Datasets:

zehrackgl
/

turkishWiki

Sentences stringlengths 1 910k	Cleaned stringlengths 1 598k ⌀	Corrupted stringlengths 1 598k ⌀
Cengiz Han (doğum adıyla Temuçin, – 18 Ağustos 1227), Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır.	cengiz han doğum adıyla temuçin 18 ağustos 1227 moğol i̇mparatorluğunun kurucusu ve ilk kağanı olan moğol komutan ve hükümdardır	cengiz hna doğum adıyla temuçin 18 ağustos 1227 moğol i̇mparatorluğunun kurucusu ve ilk kağanı olan moğol komutan ve hükümdardır
Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askeri liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir.	hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen cengiz han dünya tarihinin en büyük askeri liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir	hükümdarlığı döneminde gerçekletşirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen cengiz han dünya tariinin en büyük askeri liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir
13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır.	13 yüzyılın başında orta asyadaki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip bir ulus hâline getirerek moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır	13 yüzyılın başında orta asyadaki tüm gçöebe bozkır kavimlerini bileştirip bir ulus hâline getirerek mdğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır
Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi.	cengiz han hükümdarlığı döneminde 12061227 arasında kuzey çindeki batı xia ve jin hanedanı türkistandaki kara hıtay maveraünnehir harezm horasan ve i̇randaki harezmşahlar kafkasyadaki gürcüler deşti kıpçaktaki rus knezlikleri kıpçaklar ile i̇dil bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi	cengiz han hükümdarlğı döneminde 12061227 arasında kuzey çindeki batı xia ve jin hanejanı türkistandaki kara hıtay maveaünnehir harezm horasan ve i̇randaki harezmşahlar kafkasyadaki gürcüler deşti kıpçaktaki rus knezlikleri kıpçaklar ile i̇dil bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu ödneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi
Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.	bunların sonucunda pasifik okyanusundan hazar denizine ve karadenizin kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu	bunların sonucunda pasifik okyanusundan hazar denizine ve karadenizin kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu
1162 civarında Moğolistan'daki Onon Nehri yakınlarında doğduğu düşünülen Cengiz Handir.	1162 civarında moğolistandaki onon nehri yakınlarında doğduğu düşünülen cengiz handir	1162 civarında moğolistandaki onon nehri yakınlarında doğduğu düşünülen cengiz handir
Babası Yesügey, düşman bir kabile olan Tatarlar tarafından zehirlenerek öldürüldüğünde Temuçin henüz 9 yaşındaydı.	babası yesügey düşman bir kabile olan tatarlar tarafından zehirlenerek öldürüldüğünde temuçin henüz 9 yaşındaydı	babası yesügey düşman bir kabile olan tatarlar tarafından zehirlenerek öldürüldüğünde temuçin henüz 9 yaşındaydı
Temuçin'in kabilesi, küçük yaştaki bir çocuğun liderliğini kabul etmedi ve kardeşleri ve annesiyle birlikte onları ölüme terk ederek kabileden sürdüler.	temuçinin kabilesi küçük yaştaki bir çocuğun liderliğini kabul etmedi ve kardeşleri ve annesiyle birlikte onları ölüme terk ederek kabileden sürdüler	temuçinin kabilesi küçük yaştaki bir çocuğun liderliğini kabul estmedi ve kardeşleri ve annesiyle birlikte onları ölüme terk ederek kabileden sürdüler
Moğolistan'ın acımasız bozkırlarında kaçarak ve saklanarak hayatta kalmaya çalıştılar.	moğolistanın acımasız bozkırlarında kaçarak ve saklanarak hayatta kalmaya çalıştılar	moğolistanısn acımasız bozkırlarında kaçarak ve saklanarak hayatta kalmaya çalıştılar
Temuçin daha küçücük bir çocukken, avladıkları bir hayvanı paylaşmak istemeyen üvey kardeşini çıkan bir kavga sonucu öldürdü.	temuçin daha küçücük bir çocukken avladıkları bir hayvanı paylaşmak istemeyen üvey kardeşini çıkan bir kavga sonucu öldürdü	temuçin daha küçücük bir çocukken avladıkları bir hayvanı payalşmak istemeyen üvey kardeşini çıkan bir kavga sonucu ödlürdü
16 yaşına geldiğinde, daha önceden yaptıkları bir anlaşma sayesinde nüfuzlu bir kabileden olan Börte isminde birisiyle evlendi.	16 yaşına geldiğinde daha önceden yaptıkları bir anlaşma sayesinde nüfuzlu bir kabileden olan börte isminde birisiyle evlendi	16 yaşına geldiğinde daa önceden yaptıkları bhir anlaşma sayesinde nüfnuzlu bir kabileden olan öbrte isminde birisiyle evlendi
Henüz 20 yaşına geldiğinde, tüm Moğolistan'da tanınan ve saygı duyulan bir komutan haline gelmeyi başarmıştı.	henüz 20 yaşına geldiğinde tüm moğolistanda tanınan ve saygı duyulan bir komutan haline gelmeyi başarmıştı	henüz 20 yaşına geldiğinde tüm moğolistanda tanınan ve saygı duyulan bir komutan haline gelmeyi başarmıştı
Moğolistan'daki göçebe kavimleri birer birer kendi bayrağı altında birleştirdi.	moğolistandaki göçebe kavimleri birer birer kendi bayrağı altında birleştirdi	moğolistandaki göçebe kavimleri birer birer kendi bayrağı atında birleştirdi
1206 yılına gelindiğinde Moğolistan'da birlik sağlanmıştı.	1206 yılına gelindiğinde moğolistanda birlik sağlanmıştı	1206 yılına gelindiğinde moğolistanda birlik sağlanmıştı
1206 yılının ilkbaharında Onon Nehri'nin yakınlarında, kendisine bağlanmış olan bütün kabileleri bir araya getirerek büyük bir kurultay topladı.	1206 yılının ilkbaharında onon nehrinin yakınlarında kendisine bağlanmış olan bütün kabileleri bir araya getirerek büyük bir kurultay topladı	1206 yılının ilkbaharında onon nehrinin yakınlarında kendisine bağlanmış olan lütün kabileleri bir araya getirerek büyük bir kurultay topladı
Tüm göçebe kavimleri birleştiren Temuçin tek bir ulus yaratmıştı ve bu ulusa “Moğol Ulusu” adını verdi.	tüm göçebe kavimleri birleştiren temuçin tek bir ulus yaratmıştı ve bu ulusa moğol ulusu adını verdi	tüm göçebe kavimleui birleştirn temuçin tek bir ulus yaratmıştı ve bu ulusa moğol ulusu adını verdiq
Bu kurultayda Temuçin, daha önceden aldığı “Kağan” unvanına ilaveten unvanını aldı ve bu tarihten sonra kendisine “Cengiz Kağan” veya “Cengiz Han” diye hitap edilmesini istedi.	bu kurultayda temuçin daha önceden aldığı kağan unvanına ilaveten unvanını aldı ve bu tarihten sonra kendisine cengiz kağan veya cengiz han diye hitap edilmesini istedi	bu kurultayda temuçin daha önceden aldığı kağan unvanına ilaveten unvanını aldı ve bu tarihten sonra kendisine cengiz kaağn veya cengiz han diye hitap edilmesini istedi
Moğol toplumu, Cengiz Han'dan önce teşkilatsız ve düzensizdi.	moğol toplumu cengiz handan önce teşkilatsız ve düzensizdi	moğol toplumu cengiz handan önce teşkilatsız ve düzensizdi
1206 kurultayında devletin ordu ve toplumsal teşkilatını düzenledi.	1206 kurultayında devletin ordu ve toplumsal teşkilatını düzenledi	1206 kurultayında devletin orduh ve toplumsal teşkilatını düzenledi
Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi.	cengiz han hükümdarlığı döneminde 12061227 arasında kuzey çindeki batı xia ve jin hanedanı türkistandaki kara hıtay maveraünnehir harezm horasan ve i̇randaki harezmşahlar kafkasyadaki gürcüler deşti kıpçaktaki rus knezlikleri kıpçaklar ile i̇dil bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi	cengiz han hükümdarlığı döneminde 12061227 arasında kuey çindeki batı xia ve jin hanedanı tüqrkistandaki kara hıtay maveraünnehir harezm horacsan ve i̇randaki harezmşahlar kafkasyadaki gürcüler deşti kıpçaktaki rus knezlikleri kıpçaklar ile i̇il bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi
Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.	bunların sonucunda pasifik okyanusundan hazar denizine ve karadenizin kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu	bunların sonucunda pasifik okyanusundan hazar denizine ve karadenizin kuzeyine kadar uzanan br imparatorluk kurdau
Bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak, yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne dayanan meritokratik bir ordu meydana getiren Cengiz Han’ın büyük bir asker olarak ün kazanmasının temelinde, kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutmaktadır.	bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne dayanan meritokratik bir ordu meydana getiren cengiz hanın büyük bir asker olarak ün kazanmasının temelinde kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutmaktadır	bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne dayanan meritokratik bir ordu meydan getiren cengiz hanın büyük bir asker olaqrak ün kazanmasının temelinde kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutmaktadır
Yaptığı seferler sonucunda pek çok şehir tahrip olmuş ve milyonlarca insan da katledilmiştir, ancak Cengiz Yasası adı ile metinleştirilen kuralları ile işkenceyi, yalan söylemeyi, hırsızlık yapmayı ve zina etmeyi de yasaklamış; zanaatkârlar, doktorlar, belli bilgi becerisi olan eğitimli kişiler ve her dinden din adamlarına, hangi milletten olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve vergiden muaf tutulmalarını da kanunlaştırmıştır.	yaptığı seferler sonucunda pek çok şehir tahrip olmuş ve milyonlarca insan da katledilmiştir ancak cengiz yasası adı ile metinleştirilen kuralları ile işkenceyi yalan söylemeyi hırsızlık yapmayı ve zina etmeyi de yasaklamış zanaatkârlar doktorlar belli bilgi becerisi olan eğitimli kişiler ve her dinden din adamlarına hangi milletten olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve vergiden muaf tutulmalarını da kanunlaştırmıştır	yaptığı seferler sonucunda pek eok şehir tarhip olmuş ve milyonlarca insan da katledilmfiştir ancak cengiz yasası ad ile metinleştirilen kuralları ile işkenceyi yalan söylemeyi hırsızlık yapmayı ve zina etmeyi de yasakalmış zanaatkârlra doktorlar belli bilgif becerisi olan eğitimly kişiler ve her dinden din kadamlarına hangi milletten olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve vergiden muaf tutulmalarını da kanunlaştırmıştır
Cengiz Han aynı zamanda, halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için Uygurlardan önemli kişileri başkenti Karakurum’a çağırmış ve Moğolca için Uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da öğretmesini istemiştir.	cengiz han aynı zamanda halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için uygurlardan önemli kişileri başkenti karakuruma çağırmış ve moğolca için uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da öğretmesini istemiştir	cengiz han aynı zamanda halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için uygurlardan önemli kişileri başkenti karakuruma çağırmış ve moğolca için uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocukltrına da öğretmesini istemiştir
Bu sayede Moğol dilinin de yazılı hale getirilmesini sağlamıştır.	bu sayede moğol dilinin de yazılı hale getirilmesini sağlamıştır	bu sayede moğol dilinin de yazılı hale getirilmesini sağlamıştır
Cengiz Han, 1227 yılında Kuzey Çin'deki Tangutlar'ı yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü.	cengiz han 1227 yılında kuzey çindeki tangutları yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü	cengz han 1227 yılına kuzey çindeki tangutları yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü
Mezarının yeri ise günümüzde hâlâ bilinmemektedir.	mezarının yeri ise günümüzde hâlâ bilinmemektedir	mezarının yeri ise günümüzde hrâlâ bilinmemektedir
Ünlü bir söylentiye göre, kendisi ölmeden önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş, o ölünce de yakınları onu bilinmeyen bir yere gömmüş, daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir şekilde bilinmesin diye kendilerini öldürmüştür.	ünlü bir söylentiye göre kendisi ölmeden önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş o ölünce de yakınları onu bilinmeyen bir yere gömmüş daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir şekilde bilinmesin diye kendilerini öldürmüştür	ünlü bir söylentiye göre kendisi ölmeden önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş o ölünec de yakınları onu bilinmeyen bir yeere gömmüş daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir şekilde bilinmesin diye kendilerini öldürmştür
Fakat bu iddia, birçok kişi tarafından uydurma olarak kabul edilir.	fakat bu iddia birçok kişi tarafından uydurma olarak kabul edilir	fakat bu iddia burçok kişi tarafından uydurma olarak nkabul edelir
Günümüzde arkeologlar Cengiz'in gömüldüğü yere yaklaştıklarını düşünüyorlar.	günümüzde arkeologlar cengizin gömüldüğü yere yaklaştıklarını düşünüyorlar	günümüzde arkeologlhr cengizin gömüldüğü ere yklaştıklarını düşünüyorlar
İlerleyen yıllarda modern Moğolistan'ın muhteşem bir keşfe ev sahipliği yapması mümkündür.	i̇lerleyen yıllarda modern moğolistanın muhteşem bir keşfe ev sahipliği yapması mümkündür	i̇lerleyen yıllarda modern moğolistanın muhteşem bir keşfe ev sahipliği yiapması mümkündür
Cengiz Han öldüğünde sahip olduğu topraklar, tahmini olarak Büyük İskender'in dört, Roma İmparatorluğu'nun ise iki katı büyüklüğündeydi.	cengiz han öldüğünde sahip olduğu topraklar tahmini olarak büyük i̇skenderin dört roma i̇mparatorluğunun ise iki katı büyüklüğündeydi	cengiz han öldüğünde sahip olduğu topraklar tahmini olarak büyük i̇skenderin dört roma i̇mparatorluğunun sie iki katı büyüklüğündeydi
Kurmuş olduğu imparatorluk, günümüzde Rusya hariç tüm ülkelerden daha geniş topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup, onun ölümünden sonra oğulları ve torunları döneminde daha da genişleyerek, insanlık tarihinin gördüğü bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluk hâline geldi.	kurmuş olduğu imparatorluk günümüzde rusya hariç tüm ülkelerden daha geniş topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup onun ölümünden sonra oğulları ve torunları döneminde daha da genişleyerek insanlık tarihinin gördüğü bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluk hâline geldi	kurmuş olduğu imparatorluk günümüxde rusya hairç tüm ülkelerden daha geniş topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup onun ölümünden sonra oğulları ve torunları döneminde daha da genişleyerek insanlık tarihinin gördüğü ibtişik sınırlara sahip en büykü imparatorluk hâline geldi
2003'te araştırmacılar American Journal of Human Geneticste, yaklaşık 900 yıl önce yaşamış bir erkeğin genetik materyalinin günümüzde her 200 erkekten birinde bulunduğunu, yani Avrasya'da 16 milyon erkeğin bu genetik materyali paylaştığını iddia eden bir araştırma yayımladı.	2003te araştırmacılar american journal of human geneticste yaklaşık 900 yıl önce yaşamış bir erkeğin genetik materyalinin günümüzde her 200 erkekten birinde bulunduğunu yani avrasyada 16 milyon erkeğin bu genetik materyali paylaştığını iddia eden bir araştırma yayımladı	2003te araştırmacılar american journal of human geneticste yaklaşık 900 yıl önce yaşamış br erkeğin genetik materyalinin günümüzde he 200 erkekten birinde bulunduğunu yani avrasyada 16 milyon erkeğin bu genetik materyali paylaştığını iddia eden bir araştırma yayımladı
Bunun Avrupa'dan Afrika'ya kadar örnekleri vardır.	bunun avrupadan afrikaya kadar örnekleri vardır	bunun avrupadan afrikaya kadar örnekleri vardır
Araştırmacılar, bu süper başarılı atanın kim olduğu sorusuna getirilebilecek en mantıklı açıklamanın Cengiz Han olduğuna karar verdiler.	araştırmacılar bu süper başarılı atanın kim olduğu sorusuna getirilebilecek en mantıklı açıklamanın cengiz han olduğuna karar verdiler	araştırmacılar bu süper başarılı atanın kim olduğu sorusuna getirilebilecek en mantıklı açıklamanın cenugiz han olduğuna karar verdiler
Çünkü Cengiz Han'ın, vaktinde Çin'den getirttiği Taoist bir bilgeden ömrünü uzatmak için yardım istediği ve bunun sonucunda, yaptığı seferlerle büyük şehirleri ele geçirdiğinde oralarda yaşayan birçok kadını himayesine alıp onlarla cinsel ilişkiye girdiği bilinmektedir.	çünkü cengiz hanın vaktinde çinden getirttiği taoist bir bilgeden ömrünü uzatmak için yardım istediği ve bunun sonucunda yaptığı seferlerle büyük şehirleri ele geçirdiğinde oralarda yaşayan birçok kadını himayesine alıp onlarla cinsel ilişkiye girdiği bilinmektedir	çünkü cengiz anın vaktinde inden getirttiği taoist bir bilgeden ömrünü uzatmak için yardım istediği ve bunun sonucunda yaptığı seferlerle büxük şehirleri ele geçirdiğinde oralarda yaşayan birçok kadını himayesine alaıp onlarla cinsel ilişkiye girdiği bilinmektedir
Cengiz Han'ın ataları ve kökleri küçükresim\|Cengiz Han'ın babası Yesügey Bahadır'ı tasvir eden bir portre.	cengiz hanın ataları ve kökleri küçükresimcengiz hanın babası yesügey bahadırı tasvir eden bir portre	cengiz hanın ataları ve kökleri küçükresimcengiz hanın babası yesügey bahadırı tasvir eden bir portre
Cengiz Han’ın şeceresi yarı mitolojik bir şekilde sis perdesi arkasındadır.	cengiz hanın şeceresi yarı mitolojik bir şekilde sis perdesi arkasındadır	cengiz hanın şeceresi yarı mitolojik bir şekide sis perdesi arkasındadır
Onun atalarının ve kendisinin doğuş efsanesi, Moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir.	onun atalarının ve kendisinin doğuş efsanesi moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir	onun atalaının ve kendisinin doğuş efsanesi moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir