Search is not available for this dataset
text
stringlengths 0
31.2k
| en
stringlengths 1
6.69k
⌀ | id
stringlengths 1
36
| dataset_id
stringclasses 4
values | source
null | filename
stringlengths 4
78
| title
stringclasses 360
values | author
stringclasses 53
values |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
evangelica,
quae prius non novit.
6 #Divertit ab oneribus dorsum ejus: Manus ejus in cophino servierunt.@#
C Evertit Deus a dorso Christianorum onera peccatorum,
quando felici humilitate prosternuntur.
Cophinos dicimus, per quos sordium purgamenta
abjicimus. Manus in eis tenent, qui peccatorum immunditiis
occupantur. Ab hac servitute liberamur,
quando scelerum nostrum sordibus expiamur.
7 #In tribulatione invocasti me et liberavi te: exaudivi te in abscondito tempestatis: Probavi te apud aquam contradictionis. Diapsal.@#
H C Nunc introducitur persona Dei loquens ad
populum. C Ipse enim nos de tribulatione liberat; ipse
in abscondito angustiam nostrae tempestatis exaudit:
sed probat nos in contradictionibus haereticorum,
qui resistentes, et voluntatem electorum mutare
conantes, velut venti flantes mentem concitant.
8 #Audi, populus meus, et contestabor te, Israel, si me audieris. Non erit in te Deus recens: Neque adorabis Deum alienum.@#
C Ipse est populus Dei, qui nescit cum malis aliqua
mistione morum confundi. Testificatur autem Deus,
quando in futuro judicio unicuique dederit pro factorum
suorum qualitate sententiam (Matth. XVI). Dixit
quoque: Non erit in te Deus recens, ne Verbum
Patris quisquam putaret esse sub tempore. Quoniam
ipse est qui ante omne principium genitus de Patris
substantia, aequali cum eo coaeternitate consistit.
Nec adorabis, ostendit ut pene par sit scelus, recentem
Deum putare, et nefandis idolis servire.
9 #Ego ÷ enim .. sum Dominus Deus tuus qui eduxi@#
#te de terra Aegypti: Dilata os tuum et implebo illud.@#
C Ego ipse, qui dudum eduxi te de terra Aegypti,
nunc adveni per potentiam carnis, et educo de terra
Aegypti, quando per regenerationis gratiam, a peccatis
teterrimis liberabo te. Dilata os, id est, divulga
et dissemina, confitendo vel admonendo quae digna
sunt auditu. H Vis comedere Dominum Deum tuum?
dilata os tuum; ipse hortatur nos ut eum comedamus.
Quantum igitur dilataveris, tantum accipies. Si
volueris, totum accipies; si nolueris, saltem accipe
partem. Totum accipit, qui omnia propter eum relinquens,
sequitur eum.
10 #Et non audivit populus meus vocem meam: Et Israel non intendit mihi.@#
C Non audivit populus Judaeorum, qui Christo
Filio Dei credere noluit. H Ego sto ad ostium et
pulso (Apoc. III): volo ut aperias, et ingrediar, et
aperire non vis.
11 #Et dimisi eos secundum desideria cordis eorum: Ibunt in adinventionibus suis.@#
C Sequitur ultio digna peccatoris. Non enim dimittitur
impunitus, qui a Domini defensione deseritur.
Quia malorum omnium retributio est, tanta
bonitate fraudari. Putat enim peccator genus esse
beneficii, si suis voluptatibus permittitur expleri,
cum in poenam eorum dicat Apostolus: Tradidit illos
Deus in concupiscentias cordis eorum (Rom. II).
H Infelix qui a Deo non corripitur. Si quis peccans
non percutitur, iste miser est; ideo et illos
dimisit, quia saepe percussi, et disciplinam non receperunt.
12 #Si populus meus audisset me: Israel si in viis meis ambulasset.@#
C Ideo suum dixit populum, quia ei legem dedit
et miracula magna monstravit, ut culpa cresceret,
cum in eum plebs electa peccasset. Ille autem ambulat
in viis ejus, qui mandatis ejus non reperitur
adversus.
13 #Pro nihilo forsitan inimicos eorum humiliassem: Et super tribulantes eos misissem manum meam.@#
C.
Vide ergo, quod si Deo male agentes resistimus,
ille nostris #non@# contradicit inimicis, id est daemonibus
vel vitiis: sed tamen et justos quandoque tentari
sinit. Sed justos sic tentari patitur, ut non deserat:
impios autem tribulari permittit, ut se ab eis reddat
alienum.
14 #Inimici Domini mentiti sunt ei: Et erit tempus eorum in saecula.@#
C Mentiuntur enim qui se bonis promissionibus
obligantes, in pessimos iterum relabuntur errores.
Addidit: in aeternum erit tempus eorum, scilicet
punitionis, quando illis dicitur: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV).
H Inimici isti Judaei sunt, qui
mentiti sunt, id est negaverunt Dominum. Et erit
tempus conversionis eorum in saecula, id est finem
saeculi, quando omnis Israel salvabitur.
15 #Et cibavit illos ex adipe frumenti | null | cfbfde65-07f3-4321-bdb7-6f75bef735cd | latin_170m_raw | null | None | None | None |
:@#
#Et de petra melle saturavit eos.@#
C Adeps frumenti, sacramentum est corporis
Christi. Quid enim adeps in frumento signat, nisi
divinitatem in carne? Petra, Christus; mel, dulcedo
ipsius, a quo omnes credentes praedicatione sancta
satiantur; sed perfidi jejuni fuerunt, qui auribus
aggravatis, Christo obaudire noluerunt. Ad litteram:
cibavit eos manna.
C.
Vide ergo, quod si Deo male agentes resistimus,
ille nostris #non@# contradicit inimicis, id est daemonibus
vel vitiis: sed tamen et justos quandoque tentari
sinit. Sed justos sic tentari patitur, ut non deserat:
impios autem tribulari permittit, ut se ab eis reddat
alienum.
14 #Inimici Domini mentiti sunt ei: Et erit tempus eorum in saecula.@#
C Mentiuntur enim qui se bonis promissionibus
obligantes, in pessimos iterum relabuntur errores.
Addidit: in aeternum erit tempus eorum, scilicet
punitionis, quando illis dicitur: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV).
H Inimici isti Judaei sunt, qui
mentiti sunt, id est negaverunt Dominum. Et erit
tempus conversionis eorum in saecula, id est finem
saeculi, quando omnis Israel salvabitur.
15 #Et cibavit illos ex adipe frumenti:@#
#Et de petra melle saturavit eos.@#
C Adeps frumenti, sacramentum est corporis
Christi. Quid enim adeps in frumento signat, nisi
divinitatem in carne? Petra, Christus; mel, dulcedo
ipsius, a quo omnes credentes praedicatione sancta
satiantur; sed perfidi jejuni fuerunt, qui auribus
aggravatis, Christo obaudire noluerunt. Ad litteram:
cibavit eos manna.
ORATIO EX PSAL. LXXX.
Dilata, Domine, supplicum ora, ad annuntiandum
gloriam tuam, ut, Aegyptiis operibus retrorsum relictis,
nominis tui confessione laetemur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXXI.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXI.
C Propheta contra Judaeos de Christi adventu
loquitur, monens ut intelligant ipsum esse Christum,
qui in assumptione carnis pauper esse videbatur.
TT. #Psalmus Asaph.@#
C Asaph (quem pro significatione sui nominis in
titulo constat appositum) contra Judaeos, de Christi
adventu, per totum loquitur psalmum, monens ut
intelligant ipsum esse Christum, qui assumptione
carnis pauper esse videbatur.
1 #Deus stetit in synagoga deorum: In medio ÷ autem .. deos dijudicat.@#
C De corporali situ humanitatis Christi loquitur.
Nam non potest dici a natura deitatis, stare vel
sedere, qui nulla loci determinatione concluditur.
Addit etiam deorum, ut evidentius de hominibus
dictum adverteres, inter quos corporaliter habitasse
cognoscitur Christus. H Deos appellat omnes praesides
Ecclesiarum, quos Deus deorum non per alios, sed
per semetipsum discernit ac judicat. C Vel apostolos
et justos dicit deos, quos Deus dijudicat, id est discernit
ab aliis. Possunt et angeli dii dici.
2 #Usquequo judicatis iniquitatem: Et facies peccatorum sumitis? Diapsalma.@#
H Usquequo judicatis, Scribarum et Pharisaeorum,
sive quorumdam redarguit episcoporum pravitatem,
qui personas accipientes, secundum faciem,
et non secundum Deum judicant. #Ac si dicat:@# Si
venerit pauper habens justum negotium, et iterum
dives habens perversum, vos personam aspicitis
non negotium; judicium vero non consideratis, non
causam, sed personas eorum qui causas habent.
3 #Judicate egeno et pupillo: Humilem et pauperem justificate.@#
C Admonet obnixius Judaeos ut debuissent intelligere
Christum, quem videbant, egenum propter
nos factum et pauperem, cujus sunt omnia in coelo
et in terra. Pupillum, cui pater carnalis solatia non
praebebat.
4 #Eripite pauperem: et egenum De manu peccatoris liberate.@#
C Commonentur hic ergo, qui manus suas in nece
Domini minime polluerunt, ne desinant injuste traditum
sceleratis eripere, qui paupertatem et indigentiam
cum humanitate suscepit; ideo recte pauper
dicitur et egenus.
5 #Nescierunt neque intellexerunt, in tenebris ambulant: Movebuntur omnia fundamenta terrae.@#
C Vera sententia est, quae illos dicit non intellexisse
auctorem luminis, qui in tenebris ambulabant,
quia si cognovissent, nunquam Dominum gloriae
crucifixissent (I Cor. II). Movebuntur fundamenta,
signum dicit, quod in crucifixione Domini
constat evenisse. Terra mota est, petrae scissae
sunt (Matth. XXVII). Sive quia illo tempore multi
peccatores, id est terreni, viso tali miraculo, | null | 6627acf8-2420-4dfb-a8db-d6651ce0d605 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
crediderunt,
ut centurio.
6
#Ego dixi: Dii estis: Et filii Excelsi omnes.@#
H C Videte qualis sit dignitas fidelibus dii vocari
et filii. C Omnes autem ejus filii vocantur, qui suis
jussionibus acquiescunt. Iste ergo versus solos justos
respicit.
7 #Vos autem sicut homines moriemini: Et sicut unus de principibus cadetis.@#
C Increpat etiam incredulos, qui mori potius per
superbiam voluerunt, quam per obedientiam vivere.
Dicendo autem: sicut homines, significat peccatores,
qui nullo pretio sunt redempti, nec de peccatis
liberi propter perfidiam. Unus de principibus significat
diabolum, qui de coelo projectus corruit, et
poenam suae perversitatis invenit (Apoc. XII).
8
#Surge, Deus, judica terram: Quoniam tu haereditabis ÷ in omnibus gentibus.@#
C Surge, dicitur illi, qui in sepulcro #triduanus@#
somno dormivit. Et judica eos, qui terrena sapiendo,
merito terrae comparantur. Haereditabis illam terram,
scilicet quam beati possidebunt. H Vel, haereditabis
per fidem, in omnibus gentibus, quia in
omnem terram exivit sonus apostolorum (Rom. X):
et ex omnibus gentibus haereditatem recipient in
regno coelorum.
ORATIO EX PSAL. LXXXI.
Da nobis, Domine, secundum praeceptum tuum,
ab iniquitatis judicio declinare, pauperumque necessitatibus
subvenire, ut mereamur filiorum tuorum
numero copulari. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS LXXXII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXII.
C Vox fidelium deprecantium ne a satellitibus Antichristi
diutius Ecclesia torqueatur, sed cito eorum
contumacia opprimatur.
TT. #Canticum psalmi Asaph.@#
1 #Deus ÷ quis similis erit tibi@# ..: #Ne taceas neque compescaris, Deus.@#
C Quis enim similis erit ei, qui coelum terramque,
vel cuncta quae in eis sunt, summa celeritate perfecit?
quem vir iste contuebatur talem et tantum, et
ideo, merito nullum ei similem esse profitetur. Ne
taceas, in illo futuro adventu. Compescuit etiam
virtutem suam, quando passus est, quasi reum se
teneri et Pontio Pilato tradi. Ista in futuro judicio
cessabunt, ubi potentia divinitatis elucescet
2 #Quoniam ecce inimici tui sonuerunt: Et qui oderunt te extulerunt caput.@#
C Iste versiculus ad tempora Antichristi aptatur,
quando inimici Dei tumultuosis seditionibus insonabunt.
Sonuerunt vero dixit, et non ait, locuti
sunt, ut eis negarentur verba hominum, qui voces
rationabiles non habebant. Dicit extulerunt caput,
dum capita potuisset dici; sed omnibus insanis
unum est caput, Antichristus.
3 #Super populum tuum malignaverunt consilium:@#
#Et cogitaverunt adversus sanctos tuos.@#
Populus Dei est, qui praecepta veritatis toto nisu
implere satagit. C Addidit adversus sanctos, ut non
solum mediocribus, verum etiam ipsis coelestibus
viris inferre conarentur exitium.
4 #Dixerunt: Venite, et disperdamus eos de gente: Et non memoretur nomen Israel ultra.@#
C Talem intentionem habebit Antichristus, ut
Christianum nomen de orbe terrarum funditus deleatur,
nesciens miser, quia, dum servos Christi
necare cupit, sanctorum numerum assidua persecutione
complebit. De gente significat populum Christianum,
qui, quamvis ex pluribus gentibus sit collectus,
unus tamen, quia de uno fonte baptismatis
noscitur procreatus.
5 #Quoniam cogitaverunt unanimiter simul: Adversum te testamentum disposuerunt tabernacula Idumaeorum et Ismahelitae.@#
H O infelicitas! Non potest populus Dei tantum
in bono habere concordiam quantum mali habent
in malo. Videte ergo quid pugnet adversus sanctos.
Tabernacula Idumaeorum (qui #terreni@# interpretantur).
Ismahelitae, qui #obedientes sibi@# dicuntur, hoc est,
quodcunque cor habuerit et mala cogitatio statim
faciunt. C Testamentum in Scripturis divinis, non
illud solum dicitur, quod non valet nisi testatoribus
mortuis, sed omne pactum et placitum, testamentum
vocatur, etiam inter vivos.
6
#Moab et Agareni. Gebat et Ammon et Amalec: Alienigenae cum habitantibus Tyrum.@#
H Moab #ex patre@# interpretatur, hoc est diabolo;
Agareni, id est #advenae,@# scilicet populo Dei alieni;
Gebal, #vallis vana@#, Ge dicitur #vallis;@# bal, #vana,@#
quod est praesens mundus, in quo vanitas regnat.
Ammon, #populus turbidus,@# id est haeretici; C Amalec, #populus lingens,@#
id est fallaciter blandiens;
H Alienigenae, id est | null | e28785d9-8680-4934-8ede-e3fe3a069cf9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Philistini, qui dicuntur #cadentes
potione,@# hoc est qui inebriati sunt de calice
diaboli. Tyrus dicitur #sor@# Hebraea lingua, quod interpretatur #angustia animae:@#
qui oppugnant populum
Dei hi sunt. Sed videamus quem habeant principem.
Sequitur enim:
7
#Etenim Assur venit cum illis: Facti sunt in adjutorium filiis Loth. Diapsalma.@#
H Assur, pro ipso diabolo positus est. C Qui
revera simul cum eis venit ad oppugnationem fidelium.
H Loth #declinans@# interpretatur; filii Loth,
immundi spiritus. C Unde merito tale nomen in
fine positum est, quod declinationem significaret:
ac si diceret: Omnis haec turba perditorum simul
declinavit in malum; non est qui faciat bonum.
8 #Fac illis sicut Madian et Sisarae: Sicut Jabin in torrente Cison.@#
C Madian, #declinans judicium;@# Sisara, #gaudii exclusio;@#
Jabin, #sapiens mundi;@# Cison, #duritia eorum.@#
Qui omnes in torrente Cison et in Endor perierunt.
9
#Disperierunt in Endor: Facti sunt ut stercus terrae.@#
H Endor, id est #fons generationis,@# scilicet carnalis,
non baptismatis. C Facti sunt ut stercus
terrae, dum cadavera eorum corporali putredine solverentur.
10 #Pone principes eorum sicut Oreb et Zeb: Et Zebee et Salmana.@#
H Oreb #foramen@# interpretatur, in quod coluber
ingreditur; Zeb, #lupus;@# C Zebee, #victima,@# H sive #hostia,@#
scilicet diaboli; Salmana, #perfectus in malitia.@#
C Haec omnia exercitui aptat Antichristi. Qui nulla
conversione salvandi sunt.
11
#Omnes principes eorum: Qui dixerunt ÷ haereditate .. possideamus sanctuarium Dei.@#
C Isti superius nominati dixerunt: Possideamus
sanctuarium Dei, id est populum Christianum. H
Sed non perfecerunt, quia Dominus pugnabat pro
populo suo.
12 #Deus meus, pone illos ut rotam: Et sicut stipulam ante faciem venti.@#
C Impii enim dum mala cogitatione volvuntur,
rotis fiunt similes, H non habentes ulla fundamenta
in malis actibus. Sicut stipulam, C ut levitas peccantium,
quasi vento meabili transferatur. Facies
autem venti, praesentiam ejus significat.
13
#Sicut ignis qui comburit silvam: Et sicut flamma comburens montes.@#
C Ignem quoque et flammam, posuit tempus judicii,
quando silvae densissimae peccatorum, et montes
superbiae concremantur. H Vel, silvam dixit steriles
homines, qui frugibus carent. Sterilitas igitur pereat
in eis, et superbia, quae montium nomine significatur.
14 #Ita persequeris illos in tempestate tua: Et in ira tua turbabis eos.@#
C Ita persequeris eos, hoc respicit ad illa, quae
superius dixit: ut sic debeant exterminari, quemadmodum
comparationem ante faciem venti commemorat.
In tempestate, hoc est judicii tempore,
quod tempestati merito comparatur. Primum, quia
improvisum est; deinde, quod subito fragore conturbat.
Saepe diximus iram divinitati non posse congruere,
sed ab hominibus tractum est, qui quando
sceleratos judicant, irato animo moventur.
15 #Imple facies eorum ignominia:@#
÷ #Et quaerent nomen tuum, Domine@# ...
C Nunc convertitur ad illos, qui sunt Domino
credituri; nam illorum facies impletur ignominia,
qui peccatorum suorum non invenerunt laudatores,
et statim quaerunt invocare nomen Domini.
16 #Erubescant et conturbentur in saeculum ÷ saeculi@# ..: #Et confundantur et pereant.@#
H Pereant secundum hoc quod mali sunt, ut salventur
in hoc quod bonum est. Perditio enim haec,
non abolitionem sonat, sed salutem.
17 #Ut cognoscant quia nomen tibi Dominus: Tu solus Altissimus super omnem terram.@#
C Omnes enim cognoscent (sive ad mortem destinati
seu ad vitam) omnipotentiam Dei: et quia ipse
solus est Altissimus, dum ipsum cognoverint, et
conversis parcere, et obduratos aeterna ultione damnare.
ORATIO EX PSAL. LXXXII.
Discute a nobis, Domine, omnem superfluitatis
errorem, ut, relictis gentibus vitiorum, te solum (qui
super omnem terram Altissimus inhabitas) metuamus.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXXIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXIII.
C Vox Ecclesiae Deum vehementer desiderantis,
beatum esse profitentis cui Dominus praestat auxilium.
TT. #In finem pro torcularibus. Filiis Core. Psalmus.@#
C Tres sunt psalmi, qui | null | 05fa82ab-cc4f-4d49-aaae-8eff15029a84 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pro torcularibus describuntur,
scilicet octavus, et octogesimus, atque octogesimus
tertius, et significat ad sanctam Trinitatem
hoc mysterium Ecclesiae pertinere, quod trini
numeri repetitione sacratum est. Core #calvum@# interpretari
diximus, cujus nominis interpretatio denuntiat
locum, ubi Christus crucifixus est: et ideo filii
Core, Christiani vocantur. Ex quorum persona
psalmus iste cantatur.
1
#Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum: Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini.@#
H Multi desiderant possessiones, alii saeculi divitias,
alii apparere in ecclesiis et gloriam habere;
mihi solum hoc desiderium est: videre aeterna tabernacula.
Dilecta utique sunt, ubi congregatio virtutum
est, non vitiorum. Concupiscit anima, hic est
solus amor meus ac desiderium ut videam atria tua.
C Deficit vero mens necessario in illud, quo directa
ad praesens non valet pervenire. Considerabat
enim ille coelestia gaudia, sed ad ea e vestigio non
poterat pervenire.
2 #Cor meum et caro mea:@#
#Exsultaverunt in Deum vivum.@#
C Hic advertendum est, quanta vir iste sanctitate
fuerit praeclarus: ut non solum ejus anima,
verum etiam caro (quae plus praevaricationis vitio
probatur obnoxia) in exsultatione Dei, felici sorte
proruperit, praevidens bona futuri saeculi, quae confidebat
se gratia Christi adipisci.
3 #Etenim passer invenit ÷ sibi .. domum: Et turtur nidum sibi, ubi reponat pullos suos.@#
C Passer est nimia velocitate celerrimus, habitans
in foraminibus parietum, qui, dum habitationem
invenerit, valde laetus exsultat; sic anima, dum
in regno coelorum mansionem suam senserit esse
praeparatam, gaudet. Turtur vero castissima avis
est, qui una tantum est copulatione contentus, filiisque
suis nidificare cognoscitur, et significat Ecclesiam,
quae, praeter Christi Domini, alterius nescit
habere consortium.
4 #Altaria tua, Domine virtutum: Rex meus et Deus meus.@#
C Altaria tua, ubi jungendum est quod in primo
versu dictum est: quam amabilia sunt et dilecta
sunt: ubi satietas semper magis incitat, nec beata
esuries aliquando discedit. Rex a #regendo@# dicitur,
Deus vero a #creando,@# quamvis et timorem nomen
illud indicet.
5 #Beati qui habitant in domo tua: In saecula saeculorum laudabunt te. Diapsalma.@#
C Qualis ergo illius saeculi ventura laetitia est,
ubi datur copiose gaudere, et nunquam ab ea posse
discedere, et sine fine Deum laudare?
6 #Beatus vir cujus est auxilium abs te: ascensiones in corde suo disposuit in valle lacrymarum: In loco quem posuit.@#
C Prodit hic labores colluctationesque difficiles,
cum dicit, auxilium abs te. Et quia per liberum voluntatis
arbitrium, Dei gratia adjutum, ascensio ista
disponitur, adjecit: ascensus in corde ejus, quia,
cum vicerit quis auxilio Dei libidinem, ascendit
primum gradum; cum dominatus fuerit superbiae,
subit alterum; dum superaverit avaritiam, subit
tertium, et tot gradibus evehitur quot vitiis fuerit
absolutus. Vallis lacrymarum, humilitas est poenitentis;
locus quem posuit, regnum Dei significat
futurum. Quem locum Deus posuit, ut mandata ejus
custodientes, illic collocemur aeternaliter.
7 #Etenim benedictiones dabit legislator: ibunt de virtute in virtutem: Videbitur Deus deorum in Sion.@#
H Legislator Christus est, qui dat benedictionem
hic bene pugnantibus. Et ibunt de virtute in virtutem:
qui hic fortes apparuerint, ibi robustiores
fiunt. C Deus deorum dicitur, sicut Rex regum et
Dominus dominantium. H Quanta laetitia est ire de
virtute in virtutem, et hoc ipsum habere praemium
ut Christum videre mereamur: Deum quippe videre
infinita corona est. Non dicit autem: ibunt de imbecillitate
in virtutem, sed de virtute in virtutem,
quia nisi hic habuerimus virtutem, ibi majorem
habere non possumus. Vis ibi coronari, hic pugna.
8 #Domine, Deus virtutum, exaudi orationem meam: Auribus percipe, Deus Jacob. Diapsalma.@#
C Deus virtutum, et Deus Jacob, ipse est Christus
Jesus, qui inimicorum suorum esse clementissimus
supplantator cognoscitur, quando eorum nequitias
ad virtutum semitas facit pervenire directas. Dicitur
vero Deus virtutum, quoniam ab ipso habemus
ut eamus de virtute in virtutem, et ab ipso sunt solo
omnes virtutes.
9 #Protector noster, aspice, Deus: Et respice in faciem christi | null | 072f4663-ca1d-4944-aef2-16d159858812 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tui.@#
H Respicit enim Pater in faciem Filii, quando in
nos per suam gratiam respicere dignatur, quia
Christus caput, nos membra ipsius sumus, et Christus
in nobis est. Unde ipse ait: Qui vos recipit, me
recipit (Luc. X). Et Apostolus: An experimentum
quaeritis ejus qui in me loquitur Christus? (II Cor.
XIII.) Quia itaque Christus in nobis est, in Christi
faciem dicitur Pater respicere, cum in nos respicit,
quia propter eum nos respicit.
10 #Quoniam melior est dies ÷ una .. in atriis tuis: Super millia.@#
C Dies ista aeterna est, nec initium habet nec fine
concluditur. H Una dies est perpetua, quia non habet
noctem nec tenebras (Apoc. XXI). C Super millia,
mundum istum significat, ubi millia dierum sustinet
in finem, et ab uno illo vincitur, quidquid in istorum
multiplicationibus aggregatur.
11
#Elegi abjectus esse in domo Dei mei: Magis quam habitare in tabernaculis peccatorum.@#
C Abjectus enim ille est, qui humana aestimatione
habetur extremus; sed apud Deum honorabilis judicatur,
qui propter nomen ipsius intra homines videtur
esse despectus. Tabernacula peccatorum, vita
praesens esse dignoscitur, vel gloria saeculi et pompa.
H Volui itaque et elegi esse minimus in regno coelorum
magis quam in isto saeculo primus.
12 #Quia misericordiam et veritatem ÷ diligit Deus@# ..: #Gratiam et gloriam dabit Dominus.@#
H Misericordia Dei est, quoniam ex peccatoribus
efficit justos; veritas, quia non negavit justis praemium.
Promissam primo gratiam dat, cum peccator
convertitur ad vitam; gratia enim dicta quasi #gratis
data.@# Dabit vero et gloriam, cum divino munere
justificati, in futuro erimus consortes angelorum.
13 #Non privabit bonis eos qui ambulant in innocentia: Domine virtutum, beatus homo qui sperat in te.@#
C Ille enim est innocens qui nulli nocet: talis
ergo non potest privari muneribus Christi. Domine
virtutum, sub admiratione legendum est, id est, qui
tanta facit quanta homines enarrare non possunt;
beatus est quoque qui spem suam in aeterna felicitate
posuerit, H et qui se scit non offendisse Deum
suum.
ORATIO EX PSAL. LXXXIII.
Tabernaculorum coelestium fundator, aeterne Deus,
dispone, quaesumus, ascensus in cordibus nostris,
quibus ad tua tabernacula mereamur sine lapsu
peccati transcendere. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS LXXXIV.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXIV.
C Deo Propheta gratias agit, quoniam de illa antiquitate
Judaicae nationis provenit populus ad culturam
Domini Salvatoris, expetitque adventum
Christi, in quo humana caecitas fidei lumen accepit.
TT. #In finem filiis Core psalmus David.@#
C Quid significat Core saepe jam diximus. Hoc
tamen hic commonere sufficiat, hunc psalmum dici
de illis, qui jam Domino Salvatori sincera mente
crediderunt.
1 #Benedixisti, Domine, terram tuam: Avertisti captivitatem Jacob.@#
C Benedixisti terram, videlicet illam in tuo adventu,
quae in Adam multata est, id est, carnem quam dignatus
est assumere, vel hominem. Per Jacob populum
fidelem intellige qui liberatus est a captivitate
diaboli, quando meruit Dei gratia salvari. H Vel, terram,
id est beatam Virginem, vel peccatorem hominem,
dum confitetur peccata sua, qui ante spinas et
tribulos germinavit, postea, benedictione contritionis
accepta, fructus affert poenitentiae.
2 #Remisisti iniquitatem plebis tuae:@#
#Operuisti omnia peccata eorum. Diapsal.@#
C Remittere est debitum relaxare, non aliunde
sed ex pietate, id est, non causae alicujus interventu,
sed mera pietate. Operuit vero peccata nostra, quando
ad vindictam videre non voluit, sed indulsit, H vel
virtutibus operuit.
3 #Mitigasti omnem iram tuam: Avertisti ab ira indignationis tuae.@#
C Narrat culpas, quas in Dominum Judaeorum perversitas
exercuit. Ab ira se vertit, quando Judaeorum
interitum avertit, quando ad aegrotos medicus,
et auctor salutis ad pestilentiae plenos advenit; quod
non solum ad unam gentem, sed ad beneficium totius
orbis aptandum est. H Vel. haec omnia supradicta
fecisti, dum Filium misisti incarnandum.
4 #Converte nos, Deus salutaris noster: Et averte iram tuam a nobis.@#
C Prius Propheta gratias egit pro praeteritis peccatis
dimissis, nunc rogat pro | null | 452bf01e-d7e2-4ac9-9ffb-c2edc39b0e0b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
futuris, quia eos praevidebat
in passione Christi magna scelera esse facturos:
hoc dicit, converte, ut de persecutoribus defensores
fiant, de blasphemis praedicatores, de
contradictoribus discipuli.
5 #Nunquid in aeternum irasceris nobis:@#
÷ #Aut. .. extendes iram tuam a generatione in generationem?@#
C Duas generationes ponit. Prima est, ut quibusdam
placet, ab Adam usque ad Christum. Secunda,
a Christo usque ad finem saeculi. Petit ergo, ut
quia priori generationi pro sua culpa juste irascitur
Dominus, ne secundae generationi item velit irasciet
perpetua eam damnatione percellere.
6 #Deus, tu conversus vivificabis nos: Et plebs tua laetabitur in te.@#
C Ideo vivificabis nos, quia promittis conversionis
votum, ut ad introitum vitae pervenire possimus-Quod
cum donaveris, tunc plebs illa pro spe laetabitur
in te, quae infeliciter gaudebat in se.
7 #Ostende nobis, Domine, misericordiam tuam: Et salutare tuum da nobis.@#
C Misericordia Patris, Salvator est, quem sibi,
illustratione sacrae fidei, beata cohors poscebat
ostendi. Addit, da nobis, ita scilicet ut in mente
nostra coelesti dono ita recipiatur, ut nullis tentationibus
auferatur.
8 #Audiam quid loquatur ÷ in me .. Dominus Deus. Quoniam loquetur pacem in plebem suam.@#
C Intus enim loquitur Dominus, id est Spiritus
sanctus, ut Psalmista foris fari posse videatur; intrinsecus
audit, ut extrinsecus audiatur. Pax Dei,
Christus est, quem locuturum dicit plebi suae, id
est sanctis, qui Deo probabili conversatione placuerunt.
9 #Et super sanctos suos: Et in eos qui convertuntur ad cor.@#
C Convertitur ad cor, qui relictis peccatis ad poenitentiam
se erigit, et felicia eligit Christi subire
servitia, mundi pestifera libertate derelicta. H Convertitur
etiam ad cor, qui legem non corporaliter
sed spiritualiter intelligere conatur.
10 #Verumtamen prope timentes eum salutare ipsius Ut inhabitet gloria in terra nostra.@#
C Judaei quamvis soli (accepta lege) vero Deo viderentur
devoti, tamen carnaliter omnia facientes,
diversis eum culpis irritabant. Ideo non vere dicti
sunt timere, sed prope timere, qui legem ipsius carnaliter
non spiritualiter acceperunt; et quamvis
tales fuissent, tamen Dominus Salvator de ipsorum
elegit carnaliter gente procreari, et versabatur
gloria in terra illorum, id est Christus miraculis
coruscans.
11
#Misericordia et veritas obviaverunt sibi: Justitia et pax osculatae sunt.@#
C Christo enim praestante, duo testamenta in unius
copulationis seriem adducta sunt. In novo enim misericordia
est, in qua liberamur; in veteri veritas,
ubi prophetarum annuntiatio vera continetur. Quae
sibi obviaverunt ad gratiam promissam perfectionis
implendam. Osculatae sunt pax et justitia, quae idem
significant; quod misericordia et veritas osculatae
sese sunt, id est in unam venerunt amabilis sententiae
concordiam. Qui amoris amplexus fieri solet,
quando causa dilectionis homines, se post longum
tempus videntes, osculantur.
12 #Veritas de terra orta est: Et justitia de coelo prospexit.@#
C Veritas de terra orta est, quando ex Maria virgine
Verbum caro factum est. Justitia prospexit:
quando humano generi periclitanti Filius Dei subvenit.
H Justum enim erat ut Salvator misereretur
populo suo.
13 #Etenim Dominus dabit benignitatem: Et terra nostra dabit fructum suum.@#
C Iste versiculus convenienter aptatur ad humilitatem
poenitentis; dat enim sua benignitate Deus
affectum et amorem confessionis, id est imbrem
lacrymarum, ut caro nostra, piis fletibus irrigata,
fructum possit afferre poenitentiae. H Vel Maria (quae
dicitur terra nostra, quia caro nostra) dedit fructum
suum, et justum fructum dedit; ideo ait: Justitia
ante eum ambulabit.
14
#Justitia ante eum ambulabit: Et ponet in via gressus suos.@#
C Justitia enim ambulavit ante eos, quando, malorum
suorum veritate recognita, remitti sibi humiliter
petunt quod peccando perpetraverunt; tunc
vere ponunt in via, id est in Christo, gressus suos,
qui ante erraverunt in semitis detestabilibus.
ORATIO EX PSAL. LXXXIV.
Remitte, Domine, iniquitatem plebis tuae; et
ostende nobis misericordiam tuam, quae nos in viam
pacis, justitia praecedente, perducat. Per Dominum
nostrum Jesum Christum Filium, etc.
PSALMUS LXXXV.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXV.
C Oratio Christi ad Patrem pro se, suisque | null | 525ef444-eca1-432d-ae0e-2d3e1fec472d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
membris
quorum ipse caput est.
TT. #Oratio ÷ ipsi .. David.@#
C Oratio dicitur quasi #oris ratio:@# per totum istum
psalmum orat Christus ad Patrem pro se suisque
membris, quorum ipse caput est.
1 #Inclina, Domine, aurem tuam:@#
÷ #Et .. exaudime: quoniam inops et pauper sum@#
÷ #ego@# ..
H Juxta fragilitatem corporis assumpti, ad Patrem
fundit orationem. C Aurem, non istam corpoream,
sed auditum illum spiritalem dicit, quo petentium
vota cognoscit. Dicendo vero egenum esse et pauperem,
conditionem quam susceperat humanitatis
ostendit. Egenus etiam et pauper est, quisquis meruerit
mundi istius perversitate vacuari, qualis veraciter
fuit Christus.
2 #Custodi animam meam quoniam sanctus sum: Salvum fac servum tuum, Deus meus, sperantem in te.@#
C Sanctus enim dictus veraciter Christus (quia
mundi istius illecebras conversatione coelestis vitae
calcavit) petit se salvum fieri a divinitate, ut nos
instrueret salutem non esse constitutam in humanis
viribus.
3 #Miserere mei, Domine, quoniam ad te clamari tota die: laetifica animam servi tui: Quoniam ad te ÷ Domine .. animam meam levavi.@#
C Unus atque idem Deus homo Christus Jesus
petit misericordiam, qui donat illam: docens nos
semper supplicare Deo, qui frequenti culpa delinquimus.
Cum dicitur tota die, totius vitae tempus ostenditur.
Laetificari petit animam, fons hilaritatis, ex
illa parte, qua servus est; servus vero dici vult,
quoniam ex virgine Maria natus est, quae ancillam
Dei se esse fatebatur angelo nuntianti. Unde et in
alio psalmo dicit: Ego servus tuus et filius ancillae
tuae (Psal. CXV).
4 #Quoniam tu, Domine, suavis et mitis: Et multae misericordiae omnibus invocantibus te.@#
C Ostendit enim quid sit Deus, quia est suavis
post amaritudinem hujus saeculi ad se revertentibus;
mitis, quia sustinet peccatores; multae misericordiae,
quia, licet sint nostra innumerosa peccata, multo
abundantior est pietas; quae tot relaxat offensas, et
nulli negat se invocanti praesidium.
5 #Auribus percipe, Domine, orationem meam: Et intende voci deprecationis meae.@#
C Percipe, cum dicit, vult non transitorie audiri,
sed ut in illis finibus majestatis ejus oratio recondatur,
sicut per aures ab homine memoriae probatur
infigi. Additumque est: intende voci ut intentus
animus aperiret auditum.
6 #In die tribulationis meae clamavi ad te. Quia exaudisti me.@#
H In die tribulationis, hoc est in die passionis, clamavi,
scilicet de cruce; exaudisti, ut commendatum
tibi spiritum meum restitueres.
7
#Non est similis tui in diis ÷ Domine@# ..: #Et non est secundum opera tua.@#
C Non est in diis similis tui dicendo, idola significat
paganorum, quae adhuc in mundo nefanda devotione
colebantur: et non est secundum opera tua,
scilicet tibi similis, qui fecisti coelum et terram.
8 #Omnes gentes quas ÷ cunque .. fecisti venient, et adorabunt coram te, Domine: Et glorificabunt nomen tuum.@#
C Cum enim tunc sola esset Judaica gens, quae
unum Deum colere videbatur, praedicat omnes gentes,
quae idolis tenebantur obnoxiae, ad culturam
ejus esse venturas. H Per passionem enim meam,
cognoscent magnitudinem virtutis tuae.
9
#Quoniam magnus ÷ es tu .. et faciens mirabilia: Tu ÷ es .. Deus solus.@#
C Magnus vero non potest dici nisi Deus solus,
cujus potestati nullatenus potest aliquid comparari.
Solus etiam dictus est, quia sancta Trinitas unus
Deus est, tantum personis distincta, non naturae discretione
separata.
10 #Deduc me, Domine, in via tua: et ingrediar in veritate tua: Laetetur cor meum, ut timeat nomen tuum.@#
H C Hinc Propheta loquitur, vel Christus in
persona membrorum. Via Domini, Christus, ipse est
et veritas: in qua via et veritate Ecclesia ut ambulare
possit, Deum deprecatur: sine cujus auxilio
hoc implere non valet. Sic laetetur cor, ut sub timore
laetetur, et sub spe timeat. In hoc saeculo qui
judicem formidaverit, reus est: Deum qui timuerit,
sanctus est. H Cum a moerore facinorum eruditus
fuero, tunc in te laetitia spirituali gaudebo.
11 #Confitebor tibi, | null | ffb61726-5ee2-45c4-9796-c9a0efb19a52 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Domine Deus meus, in toto corde meo: Et glorificabo nomen tuum in aeternum.@#
C Illa est vera confessio, quae toto exprimitur
mentis arcano: et ille confitetur ex toto corde, qui
totam spem suam ponit in Deum. In aeternum: illud
significat, quod inter sanctos ejus laudes Domino
jugiter personabit, dum in illa beatitudine promissa
receperit.
12 #Quia misericordia tua magna ÷ est .. super me: Et eruisti animam meam ex inferno inferiori.@#
H Agit populus fidelis gratias Deo, quoniam magna
est misericordia ejus: suamque animam dicit
esse liberatam ab inferno inferiori, id est, a poena
in qua peccatores damnantur. Superior infernus,
peccatum est; inferior, aeterna poena. A C Vel inferior
infernus poena damnatorum: superior limbus
patrum, in quo inferiori dives positus inferno, Lazarum
vidit positum in superiori (Luc. XVI).
13 #Deus, iniqui ÷ in .. surrexerunt super me: et synagoga potentium quaesierunt animam meam: Et non proposuerunt te in conspectu suo.@#
C Iterum Christus secundum humanitatem suam
loquitur. Cum dicit iniquos, significat Judaeos, qui
insurrexerunt super eum, scilicet ut reum dicerent
innocentem, suumque regem plebs insana trucidaret.
Synagoga potentium, superborum est congregatio:
qui belluino fremitu animam Christi adimere
volebant. Addit vero. Et non proposuerunt, etc.
Quicunque enim facinus perpetrat, Deum ante
conspectum suum omnimodis non proponit: quoniam
si illum haberet praesentem, protinus a cogitato
facinore revocaretur.
14 #Et tu, Domine Deus, miserator et misericors: Patiens et multae misericordiae et verax.@#
C Miserator enim Deus est, quia singulis rebus
misericordiam facit: misericors, quia semper pia
est ipsa natura deitatis: patiens, quia peccatores
sustinet: #multum misericors,@# quia plus nobis remittit
quam imbecillitas nostra promeretur: verax, quia
nescit promissa sua aliqua imbecillitate subducere,
id est, subtrahere vel negare.
15 #Respice in me et miserere mei: da imperium tuum puero tuo: Et salvum fac filium ancillae tuae.@#
C Vox Christi secundum humanitatem ad Patrem:
ipse est enim puer Domini, de quo Isaias ait: Ecce
puer meus, suscipiam eum (Isa. XLII). Puer est Christus
in Scripturis dictus, propter innocentiam mentis.
Dicitur etiam filius ancillae; quae angelo respondit se
ancillam Dei esse dicens: Ecce ancilla Domini (Luc. I).
Imperium vero intellige potestatem judicii: quia, eo
teste, Pater non judicat quemquam, sed omne judicium
Filio dedit (Joan. V).
16 #Fac mecum signum in bono, ut videant qui oderunt@#
#me. Et confundantur: Quoniam tu, Domine, adjuvisti me et consolatus es me.@#
C Signum dicitur ab eo quod ventura significet.
Fac, Pater, signum in resurrectione, scilicet in bono,
id est, in bonum credentium, et in confusionem negantium:
vel in bonum, ut videant Judaei et confundantur
de malo suo, et ita revertantur et credant.
Adjuvisti, pertinet ad contradictionem Judaeorum #altercantium,@#
et ad injusta certamina, in quibus illi
semper veritatis testimonio superabantur. Consolatus
es: ad persecutiones insanorum (quas ille velut tempestatis
impetum patientissime sustinebat) respicit.
ORATIO EX PSAL. LXXXV.
Laetifica, Domine, vultum familiae tuae, et erue
animas nostras ex inferno inferiori, ut tui vultus
contemplatione protecti, desideria carnis spiritali
dominatione calcemus. Per Dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS LXXXVI.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXVI.
C Vox Prophetae de coelesti Hierusalem, id est,
Ecclesia Christi.
TT. #Filiis Core psalmus cantici.@#
C Filii Core significant Christianos: psalmus
autem de superioribus sonans, commonet nos coelestia
cogitare, et in eis hymnica exsultatione gaudere.
1 #Fundamenta ejus in montibus sanctis:@#
#Diligit Dominus portas Sion super omnia tabernacula Jacob.@#
C Fundamentum Ecclesiae Christus est: qui sic
eam continet, ut nulla possit quassatione titubare.
In montibus sanctis: significat apostolos et prophetas,
qui excellentia sanctitatis montes vocantur.
Sion Hierusalem coelestem significat: cujus portae
sunt fides, charitas, baptisma, poenitentia, et quidquid
in illam civitatem acquisitum populum intromittit.
Sive, ut quidam volunt, duodecim apostolos
significant. Tabernacula Jacob Ecclesiam catholicam
significant, quae semper hic affligitur. Merito
supra istam | null | 44a4e0fa-4b37-463c-ad3e-50994c6c16b2 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, illa spiritalis et coelestis diligi dicitur:
in qua jam nihil perturbationis esse declaratur.
2
#Gloriosa dicta sunt de te: Civitas Dei. Diapsalma.@#
D Civitas Dei, est sancta Ecclesia: de qua in
omni serie Scripturarum gloriosa dicta sunt, et in
omnibus prophetis. Isaias enim dixit: Surge, Hierusalem (Isai. LI);
de qua et Salvator: Non potest,
inquit, civitas super montem posita abscondi (Matth. V).
3 #Memor ero Raab et Babylonis: Scientium me.@#
D Raab interpretatur #superbia@# vel #latitudo.@# Unde
per Raab, latitudo imperii Ecclesiae designatur, sive
latitudo peccati. Babylon, #confusio:@# utraque autem
significat plebem gentium, quae ante adventum
Christi, in spatiosis hujus saeculi viis per superbiam
gradientes, confusioni idolorum et peccatorum traditae
fuerant, sed per misericordiam illuminatae sunt.
Dicit vero, scientium me: Non enim cujuslibet Raab
et Babylonis memor erit in judicio Dominus: sed
tantum scientium se, per fidem et charitatem. Translatio
tamen Hebraea et Romana, scientibus me,
habet.
4 #Ecce alienigenae et Tyrus et populus Aethiopum: Hi fuerunt illic.@#
C Alienigenae, sunt a Judaico populo extranei: et
illis non credentibus, isti sunt recepti. H Et nos
sumus isti alienigenae, et Tyrus et populus Aethiopum.
C Tyrus, significat angustiam poenitentium,
quae ex contritione super peccatis procreatur populos
Aethiopum, qui peccatorum fuerat obscuritate teterrimus,
sed in Dei civitatem collectus est.
5 #Nunquid Sion dicet: Homo, et homo natus est in ea: Et ipse fundavit eam Altissimus?@#
Nunquid Sion, id est, quis hominum poterit
dicere ipsi Sion: Quomodo nascetur homo in ea?
et tamen nascetur talis homo in ea, qui est Altissimus,
scilicet Deus, et fundavit eam, scilicet Sion.
Et homo natus est in ea. C Assumpta carne Deus est
homo factus, et fundavit ipse synagogam, ut Deus,
qui tantum putabatur homo.
6 #Dominus narravit in Scripturis populorum et principum: Horum qui fuerunt in ea. Diapsalma.@#
C Narravit Dominus frequenter in Evangelio, quod
de ipso praedixerat Moyses (Joan. V). Ipsi sunt enim
principes, Moyses et prophetae, qui fuerunt in ea, id
est in synagoga. H Vel in Sion, id est in Ecclesia,
narravit in scripturis apostolorum qui fuerunt in
carne viventes principes in ea.
7 #Sicut laetantium omnium: Habitatio est in te.@#
C Sicut laetantium: de illa incomprehensibile laetitia
dicit, ubi aeterna habitatio est fidelium. H Vel
potius de Ecclesia hic dicitur: ubi non vere et plene
laetantium, sed sicut laetantium est habitatio.
ORATIO EX PSAL. LXXXVI.
Fundamentum fidei nostrae Deus, qui in mentibus
sanctis, tanquam in excelsis montibus, aeternitatis
portas justitia muniente componis, concede nobis
in te gloriose credere, atque ad redemptionem nostram
hominem factum praedicabiliter confiteri.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS LXXXVII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXVII.
C Christus a Patre petens auxilium, contemptum
suum refert, quem a Judaeis erat perpessurus: asseritque
mortuos non esse suscitandos, ut possint
Domino confiteri, resurrectionem sibi celerrimam
venire deposcens.
TT. #Canticum psalmi filiis Core in finem pro Melech
ad respondendum, intellectus Eman Israelitae.@#
C Melech interpretatur #chorus,@# divina verba
decantans. Eman, #frater ejus:@# quo vocabulo Christus
eos appellat, qui ejus praeceptis obediunt.
Israelitae, #Deum videntes,@# qui per obedientiam Dei
luce radiant. Hieronymus in commentario Origenis,
Melech, et Augustinus et Cassiodorus habent: verum
in translatione Hieronymi ex Hebraeo in Latinum,
nec Amalech nec Melech, sed per chorum habetur:
quod Hebraice dicitur Mahalat, nec Israelitae sed
Esraitae. Cassiodorus tamen Augustinum sequens,
Melech exposuit et Israelitae, ubi in commentario
Hieronymi Israelitae scriptum invenitur, sed in Hebraeo
Esraite.
1 #Domine Deus salutis meae: In die clamavi et nocte coram te.@#
C Orat Christus ad Patrem, per id quod de virgine
Maria natum est, designans humilitatem imbecillitatis
humanae, quam est dignatus assumere.
In die, laetitiam significat: et nocte, adversitatem
declarat: utroque enim tempore, Deum esse deprecandum
demonstrat.
2 #Intret in conspectu tuo oratio | null | 4a9e360f-ff4b-4e07-bd0a-a740bc62f54e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mea: Inclina aurem tuam ad precem meam.@#
C Inclinat autem aurem suam Dominus, cum misericors
dignatur audire, mirabili operatione suae
virtutis, non aure corporis.
3 #Quia repleta est malis anima mea: Et vita mea inferno appropinquavit.@#
C Malis dicit completam esse animam suam:
malis utique, non suis, qui peccata non habuit; sed
delictis mundi, quibus laborabat humanitas. Et vita
mea inferno appropinquavit: hoc pertinet ad passionem
Christi, ut in Evangelio, Tristis est anima mea
usque ad mortem (Matth. XXVI).
4 #Aestimatus sum cum descendentibus in lacum: Factus sum sicut homo sine adjutorio, inter mortuos liber.@#
C Aestimatus sum: culpat eos, qui putabant eum
mortuum fuisse communiter, ut moriuntur caeteri.
Lacum dixit, vel locum sepulcri, vel inferni altissimam
profunditatem. Factus sum: apud eos scilicet
qui deitatem ejus insanis mentibus non credebant.
Solus etiam inter mortuos liber fuit, quia ipsa
quoque mortis claustra confregit. Ipsius enim tantum
mors libera fuit, qui peccatum non fecit, et mors
quoque ejus voluntaria fuit: et licet liber esset inter
mortuos, tamen a dementibus aestimatus est sicut
vulnerati, etc.
5 #Sicut vulnerati dormientes in sepulcris quorum non es memor amplius: Et ipsi de manu tua repulsi sunt.@#
C Adhuc enim de illis vanissimis dicit, qui putabant
Deum, lancea vulneratum, occisum, pariter et
sepultum, quasi unum ex hominibus sceleratis. Quorum
non es memor, id est, de quibus non habes
curam, quoniam peccatis facientibus, a te reddebantur
alieni. Curam igitur intellige, quoad salutem
eorum. Et ipsi repulsi sunt: hoc est, ipsi a manu
Dei probantur expulsi, dum a gubernatione ejus reddebantur
alieni.
6 #Posuerunt me in lacu inferiori: In tenebrosis et umbra mortis.@#
C Lacus pro inferno ponitur, et pro sepultura foveali,
et pro mundi istius profundissima calamitate:
quod hic voluit intelligi. In tenebris, id est, sub
oblivionis caecitate. Umbra mortis, peccatorum indicat
locum, dum eis gaudium non relucet, qui in
perpetua suae tristitiae obscuritate manebunt.
7 #Super me confirmatus est furor tuus: Et omnes fluctus tuos induxisti super me. Diapsalma.@#
C Putabant Judaei per furorem Dei, Jesum Christum
ad pericula passionis pervenisse: sicut dicebant,
Liberet eum si vult (Matth. XXVII). H Per fluctus,
iram furoris vult intelligi, quem Pater effusurus
fuisset super omnes gentes. Super me induxisti:
qui peccata eorum suscepi, sicut alibi ait: Propter
peccata populi mei percussi eum (Isa. LIII).
8 #Longe fecisti notos meos a me: Posuerunt me abominationem sibi.@#
9 #Traditus sum et non egrediebar: Oculi mei languerunt prae inopia.@#
10 #Clamavi ad te, Domine, tota die: Expandi ad te manus meas.@#
C Notos enim apostolos appellat. Ille enim omnes
notos habuit ex divinitate, ipse autem sciebatur a
paucis. Isti ergo noti specialiter longe facti sunt,
ut est scriptum: Percutiam pastorem, et dispergentur
oves gregis (Zach. XIII). In abominationem vero
positus est tunc, quando crucifixo dicebant: Vah,
qui destruis templum Dei (Matth. XXVII): et similia.
C Traditus est a Juda cohortibus insanorum: verumtamen
non est egressus, quando minime quod
praevaleret ostendit, id est, quando deitatem occultabat.
Sive, de custodia non est egressus. Languerunt
oculi, id est apostoli. Prae inopia, quia necdum
acceperunt spiritum sanctum: inopia dicitur a contrario,
ubi nulla est copia.
C Clamavi ad te, Domine, tota die: hic distinctio
est ponenda, ut ista continuatio totius diei ad orationem
et bonorum actuum opus debeat pertinere.
Expandi manus: per manus, opera bona vult intelligi,
quas bonis actibus semper tetendit ad Deum.
Nam si haec cruci junxerimus, sequentia discrepabunt.
11 #Nunquid mortuis facies mirabilia: Aut medici suscitabunt et confitebuntur tibi. Diapsalma.@#
C Nequaquam fecit mirabilia mortuis, id est, non
credentibus. Illis solis mirabilia fiunt, qui magnalia
Dei sub credulitate conspiciunt. Aut medici suscitabunt.
Hoc dicitur negative: quia medici dum corporibus
praebent curam, animas tamen peccatis mortuas
resuscitare non valent: ut confessione verissima
vivificentur, | null | c680f96b-c5cb-440e-a368-be6680707058 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
qui infidelitatis suae vulnera pertulerunt:
verum nec medici corporum, sine Dei
munere, aegris salutem dare possunt.
12
#Nunquid narrabit aliquis in sepulcro misericordiam tuam: Et veritatem tuam in perditione.@#
C Sepulcrum enim significat infidelium mentes, et
merito sepulcrum dicitur, ubi anima peccatis mortua
continetur. Aut veritatem tuam narrat, qui est in
perditione peccati? quia vivi et fideles, in actibus
misericordiam narrare consueverunt. Et veritatem
ille dicitur enarrare, qui eam invenitur in actibus
custodire. Illos ergo notat qui non sunt vere credituri,
quorum guttur est sepulcrum patens (Psal. V).
13 #Nunquid cognoscentur in tenebris mirabilia tua: Et justitia tua in terra oblivionis?@#
C Nunquid cognoscentur: quia omnis qui facit
peccatum odit lucem. C Nec justitia Dei potest cognosci
ab oppressis in terrena oblivione, id est,
crassissima cordis caecitate, et vitiorum densissima
caligine.
14 #Et ego ad te, Domine, clamavi: Et mane oratio mea praeveniet te.@#
C Dicendo autem, et ego, significat cum membris
suis se clamasse, quorum ipse caput est. Mane quoque
dixit praevenisse orationem suam: cum ante multa
saecula petebat Ecclesia, quae adhuc exspectamus
esse ventura. Non vero sic intelligamus, quod oratio
gratiam Dei praeveniat: quia et quod oramus, ex
gratia est.
15 #Utquid, Domine, repellis orationem meam: Avertis faciem tuam ÷ a me@#
...
C Repelli putamus orationem nostram, et avertere
Deum faciem a nobis, quando vota nostra distulerit:
et quamvis ille utilia faciat, nos tamen dilata
graviter contristant: quod ex persona martyrum dictum
non inconvenienter accipitur, qui talibus desideriis
in hoc mundo fatigantur.
16 #Pauper sum ego, et in laboribus a juventute@# ÷ #mea@#
..: #Exaltatus autem humiliatus sum et conturbatus.@#
C Pauper sum ego, hoc merito dicit Ecclesia,
quae in paupertate mundi et laboribus a sua juventute
fatigatur. Exaltatus: quando quisque fidelium res
humanas tumido corde cogitat. Humiliatus: cum ad
confessionem pervenit. Confusus: cum mala quae
gessit in poenitentia damnavit.
17
#In me transierunt irae tuae: Et terrores tui conturbaverunt me.@#
C Pulchre dictum est, transierunt: quia non mansurae.
Nam quando fidelis se affligit, iram Domini
castigatus evadit. Terrores vero dicit venturi judicii,
quos omnis caro peccatrix formidabit in judicio:
sed etiam boni in hac vita perhorrescunt.
18 #Circumdederunt me sicut aqua tota die: Circumdederunt me simul.@#
C Circumdederunt me: utique delicta quae legis
et Evangelii districtione damnantur, merito quoque
aquis comparata sunt, quae nos copiosissima inundatione
concludunt.
19 #Elongasti a me amicum et proximum: Et notos meos a miseria.@#
C Amicos dicit: qui honestis studiis morum in
civitate conjuncti sunt; proximos vero, qui nobis
parentelae ordine sortiantur. Notos, qui nec amici,
nec proximi sunt, sed sola visione vel opinione nos
didicerunt: quae genera hominum frequenter longe
fecit a fidelibus formidata passio vel calamitas.
ORATIO EX PSAL. LXXXVII.
Redemptor omnium, ineffabilisque salutis nostrae
Deus: qui pro nobis inferna penetrans, factus es
inter mortuos liber, exaudi matutinam familiae tuae
precem, et erue nos ab inimici insidiantis pessima
servitute. Qui cum Patre et Filio, etc.
PSALMUS LXXXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXXVIII.
C Vox fidelium, misericordias Domini potentiamque
laudantium
TT. #Intellectus Ethan Israelitae.@#
C Ethan interpretatur #robustus.@# Israelita, #videns
Deum.@# Et quia psalmus iste erat laudes et promissiones
Dei narraturus, ideo illi tale nomen est appositum,
ut fidelium verborum indicaret immutabilem
firmitatem.
1 #Misericordias Domini: In aeternum cantabo.@#
H Illas enim misericordias, quibus hominem peccato
mortuum visitare dignatus es per Filium, semper
cantabo.
2 #In generatione et generatione: Annuntiabo veritatem tuam in ore meo.@#
C In generatione et generatione: duos significat
populos, Judaicum, scilicet, et gentilem: quibus se
veritatem pronuntiaturum esse testatur. Et bene
dictum est, in ore meo: quia quod ore progreditur,
cito delabitur: quod vero in ore versatur, diutina
celebratur devotione. H Veritas illa Christus est,
sive promissiones Dei.
3 #Quoniam dixisti: In aeternum misericordia aedificabitur: In coelis praeparabitur veritas tua + in | null | acd8e827-5b81-4e8e-9296-d8a8182d2cec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
eis@#
...
H Quoniam dixisti: Semper enim miseratio tua
sublimatur, et nunquam destruetur. H A C In coelis
praeparabitur, id est, in apostolis praedicabitur veritas
tua. Hinc vox Patris, Disposui, etc.
4
#Disposui testamentum electis meis; juravi David servo meo: Usque in aeternum praeparabo semen tuum.@#
H Disposui testamentum electis, id est, doctoribus
Ecclesiarum: ut acquisitum per gratiam populum
doceant vel informent. C Jurat vero justissime
Deus, cum suo jure promittit omnia: juravit
enim dicimus, jure oravit, id est, juste locutus est.
Jurat quoque et ideo juste Deus: quia quod jurat
semper potest implere, homo vero juste prohibetur
jurare vel juramento promittere, quia non est in
potestate sua quod pollicetur efficere. Praeparatus
quoque est Christus, qui ex semine David origine
carnis descendit, usque in aeternum Rex regum et
Dominus dominantium (Apoc. XIX): quod secundum
humanitatem intelligi oportet. H Vel semen, non solum
Christus est, caput, sed et membra sua, scilicet
credentes in eum.
5 #Et aedificabo in generatione et generationem: Sedem tuam. Diapsalma.@#
C Et aedificabo: ista pollicitatio ad Christum pertinet,
sedes enim ejus est omnis sanctus, quem
quasi splendidissimum thronum sua gratia insidet.
H Vel thronus ejus Ecclesia est: in qua Christus
sedet in aeternum, et eadem sententia est cum priore,
licet sint alia verba.
6 #Confitebuntur coeli mirabilia tua, Domine: Etenim veritatem tuam in Ecclesia sanctorum.@#
C Confitebuntur coeli: qui sunt veri praedicatores,
quantis miraculis Dominus mundum administret.
Et veritatem ejus: quia Verbum caro factum est,
et habitavit in nobis: confitentur, non ubique (sicut
mirabilia sua) sed in Ecclesia sanctorum, ubi creditur
veritas impleta, et Verbum caro factum. H Vel
apostoli praedicant mirabilia in Christi Incarnatione
et passione ostensa, et quae per eum facta sunt, in
congregatione sanctorum.
7 #Quoniam quis in nubibus aequabitur Domino: Similis erit Domino in filiis Dei?@#
C Nubes: prophetae, apostoli et praedicatores sunt,
qui per Spiritum sanctum populos compluebant;
sed tamen erant obnoxii in lege peccati. Nec inter
filios Dei, id est sanctos, potuit habere aequalem.
Quoniam ille per naturam est Filius Dei: sancti vero
per gratiam, iste sine aliquo peccato: isti per
ipsum a peccato probantur exuti.
8 #Deus qui glorificatur in consilio sanctorum: Magnus et terribilis super omnes qui in circuitu ejus sunt.@#
H C Ipse enim Dominus, qui praedicatur a sanctis,
magnus dicitur, quod Deus est: terribilis a
potestate mirabili. Qui in circuitu ejus sunt: sancti,
scilicet, qui dono ipsius ejus gratiae proximantur,
vitae innocentia et sanctitate.
9 #Domine Deus virtutum, quis similis tibi? Potens es, Domine: Et veritas tua in circuitu tuo.@#
C Quis similis tibi? quia virtutum et potestatum
Dominus es. Sancti enim ditantur virtutibus, non
dominantur; tu autem illis rebus imperas, quibus te
praestante alii praeclari sunt. Tu ex te potens es;
illi per te. Illi in veritate tua illuminati sunt; tibi
autem veritas tua semper inest.
10 #Tu dominaris potestati maris: Motum autem fluctuum ejus tu mitigas.@#
H Tu dominaris potestati maris, id est, hujus
saeculi potestatibus. Motum autem, etc., quando
feroces motus persecutionum in martyres et sanctos
pro utilitate sanctorum convertis, ac mitigas tentationes
quas commovent servis tuis persecutores. C
Dicit vero, mitigas: ut tolerare possint, non dicit
tollis; quoniam si eum motum persecutionum funditus
tolleret, coronam martyres non haberent.
11 #Tu humiliasti sicut vulneratum superbum:@#
#In brachio virtutis tuae dispersisti inimicos tuos.@#
H Tu humiliasti sicut vulneratum superbum, id
est, diabolum, clavis tuae crucis sauciatum et humiliatum,
suis spoliis abstractis. C Inimicos: infideles
Judaeos dicit: qui per innumeras gentes dispersi
sunt, per brachium, id est per virtutem Domini
Christi.
12 #Tui sunt coeli, et tua est terra: orbem ÷ terrae@# .. #et plenitudinem ejus tu fundasti: Aquilonem et mare tu creasti.@#
C Sensus istius versiculi talis est: cur voluerunt
stulti in te saevire, in hoc mundo, cujus tu | null | 8b0df50c-40e3-402a-aa13-69a5f5153de1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
fundator
es, Christe? Orbis terrarum pertinet ad totius mundi
spatium: plenitudo ejus, ad omnes creaturas quae in
eo sunt. Per aquilonem diabolum intellige, qui dixit:
Ponam sedem meam ad aquilonem (Isa. XIV). H Vel
Antichristum, de quo ait Dominus ad Jeremiam: Ab
aquilone pandetur omne malum (Jer. I). C Mare:
saeculi hujus elatas et iniquas hominum potestates.
Creatura enim non debet superbire Creatori, quia
ab eo creata est.
13 #Thabor et Hermon ÷ in .. nomine tuo exsultabunt: Tuum brachium cum potentia.@#
C H Thabor interpretatum dicitur #veniens lumen:@#
quod specialiter pertinet ad adventum Dei. Hermon
vero #anathema ejus,@# id est diaboli: quod veniente
Domino suscepit a Christianis. Dignum enim fuit, ut
praesente lumine, tenebrosus diabolus anathema esset;
unde exsultabunt in nomine Dei sancti. Brachium
cum potentia Christus est, qui facit quae vult
in coelo et in terra. Illuminati igitur a te et diabolum
abominantes exsultabunt in nomine tuo, tibi gloriam
dantes.
14 #Firmetur manus tua, et exaltetur dextera tua: Justitia et judicium praeparatio sedis tuae.@#
H Firmetur manus, id est, opera quae facis in hoc
mundo. C Exaltetur dextera, id est, clarificetur numerus
praedestinatorum, qui est ad dexteram collocandus.
Sedes quidem Dei sempiterna est et semper
praeparata, sed tunc nobis apparebit praeparata
quando ipsum cernimus judicare justitiam. H Vel
sancti sedes Dei sunt, et nisi quis primus in se justitiam
et judicium fecerit, non potest Dei fieri sedes.
15
#Misericordia et veritas praecedent faciem tuam: Beatus populus qui scit jubilationem.@#
C Misericordia est, qua parcit conversis: veritas,
qua promissa restituit. Beatus populus est qui intelligit
vel scit jubilationem, id est, qui immensam laetitiam
suam, non in propriis viribus, sed in Dei cognoscitur
posuisse virtute. Jubilatio est copiosa mentis
exsultatio, quae verbis explicari non potest
16 #Deus, in lumine vultus tui ambulabunt: Et in nomine tuo exsultabunt tota die: Et in justitia tua exaltabuntur.@#
C Nunc ponit primum eorum qui sciunt jubilationem.
Ambulat in lumine vultus ejus populus Christianus,
cum in contemplatione sanctae Trinitatis
jugiter perseverat: cum vero dicit, in nomine tuo,
vetat in propria praesumptione gaudere. Tota die,
totius vitae tempus ostendit. Exaltabuntur in justitia
Dei, quando in illa resurrectione ad dexteram fuerint
collocati.
17 #Quia gloria virtutis eorum tu es: Et in beneplacito tuo exaltabitur cornu nostrum.@#
H Sicut enim eis beneplacita fuerunt tua praecepta:
ita tibi beneplacitum est in eis, ut in te exaltetur
cornu, id est virtus eorum
18 #Quia Domini est assumptio + nostra ..: Et sancti Israel regis nostri.@#
C Nostra enim assumptio Domini est Incarnatio,
quae a sancto Israel probatur impleta, in qua spem
habentes, de profundo peccatorum erigimur sursum:
dum ipsius misericordia sublevante, in aeterna collocamur
gaudia.
19 #Tunc locutus es in visione sanctis tuis et dixisti: Posui adjutorium in potente: ÷ et .. exaltavi electum de plebe mea.@#
C Nunc iterum propheta ad Patrem loquitur. Locutus
est Deus prophetis reliquisque sanctis in visione,
dum eos fecit aspicere quae dicebant: unde
videntes appellati sunt. Posuit adjutorium, id est ac
si diceret: Pater perhibuit testimonium potenti, id
est Filio, dicens: Clarificavi et iterum clarificabo (Joan. XII).
Electum dicit Jesum Christum: de plebe,
de gente Judaeorum. Vel potens corpus Ecclesiae dicitur,
super quam Christum posuit regere. Vel (ut
alia translatio habet) in vel super potentem. H Id
est diabolum, ut contra vel super diabolum positus,
opprimeret superbiam ejus.
20 #Inveni, David, servum meum: Oleo sancto meo unxi eum.@#
C Cum dicit, inveni David, Jesum Christum evidenter
insinuat, quem superius potentem appellavit,
et de quo alibi dicitur: Unxit te Deus oleo laetitiae (Psal. XLIV).
21 #Manus enim mea auxiliabitur ei: Et brachium meum confirmabit eum.@#
C Manus, brachiumque, hic pro fortitudine Dei
posita est: quae firmavit humanitatem Christi in
passione.
22
#Nihil proficiet inimicus in eo: Et filius iniquitatis non apponet nocere eum.@#
C Nihil proficiet inimicus, | null | 026218fe-d340-437e-a4a2-3c7f69f90179 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id est diabolus, qui est
protervus inimicus humanitatis. Filius iniquitatis
fuit Judas traditor, qui filius diaboli merito nuncupatur,
qui est auctor omnis iniquitatis: qui intentioni
Christi in nullo nocuerunt.
23 #Et concidam a facie ejus inimicos ejus: Et odientes eum in fugam convertam.@#
C Facies enim Christi, cum peccatores dignata
fuerit intueri, a suis pravitatibus conciduntur. Convertuntur
quoque in fugam: quando impia vita derelicta,
ad Christi coeperint festinare remedia. Peccati
enim memores sua facta refugiunt, et ad Domini
beneficia convertuntur.
24
#Et veritas mea et misericordia mea cum ipso: Et in nomine meo exaltabitur cornu ejus.@#
C Veritas Patris est Filius. Pertinet hoc ad judicium:
misericordia vero ad pietatem, quia peccata
dimittit. Cornu significat invictissimam potestatem:
de qua dicit, Data est mihi omnis potestas (Matth.
XXVIII). H Vel veritas Christus: quae a Patre audivit
locutus est. Misericordia, quia sanat infirmos mente
et corpore. Cornu: fortitudo Ecclesiae ejus sanguine
redemptae dicitur.
25 #Et ponam in mari manum ejus: Et in fluminibus dexteram ejus.@#
C Mare significat universas gentes, in quibus Salvator
noster gloriam dominationis accepit. H Et in
fluminibus, id est, #super@# principatus et potestates
ipsius mundi potestatem ejus. Vel mare mundum
significat: manus, operationem; vel flumina, aquas
baptismi ostendunt.
26 #Ipse invocabit me Pater meus es tu: Deus meus et susceptor salutis meae.@#
H Saepius eum invocasse Patrem in Evangelio legimus (Joan. XVII):
ut est, Clarifica me Pater apud
temetipsum: et ibi, Pater in manus tuas commendo
spiritum meum (Luc. XXIII).
27 #Et ego primo genitum ponam illum: Excelsum ÷ prae .. regibus terrae.@#
C Est ergo primogenitus, ut in Evangelio. Ego
sum Α et Ω. Et dicit ponam, id est constituam.
H Excelsum prae regibus terrae: hoc est regna mundi
ei cuncta subjicio. Vel primogenitus ex mortuis dicitur:
primogenitus quoque Patris aeterni et matris
Virginis.
28 #In aeternum servabo illi misericordiam meam: Et testamentum meum fidele ipsi.@#
C Et hoc dicitur a forma servi, quia misericordiam
Patris aeterno honore suscepit: cui data est
potestas in coelo et in terra. Testamentum fidele est:
quia quaecunque prophetae de ipso praedixerunt, omnia
completa sunt.
29 #Et ponam in saeculum ÷ saeculi .. semen ejus: Et thronum ejus sicut dies coeli.@#
C Saeculum saeculi significat aeternitatem. Semen
David Christus est, thronus ejus potestas est futuri
judicii: in qua fulgebunt justi coelesti claritate.
30
#Si + autem .. dereliquerint filii ejus legem meam. Et in judiciis meis non ambulaverint.@#
C Hos duos versus dicit de populo Christiano. Filii
enim dicuntur Christiani quoniam Ecclesia matre
ex aqua et Spiritu sancto regenerantur.
31 #Si justitias meas profanaverint: Et mandata mea non custodierint.@#
C Si justitias Christi, id est, mandata ejus non
custodierint supra nominati filii, in subsequentibus
eis digna promittitur evenire vindicta.
32 #Visitabo in virga iniquitates eorum: Et in verberibus peccata eorum.@#
C Visitat in virga, quando districte judicat, ut
Apostolus ait, Quid vultis, in virga veniam ad vos? (I Cor. IV.)
Visitat quoque in verberibus, quando in
nobis levius vindicatur quod delinquimus. Vel virga
percutit, flagella vero verberant.
33 #Misericordiam autem meam non dispergam ab eo: Neque nocebo in veritate mea.@#
C Superiora de membris dixit: nunc vero de capite
loquitur. Dicit enim Pater: misericordiam
suam non se a Christo dispergere, sed tota plenitudine
condonare. Neque nocebo: nam et si inimici
permissi sunt nocere, in veritate tamen Patris non
est Filius laesus, cujus totum mundum #redemit@# sanguine:
et quia omnia veritatis ordine constat impleta
in Christo, quae Pater per prophetas dixit. Unde et
addit: Non profanabo, etc.
34 #Neque profanabo testamentum meum: Et quae procedunt de tabiis meis non faciam irrita.@#
C Non profanavit Pater testamentum suum, id
est, Scripturam sanctam mentiendo, sed rerum fide
honorabile fecit: dum quae progressa sunt de labiis
ejus, id est, per sanctos prophetas, nulla falsitate
destructa sunt.
35 # | null | 81d3e27f-df30-4998-ac97-42f3db87c5a4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Semel juravi in sancto meo Si David mentiar: semen ejus in aeternum manebit.@#
C Hominum consuetudo est frequenter jurare, ut
eis aliquid possit credi: Deus autem semel jurat,
qui nulla varietate temporis immutatur. Juramentum
autem ejus diximus, ventura promittere. Si David
mentiar, id est non mentiar, si enim est negative
positum, quod etiam usus communis habet.
Semen Christi sunt omnes sancti et vere Christiani:
qui in sancta conversatione usque in finem
permanebunt hujus vitae et post in aeternum.
36 #Et thronus ejus sicut sol in conspectu meo: ÷ et@# .. #sicut luna perfecta in aeternum: Et testis in coelo fidelis. Diapsalma.@#
C Thronus Dei anima fidelis est, in qua revera
Christus insidet, atque lucet sicut sol: et sicut luna,
id est, compago corporis nostri post resurrectionem
clarificata. C Et testis fidelis: Christus est, qui testimonium
perhibuit de veritate, quae est ipse, et de
opere Patris in mundo. Dicit vero eum in #coelo esse:
quia ibi post Ascensionem suam est. C Vel in coelo,
id est coelesti homine@# est sancto: in illo ipsa caro glorificata,
testis est fidelis hujus promissionis impletae,
non in damnato homine.
37
#Tu vero repulisti et despexisti: Distulisti Christum tuum.@#
Haec depulsio et despectio de regno Salomonis,
facta est in posteris ejus:
Quod autem ait distulisti, non de Salomone, nec
David dictum esse manifestum est, sed de Christo.
A Quem a populo Judaeorum Pater distulit, non abstulit:
quia reliquiae salvae fient in fine.
38 #Avertisti testamentum servi tui: Profanasti in terra sanctuarium ejus.@#
C Avertisti testamentum, id est, in aliam partem
transtulisti: ut quod Judaeis fuerat promissum, ad
gentium utilitatem perveniret. Non enim eis remansit
templum, sacerdotium, oblatio vel regnum: sed
Christiani omnia plenissime sunt consecuti. Testamentum:
hoc est promissio nativitatis Dei. Profanum,
dictum est irreligiosum: quia veniente Christo,
immolatio pecudum et observatio Sabbatorum submotae
sunt in terra, hoc est in toto orbe, ubi est Ecclesia
Christi.
39 #Destruxisti omnes sepes ejus: Posuisti firmamentum ejus formidinem.@#
H Destruxit sepes, id est verba legis. C Firmamentum
Judaeorum: defensio est Dei et Christi,
quam in formidinem posuisti: ut culpis facientibus,
ipsum Dominum formidarent, cujus solebant munitione
vallari.
40 #Diripuerunt eum omnes transeuntes viam: Factus est opprobrium vicinis suis.@#
A C Diripuerunt civitatem Hierusalem omnes
transeuntes viam, hoc est gentes. C Merito quoque
populus Judaicus factus est opprobrium vicinis: quoniam
Christo credere noluit.
41 #Exaltasti dexteram deprimentium eum: Laetificasti omnes inimicos ejus.@#
C Exaltavit dexteram deprimentium: quando Judaei
hostibus suis traditi, vastissimas caedes pertulerunt.
Tunc enim laetus efficitur inimicus, quando
coram eo humiliatur adversarius.
42 #Avertisti adjutorium gladii ejus: Et non es auxiliatus ei in bello:@#
C Avertit adjutorium gladii ejus: cum ille populus
armatus sicut inermis factus est, ut cum prius
pauci plures vincerent: plures post paucis resistere
non valerent.
43 #Deduxisti eum ab emundatione: Et sedem ejus in terra collisisti.@#
A C Destruxisti eum, id est, removisti eos qui obstinatione
mentis Christum spernere maluerunt. Eos
enim ab emundatione, id est fide, quae emundat
corda, destruit, quos etiam damnare decrevit. Sedes
etiam hic pro regno posita est: quae merito dicitur
in terra collisa, quando divisus populus in toto orbe
est dispersus, ulterius regem et regnum non habiturus.
44 #Minorasti dies temporis ejus: Perfudisti eum confusione. Diapsalma.@#
C Minorati sunt dies regni Judaici; quia pollicitationem
Abrahae promissam, de regni aeternitate, habere
non meruit. Confusi sunt etiam, scilicet sorde
incredulitatis suae, dum gentes ad suum Dominum
converti vident, quem ipsi occiderunt.
45 #Usquequo, Domine, avertis in finem: Exardescet sicut ignis ira tua?@#
C Petit nunc Propheta Dominum ut Judaico populo
miseratus indulgeat. In finem: saeculi terminum
significat, quando Judaei convertentur. Exardescimus
ira, cum vindicare disponimus: irascimur vero
mediocriter, quando aliquem sermone corripimus.
Adjecit itaque, sicut ignis, qui objecta consumit.
46 #Memorare quae mea substantia: nunquid enim vane constituisti | null | 5dd37a0d-4c8f-4c7e-827c-e58dea6bf42d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
@#
÷ #Omnes .. filios hominum?@#
C Rogat Propheta, ut istam carnem, peccatis obnoxiam,
adventus sui gloria liberare dignetur; quia
non est ad hoc creata, ut eam permitteret, quasi
vanum aliquid, interire.
47 #Quis est homo qui vivet et non videbit mortem: Eruet animam suam de manu inferi? Diapsalma.@#
C Quis est homo: interrogative legendum est:
ubi subaudiendum: nullus. Omnes enim homines,
sive justi, sive peccatores, mortem videbunt: quae
primo homini inflicta est lege peccati. Eruet animam?
hic similiter subaudiendum nullus. De manu,
id est, de potestate inferi: quae a nullo de ista potestate
potest eripi: nisi per illum, qui moriendo
prostravit mortem.
48 #Ubi sunt misericordiae tuae antiquae, Domine: Sicut jurasti David in veritate tua?@#
C Ubi sunt misericordiae? non sub dolore dicitur,
sed quasi tardans Dominus postulatur, ut cito praestet:
quod eum noverat esse facturum. Antiquas
dicit: quas Abrahae fecisse sciebat; antiquas enim
non diceret, nisi ante Davidica tempora factas esse
cognosceret.
49 #Memor esto, Domine, opprobrii servorum tuorum: Quod continui in sinu meo multarum gentium.@#
C Obprobrium contigit servis Dei: quando gentes
amore idolorum persequebantur Christianos: hoc
erat in sinu Christianorum, id est, in secreto mentis
affectu; quia palam timebant loqui, unde probabantur
exstingui.
50 #Quod exprobraverunt inimici tui, Domine:@#
#Quod exprobraverunt commutationem Christi tui.@#
H Exprobraverunt: Judaei videlicet et Pharisaei.
C Ipsa est commutatio Christi: qua obstinatos deseruit,
et fideles ad dona suae pietatis ascivit.
51 #Benedictus Dominus in aeternum: Fiat, fiat.@#
C Benedictus Dominus: contra maledictiones
gentilium positum est, quoniam quae dicunt illi caduca
sunt. Laus autem Domini permanet in aeternum.
Sequitur, fiat, fiat: ut de tantis promissionibus
nemo dubitaret, ubi confirmatio iterata succederet.
ORATIO EX PSAL. LXXXVIII.
Erue, Domine, animas nostras, de manu inferi
qui pro nobis inferna fortiter confregisti: ut tuas
misericordias decantantes, et a confusione criminum,
et a morte perpetua liberemur. Qui cum Patre
et Filio, etc.
PSALMUS LXXXIX.
ARGUMENTUM PSAL. LXXXIX.
C Oratio fidelium populorum pro Ecclesia ad
Deum.
TT. #Oratio Moysi hominis Dei.@#
1 #Domine, refugium + tu .. factus es nobis: A generatione et generatione.@#
C Moyses ille venerabilis, in typo sanctae Ecclesiae,
quam praefiguratione gestabat, Domino fusa oratione
gratias agit, qui factus est illi refugium: cum ab
universis periculis noscitur esse liberatus. Verum
ut hoc non tantum de uno homine, sed de universali
Ecclesia adverteres nobis posuit, non mihi. A
generatione dicit illud tempus, ex quo coeptum est
genus humanum. Progenie: usque in finem saeculi
significat, ac si diceret semper.
2 #Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis: A saeculo et usque in saeculum tu es Deus.@#
C Montes, hic ponamus potestates coelorum eximias:
ac si dicat: Tu es antequam coelestia terrenaque
formares. A saeculo et usque in saeculum aeternitatem
debemus advertere. Tu es: competenter
Deo dicitur, quia non habet praeteritum nec futurum:
sic enim Moysi dixit: Ego sum qui sum (Exod. III).
3
#Ne avertas hominem in humilitatem: Et dixisti: Convertimini filii, hominum.@#
C Ne avertas hominem in humilitatem, id est, ne
in mundi istius concupiscentiam ambitionemque projicias.
Merito ergo petit, ne deserantur homines in
lubricis lapsibus, quibus dictum est: Convertimini.
4 #Quoniam mille anni ante oculos tuos: Tanquam dies hesterna quae praeteriit.@#
C Mille enim anni, non solum pauci sunt ante
oculos Dei, sed omnino tanquam hesterna dies habentur
praeteriti. Finitum quoque pro infinito posuit,
id est, mille pro omnibus.
5 #Et custodia in nocte: Quae pro nihilo habentur eorum anni erunt.@#
C Pulchre autem humanam vitam nocturnis comparavit
excubiis: ubi totum sub obscuritate et
trepidatione geritur, quando mens hominum vitiis
carnalibus circumdata pulsatur. Custodia vero nocturna
tribus horis expletur: quatuor enim custodiae
noctem complent.
6 #Mane sicut herba transeat: mane floreat et transeat: Vespere decidat, induret et arescat.@# | null | fd2d27d1-b400-44ea-8438-3b0001c9b747 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
H C Mane: infantia et pueritia sive adolescentia
nuncupatur, vesperum vero senectutem hominis
appellat. H Mane nostrum non stat, sed transit, id est,
juventus nostra, et perit a senectute: nec ipsum vesperum
manet, sed decidit.
7
#Quia defecimus in ira tua: Et in furore tuo turbati sumus.@#
C Defecimus enim dictum est, id est, humana
sumus infirmitate fatigati. Conturbati sumus: cogitata
mortis formidine quam omnes timemus. H Nongentis
et amplius annis vivebamus: et ecce in brevem
vitam nostra vita contracta est, quia defecimus
in ira tua.
8 #Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo: saeculum nostrum in illuminatione vultus tui.@#
H Posuisti, etc.: hoc est, te latet nihil de peccatis
nostris. Saeculum nostrum in illuminatione. C Quia
statim ut delinquimus, vindictam exspectamus.
H Quidquid etiam in secreto nos facere putamus,
illuminatione tua et in oculis tuis patet. Habet
enim Hebraea veritas: vita nostra in illuminatione
vultus tui.
9 #Quoniam omnes dies nostri defecerunt:@#
÷ #Et .. in ira tua defecimus.@#
10 #Anni nostri sicut aranea meditabuntur: Dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta anni.@#
C Brevitatem humanae vitae dicit propter iram
Domini provenisse. Nam quod dicit, omnes dies
nostri defecerunt, ad annos pertinet innumerabiles;
quod autem sequitur, et in ira tua defecimus, ad
tribulationes aerumnasque respicit, quas in ipsa
vita parvissima sustinemus.
C Aranea est animal debile ac tenuissimum, quod
transeuntibus muscis, ad escam sibi praeparandam,
quaedam retia dolosa contexit: sic anni eorum, qui
sceleratis operibus dediti sunt, inanibus et subdolis
machinationibus occupantur. Aranea dicta, quod sit
arida, nimisque subtilis. Meditabuntur vero, non
operabuntur dixit, quoniam sub nullo fructu operum,
sed inani meditatione vixerunt.
11 #Si autem in potentatibus octoginta anni: Et amplius eorum labor et dolor.@#
H Licet hoc secundum historiam, de brevitate humanae
vitae, non incongrue accipi debeat: tamen
uterque numerus a spiritali sacro non vacat. H C
Septuagesimus denique numerus legem (Num. LXX,
LXXX): Octuagesimus Evangelium significat. C
Quisquis enim hic legis praecepta et evangelicae institutionis
excedit: labori in praesenti, et dolori in
futuro implicatur.
12 #Quoniam supervenit mansuetudo Et corripiemur.@#
C Supervenit autem mansuetudo, id est Jesus
Christus: nosque corripit et emendat, si testamentum
ejus implere non satagimus.
13 #Quis novit potestatem irae tuae: Et prae timore tuo iram tuam dinumerare?@#
14 #Dexteram tuam sic notam fac: Et eruditos corde in sapientia.@#
C Nam sicut praemia Dei plenissime nequeunt intelligi:
ita nec mensura vindictae praevalet apprehendi.
Bene vero addidit, prae timore: sicut et alius
propheta ait: Consideravi opera tua et expavi.
C Dexteram enim dicit, Dominum Salvatorem
petens: ut ipse illis notus fiat, per quem omnia profutura
discimus. Et eruditos, etc., id est, intellectum
habentes in Dominum Christum. Eruditus dicitur
quasi ex omni rure elicitus. Ipse enim est Dei
virtus et sapientia Patris, quem hic postulat, non
corporeis oculis, sed erudito corde cognoscere.
15 #Convertere, Domine, usquequo: Et deprecabilis esto super servos tuos.@#
C Postulat Propheta Dominum, ut justitiam suam
aliqua lenitate temperet, quatenus exorari possit a
peccatoribus, quibus juste noscebatur iratus. H Usquequo
tu, quem prophetae dixerunt venturum, tardaveris,
Domine?
16 #Repleti sumus mane misericordia tua:@#
#Et exsultavimus et delectati sumus in omnibus diebus nostris.@#
C Repletum se dicit a misericordia mane, id est,
lucida contemplatione Dei. Quoniam vir sanctus
Domini praevidebat adventum: necesse fuit ut cor
ejus exsultaret in laude, et delectaretur omnibus
diebus vitae suae.
17 #Laetati sumus pro diebus quibus nos humiliasti: Annis quibus vidimus mala.@#
C Narrat Propheta se esse laetum in illis tribulationibus,
per quas humiliandum populum salutariter
sentiebat. Sciebat enim fidelibus viris noxiam esse
superbiam: et ideo laetatur in tribulationibus per
quas humilitas custoditur.
18
#Respice in servos tuos et in opera tua: Et dirige filios eorum.@#
C Considera hic, quibus verbis pietatem boni judicis
invitavit: ut primo diceret: Respice in servos
tuos, deinde in opera tua: quatenus et si factis | null | 6ac0b59c-e7e3-4b7f-b594-f0f29c8e7bd5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
suis
veniam non mererentur accipere, eam per opera
Creatoris impetrarent. Quod argumentum apud
rhetores dicitur a laude judicis.
19 #Et si splendor Domini Dei nostri super nos: et opera manuum nostrarum dirige super nos:@#
÷ #Et opus manuum nostrarum dirige ...@#
C Splendor Domini super nos est, quando crucis
ejus impressione decoramur. Opera nostra dirigit
super nos, quando donat nobis veniam peccatorum,
ut cum fuerimus perversi, efficiamur ejus correctione
rectissimi. A Vel opera manuum nostrarum
diriguntur super nos, quando ea non pro terrenarum
rerum mercede facimus. Et opus manuum
nostrarum, id est charitatem: dirige super nos, ut
omnia opera nostra sint unum opus charitatis:
quia ipsa est finis praecepti et omnium operum
nostrorum (I Tim. I).
ORATIO EX PSAL. LXXXIX.
Luciflui sideris sator, omnipotens Deus, qui novam
mundo lucem, fugata nocte, restitues: satia nos,
quaesumus, remittente misericordia tua, ut omnes
peccatorum obscuritates, te illuminante, pellamus.
Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium
tuum, etc.
PSALMUS XC.
ARGUMENTUM PSAL. XC.
C Propheta praedicit omnem fidelem Dei adjutorio
circumdari: laudemque Christi denuntiat.
TT. ÷ #Laus cantici David:@#
C Laus cantici est divina laudatio. David enim
hic ipsum prophetam dicit, qui primam partem hujus
psalmi suavi relatione dicturus est. Et hunc
hymnum daemonibus pia confidentia semper opponimus,
ut a nobis potius inde vincantur, unde contra
Creatorem aliquid doloso dicere tentaverunt.
1 #Qui habitat in adjutorio Altissimi: In protectione Dei ÷ coeli .. commorabitur.@#
C Qui habitat, habitare enim est permanentis non
discedentis. Qui tantam igitur spem, non in propriis
viribus ponit, sed in Altissimi voluntate constituit,
talis vir protegitur a Domino coeli. Dicit
enim, qui hic habitat, illic commorabitur, hoc est,
qui in isto saeculo ab ipso non discedit, in illo semper
mansurus est.
2 #Dicet Domino: Susceptor meus ÷ es tu .. et refugium meum, Deus meus: Sperabo in eum.@#
C Hoc dicet ille, qui sibi solum credit utile,
quod dignatur superna pietas praestare. Cum dicit
vero, susceptor meus, totum se confirmat in ejus
beneficia projecisse. Refugium cum dicit, nullum
sibi aliud esse profitetur auxilium; sed quando hujus
saeculi tempestatibus quatitur, ad portum divinae
misericordiae se confugere velle testatur.
3 #Quoniam ipse liberabit me de laqueo venantium: Et a verbo aspero.@#
C Sperabo in eum: causam dicit cur in eum
sperare debeat; quia ipse nos ab inimicorum, sive
spiritualium, sive carnalium, potest liberare versutiis:
qui laqueos ponunt (ut venatores) quibus
possint ignorantes dolosis insidiis irretire. Verbum
asperum est, omne verbum quod contra regulas divinas
dictum est.
4 ÷ #In .. scapulis suis obumbrabit tibi: Et sub pennis ejus sperabis.@#
C Scapulae Dei: sunt operationes mirabilium, per
quas velut quibusdam humeris virtus divina monstratur.
Pennae sunt monita prophetarum: quae si
recipiantur pura mente, fideles animas ad coelos
usque perducunt. #Et si@# quaeras quid ista obumbratio
praestet: dico, ut per diem sol non urat te neque
luna per noctem.
5 #Scuto circumdabit te veritas ejus: Non timebis a timore nocturno.@#
H Circumdat nos veritas scuto, id est, Christus
sua protectione, ne ardentibus sagittis diaboli percutiamur.
Non timebimus a timore nocturno, id est,
diabolum qui semper in tenebris est ut percutiat.
Sive hoc dicit, licet in errore fueris, qui nox est,
tamen non timebis sub scuto veritatis: quia proteget
te illud.
6
#A sagitta volante in die: a negotio perambulante in tenebris: Ab incursu et daemonio meridiano.@#
C Sagitta volans per diem: manifesta est persecutio
tyrannorum. Negotium in tenebris: pravum
studium eorum intellige. Daemonium meridianum:
periculum maximum est, fervore persecutionis accensum,
ubi ruina plerumque metuitur, quando infirmitas
humana superatur. Ruina autem certe dicta
est, quasi repetens ima.
7 #Cadent a latere tuo mille: et decem millia a dextris tuis: Ad te autem non appropinquabit.@#
C Mille a latere ejus dicit casuros: ab illa scilicet
summitate judicationis, qua judicabunt sancti cum
Christo, ut assessores. Illi enim inde cadunt | null | 97823e57-bd6f-4d40-98be-b52c5eb750ae | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, qui
falsa praesumptione illud sibi promittunt. Sed quoniam
pauci hoc faciunt, ideo subdit, a dextris decem
millia: quia multi putant se ad dexteram collocandos
falsa opinatione, cum hoc in suis meritis
non habeant. Ad te non appropinquabit, scilicet quilibet
qui sibi regnum Dei fallaciter pollicebatur, et
ad remedium poenitentiae non currebat: ponit vero
pro infinito numero numerum finitum.
8 #Verumtamen oculis tuis considerabis: Et retributionem peccatorum videbis.@#
C Oculis tuis: dixit divinum illum conspectum,
quo hominum merita judicantur. Illa enim consideratio,
retributio erit meritorum. Videbis, id est videri
facies. Illa ergo meritorum in judicio Dei discretio,
oculorum Dei consideratio dicitur.
9 #Quoniam tu es, Domine, spes mea Altissimum posuisti refugium tuum.@#
C Quoniam tu es, Domine, spes mea: quia resurgente
Domino, spem retributionis reliqua membra
perceperunt. Verum etiam Dominus Salvator,
per id quod mortuus est, refugium suum noscitur in
Altissimo posuisse, unde merito Ecclesia sequitur
ejus exemplum, eum sibi refugium ponens, quem
ille habuit.
10 #Non accedet ad te malum: Et flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo.@#
C Licet Christus a Judaeis convicia pertulisset,
tamen nihil mali corpori suo appropinquare valuit.
Hic enim flagellum positum est, quod delicta castigat,
tale Christo non appropinquavit: quia nihil
castigandum et flagellandum habuit, unde hypallage
est: quia ipse malo aut flagello non appropinquavit:
quae scientia in littera psalmi vertitur: Flagellum
quoque pro opere flagello digno ponitur.
11 #Quoniam angelis ÷ suis: mandavit de te ..: Ut custodiant te in omnibus viis tuis.@#
C Nam quod legitur angelis esse mandatum, ut
eum debeant custodire, humanae infirmitatis est.
Unde et dicitur in Evangelio: Apparuit illi angelus
de coelo confortans eum (Luc. XXII). Et ut ipsam
humanitatis naturam perfectissimam declararet, adjecit:
Ne forte offendas.
12
#In manibus portabunt te: Ne forte offendas ad lapidem pedem tuum.@#
C Ne offendas, id est, ne in legem quae in lapideis
tabulis scripta videbatur, incurreret: qui venerat
gentes legem et evangelicam doctrinam edocere (Matth. V),
id est, ne solvat legem, sed impleat.
13 #Super aspidem et basiliscum ambulabis:@#
÷ #Et .. conculcabis leonem et draconem.@#
C Nam ista nomina diabolo aptantur. Aspis est
enim, dum occulte percutit: basiliscus, cum palam
venena disseminat: leo, dum persequitur innocentes:
draco, cum negligentes impia voracite deglutit.
Verum haec omnia, glorioso adventu Domini, pedibus
ipsius prostrata jacuerunt.
14
#Quoniam in me speravit liberabo eum: Protegam eum, quoniam cognovit nomen meum.@#
C Hunc ergo beatum virum, qui habitat in adjutorio
Altissimi, liberatum dicit; quoniam spem suam
in ipsius virtute reposuit: et ideo etiam protectum
ab omnibus insidiis diaboli. Cognoscit nomen Patris,
qui Filium non putat esse minorem Patre.
15 #Clamavit ad me et exaudiam eum: cum ipso sum in tribulatione:@#
C Exauditur, qui clamat ad Dominum, dum ei
praemia profutura concedit. Dicit cum ipso sum,
dum, scilicet mens, in angustiis devota ferventius
tribulatur. Ereptus utique ex hoc mundo, glorificandus
est justus, quando in illa beatitudine collocatur:
ubi jam tribulatio locum non habebit.
16 #Eripiam eum et glorificabo ÷ eum: Longitudine dierum replebo eum: Et ostendam illi salutare meum.@#
C Longitudo enim dierum vita est aeterna quam
nullus terminat finis. Ostendam illi salutare: hoc
est enim quod fidelibus in summa remuneratione
promittitur, quia salutare Christum Dominum contuentur,
ubi totum desiderium spem ue beatorum
implet.
ORATIO EX PSAL. XC.
Praesta nobis, Domine, per invocationem nominis
tui, aspidis et basilisci lethalia venena calcare: ut
ostenso nobis salutari tuo, adversus insidias inimici,
spiritalis clypei umbraculo muniamur. Per Dominum
nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XCI.
ARGUMENTUM PSAL. XCI.
C Vox Ecclesiae, de exaltatione justorum et perditione
impiorum.
TT. #Psalmus cantici in die Sabbati.@#
C Psalmus cantici: admonet nos ut in universis
actibus nostris, divinitati gratias referre debeamus.
Dies Sabbati: #requies@# interpretatur, per quam commonemur
ab omni prava actione cessare.
1 #Bonum est confiteri Domino: Et psallere | null | 86ff336d-0bee-4226-b3b6-c9343db612ec | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nomini tuo, Altissime.@#
H Bonum est confiteri: hoc est, primum age poenitentiam
et dele peccata, deinde psalle Altissimo.
2
#Ad annuntiandum mane misericordiam tuam: Et veritatem tuam per noctem.@#
C Mirabiliter vita nostra duobus conclusa est sermonibus.
Mane significat gaudium: et tunc misericordias
ipsius annuntiare debemus. Nox indicat tristitiam:
et similiter tunc in tribulationibus, veritatem
ipsius praecipimur annuntiare, quia juste et
merito patimur. Sicut enim in prosperis misericordia
ostenditur, qua dat indignis, et malis bonus
est: ita in adversis veritas monstratur, qua dixit
peccatores puniendos.
3 #In decachordo psalterio: Cum cantico in cithara.@#
C Decachordum psalterium, decem praecepta legis
sunt. Canticum et cithara est gaudium boni operis,
id est eleemosynarum jucunda largitio. Cithara vero
cantat, qui opera bona perficit sine asperitate tristitiae.
4 #Quia delectasti me, Domine, in factura tua: Et in operibus manuum tuarum exsultabo.@#
C Delectatam se dicit mater Ecclesia, in factura
Domini: quoniam quidquid boni acceperit, non suis
meritis, sed suo Domino applicavit. Et exsultare se
in Dei operibus, non vero in sua felicitate, sed in
ipsius voluntate profitetur, ut ait Apostolus: Ipsius
enim figmentum sumus (Ephes. II).
5 #Quam magnificata sunt opera tua, Domine! Nimis profundae sunt cogitationes tuae.@#
C Obstupescit Propheta vehementius ipsa opera et
Domini magnificentiam. Nimis profundae sunt factae
cogitationes ejus: ut sicut diabolus per superbiam
corruit, ita humanum genus beneficio humilitatis
possit absolvi. Quis hoc et similia profundabit?
6 #Vir insipiens non cognoscet: Et stultus non intelliget haec.@#
C Est vir insipiens, qui coelesti sapientia evacuatus,
et humanis versutiis probatur esse plenissimus:
iste non cognoscit opera Dei; quia casuale credit
quod geritur. Sicut quidam philosophi dixerunt:
Stultus autem utique est, qui nec divina recognoscit,
nec ipsos saeculi actus intelligit, quos vulgo
brutos vocamus.
7 #Cum exorti fuerint peccatores sicut fenum: Et apparuerint omnes qui operantur iniquitatem.@#
C Dicit enim hic florere peccatores sicut fenum:
sed in illo judicio eos asserit celeriter interire, et ibi
cum ad judicium venerint, humanis conspectibus apparebunt
corda eorum aliis, quae hic apparere non
potuerunt.
8 #Ut intereant in saeculum ÷ saeculi ..: Tu autem Altissimus in aeternum, Domine.@#
C Sequitur causa cur appareant: non utique ad
gloriam, sed ut intereant. Pulchre enim exposita est
poena damnatorum: non enim sic pereunt, ut esse
jam desinant, sed in saeculum saeculi deficiunt,
qui nunquam a suis afflictionibus exuuntur. Tu
autem Altissimus: subaudiendum est permanebis.
H Et nihil est bonum nisi quod aeternum est. Quodcunque
bonum finem habet, nec inter bona numerandum
est. Quid enim prodest si ante diem rex fui,
hodie in carcere morior: omne quod est praeteritum
et finem habet, nihil est.
9 ÷ #Quoniam .. ecce inimici tui, Domine@# + #quoniam ecce inimici tui peribunt: Et dispergentur omnes qui operantur iniquitatem.@#
C Inimici Dei sunt daemonum cultores, et quicunque
praeceptis ejus obviare satagunt. Illi enim
dispergentur, quando a grege Domini fuerint segregati.
10 #Et exaltabitur sicut unicornis cornu meum: Et senectus mea in misericordia uberi.@#
C Hic enim unicornis, exaltationem significat unitatis.
Illa enim unitas, fortitudo sublimis est, ubi
sanctorum gloria decorat Ecclesiam. Senectus candidum
caput habet: quae similitudo datur recte
Ecclesiae; quoniam omnia merita sanctorum, tanquam
cani capitis purissima luce fulgebunt, cujus
senectus ad vitam ducit perpetuam.
11 #Et despexit oculus meus inimicos meos: Et insurgentibus in me malignantibus audiet auris mea.@#
C Inimici sunt, scilicet Ecclesiae, operarii iniquitatis,
quos tunc despicit Deus, quando in sinistra
parte segregatos se esse cognoscunt. Insurgentes
sunt malignantes divites, qui hic paupertatem
despiciunt. Hos audient aures hominum fidelium:
quando dicunt, Quid nobis profuit superbia nostra? (Sap. V.)
12
#Justus ut palma florebit: Ut cedrus Libani multiplicabitur.@#
C Justus recte comparatur palmae, haec enim
super terras hispida est: sed ubi ad superna processerit,
dulcissimorum fructuum suavitate completur.
Et dicta est palma: quasi pacis alumna. Sic
vita justorum duris est in hoc mundo laboribus
plena, | null | 503565ab-ab5e-40ee-afb1-eb9e61eb686e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sed in supernis est pulcherrima. Cedrus lignum
bene olens, ad pondera portanda aptissimum
et fortissimum, et multum palma celsius crescens
(quod maxime in Libano celsius invenitur) justos significat
repletos bonis operibus.
13 #Plantati in domo Domini: In atriis domus Dei nostri florebunt.@#
C Plantatio, hic praedestinatio Dei intelligitur:
quia nisi quis in ea plantatus fuerit, crementum
felicissimum non habebit. Atrium enim initium dicitur
mansionis: ibi florebit justus, quando in illo
initio resurrectionis audita felicitate gaudebit, id
est, quando dicere audiet: Venite, benedicti, etc.
14 #Adhuc multiplicabuntur in senecta uberi: Et bene patientes erunt ut annuntient.@#
C Senecta hominum arida est: Ecclesia vero tunc
magis incipit esse uberrima, quando ad finem saeculi
fuerit Domino miserante perducta. Bene patientes
erunt: quia passiones beatorum coelorum
regna conquirunt. #Et tunc@# annuntient quoniam justus
est Dominus, et quoniam rectus est, etc.
15
#Quoniam rectus Dominus Deus noster: Et non est iniquitas in eo.@#
C Quoniam rectus Dominus: qui servis suis promissa
complevit, et non est in eo iniquitas: ut in
hoc mundo permisisset periclitari martyrio, quos
ibi non coronasset praemio.
ORATIO EX PSAL. XCI.
Exsultatio aeterna sanctorum, Deus, qui justos
diversis bonorum refectos impendiis, florere in palmiferis
atriis immarcessibiliter facis, quaesumus, ut
remissis molibus delictorum, eorum nobis societatem
dignanter impertias. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS XCII.
ARGUMENTUM PSAL. XCII.
C Laus Ecclesiae, de Incarnatione et de regno
Christi
#TT.@# ÷ #Laus cantici ipsi David in die ante Sabbatum
quando fundata est terra@# ..
C Canticum ad laudem pertinet divinitatis. Ipsi
David: Christo aptatur. In die ante Sabbatum:
sexta feria est, quae Sabbatum praecedit. Terra hic
hominem significat, cui dicitur: Terra es et in terram
ibis (Gen. III): quem inter initia rerum sexto
Creator condidit.
1 #Dominus regnavit, decorem indutus est: Indutus est Dominus fortitudinem et praecinxit se.@#
C Considerans Propheta quae ventura erant, regnaturum
esse Dominum, cum magna exsultatione concelebrat.
Decorem induit, id est, pulchritudinem
suae majestatis ostendit: quando transfiguratus
est in monte coram discipulis (Matth. XVII). Indutus
est Dominus fortitudinem: quia diabolum oppressit.
H Et praecinxit se: cum multitudine angelica circumdatus
remeavit ad Patrem (Act. I).
2 #Etenim firmavit orbem@# ÷ #terrae@# ..: #Qui non commovebitur.@#
C Firmavit orbem terrae, id est, Ecclesiam (ut in
Evangelio: Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo
Ecclesiam meam #[Matth. XVI]@# ) quae non commovebitur
ullatenus, quamvis persecutione frequenter
vexetur.
3 #Parata sedes tua ex tunc:@#
#A saeculo tu es.@#
C Parata est sedes, id est, mens fidelium; sicut
est (Isa. LXVI): Super quem requiescit Spiritus
meus, nisi super humilem et trementem verba
mea et quietum? Ex tunc, id est, ab Incarnatione
Christi. A saeculo: deitatem (quae coaeterna regnans
cum Patre, nescit esse sub tempore) ostendit in
Christo.
4 #Elevaverunt flumina, Domine: Elevaverunt flumina vocem suam.@#
C Flumina Domini sunt, videlicet apostoli, qui
de Spiritu sancto potati sunt, quae merito voces
elevasse dicta sunt, quoniam auctori suas laudes
salutariter obtulerunt.
5
+ #Elevaverunt flumina fluctus suos@# ..: #A vocibus aquarum multarum.@#
C Elevaverunt flumina fluctus, id est, apostoli
sermones irriguos: ipsosque in praedicationibus
erexere sanctissimis. A vocibus aquarum: gentes
significat, quae ad catholicam fidem Deum laudando
conveniunt.
6 #Mirabiles elationes maris: Mirabilis in altis Dominus.@#
C Elationes maris: sapientes populos in Ecclesia
catholica significat: quorum mirabiles elationes tunc
fiunt, quando in mandatis Dei firma mente consistunt.
Mirabilis in altis Dominus. H Quando residet
ad dexteram Patris.
7 #Testimonia tua credibilia facta sunt nimis;@#
#Domum tuam decet sanctitudo, Domine, in longitudinem dierum@#
C Testimonia enim prophetarum nimis credibilia
facta sunt: quia Incarnatione Domini revelata sunt,
quae in sacris libris tenebantur occulta. Domus est
utique universalis Ecclesia, hanc decet sanctitudo,
id est, copiosa benedictio Christi adventus, | null | 4de69bff-3fe8-439d-ad46-7e719084a013 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quo
adventu eam sic ornat, ut nunquam deserat. Longitudo
dierum: aeternitatem significat. Nam, sicut quidam
dixit, Longitudo non est, in qua est aliquid extremum.
ORATIO EX PSAL. XCII.
Domine omnipotens, qui paterna praecinctus virtute
coelum, mare, terramque locasti, exaudi supplices
tuos, et da credulitatem in testimoniis tuis,
indue nos fortitudinem et decorem sanctificationis.
Qui cum Patre et Filio, etc
PSALMUS XCIII.
ARGUMENTUM PSAL. XCIII.
C Oratio fidelium, ut a persecutoribus: qui Deum
ignorant: liberentur.
÷ TT. #Psalmus David quarta Sabbati@# ...
C Psalmus: sanctam significat operationem,
quarta Sabbati: feria quarta est, in quo die luminaria
in firmamentum coeli facta narrantur. Sic in
Ecclesia sunt fundati electi, de quorum patientia
psalmus iste plurimum narrat.
1 #Deus ultionum, Dominus: Deus ultionum libere egit.@#
C Deus enim terribile nomen est: quoniam ex
Graeco, quod significat timorem, descendit. Ultionum
Dominus est, qui judicaturus erit mundum, et ultionibus
justis affliget obstinatos. Libere egit, id est,
nullo impediente totum mundum judicabit.
2 #Exaltare, qui judicas terram@# ..: #Redde retributionem superbis.@#
C Tunc exaltatus est coram discipulis: quando
eum in majestate sua ad gloriam constat resurrexisse
perpetuam. Judicabit terram: quando majestatis
suae ditione judicabit terrenos homines. Superbi
autem illi sunt, qui in sua malignitate deficiunt.
Illis ergo retributio redditur, cum audierint: Ite in
ignem.
3
#Usquequo peccatores, Domine: Usquequo peccatores gloriabuntur?@#
H Non sufficit eis peccatores esse, sed etiam in
peccatis gloriantur. Prima quippe infelicitas est,
peccare: secunda, in fine vitae poenitentiam non
agere, quod gloriabundis in malitia evenire solet.
C Qui in die judicii, si hic non emendant, gloriari
non possunt. Dicit ergo, quousque gloriantur? quasi
diceret usque ad finem vitae, quia, postea cessabit
gloriatio et malitia.
4 #Effabuntur et loquentur iniquitatem: Loquentur omnes qui operantur injustitiam.@#
C Qui sunt qui loquuntur iniquitatem, nisi illi
qui dicunt: Quid nobis proderit si juste vixerimus?
aut quid illis profuit, qui in hac vita conversati sunt
innocenter, qui ut caeteri mortui sunt?
5 #Populum tuum, Domine, humiliaverunt: Et haereditatem tuam vexaverunt.@#
C Per populum, viros dicit fideles, quos dicit
humiliatos: quoniam Deo contumelias fieri audiebant,
necesse est enim devotum famulum dolore
cruciari, quando aliquid irreverentissimum de Deo
audierit. Haereditatem dicit populos Christianos:
quos innumeris cladibus a superbis persecutoribus
constat esse vexatos.
6 #Viduam et advenam interfecerunt: Et pupillos occiderunt.@#
H Vidua: secundum tropologiam est anima peccatrix,
quae Deum verum amisit. Pupilli vero illi
sunt, qui Patrem Deum non habent quos haeretici
interficiunt: sicut et pravi divites, caeteros humiles
affligunt.
7 #Et dixerunt: Non videbit Dominus: Nec intelliget Deus Jacob.@#
C Aestimant enim dementes, Deum non vidisse
mala illorum cum peccant, quando se non sentiunt
sub celeritate percelli: dum ille pius moderator
exclamat: Nolo mortem peccatoris (Ezech. XXXIII).
Deus Jacob: dicitur Deus Christiani populi.
8 #Intelligite, insipientes in populo: Et stulti, aliquando sapite.@#
C Insipientes illos appellat, qui in Ecclesia constituti,
felicitate hujus saeculi gaudent. Stulti autem
dicit sapite, id est, vos qui verae religionis
expertes, blasphematis aperte, dicentes Deum nec
videre nec intelligere hominum facta: vos, inquam,
stulti et dementes, advertite pietatem Dei.
9 #Qui plantavit aurem non audiet: Aut qui finxit oculum non considerat?@#
C Isti versus increpative legendi sunt. Ostendunt
enim in Deo esse virtutes audiendi videndique; ac
si dicat: Qui tibi plantavit aurem non audiet? audiet
vere. Et qui finxit oculum ad videndum non
videt? H Certe totus oculus est, #qui@# omnia videt:
totus manus est, quia omnia operatur: et quidquid
membra nostra valent, ipse operatur.
10 #Qui corripit gentes non arguet: Qui docet hominem scientiam?@#
C Qui corripit gentes, id est, qui erudit gentes
per legem suam et prophetas, non arguet? arguet
utique. Qui docet hominem scientiam, ipse non
habet? habet videlicet | null | cf25b232-5a34-4644-9745-f41077fd0451 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: quia plenitudo scientiae in
Deo est.
11 #Dominus scit cogitationes hominum: Quoniam vanae sunt.@#
C Cogitationes enim talium hominum omnino vanissimae
sunt: quas Dominus novit, quia ipsi per se
nosse non possunt, qui pravis cogitationibus occupantur.
Vanum enim dicimus, quidquid a veritate
discedit, quidquid utilem non habet fructum.
12 #Beatus homo quem tu erudieris, Domine: Et de lege tua docueris eum.@#
C Contra vanos, bene ponitur beatus. Quia sicut
illi caducis cogitationibus eluduntur, ita justi doctrinae
coelestis veritate firmantur, fiuntque revera
beati, quoniam munera coelestis sapientiae perceperunt.
H Unde certe felix, quia Deo magistro utitur.
De lege, id est, Scripturis sanctis. Lectio quoque
illius Scripturae sanctae mitigat tribulationes; unde
sequitur: Ut mitiges, etc.
13 #Ut mitiges ÷ ei .. a diebus malis: Donec fodiatur peccatori fovea.@#
C Constat esse beneficium sanctae legis, ut in
adversis istius mundi Christianus discat patientiam,
qua omnia ei mitigantur adversa. Dies mali praesens
mundus est, in quo justus exspectat tolerando
per patientiam adversa, donec omnibus peccatoribus
fovea damnationis praeparetur aeterna.
14 #Quia non repellet Dominus plebem suam: Et haereditatem suam non derelinquet.@#
C Plebem suam, dicit fidelissimos Christianos,
qui ad Dominum tota mentis intentione festinant.
Haereditas est humana, quae ad successorem prioris
Domini morte transfertur, sed licet haereditas Christi
sit suo sancto sanguine acquisita, tamen nunquam
perdit suum auctorem, sed cum ipso possidetur
semper.
15 #Quoadusque justitia convertetur in judicium: Et qui juxta illam? omnes qui recto sunt corde
÷ Diapsalma@#
...
C Tunc convertetur justitia hominum in judicium,
quando sedentibus apostolis super duodecim sedes
dabuntur justis praemia aeterna, et justi judicabunt
impios. Et qui juxta illam (interrogando dicit) scilicet
justitiam? Respondet, omnes recto corde.
16 #Quis consurget mihi adversus malignantes?@#
÷ #Aut .. quis stabit mecum adversus operantes iniquitatem?@#
C Testatur enim Christus sibi solum Deum esse
adjutorem contra malignos spiritus. Et interrogative
legendum est: quis consurget? id est nemo pro me
adversus daemones certaturus assistet, dum potius
homines eos malis imitationibus subsequantur. Aut
quis stabit? id est nullus stabit in acie certaturus,
quasi diversis jaculis vulnerandus, ut non defendendo
sed patiendo stet.
17
#Nisi quia Dominus adjuvit me: Paulominus habitavit in inferno anima mea.@#
C Dicit enim: nisi quia Dominus, vox Christi in
persona membrorum, ac si dicat: In illam foveam
protinus incidissem, in qua peccatores certum est
posse demergi. Paulominus habitaverat, id est, vanis
persuasionibus potuisset decipi anima mea,
nisi meruisset a Domino liberari.
18 #Si dicebam: Motus est pes meus: Misericordia tua, Domine, adjuvabat me.@#
C Hic beneficium celerrimae confessionis ostenditur,
ut cum se homo lapsum in peccatis confitetur,
statim munera divina dimittendi peccata subsequuntur.
Si igitur dicebam: Motus est pes meus, id
est peccavi, quam statim dixi vero corde, misericordia
tua adjuvabat me. Tantum valet accelerata
confessio, ut ante remittatur peccatum quam puniatur.
19 #Secundum multitudinem dolorum meorum in corde meo: Consolationes tuae laetificaverunt animam meam@#
H Secundum multitudinem, id est, quantum fuit
pondus poenitentiae, tantus fuit numerus consolationum.
Quia quando egi poenitentiam et sustinui tribulationem
in praesenti vita, tunc consolari gaudebam
in futura, et quanto magis egi poenitentiam,
tanto magis consolatus es me. Unam fudi lacrymam,
unam merui consolationem; decem fudi lacrymas,
decem merui consolationes. Quot patimur vulnera,
tot meremur et coronas, et magnitudo tribulationum
magnitudo praemiorum est.
20 #Nunquid adhaeret tibi sedes iniquitatis: Qui fingis laborem in praecepto?@#
C Nunquid? negative legendum est. Sedes iniquitatis
est mundi hujus voluptuosa possessio, quae
Domino adhaerere non potest. Praeceptum enim Domini
habet: Beati qui lugent et qui persecutionem
patiuntur propter justitiam, quoniam istorum est
regnum coelorum (Matth. V). Et praeceptum Domini
in praesenti saeculo laborem et dolorem habet, non
requiem nec gaudium. Quia arcta et angusta via est
quae ducit ad vitam. Fingere enim plasmare dicimus,
et qui mentitur, aliquid sibi plasmare videtur. Hic
autem fingere Deo attribuitur, ille formavit laborem
in praecepto. H Nemo enim | null | 62e3dc0b-1bf8-4f3b-9cb8-b152ba46376f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dormiens coronatur.
21
#Captabunt in animam justi: Et sanguinem innocentem condemnabunt.@#
C Captabunt enim dixit, quasi captiose tractabunt,
quia veram causam criminis in martyribus
persecutores invenire non possunt. Et sanguinem
innocentem: ad Christum hoc potest referri, quia
vere innocens pro nostra redemptione sententiam
injustae condemnationis accepit.
22 #Et factus est Dominus mihi in refugium: Et Deus meus in adjutorium spei meae.@#
C Hic ostendit nihil valere persecutiones hominum
contra Christum vel contra martyres, et eo tempore
magis dicit divinum sibi provenisse refugium,
quando superbia humanae persecutionis studio inflata
est. Quia per hanc illa beatitudo coronalis palmae
praeparatur. Et Deus meus in adjutorium spei
meae. Quoniam hic adhuc spem habemus, non rem
tenemus: sed spem in futuro relinquimus, quia
jam nostrum desiderium possidemus.
23 #Et reddet illis iniquitatem ipsorum: Et in malitia eorum disperdet eos:@#
+ #Disperdet illos: Dominus Deus noster.@#
C Et reddet illis, id est retribuet malis secundum
vota nequitiae suae, et nota quod hoc nomen, malitia,
est capax omnium criminum, sicut charitas est capax
omnium virtutum. Disperdet eos, id est, a suo
regno alienos efficiet.
ORATIO EX PSAL. XCIII.
Erudi nos, Domine, secundum benevolentias legis
tuae, et esto nobis in tribulatione refugium, qui hominibus
prudenter insinuas scientiam, ne derelinquant.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS XCIV.
ARGUMENTUM PSAL. XCIV.
C Propheta incitat populos ad laudem Dei venire.
TT. ÷ #Laus cantici ipsi David ..:@#
C Laus, vocis significat devotionem; canticum,
hilaritatem mentis. Quod utrumque in opere psalmodiae
debet esse sociatum. Ipsi David, significat
Christum, cui laus ista cantatur
1 #Venite, exsultemus Domino. Jubilemus Deo salutari nostro.@#
C Venite enim illis dicitur qui longe positi sentiuntur,
qui se necdum fidei integritate populo fideli
junxerunt. Est autem exsultatio hujus saeculi, quae
occupat animas infideles. Ideo addidit Deo, de quo
vera est exsultatio. Jubilare esse magnum modum
laetitiae, cui sermo non sufficit, saepe diximus.
2 #Praeoccupemus faciem ejus in confessione: Et in psalmis jubilemus ei.@#
C Praeoccupare, est aliquid ante facere, quam
ille possit videre qui creditur advenire. Faciem,
dicit conspectum Christi in judicio, id est ut confiteamur
facinora nostra ante judicialem ejus adventum.
Jubilemus in psalmis, H scilicet in cordibus
nostris psallentes, id est gratias agentes.
3 #Quoniam Deus magnus Dominus: Et rex magnus super omnes deos.@#
C Dicendo enim, quoniam Deus magnus ostendit
illum esse potentiorem; magnus quippe hic non
dicitur, nisi qui summae potestatis arcem tenere
monstratur. Deos etiam homines sanctos appellat
super quos Dominus rex magnus est, quoniam creat
omnia et regit universa.
4 #Quia in manu ejus sunt omnes fines terrae: Et altitudines montium ipsius sunt.@#
C Fines terrae ad gentes pertinet universas, quae
Christo fideli devotione subjectae sunt. Altitudines
montium, potestates saeculi honoresque terreni sunt,
qui tamen Domino subjecti sunt, et ideo ipsius esse
dicuntur. H Pugillo enim, id est, potestate concludit
omnem latitudinem terrae.
5
#Quoniam ipsius est mare et ipse fecit illud: Et siccam manus ejus formaverunt.@#
C Mare significat gentes, quae in hoc saeculo variis
vitiorum flatibus commoventur; arida, populus
fidelis est, fontes fidei adhuc sitiens: quos dono
suae misericordiae #fundare@# dignatus est Christus.
His omnibus jungendum est: jubilemus ei.
6 #Venite, adoremus et procidamus Et ploremus ante Dominum qui fecit nos: quia ipse est Dominus Deus noster.@#
C Hortatur nunc Christianum populum Propheta
ad satisfactionem poenitentiae. Adoremus, id est,
corporis inflexione incurvemus. Procidamus, ut
ante ipsum nos prosternamus, totaque membrorum
effusione tendamur. Ante Deum plorare, est pios
fletus effundere, et pessima facta damnare. Nam si
tota cordis puritate deprecemur, facile nos qui fecit,
et reficit. Et causam triplicem hujus adorationis
subjicit, quoniam ipse fecit nos, etc.
7 #Et nos populus pascuae ejus: Et oves manus ejus.@#
C Dicit enim quid sint fideles, utique oves pascuae
Domini. Quia aeternis deliciis felici sorte satiantur.
8 #Hodie si vocem ejus audieritis: Nolite obdurare corda vestra | null | 198f0080-b35d-4672-bc6d-7278685a712a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
C Hic subdit unam conditionem necessario praerequisitam
ad hoc, ut sint homines vere oves Christi,
dicens: Hodie si vocem ejus audieritis. Nam qui
vocem Domini non audit, non grex dicitur ejus, nec
in pascuis ejus collocatur. Hodie vero pro quolibet
tempore positum est, velut dicatur: Quocunque tempore
vel die, ejus vocem audieritis, nolite obdurare
corda vestra.
9 #Sicut in irritatione: Secundum diem tentationis in deserto.@#
C Tentatio enim Judaica contra Moysen gravi
murmuratione surrexit, dicens nec escam sibi in deserto
dari, nec aquam potabilem divina largitate
concedi. Quapropter culpa parentum istis repetitur,
ut debita vindicta timeatur.
10 #Ubi tentaverunt me patres vestri: Probaverunt et viderunt opera mea.@#
C Ubi, significat in deserto. Ibi apparuit potestas
Dei, quando esca venit ex aere potusque ex lapide.
Ibi probaverunt opera mea: quando manna pluit
esurientibus, quando coturnicum multitudo venit et
aquas lapus dedit (Exod. XVI). Et viderunt; hoc ipsis
improperium dicitur. Nam viderunt et tamen non
crediderunt.
11 #Quadraginta annis offensus fui generationi illi: Et dixi: Semper errant corde.@#
A Quadraginta annis, omne tempus vitae praesentis
significat; denarius etenim numerus perfectus est,
qui dum ad quatuor mundi partes adjungitur, ad
quadragenarium usque pervenit.
12
#Et isti non cognoverunt vias meas: ut juravi in ira mea. Si introibunt in requiem meam.@#
C Et isti non cognoverunt vias, quia quadraginta
annorum tempore beneficia Dei scire noluerunt.
Duobus modis jurare dicitur Deus: jurat placatus atque
mitis; hic autem jurare dicitur iratus, quia vindictam
noscitur comminari. Quid est aliud in requiem
Dei non introire, nisi perpetua tormenta suscipere.
Negative igitur legendum est, si introibunt,
id est non introibunt.
ORATIO EX PSAL. XCIV.
Salutare eximium omnium populorum, Domine,
respice propitius super oves gregis tui, eisque impertiens
sal prudentiae, introducere easdem innoxias
noxias sempiternam digneris in requiem. Qui cum
Patre et Filio et Spiritu, etc.
PSALMUS XCV
ARGUMEMTUM PSAL. XCV.
C Laus fidelium de Christi Incarnatione et de exaltatione
Ecclesiae.
TT. ÷ #Quando domus aedificabatur post captivitat
canticum hinc David@# ...
H C Domus enim ista est universalis Ecclesia, in
qua Christus inhabitat. Quae destructa aedificatur,
quando anima post captivitatem peccati, ad intelligentiam
veritatis coeperit Domino praestante remeare;
nec aedificari desinet, donec usque ad finem
saeculi praedestinatorum numerus impleatur.
H Totum quippe mysterium hujus psalmi in titulo
est; tota vitae nostrae sacramenta et salus in titulo
sunt.
1 #Cantate Domino canticum novum: Cantate Domino, omnis terra.@#
C Cantat enim Domino canticum novum qui, vetere
homine deposito, per gratiam baptismatis feliciter
innovatur. Omnis terra, catholicam significat
Ecclesiam, quae per cunctum orbem noscitur esse
diffusa. Nova domus novum meretur canticum. Innovata
anima canticum innovet.
2 #Cantate Domino et benedicite nomini ejus: Annuntiate de die in diem salutare ejus.@#
C Nomen enim Dei benedicimus, quando nostrum
salutare per omnia confitemur. De die in diem nuntiatur,
quando adventum Christi et prophetae promiserant,
et evangelistae venisse declararunt. Ita
factum est ut duo coelestes dies annuntiasse ejus
gloriam comprobentur, scilicet Vetus Testamentum
et Novum. H Christus enim in utroque lucet. Nolite
eum tantum in Veteri nuntiare, ne sitis Judaei: nec
solum in Novo, ne sitis Manichaei, sed in utroque
laudate eum.
3 #Annuntiate inter gentes gloriam ejus: In omnibus populis mirabilia ejus.@#
C Dominus enim salvator nuntiandus erat, et per
gentes quoque praedicanda erat gloria ejus, quia
tanti miraculi praedicabant auctorem. Mirabilia
ejus: significat arcanum incarnationis Christi, qui
dum sit altissimus, factus est pro nobis humillimus.
4 #Quoniam magnus Dominus et laudabilis nimis. Terribilis est super omnes deos.@#
C Magnus, ad potestatem pertinet, quia cunctis
potentior est: laudabilis, ad pietatem, quia nos
redemit; nimis, ad utrumque pertinet, quia nec
quantum magnus, nec quantum laudabilis sit potest
explicari. Deos hic debemus advertere quos sibi
gentilitas composuit.
5 #Quoniam omnes dii gentium daemonia: Dominus autem coelos fecit.@#
C Daemonia sunt enim quae nulli praestant bona,
sed in se credentes semper decipiunt, dicti daemones, | null | 6d8e5e54-0e16-4d30-82b8-26d01303aa3b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quasi scientes. Sed quoniam scientia illa dici
non potest, quae Creatoris non obsecundat arbitrio,
eos ita scientes debemus accipere, quasi non intelligentes,
sicut et Apostolus sapientiam mundi stultitiam
vocat (I Cor. I). Deus coelos fecit, id est, apostolos
et sanctos viros instituit, qui daemonibus imperare
consueverunt.
6 #Confessio et pulchritudo in conspectu ejus: Sanctimonia et magnificentia in sanctificatione ejus.@#
C Confessionem siquidem, bene sequitur pulchritudo.
Quia nemo potest esse pulcher, nisi fuerit
Dei miseratione mundatus: foedos nos faciunt peccata,
sed poenitentia reddit decoros. Sanctimonia
et magnificentia, id est honor et beatitudo. In sanctificatione,
id est in illa voce Christi: Venite, benedicti.
Vel melius, A in sanctificatione gratiae,
qua sanctificat et ita magnificat nos. Noli ante magnificari
quam sanctificari (quia illud est ruere), sed
ante sanctificare, et ita a Deo non a te magnificaberis.
7 #Afferte Domino patriae gentium, afferte Domino gloriam et honorem: Afferte Domino gloriam nomini ejus.@#
C Patria dicta est, quasi patris atria. Significat
enim patria gentium omnem generalitatem Christianorum,
quam admonet ut Domino gloriam afferat et
honorem. Afferunt utique gloriam nomini ejus qui
studio devotionis et bonae voluntatis commutantur
in melius, et consubstantialem Trinitatem per omnia
confitentur. Laus enim et honor est Domini,
bona conversatio servi, unde Salvator ait: Sic luceat
operationis bonae lux vestra coram hominibus,
ut glorificetur pater vester in coelis (Matth. V).
8 #Tollite hostias et introite in atria ejus: Adorate Dominum in atrio sancto ejus.@#
C Hostias, hic dicit, conscientiae purae libamina.
Unde non sanguis, sed piae lacrymae currunt, hoc
est cor contritum. Vel opera misericordiae. Atria
autem Domini sunt apostoli vel prophetae, per quos
fidelis populus intrat ad Deum. Tunc revera Christus
adoratur, quando in atria Ecclesiae catholicae
pervenitur.
9
#Commoveatur a facie ejus universa terra; Dicite in gentibus ÷ quia .. Dominus regnavit.@#
C Tunc enim terra commovetur, quando peccator,
terrena vitia derelinquens, ad poenitentiam
fuerit Domino miserante perductus. Dominus regnavit
per tropaeum crucis in genere humano. Unde
et Romana translatio, ex septuaginta Interpretibus
facta habet: regnavit a ligno. Sive regnavit, id est,
apparuit in carne regnaturus qui semper regnavit.
H Vel, regnavit in animabus commotis per poenitentiam.
10 #Etenim correxit orbem terrae qui non commovebitur: Judicabit populos in aequitate.@#
C Tunc correxit orbem, quando per regulam fidei
paganorum corda convertit. Qui, scilicet orbis, non
commovebitur, quia in soliditate verae fidei consistit.
Populos, hic fideles homines vult intelligi, qui judicandi
sunt sub tranquillitate supernae misericordiae,
quando eis praemia promissa restituit. Et aequitas
pertinet ad beatos, ira ad poenas perpetuas impiorum.
11 #Laetentur coeli et exsultet terra: commoveatur mare et plenitudo ejus: Gaudebunt campi et omnia quae in eis sunt.@#
C Coeli, apostolos, prophetas et praedicatores;
terra, auditores conversos; mare, mundum significat.
Campos vero viros dicit, non superbia tumidos,
non asperos iracundia, sed mansuetos lenitateque
plenissimos, qui gaudent, quando conversationis
dona susceperint. Omnia, universitatem gentium
significat.
12 #Tunc exsultabunt omnia ligna silvarum a facie Domini quia venit:@#
+ #Quoniam venit: judicare terram.@#
C Tunc exsultabunt, id est in secundo adventu
Christi, quando judicaturus est mundum, exsultabunt
omnia ligna silvarum, id est gentes, quae prius
fuerant steriles, velut ligna silvarum, ad culturam
fructiferam tunc perductae, ante faciem Domini magno
gaudio sunt laetaturae. Quoniam venit: per hoc
illum nos adventum tantum voluit intelligere, quem
adhuc noscimur exspectare. H Ideo certe ista ligna
gaudebunt, quia non sunt obnoxia combustioni;
peccatores enim subdet poenis; justos praemiis remunerabit
aeternis.
13 #Judicabit orbem terrae in aequitate: Et populos in veritate sua.@#
Primo venit ut judicetur, postea venturus est ut
judicet.
ORATIO EX PSAL. XCV.
Factor coeli et terrae, creator Deus quem omnis
terra cantici novi modulatione persultat, precamur,
ut sicut te a ligno regnante supplices confitemur,
ita, amisso omni gentilitatis errore, futuri adventus
tui gloriam, intentis sensibus praestolemur. Qui cum
Patre et Filio, etc | null | 1b25a9f2-2e2e-42cd-ba56-968e0a258a8c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
PSALMUS XCVI.
ARGUMENTUM PSAL. XCVI.
C Propheta de primo Christi adventu dicit, admonens
fideles in eo laetari, et increpans eos qui
idola venerantur.
TT. #Psalmus ÷ ipsi David: quando terra ejus restituta
est.@#
C Terra David, caro Christi est, quae post soporem
mortis lege communi restaurata est in gloria
munere singulari resurrectionis. Vel certe, terra,
est Ecclesia, id est corpus Christi mysticum, #omnes,
scilicet fideles.@#
1 #Dominus regnavit, exsultet terra: Laetentur insulae multae.@#
C Dominus regnavit, quis ergo alter colendus est,
nisi ille qui solus cognoscitur imperare? Exsultet
terra, id est genus humanum, in sua reparatione.
Laetentur insulae, id est ecclesiae gentium. Dicit vero
multae non omnes, propter haereticas pravitates.
2 #Nubes et caligo in circuitu ejus: Justitia et judicium correctio sedis ejus.@#
C In hoc versu, qualis sit Dominus impiis vel religiosis
narratur. Nubilosus et caliginosus est indevotis,
dum tenebrosa corda nulla claritate resplendent.
Justitia vero et judicium, his qui in eum credunt,
et sedes ejus effici meruerunt; qui bene correctio
vocantur, quia pravitate exuti, et recti, et
Dei sedes facti sunt.
3 #Ignis ante ipsum praecedet: Et inflammabit in circuitu inimicos ejus.@#
C Ante adventum Domini ignis praecessit, quando
a praedicatione prophetarum corda infidelium fremuerunt,
ita ut, ardore iracundiae succensi, de praedicantium
nece tractarent. Et inflammabit, scilicet
impios adversus electos. In circuitu, quia dum pauci
essent electi, erat adversariorum circumdans innumerabilis
multitudo.
4 #Alluxerunt fulgura ejus orbi terrae: Vidit et commota est terra.@#
C Alluxerunt fulgura ejus, id est praedicationes
prophetarum vel miracula sanctorum. Commota est
terra, hoc est terreni perterriti in novitate praedicationis,
ut se intelligerent idola insensata colere,
dum haberent adorabilem summum Creatorem.
5
#Montes sicut cera fluxerunt a facie Domini:@#
+ #A facie Domini .. omnis terra.@#
C Montes fluxerunt, hoc est, potentes hujus saeculi
cognito Domino humiliati sunt. Omnis terra, id est
potestates saeculi, pagani seu haeretici, qui, ab errore
vocati a Domino, damnantes superstitiosum
votum suum, magis divinum eligunt subire servitium.
6 #Annuntiaverunt coeli justitiam ejus: Et viderunt omnes populi gloriam ejus.@#
C Coeli, apostoli vel praedicatores, quorum sanctis
praedicationibus, justitia Dei innotuit mundo. Viderunt:
hic non carnalibus oculis sed cordis lumine
debemus accipere; gloria enim audiri non videri
solet. Vel, ut quidam volunt, viderunt gloriam, id
est Christum qui est gloria Patris.
7 #Confundantur omnes qui adorant sculptilia: Qui gloriantur in simulacris suis.@#
C Increpat hic cultores idolorum. Idolum dictum
est, quod ipsum sit dolum, id est hominum falsitate
repertum. Simulacrum, a #simulatione sacra@# compositum,
eo quod illis detur honor alienus. Sic utraque
fugienda ipsorum nominum interpretatione declarantur.
8 #Adorate eum, omnes angeli ejus: Audivit et laetata est Sion.@#
C Bonus enim angelus adoret Deum, qui recto
corde suum cognoscit auctorem, nec se ab hominibus
adorari permittit; sed malus angelus se adorari
satagit (Apoc. XIX). Audivit Sion, id est, Ecclesia
catholica puro corde judicia Domini percepit, et ideo
laetata est. Nam qui verbum Dei subdola mente audit,
quia contra voluntatem suam quod non credit
audit, tristis abscedit (Matth. IV).
9 #Et exsultaverunt filiae Judae. Propter judicia tua, Domine.@#
C Filiae Judae significant religiosas mentes probatasque
personas; quae ideo filiae Judae dicuntur,
quoniam Christo confiteri et credere maluerunt qui
ex Juda descendit. Propter judicia, scilicet quia
tristitiam servorum tuorum convertis in gaudium,
et superbum eis diabolum virtutis humilitate prosternis.
10 #Quoniam tu Dominus altissimus super omnem@#
#terram: Nimis exaltatus es super omnes deos.@#
C Terra hic, peccatores; deos, justos homines
debemus advertere. Per haec enim duo, significat
Christum et terrenis creaturis et coelestibus imperare.
11 #Qui diligitis Dominum, odite malum: Custodit ÷ Dominus .. animas sanctorum suorum: de manu peccatorum liberabit eos.@#
C Hic bonos alloquitur et fideles, ut a malitia diaboli
segregentur. Ipse enim jure dicitur malus, per
quem venit | null | 8d3fc581-1312-4c8f-afe0-172910ec38e3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
omne malum. Et ne quis diabolum timuisset
offendere, sequitur: custodit Dominus animas
sanctorum. Liberat etiam animas de manu peccatorum,
quando eas non sinit aliqua pravitate subverti.
Ne vero Dominum corpora sanctorum a poenis
custodire intelligeres (qui passim tradit ad poenas, ut
martyribus reddat coronas), dixit, animas sanctorum.
12 #Lux orta est justo: Et rectis corde laetitia.@#
C Justo dicit ortam esse lucem, id est verissimam
fidem, ut illuminatus talia credat quae eum ad coelorum
regna perducant. Rectis corde oritur laetitia;
quando Deo praestante talia gerunt quae sibi profutura
cognoscunt.
13 #Laetamini, justi, in Domino: Et confitemini memoriae sanctificationis ejus.@#
C Admonet hic justos, non in humano desiderio,
aut in hujus saeculi ruinosa jactantia, sed in Domino
laetari. Confitentur justi memoriam sanctitatis ejus,
quando in illo regno perpetuo fuerint collocati, recordantes
de quanta clade hujus saeculi Deo miserante
sunt subtracti.
ORATIO EX PSAL. XCVI.
Custos animarum sanctarum, Deus, cujus regnum
est pars perfecta justorum, concede prophetias
evangelicasque coruscationes pectoribus nostris
inseri, et si quid est obtectum velamine prisco,
Spiritu sancto revelante pandatur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum Filium, etc.
PSALMUS XCVII.
ARGUMENTUM PSAL. XCVII.
C Propheta commonet populum Christianum cantici
novi exsultatione laetari, quando mirabilis est
Christi concessus adventus.
TT. #Psalmus ÷ ipsi David:@#
1 #Cantate Domino canticum novum: Quia mirabilia fecit.@#
C Novus enim homo cantare debet canticum novum,
non ille vetustus, qui necdum Adae peccata
deponens in eis perseverat. Novum canticum est de
Domini Incarnatione narrare vel cantare. Novum
quia nunquam aliquid simile mundus audivit. Fecit
mirabilia, quando caecis lumen, claudis gressum donavit.
2 #Salvavit sibi dextera ejus: Et brachium sanctum ejus.@#
H Christus enim, dextera et brachium dicitur.
Dextera pro virtute, brachium pro robore hic ponitur.
Ipse salvavit hominem dextera sua in salutem,
qui suo vitio perierat. C Sive semetipsum salvavit
qui dixit, Potestatem habeo ponendi animam meam
et iterum sumendi eam (Joan. X).
3 #Notum fecit Dominus salutare suum In conspectu gentium revelavit justitiam suam.@#
B Notum fecit Dominus salutare, id est Dominum
Salvatorem, qui salutaris recte dicitur, quia omnis
salutis est auctor. Et revelavit justitiam, id est Christum,
qui prius sub quodam velamine praedicatus
fuerat a prophetis. Quo subducto in ejus adventu,
ipsa facies veritatis apparuit. H Vel justitiam vitae,
quae incredulitate hominum fuit obscurata.
4 #Recordatus est misericordiae suae:@#
#Et veritatis suae domui Israel.@#
H Recordatus est misericordiae, in populo, scilicet
gentium. Et veritatis suae, quoad populum Judaeorum,
scilicet opere complens quod patriarchis promiserat.
5 #Viderunt omnes termini terrae: Salutare Dei nostri.@#
C Viderunt omnes, id est mente conspexerunt,
quod per totum mundum constat effectum. Quae visio
non nisi ad fidem est referenda, ut nobis possit
veritas constare verborum; per fidem enim omnes
termini terrae viderunt Jesum.
6 #Jubilate Domino, omnis terra: Cantate et exsultate et psallite.@#
C Jubilate, dictum, est cum magna delectatione in
gaudium vocis prosilire. Omnis terra, designat universam
Ecclesiam. Cantare, est officio oris laudes
personare; exsultare, cum magno amore animi vota
declarare; psallere, bonis operibus Dei mandata
complere.
7 #Psallite Domino in cithara, ÷ in cithara .. et voce psalmi: In tubis ÷ ductilibus .. et voce tubae corneae.@#
H Psallit Domino in cithara qui omnibus membris
se castum praebuerit; non potest autem esse sonus
citharae perfectus, si una chorda defuerit; sic etiam
homo, si uno crimini capitali subjacebit, non psallit
Domino in cithara, quia una chorda deest, nec est
perfectus citharae sonus. C Vox psalmi quoque ad
laudationem divinam pertinet. Tubae ductiles, significant
fideles, qui diversis passionibus tunsi, Deo
largiente, clarius sonuerunt. Vox tubae corneae, est
fixa tolerantia patientiae, quae ut cornu perseverat.
8 #Jubilate in conspectu regis Domini: moveatur mare et plenitudo ejus: Orbis ÷ terrarum et qui habitant in eo:@#
C Dixit jubilandum esse, nunc ostendit ubi, quia
ante regem. Commovetur mare, quando in futuro
judicio impiorum | null | 05ce7e58-fa27-4a6e-8da9-2f9b6dd7fb8f | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pectora a recordatione delictorum
commoventur. Et plenitudo ejus, merito dicitur, quia
multa peccata commiserunt. Orbis terrarum movebitur,
quando in novam faciem veniet, ut praedictum
est: erit coelum novum et terra nova (II Petr. III).
Et qui habitant, id est homines in eo.
9
#Flumina plaudent manu simul: montes exsultabunt a conspectu Domini: Quoniam venit judicare terram.@#
C Flumina: sanctos viros significat, qui bona
pera coelesti ubertate manaverunt. Simul, id est
cum Domino Salvatore, cui praedicta opera exhibuerunt.
H Montes, apostoli. C Qui exsultabunt in
conspectu Domini, in judicatione futura, quoniam
venit, scilicet judicare peccatores, qui terrena semper
vitia concupiscunt, et ideo terra recte dicuntur.
10 #Judicabit orbem ÷ terrarum .. in justitia. Et populos in aequitate.@#
C Isti sub justitia judicandi sunt, qui nulla remissione
liberabuntur a sua pertinacia. Illi vero populi
in aequitate judicandi sunt, quoniam ibi praemia recipiunt,
qui hic propter nomen Domini gravissima
pericula pertulerunt.
ORATIO EX PSAL. XCVII.
Immitte, Domine, salutare tuum mentibus nostris,
qui revelasti justitiam tuam gentibus universis, ut
qui quondam judicari venisti pro perditis, misericordiam,
cum adveneris, pro quibus judicatus es,
largiaris. Qui cum Patre et Filio, etc.
PSALMUS XCVIII.
ARGUMENTUM PSAL. XCVIII.
C Propheta commonet populos Christo Domino
confiteri, eumque adorare, quia suis fidelibus propitius
existit.
TT. ÷ #Psalmus David ..:@#
C Per David enim, et personam loquentis advertimus,
et Christum, manu fortem et desiderabilem
sentimus. Ipsius enim honor, in hoc psalmo, regnum
potentiaque cantatur
1 #Dominus regnavit, irascantur populi: Qui sedes super Cherubim: moveatur terra.@#
C Cum psalmo dicit, Dominus regnavit, exponit
quoniam gloriam suae resurrectionis ostendit. Ille
enim, qui resurrexit nempe, ipse regnavit. Irascantur
populi, H vel Judaei vel gentiles non credentes,
C nihil ultra Christo nocituri. Cherubim, Hebraeum,
significat plenitudinem scientiae, ubi quasi in throno
suo Deum manifestat sedere. Moveatur terra, postulat
peccatores ad conversionem commoveri; H
quandiu enim terra, id est peccator, immobilis est,
sanari non potest. Quando vero mota fuerit et intremuerit
propter peccata, sanitatem recipit. Unde
alibi dicitur: Sana contritiones ejus, quia mota est (Psal. LIX).
2 #Dominus in Sion magnus: Et excelsus super omnes populos.@#
C Sion interpretatur #speculatio,@# id est Ecclesia, in
qua Dominus spiritaliter inesse monstratur; et ille,
quem contempserunt perversa mente, rex et excelsus
super omnes populos eminet.
3 #Confiteantur nomini tuo magno. Quoniam terribile et sanctum est: Et honor regis judicium diligit.@#
C Magnum dictum est nomen Christi, quia ubique
diffamatum est; terribile, quia ipse venturus est
judicare vivos et mortuos; sanctum, quia immaculata
et coelesti conversatione permansit. Honor regis est
gloriosa praedicatio, quam illi semper offerimus,
confitendo ipsius justum judicium. Vel, diligit, honor,
id est, cultus quo Deum honoramus; amat, id
est requirit diligentem advertentiam, deliberationem,
sui ipsius judicium et vilitatem, atque Dei
reverentiam.
4 #Tu parasti directiones: Judicium et justitiam in Jacob tu fecisti.@#
II Praeparavit Deus directiones in populis, sed
ipsi proprio vitio depravati sunt. C Judicium fecit
in populo fideli, quando ei donavit bonum malumque
discernere; justitiam vero, cum relictis idolis, creatori
suo meruit deservire. In Jacob, id est in unoquoque
fideli.
5 #Exaltate Dominum Deum nostrum: Et adorate scabellum pedum ejus quoniam sanctum est.@#
Commonet Propheta devotos populos, praedicando
magnificare et exaltare nomen Domini, et
adorare scabellum, H A C id est corpus Christi,
quod de Maria virgine assumpsit. C Scabellum, humanitas
divinitatis intelligitur. Pedes ejus, stabilitatem
divinitatis significat. Quoniam sanctum est,
scilicet corpus Christi, et gloriosum, et adorabile.
6
#Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus Et Samuel inter eos qui invocant nomen ejus.@#
C Moyses et Aaron in sacerdotibus ejus. Quamvis
Moyses sacerdos esse alibi non legatur. H Et quamvis
illorum unus legis, alter sacerdotii teneat regulam,
tamen, uterque sacerdotali praeconio, vel in legalibus
vel in vestris tintinnabulis | null | 6330a92f-0b30-42c2-ae29-7d0a415bea69 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
adventum Domini
nuntiavit.
C Samuel unxit David in regem, tamen non accepit
officium sacerdotis, quia erat de tribu Ephraim,
unde sacerdotes fieri non licebat, et ideo non inter
sacerdotes, sed inter eos qui invocant nomen Domini
ponitur hic. Levita vero fuit, quia illud linium
Ephod portavit. H Quod significat posse candidum
effici, qui per poenitentiam nomen Dei invocans, nigredinem
peccati lacrymis diluerit.
7 #Invocabant Dominum et ipse exaudiebat eos: In columna nubis loquebatur ad eos.@#
C Quantum valeat sinceritas orationis, in brevitate
declaratum est, quia fideliter Deum invocantes
efficaciter audiebat. In columna nubis loquebatur
tunc illis, nobis autem per sanctum scabellum, id
est, per incarnationem, et loqui et apparere dignatus
est.
8 #Custodiebant testimonia ejus: Et praeceptum quod dedit illis.@#
C Reddit causas quare eos Dominus exaudire dignaretur.
Ipse enim Christus vere illum diligit, qui
ejus mandata custodit, ut ipse ait: Si me diligitis,
mandata mea servate (Joan. XIV). Testimonium vero
hic dicitur: per signa aliqua praecedentis rei posita
significatio. Sicut in lege dixit: Hoc erit vobis in
testimonium (Deut. VI).
9 #Domine, Deus noster, tu exaudiebas, eos Deus, tu propitius fuisti eis: Et ulciscens in ÷ omnes .. adinventiones eorum.@#
C Dicendo tu exaudiebas eos, tu eis propitius
fuisti, ostendit quidem desideria sanctorum in bonis
petitionibus fuisse completa. Et ulciscens in omnes,
etc., ne eis humana elatio subripere potuisset.
Nam quamvis aliqui sancti sunt et fideles viri, tamen
oportet in eis vindicare pro tempore, ne cor
eorum posse videatur ad superbiam deduci. Adinventiones
vero eorum, intellige studia eorum et
operationes deficientes. H Vel in bonum accipe ulciscens,
ut Deus ulcisci intelligatur in adinventiones,
id est, contra adinventiones eorum facientes, quia
placitae erant Domino eorum actiones et adinventiones.
10 #Exaltate Dominum Deum nostrum et adorate in monte sancto ejus: Quoniam sanctus Dominus Deus noster.@#
C Notandum est enim quod sanctum Dominum in
monte sancto praecipit adorandum, quoniam sicut
laus ejus non convenit ori pravo, ita nec ejus culturae
loci potest congruere turpitudo.
ORATIO EX PSAL. XCVIII.
Sublimis throni Domine te et oramus et quaesumus,
ut columna nobis luminis refulgente, modum
sacerdotalis ordinis te custode servemus. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS XCIX.
ARGUMENTUM PSAL. XCIX.
C Admonet Propheta universitatem Dominum
exsultando laudare.
TT. #Psalmus ÷ David in confessione ...@#
C Confessio enim quasi confacio dicitur, sive poenitentia
sive laus multorum ore celebrata. Quae ideo
sic dicitur, ut ad plurimos pertinere modo monstretur. #Con@#
enim simul significare notum est.
1 #Jubilate Deo, omnis terra: Servite Domino in laetitia.@#
C Jubilatio est enim magno mentis gaudio commoveri,
non tamen in articulata verba prorumpere, et
sub jucunditate Domino famulari. Omnis terra, non
ad tellurem referendum est, sed allegorice ad homines
constat intelligi. Ista laetitia utique charitas
est, de qua Apostolus ait: Non inflatur, non agit
perperam (I Cor. XIII); non enim murmurantes
Domino servire debemus, quia sic Deum non diligimus.
2 #Introite in conspectu ejus: In exsultatione.@#
H Introite, id est, non jocis turpibus dissolvimini,
sed omnia quae facitis in gloriam Dei facite. In exsultatione,
C hoc est, ut gaudia tunc sumatis humilitatis,
quando superbis omnibus probatur esse terribilis.
3 #Scitote quoniam Dominus ipse est Deus:@#
#Ipse fecit nos et non ipsi nos.@#
C Scitote, hoc est intelligite, o Judaei, quod iste
Dominus, quem Filium Dei minime credidistis, ipse
est Deus, qui fecit coelum et terram, qui nos quoque
ad suam imaginem plasmavit. H Et non solum corporaliter,
sed in novum hominem recreavit; et hoc
non nostro merito, sed suo dono.
4 #Populus ejus et oves pascuae ejus introite portas ejus in confessione. Atria ejus: in hymnis confitemini illi.@#
H Venit ad populum fidelem, per comparationes
pulcherrimas ostendens quid sint. Oves, quia sunt
simplices, et ipse earum pastor est verus. Pascuae
ejus, id est, divinarum Scripturarum dulcis epulatio.
Portae Domini, sunt humilis poenitentia | null | a70dd7d3-d788-48f5-9975-2b62c335d628 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, baptismum
sacrum, et charitas et alia bona opera et sancta.
Atria ejus, ut hic subaudias intrate, significat
prophetas et evangelistas, et quicunque recte praedicaverunt.
Dicta enim illorum, Domini constat esse
atria: quia per illos et illa ad eum itur, et ipse, si
devota mente perquiritur, in eis invenitur.
5 #Laudate nomen ejus quoniam suavis est Dominus: In aeternum misericordia ejus: et usque in generationem et generationem veritas ejus.@#
C Reddit causam quare praedicandum et laudandum
est nomen Christi, quoniam suavis est. Suavitas
enim ista nescit habere fastidium. In aeternum,
quia cum semel praestiterit aeterna futura bona,
semper ab ipso servantur illaesa. Saeculum saeculi,
sive in generationem et generationem. Et istud significat
saeculum quod nunc agitur, et illud quod
credimus esse venturum, id est, saeculum in beatorum
gaudio. Hic enim veritas Dei impletur, et promissa
ejus in patria veritate complentur.
ORATIO EX PSAL. XCIX.
Jubilamus tibi, Domine aeterne, in laetitia et exsultatione,
poscentes, ut dum portae pectorum nostrorum
in tuis laudibus reserantur, semper ad misericordiam
veritatemque pandantur. Per Dominum
nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS C.
ARGUMENTUM PSAL. C.
C Ecclesia Dei, judicium et misericordiam decantat,
seque non cum iniquis sed cum fidelibus
habitare congaudet.
TT. #Psalmus ipsi David.@#
C Ipsi David ubi ponitur, totum Christi virtutibus
applicatur, ut nihil de isto terreno rege intelligas,
sed omnia de illo coelesti fuisse dicta cognoscas.
1 #Misericordiam et judicium Cantabo tibi, Domine.@#
2 #Psallam et intelligam in via immaculata: Quando venies ad me.@#
C Audiant utique misericordem Dominum peccatores,
qui desperant de salute; intelligant superbi
judicem, qui malum suum non aestimant esse puniendum;
in his enim duobus sermonibus et cuncta opera
Dei et totius Ecclesiae aedificatio probatur esse narrata.
Omnia enim Dei opera sunt misericordia et
judicium, id est, veritas, in quibus duobus omnes
virtutes comprehenduntur. H Admonet Propheta, ut
quisquis quod psallit intelligat, et sensus ipsius
psalmum contempletur, et non vagetur mens foras
ut ore quidem videatur psallere, mens autem sine
fructu sit. In via immaculata, C quia Christus non
habuit peccata, qui hunc mundum immaculatis gressibus
ambulavit, et ideo ait: Ego in hoc mundo
sine macula ambulabo, ut veniat ad me immaculatum.
H Quando venies, de secundo ejus adventu dicit,
quando revertens Dominus, facta hominum exquirit.
3 #Perambulabam in innocentia cordis mei: In medio domus meae.@#
H Nihil sic placere Deo ut simplicitatem et innocentiam.
C Hinc datur intelligi, quod propter simplicitatem
gratissimam, in specie columbae Spiritus
sanctus apparuit: et propter mansuetudinem, agnum
se vocari Filius Dei elegit, per hoc utique designans,
aeternam sapientiam habitare in pectoribus placidis
et humilibus.
4 #Non proponebam ante oculos meos rem injustam. Facientes praevaricationes odivi.@#
5 #Non adhaesit mihi cor pravum: Declinantem a me malignum non cognoscebam@#
C Juste ergo dicit sancta congregatio, ante oculos
cordis sui se non posuisse rem injustam, quam
de penetrabilibus suae mentis excluserat. Recte si
quidem res illas videre negamur, quas nullis delectationibus
intuemur. Praevaricationes odivi: quia praevaricationes
hominum jugiter habui odiosas, nam
quamvis ante faciem nostram veniant, tamen non
sunt in conspectu mentis nostrae.
C Cor pravum enim adhaerere non potest, nisi
ligatis funibus peccatorum. Declinantem a me, id est
haereticum, qui pravis doctrinis a catholica fide dissentit,
non cognoscebam: cum se etiam baptizatum
asserat, non tamen in eo agnoscitur divina dilectio,
qui blasphemus probatur a Domino. H Vel
quicunque malus Christianus per malignum accipitur.
6 #Detrahentem secreto proximo suo:@#
#Hunc persequebar.@#
C Detrahit haereticus secreto, quando absentem
catholicum aliqua oblocutione dilacerat, nec audet
palam contendere, qui se novit irrationabilia vindicare.
Hos dicit persequendos, ut ad studia veritatis
concitentur. H Vel de quolibet detrahente intellige.
7 #Superbo oculo et insatiabili corde: Cum hoc non edebam.@#
C Superbo oculo est, qui est praetumidus prava
voluntate. Insatiabili corde (I Cor. 5): qui non recedita
blasphemiis. Illos in tantum dicit vitandos, ut nec cum
ipsis debeamus inire convivium, ne | null | 69df2564-ef04-4a22-939c-23640a1926a4 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
aures Christianorum
abominandis inquinentur sermonibus.
8
#Oculi mei ad fideles terrae ut sedeant mecum: Ambulans in via immaculata hic mihi ministrabat.@#
C Profitetur se nunc sancta congregatio: illos cordis
oculos sociare cum sanctis, quos avertebat a pessimis.
Fideles terrae sunt Christiani, qui per totum
mundum habitant, et sedent simul in unitate fidei.
Ambulans in via, haec est vera et manifesta probatio
Christianorum, et in sua vita clarescere, et bonorum
ministrorum conversatione gaudere, sicut
supra dixit: Cum sancto sanctus eris (Psal. XVII).
Et quamvis hoc a laicis non sit exceptum, tamen
specialiter probatur sacerdotibus impositum, ut tales
ministros habeant, qui divinis regulis non repugnent.
9
#Non habitabit in medio domus meae, qui facit superbiam: Qui loquitur iniqua non direxit in conspectu oculorum meorum.@#
C Negat enim fidelis populus, cum superbis sibi
fuisse aliquam portionem. Unde cognoscimus nos
debere habere talia in subjectos judicia, ut nullatenus
pessimis hominibus faveamus: nec nobis grati
videantur, qui morum pravitate vitandi sunt. Non
direxit, id est, non profecit: illos enim dicimus
dirigere, qui accedendo proficiunt, vel aliqua prosperitate
meliorantur. Quod istis non contingit, qui #tortuosis@#
student #semitis@# ambulare.
10
#In matutino interficiebam omnes peccatores terrae: Ut disperderem de civitate Domini omnes operantes iniquitatem.@#
C Postquam dixit malorum se fugisse consortia,
exponit nunc quemadmodum de penetrabilibus suis
expulerit illam partem tyrannicam, scilicet pravam
daemonum suggestionem. In matutinis: in ipsis videlicet
initiis, cum nobis suggestiones diabolicae coeperint
velut dubia crepuscula apparere, tunc oratione
debent ejici, ne paulatim noxiae crescentes,
velut dies nebulosissima, comprehendant. Peccatores
terrae sunt daemones, qui sic juste dicuntur, quoniam
peccatores faciunt. Civitatem Dei: animam piam
patres esse dixerunt, unde diabolus disperditur,
cum a sua intentione removetur.
ORATIO EX PSAL. C.
Incomprehensibilis virtute, Deus, qui tuis famulis
misericordiam atque judicium clementer insinuas,
concede nobis fideles intelligere, rectamque viam
ingredi, vel a vanitate exsecrabilis superbiae declinare.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CI.
ARGUMENTUM PSAL. CI.
C Propheta dicit de persona cujuslibet pauperis
justi, ut Dominus ad ejus preces attendat.
#TT. Oratio pauperis cum anxius fuerit et coram
Domino effuderit precem suam.@#
H Pauper est Christianus, non hujus mundi carens
divitiis, sed spiritu pauper. C Sive etiam egens in
hoc saeculo, sed locuples in Deo, vitiis vacuus, virtutibus
plenus. Anxius est, qui in gravi discrimine
positus, nullam partem quam sequi debeat, novit
eligere. Coram Domino: talem vult orationem intelligi,
quae de animae sacculis ante pedes regios,
quasi aurei metalli copia decora fundatur.
1 #Domine exaudi orationem meam: Et clamor meus ad te veniat.@#
C Videns propheta ante adventum Domini humanos
crescere errores, personam pauperis convenienter
assumpsit. Primo enim posuit orationem, et
adjecit clamorem, ut cognosceres crevisse studia
supplicationis, cujus orationem in clamorem prorupisse
sentires.
2 #Non avertas faciem tuam a me:@#
#In quacunque die tribulor inclina ad me@#
÷ #aurem@#
2 #tuam@# ..
C Supplicat itaque pauper iste, ne a conspectu Dei
reddatur alienus. In quacunque die, id est quocunque
tempore urgebatur vulneribus peccatorum, vel
cum eum detestabilis premebat inimicus. Inclina
aurem, id est, praebe auditum. Auris Dei pro clementia
ponitur, qua preces supplicum benignus
exaudit. Auris enim ab auditu dicta est. Licet enim
omnes videat, omnesque audiat, solos tamen eos
audire dicitur, quibus praestare dignatur.
3 #In quacunque die invocavero te: Velociter exaudi me@#
H In quacunque die pro praesentibus pressuris
orat, ut ab his divina contemplatione eripiatur. C
Et jam confidentius petit, ut celerius mereatur audiri.
Nam qui velocitatem postulat, de ejus clementia
non diffidit.
4 #Quia defecerunt sicut fumus dies mei: Et ossa mea sicut cremium aruerunt.@#
C Merito ergo dies peccatorum, globis fumiferis
comparantur. Et maxime ad superbiam mundi respicit,
quae, quanto plus extollitur ut fumus, tanto amplius
evanescit. H Ossa: significat animi fortitudinem,
si ergo quod est in me forte, hoc aruit et
infirmum factum est, quanto magis quae | null | 9ec68be5-763d-4838-989e-8c7ae3761034 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
per naturam
infirma sunt, ut caro. C Nam qui se pavescit in
futuro arsurum, ipsius incendii pavore jam frigitur
quasi in frixorio.
5
#Percussus sum ut fenum et aruit cor meum: Quia oblitus sum comedere panem meum.@#
C Bene genus humanum feno comparatur, quod
et viriditatis habet laetitiam, et percussum facile
sentit injuriam. Sic cum in lege Dei consistimus,
tanquam viridissimum fenum vegetamur: mox vero
ut ab ejus praeceptis fuerimus diabolica falce succisi,
statim arescimus. Reddit quoque causam cur ejus
cor aruit, quia non comedit panem spiritalem, id
est Christum, propter peccatum.
6 #A voce gemitus mei: Adhaesit os meum carni meae.@#
C In Illo enim gemitu affligebatur iste pauper,
quem mundi amatores potius irridebant. Ideo addidit
mei, ut se a mundanis desideriis monstraret
abstractum. II Discant poenitentes quomodo agant
poenitentiam, ab isto paupere. Videant quid dicat,
adhaesit, etc: ac si dixisset: Iste pauper, ita maceravi
memetipsum, ut sine carne essem. Et adhaesit cutis
ossibus meis: carnem, pro pelle dixit.
7 #Similis factus sum pelicano solitudinis: Factus sum sicut nycticorax in domicilio.@#
C Pelicanus avis est Aegyptia similis ciconiis in
granditate corporis, quae delectatione solitaria se
consolatur, et naturali macie semper confecta est,
tenso enim intestino per viscera, quidquid escarum
accipit, sine aliqua decoctione transmittit: et significat
eremitas. Nycticorax, id est nocticorvus,
quem quidam bubonem, quidam noctuam vocant,
quae quaerit escas in nocte: ita et poenitens isto nocturno
tempore escas animae quaerit modulando,
retinens se domicilio a publica visione remotum.
8 #Vigilavi: Et factus sum sicut passer solitarius in tecto.@#
C Passer est avis parva sagacitate sollicita, nec
facile irretitur laqueis; quae ad domorum fastigia #cucur@#
rit, ne fetus perdat. Cui compa #rantur@# qui se
conferunt ad septa Ecclesiae Dei, et in ejus fastigio
vigilant, ac ibi tutissime perseverant. Hae autem
aves genere discrepantes et consuetudinum qualitate
dissimiles, per hyperbolen hominibus comparantur.
Quod argumentum dicitur ex majore ad minus: major
est homo quam passer.
9
#Tota die exprobrabant mihi inimici mei: Et qui laudabant me adversum me jurabant.@#
C Diabolicae constat esse malitiae, ut servos (Dei
quos apertis terroribus tyranni superare non valent)
derisoria magis increpatione flectant, sic enim est
consuetudo perversis, bonos prius in vita saeculari
laudare, post jurejurando detestari, cum eos poenitentia
affligi conspiciunt.
10 #Quia cinerem tanquam panem manducabam Et poculum meum cum fletu miscebam.@#
Manducavit Christus cinerem ut panem: quia
peccatores poenitentes ad se convertit. C Vel cinerem,
id est, reliquias peccatorum et parva peccata consumebam
vera poenitentia: ne quid esset residuum,
quod impediret meritum regni coelorum. Et poculum
meum: tunc enim animae meae penetralia, coelestis
ille potus ingreditur, quando piis fletibus irrigatur;
H vel in cinere intingebam panem meum, et sic comedebam.
Si ergo propheta hoc fecit: nos quid faciamus?
et poculum cum lacrymis miscebam: et nihil
mihi suave erat, neque panis, neque poculum,
sed tantum veniam et coelestem panem Christum
desiderabam.
11 #A facie irae et indignationis tuae: Quia elevans allisisti me.@#
C Ira et indignatio faciem non habent corporalem:
sed timentibus sub imaginatione semper apparent.
Ira ad ultionem pertinet: indignatio, ad motum
animi mediocrem. Elevat autem Deus suis beneficiis
peccatores, quando illis opes confert, et honorem
concedit: et dum ex hoc extolluntur, omnia eripit,
ut non pereant sed humilientur et cognoscant unde
et illa habuerint.
12 #Dies mei sicut umbra declinaverunt: Et ego sicut fenum arui.@#
C Pulcherrime dixit iste poenitens, post praevaricationem
Adae, dies declinasse suos: quia ipse declinavit
a Domino. Tanto enim quisque imminuitur, quanto
ab illa plenitudine lucis segregatur, consequensque
fuit, ut cujus declinabant dies, sicut fenum arescere
debuisset: beneficio enim vitali unde vegetabatur
subtracto, in ariditatem perducitur peccati.
13 #Tu autem, Domine, in aeternum permanes:@#
÷ #Et .. memoriale tuum in generatione et generationem.@#
C Post dignissimam satisfactionem peccatorum,
poenitens venit ad laudes Dei. Fecit autem laudis
initium pauper iste, ab adventu Domini, per | null | 677906cf-f7c8-4285-98ea-a61b2d0f0300 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quem
mundum noverat esse salvandum. Memoriale:
dictum est salutare promissum de Domini Incarnatione
venturum: quod per infinita perseverat saecula,
nec aliqua potest immutare oblivio.
14 #Tu exsurgens misereberis Sion: Quia tempus miserendi ejus + quia venit tempus@#
...
C Exsurgens dicitur: quasi dormienti, quia diutius
subvenire distulerat. Sion mons est, per quem
significatur Ecclesia: cui misertus est Deus, quando
eam de gentibus collegit, et sua doctrina fundavit.
H Confidat ergo qui agit poenitentiam, quoniam venit
tempus miserendi et salvandi.
15 #Quoniam placuerunt servis tuis lapides ejus: Et terrae ejus miserebuntur.@#
C Servos Domini apostolos dicit. Isti beneplacitos
habuerunt lapides ejus, id est Christianos, quando
in eis praedicationem suam fructuosam esse cernebant.
Terrae ejus miserebuntur, quia per gratiam Dei
mundandi erant, qui terrena tantum sapiebant, et
labe terrena sordebant.
16 #Et timebunt gentes nomen tuum, Domine: Et omnes reges terrae gloriam tuam.@#
C Postquam enim adventus Christi salutaris infulsit,
gentes conversae sunt per timorem. Ipsi quoque
gloriam Domini verissime cognoscunt, qui in firmitate
fidei consistunt. Reges etenim sunt qui corpora sua
rite regunt, divinis ea regulis infrenantes. H Vel
reges qui prius idola metuebant et daemoniorum nomina
invocabant, nunc nomen tuum venerabuntur.
17 #Quia aedificavit Dominus Sion: Et videbitur in gloria sua.@#
C Aedificata est Sion, hoc est mater Ecclesia de
vivis lapidibus fabricata. Iste etiam Dominus, qui
aedificavit Sion, videbitur in gloria sua, quando, in
die judicii, haedos se #questrat@# ab agnis (I Petr. II).
18 #Respexit in orationem humilium: Et non sprevit precem eorum.@#
C Dicit etiam respexisse Dominum orationem
pauperum, id est fidelium; quia ille omnia incorporalia
contuetur, cujus oculis nihil probatur occultum,
hoc est autem ipsius respicere, scilicet non #spernere.@#
19 #Scribantur haec in generatione altera: Et populus qui creabitur laudabit Dominum.@#
H Scribantur haec in generatione altera, hoc est
in Novo Testamento, et populus, utique Christianus,
qui prius peccatis mortuus, in eo est per gratiam
baptismi recreatus, iste videlicet laudabit Dominum.
C Novo, scilicet cantico: ut est, Cantate Domino
canticum novum.
20 #Quia prospexit de excelso sancto suo: Dominus de coelo ÷ in .. terram aspexit@#
C Prospexit de excelso, id est de coelo: dum fragilitatem
nostrae humanitatis assumpsit. Inde igitur
aspexit in terram, id est ad nostri corporis fragilitatem,
quae mundi vitiis tenebatur obnoxia.
21 #Ut audiret gemitus compeditorum: Ut solveret filios interemptorum.@#
C Illi autem compediti sive vinculati, sunt viri
sancti vinculis mandatorum astricti, quos gementes
atque ad se clamantes Dominus audire dignatus est:
ut mundum propriis peccatis irretitum, beneficio
suae miserationis absolveret: et filios interemptorum
(qui diabolica fraude perempti sunt) a paternis
erroribus divina fortitudine liberaret.
22 #Ut annuntiant in Sion nomen Domini: Et laudem ejus in Hierusalem.@#
C Annuntiatum est nomen Domini Christi in Sion:
dum ibi primum diversis linguis magnalia Dei loquebantur
apostoli (Act. II). Hinc factum est, ut a
locali Hierusalem per Ecclesiam generalem pla
praecepta Dei decurrerent.
23 #In conveniendo populos in unum et reges: Ut serviant Domino.@#
24 #Respondit ei in via virtutis suae: Paucitatem dierum meorum nuntia mihi.@#
C Ideo dicit #venire@# populos in unum, ut virtus
catholicae unitatis ostendatur. Addit et reges, sive,
ut alia habet translatio, regna terrarum, ut serviant
Domino coelorum. Tunc magis libera: quando auctori
suo fuerint fideli servitute ligata.
C Respondit Christo vocanti ad virtutum opera
sancta Ecclesia, in tribulationibus constituta. In via
virtutis, id est religionis suae: non lingua, sed vita;
non voce, sed fide; non clamore, sed corde, cupiens
agnoscere finem saeculi, ut cito ad illam beatitudinem,
quam Dominus promisit pervenire mereatur. Dicit
vero dies omnes Ecclesiae usque ad finem saeculi,
paucitatem dierum, respiciens ad aeternitatem, quia
quodcunque finiendum est, non debemus dicere
longum.
25 #Ne revoces me in dimidio dierum meorum: In generatione et generationem anni tui.@#
C Revocatur enim in dimidio dierum suorum, qui
ad antiqua delicta revertitur | null | 9fac7138-6000-48f4-b10b-62e80fdd4847 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: significat enim dierum
dimidium, ipsam juventutem, in qua lubrica
voluptas appetitur, et aetatis fervore crimina plus
amantur. Per annos aeternitatem Domini.
26 #Initio ÷ tu, Domine .., terram fundasti:@#
#Et opera manuum tuarum ÷ sunt .. coeli.@#
C Cum dicit initio: ostendit quia Creator ante
creaturas suas, sine aliquo initio, cognoscitur exstitisse.
Per manus: hic virtutem jussionis debemus
accipere, sicut scriptum est: Ipse dixit et facta
sunt, mandavit et creata sunt (Psal. XXXII).
27 #Ipsi peribunt, tu autem permanes: Et omnes sicut vestimentum veterascent.@#
H Ipsi peribunt: juxta illud, coelum et terra transibunt (Matth. XXIV).
C Tu autem permanebis, in
gloria majestatis. Vestimentum, ad carnis fragilitatem
videtur aptandum, hoc enim veterascet, quod
more vestis morte consumitur.
28 #Et sicut opertorium mutabis eos et mutabuntur:@#
#Tu autem ÷ idem .. ipse es: et anni tui non deficient.@#
C Opertorium coelos forsitan debemus advertere,
qui ad vicem velaminis, terras operiunt; qui similiter
ut alia commutantur, postea sub aeternitate
mansuri. Idem: positum est contra illa quae dicta
sunt; quoniam, dum illa sint commutabilia, Dominus
semper immutabilis perseverat.
29 #Filii servorum tuorum habitabunt: Et semen eorum in saeculum dirigetur.@#
C Filios: dicit discipulos apostolorum, quos per
fidei uterum, sancta praedicatione genuerunt. Inhabitabunt:
habitatio haec locum beatitudinis significat:
semen, opera fidelium, quae in hoc mundo seminantur,
ut in illa aeternitate, eorum laudabilis fructus
appareat.
ORATIO EX PSAL. CI.
Exorabilis, Domine, intende in orationem supplicum
tuorum, ut qui in peccatis detenti, tanquam
fenum aruimus, respectu coelestis misericordiae sublevemur.
Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS CII.
ARGUMENTUM PSAL. CII.
C Propheta universitatem ad Dei laudes hortando:
de beneficiorum plurimorum, quae suis fidelibus
administrat, munere gratulatur.
TT. ÷ #Ipsi .. David.@#
C Ipsi David positum est: ne terrenum regem
David #intelligeres.@# Significat enim Christum, sicut
saepe jam dictum est. Totus hic psalmus Domini laude
repletus est. Est enim lucidus tituli sui claritate,
consimilis ut sine difficultate continentiam ejus intelligere
debeamus.
1 #Benedic, anima mea, Domino: Et omnia quae intra me sunt nomini sancto ejus.@#
C Loquitur propheta ad animam suam, ut cum
fuerit diversis cladibus liberata, beneficiorum omnium
recordetur auctorem: ne sibi aut alteri putet
esse tribuendum quod a solo Deo constat concessum.
Interiora: sunt cogitatio recta, virtutesque rationis.
2
#Benedic, anima mea, Domino: Et noli oblivisci omnes retributiones ejus.@#
H Multas retributiones praestitit nobis Dominus.
C Ut qui eramus digni poena, dignos nos fecit esse
honore: quod oblivisci nulli fas est. Quae vero sint
istae retributiones et beneficia, consequenter enarrat,
et ut homo cogitans beneficia ipsius, tota mente
collaudat. Ille enim laudare nunquam desinit,
qui collata beneficia non potest oblivisci.
3 #Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis: Qui sanat omnes infirmitates tuas.@#
C Primo enim fit propitius peccatis nostris: quando,
remissis delictis, in pace dignatur suscipere peccatores.
Sanat infirmitates: dum securitas et immortalitas
in resurrectione conceditur fidelibus.
4 #Qui redimit de interitu vitam tuam: Qui coronat te ÷ in .. misericordia et miserationibus.@#
C Redimit de interitu vitam: quando nos ab aeterna
morte submoverit, ut non audiamus: Ite in ignem
aeternum. Coronat in misericordia: quando jam beatis
praemia digna restituerit. H Praecurrente enim
misericordia, dat victoriam, ut tribuat palma, unde
et dictum est: Scuto bonae voluntatis tuae coronasti
nos (Psal. V). Scuto itaque coronat, dum protegit
et defendit, et sic coronat. Scutum ergo misericordia
est: quod enim protegit, non meriti nostri est,
sed ejus misericordiae.
5
#Qui replet in bonis desiderium tuum: Renovabitur ut aquilae juventus tua.@#
C Reple: cum eis dicitur: Venite, benedicti. Ideo
vero aquilae exemplum introducitur, quia huic avi
jam aetate provecta, tantum supernum labium cornea
inflexione nasutum crescit, ut escas non valeat
solita libertate decerpere. Quae intelligens unde ei
periculum vitae possit accedere, dicitur os suum | null | f4bcc10e-19b8-42ab-b9b9-1dbc9b4775c1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in
saxo expolire, usquequo valeat manducare, et ita in
antiquam valetudinem escarum solita perceptione
revocatur. Sic anima, si non desinit peccata sua
expolire in petra, id est in Christo, in pristinam sanitatem
revertitur, recipere enim tunc valet cibos
salutares.
6 #Faciens misericordias Dominus:@#
#Et judicium omnibus injuriam patientibus.@#
C Illis autem misericordias facit, qui miserti fuerint,
ut in Evangelio ait: Beati misericordes (Matth.
V), etc. Judicium illis promittit, qui patientiae munere
decorantur, quibus et dicitur, Mihi vindict #am@#
et ego retribuam (Deut. XXXII). Judicium enim hic
vindictam intellige.
7 #Notas fecit vias suas Moysi: Filiis Israel voluntates suas.@#
C Notas fecit Moysi vias, ut perfectae fidei gradibus
vias Domini ambularet, et ejus justitiam legemque
conscriberet, et mores doceret. Filiis Israel
voluntates suas innotuit, non vias: quia multi eorum
viam Domini declinare praesumpserunt, voluntatem
quippe noverunt, sed praecepta servare, et viam ire
noluerunt, ideo non dicitur vias eis innotuisse, sed
voluntates.
8 #Misericors et miserator Dominus: Longanimis et multum misericors.@#
C Misericors est, qui natura sua clementissimus
approbatur: miserator, qui misericordiae suae dona
largitur. Nullus autem misericors, nisi qui et patiens
esse probatur. Ideo addit longanimis, id est,
patiens et sustinens peccatores longo tempore. Denique
subdit, multum misericors; quia etiam se blasphemantibus,
solem oriri facit, et tribuit eis et
conservat vitae spiritum.
9 #Non in perpetuum irascetur: Neque in aeternum comminabitur.@#
C Non #ullis@# in perpetuum irascitur, qui devoti in
satisfactione esse cognoscuntur: nec eis comminabitur,
qui cum tota mente diligunt.
10 #Non secundum peccata nostra fecit nobis: Neque secundum iniquitates nostras retribuit nobis.@#
H Non secundum peccata nostra fecit; quia quam
merebamur, nobis meliora indulsit. Nec secundum
iniquitates retribuet. C Quoniam ita pius est supplicantibus
ut poenitentem statim resolvat a peccatis.
11 #Quoniam secundum altitudinem coeli a terra: Corroboravit misericordiam suam super timentes se:@#
C Qua comparatione significatur, quia sicut coelum
terras operit, et necessaria beneficia homini tribuit:
modo pluvias, modo serena, modo ventos: ita et
misericordia Dei nostrae fragilitati diversa beneficia
praestat; sustinet enim ut corrigat, flagellat ut erudiat;
probat ut praestet; et, ut breviter dicamus,
si fas est ut coelum non operiat terras, potest fieri
ut Dominus non protegat sibi purissime servientes.
12 #Quantum distat ortus ab occidente: Longe fecit a nobis iniquitates nostras.@#
C Oriens significat regnum Dei, occasus vero
gehennam, quae tantum dissocia est a sede beatorum,
quantum dicit ille pauper in sinu Abrahae (Luc. XVI),
Inter nos et vos chaos magnum firmatum est. Vel
oriens est initium bonae vitae nostrae; occasus, malae
conversationis effectus.
13
#Quomodo miseretur pater filiorum misertus est Dominus timentibus se: Quoniam ipse cognovit figmentum nostrum.@#
C Pater enim carnalis, qui bene vult filium suum
erudiri, frequenter eum corripit ac flagellat: sic
Dominus flagellat omnem filium quem recipit, et
timentes se ad studium bonae voluntatis adducit (Prov. III).
Quoniam ipse cognovit: quod nosmetipsos
ab illa naturali dignitate dejecimus, figmentum
esse monstramur et Creatoris factura.
14 #Recordatus est quoniam pulvis sumus: homo sicut fenum. Dies ejus: tanquam fios agri sic efflorebit.@#
H Ac si diceret: Non irasceris ut conteras, sed
recordare quod vasa figuli sumus, quae semel confracta,
reparari nisi per te non possunt. C His ergo
rebus transitoriis, humanitas comparatur, quae pulchrescit
ut flos et fenum agri: sed non ad vitam
longissimam perducitur. Ac si quaereres: Quid est
homo? et respondetur: Est cujus dies sunt sicut
fenum, et qui ut flos agri effloret, sed statim flos
decidit, quoniam spiritus, etc.
15 #Quoniam spiritus pertransibit in illo et non subsistet: Et non cognoscet amplius locum suum.@#
C Describit enim adhuc quid sit homo, id est
spiritus pertransiens, scilicet mundum praesentem,
in quo diutissime non potest permanere. Non cognoscet
amplius locum suum: hoc est in hoc saeculum
non potest redire, ut suam vitam possit iterare.
16
#Misericordia autem Domini | null | a6eb65e7-cac2-4cde-9e34-0edbb6e7e4ef | latin_170m_raw | null | None | None | None |
ab aeterno et usque in aeternum: Super timentes eum.@#
C Reddimur enim per misericordiam absolute
perpetui, quamvis per nos simus fragiles et caduci.
Et usque in aeternum: designat aeternitatem Dei,
quoniam et ille ante saecula, et in saeculo, et post
illud saeculum, misericors monstratur. Video vero
illam perpetuam misericordiam solum in timentes
eum protendi.
17 #At justitia illius in filios filiorum: His qui servant testamentum ejus.@#
C Filios filiorum: uniuscujusque actus debemus
advertere. Qui Domini praecepta custodiunt, qui
mandata ejus operibus implent, hi generant opera,
opera vero retributionem pariunt in beatitudine
aeterna.
18 #Et memores sunt mandatorum ipsius Ad faciendum ea.@#
C Memoria est enim mandatorum ejus, per quam
animus repetit quae audit, et visa factaque cognoscit.
Isti enim sunt filii supra dicti, qui mandatorum
ejus operibus sunt memores, non studio cantilenae.
Nam et si quis psalterium totum voce reddat,
memor ejus non est nisi quae praecipiuntur effecerit:
ideo enim dicta sunt ut fiant, non ut sola vociferatione
cantentur.
19 #Dominus in coelo paravit sedem suam: Et regnum ipsius omnibus dominabitur@#
C Paravit sedem suam: hoc ad illud pertinet
quod Christus ascendit in coelum, unde venturus est
judicare vivos et mortuos. Dicit vero ipsum dominaturum,
qui paravit sedem suam, ne putarent
pagani daemones suos esse ullo modo regnaturos.
20 #Benedicite Domino angeli ejus potentes virtute: Facientes verbum illius ad audiendam vocem sermonum ejus@#
C Commonet etiam angelos et spiritales substantias,
ad ministerium tantae majestatis accedere. Ipsi
autem virtute possunt, qui ejus jussis obediunt. Virtus
enim hic pro virtute morali, non pro potentia
accipitur. Ad audiendam vocem, scilicet ut sint humiles,
non superbi, ipsi enim sunt digni benedicere,
qui suum et cognoscunt et venerantur auctorem.
21 #Benedicite Domino omnes virtutes ejus: Ministri ejus qui facitis volutatem ejus.@#
H Admonet benedicere #Deum virtutes@# ejus, id est
qui virtute illius roborati, verbum Ecclesiis praedicatione
ministratis. C Vel quoniam prius potentes
virtute admonuit benedicere Deum, qui faciunt verbum
ejus: ne verbum quod verberato aere ab hominibus
proferri solet intelligeres, addidit: qui facitis
voluntatem ejus, angelis enim, Domini verbum, est
voluntas ejus.
22 #Benedicite Domino omnia opera ejus in omni loco dominationis ejus: Benedic, anima mea, Domino.@#
H Nam cum totum opus Domini sit coelestis terrenaque
creatura, admonet ut omnia debeant suum
benedicere auctorem. In omni loco: significat Ecclesiam,
quae per totum mundum erat Domino praestante
creditura. Nam si eum semper benedicimus,
ab eo jugiter custodimur. Ideo digna est admonitio,
quae contra omnes casus tanquam clypeus inexpugnabilis
assumatur.
ORATIO EX PSAL. CII.
Sana, Domine, languores populi tui, qui semper
peccatoribus sicut pater filiis misereris: ut exempti
ab interitu mortis perpetuae, te anima nostra benedicat,
et vita clarificet. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS CIII.
ARGUMENTUM PSAL. CIII
C.
Vox Ecclesiae magnificantis Deum, et innumerabilia
opera narrando collaudantis.
TT. ÷ #Ipsi David@# ..
C David hic tantum ad personam loquentis adhibetur,
caeterum omnia constat de Domino Salvatore
narranda, qui in principio fecit coelum et terram.
1 #Benedic, anima mea, Domino: Deus meus, magnificatus es vehementer.@#
C Invitat propheta semetipsum ad benedicendum
Deum: benedicere Deum, est ejus magnalia confiteri;
magnificatur Deus apud homines, quando eis
magnus atque excelsus claruerit, ut ipsum Creatorem
ad Redemptorem atque judicem sentiant: vehementer
vero magnificatur, quando ab eo qui heri
blasphemus fuit hodie converso praedicatur.
2 #Confessionem et decorem induisti: Amictus lumine sicut vestimento.@#
C Induit decorem: quando assumpsit carnem
mortalem. Induit vero confessionem, cum eo veniente
recesserunt perfidi a cultu simulacrorum, et
confessio ac decus supernae majestatis per mundum
innotuit. Lumen autem Ecclesiam significat, quae
recte velut vestis advertitur Domini Salvatoris, non
habens maculam neque rugam.
3 #Extendens coelum sicut pellem: Qui tegis aquis superiora ejus.@#
C Coelum hic omnem justum debemus advertere,
cujus superiora, id est fidelis anima, aquis baptismi
salutaribus emundata, irrigatur. Vel coelum extenditur:
cum publicani et meretrices admittuntur.
Coelum enim tantum justorum | null | 04b1674b-f69c-4606-9f96-39f0c7e374b8 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
est per justitiam, sed
factum est ex gratiae largitate etiam peccantium.
A Vel coelum, ut dictum est, praedicatores dicit:
qui ut pellis extenti sunt, per praedicationem eorum
in omni terra, et sicut mortuorum animalium major
est usus pellium, ita, mortuis apostolis, amplius doctrina
eorum praedicationis in usum venit Ecclesiae.
Aquae vero, sunt gratiae infusio et charitas vel spiritualis
sensus.
4 #Qui ponis nubem ascensum tuum: Qui ambulas super pennas ventorum.@#
H C Posuit nubem: quando Dominus post resurrectionem
videntibus apostolis ascendit in coelum.
Ambulat super pennas ventorum: dum suas voluntates
velocius operatur, quam potest excursus esse
ventorum. Sive magis ventos, justorum animas debemus
accipere, qui utroque Testamento perdocti,
velut duabus alis ad superna gaudia transferuntur.
Super quos ambulat, dum in eis misericordiam suae
operationis ostendit. Per nubem etiam praedicatores
accipi possunt, per quos in membris Christus ascendit
dum peccata dimittunt eorum auditores.
5 #Qui facis angelos tuos spiritus:@#
÷ #E .. tministros tuos ignem urentem.@#
C Angelus dicitur Graeca lingua. qui Latina nuntius
interpretatur, nam quando mittuntur angeli
sunt, qui tamen natura spiritus esse noscuntur.
Talis est ordo verborum: qui spiritus #suos,@# facit
angelos. Minister Dei est omnis qui divinas exsequitur
voluntates, talis enim vir ignis coelestis efficitur,
quando verbo praedicationis peccantium nequitias
urere et consumere posse monstratur.
6 #Qui fundasti terram super stabilitatem suam: Non inclinabitur in saeculum saeculi@#
C Fundavit Christus terram, quando solidavit
Ecclesiam. Super stabilitatem, id est super se, qui
est immobile fundamentum. Non inclinabitur: si
jugiter supra eum manserimus, nullatenus inclinamur.
7 #Abyssus sicut vestimentum amictus ejus: Super montes stabunt aquae.@#
C Abyssus enim dicitur, aquarum copiosissima
multitudo, quae significat persecutores, quia sicut
pallium subjecta cooperit, ita illi mundum fetidissima
superstitione texerunt. Steterunt aquae super
montes: id est sanctos (qui montes fidei firmitate
vocati sunt) quando eos diversis poenis affligebant,
aquae enim sicut et abyssi, hic impios significant.
8 #Ab increpatione tua fugient: A voce tonitrui tui formidabunt.@#
C Fugient abyssi, id est superstitiosi, ab increpatione
apostolorum. A voce tonitrui, id est praedicationis,
quando diabolum periturum audierunt cum
sequacibus suis.
9 #Ascendunt montes et descendunt campi: In locum quem fundasti eis.@#
C Ascendunt montes, id est superbi et impii,
quandiu permisit eos Dominus: atque iterum,
quando placuit fecit in con #vallium@# humilitate sedere.
Montes erant, cum saevirent: campi, cum placati
resederant: in locum, id est in Ecclesiam, ubi eis
servire licebat
10 #Terminum posuisti, quem non transgredientur: Neque convertentur operire terram.@#
C Terminus quippe, scilicet ritus et superstitionis
paganorum, est adventus Domini Christi: cujus religione
crescente, cuncta idololatria cum suis auctoribus
corruerunt. Neque convertentur: H In flagitia,
quibus prius vixerant. C Vel melius non convertentur:
ut humanum genus superstitionum suarum
inundatione operiant.
11
#Qui emittis fontes in convallibus: Inter medium .. montium pertransibunt ÷ aquae@#
C Fontes: hic Scripturam divinam debemus intelligere,
quae in convalles, id est in homines humiles
exaestuant. Montes: haereticos significat ac superbos,
inter quos Scripturae perenni ubertate decurrunt:
quia eas hic audire bonis malisque commune
est. Pertransibunt: quia tales non contingunt
istae aquae, id est, non rigant ad aliquem fructum.
12 #Potabunt omnes bestiae agri: Exspectabunt onagri in siti sua.@#
C Bestias agri: gentes intellige, quae potandae
erant aquis, quas in Evangelio Dominus Samaritanae
pollicitus est. Onager silvester asinus est, significans
Judaeos, qui satiari poculo vitali nolunt, sed exspectant
in siti donec plenitudo gentium intraverit.
13 #Super ea volucres coeli habitabunt: De medio petrarum dabunt vocem.@#
C Volucres coeli: animas sanctas pontificum vult
intelligi, qui supra populos Domini, sanctis praedicationibus
habitant. De medio petrarum dabunt
vocem: quando apostolorum et prophetarum exemplis,
aliqua praedicare noscuntur, id est de illorum
traditione sua dicta firmare.
14 #Rigans montes de superioribus suis: De fructu operum tuorum satiabitur terra.@#
H Rigans montes, hoc est apostolos. De superioribus:
effundens super eos Spiritum sanctum. | null | 71f63857-ac9a-41d3-83e3-becda56977b9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Satiabitur
terra, id est, terreni de beneficiis largitionis
Christi. C Vel montes: quilibet Ecclesiae boni praelati,
irrigantur coelesti doctrina: et eorum doctrina
et vita, terreni in melius mutati, satiantur.
15 #Producens fenum jumentis: Et herbam servituti hominum.@#
C Admonet propheta, ut terra illa, coelesti imbre
satiata, producat fenum, id est eleemosynas faciat,
jumentis, id est pauperibus, his qui passim petunt.
Herbam vero servituti hominum: hoc est, ut illi necessaria
tribuantur, de quo scriptum est: Desudet
eleemosyna in manu tua, donec invenies justum cui
eam tradas, id est, prae verecundia et patientia non
petenti. A Vel ministris Ecclesiae verbum Dei ministrantibus
et pauperibus.
16
#Ut educas panem de terra: Et vinum laetificet cor hominis.@#
C Panis noster est Christus, qui de terra producitur,
quando aliquid indigentibus, ejus amore praestatur.
Vinum laetificat cor: id est mentem, cum fuerit
sacratum in sanguinem Christi et honorifice acceptum,
quia nihil ibi culpabile reperitur.
17 #Ut exhilaret faciem in oleo: Et panis cor hominis confirmet.@#
C Exhilaratur facies quoque in oleo: cum regali
chrismate ungitur. H Vel misericordia exhilarat in
oleo facies justorum coram Deo. Panis hic ad animam
referendus est, qui perfectos efficit Christianos.
A Christus ille panis est, sive justitia.
18
#Saturabuntur ligna campi ÷ et .. cedri Libani quas plantavit: Illic passeres nidificabunt.@#
H Saturabuntur: de vera religione Christi. Ligna,
id est rationabiles homines. Cedri: excelsiores merito
sancti, quos plantavit in unitate ecclesiasticae
fidei. C Passer minuta avis est et cautissima nimis:
et significat monachorum parvitatem, qui in cedris,
id est in haereditate potentium, velut in quibusdam
ramis, nidos, id est monasteria, sibi aedificare monstrantur:
eorumque robore sustentati, velut passeres,
laudes Domini assiqua voce frequentant: coelestis
in terra vita, imitatio fidelium angelorum, in
carne praeter carnem vivere.
19
#Herodii domus dux est eorum: montes excelsi cervis. Petra refugium erinaciis.@#
H Herodius major est omnium volatilium, qui
aquilam vincit et comedit: et significat hominem
sanctum, habitantem in domo Dei, adjutorium
praestantem aliis ad vincendum diabolum. Aquila
enim saepe pro diabolo ponitur. C Cervus significat
fideles, qui serpentem devorant, id est diabolum,
cum nequitiam ejus ad laudem Dei convertunt:
habitant in montibus, id est apostolis et prophetis.
Erinacius vero est, quem vocamus ericium,
animal timidum, natura armatum, in saxis habitans
ne inveniatur: et peccatorem significat, qui,
futurum judicium metuens, ad petram Christum refugit.
20
#Fecit lunam in tempore: Sol cognovit occasum suum.@#
C Luna significat Ecclesiam: quae in temporibus
facta est, quando eam minui contingit et crescere.
Sol: Christus, ille cognovit occasum suum, id est
gloriam suae passionis, cum discipulis diceret: Venit
hora, et Filius hominis tradetur in manus peccatorum (Matth. XXVI).
21 #Posuisti tenebras et facta est nox: In ipsa pertransibunt omnes bestiae silvae.@#
C Posuit tenebras: in tempore passionis, quando
sol obscuratus est. Nox etiam illis fuit, qui carnaliter
Christum in cruce intuendo comiter aestimabant
mori. In hac nocte bestiae exierunt: #id est daemones
quaerentes aliquos devorare.@# H #Quando et nobis
sol justitiae occidit, omnia tenebrae sunt, et tunc in
nos pertranseunt@# istae bestiae silvae, diaboli scilicet.
22 ÷ #Catuli .. leonum rugientes ut rapiant: Et quaerant a Deo escam sibi.@#
C Leones: diabolos significant propter crudelitatem.
Catuli (dicti eo quod calleant sensu narium)
significant ministros diaboli, qui rugiunt ut nocentem
perdant. Quaerunt vero istam escam a Deo:
nemo enim immundis spiritibus rapi potest, nisi
qui, sua exigente culpa, a Deo fuerit derelictus. Nihil
enim a quoquam fieri potest, nisi quod ipse secreto
judicio, aut ad probationem aut vindictam
faciendum esse permiserit.
23
#Ortus est sol, et congregati sunt: Et in cubilibus suis collocabuntur.@#
C Tunc ortus est sol: quando Christus resurrexit,
et tunc satellites diaboli congregati, ejus
majestatem minime sustinentes, se in suis cubilibus,
id est in pertinacium pectoribus collocabant.
Sol est | null | eafa2b2d-8a72-45d5-8d5f-e45544a4e78c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dictus: quod solus ita lucet, ut ex eo dies
fiat.
24 #Exibit homo ad opus suum: Et ad operationem suam usque ad vesperam.@#
C Iste enim usus est mortalium: ut quandiu hic
sumus, veniente die diversis occupemur actionibus:
unus colit agrum, alter se bellis exercet: iste discit,
ille docet: et quidquid mortalitas agit, probatur
concludi vespera, id est fine saeculi.
25
#Quam magnificata sunt opera tua, Domine: omnia in sapientia fecisti: Impleta est terra possessione tua.@#
C Admirando enim dicit propheta, quam magnificata
sunt, nam non solum hoc hominis arduum
(quia excedit humanum sensum operatio Christi),
verum etiam ipsis angelis probatur immensum. Ista
igitur sapientia Filius est Patris. Terra: significat
Ecclesiam, quae repleta est quando universalis Domino
deservit Ecclesia: possessio enim populum fidelem
in Ecclesia significat, unde et alia translatio
habet, impleta est terra creatura tua, scilicet ista in
novitate vitae generata in baptismo.
26 #Hoc mare magnum et spatiosum + manibus: Illic reptilia quorum non est numerus.@#
C Mare enim: praesentem mundum significat, ubi
malitia daemonum, velut quibusdam fluctibus, voluntas
animarum instabilis commovetur. Mare dictum
est a #meando,@# quod semper eat et redeat. Illic
reptilia, id est spiritus maligni, nobis innumerabiles,
a Deo tamen comprehendi possunt.
27 #Animalia pusilla cum magnis: Illic naves pertransibunt.@#
C Animalia pusilla: quia inter ipsos spiritus malos,
et majores esse nequitiae probantur et minores.
Per naves, signantur Ecclesiae, quae periculosos fluctus
mundi, per lignum gloriosae crucis evadunt,
portantes populos #credentes.@#
28 #Draco iste quem formasti ad illudendum ei:@#
#omnia a te exspectant. Ut des illis escam in tempore.@#
C Draco iste: aperte significat diabolum, qui vere
draco dicitur, propter venenum, quod Evae primae
mulieri male suadendo inspiravit, qui suis peccatis
ita formatus est, ut ei illuderetur ab angelis. Sed cum
draco spiritalis sit, cujus esca deceptio hominum est,
non omnino tamen timeas atrocem: quia nisi Domino
permittente, non praevalet quidquam sua potestate
perficere. Exspectat igitur escam a Deo permittente,
sicut et alia omnia.
29 #Dante te illis colligent: Aperiente te manum tuam ÷ omnia@#
.. #implebuntur bonitate.@#
C Exponit adhuc, ut #cum@# diabolica iniquitate vexamur,
non illum credamus ex sua potestate praesumere;
sed potius ad illum recurramus, sine cujus
permissu nihil facere potest, et celerius victus abscedit.
Dicit enim, dante te illis: ut intelligas, quia
nisi datum fuerit illis, colligere non valebunt. Manus
significat potestatem per quam abunde cuncta replet,
et mirabiliter universa disponit.
30 #Avertente autem te faciem turbabuntur: Auferes spiritum eorum et deficient: Et in pulverem suum revertentur.@#
C De illis modo dicit, qui concessa Dei munera sibi
applicant, non Deo, ab his ergo talibus cum averterit
Deus faciem, nudati a praesidio turbantur. Auferes
spiritum superbiae: ut, accepto Spiritu sancto,
innoventur et recreentur. Et in pulverem suum redeant,
id est, ad humilem confessionem peccatorum
in qua indigentiam suae fragilitatis agnoscant, et in
tibi deficientes, ad conversionem saluberrimam redeant,
qui in suis praesumptionibus errabant.
31 #Emitte Spiritum tuum et creabuntur: Et renovabis faciem terrae.@#
C Emitte Spiritum tuum, id est ut reparentur in
melius. Recreati sunt utique, qui se pulverem humiliter
agnoverunt. Renovabitur facies; quando de
vetustate peccatorum emundatur peccator.
32 #Sit gloria Domini in saeculum: Laetabitur Dominus in operibus suis.@#
C Sit gloria Domini: non cujuslibet alterius. In
saeculum, id est in aeternum, quia laudis ejus nullus
est finis. H Laetitia est Domini, quando nos creatura
ipsius benedicimus eum in die resurrectionis.
33 #Qui respicit terram et facit eam tremere: Qui tangit montes et fumigant.@#
C De illis dicit, qui per Dei gratiam illuminati,
peccata sua praeterita contremiscunt. Montes hic
peccatores dicit, qui dum fuerint indignatione Domini
percussi, tunc ad salutares lacrymas currunt,
et quosdam fumiferos globos tristitiae emittunt, tanquam
incensum suavitatis.
34 #Cantabo Domino in vita mea: Psallam Deo meo quandiu sum.@#
C Cum ait cantabo in | null | e4a53f5a-c759-4745-b7f5-8613a3ee9918 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vita mea: tempus signat,
cum in hoc mundo degere videbatur; cum vero adjecit,
psallam Deo meo, scilicet in futuro saeculo ubi
et esse perpetuum est, et psalmodia non habet finem.
35
#Jucundum sit ei eloquium meum: Ego vero delectabor in Domino.@#
C Sic enim Deo fit jucunda nostra laudatio: si nos
delectemur in Domino. Quia amans diligitur, negligens
spernitur, desiderans sustinetur.
36 #Deficiant peccatores a terra et iniqui ita ut non sint: Benedic, anima mea, Domino.@#
C Deficiunt a terra peccatores, cum terrena cupiditate
privati, per Dei gratiam ad meliora studia
concitantur. Simili modo et iniqui deficiunt, quando
mali jam esse desinunt. Benedic, anima mea, dignum
initium psalmi, et finis dignus, illum semper
benedicere, a quo cognoscimus nos semper dona
recipere.
C.
Vox Ecclesiae magnificantis Deum, et innumerabilia
opera narrando collaudantis.
TT. ÷ #Ipsi David@# ..
C David hic tantum ad personam loquentis adhibetur,
caeterum omnia constat de Domino Salvatore
narranda, qui in principio fecit coelum et terram.
1 #Benedic, anima mea, Domino: Deus meus, magnificatus es vehementer.@#
C Invitat propheta semetipsum ad benedicendum
Deum: benedicere Deum, est ejus magnalia confiteri;
magnificatur Deus apud homines, quando eis
magnus atque excelsus claruerit, ut ipsum Creatorem
ad Redemptorem atque judicem sentiant: vehementer
vero magnificatur, quando ab eo qui heri
blasphemus fuit hodie converso praedicatur.
2 #Confessionem et decorem induisti: Amictus lumine sicut vestimento.@#
C Induit decorem: quando assumpsit carnem
mortalem. Induit vero confessionem, cum eo veniente
recesserunt perfidi a cultu simulacrorum, et
confessio ac decus supernae majestatis per mundum
innotuit. Lumen autem Ecclesiam significat, quae
recte velut vestis advertitur Domini Salvatoris, non
habens maculam neque rugam.
3 #Extendens coelum sicut pellem: Qui tegis aquis superiora ejus.@#
C Coelum hic omnem justum debemus advertere,
cujus superiora, id est fidelis anima, aquis baptismi
salutaribus emundata, irrigatur. Vel coelum extenditur:
cum publicani et meretrices admittuntur.
Coelum enim tantum justorum est per justitiam, sed
factum est ex gratiae largitate etiam peccantium.
A Vel coelum, ut dictum est, praedicatores dicit:
qui ut pellis extenti sunt, per praedicationem eorum
in omni terra, et sicut mortuorum animalium major
est usus pellium, ita, mortuis apostolis, amplius doctrina
eorum praedicationis in usum venit Ecclesiae.
Aquae vero, sunt gratiae infusio et charitas vel spiritualis
sensus.
4 #Qui ponis nubem ascensum tuum: Qui ambulas super pennas ventorum.@#
H C Posuit nubem: quando Dominus post resurrectionem
videntibus apostolis ascendit in coelum.
Ambulat super pennas ventorum: dum suas voluntates
velocius operatur, quam potest excursus esse
ventorum. Sive magis ventos, justorum animas debemus
accipere, qui utroque Testamento perdocti,
velut duabus alis ad superna gaudia transferuntur.
Super quos ambulat, dum in eis misericordiam suae
operationis ostendit. Per nubem etiam praedicatores
accipi possunt, per quos in membris Christus ascendit
dum peccata dimittunt eorum auditores.
5 #Qui facis angelos tuos spiritus:@#
÷ #E .. tministros tuos ignem urentem.@#
C Angelus dicitur Graeca lingua. qui Latina nuntius
interpretatur, nam quando mittuntur angeli
sunt, qui tamen natura spiritus esse noscuntur.
Talis est ordo verborum: qui spiritus #suos,@# facit
angelos. Minister Dei est omnis qui divinas exsequitur
voluntates, talis enim vir ignis coelestis efficitur,
quando verbo praedicationis peccantium nequitias
urere et consumere posse monstratur.
6 #Qui fundasti terram super stabilitatem suam: Non inclinabitur in saeculum saeculi@#
C Fundavit Christus terram, quando solidavit
Ecclesiam. Super stabilitatem, id est super se, qui
est immobile fundamentum. Non inclinabitur: si
jugiter supra eum manserimus, nullatenus inclinamur.
7 #Abyssus sicut vestimentum amictus ejus: Super montes stabunt aquae.@#
C Abyssus enim dicitur, aquarum copiosissima
multitudo, quae significat persecutores, quia sicut
pallium subjecta cooperit, ita illi mundum fetidissima
superstitione texerunt. Steterunt aquae super
montes: id est sanctos (qui montes fidei firmitate
vocati sunt) quando eos diversis poenis affligebant,
aquae enim sicut et abyssi, hic impios significant.
8 #Ab increpatione tua fugient: A voce tonitrui tui formidabunt.@#
C Fugient abyssi, | null | fd5fc842-651b-4871-b2d8-06c259fce76d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
id est superstitiosi, ab increpatione
apostolorum. A voce tonitrui, id est praedicationis,
quando diabolum periturum audierunt cum
sequacibus suis.
9 #Ascendunt montes et descendunt campi: In locum quem fundasti eis.@#
C Ascendunt montes, id est superbi et impii,
quandiu permisit eos Dominus: atque iterum,
quando placuit fecit in con #vallium@# humilitate sedere.
Montes erant, cum saevirent: campi, cum placati
resederant: in locum, id est in Ecclesiam, ubi eis
servire licebat
10 #Terminum posuisti, quem non transgredientur: Neque convertentur operire terram.@#
C Terminus quippe, scilicet ritus et superstitionis
paganorum, est adventus Domini Christi: cujus religione
crescente, cuncta idololatria cum suis auctoribus
corruerunt. Neque convertentur: H In flagitia,
quibus prius vixerant. C Vel melius non convertentur:
ut humanum genus superstitionum suarum
inundatione operiant.
11
#Qui emittis fontes in convallibus: Inter medium .. montium pertransibunt ÷ aquae@#
C Fontes: hic Scripturam divinam debemus intelligere,
quae in convalles, id est in homines humiles
exaestuant. Montes: haereticos significat ac superbos,
inter quos Scripturae perenni ubertate decurrunt:
quia eas hic audire bonis malisque commune
est. Pertransibunt: quia tales non contingunt
istae aquae, id est, non rigant ad aliquem fructum.
12 #Potabunt omnes bestiae agri: Exspectabunt onagri in siti sua.@#
C Bestias agri: gentes intellige, quae potandae
erant aquis, quas in Evangelio Dominus Samaritanae
pollicitus est. Onager silvester asinus est, significans
Judaeos, qui satiari poculo vitali nolunt, sed exspectant
in siti donec plenitudo gentium intraverit.
13 #Super ea volucres coeli habitabunt: De medio petrarum dabunt vocem.@#
C Volucres coeli: animas sanctas pontificum vult
intelligi, qui supra populos Domini, sanctis praedicationibus
habitant. De medio petrarum dabunt
vocem: quando apostolorum et prophetarum exemplis,
aliqua praedicare noscuntur, id est de illorum
traditione sua dicta firmare.
14 #Rigans montes de superioribus suis: De fructu operum tuorum satiabitur terra.@#
H Rigans montes, hoc est apostolos. De superioribus:
effundens super eos Spiritum sanctum. Satiabitur
terra, id est, terreni de beneficiis largitionis
Christi. C Vel montes: quilibet Ecclesiae boni praelati,
irrigantur coelesti doctrina: et eorum doctrina
et vita, terreni in melius mutati, satiantur.
15 #Producens fenum jumentis: Et herbam servituti hominum.@#
C Admonet propheta, ut terra illa, coelesti imbre
satiata, producat fenum, id est eleemosynas faciat,
jumentis, id est pauperibus, his qui passim petunt.
Herbam vero servituti hominum: hoc est, ut illi necessaria
tribuantur, de quo scriptum est: Desudet
eleemosyna in manu tua, donec invenies justum cui
eam tradas, id est, prae verecundia et patientia non
petenti. A Vel ministris Ecclesiae verbum Dei ministrantibus
et pauperibus.
16
#Ut educas panem de terra: Et vinum laetificet cor hominis.@#
C Panis noster est Christus, qui de terra producitur,
quando aliquid indigentibus, ejus amore praestatur.
Vinum laetificat cor: id est mentem, cum fuerit
sacratum in sanguinem Christi et honorifice acceptum,
quia nihil ibi culpabile reperitur.
17 #Ut exhilaret faciem in oleo: Et panis cor hominis confirmet.@#
C Exhilaratur facies quoque in oleo: cum regali
chrismate ungitur. H Vel misericordia exhilarat in
oleo facies justorum coram Deo. Panis hic ad animam
referendus est, qui perfectos efficit Christianos.
A Christus ille panis est, sive justitia.
18
#Saturabuntur ligna campi ÷ et .. cedri Libani quas plantavit: Illic passeres nidificabunt.@#
H Saturabuntur: de vera religione Christi. Ligna,
id est rationabiles homines. Cedri: excelsiores merito
sancti, quos plantavit in unitate ecclesiasticae
fidei. C Passer minuta avis est et cautissima nimis:
et significat monachorum parvitatem, qui in cedris,
id est in haereditate potentium, velut in quibusdam
ramis, nidos, id est monasteria, sibi aedificare monstrantur:
eorumque robore sustentati, velut passeres,
laudes Domini assiqua voce frequentant: coelestis
in terra vita, imitatio fidelium angelorum, in
carne praeter carnem vivere.
19
#Herodii domus dux est eorum: montes excelsi cervis. Petra refugium erinaciis.@#
H Herodius major est omnium volatilium, qui
aquilam vincit et comedit: et significat | null | 4cca3307-dca4-4316-b4a7-ec621393251c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
hominem
sanctum, habitantem in domo Dei, adjutorium
praestantem aliis ad vincendum diabolum. Aquila
enim saepe pro diabolo ponitur. C Cervus significat
fideles, qui serpentem devorant, id est diabolum,
cum nequitiam ejus ad laudem Dei convertunt:
habitant in montibus, id est apostolis et prophetis.
Erinacius vero est, quem vocamus ericium,
animal timidum, natura armatum, in saxis habitans
ne inveniatur: et peccatorem significat, qui,
futurum judicium metuens, ad petram Christum refugit.
20
#Fecit lunam in tempore: Sol cognovit occasum suum.@#
C Luna significat Ecclesiam: quae in temporibus
facta est, quando eam minui contingit et crescere.
Sol: Christus, ille cognovit occasum suum, id est
gloriam suae passionis, cum discipulis diceret: Venit
hora, et Filius hominis tradetur in manus peccatorum (Matth. XXVI).
21 #Posuisti tenebras et facta est nox: In ipsa pertransibunt omnes bestiae silvae.@#
C Posuit tenebras: in tempore passionis, quando
sol obscuratus est. Nox etiam illis fuit, qui carnaliter
Christum in cruce intuendo comiter aestimabant
mori. In hac nocte bestiae exierunt: #id est daemones
quaerentes aliquos devorare.@# H #Quando et nobis
sol justitiae occidit, omnia tenebrae sunt, et tunc in
nos pertranseunt@# istae bestiae silvae, diaboli scilicet.
22 ÷ #Catuli .. leonum rugientes ut rapiant: Et quaerant a Deo escam sibi.@#
C Leones: diabolos significant propter crudelitatem.
Catuli (dicti eo quod calleant sensu narium)
significant ministros diaboli, qui rugiunt ut nocentem
perdant. Quaerunt vero istam escam a Deo:
nemo enim immundis spiritibus rapi potest, nisi
qui, sua exigente culpa, a Deo fuerit derelictus. Nihil
enim a quoquam fieri potest, nisi quod ipse secreto
judicio, aut ad probationem aut vindictam
faciendum esse permiserit.
23
#Ortus est sol, et congregati sunt: Et in cubilibus suis collocabuntur.@#
C Tunc ortus est sol: quando Christus resurrexit,
et tunc satellites diaboli congregati, ejus
majestatem minime sustinentes, se in suis cubilibus,
id est in pertinacium pectoribus collocabant.
Sol est dictus: quod solus ita lucet, ut ex eo dies
fiat.
24 #Exibit homo ad opus suum: Et ad operationem suam usque ad vesperam.@#
C Iste enim usus est mortalium: ut quandiu hic
sumus, veniente die diversis occupemur actionibus:
unus colit agrum, alter se bellis exercet: iste discit,
ille docet: et quidquid mortalitas agit, probatur
concludi vespera, id est fine saeculi.
25
#Quam magnificata sunt opera tua, Domine: omnia in sapientia fecisti: Impleta est terra possessione tua.@#
C Admirando enim dicit propheta, quam magnificata
sunt, nam non solum hoc hominis arduum
(quia excedit humanum sensum operatio Christi),
verum etiam ipsis angelis probatur immensum. Ista
igitur sapientia Filius est Patris. Terra: significat
Ecclesiam, quae repleta est quando universalis Domino
deservit Ecclesia: possessio enim populum fidelem
in Ecclesia significat, unde et alia translatio
habet, impleta est terra creatura tua, scilicet ista in
novitate vitae generata in baptismo.
26 #Hoc mare magnum et spatiosum + manibus: Illic reptilia quorum non est numerus.@#
C Mare enim: praesentem mundum significat, ubi
malitia daemonum, velut quibusdam fluctibus, voluntas
animarum instabilis commovetur. Mare dictum
est a #meando,@# quod semper eat et redeat. Illic
reptilia, id est spiritus maligni, nobis innumerabiles,
a Deo tamen comprehendi possunt.
27 #Animalia pusilla cum magnis: Illic naves pertransibunt.@#
C Animalia pusilla: quia inter ipsos spiritus malos,
et majores esse nequitiae probantur et minores.
Per naves, signantur Ecclesiae, quae periculosos fluctus
mundi, per lignum gloriosae crucis evadunt,
portantes populos #credentes.@#
28 #Draco iste quem formasti ad illudendum ei:@#
#omnia a te exspectant. Ut des illis escam in tempore.@#
C Draco iste: aperte significat diabolum, qui vere
draco dicitur, propter venenum, quod Evae primae
mulieri male suadendo inspiravit, qui suis peccatis
ita formatus est, ut ei illuderetur ab angelis. Sed cum
draco spiritalis sit, cujus esca deceptio hominum est,
non omnino tamen timeas atrocem: quia nisi Domino
permittente, non praevalet quidquam sua potestate
perficere. Exspectat igitur | null | 2ebe64cc-ab4a-4cfc-ae86-e5c621f8def5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
escam a Deo permittente,
sicut et alia omnia.
29 #Dante te illis colligent: Aperiente te manum tuam ÷ omnia@#
.. #implebuntur bonitate.@#
C Exponit adhuc, ut #cum@# diabolica iniquitate vexamur,
non illum credamus ex sua potestate praesumere;
sed potius ad illum recurramus, sine cujus
permissu nihil facere potest, et celerius victus abscedit.
Dicit enim, dante te illis: ut intelligas, quia
nisi datum fuerit illis, colligere non valebunt. Manus
significat potestatem per quam abunde cuncta replet,
et mirabiliter universa disponit.
30 #Avertente autem te faciem turbabuntur: Auferes spiritum eorum et deficient: Et in pulverem suum revertentur.@#
C De illis modo dicit, qui concessa Dei munera sibi
applicant, non Deo, ab his ergo talibus cum averterit
Deus faciem, nudati a praesidio turbantur. Auferes
spiritum superbiae: ut, accepto Spiritu sancto,
innoventur et recreentur. Et in pulverem suum redeant,
id est, ad humilem confessionem peccatorum
in qua indigentiam suae fragilitatis agnoscant, et in
tibi deficientes, ad conversionem saluberrimam redeant,
qui in suis praesumptionibus errabant.
31 #Emitte Spiritum tuum et creabuntur: Et renovabis faciem terrae.@#
C Emitte Spiritum tuum, id est ut reparentur in
melius. Recreati sunt utique, qui se pulverem humiliter
agnoverunt. Renovabitur facies; quando de
vetustate peccatorum emundatur peccator.
32 #Sit gloria Domini in saeculum: Laetabitur Dominus in operibus suis.@#
C Sit gloria Domini: non cujuslibet alterius. In
saeculum, id est in aeternum, quia laudis ejus nullus
est finis. H Laetitia est Domini, quando nos creatura
ipsius benedicimus eum in die resurrectionis.
33 #Qui respicit terram et facit eam tremere: Qui tangit montes et fumigant.@#
C De illis dicit, qui per Dei gratiam illuminati,
peccata sua praeterita contremiscunt. Montes hic
peccatores dicit, qui dum fuerint indignatione Domini
percussi, tunc ad salutares lacrymas currunt,
et quosdam fumiferos globos tristitiae emittunt, tanquam
incensum suavitatis.
34 #Cantabo Domino in vita mea: Psallam Deo meo quandiu sum.@#
C Cum ait cantabo in vita mea: tempus signat,
cum in hoc mundo degere videbatur; cum vero adjecit,
psallam Deo meo, scilicet in futuro saeculo ubi
et esse perpetuum est, et psalmodia non habet finem.
35
#Jucundum sit ei eloquium meum: Ego vero delectabor in Domino.@#
C Sic enim Deo fit jucunda nostra laudatio: si nos
delectemur in Domino. Quia amans diligitur, negligens
spernitur, desiderans sustinetur.
36 #Deficiant peccatores a terra et iniqui ita ut non sint: Benedic, anima mea, Domino.@#
C Deficiunt a terra peccatores, cum terrena cupiditate
privati, per Dei gratiam ad meliora studia
concitantur. Simili modo et iniqui deficiunt, quando
mali jam esse desinunt. Benedic, anima mea, dignum
initium psalmi, et finis dignus, illum semper
benedicere, a quo cognoscimus nos semper dona
recipere.
ORATIO EX PSAL. CIII.
Inclyte omnipotens Deus, qui fructu locupleti terram
aridam satiasti, da nobis spiritali mente ascensum
tuae gloriae contueri, ut dum te in coelis suspicimus,
illa semper quae sunt coelestia, meditemur.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CIV.
ARGUMENTUM PSAL. CIV.
C Propheta monet fideles ne spem in istis transitoriis
ponant: sed patriarcharum viam tenentes,
Deum spiritaliter semper exquirant.
TT. #Alleluia.@#
C Hoc verbi decus a praesenti psalmo fecit initium,
nec ante a quoquam reperis positum, quamvis
multi scriptores fuerint primitus Hebraeorum. Scire
autem debemus alleluia neutri generis esse definitum.
Quod et sanctus Hieronymus in expositione
ejusdem psalmi evidenter designat. Et unum atque
integrum manere debet in translatione, quod nullius
linguae praesumptione mutatum est. Alleluia vero
apud Hebraeos, dicitur. #laudate Deum, alle@# enim #laudate, ia@#
quippe significat #invisibilem Deum.@#
1 #Confitemini Domino ÷ et .. invocate nomen ejus: Annuntiate inter gentes opera ejus.@#
C Confitemini Domino, id est laudate eum, et
bonis factis gratiam divinitatis vobis acquirite. Annuntiate,
hoc evangelistis convenit et apostolis, et
nunc sacerdotibus, ut magnalia Christi annuntient.
Cum vero dicit, confitemini, et postea subdit: invocate,
docet invocare Deum volentes prius ejus laudes | null | 1d38b159-85c8-4c91-8012-52241ddd59c9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
confiteri.
2 #Cantate ei et psallite ei: Narrate omnia mirabilia ejus.@#
C Cantate, ad hymnos pertinet offerendos; psallite,
ad pia opera exercenda. Omnia significat ista quae
dicturus est. Non est enim humanarum virium
omnia mirabilia narrare, sed significat a toto
partem.
3 #Laudamini in nomine sancto ejus: Laetetur cor quaerentium Dominum.@#
C Non enim vetat ut laudemur, quia actibus bonis
non potest res ista denegari; sed ut in Domino
laudemur praecipit, qui praestat illa quae bene gerimus.
Laetetur cor, etc. Inde, scilicet laetetur cor, si
Dominum quaerit et praedicatur in Domino; non
autem si de suo posse laudatur.
4 #Quaerite Dominum et confirmamini: Quaerite faciem ejus semper.@#
C Hortatur ut se ad praemia futura confirment
qui eum quaerere delegerunt. Ista autem inquisitio
non est ullo tempore finienda, quoniam addit, semper.
Faciem vero, praesentiam ejus dicit.
5 #Mementote mirabilium ejus quae fecit. Prodigia et judicia oris ejus.@#
C Mirabilia itaque pertinent ad divisionem maris
Rubri; prodigia, ad plagas quas misit in Aegyptum;
judicia oris, quoniam cuncta complevit quae Moysi
suo famulo promisit. Judicavit enim Pharaonem et
populum suum, sicut Moysi dixit.
6 #Semen Abraham servi ejus: Filii Jacob electi ejus.@#
C Hic subaudiendum est, quod supra dixit, mementote.
Merito vero servos dicit contumaces Judaeos,
quoniam, perfidia faciente, filii esse noluerunt.
Filios vero Jacob, significat fidelissimos Christianos,
qui haeredes esse merentur Domini.
7 #Ipse Dominus Deus noster: In universa terra judicia ejus.@#
C Dicendo ipse Dominus Deus noster, commonet
hic illum intelligi debere esse Deum, quem Judaeorum
populi crucifigendum esse decreverunt, et ejus
judicia per universum mundum esse facienda, non
in sola Judaea.
8 #Memor fuit in saeculum testamenti sui: Verbi quod mandavit in mille generationes.@#
C Memor fuit in saeculum, cum promissa complevit.
Testamenti sui, prophetarum signat praedicationes,
quas de Verbi incarnatione praedixerunt. Mandare
est per alium aliquid dicere, quod per eos
fecit, cum datum est eis futura prophetare. Mille
generationes, finem saeculi significat.
9 #Quod deposuit ad Abraham: Et juramenti sui ad Isaac.@#
C Hoc ad illud respondet, quod superius dixi,
testamenti sui. Quod disposuit, illa enim quae in
Veteri Testamento Abrahae et Isaac patriarchis promissa
sunt, disposita dicuntur et jurata ut firma
ostendantur.
10 #Et statuit illud Jacob in praeceptum: Et Israel in testamentum aeternum.@#
C Illud testamentum sic dispositum, statuit Jacob,
id est, firmavit in praeceptum, id est, in novum
testamentum, quod proprie dicitur aeternum, quia
nullum illi aliud aliquando succedit, in quo est
omnium promissorum completa perfectio.
11 #Dicens: Tibi dabo terram Chanaan: Funiculum haereditatis vestrae.@#
C Chanaan interpretatur #humilis.@# Ergo convenienter
significat accepturos esse Christianos terram
humilium, id est beatorum. Funiculus haereditatis,
mundi hujus dicit tortuosas angustias, quas Dominus
pro salute nostra sua passione dissolvit. Nam
carnis illius susceptio, nostra probatur esse haereditas.
12 #Cum essent numero brevi: Paucissimi et incolae ejus.@#
C Nunc enumerat quanta patriarchis virtus divina
praestiterit.
13 #Et pertransierunt de gente in gentem Et de regno ad populum alterum.@#
H Pertransierunt, non de captivitate Judaeorum
hoc, sed de Abraham dicit, qui exiit de terra
Chaldaeorum, et venit in Mesopotamiam, de Mesopotamia
in terram promissionis, et iterum in Aegyptum.
Multa regna transimus, ut perveniamus ad
terram repromissionis; et ita de regno Aegypti, hujus
mundi, ad alterum populum in coelis.
14 #Non reliquit hominem nocere eis: Et corripuit pro eis reges.@#
H Non reliquit Pharaonem, ut noceret Abraham
in Sara (Gen. XII): nec Abimelech (Gen. XX), Isaac
in Rebecca (Gen. XXVI): sed corripuit Pharaonem
et Abimelech pro eis.
15 #Nolite tangere christos meos: Et in prophetis meis nolite malignari.@#
H Ecce ante legem patriarchae, non uncti unguento
regali, christi dicuntur. Christi autem sunt, qui
Spiritu sancto unguntur. Erubescant ergo Judaei,
qui dicunt non posse Dominum Jesum Christum vocari,
quia non fuit unctus regali unguento) cum et
illi christi | null | 4d456bf9-cd51-4b6a-8190-4dc962b46f69 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dicantur, qui longe ante Saul (a quo regalis
ista et materialis coepit unctio) fuerunt.
16 #Et vocavit famem super terram:@#
÷ #Et .. omne firmamentum panis contrivit.@#
C Vocavit famem: tempore Pharaonis, quando
in Aegypto septem annis fames grassata est (Gen.
XLI). Et omne firmamentum, id est fructum triticeum
perduxit ad nihilum; hominum enim firmamentum
panis est, cum supra dixerit: et panis cor
hominis confirmat (Psal. CIII).
17 #Misit ante eos virum: In servum venundatus est Joseph.@#
C Misit Joseph ante patriarchas, quos superius
memoravit. Qui bene vir dicitur, quia ut vir viriliter
cuncta sustinuit. Ordo autem verborum talis est:
misit ante eos virum Joseph, qui in servum venundatus
est.
18 #Humiliaverunt in compedibus pedes ejus. Ferrum pertransiit animam ejus: Donec veniret verbum ejus.@#
C A Putiphar praeposito Pharaonis Joseph missus
est in carcerem: compedes autem accepisse non legitur,
sed fieri potuit ut qui in carcere retrusus est
ferreis nexibus ligaretur. Pertransiit animam ipsius
ferrum, quando in has missus est augustias, ne inter
mala, quae injuste passus est, praevalerent et crimina
falsitatis; ferrum autem hic indicat tribulationem
durae necessitatis. Donec veniret verbum a
rege Pharaone, qui eum liberavit, vel verbum
Joseph interpretandi somnia, quod verbum quaerebatur
a rege in eo et eum liberavit. Quod verbum,
Dei fuit potius quam Joseph
19 #Eloquium Domini inflammavit eum: misit rex et solvit eum: Princeps populorum et dimisit eum.@#
C Inflammavit utique eum intus lumen coelestis
flammae ut futura diceret cum fiducia veritatis. Misit
rex, Pharao solvit a reatu quo tenebatur obstrictus,
ipse est princeps, dictus Pharao scilicet, quem
superius regem dixit, ille dimisit eum claustra exire
carceris (Gen. XLI).
20 #Constituit eum dominum domus suae: Et principem omnis possessionis suae.@#
C Constituit dominum et principem, quando eum
fecit currum ascendere et praeconis voce nuntiari,
hunc secundum dominum esse post regem et principem
totius Aegypti.
21 #Ut erudiret principes ejus sicut semetipsum: Et senes ejus prudentiam doceret.@#
C Credebat Pharao quod erudire posset principes
suos, ut et ipsi somniorum interpretes esse mererentur,
et ideo eum eis praefecit, non solum ut regeret,
sed et doceret, nesciens eum, a quo somniorum
scientia est, Deum solum docere.
22 #Et intravit Israel ÷ in .. Aegyptum: Et Jacob accola fuit in terra Cham.@#
C Jubente Pharaone, cognatio Joseph ad terras
Aegypti deducta est. Et Jacob, diversitate nominum,
dicta suae revelationis variavit. Ideo nunc
Israel, nunc Jacob, unum et eumdem dicit. Chanaan
vero fuit filius Cham, nepos Noe, ex quo Aegyptii
traxerunt originem. Nostra vero translatio Cham
habet; sed Romana, quam hic sequitur, Chanaan.
23 #Et auxit populum suum vehementer: Et firmavit eum super inimicos ejus.@#
H Auxit populum suum, fecunditate nascendi;
confirmavit, quando illis crescentibus Aegyptiorum
turba notissimis plagis vehementer afflicta est
24 #Convertit cor eorum, ut odirent populum ejus: Et dolum facerent in servos ejus.@#
C Convertit Deus Aegyptiorum cor ad odium contra
Israeliticum populum, praestando illis felicia. Et
dolum facerent: consequens erat ut post conceptum
odium saeviens populus ad dolosas machinas perveniret,
ut fuit in lateribus praeceptis, duplicando
opus, et paleas negando, et similibus (Exod. I).
25 #Misit Moysen servum suum: Aaron quem elegit ipsum.@#
C Istos ad Pharaonem, quasi quosdam testes,
constat a Deo destinatos, ut populum sibi placitum
abire permisisset illaesum.
26 #Posuit in eis verba signorum suorum et prodigiorum: In terra Cham.@#
C Signa sunt quasi aliqua vestigia futurarum sive
praeteritarum rerum; prodigia vero pertinent ad
mirabiles eventus, qui in ordine rerum prius non
fuerunt, prodigium est enim dictum ab eo quod
porro dicat. Itaque ista mirabilia tunc facta porro
et procul dicebant populo Christiano aliquid ex eis
intelligendum.
27 #Misit tenebras et obscuravit: Et non exacerbavit sermones suos.@#
C Leguntur tenebras inter plagas Aegyptii pertulisse,
sed potius intelligamus corda eorum fuisse
obscurata, qui Domini praecepta contemnebant.
Exacerbaverunt sermones, significat #acerbe@# acceperunt,
aut certe injuriosis abominationibus respuerunt,
et ita | null | 0ab6cb14-e91d-4a1e-a73c-17678474e45c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
exponit translationem Romanam, quae
habet quia exacerbaverunt; sed nostra habet non
exacerbavit, scilicet Deus, id est non irritavit, sed
complevit sermones suos miraculis eos confirmans.
28 #Convertit aquas eorum in sanguinem: Et occidit pisces eorum.@#
C Convertit enim aquas in sanguinem, quoniam
erant inter flu #enta@# maris Rubri perituri. Pisces occisi
sunt, ne spes vivendi hominibus relicta videretur,
quando etiam pisces mortui sunt. Qui in nativo
elemento isto nutriti sunt.
29 #Addidit terra eorum ranas: In penetrabilibus regum ipsorum.@#
H In ranis poetarum carmina designantur, qui a
catholica regula discrepantes corda terrenorum regum
fabulis replent deceptionum.
30 #Dixit et venit cynomya et ciniphes: In omnibus finibus eorum.@#
C Cynomya significat muscam caninam, quae
caeteris muscis mordacior est et importunitate sua
violentior; ciniphes, genus culicum fixis aculeis
permolestum.
31 #Posuit pluvias eorum grandinem: Ignem comburentem in terra ipsorum.@#
C Posuit, id est decrevit, ut pluvia quae ad fecunditatem
terris datur converteretur in grandinis
noxiam vastitatem. Ignis vero comburens significat
fulmina, quae solent excitata tempestate desaevire.
32 #Et percussit vineas eorum et ficulneas eorum: Et contrivit lignum finium eorum.@#
C #Quod@# dicit percussit, ad grandinem vel ignem
comburentem re #fer,@# ne autem tantum ficulneas
putares percussas, addidit omne lignum, ut et sata
non dubitares eversa, ubi arborum quoque robora
cognosceres fuisse contrita. Majora enim continent
intellectum minorum.
33 #Dixit et venit locusta: Et bruchus, cujus non erat numerus.@#
C Locusta est mater bruchi, quem mala fecunditate
progenerat quae ad illam praedam, quasi convocatus
exercitus, cum sua prole descendit.
34 #Et comedit omne fenum in terra eorum:@#
+ #Et comedit .. omnem ÷ fructum terrae eorum:@#
C Et ne crederes inaniter adductum illum exercitum,
dicit omnem fructum consumptum esse
terrae.
35 #Et percussit omne primogenitum in terra eorum:@#
#Primitias omnis laboris eorum.@#
C Venit ad septimam plagam in hoc psalmo positam.
Movet etiam aliquos, cur in isto psalmo septem
tantum, cum in Exodi narratione decem, narrantur.
Sed hoc factum est ideo, quia septem beneficia
Dominum Hebraeo populo praestitisse statim
dicturus est: praemisit totidem plagas Aegyptios
accepisse. A Vel quia laudanti, de pluribus pauca
attigisse, sufficit; narranti vero, omnia commemorare
opus est.
36 #Et reduxit eos cum argento et auro: Et non erat in tribubus eorum infirmus.@#
C Aurum et argentum Israeliticum populum ab
Aegyptiis discedentem ex praecepto Dei legimus
accepisse (Exod. XI), ut non repentina subreptio,
sed longae operationis merces esse videatur. Et
sequitur secundum beneficium, quia ibi etiam
nullus ex jussione ejus infirmitate corporea potuit
affligi.
37 #Laetata est Aegyptus in profectione ÷ eorum; Quia incubuit timor eorum super eos.@#
C Tunc qui in Aegypto remanserant, omnino laetati
sunt, quando illi dimersi sunt, qui ad insequendos
Hebraeos ire decreverant. Cur? Quia similia minime
pertulerunt. Et timebant, quia et ipsa elementa
pro eis pugnabant, ut aqua maris, aer tenebrosus,
ignis comburens, etc. Vel, laetata est Aegyptus propter
spem liberationis a morte. Ideo enim eos exire
coegerunt, ne iterum homines et primogenita interficerentur.
38 #Expandit nubem in protectione ÷ eorum ..: Et ignem ut liceret ÷ eis .. per noctem.@#
C Nubes data est, ut solis temperaret ardorem;
ignis concessus est, ut tenebrarum potuisset auferre
caliginem. Et hoc est tertium beneficium, quod
Israelitico populo constat esse concessum.
39 #Petierunt et venit coturnix: Et pane coeli saturavit eos.@#
C Superata sunt desideria petentium. Carnes
petit, et coturnices accepit (Exod. VI) (tam enim in
quadrupedibus quam volatilibus carnes sunt sine
dubio dulciores), insuper et panem coeli acceperunt (Num. XI).
Sunt enim ista Exodi lectione notissima,
quando coturnices in modum densissimorum imbrium
depluerunt; manna quoque, ut Judaicus populus
satiaretur depluit, quod hic panem coeli dicit
(et optime) in figura sacramenti dictus est coeli panis.
Manna enim dicitur, #quid est hoc?@# et tanquam
quaerenti responderetur, dictum est: Panis coelestis;
illo saturavit eos.
40 #Disrupit petram et fluxerunt aquae: Abierunt | null | a436c86f-dedf-4757-8c4d-3f0ab0abff66 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in sicco flumina.@#
C Hoc quoque in figura gerebatur Domini Christi,
ut petra aquas profudisset irriguas. Christus enim
Dominus petra spiritalis est (I Cor. X), qui vitales
aquas emanat. Quae abierunt in sicco, id est, in
gentium peccatores, qui merito sicci dicuntur, qu
delictis urentibus siccabantur, sed imbre Domini
virente in novum hominem pullularunt.
41 #Quoniam memor fuit verbi sancti sui:@#
÷ #Quod habui .. ad Abraham puerum suum.@#
H Memor fuit verbi, quod implevit de semine
ejus, id est de Christo promissionem suam quam
Abrahae promisit (Gen. XV). C Vel causam miraculorum
dictorum nunc subdit. Ideo enim dicuntur facta,
quoniam Abrahae constat fuisse promissa.
42 #Et eduxit populum suum in exsultatione:@#
÷ #Et .. electos suos in laetitia.@#
C Eduxit electos suos in laetitia, quoniam illi qui
murmuraverunt Domini furore percussi sunt, illos
ergo non dicitur eduxisse, quos in eremo culpis exigentibus
prostravit.
43 #Et dedit illis regiones gentium:@#
#Et labores populorum possederunt.@#
C Venit nunc ad septimum beneficium, quod enim
dicit regiones gentium, ad possessionem videtur
pertinere terrarum; labores vero populorum, ad
divitias longo tempore congregatas
44 #Ut custodiant justificationes ejus: Et legem ejus requirant.@#
C justificationes Christi sunt, ut Deum toto corde
diligamus, proximos ut nos amemus, patrem veneremur.
Lex vero ejus fuit die Sabbato requiesci, in
pascha agnum immolari. Sed haec spiritaliter sunt
quaerenda, ideo enim addidit, requirant.
ORATIO EX PSAL. CIV.
Invocantes nomen tuum, Domine, deprecamur, ut
qui patres nostros, virtute tui nominis praeeunte,
angelicis pastibus refecisti, nos quoque mysticis dapibus
foveas ac reformes. Per Dominum nostrum
Jesum Christum, etc.
PSALMUS CV.
ARGUMENTUM PSAL. CV.
C Hic introducitur confitens populus Hebraeorum,
cum, relicta patrum perfidia, ad pietatem Domini ipso
miserante perductus est.
TT. #Alleluia alleluia@#
C Hic introducitur confitens populus Hebraeorum,
qui, relicta perfidia patrum suorum, ad pietatem
Domini ipso miserante perductus est, ut intelligamus,
cum fuerint conversi, et ipsos alleluia merito
pro sua redemptione cantare.
1
#Confitemini Domino quoniam bonus: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
C Confessio ista ad medicinam poenitudinis est
applicanda, sed et ad praeconia Domini pertinere
non dubium est; quando major gloria pietatis est
parcere confitenti quam sine offensione viventi praestare.
Bonus enim dicitur recte Dominus, quia exspectat
errantem, et pascit delinquentem. In saeculum
autem, vitae hujus significat cursum, ubi miseri
sunt quicunque delinquunt.
2 #Quis loquetur potentias Domini: Auditas faciet omnes laudes ejus?@#
C Quis enim significat nullum. Cui enim aut ingenium
suppetit ad cogitandum, aut lingua ad depromendum,
ut lingua possit referre magnitudinem
tantae majestatis? Auditas faciet, et hic quoque
subaudiendum est, quis: Illa enim possunt audiri,
quae probantur et dici.
3 #Beati qui custodiunt judicium: Et faciunt justitiam in omni tempore.@#
C Custodit enim judicium qui inter alios recte judicat.
Justitiam autem facit, qui eam in opere
demonstrat. Merito ergo isti tales beati dicti sunt,
qui praecepta Dei pura mente custodiunt omni tempore.
Qui enim perseveraverit usque in finem hic
salvus erit (Matth. X).
4 #Memento nostri, Domine, in beneplacito populi tui: Visita nos in salutari tuo.@#
C Orant devoti, ut inter eos debeant aestimari,
qui Domino fideli opere placuerunt. Optant se visitari
a Deo, cujus adventu se noverant esse salvandos.
H Salutaris, Filius est Patris. C Ipse est salutare,
de quo beatus Simeon ait: Viderunt oculi mei
Salutare tuum (Luc. II).
5 #Ad videndum in bonitate electorum tuorum: ad laetandum in laetitia gentis tuae: Ut lauderis cum haereditate tua.@#
C Petit populus praedictus a salutari Domino visitari,
ut bonitatem ejus videret, quam electis suis
erat suo munere praestaturus. Cum, vel in laetitia
suae gentis, ipsa est gens Domini, quae de gentium
est diversitate collecta, ut esset grex unus et pastor
unus. H Ut lauderis a nobis Judaeis, praecepta tua
servantibus, cum haereditate tua, scilicet gentili populo
tibi credituro, ut simus cum eis unus populus,
laudans | null | fd99e294-a63f-434a-910e-e43c9e1bc984 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
te aeternaliter; vidit enim te Abraham pater
noster, et gavisus est (Joan. VIII); videamus et nos,
et laudantes gaudeamus.
6 #Peccavimus cum patribus nostris: Injuste egimus iniquitatem fecimus.@#
C Dubium non est istum populum ea peccata gemere,
quae ex nequitia patrum suorum probatur
sustinere. Cum majoribus enim suis peccant, qui se
ab eorum delictis non separant, hoc est autem peccavimus,
quod injuste egimus, quod iniquitatem fecimus.
7
#Patres nostri in Aegypto non intellexerunt mirabilia tua: Non fuerunt memores multitudinis misericordiae tuae.@#
C Duo sunt quae beneficia collata commendant,
intellectus et memoria quod utrumque in perfidis
fuisse denegatur. Videbant enim plagas Aegyptiorum,
et beneficia Dei, sed qua causa fierent non
agnoscebant, nec memores erant misericordiae Dei,
videntes enim exercitum Pharaonis, credebant se
subsidia evadendi perdidisse antequam mare divideretur,
immemores priorum mirabilium.
8 #Et irritaverunt ascendentes in mare: Mare + Rubrum@#
...
C Irritaverunt, id est placatum Deum iracundum
sibimet reddiderunt. Ascendentes, hoc constat dictum
positione loci, quoniam Aegyptus cunctis regionibus
perhibetur esse humilior, et ideo inde ascendentes
petierunt loca altiora.
9 #Et salvavit eos propter nomen suum: Ut notam faceret potentiam suam.@#
C Dicendo propter nomen suum, designat Domiminum
Salvatorem, cujus vocabulo convenit, salvare
periclitantes. Notam fecit potentiam suam,
utique oculis spiritali cogitatione videntibus
10 #Et increpuit mare Rubrum et exsiccatum est: Et deduxit eos in abyssis sicut in deserto.@#
C Increpationem vocavit occultum divinitatis imperium,
quia mare in Exodo voce Domini non legimus
increpatum. Siccatum est mare, non per totum,
sed tantum quantum illis tunc iter aperiret. Desertum
dicitur, et est in abyssis, quando aquarum
inundatione deseruntur, ac sic aruit illa via fluentorum
ut usque ad iter pulvereum potuisset pervenire.
Propter quod deserto comparantur abyssi
istae.
11 #Et salvavit eos de manu odientium Et redemit eos de manu inimici.@#
C Salvavit enim Christus humanum genus a
cohorte daemonum, quae plebem humanam stimulo
peccatorum et odit et percutit. Redemit peccatores
obnoxios, pretioso sanguine, ab imperio diaboli,
hoc est de manu inimici. Ad litteram enim illud dici
non videtur, non enim Aegyptiis pretium dedit cum
liberasset Judaeos, quod tamen redemit, significat,
prophetice igitur dictum habeatur.
12 #Et operit aqua tribulantes eos: Unus ex eis non remansit.@#
H Haec nunc similitudo in nostro baptismo fit, ubi
abluitur homo aquis, et perit diabolus cum satellitibus
suis. C Ad litteram enim planum est intelligere
historiam noscenti.
13 #Et crediderunt ÷ in .. verbis ejus: Et laudaverunt laudem ejus.@#
C Et crediderunt, duritiam in hoc cordis demonstrat,
quod non ante eventum rei, sed post
factum #miraculorum@# credere maluerunt. Et laudaverunt,
scilicet canentes: Cantemus Domino, gloriose
enim honoratus est (Exod. XV).
14 #Cito ÷ fecerunt .. obliti sunt operum ejus: Non sustinuerunt consilium ejus.@#
C Cito fecerunt, ac si diceret: Summa celeritate
mutati sunt, ut qui Domino de collatis mirabilibus
laudes canebant, post, nefandas murmurationes
assumebant. Consilium mutaverunt in peccatum,
dum prius desperarent quam ejus parata beneficia
provenissent. Petierunt enim escam sub diffidentia,
quamvis ante, nullam famem essent passi, divina
semper largitate pasti. Ita hodie multi, dum sibi nimia
festinatione provident, incauti divinitatis dispositionem
anticipant.
15 #Et concupierunt concupiscentiam in deserto: Et tentaverunt Deum in inaquoso.@#
C Et concupierunt concupiscentias, cum postulabant
sibi dari sub murmurationibus aquam et comessationem
in deserto (Exod. XV). Ostendit enim
geminatio verborum nimietatem desiderii. Et tentaverunt
in inaquoso. H Siccitas enim eis erat, quia
non agnoscebant irrigationem sancti Spiritus in
columna nubis, quae praecedebat eos.
16 #Et dedit eis petitionem ipsorum: Et misit saturitatem in animas eorum.@#
C Duobus enim modis animam dicimus satiatam,
cum escis corporalibus pro carnis infirmitate reficitur,
et cum spiritali jocunditate completur. Sed
hic animas eorum dicit carnibus potuque saginatas,
ut eorum voluntas desperata rebus emergentibus
vinceretur.
17 #Et irritaverunt Moysen in castris: Aaron sanctum Domini.@#
C Saturitatem ventris secuta est seditio, quae plerumque
periculorum perniciosorum causas excitat.
Irritari, aliquem dicimus ad iracundiam provocari,
irritaverunt enim viros | null | a593c4de-2988-4496-bcd2-96115f781b29 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sanctos Dathan et Abiron
ad interitum suum (Num. XVI), quia per invidiam
loquebantur, quod Domino displicebat. Et hoc congrue
inter laudes Dei ponitur, quia suos famulos
vindicasse declaratur.
18
#Aperta est terra et deglutivit Dathan: Et operuit super congregationem Abiron.@#
H Aperta est terra, facta sunt haec secundum
litteram, sed et nunc vorat eos terra, qui terrena
sapiunt; et recedunt a mandatis Dei; quos non
illuminat gratia Spiritus sancti, sed accendit flamma
peccati.
19 #Et exarsit ignis in synagoga eorum: Flamma combussit peccatores.@#
C Exarsit ignis hoc factum est supra, ducentos
quinquaginta socios Dathan et Abiron, qui eorum
infeliciter vota secuti sunt. Flamma dicta est a
flagello comarum suarum. Synagoga, vero hic congregationem
sociorum Dathan et Abiron significat.
20 ÷ #Et .. fecerunt vitulum in Choreb:@#
#Et adoraverunt sculptile.@#
C Choreb interpretatur #calvaria,@# ubi postea Judaei
Dominum crucifixerunt, ut in eodem nomine, jam
tunc in illo deserto Choreb, culturam Dei nefanda
praesumptione violarent, quorum posteritas erat in
loco calvariae crucifixura Dominum. Adoraverunt
sculptile, non in deserto, sed in terra postea promissionis.
21 #Et mutaverunt gloriam suam: in similitudinem
vituli Comedentis fenum.@#
C Gloria eorum fuit adorata divinitas, quam infelici
commutatione perdentes, usque ad hoc pervenire
meruerunt, ut deserentes coeli terraeque
Creatorem, Deum sibi facerent, similitudinem vituli
fenum comedentis.
22 #Obliti sunt Deum qui salvavit eos: Qui fecit magnalia in Aegypto mirabilia. In terra Cham: terribilia in mare Rubro.@#
H Obliti sunt Deum: qui verberavit multis plagis
Aegyptum, ut suum populum liberaret: et miracula
in terra Cham sive Chanaan fecit, cum ejectis gentibus
ipsos in eorum terra plantavit. Terribiliaque
fecit in mari, cum Pharaone exstincto sic cum populis
praebebat incessum.
23 #Et dixit ut disperderet eos: Si non Moyses electus ejus stetisset in confractione
in conspectu ejus.@#
H Attende hoc, o sacerdos: perisset enim populus,
nisi mitigasset Moyses iram Dei: et tu cum videris
populum, delinquentem, annuntia ei delicta
sua: et #sta in@# fractione, id est in periculo rogans
Dominum, ut avertatur furor ejus ab eis.
24 #Ut averteret iram ejus ne disperderet eos: Et pro nihilo habuerunt terram desiderabilem.@#
C Pro nihilo habuerunt terram: quia semper carnaliter
visa et audita cogitabant, sed adverte quam
bona illa terra fuerit, ut desiderabilis esse diceretur.
H Terra enim viventium est, quam desiderabilem
dicit: quam pro nihilo habebant, quia istam transitoriam
diligebant. C Vel terra ista sancta corporalis,
propter mysteria redemptionis nostrae desiderabilis
intelligentibus fuit: illis vero nulla, qui in ea
nihil spiritale senserunt.
25
#Non crediderunt verbo ejus: Et murmuraverunt in tabernaculis suis: Non exaudierunt vocem Domini.@#
C Non crediderunt in verbo ejus: Filium significat,
cui plebs nefandissima non credebat. Vel hoc ad
litteram, quia ideo murmurabant, quia ejus promissionibus
minime credere maluerunt. Dum murmurationes
exercebant, vocem Domini nullatenus
audierunt. In tabernaculis vero dicit: ut hoc contigisse
videretur, non laborantibus, sed otiosis. Majus
enim crimen est, cum murmurare contigit otiosis.
26 #Et elevavit manum suam super eos: Ut prosterneret eos in deserto.@#
C Elevavit manum: hic justitia Domini praemittitur,
ut secuta pietas majore gloria sentiatur. Dicit
enim insurrexisse Domini potestatem, ut vindicaret
in excedentibus, eosque prosterneret, et alia quae
sequuntur faceret.
27 #Et ut dejiceret semen eorum in nationibus: Et dispergeret eos in regionibus.@#
H Dispersi sunt enim Judaei in diversis partibus,
ut aliquando humiliati, suum Dominum plebs castigata
cognosceret. Sed et ille dispergitur, cujus sensus
omni vento inanis gloriae vel cupiditatis circumfertur.
28 #Et initiati sunt Beelphegor: Et comederunt sacrificia mortuorum.@#
H Et initiati sunt, id est, qui Deo se consecrare
debuerunt, idolo Beelphegor initiati, id est consecrati
sunt: et qui panem vivum esurire debuerunt,
mortuorum sacrificia comederunt.
29 #Et irritaverunt eum in adinventionibus suis: Et multiplicata est in eis ruina.@#
H Irritaverunt eum in adinventionibus suis, scilicet
perversis, et idolorum ruina multipliciter est
facta. A Vel multiplicata est in eis ruina: quia pro
gravioribus suis | null | b7d51ff8-760d-469b-aeab-8c560d449e5a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
peccatis gravius vastabantur.
30 #Et stetit Phinees et placavit: Et cessavit quassatio.@#
C Stetit Phinees: hoc verbum stetit, soliditatem
mentis ostendit, qui ex zelo divino fornicatores
occidit. H Sic debet sacerdos cui animae commissae
sunt, evaginare gladium, id est proferre verbum,
et occidere fornicationem et concupiscentias in
utroque sexu, ut sibi reputetur ad justitiam.
31
#Et reputatum est ei in justitiam: In generatione et generatione usque in sempiternum.@#
C Reputabatur illi sacerdoti Phinees ad justitiam,
id quod superius dixit, hic et in futuro saeculo, sed
et sacerdoti cuilibet vitia corrigenti reputatur ad
aeternam justitiam
32 #Et irritaverunt eum ad aquam contradictionis: et vexatus est Moyses propter eos: Quia exacerbaverunt spiritum ejus.@#
H Aqua contradictionis, aquae baptismi accipiuntur,
ad quas diabolo contradicitur et operibus ejus,
post quas si quis se coinquinaverit vitiis, sacerdos
vexabitur pro eo, eo quod exarcerbaverit Spiritum
Dei, quem ille praedicat: sicut Paulus dicebat:
Quis infirmatur et ego non infirmor? (II Cor. XI.)
33 #Et distinxit ÷ in .. labiis suis: Non disperdiderunt gentes quas dixit Dominus illis.@#
H Et distinxit in labiis suis, ut jugiter supplicaret
pro eis. C Vel distinxit dictum illud diffidentiae, a
priori mentis constantia. Non disperdiderunt gentes,
quia postquam terram promissionis populus intravit,
oblitus mandatorum Dei et praeceptorum ejus, quibus
praeceperat debere eos propter idolorum culturas
occidere, cum illis se gentibus magis vetita societate
conjunxit.
34 #Et commisti sunt inter gentes: et didicerunt opera eorum: et servierunt sculptilibus eorum:@#
#Et factum est illis in scandalum.@#
C Commisti sunt itaque vetita societate inter
gentes, ut se eorum superstitione polluerent, factumque
est illis in scandalum. Scandalum nomen
Graecum est, significans #sinistrum,@# eo quod eorum
mentes in laevam partem perversa imitatione deduxit.
Ecce facta est terra promissionis in scandalum,
quae fuit in magnum praemium Domino largiente
collata. Unde monemur recte uti beneficiis divina
largitate collatis, ne magis inde pereamus unde sublevati
fuisse cognoscimur.
35 #Et immolaverunt filios suos et filias suas: Daemoniis.@#
H Immolaverunt filios suos et filias suas daemoniis.
Hoc intelligendum est moraliter, sensus et
animas suas. C Vel ad litteram, non illi qui terram
promissionis sunt ingressi, sed posteritas eorum.
36 #Et effuderunt sanguinem innocentem. Sanguinem filiorum suorum et filiarum@#
+ #suarum@#
..: #Quas sacrificaverunt sculptilibus Chanaan.@#
C Effuderunt sanguinem, non autem legitur ab
Hebraeis, terram promissionis ingressis, effusum
sanguinem humanum in sacrificiis daemonum; tamen
ab aetate sequenti hoc fieri posse non dubium
est. Et ne putarentur extranei fuisse illi innocentes
quorum sanguinem effuderant, addidit filiorum suorum
et filiarum suarum, ut contra eos cresceret
invidia, et scelus grandesceret; et ut amplius grandesceret,
addidit sculptilibus istum innocentem sanguinem
effusum. Auxesis enim figura ista apud
Graecos dicitur, quando vel laus vel crimen adjectis
dictionibus increscit et augetur.
37 #Et interfecta est terra in sanguinibus, et contaminata
est in operibus eorum: Et fornicati sunt in adinventionibus suis.@#
C Interfectam igitur terram, debemus crudeles
homines accipere, qui se magis iniqua devotione
trucidabant interficiendo filios. Tropica enim locutione
interfecta terra, dicuntur terreni homines,
suis malis actionibus in anima interempti. Et hoc
faciendo etiam dicuntur fornicati, nam illi fornicati
videntur in Domino, qui se adulterinis polluerunt
superstitionibus.
38
#Et iratus est furore Dominus in populum suum: Et abominatus est haereditatem suam.@#
C Tropica locutione iratus furore Dominus dicitur.
Et iratus est furore Dominus, H quia reliquit
eum, et quae quondam fuerat plebs Dei, facta est
caterva diaboli. C Abominatio autem et Dei aversio
malorum omnium constat extremum, quia dum illud
quod continet subducitur, necesse est ut earum
rerum quae continentur ruina protinus sequatur.
39 #Et tradidit eos in manus gentium: Et dominati sunt eorum qui oderunt eos.@#
C Traditi sunt enim opprobrio servitutis, #qui@# gloriari
videbantur in idolis. Dominati sunt eorum qui
oderunt eos, gravis valde dominatio, nam qui semper
odit semper iratus est; qui vero semper iratus
est, implacabilis est. Durissima igitur est servitus
servire semper infenso.
40 #Et tribulaverunt eos inimici eorum. Et humiliati | null | f08be1a8-cdb2-4fda-b891-c5497aca6bb1 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sunt sub manibus eorum: Saepe liberavit eos.@#
C Et tribulaverunt eos, recta vicissitudo, ut qui
amanti Domino servire noluerunt, odientibus inimicis
justo judicio probarentur esse subjecti. Saepe
liberavit, ut intelligamus ipsum et bona promittere,
et flagellatis denuo subvenire. Promisit enim beneficia,
et humana non cessavit iniquitas, intulit vindictam,
et afflictis iterare dignatus est clementiam.
41 #Ipsi autem exacerbaverunt eum: in consilio suo: Et humiliati sunt in iniquitatibus suis.@#
H Ipsi autem exacerbaverunt eum in consilio suo,
quod habuerunt, ut eo relicto idolis servirent. Et
humiliati sunt, non a Deo, sed a delictis suis
humiliabantur.
42 #Et vidit cum tribularentur. Et audivit orationem eorum.@#
H Et vidit cum tribularentur, praecucurrit enim
solita miseratio clementis Dei, quae conversos in
orationibus protinus audivit. Docet enim et te,
quod si conversus ingemueris, protinus appropinquant
celsis auribus ejus preces humilitatis tuae.
43 #Et memor fuit testamenti sui: Et poenituit eum secundum multitudinem misericordiae
suae.@#
H Memor fuit testamenti, quod cum Abraham in
initio fidei nostrae pepigit; C quod absconditum erat
in prophetis, sed in tempore Evangelii revelatum
est. Poenituit autem more humanitatis dicitur,
H quia semper super poenitentes poenitet Deus, dum
mala quae locutus fuerat ut faceret non facit.
C Poenitet ergo tunc Deus, quando #nos@# poenitentes
cognoscit; talis enim ille nobis efficitur, quales #nos
sibi@# esse probaverit. Est ergo Dei poenitentia hic,
non dolor de imprudenter facto, sed remissio poenae
peccati.
44 #Et dedit eos in misericordias: In conspectu omnium qui ceperant eos.@#
C In misecordias datos eos dicit, quia diversa
charismatum munera susceperunt; alii enim prophetae,
alii apostoli, alii martyres, alii confessores,
ex ipso populo gratia Dei floruerunt. Vel ad litteram,
gentiles eis placabiles fecit, qui captivarunt eos, ut
saepe etiam liberos darent, quos ante captivos tenebant.
45 #Salvos fac nos, Domine, Deus noster: Et congrega nos de nationibus.@#
H Salvos nos fac, ne nobis vitia dominentur. Et
congrega nos, quia gens Hebraeorum in regionibus
nationum est dispersa. C Populus enim iste, cui
ab initio psalmi verba dedimus, nunc Deum deprecatur,
ut Ecclesiam suam de gentium congregatione
perficiat.
46 #Ut confiteamur nomino sancto tuo:@#
#Et gloriemur in laude tua.@#
C Ut confiteamur nomini tuo, id est Filio utique
tuo, qui et nomen et laus tua est. C Et gloriemur,
non in humana jactantia, sed in te, ubi est revera
fixa gloria et sine fine laetitia.
47 #Benedictus Dominus Deus Israel a saeculo et usque in saeculum: Et dicet omnis populus: Fiat fiat.@#
H Merito benedictus in saecula, per quem facta
sunt saecula, non solum facta sed etiam redempta.
Qui et nunc nos recreare di #gne@# tur in salutari, id
est in Christo Jesu Domino nostro, qui est in
saecula benedictus. C Dicit vero ab isto saeculo
usque ad illud perpetuum saeculum Deum benedicendum,
ut continuata laus nunquam debeat habere
fastidium.
ORATIO EX PSAL. CV.
Memento nostri, Domine, in beneplacito populi
tui, et a peccati servitute nos discussos salutaris
tui visitatione salvifica. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS CVI.
ARGUMENTUM PSAL. CVI.
C Hic commonetur populus Christianus ut pro
collatis sibi beneficiis laudes Domino reddat.
TT. #Alleluia.@#
1 #Confitemini Domino quoniam bonus: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
C Confitemini Domino, commonet Propheta et
prodere peccata sua, et laudes Domini personare.
Dicit vero quoniam bonus, ut peccatoribus sit confidentia
post satisfactionem pro Domino supplicare.
In saeculum, hoc est in aeternum, quia nullum tempus
est, quod ab ejus misericordia reperiatur exceptum.
2 #Dicant qui redempti sunt a Domino: Quos redemit de manu inimici: et de regionibus congregavit eos.@#
C Dicant utique alleluia, quod titulus ait, et se
jucundis exsultationibus consolentur, qui ad Domini
gratiam venire meruerunt: significat tamen specialiter
populum gentium, qui Dei sanguine redempti,
et de potestate inimici, id est diaboli, ipsius miseratione
sublati sunt; qui de diversis regionibus vocati
sunt, vel qui redempti sunt | null | f6c70f46-47cc-48ee-8efb-29d732045b7d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in passione Christi.
3 #A solis ortu et occasu: Ab aquilons et mari.@#
C A solis ortu, cum tres cardines mundi designaverit,
pro quarto, id est pro australi posuit mare, ab
illa parte volens intelligi Oceanum, qui cunctum
mundi marginem dicitur circuire.
4 #Erraverunt in solitudine in inaquoso: Viam civitatis habitaculi non invenerunt.@#
C Erraverunt gentes in superstitiosa doctrina,
aridi de vera doctrina, et in solitudine, cum nullos
verissimos doctores adhuc habere probarentur. Et
viam civitatis, id est, opera quibus pervenitur ad
coelestem Hierusalem non invenerunt.
5
#Esurientes et sitientes: Anima eorum in ipsis defecit.@#
C Esurientes et sitientes, curiosissimos viros saeculi
hujus significat, qui semitas veritatis diversis
opinionibus exquirebant, sed quoniam non crediderant
vero auctori, in vera sapientia non poterant
inveniri. Defecit anima in ipsis, utique cum laboribus
atque studiis eorum animositas lassata succubuit.
6 #Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur: Et de necessitatibus eorum eripuit eos.@#
C Superioribus versiculis descripsit errantes,
nunc refert de redeuntibus ad dona Dei. Clamaverunt,
significat magno desiderio quaesierunt. H Tunc
quoque exaudimur ab eo, quando non simplex vox
sed tribulatio clamat ad Deum. Sed vide quid clamor
iste praestiterit, quia de necessitatibus eripuit
eos, et semitas veritatis agnoscere fecit.
7 #Et eduxit eos in viam rectam: Ut irent in civitatem habitationis.@#
C Et eduxit eos in viam rectam, scilicet Christus,
quatenus qui pridem invio errore vagabantur, accepta
via sanctissimae religionis, credentes in Christum
ad Ecclesiae beata atria feliciter per #venirent.@#
8 #Confiteantur Domino misericordiae ejus: Et mirabilia ejus filiis hominum.@#
C Dignum et justum est semper confiteri #pio@# Domino,
qui nos sua misericordia et a periculis liberat,
et splendore suae pietatis illuminat. Mirabilia ejus,
quae fecit in mundo, per evangelistas et apostolos,
posteris dicit esse praedicanda.
9 #Quia satiavit animam inanem: Et animam esurientem satiavit bonis.@#
C Tunc erant animae gentilium inanes et vacuae,
quando bonis fructibus ex cultu idolorum erant privatae,
postea esurientes satiatae sunt, quando Domini
miseratione commonitae, vota sua ad poenitentiae
studia transtulerunt.
10 #Sedentes in tenebris et umbra mortis: Vinctos in mendicitate et ferro.@#
C Sedebant gentes in tenebris, quoniam vacuatae
lumine fidei. Cum dicit sedentes, ostendit eas longo
situ ibidem fuisse versatas. Umbra mortis, fuit istius
saeculi vita vitiosa. Vinctae in mendicitate, id est
indigentia boni operis, ligatae funibus peccatorum.
Ferrum significat duritiam malorum.
11 #Quia exacerbaverunt eloquia Dei: Et consilium Altissimi irritaverunt.@#
C Quia exacerbaverunt, exponit enim quemadmodum
peccaverunt illi qui sedebant in tenebris; quia
contra Domini eloquia facientes, in ejus regulis vivere
respuebant, et ideo ejus consilia irritaverunt.
H Quae eis dederat ut eligerent vitam. C Fuit etiam
Dei justum consilium, saluberrima medicina, ut morbus
ille contrario remedio curaretur; superbia mentis,
angustia cordis.
12 #Et humiliatum est in laboribus cor eorum. Infirmati sunt nec fuit qui adjuvaret.@#
C Humiliatum est cor eorum in tribulationibus et
angustiis, ut qui in prosperitatibus superbi exstiterunt,
in tribulationibus et laboribus humiliarentur.
Infirmati sunt, id est a saeculi praesumptione dejecti
sunt. Nec fuit qui adjuvaret, subaudiendum, alter,
nemo enim praestat periclitanti, nisi cui omnipotens
Deus praeceperit subveniri.
13 #Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur: Et de necessitatibus eorum liberavit eos.@#
C Clamaverunt ad Dominum, scilicet propria delicta
confitentes. Silebant prius in elatione positi et
velut insensata pecora nullum salutare verbum fundebant.
Compunctio facta est, et tunc vocem utilem
reddiderunt, id est et liberavit eos qui premebantur
servitute diaboli.
14 #Et eduxit eos de tenebris et umbra mortis: Et vincula eorum disrupit.@#
D Eduxit eos de tenebris, id est de caecitate perfidiae.
Umbra mortis est vita peccatis maculata, quae
illius futurae mortis teterrimam portat imaginem.
Disrupit vincula, sic diaboli tyrannica potestas Christo
veniente disrupta est, ut nunquam in illam #quae@#
fuit dominationem redire praevaleat.
15 #Confiteantur Domino misericordiae ejus: Et mirabilia ejus filiis hominum.@#
C Admonet enim Liberatori gratias agere, quia
januas peccatorum et malorum omnium claustra
virtus divina confregit.
16 #Quia | null | a0443fb8-5f0e-4f57-a892-37ca1ec15467 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
contrivit portas aereas:@#
#Et vectes ferreos confregit.@#
C Portae aereae, sunt consuetudines hominum vitiosae,
quae nos ita in peccatorum atriis recludunt ut
exeundi nequeant praebere licentiam. Vectes autem
ferreos, spiritus immundos dicit, qui illas januas
peccatorum, ne exire liceat, circumdatas observare
et claudere non cessant. Haec enim duo metalla pro
fortitudine delictorum videntur esse adhibita.
17 #Suscepit eos de via iniquitatis eorum: Propter injustitias enim suas humiliati sunt.@#
H Suscepit, id est liberavit Christus, quos obseraverat
diabolus validissimis seris vitiorum. Propter
injustitias enim suas humilitati sunt, ut exaltarentur
in Christo.
18
#Omnem escam abominata est anima eorum: Et appropinquaverunt ÷ usque .. ad portas mortis.@#
C Hic escam spiritalem, legem Dei, scilicet et salutaria
praecepta debemus advertere, unde fidelis
anima vivit; de qua iniquorum mens exitiosa fame
jejuna est. Gravis morbus, exsecranda calamitas,
divinae legis appetentiam non habere. Nam unde
potest vivere, qui suam vitam coeperit non amare?
Hinc factum est ut ad illa claustra mortifera veniretur,
nisi Domini miseratione essent liberati.
19 #Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur: Et de necessitatibus eorum liberavit eos.@#
C Istum versum constat esse repetitum, quoniam
in simili causa unam decuit esse sententiam.
20
#Misit verbum suum et sanavit eos: Et eripuit eos de interioribus ÷ eorum@#
...
H Misit Verbum suum, id est Pater Filium, qui
nos reficeret et sanaret. Et eripuit eos de interitionibus
in quibus se ipsi dimerserant. C Ecce qualis
languor, spirituales delicias Verbi Dei et prophetarum
fastidire, ut sola coelestis medici praesentia,
scilicet Christi, tale potuisset periculum aegritudinis
amputare.
21 #Confiteantur Domino misericordiae ejus: Et mirabilia ejus filiis hominum.@#
Quarta psalmi sectio repetitis versibus introitur.
Commonet autem sacerdotes ut Domino confiteantur,
id est ut sacrificent illi, et mirabilia ejus non
desinant populis praedicare.
22
#Et sacrificent sacrificium laudis: Et annuntient opera ejus in exsultatione.@#
C Domino sacrificium #reddidit,@# qui laetus hostiam
laudis obtulerit. Multo enim praestantius est, cum
bonis actibus psalmodiae illi jubilationes offerre,
quam pecudum victimas immolare. Et opera ejus, id
est, beneficia ejus praedicatores proferant in exsultatione.
Illa enim celerius credere acquiescimus, quae
videmus doctores fixa et grata mente praedicare.
23 #Qui descendunt mare in navibus: Facientes operationem in aquis multis.@#
C Qui descendunt mare, significat sacerdotes, qui
saeculi istius procellosa descendunt. H In navibus,
id est in Ecclesiis, quae Christum portant, et a fluctibus
hujus mundi tunduntur. Facientes operationem,
C id est praedicant populis Christianis, qui aquis
multis designantur.
24 #Ipsi viderunt opera Domini: Et mirabilia ejus in profundo.@#
C Ipsi viderunt, ipsi praedicatores, qui ejus opera
spiritali intelligentia cognoverunt. In profundo; H
in profunda enim caligine per eorum praedicationem
lumen veritatis illuxit, ut viderent in tenebris densissimis
clarere lumen, Deo operante, verissimae
Trinitatis.
25 #Dixit et stetit spiritus procellae: Et exaltati sunt fluctus ejus.@#
C Spiritus procellae significat tempestates tribulationum
nostrarum, quas Deus pia miseratione
suspendit, ne malis crescentibus obruamur. Et exaltati
sunt fluctus in mentibus humanis, quando putamus
meritis nostris attribui, unde videmus nos
sola divina gratia posse liberari.
26 #Ascendunt usque ad coelos et decendunt usque ad abyssos: Anima eorum in malis tabescebat.@#
C Ascendunt etiam isti fluctus usque ad coelos,
quando saeculi elationibus eriguntur, descendunt vero
usque ad abyssos, cum in desperationem pervenerunt.
Tabescebat anima in malis, id est in formidine,
et in recordatione malorum quae gessit; in
bono enim hic ponitur tabescere. H Ascendunt, audiendo:
descendunt, timendo.
27 #Turbati sunt et moti sunt sicut ebrius:@#
#Et omnis sapientia eorum devorata est.@#
C Turbati sunt, ad confusionem pertinet sensus.
Commoti sunt: ad iras protinus evomendas. Motique
sunt ut ebrius. H. Quia nihil stabile, nihil sobrium
eorum sensus habebat. Sapientia eorum devorata
est. C Quia turbatis mentibus non praevalet apparere,
in quibus ante videbatur inesse sapientia; sapientia
enim non potest nisi apud quietos et imperturbatos
animos inveniri. C H Bene ergo eorum dicitur sapientia
devorata, qui ante sibi videbantur doctores,
sed jam | null | 5204d462-b537-4f48-af9f-1072a0393f24 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
conturbati a sapientia Dei, se stultos fuisse
cognoscunt. Sic olim draco Moysi deglutivit dracones
Aegyptiorum (Exod. 7).
28 #Et clamaverunt ad Dominum cum tribularentur:@#
#Et de necessitatibus eorum eduxit eos.@#
H Clamaverunt ad Dominum, ut linquentes luxuriosam
ebrietatem, sapientiam Dei sequerentur. C
Ecce #illud@# velut ebrii quorum sapientia deglutita
videbatur, clamore salubri ad vitalia consilia redierunt,
et ad Dominum conversi, coeperunt jam esse
sobrii. Et eduxit eos de necessitatibus eorum modo,
qui sequitur, allegorica descriptione.
29 #Et statuit procellam ejus in auram: Et siluerunt fluctus ejus.@#
C Et statuit procellam ejus in auram, id est, tempestas
illa saevissima (quae ab humana fragilitate
non poterat sustineri) in auras jussa disparuit. Et
siluerunt fluctus ejus, id est, H poenitentiam agentibus
in tranquillitatem conversi sunt, quia C confestim
fragor ille saevientium malorum imperio dominantis
obmutuit.
30÷ #Et .. laetati sunt quia siluerunt: Et deduxit eos in portum voluntatis eorum.@#
C Laetati sunt, dicit quod solet post pericula navigantibus
evenire, ut se gaudeant ab ingenti clade
liberatos, quando ad portum coeperint venire tutissimum,
id est ad Christum. Portus enim a portandis
navibus dictus est, et animus aestuantis in Christo
portatur quietus. H Quiescentibus tentationum fluctibus,
laetantur inquietati et liberati, et deducet
Deus liberatos in portum voluntatis eorum eos, scilicet
qui integram voluntatem in eum converterunt,
ipse enim est verus portus.
31
#Confiteantur Domino misericordiae ejus: Et mirabilia ejus filiis hominum.@#
C Inspice hic quod eumdem versum quarto repetivit,
ut quadrifaria illa mundi divisio, quam superius
dixit a solis ortu et occasu, ab aquilone et mari
his concordans partibus redderetur, quatenus confessio
fidelis ubique eadem, ubique celeberrima cantaretur:
ut, sicut ubique est una ecclesia, una sit
et ubique confessio. H Confiteantur Domino misericordiae
ejus, quibus protegit humanum genus et mirabilia
facta filiis hominum, quia mirabiliter compescit
hos fluctus.
32+ #Et .. exaltent eum in Ecclesia plebis: Et in cathedra seniorum laudent eum.@#
C Ecclesiam hic nobilem illam et vera religione
pollentem dicit, quae Dominum religiosis actibus
semper exaltat. Et in cathedra hic omnes doctores
praecepit laudes Domini personare, qui in cathedra
seniorum resident, id est, qui successores veterum
pontificum esse meruerunt. H Et laudent eum in cathedra
seniorum, non in illa in qua Scribae et Pharisaei
sederunt, qui legentes legem, non intellexerunt
in ea Dominum nuntiatum, sed in illa, in qua eum
vel prophetae vel patriarchae spiritali oculo contemplantes,
cognoverunt in miraculis, vel oraculis cecinerunt.
33 #Posuit flumina in desertum: Et exitus aquarum in sitim.@#
C Nunc causam confessionis et exaltationis subdit,
quia, Judaeis reprobatis, omnis aquarum Spiritus
sancti plenitudo venit ad populum Christianum. Illa
siquidem flumina, id est prophetae vel apostoli, non
credentibus Judaeis, ad deserta gentium transierunt,
et velut fons irriguus derivatus, ad gentes omnis divinus
sermo est translatus. Et exitus aquarum in sitim,
id est in gentes, ut quae prius fuerant siccatae
ariditate peccati, coelestes aquas sitienter haurirent.
H Merito exaltent et laudent Deum, qui in Ecclesia
quae prius fuerat desertum et odio habita posuit apostolos,
qui eam et consolarentur alloquio, et alluvio
fecundarent. Dedit et in animas sitientes verbum
exitus praedicationum, et terram corporis, quae
prius protulit spinas amaritudinis, fructibus replevit
aeternis.
34 #Terram fructiferam in salsuginem:@#
#A malitia inhabitantium in ea.@#
C Terra enim fructifera Judaea erat, quando superna
religione florebat, sed facta est salsa, cum
Dei praecepta contempsit. Humor enim salsus fructibus
probatur adversus, quia ubicunque dominatus
fuerit, germen fecunditatis intercipit. Quod illis
contigit propter malitiam eorum, qui Dei tabernaculum
subdolis mentibus habitare videbantur.
35 #Posuit desertum in stagna aquarum: Et terram sine aqua in exitus aquarum.@#
C Iste versus pertinet ad populum Christianum;
quorum siccitati data est unda salutaris sacri baptismatis.
Stagna, enim pro fontibus Ecclesiarum
arbitror posita; stagna siquidem a #stando@# dicta sunt.
Terra sine aqua, incredula significat corda gentilium,
quae, post, irrigata unda baptismatis et sancta
praedicatione floruerunt. H Posuit desertum in stagna
aquarum, praebens in Ecclesia baptismum | null | 08fa1e29-6683-4f9b-be6a-ec4cf5dd6c78 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Et
terram sine aqua in exitus aquarum, id est, praedicatores
in nationum ariditate constituit. Et collocavit
illic esurientes, ut bonis coelestibus reficerentur.
36 #Et collocavit illic esurientes: Et constituerunt civitatem habitationis.@#
C Collocavit illic esurientes, id est, qui Domini
munera nimis gloriosa aviditate complexi sunt. Civitas
habitationis Ecclesia catholica est, in qua
firmiter se constituunt qui supernis jussionibus obediunt.
37
#Et seminaverunt agros et plantaverunt vineas: Et fecerunt fructum nativitatis.@#
C Seminant agros et plantant vineas, qui corpora
sua mundatis sentibus peccatorum, coelesti institutione
purificant. Fructus a #fruendo@# dicitur, et ideo
qui fructum spiritalem faciunt, benedictione Dei
perfruuntur. Quos vero infecundos invenerit, abscindet
ut sterilem ficulneam (Luc. XIII). Ager vero
ab #agendo@# dictus est, quod ibi diversa victus causa
peragantur.
38 #Et benedixit eis et multiplicati sunt nimis: Et jumenta eorum non minoravit.@#
H Benedixit enim Deus illis, qui se a pravis cogitationibus
custodiunt. C Et multiplicati sunt nimis,
fecunditate meritorum. Jumenta simplices homines
debemus accipere, fidei probitate pollentes,
non dissertitudine gloriosos, sed meliores vita quam
lingua, plurimum valentes, non lingua, sed corde;
hi non sunt minorati, sed in melius reparati, quoniam
magnam Dei gratiam sunt consecuti. H Benedixit
apostolis, quia quae erant placita ei faciebant
semper, sicut et in manu Joseph benedixit omnia
Deus
39 #Et pauci facti sunt: Et vexati sunt a tribulatione malorum et dolore.@#
C In his duobus versiculis describit illos qui, haeretica
pravitate decepti, Ecclesiam Dei relinquunt.
Isti ergo pauci sunt, quamvis multi sibi videantur;
nam ad illam universalem Ecclesiam comparati,
omnimodis probantur exigui. Vexati, quando eos
diabolicae insidiae perculerunt, hos dolor et tribulatio
subsequitur, quoniam auctorem salutis reliquisse
noscuntur. H De Judaeis exponit, quos dicit paucos
factos, eo quod in ipsis non sint deinceps opera Dei
multiplicata, et vexati a tribulatione malorum, quia
insontem iniqui sunt persecuti, super quorum principes
effusa est contemptio: ut qui Dominum contempserant
ipsi contemnerentur, et errare fecit eos
in invio Satanae.
40 #Effusa est contemptio super principes: Et errare fecit eos in invio et non in via.@#
C Hic breviter haereticorum sacerdotes designati
sunt, super quos contemptio effusa est, quia non
salutari doctrina, sed tantum mortifera loquacitate
contendunt. Hi per invios labuntur errores; quippe
qui viam salutis deserunt, et tortuosis semitis immorantur,
et ita littera Cassiodori habet contentio
et ejus expositio. Sed omnes translationes, et Origenis
et Hieronymi et Augustini littera habent contemptio,
et ita exponitur ab eis, H ut qui Dominum
contempserant ipsi contemnerentur. A Vel principes
esse voluerunt, contempti sunt et ab Ecclesia reprobati,
ut sal infatuatum.
41 #Et adjuvit pauperem de inopia: Et posuit sicut oves familias.@#
C Redit ad humiles catholicos. Adjuvit pauperem,
H id est, populum Christianum dapibus satiavit
aeternis. Et posuit sicut oves familias, ut audientes
vocem veri pastoris fide sequantur. C Iste autem
pauper est, qui, mundanis illecebris derelictis, ad
coelestis misericordiae januam pulsat, ut in illam
Dei familiam mereatur admitti, quae, sicut oves
innoxiae, simplicitatis honore decoratur.
42 #Videbunt recti et laetabuntur: Et omnis iniquitas oppillabit os suum.@#
II Videbunt recti, quorum sunt isti praedicatione
conversi. Et omnis iniquitas, id est, diabolus sive
Judaei et haeretici commutescunt, C quando electis
Domini non erit quod possit opponi.
43 #Quis sapiens et custodiet haec? Et intelliget misericordias Domini.@#
C Quis sapiens? ac si diceret: Qui vere sapiens
est custodit ista quae dicta sunt, ut Christi se magis
velit esse pauperem quam haereticorum principem.
H Si enim sapienter consideres, et spiritaliter intelligas,
videbis in hoc psalmo misericordias petitas
et clementer indultas. C Vel videbis in coelo misericordias,
et intelliges clementer indultas, id est, accipies
misericordias in praemio, quae nullo possunt
tempore terminari. A Vel intelliget misericordias
Domini, non merita sua, non vires suas, non potentiam,
sed totum sibi, quidquid boni habet, misericordia
Domini largitum, et gentes ex misericordia
ad fidem venisse, et omnes salvatos et salvandos sola
misericordia esse beatos, | null | e8cd8a40-2275-418a-9437-fdc54349b101 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
propter quod toties jussit
Domino misericordias ejus confiteri.
ORATIO EX PSAL. CVI.
Confitemur, Domine, misericordias tuas, quas jugiter
circa nostras exerces inopias, precantes ut,
qui, exaltatus in Ecclesiis, resides ad dexteram Patris
in throno, nobis tantae miserationis et intelligere
et custodire concedas arcanum. Qui vivis et
regnas, etc.
PSALMUS CVII.
ARGUMENTUM PSAL. CVII.
C Christus Patri gratias agit, quod post passionis
triumphum perpetuam resurrexit in gloriam.
TT. #Canticum psalmi David.@#
C Canticum enim frequenter diximus ad divinarum
rerum contemplationem referri; psalmum vero
ad operas actuales, quae tamen divinis noscuntur
convenire mandatis. David significat regem Christum,
qui per totum psalmum loquitur.
#Paratum cor meum, Deus ÷ paratum cor meum: Cantabo et psallam in gloria mea.@#
C Paratus enim Christus semper erat ad talia,
qui ad praeconia Patris perficienda obstaculum peccati
non habebat. Sequitur: Cantabo et psalmum
dicam. Merito ille de se talia dicebat, cujus sermo
et actus divinis regulis consonabant. Ipsa autem
geminatio confidentiam promissionis ostendit, dum
bis dicit, paratum cor meum. H Paratus sum non
solum opere, sed etiam corde et sensu, cantabo ergo
in corde et psallam in opere. Si in psalterio una
chorda rupta fuerit, exterminatur psalterium; et si
in actibus nostris unum praeceptum praetergressi
fuerimus, psalterium nostrum rumpitur.
Psallam igitur in gloria mea, quod enim tibi, Deus,
psallo vel canto, non tibi gratiam, sed mihi facio,
quoniam bonorum meorum non eges (Psal. XV). Igitur
quod tibi servio, gloria mea est; si enim vel jejuno,
vel in sacco jaceo pro peccatis meis, facto hoc
tantum tibi praesto, quod animam meam salvam facio.
De quo, ut bonus medicus, gaudes, gaudes de sanatione
mea, et ego gaudeo de utilitate mea.
2 #Exsurge, psalterium et cithara: Exsurgam diluculo.@#
C Exsurge, gloria mea, quae per psalterium indicatur
et citharam. Psalterium ad morum pertinet
probitatem; cithara ad afflictionem corporis, per
haec ostendens et actus laudabiles et gloriosissimam
passionem. Exsurgam diluculo, hoc de resurrectione
Christi potest intelligi et de membris ejus et quolibet
fideli. Qui in Ecclesia Domini laudaturus assistit
operibus piis; nam, licet profunda nocte laudet, diluculo
praeconii Dei irradiatur.
3 #Confitebor tibi in populis, Domine: Et psallam tibi in nationibus.@#
C Confiteri se dicit in populo Judaeorum, ubi
propria voce locutus est; psallere autem in gentibus,
ad quas directi apostoli Domini praecepta impleverunt,
et ideo dicit se videlicet psallere quod
per ministros suos cognoscitur effecisse. H Confitebor
tibi in populis, id est Judaeis, qui primo
crediderunt, deinde etiam in nationibus gentium.
4 #Quoniam magna super coelos misericordia tua: Et usque ad nubes veritas tua.@#
C Magnificata est misericordia usque ad coelos,
quando supernae potestates ejus beneficiis perfruuntur.
Usque ad nubes quando praedicatores velut
imbriferae nubes infideles populos irrigabant. H
Quia magna misericordia tua super coelos, non est
creatura quae non indigeat misericordia Dei, etiam
Gabriel, Michael, Cherubim, Seraphim. Non detraho
angelis, sed Creatorem praedico, de quo et angeli
gaudent, scilicet quod Creator praedicatur. Vel misericordia
tua de terra elevat ad coelos.
5 #Exaltare super coelos, Deus: et super omnem terram gloria tua: Ut liberentur dilecti tui.@#
C Exaltare super coelos, Deus, ut cujus misericordia
coelestia continentur, justum est ut super coelos
debeat exaltari. Et super omnem terram, cum exaltatus
fuero, H id est, quando crucifixus ero, omnia
traham ad me (Joan. XII). Ut liberentur dilecti, ideo
crucifigitur Dominus, ut exaltatur ut liberentur dilecti,
factum est enim ut petivimus; ille exaltatus
est, et nos liberati sumus. Exaltare super coelos,
Deus non exaltatur nisi super coelos, non exaltatur
super terram; quando enim terreni sumus, non
exaltamus Deum, sed quando sumus conversatione
coelestes.
6 #Salvum fac dextera tua et exaudi me: Deus locutus est in sancto suo.@#
C Salvum fac, salvum se fieri deprecatur in passione,
ut credentium turba liberaretur. Deus locutus
est in sancto suo, id est Filio, ut Verbum caro
factum una | null | c4ad7128-3084-4b7e-842d-191eefb3b65a | latin_170m_raw | null | None | None | None |
voluntate cum Patre loqueretur.
7 #Exsultabo ÷ et .. dividam Sichimam: Et convallem tabernaculorum dimetiar.@#
H Sichima interpretatur #humeri,@# humeri autem,
significat opera, sensus ergo talis est: propterea
crucifigor, ut opera mea dividam sanctis meis. C
Vel, post resurrectionem suam laetaturum se et divisurum
dicit opera, id est, gratias suas apostolis et
fidelibus. Et addit, convallem tabernaculorum, quod
significat humilitatem ecclesiarum. Hanc ergo humilitatem
metitus est Dominus, quando unicuique
fidelium, prout voluit, dona distribuit.
8 #Meus est Galaad et meus est Manasses:@#
#Et Ephraim susceptio capitis mei.@#
C Galaad, interpretatur #transmigratio,@# qua migratione
gentes Domini vocatione compunctae ad Deum
feliciter migraverunt. Manasses, #oblivio;@# quo verbo
significat populum Judaeorum, qui oblitus beneficia
divina Christum crucifixit, qui tamen sua miseratione
ad ejus culturam remeavit. Sic utrumque populum,
nominum istorum commemoratione, suum
esse testatur. H C Ephrem, #fructificatio@# dicitur, et
significat spineam coronam; haec enim fertilis ultra
omnes fructus fuit, quoniam nos liberavit ista humilitate,
et susceptionem pro corona posuit.
9 #Juda, rex meus: Moab lebes spei meae.@#
C Judam regem suum dixit, quia de ejus stirpe
descendit. H Moab #ex patre@# dicitur, #mo@# enim interpretatum
dicitur #ex; ab@# vero, #pater,@# quod est, #ex patre.@#
Et quis est ille qui est ex patre? ille est qui malis
operibus perdidit patrem, nec reversus est ad
patrem, diabolus, scilicet; significat enim diabolum
qui lebes spei Domini est. Labes interpretatur #olla.@#
Quomodo olla spei Domini est? sic est, ut qui non
recte ambulant tradantur diabolo, ut ab ipso cruciati
convertantur ad Dominum.
10 #In Idumaeam extendam calceamentum meum: Mihi alienigenae amici facti sunt.@#
H Idumaea interpretatur #terrena,@# misericors enim
Deus non solum coelestia vult possidere, sed et terrena.
C Extendens calceamentum, id est, legem
suam et Evangelium, mundum universali praedicatione
complevit, alienigenae enim gentes sunt
11 #Quis deducet me in civitatem munitam: Quis deducet me usque in Idumaeam?@#
C Quis deducet me, a parte humanitatis aptissima
interrogatio praemittitur, ut consequens responsio
subsequatur. H C Civitas munita forte significat infernum,
quem nulla vis humana potuit aperire, nisi
qui portas ejus fregit. Ista civitas ad egrediendum
munita est, aperta est ad introeundum. H Idumaea
quoque interpretatur sanguinea, significans locum
poenarum, ubi interficiuntur animae peccatorum.
12 #Nonne tu, Deus, qui repulisti nos: Et non exibis, Deus, in virtutibus nostris.@#
C Quis enim claustrum mortis infringeret, quis
januas munitae civitatis aperiret, nisi ipse Christus?
Repulisti, caput cum membris loquitur, id est #distulisti,@#
quia et ipsum Christum ad glorificationem
suam constat esse dilatum, cum in hac vita demoraretur.
Et non egredieris, tempus illud significat,
quando tentus a Judaeis, sputa et flagella sustinuit.
Tunc enim si voluisset divinitas illa repulisset, sed
distulit miraculum ostendere, ut ordinem proficuae
passionis impleret.
13 #Da nobis auxilium de tribulatione: Quia vana salus hominis.@#
C Da nobis auxilium, humanitas Christi hic clamat
cum membris suis, quatenus tandem aliquando
tempestas hujus saeculi conquiescat. Quia vana salus
hominis, id est, H maledictus homo qui spem
suam ponit in hominem (Jer. XVII), quia non habemus
spem nisi in Deo.
14 #In Deo faciemus virtutem: Et ipse ad nihilum deducet inimicos nostros.@#
H In Deo faciemus virtutem, ipse erit virtus nostra,
ipse panis noster qui cor confortat, ipse et
rector noster. Et ipse ad nihilum deducet inimicos
nostros, quia ipse nos coronat et diabolum superat,
ipse pugnat in nobis, magis autem ipse vincit in nobis.
ORATIO EX PSAL. CVII.
Praepara tibi, Domine, cor nostrum ad confitendum
nomini tuo, ut te intelligentes surrexisse dilaculo,
illuc tendamus merito quo tu eluces victor in
regno. Qui vivis et regnas, etc.
PSALMUS CVIII.
ARGUMENTUM PSAL. CVIII.
C Christus increpat Judaeos, qui sibi mala pro bonis
reddiderunt. et Judae atque ipsius populi narrat
interitum.
TT. #In finem | null | 2ede9a44-820f-491e-be74-a8c39ffa3428 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
psalmus David.@#
C Iste psalmus referendus est ad regem supernum:
quoniam omnes sermones ejus tendunt ad
Christum Dominum.
1 #Deus laudem meam ne tacueris: Quia os peccatoris et dolosi super me apertum est.@#
C Dominus Salvator secundum humanitatem, laudem
resurrectionis suae petit non taceri, dicens: Deus,
laudem meam ne tacueris, id est, ne tacere facias,
decuit enim (quoniam inimici mendacia loquebantur,
dicentes: Discipuli furati sunt eum (Matth.
XXVIII), ut contra eos toto orbe testimonia resurrectionis
caneremus: ut Judaei agnoscant reatum perversitatis
propriae. Apertum utique os: contumelias
designari, quas pertulit a Judaeis; nam, licet nomine
unum dicat singulariter, intellectu tamen plurimi
esse noscuntur in uno populo.
2 #Locuti sunt adversum me lingua dolosa: Et sermonibus odii circumdederunt me: Et expugnaverunt me gratis.@#
C Locuti sunt igitur lingua dolosa: cum verbis
dolosis sanctam Domini simplicitatem appetebant,
dicentes: Licet censum dari Caesari? (Matth. XXII).
Et sermonibus odii: quando iniqua conspiratione
Pilato dicebant: Crucifige, crucifige. Expugnaverunt
gratis: nam sicut justi amant Deum gratis,
cum eum non propter aliquod temporale, sed tantum
propter suam bonitatem diligunt: ita impii
gratis exsecrantur, quia causam odii in eo reperire
non possunt. H Vel gratis, id est, sine causa vel sine
utilitate, qui enim aliquem persequitur et nihil proficit,
non assequitur intentionem suam; gratis, id
est, frustra persecutus dicitur.
3 #Pro eo ut + me .. diligerent detrahebant mihi: Ego autem orabam.@#
H Pro eo ut me diligerent, id est, pro beneficiis
quae in eos contuleram, ipsi contumelias mihi fecerunt,
et retribuebant mala mihi pro bonis. Ego
autem orabam: Domine, ne statuas illis hoc peccatum (Luc. XXIII).
H C Tres sunt peccatorum gradus,
primus non reddere bona pro bonis; secundus reddere
mala pro malis; tertius et pessimus, tribuere
mala pro bonis. Illam Judaei extremam et vitiosissimam
partem elegerunt. E contra virtutis tres gradus
adverte. Primus impendere bona pro bonis;
secundus malum non reddere pro malo; tertius et
perfectissimus bonum tribuere pro malo. Et sicut
Judaei pessimum vitiorum gradum elegerunt; ita
Christus summum illum bonitatis gradum tenere voluit,
ut etiam in cruce oraret pro crucifixoribus.
H Ego autem orabam: Pater, ignosce illis; non
vindictam orabam, sed eorum salutem.
4 #Et posuerunt adversum me mala pro bonis:@#
#Et odium pro dilectione mea.@#
H Posuerunt adversum me mala: ille rogabat
pro crucifigentibus, illi dicebant: Vah qui destruis
templum hoc, salva temetipsum (Matth. XXVII). Et
odium pro dilectione: Considera, o Christiane et
monache, si Christus pro crucifigentibus se orabat:
nos pro fratribus nostris quid facere debeamus.
5 #Constitue super eum peccatorem. Et diabolus stet a dextris ejus.@#
C Praedixit Propheta certissimus futurorum, supra
Judam traditorem constituendum esse diabolum:
qui merito peccator dicitur, quoniam peccatum traditionis
ab ipso sumpsit initium. Addit, et diabolus
stet a dextris ejus: Non potuit dexteram habere
liberam, qui totus scelera partis sinistrae perficiebat.
Sic unusquisque facere dicitur: sicut est iste
qui ejus dexteram tenet.
6 #Cum judicatur exeat condemnatus: Et oratio ejus fiat in peccatum.@#
C Hoc dicitur de futuro judicio: quando peccatores
damnandi sunt a voce judicantis dicentis: Discedite
a me, maledicti. Exeat, scilicet ex congregatione
justorum. H Oportebat orationem ipsius esse in
poenitentiam, et versa est in peccatum. Audiant haeretici
et manichaei, licet orent, tamen eorum oratio
vertitur in peccatum. Poenitentia quoque Judae, id
est suspensio, majus peccatum proditione factum
est: magis enim Dominum offendit, qui se suspendit,
quam qui Dominum prodidit.
7
#Fiant dies ejus pauci: Et episcopatum ejus accipiat alter.@#
H Dies ejus pauci sunt: quoniam recessit ab ipso
sol justitiae, et tenebrae ei multiplicatae sunt. C Vel
quia non tandiu in apostolatu vixit, sicut alii apostoli.
Et episcopatum ejus accepit alter (Act. I), ne
numerus sacratissimus apostolorum, Juda mortuo.
rumperetur. Episcopatus summus in Ecclesia gradus:
Latine #superinspectio@# dicitur.
8 #Fiant filii ejus orphani: Et uxor ejus | null | 282f120e-6b62-4f7f-ac3c-94a1f4b56750 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
vidua.@#
A C Quamvis alibi non legatur Judam uxorem
habuisse vel filios, tamen ex ista prophetia eum
habuisse datur intelligi. Illo enim mortuo sine dubio
contigit, et ut vidua fieret uxor ejus relicta, et filii
orphani, cum patre caruissent. Spiritualiter vero
sunt #filii ejus dicti Judaei, qui eum in illa traditione
secuti sunt.@# H Et synagoga uxor Judae, quae a viro
Christo repudiata, Judae traditori relicta est. C vel
uxor voluntas ejus dici potest, de qua opera generamus,
quae filii dici possunt.
9 #Nutantes transferantur filii ejus et mendicent: Ejiciantur de habitationibus suis.@#
H Nutantes fuerunt Judaei post crucifixionem Domini,
quia non sunt in suis locis. Mendicitatem hic
dicit rerum spiritalium, non enim habent prophetas,
non habent legem, non sacerdotium, non sacrificium:
sed vere mendici sunt facti indigentia bonarum
rerum. Quod figuratum est in Cain, de quo dicitur,
Exiit a facie Dei et habitavit in terra Naid
(Gen. IV):
Naid autem interpretatur #commotio:@#
egressus ergo a facie Dei, non stetit, sed habitavit in
commotione et instabilitate.
10 #Scrutetur fenerator omnem substantiam ejus:@#
+ #Et .. diripiant alieni labores ejus.@#
H Fenerator: hic diabolus accipitur. Hoc nunc
optativo modo prophetatur Judae, ut detur in potestatem
diaboli, ut omnibus bonis enudetur. C Alieni
quoque sunt immundi spiritus, quibus diabolus
tanquam mancipiis imperat ad nocendum. Isti labores
diripiunt, mandata Dei transgredientium:
dum percepta licentia eos bonis omnibus privaverint
H Sive alieni Romani fuerunt, qui eos vastando, labores
et divitias diripuerunt.
11
#Non sit illi adjutor: Nec sit qui misereatur pupillis ejus.@#
H Non sit illi adjutor. Illo tempore habuit populus
Judaeorum adjutorem, quando fuit in Babylonica
captivitate septuaginta annis, habuit enim ibi Ezechiel
et Daniel prophetas: et quamvis tunc colerent
idola, tamen eorum Deus miserebatur. Nunc autem
quadringenti anni sunt a Christi occisione, et non
colunt idola: quare dereliquit eos Dominus, quia
Christum occiderunt, et ideo non est eis adjutor.
C Pupilli vero dicti sunt quasi pusilli, qui parvitate
aetatis ad se regendos probantur infirmi.
12 #Fiant nati ejus in interitum: In generatione una deleatur nomen ejus.@#
H O prophetia, o sacramentum prophetiae! in generatione
una deleatur nomen Judaeorum: post passionem
Domini quadraginta duo anni transierunt,
et populus ille deletus est, ac Hierosolyma destructa
est: sed in hoc clementia Dei erat, quia quadraginta
duos annos dedit eis ad poenitendum, postea
nullus remansit ex eis in illa regione.
#In memoriam redeat iniquitas patrum ejus in conspectu Domini: Et peccatum matris ejus non deleatur.@#
H Judas maledicitur, ut in Juda Judaei maledicantur.
Peccaverunt Judaei in deserto, sed Deus illis
dimisit, nunc precatur, ut illis reputetur quod tunc
peccarunt, tanquam novum scelus, in interitum. C
Peccatum matris: est nota protervitas synagogae,
quae prophetas occidit: et ex illa parte genitrix
proditoris dicta est, quia innocentium sanguinem
fudit: non ex illa parte ejus mater dicitur, qua viros
sanctos protulit, sed qua (ut dictum est) sanguinem
fudit: in qua parte eam Judas ut filius imitatus est.
14 #Fiant contra Dominum semper. Et dispereat de terra memoria eorum: Pro eo quod non est recordatus facere misericordiam.@#
C Fiunt ergo peccatores contra Dominum semper,
quando de regno ejus alienati, et ab eo divisi, in
gehennam mittendi sunt, nam cum ille sit aeterna
beatitudo, contra ipsum dicuntur fieri, qui perenni
ultione damnantur. Disperit autem memoria eorum
de terra viventium: qui in beata patria non videntur,
nec ullam ulterius misericordiam consequuntur.
Pro eo quod non est, etc. Dicit causam ultionis
justissimae: quoniam pietatem non potest invenire,
qui eam aliis contemnit impendere, per singularem
vero numerum, non ipsum Judam solum, sed totum
populum in Judae delicto unum debemus accipere.
15 #Et persecutus est hominem inopem et mendicum: Et compunctum corde mortificare.@#
C More autem suo pauperem se Dominus et mendicum
esse memorat: mendicus de nostro, dives de
suo. H Compunctum corde: ut in Evangelio: Tristis
est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI).
Aliter: hoc | null | aae5cce6-8038-46b4-8135-fb5b33146d16 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dolebat, quia eum persequentes nolebant
poenitentiam agere. A C Vel, quia compunctio
proprio de peccatis est, de Christi membris accipitur:
ut Stephano et Paulo et aliis quos Judaei persecuti
sunt in Christo.
16 #Et dilexit maledictionem, et veniet ei: Et noluit benedictionem, et elongabitur ab eo.@#
C Adhuc de perfido populo dicit: quia dicit: quia dilexit maledictionem,
quando ait: Sanguis ejus super nos et
super filios nostros (Matth. XXVII). Noluit benedictionem:
quando ab illuminato dictum est illis,
Nunquid et vos vultis discipuli ejus fieri? (Joan. IX.)
At illi (quasi sub maledicto acerrimo provocati) dicebant,
Tu sis discipulus ejus, nos autem Moysi. Quo
dicto, prolongata est ab eis benedictio, quando illis
derelictis venit ad gentium fidem.
17 #Et induit maledictionem sicut vestimentum:
et intravit sicut aqua in interiora ejus.
Et sicut oleum in ossibus ejus.@#
C Induit se praedictus populus maledictione sicut
vestimento: quando, instigante diabolo, consensum
praebuit, ut Dominum Pontio Pilato tradere maluisset.
Ibi enim indutus est quasi onere vestis: ubi
tali voluntate se involvit. Intravit vero sicut aqua
maledictio: quando deliberavit facere, quod ei fuerat
iniquissima inspiratione suggestum, quando enim
aqua visceribus infirmis recipitur, semper ingreditur
ad nocendum. Oleum hic significat delectationem
facinoris: unde et tertio influxit iniquitas in ossa
ut oleum, quando effectum rei inaudita perversitate
complevit, ut jam non in interiora solum carnis,
sed etiam ossium venerit.
18
#Fiat ei sicut vestimentum quo operitur: Et sicut zona qua semper praecingitur.@#
C Supra dixit induit, quod pertinet ad tunicam:
nunc dicit operitur, quod videtur pallio convenire.
Geminata enim vestis significat onera ingentium
peccatorum. Et sicut zona qua semper praecingitur.
qua similitudine dicit, sic peccatis illigantibus fuisse
istum populum constrictum, ut nunquam a suis oneribus
obstinationis perfidia gravatus experetur. Istae
vestes sunt, quae peccatoribus ardere faciunt, non
calere: quae in flammam mittunt, non a frigore defendunt.
19 #Hoc opus eorum qui detrahunt mihi apud Dominum: Et qui loquuntur mala adversus animam meam.@#
C Hunc versum non solum contra Judaeos, sed et
contra omnes perfidos debemus accipere. Detrahunt
enim Filio apud Patrem Ariani, qui eum minorem
esse dicunt. Loquuntur et mala adversus animam
Domini Apollinaristae, qui dicunt ejus deitatem carnem
solam hominis suscepisse non animam.
20 #Et tu, Domine, Domine, fac mecum propter nomen tuum: Quia suavis est misericordia tua.@#
C Et tu, Domine: hoc est: si Judas tradidit, si
Judaeus crucifixit: tu fac misericordiam, ut contra
illa quae facta sunt resurrectio gloriosa proveniat.
Sive ideo dicit mecum: quia omnia quae facit Pater
operatur et Filius. Suavis est enim misericordia in
vasis misericordiae (Rom. IX), quam misericordiam
in istis vasis simul facit Pater et Filius et Spiritus
sanctus: vel suavis, in carnis assumptione.
21 #Libera me quia egenus et pauper ego sum: Et cor meum conturbatum est intra me.@#
C Libera me, in passione saevissima Judaeorum.
Egenum et pauperem se dicit ex humilitate carnis.
Cor conturbatum est, sicut ipse professus est: Tristis
est anima mea usque ad mortem (Marc. XIV).
22 #Sicut umbra cum declinat ablatus sum: Et excussus sum sicut locusta.@#
C Hic velocitatem persecutionis ostendit: quoniam
tanta celeritate de medio discipulorum raptus
est, quanta velocitate solet umbra noctis discedere,
veniente solis lumine. Excussus sicut locusta: quae
manus apprehendentis evitans, quibusdam saltibus
evolat. H C Sic Christus a persecutionibus crebris
fugiens, loca videbatur diversa mutare, ne zelum
suum populus impleret, antequam ipse mori voluisset.
23 #Genua mea infirmata sunt a jejunio: Et caro mea immutata est propter oleum.@#
A Genua fortes videntur mihi in Ecclesia, ut fuerunt
apostoli. Ergo, C infirmata sunt genua: quando
apostoli ejus in passione sunt dispersi. Quid enim
potuit esse infirmius, quam ut Petrus negaret, et
reliqua turba fidelium latuisset? H Oleum hic imago
est claritatis Dei. C Sive gratia divina, quae carnis
infirmitatem in gloriam immortalitatis commutavit.
A Oleum illud est plenitudo gratiae in Christo: quae
mortuam humanam naturam in gloriam resurrectionis | null | 34e9369f-546b-4cc9-9d6e-49376559ebd3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
mutavit.
24
#Ego factus sum opprobrium illis: Viderunt me et moverunt capita sua.@#
C Factus est Christus in opprobrium Judaeorum
dicentium: Vah qui destruis templum Dei (Matth.
XXVII), et caetera, quae insanis mentibus videbantur
opprobria: sed ipsa fuerunt quae nobis probata sunt
conferre medicinam. Moverunt capita: ad consuetudinem
pertinet nimis irascentium, quia illi turbulenta
capitis commotione minantur.
25 #Adjuva me, Domine Deus meus: Salvum me fac secundum misericordiam tuam.@#
C Adjuvari se petit suscepta infirmitas. H C Ipse
enim misericordiam petit, qui et auxilium tribuit:
rogat ut homo, praestat ut Deus: petit ergo resurrectionem
corporis.
26
#Et sciant quia manus tua haec: Et tu, Domine, fecisti eam.@#
H Et sciant, id est intelligant Judaei: quoniam
non ipsi praevaluerunt in Christo, sed sua et Patris
voluntas erat, ut sustineret crucem pro nobis, quia
manus tua haec. C Id est potestas tua, et subaudiendum
operata est haec. H Vel manus tua haec est,
scilicet in passione mea et resurrectione. A Et hoc
sciant postea credentes in me: qui nunc persequuntur
me.
27 #Maledicent illi et tu benedices: qui insurgunt in me confundantur: Servus autem tuus laetabitur.@#
C Maledicent illi: scilicet qui moventes capita
transeuntes blasphemabant eum. Pater Filium benedixit,
cum ait: Et clarificavi et iterum clarificabo (Joan. XII).
Insurrexerunt Judaei adversus Dominum,
ut eum neci traderent. Confusi sunt:
quando resurrectionis ejus miracula cognoverunt.
Servus: secundum hominem, ut Isaias ait: Ecce
servus meus, suscipiam eum (Isa. XLII). H Maledicent
illi: usque hodie hoc fit illi maledicunt in synagoga;
Christus benedicit in Ecclesia.
28 #Induantur qui detrahunt mihi pudore: Et operiantur sicut diploide confusione sua.@#
H C Induantur pudore detractores: hoc est ut
intelligant errorem et confundantur pudore, et inde
incipiant venire ad poenitentiam. Qui enim pudore
induitur, prope est saluti: si quis enim vere confunditur,
incipit poenitere. H A C Diplois: genus est
pallii, scilicet duplex pallium. C Petit ergo, ut
utriusque legis intelligentia vestiantur, qui nunc
utroque (faciente perfidia) nudati sunt. Confessio
enim Judaeorum est, legem non intelligere, quae
toties Salvatorem praecinuit advenire. Sive diploide,
id est duplici confusione, scilicet ante Deum et homines.
29 #Confitebor Domino nimis in ore meo: Et in medio multorum laudabo eum.@#
C Hoc dicitur a parte membrorum: quoniam post
resurrectionem sancta Dei Ecclesia, toto orbe diffusa,
Deum deprecatur et ore et confessione. In
medio multorum: ipsam quoque Ecclesiam designat,
quae, circumpositis adhuc perfidis, non desinit
Deo confiteri. A Nimis dici solet (consuetudine sermonis
Latini) quod plus est quam debet. Cui contrarium
est parum: quod minus est quam debet. Sed
nimis, Graece agan dicitur. Iste autem versus, agan
non habet, sed habet aian: quod quandoque valde,
quandoque nimis, quidam nostri interpretati sunt,
sed nimis pro eo quod est valde intelligatur: unde
et translatio Hebraea non habet nimis sed vehementer.
30 #Qui astitit a dextris pauperis: Ut salvam faceret a persequentibus animam meam.@#
C Dicit sibi astitisse Patrem a dextris: quia peccata
non habuit, sed et fidelibus assistit, cum delicta
remiserit. Salva facta est a persequentibus
anima ejus: quando persecutorum nequitiis nulla
pravitate consensit.
ORATIO EX PSAL. CVIII.
Unice miserationis, Deus, maledictioni subjacere
qui dignatus es ut nos a maledicto legis erueres,
quaesumus, ut facias nobiscum misericordiam propter
nomen tuum, et digneris nos a persequentibus
vitiis et a malorum obtrectationibus liberare. Qui
vivis et regnas, etc.
PSALMUS CIX
ARGUMENTUM PSAL. CIX.
C Psalmus hic de incarnatione Domini, et de ejus
deitate plenissime breviterque decantat.
TT. #Psalmus David.@#
1 #Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis.@#
C Sanctissimus Propheta, in secretum evectus
altissimae contemplationis, in primo versu naturam
deitatis ostendit simul et humanitatis. Cum dicit,
Dixit Dominus: naturam deitatis ostendit. Domino
meo: de coaeterno Filio dixit, qui Dominus David
et filius dicitur, quia ex semine ejus ortus est. Sede
a | null | 6d224750-aa92-45a3-a5a4-6e62e1009a85 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dextris meis: victori Filio, et per incarnationem
totius mundi triumphatori, confessus offertur: ut
per hunc situm, susceptae humanitatis gloria declaretur.
H Ideo autem dicit dexteram Filio datam: ne
videatur major qui jubet et dicit Sede, quam ille cui
jubetur.
2
#Donec ponam inimicos tuos: Scabellum pedum tuorum.@#
C Scabellum dictum est quod scandatur, id est
ascendatur. Donec: finitum est pro infinito #positum,@#
est enim usus Scripturae, illud verbum et pro brevi
tempore dicere, et pro aeternitate depromere. Pedes
autem Domini aeternam ejus stabilitatem significat,
his enim pedibus inimici illi subjiciuntur, qui, derelictis
vitiorum peccatis, ad Dominum se convertunt,
et tanquam scabellum pedibus, ita ejus praedicationibus
se subdunt.
3 #Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion Dominare in medio inimicorum tuorum.@#
C Virga virtutis: est sceptrum regiae potestatis,
qua sustentat fideles et affligit incredulos. Tuae dixit:
quia potestas illi deitatis suae propria est et coaeterna.
Hanc emittit #Dominus ex Sion: qui est utique omnipotens
Pater, Dominus autem ex Sion dicitur@# et Filius.
Tunc autem dominatur, quando ad ipsum delinquentium
turba convertitur. H Dominare dixit:
non dixit interfice inimicos, sed dominare, id est,
fac qui inimici et alieni erant, tui esse incipiant, id
est, dignare esse Dominus inimicorum tuorum.
4 #Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum: Ex utero ante luciferum genui te.@#
C Hic omnipotens Pater de omnipotenti Filio dicit,
Tecum principium. Pater enim principium est,
et Filius principium: verum non duo principia, sed
sicut unus Deus, ita unum est principium. In die:
aeternitatem significat, ibi unus est dies, ubi jam a
beatis claritas divina conspicitur. Splendores autem
sunt sanctorum: quando in resurrectione lucebunt
sicut angeli Dei. Ex utero dicit Pater Filium, id est,
ex arcano substantiae meae, ex ipsa scilicet deitate.
H Cum vero dicit, ante luciferum: unam creaturam
nominat, et omnes creaturas indicat eum praecedere.
Non etiam Pater potuit se aliter Patrem esse indicare,
nisi humanis verbis loqueretur, Genui te, et ex
utero. Quod autem dicit, ex utero, nulli scandalum
faciat, Pater enim uterum non habet: sed non potest
se aliter indicare Patrem, nisi hominis verbis
locutus fuerit: ut contra Arium non creatura, quae
manu fit, Christus credatur: sed Dei naturalis
Filius, qui ex utero nascitur, non adoptivus.
5 #Juravit Dominus et non poenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech.@#
H C Cum enim juravit Dominus, non ei qui ante
luciferum genitus est, sed ei jurat, qui post luciferum
natus ex Virgine est. Nec poenitebit eum; C
Quoniam de tanta ac tali dispensatione, cuncta gavisa
sunt. Tu es sacerdos: hoc Christo veraciter
aptari decet, qui corpus ac sanguinem suum, in
panis ac vini erogatione, salubriter nobis consecravit.
Sacerdos proprie dicitur Christus, qui semel se
pro nobis immolandum obtulit (Hebr. IX). Solus
etiam Deus licite jurat, quia solus potest exhibere
quod promittit: homo non potest nisi Deo adjuvante.
6
#Dominus a dextris tuis: Confregit in die irae suae reges.@#
C H Dominus a dextris tuis. Dicitur in principio,
Sede a dextris meis: si ipse ad dexteram Patris
sedet, quomodo rursum Pater sedet ad dexteram
Filii? C Quod ideo dictum est, ut cum haec vicissitudo
aequalis ponitur, majus hic aut minus aliquid,
nullo modo sentiatur. H Id est quod aequalis Filio
Pater ostendatur. C Reges: illos significat, qui in
unum convenerunt adversus Christum: hos confregit,
quando eorum superbiam prostravit.
7 #Judicabit in nationibus implebit ruinas: Conquassabit capita in terra multorum.@#
C Judicare nationes perhibet, propter peccata
communia. Implet autem ruinas: quando de cordibus
humanis facit peccata corruere, et emendatione
saluberrima disperire. Capita quassabit: illorum
utique qui caput non habent Christum, sed diabolum:
cum fuerint correcti, capite suo sine dubitatione
quassantur. Terra multorum est, quae peccatores
abundanter enutrit. H Vel multorum dicit: quo ad
vindictam damnationis, non omnium (ut spem non
auferat) sed multorum dixit: si | null | 2426ee01-9f3d-4b6d-9f6f-c45d4bab2d2e | latin_170m_raw | null | None | None | None |
enim omnium dixisset,
nemo vitam speraret.
8 #De torrente in via bibet: Propterea exaltabit caput.@#
C Torrens fuit turbulenta persecutio Judaeorum,
de qua Dominus Christus bibit in via, id est in hac
vita, dum eam in corpore pertulit. Exaltabit caput.
H Id est qui se humiliaverat, ipse non alius exaltavit
sibi caput, qui est omnium caput.
ORATIO EX PSAL. CIX.
Ante luciferum genite, qui es principium totius
creaturae, rogamus et quaesumus, ut sicut sanctis
pedibus tuis inimicos ad dexteram Patris residens
subjecisti, ita nos tuis officiis dignos habeas ablata
damnatione peccati. Qui vivis et regnas, etc.
PSALMUS CX.
ARGUMENTUM PSAL. CX.
C Congregatio justorum undique collecta confiteri
ac laudare Deum se dicit.
TT. #Alleluia.@#
C Quamvis hoc nomen laudis alleluia, generale
esse videatur: tamen ibi maxime apponitur, ubi
magna exsultatione gaudetur.
1 #Confitebor ÷ tibi .. Domine, in toto corde meo: In consilio justorum et congregatione.@#
C Confitentur et qui peccata deplorant, et qui
Christo gratias referunt: sed illud in lacrymis,
istud in gaudio est. Hic autem profusa laetitia exsultat
populus fidelis, quamdam imaginem futuri saeculi
designans, ubi laudes Domini semper devota
mente concelebrant, ubi et verba et istae voces continuae
sunt. Consilium justorum est, A quod justi
consulunt. Justi autem consulunt, Deum laudare, et
illi servire pro aeternis bonis, laudat ergo et confitetur
in consilio justorum, qui non temere, sed ex
ratione et deliberatione sancta, pro aeternis laudat,
sicut omnes justi faciunt. Congregatio vero: est corona
beata de diversis partibus mundi adunata.
2 #Magna opera Domini: Exquisita in omnes voluntates ejus.@#
H Magna opera Domini: rectos dicit, qui ante
peccatores erant. C Quid enim magnificentius quam
de impio facere justum, de hoste filium? Exquisita,
id est singulariter exacta, cui simile nihil potest
reperiri. Sinit enim et diabolum saevire, ut ex iniquitate
illius, fidelissimos sibi servos inveniat. Ita
et in omnibus fit secundum omnes voluntates ejus
exquisitissime, ut in singulis vel melius etiam cogitari
aliquid non possit.
3 #Confessio et magnificentia opus ejus ...@#
#Et justitia ejus manet in saeculum ÷ saeculi:@#
C Confessio, id est, laus et gloria et magnificentia
opus ejus. Laudabilia enim sunt valde et decora,
quae Dominus fecit. Justitia ejus manet in saeculum
saeculi, cum peccatoribus dicit: Ite in ignem aeternum (Matth. XXV);
vel quando fideles vocaverit:
Venite, benedicti (Ibid.); sic in utraque parte, justitia
Dei perpetua et incommutabilis perseverat.
4 #Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator Dominus: Escam dedit timentibus se.@#
Memoriam ergo fecit mirabilium, quando plurima
nova mirabilia et inusitata monstravit. Misericors,
naturam ejus pietatis ostendit; miserator, cum in
adventu suo humano generi larga pietate subvenit;
dedit escam, cibum utique spiritalem, quis enim
escam communem putet fidelibus ad praemium datam,
quae et peccatoribus passim cognoscitur attributa?
H Escam ergo dedit, id est, panem qui de
coelo descendit.
5 #Memor erit in saeculum testamenti sui: Virtutem operum suorum annuntiabit populo suo.@#
C In saeculum, aeternitatem significat, quia verba
testamenti sui, solidissima veritate custodit, quia
sicut in Veteri Testamento Christus promissus est,
ita in Novo venit. Virtus operum fuit, quam in Evangelio
dicit: Caeci vident, surdi audiunt, leprosi mundantur,
mortui resurgunt (Matth. XI). Illam virtutem
annuntiavit populo suo Christiano, ut ex ea intelligant
eum esse Deum credentes, et causa sequitur.
6 #Ut det illis haereditatem gentium: Opera manuum ejus veritas et judicium.@#
C Dedit autem eis, id est populo Christiano, haereditatem
gentium: quando Ecclesiam de cunctis
nationibus vivis lapidibus fabricavit. Opus ejus veritas
et judicium; veritas, quod fidelibus promissa
restituit; judicium, quod impiis minatur futura quae
debentur malis supplicia.
7 #Fidelia omnia mandata ejus. Confirmata in saeculum saeculi. Facta in veritate et aequitate.@#
C Fidelia ejus mandata sunt, quoniam nullo mendacio
dicta variantur, sed firmiter nos custodiunt,
cum ea custodire Dei auxilio festinamas. Confirmata,
nescit enim sermo titubare, quem veritas loquitur.
Facta | null | e9417e3f-3a58-4333-8b46-b4d7d3754526 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
dixit esse in veritate, quia dicta complentur,
et aequitate, quoniam pondere justitiae proferuntur;
habent enim omnia mandata ejus et veritatem
et aequitatem justitiae.
8 #Redemptionem misit Dominus populo suo. Mandavit in aeternum testamentum suum.@#
C Misit enim Filium Pater ad redimendum genus
humanum. Mandavit in aeternum, mandare dicimus,
absentibus verba per medias destinare personas.
Quod factum constat, quando testamentum novum
per apostolos transmisit ad gentes, ut usque in aeternum
a successoribus praedicaretur; non enim ei succedit
aliud testamentum sicut veteri novum successit.
Merito ergo aeternum dicitur, quod nullo alio indigere
cognoscitur.
9 #Sanctum et terribile nomen ejus. Initium sapientiae timor Domini.@#
C Sanctum, nomen pertinet ad incarnationem sicut
ait: Custodi animam meam quoniam sanctus sum (Psal. LXXXV).
Terribile, ad omnipotentiam deitatis.
Haec duo conjuncta sunt, ne nos aut solus amor negligentes
reddat, aut tantus timor desperatos efficiat.
Quid vero sit timor ostendit, scilicet initium sapientiae.
10 #Intellectus bonus omnibus facientibus eum: Laudatio ejus manet in saeculum ÷ saeculi@#
...
C Iste ergo intellectus bonus, id est, verus et salutaris,
qui in timore Domini probatur intentus;
utilis atque fructuosus est, quoniam inde nascitur
quod ad perennem gloriam perducere probatur.
Laudatio ejus digna est, quia peccatores liberat hic,
et in futuro coronat; laudatio vero ejus non clauditur
termino, quia nec finem habere potest beneficium
datum. H C Merito ergo in titulo alleluia scriptum
est, quia et laudem Dei fecit initium, et in ejus laude
finitus est psalmus.
ORATIO EX PSAL. CX.
Sanctorum omnium gloriosa confessio, tribue
nobis timorem nominis tui (quod esse initium
sapientiae praedixisti), ut tuorum admisti conciliis,
misericordiae tuae dapibus saginemur. Per
Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXI.
ARGUMENTUM PSAL. CXI.
C Propheta loquitur de beatitudine justi, et de incarnatione
Christi, atque damnatione impiorum.
TT. #Alleluia ÷ conversionis Aggaei et Zachariae@# ...
C Ideo huic titulo conversionis, seu reversionis
Aggaei et Zachariae intexitur, quia sicut illi, a Babylonica
captivitate reversi, templum Domini reparari
videntes, laudes Domini magna profuderunt exsultatione,
ita post peccatorum absolutionem, a captivitate
diaboli reversi in Dei gratiam, perfectissima
debeant Christiani alacritate cantare. Ostendit enim
psalmus iste, post liberationem delictorum, quanta
sint bona fidelium et quae retributio peccatorum.
1
#Beatus vir qui timet Dominum: In mandatis ejus volet nimis.@#
H Nondum dicit, beatus vir qui diligit Dominum;
virorum enim est incipientium timere Deum; perfectorum
autem, diligere. In mandatis ejus volet
nimis, qui enim timet Dominum, et qui beatus est,
mandata ipsius libenter custodit et facit. Sed vide
quia etiam non dixit, mandata ejus facit, sed volet
nimis. Multi enim etiam faciunt mandata, sed timore
poenae, non voluntatis cupiditate. Beatus autem
etiam vult ea, et cupit ea facere.
2 #Potens in terra erit semen ejus: Generatio rectorum benedicetur.@#
C Quaeramus autem, in qua terra justi potentes dicantur
effici, quia hic probantur esse derisui. In illa,
scilicet in qua cum. Domino regnaturi sunt sancti.
Semen vero, opera significat bona, quae hic velut
semina jaciuntur, ut fructus futurae messis adolescat.
Generatio quoque rectorum, non est ista carnis,
sed illa quae imitatione justorum, per similitudinem
operum noscitur esse propagata.
3 #Gloria et divitiae in domo ejus: Et justitia ejus manet in saeculum ÷ saeculi@#
...
C Beati domus, est mentis secretum, ubi divitias
sanctas et gloriam perpetuam reponit, quisquis Domini
praecepta compleverit. Justitia autem hominis
dicitur, quae Domino largiente praestatur, et ne aliquis
se existimaret Dei praecepta servando fieri temporaliter
beatum, addidit, manet in saeculum saeculi.
Causam vero istius beatitudinis subdit: Exortum
est, etc.
4 #Exortum est in tenebris lumen rectis: Misericors et miserator et justus.@#
C Venit enim lux, quae superat omnem lucem, et
ut gratior esset ista lux, addidit in tenebris, sed intus
sunt in corde istae tenebrae, ubi sol mundanus
non potest accedere, quas illud lumen expulit quod
mortem vicit. Misericors, scilicet his qui confitentur
ei; qui vero contemnunt, ipsum justum judicem | null | 71f4990c-2325-4a4d-bf7a-6049709cc488 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
sustinebunt.
5 #Jocundus homo qui miseretur et commodat: disponet sermones suos in judicio: Quia in aeternum non commovebitur.@#
C Jocundus homo hic dicitur, non tam hominibus
acceptus, quam Deo gratus. Qui miseretur, id est,
qui egentibus bona sua tribuit. Commodare autem
videtur, quando dat homo temporalia et recepturus
est aeterna. Disponet, vero dicit, id est tranquillo
animo judicabit: quomodo talentum sibi a Domino
traditum duplicet. Ipse ergo disponit sermones suos,
qui se bona Dei geminasse probaverit, dicens: Domine,
quinque talenta tradidisti mihi (Matth. XXV).
Non commovebitur, id est a gloria Domini nullatenus
separabitur. H C Disponit etiam sermones in
judicio, qui divinas Scripturas praedicat discrete, ut
non projiciat margaritas ante porcos (Matth. VII),
nec bonis quae capere possunt tacendo subtrahat.
6 #In memoria aeterna erit justus: Ab auditione mala non timebit.@#
C In memoria aeterna erit justus, quia vocatur ad
praemium, impiis enim dicitur: Nescio vos. Ab illo
auditu malo non timebit, quem audituri sunt impii:
Ite in ignem aeternum; malus enim illis ille
auditus videtur, qui justa severitate puniendi sunt.
7 #Paratum cor ejus sperare in Domino: Confirmatum est cor ejus: non commovebitur Donec despiciat inimicos suos.@#
C Cor enim hic positum est pro affectu rectae
mentis. Confirmatum est ergo cor justi, cum
nulla saeculi felicitate mollescit. Donec despiciat
inimicos, id est in illa futura judicatione despecti
sunt omnimodo adversarii, qui hic despexerunt
justos. In hoc enim mundo Deus patitur justos
suos videre inimicos suos potentes esse, ut ibi eos
possint humiliatos aspicere. H Vel inimicos, id est
peccata, haereticos, diabolum et potestates ejus,
peccatores, scilicet despiciet.
8 #Dispersit dedit pauperibus: Justitia ejus manet in saeculum ÷ saeculi@#
..: #Cornu ejus exaltabitur in gloria.@#
C Dispersit, haec sententia pertinet ad illud praeceptum:
Vade et vende omnia et da pauperibus (Matth. XIX).
Qui haec fecerit, justitiam operatur,
quia Domini praecepta complevit. H Et ista manet
in saeculum saeculi, id est opera ipsa permanent. C
Vel quia praemium eorum aeternaliter manet, dicuntur
manere in saeculum saeculi. H Cornu ejus, id est,
regnum ipsius exaltabitur in gloria, quia cum Domino
semper regnabit. C Cornu enim pro potestate
ponitur, sive pro regno, sicut dicit Daniel: Quatuor
autem cornua, quatuor regna sunt.
9 #Peccator videbit et irascetur: dentibus suis fremet et tabescet. Desiderium peccatorum peribit.@#
C Videbit peccator in die judicii remunerare Dominum
electos suos. Tuncque irascetur, quoniam
pro sua malignitate punitur, fremet quoque et se
jam mordet suis dentibus atque se proprio dolore
castigat, exigens a se cruciatus, quos hic cogebat
sustinere innoxios; et tabescet, in perditione sua,
et peccatorum desideria succisa marcescent.
ORATIO EX PSAL. CXI.
Lumen perpetuum rectorum cordium, Deus, concede
nobis diligere, tua gloria jocundari, et sic dispergere
in hoc saeculo ut caveamus auditum asperum
in futuro. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
etc.
PSALMUS CXII.
ARGUMENTUM PSAL. CXII.
C Propheta monet devotos ut laudes Deo jugiter
a cunctis mundi partibus dicant.
TT. #Alleluia.@#
C Ecce verba tituli sui subsequens psalmus exponit,
nam cum sit, alleluia, laudate Dominum, ita et
ipse facit initium, ut suo initio exponat titulum H
Et hic psalmus docet, ut, deposita veteri malitia (I Petr. II),
tanquam modo geniti infantes in Dei
laudibus gloriemur.
1 #Laudate, pueri, Dominum: Laudate nomen Domini.@#
C Pueri, dicti sunt omnes fideles innocentes, a
puritate mentis atque a simplicitate cordis; non
enim hic aetas est electa, sed puritas. Laudat nomen
Domini, qui virtutes ejus sancta praedicatione concelebrat,
Dominum vero laudat, qui cum probabili
actione commendat.
2 #Sit nomen Domini benedictum: Ex hoc nunc et usque in saeculum.@#
H Sit nomen Domini benedictum, benedictum
fuit ante, tantum in una gente Judaeorum, quia illi
tantum benedicebant et credebant, sed modo in omnibus
gentibus creditur et benedicitur; ex hoc, scilicet
tempore quo credere coeperunt; nunc, id est
in praesenti, | null | 9d46ddcc-e32d-4f76-b94d-55c1be99f138 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in saeculum, hoc est sine fine.
3 #A solis ortu usque ad occasum: Laudabile nomen Domini.@#
C A solis ortu, per cursum enim solis hic declaratus
est totus mundus, et quasi per quamdam
lineam significatus est mundus, qui designat Ecclesiam,
in qua per totum mundum praeconia Christi
personare monstrat debere fideles.
4 #Excelsus super omnes gentes Dominus: Et super coelos gloria ejus.@#
C Excelsus super omnes gentes, id est, super homines
carnales. Coelos vero spiritales debemus accipere,
ut supra omnes creaturas Altissimus sentiatur,
qui cunctarum rerum conditor esse dignoscitur.
5 #Quis sicut Dominus Deus noster qui in altis habitat: Et humilia respicit in coelo et in terra?@#
Quis sicut Dominus, H C Ac si dicat, nullus talis.
Qui habitat in coelis, H id est in sanctis. Et humilia
respicit, ut ipse dixit: Super quem requiescit
Spiritus meus, nisi super humilem? In coelo et in
terra, C sic in coelo et in terra humilitas Deo placita
reperitur, sicut superbia probatur exosa (Isai.
LXVI), ubi ergo elati credunt locum habere superbiam,
cum coelum et terram ab humilitate videant
occupatam?
6
#Suscitans a terra inopem: Et de stercore erigens pauperem.@#
C Hoc beneficium non soli sibi inopes et pauperes
vindicent, nam de stercore et paupertate erigitur,
quisquis de hac labe corporis per Dei gratiam
sublevatur. Rex denique mundanus inops est munerum
Dei, et in stercore volvitur, cui carnis vitia
dominantur.
7 #Ut collocet eum cum principibus. Cum principibus populi sui.@#
C Principes autem populi sunt patriarchae et prophetae,
apostoli et quicunque Deo probabili conversatione
placuerunt; ibi enim collocabitur paupert et
inops Christi. Addit populi sui, quod significat Ecclesiam.
Non autem principatum hic honorem, hominum
suffragatione conquisitum, intelligas, sed
illum qui Domino largiente praestatur, qui humilitate
altus est.
8 #Qui habitare facit sterilem in domo: Matrem filiorum laetantem.@#
C Fuit enim sterilis sancta Ecclesia ante adventum
sponsi sui, sed facta est mater laeta filiorum,
praedicatione apostolorum, aqua et Spiritu sancto
regenerans, quam Dominus in domo sua, H id est
seipsa habitare facit. C Laetantem de partu, scilicet
et numerositate sanctorum.
ORATIO EX PSAL. CXII.
Laudantes benedictum nomen tuum, omnipotens
Deus, rogamus, ut in sinu matris Ecclesiae collocatos,
charitatis tuae facias stabilitate connecti. Per
Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXIII.
ARGUMENTUM PSAL. CXIII.
C Memorat Propheta quae beneficia Dominus Hebraeis
praestiterit et populo Christiano; et idola gentium
vana esse demonstrat.
TT. #Alleluia.@#
C Commemorat Propheta quae beneficia Dominus
Hebraeis praestiterit; et idola gentium vana esse
demonstrat, et exponit consequenter quantum sit
vitalis et saluberrima religio Domini propriis cultoribus.
1 #In exitu Israel de Aegypto: Domus Jacob de populo barbaro.@#
C Hic exitum illum debemus accipere, quando nos
a peccatorum vinculis contingit exire. Tunc enim ab
Aegyptiorum, id est tenebris ignorantiae et turba
daemonum liberamur. Barbarus autem a #barba@# et #rure@#
dictus est, quod nunquam in urbe vixerit, sed
semper ut fera in agris habitasse noscatur. Domus
autem Jacob efficimur, quando praecepta Dei servamus.
H Jacob enim #supplantator@# interpretatur, et nos
primo debemus supplantare vitia, et confiteri ea,
sive fidem Trinitatis, quod Judas interpretatur.
2 #Facta est Judaea sanctificatio ejus Israel potestas ejus.@#
C Judam dicimus non solum ad Hebraeorum nationem,
sed et ad omnes fideles posse respicere. Verus
enim Judas Salvator est Dominus, in quo potestas
Israelitarum, id est, #videntium Deum@# noscitur perpetua
esse. Itaque qui eum circumciso corde sequuntur,
Israel appellantur veraciter. Israel enim #vir
videns Deum@# interpretatur, A vel verius videns
Deum.
3 #Mare vidit et fugit: Jordanis conversus est retrorsum.@#
C Mare, id est gentilitas, vidit sanctos supplantatores
vitiorum, id est praedicatores, et fugit, id est,
non potuit resistere apostolis, quia Deus in illis erat.
Jordanis interpretatur #descensio eorum,@# scilicet baptizatorum,
qui descendunt in baptismum, id est,
humiliantur baptizati, illi conversi sunt retrorsum,
A scilicet ad Deum unde orti erant, | null | 2532e8fc-7be6-4c9b-833c-40524ef43893 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
et a quo per
peccata recesserunt. H Multi enim qui crediderunt,
quando viderunt martyres passos, conversi sunt
retrorsum, id est a gentilitate ad fidem, et factus est
illis Deus ante quem post tergum posuerunt; et
sic posteriorum peccatorum obliti, in ea quae sunt
ante extenderunt (Philip. III).
4 + #Montes exsultaverunt ut arietes@# ..: #Et colles sicut agni ovium.@#
C Montes, apostolos dicit qui exsultaverunt in
operibus suis, tanquam arietis, id est praedicatores,
ad caulas Domini fidelem gregem ducentes. Colles
dicti sunt a #colendo,@# et significat mediocres ab apostolis
conversos, colentes Dominum in veritate.
5 #Quid est + tibi: mare quod fugisti? Et tu Jordanis quia conversus es retrorsum?@#
H Propheta semetipsum interrogat, et ipse respondet,
ac si dicat: Quid tibi fuit gentilitas quod
fugisti? et tu Jordanis, hoc est, et vobis Christianis
quid fuit, quod conversi fuistis retrorsum? scio
quia vidistis sanctos praedicatores et timuistis
6 + #Montes exsultastis sicut arietes; Et colles sicut agni ovium?@#
H Exsultaverunt montes, id est, sancti praedicatores,
quando viderunt illos conversos, qui ante blasphemi
fuerunt. Exsultaverunt arietes, id est, principes
gregum, qui generant greges, id sunt apostoli,
quorum unus ait: Filioli mei, quos iterum parturio (Gal. IV);
et iterum ait: Per Evangelium vos
genui (I Cor. IV).
7 #A facie Domini mota est terra:@#
#A facie Dei Jacob.@#
C Commota est terra, audite, conversi, audite,
fideles Christiani, commotionem istam, id est permutationem,
quae humanae terrae feliciter evenit,
non tremore montium, sed prospera conversione populorum,
ut in culturam Dei conversa, fixa permaneret.
Et ista est competens utrisque versibus praecedentibus
secuta responsio, quia uterque versus
quaesitive legendus est secundum Cassiodorum.
8 #Qui convertit petram in stagna aquarum: Et rupem in fontes aquarum.@#
C Petram, hic Judaeorum duritiam dicit, quam in
sacra baptismatis stagna convertit, cum eos ad religionem
fecit venire tranquillam. Rupes, hoc est arida
et dura corda gentilium, divini eloquii manare
fecit fontes irriguos.
9 #Non nobis, Domine, non nobis: Sed nomini tuo da gloriam.@#
C Non nobis, Domine, nam cum bona largiatur
immeritis, ipsius gloriae probatur esse, non aliunde,
quod concedit. Et est affectuosa et nimis vera petitio,
ut propter nomen suum praestaret humano generi
utilia, qui non poterat in peccatoribus invenire
merita ulla. Unde et subdit: Super etc., propter
misericordiam et veritatem da gloriam nomini tuo,
et fac mirabilia.
10 #Super misericordia tua et veritate tua: Ne ÷ quando .. dicant gentes: Ubi est Deus eorum?@#
C Misericordia est enim, cum miseris ac delinquentibus
peccata demittit; veritas, cum beatitudis
promissa restituit. Ubi est Deus eorum? ita dicunt
persecutores justorum. Nam quoties martyres affliguntur,
ipsa est vox tyrannorum. Ubi est Deus eorum?
quasi non possit eripere, quos ut coronet,
tormenta patitur sustinere. Et propter hoc etiam
fecit Deus mirabilia in filiis Israel, ut non dicerent
gentes: Ubi est Deus eorum?
11 #Deus autem noster in coelo: Omnia quaecunque voluit fecit. Diapsalma.@#
C Contra dementium verba, qui dicunt: Ubi est
Deus tuus, veracissima infertur scientia, Deum nostrum
esse in coelo, et omnia quaecunque vult, in
coelo et in terra perficere posse.
12
#Simulacra gentium argentum et aurum: Opera manuum hominum.@#
H Simulacrum ideo dicitur, quia ad similitudinem
alicujus hominis fabricatur. C Nam licet inveniantur
aenea et lignea simulacra, tamen illud elegit utilius,
quod gentilitas judicabat reverentius adorandum,
ut erubescerent colere viliora, quorum et praetiosa
probantur irrisa.
13 #Os habent et non loquentur: Oculos habent et non videbunt.@#
C Os habent, verissime his versibus notati et
irrisi sunt idolorum cultores. Nam quid rogo, opus
fuit illis os, qui loqui non poterant, quid oculi, qui
nihil valebant conspicere? et alia membra, quibus
exercere nullum opus valebant, quid proderant?
14
#Aures habent et non audient: Nares habent et non odorabunt.@#
C Quid etiam auris profuit illi | null | 4deec4cf-ec35-4ec7-9100-31d334de0802 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, qui non erat auditurus?
quid naris, qui nullatenus fragrantia sentiebat?
Nares a #gnaritate@# dictae sunt, quod nos faciant
odoratus agnoscere.
15 #Manus habent et non palpabunt. Pedes habent et non ambulabunt: Non clamabunt in gutture suo.@#
C Quid quoque prosunt manus illi, qui res palpabiles
ignorabat? quid pes, qui se movere non poterat?
Additur irrisio, non clamabunt, quia bestiae et
muta animalia voces habent, sed confusus clamor
istorum est. Ista autem simulacra, nec humanum et
articulatum clamorem, nec confusum, ut bestiae habent.
16 #Similes illis fiant qui faciunt ea: Et omnes qui confidunt in eis.@#
C Similes illis fiunt qui decreverunt talia sequi:
insensibilia sequuntur et insensibiles facti sunt.
Quisquis enim sequitur pravos mores alterius, in
illis confusus male obligatur. Cultores igitur et eorum
fabricatores pari culpa constringuntur. #Similis
enim@# est iniquitas, alios suis operibus decipere et
culturis se pessimis obligare.
17 ÷ #Domus .. Israel speravit in Domino: Adjutor eorum et protector eorum est.@#
C Domus Israel, ecclesiam significat, quae mente
videt Deum. Adjutor, quia carne laborantes in hoc
mundo, in quantum utile novit, adjuvat. Protector,
quoniam animas sanctas nulla sinit diabolica fraude
subverti.
18 #Domus Aaron speravit in Domino: Adjutor eorum et protector eorum est.@#
C Domus quoque Aaron, Christi fideles sunt,
quia fecit nos regnum et sacerdotes Deo et Patri
suo (Apoc. I); et iterum: Vos autem genus electum,
regale sacerdotium (I Petr. II). Quia Aaron in populo
Judaeorum primus sacerdos electus est: Quod ergo
prius generaliter dixit, hoc nunc de sacerdotibus
decora iteratione retexuit, ut excelsus ordo pontificum
speciali praeconio laudaretur.
19 #Qui timent Dominum speraverunt in Domino: Adjutor eorum et protector eorum est.@#
II Qui timent Dominum, omnes qui timent illum
et amant et sperant in eum, vera protectione protegit,
et defendit illos. C Exponit ergo quod superius
dixit: domus Israel et domus Aaron. Ipsi enim sunt
qui timent Dominum, et sperant in eo, duo enim
ista sunt, quae beatos faciunt, quos etiam consequitur
quod dixit ut eis et adjutor sit Dominus et protector.
20 #Dominus memor fuit nostri: Et benedixit ÷ nobis .. Diapsalma.@#
C Cum dicit memor fuit nostri, gratiam divinae
pietatis ostendit, quoniam Filium suum incarnari
misit, qui ideo venit, ut errantes populos doceret, et
conversos sua benedictione salvaret. H Memor ergo
fuit nostri, cum nos liberavit, et Filium misit, et
benedixit nos omni benedictione spiritali.
21 #Benedixit domui Israel: Benedixit domui Aaron.@#
C Benedixit domui Israel de sancta Maria virgine
nascendo. Benedixit domui Aaron, sacerdotii honore
praecinctus, ut de ipso in alio psalmo dictum est? Tu
es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Psal. CIX).
22 #Benedixit ÷ omnibus .. qui timent Dominum: Pusillis cum majoribus.@#
C Benedixit omnibus, hoc fecit in #piscatoribus,@#
hoc in regibus. Nec ullum genus hominum ei credens
probatur exceptum, quod sit ab ejus munere
alienum. Post speciales ergo benedictiones, ad generales
hic descendit, ubi simul omnes benedicuntur.
H Pusilli, id est inferiores merito, majores
quoque merito benedicuntur.
23 #Adjiciat Dominus super vos:@#
+ #Super vos .. et super filios vestros.@#
C Adjiciat, sive benedictionem, seu adjiciat numero
nostro populos fideles, quod et in nostris temporibus
facit, et usque in finem saeculi non desinit
operari, quousque omnes fideles, in unum gregem
collecti, simul gaudeant. H Vel adjiciat alios praedicatores
suos super vos, quia primitus pauci fuerunt,
postea multi facti sunt.
24 #Benedicti vos a Domino. Qui fecit coelum et terram.@#
H C Benedicti vos, scilicet justi et sancti, Domino.
C Vide genus benedictionis; Domino posuit, quia
ipsa est perfecta benedictio, non sibi praeparati sed
Domino, unde futura beatitudo provenire potest. Per
coelum et terram, pusillos et majores significat.
25 #Coelum coeli a Domino: Terram autem dedit filiis hominum.@#
H Coelum altius apostolos signat, quia ab ipso
Christo audierunt praedicationem, et illuminationem
Spiritus sancti acceperunt. | null | cfc12f3c-a781-407f-a343-86ca288a0629 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Coelum iterum sunt successores
apostolorum, quos illi praedicaverunt. Terra
simplices significat, qui terreni erant, lacte nutriti,
non adhuc solido cibo (I Cor. III). C Coelum autem
dictum est, quod intra se caelet universa.
26 #Non mortui laudabunt te, Domine:@#
#Neque omnes qui descendunt in infernum.@#
C Non mortui: hoc #sunt@# peccatores, peccator enim
cum venerit in profundum malorum contemnit. Neque
omnes (hoc est habitatores inferni) laudabunt
nomen Domini.
27 #Sed nos ÷ qui vivimus .. benedicimus Domino: Ex hoc nunc et usque in saeculum.@#
C Vivorum enim est Dominus sive Deus, ut in
Evangelio legitur, non mortuorum (Matth. XXII). Vivorum
vero accipiendum est, non ista vita viventium
communi bonis malisque, sed illa de qua dicitur,
Placebo Domino in regione vivorum (Psal. CXIV).
H Nos enim fideles qui vivimus, id est qui fidem rectam
tenemus et opera habemus, laudamus Dominum.
Ex hoc, scilicet, quo incoepimus intelligere.
Nunc, hoc est modo, usque in saeculum, id est sine fine.
ORATIO EX PSAL. CXIII.
Ineffabile lumen Trinitas Deus, qui fluenta Jordanis
aspectu luminis terruisti, praesta, ut quos ablutos
sacro baptismate renovasti, nunquam patiaris a
vetitis simulacrorum idolis maculari. Qui vivis et
regnas, etc.
PSALMUS CXIV.
ARGUMENTUM PSAL. CXIV.
C Propheta, ostendens se de profunda fovea peccatorum
esse liberatum, gratias agit Deo quoniam
exauditum esse se cognoscit.
TT. #Alleluia.@#
1 #Dilexi: quoniam exaudiet Dominus Vocem orationis meae.@#
C David non in amplitudine regni, aut mundi felicitate
laetus exsultat, sed gaudet orationem suam in
angustiis a clementissimo Domino fuisse susceptam;
quod sibi prodesse perpetue sentiebat. In eo ergo
quod dicit: Dilexi, testatur se habuisse dilectionem
Dei in corde. H Sed vide quod non dicit: Diligam,
sed dilexi. Non promisit se facere, sed fecisse. Sed
quare dilexit? quoniam exaudiet me in tribulationibus
orantem. Nec dicit quoniam exaudivit, sed quoniam
exaudiet. Magna itaque fuit ista dilectio.
2 #Quia inclinavit aurem suam mihi: Et in diebus meis invocabo.@#
C Auris, dicta est ab auditu quam merito ad nos
inclinare, dicitur Deus, quia ut nos dignetur audire,
nulla humana merita ad ipsum videntur attingere:
inclinavit autem aurem pietatis, quando incarnatus
est. Et quia circa se uberem sensit pietatem, cum in
multis tribulationis esset constitutus, in diebus suis
se dicit invocaturum; nostros enim dies illos dicimus,
ubi propria iniquitate peccamus, et anxios dolores
in pravis cogitationibus sustinemus.
3 #Circumdederunt me dolores mortis: Et pericula inferni invenerunt me.@#
H Dolores mortis, malae cogitationes sunt. Pericula
inferni, opera prava, quae animam circumdantes
peccare suadent. In primis enim dolor et parturitio;
hic autem, scilicet in operibus pravis, periculum est
vicinum morti.
4 #Tribulationem et dolorem inveni.@#
÷ #Et .. nomen Domini invocavi.@#
H Sanctus quisque non requiem sed tribulationem
quaerit; novit enim quoniam tribulatio patientiam
operatur, patientia autem probationem, probatio
autem spem, quae non confundit (Rom. V). Et nomen
Domini invocavi. C Quo praestante, et dolor et tribulatio
vincerentur celebriter. H Rem itaque novam
dicit: non dicit: Requiem inveni aut saturitatem,
sed tribulationem. Quaesivit ergo tribulationem, non
enim invenitur, nisi quod quaeritur.
5 #O Domine, libera animam meam. Misericors Dominus et justus:@#
#Et Deus noster miseretur.@#
C Cum dicit Propheta: libera animam meam,
confitetur eam sine dubio esse semper captivam.
Misericors, quia inclinavit illi aurem suam, justus,
quoniam corripuit peccatorem ad veniam requirendam.
Miseretur, cum recipit filium quem flagellat (Prov. III).
6 #Custodiens parvulos Dominus: Humiliatus sum et liberavit me.@#
C Parvuli sunt, qui certissime sibi videntur exigui,
sed Domini largitate grandescunt. Quos custodit
eximius pastor, cum eos a rapacis lupi incursione
defendit; quod facit quando eos humiliatos
invenit.
7
#Convertere, anima mea, in requiem tuam: Quia Dominus benefecit tibi.@#
C Cantet hoc populus devotus, qui pretioso sanguine
est redemptus, qui ad desideratam requiem
pervenire | null | b2088509-59ef-487c-a766-e2117eef7e45 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Domini largitate promeruit, ideo animam
suam hortatur Propheta, ut convertatur ad Dominum,
unde illi et tranquilla venit requies, et abolitio
peccatorum. Suam vero requiem dicit conscientiae,
quae illi data est per gratiam, non meritorum compensatione
possessa. Ideo addit, quia Dominus benefecit
tibi. H Requies etiam nostra Christus est. Si
quando in angustia fuerimus peccati, dicamus:
Convertere, anima mea, in requiem tuam.
8 #Quia eripuit animam meam de morte: Oculos meos a lacrymis.@#
#Pedes meos a lapsu.@#
C Nunc causas ponit cur dixerit quia Dominus
benefecit tibi. Eripuit, beneficium divinae virtutis
ostendit. Quia nisi per ejus potestatem, nullus valuisset
a morte perpetua liberari. Oculos meos a
lacrymis. H id est, ploravi, ut rideam; luxi, ut in
sempiternum gaudeam; qui enim in praesenti non
plorat, in futuro lacrymabitur. C Cum dicit a lapsu,
ostendit lubricum et pronum esse peccatum, unde
se credit ereptum. H C Illam autem ereptionem, a
morte, a lacrymis, a lapsu, dicit Propheta praescientiae
virtute, de futuro in regione vivorum, hic enim
non plene ab his eripimur.
9 #Placebo Domino: In regione vivorum.@#
C Placebo, dixit, scilicet jam securus, quamvis
enim et hic Domino placeant justi, tamen insecuri;
securi autem tunc justi placebunt Domino, quando
ulterius de peccatorum adversitate nil metuent. In
regione vivorum, id est in congregatione sanctorum,
ubi omnis vivens revera colligitur et a sorte morientium
separatur.
ORATIO EX PSAL. CXIV.
Ablutor peccaminum, Domine, quia nimium te fideliter
invocantem velociter consolaris, rogamus, ut
nos a periculis inferni erutos, in regione vivorum,
ablata peccati morte, restituas. Qui vivis et regnas,
etc.
PSALMUS CXV.
ARGUMENTUM PSAL. CXV.
C Vox martyrum invictorum, qui gloriosam mortem
pro Christi nomine sustinuerunt.
TT. #Alleluia.@#
C Alleluia, vox fidelium, sermo beatorum, modulatio
sancta canentium. Unde et auditus delinitur,
et anima fessa recreatur.
1 #Credidi, propter quod locutus sum: Ego ÷ autem .. humiliatus sum nimis.@#
H Credidi, quid? quia prior psalmus ita finivit;
placebo Domino, hoc credidi, et ideo hoc locutus
sum: Ego autem humiliatus sum nimis, quia considerabam
meipsum, quod terra et cinis sum, et
tamen Dei misericordia ero in regione vivorum. Ideo
merito humiliatus sum nimis, admirans Domini misericordiam.
A C Vel credidi, contra illos dicit, qui
divina loquuntur antequam opere credunt, quibus
Deus dicit: Quare tu enarras justitias meas? (Psal.
XLIX.) Propter illos dicit: Ego credidi, propter quod,
scilicet quia credidi, locutus sum #divina mysteria.@#
A #Vel, quia perfecte credidi, locutus sum;@# non enim
perfecte credidit, qui non loquitur quod credit, et
ore non confitetur. Sed quia etiam ore locutus sum
quod credidi, humiliatus sum nimis, id est multa
passus propter verbum Dei. C Ideo ergo se dicit
humiliatum, quia crescente sancta religione ipsi
martyres, qui propter fidem locuti sunt, videbantur
poenis temporalibus nimis subjacere.
2 #Ego dixi in excessu meo:@#
#Omnis homo mendax.@#
C Ego dixi in excessu meo, id est raptu mentis
in divinam contemplationem. Magna siquidem prudentia
est, ut sibi aliquis imprudens esse videatur,
et quando carnis fragilitate mendaces sumus, nostrum
esse fateamur; quando veraces, divinis muneribus
applicemus. Quia omnis homo mendax, A,
id est peccator; et ex se mendax, ex Deo verax, ut
enim in persecutionibus a fide non recedat, ex Deo
est.
3 #Quid retribuam Domino: Pro omnibus quae retribuit mihi?@#
C Retribuere dicimus, quando et bonis bona reddimus,
et malis bona praestamus. Dominus enim nobis
bonum pro malo retribuit, quando ille alapis
caesus, spem nobis resurrectionis tribuit, et coelorum
regna promisit, et pro peccatis nostris passionem
sustinuit.
4 #Calicem salutaris accipiam: Et nomen Domini invocabo.@#
C Digna promissio, si Dei munere promittitur;
sed si in humanis viribus ponitur, periculosa praesumptio.
Calicem enim, id est passionem et martyrium
in desiderio accipiam. Quis autem potest confessoribus
tormentorum patientiam dare | null | 54a56dfb-e7b4-4e6e-b0dc-3d50c8b3242d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
nisi Christus,
qui calicem passionis pro nobis dignatus est
accipere? Et nomen Domini invocavi, cujus fretus
auxilio se credebat complere quod voluit. Ideo enim
invocabo nomen Domini, quia sine ejus auxilio calicem
accipere non valeo.
5
+ #Vota mea Domino reddam coram omni populo ejus: Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus.@#
A C Vota mea, quae desiderio concepi patiendi,
postea reddam in actu coram omni populo, ut exemplum
patiendi capiant a me. Et hoc ideo faciam,
quia pretiosa mors est sanctorum in conspectu Domini.
H Vota vero sunt martyrum orationes. C Bene
dicitur mors sanctorum pretiosa, quae sanguine Domine
noscitur esse comparata. Illius enim passione
glorificata est, ut in conspectu esset eximia, et ut
sit pretiosa, non divitiis efficitur oblatis, sed effusione
sanguinis comparatur. O mors vitalis, o interitus
ambiendus, o transitus gloriosus, quae membra
Christi imitatores sui capitis facis.
6 + #O Domine quia .. ego servus tuus: ego servus tuus:@#
÷ #Et: filius ancillae tuae:@#
C O Domine, admiratur se talia beneficia suscepisse,
qualia ipse Dominus pro redemptione mundi
est dignatus assumere. Adjecit, et filius ancillae tuae,
ut humilitatem, triplicatis confessionibus, bis se
servum et tertio filium ancillae dicendo, indicaret.
Dicendo vero se filium ancillae, filium se Ecclesiae
confessus est; quae est ancilla, dum servit; sponsa,
dum jungitur.
7 #Disrupisti vincula mea: tibi sacrificabo hostiam laudis:@#
+ #Et nomen Domini invocabo@# ...
C Disrupisti, virtutem hic exponit martyrii, cujus
impetu triumphali disrumpuntur omnia vincula peccatorum.
Nulla enim macula in homine remanere
potest, quam pius sanguis non abluerit. Hic autem
versus tantam virtutem habere creditus est, ut diceretur
ab aliquibus, posse omnibus peccata dimitti,
si eum in fine vitae suae, tertia congeminent confessione.
Et quia disrupta sunt peccatorum vincula,
recte se hostiam dicit sacrificare laudis. Nimis enim
acceptum est Deo sacrificium, gratiarum actio.
8 #Vota mea Domino reddam in conspectu omnis populi ejus: in atriis domus Domini. In medio tui Jerusalem.@#
C Cum dicit, vota mea Domino reddam, seipsum
offerre vicem pollicetur. Omnium enim fidelium votum
est, Christo se offerre, et in ejus Ecclesia recta
credulitate consistere. In conspectu, dignum est ut
publice debeat laudari, qui pati pro omnium salute
dignatus est. In atriis domus Domini, id est in Ecclesia,
et adhuc aptius ipsam nominat Ecclesiam
dicens: In medio Jerusalem, ubi pax conquiescit,
et unitas populi contemplatione Dei laetatur.
ORATIO EX PSAL. CXV.
Talis sit, quaesumus, Domine, vita supplicum, sicut
est in conspectu tuo mors pretiosa sanctorum,
ut a vinculis peccati liberi, mereamur futurae Jerusalem
gaudia praelibare. Per Dominum nostrum Jesum,
etc.
PSALMUS CXVI.
ARGUMENTUM PSAL. CXVI.
C Iste psalmus personae martyrum convenit, qui
gloriosa passione perfuncti, omnes gentes ad Domini
laudes excitant.
TT. #Alleluia.@#
1 #Laudate Dominum omnes gentes: Laudate eum omnes populi.@#
C Clamat chorus ille sanctorum, omnes gentes
Dominum laudare debere. Collaudatio est omnium
fidelium in unum redacta laudatio. Commonentur
enim omnes gentes generaliter laudare Dominum,
ne quis dicat se esse in judicio Dei praetermissum.
2 #Quoniam confirmata est super nos misericordia ejus:@#
#Et veritas Domini ÷ manet .. in aeternum.@#
C Confirmata est misericordia ejus in populo
Christiano, quando qui praestitit, ipse nos sua misericordia
custodit. Hic veritas Domini, Filius significatur,
sicut ipse ait, « Ego sum via et veritas et vita (Joan. XIV).
» Convenit enim et saluti nostrae et veritati
confiteri coaeternum et consubstantialem per
omnia Patri Filium.
ORATIO EX PSAL. CXVI.
Omnipotentissime Dominator, qui ab omnium
gentium ore laudaris, precamur, ut dilates veritate
tua mentem nostram, et confirmes super nos misericordiam
tuam. Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXVII.
ARGUMENTUM PSAL. CXVII.
C Vox fidelium Domino confitentium, et in eo
solummodo confidentium, qui aperiri sibi portas
justitiae deprecantur, de angulari lapide, hoc est
Domino Salvatore, subjungentes.
TT. #Alleluia.@#
C In principio quippe istius psalmi, quatuor versus
pari fine concludit | null | e20c1c55-b6c0-4d53-9a1f-23812b70bc30 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, ut evangelico numero totum
mundum uni Domino laudes reddere debere commoneret;
hoc et in centesimo tricesimo quinto psalmo
per omnes versus absolute facturus est.
1 #Confitemini Domino quoniam bonus: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
H Confessio haec non ad peccatorum remissionem,
sed ad laudem pertinet deitatis. Quoniam bonus,
C solus ille proprie dicitur et per se bonus, qui bonos
facit implere quod boni sunt. In saeculum autem,
perpetuitatem significat futuram, ubi unum est saeculum
et una dies, nec permutatio ulla succedit.
2 #Dicat ÷ nunc .. Israel quoniam bonus: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
H Dicat nunc Israel, id est #vir videns Deum,@# qui
prius caecabatur delictis, nunc autem mente serena
Dei gloriam contemplatur.
3 #Dicat ÷ nunc: domus Aaron@# ..: #Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
H Dicat nunc domus Aaron, quae ante idolis immolaverat,
nunc autem Altissimi illecta bonitate, sacerdotium
dignum gerit animae suae.
4 #Dicant ÷ nunc .. qui timent Dominum: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
H Dicant nunc qui timent Dominum, id est vos qui
prius simulacra muta et surda metuebatis, nunc
omnipotentis Domini misericordiam decantate cum
reverentia timoris.
5 #De tribulatione invocavi Dominum: Et exaudivit me in latitudine Dominus.@#
C Tribulatio praesentis saeculi finietur; latitudo
autem beatitudinis terminum nescit. Eripit latitudo
gaudiorum aeternorum de temporalibus malis, et
quos in hac mundi brevitate gravabat tribulationum
angustia, latissima praemiorum gaudia excipient.
6
#Dominus mihi adjutor: Non timebo quid faciat mihi homo.@#
C Dominus mihi adjutor, nam cum se dicit auxilio
Domini, hominem non timere, carnales designat
inimicos, qui visibiliter religiosorum hominum propositum
persequuntur.
7 #Dominus mihi adjutor: Et ego despiciam inimicos meos.@#
H Dominus mihi adjutor, ideo despiciam haereticos.
C Vel Judaeos vel etiam diabolum cum caeteris
ministris suis.
8 #Bonum est confidere in Domino: Quam confidere in homine.@#
C Confidere enim in solum Deum debemus, non in
hominem; illum, scilicet qui veraciter promittit, non
istum qui fallaci praesumptione se decipit, dicens:
Facio quod volo, nec Dominum meae voluntatis
habeo.
9 #Bonum est sperare in Domino: Quam sperare in principibus.@#
H Bonum est sperare in Domino, qui vitam largitur
aeternam, quam in principibus, quorum potestas
cum hoc mundo dilabitur. C Principem etiam
hic diabolum intelligere possimus, ut est illud: Venit
enim princeps mundi hujus et in me non habet
quidquam (Joan. XIV).
#Omnes gentes circuierunt me: Et in nomine Domini + quia: ultus sum ÷ in .. eos.@#
C Vox Ecclesiae de persecutione gentium, quae
prius persequebantur caput, quod est Christus;
deinde, ejus corpus, quod est Ecclesia. Quod vero
dixit gentes, et subjunxit genus masculinum: ultus
sum in eos, sive ad intellectum pertinet, quia in
gentibus populi significant, sive schema est exallage,
id est, immutatio, quoniam genus nominis immutavit.
Ultus vero in eos est, quando conversi de se
poenitentiae poenas exegerunt, quas pridem innocentibus
ingerebant.
11 #Circumdantes circumdederunt me: Et in nomine Domini + quia .. ultus sum@#
÷ #in .. eos.@#
C Circumdantes, Judaei videlicet, in passione
Christum. In quibus tamen est in nomine Domini
vindicatus, quando multi ex eis poenitentes, post
mala quae fecerant, meruerunt sumere vocabula
Christianorum.
12 #Circumdederunt me sicut apes: et exarserunt sicut ignis in spinis: Et in nomine Domini + quia: ultus sum in eos.@#
C Ipse enim Christus a saevientibus Judaeis circumdatus,
per totum mundum mella passionis suae
profudit. Apes dicta, quasi a pedibus, eo quod sine
pedibus nascitur. H Ipsi exarserunt in invidia sua,
dum me exurere voluerunt. C Spinae significant
peccata populi; sed in eis vindicatum est, quando
de illo melle et ipsi suavissime repleti sunt. Factum
est Judaeis ut apibus, quae favum circumdantes, mel
in domibus cereis recondunt, et cum putant sibi
victualia reponere, faciunt unde homines possint
sua desideria satiare: ita Judaei amaris conatibus,
fecerunt rem cuncto orbi dulcissimam.
13 #Impulsus eversus sum ut caderem: Et Dominus suscepit me.@#
C Impulsus enim ille | null | d74e45dd-3c3e-4364-8b3f-c73e22aea893 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cadit, cui Domini fortitudo
subtrahitur. Sed corpus fidelium impulsum ut caderet,
non cecidit nec cadit, quia dextera Domini
tenetur. Dicit se ergo non cecidisse, etiam eversum,
quia susceptione Domini firmatus est. Ideo enim
fideles tormentis traditi sunt, et eversi a quiete
temporali, ut caderent a fide, sed Dominus suscepit
eos, ne a fide caderent.
14 #Fortitudo mea et laus mea Dominus: Et factus est mihi in salutem.@#
C Non potest impulsus cadere, cui auxilium Domini
videtur fortitudinem praestare; ipse enim est
fortitudo, et laudatio, atque aeterna beatorum salus.
15 #Vox exsultationis et salutis: In tabernaculis justorum.@#
C Chorus ille fidelium laetus exsultat in tabernaculis
justorum, id est in humani pectoris secretis, ubi
semper sancti laeti sunt, quamvis forinsecus affligantur.
Ibi ergo exsultabant, quando eorum persecutores
putabant eos moerore confici et tribulatione
consumi. Et ut agnosceres unde eis illud gaudium
fuerit, subdit: dextera, etc.
16 #Dextera Domini fecit virtutem: Dextera Domini exaltavit me:@#
+ #Dextera Domini fecit virtutem@# ...
C Dextera Domini, id est Christus, per quem Pater
virtutem operatus est, in exaltatione sanctorum.
Exaltat enim Christus sanctos, quando terrenis
hominibus coelorum regna concedit, et ita in terrenis
hominibus fecit virtutem. Quid enim potentius
quam mortales induere immortalitatem, et de hoste
fortissimo infirmis dare victoriam?
17 #Non moriar, sed vivam: Et narrabo opera Domini.@#
C Non moriar, vox fidelium contra persecutores,
id est non moriar, ut tu putas, sed vivam vita quam
nescis, ad quam mente praetumidi pervenire non
possunt. Narrabo opera, quia tolerantia martyrum
per totam Ecclesiam vulgata est.
18 #Castigans castigavit me Dominus:@#
#Et morti non tradidit me.@#
H Castigat nos Dominus ad emendationem multis
verberibus, ut probatos eruat a morte perpetua.
C Solus enim non morti traditur, cujus hic commissa
vitia purgantur: ille etenim se hic bene castigatum
esse commemorat. Ne ergo sibi aliquid
persecutorum superbia vindicaret, tormenta ipsorum
castigationem Domini esse confirmat.
19 #Aperite mihi portas justitiae: ingressus in eas confitebor Domino: Haec porta Domini. Justi intrabunt in eam@#
C Quibus autem dicitur, Aperite, nisi prophetis
atque apostolis, qui coelorum claves mysticis virtutibus
acceperunt? per has enim doctrinae introducti
januas, intus jam positi, veraciter Domino confitemur.
H C Haec porta Christus est, per quam introitur
ad Patrem, ut ipse ait: Nemo venit ad Patrem
nisi per me (Joan. XIV). C Portas itaque apostolos
dixit et prophetas, sed quia istae aperiunt per et ad
Christum, unam portam subdit, per quam omnes
(et qui portae dicti sunt) introierunt. H Sed nemo
in eam ingreditur nisi justus.
20 #Confitebor tibi quoniam exaudisti me: Et factus es mihi in salutem.@#
C Vox ista est laetantis populi. H Cujus vulnera
peccati Christus sanavit, et factus dicitur in salutem;
vel quibus contra iniquum hostem factus est
in salutem, quando Redemptor gentium oculis humanis
apparuit.
21
#Lapidem quem reprobaverunt aedificantes:@#
÷ #Hic .. factus est in caput anguli.@#
C Ideo Christus dicitur lapis angularis, quia duos
ad se populos, e diverso venientes, in unam soliditatis
gratiam colligavit, quem Judaei reprobabant (Ephes. II).
Angulus enim dictus est ex Graeco sermone,
id est a #goni,@# quod Latine dicitur #genu,@# hoc
enim inflexum speciem anguli conformi qualitate
restituit. Judaei aedifi #cabant,@# H id est litteram legis
erigebant. C Vel aedifi #cabant,@# dum olim soli in verum
Deum credebant.
22 #A Domino factum est + istud@# ..: #Et ÷ est .. mirabile in oculis nostris@#
C Cum enim memorat istud a Domino factum,
natura humanitatis ostenditur. H C Mirabilis est
iste lapis in oculis fidelium, qui non solum eum corporaliter
vident, verum etiam illuminati mente
conspiciunt. Viderunt et Judaei, sed non mirabilem,
quia solam intuebantur carnem, non deitatem intus
conspiciebant, propter quod et ait, nostris, scilicet
fidelium oculis.
23 #Haec est dies quam fecit Dominus: Exsultemus et laetemur in ea.@#
C Nam licet Deus cunctos dies creaverit, singulariter
tamen | null | a0fd7bca-7884-4f14-ae58-d4f1b3223a39 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
diem fecisse dicitur, qui Christi nativitate
sacratus est, in quo merito exsultare convenit
et laetari, quoniam in eo diabolus jus perdidit, et salutem
mundus accepit.
24
#O Domine, salvum me fac, o Domine, bene prosperare: Benedictus qui venturus es in nomine Domini.@#
H O Domine, salvum me fac, scilicet ad te venientem.
C Ut hic eripiar de morte peccatorum, et illic
collocer in requie sempiterna. Prosperari est aliquod
asperum tranquillum facere, dolores ergo,
quos hic amore Domini sustinent, ibi sine dubio
prosperantur, quando jam ad gaudia aeterna perveniunt.
Illum constat esse benedictum, id est Dominum
Christum, qui ad nos venire dignatus est, in
nomine Domini. Sicut in Evangelio: Ego veni in
nomine Patris mei et non me accepistis (Joan. V);
si alius, scilicet Antichristus, venerit in nomine non
Domini sed sui, illum accipietis.
25
#Benediximus vobis de domo Domini: Deus Dominus et illuxit nobis.@#
H Benediximus vobis, sancti de coelesti Hierusalem
parvulis Ecclesiae benedicunt. C Vel apostoli et
Ecclesiae praelati dicunt ad populum fidelem, Benediximus
vobis de domo Domini, id est Ecclesia catholica,
unde salutare baptisma venit, et sancta
communicatio procedit. Unde et omnis benedictio
procedit, et Dominus Deus sua resurrectione illuminavit
tenebras nostras.
26 #Constituite diem solemnem in condensis: Usque ad cornu altaris.@#
C Constituite dicit, id est deliberata sententia
custodite, et prompta voluntate diem solemnem,
qui honore Dei et sanctorum confessione sacratus
est. In condensis, hoc est, in frequentationibus crebris,
quas turba in veneratione Dei condensat.
Usque ad cornu altaris, id est ut non recedant antequam
ad altare Dei digni communicent. Per hoc
ergo prohibetur (quod multis in usu est) audita
Evangelii lectione discedere.
27 #Deus meus + es .. tu et confitebor tibi: Deus meus + es .. tu et exaltabo te.@#
C Rectum est enim ut Deum esse nostrum dicamus,
quem pura mente non cessamus adorare. Quod
autem dicit, confitebor, ad gratiarum pertinet actionem.
Exaltabo te, quia exaltatur Deus per praedicationem
sanctorum.
28 ÷ #Confitebor tibi, quoniam exaudisti me@# ..:
÷ #Et factus es mihi in salutem@# ...
H Confitebor tibi, Domine, quoniam audisti me,
et factus es mihi in salutem, scilicet ut cum sanctis
tuis me in coelesti Hierusalem sociares.
29 #Confitemini Domino quoniam bonus: Quoniam in saeculum misericordia ejus.@#
C Hic quoque versus in capite psalmi probatur
esse jam dictus, ut sicut a Christo fecit initium, ita
ipsi concordare videatur et finis, ipse enim dixit:
Ego sum alpha et omega (Apoc. I), et ita in omni
vita nostra, confessionem nos oportet assumere, et
in ipsius delectatione finire.
ORATIO EX PSAL. CXVII.
Consolatio tribulationum nostrarum, piissime Domine,
qui justorum tabernacula laetitia et exsultatione
perfundis, exalta Ecclesiam tuam virtute potentis
dextrae, qua fiat porta justitiae, et ita se angulari
stabilitate connectat, ut tua miseratione refulgeat.
Per Dominum nostrum Jesum, etc.
PSALMUS CXVIII.
ARGUMENTUM PSAL. CXVIII.
C Per totum hunc psalmum universalis sanctorum
chorus eloquitur, qui ab initio mundi fuerunt,
sive sunt, sive futuri esse creduntur, inter quos
reperiuntur apostoli, prophetae, martyres, confessores,
ecclesiastici ordines, et omnes qui sancta
Domino integritate famulantur. Est autem Hebraeis
elementis tali ordine depictus: ut ab unaquaque
ittera octoni versus incipiant, quorum prima littera,
Aleph, interpretatur doctrina. B Et primo immaculatis
via Domini: aeterna beatitudo promittitur.
TT. #Alleluia.@#
H Aleph, doctrina.
1 #Beati immaculati in via: Qui ambulant in lege Domini.@#
C Videamus nunc, quae in hoc coelesti paradiso
poma nas #cantur@# spiritalia. Sancti enim immaculati
fiunt, quando indulgentiae munera consequuntur,
aliter enim et per se est nemo immaculatus nisi
solus Deus; ille enim solus naturaliter immaculatus
est. In via, id est in Christo. Ibi enim ambulare
justorum est, non pedibus corporeis sed recta
actione. In lege Domini, id est, qui aut non peccant
aut per gratiam Dei se emendant, et digna sibi satisfactione
prospiciunt. Nec vacat quod dicit, in | null | ed09a435-5b84-4e53-bf80-449c7e6deac3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
lege
Domini, ut distingueret a lege peccati, in qua peccatores
ambulant.
2 #Beati qui scrutantur testimonia ejus: In toto corde exquirunt eum.@#
H Beati qui scrutantur, scilicet ut intelligant,
cum peccaverint, coram testibus deliquisse, ut legem
Dei testem suorum peccatorum cognoscant. In toto
corde exquirunt eum, H id est non leviter vel segniter.
C Sed qui totum cor suum ad Scripturas
sanctas ponunt non ad falsitatis ambitum (ut haeretici)
nec mundana gaudia concupiscunt: ideo praemisit,
qui ambulant in lege Domini; deinde, qui scrutantur,
quia non est dignus scrutari testimonia Dei, nisi
qui se probabili cognoscitur actione tractare.
3
#Non enim qui operantur iniquitatem: In viis ejus ambulaverunt.@#
C Merito enim dicuntur in viis Domini non ambulare,
qui operantur iniquitatem. Operatio enim iniquitatis
est consensus malorum: qui tamen a cordibus
sanctorum, dono Dei probatur alienus.
4 #Tu mandasti: Mandata tua custodiri nimis.@#
C Ista enim est Dominicae jussionis veneranda praeceptio,
ut mandata ejus non solum sedule, sed et
nimie custodiantur. Istud autem nimis, significat
multum atque infinitum, quapropter vires nostras
excedere, divina #militia@# est: quia totum ibi nimium
decet, quoniam et illud infinitum est, quod nobis tribui
postulamus.
5
#Utinam dirigantur viae meae: Ad custodiendas justificationes tuas.@#
C Utinam: verbum semper optantis est. Viae autem
actus significant, quos in hac vita peragimus.
Sed dum dicit dirigantur: ostendit quantum ad imbecillitatem
humanam pertinet, nostras vias esse
tortuosas. Verum etiam dum addit, ad custodiendas,
etc., quod superius optavit, hic aperuit; quia nemo
poterat pervenire ad custodiendas justificationes
Domini, nisi misericordia Domini probetur attribui.
6 #Tunc non confundar: Cum perspexero in omnibus mandatis tuis.@#
C Tunc non confundar, scilicet si mandata Dei perspexero
universa. Perspicere autem, est mandata
Dei semper ante oculos habere, ut si quid tortum
committitur, protinus corrigatur. Cum dicit in omnibus:
in nullo commonet esse peccandum, sicut
scriptum est: Si quis de lege minimum non fecerit,
reus est totius legis (Jac. II).
7 #Confitebor tibi in directione cordis:@#
÷ #In eo .. quod didici judicia justitiae tuae.@#
C Haec confessio laudem significat. Directio cordis,
est regula sancta fidei: cum qua eum confiteri
non potest haereticorum distorta versutia. Cum dicit
didici: indicat a beatis Patribus sibi traditam disciplinam,
non studio perversitatis inventam. Judicia
justitiae sunt, quia famulos suos liberavit diabolica
persecutione laborantes.
8 #Justifiationes tuas custodiam:@#
#Non me derelinquas usquequaque.@#
C Promittit se sancta Ecclesia justificationes Domini
custodire: et quoniam noverat tentationes diabolicas
undique circuire, petit se statim a Domino
custodiri, ne possit locum nocendi hostilis atrocitas
invenire.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Exponit fidelis populus in sermonibus Domini:
quibus delectationibus perfruatur, ostendens
se esse domum Domini et receptaculum mandatorum
ejus, cujus mysterium secunda littera continet.
H Beth: domus.
9 #In quo corrigit adolescentior viam suam? In custodiendo sermones suos.@#
In quo corrigit. H Hic Propheta non solum longaevam
aetatem dicit corrigendam: verum etiam adolescentiam
edocet erudiendam, et ita custodire divinos
sermones: ut etiam si vetus culpa defleta sit, caveat
nunc ne cogitatio ad peccandum ulla consentiat. C
Custodit enim Dei sermones: non qui tantum eos
memoria retinet, sed qui actione tenet.
10 #In toto corde meo exquisivi te: Ne repellas me a mandatis tuis.@#
C Hoc quoque #manus@# est Domini: quod se eum
asserit toto corde exquisisse. Non enim quaereret
quis Deum, nisi inquisitus ab eo fuisset. Ne repellas
me: rogat cum, ne ab intelligentia legis divinae velut
indignus repellatur. H Vide igitur, ut non ex
parte, sed toto corde Deum requiras: ne a mandatis
ejus repellaris.
11
#In corde meo abscondi eloquia tua: Ut non peccem tibi.@#
C In corde meo abscondi eloquia tua. H C Nam
sicut decet fidelibus praecepta Dei praedicare: sic
non credentibus oportet abscondi, sicut in Evangelio,
Ne dederitis sanctum canibus (Matth. VII),
nec margaritas porcis. C Est enim peccati genus,
obstinatis eloquia Domini praedicare.
12 | null | 1c22c1d1-bc15-47c6-8b02-2254aa7bdf17 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
#Benedictus ÷ es .., Domine: Doce me justificationes tuas.@#
A Benedictus es, Domine: hic benedictio laudem
significat. Nam cum nos benedicimus Deum, ejus
facta laudamus: cum ille benedicit nos, sanctificat.
Doce me, hoc est praesta mihi facere, unde
electos tuos justificare consuevisti, id est da mihi
ut non solum mente sciam et intelligam justificationes
tuas, sed doce me facere quod intelligo.
13 #In labiis meis: pronuntiavi Omnia judicia oris tui.@#
C Chorus ille sanctorum pronuntiasse se dicit
judicia omnia oris Domini, quae locutus per prophetas
et apostolos, et quae ore Christus suo praedicavit.
Omnia autem judicia significat, quae scripta
vel dicta didicit. Caeterum universaliter non potest
pronuntiari, quod nulla notitia praevalet apprehendi:
figuraliter ergo pro parte totum dixit.
14 #In via testimoniorum tuorum delectatus sum: Sicut in omnibus divitiis.@#
C Via testimoniorum: est Dominus Christus, in
quo se laetaturum chorus sanctorum narrat. Hic
autem divitias spiritales debemus accipere, de quibus
Apostolus: Quoniam in omnibus divites facti
estis in ipso, in omni verbo, etc. (I Cor. I).
15 #In mandatis tuis exercebor Et considerabo vias tuas.@#
H Exercebor: exercitatio assiduitas operis est.
C Exercetur enim in mandatis divinis, qui frequenti
operatione ea implere studuerit, et sic ad
intellectus ejus penetralia pervenire meretur. Nemo
enim tantum secretum conspicere meretur, nisi cui
datum fuerit, bona conversatione coelestis se beneficiis
proximare. H Vias vero dicit, propheticas
apostolicasque doctrinas.
16 #In justificationibus tuis meditabor:@#
#Non obliviscar sermones tuos.@#
C Meditari enim dicit justificationes Dei: ne possit,
quod retineri expedit, ullo modo oblivisci.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C H Postulat populus sanctus (qui in terra incolae
sunt) retribui gratiam quam in primo parente
amiserant; sed et persecutoribus eorum restituendum
dicit esse quod agunt.
B Gimel: tributio vel plenitudo.
17 #Retribue servo tuo: vivifica me Et custodiam sermones tuos.@#
C Retribue siquidem dicit, non meritis redde,
sed iterum da: ut qui praestitisti petitionis affectum,
effectum et operationem quoque postulationis
attribue. Servus enim Christi dici non potest,
nisi qui non suis meritis, sed divinae gratiae
reputat, quod boni aliquid facit. Divina autem mandata
custodire, revera viventis est. Sicut econtra
mortuus dicitur in Evangelio, qui mandata non
servat: dicente Domino: Sine mortuos sepelire mortuos
suos (Matth. VIII).
18 #Revela oculos meos: Et considerabo mirabilia de lege tua.@#
C Revelare dictum est removere velum, quodam
enim operimento ignorantiae, interior aspectus obducitur:
et nisi misericordia ipsius fuerit hoc velamen
ablatum, Scripturas sanctas lumine cordis non possumus
intueri. Mirabilia enim legis sunt spirituali
sensu contenta mysteria. H Quae, nisi litterae velamen
abducatur, intelligere non possumus.
19 #Incola ego sum in terra: Non abscondas a me mandata tua.@#
C In hac terra justi sunt incolae, qui propriam
in mundo non habent mansionem mentis, ut ait
Apostolus: Nostra conversatio in coelis est (Phil. III).
Mandata enim diximus: Diliges Dominum Deum
tuum; et similia. Haec rogat ut ei nullatenus celentur,
quae peccatoribus absconsa probantur.
20 #Concupivit anima mea desiderare justificationes tuas: In omni tempore.@#
C Potest enim et infidelis, ad aliquod tempus rem
bonam concupiscere: sed hoc constat tantum perfectis
convenire, quod addidit, omni tempore. Hoc
est autem concupiscere, quod desiderare (nemo
enim desiderat, nisi qui concupiscit), quapropter
plenissimam voluntatem indicat geminata professio,
scilicet concupiscentiae et desiderii
21 #Increpasti superbos: Maledicti qui declinant a mandatis tuis.@#
H Increpasti superbos: ut eos ad humilitatem
sanctam, quam docuisti, reduceres. Vel per doctores
tuos increpas malos homines. Maledicti sunt qui
declinant a mandatis Dei: sed tunc pleniter maledicti
erunt, quando dicturus erit: Ite, maledicti, in
ignem aeternum (Matth. XXV). C Increpare autem
dicimus, quasi de taciturnitate crepare, et in mordacia
dicta prosilire, quod Deus per Scripturas divinas
frequenter facit.
22 #Aufer a me opprobrium et contemptum: Quia testimonia tua exquisivi.@#
C Intuendum est quare petunt martyres a se opprobria
removeri, unde se noverant coronari. Sed | null | be54feb4-bdbe-4719-b9ab-aa098cadbcd7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
haec oratio pro persecutoribus funditur, ut convertantur.
Quia, dum conversi fuerint, tollitur martyribus
opprobrium: quando et persecutores ipsam
religionem colunt, quam in sanctis persequendam
esse putaverunt.
23 #Etenim sederunt principes et adversum me loquebantur: Servus autem tuus exercebatur in justificationibus
tuis.@#
H Quod hic loquitur Propheta de se, futurum in
apostolis reliquisque martyribus vidit: qui multa
coram regibus et praesidibus, Domino nuntiante,
perpessi sunt: qui exercebantur in justis operibus
et Dei justificationibus, etiam usque ad sectionem
cervicum. C Exercebantur etiam in tormentis ad
provectum suum, non cruciabantur ad poenam: dum
sensum doloris sui, aeterni praemii cogitationibus
molliebant, et eis tormenta ad gaudia aeterna proficerent.
24 #Nam et testimonia tua meditatio mea est: Et consilium meum justificationes tuae.@#
H Erant sanctis testimonia Christi meditatio, utique
in his pressuris. Et justificationes ejus fuerunt
consilium eorum, quia eis vitam pollicentur aeternam.
C Consilium itaque inventum est contra malignantium
consilium, et contra improbos furores
et dolores, scilicet testimonia Domini meditata. Eorum
quippe cogitatio quoslibet mitigat dolores.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
B Plebs fidelis, paupertate mundana constricta,
januam se veris divitiis aperit: et frequenti meditatione,
quasi tabulas, sua praecordia Dei mandatis
exhibet.
H B Daleth: pauper vel tabulae vel janua.
25 #Adhaesit pavimento anima mea: Vivifica me secundum verbum tuum.@#
C Adhaesisse se dicit carni suae: quod vitiosum
esse non dubium est, anima enim si adhaereat corpori,
delictis favet. H Ideo ne delictum invalescat in
me, peto a te vivificari, sciens quoniam concupiscentia
carnis mortem operatur. C Pavimentum igitur
pro corpore ponitur. Est enim pavimentum soli
alicujus in levitatem maximam constructa soliditas:
et corpus nostrum simili nitore levigatur
26 #Vias meas enuntiavi et exaudisti ÷ me@# ..: #Doce me justificationes tuas.@#
H Vias meas, id est opera peccati mei. Enuntiavi:
per confessionem. Et exaudisti me: quia remisisti
mihi peccata mea, nunc doctrinam indulge, quam
in justificationibus tuis edocear. C Et doce me justificationes
tuas: non ad audiendum sed ad faciendum,
ille enim divinarum rerum doctus ostenditur,
qui sibi credita fecisse monstratur.
27 #Viam justificationum tuarum instrue me:@#
#Et exercebor in mirabilibus tuis.@#
H Viam justificationum, id est, justificationes
quas legis littera protulit, spiritaliter capiam. Et
exercebor in mirabilibus, id est in apostolicis,
caeterisque doctrinis ecclesiasticis, quae in ea lege
sunt figuratae. C Praebent enim intellecta miraculum:
quando sic in praesenti sunt posita, ut longe futura
significare videantur.
28 #Dormitavit anima mea prae taedio: Confirma me in verbis tuis.@#
H Dormitavit anima: in hujus habitaculi mortalis
statione. Prae taedio: imbecillitatis corporeae. Confirma
me: ut, ablato somno peccati, instanter in
his praeceptis invigilem. C Dormire obliviosi atque
socordis est, dormitare vero fessi et exspectantis.
Hanc autem dormitationem Cassianus acediam
vocat
29 #Viam iniquitatis amove a me: Et in lege tua miserere mei.@#
H Viam iniquitatis (id est, desiderium illud per
quod ad peccandum venitur) amove a me. Et in lege
tua: apud te enim haec lex constituta est, ut semper
miserearis.
30 #Viam veritatis elegi: Judicia tua non sum oblitus.@#
H Viam veritatis elegi, id est, Christum Dei
Filium, quem audivi venturum in mundum. Illa
judicia non sum oblitus: quae in Evangelio proferens
ait: Hoc est judicium, ut qui credit in Filium habeat
vitam aeternam (Joan. VI). C Eligere autem est de
multis #eligere unum.@#
31 #Adhaesi testimoniis tuis, Domine: Noli me confundere.@#
H Quia adhaesi testimoniis tuis: quia his
adhaerens, anteriorum facinorum indulgentiam
merui: ideo peto, adjuva me, ne iterum in priora
peccata reincidam, et ita ne me patiaris de iteratione
peccati confundi, et in judicio deinde tuo palam
verecundiam pati.
32 #Viam mandatorum tuorum cucurri: Cum dilatasti cor meum.@#
H Cucurri viam: quando multa patiebar propter
verbum tuum, ob spem futurae beatitudinis. Dilatasti
cor meum, scilicet in latitudine charitatis et spei et
fidei. C Vel dicitur dilatatum, scientiae latitudine.
Cum enim anima lumen veritatis accipit, in multifarias | null | 31bbd317-02cd-475c-9401-000173361779 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
agnitiones aperitur, et latior redditur virtutibus
cognitis.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Beata plebs expetit: ut in lege Domini ejus
debeat munere custodiri. B Et bene, suscipiens
appellatur: quae dicit Da mihi intellectum. Ipsa
quoque jure vocatur, quae in eadem semper intentione
persistens, a vanitate saeculi oculos avertit.
B He H B Ipsa vel suscipiens.
33 #Legem pone mihi, Domine, viam justificationum tuarum: Et exquiram eam semper.@#
H Propheta in persona Ecclesiae dicit: Legem, id
est, Christum pone mihi (lex enim Christus est), ac
si dicat: Temetipsum pone mihi, hoc est venire
digneris, et exquiram te semper: ut tua mandata
custodiam. C Vel quia superius dixit, in lege tua
miserere mei (quod dictum est de Veteri Testamento,
quod nullum potuit salvare per se) nunc dicit de
lege Novi Testamenti, quam cupit venire.
34 #Da mihi intellectum et scrutabor legem tuam: Et custodiam illam in toto corde meo.@#
C Omnis enim intellectus a Deo tribuitur, sed
tamen nonnunquam ad studia prava deflectitur.
H Sed hic rogat Ecclesia, ut intelligat discretionem
inter bonum et malum, inter litteram et sensum:
ut custodiat illam in toto corde, id est, ex tota
dilectione. C Sed cum prius dixit, viam mandatorum
cucurri, quid est quod iterum petit, quae se prius
accepisse memoravit, scilicet legem, mandatorumque
viam? quia dona Domini continue sunt petenda, ut conserventur:
semper enim dat qui donata conservat.
35 #Deduc me in semita mandatorum tuorum: Quia ipsam volui.@#
H Semita minor est quam via, hoc est arcta et
angusta via, id sunt mandata arctiora, quae ducunt
ad vitam, quia lata et spatiosa via ducit ad mortem (Matth. VII).
Quia ipsam volui: ac si dicat: Non
concupivi aliud nisi tua mandata implere. C Semita,
Novum Testamentum est: via, Vetus, spiritualem
enim gratiam petit, quae ad coelum ducit.
36
#Inclina cor meum in testimonia tua: Et non in avaritiam.@#
C Inclinari cor suum petit in testimonia Domini,
ubi non per rapacem avaritiam, sed per laudabilem
humilitatem praestante Domino pervenitur, sciensque
cohors illa sanctorum, avaritiam capacem esse
vitiorum, ideo hanc postulat a se amoveri. Avaritia
est enim flagrans omnino desiderium rerum temporalium.
37 #Averte oculos meos ne videant vanitatem: In via tua vivifica me.@#
C Deprecatur plebs beata, ut oculos cordis avertat
a mundanis delectationibus, quia nos per oculos peccare
non dubium est, dum in ambitione diversarum
rerum traducimur. Sed additur apta petitio, ut in
via sua, id est in Christo vivificare dignetur. Hic
notantur illi, qui diversis spectaculis occupantur,
qui mulierum foedo amore rapiuntur, a quibus oculos
avertere nolunt.
38 #Statue servo tuo eloquium tuum: In timore tuo.@#
C Statue dicit, quasi stare fac, id est infige, consolida
atque confirma, ne sanctum eloquium possimus
fugaci oblivione amittere. Quia plurimi eloquia
Domini suscipiunt negligenter, et tanquam fabulas
inutiles audire declinant, ideo addidit, in timore tuo,
ubi nunquam culpa acquiritur, nec ad desidiae discrimina
pervenitur.
39 #Amputa opprobrium meum quod suspicatus sum:@#
÷ #Quia .. judicia tua jucunda.@#
A C Jure ergo postulat sibi amputari opprobrium,
quod ex suspicione venit. Saepe enim aliquem judicamus
talem ex suspicione, qualis non est, et invenimur
mendaces, et incurrimus ita opprobrium, tale
opprobrium et confusionem petit amoveri, unde reus
poterat inveniri. Suspicio enim saepissime probatur
incerta, quae vero Christiano non convenit. Et sic
exponendo oportet quod poni conjunctionaliter. Judicia
tua jucunda, primo confessus est infirmitatem
suam, nunc Domini laudat judicia, cujus verbum
verum est veraque sententia. Ideo amator veritatis
merito sibi jucundum dicit Domini eloquium, per
quod requiem et coronam se novit acquisiturum.
40 #Ecce concupivi mandata tua: In aequitate tua vivifica me.@#
C In hoc enim versu sancta cohors se dicit consecutam
plenitudinem gratiarum, quia concupivit
vera mandata Dei, quae veram prudentiam conferunt
et salutem. Aequitas autem est verbum Patris, in
quo se vivificari postulat.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Postulat congregatio sancta salutarem sibi
Dominum debere | null | 179db9c4-6c64-43a8-923d-bc44549bfaa6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
concedi, ut inimicos de tanta remuneratione
confundat, et in lege Domini assidua
meditatione proficiat. B Ipse ergo Dominus et Salvator,
Vau litterae vocabulo designatur, id est et
ipse, videlicet cui dicitur, tu autem idem ipse es, id
est aeternus.
B Nota quam pulchre quinta littera, ipsa sexta
nuncupetur, et ipse videlicet cui dicitur: Tu autem
idem ipse es (Psal. CI), id est aeternus. In cujus fide
etiam Ecclesia ipsa esse, id est una eademque
devotione semper hic et in futuro cum eo regnare
promeruit.
H B Vau: Et ipse.
41 #Et veniat super me misericordia tua, Domine: Salutare tuum secundum eloquium tuum.@#
C Precatur ergo sancta congregatio, ut supra
eam Dominus Salvator adveniat, qui est misericordia
peccatorum, et vita fidelium. Salutare ecce ut
Christum esse misericordiam istam esse ostenderet,
addidit salutare tuum. Qui bene salutare dicitur,
per quem salus gentibus venit, qui mundo
aegrotanti medicinam suae pietatis attribuit. Secundum
eloquium, id est secundum promissionem quam
per prophetas pollicitus es.
42 #Et respondebo exprobrantibus mihi verbum: Quia speravi in sermonibus tuis.@#
C Exprobrant enim verbo qui Filium dicunt esse
minorem. Vel, qui eum carne passum minime crediderunt.
Utique etiam ideo dicit respondendum.
Quia speravit in sermonibus Dei quibus dixit: Cum
veneritis ante reges et principes, nolite cogitare
quomodo aut quid loquamini, dabitur enim vobis
quid loquamini (Matth. X). Exprobrant etiam infideles
martyribus in passione et tormentis verbum
fidei dicentes: Ubi est Deus vester?
43 #Et ne auferas de ore meo verbum veritatis usquequaque:@#
#Quia in judiciis tuis supersperavi.@#
C Et ne auferas hoc verbum fidei, de quo Apostolus
ait: Hoc est verbum quod praedicamus (I Cor. I).
Rogat ergo, ut confessionem veritatis de ejus ore
nullae poenae, nullus terror extorqueat, sed constanter
in fide maneat. Iniqui enim cum molestantur,
desperant; sancti autem viri si affligantur, spem magis
suae dilectionis accipiunt.
A C Sed cum dicit, usquequaque, significat verbum
veritatis ad tempus aliquibus fuisse ablatum, ut Petro
ter neganti, sed non usquequaque ablatum sibi
fuit, quando culpam fletibus diluit et sanguinis effusione
mundavit.
44 #Et custodiam legem tuam semper: In saeculum et in saeculum ÷ saeculi@#
...
C Custodire se legem dicit Domini semper, quia
in ipsa variari nefandum est. Interdum semper ponitur
usque ad finem hujus saeculi: sed hic cum dicit
in saeculum saeculi, illam perennitatem significat,
quae non habet finem. Novit enim consuetudinem
angelorum et potestatuum, Dominum sine fine laudare.
45 #Et ambulabam in latitudine: Quia mandata tua exquisivi.@#
C Latitudo autem ista est charitas, de qua scriptum
est: Charitas Dei diffusa est in cordibus nostris (Rom. V).
Quam ideo meruit, quia mandatorum intelligentiam
quaesivit. H Diligenter enim exquisivit,
et scrutatus est ad hoc, ut crederet et intelligeret.
46
#Et loquebar in testimoniis tuis in conspectu regum: Et non confundebar.@#
C Loquebar de testimoniis Dei, quoniam petierat
et acceperat, ut responderet exprobrantibus sibi
verbum. Qua firmitate roboratus, inter reges saeculi
non se dicit esse confusum, sed veritatem quam
mente conceperat, intrepidis sermonibus proferebat.
Confunditur autem ille, cujus per ratiocinationem
dicta vincuntur; ad verecundiam autem venire
non potest, qui veritatis ipsius testimonio roboratur.
47 #Et meditabar in mandatis tuis: Quae dilexi.@#
C Hic ostendit frequentatae meditationis ardorem,
meditari enim mandata non potest, nisi qui ea
assidua lectione cucurrit, et ut evidentius hanc frequentiam
declararet, addidit, quae dilexi: negligere
enim nunquam potest homo ea quae diligit.
48 #Et levavi manus meas ad mandata tua quae dilexi: Et exercebar in justificationibus tuis.@#
C Levare autem manus, significat bonis operibus
occupari. Ille levat manus ad mandata, qui facit
eleemosynas, quas fieri jubent mandata. Exercetur
in justificationibus, qui quaerit boni operis frequentationem
proficere. H Vel qui in his, quae per litteram
indicabantur, spiritualem intellectum conatur
invenire.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Chorus sanctorum, spem promissionum Domini,
sensibus nostris commendans, asserit fideles
adversa mundi sustinere, quibus aeterna vita promittitur.
B Ista ergo vita | null | 4dca19d9-95e1-460a-be0e-a2aa1ce8dd7c | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quae hic in spe, illic in re
percipitur, olivae nomine quam Zai littera designat
exprimitur; quia et hic sanctorum facies exhilaratur
in oleo, et illic perfectius Spiritus sancti
aeterna visione pinguescit. Nomen autem fornicationis
congruit peccatoribus derelinquentibus legem
Domini.
B Zai, oliva vel fornicatio.
B Et quia septiformis est Spiritus sancti gratia,
recte septima littera vocitatur oliv
49 #Memor esto verbi tui servo tuo In quo mihi spem dedisti.@#
C Ex humana consuetudine, memor esto, dicitur
Deo, qui nihil potest ullatenus oblivisci. Non ergo
hoc dicit, quia dignum erat in illa majestate ponere
injuriam oblivionis, sed precatur, ut cito servo suo
conferat promissionem, quam in Evangelio promisit.
Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. V).
Servo tuo, subaudiendum implere promissum.
In quo mihi (id est in illa, scilicet promissione
verbi tui) spem dedisti.
50 #Haec me consolata est in humilitate mea: Quia eloquium tuum vivificavit me.@#
C Cum dicit haec me consolata est, ostendit inter
aerumnas saeculi, hoc sibi fuisse solatii: ut in praesenti
vita affligeretur, et de futura promissione gauderet.
In humilitate: quia sancta probatur humilitas
omnia pro Christo patienter sustinere. Quia eloquium
tuum vivificavit. Causam consolationis suae
ponit: promissio quippe tanti judicis firmavit animam
sustinentis, et spes consolationis vivificavit
afflictum.
#Superbi inique agebant usquequaque. A lege ÷ autem: tua non declinavi.@#
C Superbos, id est malignos atque tyrannos crudeliter
egisse commemorat: qui non vivificandi sed
potius mortificandi sunt. A lege tua non declinavi,
scilicet ut illi putabant, qui persequebantur
innoxios: sed significat se in veritatis mansisse
jugiter sententia.
52 #Memor fui judiciorum tuorum a saeculo, Domine:@#
#Et consolatus sum.@#
C Memor est judiciorum: qui plectibilia non praesumit
perpetrare peccata. Quia metu poenarum revocatur,
qui Domini judicii recordatur. A saeculo: significat
cum administrari coeptus est mundus. Consolatus
sum: quia nunquam deserit suos famulos divina
virtus.
53 #Defectio tenuit me pro peccatoribus: Derelinquentibus legem tuam.@#
C Necesse est enim, ut sanctum virum alterius
culpa contristet, et se dolore defecisse dicat, dum
animus pius desiderat salvos fieri universos: et quem
non optat excedere, affligitur, cum ei poenas cognoverit
imminere: unde sancta cohors martyrum, non
tantum poenis suis, quantum tyrannicis torquebatur
excessibus. H Ideo non vult quemquam peccare, sed
omnes cupit viam veritatis agnoscere.
54 #Cantabiles mihi erant justificationes tuae In loco peregrinationis meae.@#
C Cum dicit cantabiles: significat psalmodiam cum
magna delectatione peragendam. Cantus enim semper
relevat labores, et non sinit subripere taedium
animo. Locus peregrinationis, est mundus ubi peregrinantur
omnes qui Domino Christo devoti sunt.
55 #Memor fui in nocte nominis tui, Domine: Et custodivi legem tuam.@#
A C Per noctem mundum istum significari posse
non dubium est, in quo peccatorum regnat obscuritas.
C Sed utinam oculos corporeos clauderet, et non
cordis lumina periculosius excaecaret. In hac enim
nocte memor est nominis Dei: qui beneficia ipsius
non suis meritis, sed divinis muneribus applicat: et
per hoc legem Dei custodit. A Vel in nocte adversitatis:
ubi magis gratias agere oportet quam in die
prosperitatis.
56 #Haec facta est mihi: Quia justificationes tuas exquisivi.@#
C Haec, scilicet nox facta est mihi, subaudi consolatio.
Sequitur causa, quare illi nox facta sit consolatio:
quia justificationes tuas exquisivi. Tuas dici
non meas: et ideo mundi tenebris non potuit obcaecari,
quia illi nox tribulationum facta est, id est ad
utilitatem et profectum facta est. Hoc enim alicui
fieri dicimus quod frugi illi est.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
H B Agmen beatum desiderat videre faciem Domini:
quia ejus mandatis noscitur obsecutum. B Et quia
hoc desiderium in resurrectionis gloria perficietur,
octava littera, vitae vocabulo gaudet.
H B Heth: vita.
Heth vita: quae in divinis Scripturis reperitur: qui
est Christus.
57 #Portio mea, Domine: Dixi custodire legem tuam.@#
C Portio a parte dicta est: illius enim partis
sumus, cujus voluntatibus obedimus: unde merito
portio piorum Deus dicitur. Dixi, id est, statui, decrevi
atque promisi, | null | d27e3ba2-cf83-4d0c-9e51-d7bd179e5fb7 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
praecepta Dei servare: unde et factus
est in Domini portione.
58
#Deprecatus sum faciem tuam in toto corde meo: Miserere mei secundum eloquium tuum.@#
C Postulat enim plebs fidelis debere compleri misericordiam
adventus Christi, quo mundo poterat salutaris
apparere. Secundum eloquium, illud scilicet
quo promittit sanctis suam beatam nimis et incomparabilem
per omnia visionem.
59 #Cogitavi vias meas: Et converti pedes meos in testimonia tua.@#
C Ordinem humanae conversationis exponit. Prius
enim est vias suas cogitare, id est actus humanos
districtius pensare, et sic ad Domini mandata pedes
suos convertere: in quibus si aliquis ambulat, potest
firma habere vestigia. Dicendo pedes meos
converti: ostendit primitus fuisse perversos.
60
#Paratus sum et non sum turbatus: Ut custodiam mandata tua.@#
C Paratum se ad praecepta Dei custodienda ille testatur,
qui nec persecutores metuit, et illecebras
hujus saeculi a suis sensibus effugavit. Non sum turbatus,
ad tribulationem sustinendam propter Christum
(improvisa enim conturbant: sed deliberata
sententia animum perturbari non sinit). Infert etiam
ad quod paratum se esse dicebat, scilicet ut mandata
Dei custodiret: quia sic integre servantur, cum
adversitas nulla metuitur.
61 #Funes peccatorum circumplexi sunt me.@#
÷ #Et .. legem tuam non sum oblitus.@#
C Cum dicit funes peccatorum: ostendit tot laqueos
esse, quot peccata committimus: et hoc referendum
est ad corporis pravitatem, fieri enim potuit
ut caro delictorum funibus ligaretur, animus
autem incentivis vitiis reluctans, legis Dei non fuisset
oblitus. Funes autem, sunt implicita et tortuosa
ligamina: talia etiam sunt peccata quibus se delinquentes
semper astringunt.
62 #Media nocte surgebam ad confitendum tibi: Super judicia justificationis tuae.@#
C Media nocte: scit enim hoc tempore primogenita
Aegyptiorum percussa (Exod. XII); scit Petri et
Pauli vincula resoluta; scit quoque sponsum media
nocte esse venturum (Act. XII): ideo eodem tempore
surgit ad laudes, ne inter fatuas virgines ei
janua clausa remaneat (Matth. XXV). Nec vacat quod
dicit surgebam; quia surgit qui semper ad Dei praeconia
festinat. Ad confitendum, id est, ad laudandum
judicia justitiae Christi.
63 #Particeps ego sum omnium timentium te: Et custodientium mandata tua.@#
C Quisquis enim in novitate vitae ambulaverit erit
particeps Christi. Et quia #dixit@# omnium timentium,
ne illos tantum advertisses, qui Dei judicia servili
timore formidant, addit et custodientium mandata
tua: qui devotissimi comprobantur, timore castissimo
et amore reverendo.
64 #Misericordia Domini plena est terra: Justificationes tuas doce me.@#
C Misericordia Domini cum dicit plenam esse
terram: ostendit utique dilatatione Christianae fidei:
quam sic misericorditer implevit, ut undique vanissimae
superstitionis nomen evacuasse doceatur.
Justificationes tuas doce me, H hoc est tua mandata,
ut illa intelligam et praedicem et opere impleam.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Populus beatus gratias agit, humiliatum se
fuisse, ut ad justificationes Domini perveniret, B
nomenque litterae praesentis exponens: bonum suum
dicit, verbum Dei humiliter meditari.
H B. Theth, bonum.
65 #Bonitatem fecisti cum servo tuo, Domine: Secundum verbum tuum.@#
A C Nunc collata sibi a Domino munera profitetur.
Bonus quippe Dominus servis suis tribuit bonitatem.
Et quae sit illa bonitas subter exponit, dum
dicit: Bonum mihi quod humiliasti me: de afflictione
enim salutari gratias agit, non de felicitate
mundana. Intellexit enim bonitatem illam debere
dici unde proficitur, non unde inani exsultatione
gaudetur. Sic bonitatem facit medicus cum secat
vulnera, sic pater cum caedit filium. Secundum verbum
tuum: illud, scilicet quo dicitur, Qui se humiliat
exaltabitur (Matth. XXIII). H Vel bonitatem
fecisti: quando in carne nos redemisti. Secundum
verbum tuum: quod promisisti Abrahae aliisque
patriarchis.
66 #Bonitatem et disciplinam et scientiam doce me. Quia mandatis tuis credidi.@#
C Docet autem Deus bonitatem inspirando desiderium
charitatis, docet disciplinam, cum patientiam
in tribulatione donat, docet scientiam, ut sciat homo
discernere inter bonum et malum, inter vitam et
mortem. Credidi, C id est praeceptis tuis obedivi, H
vel opere implevi. Praemittit autem scientiae disciplinam,
ut quis primitus in se facere debeat disciplinam,
et postea docendo in aliis | null | 3b5f2ce3-0bf6-4b21-becc-1e9988681b72 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.
67 #Priusque humiliarer ego deliqui: Propterea eloquium tuum custodivi.@#
C Vide quomodo in hoc versu humana vita describatur.
Prius enim peccasse se dicit, cum teneretur
originali vitio obnoxius, post humiliatum se esse
professus est, ut culpa careret quam contraxerat in
radice peccati; ad postremum custodivit Dei eloquium,
quia meruit humiliari, sicut ait Apostolus:
Humilibus autem dat gratiam (I Petr. V). Et, ut
excedentium licentiam cohiberet, post humiliationem
suam, eloquium Domini, id est sanctas Scripturas
se dicit ejus dono custodisse.
68 #Bonus es tu: Et in bonitate tua doce me justificationes tuas.@#
C Petit bonum magistrum, ut in sua bonitate dignetur
docere discipulum, ut justificationes, quas
lectione didicerat, opere sciret. Tunc enim perfecte
discuntur mandata cum fiunt.
69 #Multiplicata est super me iniquitas superborum: Ego autem in toto corde scrutabor mandata tua.@#
C Dicit enim multiplicatam super se persequentium
iniquitatem, et ideo petit ne poenis gravibus superborum
ejus devota humilitas macularetur, sed potius
quantum illi contenderent sanctos seducere, tantum
isti viderentur mandatis Dominicis adhaerere, et mandatorum
scrutatores amplius effici. Et ita factum
est ut qui poenis temporalibus sanctos vincere tentaverunt,
et a lege Dei dividere nisi sunt, tanto
illos mandatorum scrutatores amplius effecerunt.
70 #Coagulatum est sicut lac cor eorum: Ego vero legem tuam meditatus sum.@#
C Per lac coagulatum, vult intelligi conduratam
superborum iniquitatem, quae more lactis in crassiorem
substantiam fuerat contracta. Lac autem
dictum a liquore, quia de interna substantia naturali
liquore decurrat, #a@# enim in #i@# convertitur ut amicus
inimicus, et his similia. Ego vero legem tuam,
id est quantum illi in malo durescebant, tantum
iste a lege Dei segregari non poterat.
71 #Bonum mihi quia humiliasti me Ut discam justificationes tuas.@#
C Bonum sibi dicit quod poenis saevientium
subdebatur, non praesentia cogitans, sed futura
desiderans. Coeperat enim de illa dulcedine gustare
coelesti, quae omnes suavitates excedit. Talis siquidem
humilitas coelestis Hierusalem tangit gloriosa
fastigia. Nam sicut superbia mergit ad tartarum,
ita ista humilitas tollit ad coelum. Ut discam justificationes
tuas, id est ut facerem quod docuisti.
Tunc enim perfecte discitur, quando praecepta Dei
fideli actione monstrantur.
72 #Bonum mihi lex oris tui:@#
#Super millia auri et argenti.@#
C Cum dicit lex oris tui, non jam prophetarum
nec apostolorum, sed praecepta evangelica, sibi
testatur pretiosissima, quae sunt ore Christi prolata.
Super millia, quasi diceret super omnia millia auri
et argenti, quod infinitum atque incomprehensibile
est, sic enim dilectio ista tanta meruit judicari, ut
nulla res potuisset ei aequari, ut auri argentique
omnis copia posset vilescere, millia auri et argenti
dixit, quidquid enim dixeris, semper excedit. Ideo
facta est comparatio absque similitudine, pretium
sine mado, amor sine fine.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Cohors gloriosa petit intellectum mandato
sibimet debere concedi, ut verae vitae munere perfruatur,
expetensque ut Domini misericordia fiat
immaculata, ne possit in illa judicatione confundi.
B Et recte scientia vel principium nuncupatur littera,
in qua fideles ab illo capiendi quaerunt intellectum
a quo vivendi sumpserunt exordium.
H B Ioth, scientia vel principium.
73 #Manus tuae fecerunt me et plasmaverunt me Da mihi intellectum ut discam mandata tua.@#
C Manus tuae operationis Dei virtutem ostendunt.
Et quod additur, fecerunt me, ut quidam volunt,
fecerunt ad animam pertinere; plasmaverunt, ad
corpus quod de limo terrae cognoscitur esse formatum.
Justa voce clamat factura auctori: Da mihi
intellectum, a quo cognoscor esse plasmata. Sed
qualem? non istum de quo sibi homines esse videntur
sapientes, sed quo Domini mandata cognoscat,
ut quem Adam per inobedientiam perdiderat, cohors
sancta per obedientiam adipiscatur. Istum ergo
purum contemplabilem et devotum, quem ante peccatum
Adam possidebat, petit intellectum, H quo
mandata Dei intelliguntur et custodiuntur
74 #Qui timent te videbunt me et laetabuntur: Quia in verba tua supersperavi.@#
H Qui timent te, vox Ecclesiae, id est illi qui timent
Deum, et alios vident Dei mandata observare,
magna laetitia laetabuntur, quia in verbo tuo spero,
H C, id est in Christo, | null | e3c4c057-da1c-4762-b417-0dbc5cd9d8ca | latin_170m_raw | null | None | None | None |
C ubi nunquam decipit spes.
Petit ergo Ecclesia talia in se fieri, unde omnium
devotio possit augeri, ad imitationem enim rerum
laudabilium, proposita semper exempla proficiunt,
quasi diceret: Si illam gratiam mihi contuleris, ut
diligenter faciam et perficiam praecepta tua, videbunt
hoc qui timent te, etc.
75 #Cognovi, Domine, quia aequitas judicia tua: Et in veritate tua humiliasti me.@#
H Aequitas, Christi est, ut peccatores arguat pro
delictis; veritas, ut superbos humiliet a prosperitatibus
suis. Ergo quia me humiliasti ut corrigeres,
fiat nunc misericordia tua ut consoletur me. C
Cognovi ergo dicit, id est, expertus sum, scilicet in
meis passionibus et beneficiis, quod omnia aequa sunt
judicia tua in puniendo et parcendo.
76 #Fiat misericordia tua ut consoletur me. Secundum eloquium tuum servo tuo.@#
C Consolatio est enim, quando miseriarum patientiam
donat, tormenta sua retemperat, et afflicti
animi moerores promissione beatitudinis confortat.
Secundum eloquium, subjunge: fiat, id est secundum
promissionem, qua spopondit in Evangelio se
passuros tormenta minime relicturum.
77 #Veniant mihi miserationes tuae et vivam. Quia lex tua meditatio mea ÷ est@#
...
C Per miserationes Christi, vitam se vult consequi
aeternam, quia sola illa bene dicitur vita, quam
nulla molestia sollicitat, nec mors suspecta contristat.
Quia lex tua, illa enim meditatio beatos facit,
quae operibus bonis coelorum regna conquirit. Non
ergo per istam solam meditationem beati efficimur,
quae lectionis repetitione tractatur, sed quae operibus
impletur
78 #Confundantur superbi quia injuste iniquitatem fecerunt in me: Ego autem exercebor in mandatis tuis.@#
C Confundantur, ad emendationem pertinet, non
ad supplicium, tunc enim bene confunditur conscientia
peccantis, quando mala pristina propria
voluntate damnantur, et incipit odisse quod antea
videbatur diligere. Quia iniquitatem fecerunt in me,
quid enim injustius quam eos velle persequi, qui
mandatis Dei videbantur occupari? Ego autem exercebor,
ponit salutare remedium, scilicet exercitium
mandatorum contra persecutores crudeles, sola
enim patientia in tormentis vincit illos.
79
#Convertantur mihi timentes te: Et qui noverunt testimonia tua.@#
C Convertantur mihi, id est ad te; ad Dominum enim
bene intelligitur converti, qui in ecclesiastica congregatione
coeperit versari. Et qui noverunt, id est
quos lectio divina jam imbuit, sed necdum opera salutaris
instruxit. Tales sunt incipientes bene vivere
quos petit sic converti
80 #Fiat cor meum immaculatum in justificationibus tuis: Ut non confundar.@#
H Hic cor pro anima ponitur, ac si dicat: Fiat
anima mea sine peccato mortali, et hoc in justificationibus,
id est ut non sim reus in justificationibus,
sed mundus a transgressione earum. Vel, ut sim
immaculatus, et hoc non ex me, sed justificationibus
tuis. Ut non confundar, hoc est, ut non habeam
confusionem aeternam. Confundantur quidem superbi
ad correctionem, et non confundar ego ad
poenam aeternam.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Peregrinus in hac terra populus nimium desiderium
suum in adventu Domini confitetur, enumerans
quantam superborum insecutionem pertulerit.
B Cujus mentis devotio per Caph litteram designatur,
quae #manus@# interpretatur, per quam opera
vel cordis vel corporis exprimuntur.
H B Caph, manus.
B Caph autem, ita #manus@# interpretatur ut ejusdem
manus palmam sive volam significet, id est non contractam
eam, sed apertam expansisque digitis insinuet.
Ideo manus opera, vel corporis, vel cordis, vel
ipsius amoris interni, significat. Apertio vero ejus
significat id quod Propheta commendat, dicens: Revela
Domino viam tuam et spera in eum, etc. (Psal. XXXVI).
81 #Defecit in salutare tuum anima mea: Et in verbum tuum supersperavi.@#
C Defecit anima mea, significat lassata est atque
fatigata, quod per nimia solet evenire desideria.
Mos enim iste humanitatis est, ut, quod omnino
concupiscimus, in eo lassari atque deficere videamur.
Sed, ut intelligatur quo defectus iste pergat,
addit: In salutare, quod Hebraea lingua dicitur Jesus,
et ne aliquis ita exponendum et sentiendum dubitaret,
adjunxit: Et in verbum tuum, id est unigenitum
Filium, qui est Dei virtus
82 #Defecerunt oculi mei in eloquium tuum: Dicentes. | null | e586660b-d684-465a-8711-f9dd099ae78b | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Quando consolaberis me?@#
Defecerunt oculi cordis; et vide, in eloquium,
non ab eloquio, defecisse. Deficere enim ab eloquio
Dei est totius boni privatio; in eloquium vero ejus
deficere, semper augeri est. Dicentes, cum lingua
loqui soleat, dicit oculos locutos, ut ostendat luminosa
cordis desideria, silentioso quodam sermone
proclamare, et prae clamore ardentissimo deficere,
et tam diu se dicit defectum istum pertulisse, donec
exspectata incarnatio Dei cordis appareret aspectibus
83
#Quia factus sum sicut uter in pruina: Justificationes tuas non sum oblitus.@#
C Causam cur adjuvandum se et consolandum
petat hic ponit. Uter enim, corpus mortale significat;
pruina, coeleste beneficium conversionis ostendit,
per quam evenit ut caro nostra lasciviens
afflictione poenitentiae contrahatur. Uter igitur in
pruina, nativo colore desertus, glaciali rigore contrahitur;
sic corpus sanctorum, incentivo vitiorum
calore vacuatum, beneficio conversionis attrahitur;
et cum sic fuerit feliciter maceratum, provenit quod
sequitur, ut justificationes Dei nullatenus valeant
oblivisci.
84 #Quot sunt dies servi tui: Quando facies de persequentibus me judicium.@#
C Sciens coetus sanctorum usque ad finem mundi
se tentationibus diaboli subjacere, interrogat quando
mundus iste finiatur, ut de persecutoribus, id est
diabolo cum ministris praeparata ultio compleatur,
non quia vitae suae tempus volebat agnoscere, sed
celeritatem futuri postulabat judicii, in quo jam
beatis erit requies et gaudium sine fine mansurum.
85 #Narraverunt mihi iniqui fabulationes: Sed ut non lex tua.@#
H A C Iniqui, sunt haeretici vel Judaei vel gentiles
philosophi. C Quorum doctrina inanibus fabulis
est comparata, quia a lege Dei omnino discrepat,
et a catholica veritate discedit.
86 #Omnia mandata tua veritas: Iniqui persecuti sunt me, adjuva me.@#
C Veritas enim semper verum loquitur, sed perfidi
eam quibusdam nebulis obcaecare contendunt.
Et persecuti sunt, jubendo perversa, falsa suadendo.
Adjecit, adjuva me, quasi contra immanem belluam
et hostem crudelissimum se adjuvari postulat contra
sic fabulantes.
87 #Paulominus consummaverunt me in terra: Ego autem non dereliqui mandata tua.@#
C Dum dicit paulominus, et nimietatem persecutionis
ostendit, et se tamen non defecisse Dei munere
declaravit. In terra, in hoc saeculo. Ego autem
non dereliqui mandata tua, scilicet quia suam constantiam
in martyrio usque in finem vitae ostendit et
tenuit.
88
#Secundum misericordiam tuam vivifica me: Et custodiam testimonia oris tui.@#
C Vivifica me, dixit secundum misericordiam, id
est, in illa vita aeterna constitue, ubi sanctorum vita
est. Ut custodiam, H vel ea quae in lege mandasti,
vel illa quae in evangeliis protulisti. A Nullo modo
martyres testimonia Dei, id est martyria, martyr
enim #testis@# dicitur, custodirent, nisi Domini misericordia
Dei vivificarentur; vivificati sunt enim, ne
amando vitam negarent vitam, et negando vitam
amitterent vitam; ac sic qui pro vita veritatem
deserere noluerunt moriendo pro veritate vixerunt.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Plebs fidelis, virtutem Domini factaque describens,
dicit omnia temporalia posse finiri, mandata
vero ejus nequaquam terminum reperire, B quorum
disciplinae subdita proclamat: In aeternum non obliviscar
justificationes tuas
A B Lamech, disciplina.
B Et ideo Lamech #disciplinam@# sonat, quia Dei
disciplinae plebs fidelis libentissime subdita est.
89 #In aeternum, Domine: Verbum tuum permanet in coelo.@#
C Permanet igitur verbum Dei in aeternum in
coelo, id est, in unoquoque sancto, quos de morte
facit vivere, id est, per mortem temporalem vivere
aeternaliter; est enim in illis coelum, vel illi sunt
coelum, qui se coelesti conversatione tractare noscuntur.
Vel, in coelo, id est, in angelis, in quibus
Deus habitat. Manet igitur in illis semper verbum
Dei, quia illi jugiter in Dei ministerio et laude firmissima
deliberatione consistunt.
90 #In generatione et generatione veritas tua: Fundasti terram et permanet.@#
H C In generatione et generatione, tempora significat
quibus duo populi Domino crediderunt, unus
legis et prophetarum, alius Evangelii et apostolorum,
C in quibus est veritas, id est, ipse Dominus Christus.
Fundasti terram, hoc est constituisti sanctos,
qui sic fundati sunt, ut in Christi credulitate permaneant.
Et haec est causa | null | 1fe9d76b-351e-4d53-ae45-a19d7a337a09 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
cur in generatione veritas
est, quia fundata est terra, id est, credentes. Si
enim ipse non fundasset sic terram, id est confirmasset,
nec prior generatio nec sequens vel credere
in Christum, vel permanere in fide potuisset.
91 #Ordinatione tua perseverat dies Quoniam omnia serviunt tibi.@#
C Quoties singulari numero dies ponitur, venturas
ille significatur, qui unus atque aeternus est, et non
habet noctem; de quo scriptum est: Et erit illis
Dominus lumen aeternum (Apoc. XXI). Et ne quis,
quomodo hoc fieri posset, interrogaret dubitando,
adjecit omnia servire Creatori, qui pro sua voluntate
et temporalia et aeterna disponit.
92 #Nisi quod lex tua meditatio mea ÷ est: Tunc .. forte periissem in humilitate mea.@#
C Meditatio quippe legis est illa quae praecepit vel
cogitare vel facere, ut interiore quasi consiliario
firmatus tormenta possit saevientia intrepidus superare.
In humilitate, in afflictionibus dicit, quas pia
voluntate toleravit, a quibus se gaudet ereptum,
quando meruit ad sanctum pervenire martyrium.
Humilitas ista a quibusdam necessitate subitur,
ab aliis, ut a sanctis, voluntate suscipitur.
93 #In aeternum non obliviscar justificationes tuas. Quia in ipsis vivificasti me.@#
C Nullus enim fidelium debet oblivisci illorum benificiorum
Domini, a quibus vitale munus noscitur
accepisse, haec autem beneficia sunt justificationes,
quae nobis vitam animae praestiterunt in fide. Possunt
enim fortasse alia memoriae decidere, beneficium
autem nullus fidelium obliviscitur, in quo vita
praestatur.
94
#Tuus sum ego salvum me fac. Quoniam justificationes tuas exquisivi.@#
C Tuus sum ego, non potest dicere vere qui se
novit peccato servire. Servus enim vitiorum non
meretur Dominum habere sanctorum. Illud autem
considera, quod dum professa fuerit cohors sancta
se esse Domini, adhuc petit ut salva fiat, utique in
illa judicatione futura, cum beati intrant in requiem
sempiternam. Sed quare salus ista petatur assidue,
subter adjunxit dicens: Quoniam justificationes
tuas exquisivi. Alii honores, alii mundi
gaudia, alii connubia quaerunt, ego justificationes
tuas.
95 #Me exspectaverunt peccatores ut perderent me: Testimonia tua intellexi.@#
C Me exspectaverunt, scilicet mali suasores blandiendo.
Quod agebant, ut meam animam vulnere
pravitatis sauciarent. Ostendit vero per hoc quod ait,
exspectaverunt, poenam martyrii non fuisse acceleratam
et praecipitatam, ut gravior fieret poena protracta
quam subitanea; gravior est enim ista persecutio,
quae et coronam martyrii suspendit, et
mortem animae suadere non desinit. Sed intelligens
iste testimonium Dei non poterat ad vitia nefanda
perduci, unde illi soli a tali periculo liberantur qui
Domini illuminatione firmantur. Intellexi autem
exponatur, id est, operatus sum, sicut in alio psalmo
dicitur: Beatus qui intelligit super egenum (Psal. XL),
id est, subvenit egeno. Ille enim qui
operatur secundum testimonia, non potest ad vitia,
ut diximus, nefanda perduci.
96 #Omni consummationi vidi finem: Latum mandatum tuum nimis.@#
C Consummatio est enim omnium virtutum perfectio,
cui consummationi Christus est finis, quem
se vidisse dicit, cum eum illuminata mente credidit
esse venturum. Latum mandatum significat charitatem,
quam circa Deum habere jubemur et proximum.
Nam quid latius esse dici potest, quam quod
universam legem et prophetarum dicta concludit?
Nam, ut Salvator docuit, in his duobus mandatis charitatis
lex omnis et prophetae pendent (Matth. XXII).
H Praevidit ergo Propheta in spiritu Christum omnia
consummasse, quae scripta sunt de eo in lege, prophetis
et psalmis. Propter quod in cruce dixit:
Consummatum est (Joan. XIX).
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Populus beatus prophetarum atque Evangelii
meditatione proficiens super docentes se ac seniores,
asserit se divina intellexisse mandata, B
quod ergo mem interpretatur #ex quo:@# significat ex
quo, hoc est quod dicitur H B: Quomodo dilexi
legem tuam, Domine? id est, ex quo affectu dulcedinis
et amoris, ut significet ex intimo. Quod vero
dicitur ex ipsis: significat ex ipsis Domini mandatis
eorumdem concipiendum amorem, unde dicit, a
mandatis tuis intellexi.
H B Mem, ex quo vel ex ipsis.
97 #Quomodo dilexi legem tuam, Domine:@#
#Tota die meditatio mea ÷ est@#
..
C Dicendo, quomodo | null | a8851616-3527-4d90-a94b-c0837910d5b5 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
, promittit se dicturum quemadmodum
legem Dei praecipua intentione et voluntate
dilexerit. Tota die, continuum tempus significat,
meditatur enim toto vitae tempore legem Dei,
qui omnia quae facit, in laudem Dei agit. Si quis
enim cum timore Dei cibos temperanter accipit, si
somnos convenienter carpit, legem Dei meditatur
in omnibus, quoniam se honesta et probabili
actione commendat.
98 #Super inimicos meos prudentem me fecisti mandato tuo: Quia in aeternum mihi est.@#
C Inimici intelligendi sunt obstinati Judaei, haeretici
et pagani, qui praecepta Dei non operantur.
Supra istos prudentem se dicit effectum, quoniam
jussa Dei devotus implevit. Sed unde factus prudens
fuerit, addidit: tuo mandato. Quoniam dum illi
obedivit fide #liter,@# cunctos errantes transcendit.
Adjecit: quia in aeternum mihi est, scilicet mandatum
tuum, scilicet dilectio Dei et proximi.
99 #Super omnes docentes me intellexi: Quia testimonia tua meditatio mea ÷ est@#
...
C Intendamus hic superiorem versum, ubi non
dixit, supra patres, sed super inimicos; hic autem
arguit magistros, scilicet Pharisaeos, quia ad litteram
se tenentes, spiritalem intelligentiam negligebant.
Supra tales igitur omnes doctores, merito
cohors sancta se melius intellexisse dicit, quia
sinceram Dei doctrinam accepit, sed et cur melius
intellexerit, causam dicit, quia testimonia tua
meditatio mea est.
100 #Super senes intellexi: Quia mandata tua quaesivi.@#
Super senes intellexi. Senes dicit hic, non canos
mente, sed corpore. Vult igitur dicere, melius intellexit
populus novus (qui feliciter Christum suscepit)
quam senior ille Judaicus, qui eum contemnendum
judicavit. Quare intellexit super seniores addidit,
videlicet: Quia mandata tua exquisivi: non hominum
perversorum mandata servavi.
101 #Ab omni via mala prohibui pedes meos: Ut custodiam verba tua.@#
C Ab omni via mala: significat haereticorum pravas
suasiones, quibus illi blandiuntur: vel omnium
malorum prava opera, Pedes autem meos: significat
assensum mentis, qui nos quodam vestigio ducit
ad culpam: nisi pietas Dei nos abstraxerit. Ut verba
tua custodiam: aliter enim verba Dei custodire non
poterat, nisi cum illa pestifera suasio probatur
expulsa.
102 #A judiciis tuis non declinavi: Quia tu legem posuisti mihi.@#
C A judiciis tuis dicit, id est ab illo quod tua
voluntas constituit et vivendi regulam dedit, ab eo
utique non declinavi. Quia tu legem posuisti mihi:
hoc est Evangelium, quod totius plenitudinis donavit
effectum: non ergo lex vetus (quae officium paedagogi
habet) hic accipitur.
103
#Quam dulcia faucibus meis eloquia tua: Super mel ori meo.@#
C Quam dulcia, id est plus omnibus dulcia et
maxime dulcia. Quia H transito melle (vel alio
cibo) per palatum, nullum habet ultra saporem:
eloquia vero Dei (sive in ore, sive in faucibus, vel
in arcano abditi pectoris) semper dulcia sunt meditantibus
ea. C Cum enim omnis gustus corporalis
sit in palato et faucibus tantum, eloquia tamen Domini
deglutita in cordis dulcescunt faucibus.
104 #A mandatis tuis intellexi: Propterea odivi omnem viam iniquitatis.@#
C Legem enim Dei edoctus, intellexit scriptum
illud: Fili, noli ambulare cum impiis (Prov. I).
Item audierat: Perdidisti omnes qui fornicantur
abs te (Psal. LXXII), talia quippe in mandatis Dei
dum audisset, viam iniquitatis intellexit omnimodis
exsecrandum, quae justo Domino placere non poterat.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Cohors beata, pedibus suis Dominici verbi
lumen radiare congaudens. B Expetit #retributiones@#
Domini perpetuas: ob quas haec littera sempiterni
nomen accepit. Porro quod piscis interpretatur:
ostendit eum qui in fluctibus saeculi lumen verbi
requirit.
H B Nun, sempiternum vel piscis.
105 #Lucerna pedibus meis verbum tuum: Et lumen semitis meis.@#
C Testatur beata cohors, pedibus suis verbum
Dei (id est Scripturas sanctas) lucere, ne absentia
veri luminis incidat in ruinam: quam per suam
providentiam vitare non poterat. Et lumen semitis
meis: H Ut hoc lumine praeeunte, dum semitas vitae
istius gradimur, ad illam quae vera via est perducamur.
Lucerna ergo Scriptura sancta dicitur prophetarum:
et Evangeliorum lumen, vel utrumque
lumen et lucerna.
106 #Juravi et statui | null | 298cb61c-22b4-4595-9580-fd7056291ba3 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
: Custodire judicia justitiae tuae.@#
C Jurare est enim jure orare, id est aequitatem
dicere: ne velit quispiam quod promisit, in partem
alteram declinare. Jurare igitur hic non significat
sacramentum praestare (in quo invocando divinitatem
veritatis testem adducimus), sed jurare est firmiter
in animo constituere bonum propositum implere.
Judicia vero justitiae sunt: cum exaltat humiles,
dejicit superbos.
107 #Humiliatus sum usquequaque: Domine, vivifica me secundum verbum tuum.@#
C Deum se dicunt membra Christi usquequaque
humiliata: ostendunt multarum persecutionum
se sustinuisse pericula, et ex humilitate sua secundum
promissiones Dei vivificari se petunt. Verbum
enim illud dici potest: Venite ad me, omnes qui
laboratis, etc. (Matth. XI).
108 #Voluntaria oris mei beneplacita fac, Domine: Et judicia tua doce me.@#
C Oris autem voluntaria sacrificia seu beneplacita
sunt: devotionem laudis offerre, non alicujus mundanae
utilitatis, sed propriae voluntatis intuitu. Illa
ergo petit ut reddantur accepta Deo: quatenus hac
oblatione placatus, judicia sua eum doceat, quae fidelibus
mentibus dignatur aperire.
109 #Anima mea in manibus meis semper: Et legem tuam non sum oblitus.@#
H Anima mea in manibus meis: hoc est, quia animam
meam in bonis operibus (secundum quod lex
tua jubet) paratam semper habeo: vel quia paratus
sum martyrium propter te sustinere. C Hoc ubique
semper praecipitur, hoc specialiter commonemur, ut
sic redeamus ad legem: ne discedamus a lege. Per
manus itaque, vel operationes, vel potestas intelligitur,
vel promptitudo ad martyrium et passionem.
110
#Posuerunt peccatores laqueum mihi: Et de mandatis tuis non erravi.@#
H Quid sunt isti laquei: nisi tendiculae diaboli
vel suggestiones ejus? C In hac enim silva mundi,
tot laqueos invenis, quot vitia contueris. Sequitur
remedium, quod cognoscitur #contra ista venena pugnare,@#
scilicet quia a mandatis Dei minime declinavi.
Ab illis enim qui non declinat, ulla deceptione non
capitur: quia juxta ipsa mandata, non in ipsis insidiae
sunt. H Laqueus enim juxta viam, non in via
ponitur: et si egressus de via fueris mandatorum,
cades in laqueum.
111 #Haereditate acquisivi testimonia tua in aeternum: Quia exsultatio cordis mei sunt.@#
C Ista haereditas lucrativa aeterna possessio est.
Testimonia, sanctissima praecepta sunt. Merito exsultationem
sui cordis esse dicebat haereditatem regni
coelestis: ipse enim meretur ad eam pervenire, quod
probatur de tali acquisitione gaudere. H Testimonia
enim et praecepta tua, haec sunt haereditas justi, hic
et in futurum in aeternum.
112 #Inclinavi cor meum ad faciendas justificationes tuas in aeternum: Propter retributionem.@#
H Inclinavi cor meum, scilicet ad humilitatem.
Inclinavi enim, id est humiliavi cor meum, ut te intelligere
meruissem: quia superbi non inclinant
cor suum in humilitatem. Et addit ad quid inclinaverit,
scilicet ad faciendas justificationes: hoc est tua
mandata, quae ego propter retributionem vitae aeternae
facere propria voluntate decrevi.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Catholicum examen iniquos odio sibi fuisse dicit,
legem vero Domini se dilexisse: petitque ille sanctus
populus, ut ab eo susceptus, mala saeculi evadat.
B Nomenque litterae exponit, cum dicit, Adjuva me
et salvus ero.
H B Samech adjutorium.
113 #Iniquos odio habui: Et legem tuam dilexi.@#
H Iniquos odio habui: non naturam (qua homines
erant) sed vitia et peccata, quibus legi Dei contrarii
fuerant: quam ego diligo sicut tu praecepisti, ut
opere impleam.
114
#Adjutor et susceptor meus es tu: Et in verbum tuum supersperavi.@#
H Adjutor in praesenti: susceptor, in saeculo futuro.
C Adjutor: pertinet ad implenda mandata,
quoniam sine ejus adjutorio, nec inchoare quidquam
boni possumus, nec implere valemus. Vel susceptor:
quando nostram naturam assumpsit. Et in verbum
tuum speravi. H Hoc est in Christum. C Qui
est praesidium summum.
115 #Declinate a me, maligni: Et scrutabor mandata Dei mei.@#
H Declinate a me, maligni: hoc sunt daemones
vitiaque et peccata, quandiu enim ipsi tibi tendiculas
praeparant, et suggestiones pessimas: non potes
scrutari mandata Dei tui. C Nec ad ea scrutanda idonei
inveniri possumus: nisi in | null | 75138a6c-e5a7-49aa-9e62-7496864ed821 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
eis totis animae viribus
occupemur. H Unde si volueris tu quoque perfectam
agere poenitentiam: segrega te a consortio
omnium malorum, et in alium locum fuge.
116 #Suscipe me secundum eloquium tuum et vivam: Et non confundas me ab exspectatione mea.@#
C Petit se sancta cohors effugatis perfidis a Domino
suscipi, ut possit ejus promissione salvari.
Cum dicit vivam: futurum tempus ostendit. Hic
enim vere non vivitur, ubi fragilitate carnis peccatur.
Exspectatio quoque sanctorum est: coelorum regna
et angelorum consortia, promereri, et (quod
supra totum est) ipsum jugiter videre, qui in beatorum
solet semper corde dulcescere.
117 #Adjuva me et salvus ero:@#
#Et meditabor in justificationibus tuis semper.@#
H Auxilium rogat in anima Propheta sibi venire
de Christo. Addit: et meditabor in justificationibus
tuis. C Causam reddit obsequii. Quia quandiu in
hoc saeculo sumus, et a peccatis liberi esse non possumus:
decet nos in ista semper justificatione (quae
fit in confessione peccatorum) prosternere, et ejus
voluntatem meditari.
118 #Sprevisti omnes discedentes a judiciis tuis: Quia injusta cogitatio eorum.@#
C Merito ergo spernuntur a Domino, qui ab ejus
justificatione (quae fit in confessione peccatorum)
discedunt, eorum quippe cogitatio injusta est, ut
velle peccare, et justissimo judici satisfacere nolle.
Merito igitur superbi spernuntur a Domino, qui
remedio poenitentiae sanari despiciunt et justificari.
119 #Praevaricantes reputavi omnes peccatores terrae: Ideo dilexi testimonia tua.@#
H Praevaricantes fuerunt omnes, qui ante adventum
Christi erant: quia sub debito #tenebantur@# praevaricationis
Adae primi hominis, et omnes ad infernum
descendebant. Ideo dilexi: ne in his praevaricator
appaream.
120 #Confige timore tuo carnes meas: A judiciis ÷ enim .. tuis timui.@#
C Precatur ergo sanctus Apostolus, configi se timore
Domini: ut moriendo vivat, qui prius vivendo
moriebatur. Felix qui clavo isto configitur, qui tali
vulnere sauciatur; ipso clavo confixus erat, qui dicebat:
Mihi vivere Christus est, et mori lucrum (Phil. I).
H Timore itaque judicii, carnem Deus
configit illius, qui omnes concupiscentias carnis
crucifigens, cum Christo commori et consepeliri cupit (Rom. VI);
ut secum resurgere et convivere
aeternaliter possit.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Membra Domini in aeternum viventia petunt
sacrae incarnationis adventum. B Ille enim, scilicet
Christus, est fons vivus qui quaeritur: iste oculus
mundus qui quaerit.
H B Ain, fons sive oculus.
121 #Feci judicium et justitiam: Non tradas me calumniantibus me.@#
C Facit enim judicium, quisquis judicat contra
se, et pravitates suas ante examen Domini justa
exsecratione condemnat. Sed ne hoc judicium adulatorium
magis quam verum putares, addidit: et
justitiam: quoniam per illam nos judicamus, quando
delictorum nostrorum vindices sumus. Ne tradas
me: petit populus sanctus, ne tradatur persequentibus
se, id est, diabolo et ejus ministris: quibus
ideo irascebantur immundi spiritus, quia videbant
suasiones suas et immissiones damnari.
122 #Suscipe servum tuum in bonum: Non calumnientur me superbi.@#
C Domini enim misericordia suscipimur: quando
peccatorum nostrorum #compulsione@# percutimur.
Servus enim a servando dicitur: quod eum captum,
Domini sui manus miserata: ab imminenti interitu
servaverit. Et iste, a periculo animae Christi miseratione
liberatus, ejus se servum dicit. Ne calumniantur,
scilicet immundi spiritus, qui nobis improbe
adversantur et nos calumniantur: quia et cum ipsi
nos decipiant, tamen et cum hoc nos semper accusant.
123 #Oculi mei defecerunt in salutare tuum: Et in eloquium justitiae tuae.@#
C Cordis enim oculos dicit defecisse, propter adventum
Christi, quem tanto desiderio exspectabat:
ut nullam requiem habere potuisset exspectando.
Salutare Christus est. Et in eloquium justitiae, id
est evangelica verba, quae dicturus erat populo
credituro.
124 #Fac cum servo tuo secundum misericordiam tuam: Et justificationes tuas doce me.@#
C Misericordiam supra se fieri petit: quia justum
est ut jugiter rogetur, qui si non petatur offenditur.
Servo tuo: quia statim corruit, qui alterius esse
voluerit. Et vide quod justificationes se doceri postulavit,
quas jam devotus accepit. Et per totum
psalmum frequenter petit uno loco, quod | null | de04f9cf-3250-4d7d-8e8c-0fab167d786d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
alio se
accepisse fatetur: ut Deus quod dedit conservet, et
quia petendi nunquam debet esse fastidium. Hanc
enim assiduitatem et oratio Dominica designat, quae
dicit: Panem nostrum quotidianum da nobis
hodie
125
#Servus tuus ÷ sum .. ego. Da mihi intellectum ut sciam testimonia tua.@#
C Servus tuus sum, da mihi: qui solitus es donare,
quae juste ac fiducialiter peteris. Ut sciam, id
est ut accepta retineam. Scire enim illud est, quod
in nostram notitiam veniens, nulla oblivione deletur.
Et quamvis omnia expedientia continuis precibus
sint a Domino postulanda, maxime tamen divinarum
Scripturarum intellectus jugiter petendus est:
qui quanto plus percipitur, tanto suavior invenitur.
126 #Tempus faciendi, Domine: Dissipaverunt legem tuam.@#
A Clamat populus fidelis, tempus faciendi: hoc
est ut mundo appareas, peccata dissolvas, ipsum
diabolum prosternas. Addit causam faciendi quod petivit.
Quia dissipaverunt Judaei legem, quam ille eis
inviolabiliter custodire praecepit. Dissipare enim legem,
est aliter vivere quam lex praecipit, et facere
quod lex damnat.
127 #Ideo dilexi mandata tua: Super aurum et topazion.@#
H Sicut enim aurum cunctorum metallorum pretium
praecellit, ita topazius (omnium gemmarum in
se habens pulchritudines) omnium vincit honores,
ideo Propheta super omnia haec mandata Dei dilexit:
quia in his adventum Domini, qui mundum redemit,
nuntiatum invenit.
128 #Propterea ad omnia mandata tua dirigebar: Omnem viam iniquam odio habui.@#
C Qui legem Dei diligebat super aurum et gemmas,
necesse fuit ut ad omnia mandata ejus directus
appareret: et congruum fuit ut odisset omnem iniquam
viam, qui meruit amare rectissimam. Iniqua
enim via est, quae nos ducit ad vitia: recta, quae
ad salutem trahit et virtutes, indulgentiamque tribuit
et salutem.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
B Sanctus populus asserit se aperuisse os suum,
attraxisse spiritum, ut ejus audiatur oratio. (C Et
ideo littera vocabulum oris accepit) in qua parvulus
quisque et humilis introitum cordis aperit, et spiritum
divinae charitatis et pietatis imbibit.
H B Phe, os ab ore non ab osse.
129
#Mirabilia testimonia tua ÷ Domine@# ... #Ideo scrutata est ea anima mea.@#
C Diffinitionem testimoniorum uno verbo complexus
est, dicens mirabilia. Mirabilia plane: quoniam
per ea coelestis virtus hominibus terrenis innotuit:
et nosse dederunt parvulis, unde angeli
beata delectatione complentur. Haec semper scrutari
licet, et assidua meditatione perquiri: non illud
timeri quod dicit. Altiora te ne quaesieris, et fortiora
te ne scrutatus fueris (Eccle. III): altiora
enim dici non possunt, quae ut perquirerentur edicta
sunt.
130 #Declaratio sermonum tuorum illuminat: Et intellectum dat parvulis.@#
C Sermones Dei sunt: quos justorum prophetavit
auctoritas, ut est: Ecce virgo concipiet (Isai. VII).
Et alibi: Videbit omnis caro salutare Dei (Isai. XL).
Istos sermones declaravit illuminatione adventus
sui: #quia per ipsum manifesta facta sunt,@# quae sacris
litteris tenebantur abscondita. Parvuli sunt, non
aetate dicti sed de simplicitate et humilitate conscientiae.
131 #Os meum aperui et attraxi spiritum: Quia mandata tua desiderabam.@#
C Os enim dicit mentis introitum: qui tunc aperitur,
quando aliquid discere curamus. Attrahit spiritum,
id est virtutem faciendi, quam per se non poterat
adipisci. Attrahitur enim spiritus, quando
mens sa #lutaris@# desiderii completur affectu, et incipit
firma mente velle quod ante appetivit. Quia mandata
tua: ardorem siquidem mandatorum habuisse
se innuit, ideo enim aperuit os, quia desiderabat
mandata.
132 #Aspice in me et miserere mei: Secundum judicium diligentium nomen tuum.@#
C Frequenter Dominus aspicit iratus, ut perdat:
sicut Sodomam. Aspicit etiam propitius: ut in muneribus
fecit Abel. Et ideo ne in partem susciperetur
adversam: adjunxit, et miserere mei. Judicium
quippe Dei est: ut nomen suum diligentibus largiatur
auxilium misericordiae. Sic, et secundum illud
judicium, sibi petit misereri.
133 #Gressus meos dirige secundum eloquium tuum: Et non dominetur mei omnis injustitia.@#
C Gressus significat motus animae: nam sicut per
gressus corporis de loco ad locum transferimur, ita
et in illis, quibusdam passibus, sive ad meliora, sive
ad | null | c5a0fc13-c094-4d0e-9e79-3f44b9cdf789 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
pejora progredimur. Secundum eloquium: petit #sese@#
sancta cohors dirigi (id est, secundum jussa et
praecepta) quibus observatis fit, ut nulla illi injustitia
dominari potuisset. Et vide quam caute petat:
non enim petit, ut a nulla iniquitate pulsetur, quia
hoc communi lege hic fieri non potest: fieri vero
potest ut non dominetur, non solum aliqua, sed
omnis iniquitas.
134 #Redime me a calumniis hominum: Et custodiam mandata tua.@#
C Calumniae sunt hominum contra honorem veritatis
controversiae, vel #jurgiae requisitae:@# quas merito
cohors sancta precabatur a se auferri, ut, amotis
adversitatibus, mandata Dei posset indagare. Est
enim calumnia commentum aliquod periculosae falsitatis
objectum: quod bonis semper hominibus studio
perversitatis objicitur, ut recta conscientia
actum ab eis, decolorare conantes, criminari valeant.
Vel brevius. H A Calumnia est falsa criminis
objectio.
135 #Faciem tuam illumina super servum tuum: Et doce me justificationes tuas.@#
C Desiderat sancta cohors Salvatoris adventum
cujus #facie@# illuminata sunt tenebrosa peccata, #et qui
vitam@# confert mortuis et certissima remedia desperatis.
Vel ita illumina, ut illuminatam faciem tuam,
non velatam conspicere possim. Legem enim Moyse
ferente, in faciem ejus Judaei conspicere non poterant (Exod. XXXIV):
quia velatis legem cordibus audiebant.
Vultus enim Moysi fulgor erat legis: quem
quia Judaei conspicere non valebant, velabat vultum
et ita respicere valuerunt. Illud velum cordis hic
auferri petit, ut claram legis veritatem agnoscere
possit.
136 #Exitus aquarum deduxerunt oculi mei: Quia non custodierunt legem tuam.@#
C Exitus aquarum: significat lacrymas copiosas:
quas tunc profundimus, quando peccatorum nostrorum
recordatione mordemur. Nam si mandata Domini
custodiremus, laetitiam utique haberemus, non
ardorem plorationis. Et vide, quia per oculos dicit
satisfactionem venisse; per quos frequenter illecebras
hujus saeculi attrahimus: ut merito per illos
culpa mundetur, per quos et excessus admittitur.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Cohors sanctorum, carnis suae triumphatrix,
secundum hujus litterae nomen justitiam Domini
confitetur: et eloquia ejus ignita, continua se dicit
dilectione venerari
H C Sade, justitia.
137 #Justus es, Domine: Et rectum judicium tuum.@#
C Justus es, Domine: qui jubes peccatores se affligere,
ut eos debeat tua medicina salvare: justum
est enim, ut delinquens per satisfactionem corrigatur,
et justitia Dei humili confessione declaretur:
suis enim meritis putaretur datum si peccator jugiter
floreret illaesus.
138 #Mandasti justitiam testimonia tua: Et veritatem tuam nimis.@#
C Mandasti, id est praecepisti, scilicet observari
nimis, id est valde. Testimonia vero sunt, quae sub
testificatione sunt prolata, id est praecepta. Haec continent
justitiam et veritatem: justitiam, quoniam
aequaliter omnia discernunt: veritatem, quia promissa
retribuunt. H Vel omnia quae mandante te patimur,
justa, recta ac vera sunt: quia aut pro peccatis
nostris ingruunt, aut ut probati manifestemur
eveniunt. A Vel dicit testimonia Dei esse justitiam
et veritatem: justum enim se probat mandando,
et verum, et ideo vult custodiri nimis.
139
#Tabescere me fecit zelus meus: Quia obliti sunt verba tua inimici mei.@#
C Tabes est alicujus morbi contracta necessitas:
quae nos facit paulatim defluere, dum corporis soliditatem
consumit: quod sibi accidisse testatur, cum
non patiebatur perfidorum laceratione violari legem
Domini. Et hic zelus est bonus. Quandoque etiam in
malo ponitur, ut ibi: Zelus et invidia comedit domum
Jacob.
140 #Ignitum eloquium tuum vehementer: Et servus tuus dilexit illud.@#
C Ignitum est eloquium Domini: #quia purgat@#
mortalium corda, mundana fece sordentia vehementer.
Et ut hoc non ad mortem crederes, sed
ad salutem, addidit. Et servus tuus dilexit illud:
utique diligebat quod vitam conferre noverat et honorem,
non quod mortem afferret. C Et sicut eloquium
praeceptorum peccata consumit: ita peccantem,
si convertatur, illuminat.
141 #Adolescentulus sum ego et contemptus: Justificationes tuas non sum oblitus.@#
H Iste versiculus ad populum Christianum referendus
est: qui prius contemptus, et de domo patris
ejectus, recolens justificationes Dei, primogenita
prioris accipiens, prior effectus est.
142 #Justitia tua justitia in aeternum: Et lex | null | a7d35dc3-df92-4b77-8377-44536cc56dfc | latin_170m_raw | null | None | None | None |
tua veritas.@#
C Hic versus justitiam Domini et legem ab hominum
justitia et lege discernit. Hominum enim justitia
(quantacunque sit) temporalis est. Justitia
autem Dei in aeternum manet: quia quisquis eam
custodierit aeterna felicitate gaudebit. Ita et de lege
sentiendum, quicunque eam intelligere meruerit,
coelesti veritate completur: veritas enim legis Christus
est.
143 #Tribulatio et angustia invenerunt me: Mandata tua meditatio mea est.@#
C Tribulatio et angustia: sanctis viris magna
sunt munera, quia norunt se pondere talium compressos
exsudare peccata, et tendere ad gaudia
aeterna. Invenerunt me: quasi exspectantem, quasi
fixum et ad earum certamina praeparatum. Subjungit
vero illud adjutorium, unde se noverat in diversis
passionibus curatum, dicens: Mandata tua, etc.:
quoniam semper in divinis Scripturis erat animus
occupatus.
144 #Aequitas testimonia tua in aeternum: Intellectum da mihi et vivam.@#
H Aequitas testimonia Dei sunt: quia aeque omnia
discernunt, propterea vivificari se postulat, ut pro
eorum intelligentia vitam possit capere sempiternam.
C Breviter itaque definivit testimonia Dei,
esse aequitatem in aeternum contra tribulationes et
angustias (quae temporalia esse noscuntur) ut tali
spe temporales angustiae contemnerentur.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Reverentissimus chorus (juxta hujus litterae
nomen), in toto corde suo clamat ad Dominum, justificationes
ejus sedulus exquirens.
H B Coph, vocatio.
145 #Clamavi in toto corde, exaudi me, Domine: Justificationes tuas requiram.@#
C Hunc clamorem non corporeae vocis, sed spiritalis
mentis intellige. C Est enim iste clamor devotae
mentis affectus, qui magna cordis intentione
profertur. Cogitationes illas enim exaudivit Altissimus,
quae pia intentione volvuntur. In toto corde
dicitur: ne putares aliud cogitandum, quando clamatur
ad Dominum. In sola enim religiosa cogitatione
debet totus spiritus occupari, ne mens divisa
nequeat quod postulat impetrare. Et intende quid
clamat: Non divitias, honores, voluptates, sed justificationes
tuas requiram: non lectione tantum sed
opere.
146
#Clamavi ad te salvum me fac: Et custodiam mandata tua.@#
C Clamavi ad te: ad illum enim clamat, qui petitionem
suam digne toto cordis affectu effudit.
Cum dicit, salvum me fac: in anima vult intelligi,
non in corpore, non enim corporis salutem petere
poterat, qui libenter corporeis passionibus subjacebat.
147 #Praeveni immaturitate et clamavi: Quia in verba tua supersperavi.@#
C Praeveni immaturitate: quisquis in annis puerilibus
anticipat modestiam senectutis, et ante facit
gravissimam mentem, quam possit annorum numerositate
canescere. Quia in verba tua (id est in Filium)
sperare non destiti. A Vel in verba prophetarum
et Dei, potentis facere quod promisit: promisit
enim in verbis suis Redemptorem missurum.
148 #Praevenerunt oculi mei ad te diluculo: Ut meditarer eloquia tua.@#
C Praevenerunt oculi mei: significat oculos cordis
ante credidisse venturo in carne Domino, quam
ejus irradiaret adventus. Christus enim est dies,
ejusque adventus et incarnatio diluculum est: diluculum
enim initium diei significat. Ut meditarer:
causam reddidit cur ante diluculum mens ejus surrexerit,
non ut agrum coleret, sed ut Dei meditaretur
eloquia.
149 #Vocem meam audi secundum misericordiam tuam, Domine: Secundum judicium tuum vivifica me.@#
C Petit suam vocem exaudiri secundum illam
misericordiam, quae ex miseris beatos fecit, ex captivis
liberos, ex mortuis vivos. Quod autem addidit
vivifica me: confitetur se mortuum esse lege
peccati. Vivificari enim non potest: nisi qui in se
propriam non habet vitam. Quod vero dicit secundum
judicium, intellige illud, quo supplicantibus
parcit, et se damnantes absolvit.
150 #Appropinquaverunt persequentes me iniquitate: A lege autem tua longe facti sunt.@#
A C Appropinquant enim persequentes: quando
post omnia usque ad lacerationes carnis videntur
accedere. H Iniquitate autem appropinquant, id est
cum iniquitate (hoc est inique). Quoniam patiebantur
martyres mala pro bonis. A lege autem, isti
scilicet persecutores, longe, etc., quia H A C quanto
ad sanctorum poenas appropinquabant: tanto a lege
Domini recedebant. Si vero textus alicujus habeat
iniquitati vel inique, idem sensus redit: qui enim
justos persequitur, propinquat iniquitati et inique
agit.
151 #Prope es tu, Domine: Et omnes viae tuae veritas | null | 9fb05c2a-2f9f-4335-a6d5-c6ac7780e612 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
.@#
C Dum dicit prope es tu, Domine: confitetur
eum ubique praesentem, et eum nosse si perversa
gerimus, nec declinare eum posse cum fugimus.
Una est ergo salus, ad ipsum festinare: quem non
possis effugere. Et omnes viae tuae: Judaeus hoc non
potest loqui, qui noluit credere veritati: potest vero
dicere qui Christo credit et mandata ejus custodit.
A Etiam in tormentis, quod illa non immerito patiatur,
sed verum sit Dei in hoc judicium. Sic
Esther, sic Daniel, sic tres in camino, sic omnes
sancti confitentur (Dan. III).
152 #Initio cognovi de testimoniis tuis: Quia in aeternum fundasti ea.@#
C Initio (significat a rudimentis saeculi, quando
a justo Abel nomen cepit esse sanctorum: qui innocens
a nefario fratre, in exemplum Salvatoris,
occisus est #[Gen. IV]@# ) dicit Ecclesia, Cognovi de testimoniis:
A scilicet quibus testatus es te daturum
Redemptorem et regnum aeternum. Quia in aeternum
fundata sunt. A C Quippe quae ad fundamentum
Christum pertinebant. Ipse enim fundamentum est,
in quo omnia dicta et scripta Legis et prophetarum
et Evangelii fundata sunt (Ephes. II). C Unde evidenter
cognoscitur, ab antiquis mente conspectum
Christum.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Populus, vitiorum victor, se petit vivificari,
quoniam mandata Domini summo studio exquisivit:
principium quoque verborum Domini testatur esse
veritatem, et hoc est caput quod praesens littera
ostendit.
H B Res, caput.
153 #Vide humilitatem meam et eripe me: Quia legem tuam non sum oblitus.@#
A Vide humilitatem meam et eripe me: Quamvis
ista vox videatur martyrum: tamen nemo eam a
se putet alienam, qui in Christi corpore est constitutus.
Et eripe me. C Scilicet de necessitate poenarum,
et de periculo mortis (de quibus beati martyres
se liberari petunt) vel de periculo peccatorum.
Quia legem tuam. H A C Scilicet qua dixisti: Qui se
exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur (Matth. XXIII).
154 #Judica judicium meum et redime me: Propter eloquium tuum vivifica me.@#
A C Petit chorus sanctorum judicium suum, id
est causam, qua se tribulant et persequuntur injuste
daemones, a Domino judicari, et se ab ipsis
redimi. Addidit, propter eloquium tuum, C illud,
scilicet ubi promittit: Qui credit in me non morietur (Joan. XI).
155 #Longe a peccatoribus salus: Quia justificationes tuas non exquisierunt.@#
H C Merito ergo a salute facti sunt longe Judaei,
qui respuerunt salutis auctorem et justificationes
legis non intelligebant, quia Christum in eis non
agnoverunt. A Vel etiam, a quibuslibet peccatoribus
legem Dei spernentibus, longe est salus.
156 #Misericordiae tuae multae, Domine: Secundum judicium tuum vivifica me.@#
C Miserationes Domini sunt, per quas afflictis et
et sauciis diversis modis subvenire dignatur. Secundum
judicium tuum vivifica me, H ne inveniatur in
me quod judicium mortis assumat, C quia nec sine
judicio miseretur, nec sine misericordia, judicat. Ideo
quando miseretur judicat, et quando judicat miseretur.
157 #Multi qui persequuntur me et tribulant me A testimoniis tuis non declinavi.@#
C Narrat enim injurias sive persecutiones, unde
numerus electorum crescit, verum inter omnia
nullatenus se a testimoniis Dei declinasse testatus
est.
158 #Vidi praevaricantes et tabescebam: Quia eloquia tua non custodierunt.@#
C Vidi aliquos in persecutionibus fidem, quam
tenuerunt, abnegantes. Quod cohors sancta aspiciens
affligebatur, dolens se socios fidei perdidisse;
sed unde tabescebat ostendit, quia praevaricator nequaquam
eloquia evangelica custodivit, scilicet: Qui
perseveraverit usque in finem hic salvus erit (Matth.
X). H Vel Judaei praevaricatores sunt, qui dixerunt ad
Moysen: Omnia quaecunque dixerit Dominus faciemus (Exod. XXIV):
et non fecerunt. Et nos, in baptismo
diabolo et operibus ejus renuntiantes, et
renuntiata facientes, praevaricantes sumus. De quo
sancti vehementer dolent.
159 #Vide quoniam mandata tua dilexi, Domine: In misericordia tua vivifica me.@#
C Bene dicit, dilexi mandata, scilicet martyrii
poenas usque ad mortem perferendo, Dominus enim
animorum qualitates gratius respicit quam cruciatum
carnis. Oportet ergo hilarem martyrem esse.
Merito ergo vivificandum se | null | ef668f70-a9f7-4d30-a23d-043729efabe9 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
petebat in beata vita a
Domino, qui vitam hujus saeculi pro vera religione
contempserat.
160 #Principium verborum tuorum veritas: In aeternum omnia judicia justitiae tuae.@#
C Illud principium, mihi videtur significare initium
Scripturarum divinarum, scilicet. In principio
creavit Deus coelum et terram. Illud enim, principium
verborum Dei, probatur esse perfectio totius
veritatis. Et sicut in principio vera est Scriptura,
ita in fine. Veritas enim, quae a principio vera loquitur,
etiam verba sua usque ad finem vera ostendit
dicens: Coelum et terra transibunt, verba autem
mea non transibunt (Matth. XXIV). Judicia vero
justitiae ipsius erunt sine dubitatione perpetua,
quando ejus sententiam, nec tempus aliquod mutabit,
nec res ulla subvertit. Judicia vero illa putat,
quando dicetur: Venite, benedicti Patris mei, etc.,
et: Ite, maledicti in ignem aeternum (Matth. XXV).
Haec judicia in aeternum fixa manebunt. Sic in uno
versu et initia nostrae fidei et adhuc ventura conclusit,
omnia in veritate complenda. A Vel verba
tua a veritate tua aeterna procedunt, et ita eorum
principium est veritas. Et quoniam ab illa veritate
procedunt, veracia sunt et neminem fallunt. Et
quoniam neminem fallunt, et eis pronuntiatur judicia
justitiae tuae, scilicet vita justo, poena impio,
in aeternum erunt ista judicia justitiae tuae vera,
et manebunt in aeternum, hi, in vita, isti, in poena.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Sanctorum coetus persecutiones saevientium
pro charitate Domini sibi dicit esse gratissimas.
B, dentes autem, quos hujus litterae nomen exprimit
vel sanctorum intellige, qui Dominum laudant,
vel persecutorum, de quibus dicitur: Filii hominum,
dentes eorum arma et sagitta.
H B #Sin, dentes.@#
161 #Principes persecuti sunt me gratis: Et a verbis tuis formidavit cor meum.@#
C Principes, hic persecutores debemus accipere;
sic enim et diabolum principem dicimus, qui sibi
primatum in sceleribus vindicavit. Gratis, quia
sancti martyres nec eis tributa dari prohibuerunt,
nec obedientiam subtraxerunt, verum etiam pro eis
oraverunt. Illi quoque non timentes eorum persecutionem,
Dei formidabant praeterire praecepta, unde
subdit: Et a verbis tuis formidavit. H Formidavit a
verbo illo, quo ait: Qui me negaverit coram hominibus,
negabo et eum coram Patre meo (Luc. IX).
162 #Laetabor ego super eloquia tua: Sicut qui invenit spolia multa.@#
C Ipse denique populus Christianus laetatus est,
tanquam qui invenit spolia multa, quando eloquia
Dei Judaeis non credentibus, ad utilitatem propriae
salutis, eripuit. Eloquia quoque sunt Dei H quibus
dixit: Cum vos persequentur, et maledicent, et dicent
omne malum adversum vos mentientes propter
me gaudet (Matth. V). Et totum Evangelium eloquia
Dei sunt, C et omnes sacrae admonitiones.
163 #Iniquitatem odio habui et abominatus sum:@#
#Legem autem tuam dilexi.@#
C Dicit se odisse iniquitatem, quod fas est, non
nominem iniquum; atque eam sic abominatum fuisse
ut longe redderet eam a se alienam, quatenus legem
Dei perfecta voluntate diligeret.
164 #Septies in die laudem dixi tibi: Super judicia justitiae tuae.@#
H Septies laudat Deum per diem, cujus mens
perdurans in pleno splendore ad illum septimum
diem festinat, qui est Sabbatum Sabbatorum, id
est requies aeterna. C Vel ad litteram, horas et vices
septem, quibus Ecclesia Deum laudat, significat
scilicet matutinam, tertiam, sextam, nonam,
lucernariam, completoriam, et nocturnas. A C Vel
omne tempus significat, ut est dictum alibi: benedicam
Dominum omni tempore (Psal. XXXIII). Super
judicia, C quia parcit videlicet supplicanti, et sic
pius humilibus est ut non solum culpas dimittat, sed
etiam praemia aeterna eis largiatur.
165 #Pax multa diligentibus legem tuam: Et non est illis scandalum.@#
C Pax multa, scilicet mentis, et puritas et fidei
copia, Caeterum tribulationibus in hoc mundo subjacet
qui legem diligit et se famulum Dei profitetur,
in quibus tranquilla mente manet. A Et non est illis
scandalum, scilicet lex Dei, id est non scandalizantur
in lege, ubi eam non intelligunt, scilicet
potius venerantur, et se non intelligere et magnum
aliquid latere ibi affirmant | null | d2ebf044-0ea0-496f-8b9a-3bb2addaed63 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
. Nec etiam est diligentibus
Dei legem scandalum quidquid homines agant,
id est non scandalizantur in malis hominum operibus,
ut cadant, etiam si religiosos peccare videant,
ipsi non peccant.
166 #Exspectabam salutare tuum, Domine: Et mandata tua dilexi.@#
A C Exspectabant adventum Christi sancti patres
veteris legis. Et mandata ejus dilexerunt, id est
Deum et proximum diligebant. Exspectant et justi
novae legis, salutarem Christi secundum adventum,
ut secum in gloria coronentur. Exspectat ergo tota
Ecclesia, quae Dei mandata diligit, Jesum Dominum
salutare omnium.
167 #Custodivit anima mea testimonia tua: Et dilexit ea vehementer.@#
C Custodivit, ad tolerantiam pertinet martyrii.
A Custodiuntur enim Dei testimonia, dum non negantur:
hoc est martyrum officium. C Dilexi, vero
ad charitatem pertinet, tormentis omnibus fortiorem,
quae flammas vincit, gladios superat, et coelesti
virtute cuncta transcendit. Ideo autem, vehementer,
dicit, quia perfecta dilectio non habet modum,
sed totius animi nisibus explicatur, ita ut nec
tempore aliquo cesset, nec animi torpore lentescat.
168 #Servavi mandata tua et testimonia tua Quia omnes viae meae in conspectu tuo.@#
H Servat mandata et testimonia, qui vias Dei
recto cursu incedit, nec quidquam in actu, vel dicto,
aut cogitatu agit, quod divina contemplatione habeatur
indignum. Quia omnes viae meae; C ideo se
dicit servasse mandata, quia omnes vias ejus dignatus
est Dominus intendere, ut non suis viribus,
divinae potentiae suum posse deputaret. Fuissent
enim viae ejus caeca nocte confusae, nisi verum lumen
eas dignaretur aspicere. Negatur ergo ei errorem
praevalere potuisse qui se profitetur respicere
auctorem luminis.
ARGUMENTUM SEQUENTIUM OCTO VERSUUM.
C B Sanctorum chorus quantum ad finem psalmi
vicinus est, tantum se Christo desiderat proximari,
atque ideo adventum Domini Salvatoris desiderans
petit ut ovem perditam revocare pietatis suae munere
dignetur. B Ipse est ergo nobis omnium consummatio
virtutum, quia quicunque eum videre meruerit,
nil ultra quaerere habebit. Ipsius est signum
quo redempti canimus: Signatum est super nos lumen
vultus tui, Domine.
H B #Thau: signum, vel consummatio.@#
169 #Appropinquet depraecatio mea in conspectu tuo Domine: Juxta eloquium tuum da mihi intellectum.@#
C Cum petit cohors sanctorum orationem suam
conspectui Dominico propinquare, ostendit multum
esse longe ab eodem Deo praesentiam peccatorum,
quoniam illi nulla fiunt proxima, nisi quae fuerunt
sanctitate purgata. Petit itaque ut secundum eloquium
Dei sapiat, ne vanitate et perversitate humanae
prudentiae submergatur. A Vel secundum eloquium,
id est promissum; promisit enim: Intellectum tibi
dabo et instruam te (Psal. XXXI). H Da mihi igitur
talem intellectum, ut nihil aliud quam quod oportet
exorem. C Non enim intellectum mundanum petit.
170 #Intret postulatio mea in conspectu tuo: Secundum eloquium tuum eripe me.@#
C Gradatim ascendit sancta petitio; nam qui ante
dixerat: appropinquet, nunc dicit: intret, prius
enim fuerat ut appropinquaret, deinde ut ad conspectum
Dei intrare potuisset, quatenus omnia per
ipsius gratiam cognoscamus impleri, et nihil applicemus
humanae virtuti, et qui ante dixit: secundum
eloquium tuum da intellectum, hic dicit: eripe me
etiam, scilicet secundum affectum, ut superna desiderem.
171 #Eructabunt labia mea hymnum: Cum docueris me justificationes tuas.@#
C Eruc #tabunt@# labia hymnum, quando Spiritu Dei
repleta sunt, et ad supernum intellectum disponitur
sermo sensus divini. Cum docueris me, promittit
enim gratiam suae devotionis cum Domini dona susceperit.
H Si enim per puram conscientiam reserata
fuerint a te labia mea tunc dignum laudationis proferunt
hymnum.
172 #Pronuntiabit lingua mea eloquium tuum: Quia omnia mandata tua aequitas.@#
C Nihil est enim aliud in eloquiis tuis, Domine,
nisi pax et aequitas, et vita. Hoc corde credam, hoc
labiis loquar, hoc lingua pronuntiem. C Nimis enim
culpabile est, relictis divinis eloquiis, ad ineptas
mundi fabulas et otiosa verba transire, quae non solum
non prosunt, sed et obsunt, Domino dicente:
De omni verbo otioso reddent homines rationem (Matth. XII).
173 #Fiat manus tua ut salvet me: Quoniam mandata tua elegi.@#
C Dum dicit, fiat manus tua, designat Dominum
Salvatorem, per | null | 46f64251-364c-4ed3-ab1b-bf2c27fa4274 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
quem facta sunt et reguntur universa.
Postulat ergo venire Dominum Salvatorem.
Quod autem dicit, elegi mandata tua, omnia se pericula
propter amorem Dei postposuisse testatur.
174 #Concupivi salutare tuum, Domine: Et lex tua meditatio mea est.@#
A C Salutare Patris Christus est, qui nos salvavit.
Hunc et veteres sancti concupierunt, et nunc Ecclesia
concupiscit videre aeternaliter in dextera Patris.
Ideo enim legem tuam semper meditor, quoniam in
ea video quem exspecto.
175 #Vivet anima mea et laudabit te: Et judicia tua adjuvabunt me.@#
C Promittens Ecclesia animam suam in aeternum
vivere, quam noverat salutariter credidisse, laudabo,
inquit, te cantico scilicet novo, quod homo ille salutariter
innovatus canere debet. Judicia vero illa dicit
se adjuvare, quae se in famulis suis facturum promisit,
scilicet: Venite, benedicti Patris. Tunc enim
perfecte credit se adjuvandum, quando erit justorum
numerus ad dexteram collocandus.
176 #Erravi sicut ovis quae periit: Quaere servum tuum, quia mandata tua non sum@#
#oblitus.@#
C Vox illa Ecclesiae est et omnium electorum, sicut
et totus psalmus iste. Ait enim ille homo generalis,
qui in Adam erraverat, et ad caulas Dei per se
redire non poterat, quoniam munus illud sapientiae
perdiderat quod habebat: Erravi quasi, a via tua
discessi, et vitiorum invias solitudines caecus intravi.
Sicut ovis, ovis ista unica est cunctorum fidelium
congregatio. Et bene dictum est, quae perierat, ut
agnosceres illam misericordia Dei fuisse reparatam.
Quaere, Christo Domino dicitur, quoniam te humana
imbecillitas non potest perquirere. Additur quoque
requisitionis causa: quia mandata, etc.; quoniam
iste juste requiritur qui mandata Dei non probatur
oblitus.
ORATIO EX PSAL. CXVIII.
Palma totius beatitudinis, Deus, qui fideles tuos,
ut in lege tua ambulent, testimonia tua scrutentur,
mandata custodiant salubris provisor informas, concede
nobis justificationes tuas toto corde quaerere,
eloquia intelligere, mirabilia praedicare ut qui hactenus
quasi perditae oves erravimus tuis piis humeris
restituti paradiso gloriemur. Qui vivis et regnas,
etc.
PSALMUS CXIX.
ARGUMENTUM PSAL. CXIX.
C B Cantica graduum cantica ascensionum sunt,
quibus ad superna conscenditur. Propheta clamat ad
Dominum, ut liberetur ab iniquis, vehementerque
affligitur quod, in hac vita diutius commorans, malorum
permistione praegravatur.
TT. #Canticum graduum.@#
C Novi quidem tituli et mirabiles inchoantur:
Canticum graduum. Cum gradus audimus in psalmis,
non corporeis gressibus suspicemur subeundos,
sed mentis accipiamus ascensum. Ideo enim praemissum
est canticum, ut hoc potius ad animae provectum
applicare debeamus. Et gradus isti humilitatis
sunt ascensus, quorum primus est relictio et
confessio peccatorum. A Nihil enim aliud in istis
canticis docemur quam ascendere in corde, in affectu
bono, in fide, et spe, et charitate, in desiderio
vitae aeternae.
1
#Ad Dominum cum tribularer clamavi Et exaudivit me.@#
C Primus itaque gradus virtutum incipit, in quo
Propheta confessione lacrymabili petit se de mundi
istius tribulatione liberari. Quapropter et auditum
se dicit, quoniam in tribulatione clamavit. Dominus
enim nescit differre, quem compuncto corde sibi
senserit supplicare. Quae vero sit tribulatio, a qua
se liberari petit, subditur: Domine, libera animam
meam, etc.
2 #Domine libera animam meam a labiis iniquis:@#
÷ #Et .. a lingua dolosa.@#
C Petit se liberari Propheta, ab iniquis suasionibus,
unde humanum genus corrui. Nam, cum venisset
serpens ad Evam, dixit per labia iniqua:
Cur non manducetis de hoc ligno (Gen. III). Cumque
illa respondisset a Deo fuisse prohibitum, ait per
linguam dolosam: Manducate et eritis sicut dii (Ibid.).
3 #Quid detur tibi aut quid apponatur tibi: Ad linguam dolosam?@#
C Revertitur Propheta ad interrogationem suam.
Quaerit contra facinus tam immanissimum quale remedium
sibi crederet esse praestandum, sed, ne tardaret
Christi auxilium, medicina sequitur postulata,
versu sequenti:
4 #Sagittae potentis acutae: Cum carbonibus desolatoriis.@#
C Ecce illud remedium invenit quod labia iniqua
destruat: Sagittae potentis acutae, verba sunt divinae
legis, quibus corda adversantium velut quibusdam
jaculis transforantur. Carbones desolatorii, hoc est
digne compunctionis, quae solitudinem et devastationem
et desolationem | null | d1371140-c310-4c04-ae76-464819e5bd1d | latin_170m_raw | null | None | None | None |
in mente facit peccatorum, et
purgat livorem peccatorum. A Vel, carbones, isti
sunt exemplaris vita sanctorum.
5 #Hei mihi! quia incolatus meus prolongatus est; habitavi cum habitantibus Cedar: Multum incola fuit anima mea.@#
C Hei! sermo dolentis est, quod hujus mundi prolixitate
fatigetur. Quam querelam sanctos habuisse
non dubium est. Incolatus, significat peregrinationem;
incola est enim, qui ad tempus terram colit
alienam, et a patria sua longe disjunctus est. Quod
de illis merito dicitur, quorum conversatio in coelis
est (Philip. III). Cedar, Hebraeum, interpretatur #tenebrae,@#
et significat praesentem mundum, in quo
malitia regnat, et amatores ipsius tenebrosis actibus
involutos. Multum incola fuit, quia sanctorum mens
hic incolatum patitur ubi sub nullo gaudio habitare
cognoscitur.
6 #Cum his qui oderunt pacem eram pacificus: Cum loquebar illis impugnabant me ÷ gratis@#
...
C Ille enim odit pacem qui non amat Christum.
Eram pacificus cum pacis, scilicet inimicis, illud
implens evangelicum: Diligite inimicos vestros (Matth. V).
Loquebatur etiam pacificus, non injurians,
sed impugnabatur gratis, dum contentiones
fallaces pateretur ab inflammata iniquitate.
ORATIO EX PSAL. CXIX.
Tribulationum nostrarum optime mitigator, Deus,
libera animas fidelium a labiis detrahentium, in quorum
ut adjutoriis spiritalibus praemunitae, nullis impugnationibus
aggraventur. Per Dominum nostrum
Jesum, etc.
PSALMUS CXX.
ARGUMENTUM PSAL. CXX.
C Propheta, ad sanctorum merita oculos elevans,
petit eorum adjuvari precibus, ne mens ejus hostili
impugnatione succumbat, indubitanter sibi promittens
quod se integre postulare cognoscit.
TT. #Canticum graduum.@#
Canticum, ad scientiam pertinet; graduum vero,
ad actionem. Ille enim bene ambulat qui et cantat
cum scientia et profectione graduum, id est ecclesiastica
operatione graditur.
1 #Levavi oculos meos in montes: Unde veniet auxilium mihi.@#
C Ad secundum gradum justus iste venit, in quo
post humilem peccatorum confessionem et tribulationem,
ausus est levare oculos ad montes. Oculos
suos Propheta levasse se dicit, hoc est ad contemplationem
aliquam se ostendit fuisse provectum.
Spiritaliter, oculos cordis, seu ad sanctos viros, seu
ad libros divinos, vel ad sublimes angelos credatur
elevasse, qui magnitudine et firmitate sua vere
montes sunt, unde etiam competens exspectatur
auxilium. Sed ne forsitan spem nostram solum in
sanctos poneremus, consequenter unde nobis veraciter
venire possit auxilium sequens versus
ostendit.
2 #Auxilium meum a Domino: Qui fecit coelum et terram.@#
C Auxilium meum a Domino, et ne putares alterum
Dominum, quoniam hoc aequivocum nomen est,
dicit: Qui fecit coelum et terram, significans Verbum
per quod facta sunt omnia. Ab illo est verum
auxilium a quo est sanctis ut nobis auxilientur.
3 #Non det in commotionem pedem tuum: Neque dormitet qui custodit te.@#
C Pes enim, pars ultima corporis. Qui, mentis
imperio nos permutatione locorum transponens, significat
cogitationes nostras, per quas in bonas malasque
partes accedimus. Hos pedes optat Propheta
ne lubricatione peccatorum vertantur, ne, stante
corpore, ruinam sustineat in corde. Dormitare dicitur
Deus, quando nos in ejus fide deficimus; in quo
ejus fides non dormit vigilat Christus. Dum ergo nos
in fide Deum non respicimus, nobis ejus defensio
subtrahitur.
4 #Ecce non dormitabit neque dormiet: Qui custodit Israel.@#
C Si fueris Israel, vid est ir Deum videns, non dormitat
tibi Deus. Ergo supra eos, qui Deum pura
mente vident, Deus non dicitur dormitare, quia
revera talis in nobis aspectus ejus redditur, qualis
in ipso fuerit nostrae mentis intuitus. Israel enim
interpretatur, #vir videns Deum.@# Igitur qui in eum
recte credit, erit veracissimus Israel, cui Deus non
dormitabit custodiens eum.
5 #Dominus custodit te: Dominus protectio tua super manum dexteram tuam.@#
H Dominus custodit te, ipse qui fecit coelum et
terram, quia dii, qui eam non fecerunt, pereunt ex
ea. Dominus protectio tua super manum dexteram
tuam, ille te protegit, ne opus tuum dexterum, id
est bonum, pars impediat inimica, id est diabolus.
Per dexteram igitur hic spiritalia bona intelliguntur,
quae per sinistra, id est temporalia impediuntur,
nisi | null | aa8552c5-f666-4da5-8f29-c1f95c7b10f6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
Deus custodiat.
6 #Per diem sol non uret te: Neque luna per noctem.@#
H Justus nec in prosperis uri, id est elevari valet,
nec in adversis dejici vitae praesentis. Et vide idem,
quod in sole et luna significatur, per diem noctemque
significari. A C Vel, uri, scandalizari intelligitur.
Qui igitur nec in bonis nec malis actibus proximi
scandalizatur, non uritur nec die nec nocte.
7 #Dominus custodit te ab omni malo: Custodiat animam tuam ÷ Dominus@#
...
H Dominus custodit te, ab omnibus insidiis inimici.
Custodit animam, ne ei pars dominetur adversae
potestatis. Per malum igitur hic accipe, non temporalia
corporis incommoda, quae amatores hujus
saeculi aestimant esse gravissima, sed illud malum
quod divinam gratiam tollit animam perdit. Deus
enim permittit sanctissimos etiam viros doloribus
ingentibus cruciari; animam vero custodit, ideo
addit; custodiat, etc.
8 #Dominus custodiat introitum tuum et exitum tuum: Ex hoc nunc et usque in saeculum.@#
C Dominus custodiat introitum, hoc est de martyribus
dictum, quorum introitus a Domino custodiendus
est, ne aut violentia tormentorum cedant, aut
blandimentis seducantur. Et exitum, ibi est tota perfectio,
quando usque ad finem vitae permanet in eis
vera confessio. Ex hoc nunc, etc., quoniam quicunque
perseveraverit aeterna beneficia possidebit, H id est
non solum in hac vita custoditur, sed, et post, ab
aeterna poena.
ORATIO EX PSAL. CXX.
Protege plebem tuam, non dormitans neque dormiens,
Domine Deus, Israel protector, et, ne uramur
per diem, tu nos a scandalis hujus mundi defende.
Per Dominum nostrum Jesum Christum, etc.
PSALMUS CXXI.
ARGUMENTUM PSAL. CXXI.
C B. Gaudet Propheta se commonitum ad supernam
Hierusalem esse venturum, ubi jam sancti secura
prosperitate consistunt loquiturque ad cives
Hierusalem pacis eis abundantiam optans.
TT. #Canticum graduum.@#
1 #Laetatus sum in his quae dicta sunt mihi: In domum Domini ibimus.@#
H Venit ad tertium gradum, quo jam non solum
elevat ad montes oculos, verum, spe concepta, laetatur
se iturum ad montes, et sanctorum societatem,
et coelestem Hierusalem. C Quaerendum vero est
quis ad Prophetam haec dixit quibus se laetatum esse
testatur, videlicet Spiritus sanctus, qui cordi ejus
tacita voce loquebatur, non sermone, sed divino
spiramine. H Vel, dicta sunt, in prophetis, et lege,
et apostolis. C Domus haec justos tantum recipit,
angelos continet. Quae est coelestis Hierusalem, in
qua creaturarum omnium auctor conspicitur.
2 #Stantes erant pedes nostri: In atriis tuis + Hierusalem@#
C Dicit se Propheta stare in illa coelesti domo, ad
quam desiderat summo studio pervenire. Ibi enim statur,
ubi semper firma voluntate consistitur. Atrium est
introitus domus, in quo commanere nequeunt habitantes.
Hic autem atria pro interioribus ponuntur, et
pars pro toto.
3 #Hierusalem quae aedificatur ut civitas: Cujus participatio ejus in idipsum.@#
C Aedificatur plane coelestis Hierusalem quotidie
vivis lapidibus, id est martyribus, confessoribus, et
qui Domino sincera mente deserviunt. Addit vero,
ut civitas, quatenus similitudinem civitatis in illa
esse monstraret. Nam, cum sit omnis civitas dicta a #civibus,@#
illa tamen verius civitas dicitur, quae unanimes
cives continet. Cujus participatio, etc., H C id
est, civitatis ipsius participatio est in Dominum
Salvatorem, qui est proprie idipsum, quod significat
aeternitatem, quae nunquam desinit esse quod est,
sed semper uno eodemque modo est virtus indefecta,
unde, et supra dixit: Tu autem idem ipse es (Psal. CI),
et Moysi ait: Ego sum qui sum (Exod. III),
qua propter soli Creatori convenit esse idipsum.
4 #Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini testimonium Israel: Ad confitendum nomini Domini.@#
C Dicendo illuc, significat civitatem Hierusalem,
ad quam beati semper ascendunt, qui jugi exercitatione
proficiunt. Tribus, id est sancti, qui Christum
Deum esse confessi sunt verum. Ut vero ab infidelibus
tribus istas segregaret, addidit tribus Domini.
Quae ejus non dicerentur, nisi pura mente credidissent.
Alias enim tribus non credentes, scilicet
constat esse diaboli. Verum quales | null | 52c29f04-8378-439b-bcce-dee7e7f4c0c6 | latin_170m_raw | null | None | None | None |
essent istae tribus
Domini, breviter indicat dicens: testimonium
Israel, hoc est ipsius vel ipsi Israel, vel quod est ipse
Israel, hoc est qui testimonium praebent sanctitati,
id est, sibi ipsis quod sint Israel, id est videntes Deum
et sancti testantur enim hoc actibus suis. Et hoc non
ad laudandum se, sed ad confitendum dicit, id est
ad laudandum Dominum, est enim verum testimonium
Israel, laudes Domini devotissima mente cantare.
Illud vero testimonium post hanc vitam magis
erit quam hic.
5 #Quia illic sederunt sedes in judicio: Sedes ÷ super .. domum David.@#
C Illic sederunt, qui ascenderunt et cum Domino
judicabunt. Honorabilis sessio, admiranda dignitas
per Dei gratiam homines judices fieri, qui fuerant
peccatis facientibus rei. Merito sancti viri sedes Dei
sunt, quia in ipsis sedendo, eos gratia suae majestatis
illuminat. Sedes super domum David, id est
super familiam Christi. Sederunt vero, praeteritum
pro futuro posuit, quia de ultimo judicio
loquitur.
6 #Rogate .. quae: ad pacem ÷ sunt .. Hierusalem: Et abundantia diligentibus te.@#
H A C Rogate, significat hic non, supplicate, sed
interrogate: Unde rogate, id est interrogate quae ad
pacem pertineant hujus civitatis, H Et sequimini
eam, ut per dilectionem pacis, fructum consequamini
aeternae beatitudinis. Abundantia est illi coelestium
bonorum, qui relictis caducis Deum super
omnia diligit; C vel, omnia bona in coelesti Hierusalem
abundare manifestum est.
7 #Fiat pax in virtute tua:@#
÷ #Et .. abundantia in turribus tuis.@#
C Pax enim a #parcendo@# sive a #pascendo@# dicta est,
talis enim pax illic Christi miseratione confertur
quam nulla bella concutiunt, nec seditio ulla perturbat.
Turres, autem hic significat martyres, qui,
oppositione sui corporis, civitatem Dei pia confessione
defendunt, et, quasi eminentia aedificia, ita hostibus
fidei repugnare noscuntur.
8 #Propter fratres meos et proximos meos: Loquebar pacem de te.@#
C Monet ergo Propheta ut non propter laudes aut
commoda sua quisque doceat, sed propter fratres et
proximos laboret. Pacem vero intellige Ecclesiae,
quam sancti docent in vinculo charitatis servandam.
Sed, de te cum dicit, ad Hierusalem se significat
loqui, in qua sanctorum coetus est, id est, adunatio
beatorum et summa pax.
9 #Propter domum Domini Dei nostri: Quaesivi bona tibi.@#
C Domus Domini, est Hierusalem, in qua Deus est
ad quem bene refertur, quidquid dilectionis impenditur.
A Vel propter istam domum hic, scilicet.
Ecclesiam, ut illic proficerent qui sunt adhuc peregrim,
quaesivi et operatus sum docendo.
ORATIO EX PSAL. CXXI.
Ambulantibus in atriis domus tuae, omnipotens
Deus, pacis abundantiam largiri dignare, ut dum te
tota aviditate cordium confitemur, bona tua in coelestibus
capiamus. Per Dominum nostrum Jesum
Christum, etc.
PSALMUS CXXII.
ARGUMENTUM PSAL. CXXII.
C Propheta, qui prius ad sanctos, oculos levavit,
nunc ad ipsum Dominum lumina cordis erexi,
petens ut ei Dominus suum donet suffragium; quia
instigatione diabolica ab insultantibus adversa patiebatur
multa.
TT. #Cancticum graduum.@#
1 #Ad te levavi oculos meos: Qui habitas in coelis.@#
C Qui in primo dixerat, ad Dominum cum tribularer
clamavi, et in secundo cantico oculos ad
montes levavi, laetatus quoque; fuerat quod ingressus
in domum Dei sibi fuit repromissus: nunc ad
majus proficit, ut etiam ad ipsum Dominum oculos
levare audeat. C Levant enim oculos suos sancti (in
quacunque tribulatione positi) ad Dominum, et ad
illum respiciunt, a quo se veraciter posse salvari
confidunt. H Illuc enim oculos levant, quo tendunt
et pervenire desiderant.
2 #Ecce sicut oculi servorum: In manibus dominorum suorum.@#
C Attendunt servi ad manus dominorum: sive
quando per eos desiderant enutriri: seu quando pro
culpis suis jubentur vapulare, donec audiant, parce.
Sic nos convenit facere, ut oculos nostros levemus
semper ad Deum, cum aliquam indigentiam sustinemus,
vel cum pro aliquibus verberamur excessibus.
A Manus quippe potestatem significat.
3 #Sicut oculi ancillae in manibus dominae suae: Ita oculi nostri ad Dominum Deum nostrum, donec misereatur nostri.@#
C Sic | null | 0ea6fbc0-6ee6-4478-ae36-ac5d8e5e84c0 | latin_170m_raw | null | None | None | None |