Datasets:

razhan

/

fw2-ckb

like 0

رۆژنامهی لۆس ئهنجلۆس تایمز؛ باری ئابووری ئێران له راپۆرتێكی شیكاریدا ههڵدهسهنگێنێت و بڵاوی دهكاتهوه؛ كه ئێستا ئێران له بههاری رهشی ئابووریدایه . رۆژنامه ئهمریكیهكه بڵاویكردۆتهوه؛ دوای زیادبوونی پاڵهپهستۆكانی كۆمهڵگای نێودهوڵهتی لهسهر ئێران دژی بهرنامه ئهتۆمیهكهی بهتایبهت له بواری مامهڵهنهكردنی وڵاتان له بواری نهوت و ووزهدا؛ باری ئابووری حكوومهت و هاوڵاتیانی ئێران كهوتۆته نێو بههاری رهشدا . رۆژنامهی ئهنجلۆس دهڵێ؛ ئهم خراپی باری ئابووری هاوڵاتیان وایكردوه كه كهسایهتیه ئایینیهكانی و قوتابیان و لاوانی ئهو ولاته رهخنهی توند له حكوومهت ئهحمهدی نهژاد بگرن؛ نموونهش بهوه دههێنێتهوه كهبهر له چهند رۆژێك له سهردانێكی ئهحمهدی نهژاددا هاوڵاتیهك پر به دهنگی خۆی هاواری و كردوه و به نهژادی گوتوه برسیمه برسیمه . پسپۆرانیش دهڵێن ئهمه سهرهتایهكه بۆ بهرپابوونی شۆرشێكی نشتیمانی ئێرانی دژی حكوومهتی وڵاتهكهیان . لهلای خۆشیهوه ئایهتو الله موحومهد یهزدی كهسایهتی ناوداری ئایینی ئێرانی نامهیهكی رهخنه ئامازی بۆ ئهحمهدی نهژاد ناردووه و داوای چاكسازی به پهلهی لێكردوه و پێشی راگهیاندوه كه ئهگهر حكوومهت چارهسهرێكی گونجاو بۆ ئهم قهیرانه نهدۆزێتهوه؛ ئهوا پێشبینی كار و باری لهناكاو له وڵاتدا دهكات .

<urn:uuid:d5f3df2a-7f38-4632-9f81-23a19077edb5>

CC-MAIN-2013-20

http://www.kurdistantv.net/Default1.aspx?page=articles&c=economic&id=86364

2013-05-24T23:12:23Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368705284037/warc/CC-MAIN-20130516115444-00099-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9871861338615417, "sdh_Arab_score": 0.01188693568110466}

فیدێل کاسترۆ فیدێل ئالێخاندرۆ کاسترۆ ڕووز لەدایکبووی ١٣ی ئۆگەستی ساڵی ١٩٢٦ە ، شۆڕشگێڕ و سیاسەتوانێکی خەڵکی کووبایە کە لە ١٩٥٩وە تاکوو ١٩٧٦ سەرۆکوەزیر و، پاشان، لە ١٩٧٦ەوە تاکوو ٢٠٠٨ سەرکۆماری ئەو وڵاتە بووە. پاش دەسلەکارکێشانەوەی لە پۆستی سەرۆکایەتی، براکەی، ڕاول کاسترۆ بوو بە سەرۆکی کووبا. فیدێل کاسترۆ بناغەدانەری حیزبی کۆمۆنیستی کووبا -تەنھا حیزبی قانوونیی ئەو وڵاتە- یە.

<urn:uuid:b86f86a6-c32a-402c-a40f-32f84054ff75>

CC-MAIN-2013-20

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%AF%DB%8E%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%86

2013-05-26T00:20:11Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368706472050/warc/CC-MAIN-20130516121432-00028-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9912480711936951}

زەڕینە زەڕینە یەکێک لە شارۆچکەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە لە لە تەنیشتی شاری دیواندەرە ھەڵکەوتووە. زەڕینە یەکێک لە بەرزترین شوێنەکانی کوردستانە و زستانێکی زۆر سارد و سەختی ھەیە. ھەندێک سەرچاوە پێیان وایە کە ھۆکاری لێنانی ناوی زەڕینە لەم باژارۆکە خاکی زێڕئاسا و بەنرخی ئەم ناوچەیە. بژیوی زۆربەی دانیشتوانی زەڕینە و دەورووبەری لە کشتوکاڵ دابین دەکرێت. سەرچاوەکان [دەستکاری]

<urn:uuid:82e7c110-04bb-46ce-91c1-251f1ac69dfa>

CC-MAIN-2013-20

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%95%DA%95%DB%8C%D9%86%DB%95

2013-05-26T07:22:58Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368706635944/warc/CC-MAIN-20130516121715-00017-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.999813973903656}

به گشتیی تووش بوون به سترۆک، سهکتهی مێشکیی به واتای ئهوه دێت که دڵۆپه خوێنێک دزه دهکاته ناو مێشکهوه یاخود تووشی خوێن بهربوون دهبیت له مێشکدا. ئهوهیش کهمیی ئۆکسجینی لێ دهکهوێتهوه له ناو مێشکدا که زیان دهگهیهنێت بهو کاروبارانهی که ئهو بهشهی مێشک که دڵۆپه خوێنهکهی بهر کهوتووه بهڕێوهیان دهبات. سترۆک بۆ سهر ژیان مهترسیداره و دهبێت دهماودهست چارهسهریی بۆ ئهنجام بدرێت. زۆربهی ئهو کهسانهی که تووشی سترۆک دهبن تهمهنیان له سهروو 65 ساڵییهوهیه، بهڵام لاوانیش دهکرێت تووشی ببن. به هۆی جگهرهکێشان، بهرزیی پهستانی خوێن، بهرزیی ڕێژهی چهوری خوێن، شهکره و ناڕێکیی لێدانی دڵهوه مهترسیهکه زیاتر دهبێت. ههبوونی ئازار له دوای تووش بوون به سترۆک شتێکی ئاساییه، بهڵام له کهسێکهوه بۆ کهسێکی دیکه دهگۆڕێت. به هۆی یارمهتیدان و وهگهڕخستنهوهوه کهسانێکی زۆر بارودۆخیان باشتر دهبێت یاخود بۆ ئهنجامدانی شتهکان شێوازی تر دهدۆزنهوه. نیشانهکانی له کاتی تووش بوون به سترۆکدا چهند نیشانهیهکی بهربڵاو ههن که مرۆڤ له پڕهوه تووشیان دهبێت: - بهنجبوون یاخود ئیفلیجبوون له ڕووخسار، باسکهکان و قاچهکاندا و له زۆربهی جارهکاندا تهنیا له یهکێک له نیوهکانی لهش. - به سهختیی توانای قسهکردن ههبوون یان تێگهیشتنی ئهوهی که کهسانی تر دهڵێن چی. - خراپبوونی بینایی یهکێک یان ههردووک چاوهکان. - به سهختیی توانای ڕۆیشتن ههبوون-. - بێهیچ هۆیهک تووشی گێژیی، ناجێگیری و ناهاوسهنگیی بوون. ههروهها دهکرێت تووشی سهرئێشهیهکی زۆر قورس بیت که وا ههست ناکهی پێشتر تووشی بووبیت. چارهسهریی تا زووتر چارهسهریی ئهنجام بدرێت دهرفهتی وون بوونی نیشانهکان یاخود باشتر بوون زیاتره. ئهگهر مرۆڤ گرێی خوێنی ههبوو ئهوا به زۆریی داوودهرمانی پێ دهدرێت بۆ ئهوهی که ڕێهری بکرێت له دروستبوونی گرێی تازهی خوێن. ههروهها دهکرێت بۆ نههێشتنی گرێی خوێنهکه مرۆڤ پێویستیی به داوودهرمان ههبێت بهڵام ئهوه تهنیا له کاتێکدا دهبێت که ههر له دوای دهرکهوتنی نیشانهکانهوه به زوویی بگهیهنرێته نهخۆشخانه. ئهگهر مێشک تووشی خوێن بهربوون ببێت ئهوا دهکرێت پێویستیی بوون به نهشتهرگهریی له گۆڕێ دابێت. له زۆربهی حاڵهتهکاندا مرۆڤ پێویسته ماوهیهک له خهستهخانه بمێنێتهوه به مهبهستی چارهسهریی و وهگهڕخستنهوه. له چ حاڵهتێکدا داوای چارهسهریی بکهیت؟ ئهگهر خۆت یاخود کهسێکی دیکهی نزیکت نیشانهگهلێکی لێ وهدهرکهوێت که وات لێ بکات شکت بچێته سهر سهر سترۆک ئهوا دهستبهجێ پهیوهندیی بکه به 112، ههرکاتێک ویستت دهتوانیت تهلهفۆن بکهیت بۆ ناوهندیی ئامۆژگاریی تهندروستیی.

<urn:uuid:6c236633-d102-4609-aa50-6dca7bb825cc>

CC-MAIN-2013-20

http://www.1177.se/Gavleborg/Tema/Stroke/Andra-sprakOther-languages/Stroke---slaganfall3/

2013-05-20T08:31:48Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368698646863/warc/CC-MAIN-20130516100406-00095-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9998608827590942}

ھیتییەکان هیتیەکان، نەتەوەیەکی دێرینی ئاسیای بچوک و باکووری سووریان، لە ٣٠٠٠ پ.ز لە سووریا نیشتەجێبوون، لە هەمان ئەو کاتانەی سۆمەرییەکان لە وڵاتی ڕافیدەین نیشتەجێبوون، هۆز و تیرەی ئەندۆڵ بوون ناسرابوون بە خەتا، وڵاتەکەیان لە رۆژانی شانشینی دووەمدا بە وڵاتی خاتتا یان حاتتا یان خاتی ناوئەبرد. وڵاتەکەیان ئەندۆڵ لەگەڵ بەشێکی عێراق و سووریای ئێستای ئەگرتەوە لە سەردەمی هیتییدا.

<urn:uuid:ee72e4c8-35c6-49e8-aedf-29dc1f044120>

CC-MAIN-2013-20

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86

2013-05-19T23:47:10Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368698150793/warc/CC-MAIN-20130516095550-00057-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9936445951461792}

شاجوانی كوردستان بۆ ماڵپهڕی ئێن ئارتی: پێشبینیم نهدهكرد ببم به شاجوان تایبهت به ماڵپهڕی ئێن ئارتی شێنێ عهزیز تهمهن 19 ساڵ كه درهنگانێكی شهوی 28 ی حوزهیران، به شاجوانی كوردستان ههڵبژێردرا لهم چاوپێكهوتنهدا لهگهڵ ماڵپهڕی ئێن ئارتی باس له ژیانی خۆی دهكات و وهڵامی ئهو رهخنانهش دهداتهوه كه كه دوای ههڵبژاردنی به شاجوان ئاڕاستهی كراون. شێنێ له چاوپێكهوتنهكهدا ئاماژه بهوهدهكات كه ئهو پێشبینی نهكردووه رۆژێك له رۆژان لهههرێمی كوردستان فیستیڤاڵێكی لهو شێوهیه بهڕێوهبچێت و ئهویش بهشداری تێدا بكات و پلهی یهكهم بهدهستبهێنێت. ئێن ئارتی: ساڵی چهند چوون بۆ ئهوروپا، ژیانی منداڵیت لهكوێ بهسهربرد؟ شێنێ عهزیز: ساڵی 2001 چووم بۆ ئهوروپا، ژیانی منداڵیم له كوردستان بهسهربرد لهشاری رانیه تا تهمهنی شهش ساڵی. ئێن ئارتی: چ بڕوانامهیهكی زانستیت بهدهستهێناوه، چهند زمان دهزانیت؟ شێنێ عهزیز: شهشی ئامادهیی كوردستانم تهواوكردووه بهس لێره له نهرویج تا پۆلی 13 ئهخوێنین، چوار زمان دهزانم (كوردی، نهرویجی، ئینگلیزی، هندی). ئێن ئارتی: باس لهوهدهكرێت لهنهرویج لهگروپی هونهریدا كارتكردووهو لهچهند كورته فیلمێكیشدا بهشداریتكردووه، دهكرێت پێمان بڵێیت لهو كاتهوه چویته نهرویج لهچهند گروپ كارتكردووهو لهچ بوارێكدا؟ شێنێ عهزیز: له نهرویج له هیچ گروپێكدا نیم، تهنها سهربهخۆ ئیشم كردووه چهند كورته فیلمێك و شانۆگهریهكم كردووه له نهرویج، كورته فیلمی نهرویجی و كوردی كه هێشتا پێشكهش نهكراون یان پیشان نهدراون. له گروپێكی هندی دانسم ئهكرد، وهكو نمایشی جلوبهرگیش ئیشم كردووه بۆ چهند ماركهیهك، یهكێك له كورته فیلمهكان لهسهر توندوتیژی بهرانبهر ئافرهتان و ئهوانی تر لهسهر ژیانی گهنجایهتی كهخۆشهویسترین هاوڕێت ئهتوانێت ببێت به دوژمنت. ئێن ئارتی: چۆن بوو بیرت لهوهكردهوه بگهڕێیتهوه كوردستان بۆ بهشداریكردن له كێبڕكێی شاجوانی كوردستان؟ شێنێ عهزیز: چهند كهسێك پێیان وتم و هانیاندام كه بهشداری بكهم لهم پێشبڕكێیه منیش خۆم زۆرم حهز كرد و بڕوام به خۆم ههبوو بۆیه هاتمهوه، ههرگیز پهشیمان نیم. ئێن ئارتی: بۆچونی دایك و باوكت چۆن بوو لهسهر بهشداریكردنت لهو كێبڕكێیه، هانیاندایت بهشداری بكهیت؟ شێنێ عهزیز: بهڵێ بێگومان، دایك و باوكم ههموكات هاندهرم بوون لهههموو كارێك كه حهزم كردبێت بیكهم له ژیانمدا، له ههمان كاتدا ئاگاداری ئهوه بوون كه به رێگهی راستدا بڕۆم. ئێن ئارتی: لهسهرهتاوه متمانهت بهخۆت ههبوو كه لهو كێبڕكێیه سهردهكهویت؟ شێنێ عهزیز: ههموو كهسێك باوهڕی بهخۆی ههیه كه سهركهوێت لهههموو كارێكدا، له ههمان كاتدا ترسێك ههر ههیه بهتایبهتی لهم پێشبڕكێیهدا چونكه كچی زۆر جوان و زیرهكمان تیدابوو، یهك لهیهك زیرهكترو جوانتر. ئێن ئارتی: لهناو ركهبهرهكانتدا پێتوابوو كێ ركهبهری سهرهكیته بۆ بردنهوهی نازناوهكه؟ شێنێ عهزیز: من نهك لهو پێشبڕكێیهدا له ژیانیشمدا كهس وهكو ركهبهر دانانێم، تهنها به رێگهی خۆم دهڕۆم و شتی باش له ههموو كهس وهردهگرم و خۆمی پێ باشتر دهكهم. ئێن ئارتی: پێشبینیتدهكرد رۆژێك لهكوردستان مهراسیمێكی لهو شێوهیه سازبكرێت تۆش بهشداری تێدا بكهیت و پلهی یهكهم بهدهستبهێنیت؟ شێنێ عهزیز: نهخێر پێشبینیم نهدهكرد. ئێن ئارتی: ههستت چۆن بوو كه ناوت وهكو براوهی كێبڕكێیهكه ئاشكراكرا و تاجهكه خرایه سهر سهرت؟ شێنێ عهزیز: زۆر خۆشحاڵ بووم و فرمێسكی خۆشحاڵیم لهچاو هاته خوار، یهك فرمێسك مانای ههزار وشه دهگهیهنێت، لهو كاتهدا ههستی خۆم بهو فرمێسكه دهربڕی. ئێن ئارتی: وهك لیژنهی ههڵسهنگاندن پێیان وتن مهرجهكانی ئهوان چی بوو بۆ ههڵبژاردنی شاجوان؟ شێنێ عهزیز: مهرجی شاجوان دیاریكراوه له ههموو وڵاتێكی جیهاندا، بۆیه ئێمه خۆمان ئهمانزانی مهرجه سهرهتاییهكان چی یه، ئێمه نهمانزانی لیژنهكه كێ یه تا ئهوكاتهی لهسهر مهسرهح بینیمان، پێش ئهوه نهمانزانی كێن. ئێن ئارتی: یهكێك له ئهندامانی لیژنهی ههڵسهنگاندن كه پزیشكێكی جوانكاری لوبنانیه دهڵێت چاوی به تۆ و ئهو كچانهی دیكهی بهشداری پێشبڕكێكهیان كردبوو كهوتووه له نهخۆشخانهیهكی تایبهت لهبهیروت، سهردانی ئهو نهخۆشخانهیه بهچ مهبهستێك بوو؟ شێنێ عهزیز: نهمن و نه ئهوانهی بهشداری شاجوانی كوردستانیان كردووه نهخۆشخانهی بهیروتمان نهبینیوه، وابزانم ههڵه تێگهیشتوون، ئهو مهبهستی ئهوه بووه كه زانیاری ههیه له بارهی جوانكاری. ئێن ئارتی: ئایا تائێستا هیچ نهشتهرگهرییهكی جوانكاریت كردووه، ئهگهر نهتكردووه بهنیازنیت لهداهاتوودا نهشتهرگهریی لهو بواره بكهیت؟ شێنێ عهزیز: نهخێر من نهمكردووه و بیریشم لێ نهكردووهتهوه، كهی كردم پێتان دهڵێم. ئێن ئارتی: بیرت لهوه نهكردووهتهوه پڕۆسهی هاوسهرگیریی ئهنجام بدهیت، مهرجی تۆ چییه بۆ ئهو كوڕهی دێته خوازبێنیت؟ شێنێ عهزیز: نهخێر جارێ بیرم لێ نهكردووهتهوه لهبهرئهوهی ئهمهوێت خوێندنهكهم بهدهستبهێنم له پێشدا. من چونكه بیرم له شوكردن نهكردووهتهوه بیرم له مهرجهكانم نهكردووهتهوه بهس چونكه پرسیارتكرد ئهو مهرجهی كه تێیدابێت ئهوهیه كه رۆشنبیر بێت. ئێن ئارتی: دوای بهدهستهێنانی ئهو نازناوه راتگهیاند كه دهگهڕێیتهوه كوردستان و لهههولێر نیشتهجێ دهبیت، بهنیازیت چ كارێك بكهیت؟ شێنێ عهزیز: بهڵێ بهشانازییهوه دهڵێم كه من دهگهڕێمهوه بۆ وڵاته خۆشهویستهكهم، ئێمه بۆ ئهمساڵ پلانمان زۆره، یهكێك له پلانهكانمان ئهوهیه كه كوردستان به وڵاتان بناسێنین وه به شانازییهوه ههولێر بكهین به پایتهختی گهشتوگوزار. من جارێ ههموو مێشك و توانام ئهخهمه سهر كاری وڵاتهكهم ئهو پلانهی كه دامان ناون به دهستی بهێنین، دوای كه خهونی وڵاتهكهم هێنایه دی ئهو كاته بۆ خهونهكانی خۆم دهگهڕێمهوه. ئێن ئارتی: وهڵامت چییه بۆ ئهو كهسانهی رهخنهت لێدهگرن و دهڵێن شێنێ لهنهرویج گهورهبووه دهبوو كچێكی دانیشتووی كوردستان تاجی شاجوانی بخرایهته سهر؟ شێنێ عهزیز: من رێزیان لێ دهگرم و ئهوه بۆچونی خۆیانه، راسته دانیشتووی كوردستان نیم بهس ئهو وڵاته نازداره نه لهمێشكم نه له دڵم دهرچووه وه ههرگیز دهرناچێت، من كوردم بهس تهنها له وڵاتێكی تر گهوره بووم. ئێن ئارتی: فهرهاد پیرباڵ یهكێك له ئهندامانی لیژنهی ههڵسهنگاندنی شاجوان دهڵێت زۆرینهی ئهندامانی لیژنهكه عهرهب بوون بۆیه روخسارێكی عهرهبیانهیان ههڵبژارد، وهڵامی تۆ چییه ئایا پێتوایه روخساری تۆ عهرهبیانهیه؟ شێنێ عهزیز: لیژنه له چوار عهرهب، سێ كورد، یهك پۆلۆنی پێكهاتبوو، هیوادارم ئێوهش بیبینن له بهرنامهكهدا ئهگهر كاك فهرهاد بڵێت من لهعهرهب دهچم ئهوه بۆچونی خۆیهتی و سوپاسی دهكهم، چونكه ئافرهتی عهرهب تا بڵێی جوانن. ئێن ئارتی: چ جۆره وهرزشێك ئهنجام دهدهیت، ئایا بهشداری هیچ پاڵهوانێتی و خولێكت كردووه؟ شێنێ عهزیز: چهند ساڵێك له تۆپی دهست باشدار بووم، جار بهجار پایسكیل سواری و مهلهش ئهكهم، چهند ساڵێك لهمهوپێش كێبڕكێی راكردنم كردووهو پلهی یهكهمم بهدهستهێناوه چهند جارێك. ئێن ئارتی: لیژنهكه پێی رانهگهیاندی كه زیاتر لهبهر چ هۆكارێك تۆیان بۆ ئهو نازناوه ههڵبژارد، بهشێك لهخهڵكی دهڵێن باڵای شێنێ هۆكاری سهرهكی بووه؟ شێنێ عهزیز: لیژنه دوای بهرنامهكه هاتن بۆلام و پیرۆزباییان لێكردم و وتیان نهك لهبهر بهژن و باڵات كه هۆی سهرهكی بوو تۆمان ههڵبژارد، بهڵكو زمان و رۆشنبیری تۆ شێوازی قسهكردن و روخسار، رۆشتن و ئهو باوهڕهی كه بهخۆم ههمبوو لهسهر مهسرهح ئهوان باوهڕیان پێكرد. ئێن ئارتی: دوای ههڵبژاردنت بڵاوكرایهوه كه گوایه قسهت به خهڵكی سلێمانی وتووه، ئهوه تا چهند راسته؟ شێنێ عهزیز: ئهوكاتهی كه ئهو قسانه بهناوی من بڵاوكرایهوه تهنها یهك موقابهلهم كردبوو، ئهگهر ههر سایتێك وای وتبێ ئهوه راست نییه، لای من نهك شارهكانی كوردستان بهیهك چاو سهیر دهكهم، بهڵكو ههموو پارچهكانی كوردستان بهیهك چاو سهیر دهكهم ههمووی لهلای من خۆشهویستن، هیوادارم چۆن قسهی ناخۆش دروستدهكهن بهناوی منهوه، ئهو قسانهی كه خۆم دهیكهم بگاتهوه ئهو كهسا بهڕێزانهی وڵاتهكهم. ئێن ئارتی: تۆ له كۆنگره رۆژنامهوانیهكهدا لهههولێر راتگهیاند كه هیچ پهیجێكت له فهیس بوك نییه، بهنیازنیت پهیجێكی تایبهت به خۆت له فهیس بوك بكهیتهوه تا خهڵك بۆچونهكانی خۆیان بگهیهنن پێت؟ شێنێ عهزیز: راسته من پهیجی فهیس بوكم نییه ئهوانهی كه كراون دیاره له خۆشهویستی كراوه، سوپاسیان دهكهم جارێ بهتهما نیم ، بهس كهی كردم رای دهگهیهنم بهههموتان. ئێن ئارتی: قسهت چییه بۆ ئهو كچانهی لهبهر دابونهریت و رێگری كۆمهڵگا نهیانتوانی بهشداری كێبركێكه بكهن؟ شێنێ عهزیز: ههر هۆكارێك بێت هیوادارم من بتوانم وهكو پردێك ئهوان بهسهریدا بڕۆن، من ئهبم بهو كهسه كه ئهو رێگایانهی كه داخراون بیانكهمهوه، ههموو كچێكی كورد لای من خۆشهویسته، ههر خهونێكیان ههبێت هیوادارم بتوانن بیهێننه دی، هیوادارم من بتوانم ببم به یارمهتی دهریان به ههموو شێوهیهك، له ههمانكاتدا ههموو كهسێك پێویستی به هاندهره، من چۆن شانازی به كهس و كاری خۆم ئهكهم كه هاریكاری من دهكهن، دڵنیام ئهوه كچانهش به ههمان شێوهیه ئهگهر هاندهریان ههبێت لهوه زیاتر شانازیان پێوه ئهكهن. ئێن ئارتی: ئهگهر دابونهریتی كوردهواری رهچاونهكرایه بهشداریت له كێبركێكه دهكرد؟ شێنێ عهزیز: نهخێر من بۆیه بهشداریم كرد لهبهرئهوهی لهسهر كلتورو دابونهریتی كوردهواری كرا. تێبینی: بۆ بینینی وێنهكان بهگهورهیی كلیك لهسهر وێنهكان بكه.

<urn:uuid:b14a15f1-a27c-4f02-832a-5c548b7f9272>

CC-MAIN-2013-20

http://www.nrttv.com/dreje.aspx?jimare=18848

2013-05-19T11:43:46Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368697442043/warc/CC-MAIN-20130516094402-00073-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9791418313980103, "sdh_Arab_score": 0.019294248893857002}

خهندان ـ ههستیار بڕیاره ههفتهی داهاتوو دهست بهدابهشكردنی فۆڕمی دامهزراندن بكرێت، سكرتێری ئهنجومهنی وهزیرانی حكومهتی ههرێمی كوردستانیش رایدهگهیهنێت كهلیژنهیهكیان بۆ دهركردنی رێنماییهكان پێكهێناوه. محهمهد قهرهداغی، سكرتێری ئهنجومهنی وهزیرانی حكومهتی ههرێمی كوردستان به (خهندان)ی راگهیاند: ئهنجومهنی وهزیران لیژنهیهكی بۆ ئامادهكردنی رێنمایی دامهزراندن لهمساڵدا پێكهێناوهو ئهو لیژنهیه بهپێی خاڵبهندی و كۆمهڵێك پێوهر فۆڕمی دامهزراندن ئاماده دهكات و له 10ی مانگدا رایگهیهنن. لهكۆبوونهوهی ئاسایی ئهنجومهنی وهزیراندا، 10ی ئهم مانگه دیاریكرا بۆ دابهشكردنی فۆڕمی دامهزراندنی ئهو 17 ههزار پله وهزیفیهی كه بڕیاره لهم ساڵدا لهههرێمی كوردستان دابمهزرێن. محهمهد قهرهداغی روونیكردهوه كه رێنماییهكان لهقۆناغی كۆتاییدان و لهوادهی دیاریكراودا تهواو دهبێت و فۆڕمهكان بڵاو دهكرێنهوه.

<urn:uuid:bb593373-e1e4-47f5-b4c1-cf065a422b95>

CC-MAIN-2013-20

http://xendan.org/dreja.aspx?Jmara=41628&Jor=1

2013-06-19T19:12:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368709037764/warc/CC-MAIN-20130516125717-00013-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8385591506958008, "sdh_Arab_score": 0.1576462835073471}

شەڕەکانی خاچپەرستی ھەڵمەتی خاچپەرستی یان شەڕی خاچپەرستی، بە شێوەیەکی گشتی بەو ھەڵمەت و شەڕانە ئەوترێت کە ئەوروپیەکان پێی ھەستان لە کۆتاییەکانی سەدەی ١١ تا سێیەکی کۆتایی سەدەی ١٣ (١٠٩٦-١٢٩١)، بەو ناوە ناسراوە لەبەرئەوەی ئەوانەی بەشداربوون تیایدا لە ژێر ناوی ئاینی مەسیحییەت و دروشمی خاچدا کۆبوونەوە لە پێناوی بەرگریکردن لێی و لەسەر سنگ و شانی جلەکانیان ھێمای خاچیان بە قوماشی سور ئەدووری. ئامانجی سەرەکیان دەستگرتن بوو بەسەر خاکەکانی ڕۆژھەڵات کە لەو کاتانەدا ڕۆژھەڵات سەرچاوەی سەروەتەکان بوو. ھۆکاری یەکەم لە ڕووخانی بیزەنتییەکان ئەو وێرانبوونە بوو کە لە ئەنجامی ھەڵمەتەکانی یەکەمی خاچپەرستی کەوتەوە کە لە قوستەنتینیەی پایتەختی ئەو کاتەی بیزەنتیەکانەوە دەرئەچوون. شەڕی خاچپەرستی زنجیرەیەک ململانێی سەربازی ئایینی بوو کە زۆربەی ئەوروپیە مەسیحییەکان لە ژێر ھەڕەشەی ناوخۆو دەرەوەدا چوونە ناویەوە لە دژی موسڵمانان. لە بنەڕەتدا ئامانجی شەری خاچپەرستی داگیرکردنی قودس و زەوییە پیرۆزەکانی موسڵمانان بوو، و سەرەتای دەرچوونی ھەڵمەتەکان لە وەڵامی بانگەوازێکی ئیمپڕاتۆری بیزەنتی بوو بۆ یارمەتی دانی لە دژی فراوانبوونی موسڵمانە سەلجوقیەکان لە ئەنادۆڵ. ھەروەھا زارەوەی شەڕی خاچپەرستی بەکاردێت بۆ وەسفی ھەندێک لەشەڕەکانی چەرخە نوێکان و ئەوانەی دواتر. پێرست ناونان [دەستکاری] خاچپەرستەکان لە دەقە عەربیەکاندا بە فەڕەنجیەکان ناوبراوون، و ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان بە بە شەڕی فەڕەنج، بەڵام لە ڕۆژئاوادا خاچپەرستەکان چەند ناوی جیاواویان ھەیە وەک باوەڕدارەکانی قەدیس بوتڕس (fideles Sancti Petri) یان سەربازەکانی مەسیح (milites Christ)، و ئەو پاڵنەرە ئاینییەی کە لە خاچپەرستەکاندا ھەبوو خۆیان بە حەجاج ناو دەبرد و ناوی (حەجاجە چەکدارەکانیان) بۆ بەکار ھاتووە لەبەر ئەوەی حەجاج خۆیان چەک ھەڵناگرن، و خاچپەرستەکان پەیمانیان دابوو یان سوێندیان خواردبوو، کە بگەنە قودس. لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا ئەم شەڕانە لای ئەوروپیەکان بە ڕۆیشتن و سەردان (peregrinatio) و ڕێگا بۆ زەوییە پیرۆزەکان (iter in terram sanctam) ئاماژەیان بۆکراوە، و زارەوەی ھەڵمەتی خاچپەرستی یان ھێرشی خاچپەرستی دەرکەوت لە لێکۆڵینەوەی مێژووناسی بیلات لویسی نۆزدەیەم، لویس ممبور ١٦٧٥. ڕێڕەوی مێژوویی [دەستکاری] بارودۆخ لە ناوچەکانی ڕۆژھەڵات [دەستکاری] بوونی ئیسلامی لە زەوییە پیرۆزەکان دەستی پێکرد لەگەڵ سەرەتای فەتحی ئیسلامی بۆ فەلەستین لە سەدەی حەڤدەدا و لە سەردەمی عومەری کوڕی خەتاب، وھیچ ھاتنە ناوەوەیەک نەبوو لەمبارەیەوە و دەوڵەتەکانی ڕۆژئاوا گرنگیەکی کەمتریان ھەبوو بۆ لەدەستدانی قودس، لە سەدەکانی دواتردا لە ڕێگەی غەزووەکانی تری موسڵمانان و سەرکەوتنیان فشارێکی زیادی کردە سەر ئیمپڕاتۆری بیزەنتی ئەرسەدۆکسی ڕۆژھەڵاتی. لە ھۆکارەکانی تر کە ڕؤڵی ھەبوو لەم گۆڕانکاریەدا لە ھەڵوێستی ڕۆژئاوا بەرامبەر ڕۆژھەڵات ساڵی ١٠٠٩ ڕوویدا، کاتێک خەلیفەی فاتیمی حاکم بیئەمرلا فەرمانی کرد بە تیکدانی کەنیسەی قیامە لە فەلەستین[١]، ھاوکات لەگەڵ ئەو ئازارانەی بەسەر مەسیحییە ڕۆژھەڵاتیەکانی میسردا ھات[٢]، ھەروەھا عێراق و وڵاتی شام لە سەردەمی خەلیفەی عەبباسی نۆیەم متوەکیل عەلاڵا کە لەگەڵ مەسیحی و یەھودییەکاندا ئازاری ھەموو ئەوانەی ئەدا کە لەگەڵیا نەبوونایە لەسەر مەزھەبی شافعی[٣]، لەگەڵ ئەوەی ئایینی ئیسلام فەرمان ناکات بە تێکدانی کەنیسەکان، لە ساڵی ١٠٣٩ ڕێگە درا بە ئیمپڕاتۆری بیزەتنی تا بنیاتی کەنیسەی قیامە بنێتەوە و ڕێگە بە حەجی مەسیحییەکان درایەوە بۆ زەویە پیرۆزەکان لە پێش و دوای بنیاتنانەوەی کەنیسەکەدا. بارودۆخی دەوڵەتەکانی ئەوروپای ڕۆژئاوا [دەستکاری] بنەڕەتی ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان خۆی حەشاردابوو لەو بەروپێشچوونانەی لە ئەوروپای ڕۆژئاوادا ڕوویدا لە کاتێکی پێشتر لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا، ھاوکات لەگەڵ تێکچوونی بارودۆخی ئیمپراتۆری بیزەنتی لە ئەنجامی ھێرشی تورکە موسڵمانەکاندا. داڕمانی ئیمپڕاتۆری کارۆلانجی لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆیەمدا، لەگەڵ جێگیربوونێکی ڕێژەیی سنورە ئەوروپیەکان دوای سەرکەوتنی فایکنگ و سلافە و مەجەڕ، چینێکی چەکدار دروستبوون کە لە جێگەکانی تردا یەکتریان ئەکوشت و تیرۆری خەڵکی ناوچەکانیان ئەکرد، کەنیسە ھەوڵی دا ئەو توندوتیژییە کەم بکاتەوە بە بزوتنەوەی ئاشتی و ئاگربەست لەگەڵ خوادا کە تا ڕادەیەک سەرکەوتوو بوون، بەڵام چینە جەنگاوەرەکان ھەموو کات ھەوڵی فرسەتێکیان بوو بۆ دەرخستنی تواناکایان، بێجگە لە ئیسپانیا و پورتوگال کە سەربازەکانی ئەوێ لە ڕووی ئیسلامدا ئەوەستان، پاپا ئەسکەندەری دووەم دوعای بۆ مەسیحییەکانی ئیبیریا کرد لە جەنگەکانیان لە دژی موسڵمانان. ھەروەھا ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان سەرەتا بێجگە لە بەرەنگاری ئیسلام لە دژی نەیارەکانی پاپا ئەجەنگان، خاچەرستەکان لە باکووری فەرەنساوە بەرەو باشووری ڕۆیشتن تا ھەڕاتقە ئەلبیجینسیەکان بکوژن، لە سەرەتای سەەی ١١ بەرگری دروست بوو لە دژی کەنیسەی پاپای ڕۆما و دەستگرتنی بەسەر کاروباری ژیاندا، ناکۆکی توند بەردەوام بوو و لە ساڵی ١٢٠٠دا پاپای ڕۆما کۆنترۆڵی ئەلبیجینسیەکانی بینی بەسەر باشووری فەرەنسادا، لەبەرئەوە شەری خاچپەرستیان ڕاگەیان بەسەریاندا لە ساڵی ١٢٠٩ فەرمانڕەواکانی باکووری فەرەنسا ھەڵمەتیان بردە سەر ئەلبیجنسییەکانی باشوور و ناوچەکانیان دابەش کردن. سەرەتای شەڕی خاچپەرستی لەو ماوەیەدا دێت کە ئەوروپا سەرکەوت بە گشتی دوای ئەوەی فایکینگ و سلاف و مەجەڕ بوون بە مەسیحی، لەبەرئەوە چینە جەنگاوەرە ئەوروپیەکان بە بێ دوژمن مانەوە، لەبەر ئەوە ترس و تۆقانیان بڵاو ئەکردەوە لە نیو خەڵکدا دەستیان کرد بە تاڵانکردن و ڕێگە گرتن و کوشتن لە نێو خۆیاندا، و لەسەر کەنیسە پێویست بوو کە ھەوڵی کەمکردنەوەی ئەو توند وتیژیانە بدات تا دەست بگرن بەسەر ئاژاوە گشتیەکەدا، لەو کاتانە بوار ڕەخسا بۆ ئەوروپیەکان تا گرنگی بدەن بە بابەتی زەوییە پیرۆزەکان کە موسڵمانان چەند سەدەیەک بوو فەتحیان کردبوو، و کەنیسە ڕۆلێکی بەرچاوی ھەبوو لەو شەڕانەی لە ئیسپانیا دا ڕوویاندا کاتێک پاپا ئەسکەندەری دووەم ساڵی ١٠٦٣ ئەوانەی پیرۆز ئەکرد کە ئەڕۆیشتن بۆ ئەندەلوس، ئەمەش ڕۆڵێکی دیاری ھەبوو لە دروستبوونی بیرۆکەی شەڕی پیرۆز. پاڵنەرەکان [دەستکاری] پاڵنەری بنەڕەتی [دەستکاری] لە دوای سەرکەوتنی سەلجوقیەکان بەسەر بیزەنتییەکاندا، بیزەنتییەکان داوای یارمەتیان لە مەسیحیەکانی فەرەنسا کرد لەسەر ئەو بنەمایەی ھاوئایینن، و پاڵنەرە ئابوری و کۆمەڵایەتیەکان ھۆکاری سەرکی بوون لە بەرگری کردن لە ڕۆمە بیزەنتیەکان. پاڵنەری ئاینی [دەستکاری] بانگەوازی پاپاکان بوو بۆ شەڕی خاچپەرستی کە پاپا ئۆربانی دووەم دەستی پێکرد لە تشرینی دووەمی ١٠٩٥ دوای ئەوەی پیاوە ئایینیەکانی کۆکردەوە لە شاری کلیر مۆنت فرانی فەرەنسی، و زۆربەی ئەو ھەڵمەتانە پاکانەی بۆ ئەکرا بە جێبەجێکردنی (ویستی پەروەردگار) لە ڕێگەی حەجکردن بۆ زەوییە پیرۆزەکان بۆ پاکبوونەوە لە گوناە، و ئەو بانگەوازانە باسی لە ئازاردانی حوکمی ئیسلامی ئەکرد بۆ مەسیحییەکانی زەوییە پیرۆزەکان و دوای ئازادکردنیانی ئەکرد، بە تایبەت دوای تێکدانی کەنیسەی قیامە لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ١٠٠٩بە فەرمانی خەلیفەی فاتیمی حاکم یبئەمرلا، و ئەم پاڵنەرە ئاینییانە گەڕانە دواوە بە تێپەڕبوونی کات تا گەیشتنە ئاستی تێکدانی شاری قوستەنتینیەی مەسیحی ڕۆژھەڵاتی لە ھەڵمەتی خاچپەرستی یەکەم و چوارەمدا لەسەر دەستی خاچپەرستەکان خۆیان. پاڵنەری کۆمەڵایەتی [دەستکاری] بە پێی یاسای پەیڕەوکراوی میرات لە ئەوروپادا، کوڕە گەورەکە ھەموو موڵکە جێگیرەکانی باوکی و بەندەکانی وەرئەگرێت، و موڵکە ناجێگیرەکان دابەش دەکرێن لە نێو مناڵەکانی تریدا، بە ھۆی ئەمەوە چینێک دروست بوو لە زەنگین و پێشەواکان کە ھیچ موڵکێکیان نەبوو، و نازناوی (بێ زەوی) و (تیاچوو)یان لێنرا لەبەر ئەوەی موڵکی زەوی و زاریان نەبوو، زۆربەی ئەمانە لە ھەڵمەتە خاچپەرستیەکاندا فرسەتی بەدەستھێنانی زەوییان ئەبینی لە ڕۆژھەڵاتدا، و ھەندێکی تر فرسەتی فراوانکردنی موڵکەکانیان ئەبینی بە خستنەسەری موڵکی تازە، ھەروەھا ھەژارەکان بە فرسەتێکی نوێیان ئەزانی بۆ ژیانێکی باشتر و ھۆکارێک بۆ دەرچوونیان لەو ژیانی بەندایەتییە کە تیایدا ئەژیان لە سایەی ڕژێمی دەربەگایەتی ئەوکاتە لە ئەوروپادا، ھەروەھا ویستی شارە کەنارییە ئەوروپیەکان بۆ بەدەستھێنانی دەسکەوتی بازرگانی نوێ لە گواستنەوەی جەنگاوەرەکاندا و ھەروەھا ویستی ھەندێک ئەسپسوارەکانی ئەوروپا لە ڕزگاربوونیان لە ڕژێمی دەربەگایەتی گەندەڵ لە ڕێگەی ژیان لە ڕۆژھەڵاتدا. پەیوەندی لەگەڵ ئیسلام [دەستکاری] پەیوەندیەەکانی دەرەوەی ئەوروپا لەگەڵ ھەڵکشانی ئیسلامیدا دڵنیایی نە دەبەخشی، موسڵمانان کە لەگەڵ بیزەنتییەکان ئەجەنگان لە سەدەی حەوتی زاینییەوە گەیشتنە شاخی بیرینی لە باکووری ئیسپانیا و باشووری فەرەنسا دوای ئەوەی دەستیان گرت بەسەر باکووری ئەفریقادا، ئەو وڵاتە ئەوروپیانەی کە ھاوسنووربوون لەگەڵ دەوڵەتی ئەندەلوسی ئیسلامی لە نیمچەدوورگەی ئیبیریا و دوورگەی سەقڵیە ھەستیان بە ھەڕەشەی کۆنتڕۆڵی ئیسلامی ئەکرد لە سەریان، ئەمەش پاڵینا بە ئەوروپیەکانەوە وەک بەرگریکردنێک لە ناوچەکانیان. تەنگەژەی نێوان ڕۆما و قوستەنتینیە [دەستکاری] پاپای ڕۆما پاڵپشتێکی گەورەی جەماوەری خۆی بینی لە دەستگرتن بەسەر زەوییە پیرۆزەکاندا، ھەروەھا بۆ دەستگرتن بەسەر کەنیسەی ڕۆژھەڵاتی لە قوستەنتینیە کە ڕێگەیەک بوو بۆ یەکخستنەوەی کەنیسەکان لەژێر دەستیدا، و ھۆکارە ئابووری و ڕکەبەرییەکان ڕۆڵێکی بەرچاویان گێڕا لە ھەڵمەتی خاچپەرستی چوارەمدا کە بووە بە ھۆی کەمبوونەوەی بەردەوامیی بەرگری خاچپەرستەکان لە ئیمپڕاتۆری بیزەنتی تا دواتر ڕوخێنرا لەسەر دەستی سوڵتان محەمەد فاتیح. ھەڵمەتە سەرەکیەکان [دەستکاری] جیاکردنەوەی ڕووداوەکانی ماوەی شەڕەکانی خاچپەرستی قورسە، بەڵام مێژوونوسان دابەشیانکردووە بۆ ئەم ھەڵمەتانەی خوارەوە؛ ھەڵمەتی ھەژارەکان یان ھەڵمەتی جەماوەر [دەستکاری] ھەڵمەتێک بوو کە ھەژار و بەندەکان و جەماوەرێکی کەمی سوارەکان پێی ھەستان، بە بەڵێنی ڕزگاربوون و بەدەستھێنانی دەستکەوت ھۆکارێکی ڕازیکەربوو بۆ جێھێشتنی ژیانە ناخۆشەکەیان و ئازادکردنی قودس، و ئەم ھەڵمەتە بوتڕس ناسک سەرکردایەتی کرد تا گەیشتە قوستەنتینیەی پایتەختی ئیمپڕاتۆری بیزەنتی، کۆمەڵی خەڵکەکە ئەڕۆیشتن بێ وەستان و بێ ئەوەی چاوەڕوانی فەرمانی سەرکردایەتی بکەن، لە پاش خۆیان وێرانبوون و تاڵاکردنیان بە جێ ھێشت لە مەجەر (ھەنگاریا) و سربیا و یۆنان و ئاسیای بچوکدا، ھەتا ھێزەکانی سەلجوقیە موسڵمانەکان دەستیان بەسەرا گرتن لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ١٠٩٦ز، و ژمارەی خاچپەرستەکان ٢٥ ھەزار پیاو بوو. ھەڵمەتی یەکەم [دەستکاری] لە ئابی ١٠٩٦ لە لۆرینەوە تابوورەکان جوڵان بە سەرکردایەتی جودفری دی بوبونی چوارەم، و شوێنکەوتووەکانی چوونە پاڵی لە ژێر کاریگەری بانگەوازەکەی ھەڵمەتی ھەژارەکانی لێ دەرچوو، و ئەم دەستانە ڕۆیشتن لە ڕێگەی راین-دانووب کە پێشتر دەستەی جوتیارە ھەژارەکان لێوەی ڕۆیشتبوون، ھەتا گەیشتنە قوستەنتینیە لە کۆتایی ساڵی ١٠٩٦ز. و ئەو ناکۆکیانەی لە نیو فەرمانڕەوا موسڵمانە ناوخۆییەکاندا ھەبوو ڕۆڵێکی دیاری ھەبوو لەو شکستەی توشیان بوو، وەک ناکۆکیەکانی نێو فاتیمییەکان لە قاھیرە و سەلجوقییە تورکیەکانی ئەنادۆڵ لەو کاتەدا، و ھەوڵەکانی دەرکردنی خاچپەرستەکان شکستی خوارد وەک ھەوڵی وەزیر ئەفزەڵی فاتیمی کە گەیشتە عەسقەلان بەڵام دواتر گەڕایەوە لە بەردەم دەستەی پیاوە ڕێگرەکانی خاچپەرستەکان کە دەسەڵاتیان گرت بەسەر ھەندێک ناوچەی شام و فەلەستیندا دواتر. ھەڵمەتی دووەم [دەستکاری] ھەڵمەتی دووەم ساڵی ١١٤٧ دەستی پێکرد و ساڵی ١١٩٢ کۆتایی پێھات و ماوەیەکی ھێمنی بە دوادا ھات، بێرنارد دی کلیرفۆ بانگەوازی بۆ کرد، و لویسی حەوتەمی پاشای فەرەنسا و کونرادی سێیەمی ئیمپڕاتۆری ئاڵمانیا سەرکردایەتیان کرد، و ئەمە یەکەم ھەڵمەت بوو کە پاشاکان بەشداریان تێدا کرد، ھێزە ئەڵمانیەکان گورزێکی بەھێزیان لێدرا لەلایەن سوڵتانی قۆنیەی سەلجوقی، بە ھەمان شێوە فەڕەنسیەکان تێکشکێنران، سەلجوقییەکان خاچپەرستەکانیان ھیلاک کرد بە ھێرشە یەک لە دوی یەکەکانیان، و لە ٢٤ی تەمموزی ١١٤٧دا لویسی حەوتەم و کونرادی سێیەم لەگەڵ گەورەکانی قودس کۆبوونەوە، و ڕۆیشتن بۆ گەمارۆدانی دیمەشق لەبەرئەوەی گرتنی مژدەدەربوو بە دەستکەوتێکی زۆر. گەمارۆکە پێنج ڕۆژ بەردەوام بوو لە ٢٣-٢٧ تەمموز بەڵام شکستی ھێنا، و لە ساڵی ١٠٩٧ ھێزە خاچپەرستەکان لە قوستەنتینیە کۆبوونەوەدوای خۆ ئامادەکردن لە بۆسفۆرەوە ڕۆیشتن بۆ شام و لە داستانێکدا بە سەلجوقیەکان گەیشتن کە سەلجوق شکان و خاچپەرستەکان دەستیانگرت بەسەر ئەنتاکیەدا لە باکووری شام، و یەکەم میرنشینی خۆیان تیا دامەزراند پاشان دەستیانگرت بەسەر ڕەھادا لە ھەرێمی دوورگەی باکووری و دووەم میرنشینی خۆیان دامەزراند و ڕۆیشتن بەرەو قودس و سوپای فاتیمییەکان نەیتوانی گەمارۆکەیان بشکێنێت کە مانگێکی تەواو بەردەوام بوو، و ڕۆیشتنە ناویەوە لە ١٥ی تەمموزی ١٠٩٩دا. و کوشتارگەیەکیان تیا بەرپاکرد و دەستیانگرت بەسەر ژن و مناڵ و پیاودا، یەک ھەفتە قودسیان وێران ئەکرد و خەڵکیان ئەکوشت ھەتا لە مەیدانی ئەقسادا حەفتا ھەزار موسڵمانیان کوشت، و ئەوترێت کە ڕێمۆندی سەرکردەی خاچپەرستی مەعەرە نوعمانی گرتووە و سەد ھەزاری تیا کوشتووە و ئاگری تیا کردۆتەوە، پاشان دەوڵەتە گەورەکەیان دامەزراند کە ناسراوە بە شانشینی قودس. و لەم ھەڵەمەتەدا، ھەندێک لە شارە گرنگەکانی شام وەک دیمەشق و حەلەب بە دەستی موسڵمانان مانەوە، دەستگیرا بەسەر قودسدا و خاچپەرستەکان وایان ھەست ئەکرد کە ئەرکە ئاینییەکان بە جێ ھێناوە بە گێرانەوەی بەیتولموقەدیس، و خاچپەرستەکان ئەم ھەڕێمەیان کرد بە چوار میرنشینەوە؛ میرنشینی ڕەھا ٤٩٢ک/١٠٩٨ز، و بەرزاییەکانی ڕووباری دیجلە و فوراتی ئەگرتەوە و سنوری باشووری ڕۆژئاوای نزیکبوو لە حەلەبەوە و پایتەختەکەی ڕەھا بوو و لە ھەندێک نەخشەدا بە ناوی ئیدریسا ھاتووە، بەڵام دووەمیان میرنشینی ئەنتاکیە بووو ئەکەوتە ھەرێمی باکوورەوە لە باشوری ڕۆژئاوای میرنشینی ڕەھا، پاشان میرنشینی تەڕابلس ئەھات کە ئەکەوێتە ھێڵێکی تەسکەوە لە سەر کەنار و بچوکترینیان بوو، بەڵام چوارەمیان شانشینی قودس بوو، و سنورەکانی ڕۆژھەڵاتی ئەگەیشتە بەیروتی ئێستا، پاشان بە دوای ڕووباری ئوردندا ئەڕۆیشت کە ھەندێک فراوان ئەبوو، و بەرەو باشوور ئەڕۆیشت تا کەنداوی عەقەبە، و پایتەختەکەی قودس بوو، بۆ ھەریەکێک لەم میرنشینانە میرێک یان فەرمانڕەوایەک ھەبوو، دەستیان گرت بەسەر قودسدا و سەرکەوتنەکەیان تەواوکرد و ھەموو ئەوروپا لە دڵخۆشیدا بوون، بەڵام ناکۆکیەکان گەڕایەوە نێوانیان بە توندتر. شەڕی حەتین [دەستکاری] لە ٤ی تەمموزی ١١٨٧ شەڕی حەتینی مێژوویی کەوتەوە، کە تیایدا سوڵتان سەلاحەددینی ئەیووبی سوڵتانی شام و میسر قودسی ئازادکرد لە ٢ی تشرینی یەکەمی ١١٨٧ و گەڕاندیەوە بۆ موسڵمانان و سەرکەوتنێکی گەورەی لەم شەڕەدا بەسەر خاچپەرستەکاندا ھێنا و لە قودس کردنیە دەرەوە، ئەمەش بوو بە ھۆی ئەوەی پاپا گریکۆری ھەشتەم بانگەوازی ھەڵمتێکی خاچپەرستی نوێ بکات. ھەڵمەتی سێیەم [دەستکاری] پاپا گریگۆریوسی ھەشتەم بانگەوازی بۆ کرد دوای ئەوەی سەلاحەددینی ئەیووبی قودسی ئازادکرد و گەڕانیەوە بۆ موسڵمانان لە ساڵی ١١٨٧ز، پاشای فەرەنسا فیلیپ ئۆگەست و پاشای ئینگلتەرا ڕیچارد شێردڵ و پاشای ئاڵمانیا فریدریک بارباروسا سەرکردایەتی ئەم ھەڵمەتەیان ئەکرد، بەڵام بەرباروسا خنکا لە ساڵی ١١٩٠ لە ڕووباری لامس و ڕیزەکانی ھێزەکەی پەڕتەوازە بوون، و ئینگلیز و فەرەنسیەکان ئامادەنەبوون بۆ ھەڵمەتەکە تا ساڵی ١١٩٠، و لە ڕێگەی ھەوڵی ڕیچاردی یەکەم بۆ فراوانکردنی دەسەڵأتی خۆی لەسەقڵیە پەیوەندیەکانیان تێکچوو لەگەڵ پاشای فەرەنسا و ھاوپەیمانیەکەی نێوانیان لاواز بوو. خاچپەرستەکان گەمارۆی عەککایان دا کە خۆی بەدەستەوەدا لە ١٢ی حوزەیرانی ١١٩١، فیلیپ گەڕایەوە فەرەنسا و کوشتارگەیەکیان بەرپاکرد لە عەککا بە فەرمان و لە ژێر سەرکردیەتی ڕیچاردا، پاشان ھەوڵەکانی تەواوکرد بۆ داگیرکردنی شارەکانی تر بەڵام ھەموو ھەوڵەکانی شکستی ھێنا و لە ساڵی ١١٩٢ ڕێکەوتنی بەست لەگەڵ سوڵتان سەڵاحەددین و خاچپەرستەکان پارێزگاریان کرد بە ھێڵێکی کەناری لە سوڕەوە تا یافا، و سەڵاحەددین ڕێگەی دا بە حەجاج و بازرگانەکان بۆ سەردانی شاری قودس و شوێنە پیرۆزەکان. ھەڵمەتی چوارەم [دەستکاری] پاپا ئینۆقنیتۆسی سێیەم بانگەوازی بۆ کرد لە ساڵی ١٢٠٢، و پلانی سەرەتایی خاچپەرستەکان ئەوەبوو کە ھێزەکانیان بنێرن بۆ میسر، بۆ گورزوەشاندن لە ھێزی ئیسلامی گەورە لە ناوچەکەدا، پاشان لەوێوە ھێرش بەرنە سەر قودس، بەڵام بوندقییەکان کە ئەرکی ئاڕاستەکردن و دابین کردنی ھۆکارەکانی گواستنەوە و خۆراکی ھەڵمەتەەیان لە ئەستۆگرتبوو لە بەرامبەر ٨٥ ھەزار مارکی ئاڵتونی، کاریان کردە گۆڕینی ڕێڕەوی ھەڵمەتەکە و ناردیان بەرەو قوستەنتینیە، لەبەرئەوەی خاچپەرستەکان ئەو بڕە پارەیان دابین نەکردبوو کە لەسەری ڕێکەوتبوون، و ھەڵمەتەکە بوو بە ھۆی تێکدان و وێرانکردنی شاری قوستەنتینیەی پایتەختی ئیمپڕاتۆری بیزەنتی و ناوەندی ڕۆشنبیری ئیغریقی دێرین، و ئەم ھەڵمەتە بوو بە ھۆی ھەڵوەشاندنەوەی ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان کە لەوەدوا پێویستیان بە ھۆکار و پاکانەیەکی بەھێز بوو لە کاتێکدا پێشتر ئیشەکە بە دەست کەنیسە بوو. ھەڵمەتە مناڵانەکان [دەستکاری] لە ساڵی ١٢١٢ ڕوویدا و وەک ھەڵمەتی ھەژار و بەندەکانی سەرەتا وابوو لە ساڵی ١٠٩٦، مێژوونوسان جیاوازن لەسەری لەبەر کەمی ئەو نوسراوانەی لەسەری ھەیە. ھەندێک لە مێژوونوسان ئەم دوو ھەڵمەتە وەک کۆبوونەوەیەکی ھەژار و بەندەکان ئەبیننی کە شکستیان خوارد، و ناونایان بە مناڵانە لەبەرئەوە نیە مناڵبوون بەڵکو وەک دەربڕینێکی وێنەیی بۆ کۆبوونەوەکەیان، بەڵام ھەندێک لە مێژوونوسان ئاماژە بەوە ئەکەن کە کۆمەڵێک مناڵ بەشدارییان تێدا کردووە. چەندینیان لێ مرد بە ھۆی برسیەتی و بارودۆخی سەختەوە، و پەڕتەوازە بوون و کەوتنە دەستی جەردە دەریاییەکانەوە وەک بەندە فرۆشرانەوە، و بەشداربووەکان لەم دوو ھەڵمەتەدا نەیانتوانی بگەنە زەوییە پیرۆزەکان. ھەڵمەتی پێنجەم [دەستکاری] پاپا ئینۆشنتیۆسی سێیەم ھەوڵی دەستێکردنی ھەڵمەتێکی خاچپەرستی نوێی دایەوە لە ساڵی ١٢١٣، دەستی پێکرد بە ئامۆژگاری ئایینی ھەتا بەستنی کۆمەڵەی لاتینی چوارەم ساڵی ١٢١٥ و زنجیرەیەک کاروباری لە خۆ ئەگرت کە پەیوەست بوون بە ڕێکخستنی ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان. ھێزەکانی مەجەر و باشووری ئأڵمانیا بە سەرکردایەتی ئنداردشی دووەم جوڵان لەگەڵ ھێزە نەمساوییەکاندا و گەیشتنە عەککا لێرەدا وەستان تا ھێزە ئەڵمانی و ھۆڵەندییەکان پێیان گەیشتن، و ڕوویانکردە شاری دومیات لە باکووری ڕۆژھەڵاتی دەلتای میسر لەسەر نیل، و دەستیان بە سەرداگرت لە ساڵی ١٢١٩، و لە ژێر سووربوونی پاپا ئۆنوریۆسی سێیەم و بیلاجیوسی نوێنەردا ھێرشەکەیان تەواو کرد بەرەو مەنسوڕە و لەو کاتەدا زریانی نییل دەستی پێکرد و میسریەکان بەربەستەکەیانکردەوە لەسەر ڕووبارەکە، و موسڵمانان ڕێگەی گەڕانەوەیان لە خاچپەرستەکان گرت و گەمارۆیان دان و سەدانیان لێ نوقم بوو بە ئاوی زریانەکە و ڕێکەوتن ڕوویدا لە ٣٠ی ئابی ١٢٢١ بۆ ماوەی ٨ ساڵ، و پێویست بوو لەسەر خاچپەرستەکان کە دومیات بە جێ بھێڵن، و جێبەجێیان کرد لە سەرەتای ئەیلولی ھەمان ساڵدا وبەمەش ھەڵمەتی خاچپەرستی پێنجەم شکستێکی خێرای ھێنا. ھەڵمەتی شەشەم [دەستکاری] ئیمپڕاتۆر فریدریکی دووەم ھوھننشتاوفنی ئەڵمانی سەرکردایەتی کرد کە ئەیویست مەبەستەکانی جێبەجێ بکات لە ھاوینی ١٢٢٨، وئەم ھەڵمەتە پیرۆزکردنی پاپای بەدەست نەھێنا، لەبەرئەوە ئیمپڕاتۆر دواکەوت لە جێبەجێکردنی پەیمانەکەی بە ھەڵگرتنی خاچ، فریدریک وتوێژی کرد لەگەڵ سوڵتان کامل کە لە شوباتی ١٢٢٩ ڕیکەوتنیان بەست بۆ ماوەی ١٠ ساڵ سوڵتان دابەزی لە قودس بێجگە لە ناوچە پیرۆزەکەی و بەیت لەحم و ناسرە و بەشێک لە بازنەی سەیدا و تۆرۆن، و ئەمە یەکەم ھەڵمەت بوو کە دەرنەچوو بە پیرۆزکردنی پاپا. ھەلمەتی حەوتەم [دەستکاری] ئەو تێکشکاندنەی بەسەر دەستەی خاچپەرستەکاندا ھات ساڵی ١٢٤٤ و لەدەستدانی تەواوەتیان بۆ قودس بوو بە ھۆی ڕێکخستنی ھەڵمەتی خاچپەرستی حەوتەم، لویسی نۆیەم پاشای فەڕەنسا سەرکردایەتی کرد و ڕۆیشت بەرەو میسر و ھەڵمەتەکە بەردەوام بوو لە ساڵی ١٢٤٨ تا ١٢٥٤، و دەستیان گرت بەسەر دومیات پاشان مەنسورە، بەڵام موسڵمانان بە سەرکردایەتی پاشای گەورە تۆران شا، سەرکەوتن لە تێکشکاندنی ھێزەکانیان و پاشماوەکانیان گەمارۆدان لە مەنسورە تا خۆیان دا بەدستەوە، و لویس بە دیل گیرا تا فیدیەکەی تەواوکرا ساڵی ١٢٥٠ گەڕایەوە بۆ عەککا و چوار ساڵ تیای مایەوە پێش ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ فەرەنسا بە دەستی بەتاڵ. ھەڵمەتی ھەشتەم [دەستکاری] لویسی نۆیەم دەریکرد لە ساڵی ١٢٧٠ دوای سێ ساڵ دواکەوتن، و ژمارەیەکی کەم لە بارۆن و سوارە فەرەنسیەکان پێی ھەستان و مێژوونوسی ژیاننامەی لویسی نۆیەم کە بۆ ھەڵمەتی پێشتر لەگەڵیا بوو ئەمجارە نەچوو، و پاشا ناچاربوو حەماسی پێشەواکان بە پارە بکرێت بۆ ئەم ھەڵمەتە، و ھەرسێ کوڕەکەی و ھەندێک لە شوێنکەوتووانی پاشا لەگەڵیدا پەیمانی خاچپەرستیان دا و ڕێکەوتن لەسەر ئەوەی ھەڵمەتەکە لە توونسەوە دەست پێبکات. وتوێژ دەستی پێکرد لەگەڵ میری توونس و کاتێک خاچپەرستەکان دابەزین لە توونس وتوێژەکە گەیشتە ڕێگەیەکی داخراو، دوای ئەوەی شارلی یەکەم برا بچوکی لویس و پاشای شانشینی نابۆلی پێیان گەیشتن دەستیان گرت بەسەر قەڵای قەرتاجی دیریندا، بەڵام درم بڵاوبوویەوە لەنێو ڕێزی سوارەکاندا و بەھۆی ئەمەوە پاشا مرد لەگەڵ ھەموو ئەندامانی خێزاەکەی بێجگە لە فیلیپی کوڕە گەورەی کە چاکبوویەوە، لە ڕۆژی مردنی پاشادا ٢٥ی ئابی ١٢٧٠ شارلی برای گەیشت و ھێزەکانی بە ھاوکاری ھێزەکانی لویس چەند شەڕێکی سەرکەوتوویان ئەنجامدا لە دژی میری توونس، و لە یەکی تشرینی دووەمی ١٢٧٠ ڕێکەوتنیان بەست و ١٧ ڕۆژ دوای ڕێکەوتنەکە خاچپەرستەکان تونسیان بەجێ ھێشت و ڕۆیشتن. ھەڵمەتی نۆیەم [دەستکاری] چەند ھەڵمەتێکی خاچپەرستی تر ڕوویاندا بێجگە لە سەرەکیەکان لەوانە؛ - ھەڵمەت بۆ سەر ھەراقتە ئەلبیجییەکان لە باشووری فەرەنسا ١٢٠٩ و ١٢٢٩. - ھەڵمەتی خاچپەرستی بۆ سەر ئەسکەندەریە لە نیوان ساڵانی ١٣٦٥ و ١٣٦٩ بە سەرکردایەتی بوتڕسی یەکەم پاشای قوبرس. - ھەڵمەتی نیقیا، ساڵی ١٣٩٦. - لە سەدەی چواردەدا زیاتر لە ٥٠ ھەڵمەت دژی بڕوسییە ھادینیشییەکان و شاری لیتارۆ کرا کە فەرمانڕەواکانی ئەڵمانیا ڕێکیان خستن. - لە سەدەی پانزەدا ٤ ھەڵمەتی خاچپەرستی دژ بە ھوسییە چیکییەکان ڕێکخرا. - لە ١٤٤٣ تا ١٤٤٤ دوایین ھەڵمەتی خاچپەرستی دژی ئیمپڕاتۆری عوسمانی ڕێکخرا. کاریگەری ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان [دەستکاری] ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان کاریگەرییەکی گەورەیان ھەبوو لەسەر ئەوروپا لە سەردەمەکانی ناوەڕاستدا، لە کاتێکا زۆربەی قاڕەکە یەک بوون لەژێر ئاڵای پاپادا، بەڵام بە ھاتنی سەدەی چواردەی زایینی، بنەما دێرینەکەی مەسیحییەت نەما و بیرۆقراتی ناوەندی پێش کەوت کە لە پاشدا ئەم دەوڵەتە نەتەوەییانەی ئێستایان لێ پێک ھات وەک فەرەنسا و ئینگلتەرا و ئاڵمانیا و ئەوانی تر. ئەوروپیکان کاریگەربوون بە شارستانی عەربی و ئیسلامی لە ماوەی شەڕەکانی خاچپەرستی، بەڵام ژمارەیەک لە مێژوونوسان وا دەیبنن کە کاریگەری گەورە و گواستنەوەی زانیارییە پزیشکی و بیناسازی و زانستەکانی تر لە ناوچەکانی ئاڵوگۆڕی ڕۆشنبیری و بازرگانی ڕوویدا کە لە حاڵەتی ئاشتیدا بوون لەگەڵ میرنشینە ئیسلامیەکان وەک دەوڵەتی نورمانی لە باشووری ئیتالیا و ناوچەکانی تری وەک ئەندەلوس و شارە بازرگانیەکانی وەک بوندقیە و جنوە و ئەسکەندەریە، قەڵا ئەوروپیەکان پێشکەوتن بۆ بینای بەردین بەرز وەک قەڵاکانی ڕۆژھەڵات لە جێگەی قەڵا دارینە سادەکانی خۆیان، ھەروەھا ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان ڕۆڵیان گێڕا لە دامەزراندنی شارەکانی ئیتالیا ھەر لە سەرەتاوە سوودمەند بوون لە پەیوەندییە بازرگانی و ئاڵوگۆڕە ڕۆشنبیرییەکەی لە نێوان مەمالیکە خاچپەرستەکان و شارە ئیسلامیەکاندا ھەبوون. ھەروەھا ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان ئاسەوارێکی خوێناوی ھەبوو، لەگەڵ ڕشتنی خوێن لە شەڕکاندا لە ڕۆژھەڵات، کەمایەتییە بێباوەڕەکان ئەیان ناڵاند بە دەستییەوە، ھەڕاقتە ئەلبیجییەکان لە باشووری فەرەنسا و یەھوودییەکان لە ئاڵمانیا و ھەنگاریا ڕووبەڕووی کوشتارگە بوونەوە لەژێر ناوی (بێ باوەڕ) و (بکوژانی مەسیح)، ئەمەش بوو بە ھۆی جیابوونەوەی ڕەگەزی لە نێو نەتەوەکانی ئەوروپادا و یەھودییان جیاکردەوە لە ئەوروپادا لە دەرئەنجامەکانی. ئەمەش بوو بە ھۆی سەرھەڵدانی بیرۆکە نازی و فاشیەکان لە سەرەتاکانی دروستبوونی دەوڵەتە نەتەوەییەکان لە ئەوروپادا. شەڕی خاچپەرستی لە بیرەوەری مرۆڤایەتیدا [دەستکاری] موسڵمانان ھەڵمەتە خاچپەرستیەکان وا دەبینن کە شەڕی بەڕبەڕی بوون و خاچپەرستە مەسیحییەکان ناشرینترین کوشتارگەی خوێناوییەکان بە ناوی مەسحییەتەوە بەرپاکرد و ژن و مناڵ و پیریان کوشت و دەستیان کردبە خراپەکاری و وێران کردن، و خوا لەسەر دەستی بەندە موسڵمانەکانی تێکی شکاندن، ھەروەھا موسڵمانان کەساییەتی سەلاحەددینی ئەیووبی و زاھیر پێبەرس وەک پاڵەوانی ئازادکەر ئەبینن، لە ھەمان کاتدا ئەوروپیەکان کەسایەتیە بەشداربووەکانی شەڕی خاچپەرستی بە پیرۆز دادەنێن، لویس نۆیەم بە پیرۆز و نموونەی باوەڕداری تەواو دادەنرێت لە فەرەنسا، و ڕیچارد شێردڵ بە پاشای نموونەی خاچپەرستی دادەنرێت لە ئینگلتەرا و فریدریک بەرباروساش بە ھەمان شێوەیە لە ڕۆشنبیری ئاڵمانیدا. ھەروەھا لە ژمارەیەک لە سەرچاوە ڕۆژئاواییەکاندا تێڕوانینێکی ئیجابی ھەیە بۆ ئەو ھەڵمەتانە، بەو بڕاویەی بۆ بڵاوکردنەوەی چاکە بوو و ھەندێک جار بە گشتی زاراوەکە لە چوارچێوەی ئایینیدا بەکاردێت، و ئەم زاراوەیە بەکارھات لەلایەن سەرۆکی ئەمریکییەوە جۆرج بۆش بۆ وەسفکردن ئەو شەڕەی بە شەڕ لەسەر تیرۆر ناوبراوە لە ١٦ی ئەیلولی ٢٠٠١ لە دەربڕینێکدا کە جێگەی گفتوگۆ و لێدوان بوو "This crusade، this war on terrorism is going to take a while." " واتە؛ ئەم ھەڵمەتی خاچپەرستیە، ئەم شەڕ لەسەر ئیرھابە کاتی ئەوێت[٤]. بابەتە پەیوەندیدارەکان [دەستکاری] سەرچاوەکان [دەستکاری] - Biddle, Martin; Seligman, Jon; Tamar, Winter; Avni, Gideon (2000). The Church of the Holy Sepulchre, distributed by St. Martin's Press. ISBN 0-8478-2282-6. - اضطهاد الحاكم للأقباط، تاريخ الأقباط، 30 تشرين أول 2010. - The Jews of Arab lands: a history and source book By، Norman A. Stillman - لێدوانەکانی بۆش لە ویکی کۆگای ووتەکان - خاچپەرستەکان لە ڕۆژھەڵات - میخائیل زابورۆف - ناوەندی پێشکەوتن / موسکو ١٩٨٦ - شەڕەکانی خاچ پەرستەی وەک ئەوەی عەرەب بینیویانە، ئەمین مەعلوف - وتاڕیک بە وێنەوە لە گۆڤاری عەرەبی لەسەر شەڕەکانی خاچپەرستی - کتێبی ماھیة الحروب الصلیبیة - دانانی: قاسم عبدە قاسم - بە شایەتی مێژوونوس و نوسەرەکانیان مێژووی کەنیسە لێوانلێوە لە شەڕانگێزی و خوێنڕشتن، گۆڤاری موجتەمەع، ٣٠ی ئەیلولی ٢٠٠٦

<urn:uuid:a8e7f16a-987c-4bd9-8b3e-d2daea0b0fbe>

CC-MAIN-2013-20

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%DA%86%D9%BE%DB%95%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C

2013-05-24T19:16:19Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368704986352/warc/CC-MAIN-20130516114946-00067-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9952104091644287}

چالاکی بهشداری جهلال نهقشبهندی له فێستیڤاڵی نهتهوهیی موزیک لهشاری ستۆکهۆڵم له وڵاتی سوید. موسیقاژهنانی بهشدار بریتین له چیا مهدهنی به ئۆرگ، بێهزاد به تار و پێدرام شههلایی به ڤیولۆن. بهشداری جهلالی نهقشبهندی له چهند بهرنامه له كاناڵهكانی تهلهڤیزیۆنی مێدیاتیڤی، میدتیڤی و ههروهها ڕۆژتیڤی. موسیقاژهنانی بهشدار بریتین له مهجیدی درهخشانی به تار و سێتار، و ههروهها حوسێنی زههاوی به دهف. یهكهم بهرههمی هونهرمهند جهلالی نهقشبهندی، ئالبۆمی لهنجه و لار، پێك هاتوو له ههشت گورانی، بوو كه له ساڵی 1998 له وڵاتی سوید ئاماده و پێشكهش كرا. گۆرانیهكان بۆ كڕینی ئهم سیدییه دهتوانن لهگهڵ سترانموزیك یان كتێبخانهی گهرمیان پێوهندی بگرن.

<urn:uuid:ddc84bdb-749c-44af-8ee7-051933517753>

CC-MAIN-2013-20

http://jalalmelody.com/

2013-05-26T04:50:16Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368706628306/warc/CC-MAIN-20130516121708-00081-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9903336763381958}

خهندان ـ وهزارهتی كاروباری شههیدان و ئهنفالكراوان 115 پلهی دامهزراندنی پێویسته بۆ مۆنۆمێنتی شههیدان لهكهسنهزان و داواكاره ئهو كهسانهی ئارهزووی دامهزراندن دهكهن داواكاری پێشكهشی وهزارهتهكهیان بكهن. لهراگهیهندراوێكدا كه وێنهیهكیان بۆ "خهندان" ناردوه، وهزارهتی كاروباری شههیدان و ئهنفالكراوان دهڵێت: "وهزارهتهكهمان پێویستی به 115 پلهی دامهزراندن بۆ مۆنۆمێنتی شههیدان له كهسنهزان ههیه، داواكارین ئهو كهسانهی ئارهزووی دامهزراندن دهكهن به مهرجێك پله یهكی شههید بێت و بهپێی ئهو پلانهی له فۆڕمی تایبهتی دیاری كراوه، دهتوانێ داواكاری پێشكهش به بهرێوهبهرایهتی كاروباری شههیدان و ئهنفال كراوانی ههولێر نزیك مزكهوتی گهورهی ئازادی بكات". ههر بهپێی راگهیهندراوهكه فۆڕمهكان له 5/6/2012 تا 15/6/2012 بهردهوام دهبێت، دهبێت ئهو كهسهی داواكاری پێشكهش دهكات ناسنامهی شههید هاوپێجی ئهو فوڕمه بكات كه پڕی دهكاتهوه.

<urn:uuid:7986ecab-e706-4498-8ad8-911527d5fa5f>

CC-MAIN-2013-20

http://xendan.org/dreja.aspx?Jmara=40593&Jor=1

2013-05-22T23:58:41Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368702525329/warc/CC-MAIN-20130516110845-00081-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9742323756217957, "sdh_Arab_score": 0.02041775733232498}

پاریس سان گێرمان پاریس سان جێرمان یانەیەکی تۆپی پێی فەڕەنسیە بەشداربووی خولی فەڕەنسایە ، یانەکە لە ١٢ەی ئۆگەستی ساڵی ١٩٧٠ دامەزراوە کە لە سەرەتادا یانەکە ناوی پاریس بووە ئینجا گۆڕدرا بۆ پاریس سان جێرمان (PSG) یانەکەش لەدوای چوار ساڵ چوونە نێو خولی فەڕەنسی توانی دوو جار لەسەر یەک خولەکە بەدەست بھێنێت ، دەسەڵاتی سەرمایگوزاری قەتەری (Qatar Investment Authority) خاوەنی یانەیەکەیە لەئێستادا و ناسر خەلیفەش سەرۆکی یانەکەیە.

<urn:uuid:acf3db44-074a-4397-83dd-d93d01ffe3f5>

CC-MAIN-2013-20

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8E%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86

2013-06-20T10:16:29Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368711406217/warc/CC-MAIN-20130516133646-00094-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9897804260253906}

دهسهڵات و راگهیاندنێک بیهوێت عهقڵی میللهتێک بهتاڵ کاتهوه، فهرهاد پیرپاڵی بۆ دههێنێت تا قسه بکات بابهتی دیکه مستهفای حهسهنه گهوره: تکایه له پێشدا سهیری ئهو ڤیدیۆیهی خوارهوه بکه پێش خوێندنهوهی ئهم ووتاره. تهلهفیزیۆن و کهناڵه ئاسمانییهکان له بری ئهوهی بهرنامهی زانستیی، توێژینهوهی فیکری، ناساندن و بهدواداچوون له سهر کار و بیر و فهلسهفهی کهسایهتیی وڵاته پێشکهوتووهکان بکهن، له چۆنێتی بهڕێوهبردنی و پێشکهشکردنی بهرنامهی باش و جوان کهڵک لهوانه وهربگرن و کۆمهڵگا وشیاربکهنهوه بۆ دانانی سیهسهمێکی باشی خوێندن و تهندروستیی و زانستیی، دهرگای گفتوگۆ و قسهکردن بخهنه سهرپشت و کهڵکی لێوهربگرن، یان جارجاره گفتوگۆ و ریپۆرتاژ لهسهر کهسایهتییه جوانهکانی مێژوو و زانا و فهیلهسوفه بهناوبانگهکان وهربگرن، کهچی دێن کۆمهڵێک کهسی داڕزیو له قسه، له بیرکردنهوه، له رهفتار و ههڵسوکهوت دههێنن و له تهنالهکاندا پێمانی دهناسێنن و نمایشی دهکهن. ئهوهی هانی دام ئهم بۆ نووسینی ئهم چهند دێره، ئهو بهرنامهیهی تهلهفیزیۆنی گهلی کوردستانه بوو، که فهرهاد پیرپاڵیان هێناوه و داوامان لێدهکهن تهماشای بکهین و گوێی لێبگرین. وهک کهسێکی خاوهن عهقڵ و مهعریفه پێمان دهناسێنن. پارتیی نهخوێنهواری کوردستانیش بۆ داڕزانی ئاستی خوێندن، فهرهاد پیرپاڵیان کردۆته مامۆستا له زانکۆ وانه به قوتابییه بهدبهختهکانی کورد دهڵێتهوه، ئاخۆ ئهو قوتابیانه چی لهم کابرا سهرلێشێواو و شێته فێربن؟! فهرهاد پیرپاڵ، وهک کهسێکی نهخۆش شایستهی بهزهییه، دهبوو بخرێته ژێر چاودێری پزیشکییهوه و چارهسهری گرێ دهروونییهکانی بۆ بکرێت، نهک بکرێته مامۆستا و چارهنووسی نهوهیهکی بدرێته دهست، یان کهناڵ و تهلهفیزیۆنهکان بیهێنن و گوێی لێبگرن. ئهوانهی له ئهوروپا دهژین، رۆژانه به دهیان کهسانی هاوشێوهی فهرهاد له بهدهمی مهیخانه و هۆڵی چاوهڕوانی پاس و شهمهندهفهرهکان دهبینن، ئهگهر ئهگهر بیشیان دوێنن جاری وایه قسهی گهوههر له زاریان دێنه دهر، بهڵام نه تهلهفیزیۆن، نه راگهیاندنهکانهکان نایهن ئهم نمونانه له لای خۆیان نمایش بکهن. ئاخر دهسهڵاتێک سهرۆکهکهی سێی ئامادهیی خوێندبێت و پهیوهندیی فییس بووک به تاوانی گهنجانی وڵاتهکهی دابنێت و تیێکدانی پرد به خهباتی شاخ و دروستکردنهوهی تهنها کاری موههندیس له قهلهم بدات، ئیتر چ چاوهڕوانییهکی لیدهکهیت، تا ئهوهنده به کارامهبێت، کهسی شیاو بخاته شوێنی شیاو، شێت بۆ شێتخانه، مهیخۆر بۆ ژێرچاودێریی، شێت و سهرلێشێواو بۆ چارهسهر بنێرێت، نهک بیانکات به مامۆستا؟! تهلهفیزیۆن و کهناڵهکانیش له ئاستی بهرپرس و سهرکردهی حیزبهکاندان بۆیه نمونهی وا دههێنن، کاتێکیش بۆ رابواردن فهرهاد پیرپاڵ دههێنن، ئهوانیش تاوانبارن له سستکردنی عهقلی کۆمهڵگا. فهرهاد پیرپاڵ بۆ ههر مهبهستێک بانگکرابێت بۆ ئهوهش بانگکراوه که به بینهران بڵێین ئێوهی بینهری کورد له ئاستیی فهرهاد پیرپاڵدان، ئێوهی بینهری کورد له ئاستیی ئهو سووکایهتییهدان، بۆیه ئهم کابرایه پشتان تێدهکات، کورسییهکهی ژێری دهخولێنێتهوه، دهیهێنێت و دهبا، ههڵدهستێته سهرپێ و هاوار دهکات، قسهی بێمانا و بهتاڵ دهکات، دهست به لوتیدا دهکات، قسه به بهرامبهر دهبڕێ، ئهو پهیامه به بینهر دهدات، که ئیوهی بینهریش شایستهی ئهم جۆره کهسانه و ئهم جۆره دیدار و دیمانه و چاوپێکهوتنانهن. زۆربهی خهڵک ناههقیان نییه، که کهناڵه کوردییهکان ناکهنهوه و بایکۆتیان کردوون دهچن، تهماسای کهناڵه عهرهبی و تورکی و فارسییهکان دهکهن. (کوردستانپۆست له ناوهرۆکی ئهم نووسینه بهرپرسیار نییه)

<urn:uuid:d3dceec3-58f4-4a31-8202-9f63df2506ed>

CC-MAIN-2013-20

http://www.kurdistanpost.com/view.asp?id=73ee5791

2013-05-23T15:24:12Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368703489876/warc/CC-MAIN-20130516112449-00043-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9971721172332764}

ئارێز ئهحمهد_ ئێران،، ئهمرۆ پێنجشهممه بوومهلهرزهیهكی بههێز پارێزگای ئیلامی ههژاندو بوومهلهرزهكه رووخانی ژمارهیهك ماڵی بهدواوه بوو. بوومهلهرزهی ئهمرۆ 5و نیو ریختهر بووه و بۆته هۆی ترس و دڵهراوكێی خهڵكی شارهكانی دیهلۆران و ئابدانان و ژمارهیهكی زۆری دانیشتوانی ئهو شارانه له دهرهوهی ماڵهكانیان دان و روویانكردوهته شهقام و كوچهو كۆڵانهكان. "نوسرهتی" سهرۆكی رێكخراوی قهیرانی شاری "ئابدانان" لهبارهی بوومهلهرزهی ئهمرۆ رایگهیاند: بوومهلهرهزهكه كاتژمێر 2 ی پاش نیوهرۆ روویداوه خهساری ماڵی زۆری لێكهوتووهتهوهو شووشهی ماڵ و دوكانهكان به تهواوی شكاون. نوسرهتی ههروهها رایگهیاند: هێشتا لهبارهی خهساریی گیانی بوومهلهرهزكه ئاگادار نهكراوینهتهوه. پارێزگای ئیلام هاوسنووری عێراقی فیدراڵه و ماوهیهكه بوومهلهرزهی گهورهو و بچووك له سنووره هاوبهشهكان روو دهدات.

<urn:uuid:3956752a-b7d1-49e0-bd99-d29f4614e1b0>

CC-MAIN-2013-20

http://www.kurdistantv.net/Default.aspx?page=articles&c=news&id=86080

2013-05-25T11:06:32Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-20/segments/1368705939136/warc/CC-MAIN-20130516120539-00045-ip-10-60-113-184.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9348148703575134, "sdh_Arab_score": 0.03953130543231964, "hac_Arab_score": 0.023728201165795326}

زانستی سروشتی لە زانستدا، زاراوەی زانستی سروشتی ئاماژە دەکات بە پێـڕەوێکی لە سەر بنەمای سروشتی بۆ تاوتوێکردنی گەردوون. گەردوونێک کە وادەزانرێت گوێـڕایەڵ و فەرمانبەری یاساگەلێکە کە بنچینەی سروشتییان ھەیە. زانستی سروشتی ناوکی گشت زانستەکانە. ھەروەھا، زاراوەی زانستی سروشتی بەکاردەھێنرێت بۆ جیاکردنەوەی ئەو گۆڕەپانە زانستییانە کە لە میتۆدی زانستی کەڵکوەردەگرن بۆ تاوتوێکردنی سروشت، لە زانستە کۆمەڵایەتییەکان کە لە میتۆدی زانستی کەڵکوەردەگرن بۆ تاوتوێکردنی کۆمەڵگا و ئاکاری مرۆڤ؛ وە لە زانستە شێوەیییەکان [١]، وەکوو: بیرکاری و مەنتیق کە میتۆدۆلۆژییەکی تر بەکاردەھێنن. ھەندێک لە زانستە سروشتییەکان[دەستکاری] پەراوێزەکان[دەستکاری] - Formal Sciences

<urn:uuid:bb44a4c2-288c-4212-b941-686130defb40>

CC-MAIN-2013-48

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C

2013-12-10T05:36:44Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386164009894/warc/CC-MAIN-20131204133329-00004-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.998012125492096}

کێڤین کارتەر کێڤین کارتەر ڕۆژنامەنووس و وێنەگرێکی بەناوبانگ و لەدایکبووی ئەفریقای باشوور بوو. ژیان[دەستکاری] بە ئینگلیزی Kevin Carter ( ١٣ی سێپتێمبەری ١٩٦٠ جۆهانسبێرگ- ٢٧ی گەلاوێژی ١٩٩٤) وێنەگرێکی میدیایی بوو لە باشوری ئەفەریکا، سەرەتا لە ساڵی ١٩٨٣ وێنەگری هەفتەنامەیەکی وەرزشی بوو، پاشان لە رۆژنامەی جۆهانسبیرگ ستار بۆ ریسواکردنی چەوساندنەوەی مرۆڤ و جیاکردنەوەی رەگەزپەرستی (ئەپارتاید)، دەستی بەکار کردووە، لەم بوارەشدا سەرکەوتنی زۆر گرنگی بەدەستهێناوەو یەکەم کەس بووە کە سزای کوشتنی بە (ئاگرتێبەردانی جەستە) لە باشوری ئەفەریکا ئاشکرا کردووە. لە مانگی مارسی ساڵی ١٩٩٣ ھەستا بە گەشتێک بۆ سودان، لە گوندی ئایود، لەوکاتە گوێی لە نوزانەوەی منداڵێکی لاشە لاوازی کزو ئێسک پووکاوە دەبێت، منداڵەکە بەھۆی لاوازی لەشیەوە توانای رۆشتن و جوڵەی نەمابوو لە کاتێکدا لە ڕێگادا بوو تا بگاتە بنکەی دابەشکردنی خۆراک لەو شوێنە، لەو کاتەدا داڵێک لە نزیکی منداڵەکە دەنیشێتەوە، کارتەر دەڵێت : بۆ ماوەی ٢٠ خولەک چاوەڕێم کرد تاکوو بزانم داڵەکە چی بەسەر منداڵەکە دەھێنێت بەڵام دوای ئەوە بڕیارمدا کە وێنەکە بگرم و پاشان داڵەکەم دوور خستەوە لەمنداڵەکە، کارتەر لەسەر ئەم ڕوداوە زۆر سەرزەنشت کرا لەسەر ئەوەی کە بۆ چی وێنەی گرتووە و یارمەتی ئەم منداڵە بچووکەی نەداوە. ئەم وێنەیە بە رۆژنامەی نیویۆرک تایمز فرۆشراو بۆ یەکەمجار لە ٢٦ی مارسی ١٩٩٣ دا بڵاوکرایەوە. ھەر لەو شەوەدا سەدان کەس پەیوەندیان بە سەرنووسەری رۆژنامەکەوە کرد بۆ ئەوەی بزانن ئاخۆ منداڵەکە ڕزگاری بووە یان مردووە، کە ئەوەش وای لە سەر نووسەری رۆژنامەکە کرد کە ئاگاداریەکی تایبەت لەسەر رۆژنامەکە دەربکات و بنوسێت «منداڵە بچوکەکە توانیویەتی بڕوات و دوور بکەوێتەوە لە داڵەکە بەڵام چارەنووسی کۆتایی منداڵەکە ھێشتا نادیارە». لە ٢ی مانگی چواری ساڵی ١٩٩٤ کێڤین کارتەر پەیوەندیەکی تەلەفۆنی پێگەیشت لە سەرنووسەری ئەو کاتەی رۆژنامەی نیویۆرک تایمز کە ناوی نانسی بۆرسکی بوو ، خاتوو بۆرسکی بە کارتەری ڕاگەیاند کە وێنەکەی بەناوبانگترین خەڵاتی بەدەست ھێناوە لە بواری وێنەی رۆژنامەوانیدا ئەویش خەڵاتی پولیتزەر بۆ وێنە بوو. ئەوەبوو لە ڕێکەوتی ٢٣ی مانگی ٥ی ساڵی ١٩٩٤دا لەنووسینگەی «لۆو میمۆریاڵ» لە زانکۆی کۆڵۆمبیا خەڵاتەکەی پێ بەخشرا. لە ڕێکەوتی ٢٧ی مانگی تەمووزی ساڵی ١٩٩٤دا کێڤین کارتەر سەیارەکەی بەرەو ڕووباری برامفونتاینسبروی برد کە ڕووبارێکی نزیکە دەکەوێتە دەوروبەری بەشی باکوری شاری جوھانسبێرگ کە پایتەختی وڵاتی باشووری ئەفریقایە. لەو شوێنەدا کارتەر زۆربەی ژیانی منداڵی بەسەربردبوو ھەر لەو شوێنەدا دوای ئەوەی کە بۆڕی گزۆزی دووکەڵی سەیارەکەی بەدەستی خۆی دەباتە ناو سەیارەکەیەوە بەھۆی دووەم ئۆکسیدی کاربۆنەوە خۆی کوشت و لەدوای خۆی نامەیەکی بە جێ ھشتبوو بۆ کەس و کار و ھاوڕێکانی. ھەندێک لە دۆستە نزیکەکانی دەڵێن کە گوایە کارتەر لە ژێر کاریگەری ئەم وێنەیەی کە بەدەستی خۆی گرتبووی خۆی کووشتووە چونکە ھەر دوای بڵاوکردنەوەی وێنەکە باری دەروونی زۆر تێکچووە.

<urn:uuid:d9498859-8286-4e31-ae87-4448a46eb6a4>

CC-MAIN-2013-48

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8E%DA%A4%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%95%D8%B1

2013-12-08T21:15:39Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386163816314/warc/CC-MAIN-20131204133016-00050-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.993765115737915}

خهندان ـ راماڵ قهسرهیی لهگوندی مێرگهی ناوچهی باڵهكایهتی له سنووری پارێزگای ههولێر نهخۆشییهكی ترسناك بڵاودهبێتهوهو زیاتر له 50 سهر ئاژهڵ لهناودهبات، چهندین گوندنشین و ئاژهڵداریش دووچاری ئهو نهخۆشیه دهبنهوه. لایهنه پهیوهندیدارهكانیش رایدهگهیهنن ههموو توانای خۆیان دهخهنهگهڕ بۆ كۆنترۆڵكرنی ئهو نهخۆشیه. ساڵح رهسوڵ به خهندان-ی راگهیاند: ساڵانه بهمهبهستی لهوهڕاندنی ئاژهڵهكانم له ناوهڕاستی وهرزی بههار تاكو كۆتایی وهرزی پایز روودهكهمه كوێستان و گوندهكانی ناوچهی باڵهكایهتی. وتیشی: بهبهراورد بهسالاَنی رابردوو، ئهمساڵ ساڵێكی شوم بوو، چونكه ماوهی بیست رۆژه ئاژهڵهكانم دوو چاری نهخۆشییهكی ترسناك بوون، كه دوای ماوهیهك له لهرزین و كهوتن راستهوخۆ دهمرن، ئێمهش لهسهرهتادا به شتكێكی ئاساییمان وهرگرت و بۆ خواردن نزیكهی ده سهر ئاژهڵمان سهربڕی، بهڵام دوای ئهوهی نهخۆشیهكه پهرهی سهند سهردانی ڤێرتهرنهری چۆمان و سۆران و ئاكرێمان كرد، ئهوانیش دهرمانیان پێداین و پێشیان راگهیاندین كه نهخۆشیهكه بههۆی نهكوتانهوه بووهو مهترسیداریشه، بۆیه نابێت بههیچ شێوهیهك گۆشتی ئهو ئاژهڵانه بخۆن، بهڵام باسی نهخواردنی شیریان نهكرد، بۆیه ئێمه تائێستا شیرهكهی دهخۆین. د.ئهیاد، بهرپرسی بنكهی ڤێرتهرنهری چۆمان، به (خهندان)ی راگهیاند: دوای ئهوهی لهلایهن ئاژهڵدارێكی گوندی مێرگهوه ئاگادار كراینهوه كه ئاژهڵهكانی دووچاری نهخۆشی بوونو بهو هۆیهشهوه دهمرن، ئێمهش ههستاین به پشكنینی ئاژهڵهكانی، له پشكنینه سهرهتاییهكان بۆمان دهركهوت كه ئهو نهخۆشیه ناوی (anthrax) كه بهكوردی پێی دهگوترێت (كهوانه پیسه) كه نهخۆشیهكی بڵاوهو ترسناكه، دهگواسترێتهوه بۆ مرۆڤیش. دكتۆر ئهیاد وتیشی: ساڵانه له سهرهتای وهرزی بههار ههڵمهتی كوتانی ئاژهڵهكانی سنورهكهمان دهستپێدهكهین ههموو ئاژهڵ و پهلهوهرهكانمان دهكوتین بۆ ئهوهی دوو چاری هیچ نهخۆشیهك نهبن، بهڵام لهكۆتایی وهرزی بههار كۆچهرانی ناوچهكانی تر روو دهكهنه كوێستان و گوندهكانی سنورهكهمان كه زۆربهیان ئاژهڵهكانیان نهكوتراوهو دووچاری نهخۆشی بوون، بۆیه ههموو ساڵێك لهناوهڕاستی وهرزی هاوین ههڵمهتێكی ترئهنجام دهدهینو ئهو ئاژهلاَنه دهكوتین كه نهكوتراون. سهبارهت به ئهو ئاژهڵانهی كه لهگوندی مێرگهوه دووچاری نهخۆشییهكی ترسناك بوون، بهرپرسی ڤێرتهرنهری چۆمان رایگهیاند: ئهو ئاژهڵداره خهڵكی سنوری قهزای ئاكرێیهو لهكۆتایی وهرزی بههار هاتۆته سنورهكهمان، ئێمهش ئاگاداری هاتنی نهبووینو خۆشی هیچ رۆژێك سهردانی ئێمهی نهكرد تاكو بزانین لهسنوری ئێمهیه، بۆیه شوێنهكهمان پێنهزانیوهو ههڵمهتی كوتانیش ئاژهڵهكانی نهگرتۆتهوه. ناوبراو وتیشی: لهگهڵ ئاگاداركردنهوهمان سهرووی خۆمان ئاگادار كردهوهو لیژنهیهكیش له ههولێرهوه هات بهمهبهستی چارهسهركردن و پشكنینی ئاژهڵهكان نموونهی گۆشت و خوێنی ئاژهڵهكانیان وهرگرتووه لهئێستاشدا چاروهڕوانی ئهنجامی ئهوانین. بهرپرسی ڤێرتهرنهری ئاشكراشیكرد: كه بهنوسراوی رهسمی ههریهكه له شارهوانی و قایمقامی قهزای چۆمانیان ئاگادار كردۆتهوه كه لاشهی ئهوئاژهلاَنه دوای سوتاندنیان لهشوێنێكی دوور لهئاوهدانی ژێر خاك بكرێن، چونكه ئهگهر نهسوتێندرێن و ژێر گڵ نهكرێن ئهوه ڤایرۆسهكه بڵاو دهبێتهوه. دكتۆر ئهحمهد حهسهن، بهرێوهبهری تهندروستی چۆمان بهخهندان-ی راگهیاند: دوای ئهوهی ئاگادار كراینهوه كه نهخۆشیهكی ترسناك لهگوندێكی سنورهكهمان بڵاو بۆتهوه، خۆم سهردانی گوندهكهم كردو لهنزیكهوه چاوم به نهخۆشهكان كهوت، كه چوار لهنهخۆشهكان ئهندامی یهك خێزانن یهكێكیش ئهندامی خێزانێكی تره، وتیشی: نهخۆشیهكه بههۆی خواردنی گۆشت و بهرههمه سپیاییهكانی ئاژهڵی نهخۆشهوه بووه، نهخۆشیهكهش سهرهتا لهپێست دهبێت دوای تهشهنهكردنی بۆشوێنهكانی تر چارهسهر كردنی ئهستهم دهبێت. دكتۆر ئهحمهد ئهوهشی نهشاردهوه، كه ماوهیهك لهمهوبهر مهڕدارێكی تری سنورهكهیان دووچاری ئهو نهخۆشیه بوویهوه، بهڵام بههۆی ئهوهی ئهو نهخۆشه خێرا خرایه ژێر چاودێری دكتۆری تایبهت ههرزوو چاك بوویهوه، ناوبراو راشیگهیاند: دهبێت كهسانی تووشبوو بهو نهخۆشیه بهههموو شێوهیهك نهچنه ئهو شوێنانهی كه ئاژهڵی لێیهو وه دهبێت لهژوورێكی تایبهت بخرێنه ژێر چاودێری دكتۆر و بهردهوام برینهكهیان پاكبكرێتهوه. بهڕێوهبهری تهندروستی چۆمان ئاشكراشیكرد، كه لیژنهیهكی تایبهت لهههولێرهوه سهردانی ئهوگونده دهكات و ئهگهری ئهوهی ههیه نهخۆشهكان بگوازنهوه نهخۆشخانهیهك و بیانخهنه ژێر چاودێری بۆ ئهوهی ههرچی زووه چاكببنهوهو نهخۆشیهكهش پهرهنهسێنێت.

<urn:uuid:26c3ca59-b3a2-4a64-bc40-91828839cb00>

CC-MAIN-2013-48

http://www.xendan.org/dreja.aspx?jmara=44575&Jor=1

2013-12-07T22:59:15Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386163055862/warc/CC-MAIN-20131204131735-00050-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9979379177093506}

ویکیپیدیا:خراپکاری هەرجۆرە دەستکاری وەک زیادکردن، لابردن یا تێکەڵ کردن بە مەبەستی سووککردنی ویکیپیدیا بێت، یا لەئەنجامدا ئەوە بێتە ئاڕا، خراپکاری لە قەڵەم دەدرێت. لەگەڵ خراپکاری ڕێکەوتن ناکرێت و نابێ بکرێت. زۆرترین شێوەکانی خراپکاری ئەمانەن: زیادکردنی قسەی سووک، بەتاڵکردنی پەڕە و دادانی دەقێ بێ مانا. هەرجۆرە هەوڵێک بە گومانی چاکە بۆ پێشخستنی زانستنامەکە، ئەگەرچی لە تەواو نەبێت و لە شوێنی خۆیدا نەبێت، نابێ خراپکاری لەقەڵەم بدرێت. تەنانەت دەستکارییەکی خراپ کە گۆمانی خراپەی ڕوون نەبێ، خراپکاری نییە. بۆ نموونە، زیادکردنی ڕوانگەی تاکەکەسی بە وتار، بۆ یەکجار خراپکاری نییە، بەڵام دووبارە دانانەوەی دوای ئاگادارکردنەوە لە هەڵەبوونی، ئەوە خراپکارییە. هەموو خراپکارییەکان ڕوون و ئاشکرا و بەرچاو نیین هەروا هەموو گۆڕانکارییە گەورەکان و پڕکێشەکان خراپکاری نین. سەرنج و وردبوونەوە تایبەتی دەوێ بۆ لێککردنەوەی دەستکاری بەسوود (لە شوێنی هەڵە، یا بە شێوەی نەزانانە) لەگەڵ خراپکاریدا. وەرنە ڕیزی بەرگریکەران لە خراپکاری لە ویکیپیدیادا. ئەگەر بەکارهێنەرێکتان دیت کە لە ویکیپیدیا خراپکاری دەکات، دەستکارییەکان بگەڕێننەوە، هەروا دەبێ ئاگاداری بدەن بەو بەکارهێنەرە (لە خوارەوە سەبارەت بەوە زیاتر بخوێنە). ئەو بەکارهێنەرانەی لەگەڵ ئاگادارکردنەوەیان، یەک لەدوای یەک خراپکاری دەکەن لە ویکیپیدیا، دەبێ گوزارشت بکرێن بۆ ڕێکخراوەی بەڕێوبەران بۆ بەرگری لە خراپکاری، و بەڕێوبەر دەبێ ئەوانە بەربەست بکات. لەیادتان بێت کە ئاگادارکردنەوە هەمیشە پێویست نییە؛ هەژماری وا هەیە کە تەنها بە مەبەستی خراپکاری درووستکراون، ئاشکرایە ئاگادارکردنەوەی ئەوانە بێسوود دەبێت. پێرست دۆزینەوەی خراپکاری باشترین رێگە بۆ دۆزینەوە و ئاشکراکردنی خراپکاری، چاودێری کردنی دوایین گۆڕانکارییەکانە (یا لیستی چاودێری). دیتنی ئەو پەڕانەی بەستەریان داوە بێرەۆە بۆ ئەو پەڕانەی "[[نێوی بەستەر]]"، "http://www.example.com سەردێڕی بەستەر"، "== دەقی سەردێڕ =="، "پەڕگە:نموونە.jpg" و "میدیا:نموونە.ogg" بگەڕێی. پوختەی دەستکاری خۆکار دەتوانێ یارمەتی بدات بۆ ئاسانتر دۆزینەوەی خراپکارییەکان، لەبەر ئەوەی ئەو کەسانەی خراپکاری دەکەن بەدەگمەن(قەد) پوختەی دەستکاری نانووسن، بۆیە سیستەمی ویکی خۆکار پوختەی دەستکاری بۆ هێندێ لەوانە زیاد دەکات. بۆ نموونە کاتێ هەموو دەقەکانی پەڕەیەک بسڕیەوە و پاشەکەوتی بکەی، خۆکار لە پۆختەی دەستکاریدا دەنووسرە "پەڕەکە ئاوەڵا کرا"؛ بۆ زانیاریی زیاتر بڕوانە پوختەی دەستکاری خۆکار. لەیادت بێ کە تەنها هێندێ لە دەستکارییەکان کە بەم شێوە نیشان دەکرێن، خراپکاریین، نەک هەموویان؛ بۆیە نابێ بێ سەرنج پووچەڵ کرێنەوە. هەڵسوکەوت لەگەڵ خراپکاری، وەڵام دانەوە ئەگەر لە وتارێکدا خراپکاریت بەرچاوکەوت، ساکارترین کار ئەوەیە کە لایبەریت. بەڵام وریا ببە! جاری وایە خراپکاری ون دەبێ؛ لە وتارێکدا خراپکاری دەکرێت و بەکارهێنەرێکی دیکە بێ ئەوەی بەو خراپکارییە بزانێت دەستکارییەکی دیکەی پەڕەکە دەکات؛ بەم شێوە خراپکاری لە نێوان دەستکارییەکان ون دەبێت و بە ئاسانی ناکرێ گەڕاندنەوەی بکرێ یا پووچەڵ بکرێتەوە. هێندێ جار، بۆتەکان هەوڵی چاککردنەوەی گۆڕانکارییە نەخوازراوەکان دەدەن. کاتی گەڕاندنەوە، بەباشی سەرنجی مێژووی پەڕە بدەن تا دڵنیابن کە بۆ وەشانێکی خاوێنی دەگەڕێننەوە. ئەگەر ناتوانی دڵنیابیت، باشترین پێشنیاری خۆت لە پەڕەی لێداندا بنووسە تاکوو کەسێک کە شارەزاترە لە بوارەکەدا، بەوە ڕابگات؛ یا دەتوانی گەڕاندنەوە نەکەیت و بۆخۆت بە دەستکاریکردن، خراپکارییەکان لابەریت. لە وتارێکی نوێدا ئەگەر هەموو پێداچوونەوەکانی هەر خراپکاری تێدایە و ناکرێ گەڕانەوە بکەیت بۆ وەشانێکی خاوێن، تاگی سڕینەوەی خێرای لێبدە. بۆ ئاسانترکردنەوەی گەڕاندنەوەی خراپکارییەکان، دەتوانی داوای مافی بەکارهێنانی تایبەتمەندیی گەڕاندنەوە بکەیت (ئەگەر هەژمارت هەیە). ئەم تایبەتمەندییە ڕێگە دەدات کە چەن دوایین دەستکاریی بەکارهێنەرێک لەسەر پەڕەیەک بە تەنها یەک کرتە پووچەڵ بکەیتەوە. بڕوانە: ویکیپیدیا:داواکردنی ماف. ئەگەر دیتت بەکارهێنەرێک هەوڵی خراپکاری داوە، لە هەنگاوی یەکم، بڕوانە پەڕەی بەشدارییەکانی ئەو بەکارهێنەرە (کاتێ لە پەڕەی بەکارهێنەردای، لە بەرپاڵی ڕاستەوە کرتە بکە سەر "بەشدارییەکانی بەکارهێنەر"). ئەگەر دیتت کە هەموو یا زۆربەی بەشدارییەکانی وەک خراپکاری وایە، دەبێ بەخێرایی بەڕێوبەران بۆ بەرگری ئاگاداربکەیتەوە. هەڵبەت دەتوانی پێش ئەوە، تاگی ئاگادارکردنەوە لە پەڕەی لێدوانی بەکارهێنەردا دابنەیت، بەڵام وەک ڕووی داوە، بەکارهێنەر ئەوەی ناهێڵێتەوە و تەنها لە پەڕەی مێژوودا ئاسەواری دەمینێت. ئەگەر دوای ئەو ئاگادار کردنەوە، ئەو بەکارهێنەرە هەر بەردەوام بوو لە خراپکاری، ئینجا دەتوانی بە دڵنیایەوە بەڕێوبەران ئاگادار بکەیتەوە؛ بەرێوبەر لەسەر بەربەست کردنی، بڕیاردەدات. بۆ خراپکاری دووپاتکراو لەلایەن ناونیشانی ئای-پی نەناسراوەوە، دەتوانی لە چەن ماڵپەر لەسەر ئینتەرنەت (وەک: http://www.domaintools.com) کەڵک وەرگریت بۆ ئەوەی بزانی کێیە یان لە کوێڕایە. خراپکاری بێبـڕانەوە (داڕێژە و سی-ئێس-ئێس) ئەگەر کردەوەیەکی خراپکاریی بێبڕانەوە بێت، یان هێچ نیشانێکی لە پەڕەی مێژوودا لێ نەبینیت، یا دەستگەیشتنت بۆ تابەکانی پەڕەی مێژوو یان دەستکاری بەربەست بکات، ئەوە لەوانەیە جۆرێک خراپکاری لە شێوەی داڕێژە یا سی-ئێس-ئێس (CSS) بێت. چاککردنەوەی ئەم خراپکارییەک دژوار نییە، بەڵام لەوانەیە سەرسووڕهێنەر بێت.کاتێ خراپکارییەکە دەستگەیشتنی بە تابی "مێژوو" یان "دەستکاری" بەربەست کردووە، دەتوانی لە قەدبـڕی تەختەکلیل کەڵک وەربگریت؛ بۆ تابی مێژوو shift-alt-h و بۆ تابی دەستکاری shift-alt-e لێبدە. دەتوانی لە ئامرازەکانی چادوێریی خراپکاری سوود وەربگریت. ئەگەر لە پێشدا ئەو پەڕەت زیادکردبێتە سەر یەکێ لە لیستەکانت (چاودێری یان بەشدارییەکانت)، دەتوانی لەوێڕا بگەییتە شوێنی مەبەست. ساکارترین ڕێگە ئەوەیە کە لەم ناونیشانەیە خوارەوەدا لە جێگەی XXX ناوی وتارەکە بنووسە؛ لە جێگەی YYY بە پێی مەبەستت edit یان history بنووسە. http://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=XXX&action=YYY ئەگەر هیچ دەستکارییەکی پەیوەندیدار بە خراپکاری لە پەڕەی مێژووی وتاردا نابینرێت، بەڵام لە وتارەکەدا خراپکاریی کراوە، لەوانەیە هۆ و سەرچاوەی ئەو خراپکارییە یەکێک لە داڕێژە بەکارهێنراوەکان، لەو وتارەدا بێت. داڕێژەکان پەڕەیەکی چکۆلەی ویکیپیدیایە کە بۆ ئەوەی بەشێک بن لە پەڕەکانی دیکە دابین کراون؛ کاتێ سەردانی پەڕەیەک دەکەی، ئەگەر کۆدی دارێژە تێیدا بەکارهەتبێت، سەرجەم ناوەڕۆکی ئەو داڕیژە لەو پەڕەدا دەبینیت، لەگەڵ هەر خراپکارییەک کە تێیداکرابێت. بۆ دۆزینەوەی خراپکاری لە داڕێژەدا، تابی دەستکاریی وتارەکە لێبدە؛ لە خوار خوارەوە (لە خوار چوارچێوەی دەستکاری) ناوی داڕێژە بەکارهێنراوەکان لەو پەڕەدا ڕیزکراون، وەک {{ناوی داڕێژە}} یا {{ناوی داڕێژە|یەکەم|دووهەم}}، بۆ گەیشتن بە پەڕەی سەرچاوەی داڕێژە دەبێ بڕۆیتە داڕێژە:نای داڕێژە (قاڵب:ناوی قاڵب). دەتوانی لەوێدا خراپکارییەکان چاک بکەیتەوە. ئینجا بۆ دیتنی گۆڕانکارییەکان لە وتارە هەوەڵیەکەدا، نەختێک ڕاوەستە و پەڕەکە نوێ بکەوە؛ دەبینیت کە خراپکارییەکە نەماوە. هەڵسوکەوت لەگەڵ خراپکاری، وەڵام نەدانەوە باوەشێنی ئاگر تەنها باروودۆخەکە خراپتر دەکات. سووکایەتی مەکە بە خراپکار؛ ئەگر کەسێک خراپکاری دەکات و خۆی لە هەڵەبوونی ئاگایە، سووکایەتی کردن پێی، وەک هاندانیەتی بۆ خراپکاری زیاتر. زیادە لەوە، ویکیپیدیا شوێنی پێکدادانی تاکەکەسی نییە و ئێرە مەیدانی شەر نیێە. هەمیشە لە یادت بێت کە دوو ههڵە قەت یەک درووستی پێک ناهێننن. لە جیاتی ئەوە، گۆزارشتی خراپکاری بدە بە بەڕێوبەران و ئەوان درێژە دەدەن بە پرۆسەکە. لە بەکارهێنانی وشەی "خراپکار"، بۆ ئەو کەسانەی بە بڕوای ئێوە خراپکارییان کردووە، پارێز بکەن. بێگومان ئەوە بێسوود دەبێت. لەباتی ئەوە بیر و ڕای خۆت سەبارەت بەو گۆڕانکارییە، نەک سەبارەت بە کەسایەتیی بەکارهێنەر، لە پەڕەی لێدواندا بنووسە.

<urn:uuid:84b8b1b7-ce12-4861-a9fb-649f80db801a>

CC-MAIN-2013-48

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%BE%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C

2013-12-10T13:59:34Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386164019989/warc/CC-MAIN-20131204133339-00027-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9782027006149292, "sdh_Arab_score": 0.015034342184662819}

سلاو له بنه ماله ئه وا بو دو سال ئه چیت به بونه ی فیلتر کردنی سایته کانه وه نه متوانیه وب لا گه که م ئاپده یت که م. ئیسته که روژی 26 ی شه هریوه ری سال 1391 ه من په نج سال و حه وتمانگمه و هیژایش 3 سال و پینج مانگیه. دایکم له بیمارستان نیرسه و باوکیشم به رده وام له زانکویه. شوکر بو خوا سالی پیشو مالمان کری و ئه وه چوار مانگه له ناو ماله که مانداین. هیژا قسه ی سه یر سه یر ده کات. به شیک له قسه کانی لیره دا ده نووسم. دروز ئه کات= درو ده کات غه ش= ره ش په پس= چه سب که تان ئه خوات= ته کان ئه خوات خولم دیت= خه وم دیت

<urn:uuid:1791ae3e-d1d9-4f0c-97df-f6ed52a7060f>

CC-MAIN-2013-48

http://hedikabaghbani.blogspot.com/

2013-12-13T09:02:53Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386164921422/warc/CC-MAIN-20131204134841-00097-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8044568300247192, "glk_Arab_score": 0.10445258766412735, "sdh_Arab_score": 0.04084857553243637, "lki_Arab_score": 0.02811037190258503}

چاندی زاڵ فەرھەنگی زاڵ بریتیە لە زمان، ئایین، ڕەفتار، ڕێوڕەسمەکان، و دابونەریتی جێگیربوو لە نێو ئەو کۆمەڵگەدا. ئەم تایبەتمەندییانە زۆربەی کات دەبنە نۆرمی ھەموو کۆمەڵگاکە. فەرھەنگی زاڵ ئاساییانە بەڵام نەک ھەمیشە فەرھەنگی زۆرینەی کۆمەڵگاکەیە وە لە ڕێگەی کۆنترۆڵ کردنی دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکانەوە بۆ نموونە ڕاگەیاندن، دامەزراوەکانی پەروەردە، نواندنی ھونەریی، یاسا، پرۆسەی سیاسی، و بیزنسەوە زاڵ دەبێت. ئەم چەمکە بەگشتی لە وتوبێژی زانستگایی دا لە ھەندێک بوار وەکوو کۆمەڵناسی، مرۆڤناسی و زانستە فەرھەنگییەکان دا بە کار دەھێنرێت. لە کۆمەڵگای فرەفەرھەنگ دا، فەرھەنگە جیاجیاکان بایەخیان پێ ئەدرێت وە بە یەک ئەندازە ڕێزیان لێ دەگیردرێت. فەرھەنگی زاڵ لەوانەیە ڕاستەوخۆ و بەئەنقەست بەرز بکرێتەوە یان لە ئاکامی سەرکوت کردنی فەرھەنگ و وردەفەرھەنگەکانی دیکە دروست ببێت. ھاوبابەت[دەستکاری] |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:a676378f-cbfb-43f4-af4e-345324bf5a2e>

CC-MAIN-2013-48

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%DA%B5

2013-12-11T10:33:40Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386164034487/warc/CC-MAIN-20131204133354-00000-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9981275796890259}

لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لە شاری کەلار، ئەندامی لیژنەی باڵای حکومەتی ھەرێم لە دۆسیەی کاوە گەرمیانی، بە مەبەستی ھەوڵدان بۆ ئاشکراکردنی تاوانباران داوای ھاوکاری لە رۆژنامەنووسانی ناوچەکە کرد. لەو بارەیەوە سکرتێری لقی گەرمیانی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان ئارام ئیکرام بە ئاژانسی ھەواڵی پەیامنێری راگەیاند؛ بەندە نوێنەرایەتی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان دەکەم لەو لیژنەیەی کە لەلایەن حکومەتی ھەرێمی کوردستانەوە، بۆ "ھەماھەنگی و بەدواداچوون بۆ گەڕان بەدوای راستییەکان" لە کەیسی تیرۆر کردنی شەھید کاوە دروست کراوە. وتیشی: داوا لەھەموو رۆژنامەنووسان و خەڵکانی ئازادیخواز دەکەم، ھەرکەسێک زانیارییەکی لایە لەبارەی رووداوی تیرۆر کردنی کاوە گەرمیانی کە خزمەت بەدۆسیەکە بکات، ئەوا بیگەیەنن بە ئێمە بۆ ئەوەی سوودی لێ وەربگرین بۆ دەوڵەمەندکردنی دۆسیەکەو بەھەموو لایەکمان بکوژانی کاوە گەرمیانی ئاشکرا بکەین.

<urn:uuid:8e4e3ab0-5b72-4efb-aa97-e749caae503f>

CC-MAIN-2013-48

http://www.xebat.net/index.php/allartical.php?z=11&l=1

2013-12-09T21:37:01Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2013-48/segments/1386163999838/warc/CC-MAIN-20131204133319-00080-ip-10-33-133-15.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7916507124900818, "sdh_Arab_score": 0.19883066415786743}

خهندان، ئیسماعیل حهمهرهحیم ـ بهڕێوهبهری ئاماری سلێمانی سهبارهت به قهرهبووی 10 ملیۆنی مادهی (140)ی ناوچه راگوێزراوهكان جهختیكردهوه، ههركهسێك بتوانێت بیسهلمێنێ كه له بهرواری دوای هاتنه سهر حوكمی دهسهڵاتی بهعسهوه تووشی زیان بووبێت ئهو قهرهبووه دهیگرێتهوه. مهحمود عوسمان، بهڕێوهبهری بهڕێوهبهرایهتی ئاماری سلێمانی، كه هاوكات ئهندامی ئهو لیژنهیهشه كه بۆ قهرهبووی هاوڵاتیان پێكهاتووه، به سایتی "خهندان"ی راگهیاند: ئهو قهرهبووه راسته ههموو هاوڵاتییهك ئازاده كه پڕی بكاتهوه، بهڵام مهرج ئهوهیه كه بیسهلمێنێت كه زیانمهندبووه له سهردهمی بهعسدا. له ئێستادا فهرمانگهكانی حكومهت قهرهباڵغییهكی زۆری پێوهدیاره بههۆی ئهوهی ژمارهیهكی زۆری هاوڵاتیان سهرقاڵی پڕكردنهوهی ئهو فۆرمهن و تهنانهت ئهمڕۆ پێنجشهممه بهڕێوهبهرایهتی رهگهزنامهو باری شارستانی سلێمانی ئهوهی راگهیاند، كه سورهتقهید نهماوهو با كهس بۆ مهبهستی وهرگرتنی سورهتقهید سهردانیان نهكات تا ئهوكاتهی سورهتقهیدیان بهدهست دهگات. مهحمود عوسمان ئهوهشی خستهڕوو، هاوڵاتیان با پهله نهكهن و ماوهی سێ مانگ دانراوه بۆ وهرگرتنی زانیارییهكان و ئهو فۆرمه، بۆیه ههموو كهس فریادهكهوێت ئهو زانیارییانه پڕبكاتهوه، بهڵام گرنگ ئهوهیه ئهو هاوڵاتیانهی ئهو فۆرمه پڕدهكهنهوه بیسهلمێنن له بهرواری دوای هاتنه سهر حوكمی بهعسهوه توشی زیان بوون، چونكه بهپێی رێنماییهكان قهرهبووهكه ئهو كهسانه دهگرێتهوه، كه له ساڵانی (1968 تا 2003) تووشی زیان بوون. وهك ئاشكرایه زۆربهی دانیشتوانی ههرێمی كوردستان گوندنشین بوون و گوندهكانیش ههمووی توشی وێرانكاریی بوون و سوتێنراون بهدهستی بهعس، یان ههندێك كهسی ئهو گوندانه به ئارهزووی خۆیان هاتوونهته ناو شارهكان،بهڕێوهبهری ئاماری سلێمانی جهختیكردهوه، كه ئهم قهرهبووه ئهوانهش دهگرێتهوه، چونكه بهپێی رێنماییهكان ئهو كهسانه دانیشتووی گوند بوون و ئێستا لهناو شارهكانن یان شوێنی نیشتهجێبوونیان گۆڕدراوه. بهپێی زانیارییهكانی سایتی خهندان، رۆژی شهممهی داهاتوو نوێنهری باڵای مادهی 140 دێته شاری سلێمانی و جگه لهوهی لهگهڵ یهكه ئیدارییهكانی شاری سلێمانی كۆدهبنهوه، كۆنگرهیهكی رۆژنامهوانیش سازدهكهن بۆ وهڵامدانهوهی ئهوپرسیارانهی كههاوڵاتیو راگهیاندنهكان ههیانه لهسهر چۆنێتی ئهم فۆڕم و قهرهبووه.

<urn:uuid:d27aba4e-fe20-4d4d-8b6b-7a6b1a45ab74>

CC-MAIN-2014-10

http://www.xendan.org/dreja.aspx?jmara=35239

2014-03-10T12:08:28Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1394010776308/warc/CC-MAIN-20140305091256-00018-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9945671558380127}

لیۆ تۆڵستۆی |لیۆ تۆلستۆی| |لەدایکبوون||لیێڤ نیکۆلایێڤیچ تۆلستۆی ٩ی ئەیلوولی ١٨٢٨ یاسنایا، ڕووسیا |مەرگ||تشرینی دووەمی ١٩١٠ ڕووسیا |نیشتەجێ||ڕووسیا| |پیشە||چیرۆکنووس| |واژۆ| لیۆ تۆلستۆی یا کۆنت لیێڤ نیکۆلایێڤیچ تۆلستۆی (بە ڕووسی: Лeв Никола́евич Толсто́й) (لەدایکبووی ٩ی ئەیلوولی ١٨٢٨ - مردن تشرینی دووەمی ١٩١٠) نووسەری ناوداری ڕووسیایە کە بە نووسەرێکی سەرکەوتوو لە سەرانسەر دونیادا ناسراوە. شاکارەکانی شەڕ و ئاشتی و ئانا کارێنینا، پێناسەی ڕۆشن ئەدەن بە دەستەوە لە ڕۆژگار و بارودۆخی ڕووسیای سەدەی ١٩ و ھەروەھا وەک لووتکەی چیرۆکە ڕاستییەکان دەناسرێن. ژیانی[دەستکاری] لیۆنکۆی لایویچ تۆڵستۆی لە ٩ی سێپتێمبەری ساڵی ١٨٢٨ لە گوندی یاسنا یاپا لیناغ ھەڵکەوتوو لەشاری تولا لەداین بوو.ناوبراو شارەزای زمانەکانی ئینگلیزی ،فەرەنسی و ئەڵمانی و ئیتاڵی بوو.ھەرلەمنداڵیەوەو دایک و باوکی مردن و بەرھێناتنەکەی کەوتە دەست یەکێک لەخزمەکانی . لە سالی ١٨٤٤ چووە زانکۆی غازان و لەسالی ١٨٤٧ بەر لەوە کە خوێندنەکەی تەواو بکات ، وازی لێھێناو گەرایەوە شوێنی لەدایک بوونەکەی و زۆربەی کاتەکانی خۆی تەرخانی خوێندنەوە کرد . لەسالی ١٨٥٢ دا لەسەر داخوازی خۆی چوو بۆ قەفقاز ولەشەرەکانی ئەو ناوچەیەدا بەژداری کرد . تۆڵستۆی چیرۆکەکانی سەردەمی منداڵی ، سەردەمی لاوێەتی و ھێندێک لە چیرۆکەکانی دیکەشی سەبارەت بە روداوەکانی شەری قەفقازنوسیپەوەو لە ھەر لەوێش دەستیکرد بە نوسینی چیرۆکی قەزاقەکان ھەر لەو ساڵەدا شاعیرێکی ناوداری ڕووسیا چیرۆکی منداڵیەکەی لەگۆڤاری "سەردەم" دا بلاو کردەوە .بڵاوکردنەوەی ئەو چیرۆکە بوەھۆی ئەوەی کە تۆڵستۆی ناوبانگ دەربکات و چیرۆکەکانی دواتریش ئەو نێوبانگەی ئەویان داسەپاند . ئەو دوای گەرانەوەی راگوێزی سوپا کراو بۆ بەرگریکردن لە سواستۆپۆڵ چوو کریمە و ئاخوداخی خۆی سەبارەت بە گەمارۆدانی سواستۆپل لەسێ چیرۆکدا بەناوی حەکایەتی سواستۆپۆل نووسی . دوای گیرانی شار چوو بۆ پێتێرزبورگ و لەوێ لەگەڵ نوسەرانی گەورەیی ئەوکاتی ڕووسیا ئاشنا بوو . ناوبراو لەکۆتایی سالی ١٨٥٦ دا وازی لە خزمەتی سوپا ھێناو دوای دومانگ چوو بۆ وڵاتانی فەڕەنسا و سویسرا و ئیتالیا . لەسالی ١٨٥٩ دا لە شوێنی لەدایک بونەکەی خوێندنگەیەکی بۆ فێرکردنوو بارھێنانی گوند نشینەکان دامەزراند . لەسالی ١٨٦٩ دا دیسانەوە ھاورێ لەگەڵ خوشکەکەی بەرەو ناوەندی ئەوروپا چوو. لەو سەفەرەدا زیاتر خۆی بە بارودۆخی فێرکردنوو بار ھێنان لەخوێندنگاکانی فەڕەنسا و سویسرا و ئیتالیا و نەمسا بەریتانیاوە خەریک کرد. لەسێپتێمبەری ١٨٦٣ دا لەگەڵ "سۆفیا ئەندەر یونا" ھاوسەرگیری کرد . ناوبراو لەکۆتایی ھەرئەوسالەدا دەستیدایە نوسینی گەورەترین بەرھەمی ئەدەبی خۆی . بەناوی "شەرو ئاشتی" لە سێپتێمبەری١٨٨١ دا لەگەڵ بنەماڵەکەی چوو بۆ مۆسکۆ خەریکی فێرکردن و راھێنانی لاوان بوو. لەداین سالەکانی ژیانیدا بەھەولێکی ماندووی نەناسنە کاری دەکرد و سەرەرای ئەو نەخۆشیەی کە لە سالی ١٩٠١ ەوە تووشی ببوو، دەرونێکی سەلامەتی ھەبوو تۆڵستۆی لە ٧ ی نۆڤەمبەری سالی ١٩١٠مال ئاوایی لەژیان کرد . تۆڵستۆی دەیویست پەیڕەوی عیسا بکات و ژیانی ڕەبەنی قەشە خۆبەختکەرەکان بژی .لەکاتی پیریدا ھەموو موڵک و زەوی و زاری خۆی بەسەر جوتیارە ھەژارەکاندا دابەش کرد . ناودارترین ڕۆمانەکانی ( شەڕ و ئاشتی ) و ( ئانا کارنینا ) یە . یەکەمین بەشی لەمێژووی ژیانی خۆی بەناوی ( ساوایی ) لەساڵی ١٨٥٢ بڵاوکردەوە بەرگی دووەمی لەساڵی ١٨٥٤ دا بەناوی ( سەردەمی منداڵی ) و بەرگی سێیەمیشی لەساڵی ١٨٥٧ بەناوی ( لاویی ) بڵاوکردەوە . لەساڵی ١٨٧٩ کتێبی ( دان پێداھێنان ) ی دانا و لەساڵی ١٨٨١ ( خستنە ڕوویەکی تێکڕای کتێبی پیرۆز ) ی نوسی و لەساڵی ١٨٨٢ کتێبی ( یاسای خۆشەویستی و یاسای ھێز ) ی بڵاوکردەوە و لە ساڵی ( ١٨٨٩ – ١٩٠٠ ) دا ڕۆمانی ( ژیانەوە ) ی دانا و لەساڵی ١٩٠١ شانۆگەری ( لاشەی زیندوو )ی دانا و ، بەڕای ڕەخنەگرانی جیھانی تۆڵستۆی بە گەورەترین نوسەری دنیا دادەنرێت و دیسان مەزنترین پیاوچاکیش بووە لە گێتی دا وزۆر کەسی چاکە خواز سەردانیان کردوە و سوودیان لە بیروباوەڕی چاکە خوازی وەرگرتووە ، یەکێک لەوانە مەھاتما گاندی ( ١٨٦٩ – ١٩٤٨ ) پێشەوای گیانی و نیشتیمانی ھیندستان بووە چووەتە سەردانی و گەلێک لە بیر و باوەڕی ئاشتی خوازە ئینسانییەکانی وەرگرتووە و لە وڵاتەکەی خۆیدا بەکاری ھێناوە . تۆڵستۆی لەساڵی ١٨٦٢ کچێکی ھێنا ناوی ( ێۆفیا ئەندریغنا ) بوو ، ١٥ ساڵ لەگەڵیدا لە یەکێک لە جاندنگە گەورەکانیدا بەخۆشی ژیا و گەلێک منداڵی لێی بوو ، بەڵام ئەو خۆشی و بەختەوەریەی تاسەر نەبوون و ژنەکەی لە دابەشکردنی زەوی و زاریدا بەسەر جوتیاراندا لەگەڵیدا ناکۆک بوو ، بۆیە ڕۆژ بەڕۆژ لە یەکتر دوور دەکەوتنەوە تا وایان لێھات حەز بە دیدەنی یەکتری نەکەن و تەنانەت تۆڵستۆی وەسیەتی کرد لەکاتی مردنیدا ماوەی نەدرێ ژنەکەی بێتە سەر گۆڕەکەی . بەرھەمەکانی تۆڵستۆی زۆر بەدڵی خەڵکەکە بوون ، بۆیە لەماوەی تەنیا ٤ ساڵیدا ١٢ ملیۆن دانە لە کتێبەکانی فرۆشران و بەزۆریش لەقاڵبی چاپی سادە و میللی دا چاپ دەکران تاکو ھەرزان بفرۆشرێن و بە گالێسکە بەسەر خەڵکە خوێندەوارەکاندا دابەش بکرێن . لەڕاستیدا وەک خەڵکەکە لە بەرھەمەکانی تۆڵستۆی قایل بوون و دڵنیابوون ئەوەندە خۆی لەژیانی خێزانی خۆی ناقایل و لە ئازار و ئەشکەنجەدا بوو .لەو ھەموو خێزان و منداڵانەی تەنھا کچی بچوکی پشتگیری بوو ، سکرتێری ئەدەبی و کاروباری تایبەتی بوو ، ئەو کچە دڵسۆزەی لەدوای مردنی باوکی ئەمەی لەبارەیەوە نوسیوە . ( باوکم ژیانەکەی کارەساتێکی تەواو بوو ئەو کارەساتەیشی لەژن ھێنانەکەیدا بوو ، دەق وەک مەسەلەی ( ئەبراھام لەنکۆلن ) و ژنھێنانەکەی بوو ! لێی بوبوە دەرد و بەڵا بەسەریەوە ، چونکە ژنەکەی پارە و سامان و خۆشگوزەرانی گەرەک بوو ، کەچی تۆلستۆی باوک حەزی پێنەدەکردن و بە دوو شتی کەم نرخی دادەنان و ژنەکەی حەزی دەکرد بەھۆی سامانی دنیا ناوبانگ دەربکات ، کەچی ئەم نەیدەویست بەپارە شۆرەت پەیدا بکات ، بەڵکو وەک گوناھێک سەیری ماڵ و سامانی دنیای دەکرد و ، دەیگوت گەورەیی و دەسەڵات بەھێز و دەست وەشاندن نایەنە دەست ، بەڵکو بە خۆشەویستی و خزمەتکردنی مرۆڤایەتی چنگ دەکەون . ھەرکاتێک کە ژنەکەی دەیزانی کە تۆڵستۆی کتێبێکی بڵاوکردۆتەوە و ھیچ حەقێک لە بڵاوکەرەوەی وەرنەگرتووە بەجارێک ھەڵدەچوو و ماڵەکەی لێ دەکردە دۆزەخ ، بۆیە ڕۆژ بەڕۆژ ژیانی ھاوسەریانی تێکچوو و ماڵەکەی بەجێھێشت و چوو لەگەڵ بچوکترین کچی لە ژوورێکی ئێستگەی شەمەندەفەر ژیا و زۆری پێنەچوو لەساڵی ١٩١٠ دا لەو شوێنە تەسک و تروسکەدا کۆچی دوایی کرد و گەورەترین ناوبانگی لەدوای بەجێما . چیرۆکی ژیانی ئەم نوسەرە بلیمەتە ناودارەی ڕوس گەلێک سەیرترە لە حیکایەتەکانی داستانی ھەزار و یەک شەوەی ڕۆژھەڵات و بیست ساڵی دوایی لەژیانیدا ، ئەوەندە ناوبانگی چاکە و گەورەیی بڵاوبوەوە ، گەیشتە ڕادەیەک بپەرسترێ و ملیۆنەھا کەس حەزیان دەکرد چاویان پێی بکەوێ و لەگەڵیدا دانیشن و سوود لەبیروباوەڕەکانی وەرگرن . خەڵکێکی زۆر لەنوسەر و ڕەخنەگران دەچوونە لای تاکو گوێ لەئامۆژگاریەکانی ڕابگرن و دەست لە لچکی جلوبەرگی بدەن ، تاکو لە نزیکەوە تێی بگەن و بیناسن و چەندان لێکۆڵینەوەی لەسەر بنوسن . نوسەرە دۆستەکانی چەندەھا ساڵ و ڕۆژ لەماڵەکەی دەمانەوە تاکو بە کورتی چەند جوڵە و وشەیەکی لەدەم دێتەدەرەوە تۆماری بکەن . لەدوایدا بە دوور و درێژی لێیان بکۆڵنەوە . زۆر جاری وابووە نوسەر و ڕەخنەگری بەتوانا ئەو زانیاریانەی لەچەند ساتێکدا لێیان وەرگرتووە لەدوایدا کراون بەبەرگی گەورەی کتێب و لێکۆڵینەوەی بەپێز و تێر و تەسەل و پەیتا پەیتا لە گۆڤار و ڕۆژنامە و کتێبدا بڵاوکراونەتەوە و نوسەرانی جیھان بەگەرمی قۆستویانەتەوە . ئەو کتێبانەی کەلەسەر لیۆ تۆڵستۆی مەزن نوسراون لەھەموو لایەکی جیھان گەیشتووەتە ٢٣ ھەزار کتێب و لێکۆڵینەوە و ئەو گۆڤار و ڕۆژنامانەی کە لێیەوە دواون و بیروڕاکانیان شی کردۆتەوە ، گەیشتونەتە ٥٦ ھەزار گۆڤار و ڕۆژنامە و ئەو کەلەپورە ئەدەبی و ڕۆشنبیریانەی کە بۆ مرۆڤایەتی بەجێیھێشتوون گەیشتووەتە ١٠٠ ھەزار بەرگی گەورە و گران . سەرچاوەکان[دەستکاری] پەراوێز[دەستکاری]

<urn:uuid:d7957bd1-ad4f-435c-8c6f-8e080245bf67>

CC-MAIN-2014-10

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%84%DB%8C%DB%86_%D8%AA%DB%86%DA%B5%D8%B3%D8%AA%DB%86%DB%8C

2014-03-12T13:39:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1394021791079/warc/CC-MAIN-20140305121631-00042-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9943158030509949}

دابینکاری ڕاژەی ئینتەرنێت دابینکاری ڕاژەی ئینتەرنێت (بە ئینگلیزی: Internet Service Provider یان ISP) بە کۆمپانیایەک دەوترێ کە ڕێگایەک بۆ چوونەناو ئینتەرنێت دابین بکا. ئینتەرنێت لە سەرەتای خۆیدا تۆڕێکی داخراوی نێوان تاقیگە حکوومەتییەکان و بەشە ھاوبابەتەکان لە زانکۆکاندا بوو. دواتر، وردە-وردە ھەموو لایەکی گرتەوە و بوو بە شتێکی گشتی. لە ئاکامدا، دابینکارانی ڕاژەی ئینتەرنێت وەکوو کۆمپانیایەکی بازرگانی سەریان ھەڵدا. یەکەم دابینکار کۆمپانیای The World بوو کە ساڵی ١٩٩٠ دامەزرا. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:9317e113-8436-4398-8862-346ac2c7d2a5>

CC-MAIN-2014-10

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%95%D8%A7%DA%98%DB%95%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%95%D8%B1%D9%86%DB%8E%D8%AA

2014-03-08T07:11:40Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1393999653835/warc/CC-MAIN-20140305060733-00032-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9983373284339905}

خهندان – بهغدادیهنیوز بهڕێوهبهری گشتی پۆلیسی كۆمهڵایهتی سهر به وهزارهتی ناوخۆی عیراق ئاشكرای كرد بهوردی چاودێری دیاردهی "ئیمۆ" دهكهن و رهزامهندی رهسمییان وهرگرتووه بۆ ئهوهی له نزیكترین كاتدا لهناویان ببهن بههۆی ئهوهی كاریگهری خراپی لهسهر كۆمهڵگه ههیه و بووه به مهترسی. دیاردهی ئیمۆ كه له وشهی "emotional"ی ئینگلیزیهوه وهرگیراوه لهناو موراهیقهكاندا زۆر بهربڵاوه نهك له عیراقدا بهڵكو لهسهرانسهری جیهاندا و پهنا بۆ گۆڕینی شێوه و جوڵهكانیان دهبهن بۆ دهربڕینی ههست و خواست و بۆچوونیان بۆ ژیان. عهقید موشتاق تاڵیب بهڕێوهبهری گشتی پۆلیسی كۆمهڵایهتی سهر به وهزارهتی ناوخۆی عیراق رایگهیاند كه دیاردهی ئیمۆ له بهغدای پایتهخت سهری ههڵداوه و لێكۆڵینهوهی لهبارهوه كراوه و راپۆرت ئاراستهی وهزارهت كراوه بۆ ئهوهی رهزامهندی بۆ وهربگرێت و لهناوببرێت. وتیشی: "وهزارهتی ناوخۆ گرنگی بهم مهسهلهیه دا و لهلایهن وهزارهتی پهروهردهوه رهزامهندی دراوه كه پلانێكی گشتگیری بۆ دابڕێژرێت و سهردانی قوتابخانه و خوێندنگاكانی پایتهخت بكهن بۆ لێكۆڵینهوه لهوبارهوه". عهقید موشتاق ئاماژهشی بهوهدا كه چهند حاڵهتێك بهدیكراوه بهتایبهت له قوتابخانهكانی بهغدا، بهڵام كێشهی نهبوونی كادری ژنیان ههیه بۆ ئهوهی وردهكای ئهو دیاردهیه ئاشكرا بكهن بهتایبهت كه دیاردهكه بهشێوهیهكی بهربڵاو لهنێوان كچاندا بڵاوه له تهمهنهكانی نێوان 14 بۆ 18 ساڵ. ئیمۆكانان رهفتاری سهیریان ههیه و جلوبهرگی سهیر و تهسك لهبهردهكهن كه وێنهی كهلـلهسهری لهسهره و كهلوپهلی قوتابخانه لهشێوهی كهلـلهسهر بهكاردههێنن و گوێچكه و زمانیان دهسمن و شێوازی سهیریان ههیه. لهبارهی بڵاوبووهنهوهی ماده هۆشبهرهكان لهگهڵ ئهم جۆره بۆچوونانهدا، عهقید موشتاق روونیكردهوه كه دیاردهی بهكارهێنانی ماده هۆشبهرهكان له كۆمهڵگهدا ههیه و كار بۆ لهناوبردنی دهكهن و ئێستا دهیانهوێت بچنه ناو قوتابخانه و خوێندنگاكانهوه بۆ چارهسهركردنی دیاردهی ئیمۆ و بڵاوبوونهوهی ماده هۆشبهرهكان. لهبارهی ئهگهری بهئامانجگرتنی ئیمۆكان لهلایهن گروپه توندڕهوهكانهوه، عهقید موشتاق وتی: "تائێستا گروپه توندڕهوهكان هیچ ههڵوێستێكیان لهبارهی ئهو دیاردهیهوه نهبووه"، ئهوهشی خستهڕوو كه سهرقاڵی چارهسهركردنی ئهو دیاردهیهن بههێمنی بهبێ ئهوهی كاریگهری لهسهر كۆمهڵگه و تاكهكان بهجێبێڵێت. ئاشكراشیكرد كه بههۆی ئهوهی ئیمۆكان تهنها لهگهڵ كهسانی ئیمۆدا تێكهڵاودهبن و لهگهڵ كهسانی ئاسایی قسهناكهن، كێشهیان بۆ دروستبووه. زیاتر له ساڵ و نیوێكه لهناو بازاڕهكاندا نوێترین جلوبهرگ و مهوادی جوانكاری بڵاوبووهتهوه كه زۆربهیان لهشێوهی كهلـلهسهرن. ههروهك دوكانی تایبهت به فرۆشتنی جلوبهرگ و مهودای جوانكاری ئیمۆكان ههیه كه وێنهی كهلـلهسهر و كهسایهتییه بهناوبانگهكانی لهسهره و ههندێكیان به ئینگلیزی لهسهریان نووسراوه، ئهمه سهرهڕای پێڵاوی سهیروسهمهره.

<urn:uuid:f68bcd58-7aff-49b3-b968-ca4a7c8828b1>

CC-MAIN-2014-10

http://xendan.org/dreja.aspx?jmara=37202&Jor=2

2014-03-12T06:12:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1394021400132/warc/CC-MAIN-20140305121000-00083-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9881515502929688, "sdh_Arab_score": 0.010726305656135082}

ئیبازی |بەشێکە لە زنجیرەیەک |بیروباوەڕ| |مێژووى ئیسلام| |کەسایەتیە ئیسلامیەکان| |شەریعەتى ئیسلامى| |تائیقە ئیسلامیەکان| |شارستانیەتى ئیسلامى| |مزگەوتەکان| |شارە ئیسلامیەکان| |سەیرى ئەم بابەتانەش بکە| ئیبازی، یەکێکە لە مەزهبە ئیسلامییەکان، و ناونراوە بە ئیبازی یەناوی عەبدوڵڵا کوڕی ئیباز تەمیمی، و دامەزرێنەری ڕاستی مەزهەبەکە جابری کوڕی زەیدە، ئیبازی بڵاوە لە عوماندا و هەروەها بە ڕێژەیەکی کەم نزیکەی %١ بڵاوە لە لیبیا و جەزائیر و توونس و هەروها لە هەندێک ناوچەکانی تری باکووری ئەفریقا. پێرست بڵاوبوونەوە[دەستکاری] مەزهەبی ئیبازی بە یەکەم مەزهەب دادەنرێت کە دەرکەوتبێت لە گۆڕەپانی ئیسلامییدا لە پێش مەزهەبەکانی جەعفەری دوانزەئیمامی و مەزهەبەکانی سوننە( مالکی و شافعی و حەنەفی و حەنبەلی)، فراوانی بازنەی مەزهەبی ئیبازی وەک بانگەوازێکی ئیسلامی سیاسی گشتییە، شێوازێکی تایبەت وەرناگرێت کە خوێندنگەیەکی مەزهەبی زاڵبێت بە سەریدا، ناوەندی کۆمەڵگەی ئیبازی هەیە لە شاری بەسرە و کۆمەڵگەی هاوشێوە هەبوون لە شارەکانی کووفە و مەککە و مەدینە و خوراسان، زانا دیاریان تیاهەڵبژێردراوە، و ووتەکانیان تۆمارکراوە. وێنەی مەزهەبەکە تەواوکرا و ووتە و بیراوڕاکان نوسرانەوە لە شێوازی کۆتاییدا لە دوایین ڕۆژەکانی ئەبوعوبەیدە موسلیم کوڕی ئەبوکەریمە، کە جێگەی عەبدوڵڵای کوری ئیبازی گرتەوە لە پێشەوایتیکردنی لایەنگرانی مەزهەبەکە لە بەسرە، کە ناوەندی کۆبوونەوەی بنەڕەتی زانا ئیبازییەکانە، هەتا نزیکەی سەدەی سێی کۆچی، و فێرخوازەکانی لێیان وەرگرت، ڕۆڵێکی سیاسی مەترسیداری هەبوو لە هەریەکێک لە باشووری دوورگە و ڕۆژهەڵاتی (یەمەن و حەزرەمووت پاشان عومان و لە باکووری ئەفریقادا؛ لیبیا، توونس و جەزائیر). و بە هەوڵی فێرخوازەکانی دەوڵەتی ئیبازی دامەزرا لە باکووری ئەفریقا، و دوای چەند شەڕێکی یەک لە دوای یەک لەگەڵ دەوڵەتی عەبباسیدا توانیان دەوڵەتی ڕۆستەمی دابمەزرێنن لە مەغریب کە نزیکەی ١٢٠ ساڵ بەردەوام بوو. دەرکەوتنی[دەستکاری] مەزهەبی ئیبازی لە سەدەی یەکەمی کۆچی لە بەسڕەدا، کۆنترین مەزهەبە ئیسلامییەکانە، عەبدول سەلام دولان بڵاوی کردەوە و ناوەکەی لەلایەن ئەمەوییەکانەوە لێنراوە بە گەڕاندنەوەیان بۆ عەبدوڵڵای کوری ئیباز، کە لە شوێنکەوتوەکانی سەردەمی معاویە بوو و کۆچی دوایی کرد لە دوایین ڕۆژەکانی عەبدول مەلیکی کوی مەڕوان، و ناونانەکە ئەگەڕێتەوە بۆ هەڵوێستە دەربڕین و گفتوگۆ سیاسیەکانی عەبدوڵڵا کوڕی ئیباز پێی ناسرابوو لەو ماوەیەدا. ئیبازییەکان لەو باوەڕەدان ئەوەی شایەتمان بهێنێت موسڵمانە و ئەوەی هەیە کە موسڵمانان هەیانە و وئەوەی لەسەرە کە ئەوان لەسەریانە و خوێنی هیچ کەس لە ئەهلی قیبلە بە حەڵاڵ دانانێن تەنها بە هەق و بەو سنورە نەبێت کە شەریعەتی ئیسلامی دیاریکردووە ، و ماڵی هیچ کەس حەڵاڵ ناکەن تەنها بەو ڕێگیە نەبێت شەریعەتی ئیسلامی کێشاویەتی. بیروباوەڕ[دەستکاری] ئیبازییەکان وەک سەرچاوەیەک بۆ بیروباوەڕ ئەگەڕێنەوە بۆ قورئان و سوننەت و ڕا و ئیجماع (کۆبوونی زانایان)، و سەبارەت بە فەرموودەکانی پێغەمبەر پشت ئەبەستن بە موسنەدی ڕەبیع کوری حەبیب. و ئیبازییەکان چەند بنەمایەکیان هەیە، کە بە کورتی ئەم نۆ بنەمایەی خوارەوەن؛ - یەکتاپەرستی؛ئیبازی ئەڵێن خوا تاکە لە زات و سیفەتدا، و لەو باوەڕەدان هیچ خوایەک نیە بێجگە لە ألله کە بەدیهێنەری تاکە و تەنهایە و محەمەد دوایین پێغەمبەری خوایە و پەیامەکەی ڕاستە لەسەر هەموو جیهان لەگەڵ پابەندبون بە جێبەجێکردنیەوە و پەیڕەوکردنی لە ژیاندا - سیفەتە پەروەردگارێتییەکان؛ ئیبازییەکان ئەوە دووپات ئەکەنەوە کە خوا هیچ هاوشێوەیەکی نیە و سیفەتەکانی زاتی خۆی هەر بۆ خۆیەتی. - باوەڕ؛ ئیبازی وای ئەبینن کە باوەڕ و ئیسلام ناون بۆ یەک شت ئەویش گوێڕایەڵبوونی خوا و جێبەجێکردنی بنەماکانی ئیسلامە بە کردار لەبەرئەوە لە یەکتاپەرستی ئیبازییدا هاتووە کە بنەماکانی ئیسلام چوار شتە، ئەوانیش؛ زانست و کردار و نیەت و لە خواترسی، و ئیسلام ڕاست نابێت لەلایان بەبێ ئەم چوار بنەمایە. - ڕەتکردنەوەی بینینی خوای گەورە. - قەدەر؛ ئیبازییەکان لەو باوەڕەدان کە مرۆڤ توانای کرداری هەیە و خوا ئەو توانای تیایا دروستکردووە و لێی ناپرسێتەوە لەسەر ئەو توانایە بەڵکو لێپرسینەوە لەسەر کردارەکانە کە مرۆڤ بە دەستی هێناوە لە ڕێگەی ئەندامەکانیەوە و ویستی ئازادییەوە. - داد و بەڵێن و هەڕەشە؛ باسی بەڵین و هەڕەشە یان پاداشت و سزا بە یەکێک لە بنەماکانی بیروباوەڕی ئیبازی دادەنرێت، کە پەیوەندیدارن بە دادپەروەری خواوە کە مافی خۆی ئەدات بە هەموو خاوەن مافێک و کەس ستەمی لێناکرێت. - شەفاعەت؛ ئیبازییەکان لەو باوەڕەدان کە شەفاعەتی پێغەمبەر بۆ کەسێک نیە بمرێت و سوور بێت لەسەر گوناهە گەورەکان و بێجگە لەوە بۆ هەموو موسڵمانان دەبێت بۆ کەمکردنەوەی ڕۆژی دوایی لەسەریان و خێرا چوونە بەهەشتەوە و زیادبوونی پلەی هەندێک لەو باوەڕدارانەی لەسەر وەفا و پەشیمانی ئەمرن. - دروستکراوی قورئانی پیرۆز؛ ئیبازی ئەوە دووپات دەکەنەوە کە قورئان ووتە و گوفتاری خوایە و خوا سورەت و دەربڕین و ماناکانی دروستکردووە. و ئەم بیروباوەڕە لای سوننە ئەکەوێت لەبەرئەوەی لە بیروباوەڕی سوننەدا قورئان ووتەی خوایە، و لەوەوە دەستی پێکردووە و ئەگەڕێتەوە بۆ ئەو، پەروەردگار لەسەر ڕاستییەکان پێی دوواوە. - جێگەیەک نیە لە نێوان دوو جێگاکەدا؛ ئەمەش کێشەی باوەڕ و بێباوەڕی ئەگرێتەوە لە بیروباوەری ئیسلامییدا، ئایا موسڵمان گوناهێکی گەورە بکات سیفەتی باوەڕدارێتی لە دەست دەدات؟ ئیبازی لەسەر ئەمە ئەڵێن؛ ئەوەی دانی بە تاکی خوای گەورە و پەیامی محەمەددا نابێت و ئەرکە ئایینییەکان پشت گوێ بخات یان گوناهی گەورە ئەنجام بدات ئەوا نە باوەڕدارە و نە هاوەڵدانەر. ئیبازییەکانی سەرەتا[دەستکاری] - عەبدوڵڵا کوڕی ئیباز - ئەبووعوبەیدە کوڕی موسلیم کوری ئەبووکەریمە - ڕەبیع کوری حەبیب - ئەبووبیلال میرداس

<urn:uuid:3982e86e-cdac-410c-bb4e-34f793eb59fc>

CC-MAIN-2014-10

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C

2014-03-09T15:21:16Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1393999679512/warc/CC-MAIN-20140305060759-00032-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9564627408981323, "sdh_Arab_score": 0.02891562692821026, "hac_Arab_score": 0.014633476734161377}

مێژووى زانستى جينات گروپى زانستى جينات لە ساڵى 1989 دامەزراوە تايبەت بە نەخۆشيەكانى منداڵبوون و منداڵى بەلورى، ئەم بەشە لە زانست دوايى سەركەوتنێكى زۆر جێگاى خۆى كردەوە لە ناو بەشەكانى تر لە زانستە پزيشكيەكان و خزمەتێكى يەكجار زۆرى هەبووە بۆ مرۆڤايەتى، لە ساڵى 2001 لە شارى ئيستانبول دا برِيار درا سەنتەرێكى پزيشكى دروستبكرێت ئەوەبوو ساڵى 2005 لە فوليا لە ئيستانبول سەنتەرى نەخۆشيەكانى جينات دامەزرا، هەروەها لە سەنتەرەكەمان جگە لە منداڵى بەلورى ئەم بەشانەش هەن: نشتەرگەرى جوانكارى و دانانى پرچ و زياد كردنى هەروەها نەخۆشيەكانى ددان، لەبەر چاكى پزيشكەكانمان و كاديرەكانمان و خزمەتكردنەكانمان زۆر سەركەووتو بووين لە هەموو كارەكانمان، جگە لە سەنتەرى جيناتى ئيستانبول ئێستا دوو سەنتەرى تر كرايەوە لە شارى بورسا. خزمەتەكانى نەخۆشخانەى جيناتى فوليا 1- نتشەرگەرى جوانكارى لە نەخۆشخانەكەمان ئەم جۆرە نشتەرگەرى جوانكارى دەكرێت: جوانكارى لوت، جوانكارى سنگى ئافرەتان و جوانكارى لێو. 2- جوانكارى و چارەسەرى ددان لە نەخۆشخانەكەمان ئەم جۆرە نشتەرگەرى ددان دەكريت: جوانكارى ددان و راستكردنەوەى ريزەكانى ددان و چارەسەرى هەموو نەخۆشيەكانى ددان و سپى كردنەوەى ددان، دروستكردنى ددانى پۆرسێلانى ڤێنەر. 3- نەخۆشيەكانى ميزو ميزڵدان نەخۆشيەكانى ميزو ميزڵدان و مەنەوى و نەخۆشيەكانى ئۆجاغكۆرى چارەسەردەكرێت لە نەخۆشخانەكەمان. 4- نەخۆشيەكانى مندالآن منداڵەكانتان لە كاتى لە دايك بوونيانەوە كۆنترۆڵ بكەن. دوو بەشى تايبەت بە مندالآن لە نەخۆشخانەكەمان لە خزمەتى مندالآنى ئێوەدايە. 5- نشتەرگەرى گشتى چارەسەرى لە قەڵەوى و زياد بوونى رۆن لە لەش، نشتەرگەرى فتق و زۆر نشتەرگەرى گرنگى تر. 6- ئێسك و شكان نشتەرگەرى شكانى ران و چۆك هەروەها رِێنمايى كردنى وەرزشي لاق و پىَ. 7- گويىَ و لوت و قورِگ چارەسەرى هورِێنە لە كاتى خەو، هەروەها نشتەرگەرى جيوبى لوت (جيوب انفي) سەردانى نەخۆشخانەى جينات بكەن. 8- بەشى ئافرەت و منداڵ بوون نەخۆشخانەكەمان تاقە زانايە لە نەخۆشيەكانى ئافرەتان، هەروەها بە توانايە لە نشتەرگەرى گرێى سەرەتانى و رەحم هەلگرتن بە ئامێرى بينين (نازور) هەروەها چاودێرى لە ئافرەتى دوو سكە، هەروەها هەموو تاقيگەيەك بۆ ئافرەتان و نەخۆشيەكانى ئافرەتان و منداڵبوون. 9- بەشى منداڵى بەلورى (IVF) لە ئيستانبول يەكەم و چاككترين نەخۆشخانەيە لە بەشى منداڵى بەلورى و لەبەر سەركەوتووى پزيشكەكانمان و كاديرانمان يەك لە بەنوبانگەكانى نەخۆشيەكانى منداڵە بەلوريە لە جيهاندا. بۆ سەردانى نەخۆشخانەى فولياى جيناتى تايبەتى سەردانى ئەم ماڵپەرِە بكە: http:/www.jinemed.com.tr

<urn:uuid:409b1dc8-3645-4c0d-b824-a73a3b2376af>

CC-MAIN-2014-10

http://www.ivferbil.net/kurdish/hakkimizda.asp

2014-03-08T01:29:36Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1393999651919/warc/CC-MAIN-20140305060731-00021-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8535937666893005, "sdh_Arab_score": 0.07906445860862732, "hac_Arab_score": 0.05965907871723175}

ههڵبژاردنهکانی سهرۆکایهتی وڵاته یهکگرتووهکانی ئهمریکا به سهرکهوتوویی کۆتایی پێهات. جیاوازی زۆرههبوون له نێوان ههڵبژاردنهکانی ئێره و ههڵبژاردنهکانی ئهوێ. لێره ههر یهکه له کاندیدهکانی سهرۆکایهتی به ژمارهیهک پرۆسهی کاندیدکردندا ڕهت دهبن تا دوا ههنگاو له کۆنگرهی لایهنهکهیدا دهنگی متمانهی دهدرێتێ و ههر کاندیدێک ئهو دهنگی متمانهیه بهدهست نههێنێت ناتوانێت ببێته کاندیدی لایهنهکهی له ههڵبژاردنی سهرۆکایهتیدا. لهوێ نه پێویست به پرۆسه و نه پێویست به خۆ ماندووکردن دهکات، کهسی یهکهمی لایهنهکه جا ئهندامهکانی ئهو لایهنه پێی قایل بن یان نا ههر خۆی کاندیدی یهکهم و بێ چهندوچونه. لێره لهگهڵ دهستپێکردنی ههڵمهتهکانی ههڵبژاردندا دارایی له پارهبهخشان بۆ لایهنهکان کۆدهکرێنهوه و لیژنهی تایبهتی ژمێریاری ههن بۆ دڵنیا بوون له چۆنیهتی خهرجکردنی پارهی کۆکراوه. لهوێ پێویست به کۆکردنهوهی دارایی ناکات له پارهبهخشان، بهڵکو خهزێنه نهێنی و ئاشکراکانی لایهنهکان کراوهن و بهبێ ئاگاداری پسپۆڕانی ژمێریاری پاره تهخشان و پهخشان دهکرێت. لێره ئهندامان و کارمهندانی ههڵمهتهکانی ههڵبژاردن تا ئهو ڕۆژهش که ههڵبژاردنی تیادا دهکرێت بهشوێن زانیاریهکانهوهن و نهخشه و پلان دادهنرێن بۆ لێدوانهکان و ڕیکلامهکانی تایبهت به ههڵبژاردن. لهوێ پێویست ناکات زانیاری کۆبکرێنهوه به مهبهستی بهرنامهڕێژی بۆ ههڵمهتی ههڵبژاردن. ههموو هونهرهکه له گێڕانهوهی مێژوویهکدایه که مهرجیش نییه ههمووی دروست بێت. لێره میدیا ناچێته خزمهتی ههڵمهتی ههڵبژاردنهوه ، بهڵکو ههمیشه بهشوێن پرسیاره گرنگهکانهوهیه که دهشێت وهڵامی کاندیدهکان ببێته هۆکار بۆ ئاڵ وگۆڕ له ئهنجامهکانی ئهو ڕاوهرگرتنه گشتیانهی لهسهر ههڵبژاردن دهکرێن. لهوێ کاندیدهکان خۆیان خاوهنی میدیان و هیچ باکیان نییه لهو پرسیارانهی میدیاکانی خۆیان ئاڕاستهیان دهکهن و ههرگیزیش وهڵامی میدیاکانی ڕکابهریشیان نادهنهوه. لێره ئهگهر ههر جۆره کهناڵێکی میدیایی لایهنگیری خۆی بۆ کاندیدێک ڕابگهیهنێت، مهرج نییه بابهتێکی پۆزهتیڤانه لهسهر کاندیدی ڕکابهر بڵاونهکاتهوه. لهوێ ئهگهر ههر جۆره کهناڵێکی میدیایی لایهنگیری خۆی بۆ کاندیدێک ڕاگهیاند ، ئهوا قهدهغهیه دۆستهکانی ئهو کهناڵه میدیاییهش له لایهنی ڕکابهر نزیک ببنهوه . لێره کاندیدهکان ههوڵ دهدهن له کهمترین ماوهدا وتارهکانیان پێشکهش بکهن بۆ دڵنیاکردنی تهنانهت ئهوانهشی هێشتا خۆیان یهکلایی نهکردۆتهوه بۆ دهنگدان. لهوێ کاندیدهکان ههرچیهکیان بوێت دهیڵێن بێ گوێدانه ئهوهی چ جۆره کاریگهریهکی دهبێت بهسهر دهنگدهرهوه. لێره کاندیدهکان به تهواوی به لێدوانهکانی خۆیاندا دهچنهوه ئهوجا ڕاگهیاندنی نوێ دهدهن. لهوێ کاندیدهکان ئهو ڕهواییهش به خۆیان دهدهن به پێچهوانهی دوێنێشیانهوه قسه بکهن. لێره کاندیدهکان ئامادهن بهرامبهر به یهک گفت و گۆ بکهن. لهوێ گفت وگۆی تهن بهتهن له فهرههنگی کاندیدهکاندا ههرگیز بوونی نییه. لێره ئهگهر کاندیدهکه پۆستی سهرۆکیشی ههبێت ئامادهیه بۆ گفت و گۆی تهن به تهن لهگهڵ ڕکابهرهکانیدا. لهوێ ئهوهی سهرۆک بێت دان نانێت به ڕکابهرهکانیدا و به ڕهوای نازانێت ڕووبهڕوویان ببێتهوه. لێره له پاش ئهو گفت وگۆ تهن به تهنانه کاندیدهکان سوپاسی یهکتر دهکهن بۆ ئامادهبوونیان لهو جۆره گفت وگۆیانهدا. لهوێ ههر یهکه له کاندیدهکان یان نوێنهرانیان له ڕاگهیاندنی خۆیانهوه دهکهونه ههڕهشه و گوڕهشه و تاوانبار کردنی بهرامبهرهکانیان. لێره کاندیدهکان و لایهنگرانیشیان له دڵهڕاوکییهکی بهردهوامدا دهژین تاڕاگهیاندنی ئهنجامهکانی ههڵبژاردن. لهوێ پێویست به نیگهرانی و دڵهڕاوکێی ناکات، ههر لهگهڵ دیاریکردنی ڕۆژی ههڵبژاردن، ڕێک ئهنجامهکانی زانراوه، ئهمه ئهگهر پێشتریش نهبێت. لێره ههڵمهتی ههڵبژاردن تهرخانه بۆ بهرنامهکانی چۆنیهتی بهڕێوهبردنی ئایندهی وڵات و پاراستنی بهرژهوهندیه نیشتیمانیهکان و سهلماندنی ئهوهی بهرنامهی کاندیدهکه باشترینه بۆ وڵاتهکه. لهوێ ئهوهی قسهی لهسهر نهکرێت بهرژهوهندی گشتی و دۆسێکانی ئاسایشی نیشتیمانیه. لێره ههڵبژاردن بۆ تۆکمه کردنی پرهنسیپه دیموکراسیهکانه. لهوێ ههڵبژاردن بۆ گاڵتهجاڕیکردنه به دیموکراسی ههژار و داماو. لێره وهک چۆن کاندیدی سهرنهکهوتوو له ههڵبژاردندا پیرۆزبایی له سهرکهوتنی بهرامبهرهکهی دهکات، ئاوههاش کاندیدی سهرکهوتوو سوپاسگوزاریهتی چونکه ههڵمهتێکی سهرکهوتووانهی ههڵبژاردنی کردووه. لهوێ لهگهڵ ڕاگهیاندنی ئهنجامی ههڵبژاردندا، چهکدار و ئاسایش و شتهکانی تریش دهڕژێنه سهر شهقامهکانی وڵات و ههموو شتێک دهخرێته خزمهت تۆقاندنهوه. لێره کاندیدی ههڵبژێردراو سوپاسی ههموو دهنگدهرانی وڵاتهکه دهکات بۆ سهرکهوتنی پرۆسهی ههڵبژاردن. لهوێ سوپاسکردن نییه و چونکه خهڵک ههن دهنگیان نهداوه به کاندیدی سهرکهوتوو. لێره بهرنامهی کاری ئاینده بهسهر دهنگدهراندا دابهشدهکرێت. لهوێ دهمانچه و پاره و فیشهک و تهقهمهنی و چهقۆ و خهنجهر و چاو سورکردنهوه بهدهنگدهران دهدرێت. لێره ئهگهر بهشداری له دهنگداندا نهکهیت، دهنگهکهت دهفهوتێت. لهوێ بهشداری بکهیت یان نهیکهت چوار پێنج کهس ههن دهنگت بۆ بدهن. لێره ئهگهر دهنگیش به کاندیدی ڕکابهر بدهیت، ڕۆژی دوایی دهچیتهوه سهر کار و فرمانی خۆت. لهوێ ههر که زانرا دهنگت به لایهنی ڕکابهر داوه ، بۆ سبهی کهسێکی تر له شوێنی کارهکهی دانراوه و لهوانهشه پسوڵهی خۆراکهکهشی لێ ببڕدرێت. لێره کاندیدی ههڵبژێردراو کار بۆ سهرله نوێ ههڵبژاردنهوهی دهکات له دهنگدانی داهاتووی وڵاتهکهیدا. لهوێ کاندیدی سهرکهوتوو کار بۆ ههڵوهشاندنهوهی پرۆسهی ههڵبژاردن دهکات. لێره کاندیدی سهرکهوتوو ناتوانێت هیچ پۆستێک بۆ هیچ کهسێک دابتاشێت. لهوێ کاندیدی سهرکهوتوو به ئارهزووی خۆی پۆست و دروستدهکات و ههر به ئارهزوی خۆشی دابهشی دهکات. لێره لایهنگرانی کاندیدهکان ئاههنگ ناگێڕن تا ڕاگهیاندنی ئهنجامهکانی ههڵبژاردن. لهوێ لهگهڵ دهنگدانی یهکهم کهسدا دهستدهکرێت به ئاههنگ گێڕانی سهرکهوتن. تۆ بڵێی ڕۆژیک له ڕۆژان کاندیدهکانی ئهوێ به ئاشتیانه دهستاودهستی دهسهڵات بکهن؟ یان داوا له ڕۆژنامهوانێک بکهن تا گفت و گۆیهکی تهن به تهنیان بۆ ڕێکبخات، یان بهبێ تهخوینکردنی یهکدی ههڵمهتی ههڵبژاردن بهڕێوهبهرن؟ به سنگێکی فراوانهوه ئهنجامی ههڵبژاردن وهربگرن ؟ یان ڕێگه نهدهن هاوسۆزانیان و هاوبیرانیان و لایهنگرانیان و……هتد بکهونه تانه و تهشهر و گێچهڵ پێههڵچنینی لایهنی بهرامبهر؟ تۆ بڵێی ئهو ڕۆژه بێت؟ تا ههست به بوون و دهنگی خۆمان بکهین.

<urn:uuid:ea226caa-5e72-44a9-92f8-d5a8121de937>

CC-MAIN-2014-10

http://blogs.voanews.com/kurdish/balensalih/2012/11/12/%D9%87%D9%87%E2%80%8C%DA%B5%D8%A8%DA%98%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%84%DB%8E%D8%B1%D9%87%E2%80%8C-%D9%88-%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%88%DB%8E/

2014-03-11T02:57:45Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-10/segments/1394011101613/warc/CC-MAIN-20140305091821-00007-ip-10-183-142-35.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9996657371520996}

خالید عهزیزی- ئوسترالیا لهسهرهتای ئهو لهت بوونهدا، ئهرگهرچی وادهبینرا که ساڕێژکردنی ئهو برینه کارێکی چهتوون و ئاستهمه، چونکه دابڕان و ترازانهکه ههر لهسهرهتاوه برینی قوڵی لهجهسته حزب کردو به شێوهیهک بوو که زۆری پێنهچوو دهستی براکان بهخوێنی یهکتر سور بوو. بهڵام زۆری پێنهچوو که برا هاوسهنگهرهکان له خهو ڕاچهنینو وهخۆ هاتنهوه. ههر بۆیهش زۆر زوو تهوژمی چارهخوازانه لهلایهک و یهکگرتنهوهخوازانه لهولای دیکهوه چهکهرهی کرد. ئهم تهوژمه پاش ڕوداوو تێکههڵچوونه تاڵهکان و شهڕه بێزراوهکانی ڕاگهێاندنی لاباڵهکان و ڕژانی خوێنی تێکۆشهران، زیاتر پهرهی گرت. سهرهتای ئهم تهوژمه بهوه ڕهنگی دایهوه که ئهندامان و تێکۆشهرانی حزب بازنهی بایکوتکردنیان پساندو پێکهوه کهوتنه وتووێژ و ڕاگۆڕینهوه بهجۆرێک که هزری چارهخوازی ڕۆژبهڕۆژ زیاتر ڕێزهکانی ههردوو بهشی حزبی تهنیهوه. ئهوکات گهلێک کهس له ناو ریزهکانی حزبدا ههبوون که پێانوابوو باشترین چارهسهر ئهوهیه که باڵی ڕێبهرایهتی شۆڕشگێر ناوی خۆی بگۆڕێ. له بیرمان نهچێ که ئێستاش و ئهوکاتیش یهکێک له بههانهکانی ناکۆکی و گرژیهکان هاوناویه. یا ڕوونتر بڵێم حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران ئێستاش و ئهوکاتیش دهڵێن که تا ئهوانهی جیا بوونهوه ناوی خۆیان نهگۆڕن لهگهڵیان دانانیشن. هزری ناو گۆڕین له ناو ڕیزهکانی حدکا، ڕێبهرایهتی شوڕشگێر ههر له پاش کۆنفرانسی چوارهوه پهیدا بوو. له کۆنفرانسهکانی پێش کۆنگرهی نۆی ئهم حزبه گهیشه ئهوپهڕی خۆی. به مانایهکی دیکه ئهم بابهته بووبوه بابهتی وتووێژو له ناو بنکهو بارهگاکانی حزب به گهرمی قسهی لێوهدهکرا. ئهگهرچی به گۆڕینی "ناو" دهکرا ڕێ لهشهڕو ناکۆکی له نێوان ئهم دوباڵهی حزب بگیرێ و لانی کهم ئهو بههانهیه نهدهما بۆ شهڕهنگێزی، بهڵام خاوهنانی ئهم تێهزرینه نهیان توانی سهرکهون. ئهمهش ئهو ڕاستیهی زیاتر زهقکردهوه که تهنیا ڕێگهچاره تێکهڵبوونهوهو یهکگرتنهوهیه. به پێچهوانهی هزری ناوگۆڕین، هزری یهکگرتووخوازانه له ناو ڕێزهکانی ههردوو بهشی حزبدا ڕۆژ بهڕۆژ پهرهی دهگرت بهجۆرێک ئهم تێهزرینه گهیشته ڕیزهکانی سهرهوه. ئهندامان و لایهنگرانی حزب که له باشوری کوردستانی ئازاد نیشتهجێ بوون به باشی دهرکیان بهم دۆخه کردبوو. ههر بۆیهش لهبهر ئهوهی ڕۆژانه لهگهڵ هاوڕێیانی دیکهیان له باڵی بهرامبهر یهکدیان دهبێنی و ئاڵوگۆڕیی بیروڕایان دهکرد،بهو ئاکامه گهیشتن که دهبێ له شوێنێکهوه دهست بهکار بن. ههر ئهوهش بوو که دهست بهکار بوون و کهوتنه ههوڵدان و دیتنهوهی ڕێچاره بۆ گوڕپێدان بهو شهپۆله یهکگرتووخازانهیه. یهکهم ههنگاو به کۆبوونهوهیهک دهستی پێکرد. لهو کۆبوونهوهدا که له شاری ڕانیه گرێدرا ژمارهیهکی زۆر له ئهندامان و دڵسۆزانی حزبی دیموکڕاتی کوردستان بهشدار بوون، دهقێکیان بۆ بانگهوازهکه پهسهندکرد. پاشان دهستکرا به کۆکردنهوهی واژۆ له ڕانیه، قهڵادزێ، سهنگهسهر، ژاراوهو چوارقوڕنه. کاتێک که ژمارهی واژۆکان گهیشته 112 واژۆ، بڕیاردرا که ههنگاوی دوههم که گهیاندنی بانگهوازهکهیه به واژۆکانهوه به ڕێبهرانی ههردوو باڵی حزبی دیموکڕات، دهست پێبکرێ. ئهوهبوو له کۆتاییهکانی مانگی ڕهشهمه (2/3ی مارچی 1995) گهیاندرایه ههردوو ڕێبهرایهتی حزبی دیموکراتی کوردستان. ئهم ههوڵانه تا دڵنیابوون له به ئاکام گهیشتن بهردهوام بوون. له چهند ساڵی ڕابردوودا چهندین پهرتووک سهبارهت به مێژووی حزبی دیموکرات چاپ و بڵاو بوونهوه. دیارترینیان ههردوو پهرتوکی نیوسهده تێکۆشان نوسینی بهڕێز عهبدوڵا حهسهنزاده و پهنجاساڵ خهبات نوسینی ڕێزدار جهلیل گادانییه. له هیچکام لهو کتێبانهدا باسی ئهم ههوڵه دڵسۆزانهیه نهکراوه. ساڵی 2006 له سهردانێکم بۆ کوردستان، ئهو گلهییهم لهکاک جهلیل گادانی کرد که کهم وزۆر هیچ ئاماژهیهک بهو ههوڵه دڵسۆزانهو مێژووییهی ئهندامانی حزب له کتێبهکهیدا نهکردوه. بهڕێزێشیان هۆکارهکهی گهڕاندهوه بۆ لهبهردهستا نهبوونی بهڵگهکان!. پاشتر لهسهر داوای کاک جهلیل لهساڵی 2007 دا وێڕای نامهیهک، سێ بهڵگهی تایبهت بهو ههوڵانهم بۆ نارد بهو هیوایهی که وهک بهشێک له تێکۆشان و خهباتی ئهندامانی حزب له مێژووی حزبدا ئاماژهی پێبکرێ. کاک جهلیل له نامهیهکدا سهبارهت به بهڵگهکان بۆی نوسیبووم که: "ئهوه ڕاسته ههوڵی ئێوه هاوڕێیانی حیزبی ئهو کاتی دانیشتووی باشوور بۆ یهکگرتنهوه زۆر بهکهڵک بوو. منیش حهزم دهکرد کاتی خۆی وهک هێندێک بهڵگهی دیکه لهبهردهستم دابان و له کتێبهکهدا گونجاندبام بهڵام بهداخهوه نهمبوون. ئێستاش ئهوه خهریکه بهرگی یهک و دووی پهنجاساڵ خهبات بهیهکهوه چاپ دهبێتهوه، ئهگهر تهسمیمی کۆتایی نهکرابێ ههوڵدهدهم لهم چاپی سێههمهدا جێیان بکهمهوه. ئهگهریش تهواو بووبێ، ئهوه لهلای خۆم ڕایان دهگرم و بۆ دواتر ئهگهر چاپ بۆوه ئهوه تێیانداوێم، ئهگهر واش نهگونجا وادهکهم له گۆڤارێک یان جێگایهکیتردا بڵاوو ببێتهوه." تا ئێستا بهداخهوه له هیچ شوێنێک ئهم بهڵگانه بڵاو نهکراونهوه یان من نهم دیوون. سهبارهت بهم ههوڵانهش جگه له یهک دوو شوێن، که سهبارهت بهم ههوڵانه لێدوانیان داوه یان گێڕاویانهتهوه شتێکی ئهوتۆ نابینرێت. ههروهک گوترا تێكۆشانی دڵسۆزانهو لێبڕاوانهی "دهستهی نوێنهرایهتی ١١٢ كهس له ئهندامان و لایهنگرانی ههردوو بهشی حزبی دیموكراتی كوردستان" یهكهمجار به بانگهوازێك دهستی پێكردو پێش بڵاوكردنهوهكهی له لایهن دهستهی ناوهێنراوهوه سهرهتا له ڕۆژی ١٢ی ڕهشهممه گهینداریه دهفتهری سیاسی حدكا،ڕش. ئهوكات له لایهن كاك حهسهن ڕستگارهوه پێشوازی كراین و ههر له پێشوازییهكهشدا به پێكهنیهوه گوتی: "دهركهوت كه بهدهنه له ڕێبهرایهتی عاقڵتره!" و دواتریش باسی گرنگی و بایهخی ئهو ههنگاوه دڵسۆزانهیهی كرد كه له لایهن ئهندامانی حزب خۆیهوه ههڵدهێنرێتهوه. دیاره ناوبراو ئهوهشی بهگوێدا چرپاندین كه سهرهڕای گهورهیی كارهكهمان ڕهنگه مێژوو ئهمهمان بۆ نهنوسێ. له ڕاستیدا كاتێك كتێبهكهی بهڕێزان حهسهنزاده و گادانیشم خوێندهوه، به خۆمم گوت، دهڵێی گوێیان له پهیڤهكهی كاك حهسهن بوه وا ئهو ههموو ههوڵ و ماندوبوونهی ئێمهیان نهدیوه. ههر له درێژهی ههوڵهکهمان ڕۆژی دواتر بۆ نیوهڕۆیهكهی ههر له لایهن ههمان دهستهوه گهیاندرایه كۆیه. له كۆیه ئێمه چاوهڕێمان دهكرد كه ئهندامێكی دهفتهری سیاسی پێشوازیمان لێبكات و بانگهوازهكهمان لێوهربگرێ. چاوهڕوانیهکهمان وهک پێویست نههاتهدی. سهرهتا كاك ڕهحمان كاژهیی كه بهرپرسی پێوهندییهكانی حزب بوو له كۆیه پێشوازی كردین و زۆریش بهگهرمی وهریگرتین. دهفتهری سیاسی لهجیاتی ئهوهی بۆخۆیان له بنکهی دهفتهری سیاسی بمان بینن کاک چهکۆ ڕهحیمی که بهرپرسی بهشی ئهمنیهتی ئهوکاتی حزب بو ناردیان بۆ بنکهی پێوهندییهکان بۆ بینینی ئێمه. له ڕاستیدا ئێمه ههرچهند لێیان دڵمهند بووین (دڵمهندییهكه لهوه نهبوو كه خۆشیمان له ناوبراو نهیهت، بهڵكو مهبهستمان ڕادهی گرینگی پێدانی دهفتهری سیاسی ئهو بهشه بوو) بهڵام دیسانیش پێمان وابوو كه مادام دهفتهری سیاسی ناردویهتی خۆی لهخۆیدا ئاماژهیهکی ئهرێنیهو جێگای دڵخۆشیه. لێرهدا نامهوێ گشت ڕوداوهکه و چۆنیهتیهکهی به وردی له ئێستادا بنوسم. چونکه ڕوداوهکانی ئهوکات و ههڵوێست و ڕوانگهی تاکهکانی نێو حیزب و ئهندامان و لایهنگرانی حزب که له شارهکانی باشوری کوردستان دهژیانو دهنگدانهوهی ههوڵهکهی ئێمه لهو کاتدا زۆر ههڵدهگرێ و لهو ڕۆژانهدا كه ئهو ههوڵانه ئهنجامدران گهلێك پهیڤ لێرهو لهوێ دهگوتران و دهبیستران، لهبهر ئهوه باسکردنی بهوردی ڕهنگه نامێلکه یان کتێبێکی لێ چێ ببێ و ئهمهش لهمهبهستی ئهم نوسینه بهدوره. دهکرێ به کورتی بڵێم که گشت لایهک دڵیان به ههوڵهکانی ئێمه خۆش بوو و ڕۆژانه ڕوبهڕوی پرسیاری "چیتان کرد؟" یان "به کوێ گهیشت؟" و "دهنگوباسی نوێ چیه"دهبوینهوه. ئهو کاتانهش که سهردانی کۆیهمان دهکرد له دوڵێ و ڕانیه چاوهڕێیان دهکردین تا ههواڵێ نوێیان بۆ بهێنین. بهکورتی ئهوهی هانیدام که ئهم بهڵگانه بڵاوبکهمهوه دوو شت بوو. یهکهمیان ئهوهی بهبڵاکردنهوهیان له فهوتان ڕزگاریان بکهم، چونکه له ڕاستیدا زۆری نهمابوو ساڵی پار بفهوتێن به هۆی سوتانی ماڵهکهمهوه. دوههمیش به بیانوی ساڵڕۆژی لهتبونهوهی حزبی دیموکرات، یادێک لهو ههوڵه دڵسۆزانهو شێلگرانهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب بکهمهوه، بهمهش وهک ئهزمونێکی نێوخۆی حزب که نزیک به شانزده ساڵ لهمهوپێش ڕویداوه بیخهمه بهرچاوی ههموو ئهوانهی له ههوڵی چارهسهری و یهکگرتنهوهی ئهم حزبهدان و بهشێوهیهک له شێوهکان کاری بۆ دهکهن. له کۆتایی ئهم بابهتهدا ههوڵ دهدهم بهکورتی باسی لایهنه گرینگهکانی ئهم ههوڵانه لهو کاتدا بکهم. جێی ئاماژهیه که ئهندامان و لایهنگرانی حزب له شاری سلێمانیش به بانگهوازێک کهواژۆی 96 کهسی لهسهر بوو پشتگیری ههوڵهکانی ئێمهیانکرد. بهداخهوه من وێنهی بانگهوازهکهی ئهندامان و دۆستانی حزب له شاری سلێمانیم نیه تا لێرهدا بیگونجێنم. دهقی بانگهوازهکهی سلێمانی له لایهن کاک فهڕوخ نێعمهتپوور و کاک ڕێبوار کهریمیهوه نوسرابوو. نوسهری ئهم بابهته لهگهڵ کاک کاوه کهریمی بهشێکی واژۆکانمان کۆکردنهوه. پێم وایه ئهم ههوڵه دڵسۆزانهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب نهك ههر بوهته بهشێك له مێژووی تێكۆشهرانی گهلهكهمان، بهڵكوو له ڕاستیدا وانهیهكیشه كه نهوهی نوێ دهكرێ لێی فێر بن. بهداخهوه بزوتنهوهی نهتهوایهتی گهلی ئێمه و ڕێبهرایهتیهكهی بهجۆرێك پڕشوبڵاو بوه كه وهبیر هێنانهوهی ئهو ئهزموونه و كهڵك لێوهرگرتنی ئهمڕۆییانه لهو جۆره ئهزموونانه، زۆر به مکوری ههستی پێدهكرێ. لێرهدا سێ بهڵگهی پێوهندیدار بهو ههوڵه لێبڕاوانهیه که لهبهردهستمدان بڵاو دهکهمهوه. دوو لهو بهڵگانه کاتی خۆی بڵاوکراونهتهوه. بهڵگهیهکیشیان نامهیهکه و له هیچ شوێنێک بڵاو نهکراوهتهوه. ههرکام له بهڵگهکان بهکورتی دهناسێنم و کۆپی بهڵگهکان بهشێوهی وێنه دادهنێم و دهقهکانیان دهنوسمهوه بۆ ئهوهی لهوانهیه بهڵگهکان به جوانی نهخوێندرێنهوه. بهڵگهكان بریتین له: · بانگهواز: خالید عهزیزی به هاوهزری جهمال فهتحیان نوسیویهتی. له كۆبوونهوهیهكدا كه بۆ ئهومهبهسته له نێوان ئهندامانی ههردوولادا گیرا، وهك دهقی بناخه خوێندرایهوه بۆ ئهوهی پاشان له لایهن بهشداربوانهوه ئهگهر بوچونیان ههبوو، لێی زیادو كهم بكرێت. دهقهكه له لایهن ههمووانهوه پهسهند کرا. دیاره بهشێک له ئهندامانی باڵی (حدكا) لهوه ڕهخنهیان ههبوو که ناوی دوکتور قاسملوو له بانگهوازهکهدا وهبهر چاو ناکهوێ! و پێیان لهسهر ئهوه دادهگرت که دهبێ ناوی دوكتور قاسملووی تێدا بگونجێندرێ. ئهندامانی (حدكا، ڕش) ێش پێیان لهسهر پێویست نهبوونی دادهگرت. وردهورده لهوه دهچوو ئهمه ببێته کێشه. سهرهرهڕای ئهوهی كه ههوڵێكی هێوركهرهوانه درا بۆ ئهوهی ڕازیان بكهین بهبێ دهستکاری و زیادکردن بانگهوازهکه واژۆ بکرێ، بهڵام كورد گوتهنی "قسه قسه دێنێ"، خهریك بوو ڕهوتهكه بهرهو ئاقارێكی خراپ پاڵبندرێ. پاش هێنان و بردنێكی زۆر سهرهنجام بهزیادكردنی چهند دروشم له خوارهوهی بانگهوازهكه چارهی كێشهكهمان كرد[1].، بۆ سهرکردایهتی ههردوو باڵی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران سڵاوی خهبات و کۆڵنهدان! ههروهک لای ههمووان ئاشکرایه که حزبی خۆشهویستمان ، ماوهی نزیک به نیوسهده خهباتی بێ وچانی خۆی تێپهڕ دهکات. لهو ماوهیهدا که ههردوو ڕژیمی ڕژیمی شاو کۆماری ئیسلامی پێشێلکهری مافهکانی نهتهوایهتی و ئینسانی گهلهکهمان بوون، حیزبی دیموکراتی کوردستان لهم خهباته بێوچانهیدا که بهردهوام له کاتی تامهزرانی حیزبهوه تا ئێستا شێلگیرانه درێژهی ههیه، قوربانی زۆری پێشکهش کردووهو سهروهری زۆری له لاپهرهکانی مێژووی نهتهوهکهماندا تۆمار کردوه، و بهتایبهت لهماوهی تهمهنی ڕهشی ڕژیمی ئاخوندیدا، ههروهک ڕابردوو که که پێشێل کردنی مافه بهرههقهکانی نهتهوهکهمان زیاترو چروپڕتر له پێشوو بهردهوام بوهو حزبیش شێلگیرترو سورتر له خهباتو تێکۆشانی بێ ئهماندا بوه. ئێستاش که ماوهی نزیک به حهوت ساڵه، بهداخهوه ئهو حیزبهی که جێی هیواو هومێدی گشت خهڵکی ستهم دیدهی کوردستانی ئێران بوو له ئهنجامدا توشی دووبهرهکی و ناکۆکی هاتووه، و بهداخهوه ههر ئهو ناکۆکییه له لایهکهوه بۆته هۆی نائومێدی و دڵساردی له نێوان کۆمهڵانی خهڵک و له لایهکیترهوه دوژمن واته جمهوری ئیسلامی و گشت دوژمنانی گهله چهوساوهکهمان پێی خۆش بوون و کهڵکیان لهم ههله وهرگرتوه. لهم کاتهدا که خهباتی گهلهکهمان به قۆناخێکی ئاستهم و لهههمانکاتدا چارهنوس سازو مێژووییدا تێدهپهڕێ، ئهرکی گشت ڕۆڵه تێکۆشهرهکانی ئهم گهله ستهم دیده ئهوهیه که زیاتر له پێشوو بیر له چارهنووسی نهتهوهکهی بکاتهوه. لهم ڕوانگهوه به ئهرکی مێژوویی خۆی ههستێ که ئهوه ویستی گشت ڕۆڵهکانی گهل و دڵسۆزانی نهتهوهکهمانه. لهم گۆشه نیگایهوه بۆ ئهم مهبهسته پیرۆزه ئێمه کۆمهڵێک له ئهندامان و لایهنگرانی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران، دانیشتوو له حیزب و نیشتهجێ له کوردستانی باشور، لهگهڵ پشتیوانی دهربڕین له بانگهوازهکهی 180کوردی دانیشتووی ولایهته یهکگرتوهکانی ئهمریکا دهڵێین: سهرکهوتن و گهیشتن به ئامانجه پیرۆزهکانی گهلی ستهمدیدهی کورد، له یهکیهتی و یهکگرتویی تێکۆشهرهکانیدایهو بۆیهش یهکگرتنهوهی ههردوو باڵی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران پێویستییهکی مێژوویی و بهپهلهیه له ڕوانگهی ههست کردن به مهسئولیهتی مێژوویی و دهرکی واقعی ئهم قۆناغهی خهباتمان ئهو داواکارییهمان دهخهینه پێش چاوی ئێوهی سهرکردایهتی ههردوو بهشی حزبمان و ئهو چاوهڕوانییهشمان ههیه که ئێوهش بهنیهتو بیری کوردانه و دڵسۆزانهتانو ههڵسهنگاندنی وردی بارودۆخی بزاڤی کوردایهتی، بۆ گهیشتن بهم ویست و مهبهسته که مهبهستی ههموو کۆمهڵانی خهڵکی کوردستان و گشت تێکۆشهره وریاکانیهتی، ههوڵ بدهن. سڵاو له حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، حیزبی شههیدانی نهمر پێشهوا قاضی و قاسملوو و ههموو شههیدانی کوردستان وهڵامدانهوهتان بهم بانگهوازه، وهفادارییه به خوێنی گشت شهیدانی سهرکرده، صادق شهرهفکهندی، عهلی کاشفپوور، عهىدوڵڵا شهریفی، شاپوور فیروزی، فتاع عهبدولی، عوسمان فتاعی، عهبدوڵا قادری، ڕهشاد حسێنی، غهفوور ههمزهیی و سدیق فیروزی. 112کهس له ئهندامان و لایهةگرانی ههردوو باڵی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران 12/12/1373 · نامهیهكی دهستهی نوێنهرایهتی ١١٢كهس له ئهندامان و لایهنگرانی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بۆ دهفتهری سیاسی حدكا. خالید عهزیزی نوسیویهتی و واژۆی سێ كهسی دیكهی لهسهره. ئهوكاته (حدكا) خهریكی كۆنگره بوون و ئێمهش بریارماندا نامهیهكیان بۆ بنێرین. پێمان وابوو له ڕۆژانی كۆنگرهدا ئهو نامهیه دهتوانێ وبیر هێنهرهوهو پاڵنهر بێ و زیاتر لایهنگرانی یهكگرتنهوه، جۆش بدات. پاش ناردنی نامهكه له لایهن ئهندامانی حدکا وه که ئهندامی دهستهی نوێنهرایهتی 112کهسهکه بوون، ههواڵمان پێگهیشت كه نامهكه له ناو كۆنگره دهستاودهستی پێكراوه و دهنگدانهوهی ههبووه. ئهمهی خوارهوه دهقی نامهکهیه: بهرێز دهفتهری سیاسی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران! سڵاوی خهبات و بهرخودان! دهرک پێکردنی ئهو ڕاستیانهی که خهباتی نهتهوهکهمانی لهم ههلومهرجهدا پیای تێپهڕدهبێت، ئێمهی ئهندام و لایهنگرانی حزبی والێکرد که بیرێک له چارهنوسی حزبهکهمان بکهینهوهو ههر ئهوهش بوو که بانگهوازێکمان ئاراستهی ههردوو مهکتهبی سیاسی حزبمان کردو تیایدا: ئاستهم بوونی ههلومهرجی ئێستای بزوتنهوهی گهلهکهمان و سهختی ئهم قۆناخهی خهباتی نهتهوهکهمان و چارهنوسسازی دهرفهتهکه پێی لهسهر داگیراوه و تهکید لهسهر پێویستی بهپهلهی مێژوویی کراوه بۆ یهکگرتنهوهی ههردوو بهشی حزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران. ههر ئهو پێویستیه بهپهلهشه ئێمه بۆ بهردهوام بوون هاندهدا له سهردانمان بۆ لای بهڕێزتان. ههروهک له دیدارهکانی پێشومان جار لهجار دڵخۆش و هیوادارتر بووین بهوهی که ئێوهش به دڵسۆزیهوه لهبیری دۆزینهوهی چارهن بۆ کێشهکهو ئهوهش ئێمهی بۆ بهردهوامی و سورترو دڵگهرمتر کردوه. ههروهک چۆن له سهردانیشمان بۆ مهکتهبی سیاسی حزبی دیموکراتی کوردستانی کوردستانی ئێران، ڕێبهرایهتی شۆڕشگێردا ئهوهیان بۆ دووپات کردینهوه که ئامادهن له پێناوی گهیشتن بهومهبهستهدا له هیچ ههوڵێک درێخی نهکهن و پێشیان وابوو که وتووێژو پێکهوه دانیشتن دهتوانێ زۆرتر له ههر ههوڵێکیتر به ئاکام بگات. لهسهردانی نهورۆزیمان دا بۆلای بهڕێزتان نهمانتوانی به دیدارتان شادبین و له ڕێگای بهڕێز مامۆستا عبدالرحمن نهوه پیرۆزبایی نهورۆزی و هاودهردی بۆ ڕاگرتنی ڕایۆمان ئاراسته کردن و ههر له ڕێگای ئهو بهڕێزهوه بهڵێنمان وهرگرت که له کاتێکی نزیک دا به دهرفهتمان بۆ بڕهخسێنن تا بهخزمهت بگهین و بتوانین ههندێک بۆچونی دیکهی برادهرانی ڕێبهرایهتی تان بۆ باس بکهین که له دانیشتنی ئێوارهی نهورۆزدا باسیان کردوه که چاکتروابوو زوتر بۆتانی باس بکهین. گرینگی مهوضوعهکه بهلای خهڵکهوهو دهنگدانهوهی کارێکی وههای کردوه که ههموو به تامهزرۆییهوه چاوهڕوانی وهڵامی ئێوهن. بهو هیوایهی وڵامی ئێوه پڕبه پێستی ویستی کۆمهڵانی تینوی خهڵکی کوردستان بێت. به دڵنیابوون له دڵسۆزیتان، چاوهڕێین. بۆ پێشهوه بهرهو یهکبوون و یهکگرتنهوهی ههردووبهشی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دهستهی نوێنهرایهتی112کهس له ئهندامان و لایهنگرانی ههردوو بهشی حزبی دیموکراتی کوردستان 22ی خاکهلێوهی 1374 واژۆکان : کوێخامحهممهد مستهفا پوور، عهلی شهخسی، مهلاچهته و خالید عهزیزی · مژده: مژدهی به ئاكام گهیشتنی ههوڵهكان له بهیاننامهیهكدا به كۆمهڵانی خهڵكی كوردستان ڕاگهینرا. دهقهكه خالید عهزیزی نوسیویهتی و واژۆی دهستهی نوێنهرایهتی پێوهیه. کۆمهڵانی خهڵکی کوردستان ههروهک ئاگادارن له ڕێکهوتی 12/12/1373ی ههتاوی بانگهوازێکمان به ئێمزای صهدودوانزه کهس له ئهندامان و لایهنگرانی ههردوو بهشی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران له کوردستانی باشوور بڵاوکردهوه. ئهم بانگهوازه به هۆی دهستهی نوێنهرایهتی 112کهسهکهوه گهیهندرایه ههردو مهکتهبی سیاسی بهڕێزی حزب که تیایدا داواکرابوو بۆ وهڵامدانهوه بهو پێویستیه مێژووییهی که خهباتی ئێستای نهتهوهکهمانی پێدا تێپهڕ دهبێت و به کۆمهڵانی خهڵکی کوردستان و دڵسۆزانی نهتهوهکهمان که بهردهوام خوازیاری یهکگرتنهوهن، ههوڵ بدهن. بێگومان پێش ئێمهش ئهو ههوڵانه ههبوون و زۆر بانگهوازو تکاوڕجا له لایهن خهڵکانی دۆستی کوردو حزبه کوردستانیهکان و کهسایهتی دیکهوه کراوهو پێ لهسهر پێویستی یهکگرتنهوهی ههردو بهشی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران داگیراوه. بهدوای بانگهوازهکهش زۆر له ئهندامانی حزب له کوردستانی باشورو دۆستانی حزب ههر لێره پشتیوانیان له بانگهوازهکهی ئێمه کردو داخوازییهکه بوو به داخوازی گشت دڵسۆزانی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران به ئهندامانو لایهنگرانی حزبیشهوه. ههربۆیه دهستهی نوێنهرایهتی 112 کهس له ئهندامان و لایهنگرانی حزب بهبهردهوامی لهههوڵی بێ وچان و بێ ماندووبووندابون بۆ ئهوهی ئهو ویسته بهرحقهی ههموان بێتهدی...له چهندیین دانیشتن دا لهگهڵ ههردو مهکتهبی سیاسی بهڕێز داوای دڵسۆزانهی خۆمان ئاراستهکردن و تهئکیدمان لهسهر پێویستی بهپهلهی مێژوویی کردهوه بۆ یهکگرتنهوهی ههردوولاو لهسهر ئهوهش که ههردوولا پێویسته پێکهوه دابنیشن و فهزایهکی برایانه دروست بکهن و پاشان لهسهر چۆنیهتی یهکگرتنهوهکه وتوێژ بکهن، پێمان دادهگرت چونکه پێمان وابوو ئێستاش لهو بڕاویهداین که ناکۆکی نێوانیان ئهوهنده زهق و گرینگ نین که چارهسهر نهکرێن و لهگهڵ ئهوهشدا له دڵسۆزی ههردولایان بۆ کێشهکه و تێگهیشتنیان له پێویستیهکانی ئێستای خهباتی نهتهوهییمان ئهو بارودۆخهی بۆی ڕهخساوهدڵنیابوین. سهرهنجام پاش ههوڵی بهردهوامی ههموو لایهک و دهستهی نوێنهرایهتی 112 کهس له ئهندامان و لایهنگرانی حیزب به خۆشیهکی تهواوهوه ههردو دهفتهری سیاسی له بارهگاکانی یهکتری بهبێ مداخلهی کهسایهتی یا احزابی دیکه یان لایهنی سێههم پێک گهیشتن و له جهوێکی هاوڕێیانهی گهرمدا چهندین سهعات پێکهوه دانیشتن و بێگومان ئهم دانیشتنانه سهرهتایهکی مژده بهخشه بۆ یهکگرتنهوهو تێکهڵ بونهوهی ئێجگاری ههموو تێکۆشهرانی دیموکرات له یهک ڕیزی یهکگرتودا بهم کارهش له لایهک کۆمهڵانی خهڵکی کوردستانی مهزن له خۆشیان شاگهشکه دهبن و بهم بۆنهوه شایی دهکهن و پیرۆزبایی لهیهکتری دهکهن و له لایهکی دیکهوه بهم کاره ههمو پیلانه گڵاوهکانی دوژمن پوچهڵ دهبێتهوه لهمهڕ زیاتر لهت و پهت کردنی حزبی دیموکڕات و ناکۆکی نانهوه له نێو ڕیزهکانی بزوتنهوهی کوردایهتی داو مشتێکی پتهووقایمه بۆ لمبۆزی سهرانی دژی کوردی کۆماری نگریسی ئیسلامی ئێران. بهم بۆنهوه لهگهڵ ڕاگهێاندنی ئهم مژده به کۆمهڵانی تێکۆشهری خهڵکی کوردستانی ستهم دیده، بهوپهڕی خۆشحاڵیهوه پیرۆزبایی ئاراستهی گشت ئهندام و لایهنگرو کادرو پێشمهرگهی حزبی دیموکڕاتی کوردستان و گشت دڵسۆزانی حزب و نهتهوهکهمان و ههموو کۆمهڵانی خهڵکی کوردستان دهکهین و هیوادارین جێژنی یهکگرتنهوهی ههردوبهشی حزبمان ببێته سهرهتایهک بۆ جۆشدانهوهێ ههرچی زیاتری خهباتی گهلهکهمان له گشت بوارهکانداو ههنگاونانی جیدیی و عهمهلی بهرهو گهیشتن به ئامانجه پیرۆزهکانی نهتهوهییمان. بۆ پێشهوه دهستهی نوێنهرایهتی سهدودوانزهکهس له ئهندامان و لایهنگرانی ههردو بهشی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران له کوردستانی باشور واژۆکان: کوێخا محهممهد مستهفاپوور، عهلی شهخسی، عهبدوڵا قهڵاتاسیان، جهمال فهتحیان، محهممهد گۆمانی(مهلا چهته) خالید عهزیزی و فهقێ عهوڵای قهلهڕهشێ. گرنگی ئهو ههڵوێستهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب 1. یهكهمجار بوو لهنێوخۆی حزب ئهندامان ولایهنگرانی حزب بۆ چارهسهری كێشهی حزب دهست بدهنه كارێكی شارستانیانه و پێشم وایه له مێژووی رێكخراوه سیاسیهكانی كوردستان و بزاڤی نهتهوییماندا وێنهیهكی دیكهی ئاوامان نیه. لهوهش دڵنیام گۆڕهپانهكه ئهو ئامادهییهی تێدا بوو. وهك دهزانن، له لایهك شهڕی نێوخۆیی بڕستی له ئهزموونی باشوری كوردستان بڕیبوو داگیركهرانی كوردستانیش ههموو ههولیان ئهوهبوو كه ڕێگه له وێستانی شهر بگرن و به ههموو ئامرازێك گهرمیان دادههێنا و لهو لایدیكهشهوه ههوڵهكانیان وهگهڕ خستبوو كه ههرچی زیاتر بێهیوایی بڵاو بكهنهوه و نهتهوهكهمان دهستهو ئهژنۆ بكهن. 2. ڕاسته ههوڵی دیكه درابوون و له بانگهوازهكهی ئێمهشدا ئاماژه بهههندێكیان كراوه و ڕهنگه ئهو ههوڵانه له ڕوی جێگهو پێگهی ههوڵدهرهوهكانهوه بایهخ و گرنگی خۆیان ههبێت و گۆمانیش نیه كه مهبهستیان خێرو بێری حزبی دیموكرات وبزاڤه نهتهوهییهكهمان بوه، بهڵام بایهخی ههوڵهكهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب بهبهراورد لهگهڵ ئهوانهی لهدهرهوهی حزب ئهوهیه که هیچکام له ههوڵدهرهکان بهڕادهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب دڵسۆزی حزب نهبوون و تامی تاڵی ئهو لێكجیاییهو ئاكامهكانیان ههست پێنهكردبوو. بۆیهش دڵسۆزی ئهوان بۆ كێشهكه و ههستكردن به بهپرسیاریهتی و لێبراویان بۆ به ئاكام گهیاندنی، ئهو ههوڵه له ههوڵهکانی دیكه جیا دهكاتهوه. 3. ههوڵهكهی ئهندامانی حزب تا به ئاكام گهیاندنی بهردهوام بوو. به واتهیهکی دیکه دهستپێکی ئهو ههوڵه وهک چهخماخهیهک بوو که له نێوخۆی حزبیشدا بوه هۆی ئهوهی بهتاک و به کۆ، لهسهرهوه بۆخۆارهوهی حزب گوڕ به ههوڵهکان بدرێ. ئهوهی دهشگهڕێتهوه سهر ئهم دهستهیه، ههر له دهستپێکهوه زۆر شێلگیرانه دهستی پێکردو به ههر دوولاش گوترا که تا کۆتایی و به ئاکام گهیشتن بهردهوام دهبێت و واز ناهێنین، ههرواش بوو. سهرهڕای سهردانی بهردهواممان بهشێوهی فهرمی بۆ لای ههردوو سهرکردایهتی، له نێوان سهردانهکانیشمان بهردهوام له پێوهندیی نزیک دابووین لهگهڵ دۆست و هاوڕێیانمان له ههردوولا و هانمان دهدان بۆ ئهوهی که ههرکهس له ئاستی خۆی پشتگیری لهم ههوڵه بکات و له ههوڵی لابردنی کۆسپهکاندا بێ، ئهمهش کاریگهری زۆری ههبوو. 4. ئهم ههوڵانه بێگومان تێچونی خۆیان ههبوو. ئهوکات زۆربهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب له دۆخێکی شپرزهی ماڵیدا بوون. بهڵام ئاماده بوون بۆ سهرخستنی ههوڵهکهیان ههر نرخێت پێویست بێ بیدهن. 5. باسنهکردنی ئهم ههوڵه دڵسۆزانهو لێبڕاوانهیهی ئهندامان و لایهنگرانی حزب له لایهن نوسهرانی تا ئێستای مێژووی حزبهوه له بایهخی ئهم ههوڵانه کهم ناکاتهوه. به پێچهوانهوه، ئهگهر ئهم ههوڵه دڵسۆزانهیه له لاپهڕهكانی مێژووی حزبی دیموكراتدا باسبکرانایه نرخی ئهم مێژوه كه مێژووی خهباتی حزبێكه دهبردهسهر. حزبێک ئهگهر شانازی بهدڵسۆزی تێکۆشهرانی خۆی بکات بێگومان بایهخی خۆش دهباتهسهر. له ڕاستیدا ئهو ههوڵه له ناوخۆی حزبهوه جۆرێكی خهباتی مهدهنیانه بوو له پێناوی گهیشتن به مهبهست و ئامانجێك كه ئهویش یهكگرتنهوه بوو. بهدیوێكی دیكهدا له ههناوی ترسێكی ڕهوا له دواڕۆژێكی ناڕون و تهمگرتووی بزاڤی نهتهویی له ڕۆژههڵاتی نیشتمانهوه ههوێنی دروست بوونی شهپۆلێكی چارهخواز بۆ پێشگرتن له ئهگهره ترسێنهرهكانی داهاتوو كه ڕۆژانه دیوێكی ئهو فیلمهمان له ئاوێنهی باشوری نیشتمانهوه دهدی، پێكهات. بۆیه، نوسینهوهی ئهم جۆرهههوڵانه پیشاندانی جۆڕێك شانازیشه كه حزب له نێوخۆیدا ئهم شێوه خهباته مهدهنیانهی ئهزموناندوه. هیوادارم ئهوانهی مێژووی حزبیان نوسیوهو دهینوسنهوه، ئهم بایهخ و گرنگیه ههست پێبکهن و له داهاتوودا ڕچاوی بکهن. له کۆتاییدا، دهبێ پێ لهو ڕاستیه بنێین که بهداخهوه لێكدابڕان و چوك بوونهوه بۆته دیاردهیهكی ڕۆژانه، ههر ئێستا تهنگی به داهاتووی بزاڤی ڕزگاری خوازی نهتهوهکهمان بهتایبهتی له ڕۆژههڵاتی نیشتمان ههڵچنیوه. بۆیهش هێنانهوه بهر باسی ئهو جۆره ههوڵانهو یاد لێكردنهوهیان دهتوانێ هاندهر و پاڵنهرێکی باش بێت بۆ ئهوهی له ئێستادا كه كێشهكان ڕۆژانه گهرمتر دهبن و بهداخهوه كهمتر کهسێک ههڵدهکهوێ که لهئاستی سهرهوه هزری چارهسهری به لایدا تێپهڕێ، جموجۆڵێكی دڵسۆزانهی له خوارهوهی ڕیزهکانی حزب و ڕێکخراوه سیاسیهکانی پێ دنه بدرێ. ئهم ههوڵه خۆمانهیهی ڕیزهکانی حزب که شانزده ساڵ بهر له ئهمڕۆ ڕویدا دهکرێ لهمڕۆدا دهرسی لێوهربگیرێ. بهمانایهکی دیکه ئهوه ڕیزهکانی حزبن که دهتوانن ڕێبهری و کادره ناڕازیهکانی سهرهوه که سنگیان ناوهته بهر شهپۆلی یهکیهتی خوازانهو چارهخوازانهی دڵسۆزانی حزب و بزوتنهوهی ڕهواکهی نهتهوهکهمان ناچار بکهن که یان تێکهڵ بهشهپۆلهکه ببن و یانیش لهسهر ڕێی شهپۆلهکه وهلاکهون. گهر تێکۆشهرانی ڕیزهکانی خوارهوهی حزب و ڕێکخراوه سیاسیهکانی کوردستان، ئهوانهی که ئهزموونی تاڵی لهتوپهت بوون و پڕشوبڵاویان تاقیکردۆتهوه بهشێویهکی یهکگرتوانه و لهههمانکاتدا دڵسۆزانه له ههوڵی لابردنی بهربهستهکاندابن، دهتوانن چۆک به پهرتهوازهخوازان و دهسهڵاتویستان دابدهن و ناچاریان بکهن که دهست لهو ملبهمله بێجێیه ههڵگرن و لهجیاتی ئهوه مل بدهنه ڕێگای پاراستنی بهرژهوهندییهکانی نهتهوهکهیان. [1] ئهو دهقهی لێرهدا داندراوه کۆپی چاپی ئوروپای بانگهوازهکهیه که کۆمیتهی دهرهوهی وهڵاتی حدکا، ڕ.ش بڵاوی کردبوهوه

<urn:uuid:9d720408-b67c-4d2a-abf2-f01522a5d545>

CC-MAIN-2014-15

http://kurdstan.blogspot.com/

2014-04-20T15:50:55Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609538824.34/warc/CC-MAIN-20140416005218-00213-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9982373118400574}

زمان - ئەم وتارە سەبارەت بە زمان بە واتای سیستەمی پێوەندیگرتنی مرۆڤ نووسراوە. بۆ زمان بە واتای ئەندامی لەشی بڕبڕەداران، زمان (ئەندام) ببینە. زمان کۆمەڵێک نیشانەی بڕیاردراوی ڕێسامەندە لە دەنگەکان یا نیشانەکانی گوتن و نووسین، کە لە لایەن کۆمەڵێک مرۆڤی سەر بە تاقمێکی کۆمەڵایەتی یا فەرھەنگییەوە بە مەبەستی دامەزراندنی پێوەندی (تێگەیاندن و تێگەیشتن) بەکار دێت. ئەرکی زمان پەیوەندیگرتنە و دەربڕینی ڕا و ھەستی دەروون. [١] ئەکرێ بڵێین زمان سیستەمێکی ئاڵۆزە کە مرۆڤ بۆ ڕاگەیێنی بەکاری ئەبا. [٢] بەو زمانەی کە مرۆڤ پێ قسە ئەکا ئەوترێ زمانی سروشتی. ئەمڕۆکە نزیکەی سێ تا شەش ھەزار زمانی سروشتی بوونی ھەیە، بەڵام نیوەیان مەترسیی لەناوچوونیان لەسەرە .[٣] ھەروەھا، کۆدەکان و جۆرەکانی تری زمانگەلی دەستکار، وەکوو ئەوانەی وا بۆ بەرنامەسازیی کۆمپیوتەر بەکار دێن ژی، پیان ئەوترێ زمان. زمان لەم ڕاستێنەیەدا، سیستەمێکە پێکھاتوو لە نیشانەکان بۆ بەکۆدکردن و لەکۆددەرھێنانی زانیارییەکان. لە کوردیدا، وشەی "زمان" بۆ ئاماژە بەو ئەندامە گۆشتییە بزۆزەی ناو دەمیش بەکار دەبردرێ کە لە زۆربەی بڕبڕەداراندا ئەرکی ناسینەوەی تامگەلی جۆراوجۆری لە ئەستۆیە و دەوری سەرەکیی ھەیە لە قسەکردندا (زمان (ئەندام) ببینە). ئەم پێوەندییە خوازەیییە لە زۆربەی زمانەکاندا ھەیە (بۆ نموونە، وشەی languageی زمانی ئینگلیزی لە وشەی linguaی لاتینەوە گیراوە کە بە مانای زمانی ناو دەمە) [٤] و، بەڵگەی گرنگایەتیی مێژوییی زمانی زارەکییە. پێرست واتای وردتر[دەستکاری] زمان کۆمەڵێک نیشانەی بڕیاردراوە، کە لە ئاراستەی کاتدا بۆ گواستنەوەی پەیام بە کار دێت. مەبەست لە ئاراستەی کات، بە شوێن یەکدا ھاتنی نیشانەکانە. ئەم کۆمەڵە نیشانە لە دررێژای کاتدا دەتوانن چەمکێک لە مێشکی مرۆڤدا بخوڵقێنن. یەکێک لە گرنگترین تایبەتمەندییەکانی زمانی مرۆڤ ئەوەیە کە وتەیێک دەکرێ دوو جار شی بێتەوە. لە شیکاری یەکەمدا ، وتەکە بۆ بچووکترین پاژی واتادار دابەش دەبێ، بەم یەکە بچووکە واتادارانە دەڵێن مۆرفیم لە دووھەم شیکاریدا ھەر مۆرفیمێک بۆ چەندین پاژی بچووکی دەنگی بێواتا دابەش دەبێ کە پێی دەڵێن فۆنیم بۆ وێنە ڕستەی «گەڵا سەوزە» لە جاری یەکەمدا بۆ سێ مۆرفیم دابەش دەبێ: «گەڵا»، «سەوز»، «ە» لە دووھەم شیکاریدا بۆ وێنە «گەڵا» بۆ چوار فۆنیم دابەش دەبێ: «گ»، «ە»، «ڵ»، «ا» گرنگترین جیاوازی زمانی مرۆڤ لە دیکەی سیستەمە پێوەندییەکان، تایبەتمەندی دووجار شێ بوونەوەیە. زمانی مرۆڤ[دەستکاری] مرۆڤ گیاندارێکی کۆمەڵژییە و زمان وەک پێداویستییەکی گرنگ بۆ پێوەندی گرتنی دەوری ھەیە. زمان لە کۆمەڵێک نیشانە پێکھاتووە کە بە ھۆیانەوە مرۆڤ دەتوانێ مەبەستی خۆی دەرببڕێت. لە زمانناسیدا بە وشەکان ، نیشانە دەڵێن؛ ئەم نیشانانە بە شێوەی دەنگ، نووسین یا ئاماژەن، کەوابوو زمانی مرۆڤ بۆ سێ جۆر دابەش دەبێت: - زمانی گوتن: نیشانەکانی ئەم زمانە دەنگن ، مرۆڤ لە سەرەتای ژیانەوە پێی ئاشنایە و پێش قوتابخانە بە باشی قسەی پێ دەکا. - زمانی نووسین: نیشانەکانی ئەم زمانە خەتییە، فێرخواز پێویستە لە قوتابخانە فێری ببێ. - زمانی ئاماژە: نیسانەکانی ئەم زمانە ئاماژەیە و زۆرتر لە کەسانی نابینا و نابیسادا بە کاردێت. لێکۆڵینەوەی زمان و زمانناسی[دەستکاری] زمان ناسی بەم واتا تازەوە، زانستێکی نوێیە، بەڵام وەک لێکۆڵینەوە لە سەر زمان بۆ چەند سەدە پێش لە زایین دەگەڕێتەوە، یانی ئەو سەردەمەی پانینی ڕێزمانی بۆ زمانی سانسکریت دانا. لە زمانناسیدا، لە چەند ڕوانگەوە سەیری زمان دەکەن: دەنگناسی ، شێوەناسی ، واتاناسی ، ڕستەناسی ، وشەناسی و ھەروەھا بوارەکانی کۆمەڵناسی زمان ، دەروون ناسی زمان ، دەمار ناسی زمان ، زمانناسی داد ، زمان و ژیری و ... لە بەر ئەوەی زمان دیاردەیەکی گران و ئاستەمی مرۆڤی و کۆمەلایەتیە، لێکۆڵینەوەی ورد و ھەمەلایەنەی زمان، بە بێ کەڵک وەرگرتن لە زانستەکانی تر سەرناگرێ. کەوابوو زمانناسی بێجگە لە باری ناساندن ( تەوسیفی) و بیرۆکەیی زمان، تیشک دەخاتە سەر باری کەڵک ناسی، دەروونناسی، خەڵکناسی، کۆمەڵایەتی، ھونەری، وێژەیی، فەلسەفی و نیشانەناسی زمان. کەوابوو زمانناسی ئەمڕۆ زۆر گۆڕەپانی زانستی دەگرێتە خۆی. زمانەوان یان زمانناس بەو کەسە دەبێژن کە دەپەرژێتە سەر لێکۆڵینەوەی زانستی زمان، پێچەوانەی بیری باوی کۆمەڵگا، زمانەوان پێویست نیە بە سەر چەن زماندا زاڵ بێ، گرنگ ئەوەیە بتوانێ دیاردەکانی زمانناسی وەک وشە ، بڕگە ، ڕستەناسی و واتا بناسێ و بە جوانی لێکی بداتەوە.لە بیرمان بێ کە کاری زمانەوان ناساندنە ، نەوەک دانان . پانینی لە سەدەی پێنجەمی پێش زایین، ڕێزمانێکی چڕوپڕی بۆ زمانی سانسکریت نووسی، بەڵام زمانناسی لە واتای ئەمڕۆدا، لە گەڵ نووسینی کتێبی خولی زمانی گشتی بەرھەمی فردینان دێسوسور دەستی پێکرد. لە دەکانی ١٩٥٠، بیرۆکەکانی نوام چامسکی شۆڕشێکی لەئ بوارەدا بەرپاکرد و بووە ھۆی سەرھەڵدانی ڕێزمانی زایەنی یان ( Generative grammar). چامسکی لە سەر ئەو باوڕەبوو کە بنەما و دانستەکانی زمان لە مرۆڤدا سروشتی و زاتییە، واتە کە فێر بوونی زمان بە شێوەی جێنێتیکی و بۆماوەیی لە مێشکدا داڕێژراوە و ژینگەی منداڵ تەنیا وەک ھاندەرێک لە فێر بوونی زمانی دایکیدا دەوری ھەیە. منداڵ کۆمەڵێک زانیاری لە ژینگەی زمانی خۆی وەردەگرێ و بۆ خۆی دەتوانێ کۆمەڵێک پێکھاتەی تازەی لێ دروست بکات. زمانی لەش[دەستکاری] بە گواستنەوەی پەیامەکان لە ڕێگای جووڵەی ئەندامەکانی لەش دەڵێن. زامنی مردوو- زمانی دوابڕاو[دەستکاری] زمانی دوابڕاو بەو زمانە دەبێژن کە ھیچ ئاخێوەرێکی نییە، بەڵام زمانی مردوو بەو زمانە دەڵێن کە ھیچکەس وەک زمانی سەرەکی خۆی قسەی پێ ناکا. زمانی داھێنراو(دەسکرد)[دەستکاری] بڕێ کەس یا کەسان بە مەبەستی تاکەکەسی یا بۆ تاقی کردنەوە زمانێک دروست دەکەن، بەم زمانانە زمانی داھێنراو یا دەسکرد دەڵێن، زۆربەی زمانە دەسکردەکان ھەوڵیان داوە ئاسانتر و ڕێسامەندتر لە زمانە سرووشتییەکان بن، وەک زمانی لۆژبەن(Lojban) وتارە پێوەندیدارەکان[دەستکاری] سەرچاوەکان[دەستکاری] |کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە Language تێدایە.| |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:1c44239f-1f1d-43b9-8709-5a3e8c0c1e93>

CC-MAIN-2014-15

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86

2014-04-23T12:00:59Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223202548.14/warc/CC-MAIN-20140423032002-00472-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9939343333244324}

مێژووی کۆمپیوتەر کۆمەڵگای مرۆڤایەتی لە رەوتی گەشەسەندنی مادی و شارستانی دا پێویستی بە ژمارە و پێوانە بووە، بۆ دروستکردنی ئەو ئامێرانەی کە بۆ ئەم مەبەستە بە کەڵک دێن زۆری ھەوڵداوە. لە چورتکە کەیەکەم ئامێری ژمێریاری بووە تا دەگاتە کۆمپیوتەر مێژوویەکی ھەزاران ساڵی ھەیە. ماوەیەکی دوورەدرێژ کۆمەڵگای مرۆڤایەتی نەیدەتوانی یان نەیدەزانی ئەوەی لە ژیانی ڕۆژانەدا دەگوزەرێ بیکاتە ئەرشیف و ھەڵیگرێ و تا لە پاشاندا کەڵکی لێوەرگرێ. ئامێرێکی ژمێریاری کۆن سەرەڕای ئەوە سێ ھەزار ساڵ بەسەر تەمەنیدا تێپەڕ دەبێ کەچی ھێشتا لە زۆر شوێنی دونیادا باوی ماوە و کەڵکی لێوەردەگیرێ. داھێنەری کۆمپیوتەر کێیە[دەستکاری] زۆرکەس ئەم پریسارە دەکات و وەڵامەکەی دیاریکراو نیە، چۆن ئەم ئامێرە گرنگە ( کۆمپیوتەر ) پەرەی سەندووە کە لە ژیانی ڕۆژانەمان بەکاری دەھێنین ئەو ئامێرەی کۆمپیوتەر کە ئێستا بەکاری دەھێنین لەسەر کۆمەڵێک ھەنگاو داھێنراوە یان پەرەی پێدراوە بەدرێژایی سەدان ساڵ، وە ئەم پەرەسەندنانە بەپێی پێداویستیەکانی مرۆڤ بووە لە ھەر ھەنگاوێک لە ھەنگاوە جیاکانی ژیان.بیرۆکەی کۆمپیوتەر دەگەڕیتەوە بۆ ئەو پەرەسەندنە سەرەتاییانەی ژماردن (الحساب) کە مرۆڤ بۆ ئاسانکردنی کارەکانی ژمێرکاری لەو سەردەمەدا بەکاری دەھێنا لە سەردەمی کۆندا "چورتکە" ئاباکوس Abacus وەک یەکەم ئامێر بەکارھێنراوە وەک ئامرازیک کە کاری ژماردنی بەئەنجام دەگەیاند، لە ساڵی ١٦٤٢ بلایز پاسکال Blaise Pascal گەنجێکی ماتماتیک زانی فەرەنساوی یەکەم مەکینەی ژمارەیی میکانیکی داھێنا بۆ ژماردن ناوی لێنرا پاسکالاین Pascaline ، ئەم ئامێرە ژمارەکانی کۆ/کەم دەکرد بەلام نرخەکەی زۆر گران بوو بۆیە بەرێژەیەکی زۆر بڵاو نەبوەوە. خاڵێکی گرنگ لە ئامێرەکەی پاسکال ئەوە بوو کە دەیتوانی بەشێوەیەکی ئۆتۆماتیکی ھەتا دە ژمارەیی کۆ کاتەوە، بەڵام کردارەکانی ئەو ئامیرە سنووردار بوو و تەنیا دەیتوانی کردارەکانی کۆکردن و کەمکردن ئەنجام بدا. لایب نیتز Libnitz ماتماتیک زانی بە توانای ئەڵمانی توانی ئامێرێک دروست بکا بە ناوی ئامێری ژمێریاری (حاسوب) (Calculator). ئەو ئامێرە لە توانای دابوو سەرەڕای کۆ و کەمکردن بەشێوەی ئامێرەکەی پاسکال دەیتوانی جاران و دابەشکردنیش ئەنجام بدا. پاش ئەم ئامێرەی لایب نیتز ھەولدان بۆ ئامێری ژمێریاری درێژەی پێدرا و سەرکەوتنی بەرچاویش لەم بوارەدا ھات دی. وە لەساڵی ١٨٠٤ جۆزیف ماری ژاکارد Joseph Marie jacquard ئامێرێکی داھێنا لەسەر کارتی کونکراو کاری دەکرد (Punched Cards) کە زانیاری و وێنەکان بەشێوەی کونکراو لەسەر کارتەکە دروست دەکرێت و دواتر مەکینەکە کونەکانی سەر کارتەکە دەخوێنێتەوە و لەسەر قوماشێک وێنەکە جێبەجێ دەکات. سەرەتای دروستبوونی کۆمپیوتەرە سەرەتاییەکان[دەستکاری] چارلز باباج (Charles Babbage) باوکی کۆمپیوتەر: لە ساڵی ١٨٣٣ ، زانای ئینگلیزی چارلز باباج یەکەم مەکینەی میکانیکی داھێنا، بە یەکەم کۆمپیوتەر دادەنرێت ، لەبەر ئەوە نازناوی "باوکی کۆمپیوتەر" ی لێنرا، مەکینەکەی باباج وەک ئامێرێکی ژمێریاری کاری دەکرد، وە دواتر پەرەی پێدا بۆ ئامێرێک کە بە ھەڵم (بخار) کاربکات، بەڵام ئەم ئامێرە جیاوازە لەگەڵ ھەموو ئامێرەکانی تری پێشوو لەبەر ئەوەی زۆر ھاوشێوەی کۆمپیوتەری ئێستایە، چونکە ئەم مەکینەیە توانای ئەوەی ھەیە فەرمانەکان جێبەجێ بکات (وەک پرۆگرامۆکەی بچوک) وە بیرگە میمۆری تێدابو وە دو یەکەی ھاوردن و ھەناردنی زانیارییەکانی تێدابو وە ھەروەھا یەکەی لێکدەرەوە و ڕێنماییەکان، ھەر یەکەیەک جیابوو لەگەڵ ئەوەی تریان کە ئەمەش یارمەتی دەرێک بوو لەسەر پەرەسەندنی یەکەکان، بەھەمان شێوەی ئێستا کە لە ئامێرەکانی کۆمپیوتەری سەردەم دەبیندرێت. لەو سەردەمەدا ناوی کۆمپیوتەر (Computer) دروست بوو، بەھۆی ئەوەی لەو سەردەمەدا یان لەو کاتەدا ئەو کەسانەی کاری ژمێریارییان ئەنجام دەدا پێیان دەوترا (Computers) کە ئەو ووشەیە لە Compute وەرگیردراوە بە مانای ژمێریار دێت. وە ھەروەھا لە ماوەی سەدەی نۆزدەھەمدا لە جیاتی سیستەمی ژمارەیی دە دەیی کە پێکھاتووە لە ژمارە سفر ھەتا ٩ سیستەمی ژمارەیی بنەمای دوو پەرەیپێدرا واتا سیستەمێک گشت ژمارەکان تەنیا لەسەر ژمارە سفر و یەک پێک دێن، سوود وەردەگرن. وە دواتر ئەم سیستەمی بنەمای دوو بەکارھێنرا بۆ دیزاینکردنی بازنە کارەباییەکانی کۆمپیوتەر، کە سەرجەم زانیارییەکان پێکدێت لە شێوەی ژمارەکانی (١،٠). وە ئەم سیستەمی ڕێژەییە دیزاینکردنی بازنە کارەباییەکانی ئاسان کرد لەبەر ئەوەی ژمارە ١=ڤۆلتی بەرز وە ژمارە ٠=ڤۆلتی نزم ، وە تاوەکو ئەمرۆش ھەموو زانیارییەکانی ناو کۆمپیوتەر لە شێوەی سفر و یەک پێکدێت. لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەم دا وە لە سەرەتای سەدەی بیستەم گەشەسەندن و پەرەسەندنی کۆمپیوتەر دەستیپێکرد، ھەر لەو کاتەدا دکتۆر ھێرمان ھۆلریپ Herman Hollerith کە پسپۆرێک بوو لە نووسینگەی سەرژمێری ئەمریکادا، شێوەیەکی میکانیکی داھێنا کە ئەم شێوازە ٨ جاران خێراتر بوو لە جارەکانی پێشووتری Tabulating machine, چۆنیەتی ئیش کردنی ئەم ئامێرە بەم شێوەیە بوو کە ھەر زانیارییەک کە دەدرایە ئامێرەکە لە خاڵێکی تایبەتی لە شریتی کاغەزەکەدا کونێک دروست دەکرا و ئماێریکی دیکە دەیتوانی بە یارمەتی وەرگرتن لە بازنەی ئەلکترۆنی ھەست بەو کونانە بکا. ھەرچەندە بەکارھێنانی ئەم کارتە کارتۆنیانە بۆ یەکەمجار لەلایەن (ژاکارد) کە ھاووڵاتیەکی فەرەنسی بوو بۆ مەبەستی کۆنترۆڵی ئامێرەکانی پارچە چنینەوە بە کار دەھات. لێرەدا واژەی تاقانە کار Unit- Record بۆ ئەو ئامێرانەی کە کاروباری بازرگرانی ئەنجام دەدەن وەک واژەیەک ھاتە ناو فەرھەنگەوە، پاش ماوەیەک (ھۆلریپ) ئامێرەکانی خۆی بۆ کاروبارەکانی بازرگانی پەرە پێدا. لە ساڵی ١٨٩٦ کۆمپانیایەکی بۆ دروست کردن و فرۆشتنی داھێنانەکانی دامەزراند. پاشان ئەو کۆمپانیایە لەگەڵ جەند کۆمپانیای دیکە تێکەڵ بە یەک بوون و کۆمپانیای گەورەی IBM, International Business Machines بە واتای کۆمپانیای ئامێرە بازرگانییە نێودەولەتیەکان یان پێک ھێنا. وە لە ساڵی ١٩٣٩ دکتۆر جۆن ئەتاناسۆف Dr. John V.Atanasoff لەگەڵ یاریدەرەکەی کلیفۆرد بێری Clifford berry لە زانکۆی ئەیوا ی ئەمریکایی یەکەم ئامێری کۆمپیوتەری ئەلیکترۆنی ژمارەیی دروست کرد، ئەم ئامێرە بە یەکەم کۆمپیوتەری ڕاستەقینە دادەنرێت لەبەر ئەوەی بێشکەی دواین پەرەسەندنە لە بواری کۆمپیوتەری ئەلیکترۆنیدا، چونکە ئەم ئامیرە لەسەر سێ بنەمای سەرەکی داڕێژرابوو کە بریتین لە:- - بەکارھێنانی سیستەمی ژمارەیی بنەما دوو بۆ نواندنی ژمارەکان و زانیارییەکان (٠و١) - ئەنجامدانی کارەکانی ژمێریاری بە بەکارھێنانی بازنەی ئەلیکترۆنی لە بری ڕەورەوەکان و کلیلە میکانیکیەکان - دروستکردنی سیستەمێک پەیوەست بوو لەسەر جیاکردنەوەی کارە ژمێریارەکان لە بیرگە Memory وە لە ساڵی ١٩٤١ کۆنراد تسوز ی ئەڵمانی (Konrad Zuse) یەکەم ئامێری کۆمپیوتەری خستە بەر دەست کە دەتوانرا پرۆگرام بکرێت بۆ چارەسەرکردنی لێکدانەوە ژمێریاریە ئاڵۆزەکان. کۆمپیوتەری ئەلیکترۆنی بەردەوام بوو لە پەرەسەندن تاوەکو زمانەکانی پرۆگرامسازی پەرەی سەند و توانرا پرۆگرامەکان بە زمانێکی ھاوشێوەی زمانی ئینگلیزی دابڕێژرێن و کۆمپیوتەر لە زمانەکە تێبگات و جێبەجێی بکات (پڕۆگرام بریتیە و پێکدێت لە کۆمەڵێک فەرمان( سەرەتای حەفتاکانی سەدەی ڕابردوو پەرەسەندنێکی گەورەی بەخۆیەوە بینی، کە کۆمەڵێک زانا لە کۆمپانیای ئینتێل (Intel) یەکەم لێکدەرەوەی ناوەندیی چارەسەری، مایکرۆپرۆسیسۆر (Microprocessor) یان داھێنا، کە بە دڵی سیستەمی کۆمپیوتەر دادەندرێت، وە تواندرا ئەم ناوەندیی چارەسەرییە پرۆگرامبکرێت بۆ ئەوەی بەشێوەیەکی دیاریکراو کار بکات. وە لە ساڵی ١٩٧٥ بیل گەیتس Bill Gates لەگەڵ پاول ئالێن Paul Allen یەکەم پرۆگرامیان دروست کرد کە پڕۆگرامەکە کاری وەرگێڕانی زمانی پرۆگرامسازی بەیسک (Basic) ی ئەنجام دەدا لەسەر ئامێری کۆمپیوتەری مۆدێل Altair ٨٨٠٠ . لێرەدا کۆمپانیای بەناوبانگی مایکرۆسۆفت Microsoft دروستبوو، کە کۆمپانیای مایکرۆسۆفت سەرکەوتنی بەدەست ھێنا لە فرۆشتنی یەکەم سیستەمی کارپێکردن (Operation System) کە سیستەمی دۆس بوو DOS. Disk Operating System ، وە لێرەدا سەرەتایەک بوو لە بڵاوبوونەوە و پەرەسەندنی کۆمەڵێک پرۆگرام وەک پرۆگرامی نوسین و ژمێریاری، وە ھەروەھا سیستەمی کارپێکردنی ویندۆز (Windows) کە یەکەم وەشانی لە ساڵی ١٩٨٥ دەرچوو، وە دواتر ھەردووک کۆمپانیای بەناوبانگ مایکرۆسۆفت و ئای بی ئێم کەوتنە بەربەرەکانی لە دەرھێنانی سیستەمی کارپێکردن و پرۆگرامی وێنەیی لەسەر پیشانگەری ڕەنگاوڕەنگ Graphical User Interface بۆ ئاسانکردنی کارەکانی بەکارھێنەر لەگەڵ کۆمپیوتەر. بەم جۆرە لەگەڵ بەردەوامبوون و پەرەسەندنی ئەلیکترۆنی قەبارەی ئامێری کۆمپیوتەر بچووک بوەوە کۆمپیوتەری کەسی Personal Computer دروست بوو، کە ھەموو کەسێک بتوانێت ببێتە خاوەنی کۆمپیوتەرێکی تایبەت بەخۆی. سەرچاوەکان[دەستکاری]

<urn:uuid:f219dfad-9cd3-43ad-b3bc-71e033353c3e>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1

2014-04-23T17:00:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223203235.2/warc/CC-MAIN-20140423032003-00169-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9936679005622864}

ئێریک کانتۆنا ئێریک کانتۆنا (٢٤ی ئایاری ١٩٦٦ لە مارسێی) ئەکتەری فەڕەنسی و یاریزانی پێشووی هەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسایە. کانتۆنا یەکێک لە گەورەترین یاریزانانی مانچستەر یونایتد بوو. لە پێنج ساڵاندا ١٤٣ جار بۆ ئەم یانەیە یاری کرد و لەگەڵ ئەم یانەیە چوار جار پاڵەوانیی پرێمیەرلیگ و دوو جاریش پاڵەوانیی جام ئێف ئەی بە دەست ھێنا و ھەر لەم یانەیەدا و لە ساڵی ١٩٩٧دا فووتبۆڵی بە جێ ھێشت. ئێستا ئێریک کانتۆنا لە سینەمادا چالاکی دەکا. سەرچاوەکان[دەستکاری] |کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئێریک کانتۆنا تێدایە.| - ویکیپیدیایئینگلیزی

<urn:uuid:bdd8d076-712e-4fd6-b86f-dc977b989b9d>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%86%D9%86%D8%A7

2014-04-24T23:56:46Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223207046.13/warc/CC-MAIN-20140423032007-00201-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9965676069259644}

کیوی کیوی میوەیەکە، توێکڵەکەی قاوەیییە و گۆشتەکەی سەوزی کاڵە. بەپێى توێژینەوەیەک ئەوە دەرکەوتووە کە خواردنى میوەى کیوى زۆر سوودى ھەیە بۆ تەندروستى مرۆڤ، چونکە ئەو میوەیە دەوڵەمەندە بە ڤیتامین C. سوودەکانی کیوی[دەستکاری] توێژینەوەیەک کە لە لایەن تیمێکى تایبەتى پسپۆرانى بوارى میوەجاتەوە لە شارى واشینگتن ئەنجامدراوە ئەوەیان بۆ دەرکەوتووە کە میوەى کیوى زۆر سوودى ھەیە و دەوڵەمەندە بە ڤیتامین C و بە شێوەیەک ئەو ڤیتامینەى تێدایە کە لە ھەر ١٠٠ گرامێکیدا بڕى ٢٠٠ - ٣٠٠ میلیگرەم ڤیتامین Cى تێدایە. ھەروەھا ئەو توێژینەوەیە ئەوەشى دەرخستووە کە خوێى توخمەکانى فۆسفۆر و پتاسیۆم و ئاسن لە ناو میوەى کیوى زۆرە و ئەوەش دەبێتە ھۆکارى دابەزینى ڕێژەى کۆلیسترۆل لە ناو خوێندا و کێشى لەشیش دادەبەزێنێت. سەرچاوەکان[دەستکاری]

<urn:uuid:a5acc574-f479-4aad-916b-a5b7677ab711>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%88%DB%8C

2014-04-18T00:17:46Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609532374.24/warc/CC-MAIN-20140416005212-00168-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9892786145210266}

جامی جیھانیی فیفای ١٩٥٤ پاڵەوانیەتی ژمارە پێنجەمە لەجامی جیھانیی فیفایە کە لەوڵاتی سویس بەڕێوەچوو، ماوەی پاڵەوانیەتییەکە ١٥ی حوزەیران تاکوو ٤ی تەمموز ی ١٩٥٤ی خایاند، تێیدا ١٦ ھەڵبژاردەی نیشتیمانی بەشدارییان تێداکردبوو، تێیدا ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئاڵمانیای ڕۆژاوا بووە پاڵەوانی پاڵەوانییەتییەکە دوای بردنەوە بەئەنجامی ٢-١ بە ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ھەنگاریا، لەم پاڵەوانییەتییە لەکۆی ١٦ یاری ١٤٠ جار گۆڵ ھەژێنراوە بەڕێژەی بۆ ھەریاریەک زۆرتر لە ٥ گۆڵ کراوە وە یاریکەری ھانگاری ساندڕۆ کۆشیتش بووە گۆڵکاری خوولەکە بە تۆمارکردنی یازدە گۆڵ.

<urn:uuid:07bbe03c-67b4-4e13-90fe-0902d3344204>

CC-MAIN-2014-15

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D9%A1%D9%A9%D9%A5%D9%A4

2014-04-18T03:49:19Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609532480.36/warc/CC-MAIN-20140416005212-00542-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9984131455421448}

توێژهری دهروونی سامان سیوهیلی ڕهنگه ئهم ناونیشانهی سهرهوه خهڵکانێک ڕاچڵهکێنێت و بڵێن جاچۆن مرۆڤ لهگهڵ خۆیدا قسه دهکات، یان بڵێن تهنها شێتهکان قسه لهگهڵ خۆیاندا یان لهبهر خۆیانهوه دهکهن. یهکێک لهگهورهترین گرفتهکانی مرۆڤهکان لهم سهردهمهدا نائامادهیی دیالۆگه لهگهڵ خودی خۆیاندا. ههموومان زۆر قسه دهکهین بۆ کهسانی تر یان زۆر گوێ دهگرین لهکهسانی تر، کهچی نهقسه لهگهڵ خۆماندا دهکهین و نهگوێش لهخۆمان دهگرین. جهنجاڵی ژیان وههای کردووه مرۆڤی ئهم سهردهمه کهمترین کاتی بهتهنها بێت، کاتێکیش بهتهنها بێت لهخودی خۆی ڕادهکات و یهکسهر یان تهلهفزیۆن یان مۆبایل یان ئینتهرنێت یان ههر شتێکی دیکه دهکاته هاوهڵی خۆی. ئهمهش کتومت خۆدزینهوهیه لهخود. مرۆڤ پێویستی بهوه ههیه ناوبهناو گفتوگۆیهکی هێمنانه لهگهڵ خۆیدا ساز بکات، بزانێ خهریکی چییه لهم دنیایهدا؟ بهچی خۆی سهرقاڵ کردووه؟ باش دهکات یان خراپ؟ ئهو پرۆژانهی ههوڵیان بۆ دهدات چین؟ پلانهکانی بۆ چارهسهری گرفتهکانی چین؟.واته دیالۆگ لهگهڵ خودی خۆماندا بۆ ههڵسهنگاندن و پێداچوونهوهی ڕابردووه و پلان و نهخشهکێشانیشه بۆ ئێستا و ئایینده. ئهوانهی دیالۆگ لهگهڵ خودی خۆیاندا ناکهن ئهوانهن کهدهترسن لهڕووبهڕووبوونهوه لهگهڵ خودی خۆیاندا، ڕهنگه بهشێک لهم کهسانه لهخودی خۆیان ڕازی نهبن بۆیه ئامادهییان تێدا نییه بۆ ئهنجامدانی ئهم دیالۆگه، یاخود جۆرێکه لهڕاکردن لهواقعی کهسهکان خۆیان، یان بۆ ئهوهیه ئازار و کهموڕییهکانیان یان یادهوهرییه تاڵهکانیان قهتماغه بگرێت و برینهکانی خۆیان نهکولێننهوه. ئێمه کهئاماده بین دیالۆگ لهگهڵ کهسانی تردا بکهین بۆچی خۆمان لهدیالۆگ لهگهڵ خودی خۆماندا بشارینهوه؟.دیالۆگ لهگهڵ (خود)دا بیرکردنهوهیه، ئهگهر بیرکردنهوه دیالۆگێکی بێدهنگ بێت بائێمه خۆمان ڕابهێنین بهدهنگهوهو لهتهنهاییدا ئهم دیالۆگه بکهین. ئاخر ناکرێت مرۆڤ لهخودی خۆی داببڕێت و لهپهیوهندی بهردهوامدا بێت لهگهڵ دهوروبهردا، ئهوهی بهرههم دێت لهم ڕهوشهدا تهنها ناهاوسهنگییه. ئێمه بهدوای شوناسی کهسانی دهروروبهرمان و شتومهک و ژینگهدا دهگهڕێین، کهچی لهگهڕان بهدوای شوناسی ڕاستهقینهی خۆماندا چاو دهنوقێنین، خۆمان دهدزینهوه. ئهی کهواته چۆن لهدهوروبهرمان بگهین کهئێمه لهخودی خۆمان نهگهین.ئهو ساتانهی مرۆڤ دیالۆگ لهگهڵ خۆیدا دهکات زۆر دهستکهوت بهدهست دههێنێت، کهگرنگترینیان کار کردنه سهر ژیری ناوهکی خۆیهتی، ڕهنگه کهسێک لهههڵوێستێكی دیاریکراودا بهدهیان کهس نهتوانن کاری تێبکهن، بهڵام تهنها بهخۆی لهڕێگای دیالۆگهوه لهگهڵ خۆیدا ئهو ئهنجامه بهدهست دێت که کهسهکانی تر ناتوانن بهدهستی بهێنن. ئهوانهی دیالۆگ لهگهڵ خۆیاندا ناکهن، سهرکهوتوو نین لهدیالۆگ کردن لهگهڵ کهسانی تردا، ههمیشه ئهو ڕاکردنه لهخودی خۆیان بۆیان دهبێته دڵهڕاوکێیهکی سهربار کهخۆشیان نازانن لهکوێوه سهرچاوهی گرتووه. ئهوانهی دیالۆگ لهگهڵ خودی خۆیان ناکهن فێری هونهری تێڕامان نابن، ناشتوانن پهی بهناخ و ئهندێشهکانی کهسانی تر بهرن.کهواته لهم ڕۆژگاره پڕ شهکهتییه دهروونییهدا ساتێک تهرخان بکه بۆ خۆت، بهڵام بێ سهرقاڵ بوون بههیچی دیکهوه، خۆت و تهنها خۆت، مۆبایلهکهت لهم کاتانهدا بکوژێنهوه، تهلهفزیۆن و کۆمپیوتهرهکهت خامۆش بکه، خۆت خاو بکهرهوه و بههێمنی دیالۆگ لهگهڵ خۆتدا بکه. خۆت و تهنها خۆت، ڕامهکه لهتهنهایی خۆت، خۆت مهدزهوه لهخودی خۆت. بیر و کار و جهنجاڵییهکانت ڕێک بخه، بهرنامه و بیرۆکه بێ سوود و بێهوودهکانت فڕێ دهره دهرهوهی خۆت و کار و باره بایهخدارهکانت ڕێک بخه بهپێی پلهی گرنگییان، پرسیار لهخۆت بکه و بهدوای وهڵامی لۆژیکیانهدا بگهڕێ، ههڵچوونهکانت بهتاڵ بکهوه، مهیهڵه دیدگات لێڵ بکهن لهچارهسهری گرفتهکانتدا. ههست بکه لهناو خۆتدا و لهدهروون و بیری خۆتدا مهله دهکهیت، لهو ساتانهدا خۆت داببڕه لهو دنیا پڕ چهرمهسهری و ململانێ و ڕاکهڕاکهدا. خۆت و تهنها خۆت، لهخۆت بپرسهرهوه من چی دهکهم؟ ئامانجم چییه؟ ئهو ڕێگایانهی گرتوومهته بهر تاچهند دروستن؟. ههرچهنده ڕابکهیت لهخودی خۆت هێنده دهروونی خۆت بارگران دهکهیت.کهواته با ئهم هونهره بکهینه نهریتێکی ئاسایی لهخۆماندا، ئهگهر کاتمان نییه ڕۆژانه ئهنجامی بدهین دهبا ههفتهی جارێک، دوو ههفته جارێک، مانگی جارێک، ئهنجامی بدهین. باخۆمان فێری هونهری گوێ گرتن لهخۆمان بکهین.بائهوهش لهیاد نهکهین که دیالۆگ لهگهڵ خۆماندا یهکێکه لهباشترین ئهو ڕێگهیانهی لهفشاره دهروونییهکان ڕزگارمان دهکات، ههروهها ساناترین ڕێگهشه بۆ گهیشتن بهچارهسهری ئهو گرفتانهی لهدهستیان دهناڵێنین. مالبةرى دةروونناسى

<urn:uuid:2689effa-5c69-40b8-a54d-0f0329b2a557>

CC-MAIN-2014-15

http://www.hawreyan.blogspot.com/

2014-04-19T17:02:07Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609537308.32/warc/CC-MAIN-20140416005217-00351-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9976246356964111}

سێ شەممە, 11 حوزەیران 2013 21:21 خالید قادر عهزیز... گهمژه ترین گهمژه ، ئهو گهمژهیهیه ، که له گهمژهیی خۆی ، نهك ههر خهلك بهگهمژه دهزانی ، بهلکو بهگهمژه گهمژه یان دهزانی ، لهو گهوره گهمژهیه گهمژهتریش ، ئهو گهمژهیهیه که له گهمژهیی خۆی ، ژیانی خۆی و بون ونهبونی و دوا رۆژی گهل وخاك ونیشـــتمانهکهشـــی له دهســی گهمژهێێکه ، گهمژه گهمژه ، دهسی به خۆی دا شـــۆرکردوتهوه ، ژیانێکی کۆلهمهرگی گهمژانه دهباته ســـهر و دهژی . وهك ئهوهی هیچ نه بوبێ . که باس له گهمژه و گهمژهییه ، وا باشـــه به چهند وشـــهێێك گهمژهیی شـــی کهینهوه . گهمژهیی به کوردیه پهتیهکهی خۆمان به واتای کهڵله پووكی ، مێشــــك بهتالی ، هیچ نهزانی . وشـــهی گهلحۆ و دهبهنگ / یشـــمان ههیه ، به لام ئهو دوو وشـــهیه ســـوکترن له گهمژه . گهلحۆش ســـوکتره له دهبهنگ . واته گهلحۆ ، دهبهنگ ، ئهوجا گهمژه . گهلحۆ پڕ به پێســـتی وشـــهی جاهل /ی عهرهبییه ، واته نهزان ، به واتا فهرههنگیهکهی ، به مانا باوهکهشــی له لای خهلکی ســـاده به نهخوێندهوار دێت ، مانا ئاینیهکهشـــی ، گاور، یا فهله / یه . گهمژه نهك تهنیا ههر به نهخوێندهوار و هیچ نهزان ، به دووا کهوتوییش دێت تا ئهندازهی هێڕوهوڕ دهروات . دیاردهی گهمژهیی له تاکهکانی ههموو کۆمهلگاێێك بهدی دهکرێت ، بهلام رێژهکهی له کۆمهلگا بۆ کۆمهلگا دهگۆرێ ، له کۆمهلگا پێشکهوتوهکان رێژهکهی ئهوهنده کهمه ، نزیکه له نهبون ، واته هیچ کاریگهرێکی وای له ســهر گۆمهلگا نیه . ئهو رێژهیه ئهوهنده زۆره له ههنددێ له کۆمهلگا دووا کهوهتوهکان ، به شـــێوهێێ کۆمهلگای تهنیوه تا ئهو ئهندازهیهی که وهکو پهتاێێکی کوشـــندهو ترســـناك دووا رۆژی ئهو کۆمهلگایهی خســـتوته مهترســـیهوه ، وهکو کۆمهلگهی کوردهواری خۆمان به وێنه ، ئهو رێژه کهمهی کۆمهلگاش که گهمژه نین ، ئهوانیش له گێژاوی گهمژهیی گهمژهکاری گمژهکانا گیریان خواردووهو بونه به قوربانی . هۆیهکانی گهمژهییش زۆرن ، وهکو ژێر دهســتی بێگانه و داگیرکاری ، بێ یاســایی و نهبونی دادپهروهری ، رژێمی ســهرکوتکاری و دهســـهلاتی توند و تیژی ، زۆری تر .... که ئهنجامهکهی نهزانی و ههژاری و نهخۆشـــیه ، واته بهرههم هێنانی دووا کهوتویی و گهمژهیی . ســـا لهو جوره کۆمهلگایانهی که رێژهی گهمژهیی بلنده شـــتی وا روو دهدا و ســهر ههل دهدا نهك ههر جێگای پیکهنینه بهلکو باوهر کرده نی نیه ، ( معه مهر قهزافی ) ( مهلیك ســـنوســی ) لادا ، که دوو پۆلیســی پاســـهوان بوو ، خۆی لێ گــۆڕا ، ناوی له خــۆی نا ( فاتیح ) واته رزگار کهر ، تا ئهو ســـاتهی خۆشــی به پهند برد و ولاتهکهشــی وێران کرد ههر خۆی به شـــتێك دهزانی له ســهروی مرۆڤ . ( حافز ئهســهدیش ) ناپاکی له هاوریکانی خۆی کرد ، وا لهخۆی بایی بوو له ســــوریا له خۆی زیاترکهســـی به دی نهدهکرد و به مرۆڤ نهدهزانی ، ســـوریای له ســـهر خۆی تاپۆ کرد ، عهلهشـــیشـــهکهی کوری کرد به کهلهگا ، زهلامێك له ســوریا نقهی لێوه نههات ، ئێســـتا وا باجهکهی دژمیرن . باســــــی ( ســـهدام )ی عوروبهش ناکهم ، خهلك نیه نهیبیســـتێ و نهزانێ . بهلام دهمهوێ باســـی ئهو شـــته ســـهیرهی تورك بکهم ، ســولتان ئهردۆغان ، که له روالهت ســـۆفیهو له خوا ترس ، پیاوی چاکه و زۆریش ههوهســی له چاکهیه ، بهلام له ژێرهوه زۆر خۆی لهوه خۆش کردوه که ببێ به فاتیح وهکو ( مهحمهد ) ، له دلهوهش دایناوه ئهوهی ( جــــهنگیز ) و( هۆلاکـــۆ ) و ( تهیمــور ) بۆیان نهکراوه ئهو بێکات . له کۆمهلگاکهی خۆشــمان ، شــــتی وای تێدایه که له قوتوی هیچ عهتارێکا نهبووه و نیه ، ئهوه له پێش ههموو شـــتێ ســـهرۆکهکهمان نهخوێندهواره ، نهك ههر خۆی نهخوێندهواره باوکیشـــی نهخوێندهوار بوو ، ســـهرۆکی حکومهتهکهشـــمان ئهویش نهخوێندهواره ، باوکی ئهویش نهخوێندهوار بوو ، ســـهیر لهوه دایه رێبازهکهشـــیان رێبازی نهخوێندهوارانه . له مانهش ســـهیرتر ، ئێمه به ههزاران دکتۆرامان ههیه ، بهلام هیچ کامیان به قهد ســـهرۆك و ســهرؤك وهزیران زیريك و بهتوانا نین ، واته به ههزاران دکتۆرامان ههیه به قهد نهخوێندهوارێك خوێندهواریان نیه . لهوهش ســهیر تر ئهوهیه وهك وا باوکو باپیرانمان وتویانه ، نه دیتهنیم ڕۆ ، نه بیســتهنیم ڕۆ ، نه کردهنیم ڕۆ ، وهره له وانهی که له ســـهرکردایهتی حیزبهکانن ، ئهوانهی که له ســـهرکردایهتی کوردن ، وهکو خۆشـــناوه که گۆتهنی ســـێ تهلاقه بخۆ که تاکیان تێدانیه گهر جهگی نهدرابێته بهر بۆ ئهوهی بگاته شــــوێنهکهی ، گهر ههشـــبێ وهکو نهبوو وایه ، جونکه نه کهس دهزانی کامیانهو نه کهس باوهری بهویشـــیانه . واته کهس به لێهاتویی و توانای خۆی نهچوته ســهرکردایهتیهکانهوه . ســـا لهکوێێ جیهان بووه ، لهچ ســهردهم و رۆژگارێك روی داوه ، ســــهرکردایهتی گهلێك ، وهکو گهلی کورد که له شـــۆرش و بهرهنگاریه ، ســـیاســـیهکانی ههر ههمووی له ســـیاســهت ســاقیت و له ژێر ســـفر بن . ســهرکردایهتی ههر ههمووی نهزان و گهمژهو ناپاک و گهندهل بن . شـــتێکی تریش له شـــته ســهیرهکان ، ئهو گهوج کردنهیه به ناوی ئاینهوه ، له لایهن ههندێ کهســـهوه که ناویان له خویان ناوه ســـهید ، یا شـــیخ ، یا حیزبی ئیســـلامی ، له گهل رێزم بۆ ئهوانهی که به راســتی ســهیدن ، یا به راستی بروای به ئاینهکهیه و له پیناو پهرژهوهندی دنیای خۆی لاری نهکردوتهوه ، ئهوه جێگهی رێزه . بهلام ئهوانهی به راســتی ســـهید نین دهبێ شـــهرم له خۆیان کهن . دهبی ســهیده راســـتهقینهکان بهر له خهلك له خهمی ئهوه دابن که ئهو نا ســــهیدانه بۆ خهلك ئاشـــکرا کهن . ههندی له مهلاکانیش ، حاجی مهلا ســــــهید ، جهنابی مهلا ، ههر به مهلایهتیهکه دلی دانهکهوتوه و ئاوی نهخواردوتهوه ، ســـهیدێکیشــی پێوه ناوه ، حهراریهکیشـــی له ســـهر کهســکهکه پێچاوه ، کردویه به ســــێ رســـکان ، مهلای واش ههیه شـــایهدی زۆر ناپاکی ناپاکانه ، بهلام وهکو عادل ئیمام گۆتهنی جهنابی مامۆســـتای ئاینی دنیا و قیامـــــهت " شـــاهد ما شـــافشـــی حاجه " . له بارهی شـــیخهکانیش ، ئهوهی به راســتی خوا پهرســـتی خۆی دهکا جێگهی رێزه ، با ئهوهنده بیکات تا دهفرێ ، بهلام بۆ جهنابی شـــیخ جوان نیه و نادورســـته چاوی له هێلکهی پیرێژنهکانی لادیکان بێ . یا ههر کاری خهلك گهوج کردن بێ ، به ئهندازهی دهروێشـــێکی یهکێ له شـــێخهکان که به دێیهکانا دهگهراوه وتوویه " شـــێخ خوایه " ، شـــێخ که بهمه دهزانی یهکێ دهنێری بۆلای دهروێش ، پێی دهلێ " بڕۆ به فلان بلێ با وا نهلێ گوناحه " ، کابراش دهچێته لای دهروێش و پێی دهلێ " دهروێش فلان ، جهنابی شـــێخ وای فهرمووه ، دهروێش له وهلام دا دهلێ " شـــێخ با لۆ خۆی ههر .....بخوا واللهی دهنا ههر خوایه " . جا ئهو ههموو نههامهتیه و ســـهر باری نههامهتی ئهو گهمژانهی که به ناوی کوردایهتی له دهورو بهری بنهمالهی بارزانی و تالهبانی ، وهکو ئهو دهروێشـــهیان لێهاتوه ، گهندلی و گهندهلکاریهکانیان بهری چاویانی گرتووه ، ئهو گهمژانهش که له پێناو پهرژهوهندی خۆیانا ، چاوی خۆیان له ئاســت ئهو ههموو نههامهتی وکارهســـاتهی که توشـــی گهلهکهیان هاتووه نوقاندووه ، ئهوانه ههر ههموو ، دهبێ ئهوه بزانن و تێبگهن که چ تاوانێکی گهوره بهرامبهر گهل و نیشـــتمانهکیان دهکهن ، بهم ناپاکیهیانا چ مهترســیهکی ترســناك دهخهنه ســـهر ئهو مهترســـیانهی که ئهمرۆ ههرهشـــه له بون و نهبونی کورد دهکا ، که گهلێ زۆرن و کهم نین ، بۆیه گهر گهلی کورد به وشــیاری و ههســـتیاری ههلس وکهوت لهگهل رووداوو و پێشـــهاتهکان نهکات ، ئهوا به بێ شـــك ئهو ههلهی هاتوته پێشـــهوه ، ئهمجارهش به ســـوکو ئاســانی له دهس دهچێ و دهبێ ئهم جارهشــیان کورد فاتورهی ئهم گهمژهییه ببژێرێ . ههلبهته گهمژهکانیش له بهر دهرناچن و وهك بهرزهکی بانان رزگاریان نابێ ، دهبی باجی گهمژهیی خۆیان ههر بژمێرن ، چونکه ههرجی بکهن ، ســهری خۆشـــیان به دارو بهردا دهن ، ههر لای دوشـــمنهکانا به رهنگی کورد رهنگ کراون و لێان نابێتهوه ..

<urn:uuid:e5e4e816-2d83-405f-9a25-58dae5084917>

CC-MAIN-2014-15

http://www.penusakan.com/rangala/15015-2013-06-11-21-28-02.html

2014-04-20T13:18:24Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609538787.31/warc/CC-MAIN-20140416005218-00039-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9909788966178894}

نیشانەی نەخۆشی نیشانەکانی نەخۆشی (بە ئینگلیزی: Symptom) بەو نیشانانە دەڵێن کە نەخۆش بۆ خۆی پەی پێ دەبا و دەریدەبڕێت. ھەرچەند نیشانەیێ وەک ھێڵنج لە زۆرێک نەخۆشیدا دەبینرێت، بەڵام بەڵگە لە سەر نەخۆشی نیە (وەک نیشانەی دووگیانی). بەڵام بڕێ لە نیشانەکان تایبەتی یەک یا چەند نەخۆشین؛ وەک کوێر بوونی کتوپڕی. نیشانەکانی نەخۆشی (Symptom) لەوانەیە بە ھەموو کەسێک بناسرێ ، بەڵام ھێماکانی پزیشکی تەنیا لە لایەن پزیشکەوە دەناسرێت. بۆ وێنە ھەموو کەسێک دەزانێ یاو نیشانەیەکە بۆ سەرھەڵدانی چڵک لە لەشدا، بەڵام تەنیا پزیشک گۆڕانکارییەکانی ئەزموونی خوێن و شریتی دڵ دەناسێت.

<urn:uuid:9654023d-2f49-4f5d-9d7b-f32e54c83cc0>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%DB%95%D8%AE%DB%86%D8%B4%DB%8C

2014-04-24T13:35:09Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223206147.1/warc/CC-MAIN-20140423032006-00105-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9993373155593872}

فۆتۆ: سایتی بهڕێوهبهرایهتی هاتوچۆی سلێمانی خهندان ـ بهڕێوهبهرایهتی هاتوچۆی سلێمانی له راگهیهندراوێكدا بۆ شۆفێران ئهوه دهخاتهڕوو، كه ههر شۆفێرێك ئهگهر غهرامهی بۆ كراو لهماوهی 30 رۆژدا غهرامهكه نهدات، ئهوا دوو ئهوهنده زیاد دهكات. له ئاگادارییهی بهڕێوهبهرایهتی هاتوچۆی سلێمانیدا هاتووه: "هاتوچۆی سلێمانی ئاگاداری شۆفێران دەكاتەوە سەبارەت بە سزاوغەرامەی شۆفێران لەسەر سەرپێچیە جۆراوجۆرەكانیان، ئەگەر شۆفێرەكە لە سزاكەی ئاگاداركرایەوە یان وەسڵی بۆ كرابوو، دوای 30 رۆژ نەهات بۆ پاكتاوكردنی سزاكەی، ئەوا بڕەكەی دەبێتە دوو هێندە". ئهوهش خراوهتهڕوو: "بەڵام ئەگەر ئاگادار نەكرایەوە بەتایبەتی لەو كاتانەی ئەكەوێتە بەر زوومی كامێراكانی هاتوچۆ تەنها وەك خۆی ئەمێنێتەوە نابێتە دوو هێندە".

<urn:uuid:8dff407e-243c-46bb-b3d7-b65a22d506a9>

CC-MAIN-2014-15

http://www.xendan.org/dreja.aspx?jmara=38463

2014-04-25T07:33:38Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223211700.16/warc/CC-MAIN-20140423032011-00576-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9736345410346985, "sdh_Arab_score": 0.014865217730402946, "hac_Arab_score": 0.011313969269394875}

دیموکراسییەتی نوێنەرایەتی دیموکراسیەتی نوێنەرایەتی شێوەیەک لە شێوەکانی دیموکراتی پێکدەھێنێت و تیۆرێکی مەدەنیە کە تیایدا دەنگدەران ( بە شێوازێکی نھێنی و ئازاد لە ھەلبژاردنێکی فرەلایەندا) ئەو نوێنەرانەی کە نوێنەرایەتیان دەکەن ھەڵدەبژێرن، ئەمانە نابن بە بریکاری دەنگدەران تەنھا نوێنەریانن – یان بە مانایەکی تر واتە تەنھا لەو کاتە کارناکەن کە دەنگدەران ئاراستەیان بکەن بەڵکو دەسەڵاتێکی ئەوتۆیان ھەیە کە بتوانن دەسپێشخەری بکەن لە کاتی ھاتنەکایەوەی گۆرانکاریەکان. دیموکراسیەتە لیبرالیە نوێکان بە نمونەی گرنگی دیموکراسیەتی نوێنەرایەتی دادەنرێن. و لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا زۆربەی جار ئەم زاراوەیە ھاوتای مانای زاراوەی "کۆماری" دادەنرێت. دیموکراسیەتی نوێنەرایەتی بەخشینی دەسەڵاتێکی گەورەتر بۆ نوێنەران لە پەرلەمان لەخۆوەدەگرێت وەک لەوەی کە شانشینیەتی دەستوری یان دیموکراتیەتی ھاوبەشیکردن (participatory democracy) دەیبەخشێت لەبەر ئەوە ھەموو دەستورەکان بەدەق لەسەر سەربەخۆیی دادگەری و رێوشوێنەکانی تر دەنووسێت بۆ ھاوسەنگکردنی دەسەڵاتە نوێنەرایەتیەکان: - دیموکراسیەت گۆڕینی نوێنەرەکان لە خۆوەدەگرێت کاتێک کە دەنگدەرەکانیان لێیان رازی نەبن. - و ھەروەھا ھەندێک وردەکاری دیموکراسیانەی تر لە خۆوەدەگرێت ( وەک کۆمیتەی شانشینی کەنەدی بۆ نمونە) یان - ھەندێک رێوشوێنی دیموکراسیانەی راستەوخۆ (وەک ریفراندۆم بۆ نمونە)، بەڵام سەرەڕای ئەوەش بە رێوشوێنی پەیوەست دانانرێن و زۆربەی جار ئەنجامدانیان پێویستی بە بڕیارێک ھەیە کە لە پەرلەمانەوە دەربچێت - واتە دەسەڵاتی یاسا ھەر بە دەستی نوێنەران لە پەرلەمانەوە دەمێنێتەوە. - رێگا چارەی ماناوەند لە نێوان ئەو دوو دیموکراسیەتەدا بریتیە لە بوونی " پەرلەمانێکی باڵاتر" کە لە رێگەی دەنگدانی راستەوخۆوە ھەڵنەبژێردرابن نمونەش لەسەر ئەوە وەک ئەنجوومەنی پیرانی کەنەدی کە بە کۆپیەکی ھاوتای ئەنجومەنی لۆردەکانی بەریتانیا. نەریتی ھەڵبژاردنی نوێنەرانی ویلایەتەکان لە ئەوروپا لە سەدەی نۆزدەھەم ( و بە شێوەیەکی زیاتر کاریگەرانەتر کە نوێنەرایەتی ھەموو چینێکیان دەکرد بەڵام بە شێوەیەکی جیاواز لەوەی کە ئێمە دەیبینین) بۆ پێشکەشکردنی راوێژکاری ئاراستەکردنی پاشاکان بووە ھۆی دروستکردنی ئاشنایەتیەکی قووڵ لەگەڵ سیستەمی نوێنەرایەتیکردن. و ئیدمۆند بۆرک لە گووتارەکەیدا لەبەردەم دەنگدەراندا لە بریستۆل راڤەکردنێکی تەقلیدی ماف و ئەرکەکانی نوێنەری ھەڵبژێردراوی پێشکەشکرد. ئەو جەماوەریەتیە زۆرەی کە دیموکراسیەت وەدەستی ھێنا لە دوای شۆڕشی پیشەسازیەوە بوو لە کاتێکدا کە ژمارەی ھاوڵاتیانی وڵاتە پیشەسازیەکان زۆر بوو یان (لە سەردەمە نوێترەکاندا) ھاوڵاتیان زیاتر گرنگی خۆیان بۆ سیاسەت دەردەخست، بەڵام ئەو ژمارە زۆرەی خەڵک و تەکنەلۆجیا لەو سەردەمە نەگونجاو بوون بۆ دیموکراسیەتی راستەوخۆ. شانشینی یەکگرتووی بەریتانیا بە ولاتێکی سیستەم دیموکراسی نوێنەرایەتی دادەنرێت و ئەڵمانیاش بە ھەمان شێوە لەساڵی ١٩٤٩ وابوو و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا و کەندا دوونمونەی ترن بۆ جێبەجێکردنی دیموکراسیەتی نوێنەرایەتی. لە ساڵی ٢٠٠٣ توانرا بۆ یەکەم جار لە مێژووی مرۆڤایەتیدا بوونرێت کە زۆرینەی دانیشتوانی سەر گۆی زەوی لەسایەی سیستەمی دیموکراسیەتی نوێنەرایەتیدا دەژین لە ناویشیاندا ئەو شانشینیەتە دەستوریانەش کە حکومەتێکی نوێنەرایەتی بەھێزیان ھەیە.

<urn:uuid:dba0292a-407a-4c46-b3a4-c015538247b5>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C

2014-04-21T12:08:11Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609539776.45/warc/CC-MAIN-20140416005219-00379-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9809069633483887, "sdh_Arab_score": 0.017547063529491425}

سیستان یان سێستان یان سەکسستان ناوچەیەک ئە لە باکووری پاردەواڵی سێستان و بەلووچستانی ئێران. ئەم ناوچەیە دراوسێی پاردەواڵی خوەراسانی باشوور و دەواڵی ئەفغانستانە. وشەرەتناسی (ئێتیمۆلۆژی)[دەستکاری] دوووای کۆچی گرۆھێک لە ئاریکان بە ناوی سەکا، ئەم ناوچەیانە سەکسستان ناو نییا. بە شوێنی ئەوە و ھێرشی عەرەبەکان سەر ئێران، ناوی بوو بە سەجستان. ئێستاش کە پێ دەڵێن سیستان. زۆربەی مەردمی سێستان بە زمانی فارسی قسە دەکەن کە ئەمە دژبەری بەلووچەکانە کە بە زمانێکی سەربەخۆ لە فارسی، بەلووچی، قسە دەکەن. ھەر وەھا زۆربەی بەلووچەکان سووننین بەڵام زۆربەی سێستانیکان شیعەن.

<urn:uuid:8af6bb41-8e83-487b-bd75-9985d1e6ee2c>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8E%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

2014-04-19T04:23:55Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609535775.35/warc/CC-MAIN-20140416005215-00176-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9939491748809814}

پرۆتۆکۆلی دەرەڕێی سنووری پرۆتۆکۆلی دەرەڕێی سنووری (بە ئینگلیزی: Border Gateway Protocol یان BGP) ئەو پرۆتۆکۆلەیە کە لە پشتەوەی بڕیارە سەرەکییەکانی ڕێدۆزی لە ئینتەرنێتدایە. بی جی پی ھۆشی وا بە خشتەیەک لە تۆڕەکانی پرۆتۆکۆلی ئینتەرنێتەوە کە توانایی و شیاویی گەیشتن بە تۆڕێکی دیاریکراو لە ڕێگەی سیستەمە خۆگەڕێنەکانەوە دەسنیشان دەکا. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:8888b0d8-7796-45b4-9dea-9134d28fd5f5>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%86%D8%AA%DB%86%DA%A9%DB%86%D9%84%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%95%DA%95%DB%8E%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C

2014-04-21T07:18:23Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609539665.16/warc/CC-MAIN-20140416005219-00021-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9930667877197266}

بوودا گاوتاما بوودا (بەئینگلیزی: Buddha) مامۆستای ئایینیی ھیندستانی کۆن بووە و دامەزرێنەری بوودیزمە. وشەی بوودا بە مانای لەخەوھەستاو یان ئاگاپێدراوە. کاتی لەدایکبوون و مردنی ڕوون نییە بەڵام مێژوونووسان سەدەی شەشەم یان پێنجەمی پێش زایین بە کاتی ژیانی دەزانن. ناوی ئەم بوودایە سیدارتەیە. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:fd97d6cf-b78d-466e-9081-5aceadac10a9>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A7_%D8%A8%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%A7

2014-04-18T00:13:13Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609532374.24/warc/CC-MAIN-20140416005212-00510-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9987611770629883}

ئوستوورە ئوستوورە ئەو چیرۆکەیە کە دانەرەکەی یان ڕەگەزەکەی شاراوەیە و ھەوڵ دەدا ڕەوتەکانی سروشت، بەدیھاتنی جیھان و مرۆڤ، نەریتەکان و ئاھەنگە ئایینییەکان دەرببڕێ. ئوستوورە لە بنەڕەتدا وەکوو سیستەمێک بۆ ڕاڤەی جیھان یان بەرپەرچدانەوەی مرۆڤی سەرەتایی لە ھەمبەر ھێزە سروشتییە نەناسراوەکاندا داڕێژراوە. سەرەکیترین کەسایەتییەکانی ناو ئوستوورەکان خواکان یان پاڵەوانە لەئاسابەدەرەکانن. زاراوەی ئوستوورە ھەندێ جار لەگەڵ زاراوەی ئەفسانەدا وەک یەک بەکار دەبردرێن، بەڵام ئەفسانە زۆرتر لەسەر کەسایەتی و ڕاستەقینەگەلی مێژوویی دامەزراوە و وەکوو ئوستوورە خاوەنی یەکێتیی گەڵاڵە نییە. لەم ساڵانەی دواییدا دوو چەمکی ئوستوورە و ئایدیۆلۆژیا زۆر پێکەوە گرێدراون. بە واتایەکی دی ئوستوورەکان دەتوانن کارکردێکی ئایدیۆلۆژیک ئاراستە بکەن، لە کاتێکدا ئایدیۆلۆژیاکانیش بەھۆی ئوستوورەوە دەکەونە کار. ڕیشەی وشەی ئوستوورە[دەستکاری] ئوستوورە وشەیەکی عەرەبییە (الاسطورة) کە بە دوو شێوە ڕیشەدۆزیی بۆ کراوە: یەکێک ئەوەی کە وشەی اساطير لە وشەی سطر بە مانای نووسینەوە ھاتووە کە کۆی دەبێتە اسطار یان اسطیر یان اسطور یان اسطورة؛ دووھەم ئەوەی کە اسطورة لە وشەی یۆنانیی ئیستۆریاوە گیراوە کە لە زمانی ئینگلیزیشدا بووە بە History بە مانای مێژوو و Story بە مانای چیرۆک و ھەواڵ. کە ئەڵبەت ئەمرۆکە زۆرێک لە زمانناسانی عەرەب بۆچوونی دووھەمیان بە لاوە پەسەندە[١]. ئەمانەش ببینە[دەستکاری] سەرچاوەکان[دەستکاری] - بەختیار سەجادی و محەمەد مەحموودی، فەرھەنگی شیکارانەی زاراوەی ئەدەبی، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ٢٠٠٤، لاپەڕەی ١٨

<urn:uuid:dbfaa71e-dcaa-46b1-a95d-83f43b19b870>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95

2014-04-25T02:46:22Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223207985.17/warc/CC-MAIN-20140423032007-00028-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9761244058609009, "hac_Arab_score": 0.013176266103982925, "sdh_Arab_score": 0.010699491947889328}

ئاوەزمەندی زاراوەی ئاوەزمەندی یان ئەقڵانییەت جیاوازانە لە بوارە جیاجیاکاندا بەکار دەبردرێ. لە ئابوور، کۆمەڵناسی، دەروونناسی، و زانستی سیاسیدا، بڕیاری ئاوەزمەندانە (ئاقڵانە، rational) ئەو بڕیارەیە کە بە لەبەرچاوگرتنی زانیاریی لەبەردەست، بۆ گەیشتن بە ئامانجێکی تایبەت، باشینە (ئۆپتیماڵ) بێ. ھەروەھا ئەگەر کەسێک یان ڕێخراوەیەک بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی خۆی بڕیارگەلی ئاوەزمەندانە بدا ئەوە پێی دەوترێ "ئاوەزمەند". ئاوەھایە کە کەسێک بۆ نموونە باسی بەشینەوەی ئاوەزمەندانەی سەرچاوەکان یان بەرنامەداڕژاندنێکی ئاوەزمەندانە بۆ کۆمپانیا دەکا. لە وەھا تێگەیشتەیەک لە ئاوەزمەندیدایە کە بزوێنە و ئامانجەکانی تاکەکەس بێ قسەوباس وەردەگیردرێن و ناچار بە شۆنگرتنی ئەخلاق یان ھەر شتێکی تر نین. کەوایە زۆر سادە ئاوەزمەندی واتە سەرکەوتن لە گەیشتن بە ئامانج، ئێستا ئامانج ھەر چی کە بێ. ھەندێجار ئاوەزمەندی بە واتای دارابوونی مەعریفەتی تەواو سەبارەت بە گشت وردەکارییەکانی بارودۆخێکی تایبەت دێتەوە.

<urn:uuid:360aa778-4fec-45e5-a24f-c8ff28fd9bbb>

CC-MAIN-2014-15

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%88%DB%95%D8%B2%D9%85%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C

2014-04-25T05:29:21Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223210034.18/warc/CC-MAIN-20140423032010-00389-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9895887970924377}

خەندان- چاڤی هێرناندێزی یاریزانی هێڵی ناوەڕاستی یانەی بەرشلۆنە ئاهەنگی ژن گواستنەوەکەی ئەنجامداو ئێستا بۆتە زاوا ، ئەمەش دوای ئەوەی ئاهەنگێکی لە باکوری خۆرهەڵاتی ئیسپانیا ئەنجامدا. لە ئاهەنگەکەی چاڤیدا ، 180 کەس بانگهێشکرابوون ، بە ئامادەبوونی چەند بەرپرسێکی یانەی بەرشلۆنە و هاوڕێیانی لەو یانەیەدا وەک میسی و ڤیا و ئینێستا و ماسکیرانۆ و فابریگاس و چەندین یاریزانی دیکە. چاڤی بوکەکەی بە ئوتۆمبێڵی جۆری مارسیدس گواستنەوە ، بە وێنە ببینە :

<urn:uuid:a3f54119-98ea-4977-ae24-002caeef81c2>

CC-MAIN-2014-15

http://www.xendan.org/sport/dreja.aspx?jmara=18682&Jor=16

2014-04-23T06:49:34Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223201753.19/warc/CC-MAIN-20140423032001-00403-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9759238362312317, "hac_Arab_score": 0.02176983468234539}

بەناوی رێکخراوی سەوزی ئەوروپی کوردستانی و کۆمیتەی ژینگە لە کونگرەی نەتەوەیی كوردستان ، بهبۆنهی هاتنی ساڵی نوێی كوردی و جهژنی نهورۆزهوه جوانترین پیرۆزباییتان لێدهكهین، هیوادارین ههمیشه له خۆشیو شادییدا بن . هەر بەم بۆنەیەوە داوا لە ئێوەی بەرێز دەکەین ئەم رێنماییانەی خوارەوە پەیرەو بکەن بو پاراستنی ژینگە و تەندروستیتان و جوانی کوردستانی خوشەویست : 1 - ئاگرکردنەوە بەپێی رێنماییەکانی ژینگەپارێزیی( بەکارنەهێنانی تایەو لاستێک ). 2 - لە بەرچاوگرتنی رێنماییەکانی ژینگەپارێزیی لەباخچەو شوێنی سەیران و گەشتوگوزار. 3 ـ پەیڕەوکردنی رێنماییەکانی هاتووچۆ لە کاتی بەکارهێنانی ئوتومبێل بو بەشداری کردن لەم یادەدا. 4 - دوور کەوتنەوە لە هەموو شێوەکانی تەقە کردن.

<urn:uuid:aaadd530-e27a-4136-a104-818d004ff339>

CC-MAIN-2014-15

http://www.green-kurd.com/index.php?option=com_content&view=article&id=894:2012-03-19-20-33-47&catid=45:2010-12-21-16-52-59&Itemid=59

2014-04-24T18:50:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223206672.15/warc/CC-MAIN-20140423032006-00141-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.7981818318367004, "sdh_Arab_score": 0.16064618527889252, "hac_Arab_score": 0.041159238666296005}

کوردئایتیگرووپ پێداچوونەوەی مایکرۆسۆفت دەکات؟ بڵاوکراوەتەوە 2012/04/16 دۆخی بوچوون کراوەیە ( ۔21۔ ) تکایە ناونیشانی ئەم بابەتە بەزووترین لە بیربکە. دەمێکە دەڵێن ویندۆزی 8 زمانی کوردی ناوەڕاستی بۆ زیادکراوە. هەرچەندە وشەی کوردیی ناوەڕاست بە گەورەترین هەڵە دەزانم و دڵنیام بەڕێزان لێرە ئەم وشەیان لە گیرفانی خۆیان دەرهێناوە، تا چالاکییان هەبێت. وایان کردووە ئێستا لە ژێڕ پیتی C بە دوای زمانی کوردی بگەڕێیت. زۆر داوای لێبووردن دەکەم بەڵام ئەمە لە کورتبیکردنەوە بەولاوە هیچی تر نییە. CKB باشە ئەم کوردییەی ویندۆزی 8 چییە؟ وەڵام: هیچ، عانەیەکی سووتاو ناهێنێت. هەر ئەوەش بوو زیاتر لە 20 ساڵە خەریکن بیکەن؟ خۆ ئەگەر ویندۆز بە هەڵه پرۆگرام نەکرابووایە، کاری لەیەک جیاکردنەوەی چینەکان لە پرۆگرامکردندا، یەکەم یاسایە دەبێت بیزانن. بۆیەش پرۆگرامکردنی بەم شێوەیە، زوو یان درەنگ، دەبێتە عەزیایەکی حەوت سەر و خەڵکی پێی دەڵێن ویندۆز. بۆ؟ - تەختەکلیلەکەی شێواوە، سەیری پاشکۆکان بکە. دڵنیام ئەو کەسەی ئەم تەختەکلیلەی داناوە، یان هیندییە یان کوێرە یان سەرخۆشە. - سەیری وەرگێڕان بکە: پەڕگەی هەشتەم وابزانم هەر هەمووی 100 وشەش نابێت، هەرهەمووشی پێویستی بە دەسکاریکردن هەیە؟ ئەی کوا 24 هەزار وشەکەی تر؟ - بایی 16 ملیۆن دۆلار ئۆفیسمان لێ کڕیون، ئەمە خەڵاتمانە؟ دەڵێم با بەیەکەوە پێداچوونەوەیەکی ئەم وەرگێڕانانە بکەین؟ هەرچەندە ناونیشانی بابەتەکەی Petersen دەبوایە بەم شێوەیە بوایە: Do you Speak Central Kurdish چەند عەرزولحالێکمان نووسی، بزانین چۆن دەبێت.

<urn:uuid:26598ae1-3f2a-4c9a-8778-86d771fd4ff5>

CC-MAIN-2014-15

http://www.kurditgroup.org/n/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A6%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE-%D9%BE%DB%8E%D8%AF%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C-%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B1%DB%86%D8%B3%DB%86%D9%81%D8%AA-%D8%AF%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%9F

2014-04-18T05:32:04Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609532573.41/warc/CC-MAIN-20140416005212-00380-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9653860330581665, "sdh_Arab_score": 0.025628088042140007}

ئهندامێکى سهرکردایهتى یهکێتى بۆ گۆڕان "قسهکانتان پێچهوانهى کردارو رهفتارهکانتانن" تەرمى (٩) کەس لە مەریوان بە خنکێدراوى دهدۆزرێتهوه گۆڕانی کهش و ههوا و کاریگهری لهسهر بهرههمه خۆماڵییهکان بهتایبهت گوێز (105) تاقانهى ئهنفال خهڵاتدهکرێن "گهورهترین خهڵات بۆمان دادگایی ئهنفالچیهکانه" روداوێکی هاتوچۆ له رێگهی سلێمانی کهرکوک، سێ قوربانی لێدهکهوێتهوه پێنج وهزارهت موچهیان پێدهدریت و یانزهى دیکه ماون بهوێنه...بانگهشه سهیرهکانى ههڵبژاردن راگهیاندنى حکومهت و لێدوانه جیاوازهکانى بهرپرسانى پارتى بۆهاندانی هاوڵاتیان کۆمسیۆن باڵۆن ههڵدهدات "کۆمیسیۆن بووه به حزبسیۆن" مستهفاى حهسهن گهوره لهبارهى پهیوهندى پارتى و ئهنفالچيهکان و هۆکارهکانى دادگایی نهکردنیان دهدوێ ساڵح موسلیم: لێدانى خهندهق کارێکى چهوته و نابێت بهردهوام بێت کهرکوک، کۆنگرهیهک لهسهر بهشدارى ژن له بوارى سیاسیدا نهجیبه قهرهداغى: حکومهتى ههرێم خۆى زهمینهى بۆ هێرشى سهر ژنان کردۆتهوه ئهو کهسایهتییه بهناوبانگانهى هاوسهرگیریان نهکرد گرنگترین ئهو کهسایهتییانهی تا ئێستا بێسهروشوێنن رەخنەی ئاراستەی یاریزانەکانی یانەکەی کرد گهنجێکى کورد له پاڵهوانێتییهکى جیهانیدا یهکهم بوو ئهو کتێبانهی زیاتر له 100 ملیۆن نوسخهیان لێفرۆشراوه دهتهوێت زانیارى سهیر له بارهى فهرهنساوه بزانیت؟ ئهو کهسانهى بهههڵه لهسێدارهدران زانیاریی سهرسوڕهێن سهبارهت به گیانداران پارتى ههڕهشهى کوشتن له ئهندامێکى ترى پهچهدهکه دهکات فهرید ئهسهسهرد: ههوڵێک ههیه بۆ گهمارۆدانى یهکێتى به پهله.. له ههولێر یهکێک له رێکخهرانى خۆپیشاندانهکه رفێنرا، کاتژمێرێک مۆڵهت دهدرێ (نوێکراوهتهوه) گۆران ئازاد بۆ ئهنوهری حاجی عوسمان: خهندهقهکه بڕیاری پارتیه نهک حکومهت

<urn:uuid:5e7b97b0-b9b8-43d3-95e7-e5c738ef3786>

CC-MAIN-2014-15

http://chatrpress.com/Default.aspx?AspxAutoDetectCookieSupport=1

2014-04-18T13:06:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609533689.29/warc/CC-MAIN-20140416005213-00141-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9890682101249695}

عەبدولحەمیدی دووەم |سوڵتان موڕادی یەکەم| |ناوی سوڵتان||سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم| |لە دایکبوون||١٨٤٢| |مردن||١٩١٨| |پێش خۆی||موڕادى پێنجەم| |دوای خۆی||محەمەدی پێنجەم| |بنەماڵەی فەرمانڕەوا||عوسمانییەکان| |بنەماڵەی پاشایەتی||عوسمانی| |باوک||عەبدولمەجیدی یەکەم| |دایک||تیرموژگان| |بیروباوەڕ||ئیسلامی سوننە| عەبدولحەمید کوڕى عەبدولمەجیدى یەکەم سوڵتانى سى وچوارەمە لە سوڵتانە عوسمانیەکان، ودواین سوڵتانە کە بەکردار حوکمى کرد بێت، لە دایک بووە لە ٢١ى ئەیلولى ١٨٤٢ز، و حوکمى گرتە دەست ساڵى ١٨٧٦ز، ولە تەختى دەسەڵات دوور کەوتەوە ساڵى ١٩٠٩ز، ولە ژێر نیشتەجێبوونى دیارى کراودا مایەوە تا وەفاتى کرد لە ١٠ى شوباتى ١٩١٨ز. سوڵتان عەبدولحەمید لە کۆشکى سوڵتانى خوێندویەتى ولەگەڵ تورکیدا زمانى فارسى وعەرەبى وفەڕەنسى خوێندووە وهەروەک مێژوو وئەدەبى خوێندووە وگرنگیەکى زۆرى داوە بە شیعر. سوڵتان ڕۆحێکى چاکسازى بڵاوکردەوە وپایەى سەدرى ئەعزەمى دا بە مەدحەت پاشا یەکێک لە سەرکردەکانى چاکسازى فەرمانى دەرکردنى دەستورى نوێی دا وئیشى پێ بکرێت، ودەستورەکە وەرگیرابوو لە دەستورى وڵاتە ئەوروپیەکان وەک بەلجیکا وفەڕەنسا وئەوانى تر. هەندێک ئەیناسن بە (ئولو خاقان) واتە (پاشاى مەزن) ولە ڕۆژئاوا ناسراوە بە (سوڵتانى سور) بە هۆى کوشتارگەى ئەرمەن کە لە سەردەمى دەسەڵاتى ئەودا ڕوویدا. زۆربەى موسڵمانان بە دوایین خەلیفەى تەواوى موسڵمانانى دادەنێن، کە هیمەتێکى بەرزى هەبوو لە کێشە ئیسلامیەکاندا، وپڕۆژەى سکەى ئاسنى حیجازى لێدا کە مەدینە بە دیمەشقەوە ئەبەستێت وئەیویست ئەو خەتە درێژکاتەوە بۆ هەریەک لە ئەستەنبوڵ و بەغدا. بەشێک لە نەتەوەى عوسمانى پێشوازى گەڕانەوەى حوکمى دەستوریان کرد دواى دوورخستنەوەى سوڵتان عەبدولحەمید، لە کاتێکا زۆربەى موسڵمانان تا ئێستا ڕێز لەم سوڵتانە ئەنێن کە دەسەڵاتى لە دەست دا لە پێناو خاکى فەلەستیندا کە ڕازى نەبوو بیفرۆشێت بە سەرکردەکانى سەهیۆنیەت. پێرست ژیانى[دەستکاری] عەبدولحەمیدى دووەم لە دایک بووە لە ٢١ى ئەیلولى ١٨٤٢ز، کوڕى سوڵتان عەبدول مەجیدى یەکەم بوو، ولە تەمەنى ٧ ساڵیدا بووە دایکى کۆچى دوایى کردووە، عەبدول مەجید پەروەردەبوونى دایە دەستى ژنى باوکى کە گرنگى پێدا وخۆشى ئەویست وڕێگەى گەیشتن بە تەختى دەسەڵاتى پێدا لەبەر ئەوە ناسرا بە (سوڵتانى دایکى). سوڵتان عەبدولحەمید هەردوو زمانى (عەرەبى وفارسى) فێر بوو وکتێبى ئەدەب ودیوانى شیعرى خوێندوە. عەبدولحەمید ناسرا بوو بە وەرزش کردن وئەسپ سوارى وپارێزگارى کردن لە پەرستنەکان ودروشمە ئیسلامیەکانى ودوورکەوتنەوە لە مادە بێ هۆشکەرەکان وحەز بە تەنیایى کردن. عەبدولحەمید دارتاشێکى لێهاتوو بوو، وشوێنێکى ئیشى بچوکى لە باخچەى کۆشکەکەیدا لە ئەستەنبوڵ، وچەندین ئارەزووى جیاوازى هەبوو لەوانە وێنە گرتن وهەستاوە بە وێنەگرتنى هەموو لایەکى ئەستەنبوڵ ولە ئەلبومێکدا کۆى کردونەتەوە کە لە ١٢ بەرگ پێک هاتووە وئەلبومەکە لە کتێبخانەى کۆنگرێس لە واشنتۆن لە بەشى تورکى هەواڵى جیهاندا پارێزراوە، وهەروەک گرنگى ئەدا بە ئۆپێرا، ونوسینگەیەکى هەبوو بۆ وەرگێڕان و شەش وەرگێڕ ئیشیان تیا ئەکرد وسەرسام بوو بە چیرۆکەکانى شارلۆک هۆڵمز وشاعیر بووە وەک سوڵتانە عوسمانیەکانى تر. ماوەى دەسەڵاتى[دەستکاری] سوڵتان عەبدولحەمیدى دووەم خەلافەتى گرتە دەست لە ٣١ى ئابى ١٨٧٦ز، ودەسەڵات لەوپەڕى خراپیدا بوو لەو کاتانە، لە ناوخۆ ودەرەوە، لە هەمان ساڵدا دەوڵەتى عوسمانى کەوتە ئەزمەیەکى ئابوریەوە لە ماوەى حوکمى سوڵتان عەبدول عەزیز کە کۆمەڵەى ئیتیحاد وتەرەقى توانیان لایبدەن لەسەر حوکم ساڵى ١٨٧٦ز بە پیلانێک کە هەندێک لە پیاوەکانى کۆشک ڕێکیان خستبوو، ولە دواى ئەو موڕادى پێنجەم براى عەبدولحەمید دەسەڵاتى گرتە دەست، دواى ماوەیەکى کەم لادرا کە نزیکەى ٣ مانگ و٣ ڕۆژ بوو ماوەکەى، سوڵتان عەبدولحەمید حوکمى گرتە دەست دواى ئەوەى لەگەڵ کۆمەڵەى ئیتیحاد وتەرەقى ڕێکەوت لە پەیڕەوکردنى سیاسەتى عوسمانیە ئازادەکان، ومەدحەت پاشاى نەفى کرد بۆ تائیف. خراپى بارودۆخى دەرەوە[دەستکاری] وڵاتەکانى ڕۆژئاوا ڕێکەوتن لەسەر لەناوبردنى دەوڵەتی عوسمانی کە ناویان نا (میراتى پیاوە نەخۆشەکە)، پاشان بەشەکانى دابەش بکەن، لەگەڵ ئەوەشدا یاخى بوونى بۆسنە وهەرسک ڕوویدا کە سوپاى عوسمانیان شکاند وگەمارۆیان دان لە شاخى ڕەش، وسڕب شەڕیان ڕاگەیاند لە دژى دەوڵەت بە هێزى ڕێکخراو، وتەقینەوەى شەڕى ڕوسى کە ساڵى ١٨٧٧ز دەستى پێکرد، وفشارى دەوڵەتى ڕۆژئاوا مەسیحیەکان لەسەر دەوڵەت بۆ ڕاگەیاندنى دەستور وچاکسازى لە وڵاتدا، لەگەڵ هەڵگیرسانى شۆرش لە بولگاریا بە هاندانى ڕوسیا ونەمسا. خراپى بارودۆخى ناوخۆ[دەستکاری] خەزێنەى دەوڵەت ئیفلاسى کردبوو وقەرز زۆربوو بەسەریەوە، کە قەرزەکانیان گەیشتبووە نزیکەى ٣٠٠،٠٠٠ ملیۆن لیرەى تورکى، هەروەک دەمارگیرى نەتەوەیى سەرى هەڵدا وبانگەوازە نەتەوەییەکان کە ئامانجێکى سیاسیان هەبوو دەستیان پێکرد، بە هاندانى دەوڵەتە دوژمنکارەکانى ڕۆژئاوا، بە تایبەت ئینگلتەرا، گرنگترین ناوەندى ئەو کۆمەڵانە لە بەیروت و ئەستەنبوڵ بوو، و مەسیحییەت دەورێکى گەورەى بینى لە دامەزراندنى ئەو کۆمەڵانە لە بەیروت، بەڵام کۆمەڵەکانى ئەستەنبوڵ چین وئەندامى جیاوازیان لە خۆ ئەگرت و یەهودى دەورێکى گەورەى هەبوو لە دروست بوونیان لە گرنگترین ئەو کۆمەڵانەش کۆمەڵەى تورکیاى لاوان بوو کە لە پاریس دامەزرا ولقى هەبوو لە بەرلین وئەستەنبوڵ، بەسەرکردایەتى ئەحمەد ڕەزا بەگ، کە کاریگەر بوو بە ئەوروپا وبە بیرۆکەى شۆڕشى فەڕەنسى، وئەم کۆمەڵانە بە دەستى ماسۆنى جیهانى بەڕێوەئەبران، هەر لە کاروبارە ناوخۆ خراپەکان، پیاوانێک بوون کە ڕۆڵێکى ترسناکیان هەبوو لە دەوڵەتدا کە کاریگەر بوون بەو پێشکەوتنەى لە ئەوروپا ڕوویدا بوو، کە دووربوون لە ناسینى ئیسلام، وخەلیفەکانیان تۆمەتبار ئەکرد بە حوکمى تاکە کەسى ودیکتاتۆرى وداواى دانانى دەستوریان ئەکرد بۆ دەولەت لەسەر شێوەى دەستورە ئەوروپیە مەسیحیەکان وئیشکردنیان بە شەریعەتى ئیسلامى ڕەت ئەکردەوە. چاکسازى دەستورى[دەستکاری] لە سەردەمى سوڵتان عەبدولحەمید سەعید نورسی زاناى کوردى و یەکێک لە دیارترین سەرکردەى ڕێگە ئاینیەکان وزۆرى تر بانگەوازى چاکسازى دەستور وفێربوونیان کرد، وکردنەوەى زانکۆ لە شارى ڤانى تورکى بۆ ڕاپەڕینى زانستى، وکاتێک سوڵتان عەبدولحەمید ئەم داواکاریانەى ڕەت کردەوە، سەرکردەى ڕێبازە ئاینیەکان پاڵپشتى کۆمەڵەى ئیتیحاد وتەڕەقیان کرد کە داواى چاکسازى سیاسى وکۆمەڵایەتى ئەکرد ودژایەتى سوڵتان عەبدولحەمیدیان ئەکردە وئەو کۆمەڵەیە ساڵى ١٩٠٨ز کودەتایەکیان کرد بەسەر سوڵتان عەبدولحەمید لە ژێر دروشمى (ئازادى، دادپەروەرى، یەکسانى) وکودەتاکارەکان بەڵێنى سنورى جیاکردنەوەیان دا لە ماف وئەرکدا لەسەر بنەماى نەژاد وئایین. لە گرنگترین ئیشەکانى[دەستکاری] لە ناوەندى ئەم هەموو ئاڕاستە وشەپۆلە جیاوازانەدا سوڵتان عەبدولحەمید حوکمى کرد، ودەستى بە ئیش کرد بە پێی ئەم سیاسەتەى خوارەوە؛ - هەوڵیدا هەندێک لەوانەى دژایەتى ئەکەن بباتە ڕیزى خۆیەوە، وهەوڵى تەواوى خۆیدا کە دایاننێت لە پایەیەکێدا کە ڕازیان بکات وەک غازى عوسمان پاشا وئەحمەد پاشا موختار. - بانگى هەموو موسڵمانانى جیهانى کرد لە ئاسیاى ناوەڕاست ولە هند وچین وناوەڕاستى ئەفریقا وئەوانى تر بۆ یەکڕیزى ئیسلامى، ودروشمە بەناوبانگەکەى بڵاوکردەوە (ئەى موسڵمانانى جیهان یەکگرن)، وخوێندنگەیەکى بۆ بانگەوازکارە موسڵمانەکان بنیاتنا کە دەرچووانى بڵاوبوونەوە بە هەموو لایەکى جیهانى ئیسلامیدا، بەڵام هێزەکانى دەرەوە هەستان بە ڕاپەڕین لەو بانگەوازە ودژایەتى کردنى. - زۆر لە زانا وکەسایەتیە موسڵمانەکانى لە خۆى نزیک کردەوە وگوێی لە ڕێنمایى وئامۆژگاریەکانیان گرت. - ئیشى کرد لەسەر ڕێکخستنى دادگا وئیشکرن بە پێى شەریعەتى ئیسلامى. - هەستا بە چەند چاکسازیەک وەک دەستگرتن بەسەر ڕەشوە وگەندەڵى بەڕێوەبردن. - زۆر خوێندنگە وکۆلێژ وخولى زانستى کردەوە، وگرنگى دا بە بنیاتنانى ڕۆشنبیرى هاوڵاتى عوسمانى وڕاهێنانى تا ئامادەبێت بۆ ڕاپەڕاندنى وڵات لە داهاتوو، وزۆربەى ئەو کادێرانەى لە سەردەمى ئەودا فێربوون بەشداریان کرد لە شەڕى جیهانى یەکەم. - مامەڵەى لەگەڵ کەمایەتى وڕەگەزە ناتورکیەکاندا ئەکرد بە مامەڵەیەکى تایبەت، تا بیرۆکە دەمارگیریەکان لاواز بکات، وچاوى داخست لە زۆر زەرەر گەیاندنەکانیان وەک ئەو ترسەى کە پیاوەکانى ئەرمەن بڵاویان ئەکردەوە، وەک هەوڵى ئەرمەن لەگەڵ یەهودا بۆ تیرۆرکردنى کاتێک لە نوێى جومعە دەرئەچێت، ئەمەش بۆ ئەوە بوو تا ڕێگە نەدات دەوڵەتە بیانیەکان دەست وەردەنە کاروبارى ناوخۆى دەوڵەتەکەى. - گرنگى دا بە ڕاهێنانى سوپا وبەهێزکردنى ناوەندى خەلافەت. - گرنگى دا بە قەرزەکانى دەوڵەت وتێکۆشا بۆ کەمکردنەوى. - سوور بو لەسەر تەواوکردنەى پڕۆژەى خەتى سکەى ئاسنى حیجاز کە دیمەشق ومەدینە بەیەکەوە ئەبەستێت، کە ئەم پڕۆژەیەى وا ئەبینى کە پەیوەندى نێوان موسڵمانان بەهێز ئەکات، ئەو پەیوەندیەى کە وەک بەردێکى بەهێز هەموو فێڵ وخیانەتەکانى ئینگلیزى لەسەر ئەشکێت، بە پێى بیروڕاى سوڵتان. - دەزگایەکى زانیارى دامەزراند وگەشەى پێدا تا بگاتە ئاستى دەزگا فەرەنسى وئینگلیزیەکان. - شانۆى کۆشکى ئەستێرە بە فەرمانى ئەو دروستکرا، ودواى چاکسازییە پێویستەکانى و مۆزەخانەکە کرایەوە وەک مۆزەخانەى هونەر وشانۆ. ڕووداوی ئەرمەن[دەستکاری] کێشەى کوشتارگەى ئەرمەن لە سەردەمى سوڵتان عەبدولحەمیدى دووەم دەستى پێکرد، ڕوسیا هەستا بە شۆڕش کردن بەو ئەرمەنە ڕوسانەى لەسەر سنورى ڕوسى عوسمانى بوون، ڕوسیا هانى دان وپارە وچەکى پێدان ولە خاکەکانى خۆى ڕاهێنانى پێکردن وکۆمەلەى چەکدارى لێ دروستکردن، وبەڕیتانیا زۆر هاریکارى ئەو ڕێکخراوانەى کرد لەبەر ئەوەى ئەیویست دەوڵەتى عوسمانى تێک بات، هەتا سەرکردەى میسرى (مستەفا کامل) لە کتێبەکەید ئەڵێت، (ئەوانەى لە ئەرمەن مردن لە ڕووداوەکانى ئەرمەندا مردن وەک نێجیرى فێڵى ئینگلیز). وقبوڵکردنى دەوڵەتی عوسمانی بۆ دامەزراندنى دەوڵەتى ئەرمەنى لە ناوەندەکەیدا (ویلایەتى شەشەم لە ڕۆژهەڵاتى ئەنادۆڵ) ولەو ناوچانەى موسڵمانان زۆربەى دانیشتوانى پێک دەهێنن وەک کردارى خۆکوشتن بوو بۆ دەوڵەتى عوسمانى، ژمارەى ئەرمەن (بە پێى سەرژمێرى بیانى وعوسمانى) لە نێوان ملیۆنێک وسەد هەزار بۆ ملیۆن ونیوێک بوون لە هەموو خاکەکانى دەوڵەتى عوسمانى، لەبەر ئەوە سوڵتان نە گوێیدا بە فشارى دەرەوە ونە بە هەڕەشەکانى ئینگلترا وناردنى کەشتیگەلەکانى جەنق قەلعە، وئەو ڕێکخراوە چەکدارانە هەوڵى کوشتنى سوڵتانیان دا لە ساڵى ١٩٠٥ بەڵام سوڵتان ڕزگارى بوو، وتاوانبارەکە گیرا بەڵام سولتان لێى خۆش بوو. پەیوەندیەکانى لەگەڵ یەهود[دەستکاری] کاتێک یەهود کۆنگرە سەهیۆنیەکەى یەکەمیان بەست لە سویسرا ساڵى ١٨٩٧ز، بە سەرکردایەتى تیۆدۆر هرتزل سەرۆکى کۆمەڵەى سەهیۆنى، ڕێکەوتن لەسەر بنیاتنانى وڵاتێکى نەتەوەیى تا ببێتە بارەگا بۆ نەوەکانى بیروباوەڕەکەیان، وهرتزل سوور بوو لەسەر ئەوەى فەلەستین ئەو وڵاتە بێت، بیرۆکەى سەهیۆنى دروست بوو، وچەندین جار پەیوەندى کرد بە سوڵتان عەبدولحەمیدەوە تا ڕێگە بات بە یەهود بگوێزنەوە بۆ فەلەستین، بەلام سوڵتان ڕەفزى کرد وچەندین سەرکردەیانى ڕاسپارد تا پیى بڵێن بەڵام سوودى نەبوو، تا سەردانى سوڵتانى کرد ودواى پێشەکیەکى خەڵەتێنەرانە، وپێشکەشکردنى پارەیەکى زۆر بۆ خەزێنەى عوسمانى ودیاریەک بۆ سوڵتان کە بڕەکەى پێنج ملیۆن لیرەى ئاڵتون بوو، لەگەڵ هاوپەیمانیەکى سیاسى کە ئەو هەڵمەتانە بوەستێنن کە لە دژى دەستیان پێکرد بوو لە ڕۆژنامەکانى ئەوروپا وئەمەریکا، بەڵام سوڵتان زۆر بە توندى ڕەتى کردەوە ودەورى کردن ووتى (ئەگەر پڕ بە هەموو دنیا ئاڵتونم بدەنێ قبوڵى ناکەم، خاکى فەلەستین موڵکى من نیە، بەڵکو موڵکى نەتەوەى ئیسلامیە، وئەوەى کە موسڵمانان بە خوێنى خۆیان بە دەستیان هێناوە ناتوانرێت بفرۆشرێت، ئەگەر ڕۆژێک ئیمپراتۆریەتەکەم تیا چوو، ئەو کاتە ئەتوانن فەلەستین بێ بەرامبەر وەربگرن)، پاشان بڕیارى قەدەغە کردنى کۆچى یەهودى بۆ فەلەستین دەرکرد. لەم کاتانە دوژمنەکانى زانیان لە بەرامبەر پیاوێکى بەهێز وخۆڕاگردان، وئاسان نیە بتوانن بیبەنە ڕیزى خۆیانەوە وناتوانن بە پارە بیخەڵەتێنن، وهەتا ئەو لەسەر تەختى دەسەڵات بێت سەهیۆنیەت ناتوانن تەماعى خۆیان لە خاکى فەلەستین بەدەست بهێنن، ودەوڵەتەکانى ئەوروپا ناتوانن تەماعى خۆیان لە دابەشکردنى دەوڵەتى عوسمانى ودەستگرتن بەسەر دەسکەوتەکانیا بە دەست بهێنن، ودەوڵەت بۆ یەهود وئەرمەن ویۆنان دروست بکەن. لەبەر ئەوە بریاریان دا لە حوکم دوورى بخەنەوەة بۆ ئەمەش پشتیان بەست بەو هێزانەى بەڵێنیان دابوو بە پارچە پارچەکردنى وڵاتى ئیسلامى، کە گرنگترینیان ماسۆنى ودۆنمە وکۆمەڵە نهێنیەکان (ئیتیحاد وتەرەقى)وبانگەوازى نەتەوەیى تورکى (تۆرانى) بوون، ویەهودەکانى دونمە ڕۆلێکى سەرەکیان بینى لە داگیرسانى ئاگرى ئاژاوە لە دژى سوڵتان. لابردنى و مردنى[دەستکاری] دوورخرایەوە ولابرا لە پایەکەى لە ساڵى ١٩٠٩ ومحەمەد ڕەشادى براى خرایە جێگەى. سوڵتان عەبدولحەمیدى دووەم کۆچى دوایى کرد لە مەنفا لە ١٠ى شوباتى ساڵى ١٩١٨ز. لە وتەکانى[دەستکاری] ئامۆژگارى دکتۆر هرتزل بکەن کە هەنگاوى جدى نەنێت لەو بابەتە، من ناتوانم دەست لە یەک بستى فەلەستین هەڵبگرم، ئەوە موڵکى من نیە، موڵکى هەموو ئوممەى ئیسلامیە، ونەتەوەکەم تێکۆشاون لە پێناو ئەو خاکەدا و بەخوێن ئاویان داوە، با جولەکە پارێزگارى لە مەلایینەکانیان بکەن (مەبەست لە پارە وداهاتى جولەکەیە کە ڕێژەیەکى زۆریان خستبووە بەردەمى سوڵتان عەبدولحەمید)، ئەگەر ڕۆژێک دەوڵەتى خەلافەت پارچە پارچە بوو، ئەو کاتە ئەتوانن فەلەستین ببەن بە بێ نرخ... بەڵام من زیندوو بم ئەوا کارى نەشتەر لە جەستەمدا ئاسانترە لام لەوەى کە ببینم فەلەستین داببڕن لە دەوڵەتى خەلافەت، ئەمەش کارێکە نابێت. من ناتوانم ڕەزامەندى دەرببڕم لەسەر توێکردنى جەستەمان وئێمە لە ژیاندا بین. سەرچاوەکان[دەستکاری] - الدولة العثمانية وعلاقاتها الخارجية - المكتب الإسلامي - دمشق - 1980م. - نظرية الخلافة الإسلامية - د.محمد عمارة - دار الثقافة الجديدة - القاهرة. - مذكرات تشرشل - منشورات مكتبة المنار- بغداد. - العرب والعثمانيون - د.عبد الكريم رافق - الطبعة الأولى - 1974م. - يقظة الإسلام في تركيا - أنور الجندي - دار الأنصار - القاهرة - 1979م. - الصهيونية والإسلام - أنور الجندي - دار الأنصار - القاهرة - 1973م. - إسرائيل الكبرى - دراسة في الفكر التوسعي الإسرائيلي - منظمة التحرير الفلسطينية - مركز الأبحاث - كتب فلسطينية - بيروت - 1968م. - مذكرات مصطفى كمال - بيروت. - واقع المسلمين وسبيل النهوض بهم - أبو الأعلى المودودي - مؤسسة الرسالة - 1975م. - المذكرات السياسية للسلطان عبد الحميد الثاني - مؤسسة الرسالة - بيروت - 1977م. - مذكرات السلطان عبد الحميد الثاني - ترجمة محمد حرب عبد الحميد - دار الأنصار - القاهرة - 1978م. - صحوة الرجل المريض أو (السلطان عبد الحميد الثاني ومشروع الجامعة الإسلامية) - رسالة ماجستير في التأريخ الإسلامي من تأليف موفق بني المرجة - 1979م. - موقع قصة الإسلام: السلطان عبد الحميد الثاني في الميزان

<urn:uuid:856b8542-a0a4-49c2-a284-b73fc5955c6e>

CC-MAIN-2014-15

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AD%DB%95%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85

2014-04-19T17:11:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609537308.32/warc/CC-MAIN-20140416005217-00100-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8255582451820374, "sdh_Arab_score": 0.08821523189544678, "hac_Arab_score": 0.08587812632322311}

ئاگاداریهک له ماڵپهڕی دهروونناسییهوه ئاگاداری سهرجهم خوێنهره بهڕێزهکان دهکهین که ڕۆژی 01/ 08 / 2008 ساڵێک تێدهپهڕێت بهسهر تهمهنی ماڵپهڕی دهروونناسیدا ، بهم بۆنهیهوه دهمهوێت سوپاسێکی گهرم ئاڕاستهی ههموو ئهو نووسهر و پسپۆر و توێژهره دهروونی و کۆمهڵایهتیانه بکهم که لهماوهی ئهم ساڵهدا بهردهوام بهنووسینه بهسوود و بهنرخهکانیان خزمهتێکی گهورهیان بهخوێنهرانی خۆشهویستی دهروونناسی کردووه ، ههروهها سوپاسی بێپایانمان بۆ گشت خوێنهرانمان لهههر کوێیهکی ئهم جیهانه بن ، سوپاس بۆ ئهو نامه ڕهنگین و دهستخۆشییانهیان که ڕۆژانه بهپۆستی ئهلهکترۆنی بۆمان ڕهوانه دهکهن ، دڵنیایان دهکهین که لهساڵی نوێی تهمهنی ماڵپهڕهکهماندا شێلگیرانه تر کاربکهین . بهم بۆنهیهوه وێڕای پیرۆزباییمان له گشت لایهک ، داوا لهنووسهران و خوێنهرانمان دهکهین ههر پێشنیارێک یان بۆچوون و تێبینی و ڕهخنهیهکیان ههیه ئاڕاستهمان بکهن تاکو لهساڵی دووهمی تهمهنی ماڵپهڕهکهماندا بتوانین باشتر و لهبارتر خزمهت به کوردستانیانی ئازیز بکهین . توێژهری دهروونی سامان سیوهیلی تهمموز 29, 2008

<urn:uuid:711e95d1-0045-48d1-a5ac-b14cfc83b711>

CC-MAIN-2014-15

http://derunnasy.com/agadari-hewall/babeti-jimare792.html

2014-04-24T08:11:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223205375.6/warc/CC-MAIN-20140423032005-00245-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9979047179222107}

ئامێر لە ویکیپیدیاوە، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد ئامێر ئەتوانێ بە یەکێک لەمانەی خوارەوە ئاماژە بکا: - ئامراز، ئەو بابەتەی لە کار و پیشەسازیدا بۆ گەیشتن بە ئامانجێک بەکار ئەبرێ - مەکینە، ئەو ئامرازەی وزە بەکار دێنی و کارێک جێبەجێ ئەکا - ئامێری مۆسیقا، ئامرازێ کە دەنگی مۆسیقاییی لێ دەردێنن |ئەم پەڕەی ڕوونکردنەوە، ئەو وتارانە کە ناوێکی یەکجۆر و وەکیەکیان ھەیە لەبەردەگرێتەوە. ئەگەر بەستەرێکی ناوخۆ، تۆی ھێناوە بۆ ئێرە، ئەگەر ویستت، دەتوانی بەستەرەکە بگۆڕیت بۆ پەیوەندیدانی ڕاستەوخۆ بە وتاری مەبەستت.

<urn:uuid:f072376e-a1ff-4745-8453-8430e55abba9>

CC-MAIN-2014-15

https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%85%DB%8E%D8%B1

2014-04-16T10:15:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609523265.25/warc/CC-MAIN-20140416005203-00438-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9897923469543457}

> رۆژنامه ژمارهی 292 چوار شهممه 27/ 8/2008 http://sbeiy.com/Rozhnama/PDF/2008/8/27/292/13.pdf Saturday, August 30, 2008 > Friday, August 29, 2008 ستاندارد دروست دهبێت دروست ناکرێت پرۆفسۆر د. وریا عومهر ئهمین ههموو زمانێک له ئهنجامی ئهو گۆڕینانهی به سهریا دێت دهبێته چهند شێوهیێکی ناوچهیی.. چهند کاتی به سهرا تێپهڕێ شێوهکان زیاتر لێک دهترازێن و لێک دوور دهکهونهوه و جیاوازیی نێوانیان له ڕێزمان و فهرههنگ و یاسا دهنگییهکاندا زیاتر دهبێ.واتا ههر شێوهیهک دهبێ به سیستهمێکی سهربهخۆ بۆخۆی، جیا له وانی تر. هیچ هێزێ نییه بتوانێ لێکیان داتهوه و بیانگهڕێنێتهوه بارودۆخی پێشوویان و بیانکاتهوه به یهک سیستهم . هێندێک وای بۆ دهچن که ستاندارد ئهوهیه شێوهکان وهک مزاش تێکهڵ به یهکتر بکرێن و یهک شێوهیان لێ دروست بکرێ، شتی وا له مێژوو دا ڕووی نهداوه و ههرگیز ڕوو نادات. ئهگهر دوو سیستهم لێک بدرێن و بکرێن به یهک ههر دوو تیا دهچن. له ئهنجامی چهند هۆکارێکی مێژوویی وهک سهرههڵدانی ناوهندێکی ڕۆشنبیری یا بازرگانی یا ئایینی له یهكێ له ناوچهکاندا، قسهکهرانی سهر به ناوچه و شێوهکانی تر، بۆ ئهنجامدانی کاروباری بازرگانی یا ئایینی و ڕۆشنبیریان ڕووی تێ دهکهن و بهو شێوهیه پهیوهندی له گهڵ یهکتر دهکهن ودهنووسن.. شتێکی سروشتییه گهڵی وشه و دهربڕین و لایهنهکانی شێوهزارهکانیان بخشێنه ناو شێوه (وهرگیراوهکه).ئهنجام له ڕووی فهرههنگهوه دهوڵهمهند دهبێ و نهشونما ئهکات و پهره دهسهنێ ( تهنها لای چینه ڕۆشنبیرهکه)، بهڵام له ناو خهڵکهکه وهک خۆی دهمێنێتهوه، بۆ نموونه شێوهی سلێمانی له کوردستانی خواروودا که بۆته بناغه و ناووکی پێکهاتنی زمانێکی ستاندارد لهم بهشهی کوردستاندا. گهر ستانداردهکه بهراورد بکهی له گهڵ قسهی ئاخاوتنی خهڵکی سلێمانی، دهردهکهوێ که زۆر جیاوازن. ستاندارد وهک زمانێکی دووهمی لێ دێ و قسهکهرانی سهر به شێوه جیاوازهکانی تری زمانهکه فێری دهبن. زمان دیاردهیهکی ڕهمهکییه له ژێر ڕکێفی یاسا سروشتییهکاندا کار دهکا و ههڵدهسووڕێ.. ههرگیز هیچ هێز و دهسهڵاتێک ناتوانێ دهسکاریی بکات و دوا ڕۆژهکهی دهسنیشان بکات. هیچ ئهکادێمییایێک و ناوهندێکی دهسهڵات ناتوانن بڕیار له سهر دهستنیشانکردن و هێنانه ئارای زمانی ستاندارد بدهن.(ستاندارد دروست دهبێ،دروست ناکرێ). که باسی ستاندارد دهکرێ، ههر ناوی دوو زاراوه که کرمانجی ژوور و خواروو، دههێنرێ، کهچی زمانی کوردی به لای کهمی چوار زاراوهی ناوهندیی ههیه، بۆ ئهوان بڵێین چی ؟ ئهو ڕایهی که دهڵێ با بهههر دوو زاراوه بنووسرێ و بخوێنرێ بهلای منهوه دیاردهیێکی ئاساییه.ههر چۆن ئێستا به دوو زاراوهکه دهنووسرێ و له میدیاکاندا دهنگ و باس و پڕۆگرام پێشکهش دهکرێ با ههروا بێت هیچ ترسی له سهر نییه. مێژوو خۆی سهروبهری دهکات و یهکلایی دهکاتهوه به مهرجێ ناوچه پهرست و دهڤهرپهرستان دهستی تێوهرنهدهن و ههوڵی لێک دوور خستنهوهیان نهدهن... ئێستا زۆر وڵات و میللهت ههن دوو ستانداردیان ههیه. بۆ نموونه نهرویجی [ نۆروێژی] دووستانداردی ههیه ( بووکمۆل و نی نۆرشک). با ئهمه نهبێته هۆکارێک بۆ دروستکردنی دووبهرهکی و کێشهیێکی بێ ئهنجام له نێوانمان که له زیان زیاتر هیچمان پێ ناگهیێنێ.. ئهزموونی ههموو میللهتانی تر به شێوهیێکی سروشتی و عهفهوی و بێ گیروگرفت ئهنجام دراوه.. له مێژووی زمانهوانیدا نهبیستراوه ئهم جۆره کێشهیه له هیچ شوێنێکدا ڕووی دابێ وزمانهوان یان دهسهڵات چارهسهری کردبێ.. له ههر وڵات و شوێنێکدا بووبێت، که شێوهیێک بۆته ههوێنی زمانی ستاندارد قبووڵیان کردووه چونکه ئهو شێوهیهش ههر زمانی خۆیان بووه و به بیانی سهیریان نهکردووه. زۆر میللهت ههن زمانێکی تر ستانداردیانه. به زمان و شێوهکانی خۆیان دهدوێن و پهیوهندی لهگهڵ یهکتر دا دهکهن و شێعر و ئهدهب دهنووسن، بۆ شته زانستی و گشتییهکان زمانه بێگانهکه به کار دههێنن و هۆکاری سهرهکی لێک بهستنیانه ( بۆ نموونه له هیند دا ). ئامانجی سهرهکیمان دهبێ لێک نزیککردنهوهیان بێ. ئهمهش نایهته دی ئهگهر نووسهر و میدیاکان وشه و دهربڕینی یهکتری به کار نههێنن و ڕۆشنبیر و نووسهران بڵاوکراوهکانی ههردوولا به به بهردهوامی نهخوێننهوه و نهبیستن. یهکهم ههنگاوی سهرهکی بۆ نزیکبوونهوه ئهوهیه فۆڕمهکانی زمانی کارگێڕیی فهرمانگا و دهزگا ڕهسمییهکان بکرێن به یهک . ئێستا له سهردهمێکی یهکجار ناسکداین. گهلێ گیروگرفتی ئاڵۆزمان له بهر دهمه ههرگیز کاتی ئهوه نییه خۆمان خهریکی مهسهلهیهکی وا بکهین، ئامانجه سهرهکییهکانمان له دهست بدات. تێبینی : ئهم نووسراوهیه به سپاسهوه له بڵاوکراوهیهک به ناوی "بابهتهکانی زمانی ستاندارد" که له لایهن ئهکادیمیای کوردی یهوه بڵاو کراوهتهوه، وهرگیراوه Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 12:18 PM Wednesday, August 27, 2008 ئیڤار ئۆسێن شۆڕشگێڕی زمانی و بابه گهورهی زمانی نی نۆرشک ی نووسینی :لارش ئێس. ڤیکور وهرگێڕان له ئینگلیسییهوه: حهسهنی قازی تێبینی وهرگێڕ: ئهم نووسراوهیهی لارش ئێس. ڤیکور،Lars S. Vikør پرۆفێسۆری زمانناسیی زمانه سکاندیناڤیاییهکان له زانکۆی ئۆسلۆ وئیدیتۆری سهرهکی قامووسی نۆروێژی(Norsk Ordbok)،قامووسێکی زانستی سهبارهت به نی نۆرشک و لههجه نۆروێژییهکان، سێیهمین بابهته له لایهن ئهم وهرگێڕهوه به مهبهستی ناسیاوبوونی هۆگرانی بابهتی ناسک و گرینگی زمانناسانه له کوردستان له گهڵ بارودۆخی زمانی له نۆروێژ وهک وڵاتێک که دوو ستانداردی زمانی ههیه وهرگێردراوه. ئهم بابهته به پێچهوانهی وتاری پێشوو له ڕوانگهی لهسهرکردنهوهی نی نۆرشکهوه نووسراوه نی نۆرشک چییه ؟ نێ نۆرشک شێوهزارێکی ستانداردیی نووسینی زمانی نۆروێژییه. وشهکه بۆ خۆی مانای " نۆروێژی نوێ " یان " نۆروێژی مۆدێرن "ه. ئهم زمانه له سهر بنهمای لههجه نۆروێژییهکان داندراوه، که له سهدهی نۆزدهیهم دا زمانناس و شاعیر ئیڤار ئۆسێن Ivar Aasen قاعیده و ڕێسای پێنووسینی له شێوهی ههره بهڕایی خۆیدا بۆ داڕشت، و له ساڵی 1885وه شان به شانی زمانی ستانداردی نهریتی ، که به ڕهچهڵهک دانمارکی بوو، بهڵام بهره بهره بوو به " بووکمۆلی نۆڕوێژی" ددانی پێدا هاتووه و وهکوو زمانی نۆڕوێژیی پێنووسین به ڕهسمی ناسراوه. بووکمۆل و نی نۆرشک به تهنیشت یهکهوه له هاوژینی هێمنانه دا بوون وههن ، بهڵام ههر وهها له سهرانسهری سهدهی ڕابردوو دا له ڕکهبهری بهردهوام و خهبات ( شهڕه قسهشدا) بوون. ئهم وتاره زانیاریی سهرهتایی لهمهڕ نی نۆرشک و بارودۆخی زمانی نۆروێژی له ڕوانگهی نی نۆڕشکهوه دهگێڕێتهوه. پێشینهی مێژوویی زمانی نۆروێژی سهربه بنهماڵهی زمانیی ژێرمهنییه، که بهئاسایی به لکی زمانانی ژێرمهنی ڕۆژئاوایی ( ئینگلیسی، ئاڵمانی، هۆلهندی، فریسییایی و ئیدیکه.) و لکی زمانانی ژێرمهنیی باکووری ( نۆروێژی، سوێدی، دانمارکی، ئایسلهندی، فارئۆێسهیی) دابهش دهکرێ. نۆروێژی زۆر له سوێدی و دانمارکی نزیکه، و ئاخێوهرانی ئهو زمانانه له یهکتری تێدهگهن. له سهروبهندی سهدهکانی نێوهڕاستدا، نۆروێژ شانشینێکی سهربهخۆ بوو ولهوێدا به لههجه جیاوازهکانی زمانی نۆرسێی کۆن Old Norse قسه دهکرا، ئهو زمانه به تهنیشت زمانی لاتینییهوه وهکوو زمانی ڕهسمیی نووسینیش دهکار دهکرا. بهڵام له ساڵی 1380 به دواوه، نۆروێژ شای خۆی له گهڵ دانمارک بهش کرد، و بهره بهره بوو به ژێردهستهی ئهو وڵاته. بۆیه له ماوهی سهدهکانی پازده و شازدهی زایینیدا زمانی دانمارکی وهکوو زمانی ستانداردی نووسین جێگهی نۆرسێی کۆنی گرتهوه. بهڵام، له ئاستی قسهکردن دا لههجه نۆڕوێژییهکان له نهریتی خۆیان ههڵنهبڕان و بهکار دههێندران و ڕێزمانهکانییان له ڕووی زمانی نۆرسێی کۆنهوه که دهزگایهکی زۆر پێچهڵپێچی گهردان کردنی ههبوو ساده کرانهوه و بناخهیهکی هاسانی مۆدێڕنیان پهیدا کرد به سیستمێکی گهردان کردنی زۆر کهمهوه. له ساڵی 1814ی زایینیدا، نۆڕوێژ له دانمارک جوێ بووهوه. دوای حهولێکی نیوه تهواو بۆ ئهوهی وڵاتهکه ببێ به وڵاتێکی سهربهخۆ، له گهڵ سوێد کهوت و یهکێتییهکی له گهڵ ئهو وڵاته پێک هێنا، بهڵام تا دهرهجهیهکی زۆر حوکم و فهرمانڕهوایی نێوخۆیی ههبوو، و لهگهڵ شتی دیکه دا، پارڵمان، حکوومهت و سیستێمی قهزایی له مهڕ خۆی ههبوو. لهو سهروبهنده دا کۆڕوکۆمهڵی نوخبهی نۆڕوێژ به زمانی دانمارکی دهیاننووسی و له قسهکردنیشدا له سهر بنهمای دهزگای فۆنێتیکی نۆروێژی شێوهیهکی ئاڵوگۆڕکراوی ئهو زمانهیان بهکار دههێنا. سوێدییهکان قهت حهولیان نهدا زمانی خۆیان به سهر نۆروێژییهکاندا بسهپێنن، جا بۆیه دهستهڵاتی زمانی دانمارکی ههروا بهردهوام بوو و چ قۆرتی له سهر ڕێ نهبوو. سهرههڵهێنانی ناسیۆنالیزم و ڕۆمانتیسیزمی نهتهوهیی ، که له ئاڵمانهوه سهرچاوهی دهگرت و لهو سهروبهنده دا رێگهی بۆ نێو زۆر وڵاتان دهر کردبوو پڕیشکی گهیشته نۆڕوێژیش، ئهمه له نێو کۆر و کۆمهڵی دهستڕۆیوی نۆڕوێژ ناڕهزایهتێکی وهرووژاند سهبارهت بهو ڕاستییهی که زمانێکی جیاوازی نۆروێژی له گۆڕێدا نهبوو، جگه له لههجهکان نهبێ ، که زۆر له نیشانهکانی زمانی نۆرسێی کۆنیان پاراستبوو و بهرگهی ئهوهیان گرتبوو که زمانی دانمارکی له نێو خۆیدا نهیان تووێنێتهوه و به ڕوونی لهو زمانه جیاوازبوون. ڕۆمانتیسیزمی نهتهوهیی بزووتنهوهیهک بوو بۆ نهتهوه چێکردنی کولتووری له نۆروێژ، و بهشێکی گرینگ و گهوره له چالاکییهکانی بریتی بوو له کۆکردنهوه وبڵاو کردنهوهی فۆلکلۆر ( چیرۆک و حهقایهت، ئهفسانهی بوومی، بهیت وباو، مووزیکی فۆلکلۆری جۆر به جۆر)، و کۆ کردنهوهی دهق به زمانی نۆرسێی کۆنOld Norse ( که زۆر جار بنچینهی ئایسلهندییان ههبوو)، گردهوهکۆیی مێژووی سهدهکانی نێوهڕاست و کۆنینه ناسی و چالاکی دیکهی لهو چهشنه. لێکۆڵینهوه و " ئاشکراکردنی" لههجه نۆروێژییهکان بهشێک لهو خهباته بوو. ئیڤار ئۆسێن Ivar Aasen (96- 1813) ، کوڕی جووتێرکی خهڵکی ڕۆژئاوای نۆڕوێژ شانی وهبهر ئهوکار دا، که کهمتا زۆر له لای خۆی چهندین زمان و لهوانه نۆرسێی کۆن، زمانناسی بهراوهردکارانه، و لههجهی خۆی فێر ببوو و ڕێزمانێکی بۆ دانا و وشهکانی له کتێبێکدا شی کردهوه، كۆمهڵهی سهلتهنهتی زانستهکان، که داوودزگایهکی تایبهتی و نادهوڵهتی بوو له شاری ترۆندهایم، یارمهتی ماڵی پێکرد بۆ ئهوهی به سهرتاسهری وڵاتدا بگرێ و سهبارهت به لههجهکان زانیاری کۆکاتهوه؛ پڕۆژهیهک که چوارساڵی خایاند، و له ساڵی 1848 دا ئیڤار ئۆسێن ڕێزمانێکی بهراوردیی لهمهر لههجه نۆڕوێژییهکان بڵاو کردهوه که دهیسهلماند ئهوان دهکرێ وهکوو زمانی نۆڕوێژی خهسڵهت و ههبوونێکی سهربهخۆیان ههبێ ، له گوێن و هاوشان له گهڵ زمانانی سوێدی و دانمارکی. دوو ساڵ دواتر ئهو قامووسێکی تێر و تهسهلی بڵاو کردهوه. له سهر بنهمای ئهو زانیارییانهی کۆی کردبوونهوه، ئاسێن قاعیده و ڕێسای زمانێکی نووسینی داڕشت که دهکرا وهکوو " شێوهزاری سهرهتایی" بێ بۆ لههجهکان؛ واته ئهو لههجهکانی له گهڵ یهکتری و له گهڵ زمانی نۆرسێی کۆن له بهر یهک ڕۆنا، و تێکۆشا ئهو خاڵه بدۆزێتهوه که ئهوانی له یهکتری جوێ دهکردهوه. به سازدانهوهی فۆڕمی هاوبهش که ئهو ههستی دهکرد له بناخهی ڕاستینه و شێوه جیاوازهکانی قسه کردن داههبوون،ئۆسێن بهو ئاکامه گهیشت که بنچینهیهکی هاوبهشی بۆ زمانێکی نۆروێژی ستاندارد دۆزیوهتهوه. له ساڵی 1853 دا، ئیڤار ئۆسێن کتێبێکی بڵاو کردهوه که دهقی لههجه جیاوازهکانی تێدابوو و ههر وهها سهبارهت بهو زمانه ستانداردهی که پێشنیاری دهکرد و نێوی لێنابوو " Landsmål "، واته زمانی وڵات ( له وشهی " وڵات" مهبهستی نۆڕوێژ بوو، ئهگهرچی زۆر جار ئهو نێوه به مانای دووهمی، واته، " گوند و دهرهوهی شاران" لێکدهدرایهوه). ئاسێن درێژهی به کارهکانی خۆی دا و له ساڵی 1864 دا ڕێزمانێکی پێوهردانهری گهورهی بڵاو کردهوه و له ساڵی 1873 ش دا قامووسێکی پێوهردانهری ههموولایهنهی بڵاو کردهوه و بهو کارهی لهوبڕوایه دابوو که ستانداردهکهی بڕاوهتهوه و تهواوه. ئاسێن به زمانی خۆی هۆنراوهشی بڵاو کردهوه، که ئێمه پێی دهڵێن نی نۆرشک ئهگهرچی ئهم نێوه به ڕهسمیی تهنێ له ساڵی 1929دا وهخۆ کرا. نووسهرانی دیکهش به ڕێپێڵگهی ئاسێن داچوون و هێندهی پێنهچوو زمانهکه بۆ نووسینی مژارو بابهتی جۆر بهجۆر بهکار هێندرا، هۆنراوه، پهخشانی داستانی . پهخشانی ناداستانی، ڕۆژنامه نووسی، کتێب و کهرهستهی خوێندن، دراما و شانۆ. ئهو فۆرمهی ئاسێن بۆ زمانهکهی داڕشتبوو له لایهن زۆر کهسانهوه تا ڕادهیهک به کۆن دادهندرا، بهڵام بهکارهێنهرانی له بهشه جیاوازهکانی وڵات دا زمانهکهیان تیفتیفه دا و هاسانتریان کرد به داهێنانی شێوهی خۆیان له سهر بنهمای لههجه ههرێمییهکانی زێدی خۆیان. نی نۆرشک به پێی بڕیارێکی پارلمانی له ساڵی 1885 دا بهڕهسمی وهک زمانێکی یهکسان له گهڵ دانمارکی ڕاگهیێندرا، و له ساڵی 1892 دا دهرفهتی ئهوه پێک هات که وهکوو زمانی خوێندن له فێرگه سهرهتاییهکاندا بخوێندرێ. له ماوهی سی ساڵی دواتر دا زۆر به خێرایی پهرهی سهند؛ و تا ساڵانی 1920 ، بوو به زمانی باندهست و زاڵ له بهشی ههره گهورهی ناوچهکانی دهرهوهی شاران له نۆڕوێژ، به تایبهتی له ڕۆژئاوای نۆڕوێژ، بهڵام ههر لهوێش نا. له ساڵی 1902 دا وهک زمانی تۆبزی لێهات بۆ پهروهردهی مامۆستا و فێرکاران و له ساڵی 1907 تهنانهت له تاقیکردنهوهکانی خوێندنی ئامادهییشدا تۆبزی بوو، به تهنیشت زمانهکهی دیکهوه ، دانمارکی ( که بهڕێگهی چاکسازی له ڕێنووس دا له سالانی 1907 و 1917 دا نوروێژێندرابوو له سهر بنهمای شێوه قسه کردنی باشووری – ڕۆژههڵات، و بووکمۆلی مۆدێڕنی لێ ساز بوو). له ساڵی 1930 دا، بڕیار درا حکوومهت دهبێ به پێی ویست و داوخوازی شارۆمهندان و ئهوهی که کامیان ههڵدهبژێرن ههر دووک زمانهکان بهکار بهێنێ.( و ئهم بڕیاره له کۆمهڵێک ڕێسا و پهسندکراوی ڕهسمی دا شیکرایهوه) ههرلهو سهروبهنده دا ڕواڵهتی زمان گۆڕدرا.حکوومهت حهولی دا دوو شێوهزارهکان له یهک نزیک کاتهوه ودواجار به ڕێگهی زنجیرهیهک چاکسازی له ڕێنووس دا به بهکارهێنانی شێوهکانی قسهکردنی ڕۆژههڵاتی و باکووری،له جیات شێوهکانی ڕۆژئاوایی له نی نۆرشک و شێوهی دانمارکی له بووکمول داههردووک شێوهزارهکان تێکهلاو بکا و له یهکتریاندا بتووێنێتهوه. بهڵام ئهو سیاسهته له گهڵ خۆڕاگری و دژایهتییهکی زۆر بهرهوو ڕوو بووهوه و له ساڵانی 1960کانی سهدهی ڕابردوو دا بهره بهره دهستی لێههڵگیرا. له گهڵ ئهوهشدا، ئهو سیاسهته ئاکامی ئهوهی لێ کهوتهوه ، که ستانداردی نووسینی نی نۆرشک له سهر بنهمای لههجه ڕۆژئاواییهکان کهمتر بێتهوه و ئێستا ئهمه له بهکارهێناندا باندهسته. بهڵام نۆڕمی نووسینی ڕهسمی نهرمونیانه، واته دهکرێ مرۆ به پێی شێوهزارهکانی ههرێمی نی نۆرشک بنووسێ، یان بهرهو بووکمۆل لێی نزیک بێتهوه یان به ئاراستهی دیکه دا، بهرهو فۆرمێکی زۆر نهریتیترکه له سهر بنهمای داڕشتنی ئێڤار ئۆسێنه. له کردهوه دا، پهرهسهندنی نی نۆرشک به هۆی لهمپهرێکی گهوره بهرتهسک کرا، ئهویش ئهوهبوو که نی نۆرشک قهت نهیتوانی شارۆچکه یان شارێک داگیر بکا. له شارۆچکه وشاراندا دهستهڵاتی بووکمۆل بێ ئهملا و ئهولا بوو، ههم توانایی و ههم لاوازیی نی نۆرشک له بهر ئهو جیاوازییانه و تا ڕادهیهکیش ئهو دژایهتی و ناکۆکییانه بوو که له نێوان شارنشینی نۆروێژ و گوند نشینی نۆڕوێژ له گۆڕێدا بوون؛ نی نۆرشک ڕهمزی " گوندایهتی " بوو، و له سهردهمی ڕۆمانتیسیزمی نهتهوهییهوه له هێز وتوانایی نرخهکانی گوندێتی نۆروێژ کهلکی وهردهگرت . لهگهڵ ئهوهشدا، ئهو بارودۆخه له دوای شهڕی دوویهمی جیهانی ئاڵوگۆڕی بهسهرداهات. به سنعاتی بوونی وڵات و بهرهوپێشچوونی گهیاندن و تێکنۆلۆژی مۆدێڕن، شارنشینی و ناوهندێتی زیادی کرد و پهرهی ئهستاند ، که ئهمهش بووکمۆلی بههێز کرد و بووه هۆی لاوازی نی نۆرشک.جا بۆیه، به دهم ساڵانی پهنجا و شێستهکانی سهدهی بیستهم، نی نۆرشک زۆربهی ههڵویست و پلهی خۆی له فێرگه سهرهتاییهکاندا له دهست دا، و تهنێ له ساڵانی حهفتاکاندا له چهقی ناوچهی خۆی ئاهێکی به بهردا هاتهوه، که له بهشی دواتر دا باسی لێوه دهکهین. به پێی " تێکهڵاوێک له بیرههڵسهنگاندن و شیکردنهوهی دێمۆگرافی" ئێستا وا دادهندرێ که نی نۆرشک له لایهن 10 تا % 15 دانیشتووانی نۆڕوێژهوه بهکار بهێندرێ؛ ئهمه دهکاته نیومیلیۆن نهفهر. له ئاستی سهرتاسهری، ههرلهو سهروبهنده دا نی نۆڕشک راهێزێندراوه ، به ڕێگهی دهرفهت پێدانی بۆ ئهوهی له دهزگای وهشانی دهولهتی دا به کار بهێندرێ، و به ڕێگهی پێشخستنی داو و دهزگا و دامهزراوهی کولتووریی به هێزی نی نۆرشک. سهرباقی ئهوهش، حهوجێ به خهباتێکی بهردهوام ههیه بۆ ئهوهی نی نۆرشک بتوانێ له دهرهوهی مهڵبهندی بههێزی جوگرافیایی خۆی، خۆی بپارێزدرێ. سنووردانانی جوگرافیایی له ڕووی جوگرافیاییهوه، مهڵبهندی بههێزی نی نۆرشک به دهرهجهی یهکهم بریتییه له ڕۆژئاوای نۆروێژی گوند نشین و دهوهرهکانی دهوروبهری ( زۆربهیان دۆڵ و دهرهی شاخاوین له باشووری نۆڕوێژ). شارۆچکهکان هێشتا ملی لێ دهسوون و وهخۆی ناکهن، بهڵام له نۆڕوێژی ڕۆژئاوا دا ژمارهیهک شارۆچکهی "نوێ" قوت بوونهتهوه بۆ پیشهسازی ئێلێکترۆ – شیمی و ئێلێکترۆ – متالیک، یان ئهرک و کاری کۆمهڵایهتی وهکوو پهروهردهی ههرێمی یان نێوهندگهلی میدیا،و لێرهدا، نی نۆرشک پله و ههڵکهوتی تا ڕادهیهک به هێزی بهدهست هێناوه و وهکوو زمانی هاوبهش له گشت ئهرکه کۆمهڵایهتییهکاندا بهکار دههێندرێ و بهم پێیه زمانهکه بهشێک له " شارستانی بوونی " به دهست هێناوه. سنووردانانی زمانی لهباری زمانییهوه، زۆر جار بۆ بێگانان ئاستهمه لهپێوهندییهکانی نێوان نی نۆرشک و بووکمۆل تێبگهن. ئهوان زۆر وهیهکتری دهچن، بهشێکی له بهر نزیکی و وهیهکچوونی تهواو له نێو گشت زمانه سکاندیناڤیاییهکان و، بهشێکیشی لهبهر سیاسهتی ڕهسمی دۆستانه و ئاشتیانهی زمانی، بهڵام زیاتر له بهر ئهوهی که ههر دووک زمانهکان به بهردهوامی له عهینی بهستێن و چوار چێوه دا دهکار کراون ، ئهوهکارێکی وای کردووه ههموو نۆڕوێژییهکان ناچالاکانهش بێ ههردووکییان بزانن، جا بۆیه جێکردنهوهی ههر دووکیان له بارودۆخی پێوهندی تهبیعی و ئاسایی دا ڕێگهی کردووهتهوه بۆ زۆر شێوهی دیکهی نێوهڕاست و تێکهڵاو " دیاره زۆر زیاتر به چوونی نی نۆرشک به رهو ئاراستهی بووکمۆل ، له بهر ئهوهی بووکمۆل لایهنی بههێزتره"، بهڵام دیاره ههمیشهش ئاوانییه. زۆربهی نۆروێژییهکان به لههجان ، یان شێوهی ئاڵوگۆڕکراوی لههجان قسه دهکهن ، که تێیاندا تۆوی شێوهی بووکمۆل و شێوهی نی نۆرشک ههن. جیاوازی سهرهکی له نێوان بووکمۆل و نی نۆرشک له بناخهی وشه و وشه ڕۆنان دایه. زۆربهی ئهو جیاوازییانه له مهڕ فۆڕمی دیارن، نهک چین و دهستهی وشان، بهڵام هێندێک جیاوازی ئهوتۆش ههن وههر دووک زمانهکه " دهرخهر" ی ناسراوی له مهڕ خۆیان ههیه. له گهردانکردنی ناو دا، نی نۆرشک سیستێمێکی سێ زایهندی ههیه که له نۆرسێی کۆنهوه بۆی به میرات ماوهتهوه، له کاتێکدا ناو له بووکمۆلی دا دوو زایهندی ههیه که ئهمهشی له دانمارکییهوه بۆ ماوهتهوه، کاتێک که، نێر و مێ له " زایهندێکی هاوبهش" دا تێکهڵ دهبنهوه و لێک دهبهسترێن. لهبار ئهوهی تهقریبهن گشت لههجه نۆروێژییهکان لهو خاڵه دا له گهڵ سیستێمی نی نۆرشک هاوبهشن، تهنانهت ئهو لههجانهش که له باشووری ڕۆژههڵات و له چهقی پێگهی بووکمۆلی مۆدێرن دا بهکار دههێندرێن، ئهم شێوهزاره زۆر فۆرمی مێی ناوانی وهخۆ کردووه که وێدهچێ له قۆناخی تێپهڕێن دا مابنهوه له نێوان دوو زایهندی و سێ زایهندی دا. بناخهی وشه و وشه ڕۆنان له نی نۆرشک دا زۆر له بووکمۆل پێچهڵپێچتر، بهڵام زۆر به قاعیدهتریشه. لهباری دهنگسازییهوه (phonology (،بهتهواوی وهک یهک وان؛ واته ههر دووکیان دهکرێ به ڕاوێژی جیاوازی ههرێمی تهلهفوز بکرێن وههر کامیان زیاتر دهناو خۆیاندا جیاوازی گهورهیان ههیه تا ئهوهی له ئاست یهکتری جیاوازبن. له ڕووی نهحویشهوه، ئهوان تهواو وهک یهک وان، ئهگهرچی لهنی نۆرشک دا گوشارێکی بههێزتری پێوهریی ههیه بهرهو ڕسته دارشتنی ساکار تر " له سهر بنهمای زمانی زارهکی"، به بڕبڕ وێژی و ڕستهی کورتتر له چاو بووکمۆل ، که لهوبارهیهوه جیاوازی گهورهتری ههیه دهناو شێوهی به کارهێنانی جۆربهجۆردا. بهڵام لهم بوارهش دا کهمتازۆر پێکهاتن و نزیکبوونهوهیهکی لهخۆوه ڕوودهدا، ئهویش له بهر ئهو ڕاستییهی که ههر دووکیان له عهینی کۆمهڵگه دان، و گشت نۆڕوێژییهکان کهمتازۆر نۆڕم و قاعیدهکانی ههر دووک زمانهکانیان ده مێشکی دایه وکاتێک که دهنووسن له بن کارلێکهری ههر دووکیان دان. جیاوازی وشهییان له نێو دا ههیه که لهسهرهتاوه ئهو جیاوازییانه زۆر زیاتر بوون: له کاتێکدا بووکمۆل بۆ ههنبانهی وشانیش پشتی به دانمارکی دهبهست، و به لێشاو وشهی لێ دهخواستهوه،نی نۆرشک پهتیگهری دهکرد و پشتی به وشهی خۆماڵی دهبهست ، که زۆر جار له لههجانی وهردهگرت یان دای دهتاشین. بهڵام ئهو جیاوازییانه کهمتر بوونهتهوه: بووکمۆل زۆر وشهی له لههجان وهرگرتووه، له ههمانکاتدا نی نۆرشک دهستی له پهتیگهری ههڵگرتووه له پێوهندی له گهڵ ئهووشه نێونهتهوییانهی که ڕیشهی یۆنانی- لاتینیان ههیه. دیاره نی نۆرشک هێشتا مهیلی پهتیگهری پاراستووه له ههمبهر وشهی خوازراوه له زمانی دانمارکی و له زمانی ئاڵمانی نهوی Low German ڕا ( که سهرچاوهیهکی زۆر بههێزی وشه بهقهرزدان بوو به زمانه سکاندیناڤیاییهکان له ڕابردوو دا)، چونکوو ئهو جۆره وشانه له نووسینی نی نۆرشک دا به وشهی " بووکمۆل" و دواجار به " خراپ" دادهندرێن، ئهگهرچی زۆر لهوان له زمانی قسهکردندا ئاسایی و باون. ژمارهیهکی لهزێده لهو جۆره وشانه له ستانداری نی نۆرشکیش دا وهخۆ کراون، و زۆر له بهکارهێنهران بۆیان ئاستهمه که وشهی شیاوی پهسند کردن و ناپهسند لێک بکهنهوه، جا بۆیه ئهو پهتیگهرییه زۆرجار دهبێته هۆی ناڕهزایهتی. ههڵکهوت و پلهی قانوونی بهپێی قانوون نی نۆرشک له گهڵ بووکمۆل یهکسانه. ئهوقانوونی زمانییهی که ئێستا له بواری خزمهته گشتییهکاندا کاری پێدهکرێ دهگهڕێتهوه بۆ ساڵی 1980، و ئهو پرێنسیپهی تیدا گونجێندراوه، که دیاره زۆر کۆنتر دامهزراوه و کاری پێکراوه. ئهو قانوونه به وردی باسی گشت ئهو ئهرکانه دهکا که دهکهونه سهر ئهستۆی حکوومهت بۆ بهکارهێنانی ئهو دوو شێوهزارانه له بواری گشتیدا: ئهونامانهی له لایهن شارۆمهندان ڕا بۆ داو ودزگا حکوومهتییهکان دهنێردرێن دهبێ بهو شێوهزاره زمانییه وڵام بدرێنهوه که نامهکهی پێ نووسراوه. فۆرم و پرسنامهی جۆر به جۆر که دهردهکرێن دهبێ به ههردووک شێوهزارهکان، یان هێندێکیان ههر به بووکمۆلی و هێندێکیان ههر به نی نۆرشکی بن. ههر شاردارییهک بۆی ههیه شێوهزارێک وهکوو زمانی ڕهسمی خۆی ههڵبژێرێ، و حکوومهت له پێوهندییهکانی خۆیدا لهتهک ئهو شاردارییه دا دهبێ ئهو شێوهزاره بهکار بهێنێ.ئهو شێوهزارهی بۆ پێوهندی له گهڵ دابهشکراوی ئیداری گهورهتر له شاردارییهکان (وهکوو ئهستانهکان) بهکار دههێندرێ بهپێی کۆمهڵێک ڕێسای دیکه دیاری دهکرێ و ئهوهش بهستراوهتهوه به ژمارهی ئهو شاردارییانهی که له چوارچێوهی ههر کام له ئهستانهکاندا ئهم یان ئهو شێوهزاریان ههڵبژاردووه. نزیکهی یهک له له چواری شاردارییهکان نی نۆرشکیان ههڵبژاردووه، گشتیان له نێو ئهو ناوچه جوگرافیاییهیدا ههڵکهتوون که له سهرهوه باس کرا. ئهوانی دی، زۆر له شاردارییهکان بووکمۆلیان ههڵبژاردووه، له کاتێکدا، ههر ئهوهندهش بێلایهنن که ئهمهش به ئاسایی مانای وایه که لهواندا ههم بۆ ڕاپهڕاندنی کاروبارهکانی خۆیان و ههم له پێوهندییهکانیان له گهڵ حکوومهتدا بووکمۆل باندهست و زاڵه. دیاره دهبێ ئاماژهی پێبکرێ که ئهو قانوونه زۆر جار پێشێل دهکرێ و لهوجێیهی دهبێ نی نۆرشک بهکاربهێندرێ، بووکمۆل دهکار دهکردرێ؛ ئهمه گیروگرفتێکی باوه و زۆر جار دووپاته دهبێتهوه و ههمیشه پێداویستی ئهوهی هێناوهته گۆڕێ که ڕێکخراوهکانی پارێزهری نی نۆرشک حهول بدهن تا ئهوجێیهی دهکرێ ئهو ناحهقییه کهم بکهنهوه. پلهو ههڵکهوتی شێوهزارهکان له پهروهرده دا نی نۆرشک زمانی یهکهمی % 15 منداڵه مهدرهسهییهکانه لهنۆروێژ، که زۆربهیان له مهڵبهندی جوگرافییای بههێزی ئهو شێوهزارهدا دهژین. بۆ ههر قوتابخانهیهک، زمانی پهروهرده یان بهڕێگهی ههمووپرسییهکی گشتیی خۆجێیی ، یان ( بهر له ساڵی 1915) به ڕێگهی بڕیارێک له لایهن دهستهی بهڕێوهبهریی ناوچهیی قوتابخانه دیاری دهکرێ، یان ئهگهر لهو بارهیهوه پێشووتر قهت هیچ بڕیارێک وهرنهگیرابێ بووکمۆل بهکاردههێندرێ وهکوو دانمارکی پێشوو. قانوون دهڵێ ئهگهر ژمارهیهکی بهرچاو له دانیشتووانی ناوچهیهک داوخوازی گۆڕینی زمانی پهروهرده بکهن، له ناوچهکه ههمووپرسییهکی گشتی دهکرێ، بهڵام دهستهی بهڕێوهبهری قوتابخانه بڕیار دهدا، بێتوو ژمارهیهکی کهم له دهنگدهران له ههمووپرسییهکه دا بهشداری بکهن. ئهگهر بهلانی کهمهوه دهسهرخێزان ( دایکوباوک) بیانهوێ ،منداڵهکانیان به شێوهزارێکی دیکه بخوێنن، ئهودهمی پۆلێکی هاوشانی پۆلهکانی دیکهیان بهو شێوهزاره بۆ رێک دهخهن. بۆیه زۆر له قوتابخانهکان به کردهوه ههر دووک شێوهزارهکان بهکار دههێنن. ئهوه مانای وایه که بووکمۆل له زۆرێک له قوتابخانه بووکمۆلییهکان بهکار دههێندرێ، بهڵام پێچهوانهکهشی ههر ڕاسته، و له قوتابخانهکانی هێندێک له شارو شارۆچکه ههره گهورهکان ، له وانه ئۆسلۆش، پۆل ههنه که منداڵان تێیاندا فێری نی نۆرشک دهبن ، ئهگهرچیش ژمارهی ئهو جۆره پۆلانه زۆرکهمن. قوتابیان له ساڵی ههشتهمی خوێندندا، بۆ خۆیان بڕیار دهدهن وهکوو " شێوهزاری سهرهکی" بووکمۆل یان نی نۆرشک ههڵبژێرن. بهڵام له ههمان کاتدا دهبێ شێوهزارهکهی دیکهش وهکوو " شێوهزاری دوویهم" بخوێنن، و ئهوان له تاقیکردنهوهی کۆتاییدا که بهئاسایی له تهمهنی ههژدهساڵاندا دهکرێ دهبێ ئینشایهک به ههر دوو شێوهزارهکان بنووسن. بۆیه نی نۆرشک له ههموو وڵات دا ئامادهیه، بهڵام زیاتر وهکوو" شێوهزارێکی دوویهم". بهپێی ڕێسای پهروهرده گشت کهرهسته و کتێبی خوێندن له قوتابخانهکانی نوروێژ دا دهبێ له سهربنهمای بووکمۆل و نی نۆرشک گهڵاڵه کرابن بۆ ئهوهی مۆڵهتی بهکارهێنانیان بدرێ. ئهمهش، دوای خهباتێکی دوورودرێژ له لایهن بزووتنهوهی نی نۆرشک و ئێستا به یارمهتی دارایی بهرچاوی دهوڵهتییهوه بۆ زۆربهی کتێبهکان سهبارهت به بابهته گهورهکانی خوێندن جێ به جێ کراوه، له کاتێکدا بۆ بابهته پچووکترهکان، ههر دووک شێوهزارهکان له بهشه جیاوازهکانی کتێبێکدا جێیان کراوهتهو. لهگهڵ ئهوهشدا، بارودۆخی به کار هێنانی ههر دووک شێوهزارهکان له میدیای ئێلێکترۆنی مۆدێرن دا هیچ ڕێسایهکی ئهوتۆی بۆ دانهندراوه. له زانکۆکان و کۆلیجه ههرێمییهکان که ئێستا له ههموو ئهستانهکانی وڵاتدا دامهزراون، نی نۆرشک زیاتر بهستراوهتهوه به بهکارهێنهرانی تاک. نی نۆرشک له چهقی مهڵبهندی بههێزی خۆی ، له کۆلیجهکانی Sogn og Fjordane و Telemarkو Møre og Romsdal زاڵه ،دیاره چاوهڕوان دهکرێ ههرواش بێ. له هێندێک دامهزراوهی دیکهی بهرزی خوێندندا، وهکوو زانکۆی بێرگن، نی نۆرشک به ڕێژه به بهربڵاوی دهکار دهکرێ، و له زانکۆکانی دیکهشدا، تا ڕادهیهک دهرفهت دهدرێ به بهکارهێنانی. له هێندێک دهوروبهری پچووکتری ئاکادێمی دا ژمارهیهکی بهرچاو له بهکارهێنهرانی نی نۆرشک کۆبوونهتهوه، بهتایبهتی له بواری زانستییه مرۆییهکاندا. له بابهتی " زمان و ئهدهبییاتی سکاندیناڤیایی، به تایبهتی زمانی نوروێژی" دا، ههڵبهت نی نۆرشک وهکوو تۆوێکی گرینگ دهپارێزدرێ. نێوهنده ههره بههێزهکانی نی نۆرشک له دنیای ئاکادێمی دا بریتین له ئهنیستیووی ئیڤار ئاسێن له کۆلێجی Møre og Romsdal ( له ڤۆڵدا، نزیکی شوێنی لهدایکبوونی ئیڤار ئاسێن) و بهشی نی نۆرشکی دیپارتمانی قامووسنووسی و لههجهناسیی نوروێژی زانکۆی ئۆسلۆ. پله و ههڵکهوتی نی نۆرشک له کۆمهڵگه دا به گشتی له بواری میدیا دا، نی نۆرشک ههڵکهوتی بههێزه به دهرهجهی یهکهم له مهڵبهندی بههێزی خۆی و له هێندێک له دامهزراوه نهتهوهییه سهرتاسهرییهکاندا. نۆڕوێژ زۆر ڕۆژنامهی ههرێمی و ناوچهیی ههیه، لهوانه له ناوچهی نی نۆرشک دا، ئهگهرچی زۆریان به تیراژێکی کهم بڵاودهبنهوه. ڕۆژنامهیهکی سهرتاسهری ڕۆژانه به نی نۆرشک نییه، ئهگهرچی له سهدهی ڕابردوو دا ههبوو. بهڵام حهوتوونامهیهک ههیه به نێوی Dag og Tid ( ڕۆژ و کات )، که بڵاوکراوهیهکی بیریه و باسی بابهتگهلی سیاسی، کولتووری و کۆمهڵایهتی دهکا. له زۆربهی ئهو ڕۆژنامانه دا که به بووکمۆلی دهردهکهون، لهوانهیه نی نۆرشک له لایهن نووسهرانی دهرهوهی ڕۆژنامهکان ڕا بهکاربهێندرێ، بهڵام زۆر کهم له لایهن ئهندامانی دهستهی نووسهرانی ئهو ڕۆژنامانهوه دهکار دهکرێ. ڕۆژنامه ههره گهوره و پڕ خوێنهرهوه سهرتاسهرییهکان لاپهڕهکانی خۆیان بهڕووی نی نۆرشک دا داخستووه، له کاتێکدا ئهو ڕۆژنامانهی له ڕۆژئاوای نۆڕوێژ بڵاو دهبنهوه، بهتایبهتی ڕۆژنامهی ههره به ڕمێنی Bergens Tidende ، به ڕێژه جێیهکی باش دهدهن به کهرهستهی نی نۆرشک ، ههرچهندیش به دهرهجهی یهکهم بووکمۆلی بهکاردههێنن. له بواری وهشانی ڕادیۆ و تێلێڤیزیۆنی دا، نۆڕوێژ له ساڵانی 1980کاندا لهبارودۆخی ئینحیساری دهوڵهتییه وه ( دهگازی وهشانی دهوڵهتی نۆڕوێژ یانNRK ) بهرهو سیستێمێکی ڕکهبهری تایبهتی گۆڕا به چهندین کاناڵی تێلێڤیزیۆنی و زۆر ئیستگهی ڕادیۆیی ناوچهییهوه. له وهشانهکانی NRK دا بووکمۆل ههمیشه زاڵ و باندهست بووه، بهڵام نی نۆرشک و لههجه ههرێمییهکان لهو دهزگایه دا به ڕێژه ههمیشه جێیهکی سهلامهتی کهمایهتییان ههبووه. له ساڵی 1970 دا پارلمانی نۆڕوێژ ڕایگهیاند NRK دهبێ حهول بدا ئامانجی ئهوه بێ که %25 وهشانه زارهکییهکانی به نی نۆرشک بێ، ئامانجێکی که ههتا ئێستا قهت پێی نهگهیشتووه، بهڵام به ئاسایی ڕێژهی بڵاو کردنهوه به نی نۆرشک له نێوان 10 و 20 له سهد له ڕایهڵه دا بووه. بهکارهێنانی لههجهکان له ساڵی 1970وه به شێوهیهکی بهرچاو زیادی کردووه، و نۆروێژی کردووه به یهکێک له وڵاتانی ههره لهسهرهخۆ و ههڵکهر لهو بواره دا، ئهگهرچی زۆرکهسیش، به تایبهتی دهناو ئاخێوهرانی شارنشینی بووکمۆل دا، بهئاشکرایی ئهو ههڵکردن و ڕێگه پێدانه شهرمهزار دهکهن. لهبهر ئهوهی که له هجه جیاوازهکان ، و بووکمۆل و نی نۆرشک به گشتی چاک له یهکتری تێدهگهن، بارودۆخێکی ئهوتۆ ڕهخساوه به بێ ئهوهی هیچ گیروگرفتێکی گهوره بێته گۆڕێ. NRK هێشتا سهرهکیترین و گهورهترین کۆمپانی وهشانی ڕادیۆ و تێلێڤیزیۆنییه له نۆڕوێژ، بهڵام دهزگای وهشانی ههره گرینگی تایبهتی ، واته TV2، ئهگهرچی ملی نهداوه بهوهی که بهرنامهیهکی زۆر به نی نۆرشک بڵاو بکاتهوه، بهڵام باوهشی بۆ لههجهکان کردووهتهوه، و ئهمهش به جوانی دهیسلهمێنێ که زۆربهی بیستهران ئهوهیان بهلاوه پهسنده و قهبووڵی دهکهن. ههلبهت له ڕادیۆ ناوچهییهکاندا، لههجهکان زۆر دهکار دهکرێن. وهزعی نی نۆرشک له بواری شانۆ دا بههێزه ئهمهش له سایهی ئهو ڕاستییهیدا که یهکێک له تیاتره ههره سهرهکییهکان له ئۆسلۆ(Det Norske Teatret) ، له لایهن بزووتنهوهی نی نۆرشکهوه دامهزرا و کارهکانی تهنێ به نی نۆرشک پێشکێش دهکا. دامهزرانی ئهو تیاتره دهگهڕێتهوه بۆ ساڵی 1913، ویهک له شانۆ ههره چالاکهکانه بۆ پێشکێش کردنی نواندنی موزیکال له نۆڕوێژ. له ساڵانی 1970 بهملایانهوه، زۆر تیاتری ههرێمی دامهزراون ( جگه لهوانهی که پێشتر له شارهگهورهکاندا ههبوون). نی نۆرشک به شێوهیهکی بهردهوام له تیاترهکانی نۆروێژی ڕۆژئاوا، و بهڕادهیهکی کهمتر،له جێگهی دیکهش به کار دههێندرێ. دیاره زۆربهی شانۆکان کلاسیکین، و زۆر جار له زمانی ماکی بێگانهوه وهرگێڕدراون، یان وهخۆ کردنی ئهدهبییاتی کلاسیکن. له زهمانی ئیبسێن Ibsen، بهملایهوه درامای نۆروێژی هێنده زۆر چالاک نهبووه، بهڵام یهکێک له دراماتیسته ههره کارامه و پڕ بهرههمهکان لهو ساڵانهی دواییدا که له ئاستی نێونهتهوهییشدا به نێوبانگه واته یۆن فۆسێ Jon Fosse (1959- )، به نی نۆرشک دهنووسێ به نی نۆرشک فیلم زۆرکهم ساز دهکرێ، تهنێ چهند فیلمێک نهبێ سهبارهت به ئهدهبییاتی کلاسیکی نی نۆرشک. لهنێو کلیسای ( لوتێری دهوڵهتی) دا ( که %85 دانیشتوان به قسه سهر بهو ڕێڕهوهن)، نی نۆرشک له چهقی ناوچهی بههێزی خۆیدا ههڵکهوت و پلهی پتهوه. یارمهتیدانی سهرهکی نی نۆرشک به ژیانی کلیسایی له دهرهوهی ئهو ناوچهیه دا ههبوونی کۆمهڵێک سروودی دینییه به نی نۆرشک ، که بهنێوبانگن و له ههموو جێیهک دهخوێندرێنهوه. کتێبی ئینجیل، ههڵبهت ههم به بووکمۆل و ههم به نی نۆرشک ههیه ( یان چاپی جیاواز به ههردووکیان که له سهردهمی جیاواز دا بڵاو بوونهتهوه و له زمانی دهقهکاندا حهول دراوه ئهو ئاڵوگۆڕانهی له ههر دوو شێوهزارهکاندا ڕوویان داوه ڕهنگ بداتهوه). له زۆربهی ڕێکخراوهکاندا ( سێندیکا پیشهییهکان، ڕێکخراوهکانی دیکهی بهرژهوهندیپارێز یان کۆمهڵه دڵخوازانهکان)، له دهرهوهی پێگهی ناوچهی نی نۆرشک، بووکمۆل باندهسته، جگه له ڕێکخراوه سهرتاسهرییهکاندا نهبێ که له ئاکامی بزووتنهوهی پاراستنی نی نۆرشک دا سهریان ههڵهێناوه و سهربه کولتووری گوندیانه و دهرهوهی شارانی نی نۆرشکن. پارتییه سیاسییهکان زۆرتر بووکمۆل بهکاردههێنن، بهڵام له پێگهی نی نۆرشک و جار جار له بۆنه و بهستێنی دیکهش دا نی نۆرشک دهکار دهکهن. له ژیانی بیزنس و تهجارهت ، له رێکلامی بازرگانی، وبواری دیکهی ئهوتۆ دا، هێزهکانی بازاری ئازاد مهیلیان بهرهو بهکار هێنانی شێوهزاری ههره گهوره واته بووکمۆله، تهنێ له هێندێک بهستێنی تایبهتی دا که به "بێلایهن" دا دهندرێ ڕێگه دهدهن به کهمایهتی خۆی بنوێنێ. لهوبوارانهدا نی نۆرشک جگه له چهقی ناوچهی خۆی ڕۆژئاوای نۆروێژ نهبێ دهنگی نییه. ئهدهبییات ئهدهبییات ههمیشه و ئێستاش یهک له بواره بههێزهکانی نی نۆرشک بووه. ئیڤار ئاسێن بهتهنیشت زمانناس بوون و زمانداڕێژ بوونهیهوه شاعیریش بوو، و کۆمهڵێک له شێعرهکانی و ئهو گۆرانییانهی له سهر شێعرهکانی وی ساز کراون هێشتاش زۆر خۆشهویست و گهلویستن. زۆر له نووسهرانی ئهدهبییات ڕێچکهی ئهویان گرت، و زمانهکهیان دهوڵهومهند کرد و به بۆن و بهرامهی جیاوازی بهشهجیاوازهکانی وڵات خهمڵاندیان و بهرهوپێشیان برد، و پهڕهیان دا به شێواز و بابهته جیاوازه ئهدهبییهکان. دوو شاعیر و نووسهری ههره گرینگ و بهنێوبانگ که به دووی ئیڤار ئاسێن دا هاتن ئاسموند ئوولاڤسۆن ڤینیێ Aasmund Olavsson Vinje (1818-70) و ئارنێ گاربۆری Arne Garborg (1851-1924) بوون. ئهوان زۆریان له سامانی شێعری بهکارهێنهرانی دواتری نی نۆرشک زیاد کرد و شێوازی مۆدێڕنی نی نۆرشکیان له بهستێنی ڕۆژنامهنووسی و وتارنووسی دا بهرهوپێش برد و خهمڵاندیان.له سهرهتاوه نی نۆرشک له مهترسی ئهوه دا بوو له چواردیواری " فۆلکلۆر" و کولتۆرێکی زمانی که ههر چاوی له ڕابردووبێ، قهتیس بێ. ڤینیێ و گاربۆری دهورێکی بڕیار دهر و سهرهکییان ههبوو بۆ ئهوهی زمانهکه بکهن به ئامرازی دهربڕینی بیر و ڕامانی سیاسی و کۆمهڵایهتی هاوچهرخ ، و یارمهتیان کرد به ڕادیکاڵ بوون و دێمۆکراتیک کردنی بزووتنهوهکه لهو سهروبهندی دا. گاربۆری ڕۆماننووسیش بوو، و سهرچاوهی نووسینهکانی لهو زانیاری و لێزانییهدا بوو که سهبارهت به کولتووری دینی ناوچهی گوندیی زێدی خۆی له باشووری ڕۆژئاوای نۆڕوێژ ولهمهڕ ڕهوته ئانارشیست و نیهیلیستهکان دهنێو ڕووناکبیران و " بۆهێمییهکان" ی پێتهخت دا ههیبوو. بهدوای تێوهرسووڕانهوهی سهده دا ئهدهبییاتێکی دهوڵهمهند و بهرین پهیدا بوو. لێره دا باسی چهند نووسهری ههره ناسراو و ههڵکهوتوو دهکهین. ئوولاڤ دوون Olav Duun (1876-1939)، به ڕۆمانهکانی که بارودۆخی زێدی خۆی له دهوهری قهراخ دهریا له Trøndelag, باکوور دهگێڕنهوه ولهباری دهروونییهوه شوێنێکی زۆر له سهرمرۆ دهکهن، له ساڵانی 1920کاندا لهوانه بوو خهڵاتی نۆبێلی ئهدهبییات بباتهوه؛ تاریێی ڤێساس Tarjei Vesaas (1897-1970) که له ساڵانی پهنجاکان و شێستهکانی سهدهی ڕابردوو دا چهندین ڕۆمانی بڵاو کردهوه که کارتێکهرییهکی قووڵی ڕهمزیان ههبوو وله وهجی سهردهمی خۆیدا بوو به یهک له نووسهرانی ههره خۆشهویستی نۆڕوێژ، و تهنانهت له ئاستی نێوهنهتهوهییشدا. ؛ شارتان فلوێگستاد Kjartan Fløgstad (1944- ) ، که جارێکی دیکه ئهدهبییاتی نی نۆرشکی نوێ کردهوه به نووسینه گاڵته ئامالهکانی خۆی، له ژێر کارتێکهریی رێئالیزمی جادوویی ئهمریکای لاتین دا، و زۆر جاربه ئیلهام وهرگرتن له بارودۆخی شارۆچکه سنعاتییهکانی باشووری نۆروێژ یان دهوروپشتی کۆمهڵگهکانی نزیکی دهریا ، نووسینهکانی بۆن و بهرامهی سیاسییان ههیه، بهڵام نهک بهزهقی وشێوهیهکی بانگهشهدهرانه؛ ئێدڤارد هوم Edvard Hoem (1949- )، زۆرتر ڕۆمانی سیاسی دهنووسێ و بارو دۆخی دهرهوهی شاران یان شاره پچووکهکانی ڕۆژئاوای نۆروێژ دهگێڕێتهوه. ئهوه تهنێ چهند نووسهرێک بوون دهناو ژمارهیهکی زۆر دا، بهڵام له بهرئهوهی که کارهکانی زۆربهی ئهوان وهرنهگێردراون " بهتایبهتی ئهو کۆمهڵه شێعره بهرزانهی که به نی نۆرشک هۆندراونهتهوه" پێویست ناکا زیاتری له سهر بڕۆین. جگه له ئاماژه به نێوی ئوولاڤ ئێچ. هاوگ Olav H.Hauge 1908-1984 نهبێ ، شاعیرێک که کارهکانی وهرگێڕدراونهته سهر زمانی ئینگلیسی، و یهک له شاعیره ههره بهنێوبانگهکانی وهجی خۆیهتی. ههبوونی کۆمهڵێکی زۆری کاری ئهدهبی هۆیهکی گرینگه که نی نۆرشک توانیویهتی ئاوا به باشی خۆی بپارێزێ و بمێنێتهوه، چونکوو بهگشتی بهشێکی ئهوهنده گهورهیه له ئهدهبییاتی نۆروێژی که ههموان دهبێ فێری ئهو ئهدهبییاته بن و لێی بزانن جا خۆیان چ ئاخێوهر و بهکارهێنهری بووکمۆل بان یان نی نۆرشک ( له ههمان کاتدا ئاخێوهر و بهکارهێنهرانی نینۆرشکیش دهبێ له گهڵ ئهدهبییاتی دهوڵهمهندی بووکمۆل ناسیاوی پهیدا کهن و لێی فێربن). بهرههمهکانی ئهو نووسهره نی نۆرشک نووسانه له لایهن وشانخانهی جۆر به جۆرهوه بڵاوکراونهتهوه، بهڵام ههمیشه بڵاوکهرهوهی ئهوتۆش ههبوون که ههستێکی تایبهتی بهرپرسیارانهیان له ئاست نی نۆرشک له خۆیانهوه نیشان داوه. وهشانخانهی , Det Norske Samlaget ( له ئۆسلۆ)، که له ساڵی 1868 دامهزراوه، له ساڵانی 1960 کانهوه وهکوو یهک له بڵاوکهرهوه سهرهکییهکانی نی نۆرشک خۆی دامهزراندووه. سهرچاوه به زمانی نی نۆرشک بۆ ئهوانهی بیانهوێ فێری نی نۆرشک ببن ، سهرچاوه به دهستهوهن، ئهگهرچی ئهوهندهش نین که دڵ پێیدهوێ. لێره دا باسی سهرچاوه سهرهکییهکان دهکهین کتێبی سهرهتایی بۆ ئهوانهی نۆروێژیی بووکمۆل، دانمارکی، یان سوێدی دهزانن، سهرچاوهی سهرهتایی بۆ فێربوونی نی نۆرشک زۆرن، که زۆربهیان بۆ فێرگهی سهرهتایی و نێوهندی نووسراون ( زۆربهیان به نی نۆرشک. ئهوکهسانهی که یهکێک له شێوهکانی سکاندیناڤیایی بزانن دهتوانن دهقی نی نۆرشک تا ڕادهیهکی زۆر بخوێننهوه و لێی تێبگهن، ئهگهرچی کتێبێکی سهرهتایی پێویسته بۆ ئهوهی مرۆ فێر بێ چالاکانه له زمانهکه ڕابێ و بهکاری بهێنێ). ڕێزمان هێندێک کتێبی سهرهکی ڕێزمان به نی نۆرشک نووسراون. تهنیا کتێبی ڕێزمان که به ئینگلیسی له سهر ڕێزمانی نی نۆرشک نووسرابێ کتێنی پهر مۆن و پهر- بیۆرن پێدرسنه. ڕێزمانی نۆروێژی: Per Moen and Per-Bjørn Pedersen: Norwegian grammar (1983 قامووس چهندین قامووس و وشهنامهی نۆروێژی – ئینگلیسی بڵاو بوونهتهوه. باشترینیان قامووسی نۆروێژی – ئینگلیسییه ئاینار هاوگن گردهوهکۆیی کردووه، که ههم فۆرمی بووکمۆل و ههم نی نۆرشک ی تێدایه Einar Haugen 1965 نووسهر پڕۆفێسۆر لارش س.ڤیکور مامۆستای زمانناسی زانکۆی ئۆسلۆ - نۆروێژ تێبینی : ئهم وتارهی پرۆفێسۆر لارش ئێس. ڤیکور مامۆستای زمانناسیی سکاندیناڤیایی له زانکۆی ئۆسلۆ، نۆڕوێژ له ماڵپهڕی نێوهندی ئیڤار ئۆسێن Ivar Aasen- Tunet به زمانی ئینگلیسی بڵاو کراوهتهوه. http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=94&id=453 وێنهی لارش س.ڤیکور وێنهگرMartin Toft ههڵیگرتووه وێنهی ئیڤار ئاسێن بابهگهورهی نی نۆرشک له گووگل وهرگیراوه Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 11:05 AM Monday, August 25, 2008 زمانی کوردی و کوردبوون کاوه ئهمین بڕبڕهی پشتی ههر نهتهوهیهک زمانهکهیهتی، به تایبهتی بۆ نهتهوهیهکی داگیرکراوی وهکو کورد که زۆر جار زمانهکهی تهنها چهکێک بووه بۆ خۆپاراستن و مانهوهی له نێو گهله گوورگی داگیرکهراندا. بهڵام لهم ڕۆژگارهی ئهمڕۆدا تهنها زمان نییه که نهتهوهیهکی پێ دهناسرێتهوه، به تایبهتی ههندێک تاکی نهتهوهی کورد به ههچ هۆیهکهوه بێت زمانی کوردی نازانن، بهڵام که دێته سهر ئهوهی که ئاخۆ کوردن یانیش سهر بهو نهتهوهیهن که به زمانهکهی دهئاخفن، ئهوا بێ سێ و دوو، خۆیان به کورد دهزانن، نموونهی لهم جۆره زۆرن بهتایبهتی له باکووری کوردستاندا، تهنانهت زۆرێک لهو ڕێگایهدا شههیدیش بوون و یهک وشهی کوردیشیان نهزانیوه. مهبهست لهم چهند دێره ئهوه نییه که پاساو بۆ ئهوانه بهێنمهوه که کوردی نازانن، بهڵکو له ههموو رۆژێک زیاتر کورد پێویستی به زمانهکهیهتی، ئهوه له کاتێکدایه که دهیان و سهدان زمان له دنیادا بهرهو نهمان دهچن. کێشهی ههره گهوره که دوێنێ و ئهمڕۆ و له داهاتوویشدا رووبهروومان دهبێتهوه، ههبوونی ئهو ژماره زۆره دیالێکت و زاراوانهیه که زمانی کوردیان لێ پێکهاتووه، بهشێوهیهک که زۆرجار دهبێته هۆی لێکتێنگهیشتن، ئهمهیش دهبێته هۆی ئهوهی که لهلایهن ههندێک نووسهر و زانستکاری بیانی و تهنانهت خۆماڵیشهوه، بانگاشهی فره زمانی کوردی بکرێت، بهتایبهتیش که ئهمڕۆ رۆژههڵاتی ناوهڕاست وهکو سهرهتای سهدهی ڕابردوو، له لایهن ڕۆژئاواوه چاوی تێ بڕاوه و سیاسهتی پهرتکه و زاڵبه دیسان برهوی پهیدا کردۆتهوه. ئهوهتا به دهستی بێگانهی دوور و نزیک دهیانهوێت ئێزیدی و شهبهک و کهڵهوڕ و زازاک و ههوارمیش ههڵاوێرن، له ئهڵمانیا و سوێد و له کوردستانیش ههوڵی لهو بابهته له ئارادان. شان به شانی ئهو ههوڵانه، ئێستا گفتووگۆیهک له نێوان ههردک دیالێکتی کورمانجی سهروو و خوارو(سۆرانی) لهلایهن ههندێک نووسهری کوردهوه که گومان له دڵسۆزی ههندێکیان نییه، رووپهری رۆژنامهکانیان داگیرکردووه، بهڵام ئهوهی تا ئێستا لهو گفتووگۆیه شین بووه، دوورکهوتنهوهیه نهک لهیهک نزیکردنهوه دیالێکتهکان، ئهوهیش له ناشارهزاییهوه سهرچاوهی گرتووه، چونکه ههندێک لهوانهی داوای یهک دیالێکتی دهکهن، تهنها له دیدێکی عهتفی و ئیدیۆلۆگی بۆ مهسهلهکه دهڕوانن، ئاخر بهشێکی زۆریان نهک زمانزان نین، بهڵکو خۆشیان به کوردییهکی سهقهت دهنووسن. خۆشیمان بێت و ترشیمان بێت، ئهمڕۆ زمانی کوردی بۆ دوو دیالێکتی سهرهکی و دوو شێوهی نووسین که دهبێت به ههردووکیان بوترێت ئهلفبای کوردی، دابهش بووه، یهکگرتنهوه و تێکهڵکردنی ئهو دوو دیالێکته لهمڕۆدا وهکو خهوێک وایه که زۆر محاڵه له کرداردا بێته دی، ئهگهرچی ئهوه دژی بیرکردنهوه و ههستی نهتهوهییشمه بهڵام من پێم وایه له داهاتوودا، ههردوو دیالێکتهکه وهکو زمانی نهرویجی و سوێدیان لێ دێت، بهڵام گومان لهوهدا نییه که ههردووک لا خۆیان به کورد دهزانن و مێژووی سهدان ساڵهمان دهمێکه بۆی له پشتی مل داوین، رهنگه ههر ئهوهیش بێت وای له کورد کردبێت بهرگهی ئهو ههموو داگیرکارییهی گرتبێت و وهکو نهتهوهیهکی هاوخوێن مابێتهوه. سۆرانی، کرمانجی، زازاکی، ههورامی، ئێزیدی، موسڵمان و مهوسیحی دهبین با ببین، بهڵام پاسۆک وتهنی: گرنگ ئهوهیه پێش ئهوهی ههر شتێک بین کورد بین. تێبینی: ئهم وتاره له گۆڤاری کۆوار دا بڵاوکراوهتهوه سهرچاوه : وێبنووسی وهڵات http://www.welat.blogspot.com/ Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 1:07 AM Monday, August 18, 2008 سهبارهت به زمانی نۆروێژی تێبینیی وهرگێر : ئهم وتاره Svein Magne Sirnes مامۆستای پێشووی ئهنیستیتووی بهرگریی زمانی له Monterey کالیفۆرنیا و جێگری ئێستای سهرۆکی خوێندنگهی دواناوهندی Oppegård له ئۆسلۆ _ نۆروێژ نووسیویه. لهم نووسراوهیه دا لایهنی مێژوویی پێشکهوتنی ستاندارده کانی زمانی نۆروێژی واته، Bokmål (زمانی کتێب ، یان زمانی دانمارکیی نۆروێژی Dano-Norwegian) و Nynorsk( زمانی نوێی نۆڕوێژی ) شیکراوهتهوه. مهبهست له وهرگێرانی ئهم بابهته وهکوو بابهتی پێشوو ئاگاداربوونی زیادتری خوێنهرهوهی کورد بهگشتی و به تایبهتی هۆگرانی ڕهنگاوڕهنگی و فرهچهشنی زمانی و کولتوورییه له کۆمهڵگهی کوردستان. بێگومان دیتنهوهی ڕێگه چارهسهری ههره بهدڵ و لهبار بۆ پێوه چاران به زمان/ شێوهزاره کوردییهکان و بهرهوپێشبردنیان دهبێ لهگوێن ههلومهرجی ههنووکهیی ئهوان بێ، بهڵام لهو ڕێبازه دا ئاگاداری له بارودۆخی زمانان و ئهزموونی وڵاتانی دی بێ کهلک نییه. نووسهر ئهم بابهتهی له ڕوانگهی پشتیوانی له شێوهزاری Bokmål نووسیوه،به دوای ئهم بابهته دا نووسینێک که له ڕوانگهی داکۆکی کردن لهNynorsk نووسراوه، پێشکێش دهکری. نووسهر : سڤێن ماگنێ سیرنێس وهرگێڕان له ئینگلیسییهوه : حهسهنی قازی دوو بۆچوون وهکوو زمانهکانی دیکهی سکاندیناڤیا، نۆڕوێژی له زمانێکی هاوبهشی سکاندیناوییاییهوه کهوتووهته که دهکرێ بهڕێگهی بهردنووسهکانی رونیک runic تا سهدهی سێیهمی دوای زایین شوێنگێڕی بکرێ. ئهلفوبێی لاتینی ، که جێگهی نیشانهکانی رونیک ی گرتهوه هاوکات له گهڵ هاتنی مهسیحییهت وهخۆ کرا، و زمانێکی جوێی نۆروێژی له ماوهی سهدهی یازدهههم دا پێگهیشت. به دهم سهدهکانی دواتر دا، زمانی نۆڕوێژی کهوته بهر کارلێکهری زمانی دانمارکی، ئاڵمانی نهوی(Low german)، و زمانی سوێدی. له سهرانسهی سهدهکانی نێوهڕاستدا، دانمارک دهستهڵاتی ههرهبههێزی سیاسی و ئابووری بوو له باکووری [ئوڕووپا]، له ساڵانی 1400 تا 1520ی زایینیدا، فهرمانڕهوایانی دانمارکی ههوڵیان دا نۆروێژ، سوێد و دانمارک له یهکێتییهک دا به نێوی یهکێتی کالمار یهک بخهن که له کۆپێنهاگهوه ئیداره دهکرا. ئاشکرایه لهو سهروبهندی دا زمانی دانمارکی وهکوو زمانی ئیداری و بهڕێوهبهری دهورێکی سهرهکی لهو قهڵهمڕۆیه دا دهگێڕا. له دهوروبهری ساڵی 1525 دا زمانی دانمارکی وهکوو زمانی وڵاتی نوڕوێژ بهتهواوی جێی به نۆڕوێژی چۆل کرد و شوێنی گرتهوه. به دوای چاکسازی لوتێری له ساڵی 1536 دا، دوای ئهوهی لاتین وهکوو زمانی کلیسایی و دینی برهوی نهما،زمانی دانمارکی جێی گرتهوه. ئینجیلی دانمارکی کریستیانی سێیهم له نۆروێژیش،بڵاو کرایهوه، بهڵام تا سهردهمی نوێ هیچ وهرگێڕاوێکی ئهو کتێبه به زمانی نۆڕوێژی له بهردهست دانهبوو. ده ڕاستییدا تا نیوهی دوویهمی سهدهی نۆزدهیهم زمانی دانمارکی تاقه زمانی نووسین بوو که له نۆڕوێژ کاری پێدهکرا. لهگهڵ ئهوهشدا، لههجه نۆڕوێژییهکان وهکوو زمانی قسه پێکردن بهکار دههاتن، و له شارهکاندا، شێوهزارێکی قسه پێکردن که له سهر بنهمای دانمارکی ههڵنرابوو بهره بهره سهری ههڵهێنا، به تایبهتی له بهکارهێنانی ڕهسمیی دوای جوێبوونهوی نۆڕوێژ له دانمارک له ساڵی 1814ی زایینییدا، ئهو بارو دۆخه بهردهوام بوو، بهڵام ههتا بڵێی به گرفتێکی گهوره دادهندرا. ئوڕووپا، سکاندیناڤیاش لهگهڵ، خهریک بوو دههاته نێو سهردهم و چاخی ڕۆمییهوه، و یهك لهو دیتنه نوێیانهی له ئارا دابوو پێوهندی نزیک له نێوان نهتهوه و زمانهکهی دابوو.لهئاکامی ئهوه دا، نهخشهی سازکردنی زمانێکی نۆڕوێژی جوێ له دایک بوو. له نێوان ساڵانی 1830 و 1860 دا، دوو بۆچوونی جیاواز لهوبارهیهوه سهریان ههڵهێنا. یهک لهو بۆچوونانه بۆچوونی زمانناسی خۆ پهروهرده کردوو ئیڤار ئاسێن (Ivar Aasen(96- 1813 بوو. ئهو کوڕی جوتێرێکی ڕۆژئاوای نۆڕوێژ بوو. ئاسن فێری زمانه کلاسیکهکانی لاتین و یۆنانی و زمانه سهرهکییهکانی ئوڕووپای ڕۆژئاوا ببوو. دوای لێکۆڵینهوهیهکی ههموولایهنه توانی ئاکامی کاری بهراورد کاری و پێکگرانهی خۆی له نێوان لههجه نۆروێژییهکاندا پێشکێش بکا. له سهر بنهمای ئهو کهرهستهیه، ئیڤار ئاسێن نۆڕمێکی ستانداردی نووسینی بۆ نۆڕوێژی مۆدێڕن پێشخست. ئهوه بوو به بنهمای نی نۆرشک Nynorsk ( یان لاندس مۆل (زمانی وڵات) ، بهوجۆرهی که له سهرهتاوه نێوزهد دهکرا). بۆچوونهکهی دی ئهوه بوو که زمانی دانمارکی وهکوو بنهمایهک بهکاربهێندرێ و بهپێی پێوهرهکانی قسهکردنی ئهندامانی چینی سهرهوهی شارنشین بنۆروێژێندرێ. یهک له لایهنگرانی ههره گرینگی ئهو فکره کنوود کنوودسێن ( Knud Knudsen (1813-95 ، مامۆستایهکی مهدرهسهی ئامادهیی بوو له شاری کریستانیا ( یان ئۆسڵۆ). ئهو شێوهزارهی لهو حهوله کهوتهوه بوو به بنهمای بووکمۆل ( زمانی کتێب) ی مۆدێڕن ( که تا ساڵی 1929 به ڕیکسمۆل (زمانی سهتاسهری) نێوزهد دهکرا، به ئینگلیسی زمانی دانمارکێی نۆروێژی ) له بناوانهوه ، خهبات له پێناو زمانی نۆڕوێژی دا دهکرێ وهکوو خهباتێک ببیندرێ که له ڕکهبهری نێوان دوو سیاسهت و ئهو دوو شێوهزاری زمانی واته - نی نۆرشک و بووکمۆل – کهوتووهتهوه. تا ساڵی 1920، نێ نۆرشک وهکوو زمانی زاڵی پهروهرده له سهرتاسهری ڕۆژئاوای نۆڕوێژ و هێندێک بهشی ڕۆژههڵاتی نۆڕوێژ خۆی دامهزراند. زۆر له نووسهران مهیلێکی زۆریان نیشان دا بۆ نووسین به نۆڕوێژی نوێ ( نی نۆرشک)، و زمانهکه له گشت ساڵانی نێوان 1900، تا دهگاته 1944 دهستکهوتی سهرهکی وهدهست هێنا. لهگهڵ ئهوهشدا، شار و شارۆچکهکانی لای بهشی ڕۆژههڵاتی باشووری وڵات ، نزیکهی له سهتاسهت وهکوو خاک و کهوشهنی بووکمۆل مانهوه. ئهگهرچی نی نۆرشک ئهزموونێکی خێرای پهرهسهندن و بڵاو بوونهوهی بهخۆیهوه دی، بهڵام بووکمۆل ههر وا درێژهی به مانهوهی خۆیدا وهکوو زمانی نووسینی زۆربهی نۆڕوێژییهکان. بهپێی ڕێژهی به کارهێنانی که ئهمڕۆ ههرکام له لایهنهکانی زمانهکان ئیدیعای دهکهن ، به جوانی دهردهکهوێ که بووکمۆل زاڵه، بارو دۆخێکی که ههمیشه بوویهتی. بووکمۆل زمانی ڕۆژنامه و گۆواره سهرهکییهکانه و له بازرگانی. سنعات، و ڕێکلامدا زمانی باندهسته. بووکمۆل له دهوروبهری ساڵی 1900ی زایینیدا، هێندێکان بیریان لهوه کردهوه که جیاوازییهکانی نێوان ئهو دوو شێوهزاره نۆڕوێژییه -- نی نۆرشک ( نۆروێژی نوێ ) و بووکمۆل ( زمانی دانمارکیی نۆروێژی ) بهڕێژه ئهوهنده کهمه که دهکرێ کهلێنی نێوانیان پڕ بکرێتهوه و ببن به "یهک". فکری ئهوه هاته گۆڕێ بهرهبهره لێک بدرێن و دواجار زمانی سامنۆڕشکsamnorsk ( یان زمانێکی گشتگرهوهی نۆڕوێژی)یان لێ ساز بکرێ. ئهو بۆچوونه له ساڵانی 1880هکانهوه هاتبووه گۆڕێ، بهڵام جارێکی دیکه تازه کرایهوه و له لایهن Venstre ( پارتیی لیبێرال ) Arbeidepartiet ( پارتی کار) پشتیوانی لێکرا. له ساڵی 1917 و 1938 دا ، دوو چاکسازی زۆر بهرزهفڕانه له ڕێنووس دا ڕاگهیێندران به مهبهستی لێک نزیککردنهوهی نۆروێژیی نوێ و دانمارکیی نۆروێژی، دوای چهندین ساڵ مشتومڕ و له سهر دووان. دوای شهڕی جیهانی دوویهم، کاردانهوهیهک به دژی ئهو سیاسهته پهیدا بوو، بهتایبهتی له لایهن بووکمۆلییهکانهوه. بزووتنهوهیهکی پرۆتێست و ناڕهزایهتی وهڕێ کهوت، و دایکوباوکان له کتێب و کهرهستهی خوێندنی منداڵهکانیاندا دهستیان کرد به گۆڕینی ئهو شێوه ڕێنووسهی که داهێندرابوو و کردیاننهوه به نۆرمه نهریتی و " پاوانکراوهکان". ئهوخهباته توند و تیژه له مهڕ سامنۆرشک ( زمانی یهکگرتووی نۆروێژی) له ساڵانی 1950 کان و 1960 ه کاندا بهردهوام بوو. له ههمان کاتدا، نی نۆرشک ( نۆروێژیی نوێ) له زۆر ناوچه و دهوهران وهکوو زمانی پهروهرده تووشی گرفت هات و له کورتێی دا. گوشاری پشتیوانانی ڕێنووسی نهریتی له نێو بهکارهێنهرانی بووکمۆل دا گهیشته ئهوهی زۆرێک لهو شێوانهی له ساڵانی 1959 و 1981 دا داهێندرابوون دهستیان لێههڵبگیرێ وبابدرێتهوه سهر ڕێنووسی کۆن. ورده ورده دهست له سیاسهتی ڕهسمیی تێکهڵکردن و ئاوێته کردنی زمانهکان ههڵگیرا. لهودهمییهوه بووکمۆلی نهریتی بووه به زمانی زاڵ، و هیچ گومانی تێدانییه که ئهمه زمانی نۆڕوێژی داهاتوو یه. له ساڵی 1944، له نێو گشت ئهو منداڵانهی که دهچوونه مهدرهسه، 34 له سهد نی نۆڕشکNynorsk یان وهکوو زمانی یهکهمی خۆیان ڕاگهیاند. ئێستا ئهم ڕێژهیه 17 له سهده. ئهو له کورتیدانه نهک ههر زهربهیهکه وه نی نۆرشک کهوتووه -- بهڵکوو بهو مانایهشه که پارتییه سیاسییهکان چبڕ ئیدی گوێنادهنه گرووپه گوشارهکانی لایهنگری نی نۆرشک. شارنشینی و سنعاتی بوونی وڵات ههڵکهوتی نی نۆرشکی کز کردووه. ئێستا پێوهندی نێوان ئهو دوو شێوهزارهی نووسینی ڕهسمیی نۆروێژی باشه. بووکمۆل باندهسته و گوشار دهخاته سهر نی نۆرشک. هێز و قهوهتی بووکمۆل لهڕاده بهدهره: نهک تهنیا زمانی 80 له سهدی نۆڕوێژییهکانه ، بهڵکوو له بهکار هێنانی قسه کردنی ڕۆژانهشدا ههر پهرهگرتر دهبێ. نوروێژی نوێ ( نی نۆرشک) زمانێکی نووسینی ئهوتۆیه که سیستێمێکی زۆر پێچهڵپێچ و ئاڵۆزی گهردانکردنی ههیه.زمانێکی دهستکرده که کهم کهس فۆرمی قسه پێکردنی بهکار دههێنێ. دروشمی تێکۆشهرانی ڕێبازی بهکارهێنانی نۆروێژی نوێ ( نی نۆرشک) ئهوهیه مرۆ دهبێ لههجهی ناوچهیی خۆی بهکار بهێنێ و به نۆروێژی نوێ بنووسێ، وهکوو " مهخرهجی هاوبهشی گشت لههجهکان". یهک له ئاکامهکانی ئهو بۆچوونه ئهوهیه که زۆر له بهکارهێنهرانی نۆروێژی نوێ ( نی نۆرشک) به تێکهڵاوێکی نا سیستماتیکی لههجهکان، نی نۆرشک و بووکمۆل دهنووسن. هێندێکان دهڵێن ئهمه زمانهکهیان تهنانهت زیاتریش کز دهکا.. پشکی زۆروزهوهند کاتێک قوتابییهکی نۆڕوێژی مهدرهسهی سهرهتایی دهستپێدهکا نامیلکهیهکی پچووکی دهدرێتێ به نێوی "ordliste"(یان وشهنامه). ئهوه قامووسێکی نهریتییه، چونکوو هیچ ناساندنێکی تێدانییه، تهنێ ئهوهنده نیشان دهدا که وشهکان چون دهنووسرێن و ڕێنووسیان چییه، لهگهڵ شێوهی گهردانکردنی کردار و نێوان. چ پێویست دهکا کتێبێکی ئهوتۆ بدرێ به ههموو قوتابییهک ؟ له بهر ئهوهی زمانی نۆروێژی، واته ههم بووکمۆل (زمانی دانمارکیی نۆروێژی) و ههم نی نۆرشک ( زمانی نۆروێژی نوێ)، ژمارهیهکی زۆر بهدیلی ڕینووسی وشانیان ههیه. ئهوه ئاکامی ئهو ههموو چاکسازییه ڕێنووسیانهیه که ههر دووک زمانهکان له ماوهی سهد ساڵی ڕابردوو دا بهخۆیانهوه دیوه. با نموونهیهک باس بکهین. ڕستهی " ژنهکه دهستی بهرز کردهوه" دهکرێ به بووکمۆلییهکی باش وهکوو "Kvinnen hevet hånden " وهربگێردرێ. لهگهڵ ئهوهشدا، مرۆ ناچار نییه ڕستهکه ئاوا بنووسێ . بووکمۆل چهندین پشکی نووسینی ئهو ڕستهیهی ههیه و گشتیشیان وهکوو یهک شێوای پهسندن. kvinnen hevet hånden kvinnen heva hånden kvinnen hevet hånda kvinnen heva hånda kvinnen hevet handa kvinnen hevde hånda kvinnen heva handa kvinna hevet hånden kvinnen heva hånden kvinna hevde handa ئهوه کارهکه ههم بۆ قوتابیان و ههم فێرکاران وهکوو یهک ئاستهم دهکا، چ دهگا به جهماوهر به گشتی. یهک له ئاکامهکانی ئهو بارودۆخه نهبوونی شێلگیری و دڵگیریی بهردهوامه. لهوانهیه له لاپهڕهی 45ی کتێبێک دا شێوهی نووسینی ڕستهکه وهکوو بهدیلی 3، و له لاپهڕهکهی دیکهیدا بهدیلی 6 بێ و ئاوا. ئهوه بۆخۆی، ئاکامی درێژخایهنی لێدهکهوێتهوه، که نهبوونی ڕێز بۆ نۆڕمی زمانی و ڕهچاو نهکردنی ئاکامی ههره مهترسیداریانه. کاتێک دهستخهتی کهرهسته و کتێبی خوێندن بۆ چاپ دهنێردرێنه چاپخانهکانی نۆڕوێژی، بهر لهوهی دهست بکرێ به چاپکردنیان دهبێ له لایهن ئهنجومهنی زمانی نۆروێژی Norsk språkråd کۆنترۆڵ بکرێن . زۆر جاران وهشانگهران دهبێ زمانناسی ئهوتۆ ببیننهوه که بتوانن به دهستخهتهکاندا بێنهوه لهبهر ناشێلگیربوونی نووسهر و بێمهیلی ئهو بۆ ڕهچاو کردنی نۆرم. ئهو کاره ههم کاتێکی زۆر دهبا و ههمیش بهگران ڕادهوهستێ. ئهندامانی شوورای زمانیی نۆروێژ ههستیان کردووه به پێویستی کهمکردنهوهی بهدیل له رێنووسی نۆڕوێژی، ههم له بووکمۆل و ههم له نی نۆرشک دا. وێدهچێ له داهاتوویهکی نزیکدا گۆڕانێک ڕووبدا. نۆروینگلیسی ئهمڕۆ ههرکهس لاپهڕهکانی ڕۆژنامهیهکی نۆڕوێژی ههڵداتهوه ژمارهیهکی زۆروزهوهند وشه وزاراوهی ئینگلیسی و ئهمریکایی دهبینێتهوه که هێنراونهته نێو نوروێژی مۆدێرن . بهساڵان سیاسهتی Norsk språkråd ( ئهنجومهنی زمانی نۆروێژی ) ئهوه بووه که پێشی ئهو پێشوهچوونه بگرێ و لهجیاتیان بهکارهێنانی وشهی باشی نۆڕوێژی پێشنیار بکا بۆ نموونه پرۆگرام ڤارێ programvare له جیات software ، ئی – پۆست e – post له جیات e – mail ، داتا ماشین datamaskin، لهجیات computer ، بۆ ئهوهی چهند نموونهیهکم باس کردبێ. لهگهڵ ئهوهشدا، زۆر له نۆروێژییهکان ئامۆژگارییهکانی ئهنجومهنی زمانی نۆڕوێژی ڕهچاو ناکهن و وشه ئینگلیسییهکانیان له بهدیله نۆروێژییهکانیان لا پهسندتره. له هێندێک نمووناندا وشه ئینگلیسییهکه ڕێنووسی خۆی پاراستووه به ڵام به تهلهفوزی نۆروێژی دهردبڕدرێ . وێنهیهک وشهی یاز jazz ه. ئهمڕۆ هیچکس ئهم وشهیه ئهوجۆرهی له ئینگلیسیدا دهیڵێن تهلهفوز ناکا. له هێندێک نموونهی دیکهدا، ئهنجومهنی زمان -- ههمیشه سهرکهوتووانه نا -- ڕێنووسی نۆڕوێژی پێشنیار کردووه ، وهکوو teip بۆ tape، یان sørvis بۆ service . کارلێکهریی ئینگلیسی دهکرێ به ڕێگهی دیکهشدا ببیندرێ، بهکارهێنانی ئاپۆسترۆف ' له نۆروێژی مۆدێرن دا نموونهیهکێتی. ئاپۆسترۆف له ههردووک زمانهکاندا وهکوو یهک دهکار ناکرێن. له زمانی ئینگلیسییدا، ئاپۆسترۆف دۆخی خاوهنێتی ناوێک نیشان دهدا: the boy's book ،the woman's bag . له زمانی نۆروێژی دا خاوهنێتی به بێ ' ساز دهکرێ( مهگهر ئهوهی ناوکه به ' s ' یان به دهنگێکی 's ' کۆتایی بێ): guttens bok ، damens veske . لهگهڵ ئهوهشدا، ژمارهیهکی زۆر له نۆروێژییهکان به ههڵه وهکوو ئینگلیسی ئاپۆسترۆف بهکار دههێنن و دهنووسن gutten's bok، damen's veske . ئهوه بهتایبهتی زۆر باوتره بێتوو ناوهکه ناوی ساده یان سهر وشه بێ ، وهکوو Tor's gatekjøkken ( ناوی خواردنگهی خێرایه) یان NATO's hovedkvarter. هیچ گومان لهوهدا نییه ئهمه ئاکامی ئهو گوشارهیه که زمانی ئینگلیسی له سهر زمانی نۆروێژی ههیهتی. با ئێستا له بوارێکی دیکه بڕوانین که کارلێکهری زمانی ئینگلیسی پێوه دیاره. لهزمانی نۆڕوێژیدا ناوێکی لێکدراو ههمیشه دهبێ بهسهریهکهوه بنووسرێ، بۆ نموونه bilforhandle, ( ماشێن فرۆش ) ، skoleår (ساڵی خوێندن ). له هێندێک شوێندا دهبێ تهقهڵ دهکار بکردرێ : FN- delegasjon ( دهستهی ناردهی کۆڕی نهتهوهیهکگرتووهکان). 50-årsjubileum( جێژنی تێوهرسووڕانی 50 ساڵه). بۆیه نووسینی ئهم ناوه لێکدراوه وهکوو bil forhandler ( دوو وشهی جوێ ) ههڵهیه. بهڵام ژمارهیهکی زۆر له نۆروێژییهکان ئهو جۆره ناوه لێکدراوانه به جوێ دهنووسن. تهنانهت ناوی داو ودهزگا و رێکخراوانیش وایان لێ بهسهر هاتووه : Norsk Brannvern Forening Selvaag Gruppen هێنده لهمێژ نییه دهستهیهک له شارۆمهندانی خهمخۆر که دهیانهوێ دژی دیاردهیهکی ئهوتۆ تێبکۆشن کۆمهڵهیهکیان پێکهوه ناوه بهناوی ئهستێرهناسانی دژی دابڕانی وشان و ئێستا ماڵپهڕێکیشیان ساز کردووه ! ئهی بڵێی کارلێکهری به باری دیدا چۆن بێ ؟ گهلۆ ئینگلیسی هیچ وشهیهکی ماکی نۆڕوێژی وهرگرتووه؟ ئهرێ وهریگرتووه. وشهی وهکوو ombudsman ( نوێنهر ) ، slalom ، ( جۆرهیهک خلیسکێنی مارپێچی ) ، ski (خلیسکێن) ههموویان نوروێژینه ( یان سکاندیناڤیایینه). له ڕاستتیدا زیاتر له 50 وشهی ماک نۆروێژی ( یان نۆرسه ی کۆن) له زمانی ئینگلیسی دا ههن. زۆربهی ئهو وشانه له لایهن ڤیکینگهکانی کۆتاییهکانی سهدهی ههشتهمی زایینی له زمانی ئینگلیسییهوه هاتوون. له پێشدا وشهی لهمهڕ دهریاپێوی و شهڕی دهریایی ؛ دواتر ئهو وشانهی که له سیستێمی کۆمهڵایهتی و بهڕێوهبهری سکاندیناڤیایی دا به کار دهبران چوونه نێو زمانی ئینگلیسی --- بۆ نموونه وشهی law قانوون --- بهکارهێنانی لههجه نوروێژییهکان چاوهدێرانی ژیانی سیاسی بارودۆخی نۆڕوێژ له سهر ئهوهڕێکن که له سهر ئهم ههسارهیه دا به زهحمهت پارلمانێکی نهتهوهیی دیکه ههیه ئهندامهکانی به زۆر لههجهی جیاوازی زمانی وڵاتهکه یان زمانانی وڵاتهکه قسه بکهن بهوجۆرهی که له پارلمانی نۆروێژ Storting دا دهکرێ. ههرههمان شت دهکرێ لهمهڕ بهرنامهکانی ڕادیۆ و تێلێڤیزیۆنی نۆروێژی و کۆمهڵگه به گشتی بکوترێ : له زۆر چوارچێوه و بهستنی جیاواز دا مرۆ دهکرێ لههجهی جۆربهجۆر ببیستێ له کاتێکدا ئاڵمانییهکان ، ئهمریکاییهکان ، سوێدییهکان و دانمارکییهکان زمانی ستانداردیان لا پهسندتره.له ڕاستیدا ئهمه خسلهتێکی کۆمهڵگهی نۆروێژییه که دهگمهنه. بهڵام گهلۆ هۆی ئهمه چییه؟ هێندێکان دهڵێن ئهوه له بهر قهڵشتی نێوان بووکمۆلی ستاندارد ( ئهو شێوهزارهی نۆروێژی که زۆربهی خهڵک بۆ نووسین بهکاری دههێنن) و زۆربهی لههجهکانه. ئهوه بهتایبهتی سهبارهت بهو لههجانهی که له ڕۆژئاوای نۆڕوێژ بهکاردههێندرێن وایه. ههڵبهت زۆر نۆروێژی ههنه که لهبارودۆخی ڕهسمی دا ( له شوێن و دۆخی دیکهشدا) لایان پهسنده نۆرمی ستاندارد بهکاربهێنن. لهگهڵ ئهوهشدا، گوشار بۆ بهکارهێنانی ئهو نۆرمه ، با به نموونه بڵێین، له فهرانسه و ئاڵمان زۆر کهمتر و لاوازتره. له ڕاستیدا، پێچهوانهکهی ڕاسته، ئهگهر مرۆ لهبهر هێندێک هۆ زمانهکهی بگۆڕێ، مهترسی ئهوه ههیه شهقڵی خۆ به زلزان و بهخۆ فشی لێبدرێ. لهوانهشه مرۆ نهتوانێ بهتهواوی له لههجه گۆڕین دا سهرکهوێ ---- و دواجار شتان تێکهڵ کا و هیچ شێلگیر نهبێ ( زۆر له نۆروێژییهکان به کهسێکی ئهوتۆ دهڵێن "knot " و ئهگهر نێوێکی وا به مرۆوهوه بنووسێ نیشانهی ئهوهیه که گوناهێکی گهورهی کردووه). گهلۆ بهکارهێنانی بهربڵاوی لههجهکان له نێو نۆروێژییهکاندا گێر و گرفت ساز ناکا؟ دیاره، گیرو گرفت ههیه. ئهو کهسانهی که وهکوو بێگانه فێری زمانی نۆڕوێژی دهبن زۆر جار بۆیان ئهستهمه لهو زمانه تێبگهن که له ڕادیۆ و تێلێڤیزیۆن دا بهکاردههێندرێن له لایهن ئهو خهڵکانهوه ئهوان له سهرشهقامان ، له فێرگهیان و له ماڵاندا دهیانبینن. گرفتێکی دیکهی که ڕهنگه زۆر جیدیتر بێ، زمانی نۆڕوێژی ههمان شێوه نۆرمی زمانی نهتهوهیی قسه پێکردن پێش ناخا، بۆ وێنه، بهوجۆرهی که له فهرانسه دهکرێ. ئهمهش، به نۆرهی خۆی ، کاردانهوهی دهبێ له سهر ههستی نوروێژی ئاخێوهران لهمهڕ نۆرمی نووسینی زمانهکهش. بهڵام با لایهنه پۆزیتیڤهکانی ئهمه لهبیر نهکهین : لههجه جۆر بهجۆر و چهشناوچهشنهکان ڕهنگو وبۆیهکی ههستیارانه له نۆروێژی قسه پێکردن زیاد دهکهن و دهیخهمڵێنن، و ههلی ئهوه دهڕهخسێنن نۆروێژییهکان خۆیان بن و لههجهی خۆجێی دهوهری خۆیان بهکار بهێنن له ههرشوێنێکی دهبن بڵا ببن. گهلۆ لههجه جۆربهجۆرهکان پله و ههڵکهوتی وهکوو یهکیان ههیه؟ به لێبڕاوانه و گردبڕی نا. دیاره زمانناسان دهڵێن، که هیچ پێوهر و پێوانهیهک نییه بۆ نرخاندنی لههجهی زمانان به پێی بناوانی جوانی ناسی. لهگهڵ ئهوهشدا، هێندێک تیۆری یان مودێل ههن که هێنراونهته گۆڕێ ، و چهندین لهوان دهیسهلمێنن که ههرکهس له کۆمهڵگه دا دراو، پلهوپایه و دهستهڵاتی ههبێ ، دهشتوانێ بڕیار بدا که چ به دروست و جوان و سپههی دابندرێ. ههر له بهر ئهوه ئهو زمانهی که لهلایهن خهڵکی بوومی بهشه ڕۆژئاواییهکانی ئۆسلۆ قسهی پێدهکرێ ( زمانێک که بهڕێژه له ستانداردی بووکمۆل نزیکه) پله و پایهیهکی باڵاتری ههیه، با بڵێین لهو لههجانهی وا له ناوچهکانی پهرت و دوورهدهست دا ههن. شتێکی چاوڕاکێش قهوما کاتێک شاری ستاڤانگرStavanger له ساڵانی 1970کاندا وهکوو پێتهختی نهوتی نۆڕوێژ خۆی دامهزراند. بهرهبهره ، دهستهی مۆسیقا وگۆرانیبێژی گهلهری ههلیان بۆ ڕهخسا به لههجهی ستاڤانگر بچڕن و له ههمان کاتدا مۆسیقا و دهنگهکهیان به ههموو وڵاتدا بڵاو بووهوه و برهوی پهیدا کرد. شتێکی ئهوتۆ چهند ساڵ بهر له فیچقهی نهوت ههر بهزهینیشدا ڕانهدهبرد. " سی و چوار " یان " چوار و سی " ؟ - وای دانێن ڕۆژێک له سهرهتای مانگی سێپتامبر [ که بهراییهکانی ساڵی خوێندنه له زۆرێک له وڵاتانی ئوڕووپایی – وهرگێڕ ] کوڕهکهتان یان کچهکهتان که له پۆلی سێیهمی مهدرهسهی سهرهتاییدا دهخوێنێ بێتهوه ماڵێ و پێتان بڵێ مامۆستایهکهی زمانی ئینگلیسییان شێوهیهکی نوێی ژماردنی فێر کردوون . له جیات ئهوهی بڵێن " سی و چوار " ، ئێستا دهبێ بڵێن و بنووسن " چوار و سی " . بهراستیش ، ئهمه له ساڵی 1951 له نۆڕوێژ ڕوویدا ( تهنیا به پێچهوانهکهی : ئهوان له " چوار و سی " یهوه بهرهو " سی و چوار " چوون" ) . له نامهیهکدا بۆ قوتابخانهکانی وڵات ، وهزارهتی پهروهرده به سادهیی ڕایگهیاند که شێوهیهکی نۆێی ژماردن دهبێ پهیڕهو بکرێ. گشت فێرکار و مامۆستایان ، نووسهرانی کتێبی خوێندن، و کاربهدهستانی حکوومهت چاوهڕوانی ئهوهیان لێدهکرا دهستبهجێ ئهو سیستێمه نوێیه بهکار بهێنن ، لهوانه ئهو ڕۆژنامهنووسانهش که له دهزگای بڵاوکردنهوهی نۆڕوێژ NRK دا کاریان دهکرد. ئاکامی ئهوه بووه هۆی پهیدا بوون و پێشوهچوونی دوو سیستێمی ژماردن . ئهمڕۆ پهنجا ساڵ دواتر، بارودۆخهکه له نوڕوێژ ههر ئاوایه، له پراتیکدا هیچکهس شیڵگیر نییه. زۆربهی نۆروێژییهکان تێکهڵاوێک له ههر دووک سیستێمهکان بهکار دههێنن. پنکته لاوازهکان ئاشکرا و بهدهرهوهن : ئهو بێگانانهی دهیانهوێ فێری زمانی نوروێژی بن بۆیان زۆر ئاستهمه لهگهڵ ئهو دووسیستێمانه دهرببن و خۆیانی لهگهڵ بگونجێنن کچه زمانناسێکی گهنج ، ڤیبکێ لاوریتزێن ، لێکۆڵینهوهیهکی بهربڵاوی لهسهر ئهو بابهته کردووه، و له تێزهکهی دا گهیشتووهته ئهو ئاکامهی که شێوهی نوێی ژماردن ئهو سهرکهوتنهی بهدهست نههێناوه که لایهنگران و داڕێژهرانی چاوهڕێی بوون. بۆیه ، ئێستا نۆڕوێژ به تهنیشت یهکهوه دوو سیستێمی ژماردنی ههیه و هێچکامیان شێلگێرانه ڕهچاو ناکرێن . حهوجێ به کوتن ناکا،ئهمه دهبێته هۆی ئاڵۆزی و سهرهگێژهیهکی زۆر. له زۆر بارانهوه ئهم ئهزموونکارییه لایهنێکی کۆمهڵگهی نۆڕوێژ له دوای شهڕی دوویهمی جیهانی نیشان دهدا : سۆسیال دێمۆکڕاتهکان لهو باوهڕه دابوون لهوزهیان دایه ههرچییهکی بیانهوێ بیگۆڕن، لهوانه خوو خدهی زمانی. بهڵام مێژوو سهلماندوویه ئهوان لهوبارهیه زۆر زیاتر لهوهی دهبێ گهشبین بوون. دهی ئێستا دهبێ نۆڕوێژییهکان چ بکهن؟ گهلۆ ئهوان بگهڕێنهوه و بادانهوه سهر سیستێمی کۆن --- یان ئهوهی که دهبێ ئهو شێوه نوێیهی ژماردنه زۆر بهگوڕتر و بههێزتر بخهنه بواری کردارییهوه؟ ئهمن به شهخسه پێم وایه ئیدی چبڕ ناکرێ دهست له سیستێمی نوێ ههڵگیرێ. ههرچۆنێک بێ له لایهن قوتابیانی گهنج و له بهستێن و چوارچێوهی ڕهسمیدا بهکار دههێندرێ. لهگهڵ ئهوهشدا، ئهنجومهنی زمانی نۆروێژ ، Norsk språkråd، دهبێ حهول بدا تهوافوقێکی گشتی بهدهوری ئهو بابهتهوه سازکا و هیوا داربێ سیستێمی نوێ جێی ئهوی کۆن بگرێتهوه، که هێشتا ژمارهیهکی زۆر له نۆروێژییهکان ، لهوانه بازرگانان، و چاپهمهنی بهپارێز لایهنگری لێدهکهن. نووسهری میوان : سڤێن ماگنێ سیرنێس، جێگری پرۆفسۆری لێکدانهوهی زمانی له ئهنیستیتووی بهرگری زمانی له مۆنتێرێری ، کالیفۆرنیا، دهوڵهته یهکگرتووهکانی ئهمریکا. وهک له تێبنی سهرهتاوه باس کرا، سڤێن ماگنێ سیرنێس ئێستا گهڕاوهتهوه نۆڕوێژ و جێگری سهرۆکی خوێندنگهیهکی دوا ناوهندییه له شاری ئۆسلۆ و کتێب و کهرهستهی خوێندن دهنووسێ و سهبارهت به بابهتی زمانناسانه وتار بڵاو دهکاتهوه. سهرچاوهی ئهم بابهته : ماڵپهڕی ڕهسمی نوڕوێژ له دهوڵهته یهکگرتووهکان http://www.norway.org/News/archive/2001/200105language.htm Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 11:08 AM Saturday, August 16, 2008 Friday, August 15, 2008 وتاری "دڵمهزنیی زمانی" له ژمارهی 279ی ڕۆژنامهی ڕۆژنامهدا، یهکشهمۆ 10/8/2008. بۆچوونی مهزن عوسمان و ژیار لهمهڕئهم وتاره له ڕێنێسانسدا مهزن عوسمان زۆر سوپاس مامۆستای ماندوونهناسی بهستانداردکردنی زمان. زۆر خۆشحاڵ بووم که ئهم ڕوونکردنهوهت دا لهسهر بابهتهکهی من. مامۆستا گیان له خوێندنهوهکهی دووهمدا سهره بابهتهکهمت پێکاوه. من مهبهستم ئهوه بوو سود له ههموو ئهو بیرانه وهربگیرێت، که به تهنگ زمانێکی ستانداردهوهن. واته بۆچوونی کهسێک نهکرێته پێوهر بۆ ئهم ههموو شێوهزارانهی زمانهکهمان، واتا (کۆبیرێکی لۆجیکی فره ڕهههند کار له سهر ستانداردبوون کهن)ههروهها ویستم بڵێم کار لهسهر ستاندارد بوون کهین نهک ستاندارد کردن. سوپاس و به هیوای ڕێنوێنی زیاترم ژیار کاک حهسهن ماندوو نهبی له بهر ئهو وتارهی تۆ چووم بۆچوونهکهی مهزن عوسمانم خوێندهوه؛ ههر نهمخوێندبایهوه باشتر بوو، چوونکه ئهوهی تووشی هاتم تهنیا کاڵ و کرچییهکی زمانی و مهعریفی بوو و هیچی دیکه. زۆر سهیره ئهوڕۆ ههرچی ڕاست دهبێتهوه بۆچوونی ههیه، کهچی که چاو له بۆچوونهکهی دهکهی چهند شتی بێ ئهسڵ و ئهساسی بهدوای یهکدا ڕیز کردووه و ئیدعای ئهوهشی ههیه چارهنووسی زمان و مهعریفهی کوردیمان بۆ دهستنیشنان بکا. (لێرهدا مهبهستم کاک مهزن نییه، بهڵکوو زیاتر مامۆستاکانیم مهبهسته) وتار و بۆچوونی لهو چهشنانه نهدهبوو ڕووی مهجلیسانیان ههبێ بهڵام دهڵێی چی ... مهگهر ههر خوا یارمهتی[ت-مان] بدا با رهخنهیهکیش له تۆ بگرم، بهنده ئۆگری وتارهکانی تۆم و ههڵوێستهکانتم به دڵه، بهڵام قسهی خۆمان بێ ئهتۆش زۆر جار له جیاتی وشهی ناسراو و باوی کوردی، هێندێک وشهی ههرێمی دهکار دهکهی که ڕهنگه زیاتر له سابڵاغێ باو بن. ئهتۆ که ڕهخنهت ههیه له جوامێر و هاوبیرانی، نهدهبوو شتی ههرێمی تێکهڵی شتی گشتی بکهی. ئهوه بڕێک زهربه له ئهزموونهکهت دهدا... پێم وابێ ڕهخنهی ئێوهش [ئێمهش] له برادهرانی سلێمانخواز (مهبهست ئهوانهیه وا شیوهزاری سلێمانی به پهسند دهزانن بۆ زمانی فهرمی) ئهوهیه که ئهو بیرۆکهیه ههرێمییه و شێوهکانی دیکه بێبهش دهکا ... ههر سهرکهوتوو بی Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 10:25 PM Thursday, August 14, 2008 سڵاو دهستی ماندووتان دهکوشم ... بهڕێزم ماوهیهک بهر لهئێستا ، تێبینییهکی زمانیم له وێبنووسهکهتاندا خوێندهوه، لهبارهی ئهو ههڵانهی، له تابڵۆ ههڵوهسراوهکانی سهر دیواری خوێندنگایهکان، بهڕێزت نموونهت به (خوێندنگای حاجی قادری سهرهتایی) هێنابووهوه و (خوێندنگای سهرهتایی حاجی قادر)ت به ڕاست زانیبوو.بهڵام من دهمهوێ زێتر له سهر ئهم مهسهلهیه بنووسی بۆ نموونه (قوتابخانه (خوێندنگای ئامادهیی سۆرانی کوڕان) چۆن بنووسرێت ؟ تا له گهڵ دهستووری زمانهکهمان بگونجێت، یان (قوتابخانهی سهرهتایی حاجی قادری تێکهڵاو) چۆن بنووسرێت ؟ دهکرێت بنووسین (قوتابخانه (خوێندنگا)ی ئامادهیی کوڕانی سۆران) یان بنووسین ( قوتابخانهی تێکهڵاوی حاجی قادر). گهر دهکرێ چۆنه؟ گهر ناشکرێت بۆچی ؟ ههر سهرکهوتووبیت. خوێنهرهوهیهکی بهڕێزی ڕوانگه ئهم پرسیارهی سهرهوهی کردووه. بهرلهههمووشت سپاست دهکهم بۆ بهسهر کردنهوهت و هێنانه گۆڕی ئهم پرسیاره.ئهو بۆچوونهی باست لێوه کردووه لهوانهیه پێشتر له نێواخنی نووسینی خوێنهرهوهیهک، له ڕوانگه دا بڵاو بووبێتهوه، بهڵام من خۆم وهبیرم نایهتهوه له سهر ئهمه هیچم نووسیبێ. بۆ ئهوهی پرسیاری بهڕێزت بێ وڵام نههێڵمهوه، ئهوه بهکورتی وڵامی پرسیارهکهت دهدهمهوه. وابزانم هۆی ئهوهی ههڵهی ئاوا ڕوو دهدا و زۆرجاریش دووپاته ده ببێتهوه لهبهرئهوهیه بۆ وێنه کهسێک که دهنووسێ : "خوێندنگای حاجی قادری سهرهتایی " له پێشدا دهسته وشهکه به پێی ڕێسای زمانێکی دیکه دادهڕێژێ و دوایه وشهکان دهکا بهکوردی و دهیاننوسێ. له شێوهزاری کوردیی نێوهڕاست دا ئهگهر نێوێک به نێوکی دیکهوه بلکێنین : خوێندنگا +ی + حاجی قادر، و بمانهوێ به وشهیهکی دیکه ئهرکی پێوهلکێندراو > حاجی قادر ڕوونتر کهیهنهوه، ئهم دیارخهره > سهرهتایی، دهکهوێته نێوان ناوی یهکهم > قوتابخانه و ئهو ناوهی که پێوهی لکێندراوه > حاجی قادر، چونکوو ئهگهر وانهکهین جێی دهرخهر > سهرهتایی و پێوهلکێندراو > حاجی قادر تاق وجووت کهین ئهودهمی جێگهی پێوهلکێن و پێوهلکێندراو دهشێوێ و ڕستهکه مانای مهبهست ناگهیێنێ. جیاوازی واتایی ئاشکرا ههیه لهنێوان ڕستهی " خوێندنگای سهرهتایی حاجی قادر" و " خوێندنگای حاجی قادری سهرهتایی " له ڕستهی دووههمدا وشهی پێوه لکێندراوی دووهم نیسبهته بۆ حاجی قادر و دهرخهری وشهی یهکهم و ڕوونکهرهوهی ئهرکی وی نییه. ئهوجار ئهگهر بمانهوێ به دهرخهرێکی دیکه ئهرکی ناوی پێوهلکێن زێدهکهین، دهرخهری دوویهم به دوای یهکهمدا دێ و پێوهلکێندراوی یهکهم ههر له جێی خۆی واته له کۆتایی ڕسته دا دهمێنێتهوه: ناو + ی + دهرخهر(1) + دهخهر (2) + پێوهلکێندراو .کهوابێ :" خوێندنگای سهرهتایی تێکهڵاوی حاجی قادر" ، "قوتابخانهی ئامادهیی کوڕانی سۆران "مانای مهبهست ڕاستتر دهگهیێنن. هیوادارم ئهو شیکردنهوهیه تاڕادهیهک وڵامی پرسیارهکهتی دابێتهوه. با به کورتی شتێکیش له سهر پاشگری "گا" و " گه" بلێم که به لکاندن و به دمهوه کردنی ڕیشهی کار یان ناو ، ناوی شوێن یان لێ ساز دهکرێ. بهلهبهرچاوگرتنی ئهوهی له زۆر وشهی کۆنی کوردیی دا پاشگری "گه" دهکار کراوه وهکوو دانگه، مۆڵگه، جۆگه، شهرگه، ههوارگه، خیگه، بۆ وشهی تازه کووره و داتاشراو پاشگری "گه" م له "گا" له بهر گوێیان خۆشتره وهک "خوێندنگه" له بری " خوێندگا". منیش داوای سهرکهوتنت دهکهم. تکایه ئهگهر ئهوجار پێوهندیت به " ڕوانگه" وه کرد نێو و ئی- مهیلی خۆشت بنووسه. حهسهنی قازی Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 7:58 AM Wednesday, August 13, 2008 له سهر زاراوه کورد نهبوغزێنین وێڕای سڵاو ودهستخۆشی لهکاک حهسهنی بهڕیز و ههموو ئهو بهڕیزانهی دی که خۆیان به چهمکی زمان وزمانهوانی یهوه ماندوو کردووه ودهیکهن ،من به وردی ههموو ئهو نووسراوانه ده سایتی ڕوانگهدا دهخوێنمهوه وجا چ ئهوانهی دژبهر به ههڵوێستهکانی دوکتور حهسهنپوورن و چ ئهوانهی له گهڵ ههڵوێستهکانی بهڕێزیانن و چ ئهوانهی له ڕاست نووسراوهکانی ماموستا جهماڵ نهبهز هێندێک دهمارگرژ بوون وچ ئهوانهی پێی ڕازی بوون ، ئێمه وهک کورد جا سۆرانی ،بادینی ،کرمانجی ،ههورامی ، زازاکی ، یان ههر زاراوهیهکی دیکهی کوردی که قسهی پێدهکهین دهبێ ئهو واقیعییهته بسهلمێنین که کورد یهک گهلی دابهشکراوه و خاوهنی یهک فهرههنگی سهتاسهت هاوبهش نییه و ئهو زاراوانهی که له سهر سنوورهکانهی ئێران و تورکییه قسهی پێدهکهن جێوازیان ههیه بۆیهشه له دیوی ڕۆژههڵاتی کوردستان پێی دهگوترێ شکاکی و له باکوور پێی دهگوترێ کرمانجی ،ههر وهها له سنووری ئێڕاق و تورکییه له دیوی باشووری کوردستان پێی دهگوترێ بههدینان یان بادینان و له باکوور پێی دهگوترێ کرمانجی ، ههڵبهت ڕنگه زۆر به جوانیش له یهکتری حاڵی ببن بهڵام جێوازیان ههر ههیه وهک ده بهشی زاراوهی سۆرانی دا زاراوهی مههابادی ، بۆکانی وبانهیی و مهریوانی و سنهیی ، ودهزاراوه کرماشانی و ئیلامی وکرهندی و قهسری شیرینی دا جێوازی ههیه ،بهڵام سهر جهمی ئهوانه ههموو کوردن ، جا ئهگهر دوکتور حهسهنپوور باسی جووت ستانداردی زمانی کوردی دهکا ،بهڕیزیان وه نهبێ که بهردی به ئاسمانێدا داداوه و حاشا له کورد دهکا و خۆی پێ کورد نییه و یان خهریکه دووبهرهکی دهخاته نێوان کوردهوه ، نا وانییه ،ههڵبهت من خۆم زمانناس و زمانهوان نیم بهڵام کوردی دهزانم و هیچ دهمارگرژ نیم له وهیکه کورد له سهر زاراواهی سۆرانی یان کرمانجی ساغ بێتهوه وهک زمانی ستاندارد و فهرمی بۆ نووسین و خوێندنهوه ، ئێمه چ بمانهوێ ونهمانهوێ ئهو لهتانهی کوردستان که به ئێران و ئێڕاق و تورکییه و سوورییهوه لکێندراون بێجگه له تێکهڵاوی فهرههنگی دهگهڵ گهلانی سهر دهستی ئهو وڵاتانه وهک فارس و تورک و عهڕهب ،تێکهڵاوی زمانیشمان ئێگجار زۆره و هێج عهیبیش نییه چون تاوانی ئهو تێکهڵاوییه به ویستی خۆمان نهبووه ئێستاشی دهگهڵ بێ نییه ، ئێمه ئهگهر به وردی سرنجێک بدهینه ئهو سایتانه یان ئهو تلهویزیۆنانهی که له باشوور بڵاو دهبنهوه وشهی عهڕهبییان زۆر دهگهڵه یان ئهوانهی که له ڕۆژههڵات وشهی فارسییان دهگهڵه ، جا مهبهستی من لهو چهند دێڕه ئهوهیه که ئێمه ئێستا هیچ نهبووه له خۆڕا ئهو و ئهم تاوانبار نهکهین که خهریکه زاراوهی سۆرانی یان کرمانجی به سهر کورددا دادهسهپێنن یان کورد نین و حاشا له کورد دهکهن ویان له گوێن ئهو جوره تاوانه بێ بنهمایانه ، ئێمه ئهگهر سرنجێک بدهینه وڵاتانی دهور وبهری کهنداوی فارس ههر ههموویان عهڕهبن ،ڕهنگبێ خاڵوزا وئامۆزا و خزمی نیزیکیش بن که ههن ،وڕهنگه جێوازی زاراوهییشان له ئی ئێمهی کورد زهقتر و بهرچاوتر بێ و به جوانیش له یهکتر نهگهن که ئهگهر ههموویان کۆکهینهوه به قهرای کرماشان و سنه وههولێر وسلێمانیان حهشیمهت نییه بهڵام نیزیکهی به ده دهوڵهتن و ههر یهکهش بۆخۆی نێوێکی ههیه وهک کوێت ،دوبێ ، ئهبوزهبی ، شارجه، قهتهر ، یهمهن ،..هتد جا ئێمهش وهک کورد ڕۆژێک له ڕۆژان دیمان له باری زمان و زاراوه و یهکگرتنهوهی خاک موشکیلهمان بۆ پهیدا دهبێ و دهبته هۆی شهڕ و براکوژی و لهیهکتر دابڕانی ههمیشهیی ، با کوردیش ببته چوار دهوڵهت وهک ئێستا که به نێوی باشوور وباکوور وڕۆژههڵات و ڕۆژئاوا کهوتۆته سهرزاران با ئهودهمیش ببته دهوڵهتی کوردستانی باشوور له جیاتی باشووری کوردستان یان دهوڵهتی کوردستانی باکوور له جیاتی باکووری کوردستان ، ..هتد ، ئێمه وهک کورد که ئێستا باشوور نیوچه ئازادبوونێکی به خۆیهوه دیوه بیپارێزین جا چاکه یان خهراپه جێی باسی ئهو نووسراوهیه نییه ، وهرن با خۆمان ئاماده بکهین بۆ درووستکردن و بنیاتنان نهک بۆ تێکدان و شێواندن و له بناغه دهرێنان ، با کوردیش ببته چوار دهوڵهت چ دهبێ مهبهست له ئازاد بوونی ئهو چوار پارچهیه جا با یهکنهگرنهوه و ههر یهک ببته دهوڵهتێک و ههر دهو جوغرافییایهدا بهو زاراوه قسه بکهن و بیکهنه زمانی ستاندارد ، یان دروشمه و خۆ ڕانان ؟ یهک واقیعییهتیشه ئهوهی تا ئێستا له سهر زمان و زمانهوانی نووسیویانه بێجگه له یهک دوو کهسیان نهبێ ، ئهوانیدی ههر ههموو به منهوه ههر وا سهرزارهکی شتێک دهنووسین دهنا هیچمان لهو بوارهدا پسپۆڕ نین بهڵام ههموو کهس مافی قسه کردنی دهو بوارهدا سهتاسهت دهبێ پارێزرابێ وهک تا ئێستا پارێزراوه ، زمان شتێک نییه که به حیزب و سیاسهت چارهی بکرێ بهڵکوو ئهوه شتێکه نهتهوایهتییه و ئهوانهی که خۆیانی له قهرهی دهدهن دهبێ زانا وپسپۆڕ دهو بوارهدا بن و بیلایهن له ههموو زاراوه ، ئیدۆئۆلۆژی ،ناوچهچێتی ، حیزبایهتی ،بیر وباوهڕ بن ، تهنیا له سهر پێکهاته و مێژوو و زمانهوانی زمانی کوردی وهک تاقمێک ئاکادێمیست و لێزان ههڵسوکهوتی دهگهڵ بکهن چون زمان هی فڵان سهرؤک و سهروهر و ئاغا و سواڵکهر و سیاسهتوان و عاشیره و عێل و هۆز نییه بهڵکوو هی گهلێکه و بهس که دهبێ به ئهمانهتهوه ههڵسوکهوتی دهگهڵ بکرێ .ههڵبهت با ئهو ههلهش بقۆزمهوه و هێندێک گلهیی لهو نووسهر و شاعیره بهڕیزانه بکهم که دهو ڕۆژنامه و سایتانهی باشووردا شت و بابهت بڵاو دهکهنهوه که هێندێک ڕهوتی زمانهوانی و ڕێنووس و ڕیزمان و وشهی ڕهسهن ڕهچاو بکهن و ئهو وشه عهڕهبی و فارسییانه وا سهر و کلک قرتاو به جێی وشهی کوردی دهخواردی ئهو گهله کۆڵهواره مهدهن ئهو کاره ده دوا ڕۆژدا دهبته کۆسپێک له سهر ڕێی زمانی پاراو وڕهسهنی کوردی و کورد گوتهنی قسه کهوته زارێکی دهکهوێته شارێکی دوایه ئهو وشانهمان بۆ له زاران کۆ نابتهوه و دادهسهپێن وهک وشه ی پۆزش و تهنسیق و تهناول ، تهنویر و، تهتهوڕات ، ئیستیحاله ، مڕاسلات و موبڵییات و مراودات وناوزهد ، له میانه ، و سهتان ودهیان وشهی نالهبار و بێ تامی له گوێن ئهوانه ، ههر به هۆی ئهو تێکهڵ پێکهڵ بوونهیه ئهو برادهرانهی باشوور بۆ دهرمان یهک ڕستهی ده وشهییان ڕهوان و بێ نهقه نهق و منگه منگ بۆ ناوترێ ، چون نه فارسیی ڕهسهنه نه عهڕهبی ڕهسهنه و نه کوردی ڕهسهن ، باشه ئێمهی کڵۆڵ به قهولی ناسری ڕهززازی له دیوی ڕۆژههڵات تهنانهت ناوی کوردیشمان لێ پاوان بوو ئهگهر ئاوامان ده گهڵ زمانی کوردی ههڵسوکهوت کردبا ،جێی ڕهخنه و گازنده نهبووین بهڵام خۆ ئێوه نیزیکهی به پهنجا ساڵه کوردی دهخوێنن و ئهوه حهفده ساڵه نیوه دهوڵهتێکیشتان ههیه بهڵام وا ده گهڵ ئهو زمانه ههڵسوکهوت دهکهن ههر دهڵێی به زۆری کوردیتان قسه پێدهکهن ، تکایه بهرپرسیارهتی خۆتان دهوبوارهدا زیاد بکهن و به تایبهت ئهوانهی وا ده گۆڤار و ڕۆژنامه و سایتانهدا بابهت دهنووسن ، من بۆ نموونهی ئهوڕۆ که دڵۆپێکه له دهریایهک ، سهرذێڕی سایتی پهیامنێرتان که زمانی فهرمی دهوڵهتی کوردستانه بۆ دێنمهوه بزانن ئهوهی نووسیوێتی .لێی تێدهگا عێراقی - پرۆسهی موژدهكانی چاكه راگیرا ، کهس نییه لهو بهرێزه بپرسێ ئهو ڕسته لێنگ قووچه و لاق له حهوایه چییه ؟ نه سهری دیاره و نه بهری تهنانهت ئهگهر بابهتهکهشی دهخوێنێوه ههر دهگهڵ ئهو سهردێڕه ناگونجێ ، ههر ئهوی به سهر زارمان دا هات نابێ بیاننووسین ، من بهشبهحاڵی خۆم چهنهم چووه ئهوهندهیان بۆ بنووسم بهڵام وهک نه بای هاتبێ و نه باران ، به داخهوه هێندێک لهو سایتانهی ڕۆژههڵاتیش تووشیان به تووشی ئهو ئازارهوه بووه هیوادارم وهدڵی نهگرن و وهک ڕهخنهیهکی دلسۆزانه بۆ زمانی کوردی وهربگیرێ و وهرن با به ههموومان حهولی ڕاستکردنهوه و پاراوی ئهو زمانه بدهین و وهک سیاسهتهکهمانی لێنهکهین و ههر تاقمێکمان ببینه دهروێشی ئهو ڕێبهر و ئهو سهرۆک و خهڵکمان کردبێته کۆتاڵی نێو دوکانهکهمان ، ههر کهسیش ئاستهمه ڕهخنهیهکی گرت زوویهکی تهمرێکی دوو قهبزهی لێ قایم بکهن و تاوانباری به تێکدهر و ڕووخێنهر و ......هتد بکهن سهرکهوتوو بن Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 12:09 AM Sunday, August 10, 2008 تێبینی وهرگێر: ئهم وتارهی پیتر ترادگیل، یهک له زمانناسانی کۆمهڵایهتی ناسراوی ئهم بواره، بهمهبهستی دهوڵهمهندکردنی لێدوان و یارمهتی کردنی زیاتر به ڕوونکردنهوهی ڕێبازی چلۆنایهتی پێوهچاران به زمان/ شێوهزاره کوردییهکان وهرگێڕدراوه. ئاشکرایه لێدوان و لێکۆڵینهوهی ئافرێنهر به بێ پشتبهستن به تیۆری زمانی، و بهتایبهتی کۆمهڵناسیی زمانی لهمهر بارودۆخی زمان/شێوهزاره کوردییهکان هیچی لێ شین نابێ. به دوای ئهو نووسینهی پرۆفێسۆر پیتر ترادگیل دا، دوو نووسینی دیکه ش سهبارهت به زمانی جووتستانداری نۆڕوێژی که زیاتر باسی لایهنی پێشوهچوونی مێژوویی ئهو ستانداردانه دهکهن و له ڕوانگهی جیاوازهوه نووسراون بۆ ئاگاداری خوێنهرهوانی هۆگری بابهتی زمانناسانه پێشکێش دهکرێ. نۆڕوێژی وهکوو زمانێکی ئاسایی پیتر ترادگیل وهڕگێڕان له ئینگلیسییهوه: حهسهنی قازی نوروێژییهکان زیاتر پێیان خۆشه وا بیر بکهنهوه لهوانهیه، بارودۆخی زمانی نۆڕوێژی،سهیر و سهمهره و به دڵنیاییهوه نائاسایی بێ. تا ئهوجێیهی دهگهڕێتهوه سهرتێگهیشتنی یهکهم، ئهمن لهجێی دیکهش دا باسم کردووه ( بۆ وێنه، بڕوانه Trudgill,1995 ) که، ئهو بارودۆخهی زمانی نۆڕوێژی تێدایه نهک ههر سهیر و سهمهره نییه، بهڵکوو زۆریش هێمن و مهعقولانهیه، بهتایبهتی له ڕوانگهی تهحهمولی زمانی و دێمۆکراسی زمانییهوه و له زۆر ڕووهوه دهکرێ جێی لێفێربوون و تهنانهت لاساییکردنهوه و پیاده کردن بێ له زۆرێک له بهشهکانی دنیادا. لهم وتاره دا، ئهمن بهشی دوویهمی ئهو تێگهیشتنه واته گۆیا نائاسایی بوونی بارودۆخی زمانی نۆڕوێژی شی دهکهمهوه. ئهمن دهڵێم ، ئهگهرچی له چهند لایهنێکهوه بارودۆخی زمانی له نۆروێژ زۆر دهگمهنه، بهڵام ئهگهر لهئاسۆیهکی بهرفرهوانتر دا لێی بڕواندرێ ، له ڕاستیدا سهیر نییه. دیاره کارێکی هاسانه ئهگهر مرۆ بییهوێ زیاده لهوهی پێویسته سهیروسهمهره بوونی کۆمهڵناسیی زمانی مۆدێرنی نۆروێژی گهورهکاتهوه. ئهمن لهخوارهوه هێندێک لهولایهنانه چڕ دهکهمهوه که دهیسهلمێنن له ڕوانگهی کۆمهڵناسیی زمانهوه نۆڕوێژی بهتهواوی زمانێکی ئاساییه و ئاماژه بهوهش دهکهم لهزۆر شوێنی دیکه له سهرانسهی دنیا بارودۆخی زمانیی ئهوتۆ ههن که زۆر له نزیکهوه وه بارودۆخی زمانی نوروێژی دهچن. نوروێژی وهکوو زمانێکی ئاوسباو زۆر خهڵک له نۆروێژ وا وێدهچێ پیان وابێ ساز کردنی گۆیا " دهسکردانه"ی نی نۆرشک (نۆروێژی نوێ) تا ڕادهیهک سهیره، و ئاماژه بهو ڕاستییه دهکهن که ئهو زمانه هیچ ئاخێوهری بوومی نییه، له ڕاستییدا ئهمه بهتهواوی شتێکی ئاساییه و زۆرێک له شێوهزاره ستانداردکراوهکان له سهرانسهی دنیا دا سازکراوهی دهسکردن که لهلایهن پلانداڕێژانی زمانهوه پێش خراون که زۆر جار له سهر بنهمای دۆزینهوهی زهمینهی هاوبهشی نێوان لههجهکانی قسهپێکردنی خۆڕسکی ئهوکارهیان ڕاپهڕاندووه. سهرباقی ئهمهش لایهنێکی پێوهندیدار و ڕهنگه زۆر گرینگتر ههیه که دهیسلمێنی بهرهوپێشچوونی ستانداردی نی نۆرشک دهکرێ بهتهواوی به ڕهوتێکی ئاسایی دابندرێ. رێگهیهک بۆ تێگهیشتنی ڕوونتر سهبارهت به بارودۆخی زمانی نۆڕوێژی دهکرێ ورد بوونهوه لهو لایهنهی بارودۆخی زمانی بێ که ئهمن نێوم لێناوه "زمانناسیی کۆمهڵایهتی ئاوسباو " ( بڕوانه ( 1992a;1992b Trudgill . ئهم زهمینهی لێکۆڵینهوه یه له سهر ئهو جوێکردنهوهیه داندراوه که له سهرهتاوه هاینس کلۆس Heinz Kloss (1967)ئهنجامی دا، له نێوان ئهوهی ئهو پێیان دهڵێ " زمانانی ئاپشتانت" Abstandsprache یان " زمانان له ڕووی مهودا "و " زمانانی ئاوسباو" Ausbausprache " زمانان له ڕووی دڕێژ بوونهوه ". گشت زمانناسان زۆر بهچاکی لهوهئاگادارن مانای " زمانێک " ، تهنیا بهشێکی به پێی پێوهره زمانناسییهکانه وه دیاری دهکرێ. ئێمه به ههموو قوتابییهکانمان که تازه له لای ئێمه دهست به خوێندن دهکهن دهڵێین ، ئهو پرسیارهی گهلۆ شێوهزاری زمانێک دهبێ به " زمانێک " یان " لههجهیهک " دابندرێ ( یان دیسان شتێکی دیکه) به هیچجۆر ههر به پێی بڕیارێکی زمانناسانه دیاری ناکرێ. لهو بارهیهوه هۆکارهکانی کولتووری، کۆمهڵایهتی، سیاسی و مێژوویی ش دهکرێ دهوری زۆر قووڵیان ههبێ. کلۆس Kloss، به ئاماژه کردن بهوهی که دهکرێ هێندێک لهزمانان تهنیا و تهنیا به پێی پێوهری زمانناسانه به زمانی جیاواز دابندرێن، ڕووناکایی دهخاته سهرئهم بابهته --- ئهوهش لهبهر دووری و مهودای زمانیی ئهوان له گهڵ گشت شێوهزارهکانی دیکهی که ههن. له چوارچێوهی ئوڕووپا دا، زۆر جار زمانی باسک وهکوو نموونهیهکی ئاشکرای زمانی ئاپشتاند باسی لێوه دهکرێ. چونکوو هێچ خزمێکی نزیکی له نێو زمانانی دوهر و بهری خۆیدا نییه، و قهت ڕێی تێناچێ بکرێ وهکوو لههجهی زمانێکی دیکه دابندرێ. بهڵام، زۆربهی زمانانی دیکه --- زمانانی ئاوسباو --- ن ، واته لهو ئاڵوگۆڕانهی له بارودۆخی زنجیرهی زمانی دا ڕوویان داوه کهوتوونهتهوه و پهیدا بوون و ئهوهی که بهزمانانی جیاواز له یهکتری دادهندرێن بههیچجۆر به تهواوی له بهر پێوانهی زمانی نییه،نموونهی کلاسیکی له ئورووپای ڕۆژئاوا که تهبیعهتی زمانانی ئاوسباو نیشان دهدا له جیاوازی نێوان زمانی ئاڵمانی و زمانی هۆلهندی دا دهردهکهێ. بهڵام، دهکرێ ئاماژه به زۆر نموونهی دیکهش بکرێ وهکوو جیاوازییهکانی نێوان زمانانی لههیستانی، سڵۆڤاکی و چێکی؛ یان نۆروێژی، سوێدی و دانمارکی؛ یان پورتوگاڵی ، ئێسپانیایی و کاتاڵانی. سهبارهت به نموونهی ئاڵمانی/ هولهندی، دهکرێ بڵێین ( بڕوانه Chambers و Trudgill ، 1997) که زنجیرهیهکی لههجه ڕۆژئاواییهکانی ژێرمهنی ههبوون که له ههناوی ئهوانهوه له ماوهی چهندین سهدان دا دوو زمانی ستانداردی جیاواز سهریان ههڵهێناوه، واته هۆلهندی و ئاڵمانی. ئێمه لههجهکانی ئهو زنجیرهی زمانییه که له هۆلهند و بێلژیک قسهیان پێدهکرێ به لههجهی زمانی هولهندی و ئهو لههجانهی دهنێو زنجیرهی زمانی ئاڵمان، سویس و ئوتریش دا قسهیان پێدهکرێ به لههجهی سهر به زمانی ئاڵمانی دادهنێین --- ئهمهش بهتهواوی لهبهر هۆی غهیری زمانی. به بهکارهێنانی قسهی هاوگنHaugen)1968) دهڵێم ، لههجهکانی زمانی هۆلهندی ئهو لههجانهن که بهسترانهوهیهک به ستانداردی هۆلهندییهوه نیشان دهدهن: واته، ئهوان پشت به ستانداردی هۆلهندی دهبهستن بهو مانایهی ئاخێوهرانیان وهکوو زمانی ستاندارد چاو له هۆلهندی دهکهن که به شێوهیهکی خۆڕسکی له گهڵ شێوه زمانی خۆیان دهگونجێ ، و ئهوان هۆلهندی ستاندارد به مهبهستی خوێندنهوه و پێ نووسین فێر دهبن. ههرئاواش ، لههجه ئاڵمانییهکان ،ئهولههجه ڕؤژئاواییه ژێرمهنییانهن که پشت به ستانداردی ئاڵمانی دهبهستن و پێڕۆیی لێ دهکهن، ههر لهبهر ههمان هۆی لهمهڕ هۆلهندی باسمان کرد. (سنووری جوگرافیایی له نێوان لههجه هۆلهندییهکان و لههجهکانی زمانی ئاڵمانی به وردی دهبێ لهو شوێنه دیاری بکرێ که سنووری سیاسییه له نێوان وڵاتانی هۆلهند و ئاڵمان دا.) ئهو دوو زمانه ستانداردانه که قاعیده و ڕێسایان بۆ داندراوه واته کتێبی ڕێزمان وقامووسیان بۆ داندراوه، و خاوهنی سامانی ئهدبین که بهوستانداردانه نووسراون ، ههر یهکهی بهسهری خۆیان دهبێ به سهربهخۆ دابندرێن – دهتوانین بڵێین ، ههرکام لهوان ههبوونێکی سهربهخۆیان ههیه. بهم پێیه دهتوانین چهمکی زمانی ئاوسباو بناسێنین و بڵێین زمانێکی ئاوسباو چییه: زمانی ئاوسباو زمانێکه که شێوهزارێکی ستاندارد کراوی ههیه له گهڵ گشت شێوهزاره ناستاندارهکان که له ئاست ئهو ستاندارده پهیوهست بوون و بهسترانهوهیهک له خۆیانهوه نیشان دهدهن. ئهم ناساندنه به جوانی ڕوونی دهکاتهوه که زمانان تهنێ سازکراوهی کولتووری نین بهڵکوو له باری توانایهکییهوه سازکراوهی له گۆڕانهاتووشن. لهبهرئهوهی که سهربهخۆیی دیارهدهیهکی سیاسی و کولتوورییه تا ئهوهی که دیاردهییهکی زمانناسی بێ، شێوهزارهکان دهکرێ سهربهخۆیی وهدهست بهێنن یان سهربهخۆیی خۆیان له دهست بدهن.سکاتلهندی، ئاڵمانیی تهختاییان ( Plattdeutsch ) و پڕۆڤێنسال گشتیان نموونهی ئهو زمانانهن که بوون به لههجه: ئهوان سهربهخۆیی خۆیان له دهست دا و بوونه پاشکۆ و گرێدراوی زمانانی دیکه ( واته ئینگلیسی، ئاڵمانی و فهڕانسهیی). بهڵام زمانی دیکهی ئهوتۆ ههن که سهربهخۆیییان وهدهست هێناوه: ئهفریکانس و مهقدوونییهیی ههر دووکیان لههجهی ( هۆلهندی و بوڵغاری – یان ڕهنگه سربی ) ن که ئێستا بوونهته زمان : ئهو دوو زمانه زمانی ئاوسباون که درێژ کراونهتهوه یان ساز دراون یان له لههجهکانی پێشووهوه پێش خراون و پهیدابوون. دوولایهنی ئهم بابهته لهگهڵ باسکردنی بارودۆخی زمانی نۆروێژی دا دهگۆنجێن. یهکهمیان ئهوهیه، که ئێمه جیاوازی نێوان زمانانی ئاوسباو و ئاپشتانتمان دهست نیشان کرد. لهگهڵ ئهوهشدا، ئهم دهستنیشانکردنهی جیاوازیان جۆرهیهک سادهکردنهوهیه. چونکوو، ئاشکرایه ، ئاپشتانت یان مهودای زمانی دیاردهیهکه کهمتازۆر ڕێگه دهدا به دهرهجهی ئهو مهودایه.خاڵی دوویهم ئهوهیه، ئهگهرچی ئێمه گوتمان خهسلهتهکانی زمانی زۆر گرینگترین بۆ پێناسه کردنی زمانانی ئاپشتانت و ئهو گرینگییهیان بۆ زمانانی ئاوسباو نییه، بهڵام دهشزانین که پێوهندییهکی سهرنجڕاکێش له نێوان ئهم دوانه دا ههیه. کاتێک به ئانقهسته حهول دهدرێ بۆ تێکدانی پله و ههڵکهوتی زمان به هێرشکردنه سهر سهربهخۆیی شێوهزاره ستانداردهکان – زۆر جار به مهبهستی سیاسی – به ئاسایی مهودا و دووری زمانی دهبێ لهبهر چاوبگیرێ. بۆیه، له سالانی 1930 یهکانی ئێسپانیای فاشیست دا که سیاسهتێکی بهناوهندهوه گرێدان بهڕێوه دهچوو، فڕانکۆی دیکتاتۆر هێرشی برده سهر سهربهخۆیی زمانی کاتاڵانی به ههڵوهشاندنهوهی بهشی زمان و ئهدهبییاتی کاتاڵانی له زانکۆی بارثێلۆنا و وهشان و بڵاو کردنهوهی بهو زمانه قهدهغه کرد، سهرباقی ئهوه ئهو دهرفهتهشی ههبوو حکوومهتهکهی بڵێ که کاتاڵانی " بهڕاستی زمانێک نییه" بهڵکوو تهنێ " لههجهیهکی ئێسپانیاییه" ئهوهش له بهر وهیهکچوونی ئاشکرای زمانی ئهو دراوسێیانه و پهیوهست بوونیان له زنجیرهی جوگرافیایی لههجهیی دا. به پێچهوانه، و زۆر گرینگتر بۆ شێکردنهوهی ئهم مهبهستهی لێره باسی لێوه دهکهین ، ئێمه ههموومان گوێمان لهو مهتۆڵهکه بووه که " زمان لههجهیهکه که ئهڕتهش و هێزی دهریایی ههبێ"، بهڵام له ڕاستیدا به ئاسایی ههبوونی ئهڕتهشێک و هێزێکی دهریایی بهس نییه( لهوانهیه به پێویستی هۆکاری زۆر سهرهکیش نهبن، تهنانهت بۆ زمانانی ئاوسباویش، وهک نموونهی بووژانهوه و زیندوو بوونهوهی زمانی کاتاڵانی دهیسهلمێنی، بهڵام ئهمه باسێکی دیکهیه). جا بۆیه حهولدانی به ئانقهست بۆ ئهوهی لههجه بکرێ به زمان بهئاسایی دهبێ گهورهکردنهوهی ئاپشتانتی زمانیشی لهگهڵدا بێ واته مهودای دوور بکرێتهوه، و ههر وهها پێشخستنی ئامرازی دیکه بۆ وهدی هێنانی پڕۆژهیهکی تایبهتی، وهکوو بهکارهێنانی ڕێنووسێکی نوێ یان تهنانهت دهکارکردنی ئهلفوبێیهکی به تهواوی جیاواز. بۆ نموونه، ستانداردی زمانی مهقدوونییهیی تا ڕادهیهکی سهرنجڕاکێش ، به ڕێگهی پڕۆسهی پڵانداڕشتنی زمانی پێش خرا، له سهر بنهمای زنجیرهی لههجه سڵاڤییه باشوورییهکان، که لهباری جوگرافیایی و ههر وهها زمانییهوه، لههجهگهلی ههرهدووربوون له زمانی بوڵغاری و له زمانی سڕبۆ-کڕواتی --- واته لههجهکانی باشووری ڕۆژئاوای مهقدوونییه. دیاره به ههڵکهوت ئهوه نهکرا. ئهگهر مرۆ بییهوێ ئیدیعا بکا لههجهکهی خۆی له ڕاستیدا زمانێکه ئهو دهمی مرۆ دهبێ دهستهو داوێنی تهپکهکانی سهربهخۆیی بێ وهکوو ههبوونی قامووس، کتێبی ڕێزمان ، و ڕێنووس ، و زۆر لهمانهش گرینگتر، ههبوونی نێوێک بۆ زمانهکه. بهڵام گومانیش لهوهدا نییه که مرۆ ههتا مهودا و دووری نێوان زمانهکهی خۆی و دراوسێیهکانی،بهرینتر کا، که قهفی زنجیرهی لههجهیی هاوبهشن، باشتره. بهم ڕێگایه دا مرۆ ئهو مهترسییه کهم دهکاتهوه که ئهوانیتر ئیدیعا بکهن که زمانهکهی مڕۆ " له ڕاستیدا " هێشتا لههجهی زمانێکی دیکهیه. لێره، له باسی زمانی نۆڕوێژی دا، ئێمه دهتوانین ئاماژه بکهین بهو جهخته تایبهتییهی که ئیڤار ئاسێن Ivar Aasen له سهر لههجه ڕۆژئاواییهکانی نۆڕوێژی کردی. ئهوه زۆر جار وهکوو سهرنجدان و ئیستگرتن له سهر ئهو لههجانه نیشان دراوه که ئهو به " پاکترین " یان " تێکنهچووترین" شێوهزاری زمانهکهی دادهنان. بهڵام ههڵبهت یهک لهوشتانهی که ئاسێن حهولی دهدا بیکا ئهوه بوو سهربهخۆیی بۆ زمانی نۆڕوێژی وهدهست بهێنێ، واته جوێبوونهوه و سهربهخۆیی له زمانی دانمارکی هاوتهریبی سهربهخۆبوون و جوێبوونهوهی نهتهوهی نۆڕوێژ له وڵاتی دانمارک . جا بۆیه، ههر بهوشێوهیهی که زمانی مهقدوونییهیی سهربهخۆیی خۆی بهدهست هێناوه و له سڕبۆ- كڕۆواتی و بوڵغاری جوێ بووهتهوه به ڕێگهی جهخت کردن له سهر ئهو دهرهجهیه له خۆ دوورخستنهوهی زمانی که پێی کراوه بیکا، ئاسێن یش زۆر به وردی ئهو لههجه نۆڕوێژییانهی ههڵبژارد که دوورترین لههجه بوون له زنجیرهی لههجهیی دانمارکی ( ههر وهها سوێدی )، و له باری زمانییهوه لههجهی ههره دوور بوون لهوان، بۆ ئهوهی ئهو لههجانه ببن به بنهمای زمانێکی ستاندارد کراوی نوێ، که دوا جار بوو به زمانی نۆڕوێژی سهربهخۆ. ئهوه کارێکی ههره مهعقوول، و بهتهواوی ئاسایی بوو که دهبوو بیکا. " نۆڕوێژی وهکوو زمانێکی فرهنۆرم هۆکارێکی دیکهی که به چاوی خهڵکێکی زۆر وهکوو بارودۆخی نائاسایی زمانی نۆڕوێژی دهبیندرێ ئهوهیه که بهدهست هێنانی سهربهخۆیی بۆ زمانی نۆڕوێژی تاقه حهولی ئیڤار ئاسێن نهبوو، بهڵکوو ئاکامی کارهکهی گهیشته ئهوهی که ئێستا ئهم زمانه دوو شێوهی ستانداردی ههیه: نی نۆرشک ( نۆروێژی نوێ )، ڕۆڵهی شێوهزارێک که دهرهجهی ئاپشتاندی واته مهودای لهزمانه دهرو دراوسێکان ههره دووره؛ و بووکمۆل ( زمانی دانمارکیی نۆڕوێژی) که زۆر وه زمانی دانمارکی دهچێ بهڵام ئێستا جیاوازی ڕێزمانی ، وشه و ڕێنووسی له گهڵ دانمارکی ئهوهنده ههیه که ناکرێ به زمانی دانمارکی دابندرێ، جگه لههێندێک له پشتیوانانی نی نۆڕشک نهبێ که ههتا ئێستاش بووکمۆل نهک به نۆڕوێژی، بهڵکوو به دانمارکی دهزانن. ئهمه گرینگه لێی تێبگهیشترێ که تهنانهت ئهم بارودۆخهش دهگمهن نییه. بهر لهههمووشت له ڕوانگهی مێژووییهوه دهگمهن نییه. نۆڕوێژی تاقه زمانێکی ئوڕووپایی نییه که لهکاتی بهدهستهێنانی سهربهخۆیی سیاسی نهتهوه دا دوو ڕێگه چارهسهری ڕکهبهری ههبووبێ بۆ دامهزراندنی زمانی ستاندارد. له پڕۆسهی پێشوهچوونی ستانداردی مۆدێڕنی زمانی یۆنانیش دا لاری و ناڕێکی ههبوو له سهر ئهوهی که کامه ڕێباز وهبهربگیرێ . له یۆنانیش دوولایهنی چارهسهری ڕکهبهر لهبهرانبهر یهکتری دا ڕاوهستابوون، یهکیان دهیهویست ئهو ستاندارده له سهر بنهمای شێوهزاری دێمۆتیکی ساز بکرێ که له سهر بن _ لههجه بوومییهکان پێک هاتبوو، لایهنهکهی دیکهش دهیهویست شێوهزارێکی دیکه که زۆر ئێلیتیستی [ شێوهزمانی نوخبه]تر بوو، واته کاتارێڤووسا Katharevousa پێش بخرێ. ئهگهرچی، لهو نموونهیه دا ( بڕوانه Jahrو Trudgill، 1993)، مهسهلهی ئاپشتانت و ئاوسباو له گۆڕێدا نهبوو، له بهر ئهوهی که زمانی یۆنانی زمانێکی ئاوسباو نییه و هێجۆره پێوهندی و خزمایهتییهکی زمانی له گهڵ زمانی ترکی دا نییه، که زمانی دهستهلاتی کۆلۆنیالی پێشوو بوو له یۆنان. لهو ساڵانهی دواییدا، ڕکه بهری و کێشهکه یهک لا کراوهتهوه، و یۆنانی دێمۆتیکی جێگهی کاتارێڤووسا یان یۆنانی پهتی و پاکی تهقریبهن له گشت بهستێن و چوارچێوهیهکدا گرتووهتهوه. له نۆروێژی ههتا بڵێی دێمۆکراتیک دا، جێگهی ههبوون و مانهوهی ههر دوو چارهسهرییهکان واته جووتستانداردی کراوهتهوه. لهمهش زیاتر، خاڵی دوویهم ئهوهیه که ئێمه دهبێ بهشێوهیهکی سهردهمیانه یانی لهم زهمانهدا تهماشای ئهم دیاردهیه بکهین ئهویش ئهوهیه هیچ نائاسایی نییه که زمانێکی تاقانه زیاترله یهک ستانداردی ههبێ. شێوهیهک له تێڕوانین له بارودۆخی زمانی نۆروێژی ئهوهیه بگوترێ نوروێژی زمانێکی تاقانهی جووتستاندارده. لێره دا دهبێ ئهمهشمان لهبهرچاو بێ که سهربهخۆییش ، وهکوو ئاپشتانت ، دیاردهیهکی ئاڵۆزه که کهمتازۆر ڕێگه دهدا به ههبوونی دهرهجهی مهودای دووری و نزیکی. سهبارهت به زمانی نۆروێژی مۆدێرن دهتوانین بڵێین که جۆرهیهک سهربهخۆیی هاوبهش ههیه له نێوان بووکمۆل و نێ نۆرشک دا که ههردووکیان شێوهزاری سهربهخۆن که به وردی له عهینی زنجیرهی لههجهیی کهوتوونهتهوه و پهیدا بوون، ئهگهرچی دهشکرێ نێ نۆرشک به تایبهتی به ڕۆژئاوای نۆڕوێژ ( و بووکمۆل، ڕهنگه بکرێ، به تایبهتی به باشووری ڕۆژههڵاتی نۆڕوێژهوه بلکێنین ). ئهو پێچهڵپێچی و ئاڵۆزییانه سهبارهت به سهربهخۆیی زمانی هێندهش نائاسایی نین. بۆ وێنه دهکرێ ئاماژه بکهین به شێوهجیاوازهکانی ئینگلیسی ستاندارد که له دنیای ئینگلیسی زمان داههن ، که جیاوازییهکانیان لهههموو بوارهکانی زمانیدا و ههر وهها له رێنووسیشدا دهبیندرێ، و ئهمه گرفتێک بۆ تێگهی سهربهخۆیی زمانی ساز دهکا. هێندێک لهو شێوهزاره ستانداردانه به ڕوونی زۆر پلهو ههڵکهوتی یهکسانتریان ههیه له ئهوانیدی، ستاندارده ئینگلیسییهکانی ئوسترالیایی، نیوزیلهندی، ئهفریقای باشووری، کاراییبی، سکاتلهندی و ئیرلهندی به شێوهیهک له شێوان مافیان لهو سهربهخۆییهدا له ستانداردی ئینگلیسیی ئینگلیسی و ستانداردی ئینگلیسیی ئهمریکایی کهمتره. بهڵام ئهمه ئاشکرا و ڕوونه که زمانی ئینگلیسی، وهکوو زمانێکی فرهناوهند، وهک نۆڕوێژی، زیاتر له یهک شێوهی ستانداردی ههیه. نموونهی دیکهی ئهوتۆ له ئێسپانیایی، پورتوگالی، هۆلهندی و ژمارهیهکی تری زماناندا دهبینین. له مهڕبارودۆخی زمانی ئینگلیسی ڕهنگه باشترین شێوه ئهوهبێ وهکوو نوێنهری نموونهی نیوه- سهربهخۆی نێوزهد بکهین بۆ شێوهزاره جیاوازه نهتهوهییکان. و نیشانهکانی ئهمهش بهوه ڕا دهناسرێتهوه که تا ڕادهیهک شێوهزاری ستاندارد کراوی جیاوازی ههیه و ئهوهی که ههموو کهس به عهینی زمانی دادهنێ که له گهڵ دهسته جیاوازهکانی لههجه ناستانداردهکان له وڵاتانی جیاواز دا خۆی دهگونجێنێ. لهوانهیه ههبن دژی ئهو قسهیه دهرکهون، بهڵام شتی سهیر سهبارهت به بارودۆخی زمانی نۆڕوێژی ئهوهیه، که به پێچهوانهی زمانی ئینگلیسی، دووستانداردی ئهم زمانه له چوارچێوهی وڵاتێک له سهربهخۆیی دا هاوبهشن. پاڵپشتی ئهم قسهیه زۆر پتهوه. بارودۆخهکان جیاوازن، بۆیه ئێمه ناتوانین به هاسانی وهکوو زمانێکی فرهناوهند ئاماژه به زمانی نۆڕوێژی بکهین. ئێمه حهوجێمان به باسکردنی نموونهی ڕوونتر ههیه بۆ ئهوهی بیسهلمێنین که بارودۆخی زمانی نۆڕوێژی شتێکی دهگمهن و ڕێزپهڕ نییه. ئهمه دوو نموونهی دیکه. هیندی و ئۆردوو زۆرجار وهکوو زمانی جیاواز دادهندرێن. له گهڵ ئهوهشدا، ڕێگهی واقعیتر ئهوهیه که ئهوان، به عهینی زمان دابندرێن به دوو ستانداردی سهربهخۆ وه ، که جار جار به زمانی هیندووستانی نێوزهد دهکرێ. وئهگهرچی زمانی ئۆردوو تاقه زمانی ڕهسمییه له پاکستان، بهڵام له هیندووستان ههم هیندی و ههم ئۆردوو به دوو زمانی ڕهسمی دهناسرێن . ئهگهر له هیندووستان له کهسێک بپرسی گهلۆ ئهو به زمانی هیندی یان ئۆردوو قسه دهکا : وهک ئهوه وایه له نوروێژ له کهسێک پرسیار بکهی گهلۆ به بووکمۆل یان به نی نۆرشک قسه دهکا: زۆرجار پرسیارێکی ئهوتۆ هیچ وڵامی بۆ نییه. له ئاستی قسه پێکردندا ،ئهو " زمانانه" له یهکتری جوێ ناکرێنهوه.جیاوازییهکهیان له نووسین دایه، هیندی به ئهلفوبێی دێڤاناگاری، و ئۆردوو به ئهلفوبێی عهڕهبی دهنووسرێ. له ئاستی بهکارهێنانی وشهش دا، جیاوازن ، ههر ئهو جۆره جیاوازییهی که له نێوان نی نۆرشک و بووکمۆل دا ههیه، هیندی زۆر وشهی له سانسکریتهوه خواستووهتهوه، و ئۆردوو له عهڕهبی و فارسییهوه. سڕبۆ- کڕۆواتی نموونهیهکی دیکهی زۆرچاکه. له یۆگۆسڵاڤیای پێشوو دا، زمانی سهرهکی نهتهوهیی بهو نێوه دهناسرا و بهو تهقهڵه ئینگلیسییهی که له نێوانیاندا داندراوه به جوانی و به ڕوونی نیشان دهدرێ که ئێمه باسی زمانێکی تاقانه دهکهین به دوو نۆڕمی جیاوازهوه. ههر وهکوو هیندی/ئوردوو، ئهلفوبێی جیاواز بۆ نووسینیان دهکار دهکرێ، شێوهی کڕۆواتی ئهلفوبێی لاتینی بهکار دههێنێ و شێوهی سڕبی ئهلفۆبێی سیریلیک. جیاوازی فۆنۆلۆژی، ڕێزمانی و وشهییش له نێوانیاندا ههیه. ههروهک نۆڕوێژی جیاوازییهکی جوگرافیاییش له پهرهسهندیاندا بهدی دهکرێ، شێوهی کڕۆواتی زیاتر له سهر بنهمای لههجه ڕۆژئاواییهکان و سڕبی زیاتر له سهر بنهمای لههجه ڕۆژههڵاتییهکان پێگهیشتوون. دیسان وهکوو نۆڕوێژی، ئهگهرچی ، له یۆگسڵاڤیای پێشوو زۆر ئاڵۆزتر بوو ، وههر وهکوو هیندی/ئۆردوو، ئهوهی که ئاخێوهران کامهیهک له شێوهکان بۆ نووسین بهکار بهێنن تاڕادهیهکی زۆر بهسترابووهوه به ناسێنهی ئێتنیکی و دینی ئهوان تا ئهوهی که له بهر لایهنی زمانی بێ. جا بۆیه پرسیار کردن له کهسێک گهلۆ به سڕبی یان کڕۆواتی قسه دهکا دهکرا له ئهو پهڕی ڕۆژئاوا و ئهوپهڕی ڕۆژههڵاتی وڵات به پێی بهسترانهوهی زمانی وڵام درابایهوه، بهڵام له ناوچه ناوهندییهکانی وڵات وڵامی پرسیارهکه به پێی بهسترانهوهی ئێتنیکی دهدرایهوه. لهوهتا ههڵوهشانی یۆگۆسڵاڤیا، بارودۆخهکه له بهر حهولی حکوومهتهکانی كڕۆاتیا و سڕبستان که ئیدیعا دهکهن له ڕاستیدا ئهمانه دوو زمانی جیاوازن زۆر ئاڵۆزتر و پێچهڵپێچتر بووه . لهوهش زیاتر، ئهو حهولانه ژیانی له موسوڵمانهکانی بۆسنیایی که له باری جوگرافیاییهوه له ناوهند دهژین دژوار کردووه ( بڕوانه Trudgill، 1995). لهکاتێکدا هێندێک کڕۆوات له سارایێڤۆ لهوانهیه به خۆشییهوه وڵام بدهنهوه که به کڕۆواتی قسه دهکهن ، و هێندێک سڕبی له عهینی شار دا که به وردی به ههمان لههجه قسه دهکهن لهوانهیه به خۆشییهوه بڵێن که به سڕبی قسه دهکهن، ڕوون نییه موسوڵمانهکان، ئهگهر ڕێگهیان نهدرێ له وڵامدا زاراوهی سڕبو- کڕۆواتی بهکار بهێنن، دهبێ بڵێن به چ زمانێک قسه دهکهن. ئهمهش پهپێی ویست و دڵخوازی حکوومهتهکانی کڕۆواتیا و سڕبستان. جا بۆیه هیچ سهیر نییه که ئێستا حکوومهتی بۆسنیا ڕایگهیاندووه پێی خۆشه زمانهکهیان به نێوی بۆسنیایی ههڵبدرێ. ههنگین زۆر وێدهچێ زمانێک که به پێی پێوهری زمانی هێشتا مهعقوولانهیه پێی بگوترێ سڕبۆ-کڕۆواتی له داهاتوویهکی نزیک دا دوو شێوه نا بهڵکوو سێ شێوهی ستانداردکراوی لێ بکهوێتهوه. ئاخێوهرانی موسوڵمانی ئۆردوو و ئاخێوهرانی هیندووی هیندی پێویست ناکا ههمیشه پێیان خۆش بێ پێیان بگوترێ ئهوان زمانهکهیان یهکه و عهینی زمانه، ههروهک بهکارهێنانی زاراوهی سڕبۆ- کڕۆواتی له لای ناسیۆنالیستانی کڕۆوات و ناسیۆنالیستانی سڕب وهک کفرێکی ڕههای لێهاتووه. ههر ئاواش، دیاره به خۆشییهوه به شێوهیهکی زۆر نهرمتر، هێندێک له نۆڕوێژییهکان دژی ئهوهن بگوترێ که نێ نۆرشک و بووکمۆل زمانانی جیاواز نین و شێوهی جیاوازی زمانێکی تاقانهن --- لێره دا بابهتگهلی گرینگی ناسێنهی گرووپی و تاکی سهر ههڵدهدا. بهڵام چاودێرێکی بێلایهن له دهرهوه ڕا، ئهمن پێم وایه، بتوانێ تهواو به دڵنیاییهوه بڵێ ، که لێره دا، له گشت سێ نموونهکاندا،باس باسی زمانانی تاقانهن که خاوهنی سهربهخۆیی هاوبهشن. ئێمه دهکرێ وهکوو زمانانی فره نۆڕم ئاماژه بهو جۆره زمانانه بکهین. وهبیر بهێننهوه ئهو ناساندنهی وا بۆ ئاوسباو بوونی زمانێک له سهرهوه دا باسمان کرد واته: زمانێکی که له شێوهزارێکی سهربهخۆی ستاندارد و لههجه ناستاندارهدهکان پێک دێ که ئهم لههجانه بهو ستاندارده بهستراونهتهوه. جا بۆیه بۆ ئهوهی ئهوان به دوو زمانی جیاواز دابندرێن شهرت ههر ئهوه نییه که دوو ستانداردی سهربهخۆیان ههبێ، بهڵکوو دهبێ دوو کۆمهڵه لههجهشیان ههبێ. ئاڵمانی و هۆلهندی دوو شێوهزاری ستانداردی سهربهخۆن که لهگهڵ دووبهشی جیاوازی زنجیرهی لههجهیی دهگونجێن. ئهوه ڕاسته که له نموونهی سڕبۆ-کڕۆواتی، نموونهی بووکمۆل/ نی نۆرشک و هیندی/ئۆردوو دا دوو ( یان زیاتر) شێوهزاری ستاندارد ههن. بهڵام، ئهوهی لێره دا گرێنگ بێ ئهوهیه که لهمهڕ ههرکامێکیان تهنیا یهک کۆمهڵه لههجه بهوان بهستراونهتهوه، جا بۆیه ئهوان یهک زمانن. و ، به پێچهوانهی ئاخێوهرانی ئاڵمانی یان هۆلهندی، ئاخێوهرانی ئهو زمانانهی باسمان کردن بۆیان ههیه له ههڵبژاردنی ستانداردهکاندا سهرپشک بن. ئهمه دهمانگهیێنێته ئهوهی که دهبێ مانای ناساندنی زمان ئاڵوگۆڕ کهین وبڵێین " زمانێک بریتیه له یهک یان زیاتر شێوهزاری سهربهخۆی ستاندارد له گهڵ گشت ئهو شێوهزاره ناستانداردانهی که بهو یان به ئهوان بهستراونهتهوه". و ئهوه ناساندنێکی تهواو و بێ ئهملاو ئهولامان سهبارهت به زمانی فره نۆڕم له بهر دهم ڕۆ دهنێ، وبهو پێیه دهردهکهوێ که زمانی نۆڕوێژی نمونهیهکی بهرز و بێ کون وکهلهبهری ئهوتۆیه: زمانێک که دوو یان زیاتر فۆڕمی ستاندرادکراوی ههیه به تاقه کۆمهڵێک له لههجهی نا ستانداردهوه. Chambers, J.K., and Peter Trudgill 1997Dialectology Cambridge: Cambridge University Press, 2nd edition Haugen, Einar 1966The Scandinavian languages as cultural artifacts. In J. Fishman et al. (eds) Language problems in developing nations. New York: Wiley Trudgill, Peter 1992aThe Ausbau sociolinguistics of Greek as a majority and minority language. In M. Makri-Tsilipakou (ed.), Proceedings of the 6th International Symposium on the Description and/or Comparison of English and Greek. Thessaloniki: Aristotle University. pp. 213–35 Trudgill, Peter 1995Sociolinguistics: an introduction to language and society. London: Penguin [1] Peter Trudgill is now Professor of English Linguistics at Norwich. We wish to thank Professor Trudgill for giving us permission to publish this article on the web دوایین نوێکردنهوه 14 –ی ژووییهی 2006 سهرچاوه : ئهم دهقه بهسپاسهوه له ماڵپهڕی Språkrådet (ئهنجومهنی زمانی نۆروێژی ) وهرگیراوه و وهگێڕدراوهته سهر زمانی کوردی Posted by Ruwange --- ڕوانگه at 2:24 PM

<urn:uuid:993a0d74-d8ac-482d-8d5f-3e1343d5ecef>

CC-MAIN-2014-15

http://ruwange.blogspot.com/2008_08_01_archive.html

2014-04-25T02:44:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1398223207985.17/warc/CC-MAIN-20140423032007-00095-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9992967247962952}

گۆڕینی فۆنت NRT- بههێز عوسمان: عهلی ئهحمهد ناسراو به حاجی عهلی كاشی تایبهت به nrtی راگهیاند "ههركهسێك هاتوهته ماڵمان ڕێزمان لێگرتوه، ڕێزی (د. بهرههم)مان زیاتر گرتووه تا شێخ ئهدههم بارزانی نێردراوی سهرۆكی ههرێم. حاجی عهلی كاشی وتیشی "شێخ ئهدههم پێش ئهوهی بێته ماڵمان چوار جار تهلهفۆتی بۆ كردم دواتر ڕازی بوم كه بێت و ئاگادارم كرد كه هیچ وهفدێكی پارتی ناو سلێمانی نههێنێت، جگه له سهركردایهتی خۆیان، كه هاته ماڵهكهیشمان سهعات و نیوێك له ماڵهكهماندا بوو زۆر ڕێزی لێگرتین و زۆر نهرمی نواند". باوكی رێژوان ئاماژه بهوه دهدات كه ئهو هیچ بڕه پارهیهكی وهرنهگرتووهو لهوبارهیهوه دهڵێ "ههركهسێك بهڵگهی پێیه كه پارهمان وهرگرتوه با بیخاته روو، ئێمه به شێخ ئهدههممان وت كه شههید رێژوان لهبهردهم ماڵی بارزانیدا شههید كراوه و خوێنهكهی له ئهستۆی مهسعود بارزانیو بنهماڵهی بارزانیدایهو سكاڵاشمان تۆمار كردووه". حاجی عهلی كاشی جهختی لهوهش كردهوه كه له خوێنی رێژوان خۆش نابن و دهبێت بكوژانی رێژوان سزای یاسایی خۆیان وهرگرن. حاجی عهلی كاشی رهتیكردهوه لایهنگری هیچ حزبێك بێت، دهربارهی ئهو گرته ڤیدیۆییهش كه لهههندێك كهناڵی راگهیاندنهوه بڵاوكرایهوه، ناوبراو وتی "ماوهی كاتژمێرو نیوێك به ڤیدیۆ وێنه گیرا، بهڵام دهبوایه ههمویان بڵاوبكردایهتهوه نهك تهنها ئهوه بڵاوبكهنهوه كه له بهرژهوهندی خۆیاندایه كه كاتێك من لهگهڵ مهسعود بارزانیدا قسه دهكهم". باوكی رێژوان وتیشی "یهكهم رۆژی ههینی دوای شههید كردنی رێژوان چوینه بهردهركی سهرا نوێژی خۆمانكردو ویستمان وتار پێشكهش بكهین، بهڵام وتیان نابێت، چونكه ئێوه نهرمیهكی زۆرتان نواندوه، لهكاتێكدا ئێمه مهیدانی ئازادیمان دروستكردوهو دهبێت ئێمه شانازی پێوه بكهین، رێژوان كاتێك كوڕی ئێمه بوو كه زیندو بوو، ئێستا كه شههید بووه كوڕی ئهو خهڵكه خۆپێشاندهرهیه كه له مهیدانی ئازادیدان، ههركهسێك به شێوهیهكی یاسایی خۆپیشاندان بكات من دهبمه شهقام و ئهوان به پێڵاوهوه خۆپیشاندانم لهسهر بكهن، زۆریش پهیوهندیم پێوه دهكرێت لهلایهن ئهو كوردانهی تاراوگهو سوپاسی ههموو كوردێك دهكهم له دهرهوه و ناوهوهی وڵات كه به شێوهیهكی یاسایی وێنهی ڕێژوانیان بهرزكردۆتهوه".

<urn:uuid:28075213-697c-4ca9-8851-791d6c67069e>

CC-MAIN-2014-15

http://nrttv.com/dreje.aspx?jimare=366

2014-04-16T19:15:16Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-15/segments/1397609524644.38/warc/CC-MAIN-20140416005204-00514-ip-10-147-4-33.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9748598337173462, "sdh_Arab_score": 0.022523818537592888}

كۆمپانياى گۆگڵ ڕاى گهياند كه له داهاتويهكى نزيكدا بهشى Google earth ى كۆمپانيا كهمان خزمهتگوزارى بينينى وڵاتانى جيهان به وێنه كه دهتوانى به ئارهزوى خۆت بيجولێنى , نوێ و تازه بكهينهوه له ڕووى ديقهى وێنهكان و باشتر كردنى و گۆڕينى بۆ 3D ههتا خهڵكى به ئاسانتر و به شێوازێكى باشتر و جوانتر سوود لهم خزمهتگوزارييه وهربگرن و بتوانن ئهو شوێنانهى ئارهزيانه بيبينن . پ-ل (ئاژانسى باشور)

<urn:uuid:332e5f1a-67bd-4ccb-9d9e-f3c58d5cbbef>

CC-MAIN-2014-23

http://bashwr.com/?p=3731

2014-07-24T15:24:43Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997889379.27/warc/CC-MAIN-20140722025809-00058-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9011735916137695, "sdh_Arab_score": 0.09610460698604584}

کارتی ناسنامەی نیشتمانی بۆ سعودیە کارتی ناسنامەی نیشتمانی سعودیە یان کارتی باری شارستانی بریتییە لە لەکۆمەڵەیەکی گرنگ بۆ ھاونیشتمانیانی سعودیە، بەکاردێت بۆ ناسینەوەی ھاوڵاتی لە دەزگا حکومی و ئەھلیەکانی سعودیە وەکو (بانکەکان). ھەروەھا دەتوانرێت لەکاتی گەشت بۆ وڵاتانی ئەنجومەنی ھاوکاری کەنداو بەکاربھێنرێت، ھەروەھا ئافرەتانیش دەتوانن بۆ گەشتکردن بۆ وڵاتانی ئەنجومەنی ھاوکاری کەنداو بەکاری بھێنن کاتێک کەسێکی نزیکی لەگەڵی نەبێت. ئەم کارتە دوای ١٥ ساڵ لەکاردەکەوێت. ھەنگاوەکانی دەرھێنانی ناسنامەیەکی نوێ[دەستکاری] - چوار وێنەی کەسی بە ئەندازەی ٤ × ٦ سم، پێویستە وێنەکان ھەموو ڕوویەکی تێدابێت. - ناسنامەی قوتابخانەکەی یان دوا وێنەی بڕوانامەکەی. - وێنەیەکی ڕاستی لە کارتی لەدایکبوون لەگەڵ وێنەیەکی وێنەیەک لەو وێنەیەی کە لەسەر کارتی لەدایکبوونە. - فۆرمی خێزان و وێنەی باوکی. - ئامادەبوونی باوکی یان وەلی ئەمر یان برای گەورەی لەکاتی دەرھێنانیدا.

<urn:uuid:6ffaa4d1-3828-4cfa-b301-4fb8e9a11182>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%95%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%DB%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C%DB%95

2014-07-28T04:15:40Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510256737.1/warc/CC-MAIN-20140728011736-00333-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9990373849868774}

ھاوەڵان ھاوەڵەکان، (بە عەرەبی: الصحابة) زاراوەیەکی مێژووییە، و بەو کەسانە ئەوترێت کە ھاوەڵی پێغەمبەری ئیسلام محەمەدیان کردووە و باوەڕیان بە بانگەوازەکەی ھێناوە، و یارمەتییان داوە لە گەیاندنی ئیسلام و بەرگرییان لێکردووە چەندین جار، و لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر ھاوەڵەکان ھەستان بە گرتنە دەستی جێنشینی کە ناسراوە بە خەلافەتی ڕاشدین، ھاوەڵەکان بڵاوبوونەوە بە نێو وڵاتەکاندا بۆ بڵاوکردنەوە ڕێنماییەکانی ئیسلام و تێکۆشان و فەتحی شار و وڵاتانی تر، و ھاوەڵەکان سەرکردایەتی چەندین داستانی ئیسلامییان کردووە و چهندین شهری بههێزیان کردووه بۆ بڵاوبونهوهی ئیسلام ، شهری هاوهڵانی پێغهمبهر بۆ ئهوه بووه تا ئیسلام له ههموو شوێنی بڵاوببێتهوه وهک شهر له لە وڵاتی شام و فارس و ناوچهی کوردستان و میسر و خۆراسان و ھیندستان و وڵاتی ئەودیو ڕووبار. سەرچاوە[دەستکاری] ویکی عەرەبی |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:e414b137-0f10-446c-9c3a-99f469382249>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%B5%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86

2014-07-28T12:23:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510259834.25/warc/CC-MAIN-20140728011739-00380-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9983410239219666}

. 1- بەڕێوەبەری یانە Hemn Zanko لە کوردستان بە ئمێڵی ( [email protected] ) .. ژمارەی مۆبایل ( 07824521572 ) . 2- بهڕێوهبهری گشتی ( ReKaN ) له ئهوروپا به ئیمێڵی ( [email protected] ) ، ژماره تهلهفوونی( 00447754007706) . باژارێ بۆکان باژێری بۆکان له 13 دهقیقه و 46 دهرهجهی درێژایی رۆژههڵاتی و 32 دهقیقه و 36 دهرهجهی پانایی باکورییه. به پێی دوایین دابهشکردنهکانی ئێران بهرینایی بۆکان 2541.306 کیلومهتری چوارگۆشهیه و له باشوری رۆژههڵاتی پارێزگای ئازهربایجانی رۆژئاوا ههڵکهوتووه. 1340 مهتر له ئاستی دهریا بهرزه. شاری بۆکان له باکورهوه له گهڵ میاندواو، له رۆژههڵاتهوه لهگهڵ سایین قهڵا، له باشورهوه لهگهڵ سهقز و له رۆژئاواوه لهگهڵ مههاباد هاوسنووره. یهکهم سهرژمێری که له ساڵی 1269 ی کۆچی مانگی ئهنجام دراوه رێژهی دانیشتوانی شاری بۆکان 100 کهس بووه و له سهردهمای ناسرهدین شای قاجار و کاتێ سهردار عهزیز خانی موکری خاوهنی بۆکان بوو 100 بنهماڵه له بۆکان نیشتهجێ بوون. دوایین سهرژمێریش که ساڵی 2006 له لایهن دایرهی ئاماری زێرانهوه بڵاو بۆتهوه رێژهی دانیشتوانی بۆکان گهیشتۆته 204308 کهس و له نێو شاره کوردییهکانی رۆژههڵاتی کوردستاندا دوای کرماشان و ورمێ و سنه گهورهترین شاری رۆژههڵاتی کوردستانه، ئهمهش به هۆی ههڵکهوتنی بۆکان له سهر شاڕێی سهرهکی باکور و باشووری رۆژئاوای ئێران گرینگییهکی ئهوتۆی بهم شاره بهخشیوه و بۆته هۆی کۆچی زۆر له گوندهکان و شارهکانی دهوروبهرهوه بۆ ئهم شاره. ئهم شاره به پێی دوایین ئاماری ئیداری و سیاسی کۆماری ئیسلامی ئێران که ساڵی 2005 بڵاو بۆتهوه له دوو قهزا پێکهاتووه که بریتین له قهزای سیمینه که 1093 کیلومهتری چوارگۆشهیه و له سێ ناحیهی ئاختاچی رۆژههڵاتی و ئاختاچی باکوری و بێهی دێبوکری پێکهاتووه. قهزای ناوهندیی بۆکان له چوار ناحییه پێکهاتووه و بریتین له ئاختاچی و ئێلی تهیمور و گهورک و فهیزووڵابهگی. خهڵکی بۆکان به زمانی کوردی و زاراوهی موکری یان موکریانی دهپهیڤن. بهم زاراوهیه ئهدهبیاتێکی فراوان نوسراوه . دانیشتووانی بۆکان له سهداسهد ههموو کوردن و ئایینی زۆربهیان ئیسلام و ئایین زای سوننهی شافعی یه که له باب و باپیرانیانهوه وهک میرات پێیان گهیشتووه. له باری سروشتییهوه شاری بۆکان به هۆی ههڵکهوتنی له نێوان دوو چۆمی گهوره (تهتههو) که به ناوهڕاست و (جهغهتو) که به رۆژههڵاتی شاردا تێپهڕ دهبن ، به جهمسهرێکی گرینگی کشتوکاڵی له رۆژئاوای ئێران لهقهڵهم دهدرێ. جهغهتو له کوێستانهکانی چل چهمه و شاخهکانی زاگرۆس و کوێستانی ماین بڵاغ سهرچاوه دهگرێ و که دهڕژێته بهنداوی شههید کازمی له 35 کیلۆمهتری باشوری رۆژههڵاتی بۆکانهوه. چۆمی تهتههوش له کوێستانهکانی دهڤهری مهاباد و سهقز و بانه و کوێستانهکانی باشوری کوردستانهوه سهرچاوه دهگرێ و دهڕژێته زهریاچهی ورمێ وه. له باری ئاو و ههواوه زستانی سارد و پڕ بهفری ههیه و ههوینانیشی گهرمه. مامناوهندی بارین له بۆکان 500 میلی مهتره له ساڵدا. زیاترین بهفر و باران له ناوچهی رۆژهاڵات و باشوری شاردا له دوو وهرزی زستان و بههاردا دهبارێن. هاوینی تا ڕادهیهک گهرم و زستانی سارد تایبهتمهندیی بهرچاوی کهش و ههوای بۆکانن. شارهزایان سهبارهت به تۆپۆگرافی شاری بۆکان ئاوا دهڵێن که زنجیره کێوهکانی باژێڕی بۆکان درێژهی زنجیره کێوهکانی ئهڵپ و کوێستانهکانی ئهرمهنستان و ئازهربایجانه و ئهمهش به ههرێمی جهغهتوو و چۆمی لهیلان چایهوه دیاری دهکرێ. پێکهاتهی جیۆلۆگی له دهڤهری بۆکان له پێکهاتهکانی جیۆلۆژی باکوری رۆژئاوای ئێرانه. بورکانهکانی سهرهتای ئیئوسن و ههروهها کۆتاییهکانی قۆناغی سێیهم دهوروبهری شار و بهتایبهتی باشور و باشوری رۆژههڵاتی بۆکان بۆکانیان پێکهێناوه ناوی شار ناوی بۆکان ههر وهکوو مێژووهکهی و زۆربهی شارهکانی کوردستان لێکۆڵینهوهیهکی ئهوتۆی لهسهر نهکراوه، بهڵام ئهو باسانهی له مهڕ لێکدانهوهی ناوی بۆکان بڵاو بوونهتهوه تا بهئێستا چهند گریمانهیهکی ساده و ساکار بوون به بێ ئهوی پشت به میتۆدی لێکۆڵینهوهیهکی زانستی ببهستن لێکدانهوهی سهلیقهیی خۆیان ئاراسته کردووه ، بۆ نموونه دهتوانین ئاماژه بکهین به یهکێک لهو گریمانه سهقهتانهی که له سهر زاری خهڵکی ئاسایی ناوچهکانی کوردستاندا بڵاو بۆتهوه ئهم گریمانهیه دهڵێ که بههۆی ههبوونی کانی بهخوڕ و پڕ ئاوی حهوزهگهوره له ناوهندی شار، ههر له کۆنهوه له لایهن خهڵکی ناوچهکهوه سهرنجی پێدراوه و له کاتی شایی و زهماوهندی خهڵکیدا بوکیان بۆ ئهم شوێنه هێناوه و دوای گرتنی دیلان و گۆڤهندێکی مهزن بوک بۆ ماڵی زاوا نێردراوه، ئهمهش له بهر ئهوهی که خهڵکی ناوچهکه له پێشینهی مێژوویی خۆیان و زێدهکهیان بێ ئاگا بوون بۆته هۆی ئهوهی کهسانێک وشهی بۆکان به کورت کراوهی وشهی (بووکهکان) دابنێن، کهچی فۆنۆتیک یان هێنانه سهر زاری وشهی بۆکان (بووکهکان) نییه بهڵکو به (ئۆ) واته بۆکان دهردهبڕدرێ. ههمووی ئهم گریمانانه به سهرنجدان به کۆن بوونی ناوچهکه و ئهو شوێنهوارانهی ناو شار به تهواوی دوور له راستی دهنوێنن، بهڵام لهم چهند ساڵهی دواتردا کۆمهڵێک لێکۆڵینهوه ئهنجام دراوه که ئێمه لێرهدا ئاماژه به گرنگترین لێکۆڵینهوهی زانستی له سهر ناوی بۆکان و مێژووی شارهکه دهکهین که یهکهم جار له گۆڤاری مامۆستای کورد بڵاو بۆتهوه و له لایهن نوسهر و لێکۆڵهری کورد ئهنوهر سوڵتانی له لهندهن ئهنجام دراوه. ناوبراو له بهشێک له نوسراوهکهیدا دهڵێ که به پێی ههبوونی رێژهیهکی بهرچاو و گرینگی شوێنهواره مێژووییهکانی نێو شاری بۆکان و دهڤهرهکهی پێشینهیهکی مێژوویی و کۆنی شارستانییهتێکی زێڕین له رابوردووی ئهم شارهدا دهردهکهوێ که ئاماژه به شوێنی نیشتهجێ بوونی ههزاران ساڵهی مرۆڤ لهم دهڤهره ههر وهکو باقی شوێنهکانی دیکهی کوردستان دهکهن. ئهمانهش بۆخۆیان رێخۆشکهرێکی باشن بۆ لێکۆڵینهوهیهکی زانستی و جێ متمانه له سهر نێوی بۆکان که پهیوهندییهکی راستهوخۆی به مێژووی ناوچهکهوه ههیه. بهڕێز ئهنوهر سوڵتانی له لێکۆڵینهوهکهیدا وشهی بۆکان دهگهڕێنێتهوه سهر وشهی بهغ و بهگ. بهغ خودای ههموو قهبیلهکانی پێش هاتنی ئایینی زهردهشت بووه بهڵام زهردهشت نێوهکانی رابوردووی گۆڕی و به خودای گوت ئههورامهزدا. وشهی بهغ یان بهگ واتای خۆی ههرماوه. ههر وهک پاشای ههخامنشی له بهردنوسی بێستون دا ئاماژه به ناوی ئههورامهزدا و بهغ وهک خودا دهکا، ههروهها چهندین مێژوونوس و لێکۆڵهری ناسراوی جیهانی و ئێرانی وهک ئیبراهیم پورداوود، خاتو ماری بویس، دکتۆر فهرهوشی و ئهحمهدی کهسرهوی ئهم ناوه پشت راست دهکهنهوه. به پێی ئهم بهڵگه و لێکۆڵینهوانه و ههروهها به پێی ئاورگهکانی ناو شار و دهوروبهری بۆکان وهک گرده کۆنهکانی قهڵایچی، بی بیکهند، بۆگهبهسی، گهڕهکی کولتهپه و گردی ناوهندی شار واته قهڵای سهردار، که خهڵکی ناوچهکه بۆ خودای بهگیان دروست کردووه. خهڵکی ئهم باژێره خودای بهغ یان بهگ –یان ستایش کردووه و شوێنێکی ئاوهدان و ئایینی بووه و نێوی خودای بهگی لهسهر دانراوه. به پێی ئهم لێکۆڵینهوهیه وشهی بۆکان له پێش دا بهکان یان بهگهکان بووه واته شاری خودای بهگهکان یان شوێنی خودای بهگهکان و گۆڕانی وشهی بهکان له ماوهی چهند ههزار ساڵ شتێکی سروشتی و ئاسایی بووه که زانستی زمان ناسی ئهم چهشنه گۆڕانهی پیتهکانی پشت راست کردۆتهوه. لهباری مێژووییهوه به خوێندنهوه و سهرنجدان به حکومهتی لۆلۆبی و گوتییهکان و باقی قهومهکانی ناوچهکه و ههروهها ئهو شوێنهوارانهی که له گهڕان و پشکنینه شوێنهوارناسییهکان و ئهو بهردنووسانهی که دۆزراونهتهوه و گرینگترینیان بهردنوسی قهڵایچی که مێژووهکهی دهگهڕێتهوه 800 ساڵی پێش زایین و قهڵاکۆنهکانی گوندهکانی ئاغجێوان و ئهربهنوسی بۆکان ئاماژه به مێژوو و شارستانیهتی کۆنی ئهم ناوچهیهی وڵاتی بۆکان دهکهن. به ڵام سهبارهت به خودی شاری بۆکان ، ههر وهک پێشتریش ئاماژهمان پێکرد که سهردار عهزیزخانی موکری سهرداری گشتی سوپای ئێران له سهردهمای ناسرهدین شای قاجار بۆکانی به 900 تمهن له ئێلی خاکی کڕی. پێش ئهوهی سهردارانی موکری ببنه دهسهڵاتداری بۆکان و ناوچهکانی دهوروبهری ئێلی خاکی دهسهڵاتی ئهم ناوچهیهیان به دهستهوه بوو و به دهستپێکردنی حکومهتی سهردارانی موکری ئێلی خاکی کۆچیان کرد و ئهم گۆڕانکارییانهی دهسهڵات له دهڤهرهکهدا بوو به هۆی ئهوهی که گوندی ئینگیجه له 3 کیلۆمهتری باشوری رۆژههڵاتی بۆکان وێران بێت و گوندی سهردارئاباد ئاوهدان بکرێت. ههروهها گوندی عهلیاباد که ئیشتاکه یهکێکه له گهڕهکهکانی شاری بۆکان پێشتر نێوی چاوان بووه به پێوقهدهمای عهلی خانی کوڕی سهردار عهزیز خان ناوهکهی دهگۆڕن. دوای کۆچی دوایی سهردار عزیز خان سهیفهدینخانی کوڕی سهردار به دهسهڵاتی ناوچهکه دهگا. سهردار سهیفهدین خان بۆ - کانی بهخوڕی بۆکان حهوزێک دروست دهکا. به هۆی گهورهیی کانییهکه لهو کاتهوه تا به ئێستا ناوی حهوزهگهورهی پێ بڕاوه. سهیفهدین خان به فرۆشتنی چهند گوندێک له مڵکهکانی خۆی له سهر گردی پهنا حهوزهگهوره قهڵایهک دادهمهزرێنێ و ئێستاکه یهکێک له کۆنترین گهڕهکهکانی شار که حهوزهگهوره و قهڵای وێرانکراوی لێ ههڵکهوتووه ناوی قهڵای سهرداری له سهر دانراوه. بهداخهوه ئهمێستاکه قهڵای سهردار رووخێندراوه و له لایان بهرپرسانهوه پاش گوێ خراوه. له کارهکانی دیکهی سهردار سهیفهدین خان دروستکردنی مزگهوتێک بوو که ئێستاکه مزگهوتی گهورهی شاره له پهنای حهوزهگهوره و قهڵاوه که ناوهندی شاری بۆکانیان پێکهێنا. به هاتنی روس و عوسمانییهکان بۆ ناچهکه بۆکانیش له شهڕی یهکهنی جیهانی نهپارێزرا، هێرشی روسهکان بووه هۆی ئهوهی که ناوچهکه وێران بێت و زۆر خهڵکی بێتاوان کوژران و له کاتی کشانهوهی هێزهکانی روسیش شاری بۆکان له لایان عوسمانییهکانهوه تاڵان کرا تهنانهت هێزهکانی ئێرانیش هاوڕێ لهگهڵ عوسمانییهکان دهستیان کرد به تاڵانی بۆکان و ناوچهکه و بووه هۆی خهسار و زهبرێکی زیاتر له پرسی کۆمهڵایهتی و سیاسی کورد. له سهردهمای رهزاشا دا بۆ جارێکی دیکه بۆکان به کهسێک به نێوی (حهبیب ئاغای پهناهی تاجر باشی) که دانیشتووی تهورێز بوو فرۆشرا. له گهرماوگهرمی شهڕی دووهمی جیهانی و سهرهتاکانی حکومهتی محهممهد رهزاشا بنهماڵهی ئیلخانی زاده و موهتهدی به حهوسهد ههزار تمهنی ئهوکات بۆکانیان له تاجرباشی ستاندهوه. ساڵی 1936 یهکهم قائم مهقامی بۆکان به ناوی عهزیز خانی حهیدهری دهستنیشان کرا. بۆکانی ئهوکات بریتی بوو له 300 بنهماڵه و 2 کاروانسهرا و چهند دووکان و قوتابخانه و سهربازگه که گشتیان له نێو قهڵای سهردار و دهوروبهری بوون. ههتا ساڵی 1960 نزیکهی 100 بنهماڵهی کهلیمی و جولهکه له بۆکان و گوندهکانی دهوروبهریدا دهژیان. کهلیمی و جولهکهکان له نێو خۆیاندا به زمانی عیبری دهدوان و به دروست بوونی دهوڵهتی ئیسراییل ههموویان بۆ ئهو وڵاته کۆچیان کرد. له باری فهرههنگییهوه یهکهم قوتابخانهی بۆکان له ساڵی 1928 دامهزرا و یهکهم مودیرهکهی نێوی مههدی شهیبانی خهڵکی تهورێز بوو . یهکهم مامۆستای ئهو قوتابخانهیهش (شێخ حهسهنی کازمی) بۆکانی بوو. ههروهها لێرهدا جێی خۆیهتی که ئاماژه به یهکهم مامۆستای ژنی قوتابخانه له بۆکان بکهین ، ههموومان ناوی چوار ئهفسهره شههیده کوردهکهی باشوری کوردستان دهزانین که بۆ یارمهتی کۆماری کوردستان له ساڵی 1946 دا هاتنه مههاباد و بۆکان و پاش گهڕانهوهیان بۆ عیراق، بهدهست حکوومهتی پاشایهتی عیراق ئیعدام کران : قودسی، خهیروڵڵا، مستهفا خۆشناو و عزهت عهبدولعزیز، یادیان بهخێر بێت! بهڵام واههیه کهم له ئێمه بزانین که هاوسهری یهک لهو چوار ئهفسهره قارهمانه، خانمێکه به ناوی میسری خانم که یهکهمین مامۆستای ژن بوه له بۆکان ! میسری خانم خهڵکی مههاباد بوه و پێشهوا قازی محهممهد له سهردهمی کۆمار دا ناردوویهته بۆکان و بۆته مامۆستای قوتابخانه. ناوی تهواوی "میسری حهسهن زاده" بوه و پاشان له بۆکان شووی به شههید"محهممهد ئهحمهد قودسی" ئهفسهری کوردی خهڵکی سلێمانی کردوه و چۆته سلێمانی . دوای شههید بوونی قودسیش گهڕاوهتهوه رۆژههڵاتی کوردستان و له بۆکان شوی کردۆتهوه. میسری خانم بهختهوهرانه ئێستا له حهیات دایه و له تهمهنی 76 ساڵیدا له بۆکان دهژی. ئێستاکه شاری بۆکان زیاتر له 50 ههزار قوتابی و خوێندکاری ههیه. دوو زانکۆی خوێندنی باڵای به ناوهکانی پهیامی نوور به نزیک 2000 خوێندکار و زانکۆی ئازادی ئیسلامی به نزیک 1000 خوێندکار دهوی گرینگی زانستی و کولتوری له ناوچهکهدا دهگێڕن. له کاتی سهردهمای کۆماری کوردستان بۆکان له دوای ناوهندی کۆمار واته مهاباد گرینگترین شوێنی دهسهڵاتی کۆمار بوو. جا لهبهر ئهمه بهڕێوهبهرانی کۆمار بهشێک له کار و چالاکیهکانیان بۆ بۆکان گوێستهوه و بۆ ئهم مهبهسته یهکێک له چاپخانهکانیان هێنایه بۆکان و دهستیان به چاپی گۆڤار و کتێب کرد. یهکهم گۆڤارێکی که له بۆکان چاپ کرا 21 مارسی 1946 و به پێی ئامانجهکانی کۆمار دهست به بڵاوکرانهوهی کرا. گۆڤاری ههڵاڵه گۆڤارێکی ئهدهبی سیاسی بوو به سهرنوسهریی نوسهری ناسراوی کورد حهسهن قزڵجی و به یارمهتی بلیمهتی ناودار ههژار موکریانی، ههروهها عهباسی حهقیقی شاعیر و هێمن موکریانی چاپ و بڵاو دهبۆوه. ساڵی 1947 له باشوری ئهو کاتی شار یهکهم بنکهی تهندروستی دهمهزرا و یهکهم دکتۆر و نهشتهرگهری ئهو نهخۆشخانهیه فریدریشی ئهڵمانی و به هاوکاری خانمهکهی نهخۆشهکانیان چارهسهر دهکرد. شوێنهواره مێژووییهکان سهبارهت به شوێنهواره مێژوویی و کولتورییهکان دهبێ بڵێین که گهنجینهیهکی مهزنی مێژوویی لهم شاره و دهڤهرهکهی ههڵکهوتووه که تهنیا بهشێکی کهم لهم شوێنهوارانه له لایهن ناوهندی شوێنهواری کولتووری ئێرانهوه ناسراو و تۆمار کراوه و به هۆی نهبوونی مۆزهخانه یان تهنانهت لقێکی ناوهندی شوێنهواری کولتوری زۆربهی شوێنهواره کولتوری و مێژووییهکانی بۆکان تۆزی فهرامۆشییان له سهر نیشتووه و یان دزراوه، ئێمه لێرهدا تهنیا ئاماژه به بهشێک لهم شوێنهواره مێژوویانه دهکهین که له لایهن ناوهندی شوێنهواری مێژوویی و کولتوری ئێرانهوه به رهسمی ناسراون: قهڵای سهردار ههڵکهوتوو له ناوهندی شار که شوێنی فهرمانڕهوایی سهردارانی موکری بووه و دوای شۆڕشی گهلانی ئێران و هاتنه سهرکاری کۆماری ئیسلامی وێرانکرا و ئێستاکه شوێنێکی سهربازییه. ئهم قهڵایه کاتی خۆی له ناوهڕاستی شار له سهر گردێکی بهرز و به بهرزایی 50مهتر و نزیک به هیکتارێک دامهزرا. کهرهستهکانی قهڵای ناوبراو بهرد و خشت بووه. له بهشی رۆژههڵات و رۆژئاوای قهڵاکه دوو بورجی نیگابانی دروست کرابوون. گردی مێژوویی ههڵکهوتوو له گهڕهکی کولتهپه که شوێنهواری کولتووری مرۆڤهکانی ههزارهی یهکهمی پێش زایینی لێ دۆزراوهتهوه و یهکێکه له ئاورگه مێژوییهکانی شار. گردی تابانی له گوندی ئهحمهداوا مێژووهکهی دهگهڕێتهوه سهردهمای پارتی و ساسانی. گردی رۆژبهیانی له گوندی عهزیزکهند دهگهڕێتهوه چاخی زێو – پێش زایین. گردی خهزێنه له گوندی سهراو، سهردهمای مرۆڤهکانی کالگوتیک. قهڵای فهرهاد تاش له گوندی سماقان که نۆ هۆدهی بهردینی تێدا تاشراوه. زیاتر له 50 شوێنهواری گرینگی مێژوویی تر که مێژووی زۆربهیان دهگهڕێتهوه سهردهماکانی ههزارهی یهکهمی پێش زایین. بهڵام گرینگترین شوێنهوارێکی مێژوویی که شوێنهوارناسانی ئێرانی و بیانی ئاماژهی پێدهکهن و وهک پێتهختی ماناکان ناساندویانه قهڵایچی یه ههڵکهوتوو له 8 کیلۆمهتری باکوری رۆژههڵاتی بۆکانهوه. قهڵایچی له پهنای گوندێکه ههر بهو ناوه. لهم گردهدا سهردهما کۆنهکانی چاخی 2 ی ئاسن (1200 تا 850ی پێش زایین) و چاخی سێ ی ئاسن (850 تا 550 ی بهر له زایین)ی لێ بیندراوه. قۆناغێکی مێژوویی و سێ دهوره بینا سازی و ههروهها دهیان خشتی نهخشێندراو به ئاژهڵه ئهفسانهییهکان دۆزراونهتهوه که له لایهن تاڵنچی و قاچاخچییهکانهوه ساتوسهودایان پێکراوه که دهتوانین ئاماژه بکهین به 300 دانه لهو خشته نهخشێندراوانه که ئێستاکه له مۆزهخانهی تۆکیۆی ژاپۆن پارێزراون. له گرینگترین شوێنهواره دۆزراوهکانی ئهم گردهن. وهفدی شوێنهوار ناسی گردی قهڵایچی ئاماژهیان بهوه کردوه که به هۆی جۆری میعماریی ئهو سهردهم و کهڵک وهرگرتن له لهته خشت و چارهگه خشت ئهوه دهردهکهوێ که شارستانییهتێکی کۆن و گرینگ له نێو ماناکاندا ههبووه، ههروهها دۆزرانهوهی بهردنووسێک به خهتی ئارامی که 13 رستهی لێنوسراوه ژمارهیهکی بهرچاو له خشتی نهخشێندراو به ئاژهڵه ئهفسانهییهکان ههموویان ئاماژهیان به شاری ئیزیرتوو واته پێتهختی ئهفسانهیی ماناکان کردووه. تا به ئێستا که 9 دهورهی گهڕان و پشکنین له لایان شوێنهوارناسانهوه ئهنجام دراوه قوربانگهی سهرکی و ههروهها کارخانهی خشتهکانی شاری ئیزیرتوو له قهراخ شاری بۆکان دۆزراوهتهوه. له دهوروبهری قهڵایچی چهند قهڵایهکی سهربازی له گوندهکانی وهک ئهربهنوس و ساروقامیش و ئاغجێوان که بۆ پارێزگاری کردن له پێتهختی دهوڵهت شارهکهیان دهیانمهزراندووه. ههروهها به دۆزرانهوهی پێتهختی ماناکان له قهڵایچی بۆکان شوێنهوارناسان له ساڵی 1988 دا رایانگهیاند که هیگمهتانه واته پێتهختی مادهکان له ههمهدان نییه و به پێی دوایین لێکۆڵینهوهی ئیحسان یهغمایی، شوێنهوارناسی ناسراوی فارس که بۆ جارێکی دیکه له ساڵی 2006 له وتوێژێکی رهسمیدا داکۆکی لهسهر دهکرد، ئهوه راگهیهندرا که هێگمهتانه قهڵایچی بۆکانه و ئهگر ئهم وتهیه بسهلمێندرێ دهبێ مێژووی ئێران که بنچینهکهی له سهر هیگمهتانه دامهزراوه سهرله نوێ بنوسرێتهوه . سهیرانگا و شوێنه گهشت و گوزارییهکان [color=Indigo]بێجگهله ئهو شوێنهواره مێژووییانهی که ئاماژهمان پێکردن دهیان شوێنی سیاحی و گهشتوگوزاری سهرنج راکێش له بۆکان و دهوروبهری بۆکان ههن که لهسهر هێڵ نییه جوڵانهوهی سیاسی له بۆکان دیاره گهر بمانهوێ لاپهڕهی مێژوویی و رابوردووی ههرکام له شارهکانی کوردستان بۆ خهباتی سیاسی و چالاکی کۆمهڵایهتی ههڵبدهینهوه کهمتازۆر به سهر ههڵکشان و داکشانێکی زۆر له گشت ناوچه و شوێنێکی کوردستان دا دهکهوین. سهیری ههر شوێنێکی ئهم وڵاتی هیلاکه بکهی لاپهڕهیهکی زێڕینی بۆ خۆی تۆمار کردووه، شاری بۆکانیش لهم چالاکییه و سهرزیندووییهی مێژووی خهباتی گهلی کورد بێبهری نهبووه و گهلێ جار تهنانهت رۆڵێکی گرنگ و پڕشنگداری بۆ خهباتی نهتهوهیی و دژ راوهستان له بهرامبهر زۆرداران و ستهم و ملهوڕیدا گیراوه. له نموونه دیار و بهرچاوهکانیشی ههر وهک پێشتر ئاماژهمان پێکرد ههڵدانهوهی ئهو لهاپهڕه مێژووییانهیه که به دۆزینهوهی شوێنهواره کهونارییهکانهوهدهرکهوتووه. بهڵام گهر زۆر بۆ پاش نهگهڕێینهوه دهتوانین سهردهمی کۆمار و رۆڵ و چالاکی خهڵکی ئهم ناوچهیهی موکریان بۆ پێکهێنانی خهونی نهتهوهی کورد واته کۆماتی کوردستان و سهقامگیرکردنی وهبیر بێنینهوه. دیاره له دوای ههڵکردنی ئاڵای کۆمار له پێتهختی کۆماردا، رۆلێ ناوچهی بۆکان و کهسایهتییهکانی ئهم دهڤهره گهلێ شانازی بۆ کورد و مێژووی خۆی تۆمار کردووه. له نێو کابینهی وهزیرانی کۆماری کوردستان دا گهلێ ناوی دیار دهبینین که خهڵکی بۆکان و دهوروبهری بوون لهوانه حاجی بابهشێخ سهرۆک وهزیران، ئیسماعیلی ئیلخانیزاده وهزیری رێگاوبان ، عهبدولڕهحمان ئیلخانیزاده وهزیری تکبیر - راوێژکار. ههروهها له بۆکان له ژێر دهسهڵاتی کۆماردا ههرچهنده ئهوکات رێژهی دانیشتوانی کهم بووه بهڵام رۆڵێکی گرینگیان گێڕاوه و وهک پێگهی دووهمی کۆمار سهیری کراوه. له کاتی روخانی کۆماردا به دهستی حکومهتی ناوهندی و نهیارانییهوه بهشێک له کهسایهتی و چالاکانی بزووتنهوهی نهتهوهیی کورد که له سێداره دران خهڵکی بهشی فهیزووڵابهگی بۆکان بوون که عهلی بهگی شێرزاد له حهوزهگهورهی ههڵکهوتوو له ناوهندی شاردا به دهستی حکومهتی ناوهندی لهسێداره درا و وهک بیرهوهرییهکی تاڵ له زهینی مێژوویی ئهم سارهدا ماوهتهوه. ههروهها چهند کهسێکی دیکهی ئهم ناوچهیهش له سهقز بۆ چاوترسێنکردنی خهڵک گیانیان لێ ستێندرا. یهکێکی دیکه له جوڵانهوه گرینگهکانی بۆکان و تهنانهت کوردستان راپهڕینی جوتیارانی بۆکانه که له دهوروبهری ساڵی 1953 دا روودهدا. ئهم راپهڕینه جوڵانهوهیهکی جهماوهری چینایهتی نهتهوهیی گرینی کورد بوو که له فهزای ئاواڵهی سیاسی ساڵانی نێوان ساڵانی (1950و1953ز)ی ئێران و سهردهمی چالاكیهكانی جبههی میللی و حیزبی توودهی ئێران واته حكومهتی میللی دوكتور موسهدق دا هاته كایهوه و راستهوخۆ له ژێر کاریگهریی بێگومانی فهزای دژ به شاو چهوسێنهراندا كه له ئێرانی ئهو ساڵانهدا گهیشتبوه لوتكهیهكی بهرز, پهرهی سهند, بهڵام تایبتمهندی ئهوتۆشی ههبوو كه نهك ههر له ههموو شوێنێكی ئێران نهبینرا بهڵكوو كهوته پێش ههر بزوتنهوهیهكی دیكهی هاوچهشن له كوردستان و تهنانهت موكریانیش. لهبهر ئهمه ئهوکات دهسهڵاتدارانی پایهبهرزی حکومهتی پاشایهتی به ههستکردن به چینایهتی نهتهوهییبوونی ئهم راپهڕینه راستهوخۆ پشتگیری دهرهبهگهکانیان کرد و بڕیاریان بۆ سهرکوتی ئهم راپهڕینه مهزنه دا. له چهند رووهوه سهرنجی گرنگی ئهم جوڵانهوه جهماوهرییه دهدرێ ؛ له لایهکهوه هێشتا تهزووی سهرکوتی دڕندانهی خهڵکی موکریان و روخاندنی کۆمار له لهشی خهڵکی کوردستان و بهتایبهتی ناوچهکه دهرنهچووبوو و خوێنی شههیدانی کۆمارێش له چوارچرا و حهوزهگهوره و مهیدانی ههڵۆ ههروا هاڵاوی لێ ههڵدهستا و فهزای سامناکی ئهو سهرکوته ههروا باڵی به سهر ناوچهکهدا کێشابوو. له لایهکهی ترهوه بهتایبهتی ئهو سهردهم ستهم و چهوساندنهوهی رهشایی وهرزێڕ و جوتیار و به گشتی خهڵکی ناوچهکه له لایهن دهرهبهگ و ئاغاواتهوه زۆر بێبهزهییانه بوو. له بارودۆخێکی ئاوادا ههستێکی وشیارانه له نێو خهڵکی ناوچهی بۆکاندا گهشهی کرد و راپهڕینێکی مهزن دژ بهو چاوساندنهوهیه سهری ههڵدا. لوتكهی جوڵانهوهكه, له پاییز و زستانی 1953دا بوو, كه دوكتور موسهدیقش له تاران له گهڵ شا كێشهی بوو. شوێنی تایبهتی رێکخستنی بزووتنهوهكه بۆ ههڵمهت بردن له گوندی ئاڵبڵاغ بوو. وای لێهات نیزیكهی 10000(ده ههزار) نهفهر وهرزێر( چ جوتبهنده, چ قهره), له زستانی 1953 دا, له گوندی ئاڵبڵاغ ههڵکهوتوو له 9 کیلۆمهتری رۆژههڵاتی شار كۆبوونهوه و چهند كهسیان له دهستوپهیوهندییهکانی دهرهبهگهکان به (بارمته) گرت و دهیانوویست بێن بۆكان له دهست هێزی دهوڵهت دهربێنن. له ماوهی چهند رۆژدا ههزاران کهس له خهڵکی ناوچهکانی بۆکان به تایبهتی فهیزوڵابهگهی به سهرکردایهتی نهمر حاجی قاسم کهریمی و رهئوفی حافزولقورعان عهبدوڵا ئێرانی و سهید كاكه عهلی رهحیم بهگ ههڵمهتیان برده سهر ئاغاوت و دهرهبهگهکان و بۆ ماوهی چهند رۆژێکیش له ئهم ڕاپهڕینه له نێو شاری بۆکان به دژی ئهم ستهمه درێژهی کێشا. لهم نێوهندهدا ئاغاکان پهنایان برده لای خودی شا و به هێزی حکومهتییهوه و نۆکهر و دهستوپهیوهندیهکانیانهوه توانییان ئهم جوڵانهوهیه سهرکوت بکهن و چهند کهسێکیش له نێو شاردا شههید بکهن. سهرکردهکانی ئهم جوڵانهوهیهش بهتایبهتی نهمر قاسم کهریمی و رهئوف حافزولقورعان دوای ئهوهی ماڵ و سامانیان شێوێندرا ، له ترسی گیانیان رایانکرد بۆ باشوری کوردستان و حاجی قاسم کهریمی ساڵی 2003 له ههولێر کۆچی دوایی کرد و رهئوف حافزولقورعان دوای تهمهنێکی پڕ له شانازیی خهبات و کوردایهتی ئهمێستاکه له سلێمانی خهریکی دوورینی جلوبهرگه و تهمهنی پڕ له ئهزموونی تێپهڕ دهکا. راپهڕینی گهلانی ئێران به دژی حکومهتی پاشایهتی لهو جوڵانهوانهیه که بۆکانێش دهوری چالاکی تێدا گێڕا ئهم جوڵانهوهیه که هاوکات بوو له گهڵ جوڵانهوهکانی سهرانسهری ئێران له کاتی خۆیدا دهنگدانهوهیهکی باشی لهسهر ئاستی ئێران و تهنانهت دهرهوهش ههبوو. بۆ نموونه رۆژنامهكانی توركیا ههواڵی خۆپیشاندانی 8ی رهزبهری ساڵی 1978ی بۆكانیان به چڕی بڵاوكردهوه. ئهوهش 5مانگ بهر له رووخانی رژیمی شاههنشاهی بوو. خۆپیشاندانی خویندكارانی مهدرهسهكانی بۆكان لهم رۆژهدا یهكهم رێپێوانی شارهكه نهبو, یهكهم رێپێوان سهرهتای هاوینی ساڵی 1978 به بهشداری خهڵكی گهرهكی قولله بۆ دابین كردنی ئاو و کارهبا له بهر شارهوانی و بنکهی ئاسایشی شار هاته ئاراوه كه پاشان بو به خۆپیشاندانێكی دهستپێك له بۆكان كه به تهقهكردنی پۆلیس و هێزی چهکدار بڵاوهی پێكرا. پاشان له دژی ئاكاری هێزه چهکدارهکانی ئاسایش دهرحهق به یهكێك له ماموستایانی دڵسۆزی شارهكه تهقینهوهێكی جهماوری دژی رژیم به شێوهی خۆپیشاندان رووی دا. رۆژی 8ی رهزبهر(30 سپتامبر) خۆێندكارانی دهبیرستانی كورش كهبیر و قوتابخانهكانی ناوهندی رژانه شهقامهكان و رێپێوانێکی هێمنانهیان بهڕێوهبرد. هێزهچهکدارهکانی حکومهتیش سیلهیان له خهڵك گرت و خهڵكهكهیان گولهباران كرد. محهمهد بههرامی و كهماڵ حهمیدی دوو خوێندكاری شارهكه خوێنیان خهڵاتی کوردستان کرد و چهند كهسی تر بریندار بوون. سه رجاوه.......سايتى ويكبيديا به شى كوردى *~..PaRy..~* دواترین جار دهستكاری كراوه لهلایهن پهری (2007-11-22 20:21:46) لهسهر هێڵ نییه زؤر سوباس كاك هه فالّ هه ربزيت نه وه لآ خؤم خه لّكى سليمانيم و له سليمانى ئه زيم *~..PaRy..~* لهسهر هێڵ نییه dast xosh لهسهر هێڵ نییه سوباس كاك ئاكام لهسهر هێڵ نییه دةست خوش بو زانيارية بة نرخةكانت شارى بوكان لة ميزوى كوردا ناوى هةية ئةوةش رةسانةيةتى ئةم شارة ئةسةلمينى دةست خوش لهسهر هێڵ نییه دهست خۆش پهری خان دهمهوێ بزانم تۆ مامۆ ستای؟ لهسهر هێڵ نییه dast xosh kcha bokaniyaka hhhhhhhhhhhhhhh sarkawtobit لهسهر هێڵ نییه سوباس كاك كًؤران زؤر راسته شارى بؤكان زؤر ره سه نه سوباس كاك هيمن نه وه لا من مامؤستا نيم هيشتا ته له به م سوباس كاك جاو سه وز هه ربزيت لهسهر هێڵ نییه

<urn:uuid:43f534b2-f4b8-4393-9b26-b8d4dceb0350>

CC-MAIN-2014-23

http://www.kurdzhin.net/forum.php/viewtopic.php?id=8142

2014-07-28T18:26:47Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510261771.50/warc/CC-MAIN-20140728011741-00409-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9980393052101135}

دیالێکتیک دیالێکتیک شێوازێکی وتوووێژە کە لەو دا گرفتەکان بە شێوازێکی تایبەت چارەسەر دەکرێن. وشەی دیالێکتیک لە سەردەمی یۆنانی کۆنەوە ھاتووە، ئەم وشە لە لایێن ئەفلاتوونەوە (پلاتۆن) لە کتێبی وتوووێژەکانی سوقرات دا ھاتووەتە ناساندن بە کۆمەڵگای مرۆڤ. لە شێوازی دیالێکتیک دا، وتوووێژێک لە نێوان دوو یان چەند کەس دایە کە ھەر کام لەوان خاونی بیرووڕای جیاوازن سەبارەت بە یەک شتی تایبەت کە ھەر ئەم کەسانە دەخوازن کە ڕاستی کێشەکە بە وتوووێژ دەر بخەن. لە دیالێکت دا مەبەستی بەشداربووان ئەوە نیە کە ڕای یەکتر بگۆڕن بەڵکوو دەیانەوێت پێکەوە ڕاستی دەر بخەن و شیاو و خاوێن تری بکەن.

<urn:uuid:63128e6a-f084-4a6c-846f-c2cf1fb96d6d>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8E%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9

2014-08-01T03:46:58Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510274289.5/warc/CC-MAIN-20140728011754-00122-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9938437938690186}

ئیمپراتۆریەتیی مەغۆل |ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ ژێدەرێک یان سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێ سەرچاوەکان لەوانەیە داوای ژێدەریان لێ بکرێت یان لاببرێن.| ئیمپراتۆریەتی مەغۆل یان مەغۆلەکان (بە ئینگلیسی mongol empire) یەکێکە لە ئیمپراتۆریەکان کە لە ناوەڕاستی ئاسیاوە لە سەدەکانی ١٢ و ١٣ حوکمی کردوە.ئەو ئیمپراتۆریەتە بە حوکمکردنی ئەوروپای رۆژھەڵات بۆ دەریای ژاپۆن و بەشێکی زۆری سیبیریا و باشوری رۆژھەڵاتی ئاسیا و نیمچەدورگەی ھیندستان و رۆژھەڵاتی ناوەڕاست دەبێتە گەورەترین ئیمپراتۆریەتی مێژووی جیھان،لە لوتکەی دەسەڵاتیدا حوکمی ٢٤.٠٠٠.٠٠٠کم٢ کردوە کە دەکاتە ١٦%ی کۆی گشتی روبەری جیھان،لەگەڵ کۆی گشتی ١٠٠ میلیون کەس. دامەزرێنەر و خانی یەکەم جەنگیز خان کەساڵی ١٢٠٢ ھاوکات لەگەڵ یەکخستنی خێڵە تورک و مەغۆل لە ناوەراستی ئاسیا و بە تایبەتی مەنگۆلیای ئێستا ئەم ئێمپراتۆراتۆریەشی دامەزراند. ئەمەش ناو و ماوەی حوکمی خانی گەورەی مەغۆلەکانە

<urn:uuid:7422d6c8-3ada-4e27-b32e-43cc0b25be4a>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84

2014-07-23T05:20:06Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997874283.19/warc/CC-MAIN-20140722025754-00214-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9892517924308777}

تراکیا تراقیا، ناوچەیەکی مێژوویی و جوگرافییە لە باشووری ڕۆژھەڵاتی بەلقاندا، باشووری ڕۆژھەڵاتی یۆنان و باشووری بولگاریا و تورکیای ئەورووپی ئەگرێتەوە، تراقیا بەسەر سێ دەریادا ئەڕوانێت؛ دەریای ڕەش و دەریای ئیجە و دەریای مەڕمەڕە، و بەیەکداچوونێک ھەیە لە سنوری تراقیای مێژوویی و سنوری مەقدوونیای مێژوویی. عوسمانییەکان دەستیان گرت بەسەر تراقیادا لە دوای فەتحی قوستەنتینیە ساڵی ١٤٥٣، بە دەستیانەوە مایەوە تا سەرەتای سەدەی بیست، لەماوەی شەڕی بەلقانی یەکەمدا، بولگاریا دەستی گرت بەسەر ڕۆژئاوایی تراقیادا، و تراقیا ڕۆژھەڵات مایەوە وەک خاکی دەوڵەتی عوسمانی تا شەڕی جیھانی یەکەم، یۆنان تراقیای بولگاری و تورکیای ئەوروپی داگیرکرد، تا تورکیا خاکەکانی گەڕاندەوە لە سالی ١٩٢٣ز، لە شەڕی جیھانی دووەمدا، بولگاریا دەستی گرت بەسەر تراقیای یۆنانییدا، بەڵام دوای سەرکەوتنی ھاوپەیمانان سنوری یۆنان و بولگاریا گەڕایەوە بۆ ئەوەی کە لە پێش ساڵی ١٩٤١دا ھەبوو. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:2a6d37be-3862-45f0-aa41-2d30ee34f094>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7

2014-07-28T18:30:38Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510261771.50/warc/CC-MAIN-20140728011741-00230-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9846386909484863}

"خوورشید نه مای داواشی" کچی داواشی محه مه د و خوشکی میرزا ئه حمه د داواشی له ساڵی "1320کۆچی مانگی"له راوانسه ر له دایک بووه. عولومی سه رتایی و ئه ده بیاتی فارسی و عه ره بی له خزمه تی باوکی و کاکی فێربووه ،ناوبراو ژنێکی تێگه یشتوو زانا بووه و له هۆنینه وه ی شیعرو هۆنراوه دا ده ستێکی بڵاوی هه بوه. له ساڵی"1385کۆچی مانگی" له سادق ئاواکۆچی دوای کردوه، خوورشید نه ماله مریدانی ته ریقه ی (قادری)بووه ئه وشێعره یشی له وه سفی سه ید "سه فائه دینی به رزنجی هاشمی "هۆنیوه ته وه. یه خوورشید واته ن،دایم غه مینه ن غه مین دووریی سه فائوددینه ن جادارعه زیزێیرئیرشادبۆ وه کیل زینده ی غه وس به غداد بۆ ناڵه ی مه ستانه ی ته کیه ش هه ربه رزبۆ یه ناتای ده روێش ، ئه بدا ڵ مه رز مه یخانه ی مه عنیش هه ر به رقه را ربۆ با خه به ر جه ئه مه ر له یل و نه هاربۆ به ڵکه م جه ئه لتاف وێنه ی ئه و شایێ رابعه ی ده وران گوم که رده رایێ بگنۆ وه سه ر رای تاعه ت کاری دا به ربه ێۆجه حوکم سه نگساری دا بواچۆسه رمه ست باده ی شا که ریم که لب ئاسانه ی عه بدولقادریم سه رچاوه:KURDISTANدوکتور سۆران کوردستانی دایره المعارفی کوردی بۆره که یی + نوشته شده در دوشنبه بیست و پنجم آبان 1388ساعت 23:4  توسط مه حموود خه زانه و بێ گوڵه ئه مساڵ، کۆچی چێرک وپه ره سێلکه "قوره شێنێ و ئاو مه دینێ*"،که چی روخا شکا هێلکه گوڵه سووره و هێرۆو چنوور ،تاویان نه دی ته م دای گرتن نه واو چریکه ی مه ل نه هات، با هۆز بردنی به ره و مردن به هارو مه رگی که وو پۆر،ژاکاوون سۆێسنه ووه نه وشه شلێره سه رکزومل که ج ،مێلاقه جه رگی پرئێشه کووندو دا ڵ وقه لی رووره ش ده س به سه ماو خۆشی ئه که ن قاژووکه چه ڵوک به قاقا ،ئه وه ی هه یه به ش ، به شی ئه که ن سه رهه ڵێنه بانگی خوا که ،ده با بێت ده نگت ئازیزه هه ی لۆهه ی لۆئه ی خوایه ،چه ند که م ته مه نه گه زیزه که چی خوا گوێی کپ وکه ربوو،نه ی بیست ناڵه ی نه ورۆزه ئای له بولبول له وشین گێره ،له ودڵ و هاوار و سۆزه به یبوون ونه رگێزو نه سرین،ئه حمه دراوکه رو زیقاوه سووره قانگ وسه یره وسێروو، هه واڵیان بیست به ده م باوه باریکه وچۆله که یش هاتن ،ئاخ که نگشتنه ئامانی لاولاو ئا ڵا به ده ور کێلا ،شه ش په رخۆی کرد قوربانی سوێسنه و ژاڵه و گۆڵاڵه، جلی نوێان له به ردری خه شخاشی ده روون پرکه یل ،بو به قه قنه س وهه ڵ وه ری رێحان وره زیان و شه وبۆ،له م کۆسپه دڵ پر که سه رن کۆترو قوومری و قژاکه ،خه ریکی شین و چه مه رن قه ره قاژرانی چیا ،ده نگیان گه یشته هه ڵوی ژیر بۆبه رابه روسه رکرده ،رووانی له ئاسۆکه وته بیر له باوشتانه ئه ژنۆی خه م ، سه رتان دایم به هه نیسکه نایه وێ خۆرنین و شین ، هه ڵه بجه و کانی ویسکه دوژمنی خوێنرێژی زاڵم ،هه ڵ ئه کۆڵن گۆر وچا ڵ چاوه روانن دارستانمان پربکه ن له درک وداڵ گه رده لوولی زاڵمان ،قه ت له وه ستان ناکه وێ با هه موومان پێکه وبیین ، یه کیه تیمان رێکه وێ به ئاشتی و یه کیه تی ، جه ژن بگرین به هارمان ئه شقی ئازادی وڵات ،ریشه باته ووله ده مارمان بیکه ین به گۆوه ند وشای ،باپێکه وه پێکه نین مافی ئێمه یه ئازادی ،با به تێکرا بیسه نین بۆئاوه دانی دارستان ،خوێنی له شمان ئاوی کانی بۆسارێژ ی برینه کانمان بین به هه توان له بۆژانی مێژوی کۆسپت له بیرمه که ،تاکۆماوی له ژیانت له ژێرگڵکۆش دڵت لێدا بۆئه وینی نیشتمانت .................................... *قورێ دێنم له قوره شینێ –پووشی دێنم له پوو شینێ ئاوی دێنم له مه دینێ –هه رکه س هێلانه م له خراکا خودا قه ت که سی نه مێنێ + نوشته شده در جمعه بیست و دوم آبان 1388ساعت 1:39  توسط مه حموود + نوشته شده در چهارشنبه بیستم آبان 1388ساعت 15:22  توسط مه حموود ۱)رۆژ کاتێ ئێش و راپه رینه ،ده رفه تی زێرینه رۆژ سه رده می هه وڵ و خه باته، گۆره پانی ژینه رۆژ ... ـــــــــــــــــــــــــــادامه مطلب + نوشته شده در سه شنبه نوزدهم آبان 1388ساعت 23:46  توسط مه حموود "شێخ موس مه لا حه سه ن" ناسراو به "جگه ر خوێن " له ساڵی(1903)له گوندی "هه سار" ی سه ر به ناوچه ی ماردین له بنه ما ڵه یه کی هه ژار و ده ستکورت دێته نێو دونیای پر جه خاره وه. ادامه مطلب + نوشته شده در دوشنبه هجدهم آبان 1388ساعت 0:35  توسط مه حموود بێ به شی ................... خۆشه ویستم ئه گه ر رۆژێک له ئاسیا ..له ئافریقا .. له کۆنگره و ..له شۆێنێکا.. باسی بێ به شی کرا ده نگ هه ڵ بره. هاوارکه..!!!!هاوار، بڵێ : ته نها شتێک بوو، کورد پی برا.. + نوشته شده در یکشنبه هفدهم آبان 1388ساعت 2:16  توسط مه حموود ۱)شار گوڵم! دڵم پڕه له دهرد و کوڵ ئهڵێم بڕۆم له شارهکهت ئهڵێم به جامێ ئاوی کانیاوی دێ یهکهم عیلاجی کهم کوڵی دڵی پڕم، له دهردی ئینتیزارهکهت وهڕهز بوو گیانی من له شار و هاڕه هاڕی ئهو ... ..ادامه مطلب + نوشته شده در پنجشنبه چهاردهم آبان 1388ساعت 3:38  توسط مه حموود + نوشته شده در چهارشنبه سیزدهم آبان 1388ساعت 23:10  توسط مه حموود + نوشته شده در دوشنبه یازدهم آبان 1388ساعت 2:4  توسط مه حموود + نوشته شده در یکشنبه دهم آبان 1388ساعت 1:32  توسط مه حموود شیخ یوسف کوری ئه حمه د مامش ساڵی(1162)ی کۆچی له گوندی " ئه شنۆزه نگ"شاری"لاهیجان" له دایک بووه ،هه ربه منداڵی خه ریکی فێربوونی علومی سه رتایی بووه ،بو زیاتروه رگرتن و فیربوونی حه د یس و علومی قورئانی که وته گه ران و به ینێک له مه هاباد و سولیمانیه و هه ولێر ماوه ته وه پاشان چوه ته سه ر ئیشی باوکی ده ستی داوه ته ئیرشاد و رێنموونی خه ڵک تاساڵی (1254)ی کۆچی که ماڵئاوای له ژیان کردوه شیخ یۆسب له هونینه وه ی شێعرا هه ستێکی ناسکی بووه. گه ر بپرسی تۆله حاڵم که س نیه لۆمه ت بکا پیرو ئۆفتاده وغه ریبم چه ندم کێشاوه جه فا سه رچاوه:دایره المعارفی کوردی بۆره که یی + نوشته شده در شنبه نهم آبان 1388ساعت 22:0  توسط مه حموود موحه ممه د حوسین سه یفی قازی له "9ی بانه مه ری ساڵی 1283"ی کۆچی هه تاوی له مهاباد له دایک بووه باوکی" میرزا ئه بولحوسینی سه یفول قوزات"،دایکی"زبیده خان"خوشکی گه وره ی "تاج خان"واته پووری"قازی محه مه د"بوه.ادامه مطلب + نوشته شده در چهارشنبه ششم آبان 1388ساعت 14:22  توسط مه حموود عه لی کوری "قولی"ناسراو به لاچین"ساڵی 1215ی کۆچی" له گوندی لاچین له دایک بووه،هه رلاویه تیداگونده که ی به جێ ئه هێڵێت وبو فێر بوونی عیلم ومعاریف روو ئه کاته کرماشان و بۆماوێک له خزمه ت"سه ید براکه" که سبی زانست ئه کا .دوای ته واوو بونی ده رسه که ی پاش ماوه ی ژیانی خه ریکی ئیرشادی جه ماوه ر ئه بێت. ناو براو له وتن هۆنینه وه ی شێعرا ده ستیکی فراوانی بووه، شاعیر"عه لی لاچین" ساڵی "1260" ی کۆچی ماڵئاوای له ژیان ئه کات. شاخه ی زولفه قار لێم ئاشکاربۆ عاله م گرد به کۆ نه ده ور یاربۆ (لاچین)م نه رووی جیهان بێزابۆ شاخه ی بوڵبوڵش عاشق وه یاربۆ. سه رچاوه :دایره المعارف کوردی بوره که یی + نوشته شده در چهارشنبه ششم آبان 1388ساعت 0:35  توسط مه حموود بی بی ته برێزهه ورامی له سه دی چواری کۆچی له هه ورامان ژیاوه هه ر له وێ فێری زانست وعیلم بووه،پاشان روی هه ناوه ته شیعر وشاعێری . ئه ه ژنه شاعێره کورده زۆرجاران چوه ته خزمه تی "باباسه رهه نگ"بۆزیاتر فێربوونی زانست و عیلم هه ربویه ده بێت "بی بی ته برێزهه ورامی" له په یره وان و لایه نگرانی دینی" یارسا"ی بێت زێڵ که ران ره وشه ن سر سپه رده بانه وه یاری وه شه ن بسازن په رێ وێتان یۆجه وشه ن سه رچاوه :دایره المعارف کوردی بۆره که یی + نوشته شده در سه شنبه پنجم آبان 1388ساعت 22:35  توسط مه حموود ۱)ئه حمه دی کوری شێخ ئیلیاس له عه شیره تی خانیانی وڵاتی بایه زید بۆتان ،له ساڵی "1061ی کۆچی 1650زایینی و 1030هه تاوی "له بایه زید له داییک بووه. ادامه مطلب + نوشته شده در سه شنبه پنجم آبان 1388ساعت 21:41  توسط مه حموود مه لک حوسێن خان کولیایی ادامه مطلب + نوشته شده در سه شنبه بیست و هشتم مهر 1388ساعت 23:36  توسط مه حموود مامۆستا سه ید ئه حمه دی حوسینی(حیسامی)ناسراوبه "سوڵتان"رۆژی دوهه می خاکه لێوه ی ساڵی"1352ی کوچی"له گوندی "هوویه"سه ربه مه لبه ندی ژاوه رۆ..ادامه مطلب + نوشته شده در دوشنبه بیست و هفتم مهر 1388ساعت 22:39  توسط مه حموود به هارم هاته وه یاران ،عه جه ب شیرین به هاریکه به خونچه سوور بووه سه حرا ،به گول سیمین عوزاریکه ئه حمه د ده رویش عه بدوللا"ئه خولادامه مطلب + نوشته شده در دوشنبه بیست و هفتم مهر 1388ساعت 18:37  توسط مه حموود په ندی پیشینیان "ئ" ادامه مطلب + نوشته شده در شنبه بیست و پنجم مهر 1388ساعت 23:31  توسط مه حموود + نوشته شده در جمعه بیست و چهارم مهر 1388ساعت 23:35  توسط مه حموود عهبدولخالق حوسێنی نهقشبهندی ناسراو به "ئهسیری"،شاعیری نهتهوهیی كورد لهساڵی 1890دا له شاری كهركوكله دایک بووه. له باوهشی بنهماڵهیهكی ئایینی زانست پهروهردهدا ژیاوه له گهشتی خوێندنی مهلایهتی دا گهلێك شاری كوردستانی باشوور و ڕۆژههڵات گهڕاوه له كۆتایی گهشتهكهیدا بهڵگهنامهی زانستی له كهركووك له مهلا عهلی حیكمهت سیامهنسووری وهرگرتووه. لهساڵی 1920دا چۆته ئهستهمبوڵ و لهو گهشتهیدا چاوی به نهجمهدین ئهفهندی برا بچووكی و شێخ عهبدولقادری شهمزینی كهوتووه كهخهریكی خهباتی كوردایهتی بوون و لهسهر دهستی ئهوان وانهی خهباتی نهتهوهیی فێربوو، بۆیه كه له 1921دا گهڕاوهتهوه كهركوك و دهستی به خهباتی كوردایهتی كردووهو شیعری نهتهوهیی هۆنیوهتهوه، تاكو بووته شاعیرێكی ناسراوی كورد و لهگهڵ شاعیرانی وهك ئهحمهد موختار جاف وفایهق بێكهس و مهلای گهورهی كۆیه جێی حاجی قادری كۆییان له هۆنینهوهی شیعری نهتهوهی گرتۆتهوه. ئهسیری له شیعری وهسپدا گهلێك سهرنج تیژبووه، بهڵگهش بۆ ئهوه، ئهو هۆنراوه سهركهوتووهیهتی كه لهسهر وهسپی كوردستانی داناوهو له گهشتهكهی خوێندنی بۆ كوردستانی ڕۆژههڵات چاوی بهو دیمهنه جوانانهی نیشتمانهكهی خۆی كهوتووه ئهم شاعیره نهتهوهییه به جهرگهی كورد له تهمهنی 72 ساڵیدا له ڕۆژی 1962.06.18دا كۆچی دواییكرد و له گۆڕستانی شێخ میحهدین له كهركوك بهخاكی نیشتمانهكهی سپێردرا + نوشته شده در جمعه بیست و چهارم مهر 1388ساعت 22:14  توسط مه حموود عهبدولرهحمان قاسملوو له شهوزستانی سالی1930دا له بنهماڵهیهكی خاوهن مڵكی دهست ڕۆیشتوودا له شاری ورمێ له دایك بووه.خوێندنی سهرهتایی و ناوهندیی له ورمێ و تاران تهواوكرد. هاورێ قاسملوو ساڵی1945 تێكۆشانی سیاسی خۆی به دامهزراندنی یهكیهتیی لاوانی دێموكراتی كوردستان له شاری ورمێ دهست پێ كرد. ادامه مطلب + نوشته شده در پنجشنبه بیست و سوم مهر 1388ساعت 21:44  توسط مه حموود ادامه مطلب سهید یهعقووب كوڕی سهید وهیسی له ساڵی 1802 له گوندی قهمهشهی ناوچهی ماهیدهشتی كرماشان له دایك بووه، بهبنهماڵه دهچنهوه سهر سهیدانی سامرهیی و له قهمهشه دهژین، كوردی ئهو ناوچهیه و بنهماڵهی شاعیر لهسهر ئایینزای شیعهی دوازده ئیمامین و له هۆزی كهلهوڕن. + نوشته شده در چهارشنبه پانزدهم مهر 1388ساعت 2:50  توسط مه حموود كاكهی فهلاح نازناوی شاعیری خهبات و ڕاپهڕین و ڕۆژنامهنوسی لێهاتووی كورد حهمین كوڕی قادره. شازده ساڵ لهمهوبهر لهڕۆژی 1990.10.09دا له تهمهنی 62 ساڵیدا لهشاری سلێمانی دڵه گهورهكهی لهلێدان كهوت و لاپهڕهی ژیانی پڕ بهرههمی خهباتگێڕی به جهرگی كورد تا ههتایه پێچڕایهوه. ادامه مطلب + نوشته شده در سه شنبه چهاردهم مهر 1388ساعت 2:11  توسط مه حموود محهمهد ئهمین زهكی ناوی تهواوی محهمهد ئهمینی كوڕی حاجی عهبدولڕهحمانی كوڕی مهحمود باپێره له ساڵی 1880 له گهڕهكی گوێژهی شاری سلێمانی له دایكبووه باوك و دایكی نهخوێندهوار بوون و خاوهن وڵاخ و كاروان بوون. له ساڵی 1892 چووته فێرگهی (موڵكیی) سهرهتایی سلێمانی پاشان ماوهیهكیش له فێرگهی مهلا عهزیز خوێندویهتی .. له ساڵی 1893 چووهته فێرگهی ڕوشدیهی سهربازی سلێمانی یهو دوای دووساڵ خوێندن چوونهته ڕوشدیهی سهربازی بهغدا ساڵی 1898 چووهته كولێژی سهربازی ههروهها بهشی ئهركانی ئهستهمبۆل كه له ساڵی 1902 به پلهی (رهئیس چاك) دهرچووه و له لهشكری عوسمانی شهشهمی بهغدا دامهزراوه. ساڵی 1903 تا تهمووزی 1924 له لهشكری عوسمانیدا چهند جۆر پلهی بڕیووه، لهگهڵ گهڕانهوهشی بۆ ئێراق له 2-2-1925 تاكو 15-7-1925 فهرمانی دووهم پشكنهر فهرماندهی فێرگهی سهربازی ئێراقی بووه. ساڵانی 1925 - 1928 - 1937 نوێنهرهی ههڵبژێراوی بۆیهكهمجار له شالیارێتی عهبدولموحسین ئهلسهعدوندا بووه به شالیاری (كارداری و هامووشۆ) تا 10-11-1941 بۆ 10 جار له شالیاریتیهكانی زانستی، بهرگری، ئابووری و هامۆشۆدا بووه له 10-2-1042 له بهر نهخۆشی بهیهكجاری دهستی له كاروباری میری ههڵگرت. له شهوی 9 لهسهر 10-7-1948 له دیدهنی شاری سلێمانی داكتوپڕ گورچیلهكهی له كاركهوتوه و خوێنی لێ پیس كردووه بهو جۆره گیانی پاكی سپارد به خاك و نیشتمانهكهی. ئهمین زهكی بهگ ئارهزووی له هۆنراوه، وێژه، خۆشنووسین، نیگاركێشان بووه، زمانهكانی كوردی، عهرهبی، فارسی، توركی، ئێنگلیزی، ئهڵمان و فهڕهنسی زانیووه، به توركی و عهرهبی و كوردی له بارهی مێژووی جهنگ، لهشكر، مێژووی ڕامیاری خاوهنی بهرههمی بهنرخه. خاوهنی زیاتر له 12 بهرههمه ئهمهش چهند بهرههمێكی (محهمهد ئهمین زهكی بهگ)ه: 1- محاسهبهی نیابات - 1928 (كه تیایدا پهراوی كردهوهكانی له ئهنجوومهنی نوێنهراندا بۆ خوێنهر كۆكردۆتهوه) 2- خولاسهیهكی تهئریخی كوردستان بهشی یهكهم ساڵی 1931 و بهشی دووهم ساڵی 1937 (وهرگێڕدراوهت سهر زمانی عهرهبیش) 3- دوو تهقهللای بێ سوود 1935 (كه پاداشتێكی 69 لاپهڕهیه: ساڵی 1930 بۆ مانی كورد دابوویه میری، بڵاوكردنهوهی قهدهغهكرا) 4- تهریخی وڵاتی سلێمانی 1939 5- كورد به ناوبانگ بهشی یهكهم ساڵی 1945 و بهشی دووهم ساڵی 1947 6- تاریخ الدوله و الامارات الكردیه 1945 سه رچاوه :ماڵپه ری راديوي كورد ميكس .محهمهد ئهمین زهكی كوڕی عهبدولڕهحمان له ساڵی 1297ي كوچي له شاری سلێمانی له دایكبووه .ده وراني مه دره سه يي و قوتابي له سلێمانی و به غدا ته واو ئه كات زواني عه ربي و توركيش فێرئه بيت ،داويش ئه روا به ره و ئه ستانبول ئه چيت دانشگايي ئه فسه ريه وه، دوايي ته واو بووني به ره و به غدا ئه گه ريته وه ، پاشان ئه روا بو فه رانسا ساڵي 1347ي كوچي ئه بيت به وه زيري فه رهنگ . زه كي به گ له ساڵي 1367ي كوچي به نه خۆشي رۆماتيسم له ژيان مالاوايي ئه كا . مێژونوسي كورد خاوهنی چه ندين بهرههمه وه ك "كورد وكوردستان - كورداني به ناو بانگ -مشاهير الكرد-تاريخ السليمانيه و.." سه رچاوه : دايرةالمعارف كردي + نوشته شده در سه شنبه چهاردهم مهر 1388ساعت 1:56  توسط مه حموود شهست و سێ ساڵ لهمهوبهر، زانایهكی ناودارو كهسایهتییهكی ناسراوی كورد له ههموو لایهكی كوردستان، مهلا فهندی له ڕۆژی 1942.12.31دا كۆچی دواییكرد و كهلێنێكی گهورهی له گۆڕهپانی زانست و ئایین و چاکهخوازی بهجێهێشت، ئهم كهسایهتییه له ساڵی 1280ی كۆچی بهرامبهر به 1863ی زاینی هاتۆته دنیاوه، ناوی تهواوی مهلا ئهبو بهكر ئهفهندی كوڕی حاجی مهلا عومهر ئهفهندی كوڕی مهلا ئهبو بهكری سێیهمه، له تهمهنی حهوت ساڵیدا مهلا فهندی له مزگهوتی گهورهی قهڵاتی ههولێر دهستی به خوێندنی قورئان كردووه و له ماوهیهكی كهمدا به تهجویدهوه لهبهری كردووه، ئینجا كهوتووهته سهر فێربوونی وانهی سهرف و نهحو و فیقهـ و مهتنیق و ڕهوانبێژی و فهلسهفه و بیركاریی و له تهمهنی 20 ساڵیدا خوێندنی مهلایهتی تهواو كردووه و مۆڵهتی زانستی له حاجی مهلا عومهر ئهفهندی باوكی وهرگرتووه و بووهته زانایهكی گهوره. كه له ساڵی 1892دا حاجی مهلا عومهر ئهفهندی باوكی كۆچی دوایی دهكات مهلا فهندی تهمهنی نزیكهی 30 ساڵ دهبێ و لهو تهمهنهدا بووهته جێنشینی باوكی و زانایانی دهڤهری ههولێر و، به زیادهوه جێگهی چۆڵی باوكی پڕكردۆتهوه و ههموو كاتێكی خۆی بۆ وانه گوتنهوه له مزگهوتی گهورهی قهڵات تهرخان كردووه. لهماوهی 50 ساڵی مامۆستاییدا پتر له 300 فهقێ و موستهعیدی وانه داوه و ژمارهی ئهوانهی مۆڵهتی زانستیان له سهردهستی وهرگرتووه گهیشتۆته 100 زانی ئایینی له ههموو لایهكی كوردستاندا، مهلا فهندی ههر زانایهكی ئایینی نهبوو، بهڵكو لهپاڵ ئهم پایه بهرزهیشی كهسایهتییهكی كۆمهڵایهتی و خاوهن ههستێكی نهتهوایهتی و ههڵوێستێكی چاكه خوازیی بوو، لهسهردهمی عوسمانیدا بهتایبهتی لهسهردهمی فهرمانڕوایی سوڵتان عهبدولحهمیدی دووهمدا به فهرمانی سوڵتان كرا به نێوبژیوان بۆ كوژانهوهی دووزمانی و شهڕی نێوان خێڵه كوردییهكانی ناوچهكه و توانی ئهو ناخۆشی و پشێوییه چارهسهر بكات و له پاداشتی ئهو كاره باشهی سوڵتان مهدالیایی "حامی الحرمین الشریفین"ی پێدا، كه بهرزترین و مهدالیایی دهوڵهتی خهلافهتی عوسمانی بوو. لهگهڵ شكانی سوپای عوسمانی له دوا دوای جهنگی یهكهمی جیهانی له 1918دا بهرامبهر هێزهكانی بهریتانیا، ههندێ له تورك خوازهكان ویستیان به ناوی ئاینی ئیسلامهوه له داخی ئینگلیزهكان هێرش ببهنه سهر شارۆچكهی عهنكاوه و كوشتاری زۆریان لێ بكهن بهبیانووی ئهوهی ئینگلیزو عهنكاوهییهكان مهسیحین. بهڵام یهكێكی ڕیش سپی لهو كهله گهرمانه پێی گوتن بابچین بۆ باداوه تا پرسێك به مهلا فهندی بكهین، كه ئهم باسهی تێدهگهیهنن، یهكسهر پێیان دهڵێ نهكهن ئهم كاره نابهجێیه بكهن، چونكه "ئهو ئایینانهی كه له گهڵماندا دهژین، ئاینی ئیسلام فهرمانمان پێدهكات بیان پارێزین و گهر له دژمان نهجهنگن دهبێ پارێزگارییان بكهین!" و بۆ ئێواره لهگهڵ دهمڕاستی ههموو بنهماڵهكانی شاری ههولێر و دهوروبهری كۆدهبێتهوه گهلێك ئامۆژگارییان دهكات و لهو جۆره شهڕ و دووبهرهكییه دووریان دهخاتهوه. خوالێخۆشبوو مهلا فهندی لهسهرهتای بزووتنهوهكهی شێخ مهحموودی مهلیكی كوردستان پشتگیریی كرد، بهڵام ههڵوێسته ڕامیارییهكهی له چوارچێوهی ههڵوێسته ئاینییهكهی دهرنهچوو، پتر پیاوی ئایین و شهریعهت بوو لهوهی وهك ڕامیارییهكی سهردهم ڕهفتار بكات. له بیستهكان تاكو سهرهتای چلهكانی سهدهی ڕابوردوودا پشتیوانی بزووتنهوهی لاوانی كورد بوو، له كۆتایی بیستهكاندا گهلێك لاوی كوردی خوێن گهرم كه له "پارتی خۆیبوون" بوون له گرتن و ڕاوه دوونانی پاراستن لهوانه: ڕهمزی فهتاح و ئاسهف ڕهئووفی كۆیی و مستهفا چیچۆ و ئهحمهد فهخری و ڕهشید موفتی و چهندانی دیكه بوون. مهلا فهندی لهگهڵ ئهوهدا بوو، كه ههر مافێكی نهتهوهیی كه ڕێكخراوی "كۆمهڵی نهتهوهكان" بۆ كوردی دهستنیشان كردووه، میری ئێراق دابینی بكات. بهكورتی ئهو كهسه كهسایهتییهكی گهورهی كوردستان بوو، له دوای كۆچی داوییدا گهلێك نووسهر و شاعیر لهسهریان نووسی و ههریهكه له ڕوانگهی خۆیهوه كهسایهتیی ئهو كهسهیان شیكردهوه وهك ئهمانهی خوارهوه: 1- ئهمین زهكی بهگی مێژوونووس لهبهرگی یهكهمی پهرتووكهكهی "مشاهیر الكرد و كوردستان"دا. نووسویهتی: "مهلا فهندی به زانیاریی و چاكهخوازی ناوبانگی دهركرد و له مزگهوتی گهورهی قهڵای ههولێر به درێژایی ژیانی وانهی به قوتابیان گوت و پتر له 100 مۆڵهتی داوه به مهلای چاك كه به ههموو كوردستان بڵاو بوونهتهوه." 2- كاپتن های: له پهرتووكهكهی دوو ساڵ له كوردستاندا لهبارهی مهلا فهندییهوه نووسیویهتی: "مهلا فهندی له كوردستان زۆر ڕێزداره و خهڵكهكه ههوڵی چاكه و پیاوهتی دهگێڕنهوه، به زیرهكی باسی بابهتی ڕامیاری و زانستی دهكرد." 3- هاملتن له پهرتووكهكهی "ڕێگایهك به كوردستاندا" نووسیوویهتی: "مهلا فهندی دیندار و خواپهرستی دهوڵهمهند، لهلای ههر كهسێكی لێم پرسی بێ زانا و بهڕێزبوو و ڕای له دانا و ههستان دانیشتنی بووه و ههمیشه به چاكه ناویان بردووه و ستایشیان كردووه." 4- ئهحمهد خواجهی مێژوونووس له پهرتووكهكهی "چیم دی؟" بهرگی سیێیهمیدا له بارهی ڕۆڵی مهلا فهندی له پشتیوانی كردنی بزووتنهوهی لاوانهوه نووسیویهتی: "مهلا فهندی پشتیوانی تێكۆشانی لاوانی دهكرد و من و ڕهشید موفتی و ئاسهف ڕهئووفی كۆیی ههوڵێكی زۆرماندهدا بۆ خوێندن به كوردی و دهرخستنی ههولێر وهك شارێكی گهورهی كوردستان، مهلا فهندی به پاره و دهست له پشتدان یارمهتی دهداین." 5- مامۆستا مهسعود محهمهد له پهرتووكهكهی "گهشتی ژیانم"دا لهلاپهڕه 142 دا دهڵێت: "مهلا فهندی له بنهماڵهیهكی گهورهی كوردی ههولێره، كاتی خۆی لهدیوی كوردستانی ئێرانهوه هاتوون ... له مهلایهتیدا بهرهو ژوور چوو بوو تا پلهی ههره دوایی ئهو كهسه، لهلایهن شۆرهتی دنیاییشهوه كهس نهبوو له كوردستانی خۆمان لهوێ تێپهڕاندبێ + نوشته شده در دوشنبه سیزدهم مهر 1388ساعت 23:21  توسط مه حموود مه لا عومه ركو ري مه لا يوسف ناسراو به ره نجووري ساڵي (1164ي كوچي) له كه ركووك له دايك بووه هه رله وێش خوێنديه تي ،پاشان بۆزياتر وه رگردن و فيربوني عيلم روي كردوه ته ناوچه كاني كوردستان ، دوايي كۆتاي ده وراني فيربوون گه راوه ته وه كه ركووكو هه رله وێ ده ستي داوه ته ئيرشاد وئامۆژگاري خه ڵك تاكو كوتايي ژياني (1225ي كوچي) . ادامه مطلب + نوشته شده در دوشنبه سیزدهم مهر 1388ساعت 1:2  توسط مه حموود من ده ڵێم شاري دڵم باخ وگولستانه ده چم ئه قڵ ئه ڵێ ناپه سه نده شۆرشي مه ستانه نه چي سه يدكاميل ئيمامي كوري سه يد عه بدول حه كيمي كوري سه يد عه بد ول كه ريمي زه نبيله. ساڵي "1282ي هه تاوي (1904)زاييني" له بنه ماڵه ي ئايني و خوێندوارو ئه ده ب دۆسيتي سه يداني زه نبيل هاتۆته دنياوه . هه ر زوو نراوه ته به رخوێندني ئايني و سه ركه وتوانه ش به په يژه ي خوێندنا چۆته سه رێ..هه ر به منداڵيه وه هۆگري شيعربووه و زۆر له زه تي له خوێندنه وه ي شيعر ديوه. سه يد كاميل وه ك هه رشاعيرێكي ديكه ي سه رده مي خوي شيعري بۆ زۆر له مه به سته كاني شيعري كلاسيكي گوتووه وه ك ئايني-نيشتماني-غه زه ل-وه سف-شين ولاوه ندنه وه.. ئه گه ر زۆر شاعير،هه رله شيعردا شۆرشگێر بن، ئاوات، هه موو ژياني هه ر شۆرشگێري و به ربه ره كانێي زولم سته م بووه. كاته "ژ.ك" دروست بووئاوات، له رێكخستني سه رره تايي كانيدا، ده ورێكي چالاكانه ي هه بوو...كه "حدكا"دامه زرا،ئه ندامێكي كاراو پێشكه وتووي حيزب بوو.له حكوومه تي كۆماري ميللي مه هابادا فه رمانده ي هێزي بانه و، دواي ئه وه ش لێپرسراوي رێكخستنه كاني حيزب بوو له ناوچه ي بوكانه وه تاده گاته ناوچه گهوركان..دواي رخاندني كومار خرايه زيندانه ووه دوو ساڵ ئازار و ئه شكه نجه ي ناو زينداني چه شت... سه يد كاميل،تا له ژياندا بوو ديوانيكي به چاپ گه ياندوه به ناوي"ديواني ئاوات"كه به شێكي زۆري شيعره كاني گرتوه ته خۆ . ئاوات ساڵي 1368ي هه تاوي كۆچي دوايي كردووه وه كو بيستم خه مت خواردم ئه ويش بۆ من خه مێكي دي دڵت بۆماته مم سوتا ،ئه ويشم ماته مێكي دي سه رچاوه:نووسه ري كورد ژمار16پاييزي1989 + نوشته شده در پنجشنبه نهم مهر 1388ساعت 1:11  توسط مه حموود محه مه د ره سولي شيرازي له ساڵی"1314ي هه تاوي1935ي زاييني "له سه قز هاتۆته دنياوه .پۆلي چواره مي ئاماده يي له سه قزخوێندوه بۆته واو كردني چۆته تاران...له سالي "1961"يش له زانستكاي ته ورێزٌ؛له به شي زمان و ئه ده بياتي ئينگليزي ؛ليسانسي وه رگرتوه....دوايي ها تۆه ته وه سه قز و بۆته ماموستاي زماني ئينگليزي ئاماده يي سه قز .. ماموستا شيرازي له گه ل ئه وه دا كه ئينگليزي زانێكي چاك بوو شاره زاييه كي زۆريشي له زمان و كه له پورو كه لتورومێژووي گه له كه ي خۆيدا هه بوو..هه روا په يوه نديه كي تونديشي له گه ل شيعري شاعيراني وه ك سه عدي و حافزو مه وله وي و ..نالي و مه حوي هه بوو . شيعرێكي يه كجا ر زۆري زۆرشاعيراني كلاسيكي له به ربوو. شيرازي له رۆژي"10ي" ئه يلوولي "1989ي زاييني "كۆچي دوايي كرد. سه رچاوه :نووسه ري كورد ژماره 16پاييزي 198۹ + نوشته شده در چهارشنبه هشتم مهر 1388ساعت 23:23  توسط مه حموود هه رچيم هه يه ليم بسينن.. به لام تو خوا به ر له وه ي كه بمرينن چنگي خولي ولاته كه م له دله كه م بپژينن هه رچيم هه يه ليم بسينن هه رچي يه سقان له له شمايه يه كه يه كه هه مووي به گاز ده ربهينن به لام تو خوا نه كه ن هه رگيز چلي داري ئه م نيشتمانه بشكينن...! هه رچيم هه يه ليم بسينن موي له شي خوم ته له ته له ده ربهينن. وه ك گوريسيك بيچنن و ببمخنكينن يه ك به رديكي ئه م ولاته بسوتينن..! به لام نه كه ن تو خوا نه كه ن + نوشته شده در سه شنبه هفتم مهر 1388ساعت 23:48  توسط مه حموود

<urn:uuid:f7c32579-add7-45ec-96b8-bdd603f8f7c8>

CC-MAIN-2014-23

http://asoamal.blogfa.com/author-asoamal.aspx?p=2

2014-07-31T21:37:43Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510273676.54/warc/CC-MAIN-20140728011753-00344-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8351666331291199, "sdh_Arab_score": 0.09296416491270065, "hac_Arab_score": 0.05776211991906166}

قەزا و قەدەر قەزا و قەدەر، لە ڕووی ئابوری و یاساییەوە ھەر ھەڵسوکەوت و کردارێک ئەگرێتەوە کە لە دەرەوەی توانای مرۆڤدا بێت و نەتوانێت دەستی بەسەردا بگرێت، بۆ نموونە؛ گەردەلوول و بوومەلەرزە و ھاوشێوەکانیان، وبەو شێوەیە بڕگەیەکی یاسایی ھەیە لە گرێبەستە بازرگانیەکاندا لە حاڵەتی ڕوودانی ئەو کارەساتانەی دەربازبوون لێیان لە توانادانیە ھەروەھا ئەو کارەساتە کتوپڕانەی بە شێوەیەکی سروشتی ڕووئەدەن، وەک قەربووکردنەوەی ئابووری کۆمپانیاکانی دڵنیایی لە ڕووداوەکانی نوقم بوون و مردن و کەوتنە خوارەوەی فڕۆکە و ئەوانی تردا. قەزاو قەدەر لە ئیسلامدا[دەستکاری] |پایەکانی باوەڕ| قەزا و قەدەر بە پێی بیروباوەڕی ئیسلامی بریتیە لە زانستی خوا بەشتەکان و نوسینیان پێش ئەوەی ببن، لەسەر ئەو شێوەی کەھەن، وەک لە قورئاندا هاتووە؛ (ما أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ، لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ)، واتە؛ هیچ بهڵاو ڕوداوێک لهزهویدا، بۆتان پێش نههاتووهکهله_ لوح المحفوظ _ دا تۆمارمان نهکردبێت، پێش ئهوهی ڕووداوهکهپێش بێت، ئهو کارهش بۆ خوا زۆر ئاسانه، ئهمهش بۆ ئهوهی کهخهفهت نهخۆن بۆ ئهوهی لهکیستان چووهو بهوهش دڵخۆش و غهڕڕا نهبن کهپێمان بهخشیوون، چونکهخوا کهسانی خۆ بهگهورهزان و فهخرفرۆشی خۆش ناوێت. باوەڕبوون بە قەزا و قەدەر[دەستکاری] یەکەم/ باوەڕهێنان بهوهی خوا زانستی بهههموو شتێك ههیه بهداهاتوو و ڕابردوو ، چ ئهو شتانهی پهیوهندی بهكردارهكانی خۆی ههیه چ ئهوانهی پهیوهندی بهكرداری بهندهكان ههیه، وەک لەم ئایەتەدا خوا دەفەرموێت:{وَٱللَّهُ بِڪُلِّ شَىۡءٍ عَلِيمٌ۬} واته: خوای گهوره به ههموو شتێک زانایه. دووهم/ باوەڕهێنان بهوهی ههرچی رووی داوهو ڕووو دهدات ههموو لهكتێبێكدا نووسیوه بهناوی (لوح المحفوظ) ئهمهش (٥٠) ههزار ساڵ پێش دروست بوونی بوونەوەر و گەردون، خوا دهفهرموێت:{وَكُلُّ شَىۡءٍ۬ فَعَلُوهُ فِى ٱلزُّبُرِ ٭ وَكُلُّ صَغِيرٍ۬ وَكَبِيرٍ۬ مُّسۡتَطَرٌ} واته: ههرچی کارو کردهوهیهک کهئهنجامیان داوهله (لوح المحفوظ) و لهلای فریشتهچاودێرهکان تۆمارکراوه،وه ههرچی وردو درشت ههیه، لهکارو کردهوهیان نووسراوهو تۆمارکراوه . سێههم/ باوەڕهێنان بهوهی ههرچی روو ئهدات لهبوونهوهردا ههموو لهژێر فەرمانی خوا و قهدهری دایه، لهدروست كردوون و جووله و مردن و ژیان و...هتد. ئهگهر ویستی ئهو لهسهر شتێك نهبی روو نادات، وەک لە قورئاندا هاتووە: {وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُ ٱلۡأَمۡرُ كُلُّهُ} واته: ههموو کارو فهرمانیش ههر بۆ لای ئهو زاتهدهگهڕێتهوه. وهدهفهرموێت:{ڪَذَٲلِكِ ٱللَّهُ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ} واته: بهم شێوهیه خوای گهوره ئهوه دروست دهكات كهویستی لهسهره . چوارهم/ باوەڕهێنان بهوهی خوا ههموو بوونهوهری دروست كردوه، بهزاتیان و سیفاتیان و بهجوولهیان و بهكرداریان، خوای گهوره دهفهرموێت : { ٱللَّهُ خَـٰلِقُ ڪُلِّ شَىۡءٍ۬ۖ} واته: خوا بهدیهێنهری ههموو شتێکه. ههروهها دهفهرموێت :{وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ} واته: خوا ئێوهی دروست كردووهوهكردارهكانیشتان . بابەتە پەیوەندیدارەکان[دەستکاری] سەرچاوەکان[دەستکاری] - سایتی تەنزیل - ئیمان هێنان بە قەزا و قەدەر، ئامادەکردنی/ عبدالله سابیر گەرمیانی - فەرهەنگی ئابوری، ن/حەسەن نەجەفی.

<urn:uuid:121c9a9b-51fe-4877-8d21-8c4cab561532>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%95%D8%B2%D8%A7_%D9%88_%D9%82%DB%95%D8%AF%DB%95%D8%B1

2014-07-23T14:00:15Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997878518.58/warc/CC-MAIN-20140722025758-00179-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.981209933757782, "sdh_Arab_score": 0.010798702016472816}

مژ مژ (بە ئینگلیزی: Fog)، دیاردەیەکی سروشتییە، پێک دێت لە ھەوری نیشتوو یان ھەور لە ئاستێکی نزم لەڕووی زەویەوە. ئەمانیش ئەو ھەورانەن کە پێک دێن لە دڵۆپی ئاو لەروویەکی بەرزدا لە ھەوادا، لە ئەنجامی تۆپەڵبوون و چڕبوونەوەی ھەڵمی ئاوەوە درووست دەبن لە نزیک رووی زەوییەوە، کە خۆڵ و دووکەڵی جیاوازی ھەوا پێک دێنێت ئەویش بە پێوەلکانی ھەڵم پێوەی.

<urn:uuid:f016b204-3678-415c-b6de-3e02ced3a05a>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%98

2014-07-25T15:58:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997894319.36/warc/CC-MAIN-20140722025814-00158-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9997703433036804}

وێنەنوێن وێنەنوێن یان وێنەگەڕ (بە ئینگلیسی: image viewer، image browser) بە نەرمامێر یان بەرنامەیەکی کۆمپیۆترییە کە دەتوانێت وێنەی گرافیکیی پاشەکەوتکراو پیشان بدات؛ ئەم بەرنامە ئاساییانە دەتوانێت بە فۆرمەتە جۆراوجۆرەکانی فایلی گرافیکی کار بکات. ئەم چەشنە نەرمامێرە ئاساییانە بەپێی ھەندێک تایبەتمەندیی نیشاندانی وێنە وەکوو قووڵایی ڕەنگ، ئاشکرایی نیشاندان، و پرۆفایلی ڕەنگ وێنەکە پیشان ئەدات. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:0b58cafb-44de-459e-aae2-a56d931f2be5>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D9%86%D9%88%DB%8E%D9%86

2014-07-31T07:24:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510272680.42/warc/CC-MAIN-20140728011752-00473-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.98762047290802}

حکومەتی هەرێمی كوردستان WED, 23 JUL 2014 18:30 Erbil, GMT +3 دهستپێک حکوومهت سەرۆکی وەزیران جێگری سەرۆک وەزیران وەزارەت و فەرمانگەکان لێدوانەکانی وتەبێژ پەیوەندییەکانی دەرەوە لاپەڕەی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان پێکهاتەی حکومەت کورتە مێژووی حکومەتی هەرێم سەرۆکایەتی هەرێم پەرلەمانی کوردستان هەواڵەکان ههرێمی کوردستان دهربارهی کوردستان ئاڵا و سروودی نیشتیمانی ئاین گهشت بۆ کوردستان گەڕان وهزیری زانکۆکانی بهریتانیا جهخت لهسهر فراوانکردنی ههماههنگی له بواری خوێندنی باڵا و توێژینهوه لهگهڵ کوردستان دهکاتهوه WED, 1 FEB 2012 18:19 KRG.org به مهبهستی بههێزکردنی ههماههنگی له نێوان کوردستان و بهریتانیا له بواری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی و پتهوترکردنی پهیوهندیه دووقۆڵیهکانی نیوان ههردوولا نوێنهرایهتی حکومهتی ههرێمی کوردستان له بهریتانیا به ههماههنگی لهگهڵ دهزگای بازرگانی و وهبهرهێنانی بهریتانیا کۆنفڕانسی خوێندنی باڵای له لهندهنسازکرد که تیایدا جگه له کاربهدهستانی بواری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی ههردوولا، زانکۆکانی کوردستان و بهریتانیا و لایهنه پهیوهندیدارهکان ئامادهی بوون. له پهراوێزی ئهم کۆنفڕانسهدا دکتۆر دلاوهر علاء الدین وهزیری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی و دهیڤید ویڵێتس وهزیری زانکۆکانی بهریتانیا دیدارێکیان سازدا. لهو چاوپێکهوتنهدا ههردوو وهزیر گفتوگۆیان دهربارهی پلانهکانی ههردوولا کرد سهبارهت به فراوانکردنی ههماههنگی نێوان دام و دهزگاکانی پهیوهندیداری ههردوولا بۆ ئهوهی جگه له بواری ناردنی قوتابیان بۆ تهواوکردنی خوێندنی باڵا، بوارهکانی توێژینهوه، زمانی ئینگلیزی و خولی ڕاهێنانی مامۆستایانیش له خۆووه بگرێت. له ووتارێکدا دکتۆر دلاوهر علاء الدین وهزیری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی ههرێمی کوردستان ووتی: " جگه لهو ئاڵ و گۆڕیه سهرکهوتووهی بواری خوێندنی باڵا، کار لهسهر ستراتیژیهتێکی دوورخایهن دهکهین که جگه له ناردنی قوتابیان بۆ تهواوکردنی خوێندنی باڵا لایهنهکانی تریش له خۆوه بگرێت. دهستمان به پڕۆگرامێکی ئومێدبهخشی گهوره کردووه بۆ چاکسازی بواری خوێندن تا کوردستانیش بگاته ئاستی ووڵاتانی تر له یهکسانی له دابینکردنی دهرفهتهکانی پهروهرده و فێربوون. بوونی پهیوهندیهکی هاوبهش لهگهڵ لایهنه پهیوهندیدارهکان و کهرتی تایبهتی پهروهرده له بهریتانیا یاریدهدهرێکی باش دهبێت بۆ ئهوهی ئهو جۆرایهتیه وهدهست بێنین و ووڵاتهکهمان له سهر بنهمایهکی دیموکراسی چاوهڕوانکراو بنیاد بنێین." وهزیری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی له درێژهی ووتهکهیدا ئاماژهی به پێداویستی کوردستان کرد بۆ ههماههنگی له بواری توێژینهوه و گرنگی بهردهوام بوونی پهیوهندی لهگهڵ سهنتهرهکانی توێژینهوه له دوای ئهوهی قوتابیهکانمان خوێندنی باڵایان تهواو دهکهن. ههروهها ڕۆشنایی خسته سهر ئهو پێشڤهچوونهی که کوردستان به خۆیهوهی بینیوه سهبارهت به ناردنی قوتابیانی کچ بۆ تهواوکردنی خوێندنی باڵایان له دهرهوه. ئاماژهشی بهوهدا که له ساڵی یهکهمی پڕۆگرامهکه ڕێژهی قوتابیانی کچ 20% بوو، له ساڵی دووهمیش ئهو ڕێژهیه بهرزبۆوه بۆ 30% که ئهمهش تیشك دهخاته سهر ههوڵهکانی حکومهتی ههرێمی کوردستان له پهیڕهوکردنی یهکسانی نێوان ڕهگهزهکان له بواری خوێندنی باڵا و توێژینهوهی زانستی. کۆمهڵێك زانکۆی بهریتانیا و له نێوانیاندا زانکۆکانی کاردیف، یۆڕك و لێستهر خواستی خۆیان دهربڕیوه بۆ ئهوهی رۆڵ له ههماههنگی له بواری توێژینهوه لهگهڵ کوردستان ببینن له کۆمهڵێك بوارهوه که لایهنهکانی کشتوکاڵ، شوێنهواری و زمانی ئینگلیزی له خۆووه دهگرێت. سهنتهری کوردستان بۆ کشتوکاڵ و پاراستنی لادێکان که دهستپێشخهریهکی هاوبهشه له نێوان زانکۆی پلیمهس و کۆمهڵێك زانکۆی کوردستان یهکێکه له نموونهی ئهو پلانانهی تایبهت به دامهزراندنی ئهو جۆره سهنتهرانهی توێژینهوه له کوردستان. ههر له پهراوێزی کۆنفڕانسهکهدا دهیڤید ویڵێتس وهزیری زانکۆکان و زانستی بهریتانیا له ووتارێکدا ووتی: " ئێستا خواستێکی گهوره ههیه بۆ ههماههنگی زیاتر لهگهڵ کوردستان و بهرنامهی تواناسازیش نموونهیهکی باشی ئهو ههماههنگیهی حکومهتی بهریتانیایه. ئێمه دهمانهوێت له ڕێگای ئهو کۆنفڕانسهوه پهیوهندی زیاتر و نزیکتر له نێوان بهریتانیا و کوردستان له بواری خوێندنی باڵا درووست بکهین. ئهوهش مانای ئهوهیه کار بکرێت بۆ زیادکردنی ههلهکانی خوێندنی دکتۆرا، گهشهپێدانی ئاڵ و گۆڕی قوتابیان، پێشکهشکردنی ئامۆژگاری زیاتر لهسهر لایهنه سهرهکیهکانی وهك خولی ڕاهێنانی مامۆستایان و پڕۆگرامهکانی گهشهپێدانی زمانی ئینگلیزی." وهزیری ناوبراو له درێژهی ووتارهکهیدا ووتی گومانی لهوهدانیه که گهشهسهندنی ئابوری کوردستان و فراوانبوونی شارهزایییهتی پهروهردهیی ههلێکی باش دهبێت بۆ شارهزاکانی بواری پهروهردهی بهریتانیا له کهرتی گشتی و تایبهت بۆ ئهوهی ڕۆڵی بهرچاو له پێشکهشکردنی ڕاوێژ و ئامۆژگاری بۆ بوارهکانی خوێندنی باڵا و پیشهیی ببینن. له لای خۆیهوهش خاتوو بهیان سامی عبدالرحمان نوێنهری حکومهتی ههرێمی کوردستان له بهریتانیا له ووتاری کردنهوهی کۆنفڕانسهکه ووتی: " کوردستان تهجرهبهیهکی تازه پێگهیشتووه له بواری دیموکراسی و ئابوریهکهی به خێرا گهشه دهسێنێت. ههرێمهکهمان کۆمهڵگایهکی گهنجی تینووی فێربوونه و حهز دهکات ببێته بهشێکی گرنگ له کۆمهڵگای نێودهوڵهتی. ئهوه ههلێکی گهوره پێشکهش به زانکۆکانی بهریتانیا، دام و دهزگاکانی تایبهت به زمانی ئینگلیزی و پهروهدهیی دهکات." نوێنهری حکومهتی ههرێمی کوردستان ههروهها ووتی: " ئێمه بهیهکهوه دهتوانین زۆر کار بکهین لهم بواره که بۆ قازانجی ههردوولامان و قوتابیان بگهڕێتهوه. له ساڵی 1991 تهنها یهك زانکۆمان ههبوو. ئهمڕۆ 22 زانکۆمان ههیه، له نێوانیشیاندا زانکۆی کوردستان له ههولێر و زانکۆی ئهمریکی له سلێمانی. لهم 2 زانکۆیه تهنها زمانی ئینگلیزی بهکاردێت." ههر له پهراوێزی کۆنفڕانسهکه جهندین دیداری دوو لایهنه بهڕێوهچوو وهك دهرفهتێك بۆ زانکۆکانی بهریتانیا، سکۆتلهندا، وێڵز و باکوری ئێرلهندا بۆ ئهوهی له نزیکهوه چاویان به نوێنهرانی زانکۆکانی ههرسێ پارێزگای ههولێر، سلێمانی و دهۆك بکهوێت. بهرنامهی تواناسازی حکومهتی ههرێمی کوردستان که خوێندنی باڵا بۆ قوتابیانی ههرێم له دهرهوه دابین دهکات له مانگی تشرینی یهکهمی 2010 دهستی پێکرد و ساڵانه بڕی 100 ملیۆن دۆلاری بۆ تهرخانکراوه. ئهم بهرنامهیه خالێکی دهستپێکردنی سهرکهوتوو بوو بۆ قوتابیانی ههرێم بۆ ئهوهی بتوانن له باشترین زانکۆکانی بهریتانیا درێژه به خوێندنی باڵایان بدهن و سوود له سیستهمی لیبڕاڵی خوێندن لهو ووڵاته وهربگرن. تا ئێستا نزیکهی 3000 دهرفهتی خوێندن بۆ قوتابیانی کوردستان له دهرهوهی ههرێم دابینکراوه و ساڵی داهاتوو ژمارهیهکی گهورهتر دابین دهکرێت. 1500 قوتابی ماوهیهکه دهستیان به خوێندنیان کردووه له دهرهوه. زانکۆکانی بهریتانیا له سهرووی زانکۆکانی جیهانیهوه دێن له ڕووی خواستی قوتابیانی کورد و 80% ژمارهی قوتابیان زانکۆکانی بهریتانیا ههڵدهبژێرن بۆ تهواوکردنی خوێندنی باڵایان. شایانی باسه ژمارهیهك پهرلهمانتار و ئهندامانی ئهنجومهنی لۆرداتی بهریتانیا و نوێنهرانی زانکۆکان و دام و دهزگا پهیوهندیدارهکانی وباری پهروهرده وخوێندنی باڵای ئهم ووڵاته و نوێنهرانی زانکۆکانی کوردستان ئامادهی ئهو کۆنفڕانسه بوون و کارهکانی سهرکهوتوانه به کۆتا هات. Top articles Developed and maintained by: Department of Information Technology (DIT) Department of Media and Information (DMI) © 2014 Kurdistan Regional Government, KRG Print Material پەیوەندی لەگەڵ ئێمە Photo gallery

<urn:uuid:301e546a-bc8e-4c86-9149-371c8cfb76c4>

CC-MAIN-2014-23

http://www.krg.org/a/d.aspx?l=13&s=01010200&r=26&a=43085&s=010000

2014-07-23T15:30:29Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997879037.61/warc/CC-MAIN-20140722025759-00093-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9944948554039001}

عادیلە خانم خاتوو عادیلە خانم (١٨٥٩-١٩٢٤) ئافرەتی دەسەڵاتدار و کارگێری ھۆزی جاف و ھاوسەری عوسمان پاشای جاف و کچی عەبدولقادر بەگی ساحێبقڕان و دایکی ئەحمەد موختار جاف و تاھیر بەگی جاف دوو شاعیری ناودار بووە. ئینگلیزیەکان پێیان وتووە شاژنی بێتاجی شارەزوور. ژیان[دەستکاری] بنەماڵەکەی لە دوای تێکچوونی فەرمانڕەوایی میرنشینی بابان لە ساڵی ١٨٥١دا لە سلێمانییەوە چۆتە وڵاتی ئەردەڵان و عادیلە خانم لە ساڵی ١٨٥٩دا لە شاری سنەی پایتەختی ئەردەڵان لە دایکبووە. بنچینەی خوێندنی قورئانی لە سەردەستی مامۆستای تایبەتی وەرگرتووە. لە ساڵی ١٨٩٥دا لە ھەڵەبجە شووی بە وەسمان پاشای جاف کردووە. لە دوای مەحموود پاشای جاف، سەرۆکایەتی ھۆزی جاف دەکەوێتە ئەستۆی عوسمان پاشا و عادیلە خانم دەبێتە یارمەتیدەرێکی کارای ھاوسەرەکەی. کە عوسمان پاشا پیر دەبێت و ھەر وەھا لە دوای مردنیشی لە ١٩٠٥دا، عادیلە خانم ھەموو کاروباری ھۆزی جاف بەڕێوە دەبات و ناوبانگی لە ھەموو ناوچەی شارەزوور و ھەورامان و شوێنەکانی دیکەی باشووری کوردستان بڵاو دەبێتەوە و ڕێزێکی زۆری لە ناو خێڵەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستانیش دەبێ و فەرمانی جێبەجێ دەکرێ. ئەو بەندیخانەی تایبەتی دروست کردبوو بۆ بەند کردنی ئەو تاوانبارانەی کە فەرمانی بەسەردا دەدان. عادیلە خانم زۆر حەزی بە ئاوەدانی و پێشخستنی زانست و خوێندەواری کردووە. قوتابخانە و بازاڕێک و چەند باڵەخانەی گەورەی لە ھەڵەبجە بنیات نا و لە گوندێکی بچووکەوە کردیە شارێکی ئاوەدان و گەلێک باخ و سەیرانگای جوان و دڵگیری لێ دروست کرد. عادیلە خانم لە بەھاری ١٩٢٤دا لە تەمەنی ٦٥ ساڵیدا لە شارەی ھەڵەبجە مرد و لە گۆڕستانی عەبابەیلێی نزیک ھەڵەبجە بە خاک سپێردرا. لە زاری مێژوونووسانەوە[دەستکاری] محەمەد ئەمین زەکی بەگ ئاماژەی بە ھەڵکەوتوویی و ھۆشیاری خانم و کاریگەریی لەسەر مێردەکەی و عێلەکەی و تێکڕا ناوچەکەدا کردووە، ھەروەھا بەبایەخەوە ئاماژەی بەتوانای خانم لە بواری شارستانی و بیناسازی و کاروباری فەرمی و کۆمەڵایەتی و خێڵەکیدا داوە. ئەدمۆندز باسی لەوە کردووە کە گشت دەسەڵاتی وەسمان پاشا، لە پاش مردنی، کەوتووەتە دەستی خانمی ژنی کە لە ڕاستیدا شاژنی تاج پێ نەدراوی شارەزوور بووە. ئینگلیزەکانیش لەلایەن خۆیانەوە نازناوی بەرزی ھیندیی «خان بەھادوور»یان پێ بەخشیووە. مینۆرسکی ئاماژەی بە دیتنی خانم لە ھەڵەبجەدا (ساڵی ١٩١٤) کردووە و بە فەرمانڕەوای ڕاستەقینەی ھەڵەبجەی، لە پێش و پاش مردنی مێردەکەی داناوە، ھەروەھا ستایشی لە سەخاوەت و میوانداریی کردووە. مێجەرسۆن کە بە شێوەی بازرگانێکی فارسی و بەناوی «غولام حوسێن شیرازی»ەوە ساڵی ١٩٠٩ سەردانی ھەڵەبجەی کردووە و پتر لە شەش مانگ لە ماڵی وەسمان پاشادا، نزیک لە عادیلە خان و تاھیر بەگی کوڕیدا، ماوەتەوە, بیرەوەری و باسێکی قەشەنگی لەو بارەیەوە لە کتێبە ناودارەکەیدا (گەشتنامەکەی) تۆمار کردووە. بە وتەی مێجەرسۆن عادیلە خانم ژنێکی بێ ھاوتا و تێگەییشتوو و خاوەن کەسایەتیەکی بەھێز بوو. فەرمانڕەوای راستەقینەی دەڤەری شارەزوور بوو نەک تەنیا لە ئاستی دەسەڵاتی سیاسیدا، بەڵکوو دادگای خۆی ھەبوو و زیندانی دروست کردبوو و بە خۆی سەرپەرستی دادگای دەکرد و پیاوخراپانی سزا دەدا. ھەروەھا کۆشک و تەلاری جوان و بازاری رێکوپێکی لە ھەڵەبجە دروست کرد و لە گوندێکی لە بیرکراوی عوسمانیەوە کردی بە ناوەندێکی سیاسی و بازرگانی کە پاشایانی دەوڵەتی عوسمانی بە چاوی ئیرەییەوە مرخیان لێ خۆش کردبوو. عادیلە خانم بە ھیچ شێوەیەک رێگەی نەدەدا بە دەسەڵاتی عوسمانی بنە و بارەگای خۆی لە ھەڵەبجە دابمەزرێنێ. لەو دەڤەرە کەس لە قسەی عادیلە خانم دەرنەدەچوو و ھەموو لایەکی ناچار کردبوو رێزی لێ بگرن و ملکەچی بڕیارەکانی بن. عادیلە خانم لە دوای شەڕی جیھانیی یەکەم و لە دوای کۆچی ھاوسەرەکەی سەرکردایەتی گەورەترین ھۆزی کوردی دەکرد کە ھۆزی جاف بوو. عوسمان پاشای ھاوسەری پیاوێکی نەرم و نیان بوو و تەنانەت لە ژیانیدا کەم لە ھەڵەبجە دەمایەوە و ھەمیشە بە رێگەی سلێمانی و کەرکوک و موسڵەوە بوو و ھەموو کارو ئەرکەکانی بە عادیلە خانم سپاردبوو. دەسەڵاتی عادیلە خانم ئەوەندە مەزن بوو کە بە شاژنی شارەزوور ناو دەبرا.

<urn:uuid:9f65b30b-d053-4079-b3d0-f1089a02102e>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%95_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85

2014-07-25T20:39:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997894799.55/warc/CC-MAIN-20140722025814-00074-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9930890202522278}

چڕیی دانیشتووان چڕیی دانیشتووان، یەکەیەکە بەکاردێت بۆ پێوانی تێکڕای بوونی دانیشتووان لە ناوچەیەکدا، لە دەوڵەتەکاندا چڕی دانیشتووان ڕێژەی چڕی دانیشتوان دەگەیەنێت بە بەراورد بە ڕووبەری دەوڵەتەکە، هەروەها ئەم زاراوەیە بەکاردێت بۆ هەر شارێک یان ناوچەیەکە کە خەڵکی تیدا بژی، بە پێی ئەم پەیوەندییە؛ چڕیی دانیشتووان = ژمارەی دانیشتووان لە ناوچەیەکدا / ڕووبەری گشتی ناوچەکە. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:d15767e0-252b-4fa6-ae4b-c8853ea7f032>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%95%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86

2014-08-01T09:50:57Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510274967.3/warc/CC-MAIN-20140728011754-00146-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9940109848976135}

وەرگێڕی گووگڵ فەرهەنگی گووگڵ یاخوود وەرگێڕی گووگڵ یەکێکە لەکارە ناوازەکانی گووگڵ کە مەکینەیەکی وەرگێڕانە بۆ زۆرتر لە ٥٨ زمان ، بۆ بەکارهێنانی ئەم فەرهەنگە پێویست بە خۆتۆمارکردن و هەبوونی هەژماری گووگڵ ناکات ، فەرهەنگی گووگڵ نەرمەواڵە تایبەتی بۆ دروست کراوە بۆ ئامێرە هۆشمەندەکانی سیستەمی کارپێکەری ئای ئۆ ئێس و ئەندرۆید ، لەتایبەت مەندیەکانی فەرهەنگەکە بەکارهێنەرانی دەتوانن گوێ لە خوێندنەوەی نووسراوی وەڕگێڕەکە بگرن.

<urn:uuid:b107158c-be9a-465d-bcce-5044ad0e5311>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8E%DA%95%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%88%DA%AF%DA%B5

2014-07-25T06:49:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997893907.95/warc/CC-MAIN-20140722025813-00060-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8674172759056091, "sdh_Arab_score": 0.11332926899194717, "hac_Arab_score": 0.01927187852561474}

زاوە عەتارد (بە ئینگلیزی : Mercury) بچووکترین ھەسارەی کۆمەڵەی خۆرە و نزیکترین ھەسارەشە لە خۆر و کێشەکەشی بە ئەندازەی (٠.٣٨٧) لە ئاستی کێشی زەوی و تیرەکەی نزیکەی (٤٨٨٠) کلم گۆکەی لە ئاست گۆی زەوی (٠.٠٥٥) یە و بەناوی خوداوەندی بازرگانییەوە ناونراوە. بەیانیان خێرا لە ئاسمان دیار ئەکەوێ و ئێوارانیش خێرا لە سەر زەویش نابینرێ چونکە لە ساڵێکدا تەنھا چەند ڕۆژێک دیارئەکەوێ و لەسەر ڕووی ئاسۆ ھەڵدێ کێشی ھەر کەسێکیش لەسەر عەتارد زیاد ناکات لەم کێشەی کە لەسەر زەوی ھەیەتی ئەمەیش بەھۆی گەشتکردن نییە بە گالیسکەی بۆشایی ، بەڵکو قەبارەی عەتارد لە قەبارەی زەوی بچوکترە ، بۆیەش ھێزی کێش کردنەکەی کەمترە لە کێش کردنی زەوی. جا بۆ نموونە ئەگەر ھاتوو لەسەر زەوی کێشت (٧٠) کیلۆ بیت ئەوا لەوێ ئەبێت بە (٢٧) کیلۆگرام . و بەھۆی زۆر نزیکیشی لە خۆر گەرمیەکەی مرۆڤ ئەسوتێنێ و ئەیکوژێ. وە لەبەر ئەوش کە زۆر بەھێواشی بەدەوری خۆیدا ئەخولێتەوە بۆیە لە شەودا تا پلەی بەستن سارد ئەبێ بەسەر ڕووەکەشیەوە شوێنی پێکەوتنی نەیزەک و دەمی گڕکانی و دۆلی گەورە ئەبینرێ وە ھەروەھا عەتارد ھیچ مانگێکی پاشکۆیی نییە وە بەرگی ھەواکەی کە دەوری داوە زۆر بچووکە و گازی ھایدرۆجین و ھیلیۆمی لێیە و پلەی بەرزی گەرمیەکەشی ئەگاتە (٤٦٥) پلەی سەدی و نزمترینیشی ئەگاتە (١٨٤) پلەی سەدی. دووری ھەسارەی عەتارد لە خۆر بە (٥٨) ملیۆن کم ئەخەمڵێنرێت ، و بەھۆی خولانەوە ھێلکەییەکەشی بە دەوری خۆرەوە نیوەتیرە خولانەوەی ھەسارەی عەتارد کەم ئەکات تا (٤٦) ملیۆن کم لە نزکترین خاڵ لە خۆر و نیوەتیرەشی لە خولانەوەکەی زیاد ئەکات تا (٦٩.٨کم) لە دوورترین خاڵ لە خۆر و شوێنەکەشی تایبەتمەندی ئەوەی پێ ئەبەخشێ کە ببێ بە یەکێک لەم دوو ھەسارەیەی کە دیاردەی (تێپەڕ بوون) یان بەسەردا ڕووئەدات ئەمیش لەوکاتەی کە ئەکەوێتە نێوان خۆر و زەوی. خولانەوە و کات[دەستکاری] تۆپۆگرافیای ڕووەکەی[دەستکاری] ڕووی ھەسارەی عەتارد زۆر لە ڕووی مانگ ئەچێ چونکە دەمی گڕکانی گەورە و زنجیرە چیا ھێندێکیش دەشتایی لێیە وە بە پێکھاتەی سلیکۆنی کانزایی داپۆشراوە، بەم دواییەش ماوەیەکی موگناتیسی بێ ھێزتر لە ھێزی موگناتیسی زەوی دۆزرایەوە بەدەووری ھەسارەکە و ئەمەی بۆ زانایان ڕوون کردەوە کە ناخی ھەسارەکە لە ناخی ھەسارەی زەوی ئەچێ ، کە لە بەردی تواوە و پێکھاتەی گران پێک ھاتووە. ژیان لەسەر عەتارد[دەستکاری] سەرچاوە[دەستکاری]

<urn:uuid:43790c7f-ef0a-4eb4-9636-13570f8d9d93>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%88%DB%95

2014-07-25T11:25:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997894260.71/warc/CC-MAIN-20140722025814-00067-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9978178143501282}

ئیبن تەیمیە |ئیبن تەیمییە| |لە دایکبوون||١٢٦٣ز [١]| |مردن||١٣٢٨ز| |سەردەم||کۆتایی سەدەکانی ناوەڕاست| |ناسراو بە ھۆی||گەڕانەوە بۆ یەکتاپەرستی| ئیبن تەیمییە ناوی تەواوی تەقیەددین ئەبو عەباس ئەحمەد کوڕی عەبدولسەلام کوڕی عەبدوڵڵا کوڕی تەیمییەی حەڕانی (٢٢ی کانوونی دووەمی ١٢٦٣ - ١٣٢٨) زانا و ئاییناس و ژیربێژێکی ئیسلام بوو، لەدایکبووی شاری حەڕڕان بوو، کە ئێستا وڵاتی تورکیایە و نزیکە لە سنووری سووریا. ڕۆشنبیری ئیبن تەیمیە و ڕێبازی لە لێکۆڵینەوەدا[دەستکاری] مێژوو نوسان لەسەر ئەوە یەکدەنگن کە ئیبن تەیمیە شارەزاییەکی بەرفراوانی لە زانستە شەرعی و عەقڵیەکاندا بەشێوەیەکی یەکسان ھەبووە. زەھەبی لەبارەیەوە دەڵێت: (لە زیرەکیدا ھەڵدەگیرسا و زۆر گوێی لە فەرموودە دەگرت و زیاتر لە دووسەد مامۆستای ھەبوو و لە شارەزایی تەفسیردا گەیشتبووە ئەو پەڕ و لە لەبەرکردنی فەرموودە و پیاوانی فەرموودە گێڕەوە و ڕاستی فەرمودەدا کەسی پێ نەدەگەیشت، لە وەرگرتنی فیقھو مەزھەبەکانی ھاوەڵان و شوێنکەوتوان (تابعین) دا وێڕای چوار مەزھەبەکەش ھاوتای نەبوو، شارەزایشی لە دەستە و تاقمەکان و ئسوڵ و کەلام ھەبوو و من ھاو وێنەی ئەو بەدی ناکەم سەبارەت بە ژیاننامە و مێژووش بەڕاستی جێی سەرسوڕمان بوو، لەبارەی جیھاد و پێشرەِویشەوە لە سنوری وەسفدا نەمابوو. جا ئەگەر باسی تەفسیر بکرایە ئەو ھەڵگری ئاڵاکەی بوو، ئەگەریش فەرمودەناسان ئامادەبوونایە ئەو دەدوا و ئەوان دەستەوسان دەوەستان و فەرمودەی دەگێڕایەوە و ئەوانیش ورتەیان نەدەکرد، ئیبن تەیمیە بێباک دەبوو ئەوانیش ھیچیان بۆ نەدەمایەوە. ئەگەر ناوی ئەھلی کەلام بھاتایە ئەو کەسی تاکیان بوو ھەموویان دەگەڕانەوە بۆ لای ئەو، ئەگەر ئیبن سینا فەیلەسوفەکانی پێش بخستایە و بەرز رابگرتایە ئەو رسوای دەکردن و نھێنی و عەیبەکانیانی ئاشکرا دەکرد) . پێ دەچێ لەو دەربڕینانەی بەڕونی رۆشنبیری ئیبن تەیمیە و ئاستی شارەزابونی لە فەرمودەدا نیشان بدەن ووتەکەی زەھەبی بێت لەبارەیەوە: (فەرمودەیەک ئیبن تەیمیە نەیزانی بێت ئەوە فەرموودە نیە) . ئمەش بەڵگەی ئەوەیە ئاکابونێکی بەرفراوانی لە فەرمودە و شارەزایی بە ھەموو کتێبەکانی فەرموودە ھەبووە. وەمڕۆ کتێبی (الرد علی المنگقیین)ی ئیبن تەیمیەمان لەبەر دەستدایە کە لەو جۆر و بوارەدا کتێبێکی نایابە-وەک پاش کەمێکی تر باسی دەکەین- ئەمە بەڵگەیەکی یەکلاکەرەوەیە لەسەر رۆشنبیری قوڵی مەنتیقی ئبن تەیمیە. رۆشنبیری فەلسەفی ئیبن تەیمیەش تا ئاستێکی زۆر تائێستاش نادیارە چونکە گرنگترین ئەو کتێبانەی کە تیایدا رەخنە و بەرھەڵستکاری لە روی فەلسەفەدا نیشان داون دواتر بڵاو نەکراونەتەوە یان لەگەڵ ئەو کتێبانەیدا کە لەناوچون ئەوانیش فەوتاون. لە گرنگترین ئەو کتێبانەش کتێبی (الێفدیە)یە کە لەلێکۆڵینەوەی دکتۆراکەمدا سودی زۆرم لێ وەرگرتووە و تا ئاستێک لێکۆڵینەوەم لەسەر کردووە و پشت بەخوا دوو مانگی تر دەست دەکەم بە لەچاپدانی ھەروەک دەاتر کتێبە گەورەکانیشی بڵاو نەکرانەوە وەک کتێبی (نقچ تا ْسیس التقدیر)و پاشکۆی کتێبی (درء تعارچ العقل والنقل) چونکە ئەوەی لەو کتێبە بڵاو کراوەتەوە چارەکێکی کتێبەکەیە یان یان بەزیاترین مەزندە سێ یەکی کتێبەکەیە. ئەوانەی ژیانیان نوسیوەتەوە باس لەوە دەکەن لەبەرپەرچدانەوەی فەیلەسوفاندا چوار بەرگی ھەبووە جگە لەو پەیام و بنەکایانەی نوسیونی و چگە لەو کتێبانەی تریش لەبەرپرچدانەوەی مەنتیق دا (لەوانە کتێبی (الرد علی منگق کتاب اڵاشارات لابن سینا) ھەموو ئەو کتێبانە نەناسراون و دواتر بڵاو نەکراونەتەوە. لەبواری زانستی کەلامیشدا زۆرێک لە کتێبە گرنگەکانی دواتر بڵاوکراونەتەوە وەک کتێبی (نقچ تڕسیس التقدیس) کە باسمان کرد. ئەوەی ڕۆشنبیری ئیبن تەیمیە جیادەکاتەوە ئەوەیە کە رۆشنبیریەکی قوڵی ئیسلامی بووە بە پلەی یەکەم، ئەوتیایدا بەتەواوی شوێن بەرنامەی ئەھلی سوننەو جەماعە کەوتووە، بەتایبەت رێبازی پێشەوا ئەحمەدی کوڕی حەنبەل و گەورە زانایانی حەنبەلی، ئەگەر چی ئەو ڕای لە ھەرچوار مەزھەبەکە وەردەگرت و قسەی لە گەورە فەرموودە ناسانی وەک بوخاری و شافیعی و تەبەری و ئەبو شەیخی ئەسبەھانی و لالەکائی و ئەبونەێری سەجزی و ئیبن خوزەیمە و دارمی و ئیبن قوتەیبە و ئەبوبەکر ئەپرەم و خەلال و ئەبو عسمانی ێابونی و ئەبو ئیسماعیلی ئەنێاری و بەیھەقی و ئیبن بەتتەو ئیبن حەزم و ئیبن جەوزی و ئەشعەری و باقەلانی و کەسانی تر وەردەگرت، بەڵکو ئیبن تەیمیە سودی لە ھەموو بیریاران و تێروانەران وەردەگرت کە جەختیان لە پاڵپشتی مەزھەبی ئەھلی سوننە و جەماعە دەکرد، ئەو لە کتێبی ( الرد علی المنگقیین)دا دان بەوەدادەنێت کە بۆ بەرپەرچدانەوەی مەنتیق سوودی لە کتێبی (الدقائق)ی باقەلانی –کە ئەشعەریە- و لەکتێبی (ئیبن نەو بەختی شیعی دوانزە ئیمامی) وەرگرتووە. لێرەدا تێبینی جیاوازی نێوان ئەو و غەزالی دەکەین، ئەو قسە لەھەر یاریدەدەرێک وەردەگرێت کە بزانێت تیایدا سەرخستنی مەزھەبی ئەھلی سوننە ھەیە و بڕوای پێی ھەیە کە حەق بێت، ھەرچیش پێچەوانەی ئەوە بوایە فڕێی ئەدا و دانی بەوەدا دەنا کە ھەموو دەستە و تاقمێک یان ھەموو زانایەک چاکەی ھەیە، ھەروەک ئەوە دەخاتە ڕوو کە چ پوچەڵێ و ناڕاستیەکیشیان ھەیە، ئەو لە یاسی غەزالی دا- لەگەڵ ئەوەی ھێرشی دەکاتە سەر- بەسەر کتێبی (فچائح الباگنیە) دا ھەڵدەدات. لەگەڵ ئەوەی ئەو دان بەوەدا دەنێت غەزالی راجیاوازە بەڵام وەک پێشتر باسمانکرد-ئەوە تۆمار دەکات کە غەزالی لەکۆتاییەکانی ژیانیدا وازی لە سەرقاڵبوون بە زانستە فەلسەفی و کەلامیەکان ھێناوە و لای داوەتەوە بەلای سەرقاڵبوون بە زانستی فەرموودەوە. کۆتا شتیش کە پێوەی سەرقاڵ بوو لە ێەحیحی بوخاری و موسلیم دا بوو تا مردن سەرقاڵی ئەوە بوو) لەگەڵ ئەوەی ئیبن تەیمیە ھێرش دەکاتە سەر باقەلانی_بەتایبەت لەبارەی ڕاو بۆچونی لەمەڕ پێغەمبەرایەنی وموعجیزاتەوە، بەڵام دان بەوەدا دەنێت کەئەو لەباشترینی ئەشعەریەکانەو تیایدا کەسی وانەبووە نەلەپێشترو نەلەدواتریدا .ھەروەک لەباسی ئیبن وروشدا دەڵێت لەفەیلەسوفەکان زۆر باشترە بەوجۆرە ڕێبازی ئیبن تەیمیە ئەوەیە گەورەیی بەرامبەرەکانی تۆمار بکات لەگەڵ ئەوەی لەگەڵیاندا ڕاجیایەو ڕاجیابوونیشی لەگەڵ نەیارەکانیدا نابێتە ڕێگری ئەوەی سود لەڕستەی راست ورەوای ئەوانە وەربگرێت وڕاجیایی ئەو لەگەڵیاندا نەبێتە ھۆی ئەوەی دان بەگەورەییاندا نەنێت یان بەڕادەیەک کەخۆی بڕوای پێی نیە لەگەڵیاندا بجەنگێت. بەپێچەوانەی ئەوەی لەسلبیاتی غەزالی بەرامبەر ھێرشی خاچپەرستان بۆ سەر موسڵمانان لەسەردەمەکەیدا بەدیدەکەین، ئیبن تەیمیە بەھەموو توانایەکی زانستی ودەروونی وتەنانەت جەستەیش لەڕووی تەتارەکاندا وەستا، ئەو لەدیمەشق لەگەڵ جێگیری سوڵتان ئەفرەمدا وەستاو موسڵمانانی ھاندەدا تادژ بە تەتارەکان چەسپاو سەقامگیربن لەکاتێکدا زۆربەی زانایان وگەورە پیاوانی دەوڵەت لەشارەکە ڕایاندەکرد، ھەروەک سوڵتان غازانی تەتار لەبەر خراپی ھەڵوێستی لەگەڵ موسڵماناندا کەوتە بەر تووڕەبوونی ئیبن تەیمیە لەڕوویدا لەگەڵ ئەوەی ئەو تووڕە بوونە مەترسی لەسەر ژیانی ئیبن تەیمیە ھەبوو، کاتێک ئیبن تەیمیە بینی مەترسی تەتارەکان زیادیکردووە، لەسوریاوە چوو بۆ میسر وبەچەند دەربڕینێکی توند سوڵتان ناسرو پیاوانی سوڵتانی ھاندا تا لەگەڵ تەتارەکاندا بجەنگن پاشان خۆیشی لەجەنگی (مەرج سەفەر)دا بەشداریکردو لەنێو سەربازاندا بەرێکەوت وھانیدەدان وجەختی لێدەکردنەوە کەئەوان شیاوی ئەوەن سەرکەوتنی خوا بەدیبھێنن تائەوکاتەی لەگوێڕایەڵی خوای گەورەدا دڵسۆزی بنوێنن، پاشان لەگەڵیاندا بەسەختی بەشداری جەنگی دژ بەتەتارەکانی کرد. سەرچاوە[دەستکاری] پەراوێزەکان[دەستکاری] - Ibn Taymiyyah: Profile and Biography. Atheism.about.com (لە ڕێکەوتی 2009-10-29). سەردان لە ڕێکەوتی 2010-06-09.

<urn:uuid:ed71a523-87c7-4ae8-8e1a-94436c514993>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D9%86_%D8%AA%DB%95%DB%8C%D9%85%DB%8C%DB%8C%DB%95

2014-07-25T01:34:52Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997892648.47/warc/CC-MAIN-20140722025812-00216-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.966996967792511, "hac_Arab_score": 0.019840294495224953, "sdh_Arab_score": 0.01316004153341055}

پرۆتۆکۆلی ڕاگەیێنی سیستەمەکانی ڕاگەیێنی بۆ ئاڵوگۆڕکردنی پەیامەکانیان فۆرماتگەلی بەباشی-پێناسەکراو بەکار دێنن. ھەر پەیامێک واتایەکی ڕاشکاوی ھەیە کە چاوەڕاون دەکرێ وەرگرەکەی ھەڵخڕێنێ بۆ دانەوەی وەڵامێکی دیاریکراو. کەوایە پرۆتۆکۆل ڕستەزانی، واتازانی و ھەروەھا چۆنیەتیی ھاوھەنگاوکردنی بنێری پەیام و وەرگری پەیام لە پرۆسەی ڕاگەیێنیدا پێناسە دەکا. لە کاتێکدا لە زانستی کۆمپیوتەردا بۆ پرۆتۆکۆل پێناسەیەکی ڕەسمی کە لای ھەمووان پەسەند بێ بوونی نییە، پێناسەیەکی ناڕەسمی، ھاودەق لەگەڵ ئەوەی پێشتر وترا، دەکرێ ئەمە بێ: "پرۆتۆکۆل شرۆڤەی کۆمەڵێک پرۆسیجەرە کە لە کاتی ڕاگەیێنیدا پەیڕەو دەکرێن".

<urn:uuid:0bab76b4-07a3-44ed-b2c6-13c8fc452cd2>

CC-MAIN-2014-23

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%86%D8%AA%DB%86%DA%A9%DB%86%D9%84%DB%8C_%DA%95%D8%A7%DA%AF%DB%95%DB%8C%DB%8E%D9%86%DB%8C

2014-08-01T13:53:18Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1406510274987.43/warc/CC-MAIN-20140728011754-00332-ip-10-146-231-18.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.998012125492096}

بابهت: جيروكي راستةقينة باسم و عهلی دوو هاورێی دڵسۆزی یهک بوون که لهبهر خوای گهوره یهکتریان خۆس دهویست ،که بێش دووساڵ له سهربازیا یهکتر ئهناسن ، وادهی سهربازیان تهواو ئهبێت عالی به باسم ئهڵێت: سهربازیمان تهواوکرد بهڵام هاورێیهتیمان ههر ئهمێنێت. باسمێش ئهڵێت به دڵنیایهوه.. عهلی مالیان له (شیراز) دهبێ و باسمیش له (تاران) عهلی: باسم ئهمه عینوانی ماڵی ئێمهیه له شیراز سهرمان لێبهو ئهگهر ویستیشت ژن بهێنیت لهوێ کچی جوانی لێیه من یارمهتیت ئهیهم.. باسم: زۆر سوپاس ئهمهش عینوانی ماڵی ئێمهیه له تاران ، گهر هاتی سهرمان لێبه.. ههردووکیان خواحافیزی له یهك دهکهن و دهرۆن ، ساڵان دێتو دهروا باسم بۆ مهبهسیتی ژن هێنان رودهکاته شیراز، عینوانی ماڵی عهلی دهدۆزێتهوه لهدرگا ئهیات عهلی درگاکهی لێ ئهکاتهوه. باسم : هاورێگیان لهسهر داواکهی خۆت هاتم ئهمهوێ ژن بێنم . دوای چهند رۆژێك پیاسهو گهرانیان پێکهوه کاتێکی خۆش ئهبهنه سهر . دوای ئهو چهند رۆژه عهلی چهند کچێک بۆ باسمی هاورێێ داست نیشان ئهکات بهڵام باسم هیچ لهو کچانهی بهدڵ نابێت ، تا رۆژێکیان باسم لهبهر درگای ماڵی عهلی را دهوهستێ چاوهرێ ئهکات عهلێ بێته دهرهوه ، ئهبینێت کچێکی جوان و شۆخ و شهنگ تێدهپهرێت، باسم زۆر ئهچێت به دڵیا بۆ یه که عهلی یهته دهرهوه باسم پێی ئهڵێت حاڵ و مهسهله ، له راستیشا ئهو کچه خۆشهویستی چهند ساڵهی عهلی خۆیهتی پر بهدڵ یهکیان خۆش ئهوێت ، بۆیه عهلی لهپێناوی هاورێیهتی و هاورێکهیا ههرچۆنێك بێت قهناعهت به خۆشهویستهکهی ئههێنێ که شوو به باسم کات دوای ئهوهی قهناعهتی پێ ئهکات شوو به باسم ئهکات باسم لهگهڵ خۆیا ئهیباتهوه بۆ تاران... رۆژان یهت و تێ ئهپهرێ وهزعی ماڵی عهلی زۆر کزو خراپ ئهبێت بۆیه عهلیش بهدایکی دهڵێت که ئهو تاقه دایکهشی ئهبێت پێی ئهڵێت که ئهچێت بۆ تاران بهشکم لهوێ باسم ئیشێکی بۆ بدۆزێتهوهو لهوێ ئیش بکات .. عهلی بهرێ ئهکهوێت بۆ تاران تا لهوێ ئهگات بهو عینوانهی باسم پێی یاوه ، سهیر ئهکات خانویهکی تابڵێی گهوره و خۆشه ، له دڵێ خۆیا ئهڵێ ئهبێ باسم چهند دل خۆش بێت به بینینم ، له جهرهس یهیات باسم : کێی زهلام عهلی : منم عهلیم باسم ئهڵێ: ببوره من تۆ ناناسم عهلی زۆری پێ سهیر دهبێت ئهڵێ تۆ بڵێیت منی بیر چوبێتهوه ، بۆیه جارێکی تر له جهرهس ئهیاتهوه. باسم: وتم که نات ناسم بهرێز عهلی: باسم من عهلی هاورێتم نام ناسیتهوه باسم : کاکه من پێم وتی که عهلی ناو ناناسم عهلی زۆر خهمبار ئهبێت ملی رێگا ئهنێت و ئهروات ههر بیر لهوه یهکاتهوه باسم بۆ وای بهسر هاتووهو منی بیر نهماوه، بهسهر ئهو شيقامهی پیایه ئهروات سهیر ئهکات له دوورهوه بینایهك که تازه خهریكن دروستی ئهکهن ، له دڵی خۆیا ئهڵێت ئهچم بۆ ئهوێ بزانم کهسیان ناوێ لهوێ ئیش بکات.. لهناکاو جهماعهتێك گهنجی وهکو خۆی بهرهو رووی یهن عهلی لهدلێ خۆیا ئهڵێت لهوانهیه رێـم لێ بگرن و چی پارهم پێیه لێـم بسهنن ، که جهماعهتهکه لێ نزیک ئهبنهوه بهردهمی لێ ئهگرن ، عهلیش بیان ئهڵێت ئهوهنهم پاره پێیه، بهشی کرێ سهیارهکهی لێ ههڵ ئهگرم که پێی بگهرێمهوه بۆ ماڵهوه ئهوهی کهشێ بۆ ئێوه.. یهکێ له گهنجهکان لێێ نزیك ئهبێتهوهو (1000$) ئهیاتێ و ئهرۆن. عهلی زۆر سهری سور ئهمێنێ له کاره ئهڵێ من بهتهبووم پارهم لێ بسهنن کهچێ پارهیان یامێ ، زۆر دڵ خۆش ئهبێت له دڵی خۆیا ئهڵێت که گهرامهوه بهدایکم دهڵێم ئهمه دیاری باسمی هاورێمه.. دهست بهرۆشتن ئهکاتهوهو لهناکاو سهیارهیهک لایهوه ئهوهستێ که ژنێك و کچێکی گهنجی تێدایه . ژنهکه به عهلی ئهڵێت که چێ کارهیت. عهلیش ههموو بهسهرهاتهکهی خۆی بۆ ئهگێرێتهوهو که بهنیازی ئیش کردن هاتووه بۆ تاران، ژنهکه به عهلی دهڵێت من ههر خۆم و ئهو تاقه کچهمین بۆ نایهیت لای ئێمه ئیش بکهیت. ههر چۆنێك بێت حهلی رازی ئهکهن و ئهچێت لهگهڵیان . دوایی ماوهیهک ژنهکه کچهکهی خۆی له عهلی ماره دهکات.رۆژێك خهسووی عهلی یهتهوه ماڵهوه به عهلی و کچهکهی ئهڵێت که ئهم ئێوارهیه دهعوهتی ئاههنگێك کراوین ئێوهش خۆتان ئامهده بکهن، ئهبێت بچین.. ئێواره دهرۆن بۆ ئاههنگهکه بهسودفه ئهو مێزهی لهسهری دادهنیشن باسمیش لهسهر ئهو مێزه دانێشتوه ، بهرامبهر عهلی . کهمێکی پێ ناچێت عهلێ ههڵ ئهسێته سهرپێ و کوپێک کاکاو ههڵ ئهگرێت و بهرزی دهکاتهوه و ئهڵێت: ئهوه بهیادی ئهو هاورێیهی له سهربازیا ناسیم و لهیادی کردم. کوپێ کاکاوی تر ههڵ ئهگرێت و ئهڵێ: ئهوهش بهیادی ئهو هاورییهی که چومه بهر درگای ماڵهکهیان و درگای لێ نهکردماوه. کوپێ کاکاوی تر ههڵ ئهگرێت و ئهڵێ : ئهوهش بهیادی ئهو هاورێیهی که خۆشهویستهکهمم پێ بهخشیو پێی نهزانی.. دا ئهنیشێتهوه باسمیش ههڵ ئهسێته سهر پێ و ئهلێت له قسهکانت تهواو بویت ، عهلێش دهڵێ بهڵێ. باسم دهست ئهیاته کوپێ کاکاو دهلێت: ئهمه بهیادی ئهو هاورێیهی لهیادم نهکردوهو قهتیش لهیادی ناکهم. کوپێ کاکاوی تر ههڵ ئهگتێت و دهلێت . ئهمهش بهیادی ئهو هاورێیهی که هاته بهر درگای ماڵهکهم و درگام لێ نهکردهوه بهلام به هاورێکانما (1000$) م بۆ نارد. کوپێ کاکاوی تر ههڵ یهگرێت و دهلێ: ئهمهش بهیادی ئهو هاورێیهی که خۆشکهکهی خۆمم پێ بهخشی که ئێستا لاتهوه دانیشتوه و ئهوهی ئهولاشتهوه دایکی منه.. بهڵام من نهم ویست پاداشتهکانت راستهوخۆ بهمهوه یان پێی بزانیت ..

<urn:uuid:61d13a6f-1478-4a99-990c-032669a6c860>

CC-MAIN-2014-23

http://www.gulyswr.net/viewtopic.php?id=35398

2014-07-26T17:11:24Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-23/segments/1405997903265.4/warc/CC-MAIN-20140722025823-00202-ip-10-33-131-23.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9990039467811584}

گۆڕەپانی تەحریر گۆڕەپانی تەحریر (بە عەرەبی: ميدان التحرير) گۆڕەپانێکە لە شاری قاھیرە لە میسر، لە بنەچەدا ناوەکەی مەیدانی ئیسماعیلیییە بووە بەڵام لە دوای شۆڕشی میسر لە ساڵی ١٩١٩ کرا بە گۆڕەپانی تەحریر. ئەم گۆڕەپانە ڕۆڵێکی گرنگی بینی لە لابردنی ڕژیمی حوسنی موبارەک لە ساتەوەختی بەھاری عەرەبی لە ساڵی ٢٠١١. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:7e4e636b-4776-4cdd-a91c-4054ca42e520>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%86%DA%95%DB%95%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%DB%95%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%B1

2014-09-02T01:58:54Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921318.10/warc/CC-MAIN-20140909041914-00052-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9867125153541565, "hac_Arab_score": 0.01179195661097765}

ویکیپیدیا:ڕێساکانی پەڕەی وتووێژ ئامانجی لاپەڕەی لێدوانی ویکیپیدیا پێکهێنانی شوێنێکە بۆ وتووێژ و لێدوان سەبارەت بە وتاری پەیوەندیدار. لاپەڕەی لێدوانی وتارەکان بە هێچ شێوە نابێ بۆ دەربڕینی بیر و ڕای تاکەکەسی بەکار بێت. لە بەنرخترین شتەکان لە لاپەڕەکانی لێدوان، پەیوەندیکردنی بەکارهێنەران پێکەوە و ڕێز گرتن لە یەکترینە. ئەو لیستەی خوارەوە بۆ یارمەتی بەکارهێنەرانە تا هەرچی باشتر بەشداری لاپەڕەکانی لێدوان بکەن. پێرست خاڵە ناوەندییەکان سیاسەتی ڕاگریی ویکیپیدیا ئەو سیاسەتانەی وا دانراوە بۆ وتارەکان لە ویکیپیدیادا (ئەگەرچی نە بەو بەربڵاوییە) بۆ لاپەڕەکانی لێدوانیش هەر هەیە؛ وەک بڕواپێکراو بوون، بێ لایەنانە بوونی ڕوانگەکان و باس نەکردنی لێکۆڵینەوەکانی بەکارهێنەر خۆی. ئەڵبەت لە لاپەڕەکانی لێدوان، ڕێگە دراوە باس بکرێت، پێشنیار بدرێت و لە زانیارییەکانی خۆی بەکارهێنەر کەڵک وەر بگیرێت، بەڵام دەبێ لە هەمووی ئەوانەدا ئامانجی وردبوونەوە لە بابەتی وتارەکە لەپێشچاو بگیرێت. بەڵام زۆر جار پەڕەی لێدوان بۆ باسکردنی بابەتهایەک بەکار دەبەن کە ڕیکەوتنێکی نییە لەگەڵ سیاسەتەکانی ویکیپیدیا. بە تایبەت سەرنجتان ڕادەکێشین بۆ ژیاننامەی کەسایەتیە زیندووەکان: - دەستکاریکەران دەبێ هەرجۆرە شتێکی نێگەتیڤ سەبارەت بە کەساییەتیە زیندووەکان کە سەرچاوەی ڕوونی نییە یا لە سەرچاوەیەک گیراون کە بەپێی سیاسەتەکانی ویکیپیدیا بڕواپێکراو نیە یان شەرحێکی گۆماناوی لە سەرچاوە بێت، لابەرن. چۆنییەتی بەکارهێنانی پەڕەی لێدوانی وتارەکان - پەیوەندیکردن: ئەگەر سەبارەت بە شتێک گۆمانت هەیە و ئەرخەیان نیت، هەوڵ بدە ئەوانی دیکە تێ بگەیەنیت تاکوو بە بەشکردنی زانیارییەکانیان لەگەڵ تۆدا ببنە هۆی ڕوونبوونەوەی باسەکە. دۆستانەبوون یارمەتیت دەدا بۆ ئەوە. بەسوود دەبێت ئەگەر ڕوانگەی خۆت شی بکەیتەوە؛ ئەوە بێسوود دەبێت ئەگەر بتەوێ بیر و ڕای خۆت بسەلمێنی بێ شیکردنەوەی. شیکردنەوە یارمەتی دەدات بۆ باشتربوونی پەیوەندی و ڕێکەوتن. - مانەوە لەسەر بابەت: لاپەرەی لێدوان بەتایبەت دانراوە بۆ لێدوان سەبارەت بەو وتارە؛ نەک بۆ وتووێژی بەربڵاو سەبارەت بە سەردێڕی وتارەکە. باشتر وایە سەبارەت بە باشترکردنی وتارەکە لێدوان بکرێت. وتووێژی بێپەیوەندی ئامادەن بۆ سڕینەوە. - چاکە بکە: لاپەڕەی لێدوان دەبێ وەک ڕێگەیەک بۆ باشترکردنی وتارەکە بەکاربێت. نەک بۆ ڕەخنەگرتن لە نووسەری وتارەکە یان جوداکردنەوەی ڕای گشتیی سەبارەت بە بابەتەکە. ئەوە بە تایبەت لە لاپەرەی لێدوانی ژیاننامەی کەسایەتیە زیندووەکان گرینگە. بەڵام ئەگەر بە هەرشێوە پێت وایە شتێک هەڵەیە، باسی بکە و پێشنیارەکان ئەوانیتریش وەرگرە. - بەڵگە بێنەوە: لاپەڕهکانی لێدوان مەکۆیەک نین بۆ بەکارهێنەران بۆ دەربڕینی ڕوانگەی خۆیان سەبارەت بە ناکۆکییەکانیان. بەڵکوو مەکۆیەکە بۆ لێدوان سەبارەت بەوەی چۆن ڕوانگەیەکی جیاواز، لە سەرچاوەیەکی دووهەمەوە بێننە ناو وتارەکە؛ بەو جۆرە لە کۆتاییدا وتارەکە دەبێتە نووسراوەیەکی بێلایەنانە کە هەموو ڕوانگەکانی لەخۆ گرتووە. - لەگەڵ ڕاستییەکان هەڵسووکەوت بکە: لاپەڕەی لێدوان باشترین شوێنە بۆ باس لەسەر بڕواپێکراوبوونی سەرچاوەیەک؛ وەک داواکردنی یارمەتی بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەکان و هەڵسەنگاندی ئەو ڕاستیانەی دژ بە یەکن، لە سەرچاوە جیاوازەکان. داواکردنی سەرچاوەیەکی بڕواپێکراو باشترە لە لێدوانی دژ بە وتارێک. - پاشەکەوتی کاتیی: لاپەڕەی لێدوان دەتوانێ وەک شوێنێک بەکار بێت بۆ پاشەکەوتی بەشێ لە نووسراوەکە کە بەهۆی بێسەرچاوەبوونی سڕاوەتەوە و لەوێدا بمێنێت تاکوو سەرچاوەی بڕواپێکراوی بۆ پەیدا دەبێ. نوواسراوەی نوێ پێش دانانی لە وتارەکە دەتوانێ لە لاپەڕەی لێدوان باسی لەسەر بکرێت. - بۆ دەستکارییەکان لێدوان بکە: لاپەڕەی لێدوان بەتایبەت بۆ لێدوان سەبارەت بە دەستکارییەکان بەکاردێت. ئەگەر یەکێک لە دەستکاریەکانت پاشگەز کرا و تۆ گەڕانتەوە، باشتر وایە شەرحێک بۆ ئەوە لە لاپەڕەی لێدواندا بنووسیت و هەروا کاتی دەستکاری پوختەی گۆڕانکارییەکەت بنووسیت. لاپەڕەی لێدوان هەروا بۆ باسکردنی دەستکاری کەسێکیتر دەتوانرێ بەکار بێت. - پێشنیار بدە: پێشنیارە نوێکان سەبارەت بە وتار باشتر وایە لە لاپەڕەی لێداون بنووسریت تاکوو بەکارهێنەرانی دیکە بتوانن ڕوانگەی خۆیان دەربڕن. پێشنیاری وەک زیادکردن یا لابردنی بەشێکی چکۆلە لە نووسراوەکە، گواستنەوی لاپەڕە، تێکەڵ کردنی نووسراوەکە یان بەشکردنی وتارێکی دریژ بۆ چەن وتاری جیاوازی بچووکتر. کردەوەی باش - واژۆ بدە بە نووسراوەکانت: بۆ واژۆدانی نووسراوەیەک لە نووسەی ~ چواردانە دانێ وەک ئەمە (~~~~)، ئەوە دواتر لەگەڵ ناوی بەکارهێنەریت و کات و ڕێکەوت دەگۆڕدرێت؛ وەک ئەمە : نموونە ٢٠:٠٥, ١٣ ئەیلوول ٢٠٠٩ (UTC). ئاگادار بە کە ناکرێ وەک نەناسراو شتێک بنووسی، لەبەر ئەوەی ناونیشانی ئایپی (IP)، لە لاپەڕەی مێژوودا دەمێنێتەوە. - سەلماندنی زۆرەملیی مەکە: تایبەتمەندییەکانی ئەستوورکردن یا لارکردنی دەق بۆ یارمەتی لە باشتر تێگەیشتنی نووسراوەکانە. تکایە لەوانە بۆ نیشاندانی بەنرخبوونی هێندێ لە وشەکان کەڵک وەر مەگرن. دەقی لار بۆ نووسینی کلیلوشە یا شتێکی گرینگی وەک ئەوە بەکاردێت؛ بۆ نموونە بابەتی کتێب. - کورت و پوختە بنووسە: ئەگەر پەیامەکەت زیاتر لە ١٠٠ وشەیە، دەبێ لە بیری بچووککردنی بیت. لەبەر ئەوەی تێگەیشتنی پەیامی درێژ سەختە یا خراپ لێی تێدەگەن یان تەنانەت هەر چاوی لێناکەن. ئەگەر گرینگە لێدوانێک بە وردی باس بکەی لەم ڕینمای خوارە کەڵک وەرگرە. هەروا شێوازی لاپەڕەی لێدوان دەبێ سادە و خاوێن بێت لەبەر ئەوەی ببێتە هۆی درێژەدانی لێدوانەکان. لە قەرەباڵخکردن، دووپاتکردنەوە و نووسینی پەیامی ناڕوون پارێز بکە. - بەئامانجبوونی لێدوان: ئامانجی سەرەکی لێدوانەکان، گەیشتن بە ڕێکەوتن لە کۆتاییدایە، نەک لێی هیلاکبوون و جێهێشتنی. - ئەرشیڤەکان بخوێنەوە: زۆرێک لە پەڕەکانی لێدوان بەستەریان هەیە بۆ ئەرشیڤێک کە لێدوانەکانی پێشووی لەخۆ گرتووە. ئەگەر دەستکاریکەرێکی نوێیت، باشتر وایە کە هەموو ئەو ئەرشیڤە بخوێنیتەوە لەبەر ئەوەی ئەگەر پرسیارێکت هەیە یا پێت وایە شتێک هەڵەیە، لەوانەیە لە پێشدا وەڵامی ئەوە درابێتەوە. لە دووپاتکردنەوەی پرسیارەکان پارێز کەن. - کوردی بەکار بێنە: گرینگ نییە بۆ کێ پەیام دا دەنێی؛ مادامێ لە ویکیپیدیای کوردیدای، باشتر وایە بە کوردی بنووسیت. لەبەر ئەوەی تەنها سوودی بەکارهێنانی لاپەڕەی لێدوان، وتووێژە سەبارەت بە وتارەکە؛ ئەگەر زمانێکی دیکە بەکار بێنیت بەکارهێنەرانیتر لێی تێناگەن و لێدوانەکە بێمانا دەبێ. - چۆنییەتی دەربڕینی ڕوانگە: هێندێ لە لاپەڕەکان داوا دەکەن بیر و ڕای خۆت دەربڕی سەبارەت بە بابەتێک. بڕیک لە بەکارهێنەران بۆ زیادکردنی ڕوانگەیان بۆ سەر ئەو پەڕانە بە ئەستێرەیەک (*) دەست پێدەکەن؛ ئینجا بە ئەستوور، یەک یان دوو وشە کە پوختەی ڕوانگەکەیانە و ئینجا هۆکاری ئەو بیر و ڕا بە کورتی دەنووسن. ئەم جورە گونجاوە و پەسندکراوە. ئەگەر پەیامەکەت لەسەر هۆکاری ڕاستی بێت، بایەخی زیاتری پێدەدرێت. لەیاد مەکە پەیامەکەت بە (~~~~) واژۆ بدەی. - بەخێرهاتنی تازەهاتووەکان بکەن: ئەو بەکارهێنەرانەی تازە هاوکاریان لەگەڵ ویکیپیدیا دست پێکردووە لەوانەیە سیاسەتەکان و یاساکان بە باشی نەزانن. ئەگەر هەڵەیەکیان کرد، بزانە کە لە ڕووی نەزانینەوە بووە. لەگەل ڕێزدا هەڵەکەیان بۆ شیبکەوە رێنۆماییان بکە بۆ خوێندنەوەی دەقی سیاسەتەکان یان شێوازی نووسین لە ویکیپیدیادا و هانیان دە بۆ بەشداری زیاتر. - ناوەڕۆکی لێدوان، وتار بێت: پەیامەکان لە لاپەڕەی لیدوان تەنها دەبێ سەبارەت بەو وتارە بێت، نەک سەبارەت بەو بەکارهێنەرە یان هاوبەشییەکانی دیکەی بەکارهێنەر. ئەو هەڵسوکەوتانەی پەسند ناکرێن تکایە بە وردی ئەوانەی خوارە بخوێننەوە و ئاگادار بن کە دەبێ بە پێی سیاسەتەکانی فەرمی ویکیپیدیا پێش بڕۆن. خراپکاری (و بەتایبەت دووپاتکردنەوەی خراپکاری) دەتوانێ ببێتە هۆی بەربەستی دەستکاریکردن یان بەربەستی گشتیی. - هێرش بۆ تاکەکەس نابێ ببێت: وتنی شتێکی نێگەتیڤ سەبارەت بە کەساییەتیەک؛ وەک: - وشەی ناشیرین نەبێت: کەساییەتیەک بە نەزان یا فاشیست بانگ کردن ناشیرینە و گونجاو نییە. لە جێگەی ئەوە باشترە پێی بڵێی چیت پێ هەڵەیە و چۆن دەبێ چاکی بکات. - کەس مەترسێنە: وەک ئەوەی بڵێی «لەبەر دژایەتی لەگەڵ من بەربەست دەکرێی» - بە یاسا مەترسێنن: - زانیاریی تاکەکەسی بڵاو مەکەنەوە: بەکارهێنەرێک کە لەبەر هەر هۆکارێک زانیاریی تاکەکەسیی کەسێکی دیکە بڵاو بکاتەوە لەوانەیە بۆ ماوەیەک (شایەد تا هەمیشە) بەربەست بکرێت. - خەڵک خراپ نیشان مەدەن': تەنها باسی ئەو شتانەی بکەن کە ڕوویداوە بە شێوازێکی باش. واتە: - بە ڕێزەوە باسی کەساییەتیەکانی دیکە بکەن. - کاتێ باسی هاوبەشیەکانی کەسێکی دیکە دەکەی وەک دەستکاریەکانی، باشتر وایە لە فەنکشێنی Help:جیاوازی کەڵک وەر گری. باشیی ئەو بەستەرە ئەوەیە کە دەمێنێتەوە بۆ هەمیشە و تەنانەت ئەگەر لاپەرەکە ئەرشیڤ بکرێت ئەوە هەر بەکار دێت. - وەک یاسایەک، ڕوانگەی ئەوانی دیکە دەستکاری نابێ بکەی، تەنانەت واژۆکەی. ئەگەر هەڵەیەکی تێدایە یا دەتەوێ سەبارەت بەوە بدوێی، لە بەشی نوێدا وا بکە. - داوای زانیاریی تاکەکەسی کەس مەکەن. - خۆت لە جێگەی بەکارهێنەری دیکە مەناسێنە - وا خۆت نیشان مەدە کە بەرێوبەری یان پلەیەکی تایبەتت هەیە کە ئەویدی نییەتی. پلەی هەموو بەکارهێنەرێک لە لیستی بەکارهێنەران لە پێش چاودایە. دەستکاری بۆچوونەکان بۆچوونەکانی ئەوانی دیکە لەبەر ئەوەی لێدوان لەگەڵ لاپەڕەی وتار جیاوازە، پێویست ناکات پەڕەی لێدوان بگاتە ئاستی بڵاوبوونەوە هەربۆیە پێویست نیە هەڵەکانی نووسین یا گرامێری یەکی دیکە ڕێک بکەیتەوە. ئەوە تەنها دەبێتە هۆی تووڕەی بوونی ئەو کەسەی هەڵەی بۆچوونەکانیت دەستکاری کردووە. یاسای سەرەکی سەبارەت بەوە دەڵێت: بۆچوونی کەس بێ وەرگرتنی بەڵێن لە خۆی دەستکاری مەکەن. قەد بۆچوونەکانی بەکارهێنەرانی دیکە بۆ گۆڕانی ماناکەی دەستکاری مەکە، تەنانەت ئەگەر لە لاپەڕەی لێدوانی خۆتدا بوو. دەستکاری بۆچوونەکانی ئەوانی دیکە بڕێ جار ڕێگە دراوە بەڵام دەبێ زۆر بە سەرنج وردی ئەوە بکەیت. وەک: - ئەگەر بەڵێنت لێیان وەر گرتبوو - لابردنی شتی نایاسایی وەک قسەی ناحەز یان زانیاریی تاکەکەسی - لابردنی ئەو شتانەی هیچ یارمەتی پێشکەوتنی وتارەکە نادات. - لابردنی هێرشەکان بۆ سەر تاکەکەس (هەڵبەت هێندێ لە بەکارهێنەران ئەو لابردنە گونجاو نازانن) - بۆچوونی بێواژۆ: - لە لاپەڕەی لێدوانی بەکارهێنەریی خۆت دەتوانی بۆچوونەکان بسڕیتەوە؛ ئەگەرچی ئەرشیڤکردنیان پێشنیار دەکرێت. بۆچوونەکانی خۆت باشتر وایە دەستکاری بۆچوونەکانی خۆت نەکەی. لەبەر ئەوەی لەوانەیە لەپێشدا بەکارهێنەرانی دیکە سەبارەت بەوە بێر و ڕای خۆیان دەربڕیبێت. پێشنیار دەکرێ، پێش پاشەکەوتی هەرجۆرە نووسراوەیەک لە ویکیدا، پێشبینینێکی بکەی. - ئەگەر دەستکاری بۆچوونەکەی خۆت پێویست بوو، دەتوانی بە دەقی هێڵ بەسەردا هاتوو کەڵک وەر بگریت. بەمجۆرە: تاقیکە ئەنجامەکەی تاقی. کێشە ئەگەر کێشەیەکت هەیە لەگەڵ بەکارهێنەرێک کە چارەسەر ناکرێت، تکایە ئەمە بخوێنەوە م

<urn:uuid:2425a5f6-90f9-462f-bf3a-361d57e49040>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%95%DB%8E%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95%DB%8C_%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8E%DA%98

2014-09-01T13:54:50Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535919066.8/warc/CC-MAIN-20140901014519-00271-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9664463996887207, "sdh_Arab_score": 0.02734929323196411}

ئۆقیانووسی ئارام ئۆقیانووسی ئارام گەورەترین پانتایی ئاوی و هەروەها گەورەترین ئۆقیانووسی زەوییە. ناوەکەی لە ناوی لاتینی Mare Pacificumەوە وەرگیراوە (واتە: زەریای ئارام)، کە جیھانگەڕی پۆرتووگالی، فەردیناند ماجەلانلە ١٥٢٠ پێی بەخشیوە. هەروەها بەو ئۆقیانووسە پاسێفیک و گەورەش دەوترێ، ئەو گەورە دەریایه لە ڕۆژهەڵات لەگەڵ کیشوەری ئەمریکا، لە باشوور لەگەڵ جەمسەری باشوور لە باکوور لەگەڵ دەریای بێرینگ و لە رۆژاوا لەگەڵ ئاسیا و ئۆقیانووسیا هاوسنوورە. هەروەها ئەو ئۆقیانووسه پانە خۆی دابەش دەکرێ بە دوو بەشی باکووری و باشووری قووڵ ترین خاڵی ئاوی جیهان قووڵکەی ماریانا بە قووڵایی ١٠٩١١ لە ئۆقیانووسی ئارام دایه. ئەو وڵاتانەی تیایدان[دەستکاری] وڵاتە سەربەخۆکان[دەستکاری] سەرزەویەکان[دەستکاری] |کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئۆقیانووسی ئارام تێدایە.|

<urn:uuid:d4265b95-ebb6-4927-881b-9c809a759541>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%81%DB%8C%DA%A9

2014-08-27T12:54:01Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500829393.78/warc/CC-MAIN-20140820021349-00162-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.913176953792572, "sdh_Arab_score": 0.06910750269889832, "hac_Arab_score": 0.01772841438651085}

بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق |بزوتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق| |سەرکردە||عیرفانی حاجی عەلی| |دامەزران||ساڵی ١٩٨٧ لە لایەن عوسمان عەبدولعەزیز| |ئامانج||ئیسلام وەک شەریعەت| |ئایدۆلۆجیا||ئیسلامیی| |دروشم||و جاهدوا في الله حق جهاده| |ماڵپەڕ||bzotnawa.co| بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق بزوتنەوەیەکی ئیسلامی سیاسی پەروەردەیی جیھادییە و لە سەر پێڕەوی ئەھلی سوننەت و جەماعەت کار دەکات بۆ چەسپاندنی فەرمانڕەوایی شەریعەتی ئیسلام و مافە ئیسلامییەکان لە کوردستاندا. ساڵی ١٩٨٧ لە لایەن کۆمەڵێک پیاوی ئایینی بە سەرکردایەتی مەلا عوسمان عەبدولعەزیز لە ئێران ڕاگەیاندرا. بزووتنەوە یەکەم حیزبی سیاسی ئیسلامی چەکدارە کە لە کوردستانی عێراق دامەزراوە و بە فەرمی ڕاگەیەندراوە. پێشتر پەیوەندی ئیسلامی کە بە سەرکردایەتی شێخ محمد بەرزنجی ھەبووە کە لە سەرەتای ھەشتاکان دروست بووە پاشان ھاتوونەتە نێو بزوتنەوەوە. لە ساڵی ١٩٩٩ لەگەڵ بزووتنەوەی ڕاپەڕین یەکیان گرتووەتەوە کە مەلا سدیق سەرکردایەتی دەکرد و بزووتنەوەی یەکبوونیان ڕاگەیاند؛ بەڵام زۆری نەخایاند کە ئەم یەکبوونە بوو بە ھۆی دابەش بوونی بزووتنەوە بۆ سێ پارتی ئیسلامی. بزووتنەوە وەک حیزبی دایک وایە، چونکە زیاتر لە دوو حیزبی ئیسلامی دی لێ درووست بووە وەکوو کۆمەڵی ئیسلامی بە سەرکردایەتی عەلی باپیر، ئەنسارولئیسلام بە سەرکردایەتی مەلا کرێکار. دوای ئەم جیابوونەوانە بزووتنەوە تووشی لاوازیەکی گەورە بو پاش ئەم دابەشبوونانە و بڕینی مووچەکەیان لە لایەن یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کە دو ملیۆن فرانکی سویسری بوو پاش ڕێککەوتنی ئێران و واژۆ کردنی ئاگر بەستی نێوانیان و ھەروەھا بە پێێ ڕێککەوتنەکە بزووتنەوە بە دوو وەزیر بەشداری کابینەی سلێمانی یەکێتی نیشتمانیان کرد پاش ئەم بەشداریە پارتی دیموکراتی کوردستان دوو وەزیرەکەی بزووتنەوەی لە ئیدارەی ھەولێری ئەوکات تەقاعود کرد لە ھەڵبژاردنی ٢٥/٠٧/٢٠٠٩ توانیان ٢ کورسی پەرلەمانی کوردستان بەدەست بھێنن. ناودارانی بزوتنەوە[دەستکاری] - مامۆستا مەلا عوسمان ڕابەر و دامەزرێنەری بزووتنەوە لە ساڵی ١٩٩٧ لە دیمەشق کۆچی دوای کرد. - مامۆستا مەلا عەلی ڕابەری دووەم لە ساڵی ٢٠٠٧ لە لەندەن کۆچی دوایی کرد. - مامۆستا سدیق عەبدولعزیز ڕابەر. - ئەحمەد کاکە مەحموود ئەندامی مەکتەبی سیاسی لە ساڵی ٢٠٠٧ کۆچی کردوە. - کەمال ڕەحیم ئەندامی مەکتەبی سیاسی - کامیلی حاجی عەلی ئەندامی مەکتەبی سیاسی، وەزیری ئەوقاف بۆ کاروباری ئاینی لە ساڵانی ٢٠٠٩ تاکوو ٢٠١٣ - محمد عومەر ئەندامی مەکتەبی سیاسی - عیرفانی حاجی عەلی ئەندامی مەکتەبی سیاسی و ڕابەری بزووتنەوە ئیسلامیی کوردستان لە ئێستادا - ئەنوەر عەنەبی ئەندامی مەکتەبی سیاسی - محمد بازیانی ئەندامی مەکتەبی سیاسی (دواتر جیابۆوە و پارتی داد و گەشەی دامەزراند)

<urn:uuid:84d12138-1d5e-4f01-a07f-db3e487d1032>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%84%DB%95_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82

2014-09-02T01:51:59Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921318.10/warc/CC-MAIN-20140909052923-00372-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9614236354827881, "sdh_Arab_score": 0.023007066920399666, "hac_Arab_score": 0.015571811236441135}

نیکۆلاس کۆپەرنیکۆس نیکۆلاس کۆپەرنیکۆس (بە ئەڵمانی: Nikolaus Kopernikus؛ بە ئیتاڵی: Nicolò Copernico؛ بە پۆڵەندی: Mikołaj Kopernik ببیستە یارمەتی·زانیاری)، (١٩ی شوبات ١٤٧٣ - ٢٤ی ئایار ١٥٤٣). گردوونناسێکی پۆڵەندی بوو کە خاوەنی بیردۆزی خولانەوەی زەوییە بەدەوری خۆردا و بە دامەزرێنەری زانستی گەردوونی نوێ دادەنرێت، کە بە ھۆی ئەم بۆچوونەشی کڵێسای کاسۆلیکی بوونە دوژمنی بە کافر ناوزەدیان کرد چونکە کڵێسا دەیگوت زەوی چەقی ھەموو گەردوونە و جێگیرە و ناجوڵێت و خۆریش بەدەوری زەویدا دەخولێتەوە.

<urn:uuid:52c92813-31bf-4256-8403-26c00f85aa32>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%86%D9%84%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%DB%86%D9%BE%DB%95%D8%B1%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%86%D8%B3

2014-09-02T01:52:01Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921318.10/warc/CC-MAIN-20140909052923-00372-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9950036406517029}

كۆنكريتی مۆركراو ئهم جۆره كۆنكريته پيی دهلين كۆنكريتی مۆركراو ، كه دوای سهب كردنی به شيوهی قالبی تايبهتی دهخريته سهر و لهسهرهوه زهختی دهخريته سهر شيوهی كۆنكريتهكه ئهو نهخشه وهردهگريت كه له قالبهكهدا ههيه به ڤيديۆ وردهكاری زياتر ببينه ! ههنگاوهكانی خاوين كردنهوهی ئاوی پيس بۆ خواردنهوه ئهم بابهته باسی ئهو ههنگاوانه دهكات كه پيويسته بگيرينه بهر بۆ خاوين كردنهوهی ئاوی سهرزهوی يان ژير زهوی كه وای ليبكريت بۆ خواردنهوه بشيت تی بی ئيم چۆن كاردهكات ! سهرسورهينهرترين ئاميری ليدانی تونيل تی بی ئيم كورتكراوهی Tunnel Boring Machine كه پيی دهلين TBM يهكيكه له سهرسورهينهرترين ئاميری ليدانی تونيل كه بۆ ههموو جۆره خاكيك توانای ليدانی تونيلی ههيه به هۆی كهتهريكی شيوه بازنهيهوه دهتوانی ههرچی بيته پيشی به ئاسانی بيبريت . ريگاكانی بهستنهوهی دوو شيش به يهكهوه Lap Splice & Mechanical Splice ههندی جار وا پيويست دهكات كه جۆينتی نيوان دوو شيش به يهكهوه ببهستريتهوه بۆ ئهمهش دوو ريگا ههيه كه له خوارهوه باسيان دهكهين ، به گشتی ئهم حالهته له زۆربهی پرۆژهكان روودهدات ، وهك پيكهوه بهستنی داولی فوتينگ به شيشی سهرهكی كۆلۆمهكان ، يان پيكهوه بهستنی دوو شيش له ناو سهقف يان له ناو بيم و جسرهكان ، وه يان پيكهوه بهستنی ههردوو سهری قهفيز .. به گشتی ئهمانه زۆر روودهدهن ئهم كتيبه روونكردنهوهی تهواوی باسكردووه لهسهر پیكهاتهكانی چیمهنتۆ و واته چیمهنتۆ له چی پیكدیت و ههندیك زانیاری تر له چیمهنتۆی پۆرتلاند ئهم كتیبه بلاوكراوهیهكی تایبهتی ئهم مالپهرهیه و ههموو مافهكانی دهپاریزریت ئامادهكار : ئهندازيار محمد زرار عبدالصمد شيخهروانی ئهم كتیبه لهسهر بهرههم هینانی كۆنكریت و جۆرهكانی كارگهی كۆنكریتی و ههروهها چونیهتی خهملاندنی كۆنكریت به ریژه و ههندیك كیشهی كۆنكریت له كاتی دروست كردنی وه ریگاكانی كۆنكریت گواستنهوه و ههندیك بابهتی تر كه لهم كتیبه ٢٤ پهریهدا چر كراونهتهوه .ئامادهكار : ئهندازيار محمد زرار عبدالصمد شيخهروانی بۆ گشت كۆمپانیاكان بهتایبهت كومپانیا ئهندازیاریهكان مالپهرهكهمان ئامادهیه ریكلام بۆ كارهكانتان بكات به نرخیكی گونجاو بۆ پهیوهندی كردن : ئیمهیل : ئەم ئیمەیڵە پارێزراوە لە سپام, پێویستە جاڤا سکریپت چالاک بکەیت بۆ بینینی. بۆههموو ئهندازیار و خویندكارانی ئهندازیاری ئهگهر ئارهزووی بلاوكردنهوهی بابهتهكانتان ههیه لهم مالپهره ئیمه به خۆشحالیهوه بۆتان بلاودهكهینهوه تكایه بۆ ئهم مهبهسته یان سیستهمی ئۆنلاینی بابهت ناردن بهكاربینن یان پهیوهندی بكهن به ئیمهیلی ئەم ئیمەیڵە پارێزراوە لە سپام, پێویستە جاڤا سکریپت چالاک بکەیت بۆ بینینی. ئامادەبووانى ئێستا 2 میوان و هیچ ئەندامێک

<urn:uuid:8df30d0b-439e-4eeb-8f3f-6ed41a3d76f2>

CC-MAIN-2014-35

http://www.ge4c.com/

2014-08-20T12:39:30Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500808153.1/warc/CC-MAIN-20140820021328-00117-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9816822409629822, "sdh_Arab_score": 0.013483709655702114}

ههموو ساڵێک لهم دهمهوه کهم تازۆرێک دهست دهکرێتهوه به قسهکردن و نوسین و بهرنامه ئامادهکردن لهسهر کارهساتهکانی ههڵهبجه و ئهنفال. له ساڵیادهکاندا گهلێک له بهرپرسان دهبینرێن ڕیز دهبهستن بۆ بهشداریکردن له یادکردنهوهکاندا و وێنهیهکی زۆریان ڕووبهری ڕۆژنامه وگۆڤارهکان دهگرن و دیمهنهکانیش هێنده زۆر دهبن کهناڵهکانی تهلهفزیۆن فریای پهخشکردنی ههموویان ناکهون. سیاسیهکانمان لهو ساڵیادانهدا ههر وتاره و دهیدهن، ههر ڕستهیه و ڕیزی دهکهن ، ههر دروشمه ڕهنگێکی بهبهردا دهکرێت، ئیدی به کورتی و به کوردی گرنگ ئهوهیه بهشدار بیت له بۆنهکهدا و ئهوهیش که چی دهڵێیت یان نایڵێیت مهسهلهیهک نییه. ئهوهی پار یان پێرار یان زیاتر له ده ساڵ لهمهوبهر گوتراوه، جارێکی تریش دهگوترێتهوه بهڵام دهبێت ئهو ڕاستیهش بڵێین ههندێک جار خوا ههڵناگرێت ڕستهکان و پهرهگرافهکان پاش و پێش دهخهن و کهمجاریش ههندێک دهستهواژهی نوێ بهکاردههێنرێت. پاش تهواوبوونی مهڕاسیمهکانیش ههر یهکه دهگهڕێتهوه ماڵی خۆی و ئیدی بۆ بهرنامهی کاری یهک دوو ڕۆژی داهاتوو ئهوهی له بیردا نهمێنێت ههڵهبجه و ئهنفاله، ئهگهر خوانهکرده به شێوهیهک له شێوهکان شتێک به بیردا هات ئهوا ههڵدهگیرێت بۆ وتارهکهی ساڵی ئاینده بهبێ ڕهچاوکردنی ئهوهی له ساڵی پێشتردا چی گوتراوه. ههموو ساڵێکیش دهربازبووان و کهس و کاری قوربانیانی ئهو کارهساتانه جهخت دهکهنهوه لهوهی هێشتاش زۆربهی ئهو پهیمانانهی دراون جێبهجێنهکراون و وهک دهرهنجامێکی سروشتیش دهبینیت داواکانی ئهمساڵ له هی ساڵانی پێشوو زیاد تریشن و جودا تریشن. ئایا ههڵهبجه و ئهنفال و کارهساتهکانی تریش تهنها بۆ یادکردنهوهن، یان پێویسته بکرێنه پڕۆژهیهکی نیشتیمانی و نهتهوایهتی له پێناو ئایندهیهکی باشتردا؟ ئهمه ئهگهر مانایهک یان بههایهک بۆ ئایندهی باشتر مابێتهوه!؟ ههڵهبجه و ئهنفال و کارهساتهکانی تریش، ئۆپهراسیۆنهکانی شۆفینیزمی عهرهبی بوون که لهو کاتهدا له پارتی بهعسی سهدام حوسێندا خۆی دهنواند. ئهو ڕهفتاره ژینۆسایدیانهی بهغدا ههر تهنها بهمهبهستی کوشتن و قڕکردن و دهستگیرکردن و ئهشکهنجهدان و بێدهنگ کردن نهبوون، هێندهی ئهوهی پرۆسه بوون بۆ تێکشکاندنی سایکۆلۆژیهتی مرۆڤی کورد و لێسهندهوهی ناسنامهی نهتهوهیی. بۆیه لێرهوه پێویست به پڕۆژهکانی دروستکردنهوه و بونیاتنانهوه و ههڵسانهوه ههیه نهک وتاری باق وبریقهدار، نهک وتارێک که وشهکانی توانای بڕکردنی تهنها چهند کاژمێرێکیان نییه، نهک دروشمێک که کهسێک بۆی نابێت به تهتهر. کورد له عێراقدا زیاتر له 20 ساڵه خۆی فهرمانڕهوای خۆی دهکات، زیاتر له 20 ساڵه پرۆسهی به حیزبی کردنی ههموو شتێک کار دهکات، به شێوهیهک ئهگهر بۆشیان بلوێت ئهوا وهک چۆن شکۆمهندیهکانی نهتهوهیهک له کارنامهی به ئهفسانه کردن و پیرۆز کردنی تاکهکاندا دهتوێننهوه ئاوههاش بۆنه تراژیدیهکانیش دهخهنه ئهو خانهیهوه و خۆیان به فریادڕهس دهزانن وهک ئهوهی ههنگیان له داردا دۆزیبێتهوه. ئهوهی تا ئێستا لایهنه سیاسیهکانی باشوری کوردستان نهیانکردووه، بهرنامه ڕێژیهکه بۆ ههڵساندنهوه و ساڕێژکردنی زامه سایکۆلۆژیهکانی تاکی کورد. ئا لهم سۆنگهیهوه ئهگهر ههنگاوێکیش نرابێت ئهوهنده شهرمنانه و بچوک بووه ناچێته هیچ خانهیهکهوه که بتوانرێت وهک زهمینهیهک بۆ ههنگاوی گهورهتر لێی بڕوانرێت. بۆ خهڵکی سادهی وهک ئێمه، ههڵهبجه و ئهنفال و کارهساتهکانی تریش له هزری ههمواندایه، بهردهوام ڕامان دهچڵهکێنن، ئازارمان دهدهن، دهمانگریێنن، ههناسهمان سواردهکهن، تا ئهندازهیهکیش بیرکردنهوهکان لهو ڕابردووه تراژیدیه ئهوهنده قوڵه ئێستا و ئایندهشمان لهبیر دهباتهوه. ئێمه تا ئێستاش وهک مێژوو سهودا لهگهڵ ئهم کارهساتانهماندا دهکهین و نهشتوانراوه بکرێنه بابهتی ئهو مێژوویهک تا نهوهی نوێی ئهم نهتهوهیهی پێ ئاشنا بکرێن. بۆ ساڕیژکردنی برینهکانی ئهو کارهساتانه ، کۆنتراکتی نهوت، ڕاکێشانی بۆری و لوله نهوتیهکان، بازرگانیی یاسایی و نا یاسایی، بهرزکردنهوهی باڵهخانهکان، بازاڕی کراوه و بازرگانی ئازاد ، سهرنج ڕاکێشانی کۆمپانیاکانی جیهان، به حیزبی کردنی کارهساتهکان و بۆنهکان، کڕینی چهک و تهقهمهنی، ململانێ ڕهش و سپیهکانی ناو و دهرهوهی پهرلهمان، بهشداربوونی کاربهدهستان له مهڕاسیمهکاندا..هتد، ههرگیز نابنه چارهسهر بۆ ساڕێژکردن، ئهگهر گۆڕانێک له بیرکردنهوهی ڕێبهرانی باشوری کوردستاندا نهیهته ئاراوه. ههنگاوی یهکهمی ئهو جۆره گۆڕانکارییهش له هزری ڕێبهرانی سیاسی باشوری کوردستان خۆیهوه دهستپێدهکات. له ڕووی بهڕێوهبردنی دۆسێکانی ئهو کارهساتانهوه و دادگایی کردنی ههموو ئهوانهی بهشدارییان ههبووه لهو تراژیدیا نهتهوهییانهدا که ههتا ئێستاشی لهگهڵدا بێت زۆرێک لهوانهی ناویان له لیستی دادگای باڵای تاوانهکاندا وهک گومانبار هاتووه لای لایهنه سهرهکیهکانی باشوری کوردستان داڵدهدراون. پێم وانیه تاوانی ئهم جۆره داڵدهدانانه له تاوانهکانی ئهنفال و کیمیابارانی ههڵهبجه کهمتر بن. داڵدهدانی ئهو گومانبارانه زامهکانی ئهنفال و ههڵهبجه به کراوهیی دههێڵنهوه و بهردهوامیش ئهو پرسیاره لای دهربازبووانی کارهساتهکان به کراوهیی دهمێنێتهوه " ئهرێ جیاوازی له نێوان ئێمهی قوربانی و ئهوانی تاوانباردا چییه؟" پێکهێنانی دادگایهک له ههولێری پایتهخت نهک له بهغدا دهشێت ببێته وهڵامێکی بهرایی و ههنگاوێکی سهرهتایی بۆ گێڕانهوهی سهروهری پێشێلکراوی مرۆڤی کورد. پێکهێنانی ئهو دادگایه و دهستپێکردنی پرۆسهی دادگاییهکی ڕهوا و ئازادانه بهبێ هیچ گومانێک کرانهوهی له ئهقڵیهتی حیزبدا پێویسته بهشێوهیهک که بهرژهوهندی گشتی بخاته سهرو بهرژهوهندی حیزباییهتیهوه. پێویسته ڕاڤهکردنی بابهتیانهی کارهساتهکان بخرێنه نێو قۆناغه جیاجیاکانی بهرنامهی خوێندنهوه، بهشێوهیهک له پۆلێکی دیاریکراوی قۆناغی سهرهتاییهوه دهستپێبکات تا دهگاته قۆناغهکانی زانکۆ و خوێندنی باڵا. لهدهمێکدا وا چارهکه سهدهیهک بهسهر ههڵهبجه و ئهنفالیشدا ڕهت دهبێت که هیچی کهمتر نییه له ژینۆسایدی ئهرمینیاییهکان و جولهکهکانیش، بهڵام ههتا ئێستا نهتوانراوه به چارهکی ههوڵهکانی جولهکهکان که داویانه بۆ ناساندنی هۆلۆکۆست و به زیندوویی هێشتنهوهی له ویژدانی مرۆڤایهتیدا، کارێکی وهها بکرێت بهردهوام ئهنفال و ههڵهبجه و کارهساتهکانی تریش له هزری مرۆڤی کورددا بمێنێتهوه به شێوهیهک که مێژویهکی پڕ له سهرهوهری بێت بۆی نهک مێژوویهک که ههناسهی سارد و حهسرهت لهگهڵ خۆیدا بێنێت. بیرۆکهی تریش ههن ئهگهر ههنگاویان بۆ بنرێن، لهوانه کارکردن لهسهر باشکردنی ژیان و گوزهرانی کهس و کاری قوربانیانی کارهساتهکانه. ئهگهر دۆسێی کارهساتهکان تا ئێستا تهنها وهک ڕووکار و وهک شتێکی لاوهکی لێی ڕوانراوه، با بۆ لهمهودوا بتوانرێت بهرنامهڕێژیهکی بابهتیانه بکرێت بۆ کارکردنه سهر گوتارهکان لهسهر ئاستی نێونهتهوهیی و ناردنی کهسانی پسپۆڕ و شارهزا بۆ قسهکردن له نێوهنده هزریهکانی جیهاندا و به تایبهتیش جیهانی ئیسلامی و جیهانی عهرهبی، بۆ ناساندنی ئهو تاوانانهی به ناوی عروبه و به ناوی ئیسلامهوه بهرامبهر گهلی کورد کراون، مهخابن لهم ڕووهیانهوه کهمتهرخهمی ههیه، هێندهی ئهو کهمتهرخهمیهی که تا ئێستا نهتوانراوه نێوهندێکی متمانه پێکراوی زانستی و تایبهتمهند به پرسی ههڵهبجه و ئهنفال و کارهساتهکان پێکبهێنرێت، تا بتوانرێت پشت به زانیاریهکانی و لێکۆڵینهوهکانی ببهسترێت بۆ لێکدانهوه و ڕاڤهکردن و تێگهیشتن له کارهساتهکان.

<urn:uuid:9317b897-787a-46de-a151-f7441ab78348>

CC-MAIN-2014-35

http://blogs.voanews.com/kurdish/balensalih/2013/03/04/%D8%A8%D8%A7-%DA%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D9%87%E2%80%8C%DA%B5%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%AC%D9%87%E2%80%8C-%D9%88-%D8%A6%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%84-%D9%88-%DA%A9/

2014-09-02T07:42:42Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921869.7/warc/CC-MAIN-20140901014521-00208-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.998848021030426}

پیت پیت یان تیپ بریتییە لە ھێمایەک یاخود وێنەیەکی دیاریکراو کە خۆی وەک دەنگێکی زمانێکی دیاریکراو دەنوێنێت. لە شێوەزاری کوردیی سۆرانی کە بە ڕێنووسی سۆرانی عەرەبی دەنووسێت ٣٣ ھێما ھەیە بەڵام دەوترێت کە سۆرانی ٣٥ پیتی ھەیە چونکە ئەم دوو پیتە (ی، و) بە چوار پیت دەژمێردرێن لەبەر ئەوەی جارێک بە بزوێن و جارێک بە نەبزوێن دێن. |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.|

<urn:uuid:7c7e4be7-b67e-44af-b32e-9ec6b3e1304a>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA

2014-09-02T11:38:29Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921957.9/warc/CC-MAIN-20140901014521-00409-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.999864935874939}

ههڵسوکهوتی سێکسیی گونجاو – عهتا مهلا کهریم – بریستڵ ههڵسوکهوتی سێکسیی گونجاو عهتا مهلا کهریم – بریستڵ له ماڵپهڕو ڕۆژنامهو گۆڤاره کوردییهکاندا گهلێک جار باسی کورت و درێژ دهربارهی سێکس دهبینین، سوودهکانی و زیانهکانی، حهرامهکانی و حهڵاڵهکانی، خۆشهکانی و ترشهکانی و خۆرههڵاتییهکانی و خۆرئاواییهکانی، بهڵام گومانم ههیه کهس باسی ههڵسوکهوته گونجاوهکانی کردبێت و له ههڵسوکهوته نهگونجاوهکانی جودا کردبێتهوه. ههڵسوکهوتی سێکسی گونجاو چییهو نهگونجاو چییه؟ ئهم مهسهلهیه له خۆرههڵات چۆنهو له خۆرئاوا چۆنه؟ پهیوهندی به مافی مرۆڤ، مافی مناڵ و مافی ژنانهوه چییه؟ ئهم پرسیارانهو چهندهها پرسیاری دیکه ئهوه دههێنن که بیان خهینه بهردهم خوێنهری کورد و بزانین بیرو بۆچونه جیاوازهکان دهربارهی سێکس و ههڵسوکهوتی سێکسی گونجاو چییه. سێکس شتێکی غهریزییهو له ههموو بونهوهرێکی زیندودا ههیه و بهبێ ئهوه زۆربوون نابێت. ئاژهڵ و مرۆڤ و جڕوجانهوهرو ڕووهک پێویستییان به جووت بوون و پیتاندن واته سێکس ههیه بۆ ئهوهی نهوهی نوێ بخهنهوه. ئهمهش پێویستی به فێربوون و فێرکردن نییه، پێویستی به ئینتهرنێت و سهتهلایت نییه و بهرلێگرتنیشی دهبێته هۆی دهرکهوتنی لهشێوهی ههڵسوکهوت و کردارو گوفتار خهوو خهیاڵی دیکهدا. ئهوهی جیاوازه ههڵسوکهوتی سێکسییه له نێوان ڕووهک و ئاژهڵ و مرۆڤدا لهلایهکهوه لهنێوان مرۆڤ له قۆناغه مێژوویه جیاوازهکاندا یان لهنێوان شارستانی و کۆمهڵگه جیاوازهکاندا له قۆناغێکی مێژوویی دیاری کراودا. من لێرهدا نامهوێت باس له کرداری سێکس بکهم، چۆن بهتامهو چۆن تهندروسته، تهکنییکهکانی له کۆمهڵگا جیاوازهکاندا چین و چۆن باشترین چێژ لهو کاره وهردهگیرێت. ئهوهی لهم بابهتهدا من باسی دهکهم ههڵسوکهوتی سێکسی گونجاوه بۆ مرۆڤی سهدهی بیستو یهکهم و هیوادارم بتوانم چهند لایهنێکی ڕوون بکهمهوه یان ههر نهبێت وه بیری کهسانێکی شارهزاتری بهێنمهوه که ئێمه ئهمڕۆ چهنده پێویستییمان به ڕۆشنبیری سێکسی و ههڵسوکهوتی سێکسی گونجاو ههیه. د. سرور وتارێکی نوسیوه بهناوی " خۆ ڕزگارکردن له دهستپهڕ" و له گۆڤاری زانستی سهردهم و ماڵپهڕی دهروونناسیدا بڵاوکراوهتهوه. خۆزگه لهباتی ئهوه باسی خۆڕزگارکردنی بکردایه له دهیان خووی کۆمهڵایهتی نابهجێ لهکاتێکدا که دهستپهڕ تهنها جۆرێکی دیکهیه له سێکس و پهتای کۆلێرا نییه تا خهڵک خۆی لێ ڕزگار بکات. لهزۆربهی کاتدا لهلایهنی تهندروستییهوه بێمهترسییه چ لهلایهنی جهستهیی وهک بڵابوونهوهی نهخۆشییه زایهندییهکان و چ لهلایهنی کۆمهڵایهتی و یاساییهوه که تهنها پهیوهندی بهو کهسهوه ههیه و بهس. تهنها کێشهیهک که ههیبێت پێدهچێت خۆ ماندووکردنی زۆری ههندێک گهنج بێت که لهوکاتهدا دهکرێت بڵێین کهمکردنهوه یان کۆنترۆڵ کردنی ئهو کاره. بۆ مهسهلهی فێربوونیشی ئهوه بهر له مرۆڤ زۆربهی ئاژهڵهکان زانیویانهو پیادهی دهکهن و ئهو کاره له ئاژهڵدا به دهستمیز ناسراوه. لهکاتێکدا که ئهو ئاژهڵانه نه دهچنه سهر ئینتهرنێت و نه سهیری سهتهلایت دهکهن. زۆرکهس به ههڵه له ههڵسوکهوتی سێکسی خهڵکی خۆرئاوا تێدهگهن. بهداخهوه ئهوهش پهیوهندی به دوورو نزیکی جۆگرافییهوه نییه بهڵکو پهیوهندی به دوورو نزیکی ڕۆشنبیری و کولتوورییهوه ههیه. چهندهها کهس لهوانهی که چهندهها ساڵه له خۆرئاوا، واته ئهورپاو ئهمریکا دهژین بهڵام ههر که کچهکهیان دهگاته تهمهنی ههرزهکاری ههموو لهشیان دێته خوروو دهکهونه تهنگهژهی "بهخوا تا زووه بگهڕێینهوه بۆ لای خۆمان باشتره!". من بهرلهوهی ئهوروپا ببینم بۆچونێکم ههبوو وه دهمووت: من پێموایه ئهوهی له بن گوڵه بهڕۆژهکانی شارهزوورو داربهڕوهکانی قهراخ و باخه ڕهزهکانی شارباژێڕ و پشدهرو ناو باخه کودییهکانی دهشتی ههولێر دهکرێت ههر وهکو ئهوه وایه که له پاریس و لهندهن و نیوۆرک و ستۆکهۆڵم دهکرێت؛ بهڵام ئهوهی جیاوازه پهیوهندی به ئاشکرایی و نائاشکرایی و جیاوازی بۆچوونی خهڵکه له کولتووره جیاوازهکاندا بۆ ههڵسوکهوتهکان. به شادومانییهوه ئێستاش دوای حهوت ساڵ له بریتانیا ههر ههمان بۆچوونم ههیه. مرۆڤ ههر وهک چۆن ههناسهدهدات و نان دهخوات و دهخهوێت ههر ئاواش له کات و ساتی خۆیدا ئارهزووی سێکسی دهجووڵێت، ئیتر ئهوه بهگوێرهی تهمهن و سهرقاڵی و دڵشادی یان خهمۆکی ئهوکهسه یان ههبوونی بواری گونجاوو زانینی تهکنیک و هۆکاری جیاجیا له شوێنێکهوه بۆ شوێنێکی دیکه بهرزوو نزم و کهم و زیاد دهکات و ئهو شهپۆلدانه پهیوهندی بهم باسهوه نییه. ئهوهی پهیوهندی بهم باسهوه ههیه ئهوهیه که چۆن مناڵهکهت له سێکس تێدهگهیهنیت نهک چۆن بهدووری دهگریت له فێربوونی خووی خراپ، وهک بهداخهوه ههندێک کهس تێی گهیشتوون. ئهمهش چهندهها کێشهی بهدوادا دێت و بهداخهوه زۆربهی ههرهزۆری بهرهوڕووی ڕهگهزی مێ دهبێتهوه. کابرایهکی مهغریبی ئهئاوا باسی هاوڕێکهی بۆکردم: هاوڕێیهکم ههیه له بهلجیکا، کچێکی ههیه و ههر ئهوهنده کچهکهی گهیشته تهمهنی ههرزهکاری دهستی کرد به لهبهرکردنی جۆره جلوبهرگێک و خهریک بوو ئهملاو ئهولا بکات. ئهو زانیی که دایکیشی ڕێگر نییه لهبهردهمیدا ههر بۆیه بهناوی پشوهوه بردنییهوه بۆ مهغریب و لهوێش بردنی بۆ گوندێک که برایهکی لهوێ دهژی. پاسپۆرتهکانیانی دڕی و به براکهی ووت: سهگێکم بۆ بدۆزهرهو ئهم سهگهی لێ ماره بکه، ههر سهگێک بێت قهی ناکات، با وهک سهگ مامهڵهی لهگهڵدا بکات. دوای ئهوهی خۆی گهڕایهوه بۆ بهلجیکاو ئێستا لهوێ دهژی. پێدهچێت لهوه خراپتریش لای خۆمان ڕووی دابێت، که ئهویش کوشتنی ئهو ژنه یان کچهیه. بهم جۆره ئهوهی جیاوازه تێگهیشتنی مرۆڤه بۆ پهسهندی و نا پهسهندی ڕهفتارهکان. دیاره خهڵکانێکی زۆر چهپڵهی ئافهرین بۆ ههڵوێستی پیاوانهی ئهو کابرا مهغریبییه لێ دهدهن لهکاتێکدا که چهندههای دیکه وهک زۆردارو نهزان و لاژگ و بێڕهوشت سهیری دهکهن. دیاره کچهکهی ئهو له مهغریب بهبێ ئارهزووی خۆی ماره کراوه له کهسێک. ههر له یهکهم شهوهوه کابرا دهستی کردووه به ڕهیپ کردنی و ئهمه بهردهوام دهبێت تا ئهو کاتهی که کابرا چیدیکه توانای سێکسی نامێنێت. پێدهچێت وهک کاردانهوهیهک ئهو کچه چهندهها پهیوهندی نهێنی دیکه دروست بکات و بهپێچهوانهی ئاین و کولتوور و کۆمهڵگاوه کاری سێکسی نهێنی ئهنجام بدات و هتد… باوکیشی له بهلجیکا ئهوه ئارهزووی خۆیهتی چۆن ههڵسوکهوت دهکات. له خۆرئاوا بێجگه له کولتوورو ئاین یاساو ڕێسای زۆر تووندوتۆڵ و تۆکمه ههیه بۆ ڕێکخستنی ژیانی سێکسی. دیاره ئهمه بهرههمی گهشهی شارستانی چهندهها سهدهی ئهو کۆمهڵگایانهیهو بهردهوام پێیدا دهچنهوه و دهستکاری دهکهن و بیروڕای بیرمهندان و شارهزایان و خهڵکی لهسهر وهردهگرن و شێوازی پهروهردهی گونجاوی لێ ههڵدههێنجن بۆ مناڵان و سزای لهسهر دادهنێن بۆ سهرپێچیکهران. ئهوانهی که وا دهزانن ژنان له خۆرئاوا لهلایهنی سێکسییهوه بهرهڵان و هیچ جۆره قهیدو بهندێک نییه باشتره سهیری ههڵسوکهوتی سێکسی پیاوانی کۆمهڵگاکانی خۆیان بکهن و بزانن، ئهگهر بهرهڵایی وابێت، پیاو له کۆمهڵگا خۆرههڵاتیهکاندا چهنده بهرهڵاو بێ قهیدو بهنده. لهڕاستیدا ژنان لهوێ بهرهڵا نین بهڵکو مرۆڤن و خۆیان بڕیار لهسهر ههڵسوکهوتی خۆیان دهدهن، ئیتر چ باش بکهن و چ خراپ خۆیان لێپرسراون. شارستانی خۆرئاوایی چهندهها شتی لهناو یاسادا چهسپاندووه لهسهر ههڵسوکهوتی گونجاوی سێکس که گرنگهکانیان ئهمانهن: • کهس بۆی نییه لهگهڵ مناڵ، واته ههرکهسێکی خوار تهمهنی 16 ساڵ بهگوێرهی یاسای ئینگلتهره بۆ ئهو مهبهسته ، ههڵسوکهوتی سێکسی بکات وهک: ماچ کردن و لهباوهش گرتن بهبێ ههبوونی پهیوهندییهکی نزیکی وهها که هیچ جۆره تهمومژێک دروست نهکات نیشاندانی لهشی ڕووت و ئۆرگانه سێکسییهکان به مناڵ نیشاندانی وێنهی ڕووت یان وێنه گرتنی مناڵ به ڕووتی یان ڕووتکردنهوه و سهیرکردنی شوێنه تایبهتهکانی دهست بۆبردن، بزپێوهکردن و نقوچک یان دهست بردن بۆ سنگ و مهمک و ئۆرگانه سێکسییهکانی چ کچ چ کوڕ گاڵتهو قسهی پهیوهندیدار به سێکسهوه که لهگهڵ تهمهنیدا ناگونجێت ناچارکردنی بۆ سێکس لهههر ڕێگایهکهوه بێت به ترساندن و تۆقاندنی یاخود ههڵخهڵهتاندن و قایل کردنی قبوڵکردنی ئهنجام دانی سێکس لهگهڵ ئهو کهسه مناڵه بهبیانوی ئهوهی که خۆی داوای کردووه، خۆی پێی خۆشه یان لهشولاری ههڵی دهگرێت یان ههر بڕوبیانویهکی دیکه • ههر جۆره کارێکی سێکسی لهنێوان دوو کهسی گهورهدا دهبێت به ڕهزامهندی تهواوی ههردوولا بێت ئیتر ژن و مێرد بن یان بێگانه و ئهنجام دانی ئهو کاره بهبێ ڕهزامهندی ڕهیپهو له بریتانیا لهدوای مرۆڤ کوشتن بهئهقهست دووهم گهورهترین تاوانه و ههندێک جار سزای زیندانیی ههتا ههتایی لهسهره • ههموو کهسێکی گهوره ئازاده له ڕێکخستنی ژیانی سێکسی خۆیدا و خۆی لێپرسراوه له ههڵبژاردنی ئهو شێوازو پهیوهندییهی که پێکی دههێنێت ئیتر بهگوێرهی شهریعهتی ئیسلام بێت یان جولهکه، کریستیان بێت یان هیندو، یان تهنها بهگوێرهی تۆماری فهرمی دهوڵهت یاخود تهنها وهک هاوڕێیهتییهکی کاتیی یان درێژخایهن بێت نهکهس زۆری لێدهکات و نهکهس بهری لێدهگرێت • ههرجۆره دهست بۆبردن، خۆتێههڵسون، یان کارێکی لهوجۆره یان زۆرجار قسهو ههڵسوکهوتی وههاش که بهرانبهر به بریندارکهر یان پهلاماردهرانهی بزانێت لهبارهی سێکسیهوه بهبێ ئهنجامدانی تهواوی جووتبوون، ئهوهش به پهلاماری سێکسی یان کاری نابهجێی سێکسی دادهنرێت و سزای لهسهره • ئهوکهسهی تاوانێکی سێکسی لهسهر ساخ ببێتهوه زۆر به زهحمهت ناوی له لیستی گومانلێکراوانی سێکسی دێته دهرهوهو خۆ ئهگهر ئهو کاره لهگهڵ مناڵ بووبێت ئهوا به درێژایی ژیانی نابێت له کارێکدا قبوڵ بکرێت و دابمهزرێت که پهیوهندی ههبێت به مناڵهوه وهک خوێندنگه، باخچهی ساوایان، بنکهکانی گهنجان، پۆلیس، وهرگێڕان، شۆفێری تاکسی هتد… • ههموو ئهو کهسانهی که کارێک دهکهن که پهیوهندی به مناڵ، گهنجان، کهسانی گهورهی کهمئهندام و بهتایبهتی کهمئهندامی مێشک و دهروون، کاری متمانهدار و پڕ نهێنی وهک پۆلیس، مامۆستا، وهرگێڕ، دوکتۆر، پهرستیار، شۆفێری تاکسی و هتد… دهبێت بهڵگهنامهی بێتاوانی پێشکهش بکهن. ئهم بهڵگهنامهیه له بریتانیا لهلایهن نوسینگهی تۆمارکردنی تاوان CRB هوه ئاماده دهکرێت و یهکهم شوێن که بۆ ناوی ئهو کهسه دهگهڕێن لیستی تاوانبارانی سێکسییه بهرانبهر به مناڵ و دوای ئهو لیستی تاوانه سێکسییهکانه بهگشتی. به سهرنجدانی ئهو لیسته بۆمان دهردهکهوێت که ئهو کۆمهڵگایه سێکسی ڕێخستووه و ڕێبازێکی سێکسی گونجاوی داناوه بۆ ئهوهی که ئهندامانی کۆمهڵگاکهی یان ههرکهسێکی دیکه که بۆ ماوهیهکی درێژ یان کورت لهناو ئهو کۆمهڵگایهدا بژی پهیڕهوی بکات. دیاره من ناڵێم ئهو کۆمهڵگهیه شامی شهریفهو هیچ کێشهیهک تێیدا ڕوونادات. تاوان ههر وهک نهخۆشی و ڤایرۆس و میکرۆب له هیچ شوێنێک بنبڕ ناکرێت. بهڵام له شوێنێک ئهگهر ئهو کاره ئاشکرا ببێت سزای توندی یاسایی لهسهرهو له شوێنێکی دیکهش خهڵک و تهنانهت پۆلیس و پێدهچێت دادوهریش قاقا بهوه پێبکهنن، ئائهمهیه سهرچاوهی جیاوازییهکان. مناڵ له کۆمهڵگایهکی مهدهنیدا وهک بوونهوهرێکی سهربهخۆ چاوی لێدهکرێت که مناڵه ئیتر گرنگ نییه کوڕ یان کچی کێیه، له چ بنهماڵهیهکه، دهوڵهمهنده یان ههژار، ڕۆشنبیره یان دهشتهکی، ساخ و سهلامهته یان کهمئهندام. بهمجۆره ههموو مناڵێک دهبێت له مامهڵهی سێکسی ناچیزهو ناشایسته به دوور بن و ههموو کهس دهبێت ئهوه به ئهرکی خۆی بزانێت که بهههرجۆرێک بۆی دهکرێت بهر لهو تاوانانه بگرێت. ئیتر ئهو تاوانه لهلایهن کهسانی گهورهوه ڕووبدهن پیاو بن یان ژن یان لهلایهن کهسانی گهنجی له مناڵهکه گهورهترهوه ڕووبدهن. له ئینگلتهره، دیاره من زانیاریم لهسهر ئهوهێ ههیه، مناڵان له پۆلی شهشی سهرهتاییهوه واته له تهمهنی 11 -12 ساڵییهوه نامهیهکیان دهدهنێ که ئایا دایکوباوکیان ڕازین ڕۆشنبیری سێکسی بدرێت به مناڵهکهیان یان نا. ئهوهش بریتییه له نیشاندانی چهند وێنهیهکی کاریکاتێری دهربارهی گهشهی لهشیان لهو قۆناغهدا، جیاوازی نێرو مێ، گهورهبوونی مهمک، دهرکهوتنی مووی لهش، سوڕی مانگانهی کچان. ئهم نامهیه بۆ زۆرکهس وهک بۆمبێک وایه. مناڵهکهمان له ئێستاوه فێری سێکس دهکهن! سێکس فێربوونی ناوێ، مهڕ و بزن و کهرو گا لهکاتی خۆیدا فێری دهبێت و ئهنجامی دهدات ئیتر مرۆڤ چ پێویستییهکی به فێربوونی ئهوه ههیه. ئهوهی پێویسته فێری ببین پهروهردهی سێکسی و ڕێکخستنی ژیانی سێکسییه. کاتێک مناڵان دهگهنه تهمهنێکی گهورهتر ئیتر فێری ئهوه دهکرێن که چ جۆره ڕهفتارێکی سێکسی قبوڵ دهکرێت و چ جۆرێک ناکرێت، دهبێت چی بکهن ئهگهر گهنجهکان پرسیاریان ههبوو، کێشهیان ههبوو، دوودڵی و ترسیان ههبوو، خهویان بینی یان وایان زانی میزیان کردووه به خۆیاندا، له خهویاندا لهگهڵ کهسانی مهحرهم بوون و چهندهها ئهندێشهی دیکه. دهبێت مامۆستاو لێپرسراوانی گهنجان ههمیشه لهوه دڵنیا بن که ئهو زانیارییهی که ئهو مناڵه یان گهنجه ههیهتی لهگهڵ تهمهنیدا دهگونجێت. له قۆناغێکدا پێویسته بزانێت که بۆچی ئهو کوڕهو ئهوی دیکه کچه. له قۆناغێکی دیکهدا دهبێت بزانێت چۆن گهشه دهکهین و دهگۆڕێین و کاریگهرییان چییه لهسهر ههڵسوکهوت و ژیانمان. له قۆناغێکی دیکهدا دهبێت بزانن له چ تهمهنێکدا دهتوانن پهیوهندی سێکسی بکهن، لهگهڵ چ تهمهنێک دهتوانن ئهو کاره ئهنجام بدهن، چۆن ههڵسوکهوت لهگهڵ بهرانبهرهکهیان دهکهن و ڕهزامهندی و ناڕهزایی چی دهگهیهنێت. یاسا و تاوان و سزا لهو بوارهدا دهڵێت چی. نهخۆشییه زایهندییهکان چین و چۆن به تهندروستی سێکس ئهنجام دهدرێت و ئهگهر کێشهیهکی لهو بابهتهت ههبوو لهگهڵ کێ قسه دهکهیت. مناڵ بوون و بهرگرتن له مناڵ بوون چییه و چۆنهو چۆن دهتوانیت ئهگهر پێویست بوو داوای یارمهتی بکهیت. لێرهدا ئهوهمان بۆ دهردهکهوێت که جیاوازی نێوان ڕوبهڕوبونهوهی ڕاستییهکان و خۆ شاردنهوهو درۆو دووڕووی چییه. پێوهره ڕهوشتییهکان (ئهخلاقییهکان) چین و چۆن بڕیاریان لهسهر دهدهین. دیاره شرۆڤهکردنی ڕهوشت بهگوێرهی کۆمهڵگاو، ئاین و شارستانی وههمان کۆمهڵگا له قۆناغی مێژوویی جیاوازو ئاستی ڕۆشنبیری خهڵک دهگۆڕێت. ئهوهی لهلای کهسێک بێڕهوشته لهلای کهسکی دیکه پاڵهوانێکی نمونهییه. کاتێک چوومه کرماشان بینیم لهسهر دیوارهکان به هێڵی گهوره نوسرابوو "بێ لهچک بێ ئابڕووه" بهڵێ به پێوهری ئهو کهسه ئهوهی لهچکێکی کرد بهسهرییهوه ئیتر له ههموو شتێکی خراپ بهدووره. دیاره لهبهرانبهریشدا کهسانێکی دیکه ههن که ههر ئهوانه به خراپ دهزانن. لێرهدا کێشهی گهنم گهنم و دژایهتی بهرانبهر دێته ئاراوه که بهرهو بابهتێکی دیکهمان دهبات و من حهزم بهو گهنم گهنمه نییه. ئهوهی پهیوهندی بهم باسهوه ههیه ئهوهیه که له سهدهی بیستویهکهمدا دهبێت به پێوهرهکاندا بچینهوه. دیاره دژایهتی و قبوڵنهکردنی شتی نوێ و نامۆ بهشێکه له سروشتی مرۆڤ و من ئهو کێشهیه له ههموو شارستانی و کۆمهڵگاکاندا بهدی دهکهم. ئهم مهسهلهیه پهیوهندی به کولتوورو داب و نهریتهوه ههیه نهک خراپی خودی شتهکان. بۆ نمونه، ساڵانی زوو له کۆمهڵگای کوردهواریدا شهوکوت و دزی و تاڵانی نهک ههر عهیب نهبوو بهڵکو بهشێک بوو له دهرخستنی ئازایی و قارهمانی. ئهوان پێوهری ڕهوشتیی خۆیان ههبوو، وهک یهشار کهمالی نووسهر باسی دهکات، پێیان لۆمه بوو گوندێک تاڵان بکهن که چۆڵه! ئهوه دهبوو به حیزه فرسهت. بهڵام ئهگهر لهو سهردهمهدا بیان ووتایه کهسێک ههیه عهرهق دهخواتهوه ئامادهبوون به ههموو خهڵکی گوندهکه بهردهبارانی بکهن، لهکاتێکدا که ئهو تهنها زیانی بۆ خۆی ههبووه. ههمان بهسهرهات بهسهر تهنووره، تهنوورهی کورت، سترێچ، پانتۆڵی تهسک، چوونه خوێندنگه و زانکۆو فهرمانگه و کارگه و کارخانه هتد… دا هاتووه له قۆناغه مێژوویه جیاوازهکاندا . له کۆتاییدا دهتوانین بڵێین که مرۆڤ ههر مرۆڤه له ههرشوێنیک بێت و ههمان پێوهرهکانی مافی مرۆڤ دهیگرێتهوه. کۆمهڵگاکان بهردهوام دهگۆڕێن و بمانهوێت یان نهمانهوێت ئهو گۆڕانکارییانه بهرهوڕوومان دهبنهوه جا لهباتی ئهوهی وهک ووشترمهل (نهعامه) سهرمان بکهین به ژێر باڵماندا و خۆمان له ڕاستییهکان گێل بکهین باشتره که ڕووبهڕوویان ببینهوهو تێیان بگهین و ڕێوشوێنی گونجاویان بۆ دابنێین. بهپێچهوانهوه ئهوانهی تووشی ههڵه دهبن بهرهو ڕووی چهندهها کهندهڵان ههڵدهخلیسکێن. ئێستاکه ئهوانهی ههڵخلیسکاون کهم نین، وهک ئهوانهی تووشی نهخۆشییه زایهندییهکان بوون بههۆی نهزانییهوه، ئهوانهی تووشی ئاژاوهی ناوماڵ بوون، ئهوانهی دهبێت ههموو یان بهشێکی زۆری ژیانیان له بهندیخانه ببهنه سهر لهبهر کوشتنی ژن، کچ یان کچه هاوڕێکهیان یان ئهنجامدانی تاوانی ڕهیپ یان سێکس لهگهڵ مناڵ، ئهوانهی ناویان چووهته ناو تۆماری ڕهش، ئهوانهی مناڵهکانینان لێیان ههڵهاتوون یان لێیان سهندوون، ئهوانهی که تووشی گرێی دهروونی نێوان وڵات و ههندهران بوون و ناتوانن خۆیان ساخ بکهنهوه لهلایهک لهبهر ئهوهی، وهک خۆیان بیر دهکهنهوه، بهر تهوژمی گۆڕان نهکهون و لهلایکی دیکهشهوه لهترسی لهدهستدانی دهستکهوتی ماڵی و ژیانیی هتد… پاشکۆ: ئهم بابهته تهنها بۆ مهبهستی زانیاری گشتی نوسراوهو بهداخهوه ماوهی ئهوهم نهبووه که بهووردی توێژینهوهی لهسهر بکهم و بهدوای ئامار و لێکۆڵینهوهو سهرچاوهدا بگهڕێم. زانیارییهکان تهنها پهیوهندییان ههیه به ژیانی ڕۆژانهی خهڵکهوه لهو دهوروبهرانهدا که ئێمه تێیاندا ژیاوین و لهوانهشدا که تێیاندا دهژین. تشرینی دووهم 1, 2011

<urn:uuid:bb11133b-744d-4682-b6be-ad70427e45c7>

CC-MAIN-2014-35

http://derunnasy.com/sex/babeti-jimare5502.html

2014-09-01T07:27:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535917463.1/warc/CC-MAIN-20140901014517-00104-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9994754195213318}

وەرگێڕانی : حسن حسێن پێشەکی وەرگێڕى کوردى: ئەم گفتوگۆیەى ئالان ودز ئەگەرچی لە ساڵی 2007 دا ئەنجام دراوە بەڵام لەبەر ئەوەى لەلایەکەوە خوێنەرى کورد بەگشتی زانیاریی زۆریان لەبارەى بار و دۆخی فەنزەویلاوە نییە، لەلایەکی دیکەشەوە چەند بابەتێکی وەک شۆڕش، سۆسیالیزم، هەڵبژاردن و ئازادى رۆژنامەگەرى لە روانگەى مارکسیزمەوە و لە چوارچێوەى ئەزمونی فەنزەویلادا دەوروژێنرێت، ئەمە جگەلەوەى لەوەتاى ئەم گفتوگۆیە ئەنجام دراوە گۆڕانێکی بەرچاو و جێ سەرنج لە فەنزەویلادا رووینەداوە. هەڵبەتە ئالان ودز پێش و پاش ئەم گفنوگۆیە چاوپێکەوتن و گفتوگۆى دیکەى کردووە بەڵام بەگشتی تەوەرى چاوپێکەوتنەکانی تریش هەر ئەم تەوەرانەن و ئەم گفتوگۆیە تارادەیەک لەهەموویان گشتگیرترە، بۆیە ورگێڕانی ئەم بابەتەم بە پێویست زانی. گۆڤارىHumania delSur تایبەت بە زانکۆى Los Andes لە میریدا لە فەنزەویلا، گفتوگۆیەکی لە تەک ئالان ودز دا ئەنجام داو، تێیدا باس لە شۆڕشی پۆلیڤاریی ئەمڕۆکە دەکات، لەو گفتوگۆیەدا چەند بابەتێکی وەک ئازادى رۆژنامەگەریی و ئەرکەکانی بەردەم شۆڕشی پۆلیڤاریی خراوەتە بەرباس. جۆن ریدڵ لە خستنە رووى کتێبەکەت" شۆڕشی فەنزەویلی، تێڕوانینێکی مارکسییانە"دا پرسیی، داخۆ رەوتێکی مارکسیی بچووکی وەک ئەوەى تۆ رابەرایەتی دەکەیت دەتوانێت کاربکاتە سەر رەوتی رووداوەکانی جیهان، وتیشی، لایەنی کەم بەشدارییەکی پۆزەتیفتان لە رەوتی شۆڕشی پۆلیڤاریی لە فەنزەویلادا هەیە، ئەمە چۆن بوو و چۆن توانیتان ئەمە بکەن؟ ئایا ئەوان پەیوەندیتان پێوە دەکەن؟ باسی یەکەم چاوپێکەوتنتمان لەگەلڕ هۆگۆ چافێز بۆ بکە، چۆن بوو ئەى پەیوەندی رەوتی نێونەتەوەیی مارکسیی لەگەڵ حکومەتەکەى هۆگۆ چافێز و ئەو کەرتانەى کە پشتگیرییان دەکەیت، چۆن گەشەى کرد؟ ئایا پێت وایە کە بەڕاستی دەتوانن بەشێوەیەک لە شێوەکان کاربکەنە سەر رووداوەکانی فەنزەویلا؟ ئەزمونی مێژوویی دەریخستووە کە کە گروپێکی بچووک، بەباوەڕى دروستەوە، دەتوانێت رۆڵێکی یەکلاکەرەوە لەنێو بارودۆخە مێژووییەکاندا بگێڕێت، لە کاتێکدا پارتێکی جەماوەریی بەهێز، بەباوەڕى هەڵە و نادروستەوە، لە هەل و مەرجی دیاریکراودا ببێتە سفرێکی گەورە. ئەوەندە بەسە کە پارتی بەڵشەفی بهێنینەوە یادمان کە لەسەرەتاکانی شۆڕشی 1917دا کەمینەیەکی بچووک بوون، لەبەرامبەردا ساڵی 1933 هەرەسی پارتی سۆسیال دیموکراسی و پارتی کۆمۆنیست لە ئەڵمانیا دەبینین. راستە رەوتی شۆڕشگێری مارکسیی هێشتاکە لە فەنزەویلادا زۆر بچووکە، وەلێ لەپەیوەند بە تێڕوانین و هزرەوە زۆر بەهێزین. دواجار ئەمەش تاقە گرەنتییەکە بۆ سەرکەوتن. دەتوانم بڵێم ئەوە رێک بەهێزى هزرمان بوو کە بووە هۆى یەکەم چاوپێکەوتنم لەگەلڕ سەرۆک چافێز، کە کتێبەکەم Reason in Revolt ( ئاوەز لە شۆڕشدا: مارکسیزم و زانستی نوێ)خوێندبووە و پێی سەرسام بوو و لەچەندین بۆنەیشدا ئاماژەى پێدا. بەڵام سەبارەت بەوەى دەتوانین چ کاریگەرییەکمان هەبێت لە فەنزەویلادا، ئەوە لەلایەکەوە بەستراوەتەوە بە کارى مارکسییەکانی فەنزەویلاوە، لەلایەکی تریشەوە بەستراوەتەوە بە شارەزایی جەماوەرەوە. بەگشتی جەماوەر لەکتێبەکانەوە فێر نابن بەڵکو لە ئەزموونەوە. لە شۆڕشدا، جەماوەر لە هەفتەیەکدا هێندەى ماوەى دە ساڵ ژیانی ئاسایی فێر دەبن. لینین دەیگوت مسقاڵێک ئەزمون بەلاى جەماوەرەوە لەیەک تۆن تیۆریی، هەرچەندە مەزنیش بێت، بەنرخترە. جەماوەر لەماوەى ئەم دەساڵەدا زۆر شت فێر بوون، ئیدى دەتوانن چۆن دۆستە راستەقینەکانیان لە دوژمنیان جیابکەنەوە( تەنانەت ئەگەر ئەو دوژمنانە کراسی سوریشیان لەبەردابێت). دەکرێت پرسەکە بەم شێوەیە بخەینە روو: لەگەڵ ئەوەشدا دەشێت جەماوەر بەتەواوى نەزانێت چی دەوێت، بەڵام بەتەواوى دەزانێت کە چی ناوێت. گەشە کردنی هوشیاریی بەردەوامە: کاریگەریی ریفۆرمیستەکان روو لەپاشەکشەیە، لەکاتێکدا کاریگەریی باڵی شۆڕشگێڕ، لە نێوێشیاندا رەوتی مارکسی کە شەرەفی نوێنەرایەتیی کردنیم پێبەخشراوە، لەهەڵکشاندایە. پێشتر بە ئاشکرا سەرسامیت خۆت بەسەرۆک چافێز نیشاندا. لەگەڵ ئەوەشدا گوتت کە پێتوایە شۆڕشی پۆلیڤاریی" ناکامڵە"، مەبەستت لەمە چییە؟ شۆڕشی پۆلیڤاریی بەو مانایەى کە ترۆتسکی لە کتێبەکەى" مێژووى شۆڕشی روسیی" راڤەى کردووە شۆڕشە. واتە هەل و مەرجێکە تێیدا جەماوەر راپەڕیوە تاکو چالاکانە بەشداریی لە ژیانی سیاسیدا بکات و دەستی داوەتە تێکۆشان بۆ ئەوەى چارەنووسی خۆى بگرێتە دەست و کۆمەڵگە لە خوارەوە بگۆڕێت. بەڵام شۆڕشێکی ناتەواویشە، چونکە هێشتا نەیتوانیوە دەست بەسەر گشت موڵکی ئۆلیگارشییەکاندا بگرێت و دەزگاى کۆنی دەوڵەتیش تا رادەیەک وەک خۆى ماوە. تائەو کاتەى بار و دۆخەکان ئاوا درێژە بکێشن، ناتوانین بڵێین شۆڕش لە پاشەکشەکردن پارێزراوە. پێشتر سەرۆک چافێز لە بۆنەیەکدا بە ئەفسانەکەى سیزیفی شوبهاند، کە فەرمانی بەسەردا درا تاشە بەردێکی قورس سەربخات بۆ سەر لووتکەى شاخ، هەموو جارێکیش بەردەکە تلۆر دەبێتەوە بۆ خاڵی سەرەتا. گرفتەکە لەوەدایە ئەگەر لەم حاڵەتەى فەنزەویلادا بەردەکە تلۆر بێتەوە، ئەوا خەڵکانێکی زۆر دەپلیشێنێـتەوە. جارێک ترۆتسکی گوتی:" راستی نەک درۆ بزوێنەرى مێژووە". بەبڕواى ئێوە حەقیقەتی شۆڕشی شۆڕشی فەنزەویلی چۆنە؟ درۆکان کامانەن؟ ئایا ئەمە گۆڕانێکی راستەقینەى واقیعی فەنزەویلایە بەئاراستەى سۆسالیزمی سەدەى بیست و یەک یاخود تەنها تەفرەدانێکە و هەر هێندەى پێگەى دەستەبژێرى نوێی سیاسیی و ئابوورى بەهێزبوو، کۆتایی دێت و هیچ پەیوەندییەکی بە شۆڕش و سۆسالیزمەوە نییە؟ گەورەترین راستیی ئەوەیە کە لە شۆڕشدا، بەشۆڕشی پۆلیڤاریشەوە، هەر دەبێت لە کۆتاییدا چینێک سەرکەوێت و چینێکیش بدۆڕێت، لەمێژوودا هیچ چینێکی دەسەڵاتدار نەبووە کە بەبآ ململانێیەکی سەخت تەسلیم بووبێت. دۆرى گەورەش خۆى لەو راگەیەندنە فشەکەرەدا دەبینێتەوە کە دەڵێت شۆڕَشی پۆلیڤارى" ئیتر پارێزراوە لە پاشەکشە کردن"، جگەلە چەندین هەڵیت و پەڵیتی گەوجانە و نابەرپرس کە تەنها دەیەوێت چاو و ڕاو لە گەل بکات و بەنجی بکات تاکو لەجیاتی ئەوەى لە دژى مەترسییەکانی دژە شۆڕش رابێت، بیخەوێنێت. سەبارەت بەوەش کە پێیدەگوترێت تیۆرەى سۆسیالیزمی سەدەى بیست و یەک، ئەوا من پێم وایە بۆتێکدانی هزر و تێڕوانینی سەرۆک چافێز و گۆڕینی زنجیرى شۆڕشگێرانەیە بەرەو ریفۆرمیزم. خەڵکانێکی وەک هاینز دیتریخ هەموو تواناى خۆیان خستۆتە گەڕ بۆ شل و شاوکردنی ئەو پەیامە شۆڕشگێڕانەیەى کە سەرۆک چافێز دەیدات و دەیکەنە پەیامگەلێکی تەواو ریفۆرمیستیانە. ئەوان دژ بە پرۆسەى خۆماڵی کردنەکان دەوەستنەوە، داواى پێکهاتن و سازانی نێوان چینەکان دەکەن، واتە دەیانەوێت پڵنگ فێرى گیا خواردن بکەن، بەم شتە پڕوپوچانەش دەڵێن" واقیعی بوون"! من خەریکی دانانی کتێبێکم لە دژى باوەڕەکانی هاینز و ریفۆرمخوازەکان و هیوادارم جیاوازى نێوان تیۆرى شۆڕشگێڕیی راستەقینە واتە مارکسیزم و ئەم کاریکاتێرە روون بکەمەوە. جگەلەوەى کە شۆڕشی پۆلیڤاریی بەناتەواو دائەنێیت، رەخنەکانی دیکەت چین؟ ماوەیەک لەمەو پێشیش هۆگۆ چافێز هەر ئەم پرسیارەى لێمکرد. منیش ئاوام وەڵام دایەوە: شۆڕشەکەتان سەرچاوەى ئیلهامێکی راستەقینەیە بۆ ملیۆنەها مرۆڤ. ئەمەش گرنگترین شتێکە. بەڵام چەند خاڵێکی لاوازى هەیە، بۆ نمونە نەبوونی بەرنامە و سیاسەتێکی دیاریکراو و روون، نەبوونی کادرى سیاسیی وشیار، بەمانایەکی تر، نەبوونی پارتێکی شۆڕشگێڕ و سەرکردیەتییەکی شۆڕشگێڕ. ئەوە راستە دواتر هەندێک هەولڕ دران بۆ چارەسەرکردنی ئەو کەم و کوڕییانە. بۆ نمونە، سەرۆک چافێز سروشتی سۆسالیستیی شۆڕشەکەى راگەیاند ئەمەش هەر ئەو شتە بوو کە رەوتەکەمان هەر لەسەرەتاکانەوە بانگەوازى بۆى کرد، بەڵام ئەم هزرە لەلایەن ریفۆرمیستەکان و ستالینییەکانەوە بەرەنگارییەکی زۆر دەکرێت. هێشتا شەڕەکە نەبراوەتەوە. بۆچوونت لەسەر ئەو رەخنانەى ئۆپۆزسیۆنی فەنزویلی چییە کە دەڵێن، سەرۆک هەڵوێستی دیکتاتۆرییانەى هەیە و کەسێکی سەربازییە ئەمەش لەگەلڕ یاساکانی گەمەى دیموکراسیدا ناگونجێت؟ هەر بۆ نمونە رات چییە لەسەر ئەوەى بە نیازە ماوەیەکی دیارینەکراو لە دەسەڵاتدا بمێنێتەوە و ئەو قسانەى لەسەر شۆڕشێکی" ئاشتیخوازنە بەڵام چەکدار" دەیانکات؟ ئایا سۆسیالیزم و دیموکراسی ناکۆکن؟ کی گوتوویە ناکۆکن؟ سۆسالیزم یا دەبێت دیموکراتیک بێت یان ئەوەتا هیچ نییە! بێگومان کاتێک لەبارەى دیموکراسییەوە دەدوێم مەبەستم لە دیموکراسیی رواڵەتیی و کاریکاتۆریی بۆرژوازى نییە کە هیچ ناوێکی دیکەى نییە دیکتاتۆرییەتی گەورەى سەرمایە نەبێت. ئایا دیموکراسیی لە ئەمریکا هەیە، لەوێ کە دوو پارت هەیە و لە راستیشدا، وەک گۆر فیداڵ بە روونی نیشانی دا، جگە لە یەک پارت کە نوێنەرایەتی باڵەکانی بۆرژوازى دەکات هیچی ترنییە. کەسێک گەر بیەوێت ببێتە سەرۆکی وڵاتە یەکگرتووەکان دەبێت ملیۆنێر بێت، ئەمە چ دیموکراسیەتێکە. ناڕەزایەتییەکانی ئۆپۆزسیۆنی فەنزەویلا جگەلە دوو رووییەکی تەواو هیچی ترنییە. ئەوان هەڵبژاردن و راپرسییەکانیان یەک لەدوا یەک، دۆڕاند. لەدیسمبەرى رابردووشدا( مەبەست لەو کاتەیە کە گفت و گۆکەى تیا ئەنجام دراوە ـ و.ک)، هەر دۆڕاندیان کاتێک چافێز لە مێژووى فەنزەویلادا زۆرترین رێژەى دەنگەکانی بەدەستهێنا. ناشتوانن بڵێن ئەو هەڵبژاردنە ساختە بوو! لە راستیدا وردترین هەڵبژاردن بوو لەمێژووى جیهاندا! هەر هەموویان بە شەقامەکانی کاراکاسدا بە بڵندگۆوە دەسووڕانەوە، دەگەڕان بۆ بچووکترین بەڵگەى ساختەکارى، خۆ ئەگەر شتێکیان بۆ دەرکەوتبایە ئەوا رایاندەگەیاند، بەڵام هیچیان بەدى نەکرد. ئەم هەڵبژاردنە رێپێدانێکی تەواوى دا بە حکومەتی فەنزەویلا، دەستی ئاوەڵاکرد لەپێناو گۆڕینی ریشەیی کۆمەڵگا. لەراستیدا جەماوەر هەر ئەمە داوا دەکات! پێویستە لەسەر هۆگۆ چافێز خزمەتی ئاواتەکانی ئەو کەسانە بکات کە هەڵیان بژاردووە، کرێکاران و جوتیاران، میللەتی هەژار و گەنجان و هەڵەوەڕیی ئۆپۆزسیۆنی بۆرژوازیش، کە هیچ نین جگەلە زمانی ئۆلیگارشیای گەندەڵی کۆنەپەرست و ئاغانیان لە واشنتۆن، بەتەواوی پشت گوآ بخات. پێویستە لەسەرمان ر و شوێنی ریشەیی و بەپەلە بگرینە بەر. ئیتر کاتی دەستبەسەرداگرتنی موڵکەکانی ئۆلیگارشی هاتووە! سەبارەت بە پرسی رۆژنامە و میدیا لە فەنزەویلا، لەوەتاى هۆگۆ رافائیل چافێز فریاس، لەکانونی یەکەمی 1998ەوە جڵەوى سەرۆکایەتی کۆمارى گرتۆتە دەست، حکومەت ئازادى رۆژنامەوانیی کە "زەمانەتی سەربەخۆیی راى ئازادى هاوڵاتیان و کۆمەڵەکانە بەوانەشەوە کە تایبەتن بەکۆکردنەوە و پەخش کردنی زانیارییەکان" بەرتەسک دەکاتەوە، لەهەمان کاتدا کار بۆ بەهێزکردنی هۆکارەکانی راگەیاندنی حکومی دەکات، کە تایبەتن بە پەخشکردنی ئەو بەرنامانەى سروشتێکی "ئایدۆلۆژییان" هەیە. ئایا ئەمە لەگەلڕ مافەکانی مرۆڤدا ناکۆک نییە؟ ئایا سۆسیالیزم دژى ئازادییەکانە؟ دە بەسە گاڵتە مەکە! چۆن دەکرێت باس لە ئازادى میدی و ئازادى هۆکارەکانی پەیوەندیی بکەین، لەکاتێکدا هەر هەمووى لەلایەن چەند دەوڵەمەندێکی وەک رۆبەرت مەردۆخەوە قۆرخ کراوە؟ ئەوەى پێیدەوترێت ئازادى میدیا لە بەریتانی و ئەمریکا هیچ نییە جگەلە نوکتەیەکی زۆر سەخیف! بێگومان پێویستە لەسەر سۆسیالیزم رێز لە مافەکانی مرۆڤ بگرێت. بەڵام با لەبەرگرى کردن لە مافی زۆرینەوە دەست پێبکەین، ئەوانەى، کە تائێستا هیچ مافێکیان نەبووە و هیچ دەنگێکیان نەبووە بۆ ئەوەى راکانیان دەربڕن. ئەوەى کە پێویستە بیکەین خۆماڵی کردنی رۆژنامە و رادیۆ و تەلەفزیۆنەکانە، بەڵام بۆ ئەوە نا کە بخرێنە ژێردەستی دەوڵەتەوە( ئێمە دەوڵەتێکی تۆتاڵیتارییمان ناوێت وەک ئەوەى یەکێتی سۆڤییەت بەخۆیەوە بینی) بەڵکو بۆ گرەنتی کردنی مافی سوود وەرگرتنی گشت پارت و رێکخراوە کۆمەڵایەتییەکان و سەندیکاکان، بەگوێرەى ژمارەى ئەندامانیان و ئەودەنگانەى لەهەڵبژاردندا بەدەستیان هێناوە، لە راگەیاندنەکان. بەم جۆرەش پارتی سۆسیالیستیی یەکگرتوى فەنزەویلا ژمارەیەک رۆژنامەى رۆژانە و چەند کەناڵێکی تەلەفزیۆنی دەبێت، خاوەنانی کەناڵی RCTV رۆژنامەیەکی مانگانەى چکۆلەى وەک El Militante یان دەبێت، ئازادیش دەبن لەوەى لە وێستگاى پاس و شەمەندۆفێرەکاندا بیفرۆشن... واتە هەر ئەو مافانەى بۆرژوازییەکان دابوویانە ئێمە ، بەبآ زیاد و کەم، دەدەینەوە خۆیان. رات لە بارەى RCTV چییە کە کۆمپانیایەکە مێژوویەکی زیاتر لە 50 ساڵی هەیە و لە مانگی ئایارى رابردوودا حکومەت رازى نەبوو مۆڵەتەکەى بۆ تازە بکاتەوە؟ سەبارەت بە RCTV ، هەموو کەس دەزانێت کە ئیزگەیەکی golpista") (کۆدێتاگەر)ى دژ بە شۆڕش بوو. ئەگەر من رەخنەیەکم لەسەرۆک چافێز هەبێت ئەوەیە کە دەبووا خێراتر هەنگاوى بنایە دژى ئەم کونە مارە. دەبوو هەر بە داخستنی نەوەستێتەوە، بەڵکو خاوەنەکانی دەستگیر و دادگایی بکردایە. جارێکی دیکە دەیڵێمەوە ئەو کەمپینەى دژ بەم پرسە بەڕێخراوە جگەلە دوو روویی هیچی ترنییە. دەتوانم بە پێداگرییەوە بڵێم ئەگەر کۆمپانیایەکی تەلەفزیۆنی بەریتانی بەو شێوازەى کە ئەو تاقمە هێرشیان کردە سەر چافێز، هێرش بکاتە سەر بلێر و داواى کودیت و بگرە تیرۆرکردنی سەرۆکی وڵات بکات، بە زووترین کات دەخرێتە زیندانەوە. نەخێر! مەسەلەکە ئەوە نییە ئێمە زیاد لەپێویست رۆیشتووین، وەک ئەوەى هاینز دیتریخ و کەسانێکی تر پێیان وایە، بەڵکو لەوەدایە زۆر چاوپۆشیمان کردووە، بۆ نمونە، ژمارەى پیلانگێڕانی کۆدیتاکەى نیسانی 2002 کە ئێستا لە زیندانەکاندان چەندە؟ ئەوەندەى من بزانم، هیچ کەس. دڵنیابە ئەگەر ئەمە لەئەمریکا بووایە ئاوا نەدەبوو! گەلێک لەلایەنگرانی چافێز هەست بەرەشبینی دەکەن لەوەى بانگهێشتی پێکهێنانی پارتی سۆسیالیستی یەکگرتووى کردووە، لەبەرئەوەى دەترسن ئەمە هەوڵێک بێت بۆ فراوان کردنەوەى دەسەڵات و کپ کردنی دەنگی ئۆپۆزسیۆن، رات لەم بارەیەوە چییە؟ ئایا پارتی تاقانە ئامڕازێکی گونجاوە بۆ بەدیهێنانی" شۆڕش لە ناو شۆڕشدا" کە تۆ بەرگرى لێدەکەیت؟ لەلایەکەوە بەدڵنیاییەوە چینی کرێکار پێویستیی بە پارتێکی سیاسییە، ئەو پارتانەش کە جووڵانەوە لەپێناو کۆماری پێنجەمیان پێکدەهێنا، زۆر خراپن و بەتەواوى لەلایەن پیرۆکراتی و ریفۆرمیستەکانەوە کۆنترۆلڕ کراوە. پاشان وا دێتە بەرچاوم کە راگەیاندنی پارتی سۆسالیستی یەکگرتوو دەشێت هەنگاوێکی گرنگ بێت بۆ پێشەوە، بەڵام تەنیا بەو مەرجەى کە پارتێکی شۆڕشگێڕیی راستەقینە بێت، واتە پارتێکی دیموکراسیی چینایەتی لەژێر چاودێریی بنکە کرێکارییەکاندا بێت و هەر بەتەنها دەزگایەکی بیرۆکراتیی دیکە نەبێت بەدەست هەلپەرستەکان و ئەوانەى هەڵپەیانە بگەنە دەسەڵات. لێرەشدا دیسانەوە ئامادەیی رەوتێکی بەهێزى مارکسیی پێویستییەکی تەواوە. کتێبەکەت دەربارەى فەنزەویلا بۆ چەندین زمان وەگێڕدرا، بە زمانی ئۆردویشەوە، ئەمەش وای لە چافێز و شۆڕشی پۆلیڤارى کرد لەچەندین وڵات وەکو هیند و پاکستان ناسراو بێت، ئایا بەڕاستی پێت وایە ئەوەی لە فەنزەویلادا روودەدات، دەبێتە نمونەیەک بۆ جیهان؟ ئەگەر وەڵامەکەت بەڵێیە، بۆچی؟ راستە کتێبەکەم سەرکەوتنێکی مەزنی بەدەستهێنا چونکە بۆشاییەک پڕدەکاتەوە. بەداخەوە، بەشی زۆرى چەپ لە جیهاندا لەماناى شۆڕشی پۆلیڤاریی تێنەگەیشت، بەڵام هەرکە چەندان کەس زانییان لە فەنزەویلا چی دەگوزەرێت، دۆخەکە بەخێرایی دەستی بەگۆڕان کرد. هەڵمەتە نێودەوڵەتییەکەمان" دەست لە فەنزەویلا هەڵگرن" تائێستاش لەم بارەیەوە رۆڵێکی زۆر گرنگ دەگێڕێت. بۆچی شۆڕشی فەنزەویلی بۆ سەرجەمی شوێنەکانی جیهان بایەخی هەیە؟ باشە، بەپلەى یەکەم لەبەرئەوەى گریمانەکە وایە کە ئەم هەموو شتانە روونەدەن کە روودەدەن! چونکە دواى هەرەسهێنانی یەکێتی سۆڤییەت بۆرژوازى سەرگەرمی ئاهەنگ گێڕان بوون. دەستیان کرد بە قسەکردن دەربارەى کۆتایی هاتنی سۆسیالیزم، پایانی کۆمۆنیزم و شۆڕش، بگرە تەنانەت کۆتایی مێژوویش. بەڵام ئێستاکە فەنزەویلا هەموو ئەو وەهمانەى سەرەو ژێرکردەوە! شۆڕشی پۆلیڤاریی وەک دەنگدانەوەى ئەو رستە بەناوبانگەى گالیلۆ وایە کە گوتی: "Eppur si muove!" (لەگەلڕ ئەوەشدا دەسوڕێتەوە!). سەرمایەداریی، لەم قۆناغەى دواییدا، ئەو بەڵگەیەى داوە کە دەسەوسانە لە بەدیهێنانی پێداویستییە زۆر زەروورەکانی جەماوەردا. لە هەموو جێیەک برسێتی زیاتر دەبینین، کارەساتی زیاتر، کڵۆڵی زیاتر و جەنگ و کاولکارى زیاتر. بەڵام لەولاشەوە کاردنەوەی روو لەهەڵکشانی گەلان دەبینین. فیزیاى کلاسیک دەڵێت هەموو کارێک کاردانەوەیەکی هەیە کە لە هێزدا یەکسانە پێی و لەئاراستەشدا پێچەوانەیەتی. ئەمە لە سیاسەتیشدا راستە! بزووتنەوەى جەماوەریی بەشێوەیەکی روو لە زیاد بەرەو لێپێچینەوەى زیاترى سەرمایەدارى دەچێت، تەنانەت لە خودى وڵاتە یەکگرتووەکانیشدا. فەنزەویلا خاڵێکی مەرجەعی ئەم بزووتنەوانە ج هەر ئەم هۆیەیە کە وا لە هێزە ئیمپریالیستییەکان دەکات مکوڕ بن لەسەر ئەوەى بەهەر نرخێک بووە شۆڕشی پیۆلیڤاریی لەناو ببەن. نمونەیەک پێشکەش دەکات کە ملیۆنان مرۆڤی چەوساوە و ستەملێکراو لە ئەمریک و دەرەوەى چاوى لێبکەن. فەنزەویلا ململانێیەکی چینایەتی بەخۆوە دەبینێت کە سیماکانی توندتر و دڕتر دەبن. هێشتا نازانین چۆن کۆتایی پێدێت، بەڵام دەزانین سەر بە چ مەتەرێز و سەنگەرێکیانین! ئێمە لەگەلڕ کرێکاران و جوتیارانداین، دژى بۆرژوازى و خاوەن بانک و خاوەن زەوییە گەورەکانین! لەگەلڕ گەنجانی شۆڕشگێڕ و پێشڕەوانێکین کە دەیانەوێت شۆڕش بەرەو پێش بەرن، ئەوانەى توندترین جەزربە دەگەیننە کۆنەپەرستان، دژى ریفۆرمیستە شەرمن و بیرۆکراتییە ترسنۆکە فێڵبازەکانین! ئەگەر کەسێک هەبێت دڕدۆنگ بێت لەوەى داخۆ پێویستە لەسەرمان پشتگیریی شۆڕشی پۆلیڤاریی بکەین، ئەوەندەى بەسە کە سەیرێکی هەڵوێستی ئیمپریالیزمی ئەمریکا بکات، کە پلانەکانی بۆ روخاندنی چافێز و پشتیوانیی کردنی لە هێزى دژە شۆڕش ناشارێتەوە. تەنیا ئەم واقیعە بەسە بۆ باوەڕ پێهێنانی هەر کەسێک بە پێویستیی پەیوەست بوون بە کاروانی بەرگرى لە شۆڕشی پۆلیڤارییەوە. بەڵام بۆ ئەوەى بەشێوەیەکی جیددى بەرگرى لێبکرێت، پێویستە بەتەواوى بەرەو پێشەوە بچین، پێویستە کە دەسەڵاتی ئۆلیگارشی بەسەر ئابووریدا کۆتایی پێبهێنرێت. باس کردن لە سۆسیالیزم بەس نییە، پێویستە ئەمە بگۆڕین بە راستی! ئەمەش مومکین نییە ئەگەر چینی کرێکار دەسەڵات بەدەستەوە نەگرێت. هەر ئەوەندەى چینی کرێکار دەسەڵاتی گرتە دەست، شۆڕشی پۆلیڤاریی لە سروشتە لێڵ و دڕدۆنگەکەى رزگارى دەبێت و هێزێک بەدەست دەهێنێت کە نابەزێت، سنوورى بەرتەسکی نیشتمانی تێدەپەڕێنێت و دەبێتە بزووتنەوەیەک لەسەر ئاستی کیشورەکە. هەل و مەرجەکان بۆ ئەنجامدانی ئەو کارە زۆر زیاتر پێگەیشتوون! ئەمڕۆکە هیچ رژێمێکی بۆرژوازى سەقامگرتوو لە هەموو ئەمریکاى لاتینیدا شک نابەین، لە تییرا دیل ئەلفۆیگۆوە تا ریۆگراندى. بۆ یەکەمجار دەتوانرێت ئاواتەکەى سیمۆن پۆلیڤار، واتە یەکخستنی شۆڕشگێڕانەى ئەمریکاى لاتین، بهێنرێتە دى. ئەمەش لەسایەى فیدراڵیزمێکی سۆسیالیستی ئەمریکاى لاتیندا نەبێت، بەدى نایەت، ئەو فیدراڵیزمەى کە دەبێتە یەکەمین هەنگاو بەرەو جیهانێکی سۆسیالیستی. Source: http://hawpshti.com/kurdi

<urn:uuid:5fe6a1e3-aed2-4ba1-a753-92e42b7feab1>

CC-MAIN-2014-35

http://www.marxist.com/alan-woods-interview-bolivia-2007/print.htm

2014-09-02T04:16:57Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921550.2/warc/CC-MAIN-20140901014521-00055-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9041849970817566, "sdh_Arab_score": 0.07321928441524506, "hac_Arab_score": 0.02256244793534279}

سۆسیالدیموکراسی |ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ ژێدەرێک یان سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێ سەرچاوەکان لەوانەیە داوای ژێدەریان لێ بکرێت یان لاببرێن.| ||ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگاتە شێوازی ستانداردی نووسین. (بەکارھێنانی ڕێنوێنیە وردترەکانی خاوێنکردن لەبەر چاو بگرە.) تکایە ئەگەر دەتوانی، یارمەتیی پەرەپێدانی ئەم وتارە بدە. لەوانەیە پەڕەی وتووێژ پێشنیاری گونجاوی لە خۆ گرتبێت.| |بەشێکی پەیوەندیدارە بە سۆسیالیزم| |سۆسیالیزم| پێرست بیروباوەڕ[دەستکاری] ئیدئۆلۆژی سوسیالدیموکراتەکان سوسیالیزمی دیموکراتیکە ،کە حیزبەکە خۆی پێیوایە کە ھاوواتایە لەگەڵ سوسیالدیموکراسی. پێشینە[دەستکاری] (سوسیالدیموکراتەکان چییان دەوێت )؟ وتارێکە کە لە ڕێککەوتی ٦ نەوامبری ساڵی ١٨٨١ لە لایەن ئاگوست پاڵم لە شاری ماڵموێ کە بە یەکەمین وتاری سۆسیالیستی لە سوێد دەزانرێت بەڕێوەچووە.ھەر دەو ھەووەڵین وتارەدا ئاگوست پاڵم مەبەستی خەباتی سوسیالدیموکڕاتەکانی لە مەڕ پرسی گشتی و مافی یەکسانی دەنگدان بۆ ھەمووانی ھێنایە بەرباس. لەو سەردەمەدا کە مافی دەنگدان تایبەت بوو بۆ پیاوان ئەویش بۆ پیاوی دەوڵەمەند و دەستڕۆییو، کە پێنج لەسەتا دانیشتوانی سۆئێدی وەخۆدەگرت . ھەشتساڵ دوایە ڕێکەوتی ٢٣ ئاپریلی ١٨٨٩ حیزبی کرێکاری سوسیالدیموکڕاسی SAPلە سۆئێد دادەمەزرێ .بزووتنەوەی ئیتحادییەکان دەدامەزراندنی حیزبەکەدا پاڵپشتییان لێکرد ،وتەنانەت تا ساڵی ١٨٩٨ یش ئەرکێکی وەک ڕیکخراوێکی کرێکاری وەستۆگرتووە تا ڕێکخراوی کرێکاران واتە LO بە یارمەتی سوسیالدیموکڕاتەکان دامەزراوە .ئاسەواری پەیوەندییە سیاسیی تەشکیلاتییەی نێوان SAP و LO دەو دوایانەدا بە بزووتنەوەی کرێکارانی سۆئێدەوە دیار بوو . یێلمار برانتینگ ھەووەڵین سوسیالدیموکڕات بوو لە ساڵی ١٨٩٦دا کە بە پشتیوانی لیبڕاڵەکان لە ستۆکھۆڵم توانی ببتە ئەندامی پاڕڵمان . ئاکسل دانییەلسۆن ھەووەڵین پەیڕەو وپڕۆگڕامی سوسیالدیموکڕاسی کە دە ساڵی ١٨٩٧دا لە لایەن گۆنگرەوە سەلمێندرا داڕشتەوە ھەڵبەت (ھی پێشوو وەرگێڕراوەیەک بوو لە پڕۆگڕامی سوسیالدیموکڕاسی ئاڵمان) . سەدەی ١٩، دە ساڵی یەکەم[دەستکاری] |ئایدۆلۆژیای سیاسی بەشێکە لە وتارەکانی سیاسەت |ئەنارکیزم| |مەسیحی دیموکرات| |کۆمۆنیزم| |مارکسیزم| |شۆپپارێزی| |فاشیزم| |فێمینیزم| |ژینگەخوازی| |ئیسلامی سیاسی| |لیبرالیزم| |ناسیۆنالیزم| |سۆسیالدیموکراسی| |سۆسیالیزم| ساڵی ١٩٠٠ سوسیالدیموکڕاتەکان کاتێکی دەوڵەتی دەستڕۆییوەکان لە سەرکار بوون وێڕای ھەڕەشەی مانگرتنێکی (ئێعتیساب ) گشتی ، پێشنیاری مافی دەنگدان کە تەنیا ١٢ لە سەتی شارۆمەندانی گەورە ساڵی دەگرتەوە وەک ڕێفۆرمێک دایانە دەوڵەت. نیلس ئێدن نوێنەری لیبڕاڵەکان ئەو پێشنیارەی بە *منداڵی سەقەت* نێو دەبرد و یێلمار برانتینگ یش نێوی نابوو * بەرنامەی سەر مێزی پادشا *. تەنانەت ئەگەر مانگرتنەش کارتێکەری لە سەر مەجلیس نەبوو ، بەو مانایە بوو کە سوسیالدیموکڕاتەکان لانیکەم ئەرکی خۆیان لە مەڕ پرسی جەماوەر ومافی دەنگدانی وەک یەک بۆ ھەمووان بۆ چارەسەری گرفتە سیاسییەکانی زاڵ بە سەر ھەلومەرجەکەدا بە جێھێناوە وھاوکات وادەردەکەوت کە بەرەی بورژواکان ناتەباییان لە سەر ئەوپرسە تێکەوتبوو . ساڵێ ١٩٠٥ دەوڵەتی لیبڕاڵەکان دەستەڵات بەدەستەوە دەگرن.لیبڕاڵەکان دەبن بە گەورەترین حیزب و سوسیالدیموتەکان ١٣ ئەندامیان دەبێ . کۆنسێرواتیوەکانیش بەرەو کزی دەڕۆن . حیزب ھەر زوو قورسایی و گرینگی خوێندەواری بۆ دەردەکەوێ .زانکۆی بروونسویک کە ساڵی ١٩٠٦ دامەزرا دە پەیوەندی دەگەڵ بزووتنەوەی کرێکاریدا بوو. خاوەنی ئەو زانکۆیەش ABF وLO بوو.تا ئەورۆشی دەگەڵ بێ زۆربەی ئەو زانکۆیان دە دەست بزووتنەوەی کرێکاران دان . ساڵی ١٩٠٦ گارگا سەنعەتییەکان تووشی قەیرانێکی کاری گەورە بوونەوە لە سەر ڕیکخستنی کرێکاران دە ئیتیحادییەکاندا. لە ماکموێرا خاوەن کارەکان ئەو کرێکارانەی کە ئەندامی چالاکی ئیتیحادییەکان بوون لە سەر کار دەریانکردن . خاوەن کارەکان بە ھۆی وەیکە ھیچ پشتیوانییەکیان لە لایەن لیبڕالەکانەوە لێنەدەکرا ئەوتۆ ھەڵسوکەوتێکیان لە ڕاست کڕیکارەکان لەخۆ نیشان دەدا . نیلس ئێدن کە خۆی لیبڕال بوو ئەو ھەڵسوکەوتەی نێو نابوو * ئاوردوو بۆ ئاوری بێزاری چینایەتی * و * ژیانەوەی دڵڕەقی بەڕبەڕییەت * . سوسیالدیموکڕاتەکان و لیبڕاڵەکان ھەرتک لەسەر ئەو باوەڕ بوون کە بوونی ئیتیحادییەکان گرینگایەتییەکی تایبەتییان ھەیە . ساڵی ١٩٠٦ کاڕل ستێفس نوێنەری لیبڕاڵەکان بە پشتیوانی سوسیالدیموکڕاتەکان ھەووەڵین پێشنیاریان بۆ مافی دەنگدانی وەک یەک بۆ ھەمووان ، کەبە مانای لەوانە ھەر کەس زۆرترین دەنگی ھێناوە ھەڵبژێردراوەی خەڵک بناسرێ دە شێوە ھەڵبژاردندنی تاک وەک نوێنەری حیزب . پێشنیارەکە لە لایەن زۆربەی ئەندامانی پاڕڵمان ڕەتکرایەوە بە مەبەستی ھەڵبژاردن بە شێوەی لە ھەر حیزبێک چەند کەس . سوسیالدیموکڕاتەکان ئەوەیان وەک چەواشەکارییەک دەدیت .پەر ئالبین ھانس سۆن یش ئەو چەواشەکارییەی بە *ترسنۆکی لیبڕالەکان* لەقەڵەمدەدا. نێوان ساڵەکانی ١٩٠٦ و١٩٠٨ ھینکە بەریگرێنس ئەنداکی لاوانی سوسیالیست بە تاوانی ئانارشیستی لە حیزبدا ھەڵیدەپەسێرن. ساڵی ١٩٠٩ ئەوەیکە نێوی بە *مانگرتنی گەورھ* دەرکردووە ،دەستی پێکرد ، مانگرتنێکی سەراسەری کە لە لایەن ئیتیحادییەی کرێکارانی سۆئێدوە بانگەوازی بۆ کرابوو بە مەبەستی پێش بە لەکاردەرکردنی ئەو کرێکارانە کە ناکۆکیان لە مەڕ حەقدەستەکانیان بوو بگرن . ئەو مانگرتنە خۆی بەرچاوترین ململانییەک بوو دەنێوان دوو ھێزی بزووتنەوەی کرێکاری سوسیالدیموکڕات و خاوەنکاران دا ، کە بە نسکۆی بزووتنەوەی کرێکاران تەواو بوو و بە ھۆی دابەزین پلەی ئیعتیمادی خەڵک بە ئیتیحادییەکانی کرێکاری کە دەو چەند ساڵانەدا سرنجیان بەرەو خۆیان ڕاکیشابوو. ئەندامانی ئێل ئوو LO ڕێکخراوەی سەراسەی ئیتیحادییەکان لە سۆئێد نیوێکی لە ئەندامانی خۆی لە دەستدا و دەساڵی خایاند تا سەر لەنوێ ئەندامان ڕوویان تێکردەوە. ئەزموونی مانگرتنەکە بە شێوە جێوازەوە دەبزووتنەوەی کرێکاریدالێکدەدراوە .کەمایەتییەک لە سەر ئەو باوەڕە بوون کە ئەو نسکۆیە دەگەڕیتەوە سەر پاشەکشەی ڕێبەرایەتی ئێل ئوو و ھەڵە و لاوازی ڕیکخراوەیی ،کە ھەر ئەو ساڵی وەک ڕێکخراوەیەکی سەندیکایی پێکھاتبوو ، لەلایەکی دیکەوە زۆربەی سوسیالدیموکڕاتەکان دوو دڵ بوون لە ڕاست شەڕی چینایەتی دەستەوەیێخە و ھاتبوونە سەر ئەو باوەڕە کە ڕادەی پێگەی کرێکاران دەبێ بەرز بکرێتەوە و بەو قەناعەتەش گەییشتبوون کە قورسایی چەمکی دیموکڕاسی دەتوانێ بەرەوەی دەستەڵاتی سیاسی بێ . سەلماندنی ئابووری بازاڕی (عەرزە وتەقازا) بە پێی ئاماری ئابووری دەیانساڵەی دوایین سەدە ، بەرن ستێن توانی پێچەوانەی بنەمای تێئۆری ئابووری مارکسیستی کە پێیوایە کاپیتالیسم ھەژاری جەماوەری لێدەکەوێتەوە بسەلمێنێ . لە وڵاتانی سەنعەتیدا کرێکارانی چینی مامناوەندی توانیویانە ھەلومەرجی ژیانیان باشتربکەن و سیستیمی برۆکڕاتی کەمتر بێتەوە . لە سۆئێد نیلز کارل بوی ئەو تێئۆرییەی مارکسیستی لەمەڕ چەوسانەی ڕەتکردەوە و پێیوابوو ھەروەک ڕەوابوون و لێھاتوویی ، کار وکاپیتال دوو فاکتۆری سەرەکی ھاوبایخن . کەلکوەرگرتن ودەکارکردنی سەرمایە بە مەبەستی بەرمھێنان بە مانای چەوسانەوە کرێکاران نییە . ئەوەش بەو مانایە یە کە سوسیالدیموکڕاسی ئابووری بازاڕی (عەرزە وتەقازا )ی قەبوڵکردووە- بەڵام نە بە بێ مەرج . نەگونجاوی وسەرلێشێواوی بێوچان ھەر لە کاتەوە بگرە تا فاکتۆڕەکانی دیکە ھەلومەرجەکەیان دەکەوێتە دەستی کە ئەویش دەبتە ھۆبۆپێشێلکاری مافی ھیزی کار ،قەیرانی ئابووری ،کەمبوونەوەی دەستمایەدانان ،کەلکوەرگرتن لە لانیکەمی فاکتۆڕەکانی بەرھەمھێنان .بۆ بەرپەچدانەوەی ھەلومەرجی نالەباری کۆمەڵایەتی و شکستی سیاسەتی ئابووری ، بۆ ھاندانی گەشەی ئابووری بە مەبەستی بەرھەمھێنان واباشە کھ چاوەدێریمان بە سەر بازاڕی عەرزە وتەقازا دا ببێ .ئەوشێوە بۆچوونە لە لایەن یوان ماینارد کەینێز دە چوارچێوەی شێوەیەکی نوێی ئابووری بازاڕی دە دوایی ساڵەکانی ١٩٣٠ دا پێشنیار کراوە ،بەڵام پێشووش ھەر ئەو ڕەوتە بە بێ وەیکە تێئۆریزەکرابێ لە لایەن بزووتنەوەی سوسیالدیموکڕاسییەوە کەلکی لێوەرگیرابوو . ڕێککەوتن و گەشەی ئابووری[دەستکاری] خاڵێکی ناوەندی ئیدئۆلۆژی سوسیالدیموکڕاسی کزکردنی فتیلەی ئاوری شەڕی چێنایەتییە وحەولدراوە یارمەتی ئەو ھێزەلە کۆمەڵگا بدەن کە تێری و تەسەلی ھێنەرە و ھۆی بەرھەمیھێنانی زۆرتر و گەشەی ئابووری و دابەشکردنی عادڵانەی دەستکەوتەکانی بدواوەیە .ھەرەس و ناسەرکەوتوویی مانگرتنەکەی ساڵی ١٩٠٩ بوو بەبناخە بۆ بەستنی قەراردادی (ساڵت خوێ ئاوتاڵ) لە ساڵی ١٩٣٨دا . لە جیاتی وەیکە پاڕاگڕافی لەمەڕ خاوەنکار بسڕنەوە ھەشت خاڵیان بە نێویMBL ( قانوونی بەشداری دەبەڕێوەبەرایەتی )یان دیاریکرد کە بریتین لە : - مافی دامەزراندنی ڕێکخراوەیتایبەت بۆ کرێکار و خاوەنکار. - مافی باسکردن و وتووێژ لەمەڕ،چۆنیەتی کار ، جێی کار ،ھەر چەشنەئاڵوگؤڕێک. - مافی بوونی زانیاری. - بەشداری کرێکاران دە بەڕێوەبەرایەتی ( دەرکردن ،ڕاگرتن وگواستنەوە) - دژایەتی دەگەڵ ھەر چەشنە گرژی ، تووند و تیژییەک بە مەبەستی چارەسەر کردنی کێشەکان - نێوبژیوانی کردن نێوان خاوەنکار وکرێکار(چارەسەری کێشەکانیان وەستۆی ڕێکخراوی نێوبژیوانی )یھ - بوونی گرێبەستی گشتی وەک یەک بۆھەمووان - قەرەبوو کردنەوەی ھەرچەشنە زیانێک بە ھۆی کار گرینگترین ھەلومەرج بۆ ئەو چەند خاڵانە ،کاری بێقڕە ،ئیتیحادییەکی بە ھێزی کرێکاری و سیاسەتێکی ئابووری بۆ دەستەبەرکردن کار بۆ ھەمووانە .ھەموو حەولی سوسیالدیموکڕاتەکان بۆ پێکھاتن وڕیککەوتن دە نێوان کارگێڕانی بازاڕ واتە خاوەنکار وکرێکارە وبەڕێوەبردنی بازاڕ بە پێی قانوونی قەراردادی گشتی (نێوان تاکەکان) نەک قانوونی گشتی کۆمەڵایەتی کە زیندان وجەریمە و ودادگاییان لێدەکەوێتەوە، تەنانەت ئیدئۆلۆژی سوسیالدیموکڕاسی یش ئەو خۆگونجاندنەسیاسییە دەگەڵ ژیانی کاری وەخۆدەگرێ . سۆسیالیزم یان سۆسیال لیبڕالیزم[دەستکاری] ئەو ئاڵوگۆڕە رێفورمیستییانەی کۆمەڵایەتی سێ قۆناخ وەخۆ دەگرێت . قۆناغی یەکەم دیموکراسی سیاسی (سیاسەتی دیموکڕاتانە ) کە خۆی ھەلومەرجێک بۆ ھەرەوەزێکی جەماوەری دەھەڵبژاردنی پاڕڵماندا دەڕەخسێنێ . ئەو دەستەڵاتە سیاسییە ڕەخسێنەری قۆناخی دووھەمە واتە دیموکڕاسی کۆمەڵایەتی کە ئەویش خۆی سیاسەتی دەستەبەرکردنی کار ومافی یەکسانی شارۆمەندی وتێری و تەسەلی بۆ ھەمووان دەگونجێنێ .کار بۆ ھەمووان ،خۆ بەشارۆمەندی کۆمەڵگا زانین و نەبوونی دەستەڵاتی چینێکی تایبەت بە سەر کۆمەڵگادا ئەو ھەلومەرجە بۆ مرۆڤەکان دەخولقێنێ کە چارەنووسی ژیانی خۆیان بەدەستەوەبگرن . دابینکردنی قانوون وھاندانی خواستی جەماوەر بەرەو ئابوورییەکی کۆمەڵایەتی و ئالوگۆڕی دەستەڵات دەبازاڕدا کە لەلایەن ئیتیحادییەکانەوە چاوەدێری بکرێن ،دەستەبەرکردنی کار بۆ ھەموون وخۆ بە شارۆمەندی کۆمەڵگا زانین وبە دیموکڕاتی بوونی ژیانی کاری دەڕەخسێنێ کە خۆی قۆناخی سێھەم واتە دیموکڕاسی ئابووری یە بەشێکی گرینگی ناوەرۆکی ئیدئۆلۆژی سوسیالدیموکڕاسی ( شێوە ڕوانینی سوسیالیستییانە ) یە. ئەوەش بەو مانایەیە، لەجیاتی گۆڕینی ئەوویستە فەرمییانەی خاوەندارییەتی دەکۆمەڵگادا ، لەڕێگای چاوەدێری بە سەر قانوونی بەڕێوەبردنی بازاڕ ، ماڵیات ، ئیتیحادییەکان ، پەرەی دەستەڵاتی کریکاران ، وپەرە پێدان بە ئیمکاناتی شارۆمەندان و تاکگەل بۆ بەدەستەوەگرتنی چارەنووسی ژیان ، ھەنگاو بە ھەنگاو ھەلومەرجیان دەگوازرێتەوە بۆ چۆنیەتی ویستی خاوەندارییەتی. ھێشتا زەختی سیاسی ڕاستەوخۆ بەسەر*ھەنگاوی سێھەم * واتە دیموکڕاسی ئابوورییەوە بە مەبەستی جێبەجێ کردنی زووتری پرسی خاوەندارییەتی و مافگەلی ،لە ئەوەیکە وا دە ڕوانگە بنەمایییەکانی سوسیالیستی و مێژووی سوسیالدیموکڕاسی مۆدێڕن لەسۆئێد کە دەڵێی ،بە شێنەیی وەک ڕەوتێکی ڕۆژانە و دە دەرفەتی سێھەمدا دەبێ بکرێن ھەیە . ئەو باسە دەگەڕێتەوە بە سوسیالیستی کردن وداڕشتنی ئابووری بنەماڵەیی لە ساڵی ١٩٢٠ ،بەرنامەی بزووتنەوەی کرێکاری دوای شەڕلەساڵی ١٩٤٠ ، سندووقی پاشکەوتکراوەی مووچەگران لە ساڵی ١٩٧٠ و ٨٠ دا . لە تەواوی ئەو دەرفەتانە دا حەولی پەرەپێدانی دیموکڕاسی ئابووری بەرەوڕووی بەرھەڵستکارانەی بورژوازی بووە وبە ساز کردنی ناتەبایی دە ڕیزی بزاوی کرێکاری وتەنانەت لە نێو ڕێبەرایەتی خۆشیاندا ھۆی نسکۆ و بەرەو دواوە بردنی ڕەوتەکەیان پێکھێنا . دەکرێ بڵێین کە لە نێو سوسیالدیموکڕاتەکاندا مەودایەکی ئیدۆئۆلۆژی لە نێوان چەپ کە خاوەنی خواستی ئاڵوگۆڕی سوسیالیستییانەی کۆمەڵگا وبەرەی بە مەبەستانەی ڕاست کە لە سوسیال لیبڕالیزم نیزیکن ھەیە . ھونەری داڕشتنی بناخەی کۆمەڵگا یان سەربەخۆیی مرۆڤەکان[دەستکاری] ڕوانگەیەکی ئیدئۆلۆژییەکی بەرینی دیکە دە نێو سوسیالدیموکڕاسی دا ھەیە کە دەڵێ :ئەو کۆمەڵگا باشە چییە و چۆن پێکدێ . داخوا ژیان لەپاش ھەڵوێستێکی پسپۆڕانە کە چۆن باشە، بنیات دەنرێ ؟ یان ئەوە زۆر گرینگە کە دیموکڕاسی کۆمەڵایەتی دەرفەتێکی واباش بۆ دەستەبەربوونی ھەلی بە ئاوات گەییشتنی مرۆڤەکان بڕەخسێنێ تا بتوانن خۆیان چارەنووسی ژیانی خۆیان بە دەستەوە بگرن ؟ ئەوە دەگەڕێتەوە سەر ململانی نێوان ھونەری داڕشتنی بناخەی کۆمەڵگا و ئەو شتە کە بە نێوی ھێڵی سەربەخۆیی دەناسرێ . دمەتەقەی نێوان ئالوا میردال و گووستاوموێلر نموونەیەکی بەرچاوە لە مەڕیارمەتی بۆمنداڵان (منداڵی یانە ،زارۆکی یانە ) کە قەرەبووی ئەو بڕە پووڵە کە پێشوو پێدەگوترا(گلدانەوەی بەشێک لە ماڵیات ) بکاتەوھ ،لە چاو دەرسەتێکی کە لە ئەو دەرامەدە کە تا زیاتر بوایە زیاتر ماڵیاتی لیدەگێڕدراوە ،شتێک نییە کە بۆ بێدەرامەدان جێیەک بگرێتەوە . ئالوا میردال پێیوابوو دابەشکردنی ئەو بڕە یارمەتییە بۆ منداڵان وەک پووڵی نەغد بە سەر بنەماڵەکاندا کە نازاندرێ ھەر لە بنەڕەتەوە دەتوانێ یارمەتیدەر وگونجاوبێ بۆ منداڵان شتێکی ھەڵنەسەنگێندراوە . باشتر بوو لە جیاتی پووڵی نەغد کۆپینیان بدرێتێ کە تەنیا جل وبەرگ و خواردەمەنی منداڵانی پێ بکڕدرێ . موێلر دەڵێ مەبەست لە بەرێوەبردنی سیاسەتی تیر وتەسەلی ئەوە بوو کە مرۆڤەکان * چێژی ھەستی سەربەخۆیی * بکەن و خەڵک خۆشیان باشتر دەزانن کە پێداویستییەکانیان کامانەن . ھێڵی سەربەخۆیی کە تا ئەو جێیە دەگەڕێتەوە سەر کێشەی یارمەتی منداڵان سەرکەوتبوو ،سێبەری بە سەر زۆرێنەی سوسیالدیموکڕاسی سۆئێد دا دا کێشا ،تەنانەت دە تەواوی مێژووی حیزبەکەدا کەم تا زۆرێک نوێنەرایەتی بەرەی پسپۆڕ و تۆخی بنیاتنانی گۆمەڵگای وەستۆگرت . حیزبی کرێکاری یان حیزبی جەماوەری خەڵک[دەستکاری] سوسیالدیموکراسی لە سەرەتاوە بناخەی وەک حیزبێکی ڕەسەنی کرێکاری داڕێژرا وبە تایبەت لە سۆئێد پەیوەندی نێوان ئیتیحادییەی کرێکاران و حیزبی سوسیالدیموکڕاسی زۆر بە ھێز بوو .ئاکسل دانییەلسۆن پەرەی بە تێئۆریی بزووتنەوەیەکی کرێکاریدا کە لە سەر بنەمای دوو ھێڵی ،ئیتیحادییەیی و سیاسیی ، کەدە پەیوەندێکی ئورگانیک دەگەڵ یەکتردان دامەزراوە . ئەگەر چی ئاسەواری ئیدئۆلۆژی بە سەرئاڵوگۆر دەکۆمەلگادا دیاربووە بەڵام ویستی بەشداریکردنی خەڵک بە گشتی بۆ دابینکردنی عەداڵەت دەکۆمەلگادا ھەر لە سەردەمی ئیدوارد بەرن ستێن _ەوە بە ھێز بووە لە بەشدارکردنی تەنیا ھێزی کرێکاران وەک بەشێک لە کۆمەڵگا . دە ساڵی ١٩٢٠دا ئەو پرسیارە بۆ سوسیالدیموکڕاتەکان جێی باس بوو کە دەبێ حیزبی کرێکاری بن یان بە قەولی( پەر ئالبین ھانسسۆن) دەبێ حەولی ئەوە بدەین کە ببین بە* حیزبێکی تەواو خەڵکی *. لێرە دووڕدۆنگییەک لە سەر ناوەرۆکی وشەی *خەڵک* ھەیە کە لایەنی ھەمبەرلە سەر *خەڵک وپیاوان * پێداگری دەکا ،لە لایەکی دیکھ ئەوئیدئۆلۆژییەی نیزیک بە باوەڕی سوسیالدیموکڕاسی کە دەبێ ئەرکی نوێنەرایەتی داخوازییەکانی گشتی کۆمەڵگا کە بورژوازی و خاوەن کارەکان لە ئەستۆی خۆیان داماڵیوە وکردوویانەتە قوربانی داخوازی چینی خۆیان ،وەستۆ بگرن . ھەرچییەک بێ پەیوەندییەک دە نێوان بیرۆکەی کۆمەڵگای تێر وتەسەل وتێئۆری کۆمەڵگای سوننەتی و کۆنەپەرەستانەی رودۆڵف شێلێن جێی ھیچ باسێکی نەھێشتبێتەوە ،تەنانەت ئەگەر ناوەرۆک و گرینگایەتی ئەو پەیوەندییەش ھۆیەک بووبێ بۆ دمەتەقەکە. دە ساڵی ١٩٣٠دا ئەو پرسیارانە زۆر تر خۆیان کردەوە و ناوەرۆکی سیاسییان بە خۆوە گرت تا جێیەک کە بۆ پاراستنی دەستەڵاتی سوسیالدیموکڕاسی دە دەوڵەتدا پێویستییان بە بەرە (ئالیانس ) بوو. ھەنگاوی ھەووەڵ ڕێکەوتنی سوسیالدیموکڕاتەکان وبەرەی کرێکارانی کشتوکاڵ بە نوێنەرایەتی ئیتیحادییەی جوتێران دە ساڵی ١٩٣٣ دا کە بە نێوی*ڕەشەوەڵاغ کڕین * پێکھات .دەماوەی دوای تەواوبوونی شەڕدا ھەموو حەولی سیاسی سوسیالدیموکڕاتەکان بۆ دۆزینەوەی ئالیانسێک دە نێوان کرێکاران و گرووپی کارمەندان دابوو . ھەر وا دەھات کە خۆیان وەک حیزبێکی بەرینی کۆمەڵایەتی بۆ مووچەگران پێناسە بکەن .وادیار بوو دەوڵەتی تێر وتەسەلی (ڕفاھ ) کە بە دوای شەڕدا بە ھۆی ڕێفۆڕم دەکۆمەلگادا دامەزرابوو ئەو ئالیانسەی بە پاڵپشتی خۆی دەزانی . ئەو سیاسەتە گشتییەی تێر وتەسەلی یەش کە توێژی مامناوەندی کۆمەڵگا خواستی خۆی تێدا دەدیتەوە وادیار بوو ھاوتەریب دەگەڵ خواستی کرێکارانیش بووە وھاوکات کە ڕادەی ئابووری توێژی مامناوەندی کۆمەلگاشی ھەڵدەکێشا ئەو ھەڵکێشانە ئابووری چینی کرێکارانیشی دەگرتەوە. کۆمەڵگایەکی بە ھێز یان سەربە خۆ؟ کێشەیەکی دیکەش دە نێو سوسیالدیموکڕاسیدا لە مەڕ ڕوانگە لە سەر دەوڵەتدا بوو . لە لایەک وەک نەریت بۆ چارەسەری گرفتەکانی کۆمەڵگا ، یارمەتی وەرگرتن لە ڕێکخراوە جەماوەرییەکان و کۆپراتیوەکان(خاوەن سەھمەکان) ولە لایەکی دیکەوە حەولی بەرەوپێشبردنی سیاسەتی ڕێفۆڕم لە ڕێگای بڕیاری سیاسی و ئەرکی جەماوەری خەڵک . ئەوەی دە ماوەیەکی درێژخایەن دە نێوان ساڵەکانی ١٩٥٠ و٦٠ دا بەڕیوەچوو لە سەردەمی تاگە ئێرلاندر بە نێوی * ئەو کۆمەڵگا بەھێزە ) دا بوو،کە ئەرکی سەرەکی دابینکردنی سیاسەتی سوسیالدیموکڕاتەکان خرابووە سەرئەستۆی کۆمیونەکان .بۆ نموونە لایەنێکی ئەو بەرەیە بزووتنەوەی کۆپراتیوەکان و لاوانی سەر بە سوسیالدیموکڕاسی کە بە دروشمی *خۆبەڕیوەبردن * دە ساڵی ١٩٨٠دا بوو .ئاندرس ئوێرن کۆنە دامەزرێنەری کۆپراتیو و سوسیالدیموکڕات ڕایگەیاند کەچ باش سیاسەت نەیتوانی شارۆمەندان بکاتە *مریدی دەستەڵاتدارانی دەوڵەت* ھەر لە گوێن ئەو کێشەیەش ڕوانگەیەکی لەمەڕ ئازادی ئابووری دەگۆڕێدا ھەیە گەلۆلە بنەڕەتەوە دەبوو لە لایەن چینی خوارەوە بە نێوی * ڕاوێژکاری بەڕیوەبەر * ولە شوێنی کارەکان. بەڕێوەبچن یان قورسایییەکە بخرێتە سەر قانوون و قانوونی بەڕێوەبەری بازاڕەکان ؟ ئێرنشت ویگفۆش بە تووندی کەوتبووە ژێر ئاسەواری (ییلێس سوسیالیزم ) کە دەڵێ: مرۆڤەکان دەبێ ببنە خاوەن دەستەڵاتێکی ھەرێمی دەحاڵیکدا بۆ نموونە ڕیچارد ساندلر کە نوێنەرایەتی ئەو بەشەیە کە دەڵێ دەبێ خاوەندارییەتی دەوڵەت و چاوەدێری بە سەر توجاڕەت دا پەرەبستێنێ. بەرابەری و ھاوپلەکردن[دەستکاری] لەو چەند دەیانەی ئەم دواییانەدا وەک کۆنە نەریتێکی سوسیالدیموکراتەکان بە مەبەستی بەرابەرییەکی ڕاستەقینە حەولی زۆر دراوە کە ئەو چەمکە بکرێتە ڕوانگەیەک .دە ماوەی ساڵەکانی ١٩٦٠ و ٧٠دا وەک ھەنگاوی ھەووەڵ لەژێر نێوی*چوارچێوەی ڕیفۆڕمی ماڵیاتی* بە مەبەستی کۆتایی پێھێنان بە وەرگرتنی ماڵیات لە دوو دەرامەد کە یەککەس دەیبێ ،بە تایبەت لەو بڕە مووچەیە کە بە نێوی *پووڵی دایکانە* ولەو بەشانەی کە بە نێوی خەدەماتی گشتی دادەمەزرێن بە مەبەستی وەگەڕخستنی توانایی ولێھاتوویی ھەرچی زیاتری ژنان دەکۆمەڵگادا پێکھاتبوون . سەرچاوەی ئەو بڕیارەش دەگەڕێتەوە سەر ئەوەکە دەکۆمەڵگایەکی پێشکەوتوو و مۆدێڕندا کرێکار وخاوەن کاسبی تایبەتی ھەرتک ھەلومەرجی ئەوەیکە مرۆڤ چارەنووسی خۆی بەدەستەوەبگرێ وخاوەنی حورمەتی شارۆمەندی ببێ ،دەڕەخسێنن . ھاوکات ھاندەری ھێزی بەرھەمھێنەر و ھێزی کاریش دەکۆمەلگادا دەبێ . ئاکامی پێ دەبازاڕی کارنانی ژنان دە ساڵی ١٩٧٠کاندا نیزامی دەستەڵاتی جنسییەتی دە ھەموو بوارەکانی ژیانی کۆمەڵایەتیدا ،تەنانەت پێگەی ژنان دە بازاڕی کاردا لە سۆئێد لە زۆر ڕوانگەوە ھێشتا ھەرخەرابتر بوو لە ھی پیاوان بۆ نموونە لە مووچەی مانگانە یاندا . دەماوەی ساڵی ١٩٩٠کاندا بەشێکی ڕوانگەی چوارچێوەڕێفۆڕمییەکھ بە کارتێکەری ئیدئۆلۆژی فێمنیستی کھ لەنێو بەشێک لە سوسیالدیموکڕاتەکاندا خۆی دەنواند و جەخت لەسەر ئاڵوگؤڕی زیاتر لەوەیکە نێوی بە ڕێفۆڕم دەکۆمەلگادا دەرکردبوو بکرێ و بۆ ئاڵوگۆڕ دە تیڕوانین و پەیوەندییەکانی نێوان مرۆڤەکاندا ھەنگاوی زیاتر ھەڵبگیرێ . مارگارێتا وینبەری یەکێک لە پێشەنگەکانی ئەو ڕەوتە بوو . بە ڕادیکاڵکردن خۆی ڕەنگبێ بەشێک بێ لەو کاردانەوە کە بوو بە زیاتر بەرتەسککردنەوەی ئەو پەرەسەندنە دەوبوارەدا دەساڵی ١٩٨٠کاندا . دە ھەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٩٤ سوسیالدیموکڕاتەکان بڕیاریارێکیان وەک پرنسیپ بە نێوی * ژن وپیاو بە قەرایی یەک *دەرکرد کەنیوێک ژن ونیوێک پیاو خۆیان دە لیستی پاڵێوراواندا بنووسن ، ئەوەش وەک بەڕێوەبردنی بڕیاری دابەشکردنی دەستەڵاتی بەرابەر دەنێوان ژن وپیاو لە پاڕڵمان و ئوستان و کومیونەکاندا ھاتەکایەوە . ئەو بڕیارە تەنانەت بەڕێوەبەرایەتی حیزب و لقی حیزبەکانیش دە ھەرێمەکاندا دەگرێتەوە.

<urn:uuid:214e456b-ae72-44e0-ba0a-e1e39877e909>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C

2014-08-22T01:57:57Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500822407.51/warc/CC-MAIN-20140820021342-00047-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9742742776870728, "sdh_Arab_score": 0.015914056450128555}

دیمانه: سامان محهمهد له دیمانهیهكی تایبهت به رۆژنامهی رۆژنامه نهزهند بهگیخانی لێکۆڵهر له مهکتهبی لێکۆڵینهوهی تایبهت به سیاسهت له زانکۆی بریستڵ، باس له توندوتیژیو كوشتنی ئافرهت لهژێر پهردهی ناموسپهرستی له كوردستان دهكات. ههروهك خۆی ئاماژهی پێكرد، نهزهند پێش ههمو شتێك شاعیرهو وهك لێکۆڵهرێکی ئهكادیمیو بهگریكار له مافهكانی مرۆڤ بهتایبهتی ئافرهت ناسراوه، ئێستاش لێكۆڵهره له مهكتهبی لێكۆڵینهوهی تایبهت به سیاسهت له زانكۆی بریستڵ، نهزهند بهگیخانی خهڵکی شاری کۆیهیهو خوێندنی سهرهتاییو ناوهندییو دواناوهندیی له شاری كۆیه تهواوكردوه، له كۆلێژی موسڵ زمانو ئهدهبیاتی ئینگلیزی تهواوكردوه لهدهست رژێمی دیكتاتۆر له 1987وه رایکردوهو له مهنفا نیشتهجێبوه، له ساڵی 1997دا نامهی دكتۆرای وهرگرتوه له بواری ئهدهبیاتی بهراوردكاری. * ئهو توندوتیژیانهی ئهندامانی خێزان زۆربهی جار پیاو بهرامبهر ئهندامانی خێزان بهتایبهتی ژن پیادهی دهکهن به بیانوی شهرهفهوه، چ باکگراوندێكی لهپشته؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئهو توندوتیژیانه له كۆمهڵگهدا بهرامبهر به ژن دهكرێت، كۆمهڵێك رهههندی سیاسیو كۆمهڵایهتیو ئابوریان ههیه، له کوردستان زۆربهی ئهو توندوتیژیانه به بیانوی پاراستنی شهرهفهوه ئهنجام دهدرێن، توندوتیژی به بیانوی شهرهف كه من به تاوانهكانی ناموسپهرستی ناویاندهبهم (که دیاره تهنها کوشتنو لێدان ناگرێتهوه)، بێبهریکردن له خوێندنو یان قهدهغهکردنی چونه دهرهوه له ماڵو پۆشینی جلوبهرگ به ئارهزوی خود یان له قهدهغهكردنی خۆشهویستی، ئهمانهیش تاوانن بۆ پاراستنی شهرهف دهکرێن، له عهقڵیهتی گشتیی كوردیدا شهرهف له رهفتاری كۆمهڵایهتیی ژندا بچوك كراوهتهوه، دزیو درۆزنیو ناپاكیو بوختانو دوإوییو خیانهت ئهمانه له عهقڵیهتی كوردیدا بێشهرهفی نین، بهڵام كاتێك ژن ئهو سنورانه دهبڕێت كه كۆمهڵگه بۆی دیاریكردوه بهتایبهتی له رهفتاری كۆمهڵایهتیدا، ئهوه له خهیاڵی گشتیدا دهبێته مایهی بێشهرهفی. بإینی سنوره سهپاوهکان، وهکو دروستکردنی پهیوهندیی خۆشهویستی که جوانترین شتێکه له ژیانی مرۆڤ، یا پێکهنینێک بهدهم رێبوارێکی پیاو له بیرو هۆشی کورددا مانای بێشهرهفی دهگهیهنن، زۆرجار ژن كوژراوه لهسهر زهردهخهنهیهك له بهرامبهر پیاوێك یان بونی ژمارهیهكی مۆبایل لهسهر تهلهفۆنهكهی، ئهمانهو زۆری تریش له تێگهیشتنی ئهو پیاوانهی كه ههڵدهستن به تاوانهكه، سهرپێچیكردنه لهو كۆدو رێسایانهی كه كۆمهڵگه بهسهر ژنیدا سهپاندوهو هۆکارن لهپشت ئهو توندوتیژیانه. * به بڕوای ئێوه ههست ناكهن لهپشت ئهم كوشتنانهوه باكگراوندێكی ئایینی ههبێت كه كۆمهڵگه ناچاربكات بهناوی ناموسپهرستی ژنه بكوژرێت یان كلتوری كۆمهڵگهی كوردی بۆخۆی وایه ئهگهر بڕواته ئهوروپاش؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئایین، كلتور، دهسهڵات، ئهمانه ههموی رۆڵیان ههیه له رودانی ئهم تاوانانهی که بهناوی ناموسپهرستییهوه له كۆمهڵگه رودهدهن، ئایین پاڵپشتیی له ملکهچیو ژێردهستهییو بێمافیی ژن دهکات، ههرسێ ئایینه یهك خوداییهكان (یههودی، مهسیحیهت، ئیسلام) ستروکتورێکی پتهوی پیاوسالارییان ههیه، ههمویان ههوڵی كۆنترۆڵكردنی جهستهو سێکچوالێتیی ژنیان داوه. جیاوازیی ئایینی ئیسلام لهگهڵ ئایینهكانی دیکه، ئهوهیه که ئیسلام سیستمێكی كۆمهڵایهتیو سیاسیو ئابوریشه، ئهمه وایكردوه ئایینی ئیسلام زۆر به قوڵی بچێته ناو ژیانی خهڵكهوهو تهنانهت باسی چۆنیهتی خۆپۆشینو پهیوهندیی جهستهییو جوتبونی ژنو مێردیش دهکات، واته دهست دهخاته ناو وردهكارییهكانی رۆژانهی خهڵكو كۆمهڵگهوه. ئایین رۆڵی زۆره لهو پێشێلكاریانهی له كۆمهڵگهدا بهرامبهر به ئافرهت دهكرێت، بهڵام لهپاڵ ئایینیشدا كۆمهڵێك دابونهریت ههن كه كۆنترن لهو ئایینه، بۆ نمونه خهتهنهكردنی ئافرهت له ئایینی ئیسلامدا باسی نهکراوه، بهڵام له كۆمهڵگهی كوردیدا پیاده دهكرێت، له زۆربهی كۆمهڵگه ئیسلامییهكانیش، ئهمه بوهته كلتور له ئهقڵیهتی گشتیی كۆمهڵگهدا قبوڵکراوهو رهوایی پێدراوه، نمونهیهكی دیکه له قورئاندا باس له سزادان بهشێوهی بهردبارانكردن تا مردن نهكراوه، له راستیدا بهردبارانكردن تا مردن له سهر بنچینهی فهرمودهكانی محهمهد (د.خ) داڕێژراوهو بهپێی تهفسیری زانا ئیسلامییهكانیش لێكدراوهتهوه، تهفسیری زانا ئیسلامییهكانیش ههروهكو محهمهد ئهركون دهڵێت، گوزارشت له بیرو رهفتاری ئهوسا دهكات نهک له حهقیقهتێكی رهها. * ئهی كهواته دهسهڵات له چ لایهنێكیانهوه بهرپرسیاره، ئایین یان كۆمهڵگه؟ د. نهزهند بهگیخانی: دهسهڵات دهبێت پێشهنگ بێت، چهند ههنگاوێك لهپێشهوهی كۆمهڵگهوه بێت، ئێستا له سهردهمێكدا دهژین پێویسته دهسهڵات ههوڵبدات یاسای مهدهنی جێگیربێت له وڵات، دهبێت یاسا شهرعیهت بسێنێتهوه له سهركوتکردنی ژن، له دهستهمۆییو پێشێڵكردنی مافی ژن له رێگهی فرهژنیو نایهکسانی له میراتو مهسهلهی مارهیی، كه ههمو ئهمانه له رێگهی شهریعهتهوه له یاسا جێگیرکراون. دهبێت دهسهڵات كار بۆ گۆڕینی یاسا بكات لهسهر بنچینهی پرهنسیپهکانی مافی مرۆڤ، مافی مهدهنیی هاوڵاتیان وهکو یهک دابین بکات، واته ئهرکی دهسهڵات ئهوهیه که مافی هاوڵاتیان دابین بكات به یهکسانیو لهسهر بنچینهی دادوهریو پرهنسیپهکانی مافی مرۆڤ. بإیاری پهرلهمانی کوردستان بۆ هێشتنهوهی فرهژنی له یاسای باری کهسێتیدا، پێشێلکردنی مافی مرۆڤهو شایانی قبوڵکردن نییه. * ئهو كهسانهی بهناوی ناموسپهرستییهوه ژنێك دهكوژن، بۆ ویژدانی خۆیانی دهكوژن یان بۆ كۆمهڵگه؟ د. نهزهند بهگیخانی: دهزانیت ئهم مهسهلهیه زۆر ئاڵۆزو فرهڕهههنده، به رای من تاک بۆ گروپ ئهو کاره ئهنجام دهدات، ئهمه سیناریۆیهكه بۆ کۆمهڵگه دهیكات، له بۆچونو تێگهیشتنی ئهو گروپه کاتێک گروپ به خراپه سهیری ئهو پیاوهی كرد که گوایه بێشهرهف کراوه له ئهنجامی رهفتارێکی کچ، خوشک یا ژنهكهی، ئیتر پیاوهکه خۆی پهراوێزو بێئابڕو لهكهدار دهبینێتو بۆ رازیکردنی ئهو گروپه ئهو شهرهفی خۆی پاک دهکاتهوه، واته گروپ بهشێوهیهکی ناڕاستهوخۆ داوا دهكات که پیاو شهرهفی خۆی بکڕێتهوه به خوێنی ئافرهت، لهبهرئهوهی له تێگهیشتنی زۆربهی تاكی كورد شهرهف به خوێن پاک دهکرێتهوه، ئهمه تێگهیشتنێكی ههڵهیهو گۆڕانیشی کاتو پرۆگرامی چڕو جدیی پێویسته نهک تهنها لهسهر ئاستی یاسایی، بهڵکو لهسهر ئاستی هۆشیارکردنهوهی رای گشتی له ههمو بوارێکدا، بۆ ئهمهش دهسهڵاتو کۆمهڵگهی مهدهنی دهبێت هاوکاریی یهكتری بکهنو لهسهر بنچینهی دیالۆگ، کارو بهرنامهی هاوبهش بهبێ مساوهمه له مهسهله سهرهکییهكه گۆڕانکاریی دروستبکهن. * ئهم حكومهتهی ئێستا دهسهڵاتی ههرێمی كوردستان دهكات، تا چهند ههوڵیداوه كۆمهڵگهی كوردی بهرهو كۆمهڵگهیهكی مهدهنیو دیموكراسیخواز بهرێت، یان ههر دهیهوێت لهژێر كاریگهری ئایینیو كلتوری كۆمهڵگهدا بمێنێتهوه؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئهم دهسهڵاتهی ئێستا له كوردستان حوكم دهكات، گوزارشت له ئاستی کلتوریو فرهدهنگیو فرهڕهنگی ئهم كۆمهڵگهیه دهكات، لهبهرئهوهی كه پێكهاتوه له كۆمهڵێك حیزبی جیاجیای ئایینیو عهلمانیو سهر به ئایدۆلۆژیای جیاواز، بهداخهوه كۆمهڵگهی كوردی كۆمهڵگهیهكی عهشایرییهو ئهمهش رهنگیداوهتهو لهسهر پێکهاتهو عهقڵیهتی ههمو حیزبهكاندا، واته خاسیهتی سهرهکیی پێکهاتهو عهقڵیهتی حیزبه کوردییهكان، خاسیهتێکی عهشایرییه، بۆ ئهوهی حکومهت سیمایهکی مهدهنیو دامهزراوهیی وهربگرێتو جوان کاربکات، پێویسته خۆی له دهسهڵاتی حیزب، له ئایدۆلۆژیای حیزبهكان یا گروپی ئیسلامیو کۆنهخواز بهدور بگرێت، تا چهندیش لهمهدا سهركهوتو دهبێت، ئهمهیان پێویستی به لێكۆڵینهوهی قوڵ ههیه، بهڵام ئهوهی من دهیبینم، ئێستا لهناو دهسهڵاتی کوردیدا كۆمهڵێك خهڵكی ریفۆرمخوازو پێشکهوتو ههن له بهرامبهر كۆمهڵێك خهڵكی كۆنهخواز، ئهم دو رهوته به نهێنیو به ئاشكرا له ململانێدان لهناو حكومهت، بهڵام بهداخهوه چینه پێشکهوتو و ریفۆرمخوازهكه بهقهد چینه كۆنهخوازهكه بههێز نییه، حكومهت دهبێت پشتگیریی له چینی ریفۆرمخوازی ناو کۆمهڵگه بكاتو بهرنامهو داواکاریی ئهوان جێبهجێ بکات نهك هی چینه کۆنهخوازو عهشایهرهكه، ههروهها كۆمهڵگهش دهبێت پشتگیریی لهم چینه ریفۆرمخوازهی ناو دهسهڵات بكات بۆ ئهوهی بههێزبێت بهرامبهر بهو چینه کۆنهخوازهی که لهناو حكومهتدا كار بۆ ئهوه دهكهن كۆمهڵگه به دواکهوتویی بمێنێتهوه، ههر بۆ نمونه له یاسای فرهژنیدا له پهرلهمانی كوردستان چینی ریفۆرمخوازهكان به 4 دهنگ كهمتر دۆڕاندیان، ئهگهر دهنگی پێشكهوتوخواز زیادبوایه له پهرلهمان فرهژنی دهنگی بۆ نهدهدرا، بهڵام دهنگی كۆنهخوازو ئهوانهی كه دهیانهوێت سیاسهتو دین پابهندبن بهیهكهوه، لهناو دهسهڵاتی کوردیدا بههێزتره. * به قسهكانی ئێوهدا وادهردهكهوێت چینی ریفۆرمخواز نهیتوانیوه لهناو حكومهت بههێزبێت، ئایا حكومهت دهرگا داناخات بهسهر ریفۆرمخوازهكاندا یان حكومهت له ههوڵی ئهوهدایه كهسی ریفۆرمخواز دروستبكات؟ د. نهزهند بهگیخانی: پێشکهوتنو هۆشیاریی کۆمهڵگه بهقهد ئهوهی پهیوهسته به دهسهڵاتهوه، پهیوهنداریشه به ئاستی هۆشیارییو رۆشنبیریی تاکهکانهوه، مهبهستم ئهوهیه بڵێم که له بهرامبهر دهسهڵاتی سیاسیدا تاک بێهێزو بهتهنها قوربانی نییه، بهڵکو پهیوهندیداره بهو دهسهڵاتهی که ستاتوی تاکهکان دیاریدهکاتو بهڕێوهیان دهبات. ئاشکرایه که دهسهڵات پێش ههمو شتێک بیر له پاراستنی خۆی دهکاتهوه، وێناکردنی حاڵهتی تاکیش وهکو قوربانیی دهسهڵات له خهیاڵی گشتیدا مهترسیدارهو ئهنجامی ترسناکی لێ چاوهڕوان دهکرێت، مهبهستم ئهوهیه بڵێم خهڵک به تهنها قوربانیی دهسهڵات نییه، ههستکردن به حاڵهتی قوربانیبون وادهکات که بواری ئۆتۆنۆمیو چالاکیی تاکهکان بچوک بێتهوهو زیاتر لهناو ئهو حاڵهتی "بێدهسهڵاتییه"دا جێگیریان دهکات، ئهمهش له ئهنجامدا دهبێته هۆی زیاتر لهپهراوێزنانو دابڕان له ژیانی گشتیو ریفۆرمو کارگێڕیو بڕیاردان، تاک له رێگهی هۆشیاری، له رێگهی زانینو بهرگریکردنهوه دهتوانێت کاریگهری لهسهر دهسهڵات ههبێتو چهوسانهوهی دهسهڵاتی سیاسی بخاته ژێر پرسیارو گۆڕان بهرپا بکات، بۆ نمونه سهبارهت به یاسای رۆژنامهگهری له کوردستان، هۆشیاریی رۆژنامهنوسان توانی کار بکاته سهر دهسهڵاتو چاککردنی یاساکه، بهڵام له یاسای باری كهسێتیدا ئهو هۆشیارییه بهدی نهکرا، من یهكێك بوم لهو كهسانهی لهو خۆپیشاندانانهی كه چهند رێكخراوێكی ئافرهتان بۆ بهردهم پهرلهمانی كوردستان سازیان كردبو، ئامادهبوم، بۆ پشتگیریکردنی ریفۆرمی یاسای باری كهسێتی، ئهوانهی لهوێبوین چهند كهسێكی كهم بوین، دواتریش كه یاسای فرهژنی پهسهندكرا، كهس ئامادهبو بێته سهر شهقامو ناڕهزایی لهدژی بڕیارهكهی پهرلهمان دهرببڕێت، ئهمه زۆر لێکدانهوه ههڵدهگرێت، له سهروی ههمویهوه لاوازیی هۆشیاریی تاک لهمهڕ مافه مهدهنییهکانیان دهردهخات، کهچی سهیردهکهیت لهسهر كاریكاتۆرێکی دانیمارکی كه لهسهر کهسایهتیی پێغهمبهر كرابو، نیوهی خهڵكی ههولێر رژانه سهر شهقام بۆ خۆپیشاندان لهدژی ئهو وێنانه كه هیچ پهیوهندیان به ژیانی رۆژانهی ئێمهوه نییه، بهڵام بۆ ریفۆرمی یاسای باری كهسێتی ههموی بیست ژن نهبوین که لهبهردهم پهرلهمانی كوردستان دژی فرهژنیو پێشێلکارییهکانی دیکه ناڕهزاییمان دهربڕی، کۆمهڵگه نابێت وا ههست بکات ههمو دهردو مهینهتییهكان قهدهرنو له دهرهوهی ئهو لهلایهن ئایین، دهسهڵات یا کلتورهوه فهرزکراون، دهبێت ئهندامانی کۆمهڵگه خۆیان به بهرپرسو کارا بزانن له دروستکردنی گۆڕانو بهرهوپێشبردنی کۆمهڵگهو دیاریکردنی ئاراستهی سیاسی. * ههست ناكهن ئهم خهمساردییه لهلایهن رێكخراوهكانی ئافرهتانهوه بو كه دهبو ئهو رێكخراوانهی كه بهناوی مافی ژنانهوه كاردهكهن، ههستایهن به خۆپیشاندان لهدژی ئهو یاسایه؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئهمه قسهی زۆر ههڵدهگرێت که من له نوسینێکم له رۆژنامهی هاوڵاتی (29/10) قسهم لهسهر کردوه. له کوردستان نزیکهی 60 رێكخراوی ژنانو ئافرهتانمان ههیه، ئهگهر ههر رێكخراوێك نوێنهرێكی ناردبایه بۆ بهردهم پهرلهمان، ئهوه دهنگمان بههێزتر دهبو، دیاره ژنانو ئافرهتان خهمساردبون لهم مهسهلهیهدا. به رای من بێدهنگیی زۆربهی ژنان لهئاست مافهکانیان لهمهڕ یاسای باری کهسێتیو له ئاستی دیکهشدا، هۆکاری زۆرهو هۆکارهکانیش رهگیان له عهقڵیهتی پاتریارکیو عهشایهریدا داکوتاوه، ترس هۆکاری سهرهکییه لهوهی که ژنان له بارودۆخێکی ئاوا ههستیاردا نهڕژێنه سهر شهقامهکان بۆ رهتکردنهوهی ئهم یاسایه، ترس له قسهکردنو شکانی بێدهنگی، ترس له دهنگههڵبڕینو دهربڕینی ناڕهزایی، ترس له خۆپیشاندانو گوزارهکردن له خواستو داواکارییهكانیان له دهرهوهی ناوماڵو له شوێنه گشتییهکان، ترس له رهخنهگرتن له دهسهڵاتو خستنهڕوی ئهلتهرناتیڤ، ترس له ئازادی که له کۆمهڵگهی ئێمهدا هاوتا کراوه به بهرهڵڵایی، دهبێت پیاوانیش بزانن که ئهمه به تهنها كێشهی ئافرهت نییه، بهڵكو كێشهی كۆمهڵگهیه به ههمو تاكهكانییهوه، ههروهكو بینیمان رێكخراوه مهدهنییهكانی دیکهش هیچ ههڵوێستێكیان لهمبارهیهوه نهبو، له ئهنجامدا دهنگی كۆنهخوازهكان سهركهوت. * خهڵك گلهیی ئهوه له پهرلهمان دهكهن كه خۆپیشاندانیش بكهن ناچن بهدهم داواكارییهكانیانهوه، چونكه ئهو بڕیارهی لهلایهن حیزبهوه كه دهدرێته پهرلهمان، دهنگی لهسهر دهدرێتو قابیلی گۆڕانیش نابێت؟ د. نهزهند بهگیخانی: ههروهکو پێشتریش وتمو ئهوه وتهی میشێل فوكۆیه دهیهێنمهوه: تاك بێدهسهڵات نییه له بهرامبهر دهسهڵات، تاك له رێگهی زانینهوه، له رێگهی هۆشیاریو بهرگریكردنهوه دهتوانێت بهرهوإوی ئهم كێشانه بێتهوهو ریفۆرمیش به دهسهڵات بكات، تاك نابێت چۆك دابدات لهبهردهم دهسهڵاتداو وابزانێت جوڵهو چالاکیی ئهو هیچ له بارودۆخهکه ناگۆڕێت، ئهمڕۆ ئهو هۆشیاریو زانینه لهسهر ئاستی دهسهڵاتو تاک نییهو دیالۆگیش لهنێوان ئهو دو چینهدا بنبهسته. * ههر له قسهكاندا ئاماژهت بهوهكرد ئهو پیاوهی ژنهكهی خۆی دهكوژێت بهناوی ناموسپهرستییهوه، بۆخۆی دهیکوژێت یان بۆ كۆمهڵگه دهیكوژێت، بهڵام زۆر خێزان ههیه له كۆمهڵگهیهكی ئهوروپیش دهژی كهچی ئهو تاوانه ههر دهكات، كهواته لهوێ بۆ كێی دهكات؟ د. نهزهند بهگیخانی: لهوێش بۆ کۆمیونیتیو روانینی کوردی دیاسپۆرا دهیکات، بهڵام جیاوازییهكه ئهوهیه که له ئهوروپا ئهگهر ئهو تاوانه بكرێت، ئهوه یاسا ههیهو به یاساش كێشهكه تاوتوێ دهكرێت، چهند كێشهیهكی وا رویداوه له بهریتانیاو سویدو ئهڵمانیاو هۆڵهندا، بهڵام بكوژهكان حوكمی ههتاههتایی كراون. هێشو یونس (تهمهن 17 ساڵ) له ساڵی 2001دا كه كوژرا، باوكی كهسێكی كۆمیونیست بو سهر به كۆمهڵه بو، بهڵام لهبهرئهوهی كچهكهی تهنها پهیوهندی لهگهڵ كوڕێك ههبو، كوشتی، هۆكارهكهشی ئهوهبو كه ئهندامێكی بهناو خاوهن شهرهفی كۆمیونیتی كورد نامهیهكی بۆ باوكی نوسیبو و تێیدا هاتبو که كچهكهت (بێناموسه)و پهیوهندی لهگهڵ كوڕێكدا ههیه، دوای سێ رۆژ لهم نامهیه، خوله کۆمهڵه هێشوی کچی کوشت، ههروهها بهنازیش ئهندامێکی كۆمیونیتی كورد به مۆبایل وێنهی گرتبو لهگهڵ كوڕێك ببو، كۆمیونیتی کورد له دهرهوه نمونهیهكی بچوككراوهی ئهم كۆمهڵگهیهی ئێرهیهو له رێگهی ئهم كوشتنانهوه رێساو بهها کۆنهکانی ئێره که به ناسنامهی خۆی دهزانێت، دهپارێزێت، ئهو وا ههست دهكات به كۆنترۆڵکردنی جهستهی ژنی كورد، ناسنامهی کوردی دهپارێزێتو بهمه بهرگریی لهخۆی دهکات له كۆمهڵگهیهكی ئهوروپیی دیموكراتیخوازدا، بهداخهوه کۆمیونیتی کورد له دهرهوه نهک ههر تهنها وهکو پێویست پێشنهكهوتوهو بههاو نهریته باوهکان بهرههم دههێنێتهوه، بهڵكو خۆی دابڕاو گۆشهگیر کردوهو کۆمهڵێک سنورو دیواری لهنێوان خۆیو ئهو کۆمهڵگهیه دروستکردوه که ئهو تێیدا دهژی، کوشتنو تاوانهکانی دیکهی ناموسپهرستیش لێرهوه سهرچاوه دهگرن. * ئهم توندوتیژیه بهناوی ناموسپهرستیو شهرهف له كوردستان، تا چهند به تاوانێكی گهورهو پێشێلكاریی مافهكانی مرۆڤ ناسراوه له ئهوروپادا؟ د. نهزهند بهگیخانی: کوشتنو تاوانهکانی ناموسپهرستی له چوارچێوهی مافهكانی مرۆڤهوه، به تاوانێكی جهرگبڕ سهیر دهكرێن، لهم بۆچونهشهوه ههوڵدراوه ئهم كێشهیه بخرێته ناو ئهجێندای سیاسیی وڵاتانی ئهوروپیو (UN)یشهوه، گرنگه ئهو تاوانانه له چوارچێوهی پێشێلكردنی مافی مرۆڤهوه لێی بڕوانرێت، نهك بخرێته چوارچێوهیهكی كلتوری یا ئایینییهوه، واته نهوترێت ئهمه کلتوری کوردی، عهرهبی یا ئیسلامیو پاکستانییهو له چوارچێوهی رێژهی کلتوریشهوه رهفتاری لهگهڵدا بکرێت. کاتێك له چوارچێوهی مافی مرۆڤهوه سهیر دهکرێت، ئهوكات وهك پێشێلكارییهكی مافی مرۆڤ دهبینرێتو ستراتیژیهتی بۆ دادهنرێتو چارهسهر دهکرێت، به واتایهکی دیکه کاتێک ئهو تاوانانه دهچنه ناو چوارچێوهی پێشێلكارییهكانی مافی مرۆڤهوه، ئهوه ئهوکات تهواوی كۆمهڵگهو کلتوری كوردی یا ئیسلامی به وهحشیو بهربهری لهقهڵهم نادرێت، ئێمه له ئهوروپا كار بۆ ئهوه دهكهینو بهلاشمانهوه گرنگه كه كۆمیونیتی كورد نهخرێته بهر توانجی میدیا جیهانییهكانو به گشتی میللهتی كورد ههموی به بكوژ تهماشا نهكرێت، دهبێت بزانرێت که لهناو كۆمهڵگهی کوردیدا كۆمهڵێك دهنگی جیاواز ههن، دهنگی زۆر ههن كه دژی ئهو كوشتنو تاوانانه دهوهستنو کار بۆ گۆڕان دهکهن. * كوشتنی ژنان له ههرێمی كوردستان تا چهند له دونیای دهرهوه بوهته خاڵێكی رهش بهسهرشانی حكومهتی ههرێمهوه؟ د. نهزهند بهگیخانی: بهداخهوه كوشتنی ژن بوهته خاڵێکی نێگهتیڤ لهسهر حكومهتو نهتهوهی كورد، ئهگهر بچیته سهر گۆگڵ له ئینتهرنێت، كوشتنی ژن لێبده، یهكسهر بهرامبهر به ناوی کورد دهبیتهوه، ئهمه بۆ كورد زۆر كێشهیهو مهسهله نهتهوایهتییهكهی كوردیشی تا رادهیهك خستوهته ژێر پرسیارهوه، دیاره له كۆتاییدا ئهمانه ههموی دهبنه مایهی ههڵسهنگاندنێكی خراپ ههم بۆ دهسهڵاتی كوردیو ههم بۆ كۆمهڵگهی كوردیش، ئێمه کاتێك له دهرهوه ئهو مهسهلهیه دهوروژێنین، بهلامانهوه گرنگه به عهقڵانیو بابهتیانه قسهی لهسهر بکرێتو تهواوی کورد نهخرێته ناو کاتیگۆرییهكی خراپهوه. ستراتیژیهتمان زۆره بۆ ئهمهو لهسهروی ههمویهوه دوانو قسهکردنی خۆمان له روی راستڕهو رهگهزپهرستهکانو ههروهها به کارکردن لهگهڵ دامودهزگا بیانییهكانو هۆشیارکردنهوهیان له ئاڵۆزییو حهساسیهتی ئهو مهسهلهیه. * له نوسینی پرۆژهكهتاندا بۆ بهدهستكهوتنی داتاو زانیاریی، ئاماژه به چاوپێكهوتنی پشكنینی جینائی دهدهن وهك پۆلیس، پارێزهرو دادوهر، تا چهند گهشبینن به شهفافیانه ئهو زانیاریانهتان بهدهست بكهوێت بۆ لێكۆڵینهوهكهتان؟ د. نهزهند بهگیخانی: من وهك لێكۆڵهرێکی ئهكادیمی له رابردو و له ئێستاشدا توانیومه داتا بهدهست بهێنم چ له دادگاكانی كوردستانو دادوهری پزیشكیو پۆلیسیش هاوکاریی کراوم، من له رابردودا لهسهر چهند کهیسێک کارم کردوه که له چاپتهری كتێبێك بهناوی شهرهفو له چوارچێوهی لێکۆڵینهوهیهكی زانکۆی لهندهن له ساڵی 2004دا بڵاوبوهتهوه، به بإوای من ئهمه دهوهستێته سهر مێتۆدی لێكۆڵهر خۆی له وهدهستهێنانی داتاو زانیارییو نزیکبونهوهی لهو دامودهزگایانه. دهبێت لێکۆڵهر مێتودێكی بێلایهنو سهربهخۆی ههبێت له کاری لێکۆڵینهوهدا، بهداخهوه له كوردستان بارودۆخهکه به جۆرێكه كه زۆرجار حوكمی پێشوهختو نهبونی مێتۆدی زانستیو نهزانین له کاری لێکۆڵینهوه، وادهكات بۆشاییهك دروستبێت لهنێوان ئهو كهسهی دهیهوێت لێكۆڵینهوه بكاتو ئهو چینهی كه داتاو زانیارییهكانی لایه، واته دیوارێك لهنێوانیاندا دروستدهبێت كه وادهکات تاكی ئهم كۆمهڵگهیه بێبهری بێت له زانیارییو فاکتهکان که دهشێت ببێته هۆی لێکدانهوهی قوڵو زانستیانه بۆ واقیعو بۆ دروستکردنی گۆڕان، ئهمهش جێگهی داخه، دهبێت ئهو دیواره نهمێنێت لهنێوان لێكۆڵهر یا رۆژنامهنوسو ئهو كهسو دهزگایهی كه داتاو زانیاریی لایه، بۆ ئهوهی تاكی كورد بێبهش نهبێت له زانیارییو لێکدانهوهی قوڵی ئهو كێشانهی لهناو كۆمهڵگهدا رودهدهن. * ئهم لێكۆڵینهوهیه به هاوبهشی لهگهڵ زانكۆیهكی بهریتانیادا لهسهر كوشتنی ژن له كوردستان تا چهند دهخایهنێت؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئهمه لێكۆڵینهوهیهكی ئهكادیمییه ماوهی دو ساڵ دهخایهنێت، ئێمه دو مانگه دهستمان پێكردوه، لێكۆڵینهوهکه له یهكێك له گهورهترین زانكۆكانی بهریتانیا بهڕێوه دهچێت، ئێمه تیمێکی نێودهوڵهتینو ههمو كهس دهدوێنین چ لهسهر ئاستی حكومهتو چ لهسهر ئاستی كۆمهڵگهی مهدهنی بێت، ههروهها بهلامانهوه گرنگه "قوربانی"و تاوانبارهکانیش بدوێنین بۆ وهدهستهێنانی زانیاریی وردو پێویست که له کۆتاییدا دهمانگهیهنێته لێکدانهوهی گونجاو ستراتیژیهتی کاریگهر بۆ چارهسهرکردن. * تا چهند حكومهتی ههرێم پاڵپشتی ئهم پرۆژهی ئێوهیه؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئهم پرۆژهیه لهلایهن حکومهتی ههرێمی کوردستانهوه پشتگیریی دارایی کراوه، كاتی خۆی زانكۆی برستڵ پرۆژهکهی خسته بهردهم حكومهتی ههرێم، كهسانی پێشكهوتوخواز لهناو حكومهت زۆر به تهنگیهوه هاتنو پشتگیرییان لێکرد، دیاره مایهی خۆشحاڵییه که لهناو حکومهتی کوردستاندا کهسانێک ههن پشتگیریی لهوجۆره پرۆژانه دهکهنو بهلایانهوه گرنگه ئهو پهتایه لهلایهن کهسانو دهزگای تایبهتمهندهوه دیراسه بکرێت به ئامانجی دروستکردنی گۆڕان. * ماركس دهڵێت ئازادیی ژنان پێوهری ئازادیی كۆمهڵگهیه، ههر بهم پێیه تا ژن ئازاد نهبن له كۆتو بهندو زنجیری ئهسارهتو سوكایهتیو توندوتیژی، به ههمان پێوهر دهتوانین بڵێین كۆمهڵگهش ئازاد نییه؟ بۆچونی ئێوه لهم بارهیهوه؟ د. نهزهند بهگیخانی: ههتاوهكو تاك ئازاد نهبێت، كۆمهڵگهش ئازاد نابێت، بهدهستهێنانی ئهو ئازادییهش هۆشیارییو زانینو کارو چالاکیی عهقڵانیی گهرهکه لهسهر ئاستی دهسهڵاتو کۆمهڵگه. * ئایا تا چهند سیستمی ئایینی مافهكانی تاكی پێشێلكردوه؟ د. نهزهند بهگیخانی: ئایین وهکو عیبادهتو سهلوای رۆحیی مرۆڤ بۆ زۆر کهس پێویسته، بهڵام دهبێته هۆکار بۆ چهوسانهوه کاتێك تێکهڵ به سیاسهت دهکرێتو وهکو ئایدۆلۆژیایهكی سیاسی کاری پێدهکرێت، له وڵاتانی ئیسلامیدا لهبهرئهوهی ئایین له سیاسهت جیانهکراوهتهوهو ئیسلامییه سیاسییهکانیش وهکو هۆکارێک بهکاری دههێنن بۆ بهرژهوهندیی سیاسیی خۆیان، ئهوه ئایین بوهته هۆکاری سهرهکیی بۆ پێشێلکردنی مافو ئازادی، دیاره له روی مێژوییهوه ههمو ئایینهکان ئهو رۆڵهیان بینیوه، بهڵام بۆ نمونه له خۆرئاوا دهسهڵاتی کهنیسه سنوردار کراوهو له سیاسهت جیاکراوهتهوه، وڵاتانی موسوڵمان دهبێت سود لهو مێژوه وهربگرنو پهیوهندیو رهفتاریان لهگهڵ ئایین بگۆڕن.

<urn:uuid:26725e4d-7fd2-4d11-af6c-eca1ba01138b>

CC-MAIN-2014-35

http://www.sbeiy.com/(X(1)A(sAx__g3qygEkAAAAYTUwOWQ0ZDYtN2VhMS00MzRkLTg0OTQtZWI0MDMxZmRhY2I2O9WKnBT5NIaz-pMV9Vdo9ANrqmg1)S(aezfexp2f2myopweiessdr0t))/ku/inter_report_detail.aspx?id=176&cat=2&title=

2014-08-29T01:10:06Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500831174.98/warc/CC-MAIN-20140820021351-00012-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9740519523620605, "sdh_Arab_score": 0.02167150378227234}

ماڵپەڕ ماڵپەڕ یان وێبگە (بەئینگلیزی: Website) بەرھەڤۆکێکە لە وێبپەڕگەلی پێوەندیدار کە تێکست، وێنە، ڤیدیۆ، یان ئەوتر شتانی دیجیتاڵیان لەخۆیان گرتووە. ھەر وێبگەیەک لانی کەم لەلایەن یەک ڕاژەکاری وێبەوە خانەخوێیی دەکرێ و بەھۆی تۆڕێک (وەکوو ئینتەرنێت یان تۆڕێکی خۆماڵیی تایبەتی) و ناونیشانێکی ئینتەرنێتییەوە (پێی دەوترێ URL) لەبەردەستە. وێبپەڕ (یان پەڕەی وێب) بەڵگەنامەیەکە، زۆرتر تێکستی سادەیە کە لەگەڵ فەرمانەکانی ئێچ تی ئێم ئێڵ تێکەڵ کراوە. کاری فەرمانەکانی HTML دانی شێوازە بە پەڕەکە. لەوانەیە وێبپەڕێک بەھۆی بەستەرەکانەوە گرێ درابێتە وێبپەڕەکانی وێبگەیەکی دیکەوە. وێب پێک ھاتووە لە ھەموو وێبگە گشتییەکان پێکەوە.

<urn:uuid:b3cc7d51-40ad-49b4-8f0f-a27e405e0dac>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8E%D8%A8%DA%AF%DB%95

2014-09-01T11:23:14Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535917663.12/warc/CC-MAIN-20140901014517-00225-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9981284141540527}

کوردمیلۆدی ـ ١ کانوونی یەکەم / ئەمڕۆ ١ ی کانوونی یەکەم، رۆژی لەدایکبوونی شانۆکار "کارۆخ ئیبراهیم حەکیم" بوو، چەندین مامۆستا و قوتابی پەیمانگای هونەرەجوانەکانی هەولێریش، ئاهەنگێکی بچوکیان بۆ سازکرد. کارۆخ ئیبراهیم حەکیم، لە هەژماری تایبەتی خۆی لە فەیسبووک چەند وێنەیەکی ئەو ئاهەنگەی بڵاوکردۆتەوەو سوپاسی سەرجەم ئەو مامۆستا و قوتابیانەی کردووە کە ئەم ئاهەنگەیان بۆ سازکردووە. کارۆخ ئیبراهیم حەکیم، مامۆستای پەیمانگای هونەرەجوانەکان – باشی شانۆیە، هاوکات سەرۆکی گروپی گەنج بۆ شانۆیە. (کوردمیلۆدی)

<urn:uuid:1841f17a-38ae-4afa-9bc6-4152799ff4d7>

CC-MAIN-2014-35

http://www.kmelody.net/?p=34890

2014-09-03T04:32:36Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535924501.17/warc/CC-MAIN-20140909014308-00443-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9423222541809082, "sdh_Arab_score": 0.04097446799278259, "hac_Arab_score": 0.016634415835142136}

مایەسیری |ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ ژێدەرێک یان سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێ سەرچاوەکان لەوانەیە داوای ژێدەریان لێ بکرێت یان لاببرێن.| مایەسیری بریتییە لە ھەوکردن و ئەستوربوونی خوێنھێنەرە لە دەرچەی پیسایی یاخود خوارەوەی کۆم. لەوایەنە پەیوەندی ھەبێت بە زەخت کردن (پەستان کردن) لەکاتی پیسایی کردن یاخود زیادبوونی پەستان لەسەر خوێنھێنەرەکان لەکاتی دووگیانی، ھەروەھا لە کاتی تریشدا. ھەندێک جار بابەتێکی ڕووشکێنە، خەڵکی ھەست بە شەرمەرزاربوون دەکەن لە کاتی باسکردن. بایسیری یەکێک لە باوترین نەخۆشیەکان، نیوەی خەڵکی دوای تەمەنی ٥٠ ساڵی کێشەی خوران و ناڕەحەتی و خوێنبەربوونیان دەبێت کە نیشانەکانی ئەم نەخۆشیەیە. بەڵام بەخۆشحاڵیەوە گەلێک لە جۆری چارەسەری ھەیە بۆ ئەم نەخۆشیە، زۆربەی خەڵکی دەتوانن ڕزگاریان ببێت لە نیشانە بێزارکەرەکانی ئەم نەخۆشیە لە ڕێگایی چارەسەری لە ماڵەوە. پێرست نیشانەکانی ئەم نەخۆشییە[دەستکاری] نیشانەکانی بریتین لە: - خوێنبەربوونێکی بێ ئازار لەکاتی دەرچوونی پیسایی. - خوران و زوورانەوە لەدەوروبەری دەرچەی پیسایی. - ئازار و ناڕەحەتی. - ئەستووربوون لە دەوری دەرچەی پیسایی. - گرێ لە دەوروبەری دەرچەی پیسایی. بەڵام نیشانەکانی مایسیری دەوەستێتە سەر جێگای مایسیریکە، لەوانەیە لەڕووی ناوەوەی کۆم بێت کە ھەستی پێناکەیت. سەردانی پزیشک[دەستکاری] ھەرکاتێک نیشانەکانی بەدیارکەوتن پێویستە سەردانی پزیشک بکرێت. باوترین نیشانە بریتیە لە خوێنبەربوون لە کاتی دەرچوونی پیسایی، بەڵام خوێنبەربوون لەوانەیە لە باری تریش ڕووبدات. ھۆکاری دروستبوون[دەستکاری] - زەخت کردن لە کاتی دەرچوونی پیسایی. - دانیشتن بۆ ماوەیەکی درێژ لە توالێت. - زگچوون یاخود قەبزییەکی درێژخایەن. - قەڵەوەی. - دووگیانی. - جووتبوونی دەرچەی پیسایی. چارەسەری لە ماڵەوە[دەستکاری] دەتوانیت بە شێوەیەکی کاتی ناڕەحەتی و ئازارەکانی ئەم نەخۆشیە کەم بکەیەوە لەڕێگای: - خاوێنکردنەوە و شووشتنی ڕۆژانە، پێستی دەوروبەری دەرچەی پیسایی بە ئاوی گەرم بشۆ، پێویست بە صابون ناکات. - پەڕۆکێکی سار یاخود بەفر بخەرە سەر جێگای ئەستووبوو بۆ کەم کردنەوەی ئەستووربوونەکە. - ئازار شکێنک بخۆ وەک پڕۆفین بەشێوەیەکی کاتی بۆ کەم کردنەوەی ئازار. تێبینی: ئەم پێوەرانە تەنھا بۆ کەم کردنەوی نیشانە بێزارکەرەکانی نەخۆشیەکەیە، ئەمانە نابنە ھۆیھ چارەسەری نەخۆشیەکە، بۆیە پێویستە سەردانی پزیشک بکرێت ئەگەر ئازارەکە لە ماوەی چەند ڕۆژێکی کەم نەڕۆیشت. ھەروەھا ئەگەر خوێنبەربوونێکی سەختت تووشبوو دەبێت کت و پڕ سەدانی پزیشک بکرێت. خۆپاراستن[دەستکاری] خۆراکی دەوڵەمەند لە ڕیشاڵ (فایبەر) بخۆ. سەوزە و میوە؛ شلەمەنی زۆر بخۆوە، ڕۆژانە ٦ پەرداغ لە ئاو و شلەی تر بخۆوە (بەڵام کحول نا- ئەڵکۆھۆڵ). لەکاتی پیسایی کردن زەخت مەکە. بەزووترین کات بڕۆ پیسایی بکە ئەگەر پیساییت ھات. وەرزش بکە.

<urn:uuid:4c17b0b8-3cad-4b58-ba65-0a4c9447e983>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C

2014-09-01T18:43:15Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535919886.18/warc/CC-MAIN-20140909051704-00315-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9966416954994202}

کوردمیلۆدی ـ ٢١ ئایار / ئەکتەری بەناوبانگ "بەیان عوسمان" ناسراو بە "وەنەوشە"ی گەردەلول، دوای چاوەڕوانییەکی زۆر بووە خاوەنی یەکەم منداڵ. هاوسەری وەنەوشە بە (ئێن ئار تی) گوتووە "دوای چاوەڕوانییەکی زۆر من و بەیان بووینە خاوەنی کچێک بەناوی "هەنی" و خۆشبەختانە تەندروستی هەردوو لا زۆر باشە". (کوردمیلۆدی) دەرباز یونس. ماڵپەڕی هونەری (کوردمیلۆدی) لە ساڵی ٢٠١٠ لە لایەن نووسەر و رۆژنامەنووس "دەرباز یونس" دامەزراوە، بەهۆی بوونی بۆشاییەکی گەورە لە هەبوونی ماڵپەڕێکی هونەری پێشکەوتوو بەزمانی کوردی لە وکاتەدا هەر زوو هاتۆتە پێشەنگی ماڵپەڕە کوردییەکان. پاشکۆکان: ئۆنلاین رادیۆی کوردمیلۆدی .

<urn:uuid:95de45c1-6e23-4868-8346-d682abe312a8>

CC-MAIN-2014-35

http://www.kmelody.net/?p=28477

2014-08-23T03:32:54Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500825010.41/warc/CC-MAIN-20140820021345-00157-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.958778440952301, "sdh_Arab_score": 0.026021545752882957, "hac_Arab_score": 0.015156492590904236}

سانع ژاڵە |لەسەر بێلایەنبوونی ئەم وتارە کێشە ھەیە. وا دیارە ئەم وتارە بە شێوەیەکی لایەنگرانە نووسراوە و ھەموو ڕوانگەکانی تێدا نییە. تکایە ئەم وتارە دەستکاری بکە تا ھەموو بیر و بۆچوونەکان لە خۆ بگرێتەوە. تکایە قسەوباسەکە لە پەڕەی وتووێژدا ببینن. ئەگەر کێشەکە چارەسەر کراوە ئەم پەیامە لە سەرەتای ئەم وتارە لا بە. ||ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگاتە شێوازی ستانداردی نووسین. (بەکارھێنانی ڕێنوێنیە وردترەکانی خاوێنکردن لەبەر چاو بگرە.) تکایە ئەگەر دەتوانی، یارمەتیی پەرەپێدانی ئەم وتارە بدە. لەوانەیە پەڕەی وتووێژ پێشنیاری گونجاوی لە خۆ گرتبێت.| سانع ژالە خویندکاری کورد لە زانکوی ھونەر و نمایشەکانی زانکو و ھونەری تاران، لە دایک بوی ساڵی ١٣٦٣ ھەتاوی بوو کە لە ئاکامی خۆ پیشاندانی خویندەکارانی زانکۆی ھونەری تاران لە رۆژی ٢٥ رێنەندان بە گولە کوژرا. چۆنیتی گیان لە دست دانی لە زمانی ھاورێیانی ووە سەرچاوەی ھەوالنێریەکان سەربە نارازی، سانع یان یەکیک لە خۆپیشاندەران ناساندووە کە لە لایان ھێزە ئمنیتێەکانەوە کوژراوە، ماڵپەرەی "کلمە" ناوبراوی وەک ئەندامێکی ستادی ھەلبژاردنی میر حوسینی موسەوی ناساندەوە، ھەر وەھا ماڵپەری "سحام نەویز" وینەێکی بڵاو کەردووە کە تەێدا شەھید سانع لەگەڵ ئایت اللە مونتەزری دەبینەری، شەھید سانع چەند مقالەی بۆ مجەلەی "ئازما" کە لاینگەری بزوتنەوی سەوزی بووە نوسیوە. ھەر وەھا سانع لە کورتە فیلمێکی نارەزایتی سەبارەت بە ھەڵ و مەرجی کۆمەڵگا بە ناوی " آجری در دیوار" (خشتێک لە نێو دیوار) رۆڵی گێرابوو کە لە لایان رژێمی ئسلامی ئێرانوە دەستی بە سەر داگێرابۆ ئێزنی بڵاو کردنەوەی پێ نەدرا بوو. ھەواڵنێریە حکومەتیەکان شەھید سانعیان وەک بەسیجی ناساند کە لە سەر دەمانی خۆپیشاندانی ٢٥ رێبەندان لە تاران لە لایان ریکخراوی موجاھێدینی خەلق کوژراوە. ھەواڵنێری" فارسیش" دەستی داێە بڵاو کردنەوەی وێنەیک لەوا دەنوێنی کارتی ئەندامیەتی شەھید سانع لە ناو ھێزەکانی بسیج دا بووە. ھەندێک لە ھاورێیانی شەھید سانع لەوانە: ھاتف سولتانی لە دەست بە سەر گراوەکانی گەرتووخانەی "کەھریزەک "بووە و پیوەندی شەھید سانع بە بەسیج بون رەد دەکاتەوە ناوبراوی وەک لایەنگەری بزوتنەوەی سەوز ناساند. ماڵپەری "ردە سبز" لە سەر ئەو بروایە کە بنماڵەی شەھید سانع لە ژێر فشاری رژیمی ئێسلامی ئێران دان ھەتا ئەو وەک لاینگەرێکی رژیمی ئسلامی بناسینن. ھەلبەت ھەندیک لە ماڵپەرکانیش ئەندامیتی شەھید سانعیان لە بسیج رەد نەکردوتەوە و وێرای ئەوەیش لە سەر ئەو بڕوایەن کە شەھید سانع لاینگەری بزوتنەوەی سەوز بووە بۆ لاینگەری ئەوان بەشداری خۆپێشاندانی ٢٥ رێنەندانی کەردووە. ھەواڵنێری "فارس" وتووێژیکی لەگەڵ باوک و کورە پووری شەھید سانع بڵاو کردوتەوە، کە لە لایان باوکی سانعوە نوسیویەتی کورەکەی حافزی قرئان بووەو تەواوی تەمەنی لە رێگای خودا دا کاری کەردووە، بەڵام ھێندێک خوا نەناس نەیانھێشت سەمەری ژیانی بەبێنی، ھەر وەھا لە زمانی کورە پوری سانعوە نوسیویەتی ئاژاوە گێرەکان دەیان ھەوێ لاوانی پاکی وەکو سانع کە حافزی قورئان بووە بەروە نەمان بەبن لە ماڵیک دا کە رەنجبەران بەرپرسی رێکخراوەکانی ناوەندی نوێنەرایتی رەھبەری لە زانکۆکان وێنەی شەھید سانع لەگەڵ ئایت اللە مونتەزری، دوروست کراوە دور لە راستی راگەیاندووە، حسینی شەریعت مەداری لە وتووێژیک دا لەگەڵ تەلەوزیونی حکومەتی، شەھید سانعی مخبرو جاسوسی حکومت لە کاتی چاوپیکەوتن لەگەڵ مونتزی دا رایگەیاندووە. رێ و رەسمی بە خاک ئەسپەردە کردنی سانع ژاڵە رۆژی ٢٧ی رێنەندان بە بەشداری رەژێەکی خەڵک لە زانکۆی ھونەری تاران، بە رێوە چوو، کە ئەم رێو رەسمە بو بە ھۆی تێک ھەلچونی نێوان ھێزەکانی لاینگەری حکومەت و ھیزەکانی دژ بە حکومەت. مالپەری "کلمە" ھەوڵی دا لە بەر بەیانی روژی ٢٧ رێبەندان دا زانکۆی ھونەری تاران کەوتە ژێر پۆستاڵی ھێزە نیزامێەکانی لایانگەری حکومەت و ژومارەیک لە خویندەکاران کەوتنە بەر ھێرش و ھێندیکیش دەس بە سەر کران. ھەر وەھا لە زمان "سجاد رەزای" دەبیری کۆمەڵەی ئێسلامی زانکۆ نوسی کە خوێندەکاران ئیزنی بەشداری لە رێ و رەسمی ئەسپەردە کردنی سانعیان نبووە. لە رۆژی بە خاک ئەسپەردە کردنی ژالە، برای سانع "قانع ژالە" لە وتو وێژیک دا لەگەڵ کەناڵی ئامریکا رایگەیاند کە سانع بەسیجی نەبووەو بنەمالەکەیان لەلایان حکومەتەوە لە ژێر گۆشار دان. لە درێژەی وتووێژەکەدا قانع ژالە وتی: سانع لایەنگرانی ئایت و اللە مونتەزرێو بزوتنەوەی سەوزو و ھەر وەھا بەھمەنی قوبادی بۆ ئەو کارتی بەسیجە کە بە ناوی شەھید سانع بڵاو کراوە دور لە راستیە. ھەر وەھا لەم وتو وێژەدا وتی: بە داخەوە پەیکەری سانع نادەنەوە بە ئێمە، بنمالەی ئێمە لە رێ و رەسمی بە خاک ئەسپەردە کردنی دا کە لە لایان دوژمنانی سانع وە گێراوە بەشداری ناکەن. دەوای ئەم وتو وێژە قانع ژالە لە لایان بە کرێ گێراوانی وزارەتی ئێتلاعاتەوە دەست بە سەرو پاشان راگوێزی گرتوخانە کراوە

<urn:uuid:7a95a47c-1a3c-4277-873c-46a34260fbc8>

CC-MAIN-2014-35

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B9_%DA%98%D8%A7%DA%B5%DB%95

2014-09-02T04:17:44Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1409535921550.2/warc/CC-MAIN-20140901014521-00396-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9817593097686768, "sdh_Arab_score": 0.012445722706615925}

خاتوونى هونهرمهند نازىَ عهزیزى دواى تۆماركردنى گۆرانییهكى نویَ بهزمانى فارسى، مانگى رابردوو لهلایهن ستافیَكى بهتواناى كلیپسازى ئیَرانى كلیپكرا. خاتوو نازىَ عهیزیزى لهو بارهیهوه به(سڤیل)ـى راگهیاند، چهند ساڵیَكه لهلایهن جهماوهریَكى زۆرهوه داواى گۆرانى فارسى لیَ دهكریَت، بۆیه چهند گۆرانییهكى بهزمانى فارسى تۆماركردووه، یهكیَكى كلیپ كردووه بهناوى "ئیَگانه" واتا "تاقانه نازىَ گوتى "ئهم گۆرانییه شیعرى میدیا مهعروفى و ئاوازى خۆمه، لهلایهن دهرهیَنهر ئاكام رهزایى كلیپكرا، بهم نزیكانه كارى مونتاژى لهئیَران تهواودهبىَ و لهكهناڵه فارسییهكان پهخش دهكریَت، ههروهها دهدریَته سهرجهم كهناڵه كوردییهكان". واچاوهرِوان دهكرىَ ئهم بهرههمه فارسییه جهماوهریَكى زۆر بۆ نازىَ عهزیزى كۆبكاتهوه، بهحوكمى ئهوهى چهندین ساڵه جهماوهر داواى گۆرانى فارسى لیَدهكهن، لهبهرئهوهى دهنگى لههونهرمهندى كۆچكردوو هایده نزیكه، لهكوردستان به "هایدهى كوردى" ناوى دهبهن. یەک شەممە, 06 MAY 2012 22:08 نازىَ كردیه فارسى- زانا دڵشاد دزهیى بڵاوکراوهتهوه له بهشی زمانهوانی و هونهری

<urn:uuid:a570bb35-4e54-4eb7-b3d8-ec43868654e5>

CC-MAIN-2014-35

http://www.dengiserbexo.com/index.php/2012-04-23-11-33-55/2012-05-04-21-45-31/item/90-%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%89%D9%8E-%D9%83%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%87%E2%80%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%89-%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D8%AF%DA%B5%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D9%89

2014-08-23T17:18:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500826322.0/warc/CC-MAIN-20140820021346-00388-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8797793984413147, "sdh_Arab_score": 0.10462494194507599, "hac_Arab_score": 0.010350838303565979}

. 1- بەڕێوەبەری یانە Hemn Zanko لە کوردستان بە ئمێڵی ( [email protected] ) .. ژمارەی مۆبایل ( 07824521572 ) . 2- بهڕێوهبهری گشتی ( ReKaN ) له ئهوروپا به ئیمێڵی ( [email protected] ) ، ژماره تهلهفوونی( 00447754007706) . پێشهكي :- ياري باسكهله ياريهكي بهكۆمهڵي گهورهيه خاوهن جهماوهرێكي زۆره له چاو ياريهكاني تر ئهمهش لهبهر ئهوهي كه جوولهو تهكنيكي جواني تێدايه و ههروهها ياريهكي بهجۆشه و جياوازه لهگهل ياريهكانيتر لهلايهني گۆڵهوه كه له بازنهيهكي بهستراو بهتۆڕ هاوشێوهي سهبهتهيهك، ههروهها لهبهر ئهوهي ياريگايهكي بچووكي ههيه و رێژهيهكي بهرچاو گۆلي تێدا تۆمار ئهكرێ و ئهمهش تامي ياري كردن و تهماشاكردني زياتر ئهكات ههروهكو ياري تۆپي پێ كه تاچهند گۆلي تێدا بكرێت تام و چێژي زياتر ئهبێت بهتايبهت لهلايهن هاندهرانهوه ، وه ئهم وهرزشه شتێكي جوانه لهلايهني بهرهو پێش بردني گياني هاوكاري و ههرهوهزي و يهكگرتني تاك وهكو يهك تيپ كار ئهكهن بۆ ئامانجهكانيان ، ههروهها ئهم ياريه وا له وهرزشوان ئهكات كه دهستهبهري توانا جهستهيهكان و جوولهكاني بكات بههۆي ئهنجامداني ئهم ياريه به تايبهتي لهلايهني باڵا رێكي و ووردبيني و گونجان و هاوسهنگي و توانا بهشێوهيهكي گشتي.وه ئهگهر بێينه سهر باسي راستيهكان ئهوه سهركهوتنێك بوو بۆ رهش پێستهكان بههۆي باڵا بهرزي و توانا جهستهييهكانيان توانيان خۆيان لهم ياريه بدۆزنهوهو سهركهوتن به دهست بێنن و لهلايهني رهگهز پهرستيهوه به چاوێكيتر سهير بكرێن. پێناسهي ياري باسكه :- بريتيه لهو ياريهي له نێوان دوو تيپ ئهنجام ئهدرێت ، ههردوو تيپ ههوڵ ئهدهن بۆ بهدهست هێناني خاڵ بههۆي فرێداني تۆپ بۆ ناو سهبهتهيهكي بهرز له ياريگا كه ههر تيپێك سهبهتهي تايبهت بهخۆي ههيه له ههردوو لاي ياريگا وه له ههمان كاتدا ههردوو تيپ ههوڵ ئهدهن بۆ پاراستني سهبهتهكانيان له چونه ناوهوهي تۆپ. وه به يهكێك لهو ياريانه دائهنرێت كه زۆرترين جهماوهري ههيه دواي ياري تۆپي پێ. وه ئهم ياريهش تايبهت نيه به پياوان و ئافرهتانيش ئهتوانن ئهنجامي بدهن بهههمان ياساو بنهماو تايبهتمهنديهكاني. دروست بووني. تۆپي باسكهي كۆن:- مێژووي دروست بوني ئهم ياريه ئهگهرێتهوه بۆ سهدهي حهوتي پێش زايني ، وه ئهوانهي ئهنجاميانداوه بريتي بوونه له شارستانيه كۆنهكاني كۆلۆمبيهكان و مسريه كۆنهكان و نهتهوهكاني ئهلمايا ، وه هاوشێوهي ياري سهبهته بوكتابوك بوه ، ههروهها ئهنجاميانداوه بهشێوهي تاك و جووت ياخود بهشێوهي تيپ دژي يهكتر. ههروهكو ئهنجاميانداوه بهبێ بهكارهێناني دهست و پێ بهلكو به ئهژنۆو شانهكان ڕانهكان بوهو ئامانجهكهيان بازنهيهك بوه له بهرد كه لهبهرزي 3 – 4 مهتر ههڵيانواسيوهو بهشێوهيهكي زۆر زهحمهت ئهنجاميانداوه كه بۆته هۆي زۆربهي رووداو له شكان و پێكان لهلايهن ياريزانهكان.. (( بهگوێرهي قسهي مێژوونوسهكان)). تۆپي باسكهي نوێ:- دكتۆر جيمس نيسمس ماموستا لهپهروهردهي جهستهيي لهزانكۆي كانزاس سيتي بلورنس پێشنياريكرد له ياريهكي نوێ له ساڵي 1891 له بهردهم ئهنجومهني ماموستايان به مهبهستي ئهوهي قوتابيان ئهتوانن پارێزگاري له تواناكانيان بكهن له ماوهي وهرزي زستان كه بههۆي سهرماوه ناتوانن وهرزشي زۆر ئهنجام بدهن ئهويش ناوي تۆپي باسكهيه ، كه سهرهتا ئهنجامياندا دوو سهبهتهي بازنهيي خۆخيان بهكارهێنا ههر لهبهر ئهمهش بوو پێيان ئهوت ياري سهبهته كه له لايهكي هؤڵێكي داخراو به بهرزي 3 مهتر ، وه ياريه بريتيه له ركابهري دوو تيپ ... چۆنيهتي بڵاوبونهوهي:- سهرهتاي بڵاو بونهوهي ئهم ياريه لهساڵي 1900 بوو ، بههۆي سهربازهكاني ئهمريكي و لهساڵي 1915 رێسا گشتيهكاني بۆ دانرا، لهساڵي 1933 يهكهم خولي زانكۆيي له زانكۆي بتۆرينۆ له ئيتاليا ئهنجامدرا، وه لهساڵي 1933 يهكهم يهكێتي نێودهوڵهتي تۆپي سهبهته بهديار كهوت و خرايه پرۆگرامي خولهكاني ئۆڵۆمپيات لهساڵي 1904 له سان لويس، ههروهها دهركهوت بهشێوهيهكي رهسمي له خولي ئۆڵۆمپي بهرلين لهسالي 1936. وه ياريهكان ئهنجامدرا به ئامادهبووني دامهزرێنهري ياريهكه دكتۆر جيمس نيسمس. بڵاوبوونهوهي ئهم ياريه له ووڵاتاني عهرهبي:- ئهم ياريه له دهوروبهري ساڵاني 1938 بهديار كهوت لهووڵاتاني عهرهبي و بههۆي كۆمهلهي گهنجاني مهسيحي كه بڵاويان كردهوه له قوتابخانهكاني قاهيره و زانكۆكاني ميسر و كه بهژداريان كرد بۆ يهكهمجار له خولي ئۆڵۆمپي بهرلين ساڵي 1936 كه سهركهوتن له قۆناغي يهكهم و نهيانتواني سهركهون له قۆناغي دووهم بهرامبهر مهكسيك .وه بۆ يهكهمجار عيراق بهژداري ئۆلۆمپياتي كرد له ياري باسكه له ساڵي 1948 بوو. ههندێك له پاڵهوانهكاني ئۆڵۆمپيات له ياري باسكه: - ساڵي 1950 له ياريگاي بۆينس ئايرس ئهرجهنتين بوه پالهواني خولهكه. - 1954 له ريوديو جانيرو ويلايهته يهكگرتوهكان بوونه پالهواني خولهكه - 1959 له سانتياگۆ بهرازيل بوه پاڵهواني خولهكه. - 1963 له ريوديهو جانيرۆ بهرازيل بوه پالهواني خولهكه. - 1967 له مونشينيديو روسيا بوه پالهوان. - 1970 له ليوبليان يوگسلافيا بوه پالهواني خولهكه. - 1974 له سان فوانا روسيا بوه پاڵهوان. - 1978 له مانيلا يوگسلافيا بوه پاڵهوان. - 1982 له كالي روسيا بوه پاڵهوان. - 1986 له مهدريد ولايهته يهكگرتوهكاني ئهمريكا بوه پاڵهوان. - 1990 له بونيس اكيرس يوگسلافيا بوه پاڵهوان. - 1994 له تورنتو ولايهته يهكگرتوهكاني ئهمريكا بوه پاڵهوان. - 1998 له ئهسينا يوگسلافيا بوه پاڵهوان. ههندێك له پێشكهوتني ياساكان كه دكتۆر جيمس داينابوو:- سهبهتهكان: دوو سهبهتهي خۆخ بهكار ئههێنرا بهدوو ههلواسراو به ديوارو پاشان بهره بهره گۆرا بهشێوهيهكي تايبهت تاكو گهيشته كاتي ئێستا ههر لهبهر ئهمهش بوو پێيان ئهگوت ياري سبهته دواتر گۆرا بۆ ياري باسكه ... هؤڵي ياريگا:- لهسهرهتادا پێك هاتبو لهههر ياريگايهك ياخود گۆرهپانێك كه كۆگا بوايه ياخود شوێنێكي ئاسايي كه تايبهت نهبوايه ئاسايي بوو كه گونجاوبوايه بۆ ياري كه پێوهرهكاني و دووريهكاني تهواوبوايه. ژمارهي ياريزانان: سهرهتا 9 ياريزان بوو دواتر كرايه 7 ياريزان دواتر هاته 5 ياريزان و ههتا ئيستاش ههر بهم شێوهيه ماوهتهوه و ژمارهي ئهنداماني تيپ پێك دێت له 12 ياريزان به راهێنهرو يهدهگهوه. هاوێشتني ئازاد:- پێشتر له ههرتيپێك يهك كهس بۆي ههبوو ههموو هاوێشتنه ئازادهكان ئهنجام بدات بهڵام ئێستا ئهو ياريزانه ئهنجامي ئهدات كه ههڵهكهي لهسهر روو ئهدات. ههڵداني تۆپ:- پێشتر ناوبژيوان تۆپي ههڵدهدايه نێوان هێرشبهرهكان دواي ههر گۆڵێك بهڵام دواتر ئهم ياسايه رهتكرايهوهو ههر تيپێك گؤڵي لێ بكرێت دواي گۆڵهكه تۆپهكه لهدهرهوهي كۆتايي ياريگاي خۆي ئههێنێته ژوورهوه. مێژووي تۆپي باسكه لهچهند دێرێك:- - تۆپي سباسكه ياريهكي ئهمريكيهو دامهزرێنهرهكهي دكتور جيمس نيسمسه لهساڵي 1891. - ساڵي 1902 خولي زانكۆكاني ئهمريكي كرايهوه. - ساڵي 1905 يهكێتي رۆژئاواي ئهمريكي دروست بوو له تۆپي سهبهته. - ساڵي 1909 لێژنهي پێداچونهوهي ياساكان ههڵسا به چاكردنهوهي ياساكان و له 22 ماده گۆري به 12 ماده . - ساڵي 1915 يهكهم كۆنگرهي تۆپي باسكه بهسترا له نهتهوه يهكگرتوهكان . - لهماوهي جهنگي يهكهمي جيهاني 1914- 1918 ياريهكه بلاو بوهوه لهرێگاي سهربازه ئهمريكيهكان له سهرتاسهري جيهان. - ساڵي 1920 ئامارێك كرا له نهتهوه يهكگرتوهكان و تيايدا بهدهركهوت (42 ووڵات) ئهم ياريه ئهنجام ئهدهن له جيهان. - ساڵي 1936 بهشێوهيهكي رهسمي تۆپي باسكه چووه ناو ئؤلؤمپياتهوه له خولي بهرلين تيايدا جيمس نيسمس بهژداربوو ههروهها قسهي لهگهل ياريزانهكان كردوو چۆنيهتي دروست بوني ئهم ياريهي بهبير هێنانهوه. - لهم خولهدا ژمارهي ولاتهكاني بهژداربوو گهيشته 21 وولات و تيايدا ميسر بهژداريكرد. - ساڵي 1939 له مانگي نوڤهمبهر دكتور جيمس تووشي نهخۆشي مێشك بوو لهتهمهني 78 ساڵيدا كۆتايي به ژياني هات. - ساڵي 1941 ئاههنگ گێردرا بهبۆنهي 50 ساڵهي دروست بوني ياري تۆپي سهبهتهوهو بهپێي ئامارهكان دهركهوت كه 90مليون كهس بينهري ياريهكاني تۆپي سهبهتهن لهو ساڵهدا بهتهنيا له ئهمريكا. - ئێستا تهنها له ئهمريكا نزيكهي 20 مليون ياريزاني تۆپي باسكه ههيه . ههندێک ههڵه لهم نوسینهدایه چاکم نهکردووه سهرچاوه/یاریگا لهسهر هێڵ نییه ده ست خوش به ريزم به هيوای به رده واميت گيانه که م لهسهر هێڵ نییه

<urn:uuid:75c89158-8c76-4cd0-b1b4-851a4073e851>

CC-MAIN-2014-35

http://www.kurdzhin.net/forum.php/viewtopic.php?id=81288

2014-08-31T10:24:31Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-35/segments/1408500959239.73/warc/CC-MAIN-20140820021559-00365-ip-10-180-136-8.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9519767165184021, "sdh_Arab_score": 0.027062829583883286}

Non vogliamo discutere di fronte al nemico la loro morte 16:13 Aug 24 1 comments 1970-1973: Dialéctica del poder popular chileno 20:52 Sep 18 0 comments [Chile] Comunicado | 'A 40 años del Golpe Militar contra nuestro Pueblo Trabajador' 23:02 Sep 11 0 comments Hiroshima, 68 anni fa: per non dimenticare 18:43 Aug 07 0 comments Siamo uomini o caporali? 18:31 Aug 02 0 commentsmore >> Recent articles by و. ههژێن ئهنارکیزم... 0 comments گهڕیلایه... 0 commentsRecent Articles about Russia / Ukraine / Belarus History La du oktobroj Jul 25 12 کرۆنشتات «Kronstadt»، ڕاپهڕینی کارگهران و سهربا& russia / ukraine / belarus | history | opinion/analysis Monday November 03, 2008 16:48 by و. ههژێن hezhean at gmail dot com نووسینی: نادری ئهحمهدی مانگی ئۆکتۆبهره و لایهنگرانی بۆلشهڤیکهکان جهژنی مهرگی شۆڕشی ئۆکتۆبهر و ههڵوهشاندنهوهی ئیمپراتۆرییهکهیان دهگێڕن و لهپاڵ پیاههڵدانی زهبهندهی بۆلشهڤیکهکاندا هیچکات ناچنه سهر کارکردی تێکدهرانهیان له مهیدانی ناوخۆیی و دهرهکیدا و تهنیا له ههوڵی ئهوه دان ڕوخسارێکی پۆزهتیڤیان بۆ بکێشن، بهڵام کهتوار شتێکی دیکهیه. له ساڵی 1921دا کهمی خۆراك بووه هۆی زنجیرهیهك ناڕهزایهتی فراوان لهنێو کارگهرانی «مۆسکۆ»دا و لهم پهیوهندهدا له مانگی «جانیوهری»دا کۆبوونهوهگهلی زۆر له کارخانهکاندا ڕێکخران و کارگهران خوازیاری کۆتاییهێنان به سهرکوتی کارگهران و سهربازیکردنی ڕێوشوێنی کارگهری بوون. بهڵام بۆلشهڤیکهکان لهبری ئهوهی کاروبارهکانی خهڵکی بدهنه دهستی خودی خهڵك و سوود له ڕێگهچارهکانی ئهوان وهرگرن، نارازییانیان به ورگپهروهر تاوانبار کرد و زۆر و فشارهکانی خۆیان بۆسهر کارگهران زیاتر کرد و ڕێکخراوی پۆلیسی نهێنی «چکا»یان بهردایه گیانیان! له راستیدا کردهی دژه خهڵکی و سهرکوتگهرانهی «چکا»، یهکێك بوو له هۆکارهکانی ناڕهزایهتی کارگهران و لهنێوان دێسهمبهری 1918 تا نۆڤهمبهری 1920 ڕێکخراوه سهرکوتگهره بۆلشهڤیکییهکان 578 کهسیان له خهڵك کوشت و 40000 کهس واته 6% دانیشتوانی شاری «مۆسکۆ»یان دهستگیر کرد! له مانگی جانیوهری تا مانگی مهی 1920 زیاتر له 345 کهسیان کوشت و پێش ئهوه 2000 تا 3000 کهسیان له زیندانیان له سێداره دابوو! بهشی زۆرینهی دهستگیرکراوان لاوانێك بوون که بههۆی برسیهتییهوه نانیان دزی بوو! سهرنجڕاکێش ئهوه بوو بۆلشهڤیکهکان له کاتێکدا کارگهرانیان به ورگپهروهر تاوانبار کردبوو، که بهخۆیان له بهرتهری (امتیاز) تایبهت سوودیان وهردهگرت و کارگهرانی مانگرتوو به رابهرایهتی کارگهرانی (فلزکار) له ڕاگهیاندنێکدا خوازیاری راگرتنی بهرتهری تایبهت پشکبهندی بۆ 10000 کهس له پلهدارانی باڵای پارتی بۆلشهڤیك بوون. سهربازانێك که بۆ سهرکوتی خۆپیشاندانی سهرشهقامی کارگهران هێنرابوون، تهقه له کارگهران بکهن، بومی بوون سهرپێچییان له فهرمانی تهقه له کارگهران کرد، بهڵام هێزه تایبهتهکانی بۆلشهڤیك، ژمارهیهکی زۆریان کوشت و بریندار کرد. کۆبوونهوهیهکی گهوره له هێڵی شهمهندهفهری «مۆسکۆ»دا ڕێکخرا و 1500 کهس دهستیان به خۆپیشاندان کرد و سهربازانێك که خوازیاربوون به خۆپیشاندهرانهوه پهیوهست بن، چهکیان فڕێدا. له 23ی فێبریوهری دا10000 کهس له کارگهران دهستیان به ڕێپێوانێکی ناڕهزایهتی کرد. لهو ڕۆژهدا له شاری مۆسکۆ بڕیاری قهدهخهکردنی هاتوچۆ ڕاگهیێندرا. شاری کرۆنشتات بنکهی دهریایی بوو کهوتووهته دوورگهیهك له کهنداوی فینلاند. دهریاوانانی کرۆنشتات پێشڕهوانی شۆڕشهکانی 1905 و 1917 ڕوسیه بوون و ترۆتسکی «Trotsky» وهك شانازی شۆڕشی ڕوسیه نێوی بردوون. دانیشتوانی کرۆنشتات له یهکهمین پێشڕهوان و داهێنهران و پێكهێنهرانی سۆڤیهتهکان بوون و له ساڵی 1917دا کۆمونهیهکی ئازاد و سهربهخۆ له دهوڵهتیان پێکهێنابوو. به قسهی بهڕێز ئیسرائیل گێتزلهر«Israel Getzler» که شارهزای پرسی «کرۆنشتات»ه: ".... له «کۆمون»دا خودی بهڕێوهبهرایهتی کرۆنشتات ههبوو، که به («کرۆنشتات»ی سوور) ناسرا و سیستهمی سۆشیالیستی، دیموکراسی و یهکسانی لهنێوان سهربازان و کارگهران دا ڕهونهقی پهیدا کرد و ئارهزوومهندی بۆ دادپهروهری کۆمهڵایهتی، چالاکی رامیاری، پهروهرده و ڕاهێنانی سۆشیالیستی و هاوکاری هاوبهش سهری ههڵدا". جهنگی ناوخۆیی ڕوسیه له نۆڤهمبهری 1920دا به شکستی جهنهراڵ «رانگل» له ناوچهی کریمه «Crimea» کۆتایی پێهات. له ههمان کاتدا یاخیبوونه جوتیارییهکان له گوندهکانی ڕوسیه له دژی ڕامیارییه سهپێنراوهکانی پارتی بۆلشهڤیك بهسهر جوتیاراندا تهواوی ڕوسیهی گرتبووهوه و مانگرتنێکی گشتی شاری «پترۆگراد»ی گرتبووهوه. له 26 فێبریوهری سهرنشینانی کهشتییه جهنگییهکانی «پێترۆپاڤلۆڤسك- Petropavlovsk) » و «سێڤاستۆپۆل - Sevastopol» جێگیر له کرۆنشتات کۆبوونهوهیهکی بهپهلهیان ڕێکخست و لێژنهیهکی لێکۆڵینهوه و لێپرسینهوهیان بۆ شاری پرتۆگراد نارد تاوهکو لهڕێی لێکۆڵینهوه له هۆکارهکانی مانگرتنی کارگهران له شاری پترۆگراد، ئهنجامهکهی به سهرنشینانی کهشتییهکان ڕابگهیێنن. پاش تێپهڕبوونی دوو ڕۆژ، دهستهی لێکۆڵهر ڕایگهیاند، که سهرکوتی دهوڵهتی هۆکاری سهرههڵدانی مانگرتنهکانه له پترۆگراد و به دهرکردنی بهیاننامهیهکی یازه خاڵی داوایان له سهرانی دهوڵهت کرد، تاوهکو داخوازییهکانی خوارهوه جێبهجێ بکهن: بهڕێخستنی ههڵبژاردنی ئازادانهی سۆڤیهتهکان، بهدیهێنانی ئازادی ڕادهربڕین، ئازادی بڵاوکردنهوهی چاپهمهنی، ئازادی کۆبوونهوه و پێکهێنانی ڕێکخراوه کارگهرییهکان و داننان به پێکهێنانی ڕێکخراوه جوتیارییهکان، چهپه سۆشیالیستییهکان و ئهنارکیستییهکان... سهربازان و کارگهرانی «کرۆنشتات»یش وهكو کارگهران و خهڵکی شاری پترۆگراد خوازیاری یهکسانبوونی کرێ (موچه) و لابردنی ڕێبهندییه شهقامییهکان بوون، تاوهکو به ئازادبوونی گهشت (هاتوچۆ)، کارگهران بتوانن خواردن بۆ خهڵکی شار بهرن، که له لایهن پۆلیسهوه ئابلۆقه درابوون. له یهکهم ڕۆژی مانگی «مارچ»دا کۆبوونهوهیهکی 16000 کهسی له مهیدانی «ئانچور» پاش گوێڕادێران بۆ راپۆرتێکی لێکۆڵهرهوانه که پێشتر لهلایهن نوێنهرانی سهرنشینانی کهشتییه جهنگییهکانی «پێترۆپاڤلۆڤسك» و «سێڤاستۆپۆل» ئاماده کرابوو، بڕیارنامهیهكیان بهنێوی بڕیارنامهی «پێترۆپاڤلۆڤسك» دهرکرد که تهنیا دوو کهس له نوێنهرانی پارتی بۆلشهڤیك دژی دهنگیان دا و زۆرینه بڕیاریان دا که لێژنهیهکی نوێنهرایهتی تازه بنێرنه شاری پترۆگراد، تاوهکو داواکارییه دهنگپێدراوهکانی کرۆنشتات به کارگهران و خهڵکانی مانگرتوو رابگهیێنن و داوایان لێ بکرێت، تاوهکو نوێنهگهلێکی بێلایهن بۆ کرۆنشتات بنێرن تا دانیشتوانی کرۆنشتات لهوهی که له پترۆگراد دهگوزهرێت ئاگادار بکهنهوه، بهڵام گشت ئهندامانی ئهو لیژنهیه لهلایهن دهوڵهتی بۆلشهڤیکییهوه له ڕێگادا پێشگهیشتنیان دهستگیر کران! پاش ئهم ڕووداوه له دووهم ڕۆژی مانگی «مارچ»دا کۆبوونهوهیهکی گشتی پێکهاتوو له نوێنهرانی: سهرنشینانی کهشتییهکانی «پێترۆپاڤلۆڤسك» و «سێڤاستۆپۆل»، ئهندامانی سوپا، کارگهرانی لهنگهرگه و نوێنهرانی سۆڤیهتی یهکێتییه کارگهرییهکان، ڕێکخرا که 303 کهس له کهسانی بهشدار لهم کۆبوونهوهدا لهڕێی پشتگیری له بڕیارنامهی «پێترۆپاڤلۆڤسك»، کۆمیتهیهکی شۆڕشگێڕانهی کاتی پێنج کهسییان ههڵبژارد. دهنگۆی ئهوه ههبوو که بۆلشهڤیکهکان بۆ تێکدانی ئهم کۆبوونهوهیه هێزیان وهڕێخستووه. لهم ههلومهرجهدا «کرۆنشتات»ی شۆڕشگێڕ دروشمهکانی ساڵی 1917 واته دروشمی: "تهواوی دهسهڵات بۆ سۆڤیهتهکان" کردبووه سهردێڕی دروشمهکانی خۆیان. دهوڵهتی بۆلشهڤیکی ئاگادارکردنهوهی به ڕێکخهرانی مانگرتنهکهدا و مانگرتنهکهیان به پیلانگێڕی ڕێکخراوی سیخوڕی فهرهنسه و جهنهراڵی پێشووی سوپای تزاری «کزلۆڤسکی» ناوبرد. لهم بارهدا کرۆنشتات دهستی بۆ سهرلهنوێ خۆسازدانهوه برد و کۆمیته و سۆڤیهته کارگهرییهکان سهرلهنوێ ههڵبژێردرانهوه و 780 کهس وازیان له پارتی بۆلشهڤیك هێنا و سهرنجڕاکێش لێرهدا ئهوهیه که سێیهکی کهسانی ههڵبژێردراو بۆ کۆمیتهی کرۆنشتات له کۆبوونهوهیهی دووهم ڕۆژی مانی «مارچ»دا، بهر لهم ڕووداوه بۆلشهڤیك بوون. سهرهڕای ڕهفتاری توندوتیژانهی دهوڵهتی بۆلشهڤیکی، بهڵام یاخیبوونی کرۆنشتات ئاشتیخوازانه و دوور له توندوتیژی بوو. له پێنجی مانگی «مارچ»دا واته دوو ڕۆژ پێش هێرشی سوپای بۆلشهڤیکهکان بۆ سهر کرۆنشتات و دهست به بۆمبارانکردنی، دوو کهس له ئهنارکیستهکان بهنێوی ئێما گۆڵدمان و ئهلێکساندهر بێرکمان «Emma Goldman & Alexander Berkman» وهك میانجیگهر (ناوبژییکهر) پێشنیاری میانجییان لهنێوان دهوڵهت و شۆڕشگێڕاندا کرد، بهڵام پێشنیارهکهیان لهلایهن دهوڵهتهوه ڕهتکرایهوه. کارگهران و شۆڕشگێڕان سهرهڕای پشتیوانی لێکردنیان لهلایهن خهڵکی شاری «کرۆنشتات»هوه، بهلام تهنیا مانهوه و له پشتیوانی شوێنهکانی تری ڕوسیه بێبهش بوون. له حهوتهم ڕۆژی مانگی «مارچ»دا هێرشی سهربازی دهوڵهت بۆ سهر کرۆنشتات دهستی پێکرد و له شاری «پترۆگراد»دا بڕیاری فهرمانڕهوایی نائاسایی (حکومهتی نظامی) سهپێنرا. هێرشی یهکهمی سوپا بۆ سهر کرۆنشتات تێکشکا و ژمارهیهك له سهربازانی میری به یاخیبووانهوه پهیوهست بوون و ژمارهیهکیش له فهرمانی هێرشکردن سهرپێچییان کرد، بهڵام سهرهنجام پاش 10 ڕۆژ جهنگی بهردهوام یاخیبوونی کرۆنشتات سهرکوت کرا و بۆلشهڤیکهکان به سهرکوتی کارگهران و سهربازانی یاخی، فهرمانڕهوایی تیرۆر و تۆقاندنی خۆیان سهپاند. ڕوزا لوکسێمبورگ (Rosa Luxemburg) له پهرتووکی «شۆڕشی ڕوس»دا که له سهردهمی فهرمانرهوایی بۆلشهڤیکهکاندا بڵاوکردنهوهی له ڕوسیه دا قهدهخه بوو، ئاوا دهنووسێت ( ... فێرکارییه بنچینهییهکانی تیۆری لێنین «Lenin» و ترۆتسکی «Trotsky» بریتییه لهوهی که ئهوانیش وهك کاوتسکی «Kautsky»، دیکتاتۆری له بهرامبهر دیموکراسی دادهنێن "دیکتاتۆری یا دیموکراسی"! کاوتسکی و بۆلشهڤیکهکان پرسهکه ئاوا دهخهنه ڕوو و ههڵبهته کاوتسکی پشتیوانی له دیموکراسی بۆرژوازی دهکات. بهپێچهوانهوه لێنین و ترۆتسکی لایهنگری له دیکتاتۆری و ئهویش دیکتاتۆری کۆمهڵه کهسێك، واته دیکتاتۆری له شێوهی دیکتاتۆرییهکانی بۆرژوازی! ئهمانه دوو جهمسهرن که له رامیارییه سۆشیالیستییهکانهوه زۆر دوورن .... ڕوون و ئاشکرایه که پرۆلیتاریا دهبێت دیکتاتۆری بکات، بهڵام دیکتاتۆری چین نهك دیکتاتۆری پارت یا دیکتاتپۆری گروپێك له چین! دیکتاتۆری چین بهو تێگهیشتنهی که له دیموکراسییهکی بێسنووردا، فراوانترین بیروباوهڕی خهڵکی له ڕێگهی بهشداری بێ ڕێگری و ڕۆژانهی جهماوهر بێتهدی...). سهرچاوهی لێوه وهرگیراو: http://www.mano-paltalk.net/pdf3/nk.htm * پێشکهشه بهوانهی که خۆیان به سۆشیالیست دهزانن و توانای خوێندنهوهی لاپهڕهیهکی مێژووی بزاڤی سۆشیالیستییان نییه، بهڵام به سهدان وتهی ئهم و ئهو دهرخ دهکهن و توتی ئاسا و بێ بهکارهێنانی هۆشی خۆیان له گشت بۆنهکاندا سهدبارهیان دهکهنهوه، نموونهش لهوانه بهدناوکردنی ڕاپهڕینهوهی سۆڤیهتی «کارگهران و مهلهوانانی کرۆنشتات» و کۆمونهکانی «جوتیارانی ئۆکرانیا»ن به دژهشۆڕش! Sat 20 Sep, 15:58 Sorry, no stories matched your search, maybe try again with different settings. Sorry, no stories matched your search, maybe try again with different settings. Sorry, no press releases matched your search, maybe try again with different settings.

<urn:uuid:5bc8a851-fab6-4e9b-9ee9-84db7fb53e01>

CC-MAIN-2014-41

http://www.anarkismo.net/article/10575

2014-09-20T07:58:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1410657133033.29/warc/CC-MAIN-20140914011213-00339-ip-10-196-40-205.us-west-1.compute.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9905714392662048}

نووسینی: |غازی حهسهن-ئهمریکا| شێرزاد ههینی: نهورۆزی دارەتوو پهیمان نوێكردنهوهو یهكێتی و ئاپوورهو هونهرو موسیقای جهماوهریی بوو شێرزاد ههینی: دهكرێ كێتبهكانی ئهو چاپخانه به یهكهم بڵاوكراوهی فیكری و رۆشنبیری ناو شار وهسف بكرێت. شێرزاد ههینی: كرمانج و شارستان دوو دۆست و دوو دوژمن بوون نازانم لهكوێوە باسی كهسانێك دەست پێبكهم كه ژیانی رۆژانهیان بهشێكی گرینگ و زیندووی مێژووی هاوچهرخی كوردی پێكدەهێنێت، بێ ئهوەی كهس پێیان بزانێت.. زۆرن ئهوانهی كاردەكهن و كهمتر باسی خۆیان دەكهن.. شێرزاد ههینی چ وەكو دۆستێكی نزیكم،چ وەكو هاوشارییهكی تهژی له جموجۆلی رۆشنبیری لهگهرەكی سهیداوەی ههژار نشینی ههولێر لهمنداڵیهوە دەست بهگهشتی ئاوارەیی بۆ ناوچه عهرەبنشینهكان عێراق دەكات، دیارە ئهمهیان بهئارەزووی خۆی نهبووە.. دواتر لهنێو شۆڕشی ئهیلول و له نێو شارو لهنێو جۆشی و ناخۆشییهكانی ههولێردا گهورە دەبێت.. ئێستا له سوێد نیشتهجێیه و تێدەكۆشێت و دەنووسێت... وەكو لێشی دەپرسین به درەنگهوە دەستی بهنووسین كردووە، وەلێ زۆر دەنووسێت و وەردەگێرێت.. لێرەوە ههندێك له دونیای شێرزاد ههینی نزیك دەكهوینهوە.. داخهكهم دیادەكان له پشتی كیشوەرەكانهوە ئهنجام دراون.. بۆیهشه گهلێك شتی خۆش و بهسهرهاتی گرینگ ههن دەبوایه لێرە پرسیاریان لهمهر بكهین.. به هیوای درێژە پێدانی ههڵدانهوەی ئهو لاپهرانهی هێشتا لهنێو بیرەوەری زیندووەكاندا دەژین..............غازی حهسهن شێرزاد ههینی: نهورۆزی دارەتوو پهیمان نوێكردنهوهو یهكێتی و ئاپوورهو هونهرو موسیقای جهماوهریی بوو شێرزاد ههینی: دهكرێ كێتبهكانی ئهو چاپخانه به یهكهم بڵاوكراوهی فیكری و رۆشنبیری ناو شار وهسف بكرێت. شێرزاد ههینی: كرمانج و شارستان دوو دۆست و دوو دوژمن بوون شێرزاد ههینی: بۆ خۆم دهژیم و خهمیش له ههمووان دهخۆم. شێرزاد ههینی: سوید بهههشته بۆ كهسانی ئیماندار دروستكراوه شێرزاد ههینی: من به تهنیا 12 ژمارهی 8 لاپهرهیی رۆژنامهی ههولێرم به پارهی سهندووقی شارهوانی ههولێر چاپ و بڵاوكردهوه، زۆربهی خۆم دهمنووسی، ههمووم به خۆم پاكنووس دهكردهوه، شێرزاد ههینی: كێشهی رۆژنامهگهری كوردی ئهوهیه خوێنهری نی یه غازی حهسهن : شێرزاد ههینی چۆن دەستی بهخوێندن كردو جتۆ خولیای خوێندنهوەو كتێب و نووسین بوو؟ شێرزاد ههینی: لهبهر ئهوهی له پۆلی سێ سهرهتایی چووینه خوارووی عێراق، لهویێ به عهرهبیمان خوێندو به عهرهبی فێری گهمهی مناڵی بووین، به عهرهبی شینمان بۆ حسن و حسین و عباس و مسلم و .. گیَرِاوه، لهگهڵ ئازادی برام له دهرهوه به عهرهبی قسهمان كردووه، بۆیه كه هاتینهوه عهرەبێكی تهواوبووین. كه هاتینهوه رهوشی ههولًێر وهك سهرهتای شێستهكان نهبوو، رهوشی سیاسی و ئیداری ههولێر زۆر گۆڕابوو، به رِاستی جهلالییهكان رهوشێكی تریان لهناو شارهكه دروستكردبوو، گۆرانی كوردی و تابلۆی نووسینی پێش دوكانهكان و ناوی مهكتهبهكان و زۆر لایهنی تر، كه پهیمانی 11 ی ئازاریش مۆركراو پێشمهرگه هاتنهوهو سواری لۆری خۆشی و دروشم و شاییه بهردهوامهكان بووین، ههستم كرد كوردییهكهمان خراپه زۆر خراپه، بۆیه كۆششم كرد تا منیش بتوانم به كوردی بنووسم و بخوێنمهوه. ئهگهرچی خوێندن بووه كوردی، بهڵام ئێمهی نهگرتهوه، وانه كوردییهكهی ههفتهی دووجاریش له خشتهكهدا ههبوو، بهڵام مامۆستاكهمان كوردی باش نهبوو، ئهو خولهی له ئهدهبیاتی كوردی دهرچووبوون كهسانێك بووین بهناچاری چووبوونه ئهو لقهی ئاداب، وهك دهرچووانی پاش 11 ی ئازار نهبوون، واته له مهكتهب نهكرا كوردییهكهم باش بێت، بۆیه یهكهم گۆڤاری برایهیتم كه نرخهكهی له درهمێك كهمتربوو كڕی، یهكهم دیوانی پیرهمیرد هاته كتێبخانهكهی دواناوهندی سهیداوه من وهرمگرت و خوێندمهوه، زۆرم خوێندهوه. ئهو رۆژانهش رهوشهكه ههستی كوردانهو كوردی بوون، دواییش له یهكێتی قوتابیانی كوردستان له ئامادهیی ههولێری كوران، كارمكرد، ئهویش پێویستی خوێندنهوهی شته كوردییهكان بوو، رۆژانه التاخی و برایهتی و گۆڤارهكانی دهنگی مامۆستاو ژین و هاوكاری و كۆنه گۆڤارهكانی رزگاریش مابوون، ئهوه سهرهتای زهوق و شهیدایی خوێندنهوهمان بوو. غازی حهسهن: وەكو ئهوەی من دەزانم تۆ لهتهمهنێكی درەنگ دەستت بهنووسین كرد، ئهوە جۆن وا رێككهوت؟ غازی حهسهن: ههولێر بهقهد كۆنییهكهی تهپوتۆزی پشتگوێ خستن كوشتویهتی، پێكهاتهكهشی ههمه تهبیعهته، تۆ چۆن لهنێوان كۆنی ههولێرو گهشهسهندنی ههولێر شارستانی ئهم شارە دەنۆری؟ شێرزاد ههینی: پێشكهوتن و فاكتهرو هۆكارهكانی ئهو مهسهلهیه پهیوهندی به رهوشی كۆنی مێژووییهوه ههیه، لهسهردهمی حكومی ئهتابیكیهكانهوه ماوهتهوه، دووری ئیمارهتی سۆران و بابان و نزیكی له موسلی بنكهی نهتهوهیی عهرهبی و نههاتنهوهی رووناكبیرانی ناوچهكه له توركیا پاش رووخانی عوسمانیهكان و چهندین هۆكاری تر لهدوای ئهو مهسهلهیه، بهڵام لاپهرهی تری ئهو شاره كۆنیهكهی و دهشته به پیتهكهی و نزیكی له عهرهبی عیراقی و سوریا و توركیا و له هێلی بازرگانی ئێرانهوه، ههموو فاكتهرن ئهو شاره زۆر زۆرتر گهشه بكات، بهراستی گهشهكردنی غازی حهسهن : سهردەمی منداڵیتان وابزنم بهشێكی زۆری لهگهرەكه كۆن و خۆشهكهكانی ههولێر بهسهربردووە بهتایبهتیش سهیداوە.. ئهم ژیانه چ لهلهزەت وبیرەوەرییهكی لای ئێوە دروست كردووە؟ شێرزاد ههینی: گهرِهكی سهیداوه، ئهگهرچی ئێمه زوو دووركهوتینهوه، یهكهم رۆژی چوونه مهكتهبم باوكم منی به پاسكیل برده مهكتهب زۆر دڵم خۆش بوو، دهوامهكهمان بهیانی و ئێواران بوون كه هاتمهوه ژنان و پیاوان لهسهر دایكم كۆببنهوهو وتیان باوكت گیراوهو نهقلی ناو عهرهبیانی دهكهن، 13 مانگ باوكم نههاتهوه، كه هاتهوهش ئێمه چووینه شامیهو دیوانیهو غماس و .. بۆیه كهمم خۆشی دییوه، بهڵام ئهوهی له بیرم ماوه، ئهو گهرِهكه یهك دوو كهس نامهی ههموو گهرِهكهیان دهخوێندهوه، یهك دوكان بووزو شهكرو دهرمان و روون و ماست و ... ههمووانی به قهرد و به حازر دهفرۆشت، به كۆڵانهكهی ئێمه یهك شێرهی ئاو ههبوو، بهشی ههمووانی دهكرد، لهو گهرِهكهدا كیژو كورِ نهبوو، لهو گهرِهكه ماڵهكان لهبهر ئهوهی خواردنیان بۆیهك دهبرد، بۆیه دهكرێ بڵێین بهیهكهوهو لهسهر یهك سفره نان خوراوه. زۆر مناڵ دهمرد نهماندهزانی ههژاری و نهزانینی له پشتهوهیه نهك شهوهو دهستوهشاندن و مانگگرتن و ترس، لهو گهڕهكه ههموو كرێكارو رهنجدهربوون، گهرِهكێك تهواو ژنان رهشپۆش و خهمباربون، پیاوان ماندوو و دهست قهڵشتی و چۆك برینداربوون. لهو گهرِهكه دوو سێ ماڵ كارهبای ههبوو، ههموو بهیهكهوه بهدیار یهك رادێوی ههوال بیستن و دهنگی ئیسرائیل و پهكی ئێران و یهریڤان و چیرۆكی شهوانی رادێوی كوردی ئێران و پاشانیش بهدیار رادێوی سهرهوه(شاخ) دادهنیشتین. لهو گهرِهكه مێوانی یهكێك ههموویان دهپرسی، ئهو گهرِهكه لانهی پێشمهرگهو كوردایهتی بووه، ههرگیز پیاوانی دهستهڵاتی لێ ههلًَنهكهوتووه تا ئیدارهی كوردی دانهمهزرا، له یهكهم كابینهی حكومهتی ههرێم سێ چوار وهزیری سهیداوهیی تێدابوو. غازی حهسهن :گهنجێتی لهههولێر چ بیرەوەرییهكی لا دروست كردوون؟ غازی حهسهن:سینهماو تهلهڤیزیۆن لای تۆ بوونهته دوو ئامێرو كهرەستهی جێی بایهخ.. ئهگهر لهبیرت بێت به شێوەیهكی گهرۆكانه سهردەنێك پرپاگهندە بۆ فلیمی سینهماكانی ههولێر دەكرا، تۆ هیچ بیرەوەری ویادگارییهكت لهمبارەوە ههیه لێرە باسی بكهین؟ غازی حهسهن:رۆژەكانی جهژن لهههولێر تایبهتمهندی ههیه، رۆژانی بن لهیلوكان.. گۆڕستانهكان لهرۆژی جهژن چهشنه كهرنهڤالێكی ههبوو.. خهریكه بهناو شارساتنی بوونهوە ئهم بههایهیان نامێنێت.. دەتوانی ههندەك لهم روداوانهمان بۆ باس بكهیت كه لایهنی كهكچهرو ژیانی كوردەواری دەگێڕنهوە؟ شێرزاد ههینی:لهبهرئهوهی جهژن مهراسیمێكی ئاینییه رهنگه زۆر شتی نهگۆڕابێت، برنجی ئیمڕۆ باشترهو قهیسهكهی بهتامترو جوانتره، جلوبهرگهكهی زۆرترهو رهنگینتره، وهنهبێ هیچی نهگۆڕابێت، بهڵام چوونه سهرقهبران و دهستماچكردن و ئاشتبوونهو نانی بهیانی و نوێژهكهی و بۆن و خۆگۆڕین .. وهك رۆژانی زووتره، ئهگهر دیوهخانی ئاغا كهمتره له شوێنیتر ماوه، بارهگای حزب و سهردانی بهرپرسانیش جێگهی شێخ و گهورهكانی ئهو رۆژانهی گرتیتهوه. - جهژنهكانی نهورۆز له دارەتوو و بنهسڵاوەو بهستۆرە كهرنهڤالی رەنگاورەنگ بوون .. رابوون بوو ، بهتایبهتیش لهدوای ئازری 1970.تۆ وەكو گهنجێكی ئهو سهردەمه چ یادگارو تۆنارێكتان لا هه لێرە باسی بكهین؟ شێرزاد ههینی:نهورۆزهكهی دارهتوی 1970 و پێش ئهویش هێزهكانی پێشمهرگهی له گوندهكانی دهشتی ههولێر كردیووانه ههبووه، بهڵام وهك نهورۆزهكهی دارهتوو نهبوو، ئهو رۆژه ئهو چهژنه گۆڕان و سهرهلدانهو كۆبونهوهو شادی و هاتن و پهیمان نوێكردنهوهو یهكێتی و ئاپوورهو هونهرو موسیقای جهماوهریی بوو، بهراستی ئهو رۆژه مێژووییه شانازی گهورهی ههولێرییهكان بووه، ئهو رووداوه ماناو تێگهیشتنی زۆری نیشاندا، لهو رۆژهدا یهكهمین یهكێتی و هاوخهباتی تۆماركرا، لهویێ سوپای پێشمهرگهی نیزامی بینرا، لهویێ زانرا كهرنهڤالی میللیش ئهگهر حكومی خۆت بهدسهرتهوه بێت سازدهكرێت. غازی حهسهن: ههولێر بهسهرهات و روداوی خۆش و ناخۆشی زۆرن.. دەتوانن باسی روداوەكانی سالی كهر گیرانمان بۆ بكهن؟ شێرزاد ههینی:من ئهو برِیارهی سهرۆكایهتی شارهوانی ههولێر ببینبوو كهی دوا كهری كهناسان نهماو خانهنشین كران، من بینیبووم خانهكانی شارهوانی بودجهی بۆ كهرهكانیان چهندبوو، ئهوانهی كهریاربوون، ئهوانیش دۆسیهو ئهولیات و خاوهن برائهتی زمهیان ههبوو، ئهو كهره شینه نێرانهی شارهوانی و دارفرۆش و باراشبهرو كۆههڵگرو نهوتفرۆش و كافرۆش و جامبازو ماستفرۆش و دهشتهكیهكان و كورچیهكان و زهبڵفرۆش و ئاوفرۆش و عهتارو دێوهرهو گلًَهسهرفرۆش و خوێ فرۆشان مێژوو و بیرهوری بوون. كه شهقامه بهرین بوون و پێویستی زۆرترو گوزهران خۆش بوو كهرگیران پهیدابووه، ئێستاش له زۆر گۆشهی ئهو ئهوروپایه بارههڵگری كهرو كهردار ماوه. ههتا ههفتاكان له شارهوانی ههولێر مابوون، ههتا ئهو ساڵانهی دوایی خانی سپی و خانی سالحهسوور و خانی چهلهبی و خانی ..... لهناو جهرگهی شارا ههبوون. غازی حهسهن: ئهو كهسایهتیانهی لهههولێردا خزمهتیان كردو كهم ناویان دێت ، یا خهریكه لهبیر بكرێن.. بهرای تۆ كێن؟ شێرزاد ههینی:ئهوانه له بیرنهكراون و ناویان ماوه، بهڵام ههموو لایهك نایناسن، یان كهم و زۆر ناویان ناهنێت، له شارهدا كهسایهتی گهوره، ژیان و له رۆژانی خۆیان تۆماریان ماوه، ههر له مهلا فهندی، رهشاد موفتی و زید ئهحمهد عوسمان و عونی یوسف و شێخه شهل و ئاورهحمان و جلیل خهیات و پیرباڵ محمود و جاهیدو كانی و هادی چاوشلی و عبدالخالق معروف و مهلا عولای ماتۆرو گییو موكریانی و حیدریهكان و پۆلیسهكانی سهرهتای شۆرشی ئهیلۆل و ئاغا پێشكهوتنخوارهكانی دزهییان و كورهچییهكانی بهرههمێنهری كهرپووچ و كریستیانهكانی ناو عهنكاوهو ناوشارو سستهره نازادرهكانی نهخۆشخانهكان و مغدید سۆران و بێبهش و سالح شێرهو باخچهچیهكان و ناعورچیهكان و وهستاكانی كارێزههڵهێنانهوهو مهلادوازده علیمهكان و ئهو كیژانهی له پهنجاكان و شێستهكان بۆ تهواوكردنی زانكۆ به تهنیا چوونه بهغداو ئهو كوره دهوڵهمهندانهی بۆ خوێندن چوونه توركیاو لهندهن و ولاتانی شیوعی، ئهوانهی فێربوون و ئهوانهی شێت بوون، بهزمی قۆریات و خواردنهوهو حزبایهتی و پارهكۆكردنهوهو دیوارنوسین ....... غازی حهسهن: زۆرجاران ههولێر به هۆی خۆلادان و بێ بایهخی رۆشبیرانی بایهخی پێویستی به رەوشی رۆشنبیری خۆی نهداوە.. چاپخانهی كوردسان و رۆلی له وشیاری سیاسی و ئهدەبی چی بوو.. گیوموكریانی و حوزنی كارەكی بێ هاوتایان به رەنج و كۆششی خۆیان كرد له بواری رۆژنامهگهری و رۆشننبیری ئێوە وەكو خوێندەوارێكی ئهوان سهردەمان جۆن لهم تێكۆشانه دەروانن كهرویداوە. شێرزاد ههینی: بهراستی چاپخانهكهی مام گییوو بڵاوكراوهكانی ئهو و ساڵۆنهكه ئهدهبیه سیاسیهكهی ئهو خوێندنگاو بوارو پردو رووناكی و خوێندهواری ئهو شارهبووه، ههندێ له كهسایهتیهكانی ههولێریش زۆر یارمهتیان داوه تا ئهو بتوانێ ئهو كاره باشتر راپهرێنێت، ئهوهی یارمهتی داوه، بوویته خاوهن ئیمتیازی و ئهوهی پشتیوانی كردووه. دهكرێ كێتبهكانی ئهو چاپخانه به یهكهم بڵاوكراوهی فیكری و رۆشنبیری ناو شار وهسف بكرێت. غازی حهسهن: كرمانج وشارستان دوو پێكهاتهی كۆمهلایهتی ههولێرن.. تۆ چ دەلێیت.. ئایا ئهمه ململانێی نێوان گوندو شار بوو، یاخود هۆكاری تری ههیه؟ شێرزاد ههینی: كرمانج و شارستان دوو دۆست و دوو دوژمن بوون، هاوبهش و هاورێ و نهیاربوون، ژنبراو زاوا خهزوورو بووك و خهسوو وهستاو كرێكارو كورهچی و قووركارو ئاغاو سهركارو ئازاو ترسنۆك و بوێرو حیزانه بوون، نیشتیمانپهرهوهرو جاش و حزبی نهتهوهیی و حزبی شیوعی بوون، كرمانج و شارستان جیران و دوورو نزیك و لایدهبوون، ئهو دوو كهسه زۆر خزمی نزیك بوون، باخچهچی و ئاوی كارێزو جۆگهو جۆباربوون، ئهو دهچووه لای ئهو له دیوهخانهكهی دهمایهوهو ئهو دههاته شاری به داوهتی ئهو كهباب و ماستاوی به بهفری دهخوارد. دوو هێلی تهریب بوون، دوو وهرزی دووربوون، بهڵام زۆر نزیك بوون بۆیه زوو گهیشتنهوه یهك هاتنه سهر ماڵی یهكتری لهیهكتری مارهكرانهوه، میراتی یهكتریان گرتهوه، بهشی یهكتریان دا بهیهكهوه بوونه پارتی و شیوعی و جهلالی و مهلایی و بهیهكهوه چونی هێزی باڵك و سهفین و دهشتی ههولێر بهیهكهوه گیران و له سێدارهش دران، كه شارستان دكتۆر بوو كرمانج نهخۆش دهبوو دههاته بن دهستی، هێدی هێدی ئهویش دكتۆرو نهشتهرگهری بۆ نهوهی ئهو كردهوه، ئهگهر كرمانج له خانهكهی ئهو شهوانه خۆی گوێدرێژهكهی ماوهتهوه، وا كرمانجهكه خاوهن زهوییهكهو باڵهخانهی چهند نهۆمی لهسهر دروستكرووهو كوڕی شارستانهكهی پێش سهد ساڵ كرێچی ئهوه. شار گچكه بووه كه شارستانی لێبوو، دوو سێ گهرِهكی كۆنی نهوی بهچلكاوی بۆگهنی بوو، ئیمرۆش شاری به كرمانج دوو سهد گهڕهكه، دوو سهد خوێندنگای ناوهندی دواناوهندی و ئامادهیی و سهدان زانكۆو كۆلیژو یهیمانگهو سهنتهری تێدایه. به ماستی كرمانجان نهوهی زۆر لهو شارهدا هاته پهیدابوون، به كاریتهی دار ههولێری خۆشناوان، چهندین گهڕهك هاتنه ئاوابوون، به شهقهرهو كفرو حهسیری ئهوان بوو ساپیته راگیراوو راوهستا. به ههنارو ههرمێ و ترش و شیرینی رهزو باخان و ههنگوێنی بهلهزهت زهوقیان ههڵساو زۆربوون بوون. ئێستا شارستان كوڕی ناو كرمانج و سهپان و شوان و كیژی ناو بێری و كابان و پهرێزی ههیه. ئێستا كرمانج و شارستان دوو دهستهواژهیه كهم ماناكهی دهزانن، زۆر به زهحمهتی لهیهكتری جیادهكرێتهوه، به یهك سك لهدایكبوون و بهیهك مهمك تێر شیربوون و بهیهك قهلات سهربهرزبوون و بهیهك شۆرش پهرهوردهبوون و بهیهك ئهلف و بێ ئهمین باڵدار فێری خوێندهواری بوون، بهیهك قازی كیژو كوران مارهو حهلال بوون، بهیهك دهنگ مهولوودی پێغمبهر پیرۆزبوون، بهیهك شاری پایتهخت شادبوون. غازی حهسهن: دەزانم ههندێك بهم پرسیارە سهرسام دەبیت بهلام حهز دەكهم ههندێك باسی شێتهكانی نێو ههولێرم بۆ بكهیت.. تۆ دەزانی شێتهكانی ههولێر دونایهكی تایبهتن؟ لهبیرتانه ههندێكیان بوونه كاراكتهری شیعرو چیرۆكی ههندێك نووسهر؟ شێرزاد ههینی: شێتهكانی ئهو شاره ههموو عاقل بوون، شێتهكانی جارانی ئهو شاره ههموو قسهزان و پیتۆل بوون، زۆریان دوارۆژو سبهینێیان دهبینی، شێتهكانی ئهو شاره خاوێن و چوارشانهو پۆشتهو بیرمهندبوون، ههر یهكێك لهوانه رهوشتی تایبهتی ههبوو، ههر یهكێك لهوان رهوشت و رۆژانهی زۆر تایبهتی ههبوو، بهڵام بهداخهوه باش ناتوانم باسیان بكهمهوه، بۆ نموونه بهرخۆكه له خواردنی ههموو بوكێك ئامادهبوو لهو شاره ئاگاداری ههمو بووك گواستنهوهیهك بوو، به تهزبێحهكهی ناوی ههموومانی دهژمارد له بیرمه لهبهر یارمهتیدان و رووخۆشی ناوی عهبدولا پهشێویشی دهژمارد. شێتێك به دزی سواری ئوتومبێلی ئهفسهرێكی پله گهورهی بووه، لهنێوان رێگای موسل ههولێر ههڵساوهتهوه ئهفسهرهكهی شێتكردبوو، بۆیه گوایه حكومهت به دهرزی كوشتی، شێت ههبووه گوایه دۆستی نازداری ژنی ههبووه، به دزی چوویته لایان، شێتمان ههبووه لهبهر زۆری باران وتبووی ئهو ئاوه لهدهست من بوایه له خودا باشتر بهكاریدههێنا، من بم ناهێلم یهك دلۆپی به خۆرِایی برِوات، شێتمان بۆچوونی سیاسی شرۆڤه دهكرد، شێتمان ههبووه ئهلمانی كورد بوو و پرۆپاگهندهی بۆ نازییهت كردووه، شێتمان ههبووه دهستی به هێزبووه، شێتمان ههبووه باوكی زولمی زۆری له كورد كردبوو ئهوی شێتكردبوو، شێتمان بووه ئامادهیی تهواوكردبوو گوایه زۆری خوێندووه بۆیه تێكچووه، عاشقی شێت و شێتی دلًَدارو ئهڤین زۆربوون. غازی حهسهن: پێتان وایه ههولێر پێی نابێته نێو بهساربوونیهوە، تۆ دەزانیت ههندێك پێیان وایه ههولێر هێشتا گوندێكی گهورەی ژێر دەسهلاتی پێكهاتهی دوكهوتووی گوندنشینه؟ شێرزاد ههینی: ههولێر ههرچۆنی پێناسه بكهیت، لای من له ناو تۆماری نفووس و جنسیهی و لهسهر نهخشهو زانین چوار زانكۆی گهورهی تێدایه، سهرۆكایهتی ئهنجوومهنی وهزیرانی یهكهم حكومهتی كوردی تێدایه، لهو شارهدا 4000 كۆمپانیای بێگانه ناوی تۆماره، لهو شارهدا زۆرتر له 100ههزار ئوتومبێلی ژمارهی تایبهتی و ئهوهندهی تریشی تێدایه. لهو شاره بێ كارهبایه، ههموو به هیمهتی خۆیانهوه بێ یارمهتی حكومهت شهوانه تا سهعات 12 شهو رووناكی و تهلڤزێونیان داگیرساوه. ئهو شاره گهورهترین بنكهو سهنتهری ئابووری و رۆشنبیری و كهلتووری و حزبی و حكومی و جوانی و ئیسلامی و ئیلحادی و سۆزانی و رهوشتبهرزی و زانین و تهندروستی و مۆدیل و شانازی و كرین و فرۆشتن و بازرگانی ههموو شتی تێدایه ....... غازی حهسهن: مهچكۆ بهشێكه له پێكهاتهی رۆشنبیری ههولێر، لای تۆ چ دەگهیهنێت؟ شێرزاد ههینی: مهچكۆ ناوهكهی و شوێنهكهی و شێوهكهی و دیوهخانهكهی و مێوانهكهی و چایهكهی و ناودارییهكهی و پشتیوانیهكهی و ... سهربهستی و شانازییه.! غازی حهسهن: شهری نووسهران و كێشهكانیان به چ جۆرێك وەسف دەكهیت؟ غازی حهسهن: ئایا نیشتهجێبوونتان له سوێد گۆڕانكارییهكی لای تۆ پێكهێناوە.. من دەزانم لهوەتهی لهدەرەوەن ژمارەیهك كتێب و بهرههمتان چاپ كردووە.. پرۆژەتان چییه بۆ دوارۆژ؟ شێرزاد ههینی: ولاتی سوید، بهفری سوید، هێمنی سوید، جوانی نازدارانی سوید، كتێبخانهی پڕی سوید، بهرێزی سهرۆك وهزیرانی سوید، سواربوونی پاس و شهمهندهفهری سیاستمهدارانی سوید، نهبوونی وێنهی سهرۆك له لاپهرهی یهكهمی رۆژنامهی گهورهی سوید، دهریای خاوێن و ئاوی خاوێن و سهگی خاوێن و خاوێنهكانی ههموو سوید، وانهی مێژوو جوگرافیاو ئهدهب و ئاین و رهوشت و سیاسهت و حزبایهتی و یاسایه. پرۆژهم زۆره تا تاقهتم مابێ چاوانم ببنێت، تا دهستم كاربكات ئیش بۆ روشنبیری كوردی و بۆ فێربوونی مناڵهكانم دهكهم، بۆ خۆم دهژیم و خهمیش له ههمووان دهخۆم. غازی حهسهن: چۆن دەنووسن، كاتهكانی نووسین وخوێندنهوەتان چۆنه؟ ئایا وازت لهقهڵهم هێناوە بۆ نووسین و كیبۆردو كۆمیۆتهر كارەكانتی بهرەو كێ بردووە؟ شێرزاد ههینی: بهلًَێ قهلهم نهما، ئهو رۆژانهی چهند ماڵمان دهكرد بۆ قهلهمتراشێك، چهند دارمان خواردووه لهسهر ئهوهی قهلهم یان مساحهمان نههێناوه، یان لاپهرهیهكمان به رهشكردنهوه پیس كردبایه، رۆیشت. من لهگهڵ نوێكاری هۆش و كارم، من عهبدی كهسی زانام شتی تازهم بۆ بهێنێت، من دژ ئهوانهم لهگهڵ نوێیهكان كاردهكهن و جنێویشی پێدهدهن، من وادهزانم خهڵكی بێ رهوشت كهم و تهسك بینین دهبن، ئهوهی دهیبنێت برِوای پێ ناكات، ئهوهی سواری دهبێت لای شوورهییه، ئهوهی دهیخوێنێتهوه به درۆی دهزانی، ئهو دهرمانهی چارهسهری دهكات به سیحرو جادووی دهزانێت، زانست بهراستی چرایه ئهو دروشمه زوو له دیواری گهورهی خوێندنگاكانمان نووسرابوون، پیرۆزبوون. سهروهری قهلهمه، قهلهمهكان بهكارناهێنینهوه، گهورهیی قهلهمه نووسینهكان به قهلهم نانووسینهوه، گهورهی زانسته كۆمپیوتهر جێگهی قهلهمی گهورهو نازداری گرتیتهوه. شێرزاد ههینی: سوید بهههشته بۆ كهسانی ئیماندار دروستكراوهو ئیماندارهكان زۆر ئیماندارییان كردووه تا ئهو ولاتهی به ئیمانهیان لهناو بهفرو سههۆل و باران و سهختی شاخ و دووری سنوورو گهورهیی ولات و شهڕهكانی كۆنی ئهوروپاییهكان بۆ دهستهڵات و كهنیسه دروستكردووه، به خوێن و ئارهقهو زانست و كارو شهری كهنیسهو قهشهكان دروستكراوه، بۆیه پیرۆزه ئهو سویده، له خۆیان پیرۆز بێت، سوپاسیش بۆ خۆیان ئێمهیان حهواندیتهوهو نان و ئاوو ئاگرو خوێندن و رهوشتمان دهدهنێ. غازی حهسهن: نامۆیی چ مانا یهكی ههیه؟ شێرزاد ههینی: دوو سال ئهو دوو ساڵه نامۆیی كهم بوویتهوه گهیشتن و دیتن و هاتن باشه، ئهگهر ولات و دهستهڵاتت ههبوون نامۆییش كهمتر دهبێتهوه. كهی عهرهب له لهندهن نامۆن، كهی ئێرانی له لۆس ئهنجلس نامۆن، كهی تورك له ئهلمانیا نامۆن، كهی ئهلبانی له سویسرا نامۆن، كه دهستهڵاتت بوو، كه نیازت بوو له زانست و پێشكهوتن بگهیت نامۆیهكه كهمتر دهبێتهوه. غازی حهسهن: دەگهرێمهوە لای كاری رۆژنامهگهری ماوەیهك لهههولێر كاری رۆژنامهنووسیتان كرد وچهند ژمارەیهكی ههولێرتان چاپ و بلاوكردەوە. دەكرێت لهمبارەوە شتێكمان بۆ باس بكهن؟ شێرزاد ههینی: من به تهنیا 12 ژمارهی 8 لاپهرهیی رۆژنامهی ههولێرم به پارهی سهندووقی شارهوانی ههولێر چاپ و بڵاوكردهوه، زۆربهی خۆم دهمنووسی، ههمووم به خۆم پاكنووس دهكردهوه، ههموو به خۆم دابهشدهكرد، ئهو رۆژانه دهرچوونی رۆژنامه ئاسان نهبوو. رهنگی مۆرم بۆ دانا، تا دوور بێت له حزب. لهو رۆژنامهی پێشنیاری پاركی گهورهی ههولێرم كرد له شوێنی سهربازگهی رژێم، لهو رۆژنامهیه ههستم كرد ئهو شاره زۆر ماوه تا پێشبكهوێت، لهو رۆژنامهیه زانیم خوێنهرمان كهمه، لهو رۆژنامهیه زانیم كهلتووری خوێندنهوهمان لاوازه. غازی حهسهن : ئهو ئازادییهی بۆ رۆژنامهگهری كوردی پێكهاتووە، لهلایهن خودی حیزبهكان كه تێكۆشانیان بۆ ئازادی كردووە، كۆنترۆل وسانسۆر كراوە، ئێوە چی دەڵێن ئهگهر ئێمه بڵێین كارەكان پێچهوانهو ههڵگهراوە بهرێوە دەچن؟ شێرزاد ههینی: رۆژنامهگهری كوردستان ههنگاوی زۆری بڕییوه، بهلام چهند یاسا سهروهر بێت، چهند حزبایهتی كهمترو كالتر بێتهوه، دهوری راستهقینهی دهست رۆیشتووی رۆژنامهگهری بهدهردهكهوێت، چاوهرێ یاسا و پیاونی یاساو حزبی یاساناس و گهورهی یاساپهرست دهكهین. رۆژنامهی باشیش ههیهو بۆچوونی جوانیش ههیهو تۆماری رۆژنامهی ئازادیش ههیه. غازی حهسهن: ئایا ئهو رۆژنامانهی به نێوی ئههلی و سهربهخۆو لهكوردساتن دەردەچن توانیویانه ئهو ناسنامهیه بهدەست بهێنن كه مایهی پێكهێنانی ئهمجۆرە رۆژنامانه؟ شێرزاد ههینی:كێشهی رۆژنامهی كوردی ئهوه نی یه ئهو رۆژنامهی ئههلییه، یان پارهو موچهو مانگانهو پاداشت و سهدهقه لهو حزب و لهو سهركردهیه وهردهگرێت، یان سهربهخۆو ئازادن، كێشهی رۆژنامهگهری كوردی ئهوهیه خوێنهری نی یه، تیراژی كهمه، كهی خوێنهری زۆربوو، كهی لهسهر پێ خۆی وهستاو یاسای له پشت بوو، ئهوه رۆژنامهی ئههلی دهبێت و ناترسێت و مهلهف و دۆسیهی دارایی و زۆری تریش دهكاتهوهو ناوی نووسهرهكهش ئاشكرا نابێت. غازی حهسهن: دەسهلات لهكوردساتدا داوای پاراستن وپهرەپێدانی ئازادی له رۆژنامهو دةزگاكانی راگهیاندن دەكات و پێچهوانهش راگهیاندن گلهیی لهدەسهلات دەكهن؟ كامهین راستن؟ شێرزاد ههینی: ئهو دوو لایهنه ئهو دوو دهستهڵاته دهبێ دووری یهك بن خزم نهبن، یار نهبن، پشتیوان و هاوسۆز نهبن، ئینجا گلهیی زۆرتر دهبێت و ههروهها گلهییش نابێت. بنمای رۆژنامهی ئههلییش پارهو یاساو بازاری ئازادو دهرچوونی ههموو لایهك له خوێندنگای دیموكراسی و یهكتریان وهرگرتنه. غازی حهسهن: ههندێك رۆژنامه به سهخافه وەسف دەكهن، تۆ پێتان وایه ههق بێت ههتا به رۆژنامهی روزەردیش پێی بگوترێت سهخافه؟ شێرزاد ههینی: هێشتا رۆژنامهگهری نهگهیشتووته ئهو ئاستهی ههموو لایهن و ناوو شێوهی ههبێت، تهمهنی رۆژنامهگهری ههر چوار پێنچ ساڵێكهو تهواو، له ولاتانی دهرهوه شارۆچكه ههیه، تهمهنی رۆژنامهكهی به بهردهوامیش دهرچووه سهرووی 150 ساڵه، نموونهی ئهو شارۆچكانهش زۆرن. لهو تهمهنهوه رۆژنامه بۆ گهنج و پیرو ئهسپ و سهگ و پشیلهو مێبازی و نێربازی و دارستان و وشهی یهكتربڕین و رۆژنامهی دهرمان و ..... سهخافهو جنێوو تهنزو ..... دهبێت. غازی حهسهن: باری رۆشنیری كورد له ئاوارەیی و بهتایبهتیش لهئهوروپا چۆن دەبینن؟ شێرزاد ههینی: ههموو ههناسهیهك له دهرهوه بێت بۆ ناوهوهیه، ههموو پهیڤێك له ژوورهوهش بێت بۆ دهرهوهشه. ئهوهی له ئهوروپایه رهوشی باشتره بواری ئهفراندن و نووسین و گهیاندنن باشتره، دیاره شتی زۆر باش له دهرهوه دهگاتهوه ژوورهوه، ئهگهر بهراورد به سهرژمێری كوردی دهرهوهو ناوهوه بكهیت دیاره شتهكان دهرهوه زۆر زۆره. غازی حهسهن:گلهیی له رۆشنبیران دەكرێت كه بهجۆرێك لهجۆرەكان بوونهته ههمان كۆپی كێشهكانی ناوەخۆی كوردستان، پێتان وایه ئهم بۆچوونه له راستی نزیك بێت؟ شێرزاد ههینی: رهنگه جاران خهڵكی دهرهوه دهبوونه بێگانهو رهش و كال دهبوونهوه، بهڵام ئیمرۆ ئهوانهی دهرهوهو ناوهوه یهك رهنگ و یهك دهنگن. ئاوێتهیی ولات و دهرهوه ئاسانهو زۆر ئاسانه. غازی حهسهن: سایدە كوردییهكان روبهروی رەخنهی زۆر دەبنهوە بهتایبهتیش كه كهسانێكی هه لهسایهی ئازادی سایدەكان كارەكان به رەو شتی نادروست و نابهچێ دەبهن.. ئایا ئێوە چۆنی دەبینن؟ شێرزاد ههینی: نهمری و مانهوهو بهردهوامی بۆ سایدهكانه، رۆژنامهو تهلڤزیۆن و رادیۆكان تهمهنیان كورت دیاره، بۆیه سایدهكان تازهن و بهرهو كاروانێكی سهخت و دژوار رێ دهكهن، رهخنهو توانج و ههرهشه كاریان لێ ناكات، نهمری بۆ ئهوانه. غازی حهسهن: پێتان وایه سایدەكانیش سێبهری لایهنه سیاسییهكانیان بهسهرەوە بێت و دوچاری ههمان كێشهو گرفی باری رۆشنبیری دەرە نهبوون له دەملاچكه كردنهوەی ناوەوە؟ شێرزاد ههینی: نهخێر دهستی كهسی ناگاتێ ئهوان، واته سایدهكان له قولهی قافن، لهناو دهریان، لهناو ههورن، كهس زهفهریان پێ نابات، ئهوهش ئازایهتی ئهوان نی یه دونیا گۆراوه. غازی حهسهن: ئهگهر شێرزاد یهكێك بێت لهبهرپرسهكانی كوردسان چ بۆ رۆسنبیران دەكات؟ شێرزاد ههینی: رهوشی ماڵهوهیان بۆ سازدهكهم تا باش بنووسن و بخوێنهوه، با سهفهر بكهن، بچنه ولاتانی عهرهبی، ئێران زۆر بگهرًێن، بچنه ئهوروپا دوور بڕۆن، نزیك بڕۆن، سهفهر باشه، كتێبی زۆریان بۆ چاپ دهكهم، فێریان دهكهم چهند رهخنهو تهشهنه لهیهك دهگرن نیو ئهوهنده ستایش و پهسنی یهكتری بكهن، دهشتخۆشی له نووسین و چاپهمهنی یهكتری بكهن، زۆر زۆری تر ..! غازی حهسهن: ئهگهر شێرزاد حاكمی ههولێر بێت چ له ههولێر دەكهیت؟ شێرزاد ههینی: ئهگهر حاكمی ههولێربم، ئهگهر دهستم بڕواو حزب و قازانج و كهسانی نابهلََّهدو ناشارهزاو نهریتی بۆگهن بوارمان بدهن، بۆ ئهو یهك ملێونه كهسهی ئهو شاره، ئهو نیو ملێونه كهسهی تهنیشت ئهو شاره، سهد كتێبخانهی گشتی و نۆههد یاریگهو ههشتا پارك و حهوتا مهلهوانگهو شهست قوتابخانهی ترو پهنجا سهنتهری تهندروستی ترو چل بنكهی كۆمهڵایهتی ژنانهو پیاوانهو پیرانهو شێتانهو زیرهكانهو تهمبهڵانهو زۆرزانایانهو مناڵانهو نهوجهوانانهو مێردمناڵانهو ههرزهكارانهو گهنجانهو لاوانهو عاشقانهو .. و سی هێلی پاسی هاتوچۆو بیست گهراجی گهورهی راوهستانی ئوتومبێل، ده بازاری هاوچهرخی جوانی ههرزانی باشی نوێ، نۆ بانكی پاره ههڵگرتنی ترو ههشت سینمای تر، حهوت هۆلی گشتی تر، شهش مۆزهخانهو پێنج شوێنهواری نوێ دهكهمهوهو چوار سهنتهری گهورهی فێربوونی زمانی ئینگلیزی و فهرهنسی و توركی و فارسی و .. دهكهمهوه، سێ ئهنجوومهنی شارهوانی به ههڵبژاردن دادهنێم، دوو پارێزگار، یهك ئهنجوومهنی پیرانی دوور له حزب و پێشهواو عهشیرهت به ههڵبژاردن دادهنێم، یهك رووباره ئاو دههێنهوه ناو شارو یهك دهریاچهی دهریا لهلایهكی شار پاندهكهمهوه، یهك دارستانی زۆر گهورهترو كهسكتر له دووری شار دهچێنم، ههرچی بارهگهی حزب ههیه ههڵدهگرم، ههرچی وێنهی سهرۆك و پێشهواو سكرتێرو براگهورهو سهرۆك عهشیرهت و ... ناهێلًَێم، زۆربهی مزگهوتهكان شێوهو كارنامهی له ئاینی وشكهوه دهكهمه بنكهی كۆمهڵایهتی و فێرخوازی و زانیاری و مێژوویی و رهوشتبهرزی و .... ئهگهر حاكمی شاربم پاش چوار ساڵ وازدههێنم و رۆژانهی خۆم دهنووسمهوه سهدان ههزار دانهی چاپ دهكهم و ..... ئهگهر سهرۆكی ئهو شارهبم، به ئهوراقی كۆنی شارهكه دادهچمهوهو تهماشای خاوهنداری مولكهكان دهكهمهوهو له خاوهنهكهی دهپرسمهوهو له سهرچاوهكهی دهگرێم، له سهرهتاییهكانی ورد دهبمهوهو له هێلهكانی زۆر شت دهدۆزمهوه، له ههموویان پهشیمان دهبمهوهو خاوهنهكهشی رازی دهكهمهوه .. ئهگهر من حاكمی شاربم، ئهوانهی دهچنه سهفهری حهج ژمارهیان زۆر كهم دهكهمهوه، یاریزان زۆر دهكهم، .. دهترسم ئهوه بڵاونهبێتهوه و ....... ئهگهر من بكهنه حاكمی ئهو ههولێر پیره وشهی ئهربیل زۆرتر بهكاردههێنم، چونكه له ههموو شارهكان و مێژووهكان و راستییهكان و رووداوهكان كۆن تره، ئهگهر من لهو شاره دهستم بڕوات ههرچی ژن و پیاوی نهخوێندهوارمان ههیه خوێندهواری فێردهكهم، ههرچی ..... غازی حهسهن: ئهگهر شێرزاد ببێته دادوەر چۆن مامهله لهگهل كێشهی نووسهرو رۆژنامهنووسان لهگهل ئاسایش و دەسهڵاتدارانی كوردستان دەكات؟ شێرزاد ههینی: دهبێ رێزی ههموو كهسێك بهپێی یاسا بگیرێت، یاسا له سهرووی ههموومانه. با رۆژنامهنووس و دادگاو دهستهڵات بزانن، یهك رێگا پێشمان دهخات ئهویش سهروهری یاسایه. ئهوهی سهرپێچی یاسا بكات ئوتومبێلهكهی وهردهگهرێت و خۆی و كۆمهلًَێك كهسی بێتاوانی بهرامبهری خۆی دهكوژێت، ئهگهر بێ یاسایی له زانكۆ بكرێت مامۆستا ناشایسته دهبێته رابهری ناشایسته. ئهگهر بێ یاسا له رووی ژنانهوه بكرێت، نیوهی كۆمهڵ بریندارو نهخۆش و ماندوو دهبێت، ئهگهر بی یاسایی له رووی دارستان و ئاوو ههواو زانست و نهریت و ....... بكرێت، بهرهو دواكهوتن و مردن رێ دهكهین. غازی حهسهن:پرۆژهی داهاتووت ..؟؟ شێرزاد ههینی: من بهردهوام دهنووسم و كار دهكهم، حهزدهكهم ئهزموون و ماندبوونی ئهوانی تر، ئهوانی لهمێژه به كۆشش دروستبوون، ئهزموونی ئهوانه من به ئاسانی بیكهمه كوردی به خوێنهرو كۆمهڵی كوردهواری ئاشنای بكهم. كتێبێكم بهناوی خۆشهویستی و سێكس تهرجمهكردووه، لهو كتێبهدا رۆژنامهگهری فهرهنسی و دۆسیهكانی پۆلیسی فهرهنسی ههرچی پهیوهندی شهرعی و ناشرعی سیاسهتمدارانی فهرهنسی هاوچهرخ ههیه ئاشكرای كردووه. چۆن ژنێكی ئهلمانیای خۆرههڵات به ماوهیهكی كورت بووه راوێژكاری ئهلمانیای فیدرال ئهو كتێبهم كردیته كوردی. رۆژانهی سهفیری فهرهنسی له ئێرانم كردیته كوردی، تێروانی ئهوه له ولاته. ههرچی بزانم بۆ روشنبیری و زانینی كۆمهڵهكهم باشهو دهتوانم كاری لهسهر بكهم دهیكهم. غازی حهسهن: چيت لة ئهوروپا دهستكهووه ..؟ شێرزاد ههینی: زۆر وهك گهڕان و ناسینهوهی مرۆڤ و سیاسهت و حكومهت و یاساو خاوێنی و ..... سێ كورو كیژم له زانكۆ دهخوێنن، شهش حهوت كتێبم چاپكردووه شهش حهوتی ترم ئامادهیهو چهندی تریش وا كاری لهسهر دهكهم، تهندروستیم جارێ باشه. زۆریش گهڕام. غازی حهسهن:دوايي ...؟ شێرزاد ههینی: سوپاس بۆ تاقهتی تۆ كاك غازی، من كهسی به تاقهتم خۆش دهوێت، خۆزگه كهسانی به تاقهت له شوێنی به تاقهت بن، تا تاقهتهكانیان ههر به تاقهت بمینێتهوه. بریا كه هاتیته ولاتی سوید تۆم دیبایه. زێده سوپاس و به هیوای دیدار. -------- له:klawrojna.com له : peyv.blogfa.com کهرهکه مهمره بههاره ...... ئهمڕۆ له شاری مهریوان بڕیار وهها بوو که له زانکۆی پهیام نووری ئهم شارهدا ؛ به بۆنهی رۆژی جیهانی زمانی زگماکیهوه کۆبوونهوهیهک ساز بکرێت . ( ههر چهنده له ماوهکهی خۆیی یهعنی رۆژی جیهانی زمانی زگماکی ماوهیهک تێ پهڕ بووه ) . بهڵام ئهم جارهش بهڵێنه هیچ و پووچهکانی کاربهدهستان گوڵی کرد . کاتێ که میوانان له دوور و نزیکهوه دهگهیشتنه پێش زانکۆ به دهرگایهکی داخراوو رووبهڕوو دهبوونهوه ، و دهبایه یهکه یهکه له پشت دیوارهکهوه بچوونایهته ناو حهوشهکهوه . دواتر زانیمان که کاربهدهستانی زانکۆ خوێندکارانیان ترساندوه که ئهگهر ئهم کۆبوونهوه بهڕێوه ببهن ؛ ئهوا پۆلیسی فریا کهووتن (110) تان بۆ بانگ دهکهن . * * * ههروهها ئهمڕۆ که 8 ی مارس رۆژی جیهانی ژنانه !! خوێندکارانی زانکۆ ههوڵیان دا که بۆ رێز گرتن له پله و پایهی ژنان کۆبوونهوهیهک ساز بکهن کهچی زۆر ماقووڵانه جوابیان کردون !!!!!! که ئهگهر خوا رێکی خست ئهوا بههار له یهکهم مانگی دا دهتووانن کۆبوونهوهکهتان ساز بکهن . دهی کورد ناههقیه بڵێت : ( کهرهکه مهمره بههاره چووزهی کهما دیاره ) ئاخۆ کهسێک بێت... ئاخۆ کهسێک بێت... یارمهتیم بدات ئهم بهردهی ژێرم بۆ لا ببات ... سه رچاوه:http://www.peyv.blogfa.com/ ((ووتووێژی ئێقباڵ به رخان ئه ندامی ده سته ی نووسه رانی رێکخراوه ی ناحکوومی ژنانی مه ریوان له گه ڵ نارین مو حه مه دی ئه ندامی هه ڵسووڕاوی ئه م رێکخراوه یه)) سه ره تا سپاسی به شداریت بۆ ئه م ووتو وێژه ده که م ئه گه ر ده کرێت با له زمانی خۆته وه بتناسین ؟ و: من نارین مو حه مه دی (فارغ التحصیل هنرهای تجسمی ) نووسه رو هه ڵسووڕاوی مافی ژنان و ئه ندامی هه ڵسووڕاوی رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان . پ: به ر له وه یکه بڕۆینه سه ر پرسیاره کانمان پێم خۆشه ئه م پرسیاره ئاراسته ی تۆ بکه م که هه ستی شێعر ووتنی تۆ چۆن ده ستی پێکردو به چ زمانێک شێعر ده ڵێت و له سه ر ئه و کتێبه شێعره ی که چاپ کراوه قسه بکه یت ؟ و: هه ر له منداڵییه وه هه ستی شێعر ووتنم له خۆم دا ده بینی رۆژ به رۆژ ئه م هه سته م زیاتر ده بوو تا ئه وه یکه شێعره کانم هێنا یه سه ر کاغه ز من به زۆری به زمانی فارسی شێعر ده ڵێم چوونکو به زمانی فارسی باشتر ده توانم هه ستی خۆم له شێعره کانم دا ده رببڕم. به ڵێ من ساڵی 1383 ی هه تاوی کۆمه ڵێک شێعری خۆم له کتێبێک دا به ناوی ( سکوت خاکستری ) له چاپ داو ئیستا له به رده ست خوێنه ران دا یه . پ: تۆ کی بۆ خۆت ماوه یه ک له زانکۆ دا بوویت هه ستی سه ربه خۆیی ژنانی خوێندکاری زانکۆ کان چۆن ده بینیت ؟ و: ژنان و کچانی زانکۆ کان به بوونیان ده توانن گرینگییه کی تایبه تیان ببێت بۆ ناساندنی که سایه تی خۆیان و وه کوو چالاکێک بۆ رووبه روو بوونه وه له گه ڵ کێشه کان و وریا کردنه وه ی ژنانی دیکه بۆ گه یشتن به سه ر به خۆیی . به ڵێ دیاره هه ستی سه ربه خۆیی له نێو ژنانی خوێندکار له چاو ژنانی دیکه زۆرتره و هه روه ها پێشکه وتنخوازانه ترو ده توانێت سه ر که و تووتریش بێت . پ: کارو چالاکی رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان له رابردوو تا ئیستاو له داهاتوودا چۆن ده بینیت ؟ و: به خۆشییه وه ده توانم بڵێم که رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان توانیویه تی له گه ڵ زۆریک له کێشه فه رهه نگییه کان ده ست و قامک نه رم بکات و هه روه ها به و هه موو ئاست ته نگی و گوشارانه وه درێژه به چالاکی خۆی بدات و له ماوه ی هه ڵسووڕانی رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان دا که سانێکی زاناو رۆشنبیرو خوازیاری یه کسانی ژن و پیاو پێوه ندییان پێوه کردوین و ژماره یه کی زۆریان داوای ئه ندامییه تیان له رێکخراوه که مان دا کردوه چوونکو رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان مه به ست و ئامانجی گه یشتن به کۆمه ڵگایه کی به را به رو یه کسان و دوور له هه ڵاواردنی جنسی یه ده توانێت داهاتوویه کی روون و سه رکه وتووی هه بێت . پ: به ڕای تۆ ئازادی ژن ده توانێت چ کاریگه ریی یه کی له سه ر کۆ مه ڵگای ئینسانی هه بێت ؟ و: ته نیا ده توانم بڵێم که ئازادی کۆمه ڵگای ئینسانی به گشتی و سه رکه وتنی سه رجه م دانیشتوانی کۆمه ڵگاو که ڵک وه رگرتن له هێزوتوانای ئینسانه کان بۆ باشتر بوونی وه زعییه تی جیهان له گره وی ئازادی و زانایی ژناندایه . پ: له م رۆژانه دا نوێنه رانی باڵی پاوانخوازی مه جلیسی ئیسلامی ئێران به ڕاشکاوانه داواکاری نه هێشتن و پێشگرتن به چوونه زانکۆی کچان بوون . پێتان وایه په سه ندکردنی ئه م داواکارییه چ کاریگه رییه کی له سه ر ده روون و وره ی ژناندا بێت ؟ و: خه ڵک زاناو وریا بوونه ته وه و ناهێڵن زانکۆ ته نیا تایبه ت به جنسیه تێک بێت و به رپرسانی ده وڵه تی هه ڵیان بژێرن هه ربۆ یه زۆربوونی کچان یان کوڕان له زانکۆ کان به بێ هیچ جیاوازی یه کی جنسی ده بێت رۆژ به رۆژ به رچاوتر بێت . ئیمه وانه زانین که کوڕانی خوێندکاری زانکۆ هیچ کێشه یه کیان نیه له چاو کچانی خوێندکار باشترن ئه گینا ئه وانیش کێشه ی زۆریان هه یه . من پێم وایه ئه م داواکارییه ی نوێنه رانی مه جلیسی ئیسلامی که گویا رۆیشتنی کچان بۆ زانکۆ ناتوانێت هۆ کارێکی به ڵگه یی و مه نته قی هه بێت هه ڵه یه و ده بێت پێداچوونه وه ی له سه ر بکرێت . له به ر ئه وه یه ئه مرۆکه ئینسانه کان خوازیاری پێشکه وتن و دروست کردنی کۆمه ڵگا یه کی ئازادو به رابه رو سه رکه وتوون من روو به و که سانه ی خوازیاری نه هێشتنی کچان بۆ زانکۆکانن ده ڵێم که ئه گه ر زانکۆکان و به رپرسانی زانکۆ بڕوای ئه وه یان پێناکرێت له گه ڵ کچان و ژنان هه ڵسووکه وت بکه ن ده بێت گۆڕانکارییه کی بنه ڕه تی له نێو زانکۆکاندا رووبدات نه ک پێش به چوونی کچان بۆ زانکۆکان بگیرێت چوونکو زانکۆ شوینی فێر بوونی عیلم و زانسته و هیچ په یو ه ندی یه کی به خراپه کاری یه وه نیه و ژنان خۆیانن حورمه تی و که سایه تی خۆیان ده پارێزن نه ک به ترس و هه ڕه شه و دروشمی دوا که وتوانه ی شه ره ف و نامووس په سه ند کرده وه ده رهێنانی ئه م داوا کارییه و نوێنه رانی مه جلیسی ئیسلامی ده توانێت ئیعترازاتی به ربه ڵاوی ژنانی به دواوه بێت . پ: تۆ وه کو نووسه رو شاعێرکی لاو وهه ڵسووڕاۆیکی مافی ژنان چ چاوه ڕاونی یه کت له نووسه ران و رۆشنبیران دیکه هه یه ؟ و: من پێم وایه که نووسه ران و رۆشنبیران ده بێت ته نیا یه ک کێشه نه که نه ته وه ره و باسی بابه ته کانیان و ده بێت هه وڵ بده ن به ناسینی گشت کێشه کانی کۆمه ڵگا دوای هه ڵوێست گرتنی رۆشنبیرانه ی خۆیان بۆ چاره سه رکردنی کێشه کان تێبکۆشن ئه مڕۆ که کێشه ی ژنان کێشه یه کی جیهانی یه به ڵام به داخه وه زۆرێک له نووسه ران و روشنبیران ته نیا باس له کێشه کان ده که ن که ده بێت جگه له باسکردن بۆ ئاگاکردنه وه و زانیاری دان و دیاریکردنی رێگاچاره ی گونجاو بۆ ژنان له هه وڵدا بن . سه رچاوه:http://www.zananm.com زۆریَك لهژنان متمانهیان بهمیَردهكانیان نیه...!! نهبوونى متمانه لهنیَوان ژن و میَردا له ئیَستادا هۆكاریَكى سهرهكیهو زۆریَك له ژن ومیَرد بهدهست ئهو كیَشهیهوه دهناڵینن، ئهگهر بیَت و لهگهڵ ههندیَك لهو كهسانهدا بیَینه ئاخاوتن دهبینین زۆر كیَشه ههیه و زۆر ریَژهى جیابوونهوه ههیه رۆژانه لهنیَو دادگاى سلیَمانیدا چهندان حاڵهتى لهو جۆره دهبینین و هۆكارهكهشى نهبوونى متمانهیه لهنیَوان ژن و میَردا ئهمهش هۆكاریَكى زۆر تر سناكه ،لهگهڵ ئهمانهدا چهندین بۆچونى جیاواز ههیه ،فاكتهریَكى زۆر گرنگ ههیه دهبیَت ههموو مان بزانین ئهویش ئهوهیه كه بهتهنها ئهم كیَشهیه لهكاتى چوونه ناو ژیانى ژن و میَردایهتى دا نیه بهڵكو زۆر بهى راو بۆچوونهكان ئهوه دهسهلمیَنن ههندىَ جار مرۆڤ پیَش ئهوهى زهواج بكات واته پیَش ئهوه ى كه كهسیَك ههڵبژیَریت متمانهى پیَناكا لهئیَستادا زۆر ئهو كیشهیه له ئارادایه ههندیَك جار پهیوهندیهكى حۆشهویستى له نیَوان دوو كهسایهتیدا دروست دهبیَت له دهقهى یهكهمهوه زۆر خۆشهویستیهكایان به گرو تینهو زۆر هۆگرى یهكدى دهبن ، بهلاَم ئهم خۆشهویستیه زۆر جار له خهندیَك مرۆڤدا كاڵبوونهوهیهك بهخۆوه دهبینیَت ، بهلاَم ئهم خۆشهویستیه زۆر جار له خهندیَك مرۆڤدا كاڵبوونهوهیهك بهخۆوه دهبینیَت ، ئهمهش ههمووى دهگهریَتهوه بۆ نهبوونى متمانه لهنیَوان ئهو دوو كهسهدا ئهوكانه پیَش زهواج بیَت یان دوواى زهواج ،لهم نیَوهندهشدا زۆر جار دهبیَته كیشهیهكى زۆر چونكه لهپیَش پرۆسهى بههاوسهربوونهمتمانهیهكى ئهو تۆیان نیه تابتوانریَت باوهر بهیهكدى بكهن،ههندیَك جاریش ئهم ههڵیه دووباره دهبیَتهوه بۆیه زۆر كات دهبیَت ئهوهى كه لهدواى زهواج متمانه دروست نابیَت لهنیَوان ئهو دوو رهگهزهدا ، چونكه لیَك تیَنهگهیشتن ههیه لهنیَوانیاندا، چونكه بریاریًَكى كتوپر دروست دهبیَت، له ئیَسادا كیَشهیهكى زۆر دروست بووه رهنگه ههندیَك جار كیَشهى گهورهى لیَدهكهویَتهوه ، سه رچاوه:http://www.zananm.com مجموعه شعر سکوت خاکستری : نارین محمدی ترسم از آن است که روزی بر دیوار کوبیده شوم ونگاهم خشکک بزند آن روز که دیگر زاویه ی دید من مهم نیست وچه حرف ها که ندارم! آه آن روز که من سطحی شده ام ودیگر حجم نمی گیرد اشک هایم بر گونه های وسوسه انگیزم وزمان من را زیر گرد نابودی خود بی رنگ تر از روز های شرمناکم می گرداند می ترسم حجمی که در آن جای می گیرم برای کسی اهمیت نداشته باشد وندانند که چقدر رنگین زنده بو ده ام وخنثی ترین لحظه ی زمان مدفونم کنند در افکار خاکیشان. *** وقتی هنجارهای دلم می شکند ازدحام خیابان دیدنی است ودیدنی تر ازدحام باران در چشمان دخترکی خیابانی ست چیزی در میان چین پرده ها گویی نطفه گذاشته انگار باید برای بارش باران تقلا کرد باران پشت پرده ست تصویر زنی که سردش است واز آغوشی سیراب نگشته زن عشق مي كارد و كينه درو مي كند ديه اش نصف ديه توست. و مجازات زنايش با تو برابر. می تواند تنها يک همسر داشته باشد و تو مختار به داشتن چهار همسر هستی. برای ازدواجش – در هر سنی – اجازه ولی لازم است و تو هر زمان بخواهی – به لطف قانونگزار می توانی ازدواج کنی. در محبسی به نام بکارت زندانی است و تو .... او کتک می خورد و تو محاکمه نمی شوی. او می زايد و تو برای نوزادش نام انتخاب می کنی. او درد می کشد و تو نگرانی که کودک دختر نباشد. او بيخوابی می کشد و تو خواب حوريان بهشتی را می بینی. او مادر می شود و همه جا می پرسند : (نام پدر ؟) و هر روز : او متولد می شود ، عاشق می شود ، مادر می شود ، پير می شود و بعد می ميرد. و قرنهاست که او : عشق می کارد و کينه درو می کند. چرا که : در چين و شيارهای صورت مردش به جای گذشت زمان ، جوانی برباد رفته اش را می بیند. و در قدمهای لرزان مردش ، گامهای شتاب زده جوانی برای رفتن. و دردهای منقطع قلب مرد ، سينه ای را به ياد او می آورد که تهی از دل بوده. و پيری مرد ، رفتن و فقط رفتن را در دل او زنده می کند. و اينها همه کينه است که کاشته می شود در قلب مالامال از درد او... سه رچاوه:http://www.zananm.com/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=42 (( ڕاگه یاندراوی ڕێکخراوه ی ناحکوومی ژنانی مه ریوان )) به مجۆره سه رجه م دۆستان و نزیکان و دڵسۆزانی رێکخراوه که مان ئاگادار ده که ینه وه که ماوه یه که ژماره یه ک له که سانێ که به چاوی خراپ ده یانڕوانیه ئه م رێکخراوه سه ربه خۆ و هه ڵسووڕاوه و ده یانویست له نێوان ئه ندامانی ئێمه جێی خۆیان بکه نه وه ودوای ده رکه وتن و ناساندن و ئاگادارکردنه وه یان چوونکو جێگاو شوێنی خۆیان بۆ به کرده وه ده رهێنانی مه به سته تێکده رانه که یان له رێکخراوه که مان نه ده یه وه و به سه رشۆڕییه وه شکستیان خواردو هیچکامه یان نه یانتوانی ببنه ئه ندامی ره سمی و چالاکی رێکخراوه که ی ئیمه به هاوده ستی که سانی تری له چه شنی خۆیان و ده رکراوی رێکخراوه کانی تر پڕوپاگه نده ی هه ڵوه شانه وه ی رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان یان خستۆته ڕێ هه ربۆیه رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان بۆ خۆی به پێویست ده زانێت که وێڕای به درۆ خستنه وه وریسواکردنی پڕوپا گه نده و درۆو ده له سه ی ئه وکه سه به زیو ولاوازو نه یارانی بزووتنه وه ی ئازادیخوازانه ی ژنان رابگه یه نێت که ته واوی ئه ندامانی هه ڵسووڕاو وخاوه ن مه به ست له رێکخراوه ی ژنانی مه ریوان به پێچه وانه ی هه موو بێ ئیمکاناتی وئاست ته نگی یه کانی سه رکاروهه ڵسووڕانی خۆیان بوێرانه و ماندوویی نه ناسانه به درێژه پێدانی هه وڵ و تێکۆشانی لێبڕاوانه ی خۆیان ڕۆژبه ڕۆژ که سانی زاناو روشنبیرو هه ڵسووڕاوتر له خۆ نزیک ده که نه وه. له کۆتاییدا به ڕوونی ڕاده گه نین که رێکخراوه ی ناحکوومی ژنانی مه ریوان چوونکو ته نیاو ته نیا به پشتیوانی خه ڵک دا مه زراوه و و ئیستاکه ش هه ر به و پشتیوانی یه پشت ئه ستووره نه ته نیا هه ڵناوه شێته وه به ڵکو زۆرتر له جاران هه ڵسووڕاوترو خه ڵکی تر ده بێته وه. ئه ندامانی هه ڵسووڕای رێکخراوه ی ناحکوومی ژنانی مه ریوان ڕێبه ندانی ساڵی 1385 ی هه تاوی سه رچاوه:http://www.zananm.com شارام نازری، خۆشهویست لای فهرهنسییهکان وهرگێڕانی: ڕێناس جاف پهیڤێک: ئهم بابهتهم بهینێکه ئاماده کردووه و مهخابن لهبهر سهرقاڵییهکانی ژیان، پێم نهکرا له کات و وهختی خۆیدا ڕهوانهی بڵاو كردنهوهی بکهم. گهر له چهن شوێنێ ئاماژه به ڕۆژ و مانگ دهکرێ و ئهو ڕۆژانه تێپهڕیون داوای لێبوردن له خوێنهری هێژای کورد دهکهم بهڵام نێوهرۆکی بابهتهکه ڕۆژ و مانگی بۆ نییه و میناک بابهتێکی هونهری جێی ئاوڕ لێ دانهوهیه. ****************** محهمهد تاجیك بڕیار وایه کۆتایی مانگی فێڤرییه و سهرهتای مانگی مارس له ئاههنگێکی تایبهتدا بانترین خهڵاتی چاندی وڵاتی فهرهنسا بدرێ به سترانبێژی ناسراوی مۆسیقای ڕهسهن، شارام نازری. به گوێرهی ڕاپۆری پهیامنێری ڕۆژنامهی "ئیعتیمادی میللی"،شارام نازری بهینێ لهمهوبهر به بۆنهی ههشتسهدهمین ساڵوهگهڕی لهدایکبوونی مهولهوی بهڵخی (ڕۆمی) له هۆڵی "دێلاڤێل"ی وڵاتی فهرهنسا کۆنسێرتی گێڕا که ئاههنگهکهی له تهک پێشوازی بهرفرهی فهرهنسییهکاندا بهرهو ڕوو بوو. شارام نازری دواجار نێوهڕاستی ئهمساڵ له ئێراندا کۆنسێرتی گێڕا که سهرباری پێشوازی باش وهک کۆنسێرتی هونهرمهندانی ناسراوی دی،ههرا و هوریای زۆریشی لێکهوتهوه. چهمهڕای ڕووداوێکی باش له مۆسیقادا شارام نازری به پهیامنێری ڕۆژنامهی "ئیعتیمادی میللی " ئهڵێ: کۆنسێرت کردن له زۆر بارهوه باشه بهڵام ئهمڕۆکه ههتا ڕادهیهک زهحمهت و گرانه. ئهو ههروهها دهبێژێ: بهڕێوهبهران و بهرپرسان چاک له گیر وگرفتهکانی مۆسیقا دهگهن و ئێستا ههمووان چهمهڕای ڕووداوێکی باش بۆ مۆسیقان ،ڕووداوی باش واته پلان داڕشتنی شیاو و دیاریکردنی چوارچێوهیهکی لهبار بۆ مۆسیقا له لایهن بهرپرسانهوه . ئهو ههروهها ئهڵێ: بۆ بهڕێوهبردنی کۆنسێرت دهبێ هاسانکاری بۆ هونهرمهندان بکرێ و کهرهستهی شیاویان بخرێته بهردهس. نازری پاشان ئهڵێ: ههندێ بگره و بهرده و ناکۆکی له نێوان هونهرمهند و ژهنیار و مۆزیکاراندا ههیه که دهبێ وهلانرێن. مهخابن هێشتا ئهم کهشه له نێوان هونهرمهندان دا پێک نههاتووه که سووک و سانا و به ڕووانگه و بیر و بۆچوونی شیاو پێکهوه کار بکهن و چالاکییان ههبێت و تهبا بن ، کێشهکه لێرهدایه ڕۆحی چالاکی به کۆمهڵ و هاریکاری گرووپی، تیا چووه. شارام نازری بهم چهشنه ڕاڤهی ئهو پرسه دهکات: له سهرهتای شۆڕشدا هۆگری به مۆسیقاوه فره بوو و ئهم چهشنه هاریکارییه له نێوان مۆسیقاکاراندا گهلێ خۆیا بوو کهچی ئێستا ئهم پێوهندییه پچڕاوه ،دهبێ ئێمه بگهڕێینهوه سهر ئهو ڕهوته. ئهم لێکدابڕانه له دونیای مۆسیقا دهبێ ڕووی له یهکگرتنهوه بێت و جێی خۆیهتی لهم ههل و مهرجهدا کهڵکی پێویست له شارهزایانی ڕاستینهی مۆسیقا وهربگیردرێ و ئهوان پێکهوه کار بکهن. ئهو ڕووبارهی بهرهو بیاوان چووه شارام نازری ئهڵێ: گهر متمانه بکهوێته نێوان ژهنیار و مۆزیکارانهوه بێگومان مۆسیقا لهو گهرداوهی تێی کهوتووه دهرباز دهبێ و له ڕێی عهشق و خۆشهویستییهوه که ئێستا له نێو چووه، دهکرێ ڕووبارهکهی مۆسیقا که ئاوهکهی به بیاواندا چووه ،بگهڕێنیتهوه بۆ وهردهکهی خۆ. ڕۆحی چالاکی و هاریکاری ههمووانی دهبێ بهرز بکرێتهوه و کهشێکی لهبار بۆ چالاکی مۆسیقایی پێک بێت. مۆسیقای بازاڕی(کاسبکارانه)،کهم بایهخ و لاسایی کهرهوه شارام نازری ئهڵێ: ئێستا له مۆسیقادا گرووپێک ،مژولی کاری بازاڕی، کهم بایهخ و لاسایی کهرهوهن. فڵانه کۆمپانیا و بهشگه ئهڵێ ئهو کارهم بۆ بکه که له دهنگی فڵان کهس بچێ،ئهمه به ڕاستی بۆ مۆسیقا خهساره. بهشێکی مۆسیقاکهی ئێمه وهک کاری نێو ئاژانسهکانی مڵک و ماڵی لێ هاتووه، بهشێکی دیکهشی که دهوڵهتییه له تهک گهلێ گیر و گرفت و کێشهی بۆرۆکراسیدا بهرهو ڕووبه. ئهم پرسانه گهلێ ههستیارن و دهبێ وهبهر سهرنج کهون. کۆڵنهدهر، ههوڵێکی شۆڕشگێرانه شهکهتی و ماندوویهتی کۆنسێرتهکهی ئهمساڵی نازری هێشتا به سیمایهوه دیاره. ئهو ئهڵێ: ئیدی ههتا ماوهیهکی دی کۆنسێرت کردن بهڕاستی زهحمهته مهگین ئهوهی ڕهچاوی گهلێ خاڵان بکرێ. نازری بۆ یهکهمجار سهبارهت به کۆنسێرت کردن له ئێراندا ئاماژه به خاڵێکی سهرنج ڕاکێش و باڵ کێش دهکات. ئهو سهبارهت به هۆ و ههگهرهکانی بهڕێوهبردنی کۆنسێرت لهو سهردهمهدا وا ئهڵێ : لهمێژ بوو ههموو شتێ له دونیای مۆسیقادا به دهوری بازنهیهکدا دهسووڕایهوه و زۆر کهم کۆنسێرت دهکرا. من پێم وابوو دهبێ شۆڕشێک بهسهر ئهو بهستێنهدا بێت و ڕوو بکرێته کۆنسێرت کردن. من وای بۆ دهچووم دهبێ شۆڕشێک لهو بوارهدا بکرێ بهڵام ههر له بهر ئهوه وهبهر گوشارێکی زۆر کهوتم و خهسارم دی. نازری پاشان له درێژهی وتووێژهکهی دهگهڵ پهیامنێری ڕۆژنامهی ئیعتیمادی میللی دهڵێ: ههندێ جار بڕێک کار دهکهم که بوێری و زاتی گهرهکه ههتا ڕێگهیهک بکرێتهوه. ورهی نازری به وتهی خۆی به جۆرێکه پێی خۆشه دهرکهی قفڵ و کڵۆمکراو بکاتهوه تهنانهت گهر لهسهر ئهوهش خهساری لێ کهوێ و زیان ببینێ. شارامی نازری ،خۆشهویست لای فهرهنسییهکان بهڵام بهم ساڵه دواییانه وڵاتی فهرهنسا میواندارێکی چاک بۆ چالاکی ئهم مامۆستای مۆسیقا بووه. کۆنسێرتی ئهم بهینهی نازری له پاریس ،پێنجهمین کۆنسێرت بوو که له ساڵی 1990 هوه نازری له هۆڵی تیاتری شاری پاریس بهڕێوهی دهبرد و ئاههنگهکهی به جۆرێک گێڕا که بلیتهکانی ئهو کۆنسێرته گهلێ مانگان پێشتر فرۆشرابوون و زۆرێ له هۆگران له پشت دهرکهی داخراو مانهوه. له کۆنسێرتهکهی ئهم بهینهی نازری،عهلی ڕهزا فهیز باشی پوور به تهمووره،حسێن ڕهزایی به دهف و دههۆڵ و خودی شارام نازری به سێتار کهوتنه نواندنی هونهرهکهی خۆ. شارام نازری پاش گهڕانهوهی له سهفهرهکهی پاریس به ههواڵدهری مێهر(ی) گوتبوو:جیاوازی ئهم کۆنسێرته دهگهڵ کۆنسێرتهکانی دی لهوهدا بوو که سهتی ههشتای هۆگرانی ئهم بهرنامه فهرهنسی بوون. نازری بهم ساڵه دواییانه له ڕاستیدا ههر دووساڵ جارێ له هۆڵی تیاتری شاری پاریس کۆنسێرتی کردووه. نازری بهم ساڵانه له ڕێی فێستیڤاڵهکانی ناسراوی جیهانییهوه وهک فێستیڤاڵهکهی ئاڤینیۆن، کۆڕهجێژنهکهی ئێکس،فێستیڤاڵی جۆربهجۆری هاوینیی باشووری فهرهنسا و فێستیڤاڵهکهی سێن فلۆرانس، کۆنسێرتی کردووه و هونهردۆستانی فهرهنسی زانیارییهکی باشیان لهسهر کارههونهرییهکانی ئهم هونهرمهنده ههیه. بۆ بهرپرسان و کاربهدهستانی بهشی چاندی فهرهنسا زۆر لهبهردڵان بوو که هونهرمهندانی خۆرههڵات بێن و بتوانن ههتا بهوهنده ڕاکێشهری خهڵكانێکی زۆر له فهرهنسا بن. شارام نازری به لای لۆمۆندهوه ئامادهبوونی نازری له فهرهنسا له گهڵ پێشوازی بڵاڤۆکی فهرهنسی دا بهرهو ڕوو بوو، ههتا بهوێ ڕۆژنامهی بهناوبانگی فهرهنسی "لۆمۆند" سهبارهت به نازری نووسی: شارام نازری بۆ یهکهمجار ساڵی 1988 هاته هۆڵی تیاتری شاری پاریس و پاشان بهشداری فێستیڤاڵهکهی ئاوڤینیۆن بوو. ساڵی 2004 له لایهن "ئاریان مێنۆشکین" میوان کرا ههتا بۆ بوولهرزهلێدراوانی "بهم" کۆنسێرت بکات، له سبهی ههمان ڕۆژدا له "ڕۆیاڵ ئهڵبێرت هاڵ"(ی) لهندهن دهگهڵ هاوتای خۆ محهممهد ڕهزا شهجهریان ئاههنگیان گێڕا. دوورکهوتنهوهی خهڵک له یهکتر بهلای نازرییهوه شارام نازری له فهرهنسا له وهرام به پرسیارێکی لۆمۆند وتبووی: "جیهان زۆر ئاڵۆز بووه و خهڵک گهلێ لێک دوور کهوتوونهتهوه." لۆمۆند له درێژهی ڕاپۆرهکهی که ماڵپهڕی هونهر و مۆسیقا بڵاوی کردۆتهوه، نووسی : له ههڵبهستێکی مهولانای ڕۆمی دا (که نازری له زۆربهی کۆنسێرتهکانی دا دهیچڕێ) قامیشێک دهبێ به بلوێر و وهسفی حاڵی ئهو ژن و پیاوانهی دهکات که لهبهر بڕین و جیاکردنهوهی ئهو قامیشه له قامیشهڵان، سکاڵایانه. ئهم ڕۆژنامه بهناوبانگه فهرهنسییه پاشان دهنووسێ: "شارام نازری به پێچهوانهی زۆر کهسان له هاتووچۆدا زۆ ئازاد و سهربهسته. ئهو وهک پیاوێکی ڕاستینه و کهسایهتییهکی خودان وهجاخ قهت له دهرێی ئێران،وڵاتێک بهو ههموو ڕهنگهوه،نهژیاوه." جادهی شۆسته،جادهی قیرتاو نازری لهو وتووێژه به ناوبانگهی خۆ دهگهڵ ڕۆژنامهی لۆمۆند له سهر چۆنیهتی هۆگری خۆ به مهولانا دوابوو:"من بوومه شهیدای شێعری مهولهوی ڕۆمی،چونکه من کوردم و لهو ههموو ههست و نهسته و شۆر و حهماسهتم تیایه. من قهت له بهرهو ڕووبوونهوهی گیر و گرفتهکانی ژیان ترسم لا نییه. ئهو دهمهی مێرمناڵ بووم ،دهچوومه لای مامۆستا "بهنان" و شێعری مهولهویم بۆ دهخوێندهوه ؛شێعر له وهسفی تۆفان و فهرتهنهدا،زهریا، کهشتی تێک شکاو یان نهههنگی زهبهلاح که له ئاو و خوێن دهخواتهوه. "بهنان" زۆر به سهیرهوه پێمی دهگوت ئهم ووشه و پهیڤانه ڕۆحێکی زبریان تیایه و ههر ئهمهش جوانی دهنگ تێک دهدا. من وهک شۆفێرێک دهجووڵامهوه که جادهی خاکی و شۆستهی بهلاوه پێ باشتره له جادهی قیرتاو. ساڵهها دواتر پێم وت:مامۆستا!دهبینی من لهو دهستهخهڵکهم مهلهی نێو شهپۆلانی زهریای تووشم لا پێ باشتره له مهلهی نێو گۆمێ. ژێدهر: ڕۆژنامهی "ئیعتیماد میللی،یهک شهممه 29 ی ڕێبهندانی 1385 ی ههتاوی، لاپهڕهی ئهدهب و هونهر، ئامادهکهری ئهم بابهته به فارسی: محهممهد تاجیک تاران 20 ی ڕهشهمهی 2706 ی کوردی سه رچاوه : http://www.renesans.info/ ئیستاش ئامادهى شوێنه ونبووهکانى ژێر پێى منداڵیت، ماچ بکهیت؟ چونکه زۆرجار بهخهیاڵه هێمنهکانت بهدواى ئهو، تهباشیره ڕهنگ سپیهدا دهگهڕێى، که بۆ یهکهم جار ناوى خۆت له سهر تهخته ڕهشهکه پێ نووسى... زۆرجار، ئهوهندهى وردبوونهوهت له سێبهرهکهى خۆت بهدواى نیگاى هاوپۆلهکانتدا دهگهڕێى و له پڕ، له چاوانى میهرهبانى دایکتدا... ههموو ڕوانینهکان بهدى دهکهیتهوه... زۆرجار،بیر له باخچهکهى ماڵتان دهکهیتهوه بۆ ئهوهى باخچهیهکى جوانتر بۆمن دروست بکهیت؟ سه رچاوه:رینیسانس روی نخستین خطابم ، به " خودم " است : من خود را مادری شرافتمند و با کرامت می دانم که در افکار عمومی و سرزمینم باقی می مانم . خطاب دوم من به " ترکیه " است . لازم است که دولت ترکیه به وجود مسأله ی کرد اقرار و در پی راه حل دمکراتیک آن باشد . در جهان هر موجودی نامی مختص به خود دارد ، تنها کرد است كه نامی ندارد . ما باید برای این مسأله نامی برگزینیم . کردها میخواهند در داخل مرزهای ترکیه مشکل خود را حل نمایند . کردها از موسسان اصلی جمهوری ترکیه هستند . به قوانین دولت احترام می گذارند . در حالی که دولت این را نمی فهمد و در مقابل ، بر انکار کردها اصرار می ورزد .... ... تا راه حلی آشتی جویانه پیدا نشود ، هر حزبی در رأس قدرت باشد ، نمی تواند مشکلات ترکیه را حل نماید . برای پیشبرد دمکراسی در ترکیه گامهایی برداشته شده است ، ولی این گامها در عرصه ی عمل ، روکشی بیش نیست . پایبندی عملی به پیمان « کپنهاگ » وجود ندارد . از میان برداشتن زمینه های جنگ و خونریزی از مسایل اصلی است که باید با عجله به آن پرداخت . باید که قانونی جدید برای خلع سلاح تهیه شود تا بتواند به صلح و آشتی خدمت نماید . باید که پناهندگان سیاسی در روند دمکراتیک مشارکت جویند . مشکلاتی که بر سر راه آزادی بیان و اندیشه وجود دارند ، باید از میان برداشته شوند . برقراری برابری و مساوات در میان ایالتها برای همگان امری ضروری است . باید که زبان مادری در اطلاع رسانی و بیانیه ها به شیوه ای رسمی بکار برده شود و در برنامه ی آموزش و پرورش بعنوان زبان اصلی پذیرفته شود . قانونی دمکراتیک باید تهیه شود تا همچون زیربنا بتوان بر روی آن کار کرد . باید به کردها نه به عنوان یک اقلیت ، بلکه به عنوان موسسان جمهوری نگریسته و به حقوقشان توجه شود . نباید کسی از دمکراسی بهراسد و با شک و گمان به آن نزدیک شود . رئیس و اعضای محترم پارلمان ، دوستان عزیز: خطاب سوم من به اروپا و تمام جهان است . آشتی در کردستان ، آشتی در ترکیه و آشتی در ترکیه ، آشتی در خاورمیانه است و آشتی در خاورمیانه ، آشتی در اروپا و تمام جهان است . امروز صلح در دست همه ی ماست . به اتحاد همه ی ما نیاز دارد . استقرار صلح ، نیازمند دانستن حقیقت است . اگر حقیقت دانسته و درک شد ، آنوقت انسان هم درک خواهد شد . ولی اگر انسان درک نشود ، آنوقت نمی توان به حقایق دست پیدا کرد . حقیقت آن است که باید بر مشکل نامی نهاده شود و سپس رو ی آن تحقیق و بررسی صورت پذیرد . هر آنچه بدون نام و بدون بررسی باشد ، آنوقت بدون شناسنامه خواهد بود . باید که جهان و اروپا 40 میلیون کرد را به رسمیت بشناسند . کردها برای مشارکت در زندگی جدید آمادگی خود را به نمایش گذاشته اند . باید که دول جهان نیز به اراده ی کردها ارج نهاده و در روابط بین الملل ، کردها را به چشم کالا نگاه نکرده و بر سر آن به معامله نپردازند . تا این مشکلات به شیوه ای انسانی و وجدانی نقد نشوند ، نه تنها برای منطقه ، بلکه برای آشتی جهانی ، رنج و درد خواهد بود . دولتهای جهان به جای پیشرفت ، به ایجاد دیوار دور خود پرداختند و تنها ماندند . اروپا بسیار از این درد نالید . برای همین دیوارها را یکی پس از دیگری خراب کرد . نباید فراموش کرد از طریق ترکیه ای که مشکل کرد را حل نماید و عضوی از اتحادیه ی اروپا شود ، تمدن اروپا به تمدن کهن مزوپتامیا ( بین النهرین – مترجم ) می رسد . آن هنگام تمدن اروپا به « تمدن دمکراتیک معاصر » بدل می گردد . اگر این کار میسر نشود ، آنوقت تمدن اروپا ناقص خواهد ماند . به همین دلیل ترکیه باید تلاشهایش را برای پیوستن به اتحادیه ی اروپا شتاب بخشد . خطاب چهارم من به افکار عمومی دمکراتیک و مدافعان آشتی و صلح است . آشتی تنها با دفاع و یا صحبت کردن از ملاک بودن آن بوجود نمی آید . تا انسان در مقابل جنگ ، مبارزه نکند ، جنگ مرتفع نمی شود ، به همین دلیل در هر کجا که جنگ باشد باید به مبارزان آشتی بدل شد . خطاب پنجم من به کردها است . کردها در هر کجای جهان باشند ، باید که در میان خود صلح طلب و دمکرات و آزادیخواه و دارای یک موضع باشند . تا زمانیکه به رأی و نظر هم احترام نگذارند ، پشتیبانی نمی شوند . پشتیبانی نباشد ، اتحاد بوجود نمی آید . اتحاد نباشد ، نیرو بوجود نمی آید . نیرو نباشد ، آشتی بوجود نمی آید . باید که هر کس بداند در میدان گرگها ، هر کسی می خواهد کردی برای خود بیافریند . ایستادگی در برابر آن نیازمند اتحاد و هم فکری و بهتر شدن و سیاستی پاک است . آقای رئیس پارلمان و اعضای محترم : ترک ، کرد ، چرکز ، ارمنی ، فرانسوی ، ایتالیایی ، گرجی ، سریانی ، آمریکایی ، عرب ، زرتشتی ، براتون ، عجم ، چچن ، علوی ، سنی ، آفریقایی ، فلسطینی ، یهودی ، پروتستان ، مسلمان ، کاتولیک ، سفید پوست ، سرخ پوست ، تمام مردم جهان ، چرا ما نمی توانیم در صلح و دوستی با هم زندگی کنیم ؟ ما همرهان یک راه هستیم . در ابتدا مانند هم بودیم . آنچنانکه « هوگو » می گوید : " آشتی شادی است ، شادی همه چیز است " . به همین دلیل باید که هر آنچه مانند جنگ ، انتقام و دیگر آزاری را فراموش کرده و آنها را هرس کنیم . غیر از این با هیچ شیوه ای نمی توان همراه هم باشیم و شاد باشیم . من این صحبتها را بویژه برای برادری مردم کرد و ترک ، به تمام مردم جهان تقدیم می کنم . سلام خود را با دلی گرم و دوست داشتنی بزرگ ، به همه ی شما تقدیم می دارم . به اطلاع می رساند رئیس پارلمان اروپا « جوزف ورال » به زبان کردی از خانم « لیلا زانا » تشکر کرد و گفت : " خانم زانا در مورد شناسنامه صحبت کردند . شناسنامه ای که در سده ی اخیر نابود شده است . باید که ما به جای آن ، آشتی و صلح را در میان انسانها و مردمان بنیان نهیم و شناسنامه ها را حفاظت کنیم . بر این مبنا حمایت خود را از خانم « لیلا زانا » اعلام می داریم . از تشریف فرمایی شما متشکریم " . 2007/2/25 22:54 سه رچاوه: هه وال دات کام مهاتما گاندی، سیاستمدار و فیلسوف و نجات بخش کشور بزرگ هند از چنگال استعمار و استثمار انگلستان، در پوربند هند بدنیا آمد، پدرش نایب الحکومه راجه یک بخش از کنی یاوار بود. دوره دبستان را دین شهر گذانید و در شرح حال خود نوشته است: " هوش و حافظهام ضعیف بود و نمیتوانستم بدرستی و سهولت درسها را فراگیرم، بعلاوه تنبل هم بودم." در 13 سالگی درحال تحصیل بود که با دختری ازدواج کرد و هنوز نوزده سالش نشده بود که چهار فرزند داشت. پس از تحصیلات متوسطه در 1888 به انگلستان رفت و در شهر لندن در رشته حقوق، علوم اجتماعی و سیاسی تحصیل و در 1891 به میهن مراجعت و وکالت کرد. و در 1892 به آفریقای جنوبی رفت و بکار وکالت پرداخت و بانتشار مجلهای اقدام و حمایت از هندیان تحت ستم آن سامان نمود. تا این که به هند بازگشت و در 1921 اختیارات کامل کنگره ملی هند را در دست گرفت و از راه مبارزه منفی و تحریم کالاهای انگلیسی و ایجاد اعتصاب غول استعمار را بلرزه در آورد و در همین زمان بود ( مارس 1922 ) که حکومت به توقیف او عزم کرد. هیچ مقاومتی نکرد و به انتخاب وکیل تمایلی نشان نداد و هیچ در مقام دفاع برنیامد. هنگامی کهدادستان او را متهم کرد و گفت به جهت پیامهای خود مسئول شورش سال 1921 است، گاندی با عبارتی پاسخ گفت که ناگهان به ذورة افتخار و شرافت رسید: " من میل دارم همة آن نکوهشهای دادستان فاضل را که به جهت وقایع بمبئی و مدرس و چوری چاری برگردة من بار کرده است بپذیرم. برای من که بارها در این کار ژرف نظر کردهام و شبان پیاپی در این اندیشه به خواب رفتهام، غیر ممکن است که خود را از این جرائم شیطانی برکنار بدانم … مدعی العموم فاضل کاملاً حق دارد که میگوید مردی همچو من که مسئوولیت میشناسد مردی که از تعلیم و تربیت بهرة فراوان برده… باید از عواقب همة این اعمال باخبر میبود من میدانستم که با آتش بازی میکنم و تن به مهلکه دادم، و اگر آزادم گذارند باز به چنین کار بر میخیزم. بامداد امروز چنین احساس کردم که اگر این سخنان را که اکنون در محضر دادگاه گفتم نگویم در انجام وظیفه کوتاهی کردهام. من میل داشتم از عنف بپرهیزم. اکنون هم میخواهم از عنف خودداری شود. عدم شدت و عنف نخستین اصل مذهب من است آخرین اصل مذهب من نیز چنین است. اما من باید راهی برمیگزیدم. یا بایست به نظامی تن میدادم که به کشور من لطمههای جبران ناپذیر زده، یا تسلیم خطر خشم دیوانهوار مردم میشدم که چون از لبان من برحقیقت آگاهی مییافتند ناچار خیزش میکردند. من میدانم که ملت من گاه سر به دیوانگی نهاد. از این رهگذر سخت متاسفم و لذا من اکنون اینجا هستم و آمادة لبیک و در کمال مسرت حاضر به تسلیم در برابر شدیدترین مجازاتهای آن عمل که به اعتبار قانون جنایت عمدی است و به عقیده من بالاترین وظیفة تمام اهالی کشور است. " قاضی در کمال تاسف گفت که باید او را به زندان افکند. آنهم مردی را که میلیونها هموطن یک وطنپرست بزرگ و رهبر عظیمالشان میدانند قاضی تصدیق کرد که حتی مخالفان هم گاندی را مردی صاحت آرمانهای بزرگ و زندگی شرافتمندانه و پاک میشناسند قاضی او را به شش سال حبس محکوم کرد گاندی را به زندان مجرد افکندند ولی هیچ شکایتی نکرد مینویسد من دیگر زندانیان را نمیبینم گرچه بواقع نمیدانم معاشرت من چه زیانی به آنها میرساند اما " خوشحالم طبع من به تنهائی میل دارد من آرامش و سکوت را دوست دارم اکنون فرصت پرداختن به آن مطالعات را دارم که در جهان خارج از آنها غفلت کردم" با پشتکار تمام به خواندن آثار بیکن ـ کارلایل ـ راسکین ـ امرسون ـ تورو و تولستوی پرداخت و ساعتهای متوالی در آثاربن جونسون و والتر سکات آرامش دل مییافت. بهاگاواد ـ گیتارا بارها خواند. زبانهای سانسکریت و تامیل و اردو را خوب فرا گرفت تا نه تنها به محققان نامه بنویسد بلکه به ـ تواند با تودة مردم سخن بگوید. برای شش سال مدت زندان خود یک برنامة مفصل مطالعه و تحقیق تدارک کرد، و در کمال وفاداری آنرا باجراگذارد تا حادثهای پا درمیان نهاد. معمولاً مینشینیم و با سر ـ زندگی یک مرد جوان بیست و چهار ساله کتاب میخوانم و پنجاه و چهار سال سن و مزاج علیل خود را فراموش میکنم." در 1924 بیماری آپاندیس موجب رهائی اوشد، ویک داروی باختری ، که گاندی اینهمه آنرا نکوهش میکرد، از بیماری نجاتش داد 000 نقل از کتاب تاریخ تمدن ویل دورانت- هند و همسایگانش- ترجمه مهرداد مهرین. در 1925 بعلت عدم اطاعت برخی از پیروانش مدت 7 روز روزه میگیرد ودر 1927 با مالیات نمک مبارزه منفی میکند. در 1928 باعث صدور قطعنامهای در کنگره هند میشود که در عرض یکسال باید به هند استقلال داده شود. در عیر اینصورت سراسر هند بمبارزه با انگلستان برخواهد خاست. در 1930 عملاً همراه 70 نفر با برداشتن نمک از دریا بمبارزه میپردازد و بزندان میافتد و در ژانویه 1931 آزاد میشود و دراوت همانسال برای شرکت کنفرانسی به لندن میرود در راه رومن رولان نویسنده مشهور و موسولینی سیاستمدار ایتالیائی را ملاقات میکند. در 1933 بخاطر آزادی نجسها 21 روز روزه میگیرد.در 1935 گاندی سخت ضعیف میشود. در 1937 برای مبارزه منفی با انگلستان روزه میگیرد در 1940 انگلستان در هند به سربازگیری میپردازد. گاندی با آن مخالفت میکند. در 1942 با انگلستان راجع به استقلال هند مذاکره میکند. در 1947 انگلستان مذاکرات بینتیجهای با گاندی انجام میدهد و در 1948 در معبد بیرلابدست هندوی متعصبی کشته میشود. از کتاب مهاتما گاندی ـ مهرداد مهرین موهن دس کرمچند گاندی در 2 اکتبر 1869 بدنیا آمد، خانهای از پاره سنگهای درشت پیکر که بربام آن کلاه فرنگیهای بلندی برپا داشته بودند. موهن دی در سیزده سالگی کاستوربا را به زنی گرفت. آن دو، که در یک سال بدنیا آمده بودند، از پنچ سالگی نامزد بودند. آشنایی زودرس او با زن، و عشق آتشین او به کاستوربا برشم اخلاقی و استعدادهای معنویش پرده کشید و حتی وی را از آمیزش با راهبان و برهمنانی که به دیدار پدرش میآمدند،روگردان ساخت. سادهتر بگوییم نگذاشت که به رامایانهی تولسیداس، حماسة بزرگ فلسفی، گوش دهد. شبی که پدرش در واپسین دم زندگی بود، موهن دس بالینش را به قصد لذایذ بستر زناشویی ترک گفت؛ زمانی که او را فرا خواندند، کار از کار گذشته بود. این واقعه تاکنه وجود تکانش داد. برادرانش که مردان دانا و نیکی بودند هرگز نخست وزیر پوربندر نشدند، چون در مدارس جدید درس نخوانده بودند؛ اکنون که انگلیسها در هند جایگزین شده بودند دست کم میبایستی وکیل دادگستری بود تا بتوان شانس نخست وزیری پیدا کرد. از اینرو، قرار شد جوان را به لندن فرستند تا درس حقوق بخواند و این فراق مایة دریغ و درد همسر جوان و همة خانوادة او شد. از وی خواستند عهد کند که هرگز به گوشت و می وزن نزدیک نشود تا از گزند تمدن غرب ایمن بماند. وی که بر اثر " ترک خاک هند و عبور از آبهای تیرهگون " از تیره و صنف خود خارج شده بود، در ماه سپتامبر سال 1888 به لندن رسید و قریب سه سلا در جهان شگفت انگلستان عصر ویکتوریا گذراند، در آنجا که سوسیالیستها و امپریالیستها،گیاهخواران و اعضای انجمنهای مخالف آزمایش روی جانوران،خدانشناسان و حکمای الهی، هواداران و مخالفان تنظیم موالید در کنار هم به سر میبردند. چند زمانی تلاشهائی کرد تا جنتلمنی انگلیسی شود. سنجیده سخن گفتن آموخت، درس رقص گرفت و به فراگیری زبان فرانسه پرداخت. لیکن این کوششها حاصلی نداشت. پس همة این طرحها را به کناری نهاد، به قناعت و سادگی زیست و وجود خویش را وقف یادگرفتن زبان لاتینی و تحصیل حقوق کرد. موهن دس چون گیاهخوار بود فرصت یافت تا با زنان و مردان غریب الاطوار گوناگونی برخورد کند که سرشار از غیرت و تعصب بودند و میپنداشتند که این تغییر کم اهمیت رژیم غذایی نشانة آغاز عصر نوی برای جهان تشری خواهد بود و شاید آن را به سوی خدای حقیقی رهنمون خواهد شد. وی به عضویت جمعیت گیاهخواران لندن برگزیده شد لیکن چندان کمر و بود که هر چند مشتقانه در جلسات آن حضور مییافت تقریباً هرگز نتوانست سخنرانیی ایراد کند. از شهر پاریش که نمایشگاه جهانی در آن برپا بود و از برج ایفل و رستوران آن دیدار کوتاهی کرد و سپس دوباره به لندن آمد و اجازة وکالت دادگستری گرفت و در سال 1891 به هندوستان بازگشت. لیکن کسی برای پیشنهاد منصب نخست وزیری به او چشم به راهش نبود. بیش از آن پاک و شریف بود که دلالهایی اجیر کند و از این روحتی آن اندازه درآمد نداشت که مخارج دفتر وکالتش را کفاف دهد؛ در همین ایام عسرت بود که یکی از بنگاههای بازرگانی پوربندر، که در افریقای جنوبی منافعی داشت، از او دعوت کرد تا به عنوان مشاور حقوقی نمایندگیش را در آن کشور بپذیرد وی در ماه آوریل 1893 به قصد " دوربان " مرکز ایالت ناتال سوار کشتی شد. در آن زمان، معجون عجیبی از نژارها، مراحل گوناگون رشد اجتماعی،و حادثه ـ جویان اکناف و اقطار ارض در افریقای جنوبی دیده میشد. مزرعهداران ریاضت کش و سرسخت بوئر به نوعی در حاشیة سرزمین قوم زولو میزیستند، در حالی که انگلیسها با قبضه کردن اهرمهای فرمانروایی میکوشیدند تا بازرگانی،راهها و راههای آهن را بهبود بخشند و یک حکومت دموکراسی بورژوایی بر سرکار آورند. لیکن با الغای بردهداری برای کارهای یدی کمبود نیروی کار پدید آمد. از هندوستان کارگرانی را به نام "کولی" با بستن پیمانهایی اجیر کردند و به افریقا آوردند. این کارگران، که به نام یکی از اقوام هندی، " کولی" نامیده میشدند ، نه سفید بودند نه سیاه، لیکن فقیر و سیهچرده بودند و چنین مینمود که از مرتبت طبقاتی خود فروتر آمدهاند. بدین سان گاندی، که بیش از بیست و سه سال نداشت، هنگامی که به پرتوریا میرفت تا در آنجا به وکالت دادگستری مشغول شود، از قطار پیهتر ماریتسبورگ بیرون رانده شد ـ و این حادثه وی را به قطعیترین وجهی برای سراسر عمر بیدار ساخت. گاندی، که از سرما میلرزید و چشم یاری از کسی نداشت، تنها یکی از دو کار را میتوانست بکند: یا با همت و شجاعت به سوی مقصدی نامعلوم و رنج و دردگام بردارد یا به هندوستان بازگردد و در گمنامی به وکالت دادگستری بپردازد. وی راه نخست، راه گام برداشتن به پیش را اختیار کرد. چه، ایمان او به حقیقت وی را از تن دادن به خواری باز میداشت، پس راه خویش را با دلیجان به سوی پرتوریا دنبال کرد،از یک سفید پوست کتک خورد،اما از مقابله بمثل خودداری کرد. حتی برآن شد که اصلاً به دادگاه برای تظلم متوسل نشود. چندی پس از آن، هنگامی که در شهر پرتوریا، در پیادهرو راه میرفت،پاسبانها به ضرب لگد بیرونش راندند، چه آن پیادهرو به سفید پوستها اختصاص داشت. این بار هم گاندی از مراجعه به دادگاه خودداری کرد. وی از وضع اهانت آمیری که برای هندیان به وجود آمده بود آگاهی داشت،خودش هم " وکیل کولی " تلقی میشد. پس به تعلیم زبان انگلیسی به آرایشگران و بازرگانان هندی و به دفاع از " کولی " ها در برابر خواجگان سفید پوست آنان پرداخت. " کولی " در نظر او به منزلة همان روحانی فقیر،همان دریدره نارانیه بود. همچنین به مجالس قانونگزاری نامه نوشت،عریضههایی برای دولت شاهنشاهی در لندن فرستاد و سازمانهای سیاسی و فرهنگی هندی چندی بنیاد نهاد. در پرتو وجود او، ظرف چند سال، مسئلة هندیان در افریقای جنوبی مشکل امپراتوری بریتانیای کبیر و مسئلهای بینالمللی شده بود. در عین حال، گاندی به دنبال یک رشته الهامات معنوی ناشی از " وعظ روی کوهستان " ( گفتار مسیح برای حواریون و خلق که منشور مسیحیت شمرده شده است.ـ.م. ) و سپس بهگودگیتای شری کریشنا و پس از آزمونهای انسانی هیجانانگیز، ستیهگرهه، یعنی قدرتی را که از حقیقت و عشق نشأت میگیرد، یا به عبارت دیگر،اصل " بی آزاری " را کشف کرد. کردن سراسر زندگی اجتماعی عمومی و خصوصی میپردازند و در این کار شرکت میکنند. این شرکت باید پیوسته مطابق با دو اصل مطلق توأم ستیه ( Settie ) و اهیمسه ( Ahimise ) ( حقیقت و عدم شدت ) همراه باشد. برای استادان و دانشجویانی که به صورت کلی و عمیق در نهضت مل سهیم شدهاند، هیچ جایی برای هیمسه ( شدت ) وجود ندارد. چنانکه گاندی گفته است: " وقتی که شعلة نهایی مبارزه افروخته شد، استاد و دانشجو باید سازمانهای تعلیمی خود را برک کنندو ، اگر لازم باشد،خود رافدای آزادی سرزمین خویش سازند. چنین فداکاری کلی و کامل است، از آن جهت که با شدت همراه نیست ". گاندی، در همان بیانیة پونه، تأسف شدید خود را از عرم شرکت سازمانهای تربیتی در آن لحظات بحران سیاسی مل اظهار کرد. وی این عدم فعالیت را جذبه و فریب باطل و غیر طبیعی تعلیم و تربیتی میدانست که در آن زمان رواج داشت. با دعوت کردن سازمانهای تربیتی به اینکه نقش خود را در بحران سیاسی ایفا کنند، گاندی در واقع منکر حقی برای استادان و دانشجویان نبود که بنا بر تعبیر هرولدلسکی حق نهایی هر شارمندی برای طغیان است. این مسئولیت نهایی و مخاطره آمیز که هر کس آن را تحمل میکند، و این تحمل کردن تنها از آن جهت است که فرد شارمندی است نه از آنکه استادیا دانشجواست، برای هرکس، در لحظة باشکوه تنهایی او، عنوان وجدان شخصی دارد. ولی وجدان امر سادهای نیستو در عین آنکه میتواند مار را به شجاعت مجهز کند، همان گونه میتواند از ما همه مردمانی ترسو بسازد. ممکن این ما را بر آن دارد که باگاندی همصدا شویم و بگوییم: " مرا به خدا و به پریشانی واگذارید " و نیز ممکن است ما را وادارد که مانند گاندی بگوئیم " ممکن است خطائی به بزرگی کوه هیمالیا از ما سربزند " ولی همین گاندی هشدار داده است که هرگز نباید ضد کسانی که در عقیده با ایشان ( شرکت کنندگان ) موافق نیستند، و نیز ضد مقاماتی که قدرت اداره کشور در دست آنها است بشدت نشان دادن و اعمال زور متوسل شوند. اهیمسه نشانه دخالت در سیاستی است که از وجدان سرچشمه گرفته است. " سه رچاوه:http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%da%af%d8%a7%d9%86%d8%af%db%8c&SSOReturnPage=Check&Rand=0 سه رچاوه:http://tinw.mycloob.com/?pg=CLB-WEBLOG&zxid=1&var5=0 "میوانداری" سێ تارێک و سێ گۆرانی و سێ پهڕهشێعری دڵداری یهکیان ناسی و بوون به دۆستی گیانی گیانی بهیهکهوه ژوورێکیان گرت لهو ژوورهشدا میوانداری شاخ و بیر و تاسهیان کرد. شهو تابهیان ئهم دهستی ئهوی ئهگووشی ئهو دهستی بهسهر ئهویتریاندا ئههێنا ئهمیان بیلبیلهی چاوی خۆیان بۆ دانابوون ئهوی تریان جگهرهی جهرگ بۆ بهیانی هیچیان وهک خۆیان نهمابوون ههر ئهو شهوه بهقهد عومرێ چاوهڕوانی باڵایان کرد تێک ئاڵان و چی بهجێ ما؟ خۆرهتاوی عهشق و جوانی. چاو له چاوت ناترووکێنم نیگام چۆلهکهی ترساوی بێ لانهیه ههر بهتهنیا له نێدارستانی چڕی نیگای تۆدا ئارام ئهگرێ سهیرم بکه چاو له چاوم مهترووکێنه ههتاکوو شهو چونکه چاوم چهند ماندووبێ چهند بێزارو دڵشکاوو و سهدپارهبێ ههر شهو دابێ چیرۆکێکی تازهی پێیه و مهلهکانی دارستانی نیگات به ئارامی ئهکاته خهو. "له وڵامی شێرکۆبێ کهس دا وتراوه" تۆ منت به شێعر سپارد من تۆ بهو خهونه سهوزانهی به باڵای شێعرهکانتهوه ئهیانبینم تۆ عاشقی و سووتاندنت بۆ رهوادیم و شهونخوونی و ئازاری بێ بڕانهوه من ئارامی، ئۆخژن ههتوان حهسانهوه. "ئاواز" که پهنجهی شووش وناسکت لهسهرسێ تاری سهرسنگت هاتنهسهما وهک بزانی چرپهی چهن راز خورپهی نیاز شهپۆلی چهن ئاواتی دوور خزابێته کونجی دڵم که لهپڕ دهنگت ههڵهێنا چهنده ماسی حهز و تاسهی دهریای دهروونم ورووژان چهنده وردیلهی نێو ههستم کهوتنه سهما؟... من نازانم بهڵام ئهوهنده ئهزانم نه ئهو شهوه، نه شهوانی دوای ئهو شهوهش لهبیری من نهچوویتهوه بیرت وهکوو پهپوولهی راز به دهورشهمی خهونهکانما ئهخولێتهوه. "کۆست" "بههاره" ئهمساڵ بههار خهمینه دهشت و دهر و کێو سیما خهمینه نه "جمه"ی خهڵکه، نه "فڕه"ی مهله، نه "نوزه"ی ژینه نهشنهی دار و هاژهی رووبار و بزه و کهنینه هاواره... داده... گریانه... .شینه "بههاره رۆڵهم" بههار خهمینه کۆستی ههڵهبجه و مهرگی ئهوینه. "کهلهبچه" تاڵێ له پهلکهزێڕینهی یادهکانتم بهست بهقامکی شێعرێکهوه بۆوهی ههرکاتێک ئهی بینم، موچڕکی ئۆخهی وخۆزگا بێ بهدڵما و بهرگهی خهمی دووریت بگرم. ئێستا ئهو تاڵه زێڕکهفته ههڵکشاوه کهلهبچهیه و لهمهچهکی ههناسهکانم ئاڵاوه چهند بجووڵێم زیاتر له گیانم توند ئهبێ و له خهزانی خۆشهویستی و گڕ بارانی دووری تۆدا ئۆخهی ژاکا... خۆزگهم به پهلکهزێڕینه. "بیرهوهری" که شۆڕهبی پرچی خاوی باوهشێن کهر ئهکاته پهیکی نامهبهر گوڵاوێکی ماچێکی شیرین ئهکاته دهم خاکی دڵبهر.. کاتێ ههتاو ملوانکهی زێڕ، ئهکاته مل شاخی یاخی بهدهم سروود و گۆرانی و ههڵپهڕکێوه کراسێکی زهرد و سووری ئاودامانی ئهکاته بهر،... دڵی خۆزگهم به ئاواتی گوڵێکهوه دائهخورپێ له ئێوارهی زستانێکی کپ و مۆندا تکهی ئاوهنگی تهنیایی تکایه سهرگۆنای ئاههنگی ههڵپهڕکێ پرچی کاڵی تاسهکانی، بوون به دهسماڵی سهرچۆپی دڵی تهنگی بوو به خهڵاتی کێ بهرکێ! سه رچاوه:renesans.info سه رچاوه:renesans.info اعلاميهی جهانی حقوق بشر مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلاميهی جهانی حقوق بشر را آرمان مشترك تمام مردمان و ملتها اعلام میكند تا همهی افراد و تمام نهادهای جامعه اين اعلاميه را همواره در نظر داشته باشند و بكوشند كه به ياری آموزش و پرورش ، رعايت اين حقوق و آزادیها را گسترش دهند و با تدابير فزايندهی ملی و بينالمللی ، شناسايی و اجرای جهانی و موثر آنهارا چه در ميان مردمان كشورهای عضو و چه در ميان مردم سرزمينهايی كه در قلمرو آنها هستند، تامين كنند. ديباچه از آن جا كه شناسايی حيثيت و كرامت ذاتی تمام اعضای خانوادهی بشری و حقوق برابر و سلب ناپذير آنان اساس آزادی ، عدالت و صلح در جهان است، از آن جا كه ناديده گرفتن و تحقير حقوق بشر به اقدامات وحشيانهای انجاميده كه وجدان بشر را برآشفتهاند و پيدايش جهانی كه در آن افراد بشر در بيان و عقيده آزاد، و از ترس و فقر فارغ باشند، عالی ترين آرزوی بشر اعلا م شده است ، از آن جا كه ضروری است كه از حقوق بشر با حاكميت قانون حمايت شود تا انسان به عنوان آخرين چاره به طغيان بر ضد بيداد و ستم مجبور نگردد، از آن جا كه گسترش روابط دوستانه ميان ملتها بايد تشويق شود، از آن جا كه مردمان ملل متحد، ايمان خود را به حقوق اساسی بشر و حيثيت و كرامت و ارزش فرد انسان و برابری حقوق مردان و زنان ، دوباره در منشور ملل متحد اعلا م و عزم خود را جزم كردهاند كه به پيشرفت اجتماعی ياری رسانند و بهترين اوضاع زندگی را در پرتو آزادی فزاينده به وجود آورند، از آن جا كه دولتهای عضو متحد شدهاند كه رعايت جهانی و موثر حقوق بشر و آزادیهای اساسی را با همكاری سازمان ملل متحد تضمين كنند، از آن جا كه برداشت مشترك در مورد اين حقوق و آزادیها برای اجرای كامل اين تعهد كمال اهميت را دارد، مجمع عمومی اين اعلاميهی جهانی حقوق بشر را آرمان مشترك تمام مردمان و ملتها اعلام میكند تا همهی افراد و تمام نهادهای جامعه اين اعلاميه را همواره در نظر داشته باشند و بكوشند كه به ياری آموزش و پرورش ، رعايت اين حقوق و آزادیها را گسترش دهند و با تدابير فزايندهی ملی و بين المللی ، شناسايی و اجرای جهانی و موثر آنهارا چه در ميان مردمان كشورهای عضو و چه در ميان مردم سرزمينهايی كه در قلمرو آنها هستند، تامين كنند. مادهی ١ تمام افراد بشر آزاد زاده میشوند و از لحاظ حيثيت و كرامت و حقوق با هم برابراند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و بايد با يكديگر با روحيه ای برادرانه رفتاد كنند. مادهی ٢ هر كس میتواند بی هيچ گونه تمايزی ، به ويژه از حيث نژاد، رنگ، جنس ، زبان ، دين ، عقيدهی سياسی يا هر عقيدهی ديگر، و همچنين منشا ملی يا اجتماعی ،ثروت ، ولادت يا هر وضعيت ديگر، از تمام حقوق و همهی آزادیهای ذكرشده در اين اعلاميه بهره مند گردد. به علاوه نبايد هيچ تبعيضی به عمل آيد كه مبتنی بر وضع سياسی ، قضايی يا بين المللی كشور يا سرزمينی باشد كه شخص به آن تعلق دارد، خواه اين كشور يا سرزمين مستقل ، تحت قيمومت يا غير خودمختار باشد، يا حاكميت آن به شكلی محدود شده باشد. مادهی ٣ هر فردی حق زندگی ، آزادی و امنيت شخصی دارد. مادهی ٤ هيچ كس را نبايد در بردگی يا بندگی نگاه داشت. بردگی و دادوستد بردگان به هر شكلی كه باشد، ممنوع است. مادهی ٥ هيچ كس نبايد شكنجه شود يا تحت مجازات يا رفتاری ظالمانه ، ضد انسانی يا تحقيرآميز قرار گيرد. مادهی ٦ هر كس حق دارد كه شخصيت حقوقی اش در همه جا به رسميت شناخته شود. مادهی ٧ همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بی هيچ تبعيضی از حمايت يكسان قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعيضی كه ناق´ اعلا ميهی حاضر باشد، و بر ضد هر تحريكی كه برای چنين تبعيضی به عمل آيد، از حمايت يكسان قانون بهره مند گردند. مادهی ٨ در برابر اعمالی كه به حقوق اساسی فرد تجاوز كنند ـ حقوقی كه قانون اساسی يا قوانين ديگر برای او به رسميت شناخته است ـ هر شخصی حق مراجعهی موثربه دادگاههای ملی صالح را دارد. مادهی ٩ هيچ كس را نبايد خودسرانه توقيف ، حبس يا تبعيد كرد. مادهی ١٠ هر شخص با مساوات كامل حق دارد كه دعوايش در دادگاهی مستقل و بی طرف ، منصفانه و علنی رسيدگی شود و چنين دادگاهی در بارهی حقوق و الزامات وی ،يا هر اتهام جزايی كه به او زده شده باشد، تصميم بگيرد. مادهی ١١ (١) هر شخصی كه به بزهكاری متهم شده باشد، بی گناه محسوب میشود تا هنگامی كه در جريان محاكمه ای علنی كه در آن تمام تضمينهای لازم برای دفاع او تامين شده باشد، مجرم بودن وی به طور قانونی محرز گردد. (٢) هيچ كس برای انجام دادن يا انجام ندادن عملی كه در موقع ارتكاب آن ، به موجب حقوق ملی يا بين المللی جرم شناخته نمیشده است ، محكوم نخواهد شد. همچنين هيچ مجازاتی شديدتر از مجازاتی كه در موقع ارتكاب جرم به آن تعلق میگرفت ، دربارهی كسی اعمال نخواهد شد. مادهی ١٢ نبايد در زندگی خصوصی ، امور خانوادگی ، اقامت گاه يا مكاتبات هيچ كس مداخلههای خودسرانه صورت گيرد يا به شرافت و آبرو و شهرت كسی حمله شود. در برابر چنين مداخلهها و حملههايی ، برخورداری از حمايت قانون حق هر شخصی است. مادهی ١٣ (١) هر شخصی حق دارد در داخل هر كشور آزادانه رفت وآمد كند و اقامتگاه خود را برگزيند. (٢) هر شخصی حق دارد هر كشوری ، از جمله كشور خود را ترك كند يا به كشورخويش بازگردد. مادهی ١٤ (١) در برابر شكنجه ، تعقيب و آزار، هر شخصی حق درخواست پناهندگی و برخورداری از پناهندگی در كشورهای ديگر را دارد. (٢) در موردی كه تعقيب واقعا در اثر جرم عمومی و غيرسياسی يا در اثر اعمالی مخالف با هدفها و اصول ملل متحد باشد، نمیتوان به اين حق استناد كرد. مادهی ١٥ (١) هر فردی حق دارد كه تابعيتی داشته باشد. (٢) هيچ كس رانبايد خودسرانه از تابعيت خويش ، يا از حق تغيير تابعيت محروم كرد. مادهی ١٦ (١) هر مرد و زن بالغی حق دارند بی هيچ محدوديتی از حيث نژاد، مليت ، يا دين با همديگر زناشويی كنند و تشكيل خانواده بدهند. در تمام مدت زناشويی و هنگام انحلا ل آن ، زن و شوهر در امور مربوط به ازدواج حقوق برابر دارند. (٢) ازدواج حتما بايد با رضايت كامل و آزادانهی زن و مرد صورت گيرد. (٣) خانواده ركن طبيعی و اساسی جامعه است و بايد از حمايت جامعه و دولت بهره مند شود. مادهی ١٧ (١) هر شخصی به تنهايی يا به صورت جمعی حق مالكيت دارد. (٢) هيچ كس را نبايد خودسرانه از حق مالكيت محروم كرد. مادهی ١٨ هر شخصی حق دارد از آزادی انديشه ، وجدان و دين بهره مند شود. اين حق مستلزم آزادی تغيير دين يا اعتقاد و همچنين آزادی اظهار دين يا اعتقاد، در قالب آموزش دينی ، عبادتها و اجرای آيينها و مراسم دينی به تنهايی يا به صورت جمعی ، به طور خصوصی يا عمومی است. مادهی ١٩ هر فردی حق آزادی عقيده و بيان دارد و اين حق مستلزم آن است كه كسی از داشتن عقايد خود بيم و نگرانی نداشته باشد و در كسب و دريافت و انتشار اطلاعات و افكار، به تمام وسايل ممكن بيان و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد. مادهی ٢٠ (١) هر شخصی حق دارد از آزادی تشكيل اجتماعات ، مجامع و انجمنهای مسالمت آميز بهره مند گردد. (٢) هيچ كس را نبايد به شركت در هيچ اجتماعی مجبور كرد. ماده ٢١ (١) هر شخصی حق دارد كه در ادارهی امور عمومی كشور خود، مستقيما يا به وساطت نمايندگانی كه آزادانه انتخاب شده باشند، شركت جويد. (٢) هر شخصی حق دارد با شرايط برابر به مشاغل عمومی كشور خود دست يابد. (٣) ارادهی مردم ، اساس قدرت حكومت است. اين اراده بايد در انتخاباتی سالم ابراز شود كه به طور ادواری صورت میپذيرد. انتخابات بايد عمومی ، با رعايت مساوات و با رای مخفی يا به طريقه ای مشابه برگزار شود كه آزادی رای را تامين كند. مادهی ٢٢ هر شخصی به عنوان عضو جامعه حق امنيت اجتماعی دارد و مجاز است به ياری مساعی ملی و همكاری بين المللی ، حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ضروری برای حفظ حيثيت و كرامت و رشد آزادانهی شخصيت خودرا، با توجه به تشكيلا ت و منابع هر كشور، به دست آورد. ماده ٢٣ (١) هر شخصی حق دارد كار كند، كار خود را آزادانه برگزيند، شرايط منصفانه و رضايت بخشی برای كار خواستار باشد و در برابر بی كاری حمايت شود. (٢) همه حق دارند كه بی هيچ تبعيضی ، در مقابل كار مساوی ، مزد مساوی بگيرند. (٣) هركسی كه كار میكند حق دارد مزد منصفانه و رضايت بخشی دريافت دارد كه زندگی او و خانواده اش را موافق حيثيت و كرامت انسانی تامين كند و در صورت لزوم با ديگر وسايل حمايت اجتماعی كامل شود. (٤) هر شخصی حق دارد كه برای دفاع از منافع خود با ديگران اتحاديه تشكيل دهد و يا به اتحاديههای موجود بپيوندد. مادهی ٢٤ هر شخی حق استراحت ، فراغت و تفريح دارد و به ويژه بايد از محدوديت معقول ساعات كار و مرخصیها و تعطيلا ت ادواری با دريافت حقوق بهره مند شود. مادهی ٢٥ (١) هر شخصی حق دارد كه از سطح زندگی مناسب برای تامين سلامتی و رفاه خود و خانواده اش ، به ويژه از حيث خوراك ، پوشاك ، مسكن ، مراقبتهای پزشكی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود. همچنين حق دارد كه در مواقع بی كاری ، بيماری ، نقص عضو، بيوگی ، پيری يا در تمام موارد ديگری كه به عللی مستقل از ارادهی خويش وسايل امرار معاشش را از دست داده باشد، از تامين اجتماعی بهره مند گردد. (٢) مادران و كودكان حق دارند كه از كمك و مراقبت ويژه برخوردار شوند. همهی كودكان ، اعم از آن كه در پی ازدواج يا بی ازدواج زاده شده باشند، حق دارند كه از حمايت اجتماعی يكسان بهره مند گردند. مادهی ٢٦ (١) هر شخصی حق دارد كه از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش ، و دست كم آموزش ابتدايی و پايه بايد رايگان باشد. آموزش ابتدايی اجباری است. آموزش فنی و حرفه ای بايد همگانی شود و دست يابی به آموزش عالی بايد با تساوی كامل برای همه امكان پذير باشد تا هركس بتواند بنا به استعداد خود از آن بهره مند گردد. (٢) هدف آموزش و پرورش بايد شكوفايی همه جانبهی شخصيت انسان و تقويت رعايت حقوق بشر وآزادیهای اساسی باشد. آموزش و پرورش بايد به گسترش حسن تفاهم ، دگرپذيری و دوستی ميان تمام ملتها و تمام گروههای نژادی يا دينی و نيز به گسترش فعاليتهای ملل متحد در راه حفظ صلح ياری رساند. (٣) پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود، برديگران حق تقدم دارند. مادهی ٢٧ (١) هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع سهيم و شريك گردد و از هنرها و به ويژه از پيشرفت علمی و فوايد آن بهره مند شود. (٢) هركس حق دارد از حمايت منافع معنوی و مادی آثار علمی ، ادبی يا هنری خود برخوردار گردد. مادهی ٢٨ هر شخصی حق دارد خواستار برقراری نظمی در عرصهی اجتماعی و بين المللی باشد كه حقوق و آزادیهای ذكرشده در اين اعلا ميه را به تمامی تامين و عملی سازد. مادهی ٢٩ (١) هر فردی فقط در برابر آن جامعه ای وظايفی برعهده دارد كه رشد آزادانه و همه جانبهی او را ممكن میسازد. (٢) هركس در اعمال حقوق و بهره گيری از آزادیهای خود فقط تابع محدوديتهايی قانونی است كه صرفا برای شناسايی و مراعات حقوق و آزادیهای ديگران و برای رعايت مقتضيات عادلانهی اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه ای دموكراتيك وضع شده اند. (٣) اين حقوق و آزادیها در هيچ موردی نبايد بر خلاف هدفها و اصول ملل متحد اعمال شوند. مادهی ٣٠ هيچيك از مقررات اعلاميهی حاضر نبايد چنان تفسير شود كه برای هيچ دولت ، جمعيت يا فردی متضمن حقی باشد كه به موجب آن برای از بين بردن حقوق و آزادیهای مندرج در اين اعلاميه فعاليتی انجام دهد يا به عملی دست بزند. سه رچاوه: Copyright © 2004 -2005 - koodekan.com برای دختری بلوند نامم را از دور شنیدهای دوستم داشتهای با شعرهایم انگار زندگی کرده ای و شیرینی شبهایت بوده اند *** *** نشناختهای مرا باور کن نشناختهای مرا دنیای دلخواهت را هرگز نزد من نخواهی یافت چرا که دنیای من سراسر اندوه است و در آن برای لبخند جایی نیست ساکن ویرانهای هستم که در آن جز شعر چیزی نمییابی و آن که قبله دل و چشم توست تنها بتی شکسته است *** دور باش از من از زندگیام و از چشمان بدبینم از شعرم و دسته گلهایی که به خاطر چیدنشان بارها تشویق شدهام سه رچاوه: ده ليم بروم له شاره که ت لــه كاتێكهوه " وهستا كهریمی نهججاڕ " ژنی پێنجهمی هێناوه بڕوام به " ئهمریكا " نهماوه!!! له ههردووكیان خانهگومانم! " وهستا كهریم " سی و حهوت ساڵ به " خاتوو رابێ " ی ئهوت: تۆ ژینمی! كهچی " داده فاتمه " ی به سهریدا هاورد! چهند ساڵه ههموو مهعشووقه پێشووهكانی " ئهمریكا " یش كه كۆن كهوتن ههوێ دێت به سهریاندا و ئهم داستانه ههر درێژهی ئهبێت! لــه كاتێكهوه ئهبینم كوردێك هێنده گهوج ئهبێت كه به خۆی ئهڵێت " ئێراقی " ! بڕوام به " حاجی تۆفێقی ئاسنگهر " نهماوه! له ههردووكیان خانهگومانم! هیچكامیان ناتوانن دڵیان به جۆرێ دامهزرێنن كه ژیانی سهربهخۆ و جیا له براگهوهرهكهیان پێك بێنن! ئاخر " حاجی تۆفێق " به حهفتا و شهش ساڵ تهمهنهوه هێشتا كوڕه! - كارم به قسهی خهڵكهوه نییه كه ئهڵێن پیاوهتی لێ نایهت! - له كاتێكهوه سه رچاوه :http://www.effat-sarwabad.persianblog.com/ ژيانژیان و ئهركی ناخۆشی پهپوولهی ئارهزووی كوشتم شهرابی جامی دڵداری له تافی لاوییا ، ڕشتم ! تهمی ڕۆژانی پڕ مهینهت وهها تاریك و چڵكن بوو نیگاری خۆشهویستی دڵ ، پهری ئاسا، تێیا ون بوو ! شهوی تهنیایی، ڕووناكی چرای ئاواتی ، خنكاندم دهسی ناكامی ، ئاوازهی دهروونی كهیلی تاساندم ئهوا ئێستا لهگهڵ زامی ، دهروونی پڕ له ناكامی ئهپێوم چۆڵی سهرسامی **** له تهنیایی شهوی ژینا، ئهنێم ههنگاوی كوێرانه ! نی یه دهستێ دهرم بێنێ له ناو ئهم گۆڕه وێرانه نی یه جوانێ، سهری كاسم بنێمه سهر دڵی نهرمی ! كه هیلاكی لهشم دهركا خهوی سهر باوهشی گهرمی ئهگێڕم چاوی بێ تینم به تاریكی شهوا، سهرسام نی یه پڕشنگی دوو چاوی ، كه ڕووناكی بكا، ڕێگام ! به غهیهری باڵی خهمناكی، شهوی پڕ ترس و سامناكی ! نییه یهك تۆزه ڕووناكی ! **** نی یه تهنیا پهریزادێ، كه پاڵم پێوهنێ ، نازی كه بههرهی سیس و ژاكاوم ببوژێنێتهوه، ڕازی تریقهی ئهو، تهمی ئهم ئهیسه ڕاماڵێ لهسهر چاوم وهكو لای لایه ژیری كا، دڵی منداڵی گریاوم بهڵێ گوێ ههڵئهخهم بێجگه له خورپهی سست و لێدانی ! دڵی پهستم ، كه نووزهی دێ به ئاستهم ڕازی پهنهانی نییه، ههر دهنگی هیچ نایێ له هیچ شوێنێ، له هیچ لایێ شهقهی باڵی شنهی بایێ ! ماموستا (هه ردی) سه رچاوه:ده ليم بروم له شاره که ت سه رچاوه :http://pic2.irxblog.com زنی که مردش را گم کرد عروسک پشت پرده آفرینگان پدران آدم سه رچاوه : [ویرایش] از کودکی تا آغاز جوانی صادق هدایت در هفده فوریهٔ ۱۹۰۳ در تهران در خانوادهای اصلونسب دار و متشخص متولد شد. پدرش هدایتقلیخان (اعتضادالملک) و نام مادرش نیرالملوک (نوهٔ مخبرالسلطنهٔ هدایت) نوه عموی اعتضادالملک بود. جد اعلای صادق رضاقلیخان هدایت از رجال معروف عصر ناصری و صاحب کتابهایی چون مجمع الفصحا و اجملالتواریخ بود. صادق کوچکترین فرزند خانواده بود و دو برادر و سه خواهر بزرگتر از خود داشت. صادق هدایت تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ علمیهٔ تهران گذارند. در سال ۱۹۱۴ به دارالفنون رفت ولی در سال ۱۹۱۶ به خاطر بیماری چشمدرد مدرسه را ترک کرد و در ۱۹۱۷ در مدرسهٔ سنلویی که مدرسهٔ فرانسویها بود به تحصیل پرداخت. به گفتهٔ خود هدایت اولین آشناییاش با ادبیات جهانی در این مدرسه بود و به کشیش آن مدرسه درس فارسی میداد و کشیش هم او را با ادبیات جهانی آشنا میکرد. در همین مدرسه صادق به علوم خفیه و متافیزیک علاقه پیدا کرد. این علاقه بعدها هم ادامه پیدا کرد و هدایت نوشتارهایی در این مورد انتشار داد. در همین دوران صادق گیاهخوار شده بود و به اصرار و پند بستگانش وقعی نمینهاد. در سال ۱۹۲۴ در حالی که هنوز مشغول تحصیل در مقطع متوسطه بود دو کتاب کوچک انتشار داد: «انسان و حیوان» که راجع به مهربانی با حیوانها و فواید گیاهخواریاست و تصحیحی از رباعیات خیام با نام رباعیات خیام به همراه مقدمهای مفصل. [ویرایش] عزیمت به اروپا هدایت در ۱۹۲۵ تحصیلات متوسطه را به پایان رساند و با اولین گروه دانشآموزان اعزامی به خارج راهی بلژیک شد و در رشتهٔ مهندسی به تحصیل پرداخت. در همین سال مقالهٔ «مرگ در گان» را در روزنامهٔ ایرانشهر که در آلمان منتشر میشد به چاپ رساند و مقالهای به فرانسوی به نام «جادوگری در ایران» در مجلهٔ لهویل دلیس نوشت. هدایت از وضع تحصیل و رشتهاش در بلژیک راضی نبود و مترصد بود که خود را به فرانسه و در آنجا به پاریس که آن زمان مرکز تمدن غرب بود برساند. سر انجام در ۱۹۲۷ پس از تغییر رشته و دوندگی فراوان به پاریس منتقل شد. در همین سال نسخهٔ کاملتری از کتاب «انسان و حیوان» با نام فواید گیاهخواری با مقدمهٔ حسین کاظمزادهٔ ایرانشهر به چاپ میرسد. [ویرایش] خودکشی اول و نخستین داستانها صادق هدایت در سال ۱۹۲۸ اقدام به خودکشی در رود مارن کرد، لیکن یک قایق ماهیگیری او را نجات داد. در همین دوران در پاریس به دختری به نام ترز دوست بود. صادق در مورد خودکشیاش به برادرش محمود مینویسد: «یک دیوانگی کردم به خیر گذشت.» ادعا شدهاست که راجع به خودکشی نخستش توضیحی به هیچکس ندادهاست. [1] اما م. فرزانه سالها بعد از زبان هدایت (سالها بعد از خودکشی اولش) نقل میکند که علت خودکشی مسائل عاطفی بودهاست. نخستین نمونههای داستانهای کوتاه هدایت در همان سال خودکشیاش صورت گرفت. نمایشنامهٔ «پروین دختر ساسان» و داستان کوتاه «مادلن» را در همین دوران نوشته است. پس از خودکشی نیز داستان معروف «زنده به گور» و «اسیر فرانسوی» و رسالهٔ طنزآمیز «البعثة الاسلامیه الی بلاد الافرنجیه» را نوشت. [ویرایش] بازگشت به تهران هدایت در سال ۱۹۳۰، بی آنکه تحصیلاتش را به پایان رسانده باشد، به تهران بازگشت و در بانک ملی مشغول به کار شد. لیکن از وضع کارش راضی نبود و در نامهای که به تقی رضوی (که دوستیشان در دوران متوسطه آغاز شده بود) در پاریس نوشتهاست، از حال و روز خود شکایت میکند. دوستی با حسن قائمیان که پس از مرگ هدایت خود را وقف شناساندن او کرد در بانک ملی اتفاق افتاد. در همین سال مجموعه داستان زندهبهگور و نمایشنامهٔ پروین دختر ساسان در تهران منتشر شد و هدایت با مسعود فرزاد، بزرگ علوی و مجتبی مینوی آشنا شده و حلقهٔ دوستیای ایجاد میشود که نامش را گروه ربعه گذاشتند. [2]* [ویرایش] گروه ربعه در آن دوران گروهی از ادیبان کهنهکار بودند که با آنها ادبای سبعه میگفتند و به گفتهٔ مجتبی مینوی «هر مجله و کتاب و روزنامهای که به فارسی منتشر میشد از آثار قلم آنها خالی نبود.»[3] این هفت تن که درواقع بیشتر از هفت تن بودند[4] شامل کسانی چون محمدتقی بهار، عباس اقبال آشتیانی، رشید یاسمی، سعید نفیسی و بدیعالزمان فروزانفر و محمد قزوینی میشدند. گروه ربعه این نام را برای دهنکجی به این افراد (که به نظر ایشان کهنهپرست بودند) انتخاب کردند. گفتگو و دیدارهای گروه ربعه در رستورانها و کافههای تهران بود. بعدها نیز افراد دیگری چون پرویز ناتل خانلری، عبدالحسین نوشین، غلامحسین مینباشیان و نیما یوشیج به این گروه اضافه شدند. این گروه به فعالیتهای ادبی و فرهنگی پرداختند و آثاری چند در این سالها با همکاری همدیگر انتشار دادند. مینوی در بارهٔ این دوران میگوید: «ما با تعصب جنگ میکردیم و برای تحصیل آزادی میکوشیدیم و مرکز دایرهٔ ما صادق هدایت بود.» [5] سالهای ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴ برای هدایت دورانی پربار محسوب میشود و آثار تحقیقی و داستانی بسیاری انتشار داد. انیران را با همکاری علوی و شین پرتو نوشت. مجموعهٔ داستانهای کوتاه سایهروشن نمایشنامهٔ مازیار با مقدمهٔ مینوی، کتاب مستطاب وغوغ ساهاب با همکاری مسعود فرزاد و مجموعه داستانهای کوتاه سه قطره خون و چندین داستان کوتاه دیگر در این دوران به چاپ رسید. در این دوران شور میهندوستی و بیگانهستیزی در بسیاری از آثار وی موج میزند. همچنین هدایت برای اولین بار در ایران اقدام به جمعآوری متلها و داستانهای عامیانه کرد و نوشتار «اوسانه» و کتاب نیرنگستان را در این موضوع به چاپ رساند. به علاوه طی دو مقاله در مجلهٔ سخن راجع به فولکلور و ادبیات توده مطالبی نوشت. مجلهٔ موسیقی را هم در این دوران بنا نهاد. هدایت در خلال این سالها به ترجمهٔ آثاری از چخوف و نویسندگان دیگر نیز پرداخت و همچنین در کتاب رباعیات خیام خود تجدید نظر کرد و آن را مفصلتر با عنوان ترانههای خیام انتشار داد. سفرنامهای هم راجع به سفرش به اصفهان به نام اصفهان نصف جهان نوشت. [ویرایش] سفر به هندوستان هدایت در سال ۱۳۱۵ به همراه شین پرتو به هند رفت و در آپارتمان او اقامت کرد. در هند به فراگیری زبان پهلوی نزد دانشمند پارسی (از پارسیان هند) بهرام گور انکلساریا پرداخت و کارنامهٔ اردشیر پاپکان را در هند از پهلوی به فارسی ترجمه کرد. در طی اقامت خود در بمبئی اثر معروف خود بوف کور را با دست بر روی کاغذ استنیسل نوشته، به صورت پلیکپی در پنجاه نسخه انتشار داد و برای دوستان خود فرستاد؛ از جمله نسخهای برای مجتبی مینوی که در لندن اقامت داشت و نسخهای برای جمالزاده که آن زمان در ژنو بود. عدهای داستان بوف کور را محصول حال و هوای هند میدانند، لیکن چنانکه از گفتگوهای هدایت و فرزانه بر میآید هدایت کار روی این اثر را از سالها پیش شروع کرده بود به قول هدایت در گلویش گیر کرده بود[احتیاج به ذکر صفحهٔ فرزانه]. در نسخهٔ پلیکپیای که از بوف کور در هند انتشار داد نوشته بود که چاپ اثر در ایران ممنوع است. علاوه بر اینها هدایت دو داستان به زبان فرانسوی در هند به چاپ رساند: "Lunatique" و "Sampingue". [ویرایش] بازگشت از هندوستان صادق هدایت در سال ۱۳۱۶ از هند بازگشت و دوباره در بانک ملی مشغول به کار شد. سال بعد از بانک ملی استعفا داده، در وزارت فرهنگ استخدام شد. او تا سال ۱۳۲۰ که متفقین ایران رااشغال کردند به فعالیتهای ادبی پرداخت و چندین داستان و مقاله انتشار داد. کارنامهٔ اردشیر بابکان را در مجلهٔ موسیقی و گجسته ابالیش (ترجمه از متن پهلوی) را جداگانه (در انتشارات ابن سینا) چاپ کرد. با وجود این بوف کور همچنان در ایران منتشر نشده بود. [ویرایش] اشغال ایران توسط متفقین و بازشدن فضای سیاسی در سال ۱۳۲۰ هدایت در دانشکدهٔ هنرهای زیبا با سمت مترجم استخدام شد. با اشغال ایران به دست متفقین و باز شدن فضای سیاسی بوف کور به صورت پاورقی در روزنامهٔ ایران بهصورت سانسورشده به چاپ رسید. در سال ۱۳۲۱ مجموعهٔ سگ ولگرد را انتشار داده، ترجمههایی از شهرستانهای ایران گزارش گمانشکن و یادگار جاماسپ از پهلوی به فارسی صورت داد. بعد از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ و پایان جنگ جهانی دوم انتقادهای اجتماعی صادق هدایت شدت میگیرد. داستان بلند حاجیآقا داستان کوتاه «آب زندگی» و مجموعهٔ ولنگاری که همه مضامین اجتماعی دارند در این دوران به چاپ رسیدند. علاوه بر این فعالیتها هدایت به نوشتن مقالههای نقد ادبی و ترجمهٔ آثاری از کافکا نیز پرداخت و در نشریههای مختلف به چاپ رساند. چند اثر دیگر پهلوی را هم ترجمه کرد. در سال ۱۳۲۴ هدایت سفری به تاشکند داشت و در انجمن فرهنگی ایران و شوروی از او تقدیر شد. در این دوران بسیاری از رفقای هدایت از جمله علوی و عبدالحسین نوشین به حزب توده پیوسته بودند و در مجموع نشست و برخاست وی با تودهایها بیشتر شده بود و حتی مقالاتی در روزنامهٔ مردم که ارگان حزب توده بود با نام مستعار به چاپ رساند. لیکن علیرغم اصرار سردمداران حزب هرگز به حزب توده نپیوست. [ویرایش] پایان جنگ و یأس و نومیدی پس از پایان جنگ و پیشآمدن مسائل آذربایجان هدایت از تودهایها هم سرخورده شد و بیش از پیش به شرایط بدبین شد. [6]*بدبینی او به شرایط در نامههایی که به جمالزاده و شهیدنورایی نوشتهاست، دیده میشود. در سال ۱۳۲۶ به نوشتن توپ مرواری پرداخت اما این اثر تا پس از مرگش به چاپ نرسید. در ۱۳۲۷ مقالهٔ «پیام کافکا» به صورت مقدمهای بر کتاب گروه محکومین نوشتهٔ کافکا و ترجمهٔ حسن قائمیان نوشت. در سال ۱۳۲۹ با همکاری حسن قائمیان داستان «مسخ» کافکا را ترجمه کرد و در مجلهٔ سخن انتشار داد. در ۱۲ آذر همان سال با گرفتن گواهی پزشکی (برای اخذ روادید) و فروختن کتابهایش به فرانسه رفت. در طول اقامت در فرانسه سفری به هامبورگ داشت و نیز سعی کرد به لندن برود که موفق نشد. سرانجام در ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ در آپارتمان اجارهایاش در پاریس با گاز خودکشی کرد. وی چند روز قبل از انتحار بسیاری از داستانهای چاپنشدهاش را نابود کرده بود. هدایت را در قبرستان پرلاشز به خاک سپردند. مراسم خاکسپاریاش با حضور عدهای قلیل از ایرانیان و فرانسویان صورت گرفت. [ویرایش] پانویس - ^ جمشیدی ۵۸ - ^ مسعود فرزاد در مقالهای که در شمارهٔ اسپند ۱۳۴۶ در مجلهٔ سپید و سیاه نوشتهاست چگونگی آشنایی و شکلگیری گروه را به تفصیل شرح دادهاست. - ^ مینوی. «یادبود هدایت» ۲۵۳. - ^ مینوی. «یادبود هدایت» ۲۵۳. - ^ مینوی. «یادبود هدایت» ۲۵۴. - ^ در این مورد نگاه کنید به انورخامهای. [ویرایش] منابع - انورخامهای. «خاطرات و تفکرات دربارهٔ صادق هدایت». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - جمشیدی، اسماعیل. خودکشی صادق هدایت. تهران: انتشارات زرین، ۱۳۷۳. - حبیبی آزاد، ناهید. «سالشمار زندگی صادق هدایت». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - شهشهانی، سهیلا. «پایهگذار انسانشناسی در ایران». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - فرزانه، م. ف.. «خاطراتی از صادق هدایت». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - فرزانه، م. ف.. آشنایی با صادق هدایت. تهران: نشر مرکز، - کمیسارف، د. س.. «دربارهٔ زندگی و آثار هدایت». یاد صادق هدایت. ترجمهٔ حسن قائمیان. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - قائمیان، حسن. «هدایت در بانک ملی». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - مینوی، مجتبی. «یادبود صادق هدایت». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - ناتل خانلری، پرویز. «خاطرات ادبی دربارهٔ صادق هدایت». یاد صادق هدایت. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر ثالث، ۱۳۸۰. - مجله چلچراغ،سال پنجم، شماره۲۳۶، صفحه ۳۷ سه رچاوه :www.sadeghhedayat.com/ له بهشی یهکهمدا باسی ئهوهم کرد که به هۆی چهک دانان و جموجۆلێ سیاسی خهڵک له نێو ئۆردوگاکان رێژیمی بهعس دهستووری گواستنهوی ئهو خهڵکهیدا. کات هاوینی ساڵی 1980 بوو . بۆ یهکهم جار له ئۆردوگای سهنگهر سهر به پارێزگای دیاله بانگهوازی گواستنهوه راگهیهندرا. له بانگهوازهکهدا ئهوهیان دووپات دهکردهوه ، که بار کردن به زۆره و کهس بۆی نی یه سهر پێچی لێ بکا، ئهوهی سهر پێچی لێ بکا به تووندی سزا دهدرێ. کاربهدهستانی رێژیمی ڕۆخاوی بهعسی عێراق له ناوچهکه به خهڵکیان راگهیاند که تا نیوهی مانگی ژوئیهی 1982 مهڕ وماڵات و کهل و پهلی زیادی که ههیانه بیفرۆشن و خۆیان بۆ باری چاوهروان کراو ئاماده بکهن. ئهم بانگهوازه خهڵکی تووشی ترس و گومان و دڵهڕاوکێیهکی زۆر کرد. ئهوهی بۆ ئهو خهڵکه جێگهی سهر سووڕمان بوو که قهت باوهڕیان نهدهکرد ڕۆژێک له ڕۆژان ئاوا به ئهو شێوهیه ناچار بکرێن تا ئهوهی ههیانه ههرزان فرۆشی کهن و به زۆری چهک بۆ شوێنێکی نادیار دوور له کوردستان بگوێزرێنهوه. بهڵاو بوونهوهی ههواڵی گواستنهوهی ناوهخت خهڵکی نێو ئۆردوگاکانی تووشی سهر لێشێواوی کرد. کاسبکارانی عێراق ڕوویان له ئۆردوگاکان کرد بۆ کڕینی شتوومهک، خهڵکی ههژار و بێ دهسڵاتی نێو ئۆردوگاکان که به ههزار و یهک کوێرهوهری مهڕ و ماڵاتی خۆیان تا ئهوێ هێنا بوو، ئیدی له ئێره ناچار بوون بیانفرۆشن، ئهویش به چ نرخێک؟ زۆر ههرزان چوونکه به خهڵکیان ڕاگهیاندبوو که هیچ مهڕ و ماڵاتێک ناتوانن له گهڵ خۆیان ببهن، ههر بۆیه به ههر نرخێک بێ دهبێ له کۆڵی خۆیانی بکهنهوه. به داخهوه زۆر کهس پهلهی کرد و زهرهر و زیانێکی زۆریان لێ کهوت، ئهوانهش وا بڕێک سهبریان کرد زهرهری کهمیان لێ کهوت. ئۆردوگاکان به گشتی ئۆردوگای سهنگهر به تهواوی ژهڵژابوو له ههموو لایهک، باس ههر باسی بار بوو ، کهس نهیدهزانی بهره و کوێ یان دهبهن، تهنیا ئهو کهسانهی دهیانزانی که کاری سیخوریان بۆ عێراق دهکرد، ئهوانیش بوونه دوژمنی گهلهکهی خۆیان و ڕاستیان به کهس نهدهگوت. بهڵام جاری وا ههبوو که دهیاگوت: دهتانبهن بۆ خاڵس و ههندێ جاریش دهیانگوت بۆ ڕۆمادی له پارێزگای ئهنبار. خهم و پهژارهی زۆر، خهڵکی تووشی نائۆمێدی و ڕۆژ ڕهشی کردبوو. زۆربهی ژنان و پیاوانی به ساڵداچوو دهگریان بۆ بهختی ڕهشی خۆیان ، دهیاگوت: خوایه ڕهحمان پێ بکهی و گۆڕ غهریب نهکهوین. کاتی دیاری کراوی بار گهیشت، زیلی سهربازی له جادهی قۆرهتو، سهنگهر تۆز دهکا و بهره و ئۆردوگای سهنگهر دێ ، له گهڵ زیلهکان چهند ماشین پر له سهرباز له گهڵ چهند ئهفسهری پله بهرز هاتبوون. زیلهکان دابهش کران به سهر ماڵهکاندا، داوایان له خهڵک کرد به دڵ خوازی خۆیان ئامادهی بار بن. سهرهتا خهڵک ئاماده نهبوون و دژی بار بوون، پییان ناخۆش بوو بۆ جێگهیهکی نادیار بار کهن. کاتێ حکوومهتی عێراق زانی خهڵکهکه به دڵخواز بار ناکهن، بریاری دا که له هێزی چهکدار بۆ ناچار کردنی خهڵک کهڵک وهرگرێ. سهرئهنجام له ژێر فشاری سهربازهکانی رێژیمی ڕووخاوی بهعس له ڕۆژی پێنجشهمه ریکهوتی 15. 7. 1982 زایینی بهرانبهر به 22. 4. 1361 ههتاوی یهکهم کاروان له ماڵهکان له زیلی سهبازی بهرهو جێگهی دیاری کراو ڕاپێچ کران. دوو کاروان زیلی سهربازی ئهو خهڵکهی دهگواستهوه. یهکهمیان نزیکهی 22 زیل و کاروانی دووهم 15 زیل دهبوون. سهرهتا بار کردن له ژێر فشاری هێزهچهکدارهکان بوو ، بهڵام وای لێهات که خهڵکهکه خۆی دهچوو رێگهی به زیلهکان دهگرت و دهیگوت: وهره ماڵهکهی ئێمه بارکه، جاری واش ههبوو خهڵك له سهر زیل دهبوو به شهریان تا وای لێهات که ئیدی پیویستی به هێزی چهکدار نهما و هێزه چهکدارهکان گهڕانهوه جێگهی خۆیان. ئهو حهیوانانهی که قیمهتیان نهدهکرد له ناو ئۆردگاکاندا بهرهلا کران. سهگیش که گیاندارێکی به وهفایی ئیسانه و ههمیشه له گهڵ ئیسانهکاندا دهژی، که وتنه نووزو ناز، دهیازانی که له خاوهنهکانیان دادهبڕێن و ئیدی کهس نی یه یارمهتیان بدا ههر بۆیه ئهوانیش شیوهنیان دهگێڕا، بۆ ئهو وهزعه که به سهریان دێ، به ڕۆژو به شهو دهیان لوراند، و نارهزایهتی خۆیان دهر دهربری له بهرانبهر ئهو ههموو جنایهته که بوو به هۆی سهرگهردانی ئهوانیش. له ماوهی چهند مانگ دا زۆربهی زۆری خهڵکی ئۆردگاکانی سهنگهر ،قۆرهتوو، مهلاسلێمان، دهوره، گواسترانهوه ئۆردوگای التاش له رومادی( ئهلانبار) تاش ههوارگهی یهکهمی ئاوارهکان تاش ناوچهیهکی دهشتایی کاکی به کاکی خوێ زاره و تۆزاوییه که چهند کیلومتر له رۆمادی ناوهندی پارێزگای ئهلانبار له رۆژئاوای عێراقدایه. لهم ناوچهیه زۆر کهم باران دهبارێ، بێجگه له چهند جۆره بنچکهیهک گیایهکی ئهوتۆی لێ ناڕوێ. له ناو گیاندارهکانیش تهنیا دووپشک و کهروێشک و رێوێ به دی دهکران. ههوای زۆر گهرمه هاوینان پلهی گهرمای دهگاته بهینی 45 تا 50 پله. زستانان ههوایهکی زۆر سارد و وشکی ههیه. تهپو تۆز و خۆڵبارین سهری له ئهو خهڵکه شێواندبوو و ژیانی له خهڵک تێک دابوو. له ئهو ناوچهیه چهند عهشیرهیهکی عهرهب دهژین که ژیانێکی سهرتای یان ههیه و له ههموو ئیمکاناتی ژیان بێ بهشن. ڕێژیمی ڕووخاوی بهعسی سهدام که ئهو خهڵکهی گواستهوه، پێش بینی هیچ ئیمکاناتێکی بۆ نهکردبوون ههر وا له نێو ئهو خۆڵ و خاکه فڕیانی دابوو . تهنانهت نه خێوهتیان ههڵدابوو ، نه خێوهتیشیان به خهڵک دهدا. زۆربهی خهڵک له ژێر گهرمای 50 پله و تهپ و تۆز و خۆڵبارین دا بێ خێوهت ڕۆژ تا ئێوارهیان دهبرده سهر. ئهوانهی که پێشتر له ئۆردگادا ژیابوون خێوهتی کۆنیان ههبوو، به پێ ئیمکان یارمهتی دهر و جیرانهکانی یهکتریان دهدا. ئهوانهش که ههر هیچیان نهبوو ناچار بوون ، به دهرگا و دار و تهنهکه و گونی بۆ خۆیان سهربانێک دروست کهن تا خۆیان و منداڵیان له گهرمادا نهمرن. له ههموو ئهمانه خهرابتر سروشتی ئهم ناوچهیه بوو که زۆر ناخۆش و دڵتهنگ بوو. ههر که رۆژ دههاته دهرێ تا ئێواره ڕۆژ ئاوا دهبوو بهردهوام لم و خۆڵ دهباری، به شێوهیهک که مڕۆڤ چهند میتری پێش خۆی نهدهبینی، ئهوهش تهنیا ئهو کهسانه دهزانن که له ئهوێ ژیاون، دهزانن چ جۆره جهحانمێکه. ڕێژیمی شهرخوازی سهدام هیچ ئیمکاناتی بۆ ژیانی ئهو خهڵکه له بهر چاو نهگرتبوو، ڕۆژانه چهند تانکر ئاوی دههێنا بۆ خهڵک ، تانکرهکان زۆر کهم بوون و زۆر جار گیر و گرفتی ئاو دروست دهبوو. ئاو زۆر درهنگ به خهڵک دهگهیشت ، زۆر جار له سهر ئاو شهڕ و کێشه له نێوان خهڵکدا دروست دهبوو. ژن ، پیاو ، منداڵ ناچار بوون به قاوهلهمه و تهنهکه و مهسینهو ئهم جۆرهشتانه به شوێن تانکری ئاو دا ڕا بکهن بۆ ئهوهی چۆرێ ئاویان دهست کهوێ که بهداخهوه به هۆی قهرهبالغی خهڵک چهندین منداڵ بوونه قوربانی له ژێر لاستیکی تانکری ئاو دا گیانیان له دهست دا. سهرهڕای ئهوهش ئهو ئاوهی که دهیان هێنا پڕ بوو له کرم. یهکێکی دی له ئهو گرفتانه نهوت بوو که خهڵک زۆر به زهحمهت دهستی دهکهت که ئهویش بۆ خهڵک زۆر پیویست بوو به بێ نهوت کهس نهیدهتوانی نان، چێشت و چای لێ بنێ. ماشینی گهورهیان دههێنا بۆ ئۆردوه به شوێن تانکری ئاو دا ڕایانگا پڕیان دهکرد له بوشکهی نهوت دهیانبرد بۆ شار تا به ههزار زهحمهت بوشکهیهک نهوتت دهست کهوێ. گرفتێکی دی شارهزا نهبوونی خهڵک بوو ، هات و چۆ بۆ نێو شار ئازاد نهبوو ، دهبوو وهرهقهی هاتوو چۆت وهرگرتایه تا بتوانی بچی بۆ شار. ههر چی زیاتر خهلکیان دههێنا گیر و گرفتی جێگا، خێوهت ، ئاو ، خواردهمهنی زیاتر دهبوو و خهڵک تووشی گرفتی زۆرتر دهبوو. پاش ئهوهی ئۆردوگاکانی سهنگهر و قۆرهتوو و دهوره و مهلاسلێمان کۆتایی هات. له رێکهوتی 28. 8 .1982 دا ئۆردوگاکانی عهربهت و زهرایهنیش گواسترانهوه بۆ ئهلتاش ئیدی ئۆردگای وا گهوره له کوردستانی عێراق نهما له چهند گروپێکی چهکدار نهبێ که ئهوانیش کاریان بۆ رێژیمی بهعسی رووخاو دهکرد. به سهرهاتی کورده ئاوارهکانی ئۆردوگای ئهلتاشی ڕۆمادییه ههر وهکوو ئهوهی له بهشی یهکهم و دووههم دا باسم کرد له ئاخر و ئۆخری مانگی ئاوگوستی 1982وه نزیکهی 45000 ههزار کهس له ئاوارهکان گوستراونهتهوه بۆ ئهلتاش له رۆمادییهی عێراق. .رێژیمی بێ بهزهیی سهدام وهکو ئهوهی ئهو خهڵکه ئینسان نهبن حسابی بۆ نهدهکردن. ههزاران ژن ، منداڵ، پیاو، گهنج، به ساڵداچوو فڕێ درانه نێو ئهو خاک و خۆڵه. با بزانین ئهلتاش چییه؟ ئهلتاش به دهشتاییهکی پان و بهرین و وشک دهوترێ که له ده کیلومیتری ڕۆژئاوای شاری ڕۆمادییهی عێراق ههڵکهوتووه. له ساڵی 1982دا دهوڵهتی عێراق لهم دهشتهدا کهمپێکی به ناوی "ئهلتاش" بۆ پهنابهرانی کورد و ئاوارهکانی سهرسنوور که به هۆی شهڕی عێراق و ئێران ڕوویان له عێراق کردبوو، کردهوه. ڕژیمی عێراق سهرهتا ئهو خهڵکهی که به زۆره ملی بار دا بۆ ئهلتاش بێ هیچ ئیمکان و خانووبهرهیهک لهو دهشهته ههرق و بهرقه فڕێ دا. ههروهها له جێگای ترهوه دهسته دهسته پهنابهر و خهڵکی ئاوارهیان دههێنا و لهم ئۆردووگایهدا دایان دهنان و به جۆرێک که ئهلتاش بوو به شارێک و ئۆردووگایهکی گهوره و به درێژایی زیاتر له 5 کیلومیتر و پانایی 5 کیلومیتر. ڕۆژ به ڕۆژ ژمارهی ئهم ئۆردووگایه زۆرتر دهبوو. به پێی ئهو سهرژمێرییهی که خاچی سووری نێودهوڵهتی ئهنجامی دابوو، ژمارهی دانیشتووانی ئۆردوگای ئهلتاش گهیشتبووه زیاتر له 45000 کهس. ئاو نهبوو، خواردن زۆر کهم، باسی دۆکتۆر و دهواو دهرمان ههر ناکهم، به ڕۆژو به شهو خۆڵ دهباری، ههموو بنهماڵهکان به سهر یهکدا کهوتبوون، له ههموو لایهک گریان و هات و هاواربوو، کهس به کهس نهبوو، ههر کهسه و بۆ چارهرهشی خۆی دهگریا. ڕۆژانه چهندین کهس له بهر گهرما و بێ دهواو و دوکتۆری، به تایبهت منداڵان و به ساڵداچووهکان گیانیان له دهست دهدا، خهڵک ههموو رهنگیان رهش ههڵگهرابوو ، ههموو ماندوو بێ تاقهت بوون خهڵک نهیدهزانی خهرێکی چی بێ . ژنانی به ساڵداچوو دهست له سهر ئهژنۆ به دهنگی بهرز دهگریان. به داخهوه له ئێرهش هیچکام له رێکخراوهکانی مافی مرۆڤ دیار نهبوون. نازانم ئهوانش له ترسی ئهوهی نهکا سهدام و رێژیمهکهی لێیان تووره بێ یان ئهوهی ئهوانیش خوێنی کوردیان پێ ههڵال بوو؟ ههر بۆیه خۆیان کهڕ و کوێر له بهرانبهر ئهو ههموو حهشیمهته کردبوو. چهند شوورتهیان(پۆلیسیان) له سهروی ئۆردگاکه دانا بوو بۆ چاودێری خهڵک و چارهسهر کردنی گیر و گرفتهکانیان که ئهویش نه ئهوهی هیچ گیر و گرفتێکیان بۆ خهڵک چارهسهر نهدهکرد ، بهڵکوو زیاتر کۆسپ بوون له سهر رێگهی ژیانی ئهو خهڵکه ههژاره و زیاتر ئازاری خهڵکیان دهدا تا ئهوهی هاوکاری بکهن. ههڵس و کهوتیان زۆر خهراپ بوو لهگهڵ ئهم پهنابهرانهدا. بهرگریان له خهڵک دهکرد بچن بۆ نێو شاری رومادییه. له بهر ئهوهی ههستی ئینسانی له وجوودیانه نهبوو. له ژێر دهستی رێژیمێکی وهکو ڕێژیمی سهدام بار هاتبوون قهت بیریان نهدهکردهوه که ئهو خهڵکه بێ تاوانه و له ترسی رێژیمی مهلاکانی ئێران ئاو و خاکی خۆیان به جێ هێشتووه و پهنایان بۆ ئهوان هێناوه و نابێ عهزیهت و ئازار بدرێن. شورتهکان ههر یهکهیان یهک شلنگی(سۆنده) پێ بوو ئهگهر خهڵک لێیان نزیک دهبوون پهلاماری خهڵکیان دهدا و به سۆنده سهر و ملی خهڵکیان دهکووتا. دیاره هێشتا سهرتای کار بوو ، بهڵام خهڵک له بهر بێ خۆراکی، نهبوونی پێداویستی ژیان فشاریان بۆ کاربهستانی حکوومهت هێنا تا ئهوهی ناچار بوو دووکانێکیان کردهوه بۆ ئهوهی ئهو خهڵکه به گوێرهی توانایان شتوومهکی نێو ماڵ بکڕن. دیسان بار به هۆی زۆر بوونی ئاوارهکان که نه حکوومهت و نه عهرهبی ناوچهکه قهت پێش بینی ئهوهنده خهڵکیان نهکردبوو که ئاوا حهشیمهتێکی زۆر له جێگهیهدا کۆبکرێنهوه، ناچار بوون جارێکی تر ئهو خهڵکه بگوێزنهوه بۆ یهک یان دوو کیلومتر خوارتری ئۆردگا که ئهوێ جێگهیهکی بهر بهڵاو و بهرینتر بوو. ماوهیهک بوو که حکوومهت خهریکی ئامادهکاری ئهو جێگهیه بوو بۆ خهڵک . شوێنێکی نزیک به سێ کیلومتری چوار گوێشهی ئاماده کرد بوو. چوار دهوری به خاک بهرز کردبووهوه . خهڵک ئهوهنده باری کردبوو ئیدی ئهوهشی که ههبوو به کهڵک نهدههات، بهڵام له بهر ناچاری خهڵک پێویستیان پێ ههبوو. له رێکهوتی 1982.9.22 دهستیان کرد به گواستنهوهی خهڵک بۆ ههوارگهی دووهم له ئهلتاش . ههر وهکو چۆن له ههوارگهی یهکهم هیچ ئیمکاناتێکیان بۆ ئهو خهڵکه دابین نهکردبوو، له ههوارگهی دووهمیش ههر وا بێ ئاو بێ خێوهت له بیاوانێکی وشک و رهقدا جارێکی دی خهڵک ناچار بوون خێوهت ههڵدهن. ئهو شوێنه له شوێنی یهکهم خهرابتر بوو. خاکهکهی زۆر شی بوو دار و مێخی چادرهکانی ڕانهدهگرت به ههزار و یهک بهدبهختی دهتوانی خێوهت ههڵدهی. حکوومهتی ئهو کاتی عێراق له گوستنهوهی خهڵک ئهو پهری کهمتهرخهمی کرد ، که نیوهی ئهو خهڵکه تا سهرهتای زستان ههر له جێگهی پێشوو مابوونهوه ئهویش له کاتێکدا که خهڵک ههموو خۆی کۆکردبوو وه بۆ بار. له بهد شانسی ئهو خهڵکه ئهو ساڵه بارانێکی زۆر باری زۆربهی ماڵ و حاڵی ئهو خهڵکه کهوته سهر ئاو و زۆربهی خێوهتهکان بههۆی با و بارانی تووند به سهر یهکدا کهوتن. به ههر جۆرێک بوو خهڵک ههموو گوێزرایهوه ههاورگهی دووهم. ئۆردووگای ئهلتاش زۆرتر له ئۆردووگایهکی گهمارودراوی عهسکهری دهچوو تاکوو ئۆردووگایهکی پهنابهران. دهوری به سیمی تێلدروو تهندرابوو. ژیان بۆ دانیشتوانی ئهلتاش له دهشتێکی بێ ئیمکان و گهماروودراو، ژیانێکی مهرگ و نهمان بوو. ڕۆژ نهبوو ژمارهیهک لهو خهڵکه ڕهش و ڕووته لهبهر بێ ئیمکانی و نهخۆشی گیانیان له دهست نهدهن. دانیشتوانی بێ ئیمکانی ئۆردووگا له ڕووی ناچاری و لهبهر مان، کاری کرێکاری بۆ ماڵه عهرهبهکانی دهورووبهری ئۆردووگایان دهکرد. دانیشتوانی ئۆردووگای ئهلتاش له باری تهندرووستی و دوکتۆر و دهرمان له ڕهنج و ئازاردا دهتلانهوه. بۆ ههموو ئۆردووگا واته بۆ نزیکهی زیاتر له 45000 کهس تهنیا دهرمانگهیهکی چکۆله و تهنیا یهک دوکتۆر و چهند پهرهستارێک ههبوو. له باری قوتابخانه و خوێندن لهو ئۆردووگایه نهک ههر بڤه بوو بهڵام ڕژێم ههر گاڵتهی بهو جۆره شتانه دههات و ئامادهش نهبوو هیچ یارمهتییهک به منداڵانی ئۆردووگا بکا. حکومهتی عێراق جیا لهوهی ئۆردووگای به تێلدرو و عهسکهر گهمارۆ دابوو له ڕێگای چوار ئیدارهوه کونترۆڵی دهکرد، که بریتی بوون له: 1. ئهمن (که کاری دروستکردنی سیخور له ناو ئۆردووگادا بوو). 2. ئیستخباراتی عهسکهری. 3. موخابرات (ئیتڵاعاتی دهرهوه). 4. شۆرته، پۆلیس. ئهو دهم و دهزگا سیخوریانهی رێژیمی بهعسه له سهرکوت و عهزیهت و ئازاری خهڵک دهستێکی باڵایان ههبوو ڕۆژانه چهندین کهس به بیانوی جۆراجۆرهوه دهکهوتنه بهر زهبر و زهنگێ جهلادهکانی بهعس له ئهو ئۆردگایه. ژیانی خهڵک ڕۆژ له دوای ڕۆژ خهرابتر دهبوو نهبوونی کار و بێ دهرامهتی ئهو خهڵکهی تووشی گرفتێکی زۆر گهوهره کردبوو. دهتوانم بڵێم ئاویش یهکێک بوو له گرفته سهرهکیهکانی ئهو خهڵکه ، که زۆر جار له سهر ئاو شهر و ئاژاوه له ناو ئۆردگا دروست دهبوو. پێکهاتهی ئۆردگای رۆمادی له ڕووی کۆمهلایهتی ئیداریهوه پێکهاتهیهکی زۆر ئاڵۆز و بێسهره و بهره بوو. دیاره له ئهنجامی ئهو ههموو تێڕوانینه ناعهقڵانی و بیروباوهڕ جیاوازانهوه پێکهاتهی پێوهندیهکانی کۆمهڵایهتی پێکهاتهیهکی مرۆڤانه و له ئاستی بهرپرسیارانهدا له ئهو ههلوومهرجه سهختهی ژیانی ئاوارهکاندا نهبوو. ههر له سهرهتاوه هیچ حکوومهت و لایهنێک به شێوهیهکی دروست و ڕاستهوخۆش یان ئهو ڕێکخراوه به ناو مرۆڤ دۆستانه خۆیان لهم ههزاران کورده ئاوارهیه نهکرد به خاوهن و مشووررێکیان بۆ نهخوارد. کاتێک مرۆڤ سهرنج له ژیانی ئهو ساڵانهی ئۆردگای رۆمادیه دهدا، جگه له بهندیخانهیهکی دهرگا و پهنجهره له سهر و پشت گوێ داخراو ناتوانێ به هیچی تری بزانێ، بهندیخانهیهک که مهرگ زۆر له سهرهخۆ و ئازار دهرانه پێوهندی له گهڵ ئهو خهڵکه ههژاره و بێ دهرهتانه دا ههیبوو. ئهگهر مرۆڤی خاوهن ههست به ویژدان بچێ بۆ ساتێکیش له نزیکهوه چاو له ئهو جێگهیه بکا، دهزانێ ژیانی ئهو ئۆردگایه چهنده بێ مانا و نامرۆڤانه بووه. به چاو خشاندن و سهرژمێریهکی سهرپێیانهی گۆڕستانهکانیی ئهو ئۆردگایه ،مرۆڤ دهگاته ئهو قهناعهتهی که مهرگ چهنده له ئهو خهڵکهوه نزیک بووه. بێ گومان ئهوه گشتی له ئهنجامی ئهو نهخوشیه جۆراوجۆرانه بوو که به هۆی کهم خۆراکی و دهست کورتی و ههژاری و نهبوونی دام ودهزگای لهش ساقی زۆر بوونی نهخۆشیهکانی دهرونی (ئهعساب) له ئۆردگا. له لایهکی ترهوه بێ بهش بوونی منداڵانی ئۆردگا له سهرهتایترین مافهکانی ئینسان که بریتی بوون له باغچهی منداڵان، یاریگه، خوێندنگه، و هیتد. منداڵان ههرکه دهکهوتنه سهر پێ له گهڵ باوک برای گهورهیان دهچوونه مهیدانی شهری ململانێی ژیانی سهختی ئهو ئۆردگایه. کێشهی ژنانیش گهورهترین گرفت بوو که به دهست ژیانهوه و کێشهی کۆمهڵایهتی دهیاناڵاند ژنان زۆربهی کاتهکانی خۆیان به کار وباری نێو ماڵ دهبرده سهر ئهگهریش کاریان نهبوایه ئهوه له گهڵ ژنی دهر و جیران له دهرگای حهوشه بۆی دادهنیشتن و دهستیان به گێرانهوهی چیرۆکی ژیانی خۆیان ئهو رۆژه ڕهشه دهکرد که تێ کهوتبوون. ئهگهرچی ژنان له چوار چێوهی ماڵدا بوون وهکو بهندیخانه بوو بۆیان ئهوهی باش بوو دوور بوون له زهبر و زهنگ ڵێدانی شوورتهی پاسهوانی دهم دهرگای ئۆردگا. بهڵام به پێچهوانهوه پیاوان وانهبوو ، پیاوان بۆ ئهوهی ڕۆژانه چهند دینارێک به دهست بێنن ناچار بوون به ههر شێوهیهک خۆیان له دهرگای پاسگای شوورته رزگار کهن، جا چ به وهرگرتنی وهرقهی چوونه دهروه یان به دزیهوه. تا دهچوویته دهروه چهندین ڵێدانی سۆندهیان دهخوارد، جا بێچگه له ئهوهی له بازار چۆن رهفتاریان له گهڵ دهکردن. ئهوهی له سهرهوه که باس کران کورتهیهکی ژیانی ئۆردگای زۆرهملهی رۆمادی بوو. که به ئهو شێوهیه ژیانیان بردهسهر. سه رچاوه : کردهای طاش ئاوارهبوون و دهربهدهری بهشێکی گرینگه له ژیانی کورد ومێژووی پڕ کارهساتی نهتهوهی کورد. وڵاتی کوردان (کوردستان) ههردهم مهیدانی شهڕ و پێکدادانی داگیرکهرانی کوردستان و وڵاته زلهێز و بهرژهوهندی خوازهکان و گهلی کوردی چارهڕهشیش قوربانیهکانی بووه. به داخهوه وڵاته بهرژهوهندی خوازهکان گهلی کوردیان به سهر چوار وڵاتی ئێران، عێراق، تورکیه و سووریه دا دا بهش کرد. حکوومهته یهک له دوا یهکهکانی ئهو وڵاتانه له کاتی دروست بوونیان تا ئێستاشی له گهڵ بێ نه ئهوهی نهتهوهی کوردیان له ههموو ماف و ئازادیهکانی خۆیان بێ بهش کردووه بهڵكوو به شێوهیهکی وهحشیانه کهوتوونهته گیانی ئهو گهله بێ پشتیوانه که مێژووی مڕۆڤایهتی له گێرانهوهی شهرم دهکا. داگیرکهرانی کوردستان ئهگهر چی گهلی کوردیان له ههموو ماف و ئازادیهک بێ بهش کردوه، له ههمان کات دا ئهو گهله به ئهوه تاوانبار دهکهن که دژی داگیرکاری ئهوان خهبات دهکهن، بۆ تاوان و زوڵم زۆره له رادهبهدهرکهی خۆشیان یاسا و قانوونی خۆیان به ڕاست دهزانن. فشارو زوڵم و زۆری داگیرکهرانی کوردستان ئهوهنده زۆره که کوردهکان ناچار دهکا جێگهی باب و باپیرانی خۆیان به جێ بهێڵن و پهنا ببهنه بهر یهکێکی دی له داگیرکهرانی کوردستان. یانی له ترسی پلینگ خۆیان دههاوێژنه پشتی ئهژدههاک. له سهر دهمی دهسڵاتداری حهمهرهزا شادا زۆربهی شار وگوندهکانی کوردستانی ئێران بهتایبهتی گوندهکانی پارێزگای کرماشان له ههموو بوارهکانی خزمهتگوزاری بێ بهش بوون و حکوومهتی گۆر بهگۆری شا هیچ ئاورێکی لێ نهدهدانهوه، زۆربهی زۆری خهڵکهکهی نهخوێندهوار بوون خهڵکی ئهم ناوچانه له و پهری بێ مافی و بێ بهشی دا دهژیان و تهنیا کارو کاسپیان کشت و کاڵ و ئاژهڵداری بوو، باری گوزرانی ژیانیان له و پهری خهرابی دا بوو ، ژیانێکی زۆر سهرهتاییان ههبوو. له ههموو ئیمکاناتی ژیان وهک رێگا و بان و ئاو و کارهبا و بنکهی تهندروستی بێ بهش بوون و زۆربهی ههره زۆری گوندهکانی کوردستان خوێندنگاشی تێدا نهبوو. سهرهڕای ئهو ههموو بێ بهشیه ش ساواکی شاش زیاتر تهنگی لی ههڵچنیبوون، کهس نهی دهوێرا له ماڵی خۆشی باسی شا بکا دهیانگوت:( دیوار مووشی ههیه و مووشیش گوێش) یانی له ماڵهوهش بۆ کهس نهبوو باسی شا بکا . له سالی 1979 پاش رووخانی رێژیمی شا و هاتنه سهر کاری مهلاکان له ئێران، به ههزاران کوردی گوندهکانی سهر سنووری پارێزگای کرماشان له ترسی رێژیمی تازه بهدهسڵات گهیشتووی ئێران و باری خهرابی ژیانیان ماڵ و حاڵی خۆیان به جێ هێشتوو روویان کرده عێراقی ژێر دهسڵاتی بهعس، حکوومهتی رووخاوی بهعسی عێراق له چهند ئۆردگایهک له کوردستانی عێراق جێگیریانی کرد. به هۆی چهند کهسێکی خۆفڕۆش و به پیلانی دهولهتی وهختی عێراق زۆر له ئهو خهڵکه فریویان خواردو بوونه چهکداری عێراق. له 1359.06.31 ههتاوی سپای عێراق هێرشی کرده سهر ئێران و زۆر له شار و گوندهکانی سهر سنووری ئێرانی داگیر کرد و بۆ جارێکی دی کوردستان بوو به مهیدانی شهڕی دوو رێژیمی سهره ڕۆی ناوچهکه و به ههزاران بنهماڵهی دی ماڵ و حاڵی خۆیان به جێ هێشت و لایهکی بهرهو لای ڕێژیمی مهلاکان و به ههزاران کهسیش بهر و سهر سنووری عێراق و ئێران بۆ ژێر دهسڵاتی بهعس هاتن، که ژماهریان دهگهیشته نزیکهی 60 ههزار کهس. ئهو خهڵکه زۆره به بێ یارمهتی هیچ لایهنێک زیاتر له یهک ساڵیان له سهر سنووری ههر دوو وڵات برده سهر، به هۆی نهخۆشی و کهم خۆڕاکی و خواردنهوهی ئاوی پیس و نهبوونی دوکتۆر و دهواو و دهرمان به سهدان کهس له ئهو خهڵکه گیانیان له دهست دا. به داخهوه له بهر بێ پشتیوانی و بهد شانسی کورد هیچ ڕێکخراوهیهکی مافی مرۆڤیش ئاوری له ئهو ههموو حهشیمهته ندایهوه و چاو گوی خۆیان بهست و وهکو ئهوهی کورد به ئینسان حیساب نهکهن. پاش ساڵیک ژیان له سهر سنوورهکان، رێژیمی بهعس دهستووری کۆ کردنهوهی ئهو خهڵکهی دا، ئهوه بوو له ماوهی چهند مانگ دا ههموو ئهو خهڵکهیان کۆ کردهوه له ئۆردگاکانی ناحیهی قۆرهتوو، سهنگهر، دهوره و گوندی مهلاسلێمان له سهر سیروان سهر به پارێزگای دیاله و ههر وهها ئۆردگاکانی عهربهت، زهڕایهن، دسکهره له پارێزگای سلێمانی له کوردستانی عێراق نشتهجێ کران. به داخهوه به هۆی نهبوونی کار و بێ دهرامهتی و فشاری ژیانی سهخت خهڵکێکی زۆرتر بوونه چهکداری رێژیمی بهعس، که به هۆی شارهزانهبوون له شهڕ، زۆریان له بهرهکانی شهڕی ئێران و عێراق کوژران و بریندار بوون. له ئهو کاتهدا بوو که هێزه سیاسیهکانی کوردستانی ئێران به تایبهت حیزبی دیمۆکراتی کوردستانی ئێران ههندێک له کادرهکانی خۆی نارده ناو ئۆردگاکان بۆ تهبلیغات و هاندانی ئهو خهڵکه تاکوو دهست له چهکداری بۆ رێژیمی بهعس ههڵگرن و ژیانێکی ئاسایی دهست پێبکهن، له ڕاستیدا کاریگهری خۆی ههبوو. زۆری پێ نهچوو زۆر بهی زۆری ئهو خهڵكه ئهگهر چی برسی و بێ کار و بێ یارمهتیش بوون چهکی خۆفرۆشیان فرێ دا. کاتێ سیخوڕهکانی بهعس له رێگهی بهکرێگیراوهکانهوه ئاگادار کرانهوه که له ناو خهڵکی ئۆردگاکاندا جمووجۆڵێکی سیاسی دهستی پێ کردوه ئهوه بوو ئهو خهڵکهی چهکیان ههبوو دایاننا، کاتێ رێژیمی بهعس و جاشه گهورهکان زانیان که ئیدی ناتوانن ئهو خهڵکه بۆ مهرامهکانی خۆیان به کار بێنن، بۆ کونترۆڵ کردنیان ناچاربوون دهست به کۆ کردنهوه و دوورخستنهوهیان له کوردستان بکهن ، کار بهدهستانی بهعس ئهو جمووجۆڵه سیاسیهیان به مهترسیهک بۆ سهر خۆیان دهزانی له کوردستانی عێراق، ههر بۆیه زۆر زوو دهستووری گواستنهوهی زۆربهی کورده ئاوارهکانی کوردستانی ئێرانیان دا بۆ باشووری عێراق و شاری رۆمادییهی سهر به پارێزگای الانبار. نووسینی: ئهحمهد تهیموری سه رچاوه :کردهای طاش شارهكهم، بهندی دڵم، ئهی باغی من! ڕهوڕهوهی ساوایهتیم، سابڵاغی من دڵ به هیوات لێدهدا، لانكی دڵی تۆ له وهرزی یادی من دا سهرچڵی ببیه ناڵهم، من له سوێیانت گڕام من له تۆ بووم و له یاران دابڕام دووره یارم، دووره یارم، دووره یار ڕاونراو و دهركراو و دووره شار دڵ مهگۆڕه، لێم مهتۆرێ، یاری تۆم ڕووگهكهم! كوێستانی دڵ! ئهی زێدی خۆم! هێدی پاییزی 1991 ---- [email protected] پێم بڵێ ... که سێبهرى ژیانمان لێ ون دهبێت، سێبهرى کام ئارامى له خۆیمان دهگرێت ؟ تۆ بڵێى ... بۆ سێبهرێک ڕێگا دووره سهختهکان ببڕین و وشهکانمان و ههناسهکانمان، له ڕێگا ههڵنهوهرن ؟ ئهى کارخانهکانى ژیان دهتوانن چهند سێبهرى بهردهوامى بۆ ههناسهکانى خۆشهویستى دروست بکهن؟ پێم بڵێ... له مۆزهخانهى (سێبهر) دا که ههموو مرۆڤهکان بۆى وێڵن، چهند کهس... جێگاى دهبێتهوه ؟ گومانم ههیه ئهو سێبهره گهوریه ههبێت که ههموو مرۆڤایهتى له خۆ بگرێت ! پێمبڵێ ... له کوێ

<urn:uuid:1b472aca-a9a2-4b13-a36d-b7e0b2e6887e>

CC-MAIN-2014-41

http://kllawroojna.blogfa.com/8512.aspx?p=2

2014-09-23T06:20:13Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1410657138017.47/warc/CC-MAIN-20140914011218-00112-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.8731335997581482, "sdh_Arab_score": 0.05428469553589821, "hac_Arab_score": 0.03189278766512871, "fas_Arab_score": 0.012520532123744488, "glk_Arab_score": 0.011422127485275269}

سهڵاحهدینی ئهیوبی دامهزراندنی دهوڵهتی ئهییوبی كاروباری ناو ووڵاتی میسر سهقامگیر بوو بۆ (صلاح الدین)، خێزانهكهی و باوكی (نجم الدین ئهیوب)ی هێنایه لای خۆی تاكو چیتر خهمی لایان نهمێنێت و بهخۆشی و بهختهوهری پێكهوه بژێن بهههمان شێوهی چیرۆكی پێغهمبهر یوسف (علیه السلام) كه بوویه فهرمانڕهواو عهزیزی ناوچهكه باوك و براكانی هانیه لای خۆی، (صلاح الدین) به وهزیر مایهوهو ههموو كاروبار لهژێر دهستی بوو تاكو كۆتا خهلیفهی فاتمییه شیعهكان مرد لهساڵی (567 ك - 1171 ز)، بهو شێوهیه دهوڵهتی فاتمیی كۆتایی پێ هات و دهوڵهتی نهوهی ئهییووب (دهوڵهتی ئهییوبی) دهستی پێ كرد. (صلاح الدین)یش ناونرا به (الملك الناصر - ميرنشينی سهرخهر)، وه گهڕایهوه بۆ ئهو ماڵهی (اسد الدین شیركۆ)ی مامی تیایدا دهژیا و پێی دهسهلاتهكهی جێگیر كرد له ناوچهكه. پاشان داوای كرد له (پادشا نورالدین زهنگی) كه براكانی بنێرێته لای خۆی، بهڵام نورالدین ڕازی نهبوو وه پێی ووت كه دهترسم یهكێك له براكانت له قسهت دهربچن و ئیتر كارو باری ووڵات لهلات تێك بچێت. پاش ئهوه جارێكی تر خاچ پهرستان هێزیان كۆ كردهوهو ویستیان سهرلهنوێ هێرشێكی تر بهرنه سهر ناوچهكانی میسر، بۆیه نورالدین زهنگیش عهسكهری كۆ كردهوهو لهگهڵیاندا براكانی (صلاح الدین)ی نارد لهناویاندا (شمس الدولة) تۆران شاه، كه له (صلاح الدین)یش گهورهتره. لێرهدا (ابن اثیر) باسی ئهو ناخۆشیهی نێوان نورالدین زهنگی پادشای شام و (صلاح الدین ئهیوبی) دهكات: لهساڵی (567 ك - 1171 ز) شتێكی وا ڕووی دا نورالدین بهرامبهر (صلاح الدین) سارد و ناڕازی بوو، ڕووداوهكهش لهوهوه دهستی پێ كرد كه نورالدین نامهی نارد بۆ (صلاح الدین) و فهرمانی پێ كرد كه ههرچی عهسكهر و هێزی ناوچهی میسر ههیه كۆ بكاتهوهو بیانهێنێت بۆ سهر ئهو ناوچانهی خاچ پهرستهكانی تیادایهو كردوویانهته مۆڵگه وشاری خۆیان، پێش ههموو شتێك به هێزهكهیهوه گهمارۆی شارۆچكهی كهرهك (الكرك) بدات و تا ئهمیش به خۆی و ههرچی هێزی ههیه دهگاته ئهوێ و پێكهوه دهجهنگێن لهگهڵ خاچ پهرستان و ناوچهكانیان دهست بهسهرا دهگرن وبهههتایی شوێنهواریان ناهێڵن لهوێ.. سهرهتا (صلاح الدین) له (20ی موحهڕهم) ڕهزامهندی خۆی نواند و به نورالدینی ڕاگهیاند كه دهرچوونهكه دوا ناكهوێت، لێرهدا نورالدین كهوته كۆكردنهوهی عهسكهرهكانی و ههموو هێزهكانی ئاماده كرد و چاوهڕێی ههواڵ بوو له (صلاح الدین)هوه كه كهوتبێته ڕێ و تاكو ئهمیش بكهوێته ڕێ، كاتێك ههواڵی پێ گهشت كهوته ڕێ له دیمهشقهوه بهرهو (كهرهك) و گهیشته ئهوێ و چاوهڕێی گهیشتنی (صلاح الدین)ی دهكرد، بهڵام له ڕێگادا (صلاح الدین) نامهی نارد بۆ نورالدین و داوای لێبوردنی لێ كرد كه ناتوانێت بگاته لای و ههواڵی خێرای پێ گهیشتووه بهوهی كاروباری ناو ووڵاتی میسر نائارام بووهتهوهو ههندێ له شیعه عهلهوییهكان دهیانهوێت دهسهڵات بگرنهوه ئهستۆ چونكه هیچ هێز و چهكداری تیادا نهماوهو ههموو كهوتوونهته ڕێ، بۆیه ناتوانێت دوور بێت له میسر لهترسی ئهم كارهو وا دهگهڕێتهوه بۆ میسر، بهڵام نورالدین عوزرهكهی لێ قبوڵ نهكرد، وه هۆی ئهوهی كه (صلاح الدین) نهیویست خۆی بگهیهنێته ئهو شوێنه، ههندێ له پیاو و كهسه نزیكهكانی ترساندیان له گهیشتن وچاپێكهوتنی به نورالدین، بۆیه كاتێك فهرمانهكهی نورالدینی بهجێ نهگهیاند، نورالدین بهلایهوه گهوره بوو وه پێی ناڕهحهت و دڵگران بوو، وه گومانی برد كه (صلاح الدین) یاخی بووه لێی و بڕیاری دا بههێزهوه بگاته میسر و دهسهڵات بگێڕێنێتهوه بۆ خۆی و (صلاح الدین) دهربكات. ئهم ههواڵه گهیشته (صلاح الدین)، ههموو كهسوكاری لهوانه باوكی (نجم الدین) و خاڵۆی (شهاب الدین الحارمي) و لهگهڵ ههموو سهركردهكانی سوپاكهی، پێی ڕاگهیاندن به نیازی نورالدین بۆ وهرگرتنهوهی میسر لێی و مهشورهتی لهگهڵ كردن، بهڵام هیچ كهسێكیان شتێكیان نهووت كه چی بكات، لێرهدا توقیهددین (تقي الدین)ی كوڕهزای ههستا و ووتی: گهر نورالدین بێت بۆ ئێره دهجهنگێین لهدژی و بهرهنگاری دهبینهوه، ههندێ له كهسوكاری ههمان ڕایان بۆ دروست بوو، بهڵام (نجم الدین)ی باوكی ههستایه سهری و لێی توڕه بوو وه پهرچی ئهم ڕایهی دایهوه و ووتی شتی وا نابێت، نجم الدینیش پیاوێكی لێهاتوو بهسهلیقهت بوو، به توقیهددینی ووت دانیشه وتوڕهبوو لێی بگره جنێویشی پێ دا، ئینجا ڕووی كرده (صلاح الدین) و پێی ووت: من باوكتم و ئهوه شهاب الدینی خاڵۆته، ئایه لهو باوهڕهدایت لهم ههموو خهڵكه ههموو تۆیان خۆش بوێت و خێری تۆی بوێت وهكو ئێمه؟ (صلاح الدین)یش فهرمووی نهخێر، پێی ووت: دهی والله گهر من و خاڵۆت شهاب الدین چاومان به پادشا نورالدین بكهوێت هیچمان لهدهست نایات مهگهر لهبهردهمی بوهستین و زهویهكه لهبهردهستی ماچ بكهین، وه گهر فهرمانمان پێ بكات بدهین له گهردنت به شمشێر ئهوا دهیكهین، بۆیه گهر ئێمه وابین ئهبێت غهیری ئێمه چۆن بێت، لهكاتێكدا ههموو ئهم سهركرده و عهسكهرانهی دهیبینی گهر نورالدین ببینن هیچیان خۆی ناگرێت لهسهر ئهسپهكهی مهگهر دابهزێت و ماچی زهوی بكات لهبهردهستی و ئهم ووڵاتهش هی ئهوهو ئهو تۆی داناوه تیایدا و گهر بیهوێت تۆ لابهرێت لهسهر دهسهڵات پێویستی به هاتنی خۆی ناكات بهڵكو به ناردنی كیتابێك فهرمانت پێ دهكات بڕۆیته خزمهتی و ووڵاتهكه بداته دهست كهسێكی تر، لهكۆتاییدا به ههموو ئامادهبووانی ووت: ههستن لامان و بڕۆنهوه و ئێمه مهمالیكی (نورالدین)ین و خزمهتكار و عهبدی ئهوین چی بوێت لێمان ئارهزووی خۆیهتی بیكات. لهسهر ئهم كاره ههموو بڵاوهیان پێ كرد و چهندهها كهسی ئامادهبووی دانیشتنهكه ئهم ههواڵهیان له ژێرهوه بۆ نورالدین نوسی. پاشان نجم الدین بهتهنها بوویهوه لهگهڵ (صلاح الدین) وپێی ووت: تۆ نهزانی و شارهزاییت كهمه، چۆن ئهم ههوو خهڵكه كۆ دهكهیتهوهو ئهوهی له دڵتایه پێیان ڕادهگهیهنیت، چونكه گهر نورالدین بزانێت تۆ ڕێی لێ دهگریت له ووڵاتهكه و گوێڕایهڵی نیت ئهوا دهتخاته پێش ههموو كارێكهوهو بهلایهوه گرنگ دهبێت لات بهرێت، خۆ نیازی لابردنتی ههبێت و بگاته ئێره كهس نابینیتهوه لهم ههموو عهسكهره لهگهڵتا بمێنێت، بهڵكو تهسلیمی ئهوت دهكهن، بهڵام پاش ئهم دانیشتنه پیاوانی خۆی ههواڵ و قسهكهی منی پێ دهگهیهنن، تۆش نامهی بۆ بنوسه و پێی ڕابگهیهنه كه ههر پێویستیهكت ههبێت به لادانی من لهسهر دهسهڵات، ئهوا (جهناب)ێك بنێره (جهناب ئهو پیاوهیه فهرمانی پادشا و دهسهڵاتدار دهگهیانده شوێنهكانی ژێر دهسهڵاتهكهی واته وهكو مهئمور)، واته مهئمورێك بنێره پهتێك بخاته ملمهوهو بمهێنێته لات، چونكه گهر ئهمه ببیستێت وازت لێ دههێنێت ولات نابات بهڵكو دهڕوات بهلای ئهو كارانهی ترهوهی گرنگتر بێت بهلایهوه، پاشان ڕۆژگار درێژهو خوای گهوره كاروبار دهبات بهڕێوه، ئهگینا وهالله گهر نورالدین یهك قامیشێكی شهكهری ئێمهی بهزۆر بوێت من خۆم شهڕی لهگهڵ دهكهم تاكو ڕێی لێ دهگرم یان دهكوژرێم، ئهوهبوو (صلاح الدین)یش بهقسهی باوكی كرد. وه كاتێ نورالدین بیستی كه (صلاح الدین) له فهرمانی ئهم دهرناچێت وازی لێ هێنا ههرهك نجم الدین لهو باوهڕهدا بوو، ئهمهش باشترین بۆچون و چاكترینیان بوو هێرشی خاچپهرستان بۆسهر ميسر پاش ئهوهی خاچ پهرستهكان زانیان كاروباری میسر كهوتۆته دهست (صلاح الدین) و دهركی ئهوهشیان كرد كه چیتر دهسهڵاتی ئهمانیش لهناوچهكهدا كهوتۆته ژێر مهترسی و بێگومان قهڵا و شوێنهواریشیان له ڕهگهوه ههڵدهكێشێت بهو ههموو دهسهڵات و موڵكهی وهدهستی هێناوه، خاچ پهرستهكان لهگهڵ ڕۆمهكان یهكیان گرت و بهنیازی ناوچهكانی میسر كهوتنه ڕێ، یهكهم جار ڕوویان كرده شاری (دمیاط) له باكوری میسر و ههموو چهك و كهلوپهلی گهمارۆدانیان لهگهڵ خۆ هانی، كاتێك نورالدین زهنگی ئاگاداری شاڵاوی خاچ پهرستان و ڕووكردنیان بهرهو شاری (دمیاط)ی زانی یهكسهر هێز وعهسكهری نارده شارۆچكهی كهرهك (الكرك) كه یهكێك بوو له بنكهكانی خاچ پهرستان بهنیازی ڕێگرتن له شهپۆلیان وچیتر نهگهنه (دمیاط) بهئاسانی، بهڵام خاچ پهرستهكان ڕێچكهكانیان گۆڕی و لهڕووی قهراغی دهریاكانهوه ڕوویان كرده (دمیاط) و پاشان هێزهكانی نورالدین (كرك)یان بهجێ هێشت و ویستیان بگهنه خاچ پهرستان و بجهنگێن لهگهڵیان تا ڕێیان لێ بگرن، بهڵام فریایان نهكهوتن. لهلای (صلاح الدین)ینهوهش كاتێك ئاگاداری مهبهستی خاچ پهرستان بوو بۆ داگیركردنی (دمیاط)، خۆی ئاماده كرد بۆیان به ههرچیهك له توانایدایه به چهك و پیاو و كهرهسته، یهكهم ههنگاو یارمهتی نارده ناو شارهكهوهو پهیمانی پێ دان كه فریایان دهكهوێت و هێز و چهكی زیاتریان بۆ بنێرێت گهر خاچ پهرستهكان بگهنه شارهكه. كاتێك خاچ پهرستان گهیشتنه سهر شارهكهو هێزی موسڵمانان له ناوهوهی شارهكه كهوتنه بهرهنگاربوونهوهیان و (صلاح الدین)یش له دهرهوهی شارهكهوه هێرشی بۆ هێنان، ئهنجامی شهڕهكهش به ویست و ڕهحمهتی خوا به سهركهوتنی عهسكهری موسڵمانان كۆتایی پێ هات، فهزڵی گهورهش پاش خوای گهوره دهگهڕێتهوه بۆ (صلاح الدین) كه وهكو وهزیرێك زۆر به دانایی پلان و نهخشهی شهڕهكهی گێڕا، بۆیه ههرچی هێزی خاچ پهرستان ههیه تێك شكا و ههموو مهنجهنیقهكانیان سوتێنرا و ژمارهیهكی زۆر له چهكدارهكانیان كوژرا و ههموو چهك و كهرهستهكانیان مایهوه بۆ موسڵمانان و خهڵكی شارهكه. سه رچاوه:http://bangewaz.com صلاح الدين له ميسر صلاح الدین له میسر و نهمانی دهسهڵاتی (فاطمي)یهكان له میسردا حوكمی (فاطمی) شیعهیی دهڕۆشت بهڕێوه، وهزیر دهسهڵاتی تهواوی ههبوو، لهولاشهوه خهلیفهیهكی فاتمی دانرابوو تهنها بهناو دهسهڵاتی ههبوو كه دواههمینیان ناوی (العاضد) یان (العاضد بامر الله) بوو، (شاور مجیر السعدی) بووه وهزیر و فهرمان ڕهوایی گرته دهست بهڵام ئهوهندهی نهبرد (ضرغام بن عامر بن سوار) دهسهڵاتی لێ زهوت كرد و دهستی گرت بهسهر دهوڵهتدا و كوڕهكهشی بهناو (طي بن شاور)ی كوشت، ناچار (شاور) ڕای كرد لهدهستی و میسری بهجێ هێشت و ڕووی كرده شام و هاواری برده لای پادشای دادوهر نورالدین زهنگی له مانگی ڕهمهزان ساڵی (1163ز - 558 ك)، لهولاشهوه (ضرغام) هانای برده لای (عموری)ی گاور پادشای بیت المقدس، مهلیك نورالدین سوپایهكی ئاماده كرد بهرهو میسر به سهركردایهتی اسدالدین (شێركۆ كوڕی شازی) بۆ گێڕانهوهی شاور بۆ دهسهڵاتهكهی، وه یهكێك لهو كهسانهی لهناو عهسكهرهكه بوون صلاح الدین بوو لهتهمهنی نزیكهی (26) ساڵیدا بوو، ههرچهنده صلاح الدین وهكو یاریدهدهرێكی مامی ڕۆشتبوو بێ ئهوهی حهز بكات بهو ڕۆشتنهی، مهلیك نورالدین له ناردنی ئهم سوپایهش دوو ئامانجی ههبوو: یهكێكیان: گێڕانهوهی حهقی (شاور) بوو چونكه هاواری بۆ هێنابوو وه داوای یارمهتی لێ كردبوو. دووههمیان: دهیویست ههواڵ و باری میسر بزانێت، چونكه ههواڵی پێ دهگهشت كه میسر زۆر لاوازه له ڕووی سهربازییهوهو حاڵ وباری زۆر نا ڕێكه، بۆیه ویستی ڕاستێتی ئهم شتانه لهنزیكهوه بزانێت. پادشا نورالدین زهنگی زۆر پشتی به (اسد الدین شێركۆ) دهبهست چونكه پیاوێكی زۆر ئازا و بلیمهت بوو، جگه لهوهش خاوهن زانست و ئهمانهت پارێز بوو، بۆیه ئهو كارهی پێ ڕاسپارد و (اسد الدین)یش كوڕهزاكهی واته (صلاح الدین)ی خسته پێشهوهی سوپاكهی و (شاور)یش لهگهڵیاندابوو، ههموو دیمهشقیان بهجێ هێشت بهرهو میسر لهساڵی (1163 ز - 559 ك) و له ئهنجامی چهند شهڕێكدا به شكست هێنانی (ضرغام) و كوژرانی دهسهڵاتیان گرتهوه له میسر له مانگی رهجهبی ههمان ساڵ. كاتێكیش شاور گهشته ئامانج و ئاواتهكهی و گهڕایهوه سهر تهختی دهسهڵات و هێز و دهسهڵاتی خۆی جارێكی تر بهرپا كردهوه، خیانهتی له اسد الدین شێركۆ كرد كه خۆی و سوپاكهی بۆ یارمهتی ئهم مابوونهوه.. ئهوهبوو شاور ئهم جاره هاواری برده لای خاچ پهرستهكان و داوای كۆمهكی لێیان كرد لهدژی اسد الدین، ئهوانیش به سوپایهكی گهورهترهوه هاتن بهرهو میسر و سوپاكهی (اسد الدین)یان گهمارۆدا له ناوچهی (بهلبیس)و ناچار گهڕایهوه بۆ شام، پاش گهڕانهوهی خۆی میسری بینیبوو وه ههموو ناوچه و بارێكی ئاشنا بوبوو وه ئهوهشی دهزانی كه میسر دهوڵهتێكه بهبێ پیاوهو و ههموو كاروبارهكان تهنها به فێڵ و ههڕهمهكی دهڕوا بهڕێوه، بۆیه چاوی تێ بڕیبوو. پاش مانهوهی له شام به ماوهیهك بیری دهكردهوه له گهڕانهوهی بهرهو میسر و خۆی بكاته پادشای ئهو ناوچهیه و لهههمان كاتدا دهسهڵاتهكهی كه درێژهی دهسهڵاتی پادشا نورالدین زهنگییه فراوانتر بكات، ئهمهش له ساڵی ( 1166ز - 562 ك) بوو. لهلایهكی ترهوهش خۆی و پادشا نورالدین ئاگاداری ئهو خیانهتهی شاور بوون كه هێزی خاچ پهرستانی هێنایه ناو میسر لهدژی ئهمان، بۆیه ترسی ئهوهیان لێ نیشت كه خاچ پهرستان دهست بگرن بهسهر میسردا و پاشان ههموو ناوچهكانی تریش بهێننه ژێر دهسهڵاتی خۆیان و ببنه مهترسیهك بۆ ئهمانیش. اسد الدین جارێكی تر سوپایهكی ئامادهكرد و پادشا نورالدین زهنگی ههموو سوپاكانی تری خۆیشی خسته بهردهستی لهگهڵ (صلاح الدین)یش، لهههمان كاتدا كه اسدالدین و سوپاكهی بهرهو میسر ڕۆشتن هێزی خاچ پهرستانیش كهوتنه ڕێ بهرهو میسر، لێرهدا فاتمییهكان (شاور و میسریهكان) لهگهڵ خاچ پهرستاندا ههموو ڕێككهوتن لهسهر (اسدالدین) و چهندهها شهڕ و پێكدادان ڕووی دا.. پاش ئهوه (صلاح الدین) بهڕێكهوت بهرهو شاری ئهسكهندهریهو لهوێدا گهمارۆ درا لهلایهن شاور و فاتمییهكانهوه لهساڵی (نیسان/ 1166 - جماد الاخره/ 562ك)، پاشان اسد الدین گهڕایهوه لهڕووی (صعید)هوه بهرهو شاری (بلبیس) و لهوێدا سازش كرا لهگهڵ شاور و خهڵكهكهی و ئهو كاته ڕێیان دا به (صلاح الدین) بگات پێی و ئهویش گهڕایهوه بهرهو شام. پاش ئهوه اسدالدین بۆ جاری سێههم گهڕایهوه بهرهو میسر، ئهم جارهش هۆكهی دهگهڕێتهوه بۆ ئهوهی خاچ پهرستهكان ههرچی هێزیان ههبوو به سوارچاك و پیادهوه ڕوویان كردبووه میسر بۆ داگیركردنی یهكجارهیی و بهبێ گوێدان بهو عههد و پهیمانهی ههیانبوو لهگهڵ میسریهكان و اسدالدین كه پێشتر ڕێككهوتبوون بههیچ شێوهیهك هێزهكانیان ڕوو نهكاته ناوچهكانی میسر.. ئهم ههواڵهش كاتێ گهیشته اسدالدین و نورالدین بههیچ شێوهیهك ئارامیان نهما و بهپهله ویستیان خۆیان بگهیهننه میسر و ڕێ بگرن له شاڵاوی هێرشهكانی خاچ پهرستان، پادشا نورالدین زهنگی بهههموو پارهو سامان و پیاوهكانی هێزی كۆ كردهوه بهڵام خۆی نهیتوانی بڕوات بۆ میسر نهوهك ناوچهكانی ژێر دهسهڵاتی ئهمیش له شام بكهوێته بهر هێرش، وه اسدالدین به خۆی و ماڵی و ههموو براو كهسوكاری و پیاوهكانی بهشدارییان كرد لهم ڕۆشتنه بهرهو میسر.. بن شداد دهڵێت: سوڵتان (صلاح الدین) پێی ووتم من لهههموو كهس زیاتر لهو جارهدا پێم ناخۆش بوو به دهرچوونم بهرهو میسر، وه لهگهڵ مامم بهئارهزووی خۆم دهرنهچووم، ئهمهش مانای فهرموودهكهی خوایه كه دهڵێت: (وعسى أن تكرهوا شيئا وهو خير لكم) (البقرة:216). كاتێك شاور زانی كه ههموو خاچ پهرستان كهوتوونهته ڕێ بهرهو داگیركردنی یهكجارهیی میسر و لهناوبردنی دهسهڵاتهكهی ناچار جارێكی تر هاوار و هانای هێنایهوه بهر اسد الدین و ئهمیش به پهله به سوپاكهیهوه گهیشتنه ناو میسر لهساڵی ( 1168ز - 564ك)، بۆیه كاتێك خاچ پهرستهكان به گهیشتنی (اسدالدین)یان زانی بۆ میسر كه به ڕێككهوتن بووه لهگهڵ میسرییهكان ئیتر هیچیان بۆ نهمایهوهو بهسهرشۆڕی گهڕانهوه. پاش ئهوه اسدالدین مایهوه له میسر خۆی و سوپاكهی بۆ بهرگریكردن له ناوچهكه و لهو كاتهشدا میسر لهژێر حوكمی فاتمی شیعیی بوو، شاور وهزیر و دهسهڵاتداری فاتمی ماوهی جارێك دههاته لای و بهڵێنیشی پێ دابوو كه ههرچهند پارهو سامانیان خهرج كردووه بۆیان بگێڕێتهوه بهڵام شاور ئهم بهڵێنهشی نهبرده سهر. وه اسد الدین بهوهشی زانی كه شاور ههرجارهو یاری به ئهم و به خاچ پهرستهكان دهكات، وه بۆی یهكلا بوویهوه كه ئارامی و دهسهڵات بهسهر ووڵاتدا سهقامگیر نابێت ههتا شاوور لهسهر حوكم بێت، سهرهڕای ئهوهش شاور دهسهڵاتدارێكی زۆر دڵڕهق و ستهمكار بوو تهنانهت خهلیفهی فاتمییهكانیش (العاضد) شكاتی لای اسدالدین كردبوو لهدهستی، بۆیه اسدالدین بڕیاری دا به كوشتنی شاور، ئهوهبوو كوشتی و خۆی بوویه وهزیری میسر له بهرواری (19/12/1168ز - 17ی/ ربیع الاول/ 564 ك) وه لهقهبی (الملك المنصور أمیر الجیوش)ی لێ ناونرا، لهو كاتهوه بووه فهرمانڕهوای ووڵات و ههموو دهسهڵاتێك دهگهڕایهوه بۆی و (العاضد) به خهلیفهی فاتمیی مایهوهو (صلاح الدین)یش ههموو كارێكی بهڕێوه دهبرد كه پێی ڕابسپێردرایا بههۆی بهتوانا و لێهاتویی و زانستی و ئهو سیاسهته زیرهكانهی ههیبوو، دهسهڵاتی اسدالدین تاكو (23/3/1169ز - 22ی/ جماد الاخره/1178 ك) بهردهوام بوو واته تهنها چهند مانگێك و لهو بهروارهشدا كۆچی دوایی كرد. مێژووناسان دهڵێن كاتێك اسدالدین (شێركۆ) كۆچی دوایی كرد وهزارهت و دهسهڵات هاته ژێردهستی سوڵتان صلاح الدین (یوسف بن أیوب) كه ناونرا به (الملك المظفر صلاح الدین)، ئهمیش دهستی كرد به جێگیركردن و بههێزكردنی دهسهڵاتی خۆی له ووڵاتدا ئهوهبوو دڵی ههموو خهڵكی ڕاكێشا بهلای خۆیدا بهو سیاسهت و كارامهییهی ههیبوو، بووه جێی بڕوای ههمووان به دادپهروهرێتی و دڵپاكێتی، یارمهتی ههموو ههژارانی دهدا و سوپاسی خوای زۆر دهكرد لهسهر ئهو نیعمهت و بههرانهی خوا پێی داوهو خۆی دوورهپهرێز گرت له خۆشی وڕابواردنی دونیا و لهجیاتی ئهوه خۆی ئاماده كرد بۆ دوو بهره، بهرهی دهرهوه له بهرهنگاربوونهوهی خاچ پهرستان و ڕزگاركردنی ناوهچه داگیركراوهكانی موسڵمانان و بهرهی ناوهوه له نههێشتنی ئهو بیر و دهسهڵاتهی فاتمییه شیعهكان ههیانه لهناو میسردا و بڵاوكردنهوهی مهزههبی سوننی. پێدراوێكی زێڕیی ناوی دواههمین خهلیفهی فاتمی (العاضد)ی لهسهره ئهوهبوو له بهرهی ناوهوه دهستی پێ كرد و گهوره پیاوانی خهلیفهی فاتمی دوورخستهوه له قاهیره ودهسهڵاتی لێ لاواز كردن و لهجێی ئهواندا كهسانی خۆی دانا و شوێنه گرنگهكانی ههر به پیاوانی خۆی ڕاسپارد و تا ڕاددهیهك خهلیفهی فاتمی دوورخستهوه له خهڵكی و له ووتاری ههینیشدا له دوعاكردن پاش ناوی خهلیفهی فاتمی ناوی نورالدین محمود زهنگی پادشای شام دههات. تاكو جارێكیش لهلایهن فاتمییهكانهوه پیلانێكیان گێڕا بۆ كوشتنی (صلاح الدین) له كۆتایی ساڵی (1169ز – 564 ك) بهڵام سوپاس بۆ خوا پێی زانی و پیلانگێڕهكهی لهناوبرد، وه گهورهترین ههنگاوی كێشا بۆ لهناوبردنی دهوڵهتی فاتمیی و دامهزراندنی مهزههبی سوونی لهجێی مهزههبی شیعه، بۆیه سێ ساڵی خایاند تاكو بهتهواوهتی بگاته ئهو ئهمانجهی و لهپێناویدا چهندهها قوتابخانهی دامهزراند بۆ خوێندنی مهزههبی سوننی، قوتابخانهی (الناصریة) بۆ خوێندنی مهزههبی شافعی یهكهمین قوتابخانهبوو (صلاح الدین) دایمهزراند، پاشان قوتابخانهیهكی تری كردهوه بۆ خوێندنی مهزههبی مالكی، پاشان كهسوكاری و پیاوانی دهوڵهتهكهشی شوێنی كهوتن لهدروستكردنی قوتابخانه بۆ خوێندنی مهزههبی سوننی. پاشان ههستا به دانانی (صدر الدین عبدالملك بن درباس الشافعي) به قازی و قازیه شیعهكانی لابرد لهسهر كار، بهو شێوهیه مهزههبی سوننی دهسهڵات و هێزی گرتهوه دهست و مهزههبی فاتمیی ئیسماعیلی شیعهیی بهرهو ئاوابوون و لاوازی ڕۆشت و هیچ پشتیوانی نهما له میسر. سهرهڕای ئهوهی (صلاح الدین) تاكڕهو بوو له دهسهڵاتدا له میسر و هیچ كهسێك نهبوو وهكو مونافیسی و زاڵبوونی دهسهڵاتی بهسهر كاروباری میسردا، بهڵام پهلهی نهكرد لهبۆ گێڕانهوهی دووعای ووتاری جومعه بۆ خهلیفهی عهبباسی (المستضیئ بنور الله العباسي) تاكو كاتی گونجاو نهیهته پێشێ، ئهوهبوو لهڕۆژی جومعه (1/ محرم/ 567 ك)دا بهرامبهر به (3/9/1171ز) ووتاری جومعهی دابڕی له خهلیفهی فاتمی شیعه كه لهو كاتهدا نهخۆشی سهرهمهرگ بوو وه تایبهتی كرد بۆ خهلیفهی عهبباسی و بهو ههنگاوه كۆتایی هێنا به خهلافهتی فاتمی و بهستنهوهی میسری ڕاگهیاند به خهلافهتی عهبباسیهوه له بهغداد. پاش چهند ڕۆژێكیش (الغاضد) مرد و بهو شێوهیه خهلافهتی فاتمی و شوێنهواری لهناوبرا كه له تونسهوه ههتاكو كهنداوی عهرهبییهوه حوكمی دهكرد و یهك ساڵی ڕهبهقیش له مینبهرهكانی بهغدادهوه پایتهختی خهلافهتی عهبباسی دوعا بۆ یهكێك له خهلیفهكانی دهكرا. ڕهچهڵهك و پێگهیشتنی ناوی: (یوسف بن أیوب بن شاذی) ناسراو به ميرنشينی سهرخهر (الملك الناصر صلاح الدین)، ههروهها بانگیان دهكرد به (أبو المظفر). ههموو مێژوونووسان لهسهر ئهوه ڕێكن كه باوك و كهسوكاری له كوردی ناوچهی (دوێن)ن، كه شارۆچكهیهكه له ئهوپهڕی ئازهربیجان و له كوردی روادیهن، ڕوادیهش تیرهیهكن له (هوزبانی) كه هۆزێكی گهورهی كوردهكانه لهو ناوچهدا. مێژوونووسی كورد ئهحمهد كوڕی خهلهكان دهڵێن: پیاوێكی شارهزا له ئایین و خاوهن زانست كه خۆی خهڵكی شارۆچكهی (دوێن)ه پێی ووتم كه له پێش چوونه ناو شارۆچكهكهوه گوندێك ههیه پێی دهوترێت: (ئهجدانقان) و ههموو دانیشتوانی ئهم گونده كوردی ڕوادیهن، شازی یان (شاذی) كه دهبێته باپیرهی (صلاح الدین) دهستی ههردوو كوڕهكهی بهناوی (شێركۆ) و (ئهیوب)ی گرت وبهرهو بهغداد كهوتنه ڕێ و له تكریت جێگیر بوون و ههر لهوێ (شاذی) وهفاتی كرد و لهسهر گۆڕهكهی گومهزێكی بۆ دروستكرابوو لهناو شارهكه. صلاح الدین كه ناوی خۆی (یوسف)ه له ساڵی (1138 ز - 532ی ك) لهدایك بووه لهناو قهڵای تكریت لهو كاتهی باوكی و مامی لهوێ نیشتهجێ بوون و پاش لهدایكبوونی صلاح الدین بهماوهیهكی كهم قهڵاكهیان بهجێ هێشتووه، دیاره لهكۆتایی ههمان ساڵ یان لهسهرهتای ساڵی (1139ز - 533 ك) تكریتیان بهجێ هێشت و لهلای عیمادالدین زهنگی نیشتهجێ بوون له موسڵ، وه كاتێك عیمادالدین چهند ناوچهیهكی شامی گهمارۆ دا وهكو (دیمهشق) و پاشان (بهعلهبهك) و ڕزگاری كردن لهو كاتهدا (ایوب)ی كرده فهرمانڕهوای شاری (بهعلهبهك). ئهحمهدی ئیبن خهلهكان دهڵێت: پرسیارم كردووه له چهندهها كهس لهناو بنهماڵهی صلاح الدین كه ئایه دهزانن كهی له تكریت كۆچیان كردووه بهرهو موسڵ؟ ئهوانیش وهكو بیستویانه له بنهماڵهی خۆیان دهڵێن كه لهو شهوهی تیایدا صلاح الدین لهدایك بووه كۆچیان كردووه، بۆیه پێی شووم بوون، بهڵام ههندێكیان ووتیان بهشكو شووم نهبێت و بهپێچهوانهوه چاكهو خێری پێوه بێت و پێی نازانن.. ئیتر ههر ئهوهبوو خواش دهزانێت. صلاح الدین بهو شێوهیه له دیمهشق نیشتهجێ بوو لهگهڵ باوكی و تاكو تهمهنی لاوێتی بڕی، له ساڵی (541ك) پادشا عمادالدین كوژرا له قهڵای (جعبر) بهڵام ایوب و شێركۆ مانهوه له خزمهت كوڕی پادشا بهناو محمود ناسراو به (نورالدین) دهسهڵاتداری دیمهشق و حهلهب، ئهویش ڕێزێكی زۆری لێ گرتن، لێرهدا ایوب لهقهبی خۆی دانا به (نجم الدین) و شێركۆ به (اسد الدین) و یوسف به (صلاح الدین). بۆیه لهو كاتهی نورالدین كوڕی عیماد الدین زهنگی بووه پادشای دیمهشق نجم الدین (ئهیوب) بهردهوام له حزمهتیدا بوو لهگهڵ كوڕه لاوهكهی صلاح الدین كه ههر لهو كاتهوه نیشانهی دڵگهشی و چاكێتی پێوه دیاربوو و له بارێكهوه بۆ بارێكی باشتر و بهرزتر سهردهكهوت و پادشا نورالدین نازی پێ دهدا و پێشی دهخست و ڕێزی بهرزی لێ دهگرت، ههر بۆیه صلاح الدین لهوهوه فێری چاكهكردن بوو لهگهڵ ئیجتیهادكردن لهكارباری جیهاد و بهرگری لهسهروهری موسڵمانان. ههر له دیمهشق پێگهیشت و وانهكانی فیقه و فهرموودهو زانستی خوێند لهسهر دهستی زانا پایه بهرزهكانی ئهوێ و پاشان خوێندنهكهی له قودس و میسر تهواو كرد. سەڵاحەددینی ئەیوبی ... له زنجیرهكانی داهاتوودا بهپشتیوانی خوا دهچینه سهر ژیاننامهی ئهم پێشهوا كورده موسڵمانه گهورهیهو ههروهها ههڵوێستهكانی له ژیانیدا و پێویسته ئێمهی نهوهكانی باوهگهورهی خۆمان بناسینهوه كه ئهمڕۆ زۆر له میللهتانی جیهانی ئیسلامی شانازی پێوه دهكهن لهكاتێكدا ئێمهی میللهتی كوردی موسڵمانیش هیچی لهبارهوه نازانین تهنها ناوهكهی نهبێت، وه وهكو وهفادارییهكیش بۆ یهكێك له سهركردهكانمان دهمانهوێت لهنزیكهوه ههرشتێك ههبێت لهبارهی خۆی و دهسهڵاتدارێتی لهم پێگهیهدا تۆمار بكهین. ههروهها مهبهستێكی تریشمان ههیه ئهویش پهرچدانهوهی ئهو ناحهقی و بێ ڕێزییهیه دهكرێته سهر ئهم سهركرده بهڕێزهمان لهلایهن دوژمنانی ئیسلام ههر له شیعهكانهوه تاو ئهو كوردانهی خۆیان به موسڵمان نازانن و تانهو تهشهر له مێژووی ئهم كهڵه پیاوه دهدهن، بۆیه گومانهكانیان دهخهینه ڕوو لهكهڵ پهرچدانهوهشمان.. وه زۆربهی بابهتهكان وهرگیراوه له كتێبی (صاحب وفیات الاعیان) لهنوسینی ئهحمهدی كوڕی خهلهكانی كوردی، وه (سیره صلاح الدین) كه قازی بهاءالدین كوڕی شهدداد لهسهر ژیاننامهی نوسیوێتی و ههر لهگهڵ صلاح الدین ژیانی بهسهر بردووه، وه ههروهها كتێبی (الكامل) له نوسینی (بن الأثیر)، ئهمانه و چهندهها مێژوونووسی تر باسی سڵاحهددینیان كردووه بهتێروتهسهلی. Salahedin

<urn:uuid:f37f76cc-8cac-4a93-b898-33623d31a2d5>

CC-MAIN-2014-41

http://qadirzada.com/Selahedin-ayuobi.html

2014-10-01T20:16:25Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1412037663587.40/warc/CC-MAIN-20140930004103-00088-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9927899241447449}

26/08/2011 بو زيا تر زا نييا ري ئه مه له ما لبه ري مه دينه وه لكيرا وه پ/ سڵاوی خواتان لەسەر بێت ، مامۆستای بەرێز لەیەكێك لە كتێبەكان ئەوەم خیندەوە كە تصوف دەگەرێتەوە بۆ سەر ئیمامی علی و زنجیرەی صۆفییەكان لە ئیمامی علی ییەوە دەست پێدەكات ئەو پێشەوای صۆفییەكانە ،جا ئەمە تا چەند راستە ؟؟،تكایە بە بەلگەوە وەڵاممان بدەنەوە. براتان :ملا مخلص و/وعلیكم السلام ورحمە الله وبركاته بەڵێ برای بەرێز ئەمە راستەو حەزرەتی پێغەمبەر (صلی الله علیە والە وسلم) ئەو رێبازەی بەخشیوە بە أسد الملاحم والمعامع، شيخ أئمة الآل، فحل الرجال، صهر رسول الثقلين والد الريحانتين، إمام المشارق والمغارب، أمير المؤمنين أسد الله سيدنا علي بن أبي طالب كرم الله وجهه ورضي الله تعالى عنه، ئیمامی علی مەرجەعی گشت صۆفییەكانە ،بەتایبەت ئێمە وەكو خۆمان لە تەریقەتی قادری ،كە دامەزرێنەرەكەی حەزرەتی قوطبی گەیلانە (قدس سرە) زنجیرەی زێرین هەیە كە بۆسەر ئیمام علی دەچێتەوە ، خۆشم دەست بەدەست ئەم رێبازەم وەرگرتوە تا ئەگاتە سەر حەزرەتی علی (كرم اللە وجهه)لەویشە بۆ حەزرەتی پێغەمبەر صلی الله علیە والە وسلم ، وە ئەم رشتەو زنجیرە زۆر بڵاو مشهورە لە نێو كوردستاندا ، لەخوارەوەش گوتاری زانایانت وەك خۆی بۆ دادەنێم . نقل ابن الحاج في حواشيه على الدر الثمين عن التستري في رسالته العلمية أن الحسن البصري قال: ئەمە سەنەدی (الحافظ تقی الدین بن الصلاح)ە ئیمامی شافعی و موحەدیسەكانی سەردەمی خۆی ،كە لەساڵێ(577ك)وەفاتی كردوە ،دەفەرموێت: ((أول من تكلم في التصوف والفقر علي عليه السلام، وقال ابن الحاج ويعلم من ذلك أن أول من وضع علم ذلك هو الإمام علي بن أبي طالب عليه السلام ))كما في التراتيب الإدارية (2/371) .واتە :ئیمام حەسەنی بصری دەفەرموێت یەكەم كەس كە لە تصوف دواوە ئیمامی علی بووە(كرم اللە وجهە) ،جا ابن الحاج دەڵێ لەوەوە دەزانین یەكەم كەسێ كە ئەم زانستەی دانابێت ئیمامی عەلی بوە(علیە السلام). ( لبس الخرقة من القرب , وقد استخرج لها بعض المشايخ أصلا من سنة النبي صلى الله عليه وسلم , وهو حديث أم خالد بنت خالد بن سعيد بن العاصي أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أتي بكسوة فيها خميصة, فقال: ( من ترون أحق بهذه؟) فسكت القوم. فقال: (ائتوني بأم خالد) فأتي بها. فألبسها إياها, ثم قال: (أبلي وأخلقي) مرتين. أخرجه البخاري. قال ابن الصلاح: ولي في لبس الخرقة إسناد عال جدا: ألبسني الخرقة أبو الحسن المؤيد بن محمد الطوسي, قال: أخذت الخرقة من أبي الأسعد هبة الرحمن بن أبى سعيد عبد الواحد بن أبي القاسم القشيري قال: أخذت الخرقة من جدي أبى القاسم, وهو أخذها من أبي علي الدقاق, وهو أخذها من أبى القاسم إبراهيم بن محمد بن حمويه النصر اباذي, هو أخذها من أبي بكر دلف بن جحدر الشبلي, وهو أخذها من الجنيد, وهو أخذها من السري, هو أخذها من معروف الكرخي, وهو أخذها من داود الطائي, وهو أخذها من حبيب العجمي, هو أخذها من الحسن البصري, وهو أخذها من علي بن أبى طالب, وهو أخذها من النبي صلى الله عليه وسلم قال ابن الصلاح: وليس بقادح فيما أوردناه كون لبس الخرقة ليس متصلا إلى منتهاه على شرط أصحاب الحديث في الأسانيد, فإن المراد ما يحصل البركة والفائدة باتصالها بجماعة من السادة الصالحين.)_تأييد الحقيقية العلية وتشييد الطريقة الشاذلية للحافظ السيوطي. براى به ريز سه يربكه ده فه رمويت (هو أخذها من الحسن البصري ، وهو أخذها من علي بن ابي طالب ،وهو اخذها من النبي صلى الله عليه وسلم)واته : شێخ حەسەنی بصری ئەم تەریقەتی سۆفیگەرییە لە ئیمام علی وەرگرتوە ئیمامی (علی)یش لە حەزرەتی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم. ئیمامی ابن الجزری لە كۆتایی پەرتوكی (مناقب اڵاسد الغالب علی بن ابی طالب)دەفەرموێت: ((وأما لبس الخرقة، واتصالها بأمير المؤمنين علي كرم الله وجهه، فإني لبستها من جماعة، ووصلت إلي منه من طرق رجاء أن أكون في زمرة محبيه، وجملة مواليه يوم القيامة ..)) كەوابوو ئیمامی ابن جزر تەریقەتی سۆفیگەری وەرگرتوە و سەنەدەكەشی دەگەرێتەوە بۆ حەزرەتی علی (كرم اللە وجهە)پاشان باسی ئەوە دەكات كە شێخ (عزالدین الفاروثی)لە پۆشینی خرقەی تصوف سێ رێبازی هەبوە :ئەحمەدی و قادری و سوهرەوەردی)دواتر بە درێژی باس لە سەنەدو رشتەی شێخەكان دەكات كە ئەمە قسەكانیەتی: (وأما السهرورديه فإن الشيخ شهاب الدين السهروردي رحمة الله عليه لبسها من يد شيخه وعمه الشيخ الإمام العارف الكبير ضياء الدين أبي النجيب عبد القاهر بن عبد الله بن سعد بن الحسين بن القاسم بن النضر بن القاسم بن محمد بن عبد الله بن عبد الرحمن بن القاسم بن محمد بن أبي بكر الصديق رضي الله عنه ولبسها هو من يد عمه وجيه الدين عمر بن سعد وهو لبسها من يد والده سعد بن الحسين ومن يد الشيخ أخي خرج الزنجاني بك أحدهما مشاركة ليد الآخر فأما والده فلبسها من الشيخ أحمد الأسود الدينوري وهو لبسها من ممشاد الدينوري وهو لبسها من أبي القاسم الجنيد سيد الطائفة وأما أخي خرج الزنجاني فلبسها من أبي العباس النهاوندي وهو لبسها من الشيخ الكبير أبي عبد الله محمد بن حفيف وهو لبسها من أبي محمد رويم وهو لبسها من أبي القاسم الجنيد وهو من خاله سري السقطي وهو من معروف الكرخي وهو من داود الطائي وهو من حبيب العجمي وهو من الحسن البصري وهو من أمير المؤمنين علي بن أبي طالب رضي الله عنه كذا وردت إلينا الخرقة من الحسن البصري عن علي بن أبي طالب بغير واسطة وأهل الحديث لا يعرفون للحسن البصري سماعا من علي مع أنه عاصره بلا شك فإنه ولد في خلافة عمر وصح أنه سمع خطبة عثمان رضي الله عنهما وأجمع مشايخ التصوف على أن الحسن البصري صحب علي بن أبي طالب ولبس منه والله أعلم وسألت شيخنا الحافظ إسماعيل بن كثير فقال لا يبعد أنه أخذ عنه بواسطة ولقيه له ممكن فإنه سمع عثمان بن عفان قلت على أنا روينا عنه الحديث عن علي رضي الله عنه بلا واسطة فيما أخبرنا ابن أبي عمر أنا ابن البخاري أنا حنبل أنا ابن الحصين أنا ابن المذهب أنا ابن جعفر ثنا عبد الله بن أحمد حدثني أبي ثنا هشيم أنا يونس عن الحسن عن علي سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول رفع القلم عن ثلاثة عن الصغير حتى يبلغ وعن النائم حتى يستيقظ وعن المصاب حتى يكشف عنه. وهذا حديث صحيح الإسناد هشيم شيخ أحمد هو ابن بشير الواسطي حافظ بغداد ثقة كبير ويونس هو ابن عبيد أحد أئمة البصرة ثقة ثبت كان من العلماء العاملين وكلاهما روى له الجماعة والحسن هو ابن أبي الحسن البصري وهو الإمام الكبير الشأن الرفيع الذكر والمحل الذي كان رأسا في العلم والعمل ولكن الكلام في كونه سمع من علي رضي الله عنه وقد تقدم في حديث المصافحة أنه صافح علي بن أبي طالب والله أعلم..) ئەوشوێنانەی بەرەنكی سۆر تۆخم كردوە جوان سەرنجیان بدەرێ. ئیمامی پایەدار (جلال الدين السیوطی)بەدرێژی فەتوای لەم بارەیەوە داوە و كۆی فەتواكەیت وەك خۆی بۆ دادەنێم (أنكر جماعة من الحفاظ سماع الحسن البصري من علي بن أبي طالب وتمسك بهذا بعض المتأخرين فخدش به في طريق لبس الخرقة وأثبته جماعة وهو الراجح عندي لوجوه، وقد رجحه أيضا الحافظ ضياء الدين المقدسي في المختارة فإنه قال الحسن بن أبي الحسن البصري عن علي وقيل لم يسمع منه، وتبعه على هذه العبارة الحافظ ابن حجر في أطراف المختارة. الوجه الأول: إن العلماء ذكروا في الأصول في وجوه الترجيح أن المثبت مقدم على النافي لأن معه زيادة علم الثاني: إن الحسن ولد لسنتين بقيتا من خلافة عمر باتفاق وكانت أمه خيرة مولاة أم سلمة رضي الله عنها فكانت أم سلمة تخرجه إلى الصحابة يباركون عليه وأخرجته إلى عمر فدعا له اللهم فقهه في الدين وحببه إلى الناس ذكره الحافظ جمال الدين المزي في التهذيب وأخرجه العسكري في كتاب المواعظ بسنده وذكر المزي أنه حضر يوم الدار وله أربع عشرة سنة ومن المعلوم أنه من حين بلغ سبع سنين أمر بالصلاة فكان يحضر الجماعة ويصلي خلف عثمان إلى أن قتل عثمان وعلي إذ ذاك بالمدينة فإنه لم يخرج منها إلى الكوفة إلا بعد قتل عثمان فكيف يستنكر سماعه منه وهو كل يوم يجتمع به في المسجد خمس مرات من حين ميز إلى أن بلغ أربع عشرة سنة وزيادة على ذلك إن عليا كان يزور أمهات المؤمنين ومنهن أم سلمة والحسن في بيتها هو وأمه. الوجه الثالث: إنه ورد عن الحسن ما يدل على سماعه منه أورد المزي في التهذيب من طريق أبي نعيم قال ثنا ابو القاسم عبد الرحمن بن العباس بن عبد الرحمن بن زكريا ثنا أبو حنيفة محمد بن صفه الواسطي ثنا محمد بن موسى الجرشي ثنا ثمامة ابن عبيدة ثنا عطية بن محارب عن يونس بن عبيد قال سألت الحسن قلت يا أبا سعيد إنك تقول قال رسول الله صلى الله عليه وسلم وإنك لم تدركه قال يا ابن أخي لقد سألتني عن شيء ما سألني عنه أحد قبلك ولولا منزلتك مني ما أخبرتك أني في زمان كما ترى وكان في عمل الحجاج كل شيء سمعتني أقول قال رسول الله صلى الله عليه وسلم فهو عن علي ابن أبي طالب غير أني في زمان لا أستطيع أن أذكر عليا.)اهـ ثم ساق الحافظ السيوطي عدة أحاديث رواها الحسن عن علي رضي الله عنهما. منها: قال الإمام أحمد في مسنده: حدثنا هُشيم أخبرنا يونس عن الحسن عن علي قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: "رُفع القلمُ عن ثلاثة: عن الصغير حتى يبلغ، وعن النائم حتى يستيقظ، وعن المصاب حتى يكشف عنه". أخرجه الترمذي وحسنه [راجع تحفة الأحوذي بشرح جامع الترمذي عند شرحه لهذا الحديث (ج4/ص686)]، والنسائي، والحاكم وصححه، والضياء المقدسي في المختارة. قال الحافظ زين الدين العراقي في شرح الترمذي عند الكلام على هذا الحديث: قال علي بن المديني: الحسن رأى علياً بالمدينة وهو غلام. وقال أبو زرعة: كان الحسن البصري يوم بُويِعَ لعلي ابن أربع عشرة سنة، ورأى علياً بالمدينة ثم خرج [علي رضي الله عنه] إِلى الكوفة والبصرة ولم يلقه الحسن بعد ذلك. وقال الحسن البصري: رأيت الزبير يبايع علياً. اهـ. قلت: وفي هذا القدر كفاية، ويُحمل قولُ النافي على ما بعد خروج علي من المدينة) [الحاوي للفتاوي للحافظ المحدث الفقيه جلال الدين السيوطي. ج2. ص102ـ103]. وە پرسیار لە ئیمامی پایەبەرز (ابن حجر الهیثمی)كرا سەبارەت بە وەرگرتنی رێبازی تصوفی شێخ حسن بصری لە ئیمام علی ،ئەویش لەوەڵامدا بەلای ئەوانەداچوە كە ئەم راستیەیان چەسپاندوە ،ئەمەش دەقی گوتەكەیەتی : سئل الحافظ ابن حجر الهيثمي ـ نفع الله بعلومه ـ هل سمع الحسن البصري من كلام علي كرم الله وجهه، حتى يتم للسادة الصوفية سند خرقتهم وتلقينهم الذكر المروي عنه عن علي كرم الله وجهه ؟ فأجاب بقوله: (اختلف الناس فيه، فأنكره الأكثرون، وأثبته جماعة. قال الحافظ السيوطي: وهو الراجح عندي كالحافظ ضياء الدين المقدسي في المختارة، والحافظ شيخ الإِسلام ابن حجر [العسقلاني] في أطراف المختارة لوجوه: الأول: إِن المُثبِتَ مقدَّم على النافي. الثاني: إِنه ولد لسنتين بقيتا من خلافة عمر، وميَّزَ لسبعٍ وأُمر بالصلاة ؛ فكان يحضر الجماعة ويصلي خلف عثمان إِلى أن قُتِل، وعلي إِذ ذاك بالمدينة يحضر الجماعة كل فرض، ولم يخرج منها إِلا بعد قتل عثمان، وسن الحسن إِذ ذاك أربع عشرة سنة. فكيف يُنكر سماعه منه مع ذلك، وهو يجتمع معه كل يوم بالمسجد خمس مرات مدة سبع سنين ؟! ومن ثَمَّ قال علي بن المديني: رأى الحسن علياً بالمدينة وهو غلام. وزيادة على ذلك: إِن علياً كان يزور أُمهات المؤمنين، ومنهن أُم سلمة والحسن في بيتها، هو وأُمه خيْرة إِذ هي مولاة لها. وكانت أُم سلمة رضي الله عنها تخرجه إِلى الصحابة يباركون عليه. وأخرجته إِلى عمر رضي الله عنه فدعا له: اللهم فقهْه في الدين وعلِّمْهُ وحبِّبْهُ إِلى الناس. ذكره المزي، وأسنده العسكري، وقد أورد المزي في التهذيب من طريق أبي نعيم: أنه سئل عن قوله: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ولم يدركه ؟ فقال: كل شيءٍ قلته فيه فهو عن علي ؛ غير أني في زمانٍ لا أستطيع أن أذكر علياً، أيْ زمان الحجاج. ثم ذكر الحافظ أحاديث كثيرة، وقعت له من رواية الحسن عن علي كرم الله وجهه. وفي بعضها: ((ورجاله ثقات)) قول الحسن: سمعت علياً يقول: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "مثل أُمتي مثل المطر.." الحديث) [الفتاوى الحديثية لخاتمة الفقهاء والمحدثين الشيخ أحمد بن حجر الهيثمي المكي. ص129. وتمام الحديث: "..لا يدرى أوله خير أم آخره" رواه الترمذي في كتاب الأمثال وقال: حسن غريب]. انتهى ئیمامی عەللامە شێخ ضیاء الدین احمد الوتری الشافعی ،هەمان راستی دەسەلمێنیت ،خرقەی صۆفییەكان بۆ لای ئیمامی علی دەگەرینێتەوە قال الإمام العلامة ضياء الدين أحمد الوتري الشافعي (00- 980 هـ) في كتابه (روضة الناظرين) ما نصه ( ان خرقة الصوفية رضي الله عنهم تتصل بالخليفة الرابع أسد الملاحم والمعامع، شيخ أئمة الآل، فحل الرجال، صهر رسول الثقلين والد الريحانتين، إمام المشارق والمغارب، أمير المؤمنين أسد الله سيدنا علي بن أبي طالب كرم الله وجهه ورضي الله تعالى عنه وقد ندر اتصال خرقة بغيره وكلهم على هدى يتصلون بسيد المخلوقين حبيب رب العالمين صلى الله عليه وسلم، ولا يلتفت لما يقوله البعض في شأن خرقة الصوفية إن ذلك قد نشأ عن هفوات لا تعتبر ولا يبنى عليها الشك بعد اليقين بصحة الخبر قلت: وقد نقل الوتري عن الإمام التقي الواسطي طاب ثراهما أنه قال: خرقة القوم أهل الطريقة الواصلين بعرفانهم إلى الحقيقة تتصل بالأسانيد المرضية إلى سيد البرية صلى الله عليه وسلم لا يقدح باتصالها إلا الحاسد أو المكابر المعاند فانهم أخذوها عن الثقات الأئمة المقتدى بهم في هذه الأمة الذين اشتهر صدقهم وصلاحهم وظهر في الأكوان مجدهم وفلاحهم وبلغ ذلك بين هؤلاء السادات مبلغ التواتر القطعي الذي لا يمتري فيه عالم ولا يحمحم به عاقل من العناد سالم تلقاها خلفهم الناجح عن سلفهم الصالح انتهى، وقال الوتري قدس سره: إنّ شيخ أهل الخرقة على الحقيقة هو الإمام العارف مقتدى أئمة الطوائف وارث السر وناصر الشرع النبوي الإمام الكبير أبو سعيد سيدنا الحسن البصري رضي الله عنه لبس الخرقة من الإمام علي بن أبي طالب كرم الله وجهه ورضي الله عنه، قال سفيان الثوري رضي الله عنه: فالحسن البصري أجلّ أصحاب علي بن أبي طالب عليه السلام انتهى. ثم قال الوتري رحمه الله تعالى في الحسن البصري: شاعت علومه وكراماته في أقطار الدنيا كان ليلة قتل علي كرم الله وجهه يصلي خلفه، وهو رأس الفقهاء بعد العبادلة رضي الله عنهم. وقال أيضا: حدث عن علي بن أبي طالب رضي الله عنه أنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "إن أحسن الحسن الخلق الحسن" ضعيف جدا، ثم قال: مكان الحسن البصري يستثنى من كل غاية فيقال فلان أزهد الناس الا الحسن وأفقه الناس الا الحسن وأفصح الناس الا الحسن، شهد مقتل عثمان رضي الله عنه وهو ابن أربع عشرة سنة وشب في كنف علي بن أبي طالب رضي الله عنه انتهى. برای بەرێزم بەڵگەی تر گەلێك زۆر هەن ،ئەوانەش كە بۆتم هێناوە وەك خۆی دەقە عەرەبییەكانن نەبادا بڵین لە وەرگێرانی دەستكاری و تحریفی كردوە (وەك وادەڵێن) لەم دەقانەی سەرەوە چەندان زانا و ئیمامی پایەبەرز باسی ئەو سەنەدەیان كردووە ، ، وەك گوتم ئێمەش دەست بەدەست تا ئیمامی علی وەرمان گرتوە ،سەنەدیش باشترین بەڵگەیە . عبدالله فائق عاڵایی وصلی اللە علی سیدنا ومولانا محمد وعلی اله وصحبە وسلم. 24/08/2011 ئهبو هورهیره(خوای لێ ڕازبێت )دهفهرمووێت: پێغهمبهر (دروودو سهلامی خوای لهسهر بێت) فهرمووی:(ئهوكاتهی مردوو دهخرێته گۆڕهوه گوێی له دهنگی پێلاَوی ئهوانهیه كهبۆ ناشتتنی ئامادهبوون كه دهگهڕێنهوه بۆ ماڵهوه جا ئهگهر مو سڵمان بێت ئهوا كاره باشهكانی دهوری دهدهن نوێژ لهلای سهریهوه ڕۆژوو لای ڕاستی و زهكات لای چهپی و چاكهكانی تری وهك خێر سیلی ڕهحم و باش جوولانهوه لهگهڵ خهڵكا لای قاچهكانی ئینجا فریشتهی پرسیار لهلای سهریهوه بۆ دهچن نوێژ ناهێڵێت ههروهها له شوێنهكانی ترهوه كردهوه باشهكان ناهێڵن پاشان پێی دهڵێن دابنیشه ئهویش دادهنیشێت لهو كاتهدا وای پێشان دهدهن كه خۆر خهریكه ئاوا دهبێت لێی دهپرسن ڕت چییه بهرامبهر بهو پیاوهی كهدهی ووت من ڕهوانه كراوی خوام ئهویش دهڵێت جارێ وازم لێ بێنن با نوێژهكهم بكهم پاش ئهوه وهلاَم دهداتهوه دهڵێت ئێوه مهبهستتان(محمد) ه من شایهتی دهدهم كهڕهوانه كراوی خوایه و چی ڕاستی و حهقه لای خواوه بهئێمه ڕاگهیاندووه پێی دهڵێن ڕاست دهكهی لهژیانتا لهسهر ئهو بڕوایه بوویت و لهسهر ئهوهش مردیت و لهسهر ئهوهش زیندوو دهكرێیتهوه ئیتر دهرگایهكی بهههشتی بۆ دهكرێتهوه و پێی دهڵێن ئهمه جێگهكهته له بهههشتدا ئهویش زۆر دڵخۆش دهبێت ئینجا دهرگایهكی دۆزهخی بۆ دهكهنهوه و پێی دهڵێن ئهگهر لهفهرمانهكانی خوا دهربچوویتایه ئهمه جێگهت دهبوو ئهوهندهی تر دڵخۆش دهبێت پاشان گۆڕهكهی حهفتا گهز بۆ فراوان دهكهن وبۆ ڕووناك دهكرێتهوه (ڕووحی) بهیهكێك لهدرهختهكانی بهههشتهوه ههڵدهواسرێت ئهوهیه كه قورئان دهفهرمووێت(یثبت الله الذین أمنوا بالقول الثابت فی الحیاه الدنیا وفی الاخره)(ابراهیم:27) بهلاَم ئهگهر ئهو مردووه كافربێت ئهوه كهلهلای سهریهوه بۆی دهچن هیچ شتێك نییه پرێزگاری لێ بكات ههروهها لهلاكانی تریشهوه ئینجا پێ دهوترێ دابنیشه ئهویش بهترس و خۆفێكی زۆرهوه دادهنیشێت لێی دهپرسێن ڕات چییه بهرامبهر پێغهمبهر؟ ئهویش ناوی نازانێت كه پێی دهڵێن مهبهستمان (محمد)ه دهڵێت هیچ دهربارهیهوه نازانم گوێم لێ بووه خهڵكی باسیان كردووه لهژیانتا بهو شێوهیه ژیایت ولهسهر ئهو باوهڕهش مردیت و ههرواش زیندوو دهبیتهوه دهرگای دۆزهخی بۆ دهكهنهوه شوینهكهی خۆی بۆ دیاری دهكهن ئهویش خهمێكی زۆر دهخوات پاشان دهرگای بهههشتی بۆ دهكهنهوه و دهڵێن ئهگهر خواپهرست بوویتایه ئیره جێگهت دهبوو. ئهوهندهی تر خهفهتباردهبێت ئینجا گۆڕهكهی دێتهوه یهك ههموو پهراسووهكانی دههاڕێت ئهوهیه كه قورئان دهفهرمووێت: (فإن له معیشه ضنكا ونحشره یوم القیامه اعمی)(طه:124) (حدیث صحیح اخرجه ابن حبان والطبرانی) ((النواس بن سمعان)) (خوای لێ ڕازبێت )دهفهرمووێت:سهر له بهیانی یهكیان پێغهمبهر (دروودو سهلامی خوای لهسهر بێت) و باسی دهججالی كردجارێك بهسووكی ناوی دههێنا و جارێكیش باسی مهترسییه زۆرهكانی دهكرد وای باس دهكرد وامان دهزانی كه ئهوهتا له نێوان دارخورماكاندایه كه ههستی بهوه كرد كه ترسمان لێ نیشتووه فهرمووی: ((من دهترسم شتی ترنارهحهتتان بكات زیاتر له دهججال ئهگهر لهسهردهمی ژیانمان پهیدا بووه ئهوامن خۆم دهزانم چۆن لهگهڵیا بدوێم خۆ ئهگهر دوای من بێت ئهوا ههر كهس دهبێت خۆی پارێزگاری لهخۆی بكات و خواش یارمهتی دهدات . دهجال لاوێكی، موولوول وگرژه چاوێكی دهرپهڕیوه بهزۆری له(عبدالعزی بن قگن)دهچێت یهكێك كهوته ئهو زهمانه با ئایهتهكانی سهرهتایی (الكهف) بخوێنێت ئهو له شوێنێكی نێوان شام وعیراقدا سهر ههڵئهدات بهچهپ وڕاستدا خراپهو وێرانكاری دهكات . دهبێت ئارام گربن. پرسیمان ئهی پێغهمبهری خوا ماوهی مانهوهی لوسهر زهوی چهنده؟ فهرمووی چل ڕۆژه ڕۆژێكیان بهقهدهر ساڵێكه وڕۆژێكی تر ئهوهندهی مانگێكه ڕۆژێكیش بهقهدهر بهقهدهر ههفتهیهكه ڕۆژهكانی تر وهك ڕۆژی ئێستایه .پرسیمان لهو ڕۆژهی كه بهقهدهر ساڵێكه ههر پێنج نوێژ بكهین؟ فهرمووی نهخێر دهبێت ههر بیست و چوار سهعات بهڕۆژێك دابنێن لێمان پرسی خیرانی گهڕانی بهزهویدا چۆنه فهرمووی وهك بارانێكه كهههور ڕاوی بنێ كهدهچیته ناو كۆمهڵێكهوه بڕوای پێ دهكهن، فهرمان بهئاسمان دهكات یهكسهر باران دا دهكات و زهوی سهوز دهبێت مهڕو مالاَتیان بهتێرو پڕی شیری زۆرهوه دێنهوه بهلاَم ئهگهر كۆمهڵێك بڕوایان پێ نهكرد ئهوا تووشی گرانی و قات وقڕی دهبن كهبهلای ویرانهیهكدا تێدهپهڕێ داوا دهكات چی خهزنه و پارهی تیایه بیخاته سهر زهوی ئیتر ههمووخهزنهكه شوێنی دهكهوێت چۆن ههنگ دوای شاههنگ دهكهون .دووایی لاوێكی ساغ و سهلیم بانگ دهكات و بهشمشێر دهیكات بهدوو لهتهوه پاشان بانگی دهكات زیندووی دهبێتهوه بهپێكهنینهوه بهرهو ڕووی دێت. لهم كاتهدا (عیسای كوڕی مریهم) پهیدا دهبێت لای مناره سپی یهكهی ڕۆژههلاَتی دیمهشق. جلێكی جوانی لهبهردایه ئهوهنده پاك وخاوێنه وهك تازه لهحهمام هاتبێته دهرهوه ههر كافرێك ههناسهیی (عیسایی) بگاتێ یهكسهر دهمرێت دوایی شوێن دهجال دهكهوێت تاله نزیك (لدهوه)پێی دهگات و دهی كوژێ پاشان ئهوانهی دژی دهجال جهنگابوون دێنه خزمهتی ئهویش دهست بهسهریاندا دێنێت باسی بهههشتیان بۆ دهكات ئینجا خوا ههواڵ به(عیسا) دهدات كهوا خهڵكانێك پهیدا دهبن كهس ناتوانێت دژیان بوهستێت لهبهرئهوه موسوڵمانهكان بهرهله كێوی (گور) دا قایم یان بكه ئیتر (یاجوج ماجوج) پهیدا دهبن لهههموولایهكهوه ههڵدهقووڵێن پێشهنگهكهیان دهگاته دهریاچهی(گبریه)ههموو ئاوهكهی دهخۆنهوه كاتێك ئهوانی تر دهگهن سهیر ئهكهن ئاوی تیا نهماوه و لهبهر خۆیانهوه دهڵێن ڕهنگه ڕۆژێ لهڕۆژان ئاوی تیا بووبێت! عیساو هاوڕێكانی توشی گرانیهكی وا دهبن تهنانهت سهری گایهكیان لهسهد دیناری ئێوه لهلاباشتره ههموو دهپاڕێنهوه خوا ئهو كافرانه لهناو بهرێت خواش نزاكهیان گیرا دهكات و جۆره كرمێكیان لێ پهیدا دهبێت ههموویان لهناو دهچن ئینجا عیساو هاوڕێكانی له كێوهكه دینه خوارهوه سهیر دهكهن زهوی پڕبووه لهكهلاكی كافرهكان دهپاڕێنهوه لهخوا لهوانه ڕزگاریان بكات ئیتر جۆره باڵندهیهك پهیدا دهبن كهلاكهكان دوور دهخهنهوه و بارانێك دهبارێت زهوی یهكه دهشواتهوه ئینجا فهرمان به زهوی دهكات بهروبووم دهربكات و بهرهكهتی تێ بكهوێت بهجۆرێك دهبێت كه خهڵكێكی زۆر بهههنارێك تێرببن و شیری ووشترێك یان مانگایهك یان مهڕێك بهشی خهڵكێكی زۆر بكات لهوكاتهدا بایهك ههڵدهكات گیانی موسوڵمانان دهكێشێت ههر پیاو خراپهكان دهمێننهوه وهك ئاژهڵ لهیهك بهر ئهبن ئیتر قیامهت دێت.)) (حدیث صحیح واخرجه مسلم والترمذی وابن ماجه وأحمد وغیرهم) ئهبو هورهیره(خوای لێ ڕازبێت )دهفهرمووێت: پێغهمبهر (دروودو سهلامی خوای لهسهر بێت)فهرمووی: ((پیاوێك بۆ سهردانی هاوڕێكهیی بهرهو ئهو گونده كهوته ڕێ كههاوڕێكهی لێ بوو بهفهرمانی خوا فریشتهیهك چووه سهر ڕێگاكهی و لێ پرسی: بۆ كوێ دهچیت؟ ئهویش ووتی دهچمه سهردانی هاوڕێكهم لهو گونده جارێكی تر لێی پرسی یهوه ئایا هیچ چاكهیهكی لهگهڵتا كردووه وا بهپهرۆشی بۆی؟ ووتی نهخێر تهنها لهبهر خاتری خوا خۆشم ویستووه. ئینجا فریشتهكه ووتی من لهلایهن خواوه نێرراوم تا پێت ڕابگهیهنم كه خواش تۆی خۆش دهوێت)) (حدیث صحیح واخرجه مسلم و احمد) ئهبو هورهیره (خوای لێ ڕازبێت) دهفهرمووێت پێغهمبهری خوا (دروودو سهلامی خوای لهسهر بێت) فهرموویهتی دوو ئافرهت له چۆڵهوانییهكدا بهیهكهوه دهڕۆیشتن ، ههریهكهیان كوڕێكی خۆی لهگهڵدا بوو گورگێكیان لێ پهیدا بوو منداڵێكیانی فڕاند ژنهكان لهناو خۆیاندا كهوتنه شهڕهوه , ئهویان دهیووت منداڵه براوهكه هی من نییه هی تۆیه , ئهوی تریشیان ههمان قسهی دهكرد , بۆ یهكلایی كردنهوهی كێشهكهیان چوونه خزمهت داود پێغهمبهر(سهلامی خوای لهسهر بێت) ئهویش حوكمی دهركرد كه مناڵه زیندووهكه هی ئافرهته گهورهكهیانه . كههاتنه دهرهوه سڵێمان پێغهمبهریان (سهلامی خوای لهسهر بێت) بینی و مهسهلهكهیان تێ گهیاند ئهویش فرمانی دا چهقۆیهكی بۆ بهێنن , چهقۆكهیان بۆ هێنا و فهرمووی ئیستا ئهم منداڵه دهكهم به دوو كهرتهوه ههریهكهتان نیوهی دهدهمێ . كه ئافرهته بچوكهكه ئهوهی بیست قیژاندی و ووتی ڕهحمهتی خوات لێبێت كاری وامهكه، مناڵهكه هی ئهو ژنهیه بیده به ئهو , ئیتر سڵێمان پێغهمبهر (سهلامی خوای لهسهر بێت ) حوكمی كرد كه مناڵهكه بدهن بهژنه بچوكهكه .(حدیث صحیح متفق علیه لهئهبو هورهیرهوه (خوای لێ ڕازی لهسهر بێت) دهفهرمووێت پێغهمبهری خوا (دروو وسهلامی خوای لهسهر بێت) بۆی گێڕاینهوه و فهرمووی تهنها سێ كهس لهبێشكهدا قسهیان كردووه.عیسای كوڕی مهریهم (سهلامی خوایان لهسهر بێت) كه چیرۆكهكهی مهشهووره, یهكێكی تریان بهناوی هاوڕێكهی (جوریج) ه, كه ئهمه چیرۆكهكهیهتی (جوڕهیج) پیاوێكی خوا پهرست بوو ، شوێنێكی بۆ خۆی تهرخان كردبوو ، خوا پهرستی تیا دهكرد .جارێكیان دایكی هاته لای كهكاتێ نوێژی كوڕهكه بوو بانگی كرد (جوڕهیج) (جوڕهیج)....ئهویش وهلاَمی نهدایهوه و لهدڵی خۆیدا ووتی خوایه لهلایهكهوه دایكم بانگم دهكات و لهلایهكی تریشهوه بهنوێژهوه خهریكم ئیتر نوێژهكهی نهبڕی و گوێی نهدایه دایكی . تاسێ ڕۆژ ئهمه دووباره بۆوه لهسێ یهم ڕۆژدا دایكی لهخوا پاڕایهوه ووتی خوایه كارێكی وا بكه پێش مردنی تووشی ئافرهتێكی ڕهوشت نزمی بكهیت . ناوبانگی (جوڕهیج) لهناو بهنی ئیسرایلی یهكاندا بلاَوبوبۆوه , ههمووان باسی خوا پهرستی و پیاو چاكی ئهویان لهسهر زار بوو ئافرهتێكی ڕهوشت نزمی زۆر جوان به خهڵكهكهی ووت من ئارهزوو بكهم تووشی كاری خراپهی دهكهم . ئهوه بوو چووه لای و زۆر خهریك بوو، بهلاَم ئهو هیچ ڕووی تێنهكرد تا له ئهنجامدا چووه لای شوانێك كه لهو ناوهدا مهڕی دهلهوهڕاند خۆی تهسلیم كرد و سكی پڕ بوو ,كه منداڵهكه بوو لهناو خهڵكهكهدا وای بلاَوكردهوه كه ئهو مناڵه هی جوڕهیجه ، خهڵكهكهش بڕوایان پێ كردوو، بهرهو لای چوون و خانووهكهیان بهسهردا ڕووخاندو كهوتنه لێدانی ، ئهویش بهسهر سوڕمانهوه لێی پرسین بۆچی وا دهكهن ؟ ووتیان تۆ كاری خراپهت كردووه و ئهم مناڵه هی تۆیه . ووتی كوا مناڵهكهم بۆ بهێنن ، بۆیان هێنا ئینجا ووتی مۆڵهتم بدهن با نوێژهكهم بكهم، پاش نوێژهكهی ڕووی كرده مناڵهكهو دهستی خسته سهر سكی و پێی ووت ڕۆڵه كێ باوكته ؟ ئهویش هاته قسهو ووتی فلاَنه شوان.....ئیتر خهڵكهكه كهوتن بهسهر دهست و پێی داو پێیان ووت ئهم جاره خانووهكهت له ئاڵتوون بۆ دروست دهكهینهوه , ئهویش له وهلاَمدا ووتی نهخێر ڕازی نیم دهبێت وهك خۆی له قوڕو گڵ بۆم دروست بكهنهوه ئیتر ئهوانیش وهك خۆی دروستیان كردهوه .سێ یهم منداڵ ئهو منداڵهیه كه لهكاتی شیر مژیندا پیاوێكی پۆشته و پهرداخ بهسواری ئهسپێكی ڕهسهنهوه بهلایاندا تێپهڕی دایكی له خوا پاڕایهوه كهكوڕهكهی وهك ئهم پیاوه دهربچێت . مناڵهكه دهمی له شیر مژینهكه كردهوه و ووتی خوایه وهك ئهمهم لێ مهكه. ئیتر دهستی كرد بهشیر خواردن پێغهمبهر (دروودو سهلامی خوای لهسهر بێت) وای دهگێڕێتهوه وهك ئهوكاته ڕووی دابێت ، پهنچهی پیرۆزی دهمژی وهك مناڵهكه . پاشان فهرمووی دایكهو مناڵهكه بهلای ئافرهتێك دا تێپهڕین كهخهڵكێكی زۆری لێ كۆببوونهوه لێیان ئهداو ئهیان ووت كاری خراپهت كردووه , دزیت كردووه , ئهویش دهی ووت خوا ئاگاداره من هیچ كارێكم لهوانه نهكردووه ئاگام لێ نییه. دایكهكه له خوا پاڕایهوه ووتی خوایه مناڵهكهم توشی كارهساتی وهها نهكهیت جارێكی تر مناڵهكه هاته قسهو ووتی خوایه پێم خۆشه منیش وهك ئهم ئافرهتهم لێ بێت. ژنه بهسهر سوڕمانێكهوه ڕووی كرده منداڵهكه و پێی ووت زۆر سهیره كاتێك كه پاڕامهوه وهك پیاوێكی پۆشتهو پهرداخ دهربچیت كهچی تۆ پاڕایتهوه كهوات لێ نهكات كاتێكیش پاڕامهوه وهك ئهو ژنه خراپهت لێ نهیهت تۆ پاڕایتهوه وهك ئهوت لێ بكات ؟! مناڵهكه هاتهوه قسه و ووتی ئهو پیاوه پیاوێكی زاڵم و له خوا نهترس بوو حهزم كرد وهك ئهوم لێ نهكات ، ئهو ژنهش ئافرهتێكی داوێن پاك و دهست پاك بوو ئهوان بوختانیان پێ دهكرد منیش حهزم كرد وهك ئهوم لێ بێت. (حدیث صحیح متفق علیه) ئهبو سهعیدی خودری(خوای لێ ڕازی بێت)دهفهرمووێت پێغهمبهری خوا (دروودوسهلامی خوای لهسهر بێت)گێڕایهوهو فهرمووی لهسهردهمانی پێش ئێوهدا پیاوێك نهوهدو نۆ كهسی كوشتبوو,گهڕا بهدوای زاناترین كهس لهو سهردهمهدا كه پرسیاری لێ بكات یهكێكیان بۆ دهست نیشان كرد ئهویش چووه لای و لێی پرسی؟ قوربان من نهوهدو نۆ كهسم كوشتووه ئایا دهتوانم تۆبه بكهم ؟ ئهویش لهوهلاَم دا پێی ووت نهخێر تۆ هیچ مهجالێكت نییه تازه تۆبهت لێ قبوڵ ناكرێت , ڕقی ههستاو ئهویشی كوشت وكوژراوهكان بوون بهسهد كهس . دووباره كهوتهوه گهڕان بهدوای یهكێكی تردا كهپرسیاری لێ بكات ئهمجارهیان زانایهكیان بۆ ههڵداو چووه لای و پرسی من سهد كهسم كوشتووه ئایا مهجالی تهوبهم ههیه ؟ ئهویش پێی ووت بهڵێ كێ دهتوانێت بڵێ ڕێگای تهوبه داخراوه ؟ پاشان ئامۆژگاری کرد که ئه م زه ویه ی تاوانی زۆر لێکردووه به جێ بهێڵێت و بچێته ووڵاتێکی تر یان شارێکی تر که هێشتا گوناهی تیادا نه کردووه و ته وبه بکات و نه گه ڕێته وه سه ر تاوانه کانی.. پاشان ئه ویش ڕۆشت به ره و ووڵاتێکی که ، له ڕێگادا مه لائیکه ت هات بۆ گیان کێشانی پاشان مه لائیکه ی به به زه یی و مالائیکه ی سزا هه ر یه که یان ده یان ویست بۆ خۆیانی به رن واتا بۆ به هه شت و جه هه ننه م، پاشان خوای گه وره ئه مری پێکردن که نێوان ههر دوو وولاَتهكه بپێون بزانن لهكامیانهوه نزیكترهكه، سهیریان كرد لهو وولاَتهوه نزیكتره كهخهڵكهكهی چاكه كارن وڕووی لهوێ كردبوو ئیتر فریشته به ڕهحمهت گیانی كێشاوخوای گه وره لێی خۆش بوو. (حدیث صحیح متفق علیه) عهبدولاَی كورِی ئیمامی عومهر ( خوای لێ ڕازی بێت) دهفهرمووێت لهپێغهمبهری خوام (دروودو سهلامی خوای لهسهربێت) بیستووه دهیفهرموو لهسهردهمی پێش ئێوه،جارێكیان سێ كهس دهبنه هاوڕێ لهڕێگا شهویان لێ دادێت , بۆ حهوانهوه ڕوو دهكهنه ئهشكهوتێك پاش ئهوهی كهدهچنه ناوی قهدهری خوای گهوره ، له لوتكهی چیاكهوه بهردێكی گهوره گل دهبێتهوه و بهتهواوهتی بهردهم ئهشكهوتهكه دهگرێت,زۆر ههوڵ دهدهن بههیچ جۆرێك بهردهكهیان بۆ ناجوڵێت.ناچار دهكهونه پاڕانهوه و لهناو خۆیان دا دهكهونه گهڕان بهدوای ڕێگه چارهیهكدا كهخۆیانی پێ ڕزگار بكهن ، دوایی لهسهر ئهوه ڕێك دهكهون كه ههریهكهیان باسی كردارێكی باشهی خۆی بكات بهڵكو خوای گهوره بهزهیی پیایاندا بێتهوه . یهكهم ووتی: خوایه خۆ تۆ خۆت دهزانیت كهمن باوك ودایكێكی زۆر پیرو پهككهوتهم ههبوو، ههموو ئێوارهیهك تا ئهوانم تێر نهكردایه نهم دههێشت كهس دهم لههیچهوه بدات , ڕۆژیكیان بۆ دارخڕكردنهوه زۆر دوور كهوتبوومهوه ئێوارهیهكی زۆر درهنگ گهڕامهوه ,كاتێك خواردنم بۆ بردن بینیم خهویان لێ كهوتووه دڵم نهدههات لهخهو خهبهریان بكهمهوه و نهشمهێشت كهس پێش ئهوان نان بخوات.ئهوشهوه بهدیار ئهوانهوه بهپێوه ڕۆژم كردهوه قاپهكهشم ههر بهدهستهوه بوو ماڵ ومنداڵیش لهبرساندا ههر زاكه زاكیان بوو.لهگهڵ سپێدهی بهیان ، خهبهریان بۆوه ئیتر خواردنهكهم دانێ.خوایه ئهگهر من ئهوهم لهبهر خاتری تۆكردووه ، لهم بهرده،ڕزگارمان بكه.ئیتر بهردهكه تۆزیك جوولاَو درزی تێكهوت.بهلاَم ئهوهنده نهبووكهمرۆڤ بتوانێ لێوهی بێته دهرهوه. دووهمیان ووتی: خوایه من كچه مامێكم ههبوو زۆر زۆرم خۆش دهویست وهك بههێزترین خۆشهویستی نێوان ژن وپیاو ههمیشه كه دهچووم بو لای لێم دووردهكهوتهوه و بۆم نهرم نهدهبوو.تاساڵێكیان بههۆی نههاتی و ههژاریهوه پهنای بۆ هێنام ، داوای یارمهتی لێكردم.منیش بیست دینارم دایه ، بهو مهرجهی چیم بوێت لهگهڵیدا بیكهم.ئهویش بهناچاری ڕازی بوو كاتێك كهلێی نزیك بوومهوه ، ووتی لهخوا بترسه و بهناحهق ئابڕووم مهتكێنه ئیتر منیش لهگهڵ ئهو ههمووحهزو خۆشهویستیهدا وازم لێ هێناو، پارهكهشم لێ نهستاندهوه.خوایه لهپاداشتی ئهوهدا بهزهییت پێماندا بێتهوهو لهم تهنگهژهیه ڕزگارمان بكه. بهردهكه كهمێكی تر جوولاَ , بهلاَم دیسان ئهوهنده نهبووكهبتوانن لێی بچنه دهرهوه . سێ یهم ووتی: خوایه خۆت دهزانیت چهند كرێكارێكم بهكرێ گرت ئیشێكم بۆ بكهن پاش تهواو بوونی ئیشهكه بێجگه لهیهكێكیان كرێی ههموویانم دا , ئهوهیان كرێكهی وهرنهگرت و ڕۆیشت .منیش ئهو پارهی كرێیهم بۆ خسته ئیشهوه .گهشهی كرد پاش ماوهیهكی زۆر هاتهوه و داوای كرێیهكهی لێ كردم منیش پێم ووت ئهو ههموو حوشترو مهڕو مالاَتهی دهیبینیت ههمووی هی خۆته فهرموو ههڵیان گره بۆ خۆت ئهویش ووتی وادیاره تۆ گاڵتهم پێ دهكهیت ؟ ووتم نهخێر ههر به ڕاستی ئهوانه ههموو هی تۆن و لهپارهكهی خۆت كهوتوونهتهوه. ئیتر پێش خۆی دان و ڕۆیشت.خوایه لهپاداشتی ئهوهدا تۆش بهزهییت پێماندا بێتهوه و ڕزگارمان بكه ئیتر بهردهكه بهتهواوی لاچوو، پیاوهكانیش بهسهلامهتی ڕزگاریان بوو. ( حديث صحيح متفق عليه) اللهم فرج كربنا وريح بالنا اللهم لا إله إلا أنت الحليم الكريم اللهم لا إله إلا أنت العظيم الحكيم رب السموات ورب الأرض رب العرش العظيم اللهم إنا عبيدك بنو عبيدك بنو إيمائك نواصينا بيدك ماض فينا حكمك عدل فينا قضاؤك نسألك بكل إسم هو لك سميت به نفسك أو أنزلته في كتابك أو علمته أحد من خلقك أو استأثرت به في علم الغيب عندك أن تجعل القرآن العظيم ربيع قلوبنا ونور أبصارنا وشفاء صدورنا وذهاب همنا وغمنا وقائدنا ودليلنا إليك اللهم ذكرنا منه ماأنسينا وعلمنا منه ماجهلنا وارزقنا تلاوته آناء الليل وأطراف النهار على الوجه الذي يرضيك عنا اللهم إجعل القرآن العظيم لنا في الدنيا قرينا وفي القبر مؤنسا وعلي الصراط نورا وفي القيامة شفيعا وإلي الجنة رفيقا ومن النار سترا وحجابا اللهم نشكو إليك ضعف قوتنا وقلة حيلتنا وهواننا عل الناس أنت رب المستضعفين وأنت ربنا إلي من تكلنا إلي بعيد يتجهمنا أم إلي عدو ملكته أمرنا اللهم إن لم يكن بك علينا غضب فلا نبالي غير أن عافيتك هي أوسع لنا نعوذ بنور وجهك الذي أضاءت له الظلمات وصلح عليه أمر الدنيا والآخرة من أن ينزل بنا غضبك أو يحل علينا سخطك لك العتبى حتى ترضى ولا حول ولا قوة إلا بك اللهم يا سامع الشكوي ويا مجيب كل نجوى نامت العيون وسكنت النفوس وخلا كل حبيب بحبيبه اللهم آنس وحشتنا بذكرك ولا تحرمنا لذة النظر إلي وجهك اللهم لا تحرمنا لذة النظر إلي وجهك اللهم لا تحرمنا لذة النظر إلي وجهك اللهم لا تحرمنا لذة النظر إلي وجهك اللهم لا تحرمنا مرافقة رسولك الكريم اللهم لا تحرمنا مرافقة رسولك الكريم اللهم لا تحرمنا مرافقة رسولك الكريم اللهم أرزقنا صحبة الأخيار وأوردنا طريق الأبرار وأجعل الجنة لنا خير دار اللهم زينا بالإيمان وأجعلنا هداة مهديين اللهم إنك تعلم سرنا وعلانيتنا فأقبل معذرتنا وتعلم شكوتنا فارزقنا حاجاتنا وتعلم ضعفنا فارزقنا إيمانا يباشر قلوبنا وتعلم ذلاتنا فاغفر لنا ذنوبنا نستغفر الله العظيم الذي لا إله إلا هو الحي القيوم ونتوب إليه توبة عبد عاصي إنقطعت به السبل وعلم أن لا ملجأ من الله إلا إليه قصدنا بابك يا كريم وقاصد الكريم لا يرد قصدنا بابك يا كريم وقاصد الكريم لا يرد قصدنا بابك يا كريم وقاصد الكريم لا يرد رب عبدك قد ضاقت به الاسباب وأغلقت دونه الأبواب وبعد عن جادة الصواب وزاد به الهم والغم والاكتئاب وانقضى عمره ولم يفتح له الى فسيح مناهل الصفو والقربات باب وانت المرجوّ سبحانك لكشف هذا المصاب يا من اذا دعي اجاب يا سريع الحساب يا رب الأرباب يا عظيم الجناب يا كريم يا وهّاب رب لا تحجب دعوتي ولا ترد مسألتي ولا تدعني بحسرتي ولا تكلني الى حولي وقوّتي وارحم عجزي فقد ضاق صدري وتاه فكري وتحيّرت في امري وانت العالم سبحانك بسري وجهري المالك لنفعي وضري القادر على تفريج كربي وتيسير عسري اللهم احينا في الدنيا مؤمنين طائعين وتوفنا مسلمين تائبين اللهم ارحم تضرعنا بين يديك وقوّمنا اذا اعوججنا وادعنّا اذا استقمنا وكن لنا ولا تكن علينا اللهم نسألك يا غفور يا رحمن يا رحيم أن تفتح لأدعيتنا ابواب الاجابه يا من اذا سأله المضطر اجاب يا من يقول للشيء كن فيكون اللهم لا تردنا خائبين وآتنا افضل ما يؤتى عبادك الصالحين اللهم ولا تصرفنا عن بحر جودك خاسرين ولا ضالين ولا مضلين واغفر لنا الى يوم الدين برحمتك يا ارحم الرحمين اللهم يا ودود ياودود يا ذا العرش المجيد يا مبدئ يا معيد يا فعال لما تريد نسألك بنور وجهك الذي ملأ أركان عرشك وبقدرتك علي جميع خلقك وبرحمتك التي وسعت كل شيئ أن ترزقنا حبك وحب من يحبك وحب كل عمل يقربنا لحبك اللهم ربنا إستعذنا بعزتك فلن نهن وإهتدينا بهديك فلن نضل وإستعصمنا بقوتك فلن نذل واستنصرناك فلن نهزم وتوكلنا عليك فلن نخيب ولذنا بك فلن نضيع اللهم نبهنا من الغفلة وقربنا إلى مرضاتك وابعدنا عن سخطك ونقمائك اللهم وفقنا إلى إقامة شريعتك وأذقنا حلاوة ذكرك وأحفظنا بسترك وحلمك يا أكرم الناظرين وأجعلنا من التوابين الأوابين يا منتهى رغبة الراغبين اللهم أرزقنا الرحمة بالأيتام وإطعام الطعام وإفشاء السلام وصحبة الكرام والصلاة باليل والناس نيام اللهم إجعل لنا نصيبا في رحمتك الواسعة وأهدنا بآياتك وبراهينك الساطعة وخذ بيدنا برحمتك الجامعة اللهم إجعلنا من المتوكلين عليك الفائزين لديك المقربين إليك بإحسانك يا غاية الطالبين اللهم حبب إلينا الأحسان وكره إلينا الفسوق والعصيان وحرم علينا السخط والنيران بعصمتك يا عصمة الخائفين اللهم طهرنا من الدنس والأقذار وارزقنا الصبر على البلايا وكائنات الأقدار واجعلنا من عبادك الأخيار يا مجير المساكين اللهم بعلمك الغيب وبقدرتك علي الخلق أحينا ما علمت الحياة زيادة لنا في كل خير وتوفنا ما علمت الموت راحة لنا من كل شر اللهم إنا نسألك كلمة الحق في الرضا والغضب والقصد في الغني والفقر ونسألك نعيما لاينفذ وقرة عين لاتنقطع اللهم إنا نسألك الرضا بالقضاء وبرد العيش بعد الممات اللهم إنا نسألك فواتح الخير وجوامعه وأوله وآخره و نسألك خير العمل وخير الثواب اللهم إنا نسألك أن ترفع ذكرنا وتصلح أمرنا و تطهر قلوبنا وتحصن فروجنا وتغفر لنا ذنوبنا وذلاتنا اللهم أرزقنا العافية والشكر عليها اللهم بارك لنا في أسماعنا وأبصارنا وخلقنا ومحيانا ومماتنا اللهم جنبنا منكرات الأخلاق والأهواء والأعمال اللهم لا تجعل الدنيا أكبر همنا ولا مبلغ علمنا ولا إلي النار مصيرنا اللهم أجرنا من خزي الدنيا ومن عذاب الآخرة اللهم أصلح لنا ديننا الذي هو عصمة أمرنا وأصلح لنا دنيانا التي فيها معاشنا وأصلح لنا آخرتنا التي إليها معادنا وأحسن خواتيمنا ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب القبر وقنا عذاب النار ربنا تقبل منا إنك أنت السميع العليم وتب علينا إنك أنت التواب الرحيم وأغفر لنا ولوالدينا وارحمنا برحمتك يا رحيم اللهم إنا نعوذ برضاك من سخطك وبمعافاتك من عقوبتك وصلي الله على نبينا محمد وصحابته وأهله أجمعين ربنا إكشف عنا العذاب إنا مؤمنون 23/08/2011 وه ر گرتنی وزه یه کی زۆر تر به ڕۆژوو گرتن. سه ر چاوه کان ئه وه ده سه لمێنن که مسته وای وزه له ڕۆژوو گردا ئه گاته ڕاده یه کی زۆر به رز..!!!! له کاتێکدا که به ڕۆژوو ئه بیت ئه ی خاوه ن ئیماندار گۆڕانکارییه کی زۆر ڕوده دات له ناو جه سته دا به بێ ئه وه ی که تۆ هه ستی پێبکه یت، له به ر ئه وه ی به ستنه وه یه کی به هێز له سه ر شیتانه کانه به و شێوازه ی که به هیچ جورێك ناتوانێت دودڵیوو دڵه ڕاوکێ بخاته سه رت هه ر وه ك له ڕۆژه ئاساییه کاندا زه فه ر مان پی ده بات، که به مه ش وزه یه کی زۆر له خۆمانا به دی ده که ین له به ر ئه وه ی توانیمانه ئه و وزه یه ی که به شێکی زۆری دودڵی دڵه ڕاوکی ده ی بات به هۆی شه یتانه وه بۆمان بگه ڕێته وه. له سه دا (10) ی وزه ی له شمان به هۆی خوار دن و خواردنه وه کانه وه وه ر ده گرین ، وه ئه م وزه یه ش زیاد ده کات به زیاد کردنی خه زن کردنی خواردنو خواردنه وه کان،له م کاته دا ڕۆژوو ئه ت وانێت ئه م وزه یه به ده ست بهێنێت وه مرۆڤ هه ست به مورتا حیه کوو ره شاقه. وه ئه م وزه یه ش به کار ده هێنرێت بۆ لابردنی قه ڵه وی و نه هێشتنی ئه و هۆکارانه ی که ده بنه هۆی قه ڵه وی. چاره سه ر کردنی قه ڵه وی له ڕێگه ی ڕۆژوو گرتنه وه. زۆر به ی پزیشکه کان له م ڕۆژه دا ئه وه یان سه لماندوه که ڕۆژوو گرتن وزه یه کی زۆرو ته ندروستییه کی باش ئه دات به هه ر یه کێك له ئێمه له کاتێکدا ئه گه ر بێتوو ته ندروستیه کی باشیشمان هه بێت،ئه و قه ڵه وییه ی که له ژیانماندا توشمان ده بێت مرۆڤ ناتوانێت لای به رێت گه ر به ڕۆژوو گرتنو وه ستانی خواردنوو خواردنه وه نه بێت. له لاشه ی هه ر یه ك له ئێمه داو له ماوه ی ژیانماندا له و ئاوه ی که ده ی خۆینه وه زیاتر له (0 2) کیلۆ گرام ماده ی مه عادن و ماده زه ره ر به خشه کانی تێدایه .!!! وه هه ر یه کێك له ئێمه و له و هه وایه ی که هه ڵی ده مژین زیاتر له چه ند کیلۆ گرامێك ماده زیان به خشه کانوو پیس بوه کانی وه ك ئه کسیدی کار بۆنوو رساس و کبریتی تێدایه. بیر که نه وه له گه ڵمدا که مرۆڤ چه ند (مه عاد ن) وه ر ده گرێت ناتواێت لاشه له ناوی به رێت سودی لێوه ر بگرێت، جگه له به ر به ستێکی گه وره له سه ر مرۆڤ که هه ست به بێهێز بونوو تێکچونی باری ده رونی ده کات له کاتی بیر کردنه وه دا، به شێوازێکی تر قه ڵه وی کار دا نه وه یه کی خراپی له سه ر جه سته و بیر کردنه وه مان ده بێت ، وه ڕه نگه ئه وه هۆکارێکی شارا وه بێت که زۆر له پزیشکان ناتوانن بیدۆ زنه وه له نه خۆشییه درێش خایه نه کاندا به ڵام ئا خۆ چاره سه ر چی بێت.؟ چاره سه رێکی نموو نه یی بۆ بنبڕ کردنی ئه و مادانه له لاشه دان به کار هێنانی چه کی ڕۆژوو که هه ڵده ستێت به چاکسازیو پاك کردنه وه ی خانه کانی له ش به شێوازێکی کاری گه ر ئه مه ش به ڕۆژو گرتنی مانگێك به به ر ده وامی له ناو بردنی گشت ماده قه ڵه و که ره کان له لاشه دا. چاره سه ر کردنی په ستانی ده ر ونی به ڕۆژوو گرترن. ڕۆژوو توانایه کی به هێزی هه یه له سه ر چاره سه ر کردنی تێکچونه ده رونییه کان به تایبه تی( دابڕان) ئه وه ی ڕۆژو گرتن ئارامییه كی زۆر ده به خشێت به خانه کانی مێشك وه له هه مان کاتدا به هێز کردنی له ش له به ر گری کردن له قه ڵه وی که ئه مه ش کاردانه وه یه کی باشی ده بێت له جێگی بونی باری ده رونی. وه زۆربه ی زانا ده رون ناسه کان چاره سه ری نه خۆشه ده رونییه کانی مرۆڤه کان ده که ن به ڕۆژوو گرتن وه ئه نجامێکی کاریگه ریشیان ده ست گیر بوه...!!! هه ر له به ر ئه م هۆ کاره شه که ڕۆژوو داده نرێت به چاره سه ره گرنگه سه ر که و توانه ی که بۆ زۆر به ی نه خۆشییه ده رونییه کان له شێوه ی دڵه ڕاو کێوو بیر کردنه وه و په ستانی ده رونی دا ده نرێت. چاره سه ری کێشی زیادت بکه به ڕۆژ گرتن. هه رکاتێك مرۆڤ ده ست ده کات به ڕۆژوو گرتن خانه لاوازه نه خۆشه زه ره ر پێگه یه نراوه کان ده ست ده که ن به سه ر چاوه یه ك بۆ خۆراکی له ش له سه ر بنه مایه ك:لاواز ئه ىێ به خۆراکی به هێز. وه جه سته موماره سه یه کی ئۆتۆماتیکی ده کات بۆ هه زم کردنی ماده کانی وه ک چه وریه زه ره ر گه یه نه ره کان،وه ده ست ده کات به خواردنی خانه زیان به خشه کان. سه ر چاوه کان ئه وه ده سه لمێنن که ئه م ئیش کردنه له به ر زترین کاری گه ر دایه له کاتی به ر ده وام بونی ڕۆژوو گرتندا به و مانایه ی خۆ گرتنه وه له خواردنو خواردنه وه، ده بیر بکه نه وه له گه و ره ی ڕۆژوو گرتن که خوای گهوره بۆ چی که سه ر مانی فه ر ز کردوه. چاره سه ری ئا ره زوه سێکسیه کان به ڕۆژوو گرتن. وه به ر هێنانی هۆرمۆنه سێکسیه کان ڕه نگه مردو بێت له کاتی ڕۆژوو گرتندا به مه ش بۆمان ده ر ئه که وێت ڕۆژوو کار دانه وه یه کی کاری گه ری ئه بێت له جێگیر بونی باری سێکسی ، وه ئه گه ر بزانین ڕۆژووئه بێته جێگیر بونی باری ده رونیو وه بشزانین کاردانه وه ی سێکسی پا به نده به باری ده رونییه وه که واته بۆ مان ده ره که وێت ڕۆژوو هۆکارێکه بۆ جێگیر بونی کاردانه وه سێکسیه کان. چا ره سه ری پیریت بکه به ڕۆژوو گرتن. سه ر چاوه و تاقی کردنه وه کان ئه وهی دوپات کردۆته وه که ڕۆژوو گرتن له سه ر چه ند ئاژه ڵێك هۆکارێك بوه بۆ زیاد بونی ماوه ی ژیانیان.!!! وه چه ندین کتێب سه ر چاوه شمان ده ست ئه که وێت ده ر باره ی ڕۆژوو له دانه ره خه یر ئیسلامه کان که هه موو ئه وه ده سه لـێنن په یوه ندی ڕۆژوو به ته مه نی درێژ خایه نه وه،وه زۆر به ی زانایان ئه وه دوپات ده که نه وه که ڕۆژوو باشترین کاری گه ره بۆ ڕا گرتنی لاشه یه کی ته ندروست. پاك که ره وه ی به ر ده وامی خانه کانی جه سته به ڕۆژوو گرتن هۆکارێکه بۆ درێژ بونی ته مه ن وه هه ر وه ها دره نگ ده که وتنی پیری پێمانه وه له وانای که به شێوه یه کی به ر ده وام به ڕۆژوده بن ڕۆژوو هۆکارێکه بۆ تازه کردنه وهی خانه کانی جه سته به شیوه یه کی سه لامتو باش. چاره سه ری جگه ره خواردن به ڕۆژوو گرتن. ڕۆژوو هۆکارێکه بۆ ته رك کردنی جگه ره کێشان، چونکه له جه سته ی مرۆڤداوه ك چه كێکی نهێنی کار ده کات که ناتوانرێت ببینرێت، وه هۆکارێکه بۆ ده ر کردنی ماده سامناکه کان وه ك(نیکۆتین) وه له هه مان کاتدا هۆکارێکه بۆ خاوێن کردنه وه ی خوێن ، که م کرد نه وه ی ئا ره زه وی جگه ره کێشان. چاره سه ر کردنی فه قه رات به ڕۆژوو گرتن. له کاره سه رنج ڕاکێشه کانی ڕۆژوو گرتن ئه وه یه که یا ر مه تی ده رێکه بۆ چاره سه ر کردنی ئا زاره کانی پشتو بڕبڕهی پشت، وه چاره سه ر کردنیبه شێکی زۆری هه و کردنه کان به شێوا زه جۆر به جۆره کانییه وه. چاره سه ر کردنی په ستانی خوێنی به رز به ڕۆژوو. به شێکی زۆری توش بومان هه یه به نه خۆشی به ر زی په ستانی خوێن به چه ند شێوازێك که چاره سه ره کیمیایه کان سه ره نجامێکی دیاری کراوی هه یه بۆیه ڕۆژوو گرتن چاره سه رێکی باشه بۆ ئه م نه خۆ شییه. چاره سه ر کردنی نه خۆشی شه کره. ڕۆژوو گرتن زیان به خش نیه به ڵکوو شیفایه که یارمه تی ده رێکه. که ڕه نگه هۆکاری سه ره کی له مه دا ئه وه بێت که ڕۆژوو گر دوره له کاردانه وه کانو بونی ڕاگریه کی ده رونی دور له هه ڵ چونه کان وه هه ست به ئارام گیری، که ئه مه ش یه کسانییه ک دروست ده کات بۆ ئامێری جه سته ی و وه وای لێده کات که زۆر ترین به ره نگار بونی هه بێت به رامبه ر نه خۆشی شه کره. چاره سه ری دڵت بکه به ڕۆژوو گرتن ڕۆژوو چاره سه رێکه بۆ نه خۆشییه کانی دڵ و بۆرییه کانی. وه من که سێك ئه ناسم که زیاد له (10) ساڵه که پزیشکه کان دوپاتیان له سه ر ئه وه کردۆته وه به پێویست بونی ئه نجام دانی نه شته ر گه ریهکی دڵ به هۆی داخرانی به شیکی زۆری بۆریچکه کانی دڵ ، وه هه موو ئه وه یان دوپات کر ده وه که ته ندروستی له کاتێکی خراپدایه ، به ڵام پیاوه که هیچی نه کرد جگه له ڕۆژوو گرتن به مانگێك پێش ڕامه زان و مانگێك دوای ره مه زان وه سه رنج له وه دایه که ئێستا ته ندروستی زۆر باشه که جێگه ی ئاماژه یه ته مه نی(70)ساڵه. چاره سه ری ڕه بۆ به ڕۆژوو گرتن ڕۆژوو سه ر چاوه یه کی گرنگه بۆ چاره سه ر کردنی نه خۆشی ره بۆ ئامێری ته نگه نه فه سی وه زۆربه ی نه خۆشیه درێژ خایه نه کانی ئامێری هه ناسه دان. چاره سه ری جگه ر به ڕۆژوو. نه خۆشی جگه ر به هه ر شێوازێکی بێت ڕۆژوو ئه وه ی سه لماندوه که ده توانێت زال بێت به سه ریداو چاره سه ری بکات به بێ دروست بونی کاردانه وه خراپه کان. چاره سه ری نه خۆشی پێست به ڕۆژوو گرتن. ڕۆژوو چاره سه رێکه بۆ نه خۆشیه کانی پێست به تایبه تی ئاڵۆ ش وو نه خۆشی (ئاکزیما) ی درێژ خایه ن ئه مه ش به هۆی به ر ز بونه وهی به ر گریه کی زۆر له له شی مرۆڤدا له کاتی ڕۆژوو گرتندا. چاره سه ری نه خۆشی شیر په نجه به ڕۆژوو گرتن. ڕۆژوو گرتن کاریگه رێکه بۆ نه صؤشیه پیسه کانی وه ك شێر په بجه وه هه ر وه ها ڕۆژوو وه ك چه کێکی ده ره جه یه ك وایه له پزیشکی به ر گریدا. له کۆتایدا پێویسته دان به وه دا بنێین که ئاینی پیرۆزی ئیسلام پڕه له سه ر چاوه به سوده کان و چاره سه ره کان بۆ مرۆڤایه تی وه پێویسته هه ست به گه و ره ی ڕۆژوو گرتن بزانین له سه ر مرۆڤه کان(وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ) [البقرة: 184] بۆنموونه:- یهکهم:-ئاگر سیفهتى سووتێنهره نهك فێنك كهرهوه, ئاشكراشه مرۆڤ ناتوانێت ئهو سیفهتهى ئاگر بگۆرِێت بهڵام دهبینین خواى گهوره گۆرِانى ئهم سیفهته دهكاته موعجیزهى (إبراهیم) پێغهمبهر-سهلامى خواى لهسهر- و دهفهرموێت: { وقلنا يانار كوني بردا وسلاما على أبراهيم}. دووهم:- زیندوو كردنهوهى مردوو لهتواناى هیچ مرۆڤێكدا نىیه,بهڵام پێشهوامان(عیسى) -سهلامى خواى لهسهر- دهچێته سهر گۆرِى مردوویهك و بهخاوهنهكهى دهڵێت ههسته بهئیزنى خوا, لهگهڵ خۆیاندا مردووهكه دهبهنهوه بۆ ماڵهوه. سێیهم:- بهههمان شێوهش پێشهوامان(محمد) -دروودوسڵاوى خواى لهسهر- ئهم جۆره موعجیزانهى پێدراوه, ئێمه دهزانین ماوهى نێوان ئێمه و مانگ ههزارهها كیلۆمهتره و گهورهیى مانگ سآیهكى زهوىیه, كێ دهتوانێت تهنها به ئاماژهى پهنجه دوولهتى بكات و ههر لایهكیش بهئاراستهیهكدا ببات, تهنها مهگهر خواى گهوره وهك موعجیزهیهك بیداته پێشهوامان (محمد) - دروودوسڵاوى خواى لهسهر. چوارهم:-سیفهتى ئاو وههایه لهكانى و كارێز و ههورهكانهوه پهیداببێت, بهڵام ئهو سوننهته گهردوونىیه لهسهر دهستى پیرۆزى پێشهواى گهورهمان (محمد) -سڵاوى خواى لهسهر-دهگۆرِێت و وهك موعجیزهیهك نیشانى خهڵكى دهدات كه وهكو كارێز ئاو لهنێوان پهنجهكانىیهوه ههڵدهقوڵێت. بهتێرِوانینێكى گشتى له موعجیزهكانى خواى گهوره بۆ پێغهمبهرانى دهبینین موعجیزهكانیان (كاتى) بوون, واته لهگهڵ وهفاتكردنیاندا موعجیزهكانیشیان وهفاتیان كردووه, ئهمهش حاڵهتێكى ئاسایى ههموو پێغهمبهرانه جگهله پێشهوامان (محمد) -سڵاوى خواى لهسهر- هۆكارى ئهمهش دهگهرِێتهوه بۆئهوهى كه پێغهمبهرانى پێشوو لهپاش وهفاتكردنى ههریهكێكیان خواى گهوره پێغهمبهرێكى ترى دهنارد ههتا موعجیزهكهى كۆن نهبێت و كاریگهرى لهسهر خهڵك بمێنێت. دوورترین ماوهى نێوان هاتنى دوو پێغهمبهریش نێوانى پێشهوامان(عیسى) و پێشهوامان (محمد) بوو كه (600) ساڵ بوو, ههروهك ئاشكراشه كه لهدواى محمد() پێغهمبهرى تر نایهت, كهواته موعجیزهیهك بۆ ئهم پێغهمبهره پێویسته كهلهدواى وهفاتى خۆیشى ههربمێنێتهوه, دیاره ئهویش موعجیزهى قورئان و فهرموودهى پیرۆزه كهچهندهها ههواڵى داهاتوویان تێدایه,بهتایبهتیش ههواڵ و دۆزینهوه زانستىیهكان ك هبوونهته پێوهرێكى بههێز لهسهر راستێتى پهیامهكهى پێشهوامان (محمد) -سهلامى خواى لهسهربێت.- دكتۆرى بهناوبانگى فهرهنسى (موریس بوكاى) دهڵێت: من پێوهرێكى بهرجهستهم پێیهو دهتوانم بیسهلمێنم كهقورئان ووتهى خوایه یان هى (محمد) خۆى, ئهویش ئهوهیه كاتێ سهیرى زانیارىیهكانى قورئان دهكهم و بهراوردیان دهكهم لهگهڵ ئهو زانیارىیانهى لهو سهردهمهدا ههبوون, جائهگهر زانیارىیهكانیان هاوشێوهبوون ئهوا (محمد) زانیارىیهكانى لهدهوروبهرهوه وهرگرتووه, كاتێكیش سهیرى كهسایهتى (محمد)م كرد زانیم نهخوێندهوار بووه, سهیرى قورِهیشم كرد لهو سهردهمهدا (17)كهسى تێدابوو نووسین بزانێت!! سهیرى پێشكهوتووترین شارستانىیهتى ئهو سهردهمه دهكهم كهیۆنانىیهكان و میسرىیهكان بوون, یۆنانىیه كۆنهكان رووداوه گهردوونىیهكانیان بههۆكارى بوونى خواى جیاجیا لێك دهدایهوه بهجۆرێك دهیانووت ههور خواى تایبهتى خۆى ههیه, ئهستێره, خۆر, با .......هتد ئهمانه خواى تایبهت بهخۆیان ههیه. میسرىیهكانیش كاتێك لافاوى نیل دهستى پێدهكرد دهیانووت رووبارى نیل پادشایهكى تێدایه ولێمان توورِه بووه وداواى بووكێكمان لىَدهكات, لهبهرئهوه جوانترین كیژیان دهرِازاندهوه و جلى بووكێنىیان لهبهر دهكرد و فرِێیان دهدایه رووبارهكهوه ههتا لافاوهكه بنیشێتهوه, (موریس بوكاى) دهڵێت: كاتێك سهیرى زانستهكانى قورئانیشم كرد دهبینم ههموو زانستهكانى هاوشێوهى زانسته سهلمێنراوهكانى ئهم سهردهمهیه, شیاوى باسه لهپاش زیاتر له (10) سالڕ لێكۆڵینهوه دكتۆر (موریس) موسوڵمان بوونى خۆى رِاگهیاند. گرنگى موعجیزهكانى قورئان وفهرمووده لهوهدایه كه جۆراوجۆریى بابهتهكانى ئیعجازى زانستى لهههموو بواره زانستىیهكاندا موعجیزهكانى قورئان و فهرموودهى گهورهتر كردووه, چونكه كاتێك یهكێك ووتووێژ و گفتوگۆ لهسهر یهك بابهت دهكات ویهك كهسیش بهرامبهرێتى ئاسانتر سهردهكهوێت بهسهرىدا لهوهى لهسهر چهند بابهتێك ووتووێژ بكات وبهرامبهرهكانیشى چهند كهسانێك بن لهبوارى پسپۆرِى جیاجیادا, وهك دهشزانین پێشهوامان (محمد)-سهلامى خواى لهسهربێت- ووتووێژى لهسهر ئهم بابهته زانستىیانه نهبووه, ئهبو لهههب و ئهبو جههل چ پێویستىیهكیان بهووردهكارى و نهێنىیهكانى زانستى فهلهك و كۆرپهلهزانى و جیۆلۆجیاو..... هتد ههبووه, وتووێژى پێغهمبهر () لهگهڵیاندا ئهوهبووه كه واز لهپهرستنى بتهكان بهێنن و خواى تاك وتهنیا بپهرستن. دیاره هێنانه كایهى ههموو ئهو بابهته زانستىیانهش كه تێگهیشتنى لهو كاتهدا قورس بووه, ووتووێژهكهى ئاڵۆزتر و قورستر كردووه. لێرهدا بۆمان دهردهكهوێت كه ووتووێژى پێشهوامان محمد -سهلامى خواى لهسهربێت- بهتهنها لهگهڵ بتپهرستانى سهدهى حهوتهمى زایینىدا نهبووه, بهڵكو لهگهڵ زانایان و فهیلهسوفان و رِووناكبیرانى سهدهى بیست وبیست و یهك و سهدهكانى دواتریش دا بووه, كهدواتر سهرى بهزۆرێك لهزانا به ویژدانهكانى جیهان دانهواندووه لهئاست راستێتى پهیامى ئهو پێغهمبهره. یهكێك لهو ههزاران بابهتهى كهبووهته جێگاى سهرسورِمانى زانایان ئهو فهرموودهیهى پێغهمبهره كهپاش چهندهها ههوڵى یهك لهدواى یهكى ئهم سهردهمه و بهكارهێنانى چهندین ئامێر ودهزگاى زانستى پێشكهوتوو توانرا راستىیهكهى ئاشكرا بكرێت, ئهویش فهرموودهى پیرۆزى پێغهمبهره: () [ لن تقوم الساعة حتى تعود أرض العرب مروجــا وأنهارا ] رواه مسلم فی الزكاه: باب (18) حدیث رقم (60), واته: قیامهت ههڵناسێ تازهوى عهرهب نهگهرِێتهوه و نهبێتهوه بهباخ و باخات و رووبار. سهرهتا ئهم فهرموودهیه ئاماژهیهكى زۆر سهرسورِهێنهرى تێدایه كه دهفهرموێت جارێكى تر بیبانى عهرهب دهبێتهوه!! بهباخ و باخات و رووبار واته دهبێت پێشتر لهمێژوویهكى كۆندا باخ و رووبار بووبێت, ههروهها ئهم فهرموودهیه پهیوهندى بهداهاتوویهكى گرنگهوه ههیه كهچاوهرِآى دهكهین. ئێستا ئهگهر بچیته زهوى عهرهب كه نیمچه دورگهى عهرهبىیه بهتایبهتى بیابانى لماوى (ربع الخالی) یان بچیته مهككه و چواردهورى یان حیجاز و دهوروبهرى یان (تهامه) و دهوروبهرى جگه لهبیابانێكى ووشكى لماوى چیتر نابینیت, ههرچهنده ئاوى بدهیت هیچ رووهكێكى لىَنارِوێت, ئایا كهس تێورى ئهوه دهكات ئهو بیابانه پێشتر باخ و باخات و رووبار بووبێت؟!رووبار وباخ لهكوآیه؟ سهده لهدواى سهده رۆیشت ههتا (14) سهده بهسهر فهرموودهكهى پێغهمبهردا رِۆیشت, زانست پێشكهوت و توێژینهوهكان زیادیان كرد, زاناكان سهلماندیان فهرموودهكهى پێغهمبهر() راستىیهكى زانستىیه, سهلماندیان كه ووشكه بیابانى عهرهب لهپێشدا باخ و باخات و رووباربووه, و زیاد لهوهش لهداهاتووشدا دهبێتهوه به باخات و رووبار, كهواته توێژینهوهكه دوو بهشه كهفهرموودهكه باسى لێدهكات, یهكهم له زهمهنى رابوردوو, دووهم لهداهاتوودا. بهیارمهتى خواى گهوره له ههردوو كاتهكه دهكۆڵینهوه. یهكهم: له رابوردوودا سهرهتاى لێكۆڵینهوهكان به گهرِانى جیۆلۆجى دهستى پێكرد, گهورهترین گهرِانى جیۆلۆجیش گهرِانهكهى (بیتر و وایبر) بوو ههروهك له گۆڤارى ((Nature بهروارى 27/4/1989دا هاتووه دهڵێت: (گهورهترین گهرِان و لێكۆڵینهوهى جیۆلۆجى به پێشهوایهتى (بیتر و وایبر) ئهنجامدرا, كه روویان كرده دهوڵهتى ئیمارات لهساڵى (1989)دا, لهو گهرِانهدا چهندهها پاشماوهى ئاژهڵىیان دۆزىیهوه كه دهگهرِێنهوه بۆ كۆتایىیهكانى چاخى (میوسین), لهپاشماوهى ئهو ئاژهلاَنهش كه دۆزىیانهوه: (شیردهرهكان و ئهسپىدهریا و ووردهگۆشت خۆرهكان و كهركهدهن و كیسهڵ و تیمساح و ماسى و باڵنده و مهیموون) بوون, ئاشكراشه كه ئهمانه له ژینگهى باخ و دارستاندا نهبێت ناژین. له گۆڤارى (الپقافه العالمیه) ژمارهى (59) كه ئهویش له گۆڤارى (Aramco World / August 1992) وهریگرتووه دهڵێت: (چهرخى كۆنى (بلیستوستینى) پێش ملیۆنێك ساڵ دهستى پێكردووه وپێش (10ههزار) ساڵ لهمهوبهر كۆتایى هاتووه كهلهو چهرخهدا بهستهڵهك بهشهكانى باكوورى ئهوروپا و ئهمریكاى داپۆشیبوو, بهو چاخهش دهوترێت چاخى بهفرین (Glacials), له ماوهى نێوان ههموو چاخه بهفرینهكانیشدا كه پآى دهوترێت (Inter Glacials) كهش و ئاووههوا زۆر خۆش دهبێتهوه). له كتێبى (الجغرافیا التڕریخیه والگبیعیه)ى (د.ڕبراهیم ڕحمد رزقانه) لاپهرِه (146) دا هاتووه كه دهڵێت: بڵاوبوونهوهى بارسته بهستهڵهكىیهكانى باكوورى زهوى لهماوهى چاخه بهفرینهكاندا كاریگهرى گهورهى لهسهر كهش و ئاووههواى زهوى كردبوو كهبووه هۆى جوڵانى پشتێنهى باران بارین بهرهو باشوورى زهوى, بهوهش نیمچه دورگهى عهرهبى و بیابانى گهورهى ووشكى عهرهبى خستۆته ژێر كاریگهریى پشتێنهى باى باراناوى خۆرئاوا كهئێستا ئهو پشتێنهیه كاریگهریى لهسهر خۆرئاواى ئهوروپایه, بهوهش ئهو ناوچه ووشكه بیابانانه سهوزبوونهتهوه و پرِبوون لهچهندهها رووبار و باخ و زهوى بهپیت. رێگایهكىتر كهزاناكان توانیان راستێتى باخ و رووبارى بیبانى عهرهبى پآبسهلمێنن بریتى بوو لهرێگاى (الڕستشعار عن بعد) واته: ههست كردن له دوورهوه, لهكتێبى (مورفولوجیه الڕراچی العربیه)ى (د.محمد ێفی الدین) لاپهرِه (50و51) دا لهبارهى ئهم رێگایهوه دهڵێت: یهكهمجار ئهم شێوازهیان لهبیابانى میسرىدا بهكارهێنا لهساڵى (1981ز)دا له تاقیگهى رووپێوى شوێنهوارناسى ئهمریكا لهوویلایهتى ئهریزۆنا, ئهو زانیارىیانهى بههۆى رادارى سهر مهكۆى بۆشایى – مكوك الفچاء– (كۆلۆمبیا)وه كۆیان كردهوه دهریخست لهژێر ئهو ناوچه بیابانانهى باشوورى میسر و باكوورى خۆرئاواى سووداندا كه ئێستا هیچ بارانى لىَنابارێت بهتێكرِاى 50 سالی جارێك نهبێت, زاناكان بینىیان كه چهندهها رێرِهوى رووبارى كۆنى گهورهى تێدایه كه ههندێكیان فراوانتر بوون لهرێرِهوى ئێستاى رووبارى نیل, ههروهها دهریان خست كه نیشتهنىیه رووبارىیهكان لهو ناوچانهدا چهندهها پاشماوهى ئهو گیاندارانهى تێدایه كه له ئاوى شیریندا دهژین, وهك: تیمساح و ئهسپى رووبار و فیل هتد.... گۆڤارى (آفاق علمیه) ژماره (17) لاپهرِه (32) دهڵێت: ئهوهى زیاتر جێگاى سهرنج راكێشانه بههۆى تیشكى ئهو رادارانهوه كهلمى بیابانه ووشكهكانى پآدهبرِدرێت و لهسهر رووى بهرده كلسىیهكانى كهنارى رووباره ووشكهوه بووهكاندا پێچهوانه دهبنهوه ههزارهها ئامێرى دهستكردى مرۆڤ (وهك: تهور و پاچ و .….. تاد) چاخى بهفرین دۆزرایهوه و مێژووى ئهو كاتهشیان به 200ههزار سالڕ پێش ئێستا دیارى كرد, بهوهش زاناكان بۆیان دهركهوت كهبیابانهكان لهو سهردهمانهدا تهرِو پاراو و شوێنى ئاوهدانى بوون. لهههمان گۆڤارى پێشوودا ژماره (34) دهڵێت: لهسهرهتاى ههشتاكانى سهدهى پێشوودا لێكۆڵینهوهى چرِوپرِ دهستى پێكرد, لهساڵى (1984) دا داوا له دوو زاناى وهكالهتى فهزایى ئهمریكى (ناسا) كرا رووپێوىیهكى ناوچهى نیمچهدوورگهى عهرهبى بكهن بههۆى رادارى سهر مهكۆى بۆشایى (چالینجهر), پاش سهیركردنى وێنهى مهكۆكه و بهراوردكردنى لهگهلڕ وێنهى دوو مانگى دهستكردى (سپۆت) و (لاندسات), نهخشهیهكى جوانى ناوچهى (ربع الخالی) پێشكهشكرا كه تیایدا رێگاى قافڵه كۆنهكان و مۆڵگهكانى ئاوى ژێر زهوى و رێرِهوى رووباره كۆنهكانى تیادهركهوت كهههموو ئهو ناوچانه لهتوانادا نىیه بهچاوى ئاسایى ببینرێن, لهبهرئهوه برِیاردرا شوێنێك لهو ناوچهیهدا ههڵبكهندرێت بهوهش قهڵایهكى پتهوى ههشت لا دۆزرایهوه كه چهندهها بورج و دیوارى بهرزى ههبوو كهبهرزىیهكهى دهگهیشته 10مهتر و چهندهها ژوورى گهنجینه و شوێنى نیشتهجآى تێدابوو, ناوى ئهو شارهش نرا (ئوبار). تا ئێستا لهسهر بهشى یهكهمى فهرموودهكه دواین كه له رابوردوودا زهوى عهرهب باخ و باخات و رووبار بووه, پاشان دێینه سهر بهشى دووهمى فهرموودهكه كه له داهاتوودا جارێكى تر دهبێتهوه به باخ و رووبار. دووهم: له داهاتوودا زاناكان لهسهدهى نۆزدهههمدا بۆ یهكهمجار لهرێگهى بیردۆزێكى گهردوونزانىیهوه دهركیان بهوهكرد كهزهوى بیابانى عهرهب لهداهاتوودا دهبێتهوه بهباخات و رووبار. له كتێبى وهرگێرِدراوى (ڤاهره الێوبه)ى (د.ڕحمد مستجیر) لاپهرِه (62- 63)دا هاتووه كه دهڵێت: (بیردۆزى گهردوونزانى بۆ چاخى بهفرین سهرهتا دهگهرِێتهوه بۆ سهدهى 19 و كارهكانى زاناى گهردوونى ئوسكوتلهندى (جیمس كرول) كه له (1821ز) دا لهدایكبووه و له ههشتاكانى سهدهى نۆزدهههمدا بیردۆزهكهى بڵاوكردهوه, لهو كاتهشدا لهبهرئهوهى ئهم زانیارىیه لهسهروو ئاستى تێگهیشتنى خهڵكىیهوه بووه بیردۆزهكهیان قبولڕ نهكرد, ههتا زاناى گهردوونى یۆگۆسلاڤى (میلانكۆفیتش) هات و جارێكى دیكه بیردۆزهكهى بڵاوكردهوه, كه ناوهرِۆكهكهى ئهمهبوو: هۆكارى گۆرِانكارى كهش و ئاووههوا لهسهر رووى زهوى دهگهرِێتهوه بۆ دووخال): یهکهم:- شێوه گۆرِانى خولگهى زهوى بهدهورى خۆردا, چونكه زهوى بهدهورى خۆردا له خولگهیهكى نیمچه بازنهیىدا دهسوورِێتهوه بهڵام ههمیشه بهو جۆره جێگیرنىیه, جارێك دوور دهكهوێتهوه و جارێك نزیك دهبێتهوه ههتا شێوازى سوورِانهوهكهى دهبێته ئیهلیجى (هێلكهیى), پاشان دهچێته سهر شێوه نیمچه بازنهیىیهكهى ئهوهش له سوورِێكدا كه ماوهى 100ههزار ساڵ دهخایهنێت, لهو كاتهشدا كه خولگهكه نیمچه بازنهیى بێت زهوى ههموو رۆژهكانى سالڕ به چوونیهكى برِهگهرمى لهخۆرهوه وهردهگرێت, بهڵام كه خولگهكه هێلكهیى بێت له ههندآ رۆژانى ساڵدا زهوى لهخۆر نزیك دهبێتهوه, بهوهش گهرمى زیاتر وهردهگرێت, ئهوهنده ههیه برِى ئهو گهرمىیهى كه زهوى لهخۆرهوه وهرىدهگرێت لهساڵێك بۆ ساڵێكى تر بهبهردهوامى جێگیره. دووهم:- گۆرِرانى تهوهرهى سوورِانهوهى گۆى زهوى بهدهورى خۆىدا كهلهسهر ئاستى سوورِانهوهى بهدهورى خۆردا لاره, ئهو لارىیهش ههموو 41 ههزار ساڵێك له 21,8پلهوه دهگۆرِدرێت بۆ 24,5پله كهئێستا ئهو لاره گۆشهیه 23,4پلهیه و لهكهم بوونهوهشدایه, لهههمان سهرچاوهى پێشوودا دهڵێت: له سهردهمى (میلانكۆفیتش)دا ئهستهم بووه كه بیردۆزى گهردوونى بۆچاخى بهفرین تاقىبكرێتهوه, ههروهها ئهستهم بوو مێژووى ههزارهها ساڵى رابوردووى دروستبوون و توانهوهى بهستهڵهكهكان بهووردى بزانرێت, لهبهرئهوه بهشێوهیهكى نهچهسپاو مایهوه و چهند كهسێكى كهم نهبێت گرنگیان پآنهدا ههتا كاتى گهشهكردنى تهقهمهنى نوآ كهتوانى پلهى گهرماى زهوى ههزارهها ساڵى رابوردوو دیارى بكات, ئهوهش بهلێكۆڵینهوهى پاشماوهى سهدهف و قهواقیع و زیندهوهره بهرایىیهكانى ناو قووڵایى دهریاكان بهوهى ئهو نیشتهنىیانهیان لهقووڵایى دهریاكاندا لهشێوازى لوولهى درێژدا دهرهێنا و پلهى گهرمى نیشتهنىیهكهیان بهووردى دیارى كرد و لهوهشهوه توانیان پلهى گهرماى ئهو سهردهمهى نیشتهنىیهكهى تێدا دروست بووه دیارى بكهن. لهههمان سهرچاوهى پێشوودا هاتووه دهڵێت: درێژى چاخى بهفرین نزیكهى 100ههزار ساڵ دهبێت, لهماوهى نێوان ههردوو چاخێكى بهفریندا قۆناغى نێوانیان دێت كه بۆ ماوهى 10-20 ههزار سالڕ بهردهوام دهبێت, ئێستاش لهماوهى كۆتایى قۆناغى گهرمبوونهكهدا دهژین كه 10ههزار ساڵه دهستى پآكردووه. لهم زانیارىیانهوه بۆمان دهردهكهوێت كهزهوى لهكاتى نزیك بوونهوهى چاخى بهفرینى نوێدایه, بهوهش راستێتى فهرموودهكهى پێغهمبهر. دهسهلمێت لێرهدا خۆشحاڵین ووتووێژى نێوان زانایهكى موسوڵمان و پرِۆفیسۆرێكى جیۆلۆجى بخهینهرِوو لهسهر ئهم راستىیه زانستىیه, ئهویش زاناى موسوڵمان (عبدالمجید الزندانی)یه لهگهلڕ پرِۆفیسۆر (الفرید كرۆنر)ى ئهڵمانى كه له بهناوبانگترین زاناكانى جیهانه لهجیۆلۆجیادا و لهناو زاناكاندا به رِهخنهكانى بۆ تیۆرهكانى گهوره زانایانى جیهان بهناوبانگه. مامۆستا زندانى دهڵێت: پرۆفیسۆر كرۆنهر یهكێك بوو لهوانهى ههر ههلێكى راكردنى لهسهر بابهته ئاینىیهكان ببینىیایه لىَى رادهكرد, بۆ نموونه لهسهر ئهم بابهته كه ووتووێژى لهگهلڕ كرا و مامۆستا زندانى پرسیارى لىَكرد: ئایا ووڵاتى عهرهب باخ و باخات و رووبار بووه؟ وهڵامى دایهوه: بهڵىَ, ئینجا پێى ووت: كهى وابووه؟ ووتى: لهچاخى بهفریندا كه بهسهر زهوىدا رۆیشتووه كه بهستهڵهكهكان لهجهمسهرى بهستووى باكوور كهڵهكه دهبن و پاشان بهرهو باشوور دهكشێن, كاتێك له دوورگهى عهرهبى بهرِێژهیى نزیك دهبێتهوه كهش و ئاووههوا دهگۆرِێت, ووڵاتى عهرهبیش لهههموو ووڵاتانى جیهان زیاتر دهبێته باخ و باخات و رووبار. مامۆستا زندانى پێى ووت: ئایا جارێكى تر ووڵاتى عهرهب دهبێتهوه باخ و رووبار؟ ووتى: بهڵام ئهوه راستىیهكى زانستىیه. . مامۆستا زندانى ووتى: بۆچى؟ ووتى: لهبهر ئهوهى چاخى بهفرین دهستى پێكردووهتهوه ئهو بهستهڵهكانه لهجهمسهرى بهستووى باكوورى زهوىیهوه جارێكى تر بهرهو باشوور دهكشێن, له رێگاكهىدا له ناوچه نزیكهكانى ووڵاتى عهرهب نزیك دهبێتهوه, پاشان ووتى: بهڵگهش لهسهر ئهوه ئهو با و بۆران و گێژهڵووكه بهفرینانهیه كه ههموو زستانێك له شاره باكوورىیهكانى ئهوروپا و ئهمریكا دهدات, ئهمهش یهكێكه لهبهڵگهكان و زاناكان چهندهها بهڵگهى تریان پآیه كهئهوه راستىیهكى زانستىیه, مامۆستا زندانى ووتى: ئهوهى تۆ باسى دهكهیت زاناكان پاش چهندهها ههوڵى دوورو درێژى دهرخستنى زانستى و بهكارهێنانى چهندهها ئامێرى وورد نهبێت پێى نهگهیشتوون, بهڵام ئێمه لهسهر زمانى پێغهمبهرێكى نهخوێندهوار پێش 1400ساڵ پێمان گهیشتووه, پاشان پآى ووت: كێبهمحمدى ووتووه كه ووڵاتى عهرهب باخ و باخات و رووبار بووه؟ خێرا خۆى وهڵامى دایهوه و ووتى: رِۆمان (كۆنترین نووسراوى رۆمان پێش 3000 سالڕ نووسراوه بهڵام ئهم بارودۆخهى بیابانى عهرهب پێش 10- 15ههزار سالڕ لهمهوبهر بووه!) مامۆستا زندانى دهڵێت: زانیم دهیهوێت لهو گێژاوهى تآى كهوتووه خۆى رزگاربكات, لهبهر ئهوه پرسیارێكى ترمان رووبهرِووى كردهوه و پێمان ووت: ئهى باشه كێ ههواڵىدا پآى كهجارێكى تریش زهوى عهرهب دهبێتهوه بهباخ و رووبار؟پرۆفیسۆر ماوهیهك دهستى كرد بهبیركردنهوه و لهپاشاندا ووتى:بێگومان ئهو زانیارىیانه لهسهرهوه بهنیگا (وحی) نهبێت ناگات بهمرۆڤ. جا بهرِێزان كاتێك فهرموودهیهكى وا دهبیستین و راستىیه زانستىیهكهمان لهلا روون دهبێتهوه, ئهوهمان لهلا دهسهلمێت كه ووته و بهڵێنى پێغهمبهر -سڵاوى خواى لهسهربێت- سهد لهسهد دێنهدى, ئهوهمان دێتهیاد كه بهڵێنهكانى پێغهمبهر تهنها ئهم بهڵێنانهى دونیا نهبوون بهڵكو چهندان بهڵێن و ههواڵى ترى راگهیاندووه لهباسى بهههشت و دۆزهخ و دوارِۆژ و كاتى مهحشهر, ئهو ههموو بهڵێنانهى دیكهش كه له قورئانى پیرۆز و فهرموودهكانىیهوه بهئێمه گهیشتووه, گهر ئێمه دڵنیابووین كهوهعده زانستىیهكان هاتنهدى, ئهو كاتهش دڵنیادهبین كه گشت بهڵێنهكانى ترى دێنهدى, كهواته خستنه رووى موعجیزه زانستىیهكان زیاتر باوهرِمان بهرِۆژى دوایى و بهڵێنهكانى زیاد دهكات, چونكه ههردوو بهڵێنهكانى دونیا و دوارِۆژ لهسهر زمانى راستگۆترین كهسهوه بهئێمه گهیشتووه. لهكۆتایىدا داوا لهخواى گهوره دهكهین كه ههزاران دروودوسڵاو برِێژێت بهسهر ئهو پێغهمبهره خۆشهویست و نازدارهدا كه دونیاى شهوهزهنگى نهفامى و دواكهوتوویى و كۆنهپهرستى كرده دونیاى رووناكى و زانست و ههولی بۆ زانست. والسلام علیكم ورحمه الله وبركاته 14/08/2011 نووسینی :زین العابدین بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله،والصلاە والسلام علی رسول الله،وعلی الە وصحبە ومن والاە. كاتێ خوای تەعالا ئەم پێغەمبەرەی (صلی الله علیە وسلم ) بەخێرو ڕەحمەت نارد لە ڕۆژی دووشەمەی ساڵی (610) ی زایینی كە تەمەنی پیرۆزی 40ساڵیدابوو پاشان 13ساڵ لە مەكە مایەوە و پاشان كۆچی كرد بۆ مەدیینەی پیرۆز و لە ڕۆژی دووشەمەدا گەیشتە (قباء) وەلە (12) ی ربیع الاول لە تەمەنی(63) ساڵیدا وەفاتی فەرموو بەقەدەر عیلمی خوا سڵاوی لەسەربێت ئینجا ئەم پێغەمبەرەی (صلی الله علیە وسلم ) لە ماوەی ژیانیدا دوژمنایەتی زۆری كراوە بەتایبەت لەلایەن جوولەكەو مەسیحیەوە ئەوەتا لەمەدینەی پیرۆزدا سێ تیرەی جوولەكە هەبوو (بنو قینوقاع ،بنو نچیر ، بنو قریظة) بەڵام –بنو قینوقاع –لەساڵی 2ی كۆچیدا پەیمانەكەیان هەڵوەشاندەوە –بنو نضیر –ساڵی 4 ی كۆچی پەیمانەكەیان هەڵوەشاندەوە -بنو قریظه) ەش ساڵی 5ی كۆچی پەیمانەكەیان هەڵوەشاندەوە ،پاشان لەمەودوا ئەزانن كە سەرانی وەهابی دان نانێن بەوەدا كە جولەكە كافرە كەچی خوای تەعالا ئەفەرموێ [ قل یااهل الكتاب لم تكفرون بایات الله ]98ال عمران وەلە ئایەتێكی ترا خوای تەعالا بە -ملعون- واتە بێ بە ش لە بەزەیی خوا- باسیان ئەكات و و ئەفەرمووێ [ وقالت الیهود یدالله مغلولە غلت ایدیهم ولعنوا بما قالوا ]مائدە -64 – پاش ئەم ئایەتانەو چەندین ئایەتی تریش كەچی وەهابی جولەكە بەخراپ نازانن بەڵام بەلایانەوە زۆر ئاسایی یە كە موسڵمانان بەكافرلە قەڵەم بدەن و وەبەموشریكیان بزانن هەر ئەمەیە كە حەزرەتی (((رسو ل الله ))) صلی الله علیە و سلم – دەفەرموێت :- [ یقتلون اهل الاسلام ویدعون اهل الاوثان ] رواه الشیخان واتە –موسڵمان دەكوژن و واز لە كافران دێنن –پاشان سەرانی وەهابی بانگەشەی ئەوە ئەكەن كە چوار مەزهەب و شوێنكەوتەكەیان من پێم وایە ئەم خەڵكە كە شوێن ئەمانە كەوتوە لەدوو هۆكار بەدەر نییە ،یا ئەوەتە لە نەزانی و كەم علمی و بێ ئاگاییە لە بزووتنەوەی وەهابیەت ،یان ئەویش وەك ئەوان دجال و گومرا و نۆكەری كوفرە ، لەولاوەش وەهابیەكان خاوەن راگەیاندن و سەروەتی چاكن ،ئەهلی سوننەش بە پێچەوانەوە ، سوێند بەخوا گشت ئەومەلایانە تاوانبارن و لە رۆژی قیامەت لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەكرێت لەسەر ئەو خۆكردنەیان ، سەیربكە هەزارەها مامۆستای عقیدە پاكی ئەشعەریمان هەیە كەچی خۆیان بێ دەنگ كرتوە لەئاست ئاژوەی وەهابیەكان ، هیچ قسەیەكیش بۆ مەلا ئیسلامییەكان ناكەم چونكە ئەوان پەرژەوەندییە سیاسیەكە چاوی كوێر كردون و دڵی رەش كردوون ! لەبەشی یەكەمی ئەم گوتارە حەزئەكەم هەڵوێستی چەند سەرانێكی وەهابیەت بخەمە روو بەرامبەر (یەهوودیەكان)،لە بەشی دووەمیش تەبایی نێوان وەهابی و یەهودی دەخەمە روو لە رووی (عقیدە) ەوە ان شاء الله . ئاشكرایە كە مەرجەع و گەورەی وەهابییەكان (ابن تیمیە)یە ، گوتار و فەتواكانی ئو (قورئان و سوننە)یە بەلایەنەوە ،شیخ الاسلام(حاشا گەر وابی ) و معصوم و تاكە زانایە ،بۆیە زۆرێك لە زانایانی ئەهلی سوونە بە وەهابییەكان دەڵێن (تەیمیەكان) . ابن تیمیە انحراف و لادانی گەلێ زۆرە ،بەتایبەت لە (عقیدە)زۆر خراپ تێكەوتوە ، وە لە (60)بابەت لە اجماع لایداوە ،لەسەر ئەویش زنجیرە گوتارمان دەبێت . ابن تیمیە بەوەناسراوە كە كەسێكی توندرە و متعصب بوە ، وە كەسێك بوە علمەكەی لە عقلەكەی گەورەتر و زۆرتر بوە ،هەروەك زانایان فەرمویانە ،وە لە كتێبەكانی تكفیر ئاوخواردنەوەیە و زاناگەلێكی گەورەی ئیسلامی تكفیر كردوە ،ئەوەندەی خەریكی ئاژاوە نانەوە و پەرتەوازە دروستكردن لە نێوان موسڵمانان بوە خەریكی نه شرى مەحەببەت و دیانەت نەبوە ،تا سەرەنجام بەم هۆكارەوە بە كۆدەنگی زانایانی هەر چوار مەزهەبەكە رەوانەی زیندان كراو لەوێ سەری نایەوە . ئیمام (الحافظ ابو سعید العلائی) مامۆستای (الحافظ العراقی الاربیلی) باسی كردوە كە (ابن تیمیە)گوتویەتی :(إن التوراە لم تبدل الفاظها بل هی باقیە علی ما انزلت وانما التحریف فی تأویلها)لەپەرتوكی (ذخائر القصر ،لاپەرە96) ابن تیمیە خوای گەورە و پێغەمبەرەكەی (صلی الله علیە وسلم)بەدرۆ دەخاتەوە (والعیاذ بالله)،باشە ئێمە بەكامیان باوەر بكەین ،بە خوا پێغەمبەر (صلی الله علیه والە وسلم)كە پێمانیان راگەیاندوە كە تەورات و ئینجیل تحریف كراون ،یان بە (ابن تیمیە)كە دەڵێ تحریف نەكراون؟!!!! نازانین ئەو تەبای و ئاسانكارییەی (ابن تیمیە)بۆ یەهودییەكان لە پێناو چییە ؟! پێم وایە ئەم گوتارەی (ابن تیمیە)باشترین و گەورەترین خزمەتە بە كوفری صهیونیەت و ماسونیەت و خاچ پەرستەكان ،باشە گەر بەیانی بوە گفتوگۆمان لەگەڵیان و گوتمان كتێبەكانتان (تحریف)كراون و ئەوانیش گوتیان ئێوە چی دەڵین ئا ئەوەتە (شیخ الاسلام!!!)ەكەتان دەڵێ (تحریف)نەكراون !ئەوكات ئێمە چ جوابێكیان بدەینەوە ؟!!!!! ((ولو قلنا لم يبل الاسلام في الادوار الاخيرة بمن هو أضر من ابن تيمية في تفريق كلمة المسلمين لما كنا مبالغين في ذلك ، وهو سهل متسامح مع اليهود يقول عن كتبهم انها لم تحرف تحريفا لفظيا))في كتابه (الاشفاق على أحكام الطلاق_ص72) (ابن باز)كە گەورە و موفتی وەهابییەكانی ئەم سەردەمەبوو ،ئەویش یەكێك بوو لە خزمەتكارانی (خادم الحرمین )كەوابوو ئەویش دەبێت لەسەر رێچكەی ئاغا خائینەكەی نۆكەرایەتی و خزمتكاری بۆ كوفر و یەهودییەت بكات ،گەورەترین خزمەتی (ابن باز )ئەوەبوو كە فەتوای دەكرد كە دەبێ صولح و ئاشتەوای لەگەڵ جولەكە بكرێت بەبێ هیچ مەرج و شەرتێك،وە واشی داناوە كەئەمە موافقەتی قورئان و سوننەت ئەكات ،دەی والله ئەمە هەر بە فەتوای حاخامی جولەكەكان دەچێت نەك مفتی موسڵمانان ،ئەم فەتوایەی ابن باز كات خۆی لەم گۆڤار و رۆنامانە بڵاوكرایەوە –ڕۆژنامەی –نداو الوطن –ی لوبنانی ژمارە 644ڕۆژنامەی الدیار – ی لوبنانی ژمارە 2276لە بەڕواری 22/12/1994 وەك لە ژمار(2754)ی رۆژنامەی (تەلەگراف)ی ئوستورالی بڵاوكرایەوە . دەی روو رەشی دونییاوقیامەت بۆ ئەوكەسانە كە خۆڵ دەكەن بەچاوی موسڵمانان و بەشڵكە درۆینە موسڵمانیەتیەكەیان خزمەت بە كوفری صهیونیەت دەكەن ،خوای گەورە ئەوكەسانەش ریسوا بكات كە شوێن كەوتەوەی ئەم ابن بازه نۆكەرەن . قسە لەسەر كەسایەتی البانی ناكەم ،چونكە كتیبێكی تایبەتی لەلایەن مامۆستای (عاڵایی)یەوە لەسەر نووسیوە بەناونیشانی(ناسینی ئەلبانی لە رێگەی گوتار و فەتواكانی)ئا لەوێ ورد و درشتی كەسایەتی ئەم كابرایەى خستۆتە روو ، تەنها ئەوەندە دەڵێم ئەلبانی (هادم الدین)بوە نەك (ناصرالدین)! ئەم كابرایەش وەك برا وەهابییە نۆكەراكانی ،بۆ ئەوەی پەیمانی نۆكەرایەتی بۆ اسرائیل بباتەسەر ،فەتوای دەركرد كە :شورش و هەڵسانەوەكانی گەلی فەلەستین بەرامبەر ئیسرائیلی كافر دروست نییە و بێ شەرعییە ،وەدەڵێ شەهیدەكانی راپەرینی فەلەستینی شەهید نین و بەڵكو خۆكوژن !! وەدەڵێ پێویستە لەسەر موسڵمانانی فەلەستین وڵاتەكەیان بۆ اسرائیل چۆل بكەن و بوەتە دار الكفر پاشان دەلێت فەتواكەی ئەلبانی لە فەتوایەكی صرف یهودی دەچێت. 13/08/2011 له قورئانی پیرؤز قهلهلهش له سورهتی المائدة دا باس كراوه بسم الله الرحمن الرحيم وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ ٢٧ لَئِن بَسَطتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَاْ بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ ٢٨ إِنِّي أُرِيدُ أَن تَبُوءَ بِإِثـْـمِي وَإِثـْـمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِكَ جَزَاء الظَّالِمِينَ ٢٩ فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخَاسِرِينَ ٣٠ فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا يَبْحَثُ فِي الأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوَارِي سَوْءَةَ أَخِيهِ قَالَ يَا وَيْلَتَى أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِيَ سَوْءَةَ أَخِي فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِينَ ٣١ واته بهسهرهات و ههوالی ئهو دوو كورهی ئادهم بؤ ئهو خهلكه بخوينهرهوه كه بهراستی روویداوه , ئهوه بوو كاتيك ههردووكیان قوربانیان كرد , له یهكيكیان وهرگیرا كه لهسهر حهق بوو , له خوا ترس بوو و لهوهی تریان وهرنهگیرا چونكه رق ئهستوورو حهسودو خوانهناس بوو به براكهی گوت ههر دهتكوژم , ئهویش لهوهلامی ههرهشهكهیداوهو وتی خوای گهوره تهنها له پاريزكاران قوربانی و چاكه وهردهگريت سويند بهخوا ئهگهر تؤ دهست دريژ بكهیت بؤ من بؤ ئهوهی بمكوژیت , من دهست دريژ ناكهم بؤتؤ بؤ ئهوهی بتكوژم چونكه بهراستی من له سزاو تؤلهی خوای پهروهردگاری جیهانیهكان دهترسم من بهو دهست دريژ نهكردنهم بهراستی دهمهويت به گوناهی من و گوناهی خؤشتهوه بگهريیهوه , ئهوجا دهبیته نیشتهجيی ناو ئاگر , ههر ئهوهشه پاداشتی ستهمكاران سهرئهنجام نهفسی سهركهشی هانیداو كوشتنی براكهی لا سادهو ئاسان كردو كوشتی ئیتر خؤی خسته ريزی خهسارهتمهند و زهرهرمهندانهوه لهوهودوا گیری خوار بهدهست تهرمهكهیهوه , چونكه وادیاره یهكهم كهسه كوژرابيت شههید بووبيت , ئهوسا خوای میهرهبان قهلهرهشيكی ناردو چاليكی له زهویدا ههلكهند بؤ قهلهرهشيكی تری مردارهوه بوو تا نیشانی بدات چؤن لاشهی براكهی بشاريتهوه ههر كه ئهوهی دی ووتی هاوار لهمن , ئایا ئهوه من نهمدهتوانی وهكو ئهو قهلهرهشه بكهم و بهقهدهر ئهوم لينههات تا لاشهو عهیب و عاری براكهم بشارمهوه ئیتر بؤ ههمیشه چووه ريزی پهشیمانانهوه رؤلئ و گرینگی قهلهلهش لهم چیرؤكهدا بؤ فيركردنی ئادهمیزاده چؤن مردووهكانیان دهنيژن . بؤ خوای گهوره له نيو گشت دروستكراوهكاندیدا قهلهرهشی ههلبژارد تا ببيته یهكهم فيركاربهدواداچوونی زانستهكان ئهوهیان جيگیر كردووه كه قهلهرهش زیرهكترین بالندهیه وه بهگشتی فيلبازترین بالندهیه , به هؤی ئهوهی قهلهرهش قهبارهی نیوهی ميشكی له ميشكی گشت بالنده ناسراوهكان گهورهتره . وه له نيو ئهو زانیاریانهی بهدواداچوونی زانستی جيگیریان كردووه له جیهانی گیانهوهردا له لای قهلهرهشهكاندا بؤ ههر تاوانيك سزایهكی تایبهت ههیه . تاوانی داگیركردنی خواردنی بيچووهقهلهرهش سزاكهی ئهوهیه كؤمهليكیان ههلدهستن به ههلكهندنی گشت پهرهكانی تاوانبار تا وای ليديت توانای فرینی نامينئ وهك بيچووهكی بچووكی لئ ديت كه هيشتا گهشهی نهكردبيت . تاوانی تيكدان و دهست بهسهراگرتنی هيللانه دادگاییهكهی له لایهن قهلهرهشهكانهوه ئهوهی دهست دريژی كردووه لهسهری پيویست دهكرئ كه هيللانهیهكی نوئ بؤ خاوهنهكهی دروست بكاتهوه . تاوانی دهست دريژی كردنه سهر مئ یهی قهلهلهشيكی تر ئهمه سزاكهی ئهوهیه كه كؤمهله قهلهرهشيك ههلدهستن به كوشتنی دهست دريژی كار لئ ی دهدهن تا دهمريت . ئهم دادگاییانه وهك داب و نهریتیان له كيلگهیهك له كيلگهكانی كشتوكالی دهبهستريت , یان له زهویهكی پان بهرین , سیمای دادگایی له كاتی دیاری كراودا كؤدهبنهوه , تاوانبار له ژير ركيفی كؤمهليك پاسهوانی توندرهودا پاسهوانی لئ دهكرؤ , دادگاییهكه دهست پئ دهكات و تاوانبار سهری نزم دهكات , بالهكانی بؤ خوارهوه شؤر دهكاتهوه , دهنگی دهگريتهوه وهك دان نانيك به تاوانهكه . ئینجا ئهگهر بریاری كوشتنی بهسهردا برا , كؤمهليك له قهلهرهشهكان باز دهدهنه سهری و هيرش بؤ تاوانبار دهكهن و به دهنوكهكهیان پارچهپارچهی دهكهن تا دهمريت , پاشان یهكيك له قهلهرهشهكان به دهنوكی ههلی دهگريت و گؤريكی به ئهندازهی قهبارهی بؤ ههلدهكهنئ , دهیخهنه گؤرو گلی بهسهردا دهكهن , وهك ريز گرتنيك بؤ مردوو . ئا بهم شيوهیه قهلهرهش به دادوهری خوایی ههلدهستيت لهسهر روی زهوی به چاكتر لهوهی كه زؤر له ئادهمیزاد پيی ههلناستن . پاك و بيگهردی بؤ خوا پاك و بيگهردی بؤ خوا پاك و بيگهردی بؤ خوا جهستهمان چی بهسهرديت کاتيک ئهليین یا الله ليکؤلینهوهیهکی هؤلهندی لهزانکؤی امستردام گهشته ئهوراستییهی ووشهی پیرؤزی یا الله دهبيتههؤی بهتالکردنهوهی توورهی وشپزهی مرؤف بهشيووهیهکی پراتیکی وهحالهتی ئارامی و ريک وپيکی دهگيريتهوه بؤمرؤف ليکؤلینهوهکهبؤماوهی ٣ سال ئهم تاقیکردنهوهیهی کردلهسهرچهندنهخؤشيک کهههنديکیان تهنانهت عهرهبیشیان نهدهزانی ئهنجامهکان زؤردلخؤشکهربوون بهتایبهت لهگهل ئهونهخؤشانهی کهبهدهست حالهتی دوودلی وتوورهی ونائارامی یهوه ئهنالينن ليکؤلهرهوهکه بهشيووهیهکی پراتیکی سودی ووشهکهی روونکردؤتهوه و ئهلئ پیتی ،أ، لهبهشی سهرهوهی سنگهوهدهرهچيت یان سهرهتای کپئهندامی ههناسهدووبارهکردنهوهی ههناسهدان ريک دهخات ودل ودهروون ئارام دهکاتهوه پیتی لام لهئهنجامی بهرکهوتنی زمان بهبهشی سهرهوهی مهلاشوودرووست دهبيت کهئهم کارهش دهبيتههؤی بئ دهنگ بوون بؤچهن چرکهیهک یان بهشيک لهچرکهیهک کهدهبيتههؤی ئارامی دهروونی بهلام پیتی هاء کهلهدوای سئ لام ديت لهقوولای سنگهوهدهردهچيت وههردووسییهکان یهک دهخات ليدانی دل بهشيووهیهکی ئاسای ريک دهخات عایشه دایکی ئیمان داران سهلامی خوای لئ بيت فهرمویهتی کاکتيک پيغهمبهر صلى الله عليه وسلم دهخهوت دهستی راستی دهخسته ژير رومهتی لهسهر لای راست دهخهوت . تويژهرانى سهربهزانكؤیهكى ئهمریكى دووپاتیان كردؤتهوهكهنووستن لهسهر لاى راسته شيوه نووستنيكى تهندروسته و مرؤف دوور دهبيت لهو نهخؤشیانهى كه له كاتهكانیتر ئهگهرى تووش بوونى ههیه. لهمبارهیهوه تويژهرانى زانكؤى كلیفلاند له ویلایهتى ئۆهایۆ ى ویلایهته یهكگرتووهكانى ئهمریكاوه ئاماژهیان بهوه كردووه كه نووستن لهسهر لاى راست باشترین جؤرى نووستنه، لهبهر ئهوهشيوهى نووستنيكى تهندروسته و بئ كيشهیه ههروهها تويژهرهكان ئاماژهشیان بهوهداوه كه نووستن لهسهر لاى راسته دهبيته هؤى پاريزگارى كردن لهبربرهكانى پشت له ئازار و ئارام كردنهوهى ميشك و چهندین سوودى تر ناوى موحهمهده کونیهکهی ئهبو عبدالله یه کوری ئیدریسی کوری عهباسی کوری عوسمانی کوری شافیعی کوری سائیبی کوری عوبهیدی کوری عهبد یهزیدی کوری هاشمی کوری موتهلبی کوری عبدلمهنافه دایکیشی له عهشیرهتی ئهزد ه ناوی فاتمهیه له غهززه له مانگی رهجهبی سالی ١٥٠ ی کؤچی بهرامبهر ٧٦٧ ی زاینی لهدایک بووه، باوکی پیاويکی ههژاری خهلکی حیجاز سعودیه بووه پيش لهدایک بوونی ئیمامی شافیعی چووه بؤ فهلهستین وله عسقلان و غهززه ماوهتهوه و جيگیر بووه دوای لهدایک بوونی ئیمامی شافیعی بهماوهیهکی کورت مردوه خوای لئ خؤش بيت ئیمامی شافیعی له سالی ١٧٩ کؤچی دا ئافرهتيکی هيناوه به ناوی حهمیدهی کچی نافیع که نهسهبی دهچيتهوه سهر عوسمانی کوری عهفان خوا لي ی خؤش بيت ئهم ژن هينانهشی دوای وهفاتی ئیمام مالیکی مامؤستای بووه لهو کاتهدا تهمهنی ئیمام شافیعی ٢٩ سال بووه لهم خيزانهی کوريکی ههبووه بهناوی ابو عوسمان محمد که چهندین پلهی ههبووه له دهولهتی ئیسلامی دا تا بؤته قازی حهلهب وه دووکچیشی ههبووه به ناوی فاتمه و زهینهب ئیمامی شافیعی بالای بهرز بووه و زؤر رهوشت بهرزیش بووه و خهلکی خؤشیان ویستوه وزمانيکی عهرهبی پاراوی زانیوه زؤر بهشهخسیهت بووه و خاوهنی سهخاوهت وچاکهکردن بووه لهگهل خهلكدا ریش وسهری بهرهنگی سوور رهنگ ئهکرد وهک له سوننهتی پيغهمبهری خوا هاتووه خاوهنی دهنگيکی خؤش بووه له قورئان خويندن دا بهرادهیهک ئهگهر خهلکی مهککه بیان ویستبایه بگرین له ترسی خوا کؤ دهبونهوه وگويیان لئ ئهگرت وههموویان دهستیان ئهکرد به گریان ئهوهنده دهنگی خؤش و حهزین بووه وه زؤر ئازا بووه وه تیرئهندازيکی باشیش بووه وه دهستی شیعریشی ههبووه که باوکی وهفات ئهکات له فهلهستین که تهمهنی ئهگاته دوو سال دایکی ئهیه نيتهوه بؤ مهککه له گهرهکيک نزیک کهعبه که ناوی شعب الخیف جيگیر دهبن کهتؤزيك گهوره دهبيت دایکی دهینيريت بؤلای مامؤستا قورئانی فير بکات بهلام لهبهر کهم دهستی دایکی ناتوانيت پيداویستی قورئان خويندنی بؤ دابین بکات مامؤستا وهری ناگريت بهلام ههر ئهروات گوئ ئهگريت له مامؤستا ئهو وانانهی که مامؤستا لهسهر قورئان به قوتابیهکانی دهليت ئهم لهبهری ئهکات بههؤی خويندنهوهی مامؤستا پاشان مامؤستا که ئهبینيت ئهوهنده زیرهکه وهری دهگريت که تهمهنی دهگاته حهوت سال ههموو قورئان لهبهر ئهکات، و لهگهل ئهمهشدا دهست به خويندنی علومی عهرهبی دهکات له مزگهوتی مسجد الحرام تا لهههموو عیلمهکاندا زؤر شارهزا دهبيت ولهههموو لههجهکانی عهرهبی شارهزا ئهبيت بههؤی وهرگرتنی ئهو لههجانه لهو خوله دهشتهکیانهی عهرهبهوه دواتریش دهست بهخونيدنی علومی علوم قورئان و علومی حهدیس و فیقه دهکات و خؤی بؤ تهرخان دهکات و زؤر سهرکهوتوانه تهواویان دهکات دوای ئهوهی لای ههرچی مامؤستای شارهزای مهککه ههیه خويندن تهواو دهکات پاشان ئهروات بؤ مهدینه بؤ خزمهتی ئیمام مالیک ماوهیهک لهخزمهتیا ئهبيت الموگڕ ی لهلا ئهخوينيت وه ئیمام مالیک داوای لئ ئهکات لهجيگای خؤی الموگڕ بمينيتهوه به قوتابیهکانی، ههشت مانگ لهوئ ئهمينيتهوه و پاشان ئهروات بؤ کوفه لهگهل ئهو حاجیانهی له عيراقهوه هاتبوون بؤ حهج کهپرسیاریان لئ دهکات کئ موفتی عيراقه پیاويکیان دهلئ موحهمهدی کوری حهسهن و ئهبو یوسف لهگهل حاجیهکانی عيراق دا ئهروات بؤ عيراق دوای پرس کردن به ئیمام مالیک وئیجازهی رؤیشتنی ئهداتئ ودواى ٢٤ رؤژ ئهگهنه کوفه ولهگهل ههردوو زانای کوفه محمدی کوری حسن وئهبو یوسف یهکتر ئهبینن و باس وموناقهشاتی عیلمی زؤر دهکهن و ئیمام محمدی کوری حهسهن زؤر ريزی ئیمام شافیعی دهگريت لهو ماوهیهدا ئیمامی شافیعی زؤر شتی له ئیمام محمد وهر دهگرئ که ده رؤن باری ووشتريک عیلمی لئ وهر گرتوه و نوسیویهتی یهوه پاشان گهراوه به ولاتی ئيران وبهغداو کوردستانی عيراق وتا تورکیا که ماوهیهک له حران ماوهتهوه پاشان چووه بؤ فهلهستین له ڕامهڵه ماوهتهوه ئهم سهفهرهی دوو سالی پئ چووه له سالی ١٧٢ ی کؤچی تا سالی ١٧٤ ی کؤچی شارهزای زؤری لهو سهفهرهی دا وهرگرتوه و عادات و تهقالیدی باو نهریتی ئهو وولاتانهی گهراوه شارهزا بووه جاريکی تر له راملهوه دهگهريتهوه بؤ مهدینه لهکاتی نويژی عهسردا که ئیمام مالیک دهرسی ههیه ههموو قهتابیهکانی دادهنیشن و ئیمام شافیعیش لهدواوه دادهنیشيت بئ ئهوهی ئیمام مالیک بزانيت ئیمام مالیک دهست دهکات به پرسیار کردن له قوتابیهکان دهربارهی بریندار کردنی دهست به ئهنقهست چی لهسهره بیدات بهو کهسهی برینداری کردوه هیچ قوتابیهک نازانيت ئیمام شافیعی به قوتابیهک دهليت که لهپاڵی دایه ئهوه وهلامهکهیهتی ئهویش ههموو وهلامهکه دهداتهوه ئیمام مالیک دهلئ چؤن ئهو وهلامانه دهزانیت ئهویش دهلئ کوريکی گهنجم لهلایه ئهو پيم دهلئ ئیمام مالیک ئهو گهنجه بانگ دهکات بزانئ کئ یه که سهیر دهکات شافیعی یه له کورسی یهکهی ديته خوارهوهو باوهشی پيدا دهکات وبه ئیمام شافیعی دهليت تؤ ئهم باسهیان بؤ تهواو بکه وپيیان بلؤ لهباتی من، ئهم سالهیان چوار سال و چهن مانگيک له مهدینه له خزمهتی ئیمام مالیک دا دهمينيتهوه تا لهسالی ١٩٧ ی کؤچی دا ئیمام مالیک وهفات دهکات خوای گهوره به بهزهی خؤی لئ ی خؤش بيت دوای مردنی ئیمام مالیک ژن دهينيت و لهگهل والی یهمهندا ئهروات بؤ یهمهن و والی یهمهن ههندئ کاروباریشی پئ ئهسپيرئ له ولاتی یهمهن لهبهر ههلکهوتوی وزیرهکی ئیمامی مالیک زاناکانی یهمهن حهسادهتیی پئ دهبهن و بهخهلیفه هارونه رهشید دهلين که شافیعی سهريکی عهلهویهکانه که دژی خهلیفه وعهباسی یهکان کاریان دهکرد بهکؤت وزنجیر کراوی دهیه ينن بؤ بهغداد و زؤر لهو کهسانه کهلهگهلی دا بوون دهکوژرين بهلام ئهو دوای قسهو ووتو ويژيکی زؤر لهگهؤ هارونه رهشیدا ئازاد دهکريت و هارونه رهشید زؤر ريزی لئ دهگريت دوای رزگار بوونی لهم زهحمهته دهگهريتهوه بؤ مهککه له سالی ١٨١ی کؤچی ئهگاته مهککه خهلکی لهقهراغی شاردا پيشوازیهکی گهرمی لئ دهکهن وحهفده سال لهمهککه دهمينيتهوه خزمهتی مسولمانان دهکات و مهزههبهکهی لهناو ئهو حاجیانهی دين بؤ حهج بلاو دهکاتهوه و ئهوانیش ئهیبهنهوه بؤ ولاتی خؤیان لهو ماوهیهدا ئیمام ئهبو یوسف وهفات دهکات له سالی ١٨٢ ی کؤچی دا و لهسالی ١٨٨ ی کؤچی دا ئیمام محمدی کوری حهسهنیش وهفات دهکات و ههروهها هارونه رهشیدیش وهفات دهکات و بهیعهت دهدريت به مهئمون و دهبيت به خهلیفه و لهو کاتهدا ئیمامی شافیعی جاريکی تر دهگهريتهوه بؤ بهغداو یهک مانگ لهوئ ئهبيت وه لهمزگهوتی گهورهی بهغدا دهرسيک دادهنيت کهله بیست دهرزی عیلمی زیاتری تیا بوو دووای دهرس دانانهکهی ئهم ئهبيت به سئ دهرس و ههموویان درؤن بؤ دهرسهکهی ئیمامی شافیعی لهو کاتهدا که ئیمامی شافیعی لهبهغداد بوو مهئمون عهباسی کوری موسای کرد به والی میسر ئیمامی شافیعیش لهگهلی دا رؤیشت بؤ میسر وه خهلکی بهغدا لهشار چوونه دهرهوه بؤ خواحافیزی له ئیمامی شافیعی له ناویاندا ئیمامی ئهحمهدی کوری حهنبهلی تيدا بوو وه ئیمامی شافیعی دهستی ئیمامی ئهحمهدی گرت ودوو بهیت شعری خويندهوه ئیمامی ئهحمهد و شافیعی و خهلکهکهش دهستیان کرد به گریان له ٢٨ ی شوالی سالی ١٩٨ی کؤچی لهگهل عهباسی کوری موسا گهیشته میسر وه بهگهیشتنی ههموو زانایانی میسر هاتن بؤ خزمهتی کؤمهل کؤمهل لهوانه عبدالله ی کوری حهکهم که زانای بهناوبانگی میسر بوو چوار ههزار دیناری دا به ئیمامی شافیعی لهمیسر دهستی کرد به دهرس ووتنهوه له مزگهوتی عهمری کوری عاس له دوای نويژی بهیانی تا نیوهرؤ دهرسی دهوتهوه ئیمام مالیک دهليت هیچ قورهیشیهک نههاتوه بؤ لام بخوينيت بهقهدهر محمدی کوری ئیدریس شافیعی زیرهک بوو بيت سوفیانی سهوری ئهگهر پرسیاری تهفسیری قورئان یان شهرعیان لئ بکردایه لای دهکردهوه بهلای ئیمامی شافیعی دا و دهیوت لهم پرسیار بکهن موسلیمی کوری خالد که مامؤستای بووه له کاتيکدا کهتهمهنی پانزه سال بووه پئ ی ووت کاتی ئهوهت هاتوه که فهتوا بدهی ئیمامی ئهحمهد و یهحیای کوڕی سهعید ئهیانوت ئيمه چل ساله له نويژهکانماندا داوای خيرو داوای لئ خؤش بون بؤ ئیمامی ئافیعی دهکهین وه ئهبو یوسف دهليت تؤ شایستهی کتيب دانانیت کتيبهکانی ئیمام شافعی ئهم کتيبانهی داناوة يةك الزعفران باسی حوکمی سههو دهکات له نويژدا وه ئهم کتيبه ناویش دهبريت به الحجه دووةم الرساله دهربارهی اێول الفقه له میێر نوسیویهتی سييةم جماع العلم باسی سوننهت و بهلگهی سوننهت دهکات بؤ حوکمی شهرعی چوارةم الڕم کهکتيبيکی فقهی یه پينجةم الڕملاء الێغیر شةشةم الڕمالی الکبرى حةوتةم مختێر المزنی هةشتةم مختێر البویکی وهفات کردن و شوينی ناشتنی ئیمامی شافیعی پينج سال و نؤ مانگ ماوهتهوه له میسر له ٢٨ شهوالی ١٩٨ ی کؤچی تا ٢٩ رهجهبی ٢٠٤ ی کؤچی لهم سالهدا تووشی نهخؤشی مایهسیری بوو پاشان توشی نهزیف و خوين لئ رؤیشتن بوو تا له شهوی جومعه مانگی رهجهبی سالی ٢٠٤ ی کؤچی دوای نويژی عیشا وهفاتی کرد که سهری لهباوهشی قوتابی بهوهفای الربیع الجزیری دا بوو کاتؤ که کؤچی دوای کرد پاشان به قهرهبالغی یهکی زؤر برا بؤ سهر قهبرسانی القرانه ولهوئ دوای نويژی عهسر نيژرا رهحمهتی خوای لئ بيت وگیانی بهبهههشت شاد ببيت ئامین

<urn:uuid:26a9cb84-1740-4afa-8246-1c9373a290ba>

CC-MAIN-2014-41

http://islam-kalak.blogspot.com/2011_08_01_archive.html

2014-10-01T03:59:02Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1412037663359.6/warc/CC-MAIN-20140930004103-00049-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.922885000705719, "sdh_Arab_score": 0.03982258960604668, "hac_Arab_score": 0.0331236831843853}

شوێنەوارناسی شوێنهوارناسی، دیسیپلینێکی زانستیە کە خوێندنەوە لە سەر ئۆبژەکان دەکات، شوێنهوارناس پشکنینی میژووی مرۆڤ لە سەردەمی پیش میژووەوە تا سەردەمی ھاوچەرخ دەکات لە رێگای ھەموو ئەو کەرەستانەی کە لە کۆنەوە بە جێ ماون و لە رێگای پشکنینی دێرین ناسانەوە دەدۆزرێنەوەزانیاری سەبارەت بە دۆنیای کۆن دەخاتە بەر چاو. ئەو کەرەستانە بریتین لە ئێسقان، گۆزە، بینا، زێڕ، شێوەکاری، ژێربینا، چەک، بەردەنووس و ھتد. شوێنهوارناس زۆربەی بەڵگەکان لە رێگەر کاری مەیدانیەوە (ڕاپرسی، پشکنینی ژێر زەوی، لێکدانەوەی دۆزراوەکان) وە دەست دەھێنێت. وشەی شوێنهوارناسی Archeology، وشەیەکی یۆنانی کۆنە، ἀρχαιολογία، و ریشەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ἀρχαίος = ancien et λόγος = وشەی لێدوان / وتار. شوێنهوارناسی بە سەر چەندین بەشی تردا دابەش دەبێت کە ھەر کامەو لایەنیک لە کاری دێرین ناسی لە خۆی دەگڕێت و لە پشکنینی سایتێکێ دێریندا کە گرووپێک کاری لە سەر دەکەن، ھەر کەسە و بە پێی پسپٶری خۆی خوێندنەوە لە سەر پشکنراوکان دەکات. دێرین ناسی یارمەتیمان دەدات لە رێگەی شتە دۆزراوەکانەوە مێژوو و مەتریالە بە کار ھێنراوەکان و چۆنیەتی ئاو و ھەوا و چۆنیەتی ژیانی خەلکانی کۆن بناسین. ریشەی شوێنهوارناسی دەگەڕێتەوە بۆ یۆنانی کۆن، سیریاک ئانکۆنە یان چیریاکۆ پیتزیکۆلی- Cyriaque Ancône یان Ciriaco de' Pizzicolli - ( ١٣٩١-١٤٥٥)ی زایینی، وەک یەکەم شوێنهوارناس ناوی لێ دەبرێت کە پشکنینی لە سەر پەرستگەی دۆلفی یان نیکۆپۆلیسی دیپیر کردوە. شوێنهوارناسی وەکوو زانستێک یەکەم جار لە ساڵەکانی ١٨٨٠ی زائینی لە ئەورووپا پیناسە کراوە و ئەم روانگەیە لە سەدەی ١٩یەم گەسەی سەندوە.

<urn:uuid:b50c8114-80f4-47c0-a249-f8fbd2bc7ad9>

CC-MAIN-2014-41

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8E%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C

2014-10-01T18:21:11Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1412037663551.47/warc/CC-MAIN-20140930004103-00344-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9803406596183777, "sdh_Arab_score": 0.014657325111329556}

ویکیپیدیا:کۆلکە کۆڵکە چییە؟[دەستکاری] کۆڵکە بە وتارێک دەوترێت کە تەنیا چەند ڕستەی دەقی تێدایە کە بۆ لەبەرگرتنی زانیارینامەیی لە بابەتێک زۆر کورتە. ھەر کەسێک دەتوانێت کۆڵکە وتارێک دەست پێ بکات بەڵام دەبێت ئەوندە زانیاری لەو چەند ڕستەدا ببێت کە بەکارھێنەرانی دیکە بتوانن پەرە بدەن بە وتارەکە و فراوانی بکەن. ویکیپیدیا فەرھەنگی ووشە نیە. بۆ نووسینی مانای وشەکان ویکیفەرھەنگ بەکاربێنن. دیاری کردنی کۆڵکە وتارەکان[دەستکاری] بۆ دیاری کردنی وتارە کورتەکان لە دوای دەقی وتارەکە {{کۆڵکە}} دابنێ.کە بەم شێوە نیشان دەدرێ: |ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.| لابردنی قاڵبی کۆڵکە پێویستی بە ڕێپێدانی بەڕێوبەڕان یان بەکارھێنەرانی دیکە نییە. ئەگەر بە بیروڕای خۆت وتارەکە پەرەی پێدراوە و لە کۆڵکەیی دەرچووە، لایبە. - بۆ بینینی لیستی کۆڵکە وتارەکان سەردانی پۆلی کۆڵکە وتارەکان بکە.

<urn:uuid:bb369689-0d75-4afb-a5a6-e8c139a74f85>

CC-MAIN-2014-41

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%A9%DB%86%DA%B5%DA%A9%DB%95

2014-09-17T13:34:27Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1410657123617.30/warc/CC-MAIN-20140914011203-00051-ip-10-196-40-205.us-west-1.compute.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9947428703308105}

کۆچەر بیرکار (بە ئینگلیزی: Caucher Birkar) بیرکارێکی ھاوچەرخی کوردە کە لە ساڵی 1978دا شاری مەریوان لە دایک بوە. بیرکار ئێستە لە زانکۆی کەمبریج خەریکی دەرس وتنەوە و توێژینەوەیە. خوێندنی سەرەتایی لە مەریوان بردوەتە سەر و پلەی کارناسیی لە ساڵی 2000دا لە زانکۆی تاران دوایی ھێناوە. لە دوایی لە ساڵی 2004دا لە زانکۆی ناتینگهام پلەی پی ئێچ دیی بە دەست ھێناوە. بیرکار بە زۆری لە سەر ئەندازەی جەبری (Algebraic Geometry) کار دەکات. ئەو ھەر وەھا بەرپرس و داھێنەری ماڵپەڕی کۆری زانیاری و داھێنان بوە. بیرکار ھەروەھا لە زۆرێک کونفڕانسی بیرکاری لە وڵاتانی دنیادا بەشداریی کردوە. کۆچەر بیرکار دوو خەڵاتی گرنگی لە بواری بیرکاریدا بە دەس ھێناوە: لاپەڕەی تایبەتی کۆچەر بیرکار لە ماڵپەڕی زانستگای کەمبریج دا* ماڵپەڕی ناونیشانی بیرکاران*

<urn:uuid:5802f5b9-5061-4c8f-ae62-3b155d8ad830>

CC-MAIN-2014-41

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%DA%86%DB%95%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1

2014-10-02T08:24:20Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1412037663739.33/warc/CC-MAIN-20140930004103-00115-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9843221306800842, "sdh_Arab_score": 0.014306153170764446}

کیمیا |بەشێک لە زنجیرەیەک لەسەر| |زانست| کیمیا زانستێکە کە لە سەر پێکھاتە ، تایبەتمەندی ، تێکەڵ ەکان و گۆڕینی مادەکان دەکۆڵێتەوە. ئەم زانستە لە توخمە کیمیاییەکان و تێکەڵاوە کیمیاییەکان کە لەخۆگری ئەتۆمەکان ، مۆلیکوولەکان وکارلێک کردنیان دەدوێت. مێژوو[دەستکاری] لە سەرەتادا، ھەوڵەکان بۆ ناسینی سروشتی ماددە و چۆن گۆڕینیان سەرکەوتوو نەبوو. بەڵام وردە-وردە بە کۆ بونەوەی ئەنجامی ئەزموونەکانی ئەم بوارە، بنەڕەتی زانستی کیمیای مۆدێڕن دانرا. چاوخشاندنێک[دەستکاری] بیرۆکەی ئەتۆمی بنەڕەت و بنەمای زانستی کیمیایە. ئەم بیرۆکەیە دەڵێ کە ھەموو مادەیەک لە یەکگرتنی زۆر بچووک بە ناوی ئەتۆم،گەردیلەپێک ھاتووە. یەکێک لەو بنەما ویاسایانە کە لە پێکھاتنی زانستی کیمیادا دەوری گرنگی ھەبووە، یاسای بمێنی جرمە. ئەم یاسایە پێمان دەڵێ کە لە درێژایی کاردانەوەیەکی کیمیایی ئاساییدا، بڕی ماک ناگۆڕێ (ئەمڕۆکە فیزیکی مۆدێڕن سەلماندوویە کە لە ڕاستیدا وزە یە کە بڕەکەی کەم و زۆر ناکا و وزە و جرم پێکەوە پێوەندییان ھەیە). پوختەی ئەم باسە ئاوایە کە ئەگەر دە ھەزار ئەتۆممان ھەبێ و ژمارەیەکی زۆر کاردانەوەی کیمیاییان بەسەردا بێ، لە ئەنجامدا ڕێک دە ھەزار ئەتۆمەکەمان بۆ دەمێنێتەوە. ئەگەر وزەی لەدەست چوو یان دەسکەوتوو ڕەچاو بکەین، بڕی جرم ناگۆڕێت) ئەم ئەتۆمانە زۆربەی کات لەگەڵ ئەتۆمەکانی تردا کاردانەوەی کیمیاییان دەبێ.( بۆ وێنە، کاتێ کە دارێک دەسووتێ، کاردانەوەیەکە لە نێوان ئەتۆمەکانی ئۆکسجین ی ھەوا و ماکە زیندەڵەکانی (ئالی) ناو دارەکە) یەکێ لە بابەتە دۆزراوەکانی زانستی کیمیا ئەمە بوو کە سەرجەم ئەتۆمەکان بە ڕێژەیەکی یەکسان پێکەوە تێکەڵ دەبن. لە پێکھاتەی سیلیسدا ڕێژەی ئەتۆمەکانی سیلیسیۆم لەچاو ئۆکسجین یەک بە دووە. ئەمڕۆکە سەلماوە کە ھاوێر و بەدەرگەلێ لە یاسای ڕێژەگەلی دیاریکراو دا ھەیە. یەکێکی تر لە دۆزراوە کلیلییەکانی زانستی کیمیا ئەمە بوو کە کاتێک کاردانەوەیەکی کیمیایی دیاریکراو روودەدا، بڕی وزەی دەسکەوتوو یا لەدەست چوو ھەمیشە یەکسانە. ئەم بابەتە ئێمە بە کۆمەڵێک چەمکی گرنگ، وەک ھاوسەنگی ، تێرمۆداینامیک دەگەیێنێت. کیمیا فیزیک لە سەر پێچکەی فیزیکی مۆدێڕن دامەزراوە. لەڕاستیدا ئەمڕۆکە دەکرێ ھەموو سیستەمە کیمیاییەکان بە یارمەتی بیرۆکەی میکانیکی کوانتۆم لێک بدەینەوە. ئەگەرچی لەوانەیە لە زۆربەی بابەتەکاندا میکانیکی کوانتۆم پشت گوێ بخرێ، بەڵام لە چەمکە سەرەکییەکەی، واتە کوانتۆمی کردنی وزە ناتوانین چاو بنووقێنین. لقە سەرەکییەکانی زانستی کیمیا بریتییە لە: - کیمیای شیکاری ، کە تێکەڵییەکان و پێکھاتەکانی مەواد دیاری دەکات. - کیمیای ئالی ، کە دەپەرژێتە سەر تێکەڵەکانی کاربۆن - کیمیای کانی ، کە دەپەرژێتە سەر توخمەکان و تایبەتمەندی ملکوولەکان. - کیمیا فیزیک ، دەپەرژێتە سەر تایبەتمەندییە فیزیکییەکانی مەواد و بە بنەڕەتی ھەموو لقەکانی تری کیمیا دێتە ھەژمار. لقەکانی کیمیا[دەستکاری] - کیمیای شیکاری - کیمیای ئالی - کیمیای کانی - کیمیای ئالی کانی - کیمیا فیزیک - کیمیای پۆلیمر - کیمیای ئەولا مولکوولی - کیمیای ژینگە - کیمیای دەرمان - نانۆ کیمیا - کیمیای تیۆری - کیمیای کاتالیست - فیتۆ کیمیا - کیمیای پراکتیک - ژین کیمیا (بایۆکیمیستری) - کیمیای پەتی - کیمیای دەریا - فێرکاری کیمیا

<urn:uuid:1b98957f-34be-4220-9dc5-915064e67be0>

CC-MAIN-2014-41

http://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7

2014-09-24T04:24:11Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1410665301782.61/warc/CC-MAIN-20140914032821-00331-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9937559366226196}

پۆست مۆدهرنیزم لیبرالیزم كوردایهتی گۆڤارێكي ئهلكترۆنييه بايهخ به ستراتیجیی كورد دهدات له سياسهت و فيكرو ئهدهب و هونهردا به سهرپهرشتيي: سهڵاح شوان کورد چییه؟ پێداچوونهوهو ههڵسهنگاندنی بوێرانهی ههنگاوهکانی پێشوو بۆ ههموو کهسو میللهتێک پێویسته، تا بهرهو پێشهوه بچێت، میللهتێک سوود له ههڵهو ژێرکهوتنو زیانهکانی خۆیو خهڵکی وهرنهگرێ، ههر دواکهوتووو زیانمهندو ژێرکهوتوو دهمێنێتهوه، وهک کورد. کورد لهوهتهی ههیه ههر زیانمهندو دواکهوتووو ژێرکهوتووه، نه گهله، نه نهتهوهیه، نه دهوڵهتێکی ههیه نه دهوڵهتێکی دامهزراندووهو نه ئیمپراتۆرییهتێکی ههبووهو نه میللهتێکی داگیرکردووهو نه شارستانییهکی ههبووهو نه ئایینهکهی خۆی پاراستووه، نه بهرگرییهکی مهردانهی له خاکو شهرهفو خۆیو نامووسی ژنانی کردووهو، نهزمانێکی دانپێدانراوی ههیهو نه پیاوێکی مهرد یان ئاقڵی تیا ههڵکهوتووه، لهوهتهی ههیه ههر ژێردهستهو داگیرکراوو ماکهری دوژمنانی خۆی بووه تا ئهمڕۆکهش، له دهستهڵاتو ئایینو زمانو وڵاتو ههموو شتێکدا ههر ماکهربووه ماکهره، ئهوهی چوو دهبێ حیسابی لهگهڵدا بکرێ، بۆ ئهوهی گهورهکانی ئهمڕۆش وهک ئهوانهی رابوردوو ماکهر نهبنو تۆزێ غیرهتو شهرهفو پیاوهتییان ههبێ. ئهمه به خۆڕایی ناڵێین، بهڵکو وا به چاوی خۆمان دهبینین ئهمڕۆکه، که یهکێکه لهو ههزاران ههلو فرسهتانهی که کورد ههمیشه لهدهستی داوهو هیچ سوودێکی لێنهبینیوه، سهرانی کورد ئهمڕۆکه گهمژهیانهو بێغیرهتانهو نامهردانهو نهزانانه رهفتاری لهگهڵدا دهکهن. تا دهماریان ببزوێ ئهمه وهک کوردێکی دڵسۆز دهڵێم جاشهکانی بهغدا دوژمنانی کورد یهکدهخهن! کورد دومنی خۆیو دۆستی یان جاشی دوژمنانێتی، ئهگینا دوایین نهتهوه نابوو له دنیادا که داگیرکراوو ژێردهستهو دیل بێت تا ئێستا، دیاریترین ئهم دیاردهیه ئهمڕۆکه له رهفتاری گێلانهو گهمژانهی سهرانی کوردا خۆی دهنوێنێت، به تایبهتی ئهوانهی به ههموو هێزێکیانهوه ههوڵدهدهن رژێمه دوژمنه داگیرکهرهکانی کورد بههێز بکهن، له سهرووی ههمووشیانهوه جهلال تاڵهبانیو هۆشـــــبار زێباری، ئهمانه ئهگهر خاینو خۆفرۆشو کوردفرۆشو وڵات فرۆشو شهرهف فرۆش نهبن، بێگومان گهمژهو گێلو ملهوڕن، له ههردوو حاڵهتیشدا تڕۆکردنو تێههڵدانو رووڕهشکردنیان پێویسته. له کاتێکدا ئهمڕۆکه عیراق بهرهو پارچه پارچه بوون دهچێت، که ئومێدی سهربهخۆیی بوونی باشووری کوردستانی بهدوادایهو، له کاتێکدا سووریاو ئێران بێزراوو قێزهونی نێودهڵهتاننو بهرهو بێهێزبوونو تڕۆکردنو لهناوچوون دهچن، لهم کاتانهدا سهرانی بۆگهنی کورد ههموو هێزێکیان دهخهنه گهڕ بۆ رزگارکردنو بههێزکردنیان تا نهوهک کورد رزگاری ببێ! کاتێ سهرانی بۆگهنی کورد، سووریاو عیراقو تورکیای دوژمنانو داگیرکهرانی کوردو کوردستان پێکدههێنن، بۆ ئهوهیانه تا ئهو دوژمنانه بههێز ببن بۆ لهناوبرنی کورد، جا ئهگهر نهتهوهی کورد یهک تۆز غیرهتو شهرهفی ههبێت، ئهو سهره بۆگهنانه دهبڕێتو پان دهکاتهوه. کهی پێشمهرگه دهست دهکا به ڕاوه مارینیز؟ پاش ئهوهی جرج بۆش له چاوپێکهوتنه تهلهڤیزیۆنییهکهیدا لهگهڵ فۆکس نیووزدا به راشکاوی رایگهیاند که رێگه نادات عیراق بکرێت به سێ ئۆتۆنۆمی، نهک فیدراڵی، بۆ کوردو شیعهو سوننه، چونکه کوردهکان گێچهڵ بۆ تورکیاو سووریا درووست دهکهن، واته ئهوهی سهدامیش به کورد رهوا نابینێت، نهک فیدراڵیزم، که ههر باسیشی له ناودا نبیه، دوای ئهوه پێویسته پێشمهرگهی کورد چاوهڕوانی سهرکرده خۆفرۆشو وڵات فرۆشهکانیان نهبنو به زووترین کات ههندێ دهستی مهردانهو کوردانه له هێزهکانی ئهمهریکی له کوردستان بوهشێنن، بۆ چاوترساندنی بۆشی سهرهکیانو ئهودوای دوژمنانی نهتهوهی کورد، له عارهبو تورکو فارس، تا تێیان بگهنن کورد ئهو ههموو خوێنهی به خۆڕایی نهڕشتووه تا ههر داگیرکهرێک بێتو دهست له چارهنووسی کورددا وهربدات. بارودۆخی ئهمڕۆی عیراقی رووخاو وێرانه، زۆر لهباره بۆ ئهوهی کورد قهوارهیهکی سهربهخۆی کوردی له باشووری کوردستاندا پهێکبهێنێت، یان ههر هیچ نهبێ ترسی پشتگیری کردنی دوژمنانی ئهمهریکا وهک ئێرانو سووریاو، شوننهو شیعهی عیراقی بخاته دلی ئهمهریکاوه، ئهگهر بۆ تاکتیکیش بێت، چونکه به پێی ئهو وتانهی بۆش دهردهکهوێ که ئهمهریکا هیچ پاداشتێکی بۆ کورد دانهناوهو هیچ نیازێکی چاکی بۆ کورد پێنییه، سهرکرده چاوشۆڕهکانی کوردیش لهوه زیاتریان لهباردا نییه که دهیبینین، ترسنۆکیش ههرگیز مایهی رێزی هیچ کهسێک نییهو کهس به ترسنۆکی خوێڕی ناڵێت فهرموو، به تایبهتی ئهوه سێو چوار رۆژه هیچ کامێکیان فززهیان لێوه نههاتووه بۆ بهرپهرچدانهوهی ئهو قسانهی بۆش، چونکه کهسیان لهخۆیان رانابینن ببن به تهنانهت سهرۆکیکی وهک فوئاد سهنیۆرهی لبنانیش، که به کۆندهلیزا رایسی وهزیری دهرهوهی ئهمهریکای راگهیاند که ئاماده نییه پێشوازیی بکات. بهرهنگاریی داگیرکهریش به ههموو شێوهیهک، کارێکی رهوایه به پێی ههموو یاسایهکی نێودهوڵهتانو، کورد نابێ ئهمڕۆ له ههندێ موسڵمانی گێکلو گهمژهی دواکهوتووی فهلووجه کهمتر بێتو نهتوانێت هیچ دهستێ له ئهمهریکاییه داگیکهرهکان بوهشێنێت، ئهگهر به مهبهستی تاکتیکیش بێت بۆ خۆپیشاندانو ههڕهشهکردن بهرامبهر ئهو وته بۆگهنانهی بۆش. زیاتر پهشۆکاندنی هێزهکانی ئهمهریکا له عیراقدا، کشانهوهی خێراتر دهکات، بۆڕخواردنی ئهو هێزانهو دهرکردنیان له عیراق دهبێته هۆی پارچه پارچهکردنی عیراق، ئهوهیش ههنگاوێکی زۆر گرنگه بۆ سهربهخۆیی کورد له ههموو ئهگهرهکانیدا، جگه لهوهی رهنگبێ ببێته هۆی سهرله نێو نهخشهکێشانهوهی ههموو ناوچهکه، که ئهویش باشترین ههنگاوه بۆ سهربهخۆبوونی ههموو نهتهوهی کورد له ههر چوار پارچهکهیدا. ئهمڕۆ، لهم بارو دۆخهی عراقو دنیادا، دهست وهشاندن له مارینیزمی ئهمهریکایی هیچ لایهک له کورد راست ناکاتهوه، بهڵکو مایهی پێخۆشیو لایهنگیریی ئێرانو سووریاو شیعهو سوننهی عیراقو بگره ههموو دنیا دهبێتو وێنهیهکی مهردانهی کورد به دنیا پیشان دهدات. ڕاپهڕین دژ بهو وتانه کارێکی زۆر گرنگه بۆ کورد، که پێویسته پێشمهرگهی کورد نههێڵێت ههروا به ئاسانی تێبپهڕێت، چونکه وهها قسهیهکی دژوار دهبێته تاقیکردنهوهیهکی زۆر خراپ بۆ راستگۆیی کوردو سووربوونی لهسهر مافه رهواکانیو بۆ سهرکۆنهی کورد له ههر ههنگاوێکی داهاتوودا. ئهمڕۆ ههموو نهتهوه چاوهڕوانی دهستو بازووی کوردانهی پێشمهرگهن بۆ وهڵامدانهوهی ئهو قسه پڕوپووچانهی بۆش پێش ئهوهی لهبیر بچێتهوه، ههر لایهنێکیش کارێکی وهها مهردانه بکات، دهبێته نموونهی ئازایهتی کوردو هێزێکی ئهڵتهرناتیڤی ئهو دوو زلهێزه پووچهی کورد، که تا ئێستا له دۆڕاندنی دهستکهوتهکانی شۆڕشو راپهڕینو له خۆبردنه پێشهوهو دهستکهوت بۆ خۆیان زیاتر هیچی تریان بۆ کورد بهدهست نههێناوه، لهوه زیاتر که ههموو هێلکهی خۆیان خستۆته ناو سهبهتهی ئهمهریکاوه، که به یهک ساتمه ههمووی دهشکێتو خۆیان مایهپووچو کوردیش دهگهڕێتهوه سفر هیچ بهدهست، رێگای جیاجیا بۆ گهیشتن به ئامانجی سهرهکی کارێکی زۆر پێوسته بۆ ههموو سیاسهتێکه، که ئهمڕۆ ئهم ههله خۆی هاتۆته پێشو نابێ به فیڕۆ بدرێ، لهکاتێکدا ئاشکرابوو که هیچ شتێکی مسۆگهر بۆ کورد بهدهست نههاتووهو، ههموو ئهگهرهکان هێشتا له ئاردانو، به تهمهنهکانی وهک من له بیریانه که ئهمڕۆ چهند له ساڵی 1970 دهچێت، که ئهنفالو کیمیابارانو ئهو ههموو کارهساته گهورانهی بهدوادا بهسهر کورددا هات. دۆکتور فازیل جاف حيوية المسرح تتجسد في نقل الافكار الى فعل ملموس د. حسين الانصاري شانۆگهریی مهرگو كچ ناله حهفيد (سی.دی)یهكی نوێی هونهرمهندی گهوره حهسهن گهرمیانی كتێبی: ئاگرو بهفرو ههنگوین نووسینی: خاتو جینا لینۆكس كتێبێكی 700 لاپهڕهییه دهربارهی كوردو كێشهی هاوچهرخی كوردو كوردهكانی ئوستوراڵیا به زمانی ئینگلیزی Modern Kurdish Poetry Selected and Translated by: Nemat Sharif كۆمهڵه شیعرێكی هاوچهرخی كوردییه شاعیرو نووسهری كوردی ئینگلیزی زمان نیعمهت شهریف وانلی ههڵیبژاردووهو كردوویه به ئینگلیزی کورده جووهکانی ئیسرائیل ستالین و لێچووهکهی ههژاري موكريان و شووعي له ياداشتنامهكهيدا دهگێڕێتهوه كه دواي چوونهوهی بؤ ئێران ئهفسهرێكي ئێراني له كاتي تهحقيق كردني لهگهڵيدا لێي دهپرسێت ئايا شووعی بوو، ههژاريش له وهلآمدا دهڵێت: ـ بزانه ئاغا، من پێشمهرگایهتيم كردووهو چهكم ههڵگرتووهو بست به بستي كوردستان گهڕاوم، ئهوهی پێت خؤش بێو پێت ناخؤش بێ كردوومه، بهلآم ههرگيز ئهوهنده خويڕی نهبوومه ببم به شووعي. "خەونەکان"یش کۆچی کرد سەڵاح شوان مێژوی چۆنییەتی داهێنانی قورئان نوسینی: کامل النجار وەرگێڕانی: گەرمیانی و سمکۆ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بەشی یەکەم ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مێژوی قورئان لەچ کاتێکەوە سەریهەڵداوە و، لەکوێوە هاتووە؛ مێژو زانستێکە رەگوڕیشەی خۆی هەیە و بەپێی یاساوڕێسای تایبەت بەخۆی، وەک هەموو زانستێکی تر دەکەوێتە ژێر لێکۆڵنەوە و پشکنین، بۆ ئەوەی دڵنیابین لەراستی ئەو روداو و بەسەرهاتانەی ئاماژەی پێکراوە. هەموو زانیارییەکی مێژویی دەبێت بەڵگەی نوسراویی یان وێنە یان نەخش و تێنوسی کاتی روداوەکان هەبێت، لەئاسەوارەکان و بەجێماوەکانی ئەو کاتە. پێویستە نەخشکراوەکان دەستبدات بۆ پشتڕاستکردنەوە و، سەلماندنی روداوێکی تایبەت. بەجۆرێک بتوانین ئەو روداوەی لەو سەردەمەدا رویداوە بسەلمینین... کاتێک باسی سەردەمەکانی دەسەڵاتی فیرعەونەکانی میسر دەکەین لەوسەردەمەدا چۆن حوکمیان کردووە و بەچ جۆرێک وڵاتیان بەڕێوەبردووە، دەبێ بگەڕێینەوە بۆ ئەو نوسراوانەی لەو سەردەمەدا نوسراوە، یان ئەو شتانەی لەوانەوە دەستمان دەکەوێت لەنەخشکراوەکان یان لە گۆڕەکانیان یان لەهەڕەمەکان یان لە کتێبە کۆنە پارێزراوەکانی لەکتێبخانەی ''ئەلەسکەندەرییە'' ماون، کە دەگەڕنەوە بۆ ئەو سەردەمە. هەموو ئەم سەرچاوانە دەکەینە ماددەکانی لێکۆڵینەوەکانمان بۆ روداوەکانی ئەو سەردەمە و، دەتوانین وێنەیەکی مێژویی بەرهەم بهێنن کە جێگەی باوەڕبێت. هەروەها بەهەمان شێوە دەربارەی مێژوی گریکییەکان یان رۆمانەکان و هەر روداوێکی تری مێژویی، ئەگەر بمانەوێت لەرەگوڕیشەی بکۆڵینەوە دەبێت ئەم مێتودە بەکاربهێنین بۆ راستترین وەڵام. ئەگەر ئەو ماددە پێویستانەمان دەستنەکەوت، ئەوسا ناچاردەبین پشتببەستین بە شایەتی کەسانێک کە روداوەکانمان بۆ دەگێڕنەوە. بۆنمونە؛ ئەگەر بمانەوێت باسی ڕوداوەکانی شەڕی جیهانی دووەم بکەین و بزانین چی رویداوە، دەگەڕێن بەشوێن وێنە فۆتۆگرافییەکان و فیلمە ڤیدۆییەکان و بەڵگە نوسراوەکانی ئەو سەردەمە، هەروەها وێنەی ئەو فڕنانەی کە دروستکرابون بۆ سوتانی جولەکەکان و قەرەجەکان و ئەوانیتر، کە نازییەکان رەشەکوژییان کردن. لەهەمان کاتدا ئەم وێنانە و ئەم بەڵگانە تەنها وێنەی ڕوداوەکانمان نیشان دەدات، نەک ئەوکەسانەی بەئەنجامدانی کارەکە هەستاون، بەدەرکەوتنی کەسێک یان کەسانێک لەو وێنانەدا پێمان ناڵێت لەچ تاوانێکدا راتەوخۆ دەستی هەبووە و، جۆری تاوانەکەی چیبووە. هەرچەندە ناوی سەرکردەکان و سەرپەرشتی کەرەکان دەزانین، لەگەڵ ئەوەشدا؛ ئەو فاکتەرانە ئەمەندە بەهێزنین بۆ تاوانبارکردنی کەسێک. پێویستە لێرەدا لەشایەتییەکان و ئەو روداوانەی دەوروبەرە بگەڕێین تا بزانین بۆچی دکتۆرێکی نازی هەر بەشکستی بەرلین و گرتنی لەلایەن هاوپەیمانەکانەوە رادەکات؟ دەچێتە وڵاتی ئەرجەنتین و خۆی دەشارێتەوە. وەک: دکتۆر یوسف مەنگەل، کە نەشتەرگەری گۆڕینی دەموچاوی دەکات بۆ ئەوەی نەناسرێتەوە، پاشان لەدەمی هەندێ کەسی رزگاربوو لەو سوتاندنە بۆمان دەگێڕنەوە، کە هەندێ دکتۆری سەربەو سەربازگەیانە تاقیکردنەوەیان لەسەر بەندکراوەکان دەکرد، لێرەدا بۆمان دەردەکەوێت ئەگەر دکتۆرێک تاوانبار نەبێت بەو تاوانانەی کەدەبێتە لێپرسینەوە و سزادانی، پێویست بە راکردن و خۆشاردنەوە ناکات... ئەم نمونەیە بۆ تێگەیشتنمانە لەلێکۆڵینەوە دەبارەی مێژوی ئیسلام. تا ئێستە هیچ بەڵگەیەکی باوەڕپێکراومان لەبەردەستدا نییە، دەربارەی مێژوی نیوەدورگەی عەرەبی. تەنها لەیەمەن و ناوچەکانیی سوریا و ئەردەن و ئیسڕئیلی ئێستا نەبێ. لەیەمەن کۆمەڵێک نوسرا و نەخشی هەڵکەنراو لەسەر بەد هەیە کە شایەتی دەدەن لە نزیکەی دووهەزار ساڵی پێش میلادییەوە و بەرەو ژوور، دەربارەی دەوڵەتی ''مەعینی'' و مەلیکەکانیان و خوداکانیان و پەرستگاکانیانمان بۆ وێنا دەکەن. هەروەها دەربارەی دەوڵەتی ''حەزرەموت'' و ''سەباء'' و دروستکردنی بەنداوی ''مەئرەب'' و چاککردنەوەی لەلایەن حاکمی حەبەشی ''ئەبرەهە'' وە. و گەلێک نمونەی تر. لەناوچەی حیجاز و ناوەڕاستی نیوەدورگەی عەرەبی، تا ئێستە لێکۆڵەرەوەکان هیچ بەڵگە و تێنوسێکیان بەدەست نەکەوتووە بە زمانی عەرەبی تەواو، کە بگەڕیتەوە بۆ پێش ئیسلام. هەندێک پارچەی کەم نەبێت وەک فاکتەرێک پێمان دەڵێت، کە زمانی عەرەبی لەو کاتەدا زمانێکی زۆر لاواز بووە بۆ نوسین، تەنها زمانی قسەکردن بووە. لەبەر ئەوەی پیتی نوقتە دار و پیتی بزوێنی تێدا بەکار نەهێنراوە. هەروەها دەرکەوتنی ''فەتحە و کەسرە و زەمە'' زۆر پاشتر لەنوسینی عەرەبیدا دەردەکەوێت. لەگەڵ ژمارەدا لەزمانی ئارامی یان سیریانییەوە وەرگیراوە، دوای دەرکەوتنی ئیسلام. بەڵام کۆنترین بەڵگەی نوسراوی عەرەبی پێش ئیسلام کە لەبەردەستابێت تێنوسی ''رەقش'' یان ''رەقشە'' یە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ٢٦٧ ی میلادی. لەم سەرچاوەیەی خوارەوە وەرگیراوە؛ MSMSaifullahm Mohammad Ghoneim & Shibli Zamam From Alphonse Mingama To Christoph Luxenberg: Arabic Script & the Alleged Syriac Origins of the Quran نوسینی دەستیچەپ نمونەیەکی تێکەڵی ''نبطی و عەرەبی''یە، کە هیچ خاڵ و ئیشارەی پێوەنییە. نوسینە ستونییەکەی ناوەڕاستیش نوسینی ''ثمودی''یە، نوسینەکەی دەستەڕاستیش نوسینی عەرەبی نوێیە. بەم بەڵگانە دەردەکەوێت زمانی عەرەبی لەوکاتەدا زمانی نوسین نەبووە. ئەگەر ئەمە نوسینەکانیانبێ تاکو ساڵانی ٢٦٧ ی میلادی، یان نزیکەی ٣٠٠ ساڵ پێش دەرکەوتنی ''قورئان''، لێرەوە بۆمان رۆندەبێتەوە کە زمانی عەرەبی، زمانی نوسین و خوێندنەوە نەبووە، بەڵکو تەنها زمانی قسەکردن بووە بەشێوەیەکی گشتی لەنێوان خەڵکیدا. هەندێک لەزانایانی زمان، پێیانوایە ئەو عەرەبییەی دەنوسرا لەکاتی دەرکەوتنی قورئاندا، وشەکان عەرەبی بوون بەڵام نوسینەکە بەپیت و رێنوسی ''ئارامی یان سریانی'' نوسراوە. لەبەرئەوەی ئەم دوو زمانە؛ ئارامی و سریانییە زمانی نوسین بوون لەو کاتەدا. دەتوانین بڵێین کە مێژوی ئیسلامی هەمووی مێژویەکی گێڕاوە بووە بەشێوەی قسە ''شفهی''، نەنوسراوە هەتا ئەوکاتەی نوسینی عەرەبی پێشکەوت بەجۆرێک ئیشارەت و خاڵی بۆ دانرا، لەکۆتایی سەتەی یەکەم و، ناوەڕاستی سەتەی دووەم هیجری. ئەو مێژووە پشتیبەستبوو بە گێڕانەوە دەماودەم، لەلایەن ئەوکەسانەی روداوەکانیان بیستبوو بۆ ماوەی زیاتر لەسەد ساڵ. مێژو، بەشێوەی گێڕانەوە ناتوانرێت باوەڕی پێبکرێت. لەبەرئەوە تەنها ئەوەی کەدەتوانێت ببێتە جێگەی بڕوامان ئەو شایەتیانەی دەوروبەرەی ئیسلامە. لێریدا کێشەی موسڵمانەکان ئەوەیە، ئەوەی دەیبیستن لەگەورە پیاوانی ئیسلام وەک؛ مەلا و دەمڕاستی دینەکەیان، زۆر بەجددی وەریدەگرن و لایخۆیان دەیکەنە ڕاستییەکی تەواو و، جێگەی پرسیار و گفتوگۆی تێدا ناهێڵنەوە. ئەگەر نمونەیەک بێنینەوە لەسەر ژنی یەکەمی محەمەد ''خەدیجە'' و، چەند منداڵی لێی هەبووە؟ بۆمان رۆندەببێتەوە مێژویەکی چەند بێبەهاو بێمانامان دەکەوێتە بەردەست، ناتوانرێت بەهیچ شێوەیەک پشتی پێ ببەسترێ. کتێبی ''سیرە و مێژوی بوخاری و حەدیسە باوەڕپێکراوەکان'' پێمان دەڵێن کە محەمەد خەدیجەی خواست لەتەمەنی بیستوپێنج ساڵیدا و خەدیجەش تەمەنی چل ساڵ بوو، هەروەها خەدیجە پێش ئەوەی شوبکات بە محەمەد، دوو مێردی کردبوو. هەموو ئەو سەرچاوانە پێمان دەڵێن کە محەمەد لەگەڵ خەدیجە کۆمەڵێک منداڵیان بووە؛ بەڵام ئەو سەرچاوانە رێک نین! لەسەر ژمارەی منداڵەکان و ریزبەندی لەدایک بونیان، ''کامیان پێش کامیان'' لەدایک بوون. ''ئبن کثیر لەکتێبی موختصر السیرة النبویة'' لەلاپەڕە ٥١٢ دەڵێ: (ابن عباس بۆمان دەگێڕێتەوە کە؛ منداڵی یەکەمی محەمەد کوڕە بەناوی قاسم، پاشان زەینەب، پاشان عبداللە، پاشان أم کلثوم، پاشان فاطمة، پاشان رقیة). لەهەمان کتێب و هەمان لاپەڕە ''أبو الفرج المعافی بن زکریا الجریری'' لەدەمی أبن عباسەوە بۆمان دەگێڕێتەوە، دەڵێت: (منداڵەکانی خەدیجە لە محمەد بەم شێوەیەیە؛ کوڕی یەکەم عبد اللە، پاشان زینب، پاشان رقیة، پاشان قاسم، پاشان الطاهر، پاشان المطهر، پاشان الطیب، پاشان المطیب، پاشان أم کلثوم، پاشان فاطمة. کە بچوکترینیانە). لەم گێڕانەوەیەدا خەدیجە دە منداڵی لە محەمەد بووە و، هەردوو گێڕانەوەکان لە أبن عباسەوەیە!، ئەمە بۆمان رۆندەکاتەوە؛ یان بیرەوەرییەکانی ''أبن عباس'' خیانەتێکی گەورەی کردووە، یان ئەو کەسانەی لەدەمی أبن عباسەوە دەگێڕنەوە درۆزنن. لێرەدا دەربارەی مێژویەکی گرنگی ئیسلام کە موسڵمانەکان بەردەوام باسی دەکەن و پێوەندی بە ژیان و خێزانی پەیامبەرەکەیانەوە هەیە؛ بەتەواوی هەڵەیە و بێبەڵگە و بێبنەمایە، بەجۆرێ کە ناکرێ جێگەی بڕوابێت. ئەگەر لەڕووی زانستییەوە شرۆڤەی ئەم رووداوە گێڕاوەیە بکەین؛ ئێمە دەزانین بەپێی زانستی کاری ئۆرگانەکانی لەش ''physiology'' ژنان لەدوای تەمەنی چل ساڵییەوە، دەردانی ئەنزیمی هۆڕمۆنی مێینە بەرەو کەمبونەوە دەچێت، تا ئەو کاتەی دەوەستێت. لەزانستی پزیشکیدا ناسراوە بە ''menopause'' مانای لەژناندا ئەو نێوەندی تەمەنەیە کە لەمنداڵبون دەوەستێ. ئەم دیاردەیەش بەشێوەیەک دەستپێدەکات، کە سوڕی مانگانەی ژنان تێکدەچێت. لەم فەترەیەدا فرسەتی ''دووگیان بونی'' ژنان زۆر کەم دەبێتەوە. بەشێوەیەکی گشتی ژنان لەتەمەنی چلوپێنج ساڵیدا بەتەواوی سوڕی مانگانەیان دەوەستێ، لەم کاتەوە دووگیان بونیان مەحاڵە. لەڕوی زانستییەوە بەهێچ جۆرێک راستنییە ژنێک لەتەمەنی چل ساڵیدا شوبکات و دە مانداڵی ببێت و لەتەمەنی شەستوپێنج ساڵیدا مردبێت.... پاشان ئەگەر محەمەد لەژنێکی تەمەن چل ساڵی دە منداڵی بوبێت! چۆن (لە''عایشە''ی کچ و، ''صفیة''ی گەنج کە کردی بەژنی خۆی هەمان شەو کە مێردەکەیی کوشت و، یان هەموو ئەو ژنانەی تری کە پێشتر لەمێردەکانی پێشوویان منداڵیان هەبوو، بۆنمونە وەک ''ریحانە''). هەموو ئەو شایەتی و بەڵگانە بۆمان دەسەلمێنێ کە خەدیجە هیچ منداڵێکی لە محەمەد نەبووە، بەو شێوەیەی نوسەرە ئیسلامییەکان بۆمان باسدەکەن، بەڵکو راست تر وایە ئەو منداڵانەی خەدیجە لە دوو مێردەکەی پێشووی بێت. ئەگەر پشت بە گێڕانەوەکانی موسڵمانەکان ببەستین، کە پێمان دەڵێن ''فاطمة'' کە بچوکترین منداڵی محەمەدە و شویکردووە بە ''علی کوڕی أبو طالب'' لەساڵی دووی هیجری کەتەمەنی پانزە ساڵان بووە؛ ئەم گێڕانەوەیە لەکتێبی (العجاب فی بیان الأسباب، لابن حجر العسقلاني، لاپەڕە ٧٧). خەدیجە کۆچیدوایی کرد لەساڵی دەیەمی پێغەمبەرایەتی محەمەد، مانای سێ ساڵ پێش کۆچکردنی موسڵمانان بۆ ''مەدینە''. ئەگەر تەمەنی فاطمة دە ساڵان بوبێت کاتێک دایکی کۆچیدوایی کردووە لەتەمەنی شەستوپێنج ساڵیدا، کەواتە خەدیجە لەتەمەنی پەنجاوپێنج ساڵیدا فاطمةی بووە. ئەمەش بەڕای من لەڕووی زانستییەوە بەهیچ شێوەیەک رێی تێناچێ. بەڵام تەنها شرۆڤە و نوسینی ئەم بابەتە، لای موسڵمانەکان نوسەرەکەی دەکرێتە کافر و بێڕێزیکەر و سوکایەتی پێکەری پێخەمبەرەکەیان و، سزاکەی شمشێرە! '' سەربڕین و کوشتن''ە. بەو شێوەیەی کە '' أبن تیمیة'' لە کتێبەکەیدا دەڵێ ''ئەو کەسەی جنێو بە پێخەمبەر بدات، یان رەخنەی لێبگرێ دەبێ سەری بپەڕێنرێت''. هەموو مێژوی ئسلام، بەو مێژووەی باسی دابەزینی قوران و کۆکردنەوەشی دەکات، مێژویەکی دروستکراو و هەڵبەستراوە، لەسەر شێوەی گێڕانەوەی بێبنەما و بێبەڵگە لەپاش دەیان ساڵ دوای دەرکەوتنی ئیسلام نوسراوەتەوە. مەبەست لەم مێژوە دروستکراوە ئەوەیە، کە محەمەد نزیک بکرێتەوە لەخوداوە و، بکرێتە تایبەتمەندییەکی زۆر گەورە و، گەورەکردنی دینی ئیسلام بە شێوەیەکی گشتی و، پیرۆزکردنی قورانیش بەشێوەیەکی تایبەتی. نوسینی: کامل النجار وەرگێڕانی: گەرمیانی و سمکۆ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بەشی یەکەم ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ قانعی فهردو ململانێ لهگهڵ بهڵگهكانی میًژووی كورد له ئهرشیفدا چاوپێكهوتنی : سهلمان كۆچهری ١٨\١٢\٢٠١١ كوردستانیوز: كتابهكهت 60 خهباتی مام. جهلال ناوبانگێكی زۆری دروست كردو لهگهڵ ئهوهشدا ههندێك ململانێی له نێوان یهكێتی و پارتی دروست كرد، تۆ بۆچی له نێو ههموو سهركرده كوردهكان كه شۆڕش و خهباتیان كردووه مام جهلالت ههڵبژارد؟ قانعی فهرد: ههموو سهركردهیهك كه شۆِڕشی كردبێت لای من خۆشهویستهو جێگهی ڕێزه و حورمه ت، وه سهركردهیهك كه بۆ من زۆر جێگهی ڕێزو خۆشهویستیه و که متر خهڵێكی لاواز له شۆِرش و خهباتیدا نابینم (قازی محمد) ه، قازی محمد سهركردهیهك بوو كه لهگهڵ دروستبوونی كۆمارهكهی نهیهێشت تاكه مهدرسهیهك بۆ تهنها ڕۆژێك بوهستێت، پهرهی بهزمانی كوردیدا، پارهی به ژمارهیهك زۆری له خوێندكاران دا كه بچنه دهرهوهی ولات و دهرس بخوێنن ئهوهش شتێكی زور گرنگه. نهات وهكو A خوێندكار له قوتابخانه دهربهێنێت، وهكو B نهیوت خهڵكینه له قوتابخانه وهرنه دهرهوهو شۆڕش بكهن، لهبهر ئهو هۆیانه زۆرم قازی محمد خۆش ئهوێت. مام جهلالیش سهركردهیهكی بهتوانایه و به وتهیهكی ئهو كه له ساڵڕۆژی دامهزراندنی یهكێتیدا كه خۆشم ئه مسال ، له سلیمانی بووم وتی " من له ساڵی 1975 دا پهرچهمداری عهلهمی گۆڕانم بهدهستهوه گرت و نهموێست تاكه بنهماڵهیهك یان تاكه كهسێك، حكوم له گوره پانی سیاسه ت بكات...". من تهنیا لهو ڕوانگهوه لهسهر مام جهلالم نهنوسیوه نه كهوا ئێستا سهرۆك كۆمارهو كهسێكه پۆستی سیادی زۆری وهرگرتووه، بهڵكو بو ئه وه ی كهسێكی له مێژووی هاوچهرخدایه و شارهزایی ههیه. ئهوهی بهلای منهوه گرنگ بوو لهسهر نوسینی ئهو كتابه ئهوهبوو كه مێژوو بهشێوه زانست و ڕهخنهیهكهیی و Analytical بگێرمهوه، ویستم مێژوویهك بگێرمهوه كه جیاوازی زۆری ههیه لهوهی ههردوو میدیای حیزبی گێڕاویانهوه، من مێژوو بهشێوازی چهندییهتی و چه ن بیرورایی دهگێڕمهوه. من ویستومه گهنج و نهوهی نوێ بهشێوهیهكی ڕاستی بهمێژووی ڕاستهقینهی كورد بناسێنم و لهسره شیوازی پلوڕالیزم و چه ن ده نگی ، و بیر و رای جیاواز جیاواز. كوردستانیوز: تۆ لات وایه مێژووی كوردی وهك خۆی نهناسێنراوهو گۆڕانكاری بهسهردا هاتووه؟ قانعی فهرد: بهڵێ! ، من لاموایه له کورده واری دا ، مێژوو وهك خۆی نهگێڕدراوهتهوهو نهشنوسراوهتهوه، له ساڵی 1975 شۆڕشی ئهیلول شكا و روخا و یان بڵێن ئاش بهتاڵی پێكرا ئهوامن من بهو تاریخه ناڵێم نسكۆ، بهڵكو ئهڵێم سهردهمی چارهرهِشی و نههامهتی كورد، چونكه شۆِرشی ئهیلول نهڕوخێنراوه بهڵكو ئاشبهتاڵی پێكراوه باشترین بهڵگهش ئهوهیه كه له 11ی ئازاری 1970 كاتێك ڕابهڕأنی شۆڕشی ئهیلول لهگهڵ حكومهت ڕێككهوتن زۆربهیان زێڕ و ئاڵتون و پارهیان وهرگرت ههروهها زهوی و پارهیان وهرگرت. یا بریک تر له و به لگانه ده لی خودی سه روکایه تی، حه زی کرد، دلی شاه نه شکی، به لام توانای شورش هه بوه من ڕێزی و قهدری زۆرم بۆ ئهو كهسانه ههیه كه بهڕوحیهتی شۆڕشهوه بهشداریان لهو شۆڕشهدا كرد بهڵام با باش بزانین بریک لیکولینه ر ده لی ئهو شۆڕشه لهلایهن چهند كهسێكی بنهماڵهوه بۆ بهرژهوهندی تایبهت بهكارهێنراو قۆسترایهوه، بهڵام خهڵێكی دڵسۆز ههبووه به ڕوحیهتێكی پاكهوه بهشدارییان لهو شۆِڕهدا كردووه. ئاغای كسنجر سهرۆك وهزیرانی پێشووی USA خۆی مپلا به د. بهرههمی وتووه " تكایه لهسهر مێژوو تاریخی 1975 شۆڕشی ئهیلول پرسیارم لێ مهكه" به منیش ده لی ، باشه پاره مان دا به شورش ! ، بۆیه دهبێت جیاوازی لهنێوان جهماوهری شۆِڕش و سهركردهدا بكهین، جهماوهر بهدڵسۆزیهوه بهرهو شۆڕش چوو بهلام سكردایهتی 60 ملیۆن پارهی له USA گرتبو . دوای ئهوهی چۆن ئهو جولانهوهیه له لایهن ساواكهوه له 1961 دهستی پێكرد له ساڵی 1975 ههر له لایهن ساواكی ئێرانهوه كۆتایی پی هێنرا. و ئه بیت میژونوسه کان، له سه ر خاله کانی ئه م رووداوه گرنگه، لیکولینه ویان ببیت. كوردستانیوز: تۆ دهڵێت شۆڕشی ئهیلول له لایهن دهستی ناوهكی دهرهكیهوه روخێنرا، دهستی دهرهكی كێ بوو؟ قانعی فهرد: بهڵی شۆرشی ئهیلول له لایهن سكردرهكانی شۆڕشهكه و دهستی دهرهكی و ساواكهوه روخێنرا و ساواكیش پارهی به سهركردهكان داوه. و دوایی وتی واز بینن ، واز یان هینا ! تۆ دهڵێت مهلا موستهفا جهنهڕاڵ نهبووه؟ جا خو من له خومه وه نه م کوتوه ! ، موستهفا بارزانی به قسهی بیرماكۆف كه سهركردهیهكی KGB روسی بووه خۆشی چۆته لای سهرۆكی ههرێم و پێوتووه " موستهفا بارزانی جهنهراڵ نهبووهو ئێمه هیچ پلهیهكمان به ئهوه نهداوهو گهر بڵێن ئهو پیاوه جهنهڕاڵ بووه یان نهبووه هیچ شتێك له كهسایهتیهكهی كهم ناكات" پاشان موستهفا بارزانی مهلاش نهبووه چونكه تا ئێستا غه یر له تاكه واژۆیهك، هیچ نوسینێك و بهڵگهیكی نییه ! ، جا خۆ مهلا دهبێت خوێندهواری ههبێت و جا قه یدی نیه، ئه وه راس بوه، پیاو بیخوینه ته وه، جا درو ده بی به چی ؟. كوردستانیوز: دهتوانین كام له شۆڕشه كوردییهكات له شۆڕشی شیخ محمود، شێخ سهعدی پیران، قازی محمد و شۆڕشی ئهیلول بهشۆڕشی تهواو یا Perfect بناسێنین؟ قانعی فهرد: شۆڕشی تهواو كامڵمان نییه و له ڕووی مێژوویی و شۆڕشێك نییه كه له ههموو ڕوانگهكانهوه تهواو و بێ ڕهخنه بن، بهڵكو ههر شۆڕشه و بهپێی زهمان و مكان و قوناغی سیاسی، گرنگیی و تایبهتامهندی به خۆی ههبووه. مپلا گهر شۆڕشی شێخ محمود بهڕێوبهرایهتی ههبووایه و تاكه كهسێك بڕیاری نهدابایه، تاڕاددهیهك شۆڕشێكی سهركهوتوو دهبوو. كوردستانیوز: لهناو شۆڕشه كوردیهكاندا تۆلیتاری و دۆگمایی بوونی ههبووه؟ قانعی فهرد: بهڵێ لهنێو شۆڕشه كوردیهكاندا تۆتالیتاری و خۆپهرستی تاكڕهوی ههبووه ئهوهش گرفتێكی گهوره بووه، بۆ نمونه شۆِرشهكهی قازی محمد به هۆی دهستی ناوهكی خۆپهرستی یه کیک له سهركرده خوسه پینرداوه کانی ، فرۆش راو خهیانهت كرا، كێشهیهكی گهورهی شۆِرشه كوردیهكان ئهوهیه كه قاید كهمتر باوهڕی به جهماوهری خۆی ههبووه و پشتی پێ بهستووه، بهڵكو زیاتر سهركرده پشتی به بێگانه بهستووه، خۆ گهر سهركرده پشتی بهجهماوهر بهستباو بڕوای پێ هاتبا ، ئێستا لهو بارودۆخهدا نهدهبووین بهلام قازی محمد پشتی به جهماوهرهكی خۆی دهبهست بۆیهشه من و خهڵكیش خۆشی دهوێت. كوردستانیوز: تۆ له لڤیین وتبووت " مهلا موستهفا بۆ تێكدانی شۆڕشی قازی محمد چۆته ناو شۆڕشهكه"؟ قانعی فهرد: ئهوهی من به لڤینم وت كهوا مهلا موستهفا بۆ تێكدانی شۆڕشی قازی محمد چۆته ناو شۆڕشهكه من وتومه و ئێستاش ههر ئهوه دهڵێم. Wadie Jwaideh له ئه مریکایش ، له کتیبه کیدا باسی ئه وه ی کردوه و حه تی برایم احمد له وت و ویۆه که ی دا ده لی که قازی پی وا بو که له لایه ن انگلیس وه هاتوه. قازی محمد زۆر كاری لهسهر ناسنامهی كورد و دهكردو دهیویست IDIENTITY كورد به رشهسمی وهكو ره سمی بناسێنێت، بهڵام ئهو پرسیاره له گۆرشێا ههبوو ئایا تورك و فارس و عهرهب ئهوه قبوڵ دهكهن؟ بهڵام ئهوه ههستهمه ههرچهنده بهپێی رێككهوتنامهیهك له دوای ساڵه کانی 1960 له نێوان كورد و عهرهبدا بهستراوه ئهو دوو میللهته لهسهر خاكی عێڕاق له ههموو ڕویهكهوه هاوبهشن. كوردستانیوز: به بڕوای تۆ ئێستا كام لهو وڵاتانه توركیا، ئێران، ولاته عهرهبیهكان یان ئهمریكا پشتگیری له كوردی به ناسنامهبوونی سهبهخۆیی بوونی كورد دهكات؟ قانعی فهرد: ئێمهی كورد لهگهڵ خۆمان و بێگانهش دا زور ڕاست نهبووین. دهمانوت ڕوسیا دۆستی كورده، پاشان ئهمان وت ئهمریكا یان بهریتانیا دۆستی كورده، تا ئێستا لۆبی LOBBY كوردیمان نییهو به باشی لۆبی كورد و ناسنامهكهی خۆمان نهناسیوه، گهر بهاتبایه كورد لۆبی خۆی ههبوایه ئهوا مهسهلهكان ئاسانتر دهبوون. بهبڕوای من تورك و فارس و عهرهب پێویستیان به كورد ههیه بۆیه مامهڵه لهگهڵ كوردا دهكهن، پێویستیش كورد بهشداری له سیستهم و حكومڕانی ئهو وڵاتانهدا بكات و به بروای من ، ناكرێت بڵێن ئهو ولاتانه دهبێت بڕوخێن ئینجا دهچینه دهسهڵات ئهوه ههڵهیهكی گهورهیه. كوردستانیوز: پهیوهندی مهلا موستهفا و كورد به ڕوسیاوه چۆن بووه؟ من ڕیزو حورمهتێكی زۆرم بۆ ههموو كهسایهتیهك و شهخسیهتێك ههیه ، بهڵام ههمیشه شیوعیهكان و چهپهكان گهرهكیان بووه كهسیَك زۆر گهوره بكهن و پروپاگهندهشی بۆ بكهن. مپلا مام جهلال و ابڕاهیم احمد و ... پروپاگهندهییان – شایه د دلسوزانه - بۆ موستهفا بارزانی كردووهو وهسفیان كردووه، ههندێك له مێژوونوسان دهڵێن موستهفا بارزانی بهشداری له تهمارینی سهرفازیدا كردووه بهڵام ههندێكی تر له مێژوونووان دهڵێن ئه و له ڕوسیا له قهصابی ئیشی كردووه. مپلا بهگوێرهی بیرهوهریهكانی زرار سلێمان بهگ ، موستهفا بارزانی له ڕوسیا ژنی هێناوهو دواتر بۆ میصر چووهو لهوێشهوه بهرهو عێڕاق چووه. ابڕاهیم احمد له بیرهوهریهكانی خۆیدا لهگهڵ من و نوسهرێكی تریش به ناوی " پێنج کاتژمیر لهگهڵ ابڕاهیم احمد" كه - بهداخهوه بیرهوهریهكانی ئهو پیاوه دیاره نهماون یان ون كراون - باسی لهوه كردووه كهوا ئهو تێگهیشتووه لهوهی موستهفا بارزانی ئهو سهركردهیه گهورهیه نییه پروپاگهندهی بۆ بكهین، به بڕوای من ئهو قسهیهی ابڕاهیم احمد جێگهی بایهغه بۆ گهنج و جهوانی ئه مروی ، كوردیش بۆ ئهوهی سهركرده تهقدیس نهكهن ، پاشان پریماکوف ، دووساڵ لهمهو بر كه هاته لای مسعود بارزانی پێوتووه " موستهفا بارزانی، جهنهراڵ نهبووهو ئێمه هیچ پلهیهكمان به ئهوه نهداوهو گهر بڵێن ئهو پیاوه جهنهڕاڵ بووه یان نهبووه هیچ شتێك له كهسایهتیهكهی كهم ناكات" لهوه ما جهلالیش له ساڵی 1965 له یهكێك له ڕۆژنامهكان دهڵێت " جهنهڕاڵ بارزانی" ئهوه تهنیا پڕوپاگهندهیه به مه عنای ره بری شورش و به س. كوردستانیوز: باس لهوه دهكرێت كهوا پارتی پهیوهندی له مێژینهی لهگهڵ ئیسڕائیلدا ههیهن هیچ بهڵگهنامهیهك لهسهر ئهوه ههیه؟ قانعی فهرد: له ساڵی 1967 ساواك چهند ئهفسهرێكی ئیسڕائیلی هێنایه كوردستان بۆ ئهوهی مهشقی عهسكهری به كوردهكان بكهن پاشان به گویره ی یه کیک له سه رکرده کانی ساواک – نه من - ههر ساواك، مسعود بارزانی بهمهبهستی مهشقی ئه منی نارده ئیسرائیل لهوێ مسعود بارزانی مهشقی ئه منی كردووه. لهدوای ئهم تاریخه بهدواوه پهیوهندی لهنێوان بنهماڵهی بارزانی و ئیسڕائیل دا دروست بووه پاشان ئیسڕائیل و ساواك بنکه ی پاراستنیان دروست كرد ئهوه یهكیچك له دهستكهوتهكانی ئهو پهیوهندییه ، ئهوهش شتێكی باشه. بوونی دهزگای زانیاری و ئهمنی شتێكی باشه ، لهههر وڵاتێكدا دامهزراندنی بنكهیهكی زانیاری وهكو پاراستن شتێكی باشه، بهلام پاراستن بوو به دووبهشهوه بهشێكیان كهوتنه لێدان و ڕفاندن و كوتانی خهڵكی و بهشێكیش بوونه كهسی شارهزاو بهتوانا كه ئهوانه دهسهڵاتیان كهمه و که م بوه. كوردستانیوز: له گفتوگۆیهكی لهگهڵ مندا محمود عوسمان وتی " ئێمه سهردانی محمد رهزا شامان كردووه بۆ ئهوهی یارمهتی بۆ شۆڕش لێوهرگرین و اتفاق ههبێت، هیچ شتێكی تر نهبووه". قانعی فهرد: بهڵی محمود عوسمان ڕاست دهكات و پارتی دهیانویست بههۆی محمد رهزا شاوه له ئهمریكا و ئیسڕائیل نزیك بنهوه بۆ ئهوهی هاریكاریان بكهن، محمد عوسمان له یادهوهریهكانیدا وتویهتی " من له ساڵی 1975 به محمد ڕهزا شام وت تۆ شۆڕش و ئێمهت فرۆشتووه" من بڕوا ناكهم ئهو قسهیهیی لهو كاتهدا كردبێت، محمود عوسمان له وتوێژێكی لهگهڵ مندا وتی باوهڕم بهو كتابه که ی خوم هیشتا ههیه به لام له لڤینیش وتبووی ئهو قاسنهی قانعی فهرد لهبهرژهوهندی دوژمناندایه ؛ ئهوه دو قسی، دژ به یهكن. بارزانیش له كتابهكهیدا نووسیویهتی كهوا ئهو لهكاتی ڕوخانی كۆماری مههابادا چاوی به محمد ڕهزا شا كهوتووه و سهفیری ئهمریكاش ی بینیوه ، به پی به لگه کانی ئیران و ئامریکا ، ئهوه ڕاست نییه، بهڵكو له ساڵی 1963 بهدواوه بارزانی هاتۆته ئێران و چاوی بهچهند بهرپرسێكی ئێرانی له ساواک و دواتر به شاه كهوتووه. كوردستانیوز: لهو ماوهیهدا ههندێك بهڵگهنامه و پهیوهندی لهنێوان حكومهتی ههرێم و ئێراندا ئاشكرابوون تۆ پێتوایه ئێران دهستهڵاتداره بهسهر حكومهتی ههرێمهوه؟ قانعی فهرد: ئهگهر مام جهلال سهرۆك كۆماری پر تحرکی عیراقه، ئهوه ره زامه ندی و پالپشتی دراو سی کان وه ک ئێرانهوه ههوه وه سهرۆكی ههرێمیشهوه، مهقسهدم ئهوهیه ئێران كاریگهریهكی گهورهی بهسهر كوردستان و عیڕاقهوه ههیه، ههر ئهوهشه وای له ئهمریكا كردووه لهسهر عێڕاق وتوێژ لهگهڵ ئێراندا بكات. پاڵپشتی ئێراندا یه کیک له و ناکته رانه یه که ئهوا له بوونی مام جهلال بو سهرۆك كۆماری و مسعود بارزانیش بو سهرۆكی ههرێم، ده وری باشی بوه. كوردستانیوز: ئهو قسهیه زۆر دهكرێت و دهڵێن " مام جهلال و یهكێتی و كۆمهڵ و یهكگرتوو پڕۆژهی ئێرانن و عهلاوی سوونهو پارتیش پڕۆژهی ئهمریكان" تا چهند لهگهڵ ئهو قسهیهدایت؟ قانعی فهرد: وه ک کاک نوشیروان مسته فا فه ر موی " ئه و قسهیهكی زۆر بێشهرمانهیه ! " ، ئهو قسهیه ئهوه دهگهێنێت كهوا سهركرده كوردیهكان و ئهو سهركردانه یاری دهستی ئهو دو وڵاتهن . من به براوی شه خسی خوم که شایه دیش هه له بم، لهگهڵ ئهو قسهیهدا نیم، لهگهڵ ڕێزی ته واوم بۆ ههموو حیزبه ئیسلامیهكان و مام جهلالیش ئهوان هیچیان یاری دهستی بێگانه نین. مه سه لن : ئه من ئهمریكام خۆش ئهوێی و مامهڵهی لهگهڵدا دهكهم و له وی ده خوینم، بهلام یاری دهستی ئهو نیم، جا هه ر که س دو سێ ساڵه لهگهڵ ئهمریكیهكان كار بکات و پی بلین، ئهوه گاڵتهجاری ئه مریکایه کانه، زور جووان نیه ! مام جهلال لهبهرامبهر نووسینی ئهو كتابهی تۆ (60 ساڵ خهباتی مام. جهلال) پارهی داوه به تۆ و به قسه پژاک به فڕۆكهی تایبهتی ئامریکایی، ئهو له ناوچهی سهوزدا سوڕنراویهوه؟ قانعی فهرد: من لهو قسانه تێناگهم، تكام وایه هو مێشكانهی که خهریكی دروستكردنی ئهو درو و قسانهن با چ نهبێت مێشكێكی تۆزێك كراوه بن. له كوردستان ئهوه نوسراوهو بڵاوكراوهتهوه كهوا من لهگهڵ مام جهلال 18 وڵاتم كردووه ئهوه كولی درۆیه من لهگهڵ که س و ئهودا سهفهرم نهكردووه، كهسێك لهگهڵ مام جهلال دهڕوات كه دهبێت كابرا مهقامێكی ههبێت له وه زاره تی خارجیه و لهگهڵی حکومه ت دانیشتبێت. من مام جهلالم بۆ چهندین جار بینیوه، بهڵام ئهوهی لهگهڵی سهفهرم كردبێت و بهفرۆكهی ئهمریكاو مام جهلال گواسترابوومهوه ئهوه نوقتهیه. به خوا شتی وا نه بوه، درو دروس کردنی اش له ئه م روژگاره دا، توزیک قابلیه تی ده وی ! كوردستانیوز: ئهی پارهیان داوه بهتۆ؟ قانعی فهرد: مام جهلال هیچ پارهیهكی به من نهداوه و ئهو قسانهی دهكرێن شتی منداڵانهیه، ئهو نامهیهش كه من نوسیومه ئهوه ئینشای منه و ڕاسته، بهڵام ئهو نامهیه من خو بۆ كونسوڵی ئێرانم نهناردووه، بهڵكو نامهیهكه د. که مال فوئاد نوسیویهتی " پێم خۆش دوو ههزار كتێب بهدیاری بیكڕم بیدهمه دۆستانم بۆ هاوڕێیانم" منیش نامهیهكم بۆ چاپخانهیهكی ئێرانی ناردووه كه دوو ههزار كتابم بۆ چاپ بكهن وه بۆ هیچ شوینێكی ترم نهناردووه. باشه گهر من داوا له تۆ یان كهسێكی تر بكهم بڵێم له كوردستان 1000 كتابی شیعری شێركۆ بێكهسم بۆ بنێرهو پارهی ئهوه بدهمهوه ئهوه شتێكی ههڵهیه؟ یا عه یبه ؟ ، بیكهیته قسهی سهر ڕۆژنامه. پاشان دهوترێت بۆ له كوردستان چاپنهكراوه باشه با چاپی فارسی له كوردستاندا ههیه چاپی كوردیش موشكیلهی ههیه. ئه ی بو کتیبی شیرکو بیکه س له تاران چاپ نابی ؟ ، بو ئه وه که س نیه بی هه له چاپی بکا، له سلیمانی باش تره. ئه وه شتیکی ئاسایی یه! كوردستانیوز: چوویته لای سهرۆكی ههرێم لهوێ چی پێ وتی؟ قانعی فهرد: بهڵی چوومه لای سهرۆكی ههرێم و دوو شتی پێ وتم . یهك وتی " ئهوهی ڕاسته و بینووسهو ترس و لهكهس نهبێت، بڕێك شت ڕاستهو ئێستا نابێت بینووسری". دوو وتی " پێم خۆشه شه ری براكوژی و مهسهلهی شهڕی ناوخۆ باس نهكهیت بۆ ئهوهی ئاژاوهو دووبهرهكی دروست نهبێتهوهو بۆ ئهوهی من و مام جهلال ئهوهند گوناه بار نهبین". بهڕاستی سهرۆكی ههرێم كهسێكی بهڕێز بوو پێوتم " بۆ كڕینی بهڵگهو سهنهد یارمهتیت دهوێت هاریكاریت دهكهم و ئاماده م " بهڕاستی ئهو لهسهر قسهی خۆی بوو بهڵام من نهمویست. كوردستانیوز: ئهی بۆچی سهرۆكی ههرێم پارتی ئهوهند لێت نیگهرانن؟ قانعی فهرد: من وانازانم سهرۆكی ههرێم خۆی دژایهتیم بكات و لێم نیگهران بێت و حه تا پارتی، بهڵام دهوروبهرو پارتی شتی دیكهیه، سهرۆكی ههرێم وتی مێژوونووس لهسهر من چی دهنوسێت با بینوسێت بهس ڕاست بێت و به بهڵگهوه بێت هیچ گوێم لێ نییهو پێم ناخۆش نییه، بهبڕوای من ئهو قسانهی بهناوی ئهوهوه دهكرێن هیچی ڕاست نییه چونكه ئهو خۆی وتویهتی هاریكاری هه ر میژونوسیک دهكهم. كوردستانیوز: پارتی ههوڵی خافڵكوژی تۆی داوهو ترست لێی ههیه؟ قانعی فهرد: ئهوه تهنیا پڕوپاگهندهیه ؛ چونكه سهفیری ئامریکا به منی وتت " پارتی ئههلی ئهو شتانه نیهو سهلامهت دهبیت" دوای ئهوهش من چهندین جار سهردانی كوردستانم كردووهو دوای ههراو وریاكهش چوومهته سهری ڕهش و لهگهڵ خوا لی خوش بو ، جهههرنامیقدا قسه و باسم كردووه و له سه ری ره ش که س نه ی وت ، بو کوی ؟! كوردستانیوز: جوڵانهو خۆپێشاندانهكانی ئهو دوای كوردستان چۆن ههڵدهسهنگهێنی؟ قانعی فهرد: ئهو جوڵانهوهو موزاههرانه نیشانهن بۆ ئهوهی مێشكی كورد و لاوای ولات گهشهی كردووهو گهوره بووه، ئهوه دهلالهت لهوه دهكات كه خهڵك ههنگاو به ههنگاو بهرهو پێشهوه دهچێت خهڵكێك نه و عیک له دهسهلاتێك قبوڵی نییه كهسێك بهڕێوبهرایهتی سهركردایهتی بكات كه وڵاتی پێ بهڕێوهناچێت، لێدان و كوشت و بڕی A و B ههڵهیهكی گهوره یه و بهو شتانه جولانهوهكان كۆتاییان پێناێت. كوردستانیوز: رۆِڵی گهنجان چۆن دهبینی لهو جولانهوانهدا؟ قانعی فهرد: ئهوهی لهو جوڵانهوهدا زۆر گرنگ بوو ڕۆڵ و پێگهی گهنج و لاوان بوو ئهوه شتێكی ئومێد بهخشه، ئهوهم بینی گهنجێك نووسیبوین " درۆ بهسه ئیتر " ئهوه شتێكی گهورهیهو دهلالهت لهوه دهكات كه گهنجان بهدوای ڕاستی و دهسهلاتێكی حهق و دیموكراسیدا دهگهڕێن. و درو باوی نیه ! كوردستانیوز: ڕۆڵی میدیاكان چۆن بووه؟ قانعی فهرد: به بڕوای نۆم چۆمسكی - كه من به عشقی ئهوهوه درێژهم به خوێندن داوه - میدا سیبَهری دهسهڵاتهو بۆیه ئهوهی میدیا حیزبیهكان دهیكهن داپۆشینی ههڵهی دهسهلاتهو میدیای سهربهخۆش نییه. چۆمسكی دهڵێت " ئیمپڕیاتۆریهت دهسهلاتی تۆلیتاری ههمیش ئهوهی دهوێت كه میدیا له خدمهتی ئهودابێت". بهڵام ئهوهی له شهقامی كوردیدا دهبینرێت شتێكی زیندووهو گهڕانهوه بۆ دواوه نییه. كوردستانیوز: ئۆپۆزیسیۆنی كوردستان چۆن ههڵدهسهنگێنی؟ قانعی فهرد: ئهو قهسهیهی دهكرێت كهوا دهڵێن ئۆپۆزیسیۆن دهیهوێت دهسهڵات بڕوخێنێ ئهوه وانییه، من لهگهڵ ئهوهدام دهستهلات ڕێگری لهپهلكێشی دهسهلات بكات و ڕێگه نهدات پێ لهبهرهی خۆی زیاتر ڕابكێشێت. ئهوهی دهوترێت دهستی دهرهكی لهپشت ئۆپۆزیسیۆنهوه ههیه شا یه د ، قسهی ناڕاست و ههڵهیه. كوردستانیوز: نهوشیروان موستهفا كهسێكی چۆنه؟ قانعی فهرد: من لهگهڵ نهوشیروان موستهفادا 12 سهعات دانیشتووم لهو 12 سهعاتهدا باسی مێژوویمان كردووه، بهڕاستی پیاوێكی زیرهك و لهمێژووی هاوچه رخ، شتی زور باش دهزانێت و زور شارهزایه، پیاوێكه پڕۆژهی شتی جوانی ههیهو داهاتوو بدرێته دهستی شتی باشهو مامۆستایهكی مێژوییه. كوردستانیوز: م. عهلی باپیر كهسێكی چۆنه؟ قانعی فهرد: شتێكی م. عهلی باپیرم زۆر بهدڵه ئهویش ئهوهیه زیندانی ئهمریكیایهكانی بهشڕهفهوه بهسهر برد، وه پیاوێكی لێهاتووه. كوردستانیوز: م. صهلاحهددین كهسێكی چۆنه؟ قانعی فهرد: زۆرم حهز دهكرد بیبینم بهڵام دهرفهتهكان نهلواون. كوردستانیوز: جهوههر نامیق چۆن كهسێك بوو؟ قانعی فهرد: بۆ چهندین جار جهوههر نامیقم بینیوه و قسه مان کردوه و چهندین بهڵگهو سهنهدمان پێكهوه ئاڵوگۆڕكرد، بڕیار وا بوو هاریكاری یهكتری بیكهن ئهویش نیازی وابوو مێژووی كورد بنوسێتهوه و یادهوهریهكان بگێڕێتهوه خۆی پێوتم، پهیوهندی و تهلهفۆنمان ههبووه. جهوههر نامیق سێ پۆستی مێژووی سیادی ههبووه سهردهمی شاخ و خهبات، سهردهمی پهرلهمانی كوردستان سهرۆكایهتی پهرلهمان، ههروهها ماوهیهك پێش كۆچی دواییكردنی وازهێنان و دانیشتن، كهسێك بوو ڕهخنهی له سیسیتهمی دهسهڵات ههبوو زۆریش به جولانهوه گهنجان و لاوان دڵخۆش و معجیب و بهكهیف بوو. و به نده خودایش بی عه یب نیه ! هه ر کاتیک ، توانیم عه یبه کانی خوم به ده نگی به رز بلیمه وه ، جا ئه و جار ده توانم، عه یبی ئه م و ئه و باس بکه م! [email protected] kurdistan news چەند بڕگەیەک لە شیعری: سەڵاح شوان کوردستان ئەمڕۆکە دیسان ملی لەژێر شمشێردایە سوپای عومەرە١ یان عوسمان٢ یان قەعقاعە٣ دیسانەوە لە سەدەی بیست و یەکەمدا هاتووە کچە زەردەشتیی میدییەکان بە کەنێزە... بۆ عارەبە بێ دەرپێکانی قورەیش و مەککەو مەدینە بەرێت و بێچوە ئیسلامیان پێ زۆر کا دیسانەوە ئیسلەم تسلەمە٤ نێرراوە بۆ پاشای خەوتووی کوردستان بۆ گاوران... بۆ ئێزدییان... بۆ بەناو موسڵمانانی کوردزمان بە عارەبی... بە زمانی خوای عارەبان موسڵمان بن شایەدمانی بە عارەبی بێنن بۆ خوا تا بەڵکو لێتان تێبگاو سەرشۆڕیتان لێ قوبووڵ کا دیسانەوە ئەنفالە... ئەنفالە... ئەنفال بارانی خوێن لەلای خوای عارەبانەوە وەک دیارییەکی ئاسمانی بەسەر کوردو کوردستانا دائەبارێ بارانی خوێن... لافاوی خوێن... دیسانەوە هورمزگا٥ پیرۆزەکانی پیرەمەگروون٦ و پیرمەم٧ و باباگوڕگوڕ٨ ڕادەماڵی بەروخوارو... بەروخوارو... بەرو دورگەی عارەبان و بیابانی بنکەی ئەنفال و قورئان و دڕندەکان بەرەو بتخانەکەی کەعبەو ئاوە بۆگەنەکەی زەمزەم رادەماڵێ دیسانەوە سەری بڕڕوای کوڕان و ئابڕووی تکاوی کچانە بە ڤەرهوودو بە ئەنفال و بە تاڵان بۆ ئەوێ دەبرێ دیسانەوە ئاڤیستای پیرۆزی کوردە گەوهەرو مرواریی شیعرە داستانی مەم و زینی مەزدە پەرستە دەخرێتە دەمی برسیی گڕوگڵپەو بڵیسەی قینی کۆنینی ئیسلامەوە ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١عومەری کوڕی خەتاب: کە یەکەمجار کوردی ئەنفال کردو کوردستانی داگیر کردو کوردی کرد بە موسڵمانی عارەبی . ٢عوسمان: بنیاتنەری ئیمپراتۆریەتی عوسمانیی تورکان، کە درێژەی دا بە داگیرکراویی کوردستان و چەندین جینۆسایدی وەک کۆکوژییەکەی دێرسیمی دژی کورد کرد. ٣قەعقاع: هێمایە بۆ سەدام کە دووەم ئەنفالی کوردی کرد. ٤(اسلم تسلم): ناونیشانی ئەو نامەیە کە پێغەمەری ئیسلام بۆ پاشاکانی دنیای ئەوسای نارد، بە واتای: خۆت بدە بەدەستەوە، تا سەلامەت بی و نەکوژرێی. ٥هورمزگا: پەرستگای زەردەشییە کوردەکان بوو کە ئیسلامە داگیرکەرەکان سووستاندیان، کۆنترین شیعری کوردی دەڵێت: (هورمزگان سوزیان) واتە موسڵمانەکان پەرستگاکانمانیان سووتاند. ٦پیرەمەگروون: یەکێکە لە چیا بەرزەکانی کوردستان کە بەناوی (پیر) واتە: پیاوی ئایینی زەردەشتی کە ناوی (مەگروون)بووە ناونراوە. ٧پیرمەم: وەک پیرەمەگروون وایە، ناوە راستییەکەیەتی کە ئیستا تەعریب کراوەو بووە بە (مصیف صلاح الدین). ٨باباگوڕگوڕ: ئاگری هەمیشەیی زەردەشتیانە کە نە پێغەمەری ئیسلام و نە سەدام حسێن پێیان نەکوژایەوە.. گرینگیی رۆڵ و خهباتی ژنان لهناو شۆڕشدا عومهر عینایهتی لهکاتێکدا باس لهگرینگی خهباتی ژنان دهکهین کهئێمهواکو کورد لهپێش ههمو شتێک خاوهن کێشهیهکی گهورهین، ئهویش مافی چارهنوسینی نهتهوایهتیمانه له رۆژههڵاتی ناڤین و لهناو چوار وڵاتی ناوچهیی. پرسی ژن لهسهر بنهمای تایبهتمهندیی یاسای ئایینی و کولتوری که هۆکارێک بووهژن لهژێر ناوی شهرهف و نامووس و عهقڵیهتی عهشیرهتی و له بواری ئابووری گرێدراوی ئهقڵیهتی پیاوسالاریی بێت و لهئاستی فهرههنگی وگرفتی ژیانی کومهڵایهتی لهپهراویزدا بمینیتهوه. ئهوه له حاڵێکدایه که قورسایی پهروهردهی فهرههنگی، کولتوری، ژیانی کومهڵایهتیشی لهئهستۆیه. بهسهرنجدان بهو ئاریشانهلێرهدا پرسیار دێتهگۆڕێ ئهویش ئهوهیهکه: لهسهر بنهمای بهدهستهێنانی مافی چارهنووسی گهلێکی ژێردهستهکهبۆ ئازادی وسهربهخۆیی خهبات دهکات، بۆ دهبێ نیوهی کۆمهڵگا کهئهویش ژنه، لهپهڕاوێزدا بمێنێتهوه؟ ژنی کورد سهبارهت بهپرسی نهتهوایهتی وئازادی و سهربهخۆیی تا چ رادهیهک ههست بهبهرپرسیارهتی دهکات؟ کاتێک لهباری ئابوورییهوهباسی گرێدراویی ژن بهپیاوهوهدهکرێت، ئهگهر ژن سهربهستیی خۆی بهدهست بێنێ گرفتهکانی کولتووری و کومهڵایهتی و نهتهوایهتیی چارهسهر دهبیت ؟ ئایا لهرێی بیروکهی فێمێنیستی و لیبراڵیی بۆ گوزهرانێکی خۆش ویهکسانیی دو رهگهزی مێ ونێر گرفتهکانی نهتهوایهتیی چارهسهر دهبیت؟ بهشی یهکهم: سهدهی رابردوو بهشی دوههم: ئێستا و سهدهی 21 1. سهدهی رابردوو، بهربهستهکانی پێش ژنان کهکورد بهگشتی لهنێوان بهرداشی نکوڵی وپارچهپارچهبوون لهنێوان وڵاتانی ناوچهیی وساتوسهودای نێودولهتیدا مافهکانی پێشێلکرا. ئهم گوشار و ئاستهنگانهههموو بوارهکانی زانستی، کولتووری، ئابووری، نهتهوایهتیی گرتهوه، کهدهتوانین بڵێین کاردانهوی لهسهر سایکۆلۆژیی گهلی کورد دانا. بهشی ههرهزۆری لهسهر پیاوان بوو کهبهههمان تایبهتمندیی ئهو ئهقلیهتهی ئاماژهمان پێکرد تاکی کورد خۆی بهلاواز دهبینی لهبهرامبهر گرفتهکانی ناو ژیانی کومهڵاتی. تهنانهت گوشارهکان لهسهر ژنان زیاتربوون. بههۆی ئهوهیژنان کهمتر سهبارهت بهچارهنووسیان لهههمو بوارهکاندا هاتنهناو بازنهی خهباتی هاوبهش. ههڵبهت دهبێ ئاماژهبهوهش بکهین کهپێکهاتهی کومهڵگای کورد خۆی پێکهاتهیهکی فیودالی و عهشیرهیی وخێڵهکیی و کاراکتێرهکانی ئاغا وشێخ ومهلا بوو کهلهپیناو بهرژهوندییهکانی خۆیان بریاردهری سهرهکی بوون وتاکی کۆمهڵگای کورد بهژن و پیاوهوهگرێدراوی ئهم تایبهتمهندییهبوون. بهواتایهکی دیکهدهتوانین بڵێین هێشتا بهشێکی کورد لهژێر کاریگهریی ئهم ئهقلیهتهدا ماوتهوه، لهئاستی روشنبیرییدا، کۆمهڵگای کورد بهگشتی و بهتایبهتی ژنان زۆر لاواز بوو. لهبواری ئابووریدا کۆمهڵگای کورد گرێدراوی تهنیا ژێرخانی ئابووری و کشتوکاڵ وئاژهڵداری بوو کهژن و پیاو شانبهشانی یهک کاریان دهکرد و تهنانهت ئهرکی سهرهکیی لهم بوارهدا ژنان بهئهستۆیان گرتبوو ئهمهش سهرهڕای ئهرکی پهروهردهی منداڵ وهماڵداری. لهناو خهبات وشۆڕشهکانی سهدهی رابردوودا،سهرۆک و سهر کردایهتیهکان ههر ئاغا وهشێخ و مهلا بوون. لهم نێوهدا ژنان بهههمان ئهقڵیهتی کولتووریی وبیروباوهڕی ئایینیی، نهیاندهتوانی بریاڕدهر بن. ئهگهرچی لهناو ئهم شۆڕشانهشدا ئاوارهیی وماڵوێرانیی، گوشاری سهرهکیی خستهسهر ژن و منداڵ و دهتوانین بڵێین قوربانیی سهرهکیش بوون، بهڵام خهباتکاری ژن لهپهنجهکانی دهست تیپهڕنهبوو، لهروانگهی دوژمنهوهجیاوازیی نێوان ژن و منداڵ وپیاو نهبوو وهکو یهک چاویان لێدهکرا وژیانیان لێدهستێندرا، نمونهی بهرچاویش کوشتاری ناوچهی دهرسیم وبۆمبارانی دێهات وشارهکان لهناو سنوورهکانی ئێران و ئێراق وتورکیهوسوریهوتهنانهت لهئهنفال و کیمیاباراندا قوربانییهسهرهکییهکان ژن و منداڵ بوون. حیزبهسیاسیهکان لهناو بازنهی دهوڵهتانی داگیرکهر وهکو ئۆپۆزیسیون، ئهگهر لهناو ئهم وڵاتانی کهخۆیان گهورهترین کێشهیان لهسهر چارهنوسی کورد ههبوو سهبارهت بهوڵاتی خۆیان دهبوایهبهپێی ویستهکانی ئهم وڵاتانهههڵسوکهوتیان بکردایهوئهوهببو بههوی ئهوهی کهدهسهڵاتی سهرکهردایهتی وسکرتاریهتی حیزبی کهپیاوان بهڕێوهیان دهبرد نهتوانن بوار بۆ رێکخستنی ژنان برهخسێنن وپهروهردهبکرێن، ئهگهریش ببوایهلهژێر چاوهدێری پیاوان وهکو ئامرازێک بهکاریان دێنان تهنیا لهبهرژهوندیی بیری تهسکی حیزبیدایهتی ئهمهش هۆکار بوو کهرێکخستنی ژنان لاوازبێت لهئاستی مافی چارهنووسی نهتهوایهتیدا. یهکهم، کوشتاری ژنانی کرێکاری ئامریکا. دووههم، کوژرانی خوشکانی میرابال لهئهیالاتی دومهنیکهن کهبوون بههۆکاری داسهپاندنی یاسای نێودهوڵهتی و دان پیدانانی مافی ژنان لهرێکخراوی نهتهوهیهکگرتوهکان ودیاریکردنی رۆژی جیهانیی ژنان. بهڵام لێرهشدا دهتوانین بڵێین هێشتا مافی ژنان بهتهواویی دهستهبهر نهبووه. بهپێی بارودوخی وڵاتان ونهتهوهکان چونیهتی خهباتی ژنان جیاوازیی ههیهلهههمبهر یهکسانی رهگهزیی ژنان و پیاوان لهچوارچێوهی یاسایی وبیروباهڕیدا، بۆیهدهبێ جیاوازیی ئاستی خهباتی رێکخراوهکانی ژنان لهههر ناوچهیهک یان ولاتێک بهشێوهی تایبهت بهخۆی دهستنیشان بکرێت. بۆ نموونهلهوڵاتانی روژئاوا ولهئاستی مافی ژنان بهرواڵهت لهدونیای سهرمایهداری وکاپیتالیستیدا بڕێک لهژێر ناوی یاسا بوار دراوهبهژنان، بهڵام لهههمانکاتدا ژنان بوونهتهئامرازی خۆشگوزهرانی وریکلامبۆ بهچۆکداهینانی رهگهزی بهرامبهر سهبارهت بهبهرههمهێنانی بواری بازرگانی، ههر ئهوهش بۆتههۆی لێکترزانی ژیانی کومهڵایهتی وژن وهکو کهرهستهیهک بکار دههێندرێت. سهبارهت بهمافی ژنان لهکوردستاندا بمانهوێت بهراوردێک بکهین، دهبینین کهجیاوازیی خهباتی ژنانی رۆژههڵاتی ناڤین بهتایبهت لهکوردستان زۆر جیاوازهلهگهڵ بۆچوونی رێکخراوهکانی رۆژئاوادا. ئهویش مافی چارهنوسی نهتهوییه. لهدونیای ئهمڕۆکهداباس لهچۆنیهتی بیرۆکهی گلۆبال دهکرێت. سهبارهت بهمافی چارهنووسی گهلانی ژێر دهسهته، دهکرێت بیرۆکهی رێکخستنی ژنان بۆ دهربازبوون لهدهسهڵاتی ئهقڵیهتی پیاوسالاری وئایینی کهتێیاندا مافی ژنان پێشێل دهکرێ خۆی لهم بیرۆکهیهدا ببینیتهوه وخهباتێکی نوێ لهسهر ئاستی پێناسهی یهکسانیی ژن و پیاو بێتهئاراوه، وهکو مافی چارهنووس؟ ههرچهند لهسهردهمی ئێستای سهدهی 21دا گهلی کورد بهژن و پیاوهوهکێشهی مافی چارهنوسی ههیهو لهسهدهی رابوردووهوهبهردهوامه، رێکخستنی رێکخراوهی ژنانی کوردستان پێشکهوتی بهخویهوهبینیوهو نکۆڵی لێ ناکرێ. بهبهراورد لهگهڵ رابوردوو لهئاستی کولتووری وکۆمهڵایهتی وروشنبیری و زانستیدا دهتوانین بڵێین کهههرچهند نهگهیشتۆتهرادهی پێویست، بهڵام سهبارهت بهرابردوو 60% زیادی کردووهو تهنانهت لهبواری رێکخراوهیی وسیاسیدا رۆڵی بهرچاویان ههیهئهگهرچی نابێ ئهوهشمان لهبیر بچێ کهگرفتی گرێدراویی رێکخراوهکان بهئهقڵیهتی بیری تهسکی حیزبایهتی وبیروباوهڕی دهسهڵاتداری ناوچهکهلهئارادان. ئهمڕۆ خهباتی ژنان لهپێناو بهدهستهینانی مافی چارهنووس، شانبهشانی پیاوان لهگهڕدایهو لهبواری پراکتیکیدا دهتوانین ئاماژهبکهین بهرۆڵ و خهباتی سیاسی لهرۆژههڵاتی کوردستان و بهرخۆدانی ژنانی زیندانیانی سیاسی و لهباکوور و هاتنهمهیدانی خهباتی مهدهنی وخۆپاڵاوتن بۆپارلهمان وسهروکی شارهوانیهکان و لهباشوور بهههمان شێوه وله روژئاوای کوردستان کهلهمهیدانی خهباتی مهدهنی رۆڵی بهرچاو دهگێڕن، تهنانهت بهرزبوونهوی ئاستی رۆشنبیریی ژنان لهناو ئهو وڵاتانهی کهلێی پهنابهرن وبهشداریکردنیان لهبوارهجۆراوجۆرهکاندا وتهنانهت رێکخستنی کۆنفرانسی ژنانی ههر چوارپارچهلهههمبهرمافی چارهنووس لهئامهد وههولێر، لهبواری سیاسی - چهکداریدا دهتوانین بڵێین کهژنان خاوهنی پێگهی تایبهتن، بۆنمونههێزی چهکداریی "یهژهرستار" یهکهم هێزی سیاسی – چهکداری ژنانن. بهبهراورد لهگهڵ وڵاتانی ناوچهدا، ژنانی کورد خاوهنی پێگهی تایبهتن لهبهشداریکردن ولهبهشێک لهبوارهکانی هاوبهشدا. ههرچهند ئهم پێشکهوتنانهدهبیندرێت بهڵام رێکخراوهکانی ژنان هێشتا لاوازن چونکهلهدوبواردا دهیانهوێت خهبات بکهن، یهکهم: لهبواری مافی بهدهستهێنانی سهربهستی ویهکسانیی ژنان وپیاوان لهبهرامبهرئهقڵیهتی دهسهڵاتداریی پیاوسالاری کهگرێدراوی دهسهڵاتی وڵاتانی ناوچهیین. دوههم: لهبهرامبهرمافی چارهنووسی سیاسی ونهتهوایهتی گهلی کوردستان. لێردا دهردهکهوێت کهئهرکی ژنان زۆر زیاترسهبارهت بهرهگهزی بهرامبهره. لهلایهکهوهدهبێ بڵێین کهژنان خۆی نیوهی کومهڵگایهولهلایهکی دیکهوهدایکی نیوهکهی دیکهی کومهڵگایهوئهرکی پهروهردهوکولتووری وژیانی کومهڵگاشیان لهئهستۆدایه. لهبهرامبهر ئهرکی یهکسانی وسهربهستییژناندا، وهکوو ئاماژهمان پێکرد، لهژێر گوشاری ئهقڵیهتی نامووسپهرستی و شهرهف وتوندوتیژیی لهسهر ژنان لهدو دهیهی رابردوودا، چهند ههزار ژن کوژراون یان خۆیان کووشتوهویان خۆیان سووتاندوهوبوونهتههۆی ناڕهزایهتیی گشتیی ناو کومهڵگای کوردستان. ههڵبهت لهراونگهیهکیشهوهباس لهشۆڕشی ژنان دهکرێت لهبهرامبهر ئهم ئهقڵیهتهی پیاوسالاریدا وهکو ناڕهزایهتیی ژنان بهرامبهر بهپیاوان وهێنانهژێر پرسیاری ئهقڵیهتی پیاوسالاری لهژێر ناوی نامووسپهرستی و شهرهف وبهچوکداهێنانی ئهم ئهقڵیهته. دیاردهی خۆکوشتن وخۆسووتاندن بۆتهکارهسات. لێرهداپرسیار ئهوهیهکهبۆچی دهبێ ژنان بهمشێوهیهخۆیان بهلاواز ببینن ودهستبهرن بۆ خۆکوشتن کهئهمهش ئهوهدهگهیهنێ کههێشتا ژنان لهروانگهیهکهوهنهیانتوانیوهلهبواری زانستی و کومهڵایهتیدا خۆبهڕێکخستن بکهن و لاوازن و دیاردهی خۆکوشتن ناکهوێتهخانهی دوایین رێگاچاره. لهبواری سیاسی و مافی چارهنووسی گهلی کورد، وڵاتانی رۆژههڵاتی ناڤین بهههمان ئهقڵیهتی دهسهڵاتداری ویاسای ئایینی کهبهتایبهت لهئێراندا بهرامبهر بهژنان پهیرهوی دهکهن، حوکمی بهردباران و لهسیدارهدان لهژێرناوی داکوکیی لهئهخلاقی کومهڵایهتیی بۆتهدیاردهیهکی دیکهکهلهههمانکاتدا خودی دهسهڵاتی ئێران لهناو زیندانهکاندا بهئاشکرا دهستدرێژیی جنسی دهکاتهسهرژنان. تهنانهت بهپێی دانپێدانانهکان بهشێک له گهنجانی نێریش کهوتونهتهبهرهێرشی دهستدرێژیی جنسی. لهلایهک سهنگساردهکات وهکو دیاردهی ئهخلاقی ولهلایهکی دیکهشهوهخۆی دهستدرێژیی دهکاتهسهر ژنان و پیاوان کهلێرهدا خودی دهسهڵات لهژێر ناوی بێئابڕوکردن بهمهبهستی دهمکوتکردنی نهیارانی کهئهقڵیهتی دهسهڵاتداریی لهرۆژههڵاتی ناڤین بهتایبهتی دهسهڵاتی ئایینیی ئێران دهکهویتهژێر پرسیار. ئهم کردهوهپێشێلکاریانهی دهوڵهتی ئێران لهئاستی جیهانیدا دهنگدانهوهی ههبووهکهدهتوانین ئاماژهبکهین بهراپۆرتی ساڵانهی رێکخراوی مافی مروڤ. رێکخراوی ناوبراو لهراپۆرتی 6 مانگی یهکهمی ساڵی 1998دا کهکۆماری ئیسلامی ئێران بۆبهدناوکردنی نهیارانی دهیکات وبۆ ئهم مهبهستهلهژنان وكچان کهڵوهردهگرێت. نمونهیهکی دیکهلهراپۆرتێکی زیندوو کهله شاشهی"نهورۆز تی وی"دا بهناوی "داوی مهرگ" بڵاودهبیتهوه(2011)، بهپێی دانپێدانانی كچێک دهردهکهوێ کهدهسهڵات چۆن پلان دادهڕێژێت بۆ بهدناوکردنی دژبهرانی خۆی. ههروهها نمونهیهکی بهرچاوی دیکهکهجێی خۆیهتی ئاماژهی پێبکهین ئهوهیهکهکاتێ کاربهدهستانی ئێران ویستوویانهبۆ ئهشکهنجهدان و بهدناوکردنی خهباتکاری ژنی سیاسی دهستدرێژیی بکهن کهدیلی نێو زیندان بهپێکهنینهوهپێش ئهوهی ناڕهزایهتییهک بکات، لیباسی خۆی دادهکهنێت و دهڵێ: "مادام لهئهقڵیهتی رهگهزپهرستانهی پیاوسالاری وئایینیی ئێوهوهشهرهف و ناموس لهناو لینگی مندا دیاری دهکهن فهرمون ئهم ئهقڵیهتی نامووسپهرستی ئایینی بهدونیا نیشان بدهن وخۆتان زیاتر له دونیا دا ریسوا بکهن. بهڵام ئهوهی کهههرگیز ناتوانن لهناوی بهرن بیروباوهڕی راستهقینهی منهبۆ ئازادیی لهبهرامبهردیکتاتۆڕی ودواکهوتوویی عهقڵیهتی رهگهزپهرستانهو پیاوسالاری که ژنان تهنیا وهکو کهرستهی جنسی دهبینن. 1 - لهروانگهی عهقڵیهتی لیبرالهکانهوه، ئازادیی ژنان بهس لهخۆشگوزهرانی ولهبواری ئابووریدا دهرفهتیان پێدهدرێت وژنان وهکو ئامرازێک بهکار دههیندرێن کهبۆتههۆی لێکترازانی ژیانی کومهڵایهتی وبێبهندوباری کۆمهڵگا بهگشتی. ههرچهند کهدهسهڵاتی ئهقڵیهتی رهگهزپهرستانهی پیاوسالاری وهکو بهڕێوهبهرایهتی لهبهرامبهر ژنان پهیڕهو دهکرێت بهڵام دهتوانین بڵێین گرفتهکانی ژنان چارهسهر نهکراوه. 2- لهروانگهی سوسیالیسمی بونیادگهرادا، دهسهڵاتی سهنتراڵی وبهڕێوهبهرانی لهماوهی 80 ساڵ دهسهڵاتی ئهقڵیهتی بونیاد گهرای پیاوسالاریدا تهنیا لهچوارچیوهبهرههمهێنان بیریان دهکردهوهوچینێکی تایبهت زاڵ بوو بهسهر کومهڵگا، بهڵام لهههمانکاتدا گرفتهکانی ژیانی کومهڵایهتیی، ههرچی زیاتر پهرهی دهسهتێنن وژنان لهچوارچێوهی مافی خۆیان قهتیس مانهوه وتهنیا وهکو ئامراز بهکاریان دێنان. 3- لهروانگهی فێمێنیستهکانهوهئهگهرچی داوای مافی یهکسانی لهگهڵ پیاوان، دهکرێت، بهڵام دهتوانین بڵێین لهبواری پراکتیکیدا ههمان رێچکهی لیبراڵهکانیان گرتووهلهچوارچێوهی ژیانێکی خۆشگوزهرانیدا ولهداوی لیبرالیسمدا قهتیس ماونهتهوه،نهک ههر گرفتهکانی ژنانیان چارهسهر نهکرا بهڵکو گرفتهکانیش زیاتر بوون. 4- ئانارشیستهکان بههۆی ئهوهی کهتهنیا بهدهسهڵاتهوهگرێدرابوون، لهسهر پرسی چارهسهری ژنان ههرگیز بیریان لێنهدهکردهوهوههمیشهکێشهی ژنانیان بهشتێکی گرینگ دانهدهنا، وهکو گرفتی تایبهتیی و شهخسی چاویان لێدهکرد. 5- لهروانگهی بیرۆکهی گلوبالیسم لهسهر مافی چارهنووسی گهلانی دونیادا، پڕۆژهی مافی ژنان لهپرسی چارهسهری دهگهڕێتهوهسهر چۆنیهتی دهسهڵاتی عهقلیهتی کولتووری وئایینی ورێکخراوهکانی ژنان تا چ رادهیهک بتوانن خۆیان لهو پڕۆسهیهدا ببینهوهوهکو مافی یهکسانی. سهبارهت بهم بۆچوونانهپێویستهبیرێکی نوێ لهئاستی یهکسانی لهنێوان ژنان وپیاوان بێتهئاراوهورێکخستنی ژنان ئهویش بهپێی بیرۆکهی کۆنفیدراسیونی کونفیدرالیسمی دیموکراتیکی ژنان ئاوا بکرێت، ژنان بهتهواوی لهههموو بوارهکانی ژیان دهبێ بهشداربن لهبواری بهڕێوهبهرایهتی، ئابوری، کولتووری و راگهیاندن. لهبواری ژیانی کومهڵایهتی وئهخلاقی دهبێ خاوهن ئهنجومهنی تایبهتی شار ودێهات بن لهبواری سیاسی و چارهنووسی نهتهوایهتی و بهگشتی دهبێ بواریان بو بڕخسێت وسهربهخۆبن. 1- یهکهم رێکخراوی ژنان لهساڵی 1919 لهگهرمهی شهڕی یهکهمی جیهانیدا بۆ یارمهتیدانی ژنان وهمنداڵانی کورد، لهلایهن "خاتو ئهنجم یامهلاکی" دامهزرا. 2- ساڵی 1946 سهردهمی کۆماری کوردستان لهمهاباد رێکخراوهی ژنان دروست بوو. 3- ساڵی 1992 لهباشوور، دوای راپهڕین ودهسهڵاتی حکومهتی ههرێم، رێکخراوهی ژنان پێکهات. 4- لهناو حهرهکهتی تهڤگهڕی ئازادیی کوردستان "پهکهکه" یهکهم رێکخستنی هێزی چهکداریی لهپێناو بیرۆکهی سیاسیی مافی چارهنووس بهناوی (ی ژر ک ) وهکو ئهرتهشی ژنان دروست بوو کهناوی تهواوی "یهژرستار"ه. دهقی جاڕنامهی گهردونی مافی مرۆڤ عومهر عینایهتی دهقی جاڕنامهی گهردونی مافی مرۆڤ جاڕنامهی گهردوونی مافی مرۆڤ له 10ی دیسهمبری ساڵی 1948 له کۆبوونهوهی گشتی رێکخراوی نهتهوه یهکگرتووهکاندا پهسند کرا.پاش به پهسندگهیشتنی ئهم جاڕنامهیه، رێکخراوی نهتهوهیهکگرتووهکان داوای له ئهندامهکانی خۆی کرد که ئهم جاڕنامهیه به شێوهی گشتی بڵاوبکهنهوه " ههتا له قوتابخانه و ناوهندهکانی فێرکردن و بارهێناندا بڵاو بکرێتهوه و بخوێندرێت". لهبهر گرینگی ئهم جاڕنامهیه و ههروهها فهرامۆشکرانی له لایهن دهسهڵاته سهردهستهکانی کوردستان به پێویستم زانی به کوردی ئهم جاڕنامهیه بکهوێتهوه بهر چاوی خوێنهرانی کورد.. عومهر عینایهتی پێشهکیی لهو رووهوه که ناسینی کهرامهتی زاتیی ههموو ئهندامانی بنهمالهی مروڤ و مافی یهکسان که بۆ کهسێکی دیکه ناگوازرێتهوه و بنچنهی ئازادی و عهداڵهت و ئاشتی له جیهان دادهڕێژێت، لهو سهرهوه که دهرهنجامی نهناسین و سووککردنی مافهکانی مرۆڤ دهبێته هۆی توندوتیژیی نامرۆڤیی، که رۆحی مرۆڤی تووشی سهرکهشیی کردووه و بهدیهاتنی دنیایهک که تێیدا مرۆڤهکان بتوانن به ئازادی بیروڕای خۆیان دهرببڕن و نهترسێن، وهک بهرزترین ئاواتهکانی مرۆڤ راگهیاندراوه. لهو رووهوه که دهبێ له بنهڕهتدا مافه مرۆڤییهکان دهبێ به بهڕێوهچوونی یاسا پشتگریی بکرێن ههتا مرۆڤ وهکو دوایین رێچاره ناچار نهبێ به دژی ستهم و گوشار شۆڕش بکا. لهو رووهوه که پێویسته پهره به پهیوهندیی دۆستانهی نێودهوڵهتیی بدرێ، لهو سهرهوه که گهلانی نهتهوهیهکگرتووهکان بۆ جارێکی دیکه له جاڕنامهکهدا بڕوای خۆیان به مافه بنهڕهتییهکانی مرۆڤ و ئاست و بایهخی تاکی مرۆڤی و یهکسانیی مافهکانی ژن و پیاو دووباره کردۆتهوه و سوورن که یارمهتی گهشهی کۆمهڵایهتی بدهن و له ژینگهیهکی ئازاددا بارودۆخی ژیانێکی باشتر مسۆگهر بکهن، لهو رووهوه که دهوڵهتانی ئهندام یهکیان گرتووه که رێزگرتنی جیهانی و وهبهرچاوگرتنی راستهقینهی مافهکانی مرۆڤ و ئازادییه بنچینهییهکان به هاوکاریی رێکخراوی نهتهوه یهکگرتووهکان دابین بکهن، لهو سهرهوه که لێک تێگهیشتنی هاوبهش سهبارهت به ماف و ئازادییهکان بۆ بهڕێوهچوونی سهرلهبهری ئهم بهڵێنه بهتهواوی گرینگه، دانیشتنی گشتیی، ئهم جاڕنامه گهردونییهی مافی مرۆڤی به ئاڕمانجی هاوبهش بۆ ههموو گهل و نهتهوهکان دهزانێ ههتا به گشتی و ههموو بهشهکانی کۆمهڵگا ئهم جاڕنهمهیان له رۆژهڤ دا ههبێ و ههوڵ بدهن که به هۆی فێربوون و بارهاتن رێزی ئهم ماف و ئازادییانه مسۆگهر بێت و به وهربهرچاوگرتنی رێوشوێنی نهتهوهیی و نێودهوڵهتی، بناسرێت و بهشێوهی راستهقینه و حاشاههڵنهگرییان چ له نێوان نهتهوهکانی ئهندام و چ له نێوان گهلانی نێو سنووری وڵاتاندا بهڕێوهبچێت. دهقی جارنامهی گهردونی مافی مروڤ له هیواکانی هاوبهش تهواوی گهڵ و نهتهوهکان رادهگهیهندریت تاوکو ههمو خهڵک و ریکخراوهکانی کومهلگا ئهم جارنامهیه له بهر چاو بگرن و ههوڵ بدهن به هاریکاری ریکخراوی وزارهتی پهروهرده ، له بهر چاو گرتنی ئهم ماف و ئازادیانه پهرهی پی بدریت به ریوشوینی گونجاوی نهتهوهیی وه نیونهتهوهیی، پیناسهی وهگهرخستنی گونجاو بهگشتی له دونیادا و کاریگهری ئهمانه چ له نیوان کومهلگهی ولآتانی ئهندام وه چ ئهو ناوچه ئتنیکه کانی که له ناو سنورکانیان دان ، دابین بکریت ، خالی - 1 ههموو مروڤێک به ئازادی لهدایک دهبێ و کهڕامهت و مافی یهکسانیان ههیه ، ههموویان خاوهنی ئهقڵ و ویژدانن و دهبی لهگهڵ یهکدا ههڵسوکهوتی برایانهیان ههبێ. ، خالی - 2 ئهم ئازادی و مافانهی که له جاڕنامهکهدا ئاماژهیان پێکراوه ههموو مرۆڤێک به شێوهی یهکسان و به بێ هیچ چهشنه جیاوازییهک دهگرێتهوه واته نیژاد ، رهنگ ، رهگهز ، زمان ، ئائین ، بیروڕای رامیاری و یان ههر باوهریکی دیکه ی، ههروها رهچهڵهک، بارودۆخی کومهلاتی ، سهروهت وه سامان ، له دایک بون و ههر شیواز یا بارودوخیکی دیکه . ههروهها هیچ ههڵاواردنێک له سهر بنمای رامیاری ، ئیداری یان نێودهوڵهتیی وڵاتێک یان نیشتیمانێک ههبێ که کهس هاوڵاتیی ئهو شوێنه بێ. جا ئهم ولاته یان ناوچهیه سهربهخو بیت ، یان داگیرکراو یان دهسهڵاتێکی سنورداری ههبێت. ، خالی - 3 ههموو کهس مافی ههیه ژیان و ئازادی و ئاسایشیی شهخسی ههبێ. ، خالی - 4 هیچ کهسیک ناتوانێ کهسێک بهکویڵه بهێلێتهوه و کڕین و فرۆشتنی کۆیله به ههموو شێوهیهک قهدهغهیه. ، خالی - 5 هیچ کهسیک نابی ئهشکهنجه بکریت یان به شێوهی زاڵمانه سزا بدرێت یان رووبهڕووی ههڵسوکهوتی دژه مرۆڤی بێتهوه یان بچهوسێندرێتهوه. ، خالی - 6 ههموو کهس مافی ئهوهی ههیه که کهسایهتی حقوقی خوی له ههمو شوینیک وهکو مرۆڤ به فهرمی بناسرێت. ، خالی - 7 ههمو کهسیک له بهرامبهر یاسادا یهکسانن و مافیان ههیه به بی هیچ جیاوازی و ههلاواردنیک یاسا پشتیوانیان لێ بکا ،ههمو مافی ههیه له بهرامبهر ههر چهشنه ههلاواردن یان جیاوازیهک که دژ بهم جارنامهیه بیت و دژ به ههرچهشنه هاندانێک که ههلاواردنێکی لهم شێوهیه بهدیبێنێ ، له یاسا سود وهربگرێت. ، خالی - 8 له بهرامبهر ههر کردهوهیهک که مافه بنهڕهتییهکانی تاک پێشێل بکا – و ئهو مافانه به هۆی یاسای بنچینهیی یان یاسایهکی دیکه بۆ تاک ناسرا بێت، مافی ئهوهی ههیه له دادگای باڵای نهتهوهیی پێداچوونهوهی بۆ بکرێ. ، خالی - 9 هیچ کهس نابی سهرهرویانه دهستبهسهر، زیندانی یان شاربهدهر بکریت. ، خالی - 10 ههموو کهسیک به بێ جیاوازی مافی ئهوهی ههیه که سکاڵای خوی له دادگایهکی سهربهخۆ و بی لایهن ، به ئاشکرا کارهکانی بو بهریوه ببهن. دادگایهکی ئاوا لهبارهی ماف و ئهرکهکان یان ههر تۆمهتێکی که خرابێته پاڵی ،دهبی بریاری لهسهر بدات ، ، خالی - 11 1 )ههر کهسیک تاوانی خرابێتهپاڵ ، ههتا ئهوکاته بێتاوانه که له دادگایهکی گشتیدا که ههموو گهرهنتییهک بۆ بهرگریکردنی بۆ دابین دهکرێ و تاوانباربونی به شیوهی یاسایی پشتراست دهبێتهوه. 2 )هیچ کهس بۆ ئهنجامدان یان ئهنجامنهدانی کردهوهیهک له کاتی روودانی کردهوهکه ، به پێی مافی نهتهوهیی یان نێودهوڵهتی به تاوان دانهنراوه تاوانبار لهقهڵهم نادرێ، بهم هۆیه هیچ سزایهک لهوه قورستر که له کاتی روودانی تاوانهکه دهسهپێندرێت رووبهرووی کهس نابێتهوه. ، خالی - 12 هیچ کهس نابێ له ژیانی تایبهتی ، کارو باری کومهلایهتی ، شوینی ژیان وپیوهندیهکانیدا سهرهرۆیانه لێپرسینهوهی لێبکرێت و هێرش بکرێته سهر شهرهفهت و کهسایهتی و ناوو ناوبانگی ، ههموو کهس مافی ئهوهی ههیه که له بهرامبهر ئهمچهشنه لێپرسینهوه و هێرشکردنانهدا یاسا پشتیوانی لێبکا. ، خالی - 13 1 )ههموو کهسیک مافی ئهوهی ههیه له ههموو ولاتیکدا به ئازادانه هاتوچو بکات و شوینی ژیانی خۆی ههڵبژێرێت. 2 )ههمووکهسیک مافی ئهوهی ههیه ههر ولاتیک ، یهک لهوان ولاتی خوی بهجی بیڵیت یان بگهریتهوه بو ولاتی خوی. . ، خالی - 14 1 )ههموو کهس مافی ئهوهی ههیه که لهبهرامبهر راوهدوونان، ئهشکهنجه و ئازار، پهنایهک بدۆزێتهوه و له وڵاتانی دیکه ببێته پهنابهر. 2 )ئهگهر راوهدوونان بههۆی تاوانی گشتی و نا سیاسی ورهفتاری دژ به بنهما و مهبهستهکانی نهتهوه یهکگرتووهکان بێ ، ناتوانریت سوود لهم مافه وهربگیرێت. ، خالی - 15 ههر کهس مافی تایبهتی هاولاتی بونی ههیه، هیچ کهسیک نابیت سهره رویانه له هاولاتی بونی خوی، یان له گورینی مافی هاولاتی بون بی بهش بکریت ، ، خالی - 16 1 )ههموو ژن و پیاوێکی پێگهیشتوو مافیان ههیه به بی هیچ سنورێک له رووی نیژاد ، نهتهوه ، یان ئایینهوه پیکهوه ژیانی هاوبهشی پیک بینن. و له کاتی جیابوونهوهشیان ژن و میرد له ههموو کارهبارهکانی پهیوهندیدار به زهواج مافی هاو یهکسانیان ههیه . 2 )پێکهوهنانی ژیانی هاوبهشی دهبی له سهر رزامهندی و ئازادی تهواوی ژن و پیاو بیت . 3 )بنهماله کۆڵهکهی سروشتی و بنچینهی کومهلگایه و دهبی مافی ئهوهی ههبێ سود له پشتیوانیی کومهلگا ودهولهت وهربگرێ. خالی - 17 1 )ههموو کهسیک به تهنیا، یان به هاوبهشیی مافی بهخاونبوون ههیه. 2 )هیچ کهس نابێ سهرهرویانه له مافی خاوهندرایی بی بهش بکریت. ، خالی - 18 ههموو کهسیک مافی ههیه به ئازادی سود له بیرو ویژدان و ئایین وهرگریت. ئهم مافه گورینی ئازادانهی دین یان بیر و بڕوا وهخۆدهگرێت. ههروهها پهروهردهی ئایینی و بهریوهبردنی مهراسیمی ئایینی دهگرێتهوه. ههموو کهسێک بهتهنیا یان به کۆمهڵ بهشێوهی تایبهتی یان به هابهشی گشتی دهتوانێ ئهو مافهی ههبێ. ، خالی - 19 ههموو کهسێکمافی ههیه به ئازادی بیر و رای خۆی دهربڕێت. ئهم مافه ئاماژه بهوه دهکا که ههموو کهسێک به بێ ترس و دڵهڕاوکێ بڕوای تایبهت به خۆی ههبێت و له بهدهستهینانی زانیاریی و بیرو را و بڵاوکردنهوهیان بهئازادی دهستی به ئامرازهکانی پێویست رابگات. ، خالی - 20 1 )ههموو کهسێک مافی ئهوهی ههیه به ئازادیی کۆڕ و کۆمهڵ و گروپی ئاشتیخواز پێک بهێنێت. 2 )کهس ناتوانێ کهسێک ناچار بکا له کۆڕ و کۆبوونهوهدا بهشداری بکا. ، خالی - 21 1 )ههموو کهسیک مافی ئهوهی ههیه که له کارو باری بهریوه بهرایهتی گشتی ولاتی خۆی ، بهشیوهی راستهو خو یان له رێگهی ههلبژاردهنی نوینهرانێک که ئازادانه ههلبژێردراون بهشداری بکات. 2 )ههموو کهسیک مافی ههیه به یهکسانیی ههلومهرجهکان، کاروباری گشتیی وڵاتی ههبێ. 3 )ئیرادهی گهڵ ،بنچینه و سهرچاوهی دهسهلاتی حکومهته. ئهم ئیرادهیه دهبی به شێوهی ههلبژاردن بیته ئاراوه که که به پێی راستگۆیی و بهشیوهی دهورهئی پیک بیت.ههلبژاردن دهبی گشتی و به تهبایی بێت وبه دهنگی نههینی یان هاوشیوهکانی بهریوه بچیت که ئازادی دهنگدانی تیدا مسۆگهر بووبێت. ، خالی - 22 ههموو کهسیک وهکو ئهندامی کومهلگا مافی ئاسایشی کومهلایهتی ههیه و ریگهی پیدراوه به پشتیوانی گشتی و هاوکاری نیودهولهتی ، مافی ئابوری ، کومهلایهتی کولتووریی خۆی به وهبهرچاوگرتنی پێکهاته و سهرچاوهکانی ههر وڵاتێک که پیویستیی پله و پێگهیشتنیی ئازادانهی کهسایهتیی ئهوه بهدهست بێنێ. ، خالی - 23 1 )ههموو کهسیک مافی کار کردنی ههیه، به ئازادی کاری خۆی دهستنیشان بکا ، ههلومهرجی بهدوور له غهدر و ئهرخهیان بهخش بۆخۆی بخوازێ و له کاتی بێکاربوونیدا پشتیوانیان لێبکرێت. 2 )ههمو کهس مافی ئهوهی ههیه که بهبی هیچ جیاوازیهک ، له بهرامبهر کارکردنی یهکساندا ، موچهی یهکسان وربگرێت. 3 )ههر کهسێک که کار دهکات موچه و حهقدهستی گونجاو و ئهرخهیانبهخش وهر بگریت که ژیانی خۆی و بنهمالهکهی له ئاستی ئینسانیدا بهڕێوه ببات و له کاتی پیویستدا به یارمهتی کهرهستهکانی پشتیوانیی کۆمهڵایهتی، باشتری بکا. 4 )ههموو کهس مافی ئهوهی ههیه بۆ پاراستنی بهرژهوهندییهکانی خۆی لهگهل کهسانی دیکهدا یهکێتی دروست بکات و بهشداری یهکێتییهکان بێت. ، خالی – 24 ههموو کهسیک مافی حهسانهوه و پشوو و سهیرانی ههیه و به تایبهت دهبی له سنوردار بوونی گونجاوی سهعاتی کار و مهرهخهسی و پشووهکان بهشێوهی دهورهیی موچهی پێبدرێ. ، خالی- 25 1 )ههموو کهسیک مافی ئهوهی ههیه که ژیانیکی گونجاوی بو دابین کردنی سلامهتی و خۆشگوزهرانی و خۆی و بنهماڵهکهی ههبێ، به تایبهتی له رووی خواردهمهنی ، جلو بهرگ ، خانو ، چاودیری پزیشکی و خزمهت گوزاریهکانی تایبهتی کومهلگاوه. ههروهها مافی ههیه که له کاتی بی کاری ، نهخوشی ، کهم ئهندامبوون ، بیوه ( ژن یان پیاو ) ، پهکهوته یان له تهواوی بوارهکانی دیکهی ژیان که بههوکاری بهدهر له توانای خۆی نهتوانێ بژیوی خۆی دابین بکا له بیمهی کۆمهڵهیهتی سود وهربگرێ. 2 )دایکان و مندالان مافیان ههیه که له یارمهتی و چاوهدێریی تایبهت سوود وهربگرن. ههموو مندالان ، چ ئهوانهی سهمهرهی زهواج بن یان بهبی زهواج دینه دونیا ، مافیان ههیه له پشتیوانی کۆمهڵاتیی یهکسان سود وهر بگرن. ، خالی - 26 1 )ههموو کهسیک مافی ههیه له دامو دهزگای پهروهرده سود وهر بگریت. خویندن و پهروهرده ، لانی کهم خویندنی سهرهتایی و خویندنی و سهرهتاییدهبێ خۆڕایی بێت. خویندنی سهرهتایی ئهرکی سهرهکیه، پهروهردهی تکنیکی وه پیشهیی دهبی ببیته گشتی ، بهدهستهینانی خویندنی بالا دهبی به یهکسانیهکی تهواو بو ههمو کهس دابین بکریت ههتا ههر کهسیک بتوانیت به پی توانای خۆی سودی لێوهر بگریت. 2 )ئامانجی خویندن و پهروهرده دهبی گهشهکردنی ههمولایهنی که سایهتی مروڤ و باشتر وهبهرچاوگرتنی مافی مروڤ و ئازادییه بنچینهییهکان بیت . خویندن و پهروهرده دهبی بو پهرهپیدانی لیک تیگهشتن و یهکتر قهبول کردن و دوستایهتی له نیوان تهواوی نهتهوهکان وه گروپه نیژادی یان ئایینیهکان یارمهتیدهر بێت و ههر وه ها پهره بدات به چالاکییه نێودهوڵهتییهکان بۆ پارستنی ئاشتی. 3 )باوک و دایک له دهست نیشان کردنی چونیهتی خویندن وه پهروهرده بو مندالانی خویان له ههموو کهس لهپێشترن. ، خالی - 27 1 )ههمووکهسیک مافی ههیه ئازادانه له ژیانی کولتووری وکومهلایهتی بهشی ههبیت بهشدار بێت و له هونهرهکان و به تایبهت له پێشکهوتنی زانستی و قازانجهکانی سوود ببینێت. 2 )ههموو کهسیک مافی ههیه له بهرژهوهندییه مهعنهوی و مادیی بهرههمه زانستی و ئهدهبی یان هونهرییهکانی خۆی سود وهربگرێت. ، خالی - 28 ههموو کهسیک مافی ئهوهی ههیه خوازیاری پیکهینانی نهزمو نیزامیک له بۆواری کۆمهڵایهتی و له ئاستی نیو دهولهتی دا بیت که ماف و ئازادیهکانی ناو براو لهم جارنامهیه به تهواوی دابین و بهکردهوه جی بهجی بکات. ، خالی - 29 1 )ههرتاکیک تهنیا له بهرامبهر ئهو کومهلگایه ئهرکی له ئهستو دایه که گهشه سندنی ئازادانه و ههمهلایهنهی بو دهستهبهربکات ، 2 )ههر کهس له بهکارهێنانی ماف وسود وهرگرتن لهو ئازادیانهی خوی که تهنیا گوی رایهلی ئهو سنوره یاساییانهیه که تهنیا بۆ ناسین و وهبهرچاوگرتنی ماف و ئازادییهکانی خهڵك و بۆ وهبهرچاوگرتنی ههلومهرجی عادیلانهی ئهخلاقی و شیرازهی گشتی و خۆشگوزهرانیی ههمووان له کۆمهڵگایهکی دیموکراتیکدا دیاری کرابن. 3 )ئهم ماف و ئازادیانه له هیچ بواریک دا نابی به دژی ئامانج و بنهماکانی نهتهوه یهک گرتوکان بهکار بهێندرێن. ، خالی - 30 هیچکام لهم خاڵانهی جارنامهی بهر دهست نابیت وا لیک بدریتهوه که ببێته مافێک بۆ دهوڵهت یان گروپ یان تاکێک ههتا بتوانێ ماف و ئازادییهکانی ئاماژهپێکراو لهم جاڕنامهیهدا پێشێل بکات یان کارێکی لهم شێوهیه ئهنجام بدات. نوسین وه وهرگیران عومهر عینایهتی سهرچاوه توری ئهنترنیت بۆ/ یەکێتیی نووسەرانی کورد سڵاو برایان ئەندامانی یەکێتیی نووسەرانی کورد: بەداخەوە من لەم دوورە وڵاتەوە دوای چەند ساڵێک دابڕان، بەیاننامەیەکی واناخۆشم بەرچاو دەکەوێ، لەکاتێکدا نووسەرانی کورد هەمیشە لە ریزی پێشەوەی تێکۆشانی کوردایەتیدا بوون و دەورێکی گرنگیان هەبوو لە بەدیهێنانی ئەم نیمجە سەربەخۆییەدا کە ئیستا باشووری کوردستان بەخۆیەوەی دەبینێ، کە یەکێتی لە سایەیدا بەم ئاستە ناشیاوە دەگات، کە ناچار بێ دەرگای بارەگاکەی دابخات. (گۆران)ی شاعیری گەورەمان دەیگوت ؛ ئەترسم بمرم و سەربەخۆیی تۆ نەبینم ئەی کوردستان، بەڵام من دەڵێم؛ خۆزیا بمردمایەو ئەم جۆرە سەربەخۆییەم نەدیبایە، مردن بە ئاواتەوە زۆر خۆشترە لە پووچ بوونەوەی ئاواتەکان، زۆر ستەمە ئەمە حاڵی نووسەرانی نەتەوەیەک بێت کە وشەکانیان هەرگیز لە کاری سیاسییە تەقڵەبازەکان کەمتر نەبووەو نییە لە بەدیهێنانی ئەمرۆژەدا، ئەم رۆژەی کە ئەوان؛ ورگ و گیرفانیان زلترو زلتر دەبێت و نووسەرانی سەربەخۆو دڵسوزو هەژاریش، برسی ترو رووت و ڕەجاڵتر دەبن، چونکە ناتوانن دزی لە خەڵکی هەژارو بێدەسەڵات بکەن و، ناتوانن درۆیان لەگەڵدا بکەن. دەسەڵاتێک ئەوندە نابینابێ، نووسەرانی نەتەوەکەی نەبینێت، دەسەڵاتێک ئەوەندە گەمژە بێت داهێنەرانی نەتەوەکەی نەبینێت، دەسەڵاتێک ئەوەندە بەرچاو تەنگ بێت چاوی بەرایی نەدا داهێنەرانی نەتەوەکەی ببینێت، دەسەڵاتێک لە دوژمنی داگیرکەر دڵڕەقتر بێت لەگەڵ ناسکترین چینی نەتەوەکەیدا، ئەو دەسەڵاتە لە دوژمن دژوارترە، چونکە زەبری نزیک و ئاشنا، لە هی دورو بێگانە بە ژان و بەئازارترە، غەدری کەسوکار لە هی دوژمن بەسوێ ترە. من ئەم قسەیەم لە ئەزموونەوەیە نەک لە خەیاڵی شاعیرانەوە. ئەو نەبوونییەی بەسەرتان هاتووە، لەبەر ئەوەیە ئەوانی دەسەڵات بەشەکەی ئێوەیان لە سەروەت و سامانی نەتەوەکەتان، بۆ خۆیان بردووەو بە ئێوەی بێدەسەڵاتی رەوا نابینن، هەر برسییەک ورگ زلێکی دزی لە پشتەوەیە، هەر نەبوویەک چەوسێنەرێکی دڕندەی لە پشتەوەیە، هەر قوربانییەک زۆردارێکی لە پشتەوەیە، بێدەنگ بوون لە ماف و هەق مرۆڤ دەکاتە ئەهریمەنێکی لال، چ جای نووسەر؟! نووسەری بێدەنگ لە ماف و هەق، دوو جار دەکاتە ئەهریمەنێکی لال، بێدەنگ مەبن برایان بێدەنگ مەبن، هەر بە هاواریش بێت هەراسانیان بکەن، خەو لە چاوە چنۆکەکانیان بزڕێنن، ئاوێنەیان بۆ بە رووەوە بگرن تا خۆیان ببینن چەند ناشیرینن، چەند درۆزن بوون، چەند ساختەچی و فریودەر بوون، کە وایان تێدەگەیاندین کوردستانمان بۆ دەکەن بەبەهەشت ئەگەر خۆمانیان بۆ بەکوشت بدەین. برایانی نووسەرو داهێنەر: بەوە هەڵمەخەڵەتێن کە ئەگەر ئەوان نەبن، گورگ دەتان خوات، کورد وتوویە: (گورگ بتخوا باشترە لەوەی رێوی پاسەوانیت بکا)، ئێمەی نەتەوەی کورد لەپێش هەموانیشەوە نووسەران، هیچمان دەستنەکەوەتوو تا لە دۆڕاندنی بترسین، نەتەوکەتان سبەی رۆژ یەخەتان دەگرێ، کە بۆچی بێدەنگ بوون، لەکاتێکدا هەموو دنیا دەگرمێنێ، چاوەڕوانی بەزەیی و خێر پێکردنی ئەوان مەبن، کە لەخۆتانی بدزن و بە خۆتانی بدەنەوە، لەچاویانی دەربێنن، ئێوە خاوەن قەلەم و فەیسبووک و وشەن، کە زۆر لە چەکە ساختەکانی ئەوان بەکارترو بەهیز ترە، ئەمڕۆ زەمانی ترس و بێدەنگ بوون و سەرشۆڕکردن بەسەرچووە، بێدەنگ مەبن... دڵم ... زمانم... قەڵەمەکەم... لەگەڵتانە، لەوەش زیاترم نییەو... گیرفانم ـ شوکر ـ لە بارەگاکەی ئێوە بەتاڵترە... سەرکەتووبن. برای بچووکتان: سەڵاح شوان سەرۆکی بێشووتری یەکێتیی نووسەران كوردتايمس ـ 11/5/2009 پێشتر چهند جارێک دووپاتو چهند پاتم کردۆتهوه که کورد کهرهو، کهریش به نهقیزه نهبێت ناڕوا، بۆ ههر نهقیزه شایستهی کوردی کهره، جا بزانین ئهمجارهیان بۆچی دیسانهوه کورد کهر دهرچوو؟ ئهدۆنیس یهکێکه له گهورهترین شاعیرانی عارهب، تهنانهت دهڵێن چهندین ساڵه پالێوراوه بۆ خهڵاتی نۆبڵ، من خۆم شیعرهکانی ئهدۆنیسم زۆر بهلاوه بهرزو پهسهنده، بهڵام ئهمه شتێکهو، سیاسهت شتێکی دیکهیه، من که شیعری ئهدۆنیس یان ئهلموتهنهبی یان ههر عارهبیک یان تورکێک یان فارسێک یان ئینگلیزێک یان رووسێکم به دڵ بێ، ئهوه ناگهیهنێ شیعرو شاعیرێتی ئهو کهسه دژی خۆمو نهتهوهکهم به دنیا پیشان بدهم، کهریش به کهری خۆی که زانی گورگێک دهیهوێ بیخوات، یان سهگێک دهیهوێ بیگهزێ، یان خۆی لێدوور دهخاتهوه، یانیش بهر جووتهی دهدات، بهڵام کوردی کهری له کهریش کهرتر، به پێچهوانهی کهریشهوه، خۆی دهگهڕێ به دوای سهگو گورگدا بۆ ئهوهی بییگازنو بیخۆن! کاتی خۆی نێچیرڤان بارزانی چهند جارێک ئهم جۆره رهفتاره کهرانهیهی دووپاتکردهوه، نووسهرو مووسهری ــووکهرو ــووخری عارهبو مارهبی کۆدهکردهوهو، بخۆو بڕێ ببهی بۆیان مسۆگهر دهکرد، زۆربهشیان که دهگهڕانهوه جنێویان بۆ کوردو کوردستانو بۆ گۆڕی بارزانی دهناردهوه ، به ههزاران پارهو پووڵی مستهحهقی نووسهرانی برسیو ههژارو بهشخوراوی کوردیان وهردهگرتو نارازیش بوون، تا ئیستاش کهسێکیان به یهک وشه دانێکی خێریان به کوردا نهناوه، ئهوساکه دهمانگوت نێچیر منداڵێکی وڕکنی کهرو بهدڕهوشتهو، هیچ شتێک له رۆشنبیریو رۆشنبیران نازانێتو، هیچ بهرژهوهندییهکی کوردی بهلاوه مهبهست نییهو، وهک دهڵێن: که لهلای مۆسۆلینی ناوی رۆشنبیری بهێنرایه دهستی بۆ دهمانچهکهی دهبرد، بهڵام گهر لای نێچیر ناوی رشنبیری بێت دهست بۆ ناوگهڵی دهبات، ههر بۆیهش خوێڕییهکی سهرسهریی وهک حهمهسهعید حهسهنی بهڵاوه باشترین نووسهرو ئهدیب بوو. ئهوه وتمان ئهو کهرهو لێی ناگیردرێ، ئهی ئهمانهی سلێمانی که (ئهدۆنیس)یان داوهتکردووه دهبێ چییان ناو بنێین؟ که ئهدۆنیس دوای گهڕانهوهی پاکانه بۆ برا عارهبه خوێڕییهکانی دههێنێتهوه که بۆچی رهخنهیان لێگرتووه، لهسهر چوونی بۆ ههرێمی کوردستان، ئهو ههرێمهی وهک دهڵێت: (که بهشێکه له جوگرافیای مێژووییو سیاسیی عارهبان)!؟! بێگومان بهم قسهیهی به خانهخوێکانی دهڵێت: هین بخۆن، ههرێمی کوردستان مڵکی عارهبهو دایشتوانی کرێگرتهو ژێردهستهی عارهبنو، ئهوهی باسی سهربهخۆیی یان کوردسانی بوون بکات، هینی دهرخوارد دهدهین... منیش ئهگهرچی نازانم کێو چی لایهنێک له سلێمانی ئهو دهعوهتهی کردووه، بهڵام بهبێ سێودوو دهڵێم: ئهو هین خواردنهتان نۆش بێت، ئهگهر یهک تنۆک شهرمتان له خۆتان ههبوایه، خۆتان له نێچیر کهرتر نهدهکرد. سلێمانیو ههولێر، پارتیو یهکێتی که نموونهی پێشهوهی کوردن، ئهمه حالیانه، له ههست به دوونی کردن بهرامبهر داگیرکهرانی عارهب، جا دهبێ حاڵی ئهوانی تر چۆن بێت بهرامبهر تورکو فارس؟ ئایا بۆ ئهو هین خۆرانهی دهعهوهتکهرانی ئهدۆنیس شهرهفمهندتر نهبوو ئهو پارهیهیان له نووسهرێکی یان چهند نووسهرێکی ههژارو دهستکوریی کودی بهدبهختدا خهرج بکردایه، یان له مهرگی شاعیرێکی جوانهمهرگی وهک سهڵاح محهمهددا، یان بۆ بانگکردهوهی نووسهرێکی دڵسۆزی کورد؟!؟ ئهوانهی دهستان بۆ ئهدۆنیس به سینگهوه گرت ئایا ئیستا ئارقی شهرمهزارییان لێ ناچۆڕێ؟ ئهگهر یهک تنۆک شهرمیان تا مابێ؟ بۆ خویندنهوهی قسهکانی ئهۆنیس بڕوانه ماڵپهڕی کۆمۆکان: http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=171265 دهترسم بمرم لهم غهرییبیه کهس لاشهی ماندووم نهدۆزێتهوه سهرابی گیانم بفڕێ بۆ ئاسمان هیچ پهڵه ههورێ سنگی غهریبی بۆ نهگرێتهوه یان لهم زهمینه پانوبهرینه بستێ خاک نهبێت بیشارێتهوه لوورهی شهوگاری خهم و تهنیاییم ببێ به ئاواز سترانی مهرگ لهدوا ههناسهی ههنگاوی رێما هیچ دهنگزوڵاڵێ نهیچڕێتهوه... ههر ساڵپاربوو، ئهو دهمهی هاوڕێی زێدهئازیزیم سترانبێژی به سهلیقه کاکه( حهمه رهئوف کهرکوکی )بانگهێشتی وڵاتی سوئید و نهمسا کرابوو بۆ سازدانی گۆڤهندو تۆمارکردنی ههندێک ستران به کلیپ، مخابن له شهوێکی دیداری پاڵتاکدا پاش ههواڵزانینم له بهڕێزییان، گۆهداری نوچهی دڵتهزێنی ئهو نهخۆشییه ترسناکهت بووم که گوایه بردراویت بۆ ئێران و تا بتوانرێ لهوێندهری چارهسهریی و ههتوانت ساڕێژ ببێت..ئهز دهزانم تۆ ههر به زوویی به ناسکه شیعرێکی ئهرخهوانی دهتگووت( دڵت بهجێبێڵهو بڕۆ )*، ههر ئیمشهو بێ و شهوانیدی هێدی هێدی( یادگارییهکان هاڕه دهکهن )*له سهراسیمای خڕبوونهووی تێکرا لهو هاوڕێیانهی ساڵانی ههشتایهکان و ئێوارانی بادهنۆشین کۆی دهکردینهوه وچ سهردان و دیدهنیهکانت بۆ بهغداو له کۆمهڵهی رۆشنبیری کوردیی و یانهی نوسهران که لهپهنا پهرداخه تهژیی له بادهی سهرمهستی تێكڕژانی پهیڤ و زاری ناسکت دهبووم و بهدهمچاولێکنانی خوێندنهوهی شیعرێکی ههناسهرهنگی پهمهیچڕیینهوه، ئاوێزانی بارانی ئاواته سیحراویهکان دهبوویتهوه..نامهکانی لهوهبهرت گشتییان لهلام پارێزراوون و گهواهی رۆژگاری سهردهمهو له پریاسکهی خهمی دوێنی و رهههندی ئاییندهدا پاراستووه..ئهو دهمهی( ئهم ئێوارهیه زۆر سارده، شار بۆنی بهفر گرتووه )*گیانی بهرخودانی ههلوێست و مانا رهندهکانی هاوڕێیهتی ئهو دهمانهی دهرازاندهوه که ریشۆلهکان مژدهو شریخهی هاتنی کوڕه بهجهرگهکانی شار واته( کوڕانی رۆژانی تهنگانهکه شهوییان دهکرده نیشانهی قهڵای مێردانو( گوڵهکانی ژێر رهشهبا )یان*دهچنییهوه بۆ زارۆکانی وڵاتهکهم و تا ئهوانیش وهک تهتهرێک بیدهنه دهست جاحێڵان و له بهرۆکی کهنیشکهکانی شاری بدهن..ئهوه تۆ بوویت ئاشنات کردیینبه( سهفهر مهکه دڵم دهڵی ناتبینمهوه )*لێ ئهم گهشتهی خۆت بهر له واده تهنگی پێههڵچنیت و کهچی ئێمه به جهسته تۆ نابینینهوه..گهرچی چهند جار گۆهداری ئاههکانی پهیڤو زارت بووم به تێلهفۆن و ئاگاداری لێواری ههناسهی ماندووییت بووم که لهسهر لێوار و پێخهفی شکستیهکانی دوا رۆژگاری تهمهنێکی ماندووی حهسرهت بوویت، بیستنی دهنگت سۆزی جارانتی لام دهههژاندهوه..ئهز لێرهوه به کامی دڵ تامهزرۆی دیدارتم دهکرد بهر لهوادهی دواماڵئاوایت و تابمتوانییایه له گهشتێکیتری ژیانمدا رووهو یادهوهرییه جوانهکانی شارو بۆنی کوچهو کۆڵان و شاڕێکانی دهکرد وپڕ به دڵ بۆنی سهرمهزاری دوا جێنزرگهی گیانی شادی باوکم بکردایه هاورا دهگهڵتا یان وهک سهردانهکانی لهوهبهر به دیدارت شادبوومایه گهرچی لهدوایین سهردانی پێشترما له پرسهی دایکی ئازیزتانا ئاماده بووم و دوو هاوڕێیتری خۆشهویستمان له دهستدا وهک دهنگه بهسۆزهکهی کاک ئازادی مهحمود پاقلهو کامهران رهفیقی ههناسه ماندووی شانۆکار..دووایین سڵاوت لێبێت، بنوو هاوڕێی ئازیز سهڵاحی جوان جارێکیتر یادگارییهکان هاڕه دهکهن...ئێدی ههرچۆنێک بێت هاوڕێ تۆش بهخت یارته که خاکوخۆڵی کوردستان بووه دوا مهزارت، ئای کێ دهڵێت ئێمه دێینهلاتان ..؟!ئهم غوربهتا گیانی ماندوومان نافڕێنێ و بستێ لهو خاکه به باڵامان دهبڕێت..! سڵاو و سهرهخۆشیم بۆ خانهوادهو کاکه ڕێبهرو کهسوکاری ... *ئهمانه ههمووی دێڕه شیعره ناسکهکانی سهڵاح موحهمهدی شاعیرن... كوردتايمس ـ 5/5/2009 موسڵمانی کورد واته جاشایهتی کورد بۆ عارهب، چونکه ئایینی ئیسلامی 100% ئایینێکی عارهبییه، ههر قورئانه شڕهکهی ئیسلام که گوایه قسهی قۆڕی خوای عارهبانه، له چهندین جێگادا دووپاتو سێپاتو دهپاتی دهکاتهوه که ئهو ئایینه هی عارهبو بۆ عارهبو به زمانی عارهبیو بۆ بهرژهوهندیی عارهبانهو، دژی ههموو پیرۆزییهکی دیکهی ههموو نهتهوهو گهلو وڵاتو مرۆڤو خاکێکو نیشتمانێکی دیکهی دنیایه، به تایبهتیش دژی کورده، نهتهوهی کودو خاکی کوردستان زمانی پیرۆزی کوردییه، کهچی ساختهچییهکی ئیسلامیی کورد له پهرلهمانی کوردستاندا رۆژی 5/5/2009 دا، راستدهبێتهوهو باسی پیرۆزیی خاکی کوردستاندا له ئایینی ئیسلامدا! وهکو ئهوهی موسڵمانان بۆ حهج بێنه کوردستان! یان قورئانه بۆگهنه تیرۆریستهکهیان به زمانی کوردی بێت! یان خاکی کوردستانو نهتهوهی کورد به خۆشهویستی داگیرکرابێ، نهک به زبری شمشێره ژهنگاوییهکانی بکوژو ببڕهکانی دڕندهکانیان، له محهمهدی پێغهمهرهکهیانهوه تا ئهسحابه تۆپێنراوهکانیان له کوردستان به دهستی رۆڵه دڵسۆزهکانی لاوانی کورد، ئهوانهی بهرگرییان له خاکو شهرهفو کچانی ئهتکراوی کورد کرد. بۆ شۆڤینێتیی عارهبیی قورئان ئهونده بهسه بڵێین قورئان دهڵێت: (انکم خیر امة اخرجت للناس) واته: ئێوه باشترین نهتهوهن که بۆ خهڵکی دهرهێنراون، جاڕی ماڤی مرۆڤیش دهڵیت: (ههموو کهسانو نهتهوهکان یهکسانن، کهس له کهس باشتر نییه)، وشهی (ئێوه)ی قورئان بێگومان مهبهستی نهتهوهی کورد نییه، چونکه بهزمانی عارهبی وا دهڵێت، کهواته به عارهبیو بۆعاربو مهبهستی عارهبه نهک کورد، چونکه خوایهکه خۆیشی عارهبهو بهشێکه له کڵتووری ئهڵی بۆگهنو دواکهوتوو و شۆڤینیی عارهبه، که به ئهقڵی خۆی عارهب به باشترین نهتهوه دهزانێت، که له راستیدا خراپترینو دڕندهترینو دواکهتووترین نهتهوهی دنیان، ههر ئهو قورئانه پیسه دهڵێت: (انا انزلناه قورئانا` عربیا لعلکم تفقهون)، واته: (ئێمه قورئانمان به عارهبی دابهزاند بهشکێکم تێبگهن) ئایا کهس ههیه ئهونده گهمژه بێ به کورد بڵێت ئێمه ئهو کتێبه یان نووسراوهمان به عارهبی یان به ئینگلیزی بۆتان نووسی تا تێیبگهن؟! یان دهشێ بڵێین ئهو خوایه گهمژه بوو زمانی کوردی نهدهزانی تا به کوردی خۆی به کورد بناسێنێت؟ یان ئهونده گێل بوو هیچ شێوهیهکی نهبوو کورد تێبگهیهنێت، له زمانی دواکهوتوو و بۆگهنی عارهبی زیاتر؟! ئهگهر بمانهوێ باسی ههموو عارهبایهتی قورئانو ئایینی ئیسلام بکهین، پێویستمان به ههزران لاپهڕه ههیه، بهڵام ئهو ئایهته ههتیوه قۆڕهی کابرای ئهندام پهرلهمانی کوردستان که بۆ پیرۆزیی خاکی کوردستان له قورئاندا هێنایهوه، که دهڵێت: (وَقُل رَّبِّ أَنزِلْنِي مُنزَلًا مُّبَارَكًا وَأَنتَ خَيْرُ الْمُنزِلِينَ) ئایهتی 29 له سوورهتی (المۆنون) لاپهڕه 342ی قورئان، که گوایه خوای عارهبان به زمانی نووحی پێغهمهرهوه وتوویه: (جا بڵێ خوایه لهجێگایهکی پیرۆزدا دامببهزێنه که تۆ باشترین دابهزێنهری)، ئینجا چونکه گوایه پاپۆڕهکهی نووحیش له سهر چیای (جوودی) نیشتووهتهوه، ، که گوایه ههندێ پاشماوهی لهسهر چیای ئهراراتی کوردستان دۆزراوهتهوه، بۆیه دهبێ نووح له خاکی کوردستان نیشتووبێتهوهو، بهوهش بهپێی ئهو ئایهته چڵکنه دهبێ خاکی کوردستان پیرۆزبێ! کورد بهمه دهڵێت: (له ناو گوودا له ناوکه شووتی دهگهێت)، چونکه قورئان پڕه له ههڵهتو پهڵهتی جوگرافیو مێژووییو زانستیو ههموو شتێکی تر(*)، که باسکردنیان چهندین لاپهڕهی دهوێ، ههر بۆ نموونهی جوگراڤیا قورئان وادهزانێ زهوی تهخته: (وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ) واته: زهویمان راخست ئیتر خۆش به حالی تهختکهران، یان دهڵێت: (وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارا)، واته: ههر خۆی زهوی درێژکردو لهنگهرو روباری تیاکرد، یان (وَإِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَت) واته سهیری زهی بکه چۆن تهخت کرا، که به (سنگ، یان مێخ یان بزماری گهورهی) چیاکان دامانکوتا (والجبال أوتادا)، به پێی ئهقڵی خوای موسڵمانان زهوی تهختهو کشکراوهو به داکوتاندنی بزماری چیاکان لهنگهری گیراوه! چونکه ئهگهر ئهو لهنگهرانه نهبن زهی دهکهوێ! ئاسمانیش وهک چاتۆڵ بهسهر زهویدا ههڵدراوهو! ئهستێرهکانیش ورده چران بۆ رازاندنهوهی ئهو چاتۆڵه! ئهمه لێکدانهوهیهکی گێلانهی ئهقڵی عارهبێکی نهزانو نهخوێندهواری سهده 6ی زایینی دورگهی عارهبانه، نهک زانستی خوایهکه که گوایه ههموو شتێک دهزانێت، چونکه خۆی دروستی کردووه، لێکدهرهوهکانی قورئان بۆ ئایهتی مانگاو پێغهمهران، رایان وایه که: زهوی لهسهر پشتی نهههنگهو نهههنگیش لهناو ئاودایهو ئاویش لهسهر پشتی کهفگیرهو کهفگیرش لهسهر پشتی مهلایکهتێکهو مهلایهکتهکهش لهسهر بهردێکهو بهردهکهش له بادایه!!! کاتێ که نهههنگهکه جووڵا زهوی دالهرزی، بۆیه چیای لهسهر دانرا تا لهنگهری بگرێتو بوهستێت!!! بۆ دڵنیا بوون لهم قسه قۆڕانهی قوئان بڕوانه: (تفسیر القرطبی ـ سورة الانبیاء 31، تفسیر ابن کثیر ـ سورة البقرة 29)، ههروهکو نووسهری قورئان هیچ زانیارییهکی نهبوو که ئهمهریکا یان ئۆستررالیا ههیه، چونکه ئهوساکه نهدۆزرابووهوه، بهڵکو له دورگهی عارهبان بترازێ هیچ زانیارییهک له قورئاندا نییه، له کاتیکدا نووسهری قورئان باسی کوێره شیوێکی نزیکی مهککه دهکات که چهند زهلامێکی لێکوژراوه: (قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ) واته خاوهنهکانی کوێره شێوهکه کوژران،خوایهک ئهقڵی ئهوهنده بێت درێژترین ئایهتی کتێبهکهی ناو بنێت سوورهتی مانگا، دهبێ ههر کهسانی لهو مانگاتر بڕوای پێبهێنن. کورد دهڵێت: وا چاکه پیاو قسهیهکیش بۆ دز بکات، من له وشهکانی ئهو موسڵمانه ئهندام پهرلهانهی کوردستاندا ههستم به خۆشهویستییهکی زۆر کرد له قسهکانیدا بۆ خاکی کوردستان، جا یان راست دهکات کوردستانی خۆشدهوێو به ههڵه له ئیسلام تێگهیشتووهو وهکو ههموو کودێکی تڕ گهمژهیهو نازانێت، یانیش درۆزنو ساختهچییهکی زۆر لێوهشاوهیهو دهیهوێ نهتهوهی کورد بۆ عارهبه موسڵمانهکانی دوژمنی داگیرکهری خاکی پیرۆزی کوردستان فریو بداتو بهرهو ئهنفالکردنی سێیهمی ببات، ئهگهر راست دهکات خاکی کوردستانی خۆشدهوێ؛پێویسته ههوڵ بدات له داگیرکهرانی عارهبو تورکو فارسی موسڵمانانی ملهوڕ رزگاری بکاتو، زمانی شیرینی کوردی له ژێردهستهیی زمانی دواکهوتوو و زبرو رهقی دڕندهی عارهبی، که زمانی قورئانه پیسهکهی عارهبانه رزار بکات، باشترین رێگاش بۆ تێگهیشتن له جوانیی زمانی شیرینی کوردی، ئهوهیه له جیاتی پهنابردن بۆ قورئان با کتیبه شیریهکهی (کهرنامه)ی هاوڕێی خۆشهویستم مهحموود زامدار بخوێنێتهوه، ههر دێڕێکی ههزار قورئانی بهقوربان بێت. بۆ زیاتر تێگهیشتن له رقی ئیسلامو عارهبه موسڵمانهکان له کوردو خاکی کوردستان بڕوانه ئهو نووسراوهی خوارهوه که به عارهبییه، خۆ ئهگهر کهسێک ههبێ بیکاته کوردی جێگای سوپاسه. كوردتايمس ـ 30/4/2009 ئایا هیچ نهتهوهیهکی دواکهوتوو ههیهو ههبووه بیرێکی گهورهی مرۆڤانه، یان شارستانییهکی گهورهو پێشکهوتوو دابهێنێت؟ کڵتوور زاده کۆمهڵه، کۆمهڵیش زادهی کوڵتووره، مرۆڤی ئازاد بیری ئااد بهبهردههێنێت، مرۆڤی دیلو ژێر دهستهش دیلو ژێرهستهی دیلهرو ژێردهستهکهرهکهیهتی، مێژووی نهتهوهکانی مرۆڤایهتی پیشانمان دهدات که بیری پێشکهوتوو و گهوره، داهێنانی پێشکهوتوو و گهوره، له ههموو بوارهکانی ژیاندا، تا دهگات به شارستانیی پێشکهوتوو و گهوره، زادهی نهتهوهی گهورهو پێشکهوتوو بووهو دهبێت، تاک نموونهی کۆمهله، چونکه کۆمهڵ بهبێ تاکهکان ههبوونی نییه، فهلسهی مارکسیزیم ویستی دهوری تاکهکان بسرێتهوهو بهشێوهیکی دایبنێت میکانیکی له ناو کۆمهڵدا، بۆیه له پراکتیکدا مایهپووچ دهرچوو، تاکیش لهدهروهی کۆمهڵدا وهکو گوڵێک یان گوڵه گهنمێک وایه له شوێنێکدا کهس چاوی پێ نهکهوێ، گوڵ وهک سیمبولی گیانیو گوڵه گهنمیش وهک سیمبولی سوودمهندی یان پراگماتی، نه ئهویان باخچه پێک دههێنێتو نه ئهمیان کێڵگه، ههر رۆشنبیرێکی کورد له ههر کۆمهڵێکدا ههر رۆشنبیرهو، له زۆربهی خهڵکهکهی ئهو کۆمهڵهدا، له پێشی پێشهوهی ئاگااریدایه، بهڵام ئهگهر له کۆمهڵهکهی خۆیدا نهببت، وهکو ئهو گوڵه یان گوڵهگهنمه وایه که له کێڵگه یان باخچهدا نییه، یانێش وهکو گوڵێک وایه له ناو کێڵگهیهکی گهنمدا، یان وهکو گوڵهگهنمێک وایه لهناو باخچهیهکدا، نه ئهویان باچه دروت دهکاتو، نه ئهمیان کێڵگه، ههموو شتیک لهم گهردوونهدا پێویستی به ژینگهو دهوروبهرو ئاووههوای خۆی ههیه تا پێبگاتودهوری ههبێت، ههر وههاش بیری فهلسهفهو کوڵتووری کوردی. هیچ شتێک لهخۆیهوه دروست نابێت، هیچ شتێک له بۆشاییدا پێک نایهت، هیچ شتێک له ئاسماوه لهخۆیهوه نایهته خوارهوه، با ئایینهکان بگرین که گهورهترین داهێنانی مرۆڤن، ئایینی ئیسلامی وشه به وشهو دێڕ به دێڕ دروستکراوو زادهی بیری خهڵکی دورگهی عارهبانی سهدی 6ی زایینییه، ب زمانی عاربی ئهو سهردهمهو لهچوارچێوهی پلهی ئهقڵوتێگهیشتنو بیرو بۆچوونو زانیاریو مێژوو جوگرافیاو ههڵسو کهوتی ئهو زهمانهدا بووه، یهک زانیاری تیا نییه که دوای ئهو زهمانه دۆزرابێتهوه، بۆ نموونه: خۆ لهو زهمآنهدا ئهمهریکا ههبووه، بهڵام چونکه هێشتا لهلایهن ئهمهریکۆوه نهدۆزرابووه، به هیچ جۆرێک باسی یان هێمایهکی لێوه نهکراوه، نه له قورئاندا که گوایه کتێبی خوایهکهوه که گوایه ههموو شتێک دهزانێتو، ههموو شتێک خۆی درستی کردووهو، نه له لایهن پێغهمهرێکهوه که گوایه پهیوهندیی بهو خوایهوهو ههبووهو مهلایهکهتو بوونهوهره ئاسانییهکان جرتو ڤرت هاتوون بۆ لای!، ههروهها پهتاتهو تهماتهو نهوتو جگهرهو ههموو ئهو شتانهی دواتر دۆزراونهتهوه، کهچی ههر ئهو ورئانه باسی کوێره چهمێکی دهوروبهری شاری مهکهی تیایه، که دهڵێت: (قتل اصحاب الاخدود، والنار ذات الوقود)، ئهمه تهنیا نموونهیهکه له ههزاران، ههروهها ههموو ئایینو ڤهلسهڤهو ئیمپراتۆریهتو ههموو داهینانو دۆزراوهکانی دیکهش. شهڕی کوڵتوور بهشێکه له جهنگی گهورهی بوونو نهبوون، یهکهم چهکی جهنگی گهورهی بوونو نهبوونیش سهربهخوییه، نهتهوهی دیلو داگیرکراو، بوونی پهیوهنده به اگیرکرهکهیهوه، بهشێوهیهکی پۆزهتیف، واته تا بوونی داگیرکهر بههێز بێت، بوونی داگیرکراو بێهێز دهبێت، پێچهوانهش به پێچهوانهوهیه، ئازادیوسهربهستیو سهربهخۆیی تاکه کهس، که مهرجی بنهڕهتیی پێشکهوتنو داهێنانن، بهشێکن له ئازادیو سهربهستیو سهربهخۆییو...هتدی کۆمهڵ، کۆمهڵی ژێر دهستهو دیلو داگیکراو مرۆڤی ئازدو سهربهخۆو داهێنهرو..هتد بهرههم ناهێنێت، ههموو رۆشنبیرانی کورد له بابا تاهیری ههمهدانییهوه به ئهحمهدی خانیو نالیو بهدلیسیو تۆڤیق وههبیو مهسعوود محهمهدو تابه بهختیارو منیش دهگات، ههموو دیلی داگیرکراوی عارهبی ئیسلامین، که دواکهتووترینو دڕندهترین داگیرکهره له سهرتاسهری مێژووی مرۆڤایهتیدا، عارهب ههر له ئایینهکهیانهوه بیگره تا به دزداشهو نهعلهکانیان دهگات، ههموو شتێکیان بهربهسته لهپێش پێشکهوتندا، ههموو شتێکیان بهرهودواوهیهوه، ئایینهکهیان رێگه له ههموو بیرو فهلسهفهو بۆچوونێکی پێشکهوتوو و نوێ دهگرێت، چونکه ئهو بیرو بۆچوونو کۆنو بۆگهنو رهقههڵماوه 1400 ساڵی پێش ئیستای خێڵی قورهیش به دوا بیرو فلسهفهو داهینانی مرۆڤایهتی دادهنێت له سهرتاسهری مێژووداو تا کۆتایی دنیاش، چونکه دهڵێت هی خوایهو مرۆڤ ناتوانێت لێی تێبڕێنێت! عهگاڵو دزداشهو نهعلی عارهان وهک قورئانکهیان رێگره له بهردهم کارکردنو جموجووڵی گورجو گۆڵدا... هتد.... هتد، ئیمهی کوردیش نهک وهکو ئهوانین، بهڵکو لهژێر ئهونداین، جا چۆن پێشدهکهوین؟! دهوڵهمهندبوونی ههندێ وڵاتی عارهب به هۆی زێدهبایی پیترۆدۆلارهوه ههرگیز نیشانهی پێشکهوتن نییه، وڵاته پترۆدۆلارهکانی سعوودییه شێخ نشینهکانی کهنداوی فارسی، دهوڵهمهدنترینو دواکهوتووترینو وڵاتانی دنیان، مهگهر کهره وهزیرانێکی وهک نێچیر بارزانی به نموونهیان دابنێت، له وڵاتانهدا گرنگتری بهها مرۆڤایهتییهکان پێشێل کراوه؛ له دیمۆکراسیو ماف مرۆڤو جودایی دهستهڵاتهڵاتهکانو ههموو شتێکی شارستانیو مرۆڤایهتی، تهنیا درهوهی مرۆڤ ئهوهی به پارهو پوول دهکرێ پێشکهوتووه، ههرکه پیترۆدۆلار نهما، دههڕێنهوه سهر وشترو چاتۆلو دارخورما، ههر ههموویان خۆزگه به سهردهمی پێغهمهره بهد رهوشتو دڕندهکهیان دهخوازن... ئێمهش دیلی داگیرکاریی ئهوانهینو خۆزگه بهوان دهخوازین، جا ئیتر گهزی چیو جاوی چی؟ پێشکهوتنی چیو شهڕی کڵتووریی چی؟ فهلسهفهی چیو داهێنانی چی؟ من به قهد دنیایهک رهخنهم له 20ساڵهی 1/4 دهستهڵاتی کوردی باشووری کوردستانی 1/10 نهتهوهی کورد ههیه، بهڵام خواش ناتوانێت ویرانکاریی 1400 ساڵهی دواکهوتووترینو دڕندهترین داگیکاری بسرێتهوهو سهرلهنوێش بنیاتێکی بهرزی رهسهنو پێشکهوتوو دابمهزرێنێ، بهڵام بۆ ههموو قۆناغێک یهکهم ههنگاو ههیه، کوردو کاکه بهختیاریش هێشتا ئهو یهکهم ههنگاوهیان نهدۆزیتهوهو له شوێنێکی ههڵهو به کهرهستهیهکی ههڵه بۆی دهگهڕێن. ئهمه وهک ئهوه وایه تۆ بتهوێ به کهفگیر ماسی له ناو ئاوی تانکیی سهربانهکهتاندا راو بکهی. من له نووسراوی ((ژن کوشتن له نێوان کوردو ئیسلامدا (زانینو وێران) )) بهدرێژتر باسی ئهم برادهرانم کرد، که دهیانهوێ له کێشه ستراتیجییهکانی نهتهوههیاندا، به کهفگیر ماسی له ناو تانکیی سهربانهکهی خۆیاندا بگرن، من خۆم ههموو تهمهنم به نووسینی شیعرۆکهو میعرۆهو چیرۆکو میرۆکو نووسینی رۆژانهی دهرهوهی سترایجهوه خهریک کرد، زۆریشم پێخۆشبوو پێم بڵێن: شاعیری کورد، یان چیرۆک نووسی کورد، من نا، شیرکۆ بێکهسو حوسێن عارفو تا مهسعوود محهمهدیش نا، بهڵکو گۆرانو نالیو ئهحمدی خانیش چین له بهرامبهر خوێڕیترین نووسهری عاروب یان تورک یان فارسدا؟! که گهورهکانیشیان هیچیان له هیچ نووسهرێکی زیاتر نییه، بهڵام ئهوان نووسهرانی نهتهوهی داگیرکهری بهرێزو ستایشنو ئێمهش نووسهرانی نهتهوهی بێڕێزی ژێردهستی داگیرکراوی نهناسراو و بێناو، ههر بهخیار خۆی سهد ساڵی ترێش ـ تهمهنی درێژ بێ ـ فهلسهفه بۆ کوردو بهکوردی بنووسێت دهکاته چی؟ که کورد خۆی هیچ نهبێت، کوێخای کوێرهدێیهکیش خۆی به ئۆباما ناگۆڕێتهوه، بهڵام گهوره ئهو کهسهیه خهڵکی، ههموو خهڵکی بیبینن، نهک ئهوهی به زهڕڕهبینیش نهبینرێت وهک منو بهختیاری نووسهرو رۆشنبیری کورد، که سهد ئهوهدهی تر ههبین ههر به نهبوو دهزانرێین. ئهم راستییه دهمانگهڕێتهوه سهر ئهوهی که: ستراتیج تهنیا له دهستهڵاتی سهربهخۆوه سهرههڵدهدات، بهبی بوونێکی ستراتیجی ههموو ستراتیجێک ستراتیجی مێشو مهگهزه، که بوونێکی ستراتیجیی خۆمانمان نهبێ، به چی شهڕی کلتووری دهکهن؟ ستراتیجی کوێره گوندێکی ژێردهستهی ئاغایهکی گهمژه بهرامبهر ستراتجی ئیمپراتۆرییه زلهێزهکانی دنیا وهکو فیلیمی کارتۆنی وایه، مایه پێکهنینو گاڵتهجاڕیی ستراتیجه راستهقینهکانه، من لۆمهی هیچ رۆشنبیرێکی کورد ناکهم که گیره له هینی خۆیدا بکات، یان له راوه ماسی له جامی ئاوهکهی خۆیدا بکات، چوکه رشنبیرێکی بچووکی نهتهوهیهکی بچووکی ژێردهستهی چهند نهتهوهیهکی بچووک، هر دهتوانێت ئهوهنده ببینێتو ئهوهنده بکات، بچووکو گهورهییش به پانو زلی نییه، بهڵکو به کارو کردهوهیه، عارهب رهنگ بێ ئیستا گهورترین نهتهوهی دنیابن، بهوانهی بهراستی عارهبنو ئهواهی کراون به عارهبو ئهوانهی بوونه بهعارهب له نهتهو جیاجیاکانی داگیراوی عارهب له رێگهی ئایینی ستراتیجی عارهبانو عارهباندنهوه، بهلام ده ئهوهندهی دیکهش زلو پانو پۆڕ ببنهوه، ههر عارهبنو دواکهوتوو و بێئهقڵو ئاژهڵ ئاسا دهمێننهوهو، رهنجو بهروبوومی ئهقڵیو جهستهیی نهتهوه زیرهکهکان بهکاردهبهن، تا سامانه نهوتییهکانیان تهواو دهبێت، ئینجا دهگهڕێنهوه سهر کاوێژکردنهوهی سهدههکانی رابووردوویان، که به دڕندایهتیو به زهبری شمشێر نهتهوهکانی دیکهیان داگیرو دیلو بهشخوراو دهکرد، چونکه چیتر شمشێره ژهنگاوییهکانیان نهتهوهکانی دیکهی پێ داگیر ناکرێ، مهگهر نهتهوههکی له خۆیان دواکهوتووتری وهک کورد. كوردتايمس ـ 15/4/2009 بهرێز سهرۆک بارزانی ئهمڕۆکه سهرۆکی شهرعیی باشووری کوردستانه، باشووری کوردستان تهنیا بهشێکی چارهکه سهربهخۆی خاکی گهورهی کوردستانی گهورهیه، که چارهکه ماڤێکی ههڵبژاردنی ئازادو سهربهخۆی ههبێت بۆ ههڵبژاردنی سهرۆکو دهستوورو یاساو دهستهڵاتی خۆی له ژێردهستهیی سهرۆکو دهستوورو یاساو دهستهڵاتی عیراقدا، بهشهکانی تری کوردستان له لایهن نهتهوکانی تورکو فارسو عارهبی دوژمنانی کوردهو کۆلۆنیلکراوو داگیرکراون، بۆیه ناچارن سهرشۆڕی دهستهڵاتو دهستوورو یاسایو سیاسیو، بگره کۆمهڵایهتیو ئابووریو ههموو شتێکی تری داگیرکهرانن، که دهڵێم چارهکه سهربهخۆ؛ مهستم ئهوهیه: باشووری کوردستان به بهشێک دانراوه له عیراق، عیراق خۆی داگیرکراوی ئهمهریکایهو نیمچه دهستهڵاتێکی ههیه، باشووری کوردستانیش نیمچه دهستهڵاتێکی ههیه لهو نیمچه دهستهڵاتهی عیراق ههیهتی، بهڵام منی کورد دڵم زۆر بهو چارهکه دهستهڵاته خۆشه، پاش 2500 سالی ژێردهستی تورکانو فارسانو عارهبان، ئهگهرچی ئهو چارهکه دهستهڵاته هیچی باشتر نهبوو و تا ئیستاش نییه بۆ من، وهک کهسێکی کورد، ئهگهر نهڵێم تا له کوردستاندابووم زۆر له رژێمی داگیرکهری شۆفینیزمی بهعسی عارهبی خراپتر بوو لهگهڵمدا، بهڵام دڵنیام بۆ زۆرینهی نهتهوهکهم باشترین دهستهڵاته له ماوهی 2500 ساڵداو، جێگای ئومێدی باشتری نهتهوهکهمه له داهاتوودا. بهڵام... سهرۆک بارزانی که من رێزو پێزانینێکی زۆرم ههیه بۆ ههڵویسته کوردانهکانی ئهم دواییه، ئاواتهخوازیشم بتوانێتو بزانێت چۆن ببێت به سهرۆکێکی سهرکردهو رابهرو بنیاتنهری دهسهڵاتی تهواوو سهربهخۆییو رزگاریو یهکخستنهوهی خاکی داگیرکراوو پارچه پارچهکراوی کوردستان، نهک ههر به سهرۆکێکی چارهکه دهستهڵاتداری کوردستانێکی چارهکه سهربهخۆ بمێنێتهوه، چونکه سهرۆک بارزانی ئهمڕۆکه چارهکه ههلێکی بۆ رهخساوه بۆ بهدیهێانی ئهو ئاواته دێرینو شیرینهی نهتهوهی کورد، که دوای سهڵاحهدینی ئهیووبیی گهمژهو قازی محهمهدی کڵۆڵو شێخ مهحموودی موسڵمان، بۆ هیچ کوردێکی دیکه نهرهخساوه، من رام وایه چهند ههلی مێژوویی کاری ههیه له دروستکردنی سهرکردهو سهربهخۆکارانی نهتهوهکاندا، کهسایهتیو لێزانیو ئازایهتیی کهسایهتیش ئهوندهو زیاتریش کاری ههیه، سهلاحهدینی ئهیووبی سهرکردهیهکی ئازاو جوامێرو دهستپاکو... هتد بوو، بهڵام داخهکهم نهزانو جاشو کۆیلهی بیروباوڕی ئیسلامهتیی عارهبایهتی بوو، جاشیش ههمیشه گهمژهیه، گهمژهش ههمیشه مایهپووچه، هیچ سهرکردهیهکی موسڵمان له تورکو فارسو تهتهرو مهگۆلو ئهوانیتر له هیچ تایبهتمهندییهکدا نیوهی سهلاحهدین نهبوون، بهڵام ههموویان لهو زیرهکتربوون، چونکه ههموویان ئیسلامیان بۆ بهرژهوهندیی نهتهوهکانیان بهکاردههێنا، به پێچهوانهی سهلاحهدینهوه، ئیسلامیان دهکرده کهری بارههڵگری نهتهوهکانیانو دهستهڵاتی خۆیانیان پێ دهسهپاند بهسهر نهتهوه موسڵمانهکانی دیکهدا، دوایین نموونهیش تورکه عوسمانییهکان بوون، ئیستاش فارسهکانو تورکهکان (که به عوسمانییه نوێیهکان ناودهبرێن)و پاکستانیو مالیزیو چهچانهکانو ئهوانی تر ههمان شت دهکهن، ئایا مهسعوود بهرزانی وهک ئهوانه دهکات، یان وهک سهلاحهدین؟!؟ ئهمه گهوهرهترین پرسیاره له بهردهم مهسعوود بهرزانیدا، وهک تهنیا سهرۆکێکی شهرعیی ئهمڕۆی کورد. من وهک کوردێکی براگماتی ئهمڕۆکه کهس له مهسعوود بارزانی به گهورهتر نازانم، به ههموو سهرۆکو سهرکردهکانی ئهمڕۆو رابوردووی ههموو دنیاشهوه، گهورهی خهڵکی بهمن چی؟ ئهگهرچیش مهسعوود بارزانی بۆ منی تاکهکهس تا ئیستا خێری یهک پوولی نهبووهو نییه، بهڵام چاوهڕوانی زۆرم لێی، تا ئهو کاتهی وهک سهلاحهدینی ئهیووبی، یان جهلال تاڵهبانیی لێدێتو، دهبیت به جاشی دوژمنه داگیرکهرهکانی کوردستان، بێگومان ئهم ئهگهره نائومیدکهره بهلاوه ناخهم، چونکه جارێکیان گوێم لێبوو وتی: ـ من موسڵمانو سونیو شافیعیو نهقشبهندیم! ئهم وته ناااا نهستهقهی مهسعوود بهرزانی لهم نموونهیه دهچێت که بۆتانی دهگێڕمهوه: قوتابیی بهشی کوردیی کۆلیجی ئهدهبیاتی بهغدابووم، بهچاوێکی زۆر بهرزو شایستهو گهورهییهوه سهیری مامۆستام د.عیزهدین مستهڤا رهسووڵم دهکرد، تا رۆژێکیان وتی: ـ من خۆم به سهربازێکی بچووکی ریبازی پیرۆزی مارکسیزم دهزانم. لهو رۆژهوه ههرچهنده دهکهم ناتوانم وینهی سهربازیکی بووکه شووشهی بچووک له خهیاڵی خۆم دوور بخههوه، که له شێوهی مامۆستام د.عیزهدین دروستکراوه! ئهگهرچیش دهزانم ئهو یهکێکه له زیرهکترینو شارهزاترین پسپۆرهکانی رۆشنبیریی کوردی، من پێڵاوی نیمچه رۆشنبیرێکی دڵسۆزی کورد به سهری ههزار مارکس ناگۆڕمهوه، چجای به کهسێکی وهک پرۆفیسۆر عیزهدین! خۆ به زل نهزانین سیفهتێکی چاکی کۆمهڵایهتییه، بهڵام خۆ به بچووک زانین، یان ههست به کهموکووڕی کردن، نهخۆشییهکی کوشندهی نهتهوهی کورده، تا گهورهکانی کورد خۆیان به(((((((((( پاشکۆی)))))))))) گهورهکانی خهڵکی بزانن، کورد نابێ به هیچ. بروا ههبوون به ئایینێک یان فهلسهفهیهک یان بیرێک یان ئایدۆلۆجیایهک یان ههر شتێکی تر، ناکاته ئهوهی ئهو کهسه خۆی بکات به بچووک، یان پاشکۆ، یان کۆیلهی ئهلقه لهگوێی ئهو مهزنه، جا پێغهمهر بێت یان فهیلهسووف یان ههرچییهکیتر. من له فهلسهفهدا سهر به (وجووییهکانEXISTENTIALISM)م، له دیۆجینۆسی یۆنانییهوه تا یاسپهرزو تا سارتهری فهرهنسایی هاوچهرخ، بهڵام کاتێ سارتهر پشتگیریی له رژێمی ماویزمی چینی کرد، زۆر لهلام بچووک بووهوه، له ئاییندا زهردهشتیم، چونکه وادهزانم زهردهشت پێغهمهرێکی کوردهو ههڵقوڵاوی بیرو باوهڕو دابو نهریتهکانی خاکو ئاوو ههوای کوردستانه، له سیاسهتدا نهتهوهییم، بهڵام ههرگیز خۆم به کۆیلهی سارتهر یان زهردهشت یان کهسی دیکه نازانم، چونکه وادهزانم رێزی ئهو مهزنانه لهوهدایه خهلکی بهرێزو خاوهن خۆو سهربهستو گهورهیان لهگهڵدابێ، نهک سهربازی بچووکی بووکه شووشهو کۆیلهو پاشکۆی پڕوپووچ، مارکس ههرچهنده فهلسهفهکهی له سیاسهتدا مایهپووچ دهرچوو، بهڵام له دنیای بیرو فهلسهفهدا هیچی لهوانیتر کهمتر نییه، محهمهد توانی خێڵهکهی خۆی بکات به گهورهی نیوهی دنیا، بهڵام بۆ منی کورد داگیرکهرێکی دڕندهی کوردکوژێکی بهدرهوشته سهکس بازه، سونهو جهماعهت شێوهیهکی حوکمڕانیی کۆنی خهڵکی دواکهوتووی دورگهی عارهبانو سعوودییهی ئهمڕۆیه که ئهبووبهکری هاوڕێی محهمهدی پێغهمهری داگیرکهرو بکوژو ببڕی کورد دایهێنا، ئیمامی شافیعی عارهبێکه له خاوهن بیرهکانی فیکری ئیسلامی که زادهو ههڵقوڵاوی کۆمهڵگایهکی دڕو برسیی بیابانی دورگی عارهبانی 1400 پێش ئهمڕۆیه، نهقشبهندی بیرو باوهڕێکی دهروێشانهی ههڵبژاردهی عیزهت دووریی جێگری سهدام حوسێنه، سهدامو عیزهت دووریو شێخی نهقشبهندو ئیمامی شافیعیو ئهبووبهکرو محهمهدیش هیچیان له بهندیکتۆسی پاپاو کهنیسهی کاثۆلیكیو لۆقای هاوڕێ مهسیحی پێغهمهری گاورهکان زایاترو باشتر نییه، ئهگهر خراپتر نهبێت، چونکه گاورهکان ههرگیز کوردو کوردستانیان داگیرو ئهنفال نهکردووه. کاتێک سهرۆکی کودستانی من دهڵێت: (من موسڵمانو سونیو شافیعیو نهقشبهندیم!) ههزاران کیلۆمهتر له منی کوردی مۆدهرنیزمی هاوچهرخی سهدهی 21 دوور دهکهوێتهوهو، دهبێت به پاشکۆیهکی پاشکۆیهکی پاشکۆیهکی پاشکۆیهکی پاشکۆیهکی عارهبێکی خێڵی قورهیشی وڵاتی عارهبانی سعوودییه... له کاتێکدا من پێڵاوهکهی مهسعوود بارزانی به سهری ههموو 200 ملیۆنه عارهبهکانی دنیا ناگۆڕمهوه، به سهری شێخی نهقشبهندو ئیمامی شافیعیو ئهبوو بهکرو محهمهدی پێغهریشیانهوه. منی کوردی ژێردهستهو داگیرکراوو بهش بهشکراو، چی له دهروێشێکی نهقشىبهندیی گهمژهی مزگهوت نشینی ههڵخهڵهتاوی خواو پێغهمهری درۆی عارهبهکان بکهم؟ من سهرۆکێکی ژیرو زاناو لێهاتووم دهوێ که قوتابخانهی نوێو کارگهی نوێو هێزی سهربازیی نوێم بۆ دروستبکات، که کۆمهڵێکی نوێو تێگهیشتووم بۆ بهرههم بهێنێت که تێبگاتو بتوانێت له داگیرکاریو بهش بهشکراوی رزگارم بکاتو بمکات به نهتهوهیهکی ئاسایی نێو نهتهوهکانی دنیا، سهرۆکێکی سهرکرده بێت، نهک پاشکۆو پاشکرده. من مهسعوود بهرزانی به سهرۆکی خۆم دهزانم، چونکه زۆبهی نهتهوهکهم له بهشیکی کوردستاندا دهنگیان پێداوه، ئهگهرچی من خۆیشم دهنگم پێی نهدابێ، من مرۆڤێکی هاوچهرخی سهدهی 21م، بیرو باوهڕی نوێی مرۆڤایهتی پهسهندو پهیڕهو دهکهم، له مافی چارهسنووسی خۆو دیمۆکراسیو سهکۆلاریزم(عهلمانی)و مافی مرۆڤو مافی تاکهکهسو... هتد. رقم له داگیرکهرانی کودستانو مافخۆرانی نهتهوهکهمه، له پێش ههمووشیانهوه عارهبه موسڵمانه ئهنفالکهرهکانی کورد، سهرۆکهکهشم خۆی به پاشکۆی ئهوان دهزانێت، ئهوان به گهورهو سهروهرو رابهری خۆی دادهنێت که دهڵێت: (من موسڵمانو سونیو شافیعیو نهقشبهندیم!)، من به چاوێکی زۆر نزمو قینهوه سهیری محهمهدو ئهبوو بهکرو ئیمامی شافیعیو شێخی نهقشبهند دهکهم، به چاوێکی بهرزو رێزو ئومێدیشهوه سهیری مهسعوود با رزانیی سهرۆکم دهکهم، کهچی سهرۆکهکهم خۆی به نزمتر دهزانێ لهو نزمو دواکهوتوو و دڕندانهی داگیرکهرانی کوردستان! نهقشبهندییهکان خۆیان به سهگی ئهبو بهکری هاوڕێی محهمهدی منداڵبازی پێغهمهریان دهانن، یهکێک لهم سهگانه بهزمان خۆی له شیعرێکیدا دهڵێت: ئهو سهگی ئهسحابی کههفهو من سهرگی ئهسحابی تۆ ئایا دهشێو شایستهیه بۆ سهرۆکی کورد یهکێک بێت لهم سهگانه؟! خۆ ئهگهر بهرێزێیان ـ خوانهخواسته ـ رازی بێت بهوه، ئهی منێکی رۆشنبیری هاوچهرخ که خۆم به سهربهستو ئازاد دهزانمو، خۆم به مرۆڤی بهنرخو هاوتای خهڵکی دهزانم... دهبێ چی بکهم؟ یان ببم به هاووڵاتیی سهرۆکێکی وهها که خۆی به سهگی سهگێکی هاوێیهکی کابرایهکی عارهبی تۆپیوی پێش 1400 ساڵ که دوژمنی داگیرکهری نهتهوهکهم بوو، یانیش یاخیو تاکڕهوو دوورهپهرێزو دابڕاوو... هتد بم؟! ئهمه گێژهنێکی کوشندهیه، ئهگهر منی کوردو ههموو نهتهوهکهم لێی رزگار نهبێن، ههرگیز نابین به هیچو ههروهها به هیچوپووچیو داگیرکراویو ژێردهستهییو ...هتد دهمێنینهوه. بۆچی باشه مهسعوود بهرزانیی سهرۆکی کوردستان خۆی له بهشێکی زۆری نهتهوهکهی جودا بکاتهوه؟ خۆ کورد ههمووی (موسڵمانو سونیو شافیعیو نهقشبهندی) نییه، جگه لهوهی (موسڵمانه سونییه شافیعییه نهقشبهندییهکان)ی وهک عیزهت دووری یان سعوودییهکان چی سوودێکیان بۆ کوردی گهلهکهی مهسعوود بهرزانی ههیه یان ههبووه؟ بێجگه له ئهنفالو داگیرکاریو عارهباندنو... هتد؟ پاشکۆیی کردنی دوژمنانو داگیرکهرانو دڕندهو دواکهوتوانو، دوژمنایهتی کردنی دنیای پێشکهوتوو و مرۆڤ پهروهری رۆژئاوا چی بۆ کورد بهدهست دێنێ جگه له بهردهوامکردنی داگیرکاریو چاوهڕوانکردنی ئهنفالی سێیهم؟! ـ3ـ ژن کوشتن له نێوان کوردو ئیسلامدا (زانینو وێران) كوردتايمس ـ 23/2/2009 دیاردهی ژن کوشتن له ناو کوردا ئهمڕۆکه بووه به مایهی شهرمهزاریو به سووک روانینه نهتهوهی کورد لهلای نهتهوه پێشکهوتووهکانی دنیاداو، کارێکی زۆری کردۆته سهر ناوبانگی کوردو وهکو نهتهوهیهکی دواکهوتووی دڕندهی نامرۆڤانه تێیدهڕوانرێت، بۆ چارهسهرکردنی ههر دهردێکی پیسی کهسان یان کۆمهڵایهتی، یهکهم ههنگاو پێویسته هۆی دهردهکه دهستنیشان بکرێ، نهزانین خۆی هورهترن دهرده، نهزانینی هۆی ههر دهردێکیش چارههرکردنی ههرگیز دهکات، ئێمهی کوردیش به هۆی چاوبهستنو تۆقاندنی ئیسلامییهوه تا خوای عارهبان حهز بکات نهزانو گێلو تاریک بیرین، به چاوی نووقاوو پهلهکۆتێو ترسو لهرز، بێهووده ههوڵ دهدهین رێگای خۆمان بدۆزینهوه، گێرهمان لهناو پیسایی ئیسلامدا بهستووهو ناتوانین یهک ههنگاو بهرهو پێشهوه بچین، لهم کارهساتهدا رۆشنبیرانمان هیچ جیاوازییهکیان لهگهڵ تاریکبیرانو خهلکی رهشۆکی نهتهوههماندا نییه، ههر بۆ نموونه ئهم راستییه دهڵێم: من تا ئیستا هیچ رایهکم نهدیوه بتوانێت یان بزانێت یان بوێرێت راستیی دهردی ژنکوشتن له ناو کودا دهستیشان بکات، به ههزاران نووسینو چاوپێکهوتنو گفتوگۆو مفتومۆ لهسهر ئهم دهرده کراوه، هیچ کهسێک نهیزانیوه بۆچی کورد تووشی ئهم دهرد هاتووهو له کوێوه هاتووه، ئهگهر کهسێک ازنبێتی نهیوێراوه راستییهکهی بڵێت، زانیاریو زانست گرنگه، بهڵام زانیاریو زانست بهبێ وێرانو ئازایهتی وهکو چرایهکی دانهگیرساو وایه لهشهوی تاریکی کوردا، بۆ نموونهی ئهم وتنهم نموویهکی پڕ بهپێست دههێنمهوه، شیرزاد حهسهنی چیرۆکنووسی هاوڕێم، لهلای کوردی باشووردا به یهکێک له گهوره رۆشنبرهکان بهناوبانگه، یهکێکه لهو رۆشنبیره گهنجانهی زۆرترین رووناکیی میدیا کوردییهکانیان له بواری بیرو فهلسهفهدا بهرکهوتووه، نووسینی زۆریان ههیه، له زۆر بواری رۆشنبیریدا پهلیان هاویشتووه، لهسهر زۆر مهسهله فیکریو فهلسهفی نووسیویانهو دهنووسن، تهنانهت رایان لهسهر ههندێ مهسهلهی زۆر وردو تایبهتی فیکریو فهلسهفی ههیهو چهندین لاپهڕهیان لهسهر بیروراو فیکرو فهلسهفهی بیردۆزانو فهیلهسووفه بێگانهکان رهش کردۆتهوه، بهڵام... بهڵامو ههزار بهڵام، هیچیان خۆیان لهقهرهی راستیی دهردهکانی کورد نهداوه، یان نایزانن، یان دهیزاننو ناوێرن، ئهنجامیش زۆربهی دهردهکانی کورد بهرهو گرانترو کوشندهتر دهچن، لهوانهش دهردی ئابڕوو بهری ژنکوشتن به ناوی شهرهفو نامووسهوه، شیرزاد که نموونهی دهستهیکی رۆشنبیرانی کورده، له گفتوگۆیهکی تهلهفیزیۆنیدا که خۆی ئاسا ئهستێرهی گفتگۆکه بوو، دهنگی بهرزکردوهوههر ژنکوشتن وتی: کهڵتووری قهبیله، قهبیله، قهبیله له برهودایه... ناچاربووم کهناڵهکه بگۆڕم تا لهوهیاتر گوێم له نهزانی یان نهوێران نهبێ. داگیرکاریی ئیسلامی ههر تهنیا خاکو خهڵکو وڵاتو ئایینی نهگرتووههتهوه، بهڵکو بیرو هۆشو بیرو باوهڕو رووحیشمانی گرتووهتهوه، ههموو رۆشنبیرانی کورد مسڵمانین، بهشی ههره زۆریشمان ئیسلامین، واته بهدهستی خۆمان چاوی خۆمان به پهڕۆی رهشی ئیسلامهتی دهبهستینهوهو، ئینجا دهست دهکهین به پهلهکوتێ له ژیانو رۆشنبیریو فیکرو فهلسهفهدا، بۆیه دهستمان کورتو بیرمان کولو کورتبین یان نابینایهو، راستییهکان نابینین یان نایانگهینێ، ئهگینا شیرزاد دهبوو هاوار بکات: ئیسلام، ئیسلام، ئیسلام له برهودایه... بۆچی؟ چونکه قهبیلهی یان خێڵ یان عهشیرهتی کورد هیچ جیاوازییهکی لهگهڵ ئهوانی نهتهوهکانی دیکهدا نییه، ههموو نهتهوهکانی دنیا له کۆو یهکگرتنی قهبیلهکانیان پێکاهاتوون، ههمووشیان به قۆناغی خێلهکیدا تێپهڕیون، تا ئیستاش لهزۆربهی نهتهوهکاندا به جۆرێک له جۆرهکان ماون، بهڵام ههموو نهتهوه پێشکهوتووهکان له خیڵایهتییهوه گوازتوویانهتهو بۆ هاووڵاێتیو بوون به شارستانی، تهنیا نهتهوه ئیسلامییهکان نهبێ، که کورد بهشێکه لێیان، بڕوانه عارهبی ئاغای ئیسلامهتی، بڕوانه ئهفغانستان، پاکستان، تورکمانستان، تاجکستان، تهتهرستانو ههموو ستانهکانی دیکه، تا به ئهلبانو بۆسنیاو ههموو نهتهوه به ئیسلام کراوهانی تری ئهوروپا دهگات، ههموو یهک جۆره کهلهپوورو یهک خوو رههوشتو یهک جۆره دڕندایهتیو دواکهوتوییو نامرۆڤیهتیی ئیسلامییان ههیه، بهرامبهر بهوانهش وڵاته ئهسکهندهنافییهکان که ههموو نهوهی خێڵو قهبیلهی (ڤایکینگ)ی دڕندهو بکوژو ببڕن، بهلام چونکه ئیسلام نهکران، توانییان ببن به شارستانیترینو مرۆڤپهوهرترین نهتهوهکانی سهر رووی زهوی، خێڵهکانی کورد ههرگیز 1% ڤایکینگهکان دڕنده نهبوو، بهڵام چونکه کران به موسڵمان، ئهمڕۆکه لهرووی مرۆڤایهتییهوه دواوکهتووتره لهو رۆژهی کرا به موسڵمان، ژنکوشتن دیارترین دیاردهی ئهم راتییهیه، ژن وشتن به ناوی شهرهفو نامووسهوه ههرگیز له خوو و روشتو کهلهپووری قهبیلهی کورد نهبووهو نییه، ژنی کورد ههرگیز حیجابو نیقابو خۆشاردنهوهو کهنێزهیهتی نهزانیوه، سێکس له ناو خیڵایهتیی کوردیدا ههرگیز تابۆو بڤهو گوناهو موناه نهبووه، شهرهفو نامووسی پیاو ههرگیز له ناوگهڵی ژندا نهبووه، بهڵکو للای پیاو خویدا بووه، له ئازایهتیو بهخشندهییو راستگۆییو جوامێریو ئهو سیفهته پێشکهوتووانهدا بووه، تا (غهزا ـ داگیرکاری)یه دڕندهکانی محهمهدی پێغهمهری ئیسلام کوردستانی گرتووهتهوه، ئیتر لهوێوه کورد ههر بووه به کۆیلهو ژێردهستهو پاشکۆو خزمهتکاری عارهبو بووه به بهشێک لهو ئهقڵه دواکهوتوو و ئهو کهلهپووره دڕندانهی ئهو ئایینه بۆگهنه. من ههتا کورد حهز بکا رقم له خێڵایهتیو عهشرهتگهریو قهبیلهچێتییه، بهڵام بۆ دهرخستنی راستیو بۆ بهڵگهی ئهوهی که ژنکوشتن فڕی بهسهر قهبیلهی کوردهوه نییهو، شیرزاد یاغنیشه، ئهوهیه که ژنکوشتن لهشارهکاندا زیاتره وهک له ناو خێڵهکاندا له لادێ، ههندێ له خێڵهکانی کورد تا ئیستاش ههندێ نهریتی کۆمهڵایهتیی کوردییان پاراستووه که سێکس وهکو گاڵتهو نوکته وایه لهلایان، ههندێ قهبیلهی کورد ههن له کراوهترین کۆمهڵگانی دنیای ئهمڕۆ کراوهترن له سێکسدا، رشتهی مرواریی مامۆستای نهمر عهلادین سهجادی پڕه له بهڵگهی ئهم راستییه، بێجگه له چهندین کتێبی تر که لهسهر دابونهریتی ههندێ لهخێڵهکانی کورد نووسراون، که شیرزادو هاوجۆرهکانی نایزانن، چونکه بهعارهبی یان ئینگلیزی نهنووسراون، یان خۆیانی لێگێل دهکهن. ژنکوشتن کهلهپووێکی کۆنو رهسهنی عارهبه، ئیسلامیش ئاوێنهو شهریعهتو دهستوورو پهیڕهوو پرۆگرامی عارهبچێتییه، عارهبهکان ئهگهر گچیان ببوایه، زیندهبهچاڵیان دهکردن، قورئانهکهیان دهڵێت: (واذا الموؤدة سؤلت بأي ذنب قتلت) واته: ئهگهر کچه زیندهبهچاڵکراوهکه پرسی بهچی تاونێک کوژا، مێژووی خۆیان له ههموو سهرچاوهکاندا باسی کچ زیندهبهچاڵکردن دهکاتو کهس هاشای لهو هریته عارهبییه دڕندهیه نهکردووه، ئایینی ئیسلام پڕه له له بهردباران کردنی ژنی سهکس کردوو، محهمهد خۆی چهندینی ژنی لهمانهی کوشتووه، دهیان نموونم له کتێبهکانی خۆیاندا ههیه که ژنکوشتن بهشێکه له کهلهپووری عارهبو بهشێکی گرنگه له شهریعهتی ئیسلام، قورێان 10، 15 جار باسی ناوگهڵی ژن دهکات به بێشهرمترین وشهی بازاری راستهوخۆ که کهس لهرووی نایا وهکو ئهوی بڵێت، من ناچاربووم له بهشی ـ2ـ ئهم نووسینهدا (فرج) به(قاف واو زێ) بنووسم، قورئان ئهو کارهی بۆ ئهوهیه عارهبه نێرهکان بهو یاسایانه بۆ لای خۆی رابکێشێت، که دژی ئهوهیه ژن ناوگهڵی خۆی وهک پیاو به ئارهزووی خۆی بهکاربهێنێت، چونکه ئهو بهشهی ژن مڵکی پیاوه، پیاوی عارهب، بهڵام هینهکهی پیاو خۆی هی خۆیهتیو سهربهسته له بهکارهێانیدا، محهمهد خۆی خاوهنی 52 ناوگهڵی ژن بوو، بێگومان هیج پیاوێکیش له دنیادا نییه ئهو ههموو ناوگهڵانهی پێ تیر بکرێ، تا ئهگهر بهرزاێکی وهکومحهمهدیش بێت، جا بۆ ئهوهی هیچ یهک لهو ژنانه گزیی لێ نهکهن، ئهو ههموو ئایهتانهی دروستکرد، ئهم نهریته مایهی ژنکوشتنه له ئیسلامدا به ناوی شهرهفو نامووسهوه، که کوردی کۆیلهی نهریتی عارهبو ئیسلام دهقاودهق پهیڕهوی دهکات، ئیتر قهبیلهی چی ههی نهزانانو نهویران؟! ئهم نهریته له ئایینی مهسیحیدا به پێچهوانهوهیه، ئایتی: (من کان منکم بلا خطیئة فلیرجمها بحجر) بهڵگهی ئهوهیه، لێکدانهوهی ئهو ئیته دهڵێت: عارهبهکان دهیان ویست ژنێک بهردبران بکهن که زینای کردبوو، واته لهگهڵ پیاوێکدا خهوتبو، یان هینی کردبوو، مهسیح که پێی زانی، چووه نێوان ژنهکهو خهڵکهکهی دهورهیان لێدابوو بۆ رهجم ـ بردبرانکردنی، رووی کرده خهڵکهکهو ئهو وتهیهی وت که واتکهی دهکاته: (کێتان به گوناهه با بهردێکی تێبگرێ) خهڵکهکه ههموو سهریان شۆڕکردو بڵاوهیان لێکرد، چونکه مهسیح به پێچهوانهی محهمهدهوه، هیچ تهمایهکی به ناوگهڵی ژن نهبوو، دهشیزانی ههمووان به جۆرێ لهجۆرهکان ئهو کاره بهدزییهوه دهکهن، ژنیشی نهبوو بترسێ گزیی وهک ژنهکانی محهمهد گزی لێبکهن، بێجگه لهوهی عارهب نهبوو و تا ئهو نهریته بۆگهنهی عرهبهکانی ههبێ. کورد ئهگهر نهگهڕێهوه سهر کهلهپووری رن خۆیو له کۆیلایهتیی کهلهپووره دڕندانهکانی ئیسلامی عارهب رگار نهبێتو خووه پووچو دواهوتووهکنیان تووڕ ههڵنهداته ناو ئاودهستخانهی مێژووهوهو سهربهخۆو سهرفرازو مهردو خاونی خۆو خاکی خۆو کهلهپووری بهرزو پیرۆزی خۆی نهبێتو له عارهو ئیسلام دانهبڕێت... ههر وا دواکهوتوو و دهرداویو پڕوپووچو... هتد دهمێنێتهوهو، ههر رۆژهی دهردو بهڵایهکی تووش دهبێت. ـ2ـ ئیسلام دژو دوژمنی کورده كوردتايمس ـ 22/2/2009 کوردو کوردستان ئهمڕۆکه گهورهترین نهتهوهو، خاکو وڵاتی داگیرکراوی دنیایه، ئهم جۆره داگیرکردنه کۆلۆنهی ئهمڕۆی کورد، میراتو پاشماوهی داگیرکاریی موسڵمانهکانی سهردهمی داگیرکاریی(ـ غهزهوات)ی پێغهمهری عارهبه موسلمانهکانهکانه، ئیسلام ئایدیۆلۆجیاو چهکی عارهبو عارهبایهتی (ـ عورووبه)و به عارهبکردن(ـ تهعریب)ـه، ئیسلام ئایدیۆلۆجیای شۆڤینیی عارهبهو عارهبایهتییه، دژو دوژمنی ههموو نهتهوهو بیرێکی دیکهیه، قورئان که بیرو فهلسهفهو شهریعهتو دهستوورو پهیڕو پرۆگرامی ئیسلامه، دهڵێت: (کنتم خیر امة اخرجت للناس) واته: ئێوه باشترین نهتهوه بوون که بۆ خهڵکی هێنران، وشهی (ئێوه) لێرهدا عارهبهکانی ئهوسای دهوربهری مهکهو مهدینه دهگرێتهوه، له سهدا نهودی 90% عارهبهکانی ئهمڕۆعارهب نینو له نهتهوهو میللهتی دیکهنو کراون به عارهب، ئهساکه بهمانه دهوترا (العرب المستعربه ـ عارهبی به عارهبکراو) عارهبه ئهسلییهکان پێیان دهوترا (العرب العاربه ـ عارهبی بهعارهبکهر)، ئێمهی کورد نهکراین یان نهبووین به عارهب، بوویه تائیستایش ههروهکو نهتهویهکی پله دووهم ماوینهتهوه، چونکه به داگیرکاریو به زهبری شمشمیر کراین به موسڵمانو بهشێک له وڵاته داگیرراوهکانی عارهبه موسڵمانه داگیرکهرکان، کۆنترین شیعرو دهقی نووسراوی کوردی که ئیستا بیزانین؛ شیعرێکه باسی زوڵمو زۆرو وێرانکاریی داگیرکهره عارهبه موسڵمانهکان دهکات له کوردو له کوردستانو له ئایینی پیرۆزی زهرادهشتی*. پێغهمهری ئیسلام دهڵێت: (انا عربی، والقرأن عربی، والعربیة لغة اهل الجنة ـ من عارهبم، قورئان به عارهبییه، زمانی عارهبی زمانی خهڵکی بهههشته) واته ئهوهی عارهب نهبێ، یان بهعارب نهبێ، یان عارهبی نهزانێ، ناچێته بهههشت، قورئان لهکاتێکدا پڕه لهوشهی عارهبو عارهبایهتیو عارهببوون، به نیوه وشهیهکیش ناوی کورد نابات، ئهرکی من نییه بهرگری له هیچ نهتهوهیهکی دیکهم بکهم، جگه له نهتهوه ژێردهستهکی خۆم تا ناویان ببهم، بۆیه دهڵێم؛ قورئان له کاتێکدا پڕه له شتی پڕوپووچو بێشهرمانهی عارهبه دڕندهکان، به هیچ جۆرێ باسی کوردی تیا نییهو، بۆ کورد نییه، ئیتر بۆچی دبێ لهلای کورد پیرۆز بێتو ببێت به ئایینو دهستوورو ئایدیۆلۆجیاو پهیڕهو؟ نمونهیهک له ههزاران شته پڕوپووچهکانی ناو قورئان دهڵێت: (ان انکر الاصوات لصوت الحمیر ـ ناخۆشترین دهنگ دهنگی کهرانه)، ئایینێک ئهوهنده پڕوپووچ بێ گاڵته به کهر بکات، خوایهک ئهوهنده نزم بێ ئهقڵی خۆی بخاته بهرامبهر ئهقڵی کهر، دهبی کورد چهند پڕوپووچو نزم بێ تا به بهرزو پیرۆزی بزانێ؟ قورئانێک ئهوهده نزمو پڕوپووچ بێت تهنانهت باسی ناوگهڵی ژنهکانی پێغهمهرهکهیان بکات که دهڵێت: (یا نساء النبی احفظن فروجکن ـ ئهی ژنهکانی پێغهمهر قـ...تان بپارێزن)، ئهو وشهیه (فرج ـ قاف واو زێ)، یان کۆیهکهی (فروج ـ قاف واو زێ تان) ه پانزه لهو کتێبهدا ناوی هێنراوه، که پیاو چهند بێشهرم بێ له رووی نایا بینووسێ، تهنانهت له شیعری هجودا نهبێ، ئایا دهشێ ئوه وشانهش پیرۆز بن؟ دهشێ (قاف واو زێ)ش پیرۆز بێ چونکه له قورئانداهاتووه؟ دهشێ ئاژهڵێکی بهسهزمانی مرۆڤدۆستی رهنجدهری چهوساوهی زهحمهتکێشی وهک (کهر) به دهنگ ناخۆشی تاونبار بکرێ؟ کی ئهو دهنگه ناخۆشهی پێداوه؟ ئهگهر راسته خوا پێیداوه، ئیتر بۆچی بهسهرکۆنهیدا دهداتهوه، ئهوه چ خوایهکه که دهنگی ناخۆش بهو ئاژهڵه دهداتو ههر خۆیشی گاڵته یان جنێوی پێ دهدات! خۆ خۆی بۆ خۆی ههڵنهبژرادووه، خۆ ئهو بهسهزمانه نهیگوتووه من گۆرانیبێژم تا پێی بوترێ دهنگت ناخۆشه... کورد که باوهڕ بهم جۆره بیرو ئهقڵه دههێنێو به بهرزو پیرۆزی دهزانێ، دیاره زۆر لهو پڕوپووچییه کهمترو نزمتره. ئایینی ئیسلام زادهی بیرو هلهپووی خهڵکی بیاباننشنی دهرگهی عارهبه، فڕی بهسهر ئاسمانو رێسمانهوه نییه، تا ئیستاش زانست هیچ جۆره بوونهوهرێکی لڤ ئاسمان نهۆزیوهتهوه، هیچ جۆره بوونهوهرێک له دهرهوهی زهویدا نییه تا ئیستا توانیبێتی پهیوهندی به مرۆڤهوه بکات، بهڵکو ماوهیهک مرۆڤی پێشکهوتوو له ههوڵی ئهوهدایه بوونهوهر یان گیاندار له دهرههی زهویدا یان له ئاسماندا بۆزێتهوه، واته هیچ بوونوهرێک له مرۆڤ پێشکهوتووتر نییه له دنیادا توانبێتی یان بتوانێت پهیوندی به مرۆڤهوه بکات، ئهوهی له قورئاندا ههیه له ههموو ئایینو نووسراوو بیرو باوهڕهکانی پێشتردا ههیه، که ههموو خهیاڵو بۆچوونی دواکهوتووانهی کۆنی مرۆڤه بۆ لیکدانهوهی نازانستییانهی دنیاو ژیانو بوون، که داروین به ئهقڵو به زانست ههمووی پووچ کردهوه، کورد بهزۆرو بهناچاری بوو به موسڵمان، نهک به ئهقڵو تێگهیشتنو بهڵگهو ویستن، تا ئیستاش ترسو ههڕهشهو کوشتو بڕین ئیسلامی هێشتووهتهوه، مرۆڤی ئازاو تێگهیشتووی خاوهن بیرو باوهڕی فهلسهفه زانست ئهو کهسهیه راستی دهربخاتو درۆو پڕوپووچیو گهمژهیی رسوا کات، مرۆڤی شۆڕگیڕو مهردو نهتهوه پهرستو نوێخواز ئهو کهسهیه بیروباوهڕی راست بڵاو بکاتهوهو بهرژهوهندیی بهرزی نهتهوهکهی بپارێزێ، مرۆڤی گهمژهو سهرشۆڕ وهکو ئاژهڵی ماڵی وایه، جێگای رێزو پلهو پایهی بهرز نییهو تاکێکه له نموونهی میللهتی داکهتووو داگیرکراوو سهرشۆرو پڕوپووچ... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ *تهنیا رستهی (هورمزگان رویخان)م لێی لهبیر ماوه ـ1ـ ئیسلام دژو دوژمنی کورده كوردتايمس ـ 1/2/2009 کاتێ که عیراقو ئێرانو تورکیاو سووریا رێکدهگهون چی دهگهیهنێت لهوه زیاتر که بۆ لهناو بردنی کورده؟! که واته تورکو ڤارسو عهرهب یهک دوژمنی هاوبهشیان ههیه ئهویش کوده، کهچی کوردی گهمژه ئهوان به(برا) دادهنێت، لهکاتێکدا که ههر چهند وڵاتێکی ئهم دنیایه رێک بکهون هیچ مهترسییهکی بۆ کورد نییه، کهچی کورد هیچ نهتهوهو وڵاتێکی دیکهی ئهم دنیایه به برای خۆی دانانێت، چونکه ههرگیز نهمانبیستووه کوردێک بڵێت ژاپۆن یان ئینگلیز یان بهربهره براکانمان، من ناڵێم کورد دهبێ دوژمن بۆ خۆی دروست بکات، بهڵام زانینی دوژمن به برا ئهوپهڕی گهمژهییه، تورکو ڤارسو عارهب داگیرکهری خاکی کوردستانن، چونکه ئاماده نین دان به ماڤی رهوای نهتهوهی کوردا بنێن که شتێک ههیه ناوی کوردستانهو، کوردستان خاکی مێژوویی مڵکی نهتهوهی کورده، نهک باکووری کوردستان بهشێکه له خاکی تورکهکانی وڵاتی تورکانو، رۆژههڵاتی کوردستان بهشێکه له خاکی ئێرانی فارسهکانو، باشوورو رۆژئاوای کوردستانیش بهشێکه له خاکی عیراقو سووریای وڵاتانی عارهبهکان، کاتێ ئهگهر نهتهوهو دهوڵهت حوکمڕانانی تورکیاو ئێرانو عیراقو سووریا دانیان به بوونی نهتهوهی کوردا ناو جاڕی ماڤی مرۆڤیان پهسهند کرد که نهتهوی کوردیش وهک: (ههموو نهتهوهیهک ماڤی دیاری کردنی چارهنووسی خۆی ههیه) وهک ههموو نهتهوهکانی ئهم دنیایهو، که خاکی کوردستان مڵکی مێژووییو ئێستاو ههتاههتایی ئهو نهتهوهیهیهو، ههر کورد خۆی ماڤی ئهوهی ههیه یهک زیاتر دهوڵهتی خۆی لهسهر ئهو خاکه دروست بکاتو، هاوبهشیی یان جودایی لهگهڵ ههر نهتهوه یان وڵاتێکی دیکهدا دروست بکات، ئهو کاته کورد بۆی ههیه ناوی ئهو نهتهوانه بنێت برا یان شهریک یان هاوبهش، ئهگهرنا ناوبردنی نهتهوهیک یان وڵاتێک دهوڵهتێک دان به ماڤی رهوای ئێمهدا نهنێتو ئێمهش به برا یان شهریک یان هاوبهش یان هاووڵاتیی بزانین، دیاره ئێمه درۆزنو خوێڕو نامهردو کهرین، ئهمڕۆ 99%ی کورد له ههر چوار پارچه داگیرکراوهکهی کوردستاندا، تورکانو فارسهکانو عارهبهکانی دگیرکهرانی کوردستان، به برا یان شهریک یان هاووڵاتی دادهنێن، لهرسهرووی ههمووشیانهوه ئهوانهی خۆیان به سهرانو رۆشنبیرانو تێگهیشتووانی کورد دهزانن! که له راستیدا درۆزنو خوێڕو نامهردو کهرن، چونکه ئهوهی راستییهکه دهزانێتو به پێچهوانهوه دهڵێت؛ درۆزنه، ئهوهیش ئهوهی راستییهکه دهزانێتو ناوێرێ راستهکه بڵێت؛ نامهرده، ئهوانی دیکهش خوێڕی موێریو نهزانو گهمژهن، چونکه ناوبردنی دوژمنی داگیرکهر به براو شهریکو هاوبهش هیچ دوژمنانی نهخهڵهتاندووهو ناخهڵهتێنێت، بهڵکو به پێچهوانهوه ههر تهنیا کوردی نهزانو تێنگهیهیشتوو و ساوێلکهو ههژارو داماوی خهڵهتاندووه، من خۆم ساڵههای ساڵ بهو درۆو خوێڕێتیو نامهردییهی درۆزنان خوێڕییانو نامهردان ههڵخهڵهتابووم، عارهبم به برا دهزانی، تا کوردستانم جێهێشتو دنیام دیو چاوم کرایهوه، ئینجا زانیم چاوساغانی کورد چهند دروزنو خوێڕیو نامهردن بوون، که ئهو ههموو ساڵه راستییهکهی خۆمیان پێم نهوتبوو، ئهمه ئهگهر له کوردا چاوساغ ههبێت، ئهگهر ناش با ههموو خۆیان به کهرو گا بزاننو، پێویست ناکات کهس له کهس خۆی به تێگهیشتووتڕ یان پاڵهوان تڕ یان دڵسۆزتڕ بزانێت، لهسهرووی ههمووشیانهوئهوهی خۆی به سهرو سهرکردهو لێپرسراو دهزانێت، کورد ههمووی وهک یهک ژێر دهستهو زهلیلو چهوساوهیه، لهناو ئهمانهشدا ههندێ ئهوانی دیکه دهچهوسێننهوه، وهک ئهوانهی له بهندیخانهیهکدان، که یهکێکیان پشت به ههندێکی تر ئهوانی دیکه دهچوسێننهوهو ههوشیان دیلو ژێردهستهو بهندین. رهنگ بێ ههندێ کهس ههبن نهزانن بۆچی من ئهوهنده توندو تیژو راستو رهقم، دهڵێم ههڵخهڵهتاو ئهگهر تووڕه نهبێت، دیاره خوێڕییه، چونکه ههڵخهڵهتێنهر ههرگیز مایهی رێزو حورمهتو ستایش نییه، ده بابزانین کێ منو ههموو نهتهوهی کوردی هڵخهڵهتاندووه؟ ئهگهر کهسێک ههبێت له کودا خۆی به لێزانو وتم چاوساغ بزانێتو، ئهوکهسه یهکهم تاوانباری منو کورده، ئهگهر کهسیش خۆی بهوه نارانێتو، خۆی وکو من به ههڵخهڵهتاو دهزانێت، با خۆی بهسهرماندا با نهداتو لهوه زیاتر خۆیان له ئێمهی خهڵهتاوو ژێردهستهو ستهمدیده به زیاتر نهزاننو، لهوه زیاتر یاری به ژیانو چارهنووسو گوزهرانمان نهکهنو، لهسهر دهرپێکانیان دابنیشن، من تێدهگهم بۆچی پێویسته تورکان رێزی ئهتاتورکی سهرکردهیان بگرنو، وهک خۆیان دهڵێن له پێغهمبهرانیش به مهزنتری بزانن، چونکه ئهو نهتهوهکهی خۆی له پاشکۆیی موسڵمانان رزگارکردو دهوڵهتێکی هاوچهرخی بۆ کوردان بنیات ناو بهشێکی زۆر خاکی نهتهوهیهکی تریشی وهک کوردی بۆ رۆڵهکانی نهتهوهکهی خۆی دابڕیو داگیرکرد، من تێدهگهم بۆچی خهڵکی سعودییه رێزی مهلیکهکهیان دهگرنو سهری بۆ دادهنهوێنن؛ چونکه ئهو وڵاتهکهیانی له داگیرکاریی تورکه عوسمانییهکان رزگارکردو وڵاتێکی دانپێدانراوی بۆیان بنیات نا، من تێدهگهم بۆچی ههموو نهتهوکانی دنیا رێزی سهرانیان دهگرن، چونکه ههموویان سهروهرو هربهخییو قهوارهو دهستهڵاتو ژیانی رێکوپێکو خزمهتگوزاریان بۆ نهتهوهکانیان بنات ناو بهرێوهبرد، بهڵام با بزانین منی کوردی ژێردستی داگیرکراوی زهلیلی بێبشی دواکهوتووی پاشکۆی بێرێزی بێناوی بێ وڵاتی ........... هتد بۆچی دهبێ رێزی سهرشۆڕ بکهم بۆ کهسێکی ژێردستی داگیرکراوی زهلیلی بێبشی دواکهوتووی پاشکۆی بێرێزی بێناوی بێ وڵاتی........... هتدی وهکو؟! بۆ دهبێ کهسێک به لهخۆم گهورهتر بزانم که به خوێنی من پلهو پایهی بۆ خۆیو خزمهکانیو چڵکاوخۆرهکانی خۆی له لای دوژمنه داگیکهرهکانم بهدهست هێناوه؟!؟!؟!؟! بۆچی من توندرهوو تووڕه تهبیعهتو جنیودهرو قێزهونم ئهگهر تفو لهعنهت لهو ژێردستی داگیرکراوی زهلیلی بێبشی دواکهوتووی پاشکۆی بێرێزی بێناوی بێ وڵاتی ........... هتدانه بکهم که خۆیان بهسهر منی دووجار ژێردستی داگیرکراوی زهلیلی بێبشی دواکهوتووی پاشکۆی بێرێزی بێناوی بێ وڵاتی ........... هتدا بادهدهن؟!؟!؟!؟! با له گهورهترین تاکی * کوردهوه دهست پێبکهم؛ سهلاحهددینی ئهیووبی که بهشێکی زۆری کهره کوردهکان خۆیانی پێوه بادهدهن، دهستهڵاتی موسڵمانانی له داگیرکهرانی خاچییهکان رزگارکردو دایهوه دهستی عارهبه موسڵمانه دڕنده ئهنفالچییهکانی دگیرکهرانی مێژوویی کوردستانو ببڕو بکوژانی کوردو! که منی کوڕهزای تا ئیستاش بهدهستی ئهو کردهوهیهو له ئهنجامی ئهو کهرایهتییهوه دهناڵمو ئهنڤال دهکرێمو دهکوژرێمو دهچهوسێنرێمهوه، میسرییه خوێڕییهکانی که سهلاح رزگاری کردنو دهوڵهتی بۆ بنیات نا، ئیستا له باتی وشهی (گهمژه) وشهی (کورد) بهکار دههێنن، ئهگهر بیانهوێ بڵێن فڵانه کهسم کهرکرد یان ههڵخهڵهتاند؛ دهڵێن فڵانه کهسم کوردکرد (استکردته)، کهچی ئیستاش تاکێکی* دووهم گهورهترینی کورد دوای سهلاحهینی گهمژه که جهلال تاڵهبانییه، به میسر دهڵێت؛ براگهورهمان یان خوشکی گهورهمان، ئهم زاته خۆی به کورد دهژمێرێتو کهچی ناوێرێ یهک وشه به کوردی لهگهڵ میوانه بیانییهکانیدا بئاخهفێ، ههر ئهوهندهی عارهبه شیعهوسوننهکان رێککهوتن، ههر بهشهق له بهغداوه تا سلێمانی دهیهن، لهوێشهوه ههر بهشهق له کوردستانیش دهریدهکهن. گوناهی کێیه ئێمهی کورد واین؟ منو ههموو ئهوههندهی راستییهکه دهزانین هیچمان لهدهست نایات، چونکه زۆربهی کورد نازانێت چهند بێنرخو ژێردهستو قێزهون کراوه، جاشایهتیو ژێردهستهیی خزمهتچێتییو گهوادی بۆ تورکو ڤارسو عارهب به شهرهفو پیاوهتیو مهردایتیو ئازایهتیو دڵسۆزیو پێشکهوتنو هاووڵاتێتیو شارستانێتیووووو ئهو شتانه پیرۆزانه دهزانێت، لنگهوقووچ شتهکان دهبینێ، چونکه قنگهوتلوور لێی کهتووه، ئهوانهی دهشزانن که چهند بێنرخو ژێردهستو قێزهون کراونو، جاشایهتیو ژێردهستهیی خزمهتچێتییو گهوادی بۆ تورکو ڤارسو عارهب دهکهنو سوورن لهسهری، ههر خۆیان به خۆیان بن. کورد 1400 ساله ئهمه حاڵێتی، مهسهلهکه له پێش سهلاحهدینهوه دهست پێدهکات، یهکهم کورد که چۆکی بۆ سوپای داگیرکهری ئیسلام دانهوندو رازیبوو عارهبه موسڵمانه داگیکهره دڕندهکان به بهرچاوییهوه سواری ژنو کچو خوشکهکهی ببنو، ئهویش قنگهوتلوور کڕنۆشی بۆ کهعبهی بتخانه کۆنهکهی خێڵی برسیو داوێن پیسو بێشهرهفو بێفهڕقورهیش برد، ئهو کهسه یهکهم تاوانباری ئهم بارهی ئهمڕۆی نهتهوهی کورده، که ئیستا ههموو نهتهوهی کوردی گرتووهتهوه، ههموو ئهوانهی ئهمڕ کڕنۆش بۆ بتخانهی داگیرکهران دهبهن، ههر لاسایی ئهو یهکهم کورده گهواده دهکهنهوه، ههڵبهته گهواد له ههموو نهتهوهو گهلو میللهتێکدا ههیه، بهڵام هیچ نهتهوهیهک وهکو کورد ههر ههمووی گهوادو ژێردهستو جاشو دوژمن پهرستو خوێڕی نییه، هیچ نهتهوهیهکیش لهم دنیآیهدا نییه 1400 ساڵ سهر بۆ داگیکهرانی شۆڕ بکات، کورد نهبێ، چونکه ههموو ئهوانی دیکهی سهریان بۆ داگیرکهرانی ئیسلامی درهنده شۆڕکرد، ههر یهک به جۆرێ خۆیان رزگارکرد، تهنانهت ههندێکیان بوون به ئاغاو دهستهڵاتداریش به سهر عارهبه موسڵمانهنه داگیرکهرهکانهوه، وهک تورکه عوسمانییهکان، تهنیا کورد نهبێ لهوهتهی بووه ههر به جاشی ماوهتهوه، ئهگهر کورد له رێگهی ئیسلامهتییهوه رزگاری ببێتو، ببێت به ئاغای عارهبو تورکو فارس و ئهوانی تر، رهنگبێ بڵێین ههمو ئهو کڕنۆش بردنو قنگهو تلوور کردنهوهو کۆیلهتییه سوودێکی ههبووه، بهڵام نه تا ئیستا وابوو و نه تازه تازهش کاتی ئهوه ماوه وا ببێت، کهچی ئێمه ههر بهردهوامین لهسهر پهرستنی خواو پێغهمبهرو بتخانه ئاودهستخانهکانی سعوودییه، که ههرگیز کهسێکیان دانێکی خێری پێماندا نهناوهو له ئهنفالی یهکهمی کود لهسهر دهستی عومهری کوری خهتابو داگیرکردنی کوردستان پهشیمان نهبووهتهوه. من که چاو به مێژووی کوردا دهخشێنم، شهرمهزاری دامدهگرێ، وهک هاوڕێی مێژوونووسم د. جهمال رهشید لهم رۆژانهدا فهرمووی؛ (شهرم دهکهم که تا ئیستا دهوڵهتمان نییه)، منیش لهوهتهی هاتوومهته دهرهوهو چاوم ردۆتهوه، هیچ جارێک نهبووه لێم بپرسن خهڵکی کوێی یان سهر به چی نهتهوهیهکی؛ ههست بهشهرمهزاریو سهرشۆڕیو نامهردی نهکهم که کوردم، ئهگهرچی تا ئیستا دیار نییه ـ وهک کهرکووکییهک ـ ئایا خهڵکی کوردستانم یان نا، چونکه من خۆمی کهرکووکیو باوباپیرانی کرماشانیم که پاشماوهی (میرنشینی شوانکارهی) کوردیین، خۆم به کورد دهزانم ئهو حهوت پشتهی خۆم که دهیزانم ناویان دهزانم، ههر کوردبوونو بهکوردی لدایکبووینو بهکوردی ژیاوینو بهکوردی مردنو دهمرم، بێگومان شهرمهزارییه کهسێک له سهدهی 21 دا خاوهنی خۆی نهبێت د.جهمال واتهنی دهوڵهتی نهبێت، منیش لهگهڵ (شاهۆ)ی شاعیری نهناسراودا زیاتریش دهڵێم: وا لهولاوه سوورییهش رێگهی جزیرهی لێ بڕی هێشتا ههر بهخۆی نازانێ حیزی حیزانگاوه کورد نزیکهی 50 ساڵه ئهم شیعره وتراوه، لهساوه دهیان نهتهوهی بچووک بچووک که گهورهتریان چارهکێکی کورد نابن، بوون به خاوهنی خۆیانو له ژێردهستی داگیرکراوی رزگاریان بوو، کهچی کورد هیشتاکهش ههر هینی هینان هاوهو تا ئهمڕۆشی لهگهڵدا بێت، کهچی ههر بهخۆیشی نازانێت، تهنیا کهسێی دڵسۆزو ههستیاری وهک د.جهمال رهشیدی مێژوونووسی گهوره نهبێت. بڕوانه سهرانی ئهمڕۆمان؛ پیاوێکیان تیا نییه بوێرێ راستییهکهی داگیرکراوی خاکی کوردستانو ژێردهستهییو پاشکۆیی نهتهوهی کورد به ئاشکرایی بڵێت، خۆشی به سهرو سهرکردهو رابهرو ماکهر دهزانێت، ههندێ لهم سهرانهی که له سهلکه پیازێ زیاتر نرخو فهڕو رێزو حورمهتیان نییه، ویستی نهوتی ماڵهکهی خۆی بۆ خۆی بڤرۆشێت، عارهبه داگیرکهرهکانی بهغدا گووی سهگیان دهرخواردی دا، ههرچهنده خۆی بهسهر کوردی ههژارو بهدبهختدا باداو خۆی گیڤ کردهوهو گڤهگڤه کردو، ههر چهنده به ههڵهداون چوو بۆ بهغدای پایتهختی داگیرکهران له ماڵی خۆیاندا دهستهودامان دهستو پێی داگیرکهرانی ماچ کردولێیان پاڕایهوه، ههر بێسوودبوو، وهکو سهگ گرتیان ل کلکیو تووڕیان ههڵدایهوه بۆ ئهو شوێنهی که لێوهی هاتبوو، تا ئهوهندهی دهتوانێت خۆی بهسهر خهڵکی بهستهزمانو بێدهستهڵاتی کوردی وهکو مندا بابداتو کۆشکی گهورهو ئوتومبیلی گران بههاو پاداشتی بهدهفتهره دۆلار بهسهر خۆیو خزمه گهمژهکانیو برادهره خوێڕییهکانی وهک حهپه سهعیدی حهسهن پۆلیسدا دابهش بکات، لهو پارهو پووڵهی ئاغا داگیرکهرهکانی وهک سهگی بهردهرگایان بۆی تووڕ ههڵدهدهن،کهچی لهمنی دهوێ به سهرهکوهزیرانی بزانمو رێزی بگرمو خۆم به قهرزاری بزانم! من دهڵێم ئهو کوردهی رێزی ئهمجۆره سهرکرده بێرێزه بگرێت، لهو بێرێزترهو دهبێت به بێڕێزی بێڕێز، ئهم زمانهی ئم دێڕانهی پێدهنووسم زمانی سیاسهت نییه، چونکه من باسی سیاسهت ناکهم، چونکه ئهوهی ئهوانه دهیکهن جاشایهتیو کۆیلایهو نامهردییه، نهک سیاسهت. له کاتی تهنگانهو کارهساتو قوڕبهسهریدا، زۆر جار دهمبیست که ئێمهی کورد بێکهسینو هیچ لایهنو نهتهوهو وڵاتو هێزو مێزێکمان له پشتو لهگهڵدا نییه، بهوهش زۆر بهزهییم به خۆمدا دههاتهوه، نهشمدهزانی بۆچی واینو چۆن دهبێ وا نهبین؟ تا هاتمه ههندهرانو چاوم به دنیا کرایهوهو، له چهندین لاو شوێندا تووشی ئهو وهڵامه بووم: 1 ـ ناسنامهی ههر تاکه کهسێکی ئهم دنیایه؛ وڵاتهکهیهتی، چونکه ههموو وڵاتانی دنیا مۆرکی رهگهزیو نهتهوهییو ئایینیو ئابووریو سیاسیو پلهی شارستانیو پێشکهوتنو ههموو مۆرکێکی دیکهی گشتیو سهرهکی ههموو تاکه کهسێکی ئهم دنیایهی تێدایه، راسته ههندێ وڵات ههیه زیاتر له رهگهزێک یان نهتهوهیهک یان ئایینێک یان ههر تایبتمهندییهکی دیکهی مرۆڤانی تێدایه، بهڵام کهس نییه چاوهروانی ئهوه بێت بهریتانییک وڵاتی رگهزی رهشه ئهفریکانییهکان بێت، یان هی هیندییه سوورییهکان، یان زهرده ئاسیاییهکانی ئهوپهڕی رۆژههڵات بێت، ههرهوههاش کهس نییه یهکسهر به موسڵمانت بزانێت ئهگهر بڵێیت خهڵکی ژاپۆن یان باشووری ئهفریکا یان سوێدیم، ئهگهرچیش لهو وڵاتاندا کهم تا زۆر لهمانه ههن. بۆیه یهکهم پرسیار ههرکهسێ لهم دنیایهدا تووشی دهبێت؛ (خهلکی کوێی؟)ـه، گهر کوردێکی زۆر تێگهیشتوو و پێشکهوتوو بیت، دهڵێیت؛ (خهلکی کوردستانم)، ئهگهر ـ دوور لهرووی تۆ ـ کهرو گهمژهو بێئاگاو نهفامیش بیت دهڵێیت؛ (خهلکی عیراق، یان ئێران، یان تورکیا یان، سووریام)، منی کوردی بێوڵات ئهگهر مهردو تێگهیشتوو بمو بڵێم؛ خهڵکی کوردستانم، پرسیار لێکهرهکهم ههڵوێستهیهک دهکاتو، ئهگهر تێگهیشتوو بێت دهپرسێت: باشه خهڵکی کام وڵاتی؟ ناسنامهی چی وڵاتێکت ههیه؟ ئینجا دهبێ بڵێم: تورکیا یان ئێران یان عیراق یان سووریا یان ههر وڵاتێکی دیکهی ههر نهتهوهیهکی دیکه، له داگیرکهرانی کوردستان بێت یان نا، بهمهش منی ـ گوایه ـ تێگهیشتوو و مهرد، بمهوێ یان نهمهوێ؛ لهگهڵ کورده گهمژهو نامهردهکهدا یهکدهگرمهوه، هیچیشم بۆ نامێنێتهوه لهوه زیاتر تێر جنێو بهخۆمو به نهتهوهکهمو به سهرانمو بهباوباپیرانمو به مێژوو و به داگیرکهرانمو بهخوا بهخورما بدهم، ئهمه ئهگهر بهغیرهتو خاوهن ههستو بیر بم، ئهگهربێغیرهتو گهمژهو ماکهریش بم، گرنگ نییه عیراقیی یان سووریایی عارهبی بم، یان ئێرانیی فارسی یان تورکیای تورکانی بم، ئاژهڵ نهتهوهی نییه. ماوێتێ كوردتايمس ـ 15/11/2008 نووسین بۆ کورد وهکو گۆرانی وتن وایه له حهمامدا، بهڵام کهسێکی بهدبهختی وهک من که بهکوردی لهدایک بووبێتو بهکوردی بژیو بهکوردی بمرێ، ئهگهر بهکوردی نهنووسێ، دهبێ چی بکا!؟! بێگومان کورد بوون شهرمهزارییه، مرۆیهکی بهدبهختی وهکو من ئهمڕۆکه که سهیری نهتهوهکانی دنیا دهکهمو دهبینم به کوێ گهیشتوونو، به چاوی خۆیشم دهبینم که کورد چهند دواکهوتووو، چهند ژێرچهپۆکو، چهند گهمژهو پڕوپووچو بێنرخه، ئهگهر دهست نهدهمه تهنیا چهکی نابهکاری نووسین؛ ئهدی دهبێ چی بکهم؟!؟ مهگهر لهداخانا شهق بهرم. نه منو نه کهسی دیکهی ئهم دنیایه کورد بوونی خۆی بۆ خۆی ههڵنهبژاردووه، پیاو ههزار جاریش نکووڵیی لێبکا ههر ـ دوور له رووی ئێوه ـ کورد واتهنی: وهکو گونی قۆڕ وایه، بیبڕی دهمری، نایبڕی ههتا ههی ههر پێتهوهیه. من ئهگهر زمانێکی سیحریم ههبوایهو بمتوانیبایه نهتهوهکهمی پێ تێبگهیهنم که چهند بهدبهختو دواکهتوو ژێردهستهیه، رهنگبوو شتێکم پێ کرابایه، چونکه بێگومانم که کوردیش مرۆڤهو ئهگهر ئهقڵو هێزی بهکار بهێنێ، هیچی له نهتهوهکانی دیکهی ئهم دنیایه کهمتر نهدهبوو، ئاوهها وهکو ئێستا مایهی شهرمهزاری نهدهبوو. منداڵبووم، نیو سهده دهبێ شیعرێکی شاعیرێکم خویندهوه به ناوی (شاهۆ) که ئیستاش نازانم کێیه، تیایدا دیگوت: وا لهولاوه سوورییهش رێگای جزیرهی لێبڕی هێشتا ههربهخۆی نازانێ، حیزی حیزانگاوه کورد پاشانیش هێمنی شاعیری هاوڕێم گوتی: ناڵهناڵی من درهنگه زوو نییه... له نێوان ئهمانو پێش ئهمان پاش ئهمانیش سهدان شاعیر ههن ئهم مهبهستهیان بهجۆرهها شێوهی تر گوتووه، بهڵام هێشتا ههر بهخۆی نازانێ ...کورد. ماوهیهک پێش ئیستا چاوم به بهرنامهیهک کهوت بهناوی ستراتیج! گوتم بهڵکو ئهمه خوایه رۆشنبیرانی کورد بهخۆیان زانیبێتو وازیان له بهکارهێنانی هۆیهکی گرنگی وهک تهلهفیزیۆن هێنابێ بۆ دهبهنگتر کردنی کوردو خڵاڤاندنی به فێرکردنی شتی پڕوپووچی وهک ـ لهرووتان به پهرژین بێت ـ (کڵاشی ههورامی) گۆرانیی ناخۆش ناخۆشو ههڵدانهوهی لاپهڕه چڵکنهکانی قورئانه شڕهکهی عارهبه دڕندهکانی بیابان نشینی داگیرو بکوژو ببڕانی باو باپیرنانمانهوه... کهچی پاشان بۆم دهر کهوت باسی مهترسیی ستراتیجیی نهستهلهو چپسو کاغهزی ئاودهستخانهی له دهرهوه هێنراو دهکات! تیگهیشتم که ئهمهش شێوهیهکه له شێوهکانی: (هێشتا ههر بهخۆی نازانێ، هینی هینان واوه کورد)، من له زمانو شێوهی گفتوگۆو ههڵسوراندنی بهرنامه پێشکهش ـ کهرهکهوه دڵنیابووم ئهو زاته هیچ نیازێکی بهدی له پێشکهش کردنی ئهو بهرنامهیهدا نییه، بهڵام ههر ئهوهیه وهکو ههموو کوردێک وا دهزانی چپسو نهستهله ستراتیجی کوردنو، کورد له هیچی کهم نییه تهنیا ئاسایشی چپسو نهستهله نهبێت! (کهر دهڵێت: کورد لهکوێ کهوتووهو، ستراتیج له کوێ دڕاوه؟!) ئهو زاته خۆیو دوو سێ زهلامی به دیمهن سهنگینو ئاقڵو هاوچهرخ، تا ماندووبوون باسی ستراتیجێتیی چپسو نهستهلهو کاغهزی ئاودهستخانهیان کرد له (چاهنووس)و (داهاتوو) و (سهربهخۆیی)و (یهکگرتنهوه)ی پارچهکانی پارچه پارچه کراوهکانی (خاک)و (نهتهوهی) کوردو (بهجیهانی کردنی) (زمانی کوردی)و، کردنی (دهوڵهتی) مهزنی (کوردستانی گهوره) به زلهێزێکی ئهم دنیایه! کورد دهلێ: دیاریی شوانه وێڵه، یان ههڵهکۆکه، یان پیفۆک. من نیازم وابوو داوای کهناڵێکی کوردی بکهم به زمانی ئینگلیزی یان ههر زمانێکی زیندووی تری کاریگهری ئهم دنیایه، دوایی گوتم: سهد حهمدو شوکر کهس له زمانهکهمان تێنگاتو کهس هینی پێ ناسڕێت، تا لهوه زیاتر شهرمهزارترو بهگاڵتهجاڕتڕ نهبین لهناو نهتهوهکاندا. چهند ساڵێک لهمهوبهر پڕکێشییهکی کوردانهم کردو، ئیمێڵێکی گێلانهم بۆ میکرۆسۆفت نووسی، داوای بهکارهێنانی زمانی کوردیم کرد لهگهڵ ئهو دهیان زمانانهدا که له میکرۆسۆفت ویندۆزا بهکار دههێنرێن، ئهوانیش نهیانکرده نامهردی، وهڵامێی تهڕو تهزێنهریان دامهوه، وتیان: کام کورد؟ ئێوه له تورکیا ئهلفوبێی تورکی بهکاردههێنن، له ئێران هی ڤارسی، له عیراقو سوورییهشدا هی عهرهبی، زمانهکهتان ههرکهسێ بهجۆرێکی بهکاردههێنێ، راستییهکهی ئهگهر ئێمه بمانهوێ زمانی کوردی بخهینه ناو میکرۆسۆفت ویندۆزهوه، دهبی ههموو زمانهکانی تر بسرینهوه تا جێگهی ئهوهی ئێوهی تیا ببێتهوه. من ئیستاشی لهگهڵ بێت هیچ کوردێکم نهدیوهو نهبیستووه ئاوهها له ستراتیجی ناسترایجیی کورد تێگهیشتبێ. ماوهتهوه بڵێم: ئهو بهرنامهیهی ستراتیجیی کوردی که سهرگهرمی چارهسهرکردنی ستراتیجێتیی کورده له دوو مهسهلهی ستراتیجیی گرنگی کوردا؛ که ئهویش: ستراتیجیی چپسو ستراتیجیی نهستهلهبوو، بهرنامهیهکی یهکێک له تهلهفیزیۆنه زۆرو بۆرهکانی پارتی دیموکراتی کوردستانی عیراق(!) بوو، پێشتریش یهکێتیی نیشتیانیی کوردستانی عیراق(!) وشهی ستراتیجیان قۆزتبووهوهو، بۆ نهخشهکێشیی ستراتیجی کوردایهتی، کاکهبرایهکی نیمچه تورکمانی ههولیری نیمچه کوردی نیمچه نووسهری نیمچه خوێنهریان کردبوو به لێپرسراوی! که له نووسینهکانیدا به زمانه نیمچه عهرهبییهکهی ناوو ناتۆره بۆگهنهکانی دوژمنانی کوردی بۆ کورد بهکار دههێنا، ناچاربووین ههر بهو زمانه بۆگهنه له بهشه عهرهبییهکهماندا دهمکوتی بکهین. من دڵنیام زۆر کهس به خوێندنهوهی ئهم قسانهم قهرس دهبێت، چونکه زۆر توندو تیژه. من له (بزمارێک)یشمدا نووسیومه: کهر به نهقیزه نهبێ نابزوێ، بهڵام ئیستا دهڵێم: کورد بهههزار نهقیزهش هێشتا ههر به خۆی نازانێت، هینی هینان هاوه کورد. کهرکووک مڵکی نهتهوهی کوردهو هیچ کهسێکو لایهنێک مافی یاری کردنی نییه بهم مهسهله چارهنووسییهی کورد، ئهوانهی ئهمڕۆ خۆیان به لێپرسراوانی کوردی باشووری کوردستان دهزانن، به هیچ جۆرێک سهرپشک نهکراون بۆ فرۆشتنی کهرکووک به عارهبو تورکه داگیرکهرهکانی کوردستان بهرامبهر به پایهو پووڵ بۆ خۆیانو دهستهو دایرهکانیان. ههڵوێستی تآئێستای سهرانی کورد، له رادهی مهزنیی مهسهلهکهدا نییهو زۆر له مهترسیی ههڕهشهکان نزمتره، چونکه زۆر لهوه بێهێزترن بتوانن جوامێرانه بهرامبهر دوژمنانی داگیرکهری کوردستانو ههڕهشهکانیان بوهستن، چینو سیاسیو رۆشنبیرانی کوردیش چونکه ههر ههموویان جلهویان به دهست ئهو سهرانهوهیه، بۆیه چاوهڕوانی هیچ ههڵویستو دهورێکی مهردانهو کاریگهریان لێناکرێ، ئهوی ماوهتهوه تهنها خهڵکی رهشۆکی کوردن که به راستی نیگهرانو پهرۆشی کێشهکهن، ئهو خهڵکهی که به لێشاو خوێنیان بۆ کوردو کوردایهتیو کوردبوونی کهرکووک رشت، که تا ئێستاش ئامادهن بهردهوام بن له خۆ بهخشین له پێناو ئهو مهسهله پیرۆزهدا. ئهم ئاستهنگهی ئهمڕۆی کورد له مهسهلهی چارهنوووسی کهرکووکدا مایهی سیاسهتێکی گێڕی سهرانی کورده له ههڵسوکهوت کردن لهگهڵ رووداوو کێشهکاندا، لهسهرووی ههمووشیانهوه؛ به ههڵهداوان رووکردنه بهغدای پایهختی داگیرکاری کوردستانو پایتهختی کورد ئهنفال کردنو پایتهختی عارهباندن(تهعریب کردن)ی کهرکووک، به مهبهستی دهستخستنی پایهو پووڵ بهرامبهر به هێشتنهوهی کوردستانی باشوور به داگیرکراویی عارهب، ئهم کردهویهی سهرانی ئهمڕۆش هیچ جیاوازییهکی نییه لهگهڵ سهرانی پێشووی کوردا، ههر له کاوهی قارهمانهوه بیگره، که دهستهڵاتی کوردی له ئهژدههاکی کورد سهندهوهو پێشکهشی فهرهیدوونی فارسی کرد، تا گهمژهیهکی وهک سهلاحهدین، که موسڵمانه داگیرکهره کوردکوژهکانی سهرخست بهسهر دوژمنانیاندا، تا دروستبوونی نوێی دهوڵهتانی ئهمڕۆ، که سهرانی کورد رازی بوون بهسهر دراوسێکاندا دابهش بکرێن، نهک یهک دهوڵهتی سهربهخۆیان ههبێت، تا حوکمی ناوچهگهریی خۆیان بپارێزنو یهک حوکمو یهک سهرو یهک دهستهڵاتیان نهبێت، بهڵکو ههر یهک سهری خێڵو ناوچهکی خۆی بێت. کورد به پێچهوانهی ههموو نهتهوهکانی دنیاوه تا ئێستاش سهرێکی تیا پهیدا نهبووه ههموویان یهک بخاتو لهژێر یهک ئاڵادا کۆیان بکاتهوه، تا ببن به هێزێکی گهورهو بتوانن بهرامبهر به دوژمنو دراوسێ داگیکهرهکانیان بوهستن، بۆیه ههر به داگیکراویو بهش بهش کراو به سهر دوژمنانیدا ماوهتهوه. نهتهوهی مهزن سهرکردهی مهزن دروست دهکات، سهرکردهی مهزنیش نهتهوهی مهزنو دوڵهتی مهزنو مێژووی مهزن دروست دهکات، ئێمه نه ئهمهو نه ئهوهمان نهبووهو نییه، بۆیه ههر بهشو کهمو کهمایهتین له میللهتانو نهتهوهکانو هوڵهتانی دیکهی داگیرکهرانی خاکو ژیردهست کهرانی نهتهوهکهمان. دهردی کورد زۆر زۆر لهوه گهورهتره بهم چهند وشهی من، یان به ههموو وشهی ههموو نووسهران دهرببڕدرێت، زۆر لهوه گهورهتره به وشهو نووسینو مووسین، به شیعرو گۆرانی سینهماو هونهرو ئهم شته پڕوپووچانه چارهسهر بکرێ... من ئهمانه بۆ دڵساردکردنو بێهومێد کردن ناڵێم، به پێچهوانهوه، بۆ هوشیارکردنهوهو راپهڕینمه، ئهگهر ئهمڕۆ کهرکووک بدۆڕێنین، سبهی کرماشانو دووهی دهرسیمو سێیهی شهرهفو چوارهی نامووسیشمان دهدۆڕێنین... ئهگهر تا ئێستا نهماندۆڕاندبێ... 1400ساڵه ئێمه کورد به عارهبی نوێژ دهکهینو به زمانی عارهبی داگیرکهر لهگهڵ خوادا قسه دهکینو لێی دهپاڕێینهه، 1400 ساڵه ئێمهی کورد کڕنۆش بۆ (کهعبه)ی بتخانه کۆنهکهی عارهب دهبهین که دواییتر کرا به ماڵی خوا! خوای عارهبانیش ههرگیز بهدهنگمانهوه نههاتووهو نایات، چونکه ئهو کوردی نازانێتو زمانه عارهبییهکهی ئێمهی کوردیش دووکهڵ دهکاتو فڕی بهسهر عارهبییهوه نییه، 1400 ساڵه ئێمهی کورد تف له مێژووو ئایینو زمانو رۆشنبیرییو دابونهریتی خۆمان دهکهینو هی عارهبی داگیرکهر دهپهرستین، خۆمان به پڕوپووچو بهدو خوێڕی دهزانینو عارهبی داگیرکهر به (افضل) واته بهنرخترینو باشترینو پیرۆزترین! 1400 ساڵه قنگهوتلوور کڕنۆش بۆ بتخانه بۆگهنهکهی عارهبی داگیرکهر دهبهینو ئهوان به ئهنفال داوی ئهنفال لهدواوه بۆمان دهڕانن. 1400ساڵه ئهگهر من 1400 ساڵی دیکه بینووسمهوه تهواو نابێت که عارهبی موسڵمانو فارسی موسڵمانو تورکی موسڵمان چییان به ئێمهی کردووهو ئێمهش چیمان بۆ ئهوان کردووه، له گهمژهیهکی وهکو سهلاحهددینهوه بیگره تا مهسعوود بارزانیو جهلال تاڵهبانی، ئهوهتا تازهتازه بهناو (سهرۆکی کوردان) خۆی به موسڵمانهتیو سوونهیهتیو شافیعێتیو نهقشبهندێتیو سێبهندێتیی عارهبانهوه بادهداتو، تازه به تازه کوردێکی بهناو سهرۆکی عیراقی عهرهبی عارهبی میشک پووچو دواکهوتووو دڕندهو به براگهورهو خوشکی گهورهی خۆیو نهتهوهکهی دهزانێت، عارهبیش لهوهتهی ههیهو تا ئێستاو تا خواش دهزانیت ههر کورد به دوژمنو بهخوێڕیو به زۆڵو به گهمژهو به ههموو شتێکی بهدو پیسو خراپ دهزانێتو، کوردستانی داگیکراومان به خاکی عارهب دهزانێت، که کورد دهیهوێ وهک ئیسرائیل داگیری بکات! رۆژلهدوای رۆژ قهلهمنهزۆکانی دهبهنگ لهسایهی ماڵپهڕهبۆنکاسهکهی ئاودهستخانهنێتهوه روولهههورازن، ئێدی قهدهری رۆژگاره نههامهتیهکان ههروا دهبێت کاتێ کۆنه دارتاشێکی گهمژهی سافیلکه لهکاریی کۆندۆمفرۆشییهوه بکاته داخۆیانی ماڵپهڕێکی ئێلهکترۆنی، و بانگهشهی کوردایهتی بکات ئیتر ئهوا جێی سهرسوڕمان نابێت که ببێته رۆژی حهشری نێرهکهر و تهپوتۆزی تهڕاتێن بێت .. ... دهگهڵ ئهوهی ئهم عۆ( مهڕ )ی فورسان حه زیزه رۆژانێ له ( ئیتیحاده تهلهبهکهی )بهعسیاندا شهکرشکێن بووه، تاکو تهرا جلخوارهکان ههڵتۆقییبوون، کهچی بۆ چاوبهستیی خهڵکانی گهمژهی خۆی ئاسایی له ماڵپهڕه بۆنکاسهکهییدابه فیتی پیاوانی گهوج کووتهکێکی رزیووی بڵند کردبۆوه به قهولی گوایه کوردستاننێت ببوورن ئاودهستخانهنێت( نووسینی کۆنه بهعسییان پهخشناکات، ئهگهرهکی له رابردوودا ئهوهشمان کردبێت ئهوا داوای لێبووردن دهکهین )لێ ئێستاشی لهسهر بێت نهک ههر جاشقهڵم و کۆلکهخوێندهواروسافیلکهی هاوچهشنی خۆی ئاسا بهردهوام تهڕاتێنییانه، بگره کهسانی کۆنه بهعسییانی چاو زهق تهژیین له ماڵپهڕه کهی کاکی کۆندۆمفرۆش، له کوردایهتی فرۆشتنهوهو لافوگهزاف لێداندا..ئهز بۆ خۆم ماوهیهکی کهم نهبوو کهوتبوومهر بهر هێرشی کهڵبهی چهند قهڵهموهشێن و نهۆزکانی ئاودهستخانهکهیهوه بگره ههر له کۆنه شیعوییه ریسوادۆلار تێبڕاو و خهڵاتکراوهکهی دهزگای ئاراسهوه واته( حهپه_ سهعی باش هوه )و به کۆلکه سهره بجووقێکی وهک ئاسۆ بیارهیی ناوێک و حهسهنی سهی باقی کرێگرتهی جاهیل و پیاوکوژو ناو(عهلی چوارباخییهکی )ناکهسبهچهی خوازراو تا دهگاته سهر دهمڕووتێکی وهک ئهم پیاوه کۆنه دارتاشه کۆندۆمفرۆشهوه، ئیتر که له راده بهدهر کاری نامهردییم دهرههق کرا به قسهی ههلق و بهلهق و تهنانهت له ئاکامیشا ههر زیادهخۆرییهک بوو به کهوچولهچییاندادهرپهڕیی..! ئێستاش یهکێ له ئیمایلهکانی ئاودهستخانهنێتم له لای خۆم پارازتووه کهلهشهکر شکاندنێکا پێمدهبێژێت( مهترسه زیڕهت کردووه، سهرهت دێت بهڵگهنامهکانت بڵاوبکهینهوه، و هتد )، ئێدی ئهوهتا ئێستێشی لهسهر بێت و پاش نزیکهی( 4 )ساڵ لهسهرئهو رمڵه گهلۆرییه، ههڵنهتۆقییووه، ئهز ماوهی( 20 )ساڵیتریشی بوار پێدهبهخشم، ئهگهرهکی ئهم کۆندۆمفرۆشه داخۆیانی کهرامهته، با بکارێ یهک بهڵگهی راستینهو ههڵنهبهستراو که( حاشا ههڵنهگر بێت )لهسهرم بخاته روو که ههڵوێستی نامهردیی جلخواریی و تۆمهتی ئهو بهعسی بوونیهم پهخش بکات، تاوانێک من دهرههقی میللهتهکم کرد بێت یاخود زیانم به هیچ کهسێک گهیاند بێت، که بهندهی پێتۆمهتبار دهکرێت و بگرهگهربه چارهکی ئهو بهعسی بووبم..؟ ئهگهرچی ههموو دنیائهوشهکرهی بشکاندبایهدهبا ئهم کۆندۆمفرۆشه بهکرێگیراوه ژێربهژێرهدهمی لهوباسوخواسانه نهژهنیایهو کهسی به بهعسییتی ناووزهند نهکردایه.. ئێدی تازه بهتازه لهم رۆژانه قهڵهمگۆجێکتری دهبهنگ و ناوچهوان سواخدراو که به گهورهیی فێره پڵاوخواردن بووه، کهفێره نووسینی قۆڕو میعرۆکه بووه و ئێدی ههر دهبێت ئهویش دهست بۆ کهپووی بهرێت کاتێ دهکهوێته رشانهوه دێت به ناوی شیعر، ببوورن( میعرهوه )که دامهنی باڵای ئازارهکانی ئهو( کهنیشکه بهستهزمانه_ دوعا)ی هێندهیتر خاکهڕۆتر و به زووخاڵترکرد کاتێ ئهم دهمخواره بهناوی چیرۆکه میعرههوه خۆی بۆ مهرامی گڵاو دهنوێنێت دهخاته روو . . نازانم گووباخه ناوه که بهویستی نهزۆکانهی بۆ خۆ بردنه پێشهوه له دامرکاندنهوهی چهپاندنی زایهندی خۆی له کهنیشکه چهلهنگێکی ناسکۆله نزیککردۆتهوهو گوایه مهستی حهیرانی دهنگی ویه، ماشهڵاشی لێنهبێت بهناوی حهقایهتۆکه میعرۆکهوهله ئاودهستخانهکهی نێتهوهو غهڵبه غهڵبێکی بۆ ساڵیادی( دوعا)هۆنییوهتهوهو ناردووه و بهدهنگی کهنیشکهیهک دهخوێنرێتهوه، دیاره ناردنی میحرهش بۆئهم کیژۆڵه ناسکۆڵهیه مووی ناو ماستێکه و له ناوهخنی ویست و ناخێکی گهنیووه سهرچاوهی گرتووه نهک هیچ شتێکیتر...... ئهگهرهکی ئهمه تهنیا خۆ نواندن و مهرامێکی گڵاو له پهنایا خۆی مهڵاس نهدابێت، ئهوا شایهنی ئهوهنیه به دهنگی هیچ کهسێ تۆمار بکرێت چونکی نه شاکاره نه خاوهنهکهی کهسێکه مرۆڤ ههرشهرم دایدهگرێت ناوی له کوولهکهی تهڕیشدا بێنێت ، تهنانهت نهک وهک نوسهر یانژی شاعیرۆکهش سفری نه دووا نه پێشی فاریزهش نیه..! ئهز نهمتوانی راگوێبیستی ئهو وشه بێسهرو بهره ریزکراوه ههلهقو بهلهقانه بم که بهدهنگی ئهو کیژوڵه ناسکه چڕراوه، له خوێندنهوهی غهڵبهبهڵبهکهی گوو_باخ نهک گوڵهوهبم .. دهڵێن( تا دۆستین لاریی و خهوشهکانی یهک دهپۆشین، )ئهم قوڕمساغه تا به چهند دێڕێکی کوورت ئابڕوویم ئاوهڕووت نهکرد له کۆمینتاری بهناو چیرۆکه میعریهکهی بۆ دوعا، وهرن سهیر بکهن به درێژایی ساڵانێکی دوورو درێژ کۆنه بهعسی نه بووم، لێ کهچی دوایی ئهو کوورته باری سهرنجهم، ههنووکه جهنابیانی بهشێوهیه وا ههراسان کردووه له وهرامی( کۆمینتاری) برادهرێکا له دژی من دهبڵقێنێ( که هاوکات ئاماده نیم وهرامی رشانهوهی کۆنه بهعسییهک بدمهوه کهله ههموو جێگهیهک بلۆک کراوه )* ئهگهرچی پڕ به دهمی خۆیی و ههموو ئهوانهی وهکی وی تێدههزرێن زێدهخۆریی کردو ناکارێت نهک ههر ههربهناو هێنان وهرامم بداتهوه بهڵکه ناوێرێت خۆی بداته بهر نهعرهتهی نووسینم و تا بکارێ بهریسوابوونی له ههمبهرخوێنهرانی هێژادا..لهو سلێمانییه حهیاتهی له( مهڕ )خۆمان ههندێ پهندی نهستهق و بهجێههس مرۆڤ دهکاته پهند، جازۆر که راسته دهبێژن: _ ( دۆمی دۆ نهدیوو ههروا دهبێت )ئێدی بهڕێزان و زێده ئازیزان له قتووی چ عهتارێکا بیستووتانه کهسێک بهرههمی نوسین بڵاو بکاتهوه که خوێنهران له کۆمینتارهکهدا راوو باری سهرنج بخنهروو..؟کهچی ئهوهنده نهزۆک بێت ئهم دۆمی دهبهنگ هیچ نهدیووه چونکی یهکهمجاره له ههموو ژیانیا ئهگهر بایهکیشی بهڕوودا کرا بێت هاتۆتهلهسهر چهووتی ههڵوێستی نهک به پێزی بهرههمهکهی، وهرامدانهوه له راوو بۆچوونی ئازادانهی خهڵک چیکڵدانه گهنییووهکهی بتهقێ .. دیاره ئهم گهلۆره ئاشنا نیه بهنووسینه عارهبیهکان، ئهگهنا دهیبینی نووسهری کارامهی ئاکادیمیستی عارهبی وا ههن باری سهرنج و تهنانهت بگره سوکایهتیی تهژی له ههمبهریان دهکرێت و بگره جوێننامهشی بۆ دهنووسرێت و که ئهم ناگاته دامهنی بن کهوشی هیچ کامێک لهوانه، کهسیشیان خۆیان سهغڵهت نهکردووه.. لێبهڵێ ئهم نهگریسه بۆنکڕووزه، چونکی کابرای دۆم ئاسا نهدیووه، وازاندهکات مێشی له ههنگوینی رادهرهێنابێت، ئهگهنا نهدهکهوته ئهو بالۆره شهکر شکاندنهو به کهسیش نا به من بێژێت( رشانهوهی کۆنه بهعسی )له کاتێکدا خۆی باشزاندهکات ئهگهرهکی تاکێ پێڵاوم له کوردستانی تهژیی له گهندهڵهکهی وی جێهێشتبێت ئهوا لهسهری دامهنی ههموو ئێستاو رابردووی وی بڵندتره و باشیش دهزانێت...! ئهی ئهوه نیه تا ههنووکهش بهو دهردهوه دهناڵێنێت و دهگریی که کاتی خۆی ئهوهنده دهبهنگوگێل و دهماخسز بووه که نه بۆته بهعسی وپهنجهی پهژیوانی دهگهزێ، چونکی ههلی ههڵکهوتنی خوێندنی باڵای له ههندهران لهسهر زهمالهی دهوڵهتی بهعس له کیس خۆیداوه..!توخوا ئهوه شهرم نایگرێ و ئارهقهی خهجاڵهت ئهم گووی باخه ناچۆڕێنێت که ههنووکه بهنده کۆنه بهعسی ناوزهند دهکات..؟ئهگهرهکی یهک گهردیله له ئابڕووی چۆراوی پهژیوان نابێتهوه با بێژێت وانیه و ئهوه من نه بووم که ئاخ و داخ و حهسرهتم بۆ بهعسی نهبوونم دهربڕییووه ..؟ رووی رۆژگار به زووخاڵ و دامهنی به نغرۆ بێت که ئهوڕۆکه ئهم ههموو پیره گهلۆره یانژی مناڵومهزمانه له ماڵپهڕه نهزوکهکهی ئاودهستخاننهنێتهوه دهپژمن و نموونهی هاوچهشنی ئهم گووباخهی فره تیا هه .. ئهز فره شادو خهنیم که نهک ههر نووسینم لهو ئاودهستخانهنێتدا گلاوناکهم و بۆنکاسی ناکهمه ئامبازی باڵای یهک دێڕیشم تا بخوازم لای کۆنه دارتاشێکی( ئیتیحاد تهلهبه ) بهدناوهکهی جارانی بهعس خۆمبهد ناو بکهم و نووسینی خۆم بخمه بهردهمی کۆلکه و فهریکهیهکهوه که به ئهندازهی باڵای وی چارهکه سهدهیهکه ئهز دهنووم و بهرههمم ههس و شادیشم که له مێزه نهک ههر لای وی بلۆکم بهڵکه له ناردنی باری سهرنجی سهپێییانهشم تۆقییووه، ئادهی شهکرێکیتر بشکێنهو تهنیا ناوی شوێنێک ناوزهند بکه و بزانم ئهز له کوێندهرێ ناووم بلۆکه له پهخشو وهشاندنی نووسینا ..؟کهسانی دۆڕاوو نهخۆش و مایهپووچی سهرگهردان و چهپاوی وهک ئهم گوو_باخه دهبێت ههر به دوایی کاری نامهردیی و بهد فهڕییهوه بن بۆله خشتهبردنی کهنیشکه کورد بۆ مهرامی گڵاو که خۆیان دۆڕاوی ژیانی تایبهتیی و کهسێتی خۆیانن.. ئهگهنا تۆ و ئهم غهڵبه غهڵبی خۆ دهرخستنهچهپاندنهت له ههمبهر دهنگی ئهو خانمه کهنیشکه ناسکۆلهیهله چییه..؟ ئیتر (بێ عارییان خسته دهریا وتی تهڕ تهڕ نه باشم )دهبا( عۆ_مهڕی فورسان حه زیز و گوو باخهکهش بڕۆن بیخوولێننهوه، بهو دهردهوه بناڵن و ههر پێمبوهڕن کۆنه بهعسیییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییی دهگهڵ چهپکه گوڵی رۆمهت و خۆشهویستیم بۆ کهسانی خاوهن قهڵهمی جوان که بۆ خۆیان نوسهری کارامهو به توانه بوون، بهر لهوهی بهرههمی رند و ناوازهیان لهو ئاودهستخانهنێته بێته وهشاندنرووی نووسینم ئهوان ناگرێتهوه.. بۆیهکا هاو نموونهی ئهم قهڵهمگۆجه و دهبهنگانیتر هاوچشنی وی تهژیین لای کۆنه دارتاشه کۆندۆمفرۆشهکهی ماڵپهڕی ئیلهکترونی نههامهتی کوردیی، که سهرهبجووقییانه بۆ خۆدهرخستن.. ئیتر دامهنی گهندهڵی بۆ ئهوهندهیتر بۆنکاس و بهزووخاڵ نهبێت له ههموو ئهدگارو خهسڵهتهکانی ژیانی کوردهوارییدا..._! ههر کهسه کهسه حهرفێکی بهسه ..!ئهگهر ئاودهستخانهی نێت ئهک تۆز داخۆیانی پڕهنسیپی دهستهبهری ئازادیی بووایه ئهو کورتر باری سهرنجهمی له کۆمینتاری ئهو گوو _ باخه لا نهدهبرد و رێگه بۆ وی خۆشبکات بڕشێتهوه.. ئاخر ماڵی قهڵب ههر روی له رووخساری قهڵبه، پیرۆزتان بێت ئاودهستخانه کهسکوونهکهی کۆندۆمنێت... واچاکه مێرووله نه چێت به گژ قوولهی قافا ، خهڵکه له رێی خوا نهکهن بچن به گژ عهشرهتی جافا..جارێ بچۆ کۆرسێک وهرگره بۆ خۆ رۆشنبیر کردنت مامه عۆ( مهڕی ) و ههروههاتۆزێک پهیین لهو گوو_باخه بڕێژه تا درهختی ئاوهزیی کۆڵهوارتان بلهیزێت.. 2/3/2008 • هیچ کهسێکو لایهنێک نییه نهزانێ که لاوازبوونی دوژمنهکهی باشترین هۆو رێگایه بۆ سهرکهوتنی خۆی، تهنیا کورد نهبێ، وادهزانێ بههێزبوونو پێشکهوتنو ئارامیو سهرکهوتنی دوژمنه داگیرکهرهکانی، باشترین رێگایه بۆ رزگاربوونی! بۆیه کورد دوایین نهتهوهی ئهم دنیایه تا ئێستا به داگیرکراوی مابێتهوهی؛ سهرانی کوردی باشوور، له یهکهم رۆژهوه، تا ئێستاشی لهگهڵ بێ ههمو هێزی کهرانهی خۆیان خسووهته کار بۆ دامهزراندنهوهو سهقامگیرکردنی دهوڵهتی عیراقی عارهبانی داگیرکهری کوردستای باشوور، رهنگبێ بۆ ئهوهی؛ نهوهکو خوانهخواسته ئهنفالی سێیهمیان لهدهست بچێ! کورده داگیکراوهکانی ژێردهستی تورکهکان، به عوسمانلییه ئیسلامیهکانیانو، کهمالییه نائایینیی (عهلمانی = سهکولاریست SECULARIST)ـهکانیانهوه، سوێندی تورکیو تورکانهو تورکپهرستانه دهخۆن به گۆڕی ئهتاتورک (واته باوکی تورکان)ی گۆڕبهگۆڕ!، دوایین حیزبی کوردهکانی کۆماره کوژراوهکهی قازی محهمهد، دووپاتی دهکاتهوه که لهگهڵ جهنگی ئهمهریکادا نییه بۆ سهر وڵاتی فارسه کوردکوژهکان، نهوهکو دووهم ئیمپراتۆرییهتی ساسانیی فارسه بهئیسلامکراوه شیعهگهرییهکان لهناوبچێتو، کورد ببێت بهشتێک له ئهودوای نهتهوهکانی ئهم دنیایه بچێت، کوردهکانی رۆژئاوا چاویان به تیشکی رۆژدا ههڵنایهتو خۆیان بهبهشێکی دانهبڕاو دهزانن له رژێمی بهعسی عارهبان! ئهمانه بێجگه له جاشه چهکدارو، جاشه ئیسلامییهکانی ئایینی عارهبی پێپهتیو، بێجگه له جاشه کوردهدژهکانی مارکسیزم، که به دڵو گیان دژی ههموو شتێکن بۆنی دایکیان(کوردستان)ی لێبێت! وڵاتانی ئیسلامیی نهبوون بهخاوهنی ماڵی خۆیان تا دهوڵهتی عوسمانیی تورکان لاواز نهبوو و ناو نهنرا (کابرای نهخۆش)، وڵاتانی داگیرکراوی رووس رزگاریان نهبوو تا سۆڤیێتی کۆمۆنیست دانهڕزا، ههزاران نموونه ههیه که تا دوژمنی داگیرکهر لاوزو رووخاو نهبێت، داگیرکراوانو چهوسێنراوان رزگاریان نابێ، کهچی ئێمهی کورد ئونده کهرین، وادهزانین به بههێزکردنی دوژمنه داگیرکهرهکانمان رزگارمان دهبێ. • جهلال تاڵهبانی دوێنێ رایگهیاند که؛ (کۆتایی پێهێنانی تورکان به هێرشهکهیان، بهڵگهی راستگۆییانه..) نهک له ئهنجامی مایهپووچیو خۆیانو، خۆگریی (پ.ک.ک)ـهو، هرووژمی ئهمهریکاو نیودهوڵهتانبوو، تورکان خۆشیان ئهوهنده به شانو باڵی خۆیاندا ههڵیان نهدا! خهڵکی درۆ بۆ خۆی دهکات، سهرانی ئێمه درۆ بۆ دوژمنو درۆ دژی خۆمان دهکهن، کاتێ حیزبوڵڵای لبنانی بهرگهی هیرشی ئیسرائیلی گرتو، دوای وێرانبوونی نیوهی لبنان، له لهناوبردن رزگاریبوو، ههموو عارهبو موسڵمانهکان، خۆگرتنهکهیان به سهرگهوتن ناوبرد، کهچی ئێمه خۆگرتنی خۆمان به راستگۆییو سهرکهوتنی دوژمنانمان ناودهبهین! ئایا کهریش ههیه نهزانێت، تورکان نیازیان وابوو (پ.ک.ک)و فیدرالییه شڕهکهی کوردستانی باشوور لهناوبهرن؟! کاتێکیش که له ههردووکیاندا مایهپووچ بوون، ئهگهر بهسهرکۆنهیاندا نهدهین، بۆچی دهبێ شاباشیان بکهین؟! ئێمه دهزانین جهلال تاڵهبانی پیاوێکی درۆزنو بێغیرهته، بهڵام نابێ رێگهی بدرێ خۆمان سووکو ترسنۆکو درۆزن بکاتو، دوژمنانمان سهربهرزو ئازاو راستگۆ، نابێ بهێڵرێت ههموو قسه مهردانهکانی سهرۆک بارزانیو ههموو دڵسۆزانی کورد بهدرۆ بخاتهوهو، به شانو باڵی راستگۆییو مهردایهتیی تورکه دوژمنه داگیرکهرهکاندا ههڵبدات، دهبێ بهزووترین کات دهمی دابخرێتو هینی دهرخوارد بدرێ، چونکه ئهوه سیاسهت نییه، بهڵکو گه...ییه. 1/3/2008 • هیچ نهتهوهو میللهتو گهلێک نییه براکانی خۆی به ناوو ناتۆرهی دوژمنانهوه ناوبهرێت، تهنیا کورد نهبێ، بۆیه کورد دوایین نهتهوهی ئهم دنیایه تا ئێستا به داگیرکراوی مابێتهوهی؛ ئهمهریکا ناوی ههموو دوژمنانی خۆیو دوژمنانی دۆستهکانی دهنێت (تیرۆریست)، وهکو حیزبوڵڵای لبنانیو تالیبانی ئهفغانو پاکستانو ئیسلامییهکانی وڵانی عارهبو ههندی له حیزبه مارکسیزمهکانی نهیاری وڵاتانی دۆستی، لهوانهش (پ.ک.ک)ـهی کوردی کوردستانی باشووری داگیکراوی دهستی توکان، بهڵام ناوی هیچ بهشێکی ئهو حیزبو بزووتنهوانه نانێت تیرۆریست، ئهگهر دژی خۆی یان دۆستهکانی نهبێت، وهکو: (پ.ک.ک)و (پاک)ی کوردی کوردستانی رۆژههڵاتی داگیکراوی دهستی فارسهکان له کۆماری ئێرانی ئیسلامییو، ههروهها لقهکانی ئهلقاعیدهو ئیسلامییهکانیتر له چیچانو وڵاتانی تری سهر به رووسیا، بهلکو پشتگیریی ههدێکیشیان دهکات، جگه لهوهی ئهلقاعیده دروستکراوی ئهمهریکا خۆیهتی، بۆ دژایهتیی کردنی یهکێتیی سۆڤیێتی فهوتکردوو، بهڵام تا ئێستا بۆ نموونه له هیچ لبنانییهکمان نهبیستووه به حیزبوڵڵای خۆیان بڵێن تیرۆریست، ئهگهرچی کیشهی نێوانی خۆیان گهیشتۆته پۆپهش، تهنانهت به میلیشاش ناوی نابهن، بهڵکو پێیان دهڵێن بهرگری ـ مقاوهمه، هیچ عارهبێکی عیراقی به جهیشولمههدیو حیزبوڵڵای خۆیانو براکانیان ناڵێن تیرۆریست، بهڵکو تهنیا به (پ.ک.ک)ـهی ئێمه دهڵین تیرۆریست، ئێمهی کوردی کهریش وهکو ئهوان دهکهینو به تیرۆریستهکانی ئهوان ناڵێین تیرۆریست، بهڵکو به (پ.ک.ک)ـهی شۆڕشگێڕانی خۆمان دهڵێین تیرۆریست، ههی تف له خۆمان. 29/2/2008 • مایهپووچی تورکان له هێرشهکهیان بۆ سهر کوردستانی باشوور ئهنجامێکی مسۆگهربوو لهلای ههموو خاوهن ئهقڵێک، جهنگاوهرانی (پ.ک.ک) خۆیان دهوری سهرهکییان بینی لهم ئهنجامهدا، دهوری سهرۆک بارزانیو لێپرسراوانی کوردپهروهر، دهوری یارمهتیدهری کاریگهری بهرچاویان ههبوو، روورهشیش بۆ ملشۆڕانو دوستو برایانی داگیرکهران مایهوه، له سهرووی ههمووشیانهوه؛ جهلال تاڵهبانیو هۆشیار زێباری. • ئهم دوژمنکارییهی تورکان دژی کورد، نابێ وهکو ههموو ئهزموونه کارهساتییهکانیتر، ههروا گوزهر بکاتو لهبیر بچێتهوه، چونکه ئهو رووداوه کارێکی دابڕڕاوو تاک نییه، بهلکو تهنیا ئهڵقهیهکی بچووکه له زنجیرهیهکی دوورو درێژی داگیرکهرانی تورکو فارسو عارهب دژی کورد، که بهنۆره دهوری تیا دهبینن. میژوو ههرگیز به هێڵێکی راستدا ناروات، لهلای ههموو چاوساغێک ئاشكرایه که ئێستا مێژوو لهسهرهتای قۆناغێکی تردایهو، پێچێکی دیکه له مێژوودا به ڕێوهیه، که دهبێ کورد زیرهکانه بیقۆزێتهوه، شیکردنهوهی ستراتیجیو لێکۆڵینهوهی ستراتیجیو پێشبینیی ستراتیجیو گڤتوگۆی ستراتیجیو دوور بینو تێگهیشتووانه، مایهی مسۆگهرکردنی گهیشتنه ئامانجه بهرزو پیرۆزهکانمانه، راسته ئێمه لهم بورانهدا زیاتر لهوانیتر ههژارو بێبهشین، بهڵام تازووتر دهست پێبکهینو، زووتر خۆمان له شهڕه گهڕهکی حیزبایهتیو تاقمبازیو چهقهچهقی رۆژانهو ههرزهکارانه دوور بخهینهوهو، رۆشنبیرانی راستهقینهی شارهزا بخهینه کار؛ زووتر رێگامان بۆ روون دهبێتهوهو، زووترو مسۆگهرتر دهگهین به ئامانجهکانمان. جیۆپۆلهتیکای کوردستان، که بناغهیهکی ستراتیجیی سرووشتییه، تا ئێستا دژی بهرژهوهندییهکانی کورد لهلایهن دوژمنانهوه بهکار هێنراوه، من وا دهزانم ئێستا کاتی ئهوه هاتووه ئهم چهکه کاریگهره به ئاسانی بۆ بهرژهوهندیی خۆمانو دژی داگیرکهران پێچهوانهی بکهینهوه، ئهگهر سهیرێکی نهخشهی کێشهکانی دنیای ئهمڕۆو داهاتوو بکهین، دهبینین جیۆپۆلێتیکای کوردستان کهوتۆته ناوجهرگهی کێشهکانهوهو، چ کێشه جیهانییهکان بێت، یان کێشه ناوچهییهکان بێت، یان کێشه ههرێمییهکان بێت: 1ـ ئهمهریکاو خهونی ئیمپراتۆرییهتی شهشهمو، کێشهی نهوتو دهستهڵاتی جیهانیو، نهخشهی رۆژههڵاتی گهورهو. 2 ـ ئیسلامییهکانو بههۆشهاتنهوهی ئیسلامیو، گێڕانهوهی خیلافهتو گهڕانهوه بۆ زهمانی پێغهمهری عارهبان به پارهو پووڵی نهوت. 3 ـ ئێرانو تورکیاو خهونی زیندووکردنهوهی ئیمپراتۆرییهتی ساسانیو عوسمانی، به بهکارهێنانی ئیسلام. 4 ـ بههیزبوونی چینو ههڵسانهوهی رووسو دروستبوونی ئهورووپای یهکگرتوو.. ئهمانه ناونیشانی گهورهی کێشهکانی ئهمڕۆو سبهینێن، بێگومان خوێندنهوهی جیاجیاو، ئهگهرو نهگهری زۆر ههڵدهگرن، که نه لهم گۆشه تهسکهی ئهم نووسینهدا جێی دهبێتهوهو نه به چقه چقی نووسینی منو چڕوچاوی کزو لێڵو جهستهی شهکهتی من کۆتایی دێت، بهڵکو پێویستی به دامودهزگایهکی تهواوو شیاوههیه بۆ ئهوهی کاری تیا بکرێ، که ئێمهی کوردی 40ـ 50 ملیۆنی تا ئێستا ههر بیریشمان لێی نهکردۆتهوه، هیچ بهڵگهیهکیش نییه دهریبخات که سهرانمان ئهقڵیان بهمجۆره کاره ستراتیجییانهدا دهشکێو خهمی ستراتیجو دوارۆژو چارهنووسی نهتهوهیان ههبێ، چونکه ئهوهی ههیه، ههمووی سهرپێیو تهسک بینیو نهزانیو خۆپهسهندیی گهمژانه دهردهخات، بۆ نموونه لهکاتێکدا به خهروار ماڵو مڵکی خهڵکی ههژارو رهشو رووتی کورد له دهزگای ریکلامبازیو شهڕه گهڕهکو خهڵاتکردنی ماستاو ساردکهرهوانو جنێوفرۆشانی گهمژهو، رازیکردنی کرێگرتهی نهفامو نهزانو نهخوێندهوارو دهرچووی ئهشکهوت مزگهوتو لادێو، دامهزراندنی دهزگای ناوی زل دێی وێرانو، بڵاوکردنهوهی شیعرو میعرو چیرۆکو میرۆکو شانۆو مانۆو گۆرانیو مۆرانیو سینهماو میهرهجانی پڕوپووچو ئهمجۆره شتانهدا بهفیڕۆ دهدهن، که بهههرههموویهوه بهرامبهر یهک یاریی سیاسیی، یان تانک ناگرن، له ههمان کاتدا هیچ دهزگایهکی لێکۆڵینهوه یان تهکنۆۆجیا... یانو یانمانی ستراتیجیمان نییه، ئهو شته لاوهکییانه ههموو ورده چنیننی رهنگاورهنگن له کلاوێکدا که ئێمه هێشتا دهستمان نهخستووه؛ ئهویش سهربهخۆییه. 28/2/2008 • سیاسی دهبێ نموونهی حیزبهکهی بێ، سهرکردهو رابهریش نموونهی گهلو نهتهوه، سیاسییهکانی ئێمه یان باوکمانن، چونکه سواری دایکمان دهبن، یان دوژمنمانن، من له هیچ نهتهوهیکم نهبیستووه ناوی ڕۆلهکانی نهتهوهکهی خوی به دوژمن یان تیرۆریست ببا، تهنیا لهلای کورد نهبێ، سهرۆک بارزانی پڕ بهدهم هاوار دهکات: به (پ.ک.ک) ناڵێین تیرۆریست تا تورک رازی دههبێ گفتوگۆیان لهگهڵدا بکاتو ئهوان رازی نابن، کهچی ههر خاڵهکهی سهرۆک خۆی، له میکرۆفۆنێکی گهورهترهوه پڕ بهدهم هاوار دهکات: ئێمه چهند جارمان وت (پ.ک.ک) تیرۆریسته...هتد!! ئێمه دهزانین خوارزا سهرۆکی کوردهو، خاڵ وهزیری عارهب، بهڵام ههردوکیان ماڵی یهک حیزبن، واته (ئێمه)ن، کهچی بهدووــزمانی دژ به یهک قسه دهکهن!؟ تۆ بڵێی ئهگهر ئهم دوو زاته جێگۆڕكێ بکهن؛ زمانگۆڕکێش دهکهن؟! ئهگهر وابێ دهبێ بڵێین ههی قوڕ بهسهری کورد، وا قوڕی بهسهردا کراوه! ئهگهر نا دهبێ بهم زووانه ئهنجامی ئهم (دووزمانییه) ببینین تا بزانین کامیان راست دهکهنو کامیان درۆمان بۆ ـ یان درۆمان به دهمهوه ـ دهکهن. • منی بهندهتان نایشارمهوه که (بهگشتی) رقم له تورکه، چونکه داگیرکهری کوردن، داگیرکهریش دوژمنه، دوژمنیش جێگای رقه نهک خۆشهویستی، ههروههاو، ههر بۆیهش، رقم له عارهبو فارسیشه، بهڵام بێگومان ههندێکی زۆر کهمی تورکو فارسو عارهبیش ههن که ههندێ کوردی خوێڕییان به قوربان دهکهم، کابرای تورکی راوێژکاری سهرهکی تورکانی برادهری خۆشهویستی جهلال تاڵهبانی، به دوژمنی کهلـله رهقی خۆمو کورد دهزانم، خۆیشی ههر وا خۆی دهناسێ، بهڵام رێزی ههڵوێستی راستو لهرووی دهگرم که له سهر میکرۆفۆنی عیراقیو لهتهک وهزیری دهرهوهی عیراقیدا، که ـ بهناوه گوایه ـ کورده، وتی: تا کارهکهمان تهواو نهکهین، واته تا (پ.ک.ک)ی کورد لهناو نهبهین، سوپاکهمان ناکێشینهوه، کهچی هۆشـــش بار زێبرا وهک ماکهر به دهمییهوه پێدهکهنیو، ئهقڵو چاوی به چۆلهکهیهکهوه خهریکبوو که له بنمیچی هۆڵهکهدا دهیجرێواند! که هاته قسهش، به خوارزاکهی خۆیو سهرۆکی کوردانی وت: ناماقووڵیت کرد که وتت (پ.ک.ک) تیرۆریست نییه! : ئێمه چهند جارمان وت (پ.ک.ک) تیرۆریسته...هتد! خودێ دبێ مایخالف چبێ؟!؟ • تورک لهگهڵ شهڕی مهیدانیدا، شهڕێکی گهورهتری راگهیاندن دژی کورد دهکات، وا پیشان دهدات ههر تورکێک بهرامبهر به ده ـ 10 کورده، له نرخو له خوێنو له ئازایهتییو شهرهفو مهردایهتیو شهڕو ئاشتیو ههموو شتێکدا، کهچی راگهیاندنی کوردی ههر یهک دوو رۆژێک دهوریکی کهمی بینی بۆ پڕوپووچکردنی هێرشی تورک بۆ سهر کوردو کوردستان، پاشان، بهبێ ئهوهی کهس خوویهکی لێبکات، بهزیو کۆڵیدا، ئهمه نموونهیهکه له خووه پووچهکانی کورد که بۆته هۆی ئهوهی نهبێ به هیچو ههر به هیچو پووچی بمێنێتهوه. ئاساییه نهتهوهیهک خۆی بوونی خۆی نهبێ راگهیاندنیشی نییه، ئهدهبو هونهروهیچی تایبهتیی خۆی نییهو، کهس به کڵاوی ناپێوێ. • براو برایهتیو باوکایهتیو خوشکایهتیو.. ئهمانه ناوبردنی خێزانیو پهیوهندیی خوێنن، گۆڕینی پهیوهندیی سیاسیو سیاسییهکان به پهیوهندییه خێزانییهکان، وهکو گۆڕینی خوێن وایه به ئاو یان ماستاو کۆکاکۆلا، ئهگهر خۆمان گێل بکهینو سهری خۆمان شۆربکهینو مهسهلهی داگیرکردنو ژێردهست خستنی خاکو نهتهوهکهمان بدهینه لاوه، پهیوهندیی کورد به نهتهوهکانی ترهوه، دهبێت به پهیوهندیی دراوسێتیو شهریکایهتیو بیرو بۆچون، تهبایی بێت یان ناکۆکی، ئهگینا ئهگهر خۆمان به مرۆڤی ئاساییو خاوهن مافو خاوهن شهرهفو بزانین؛ دهبێت به پهیوهندیی دوژمنایهتیی نێوان داگیرکهرو داگیرکراو، بهڵام پهیوهندیی کورد به کوردهوه، پهیوهندیی خوێنه، دهشێ ههرکهسێ لهگهڵ برا یان باوک یان دایک یان پووری خۆیدا ناکۆکی، یان تهنانهت کێشهشی ههبێت، بهڵام هیچ ششتێک لهم دنیایهدا برا له برایهتیو خوشک له خوشکایهتی ناخات، ههر وهها ئهودوای پهیوهندییه خوینییهکان، ئیدیۆمی (برا دوژمنهکان) بۆ شهڕی ناوخۆی یۆنانییهکان بهکار دههێنرا، (براکوژی) بۆ شهڕی پارتیو یهکێتی. بهلام بۆ نموونه ههرگیز کهس ناوی (ئهنفالی یهکهم)ی عومهری کوڕی خهتابو (ئهنفالی دووهم)ی سهدامی کوڕی حوسێن بۆ قهڵاچۆکردنی کورد، کهس ناوی نهنا براکوژی یان شهڕی برایان، چونکه عارهب ئهگهر دوژمنیش نهبێ، برای کورد نییه، ههروهها تورکو فارسو نهتهوهکانی تریش، ناوبردنی پهوهندیی کورد به عاهبهوه به (برایهتی) کهلهپوورێکی ساختهچییانهی عارهبهکانه بۆ ههڵخهڵهتاندنی کوردو بهردهوامکردنی داگیرکاری به ناوی برایهتییهوه، برایهتیی نێوان عارهبی برا گهورهو کوردی برا بچووک، پێغهمهرهکهشیان کاتی خۆی، خۆی به باوکمان دادهنا چونکه سواری دایکمان دهبوو، ئهوانهی تا ئێستا عارهبهکان به برای کود دهزانن، نهوهی ئهو سواربوونهن. 27/2/2008 • ئهمڕۆ سهرهتای مایهپووچیی تورکان له هێرشهکهیان بۆ سهر باشووری کوردستان دهرکهوت، کورد دهلێ: بیانووی تڕ نانی جۆیه، تورکهکانیش بهفربارین دهکهن به بیانووی تڕهکهیان، دلێریی جهنگاوهرانی (پ.ک.ک)ـهو بهرگری کردنیان له خۆیانو له خاکی کوردستانی گهوره، لای ههمووان ئاشکرایه، رامان ههرچییهک بێت دهربارهی (پ.ک.ک). • دهبوو و دهبێ کوردی باشوور بێلایهن نهبوایهو نهبێ له نێوان تورکی داگیرکهرو کوردکوژو دوژمن له لایهکو، پێشمهرگهی شۆڕشگیری کورددا له لایهکی ترهوه، جا پێشمهرگهی (پ.ک.ک) بێت یان ئیسلامی بێت یان کافری، چونکه نهتهوه پێش ناوچهگهریو حیزبایهتیو ئایینو ههموو شتێکی دیکهیهو، له کاتی مهترسیی دهرهوهییدا دهبێ ناکۆکییه ناوخۆییهکان بهلاوه بنرێن، هێزهکانی کوردستانی باشوور ئهگهر به راستی پێشمهرگهنو، ناوی پێشمهرگیان به شایستهیی ههڵگرتووه، دهبێ پێشمهرگهی کوردبن، ئهوانهی تهنیا بۆ حیزبهکانیان یان بۆ ناوچهکهی خۆیان شهڕدهکهن تهنیا چهکدار یان میلیشانو، شهرهفی پێشمهرگایهتییان پێ ڕهوا نییه، وشهی (پێشمهرگه) داهێنراوی کۆماری کوردستانه، که کۆماری ههموو کوردو کوردستانی گهورهبوو، سهرکۆمارهکهی قازی محهمهدی کوردی کوردستانی رۆژههڵات بوو، سهرسوپاکهشی مستهفا بارزانیی کوردی کوردستانی باشووربوو، کوردی ههموو ناوچهکانی تریشی تیا بهشداربوو، ئهوهی له باریدا نییه ئهم ئهرکه پیرۆزه ههڵبگرێ، نابێ خۆی به پێشمهرگه بزانێ، ئهوانهی شهڕی براکوژی دهکهن، ئهوانهی پۆلیسیی ناو شارهکانو سهرڕێگاکان دهکهن، ئهوانهی پاسهوانیی ئاغاکانیان دکهن، ئهوانهی به چهکی سهر شانیانهوه خۆیان بهسهر خهلکی کوردی بهسهزماندا بادهدهنو، ئهوانهی لهکاتی هێرشی دوژمنی داگیرکهری تورک فارسو عهرهبدا، چاوشۆڕانه سهری خۆیان کزدهکهن؛... ئهوانه کرێگرتهو میلیشیای بازاڕیی پڕوپووچنو ههرگیز شایستهی ناوی پیرۆزی (پێشمهرگه) نین.، به پێچهوانهشهوه ئهو لادێیه ههژارهی پالی تاشهبهردێک له سهربازه داگیرکهرهکانی تورک یان فارس یان عارهب دهگرێت، یان تهنانهت یارمهتیی پێشمهرگهیهکی راستهقینهی بریندار یان تینوو دهدات، ئهوه پێشمهرگهو پاڵهوانو مهردی کورد کوردستانه. • دۆستو دوژمن له کاتی تهنگانهدا دهناسرێت، هێرشی ئێستای تورک بۆ سهر باشووری کوردستان دهریخست که عارهبهکانی عیراقو ههموو دنیا پشتی تورک دهگرن، چونکه باشووری کوردستان به بهشێک له عیراقی عهرهبی نازانن، زۆر باشهکانیان بێلایهنن له نێوان کوردو تورکدا، باشهکانیان به لهعنهت بن تا به خراپهکانیان دهگات، به پێغهمهرهکهشیانهوه، کهچی هێشتا ههندێ هیچوپووچی کورد ههر سوورن لهسهر عێراقچێتیی باشووری کوردستانو، تورکایهتیی باکووری کوردستانو، ئێرانێتیی رۆژههڵاتی کوردستانو، سووریایهتیی رۆژئاوی کوردستان. • برادهرێکم پێی وتم: زۆر شاباشی سهرۆک بارزانی مهکه لهسهر ئهم قسانهی ئهم دواییهی، چونکه ههر قسهیهو بهس، وتم: نیوهی سیاسهت قسهیهو، نیوهکهی تریشی کرداره، ئهوهی قسهی مهردانهی لێنهبیسترێ، ههرگیز کرداری مهردانهی لێنابینرێ، نیوه ههڵویستی مهردانه، له ههڵویستی سهرشۆڕانهی دۆستانی داگیرکهرانی وهک جهلال تاڵهبانی باشتره. • ههندێ له لێپسراوانی کورد، تورکه داگیرکهرکان به (برا تورکهکان) ناو دهبن، ئهوهی دوژمنی داگیرکهر به برای خۆی بزانێت، بهکورتیو بهکوردی، عهیب نهبێ: هینه، ههرامهیه، وانێکه... 26/2/2008 • ئهگهر ههموان رایان وایه تورک به بیانووی شهڕی (پ.ک.ک)ـهوه دهیهوێ کوردی باشوور چاوشکێن بکاتو خهونی گهورهی سهربهخۆیی کورد پووچ بکاتهوهو، کهرکوک بکات به شارێکی توکیو دواتر له رێگهی کلکهکانییهوه (دڵی کوردستان) داگیر بکاتو بیکا به بهشێک له توکستانی گهوره، ئهگهر وایه؛ پێویسته کوردیش سهرهرای پشتگرتنی شهڕی مهیدانی لهگهڵ (پ.ک.ک)دا، پیلانه ستراتیجه دزێوهکهی تورک پووچ بکاتهوه، به نهخشهیهکی ستراتیجیی ـ کورتو ناوهنجیو درێژخایهن ـ دڵی کوردستان له کرمی کلکهکانی تورک پاک بکاتهوه، یهکهم ههنگاویش دهبوو لهگهڵ یهکهم دهست وهشاندنی شهڕی کوردکوشتنی تورکو وێرانکردنی کوردستاندا دهستی پێبکردایه. • تورکمانهکانی کلکی تورکه تهتهرییه دڕندهکانن له کهرکووک میکرووبی کوردک لهناوبردنن له ناوهوه، هاندهری سهرهکیشن بۆ هارکردنی توک دژی کورد، بۆیه بـڕینی ئهو کلکهو لهناوبردنی ئهو میکرۆبه کارێکی ستراتیجه بۆ به دیهێنانی سهربهخۆیی کوردستانی گهوره. • زۆر ئاساییه (پ.ک.ک)ی کورد نهتوانێت شهڕی بهرامبهر لهگهڵ سوپایهکی زلهێزی وهک سوپای تورکدا بکات، بۆیه شهڕی پارتیزانیو، شهڕی (ئێکسهاوشن ـ استنزاف) زۆر پێویسته، ئاسانترینی ئهمجۆره شهڕهش لێدانی کلکهکانی دوژمنه، چهپهڵترینو مهترسی ترینی کلکهکانی تورکی دوژمنی کوردیش، تورکمانهکانی کهرکووکی ناو دڵی کوردستانن، بۆیه دهبێ تورکی دوژمن تێبگهیهنرێت که بهرامبهر به کوشتنی ههر کوردێک ده پانزه دانه له کلکهکانی دهبڕرێت. • بهکارهێنانی ههموو چهکێک رهوایه بۆ کوردی مافخوراوی داگیرکراوی سهرکوتکراو:ـ بڕینی نهوتی کهرکووک کارێکی گهورهو دهنگدانهوهی جیهانیی زۆری دهبێت لهسهر تورکیاو ئهمهریکاو جیهانیش، سهرنجی کۆمپانیاکانو خهڵکی ئهمهریکاو دنیا بۆ کێشهی کوردو تورک رادهکێشێ، دهبێ بهشێوهیهکی (زیرهکانه) ئهم چهکه زوو بهزوو بهکاربهێنرێت. • کورد دهبێ ئهمهریکاش تێبگهیهنێت که کورد کلکو نۆکهری بێههلو مهرجیی ئهمهریکا نییهو، بهرامبهر به ههڵویستی دژواری ئهو مل کهچ ناکات، پشتگرتنی دوژمنانی کورد به تایبهت له مهسهلهی ستراتیجدا نرخی خۆی ههیه، ههندێ جاریش ئهو نرخه ستراتیجییه له مهسهله ستراتیجییهکاندا، ئهم کارهش ههر هیچ نهبێ بهچاوپۆشی له کردهوهکانی دوژمنانی ئهمهریکا له ناوچهکهدا جێبهجێ دهبێت، وهک چاوپۆشی له کردهوهکانی ئیسلامییهکانی دوژمنی ئهمهریکاو رێگه نهگرتن له کردهوهکانی ئێرانو سووریا له ناوچهکهدا، ئهمجۆره هونهره سیاسییانهش لێزانییهکی زیرهکانهی دهوێ، دهبێ سیاسهتی کوردی سهری لێدهربکاتو تیایدا سهرکهوتوو بێت، نهزانیو ترسنۆکیو حیزو سهلامهتیو تهسکبینیو ساختهچێتیی وهک رهفتارهکانی جهلال تاڵهبانی کورد به هیچ ناگهیهنێت. • باری بهرهوپێشهوهچووی ئێستای باشووی کوردستان ههنگاوێکی تهکتیکی باشه بۆ بهدیهێنانی ستراتیجی کوردی، بۆیه تورکی دوژمن ههوڵی پووچکردنهوهو لهناوبردنی دهدات، کورد دهبێ دوای پیلانی تورکی دوژمن نهکهوێتو وا ههڵبخهڵهتی که فیدرالیی باشوور ههموو شتێکه، پاراستنی تهکتیک لهسهر حیسابی ستراتیج، بهزیویو بۆڕخواردنی ستراتیجیی لهدوایه. • کورد دهبێ عیراقییهکان تێبگهیهنێت که چۆن عارهبهکان پشتگیریی فهلهستینو (حماس)و حیزبوڵڵای (تیرۆریست)ی خۆیان دهکهن، ئێمهش ئهوها پشتگیریی (پ.ک.ک)ی شۆڕشگێڕی خۆمان دهکهینو قسهی ئهمهریکا به قسهی خوا نازانینو کامهیمان بهدڵ بێ ئهوهیان وهردهگرین. • پێغمهری عارهبهکان دهڵێت: (الحرب خدیعه)، واته جهنگ ههڵخهڵهتانده یان فڕوفێڵه، محهمهد له ههر شێکدا درۆی کردبێ لهمهدا راست دهکات، فڕوفێلیش کاری مرۆڤی مهرد نییه، بۆیه کورد دهبێ ئهم کاره به کهسێکی وهک جهلال تاڵهبانی بسپێرێ، تا ئهو شتێک بڵاو بکاتهوهو، بهکردهوه ئهوهی کورد باشه ئهوه بکرێ. 25/2/2008 • سهرۆک بارزانی وهک ههموو سهرۆکێکی ئهم دنیایه ههڵویستی راستو رهوای خۆیو نهتهوهکهی نواند، سهرۆک تاڵهبانیش ههروههای وهک سهرۆکێکی عیراقی بهشێک له نهتهوهی عارهب؛ ههڵویستی خۆیو نهتهوه عهرهبییهکهی خۆی نواند! ئهشێ تاڵهبانی به نهژاد کورد بێ، بهڵام به کردارو به ههڵویست عیراقییه، واته عاربه، چونکه کوردستان شتێکهو، عیراقو تورکیاو ئێرانو سووریاو.. شتێکی ترن. بێگومان یهکێتیی نیشتیمانی کوردستان حیزبێکی کوردییهو ههزار ساڵی تر خۆی به کوردستانی - نهک کورد - بزانێت ههر به حیزبێکی کوردی دادهنرێتو ههر به حیزبێکی کوردی دهناسرێتو ناودهبرێتو ههلسوکوتی لهگهڵدا دهکرێت، ئایا لهو ههمو کورده دڵسۆزانهی ناو یهکێتی کهسێکی تری سیاسیو دڵسۆزو مهرد دهست ناکهوێ سهرکردایهتی ئهم حیزبه بکاتو جهلال تاڵهبانیبه دیاری بدهن به عارهبه داگیکهرهکان، بزانین چی لێدهکهن؟! • کهس نییه لهم دنیایهدا (پ.ک.ک) بهکورد نهزانێ، بههۆی (پ.ک.ک)ـهوه میدیاکان شۆڕشی کورد له باکووری کودستان به: (تیروریستی کوردی) ناودهبهن، بێگومان ئهمه لهبهرژهوهندیی کورددا نییه، بهڵام رامان ههرچییهک بێت دهربارهی (پ.ک.ک)، (پ.ک.ک) ههر بهکوردی دهمێنێتهوه، تورکو فارسو عاربیش رامان ههرچییهک بێت دهربارهیان ههر داگیرکهری خاکی کوردستانو ژێردهستخهری نهتهوهی کوردن، پشتگرتنی دوژمنی داگیرکهر بۆ کوردکوشتن، بێگومان خیانهتو جاشایهتیو تاوانکارییه، (پ.ک.ک) رۆڵهی کورده، ئهگهر رۆڵهکهت بهقسهتی نهکردو شهڕی دوژمنهکهتی کرد، ئایا ئهشی پشتی دوژمنهکهت بگری بۆ کوشتنی رۆڵهکهی خۆت؟ • تورکهکان بۆ( لهنآوبردنی خهونی کوردی) شهڕی (پ.ک.ک) دهکهن، عارهبی عیراقو دنیاش، باشووری کوردستانو رۆژئاوای کوردستانیش بهبهشێک له خاکی نهتهوهی عارهب دادهنێن، تورکیش باکووری کوردستان به خاکی توکستانی گهوره دادهنێن، ڤارسیش رۆژههڵاتی کوردستان به بهشێک له خاکی فارس دادهنێن، واته نهتهوهی کورد له ماڵی خۆیو باو باپیرانیدا میوانی تورکو فارسو عارهبه ههر کاتێ بیانهوێ دهریدهکهن! راسته سیاسهت هونهری گونجانده، بهڵام ههرگیز جاشایهتی بهشێک نییه له گونجاندن، بهڵکو دوژمنایهتیی کردنی نهتهوهیه. • ئهمڕۆکه ئهمهریکا له ناوچهکهی ئێمهدا زۆر لهوه لاوازتره له ههموو شتێکدا سهری بۆ شۆڕ بکهین، وهک سیاسییکانی تورکو فارسو عارهب ههر یهکه بهشێوهیهک، ویستی خۆیانی بهسهردا دهسهپێنن، دهبێ سیاسییهکانی ئێمهش ئهوهندی لێبزانن نههێڵن ئهمهریکا سهری کورد بخاته ژێر شمشێری دوژمنانی داگیرکهرانمان، ئهگهر ئهوهندهشیان پێناکرێ، ههر هیچ نهبێ با وهک جهلال تاڵهبانی پشتی دوژمنانمان نهگرنو، دوژمنی داگیرکهری وهک (عهبدوڵلا گوو)و (رهجهب ئۆردوغانی موسڵمان) به دۆستی خۆشهویست ناو نهبهن. • جهلال تاڵهبانی ههمو دوژمنانی کوردی کوردکوژی وهک (عهبدوڵلا گوو)و ئاخونده گهمژهکانی ئێرانو چڵکاوخۆرهکانی ئهمهریکا له عیراقی نوێ(!)و ئهسهدی بهعسیو بێچوهکانیو.. به دۆستو هاوڕێی خۆشهویستی خۆی دهدانێتو ناودهبات، سهریشی پێوه نییه بۆ کورد کوشتن، کهچی سهرۆکی حیزبێکی کوردیشه!کورد دهڵێت: سم سمی کهرهو، چنگ چنگی خاته، سهرم سووڕماوه لهم بهسهرهاته. • پشت بهستن به دۆستایهتیی ئهمهریکا گهمژهییه، چونکه ئهوان وهک خۆیان دهڵێن: نهدۆستی ههمیشهییان ههیه نهدۆژمنی ههمیشهیی، بهڵکو بهرژهوهنیی ههمیشهیی، ئهگهر کهسێک خۆی به سیاسی بزانێتو ئهم راستییه رهچاونهکات، وهکو کهرێک وایه خۆی به کارڵ مارکس بزانێت. رۆژنامهنووس دهبێ سهربهخۆ بێ، وتهیهکه ههموو کهسێک دهیڵێتهوه، بهڵام کورد ئهزبهری کردووه، واته تووتی ئاسا دهیڵێتو دهیڵێتهوه، بۆیه رۆژنامهمان نییه، رۆژنامهش دایکی راگهیاندنو میدیا هاوچهرخهکانه، بهبێ دایکیش منداڵ لهدایک نابێ، یهکهم سهربهخۆییش جیاوبوونهوهیه له دهستهڵاتی سیاسی، ههموو میدیاکانی ئێمهش سهر به حیزبهکانن، یان له ژێر کارتێکردنی، یان زهبری ئهواندان، سهرهرای سیاسهت، وا خهریکه ئایینی ئیسلامیش دهبێته مڵۆزمێکی سهرباری کۆتهکانی تر. باباسی کهس نهکهمو خۆم بکهم به سووری بهر لهشكر، بهنده ئهگهر چی سهر به هیچ حیزبو گرووپو لایهنو تاقمێکی سیاسیو کۆمهڵایهتیو ئایینیو خێڵهکیو هیتر نیمو له وڵاتێکدا دهژیم ههر ههموو مافو سهربهستییهکانم پارێزراون، بهڵام چونکه کوردمو به کۆیلیهتیو ژێردهستیو داگیرکراوی موسڵمانهتیو لهدایک بوومهو پهروهرده کراوم، بۆیه تا وشهیهک دهنووسم ئهوهنده بیری لێدهکهمهوه رستکهم لهبیر دهچێتهوه، تا رستهیهکیش دهنووسم، بیرۆکهکهم لهبیر دهچێتهوهو، تا بیرۆکهیهکیش دهنووسم خومم له بیر دهچێتهوه، ئهگهرچی به ناخێری گیانی خۆم 38 ساڵی رهبهقیشه نووسهرو رۆژنامهکارم. بهندهتان کاتی کیمیابارانهکهی سهدام حوسێن سهرنووسهربووم، ئهگهرچی بههۆی د. نافیع ئاکرهیی هاوڕێی کۆچکردوومهوه نزکهی 70 کوردی لادێیم به چاوی خۆم بینی که کیمیاباران دایانیرزاندبوو، بهڵام ورتهم لیوه نههاتو نهموێرا یهک وشه بنووسم، چونکه منیش دهچوومه پاڵ ئهوانو ئێسته ئهم وشآنهم نهدهنووسی، ئهقلیش بۆ ژیان بهکار دێتو، مردوو پێویستی به ئهقلو مهقل نییه، مرۆڤی بێئهقلیش ئهو کهسهیه بۆ خهلکی بهد ئهمهک خۆی بهکوشت دهدا. بهنده ئهگهرچی دۆستی زۆرو بۆرم ههن، بهڵام شوکر کهمیان دهستهڵاتدارن، سیاسی بێ یان ئایینی بێ یان کۆمهڵایهی یان هیتر، بهڵام ئهو کهمهی ههمن له دهستهڵاتدارن، ههر ملۆزمن له پێش نووسینهکانمدا، بۆ نموونه دۆستی بهرێزم بهرههم سالح، ئهگهرچی 10 ساڵی رهبهقه نه به چاو دیومهو نه به زمان قسهم لهگهڵی کردووه، تهنانهت جارێکیان بۆ کارێکی پایزه برادهریک نامهیکم بۆی نارد ، نهکارهکهی بۆم کردو نه وهڵامی نامهکهی دایهوه، رهنگبێ نهشی خوێندبێتهوه، بهڵام ئێستهشی لهگهڵبێ ناتوانم یهک وشهی رهخنهی لهسهر بنووسم! ماوهیهک دۆستایهتییهکی گهرمم لهگهڵ بهرێز فهرهاد بارزانیی کوڕهزای مهلا مستهفا بارزاندا ههبوو، گفتی خۆیو پارتیی دامێ که بۆ دهرهێنانی منداڵهکانم یارمهتیم بدهن، کاتێ وهختی کارهکه هات، لێپرسراوانی پارتی ئهونده گیرو گرفتیان خسته پێش کاره خهریک بوو منداڵهکانم به ناچاری بگهڕێنهوه بۆ بهغداو به سهربڕین بچن به دهست رژێمی سهدام، (تاڤگه) ناوێک له وزارهتهکهی ئیحساندا داوای کۆڵێ دۆلاری دهکرد بۆ تهواوکردنی کارهکه، منیش وهکو ههمیشه که (رقم له پارهیهو پارهش رقی لێمه، نه ئهو بهلای مندا دێتو نه من بهلای ئهودا دهچم)؛ فلسم شک نهدهبرد، خێرهومهندو دۆستی دووری مهرد فریای منداڵهکانم کهوتن، چهند جارێکیش بهو ژمارهیهی بهرێز فهرهاد بارزانی خۆی دابوومێ، تهلهفۆنم بۆی کردو مهسجم بۆ جێهێشت، تا ئێستاشی لهگهڵدابێ نه یارمهتیی منداڵهکانمی داو، نه وهڵامی دامهوه، بهڵام من تا ئێستاش زات ناکهم یهک وشهی لهسهر بنووسم! پیاو راستگۆ بێ، خوا قبووڵ ناکا راستییهکهیشی تا ئێستا هیچ شتێکی نهشیاوم نه له بهرێز بهرههم ساڵح بینیوه نه له بهرێز فهرهاد بارزانیو نه له بهرێز مهسرور بارزانی، ئهوه خۆ باسی شیرکۆ بێکهسو فهلهکهدی کاکهییو هاوڕێیانی تر ههر ناکهم. برادهرێکی ترم جارێکیان پێی وتم: ئێ کاکه تۆ نه زهردی نه سهوزی نه سووری نه شین، ئهی تۆ چیت؟! منیش وتم: من پرتهقاڵیم. خوای عهرهبهکان ئهگهرچی خوایهکی گهمژهو ملهوڕو تیرۆریسته، چونکه دروستکراوی عهقڵیهتی گهمژهو ملهوڕو تیرۆریستی عارهبانی داگیرکهرانی کورده، بهڵام وهکو ههموو گهمژهو کهرێکیتر ههندێ قسهی نهستهقو بهکهڵکی ههیه، که وهک کورد واتهن دهچئته چوارچێوهی وتهی: (قسه یان له شێت یان له منداڵ)هوه، بۆیه له کتێبه شڕهکهیدا که ناوی قورئانی پیرۆزه دهفهرموێ: (تهیری گول یان فیڕنهگوله عاشق به داری زهقنهبووته ـ الطیور علی اشکالها تقع)، که بهرامبهر به (مهنجهڵ گهڕا سهرقاپی خۆی دۆزیهوه)ی قسهی قۆڕی کورده، فیڕنهگولهش نازناوی ئهدهبیو هونهری نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهنه، که نووسهرانی کورد له چیا له گۆڤاری نووسهری کوردا پییان بهخشی، بۆیه داری زهقنهبووتی هێژا نێچیرڤان بارزانی کهسی له نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهن باشتری نهدۆزیهوه بۆ ئهوهی عاشقی بێ. مهسهلێکی رۆژئاواییش ههیه لهم بارهوه دهڵێ: (ئهگهر مهیموون بهرهڵڵا کهی، دهچێتهوه سهر دارمۆز)، هێژای مهیموونیش نێچیرڤان بارزانی، که مامی کردی به کهرهک وهزیرانو بهرهڵای ئهو ناوهی کرد، له نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهن باشتری نهدۆزیهوه تا بچێته سهری، ئهگینا کورد ههزاران نووسهری ههیه که کڵاشهکانیان له سهری باوکی نووسهری هێژا حهمهسهعید حهسهن باشتره. راسته پارتی حیزبی نهخوێنهوارانو خێڵهکیو مێڵهکیی کورده، بهڵام چونکه چهوره، ئێستا نووسهرو مووسهری زۆری لێ کۆبۆتهوه ـ لهگهڵ رێزو حورمهتیشماندا بۆههموویان ـ ، بهڵام پارتیو، بارزانیانی خاوهنی پارتی، له کهڵتووریاندا نیه دان به ژێردهستهو نۆکهرو ماکهری خۆیاندا بنێن، بۆیه هێژا نێچیرڤانی کهرهک وهزیرانی حکووومهتی کهردستان کهسی له نووسهرانو گووسهرانی پارتی به پیاوو به نووسهرتڕڕ نهزانیو نازانێ تا عاشقی بێ، جگه لهوهی ئهو نووسهرانه هیچیان وهک نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهن فیڕنهگولهو داری زهقنهبووتو مهنجهڵو مهیموون نین. هێژا نێچیرڤانی کهرهکوهزیرانی حکووومهتی کهردستان کوڕی باوکی خۆیهتی، باوکیشی کوڕی باوکی خۆیهتی، ساڵی 1974 زۆربهی رۆشنبیرانی کورد کهوتینه دوای شۆڕشی ئاشبهتاڵی پارتی، ههمووشمان له ئهمیندارێتی رۆشنبیریو راگهیاندنی شۆڕشدا کارمان دهکرد، که شههید دارا تۆفیق ئهمینداری بوو، د. کهمال مهزههریش یاریدهدهری بوو، ههژاری موکریانیش بهڕێوهبهری رادیۆکهی بوو، رادیۆی دهنگی کوردستان، بهندهش جێگری گۆڤاری (دهنگی پێشمهرگه)و نووسهری رادیۆکهو نووسهری رادیوی (دهنگی دواوهی خۆتان) بووم، ئهوساکه کهم نووسهر ههبوو لهگهڵ شۆڕشی ئاشبهتاڵدا نهبێ، بهڵام تهنیا کهسێ له نووسهرانو مووسهرانیش که دژی کورد بێتو لهگهڵ بهعسدا بێت، ههر نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهن بوو، که له سلێمانیدا به کڵاشینکۆفی بهعسهوه خۆی بادهداو وهک سهگی راوچی ڕاوه پێشمهرگهی دهکرد بۆ بهعس، هێژا نێچیرڤانی کهرهکوهزیرانی حکووومهتی کهردستان کوڕی باوکی خۆی، ئهوسا هێشتا لهدایک نهبووبوو، نهک خۆی بهڵکو باوکیشی منداڵ بوو، بۆیه ئهم شتانه نازانێو ههر بۆ زانینو بۆ مێوژ بۆی باس دهکهین، باپیری رهحمهتییشی وهک ێئستای خۆی به ئێمهی ماشهڵڵای رۆشنبیرانی شۆڕشی ئاشبهتاڵی دهوت: (سهر رووته قووندهرهکان)، چونکه لای سهرکردهیهکی هێژای وهک مهلا مستهفا؛ ئهوهی سهری رووت بوایه، بێگوومان قووندهر بوو، جا نازانم ئهم راستیه بهسهر هێژا نێچیرڤانی کهرهکوهزیرانی حکووومهتی کهردستان کوڕی باپیری خۆیدا دهسهپێ؟ یان بارزانیان له ههموو چهمکو دابو نهریتو چوارچێوهیهک بهدهرن؟ هێژا نێچیرڤان بارزانی ئهگهرچیش سهری رووتهو پانتۆڵی ـ بارزانی واتهنی: قووندهران ـ لهپێ دهکا، بهڵام ههر رای وایه رۆشنبیری کاری ـ عهیب نهبێ ـ قووندهرانه، بۆیه له نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهنی فیڕنهگولهو داری زهقنهبووتو مهنجهڵو مهیموون باش تڕڕڕی دهست ناکهوێ تا رێزی لێبگرێ! من بێگوومانم که هیچ کهسێ له نووسهرانی پارتی نیو ئهوهندهی نووسهری هێژا حهپهسهعید حهسهن فیڕنهگولهو داری زهقنهبووتو مهنجهڵو مهیموون جاشی بهعسو زۆڵهکوردو دوژمنی نهتهوهی کوردو دوژمنی رۆشنبیریی کوردو دوژمنی شهرهفی کوردایتیو مهردایهتی نیه، تا هێژا نێچیرقان عاشقی بێو به رۆشنبیری راستهقینهی بزانیو وهک یهکهمین نووسهریش خهڵاتی بکا، ههر نووسهرێکی پارتی بیهوێ لهلای هێژا نێچیرڤان ببێ به نووسهرو مووسهرو ـ بارزانی واتهنی ـ قووندهری وهک هێژا حهپهسهعید، دهبێ وهک ئهو بکا، پێش ههموو شتێکیش دهبێ چهن هۆققهیه گوو بۆ گۆڕهکهی بارزانی گهوره بهڕێ بکا. کورد دهڵێ: گهوره ئاو دهڕژێنێ، بچووک پێی لێ دهخشێنێ، کاتێ براگهوره نێچیرڤان بارزانێ لهسهر هونهری جنێونووسین حهپهسهعید حهسهنی خهڵات کرد، رێگای بۆ ئێمهی نیمچه نووسهرو مووسهر خۆش کرد که تێبکۆشینو ههوڵ بدهین له هونهری جنێونووسیندا بگهینه ئاستی ئهو، بهڵکو ئهمه خوایه خهڵاتێ مهڵاتێکمان بهربکهوێ، بهندهش بڕیاری داوه کۆڵ نهدا تا دهبم به فیڕنهگولهو به سهرقاپو به داری زهقنهبووت به نووسهری گهورهی هێژا نێچیرڤان بارزانی. ههموو گهڵانی دنیا عاجباتی خۆیان ههیه، بێجگه له حهوت عاجباتیه مهشهوورهکه، تابلۆی مۆنالیزاش یهکێکه لهو عاجباتیانه، بهڵام ئهم کورده نهگبهتهی ئێمه چونکه هیچ مێژوویهکی شانازی نهبووهو ههر ژێردهستهو داگیراوو ههر حیزی حیزانگاو بووه، بۆیه به نهتهوه نهناسراوهو هیچ عاجباتیو ماجباتیهکی نهبووه، وا شوکور تازه خهریکه دهبێته ئادهمیزادو دواییش ورده ورده دهبێته گهڵو ئهنجاش دهبێته نهتهوه، بۆیه پاش چهند سهد ساڵێکی دیکه پێویستی به شتێکی وهک مۆنالیزا دهبێ بۆ ئهوهی بڵئ منیش عاجباتیم ههیهو نهتهوهم، بۆیه ههر له ئێستاکهوه هێژا نێجیرڤان بارزانی خۆی بۆ دوای ئهو چهند سهد ساڵه تاسو لووس دهداو خۆی تهڕو چهور دهکاتن تا ببێ به مۆنالیزای کورد، ئهم زاته ئهوهندهی کات به رێکخستنی سمێڵهکهیو شانهکردنی قزیو خۆجوانکردنهوه خهریک دهکا، نیو ئهوهنده خۆی به پێویستیو برسێتی بهدبهختییو نهبوونی ئـاوو کارهباو رێگاوبانی وێران قوتابخانهی پهرپووتی منداڵانو گوزهرانی ئاژهڵ ئاسای خهڵکهوه خهریک ناکا، نیو ئهوهنده بیر له دامهزراندنی کارگهو چاککردنی کشتوکاڵو چارهسهرکردنی بژێوی دواکهوتوی چاخی بهردینی خهڵکی ناکاتهو... له سهردانهکهیدا بۆ بهغدا مۆنالیزای دواڕۆژی کورد خاتو نێچیر، کراس کودهری ئاورێشمێکی لهبهر کردبوو، که شاکیراو نانسی عهجرهمو هیچ راقیسهیکیتر لهبهری ناکهن، جانازانین بۆ سیاسهت چووبو بۆ بهغدا، یان بۆ هین بادان؟ بۆ گفتوگۆ چووبوو یان بۆ وانێک پهیداکردن؟ خوا پێم نهگرێ من وادهزانم سمێڵ بابڕ له سلێمانی زۆره، ههر حهزی له (عهبه خواو بێ) ههبوو پێویستی نهدهکرد بچێ بۆ بهغداو خۆی بهسهر عارهبو مارهبدا ساغ بکاتهوه. مۆنالیزای کورد هێژا نێچیرڤان بارزانی سهرهک وهکیرانی کوردهو له بهرنامه فراوانهکهی وهزارهتهکهیدا پهیمانی زۆر زل زلی به کوردی ههژارو نهگبهت دا، ههندێ له بهرنامهکی بۆنی ئهوهی لێدههات کوردستان بکا به رابواردن خانهو سهماخانهو مۆسیقاخانهو گۆرانی خانهو سینهماخانهو خانهکانی تڕ بۆ گهنجانی کوردو عارهبه پێپهتیهکانی ئهنفالکهرانی کورد، بهڵام هێشتا هیچمان لهو هین خانانهی هێژا نێچیر نهبینی، بێجگه له ههندێ میهرهگانو فیستیڤاڵی سینهماو سهماو سترتیپتیز، بهڵام دهڵێن ئێستا سهرگهرمی ئاههنگێکی هونهریه که 200 ههزار دۆلاری بۆ تهرخان کردووه، شوکور کورد وا له سایهی سهرهک وهکیرانی نێکیرڤانهوه هیچ کهموکووڕیهکی نهماوهو وا خهریکه ئهستێرهکان داکیر دهکا، بهراستی بهزمه له کهرستانو کردهوهی ئهم لێپرسراوانهی کورد بهردیش دێنێته هاوار؛ له کاتێکدا خهڵکی فهقیرو ههژاری ههولێرو سلێمانی له تینواناو له بێکارهباییو بێنهوتیو بێ ههموو شتێکدا سنگی خۆیان دهدهنه بهر گولـلهی چهتهکانی لێپرسراوان، له ههمان کاتدا سینهماچی نێچیرڤان بارزانی سهرگهرمی ڤیستڤاڵی سینهماو سهمایه، وادیاره هێژای گهمژهیان وا دهزانن سینهماو یهکێکه له بنهماکانی نهتهوهو میللهتان لهرێگای سینهماو سترپتیزو سمێڵ رێکخستنهوه رزگار دهبنو دهبن به زلهێزو ئیمپراتۆرییهت، واش دهردهکهوێ پیاوێکی ماقووڵ له دهورو بهری نییه پێی بڵێ: کوره کهره ده واز لهم کاره منداڵبازڕییانه بێنه، تۆ به ناخێری گیانی خۆتو به ملشکاوی کورد، سهرهک وهکیرانی نهگبهت تڕینو زوڵم لێکراوتڕین میللهتی سهر رووی زهمیی، خۆ ئهستێرهی سینهماو سترپتیز نیت تا ههر خهریکی خۆ رازاندنهوهبیت دهڵێی به بووکیت دهبهن. کورد قسهی قۆڕی زۆره که به قسهی نهستهق ناوی دهبا، یهکێک لهو قسه قۆڕانه دهڵێ: مهنجهل گهڕا سهرقاپی خۆی دۆزیهوه، گهڵی کوردیش ئهگهر مهنجهڵو قاپو قاچاغو پهڕۆگوو نهبێ، گهمژهو منداڵبازاڕێکی سینهماچی وهک نهکیرڤان نابێ به سهرهک وهکێرانی. ئهوانهی له برسا وله ترسان وڵاتی خۆیان بهچێ دههێڵن وبهرهو وڵاتانی ئهوروپا کۆچ دهکهن، ههریهکهیان له وڵتێکا ئهگیرسێنهوه ودوای ئهوهی ڕیخۆڵهکانیان ئهخوسێتهوه وکهمێ ترس ولهرزی کوشتن وبڕینه کهی لای خۆیانیان له بیر ئهچێتهوه، به ههمان شێوه خۆیشیان له بیر ئهچێتهوه. ههروهها دوای ئهوهی له باوهشی گهرم ونهرمی ئهوروپادا، وهکوو لهدایک بونێکی نوێ چاو ئهکاتهوه، بهتایبهتی دوای ئهوهی ڕهگهزنامهی ئهو وڵاته وهرئهگرێ که لێی گیرساوهتهوه وبهو پێیه له گهڵ هاوڵاتیانی ئهوێدا یهکسان ئهبێت، ئهگهر کهمێکیش زیاتر نهبێت، ئیتر وهکوو نان خۆری سفره دڕ، ئهمانیش له باتی سوپاس وپێزانین ئهکهونه ئازار دانی خهڵکانی وڵاتهکه وپهلامار دانیان وبگره به ناوی ئیسلامهوه کوشتن وتیرۆرکردنیشیان حهڵاڵ ئهکهن. جێی داخه ئهو نامرۆڤانه له وڵاتێکی وهکوو بهریتانیادا که به ڕاستی نهرم ونۆڵ ترین لانکهی ئهو دڕاندهیه،تازه به تازه 1600دانهیان لێ دهست نیشان کراوه، که له هه وڵی داڕشتینی پیلانی چهپهڵی خۆیاندا بوون بۆ تیرۆر کردنی خهڵکانی بێ تاوان له ناو پاس وقیتار وبگره ئهگهر بۆیان بلوێ له ناو فڕۆکهکان وجێگا گشتیهکانیشدا وئهیانهوێ له خۆمان وجاران خراپتر به ناوی ئیسلامهوه شمشیره خوێناویهکهی (1400) ساڵ لهمهوبهریان لێ ههڵبکێشنهوه وبۆیان بکرێ ههر بهناوی ئیسلامهوه ئهمانیش وهکوو خۆمان له بری جارێ دوجار ئهنفال بکهن. بێگومان وهکوو دهرکهوتوه ئهو (1600) تیرۆرسته ههر لهوانهن که، ڕهگهزنامهی بهریتانیان وهرگرتوه وبه ئاووههوای ئهم وڵاته گۆشکراون وله باوهش وجۆلانهی ئینگلیزیدا به ئارامی ڕاژهنێنراون. دهمێکه کوردی خوێنهوار ترسێ له پهناوپێجی مێزهر وپهچه ولهچک پهیدا کردوه وه وحاڵی حازریش لهم سهردهمی شارستانیهت وپێشکهوتنهدا، لهبهر ئهوهی ههمان پێچی مێزهرو لهچک ههیه، لهبهر ئهوه ترسهکهشی که له جێگهی خۆیدا بووه، ههر بهردهوامه. کوێخا دێیهکم ئهناسی ههتا سهرهتای نهوهدهکانیش ههر مابوو، ئهو کاته تهمهنی خۆی ئهدا له ههشتاو شتێک، چهند جارێک له خۆییم بیستوه ئهیوت ڕۆژێکیان دهمهو چێشتهنگاو نزیکهی(50) سوارێک خۆیان کرد به ماڵمانا، سوێندی ئهخوارد ئهیوت ئهو کاته وهک پاره (50) فلسی ئهو ڕۆژگاره له ماڵمانا نهبوو، بهڵام لهو لاوه ڕانه مهڕهکهمولهو لاوه مریشکوقهلو قازو مراویهکی زۆرو لهولاترهوه باخو بێستانی میوهو بامێوتهماتهو کوولهکهو باینجان ئهوهنده زۆر بوون، ئهتوت مهیانی جامبازهکانوعهلوهکهی ئێستای سلێمانی بوون، ئهو نیوهڕۆیه به دهستو بردێکی خۆتان ئاساییهوه نانو چێشتێکی کوردهواریان بۆ دروست کراو بهڕێکران. جا، ههر ئهو کاته ئهیوت ئێستاش یهک دوو سوار لهو سوارانه ماونو ههرچهند سهردانم ئهکهن، ئهو ڕۆژهم وهبیر ئههێننهوهو ئهڵێن: بهڕاستی مام کوێخا ئهو جاره نانو چێشتێکی عاجایبت بۆ داناین!! ئهمهی گێڕامهوه بێگومان نموونهیهکی زۆر بچوکه له نموونهکانی کۆمهڵگهو دیوهخانهکانو ماڵی خانهوادهکانی جارانی کوردهواریمان، چونکه ئهگهر کهسو کهسایهتی لهو مام کوێخایه زیاتر بهسهر بکهینهوه، ئهوه نمونهی زۆر لهوه گهوره تر بهدی ئهکهین. ئهم ڕاوه ڕێویهم بۆ ئهوهیه، حاڵی حازر ئهڵێن له سلێمانی نیمچه گهڕهکێک ههیه، به ناوی گهڕهکی (فیرعهونهکان)ـهوهو له ههولێریش شتێک لهو بابهته ههیه به ناوی (دۆلارئاوا)، بهڵام له دهۆک چونکه ئهوان له مێژهوه کۆنکرێت موسهلهح یاری ئهکهن، بۆیه جارێ دهستهکهیان کهشف نهبووه، گوایه ئهمانهش ئهو تازه دهوڵهمهندانهن، که خۆیشیان نازانن سهروهت وسامانیان چهنده؟؟ ئهگهر بێینهوه لای مام کوێخا ئهبینین ئهوه ههرچهنده نزیکهی(20) ساڵ ئهبێت ئهو مام کوێخایه ئێوه خۆش، بهڵام ئهگهر بڕۆین دهربارهی پرسیار بکهین، بهبێ ڕوپامایی ئهڵێم ههموو شارهزور لهوه باشتری ئهناسن که من بۆم بهسهر کردنهوهوههروهها لهناو شاری سلێمانیدا ئهوانهی خۆیان به خانهواده ئهزانن، دیسان ناوبانگی ئهو مام کوێخایه به چاکی ئهزانن، بهڵام سهیرو سهمهرهکه لهوه دایه، چوار پیاوماقوڵی شارو دێ چوار کهسوکهسایهتی گهڕهکی (فیرعهونهکانودۆلار ئاوا) ناناسن. سهیره، مام کوێخایهك به بێ پارهو پولو ئههلی فیرعهونهکانو دۆلار ئاواش بهو ههمووه پارهوه، ئهمیان (20) ساڵ له دوای مردنیشی ههموو کهس ئهیناسێتو ئهوانیش هێشتا له ژیاندان، کهسێک کهس بێت نایان ناسێت. ههر چهنده ئهمانه وهکوو ئهڵێن (هاوبیرو هاوفیعلو میعلو دزیومزین) لهگهڵ دهسهڵاتدارهکانی سلێمانیو ههولێرو دهۆکدا، بهڵام دیاره بڵقێکن له بڵقهکانی ههڵهکانی مێژوو، چهند به ئاسانی دروست بوون، دوو ئهوهندهش به ئاسانتر ئاسهواریان نامێنێت. له سهرهتای ههشتاکاندا بهڕێوهبهرێکی گشتی یهکێک له دهزگاکانی سلێمانی به ئیفاد چوو بۆ وڵاته یهکگرتوهکانی ئهمهریکاو پاش یهک دوو مانگ که گهڕایهوه وتی لهوێ نامیلکهیهکم بهرچاو کهوت، تیایدا چاوپێکهوتنێکی تهلهفزیۆنی له گهڵ یهکێک له سهرۆکهکانی ئهمهریکا بڵاوکردبوهوهوله وهڵامی پرسیارێکا دهربارهی ههڵوێستی ئهمهریکا بهرامبهر کورد، ئهو سهرۆکه ڕاستهیهک لهسهر مێزهکهی ئهبێت، بهدهم وهڵامهکهیهوه ئهڵێ: کورد وهکو ئهم راسته وایه، کهی بمانهوێ ئاوا بهرزی ئهکهینهوهو کهی نهمانهوێ ئاوا دایئهنێنهوه، واته کورد دارێکه بۆ پهرژهوهندی خۆمان له کاتی پێویستیماندا بهکاری ئههێنین. له ڕاستیدا ئهو بهڕێوهبهره وهکوو ههندێ له بهڕێوهبهرهکانی تر، ئهویش بهعسی نهبوو، ههروهها شهولنیش که سهری گهرم ئهکرد، خۆی لێنهئهبووه پێشمهرگه، لهبهر ئهوه ئهیوت حهزم ئهکرد ئهو نامیلکهیه بهێنمهوه بۆ عێراقو به کوردی بڵاوم بکردایهتهوه بۆ ئهوهی ههموو کورد به چاکی دۆستو دوژمنی خۆی بناسیایه، بهڵام ئاشکرایه له مێژووی کوردا زۆر ههڵوێستی نامهردانهی هاوپهیمانهکانی کورد ههیه، له کاتی تهنگانهدا بێشهرمانه پشتیان کردوهته کوردو دهستیان خستوهته ناو دهستی دوژمنهکانیهوه، ئهمهش ئهگهر له کۆماری مههابادهوه بیگری له لایهن سۆڤیهتهوه، ئینجا شۆرشی ساڵی حهفتاو چوارمان، له لایهن شای ئێران و ئهمهریکاوهو ئێستاش دیسان له لایهن ئهمهریکاوه جارێکی تر به زمانی جۆرج بۆش خۆیهوه که رایگهیاندوه ئهمهریکا ههرگیز ڕازی نابێت کورد فیدراڵی خۆی وهربگرێت. بهڵێ، بهڵگهکانی پێشوو ههموویان ئهوه ئهسلهمێنن که کورد ههمیشه بێکهس بووه، تهنانهت له کاتی کیمیا بارانهکهی ههڵهبجهدا ههر ئهمهریکا خۆی له میدیاکانی خۆیهوه ڕایئهگهیاند ئهو کیمیا بارانه عێراق نیهو ئێرانهو ئێستاش پاشماوهی فلیمهکه لهبهر چاوی ههموومانه. دیاره شتێکی ئاساییه سهرکردهکانی کورد له پێناوی چنگێ دۆلاردا، به بار درۆ لهگهڵ میللهتهکهیاندا بکهنو نیازو مهرامی هاوپهیمانهکانی کورد بۆ میللهت ئاشکرا نهکهن. دیاره ئهمهریکا له ڕابوردوی سهرکردهوسیاسهتمهدارهکانمانهوه ئهڕوانێته میللهتهکهشمان، بۆیه ئاوا به سوکوسهلیمی ڕهفتارمان له گهڵدا ئهکات، چونکه کامیان ئهگریت تا دوێنێ بوو، له ئامێزی ئوردوگایهکی سۆشیالیستی مارکسیهتو شوعیهتدا ڕائهژهنرانو به بار کاتی خۆی دژه نوسینیان له سهر (ئیمپریالیزمی ئهمهریکا!) بڵاو کردوهتهوهو ئێستاش فلیمهکهیان جارێ بهردهوامه. لهوه ئهچێ ههتا، ئهم بایه لهم کونهوه بێت، حاڵی کوردیش ههروا ئهبێت، واته ههتا سهرکردهیهکی خاوهن ڕابوردوی خاوێن بهرامبهر ئهمهریکا وهکوو شێری شێر خۆر نهیهته مهیدانهوهو نوسینهکانی پێشویان نهخهنه زبڵخانهی مێژوهو وسلی خۆیان دهرنهکهنو چیتر ئهوهنده لهسهر ههزار پهت یاری نهکهن، دیاره کورد ههروا مایه پوچ ئهبێت، چونکه لهوه ئهچێ سبهی ڕۆژ بایهکی تر له کونێکی ترهوه بهرامبهر ئهمهریکا بێت، ئهوهی بڵێ (لۆ!!)، ههر ئهم سهرکردانه خۆیان وهکو مهلای ئیرهابیهکان فتوای قهلهپاچه کردنی دهر ئهکهن، کهواته کاتی ئهوه هاتوه بڵێین خوایه بینێری سهرکردهیهکی ڕاستگۆ بۆ ئهم میللهته بێ کهسو مهزڵومه. دوای ئهوهی کۆمهڵه جاشێک له قنگه شهڕێکا ئهشکێن ههر بهدهم ڕاکردنهکهیانهوه لهولاترهوه ئهکهونه بۆسهی مهفرهزهیهکی پێشمهرگهوهو بهبێ تهقه تهسلیم ئهبن. فهرماندهی مهفرهزهکه به دهستی خۆی باڵی جاشهکان ئهبهستێتوئهیانداته دهستی سێوچوار له پێشمهرگهکانی خۆیان بۆ ئهوهی بیانبهن بۆ بارهگاکهی خۆیان. یهکێک له پێشمهرگهکان بهو حاڵه گرانهی خۆیشیانهوه دهمی له سوعبهتو پێکهنینو گاڵتهکردن نهبڕاوه، ههر بۆ بهختی خۆیشی یهکێک له جاشهکان ههرزهیهکی وابوه به ئاستهمیش هێشتا مووی لێنههاتوه- دوای ئهوهی قۆناغێکی گهورهی ڕێگا ئهبڕنوههموویان ماندوو ئهبن، نزیک کانیو ئاوێک لائهدهنو لهولاتریشهوه جوتیارێک خهریکی ئاودێران ئهبێت. پێشمهرگه قۆشمهکه ئهڕوات بێڵو خاکهنازی جوتیارهکه ئههێنێتو ئهیداته دهستی جاشه لوسکهلهکهو داوای لێئهکات چاڵێکی گهورهی بۆ ههڵبکهنێت، ئهویش له حهیبهتی گیانی خۆی بهپهله چاڵهکهی بۆ تهواو ئهکات، ئینجا پێشمهرگهکه لێی ئهپرسێ: باشه تۆ هێشتا گۆشتت ئهخورێت بۆچی بوویت به جاش؟ ئهویش ئهڵێ: ههر ئهبوایه ببومایه، چونکه ماوهیهکی تر مهوالیدهکهم بانگ ئهکرێ بۆ سهربازی، ئهوه بۆیه بووم به جاش، پێشمهرگهکهش به درۆوه خۆی لێ توڕه ئهکاتو دهستو چاوی ئهبهستێتو له نزیک چاڵهکهوه ڕایئهگرێتو پێی ئهڵێ سهگی سهگباب مادام بهلای تۆوه جاشێتی باشتره له سهربازی، ئهبێ ئێستا ههر لێرهدا به دهستی خۆم ڕهمیت بکهمو لهم چاڵهی خۆتا بتکهم به ژێر خۆڵهکهوه-؛جاشهکه دهست به پاڕانهوهو گریانو باوکهڕۆ ئهکاتو پێشمهرگهکهش خۆی لێ دور ئهخاتهوهو میلی کڵاشینکۆفهکهی لێ ئههێنێتهوهو ئهوهندهی بڵێی سێودوو جاشهکه تلۆر ئهبێتهوه بۆ ناو چاڵهکهو له ناویا نایهته دهروهو ههرچهند بانگیشی لێئهکهن وهڵامیان ناداتهوه، ناچار دایئهپۆشنو ئهکهونهوه ڕێ. واديارة ثارتي ديموكراتي كوردستان دواي نووسيني ئةم رةخنةيةمان بة 24 سةعات تا راديةك ئةو طرفتةيان ضارةسةركرد، جصطاي رصزة.

<urn:uuid:8abe3969-1b78-49a5-86c6-2d4895ec98f4>

CC-MAIN-2014-41

http://www.kurdtimes.com/kt-kurd/kurdtimes-kurdish.htm

2014-09-19T01:44:28Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1410657129431.12/warc/CC-MAIN-20140914011209-00060-ip-10-196-40-205.us-west-1.compute.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9872434139251709}

دی ستیڤانو ناڕازیه بیلیه و مارادۆنا بهشداری یاری ڕێزلێنان بکهن ڕۆژنامهی ( لا رازون ) ی ئیسپانی ڕۆژی چوارشهمه ئاشکرای کرد ئهستێرهی یاری تۆپی پێی ئهرژهنتینی ئهلفریدو دی ستیڤانو ناڕازیه ههردوو ئهستێرهی جیهنای بیلیه و مارادۆنا بهشداری یاری ڕێزلێنان بهشداری بکهن که ڕۆژی یهك شهمهی داهاتوو ئهنجام ئهدرێت لهوه دهکات زۆربهی ناودارهکانی تۆپی پێی جیهانی بهشداری ئهم یاریه بکهن وهك یاریزانی پوروگالی ئوزیبۆ و فرانز بیکنپاوهر و بوبی شاڵیتۆن و چهندین یاریزانی ناوداری تر ، جێی باس ئهم یاریه یانهی ڕیاڵ مهدرید ئیسپانی ڕێکی دهخات لهگهڵ یهکێتی تۆپی پێی جیهانی و ئهوروپی ( فیفا و یویفا ) شایانی باسه دی ستیڤانو له بهیانێکدا ڕوونیکردۆتهوه کهوا مارادۆنا له بههۆی بهکار هێنانی ماده بێ هۆشکهر و خواردنهوهی ئهلحول و بهکار هێنانی چهك دژی پهیامنێره وهرزشیهکان ههروهها بیلیه له هیچ کاتێکدا نهی هێشتووه وێنهی بڵاوبکرێتهوه بۆ کاری مرۆڤایهتی ئیلا به پاره نهبووبێت واته بیلیه هیچ کارێکی نهکردووه ئهگهر پارهی له پشتهوه نهبووبێت . 22-10-2007 فڕۆكهوانی بۆشایی ئاسمان ی مالیزی دهگهڕێتهوه زهوی:- مۆسكۆ (ڕۆیتهرز)- سێنتهری كۆنتڕۆلی گهشتهكانی ئاسمانی له مۆسكۆ ڕایانگهیاند كه فڕۆكهوانی بۆشایی ئاسمان ی مالیزی شێخ موزهفهر شوكر پاش (11) ڕۆژ له بۆشایی ئاسمان گهڕایهوه زهوی لهگهڵ دوو فڕۆكهوانی بۆشایی ئاسمان ی ڕووسی كه یهكهمیان فیۆدۆر یۆرچیخین سهرۆكی بنكهی ئاسمانی و ئۆلیچ كۆتۆڤ ئهندازیاری گهشتهكه پاش مانهوهیان بۆ ماوهی (197) ڕۆژ له ئاسمان له كازاكستان، بنكهی ئاسمانی له مۆسكۆ ڕایگهیاند كه ههر سێكیان تهندروستیان باشه و پاش پشكنینی پزیشكی دهنێردرێنه مۆسك 22-10-2007 ماكس كهك جیی گیانی لهدهستدا :- گهوره یاریزانی رهكبی ئهمریكی ماكس كهك جیی لهسهربانی ماڵهكهی كهوته خوارهوه و گیانی لهدهست دا، لهگهڵ ڕووداوهكه پۆلیسی كینساس گهیشه ماڵی ماكس و ڕایگهیاند كه ئهو لهكاتژمێر (5:20) ی ئێوارهی دوێنێ (21/10/2007) خهریكی خاوێن كردنهوهی ماڵهكهی بوو له پهلكی درهخت لهكاتێك كهوته خوارهوهو گیانی له دهستدا. خێزانی ماكس لهكاتی ڕووداوهكه لهماڵ نهبوو له كاتی ڕووداوهكه ،كه گهڕایهوه ماڵهوه پۆلیس و ڕۆژنامهنووسانی له ماڵهكهی بینی و ئهوان ههواڵهكهیان پێ ڕاگهیاند و ئهویش ڕوونی كردهوه كه پێش دهرچوونی له ماڵ هۆشیاری ماكسی كردبوو كه نهچێته بانهوه . ماكس له تهمهنی (75) ساڵی بوو خاوهن خهڵاتی (green bay ) بوو له رهكبی 2007 شهربهتى سێو چارهسهره بۆ نهخۆشیهكانى رۆماتیزم و جگهر:- نوێترین لێكۆلینهوه دهرى خست كه خواردنهوهى شهربهتى سێو و بهكارهێنانى وهك خواردنهوهیهكى رۆژانه نهخۆشیهكانی جگهر و رۆماتیزم له ناودهبات . لێكۆلینهوهكه روونى كردهوه كه میوهى سێو نهخۆشیهكانى گورچیلهو بهرزیی پالهپهستۆى خوێن چارهسهر دهكات و لهبهر بوونى رێژهیهكى زۆرى مادهى فوسفۆر ناهێلێ تێكچوونهكانى دل و پێست روو بدهن . شایانى وهبیرهێنانهوهیه كه لێكۆلینهوهیهكى پێشوو دهرى خستبوو كه رۆژانه خواردنهوهى شهربهتى سێو ئهگهرى تووش بوون به نهخۆشى رهبۆ كهم دهكاتهوه بهتابیهتى لاى مندالان ڕاهێنهری پورتوگالی سكولارى بهبڕی (45 ) ههزار یوڕۆ سزا درا :- لیشبۆنه ( ڕۆیتهرز )- یهكێتى تۆپى پێ ی پورتوگالى رایگهیاند كه بهبڕى ( 35 ) ههزار یۆرۆ لویس فیلیپى سكولارى راهێنهرى وڵاتهكهى سزا داوه بههۆى هێرش كردنه سهر ئیفیتشا دراگوتینو ڤیتش یاریزانى ههڵبژرادهى سربى لهمانگى رابردودا لهكۆتایى یاریهكانى پاڵاوتهكانى بۆیاریه كۆتاییهكانى جامى نهتهوهكانى ئهوروپا بۆ ساڵى 2008. دواى ئهوهی كه لویس فیلیپى سكولارى داوا لێبووردنی له ئیفیتشا دراگوتینو ڤیتش كرد سزاى راهێنهرهی پورتوگالی كهم كرایهوه بۆ بهشدارى نهكردنى له سێ یارى له جیاتی چوار یاری . دواى به بهشدار نهكردنی له ههڵبژاردهى پورتوگالی له دوو یاریدا ههڵبژاردهكهى لهدهرهوهى زهوى خۆى دوو سهركهوتنى بهسهر ئازربیجان و كازاخستاندا بهدهست هێنا و بڕیاریشه لهیارى بهرامبهر ئهرمینیا لهمانگى تشرینى دوهمى داهاتودا دیار نهبێت.ههروهها یهكێتى ئهوروپا سكولاریان بهبڕى 20 ههزار فهرهنگى سویسراى (10 ) ههزار یوڕۆ بههۆى ئهو كارهیهوه سزا درا.... زاوایهك گوڵهكانی بهدڵ نهبوو و داوای (400) ههزار دۆلار دهكات له گوڵ فرۆش:- نیویۆڕك (ئاژانسی فرانس پرێس)- زوایهك له نیویۆرك لهكۆتایی ئاههنگی بووك گواستنهوه دهچێته دادگا و داوایهك لهسهر ئهو گوڵ فرۆشه تۆمار دهكات كه ڕازاندنهوهی ئاههنگهكهی پێ سپێردرابوو چونكه ڕهنگی گوڵهكان ههمان ڕهنگی ڕاسپێردراو نهبوو وه گوڵهكان زۆر زوو چورچ بوونهوه ، زاوا ئێستا بڕی (400) ههزار دۆلار داوا دهكات له گوڵ فرۆشهكه چونكه گوڵی بهكار هاتوو له جۆری نرخه ههرزانهكانه و گوڵدانهكان ئاوی تێدا نهبووه كه بووه هۆی چورچ بوونی ، ئهمهش پێچهوانهی ئهو لێك گهیشتنهیه كه پێشتر بهیهكهوه كردبوو كورتهباڵاترین ژن و مێرد لهجیهاندا:- دوای ئهوهی بۆماوهی 3 ساڵ كهسوكاریان دژایهتیان كردن له پێكهێنانی پرۆسهی هاوسهرگیریدا، له ئاههنگێكی هاوسهرگیری بهكۆمهڵدا كه تیایدا ژمارهیهكی زۆر بوك زاوا بهشداربوون، كورتهباڵاترین ژن و مێرد بهیهك گهیشتن. ئهو ژن و مێرده خهڵكی شاری شیوهند- ی چینن، درێژی پیاوهكه كه ناوی "لی تانج یۆنگ" ه 3 پێ و 7 ئینجه، ژنهكهش كه ناوی "تشین جیلیان" ه درێژییهكهی 2 پێ و 4 ئینجه. ئهم ژن و مێرده واچاوهڕوان دهكهن بههۆی كورتی باڵایانهوه ناویان بچێته كتێبی گینس- هوه بۆ ژماره پێوانهییه ئهمریكا و یونسكۆ بهیهكهوه كاردهكهن بۆ دامهزراندنی پهرتووكخانهی دیجیتال:- پاریس (ڕۆیتهرز)- رێكخراوی نهتهوهیهكگرتووهكان بۆ پهروهرده و زانست و ڕۆشنبیری (UNSCO) ڕایگهیاند كه ویلایهتهیهكگرتووهكانی ئهمریكا هاوكاری ڕیكخراوهكهیان دهكات بۆ دامهزراندنی پهرتوكخانهیهكی دیجیتالی جیهانی كه گشت بهرههمه بهنرخ و پڕ بههاكان دهگرێته خۆ وهك پهرتووك و نهخشهكانی جوگرافی و میوزیك و گۆرانی و فلیمهكان و وێنهی جۆراوجۆر و بهشێوهیهكی خۆڕایی له ئینتهرنێت بڵاو دهكرێتهوه . ئهم پڕۆژهیه كۆمپانیای گوگلی بهناوبانگ جێبه جێی دهكات و به شهش زمانی جیهانی بڵاو دهكرێتهو فیلمی ژانی گهل بۆ وهرگرتنی خهڵاتی ئۆسكار پاڵێورا:- ماڵپهڕی ( bbc.com ) - فلیمی ژانی گهل كه لهدهرهێنانی جهمیلی رۆستهمی- یه وهك یهكێ له پاڵێوراوهكانی خهڵاتی ئۆسكار دهستنیشانكراوه، ئهمهش دووههمین جاره فلیمێكی رۆستهمیی بۆ خهڵاتی ئۆسكار دهستنیشان دهكرێت. ژانی گهل ناوی رۆمانێكی روناكبیری كورد ئیبراهیم ئهحمهدهو جهمیلی رۆستهمیی دهرهێنهری كوردستانی ئێران كردوویهتی به فلیم و ئهم فلیمهش له ههرێمی كوردستان پێشوازییهكی گهرمی لێكرا " ناوهرۆكی رۆمانهكه باس له بارودۆخی كوردستان دهكات له كاتێكی دیاریكراودا". بڕیاره رۆستهمیی فلیمێكی تر بهناوی گوڵهكانی كهركوك بهرههم بهێنێت. جێی ئاماژهیه پێشتریش فلیمی "شیوهنی بهفر" ی روستهمیی بۆ خهڵاتی ئۆسكار دهستنیشانكرابوو، بهڵام هیچ خهڵاتێكی به دهست نه هينا.... ماست تام و بۆنی دهم خۆشتر دهكات به پێی چهند لێكۆڵهری یابانی (ژاپۆنی) ماستی تهبیعی تام و بۆنی دهم خۆش دهكات. لهو لێكۆڵینهوهكهدا نیشانیان داوه كه ماست ئهو باكتێریانه كهم دهکاته كه له سهرهووی زمانی مرۆڤ دا ههن، ههر ئهو باكتێریانهن كه دهبنه هۆی دروست بوونی بۆنی ناخۆش له ناو دهمدا. خواردنی ماست دهتوانێ 80 دهرسهد لهو باكتێریانه كهم بكاتهوه و ههروهها سوودی باشی ههیه بۆ ددان و پارێزگاری له ددان خرابوون دهكات. ئهو كهسانهی تاقی كاریان لهسهر كراوه، له ماوهی شهش حهفتهدا، ڕۆژانه 2 جار ماستیان خواردوه و ههر جارهی 90 گڕهم. پێكهنینی ڕۆژانه دڵت ساغ ڕادهگرێ به پێی لێكۆڵینهوهیهكی نوێ كه له لایهن پسپۆڕانی دڵ له زانكۆی پزیشكی ماریلاند كراوه، پێكهنینی ڕۆژانه تهئسیری زۆر باشی ههیه لهسهر تهندروستی ئینسان. كاتێك مرۆڤ پێدهكهنی جهریانی خوێن له لهشیدا زیاد دهبێ و ئهوه دهبێتی هۆی پێشگیری كردن له نهخۆشیهكانی دڵ. ههر به پێی ئهو لێكۆڵینهوه ڕۆژێ 15 دهقه پێكهنین بهسه بۆ ئهوهی تهئسیری خۆی دانێ. ئهو لێكۆڵهرانه تاقی كاریان لهسهر 20 كهسی ساغ كرد. دوو فیلیمان پێ نیشان دان، یهكێك لهو فیلمانه فیلمێكی خۆش و پێكهنینی بوو و ئهوی تر فیلمێكی ناخۆش و پڕ له سترێس. كاتێك فیلمهكانیان نیشان دا، ئهندازهی هاتوو چۆی خوێنیان پێوا له ڕهگی ئهو كهسانهی تاقی كاریان لهسهر دهكردن. هاتوو چۆی خوێن 20 دهرسهد باشتر بوو له لهشی ئهو كهسانهی فیلمه خۆشهكهیان دیت و ئهو كهسانهی فیلمه ناخۆشهكهیان دیت، هاتوو چۆی خوێن له لهشیان دا 35 دهرسهد بهرهو خراپی ڕۆیی. پێكهنینێكی باش ئهو سوودانهشی ههیه:

<urn:uuid:d50a4b8a-c9fb-4757-9e98-927a754b7c06>

CC-MAIN-2014-41

http://hazhand.page.tl/

2014-10-01T03:59:45Z

s3://commoncrawl/crawl-data/CC-MAIN-2014-41/segments/1412037663359.6/warc/CC-MAIN-20140930004103-00218-ip-10-234-18-248.ec2.internal.warc.gz

ckb

Arab

{"ckb_Arab_score": 0.9869716167449951, "sdh_Arab_score": 0.010872473008930683}