ لە شارەکە مێژووی دروستکردنی بۆ ساڵی ١٥٠٥ دەگەڕێتەوە ، شارەکە دەوروبەری ئاویە و نزیکەی ٧ مەترە بەرزە لەسەر ئاستی ڕووی دەریاوە ، شارەکە خاوەنی سێیەم گەورەترین بەندەری ئەورووپایە لەدوای شارەکانی ڤینیسیا و جەنەوا لە ئیتالیا دێت . |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:8de5afdd-1bec-4a15-9135-5df36ec19c4e>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8E%DA%A4%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7

2016-07-27T09:45:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257826759.85/warc/CC-MAIN-20160723071026-00152-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9886800050735474}

ئێسکبەندیی مرۆڤ ئێسکبەند یا سکێلێتی مرۆڤ (بە ئینگلیزی: Skeletal system) کۆڵەکەی لەشی مرۆڤە کە لە ئێسک پێک هاتووە و ڕاوەستاوی و خۆڕاگری لەش دەپارێزێ و باوی جووڵەکانی لەش (locomotion) خۆشتر و خێراتر دەکا. ئێسکبەندی مرۆڤیش وەک دیکەی بڕبڕەداران بە ماسوولکە داپۆشراوە. ئێسکبەند و ماسوولکەکان لە کاردا هاوکار و تەواوکەری یەکن. ئێسکبەندی مرۆڤ لە ٢٠٦ ئێسک پێک هاتووە. ئەم ئێسکانە چوارچێوەی لەشی مرۆڤ پێک دێنن و جووڵەی ئەندامەکان دەڕەخسێنن و ئەندامەکانی ناوەوەی لەش دەپارێزن. پێرست پێشەکی[دەستکاری] جووڵەی لەشی گیاندارانی فرەخانەیی تەنیا لە ئەستۆی ماسوولکەکاندا نییە. گیاندارانێ کە تەنیا بە ماسوولکەکانیان دەجووڵێن، جم و جووڵیان زۆر هێواشە. لە بەرامبەردا گیاندارانێ کە ماسوولکەکانیان پاڵپشتی هەیە، زۆر بەخێرایی دەجووڵێنەوە. بەم پاڵپشتە "ئێسکبەند" دەڵێن. دوو جۆر ئێسکبەندمان هەیە: - ئێسکبەندی ناوەکی (endoskeleton) - ئێسکبەندی دەرەکی (exoskeleton) زۆربەی ئەو گیانەوەرانەی ئێسکبەندی دەرەکییان هەیە، جەستەیان بچووکە. وەک مێروو ئەرکی ئێسکبەندی مرۆڤ[دەستکاری] لە مرۆڤدا، وەک دیکەی گیانەوەران، ئەرکەکانی ئێسکبەند بریتییە لە: - پاراستنی ئەندامانێک وەک مێشک ، دڵ ، سییەکان - جووڵە - شێوەدان بە جەستە و پاراستنی ڕاوەستاوی لەش - دەبنە پاڵپشتی ماسوولکەکان سەرەڕای ئەمە مێشکی ئێسکە پانەکان (بێجگە لە پەراسووەکان) ناوەندی دروست کردنی خڕۆکە کانی خوێنە. هەروەها ئێسکەکان وەک مەکۆی ماکە کانییەکان، بەتایبەت کەلسیۆم کار دەکەن.97% کۆی خوێکانی کەلسیۆم لە ئێسکدایە کە بۆ چالاکییەکانی ژیان زۆر پێویستە. ئێسکبەندی مرۆڤ بۆ لێکۆڵینەوەی ئاسانتر، بە سێ بەشی سەر، تەنە و ئەندام(دەست و پێ)دابەش دەبێت. ئێسکەکانی سەر[دەستکاری] ئێسکەکانی سەر بەگشتی لە جۆری ئێسکی پانە. ئێسکبەندی سەر بە دوو بەشی کەللە و دەموچاو دابەش دەبێت. ئێسکەکانی کەللە هەشت دانەن و بریتین لە: ئێسکێکی توێڵ لە پێشەوە، ئێسکێکی پاشەسەر لە ژێر و دواوەی کەللەوە کە کونێکی هێلکەیی تێدایە و ڕێگای پێوەندی مێشک و پەتەمازە خۆش دەکا، دوو ئێسکی جنیک کە تەپڵی سەر پێک دێنن، دوو ئێسکی لاجانگ بەم لاولای سەرەوە، ئێسکێکی پەپوولەیی کە بنی کەللە دەگرێت، ئێسکێکی سەلەیی لە دواو سەر چاڵەکانی لووت. ئێسکەکانی دەموچاو ١٤پاژە؛ ١٣ پاژی لکاوە بە کەللەوە و ناجووڵێ و پاژی خوارەوەی شەویلکە دەجووڵێ. ئێسکەکانی تەنە[دەستکاری] بڕبڕاگە[دەستکاری] بڕبڕاگە لە ٢٩ ئێسک بە ناوی بڕبڕە پێک هاتووە. بڕبڕەکان بە شێوەیەک لە سەر یەک هەڵچنراون کە جەستەیان لە سەر یەکە و کونەکانیشیان لە سەر یەک کاناڵێکی درێژی پێک هێناوە کە پەتەمازەی لە ناودا جێ گرتووە. بڕبڕاگە بە پێنج بەش دابەش دەبێ؛ بەشی گەردن لە ٧ بڕبڕە، پشت لە ١٢ بڕبڕە، کەمەر یا پشتێنە لە ٥ بڕبڕە، یەک ئێسکی یەکپارچەی سێبەندە و کلێجە کە لە ٤-٥ بڕبڕەی پێکەوەلکاوی سەردەمی تۆلی پێک هاتووە. زۆربەی ئازارەکانی دیسک، بۆ بەشی بڕبڕەکانی پشتێنە دەگەڕێتەوە. سینگ[دەستکاری] پەراسووەکان ، ١٢ جووت کەوانە ئێسکن کە لە دواوە دەگەنەوە بە زیادەکانی لاوەکی بڕبڕەی پشت و لە پێشەوە بێجگە دوو جووتی ئاخر( لە دە جووتی تر سێ جووت پێکەوە و حەفت جووت بە جیا) بەهۆی کرۆژە ەوە دەگەنەوە بە ئێسکی چەڵەمە. چەڵەمە ئێسکێکی پانی خەنجەرئاسایە کە کرۆژەی پەراسووەکانی پێوە دەلکێ. لە ١٢ جووت پەراسوو و بڕبڕاگە و چەڵەمە بۆشاییەک لە ناو سینگدا بەدی دێت کە پەردەی ناوپەنچک یان گلێجە بنی دەگرێ. ئەم بۆشاییە کە دڵ و سییەکان لە خۆ دەگرێت بە سینگ دەناسرێت. ئێسکەکانی ئەندامەکان[دەستکاری] شان[دەستکاری] کزیە[دەستکاری] دەست[دەستکاری] پێ[دەستکاری]

<urn:uuid:b783b827-d316-4405-b05d-1dd6011a13d1>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B3%DA%A9%D8%A8%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DB%86%DA%A4

2016-07-25T22:05:41Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257824395.52/warc/CC-MAIN-20160723071024-00223-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9806550145149231, "sdh_Arab_score": 0.014759145677089691}

گاردیان گاردیان (بە ئینگلیزی:The Guardian) ڕۆژنامەیەکی بەریتانییە و بەزمانی ئینگلیزییە کە لەساڵی ١٨٢١ دامەزراوە و دەستی بە وەشانی خۆی کردووە هەتا ساڵی ١٩٥٩ بەنێوی مانچستەر گاردیان بووە ئینجا کراوە بە گاردیان ، ڕۆژنامەکە لە ڕۆژانی یەکشەممە وەشاندەکرێت و ئایدیای ڕۆژنامەکە چەپی ناوەڕاستە و مایل بە لیبرالیزمە وە پێشتر سێ لە سەرنووسەرەکانی ڕۆژنامەکە ئەندامی حیزبی سۆشیالدیموکراتی بەریتانیا بوون وە ماوەیەکیش ڕۆژنامەکە لەلایەن تۆنی بلێر ی سەرۆک وەزیرانی پێشووی بەریتانیا و سکرتێری حیزبی کرێکارانی بەریتانیا پاڵپشتی دەکرا . بەستەری دەرەکی[دەستکاری] |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:0229eee8-6f8a-43f0-b162-487275c3e5a6>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DB%95%D9%86

2016-07-24T10:46:11Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257823996.40/warc/CC-MAIN-20160723071023-00288-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9917141199111938}

خەلافەتی عەبباسی دەوڵەتی عەبباسی یان خەلافەتی عەبباسی یان عەبباسییەکان، ئەو ناوەیە کە بە سێیەم خەلافەتی ئیسلامی مێژوو ئەوترێت و دووەم زنجیرەی فەرمانڕەوا ئیسلامییەکانە، عەبباسییەکان توانیان ئەمەوییەکان بڕوخێنن و خەلافەت بگرنە دەست، دەستیان گرت بە سەر ئەمەوییەکاندا و دەریان کردن و دەستیان بەسەر زۆربەیاندا گرت تەنھا ئەوانە ڕزگار بوون کە ڕۆیشتنە ئەندەلوس، لەوانە عەبدول ڕەحمان داخل کە درێژەی بە دەوڵەتی ئەمەوی دا لە ئەندەلوس. دەوڵەتی عەبباسی دامەزرا لەسەر دەستی ئەوانەی کە نەوەی بچوکترین مامی پێغەمبەری ئیسلام (محەمەد) بوون کە ئەویش عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب بوو، و عەبباسیەکان بۆ دامەزراندنی دەوڵەتەکەیان پشتیان بەو فارسانە بەست کە ئەمەوییەکان لە دەسەڵات دووریان خستبوونەوە، ھەروەک سودیان لە شیعە وەرگرت بۆ لەزراندنی بناغەی دەوڵەتی ئەمەوی، دوای ئەوەی عەبباسیەکان شۆڕشەکەیان سەرکەوتنی ھێنا پایتەختیان گواستەوە بۆ بەغدا کە گەشەسەندنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی لەو سەردەمەدا بەڵام ئەستێرەی ئاوا بوو لەگەڵ ئاوابوونی خۆری دەوڵەتی عەبباسی، و لە گرنگترین ھۆکارەکانی ڕووخانی دەوڵەتی عەبباسی، دەرکەوتنی بزوتنەوە جەماوەری و ئاینیە جیاوازەکان بوو لەو سەردەمەدا، ئەم ناکۆکیانەش بووە ھۆی جیابوونەوەی نەتەوە ناعەرەبەکان لە عەرەب، لەگەڵ ئەم نەتەوە سیاسییانە، کۆمەڵەی ئاینی جۆراوجۆر دەرکەوتن، تەوەری جیاوازی نێوانیان لەگەڵ عەبباسییەکان لەسەر خەلافەت و پێشەوایەتی موسڵمانان بوو، ھەر یەکێک لەو کۆمەڵانە دروشم و یاسا و ڕێگەی تایبەتی خۆی ھەبوو لە بانگەوازدا، و ھەر لە ھۆکارە ناوخۆییەکان کە بووە ھۆی سەرھەڵدانی بزوتنەوە جیاوازەکان، فراوانبوونی ڕووبەری دەوڵەتی عەبباسی بوو، و ماوە و گەیاندن لە نێوان بەشەکانی دەوڵەت و پایتەختدا قورس بوو لەو کاتانە، ئەمەش وای لە والیەکان کرد سەربەخۆیی خۆیان بگرنە دەست لە بەڕێوەبردنی کاروبارەکاندا بێ ئەوەی لەو ھێزانە بترسن کە لە پایتەختی خەلافەت ئەنێرا بۆ کپکردنی بزوتنەوەکانیان، لە دیارترینی ئەو بزوتنەوانەش، ئەداریسە و ئەغالیبە و فاتمییەکان بوون. حوکمی عەبباسی لە بەغدا کۆتایی ھات لە ساڵی ١٢٥٨ز، کاتێک ھۆلاکۆخانی سەرکردەی مەغۆل دەستی کرد بە وێرانکردن وسوتانی شارەکە و کوشتنی زۆربەی خەڵکەکەی بە خەلیفە و مناڵەکانیەوە، ئەوانەی لە عەبباسییەکان لە ژیاندا مانەوە ڕۆیشتن بەرەو قاھیرە دوای ڕووخانی بەغدا، جارێکی تر خەلافەتیان دامەزراندەوە لە ساڵی ١٢٦١ز، لەو کاتانە خەلیفە تەنھا ھێمایەک بووە بۆ یەکڕیزی ئاینی دەوڵەتی ئیسلامی، بەڵام لە ڕاستیدا سوڵتانە مەمالیکە میسریەکان حوکمی دەوڵەتیان ئەکرد بە کردار، و خەلافەت بەردەوام بوو تاساڵی ١٥١٩ز، کاتێک سوپای عوسمانییەکان فەتحی شار و قەڵاکانی شام و میسریان کرد، دوایین خەلیفەی عەبباسی دابەزی لە نازناوی خەلیفە بۆ سوڵتانی عوسمانییەکان (سوڵتان سەلیمی یەکەم) بەم شێوەیە عوسمانییەکان بوونە خەلیفەی موسڵمانان وپایتەختیان لە قاھیرەوە گۆڕی بۆ قوستەنتینیە. پێرست - ١ سەردەمی عەبباسی یەکەم - ٢ سەردەمی عەبباسی دووەم - ٣ سەردەمی سێیەمی عەبباسی - ٤ سەردەمی عەبباسی چوارەم - ٥ ئایین - ٦ ڕۆشنبیری - ٧ زانست - ٨ سەرچاوەکان سەردەمی عەبباسی یەکەم[دەستکاری] |ئەم وتارە بەشێکە لە زنجیرەى |خەلافەتی ڕاشدین| |دەوڵەتی ئەمەوی| |دەوڵەتی عوسمانی| |بابەتە پەیوەندیدارەکان| |پایتەختى خەلافەتەکان| |ناودارەکانى خەلافەت| دامەزراندنی دەوڵەت[دەستکاری] دەوڵەتی ئەمەوی لاواز بوو بە کاریگەری کۆچی دوایی دەیەم خەلیفەیان (ھیشام کوڕی عەبدول مەلیک)، لە دوای ھیشام وەلیدی کوڕی یەزید دەسەڵاتی گرتە دەست بەڵام ئەمەوییەکان کوشتیان لەبەر ئەوەی ئاگای لە کاروباری دەوڵەت نەبوو، پاشان دابەشبوون و شەڕی ناوخۆ دەوڵەتی گرتەوە، کە ئەمانەش یارمەتی بەھێزبوونی کۆمەڵە و پارتە ئاینییەکان و بزوتنەوە سیاسییە دژەکانی دا کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە عێراق و ئێران بڵاوبوو بوونەوە، لە دیارترینی ئەو پارتانەش ئەو ھۆزانە بوون کە ئەیانوت حەقی نەسەبی عەلی کوڕی ئەبوتالیبیان ھەیە بۆ خەلافەت و ئەو پارتەی کە ئەیانوت حەقە نەسەبی عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیبی مامی پێغەمبەریان ھەیە بۆ خەلافەت. بەڵام پارتی یەکەم چەند شۆڕشێکیان کرد لە دەوڵەتی ئەمەوی کە بووە ھۆی کوژرانی زۆر لە لایەنگر و سەرکردەکانیان لەوانە کوژرانی حسەینی کوڕی عەلی ساڵی ٦٨٠ز، وکوژرانی زەیدی کوڕی عەلی ساڵی ٧٤٠ز دوای ئەوەی شۆڕشی کرد لە کووفە، بەڵام پارتی عەبباسی وردە وردە گەشەی کرد و بێدەنگ بوو لە سەردەمی بەھێزیی ئەمەوییەکان و لاوازبوونی ئابوریان قۆستەوە بۆ بەرپاکردنی شۆڕشەکەیان، ھەروەک سودیان لەو جیاکردنەوە ڕەگەزییە وەرگرت کە ئەمەوییەکان ئەیانکرد لە نێوان عەرەب و ناعەرەبەکان لە فەرمانبەری و سوپا و باجدا، بەو شێوەیە بنکەیەکی جەماوەری فراوانیان پێکھێنا بەتایبەت لە نێو جوتیاری گوند و کرێکاری ھەژاری شارەکاندا، ھەندێک لە لێکۆڵەرەوان بانگەوازی عەبباسی بە (شۆڕشێکی ئاینی و کۆمەڵایەتی و ئابوری دائەنێن) لە ھەمان کاتدا ھەندێکی تر بە (شۆڕشی فارسی دائەنێن دژ بە عەرەب). کەسایەتییەکی بەھێزی وەک ئەبو موسلیمی خۆراسانییان تیا ھەڵکەوت کە دامەزراندنی دەوڵەتی عەبباسی ڕاگەیاند لە خۆراسان پاشان شاری مەڕوەی گرت، و ئەبوعەباس کە ئەو کاتە کاروباری بزوتنەوەی عەبباسی ھەڵئەسوڕاند بە نھێنی چوو بۆ کوفە، ودواتر خەڵکی کوفە موبایەعەیان پێدا، تا دروستبوونی دەوڵەتی عەبباسی چووە قۆناغی کۆتاییەوە، سوپای ئەمەوی بە سەرکردایەتی مەڕوانی کوڕی محەمەد و سوپای عەبباسی بە سەرکردایەتی ئەبوعەباس لە نزیک ڕووباری زاب بەیەک گەیشتن، عەبباسییەکان سەرکەوتن و عێراقیان گرت و ڕۆیشتن بەرەو وڵاتی شام، و میسر دوای ئەوەی سوپای ئەمەوییان دەرکرد و خەلیفە مەڕوانی کوڕی محەمەدیان کوشت لە شەڕی بوسیبردا، و بە گرتنی میسر دەوڵەتی عەبباسییان دامەزرند، کە سێیەم قۆناغی مێژووی خەلافەتە لە دوای خەلافەتی ڕاشدین و ئەمەوی، موبایەعە درا بە ئەبوعەباس و ناونرا بە سەفاح واتە خوێن ڕێژ لەبەر ئەو خوێنە زۆرەی ڕشتی لە شەڕەکاندا، بە تایبەت کاتێک ڕۆیشتە دیمەشقی پایتەختی ئەمەوی، ماڵەکانی خێزانی ئەمەوییەکانی ڕوخاند و کۆشکەکانی سوتاندن خەلیفەکانیان لە گۆڕەکانیان دەرھێنان، کەسیان لێ نەمایەوە لە خێزانی ئەمەوییەکان تەنھا عەبدول ڕەحمان داخل نەبێت کە ڕۆیشت بۆ مەغریب و چووە ئەندەلوسەوە حوکمی ئەمەوی تیادامەزراند، بەڵام ئەبوعەباس پایتەختی لە حیرانەوە کە مەڕوانی کوڕ محەمەد پایتەختی ئەمەوی بۆ گواستەوە گۆڕی بۆ کووفە لەگەڵ ئەوەی کە زۆر تیای نەمایەوە ڕۆیشت بۆ ئەنبار تا وەفاتی کرد ساڵی ٧٥٤ز و لە ئەنبار نێژرا و موبایەعەی وەرگرت بۆ ئەبوجەعفەری مەنسوری برای. خەلیفە ئەبوجەعفەری مەنسور[دەستکاری] ماوەی حوکمی مەنسور ماوەی جێگیر کردنی پایەکانی دەوڵەتەکە تازەکە بوو، دەستی گرت بەسەر ئەو شۆڕشە یەگ لە دوای یەکانەی کە ھەڕەشەیان لێئەکرد، ئەبوموسلیمی خۆراسانی کوشت لەگەڵ ئەوەی کە ھۆکاری بەدەسھێنانی عەبباسییەکان بوو بۆ خەلافەت لەبەر ئەوەی لە فراوانبوونی جەماوەریەکەی ئەترسا، پاشان دەستی بەسەر شۆڕشەکەی مەدینەدا گرت، ھەروەک دەستی بەسەر شۆڕشە ھاوشێوەکانی بەسڕە و واسیت و ئەھوازدا گرت. و مەنسور یەکێک بوو لە بەھێزترین پیاوە عەبباسییەکان و ئاسایشی دابین کرد و شاری بەغدای بنیاتنا لە سەر ڕووباری دیجلە و پایتەختی عەبباسی بۆ گواستەوە و تیایدا مایەوە تا کۆچی دوایی کرد ساڵی ٧٧٥ز. لە ئاستی ئاینیەوە لە سەردەمەکەیدا ئەبووحەنیفەی بنیاتنەری مەزھەبی حەنەفی لای سوننە کۆچی دوایی کرد، لە دوای مەنسور، محەمەد مەھدی کوڕی خەلافەتی گرتە دەست کە گرنگی دا بە خزمەتگوزارییە ناوخۆییەکان و پۆستە و ڕێگاوبانی ڕێکخست و چاکسازی کشتوکاڵی کرد و خۆی سەرۆکایەتی دادی ئەکرد، ھەروەک مەھدی لێزان و پابەند بوو بە شەریعەتی ئیسلامەوە، و گرنگی ئەدا بە نەداران و نەخۆشەکان لە ھەموو لایەکی دەوڵەتەکە، بەمەش سەردەمی زێڕینی عەبباسییەکان دەستی پێکرد. محەمەد مەھدی کۆچی دوایی کرد ساڵی ٧٨٥ز، و موبایەعە درا بە موسا ھادی کوڕی، کە حوکمی درێژەی نەکێشا و ساڵی ٧٨٦ز مرد و بوار ڕەخسا بۆ ھارونی برای کە باوکی نازناوی (ڕەشید)ی پێدابوو لە ئەنجامی یەکێک لەو سەرکەوتنانەی بەسەر بیزەنتیەکاندا ھێنابووی تا دەسەڵات بگرێتە دەست. ھارون ڕەشید[دەستکاری] ھارون ڕەشید گرنگی دا بە چاکسازی ناوخۆ و مزگەوتی گەورە و کۆشکی جوانی بنیاتنا، و لەم سەردەمەدا بۆ یەکەم جار لامپا بەکار ھات بۆڕوناک کردنەوەی ڕێگا و مزگەوتەکان، و زانست پێشکەوت بە تایبەت فیزیا، و زۆر داھێنانی وەک کاتژمێری ئاوی کرا، ھەروەھا ڕەشید گرنگی دا بە کشتوکاڵ و یاسایەکی بۆ دانا، و حوکمەتەکەی پرد وتاقی گەورەیان بنیاتنا و جۆگەیان ھەڵکەند لە نێوان رووبارەکان و دیوانێکی تایبەتی بۆ سەرپەرشتی ئەو ئیشانە دانا، ھەر لە ئیشەکانی ھانی ئاڵوگۆڕی بازرگانی دا لە نیوان ولایەتەکان و پاسەوانی ڕێگە بازرگانی نێوان شارەکانی کرد، و شارێکی بنیاتنا لە نزیک شاری ڕەقە لە ڕۆخی فوڕات بۆ پێشوازی میوانەکان، و ئیبن خەلکان ئەڵێت؛ ڕەشید ٩ جار حەجی کرد ولە ڕۆژێکدا ١٠٠ ڕکات نوێژی کردووە و نوێنەری نارد بۆ لای شارلمانی ئیمپراتۆری ڕۆمانی پیرۆز و ھاوڕێیەتی لە نێوانیان دروست بوو ھەروەک ڕەشید گرنگی دا بە فتح و فراوانکردنی دەوڵەتەکەی بە تایبەت لە قەوقاز و ئاسیای ناوەڕاست و ئەنادۆڵ، و سەردەمەکەی دوایین ھەوڵی عەرەبی لە خۆگرتووە بۆ فەتحی قوستەنتینیە ساڵی ٧٨٢ز، تا سوڵتانی عوسمانی محەمەد فاتیح فەتحی کرد لە ساڵی ١٤٥٣ز. لە سەرەتای سەردەمەکەیدا پشتی بەست بە بەرمەکییەکان و وەزارەتی دا بە یەحیا بەرمەکی و ھەموو دەسەڵاتێکی دا پێی و باردۆخەکە بەو شێوەیە مایەوە تا ساڵی ٨٠٥ز، کاتێک ڕەشید ترسا لە فراوانبونی جەماوەری و لایەنگری خەڵک بۆیان، دەستی بەسەر داراییەکانیاندا گرت و سەرکردەکانی کوشتن و بەشێکی زۆری لێ بەند کردن. ھارون ڕەشید ساڵی ٨٠٩ز لە خۆراسان کۆچی دوایی کرد و بەپێی وەسیەتەکە موبایەعە درا بە ئەمینی کوڕی و پاشان مەئمونی کوڕی. بەڵام خەلیفە نوێیەکە (ئەمین) خێرا لادرا لە خەلافەت لەلایەن براکەیەوە کاتێک موسای کوڕی دانا بۆ جێگری خۆی، کاتێک مەئمون لە خۆراسان بوو بەمەی زانی موبایەعەی لە خەڵکی خۆراسان وەرگرت وبە سوپاوە ڕۆیشت بۆ بەرەنگاری براکەی، وشەڕ ماوی چوار ساڵ لە نێوانیان بەردەوام بوو تا مەئمون توانی گەمارۆی بەغدا بدات و سەرکەوێت بەسەر ئەمیندا ساڵی ٨١٣ز. مەئمونی کوڕی ھارون[دەستکاری] سەردەمی مەئمون جیا دەکرێتەوە بە ھاندانێکی تەواوی فەلسەفە و پزیشکی و بیرکاری و گەردونناسی و گرنگی دانێکی تەواو بە بە زانستی یۆنانی، خەلیفە ساڵی ٨٣٠ز زانکۆی بەیتو لحیکمەی لە بەغدا دامەزراند کە لە گەورەترین زانکۆکانی سەردەمی خۆی بوو، چەند ئامێرێکی تەکنیکی دروستکران و زاناکان ھەوڵی پێوانی ڕووبەری زەویان دا کە ئەمەش نیشانەیەک بوو بۆ داننان بە شێوەی بازنەیی زەوی لەلایەک و پێشکەوتنی زانست لەلایەکی تر، ھەروەھا وەرگێڕان یەکێکی تر بوو لە سیماکانی سەردەمی مەئمون، کە لە ڕێگەیەوە زانست و ئەدەبی سریانی و فارسی ویۆنانی گواسترانەوە بۆ عەرەبی. لەم ڕێگەیەوە زمانی عەرەبی شوێنێکی پێشکەوتووی گرت کە لە زمانی شیعر و ئەدەبەوە بووە بە زمانی زانست و فەلسەفە، ھەروەھا وەرگێڕانەکان بوونە ھۆی بەرزبوونەوەی ئاستی ڕۆشنبیری لە دەوڵەتدا، کرانەوەیەکی ڕۆشنبیری دەستی پێکرد بەرامبەر بیروباوەڕە ئاینیەکانی تر، مەئمون وتی قورئان دروستکراوە وخەڵکی ناچار کرد لەسەر ئەوە، ھەروەک موعتەزیلەی کردە ئاینی فەڕمی دەوڵەت و دروشمی سەوزی دانا لە جێگەی دروشمی ڕەش، پاشان گەڕایەوە بۆ دروشمە ڕەشەکەی نەوەی عەباسی و براکەی دانا لە جێگەی خۆی، و مەئمون سەردانی میسر و دیمەشق و دوورگەی سوریای کرد ولە بەترسوس لە باکوری وڵاتی شام مرد ونێژرا لە ساڵی ٨٣٣ز، موبایەعە درا بە محەمەد موعتسیم بیلای برای، کە شاری سامەڕای دروستکرد وفەتحی عەموریەی کرد نزیک ئەنقەرە، و کاری وەرگێڕان و ڕاپەڕینە زانستییەکە ھەر بەردەوام بوو، و دەستگرتنی بەسەر شۆڕشی بابک خەرمی کە دەوڵەتی شاسیعەی لە ئازەربایجان دامەزراند بوو لە دیارترین ئیشەکانی بوون، بابک خەرزمی ئاینێکی تری دروستکردبوو بە تێکەڵ کردنی ئیسلام و مەجوسی (ئاگر پەرستی) و چاکسازی ئابوری و کۆمەڵایەتی کرد کە توانی ٢٠ ساڵ بمێنێتەوە بە یاخی بوون لە دەوڵەتی عەبباسی، ھەتاکو سەرکردەی تورکی ئەفشین توانی دەستی بەسەرا بگرێت، ولە شۆڕشەکانی تر شۆڕشی زەت بوو لە باشوری عێراق. دایکی موعتەسیم تورکی بوو، لەبەر ئەوە چواردەوری خۆی بە پاسەوانی تورکی گرت وەک ئەوەی مەئمونی برای بەرامبەر فارس کردی، پاسەوانە تورکییەکان سەرەتای سەردەمی موعتەسیم ٤٠٠٠ پیاو بوون، بەڵام لە زیادبووندا بوون تا پێکدادان لە بەغدا دروستبوو ئەمەش خەلیفەی ناچار کرد تا پایتەخت بگۆڕێت بۆ سامەڕا، ودوای مردنی ساڵی ٨٤٢ز موبایەعە درا بە واسیق بیلای کوڕی، وبەردەوام بوو لەسەر سیاسەتی باوکی لە ھێنانی ھۆزە تورکییەکان و پۆستی بەرزی پێدان لە دەوڵەتدا و بوونە سەرپەرشتیاری سوپا بە کردار، و واسیق نازناوی سوڵتانی لە سەرکردەی تورکی (ئەشناس) سەندەوە کە بووە سەرەتایەک بۆ لاوازبوونی دەوڵەت و نەمانی کۆنترۆڵی خەلیفەکان لەسەری، بە مردنی واسیق ساڵی ٨٤٧ز موبایەعە درا بە ئەبوفەیسەڵ جەعفەر متوەکیل بیلای برای، کە زۆربەی مێژوو نوسان بەرواری خەلافەتەکەی بە سەرەتای لاوازبوونی دەوڵەتی عەبباسی دادەنێن. سەردەمی عەبباسی دووەم[دەستکاری] سەردەمی عەبباسی دووەم کە ناسراوە بە سەردەمی پاسەوانی تورکی، ئەم قۆناغانەی خوارەوە ئەگرێتەوە؛ دەرکەوتنی داڕمان[دەستکاری] عەبباسییەکان وەک ئەمەوییەکانی پێش خۆیان نەیانتوانی یەک پارچەی دەوڵەتەکەیان بپارێزن، عەبدول ڕەحمان داخل ھەر لە دامەزراندنی دەوڵەتی عەبباسیەوە سەربەخۆیی خۆی لێ جیاکردنەوە لە ئەندەلوس، و لە خەلافەتی موسا ھادیدا ئیدریسی کوڕی عەبدوڵڵا توانی ھەڵبێت لەو کوشتارگەیەی بۆ خێزانەکەی ولایەنگرانی بڕیار درابوو لە مەدینە، ڕۆیشت بەرەو مەغریب و دەوڵەتی ئیدریسی سەربەخۆی دامەزراند و مەڕاکیشی کردە پایتەخت، ھەروەھا لە سەردەمی مەئموندا، ئیبراھیمی کوڕی ئەغلەب ولایەتی ئەفریقیای گرتە دەست کە لیبیا و توونس و باکوری جەزائیری ئەگرتەوە، و حوکمی ئەم ولایەتە مایەوە بۆ نەوەکانی تا دەرکەوتنی دەوڵەتی فاتیمی، ونەوەکانی ئەغلەب پارێزگاریان تەنھا لە خوتبە وناوی خەلیفە کرد لەسەر سکەی پارەکەیان. بەم شێوەیە دەوڵەتی عەبەسی ھەر لە سەردمی بەھێزیەکەیدا نەیتوانی یەکپارچەیی خاکی دەوڵەتەکەی بپارێزێت، کە ئەمەش لە ھەموو لایەکی دەوڵەتەکە دەرکەوت لە سەردەمی لێک ھەڵوەشاندا. بێجگە لەوە یەکێک لە دیارترین سیماکانی ھەڵوەشانی دەوڵەت دەستێوەردانی سوپا بوو لە دانانی خەلیفەکاندا، یەکەم سوڵتانی تورکییەکان (ئەشناس) کۆچی دوایی کرد ساڵی ٨٤٤ز، وەسیفی تورکی لە جێگەی دانرا و کاتێک واسیق مرد ساڵی ٨٤٧ز موبایەعە نەئەدرا بە متوەکیل بیلا ئەگەر سوڵتان وەسیف نەیویستایە لە کاتێکا خێزان و نزیکەکانی عەبباسییەکان حەزیان ئەکرد محەمەدی کوڕی واسیق یبلا موبایەعەی بدرێتێ. متوەکیل ھەوڵیدا دەست بگرێت بەسەر شۆڕشەکەدا ھەندێک لە سەرکردەکانی سوپای کوشت و پایتەخت گوێزرایەوە بۆ دیمەشق بەڵام بە فشاری تورکەکان ناچار بوو بگەڕێتەوە بۆ سامەڕا دوای دوو مانگ، مەزھەبی ڕەسمی لە موعتزەلیەوە گۆڕی بۆ سونەی شافعی، و بڕیاری ڕوخانی ئارامگەی حسەینی کوڕی عەلی لە کەربەلا و عەلی کوڕی ئەبوتالیبی لە نەجەفدا وقەدەغەی سەردانی بۆ کردن، ھەروەک فەرمانی بە ڕوخانی ھەموو کەنیسەکانی عێراق و ناوچەکانی تر کرد بە ھەمان شێوە بۆ کەنیسە یەھودییەکانیش، و ھێمای دیاریکراوی دانا لە سەر جلی مەسیحی و یەھودییەکان و قەدەغەی ئەسپ سواری لێکردن، لەگەڵ ئەو بانگەوازە بەردەوامەی بۆ شەریعەتی ئیسلامی ئەیکرد بەڵام کردارەکانی ڕێ نەئەکەوتن لەگەڵ شەریعەدا، کە ڕژێمی ئەھلی ئیسلامی ماف وکەڕامەتێکی فراوانتری داناوە بۆ یەھود و مەسیحییەکان. دوا جار ھەندێک لە سەربازە تورکەکان ڕێکەوتن لەگەڵ مونتەسیر بیلای کوڕیدا لەسەر کوشتنی لە دانیشتنی خواردنەوەکەیدا ساڵی ٨٦١ز، و خەلافەتی مونتەسیر بیلا درێژەی نەکێشا و تورکەکان دەستیان گرت بەسەریدا موبایەعە درا بە ئەبوعەباس موستەعین بیلا کوڕی موعتەسیم بیلا، لەبەر ئەوەی پیاوەکانی سوڵتان نەیانئەویست موبایەعە بدەن بە ھیچ کام لە مناڵەکانی متوەکیل. سەردەمی ئاژاوە وشەڕە ناوخۆیەکان[دەستکاری] سەردەمی موستەعین بیلا سەرھەڵدانی دەوڵەتی تاھیری بە خۆیەوە بینی لە خۆراسان، ھەروەک تەبرستان سەربەخۆیی وەرگرت، و دەسەڵاتی سوڵتان مایەوە لە خێزانی بەغای تورکی، کە ئەمەش بووە ھۆی دروستبونی ئاژاوە لە ناو خودی تورکیەکانیشدا، یاخی بووەکان گەمارۆی بارەگای خەلیفەیان دا لە سامەڕا، ڕایکرد بۆ بەغدا، لەو کاتە سەربازەکان موبایەعەیان دا بە موعتەز بیلا، کە سوپاکەی بە ٥٠ ھەزار جەنگاوەرەوە نارد بۆ بەغدا، و خەڵکەکەی ھەستان بە لابردنی موستەعین و موبایەعەیان بە مەعتەز دا بۆ ئەوەی ڕێگە لە خوێن ڕشتن بگرن، ھەروەک موستەعین خۆیشی موبایەعەی بە مەعتەز دا، و لە خەلافەتی مەعتەز بیلادا دەوڵەتی تۆلۆنی لە میسر دامەزرا، کە ھیچ دەسەڵاتێکی بۆ خەلیفە نەھێشتەوە تەنھا ناوھێنانی لە خوتبە و سکەی پارەدا نەبێت، و یەعقوب سەفار دەستی گرت بەسەر وڵاتی فارس، لەگەڵ ئەوەی مەعتەز لەگەڵ تورکەکان ڕێ ئەکەوت بەڵام لایانبرد لە ساڵی ٨٧٠ز لەبەر دابەزینی ئاستی ئابوری دەوڵەت و موبایەعەیان دا بە موھتەدی بیلا کوڕی واسیق، وم ەعتەز لە بەندیخانەکەیدا مرد لە برسیەتی و تینوویەتیدا. خەلیفە موھتەدی بیلا ویستی ھێزی تورکەکان بشکێنێت، بایکالی سەرکردەیانی کوشت، و تورکەکان کوشتیانەوە پێش ئەوەی ساڵێک لە خەلافەت تەواو بکات، و موبایەعە درا بە موعتەمید بیلای کوڕی متوەکیل، لەم سەردەمە زەنوج شۆڕشیان کرد لە بەسڕە و واسیت، و بەغدا ئەیناڵاند بە دەست تێکچوون و دابەزینی ئاستی ئابوری دەوڵەتەوە ھەروەک تۆلۆنیەکان سەربەخۆیی خۆیان تەواو کرد لە میسر، ڕیگەیان گرت لە ناوھێنانی خەلیفە لە خوتبەدا، و توانیان دەستبگرن بەسەر زۆربەی شام، و عەبباسیەکان تەنھا عێراقیان بەدەستەوە مابوو، ھەر لەم سەردەمەدا ھەردوو ئیمام بوخاری و موسلیم کۆچی دواییان کرد کە ناسراون بە کۆکۆدنەوەی فەرموودەکانی پێغەمبەر، و تائیفەی ئیسماعیلی دەرکەوتن. موعتەمید کۆچی دوایی کرد ساڵی ٨٩٢ز، و موبایەعە درا بە موعتەزید بیلا کە لە خەلافەتی ئەم و موکتەفا بیلای کوڕیدا بارودۆخ باشبوونی بە خۆوە بینی لە ڕووی سیاسی وئابوریەوە، و عەبباسیەکان میسریان گێڕایەوە و ئیسماعیلیەکانیان لە چەند شوێنێک تێک شکاند و دەوڵەتی سامانی دەرکەوت کە تەبرستانی گێڕایەوە و کۆنترۆڵی فارس و خۆراسانیان کرد لەگەڵ ھێشتنەوەی ناوی خەلیفە لە دەسەڵاتدا، و بەغدایان کردەوە بە پایتەختی دەوڵەت. موکتەفا مرد ساڵی ٩٠٨ز، موبایەعە درا بە موقتەدیر بیلا، لەگەڵ ئەوەی دووجار لابرا، جارێک لە سەرەتای سەردەمەکەیدا لابرا و موبایەعە درا بە عەبدوڵڵای کوڕی مەعتەز کە کوژرا لە ڕۆژی دووەمی خەلافەتەکەیدا لە ئەنجامی ئەو ئاژاوەیەی کە دروستبوو لە نێوان لایەنگرەکانی و لایەنگرانی موقتەدی بیلا، خەلافەتەکەی یەک ڕۆژ بوو لەبەر ئەوە ھیچ کام لە مێژوو نوسان بە خەلیفە داینانێن، و جاری دووەم لابرا ساڵی ٩٢٩ز کە لایانبرد بە ھۆی دەست بەسەراگرتنی ژنان و کارگوزارەکان بەسەر دەوڵەتدا ود وای سێ ڕۆژ گەڕێنرایەوە و بەردەوام بوو لە خەلافەت تا کوژرا ساڵی ٩٣٢ز لە شەڕێکدا لەگەڵ مۆنسی تورکی یەکێک لە سەرکردەکانی سوپا، قاھیر بیلای برای بووە خەلیفە و مۆنس لایبرد دوای دوو ساڵ و بەندی کرد، و لە سەردەمی ئەم خەلافەتەدا دەوڵەتی بوەیھی دەرکەوت لە وڵاتی فارس و خۆراسان، ھەروەک توونس و جەزائیر و لیبیا بە تەواوی سەربەخۆییان وەرگرت لەگەڵ دەرکەوتنی دەوڵەتی فاتیمیدا، کە دەستیان گرت بەسەر دەوڵەتی ئەغلەبی و دەوڵەتی ڕۆستەمی و بەنو مەدرار. پاشان لە خەلافەتی ڕازی بیلا دا دەوڵەتی ئەخشیدی دەرکەوتن لە میسر و دەستیان گرت بەسەر بەشێکی فراوانی شامدا. لەو کاتانە پایەی ئەمیری ئەمیران گەشەسەندنێکی وای بە خۆیەوە بینی کە یەکسەر موبایەعە نەدرا بە خەلیفە، بەڵکو ھەفتەیەک وەستان تا ئەمیری ئەمیران گەڕایەوە لە واسیت و موبایەعەی دا بە موتەقی بیلا. ساڵەکانی دواتر ململانێ ڕوویدا لەسەر پایەی ئەمیری ئەمیران، لەم کاتانە ئیبن بەریدی ئەو پایەی وەرگرت کە خەڵک لایانبرد لەبەر زوڵم، و جارێکی تر ئیبن ڕایق گەڕێنرایەوە بۆ ئەو پایە، خەلیفە ڕایکرد بۆ موسڵ بۆ لای حەمدانییەکان ناسری حەمدانییەکان ئیبن رایقی کوشت و خۆی پۆستەکەی وەرگرت و خەلیفەی گەڕاندەوە بەغدا، و پاشان تۆرۆنی تورکی جێگەی گرتەوە کە خەلیفەی بەند کرد و موستەکفا بیلای لە جێگەی دانا ساڵی ٩٤٤ز، کە لابرا لە ساڵی ٩٤٦ز، و لەماوەی کورتی خەلافەتەکەیدا سێ کەس پایەی ئەمیری ئەمیرانیان وەرگرت کە دواین جاریان درا بە بنەماڵەی بوەیھیەکانی دامەزرێنەری دەوڵەتی بوەیھی، کە ئەمان خەلیفەیان لابرد وموتیع بیلایان دانا لە جێگەی، کە ئەم سەردەمەش فراوانبوونی جەماوەری فاتمییەکانی لە خۆ گرت لە تونسەوە تا میسر و وڵاتی شام، کە لەو کاتە جیھانی ئیسلامی بەسەر سێ خەلیفەدا دابەش بوو بوو لە یەک کاتدا، لە قوڕتوبە (ئەندەلوس) و قاھیرە و بەغدا، لاوازترینیان دەسەڵاتی بەغدا بوو. خەلافەتی موتیع بیلا جیاواز نەبوو لەوانەی پێش خۆی، شەڕ بەردەوام بوو لە نێوان بوەیھی و حەمدانییەکان و سەربازە تورکەکان، و بیزەنتییەکان ھێرشیان کردە سەر دەوڵەت و بەشێکیان لە ئەنادۆڵ و کیلیکیا گێڕایەوە و تورکەکان شۆڕشیان کرد بەسەر بوەیھیەکاندا ساڵی ٩٧٤ز و خەلیفەیان لابرد و تائیع بیلای کوڕیان دانا، کە خەلافەتەکەی شەڕە یەک لە دوای یەکەکانی لە خۆ ئەگرت تا تورکەکان لایاندا ساڵی ٩٩١ز، وموبایەعە درا بە قادر بیلا کە چل ساڵ لە حوکم مایەوە، ئەم ماوەیە سەرھەڵدانی دەوڵەتی غەزنەوی وداڕمانی خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس لە خۆگرت، لەگەڵ بەردەوام بوونی شەڕ لە نیوان بوەیھی و تورکەکان، پاشان ماوەیەک ھێمنی بەسەردا ھات دوای ئەوەی بوەیھیەکان حوکمیان گرتە دەست، پاشان دەوڵەتی بوەیھی لاواز بوو و تورکەکان بەرز بوونەوە و گەیشتنە بەرزترین ئاست لە کۆتاییەکانی خەلافەتی قادر، کاتێک ئەرسەلانی کوڕی عەبدوڵڵا ھەستا بە دانی خوتبەیەک لە سەر مەترسی فاتمییەکان لە بەغدا، خەلیفەی عەبباسی داوای لە تەغرۆل بیگی سەرکردەی سەلجوقییەکان کرد تا بێتە بەغدا ساڵی ١٠٥٥ز، و خەلیفەی عەبباسی جێگیر بکات، بەمەش ماوەی سەلجوقی لە بەغدا دەستی پێکرد. سەردەمی سێیەمی عەبباسی[دەستکاری] سەردەمی سێیەمی عەبباسی، ناسراوە بە سەردەمی قەڵمڕەوی سەلجوقی و ئەم قۆناغانەی خوارەوە ئەگرێتەوە؛ سەلجوقییەکان بە گشتی[دەستکاری] سەلجوقییەکان ھۆزێکی تورک بوون، لە چین جێگیر بوون و ڕۆیشتن بەرەو بوخاری و ئیسلام بوون لە سەردەمی دامەزرێنەرەکەیاندا (سەلجوق)، پاشان لە ژێر سەرکردایەتی تەغرۆل بێگدا یەک لە دوای یەک دەستیان گرت بەسەر دەسکەوتەکانی دەوڵەتی غەزنەوی و چوونە بەغداوە لەسەر داوای خەلیفە، کە تەغرۆل بێگی کرد بە سوڵتان و ناوی (پاشای ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوای) لێنا و کچەکەی خۆی کردە ھاوسەری، و کاتێک وەفاتی کرد ساڵی ١٠٦٣ز، ئەو کاتە تەغرۆل بێگ جێگیر بوونی سیاسی و ئابوری دەستەبەر کردبوو لە بارودۆخەکاندا، لە دوای ئەو ئەلب ئەرسەلان ھات کە دەسەڵاتی فراوان بوو تا قودس، و لەدوای سەرکەوتنی لە جەنگی مەڵاز گرد دەوڵەتی سەلجوقی بنیاتنا لە ئەنادۆڵ، کە یەکەم دەوڵەتی لەو جۆرە بوو، پاشان کوژرا لە یەکێک لە داستانەکانیاندا ساڵی ١٠٦٤ز، مەلیکشای کوڕی دەسەڵاتی گرتە دەست، کە سەردەمی ئەم مردنی خەلیفە قائیمی بە خۆیەوە بینی دوای ئەوەی خەلافەتەکەی ٤٥ ساڵ بەردەوام بوو و ئاستی ژیان باشبوونی بەخۆیەوە بینی، و موبایەعە درا بە موقتەدی بۆ خەلافەت، مەلیکشا گرنگی دا بە ھونەر و زانست و لە بەغدا و ناوەندی چاودێری گەردونناسی و مزگەوتێکی گەورەی دروستکرد ناسرا بەناوی (جامعی سوڵتان)، ھەر لەم سەردەمە عومەر خەییام دەرکەوت و قەڕامیتەکان چەند جارێک لە بەسڕە شۆڕشیان کرد، و بە مردنی لە ساڵی ١٠٩٢ز، سەلجوقییەکان ھێزەکەیان لە دەستدا، کە بووە چەند دەوڵەتێکی سەربەخۆ لە وڵاتی شام و عێراق و وڵاتی فارس، بەلکو مەیدانەکە بووە ھاوپەیمانی نێوان پاشاکانی سەلجوقی لە دژی یەکتری بۆ فراوانکردنی ولایەتەکانیان، کە ئەم شەڕە ناوخۆییە بەردەوامانە کاری کردە سەر جێگیری دۆخی سیاسی و ئابوری لە وڵاتەکەدا، و ئەمەش سەرکەوتنی ھەڵمەتی یەکەمی خاچپەرستی ئاسان کرد لە ساڵی ١٠٩٨ز، لەو کاتە موستەھزیر لە پایەی خەلیفەدا بوو لە ساڵی ١٠٩٤ز وە. شەڕەکانی سەلجوقی و ئاوابوونییان[دەستکاری] ھەڵمەتی خاچپەرستی یەکەم توانی چوار مەمالیکی لاتینی لە ڕۆژھەڵات دابمەزرێنێت، کە ئەوانیش میرنشینی ڕەھا و ئەنتاکیە و تەڕابولس و بەیتولموقەدەس بوون، کە لە ژیر دەستی فاتمییەکان بوو لە ساڵی ١٠٩٦ز وە سەلجوقییەکان نەیانتوانی وەڵامی خاچپەرستەکان بدەنەوە لە کەنارەکانی وڵاتی شام، وازیان ھێنا لەبەرەو پێشچوون بە ئاڕاستەی ئەنقەرە و ناوجەرگەی ئەنادۆڵ، ھەروەک پێشڕەویەکانیان وەستا بە ئاڕاستەی حەلەب و عێراق و خەلافەت گیربوو بوو بە جەنگە ناوخۆییەکان وشۆڕشەکانی قەڕامیتەکان، لەبەر ئەوە نەتوانرا بەرگریەکی ئەوتۆ لە خاچپەرستەکان بکرێت. لە کۆتاییەکانی سەردەمی موستەھزیر دۆخەکە جێگیر بوو بۆ سوڵتان محەمەد سەلجوقی کە وەفاتی لە ساڵی ١١١٨ز دا جارێکی تر دۆخەکە ئاڵۆز بوویەوە لە نێوان میراتگرەکەی مەحمود سەلجوقی و داودی برای و ھەندێک لە مامەکانی، بە مردنی خەلیفە لە ھەمان ساڵدا، موستەڕشید بوو بە خەلیفە، و لەخەلافەتەکەیدا عیمادەدین زەنگی والی موسڵ دەرکەوت کە موڵکەکانی فراوان کرد تا حەلەب و حومس بگرێتەوە، و لە دوای خۆی نورەدین زەنگی دەرکەوت کە شام و میسریشی گرت، لە کاتی گەشەسەندنی دەوڵەتی زەنگی، شەڕی ناوخۆی سەلجوقییەکان ھەر بەردەوام بوو، مەسعود سەلجوقی سەرکەوت بەسەر مەحمودی برایدا و خەلیفە موستەڕشیدی کوشت ساڵی ١١٣٥ز، کاتیک بەرگری لە مەحمودی برای ئەکرد، و خەلیفە ڕاشید بیلا بووە خەلیفە لە دوای ئەو، بەڵام سوڵتان مەسعود سەلجوقی ھەر زوو لایبرد، خەلیفە ڕایکرد بۆ ئەسفەھان تا کوژرا ساڵی ١١٣٦ز، پاشان موقتەفا بیئەمرلا بووە خەلیفە. خەلیفەکان کۆنتڕۆڵی بەغدا ئەکەنەوە[دەستکاری] موقتەفا توانی حوکمی بەغدا و چواردەری جیابکاتەوە لە سەلجوقییەکان کە خەریکی بەرەنگاری یەکتر بوون، و پاڵپشتی خێزانی زەنگیەکانی کە دەورێکی باڵایان بینی لە بەرەنگاربوونەوەی خاچپەرستەکان و ڕەھایان گێڕایەوە لێیان و کاتیک مرد ساڵی ١١٧٠ز، و موبایەعە درا بە موستەنجید بیلای کوڕی، مایەوە لەسەر سیاسەتی باوکی بە پاراستنی سەربەخۆیی بەغدا و دەوروبەری، و چاکسازی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری ئەنجامدا، لە خەلافەتەکەیدا دەوڵەتی زەنگییەکان لە میسر خوتبەی عەبباسیان گێڕایەوە دوای مردنی دواین خەلیفەی فاتمییەکان، بەمەش خەلافەتی ئیسلامی یەکی گرتەوە جارێکی تر، ھەروەک ئەم سەردەمە دەرکەوتنی فەرمانڕەوایی ئەیوبیەکان بوو بە سەرکردایەتی سەلاحەددینی ئەییووبی کە توانی دەست بگرێت بەسەر وڵاتی شام و حیجاز و یەمەن و میسر و لیبیا، و سەڵاحەددین لە سەردەمی خەلیفە موستەزی بیئەمرلا توانی قودس بگێڕێتەوە کە دوایین شار بوو خاچپەرستەکان دەستیان بەسەردا گرتبوو ساڵی ١١٨٧ز لە ئەنجامی شەڕی تەحیندا، و ڕووبەڕووی ھەڵمەتی سێیەمی خاچپەرستەکان بوویەوە، و لەدوای موستەزی کوڕەکەی (ناسر لدین لا) جێگەی گرتەوە کە وەک باوکی و باپیری توانی سەربەخۆیی بەشێکی گەورەی عێراق بپارێزێت، لەژێر فەرمانڕەوایی خۆیدا نەک وەزارەت و سوپا، کە زۆر لە مێژوونوسان ئەم سەردەمە بە سەردەمی گەڕانەوی شکۆی خەلافەت دادەنێن، وناسر کە ناسرابوو بە دانایی وەفاتی کرد لە ساڵی ١٢٢٥ز دوای خەلافەتێکی دوور و درێژ کە بۆ ماوەی ٤٥ ساڵ بەردەوام بوو. لە ڕاستیدا بارودۆخی عیراق زۆر باش بوو لە سەردەمی ناسر، ولە دوای مردنی سەڵاحەدینی ئەیوبی مناڵەکانی بووە ناکۆکیان لەسەر دەسەڵات وەک سەلجوقییەکان پێشتر، ھاوپەیمانیان بەست لە دژی یەکتر و دژایەتی یەکتریان کرد، و ھۆزە تورکی و شەرکەسیەکانیان ھێنا کە دواتر بە مەمالیکەکان ناسران، بارودۆخی ڕۆژھەڵاتی ئیسلامی وەک بوخاری و کابول و دەوروبەریان زۆر خراپ بوو، بە ھۆی توشبونیان بە غەزوو وت ێکدانەکانی مەغۆل بە سەرکردایەتی جەنگیز خان، ھەروەک لە عێراق ئەو گرنگیە نەئەدرا بە زانست و ھونەر وەک سەردەمی زیڕینی دەوڵەت. لە دوای ناسر کوڕەکەی زاھیر بیئەمرلا خەلافەتی گرتە دەست، بەڵام وەفاتی کرد ساڵێک دوای باوکی، و موبایەعە درا بە موستەنسیر بیلای کوڕی ساڵی ١٢٢٦ز کە زانکۆی موستەنسیریەی دامەزراند، ھەروەک لە سەردەمەکەیدا خولێک بۆ میوانداری ھەژارەکان و ئازادکردنی بەندەکان کرا، ولە خەلافەتەکەیدا مەغۆل دەستیان گرت بەسەر وڵاتی فارس و نزیکبوونەوە لە عێراق. خەلافەتی موستەعسیم یبلا و کۆتایی دەوڵەت[دەستکاری] موستەنسیر وەفاتی کرد ساڵی ١٢٤٢ز، موستەعسیم بیلای کوڕی جێگەی گرتەوە کە دوایین خەلیفەی عەبباسیdەکان بوو لە بەغدا، و خەلافەتەکەی چەند ڕووداوێکی گرنگی مێژووی خەلافەتی عەبباسی بە خۆیەوە بینی، لەوانە شکستی حەوتەم وھەشتەم ھەڵمەتی خاچپەرستی کە دوایین ھەڵمەتی خاچپەرستی بوون لەو ماوەیەدا، بەگشتی ھەڵمەتی خاچپەرستی یەکەم و سێیەم و چوارەم نەبێت ھیچ کام لە ھەڵمەتەکان سەرکەوتنێکی زۆریان بە دەستنەھێنا، و لە دەرئەنجامی ھەشتەم ھەڵمەتی خاچپەرستی دەستکەوتەکانی خاچپەرستەکان لە ڕۆژھەڵاتدا تەنھا ئەنتاکیە و تەڕابولس و عەککا بوو وەک دوورگەی لەیەک دابڕاو و بەیەکەوە نەبەستراو لە ڕووی جوگرافیەوە، ھەروەک سەردەمی خەلافەتەکەی کۆتایی دەوڵەتی ئەیوبی بەخۆیەوە بینی لە ساڵی ١٢٥٠ز. ڕووداوی سێیەم ڕووخانی بەغدای پایتەخت بوو لەسەر دەستی مەغۆل بە سەرۆکایەتی ھۆلاکۆ خان کە داوای خۆبەدەستەوەدانی لە خەلیفە موعتەسیم بیلا کرد، بەڵام خەلیفە ڕەتی کردەوە و مەغۆلی وریا کردەوە لە سزای خوا ئەگەر خەلافەت بڕوخێنێت، وبەھۆی ئەو لاوازیە زۆرەی کە ھێزی خەلافەتی گرتەوە لەو کاتانە بوونە ھۆی ڕووخانی شارەکە و خەلافەتەکە، لە کاتێکا مۆنگۆ خان فەرمانی کردبوو بە ھۆلاکۆی برای خەلافەت بھێڵێتەوە ئەگەر خەلیفە مل کەچ بێت بۆی. پێش ئەوەی بەرەو بەغدا بڕوات، ھۆلاکۆ ھۆزەکانی لوڕی لەناو برد و پاشان ئیسماعیلیەکان خۆیان دا بە دەستەوە دوای ئەوەی قەڵای ئەلموتی پایتەختیان گیرا لە باکوری ئێران، وھۆلاکۆ زۆری لێ کوشتن پاشان ھۆلاکۆ سوپاکەی کردە دووبەشەوە و گەمارۆی بەغدای دا و بەنداو و کەناڵەکانی ئاودێری وێرانکرد کە بووە ھۆی تێکدانی کشتوکاڵ و گەیشتنی ئاو بە شارەکە، پاشان کەوتە بۆمباران کردنی قەڵا و مەنجەنیقەکان کە ڕووخانی حاکمە عەبباسییەکانی ئاسان کرد یەک لە دوای یەک ھەتا دەوری شاری دا لە ھەموو لایەکەوە، پاشان موستەعسیم ویستی وتوێژ بکات لەگەڵیان بەڵام ھۆلاکۆ ڕەتی کردەوە، و بەغدای گرت لە ١٠ی شوباتی ١٢٥٨. کوشتارگەیان گێڕا بە حەقی خەڵکەکەی و بەپێی ھەندێک سەرچاوە ژمارەی کوژراوان گەیشتنە ملیۆنێک کەس، ھەروەک شارەکەیان تاڵان کرد و سوتاندیان، کتێبخانەکانیان پێچایەوە وا باس دەکرێت ڕووباری دیجلە ڕەش بوو لەبەر زۆر ئەو وەرقە سوتاوانەی فڕێدرایە ناوی، ھەمان حاڵ بەشی مزگەوت و کۆشک و زانکۆکان بوو، و ھۆلاکۆ بڕیاری بەند کردنی خەلیفەی دا وخواردن و خواردنەوە لێ قەدەغە کرد تا کۆچی دوایی کرد لە ٢٠ی شوباتی ١٢٥٨ز بەمەش خەلافەتی عەبباسی لە بەغدا کۆتایی پێ ھات. سەردەمی عەبباسی چوارەم[دەستکاری] سەردەمی عەبباسی چوارەم یان سەردەمی سوڵتانە مەمالیکیەکان، دابەش دەبێت بۆ ئەم قۆناغانەی خوارەوە؛ خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە[دەستکاری] مەمالیکەکان حوکمی میسریان گرتە دەست لە سالی ١٢٥٠ز لە دوای نەمامی دەوڵەتی ئەییوبی، لە زۆربەی حاڵەتەکان حوکم لە ناو یەک خێزاندا نەئەمایەوە و ئەگۆڕا، نزیکەی ٤١ سوڵتانی مەملوکی بوون ھەندێک لە سوڵتانەکان لائەبران ودائەنرانەوە، ٢٨ سوڵتانیان لەسەر دەستی مەمالیکەکان خۆیان لەناو بران، ئەم ڕکەبەریەش بووە ھۆی ناجێگیری سیاسی لە نێویاندا. لەگەڵ ئەوانەشدا، مەمالیکەکان دەورێکی دیاریان گێڕا لە پاراستنی ڕۆژھەڵات لە سەرەتای سەردەمەکەیاندا، دوای ئەوەی ھۆلاکۆ بەغدای گرت و خەلافەتەکەی ڕوخاند، بە ھێزەکانیەوە بەرەو وڵاتی شام ڕۆیشت، نەسیبینی گرت رەھا و حەلەب، لەم نێوەندەدا سەیفەدین قەتز بە سوپایەکەوە لە میسرەوە دەرچوو بۆ وڵاتی شام، کە ھۆلاکۆ دوای وێران کردنی حەلەب دیمەشقی سوتاند، و سوپای مەمالیک و ھۆلاکۆ بەیەک گەیشتن لە شەڕی عەین جالوت لە جەلیل ساڵی ١٢٦١ کە سەرکەوتن بۆ مەمالیکەکان بوو، بەم شێوەیە میسر لە شەڕی مەغۆل ڕزگاری بوو، و مەمالیکەکان پێیان تیا جێگیر کرد وکۆنتڕۆڵی وڵاتی شام و حیجاز و میسریان کرد، بەمەش دەوڵەتێکی فراوانیان دامەزراند. قەتز لە ڕێگە گەڕانەوە بۆ میسر گیانی لە دەست دا و زاھیر بێبرس بووە سوڵتان لە دوای ئەو، کە بێبرس سەرکەوتوو بوو لە شەڕەکانیدا لەگەڵ خاچپەرستەکان، فەتحی یافا و ئەنتاکیە و قەڵاکانی دەوروبەری کرد، سێ ساڵ تێپەڕ بوو جیھانی ئیسلامی بێ خەلیفە بوو، لەگەڵ ئەوەی سوڵتانی ئەیوبی لە دیمەشق موبایەعەی دا بە ئەبوعەباس ئەحمەد بەڵم لەو کاتە مەمالیکە بە بەھێزی لە میسر دەرکەوتن، و کاتێک قەتز دەستی گرت بەسەر دیمەشقدا لە ئەنجامی شەری عەین جالوت، خەلیفە ڕۆیشت بۆ حەلەب کە ھێشتا لە ژێر دەستی ئەیوبییەکان بوو، لە حەلەب موبایەعەی پێدرا و ناونرا حاکم بیئەمر لا، لەگەڵ ئەوەی ئەم خەلیفە تەنھا لە حەلەب ناوی ھەبووە لەبەر ئەوە زۆر لە مێژوو نوسان ئەم خەلیفەیە لائەبەن لە لیستی خەلیفەکاندا و دایدەنێن بە ھەوڵێک بۆ ژیانەوەی خەلافەت، بەڵام ھەوڵی تەواو لەسەر دەستی زاھیر بێبرس درا لە سالی ١٢٦٢ز، کاتێک ئەحمەدی کوڕی خەلیفە زاھیر بیئەمر لا گەیشت بێبرس ئاھەنگێکی گێڕا و موبایەعەیان بەڕەسمی موبایەعەیان پێدا و ناویان نا موستەنسیر بیلا و بڕیاری دەرکرد ناوەکەی بخرێتە سەر سکەی پارە و ناوی بھێنرێت لە خوتبەی ھەینیدا. بێبرس داوای لە خەلیفە کرد کە ڕاسپاردەیەک بنوسێت و ھەموو ئیش و بەڕێوەبردنێکی دەوڵەت باتە دەستی، و خەلیفەش ئەو ڕاسپاردەیەی دا پێی کە خۆی ھیچ شتێکی لە دەستدا نەبوو، و تەنھا وەک ھێمایەک بۆ دەوڵەت و سەرچاوەیەک بۆ شەریعیەتەکەی بوو، ھەروەک باس لەوە کرا بوو لە ڕاسپاردەکەدا کە بەغدا بگەڕێنرێتەوە بۆ دەوڵەت و کورسی خەلافەت ببرێتەوە ئەوێ، کاتێک خەلیفە خۆی بە سەرکردایەتی سوپاکەی دەرچوو بەرەو عێراق، لە یەکێک لە شەڕەکاندا لەگەڵ مەغۆل کوژرا پێش ئەوەی بگاتە بەغدا، و لە قاھیرە موبایەعە درا بە حاکم بیئەمر لای دووەم و سی ساڵ مایەوە. بە گشتی دەوڵەتی عەبباسی وەک مانای دەوڵەت ڕوخا لەگەڵ روخانی بەغدا ساڵی ١٢٥٨ز، بەڵام خەلافەتی عەبباسی بەردەوام بوو تا ساڵی ١٥١٧ وەک ھێمایەک بۆ دەوڵەت و ڕۆلە ئاینیەکەی، و خەلافەتی عەبباسی ڕوخا لەگەڵ ڕوخانی دەوڵەتی مەملوکی لە شەڕی مەرج دابق کە سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی سەرکەوت بەسەر مەمالیکەکاندا، بە ھیزەکانیەوە بەرەو باشور ڕۆیشت و فەتحی زۆربەی شارەکانی وڵاتی شامی بە ئاشتی کرد و پاشان بەرەو میسر ڕۆیشت و دواین مەمالیک (ئەشرەف تومان بای) لە شەڕی ڕیدانیە شکاند لە نزیک قاھیرە، و لەگەڕانەوەی خۆیدا سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی دوایین خەلیفەی عەبباسییەکان متوەکیلی سێیەمی برد بۆ قوستەنتینیە دوای ئەوەی خەلیفە دەستبەردار بوو لە لە دەسەڵات بۆی، بەمەشە نەک خەلافەت ڕۆیشتە دەستی عوسمانییەکان بەڵکو لقی یەکەمی خەلافەت کۆتایی پێ ھات کە لقی عەرەبی یان بە شێوەیەکی وردتر (لقی قوڕەیش) لەبەرئەوەی ھەموو خەلیفەکانی پێشتر بە ڕاشدین و ئەمەوی و عەبباسییەکان ئەچوونە سەر ھۆزی قوڕەیش کە ھۆزی پێغەمبەر محەمەد بوو، ولقی دووەمی خەلافەت کرایەوە کە نەوەکانی عوسمان بوون. |بەشێکە لە زنجیرەیەک |بیروباوەڕ| |مێژووى ئیسلام| |کەسایەتیە ئیسلامیەکان| |شەریعەتى ئیسلامى| |تائیقە ئیسلامیەکان| |شارستانیەتى ئیسلامى| |مزگەوتەکان| |شارە ئیسلامیەکان| |سەیرى ئەم بابەتانەش بکە| عەبباسیەکان دوای نەمانی خەلافەتەکەیان[دەستکاری] چەند دەوڵەتێک دامەزران کە لە نەوەی خێزانی عەبباسیەکان بوون، بە ھۆی ئەو شوێنەی لە جیھانی ئیسلامیدا ھەیەتی لە دوای نەمانی دەوڵەتی عەبباسی و ھەندێک جار میرنشینی عەبباسی پێش ڕوخانی دەوڵەتەکە بە شێوە سەربەخۆ دائەمەزران، کە ھیچ کام لەوانە داوای حەقی خەلافەتیان نەئەکرد دوای ڕوخانی خەلافەتی عەبباسی بە تەواوی لە ساڵی ١٥١٧ز یان لە دوای ھەڵوەشاندنەوەی خەلافەت لە ساڵی ١٩٢٢ز وبە گشتی تا ئەمڕۆ، لە شوێنی جیاواز لە جیھانی ئیسلامیدا ژمارەیەکی زۆر خێزان ئەژین کە ئەگەڕێنەوە سەر عەبباسیەکان بە ئەسڵ، بە تایبەت لە سعودیە و یەمەن و تورکیا و ئێران و وڵاتی شام و میسر و سوودان و ھیندستان و پاکستان و ئەفغانستان و ئۆزبەکستان، لەگەڵ ئەوەی دوایین دەوڵەتیان لە ناوچوو ساڵی ١٩٦٧ ھەندێک لە عەبباسییەکان لە شوێنی دیاردان وەک سەرۆکی سۆدان (عومەر ئەلبەشیر). - میرنشینی بادینان: کۆنترین میرنشینی سەربەخۆی عەبباسیە و دامەزرا لە ساڵی ١٣٦٧ لە باشوری کوردستان (کوردستانی عێراق) لە سەر دەستی مەلیک بەھادین عەبباسی یەکێک لە حەفیدەکانی خەلیفە موستەعسیم و شاری عەمادیە کە ئەکەوێتە پارێزگای دھۆک پایتەختەکەی بوو وم یرنشینەکەی ھەندێک لە ناوچەکانی ھەولێر و موسڵی ئەگرتەوە، ئەم میرنشینە ماوەیەکی زۆر مایەوە، و توانی سەربەخۆیی خۆی بپارێزێت لەگەڵ ئەوەی ئەکەوتە سەر سنوری دوو ئیمپراتۆری گەورە عوسمانییەکان و سەفەوییەکان، لەگەڵ ئەوەی کۆتایەکەی لەسەر دەستی ھیچ کام لەو دوو ئیمپراتۆریەتە نەبوو بەڵکو لەسەر دەستی میرنشینی سۆرانی ڕکەبەری بوو لە ساڵی ١٨٣٤ز. خێرا عوسمانیەکان دەستیان کرد بەسەریدا و خێزانی فەرمانڕەواکە ڕۆیشتن بەرەو حەلەب و ھەندێکیان بەرەو جیزان و یەمەن ڕۆیشتن وئێستا بە (ئال عاسم) ناسراون. - میرنشینی جەعلین، لە باکووری سوودانی ئێستا دامەزرا، و ئەگەنەوە بە عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب ڕاستەوخۆ بێ ئەوەی بچنەوە سەر نەوەی خەلیفە عەبباسییەکان لە قاھیرە و بەغدا، دوای نەمانی مەمالیکەکان ھەندێکیان ڕۆیشتن بەرەو سۆدان کە سەربەخۆییان ڕاگەیاند لە ساڵی ١٥٨٨ لە سەر دەستی سەعید ئەبودەبو سوشەندیان کردە پایتەخت، ١٧ میری عەبباسی حوکمیان کرد تا محەمەد عەلی پاشا دەستی بەسەرا گرت لە کاتی فەتحی سۆدان لە ساڵی ١٨٢٣، بەوە دۆڵی نیلی ڕێکخست. - میرنشینی بەھالبۆر، دامەزرا لە وڵاتی سەند ساڵی ١٧٠٢ لە سەر دەستی میر محەمەد موبارەک خانی یەکەم، جێگیربوونی ھۆزە عەبباسیەکان لە ھیندستان ئەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای سەردەمی عەبباسی، ئەگەنەوە بە عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب ڕاستەوخۆ بێ ئەوەی بچنەوە سەر نەوەی خەلیفە عەبباسیەکان لە قاھیرە و بەغدا، و میرنشینەکەیان جیا ئەکرێتەوە بە گەشەی ئابوری و گرنگی دان بە زانست و ئەدەب بەتایبەت زانستی شەریعە، و ئەم میرنشینە کۆتایی نەھات بە شەڕ بەڵکو لە ئەنجامی سەربەخۆیی ھیندستان لە ساڵی ١٩٤٧ و دابەشبوونی بۆ دوو دەوڵەت کە پاکستان و ھیندستانی ئێستان، و دوایین خەلیفەی عەبباسی لە بەھاولبۆر خرایە سەر پاکستان. - میرنشینی بستیکی عەبباسی دامەزرا ساڵی ١٦٧٣ لەسەر دەستی میر عەبدول قادر کوڕی حەسەن یەکێک لە حەفیدەکانی ھارون ڕەشید، کە ناوچەی ئەھواز وکەنارەکانی کەنداوی عەرەبی لەلای ئێران، ١١ میر حوکمیان کرد تا شای ئێران محەمەد ڕەزا بەھلەوی دەستی بەسەرا گرت ساڵی ١٩٦٧ز، کە دواین دەوڵەت بوو لە نەژادی عەبباسیەکان بێت، و خێزانە فەرمانڕەواکەی ڕۆیشتن بەرەو شانشینی سعودیە و ئیمارات و بەحرەین. ئایین[دەستکاری] ئاینی ئیسلام یەکێک بوو لە پێکھێنەرە سەرەکیەکانی دەوڵەتی عەبباسی لەسەر دامەزرا، ئەم ئاینە پێشکەوتنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی لەلایەکەوە سلبی بوو و لە لایەکەوە ئیجابی بوو، کە بڵاوبوونەوەی ئیسلام لە نێو نەتەوە نا ئیسلامەکاندا کە بە ڕێگەی تایبەتی خۆیان و بە کاریگەری فەلسەفە و بیروباوەڕە کۆنەکانیان تێگەیشتن لێی، و ھەندێک ئیجتیھاد کرا لەلایەن فەقێکان کە بووە ھۆی دروستبوونی تائیفە و مەزھەبی جۆراوجۆر لە ناو دامەزراوە ئیسلامیەکەدا، و ھەندێکیان نەمان و ھەندێکی تریان تا ئەمڕۆ ماون. لەو تائیفە ئیسلامیانەی دروست بوون لە سەردەمی عەبباسی موعتەزیلە و مەرجیئە و ئیبازی و ھتد، ھەروەک لە شیعەدا چەند تائیفەیەکی جیاواز دەرکەوتن وەک، ئیسماعیلی و عەلەوی و دوڕزی، ھەروەھا سۆفیگەری دامەزرا لە سەرەتای سەردەمی عەبباسی. لە دیارترین کاریگەریەکانی سەردەمی عەبباسی، پێشکەوتن و گەشەسەندنی چوار مەزھەبە گەورەکە بوو کە ئەوانیش (شافعی و مالیکی و حەنبەلی و حەنەفی)ن، ھەروەھا گرنگیەکی زۆریان دا بە فەرمودەکانی پێغەمبەر و ناودارترین کۆکەرەوەکانی فەرمودە لەو سەردەمە دەرکەوتن وەک بوخاری و موسلیم و تورمزی و ئەحمەد کوڕی حەنبەل و ئەوانی تر. گفتوگۆ ئیسلامییە فەلسەفییەکان یەکێک لە سیماکانی سەردەمی عەبباسی بوو بە تایبەت لە سەردەمی بەھێزیدا، لە دیارترین ئەو گفتوگۆیانە ئەوەبوو کە لەسەر ئەزەلیەتی قورئان بوو، کە موعتەزیلە و ئیبازیەکان وتیان قورئان دروستکراوە و خەلیفە مەئمون پشتی گرتن، لە کاتیکا سوننە و ئەشاعیرەکان ئەڵێن قورئان تەنھا وتەی خوایە، ھەروەک چەندین گفتوگۆی تر ڕویدا لەسەر بینینی خوا لە ڕۆژی دواییدا، و گفتوگۆی پەیوەست بە ڕەگەزی فریشتە و زۆر بابەتی تر. لەگەڵ ئەوەی ئیسلام ئاینی دەوڵەت بوو بێ دیاری کردنی مەزھەب و تائیفە، بەڵام ئاینەکە کاریگەر دەبوو بە تائیفەی خەلیفەکان، مەئمون و موعتەسیم و واسیق موعتزەیلەیان ڕاگەیاند وەک ئاینی دەوڵەت، و متوەکیل شافعی کرد بە مەزھەبی ڕەسمی، بەڵام موعتەسیم بیلا بەلای شیعەدا ئەیشکاندەوە لەگەڵ خەلیفەکانی کە لە سەردەمی دەوڵەتی بوەیھی ھاتن، بە پێچەوانەی ئەو خەلیفانەی لە سەردەمی دەوڵەتی سەلجوقیدا ھاتن بە لای سوننەدا ئەیانشکاندەوە. لە سەردەمی گەشەسەندنی عەبباسی پەیوەندی دەوڵەت لەگەل دانیشتووە نا موسڵمانەکاندا باشترین حاڵەتی ھەبوو بە تایبەت لە سەردەمی مەنسور و ڕەشید. ڕۆشنبیری[دەستکاری] شیعر[دەستکاری] لەم سەردەمە ڕەوانبێژترین و زمانپاراوترین شاعیرە عەربییەکان دەرکەوتن کە تا ئێستا شیعرەکانیان ئەوترێتەوە، دیارترین سیماکانی شیعری عەبباسی جۆراوجۆری بابەتەکانیەتی کە ھەموو ڕووەکانی کۆمەڵگە و بابەتەکانی ئەگرتەوە، کە ئەبنە سەرچاوەیەک بۆ لێکۆڵینەوەی بارودۆخە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی قۆناغە جیاوازەکانی سەردەمی عەبباسی. شیعری عەبباسی بە پلەی یەکەم شیعری عەرەبی بوو، لەگەڵ ئەوەی ژمارەیەک شاعیر دەرکەوتن کە شیعریان بە فارسی و تورکی ئەنووسی، و پاڵپشتی کران لەلایەن فەرمانڕەوا و سوڵتانەکانی ناوچەکەیان، بۆ نمونە؛ جەلالەدینی ڕۆمی لە دایک بوو ساڵی ١٢٠٧ز، کە بە فارسی شیعری ئەنوسی و دامەزرێنەری ڕێگەی مەولەوییە. ئەدەب[دەستکاری] ئەدەب یەکێک لە بوارە دیارەکانی سەردەمی عەبباسی، و تایبەتمەندیەکانی بریتی بوو لە ڕەوانبێژی زمانی بەکارھێنراو لەلایەک و ھەمەجۆری شێوازەکەی لەلایەکی تر، لەگەڵ گەشەسەندنی دەوڵەتدا و دەرکەوتنی ژمارەیەکی زۆر ئەدیب و شاعیر و چیرۆکنوسان، جوانکاری تێکست و گرنگی دان بە وشەکاری کە لەڕاستیدا بووە ڕکەبەری لە نێوان ئەدیبەکان و ڕکەبەرەکاندا، وەک ئەو مشتومڕانەی ڕوویدا لە نێوان بەدیعو زەمان ھەمزانی و خەواڕزمی لە کۆتاییەکانی سەدەی دەیەم. لەگەڵ ئەدەبی نوسراودا، ئەدەبی گێڕانەوە بڵاوبوویەوە لەوانە چیرۆکەکانی (ھەزار و یەک شەوە) کە لەوەوە ھەموو چیرۆکە خەیاڵیە عەرەبیەکان نوسراون وەک سیندیباد و عەلی بابا و عەلائەدین و زۆری تر لەو چیرۆکانەی کە ئەگێڕانەوە لە کۆڕەکاندا، تا نوسرانەوە لە سەدەی دەیەم، و وەرگێڕان بۆ زۆر لە زمانە ئەوروپیەکان و سەرکەوتنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی. بیناسازی[دەستکاری] عەبباسییەکان گرنگیەکی دیاریان دا بە بیناسازی، چەند شارێکی نوێیان بنیاتنا لەوانە شاری بەغدا و سامەڕا و متوەکیلیە و ڕحبە. ھەروەک عەبباسییەکان ھەستان بە بنیاتنانی تۆڕێکی فراوان لە ڕێگا وپرد بە تایبەت لە عێراق، و فێرگە و زانگە ونەخۆشخانەکانیان کردەوە لە شارە گەورەکاندا و شوێنی تایبەت بۆ میوانداری نەدارەکان و ئوتێلی تایبەت بە ڕێبوارەکانی شارەکە، ھەروەک ئاویان لە ڕێگە گشتیەکانیانی ناو شار و دەرەوەیدا دانا. ھونەری بیناسازی عەبباسی کاریگەری بیناسازی عێراقی کۆنی لەسەر بوو بە تایبەت بیناسازی ئاشوری و فارسی. لەگەڵ بیناسازیدا ھونەری زەخرەفە تێکەڵ کرا، کە زۆر لە ڕەخنەگران بە زمانی ھونەری ئیسلامی دائەنێن، زەخرەفەی مزگەوت و کۆشکەکان بە شێوە ئەندازەیی و ڕوەکیەکانی لە ئەوروپا بە ئەرەبیسک ناو دەبرا. مۆسیقا وگۆرانی[دەستکاری] پێشکەوتنی مۆسیقا بەستراوە بە بارودۆخی باشی ئابوری دەوڵەتەوە لە سەردەمی بەھێزیدا و لە لایەن خەلیفەکانەوە پاڵپشتی مۆسیقا و گۆرانی ئەکرا ھەر لە دامەزراندنی دەوڵەتەوە، مۆسیقای عەرەبی تێکەڵ کرا لەگەڵ جۆرەکانی مۆسیقای سریانی و فارسی و دواتر بە ھۆی ھاتنی وەفدی ھۆزی کوردی و سەلجوقیەکانەوە ئامێرە مۆسیقیە ھەواییەکان بەکارھێنران و جێگەی ئامێرە مۆسیقیە وەتریەکانی گرتەوە کە لای عەرەب پێشتر بەکار ئەھێنران. زانست[دەستکاری] زانستە گشتییەکان[دەستکاری] عەرەب لە نیمچەدوورگەی عەرەبی زانستی ھەمەجۆریان نیە، ھەروەک ئەمەوییەکان گرنگیان نەدا بە بوارە ھەمەجۆرەکانی زانست، لەبەر ئەوە دامەزراندنی زانستی عەرەبی ئەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی عەبباسی، سەرەتا پشتیان ئەبەست بە وەرگێڕانی ئیشی فەیلەسوف و زانا یۆنانیەکان وەک ئەرستۆ و ئەفڵاتون ئەمەش بە پاڵپشتی چینی فەرمانڕەوا، و لە قۆناغی دووەمدا زانا عەبباسییەکان داھێنانیان کرد لە زانستی بیردۆزی و تەکنیەکاندا لە یەک کاتدا، ھەر لەو کاتانە نەزانی و نەخوێندەواری لە ئەوروپادا بڵاو بوون بە شێوەیەکی ترسناکانە کە ئەگەر ھەوڵی خەلیفەکان و دەوروبەریان نەبوایە زانستی ئیغریقی بە تەواوی تیا ئەچوو، ئەمەش وایکردووە کە ژمارەیەک لە مێژوونوسە ڕۆژئاواییەکان زانست لە ڕاستیدا بە یەکێک لە دامەزراوەکانی شارستانی ئیسلامی ئەژمێرن، جێی خۆیەتی ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەمەوییەکانی ئەندەلوس بە ھەمان شێوە ھانی زانستیان داوەو لە ڕێگەی قوڕتوبەوە زیاتر زانستەکان گوازراوەتەوە بۆ ئەوروپا تا لە ڕێگەی بەغداوە. بێجگە لە قۆناغی شەڕی خاچپەرستی و بوونی سەفەراتەکان، کە گوێزانەوەی ئەم زانستانە بوونە ھۆکاری دروستبوونی شارستانەتێکی مرۆڤایەتی نوێ. زۆر لە مێژوونوسان ھۆکاری ئەو داڕمانەی لە زانستی عەبباسیدا ڕوویدا لە سەدەی دەیەمەوە ناگەڕێننەوە بە تەنھا بۆ ئاڵۆزی باری سیاسی و خراپبونی ئاستی گوزەران، بەڵکو ھۆکارێکی تر دەرکەوتنی ئاڕاستە ئاینیە توندڕەوەکان بوو کە دەستی گرت بەسەر کۆشک و بەشێوەیەکی سلبی کاری کردە سەر زانست. لە دیارترین دەستکەوتەکانی سەردەمی عەبباسی، کێشانی یەکەم نەخشەی ھەموو جیھان بوو لەسەر دەستی (ئیدریسی) کە ساڵی ١١٠٠ز لە دایک بووە وکتێبەکەی لە بواری جوگرافیادا بە یەکەم کتێبی ئەو بوارە دادەنرێت لە ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوادا. ھەر لە زانا دیارەکانی عەبباسیەکان ئیبن ھەیسەمە کە نزیکی ھەزار دانراوی ھەیە لە بواری پزیشکی و فەلسەفە و بیرکاری و فیزیا، و زانا عەبدوڵڵا بەتانی ناسراو بە زانستی بیرکارییە و ھەروەک زانا (ئیبن سینا) دەرکەوت لە بواری یاساکانی پزیشکی و زانا (ئیبن بیتار) دەرکەوت لە بواری دەرمانناسیدا لەگەڵ زانا جابری کوڕی حەیان کە زانایەکی کیمیا بوو و ھارون ڕەشید یارمەتی دا. ھەروەک زانا (کەنەدی) ھەیە کە لە دیارترین فەیلەسوفەکان بوو و ھەروەھا ڕازی کە دانراوی پزیشکی و گەردووناسی دیاری ھەیە و بە ھەمان شێوە زانستی مێژوو پێش کەوت و لە مێژوونوسە دیارەکانی ئەو سەردەمە (ئیبن کەسیر)ە ھەروەھا ئیبن خەلکان، ھەر لەو زانستانەی لە دەوڵەتی عەبباسیدا دروستبون زانستی جەبرە کە خواڕزمی یاسای یەکەم لۆگاریزمی داھێنا لە جیھاندا. تەنھا موسڵمانەکان سەرگەرمی زانست نەبوون وزۆر لە زانا نا موسڵمانەکان دەرکەوتن وەک کسیۆفیلی کوڕی توما کە لە پایەی گەورەی زاناکانی گەردونناسی بوو لای خەلیفە، ھەروەھا قەیسی مارۆنی مێژوونوس کە دانراوێکی دانا مێژووی ھەموو مرۆڤایەتی نوسیەوە لە سەردەمی دروستبوونی ئادەم تا خەلیفە موعتەزید، و زۆر زانای تر. وەرگێڕان[دەستکاری] عەبباسییەکان گرنگیان دا بە وەرگێڕانی کتێب و نوسراوە کۆنەکان بۆ عەرەبی، کە ئەوە سەرەتای شۆڕشە ڕوناکبیری شارستانیەکەی سەردەمی عەباسس بوو، عەرەب گوێیان نەدا بە زمانی یۆنانی کە زۆربەی دانراوە کۆنە زانستیەکانی پێ نوسرا بوو وەک ئەوانەی ئەرستۆ و ئەفلاتون، لەگەڵ گرنگی دانی خەلیفەکان بە زانست بەتایبەت ئەبوجەعفەری مەنسور و ھارون ڕەشید و مەئمونی کوڕی، دەستکرا بە وەرگێڕان لە بەگشتی لە سریانیەوە و بە شێوەیەکی کەمتر لە فارسیەوە، و وەرگێڕانەکان بە دوو قۆناغ ئەکرتن لە یۆنانیەوە بۆ سریانی و پاشان لە سریانیەوە بۆ عەرەبی. سەرچاوەکان[دەستکاری] - سایتی قصة الاسلام - وێکی عەرەبی - پوختەی مێژووی ئیسلامی، نووسینی/ د.سھیل طقوش.

<urn:uuid:f478c1ab-4155-4e01-a890-74e4e0636822>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C

2016-07-26T19:58:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257825124.22/warc/CC-MAIN-20160723071025-00084-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9792115688323975, "sdh_Arab_score": 0.012744625099003315}

کارڵ پۆپەر کارل پۆپەر (بە ئینگلیزی: Sir Karl Raimund Popper) (١٩٠٢ -١٩٩٤) لە ڤیەننا ژیاوە و زانایەکی تایبەت بە بواری فەلسەفەی زانست بووە، لەسەر بیروڕا و ئاینی مەسیح بووە، لە پەیمانگای لەندەن بۆ ئابوری خوێندوویەتی، یەکێک بوە لە بەناوبانگترین زاناکانی سەدەی بیستەم وە جگە لەو بوارەی خۆی لە بوارەکانی کۆمەڵگا و سیاسەت کاری کردووە و شارەزا بووە. لە ساڵی ١٩٢٨ پلەی پزیشکی وەرگرتوە لە بواری زانستی دەرونیدا، لەساڵی ١٩٣٠ خێزانی پێکھێناوە و دەستی کرد بە نووسینی یەکەم کتێبی و کتێبێکی تر لە ساڵی ١٩٧٩ بە ناوی «دوو کێشەی سەرەکی سەیرکردنی مەعرفیەت» لە ساڵی ١٩٦٥ نازناوی Sirی وەرگرت. ژیان و بەسەرهاتی[دەستکاری] پۆپهر له (28 تهموزی ساڵی (1902) له شاری ڤیهننای پایتهختی نهمسا لهدایكبووه، به ڕای ههندێك كهس لهو سهردهمهدا ڤیهننا سهنتهری رۆشنبیری بووه له ئهوروپای رۆژئاوادا، باوكی پۆپهر به ڕهگهز جوولهكه بووه و كاری پارێزهری كردووه، لهگهڵ ئهوهشدا بایهخیكی زۆری بهفهلسهفهی كلاسیكی داوه. پۆپهر له تهمهنی لاوێتیدا سودی لهتوانای خویندن و پێشكهوتن وهرگرتووه، دواتر لهتهمهنی لاوی و قۆناغی خوێندندا وازی له قوتابخانهی ئامادهیی هێنا و بڕیاریدا به بێ مامۆستا و بهپشت بهستن به خۆی زانست بخوێنێت، چونكه خوێندن مایهی بێزاری بووه، ئهو له ژیانیدا بێزار نهبووه، تهنیا له قوتابخانهدا ههستی به بێزاری كردووه، ئازاربهخش بووه ئهمه تهنها هۆكار نهبووه كه واز له قوتابخانه بهێنێت، بهڵكو ناكۆكی فره له نێوان پۆپهر و مامۆستا و قوتابییهكاندا ههبووه، كه پهیوهندییان به مهسهلهی ئاشتیخوازییەوە لای ئهو ههبووه بهتایبهت لهساڵی (1918) دا. بهڵام ئهوهی وای كرد كه پۆپهر ببێته ههواداری مهسهله سیاسیهكان، جهنگی یهكهمی جیهانی بوو. بههێزیی ئهم بارودۆخه بووەته هۆی سهرههڵدانی نائارامی له نهمسا، بهڵام پاش جهنگ وهك گهلێك له خهڵكی نهمسا توشی ههژاری بووه و له قۆناغی خوێندكاریدا رووی كرده هزری چهپ و سهردهمێك خۆی به ماركسی لهقهڵهمداوه و ماوهیهكیش هاوكاری حیزبی كۆمۆنیستی نهمسای كردووه. پۆپهر ساڵی ( 1920) له ماركسیزم ههڵگهرایهوه و تهنانهت له یهكهمین نووسینهكانی خۆیدا رهخنهشی ئاراسته كردووه و له تهمهنی لاوێتیدا و لهسالی (1918) هاتووهته زانكۆی ڤیهننا، وهك گوێگر له گهلێك وانهدا ئاماده بووه، به شێوهیهكی فهرمی ناوی تۆمار نهكراوه، بهڵام پاش تاقیكردنهوه بۆ ماوهی چوارساڵ وهردهگیرێت، ئهم ماوهیهش گرنگترێن كاتی ژیانی بووه و كهسایهتی پۆپهری دروست كردووه، لهههندێك بهشی وهك ( فیزیک و بیركاری و دهرونناسی) خهریكی خویندن بووه، تیۆرهكانی شیكاری دهرونی سیگمۆند فرۆید و ئهدلهر، كاریان كردووته سهر پۆپهر، ئهمهش وای لێكرد ههستێت بهئهنجامدانی كاروباری كۆمهڵایهتی بۆ ماوهیهكی كهم لهگهل ژمارهیهك منداڵی بێسهرپهرشتدا. پۆپهر لهو تهمهنهدا گوێی بۆ وانهكانی ئەلبەرت ئاینشتاین، كه لە بارەی تیۆری ڕێژهیی بوون، چونكه ئهو ههیبهته رۆحیهی لای ئاینشتاین ههبوو، به پێچهوانهوه لای ههریهك له (كارل ماركس و فرۆید و ئهدلهر ) بوونیان نهبوو، ئهمهش وای كرد له پۆپهر، گرنگیهكی زۆر به ئاینشتاین بدات. له سالی (1925) پۆپهر بڕوانامهی دیپلۆمی له خوێندنگه سهرهتایهكان وهرگرت، دواتر تا ساڵی (1928) له بواری فهلسهفهی گشتیدا بوو به پرۆفیسۆر و پاشانیش دهستی بهخوێندنی بیركاری و فیزیا كرد. ساڵی 1922 له (ڤێننا) گرۆپێكی فهلسهفی درووست بوو بهناوی (بازنهی ڤیهننا) كه پۆپهر بانگ نهكرابوو بۆ به ئهندامبوون لهم گروپهدا، بۆیه دهستیكرد به ڕهخنهگرتن له پۆزیتیڤییزمی مهنتیقی( لهبازنهی ڤیهننا)، بهم رهخنانهشی توانی ڕێبازێكی زانستی بهێنێته ئاراوه و تێڕوانینهكانی خۆی بۆ زانست روون كردهوه، ڕهخنهكانیشی له ژێر ناونیشانی (لۆجیكی لێكۆلینهوهی زانستی)، ساڵی (1934) دا و لهكتێبێكدا بڵاوكردهوه و بازنهی ڤێننا بۆیان له چاپدا. پۆپهر بهم كتێبهی توانی سهرنجی ههمووان به لای خۆیدا رابكێشێت، ههر ئهمهش وای كرد لهساڵی(1935)بانگ بكرێت بۆ گوتنهوهی وانهیهك لهزانكۆی(لهندهن) لهبهریتانیا، دوای ئهمهش ماوهیهكی كهم بهردهوام دهبێت له سهر كاركردن لهبواری زانست و فهلسهفهدا، بههۆی ئهو بارودۆخهی كه ئهوروپا پێیدا تێپهر دهبێت و گهشهكردنی نازیهت و زیادبوونی دهسهڵاتیان وا له پۆپهر دهكات نهمسا جێ بهێلێت و بهرهو (نیوزلهندا) بڕوات. پۆپهر ساڵی 1937 دهستیكرد به گوتنهوهی وانهی فهلسهفه له زانكۆی (كانتربری) له نیوزلهندا، تا كۆتایی جهنگی دووهمی جیهانی تێیدا مایهوه، ئهو ماوهیهی كه لهو زانكۆیه مامۆستا بوو كاتهكهی قۆستوهتهوه و خۆی فێری زمانی گریكی كردووه، خوێندنهوهكانی پۆپهر له بابهتی فهلسهفهی گریكیدا بهشێوهیهكی راستهوخۆ بووه و گرنگی زۆری به فهلسهفهی ئهفلاتون داوه. نوسینهكانی پۆپهر له نهمسا له بواری كۆمهڵایهتی و سیاسیدا كۆكرانهوه و گرنگییان پێدرا، له ساڵی 1946 دا پۆپهر رووی كرده بهریتانیا و لهزانكۆی لهندهن له بواری ئابووریدا دهستیكرد به وانەگوتنهوه و ههر لهوێش بوو به مامۆستای فهلسهفهی زانست و لۆجیكی زانكۆی لهندهن، تا ساڵی 1969 لهو زانكۆ مایهوه و ههر لهوێش له ههمان ساڵ خانهنشین كرا. ماوهتهوه بڵێین پۆپهر به جولهكه لهدایك بووه، بهڵام به مهسیحی مرد، له ڕێکەوتی 17-9-1994 له ماڵهكهی خۆی له باشووری لهندهن كۆچی دوایی كرد و بوو به یهكێك له فهیلهسوفه مهزنهكانی سهدهی بیستهم.

<urn:uuid:cb2614a2-a984-4e59-baef-68ce9c8c716d>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%B5_%D9%BE%DB%86%D9%BE%DB%95%D8%B1

2016-07-29T14:04:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257830091.67/warc/CC-MAIN-20160723071030-00267-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9960760474205017}

ئەندامێکی لیژنەی دامەزراندن لە پارێزگای سلێمانی دهڵێت: ههرچهنده تا ئێستا بودجەی هەرێم لەپەرلەمان پەسەند نەکراوه تا رێنمایی دارمهزاندن دهربكرێت، بهڵام ئەو دەرچووانەی پار ساڵ فۆڕمیان پڕ کردۆتەوە لە دامەزراندنی ئەمساڵ بەپێی ڕیزبهندی ئەوانیش دادەمەزرێن. ئەندامی لیژنەی دامەزراندن لەپارێزگای سلێمانی جوان سامی تائێستا بەفەرمی هیچ نوسراوێکمان بۆ نەهاتووە سەبارەت بە چۆنیەتی دامەزراندن لەم ساڵدا، بۆیه دامەزراندن دەکەوێتە دوای پێکهێنانی کابینەی حەوت و پەسەند کردنی بودجەی هەرێم لەپەرلەمانی کوردستاندا تا پەسەند کردنی بودجەی هەرێمیش هیچ شتێک دیار نابێت. گووتیشی:"باس ههیه كه ئەمساڵ ژمارەی دامەزراندن زیاتر دەبێت، بەڵام تائێستا هیچ شتێک دیار نییە و پێش دەچێت لیژنەی دامەزراندن بگۆڕێت و ئێمە لەو لیژنەیە نەمێنێت، ئینجا نازانم بەچ شێوەیەک دادەنرێت". ئاماژەی بۆئەوەش کرد: ئەمساڵ ئەگەر ژمارەی کەمتریش دابمەزرێنرێت ئەوانەی کە ماونەتەوەو ساڵی ڕابردوو فۆڕمی دامەزراندیان پڕ کردۆتەوە هەموویان بەپێی ڕیزبەنی خۆیان دەبێت دابمەزرێن وبەو مەرجە دانەمەزراون کە دەبێت ئەمساڵ دابمەزرێن وپێش دەخرێن.

<urn:uuid:62029f52-fb7c-4700-b7cc-a8fb12877ce1>

CC-MAIN-2016-30

http://www.xebat.net/detail_articals.php?id=14088&z=2&l=1

2016-07-24T06:49:44Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257823963.50/warc/CC-MAIN-20160723071023-00024-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8871710300445557, "sdh_Arab_score": 0.11082462966442108}

فاشیزم |ئایدۆلۆژیای سیاسی بەشێکە لە وتارەکانی سیاسەت |ئەنارکیزم| |مەسیحی دیموکرات| |کۆمۆنیزم| |مارکسیزم| |شۆپپارێزی| |فاشیزم| |فێمینیزم| |ژینگەخوازی| |ئیسلامی سیاسی| |لیبرالیزم| |ناسیۆنالیزم| |سۆسیالدیموکراسی| |سۆسیالیزم| ئایدۆلۆژیای فاشیزم بریتیە لە گشتگەرایی، واتە پارتێکی سیاسی دیاریکراو لە وڵات دەست بگرێت بەسەر ھەموو جومگەکانی وڵات، بەسەر ھەموو دام و دەزگاکان و میدیاکان، بەجۆریک کە فەزایەکی تایبەت یان ڕێکخراوی سەربەخۆ نابینرێت. پێرست پرانسیەپاکنی فاشیزم[دەستکاری] - دژە تاک - دژە دیموکراتی - دژە سەرمایەداری - دژە ڕوناکبیران - دژە میانڕەوی - چەندانی تر pene پاشخان[دەستکاری] وشەی فاشیزم Fascism لە (Fasces دەسکەدار) ی لاتینییەوە هاتووە و لە ڕۆمای دێریندا هێمای پاراستنی دەستوور و هێمنی بووە. فاشیزم بە پلەی یەکەم ناوی بزاڤێکی سیاسییە لە ئیتالیای هاوچەرخدا بە ڕێبەرایەتیی بینیتۆ موسولینی Benito Mussolini. پاش شەڕی جیهانی یەکەم ڕێبازی لەو بابەتە لە تێکڕای ئەورووپادا سەری هەڵدا، ئەوەی لە هەموان گەورەتر و هەژێنتر بوو ڕێبازە ئەڵمانییەکەی سۆسیالیزمی میللیی National socialism یان نازیزم Nazism بوو. شەڕی جیهانیی یەکەم بووە شکانێکی گرینگ بۆ فاشیزم و نازیزم، بەڵام لەم چەند دەساڵەی دواییدا دەرکەوت کە بیروڕای فاشیستانە بە هیچ جۆرێ بنەبڕ نەبووە بەڵکوو هەردەم ڕێبازی نوێ دەگرێتە بەر. شانرخاندن[دەستکاری] فاشیزم هزر و بزاڤێکی سیاسییە دەڵێ وەڵات دەبێ سەرداریکی خاوەن دەسەڵاتی ڕەها فەرمانرەوایی بکات نەک سیستەمی دێمۆکراتی. توندوتیزی و جەنگ لای فاشیزم پایەی بەرزیان هەیە، هەروەها مێژووەی شکۆمەندی وەڵات. فاشیستان خۆیان بە نوێنەری ئەو ویستە دەزانی کە لە دەوڵەتدا هەیە ڕووەو مەزنایەتی پەلهاویشتن. چەمکی دەوڵەت، ڕەگەز و گەل بە چەمکی مێژووکردی زیندە و کردەی خاوەن ویست خۆ ڕادەنوێنران. فاشیزم پەیوەستێکی یەکجار توندی هەیە بە «داروینیزمی جڤاکی» Social Darwinism یەوە، کە دەیگوت مان تەنها بۆ ئەوانەیە هەرە بەهێز و هەرە بێپەروان. بە بۆچوونی Alfredo Rocco ی بیریاری فاشیست، دەوڵەت ئۆرگانیزمێکی کۆگەرایە، بەرانبەر دەوڵەتانی دیکە، لە خەباتێکی بێبەزەییانەدایە بۆ مانی خۆی. هەڵبژاردنی سروشتەکی دەوڵەتی هەرە باشی، ئەوەی پتر شایەنی ژیانە، لە بێژنگ داوە. فاشیزم خۆی بە بزاڤی «ویست» و «تەک» Action دادەنا. هەست و ژان خرانە پێش بیرکاری و تیۆرییەوە. ویستی سیاسی بە کردەوە دەردەبڕا نەک بە گوتە و بیرکردنەوەی دەرهەست (ئەبستراکت). پێوانەی «ڕاستی» بووە پێشکەوتن و هێزی هەست نەک زانینی ئەزموونەکی. مرۆڤنۆڕی[دەستکاری] «فاشیزم خەباتی دژ بە کۆبیری دێمۆکراتانە دەکات. هەم گریمانە تیۆرییەکانی ڕەت دەکاتەوە و هەم ڕاستاندنە کردەکییەکانی. فاشیزم ئەوە ڕەت دەکاتەوە زۆرینە، تەنها لەبەر ئەوەی زۆرینەیە، بۆی هەبێ ببێتە فەرمانڕەوای جڤاتی مرۆڤایەتی. ئەوە ڕەت دەکاتەوە زۆرینە لە ڕێی ئەوەی ماوەماوە پرسی پێ بکرێ حوکومڕانی بکات. فاشیزم دەیسەلمێنێ کە جوداوازیی بەپیت و خێرخواز و ناچارەکی هەیە لە نێو خەڵکدا هەرگیز بە پرۆسەیەکی میکانیکانەی وەک مافی گشتیی دەنگ دان، دارماڵ ناکرێ».[١] گرنگترین یەکەی جڤات[دەستکاری] دەوڵەت، ناسیۆن، گەل و ڕەگەز یەکەی سەرەکی بوون لە باوەڕی فاشیستانەدا. چین و سازمانی هاوبەرژەوەند، گرووپ و تاک هەر هەموو دەبێ سەر فرووی دەوڵەت و یەکیەتیی میللی بن و شیرازەی بسەلمێنن. ئامانجیش ئەوەیە هەموو دەستەکان لە یەک یەکەدا کۆ بکرێنەوه بۆ ئەوەی بەرانبەر میللەتی دیکەدا ئەوپەڕی هێزی فراژووتنی پەیدا بێ. فاشیستەکانی ئیتالیا بوون چەمکی «دەوڵەتی گشتگیر - تۆتالیتار Totalitarian» یان دروست کرد، مەبەستیش دەوڵەتێک بوو کۆنترۆڵی تەواوی هەبێ بەسەر گشت لایەنەکانی جڤاتدا. «لە دەوڵەتی فاشیستانەدا تاکەکەس سەرشکێن ناکرێ بگرە چەندپات دەکرێتەوە، چۆن سەرباز لە تیپدا داناهێزرێ بەڵکوو لە ڕێی ژمارەی هەڤاڵەکانییەوە گەورەتر دەبێ. دەوڵەتی فاشیستانە میللەت ڕێک دەخات بەڵام مەودایەکی هەمواریش بۆ تاکەکەس جێ دەهێڵێ. ئازادیی ناپێویست و زیانبەخش سنووربەست دەکات و گرنگەکان دەپارێزێ. بڕیاری ئەم دۆزانە لای دەوڵەتە نەک لای تاکەکەس»..[٢] پەراوێز[دەستکاری] - The Doctrine of Fascism Benito Amilcare Andrea Mussolini & Giovanni Gentile - The Doctrine of Fascism ئامەنەش ببینە[دەستکاری] سەرچاوە[دەستکاری] «ئایدیۆلۆژیی سیاسیی هاوچەرخ» Reidar Larsson. Politiska ideologier i vår tid

<urn:uuid:d656656e-2821-4d6b-a684-d29f9b5708a2>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B2%D9%85

2016-07-27T17:16:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257826916.34/warc/CC-MAIN-20160723071026-00274-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8846789598464966, "sdh_Arab_score": 0.06855259090662003, "hac_Arab_score": 0.04670778289437294}

خەندان سپۆرت- بە بردنەوەیان لە هەڵبژاردەی دانیمارک بە ئەنجامی گۆڵێکی بێ وەڵام، هەڵبژاردەی پورتوگال بەشێوەیەکی فەرمی خۆی گەیاندە جامی یۆرۆی ٢٠١٦ لە فەرەنسا. دوای ئەوەی تایمی یەکەمی یارییەکە بە بێ گۆڵ بەکۆتا هات، لە تایمی دووەمدا و لە خولی ٦٦ جواو مۆتینهۆ گۆڵی سەرکەوتنی پورتوگالی تۆمارکرد و بە کۆکردنەوەی ١٨ خاڵ یەکەمی کۆمەڵەکەیان گرت. دانیمارکیش بە ١٢ خاڵ پلەی دووەمی ڕیزبەندی کۆمەڵەکەیان گرتووەو چاوەڕێی یارییەکانی گەڕی کۆتایی دەکەن بۆ یەکلا بوونەوەی چارەنوسینان. ڤیدیۆ: ئهم بابهته 2073 جار خوێنراوهتهوه نیشانە کردن

<urn:uuid:91eaca06-689b-4378-bb3d-fa039b41aa98>

CC-MAIN-2016-30

http://www.xendan.org/sport/dreja.aspx?jmara=18682&Jor=16

2016-07-28T00:49:33Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257827781.76/warc/CC-MAIN-20160723071027-00076-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9772503972053528, "sdh_Arab_score": 0.014202059246599674}

کۆلۆمبیا، بە ڕەسمی کۆماری کۆلۆمبیا (بە زمانی ئیسپانی: República de Colombia) وڵاتێکە لە کیشوەری ئەمەریکا. پایتەختەکەی بۆگۆتایە. جەماوەری 40 ملیۆن کەسن. پاناما لە باکوری خۆرئاوای ئەو وڵاتەیە و ڤەنزوێلا لە خۆرهەڵاتەوە و بەڕازیل و پێرۆ و ئەکوادۆر لە باشوورەوە دەوریان داوە، کەنارەکانی کەوتوونەتە سەر هەردوو ئۆقیانوسی ئارام و ئۆقیانووسی ئاتلانتیک]]، ئەم ناوچەیە سامانی سروشتی زۆری هەیە. ٪58 ی لە ڕەگەزی مستیزو (تێکەڵاو) و لە ٪20 ی سپی پێست و ٪7ی هیندی رەسەن و ٪14ی ڕەشپێست، بەروبومی کشتوکاڵی بریتین لە: کاکائۆ، مۆز، پەموو، برنج و قامیش. تەختە و دار و مەرو ماڵاتیش ھەناردە دەکا. لەدوای بەرازیل دووەم وڵاتە لەبەرهەم هێنانی قاوەدا. زمانی رەسمی ئیسپانیە چونکە داگیرکراوەی یاخود دۆرزراوەی ئسیپانیەیە. دراوەکەشی ناوی (پێزۆ)یە. کۆڵۆمبیا بەهۆی شۆڕشی پۆلیڤارەوە لە ١٨٢٩دا کۆماری دامەزراند، ئەو کاتە کۆڵۆمبیای مەزان دامەزرا، کە کۆڵۆمبیا و ڤەنزوێلا و ئەکوادۆری گرتبووە خۆی. پاش ئەوە دووچاری زنجیرەیەک جەنگی ناوخۆی و شۆرش و کودەتای سەربازی بوو لە ١٨٣٠دا ڤەنزوێلا و ئەکوادۆری لێ جیا بووەوە لە ١٩٠٣ دا بەهۆی هەڵکەندنی کەناڵی پەنەماوە پەنەماشی لێ جیابووەوە، ١٩٣١ لەگەڵ پێرۆدا لەسەر سنورەکانی نێوانیان بەشەر هاتن تاکو کۆمەڵی نەتەوە یەکگرتووەناک کەوتە بەینیانەوە پاشان لە ساڵەکانی پەنجاو شەستەکاندایشدا، بەهۆی ڕودانی چەند کودەتاوە بارودۆخەکەی هەروا مایەوە، تاکو ئارام بووەوە، کۆلۆمبیا لە ١٩٤٥ بەئەندامی نەتەوەیەکگرتووەکان وەرگیرا.

<urn:uuid:9f6a9618-1330-4280-b5b5-e01876627732>

CC-MAIN-2016-30

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%84%DB%86%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7

2016-07-28T01:01:26Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-30/segments/1469257827781.76/warc/CC-MAIN-20160723071027-00076-ip-10-185-27-174.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9764191508293152, "sdh_Arab_score": 0.013631428591907024}

پەیوەندییە گشتییەکان «پەیوەندسازی» یان (پەیوەندی گشتی) (Public Relations (PR دەکاتەوە «پەیوەندی لەگەڵ دەوروبەر» و مەبەست لێی خۆش کردنی دەرفەتە لە نێو جڤاتدا بۆ پشتیوانی لە پەیام یان کارێکی تایبەت. «پەیوەندسازی» ڕشتەیەکی بەرفرەوانی کارە، کەسانێک کاری تێدا دەکەن شارەزان لە پتەو کردنی پەیوەندی و پێگەی لایەنی خاوەن مەبەست. کۆمپانیاکانی «پەیوەندسازی» PR ئەرکیان ئەوەیە هاوکاریی کڕیاری خۆیان بکەن بۆ جێ گرتن لە مێدیا و سیاسەتدا، بۆ دروست کردنی کاریگەری لە بازاڕی هەمەجۆری جڤاتدا، بۆ نموونە سیاسەت، ئابووری، هونەر و هتد. پێرست شاخاڵی پەیوەندسازی[دەستکاری] گوتاری گفتوگۆساز[دەستکاری] هەر کەسێک بییەوێ نۆرەیەکی (ڕۆڵێکی) چالاکی لە جڤاتدا هەبێت دەبێ لە ڕێی گوتاری گفتوگۆسازی نێو مێدیا وەک شارەزا و پسپۆر خۆی بنوێنێ. شاخاڵ... - ئاگات لە ڕەوتی گفتوگۆ بێت - دەستپێشخەر بە - سوود لە ڕووداوی ڕۆژگار وەرگرە - نووچەی نوێ پێشکەش بکە - جەخت بکە لەسەر بەرژەوەندیی گشتی - بگەڕێ بۆ لایەنی هاوپەیمان - ناکۆکییەکان پێشان بدە دانوستان لەگەڵ مێدیادا[دەستکاری] گفتوگۆ لەگەڵ مێدیاکاری پەیوەندیداردا باشترین ڕێگەیە بۆ بەستنی پێوەندی. لەبەر ئەوە، گەر زۆر ناچار نەبیت، بۆ دیدار دەربارەی ئەو باسانەی بوارەکەی تۆ دەگرێتەوە، داواکاریان ڕەت مەکەوە. کاتێک ڕۆژنامەوان تەلەفۆنت بۆ دەکا: - دەمودەست ناوی ڕۆژنامەوان، ئەو لایەنەی کاری لێدەکات و هەروەها پرسیارەکانی لای خۆت تۆمار بکە. - بیر لە گرووپی ئامانج بکەوە - هەردەم شاپەیام بخە دەستپێکی گوتار. زمانێکی ساکار، ڕوون و پاراو بەکار بهێنە و ئەوجا بە نموونەی بەرجەستە دەوڵەمەندی بکە. - خۆت لادە لە گوتەی «تێبینیم نییە No Comments» - خۆت لادە لە باسی «نێوان خۆمان بێت Off the Record» - ڕاستگۆ بە، قسەیەک مەکە لێی دڵنیا نەبیت - خۆت لە سەرزەنشت و وەڵامدانەوەی نایەتی (نێگەتیڤ) دوور ڕاگرە مێدیای جڤاکی[دەستکاری] ئینتەرنێت سەکۆیەکی گرینگە بۆ دانووستان و کاریگەری. گەر ئەو گرووپەی تۆ مەبەستتە لە ئینتەرنێتدا جێی هەیە ئەوا دەبێ تۆش جێگە بگریت. - ناوی سازمانەکەت لە گوگڵ Google بده، گەر پێویستە کۆکی بکە. - دەست ئاواڵا بە: لە سایتەکەی خۆتاندا بابەتی هەمەجۆری وەک گوتار و فیلم و فۆتۆگرافی مفت دابنێ. - میوان ڕاکێشەوە - کەسانی بلۆگکار بانگهێشت بکە - مێدیای کلاسیک چاوی لەسەر مێدیاگەریی جڤاکییە، زۆر زوو بابەتی نێو بلۆگی جیاواز ڕاو دەکا. تۆش دەتوانی لە مەبەستی خۆت ئاگاداریان بکەی. - جێێ خۆت لە فەیسبوک Facebook و سایتی جڤاکی دیکەدا بکەوە - کراوە بە: گەرچی دەرفەت هەیە لە ئینتەرنێتدا نامۆ بیت بەڵام ئاشکرایی و کراوەیی ئەمڕۆ گشتگیرە. دەنگوباس و گوتار و بەرهەم لە هەر جێیەکدا بڵاو دەکەیتەوە با بە ناوی خۆتەوە بێت. لۆببیکاری Lobbying[دەستکاری] لۆببیکاری بریتییە دانانی کاریگەری لەسەر کەسانی خاوەن بڕیار بە مەبەستی وەدەست هێنانی بڕیاری وەها لە بەرژەوەندییەکی تایبەتدا بێت. لۆببیکاری هۆکارێکە بۆ ڕاهێزانی دێمۆکراسی. هەتا دەنگی زیاتر بەرزببنەوە هەم گفتوگۆ فرەڕەنگ دەبێ و هەم بڕیار ژیرانەتر. لەگەڵ ئەوەشدا لۆببیکاری کێشەی دێمۆکراسیانەی هەیە. پەستانی سیاسیی وەها زیاد دەبێت خاوەنی ئاشکرای نییە. مەترسیش هەیە لایەنی بەهێزی خاوەن بەرژەوەند، دژ بە بەرژەوەندی گشتی، دەسەڵات پەیدا بکات. بەڵام کێشەکە لەوەدا نییە کەسانی بەهێز لۆببیکاری دەکەن، لەوەدایە لایەنێکی بەرفرەوان نایکات. - ڕاپۆرت بنووسە: پێشەکی ڕاپۆرتێک بنووسە دەربارەی کڕۆکی باسەکە. - هەڵوێستی دەوروبەر ڕووماڵ بکە - پلانی کەمپێنەکەت نەخشەڕێژ بکە - بە ئاشکرا پێشانی بدە ئێوە نوێنەرایەتی کێ دەکەن و ئامانجتان لە کەمپێنەکە چییە. - گوتەبێژ دیاری بکه بۆ گەیاندنی پەیامی خۆتان - جەخت لەسەر بەرژەوەندی هاوکۆ بکە - لەگەڵ گرووپانی هاوبەرژەوەند هاوکاری بکە - خاڵی هاوکۆ بدۆزەوە - مێدیا بەکار بهێنە بۆ ساز کردنی ڕای گشتی

<urn:uuid:15705aa5-16fa-484e-a56b-662601d5e0ac>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%DB%8C%DB%95_%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86

2016-08-30T09:07:52Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982974985.86/warc/CC-MAIN-20160823200934-00128-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9008750915527344, "sdh_Arab_score": 0.059815987944602966, "hac_Arab_score": 0.03931575268507004}

پهیامی كۆمیتهی بهرێوهبهریی گشتیی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران به بۆنهی 64ههمین ساڵرۆژی دامهزرانی یهكیهتیی ژنان خۆشكو برایانی هێژا! ژنانی مافخوازی كوردو ئهندامانی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستان! چهند رۆژ دوای رێزگرتن له 8ی مارس له ساڵی 1946، بهرامبهر به ساڵی 1324ی ههتاویدا، له 24ی رهشهممهی ئهو ساڵهدا، یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستان، وهك یهكهمین رێكخراوی ژنان له كوردستانی ئێران به مێتۆدێكی مۆدێرنو نۆژهن دامهزرا. بهم بۆنهوه گهرمترینو رازاوهترین پیرۆزباییهكانی خۆمان پێشكهش به ههموو خهڵكی كوردستانو بهتایبهت ژنانی مافخوازی كوردو ههموو ئهندامانی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران دهكهین. شانازییهكی گهورهی رێكخراوهكهمان ئهوهیه كه له دهورانی زێڕێنی كۆماری كوردستان دامهزرا. ههتا ئهو كات ژنان خواهن رێكخراوێكی تایبهت به خۆیان نهبوونو رۆڵێكی كاریگهریان له بواركانی سیاسی، كزلتووریو كۆمهڵایهتیی كۆمهڵگایان نهبوو، بهڵام بهم ههنگاوه قۆناغێكی نوێ له خهباتو تێكۆشانی ژنان دهست پێكرا. بێگومان شانازیی دامهزرانی یهكیهتیی ژنانی دێوكراتی كوردستان له رۆژههڵاتی كوردستاندا دهگهرێتهوه بۆ كۆماری دێموكراتیكی كوردستانو حیزبه دامهزرێنهرهكهی، واته حیزبی دێموكراتی كوردستان. چوونكه ئهو دهسكهوته لهگهڵ دهیان دهسكهوتی زێرینو ههنگاوی گرینگو مێژوویی دیكهدا له چوارچێوهی كۆماری دێموكراتیكی كوردستاندا وهدی هات. دامهزرانی رێكخراوهكهمان ههنگاوێكی زۆر ئاسانو ساكار نهبوو، بهڵكوو له ئیستراتێژییهكی قووڵو گهورهوه سهرچاوهی دهگرت كه رێبهرانی كۆمارو بهتایبهت شههید پێشهوا قازی محهممهد ههستی به پێویستیی مێژووییهكهی كردبوو. پێشهوای گهورهی كورد قازی محهممهد، به بیری تیژو رامانه ئینسانیو پێشكهوتنخوازانهی خۆی زیاتر له ههموو كاتێك ههستی به پێویستیی دامهزراندنی رێكخراوێكی تایبهت به ژنانی كورد كردبوو، هاوكاتیش دهیزانی كه به بێ بهشداریو چالاككردنی ژنان له بوارگهلی سیاسیو كۆمهڵایهتیدا، ئهركو كاروبارهكانی كۆمارو كۆمهڵگا به باشی بهرێوه ناچنو به نهخوێندوارمانهوهی ژنان، كۆمهڵگای كوردستان پێش ناكهوێو دهتوانێ ببێته ئاستهنگو مهترسییهكی گهورهو جیددی بۆ مانهوهی دۆخی نهریتیو دواكهوتووانهی پێشوو. ههربۆیه بهستێنهكانی پێویست بۆ دامهزراندنی یهكهمین رێكخراوی ژنانی كورد له رۆژههڵاتی كوردستان له ژێر دهسهڵاتدارهتی ئهم كۆماره ئاماده كراو بهم شێوهیه له 24ی رهشهممهی ساڵی 1324ی ههتاویدا، یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستان به شێوهیهكی فهرمی راگهیاندارو تێكۆشانی دهستی پێ كراو مینا خانمی قازی، هاوسهری بهوهفای پێشهوای بلیمهتی نهتهوهكهمان له ریزی پێشهوهی خهبات، وهك بهرپرسی یهكیهتیی ژنان دیاری كرا. بهڵام پاش رووخانی كۆمار، خهباتو تێكۆشانی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران به پێی رهوشو ههلومهرجه تایبهتییهكانی ههر قۆناغێكی خهباتی نهتهوهكهمان، تووشی ههورازو نشێوی زۆر بووه. بهڵام ئهوهی گرینگه، ئهمهیه كه ژنانی كورد دهستیان لهو رێبازه بهرنهداوهو لهو كاتهوه تا ئێستا به شێوهیهكی بهربڵاو له پێناو دهستهبهربوونی مافو ئازادییه نهتهوهیییهكانیانو دابین بوونی مافه ئینسانیو دێموكراتیكهكانی ژنانو یهكسانی له كۆمهڵگادا تێكۆشاونو ئێستا دهیان ئۆرگانیزانسیۆنو رێكخراوی ژنان له نێوخۆو دهرهوهی كوردستان لهم پێناوهدا خهریكی كارو چالاكین. یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران خۆی به رێڕهوو درێژهدهری ئهو رێبازه دهزانێ كه 63 ساڵ پێش ئێستا به دهستی ژنانی ئازادهو مافویستی كورد دامهزرا، ئێستاش خهریكی كارو تێكۆشانهو له بوارهكانی رێخستن، پێوهندی، راگهیاندن، پهروهردهو هتد..له نێو ئهندامانی خۆی له كوردستانو چهندین وڵاتی دیكهی جیهان له پێناو وهدیهاتنی ئامانجهكانی تێدهكۆشێ. به بڕوای ئێمه، بهشداریی سیاسیو كۆمهڵایهتیی ژنان له نێو حیزبو رێكخراوو هێزه كۆمهڵایهتییهكاندا پێویستییهكی مێژوویی دێته ئهژمارو هاتنه مهیدانی ژنانی كورد له ئاستهكانی جۆراوجۆری كۆمهڵو ههوڵدان بۆ پێكهێنانی رێكخراوو NGOو ئۆرگانیزاسیۆنی دیكهی تایبهت به ژنان له نێوخۆو دهرهوهی كوردستان و پێداگرییان له سهر مافو داوا رهواو دێموكراتیكهكانیان سهلمێنهری ئهو راستییهیه. بهتایبهت كه ئێستا رێژهیهكی بهرچاو له كچانو ژنانی كورد یان خهریكی خوێندن له زانستگاكاندان یان ئاستێكی خوێندنی ئاكادێمیان تهواو كردووه، ئهم فاكتهره دهتوانێ گهورهترین یارمهتیدهر بێ بۆ گۆران له بارودۆخی ژیانو خهباتی ژنان. ئێمه لهم بڕوایهداین كه ژنو پیاو كامڵكهرهوی یهكترنو ژیان له ههموو بوارهكانیدا به بێ یهكسانیو عهداڵهت ناتهواوو كێشهخولقێنهو كۆمهڵگا به هێزو توانای ههر دوو جینس له پێناو ئهرك، رۆڵو مافی بهرابهری ژنو پیاو باشتر بهرێوه دهچێ. ئێمه پێمان وایه كه تهنیا به جێگربوونی دێموكراسیو دامهزرانی سیستمێكی دێموكراتیكو داڕشتنو بهرێوهبردنی یاساو رێساكانی وڵاتهكهمان به پێی ماددهكانی جاڕنامهی گهردوونیی مافی مرۆڤو كۆنڤانسیۆنو پهسهندكراوهكانی دیكهی نێونهتهوهیی مافی مرۆڤ له ئێرانو كوردستاندایه كه ئازادیو یهكسانی ژنو پیاو مسۆگهر دهبێو كۆتایی به ههموو ههڵاواردنو زوڵمو چهوسانهوهو توندوتیژییهك به دژی ژنان دێتو كۆمهڵ بهختهوهر دهبێ. سهركهوتن لهم ئامانجانهدا، بهر له ههموو شتێك پێویستیی به یهكگرتوویی، هاوخهباتیو هاوپیوهندیی هێزو رێكخراوهكانی داكۆكیكهری مافی ژنانو ههموو مرۆڤه یهكسانخوازو دێمۆكراتهكان و له پێش ههموویانهوه چالاكی نواندنو هاتنه مهیدانی ژنان بۆ خۆیانه. بهرزو پیرۆز بێ 24ی رهشهممه، 64ههمین ساڵرۆژی دامهزرانی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستان سهركهوێ خهباتی رهوای ژنان له پێناو دهستهبهربوونی مافو ئازادییه ئینسانییهكانیان بژی ئازادیو یهكسانی یهكیهتیی ژنانی دێموكراتی كوردستانی ئێران 24ی رهشهممهی1388ی ههتاوی 14ی مارسی 2009ی زایینی

<urn:uuid:1082b5e6-218e-41c2-93d5-8f752335c92a>

CC-MAIN-2016-36

http://www.khakelewe.com/k/news.php?readmore=50

2016-08-28T13:59:47Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982939917.96/warc/CC-MAIN-20160823200859-00058-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7850202918052673, "hac_Arab_score": 0.11410807818174362, "sdh_Arab_score": 0.09847154468297958}

ت. س. ئێلیۆت ناوی تەواوی تۆماس ستێرنس ئیلۆت (بە ئینگلیزی: Thomas Stearns Eliot) ھۆنەر و شانۆکار و ڕەخنەگری ئەدەبی و خاوەن خەڵاتی نۆبڵە لە ئەدەبدا بۆ ساڵی ١٩٤٨. یەکێک بووە لە ھەرە بەناو بانگەکانی بواری ئەدەبی لە سەدەی ٢٠ەمدا، لە ٢٦ی ئەیلوولی ساڵی ١٨٨٨ لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە دایک بووە و لە ساڵی ١٩١٤ لە تەمەنی ٢٦ ساڵیدا کۆچی کردووە بۆ شانشینی یەکگرتوو (بریتانیا). ئێلیۆت ھەر ززو درکی بەوە کردووە کەبەرھەمە شیعریەکانی زۆر کەمن ھەر بۆیە بۆ یەکێک لەمامۆستاکانی نوسیوێتی و دەڵێت ((ناوبانگم لە ەلندەن پەیوەستە بە نووسینی دوو بۆ سێ قەسیدە لەساڵێکدا، ئەوەی بەلای منەوە گرنگە دەبێت ئەم قەسیدانە بێکەم و کوڕی بن و زۆر نایابن بەجۆرێک ھەر یەکیەکیان ببێت بەڕوداوێکی تایبەتی)). لە ساڵی ١٩٢٢ ئێلیۆت قەسیدەیەکی زۆر نمونەیی بڵاوکردەوە و بە گرنگترین و قورسترین قەسیدە دەژمێردرێت لەمێژووی ئەدبی ئینگلیز و جیھاندا و دێڕەکانی بە زمانی فەرەنسی و ئەڵمانی و ئیسپانی و ھیندی نووسیوەتەوە و لەدوای نووسینی قەسیدەش دەستی کردۆتە نووسینەوەی شانۆگەری شیعری و لە ڕووە نووسیوێتی وە دەڵێت: ((پێم وایە ھەموو شاعیرێک دەبێت بیر لەوە بکاتەوە کە بەشێوەیەک لەشێوەکان ڕاستەوخۆ بۆ کۆمەڵگا بدوێت... ببێتە مایەی خۆشحاڵی کۆمەڵگا و بەبیروبۆچونێکی تایبەتەوە بەرھەمەکانی پێشکەش بە کۆمەڵگا بکات و دەبێت تام و چێژی شیعر نەک تەنھا بە کۆمەڵێک بەڵکو بەزۆرترین کەس بگەیەنێت،، شانۆش باشترین شوێنە بۆ ئەم بابەتە)). ئێلیۆت لەبواری ڕەخنەگرتنی ئەدەبیشدا بەشداریەکی بەرچاوی کردووە و بەیەکێک لە مەزنترین ڕەخنەگرانی سەدەی بیستەم دادەنرێت و لەساڵی ١٩٣٩ کتێبێکی بەبەرھەم ھێناوە کە لەدوای مردنی بۆتە بنەمای شانۆگەریەکی مۆسیقی سەرکەوتوو. تۆماس ئێلیۆتی شاعیر و شانۆنووس و ڕەخنەگری ئەدەبی ئەمریکی لە ٤ کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٦٥ لەتەمەنی ٧٦ ساڵیدا لەلەندەن کۆچی دوایی کردووە.

<urn:uuid:15bf5c6f-4104-455b-86ef-1f76635e7d7a>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA._%D8%B3._%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C%DB%86%D8%AA

2016-08-30T01:15:46Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982967939.90/warc/CC-MAIN-20160823200927-00242-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9945090413093567}

راگەیاندنەکانی تورکیا بڵاویان کردەوە ئەمرۆ سێشەممە سوپای تورکیا بۆردوومانی بنکە و بارەگاکانی داعشیان لە باکووری سوریا کردووە لەبەرانبەریشدا چەند موشەکێک لە خاکی تورکیا کەوتۆتە خوارەوە. بەپێی ھەواڵێکی تەلەفزیۆنی ئێن تی ڤی تورکی سوپای تورکیا چل موشەکی ھاوێشتۆتە چوار بارەگای داعش لە سوریا بەبێ دەست نیشانی کردنی پێگەکانیان. ھەروەھا تەلەفزیۆنی سی ئێن ئێن –ی تورکی بڵاوی کردەوە ئەو بۆردومانەی تورکیا بۆ سەر داعش لە وەڵامدانەوەی ئەو موشەکانەی داعش بووە کە دوو موشەکیان ئاراستەی شاری کەرکمیش-ی نزیک سنووری سوریا کردووە. شاری کەرکمیش دەکەوێتە باشووری رۆژھەڵاتی تورکیا , نزیکە لە شاری جەرابلوسی سوریا کە لەژێردەسەڵاتی داعشە . ZNA

<urn:uuid:f4a5fc14-8243-4c4d-8e15-9abfa961575d>

CC-MAIN-2016-36

http://www.xebat.net/index.php/allartical.php?z=4&l=1

2016-08-24T08:23:56Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982291592.14/warc/CC-MAIN-20160823195811-00016-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9421082139015198, "hac_Arab_score": 0.03766992688179016, "sdh_Arab_score": 0.01985917240381241}

گوانداران شیردەرەکان یاخود مەمکدارەکان ئەو گیانلەبەرانەن کە لە کۆمەڵەی بڕبڕەدارەکانن و خاوەن بڕبڕەی پشتن و بە شیر بێچووەکانیان گەورە دەکەن. نزیکەی ٤،٥٠٠ جۆر گیانلەبەری مەمکدار ھەیە و مرۆڤیش ھەر سەر بە کۆمەڵەی مەمکدارەکانە ئهو گیاندارانهی گوێیان له دهرهوه بێ ئهوا مهمک دارن ھۆکاری ناولێنان[دەستکاری] ھۆی ناونانیان بە (مەمکدارەکان یان شیردەرەکان) بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە مەمکیان ھەیە و بە شیر بێچووەکانیان بەخێو دەکەن.

<urn:uuid:bccb965d-2dc5-4b09-8a67-0daac853ba6d>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86

2016-08-24T08:27:55Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982291592.14/warc/CC-MAIN-20160823195811-00016-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9995523691177368}

ئەنادۆڵ ئاناتۆلی یان ئەنادۆڵ، بە تورکی Anadolu، بە یۆنانی Anatolē بە مانای ڕۆژھەڵاتن دێت، نیمچەدوورگەیەکی شاخاوییە لە ڕۆژئاوای ئاسیا لەسەر دەریای ناوەڕاست و زۆربەی خاکەکانی تورکیا دەگرێتەوە کە ئەنقەرەی پایتەخت ئەکەوێتە ناوچەکەوە، ڕووبەرەکەی بە ٧٤٣،٠٠٠ کم² مەزەندە دەکرێت، و دەورەدراوە بە دەریای ئیجە و مەڕمەڕە و دەریای ڕەش، ھەروەھا زۆر جار بە ناوی ئاسیای بچوک ئەناسرێت. جوگرافیای سروشتی[دەستکاری] نیمچەدوورگەیەکە لە ڕۆژئاوای ئاسیا، و ئەکەوێتە نێوان دەریای ڕەش و دەریاس سپی ناوەڕاست، و بەشە ئاسیاکەی تورکیا ئەنوێنێت، و زۆربەی کات بە ناوی ئەنادۆڵ باس دەکرێت ولە ڕووی جوگرافیەوە بە ئاسیای بچوک ئەناسرێت، دەریای ئیجە ناوچەکە لە یۆنان جیا دەکاتەوە لە لای ڕۆژئاواوە، و لەلای ڕۆژھەڵاتەوە نیمچەدوورگەکە درێژ دەبێتەوە تا دەگاتە بەرزاییەکانی فورات، و ھەموو ناوچەکەش ئەکەوێتە تورکیاوە. دانیشتوان[دەستکاری] بەرزاییەکانی ئەنادۆڵ تاکو ئێستا ڕێڕەوی نێوان ئەوروپا و وڵاتەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ڕۆژھەڵاتی دوورە، کە ئەمەش وایلێکردووە چەندین شارستانی ھەمەجۆر و چەندین نەتەوەی جیاواز ببینێت یان پێیدا تێپەڕبن، کە دیارترینیان لیدیەکان و میدیەکان و یۆنان و ڕۆمان بوون پاشان عەرەب چەند ناوچەیەکی فراوانیان لێ فەتح کرد و بوونی تورک لە ناوچەکە لە سەدەی دوانزەی زاینییەوە دەرکەوتووە، کاتێک ھۆزە تورکیەکان لە ناوەڕاستی ئاسیا و ئێرانەوە ڕۆیشتن بەرەو ئەنادۆڵ و چەند شانشینێکی بچوکیان تیادامەزراند، و بوونیان جێگیر بوو لە ناوچەکە و لە دوای دامەزراندنی دەوڵەتی عوسمانیەوە، بەم شێوەیە ڕەگەزی تورکی زۆربەی ناوچەکەی گرتۆتەوە لە ئێستادا. لە ئێستادا %٨٠ی دانیشتوانی ناوچەکە تورکن، و کورد %١٥ی ناوچەکە پێک دەھێنن، ھەروەھا چەند کەمایەتیەکی بچوک لە خۆدەگرێت لە ئەلبانی و عەرەب وزازایی و ئەرمەنی و ئاشوری و بۆسنەیی وجۆرجی و یۆنانی و یەھودی ... ھتد. ئابوری[دەستکاری] دانیشتوانی ناوچەکە ئیش ئەکەن لە کشتوکاڵ و بەخێوکردنی مەڕوماڵات و پیشەسازیدا، و بارودۆخی سروشتی ناوچەکە یارمەتیدەرە بۆ بڵاوبوونەوەی کشتوکاڵی کێڵگەیی (گەنم و جۆ) و کشتوکاڵی پاقلەمەنیەکان (نیسک) بە شێوەیەکی فراوان لەگەڵ کشتوکاڵی لۆکە و سەوزە و چەوەندەری شەکری و ودەرختە بەردارە ھەمەجۆرەکان، ھەروەھا بارودۆخی سروشتی گونجاوە بۆ پەروەردەکردنی گیانەوەران. ھەروەک پیشەسازی چنین و مافور ھەیە لە ناوچەی قۆنیە ھەروەک پیشەسازی خواردەمەنیەکان بڵاوە لە ناوچەکە لەگەڵ چەندین پیشەسازی تر لە ناوچەی ئەنقەرە. مێژوو[دەستکاری] ئاسیای بچوک بە یەکێک لەو ناوچانە دادەنرێت کە سەرەتای شارستانی تیا دەرکەوتوو، ئەگەری ئەوە ھەیە کە دانیشتوانی ئەم ناوچەیە بۆ یەکەمجار بەکارھێنانی ئاسنیان ناسیبێت پێش ٣٥٠٠ ساڵ، زاناکانی ئاسەوار چەند نیشانەیەکیان دۆزیوەتەوە کە ئاماژە بە کۆمەڵگەیەکی پێشکەوتوو ئەکات لە ناوەڕاستی باشوری ئاسیای بچوک لە پێش ٦٠٠٠ پێش زاینی، و شانشینی حیسیەکان دەرکەوتوو تیایدا لە ساڵی ١٩٠٠ی پێش زاینی و دانیشتوانی ئیجی جێگیر بوون لە ناوچەکە لە ساڵانی ١٢٠٠ پێش زاینی، ھەروەھا ئاسەواری شارستانی ئیغریقیە کۆنەکانی تیایە کە لە ئاسیای بچوک ژیاون. ڕۆمان دەستیان گرتووە بەسەر ڕۆژئاوای ئاسیای بچوکدا ساڵی ١٣٣ پێش زایین، و دەستیان گرت بەسەر نیمچەدوورگەکەدا ساڵی ٥٠ی پێش زایین. بەڕبەڕەکانی ناوەڕاستی ئاسیا دەستیان گرت بەسەر ناوچەکەدا لە سەدەی سێی زایینی، و موسڵمانان شارەکانیان فەتح کرد لە سەدەی حەوتی زاینییەوە، و حوکمی تورکی دەستی پێکرد تیایدا لە ساڵی ١٠٧١زاینییەوە، پاشان ھەڵمەتە خاچپەرستی و مەغۆلیەکان لە سەدەی سیانزە و چواردەی زاینییدا بوو بە ھۆی ڕوخانی دەسەڵاتی سەلجوقی تورکی لە ناوچەکە، وھەروەک سەرەتای ڕێگە بوو بۆ دامەزراندنی دەسەڵاتی عوسمانیەکان لەم ناوچەیەدا. سەرچاوەکان[دەستکاری] - سایتی المعرفە - وێکی ئینگلیزی

<urn:uuid:30db5387-e073-41a8-9e64-630286952da8>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%86%DA%B5

2016-08-29T19:52:48Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982965886.67/warc/CC-MAIN-20160823200925-00152-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9837459921836853, "sdh_Arab_score": 0.0112222358584404}

محەممەد ساڵح دیلان ||ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین.| |لەدایکبوون||١٩٩٠ - ١٩٢٧| |نەتەوە||کورد| |پیشە||نوسهر و مەقام بێژ| |شار||سلێمانی| محەممەد ساڵح دیلان (١٩٢٧ - ١٩٩٠)، کوڕی مەلا ئەحمەدی کوڕی مەلا ساڵحی کوڕی مەلا قادرە. ساڵی ١٩٢٧ لە گەڕەکی گۆیژەی شاری سلێمانی لەدایکبووە. سەرەتاکانی قۆناغی خویندنی لە مزگەوتی بابەعەلی بەسەر بردووە و دواتریش لە قوتابخانەی خالدییە قۆناغی سەرەتایی بڕیوەو درێژەی بە خوێندن داوە و تا پۆلی سێی ناوەندی خوێندووە.دواتریش لە ساڵی ساڵی ١٩٤٧ لە فەرمانگەی تووتن دامەزراوە و وەک فەرمانبەرێکی ئاسایی ڕۆژانی تەمەنی بەڕێکردووە و سەرقاڵی پەیداکردنی بژێوی ژیانی بووە. ژیان[دەستکاری] دیلانی شاعیر لە تەمەنیکی زووی لاوێتیدا ئارەزووی نوسینی شیعر و مەقام بێژی لا دروست بووە و لە تەمەنی بیست و یەک ساڵیدا شیعری بڵاوکردۆتەوەو جێدەستی خۆی لە ئەدەبیاتی کوردیدا بەجێهێشتووە. لە دوای گۆران ی شاعیر بەسەرتۆپی نەوەیەکی نوێی شیعری کوردی لەقەڵەمدەدرێت. دیلانی شاعیر هەر لە لاوێتییەوە خۆی و بەرھەمە ئەدەبیەکانی تەرخانکرد بۆ خزمەتکردنی کێشەی گەلەکەی و دژایەتیکردنی کۆنەپەرستان و بەکرێگیراوان. لە ساڵی ١٩٤٨ تا ١٩٦٦ نۆ جار زیندانی کراوە و گەلێک جاریش دوورخراوەتەوەو تووشی ئازارو ئەشکەنجەدانو نانبڕین بووە. هەستی نەتەوایەتی[دەستکاری] شیعرە نیشتمانییەکانی دیلان رۆڵێکی گەورەیان گێڕا لە بەرزکردنەوەی ئاستی هوشیاری تاکی کورد و هاندەرێکی سەرەکی بوون بۆ بەگژداچوونەوەی دوژمنە داگیرکەرە یەک لە دوای یەکەکانی ئەو سەردەمە کە وەک مۆتەکەیەک باڵیان بە سەر وڵاتەکەیدا گرتبوو.دیلان نمونەی شاعیریکی چەوساوە و تێکۆشەرێکی بێ وچانی نەتەوەکەی بوو ، هەر ئەوەش بوو بووە هۆی ئەوەی دیلان وەک مەشخەڵێکی درەوشاوەی سەر ڕێبازی کوردایەتی لە قەڵەم بدرێ و ناوی لە تەک شاعیرە هەرە باڵاکانی کوردا بهێنرێت.ئەم رۆشنبیرە گەورەیە ساڵی ١٩٥٤ بەبێ مۆڵەتی دەوڵەت بەشداریدەکات لە کۆنگرەی ئاشتی و ھاوکاری گەلان-دا کە لە شاری (ڤییەننا)ی پایتەختی نەمسا ساز کرا، لەسەر ئەم بەشداریکردنە کە گەڕایەوە رەوانەی زیندان کرا و بۆ ماوەیک دەستبەسەر کرا. مەقام[دەستکاری] دیلان جگە لەوەی کە شاعیرێکی گەورەو تێکۆشەرێکی خاوەن ھەڵوێست بوو، دەنگخۆشێکی کەموێنەو ئاوازدانەرێکی دەگمەنیش بوو ، کە هەمیشە جۆش و خرۆشێکی بێ وینەی لای گوێگرانی دروست دەکرد و شیعرەکانی پی زیندووە دەکردەوە .گۆرانیی و مقامە بەسۆزەکانی دیلان کە شیعری زوربەیان نووسینی خۆیەتی و تا ئێستاش ھەر زیندوون و لە زۆربەی زۆری بۆنە نەتەوایەکاندا بەر گوێ دەکەون. هەندێک لە دیارترین کارەکانی دیلان-ی شاعیر و هونەرمەند بریتین لە (مامە کوڕنوو)، (ئەی نازەنین)،( شێخ مەحمودی زیندوو) و چەندینی تریش لە بەرهەمی ناوازە و کەم وێنە. شیعر[دەستکاری] ژیری دیلانی مەقام زان و جوان ناسی تەبیعەت هەمیشە هۆکارێک بووە بۆ پۆشینی ھۆنراوەکانی بە پەردەیەکی تەنکی ڕۆمانسیەت و تێکەڵەیەک لە جوانیەکانی سروشت و نیشتمان ، بۆ زێدە بەدەرخستنی ناسکی و جوانی شیعرەکانی. بێجگە لە بەهرەی چرین و جوان ناسی ، بە ڕوونی فەلسەفە زانی و خواستی قوڵبوونەوەی ئەدەبی لە شیعرەکانیدا بەدی دەکەون و ئاماژەیەکی روونن بۆ بە گرێدانەوەی ناوەرۆکی شیعرەکانی بە مانایەکی قوڵی فەلسەفییەوە.دیلان خەباتگێڕێکی دڵسۆزی میللەتەکەی و دەنگێکی ڕەسەن و ناسکی ھۆنراوەی نوێی کوردی بوو، شاعیرێکی نوێکاری ڕێبازی ڕیالیزمی نوێ بوو لە وێژەیی کوردیدا. ئەگەر بەوردی سەرجەم دیوانی ھۆنراوە ناسکەکانی بخوێنیەوە، کە لە ساڵی ١٩٨٧دا بە ھەوڵ و کۆشش و لێکۆڵینەوە و پێشەکی مامۆستا عەبدوڵڵا ئاگرین چاپکراوە، ھەست دەکەین لەباسی ناسکانەی سروشتی نیشتمانەکەی ئەوەندە بەجوانی و ناسکی و ڕازاوەیی دەربڕیوە، مەگەر ھەر مەولەوی مامۆستای و "گۆران"ی شاعیر سروشت و جوانی دەستەڵاتیان بەسەردا شکابێ.شاعیرێکی یەکجار بەتوانا بووە و زۆر لە سەرخۆ چووەتە نێو ئەو جیھانە ئەفساوناوییە و بەرھەمی جوان و پتەوی لە ھۆنراوەی ناسک و ناوەڕۆک قووڵی پێشکەش کردووین و سەرنجی ھۆنراوە دۆست و ڕەخنەگرانی ڕاکێشاوە لەبواری ھۆنراوەی نەتەوەیی و نیشتمانیشدا خانی و حاجی قادرێکی سەردەمە، بە تەکنیکێکی نوێ دەربڕینی ناسکی واتا قووڵی خوڵقاندووە و دڵسۆزیی خۆی بۆ خاک و نەتەوەکەی دەربڕیوە، ھەروەک لە ھۆنراوەیەکیدا بەناوی ڕەز ئەمەی کردووە و گوتوویەتی: ئای کێ بێ بانگ و ھاوار و پەیام بگەیەنێتە گوێی گۆڕەکەی (خەیام) بڵێ ھەی سەرشێت کوشتەی گڕی تەڕ گەر تێتا ماوە یەک تۆز نرخ و فەڕ تۆ لەسەر باکەی شووشەکەی شکان لەگەڵ خودادا کردت بە زۆران! ھەڵسە بەرەو ئەم ناوە ھەڵتووتێ نەک شووشە شکا وا ڕەز ئەسووتێ! دیلان لە ھۆنراوەی باسیشدا، شاعیرێکی مەزنی سروشت و جوانییەو وەک وێنە کێشێکی ھونەرمەند ڕوودەکاتە دیمەنی جوانی گوڵزاری ڕازاوەی نیشتمانەکەی تاکو تابلۆی نایابیان بە ھۆنراوەی ناسک بکێشێ و ھۆنراوەی بە ھێز و پێزمان پێشکەش بکات. باسەرنجێک بدەینە ئەم چەند دێرە ھۆنراوەیەی تاکو بزانین چۆن وێنەی ھۆنراوەی جوانی بۆ کێشاوین و با لە ھۆنراوەیەکی بە ناوی "سروودی وڵات" ورد بینەوە کە دەڵێ: ساڵ پایزە، گەرمەی گەڵا ڕێزانە، ڕێز بارانە، شێوەی ساڵی جارانه! گەڵای ڕژاوی دار مازووی چیای بەرز ملوانکەکەی ئەئاڵانە ملی وەرز ڕووباری شین، سوور ھەڵگەڕاو بەلافاو جارێ بێ دەنگ، جارێ بەھاژەو بەتاو سەیری کەن دیلان چۆن باسی پایزە و گەڵاڕێزان دەکات و دیمەنی ئەو گەڵا زەردە وەریواە چەند بەجوانی دەکێشێ و دەیکات بە دیمەنی زێڕباران، ئەمەش خوڵقاندنی جوانی ھۆنراوە لەشتی کەم بایەخی وەک گەڵای وەریوی کاتی گەڵاڕێزان ئینجا شاعیر باسی ئەو گەڵا ڕژاوان دەکات و دەیانکاتە ملوانکە و لە دێڕی دوایشدا باسی ڕووباری شینی سوور ھەڵگەڕاو بەلافاو دەکات، کە جارێ بێ دەنگە و جارێکیش بەتاو دەڕوات و ھاژەی دێت. دیلان لە ھۆنراوەی ئەفسانەیی چ خۆماڵی بێ چ بیانی زۆر سەرکەوتووە و ئەفسانەی بیانی بە ئەفسانەی بیانی بە ئەفسانەی کوردی بەستۆتەوە و گوتوویەتی: کە پزیشکی خوێنی زەردی (نێرۆن) پژا کە چەرمەکەی قرچ ھەڵگەرا لە دەم کەژا بەشیرینی ھەچ گوڵێ دەم دەکاتەوە لەم وڵاتە ... (فەرھاد)مان بیر دەکاتەوە شاعیر ئەفسانەی ڕووداوەکانی "نێرۆن"ی ئیمپڕاتۆری "ڕۆمان" تێکەڵ بە ئەفسانەکەی "شیرین و فەرھاد"ی کوردی دەکات و بەجوانی لە کارەکەی سەردەکەوێت. کۆچکردن[دەستکاری] شاعیری نوێکاری کورد و مەقامزانی محەمەد ساڵح دیلان لە ١٩٩٠.١٠.٢٨ دا لە تەمەنی ٦٣ ساڵیدا دڵە گەورەکەی لە لێدان کەوت و ماڵئاوایی لە وێژە و لە ھونەر و کورد و کوردستان کرد و ناو و خزمەتگوزاریی بۆ میللەتەکەی تا ھەتایە بەنەمریی مانەوە [١]. سەرچاوەکان[دەستکاری] - [www.xozga.com]

<urn:uuid:f35d8712-8d17-4c07-b51e-0e0d199d2624>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%D9%85%DB%95%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%DA%B5%D8%AD_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86

2016-08-26T01:24:41Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982295103.11/warc/CC-MAIN-20160823195815-00087-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9592347145080566, "hac_Arab_score": 0.02671603485941887, "sdh_Arab_score": 0.0140585508197546}

سێکۆلاریزم ||ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین.| ||لەوانەیە ئەم وتارە بۆ خوێندنەوە و لێگەڕان زۆر درێژ بێت.| سێکۆلاریزم ، سێکیولاریزم، سێکۆلاریسم، سێکیولاریسم (بە ئینگلیسی: Secularism ) بریتییە لە بڕوایێ، کە دامەزراوە حوکمییەکان و پیاوانی دەوڵەت، لە دامەزراوە ئایینییەکان و پیاوانی ئایینی جیا دەکاتەوە. ئەم باوڕە لەڕاستیدا ڕیشەی لە سەردەمی ڕٶشنبیری ئەورووپا، داکوتاوە. چەمکی وەک، جیایی دین لە سیاسەت ، جیایی کەنیسە و حکوومەت لە ئەمریکا و لائیسیتە لە فەڕەنسا ، لە سەر بنەماکانی سێکیولاریزم داڕێژراوە. پێرست نووسراوەکانی ئاستین کلارین[دەستکاری] سێکولاریزم یەکێک لە گرینگترین رووداوەکانی دونیای رۆژئاوایە . ئاسەوار و توانایی ھەمەلایەنەی سێکولاریزم نەتەنیا جیاوازیی رۆژئاوای ئەوڕۆی لە رۆژئاوای سەدەی ناوەڕاست خستۆتە بەرچاو، بەڵکوو ئەوی لە بواری جیاوازی فەرھەنگییشەوە لەگەڵ شوێنەکانی دیکەی جیھان دەخاتە بەرچاو. رۆژئاوای ئەوڕۆ بە گشتی بە ھۆی رووداوی ڕەوتی سێکولاریزم بۆتە ئەو رۆژئاوایە کە ئێستا ھەیە، بە باوەڕی ھێندێکان ئەو ھەلومەرجە بەڵگەیەکە بۆ ڕیزگرتن لە سێکولاریزم و بۆ ھێندێکشیان بەڵگەیە بۆ دژایەتی کردنی . بەڵام سێکولاریزم چییە و لە کوێوە ھاتووە؟ بۆچی روانینی سێکولار لە دونیای رۆژئاوادا بۆتە شانازی نە لە جێگاکانی دیکەی دونیایەدا؟ بەشکوم فام و تێگەییشتنێکی ڕوونتر لە سێکولاریزم یارمەتیدەر بێ تا نەخش و ئاسەواری ئەو لەسەر کۆمەڵگای ئەوڕۆیی باشتر ھەست پێبکەین. بێ بوونی فامێکی درووست لە سێکولاریزم نە دەکرێ پاریزگاری لێبکرێ و نە دژایەتیشی بکرێ....... مانای سێکولاریزم[دەستکاری] (دۆزینەوەی ڕیشەی سێکولاریزم لە بەرھەمەکانی جۆرج یاکووب ھالی ئووک دا) وێڕای گرینگیی سێکولاریزم، ھاوفکرییەکی ئەوتۆ لە سەر مانای ئەو چەمکە نییە. بەشێک لەو مەسەلەیە بەو ھۆیەوە کە تێگەیشتن لە "سێکولاریزم" دەکرێ بە مانای جۆراوجۆر بەکار بێت. لەگەڵ ئەوەش کە ئەو مانایانە لێکتر نیزیک بن، بەڵام جیاوازییەکانیان ئەوەندە ھەن کە لە مەبەستی تێگەییشتن لە سێکولاریزم دژوار بکا. وشەی سێکولاریزم لە زمانی لاتین دا بە واتای "ئەوڕۆیی"و "سەر بەو جیھانە" یە ھاتووە و دژ بە " سەربە دینی "و "ڕووحانی" ئەوڕۆکە کاتێکی لە سێکولاریزم وەک یەک شێوەپەروەردە و ڕاھێنانی کۆمەڵایەتی باسدەکرێ ، ئەغڵەب مەبەست لە بیر و بۆچوون و فەلسەفەیەکە کە ئەخلاقی ئینسانی بە بێ تێوەگلانی دین دادەڕێژێ و بە دوای پەرەپێدان و گەشەکردنی زانست و کەرەسەی زانستی بۆ مرۆڤایەتی یە. وشەی سێکولاریزم بۆ یەکەم جار لە ساڵی ١٨٤٦ زایینی جۆرج یاکووب ھالی ئووک ی ئینگلیسی بۆ ناساندنی بیرێکی نوێ کە تەنیا بە ئاستەنگ و پرسیارگەلێکەوە خەریک دەبێ کە بە پێواری ئەزموونی ژیانی ئەو دونیایە دەکرێ تاقی بکرێنەوە، کەلکی لێوەرگرت. ھالی ئووکئاشتیخوازێکی سوسیالیست بوو کە لە سەر ئەو باوەڕە بوو کە دەوڵەت دەبێ لە حەولی دابینکردنی پێداویستی یەکانی ئێستا و پێویستی چینی کرێکار و لێقەوماوان دا بێ، نە پێویستی یەکانی ژیانی دوای مردن و ڕووحی خەڵکی. ھەر وەک لە باسەکەی سەرەوە ئاماژەی پێکرا، دەکارکردنی سەرەتایی وشەی سێکولاریزم دژایەتی لەگەڵ دینی پێوەدار نەبووە، بەڵکوو ئاماژەی ئەو بەو بیرە بوو کە دەوڵەت دەبێ تەنێ دەفکری ژیانی ئەوڕۆیی خەڵکدا بێ نە دڵەڕاوکەی ژیانی دوای مردن ئەو خەڵکە. بێشک ئەو باوەڕە لەگەڵ زۆربەی سیستمە باوەڕییەکان، لەوان مەسیحییەتی سەردەمی ھالی ئووک نەدەگونجا، بەڵام بەو مانایەش نەبوو کە نکوڵی لە سیستیمە دینەیەکان ناکا. دواتر ھالی ئووک مانای ڕاشکاوانەتری بۆئەو وشە ڕسکاندووەیی خۆی ھێنایە گۆڕێ. سێکولاریزم بە دوای پەرەسەندنی فیزیکی، ئەخلاقی و فکری سروشتی مرۆڤە تا بەرزترین ڕادەیەک کە دەلوێ. ئەو پەرەسەندنە مەبەستی سەرەکی ژیانێکە کە ھەموو بوارەکانی گەشە و گەشانەوەی ئەخلاق و سروشتی مرۆڤایەتی دەگرێتەوە بێجگە لە بێ خودایی. تئیسم ( باوەڕ بە خودا ) بوون لە ئینجیل دا بۆ گەشە کردن و سەرکەوتوویی مرۆڤ ڕێبازگەل و کردەوەگەلی مادی پێشنیار دەکا و ئەو ھاوبەشییانە بەستێنێک بۆ یەکێتی ئەو دووە دادەنێ، تا ئەو جێیە کە بکرێ ژیان بە عەقڵ دابڕێژین و بە خزمەت بیڕازینێنەوە. دەبینین کە پێداگری ئەو ھەروا لە سەر بەرژەوەندی ماددی و ئەو دونیایییەیە و نە کاروباری غەیری ماددی، ڕووحانی، یان ژیانی دوای مردن. لێرەش دیسان دە شیکردنەوە و شرۆڤەی ئەودا دژایەتێک دەگەڵ دین وەبەرچاو ناکەوێ. کاکڵی سێکولاریزم لە دەستپێکدا وەک فەلسەفەیەکی غەیرە دینی (نەک دژەدینی) دێتە گۆڕێ کە سەرقاڵی پێداویستی یەکان و ئاستەنگەکانی ژیانی ئەو دونیایە دەبێ نە پێداویستی یەکان و دڵەڕاوکێیەکان ژیانی ئەگەری دونیای دوای مردن. بەڵام فەلسەفەی ماتریالیستی یش ھەر بە سێکولاریزم دادەنێ. فەلسەفەیەک کە ھەم کەرەسەگەلی لەبارکردنی ژیان و ھەم سروشتی دونیایە بە ماددی دابنێ. ئەوڕۆکە بە گشتی ئەوتۆ فەلسەفەیەک بە ئومانیزم ( مرۆڤگەرایی ) یان ئومانیزمی سێکولار دەزانرێ، وسێکولاریزم لانیکەم دە زانستی ئینسانی دا بە واتای زۆر بەرتەسکتردا دێتە بەرچاو. مانای سەرەتایی "سێکولار" ولەوانەش مانای ھەرە گرینترینی ئەو ڕەوتی " غەیری دینی "بوونی ئەوە دە ئەوتۆ کەلک لێوەرگرتنێکدا ڕەوتیک بە سێکولار دەزانرێ کە دونیایی و شارەستانییەتی (مەدەنی ) .دە واتای دووھەمیدا بە ڕەوتێک دەگوترێ کە لە دژبەری ڕەوتی موقەددەس و خەوش ھەڵنەگردا دێ. دەو چەمکەدا شتێک بە سێکولار دادەنرێ کە بۆ پەرەستن و کڕنۆشبردن نابن، بەڵکوو بۆڕەخنەلێگرن و پێداچوونەوە دەبن. ڕیشەی دین لە سێکولاریزم دا[دەستکاری] (سێکولاریزم وەک ڕاھێنانێکی جێی شانازی بۆ مەسیحییەت) تا ئەو جێگایەی کە ئەوڕۆ چەمکی سێکولاریزم بە گشتی دە دژایەتی لەگەڵ دیندا دێتە گۆڕێ، ڕەنگبێ زۆرکەس نەزانن کە سێکولاریزم لە دەستپێکەوە لە بەستێنی دین دا ڕسکاوە. ئەو تەوەرە ھەروا لەوانەشە بۆ زۆریەک لە بەپارێزەکانیش کە پەرەسەندنی سێکولاریزم بە قەباحەت و کارەسات لە دونیای مۆدێڕندا دەزانن، سەرسوورھێنەر بێ. لەڕاستیدا دەتوانرێ ریشەی جیاوازیی نێوان دەستەڵاتی دونیایی و دونیای دوای مردن لە کتێبی ئینجیلی چاخی نوێ بدۆزینەوە. لەو کتێبەدا وتارێک لە عیسا مەسیحەوە ھاتووە کە دەڵێ "ئەرکی سەزار بە سەزار و ئەرکی خوداش بە خودا بسپێرن " دواتر ئاگووستین قەددیس کە لە زاناترین ئیلاھییات زانانی مەسیحییەت بوو، جێوازی بەرچاوتر و لێزانانەتری نێوان ئەو دوو دەستەڵاتە ھێنایە کایەوە. ئەو نێوانی دوو "شار"جیوازی دانا و یەکیانی بە شاری دونیا واتە civitas terrense ئەویدەکەیانی بە شاری خودا واتە civitas ناساند. "شاری دونیا "و "شاری خودای"دوو وشە بوون کە ئاگووستین بۆ شیکردنەوەی مەبەستی خودا لە گەشەی مێژوویی دەکار کرد.بەڵام خەڵکانی دی لەو دوو وشەیە بۆمەبەستگەلێکی ترکەلکیان وەردەگرت. ھێندێک کە بەدوای ڕێگایەکەوە بوون وەک پاساو بۆ سەلماندنی سیستیمی پاپ ( سەرۆک قەشەی کاتولیک ) دەیانگووت کە تەشکیلاتی کلیسای کاتولیک ھەر ئەو "شاری خودا"یە و ھەر بەو ھۆیەش دەوڵەتەکانی مەدەنی دەبێ وەفاداری خۆیان بۆ کلیساکان ڕابگەیێنن. ھێندێکی دیکەش کە بە دوای پاساو بۆ سەلماندنی سەربەخۆیی دەوڵەت لە دەستەڵاتی کلیساوە بوون دەیانگووت مەبەستی ئاگووستینی لە شاری خودا و شاری دونیا نیشاندەری ئەو گرینگی یەیە کە شاری دونیا ھەیەتی. بەڵام دەئاکامدا ئەو پاریزگاری ڕووحانی یە لە سیستێمی دەوڵەتی مەدەنی سەربەخۆ لە کلیسا بوو ،کە دەستەڵاتی بە دەستەوە گرت . دە ئوروپای سەدەی ناوەڕاست دا وشەی لاتینی Saecularis یان بۆ پەسنی "حاڵی حازر " دەکار دەکرد. ھەروەھا بەو ڕووحانییانەی کە سوێندی ڕببانییەتیان نەخواردبوو سێکولاریان پێدەگوتن. ئەو ڕووحانیانەی کە لە جیاتی ھەڵبژاردنی ڕێبازی خۆ تەریککردنەوە و گۆشەنشینی ڕاھیبانە، خەریکی کار وباری دونیایی و ئەوڕۆیی بوون یش ھەر سێکولاریان پێدەگوتن. لە سەر ئەو باوەڕە کە چونکوو ئەو ڕووحانییانە کاری "دونیایی " دەکەن، ناتوانن خاوەنی ئەو ھەلومەرجە ئەخلاقی و کردەوە ئیلاھییە بن کە تاک دەبێ بیبێ. لەبەروەیکە ئەو کەسانە "دونیا "یان ھەڵبژاردووە ، ئەوانیان بە نەبوونی خلووسی نییەت کە بوونی لە ھەر ڕووحانێکی پایەبەرز چاوەڕوان دەکرا، دادەنا. بەڵام کەسانێک کە سوێندی ڕەببانییەتیان خواردبوو دەیانتوانی ببنە خاوەنی ئەو ستانداردە کە یەک ڕووحانی پایەبەرز دەبێ بیبێ. ھەر لەبەروەش دە سیستێمی ڕەدە بەندی کلیسادا شتێکی بە دوور لە نەریت نەبوو کە بە چاوێکی نزمتر چاو لەو ڕووحانییانە بکەرێ کە بە سێکولار ناسرابوون. بەم شێوەیە دەبینین کە تەشکیلاتی کلیسا تەنانەت لە سەدەکانی یەکەمی مەسیحییەتیشدا لە نێوان سیستیمێکی دینی تەواو عەیار و سیستیمێکی دینی بە عەیاری کەمترەوە، کۆمەڵایەتی و ئەو دونیایی جیاوازیان دادەنا. ئەو جیاوازی دانانە دواتر بووە ھۆی جێوازیگەلی تر کە باوەڕمەندان بە خودا لەنێوان ئیمان و شعوور، دە نێوان خوداپرستانەی وەحی و خوداپەرەستانەی سروشت دا دایاندەنا. ئیمان و وەحی ھەر لە کۆنەوە دەستەواژەیەکی بە موڵکی بێ ئەملاو ئەولای کلیساکان بوو. بەڵام بە تێپەڕبوونی زەمەن، ھێندێک لە زانایانی بواری خودا ناسی بەڵگەیان دەھێناوە کە ھەرێمێکی جیاواز لە ماریفەت ھەیە کە سەر بە عەقڵ و شعوور و مشووری مرۆڤایەتییەوە. بەو جۆرە ئەوان خوداناسانەی سروشتیان ھێنایە گۆڕێ. لەو خوداناسانەی سروشتی دا ماریفەت بە خودا نە تەنیا دەتوانێ لە رێگای ئیمان و وەحی یەو بێ، بەڵکوو عەقڵی مرۆڤ یش دەتوانێ بە دیتن و سرنجدا ن دە سروشت دا بەو ماریفەتە خودایی یە بگا. لە زۆوە باوەڕ بەوە بووە کە ئەو دوو ھەرێمەی ماریفەت ،واتە عەقڵ و وەحی، پەیوەندییەکی ھاوبەشی سازدەکەن.بەڵام ئەو یەکێتییە ھێندەی نەخایاند. لە سەرەخۆ تاقمێ لە زانایانی بواری خوداناسی،کە گرینگتریئنیان denus skots و wiliam ukami بوون. دەیانگووت کە تەواوی ئیمانی مەسیحییەت لە سەر بنەمای وەحی یە، ولەبەروەشە کە پڕە لە دژیەکتری (تەناقووز ) کە سەر لە عەقڵی مرۆڤایەتی دەشێوێنن . ئەو زانایانەی بواری خوداناسی بەو ئاکامە گەییشتن کە عەقڵی مرۆڤ و ئیمان بە وەحی تا سەر ناتوانن بەیەکەوە بسازێن. عەقڵی مرۆڤ دەبێ لە ھەرێمی ئەزموونیدا خۆبە شتەھایەکی ماددییەوە خەریک بکا، ئەگەر چی ڕەنگبێ عەقڵێ مرۆڤایەتی یش ھەر بەو ئاکامە بگا کە ئیمانی دینی و ئیمان بە وەحی متافیزیکی پێیدەگا. بەڵام ناتوانێ عەقڵ و وەحی دە یەک سیستێمی لێکۆڵێنەوە دا بەشداری بکرێن. ئیمان ناتوانێ بنەمای عەقڵ بێ ، و عەقڵ یش ناتوانێ بنەمای ئیمان بێ. دوایین ھەنگاوی بەرەو سێکولاریزم ،ئەرکی سێکولارەکانی دژ بە مەسیحییەت نەبوو، بەڵکوو ئەرکی ئەومەسیحییە بە ئیمان و باوەڕمەندانە بوو کە لە وێرانییەکانی کەوتوو لە شەڕی مەزھەبی وەگیان ھاتبوون. بەدوای ڕێفۆڕمی دینی ( ڕێفۆڕماسیۆن ) شەڕێکی یەکجار زۆر لە سەر ئەوەیکە باوەڕی درووستی دینی کامیانە ساز بوو. شەڕگەلێک کە سەرتاسەری ئوروپای گرتبۆوە. لە وەڵاتانی پڕۆتستان ،ڕێفۆڕمی دینی ھەووەڵین حەول بوو بۆ دابینکردن و سەلماندنی نەریتی کۆمەڵگای دینی لای توێژگەلێکی یەکجار بەرین لە کۆمەڵەی سیاسی، بەڵام ئەو حەولە بە بۆنەی بوونی جێوازێیەکی زۆر و ڕوو بە گەشە دە نێوان ئەو تاقمە ودەستانەدا بێ ئاکام مایەوە. دەئاکامدا جەماوەر وە دوای ڕێچارەیەک بۆ خۆپاراستن لە شەڕ و تەنگژە کەوتن. بەرھەمی ئەویش بوو بەوە کە خەڵک بە ئاشکرا و ڕاشکاوانە کەمتر ڕاھێنان و فێرکردنەکانی تایبەت بە دینی مەسیحییەتیان دەکار دەکرد و تەنیا لەو بوارانەیان کەلک وەردەگرت کە وا زۆر گشتی و لەگەڵ عەقڵ گونجاوتر بوون. ئەو ڕووداوە لە لای گەلانی کاتولیک ھێندێکی جیاوازی ھەبوو. لەوەیکە کلیسای کاتولیک ھەمووانی بە تۆبزی دەکردە دەستەمۆی بێ ئەملاو ئەملای تەشکیلاتی کلیسای کاتولیکی ڕوومی. لە سەروەشڕا کاتولیکەکانی یش ھێندێک تامی ئازادیان چێشت. ئەو ڕووداوە لە سەرەخۆ بوو بە ھۆی زۆرتربەرتەسک کردنەوەی دەستەڵاتی کلیسا دە کار وباری سیاسی دا. خەڵک لێیانحاڵی بوو کە دەتوانن ھەرێم و بوار گەلی یەکجار زۆریان بۆ کەلکوەرگرتن لە بیر وباوەڕی و ڕاوێژی خۆیان ببێ ،بێ وەیکە دەستەڵاتی کلیسایان لە سەر ببێ. ئەو ڕەوتە تا دەھات جیایی نێوان کلیسا ودەوڵەتی بەربەرینتر دەکرد و ئەوجووتەی زیاتر لە یەکتر جیا دەکردەوە. بە جوریک ئەو جیایی یەی نێوان دین ودەوڵەت وەپێش وەڵاتانی پڕۆتستان کەوت . ھەڵبەت بە ھۆی خدەی کلیسای کاتولیک، کورتکردنەوەی دەستەڵاتی کلیسا لە ھەرێمی گشتی کۆمەڵگا ئاوێتەی گۆڕانکارییەکی سەرسوورھێنەری کۆمەڵایەتی بووکە بۆوێنە ھەرە بەرچاو شۆڕشی فەڕانسە دە ساڵی ١٧٨٩ دا. شۆڕشێک کە دوای ئەو گشتە ھەڵسوکەوتە زۆرە دەئاکامدا ساڵی ١٩٠٥ قانوونی لائیسیتە، واتە جیایی تەواو وکامڵی پێکھاتەکانی دینی لە دەوڵەتی لێکەوتەوە. حەول بۆ جوێکردنەوەی ئیمان و عەقڵ وەک ڕووخسارێکی جێواز لە ماریفەت بە دڵی دەستەڵاتدارانی کلیسا نەبوو . لە لایەکی ترەوە ،کلیسا بە جورێکی ڕوولە زیادبوون لە گەشەکردنی بیرکردنەوە بە پێی عەقڵ لەمەڕ فەلسەفە و خوداناسی دڵگرانتر دەبوو لەبەروەیکە بزووتنەوەی عەقڵانی، عەقڵی مرۆڤایەتی بە سەرچاوەی سەرەکی بۆ دیاریکردنی ئەوەیکە چ درووستە و چ نادرووستە ،دەزانی. بۆیە کلیسا لە جیاتی سەلماندنی جیایی خۆی لە کار وباری مەدەنی، دەفکری سەرکوتی ئەو بیرۆکانە دا بوو. بەو ھیوایە کە بیرۆکەی ئیمان لە پێش عەقڵەوە دێ ،داسەپێنێ. ئیمانێکی بە درێژایی سەدەکان پێناسەیەک بۆ مەسیحییەت بوو و بێرۆکەی عەقڵ گەرایی خستبووە ژێر دەستەڵاتی خۆیەوە. سێکولاریزم وەک یەک فەلسەفە[دەستکاری] ئەگەرچی مانایەکی سێکولاریزم لاوازکردنی دین له ھەرێمی کارو باری مەدەنی یە، بەڵام بةكشتى ئەویان بە یەک سیستێمی فەلسەفی زانیوە کە خاوەنی پاشەرۆی شەخسی، سیاسی، فەرھەنگی تایبەت بە خۆییەتی. سێکولاریزم وەک یەک فەلسەفە تاڕادەیەک له كةڵ سێکولاریزم وەک یەک پێکھاتەی کۆمەڵایەتی جێوازی ھەیە. بەڵام سێکولاریزم چ شێوە فەلسەفەیەکە ؟ فەلسەفەی سێکولاریزم بە شێوەی جۆراواجۆر شرۆڤەیان کردووە، کە ھەڵبەت ھەر ھەمووشیان بيك جونيكى گرینگیان لەگەڵ یەکتر ھەیە. (جورج یاکووب ئووک)، ڕسکێنەری وشەی (سێکولاریزم) مانای فەلسەفییەکەی بە ڕاشکاوانەترین شێوە دە کتێبی سێکولاریزمی ئینگلیسی دا ئاوا باس دەکا: سێکولاریزم سیتێمی ئەرک داری لەمەڕ ژیانی ئەو دونیایە یە. سیستێمێک کە تەنیا لە سەر بنەمای لەبەرچاوگرتنی مرۆڤایەتی پێکھاتووە و بە گشتی کەسانێک ھەڵگری ئەو باوەڕەن کە ئیلاھییاتیان پێ ناڕوون، ھەڵگری کەمو کوڕی ،وجێ باوەڕنەبوون دەزانن، کۆڵەکەکانی سێکولاریزم وەک دە بابەتەکانی پشوودا باسمان کرد ئەو خاڵانەی خواره وه ن: ١_ باش کردنی ژیانی ئەو دونیایەی خەڵک بە کەلک وەرگرتن لە کەرەستەکانی ماددی. ٢_ ئەگەر شتێک بە نێوی موعجیزە بی ئەوە لەو دونیایەدایە. ٣_ بەرژەوەندی لەکاری چاک دایە ، ج خێری دونیای دوای مردن ببێ یان نەبێ. ٤_ چاکە لەو دونایەیەدا چاکيە و درێژە پێدانیشی بەرژەوەندی تیدایە. (ڕابێڕت گڕین ئینگڕسۆن)، زانا و ئازادەی ئەمریکایی سێکولاریزمی ئاوا بيناسة دەکا، سێکولاریزم دینی مرۆڤایەتی یە، بە کارو باری ئەو دونایەیەوە خۆي خەریک دەکا، خوازیاری ئەو شتانەیە کە سەرکەوتوویی و تێر وتەسەلی دانیشتوانی ئەو دونیایەیی بە دواوە بێ. سرنجی ئێمە بەرەو دونیایەکی دیکەی ڕادەکێشێ کە ژیانی تێدایە، بەو واتایە یە کە ھەر مروفيك خاوەن بایەخە، خاوەن بیری سەربەخۆیە، کورسی لە مەنبەر بە بایەختر دادەنێ، و دەڵێ: ئەوانەی کە دەکێشن ڕەنج، دەبێ ببنە خاوەن گەنج و ئەوانەی زێر پاشەکەوتە دەکەن دەبێ دەست و پێ بە کۆت بن. (ئەوە ڕەخنەیەکە دژ بە سەرەڕۆیی دەستەڵاتدارانی کلیساکان ،لە ڕاست خەڵکی ھەژار یان دیلی ئەڕواح و جەندۆکە وقەشەکان ).بزووتنەوەیەکە دژ بە فەوتانی ئەو ژیانە دەڕێگای ژیانێکی دیکەدا کە ھیچکاممان ھیچی لێنازانین، ئەو بزووتنەوەیە لە خوداکانی دەوێ خەریکی کاری خۆیان بن تا ئێمە بۆ خۆمان و بۆ مرۆڤایەتی بژین، بۆ ئێستا نە بۆ ڕابردوو ، بۆ ئەو دونیایە نە بۆ دونیایەکی دیکە .تێدەکۆشێ ئێمە لە توند وتیژی و خەراپە، لە نەزانی و ھەژاری و نەخۆشی ڕزگار بکا. ویرژیلیۆس دە کتێبەکەیدا بە نێوی زانیاری دینی ،دەتاریفی سێکولاریزمدا ئاوادەڵێ سیستمێکی بەرینی ئەخلاقی کۆمەڵایەتی یە بە پێی بەرژەوەندی بۆ باشتر کردنی چۆنیەتی ژیانی مرۆڤ، بە بێ تێوەگلانی دین و تەنیا لە لایەن عەقلی ئینسانی، زانست و پێکھاتەکانی کۆمەڵایەتی یەوە بەڕیوە دەچێ. سێکولاریزم یەک ڕوانگەی بەرچاوە کە لایەن زۆربەوە سەلماوە و مەبەست لەو ئەو بەریوەبردنی کار وبار و چالاکی یەکان و پێھاتەکان بە مەبەستی غەیرە دینی و ھاوتەریب دەگەڵ بەختەوەری و ڕزگاری دونیایە دا دەبێ. دەو دوایانەداش بێڕنارد لووئیس چەمکی سێکولاریزم ئاوا باس دەکا. وشەی سێکولاریزم ھەووەڵ دە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدە دە زمان ئینگلیسی دەکارکراوە، و ناوەڕۆکێکی ئیدۆئۆلۆژییانەی بووە. لە دەستپێکی دەکارکردنیدا لە شێوە ڕاھێنانێک دەدوا کە بە پێی ئەوچالاکییەکان دەبێ بە لەبەرچاوگرتنی ئەخلاقێک بێ کە بەختەوەری دونیایی ئینسانانی لێبکەوێتەوە، و شتەھایەک لە مەڕ ھێزی مێتافیزیکی و دونیای دوای مردن و بابەتی لەو شێوەیە دەبێ وەلابنرێن و پاشان سێکولاریزمیان بەو مانایە بەرینترە دەکاردەکرد کە پێکھاتەکانی جەماوەری، بە تایبەت فێرکردن و ڕاھێنانی گشتی دەبێ سێکولار بێ نە دینی. دە سەدەی بیستەمدا، ئەو وشەیە واتای بەربەرینتری وەخۆگرت، کە لە ماناکانی ڕابردووی و نوێی وشەی سێکولار سەرچاوەی گرتبوو. ئەوڕۆ ئەغڵەب وێڕای "جیایی پێھاتەکانی دینی و دەوڵەتی "کەکەلکی لێوەردەگیرێ. کە تا ڕادەیەک بەرابەرە دەگەڵ وشەی فەڕانسەیی یەکەی لائیسیتە کە کەوتۆتە سەر زمانەکانی دیکەش. بەڵام ھێشتا دە زمانی ئینگلیسی دا دەکار ناکرێ. بە پێی ئەو تاریفە ،سێکولاریزم یەک فەلسەفەی پۆزیتیڤە کە بە خڕی بەختەوەری ژیانی ئەو دونیایەی ئینسانەکان دەگرێتە خۆ. باشبوونی ھەلومەرجی ئینسانەکان بە یەک تەوەری ماددی دادەنێ، ونە ڕووحانی ، وبە باشترین ڕێگا بۆ وەدەست ھێنانی ئەو ژیانە بەختەوەرانە دە حەول وتێکۆشانی ئینساناندا دەبینێ نە دە دیلی و عەبد بوونییان لە ڕاست ھێزی میتافیزیکی دا . سێکولاریزم وەک یەک بزووتنەوەی سیاسی و کۆمەڵایەتی[دەستکاری] (سەلماندنی یەک پێکھاتەی خۆڕسکاوی سەر بە خۆ و جوێ لە دین ) ئەگەر چی ئەوڕۆ"سێکولاریزم" واتایەکی بەرتەسکتری وەخۆگرتووە ،بەڵام لایەنی فەلسەفی خۆی ھەر وا پاراستووە ، بە تایبەت کاتێکی کە لە گۆڕەپانی سیاسی و کۆمەڵایەتی بێتە گۆڕێ . دە سەراسەی مێژووی سێکولاریزم دا ،ئەو چەمکە زۆر شێلگیرانە داخوازی پێکھاتنی یەک ھەرێمی سەربەخۆ و خۆ ڕسکاوی سیاسی و کۆمەڵایەتی بووە کە ناتوڕالیست یان ماتریالیست بێ . گۆڕەپانێکی کە لە سەرووی دین و بە دوور لە باوەڕگەلی بە ھێزی لەسەرووی سروشت (مێتافیزیکی ) . پێشووش ، دە وڵاتانی مەسیحی دابوونی دەوڵەتیان بە یەک پێداویستی دەزانی کە بۆ ڕاگرتنی نەزمی گشتی پێویستیان پێیدەبێ . بەگشتی دەوڵەت بە پێکھاتەیەک دەژمێردرا کە دە خزمەت دەستەڵاتدارانی گەندەڵە وبەرھەڵستێکە کە جەماوەری خەڵک لە ئەرکی سەرەکییان کە بریتی لە گوێڕایەڵی لە کلیسا بێ ،دەگێڕێتەوە .بە پێچەوانەی دەوڵەت کە پێیوابوو کلیسا پێکھاتەیەکی موقەددەسە کە دەوڵەت دەبێ سەر بە ئەو بێ . ئەگەر چی دەوڵەت دەتوانێ بەرپرسی پاراستنی نەزمی گشتی بێ ، بەڵام بەرپرسیارەتی گرینگتر لە سەر شانی کلیسایە کە بەرپرسی ئەڕواحی خەڵک و بەختەوەری ژیانی دوای مردنیانە . وردە وردە چەمکی دەوڵەت وەک مەرجێکی پێویست ، سەلمێندراوی خۆی لە دەست دا . بۆ وێنە ،توماس ئاکویناس ، گەورە زانای خوداناسی کلیسای کاتولیک پێداگری لە سەر وەیکە دەوڵەت جێی باوەڕی خودایە دەکرد، لەبەر ئەوەی کار و ئەرکی دەوڵەت دەبێ ببێتە ئەوە کە ھەلومەرجی کۆمەڵایەتی وا بخولقێنێ کە بەختەوەری ژیانی دوای مردنی خەڵک دابین بکا . بەو پێیە ،ئاکویناس یش دەوڵەتی لە سەرووی کلیسای دادەنا ، بەڵام ئاکامی کردەوەکانی ئەوی بە نێگاتیڤ نەدەزانی . بەڵام دەگەڵ پێکھاتنی ڕێنسانس لە ئیتالیا ، ئەو ڕوانینە ئیسلاحکراوەش ئاڵوگۆڕی بە سەرداھات . ڕێنسانس شوڕشی بیر و ڕا بە کردەوە ھاتە مەیدان و تەواوی ئوروپای گرتەوە . ھەر لە دەستپێکی چاخی ڕێنسانس ، نووسەرانی وەک دانتە لە سەر ئەو باوەڕە بوون کە حاکمانی دونیا ماف و ئەرکیان ھەیە کە بە بێ ھیچ گوێڕایەڵییەک بۆ کلیسا حکومەت بکەن . ئەو ڕوانگەیە تا دوایی سەدەکانی ناوەڕاست پەرەی نەستاند ، بەڵام بە تێپەڕ بوونی زەمەن ئەو خاڵە بنەڕەتییانەی فەیلەسوفەکانی سیاسی ڕێنسانس ، وەک ماکیاوێلی ، دە سەرتاسەری ئوروپادا بە جوانی وەرگیرا . بەڵام دابڕانی یەکجاری لە ڕابردوو ، دەستکەوتی فەیلەسوفانی سیاسەت نەبوو ،بەڵکوو ئاکامی تەنگژە و جێوازی بۆچوونەکان دە نێو مەسیحییەت دا بوو . بیر و ڕای سوننەتی لە سەرئەو باوەڕ بوو کە ڕاھێنانئ مەسیحییەت دەبێ بەڕیوەبەری کۆمەلگای مەدەنی بێ. بەڵام ئەو تێڕوانینە دە ماوەی شەڕەکانی مەزھەبی سەردەمی پڕۆتستانەکان ڕوو بە فەوتان بوو . دەو سەردەمە پڕ لە کێشە و ئاژاوە یەدا مەسیحییەکان دەستیان دابووە کوشتاری یەکتر و دەوڵەتە مەسیحییەکان ھەڵیاندەکوتایە سەر دەوڵەتە مەسیحییەکانی تر . بەڵام ھەر زوو خەڵک بەو ئاکامە گەییشتن کە دەبێ مەسیحییەت لە لایەک و حکومەت و فەرھەنگ لە یەکی دیکەوە لە یەکتر جیا بکرێنەوە . خەڵک بە دوای ڕێگایەکەوە بوون کە ھەموو بە بێ لە بەرچاوگرتنی باوەڕگەلی دینی لە سەری پێکبێن بە مەبەستی بەڕیوەبردن و ھێوەرکردنەوەی کۆمەڵگا. بۆیە ھێندێک پەنایان بردە بەر فێر کردن و ڕاھێنانی مافی سروشتی ، ڕاھێنانێک کە لە فەیلەسوفەکانی چاخی باستانی یونان وەرگیرابوو ؛ ھێندێک یش بە لێکدانەوەی جێواز لە مەسیحییەت وەک دەئیزم ،خۆیان خەریک کردبوو . بزووتنەوەی ئومانیزمی یونانی یەکان و ڕوومی یەکانی چاخی باستان نەخشێکی بەرچاویان دەو ڕەوتەدا دەگێڕا . ھەڵبەت ئەوە بەو واتایە نییە کە مەبەستی فەیلەسوف و سیاسەتوانانی ئەو چاخ لە جیای دەوڵەت و کلیسا ئەوە بووبێ کە ئەوڕۆ لە ڕۆژاوا ئێمە دەیبینین . چۆنیەتی ئەوڕۆ تەواو بۆ جەماوەری سەدەی شازدە نامۆ بوو ، و بەدوورە کە ئەگەر ھەر ئەوەی ئەوڕۆ بە ئەوان پێشنیار کرابوایە ، ئەوان وەریانگرتبا ، لەبەر ئەوەی ئەوان ھەر لە سەر ئەو باوەڕە بوون کە مەسیحییەت بۆ پاراستنی ئەخلاق و وەفاداری بە ڕێبەرانی سیاسی یەکان پێویستە. ئەوان بە دوای دابڕان لە مەسیحییەت و وەلانانی ئەو نەبوون ، بەڵکووھاتبوونە سەر ئەوە کە مەسیحییەت سەرچاوەیەکی وێجوو بۆ دامرکاندنی تەنگژەکانی دینی و سیاسی ئەو سەردەم نییە . شەڕ و پێکدادان کە وەک تاعوون کەوتبووە گیانی ئوروپا . کە وابوو ئەوان بە دوای سەردەمێکی نوێ بۆ بیر وڕای خۆیان بوون کە بە یارمەتی ئەو بتوانن گیر وگرفتی سیاسی و کۆمەڵایەتی خۆیان بە بێ تێوەگلاندنی ڕیبازی دینی یان ڕێبەرانی دینی چارەسەر بکەن . ھەنگاوێکی گرینگ دەو بوارەدا ،ھێنانە گۆڕێی باسی مافی سرووشتی لە لایەن زانایانی وەک ھابز و گڕۆتیووس بوو .ھوگۆ دوگوورت ، کە نێوی ھولەندییەکی ئەو گڕۆتیووس بوو ( مافناسێکی سەدەی ھەفدە یە کە کتێبێکی ناسراوی بە نێوی شەڕ و ئاشتی ھەیە ) لە گیانی خۆی مایەی دانا و فەرھەنگی تووندئاژوانەی دینی ئەوسەردەمی ھولەندی کێشایە ژێر پرسیار تا بڵێ کە ئینسانەکان سەربەخۆن تا ھەلومەرجی سیاسی و کۆمەڵایەتی خۆیان بە پێی پێداویستییەکانی خۆیان بگۆڕن . ئەو دەیگووت خەڵک مافی ھەیە کە خۆیان قانوونی خۆیان دابنێن ، ڕێکخراوی سیاسی خۆیان دابمەزرێنن ، و تەسمیم بگرن کە چۆن کار وباری سیاسی وکۆمەڵایەتی خۆیان ڕێکوپێک بکەن وبەڕیوەبەرن . ئەوەش بەو مانایە نییە کە ئینسانەکان بە ڕاستی دەتوانن نەخشی سەرەکی بۆ بەختەوەربوونیان بگێڕن _ و ئەوە ڕاشکاوانەترین ھەڵوێستێک بوو کە لە ڕاست ئەو تووند ئاژوانەی دینی نواندی . بنەمای ئەو فەلسەفە حقووقی یە ، ئازادی مرۆڤ بوو . کە ئەو تێڕوانینە واتایەکی دونیاشمول ( ئونیوەرساڵ ) ی بە خۆوە گرتبوو تا بیر و بۆچوونێکی نوێ لە مەڕ ئینسان ودەوڵەت بێنێتە گۆڕێ .بە پێچەوانەی بۆچوونی کلیسای کاتولیک ، کە ماف یان بە پێی بایخەکانی مێتافیزیکی و لە ژێرچاوەدێری ناوەندی ئیمپڕاتوری سیاسی دەزانی . تێڕوانینی نوێ ، پارێزەری سەربەخۆیی گەلان و دەوڵەتە نەتەوایەتییەکان بوو وخەڵکیان بە خاوەن مافی خۆبەریوەبردن و چارەی خۆ نووسین بە بێ ھیچ چاوەدێرییەک و تێکەڵاوییەک لە لایەن کلیساوە دەزانی . دە ڕوانینی نوێدا ،لە دەوڵەتە مەسیحییەکان چاوەڕوان نەدەکرا کە لە سەر ھەموو شت پێک بێن ، بەڵام چاوەڕوان دەکرا کە ھەموو بەدوای بەرژەوەندی نەتەوایەتی خۆیانەوە بن . بەرژەوەندی و مەبەستگەلێک کە سەرۆکی وڵات بە گونجاوی دەزانێ .بە تێپەڕبوونی زەمەن ئەو ڕوانگەیە کەوتە نێو ئەو خانەیە کە ھەڵوێستی سیاسی دەبێ بە پێی ھەلومەرجی ھەرێمی وبە لەبەرچاوگرتنی جێوازییەکانی فەرھەنگی بگیرێ ونە لە سەربنەمای ڕیبازی دونیاشمولی( ئونیوەرساڵ ). لەسەروەشڕا ، ئەو نیسبەتگەرایی سیاسییە تەواو زاڵ نەبوو ، بەلکوو لە جیاتی ھەموو دونیاشمولگەرایی مەسیحییەت ، ڕۆاڵەتی سێکولار لە ڕاھێنانی دونیا شمولگەرایی سیاسی و کۆمەڵایەتی ھاتە گۆڕێ . کە بە پێی ئەو ڕاھێنانانەی سێکولار ، جێوازی فەرھەنگی لە ڕاست وێکچوویی و یەکسانی مرۆڤایەتی ھیچ بایخێکی پێنەدەدرا . ھەموو مرۆڤەکان ، بە بێ جێوازی جێگای ژینیان ، خاوەنی پێداویستی و ویستگەلی بنەڕەتی وەک یەکن . دەئاکامدا ئەو تێڕوانینە بە گشتی سەلمێندرا کە ھێندێک خاڵی گشتی و دونیاشمولی ئابووری ، سیاسی و عەداڵەتی کۆمەڵایەتی ھەن کە دەبێ ببنە پێواری تایبەت بە داوەری لە مەڕ سیستێمی ئابووری ، سیاسی ، وکۆمەڵایەتی. دونیاشمولگەرایی مەسیحییەت ، کە بە وەدیھاتنی ڕێفۆڕمی پڕۆتستان برینێکی قووڵی دەلەشی کەوتبوو ، دەئاکامدادەروەستی دژایەتی دەگەڵ ئەو ڕوانگە و بۆچوونە دونیاشمولگەرایی نوێیە نەھات و تەسلیمی بوو .چون ھەم ڕوانگە نیسبیگەرایی و ھەم دونیاشمولگەرایی کە دوو بۆچوونی نوێ بوون بە تایبەتمەندی سێکولارییەوە ،دەوڵەتیان نە بە گوێڕایەڵی کلیسا و نە بە پارێزەری بۆچوون وبایخگەلی مێتافیزیکی دەزانی . ئەو دوو ڕوانگەیە بەدوای دابینکردنی گۆڕەپانێک لە دەستەڵات بوون کە تێدا ماریفەت ، ھەڵسوکەوت ، بایخەکان ، و ھەڵوێستەکان سەربەخۆبن کە بتوانرێ پێداویستییەکانی مرۆڤ ئازاد وسەربە خۆ وبە بێ ھیچ مەرج و بەڵێنێک لە ڕاست دەستەڵاتی کلیسا، لە لایەن پێھاتەکانی مرۆڤ دابین بکرێن. سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆن[دەستکاری] (وەلانانی دین لە پێکھاتەکانی سیاسی و کۆمەڵایەتی ) سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆن پەیوەندی نیزیکیان دەگەڵ یەک ھەیە ، بەڵام یەک چەمک نین، جێوازی ناوەڕۆکی ئەو جووتە دەکرێ دە وڵامی ئەو پرسیارە ،کە دین دە کۆمەڵگا دا چ نەخشێکی ھەیە ، بدۆزرێتەوە . سێکولاریزم داخوازی ھەرێمێکە سەر بەخۆ بۆ زانست ، بایخەگەل و ھەڵسوکەتگەلێک کە بە دوور لە چاوەدێری دین بێ ، بەڵام بە ھیچ چەشنێک نکوڵی لە نەخشی دین دە کار وباری سیاسی و کۆمەڵایەتی دا ناکا . بەڵام سێکولاریزاسیۆن ، بە واتای وەلانانی دین لەو ھەرێمانە دێ . دە ماوەی ڕەوتی سێکولاریزاسیۆن دا ، پێکھاتەکان ( واتە ڕێکخراو و دامودەزگاکانی ئابووری ، سیاسی ، کۆمەڵایەتی ) لە ژێر دەستەڵات و چاوەدێری دین دێنە دەر . بەر لە سێکولاریزاسیۆن ، دین ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ دەستەڵات وچاوەدێری بە سەر ئەو دامودەزگایانەدا بوو. دە حاڵەتی ڕاستەوخۆدا ئەو پێکھاتانە لە ژێر دەستەڵاتی ڕاستەوخۆی ڕێبەرانی دینی دا بوون ، بۆ وێنە تەنیا قەشەکان بەرپرس و بەڕێوەبەری مەدرەسەکان بوون . دە حاڵەتی ناڕاستەوخۆ دا ، ئوسوولی دین بنەمای بەڕەوەبەرایەتی ئەو پێکھاتانە بوو ، بۆ وێنە کاتێک مافی شارۆمەندێک بە پێی پێواری باوەڕمەندی بە دین ھەڵدەسەنگێندرا . چ دە دەستەڵاتی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆی دینیدا ، کاتێک دەکرێ بڵێین سێکولاریزاسیۆن بە کردەوە دامەزراوە کە دەستەڵاتی ڕێبەرانی دینی لە سەر ئەو پێکھاتانە ببڕێن و بسپێردرێنە دەست دەستەڵاتدارانی سیاسی ، یان ئەوەیکە ئاڵترناتیوێک بۆ دانانی لە جێی دەستەڵاتدارانی دینی بدۆزرێتەوە . ئەو ڕەوتە ئیمکانی ئەوە دەدا بە ئینسانەکان کە سەربەخۆیی خۆیان لە ڕاست ڕێبەرانی دینی بپارێزن _ و چیدی پێویست نەکا لە دەرەوەی کلیسا یان مزگەوت یان دەیرەکان یش ھەر چاو لە زار و گوێڕایەڵ بن بۆ ئەو ناوەندە دەستەڵاتدارانەی دینی . ئاکامێکی ئەو کردەوەیەی سێکولاریزاسیۆن ،(جیایی کلیسا و دەوڵەت) لە یەکترن کە خۆی _ دەڕاستیدا ئەوچەمکە تا ئەو ڕادەیە وەبیرھێنەرەوەی سێکولاریزمە کە ئەودوو چەمکە جیای (دین و دەوڵەت) و (سێکولاریزاسیۆن) بە یەک شت دادەنرێن . بەڵام دەبێ ئەوەشمان لە بەرچاو بێ کە سێکولاریزاسیۆن ڕووداوێکە چەند لایەنە کە دە ناخی کۆمەڵگادا ڕوودەدا ، بە پێچەوانە جیایی دین ودەوڵەت تەنیا مانای سیاسی ئەو ڕووداوەیە دەگەیێنێ . جیاکردنەوەی دین ودەوڵەت دە ماوەی سێکولاریزاسیۆن دا بەو مانایە دێ کە پێکھاتە تایبەتییەکانی سیاسی _ کە بە ڕادەی جۆراجوۆر دە ژێر دەستەڵاتی دەولەتدا ، لە ژێر دەستەڵاتی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆی دین دێنە دەر . ئەوەش بەو مانایە نییە کە دوای سێکولاریزاسیۆن پێکھاتەکانی دینی ئیدی ناتوانن لەمەر کار وباری گشتی جەماوەری و سیاسیدا نەدوێن ، بەڵکوو بەو واتایە دێ کە ڕوانگەی پێکھاتەکانی دینی نابێ بە سەر کۆمەلگادا داسەپێندرێن ، و یان بە پێی ئەو ڕوانگەگەلە قانوونی بەڕیوەبەردنی کۆمەڵگا دابنرێن . دەکردەوە دا دەوڵەت دەبێ تا ئەو جێگایەی کە دەلوێ لە ڕاست باوەڕەکانی جۆراوجۆری دینی نێو کۆمەڵگا بێ لایەن بێ ، نە ڕێگر یان بێ و نە بەڕێوەبەر ویستەکانیان. ئەگەر چی سێکولاریزاسیۆن دەتوانێ بە شێوەیەکی ھێوەر و ئاشتەوایی یانە بەرەوپێش بچێ ، بەڵام زۆر جاران ئاوا نەبووە بە داخەوە . مێژوو نیشانیداوە کە ڕێبەرانی دینی خاوەن دەستەڵاتی ماددی ، ئەو دەستەڵاتەیان بێ بەربەرەکانی نەداوەتە دەست سیاسەتوانانی سێکولار . بە تایبەت کاتێکی کە ئەو ڕێبەرانە پەیوەندی زۆر نیزیکیان دەگەڵ ھێزە سیاسی بە پارێزەکانی کۆمەڵگا بووە ، ئەو بەربەرەکانییە تووندتر ودژوارتر بووە . دەئاکامدا ،سێکولاریزاسیۆن زۆر جاران ئاوێتەی شۆڕشی سیاسی بووە ،لە فەڕانسە کلیسا و دەوڵەت دوای شۆڕشێکی خوێناوی لەیەک جیا بوونەوە ، لە ئەمریکا ئەو جیایی یە ئاشتەوایی یانەتر بوو ، بەڵام تەنیا دوای شۆڕشێک و دامەزراندنی دەوڵەتێکی نوێ گونجا . دیارە کە مەبەستەکانی سێکولاریزم ھەمیشە بێ لایەنانە نەبووە ، و قەتیش پێویست نەبووە کە سێکولاریزم دژ بە دین بێ ، سەرەڕای وەیکە سێکولاریزم داشدار و ھاندەری ڕەوتی سێکولاریزاسیۆن یش بووبێ . ئەو کەسەی کە لایەنگری لە سێکولاریزم دەکا ، لانیکەم مەودایەکی بەربەرینتر لە مەیدانی چالاکی دین بە پێویست دەزانێ ، بەڵام لەوانەشە کە ئەوتۆ کەسێک ، لانیکەم دە بواری کار وباری دیاریکراوی کۆمەڵایەتی یشدا باوەڕی بە گۆڕەپانێکی سێکولار بۆ چالاکییەکانی ھەبێ . کە وابوو ، جێوازی نێوان سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆن ئەوەیە کە سێکولاریزم زیاتر باسێکی فەلسەفییە لە مەڕ چۆنیەتی بەڕێوەبەرایەتی کۆمەڵگا ،بەڵام سێکولاریزاسیۆن حەولی دابینکردن و کەلکوەرگرتن لەو فەلسەفەیە یە _ حەولێک کە لە دەرفەتی پێویستدا تووند وتیژی یش ھەڵدەگرێ . لە کۆمەڵگای سێکولاردا دەنگی پێکھاتە دینی یەکان کپ ناکرێن . ئەو پێکھاتانە ھەر وەک خۆیان بە ئاشکرا لە مەڕھەموو بوارەکانی گشتی کۆمەلگادا خاوەنی بۆچوونی خۆیانن ، و بەڵام ھیچ ئیمکاناتێکیان لێ ناستێندڕیتەوە و ھیچ بەرھەڵستێکیان بۆ سازناکرێ و دەستەڵاتداری ڕێبەرانیان دەکڕێتە شتێکی تەواو خسووسی . ھەر کەس کە بیھەوێ بە داب ونەریتی تەواوی مەزھەبی ژیانی خسووسی خۆی دابین بکا سەربەخۆیە و ئازاد دەھەڵبژاردنی ئەو شێوە ژیانە دا ، بێ وەیکە لە لایەم دەوڵەتەوە ھانبدرێ یان بەرگری لێبکرێ . دین دە کۆمەڵگای سێکولار دا[دەستکاری] جێی و ڕێی و نەخشی دین لە کۆمەڵگا دا دەتوانێ چبێ ؟ گووتمان کە سێکولاریزم دژی تێوەگلانی ڕووحانییەکانە دە کار وباری مەدەنی و گشتی کۆمەڵگادا ، دەی دە کۆمەلگایەکی سێکولاردا چ نەخشێک بۆ دین دەمێنێتەوە ؟ بۆ قەرارە کە دین وردە وردە وبە لە سەرەخۆیی لاواز بکرێ و لە گۆڕەپانی کۆمەلگادا وەلابنرێ ؟ ئەرێ خەریک بوونی دین بە ھێندێک داب ونەریتی سەیر و ناگرینگ لە شان وباوی فەرھەنگی کەم دەبێتەوە ؟،ئەوانە ھەموو پرسیارگەلێکن کە دژە سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆنەکان بۆیان بۆتە تەنگژەی فکری . ئەوان دەڵێن کە دین گرینگتر لەوەیە کە بەو شێوەیە لە دەور بکەوێ . لەبەرچاوگرتنی شتێک لێرەدا گرینگایەتێکی تایبەتی ھەیە . زۆر جاران دەبیسین یان دەیخوێنینەوە کە سێکولارەکان دەیانھەوێ دین لە ژیانی گشتی وەدەر نێن و ئەوی بە ژیانێکی خسووسی سنووردار وبەرتەسک بسپێرن . پێیانوایە کە سێکولارەکان لە سەر ئەو باوەڕن کە لێر ولەوێ و لە کۆڕ وکۆبوونەوەی گشتیدا کەس نابێ لە دین بدوێ . ئەگەر چی لەوانەیە کە ھێندێک لە سێکولارەکان خاوەنی ئەوتۆ بیر وبۆچوونێک بن ، ئەو بەرداشتەش دەگەڕیتەوە سەر ئەوەی کە جێوازی بواری خسووسی وجەماوەری زیاتر یەک لێکدانەوەیان ھەیە . بە باوەڕی سێکولارەکان خسووسی بوونی دین بە واتای خسووسی بوونی چۆنیەتی حیسابی بانکی ئەم وئەو نییە ،کە کەس نابێ خۆی تێھەڵقوتێنێ یان لێی بکۆڵێتەوە . لە مەڕ جەماوەری بوون یش سێکولارەکان ،ئەوەی بە واتای لە ژێرچاوەدێری بە مەبەستی پاراستن و جەماوەری کردنی شتەکان . دەزانن ،کە وابوو ھەڵاواردەیی دین لە ژیانی گشتی کۆمەڵگا بە مانای شاردنەوە و پاوانکردنی دین لە بیر وڕای گشتی نییە . بەڵکوو بە مانای نەبوونی پشتیوانی دەوڵەت لە دین دەبێ . کە وابێ خسووسی کردنی دین ، بە واتای سڕینەوەی ئەو نییە ، بەڵکوو دەبتە ئەمرێکی خسووسی ئینسانەکان کە لە ھەڵبژاردن یان ھەڵنەبژاردنیان سەربەخۆ و ئازادن . جا کە وایە دەبینین کە ڕەوتی سێکولاریزاسیۆن یان فەلسەفەی سێکولاریزم بە ھیچ شێوەیەک پێویستی بە وەلانانی دین ناکا . سێکولارەکان لە مەڕ نەخشی گونجاوی دین دە کۆمەڵگادا ،بۆچوونی جۆراوجۆریان ھەیە . ھێندێک کەللەڕەقانە لە سەر ئەو باوەڕەن کە دین خێری بۆ کۆمەڵگا نییە و لە سەر ئەو باوەڕەن کە دەبێ لە سەرەخۆ بە یەکجاری وەلابنرێ . بەڵام زۆریش ھەن کە لە پاراستنی نەخشی دین دە ژیانی کۆمەڵایەتی و ئەخلاقی باوەڕمەندان داکۆکی دەکەن . تەنانەت ھێندێک سێکولار ھەن لە پێکھاتەکانی کار وباری خێرخوازانەی دینی و چالاکی کۆمەڵایەتی ئەو پێکھاتانە بە مەبەستی کەمکردنەوەی ھەژاری و ئێش و ئازاری بەشمەینەتان داکۆکی دەکەن . ئەگەر دین لە کۆمەڵگایەکی سێکولاردا لاواز دەبێ _ چارەنووسێکە کە ڕەنگبێ ڕووبدا ( نابێ ھەموو تاوانەکەی ڕاستەوخۆ بخەرێتە ئەستۆی سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆن . ئەو دووە تەنیا دەبێ وەک ھۆلە بەرچاو بگیرێن کە بوونە کەم مەیلی جەماوەرلە ڕاست دین .لە یەک کۆمەڵگای ناسێکولار(مەزھەبی) جەماوەر ھەلومەرجی کەمتریان بۆ لە بەرچاونەگرتنی دین یان وەلانانی ئەویان ھەیە . ئەوتۆ خەڵکێک ڕوو دەھەر جێگایەک کە بکەن یان ڕووبەڕووی چاوەدێری دەستەڵاتدارانی دینی دەبنەوە ، یان دەبێ گوێڕایەڵی ڕێبەرانی دینی بن کە سەراسەری ژیانیان ،لە ژێرچاوەدێری ئەوان دایە . دە کۆمەڵگایەکی سێکولاردا ھیچکەس بە تۆبزی ناکرێ کە دەستەمۆی دین یان بایخەکانی دین بکرێ ، مادام خۆی بە دڵ لە دین داکۆکی نەکا . ئەگەر تاقمێکی زۆر لە خەڵک خۆیان دینیان ھەڵنەبژاردبێ ، تەشکیلاتی دینی بە ھۆی لەکەمیدانی لایەنگەران و ئەندامانی داھاتی کەم دەبتەوە . ھەڵبەت دەبێ حەق بە ڕێبەرانی دینی بدرێ کە دەو کاتانەدا ئەگەر لە ھەلومەرجەکە ناقایل بن، دژایەتی سەرۆکەکانی دین دەگەڵ سێکولارەکان و سێکولاریزاسیۆن دوو ھەڵەی گەورە وەخۆی گرتووە. ھەڵەی ھەووەڵ ئەوەیە کە ئەوان بەرپرسیارەتی ئەوتۆ تەنگژەیەک داوێنە سەر شانی سێکولارەکان ، ئەوان لە جیاتی وەیکە ھێرش بکەنە سەر سیکولارەکان کە بۆچی ئیزنتان داوە بە خەڵک کە دین وەلانین ، دەبێ سرنج بدەنە ئەو بەشە و پرسیار بکەن کە ئەرێ بۆ خەڵک لە دین وەرگەڕاون ؟ ھەڵەی دووھەم ئەوەیکە ، ھەر حەولێک وەک ھێرش بۆ سەر سێکولاریزم لە بنەڕەتەوە نیشاندەری ئەو ڕاستییەیە کە نوێنەرانی دین ،ناتوانن پشتیوانی جەماوەری خەڵکیان بێ ،ئەگەر دیاریکردن و ھەڵبژاردنی دین وەک شتێکی تاکەکەسی و خسووسی لە لایەن خەڵکە چاولێبکرێ . ئەوبابەتە دەتوانێ بەتەواوی درووست بێ ،کە قەبووڵکردنی ئەو ڕەوتە بۆ دەستەڵاتدارانی دین دەبێتە کارەسات _ ئەگەر چی ھێشتاش ئەو ڕێبەرانەی دینی دژ بە سێکولاریزم ئەو شتەیان لە بەر چاو نەگرتووە .ئەوان بە پێی بەڵگەگەلێک ، کەلە تێگەیشتنی ئەو نوکتەیە خۆ دەپارێزن کە ئەو دینەی کە بە تۆبزی وزەبر و زەنگ و بەنادڵی بە سەر خەڵکدا دادەسەپێ خاوەن ئەو ڕێزە نییە کە دەبێ بیبێ . ئەگەر ڕێبەرانی دین بە ڕاستی ھاتبنە سەر ئەو باوەڕە کە تۆبز و زەبر و زەنگ تەنیا ڕێگایەکە بۆ پاراستنی دین ، ئەوان سەلماندوویانە کە دین خۆی دە خۆیدا ئەو تەقدووسەی کەلێی دەدوێن نییەتی._ و ئەو بۆچوونە کە سێکولارەکان جەختی لە سەر دەکەنەوە و دەڵێین بۆ بەختەوەری گشتی جەماوەر پێویست ناکا کە خۆمان بە دین ھەڵاوەسین. ڕخنەگرانی سێکولاریزم[دەستکاری] (سیکولاریزم بۆ خۆشەویستی ھەمووان نییە ؟) پێویست بە گوتن ناکا کە ھەموو بە گشتی سێکولاریزمیان بە دڵ نییە . تانانەت ئەوڕۆش ھەن کەسانێک کە نە ھەر سێکولاریزم و سێکولاریزاسیۆنی دە بەرژەوەندی گشتی دا نابینن ، بگرە بەڵگەش دیننەوە کە سێکولاریزم سەرچاوەی ھەموو نەخوشینییەکانی کۆمەڵگایە . بە باوەڕی ئەوان ،نکۆڵی لە سێکولاریزم و پەسەندکردنی بنەمایەکی دینی بۆ سیاسەت و فەرھەنگ ،کۆمەڵگایەکی سەقامگیرتر ، بە ئەخلاقتر، و دەئاکامدا نەزمی کۆمەڵگایەکی باشتری لێدەکەوێتەوە ، بەڵام ئەرێ ڕەخنەگران لە سێکولاریزم ڕاست دەکەن ؟ یەکێک لە باوترین ڕەخنەکان لە سێکولاریزم وەک یەک فەلسەفە ڕەخنە لە جەختکردنەوەی سێکولاریزم لە سەر ژیانی ئەو دونیایییە یە لە جیاتی ژیانی دوای مردن یا بەختەوەری ڕووحی مرۆڤ . بە پێی بنەمای سێکولاریزم ، کار و کردەوە و باوەڕی ئێمە دەبێ زیاتر و گرینگتر لە ھەموو شت لە سەر بنەڕەتی ڕەوتی ئێستا و حاڵی حازر بێ و ئەو کارانەش بۆ ژیانی خۆمان و ئینسانەکانی دیکە بێ . سێکولارەکان ھیچ جەخت لە سەر نکۆڵی لەژیانی دوای مردن ناکەن ، بەڵام باوەڕمەندن و دەڵێن بوونی ئەگەری ژیانی دوای مردن نابێ ببتە ھۆی ئەوەیکە ھەموو ھەلومەرجێکی باش و ھەڵکەوتوو بدرێتە کەسانێک کە خۆیان بە دین ھەڵواسیوە و دەڵێن کە ئەوە داماننا کە دوای مردن زیندوو دەبینەوە ، لە بەروەیکە ھیچ پێکھاتنێک لە مەر ئەو شتە و ڕێگاگەلی گەییشتن بەو بەختەوەرییە کە دوای مردن قەرارە ببێ دە نێوان دا نییە ،نابێ ھیچ ڕێگایەک بە ڕێگایەکی دیکە بە باشتر یان نیزیکتر دابنێن . لەبەر وەی ئێمە ناتوانین لە سەر ئەو شتە پێک بێین ، کە ئەرێ لە بنەڕەتەوە ئەوانەی کە دین باسیان دەکا ھەن یان نا ، وئەگەر ھەن ژیانێکی بەختەوەرانەی دوای مردن پێویستی بە چ شێوە ژیانێکە لە سەر ئەو دونیایە ،کە وابێ خەریکبوون بە کار وباری مێتافیزیکی و لە سەرووی سروشت ناتوانی ھەڵسوکەوت و مەبەست و باوەڕگەلێکی عاقڵانەی ئێمە بێ . ھەڵبەت ئەو ڕوانینە تەواو دژی ڕاھێنانەکانی زۆربەی دینەکانی دونیایە یە . دینەکان یش داخوازی باشترکردنی ژیانی مرۆڤایەتی ھەن ،بەڵام داخوازییەکانیان زۆرجێوازە دەگەڵ ھی سێکولارەکان . دڵکورکەی بنەڕەتی دین ئاکامی ڕووح ، کردەوەی ئێمە یان شیرەی شتێکی دیکەیە کە لە ژورووی دونیای مادی ئێمەوە یە . کە وابوو ئامانجی دونیایی و مادی یان پێ ناتەواوە و تەنانەت بە نەگونجاوی یشی دەزانن لەبەر وەیکە بە پێی باوەڕی دینی ،کار وباری دونیایی ئامانجێکی درووست نییە بۆ ژیان . چ ڕەخنەگران لە سێکولاریزم ڕاست بکەن یان ھەڵە ،ئەو ڕەخنەیە لە سێکولاریزم وەک فەلسەفەی شەخسی دادەنرێ ، بەڵام کاتێکی سێکولاریزم وەک فەلسەفەیەکی سیاسی لە بەرچاوبگیرێ ، وسێکولاریزاسیۆن یش وەک ڕووداوی سیاسی و کۆمەڵایەتی دابنرێ ، ئەو ڕەخنەیە بێ ئینسافانەیە . لەبەروەیکە ئەگەر ئێمە دایبنێن کە ڕاھێنانی دینی ڕێگایەکی درووستە ، دەستەڵاتی سیاسی یان کۆمەڵایەتی ئەو ڕاھێنانە بە سەر ھەموو جەماوەری خەڵک نابێتە پاساوێکی گونجاو . لەوانەشە خەڵک تەسمیم بگرن کە لەژیانی شەخسی خۆیاندا سێکولار نەبن ، تەنانەت لەوانەشە ئەو تەسمیمە درووست بێ ، بەڵام خۆیان دەبێ ئەوە ھەڵبژێرن نە ئەوەیکە کەسانێکی دیکە تەسمیمیان بۆ بگرن . سێکولاریزم وەک فەلسەفەیەکی شەخسی ، نکۆڵی لە دەستتێوەردانی بوونەوەر یان بایخەگەلی لەسەرووی سروشت لە ژیانی تاکەکاندا دەکا ، بەڵام سێکولاریزم وەک فەلسەفەیەکی سیاسی تەنیا نکۆڵی لە دەستتیوەردانی بوونەوەر یان بایخەگەلی لە سەرووی سروشت دە کار وباری کۆمەڵایەتی دا دەکا. ڕەخنەیەکی دیکە لە سێکولاریزم ،کە دەپەیوەندی زۆر نیزیک دەگەڵ ڕەخنەی پێشوودا ، ئەوەیە کە سێکولاریزم ناتوانێ بنەمای قایم بۆ ئەخلاق پێکبێنێ . بە گوتەی ڕەخنەگرانێک کە ئاماژەیان پێکردووە ، ئەخلاق پێویستی بە وەرگرتنی بایخگەلی لەسەرووی سروشت (مێتافیزیکی ) ، ئەبەدی و موتڵەق ھەیە و فەلسەفەکانی ماتریالیستی یان ئەو دونیایی یانە ناتوانن ئەو بنەمایانە دابڕێژن .کاتێکی کە نیزامەکانی سیاسی و کۆمەلایەتی پشت دەو جۆرە بنەمایانە بکەن ، دەو بوارەشدا قسەیەکیان پێ نییە کە بیکەن _ونیزامی کۆمەڵایەتی دە نەبوونی ئەخلاق تووشی تێکە ولێکە و گەندەڵی دەبێتەوە ، ئەو بێ سەرەو بەرەیی یە فەوتانی لێدەکەوێتەوە . ئاستەنگی سەرەکی ئەو ئیرادە ئەوەیە کە بۆچوونی زۆر ھەن کە ناتوانرێ بسەلمێندرێن ،وەک کە دڵێین ، ئەگەر بایخەکانی لەسەرووی سروشت ھەبن ، ئەگەر ئەو بایخانە بۆ پاراستنی ئەخلاق پێویست بن ، و ئەگەر فەلسەفەی ماتریالیستی نەتوانێ بنەمایەک بۆ ئەخلاق دابین بکا _ و زۆریەک لە فەڕزییە و بۆچوون و ئەگەرەکانی دیکە کە درووستبوونیشیان ھەر جێی پرسیارن ، ئەوکات ئەو ئیرادە دەتوانێ بە جێ بێ ، مخابن ، ھەر یەک لەو فەڕزییە و بۆچوونانە زۆر بە سانایی دەکرێ ھەڵە بن ، و بەڵگەگەلێکی بە ھێزمان ھەیە کە تا بڵێین کە زۆربەی ئەو بۆچوونانە بە ڕاستی ھەڵەن ، بۆ ڕەتکردنەوەیان ھەر ئەوەندە بەسە نیشانی بدەین کە یەکێک لەو بۆچوونانە ھەڵەیە ،وتا ئەو جێگایە کە زۆربەی ئەو فەڕزییانە جێی دوڕدۆنگین،خودی ئێرادەکە دەخۆیدا جێی دوڕدۆنگییە . موشکیلێکی دیکەی ئەو ئیرادە ئەوەیکە ئەگەر تەنانەت قەبووڵیشی بکەین کە ھەموو ئەو بۆچوونانە سەرجەم بە گشتی لە جێی خۆیان بن ،چۆن دەتوانین قەبووڵی بکەین کە بە مانای خاسی شتەکە درووستن ؟بە واتایەکی ھاسانتر ، ئێمە ناتوانین بوونی بایخەکانی کەلە سەرووی سروشتن بە گشتی قەبوول بکەین، بەڵکوو دەبێ بوونی بایخەگەلی خاس ، ونیزامی ئەخلاقی خاس قەبووڵ بکەین . بەڵام کام نیزامی باوەڕمەندی دینی دەبێ قەبووڵ بکەین و وەک بنەمای نیزامی کۆمەڵایەتی و سیاسی کەلکی لێوەربگرین تا دەستەڵاتداری بکا لە سەر ئەو کەسانەی کە خاوەن باوەڕ بە دینێکی دیکەن ؟ ئەگەر وڵامی ئەو پرسیارە نەتوانرێ بدرێتەوە ئەوکات بۆ کۆمەڵگایەکی ئازاد و پلوڕاڵ گەرا قەبووڵکردنی سێکولاریزم لە بەروەیکە لە ڕاست داخوازی تایبەتمەندی دینەکانی جۆراوجۆر بێلایەنە ،گونجاوتر و شیاوترە. لەبەر وەیکە سێکولاریزم لەھیچ جۆرە نیزامێکی دینی داکۆکی ناکا ،لە سەرووی دانانێ و بە سەر خەڵکیشیدا داناسەپێنێ . دەئاکامدا ،ئیرادی لاوازی دیکەش کە دێنە گۆڕێ ئەوەیەکە ڕەوتی سێکولاریزاسیۆن دەبتە ھۆ کە خەڵک لە ڕیشەکانی دینی و فەرھەنگی خۆی نامۆ دەبن . بە گشتی ئەو ئیرادە لە لایەن مەسیحییەکانی بە پاریز دێتە گۆڕێ ،بەڵام موسڵمانان و یەھوودییەکانی بە پاریز یش ھەر ئەو ئیرادەیان لە سێکولاریزم گرتووە. بە بۆچوونی ئەوان فەوتانی دەستەڵاتی دین دە کۆمەڵگای سێکولاردا دەبتە ھۆی ئەوەیکە خەڵک کەمتر دەرفەتی پێڕاگەییشتنیان بە ئوموڕاتی دینیان کە میراتێکی فەرھەنگییانە دەبێ . ئەو پاساوە سرنجڕاکێشن ،بەڵام بێ بنەمان ، درووستە کە ئەمرکایییەکان ئەوڕۆ زۆر کەمتر لە ئەمریکاییەکانی سەدەی نۆزدە لە مەسیحییەت دەزانن . ئەو چۆنیەتییە لە ڕوانگەی ڕاھێنانانەوە جێی داخە ،بەڵام ناتوانێ یەک پاساوی سیاسی یا کۆمەڵایەتی بێ . خەڵک لە مێژووی یونانی باستان و سیاسەت و فەرھەنگی ڕۆم یش کەمتر لە سەر ڕابردووی ئەو دووە دەزانن _فەرھەنگگەلێک کە بێ شک نەخشی گرینگیان دە ڕسکانی فەرھەنگی ڕۆژاوا دا ھەبووە . ئەوە نەزانییەکە کە جێی داخە ، بەڵام بەو مانایە نییە کە دەبێ بایخەکانی دینی یونانی یان ڕۆمی بێنینە ناو نەزمی سیاسی یان پێکھاتەکانی فەرھەنگی خۆمان . نەبوونی زانیاری خەڵک لە مێژووی مەسیحییەت و نەریتەکانی ئەو یش بەو ڕادەیە جێی داخە ، نە زیاتر . ھەڵبەت سەرۆکە بە پاریزەکانی دینی دەگەڵ ئەو وڵامە نین . کاتێک ئەربابەکانی دین دەستیان لە دەوڵەت و فەرھەنگ کورت دەبتەوە ،ئیمکانی وەدەستھێنان و وەرگرتنەوەی ئەو دەستەڵاتە لەکیس چووانەیان ھەر دێ کەمتر و دژوارتر دەبێ .جا دیارە ئەوان دەگەڵ ئەو ھەلومەرجە ناگونجێن _ بەڵام دە کۆمەلگای سێکولار دا دەوبوارەدا ئەوتۆکارێکیان لە دەست نایە . ئەگەر باوەڕەکانیان خوازیاری بێ، تەنیا سەبارەت بە خۆشەویستی باوەڕەکانیانە لە لای خوازیاران .کاتێک کە ڕێبەرانی دینی لە دەوڵەت یان فەرھەنگ یارمەتی وەردەگرن ، لە بنەڕەتەوە سەلماندوویانە کە باوەڕیان بە تەنیایی توانایی ڕاکێشانی سرنجی خوازیاران نییە . بەڕوونی ھیچ ھەڵەیەک دەوئیدیعایەدا نییە، کە خەڵک نابێ سێکولاریزم وەک فەلسەفەیەکی شەخسی چاوی لێبکەن _ دە بازاڕی باوەڕاندا بوونی ڕوانگەگەلی جۆراوجۆر و دژبەیەک دەستکەوتێکە بۆ دیموکڕاسی ، بەڵام تەنیا ئەو فەلسەفانە خوازیاری وەلانانی پێکھاتەکانی سێکولاریزم وەک گوڕەپانێکی گشتی جەماوەری بۆ دیالۆگی دینە جۆراوجۆرەکان بە مەبەستی ڕاکێشانی سرنجی شارۆمەندان بۆ لای خۆیان بن ،کە بەدوای زاڵبوون بە سەر کۆمەلگا و داخستنی ئەو دووکان وبازارە پلوڕاڵیییەوەن بۆ خۆ داسەپاندن . سێکولاریزم[دەستکاری] سێکولاریزم بە گشتی بە مانای بەرھەڵستکاری بۆ خۆتێوەگلانی دین دە تەواوی کارو باری گشتی کۆمەڵگا دا دێ .ئەو بۆچوونە بە گشتی ڕیشەی دەچاخی ڕوونبونەوەی جەماوەری لە ئوروپا دا ھەیە .چەمکەکانی وەک جیایی دین لە سیاسەت ، جیایی کلیسا لە حکومەت لە ئەمریکا ، و لائیسیتە لە فەڕانسە لە سەر بنەمای سێکولاریزم دامەزراون .مەبەست و بەڵگەکان بۆ سەلماندنی سێکولاریزم زۆر بەر بەرینن . دە لائیسیتەدا لە ئوروپا باسکراوە کە سیکولاریزم جووڵانەوەیەکە بەرەو مۆدێڕنیتە ( نوێژەنکردنەوە ) و دووربوونەوە لە بایخەکانی دینی . ھێندێک بەڵگە دەھێننەوە کە سێکولاریزم لە ئەمریکا زیاتر خەریکی بەرھەڵستکاری لە تێوەگلانی دین دەحکومەتدا بووە ،بەڵام بە پێچەوانە دە بەستێنی کاری کۆمەڵایەتی دا کەمکار بووە- لە زۆر وڵاتان جووڵانەوەی ڕامیاری جۆراوجۆری سێکولاریزم بە ھۆگەلی جۆراوجۆر پشتیوانی لێکراوە .وشەی سێکولاریزم بۆ ھەووەڵین جار لە لایەن نووسەری بریتانیای .جۆرج ھالی ئووک دە ساڵی ١٨٤٦ زایینیدا دەکارکراوە . لەسەروەشڕا کە ئەو چەمکە نوێ بووە ، بەڵام مانای گشتی ئازادی کە سێکولاریزم لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە ، بە درێژایی مێژوو ھەر ھەبووە . بیرۆکەکانی سەرەتایی سێکولار دەتوانرێ دە بەرھەمی ( ئەو گەشەیە ) ی (ئۆرۆس ) دا ببیندڕیتەوە . ئەو و ڕێڕەوانی مەکتەبی (ئۆرئۆئیسم ) باوەڕیان بە جیایی دین لە فەلسەفە بوو .ھالی ئووک بیرۆکەی کە دین وکۆمەڵگا لێک جوێ بن ،بێ وەیکە حەولی دابێ کە ڕەخنە لە بیر و باوەڕی دینی بگرێ، ھێناوێتە گۆڕێ . ھالی ئووک لە سەر ئەو باوەڕە بوو کە سێکولاریزم وەک ڕەوتێکی دژە مەسیحییەت نایەتە کایەوە ، بەڵکوو سەربەخۆ دەبێ و سێکولاریزم تەنیا دەپژێتەسەر ئەوە کە تاقەڕێگای ڕوون سێکولارە.زانیارییەکانی سێکولار بە شێوەیەکی ڕوون دەو ژیانەدا بەرچاودەکەون و دەتوانن ھەر دەو ژیانەشدا تاقی بکرێنەوە .تا ئەو جێگایە کە چەمکی سێکولاریزم دە بواری جۆراوجۆردا کەلکی لێوەردەگیرێ ، مانای ڕوونی یشی ھەر بە پێی گوێنی دەکارکردنی دەتوانێ جێواز بێ . فەلسەفەی سێکولاریزم لە سەر ئەو بناخەیە دانراوە کە ژیان بە لە بەرچاوگرتنی بایخەکان ماقووڵە و دونیاش بە کەلک وەرگرتن لە بەڵگە و مەنتیق و بێ کەلک وەرگرتن لە واتاکانی وەک خودا یان خوداکان و یان ھەر ھێزێکی تری لەسەرووی سروشت(مێتافیزیکی ) ، باشتر دەکرێ شرۆڤە بکرێ .دە حکومەتدا مانای سێکولاریزم ، نەبوونی ئاسەواری تیوەگلانی باوەڕگەلی دینی دە کار وباری حکومەتدا و لە پێشەوەبوونی مافی مرۆڤ لە پێش ھەموو بایخەکانی بە زەین داھاتووی ھەر دەستە وتاقمێکی دیکە یە .لە ڕوانگەی کۆمەڵناسانەوە، سێکولاریزم بە ھەر ھەلومەرجێک دەگوترێ کە تێیدا ،کۆمەڵگا بایخەکانی مەزھەبی کەمتر ئاوێتەی ھەڵوێستەکانی بکا ویان ئەوبایخانە، کەمتر ببنە ھۆی وەدیھێنانی دووبەرکی وئاژاوە یان بەگژیەکداچوون.وشەی سێکولاریزم دە زمانی لاتینی دا بە مانای ( ئەوڕۆیی )،( دونیایی )، ( دونیایانە ) و بە پێچەوانەی ( دینی ) یان ( ڕووحانی ) یە . ئەوڕۆ کاتێک لە سێکولاریزم وەک یەک ڕاھێنان (دوکتورەین ) دەدوێن ، مەبەست لە ھەر فەلسەفەیەکە ، کە ئەخلاقی بێ ھیچ پەیوەندێک بە دوگماتیسم و دەمارگرژی دینی بنیات دەنێ و بەدوای پێشوەخستن وگەشەپێدانی زانستگەل و فەنگەلی مرۆڤایەتیەوە دەبێ . سێکولاریزم ئەگەر چی لە زۆر وڵاتان زیاتر ناوەڕۆکی سیاسی ھەیە و لە جیاتی مۆرکێکی سیاسی کەلکی لێوەردەگیرێ بەڵام لە بنەڕەتڕا مانای( زانست ناسانە )ی ھەیە ھەر بۆیەشە دە زۆربەی نووسراوەکان لە سەر ئەو چەمکە بە ئەوڕۆیی و دونیایی لێکدەدرێتەوە . بێڕنارد لووئیس مانای سێکولاریزم ئاوا لێکدەداتەوە : وشەی سێکولاریزم لەدەستپێکەوە دە نێوەڕاستی سەدەی نۆزدە دە زمانی ئینگلیسی دا دەکارکراوە ، و ئەغڵەب ھەڵگری ناوەڕۆکێکی ئیدۆئۆلۆژیکی بووە . دەھەووەڵین جاری کەلک لێوەرگرتنی باسی وەک شێوە ڕاھینانێک کراوە کە بە پێی ئەو دەبێ لە سەر بنەمای لە بەر چاوگرتنی ئەخلاقێک بێ کە پەیوەندی بە ڕزگاری دونیایی مرۆڤایەتی یەوە بێ ، و لەبەرچاوگرتنی ھێزی مێتافیزیکی و ژیانی دوای مردن دەبێ وەلابنرێ . پاشان سێکولاریزم یان بە مانای بەرینتر دەکارکرد و پێکھاتەگەلی گشتی ، بە تایبەت ڕاھێنانی گشتی دەبێ سێکولار بێ نەک دینی . ئەوڕۆ ئەوەیان ئەغڵەب وێڕای ( جیایی ) پێکھاتەکانی دینی و دەوڵەتی دەکار دەکرێ ، کە تاڕادەیەک بەرابەرە دەگەڵ وشەی فەرانسەییەکەی laicisme (لائیسیتە ) کە ڕێی دە زمانەکانی دیکەش کەوتووە بەڵام ھێشتا دە ئینگلیسی دا دەکار ناکرێ . دەپەیوەندی دەگەڵ دەوڵەتدا ،ئەوڕۆ زۆربەی دەوڵەتە گرینگەکانی دونیایە سێکورلاریزم و دیموکڕاسی یان سەلماندووە . ئاکامی بەکردەوەی سێکولاریزم ،جیایی کلیسا و دەوڵەتە _ دەڕاستیدا ئەو ئاکامە بە چەشنێک وەبیرھێنەری سێکولاریزاسیونە کە ئەغڵەب ئەو جووتە بە یەک چەمک دادەنێن ، و ئەغڵەب لە جیاتی (سێکولاریزاسیۆن ) لە جیایی کلیسا لە دەوڵەت دەدوێن . بەڵام دەبێ لەبەرچاوی بگرین کە سێکولاریزاسیۆن ڕەوتێکە چەند لایەنە کە دە ناخی کۆمەڵگا دا ڕوودەدا ، دە حاڵێکدا جیایی دین و دەوڵەت لێکدانەوەی بواری سیاسی ئەو ڕەوتەیە . جیایی دین و دەوڵەت دە ماوەی سێکولاریزاسیۆندا بەو مانایەیە کە پێکھاتەکانی تایبەت بە سیاسی _کە بەڕادەی جۆراوجۆر لە ژێر چاوەدێری دەوڵەتدان _ لە ژێر دەستەڵاتی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆی دین ڕزگار دەبن . ئەوە بەو مانایە نییە کە دوای سێکولاریزاسیۆن پێکھاتەکانی دینی ئیدی ناتوانن لە مەڕ کار وباری گشتی و سیاسی بدوێن ، بەڵکوو بەو مانایەیە کە بیر وبۆچوونی پێکھاتەکانی دینی نابێ بە سەر کۆماڵگادا زاڵ بن وبەڕێوەبەرایەتی وەستۆبگرن ، و یان نەکرێتە سەرچاوەی داڕشتنی سیاسەتە گشتییەکان بۆ بەڕێوەبەری کۆمەڵگا . بە کردەوە ،دەوڵەت دەبێ تا ئەو جێگایەی کە دەکرێ و دەلوێ لە ڕاست بیر و باوەڕی دینە جێوازەکانی کۆمەڵگا بێ لایەن بێ ،واتە نە بەرھەڵسەتکاریان بێ و نە بەڕیوەبەر و لایەنگری وێستەکانیان . سێکولاریزم ئەغڵەب لە ژێر تیشکی چاخی ڕووناکبیری لە ئوروپا دا دێتە گۆڕێ کە ئاسەواری سەرەکی بە سەر کۆمەڵگای ڕۆژئاواوە بووە . جیایی دین لە سیاسەت لە ئەمریکا و لائیسیتە لە فەڕانسە بە چەشنێکی بەرین لە سەر بنەمای سێکولاریزم داڕێژراون . ھەڵبەت بیرۆکەی جیایی دین و دەوڵەت لە ڕۆژھەڵات یش لە ھیند لە دەورانی زۆر زووەوە ڕیشەی داکوتاوە . دەوڵەتی نوێی ھیند یش لە سەر بنەمای بایخەکانی سێکولاریزم سازکراوە وتاڕادەیەکی یش دەو بوارەدا سەرکەوتوو بووە . بە باوەڕی سێکولاریستەکان باشترە سیاسەتوانان بۆ ھەڵوێست گرتن لە جیاتی بەڵگەی مەزھەبی لە بەڵگەگەلی سیکولار کەلک وەرگرن ، ھەر بۆیەشە دە ھەڵوێستەکانی سیاسی بە مەبەستی چارەسەری ئاستەنگەکانی وەک لەبەر بردنی منداڵ (کورتاژ )، لێکۆڵینەوە لە مەڕ سلولی چاوگە ، و فێرکردن و ڕاھێنان و ئامۆژگاری سێکس ، ڕێکخراوە سێکولارەکانی وەک Center for Inquiryلە ئەمریکا زۆر پێداگری لە سەردەکا . تا ئەو جێگایەی دەگەڕێتەوە سەر لائیسیتە، دروشمی کۆماری فەرانسە لە دوای پەسەندکردنی قانوونی جیایی دین لە سیاسەت دە ساڵی ١٩٠٥ دا لە سەر ناقووسی یەک کلیسا لە ئایس لە ھەرێمی ( وار ) نووسراوە . ئەوتۆ نووسراوەیەک زۆر دەگمەنن و ئەو نووسراوەیە دە جێژنی ساڵوەگەڕی دوسەت ساڵەی شۆڕشی فەڕانسە دە ساڵێ ١٩٨٩ دا نوێژەن کرایەوە . دە زمانی فەڕانسەیی و ھێندێکی دی لە زمانەکانی ڕوومی و ئیتالیایی دا ( laticia ) یان ( laicismo) وەک ھەمبەری سێکولاریزم ھاتووە و بە مانای تێوەنەگلانی دین دە کار وباری دەوڵەتی و سیاسەت ویان بە پێچەوانەوە واتە تێوەنەگلانی دەوڵەت دەکار وباری پێکھاتەکانی دینی . ئەگەر چی وا دەردەکەوێ کە ھیچ وشەیەک دە زمانی ئینگلیسی دا ناتوانی مانای ڕاستەقینەی laicite ی کە لە وشەی یۆنانی λαϊκόςیەوە ھاتووە وبە مانای سێکولارە بگەیێنێ . لە نێوان لائیسیتە و سێکولاریزم جێوازی ھەیە و لائیسیتە یەک بیرۆکەی سیاسی یە کە بە پێی ئەو دین لە سیاسەت جوێ یە و ئەو بیرۆکەیە بە مەبەستی بەرینکردنی ئازادی یەکانی دینی پێشنیار کراوە ، دەحاڵێکدا سێکولاریزم بە مەبەستی سڕینەوەی ئیمان دینی لە ڕەوتی ڕۆژانەی ژیانی جەماوەر پێشنیارکراوە ، لە سەروەشڕا جاری وایە چەمکی سێکولاریزم و سێکولاریتە بە مانای لائیسیتە دەکار دەکرێ . کەسێکی باوەڕمەندە بە لائیسیتە بە لائیک دەناسرێ . لایەنگرانی مەکتەبی لائیسیتە لە سەر ئەوباوەڕەن کە ئەو چەمکە بە مانای ڕزگاری دینە و کە وابوو چالاکی یەکانی دینی دەبێ دە چوارچێوەی قانوون دا وەک ھەموو چالاکی یەکانی دیکەی کۆمەڵگا خۆ بنوێنێ و شتێک نییە لە سەرووی قانوونەوە بێ . دەوڵەت لە ڕاست بۆچوونەکانی مەزھەبی دا ھیچ چەشنە ھەڵوێستێک ناگرێ و تاکەکانی مەزھەبی یش ھەر وەک باقی دانیشتوانی کۆمەڵگا سەیر دەکا . ڕەخنەگران بە تایبەت شێوەی تورکی لائیسیتە و بەرھەڵستکاری دەگەڵ چارشێو و سەرپێچی ژنان (حیجاب ) لە فەڕانسەی وەک بەڵگە دێننەوە کە ئەو ئیدۆئۆلۆژی یە دژی مەزھەبە و بە کردەوە ئازادی یەکانی دینی بەرتەسک دەکاتەوە (کەمدەکاتەوە ) . دەکتێبی سێکولاریزمی ئینگلیسی داکە ھالی ئووک ساڵی ١٨٩٦ نووسیوێتی تا جێیەکی پەیوەندی بە ئەخلاقی سێکولارەوە ھەیە دەڵێ : سێکولاریزم شێوە و قانوونێکی ژیانە کە لە سەر بنەمای ئینسان بە واتای وشە بنیات نراوە و بە گشتی بۆ ئەو کەسانەیە کە باوەڕی مەزھەبی و خوڕافی یان بە ناتەواو یان بە جێی مەتمانە نەبوون ویان بۆ باوەڕ پێکردن نابن زانیوە .و چوار خاڵی لە خۆی گرتووە کە بریتین لە : ١- باشبوونی چۆنیەتی ژیانی ئینسان لە بواری ئابووری یەوە. ٢- زانست تەنیا کەرەسەیەکە کە ئینسان بۆ ڕزگاری دەستی وێڕادەگا. ٣- ئەوەیکە بەرژەوەندی دەچاکە کردن دایە ،جا چ دونیایەکی دی دەکار دابێ یان نەبێ. ٤- چاکەدەو دونیایەدا چاکە و ئاکامی درێژەی ئەوچاکەش ھەر بەرژەوەندی یە. سەرچاوەکان[دەستکاری] ویکیپیدیای سویدی

<urn:uuid:4cc33078-729f-4a35-b79c-d00b7f6115fc>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8E%DA%A9%DB%86%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85

2016-08-31T07:54:24Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471983580563.99/warc/CC-MAIN-20160823201940-00033-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9807288646697998, "sdh_Arab_score": 0.011791731230914593}

دیکتاتۆریی پرۆلیتاریا دیکتاتۆری پڕۆلیتاریا یان دیکتاتۆری کرێکاری زاراوەیەکی سیاسییە یەکەمجار لەساڵی ١٨٧٥ لەکتێبی ڕەخنەگرتن لە سیستەمی گۆتا لەلایەن کارل مارکس وترا ، مارکسیزم که ئاڵای هزر و پراکتیکی پڕۆلیتاریایه ، لهوه شهرم ناکات یان ناترسێت دهوڵهتی سۆسیالیستی کرێکاران وهک دهوڵهتی دیکتاتۆرییهتی کرێکاران ناوبهێنێت . نهک ههر ئهوه بهڵکو چ مارکس خۆی و چ لێنین و ڕابەرەکانی کۆمۆنیزم دوای مارکس زۆرتر ناوی دیکتاتۆری پڕۆلیتاریایان ههڵبژارد ، مەبەست زۆرتر لەو دیکتاتۆرییەتە ئەوەی که دهوڵهتی سۆسیالیستی ، دیموکراسییه بۆ پڕۆلیتاریا وهک چینێکی کۆمهڵایهتی و بۆ سەرمایەدرانیش دیکتاتۆرییه ، بهمانا دهسهڵاتی سیاسی پڕۆلیتاریا لهئاستی چینی کرێکاردا دیموکراسییهو له ئاستی سەرمایەدارانیش دیکتاتۆرییه ، هاوکاتیش ئەو تیۆرەی دیکتاتۆریەتی پڕۆلیتاریایە لە لیبرالیزم وە دیموکراسیەت دوورە بەوەی هەڵبژاردن ناکرێت و تەنیا دەسەڵات بۆ حیزبی کۆمۆنیستەکان دەبێت ئەمەش وەک ڕژێمی تاک حیزبی یە بەڵام بۆ حیزبە کۆمۆنیستەکان ئەمەش لە وڵاتانی وەک یەکێتیی سۆڤیەت و چین و کووبا و لاوس و کۆریای باکوور هیتر بەدی دەکرێت. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:dac7a02b-d742-459f-a17f-d2c1321bb8d3>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%DB%86%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7

2016-08-29T12:55:06Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982957972.74/warc/CC-MAIN-20160823200917-00243-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9717056751251221, "sdh_Arab_score": 0.02451680600643158}

ئەپاچی ئەپاچی (بە ئینگلیزی Apache) نیشتەجێبوونیان[دەستکاری] ناوی خێڵێکی بەناوبانگی ھیندییە ڕەسەنەکانی ئەمریکایە، کە ھەر لە ڕۆژئاوای ئەمەریکاش زیادیان کردووە و تەشەنەیان کردووە. ناوی ئەپاچی لە وشەی یوما Yuma ھاتووە کەواتای جەنگاوەر men-fighting دەگەیەنێت، ھەروەھا سەرچاوەی لە وشەی زونی Zuni وەرگرتووە کە واتای دوژمن دەبەخشێت. لەسەرەتادا ساڵانی ١٥٤٠ و دواتر لە کۆرنادۆ لە ڕۆژھەڵاتی نیومەکسیکۆ ئەژیان، کە زیادیان کرد لە ساڵی ١٦٠٠ گەیشتنە ئەریزۆنا. دەسەڵات و شەڕ[دەستکاری] ئەم خێڵە زۆر شەڕانی و دڕندەبوون بەرامبەر خێڵ و خەڵکانی دەورووپشتیان، شەڕ و پێکدادان وەک ئارەزوویەکی دڵخۆشکەرەیان وابووە. زۆرجار سەرکەوتنیشیان لەشەڕەکاندا زیاتر ھانی خۆ بە زل زانین و قارەمانێتی دەرخستنیانی داوە، قەت لەگەڵ خێڵ و ڕەچەڵەکەکانی تردا یەک نەبوون، ھەمیشە سەربەگۆبەندبوون و ئاشتییان تێکداوە. لە ئەمەریکای باکوور دا ئەپاچییەکان تاکە خێڵی ھیندی بوون کە سەربەستانە دەجەنگان وە تام و لەزەتیان لە پێکدادان لەلا خۆش بێت. لەگەڵ ئەو شەڕەنگێزیی و ناوبانگە بێ فەڕەیان زۆر دڵسۆز و ئاکارپەسەند بوون بەرامبەر ھاوڕێیەتی و جێی متمانەو باوەڕبوون. ھەتا ئەمڕۆ ئەم خێڵھشەڕخواز و کۆڵنەدەرە، پەرۆشن بۆ بەئەنجام گەیاندنی ئەو کردەوە ڕەسەنانەی کە خێڵەکەیانی پێ جیادەکرایەوە، بگرە پیاوە دلێرەکانیان لە ھەوڵ و کۆششی ئەوەدان کە ئەم دیاردەیە لەناویاندا بە نەگۆڕی بمێنێتەوە. چەندین کۆمەڵ و خێزانیان لێ جیابۆوە کە ھەندێکیان لە خوارووی کۆلۆڕادۆ، تەکساس و ھەندێکیشیان لە ئەریزۆنا نیشتەجێن.

<urn:uuid:b0fc0bfb-0701-4391-af4e-55e885093bf8>

CC-MAIN-2016-36

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%BE%D8%A7%DA%86%DB%8C

2016-08-29T18:00:35Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-36/segments/1471982290497.47/warc/CC-MAIN-20160823195810-00176-ip-10-153-172-175.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9960682392120361}

مێژووی زانست زانست پەیکەرێکە پێکھاتوو لە زانین سەبارەت بە جیھانی سروشتی کە لەلایەن کۆمەڵەیەکی جیھانی لە لێکۆڵەرانی کەڵکوەرگر لە پێڕەوی زانستی، کە پێداگرە لەسەر ڕوانین، ڕاڤە و پێشبینیی جیھانی ڕاستەقینە لەڕێگەی تاقیکردنەوەوە، بەرھەمھاتووە. شۆپاندنی چاوگەکانی زانستی نوێ بەھۆی زۆر دەقی گرنگەوە کە لە جیھانی کۆنەوە ماون گەنگازە. وشەی زانستیار (scientist) تاڕادەیەک تازەیە - یەکەمجار لە سەدەی نۆزدەھەمدا بەکارھێنرا - و لە دەقە کۆنەکاندا وەبەرچاوناکەوێت. پێشتر تۆژەرانی سروشت بە خۆیانیان دەوت فەیلەسووفی سروشتی. ئەگەرچی تۆژینەوەی ئەزموونیی جیھانی سروشتی لە سەردەمانی کۆنەوە شرۆڤەکراوە (بۆ نموونە، لەلایەن تالیس، ئەرەستوو و دیترانەوە) و لە سەدەکانی ناوینیشەوە پێڕەوی زانستی بەکارگیراوە (بۆ نموونە، لەلایەن ئیبن ئەلھەیسەم، ئەبوو ڕەیحانی بیروونی و ڕاجر بەیکنەوە)، بەڵام ھەڵھاتنی خۆری زانستی نوێ دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی نوێ، لە درێژەی ئەو شتەی کە پێی دەڵێن شۆڕشی زانستی، کە لە سەدەکانی ١٦و ١٧ لە ئەورووپادا ڕوویدا. پێڕەوی زانستی بناخەی زانستی نوێیە و ھەندێک کەسان - بەتایبەت فەیلەسوووفانی زانست و زانستیاران - تۆژینەوەگەلێک کە پێشتر بۆ سروشت کراوە بە پێش-زانستی ناودەبەن.

<urn:uuid:4045c4f6-4c86-4476-ba69-b905f9066278>

CC-MAIN-2016-40

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA

2016-09-30T10:06:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738662159.54/warc/CC-MAIN-20160924173742-00066-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9964216351509094}

سێشەممە /16خاکهلێوه 2711/کوردی • 2011/04/05زایینی • ژمارەی • 648ساڵی 12 • 30الپەڕە 4 » مافى هاواڵتیبوون و گهشهپێدانى واڵت… هاواڵتیبوون یهکێکه لهو چهمک ه سهرهکى و گرنگانهى که دهوڵهتانى نوێ و هاوچهرخ کارى لهسهردهکهن و بهیهکێک لهو بنهما بنهرهتیانهى دهستوور دادهنرێت… کۆبوونەوەکانی نێوان… ڕۆژنامەی جەماوەری کوردستان هەفتەنامەیەکی سیاسییە حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان دەریدەکات www.jamawarnews.com 5 » بوختانکردنو چاندنی له نێوان ئێمهدا … بوختانکردن یهکێکه لهو دیارده ناشیرینانهی که له ههموو جیهاندا به شێوازی جۆراوجۆر بهرباڵوهو بوونی ههیهو سااڵنه به هۆی ئهم گرفتهوه کهسانێکی… الوانى کوردستان پێویستیان… لهگهڵ دهست پێکرنى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و ن��اڕهزای��ی��هک��ان��ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان بۆ نههێشتنى کهم… »7-6 ڕۆڵى ڕێکخراوهکانى کۆمهڵى مهدهنى ههمیشه دیارو بهرچاوه ،بۆیه له زۆربهى زۆرى کێشهکانى نێو کۆمهڵگادا ئهو ڕێکخراوانه دهبنه چ��اوگ بۆ چارهسهرکردنیان ،پاش ئهوهى لهچهند ساڵى ڕابردو… »8 بهرشلۆن ه جیاوازى خاڵهکانى… لە یەکێکی دیکەی یارییەکانی گەڕی ٣١ی پریمیێر ئینگلیزییدا لیگی هەردوو یانەی وێست برۆمیچ ئەلبیۆن و … »11 28ساڵهی دامهزراندنی بزوتنەوەی خوێندکاران و ڕیکخراوی الوانی کوردستان پیرۆز کرا تاڵهبانی :له گهڵ پارتى رێکهوتوین چاکسازییهکهى خۆمان جێبهجێ بکهین بهڕێزجهالل تاڵهبانى رایگهیاند؛ ئێمه خۆمان ههڵگرى دروشمى چاکسازین و خۆمان خاوهنى ئهو ههنگاوهین و ههر خۆشمان جێبهجێى دهکهین. بەڕێز ج��ەالل تاڵهبانى سکرتێرى گشتى یهکێتى نیشتمانى کوردستان لهمیانى کۆبوونهوهیهکى کادرهکانى یهکێتى له شارى سلێمانى ئاماژهى ب �ه رووداوهک���ان���ى ئ��هم دوای��ی �هى پ��ارێ��زگ��اى سلێمانى ک����ردووه و تهئکیدیشى کردۆتهوه؛ ئێمه خۆمان ههڵگرى دروش��م��ى چاکسازین و خۆمان خاوهنى ئهو ههنگاوهین و ههر خۆشمان چاکسازى جێبهجێ دهکهین2» . کۆبونهوهى کۆمیتهى ناوهندى (حسدک) کاتژمێر 10ى سهرلهبهیانى 2011/4/3 کۆمیتهى ناوهندى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان لهشارى سلێمانى ب ه سهرپهرشتى ههڤاڵ محهمهد حاجى مهحمود سکرتێرى گشتى (حسدک) کۆبووهوه. سهرهتاى کۆبونهوهک ه ب ه ساتێک وهستان بۆ ڕێزگرتن ل ه شههیدانى حزب و گهل دهستى پێکرد پاشان ههڤاڵ محهمهد حاجى مهحمود تیشکى خست ه سهر ڕهوش��ى سیاسى ئ�هم��رۆى کوردستان و ئاڵوگۆ ێ و گۆڕانکاریهکانى جیهان و ناوچهک ه ب ه تایبهت گۆڕانکاریهکانى ڕۆژه��هاڵت��ى ن��اوهراس��ت کهکۆمهڵێک ئهجهنداى نوێى لهگهڵ خۆیدا هێنا ,ک��ۆم��ی��ت�هى ن���اوهن���دى س��هب��ارهت بهوگۆرانکاریان ه بهوردى تاوتوێى کردو بیروراى لهبارهیهوه گۆرییهوهو هێڵى نوێى کارکردنى دیاریکرد . دواتر وهک ههمیش ه باس ل ه ههوڵهکانى حزبى سۆسیالست دیموکراتى کوردستان کرا بۆ هێورکردنهوهى ئاشتى و پێکهوه ژی��ان وپاراستنى ئهزموونى ئهمڕۆ که بهرههمى خوێنى شههیدان و خهبات وتێکۆشانى ش��ۆڕش� ه ی �هک ل� ه دواى یهکهکانى خهڵکى کوردستانه. لهکۆبونهوهکهدا ئاماژه ب ه رهوشى ئێستاى خۆپیشاندهران کرا ک ه داوا و داخوازى و ههوڵهکان بۆ چاکسازى ل ه کوردستان دوایهکى ڕهوای � ه و پێویست ه ههموان پهرلهمانى کوردستان کۆبوهوه دواى ئ���هوهى ب�هه��ۆى دروستبوونى دهنگهدهنگ لهناو هۆلى پهرلهمان، ک��ۆب��وون��هوهک��هى دوێ��ن��ێ ل �هالی �هن سهرۆکایهتى پهرلهمانى کوردستان دواخ��را ،پاش دواخستنى بۆماوهیهک دهستى پێکردهوه. لهبارهى ئامادهنهبوونى فراکسیۆنهکانى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ج��ێ��گ��رى س��هرۆک��ى فراکسیۆنى کوردستانى دلشاد شههاب ل ه لێدوانێکدا بۆ ئاژانسى ههواڵى پهیامنێر وتی :ل ه سهرهتادا ئێم ه زۆر خۆشخاڵبووین ب ه ئامادهبوونى سهرجهم فراکسیۆنهکان لهناو هۆلى پهرلهمان, بۆ تاوتوێ کردنى ئ�هو پ��رۆژه یاسا گرنگانهى لهبهرنامهى کارى دانیشتنى دوێنێى پهرلهماندا ههبوو ,بهاڵم بههۆى ئ �هوهى بانگهێشتى ه��هردوو وهزی��رى ناوخۆو پێشمهرگ ه نهکراوه دهنگهدهنگ و پشێوى لهناو هۆلى پهرلهمان دروست بوو بۆی ه کۆبوونهوهک ه ب ه شێوهیهکى ئاسایى بهرێوهنهچوو. ه��هروهه��ا دل��ش��اد ش�هه��اب ئهوهشى دووپ��ات ک��ردهوه بهشێک لهو پرۆژه یاسایانهى لهبهرنامهى کارى دوێنێى پهرلهماندا هاتبوو ,پرۆژه یاساى خۆیان بوو ,زۆربهشیان پرۆژه یاساى گرنگ و ههنووکهیى بوون. سهبارهت ب ه بانگهێشتى ههردوو وهزیرى ناوخۆو پێشمهرگه ,شههاب رایگهیاند, هیچ شتێک ل ه ئارادا نی ه بۆ ئهوهى ئهم دوو وهزیره بانگهێشت نهکرێن ,تهنها ئهوهبوو لهبهرنامهى کارى دانیشتنى دوێ��ن��ێ��دا ن��هب��ووه ,ئهگینا ه���هردوو وهزیرهکهش ئامادهن بۆ ئهم بانگهێشته. شایهنى باس ه کاتژمێر 11دوێنێ پهرلهمانى کوردستان کۆبوونهوهى خۆى دهست پێکرد ,ل ه بهرنامهى کارى دانیشتنى پهرلهمان چهندین پرۆژه یاساى گرنگ ههبوو ل�هوان� ه :پ��رۆژه یاساى کارى رێکخراوه ناحکومیهکان و یاساى گرنگیدان ب ه گهنجان لهههرێمى کوردستان ,پ��رۆژه یاساى دهستهى نهزاههو یاساى قهدهغهکردنى رێکخستنى حزبى لهناو ریزهکانى پێشمهرگهو هێزهکانى ئاسایش ,ئهمان ه ههموو ئهو پ��رۆژه یاسایانهبوون کهبڕیاربوو ل ه کۆبوونهوهى پهرلهماندا گفتوگۆیان لهسهر بکرێت. مهال محهمهد نهسروڵاڵ ب ه فهرمانى دادوهر دهستگیرکراو ه لهڕونکردنهوهیهکدا بهڕێوهبهرایهتى ئاسایشى پارێزگاى سلێمانى رایدهگهیهنێت ک ه مهال محهمهد نهسروڵاڵ ب ه فهرمانى دادوهر لهالیهن ئاسایشى سلێمانییهوه دهستگیرکراوه. ئهمهش دهقى روونکردنهوهکهیه:ب ه ههموو الیهکى رادهگهیهنین ،ک ه م�هال محهمهد نهسروڵاڵ بهبڕیارى دادوهرى لێکۆڵینهوهو بهپێى م��اددهى 2ل ه یاساى ژم��اره 6ى ب �هرهن��گ��ارب��وون �هوهى ت��ی��رۆر ،بهتۆمهتى هاندانى خهڵکى بهمهبهستى جیهادکردن، فهرمانى دهستگیرکردنى ههبووه ،ئێستاش ل ه بهڕێوهبهرایهتیمان راگیراوه ب ه فهرمانى دادوهر ،بۆ لێکۆڵینهوه. سەرچاوەیک ڕایگەیاند که سەر لە ئێوارەی دوێ��ن��ی دوای لێکۆڵینەوەکان ن��اوب��راو ئازادکراوە. لهسلێمانى لیژنهیهک بۆ گهڕاندنهوهى موڵک و ماڵى گشتى پێکهێندرا بهمهبهستى جێبهجێکردنى فهرمانى ئ�هن��ج��ووم�هن��ى وهزی���ران���ى ه �هرێ��م بۆ گهڕاندنهوهى موڵک و ماڵى گشتی ،ب ه فهرمانى پارێزگارى سلێمانى لیژنهیهک بهسهرۆکایهتى دادوهرێ��ک��ى دادگ��اى تێههڵچوونهوه و چوار بهڕێوهبهرایهتى شارهک ه پێکهێندرا. ل��هم��ب��ارهی��هوه ب��هرپ��رس��ى لیژنهى گهڕاندنهوهى موڵکى گشتى بۆ حکومهت لهپارێزگاى سلێمانى توانا عهلی وتی: بهفهرمانى ئهنجوومهنى وهزی��ران��ى ههرێمى کوردستان گشت وهزارهت و فهرمانگ ه حکومییهکان دهبێت تۆمارى زانیاریى لهسهر سهرجهم موڵک و ماڵى گواستراوهو نهگواستراوهى حکومى و دهزگا خزمهتگوزارییهکان ک ه دهستیان بهسهرداگیراوه یان بهنایاسایى بهکار دهبرێن بهدهستهوه بدهن ،جا لهالیهن ههر کهس و الیهنێک بێت ،بهحزب و رێکخراوهکانیشهوه. وتیشی :بهپێى فهرمانهک ه دهبێت لهماوهیهکى کورتدا زانیارییهکان بۆ وهزارهتى دارایى و ئابوورى و خانووبهرهى میرى رهوان ه بکرێن2» . پێکهوه بهردهوامبین بۆچارهسهرکردنى کێشهکان ,کۆبهنهوه نیگهرانى خۆى دهرب���رى ل��هب��ارهى روداوهک���ان���ى ئهم دواییهى کوردستان و هاوخهمى خۆى بۆکهسوکارى شههیدان و بریندارهکان دهربرى و ئومێدى خواست بهشێوهیهکى ئاشتیان ه و دورلهتوندووتیژى کێشهکان چ��ارهس �هرب��ک��رێ��ن و ج �هخ��ت لهسهر بیروباوهرى نهگۆرى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان ل�هوب��ارهی�هوه کرایهوه ,چونک ه کوردستان ههرێمێکى دیموکراتى و پهرلهمانیی ه و پێویسته بگهڕێینهوه بۆ سندوقهکانى دهنگدان بۆ پێشکهوتن و ممارس ه کردنى زیاترى دهسهاڵتى دیموکراتى ل ه کوردستان »2 سەرۆکی هەرێمی کوردستان: ئهوهى تهقهى کردووهو ئهوهى خهڵکى هاندابێت بۆ ئهنجامدانى توندوتیژی ،ههر دووکیان ل ه رووى یاساییهو ه وهک یهکن ڕۆژى 4-3بهڕێزمهسعود بارزانى سهرۆکى ههرێمى کوردستان ل ه سهاڵحهدین لهگهڵ د.بهرههم ساڵح سهرۆکى ئهنجومهنى وهزی��ران و ئ��ازاد ب��هروارى جێگرى سهرۆکى ئهنجومهنى وهزیران و وهزیرهکاندا کۆبووهوه. ل���ه ک���ۆب���وون���هوهک���هدا وێ������ڕاى بهخێرهێنانى ئامادهبووان سهرۆکى ههرێم ،تیشکى خستهسهر رهوشى ئ��هم��ڕۆى ه �هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و داوای��ک��رد زۆر ب�ه راش��ک��اوان�ه ئ �هو رهوش��ه ههڵبسهنگێنرێت و دهستبهجێ ک��ار ب �ه بهرنامهى چاکسازى بکرێت و رایگهیاند :ل ه سهرهتاى پێکهێنانى ئهم کابینهیهدا ئاگادارى کردن که پێویسته ئهم رهوشهى ههرێم بێته چاککردن و چاکسازى پێویست ئهنجام بدرێت، ه�هر ئهوکات زۆرم��ان پێ خۆش بوو ههموو الیهنه سیاسییهکانى ب��راوه ب�هش��دارى ل�هو کابینهیهدا ب��ک �هن و ل���هو پ��ێ��ن��اوهش��دا زۆر ههوڵمان دا ،بهاڵم ههندێ الیهن بڕیارى ئهوهیان داب��وو که وهک ئۆپۆزسیۆن کارى خۆیان بکهن و ئێمهش رێزمان لهو بڕیارهى ئهوان گ��رت و هیواخوازیش بووین که ئهو ئۆپۆزسیۆنه ئۆپۆزسیۆنێکى بونیاتنهر بێت2»…. سهبارهت بهیادى رزگارکردنی عێراقیش، ئ��ام��اژهی ب����هوهدا ،ک � ه ئ��هو پشووه فهرمانی حکومهتی ناوهندییهو لهههرێمی کوردستانیش جێبهجێدهکرێت. ب ه زۆرینهی دهنگی ئهندامانی پهرلهمانی کوردستان ل ه دانیشتنی 2010/10/26دا، بڕیاردرا جهژنى سهرى ساڵى ئێزیدییان ک ه دهکهوێت ه یهکهم چوارشهممهى نیسانى ههموو ساڵێک ب ه تهقویمى ش��هرق��ی ،ببێت ه پ��ش��ووى رهس��م��ى سهرتاسهرى ههرێم ،ک ه جهژنهکانى (ج �هم��ای��ی)و ج �هژن��ى س���هرى ساڵى ئێزیدییانو جهژنى هاوینهو جهژنى (بهرۆژووبوون) لهخۆ دهگرێت.ههرلهم بارهیهوه ڕونکردنهوهیهک ل ه سهرۆکایهتى ئهنجومهنى وهزیرانهوه دهربارهى رۆژى جهژنى برا ئێزدییهکان باڵوکرایهوهو هاتووه . پهرلهمانى کوردستان بڕیارى دا که رۆژى چوارشهمم ه یهکهم رۆژى مانگى نیسانى شهرقى بکرێت ه پشووى رهسمى لهههرێمى کوردستان ،ئهو رۆژه دهکاته 2011/4/20بۆی ه پشووى رهسمییهک ه له 2011/4/20دهبێت نهوهک ل ه 2011/4/7 بۆی ه ئهم روونکردنهوهیهمان دا. رۆژانى 9و 20ى ئهم مانگ ه پشووی رهسمیی ه لهبهرئهوهی جهژنی ئێزدییان ئهمساڵ دهکهوێت ه رۆژى 20ئهم مانگهوهو دهکاته چوارشهممه ،ئهوا ئهو رۆژه دانراوه به پشوو ،ک ه بهپێى رۆژژمێرى شهرقی13 ، و 20ى مانگ ل ه ههر چوارشهممهیهکدا بێت ،جهژنی ئێزیدییهکانهو شهممهی داهاتووش بههۆى ی��ادى رزگارکردنی ع��ێ��راق�هوه ،بهههمان شێوه پشووى رهسمییه. ح��اج��ى ی��وس��ف جێگرى سکرتێرى ئهنجومهنی وهزیرانی ههرێم لهوبارهیهوه رایگهیاند :ه�هر بڕیارێک پهرلهمانی کوردستان دهریبکات ،حکومهتی ههرێم جێبهجێیدهکات. سهرۆکایهتى ئهنجومهنى وهزیران 2011/4/3 پارێزگارو سهرۆکى نوێى ئهنجومهنى پارێزگاى کهرکوک سوێندى یاساییان خوارد پاشنیوهڕۆى 4/3لهمهراسیمێکدا ل��هش��ارى ک��هرک��وک ک �هژم��ارهی �هک لهلێپرسراوانى بااڵى حکومى و حزبى ههرێمى کوردستان و نوێنهرى پێکهات ه جیاوازهکانى کهرکوک ئامادهیبوون، د.نهجمهدین کهریم وهک پارێزگارى نوێى کهرکوک و حهسهن تۆران وهک سهرۆکى نوێى ئهنجومهنى پارێزگاى کهرکوک سوێندى یاساییان خوارد. لهو چوارچێوهیهدا سهرهتا ههر یهک لهحهسهن ت��ۆران و د.نهجمهدین کهریم سوێندى یاساییان خ��واردو دووپاتیان ک��ردهوه بهبێ جیاوازیى کار بۆ خزمهتکردنى کهرکوک بکهن و ب �هوپ �هڕى بێالیهنى کارهکانیان جێبهجێ دهک �هن و کارهکانیشیان بهپێى ناوهرۆکى دهستورو یاساکانى عیراق بێت. دوات��ر لهوتهیهکیدا عهبدولڕهحمان م��س��ت�هف��ا پ���ارێ���زگ���ارى پ��ێ��ش��ووى ک��هرک��وک ئ��ام��اژهى ک��رد ب��ۆ ئهو گۆڕانکارییه ئیدارییهى لهکهرکوک کراوهو خۆشحاڵى خۆى لهبهرامبهر ئ��هو گۆڕانکارییانه ل�هدهس�هاڵت��ى پارێزگاکهدا خستهڕوو و رایگهیاند که لهماوهى ههشت ساڵى رابردووداو بهپێى ئهو دهسهاڵتهى ههیان بوو ه ههوڵیانداوه خزمهتى کهرکوکى پێ بکهن و هیواى سهرکهوتنیشى بۆ کارهکانى پارێزگارو سهرۆکى نوێى ئهنجومهنى پ��ارێ��زگ��اى ک�هرک��وک خواست2» . 2 سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 هەواڵ و ڕاپۆرت 4/4ساڵرۆژی دامەزراندنی هەر دوو ڕێکخراوی بزوتنەوەی خوێندکاران و رێکخراوی الوانی کوردستان پیرۆزکرا لهیادى 28ساڵهى دامهزراندنى ههردوو ڕێکخراوى بزوتنهوهى خوێندکارانى ک��وردس��ت��ان وڕێ��ک��خ��راوى الوان���ى کوردستان سهرلهبهیانى دوێنى 4/4 لهبارهگاى سکرتاریهت پێشوازى ل ه هەڤاڵ محهمهد حاجى محمود سکرتێرى گشتى حسدک ودوات���ر پێشوازیان کردلهژمارهیهک لهههڤااڵنى مهکتهب سیاسى وکۆمیتهى ناوهندى وبهر پرس وئهندامانى دهزگا جیاجیاکانى حزب وههریهکلهڕێکخراوهکانى» ڕێکخراوى ئازادى الوان کۆمهڵهى خوێندکارانى کوردستان -ڕێکخراوى هۆشیارى گهنجان هێزى پێشمهرگ ه ل ه ناوچ ه دابڕاوهکان زی���اددهک���رێ���ت و وت��هب��ێ��ژى ه��ێ��زى پێشمهرگهش رایدهگهیهنێت ،ل ه ئێستادا چهندین کۆبوونهوه لهگهڵ الیهنى عێراقى و ئهمریکى ئهنجام دهدرێ���ت بۆ ئهو مهبهسته. لیوا جهبار ی���اوهر ،وتهبێژى رهسمى وهزارهتى پێشمهرگهى ههرێمى کوردستان راگهیاند :دواى کشانهوهى هێزهکانمان له کهرکوک و دهوروبهری ،ل ه ئێستادا چهندین کۆبوونهوهمان لهگهڵ هێزهکانى ئهمریکا و سوپاى عێراق ئهنجامداوه بۆ زیادکردنى ژمارهى هێزهکانى پێشمهرگ ه لهو هێزه هاوبهشهی ک ه ل ه ناوچ ه داب��ڕاوهک��ان باڵوهیان پێکراوه بهمهبهستى پاراستنى ناوچهک ه ل ه ههڕهشهى تیرۆریستان. وتیشی :کۆبوونهوهکان لهگهڵ ههردوو الیهنى ئهمریکى و عێراقى بهردهوامن بۆ ههڵسهنگاندنى ڕهوشى ئهمنى ل ه ناوچه دابڕاوهکان و دواتریش بڕیاردان لهسهر ههر پرسێکى پهیوهست بهو ڕهوشهوه. وتهبێژى رهسمى وهزارهتى پێشمهرگهى ههرێمى ک��وردس��ت��ان ئاشکراشیکرد، سهرجهم ئهو هێزه هاوبهشان ه ک ه ل ه ناوچه دابڕاوهکان باڵوهیان پێکراوه لهوپهڕى ئامادهباشیدان بۆ بهرهنگاربوونهوهى ههر ئهگهرێکى نهخوازراو ل ه رۆژى 4/9له یادى رزگارکردنى عێراقدا. پاشماوەی الپەڕە 1 پ��اش��ان ب��اس ل�هک��اروب��ارهک��ان��ى لیژنهکانى ئامادهکارى کۆنگره کرا کهکارهکانیان بهسهرکهوتوى بهرهو کۆتا دهروات . لهکۆتایى ک��ۆب��ون�هوهک�هدا لهالیهن ئهندامانى کۆمیتهى ن��اوهن��دی�هوه ب ه وردى تیشک خرایه س �هر کار و ب�هرن��ام�هى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان و ههڵسهنگاندن بۆکارهکانى رابردووکرا و وهبۆداهاتوو رهوتى نوێى کارکردن دیارى کرا. کۆمیتهى ن��اوهن��دى بهسهرکهوتى کۆتایى به کارهکانى خۆى هێنا . کار بۆ زیادکردنى هێزهکانى پێشمهرگه له ناوچ ه دابڕاوهکان دهکرێت تاڵهبانی :له گهڵ … ئ��ام��اژهى ب��هوهش ک��ردووه ک ه ههر دوو الیهنى یهکێتى نیشتمانى و پارتى دیموکراتى کوردستان ل ه دوایین کۆبوونهوهیاندا بڕیاریان داوه چاکسازییهکهى خۆیان جێبهجێ بکهن. تاڵهبانى ک� ه ل�ه ک��ۆب��وون�هوهک�هدا س��هب��ارهت ب�ه خۆپێشاندانهکانى شارى سلێمانى و دهورب��هرى وتی؛ ئێمه تهنگاو نین بهوهى روودهدات و خۆپێشاندان مافێکى س��ادهى خهڵک ه بهو مهرجهى ئاسایشى گشتى تێکنهدات. ئاماژهى بهوهش کرد که ههمیش ه ب ه پۆلیس و هێزه پهیوهندیدارهکانیان وتووه؛ له بهرامبهر خۆپێشاندهران دان به خۆدا بگرن و ههڵنهچن و ب ه قانوون وهاڵمیان بدهنهوه. کۆتاى کۆبونهوهى … ح��زب��ى س��ۆس��ی��ال��س��ت دیموکرتى کوردستان وهک چ��ۆن ل �هراب��ردودا ههمیش ه تێکۆشاوهبۆداکۆکیکردنى ئ����ازادى و م��اف��ى رهواى خهڵکى ک��وردس��ت��ان ل�����هوروهوه خ��اوهن��ى مێژوهیهکى درهوشاوهى تێکۆشان و پێ سهروهری ه ,که بهخوێن و خهبات بهرگرى لهبون و پاراستنى کردوه ئێستاش جهخت ل �هس �هرب �هردهوام بونى دهکاتهوهلهپێناو پاراستنى پایهگرنگهکانى حوکمى خۆماڵى لهههرێمى کوردستاندا. لهتهوهرێکى ترى کۆبونهوهک ه باس له کهرکوک و ناوچ ه دابڕاوهکان کرا که پێویست ه ههموو ههوڵهکان بخرێت ه ێ بۆ پاراستنى هێمنى و ئارامى گ ه ش��ارى کهرکوک و ڕۆح��ى برایهتى وپێکهوه ژی��ان ل�هو ش��ارهدا بههێز بکرێت. دوات��ر باس له کۆنگرهى شهشهمى ح��زب��ى سۆسیالست دی��م��وک��رات��ى کوردستان کرا بۆ گیانى نوێبونهوه و پ��ێ��ش��ک�هوت��ن��ى زی���ات���رى ح��زب ک � ه ههمیشه ح��زب��ى سۆسیالست دیموکراتى کوردستان باوهڕى به نوێ بونهوه ههیه بۆ ئهوهى لهگهڵ ههر گۆرانکارى و ههلو مهرجێکى نوێدا بگونجێ . سهرۆکی ههرێم لهگهڵ … سهرۆ��ی ههرێم وتی :ئهم رهوشهى ک ه ئهمڕۆ هاتووهت ه پێش دهکرێت ب ه دوو جۆر وهسفى بکهین ،یهکهمیان داواکارى خهڵکه ،ئهویتریان داواکارى حزبه ئۆپۆزسیۆنهکانه ک ه دهبێت ههردووکیان له یهکتر جیا بکهینهوه. وتیشی :س �هب��ارهت ب�ه یهکهمیان داواکارییهکى سروشتین و پێویست ه حکومهت کار بۆ جێبهجێکردنیان بکات ،سهبارهت به دووهمیان ئهم ه داواک���ارى حزب ه ئۆپۆزسیۆنهکان ه که دهیانهوهێ ل ه رێگهى داواک��ارى خهڵکهوه ههندێ ئهجێنداى خۆیان بسهپێنن ک ه لهمهدا حکومهت ب ه هیچ شێوهیهک نابێ بچێت ه ژێرباریانهوه. ئهگهر ئهو الیهنانه ب ه راست دهیانهوێ چاکسازى ئهنجام ب��درێ پێویست ه لهگهڵ دهسهاڵت دانیشن و پێکهوه ئهو چاکسازیی ه ئهنجام بدهن .ئهو دهسهاڵته ب ه کودهتا نههاتۆت ه سهر حوکم ،بهڵکو به ههڵبژاردن و ب ه دهنگى زۆرب �هى خهڵکى کوردستان ه��ات��ووهت��هس��هر ح��وک��م و ن��اک��رێ موقایهسهیهکى ههڵه بکرێ و ئهم وهزعهى کوردستان ب ه چهند واڵتێکى عهرهبییهوه بهراورد بکرێ. روون��ی��ش��ی��ک��ردهوه ک � ه ب � ه داخ��هوه ئێستا خهریکه فهرههنگێکى سهیر ل ه کوردستان دروس��ت دهبێت ک ه نابێت ئۆپۆزسیۆن ئهگهر ههڵهشى کرد موحاسهب ه بکرێت ،بهاڵم ئهو موحاسهبهی ه سهبارهت ب ه دهسهاڵت رهوایه ،ئایا ل ه ههموو دنیا دیوتان ه خۆپیشاندهر پۆلیس بکوژێت؟. له بهشێکی ت��ری کۆبوونهوهکهدا سهرۆکی ههرێم رایگهیاند :راشکاوان ه ی�هک��ێ��ت��ى الوان�����ى دی��م��وک��رات��ىلهکوردستانى عێراق ڕێکخراوى قوتابیانى کوردستان ئایندهى خوێندکاروالوانى کوردستان یهکێتى خوێندکاروالوانى پارێزگارانىکوردستان -نوێنهرى حسدک ل ه نهمسا لهسهر جهمى ئهوسهردانانهدا میوانان پیرۆزباى خۆیانئاراستهى بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستان وڕێکخراوى الوانى کوردستان کرد. لەو سەردانانەدا وێڕای پیرۆزکردنی ساڵیادەکە ه��ی��واى ب��هردهوام��ى و سهرکهوتنیان بۆ خواستن. بهزمانى کوردى داواى چاککردنى کارهباى کهرکوک دهکرێت دواى ئهوهى لهگهڵ دهستبهکاربوونى وهک پهرلهمانتارێک و نوێنهرێکى کوتلهى هاوپهیمانیى کوردستان رهزامهندیى سهرۆکایهتى پهرلهمانى عیراقى بهدهستهێناوه کهبهکوردیى لهکۆبونهوهکانى پهرلهماندا قسه ب��ک��ات ،ڕۆژى 4-3د.س���ی���روان ئ �هح��م �هد پ �هرل �هم��ان��ت��ار ل �هس �هر کوتلهى هاوپهیمانیى کوردستان لهئهنجومهنى نوێنهران ،بهزمانى کوردیى قسهى خۆى کرد. لهو بارهیهوه مهال سیروان راگهیاند: لهکۆبوونهوهکهدا بهزمانى کوردیى ق��س�هى خ��ۆم ک���ردو قسهکانیشم لهالیهن وهرگێڕهوه کراوه بهعهرهبى بۆ ئهوهى ههموو پهرلهمانتاران لێى تێ بگهن. د.س��ی��روان وتیشی :لهقسهکانمدا ب��اس��م ل �هک��ێ��ش �هى ک���ارهب���ا ک��رد لهکهرکوک و وتم لهکاتێکدا کهرکوک بهشارى زێڕى رهش ناسراوه کهچى لهشهوو رۆژێ��ک��دا 19-15سهعات ک��ارهب��اى دهب��ڕێ��ت و داوام کرد که ئ��اوێ لهو کێشهیهى کهرکوک بدرێتهوهو ههوڵى چارهسهرکردنى بدرێت. پێتان رادهگهیهنم ئهو بهرنامهیهى که دامانناوه ب ه خۆمان جێبهجێى دهکهین و قبوڵیش ناکهین کهس ب ه ناوى چاکسازییهوه ئیستغاللى ههندێ شت بۆ بهرژهوهندى خۆى بکات و ههر ههنگاوێکى چاکسازیش دهبێ ێ ل ه قهناعهتى حکومهتهوه ههڵقوڵ و ئۆپۆزسیۆنیش با واز لهو قسان ه ت ک ه گوایه ئهوهى دهکرێت ب ه بهێنێ هۆى فشارهکانیانه .ئێم ه ب ه فشار ک��ار ناکهین و فشاریش ل ه کهس قبوڵ ناکهین و خزمهتکردنى میللهتى خۆشمان به ئهرکێکى ههرهبهرزى خۆمان دهزانین .ئێمه ک ه سهرۆکایهتى ههرێمان قبوڵکرد بۆ ئهوه بوو ک ه ناو ماڵى کورد رێکبخهین و ئاسهوارى شهڕى ناوخۆ نههێڵین و پێگهیهکى ب�هرز بۆ میللهتهکهمان ل ه دهرهوه دروست بکهین و دامودهزگاکانى ههرێم بکهین ب ه دامهزراوهیى و ئامانجى ل ه مێژینهى گهلهکهمان بهێنینهدی ،من عاشقى پلهوپای ه نیم و شانازى ب ه پێشمهرگایهتى خۆم دهکهم و ههر وهک��و پێشمهرگ ه ئاساش خزمهتى گهلهکهم دهکهم و ل ه کهسیش قبو ڵ ناکهم ب ه زۆرى ئهجینداى خۆى ل ه سهرم فهرز بکات و کهسیش له من ئاسانتر نیی ه ،ئهگهر من و ئێوه ب ه ڕاى ئهو ژماره کهم ه کۆسپین ئهوا ه �هر سبهى دهچینه پهرلهمان و واز لهههموو شتێک دههێنین ،بهاڵم وهزعهک ه بهو شێوهی ه نیی ه ئهوان ه تینووى دهس �هاڵت��ن و دهیانهوێت خۆیان ب ه زۆر فهرز بکهن ،ئهگهر نا بابێن و بهشدارى ل ه ههڵبژاردنى پێش وهخت ه بکهن. وتیشی :به راى من دهبێت زۆر ب ه وریاییهوه ههڵسوکهوت لهگهڵ ئهو پێشهات ه بکهین و یاساش دهبێت ببێت بهسهروهرى ههموو الیهک و لهسهر ههموان جێبهجێ بکرێت، ئ���هوهى ت �هق �هى ک����ردووهو ئ��هوهى خهڵکى هاندابێت بۆ ئهنجامدانى توندوتیژی ،چونک ه ههر دووکیان ل ه رووى یاساییهوه وهک یهکن. لهمهر سهردانهکهى ئ�هم دواییهى سهرۆک وهزیرانى کۆمارى تورکیاش، سهرۆک بارزانى دووپاتیکردهوه ک ه ئهم سهردانه رووداوێ��ک��ى مێژوویى ێ بایهخ بوو بۆ ههردووالو تهئکیدى پ لهسهر ئهوه ک��ردهوه که پهیوهندى ههرێم لهگهڵ واڵتانى دهوروب���هردا چهنده باش بێت له قازانجى ههموو الیهک ه و روونیشیکردهوه ک ه تورکیا رۆڵ و پێگهى خۆى له ناوچهک ه و گشت جیهاندا ههی ه پێویسته پهره ب ه پهیوهندییهکانمان بدهین و شهخسیى س���هرۆک وهزی��ران��ى تورکیاشى ب ه شهخسێکى بوێر وهسفکرد. پاشان د.ب �هره �هم ساڵح سهرۆکى ئهنجومهنى وهزی��ران ئاماژهى بهو ههنگاوانه ک��رد ک� ه ت��ا ئێستا ل ه چوارچێوهى بهرنامه چاکسازییهکهى حکومهتى ه �هرێ��م ئ �هن��ج��ام��دراون و پ��اب �هن��دى حکومهتهکهشى ب ه پ��هی��ام��هک��هى س����هرۆک ب��ارزان��ى دووپاتکردهوه که ب ه بۆنهى جهژنى نهورۆزهوه رایگهیاندبوو ،ئاماژهى ب ه ههڵبژاردنى ئهنجومهنى پارێزگاکان کرد که بڕیاره رۆژى 9/10ى ئهمساڵ ئ�هن��ج��ام ب���درێ ،ئ �هم �ه س���هرهڕاى باسکردنى ی��اس��اى ه �هڵ��ب��ژاردن و ههموارکردنی. دواب������هدواى ئ �هم �ه ه���هر ی���هک ل ه وهزی��رهک��ان دیدوبۆچوونى خۆیان خ��س��ت��هڕوو س���هب���ارهت ب�� ه ک��ارو چاالکیهکانى وهزارهتهکانیان و ههروا سهبارهت ب ه رهوش��ى ئهم دواییهى ههرێم وهک ونبوونى داواکارییهکانى خ�هڵ��ک ب �ه ه��ۆى چ�هن��د الیهنێکى ئۆپۆزسیۆن و پهرهسهندنى دیاردهى ش �هه��ی��دک��ردن و ب��ری��ن��دارک��ردن��ى هێزهکانى ناوخۆو بهکارهێنانى منداڵ ل ه خۆپێشاندانهکان و باڵوکردنهوهى زانیارى نادروست دهربارهى بودجهى ههرێم و دروستکردنى ئیدارهیهک بۆ تهنگژهک ه و یهکخستنى دهزگاکانى چاودێرى دارایی. لهسلێمانى لیژنهیهک … توانا عهلى لهدرێژهى لێدوانێکیدا روونیکردهوه :ئهوهندهى لهناوهڕۆکى فهرمانهکهى ئهنجوومهنى وهزی��ران که بهسنوورى پارێزگاى سلێمانى و ئیدارهى گهرمیانهوهپهیوهسته، ئ����هوا ب��هف��هرم��ان��ى پ��ارێ��زگ��ارى سلێمانى لیژنهیهک بهسهرۆکایهتى دادوهرێکى دادگاى تێههڵچوونهوهى س��ل��ێ��م��ان��ى و ئ �هن��دام��ێ��ت��ى ه �هر ی���هک ل��ه ش���ارهوان���ى سلێمانی، خانووبهرهى میرى و بهڕێوهبهرایهتى تۆمارکردنى خانووبهرهى سلێمانى www.jamawarnews.com پهیامى ههڤاڵ محهمهد حاجى مهحمود بهبۆنهى کۆچى دوایى ژمارهیهک خوێندکارى شارى کهرکوکهو ه بهبۆنهى کۆچى دوای��ى ژم��ارهی�هک خوێندکارى کهرکوک و برینداربوونى ژمارهیهکى تر له ڕووداوێکى هاتووچۆدا ل ه سهیرانگهى چهمى رێزان ،ههڤاڵ محهمهد حاجى مهحمود سکرتێرى گشتیى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان،لهبرسکهیهکدا سهرهخۆشى له کهسوکاریان دهکات ،ئهمه دهقى پرسهنامهکهیه؛ بهداخ و پهژارهیهکى زۆرهوه ههواڵى کارهساتى کۆچى دوایى و برینداربوونى ژمارهیهک خوێندکارى شارى کهرکوکمان پێگهیشت ،لهئاکامى ڕووداوێکى هاتووچۆ. بهوبۆنهیهوه پرسهو سهرهخۆشى له کهسوکارى خوێندکاره کۆچکردووهکان دهکهین و لهخواى گ�هوره داواکارین به بهههشتى بهرینیان شاد بکات و سهبوورى به کهسوکاریان ببهخشێت ،هیواى زوو چاکبوونهوهش بۆ بریندارهکان دهخوازین. انا لل ه وانا الیه راجعون محهمهد حاجى مهحمود 2011/4/3 بهمزووان ه گۆڕانکارى وهزارى له حکومهتى ههرێمدا دهکرێت پهرلهمانتارى سهر به هاوپهیمانى کوردستانی ،ش��وان محهمهد ت��ها جهختیکردهوه لهسهر ئ �هوهى که گ��ۆڕان��ک��ارى وهزارى ل�ه کابینهى ئ��ێ��س��ت��اى ح��ک��وم �هت��ى ه �هرێ��م��ى کوردستاندا ئهنجامدهدرێت. ئ��هو پ �هرل �هم��ان��ت��اره ڕای��گ�هی��ان��د؛ لهئێستادا گفتوگۆو دان��وس��ت��ان لهنێوان سهرجهم کوتلهو بزووتنهوهو ح��زب�ه سیاسیهکانى کوردستان بهردهوامه سهبارهت به کێشهکانى سیستهمى ئیدارى و نزیکبوونهتهوه ل �ه گهیشتن ب �ه ڕێکهوتنێک بۆ ئهنجامدانى گۆڕانکارى وهزاری. ووت��ی��ش��ی؛ ح��زب �ه ب �هش��دارهک��ان��ى حکومهت و ئۆپۆزسیۆن ،خاڵى هاوبهشیان ههیه. ههروهها پێشتریش بایهزید حهسهن پهرلهمانتارى سهر به فراکسیۆنى گ�����ۆڕان ،ب��ه ئ��اژان��س��ى ه��هواڵ��ى «ئ�هل��ئ�هخ��ب��اری�ه«ى ڕاگ�هی��ان��دب��وو ک�ه گ��ۆڕان��ک��ارى وهزارى دهکرێت ل��ه ک��وردس��ت��ان ی���ان ح��ک��وم�هت ههڵدهوهشێتهوهو حکومهتێکى نوێ پێکدههێنرێت. لهبارهى ئهنجامى کۆبوونهوهکانى ن��ێ��وان ب���زووت���ن���هوهى گ����ۆڕان و ه�هردوو حزبى دهسهڵتدار «پارتى دیموکراتى کوردستان و یهکێتى نیشتمانی» ،ب��ای �هزی��د ح�هس�هن ووت���ی؛ ک��ۆب��وون��هوهک��ان ئیجابى بوون و ڕێکهوتوون لهسهر ئهوهى که وهاڵم��ى داواکاریهکانى گ��ۆڕان بدهنهوهو بهو پێیهش گۆڕانکارى وهزارى دهکرێت یان حکومهتێکى نوێ پێکدههێبنرێت. ه���هروهه���ا ئ���ام���اژهى ب���هوه ک��رد؛ تائێستا ڕێکهوتن ل�هب��ارهى ئهوه نهکراوه که حکومهتى داهاتوو بنکه ف���راوان دهبێت ی��ان تهکنۆکرات، بهاڵم حکومهتێکى بێالیهن دهبێت و دوو حزبه گهورهکه کاریگهریان لهسهر ئ �هو حکومهتهو ئهنجامى ههڵبژاردنهکانى داهاتوو نابێت. و ش��ارهوان��ی��ی��هک��ان��ى سلێمانی پێکهێندراوه. عهلى سهرۆکى پێشووى ئهنجومهنى پارێزگاو عهبدولڕهحمان مستهفا پارێزگارى پێشووى کهرکوکى کرد بۆ ئهو ههواڵنهى بۆ خزمهتکردنى کهرکوک داویانه. د.نهجمهدین کهریم وتیشی :خۆم ب�هب�هخ��ت�هوهر دهزان���م کهخزمهتى کهرکوک بکهم ،هیچ پۆستێک بهالى منهوه گرنگ نیه هێندهى ئهم پۆست ه که وهرم گرتووه ،ههوڵ دهدهم لهو رێگایهوه بهههموو توانایهکمهوه کار بۆ خزمهتکردنى پارێزگاى کهرکوک بکهم. نهجمهدین کهریم باسى لهگۆڕانکاریی ه بهدیهاتووهکانى کهرکوکیش کردو رایگهیاند :ئهم گۆڕانکارییه قۆناغێکى نوێى گۆرانکاڕین بۆ خزمهتکردنى خهڵکى کهرکوک. تهئکیدیشیکردهوه کهوهک پارێزگارى کهرکوک بهههموو توانایهکمهوه کار بۆ خزمهتکردنى گیانى برایهتى و پێکهوهژیانى ئاشتییانهى نێوان نهتهوهکانى کهرکوک دهکات. پارێزگارى نوێى کهرکوک وتیشی: ئێمه وهک هاوواڵتییهکى ش��ارى ک���هرک���وک ش���ان���ازى ب��هه��هم��وو پێکهاتهیهکى کهرکوکهوه دهکهین و بهئومێدیشهوه دهڕوانینه داهاتووى ئهم شارهو ههنگاویشمان بۆ ئهو ه دهبێت کهچۆن خزمهتگوزاریى بۆ پارێزگاى کهرکوک دابین بکهین و چى بکهین بۆ ئهوهى بێکاریى لهم ێ شاره نههێڵێن و گهندهڵییهکان بنب بکهین . د.ن��هج��م��هدی��ن ل�هب�هش��ێ��ک��ى ت��رى کارنامهکهیدا داواى لهسهرۆکایهتى کۆمار و سهرۆکایهتى ئهنجومهنى وهزی����ران و پهرلهمانى ع��ی��راق و سهرۆکایهتى ههرێم و سهرۆکایهتى حکومهتى ه�هرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان و پ �هرل �هم��ان��ى ک��وردس��ت��ان ک��رد کهپشتیوانى خهڵکى کهرکوک بن و هاوکاریى بۆ خزمهتکردنى پارێزگاى کهرکوک دابین بکهن. د.ن��هج��م��هدی��ن ک��هری��م وت��ی��ش��ی: کێشهکانى کهرکوک زۆرن و بهشهوو رۆژێک چارهسهر ناکرێن. داواشیکرد کهخهڵکى کهرکوکیش پشوو درێژ بن بۆ ئهوهى بتوانرێت ئ �هو کێشانهیان قۆناغ بهقۆناغ چارهسهر بکرێن پ��ارێ��زگ��ارو س �هرۆک��ى نوێى … پاشان ههر یهک لهسهرۆکى ئهنجومهن و پارێزگارى کهرکوک کارنامهکهیان بۆ کهرکوک پێشکهش بهئامادهبووان ک��ردو لهو چوارچێوهیهدا حهسهن ت�����ۆران ئ���ام���اژهى ب���ۆ ه����هوڵ و ماندوبوونى رزگ��ار عهلى سهرۆکى پێشووى ئهنجومهنى پارێزگاى ک��هرک��وک ک��رد ک �هت��وان��ى ههموو پێکهاتهکانى کهرکوک لهژێر چهترى ئهنجومهنى پارێزگادا کۆبکاتهوهو خزمهتى ئهوتۆ پێشکهش بهکهرکوک بکات و راشیگهیاند که رزگار عهلى ئیش و کارى زۆر باشى بۆ کهرکوک ئهنجامداوهو ئهو کارانهى لهدیرۆکى کهرکوکدا دهمێننهوه. ههروهک رۆڵى عهبدولڕهحمان مستهفا پارێزگارى پێشووى کهرکوکیشى بهرزنرخاند کهههوڵیداوه کارى باش پێشکهش بهئیدارهى کهرکوک بکات. تۆران لهبارهى پۆستهکهشى وتی: وهرگرتنى لێپرسراوێتى ئهرکێکى ق��ورس��هو دهخ��وازێ��ت ل�هک�هرک��وک ب�هه��اوک��ارى و پشتیوانیى ههموو الی�هن�هک��ان ک��ار ب��ۆ خزمهتکردنى کهرکوک بکات ،من لهو پۆستهدا ههوڵ دهدهم کهههموو نهتهوهکان بهیهک چاو تهماشا بکهم و بهیهک دورای��ى بڕوانمه ههموو پێکهاتهو ئایین و ئاینزاکانى کهرکوک. حهسهن تۆران راشیگهیاند که ههوڵ بۆ ئهوه دهدات که بهرژهوهندییهکانى خهڵکى کهرکوک بخاته سهروو ههموو بهرژهوهندییهکى دیکهوهو بهیهک ئ��هن��دازهش ک��ارو خزمهتگوزاریى پێشکهش ب�هه�هم��وو ناوچهکانى کهرکوک بکرێن. وت��ی��ش��ی :پ��ێ��م خ��ۆش��ه ه��هم��وان پشتیوانیى ه�هن��گ��اوه باشهکانم بکهن و ئهگهر ههڵهیهکیشم کرد ئهو ههڵهیهم دهستنیشان بکهن بۆ ئهوهى چاکى بکهمهوه. دواتر د.نهجمهدین کهریم کارنامهى خ��ۆى ب��ۆ ک��هرک��وک خ��س��ت �هڕوو و وێ��ڕاى پیرۆزباییکردنى لهحهسهن ت��ۆران وهک سهرۆکى ئهنجومهنى پارێزگا ،ستایشى ههوڵهکانى رزگار www.jamawarnews.com د .ڕێباز کۆکۆیى دیدار سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 3 ئهندامى لیژنهى وهرزش و الوان لهپهرلهمانى کوردستان: یهکێک له کێشهکانى بوارى وهرزش لهکوردستاندا خراپى چۆنێتى بهکارهێنانى بودجهیه عومەر عەبدوڵاڵ یهکێک لهکایه گرنگهکانى ژیانى کۆمهڵگا وهرزش�ه ،وهرزش حهز و خواستى گهنج و الوانى ئێمه و تهنانهت خواستى سهرجهم تاکهکانى کۆمهڵگایه ،بهاڵم ئهم کایهى ژیان ل ه کوردستاندا تاچهند گرنگى پێدراوهو پهرلهمان و حکومهتى ههرێمى کوردستان تاچهند کارى لهسهر پهرهپێدانى بوارى وهرزش و فهراههم کردنى پێداویستیهکانى ک��ردووه؟ بۆ قسهکردن لهسهر گرنگى وهرزش لهژیانى کۆمهڵگهدا ~ ،دیدارێکى لهگهڵ بهڕێز دکتۆر ڕێباز کۆکۆیى ئهندامى لیژنهى وهرزش و الوان لهپهرلهمانى کوردستان سازکرد. ~ :س��هرهت��ا پێناسهى وهرزش چییه و کاریگهریهکانى لهسهر کۆمهڵگه و دروستکردنى گیانى لێبوردهیى و خۆشهویستى لهناو کۆمهڵگهدا چییه؟ لهڕاستیدا ئهتوانین دوو پێناسهىج���ی���اواز ب���ۆ وهرزش ب��ک �هی��ن، خولیایهکى ههموو هاواڵتییهکه و ههموو تاکێکه دهتوانیت وهکو خولیایهک م��م��ارهس �هى وهرزش بکهیت وه دهتوانیت له الیهنێکى تری بابهتى وهک و پێویستییهکى ت �هن��دروس��ت س �هی��ر ب��ک��رێ��ت ،که بێگومان بۆ ههردوو الیهنهکه ئهرکى حکومهته که بایهخ بهوهرزش بدات ه �هم وهک ئ��هوهى که دهتوانێت خزمهتێکى گهوره به تهندروستى هاواڵتیان بکات و ههم ئهوهش که مومارهسهیهکى خولیاکانى ههر تاکێکى کۆمهڵگایه که خولیاى وهرزشى ههبێت به دڵنیاییهوه من بڕوام بهوه ههیه کهئهمه تهنها بۆ وهرزش نا بهڵکو بۆ ممارهسکردنى ههر خولیایهکى مرۆڤ بهشێوهیهکى ئاشتیانه دهبێته هۆى دروست بوون و پێکهوه ژیان لهنێوان کۆمهڵگا و دهتوانێت کۆمهڵگایهکى تهندروست دروس����ت ب��ک��ات ک��ه ت��اک�هک��ان��ى بهئاشتیانه لهگهڵ یهکترى بژین و گیانى ه��اوک��ارى و لێبوردهیى ههبێت لهگیانیاندا لهههریهکێک ل�هو وهرزش��ه ج��ۆراوج��ۆران �هى که م��م��ارهس�هدهک��رێ��ت ئ�هگ�هر بچێته ب��وارى میکانیزمى جێبهجێکردنى ئهم بواره وهرزشهوه ،ملمالنێیهکى ئاشتیانهى نێوان تاکهکانه که ئهم ملمالنێیه لهجێگاى ئهوهى که بێته هۆى دروستبوونى کێشه دهبێته ه��ۆى زی��ات��ر ب �ه ئاشتى پێکهوه ژیانى نێوان تاکهکانى کۆمهڵگهو دهتوانێت کۆمهڵگهیهکى تهندروست پێکبهێنێت. ~ :واڵت�����������ان ل����هچ ڕوانگهیهکهوه گرنگییان بهوهرزش داوه و ئ��ێ��م �ه ل���ه ک��وێ��ى ئ �هو گرنگیپێدانهى وهرزشداین ؟ من وهک وتم وهرزش دوو الیهنهالیهنێکیان ئهوهیه که خولیاى ههر تاکێکه کهدهیهوێت ممارهسهى ئهو خولیایهى خۆى بکات وه الیهنێکى تریش م�هس�هل�هى تهندروستییه واڵتانى جیهان لهو دوو ڕوانگهیهوه گرنگییان ب��هوهرزش داوه ،بهاڵم ب �هداخ �هوه له کوردستان ئ�هوهى ک��ه ل �هالی �هن��ى ت�هن��دروس��ت��ی��ی�هوه ههیه نهمانتوانیوه هۆشیارییهکى تهندروستى و وهرزش بههاواڵتیان ب��گ �هی �هن��ی��ن ک���ه وهرزش وهک پێویستیهکى تهندروستى سهیربکهین وا ب��ک �هی��ن ه��اواڵت��ی��ان وهرزش وهک پێویستییهکى سهالمهت و تهندروستى خۆى بڕوانینه وهرزش، وه لهئاستێکى زۆرکهمدا هاواڵتیان وهک پێویستیهکى تهندروستى ممارهسهى وهرزش دهکهن ،الیهنى ئ��هوهش ک�ه زی��ات��ر ئهبینرێ ئهو گرنگى پێدانه کهمهى که بهوهرزش دهدرێ��ت ،تهنها ئهو الیهنهیه ک ه کۆمهڵێک خهڵک خولیایان ههیه و ههڵدهستن به ممارهسهکردنى ئهو خولیایانه ،وه ههموو هاوکاریهکانى ح��ک��وم �هت��ی��ش ل��هڕاس��ت��ی��دا وه ل��هچ��وارچ��ێ��وهى ی��ارم �هت��ی��دان��ى ممارهسهکردنى ئهو خولیایهیه نهک له چوارچێوهى وهرگرتنى وهرزش وهک بابهتێکى تهندروستى ،بهاڵم قسه لهسهر ئهوهیه کهئایا ئهم ئاستى هاوکاریکردنه تا چهنده و کێشهکان ل�هس�هر ئ �هو بابهته چییه ،لهوهاڵمدا دهتوانین سهرنج ل�هس�هرئ�هوه بدهین کهلهڕاستیدا یهکێک له کێشهکانى کۆمهڵگاى ئێمه ئهوهیه که تا ئێستا وهک بابهتێکى تهندروستى ناڕوانیینه وهرزش کهتا ئێستا لهسهر ئاستى جیهانى لهبوارى تهندروستى وهرزش ئهگهر پلهى یهکهمى وهرنهگرتووه، لهپله یهکهمهکاندایه و دهبێت گرنگى پێبدرێت و ه��اواڵت��ی��ان ممارهسهى ئ�هوب��واره بکهن وهک بابهتێکى تهندروستى بۆ درێژهدان به ژیانێکى تهندروست. ~ :لیژنهى وهرزش و الوان ل�ه پهرلهمانى کوردستان جگه لهدهرکردنى یاساو بڕیارى تایبهت ل�هچ کارێکى ت��ردا خۆى دهبینێتهوه ؟ ل��هڕاس��ت��ی��دا ه���هر بهگشتىئهرکى پهرلهمان دانانى یاسا و چاودێریکردنى حکومهته ئهمه ئهگهر وردى بکهینهوه بۆ لیژنه جیاوازهکانیش ههرئهم پێناسهیه بۆ لیژنهکانى تر دهگونجێت ئهگهر پهرلهمان بهگشتى لهسهر ئاستى کۆمهڵگا ئیشهکهى یاسادانان و چاودێریکردن بێت ئ �هوا لیژنهى وهرزش و الوان���ی���ش بێگومان ئهرکێکى دهرکردنى یاسایه لهبابهت وهرزش����هوه کهیهکێک ل�ه کێشه ههره گرنگهکانى بوارى وهرزش له ئێستادا نهبوونى یاساى لیژنهى ئۆڵمپییه ،بوونى کێشه لهنێوان ههرێمى ک��وردس��ت��ان وحکومهتى فیدراڵى و یهکالنهبوونهوهى ئهوهى که ئایا له عێڕاق دهبێت یهک لیژنهى ئۆڵمپى ههبێت یاخود گونجاوه که ههرێمى کوردستانیش لیژنهى ئۆڵمپى خۆى ههبێت ،لهبهرئهوهى که ئهم کێشهیه تا ئێستا یهکالیى نهکراوهتهوه پهرلهمانى کوردستان ن�هی��ت��وان��ی��وه پ���ڕۆژه یاسایهکى ڕێکوپێک ب��ۆ ل��ی��ژن�هى ئۆڵمپى دهرب��ک��ات ،ه �هرئ �هم �هش بۆخۆى ک�هت��ا ئێستاش بهشێکى زۆرى وهرزش دان���ان کێشهیان لهگهڵ لیژنهى ئۆڵمپى ههیه .بابهتێکى ت��ر چ��اودێ��رى ک��ردن�ه کهئهمه بۆ خۆى ئیشى وهرزش و الوان قورس دهکات لهو ڕووهوهى که تێکهڵهیهک ههیه له نێوان کارى حکومهت بۆ وهرزش و کارى لیژنهى ئۆڵمپى، وات �ه ئ�هو تێکهاڵویهى کارکردنى لیژنهى ئۆڵمپى کوردستان لهگهڵ وهزارهت��ى ڕۆشنبیرى واى کردووه ک �ه ب���وار ب��ۆ کۆمهڵێک کێشهو ن��ادادپ��هروهرى لهبوارى وهرزش��دا دروستبووه کهتائێستا بهشێکى زۆرى وهرزش��وان��ان بهدهست ئهو کێشهیهوه دهناڵێنن ،لهڕاستیدا دهبێت لهکاتى دهرکردنى یاساى لیژنهى ئۆڵمپیدا ئهو کێشانه دهبێت یهکالیى ببنهوه کههاوکارى کردنى یانهکان و پرۆژهى بوارى وهرزش دهبێت یهک سهرچاوه ههبێت بۆ ئ �هم ب���واره ،ن��هوهک س �هرچ��اوهى جیاجیا ههبێت و خهڵکانێک ههبن ئهم سهرچاوه جیاوازانه وهک ههلێک سهیربکهن ،لهجیاتى خزمهتکردنى وهرزش بۆ ب �هرژهوهن��دى تایبهتى خۆیان بهکارهێنن. له ڕاستیشدا کارکردنى لیژنهى وهرزش و الوان لهسهر ه��هردوو ئهو ئاستهیه که ئێوه ئاماژهتان پێکرد ،ئێمه بۆخۆمان وهک لیژنه چهندجارێک وهکو چاودێرى کردنى کاروبارى وهرزشى سهردانى ناوهنده جیاجیاکانى وهرزش��م��ان ک��ردووه لهناوچه جیاجیاکانى کوردستان بهسهرجهم پارێزگاکانهوه ،ههم ناوهندهکانى وهرزشیش ههرکاتێک کێشهیهکیان ههبوبێت ئاڕاستهى لیژنهکهى ئێمهیان کردووه و ئێمهش لهپهرلهماندا کارمان لهسهرکردووه. ~:ت����ا چ��هن��د وهرزش الوان ل �ه خ�هم�هک��ان��ى سیاسهت دووردهخاتهوه ئهمه له کوردستاندا پهیڕهو کراوه؟ لهڕاستیدا من لهگهڵ ئهوهدانیمکاتێک ئێمه گرنگى بهبوارێک ب��دهی��ن مهبهستمان ئهوهبێت خ �هڵ��ک و الوان ل��ه سیاسهت دوور بخهینهوه بهپێچهوانهوه، بهدڵنیاییهوه من ڕهنگه لهگهڵ ئ����هو ب���ۆچ���وون���هى ئ��ێ��وهداب��م لهسهرئهوهى کهئایا کۆى گشتى کۆمهڵگا بهسیاسى بکهین بهاڵم بهسیاسى کردن لهگهڵ بهحزبى کردن جیاوازه ئهوهى که ئێستا ههیه ههوڵه بۆئهوهى کهسهرجهم ک��ای �هک��ان��ى ک��ۆم �هڵ��گ��ا ب �هح��زب بکرێت ،چونکه لهکۆتاییدا ههموو تاکێکى کۆمهڵگه دهبێت بڕیارێکى سیاسى خ��ۆى ههبێت لهکاتى ه �هڵ��ب��ژاردن �هک��ان��دا ،ل�هب�هرئ�هوه پێویسته هۆشیاریهکى ههبێت تاکو ئهو بڕیاره بدات لهوهى که کێ لهئاستى پێویستدایه بۆ ئهوهى سیاسهتى واڵت بهڕێوه بهرێت، بهاڵم گرنگیدان بهبوارى وهرزش بهتایبهتى بۆ الوان بهدڵنیاییهوه ه �هروهک��و ب��وارهک��ان��ى ت��رى ئهو کۆمهڵگایه کێشهى تێدایهو ئهو بوارهش کێشهى تێدایه حکومهت نهیتوانیوه له ئاستى پێویستدابێت وهئهو کێشانهى که ئێستا لهبوارى وهرزشدا ههیه و ئهو گهندهڵیهى که ئێستا لهبوارى وهرزش ههیه بهدانپیانانى بهشێکى زۆرى ئهو کهسانهى که خۆیان لهو بوارهدا ک��اردهک��هن ه �هم��ووى بهڵگهی ه لهسهر کهمتهرخهمى کابینه یهک لهدوایهکهکانى حکومهت یان کهمتهرخهمى ئهوهى کهتا ئێستا دهس�هاڵت ههبووه لهکوردستاندا و ن���هی���ت���وان���ی���وه ل �هئ��اس��ت��ى پێویستدابێت ،بهڕاستى نهتوانینى باڵوکردنهوهى هۆشیاریهکى لهو شێوهیه لهناو کۆمهڵگهدا بهوهى که وهرزش تهنها خولیایه نییهو وهرزش بهشێکه له تهندروستى، ئ��هم��ه ب��ۆخ��ۆى ی �هک��ێ��ک �ه ل �هو کهمتهرخهمیانهى کهبه ئاشکرا ههستى پێدهکرێت دهکرێت ئهمه بهدهر لهوهى که ئێمه لهسهرجهم ش��اروش��ارۆچ��ک �هک��ان��ى کێشهى ژێرخانى وهزشیمان ههیه ،کێشهى بوونى یاریگامان ههیه کێشهى بوونى شوێنى ئهنجامدانى وهرزشه جۆراوجۆرهکانمان ههیه وهئهوهى که لهکوردستاندا ئهگهر ههوڵێک ههبووه بۆ وهرزش تهنها کورت ک��راوهت��هوه ل�ه وهرزش���ى تۆپى پێدا ،لهههمان کاتیشدا ههموومان دهزان���ی���ن چ �هن��دی��ن ب����وارى تر دهگرێتهوه ئهتوانین بهشێوهیهکى گ��ش��ت��ى بڵێین ه���هم ل����هڕووى ژێرخانى وهرزشییهوه نهیتوانیهوه وهاڵمدانهوهى داخوازیهکانى الوان ب��ێ وهه���هم ل���هڕووى سهرخانى وهرزشییهوه لهڕووى پێگهیاندنى ک���ادرى وهرزش����ی پێویستهوه نهیتوانیوه که وهاڵم دهرهوهبێت، بۆ نموونه له زۆرینهى زانکۆکانى ئێمهدا کۆلێژى وهرزش��ى ههیه بهاڵم یاریگاى تایبهت بهخۆیان نییه و ب �هک��رێ لهیاریگایهکى ک �هرت��ى ت��ای��ب�هت چاالکیهکانى خۆیان ئهنجام دهدهن. ~ :ب��وودج �هى ب��وارى وهرزش و الوان لهو ئاستهدانییه که خزمهتێکى بهرچاو بهوهرزش بکرێت؟ لهڕاستیدا ئهگهر باسى بودجهبکهین دووالیهنى ههیه :یهکێکیان ئهوهیه که بڕى بودجهکه چهنده؟ دووهمیشیان ئ�هوهی�ه که چۆن بهکاردههێنرێت ،ڕاسته بڕى ئهو بودجهیهى که دادهنرێت ههمیشه قسه لهسهر ئ �هوه دهکرێت که ب���ڕی ئ���هو ب��ودج��هی��هى ک��ه بۆ ب��وارى وهرزش دادهنرێت کهمه، ب �هاڵم ئایا ب�هو بودجه کهمهش توانیومانه وهکو پێویست بهکارى بهێنین یان لهپێناوى بهرژهوهندى بهشێکى زۆرى بهفیڕۆدراوه. یهکێک ل �ه کێشهکانى ب��وارى وهرزش لهکوردستاندا خراپى چۆنێتى بهکارهێنانى بودجهیه، ئێستا لهناو حکومهتدا چهندین سهرچاوهى جیاواز ههیه بۆ خهرج��� ک��ردن ب��ڕه پ��ارهی �ه ب��ۆ وهرزش تهنها ی �هک چاالکییه و چهند شوێنێکى جیاواز بودجهى بۆ ئهو چاالکیه وهرگ��رت��ووه بێ ئهوهى الیهنێک بهالیهنهکهى تر بزانێت، ئهمه یهکێکه لهو کێشانهى که دهبێت چارهسهر بکرێت و تهنها یهک سهرچاوهى دارای��ى ههبێت کهلێى بهرپرسیار بێت لهبوارى وهرزش و ئهو کاتهش دێینه سهر ئ �هوهى که ئایا ئهو بودجهیهى کهى ئێمه دامانناوه ئهگهر ئێمه کێشهى چۆنێتى سهرفکردنیمان چ��ارهس �هرک��رد ئ��هو کاته ئێمه دهت��وان��ی��ن قسه ل �هس �هر ئ �هوه بکهبین که ب��ڕى ئ �هو بودجهیه کهمه ی��ان زی��اده ،که بێگومان نهک تهنها وهرزش بهڵکو ههموو بواره گرنگهکانى ناو کۆمهڵگهى ک��وردس��ت��ان ل �هت �هن��دروس��ت��ى و کشتوکاڵ و خ��وێ��ن��دن ههموو ئ �هم��ان �ه ڕێ��ژهک��ان��ی��ان ل �هخ��وار ستاندهرى جیهانییهوهیه ،بهاڵم هاوکارى کردنى یانهکان و پرۆژهى بوارى وهرزش دهبێت یهک سهرچاو ه ههبێت بۆ ئهم بواره ،نهوهک سهرچاوهى جیاجیا ههبێت ه و خهڵکانێک ههبن ئهم سهرچاو ه جیاوازان وهک ههلێک سهیربکهن ،لهجیاتى خزمهتکردنى وهرزش بۆ بهرژهوهندى تایبهتى خۆیان بهکارهێنن سهیرى بودجهى وهزارهتى ناوخۆ و پێشمهرگه بکه و ب���هراوردى بکه لهگهڵ ئ�هو ب��واران �هى تردا ئهگهر قسهکه بهو شێوهیهبێت ب��هدڵ��ن��ی��ای��ی��هوه ب��ودج��هک��هى وهرزشیش که دانراوه کهمه. ~ :ئ���ای���ا ب��ی��ر ل���هوه نهکراوهتهوه وهرزش بهخۆڕایى پهرهى پێبدرێت ؟ بهدڵنییایهوه ئهوه یهکێکه لهوکێشانهى که ئێمه له لیژنهى وهرزش و الوان قسهمان لهسهر کردووه ههرچهنده ئهوه دهکهوێته ب��وارى کهرتى تابیهت و بوارى بهرههمهێنانهوه ب �هاڵم دهکرێت ئێمه قسه لهسهرئهوه بکهین لهگهڵ ئهوهى که کهرتى تابیهت دهکرێت حکومهتیش له دروستکردنى ئهو یاریگایانه که شوێنى گشتین و الوان دهت��وان��ن ب �هک��ارى بهێنن کهمتهرخهم نهبێت و بتوانێت چاالکى خۆى بنوێنێت ،نهوهک ههمووبوارهکان بخرێته بهردهستى کهرتى تایبهت و حکومهت خۆى بدزێتهوه لهئهنجامدان و بنیاتنانى ژێرخانێکى وهرزش بهاڵم ئهوهى ک�ه ئێستا ههستى پێدهکرێت ئهوهیه که وهرزش بۆ الوان به خۆرایی نییهو دهبێت پارهبدات بۆ ئهوهى که بتوانێت حهزهکانى خۆى له وهرزشدا بهێنێته دى له ڕاستیدا ههوڵێک ههیه بۆ ئهوهى که سهرجهم بوارهکه بهرهو کهرتى تایبهت ههنگاوبنێت ،وه حکومهت لهبهرامبهردا خۆى بدزێتهوه لهو ئهرکهى کهلهسهر شانیهتى ئهویش بنیاتنانى ژێرخانى وهرزش��ه و دروستکردنى یاریگاى جۆراوجۆره بۆ وهرزشه جۆراوجۆرهکان ،ئێمه ل �هم ب��ارهی �هوه قسهمان لهگهڵ وهزارهت��ى ڕۆشنبیری ک��ردووه و ئهوانیش بهڵێنیان داوه له ڕێگاى پارێزگاکانهوه بڕى ئهو پارهیهى که وهری��دهگ��رێ��ت له یاریگاکان کهمبکرێتهوه ،له ئاستێکدا بێت که الوان بتوانن بڕى پارهکه بدهن و وهرزشهکانى خۆیان ئهنجام بدهن بهاڵم ئهرکى حکومهتیشه لهئهرکى سهرشانى خۆى خۆى نهدزێتهوه و ئهو بهرپرسه لهدروستکردنى ژێرخانێکى وهرزشى کهله ئاستى پێویستدانین . ~ :پ��ێ��ت وای���ه س��وود وهرگرتن له پسپۆڕى دهرهک��ى و دانانى ماستهرپالن بۆ وهرزش تاچهند پێویسته؟ بێگومان بوونى پالن شتێکىزۆر گرنگه که بهداخهوه الى ئێمه و الى حکومهتى ئێمه ک��ارى بۆ نهکراوه ئهگهر شتێکیش بهناوى پ�لان�هوه باسکرابێت لهڕاستیدا بۆ شاردنهوه و چاوبهستکردنه، ئهگهر نا ئێمه یهکێک لهکێشه گرنکهکانمان ن�هب��وون��ى پالنه، ئێمه نازانین له داهاتوودا چییان پێویسته و دهبێت چى بکهن. پ�لان��م��ان نییه ب��ۆ داه��ات��ووم��ان ئ �هو ب��ڕی��اران �هى ک�ه دهدرێ���ن بۆ دروستکردنى یاریگا یان داناى ماستهرپالن زیاتر لهسهر ئاستى پێشنیارى کهسهکانن ،ڕاسته ئێمه تهنها کێشهمان کهمى بودجهنییه بهڵکو کێشهشمان ل�هوهدای�ه که نازانین چۆن ئهم بودجه کهمهى که لهبهردهستماندایه بهکارى بهێنین، یهکێک له کێشهکانى تر نهبوونى کادرى پێویستى لهبوارى بنیاتنانى ژێرخانى وهرزشی و دروستکردنى یاریگا و شوێنى پێویستى وهرزش، بۆیه دهبێت س��ود له خهڵکانى دهرهوه وهربگرین بۆ دروستکردنى ئهو یاریگایانه بهشێکى زۆرى ئهو یاریگایانهش که دروس��ت کراون کێشهیان ههیه ،بهدهیان یاریگا و مهلهوانگه دروست کراون بهاڵم سودیان لی نابینرێت هۆکارهکهشى ئهوهیه ئهوبڕه پ��ارهی�هى که بۆ وهرزش دان��راوه نهتوانراوه وهکو پێویست خهرجى بکهین و پڕۆژهى وهرزشى باشى پێ ئهنجام بدهین . 4 بیروڕا سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 د .كەیوان ئازاد [email protected] ههڵوێستهکانی (حیزبی سۆسیالیستی دیموکراتی کوردستان) وهک مێژوو تا ئێستاش ئهوه الی من پرسیاره ،که بۆ ههندێک کهس و الیهنی سیاسی ئهو کوردستان ه (حیزبی سۆسیالیستی دیموکراتی کوردستان) ب ه هێزێکی پچووک و پاشکۆی هێزه دهسهاڵتدارهکانی ههرێمی کوردستانی عێراق و چهند واڵتێکی دراوسێ دهزان���ن؟ ئهمهو تا ئێستاش ئ �هوه پرسیاره ،ک ه مێژووی نزیک ب ه ( )33ساڵی ئهو حیزبه خهبات و قوربانیدان بووه لهپێناو دهستهبهرکردنی مافهڕهواکانی نهتهوهکهمان یان بهڕێکردنی کات بووه بۆ تێپهڕاندنی ڕووداوهکانی کوردستانی باشوور؟ دیاره من کاتێک ئهو پرسیاران ه دهکهم و دهخوازم واڵمێکی زانستیان ه بدهمهوه ،پێویست ه ئهو ڕاستییهش بخهمهڕوو ،ک ه ئێستاشی لهگهڵدا بێت من جگ ه له خۆشهویستیم بۆ ئهو هێزه سیاسییهی کوردستان و ئهندام و ههوادار و الیهنگرانی له بهرزترین ئاستییهوه تا پچووکترینیان هیچ پهیوهندییهکی حیزبی و سیاسییم پێوهی نییه. ئهوهش بۆ ئهوه نا ،تا بهنده ئازایهتییهکم کردبێت ،ک ه ڕۆژگارێک ئهندامی هێزێکی وهها نهبووم ،یان ڕێگا بۆ ئهوه خۆش بکهم ببمه ئهندامێکی بااڵی ،بهڵکو تهنیا بۆ ئهوهی ڕاستییهکان وهک خۆیان و بێ پیاههڵدان و شکاندن بخهمهڕوو .جارێک بهر لهر ههر شتێک ئهو حیزب ه یهکێک بووه له دیارترین هێزه سیاسییهکانی سهردهمی خهباتی شاخ و پارتیزانی ،که ل ه ماوهی ( )13ساڵی ئهو خهباتهدا ل ه نێوان سااڵنی (-1978 1991ز) قارهمانترین الوی کوردی ل ه دهوری خۆی کۆکردهوه و ئازاترین پێشمهرگهکانیشی بۆ کورد و کوردستان کرده قوربانی .تهنانهت ڕۆژگارێک ئهوه بهسهر زمانی تێکڕای کوردی ئهم بهشهی کوردستانهوه بووه ،که (حسک عهرز ئهدڕێ) .ئهوهش بهو مانایه نا ک ه (عهرز) واته (زهوی) بدرێت تا (میترۆ و تونێل) مان دروست بکات ،بهڵکو به مانای ئازایهتی و نهترسی فهرمانده و پێشمهرگهکانی بوو ل ه خهباتی پارتیزانی و خهباتی شاخدا .ئهمهو ل ه ڕاپهڕینه مهزنهکهی بههاری (1991ز)یشدا چهندین ههنگاوی بوێرانهی لهپێناو یهکڕێزی خهباتی کوردایهتیدا نا ،وهک ههوڵهکهی لهگهڵ (پارتی گهلی دیموکراتی کوردستان) ل ه ساڵی (1992ز) بۆ یهکگرتنیان و دواجار ڕاگهیاندنی (پارتی یهکگرتنی کوردستان) .ههروهها ههوڵهکهی بۆ یهکگرتنی لهگهڵ (پارتی دیموکراتی کوردستان) ل ه ساڵی (1993ز)دا .ئهمهو ههڵوێستی له ئاست ڕووداوهکهی (31ی ئابی1996ز) و دواجار ههڵبژاردنی بێدهنگی و ههوڵی بۆ هێۆرکردنهوهی بارودۆخی ههرێمی کوردستان دوای ڕووداوهکهی (17ی شوباتی2011ز). دی��اره ههر یهک لهو ههڵوێستانهی ئهگهر چهندین خوێندنهوهی ج��ی��اوازی لێرهوه ل �هوێ بۆ کرابێت ناگهن ه ئ �هوهی ،که ههموویان ههڵوێستی واقیعی سهردهمیانه و سیاسییانهی ڕاستهقینهی ئهو پارت ه بوون بۆ کات و شوێنی خۆی .ئهمهو ب ه یهک ئاراست ه پهیوهندییهکانی لهگهڵ سهرجهم هێزه سیاسییهکانی کوردستانی باشوور و واڵتانی دراوسێی ڕاگرت ،تا ئهوهی بۆ یهک ساتیش بواری نهدا لهپێناو مانهوهی خۆی بازرگانی ب ه کادیرانی و هاواڵتییهکانییهوه بکات .تهنانهت لهگهڵ ئ �هوهی ب���هردهوام کادیری باشی بۆ هێزه دهسهاڵتدارهکانی ههرێمی کوردستان دروستکرد ،ڕووبهرووی پهرتهوازهیی و لێکدابڕانێکی وهها نهبووهوه ،تا دووچاری چهندین پهرتهوازیی و دابهشبوون بێت ،بۆیه الم وایه بێدهنگی ئهو پارته ل ه ئاست ئهم ڕووداوانهی ئێستای ههرێمی کوردستانی عێراق ب ه گشتی و پارێزگای سلێمانی به تایبهتیش یهکێکی تره ل ه ههڵوێسته باشهکانی به مهبهستی زیاتر ئاڵۆزنهکردنی بارودۆخهک ه له ئێستای ههرێمی کوردستان ،نهوهک ڕازیکردنی هێزه دهسهاڵتدارهکانی کوردستانی عێراق ل ه الیهک و دژایهتیکردنی داوا ڕهواکانی شهقامی کوردی ل ه الیهکی دیکهوه ،وه���ک ههندێک کهس و الیهن بۆی چوون .ئهوهش واقعێک ه و دواتر مێژوو وهاڵمی دهداتهوه. www.jamawarnews.com مافى هاواڵتیبوون و گهشهپێدانى واڵت ڕۆڵى گهنجان و ڕاگهیاندن وهک نموونه هیوا محهمهد جهالل ه��اواڵت��ی��ب��وون یهکێکه ل���هو چ �هم��ک �ه س���هرهک���ى و گرنگانهى ک �ه دهوڵ�هت��ان��ى ن���وێ و ه���اوچ���هرخ ک��ارى لهسهردهکهن و بهیهکێک لهو بنهما بنهرهتیانهى دهستوور دادهنرێت بۆ گوزارشتکردن له یهکسانى ماف و ئهرکى ه��هر تاکێک ل �ه کۆمهڵگه دهوڵهتدا،تایبهتمهندانى و س��ی��س��ت��م��ى س���ی���اس���ى و دهس��ت��وورى پێیانوایه که ه��اواڵت��ی��ب��وون س��ێ الی�هن��ى سهرهکى لهخۆیدا کۆکردۆتهوه و ل���هه���هم���ووالک���ان���ی���هوه خ���ۆى ب�ڵ�اودهک���ات���هوه به نێوکایه گرنکهکانى ژیانى ک��ۆم �هڵ��دا،الی �هن��ى یهکهمى بریتییه له مافه یاساییهکان بهو مانایهى که ههموو تاکێک له بهرامبهر ماف و ئهرکهکانیدا یهکسانن و هیچ جیاوازییهک لهنێوانیاندا،الیهنى نییه دووهمى ئهو پاڵنهره سیاسى و کۆمهاڵیهتیه لهخۆدهگرێت که دهبێته هۆى ئهوهى تاک بهشدارى سهرهکى بکات له مومارهسهى سیاسیدا لهپێناو گهشهپێدان و پێشکهوتنى نیشتما نهکهید ا ،ههر و هها لهگهڵ ئهو الیهنه واتایى و مهعنهویهى که وا لههاواڵتیى دهک��ات پهیوهندى ئینتیما و پهیوهستبوونى ههبێت ب���ه ن��ی��ش��ت��م��ان �هک �هی �هوه و ه�هم��ی��ش�ه ئ��اوێ��ت��هى ک��ۆى ههست و نهستهکانى بێت و رهنگدانهوهى لهسهر ئهداى کاروچاالکى رۆژانهى ههبێت. راگهیاندنیش لهبهرئهوهى ب �هی �هک��ێ��ک ل��ه گرنگترین دهزگ��اک��ان��ى گهشهپێدان و رۆش��ن��ب��ی��رک��ردن��ى سیاسى دادهن��رێ��ت ل �ه کۆمهڵگهدا لهبهرئهوه رۆڵێکى بهرچاو دهب��ی��ن��ێ��ت ل�هگ�هاڵڵ�هب��وون��ى ناوهرۆک و جهوههرى چهمکى هاواڵتیبوون و بهتایبهتیش ل �هم نێوهندهدا کاریگهریى و کاراتربوونى ئهو چهمکه ل �هس �هر دهره��اوی��ش��ت�هک��ان��ى بیرکردنهوه و ههڵسوکهوتى گهنجانى واڵت لهچوارچێوهى ئهو ژینگه و فهزا سیاسى و رۆشنبیریى و نیشتمانهى که درووستدهبێت و پانتاییهک بۆ ئ���ازادى بیرکردنهوهیان درووستدهکات بۆ چۆنیهتى گ��وزارش��ت��ک��ردن ل�هخ��ۆی��ان و ل����هدواج����اری����ش����دا ب�ه هاوکێشهیهکى راس��ت�هوان�ه کۆى ئهم گهنجانه جارێکى تر بههۆى ئهو رۆشنبیریهى که وهری��گ��رت��ووه و جۆرێگ ل���هژی���ن���گ���هى ک����ران����هوهى بۆخولقاوه رۆڵ��ى سهرهکى دهبینێتهوهى لهپهرهپێدانى رۆش��ن��ب��ی��ری��ى ن���اوهرۆک���ى هاواڵتیبووندا. بێگومان کاتێک کاریگهریى گ��هن��ج ل �هئ��اراس��ت �هپ��ێ��دان��ى هاواڵتیبوون و گهاڵڵهبوونیدا دهردهک���هوێ���ت ک��ه ت��وێ��ژى گهنجان ئاوێتهى کێشه و کۆمهڵگهکهى قهیرانهکانى ب��ب��ێ��ت و ت���وان���اى ئ���هوهى ههبێت وهکو پێویست خۆى به بهرپرسیارى کۆمهاڵیهتى و ئینتماى نیشتمانهکهى بزانێت و لهههمانکاتیشدا ل���هب���ی���ر و ف���ک���رى ه���هر د هستپێشخهر ییهکد ا بێت ل���هدواج���اردا خ��زم �هت ب �هوه دهک��ات چ��ۆن بهشێوهیهکى ش��ارس��ت��ان��ى رووب������هرووى ئ�هو کێشانهبێتوه که دژى بهرژهوهندیهکانى واڵته،چونکه ئهو کاته کۆمهڵگه لهگهشه و پ��ێ��ش��ک��هوت��ن��دای��ه که ه���هر گهنجێک ل��ه ئاستى خۆیهوه خۆى بهبهرپرسیار بزانێت و نهیخاته ئهستۆى ن���وخ���ب���ه و گ��روپ��ێ��ک��ى دیاریکراو،لهراستیشدا کاتێک گهنج ئهتوانێت ئهدایهکى کاریگهریى پێشهاتهکان بێت که لهخزمهتى هاواڵتیبوون و ئاشتهوایدا بهگهرى بخات که مهعریفه و هۆشیاریى باشى ههبێت لهسهر ئ�هو م��اف و ئهرکه سیاسى و ئابوورى و کۆمهاڵیهتیانهى که ههیهتى وهکو تاکێک له واڵتهکهیدا. ه���هرک���ات���ێ���ک الی���هن���ه ب�هه��ێ��زهک��ان��ى ک��ارهک��ت �هرى گ���هن���ج و دهره���اوی���ش���ت���ه گۆرانکاریهکانى راگهیاندنیش ت��ێ��ک��هڵ ب��هی��هک��ت��رب��وون ئ���هوا دهب��ێ��ت بهشێوهیهک مامهڵه لهگهڵ جومگهکانى ک���ۆم���هڵ���گ���هدا ب���ک���ات که بتوانێت رۆژانه زهمینهسازى خولقاندنى چهمک و بههاکانى «دادپهروهریى و لێبوردهیى و ئ��ارام��ی��ى و هۆشیاریى و ب��هش��داری��ى س��ی��اس��ى و بههێزبوونى متمانه بهخۆبوون لهنێوان هاواڵتیاندا» بکات چ��ون��ک�ه ب �هب��ێ ئ���هم ه��هوڵ و ب �هره �هم��ان �ه ن��ات��وان��رێ��ت جۆرێک له سیاسهتى گشتى درووستبێت بهو شێوهیهى که خزمهتى گشتى بکات به چهمکهکانى هاواڵتیبوون و ئارامیى نیشتمانیى. ئێمه دهزان��ی��ن ک�ه لهنێو دهق����ه ی��اس��ای��ى و م���اده دهس��ت��ووری �هک��ان��دا چهندین پ���رهن���س���ی���پ���ى ب��هه��ێ��زى س��ی��اس��ى و گ�هش�هپ��ێ��دان��ى ه��اوچ��هرخ��ان��هى کۆمهڵگه ه �هی �ه ب���ۆئ���هوهى ههمیشه ل �ه خ��زم�هت��ى گهاڵڵهبوونى ئامانج و ئاینده گهشاوهکهى کۆمهڵگهدابێت دهبێت ئهم پرهنسپه پێشکهوتنخوازانه بێنه مهیدانى کارکردنهوه بێگومان ئ �هم �هش بهرۆڵى ب���هرچ���اوى ک���ارى گهنجان و راگ��هی��ان��دن دهب��ێ��ت لهو رووهوه که پانتاییهکى فراوان درووستکات بۆ خۆشهویستى نیشتمان و ئاشتى و ئارامى کیانهکهى. ئ �هو رهه �هن��ده زۆر بههێز و چاالکهى که دهبێت گهنج ل���هالی���هک و راگ �هی��ان��دی��ش لهالیهکى ترهوه به ئاوێتهى یهکتر ک��ارى ل�هس�هر بکهن بریتییه ل��هو رۆشنبیرییه س��ی��اس��ی��ه گ��ش��ت��ی��هى که ب��هش��ێ��وهی��هک��ى گ��ش��ت��ى و ل����هدواج����اردا خ��زم��هت به گ �هش �هپ��ێ��دان��ى ن���اوهرۆک���ى چ �هم��ک��ى ه��اواڵت��ی��ب��وون و بهشدارى کاراى نێو یهکهى س��ی��اس��ى واڵت������دا ب��ک��ات ب��ۆئ��هوهى کهشوههوایهکى ئارام و هێمنانه بهرههمبێت و ههموو تاک و هاواڵتیهک بتوانێت لهخزمهتى هاوکێشه سهرهکیهکهى ئینتمابوونى بۆ واڵتهکهى فهراههمبێنێت و لهو پێناوهدا قوربانى بدات و دهریشکهوتووه که ئهم رێگهیه ل��هو رێگه تهندروستانهیه که کۆمهڵگهکانى گهیاندۆته ئامانجه پیرۆز و بااڵکانى بهرهو پێشکهوتن و گهورهبوون. ل �ه ک��وردس��ت��ان��ى خۆمان چهندین دهس��ت �هى سیاسى و ب��ی��رک��ردن �هوهى ج��ی��اوازى سیاسى ههیه،بێگومان لهنێو ههریهکه لهمانهشدا خاوهنى ج��ۆرێ��ک ل��ه راگ �هی��ان��دن��ى خۆیانن و بهشێکى زۆرى ئ�هن��دام��ان��ی��ش��ی��ان بریتیین له چین و توێژى گهنجان ههریهکه لهمانهش جهوههرى ه���ێ���زى ئ����هو رێ���ک���خ���راوه سیاسیانهى پێکهێناوه ،بۆیه بهپێى راوبۆچوونى توێژهرانى س��ی��اس��ى و ک��ۆم��هڵ��گ��هى مهدهنى و دیموکراتیهت بێت دهبێت هاوسهنگى لهنێوان ئ�هم هێزانهدابکرێت ئهوسا کۆمهڵگه به دیوه جوانهکانى ئاشتهوایى و ئ��ارام��ى واڵت شاددهبێت و به رهگوریشهى خاکیبوون و هاونیشتمانیبوون و هاواڵتیبووندا دهچێتهخوار و لێرهوه کێرڤى جۆرهکانى ترى رۆشنبیریى و مهعریفهى س��ی��اس��ى و ک��ۆم �هاڵی �هت��ى و ئ��اب��ورى ه��اواڵت��ی��ان روو لهههڵکشان دهکات و ئهمهش خ��زم��هت ب��ه خ���ودى هێزه سیاسیهکان خۆیان لهالیهک و گشت هاواڵتیانیشات ده لهالیهکى تر،بۆیه راگهیاندن ئ��هرک��ێ��ک��ى زۆر گ��رن��گ��ى دهکهوێته ئهستۆ لهمپێناوهدا ک�ه ئاراستهپێدانى ئایدیا و تێروانین و رۆشنبیرى گهنجان ب�ه ئاراستهیهکدا نهبات که کۆمهڵگهى کوردى و نیشتمانى کوردستان له گهشهپێدانى ههنگاوهکانى ن �هت �هوهی��ى و پێشکهوتنى سیاسیدا ب����هدواوهدا ببات بهڵکو دهبێت ههمیشه روو لهپێشهوهو له ئاشتهوایى بێت. چیم بینى و چیم بیست ن /بێتسون سڵێمان پێناسهگهلێک ب��ۆ ئ �هدهب کراوه و ههمووشیان ڕاست و جوانن ،بهاڵم له نێو ههموو ئهو پێناسانهدا تهنها پێناسهیهک دێته ب��وون که به کهمترین وشه زۆرترین مانا دهبهخشێت ئهویش « ئهدهب :ئهدهبه« ه .ل�ه نێو ئهدهبیشدا شیعر زۆرترین پێناسهى بۆ کراوه، دیسان ئهتوانین بڵێین ئهو پێناسانهش ههموویان جوان و ڕاستن ،چونکه شی��ر که ب ه پێى ژانرهکانى جوێ کراوهتهو ه ههڵگرى زیاتر له ئهنجامى پهستانێکى ڕۆحیهوه سهرچاو ه دهگرێت و ههر کهسێک بهقهدهر بهرزى ئهو پهستانه و پاشان تواناى خۆى به شیعر ئاماژ ه ب��هو ئ��هو شتانه دهک���ات ک ه پهى پێ دهبات ،بهاڵم دواجار شیعر له کورتترین پێناسهدا نووسینهوهى مرۆڤه له سهر کاغهز به قهڵهمى ڕۆح .ئێمهى م���رۆڤ ه �هم��وو شتێکین ل ه سروشتدا وهک چۆن سروشت ه �هم��وو شتێکه ل �ه ئێمهدا، م���رۆڤ ب��ێ ئ���هوهى ب �ه خۆى بزانێت له ههر چهمکێکى ژیاندا بوونى ههیه وهک چۆن ههموو چهمکهکان له مرۆڤدا بوونى ههیه شیعریش یهکێکه لهو شتگهلهى که له بوونى مرۆڤدا ههیه بێ ئهوهى خۆى ههستى پێ بکات ،بهاڵم دواجار لهبهر ههستهکانى بهریهککهوتنى ل��ه ن��اخ��ی��دا م��رۆڤ��هک��ان بۆ خۆ قوتارکردن لهو ئاڵۆزیی ه خ��ۆى ل�هس�هر ک��اغ�هز نهخش دهک��ات ئهمهش پێویستى ب ه باگراوهندێکى ڕۆشنبیرى ههیه، چونکه به بێ ئهو باگراوهند ه ڕۆشنبیرییه ناسناوى شاعیر ب��ه ه��ی��چ ک �هس��ێ��ک ن��ادرێ��ت ئهمهش ههنووکه له نێو فهزاى ئهدهبیاتدا روونه و ههموومان ههستى پ��ێ دهک��هی��ن ،هیچ شتێک ل �ه نێو ئ�هم�ه ژیان ه ج��هن��ج��اڵ��هدا ل���ه خ��ۆی��هو ه ناخوڵقێت بۆیه ڕهنگه شیعر ه��اوارى له زارهوه دهرچ��ووى مرۆڤ بێت بۆ بههاناوه هاتنى س��روش��ت ب��ۆ ب��ه س��روش��ت��ى کردنهوهى ژیان .ئهگهر شیعر هاوارى حهقیقى مرۆڤ نهبێت ڕاستهوخۆ السایى کردنهوهى هاوارێکى نێو سروشته ،ئهوهتا ک��ارل ساند بێرگ دهڵێت « شیعر السایى کردنهوهى ئهو قیژهیهیه که دهیکهین کاتێ ملیۆنێک دۆالر دهدۆزینهوه و ئهو قیژهیهیهش که دهیکهین له کاتى ون کردنى ئهو ملیۆن ه دۆالرهدا» ،ههر لهبهر ئهمهی ه زۆر کهمن ئهو مرۆڤانهى شیعر و شاعیر دۆس��ت نهبن ،بهالم جێى داخه وهک چۆن ههنووک ه ل �ه نێو ک��ۆم�هڵ��گ��اى ک��وری��دا زۆرب����هى چهمکهکانى ژی��ان حاڵیان حهلوهالیه شیعریهت و شاعیرانى ههمیشه گریاو حاڵیان حهلوهالیه ،ههنووک ه له واڵتى ئێمه شیعر بووه بهو شته بهسیتهى که ههر کهسێک بگریت له سیاسهتمهدا ر و ڕۆمانوس و چیرۆک نووس و چاودێرى سیاسى...هتد تێى بهربوونه و له کاتى تهنیاییاندا ش���هڕى پ��ێ دهف���رۆش���ن ک��ار گهیشتۆته ڕادهیهک که شاعیر ه ههمیشه بهدبهختهکان و ئهو گهنجه ج��وان��ان�هش��ى خ��اوهن ههستێکى ج���وان و پاکى شیعرین ڕۆحیهن بێزار بوون، چونکه پێیان وایه هیچ دوور نییه چ��ارهن��ووس��ی��ان وهک شیعریهت وابێت لهم واڵتهدا. شیعر ههڵدانهوهى قهتباغهى زام��هک��ان��ى ژی��ان��ه ب��ه دهم پیاسهکردنهوه له شهقامهکانى ئ����ازارا ،شیعر ب���هردان���هوهى ک��ردن �هوهى دهرگ��اى بهنداوى ڕۆحه له کاتى مهنگخواردنهوهى مهراقهکاندا بۆیه ناکرێت و بڤهیه ه�هم��وو کهسێک پێى ههستێت ت��اوهک��و ک��ارهس��ات نهخوڵقێت.بهاڵم پێموایه ئێستا ئێمه لێوارى خوڵقاندنى ئهو کارهساتهداین ،چونکه چاوى عاشق به شیعر کهمبووهتهو ه وشاعیرانیش بێ هیوابوونه لهو بارهى شیعریهتى تێکهوتووه، ئ �هم �ه ل �ه الی���هک ل �ه الیهکى تریشهوه فهزاى ئهدهب له الى ئێمه بێ چ��اوى ڕهخنهیه که له بنهڕهتدا ئهمهیه هیوایهک به شاعیر دهبهخشێت و شیعر دهخاته نێو شیعریهتهوه .تا ئێره ک��ورت�هی�هک ب��وو لهمهڕ ئهو بارهى ئهدهبى تێکهوتوو ه له کوردستاندا .لێرهشهوه ب ه کورتى کهمێک لهمهڕ مانشێتى نووسینهکهم دهدوێ��ی��م ،لهم چهند ڕۆژهى ڕاب����ردوودا ل ه پێشانگایهکى پۆستهر شیعردا ئ��ام��ادهب��ووم که جێى دهست خۆشیه بۆ الیهنى ئامادهکار ،لهو پێشانگا شیعریهدا که چهندین شاعیرى دیار و خاوهن بهرههم و چهندین گهنجى خاوهن بههر ه و دهس��ت ڕهنگین و خ��اوهن ههست بهشداریان تێدا کردبوو، بهههرحاڵ بهگشتى شیعرهکان جوان بوون و کۆمهڵێک وشهى نێوێى تێدا نمایشکرابوو ک ه جێى خۆشحاڵی ب��وو م��ن و ئ��هو ک �هس��ان �هى ک �ه چ��اوی��ان تامهزرۆى بینینى وشهى جوان بوون له نێو شیعردا به حهقهد ئ���هوهى بینینرا ج��وان ب��وو، ئهوهى کرا بوو دڵسۆزى بوو، ئهمه لهمهڕ بینینهکهم .ئهى چیم بیست ؟ پ��اش ئ �هوهى بهنده لهگهڵ زۆربهى شاعیر ه ب�هش��دارب��ووهک��ان��دا ئاخافتنى کرد ،هیوام خواست بهردهوام ش��اع��ی��ران ب���وون���ى خ��ۆی��ان بسهلمێنن له وهها شوێنێکدا ک �ه ج��ێ��ى ت��ێ��ڕام��ان ب��ێ��ت ل ه الیهن شیعر دۆستانهوه شیعر ل��هو ت�هس��ک��ب��وون�هوه دهرب���از بکهن .دڵخۆش بوو وهک چۆن شاعیرهکان دڵ��خ��ۆش ب��وون، ئارامیم لێ ئهتکا وهک چۆن ئهو شیعر دۆستانهى ئامادهبوون ئارامیان لێ ئهتکا ،پێشانگاکه ئامانجى پێکا و ههموومان و ههر یهک به الیهک مااڵوایمان ل �ه پ��ۆس��ت�هرهک��ان ک��رد پاش ئهوهى له به چاومان وێنهمان گرت و له سهر دڵمان ههندێک وش��هم��ان ن��ووس��ی��هوه .زۆر نهڕۆشتم له الیهن شاعیرێکى خ���اوهن ب �هره �هم��ى ج���وان و بهشدار نهبوو له پێشانگاکهدا پهیوهندیم پێوهکراو پێى وتم « ئاشکرا بوو که من بهشداریم له پێشانگاکهدا نهکرد بوو، پۆستهره شیعرى منى تێدا نهبوو ،بهاڵم له الیهن زۆربهى ئاماده بووانى پێشانگاکه و ههندێک له شاعیرانى بهشدار ب����ووهوه ت��ا ک��ۆت��ای��ى هاتنى پ��ێ��ش��ان��گ��اک�ه دهس��ت��خ��ۆش��ی��م لێدهکرا . . .هتد « .به ڕاستى پێم سهیر بوو وهک چۆن ئهو ش��اع��ی��ره پێى س �هی��ر ب��وو ! بۆیه لێرهدا چهند پرسیارێک دێته پێشهوه ،ئایا لێکچوونى شیعرهکانه یان بڵێین شیعر کۆپى کردنه وا بهو چهشن ه شاعیرهکان له چ��او و ناخى بینهردا ناناسرێنهوه ؟ یان ئایا شاعیران به دانانى ئهو ناسناوانهى بۆ خۆیان ههڵی دهب���ژێ���رن خ��وێ��ن �هرى شیعر چهواشه ئهکهن ؟ ههر چهند ئهمهشیان جێى بڕوابوون نیی ه ههرچهند له نێو شاعیرهکانى پێشانگاکهدا و ب�ه تایبهت الوهکان ناسناوه خهماویهکان ح�هش��رى دهک��رد ک�ه ئهمهش جێى پرسیاره ! ه �هر چۆن و ه �هر کامهیان بێت ڕهنگ ه ئهوهنده گرنگ نهبێت بپرسین ئایا ئهرکى شاعیره شیعر بخان ه نێو شیعریهتهوه یان ئهبێت چاو و مێشکى شیعر دۆست بهو ئهرکه ههستێت. www.jamawarnews.com ئافرةتان سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 5 هانا شوان (رۆژنامەنووس): بوختانکردنو چاندنی له نێوان ئێمهدا زادهی کهلتوورێکی دوورو درێژی باوک ساالرییه ئا :ژاڵه محەمەد پ��������ێ��������ش��������ەک��������ی بوختانکردن یهکێکه لهو دیارد ه ناشیرینانهی که له ههموو جیهاندا به شێوازی جۆراوجۆر بهرباڵوهو بوونی ههیهو سااڵنه به هۆی ئهم گرفتهوه کهسانێکی زۆر له ئافرهتانو پیاوان تووشی کێشهو گرفت دهبنهوه که دهرئهنجامی بهو لێدهکهوێتهوهو خراپی هۆیهشهوه کهسانێک ڕووبهڕووی کوشتنو خۆکوشتن دهبنهوه، ئهم دیاردهیه نه کهلتوورهو نه پهیوهندی به ئایینو فهرههنگی واڵتانهوه ههیه ،بهڵکوو عادهتێکی خراپه که پیاو یان ئافرهت به هۆی ئهم دیاردهیهوه تووشی کێشه دهبن، ههروهها بوختانکردن پهیوهندی تهنها به ئافرهتانهوه نییه ،بگره پیاوانیش توشی ئهم کێشهیه دهبنهوه بهاڵم ئافرهتان له چاو پیاوان زۆرتر ڕووب �هڕووی دهبنهوه ،جا لێرهدا کۆمهڵگهی ئێمهش لهبهرئهوهی که کۆمهڵگهیهکی تاڕادهیهک پیاوساالرەو دابونهریتهکان زۆر زاڵه بهسهر تاکهکانی کۆمهڵگادا ههر بهم بۆنهوه ڕۆژانه ژنانێکی زۆر ڕووب �هڕووی کێشهو گیروگرفت دهبنهوه لهبهرئهوهی بوختانیان بۆ ئهکهن لهالیهن تاکهکانی تری ناو خێزانو بنهماڵهو شوێنی کارو کۆمهڵگه بهگشتی ،ههربۆیه لێرەدا لهسهر زۆرێک لهالیهنهکانی ئهم بابهته سهرنجی خهڵکانێکی جیاواز وهردهگرین بزانین چی بکهین باشه ،بۆ ئهوهی که تا ڕادهیهکى زۆر ئهم کاره ناشیرینه بنهبڕبکهین له ناو کۆمهڵگادا. پ����هروی����ن ح����هس����هن،ت���وێ���ژهری کۆمهاڵیهتی سهبارهت به بوختانکردن و رێگهچارهکانی دهرب��از بوون لهم دیاردهی ه وتی :بوختانکردن یهکێک ه لهو دیارده خراپانهی ناو کۆمهڵگا ک ه ههردوو رهگهز ئهگرێتهوه به تایبهت ئافرهتان ،ئافرهتان ههموو کاتێک ل ه کۆمهڵگادا ب ه پهله دوو دانراوهن،و ل ه کاتێکدا ک ه ئافرهتان له ههر بهشێکی کۆمهڵگادا بیانهوێت کار بکهن بهرهو پێشهوه بچن بیانهوێت ههنگاوبنێن، ل�هن��او کۆمهڵگادا ک��ار بکهن ئهم جۆره ئافرهتان ه ک ه زیاتر لهبهرچاون بوختانیان بۆ دروست دهکرێت ،ئهم بوختانه ئهوهش نییه ک ه ته نها ل ه الیهن رهگهزی مێینهوه بۆی بکرێت، بهڵکو لهناو کهرتو کۆمهڵگادا ئهم بوختانه ئهبێت ،بۆ زیاتر ئهوهی ک ه دهزانین بوختان کردن کاریگهری خراپ ئهکات ه سهر ئهو تاکهی کۆمهڵگاو بۆ ئهوهی ئهو کهسه ئهیهوێت ئهو ک���اره ب��ک��ات پاشهکش ه ب��ک��ات ل ه ک��ارهک �هی ک ه مهبهستی سهرهکی کهسی بوختانکهره ،ئهم ه بهراستی شتێکی زۆر ناشیرین ه ل ه کۆمهڵگای ئێمهدا ،بهاڵم ک ه ئهیانهوێت پاشهکش ه بکات له ئیشهکهی ،دیسانهوه ئهم بوختان کردنه وای لێدهکات که ل ه ڕووی حاڵهتی دهروونیهوه کێشهی بۆ دروست دهبێتو ڕووبهڕووی نهخۆشی ن �هف��س��ی ئ �هب��ێ��ت �هوهو ه �هس��ت ب ه دارووخانێکی زۆر ئهکات ل ه کارهکانیدا، ههست بهوه دهکات ک ه ئیتر بهڕاستی ئهو ناتوانێت کاربکات وای لێدهکات ئیتر پاشهکشێیهکی تهواو بکات ،و ناتوانێت ئهو خواستهی خۆی بێنێت ه دی ،ل � ه رووی کۆمهاڵیهتیشهوه ک��اری��گ�هری زۆری ئهبێت ل� ه سهر تاک ،ئهو کهسانهی که بوختانیان بۆ ئهکرێت ئهبن ب ه کهسێکی خراپ، ئهبن به کهسێکی ناشیرین ل ه بهردهم تاکهکانی کۆمهڵگا ،تاکوو تۆ دێیت تاکی کۆمهڵگا تێئهگهیهنیت ک ه ئهم کهسه ب��هو شێوهی ه نیی ه بهڵکوو بوختانی بۆ کراوه ،بهراستی زۆری ئهوێت ،بۆی ه ئهمه ل ه رووی نهفسی، کۆمهاڵیهتیو ...هتد کاریگهری زۆری ئهبێت ل ه سهر ئهو کهسه .ل ه ناو ماڵیشدا ،زۆر جار ب ه تایبهت لهناو ناوچ ه عهشایهرهکاندا ئهو بوختان کردن ه ئهبێت ه هۆی کوشتنی ئهو ژن ه یان تهاڵق دانی ئهو ژن ه یان ئهبێت ه هۆی تێکچوونی شیرازهی خێزان، ئهمان ه حاڵهتی خراپه ،ب�هاڵم ئهو حاڵهت ه خراپ ه ک ه رووئهدات تێکدانی شیرازهی خێزانه ،ناوزراندنی ئهو کهسهی ه ل ه ناو خهڵکدا. س��هب��ارهت ب �ه چ��ارهس �هرک��ردن��ی ئ���هم کێشهی ه پ��هروی��ن ح�هس�هن وتی :بۆ چارسهری کێشهکه تهنها هۆشیارکردنهوهی خێزان ب ه تایب هتو هۆشیارکردنهوه تاکهکانیش ب ه گشتیو دوورکهوتنهوه لهم دیاردهی ه بهتایبهت لهناو ڕاگهیاندنهکانو ڕێکخراوهکانی ئافرهتانو ژنان ک ه لهگهڵ هۆشیار کردنی خۆیان دهتوانن رۆڵێکی باشیان ههبێت له هۆشیارکردنی تاکهکانو ههوڵبدهن بۆ هۆشیارکردنی کۆمهڵگا که ئ �هم دی��اردهی � ه ک �هم بکهنهوه، جا لهبهرئهوهی ئهم دیاردهیه بڕوا ناکهم ب ه تهواوهتی بنهبهڕبێت دهبێت ههرههموومان له دهرون��ی خۆماندا ڕێگهنهدهین ک ه بوختان بۆ هیچ کهس دروست بکهین به تایبهت ئافرهتان. هانا شوان ڕۆژنامهنوسو چاالکوانی بواری ژنان سهبارهت بهم دیاردهی ه تیشکی خست ه سهر ئهم خاڵهو وتی: بوختانکردن یهکێک ه ل �هو دهرده کۆمهاڵیهتیانهى ک ه لهالی ئێمه ههیه، ههمان شت وای��ک��ردووه کهلهسهر ئاستی گهوره کارهساتی لێبکهوێتهوه، ههموو کاتێک وتووم ه یهکێک ل ه رێگریهکانی سهرکهوتنی بزوتنهوه یان دروست بوونی بزوتنهوهی ئافرهتان بوختانکردن ه لهوانهی ه یهکێک بڵێت ئهمه پشتگیری کردن ه یان روانگهو تهسک بینیی ه بهاڵم وانییه ،چونک ه له سهر ئاستی بچووک کردن ئهگهر سهیری بکهین بوختان وایکردووه که بۆ نمونه زۆرێ��ک له ئافرهتان بههرهمهند نهبن ل ه مافهکانیان، ئافرهتان له ناوخۆیاندا کۆک نهبن، کۆک نهبوونویهکنهگرتنو یهکنهبوونی ئافرهتانیش ل ه ناویهکدا وادهک��ات نهتوانین ئهو خهاڵتهی ئهمانهوێت بیگرین ،ل �هب �هرئ �هوه م��ن پێموای ه ئهگهر ئافرهتان بیانهوێت بههرهمهندو سهرکهوتووبن لهمافهکانیان ئهبێت ی�هک�هم ش��ت ل� ه خ��ۆی��ان�هوه دهس��ت پێبکهن ،که ئهم خهسڵهت ه ناشیرین ه ل ه خۆیان بکهنهوه ک ه چیتر خۆیان ب ه دوورب��گ��رن لهئهوهی کهسێکیتر ئازار بدهن بهم قسه دروستکردنانه، دهمهوی ئهوهش بڵێم ک ه بوختانکردن پیشهی کهسێکی ت�هواو ناهۆشیارو ناشارستان ه ل�هب�هرئ�هوهی کهسێک هۆشیاربێت دهزانێت ک ه مرۆڤ چهند مهزنهو دهزانێت کهرامهتی مرۆڤ نابێت لهکهداربکرێت نابێت جهستهی ئازار بدرێت ...هتد .ههروهها ئهبێت ئهوه بزانین ک ه ئهوه کاری مرۆڤی ناهۆشیارهو ئهبێت ئ �هوهش بزانین ک ه ئهم بوختانکردنهو چاندنی ل ه نێوان ئێمهدا زادهی کهلتوورێکی دوورو درێژی باوکساالرییه ،ئێمهیان وابارهێناوه ک ه یهکتری برووخێنینو نهفرهت له یهکتری بکهین ،ئهگهر بمانهوێت سهرهتاکانی ژیان دروست بکهینو بمانهوێت ژیانی خۆمان خۆش بکهین م��رۆڤ دۆس��ت بینو قسهی خۆمانمان ههبێت ل ه سهرهتادا ئهبێت پشتی یهک بگرین لهبهرئهوه پێم وای ه پشتگرتنمان ئهبێته هۆی ئهوهی دووربینهوه له بوختانکردن. نیان محهمهد خوێندکاری زانکۆ س���هب���ارهت ب���هم ک��ێ��ش�هی�ه وت��ی: بوختانکردن دیاردهیهکی زۆر نهشیاو ناشیرینهو هیچ مرۆڤێک نابێت رێگا ب ه خۆی بدات کهکهس به هیچ تاوانێک تۆمهتبار بکاتو له چوارچێوهی بوختانکردندا خهڵک بخاته دۆخێکی ناخۆشو کاریگهری له سهر ژیانی بێتو توشی گێژاوی بکات ،بۆی ه من ئهم شت ه ب ه ناڕهوا دهزانمو ڕێگا ب ه خۆم نادهم بوختان بۆ کهس بکهم ل�هب�هرئ�هوهی من که ئێستا باسی کهسێک دهکهم لهوانهی ه کهسانیتریش ن��اوی��ی م��ن ب�ه خ��راپ ببهن لهبهر بهرژهوهندی خۆیان بۆی ه ههڵناستم بهم کاره نهشیاوه لهبهرئهوهی زۆر ژنم بینیوه ب ه هۆی بوختانکردنهوه توشی کارهسات بووون. ئ���ازاد ئهحمد کاسبکار وتی: ڕۆژان��ه س �هدان کهس لهم ب��ازارهدا تێدهپهڕێتو خهریکی ئیشو کاری ڕۆژانهی خۆیان دهبن ،بۆیه بڕواناکهم بوختانکردن کارێکی جوان بێت ک ه ئێمه سهبارهت بهم هاوواڵتیانه ب ه تایبهت ئافرهتان باسی بکهین ،من وهک��وو شهخسی خ��ۆم ئ�هو شتان ه نهفی دهکهمو قهناعهتهم بهوه نیی ه کهس تومهتبار بکهم له ژیانمدا، بهاڵم بهداخهوه ئهبینین پیاو ههی ه که ئافرهتێک لێرهوه دهڕوات سهیری ههرچهند ه من خۆم پیاوێکم ه بهاڵم زۆرجار خهتاکان ئهخهم ئهستۆی پیاوان لهبهرئهوهی پیاو تاوانبار ه سەبارەت بە ئهو بوختانکردنانه دهکهم قسهی ناشیرین بهو ئافرهت ه دهڵێن ،له الیهکهوه ئهگهر ئهو ئافرهت ه وهاڵم��ی ئهو جۆره پیاوانه بداتهو ه خهڵکی دهڵێن چهند بێحهیایه ئهو ه نابینهن که یهکهم کهس پیاوهک ه ب��وو ق��س�هی ب �ه ئ��هو وت ئهویش بهرگیری له کهرامهتی خۆی دهکات، ی��ان پیاومان ب��ووه که ئافرهتێک لێرهوه رۆیشتووه ئهگهر ڕوخسارێکی جوانی بووبێت وتوویهتی ،ئهوه ل ه پێشوودا هاوڕێم ب��ووه ئێستا لێم ناپرسێت ،کهچی درۆش دهک��ات ههر لهبهرئهوهیه سهیری پیاوهکهی ن��هک��ردووه ،ب �هداخ �هوه ههرچهند ه م��ن خ��ۆم پیاوێکم ب��هاڵم زۆرج��ار خهتاکان ئهخهمه ئهستۆی پیاوان لهبهرئهوهی پیاو تاوانباره بهرامبهر ئهو بوختانکردنانه. ش��ی�لان ج �هم��ال خوێندکار وتی: بهڕاستی ئهو کهسهی بوختان ئهکات، من ئهڵێم ق�هد نابێت ببهخشرێت لهبهرئهوهی به چاویی خۆم بینیوم ه که ئافرهت لهبهر قسهڵۆکێک کوژراو ه و دوات��ر دهرک �هوت��ووه که بوختان ب��ووه و هیچی تر بۆیه ئهڵێم ئهو کهسانه که ههڵدهستن ب�هم کار ه تاوانبارن ،بهتایبهت ئهو ئافرهتانهی که له کۆاڵنهکان دادهنیشنو خهریکی قسهکردنن وا ههست دهک���هم ک ه زۆربهی قسهکانیان ،باسکردنی خهڵک بێت لهبهرئهوهی زۆرجار بههۆی ئهو قسانهوه چهند بنهماڵهی تر تووشی کێشه دهکهن بۆیه داوایان لێدهکهم که تۆزێک به خۆیاندا بچنهوه ،ل ه الیهکی ترهوه بوونی ئهم دیاردهی ه لهناو کۆمهڵگهی ئێمهدا دهگهڕێتهو ه بۆ نهبوونی هۆشیاریی تهواو لهالی تاکهکانو پاپهندبوونیان بهنهریت ه کۆنه کۆمهاڵیهتیهکانهوه ،لهبهرئهو ه کهسانێک ههن ههمیشه ههوڵی ئهو ه دهدهن که لهنگییو عهیبی کهسانی ب �هرام��ب �هری��ان ب��دۆزن��هوهو بیکهن ه بنێشته خۆشهی سهر زمانیان ،ل ه الیهکی تریشهوه من ئهو کهسهی ک ه دهیهوێت بوختان بهکهسی بهرامبهری بکاتو قسهو قسهڵۆکی سهیر بۆ کچان دروست بکات ،ئهوه لهوپهڕی نهزانیو نهفامید��نو خۆیان ناتوانن هیچ شتێک بکهن بۆیه بهوشێوهی ه رێگه لهکهسانێکی تریش دهگرن ک ه هیچ نهکهن. ڕووب���ار محهمهد مامۆستا ،ئهم دی��اردهی�ه وا دهبینیت ،که کاتێک کچێک ت��ووش��ی بوختان پێکردن یان قسه بۆ ههڵدهبهستن دهبێتهو ه ئهوا گهورهترین کێشهی بۆ دروست دهبێت لهوانهیه ئهو کچه خاوهنی کهسایهتی بههێزهو بێت بۆ دهبێت ب��ه ب��وخ��ت��ان��ک��ردن��ێ��ک ک �هرام �هت��ی بڕوشێنینو شیۆازێکی ناشیرین ببهخشین به ژیانی ،لهوانهیه بهم کارهی ئێمه توشی کارهساتی بکهێن بۆیه هیوادارم هیچ کهچێک ئهم کار ه خراپه بهرامبهر رهگهزی خۆی نهکات ههروهها بهرامبهر به پیاوانیش .ل ه الیهکی تریشهوه ئهو کچانهی ک ه ئازایانه مامهڵهدهکهنو لهدابونهریت ه کۆمهاڵیهتییهکان ناترسن ههمیش ه ڕووبهڕووی بوختان پێکردنو قسه بۆ ههڵبهستنی خهڵکی زۆر تر دهبنهوه، چونکه کۆمهڵگهی ئێمه لهبهرئهوهی که کۆمهڵگهیهکی تهقلیدیه ههمیش ه دژی ئ��هو ت��اک��ان�ه دهب��ێ��ت �هوه ک ه دهیانهوێت گۆڕانکاریی بکهن ،بۆی ه وهک��وو ئافرهت دهبێت هۆشیاران ه ڕووب������هڕووی ه��هم��وو کێشهیهک بهبینهوه که رۆژانه تووشی دهبینو ب �ه ش��ی��وهی�هک��ی زۆر هۆشیاران ه م �هم �هڵ �ه ل��هگ��هڵ ئ���هم دی��اردهی�� ه بکهین تاکوو تووشی کێشه نهبینو دهورووبهریشمان به ئاگا بههێنینهو ه که ئهم کاره نهشیاوه و دهستی لێ ههڵبگرن. ڕێبین ع��وم�هر خوێنکاری زانکۆ وت��ی :نهبوونی ڕۆشنبیری گشتی لهناوکۆمهڵگهدا هۆکارێکی سهرهکیو گرنگه بۆ دروستبوونی دی��اردهی بوختان پێکردن ک�ه ل �هڕۆژگ��اری ئهمڕۆماندا زۆر بهرباڵوه ،ههروهها زۆرب���هی ئ��هو ژن��ان �هی بوختانیان پێدهکرێت قسهو ناو و ناتۆرهیان بۆ ههڵدهبهستن که ئهمهش بێگومان کاریگهری سلبی دهبێت لهسهر ژیانی کۆمهاڵیهتی تاکهکانو کۆمهڵگا بهرهو ئاقارێکی خراپ دهباتو ئهبێته هۆی سهرکهوتنی تاکهکان له ناو کایهکانی ژیاندا و له الیهکی ترهوه خهڵک ب ه چاوێکی سووک سهیری ئهو کهسان ه دهک��هن و ههموو کاتێک پهنجهی تاوانیان بۆ بهرز ئهکرێتهوه. گهزیزه محهمهد خوێندکار وتی: به رای من بوختانکردن له راستیدا درۆیهکی زۆر گهورهیه که کهسێک بهرامبهر به کهسێکی تر دهڵێت ،ل ه راسیتیدا تاوانێکو کارێکی نهشیاوهو عهیبێکه که له کهسێکدا نییهو بۆ ئهو کهسهی دروست دهکهن ،جیاوازیشی لهوانییه که الی خۆی بهوترێت یان ل ه کاتی نهبوونی خۆیدا ،ئهم دیاردهی ناشیرینه له ئایینی ئیسالمیشدا نهفی ک��راوهو کهسانێکیش که ئهم ت��اوان �ه ئهنجام دهدهن بهرامبهر کهسێکی تر گوناحێکی زۆر گهورهیان کردووه نابهخشرێن ،به داخهوه ئهم دیاردهیه تهنها له ناو کۆمهڵگهی کوردیدا نییه بگره له ههموو جیهاندا بوونی ههیهو زۆربهی قوربانیهکانیشی ئافرهتانهن ،ه �هروهه��ا له الیهکی تریش حزب و دهوڵهتان و واڵتانیش بهرامبهر یهکتری بهکاری ئههێنهن، ب��هاڵم ب�ه گهشتی ئ �هم کارهسات ه زیاترین قوربانی له ناو ئافرهتاندا بووه که بهم هۆیهوه دهکوژرین ،یان خۆیان دهکوژن ،یان بنهماڵهکانیان له یهکتری دهپچڕێت و سهرگهردان دهب��هن و له ب��واری دهروونیشهو ه ت���ووش���ی ن��هخ��ۆش��ی دهب�����هنو چارهسهرکردنیشیان پهیوهسته ب ه کات بۆیه دهبێت ههموومان ئهو ه قهبوڵبکهین که ئهم نهریته شتێکی خراپهو زۆر ئاسانه ئهنجامنهدانی. 6 تەوەر سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 فهرید ئهس ه سهرد، www.jamawarnews.com www.jamawarnews.com تەوەر سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 ئهندامى سهرکردایهتى یهکێتى نیشتیمانى کوردستان: ڕێبین حهسهن کۆبوونەوەکانی نێوان حزبەکانی دەسەاڵت و ئۆپۆزســـیــــون سەرەتای دەستپێکردنی دیالۆگێکی نیشتمانییە كارمەند عومەر پ��������ێ��������ش��������ەک��������ی لهگهڵ دهست پێکرنى خۆپیشاندان و ناڕهزاییهکانى خۆپیشاندان بۆ نههێشتنى کهم و کوڕیهکانى ن���او پ���رۆس���هى ک��ارگ��ێ��ڕى حکومهتى ههرێمى کوردستان و داواکاریهکانى ت��رى وهک دۆزینهوهى ههلى کار بۆ بێکاران و نههێشتنى مهحسوبیهت و مهنسوبیت له دامودهزگاکانى حکومهتدا، حزب و الیهنه ئۆپۆزسیۆنهکانیش بانگهشه و دروشمهکانى خۆیان له دژى دهس��هاڵت و سیستهمى حکومڕانى له ههرێمى کوردستاندا زی��ات��ر ک��رد ،ب��هڕادهی��هک که داواک��ارى حزب و الیهنهکانى ئۆپۆزسیۆن و داواکاریهکانى شهقام و خۆپیشاندهران تێکهڵ ب��ووه ،وه لێکچوونێکى بهرچاو ل�ه داواک��اری��هک��ان��دا ههیه و ئهمهش پرسیار لهسهر جواڵندنى خۆپیشاندانهکان و ئاڕاستهکردنیان دروست بووه بهوهى ئایا شهقام لهالیهن ئۆپۆزسیۆنهوه ئاڕاسته دهک��رێ��ت ،ئایا کۆبوونهوه و گفتوگۆى الیهنهکانى ئۆپۆزسیۆن و دهسهاڵت و گهیشتن به چارهسهرێک دهتوانیت ناڕهزاییهکانى شهقام بوهستێنیت؟ ئایا داواکاریهکانى ئێستاى ئۆپۆزسیۆن و خۆپیشاندهران چین؟ ئایا حوکومهتى ههرێمى کوردستان ئیرادهیهکى ڕاستهقینهى ههیه بۆ چارهسهرکردنى کێشهکان و ههنگاونان ب �هرهو چاکسازى ڕیشهیى ،ئهم پرسیارانهو چهند پرسیارێکى ترمان ئاڕاستهى چهند بهڕێزێک کردووه و وهاڵمهکانى ئهوان دهکهینه تهوهرى گفتوکۆى ئهمجارهى ~ . ف���هری���د ئ��هس�� ه س�����هرد ،ئ �هن��دام��ى س�هرک��ردای�هت��ى یهکێتى نیشتیمانى کوردستان: ئهو وتووێژانهى کهلهم ماوهیهدا ل ه نێوان الیهن ه سیاسیهکانى ئۆپۆزسیۆن و دهسهاڵتهوه دهستى پێ کردوه جێ بهجێکردنى یهکێک لهخاڵهکانى ئهو 17خاڵهی ه ک ه پهرلهمانى کوردستان لهبڕیارهکهى خۆیدا دهرى کردبوو،ئهم ه دهت��وان��ی��ن بڵین س �هرهت��اى دهس��ت پێکردنى دایهلۆگى نیشتیمانى نێوان الیهنهکان ه وهکوه لهبڕیارهکهدا باسى ک���راوه ،ئ �هم دایهلۆگ ه دهستى پێ ک��ردوهو ههموو الیهنهکانیش ههوڵى ئهوه دهدهن کهبهسهرکهوتووى ئهنجام بدرێت بهاڵم لهبهرئهوهى تازه دهستى پێ کردوه تهنها الیهنهکان ههوڵدهدهن ل �هس �هرهت��ادا ل�هی�هک تێگهیشتنێک پێک بهێنن بۆئهوهى لهدانیشتنهکانى داه��ات��ودا بتوانین خاڵى هاوبهشى لهسهر مهسهلهکان بدۆزێتهوه ئهگهر سهیرى دهستهواژهى دایهلۆگهک ه بکهین دهستهواژهکهمان ناو ناوه دیالۆگى نیشتیمانى ووشهى نیشتیمانى شهقام و دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆن و هاواڵتیان و ههمووکهسێک لهههرێمى کوردستاندا دهگرێتهوه ،من پێم وای ه شتێکى زۆر ئاسایی ه ئهگهر لهناو داواکاریهکانى ئۆپۆزسیۆن و داواکاریهکانى شهقامدا لێکچوون ههبێت و خاڵى هاوبهش و خاڵى لێک نزیک ههبێت ،چونک ه ئهم ه باسى یهک بابهت دهکات و ئهو بابهتهش لهیهک نیشتیماندا ڕوودهدات و مهسهلهکهش لهمهسهلهى دایالۆگه، لهبهرئهوه بهالى منهوه زۆر ئاسایی ی ه ک ه لێکچوون و خاڵى هاوبهش و لێک نزیک لهداواکاریهکاندا ههبێت ههندێک ل ه داواکاریهکانیش داواکارى ئێستان ئهو داواکاریانهش ئهوانهن ک�هل�هالی�هن�هک��ان ل �هن��او پهرلهماندا خوێندیانهوهو ههرالیهنهو داواک��ارى خۆى خستهڕوو ،ب�هاڵم ئهگهر ئێم ه بهو جۆره سهیرى مهسهلهک ه بکهین کهئهمان ه تهنها داواکارى ئێستان ماناى وای ه ئهم ه تهنها ڕێخۆشکهره بۆ خاڵ ه قوڵ و گرنگهکانى کهداواى ئهوهدێن، من پێم وای ه بهشێک لهو خااڵن ه ک ه ئێستا ووتووێژى لهسهردهکرێت خۆى لهخۆیدا ڕاست ه بایهخى تایبهتى خۆى ههی ه و دهکرێ وهکو خاڵى ئێستا ناو ببرێن ب�هاڵم خۆى لهخۆیدا بهشێک لهخاڵ ه گرنگهکان پێکدههێنن کهڕهنگ ه چارهنوسى و تووێژهکانى بهندبێت ب ه جێ بهجێکردنهوه ،بهاڵم لهههمان کاتیشدا ڕێخۆشکهریش دهبێت بۆ خاڵى دواتر یاخود بۆ بهرنامهى تێرو تهسهلى تر بۆ جێ بهجێکردنى ئهو مهسهالنهى ک�هل�هق��ۆن��اغ��ى ی �هک �هم��دا ل �هس �هرى ڕێکدهکهوین ،ئێستا وهک ئۆپۆزسیۆن بهڵێن نامهیهکى پابهندبونیان بۆ پاراستنى ئاشتى و ئ��ارام��ى واژۆ ک��ردوه ئ �هوهش ک ه دهبینین ئهوهی ه ک ه بهسهر زارهکى ههموو الیهنهکان پابهندن بهپاراستنى ئاسایش و ئارامى کوردستانهوهو پابهندن بهناوهڕۆکى ئهو پهیماننامهیهوه ک ه لهالیهن چهند ڕێکخراوێکى کۆمهڵگاى مهدهنیهوه و لهچوارچێوهى حهوت خاڵدا ئاماژه کراوه ،بهاڵم گرنگ ئهوهی ه ئهو الیهنان ه بتوانن ئهو پهیماننامهی ه بهکردهوه جێ بهجێبکهن ،ئ �هوهى ک ه من هه���ستى پێ دهک �هم تا ئێستا پابهندبوونى ت�هواو ب ه ناوهڕۆکى پهیماننامهکهوه نی ه چ ل �هالی �هن ئۆپۆزسیۆنهوه چ لهالیهن خۆپیشاندهرانهوه چ لهالیهن بهشێک ل ه هێزهکانى دهسهاڵتهوه بهاڵم بهشێوهیهک لهشێوهکان وهک خۆى پهیماننامهک ه شتێکى باش ه و ڕهنگ ه بێت ه هۆى ئهوهى لهمهوال الیهنهکان زۆرتر پێوهى پابهندبن ،سهبارهت ب ه مهسهلهى چاکسازى و نههێشتنى گهندهڵى من پێم وای ه چاکسازى یهک خهسڵهتى تایبهتى ههی ه ڕهنگ ه وهکو شتهکانى تر نهبێت ،ئهویش ئهوهی ه ک ه سیاسهتێک ه کهسیاسهتێکى کردارهکیه، وهک زۆرتر پشت بهکردار دهبهستێت وهک ل �هوهى کهئێستا پشت بهقس ه ببهستین ،ئهم جۆره سیاسهت ه ئهگهر تهنها وهکو قسهو لێدوان بمێنێتهوه پێم وای ه هپچ بایهخێکى نابێت ،بهاڵم ئهگهر ئهوقسهو لێدوانان ه ڕێگ ه خۆشکهربن بۆ داڕشتنى بهرنامهیهک ک ه بهکردهوه جێ بهجێبکرێت بهدڵنیاییهوه بهرهو چاکسازیهکى ب��اش دهچ��ی��ن ب�هاڵم لهههمان کاتیشدا ههموو چاکسازیهکان وهک یهک نین ههندێک چاکسازى ههی ه ڕهنگ ه چاکسازى ڕیشهیى و گرنگ بن، ههندێک چاکسازیش ههی ه ڕهنگ ه کرچ و کاڵبن ،گرنگ ئهوهی ه ئێم ه لهقۆناغى یهکهمدا ب �هرهو چاکسازى بچین ک ه بتوانین ببێت ه مایهى چارهسهرکردنى کێشهکان من بۆچونم ئهوهی ه ک ه تائێستا ههنگاوى زۆر کاریگهر بۆ چاکسازى نهنراوه ،بهاڵم لێدوانهکان ڕێخۆشکهرن بۆ ئهنجامدانى چاکسازى لهبهرئهوه چارهنوسى چاکسازى ب�هک��ردهوهوه بهنده نهک بهقسهولێدوانهکان. محهمهد ف �هرهج ،ئهندامى مهکتهبى سیاسى یهکگرتووى ئیسالمى کوردستان: لهڕاستیدا وهکو مهسهلهیهکى مهبدهئى ه�هم��وو کاتێک گ�هرب��ت�هوێ کێشهو گرفتهکانى کۆمهڵگا و کێشهکانى نێوان دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆن و دهسهاڵت و جهماوهر چارهسهر بکرێت پێویست ه ڕێگاى گفتوگۆو دیالۆگ بگرێتهبهر، ههرگیز کێشهو گرفتهکان ب �هزۆر و بههێز چارهسهر ناکرێت ،ئهوه خاڵى یهکهم ،خاڵى دووهم ئهو بارودۆخهى ک � ه ئێستا لهههرێمى کوردستان خوڵقاوه بهرپرسیارێتیهکهى دهکهوێت ه ئهستۆى دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆنیش، ه��هردووال بهرپرسن لهو بارودۆخهى ک �هدروس��ت ب��ووه ،ئێم ه ههموومان بهرپرسین لهپاراستنى ئهم ئهزمونهى ک�هه�هم��ان� ه چ ل�هک��ات��ى ئ��اس��ای��ى و سروشتیداو ههم لهکاتى نائاسایى و پشێویدا ،بهرپرسین لهپاراستنى ئهو ئهزموون و دهستکهوتهکان و ههم بۆ گهشهپێدانى ئهو ئهزمونهو پهرهپێدانى دهستکهوتهکان ،ئهوهى ئێستاش ک ه لهکوردستاندا بهگشتى و لهناوچهکانى سلێمانیدا بهتایبهت دروس��ت بوه، دهرئهنجامێکى لێ دروست بوه کهبریتیی ه لهکۆمهڵێک داواکارى ،داواکاریهکانیش داواک���ارى شهقام و ئۆپۆزسیۆن و پهرلهمانیشن ،بهاڵم بهداخهوه سهیر لهوهدای ه کهتائێستا دهسهاڵت بهدهم ئهم داواک��اری��ان�هوه نههاتوه ،ئێستا کهقس ه ههی ه لهسهر ئهوهى ک ه ورده ورده دهست بکرێت بهجێ بهجێکردنى چاکسازییهکان و داواک��اری��هک��ان، النیکهم وهاڵمى داواکاریهکانى شهقام بدهنهوه بۆنمون ه پێشهکییهک دروست بکهن بۆ هێورکردنهوهى بارودۆخهک ه لهوان ه ئهگهر بڕیارێک دهربچێت بۆ دهستگیرکردنى تاوانباران با ئهوان یهکسهر دهستبکهن بهجێ بهجێکردنى ب��ڕی��ارهک�� ه ب���ۆئ���هوهش ک�� ه باشتر ئهنجامبدات بهدهستهوه پێویست ه دهسهاڵت پیاچونهوه بهخۆیدا بکات، لهبهرئهوهى دهسهاڵت ئهوهنده بهڵێنى داوهو بهڵێنهکانى جێ بهجێنهکراون ئیتر جۆرێک ل ه بێ متمانهیى لهنێوان دهسهاڵت و جهماوهردا دروست بوه، بهڕاى من بۆئهوهى ئهم گفتوگۆیانهى کهئێستا لهنێوان الیهنهکانى دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆندا ههی ه دهرهنجامێکى باشیان ههبێ و ب��ۆئ�هوهى خهڵکى ش �هق��ام جارێکى ت��ر متمانهى بۆ دروس��ت��ب��ب��ێ��ت �هوه ،ب��اش��ت��ری��ن ڕێگا ئهوهی ه ک ه دهس��هاڵت دهس��ت بکات بهگرتنهبهرى ڕێ و شوێنهکان ه ههم ڕێ و شوێنى ئیدارى و ههم ڕێوشوێنى یاسایى و ڕێوشوێنى دادوهرى بۆئهوهى لهم بارودۆخهدا خهڵک بڕواى ئهوهى الدروست بێت کهبهڵێ داواکاریهکانتان جێ بهجێدهکرێت ،س �هب��ارهت بهو وتووێژانهش کهئێستا لهئارادای ه لهنێوان الیهنهکانى دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆنداو لێکچوونى داواکاریهکانى ئۆپۆزسیۆن و خهڵکى سهرشهقام دهتوانم بڵێم بههۆى ئهو خهم ساردییهو گهندهڵیهى کهناوهنده کارگێڕى و سیاسیهکاندا ههی ه لهیهکچونهکانى داواک��اری الیهنهکانى ئۆپۆزسیۆن و دهنگى شهقامدا زۆرن، زۆربهئاسانى دهتوانین داواکاریهکانى ئۆپۆزسیۆن و دهنگى شهقام و تهنانهت داواکاریهکانى پهرلهمانیش بکهین ه یهک داواکارى ،هۆکارهکهشى ئهوهیه کهگرفتهکان ههموویان یهک جۆرن، ئ �هوهى ک ه من ه��اوارى بۆ دهک �هم و ئهوهى ک ه تۆ ه��اوارى بۆ دهکهیت و ئهوهى ک ه شهقام دهیهوێت و ئهوهى پهرلهمانیش ههموویان یهک داواکارین، ئهوشتانهش کهکێشهو گرفت بۆ ئهم ئهزمونهى ههرێمى کوردستان دروست دهکات ههموومان ههستمان پێ کردوه، تهنانهت خودى حکومهتیش ههستى پێکردوهو سهرۆکى ههرێمیش ههستى پێکردوه ،بۆنمون ه کهدهڵێن داواکانى خهڵک ههمووى داواى ڕهوان ئهگهر داواى ڕهوان ئیتر بۆ دهست ناکهن بهجێ بهجێکردنیان ئهگهر ئهو داواکاریان ه جێ بهجێبکرێت بهڕاى من خهڵک ئارام دهبێتهوه و دهچێتهوه سهرکاروبارى ژیانى خۆى ،ئهگهر ئهوهنهکرێت من پێم وای ه ڕۆژ لهدواى ڕۆژ داواکاریهکان زۆرتردهبن ،ئهگهر دهسهاڵتیش بیهوێ بارودۆخهک ه لهمهى ئێستا ئاڵۆزتر نهبێ و ئهنجامى خراپى لێ نهکهوێتهوه پێویست ه دهسهاڵت کار بۆ جێ بهجێ کردنى ئهو داواکاریانهبکات ،ئێستا کۆبونهوه لهنێوان الیهنهسیاسیهکاندا ه �هی �هو ه �هم��وو ب �هش��دارب��وان��ى ئهو کۆبونهوانهش باس لهوه دهکهن ک ه کۆبونهوهکان ئیجابى بون و ئومێدیان بهئهنجامهکانى ههیه ،ئهمهش خۆى لهخۆیدا ئاماژهیهکى پۆزهتیڤ ه بهوهى کهههمووالیهنهکان س��ورن لهسهر پاراستنى ئهزمونهکهو دهستکهوتهکانى فهرید ئهسه سهرد وهس����ورن ل �هس �هر ئ���هوهى کهتاک ه ڕێگا بۆ چارهسهرکردنى گرفتهکان ڕێگاى دیالۆگ و ووتووێژه ،لهالیهکى ترهوه چهند ڕێکخراوێکى کۆمهڵگاى م��هدهن��ى ه �هس��ت��اون ب �هدهرک��ردن��ى بهڵێننامهیهکى پابهندبوون بۆپاراستنى ئاشتى و ئارامى کوردستان و ئهو بهڵێننامهیهشییان بهسهر ( )9الیهنى سیاسى سهرهکیدا داب�هش��ک��ردوه و ههمووئهو الیهنانهش پابهندى خۆیان بهو بهڵێننامهیهوه دووپات کردهوه، ل �هڕاس��ت��ی��دا ئ��هم��هش ههنگاوێکى پ��ی��رۆزه ،ه��ی��وادارم ئ �هو الیهنانهى کهئهو بهڵێننامهیهى پابهندبونیان بهئارامى و ئاسایشهوه واژۆک���ردوه هیوادارم ک ه ههموویان پابهندبن بهو بهڵێننامهیهوه ،ئهوخۆپیشاندان و ناڕهزایانهش ک ه ئێستا لهکوردستاندا ه �هی � ه وهک ئ��هو خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و ناڕهزاییان ه نی ه کهلهوواڵتى عهرهبیدا ڕوو دهدهن ،ئهوهى لێرهدهکرێ تهنها دهربڕینى سۆزوپشگیری ه بۆ ئهوڕاپهڕین و خۆپیشاندانانهى کهلهههندێک واڵت��ى ع �هرهب��ى دا ه�هی�ه ،ئهگهرنا خۆپیشاندانهکانى کوردستان دوومانگ پێش خۆپیشاندانهکانى تونس و میسڕ بوون و داواى چاکسازى و بنهبڕکردنى کهم و کوڕیهکانى دهسهاڵت کراوه ،لێره خۆپیشاندان لهدژى یاساى خۆپیشاندان ههبووه ،بهاڵم کێشهو گرفتى ئێرهوه دروس��ت بوه کهخهڵک شههید بوو، ئهگهرنا ئێم ه دوو مانگ بهر لهدهست پێکردنى خۆپیشاندانى واڵتانى عهرهبى خۆپیشاندانمان کردوو زۆر بهئاسایى بهڕێوه دهچوون و هیچ توندو تیژییهکى لێ نهکهوتهوه ،بهاڵم بهداخهوه کهلهم خۆپیشاندانانهى دوایدا کهخوێن ڕژانى لێ کهوت بارودۆخهک ه بهرهو بار گرژى و توندو تیژى ڕۆیشت کهوات ه کێشهک ه لهوهدا دروست بوهکهخۆپیشاندانهکان کوژرانى لێ کهوتهوه ئهگهر نا ههروهکو پێشتر خۆپیشاندانهکان دهک��ران و شێوازى یاسایى باو دهگرت ه بهر،بۆ ه��ێ��ورک��ردن �هوهى ئ �هو ب��ارودۆخ �هش 7 دهس��هاڵت تائێستا هیچ ههنگاوێکى کردهیى نهناوهو نههاتۆت ه پێشهوه بۆ چارهسهرکردنى ڕاستهوخۆى کێشهکان و نههێشتنى گرفتهکان ،ئێمهش ئ �هوه ل��هوهدا دهبینین کهدهسهاڵت ئیرادهیهکى بۆ چاکسازى و نههێشتنى کهم و کوڕیهکان نیه. ئاوات ،ڕوناکبیر: ب��ێ��گ��وم��ان وت���ووێ���ژو ک��ۆب��ون �هوه ئیجا��یهکانى نێوان الیهن ه سیاسیهکان و الیهنى دهس���هاڵت و ئۆپۆزسیۆن ک��اری��گ��هرى خ���ۆى دهب����ێ ل �هس �هر چارهسهرکردنى کێشهو گرفتهکانى خهڵک و داواک���ارى خۆپیشاندهران لهدهسهاڵت ،ئهگهر پرسیاریش بکهین بۆ؟ لهبهرئهوهى ئهگهر ئێم ه بڵێین شهقام ههمووى بێ الیهن ه ئهم ه ڕاست نیه ،ئهگهر بشڵێین ههمووى الیهنگرى الیهن ه سیاسیهکان ه دیسانهوه ئهمهش ڕاست نیه ،لهبهرئهوهى نیوهى ئهو خهڵکهى ئ�هم��ڕۆ ل�هس�هر شهقامهو محەمەد فەرەج ناڕهزایى دهردهبڕێ پێموای ه بهشێوهیهک لهشێوهکان چهند خهڵکێکى الیهنگرى ح��زب�هک��ان��ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ى تێدای ه بهڕێژهیهکى کهمتر الیهنگرهکانى حزبهکانى دهسهاڵتیشى تیادایه، لهبهرئهوه من پێم وای ه بههیچ شێوهیهک شهقام بێ الیهن نیه ،شهقام شهقامێک ه ک �هم ت���ازۆر ل�هژێ��ر ک��اری��گ�هرى ههم ح��زب�هک��ان��ى دهس���هالت���دای���هو ههم حزبهکانى ئۆپۆزسیۆندایه ،ڕهنگ ه کهم تازۆر خهڵکى خۆپیشاندهر کاریگهرى ح���زب���هک���ان���ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی��ان ب �هس �هرهوهب��ێ��ت ،ل �هب �هرئ �هوهش ک ه خۆپیشاندانهکان لهژێر کاریگهرى حزبهکانى ئۆپۆزسیۆندای ه ههرکاتێک حزبهکان ڕێکهوتنێک یان دانوستانێک ی��ان ج��ۆرێ��ک ل �هدای �هل��ۆگ لهنێوان حزبهکاندا بێت دهبینین شهقامیش ج��ۆرێ��ک لههێوربونهوه بهخۆیهوه دهب��ی��ن��ێ��ت ،ب����هاڵم ئ��هگ��هر ئێم ه بهشێوهیهکى بێ الیهنانهو زانستیان ه قس ه لهسهر بابهتهک ه بکهین ئهوهی ه ک ه پێویست ه شهقام لهو جۆره بارودۆخ ه چارهنوسازانهدا شهقامێکى بێ الیهن بێت ،لهبهرئهوهى خهڵکى کوردستان بهشێوهیهکى گشتى زۆربهى خهڵکى بێ الیهنن ،پێویست ه شهقامیش لهم ج��ۆره بارودۆخانهدا بێالیهنى خۆى بپارێزێ ،ب ه بێالیهنى خۆى بیسهلمێنێ ک ه نوێنهرایهتى خهڵکى کوردستان دهک��ات ن �هک نوێنهرایهتى سیاسى ئێستا ئهو شتانهى کهدهوترێت یان ئهو داواک���اری���ان���هى ک��� ه ل �هش �هق��ام��دا بهرزدهکرێتهوه داواکارى خهڵکنین و خهڵک لهوجۆره داواکاریان ه بێبهریه، شهقام یان خهڵکی کوردستان داواى ئهوه دهک��ات هێزى پێشمهرگ ه یهک بگرێتهوه ،خهڵکى گشتى کوردستان ئهو داواک��اری��ان�هى شهقامى ناوێت، خهڵکى کوردستان داواکاریهکانى داواکارى گشتین ،بۆنمون ه گهنجهکان کێشهى بێکارییان ههیه ،کێشهى دانهمهزراندنیان ههیه ،ئهم ه کێشهى کۆمهاڵیهتین ،بهاڵم ئهوهى کهههیهو گرنگ ه داواکارى سیاسین ،بێگومان ئهم داواک���اری���ان���هش داواک������ارى حزب ه سیاسیهکان ه نهک داواک��ارى شهقام، بۆی ه من پێم وای ه دهبێ شهقام زیاتر خ��ۆى یهکالبکاتهوه کهئایا سهر ب �هخ �هڵ��ک � ه ی���ان س���هر ب�� ه الی �هن � ه سیاسیهکانه ،ئهم لێک نزیک بونهوهیهى داواکارى حزب ه سیاسیهکان و داواکارى خۆپیشاندهران لهخزمهت بهرژهوهندى و خواست و داخوازیهکانى خهڵکى کوردستاندایه ،بهاڵم بابڵین ئهم لێک نزیک بونهوهی ه لهسهر بنهماى چى یه؟ ئ���هم ل��ێ��ک ن��زی��ک��ب��ون �هوهی � ه لێک نزیکبونهوهیهکى سیاسی ه نهک لێک نزیکبونهوهیهکى کۆمهاڵیهتى بێت و خواست و داواک��اری�هک��ان��ى خهڵکى کوردستان بێت ،خهڵکى کوردستان هیچ کاتێک لهالیهن حزب ه سیاسیهکانهوه چ دهس��هاڵت بێت ی��ان ئۆپۆزسیۆن پرسیان پێ نهکراوه ک ه ئایا ئێم ه دانوستان دهکهین و لهسهر بنهماى ئهم شتان ه دانوستان دهکهین ڕاى جهماوهر چی یه ،بۆهیچ دانوستانێک پرسیان بهجهماوهر ن�هک��ردوه ،دانوستانیان کردوه لهسهر بنهماى داواکاریهکانى خ����ۆی����ان و ل����هس����هر ب��ن��هم��اى ب�هرژهوهن��دی�هک��ان��ى خۆیان خهڵکى ک��وردس��ت��ان ب��ێ بهریی ه ل �هو ج��ۆره دانوستانانهى ک ه حزب ه سیاسیهکانى دهسهاڵت و ئۆپۆزسیۆن لهکوردستاندا ک���راون ،ئ �هوان � ه داواک����ارى خهڵکى کوردستان نین ک ه حزبهکان دانوستانى ل��هس��هردهک��هن ،داواک����ارى خهڵکى کوردستان داواک���ارى گشتین ،هیچ کاتێک داواک��ارى حزب ه سیاسیهکان لهگهڵ داواک��ارى خهڵکى کوردستان بهگشتى ی��هک ن��اگ��رن �هوه ،چونک ه داواک���اری���هک���ان���ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن و داواک��اری��هک��ان��ى دهس �هاڵت��ی��ش ک ه بهرگرییان لێ دهکات زۆربهى زۆرى ئهو داواکاریان ه لهخواستهکانى خهڵکى کوردستانهوه دووره ،داواکارى خهڵکى ک���وردس���ت���ان داواک���اری���هک���ن دور ل���هب���هرژهوهن���دى س��ی��اس��ی��ن ،دور ل��هداواک��ارى سیاسى و دور لهبهر ژهوهن���دى دهس���هاڵت و دور لهههر ب���هرژهوهن���دی���هک���ى ئ���ای���دۆل���ۆژى سهرچاوهیان گرتووه و خراونهتهڕوو، داواک���ارى ژی��ان دۆستانهیه بهاڵم داواک���ارى حزبهکان داواک��اری�هک��ى سیاسیانهو ئایدۆلۆژیانهیه ،بۆیه من پێم وای���ه داخ��وازی �هک��ان��ى خهڵک لهههموو کاتێکدا دوره لهداواکارى و داخوازیهکانى حزبه سیاسیهکانهوه، سهبارهت بهو میساقهى کهلهالیهن ژم��ارهی��هک لهحزبه سیاسیهکانى کوردستانهوه واژۆکراوه بۆ پاراستن و داکۆکى ک��ردن لهئاشتى و ئارامى لهکوردستاندا ،من پێم وای �ه ئهو میساقهو واژۆکردنى بهڵێنامهیهکى لهو جۆره کاریگهرى تاڕادهیهک کهمى دهب��ێ بۆ پاراستنى ئاشتى ،بهاڵم تاڕادهیهکى درێژخایهن کاریگهرى نابێت ،چونکه ئ�هگ�هر بێتو ئهو خهڵکهى که ئێستا لهسهرشهقامدای ه بچنهوه ماڵهوه پێشبینى ئهوه دهکهم کهخهڵکى تر بێتهوهو خۆپیشاندان بکات یان خهڵکى تر بێتهوه ناڕهزاى دهرببڕن ،هۆکارهکهشى ئهوهیه ک ه ئ����هو ح���زب���ه س��ی��اس��ی��ان��هو ئ��هو خۆپیشاندهرانهش کهلهشهقامدان نوێنهرایهتى زۆربهى زۆرى خهڵکى ک��وردس��ت��ان ن���اک���هن ،ک �هدهڵ��ێ��ن بهڵێنامهى پابهندبوون بهئاشتیهو ه واژۆکراوه ئایا ئهو حزبانه هاتوون پرسوڕاى جهماوهر بکهن که ئایا هچ جۆره دانوستانێک لهگهڵ دهسهاڵتدا بکهن یان نهیکهن ،ئهم ڕاپرسی ه لهسهر ئاستى کوردستان و لهگهڵ خ�هڵ��ک��دا ن��هک��راوه ،ب���هاڵم ئهگهر لهخهڵکیش بپرسین ئاشتى و پێکهو ه ژیانت پێ باشه بێگومان خهڵکیش دهڵێ بهڵێ ،خهڵک لهگهڵ توندوتیژى و ناکۆکیدا نیه ،بهاڵم ئهو دانوستان و دیالۆگهى کهکراوه لهنێوان هێز ه سیاسیهکاندا کراوه ،نهک لهنێوان خهڵک و هێزێکى سیاسیدا ،بێگومان پێش ئ��هوهش ک�ه ح��زب و الیهن ه سیاسیهکان داواب��ک��هن بائاشتى بهرقهراربێت و توندوتیژى دروست نهبێت ،خهڵکى کوردستان داواى ئهوه دهکهن چونکه کاتێک کهحزب و الی �هن �ه سیاسیهکان دهک �هون � ه ملمالنێ و شهڕى یهکترهوه خهڵکى ک��وردس��ت��ان ب��اج �هک �ه دهدات و ههرئهوانیش باجى شهڕى نهخوازراوى ڕاب���ردوی���ان داوه ،هیچ تاکێکى کۆمهڵگاى کوردى تاکى بێ الیهن، تاکى سهربهخۆ تاکێکه که خهمخۆرى ئهم واڵته بێت لهگهڵ توندوتیژیدا نیهو ههرگیز لهگهڵ پشێوى وئاڵۆزیدا نیهو ئهوهش که دهکرێت و ههندێک جار خۆپیشاندانهکان توندوتیژى ل��ێ��دهک�هوێ��ت �هوه ب���هڕاى م��ن ئ �هو ه دهس��ت��ێ��ک��ى ت��ێ��ک��دهرهو دهچێت ه ملمالنێوه ،ئهودهستهش چ لهالیهن خۆپیشاندهرهوه کارى خۆى بکات یان چ لهالیهن ئهو حزبانهوه بێت ک ه راوبۆچونیان لهگهڵ ڕاوبۆچونهکانى خۆپیشاندهران ی �هک ناگرێتهوه، ب �هه �هرح��اڵ خۆپیشاندانهکان و نارهزایی خهڵک له بوونى گهندهڵى ل��ه ک��ارگ��ێ��ڕى و ب��هرێ��وهب��ردن��ى دام���ودهزگ���اک���ان���ى ح��ک��وم��هت و ن���اوهن���دهک���ان���ى ت����رى ژی���ان���ى کۆمهڵگاکهماندا ،نامهیهکى زۆر گرنگى دای���ه دهس���ت حکومهتى ههرێمى کوردستان ئهویش ئهوهی ه ل�هم خۆپیشاندانانهدا گهورهترین گۆڕانکارى کراوه ئهویش ئهوهیه ک ه دهسهاڵت دانى ناوه بهوهى که ئهو ک�هس��ان�هى خۆپیشاندان دهک��هن کهسانى دڵسۆز و خهمخۆرى ئهم واڵتهن .خهڵکێکن و کهموکوریهکان دهبینن و داواى چاکسازى دهکهن، پێشتریش ئهو تێڕوانینه لهالیهن دهس������هاڵت و ح��ک��وم��هت��هوه بۆ خۆپیشاندان و خۆپیشاندهران نهبووه ،بهاڵم ئێستا بهو شێوهی ه ب�����اس ل����ه خ���ۆپ���ی���ش���ان���دان و خۆپسشاندهران دهکرێت ،بهراى من دان��ان��ى حکومهت ب�ه شهرعیهتى��� خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و ن��اڕهزای��ی��هک��ان گهورهترین و بههێزترین نامهیهک ه ح��ک��وم �هت ل��ه خ��ۆپ��ی��ش��ان��دهران��ى وهرگ��رت��ووه ،ئهگهر چى تائێستا ههنگاوى جدى و بهرچاو نهنراوه، بهاڵم ئهو دانپێدانانهى حکومهت و دهسهاڵت به خۆپیشاندانهکان خۆى لهخۆیدا ههنگاوێکى گرنگه ،بۆ ئهوهش کهتاچهند گهشبینین بهوهى ک �ه حکومهت لهنزیکترین کاتدا ههنگاوى باش بێنێت بۆ چاکسازى، ب �هراى من تۆ ناتوانیت پێشبینى بکهیت ی��ان گهشبینبیت ب �هوهى کهحکومهت ل�هزوت��ری��ن دهرف �هت��دا دهس���ت ب��ه پ��رۆس��هى چ��اک��س��ازى بنهڕهتى و بهپهله دهک��ات ،گرنگ ئ���هوهی���ه ک���ه خ��هڵ��ک س��ورب��ێ��ت لهسهرئهوهى که داواک��ارى ههبێت، ژیانێکى بهختهوهریش له داهاتوودا بهشێویهک دروست دهبن که ئێم ه سوربین لهسهر ئهم داواکاریانه و ب��هب��هردهوام��ب��وون��ى ف��ش��ارهک��ان��ى س��هرش��هق��ام ،م��ن پ��ێ��م وای���ه ک ه حکومهت ناچار دهبێت ئهم ههنگاو ه بهکردهیى دهست پێبکات و چیتر ل ه چوارچێوهى بهڵێن و بهڵێنکاریدا ن�هم��ێ��ن��ێ��ت�هوه ،حکومهتیش دوو ڕێگاچارهى لهبهردهمدایه بۆ ئهوه. ئهوانیش یهکهم ئهوهیه که حکومهت ناچاربێت گۆڕانکارى بکات ،یان ئهوهیه دهبێت دهس�هاڵت ڕادهستى خهڵکى تر بکرێت،ئهم فشارانهش ک �هل �هس �هر ح��ک��وم�هت ه�هی�ه ئهگر فشارى زۆرینهى خهلکیش نهبێـت بێگومان ک��اری��گ �هرى خ��ۆى ههر دهبێت ،چونکه لههیچ شوێنێکى دونیادا مهرج نییه کهمینه نهتوانێت گۆڕانکارى بکات ،دهیان نموونهمان ه �هی �ه ک��ه کهمینه توانیویهتى گۆڕانکارى بکات ،بۆ نموونه شۆڕشى خوێندکارانى فهڕهنسا کهلهساڵى 1968دا کردیان خۆ لهو کاتهدا ههموو خهڵکى فهڕهنسا خوێندکار ن��هب��وون ک�هم��ی��ن�هی�هک ب���وون ل ه فهرهنسادا کهتوانیان گۆڕانکارى ل ه ف��هڕهن��س��ادا دروس����ت ب��ک �هن ک ه تائێستاش ئ��هوروپ��ا و ڕۆژئ���اوا سوودمهندبوون لهو گۆڕانکارییان ه کهمیینه دێت و لهڕێگهى خۆپیشاندان و ناڕهزاییهوه گوزارشت لهداواکارى زۆرینهیهکیش دهک��ات خۆ ئهگهر زۆری��ن��هش خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان نهکات پشتگیرى زۆرینه ههیه بۆ داواکارى و خواستهکانى خۆپیشاندان و لهگهڵ خ��واس��ت�هک��ان��ى زۆری��ن��هش��دا ی�هک دهگرێتهوه ،بۆیه من دهڵێم مهرج نییه گۆڕانکارى تهنها به زۆرین ه بکرێت بهڵکو کهمینهش تواناى گۆڕانکارى و چاکسازى ههیه ل ه دهسهاڵتى سیاسى و کارگێڕى ههموو واڵت��ێ��ک��دا ک �ه ڕووب����هڕوى الدان و گهندهڵى بێتهوه . 32 [email protected] دواى سهردانهکهى ئهرۆدگان دواى س��هردان��ه ی��هک ڕۆژی��هک��هى ڕهج��هب تهیب ئهردۆگانى س�هرۆک وهزیرانى تورکیا بۆ پایتهختى ههرێمى کوردستان و ئهنجامدانى دی��دار و چاوپێکهوتنهکانى لهگهڵ لێپسراوانى ب��ااڵى ه �هرێ��م ،ئ��هردۆگ��ان ههرێمى بهجێهێشت و له دواى ئهو سهردان ه کورتخایهنهشى گهڕایهوه واڵتهکهى، بێگومان ئ �هگ �هر ههڵوهستهیهک لهسهر سهردانهکه بکهین ،دهبینین سهردانێکى ک��ورت ب��وو ،ب��هاڵم ل ه ناواخندا ههڵگرى کۆمهڵێک مانا بوو، که ئهو مانایانهش ڕهنگه کاریگهرى زۆر گرنگ و بایهخدارى بۆ ئایندهى پهیوهندیهکانى ه��هردوو ال ههبێت، لهوانهش بینیمان ئهردۆگان له شان بهشانى ئ��ااڵى عێراقى ف��ێ��دڕاڵ و کۆمارى تورکیا له ژێر ئااڵى ههرێمێکى کوردیدا لێدوانى دا و ئهمهش دوو ئاماژهى لێدهخوێندرێتهوه ،یهکهمیام ئ��هوهی��ه ک �ه چیتر گومانێک الى تورکهکان و بهتایبهتیش س�هرۆک وهزی��ران نهما که کورد کهمینه بێت و نهتوانرێت مامهڵهیهکى دیبلۆماسى لهسهر بنهماى لۆژیک لهگهڵ ههرێمى کوردستاندا بکرێت ،بهڵگهى ئهمهش لێدوانهکهى ئهردۆگان بوو که وتى :من کۆتایم بهدان نهنان به کوردا هێنا ،دووهم ئ��ام��اژهش بریتیه ل ه بههێزى دیبلۆماسیهتى کورد له عێراق و ناوچهکهدا ،چونکه بوونى ئهردۆگان له ههولێر و وهستان لهژێر ئااڵى کوردا ،ڕاستیهکى حاشا ههڵنهگره ک ه سهردهمى پێشکهوتنى دیبلۆماسیهتى کورد قۆناغى باشى بڕیوه و چهندین واڵتى دنیا ئێستا پهیوهندی ستراتیژیان ل ه گهڵ ههرێمى کوردستاندا ههیه، ههروهها خاڵێکى تر ک ه سهردانهکهى ئ �هردۆگ��ان ب��ووه کلیلى ک��ردن�هوهى دهروازهى پهیوهندیهکانى ههولێر و ئهنقهره و پهیوهندیهکانى ههردووالش دهبات ه ئاستێکى بااڵترهوه ،کردنهوهى قونسڵخانهى تورکیا بوو ،دیاره یهکێک لهو پێوهرانهى که ل ه دنیاى سیاسهت و مامهڵهکردنى سیاسیدا پێگهى بههێزى ههیه و فاکتهرێکى گرنگه بۆ پتهوکردنى پهیوهندى له نێوان دوو دهوڵهت یا دوو الیهنى سیاسى ،بوونى نوێنهرایهتى ئهو دوو الیهنهی ه که دهیانهوێت پهره بهبهرژهوهندیهکانیان بدهن و پێکهوه مامهڵهیهکى تهندروستى دیبلۆماسى ئهنجامبدهن ،بۆیه ههر له ژێر ڕۆشنایی ئهو ڕاستیهوه بینیمان تورکیا ئهمجاره لهگهڵ سێیهم سهردانى سهرۆکهکهى بۆ عێراق و دواتر بۆ ههرێم ،نهویست پهیوهندیهکانى تهنیا ب� ه شێوهى زارهکى و سهردانى جیاوازهوه بیت، بهڵکو خ��ودى ئ �هردۆگ��ان لهڕێگهى ئهو قونسڵخانیهوه زیرهکان ه توانى ئایندهیهکى گهشبین بۆ ه��هردوو ال بهدیبهێنێت ،بهاڵم ئهوهى پێویست ه نکۆڵى لێنهکهین ئهوهیه ،که ئاخۆ ئهو کێشانهى که ههردوو الیهن وات ه ههرێمى کورستان و تورکیا ههیانه، ب ه تایبهتیش کێشهکانى چهکدارانى پارتى کرێکارانى کوردستان و بوونى تهداخولکردنى تورکیا ل ه کاروبارى ناوخۆیی کهرکوک و دژایهتى کورد ل�هو ش��اره ،دهتوانێت ڕێگا چ��ارهى ئهکتیڤى بۆ بدۆزرێتهوه ،ئایا بوونى کونسڵخانهى تورکیا ل� ه ههرێمى ک��وردس��ت��ان ،دهت��وان��ێ��ت تهنگژه لهمێژینهکانى ه��هردووال نههێلێت و نا ڕوون��ى بیرکردنهوهکانیش بخات ه پهراوێزى مێژووهوه ؟. 8 سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 ڕاپۆرت www.jamawarnews.com بهشه خۆراکى مانگان ه و ههوڵهکان بۆ چارهسهرکردنى گرفتهکانى پەنهان محهمهد عهلى یهکێک ه له خ��اوهن بایعهکانى ناو شارى سلێمانى وتى :بهڕاستى نیگهرانى هاواڵتیان زۆره ل�هس�هر چۆنیهتى هاتن و داب �هش کردنى خۆراک و نههاتنى ئهو جۆره خۆراکانهى که پێویستى ههمیشهین و ناڕهزایى خۆشیان ڕووبهڕووى ئێم ه دهکهنهوه چونکه پێیان وای ه ئێم ه ئاگادارین لهو ناڕێک و پێکیانهى ک ه ل ه خۆراکدا ههی ه ،کهم و کوڕیهکى زۆر ههی ه لهو بهش ه خۆراکهى ک ه دهگات ه دهست ئێم ه بۆ نمونه بهشى شارى سلێمانى ههمیشه 40%کهم دهنێرن ئهمهش وا دهکات که بهشى هاواڵتیان نهکات و چهند مهڵبهندێک بێبهرى بێت ل ه وهرگرتنى بهشه خۆراکى ئهو مانگه ئهمهش ههر مانگهو بهر مهڵبهندێک دهکهوێت ،ئهو مادهیهش ک ه نایهت ب ه هیچ شێوهیهک قهرهبوو ناکرێتهوه ،بهاڵم ئێستا وهها بڕیارێک ههی ه ل ه الیهن حوکهمهتهوه که بڕێک پاره تهعویز بکرێتهوه ئهمهش جێگاى خۆشحاڵیه. ف���هرهی���دوون ڕهش��ی��د دانیشتووى گهڕهکى وڵوبهى شارى سلێمانی ه و چاوهڕوانى وهرگرتنى خۆراکى دهکرد وتى :سهرهتا ک ه خ��ۆراک هێنان و دابهش کردنى به دهست (یو ،ئێن) نهوه بوو هیچ کێشهیهکى نهبوو ئێستا کهوتۆته دهست کوردى خۆمان هیچ شتێک له کاتى خۆی و وهکو خۆى دابهشى ناکهن ،ئهوهتا مانگى وا ههی ه تهنها تایت دێت کهچى پارهى تهواوى بهشه خۆراکى مانگهکهت لێ وهردهگرێت وات ه یهک ساڵ هات و چۆى وهرگتنى خۆراک بکهیت هێشتا ناگاته بهشه خۆراکى مانگێکى جاران ،تهنها بۆیه ه �هر بڵێین خ��ۆراک دابهش دهکهین ،ئهگهر بڵێم زۆربهى مادهکانیان بهسهرچووه درۆناکهم ک ه بڵێم ههتا ئاژهڵیش نایخوات ، وهاڵیى ئهمانه ب ه خێوکردنى میلهتیان پێناکریت بهاڵم ههر ب ه زۆر خۆیانى لێ ههڵدهسون ههموو کارهکانیان داوهت ه دهست کۆمپانیا ئهویش ئاوا دابهشى دهکات. ش���ێ���رزاد ت��اڵ��ی��ب کهسێکى تربوو بۆ وهرگرتنى ب ه ش ه خۆراکهکهى وهستابوو وتى :له ڕاستیدا ئهم ه بایعى پێناوترێت ب�هاڵم بڵێین چى ئهبێت ههر بڵێین مهمنونتانین چونک ه کۆمهڵێک کهس له پشت دابهشکردنى ئهم خۆراکهوهن به هیچ شێوهیهک ئێم ه ناتوانین باسیان بکهین ،ناوبراو ل ه ب��ارهى تهعویز کردنهوهى بهش ه خ��ۆراک �ه ف �هوت��اوهک��ان �هوه ب�ه پ��اره خۆشحاڵى خۆى دهربڕى و وتى :ئهو کاره ئهوه دهگهیه���نێت که حوکومهتى کوردستان ههوڵدهدات ئهو مافهمان ک ه ل ه الی�هن دهسهاڵتى بهغدادهوه خ��وراوه بۆمان بسێنێتهوه و جێى خۆشحاڵی ه بێگومان ڕاست بێت. یوسف کاکهبرا یهکێکه له خاوهن بایعهکانى ناو شارى سلێمانى وتى :ئێم ه ئهگهر مانگان ه یهک مادهش بێت ههر پ��ارهى ههموو مادهکانى ل��ێ��وهر دهگ��ری��ن ،چونک ه ئێمهش لێمان وهردهگرێتهوه ،بهردهوام ئێم ه نیگهرانى هاواڵتیان له ڕێگهى کۆمهڵهى بریکارانهوه دهدهین ه سهرى خۆمان، بهاڵم ههر بۆ دڵخۆشیمان بهرپرسان ج��ارێ��ک وهاڵم��ی��ان ن�هداوی��ن�هت�هوه، ناوبراو وتیشى :ئێمهش ئهوهى بۆمان دهمێنێتهوه بهشى کرێ دووکانهک ه ناکات ن ه ئهوهیه بڵێن تهواو دایخهن نه ئهوهیه ههموو مادهکان یان زۆربهى مادهکان بێت ،یوسف ل ه درێژهى قسهکانیدا وتى :بهگشتى کهموکوڕى له مادهکاندا ههی ه بهاڵم جێى خۆشی ه ههوڵهکان ب��هردهوام��ه وا خهریک ه کێشهکان چ��ارهس �هر ئهکرێت ئهو بڕهش ک ه فهوتاوه به پاره قهرهبووى هاواڵتیان دهکرێتهوه ،ئهمه تهنها بۆ ئهوهیه بڵێن بایعى ههیه ،داواک��ارم لهبهرپرسانى دابهشکردنى خۆراکى مانگان ه ئهوهنده هۆشیار بن بزانن چینێک ههیه مانگانه چاوهرێى ئهم خۆراکهیه. فاتیح ع�هب��دول��خ��ال��ق یهکێک ه ل ه ناوهندهکانى دابهشکردنى خۆراک ل ه ناو ب��ازاڕى شارى سلێمانى دا وتى :ههندێک ل ه هاواڵتیان پێیان وای ه خۆراک نهدرێت باشتره ک ه بێگومان ئهمهش لهبهر خراپى خۆراکهکان بێت ،بهاڵم من پێم وای ه ههر نهدریت باشتر نییه ،چونکه کاتێک هاواڵتیان نرخهکهى دهزانن که لێیان ببڕدرێت، بهاڵم من سهرم سوڕماوه میلهت چى ب ه باش دهزانێت ؟ ،ناوبراو وتى: من ب ه تهواوى نازانم کێشهکانى ناو هاتنى خۆراک چی ه کهسیش نازانێت هۆکارى نههاتنهکان چیی ه کهچى دهم��م��ان ک��راوهی � ه ب��ۆ ڕهخنهگرتن ڕهنگ ه ئهو کهسان ه بزانن که لهناو حوکهمهتدا کاردهکهن و پۆستیان ههی ه ک ه دڵنیام ئهوانیش بێ ههوڵنین بۆ چارهسهرکردن ،له لێدوانێکیدا بۆ ~ بهڕێوهبهرى ڕێکخستنى پسوڵهى خۆراک له سلێمانى وتى: ئێمه ل ه بهروارى 3/30وه دهستمان ک���ردووه ب � ه داب �هش��ک��ردن��ى چهکى قهرهبوو بهسهر بریکارهکاندا و تاکو ئێستا له کۆى 11بنکه ل ه ناو شارى سلێمانیدا 6بنهکهمان بانگێشت کردووه له چهند ڕۆژى داهاتوشدا ئهو 5بنکهى تریش بانگێشت دهکهین. بهیان ئهحمهد محهمهد وتى :له قهزاو ناحیهکانیشدا تهنها 6بنک ه ماوه بۆ وهرگرتنى ئهو چهک ه ،ناوبراو ڕونیشى کرهوه ک ه ب ه پێى بڕیارى ئهنجومهنى وهزیرانى عێراق بۆ ههر کهسێک بڕى 15ههزار دینارى عێرقى دانراوه و ب ه پێى زانیارییهکانیش تهنها ئهم جاره ئهو بڕه پارهیه دهدرێت. الوانى کوردستان پێویستیان ب ه فیدراسیۆنێکى سهرتاسهرییه ~ پ��������ێ��������ش��������ەک��������ی ڕۆڵ��ى ڕێکخراوهکانى کۆمهڵى مهدهنى ههمیش ه دیارو بهرچاوه ،بۆی ه ل ه زۆربهى زۆرى کێشهکانى نێو کۆمهڵگادا ئهو ڕێکخراوان ه دهبنه چاوگ بۆ چارهسهرکردنیان ،پاش ئهوهى لهچهند ساڵى ڕاب��ردوودا ڕێکخراوهکانى کۆمهڵى مهدهنى فدراسۆنێکیان دروس��ت کرد بۆ هاوڕابوون لهمهڕ چارهسهرکردنى ئهو کێش ه و گیروگرفتانهى دێته پێش لهنێو کۆمهڵگادا ،بهاڵم بیروبۆچوونهکان کۆکن لهسهر ئهوهى ک ه ئهو فیدراسیۆن ه ناچاالکه و پێویست ه فیدراسیۆنێکى هاوچهرخ دروس��ت بکرێت ،پاش ئهوهى کۆنفراسى الوانى نهتهوهیى بهسهر له مانگى سێى ڕابردوودا ل ه شارى ئامهد ل ه باکووری کوردستان کرا ههندێک بۆچوون ههی ه دهبێت هاوشان به پێکهێنانى فیدراسیۆن ه ناوخۆییهکان فیدراسیۆنێکى سهتاسهرى دروست بکرێت بۆ داکۆکى کردن ل ه مافهکانى الوى کورد. ڕهفعهت محهمهد ،سکرتێرى الوانى کوردستان وتى :لهبنهڕهتدا ئامانجى ههموو ڕێکخراوهکان ئهوهی ه ک ه ئهو توێژهى بۆى دام��هزراون بیان هێننه س �هرخ �هت بۆ ئ���هوهى ک ه خزمهتى بهرژهوهندى گشتى بکهن .ڕێکخراوى الوانى کوردستانیش ئامانجى ئهوهی ه س �هرج �هم داوا و مافهکانى الوان کۆبکاتهوه و ببێت ه داکۆکیکار و الیهنى فشار بۆ چارهسهرکردنى ئهو کێش ه و گیروگرفتانهى ک ه ڕووب �هڕووى ئهوان ئهبێتهوه و ئهو توێژه گرنگهى کۆمهڵگا ئهکتیڤ بکات تاکو ل �هداه��ات��وودا ک��ۆم�هڵ��گ��ای�هک��ى دوور ل�� ه کێشهو گیروگرفتى الوان بێت ه ئاراوه .لهالیهکى تریشهوه ئامانجى ڕێکخراوهکان بهبێ ئاراستهى سیاسى و دینى و حزبى کاربکهن بۆ ئاراستهکردنى کۆمهڵگا ب���هرهو ج��وان��ک��ردن��ى ن��اخ��ى الوان. هاوشان ب ه فیدراسیۆنى ڕێکخراوهکانى کۆمهڵگاى مهدهنى ک ه ژمارهیهکى زۆر ل ه ڕێکخراوهکانى لهخۆى گرتووه، ی قوتابى فیدراسیۆنى ڕێ��ک��خ��راو خوێندکاریهکانیش ههیه ،ئهم ه دوو فیدراسیۆن ه بههۆى گرنگى پێنهدانهوه لهالیهن سهرجهم قوتابى و خوێنکار و خهڵک ه مهدهنیهکانهوه وهکو پێویست گرنگى پێنادرێت و ب �هش��دارى ل ه چاالکیهکانیاندا ناکرێت بۆی ه کهم تا زۆر لهنێو خۆیاندا کێشهیان ههبووه و چهندین بهرنام ه و پرۆژهى باش ههبووه کاتێک چووهت ه نێو فیدراسیۆنهکهوه و گفتوگۆى لهسهرکراوه و ئیمزاى لهسهرکراوه و کهچى ل ه جێبهجێکردنیدا بێ ههنگاوى ئیجابى بووه .ئێم ه وهکو ڕێکخراوى الوان��ى کوردستان دواى ئهوهى بهشداریمان کرد ل ه کۆنفراسى نێونهتهوهیى کورد ل ه شارى ئامهد ل ه باکووری کوردستان یهکێک لهخاڵ ه ههر گرنگهمان ک ه پێشنیارمان کرد ک � ه فیدراسیۆنێکى س�هرت��اس�هرى تایبهت بهالوان دروست بکرێت .ساڵى داهاتوش کۆنفراسى نێونهتهوهی ل ه باشووری کوردستان دهکرێت و بڕیار لهسهر ئهو فیدراسیۆن ه سهرتاسهریی ه دهدرێت. هێمن حهمهتاڵ ،لێپرسراوى سهنتهرى سلێمانى -ڕۆژئاواى ڕێکخراوى ئازادى الوان��ى کوردستان وت��ی :ئێم ه وهکو ڕێکخراوى ئ���ازادى الوان ئهندامین ل ه فیدراسیۆنى ڕێکخراوى الوان��دا و ئامادهشین لهههر فیدراسیۆنێکدا ببین ه ئ��هن��دام ئ �هگ �هرب��ێ��ت وهک��و ڕێ��ک��خ��راوى ئ����ازادى الوان بگهین ه ئهنجام ل ه بۆ بهئهندام ب��وون تێیدا بێگومانیش ههرکارێک لهبهرژهوهندى الوان بێت ئێم ه ئاماده ئهبین تێیدا و ب��ڕواش��م��ان وای��� ه ئهبێت ههموو ڕێکخراوهکانى الوان لهسهرتاسهرى کوردستاندا تێیدا بهشداربن .دروست بوونى فیدراسیۆنێکى لهوشێوهی ه کارێکى پێویستى ههنووکهییه ،ئهمهش ئهرکى ههمو ڕێکخراوهکان ه کهکاربکهن بۆ پێکهێنانى فیدراسیۆنێکى لهو شێوهیه .ئێم ه پێش ئهوهى لهههر فیدراسیۆنێکدا ببین ه ئهندام پێویستمان ب ه کۆبوونهوهیهک ه ل ه سهر ئاستى سکرتاریهتهکانمان ،ئێم ه لهههموو شوێنێک و لهکاتێکدا پرۆژهو بهرنامهى خۆمان ئهبێت و بووه .ڕێکخراوهکانى الوان ڕۆڵێکى دیارى ههبووه ل ه تهواوى ئ �هو ب��اران��هدا ک���هڕووى لهکۆمهڵگا کردووه. گوڵستان سهعید محهمهد ،چاالک لهکاروبارى ژنان ووتى :ڕێکخراوهکانى کۆمهڵگهى مهدهنى ئهو ڕێکخراوانانهى ک ه دایمه ناحکومین ،چونک ه ههندێک ڕێکخراو ههیه ب�هن��اوى ڕێکخراوى مهدهنییهوه سهربهحزبهکانن تهنها الیهنگرییان بۆ ئ�هو حزبان ه ههی ه ک �ه ئ����هوان س���هر ب �هئ �هوان��ن وهک ڕێکخراوه دیمکراتییهکان مهبهستم ڕێکخراوهکانى ناو حزبهکانه ،بهاڵم بهنسبهت ئ��هو ڕێ��ک��خ��راوان �هى ک ه ناحکومین و ڕێکخراوى مهدهنییان پێدهوترێت دی��اره ههریهکهیان بۆ مهبهستێکى تایبهتیی ه به پێى ئامانج و بهرنامهى ئهو ڕێکخراوه که بۆى هاتۆتهبوون ،ههندێکیان ههی ه لهڕووى گهشهپێدانى مرۆیهوه گهشهدهکهن، ئهو ڕێکخراوانهى که لهگهشهپێدانى مرۆیدا ئیش دهکهن بهڕاى من دهورى ب��ااڵی��ان دی��ی��وه ل�ه ئاڕاستهکردنى خهڵکدا بهرهو مهدهنى کردن و بهرو شێوازێکى پێشکهوتووى ژیان ئهم ه جگ ه ل �هوهى کهتوانییویانه ڕۆڵیان ههبێت ل ه ناساندنى چهمکهکانى ب���هش���دارى ک��ردن��ى س��ی��اس��ی��دا بۆ خهڵک ،ئهو کهنااڵنهى کهبهشدارى سیاسی ه بۆ تاک ئ �هوان توانیویان ه شى بکهنهوه و هانى خهڵک بدهن بۆ شێوازى مهدهنى کردن وه بهشدارى کردنى تاک لهناو ههرپرۆسهیهکى سیاسى ک ه لهم واڵتهدا ئهنجام بدرێت شێوازێکى هێمنى مهدهنیانه ئهو بهشداریکردن ه کهتاک بهشدارى تیا دهکات ،له ئێستاشدا ئهو ڕوداوانهى ک ه ئێستا لهکوردستاندا ههیه بهڕاى من ڕێکخراوى کۆمهڵگهى مهدهنى توانیویهتى پشتیوانى لهداخوازیهکانى خهڵک بکات توانیویهتى شێوازێکى ل ه ئاڕ��ستهکردنى هێمنان ه به خۆوه ببینێت وهتوانیویهتى پاڵپشتێک بێت بۆ ئهو خهڵکان ه کهسهربهخۆن و هاتوونهت ه سهر جاده و شهقامهکان داواک��ارى بهرز دهکهنهوه وهلهداهاتووشدا ئهوان دهتوانن ڕۆڵهکانیان وابێت بهڕاى من ڕێکخراوى چاالکى مهدهنى لهگهڵ پشتیوانى هاواڵتیان هاونیشتمانى و لهگهڵ ئۆپۆزسیۆن بهگشتى ئهتوانن یهکبگرن له پێناوى بهدیهێنانى خواستهکانى خهڵکدا ،ئهوهى کهوتم ک ه ههندێک ڕێکخراو کهناوى ڕێکخراوى کۆمهڵگاى مهدهنیی لهخۆى ناوه بهاڵم سهربهدهسته و گروپ و تاقمێک و سهربهحزبێکهو واریداتى ل ه حزبێکهوه بۆ دێت بهتایبهتى ئهوانهى که حزبى دهسهاڵتدارن ئییال بۆ بهرژهوهندى ئهوان قس ه ئهکهن ئهگهر ڕێکخراوى سهربهخۆ بن پێم وای� ه س��وورن بن لهسهر داکۆک ل ه مافهکانى خهڵک، بهڕاستى ئێمه تا ئێستا ڕێکخراوى مهدهنییمان زۆر کهمه ئهگهر ڕێکخراوى سهربهخۆ ههبێت مافى کرێکار وهک کرێکار پارێزگارى لێدهکرێت مامۆستا وهک مامۆستا ف�هرم��ان��ب�هر وهک فهرمانبهر تا ئێستا لهبهرامبهر ئهو ههموو ناحهقى و نابهرامبهرییهى ک ه ههی ه بهرامبهر توێژهکانى کۆمهڵگ ه ک��ام ل��هم ڕێ��ک��خ��راوان� ه ب��ۆ نموون ه یهکێتى فهرمانبهران داکۆکى لهمافى فهرمانبهران کردبێت ؟ نهیکردووه لهبهرئهوه بهراى من ڕێکخراو تا ئێستا نهیتوانیوه خۆى ئازاد بکات بۆ ئهو چین و توێژه تێبکۆشێت ک ه خۆى بهناوى ئهو چینهوه ناوناوه . ک������اروان ئ��ی��ب��راه��ی��م ،ی�هک��ێ��ک له بهشداربوانى کۆنفرانسی نهتهوهى گهنجانى کورد که له ئامهد له باکوورى کوردستان ڕێکخرابوو ووتى :بێگومان ئامانجى بهستنى کۆنگرهیهکى یاخود کۆنفرانسێکى نهتهوهیى گهنجانى کورد وهک��و ئێمه تێیگهیشتین وه بۆمان باسکرا ئامانجهکه ئهوهبوو که بۆ جارى یهکهم گهنجان بتوانن پارچهى ک��وردس��ت��ان ل �هگ �هورهت��ری��ن ش��ارى کوردستان شارى ئامهد کۆببنهوه وه پێکهوه کێشه سیاسیهکانی گهنجان وهکێشهى کۆمهاڵیهتى وه کێشهى ن�هت�هوهی��ى ب��اس بکهن وه ئ �هوهى زیاتر ئامانج بوو له کۆنفرانسهکهدا بینیمان ئامانج ئهوه بوو سیاسهتێک لهبهرامبهر نهتهوهى ک��ورد پهیڕهو ک��راوه له ڕاب��ردوودا وه تا ئێستاش ئهو سیاسهتهش بهردهوامه ئهویش سیاسهتى لهناوبردنى کورده بهداخهوه که سیاسهتى لهناوبردنى کورد لهالیهن داگیرکهرانى کوردستانهوه کۆتایى نههاتووه ڕاسته له ههرێمى باشورى کوردستانهوه ئازادییهک ههیه چهند ساڵه ،بهاڵم له سێ پارچهى تر تا ئێستا قهدهغه ئهکرێت وهگهنجانى کورد ئهخرێنه زیندان وهله سێداره ئهدرێن وهڕووب���هڕووى سیاسهتێکى لهناوردن دهبنهوه ئامانج ئهوهبوو که گهنجان پێکهوه خهباتێکى هاوبهش له دژى ئهم سیاسهته بکهن پێکهوه بۆ جارى یهکهم له شارى ئامهدا له کێشهکانى یهکتر تێبگهن کێشهکانى یهکتر بناسین وهخهباتێکى هاوبهش لهدژى ئهو سیاسهت و ئهو کێشانهى که ههیه دهس��ت پێبکهن بێگومان گرنگه بۆ جارى یهکهم کۆنفرانسێکى وهه��ا ،گرنگه بۆ جارى یهکهمه که گهنجانى ههرچوار پارچهى کوردستان له شارێکدا کۆببنهوه و کێشهکانى یهکتر باس بکهن له کاتێکدا کوردستان دابهشکراوه سنوورى بۆکێشراوه بهاڵم ئ �هم کۆنفرانسه ت��ا ڕادهی���هک ئهو سنورانهى تێکشکاندووه ،گهنجان ههموویان خهباتێکى هاوبهش بکهن بۆ بهگژاچوونهوهى ئهو سیاستهى که دژ به کورد پهیڕهو ئهکرێت و ههوڵ بۆ پاراستنى ئهو دهسکهوتانه بدرێت که بهدهست هێنراون وه زمانى کوردى پێش بخرێت که ئهمه زیاتر پارچهکانى تر دهگرێتهوه ئهمهو دهیان خاڵى تر کهگرنگن دهرئهنجامى کۆنفرانسهنکه بوو ،خاڵێکى ترى گرنگ ئهوه بوو که هێزه کورده سیاسیهکان ناچاربکرێت که کۆنفرانسێکى نهتهوهى گهوره ببهسترێت ئهمهش لهڕێگهى فشار خستنه س��هر ه��ێ��زه سیاسیهکان لهالیهن ڕێکخراوهکانهوه. www.jamawarnews.com پهیامی پیرۆزبایی ههڤاڵ محهمهد حاجی مهحمود، بۆ بزووتنهوهی خوێندکاران و ڕیکخراوی الوانی کوردستان، بهبۆنهی یادی 28ساڵهی دامهزراندنیانهو ه ههڤاڵ محهمهد حاجی مهحمود سکرتێری گشتیی حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان ،ل ه دوو پهیامدا ،پیرۆزبایی یادی 28ی دامهزراندن ل ه ههردوو ڕێکخراوی بزووتنهوهی خوێندکارانی کوردستان و ڕێکخراوی الوانی کوردستان دهکات ،ئهم ه دهقی پهیامهکانه؛ بهڕێزان سکرتێرو ئهندامانی بهڕێزی بزووتنهوهی خوێندکارانی کوردستان بهبۆنهی یادی 28ساڵهی دامهزراندنی ڕێکخراوه تێکۆشهرهکهتان ،جوانترین پیرۆزباییتان پێشکهش دهکهین و هیوادارین ساڵی نوێی تهمهنی ڕێکخراوهک ه ساڵی بهرههمی باشترو دهستکهوتی گهورهتری زانستی و بهدیهێنانی خواست و ئامانجهکانی توێژی خوێندکاران بێت. بزووتنهوهی خوێندکارانی کوردستان ،ڕیکخراوێکی خوێندکاریی خاوهن مێژوو سهنگهو شانازی گهورهی ههی ه ک ه لهساڵی 1983و لهبناری قهندیلی سهرکهشدا ،بۆ وهاڵمدانهوهی زهبرو زهنگ و چهوسانهوهو دیکتاتۆریهت لهالیهک و ڕێکخستنی خوێندکارانی کوردستان لهالیهکی ترهوه لهدهوری ئامانج ه نهتهوهیی و نیشتمانی و خوێندکارییهکانیان دام�هزراو لهو ڕهوتی خهباتهشدا خاوهنی دهستکهوتی مێژوویی گهورهی ه وهک چۆن سهربهرزه بهو شههیده خوێندکارانهی ک ه شانبهشانی ههڤااڵنیان لهسهنگهرهکانی بهرگری لهخاک و خهڵکی کوردستان شههیدبوون. ئهمساڵیش لهکاتێکدا یادی دامهزراندنی بزووتنهوهی خوێندکارانی کوردستان دهکهنهوه ،ک ه کوردستان لهقۆناغێکی نوێدایهو ههمووان بهئومێدهوه چاوهڕوانی بهرههمی ن�هوهی نوێین بۆ بهرهوپێشبردنی رهوت��ی خهبات و پێشخستنی کۆمهڵگاو واڵتی کوردهواری ،ک ه بێگومانین ئێوهی چرا ههڵگرانی ڕێگای زانست و نوێبوونهوهو بنیادنان ،وهک چۆن پێشهنگی خهباتی ڕزگاریبوون ههرواش پێشهنگی خهباتی قهڵهم و زانست و بهدیهێنانی داوا خواست ه پیشهیی و خوێندکارییهکانتان دهبن. دووباره پیرۆزبایی لهئێوه دهکهین و بهڕێزهوه یادی ئهو خوێندکاره شههیدان ه دهکهینهوه ک ه بزووتنهوهی خوێندکارانی کوردستان ل ه 28ساڵی تهمهنیدا پۆێشکهش ب ه ئازادی کوردستانی کردووه. ههر شادبن دڵسۆزتان محهمهد حاجی مهحمود 2011/4/4 بهڕێزان سکرتێرو ئهندامانی ڕێکخراوی الوانی کوردستان بهبۆنهی بیست و ههشتهمین ساڵیادی دامهزراندنی ڕیکخراوه تێکۆشهرهکهتان، ڕێکخراوی الوانی کوردستان ،جوانترین پیرۆزباییتان لێدهکهین و هیوادارین سهرکهوتووبن ل ه گهیاندنی پهیامی نیشتمانی و بهدیهێنانی خواست و ئامانجهکانی الوانی کوردستان. الوان هێزو داینهمۆی ههر بزاڤ و پێشکهوتنێکن و دهستی پتهوی بنیادنان و نوێبوونهوهو گهشهسهندنن ،ڕێکخراوی الوانی کوردستانیش ک ه خاوهنی ڕهگێکی مێژوویی قووڵی خهباتی ڕزگاری نیشتمانی و قوربانی گهورهی ه لهو ڕیبازهدا، جێگای ئومێدێکی گهورهی ه بۆ ئاییندهو ههڵگری مهشخهڵی پێشکهوتن ه ب ه خوێنی نوێ و گیانی نوێخوازی و بهرهوپێشچوون. هیوادارین ساڵی نوێی تهمهنی ڕێکخراوی الوانی کوردستان ،ساڵی خزمهتی گهورهترو نزیکبوونهوهی زیاتر بێت ل ه هیواو ئاوات و ئامانج ه لهبن نههاتووهکانی الوانی کوردستان ک ه ههمیش ه لهههناوی ئهو هیوایهدا توانای خهبات و ههنگاوی گهوره بهرهو بهدیهێنانیان سهرمهشق بووه. دووباره پیرۆزبێت یادی دامهزرانینی ڕێکخراوی الوانی کوردستان ،نهمریی بۆ ئهو الوه شههیدانهی ئهو ڕێبازی خهباتهیان بهگیانی خۆیان لهپێناو بهئازادی ژیاندا درێژه پێدا. ههر شادبن دڵسۆزتان محهمهد حاجی مهحمود 2011/4/4 ل��هی��ادى( )28ساڵهى دامهزراندنى بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستاندا جوانترین پیرۆزباى خۆمان ئاراستهى سهرجهم ئهندامان و الیهنگران دۆستان و خوێندکارانى کوردستان دهکهین ،دیاره ل ه 1983/4/4له( )28ساڵ پێش ئێستا ل ه بارودۆخێکى زۆر دژوار و ناههمواردا کۆمهڵێک ل ه خوێندکارو الوى خوێن گهرم دروستبونى ئهم ڕێکخراوهیان لهبنارى چیاى قهندیل ڕاگهیاند لهژێر ناوى یهکێتى قوتابیان و الوانى سۆسیالیستى ک��وردس��ت��ان ،شههید مامۆستا صالح یهکهم سکرتێرى ئهم ڕێکخراوه بووه، وه توانیویان ه دهورێکى کاریگهر بگێڕن ل� ه ووش��ی��ار ک��ردن��هوهى خوێندکاران وهب �هش��دارى سهرجهم خۆپیشاندان و ناڕهزاییهکانیان کردووه دژب ه رژێمى بهعس ب���هردهوام ب��وون لهخهبات و تێکۆشان تاوهکو ڕاپهڕین ه مهزنهکهى بههارى ساڵى 1991دوا ب�هدواى ئهم ڕاپهڕینه ئهم ڕێکخراوه شێوازى ئیشکردنى خۆى گۆڕیوه بۆ پارێزگارى کردن لهئازادى و دهستکهوتانهى ک ه ب ه خوێنى شههیدان بهدهست هاتووه ،ئهم ڕێکخراوه ساڵى 1992یهکهم کۆنگرهى خۆى بهستووه لهم کۆن��رهیهدا ناوى ڕێکخراوهکهى لهیهکێتى قوتابیان و الوان���ى سۆسیالیستهوه گۆڕیوه بۆ یهکێتى خوێنکار و الوانى سۆسیالیستى دیموکراتى کوردستان، بهردهوام بووه ل ه کارکردن بۆ خزمهتکردنى خوێندکاران ئ �هم ڕێکخراوه لهساڵى 1996کۆنگرهى دووهمى خۆى بهستووه چهندین گۆڕانکارى کردووه لهبهرنامهى ک��ارک��ردن��ی��دا ،ساڵى 2002کۆنگرهى سێیهمى خۆى بهستووه ئهم کۆنگرهی ه تایبهتمهندى خ��ۆى ه �هب��ووه ئهویش جیاکردنهوهى ڕێکخراوى خوێندکاران بوو لهڕێکخراوى الوان ،لهدواى ئهم کۆنگرهیه ب�هردهوام بوون لهکار کردن بۆ گۆڕینى سیستهمى پ���هروهرده بهسیستهمێکى مۆدێرن و سهردهمیان ه و کردنهوهى زانکۆو پهیمانگاو ناردنهوهى خوێندکاران بۆ خوێندنى بااڵ چهندین بهرنامهو کارى دیکهى کردووه ،لهدواى پرۆسهى ئازادى عێراق بهشدارى سهرجهم ههڵبژاردنهکانى خوێندکاران و قوتابیانى ک��ردووه له تایبەت سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 بهیاننامهی ڕێکخراوی الوانی کوردستان لهیادی ( )28ساڵهی دامهزراندنیدا 28ساڵ لهمهوبهر ل ه ڕۆژگارێکی سهختی خهباتی ڕزگاریخوازی گهلی کورددا (ڕێکخراوی الوانی کوردستان ) مۆمی دامهزراندنى خۆی لهبناری چیای قهندیل داگیرساند .ڕێکخراوی الوانی کوردستان دوای ئهوهی ل ه 1983/4/4 لهسهردهستی چهند الوێکی خوێن گهرم ونیشتمانپهروهر بهناوی (یهکێتی قوتابیان و الوانی سوسیالیست) دامهزرا ،ههر لهوکاتهوه وهک تیشکێک سهرجهم شارو شارۆچکهکانی کوردستانی گرتهوهو توانی لهماوهیهکی کهمدا چاالکییهکانی دهست پێبکات .گرێدانی خهباتی شار بهخهباتی شاخهوه هۆکارێکی سهرهکی بوو بۆ باڵوبوونهوهی کارو چاالکییهکانی ئهم ڕێکخراوه .ئێم ه لهم یادهدا پیرۆزبایی لهخۆمان و سهرجهم الوانی کوردستان دهکهین. الوانی ئازیز ... ههر لهسهرهتای دروستبوونی (ڕێکخراوی الوانی کوردستان)هوه ئهم ڕێکخراوه توانیویهتی لهگهڵ سهرجهم گۆڕان وپێشهاتهکاندا خۆی بگونجێنێت ،بهتایبهتی دوای ڕاپهرین ه مهزنهکهی بههاری ساڵی ، 1991چونک ه ئهوکاتان ه ههموو ئهو دهرگایان ه کرانهوه ک ه ڕێگربوون لهبهردهم ڕێکخراوهکاندا بۆ بهمهدهنیکردن و مۆدێرنکردنی کۆمهڵگا .ئازادی و گهشهسهندنی دیمکراسی لهههرێمی کوردستان دا کاری ڕێکخراوهکانی زۆرتر کرد بۆئهوهی لهکهمترین ماوهدا زۆر ترین خزمهت بهگهنجان والوان بکهین .ڕێکخراوی الوانی کوردستان لهههموو ئهماندا توانیویهتی بهرنام ه و پرۆژهی شیاوو گونجاوی ههبێت .ئهم ڕێکخراوه بههاوکاریو هاوبهشی ڕێکخراوهکانی الوان و گهنجانی کوردستان توانیویهتی الیهنێکی فشار بێت بۆسهر ئهو دهزگاو الیهنانهی ک ه بهرپرسیارن ل ه دابینکردنی مافهکانی گهنجان. الوانی نوێخواز ... ڕێکخراوی الوانی کوردستان بۆ دروستکردنی کۆمهڵگایهکی تهندروست و سهردهمیان ه ههوڵیداوه لهڕێگای کردنهوهی خولی تایبهتهوه سوود بهگهنجانی کوردستان بهگهیهنێت .ههربۆی ه بهشداریی کارای ههبووه لهو دهسکهوتانهی بهدهستهاتووه بهتایبهتی لهوکاتانهی ڕووبهڕووی گرفتێک بوونهتهوه یان وهک پێویست گوێیان لێنهگیراوه. الوان و گهنجانی بهتوانا... ئێم ه لهکاتێکدا ئهم یاده بهرزو و پیرۆز ڕادهگرین ،پشتیوانی وپشتگیری ههموو داوا ڕهواکانی الون و گهنجان دهکهینو دهنگی ههمووالو گهنجێکی ئهم کوردستان ه بهدهنگی خومان دهزانیننو دڵنیایان دهکهینهوه ههمیش ه دهبین ه فشار بۆ دهستهبهرکردنی خواستهکانیان ،لهههمان کاتیشدا خۆمان بهپارێزهری ههموو ئهوئازادی و دیمکراسیی و دهسکهوتان ه دهزانین ک ه ئهمرو بهدهستهاتووه ... الوانی خۆشهویست ... ئهزموونی کارکردنمان دهریخستووه ک ه پهیوهندیمان زۆرباش بووه لهگهڵ ڕێکخراوهکاندا ،ئهمهش لهو ڕوانگهیهوه ک ه بڕوای تهوامان بهکاری هاوبهش ههیهو لهپێناوی خزمهتکردنی الوان و دهرخستنی تواناکانیان چهندین کارو چاالکی هاوبهشمان کردووه ،ههر لێرهوه و لهم یادهدا بهڵێن دووپات دهکهینهوه ک ه خۆمان ب ه خهم خۆرو داکۆکیکهری مافهکانی الوان بزانین . 9 بهرزو پیرۆزبێت بیست وههشتهمین ساڵیادی دامهزراندنی بزوتنهوهی خوێندکارانی کوردستان خوێندارانی ئازیز .. ئهمرۆ بیست وههشت ساڵ بهسهرتهمهنی بزوتنهوهی خوێندکارانی کوردستاندا تێدهپهڕێت ،ک ه ل ه 4ی نیسانی ساڵی 1983دا وهک ڕێکخراوێکی شۆرشگێر لهمهیدانی خهباتی ڕێکخراوهییدا دروستبووه ،ئێستاش لهناو ڕێکخراوهکانی کۆمهڵگای مهدهنی و ڕێکخراوه خوێندکاریی و قوتابییهکاندا و بهسوود وهرگرتن لهئهزموونی ئێستای کوردستان ،ئامانج وخواستهکانی خوێنکارانی کوردستانی کردووهت ه یهکهم ئامانجى لهسهرجهم کارو چاالکییهکانیدا .بۆی ه لهم یادهدا جوانترین و گهرمترین پیرۆزبایی لهخۆمان سهرجهم ئهندامان والیهنگرانی ئهم ڕێکخراوهدهکهین و ههر بهم بۆنهیهوه چهپکهگوڵی ئهم بههاره دهکهین ه دیاری و پێشکهشی سهرجهم خوێندکاران و قوتابیانی کوردستانی دهکهین . خوێنکارانی ئازادیخواز ... بزوتنهوهی خوێنکارانی کوردستان 28ساڵ پێش ئێستا لهسهردهستی کۆمهڵێک الوی خوێنگهرم مهشخهڵى دامهزراندنى خۆى داگیرساندو دهنگی ناڕهزایی خوێنکاران و الوانی ئهو کاتهی کرده هێزێکی ڕێکخراوهیی بۆ بهرهنگاربوونهوهی ئهو زوڵمو زۆرهی ک ه لهالیهن ڕژێمی ڕووخاوی بهعسهوه دهکرای ه سهر کۆمهاڵنی خهڵکی کوردستان .دروستبوونی ئهم ڕێکخراوه پێویستییهکى بابهتى بوو بۆ خهباتی ڕێکخراوهیی لهشارهکان و ناوهندهکانی خوێندندا .بهمهش خهباتی شارو شاخیان پێکهوهگرێداو لهشاخدا شانبهشانی ههڤااڵنی پێشمهرگ ه لهسهنگهردا بن و لهشارهکانیشدا لهڕێگای ڕێکخستنهکانهوه ههوڵی هۆشیارکردنهوهی خهڵکی دهدا بۆناساندنی دۆزی ڕهوای گهلهکهمان .ئهوهی جێگای شانازیی ه ئهم ڕێکخراوه لهم پێناوهدا چهندین شههیدی داوه لهدیارترینیان (شههید مامۆستا صالح ) کهیهکهم سکرتێری ڕێکخراوی بزوتنهوهی خوێنکارانی کوردستان بووه، کهئهو کات ناوی ڕێکخراو (یهکێتی قوتابیان والوانی سوسیالیست)بووه. خوێندکارانی زانستخواز .... ئاشکرای ه ک ه ڕاپهرین ه مهزنهکهی بههاری 1991دهسکهوتێکی مێژووی وشۆرشێکی گهورهی گهلی کورده .ئهوهش ناشاردرێتهوه ک ه الوانو قوتابیان ڕۆڵێکی بهرچاویان ههبووه لهم ڕاپهرینهدا ،ڕێکخراوه کانیش بهکۆکردنهوهو هاندانی خهڵکی کوردستان توانیان ئامانجهکانیان بهێنن ه دی ک ه سهرکهوتنی خهباتى گهلی کوردستان بوو ..لهگهڵ دروستبوونی حکومهتی کوردی شهقام فراوان بوو بۆکاری ڕێکخراوهیی ،ئهمهش وایکرد ک ه بزوتنهوهی خوێنکارانی کوردستان وهک ڕێکخراوێکی مهدهنیانهی پێشکهوتووخواز بهرنامهیکاری خۆی دابرێژێت بۆ خزمهتکردنی خوێنداران و قوتابیان ...خوشبهختان ه ئهم ڕێکخراوه توانی شانبهشانی ڕێکخراوه خوێندکاریی و قوتابیهکان کار بکات بۆ بهشداریپێکردنی زۆربهی خوێنکاران لهسهرجهم پرس ه چارهنووسسازهکاندا وهک ڕاپرسیو ههڵبژرادن و ڕێپێوانهکان .. خوێندکارانی نوێخواز ... ئێم ه لهکاتێک دائ��هم یادهپیرۆز دهک�هی��ن بهڵێن دووپ���ات دهکهینهوه کهرێکخراوهکهمان بهسوود وهرگرتن ل ه ئهزموونی ڕابردووى ڕێکخراو و فراوانی کاری ڕێکخراوهیی و تواناو بههرهکانی خوێندکاران فاکتهرێکی سهرهکی بین بۆفشارخستهنهسهر الیهنی پهیوهندیدار بۆ داکۆکیکردن لهسهرجهم مافهکانی خوێندکاران. سهرکهوت بێت کارو خهباتی رێکخراوهیی پیرۆزبێت ساڵیادی دامهزراندنی( ڕێکخراوی الوانی کوردستان) شهکاوهبێت ئااڵی (ئازادی .توانا .داهێنان) دووباره پیرۆزبێت /4/4ساڵیادی دامهزراندنی بزوتنهوهی خوێندکارانی کوردستان ڕێکخراوی الوانی کوردستان 2011 /4/4 بزوتنهوهی خویندکارانی کوردستان 2011/4/4 پەیامی پیرۆزبایی ئەندامانی بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستان نزار محمد ئهحمهد فهرمان محسین فالح عوسمان عەلی عەباس کوردستان ئهنجامى باشى بهدهست هێناوه ،ک��ارى ک���ردووه بۆ خوێندنى زمانى ک��وردى لهناوچ ه ئازادکراوهکان سڕینهوهى سیستهمى بهعهرهب کردن لهدواى پرۆسهى ئازادى عێراق ،لهساڵى 2006کۆنگرهى چوارهمى خۆى بهستووه جارێکى تر بهبهرنامهو پالنى نوێ وه درێژهى بهکارهکانى داوه ،ئێستاش لهیادى ( )28ساڵهى دامهزراندنى بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستان پهیمانى خۆمان دوپ��ات دهک�هی��ن�هوه بۆ خوێندکارانى کوردستان ک ه ئێم ه بهردهوامین لهخزمهت کردنى خوێندکاران دهرگامان وااڵی ه بۆ ههموو پ��رۆژهو پێشنیارو ڕهخنهیهک ک ه لهبهرژهوهندى خوێندکاراندا بێت، دووب���اره پ��ی��رۆزب��اى ل� ه خوێندکارانى کوردستان دهکهین سهرى ڕێزو نهوازش بۆ شههیدانى بزوتنهوهى خوێندکاران و ههموو شههیدانى ڕێگاى ڕزگارى گهلى کورد و کوردستان دادهنهوێنین. نزار محمد ئهحمهد سکرتێرى بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستان خوێندکارانى کوردستان پیرۆزباى خۆمان ئاراستهى خوێندکارانى خۆشهویست و دڵسۆز دهکهین بهتایبهت ئهندامان و الیهنگرانى بزوتنهوهى خوێندکاران وهلهم یادهدا پهیمانى دڵسۆزى و خۆشهویستى و ڕێزى خۆمان نوێدهکهینهوهو وهلهم ی�����ادهدا دهس��ت��ى م��ان��دون �هن��اس��ان �هى خوێندکاران ئهگوشین و هیوادارین لهم یادهدا زیاتر کار بکهین بۆ تێگهیاندن و پێگهیاندنى خوێندکارانى خۆشهویست، وهبرهودانى زیاتر تواناکانى خوێندکاران وه ئێم ه وهکو بزوتنهوهى خوێندکارانى کوردستان ب �هردهوام پهیام و دروشمى ئێم ه بۆ خوێندکاران ئهوه بووه کهههوڵ بدهین وهک��و خهمخۆرێک و دڵسۆزێک لهپشتى خوێندکاربین و داکۆکى لهسهر ماف ه ڕهواکانى خوێندکار بکهین بهگیانى دۆستانهو ههرچییهک لهتوانامان بێت پێداگری بکهین بۆیان وههیوادارین لهم ی��ادهدا وهف��او ئهمهکى خۆمان بۆیان دووپات بکهینهوهو هیواى خزمهتى زیاتر.. فهرمان محسین ئهندامى سکرتاریهت کوردستاندا تێپهڕى کردووه لهسهرهتاى داگیرساندنى مۆمى تهمهنیدا ههردهم پهیامى خۆى ههبووه ،لهو پهیامهدا دڵسۆزى و ئهمهکى و خزمهتکردنى زیاترو زیاترى پێوهی ه بۆ خوێندکارى ئازیزو وه بهچاوى دۆستان ه سهیرى خوێندکارى ک��ردووهو لهههموو ههل و مهرجهکاندا لهپشتى خوێندکاردا بووهو چاالکى و سیمنارو کۆڕى شعرى و ... هتد. وهچ��هن��دی��ن چ��االک��ى پێشکهش ب �هخ��وێ��ن��دک��ار ک�����ردووه ب��ۆ زی��ات��ر خزمهتکردنى ب�هت��وان��ا عهقلیهکانى خوێندکار ک ه بتوانێت ب��رهو بهتوانا شاراوهکانى خوێندکار کردووه وه دوباره لهم یادهدا پیرۆزبایى خۆمان ئاراستهى خوێندکارانى خۆشهویست دهکهین بههیواى خزمهتى زیاتر. فالح عوسمان ئیبراهیم ئهندامى ناوهند ل��هی��ادى 28ه�هم��ی��ن س���اڵ ی��ادى دام �هزران��دن��ى ڕێ��ک��خ��راوى بزوتنهوهى 28ساڵ بهسهر تهمهنى دامهزراندنى ڕێکخراوى بزوتنهوهى خوێندکارانى ئاست داخوازیهکانى خوێندکاران بووه بۆ بهدهست هێنانى ئامانجهکانیان وه ههمیش ه ههوڵ دراوه لهڕهوتى بزافى خ��وێ��ن��دک��اران الن����هدات ،ب��زوت��ن�هوهى خوێندکاران سهرهڕاى ئهمهى ههمیش ه ب ه بێالیهن ه گوێ لهداخوازى خواستهکانى خوێندکاران بگرێ وه تیایدای ه ڕادهیهکى زۆر س �هرک �هوت��وب��ووه ل��هو ههوڵهیدا لهههمان کاتدا درێژه پێدهرى ئامانج و ڕێبازى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان ب��ووه ،وه ڕۆڵى کاریگهرى بینیوه ت��ی��ای��دا ،وه ل �هب��وارى ک��ارو چاالکیهکانیدا بهردهوام خولى جۆراوجۆر بۆ خوێندکارانى کردۆتهوه بێ بهرامبهر وهنمونهش لهو چاالکیان ه سازدانى کۆڕى شعرى بۆ چهند شاعیرێک وهکردنهوهى خولى بههێز وهک زمانى عهرهبى و ئینگلیزى ئێم ه وهک بزوتنهوهى خوێندکاران ههمیش ه لهخزمهتى چینى خوێندکارو گهنج دهبین ،وه لهداهاتوودا ه��هوڵ دهدهی���ن بۆ ب�هدهس��ت هێنانى ئامانجى خوێندکاران لهگشت بوارهکاندا، دوباره پیرۆزباى لهخۆمان و سهرجهم خوێندکاران دهکهین. عەلی عەباس ئهندام بهبۆنهى ( )28ساڵیادى دامهزراندنى ب��زوت��ن �هوهى خ��وێ��ن��دک��اران پیرۆزباى ل � ه سکرتێرى ب��زوت��ن �هوهو سهرجهم خ��وێ��ن��دک��اران��ى ک��وردس��ت��ان دهک���هم، بزوتنهوهى خوێندکاران ههمیش ه ل ه 10 سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 خواردنى سهوز ه و میو ه مرۆڤ دهپارێزێت ل ه ماد ه کیمیاویه زیان بهخشهکان توێژینهوهیهکى نوێى پزیشکی ئاشکرای کرد که خواردنى میو ه و س��هوزه و دوورک �هوت��ن �هوه له خواردنى خواردهمهنى قوتو بهند دهبێته هۆى پارێزگارى کردن له تهندروستى لهش و دووربوون له م��اده کیمیاوییە زیان بهخشهکان، پ���زی���ش���ک���هک���ان ئ �هوهی��ان ڕوون ک����ردهوه که خواردنهوهى گیراوه سروشتیهکان و سهوز ه و میوه ب �هرێ��ژهى %66م��رۆڤ دهپارێزێت له نهخۆشیهکان و ماده کیمیاوى زیان بهخشهکان و دوورب����وون ل �ه ڕوودان���ى ههندێک ک �هم و کورتى پشوو ل��ه ه��ۆڕم��ۆن �هک��ان ،ه��هروهه��ا پ��زی��ش��ک �هک��ان ئ���هوهی���ان ڕوون کردهوه که بهکارهێنانى ههندێک مادهى کیمیاوى له خواردهمهنى قوتوبهند و ئهو خواردنانهى که له نێو کیسهى پالستیکى دان دهبنه ه��ۆى دروس��ت کردنى ههندێک کێشهى تهندروستى بۆ مرۆڤ. www.jamawarnews.com ئایا ئهزانیت؟؟؟ ئایا ئهزانى که کرم نزیکى 2000دانه ماسولکهى ههیه؟ ئایا ئهزانى که ژمارهى جمگهکانى م��ل��ى زهڕاف����ه ی�هک��س��ان�ه ل�هگ�هڵ جمگهکانى ملى مرۆڤ؟ ئایا ئهزانى که خێراترین و وریاترین گیانهوهر بۆ بیستن گ��وێ درێ��ژو گورگه. ئایا ئهزانى که دڵى مێشووله له یهک دهقیقه 1000جار تهپ لێ ئهدا؟ ئایا ئهزانى که مێشووله نزیک 47 دانه ددانى ههیه؟ ئایا ئهزانى که مێشووله له درێژایى تهمهنى زی��ات��ر ل�ه 500دان��ه گرا دائهکات؟ ئایا ئهزانى که له واڵتى بهرازیل ههندێک جاڵجاڵۆکه ههن کێشیان کارى من نزیکى 85گرامه؟ ئایا ئ�هزان��ى که کاتێ ههنگ ب ه مرۆڤهوه ئهدات له ههمان کات خۆى گیانى له دهستئهدات؟ ئایا ئهزانى که شاژنى ههنگ تهنها کاتێ گراکهى بهجێ ئههێڵێ که سهرکردهیى ههنگهکانى تر بکات، لهکاتى ڕۆیشتن بۆ جێگایهک؟ ئایا ئهزانى که شاژنى ههنگ ههموو ڕۆژێک نزیک 3000گرا دائهکات؟ ئایا ئهزانى ئهگهر ق��رژاڵ له ناو سندوقێکى ب �هس��ت��راو داینێیت تهمهنى درێژتر ئهبێت تا سندوقێکى بهرهاڵ؟ ئایا ئهزانى که حوشتر له زمانى عهرهبیدا نزیک 1000دان �ه ناوى جۆراو جۆرى ههیه؟ سودۆکو Sudoku تابلۆیهکى ب ه 37ملیۆن دۆالر دهفرۆشرێت ه پهندهکانی ژیان ل ڕقت ل ه تاوان بێتهوه ،نهک له تاوان بار له مهزادێکدا له لهندهن ،تابلۆیهکى نیگارکێشى بهریتانى فرانسیس بیکۆن ،به 37ملیۆن دۆالر فرۆشرا، تابلۆکه وێ��ن�هى نیگارکێشێکى ت���ره ب��هن��اوى ل��وس��ی��ان ف��رۆی��د، ک�ه ل�ه س��ێ پ��ارچ�ه پێکهاتووه. ل�هوب��ارهی�هوه خانهى سوزبیز بۆ م����هزاد ،ب�ڵاوی��ک��ردهوه تابلۆک ه لهالیهن کهسانێکهوه ک��ڕاوه ،ک ه ناسنامهکهى بۆ راگهیاندنهکان ئاشکرا ن��هک��ردووه .ه��اوک��ات له ه �هم��ان م���هزاد دا ،تابلۆیهکى نیگارکێش سلڤادۆر دالى به 21.6 ملیۆن دۆالر فرۆشرا ،که ژمارهیهکى پێوانهییه بۆ ئهو جۆره تابلۆیانه. خانهى سوزبیز ،تهنها ئلهو رۆژهدا بهفرۆشتنى ئ �هو تابلۆیانه 150 ملیۆن دۆالری دهستکهوت. ***** یان قسهیهک بکه ل ه بێدهنگى باشتر بێت ،یان بێ دهنگ به ***** ڕاستگۆیى بک ه به یهکهم ههنگاوى بهردهوامیت بۆ بهدهست هێنانى ئاسودهیى ئهزانى کهى ژیان لێمان دهتۆرێت و ئهڵقهى پهنجهى فڕێ دهدات... ئهو کاتهى که پرچى خۆشهویستى دهبڕن ئهو کاتهى ژیان بێزارى لێ دهچۆڕێت ئهو کاتهیه عاشق بوون بێ ناسنامهیه ئهو کاتهى من وهکو ژیان بااڵم مهراق دایدهپۆشێت ئهو کاتهیه تۆ لێره نیت بهاڵم سهد ئاخ ،بۆ به فیرۆ چوونى تهمهن ئهو کاتهى تۆ لێوان لێوى له شادى دا و مهلى ههستت بهرزه فڕه ئهو کاتهیه پهنجهکانى ماڵ ئاوایى له گهردنى من گیره بێت ئهو کاتهى خوا دهرگاى بوونمان لێ دادهخات ئهو کاتهیه بااڵى عهشق لهگهڵ بااڵى ژان و خهما ئاوێزانه ئهو کاتهى ژیان و مردن یهکسان دهبن ئهو کاتهیه ژیان لێوان لێوى ژانه و بااڵى عهشق هێندهى بااڵى مهراق بهرزه با لێگهڕێم تۆ ئهمانه هیچ نازانیت بهاڵم ئهبێت من کارێکى وهها بکهم پایز سنهو بهر ببینێ سهرى خۆى بدا به کهڤرێکا و دارهمهتى لهژێر بااڵى سنهوبهردا ئاوێزانى خاک و خۆڵ بێت کارى من ئهزانى کهى ژیان لێمان دهتۆرێت و ئهڵقهى پهنجهى فڕێ دهدات... ئهو کاتهى که پرچى خۆشهویستى دهبڕن ئهو کاتهى ژیان بێزارى لێ دهچۆڕێت ئهو کاتهیه عاشق بوون بێ ناسنامهیه ئهو کاتهى من وهکو ژیان بااڵم مهراق دایدهپۆشێت ئهو کاتهیه تۆ لێره نیت بهاڵم سهد ئاخ ،بۆ به فیرۆ چوونى تهمهن ئهو کاتهى تۆ لێوان لێوى له شادى دا و مهلى ههستت بهرزه فڕه ئهو کاتهیه پهنجهکانى ماڵ ئاوایى له گهردنى من گیره بێت ئهو کاتهى خوا دهرگاى بوونمان لێ دادهخات ئهو کاتهیه بااڵى عهشق لهگهڵ بااڵى ژان و خهما ئاوێزانه ئهو کاتهى ژیان و مردن یهکسان دهبن ئهو کاتهیه ژیان لێوان لێوى ژانه و بااڵى عهشق هێندهى بااڵى مهراق بهرزه با لێگهڕێم تۆ ئهمانه هیچ نازانیت بهاڵم ئهبێت من کارێکى وهها بکهم پایز سنهو بهر ببینێ سهرى خۆى بدا به کهڤرێکا و دارهمهتى لهژێر بااڵى سنهوبهردا ئاوێزانى خاک و خۆڵ بێت پەنهان ���کــاوڕ 4/20-3/21 ئ��هم ههفتهیه زانیارى باشت پێئهگات ل��هب��ارهى گ �هش��ت ،یان پرۆژهیهکهوه ،بهاڵم ههندێک کۆسپ دێته ڕێتو بوارى پیشهیت کهمێک ئاڵۆز ئهبێت ،بهئاگابه. تهرازوو 10/20-9/21 سهرهتاى ههفت ه ژیانى سۆزداریت ئ �هگ �هش��ێ��ت �هوهو ه �هن��دێ��ک ش��ت که ههراسانیان کردبوویت لهبهرژهوهندیت ئهگۆڕێ ،تووشى دوو خاقى ئهبیت لهنێوان بڕیارهکاندا. گـــــا 5/20-4/21 ئ���هم ه�هف��ت�هی� ه ل��هن��ی��گ��هران��ىو ت��رس��دا ب�هس�هر ئهبهیت ههرچهند، مژدهى ههواڵى خۆشى تیادایه لهبوارى پیشهییدا ،بهئومێدهوه رووب��هڕووى پێشهاتهکان ئهبیتهوه. دووپشک 11/20-10/21 ه��هن��دێ��ک شتى رابردووت بۆ روون ئهبێتهوه بهئاگابه لهڕووبهڕووبوونهوه لهگهڵ رهگ��هزى بهرامبهر پیالنێکى خ��ۆت ب��ۆ کهسێکى ن��زی��ک ئاشکرا ئهکهیت. دووانه 6/20-5/21 ئ����هم ه �هف��ت �هی �ه گ����ۆڕان����ک����ارى ب��ن��هڕهت��ى ل���ه ژی���ان���ى ت��ای��ب �هت �ىو کۆمهاڵیهتىو پیشهییدا ئهنجام بدهو گفتوگۆى دارایى باشى تێدائهبێت. کهوان 12/20-11/21 ئ����هم ه �هف��ت �هی � ه ب���هئ���اگ���اب���ه ل �ه رووبهڕووبوونهو ه، چونکه خ���هونو پ��رۆژهی �هک��ى نوێ تێدایهو ههندێک کۆسپ تێئهپهڕێنێتو ئاماژهیهکى تیایه بۆ ههندێک فێڵو تهڵهکه ،بۆیه پێویسته زۆر وریابیت. قرژاڵ 7/20-6/21 سهرهتای ههفته زۆر س���هرق���اڵ ئ �هب��ی��ت ل��هن��ێ��وان پ��ێ��ش��ه��ات�هک��انو پ���رۆژهک���ان���داو ش����ادىو پێشهاتى خۆشى تێدایه سهرکهوتن به دهست ئههێنى. گیسک 1/20-12/21 ئ����هم ه �هف��ت �هی � ه لهیهکهم رۆژهوه یارمهتیت ئ �هدات بۆ بهڕێوهبردنى کارهکانت بهباشىو بهرهوپێشبردنى ژی��ان��ت ل�ه ههموو بوارهکانتداو سهرکهوتنێک بهدهست دێنیت. شێر 8/20-7/21 ئ����هم ه �هف��ت �هی �ه ههندێک بهڵێنى ت��ێ��دای��ه ل �هگ �هڵ ئاماژه بۆ پهیوهندییهکى س��ۆزدارى ه �هن��دێ��ک ک���ارو دۆخ���ى ب��ازرگ��ان��ى نیگهرانت ئهکهن. سهتڵ 2/20-1/21 ئ����هم ه �هف��ت �هی � ه ب���هئ���اگ���اب���ه ل �ه هاتوچۆو لێخوڕینى ئۆتۆمبێلداو ههندێک زانیارى ،کهست پێئهگات ک�ه پێویسته نهێنیهکان بپارێزین. فهریک 9/20-8/21 سهرهتاى ههفته ه��ی��چ گۆڕانێکى گرنگ ل�ه ژی��انو هاوبهشییهکانتدا ئهنجام م �هدهو پێشهاتهکان ئهتحهوێنێتهوه ههلى سهرکهوتنت بۆ ئهرهخسێت. نهههنگ 3/20-2/21 سهرهتاى ههفته ب �هدۆخ��ى خۆتدا ب�������چ�������ۆرهوهو ئامانجهکانت دیارى بکهو هیچ بڕیارێک مهدهو ههست به حهوانهوهیهکى زیاتر ئهکهیت. www.jamawarnews.com وةرزش مانشستهر سیتى سهندهرالندى گۆڵباران کرد سێشەممە ● 2011/04/05ساڵی ● 30ژماره 648 سپۆرتینگ خیخۆن سهرکهوتنێکى سهرسوڕهێنهرى تۆمارکرد لە میانەی یارییەکانی گ��ەڕی ٣٠ ـی خولی ال لیگای ئیسپانییدا ڕیاڵ مەدرید تووشی نسکۆیەکەی دیکە هات و لە نێو یاریگای خۆیدا بە یانەی سپۆرتینگ خیخۆن دۆڕا. م��ۆری��ن��ه��ۆ ١٥٠ی��اری��ی��ە ل��ە نێو یاریگای خۆیدا نەدۆڕاوە له خوله ناوخۆییهکاندا واتا نه له خوولی پورتووگالی و ئینگلیزی و نه له کاڵچیۆ و نه له لیگادا و لە کۆتاییدا پاش ٩ساڵ و ٣٨ڕۆژ لە یاریگای یانهی مانچستهر سیتی تووانی سهرکهوتنێکی گ��هوره و گرینگ بهدهست بهێنێت و خۆی گهیاندهوه پلهی سێیهمی ڕیزبهندی پریمهر لیگ دوای ب��ردن��هوهی لهیانهی ساندهر الند بهئهنجامی پێنچ گۆڵی بێ وهاڵم . ل��هس��هر ی��اری��گ��ای س��ی��ت��ی ئ��ۆف مانچستهر ل�ه ش��اری مانچستهر یانهی ساندهر الند ب��ووه میوانی یانهی مانچستهر ستی و یاریکهی پێ دۆڕاند له کاتێکدا له بهرواری / 23ئۆگهستی 2010 /و له ههفتهی سێیهمدا و له یاری هاتندا یانهی ساندهرالند له یانهی مان سیتی بردبوهوه به گۆڵێکی دارین بینت که له خولهکی 90تۆماری کردبوو بهاڵم ئهمجاره زۆر گورجانه لە یەکێکی دیکەی یارییەکانی گەڕی ٣١ـی پریمیێر لیگ-ی ئینگلیزییدا ه����ەردوو ی��ان��ەی وێ��س��ت برۆمیچ ئەلبیۆن و لیڤەرپوول لە یاریگای زە هاوسۆرنس بەیەکگەیشتن و ڕۆی هۆدسۆن توانی تۆڵە لە یانەکەی خۆیدا دۆڕا…ڕیاڵ مەدرید بەبێ یاریزانان ڕۆناڵدۆ،بێنزیما،ئەلۆنسۆ و مارسێلۆ یاریکرد کە سەرجەمیان پێکانیان هەبوو،ئەدیبایۆر وەکو هێرشبەری سەرەکی بەشداریکرد… نیوەی یەکەمی یارییەکە بە بێ گۆڵ کۆتایی هات،لە نیوەی دووەم��دا گۆنزالۆ هیگواین پاش ماوەیەکی زۆر لە دابڕان هاتە نێو یاریگا،بەاڵم بە پێچەوانەی چاوەڕوانییەکان یانەی میوان لە ڕێگەی میگوێل دێالس کۆیڤاس ـەوە تۆڕی گۆڵی ڕیاڵ مەدریدی هەژاند١0.خولەکی کۆتایی یارییەکە ڕیاڵ بااڵدەستی نواند و چەند هێرشێکی بردە سەر گۆڵی خیخۆن،بەاڵم هەوڵەکانیان بێئەنجام ڕۆی��ش��ت و س��ێ خاڵی زۆر گرنگییان لەدەستدا و ئەگەر بەرشلۆنە ئەمشەو براوە بێت ئەوا جیاوازیی نێوانیان بۆ هەشت خاڵ بەرز دەبێتەوە و نزیکەی یەکالیی دەبێتەوە. و به بههێزیهکهی له ڕاده بهدهر یاریزانانی ماشینی وانهیهکی باشیان فێری هاوڕێیان ئهسهمامۆوا گییان کرد و یاریهکهیان بهئهنجامی 0-5 لێ بردنهوه .گۆڵهکانی مانسیتی یاریزانان مایکل جۆنسن ،کارلۆس تیڤێس ،داڤید سێلڤا ،پاتریک ڤێرا ،یهحیا تۆرێ لهخولهکهکانی ، 9. 73 ، 67 ،63 ، 16تۆامارکران لیڤهرپووڵ نهیتوانى سهرکهوتن بهسهر وێست برۆمیجدا بهدهست بهێنێت پێشووی بکاتەوە و ١-٢سەرکەوتن ب��ەس��ەری��ان��دا ب��ەدەس��ت بهێنێت. لیڤەرپوول گۆڵی پێشکەوتنی لە خولەکی ٥٠ـی نیوەی دووەم��دا ل��ە ڕێ��گ��ەی م��ارت��ن سکێرتل ـ��ەوە ت��ۆم��ارک��رد،ب��ەاڵم تیمەکەی ڕۆی 11 ه��ۆدس��ۆن��ی ڕاه��ێ��ن��ەری پێشووی لیڤەرپوول کە پێش دوو مانگ لە پۆستەکەی دەرک��را،ه��ەروا ئاسان دەسبەردار نەبوو و لە خولەکەکانی ٦٢و ٨٩گۆڵی یەکسان ب��وون و بردنەوەیان لە ڕێدز تۆمارکرد ئارسن فینگهر پێی وای ه توتنهام له توانایدا ههیه ل ه ڕیاڵ بباتهوه ڕاهێنهری یانهی ئاڕسینال ئاڕسین فینگهر پ��ێ��ی وای���ه تۆتێنهام چانسێکی یهکسانی ههیه لهگهڵ ڕیال مهدرید بۆ بهدهست هێنانی سهرکهوتن.ههردوو یانه سبهی شهو لهسهر یاریگای سانتیاگۆ بێرنابیۆ له یاری چوونی قۆناغی ههشتی چامپیۆنزلیگ به یهک دهگهن.له ماوهی ڕابردوو جۆسێ مۆرینیۆـی ڕاهێنهری لۆس بالنکۆس سپێرزـی دوور خستهوه ل�ه گهیشتن ب ه قۆناغی پێش کۆتایی بهاڵم فینگهر پێی وایه سپێرز دهتوانێت دوور بڕوات لهم پاڵهوانیهتیه.فینگهر له لێدوانێکیدا لهگهڵ ڕۆژنامهی The Guardinووتی…"یارییهکی زۆر کراوهیه".چ یانهیهک ئهگهری دۆڕانی نیه؟ئهگهر ههموو شتهکان ب��ه دروس��ت��ی ڕۆی��ش��ت��ب��ان ئ��هوا باڕسێلۆنا ئێستا ل�ه دهرهوهی دهب��وو،ئ �هگ �هر پاڵهوانیهتیهکه ئێمه 11ی��اری��زان ب�هرام��ب�هر 11 ی��اری��زان یاریمان کردبایه".بۆیه سپێرز دهت��وان��ێ��ت س�هرک�هوت��ن ب �هدهس��ت بهێنێت ب�هس�هر ڕی��ال مهدرید ههرچهنده مهدرید چانسی زیاتر چونکه یاری یهکهم لهسهر یاریگایخۆی ئهنجام دهدات بهاڵم سپێرز تیمێکی بههێزه و چانسهکان %50-%50یهکسانن یانهى خانم ه پیرهکه ل ه ڕۆماى پایتهختى بردهو ه ی��ان��هی ی��ۆڤ��ان��ت��ۆس��ی ب��ری��ن��دار ک �هن��اس��راوه ب �ه خانمه پیرهک ه ت��ووان��ی سهرکهوتنێکی یهکجار گرینگ بهدهست بهێنێت بهسهر یانهی ڕۆمای پایتهخت بهئهنجامی دوو گۆڵی ب��ێ وهاڵم ،،ل �هس �هر یاریگای ئۆڵۆمپیکۆ ل�ه ش��اری ڕۆم��ا یانهی یۆڤانتۆسی خ��اوهن پلهی حهوتهم بووه میوانی یانهی ڕۆمای گورگهکانی خاوهن پلهی شهشهم له لوتکهی یاریهکانی ئهمڕۆی گشت خولهکانی جیهان و بهرشلۆن ه جیاوازى خاڵهکانى لهگهڵ ڕیاڵ بهرز کردهوه بۆ()8خاڵ لە یەکێکی دیکەی یارییەکانی گەڕی ٣١ـی پریمیێر لیگ-ی ئینگلیزییدا ه���ەردوو ی��ان��ەی وێست برۆمیچ ئەلبیۆن و لیڤەرپوول لە یاریگای زە ه��اوس��ۆرن��س بەیەکگەیشتن و ڕۆی ه��ۆدس��ۆن ت��وان��ی تۆڵە لە یانەکەی پێشووی بکاتەوە و ١-٢سەرکەوتن بەسەریاندا بهێنێت.لیڤەرپوول ب��ەدەس��ت گۆڵی پێشکەوتنی لە خولەکی ٥٠ـی نیوەی دووەمدا لە ڕێگەی م��ارت��ن سکێرتل ـ��ەوە تۆمارکرد،بەاڵم تیمەکەی ڕۆی هۆدسۆنی ڕاهێنەری پ��ێ��ش��ووی ل��ی��ڤ��ەرپ��وول ک��ە پێش دوو م��ان��گ لە پۆستەکەی دەرک���را،ه���ەروا ئاسان دەسبەردار نەبوو و لە خولەکەکانی ٦٢و ٨٩ گۆڵی یەکسان بوون و بردنەوەیان لە ڕێدز تۆمارکرد. لهمیانهی یاریهکانی گهڕی 31ـی خوولی یانه پله یهکهکانی ئیتاڵیا ،له نیوهی یهکهم یانهی یۆڤی بزر بوون له یارگادا و یانهی خانهخوێ بااڵدهست بوون بهاڵم هیچ سوودی ن �هب��وو وه ن��ی��وهی ی �هک �هم به ئهنجامی سفر – سفر کۆتایی پێ هات ،له نیوهی دووهم��د یاریهکه زۆر بههێز تر بوو وه ه �هردوو ال له ههوڵی گۆڵ تۆمارکردن دابوون ئهوه بوو یاریزان میلۆس کراسیج له پاسێکی بێ وێنهی فابیۆ گرۆسۆ یهکێک له جوانترین گۆڵهکانی ئهم ههفتهیهی تۆمار کرد له خولهکی 60وه پاش ئهم گۆڵه یانهی ڕۆما زیاتر هاتنه پێش و لهئاکامی ئهمه و له مانهوهیهکی تاکهکهسی جوان لهگهڵ گۆڵچی ئهلیساندرۆ ماتری گۆڵی دووهم و سهرکهوتنی الفیکا سینیۆرای تۆمار کرد له خولهکی 74و ب �هم سهرکهوتنه یانهی یۆڤانتۆس کۆی خاڵهکانی بهرز کردهوه بۆ 48و بهجیاوازی دوو خاڵ لهگهڵ ڕۆمای شهشهم . خاوەنی ئیمتیاز عەبدوڵـاڵ حاجی مەحمود سەرنووسەر بەڕێوەبەری هونەری ئەنوەر عەبدوڵـاڵ 07480153603 [email protected] سەعید ئەحمەد 0784 010 8289 www.JamawarNews.com ناونیشان :هەرێمی کوردستان سلێمانی -گردی ریعایه -گەڕەکی - 115کۆاڵنی - 7دەرگای 6 یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە ( )1981/5/25بە ناوی (رێگای ئازادی)یەوە دەرچووە بۆ ریکالم ● 0770 224 1456 :نرخی 500دینارە پشدهر بابهکر خهاڵتی ڕێزلێنانی پێبهخشرا بۆ نوسینی پهیماننامهی ئاشتی و 9حزبی کوردستانی ئیمزایان له سهر کرد دیمانه :نینا پ��������ێ��������ش��������ەک��������ی پشدهر بابهکر محهمهد ،له دایک ب��ووی ساڵی 1984له شاری ق��هاڵدزێ ،دهرچ��ووی کۆلێژی زم��ان ،بهشی زمانی عهرهبی له زانکۆی سلێمانی له ساڵی 2005بۆ ،2006ههروهها ئهندامی مهڵبهندی سلێمانی حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستانه. س����هرهت����ای دهس���ت���پَک���ردن���ی کاروچاالکیهکانی پشدهر بابهکر له ڕیزی بزوتنهوهی خوێندکارانی تازه و ڕێکخراوی یهکێتی خوێنکاران و الوان��ی سۆیالیست دیموکراتی کوردستان بووه ،ه�هروهک ئهوهی خ��ۆی وت��ی :ڕێکخراویی یهکێتی خ��وێ��ن��دک��اران ،ڕێکخراوێکی ناو ڕێکخراوهکانی کۆمهڵگای مهدهنیه. ه��هروهه��ا پ��ش��دهر ب��اب�هک��ر لهناو زانکۆشدا بهههمان شێوه چاالکی لهناو خۆپیشاندانو ڕێپیوان له پێناو بهدیهێنانی مافی خوێندکارانو قوتابیان ب���ووه ،وتیشی :لهناو فیدراسیۆنی ڕێکخراو قوتابیهکان ئهوهندهی ئهندان بووم ههوڵمداوه که بهرگری لهمافی خوێندکارانو قوتابیانی کوردستان بکهم .جێگهی ئاماژهیه لهدروست کردنی کۆڕی سهربهخۆیی ک��وردس��ت��ان وهک��وو ئ �هن��دام��ی دهس��ت��هی دام �هزرێ��ن �هر بهشداربووه ،ههروهها له کۆنگرهی سهربهخۆی کوردستان که لهزانکۆی سلێمانی بهستراو ل�ه کۆنگرهی نهتهوهیی له ئهمریکای باکوور بانگهێشت ک��راوه و بهشداربووه تێیدا له ،2005ئێستاش ئهندامی ڕۆژن��ام��هن��ووس��ان��ی ک��وردس��ت��انو جیهانییه و مامۆستایه لهئامادهیی ه �هواری شار له ش��اری سلێمانی. جێگهی باسه پشدهر بابهکر خهاڵتی ڕێزلێنانی پێبهخشرا ل �هالی �هن کهمپینی ئاشتییهوه بۆ نوسینی ئ��هو پهیماننامهیه ک �ه 9حزبی کوردستانی ئیمزایان لهسهرکرد. ئاشتی دروست بکهین که لهالیهن کۆمهڵێک ڕێکخراویی دڵسۆزی ئهم کۆمهڵگایه وه لهالیهن کۆمهڵێک ڕێکخراویی چاالکی کۆمهڵگای مهدهنیهوه دروستکراو منیش بانگهێشتی ئ��هم کهمپینه ک����رام و دوات����ر ب����ووم به ئهندامی کهمپینهکه ،و دوای دروس��ت بوونی ،بڕیارماندا کهکۆمهڵێک چاالکی بکهین، یهکێک لهو چاالکیانه ئهوهبوو که پێشنیارم کرد که پهیماننامهی ئاشتی بنوسین، س���هب���ارهت ب��ه دروس����ت ب��وون��ی کهمپینی ئاشتی کاک پشدهر وتی: له دوای 2011/2/17وه ،کوردستان به گشتی و سلێمانی بهتایبهتی بهباردۆخێکی نائاسایدا تێپهڕی، ههموومان ئاگاداری ڕووداوگهلێکی ناخۆش بووین ،ئهرکی سهرشانی ه���هم���ووم���ان ب����وو ه���هس���ت به بهرپرسیارێتی بکهین که کوردستان ل��ه دۆخ��ێ��ک��ی م �هت��رس��ی��داردای �ه و پێویسته ک��وردس��ت��ان ب��هرهو ئ��ارام��ی ب�هری��ن ،ب �هاڵم ن �هک بهو مهرجهی که دهستبهرداری مافه سهرهکیهکانی خهڵکی کوردستان ب��ی��ن ک��ه م��اف��ی ڕهوای ئ �هم خ�هڵ��ک�هی�ه ،ب���هاڵم ناشبێت ئێمه بهتوندوتیژی داوای مافهکانمان بکهین ،چونکه ه�هرخ��ۆم��ان و کۆمهڵگهی کوردی زهرهرمهند دهبین، بۆیه بڕیارماندا کهمپینی فیستیڤاڵى گوڵهمێخهک دهستی پێکرد بۆیه ههر خۆیشم پهیماننامهکهم نووسی و پێشکهشى کهمپینی ئاشتیم کردوو وهکو پهیماننامهی کهمپینی ئاشتی قبوڵکرا که دوات���ر 9حزبی کوردستانی که حزبی سۆسیالیستیش تێدابوو پهماننامهکهیان ئیمزاکرد ،سهبارهت به ناوهڕۆکی پهیماننامهی ئاشتی ن��اوب��راو وت��ی :ئ�هم پهیماننامهیه ب��اس��ی ل���هوه دهک���رد ک �ه ههموو الیهنهکان پابهندبن بهپاراستنو ئاسایشی ههرێمی ک��وردس��ت��ان، هیچ الیهنێک ههوڵی هاتنی هێزی بیانی ن�هدات بۆ سهرهێزێکی تر، هیچ الیهنێک ههوڵی ورووژان��دن��ی شهقام له دژی الیهنێکی تر نهدات، هیچ الیهنێک ههوڵی تیرۆرکردنو توندوتیژی ن �هدات لهکوردستان، ه�هم��وو الی�هن�هک��ان پابهندی ئهم ههرالیهنێک پهیماننامهیهبن، ناوهڕۆکی ئهم پهیماننامهیه پێشێل بکات لهبهردهم خواو گهل و نیشتمان بهرپرسیار دهب��ێ��ت ،ل�هب�هرئ�هوه ئهم پهیماننامهیه پهیماننامهیهکی ئاشتی خوازانهیه .پشدهر بابهکر ل �ه دوا ق��س �هی خ��ۆی��دا تیشکی خستهسهر ئهوهی که :ههرکارێک لهچوارچێوهی پاراستنی یهکێتی کوردابێت من بهشداری تێدادهکهم، بهتایبهت که خزمهتی نهتهوهی ک���ورد ب��ک��ات ک �ه ب �ه شێوهیهکی گهشتی وهک نهتهوهکانی تر له ڕۆژه �هاڵت��ی ن��اوهڕاس��ت مافهکانی خۆی وهکوو گهلی کورد بهدهست بێنێت ،وتیشی هیوادارم ئهم واڵتهو ئ �هم ههرێمه چاکسازی ڕیشهیی ت��ێ��دا ب��ک��رێ��ت ،دوژم��ن��ی وههمی دروست نهکرێت بۆئهوهی چاکسازی دواب���خ���رێ���ت خ��هڵ��ک پێویستی ب�هدادپ�هروهری��ی�ه ،خهونی منیش ئهوهی که کوردستان به قۆناغهکانی ش��هڕی ن��اوخ��ۆدا تێنهپهرێتهوه، سهبارهت به نووسینی پهیماننامهی ئاشتیش وت��ی :من زۆر شانازیی بهو پهیماننامهوه دهکهم لهبهرئهوه ل��ێ��رهوه ت��ک��ادهک��هم ل��ه ه�هم��وو الیهنهکان که باپێکهوه ئهم میساقه بپارێزن. بازارى هاوسهرگیری ب��ازارى هاوسهرگیرى ئهو بازارهی ه ک�ه ل �هالی �هن هۆزێکى ڕۆم���اوه ک ه به (خهجهری) ناسراون دان��راوهو ساڵى چوارجار لههاوین و بههاردا دهکرێتهوه .لهو ب��ازارهدا ئهو کوڕو کچان ه خ��ۆی��ان نمایشدهکهن ک ه ئ��ارهزووى هاوسهرگیرى دهک �هن و لهههمانکاتدا ناوى دهبهن بهنمایش و داواک���اری ،ئاههنگى ئهمجارهش نزیکهى سێ ههزار کوڕو کچ لهگهڵ خێزانهکانیان ئامادهبوون و بههۆى ک �هم دهرام �هت��ی��ش �هوه ه��هر ج��ل و بهرگێکیان ههبێت دهیکهن ه بهریان. سهرپهرشتیارانى بازاڕهکهش هۆکارى ئهو شێوه بهشوودان و هاوسهرگیریی ه بۆ ئهوه دهگهڕێننهوه ک ه چوون ه نێو ژیانى هاوسهریان پێباشتره لهوهى کوڕو کچهکانیان تووشى ههڵهببن. لهدواى مردنی ،هاوسەرگیری لەگەڵ پێکهێنا ل ه ڕۆژی یهک شهممهی ئهم ههفتهی ه ل ه تهالری هونهری سلێمانی ب ه بهشداریی ژمارهیهکی زۆر ل ه کهسایهتی ژنانی ههرێمی کوردستانو واڵتانی عهرهبی و ئهوروپی ،فیستیڤاڵی گوڵهمێخهک دهستی پێکرد ،ئهم فیستیڤاڵه چوار ڕۆژ دهخایهنێتو به چهندین چاالکیی هونهری و موزیک و نووسین ل ه بواری ژن��ان بهڕێوهدهچێت و ژمارهیهک م��ۆن��ۆدرام��ا نمایشدهکرێن .وت��اری لیژنهی ب��ااڵی فیستیڤاڵ لهالیهن خاتوو گهزیزه عومهر خوێندرایهوهو ههڵوهستهی ل�هس�هر گرنگی ئهو فیستیڤاڵ ه کردو داوای ل ه حکومهتی ههرێمی کوردستان کرد هاوکاریان بنو سااڵن ه ئهو فیستیڤاڵ ه ئهنجام بدرێت. ههر له درێ��ژهی کاروچاالکییهکانی ئهمڕۆی فێستیڤاڵهکهدا ههریهک ل ه هونهرمهندان (دڵزار عومهر ،د.چیمهن حهسهن)خهاڵتی ڕێزلێنانیان وهرگرت، لهناویشیاندا وهک یهکهم هونهرمهندی پیاو که بۆ یهکهمجار ڕۆڵ��ی ژنی بهرجهست ه کردووه (عومهر چاوشین) خ �هاڵت��ی ڕێزلێنانی پێبهخشرا. جێگهی باسه ئ�هم فیستیڤاڵه ل ه کاتی خ��ۆی��دا ب� ه ه��ۆی نالهباریی بارودۆخی شارى سلێمانییهوه نمایش نهکرا ،ک ه تایبهت ه به ()8ی مارسو ڕۆژی جیهانیی ژنان بوو ،کۆتایی فیستیڤاڵهکهش ڕۆژی 2011/4/6یه. هاواڵتیهکى چینى سۆزدارى و وهفادارى خۆى بهرامبهر خۆشهویستهکهى خۆى دووپاتکردهوه ،لهههمان کاتیشدا ئهو ک��ارهى ئ�هم کهس ه کردوویهتى ئهوه دهگهینێت ک ه خۆشهویستى سنوورى نییه .ئ�هم عاشق ه ن��اوى (ی��و لیانچ) ه ت �هم �هن��ى 27س��اڵ � ه ه �هرچ �هن��ده خۆشهویستهکهى کهناوی (زهانچ چینچ) ه وتهمهنى 25ساڵ بوو و پێش ئهوهى مارهى بکات ،ب ه نهخۆشى مێشک کۆچى دوای��ى ک��رد ،ب �هاڵم خۆشهویستهکهى [email protected] پێیداگرت ک �هدهب��ێ م���ارهوى بکات بهمردوویى ،بۆی ه ل ه ڕێوڕهسمێکى شایستهدا کاتێک بوکى ب � ه کفنى مردوو لهناو شووشهیهک دانا و خۆشى جلى زاوایهتى لهبهرکرد و لهتهنیشت بوک وهستا ،ک ه تا ههموو شێوازى مارهبرینهکهى تهواوبوو ههروهکو چۆن ب��ووک لهژیاندا بێت .شایانى باسه، زاوا ههوڵێکى زۆری���دا ت��اوهک��و ماڵى باوکى بوکێ ڕازى بکات بۆ ئهوهى ئهم ڕێورهسم ه ئهنجام بدات. مەال تەحسین گەرمیانی کۆنگرهى شهشهمى حزب ل ه پێناو خۆرێکخستنهوهدا دی���اره ه��هر پ��ارت و ڕێکخراوێکى سیاسى ههمیش ه و بهردهوام پێویستى ب ه خۆرێکخستنهوهو خۆنوێکردنهوه ه �هی � ه ،ب�� ه پ��ێ پ��ران��س��ی��پ�هک��ان و بنهماى دیموکراسیش باشترین کات بۆ خۆرێکخستنهوهو خۆ نوێکردنهوه بهستنى کۆنگرهی ه ،خۆشبهختانهش ل ه کاتێکدا حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان ل ه ڕۆژانى کۆنگرهى خۆى نزیک دهبێتهوه ههرێمى کوردستان وعێراق و ناوچهک ه ب ه گشتى لهبهردهم کۆمهڵێک گۆڕانکاریدای ه ک ه بێ شک ئهو گۆڕانکاریان ه ئێمهیش دهگرێتهوه چ وهک حزب چ وهک ههرێمى کوردستان ،چونک ه حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان خۆى ب ه خاوهنى ل ه بهشێکى ئ �هو کێشان ه دهزان���ێ و ل ه مێژووى خهباتى نهتهوایهتى و نشتیمانیشدا وزهی�هک��ى زۆرى ل ه تواناى خهباتى شاخ و ش��ارى بهخوێن و بهگیان بۆ بهخشیوه بۆی ه ههمیش ه ب ه پێى قۆناخ و سهردهم بهردهوام بووه ل ه تێکۆشان ،ئهمڕۆکهش لهم قۆناغ ه ههستیارو گرنگهدا حزب بڕیارى بهستنى کۆنگرهى خۆى داوه ئهمهش بهرپرسیارێتیهکى ب�����هرزى ئ��هخ�لاق��ى و ههستێکى دڵسۆزانهی ه بۆ ئهوهى ب ه ئهوپهڕى ل ه خۆبوردوییهوه ل ه سهکۆیهکى ئازادى نێو کۆنگرهدا بهسهرجهم پێکهاتهکانى نێوحزب و ئهندامانى کۆنگرهوه ک ه ه �هر یهکهمان ل� ه ب���هردهم ئ��هرک و بهرپرسیارێتیهکى مێژووییداین و ت�هواوى ههڤااڵنى حزب و کهسوکارى س�هرب�هرزى شههیدان و پێشمهرگهو کهم ئهندامانى حزب ومیللهتهکهمان ب ه گشتى چاوهڕوانى ب ه جێگهیاندنى ئهو ئهرک و بهرپرسیارێتییهى ئێمهن تا مژدهى ژیانێکى ترى سیاسى دڵخۆشترو هیوایهکى زیاتریان پێ ببهخشین و خهون و خولیاى دڵسۆزیان و نشتیمان پهروهریانهیان ل ه نێو کۆنگرهى شهشهمى ح��زب��دا ڕهن���گ رێژبکهین وکۆنگره بکهین ه بناغهیهکى تر بۆ پتهوکردنى ڕیزهکانى ڕێکخستن و جهماوهرى حزبى سۆسالست و هێنان ه ئاراى گۆتارێکى نوێ بۆ ئێستاو داهاتوو گۆتارێک که سهرجهم جومگهکان و دهمارهکانى خ��وێ��ن و گ��ی��ان��ى ی���هک جهستهى حزبمان بههێزتربکات ل ه ئاست ههموو رووداوهک��ان و پێشهاتهکانى ئایندهى سیاسى کوردستان و عێراق و ناوچهکه ب ه گشتى ک ه ئهمڕۆک ه میللهتهکهمان چاوهڕوانى ئاوها گوتارێک ه ک ه نهخشهى ڕێگاى سێههم دیارى بکات و ببێت ه پردى نێوان داخ��وازى ڕاستهقینهى خهڵک ودهسهاڵت و لهههمان کاتیشدا گرنگى ئهزمونى ههرێمى کوردستان نهکرێت ه قوربانى ههندێ خواستى بهرتهسک و ئیرادهى جهماوهر بهکاربهێنرێًت ل ه پێناو مهبهستێکى تایبهتدا ،دهکرێت حزبى سۆسیالست دیموکراتى کوردستان ل ه کۆنگرهى شهشهمى خۆیدا ب ه دواى ئاوها گوتارێکدا بێت ک ه ب ه فیعلى ک��ارى بۆ بکات و گرنگى بهنهخش ه رێگاى هێڵى سێیهم بدات واقیعان ه تر روونتر گوتارى ستراتیژیان ه دابڕێژێتهوه ک ه ببێت ه ه��ۆى شکاندنى توێنێتى ههڤااڵنى ڕێکخستن و جهماوهرى حزب بۆی ه پێًویست ه کۆنگره ب ه پێى ئهم بنامایان ه کاربکات تا ئایندهیهکى گهش ه تر پرماناى سیاسیان ه بۆ ئایندهى خۆى و کارهکانى حزب دابڕژێتهوه ک ه ههموان لێى چاوهڕوانیین .

<urn:uuid:5a3c92de-0a6a-484e-8879-723c8f2d7570>

CC-MAIN-2016-40

https://issuu.com/jamawarnews/docs/648

2016-09-25T22:57:49Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738660436.26/warc/CC-MAIN-20160924173740-00014-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9348336458206177, "sdh_Arab_score": 0.04098242148756981, "hac_Arab_score": 0.019053412601351738}

ھێنریک ھیملەر ||ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین.| ھێنریک ھیملەر بە ئەڵمانی (Heinrich Himmler) (٧ ئۆکتۆبەری ١٩٠٠ - ٢٣ مایۆی ١٩٤٥) لە بەھێزترین پیاوەکانی ھیتلەر بوەو لە ھەمویان توندتر و شەڕانی تر بوە سەرکردایەتی تیمی ھیزی تایبەتی ئەڵمانی و پۆلیسی نھێنی کردوە کە ناسراو بوو بە جێستاپۆ کاری لە ناوبردنی بەکرمەڵی خەڵکی سڤیلی پێسپێردراوە لە سەربازگەکانی مەرگی ئەڵمانیدا تەمەنی منداڵی[دەستکاری] لە نزیک شاری میونخی ئەڵمانی لە خێزانێکی دەرامەت مامناوەند لە دایک بووە باوکی بەڕێوەبەری قوتابخانە بووە. ھیملەر پەیوەندی بە فەوجی پاڤاری یازدەوە کردوە بەڵام ھیچ کردەیەکی سەربازی لەوکاتانەدا نەکردوە. دوای شەڕی جیھانی یەکەم پەیوەندی بە کەتیبەیەکی ڕاستڕەوی توندڕەوە وە کردوە یەکێک لە خەمە گەورەکانی ئەو لەوکاتانەدا دؤڕانی ئەڵمانیا بووە لە شەڕی یەکەمی جیھانیدا وە ھیواو ئاواتی ئەوە بووە کە ھێزەکانی شوپای سووری ڕووسی لە نزیک سنورەکانی ئەڵمانیا بوەستێنێت.ھەروەھا کاری کردوە بۆ وەستاندنی ھاتنە ناوەوەی بیری شیوعی و شیوعیەکان بۆ ناو ئەڵمانیا. لە ساڵی ١٩١٩ تاوەکو ١٩٢٢ وانەی کشتوکاڵی خوێندوە لە میونخ لە ساڵی ١٩٢٣ بەشداری کردوە لە پۆڵ بیر و ھۆڵ بۆتشدا لەژێر سەرکردایەتی ئەرنست ڕۆم دا . لەساڵی ١٩٢٨ دا ھاوسەرگیری کردوە لەگەڵ مارگرێت سێکرۆسدا .ھیملەر بە کێڵگەی پەلەوەردا کاریکردوە بەڵام لەو کارەیدا سەرکەوتوو نەبووە. لەساڵی ١٩٢٩ مانداڵێکیان بەناوی کیدرن بوو وەلەساڵی ١٩٤٠ دا لە ژنەکەی جیا بوویەوە بە بێ ئەوەی تەڵاقی بدات .ھیملەر عاشقی ھی ھێدویک بۆدعاست بوو و ھاوسەرگیری لەگەڵکرد و منداڵێکی بەناوی ھیڵچ لێی بوو لەساڵی ١٩٤٢ دا وەھەروەھا نانیت دوروسیاشی لێی بوو لە ١٩٤٤ دا. 'بەرزبوونەوەی پلەی لە ss دا[دەستکاری] ھیملەر پەیوەندی بە حیزبی نازیەوە کرد و پەیوەندی بە ss ەوە کرد لە ساڵی ١٩٢٥ ھیتلەرکردی بە سەرکردەی ھیزێکی تایبەتی دیاریکرالو بە پاسەوانی تایبەتی ss کە لە ٢٨٠ ئەندام پیکھاتبوو. وە بەدامەزراندنی وەک سەرکردەی ھێزی تایبەت ھیملەر ھێزی تایبەتی بەشێوەیەکی تایبەت پێشخست و بەھێزی کرد ھەتاوەکو کردی بە باشترین میلیشای ڕاھێنراوی سەربازی .لەوکاتەدا کە ژمارەی ھێزی تایبەت ئەگەشتە ٢٨٠ ئەندام لە ساڵی ١٩٢٩ دا ژمارەی ھیزەکانی ھێزی تایبەت گەیشتە ٥٢٠٠٠ سەرباز لە ساڵی ١٩٣٣ دا .ھەرکەسێک خۆی پیشکەش بکردایە بۆ ھێزی تایبەت ھیملەر باش لە ڕەگەز داواکەی ئەکۆڵیەوە چونکە ھیتلەر ڕازی نەبوو بەوانەی کە لە ڕەگەزی ئاری نین لە ھێزی تایبەت وەربگیرێن لە ١٧ یولیۆی ١٩٣٤ شەریکی لە نێوان ھێرمان گۆرینگ و ھیملەر دا دەستی پێکرد بە شێوەیەک ھێرمان گۆربنگ دەستەڵاتی جۆستابۆ- پۆلیسی نھێنی بروسی دا بە ھیملەر کە دواتر ناونرا سەرکردرەی پۆلیس لە ھەموو ناوچەکنی دەرەوەی بروسیادا . لە ٢٢ ئەپرێڵی ١٩٣٤ دا ھیملەر دیاریکرا وەک سەرکردەی سەرەکی جۆستابۆ لە ١٧ یۆنیۆی ١٩٣٧ ھەموو تەشکیلاتەکانی پۆلیس ڕێکخران بەم شێوە ھیملەر دەستەڵاتی تەواوی بەسر پۆلیسدا گرت تاوەکو ئەوکاتە وەکو وەزیری ناوخۆ دیاریکرا لە ساڵی ١٩٤٣ دا. بەم شێوە ھیملەر سەرپەرشتی وچاودێری ھەموو گرتوخانەکانی ئەکرد لەکاتی شەڕی جیھانیدا بەتایبەت لەوکاتەی کە ژمارەی گرتووخانەکان زیادبوون بە تایبەتیش دوای ئەوەی ڕەخنەکان لەسەر سیستەمی حوکم لە ئەلمانیا زیادبوو دوای شکستەکەی ستالینگراد. ھیملەر و ھۆڵۆکۆست[دەستکاری] ھیملەر باوکی ھۆڵۆکۆستە واتە بەرپرسی یەکەمە لە ڕوودان و ئەنجامدانی ھۆلۆکۆست لە ساڵی ١٩٣٣ دەستی بە دروستکردنی بەندینخانەکان کرد و کەوتە گرتنی یەھودیەکان و شیوعیەکان و ھەموو ئەو ڕەگەزانەی کە ئاری نەبوون دوای گرتنی پۆڵەندا دەستی بە دروستکردنی بەندینخانەکانی کوشتنی بە کۆمەڵ کرد ھەموو ئەزمونەکانی لە کیڵەگەکانی کشتوکاڵ و پەلەوەردا بوون بە یارمەتی دەری لەم گرتوخانانەی یەھودی و شیوعیەکاندا. شەڕی دوەمی جیھانی[دەستکاری] لە شەڕی دوەمی جیھانیدا و پیش شەڕی یەکێتی سۆڤیەت ھیملەر ھەستا بە ئامادەکردنی ئەو کەسانەی کە خۆیان بەخشیبوو بۆ کارکردن لە ڕیزی ھێزەتایبەتەکانیدا بە تایبەت ئەوانەی کە ڕەگەزەکانیان لە ڕەگەزی ئەڵمانیەوە نزیک بوو وەک دانمارکیەکان و نەرویجی و سویدی و ھۆڵەندیەکان لە کاتی گرتنی لیتاونیا و ئیستۆنیا و لاتیفیا و ئۆکۆانیادا ھەستا بە وەرگرتنی ئەو خۆبەخشانەی کە لە ڕەگەزی ئاریش نەبوون بۆ دژی ھیرشی سەلیبیەکان دژی بەلشەڤیکە مولحیدەکان لە ساڵی ١٩٤٢ و دوای تیرۆرکردنی یارمەتیدەری دەستەڕاستی ڕینھارد ھێنریک لەسەر دەستی دوان لە ھێزی تایبەتی چیکی و بەیارمەتی دوو بەریتانی و شۆرشگێڕەکان لە چیکۆ سلرفاکیا .ھەستا بە نانەوەی قەسابخانەیەک دژی مناڵ و ژن و خەڵکی ناوچەکە لە لیدس. لە ساڵی ١٩٤٣ ھیملەر بوو بە وەزیری داخلی ھەستا بە دەمجکردنی وەزارەتی داخلی بە SS ەوە لە کۆتایی ساڵی ١٩٤٤ دا ئیتر ئەوکاتە ھیملەر بوو بە سەرکردەی سەربازی نوێ کە ئەویش سوپای بەرزی ڕاین بوو کە کرداری ڕەشەبای باکووری ئەنجامدا لە ١ یەنایەری ١٩٤٥ دا بۆ بەرپەرچدانەوەی سوپای ئەمریکی حەوت و فەرەنسی یەکەم لە ناوچەی ساس کەمێک سەرکەوتوو بوو بەڵام ھیملەر گواسترایەوە بۆ رۆژھەڵات لە ٢٤ یەنایەردا سوپای ڕاین کردەکانی لە ٢٥ یەنایەردا تەواو بوو. پاشان سوپایەکی نوێتری بەناوی سوپای ڤیستۆلا دروستکرد بۆ وەستانی سوپای سۆڤیەت بۆ بەرلین لەو کاتەشدا ئەمری سزا و مەرگی دەرکرد بۆ ئەوانەی کە فەرمانەکانی جێبەجێ ناکەن لە ١٣ مارس دا دەستی لە سەرکردایەتی ھەڵگرت ھەوڵی دانوستانی دا لەگەڵ ھاوپەیمانەکاندا بەڵام شکستی ھیێنا ئەوەش ئەو ھەاوڵە بوو کە ڕادیۆی BBC بڵاوی کردەوە و بوو بەھۆی توڕەکردنی ھیتلەر. مردنی[دەستکاری] ھێنریک ھیملەر خۆی کوشت بە ھۆی سیانیدی کاربۆنەوە لە کۆتایی شەڕی دووەمی جیھانیدا ھیملەر ھەوڵیدا کە لەدەستی ھاوپەیمانەکان ڕابکات بەڵام بەریتانیەکان پییان زانی و گرتیان لە شاری برێمەن ئەڵمانی لە ٢٢ مایۆ ی ١٩٤٥ دا ئەویش کە بریاربوو بینیرن بۆ دادگای نۆرمبیرگ بۆ ئەوەی لەگەڵ ھەموو ئەوانەی دبکەدا دادگایی بکرێت کە لەوێ بوون و سەرکردە بوون لە ئەڵانیای نازی بەڵام لەوکاتەدا سیانیدەکەی نۆشی و خۆی کوشت

<urn:uuid:f8f09049-b9c5-4bad-b431-4414b1b523b1>

CC-MAIN-2016-40

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8E%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%DA%BE%DB%8C%D9%85%D9%84%DB%95%D8%B1

2016-09-28T20:32:03Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738661767.35/warc/CC-MAIN-20160924173741-00212-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9974337816238403}

توڵبارێكی بچوك بۆ زانینی كهش و ههوای شارهكهت نێردراوه لهلایهن حازم جاف یهكێك له بواره زۆر گرنگهكانی ژیان زانینی كهش و ههوای وڵاتهكهته، ههرچهند ئێمه له كوردستان كهمتر ئهتوانین به دهقیقی كهش و ههواكهمان بزانین چونكه كهم سایت و بهرنامه ناوی شارهكانی كوردستانی تیایه. بهڵام ئێمه ئهمجاره بهرنامهیهكمان بۆ ئاماده كردوون كهدهبێته توڵبارێك لهسهر ئیسكپلۆرهری ئینتهرنـێتهكهت و زۆر به ئاسانی شارهكانی كوردستانی تێدایه. یهكێك له خزمهتگوزارییهكانی سایتی (www.accuweather.com) بریتی یه لهپڕۆگرامێك كه (تول بارێكی) بچووك كه دوای دابهزاندنی لهناو كۆمپیوتهرهگهت له (ئینتهرنێت ئێكسپلۆرهر) زیاد دهكات، كه راستهوخۆ زانیاری تهواو دهربارهی كهش و ههوای ئهو شارهت پێ دهدات كه خۆت دهستنیشانی دهكهیت، ههر له پلهی گهرما و خێرایی با و راددهی شێ و ... هتد. جێی ئاماژه پێ كردنه كه سایتی (www.accuweather.com) به یهكێك له سایته ههر گهورهكانی جیهان دادهنرێت له بواری خزمهتگوزرای كهش و ههوای جیهان، لهم سایتهدا دهیان خزمهتگوزاری جۆراوجۆر بهرچاو دهكهوێت له بواری كهش و ههوادا. بۆ دابهزاندنی (تول بار)هكه لێره كلیك بكه بۆ دابهزاندنی پڕۆگرامی زیاتر دهربارهی كهش و ههوا ئهم لیتكه كلیك بكه http://www.accuweather.com/downloadcenter.asp

<urn:uuid:5c5f715f-a64f-4886-84af-3160545e7530>

CC-MAIN-2016-40

http://duarozh.page.tl/&%231576%3B&%231607%3B-&%231585%3B&%231606%3B&%231575%3B&%231605%3B&%231607%3B-&%231576%3B&%231572%3B-&%231586%3B&%231575%3B&%231606%3B&%231610%3B&%231606%3B&%231610%3B-&%231603%3B&%231607%3B-&%231588%3B-&%231608%3B&%231607%3B&%231607%3B-&%231608%3B&%231575%3B.htm

2016-10-01T01:29:35Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738662438.81/warc/CC-MAIN-20160924173742-00003-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.917495846748352, "sdh_Arab_score": 0.07741352915763855}

سەردەمی ئاسن سەردەمی ئاسن سەردەمێکە لە سەردەمانی پێش مێژوو (١٢٠٠تا ٥٠ی پ.ز) کە بە کانزای ئاسن پێناسە دەکرێت و بە دوای سەردەمی برۆنز دێت. وادەی ئەم سەردەمە کۆتایە و بە گوێرەی جوگرافیا کاتی دۆزینەوە و بە کارھێنانیشی جیاوازە. ئاسن لە ١٨٠٠ تا ١٢٠٠ی پ.ز لە ھیندستان بە کار ھێنراوە. ئەم ئالیاژە لە ئەورووپای ناوەندی واتە ھالشتات ٨٠٠ تا ٤٥٠ی پ.ز دەست پێ دەکات. لە بریتانیا لە سەدەی پێنجەمی پ.ز دەست پێ دەکات کە ئاماژە بە سکۆتلەند دەکرێت پاش ئەوەی ڕۆمەکان دەستیان بە سەر بریتانیا داگرت. سەردەمی ئاسن گۆڕانێکی گەورەی لە ژیانی مرۆڤی پێش مێژوو دروستکرد. لەم سەردەمەدا زمان، چاند، ڕێبەرایەتی کۆمەڵگا، نەریتەکان و خوداکان و یاساکان زیاتر دێنە بەر چاو و گەشە دەکەن. ھەروەھا وەرزێڕی دەڕواتە قۆناخیکی نوێوە.

<urn:uuid:c1ca4c56-e092-4cf3-8dcb-f89f421e162f>

CC-MAIN-2016-40

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%86

2016-10-01T08:45:33Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738662698.85/warc/CC-MAIN-20160924173742-00053-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9993775486946106}

پەیامی ڤالتر موت ئەندامی پارڵمانی سوێد لە پارتیی کەسک بۆ هەشتەمین کۆنگرەی ڕێکخستنەکانی پەیەد لە ئوڕووپا، برووکسێل ٢٤-٢٥ ی سێپتامبری ٢٠١٦ دنیا ئەوەی ئێوە دەیکەن دەبینێ و ئەگەر ئێوە سەربکەون ئەوە وێنەیەکی ئیلهامدەر دەخولقێنێ نە تەنێ هەر بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڵکوو بەگشتی بۆ هەموو جیهان. و بە پێچەوانە ئەگەر ئێوە هەڵە بکەن ئەوە بە شێوەی هەمەلایەنە لەلایەن دوژمنەکانتان ڕا و باشترە بڵێم لەلایەن دوژمنە هاوبەشەکانمان ڕا بە خراپ بەکار دەهێندرێ. زۆر سپاستان دەکەم.

<urn:uuid:f0400075-d941-4721-8e1a-38bfcee6e246>

CC-MAIN-2016-40

http://ruwange.blogspot.com/

2016-09-29T04:56:32Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738661778.39/warc/CC-MAIN-20160924173741-00152-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9617077112197876, "hac_Arab_score": 0.020750677213072777, "sdh_Arab_score": 0.017539076507091522}

پوختهیهك له ژیانى هونهرمهندى دهنگ خۆش مورات بهكتاش خاوهن دهنگێكى تایبهتمهند و دهگمهن بوو كاتیك دهستى به گۆرانى گوتن كرد, كه ئهو پهرى بههیزى قهدهغهى زمانى كوردى لهئارادا بوو له توركیا, بهڵام هیچ كات بهرگهى نهدهگرت و گۆرانى بهزمانى دایكى دهچرى.. مورات بهكتاش گهیشته ئهو رادهیهى لهگهل كۆمهلیك گۆرانبیژ وهكو( شههریبانا كوردى- شیار فارقینى- بهدرهتین چۆشكون.. زۆزان و ووڵات- فاتێ..هتد...., زۆر كۆنسێرتى هاوبهشى لهگهلیان سازدهكرد له ناوچه جیا جیاكانى باكوورى كوردستان.بهڵام سهرهراى دهولهتى توركى ئهشكهنجه وئازاریان دهدا و دهیانى خسته بهندیخانه,پیانى دهوت بهشدارى كۆنسیرتهكان به گۆرانى كوردى نهبن,بهلام مورات و هونهرمهنده ههوالهكانى هیچ كات بهگوتهى دهولهتیان نهدهكرد ,, سهرهراى ئهوهى دهولهت بهربهستى لهبهردهمیان دا دروست كرد. ژیانى مورات بهكتاش هونهرمهند مورات بهكتاش لهسالى1964لهشارى ئامهدى باكوورى كوردستان چاوى به دونیا ههلێناوه. بهلام لهبنهرهتدا خهلكى مێردینه.. بهكتاش لهسالى1988لهگهل دووبرایى خۆى گروپیكى موزیكى دادهمهزرینن و دهكهونه گیرانى داوهت و شاهیهكانى شارهكانى باكوورى كوردستان.ئهمهش دهبیته هۆى ناوبانگیكى زۆر پهیدابكات له توركیا..بهمهش ناوبراو رانهوهستا.. لهسالى1993یهكهمین ئهلبومى خۆى كه زۆرترین گۆرانیهكانى ئهلبومهكهى له دهنگبیژى پیك هاتووه,بڵاوى كردووه, ئیتر مورات گهیشته ئهو ئاستهى كه جیا له باكوورى كوردستان, ناوبانگێكى بهرچاو له پارچهكانى دیكهى كوردستانیشى پهیدا بكات,دواتر بهردهوام دهبیت لهسهر گوتنى گۆرانى و دهركردنى ئهلبوم به زمانى كوردى و تا دوا ساتى ژیانى یهك گۆرانیشى به زمانى توركى تۆمارو بلاونهكردهوه.ههروهها ئهو هونهرمهنده تادوا چركهى ژیانى دانهبرا لههونهر بهلام ه لهسالی 2000له كاتی گهڕانهوهی لهكۆنسێرتێك له شاری ئیستهنبۆلی توركی بههۆى رووداوێكى هاتووچۆه گیانى لهدهست دا

<urn:uuid:08d52811-19ef-4a93-97cd-82dbeb40c070>

CC-MAIN-2016-40

http://memuzin.weebly.com/16881740157516061606157516051607zwnj1740-1607160816061607zwnj158516051607zwnj1606158315751606.html

2016-09-26T00:11:49Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-40/segments/1474738660467.49/warc/CC-MAIN-20160924173740-00257-ip-10-143-35-109.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.947650671005249, "sdh_Arab_score": 0.043467190116643906}

دەمڕاستێکی حکومەت ڕادەگەیەنێت کابینەی عێراق بودجەی ساڵی داهاتووی پەسەند کرد و ناردویەتی بۆ پەرلەمان تاکو پەسەندی بکات. دەمڕاستی حکومەت سەعد ئەلحەدیسی ڕۆژی دووشەممە بە ئەسۆشیەیتد پرێسی ڕاگەیاند کە بودجەی ساڵی 2016 کە 91 ملیار دۆلارە 19 ملیارو 72 ملیۆن کورت ئەهێنێت. ئەلحەدیسی گوتیشی کورت هێنانەکە بە قەرز کردن لە خاوەن سەرمایەکانی ناوخۆ و نێونەتەوەیی پڕ دەکرێتەوە. دەمڕاستەکەی حکومەت گوتیشی مەزەندە کردنی بودجە لەسەر بنەمای دانانی 45 دۆلار بووە بۆ هەر بەرمیلە نەوتێک، و بە شێوەیەکی گشتیش 3ملیۆن و 6 سەد هەزار مەرمیل نەوتی خاو بۆ هەر ڕۆژێک. عێراق چوارەمین وڵاتە لە عەمبار کردنی نەوتدا بەوەی کە 143 ملیار و 100 ملیۆن بەرمیلە نەوتی لە ژێر زەویدا هەیەو داهاتی نەوتیش نزیکەی لە سەدا 95 ی بودجەی وڵاتەکە پێکدەهێنێت. وەک زۆرێک لە وڵاتەکانی تریش کە پشت بە نەوت دەبەستن ئابوری عێراق بەهۆی دابەزینی نرخی نەوت لە ساڵی پارەوە زیانی لێکەوتووە.

<urn:uuid:470c9927-c2e6-4607-87f0-00e233a9bdcc>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/3013496.html

2016-10-23T22:11:23Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719437.30/warc/CC-MAIN-20161020183839-00420-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7544170022010803, "sdh_Arab_score": 0.23599296808242798}

چالاکوانانی سوریا دهڵێن کاربهدهسـتان له چهند بهشێـکی دیمهشقی پایتهخت هێڵهکانی ئنتهرنێت و تهلهفونی ئاسایی و ههروهها تهلهفونی دهستیـیان بڕیوه، که لهو ناوچانه هێزهکانی حکومهت و سهرههڵـداوان له شهڕی توندان. چالاکوانێـک به ناوی ئهبو شام به ئاژانسی دهنگوباسی ئهسۆشێتد پـرێسی گوتووه حکومهت ئهمڕۆ پـێـنجشهممه هێڵی ئنتهرنێتی له گهڕهکهکانی باشوری دیمهشق بڕیوه. چالاکوانێـکی تر به ناوی ئهبو قهیس ئهلشامی که له دهرهوهی سوریایهوه لهگهڵ کهسانێـک له ناو سوریا پهیوهندی ههیه که تهلهفونی سهتهلایت بهکاردههێنن، دهڵێت له نیوهڕۆی ئهمڕۆوه هێڵی تهلهفونی ئاسایی و دهستی و ههروهها ئنتهرنێت له چهند گهڕهکێـکی باشوری پایتهخت بڕاون، لهوانه ههردوو گهڕهکی یهرموک و تهضامون. له لایهکی دیکهوه ههردوو کۆمپانیای Renesys و Akamai تایبهت به خزمهتگوزاری ئنتهرنێت بنکه له ئهمهریکا ڕایانگهیاند کهوا حکومهتی سوریا له کاژمێر 12:26 ی پاش نیوهڕۆی ئهمڕۆوه به کاتی خۆجێی ئنتهرنێتی له سهرانسهری سوریادا بڕیوه. جێی ئاماژهیه پێشـتر حکومهتی سوریا کاری هاوشێوهی کردووه له ههر ناوچهیهک که ئۆپهراسیۆنی لهشـکری گهورهی لێ ئهنجام درابێت، بهڵام ئهمه یهکهم جاره هێڵی ئنتهرنێت له تهواوی وڵاتهکهدا بـبڕێت.

<urn:uuid:b88ce88b-8463-429a-97af-9e273e86fccc>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1555189.html

2016-10-21T14:56:50Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718284.75/warc/CC-MAIN-20161020183838-00157-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.996610701084137}

پاش ئهوهی دوێنێ پـێـنجشهممه ههواڵی کوژرانی 35 هاوڵاتی سیڤیلی کورد به بۆردومانی فڕۆکه جهنگیـیهکانی تورکیا ڕاگهیاندرا، ئهمڕۆ ههینی له شـاری سلێمانی ههرێمی کوردسـتانی عێراق خۆپـیشـاندانێـکی ناڕهزایی سـازکرا و تیایدا زیاتر له 2 ههزار کهس بهشـداریـیان کرد. لهو بارهیهوه یهحیا بهرزنجی پهیامنێری دهنگی ئهمهریکا ڕاپـۆرتی ناردووه، دهتوانن گوێبیسـتی بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیانهی سهرهوهی دهسته چهپ، ماوهكهی 3:55 خولهكه.

<urn:uuid:1e8e8424-414f-4548-a288-49f3192c7b1f>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/yehiya-berznji-30dec11-136433663/978587.html

2016-10-21T14:55:43Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718284.75/warc/CC-MAIN-20161020183838-00157-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9956533908843994}

ههرێمی کوردستانی عێراق دهستی کردووه به ناردنی هێزی پێشمهرگهی کوردستان بۆ کۆبانی و وهک دهمڕاستی وهزارهتی پێشمهرگهی ههرێم دهڵێت هێزهکه دهستی کردووه به ڕۆیشتن بهرهو کۆبانی. ههڵگورد حیکمهت دهڵێت تورکیا ههڵوێستێکی ئهرێنی ههبووه بۆ ناردنی هێزی پێشمهرگهی ههرێم بۆ کۆبانی و هاوکاریش دهبێت له کارئاسانی ڕێگهکه و ناردنی ئهو هێزهش پێویستی به کارئاسانی کردنی تورکیا ههیه. دهمڕاستی وهزارهتی پێشمهرگهی ههرێم دهڵێت تا ئێستا ماوهی مانهوهی هێزی پێشمهرگه له کۆبانی دیاریکراو نییه چونکه ماوهکه وابهستهیه به ڕادهی پێویست بوونی ڕۆژئاوا بهم هێزه. له میانهی وتووێژهکهیدا لهگهڵ بهڵێن ساڵح، ههڵگورد حیکمهت دهمڕاستی وهزارهتی پێشمهرگهی ههرێم دهشڵێت کاتێک که باس له سهرکهوتنهکانی ئهم دواییهی هێزی پێشمهرگه دهکرێت بهو مانایه نییه بگوترێت تێرۆریستان له ناوچهکان نهماون و جموجۆڵیان کۆتایی پێهاتووه. زانیاری زیاتر له دهقی وتووێژهکهدایه:

<urn:uuid:25fec375-3c44-4869-99c8-190c1921ce9a>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/2499963.html

2016-10-22T17:59:33Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719033.33/warc/CC-MAIN-20161020183839-00219-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9983081221580505}

ڕۆژی شهممه پاسهوانان ڕێگریان لهئهگهری کهوتنهوهی ڕووداوێکیتر گرت کاتێک کهسێک ههوڵیدا قسه بهدۆناڵد ترامپ ببڕێت بهرلهوهی دووربخرێتهوه. ترامپ بێرنی سانسدهرسی دیموکرات و لایهنگرانی توومهتبار دهکات بهوهی وهک ترامپ دهڵێت ئاژاوهنانهوهیهکی بهپلان بوو ناچاریشی کرد گردبوونهوهکهی شهوی ههینی لهشیکاگۆ ههڵبوهشێنێتهوه. ترامپ دهڵێت "ئهمه ناڕازیییهکهی کهیه، ئهمهش ڕهفتارێکی تر، دهری کهن"، دهشلێت "ئاخ بێرنی ، ئهمهش نیشانهیهکی کهی بێرنیه". ساندهرز توومهتهکانی ترامپی ڕهتکردهوه بهوهی لهپشت خۆپشاندانهکانهوه نییه کهبوه مایهی ههڵوهشاندنهوهی گردبوونهوهکهی شیکاگۆ. هاوکات هێلاری کلنتن کهکاندیدێکی تری دیمکراتهکانه بۆ پۆستی سهرۆکایهتی دهڵێت، "ترامپ بهرپرسیارێتی پشێویی ڕووداوهکانی ههڵمهتهکانی بۆ ههڵبژارانی لهئهستۆیه". خاتوو کڵنتن دهڵێت "گووتاری نابهجێ و پهرتهوازه کاری دۆناڵد ترامپ و هاندانی بۆ توندوتیژی و شهڕانگێزیی نهک ههر ههڵهیه بڵکوو مهترسیشه". ههموو کاندیده ڕکابهرهکانی ترامپ لهکۆمارییهکان دهڵێن دۆناڵد ترامپ بهشێکی گێرهشێویهکانی ئهم ههڵمهتانهی ههڵبژاردنی بهردهکهوێت. هێندهی پهیوهندی بهههڵبژاردنی بهرایهکانی ڕۆژی شهممهی ستانی وایۆمینگهوه ههیه سیناتۆر تێد کرووز 9 دهنگی نوێنهرانی بهدهستهێنا، ههرجی مارکۆ ڕۆبێۆ و دۆناڵد ترامپیشه یهک دهنگی نوێنهریان بهدهستهێناوه. دۆناڵد ترامپ بهگشتی له%7ی دهنگهکانی بۆ خۆی مسۆگهر کرد. ڕۆژی شهممه کۆمارییهکان لهواشنتنی پایتهخت ههڵبژاردنی بهراییان بهڕێوهبرد، ڕۆبێۆ توانی دهنگی زیاتر لهفهرمانڕهوای ولایهتی ئۆهایۆ جان کهسیچ بهدهستبهێنێت. ترامپ لهپلهی سێههمدا هات، ڕۆبێۆ 10 نوێنهرایهتی بهدهستهێنا و کهسیچیش 9 نوێنهرایهتی. بهڵام ئهنجامی گهورهی دهنگی نوینهران ڕۆژی 3 شهممه دهبێت کاتیک له5 ولایهتی گرنگ ههڵبژاردنی بهرایی دهکرێن، لهفلۆریدا، ئیڵنۆی، ئۆهایۆ، میزوری و کارولاینای باکوور. ههردوو کاندید دۆناڵد ترامپ و هیلهری کڵنتن لهبهدهستهێنانی دهنگی نوێنهراندا لهپێشهنگدان.

<urn:uuid:cc1f9a79-a746-4fc1-8ed5-65061dfbd581>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/3233840.html

2016-10-28T06:26:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721558.87/warc/CC-MAIN-20161020183841-00529-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9979430437088013}

بسهدان مورینێت دی یێت نێزیكی باژێری فهلوجه دبن كو لوێرێ 1200 لوان جارهكا دی كهفتینه بهر هێرشێت نوی یێت شهركهران لسهر وێ ڕێكهفتنێ را كو لدوی وێ ڕێكهفتنێ بڕیاربوو بهرامبهری بدۆماهی ئینانا وێ بهرێك ڕاوستانێ بئاشتی ملیتان چهكێت خوه بدهنهدهست. ژهنهڕاڵ مارك كێمێت گۆت: " ههكه ئهو وێ ڕێكهفتنێ بجه نههینن، ئهم نهچارین بژارێت دی بێخینه بهرچاڤ." ژهنڕاڵێ لهشكرێ ئهمریكی مارك كێمێت گۆته پهیامهنێران، ههتا نوها ملیتانا تشتهكێ بێخێر ژ چهكێت ژهنگی گرتی یانژی یێت كو بكار نههێن داینه دهست. ژهنهڕاڵ مارك كێمێت گۆت: " تهسلیم كرنا چهكێت وهسا نیشانا هندێیه كو ملیتان بۆ ئاشتیێ مجد نینن. ئهم ژوان دخازین چهكێت گران بدهنه دهست كو دژی خهلكێ و هێزێت ههڤالبهندیێ لفهلوجه بكار ئینابوون." لدهرڤهی باژێرێ فهلوجه، ژهنڕاڵێ بلند یێ مورینا گۆته پهیامهنێران، شهركهرا بتنێ چهند ڕۆژ ههنه بهری مورین هێرشێ بكهنهڤه سهر وێ ئاسنگهها سونیان كو لوێرێ لدوی گۆتنا ڕاپۆرتان ڤێ مههێ د شهڕیدا بسهدان ئاكنجی یێت باژێری و نێزیكی 40 مورین هاتنه كوشتن.

<urn:uuid:5ec6bca2-3b70-4c12-8373-b4d7810a5504>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-a-2004-04-22-4-1-89157252/941884.html

2016-10-21T18:30:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718296.19/warc/CC-MAIN-20161020183838-00174-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9245828986167908, "hac_Arab_score": 0.04877997934818268, "sdh_Arab_score": 0.0257461778819561}

سهرۆکی یهمهن عهلی عهبدوڵڵا سـاڵح ڕێـکهوتنـنامهیهکی مۆرکرد به مهبهستی گواستنهوهی دهسهڵاتهکانی بۆ جێـگرێـکی، ئهمهش وهک بهشێـک لهو ههوڵانهی دهدرێن بۆ کۆتایی هێنان به 10 مانگ له خۆپـیشـاندان و ناڕهزایی که سهرانسهری ئهو وڵاتهی گرتبووهوه. ئهمڕۆ چوارشهممه و له ڕێـوڕهسمێـکدا له ڕیازی پایتهختی عهرهبسـتانی سعودیـیه، بهڕێز سـاڵح ئهو ڕێـکهوتنـنامهیهی مۆرکرد ئهوهی له لایهن وڵاتانی گهنداوهوه دارێژراوه. ئهوهی جێی ئاماژهیه سهرۆکی یهمهنی له ماوهی ئهمساڵدا بۆ چهندان جار بهڵێنی دابوو که پلانی پهیوهست مۆربکات، بهڵام ههموو جارێک له دوا ساتدا له مهسهلهی مۆرکردنی پلانهکه پاشگهز دهبووهوه. جهمال بن عومهری نێردراوی نهتهوه یهکگرتووهکان بۆ یهمهن دهڵێت بهڕێز عهلی عهبدوڵا ساڵح و ههروهها ئۆپۆزسیۆنی یهمهنی دوێنێ سێشهممه لهسهر دهستپێسخهریهکی ئهنجومهنی هاریکاری کهنداو رێککهوتن. دهستپێشخهریهکه داوا له سهرۆکی یهمهنی دهکات دهستبهجێ دهسهڵاتی حکومڕانی وڵات ڕادهستی جێگری سهرۆک ' عهبد ڕهبه مهنسور هادی" بکات و له بهرامبهر ئهم کارهش سهرۆکی یهمهنی لێپێچینهوهی یاسایی لهگهڵدا نهکرێت. ههروهها به گوێرهی دهستپێشخهری ئاماژه پێدراو، عهلی عهبدوڵا وهک سهرۆکێکی فهخری دهمێنێتهوه ،هاوکات بهڕێز هادی سهرۆکایهتی حکومهتێکی یهگرتوو دهکات ههتا ئهو کاتهی له چهند مانگێکی داهاتوودا ههڵبژاردن ئهنجام دهدرێت. ئهوهی شایانی باسه چالاکوانانی ئۆپۆزسیۆنی یهمهنی له مانگی یهکی ئهمساڵهوه رۆژانه گرددهبوونهوه و ناڕهزاییان سازدهدا و داوای دهستبهجێ دهست له کارکێشانهوهی سهرۆک عهلی عهبدوڵا ساڵح دهکرد.

<urn:uuid:72e3bfc2-25a2-4864-ab32-9b60dcd65339>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/yemen-23nov11-134404313/977360.html

2016-10-21T18:28:00Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718296.19/warc/CC-MAIN-20161020183838-00023-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9995570778846741}

ڕهوشی پارێزگای ئهنبار له ڕۆژئاوای عێراق نا ئارامه و وهک سهرچاوهکان له پارێزگاکهوه باسی دهکهن هیشتا بارودۆخی ئاسایشی جێگیر نییه. دکتۆر مهحمود عوسمان، ئهندامی پهرلهمانی عێراق لهسهر لیستی هاوپهیمانی کوردستانی دهڵێت حکومهتی عێراق دهیتوانی ههر له سهرهتاوه به دهنگ داواکانی دانیشتوانی پارێزگاکهوه بچوایه و نهیهێشتایه کێشهکان بهرهو ئاڵۆزبوون و گهوره بوونی زیاتر بڕوات. دکتۆر مهحمود دهشڵێت مهخابن پهرلهمانی عێراق باس له دۆسێ ئاسایشی و سیاسیهکانی وڵاتهکه ناکات و تهنانهت باسی ناکۆکیهکانیشی تیادا ناکرێت و ههر بۆیهشه وهک دهڵێت پهرلهمان هیچ ڕۆڵێکی نییه و ئهوهتا نزیکهی مانگێکه ئهو شهڕ و شۆڕه له ئهنبار ههیه پهرلهمان ههر هیچ باسیشی لێنهکردووه. له میانهی وتووێژهکهیدا لهگهڵ بهڵێن ساڵح دکتۆر مهحمود دهشڵێت لهو شهڕانهی لهشکری عێراقدا له ئهنبار خهڵکی سیڤیڵیش کوژراون، ههربۆیه خهڵکی پارێزگاکه داوای چونه دهرهوهی لهشکر دهکهن. زانیاری زیاتر له دهقی وتووێژهکهدایه:

<urn:uuid:985d449e-278c-44cc-8fcc-766fa957de9f>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1847821.html

2016-10-22T21:29:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719045.47/warc/CC-MAIN-20161020183839-00085-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9816721081733704, "sdh_Arab_score": 0.01772635243833065}

وهزیری دهرهوهی روسیا, سێرجی لاڤرۆڤ، ڕۆژی سێشهممه لهگهڵ سهرۆک بوش و وهزیری دهرهوهی ئهمریکا کۆندهلیزا رایس کۆبونهوه له کاتێکدا که ههردوو وڵات ڕوبهڕووی جیاوازی ڕێبازی دهرهوهیان دهبنهوه به تایبهتی لهسهر کێشهکانی وهک بهرنامهی ناوهکی ئێران و گروپی چهکداری فهلهستینیهکان(حهماس). وهزیرانی دهرهوهی ڕوسیا و ئهمریکا یهکگرتوویی خۆیان نیشاندا له بهرامبهر ڕوبهروبونهوهی بهرنامهی ناوهکی ئێران و گوتیان مۆسکۆ و واشنتۆن سوورن لهسهر ئهوهی که دهبێت ئێران پیتاندنی یۆرانیۆم لهسهر خاکهکهی ڕابگرێت. لێپرسراوانی ڕوسی ههوڵیاندا تاران قایل بکهن بهوهی که یۆرانیۆم لهسهر خاکی ڕوسیادا بپیتێنێت، بهڵام ووتوێژهکانی لهو بارهیهوه ئهنجامدران، بهرهوپێشچوونێکی ئهوتۆیان بهخۆوه نهدی. ههروهها بهڕێز لاڤرۆڤ لهگهڵ سهرۆک بوش کۆبۆوه و له پاشدا به ڕۆژنامهوانانیان ڕاگهیاند کهوا گفتوگۆیان لهسهر ههوڵهکانی پاراستنی پاشماوه ناوهکیهکان و شهڕی دژه تیرۆر کردووه. بهڕێز لاڤرۆڤ گوتیشی سهرۆک بوش بهردهوامه له پشتگیرکردن بۆ گهیشتن به کۆتایی ئهو گفتوگۆیانهی سهبارهت به بهشداریکردنی ڕوسیا له ڕێکخراوتی بازرگانی جیهانیدا بهڕێوه دهچێت. له لایهکی تریشهوه، کاربهدهستان له واشنتۆن نیگهرانی خۆیان نیشانداوه بهرامبهر به سهردانهکهی ئهم دواییهی حهماس بۆ مۆسکۆ. گروپی چهکداری حهماس دوا به دوای سهرکهوتنی له ههڵبژاردنه پهرلهمانتارییهکانی مانگی یهکی ڕابردووی فهلهستیندا سهرکهوتنیان به دهست هێناو تاوهکو ئێستا توندوتیژییان ڕهت نهکردۆتهوه و دانیان به بوونی ئیسرائیلدا نههێناوه.

<urn:uuid:9eafc8ec-f67d-4965-bdd4-2339120d4b4b>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-03-07-voa4-89180097/945351.html

2016-10-22T21:34:32Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719045.47/warc/CC-MAIN-20161020183839-00085-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9989379048347473}

هێلهری کلنتنی وهزیری دهرهوهی ئهمهریکا بهڵێنیدا بهوهی سهرهڕای کهمکردنهوهی ژمارهی هێزهکانی ئهمهریکا له ئهفغانستاندا، ئهمهریکا بهردهوام دهبێت لهوهی تیروریستان بکاته ئامانج و یارمهتی بنیاتنانهوهی وڵاتهکه بدات دوای دهیهها ساڵانی شهڕ. کلینتن ئهم تێبینیانهی له میانهی وتارێکیدا له چنای هیندستانهوه ڕاگهیاند که گهشتێکی دوو ڕۆژی بۆ وڵاتهکه ئهنجام دهدات. و داوای له یاخیبووانی ئهفغانی کرد توندوتیژی مهحکوم بکهن و پهیوهندی لهگهڵ ئهلقاعیدهدا ببڕن و پهیڕهوی یاساکانی ئهفغانی بکهن که بریتیه له پاراستنی ژنان و منداڵان. ههروهها گوتی ئاشتبوونهوه له ئهفغانستان ڕادهوهستێته سهر پیشتیوانیکردنی ههردوو هیندستان و پاکستان. کلنتن ههروهها داوای له پاکستان کرد ڕێ بگرێت لهوهی خراپکاران خاکهکهی بۆ هێرشکردنه سهر ئهفغانستان و هندستان بهکار بهێنن.

<urn:uuid:01ffee53-ceb0-465f-a3de-378b33d14ab1>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/india-us-20july11-125903223/972157.html

2016-10-26T04:01:58Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988720615.90/warc/CC-MAIN-20161020183840-00271-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.99931800365448}

کاربهدهستان له ڕۆژههڵاتی ئهفغانستان دهڵێن چهند هێرشبهری خۆکوژ هێرشیان کرده سهر بنکهیهکی مهشق و ڕاهێنانی پۆلیس، بهلایهنی کهم 3 پۆلیس کوژراون. کاربهدهستان دهڵێن بههۆی ئهو هێرشهی دوێنێی ههرێمی پاکتیا دوو پۆلیسی ناوخۆ و ئهندامێکی پۆلیسی نیشتیمانی ئهفغانی کوژران، بهلایهنی کهم دوو پۆلیسی تری نیشتیمانیش بریندار بوون. کاربهدهستان دهڵێن یهکێک له خۆکوژهکان خۆی تهقاندهوه هاوکات پۆلیس تهقهی کرد و ئهوی تریان کوشت بهر لهوهی بتوانێک کهرهستهی تهقهمهنییهکهی بتهقێنێتهوه. پۆلیس هێشتا بهدوای کهسێکی تریشدا دهگهڕێن که ڕایکردووه. تاڵیبان بهرپرسیارێتی هێرشهکهی گردتۆته ئهستۆ.

<urn:uuid:bdf160f0-34b9-43b2-be77-1e7d07b39e40>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/afghanistan-14apr2011-119846389/968475.html

2016-10-27T07:02:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721142.99/warc/CC-MAIN-20161020183841-00333-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9991472959518433}

فێمینیزم |ئایدۆلۆژیای سیاسی بەشێکە لە وتارەکانی سیاسەت |ئەنارکیزم| |مەسیحی دیموکرات| |کۆمۆنیزم| |مارکسیزم| |شۆپپارێزی| |فاشیزم| |فێمینیزم| |ژینگەخوازی| |ئیسلامی سیاسی| |لیبرالیزم| |ناسیۆنالیزم| |سۆسیالدیموکراسی| |سۆسیالیزم| فێمینیزم (بە ئینگلیزی: feminism) تێگڕایێک لەو بزووتنەوە و بڕواگەلەیە کە وا مەبەستیان واتەسازی، دامەزراندن و پاراستنی مافی بەرامبەری سیاسی، ئابووری و کۆمەڵایەتیە بۆ ژنان. پێرست قۆناغەکانی فیمینیزم[دەستکاری] - قۆناغی یەكەم لە ساڵەكانی (١٨٥٠ تا ١٩٦٠)ی زاینیی، كە ناسراوە بە مێژووی سەرهەڵدانی لیبرالیزم ، کۆمۆنیزم و سوسیال فێمینیستەكان. - قۆناغی دووهەم لە ساڵەكانی (١٩٦٠) تا (١٩٩٠)ی زاینییی كە لەوێدا بیرۆكەی رادیكاڵ فێمینیستەكان سەریهەڵدا. - قۆناغی سێیەم لە ساڵەكانی (١٩٩٠)ی زاینیی و هەتا ئێستاشی لە گەڵدایە، قۆناغی سەرهەڵدانی پۆستمودارنیستی فێمینیستی و هەروەها توێژینەوە كردن لە سەر دۆزینەوەی وەڵام بۆ ڕەگەز و هۆكارە زانستییەكانی درووستبوونی نایەكسانی لە نێوان ژن و پیاودا لە درێژایی مێژوو. ویلستۆنکرافت[دەستکاری] خاتوو ماری ویلستۆنکرافت Mary Wollstonecraft بە کتێبی «داکۆکی لە مافی ژنان» (A Vindication of the Rights of Women (1792 بووە یەکەم نووسەری ژنی فێمینیست. ئامانجی ویلستۆنکرافت بریتی بوو لەوەی «جوداوازیی زایەندەکی بە تەواوی له جڤاتی خۆماندا بسڕینەوە، مەگەر لەو بارانەدا کە خۆشەویستی ڕەفتار بگێڕێت». لای ویلستۆنکرافت ئامرازی گەیشتن بە جڤاتی زایەندیەکسان بریتییە لە بارهێنان و فێرکاریی وەک یەکی کوڕ و کیژ. میلل[دەستکاری] لە سەدەی نۆزدەیەمدا نووسەری فێمینیستی ژن و پیاو لە هەموو ڕێبازە سیاسییەکاندا هەبووە، لە لیبەڕالیزمەوە بگرە هەتا چەپ. لە نێو لیبەڕالاندا دەبێ ئاماژەی تایبەت بە میلل John Stuart Mill بکرێ. بەرهەمەکەی میلل (The Subjection of Women (1869 ئێستایش شابەرهەمە. میلل وەها باس لە دۆخی ئەو دەمە دەکات: «لە جڤاتی ناڕۆشناکدا ڕەنگی پێست، ڕەگەز، دین، یان لە وەڵاتی ژێردەستەدا سەربە نەتەوەبوون چی دەگەیەنێت، ژنبوون هەمان شت دەگەیەنێت بۆ هەموو ژنان: "هەتاهەتایە دوورخستنەوە لە هەموو پیشەیەکی بەرز"» میلل وەک سوودخوازێک دەیویست بەڵگەی مافگەلی سیاسی ژنان لەوەدا پێشان بدات کە سوودی هەیە بۆ جڤات: جڤات سەدی پەنجای ئەو توانایەی خۆی لە کیس دەچێ کە دەشیان بۆ چاک کردنی جڤات بخرێنە کار. سوفراگێت Suffragette[دەستکاری] خەبات لە پێناوی مافی دەنگ دانی ژنان لە ئەورووپای ڕۆژاوا و ئەمەریکا بە خەسڵەتی لیبەڕالانەوە پیادە کرا. هەڵبەتە سوفراگێت Suffragette ـەکان: ئەندامە چالاکە دەستوەشێنەکان، ناچاربوون پەنا بەرنە بەر مێتودی پەلەمانبەدەر بۆ سەرخستنی کەمپێنەکانی خۆیان. «ستانتۆن» Elizabeth Cady Stanton تیۆریستی هەرە گرنگی بزاڤی سوفراگێت بوو، دەیگوت هۆکاری بەڵای ئەم دونیایە لەوەدایە هەتا ئێستا لە بواری سیاسەت و جڤاتدا پیاو سەردەستە: «ڕیشاڵی پیاوانە هێزێکی ڕووخێنەرە، توندە، خۆپەرست و پەلهاوێژە. شەڕخوازە، دڕە، داگیرگەرە. هەم لە دونیای ماددی و هەم لە دونیای ئاکارەکیدا ناتەبایی، ناڕێکی، نەخۆشی و مەرگی لێ دەزێتەوه. ئەوەی لەم دونیایەدا پێویستە بریتی نییە لە ناوچە، زێرکان (کانیی زێڕ)، ئاسنەڕێ و زڕەی پارە بەڵکوو بەرزەپەیامی نوێی ژنانەیە کە پاکی، ئاکار، دینی دروست بەرز دەنرخێنێ و پیاو بڵند دەکاتەوە ڕووەو دونیای بەرزی بیر و کردەوە». دیدی سۆسیالیست و کۆمیونیستان[دەستکاری] لە بەرەی سۆسیالیست و کۆمیونیست Friedrich Engels و August Bebel (سەرۆک پارتی سۆسیال دێمۆکراتی ئەڵمانیا هەتا شەڕی جیهانی یەکەم) و Alexandra Kollontay ی شۆڕشگێری ڕووس بە نووسەری هەرە لەپێش دادەنرێن. هاوبەش لای ئەمانە لەوەدایە دەڵێ پێگەی وەپشت خراوی ژنان زادەی سەرمایەدارەتییە، شۆڕشی سۆسیالیستانە دەرفەت بۆ ژنان دەڕەخسێنێ بەشداری بەرهەم هێنان بن و بەوەش بنەمای ئابوورییان دەبێ بۆ هاوشانیی تەواو. ئەنگیلز پەرە دەدا بە بیرۆکەی هەڵوەشانی خێزانی نەرێتەکی و دەڵێ، کاتێک جڤات بەرپرسایەتیی بارهێنان و خوێندنی منداڵ بگرێتە ئەستۆ ئیدی خێزان هەڵدەوەشێتەوە، بەڵام نەک بە مانای ئەوەی مارەبڕین نامێنێ، بەڵکوو ئەو دەمە دەبێته یەک گرتنێکی خۆخواستانەی وەها بنەماکەی تەنها خۆشەویستی بێ. پاش جەنگی دووەم[دەستکاری] سیمۆن دێ بۆڤوار Simone de Beauvoir یش نووسەرێکی ناوداری ئەم نەرێتەیە، بەرهەمەکەی (Le deuxième sexe (1949 به یەکێک لە بەرهەمە بنەڕەتییەکانی فێمینیزمی مۆدێرن دادەنرێ. پاشان فێمینیزم لە کۆتای 1960 ـەکاندا سەری هەڵدا، ئەمیان پەیوەندی هەبوو بە بیروڕای شۆڕشگێڕانەی خوێندکاران و چەپی نوێوە. لە 1970 کاندا فێمینیزم خرایە قاڵبی وێنەیەکی تاڕادەیەک تایبەتی ڕادیکالیزمی نوێوە. بەرهەمی فێمینیستانە وێنەیەکی تەواو نایەکگرتوو دەدات بە دەستەوە. وێڕای ئەوەش ئێستا دەشێ فێمینیزم ڕادیکال بە ئایدیۆلۆژییەکی سیاسی تەواو دابنرێ. تیۆری داڕشتن هەوڵی دامەزراندنی سازمانی سیاسی بە دوادا هات. لە ئەمەریکا بە پلەی یەکەم بووە خەبات لە پێناوی Equal Rights Amendment، کە وەک پاشکۆیەک دەربارەی هاوشانی بخرێتە سەر شادەستووری ئەمەریکا. لەوە دەچێ ئەم هەوڵە هەتا ئێستا بێبەر بووبێ. ساڵی 1983 بزاڤی ژنانی ئەورووپا لە بواری سیاسەتی پارتیایەتیدا سەرکەوتنێکی وەدەست هێنا. لە ئایسلاند لیستی ژنان Kvennalistinn، یەکەم مانداتی خۆی لە پەرلەمان Alltinget دا گرت. ئوتوپیا[دەستکاری] لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا Elizabeth Cady Stanton ی سوفراگێت دەیگوت هەم دونیا و هەم پیاویش، تەواو چاکتر دەبن گەر پێوەری ئاکارەکیی بەرزی ژنان لە سیاسەتدا ڕەنگ بداتەوە. هەمان بڕوا لە ئوتوپیستانی فێمینیستی ئەم سەردەمەشدا هەیە. Beatrice Halsaa ی تیۆریستی نۆروێژی دەنووسێ ئوتوپیای فێمینیستانە دەبێ تەرازووی نرخاندنی ژنانە بکاتە بناخەی خۆی. وێنای ئایەندەی ئەم دەست دەدەن ببنە کۆ کردنەوەیەکی بیرۆکەکانی فێمینیستی ڕادیکال: «سکوزا و بارهێنانی منداڵ، خۆ ئامادە کردن لە ئاست زان و مەرگدا، بونیات نانی ژیان لە دەوروبەری پرۆسەی کۆنکرێتی ژیان، بناخەی ئەم تەرازووی نرخاندنەن. نرخاندنێکی لە جوداوازیی نێوان ژن و پیاودا هەیە بۆتە بناخەی ئەم تەرازووە... لە جێی ئەوەی تەرازووی نرخاندنی پیاوانە بۆ ژنان "ئاواڵە" بێ، کە ستراتیژی سیاسەتی هاوسەنگاندنە، فێمینیزم باس لەوە دەکات پێشەمی بدرێ بە تەرازووی نرخاندنی ژنانە و بە ڕووی پیاواندا ئاواڵە بێ».[١] پەراوێز[دەستکاری] - A Feminist Utopia, SPS 1988

<urn:uuid:8855507f-be9b-4f80-9fb2-d5f01552a5c1>

CC-MAIN-2016-44

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8E%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85

2016-10-23T11:59:26Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719273.37/warc/CC-MAIN-20161020183839-00230-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8625279664993286, "sdh_Arab_score": 0.08674611896276474, "hac_Arab_score": 0.05066828802227974}

هێزەکانی سوریا ڕۆژی یەکشەممە دەستیان گرۆتەوە بەسەر شارۆچکەی ڕەبیعە، و بەردەوامن لەسەر پێشوەچوونەکانیان لە باکووری ڕۆژئاوای پارێزگای لازقییە. ڕەبیعە نزیکەی 10 کیلۆمەتر دوور لە سنووری تورکیاوە و یەکێکە لە زیاتر لە 12 شوێن کە حکومەت دەڵێت هێزەکانی لەم چەند ڕۆژەی دواییدا کۆنتڕۆڵیان کردووە. ڕێکخراوی چاودێری مافەکانی مرۆڤی سوریایی بنکە لە بەریتانیا دەڵێت هێزەکانی سەر بە حەکومەت لەلایەن فڕۆکەکانی ڕوسیاوە پشتیوانیان لێ دەکرا. ڕێکخراوەکە ئەمڕۆ یەکشممە ڕایگەیاند بەهۆی هێرشە ئاسمانییەکانی ڕوسیا و سوریاوە بەلایەنی کەم 164 کەس لە ماوەی سێ ڕۆی ڕابوردوو لە پارێزگای دێرئەلزور کوژراون. 43 منداڵیش لە نێو ئەو قوربانیانەدان کە لە چوار شارۆچەکی جیاواز کوژراون. ڕێکخراوی چاودێری مافەکانی مرۆڤی سوریایی دەشڵێت بەلایەنی کەم 44 کەس بەهۆی هێرشە ئاسمانییەکانی ڕوسیا و سوریاوە لە ڕەقەی پایتەختی دیفاکتۆی داعش کوژراون. توندوتیژییەکانی ئەم دواییانەش لە کاتێکدایە کە نەتەوە یەکگرتووەکان هەوڵ دەدات لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی سوریا و حکومەت کۆبکاتەوە لە ژنێڤ بۆ خولێکی نوێی وتووێژی ئاشتی. نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سوریا ستیڤان دیمەستۆرا خوازیاربوو وتووێژەکان ڕۆژی دووشەممە دەستپێبکەن بەڵام بەهۆی ناکۆکییەکان لەسەر ئەوەی چ لایەنێک تیایدا بەشدار بێت ڕەنگە بەلایەنی کەم چەند ڕۆژێکی تری پێبچێت بۆ دەستپێکردنی.

<urn:uuid:5ec2cc52-58d1-460d-ac2f-42dde4f393d5>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/3160480.html

2016-10-27T20:48:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721392.72/warc/CC-MAIN-20161020183841-00478-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9547483325004578, "sdh_Arab_score": 0.024752095341682434, "hac_Arab_score": 0.020455515012145042}

ئالان، ئەو کوڕە کوردەی لە کێبەرکێی چیرۆکی کوردی کە لەلایەن ڕێکخراوێکی ئەمریکاییەوە بەڕێوە دەچێ، گەیشتووەتە قۆناغی کۆتایی و ئێستا بۆ ئەوەی کە لە نێوان ٣ کەسدا،پلهی یهكهم وهدهست بێنێ ، چاوەڕێی دەنگی دەنگدەرانە . بۆ ناسینی ئالان و زانیاریی زیاتر له سهر ئهو پێشبڕكێیه، پەیوەندیمان به باوكی ئالانهوه کرد و ئهویش لهو بارهوه زانیاریی زیاتی داینێ . ڕۆژی کورد: ئالان خالیدی لە دایكبووی ساڵی 1996 كوڕی نووسەر و ڕۆژنامەنووسان موحسین خالیدی و ژیلا كەریمی- یە. بەھۆی زیرەكی و توانای زۆری لە خوێندن، لە پۆلی پێنجی سەرەتایییەوە لەسەر حسابی نێچیرڤان بارزانی لە قوتابخانەی نێودەوڵەتیی شویفاتی لە ھەولێر، درێژەی بە خوێندن دا و لە كۆتاییدا 14 زانكۆی بەناوبانگی جیھان داوای وەرگرتنیان كرد (چەند زانكۆیەك تا ئاستی 75 ھەزار دۆلار داشكانیان بۆی كرد)، بۆخۆی زانكۆی ستانفۆردی ئەیالەتی كالیفۆرنیای ئەمریكا ھەڵبژارد كە باشترین زانكۆی جیھان لە بواری زانستییە. بۆیە بە پاڵپشتیی مادی و مەعنەوی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی درێژەی بە خوێندن دا و ئێستا لە قۆناغی چوارەمی ئەندازیاریی ئەلەكترۆنیكە. لە زانكۆ لەپاڵ خوێندن، وانەی فۆتۆگرافی خوێند و ھاوینی ئەمساڵ بڕیاری دا، كاتەكانی پشووی بۆ گرنگیدان بە منداڵانی ئاوارە تەرخان بكات و چەندین ڕۆژی لە چیای شنگال و كەمپی ئاوارەكان لە پارێزگای ھەولێر و وڵاتی لوبنان بەسەربرد. بڕیاربوو سەردانی ئیتاڵیا و یۆنانیش بكات كە بەھۆی كەمیی كات و درەنگ وەڵامدانەوەی ویزاكەی، بۆ كاتی پشووی سەری ساڵی زایینی جێی ھێشتووە. لە كاتی كاركردن له كەمپەكان لەگەڵ ڕێكخراوێكی ئەمریكایی بە ناوی (The Kurdish Project) ئاشنا بوو، چەند كاری ڤیدیۆیی و فۆتۆگرافی بۆ ئەنجام دان. ھەر ئەو ڕێكخراوەیە كێبەركێیەكی بۆ تەمەنە جیاوازەكان لە بواری چیرۆك (بەسەرھات)، وتەی ڤیدیۆیی و … ڕاگەیەند و خوشكهكهی واته یەسنا بە وتەی ڤیدیۆیی و ئالان بە نووسینی چیرۆك (بەسەرھات) بەشدارییان كرد . ئالان و دوو بەڕێزی دیكە لەلایەن لیژنەوە ھەڵبژێردراون و بڕیاری كۆتاییان بە دەنگدانی خەڵك سپاردووە. ئالان جیا لەسەركەوتن لە خوێندن و شارەزایی لە زمانەكانی، كوردی، ئینگلیزی، عەرەبی و فارسی، لە بواری فۆتۆگرافی، دیزاینی سایت و … دەستێكی باڵای ھەیە. دیزاینەر و خاوەنی سایتی (www.r4refuge.com) یە. خەڵاتی ھەر بەشێك 2000 دۆلارە و دەبێ نیوەی بۆ كاری خێرخوازیی تەرخان بكەن، ئالان و یەسناش دەیانەوێ ئەو خەڵاتە لە پێناو منداڵانی ئاوارە بەكاربێنن. بۆ دەنگدان بە ئالان كاتێكی كەم ماوە، واتا تا ڕۆژی پینجشەممە 20/10. ھەر ڕۆژ دەتوانن یەك دەنگ بدەن. بۆ دەنگدایش دەتوانن سەردانی ئەم لینكە بكەن (http://thekurdishproject.org/stories/voting-for-kurdistan-story-contest-is-now-live/). لە كۆتایی 3 چیرۆكەكە، ئەگەر نووسینەكەیتان بەدڵ بوو، بژاردەی سێھەم (story three: Alan, Age 21) ھەڵبژێن و بینێرن.

<urn:uuid:96d8fdbc-be70-40e9-9532-206fa91c144f>

CC-MAIN-2016-44

http://www.rojikurd.net/alan-kure-kurdi-chiroknus/

2016-10-27T10:49:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721268.95/warc/CC-MAIN-20161020183841-00357-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9420561194419861, "sdh_Arab_score": 0.04203703626990318, "hac_Arab_score": 0.01587110385298729}

مۆتۆری سووتانی ناوەکی مۆتۆری سوتانی ناوەکی (Internal combustion engine) ئەو بزوێنەران کە بەھۆی سووتانی سووتەمەنی (بە شێوەی گاز) لەگەڵ مادەیەکی ئۆکسێنەر (بە زۆری ھەوا) کاردەکەن ، ئەم سووتانە لە ژوورێکی دیاریکراو ئەنجام دەدرێت کە پێی دەوترێت ژووری سووتان، لە ژووری سووتان دوای ئەوەی کارلێکی سووتان روو دەدات ئەو گازە سووتاوە کە گەرمی دەرێکی زۆرە دەتوانێت بکشێت ئەویش بەھۆی کارکردنە سەر پیستۆنەکان و خزاندنیان بەرەو خوارەوە. کە ئەمەی دواییان بەو ئیشە دادەنرێت کە بزوێنەرێک دەیکات و دەبێتە کارکردنی بزوێنەرەکەو ھەموو بەشەکانی. پێرست بەکارھێنانی[دەستکاری] ئەم بزوێنەرانە بە زۆری بۆ پاڵنانی ئامرازەکانی ھاتوو بەکار ھاتوون وەکوو بەزۆری لە ئۆتۆمبیلە کان و ھەروەھا لە جۆرەھا مانتۆر و جۆرەھا تەیارە و ئامرازەکانی تر بەکار دێت ، ئەم بزوێنەرانە لەو ئامێرانەن کە بە تەواوی پشتیان بەستووە بە بەرھەمە نەوتیەکان APICEV ، بەوەش ناسراون کە دەتوانن زۆرترین ئیش لە سووتەمەنی دەربکەن. چۆنیەتی کارکردن[دەستکاری] بزوێنەرە سوتانە ناوەکیەکان بە زۆری پشت دەبەستن بە کارلێکی سووتانی سووتەمەنی کە ئەمەویشیان کارلێکێکی کیمیایی گەرمی دەرە ، لە گەڵ مادەیەکی ئۆکسێنەر کە بە زۆری ئۆکسجینی ناو ھەوا بەکاردەھێنرێت ، ھەندێ جاریش ئۆکسیدی نیترۆز بەکار دەھێنرێت. وە بەر بڵاوترین سووتەمەنیەکان بۆ ئەم مەبەستە بریتین لە سووتەمەنیە ھایدرۆ کاربۆنیەکان ، کە لە نەوتی خاو دەستمان دەکەون ئەوانیش بە زۆری دیزڵ و گازۆلین و گاز ئۆیلن ، شایەنی باسە کە زۆربەی ئەو بزوێنەرانەی بۆ بە کارھێنانی دیزڵ دیزاین کراون دەتوانن بە گازی سروشتیش کار بکەن بەبێ دەستکاری ناوەرۆکی دیزاینی مەکینەکە. سووتانی گازۆلین[دەستکاری] سووتانی گازۆلین ئەنجام دەدرێت بە ھۆی چەندان پیلی کارەبایی و چەندان مەلەف بۆ دروستکردنی پرژەیەکی بە ھێز لەسەر تێکەڵە سووتەمەنیەکەو ئۆکسجینەکە ، وە دەتوانرێت ئەم پیلانە دووبارە پڕ بکرێنەوە ئەویش بە بەکارھێنانی گێنێرەیتەرێک لەگەڵ بزووێنەرەکە کە کارەبا دروست دەکات بە سوود وەرگرتن لە جولەی مەکینەکە بۆ پڕ کردنەوەی پاتریەکە ، شایەنی باسە ئەم تێکەڵەی باسمان کرد بەر لەوەی بەھۆی پڕژە کارەباییەکە بسووتێنرێت بە ھۆی پستۆنەکانەوە تا (١٢،٧٥ بار) دەپەستێورێت ، دواتر پرژەکە لێی دەدات و دەست دەکات بە سووتان و دووبارە پاڵ دەنێتەوە بە پیستۆنەکە بۆ خوارەوە ھەروەک و لە وێنەکە دەبینن یەک سووتان بە چوار ھەنگاو ئەنجام دەدرێت . ھەنگاوی یەکەم[دەستکاری] دەرچەی یەکەم دەکرێتەوە (شایەنی باسە ئەم دەرچانە بە شێوەیەکی رێک و پێک دەکرێنەوەو دادەخرێن کە بۆ جوولەیان ئەوانیش سوود وەردەگرن لە بزوێنەرەکە خۆی ) کە دەبێتە ھۆ ھاتنە ژوورەوەی تێکەڵەکەی ھەواو گازۆلین ، کە لەم کاتەدا پیستۆنەکە بەرەو خوارەوە دەچێت ، واتا قەبارەی ژووری سووتان دەگۆرێت بەڵآم پەستانەکەی ناگۆڕێت ھەنگاوی دووەم[دەستکاری] ھەردوو دەرچەکە دادەخرێن پستۆنەکە بەھۆی جوولەی پستۆنەکانی تر دەستدەکات بەرەو جوولە بەرەو سەرەوەو گازەکا دەپەستێوێت تا (١٢،٧٥ بار) ، بەمەش پەستان زۆۆر دەبێت و قەبارەی ژوورەکە کەم دەکاتەوە. ھەنگاوی سێیەم[دەستکاری] پرژە کارەباییەکە لێدەدات و گازەکە لە ناکاو دەسووتێت و دەست دەکات بە پاڵنانی پستۆنەکە بەرەو خوارەوە ، کە ئەمە توانای بزوێنەکە دەردەخات ھەنگاوی چوارەم[دەستکاری] دوای ئەوەی سووتانەکە ئەجام درا ، پاشکۆکە کە بریتیە لە دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و ھەڵمی ئاو دەکرێتە دەرەوە ، ئەویش بە کردنەوەی دەرچەی دووەم کە دەمان گەیەنەتە ئیگزۆست (گزۆز). ھێلکاری پەستان-قەبارەی بزوێنەر[دەستکاری] ھێلکاری پەستان-قەبارە بزوێنەرەکان جەماوەیەکی داخراوە چونکە خۆی لە خۆی دا کارکردنی ئەم بزوێنەرانە سوور دانەوەیە ، وە رووبەری ناو ئەم چەماوەیە بریتیە لەو توانایەی کە یەک پیستۆن ئەنجامی دەدات لە یەک سووردا لە مەکینەکە ، ھەروەکوو لە وێنەکە دەبینین سەرەتا :- رەنگی شین: بریتیە لە کرداری ھاتنە ژوورەوەی سوتەمەنی کە ناو سلیندەرەکە کراوەیە بۆ ھەوای کەش واتا پەستان لە ژوورەوە یەک کەشە (atm) بەڵام بە یارمەتی پیستۆنەکانی تر قەبارەکەی دەگۆرێت بۆیە لەسەر ھێلکاریەکە پەستان نەگۆرەو قەبارە دەگۆرێت ، کەواتا ھێلێکی راستمان بۆ دەردەچێت رەنگی رەش:- دوای ئەوە دەرچەکان دادەخرێن و بە یارمەتی سلیندەرەکانی ترەوە گازەکە دەپەستێورێت ، وە لەبەر ئەوەی داخراوە کەواتا ، قەبارە کەم دەکات و پەستان لە ژوورەوە زیاد ئەکات ، بەمەش کێرڤێکی لارمان بۆ دەرەچێت کە لاریەکەی بە سالبە ، رەنگی سوور:- دوای ئەوەی پەستێورا ، پڕیشکە کارەباییەکە لیی دەدات و دەیسوتێنێت وە پەستانی سووتانەکە پاڵ دەنێت بە پیستۆنەکە بۆ خوارەوە ، بەمەش قەبارە زیاد ئەکات و پەستان کەم ئەکات ، ئەم جارەشیان کێرڤێکمان بۆ دەرەچێت بە لاری مووجەب ، رەنگی بۆر:- دووبارە دەرچەکان ئەکرینەوە بۆ دەکردنی پاشەرۆ کاربۆنیەکە و پەستان دەبێتەوە یەک کەش و قەبارە کەم دەکات ، ئەم جارەش ھێلێکی راستمان بۆ دەردەچێت کە کەوانەکەمان بۆ دادەخات و سوورەکە تەواو دەکات .

<urn:uuid:4b332da7-e4b4-4111-b0cb-9ea934f61547>

CC-MAIN-2016-44

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%86%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%DB%8C

2016-10-28T14:00:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988722653.96/warc/CC-MAIN-20161020183842-00419-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9985350966453552}

به ڕێز شارۆن ده ڵێت كۆت و به نده كانی سه ر فه لستینیه كان له كه ناری ڕۆژئاوا و له كه رتی غه زه هێور ده كاته وه و هه روه هاش ژماره یه ك له زیندانیانی فه لستینیه كان ئازاد ده كات ، هه روه ها ئه و بوار ڕه خسانه ش دوو باره كردوه بۆ كشانه وه ی هێزه سه ربازیه كانی له هه ندێ ناوچه ئه گه ر هاتوو فه لستینیه كان ئاماده بوون كاروباری ئاسایش له و ناوچه دا كۆنترۆڵ بكه ن. له هه مان ده میشدا به ڕێز شارۆن سه ر له نوێ ئه و داوایه ش كردوه كه سه ركردایه تی فه لستینیه كان به خێرایی ڕێكخراوه میلیشیاییه كانی چه ك بكه ن و هه روه ها كۆتایی به توند و تیژی بێنن. مه حمود عه باسی سه رۆك وه زیری فه لستینیه كانیش له لای خۆیه وه گوتویه تی كار له سه ر كێشه ئاسایشه كان ده كات و نزیك بۆته وه له وه ی رێكه وتنی ئاگر به ست له گه ڵ ڕێكخراوی میلیشیایی حه ماسدا بێنێته كایه. ئه مه ش دووه مین كۆبونه وه ی نێوان هه ردوو ڕێبه ره له ماوه ی دوو هه فته دا كه هه ردووكیان كه وتونه ته ژێر فشاره وه بۆ هێنانه دی ئه نجامێك له ده می كۆبونه وه كه ی هه فته ی داهاتویاندا له گه ڵ سه رۆك بوشدا كه بڕیاره له عه قه به ی شانشینی ئوردون سازبدرێت. سه رۆك بوش ده یه وێت ئه و ئاماژانه ببینێت كه نه خشه ی ڕێگای ئاشتی بۆ ڕۆژهه ڵاتی ناوه راست ده ست كراوه به جێ كردنی كه ئه مه ش خۆی له خۆیدا ده بێته ئاماژه یه ك بۆ كۆتایی هاتنی توند و تیژیه كان و سه ر له نوێ ده ستپێكردنه وه ی دانوستاندن.

<urn:uuid:f347d781-7633-46ec-b875-50f6c6a0e26a>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-a-2003-05-30-1-1-89149952/940959.html

2016-10-20T19:38:35Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988717783.68/warc/CC-MAIN-20161020183837-00559-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7848690748214722, "sdh_Arab_score": 0.19894760847091675}

پاش بانگهشهی ههفتهی ڕابوردووی بیۆنگیانگ سهبارهت به تاقیـكردنهوه ناوهكیـیهكهی، وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا داوا له چین دهكات كه ههموو سزاكانی نێو بڕیاری 1718 ی نهتهوه یهكگرتووهكاندا بهسهر كۆریای باكوردا بـسهپـێـنێت. ڕۆژی یهكشهممه له چاوپـێـكهوتنێـكی تهلهفیزیۆنیدا باڵیۆزی وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا له نهتهوه یهكگرتووهكان جۆن بۆڵتن گوتی چین ئهركێـكی سهرشـانی خۆیهتی بڕیارهكه جێبهجێ بكات. ههروهها وهزیری دهرهوهی وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا كۆندهلیزا ڕایس له چاوپـێـكهوتنێـكی تهلهفیزۆنیدا گوتی ئهو دڵـنیایه لهوهی چین ئهركهكانی جێبهجێ دهكات. ههرچهنده بڕیارهكهی ڕۆژی شهممهی نهتهوه یهكگرتووهكانی دژی كۆریای باكور به تـێـكڕای دهنگ پهسهندكرا، بهڵام هێشـتا ناكۆكی ههیه لهسهر چۆنێتی سهپاندنی سزاكان. باڵێۆزی بهیجین له نهتهوه یهكگرتووهكان وانگ گوانگیا دهڵێت چین لهگهڵ ئهو بهندهدا نیـیه كه داوا له ئهندامانی نهتهوه یهكگرتووهكان دهكات ئهو كهشـتیـیانه كه دهڕۆن و دێن بۆ كۆریای باكور بـپـشـكنن. خانم ڕایس لهو بارهیهوه گوتی ئهو ههوڵ دهدات لهمیانهی سهردانهكهی ئهم ههفتهیهی بۆ ئاسـیا دانوسـتاندن سهبارهت به چۆنێتی جێبهجێـكردنی بڕیارهكهی نهتهوه یهكگرتووهكان بكات.

<urn:uuid:4578f590-ed0f-4701-ac0e-fc146c070735>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-10-16-voa2-89187007/946756.html

2016-10-24T14:14:44Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719638.55/warc/CC-MAIN-20161020183839-00178-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9980083107948303}

دهسهڵاتدارانی یهمهن 25 كهسـیان دهسـتگیركردووه كه گومان دهكرێت پهیوهندیـیان به هێرشهكهی ڕۆژی چوارشهممهی سهر باڵوێزخانهی ئهمهریكا له سهنعای پایتهختی یهمهنهوه ههبووبێت. جێی گوتنه 6 پاسهوانانی ئاسـایشی یهمهنی و 4 ڕێـبوار لهو هێرشهدا گیانیان لهدهسـتدا. كچـێـكی ئهمهریكی 18 سـاڵان تهمهن و هاوسهره یهمهنیـیهكهی گرتهوه و ههروهها 6 هێرشبهریش لهو هێرشـهدا كوژران. كاربهدهسـتان دهڵێن میلیشـیاكان ماشــێـنێـكی بۆمبڕێژراو و نارنجۆك و چهكی ئۆتۆماتیـكیـیان لهو هێرشهدا بهكارهێنابوو. پاسهوانانی یهمهنی و پـۆلیس تهقهیان كردهوه و ڕێـگهیان گرت له هێرشـبهران له دیواری ئاسایشی باڵـوێزخانهكه ڕهتبن. حكومهتی یهمهنی بهڵـێـنی داوه ههرچ كهسـێـك بدۆزێتهوه پهیوهندی بهو پـیلان دانانهوه ههبێت و ڕاپـێـچی دادگا بكرێن. سهرۆك بوشیش لهو بارهیهوه گوتی هێرشهكه بهبیرخسـتنهوهیهكه كه ئهمهریكا له شهڕدایه لهگهڵ ئایدیۆلۆجیا توند ڕهویدا. ئهنجومهنی ئاسایشی نهتهوه یهكگرتووهكانیش ههروهها لهگهڵ بان كی مونی سـكرتێری گشـتی نهتهوه یهكگرتووهكان هێرشهكهیان مهحكوم كرد و داوایان كرد ئهنجامدهرانی ڕاپـێـچی دادگا بكرێن.

<urn:uuid:50ddc5ae-c221-4976-a278-10ec354ca280>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2008-09-18-voa4-89212652/950922.html

2016-10-28T23:29:19Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476990033880.51/warc/CC-MAIN-20161020190033-00426-ip-10-142-188-19.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9912496209144592}

ئیبراهیم حهسهن باجهلان سهرۆکی ئهنجومهنی پارێـزگای دیاله له گفتوگۆیهکدا لهگهڵ هاوکارمان موعتهبهر شـیروانی دهڵێت ڕۆژی پـێـنجشهممه له شـاری خانهقین خۆپـیشـاندانێـک سـازکراوه بۆ دهربڕینی ناڕهزایی بهرامبهر بهوهی 16 ههزار کهس له شـارهکهیاندا ناویان بۆ دهنگدان له ههڵـبژاردنی ئهنجومهنی پارێزگاکانی عێراق نههاتۆتهوه. دهتوانن گوێبیسـتی دهقی گفتوگۆكه بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیانهی دهسته چهپ، ماوهكهی 5:12 خولهكه.

<urn:uuid:789aa8e1-424a-4fb9-ad83-7338d844b204>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2009-01-29-voa6-89236017/955588.html

2016-10-27T10:58:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721268.95/warc/CC-MAIN-20161020183841-00199-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9831900596618652, "sdh_Arab_score": 0.01320408470928669}

ژمارهیهک هونهرمهندی شـانۆیی له شـاری کهرکوکی باکوری عێراقێ به پـرۆژهیهکی نوێوه دهکهونه کارکردن بۆ گوڕدانێـک به بواری هونهری شـانۆیی له شـارهکهدا، یهک لهو هونهرمهندانه نیهاد جامییه. ههوڵهکان ههر به تهنها به نمایشـتی نوێی شـانۆیـیهوه ناوهسـتێتهوه. گۆڤارێـکی شـانۆیش لهخۆدهگرێت. ئهم پـرۆژهیهشـیان پـرۆژهیهکی ئهزموونکارانهیه و وهک ئهم دهسـته هونهرمهندهش دهڵێن له ڕێی جهسـتهوه ویسـتراوه ئهزموون له شـوێنه جیاوازهکانی کهرکوکدا وهک قهڵا و قشـڵه پـێشـکهش بکهن. دهتوانن گوێبیسـتی دهقی بهرنامهكه بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیانهی دهسته چهپ، ماوهكهی 13:27 خولهكه.

<urn:uuid:96f48078-3ffe-429b-9ff9-358d6cd09877>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2009-05-10-voa2-89236847/955807.html

2016-10-27T10:55:45Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721268.95/warc/CC-MAIN-20161020183841-00199-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9976966381072998}

سهبارهت به چۆنێتی بهڕێوهچوونی جهژنهکانی کرسمس و سهری سـاڵ و ههروهها ڕهوشی ئهو خێزانه مهسـیحیـیانهی له موسڵهوه بهرهو دهۆک له تاو هێرشی تێرۆریسـتان پهنایان بردووه هاوکارمان خهڵهفی زێباری گفتوگۆی لهگهڵ میناس یوسف نووسهر و ڕۆژنامهوانی کلدانی له شـاری دهۆک سـازکردووه. دهتوانن گوێبیسـتی دهقی گفتوگۆكه بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیهی سهرهوه، ماوهكهی 9 خولهكه.

<urn:uuid:a638a3f6-4f6b-4849-8e3c-007da28a64d3>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2008-12-26-voa4-89215577/951616.html

2016-10-28T14:06:39Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988722653.96/warc/CC-MAIN-20161020183842-00261-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9952959418296814}

ماوەیەکی زۆرە باس لەوە دەکرێت کە هێزی پـێشـمەرگەی هەرێمی کوردسـتان و هێزەکانی حکومەتی فیدراڵی بە هاوکاری هاوپەیمانان خەریکی خۆئامادەکردنن بۆ ڕزگارکردنی شـاری موسڵ. ئایا ئامادەکاریـیەکان لە چ ئاستێـکدان بۆ ڕزکارکردنی ئەو شارە لە داعش؟ جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی وەزارەتی پـێشـمەرگە لە وتووێژێـکدا لەگەڵ حەیدەر کەریم لە بەشی دەنگی ئەمەریکا لەم بارەیەوە دەڵێت هەرێمی کوردسـتانی عێراق هێزەکانی ئامادەیە و دەتوانن لە ماوەی 48 کاژمێردا سـازبن بۆ هەر پـرۆسەیەک بۆ ڕزگارکردنی شاری موسڵ. بەڵام هێشـتا هێزەکانی حکومەتی فیدراڵ سەرقاڵی ئازادکردنی شـاری ڕومادین لە پارێزگای ئەنبار و هەندێـک ناوچەش لە پارێزگای سەڵاحەدین.

<urn:uuid:6519ebc4-f4cb-4e08-9add-53f94a2b5189>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/mosul-iraq/2972338.html

2016-10-23T16:09:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719286.6/warc/CC-MAIN-20161020183839-00103-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7384744882583618, "sdh_Arab_score": 0.2351696938276291, "hac_Arab_score": 0.026261217892169952}

سهرۆكی دهلهگاسیۆنی ڕووسیا بۆ ووتوێژه شهش لایهنیهكهی سهبارهت به خواستی ناووكی كۆریای باكوور گوتویهتی ئهوهنده گهشبین نییه لهسهر بوارهكانی سهركهوتنی ئهو گفتوگۆیانه. ئهمڕۆ دووشهممه ئهلیكساندهر لۆسیكۆت جێگری وهزیری دهرهوهی ڕووسیا له پهكین به پهیامنێرانی گوتووه پشتوانی لهو بواره دهكات كه كۆریای باكوور رهخساندویهتی بۆ راگرتنی بهرنامهی چهكه ناوكیهكانی و له بهرامبهردا لهلایهن ووڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكاوه متمانهی ئاسایشی بدرێتێ. دهلهگاسیۆنی ڕووسیا یهكهمین دهستهی ئهم ووتوێژانهن كه گهیشتونهته پایتهختی چین كه بڕیاره ڕۆژی چوارشهممه ئهم دانوستاندنه شهش لایهنیه دهست پێبكات. هێشتاش، دیپلۆماتانی ئهمریكا و ژاپۆن له سیئۆل لهگهڵ كاربهدهستانی كۆریای باشووردا كۆدهبنهوه به مهبهستی دانانی ستراتیژیهتێكی گونجاو. شایانی باسه گهڕی یهكهمی ئهم ووتوێژانه كه ههر له پهكین ئهنجام دران ئاكامێكی ئهوتۆی لێ نههاتهكایهوه.

<urn:uuid:b8cc8931-96aa-4840-8349-276fbe45c814>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-a-2004-02-23-3-1-89155657/941675.html

2016-10-26T21:10:06Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988720973.64/warc/CC-MAIN-20161020183840-00289-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.988682210445404}

گهلی ئهفریکای باشور له پرسه گێڕاندان بۆ کهسایهتی دژه ڕهگهز پهرستی نێڵسن ماندێلا که ڕۆژی پێنجشهممه له تمهنی 95 ساڵیدا کۆچیدوایی کرد. بهڕێز ماندێلا 27 ساڵی ژیانی له زیندان بهسهر برد بههۆی بهربهرهکانی دژ به دهسهڵاتی کهمینه سپیپێستهکان و جیاوازی ڕهگهزی دژ به ڕهشپێستهکان له ئهفریکای باشور. پاش ئهوهی له ساڵی 1990 له زیندان ئازاد بوو بوو به سیمبولی ئاشتی و ئاشتهوایی و له ساڵی 1993 خهڵاتی نۆبڵی بۆ ئاشتی پێبهخشرا و ساڵێک پاش ئهوهش بو به یهکهم سهرۆکی ڕهشپێستی ئهفریکای باشور. سهرۆک جێکهب زوما له ڕۆژی ههینی ڕایگهیاند له وڵاتهکهدا چهندین ڕێوڕهسم بۆ ڕێزلێنان له ماندێلا بهڕێوه دهچێت و له 15ی مانگی 12 له شوێنی له دایکبوونی له شاری کۆنۆ به خاکدهسپێردرێت.

<urn:uuid:b2350075-2ae8-41e3-b3b9-98b0a811d3be>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1805787.html

2016-10-21T23:39:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718311.12/warc/CC-MAIN-20161020183838-00486-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9996820688247681}

كاربهدهستـانی عێراقی دهڵێن ڕۆژی یهكشهممه له ئاكامی زنجیرهیهك هێرشی به بۆمب و ڕۆكێت بهلایهنی كهم 47 كهس كوژراون و 148 ی دیكهش برینداربوون. كاربهدهستـان دهڵێن له ناوچهی زهعفهرانیـیهی نزیك بهغدا كه زۆربهی دانیشـتوانهكهی شیعهن 5 تهقینهوهی بهدوای یهك كه به چهند ڕۆكێتێـك و ئۆتۆمبیلێـكی بۆمبڕێژكراو و خۆكوژێـك به ماتۆڕێـكهوه ئهنجام درابوو، دوو باڵهخانهی ڕوخاندووه. پـێشـتر ههر ڕۆژی یهكشهممه هێزه عێراقی و ئهمریكیـیهكان خۆیان داوه بهسهر وهزارهتی تهندروسـتی عێراقی له شـاری بهغدا و 5 پاسهوانی ئاسایشی ئهو وهزارهتهیان دهسـتگیر كردووه. لهشـكری وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا دهڵێت سهر له بهیانی ڕۆژی یهكشهممه هێزه عێراقییهكان لهگهڵ ڕاوێژكارهكانی ئهمریكادا دهسـتیان كرد به پـشـكنینی وهزارهتی تهندروسـتی عێراقی، به پـێی زانیاریهك كه له هاوڵاتیـیهكی عێراقیـیهوه دهسـتیان كهوتبوو. كاربهدهسـتانی وهزارهتی تهندروستی عێراقی، كه وهزیرهكهی عهلی ئهلشمهریـیه و سهر به مهلای ئاینی موقتهدا ئهلسهدره، له دژی ئهو كاره وهسـتان و داوایان كرد ئهنجامدهرانی ئهو كاره داوای لێـبوردن بكهن. له ههڵمهتێـكی تردا، هێزهكانی ئاسایشی عێراقی 16 كهسیان دهسـتگیر كردووه به تومهتی پـلان دانان بۆ كوشـتنی خزمانی سهرۆك وهزیری عێراقی نوری ئهلمالكی. ههروهها لهشـكری ئهمریكیش ڕایگهیاند كه ڕێبهرێـكی یاخیبووانیان دهسـتگیر كردووه كه له پـشـتی ئهو هێرشهدا بووه كه له 17 ی مانگی حهوت كرایه سهر بازاڕێـكی شـاری مهحمودیـیه و تیایدا بهلایهنی كهم 50 كهس كوژران. له ڕووداوهكانی دیكهی عێراقدا، یاخیبووان فهرماندهی هێزی پاراسـتنی دامودهزگا نهوتیـیهكانی نزیك به تكریتیان كوشـتووه. پارێـزگاری موسـڵیش له ههوڵێـكدا بۆ كوشـتنی ڕزگاری بوو.

<urn:uuid:d05e9192-b707-4714-b43e-d426b92bbc99>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-08-14-voa1-89190492/947426.html

2016-10-21T23:42:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718311.12/warc/CC-MAIN-20161020183838-00486-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9756211638450623, "sdh_Arab_score": 0.02115248702466488}

جیولیۆ تێرزی وهزیری دهرهوهی ئیتالیا دهڵێت واز له پـۆستهکهی دههێنێت له بهرامبهر بڕیاری حکومهتی وڵاتهکهی بۆ ڕادهسـتکردنی دوو سهربازی هێزی دهریایی خۆی بۆ هیندسـتان. ئهمڕۆ سێشهممه جیولیۆ تێرزی به پهرلهمانی وڵاتهکهی گوت بێزاره لهوهی تێڕوانی ئهو له بارهی ئهو بڕیاره پـشـتگوێ خراوه، بۆیه چیتر ناتوانێت وهک وهزیری دهرهوه کاربکات. ڕۆژی ههینی حکومهتی ئیتالیا ئهو دوو سهربازهی بۆ هیندسـتان گهڕاندهوه که وهک دهڵێن له 15 ی مانگی دوودا له نزیک کهنارهکانی باشوری ڕۆژئاوای هیندسـتان لهو دهمهی پاسهوانیـیان بۆ کهشـتیـیهکی بارکردنی نهوت دهکرد، به ههڵه تهقهیان له دوو ڕاوچی هیندی کردووه و کوشـتوویانن به گومانی ئهوهی چهتهبن. ئاکامی ڕووداوهکه گهیشته ئهو ئاستهی دهسهڵاتدارانی هیندسـتان بڕیاریان دا ڕێـگه نهدرێت باڵیۆزی ئیتالیا وڵاتهکهیان جێبهێڵێت. بهڵام دواتر ئیتالیا بڕیاری دا دوو سهربازهکه بۆ هیندسـتان بنێرێتهوه به مهرجێـک سـزای لهسێدارهدان نهدرێن.

<urn:uuid:f6946ae5-2d76-4d38-8db8-d5194fef8807>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1629155.html

2016-10-23T14:22:09Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719273.38/warc/CC-MAIN-20161020183839-00549-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9993410110473633}

هونهرمهند و نووسهر ڕهحیمی عهبدول ڕهحیم زاده له ئهڵقهی پـێشـوو باسی ڕهوتی شـانۆی له كوردسـتانی ئێراندا بۆ كردین و ههروههاش گرنگی دهق له نمایشته شـانۆیـیهكان و كاریگهری ئهو هونهره بهسهر بینهرانیـیهوه، بێ لهوانهش ئهم هونهرمهندهی كوردستانی ئێران ئاماژهی به تایبهتمهندیـیهكانی و خهسڵهته سهرهكیـیهكانی دهقی شـانۆیی بۆ كردین كه سـیمایهكی كوردانه دهدات به دهقه شـانۆیـیهكان. لهگهڵ ئهو ههموو ڕوانیـنانهشدا جێی خۆیهتی بـپـرسین له بهرامبهر ئهو ههموو مهسهلانهدا ڕهخنهی شـانۆیی یان لـێـكۆڵینهوهی بابهتی و زانسـتی لهسهر بواری شـانۆ له كوێدایه؟ وه ئایا هاوشـانی ڕهوتی شـانۆی كوردی ڕێـگهی خۆی بڕیوه یان نا؟ هونهرمهند ڕهحیمی لهم ئهڵقهیهدا وهڵامی ئهم دوو پـرسـیاره و چهند پـرسـیارێـكی تری پهیوهست به شـانۆ دهداتهوه. دهتوانن گوێبیسـتی دهقی بهرنامهكه بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیهی سهرهوه، ماوهكهی 10 خولهكه.

<urn:uuid:993d8232-2561-4fff-a686-d44dc980f00f>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2007-05-20-voa2-89207422/949882.html

2016-10-23T14:24:58Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719273.38/warc/CC-MAIN-20161020183839-00549-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9949511289596558}

حكومهتی عێراقی دهڵێت ژمارهی ئهو مهدهنیـیانهی له مانگی دوودا كوژراون له سهدا 30 زیادی كردووه به بهراورد لهگهڵ مانگی پـێش ئهوه. ئهم ڕێژهیه ڕۆژی شهممه له لایهن وهزارهتی ناوخۆ و بهرگری و تهندروستی عێراقی ڕاگهیهندراوه كه به لایهنی كهم 630 مهدهنی له مانگی دوودا كوژراون و ئهمهش له سهدا 30 زیاده به بهراورد لهگهڵ 450 ی مانگی یهكدا. ژمارهی قوربانیانی مانگی یهك كهمتربوون له مانگی شهشی ڕابردووهوه تا ئهو كاته، لهو دهمهوهی وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكا 30 ههزار سهربازی تری نارد بۆ ناو عێراق به مهبهسـتی دامركاندنهوهی شهپـۆلی توندوتیژی تیرهیی لهوێ. له لایهكی ترهوه كاربهدهسـتانی لهشـكری ئهمریكا دهڵێن هێزی هاوپهیمانان گوایه گروپـێـكی تایبهتی سێ كهسی تاوانباریان له بهغدا دهسـتگیركردووه و بڕوا دهكرێت ئهو پـیاوانه له لایهن ئێرانهوه مهشـقیان پـێـكرابێت و ڕاهێنهری سیرهگری بن بۆ هێرشـكردنه سهر هێزهكانی عێراقی و هاوپهیمانان.

<urn:uuid:e41efc3d-501e-41fd-bf9a-86bd00c43d02>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2008-03-01-voa3-89219667/952468.html

2016-10-24T18:24:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719677.59/warc/CC-MAIN-20161020183839-00044-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9815890789031982, "sdh_Arab_score": 0.01679818518459797}

وهزیری دارایی پـێشـووی عێراقی دهڵێت بڕی ئهو 800 ملیۆن دۆلارهی كه بۆ كڕینی كلوپهلی لهشـكری تهرخان كرابوون له لایهن لـێـپـرسـراوانی پـێشـووی حكومهتی عێراقهوه دزراوه. لهو بارهیهوه عهلی عهلاوی له میانهی گوتهكهیدا بۆ بهرنامهی (60 خولهك) ی دهزگای ههواڵهكانی تهلهفیزیۆنی ئهمریكایی گوتی ئهو سـاختهكاریـیه له كڕینی كهرسـتهی سهربازیدا به یهكێـك له گهورهترین دزیـیهكانی مێژوو لهقهڵهم دهدرێت گوتیشی كهسـانی بهرپـرس لهو كاره تا ئێسـتا دهسـتگیر نهكراون، هاوكات ئاماژهی بهناوی ئهوانهی كه دهبێت ڕووبهڕووی دادگایـیكردن بههۆی ئهو سـاختهكاریـیه بـبـنهوه نهدا. لـێـكۆڵهرهوانی عێراقی سهبارهت به سهوداكانی چهك كه زیاد قهطان ڕۆڵی تیایدا ههبووه لـێـكۆڵینهوهی له بارهوه دهكهن. ناوبراو له لایهن دهسـهڵاتی كاتی هاوپهیمانان كه لهلایهن وڵاته یهكگرتووهكانی ئهمریكای ئهو كاته دامهزرێنرابوو بهرپـرسـیارێـتی كڕینی و سهوداكاری ئهو چهكانهیان پـێ ڕاسـپاردبوو. زیاد لهو كاتهوهی دهسـتی لهكاری حكومهتی عێراقی كـێـشـاوهتهوه له ئهوروپا دهژی. له چاوپـێـكهوتنێـكیشـدا زیاد قهطان گوتویهتی ئهو دهتوانێت بیسهلمێـنێت كه بایی ملیارێـك و 200 ملیۆن دۆلار چهكی كڕیوه، بهڵام چاودێره لهشـكریـیهكانی كه سهیری بهڵـگهنامهكانی زیادیان كردووه دهڵێن ئهو نهیسهلماندووه كام لهو چهكانه دراون به عێراق.

<urn:uuid:3808721d-b9c0-4050-a0d1-08f86ed4a244>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-10-23-voa4-89174237/944292.html

2016-10-21T23:44:52Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988718311.12/warc/CC-MAIN-20161020183838-00322-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9886695146560669, "sdh_Arab_score": 0.010352076962590218}

ڕێـکخراوی پهیامنێرانی بێ سـنوور دهڵێت دهسهڵاتدارێتی ئێران 3 ڕۆژنامهوانی تریان دهسـتگیرکردووه له میانهی ههڵـمهتێـکی سهرکوتکردندا له دژی ڕاگهیاندنی بێ لایهن. ڕێـکخراوی ناوبراو بنکه له پاریس دهڵێت له دواترین سهرکوتکردندا حکومهتی ئێران ڕۆژنامهوان ئاکۆ کوردنهسهبیان دهسـتگیرکردووه. بهڕێز کوردنهسهب کارمهندی بڵاوکراوهی ههفتانهی ناسـراو به کرفتۆ بوو ئهوهی سـاڵی ڕابردوو له لایهن دهسهڵاتدارێتی ئێرانهوه داخرابوو. ڕێـکخراوی پهیامنێرانی بێ سـنوور دهڵێت له 12 ی ئهم مانگهدا ناوبراو دهسـتگیرکرا لهسهر دهربڕینی ناڕهزایی سهبارهت به لهسێدارهدانی سـیاسهتمهدارێـکی گهنجێـکی کورد له شـاری سهنهندهج پایتهختی ههرێمی کوردسـتانی ئێران. ههمان ڕێـکخراو ڕایگهیاند لهم دوایـیه ئێران نووسهری ماڵپهڕێـکی ئێرانی ناسـراو به ڕۆژنامهوان له پـێناو ئاشـتیدا مهزدهک عهلی نازهریـیان دهسـتگیرکردووه. له 14 ی ئهم مانگهدا بهڕێز نازهری به تهلهفون ئهندامانی خێزانهکهی ئاگادارکردبۆوه که دهسـتگیرکراوه، بهڵام ڕێـکخراوهکه زانیاری سهبارهت به شـوێن و کاتی دهستگیرکردنی ناوبراویان لا نیـیه. ڕێـکخراوی پهیامنێرانی بێ سـنوور دهشڵێت له 29 ی مانگی دهی ڕابردوودا ڕۆژنامهوانی ئێرانی سێههم ڕهحیم غوڵامی دهسـتگیرکرابوو. ناوبراو نووسهری چهندین ڕۆژنامهی خۆجێی شـاری ئهردهبیلی باکوری ڕۆژئاوای ئێران بووه.

<urn:uuid:8f02431e-52bb-4204-a41d-4ece003d01d4>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2009-11-19-voa5-89227362/954057.html

2016-10-28T04:36:00Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721555.54/warc/CC-MAIN-20161020183841-00225-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9960068464279175}

ڕۆژنامەوان دڵشاد هەرتەلی کارمەندی کەناڵی ئاسمانی پەیام ڕۆژی چوارشەممە لە شاری هەولێر لە لایەن دەزگای ئاسایشیەوە دەسـتگیرکرا. فاروق عەلی بەڕێوەبەری کەناڵەکە لە وتووێژێـکی تایبەتدا بۆ دەنگی ئەمەریکا گوتی "پاشنیوەڕۆی چوارشەممە کاتێـک تیمێـکی کەناڵەکەیان لە نووسینگەی هەولێرەوە گەڕاونەتەوە بۆ نووسینگەکەیان، ئۆتۆمبیلێـک دێتە ڕێگەیان کە ژمارەیەک کارمەندی ئاسایشی تێدابووە و دڵشاد هەرتەلی دەسـتگیردەکەن." پاشان گوتی لە ڕێگەی چەند کەناڵێـکەوە ئاگادارکراونەتەوە ئاسایشی هەولێر بە فەرمی لەسەر سکاڵای کەسێـک دڵشادی دەسـتگیرکردووە. بەڕێوەبەری کەناڵی پەیام دەسـتگیرکردنەکەی سەرزەنشتکرد و گوتی دەبوایە سەرەتا لە لایەن پـۆلیسەوە بە فەرمی دڵشاد ئاگاداربکرایەتەوە تاوەکو ئامادەی بەردەم داد بێت ئەگەر هاتوو ئامادە نەبوو، ئەوا ئەو کاتە پـۆلیس بۆی هەبوو بچێت ئامادەی بەردەم دادگای بکات. درێژەی وتووێژەکە لەم فایلە دەنگیـیەدایە.

<urn:uuid:a794f51e-2510-463e-806e-c713ca352955>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/hewler-dilshad/2835738.html

2016-10-25T12:00:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988720062.52/warc/CC-MAIN-20161020183840-00549-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9184386730194092, "sdh_Arab_score": 0.051710087805986404, "hac_Arab_score": 0.029834624379873276}

بۆ دووههمین ڕۆژ هێزهكانی عێراقی ماڵ به ماڵ دهگهڕێن له شـاری موسڵ له باكوری عێراق له ههڵمهتێـكی نوێدا لهدژی ئهلقاعیده له عێراق. ههرچهندێـكه هێشـتا ئاشـكرا نهبووه چهند كهسێـك دهسـتگیركرابن. كاربهدهسـتانی عێراقی ههروهها بهشـێـكیان له بهربهسـتهكان له شـاری موسـڵ ئاسایی كردهوه. سهرۆك وهزیران نوری ئهلمالیكی سهرپـهرشـتی ههڵمهته نوێـیهكهی دژ به میلیشـیاكانی ئهلقاعیده دهكات له موسڵ كه دواترین حهشـارگهیانه له عێراق. كاربهدهسـته عێراقیـیهكان دهڵێن 500 گومان لێـكراوی خراپـكاریان له موسڵ و دهوروبهری دهسـتگیركردووه لهوهتهی ههڵمهتهكه له سهرهتای ئهم ههفتهیهوه دهسـتیپـێـكرد.

<urn:uuid:7febf603-236b-48f2-ad30-0efdf926dfde>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2008-05-15-voa3-89215232/951524.html

2016-10-26T15:16:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988720962.53/warc/CC-MAIN-20161020183840-00044-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.985367476940155, "sdh_Arab_score": 0.014061132445931435}

هەزاران لە ئێرانیەکان لە ساڵیادی دەست بەسەراگرتنی باڵێۆزخانەی وڵاتە یەکگرتووەکان لە تاران لە لایەن خوێندکارە میلشیاکاندا 36 ساڵ لەمەو پێش ئاڵای ئەمەریکایان سووتاند و درووشمیان دەدا. رێپێوانی ساڵانەی رۆژی چوارشەممە کە لە لایەن دەوڵەتەوە ساز دەدرێت، ئەمساڵ سەرنجێکی زۆرتری بۆ لای خۆێ رادەکێشی لە دەمێکدا توندرەوانی ئێرانی هەوڵدانەکانیان توندتر دەکەنەوە بۆ لاوازکردن و بنکەندکردنی نزدیکبوونەوەی سەرۆک حەسەن روحانی بۆ رۆژئاوا پاش سەودای هەرە دیاری ناوکی مانگی ژولای لەگەڵ وڵاتە دەسەڵاتدارەکانی جیهان. توندرەوکان ترسی ئەوەیان هەیە هەوڵدانەکانی رۆحانی بۆ هێونکردنەوەی گرژیەکان لەوانەیە رێگا خۆش بکات بۆ ئەوەی وڵاتە یەکگرتووەکان دەسەڵاتی بەسەر ئێراندا هەبێت. لە 4 نۆڤامبری ساڵی 1979 خوێندکارە چەکدارە میلیشیاکانی ئێرانی پەلاماری باڵێۆزخانەی وڵاتە یەکگرتووەکانیان دا و 52 ئەمەریکاییان بۆ ماوەی 444 بە بارمتە گرت پاش ئەوەی وڵاتە یەکگرتووەکان نەیویست شای ئێران مەحەمە رەزا پەهلەوی بۆ دادگاکردنی لە ئێران را دەستیان بکات. هەردوو وڵات لە کاتەوە پەیوەندی دیپلۆماسیان نییە.

<urn:uuid:40215910-0a69-449c-a6c4-42b66c8ee514>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/3036527.html

2016-10-27T18:47:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721387.11/warc/CC-MAIN-20161020183841-00106-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8677113652229309, "sdh_Arab_score": 0.1208433136343956, "hac_Arab_score": 0.011434083804488182}

کارهبهدهستان له رۆژی سێشهممه ووتیان له هێرشێکی فرۆکه بێ فرۆکهوانهکانی وڵاته یهکگرتووهکاندا له رژههڵاتی ئهفغانستان 9 له میلیشیاکانی سهر به تالتبانهکانی پاکستان کوژراوون. هێرشهکه له ناوچهی ناسیان له رۆژههڵاتی ئوستانی نانگارهار نزدیک به سنوری ناوچهی خێڵهکی خهیبهری پاکستانی رووی داوه. کاربهدهستانی ئاسایشی پاکستانی دهڵێن میلیشیاکان سهر به گروپهکانی لهشکهری ئیسلام، تههریکهی تالیبانهکانی پاکستان و تیپی میلیشیاکانی عهبدوڵا عهزهم بوونه. ووته بێژێکی ناتو له کابڵ پشتی راستی هێرشهکهی کرد و ووتی هێرشهکه له رۆژی دووشهممه ئهنجام دراوه.

<urn:uuid:f8df0c97-da38-4a44-b653-0f0b9f55c008>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/2692335.html

2016-10-27T01:03:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721027.15/warc/CC-MAIN-20161020183841-00034-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9942774176597595}

زهوی لهرزهیهک ناوچهیهکی دانیشتووی ئێران دهههژێنی تهلهفزیۆنی دهولهتی ئێرانی دهڵێت زهوی لهرزهیهک به توندی 5.3 ناوچهی جیا جیای له باشوردا ههژاندووه بێ ئهوهی هیچ زیانێک بگهێنی و دهشڵێت ناوهندی زهوی لهرزهکهی رۆژی سێشهممه له ناوچهی شونبه له 120 کم وه یاخود 75 میلی باشوری رۆژههڵاتی بوشههر بوه که شوێنی یهکمین دهزگاێ ناوکی ئێرانه له کهنداوی فارس که به یارمهتی روسیا درووست کرا. له ساڵی رابوردوو زهوی لهرزهیهک له ههمان ناوچهدا به توندی 6.1 بهلای کهم 37 کهسی کوشت و سهدانیشی بریندار کرد بهڵام هیچ زیانێکی به دهزگاکه نهگهیاند که بهو شێوه درووست کراوه له بهرامبهر زهوی لهرزهدا تا 8.0 خۆێ رابگرێت.

<urn:uuid:b55bf9eb-4dd5-46f0-a471-3c669eb900a2>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/2578698.html

2016-10-23T07:59:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719192.24/warc/CC-MAIN-20161020183839-00250-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9925158619880676}

لهشکری عێراق ئهمڕۆ ههینی 5 خۆپـیشـاندهری له شـارۆچکهی فهلـلوجهی ڕۆژئاوای بهغدا کوشت، ئهمهش لهو دهمهی خۆپـیشـاندهران کهوتنه بهردبارانی هێزهکانی حکومهت، ئهوانهی ڕێگهیان لێگرتبوون بهرهو گۆڕپانی خۆپـیشـاندانهکان بڕۆن. کاربهدهسـتانی پـۆلیس دهڵێن پاش ئهوهی خاڵێـکی پـشـکنینی لهشـکری ڕێگهی بهغدا- فهلـلوجهی گرت، خۆپـیشـاندهران کهوتنه جنێودان و بهردبارانی سهربازهکان، له بهرامبهردا سهربازهکانیش تهقهیان لێـکردوون و ئهو کوژراوانهی لێـکهوتووهتهوه لهگهڵ 42 خۆپـیشـاندهریش برینداربوون. ههروهها ماشێنێـکی لهشـکری سووتێنرا. ههر له فهلـلوجه پـۆلیس ڕایگهیاند کهوا کۆمهڵێـک چهکدار هێرشیان کردووهته سهر خاڵێـکی پـشـکنینی لهشـکر و له ئاکامدا 2 سهرباز کوژراون. پاشـان کاربهدهسـتانی ناوچهکه بڕیاری قهدهغهی هاتووچۆیان ڕاگهیاند.

<urn:uuid:c9fd6063-08eb-499e-9604-9729728bacab>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1590767.html

2016-10-27T16:47:56Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721355.10/warc/CC-MAIN-20161020183841-00498-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.998715877532959}

بهرپرسانی ئاسایشی لوبنانی دهڵێن له ئاکامی شهروپێکدادان له ناوچهی باشوری بهیرووتی پایتهخت به لای کهم 6 کهس برینداربوون، ئهم پـێکدادانهش لهو دهمهدایه که ئاستی توندوتیژی و ئاڵۆزیـیهکان ڕوویان له زیادبوون کردووه، دوابهدوای کوشتنی عهمید ویسام ئهلحهسهن دێت که بهرپرسی بهشی ئاسایش له هێزهکانی ناوخۆی وڵاتهکه بووه. ئهمڕۆ دووشهممه هێزی سهربازی به تانک له نێوان ناوچهکانی سووننی وشیعهنشینهکان له بهیرووتی پایتهخت نیشتهجێ کران و بڵاوکرانهوه ، به مهبهستی هێورکردنهوهی ڕهوشهکه و گێڕانهوهی ئارامی. ههر ئهمڕۆش به هۆی شهڕو پـێـکدادان له شاری تهرابلوسی باکوری لوبنان یهک کهس کوژراوه و 10 کهسیش برینداربوون. له لایهکی ترهوه ههر ئهمڕۆ کۆمهڵیک له خۆپیشاندهرانی لوبنانی له دهرهوهی بارهگای نهجیب میقاتی سهرۆک وهزیرانی وڵات چادریان ههڵدا و پهیمانیان داوه ئهو ناوچهیه بهجێ نههێڵن ههتا ئهو کاتهی میقاتی دهست له کار دهکێشێتهوه. گردبوونهوهی ناڕهزایی له درهنگانێکی دوێنیدا له دهرهوهی ئۆفیسی سهرۆک وهزیران له بهیرووت دهستیـپـێکرد، ههر دوێنێس هێزهکانی ئاسایشی لوبنان، به مهبهستی بڵاوهپێکردنی خۆپیشاندهران، ئهوانهی ههڵیان دهدا بچنه نێو ئۆفیسی نهجیب میقاتی، بۆ ئهو مهبهسته هێزهکانی ئاسایشی لوبنانی تهقهیان به ئاسماندا کرد و گازی فرمێسک ڕێژیان بهکار هێنا. جێی ئاماژهیه، سهعد حهریری سهرۆک وهزیرانی پێشووی لوبنان و وهلید جومبڵاتی ڕابهری ئۆپۆزیسیۆن ههردووکیان سوریایان به کوشتنی ویسام ئهلحهسهن تاوابنارکرد.

<urn:uuid:fea7dce2-c21d-4230-aef4-221d4dd5a7ac>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/1531108.html

2016-10-28T19:39:34Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988725470.56/warc/CC-MAIN-20161020183845-00560-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9971312880516052}

چهند بۆمبێک له شارهکانی باکوری نایجیریا تهقیونهتهوه، ئهمهش به کهمتر له ههفتهیهک دوای ئهوهی سهرۆکی وڵات رهوشی تهنگهتاوی له ههرێمهکهدا راگهیاند. لهو بارهیهوه دهسهڵاتدارانی نایجیری دهڵێن له درهنگانێکی دوێنێدا تهقینهوه له شارهکانی مهیدوگوری و دهمهتورو روویاندا ، بهڵام تهقینهوهکان کوژراو و برینداریـیان لێنهکهوتهوه. هاوکات وتهبێژی گروپی میلیتانهکانی ناسراو به بۆکۆ حهرام رایگهیاند کهوا گروپهکهیان کاری تهقینهوهکانیان ئهنجامداوه. گوتیشی ئهنجامدانی تهقینهوهکان ئاماژهی کۆتایی هاتنی مۆڵهتی ئهو 3 رۆژه بوو که گروپی بۆکۆ حهرام دابویانه ئهو هاوڵاتیانهی باشور ئهوانهی له باکوری وڵاتدا دهژین و داوایان لێدهکهن ناوچهی باکور بهجێ بهێڵن. ئهوهی شایانی باسه، گودلهک جۆنهثنی سهرۆکی نایجیریا رۆژی شهممهی رابردوو رهوشی تهنگهتاوی له 15 ناوچهی وڵاتدای راگهیاند ، ئهمهش دوای چهندان مانگ له کاری توندوتیژی خوێناوی ئهوانهی حکومهتی نایجیری دهیخاته ئهستۆی میلیتانهکانی ناسراو به بۆکۆ حهرام. گروپی ئاماژهپێدراو بهرپرسیارێتی کاری ئهنجامدانی چهندان تهقینهوه و تهقهکردنیان له سهرانسهری وڵاتدا راگهیاندووه ، له نێویاندا له ئهبوجای پایتهخت . سهرۆکی وڵات پهیمانی داوه گرپی بۆکۆ حهرام تێک بشکێنێت ئهوهی له ساڵی 2009 دا دهستیان به راپهڕینی خوێناوی له دژی حکومهتی نایجیری کردووه.

<urn:uuid:5195bb7d-a57a-4aeb-827b-8b4ae4a4236d>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/nigeria-5jan12-136733443/978786.html

2016-10-28T19:50:01Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988725470.56/warc/CC-MAIN-20161020183845-00560-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9978011846542358}

وەزیری دەرەوەی ڕوسیا سەرگێ لاڤرۆڤ دەڵێت ڕوسیا زانیاری هەیە کە لەشکری تورکیا چەند سەد مەتر دوور چوونەتە ناو خاکی سوریاوە بۆ ئەوەی ڕێگە لە کوردەکان بگرن پێگەی خۆیان بەهێز بکەن. لە میانەی وتووێژێکیدا لەگەڵ کەناڵی تەلەفیزیۆنی RENی ڕوسی ڕۆژی یەکشەممە لاڤرۆڤ گوتی تورکیا وردە وردە خزە دەکاتە ناو خاکی سوریاوە. ناوبراو گوتی " بە پێی زانیارییەکانمان ئەوان ئەوان چەند سەد مەتر لەناو سنوری سوریا هاتونەتە پێشەوە". لاڤرۆڤ دەشڵێت ئەو ڕاپۆرتانەی بینیوە کە تانکەکانی تورکیا نیشان دەدات لە سەر سنور بەڵام هیچ زانیارییەکی زیاتر نادات لەسەر هەبوونی لەشکری تورکیا لە ناو سوریا. وەزیری درەوەی ڕوسیا دەشڵێت تورکیا ڕاگەیاندنێکی داوە کە بە مافی خۆی دەزانێت بۆ دروستکردنی هەرێمێکی ئاسایشی لە ناو خاکی سوریادا تا بۆ ڕێگەگرتن لە یەکگرتنەوەی کوردەکان لە تورکیا و سوریا.

<urn:uuid:efd3572e-e8b8-4361-bf0d-56e34ff04340>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/3233926.html

2016-10-23T23:52:55Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719453.9/warc/CC-MAIN-20161020183839-00018-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9380688667297363, "sdh_Arab_score": 0.049773965030908585, "hac_Arab_score": 0.012109772302210331}

ڕوسـیا جارێـكی دیكه له ئێران دهخوازێت بۆ كۆتایی هێـنان به كێـشه ناوهكیـیهكهی لهگهڵ كۆمهڵی نێودهوڵهتی پـیتاندنی یۆرانیۆم ڕابگرێت. وهزیری دهرهوهی ڕوسی سـێرگی لاڤرۆڤ دهڵێت دهبێت ئێران ڕێز بگرێت لهو داخوازیـیه نێودهوڵهتیـیانه سهبارهت به ڕاگرتنی ئهو كارانهی كه پهیوهندی به پـیـتاندنی یۆرانیۆمهوه ههیه. گوتیشی كۆمهڵی نێودهوڵهتی دهیهوێت تاران ههنگاوی به پهله و كۆنـكریـتـیانه بنێت. سـێرگی لاڤرۆڤ ڕۆژی چوارشهممه ئهم تێـبـیـنییهی دا له میانهی كۆبونهوهی ههشت وڵاته پـیـشـهسـازییه گهورهكهی جیهان له مۆسـكۆ. ئهم داخوازییه ڕۆژێـك پاش ئهوه دێت كه دبلۆماته گهورهكانی پـێـنج ئهندامه ههمیـشـهیـیهكهی ئهنجومهنی ئاسایشی نهتهوه یهكگرتووهكان و ئهڵمانیا گفتوگۆیان سهبارهت به مهسهلهكه كرد. بهڵام شـكسـتیان هێنا له ڕێـكهوتن بۆ سهپاندنی سزاكان بهسهر ئێراندا. وڵاته یهكگرتووهكان و بریتانیا دهیانهوێت ههڵوێـستی توند بهرامبهر ئێران وهربـگیرێت، لهوانه سزا نێودهوڵهتیـییهكان، ئهگهر هاتوو به گوێی بڕیاری ئهنجومهنی ئاسایشی نهتهوه یهكگرتووهكانی نهكرد كه دهبێت تا 28 ی مانـگی چوار، كه دوا مۆڵهته لهبهردهم ئێران تا بهرنامهكانی پـیتاندنی یۆرانیۆم ڕابگرێت. ڕوسـیا و چین هێـشـتا دژی بیرۆكهی سهپاندنی سزان بهسهر ئێراندا. سـێرگی لاڤرۆڤ دهڵێت پـێویسـته بوهسـتین تا سهرۆكی ئاژانسی نێودهوڵهتی وزهی ئهتۆم، محهمهد ئهلبهرادعی ڕاپـۆرتهكهی خۆی دهدات. ههر ڕۆژی چوارشهممه نوێنهری باڵای ئێران بۆ دانوسـتانه ناوهكیـیهكان، عهلی لاریجانی به فڕۆكه بهرهو ڕوسیا بهڕێ كهوت بۆ وتووێژكردن سهبارهت به مهسهلهكه. لهم كاتهدا، ڕۆژنامهیهكی ڕوسی كاریگهر، كۆمـمێرسانت (Kommersant)، له سهرگوتاری ڕۆژی چوارشهممهدا به كورتیـیهكهی دهڵێت ئهگهر ڕوسـیا پشـتیوانی له ئهمریكا نهكات لهم مهسهلهیه ئهوا زیانێـكی گهوره به پهیوهندیـیهكانی ڕوسیا و ئهمریكا دهكهوێت. له لایهكی دیكهوه سهرۆكی سـتونی لهشكری ڕوسـیا ژهنهڕاڵ یوری بالۆڤسـكی گوتی ئهگهر شهڕ لهگهڵ ئێران كرا، لهشـكری ڕوسـیا خۆی تێـكهڵی ئهو شهڕه ناكات. بڕیاره ڕاوێـژكاری ئهڵمانیا خانم ئهنگـلا مێركڵ و سهرۆكی ڕوسـیا ڤلادیمێر پـوتین ههفتهی ئاینده له ڕۆژئاوای سهیبیریا كۆبـبنهوه، وا چاوهڕوان دهكرێت لهسهر بهرنامه ناوهكیـیهكهی ئێران وتووێژ بكهن.

<urn:uuid:940cc3b8-e75a-4198-8983-03531348b8ea>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-04-19-voa8-89190262/947363.html

2016-10-23T23:56:54Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719453.9/warc/CC-MAIN-20161020183839-00018-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9967035055160522}

کرێکارانی جیھان یەک گرن! کرێکارانی جیهان یەکگرن! یەکێکە لە دروشمەکانی کۆمۆنیزم کە لە مانیفێستی کۆمۆنیستی هاتووە بەڵام ئەو وتەیە ڕاستەوخۆ و ووشە بە ووشە لەم مانیفێستە وەرنەگیراوە ، هەندێک کەس دەڵێن لە بنەچەدا لەو ڕستەیە هاتووە کە لەمانیفێستەکە و گۆڕی کارل مارکس هەیە کە دەڵێت ئەی پڕۆلیتارییەکانی (چینی کرێکار) هەموو دەوڵەتان یەکگرن ، لەژێر ئەم بنەمایەش کۆمۆنیزم دەوڵەت لەسەر بەنەمای نەتەوە و ناسیۆنالیزم ڕەت دەکاتەوە کە کۆمۆنیستەکان لایان وایە دروستکردنی دەوڵەت لەسەر بنەمای نەتەوەیی دژی ئەو درووشمەیە و کرێکارانی جیهان پەرتەوازە دەکات و چینی سەرمایەداران سوود مەند دەبن. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:81bea879-1565-4f88-85b1-12d2da0d52fa>

CC-MAIN-2016-44

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8E%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DB%95%DA%A9_%DA%AF%D8%B1%D9%86!

2016-10-28T08:24:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721595.48/warc/CC-MAIN-20161020183841-00266-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9611273407936096, "hac_Arab_score": 0.03109753131866455}

هاوكارمان بهڵێن سـاڵح گفتوگۆیهكی لهگهڵ نووسهر و ڕووناكـبیری كورد ئهحمهدی ئهسـكهندهری سازكردووه سهبارهت به بڕیاری ئهنجومهنی ئاسایشی نهتهوه یهكگرتووهكان كه به تێـكڕای دهنگ سهپاندنی گهمارۆی كڕین و فرۆشـتنی چهكیان بهسهر كۆریای باكوردا پهسهند كردووه. ههروهها لێـكدانهوهكان، ئایا بهرامبهر به كۆماری ئیسلامی ئێران لهسهر بهرنامه ناوهكیـیهكهی چی پـێشـبیـنی دهكات. دهتوانن گوێـبیـستی دهقی ئهو گفتوگۆیه بن له ڕێـگهی كلیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیهی سهرهوه، ماوهكهی نزیكهی 6 خولهكه.

<urn:uuid:150243ac-871c-436a-9be7-e2af9c5a93ba>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2006-07-16-voa5-89186152/946529.html

2016-10-22T17:49:39Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719033.33/warc/CC-MAIN-20161020183839-00381-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9952007532119751}

به ئامادهبوونی نوێنهرانی زیاتر له 30 دهزگای ڕاگهیاندن، له نێوانیاندا دهنگی ئهمهریکا بهشی کوردی و لهگهڵ چهندین کهسـایهتی سهربهخۆ له بوارهکانی کاری ڕۆژنامهگهری و سیاسی و ڕۆشنبیریدا، سهنتهری عێراق بۆ گهشهسهندنی ڕاگهیاندن ورک شۆپـێـکی له ژێر ناونیشـانی "بهرهو ڕاگهیاندنێـکی سهرکهوتوو و بههێز" ئهنجام دا، که تیایدا تیشـک خرایه سهر ههموو ئهو گیروگرفتانهی ڕێـگرن له بهردهم نهشونماکردنی ڕاگهیاندنی عێراقی و کرانهوهی به ڕووی جیهان و ناوچهکهدا. ههروهها له کۆبوونهوهکهدا ڕۆژنامهنووسـان ئاڵوگۆڕی ڕاوبۆچوونی خۆیان کرد بۆ دۆزینهوهی میکانزمێـک ههتا خاڵه نایاب و کاره سهرکهوتووهکانی ڕۆژنامهنووسـانی عێراقی دهسـتنیشـان بکهن، وهک نمونهیهکیش بیانخهنه بهرچاو، لهگهڵ ئهوهی ههندێـک دهزگای ڕاگهیاندنی عێراقیش ئاگاداربکرێنهوه، به تایبهتی کهناڵه ئاسـمانیـیهکان له سستی توانا لاوازهکهی له ڕوماڵکردنی ههواڵ و پـێشـکهشکردنی بهرنامهکانی له ڕووی سیاسی و کۆمهڵایهتی و ڕۆشـنبیریدا که وایکردووه نهک تهنها بینهری لهسهر ئاسـتی دهرهکی نیـیه، بهڵـکو له ناوخۆی وڵاتیشـدا بینهری عێراقی لهدهسـتداوه. له وهڵامی پـرسیارێـکی دهنگی ئهمهریکا که تا چهند ئهم جۆره کۆبوونهوانه دهتوانێت دۆخی ڕاگهیاندنی عێراقی له شێوازی کلاسیکی و مهرکهزیهتی حزبیدا ڕزگاربکات، سـالم مهشهور شـارهزا له بورای ڕاگهیاندن و ئهندامی دهسـتهی بهڕێوهبردنی ڕاگهیاندنی عێراقی گوتی" له ڕاسـتیدا جێـگای خۆیهتی له وهڵامی ئهم پـرسیارهدا کۆمهڵێـک خاڵی گرنگ ههیه باسیان لێوه بکهم، لهوانه تاوهکو ئێسـتا ناوهندهکانی ڕاگهیاندنی عێراقی کار لهسهر خوێندنهوهی سیاسیهتی حزبی و کهسـایهتی دامهزرێنهری ئهو دهزگایه کاردهکهن، بۆ نموونه ئهگهر ڕۆژنامهبێت یان ڕادیۆ یان تهلهفیزیۆن یان بنکهیهکی ڕۆشـنبیری و ڕاگهیاندن بێت. ئهگهر بێت و ئهم دهزگایانه باس له خهونی ئهو کهسـانه بکهن که له پـشـت ڕاگرتنی دارایی ئهم دهزگایهوهن، ئهوا من دهڵێم نهک بهس تهنها ئهو خهونه نایهته دی، بهڵـکو له ناو کۆمهڵـگاشدا ڕقوقینه دروست دهبێت دژ بهو کهسـانهی ههڵـگری بیروبۆچوونێـکی لهو شێوازهن ئهگهر بێت و به ڕوونتریش ئهم باسه بوروژێنم دهڵێم به داخهوه تاوهکو ئێسـتا ڕاگهیاندنی عێراقی به دوای شـانوباڵی سهرکردهکانیدا حهیران دهڵێت که ئهمهش قێزهوهنترین کاری ڕۆژنامهگهریـیه. ههروهها میدیای عێراقی وای لێـهاتوو ئهگهر بتهوێت زانیاریـیهک لهسهر بارودۆخی عێراقی ههبێت دهبێت گهشتێـک بهسهر میدیاکاندا بکهیت. شـایانی باسه سـالم مهشـهور له بهشێـکی تری قسهکانیدا باسی گرنگی ئهم جۆره کۆبوونهوانهی کرد و گوتی به دڵینایـیهوه ههر چاوپـێکهوتنێـک و ههموو ورک شۆپـێـک و کۆبوونهوهیهک که تیایدا شـارهزایان و پـسـپـۆرانی ئهم بواره بهشـداربن تیایدا خاڵه لاواز و گیروگرفتهکانی تهوهری کۆبوونهوهکه دهسـتنیشـان دهکهن، بۆیه ئێسـتا له عێراقدا ڕاگهیاندنێـکی گهوره و بهرفراوان ههیه که پـێویسـته به بهردهوامی کۆبـبێنهوه لهگهڵ یهکتریدا و ههڵسهنگاندن بۆ چاک و کهموکوڕیـیهکانمان بکهین.

<urn:uuid:18bcfeb0-7dfd-47ef-934c-db3b863978c7>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/goran-tawfeeq-20jan11-114296519/965207.html

2016-10-24T23:34:22Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988719815.3/warc/CC-MAIN-20161020183839-00505-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9950117468833923}

عهزیزی ماملێ توێژێنهری سـیاسی كورد له پاریس له وتووێـژێـكدا لهگهڵ هاوكارمان سهڵاحی پـیرۆتی سهبارهت به سهردانهكهی مهحمود ئهحمهدینهژاد بۆ عێراق دهدوێت و دهڵێت ئێران به پـێچـهوانهی وڵاتانی عهرهب ههمیشه ههوڵی داوه له ناو عێراقدا دهسهڵاتی ههبێت چ له ڕێـگای یارمهتیدانی شـیعهكانهوه و یاخود له ڕێـگای پهیوهندیـیهكانی ئابوری و بازرگانی. دهتوانن گوێـبیـستی دهقی وتووێـژهكه بن له ڕێـگهی كلـیـكـكردنی ئهو فایله دهنـگیـیهی سهرهوه، ماوهكهی 4:11 خولهكه.

<urn:uuid:a4a6e15f-39aa-4d97-b017-c705a74707c0>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-58-2008-03-02-voa3-89219847/952518.html

2016-10-28T08:24:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988721595.48/warc/CC-MAIN-20161020183841-00124-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9865326285362244, "sdh_Arab_score": 0.012797350063920021}

ڕۆژی سێشهممه عهلی ئهلموسهوی ڕاوێژکاری میدیای سهرۆک وهزیری عێراق نوری ئهلمالیکی گوتی سهرۆک وهزیر داوای له سهرۆکی ئهمهریکا کردووه کار بکات بۆ ڕێـگهگرتن له کۆمپانیای ئێکسۆن موبیڵ لهوهی ڕێـکهوتنێـک لهگهڵ ههرێمی کوردسـتانی عێراقدا مۆربکات بۆ دهرهێنانی نهوت له ناوچهکانی پارێزگای موسڵ. موسهوی دهڵێت سهرۆک وهزیر له نامهکهیدا بۆ سهرۆک ئۆباما باسی له ئاکامه خراپهکانی ڕێـکهوتنێـکی لهو جۆرهی کردووه و گوتوویهتی ئهوه کاریگهری نهرێنی لهسهر سهقامگیری عێراقدا دهبێت. بهڵام ههرێمی کوردسـتان له زاری ئومێد سهباح گوتهبێژی سهرۆکایهتی ههرێم ئهو ئیدعایانهی حکومهتی عێراقی ڕهتکردهوه و گوتی ئهمه ههوڵێـکی مالیکیـیه بۆ نانهوهی ئاژاوه له نێو وڵاتهکهدا. هاوکات پارێزگاری موسڵ ئهسیل نوجهیفیش لێـدوانهکانی عهلی ئهلموسهوی ڕهتکردهوه و به ههوڵێـکی مالیکی دانا بۆ خۆدزینهوه لهو ههوڵانهی دهدرێن بۆ لێسهندنهوهی متمانه لێی. له بهغداش ئوسامه نوجهیفی سهرۆکی پهرلهمانی عێراق ڕایگهیاند کهوا پهرلهمان لیژنهیهک پـێـکدههێنێت بۆ لێـکۆڵینهوه لهو زانیاریانهی ئۆفیسی سهرۆک وهزیر نوری ئهلمالیکی ڕایگهیاندووه له بارهی بوونی ڕێـکهوتنێـک له نێوان پارێزگای موسڵ و کۆمپانیای ئێکسۆن موبیڵ و ههرێمی کوردسـتان بۆ دهرهێنانی نهوت له بیره نهوتهکانی پارێزگای موسڵ. ههرچی چۆنێـک بێت ئهمانه نیشـانهی زیادبوونی گرژیـیه سیاسیـیهکانی ناو عێراقه و ههلێـک بۆ چارهسهرێـکری نزیک له ئاسۆدا بهدی ناکرێت. ئهمه بابهتی بهرنامهی ههلهو واشنتنی ئهم ههفتهیه دهبێت که حهیدهر کهریم له بهشی کوردی دهنگی ئهمهریکا بهڕێوهی دهبات و ئهم بهڕێزانهش میوانانی بهرنامهکه دهبن: دکتۆر ئومێد سهباح، گوتهبێژی فهرمی سهرۆکایهتی ههرێمی کوردسـتان. ئوسامه جهمیل، ئهندامی پهرلهمانی عێراق لهسهر لیسـتی یهکگرتووی ئیسلامی. هیوا سهید سهلیم، ئهندامی مهکتهبی سیاسی پارتی زهحمهتکێشـانی کوردسـتان.

<urn:uuid:c1ff198d-796f-492e-961a-57075bbb351e>

CC-MAIN-2016-44

http://www.dengiamerika.com/a/a-hello-washington-21jun12-159908675/1247648.html

2016-10-26T05:52:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2016-44/segments/1476988720737.84/warc/CC-MAIN-20161020183840-00017-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9964421987533569}