Split (1)

train · 11.2M rows

text stringlengths 5 25.7k
1 2 Howe, Müller & Stoneman 2017, p. 98 ↑ Šašel Kos 2002, p. 113 ↑ Wilkes 1995, page 120 ↑ Neritan Ceka: Illlyrian to the Albanians, 2005, Migjeni 1 2 The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992, ISBN 0-631-19807-5, p. 129, "No Illyrian production of coins is known before King Monunius struck his coins at Dyrrhachium (see figure 11), followed by Mytilus around ten years later..." ↑ Fanula Papazoglu (1965), "Les origines et la destinée de l'état Illyrien," p. 143 ↑ Studies concerning Epirus and Macedonia before Alexander by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, page 105. ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, p. 143 ↑ Studies concerning Epirus and Macedonia before Alexander by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, page 105. ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, p.
120, ISBN 0-631-19807-5, p. 120, ISBN 0-631-19807-5, p.
111 by Arthur Edward Romilly Boak, William Gurnee Sinnigen,"The island of Pharos and some adjacent territory in Illyria were given to a Greek adventurer, Demetrius of Pharos" ↑ Épire, Illyrie, Macédoine: mélanges offerts au professeur Pierre Cabanes by Danièle Berranger, Pierre Cabanes, Danièle Berranger-Auserve, page 137 ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5, p. 111 by Arthur Edward Romilly Boak, William Gurnee Sinnigen,"The island of Pharos and some adjacent territory in Illyria were given to a Greek adventurer, Demetrius of Pharos" ↑ Épire, Illyrie, Macédoine: mélanges offerts au professeur Pierre Cabanes by Danièle Berranger, Pierre Cabanes, Danièle Berranger-Auserve, page 137 ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5, p.
162, "...revival of Illyrian power under Demetrius of Pharos, who had succeeded Teuta and married Triteuta, mother of the infant King Pinnes." ↑ The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992, ISBN 0-631-19807-5, pages 121, 156, 167, 170–174, 190 ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5, p. 162, "...revival of Illyrian power under Demetrius of Pharos, who had succeeded Teuta and married Triteuta, mother of the infant King Pinnes." ↑ The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992, ISBN 0-631-19807-5, pages 121, 156, 167, 170–174, 190 ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, ISBN 0-631-19807-5, p.
221, "Ardiaei from which intoxicated men were conveyed home by their women who had also participated to the overindulgence of their kings Agron and Gentius..." ↑ Épire, Illyrie, Macédoine: mélanges offerts au professeur Pierre Cabanes by Danièle Berranger, Pierre Cabanes,Danièle Berranger-Auserve, page 145 ↑ Livy 41.11 1 2 Aleksandar Stipčević: Iliri: povijest, život, kultura, p. 221, "Ardiaei from which intoxicated men were conveyed home by their women who had also participated to the overindulgence of their kings Agron and Gentius..." ↑ Épire, Illyrie, Macédoine: mélanges offerts au professeur Pierre Cabanes by Danièle Berranger, Pierre Cabanes,Danièle Berranger-Auserve, page 145 ↑ Livy 41.11 ↑ Aleksandar Stipčević: Iliri: povijest, život, kultura, p.
Bibliography ბიბლიოგრაფია
External links გარე ბმულები
The Histories (Ἰστορίαι). The Histories (Polybius)\|The Histories (Ἰστορίαι).
Geographica (Strabo). Geographica\|Geographica (Strabo).
History ისტორია
The history of Bashkortostan or Bashkiria covers the region in and around the Southern Urals, historically inhabited by Bashkirs. The region has been known by several names, including al-Bashgird, Bashgirdia, Bascardia, Fiyafi Bashqyrt (The Bashqyrt steppes), Pascatir and similar variants. As with previous names, the modern federal subject of Bashkortostan was named after the native Bashkir people. ბაშკირეთის ისტორია ფარავს სამხრეთ ურალის რეგიონს და მის გარშემო ტერიტორიებს, რომელიც ისტორიულად დასახლებული იყო ბაშკირებით. რეგიონი ცნობილია რამდენიმე სახელით (al-Bashgird, Bashgirdia, Bascardia, Fiyafi Bashqyrt, the Bashqyrt steppes, Pascatir). წინა სახელების მსგავსად, თანამედროვე ბაშკირეთს ფედერალური სუბიექტი ეწოდა ადგილობრივი ხალხის, ბაშკირების გამო.
The Hungarian monk Julian indicates in his itinerary that Bashkirs had their own ruler (khan) in 1235-1236.[10] უნგრელი ბერი ჯულიანი თავის მარშრუტში აღნიშნავს, რომ ბაშკირებს ჰყავდათ საკუთარი მმართველი (ხანი) 1235-1236 წლებში.[1]
Introduction of Islam ისლამის გავრცელება
One of the earliest remnants of the introduction of Islam is the historical site near Chishmy, Chishminsky District. The site contains a rock with an Arabic inscription saying that Husein-bek, the son of Izmer-bek, resides at the location, who died on the 7th day of the month Muharram in year 444 of Hijra, i.e. 1066 AD. ისლამის გავრცელების ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ნაშთი არის ისტორიული ადგილი ჩიშმის მახლობლად, ჩიშმინსკის ოლქში. ეს არის კლდე, არაბული წარწერით, სადაც მითითებულია, რომ ჰუსეინ-ბეკი, იზმერ-ბეკის ვაჟი, განისვენებს ამ ადგილას. წარწერა შეიცავს ჰუსეინ-ბეკის გარდაცვალების თარიღსაც, კერძოდ, მუჰარამის თვის მე-7 დღე, ჰიჯრით 444-ე წელი, ესე იგი, ახ. წ. 1066 წელი.
Evidence also exists that Islam came to the Southern Urals from Middle Asia. For example, the 13th century burial site of two Muslim missionaries is preserved in the Bashkir Trans-Uralia, near the village of Starobairamgulovo, Uchalinsky District. არსებობს კიდევ ერთი მტკიცებულება, რომ ისლამი სამხრეთ ურალში გავრცელდა ცენტრალური აზიიდან (იგივე შუა აზიიდან). მაგალითად, მე-13 საუკუნის ორი მუსლიმი მისიონერის სამარხი მდებარეობს ბაშკირეთის ტრანს-ურალიაში, უჩაკინსკის რაიონის სოფელ სტარობაირამგულოვოში.
I. Rudenko believes Volga Bulgaria was conquered by Mongols in 1229, while in 1236 "...the entire Bashkiria was conquered..." Lev Gumilev says, perhaps using Friar Julian’s report as his source, that "the war between Mongols and Bashkirs continued for 14 years... The Bashkirs won multiple battles and, after all, concluded a treaty of friendship and cooperation, after which the Mongols forged an alliance with the Bashkirs for further conquests...".[11] In his opinion, this happened in 1220–1223. მე-13 საუკუნეში, ისტორიული ბაშკირეთი მოექცა მონღოლთა იმპერიის გავლენის ქვეშ. ზოგიერთი წყარო, მათ შორის, გ. კარპინი და ი. რუდენკო, იუწყებიან, რომ ბაშკირეთი, "ვოლგის ბულგარეთის" დაცემის შემდეგ, დაიპყრეს მონღოლებმა. კერძოდ, ი. რუდენკოს სჯერა, რომ "მონღოლებმა 'ვოლგის ბულგარეთი' დაიმორჩილეს 1229 წელს, ხოლო თავად ბაშკირეთი - 1236 წელს". ლევ გუმილიოვი კი ამბობს, შესაძლოა, უნგრელი ბერი ფრიარ ჯულიანის ჩანაწერის თანახმად, რომ "ომი მონღოლებსა და ბაშკირებს შორის გაგრძელდა 14 წელიწადს. ბაშკირებმა მოიგეს არაერთი ბრძოლა და ბოლოს, დადეს მეგობრობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულება, რის შემდეგაც მონღოლებმა, მომავალი დაპყრობითი ომების საწარმოებლად, ბაშკირებთან ერთად შექმნეს ალიანსი".[1] მისი აზრით, ეს მოხდა 1220-1223 წლებში.
In Z.I. Enikeev's view, these two statements do not conflict each other. Those Bashkir tribes which were previously controlled by Volga Bulgaria, had to declare themselves dependents of the Mongol Empire after the fall of Bilär. However, the bulk of the Bashkir tribes, headed at that time by Muyten-biy, voluntarily entered the Mongol Empire. ზ. ი. ენიკეევის აზრით, ეს ორი შეხედულება არ ეწინააღმდეგება ერთმანეთს. ბაშკირების ის ტომები, რომლებსაც წინათ "ვოლგის ბულგარეთი" აკონტროლებდა, იძულებული იყვნენ, დედაქალაქ ბილარის დაცემის შემდეგ, მონღოლთა იმპერიას დამორჩილებოდნენ. თუმცა, ბაშკირული ტომების უმეტესი ნაწილი, რომელსაც იმ დროს მეთაურობდა მუიტენ-ბიი, ნებაყოფლობით შევიდა მონღოლების იმპერიაში.
The authors of the "History of Bashkortostan" maintain that the Bashkirs entered the Mongol State in 1207 or 1208, suggesting that "the entrance was both promoted by coercion and, at the same time, a voluntary act of recognition". In this respect, it is important to cite German Fedorov-Davydov’s opinion, who was an outstanding historian of the Golden Horde. When speaking of the fact that the Bashkirs had their own khan ruling over them, he pointed out that this was a special privilege granted to the Bashkirs as they willfully accepted the Mongol rule; normally, the Mongols would never keep alive the former rulers of the nations they conquered by force.[12] "ბაშკირეთის ისტორიის" ავტორები ამტკიცებენ, რომ ბაშკირები მონღოლურ სახელმწიფოში შევიდნენ 1207 ან 1208 წელს და "ეს მოხდა როგორც იძულებით, ისე, ამავე დროს, ნებაყოფლობით". ამ მხრივ, მნიშვნელოვანია გერმანე ფედოროვ-დავიდოვის მოსაზრება, რომელიც იყო ოქროს ურდოს გამორჩეული მკვლევარი. იმ ფაქტზე საუბრის დროს, რომ ბაშკირებს მმართველად ჰყავდათ საკუთარი ხანი, იგი მიუთითებს, რომ ეს იყო ბაშკირებისთვის მინიჭებული განსაკუთრებული პრივილეგია, რამდენადაც ისინი ნებაყოფლობით დამორჩილდნენ მონღოლთა უღელს; საერთოდ, მონღოლები არასდროს ტოვებდნენ ცოცხალს იმ ერების მეთაურებს, რომლებსაც ისინი ძალით იპყრობდნენ.[1]
The very fact that the Bashkirs, as an individual nation, survived while the Mongols exterminated many other peoples who had lived in the adjacency, suggests that special relations existed between the conquerors and the medieval Bashkirs. ის ფაქტი, რომ ბაშკირები, როგორც ცალკეული ერი, გადარჩა მაშინ, როცა მონღოლებმა გაანადგურეს მათ მეზობლად მცხოვრები ბევრი სხვა ხალხები, მიანიშნებს იმაზე, რომ დამპყრობლებსა და შუა საუკუნეების ბაშკირებს შორის არსებობდა განსაკუთრებული ურთიერთობები.
The first known settlements in the territory of modern Bashkortostan date from the early Paleolithic period. Major expansion, however, occurred during the Bronze Age with the arrival of people from the Abashevo culture. They possessed skills in manufacturing bronze tools, weapons and decorations, and became the first to establish permanent settlements in the region. თანამედროვე ბაშკირეთის ტერიტორიაზე ცნობილი პირველი დასახლებები თარიღდება ადრეული პალეოლითის პერიოდით. თუმცა, რეგიონი ძირითადად განვითარდა ბრინჯაოს ხანაში, აბაშევოს კულტურიდან მოსული ხალხების დროს. ისინი ფლობდნენ ბრინჯაოს ხელსაწყოების, იარაღების და დეკორაციების დამზადების უნარ-ჩვევებს და გახდნენ პირველები, რომლებმაც რეგიონში დააარსეს დასახლებები.
After the Golden Horde, too, had broken apart, the territory of modern Bashkortostan was divided between the khanates of Kazan and Sibir and the Nogai Horde. მას შემდეგ, რაც "ოქროს ურდოც" დაიშალა, თანამედროვე ბაშკირეთის ტერიტორია გაიყო ყაზანის სახანოს, ციმბირის სახანოსა და ნოღაის ურდოს შორის.
Accession by negotiation მიერთება მოლაპარაკებების გზით
The neighboring Nogai Horde at that time was stricken with internecine dissention, unrest and famine. Most its population had migrated to the southern steppes and abandoned their camps; however, the danger of Nogai raids remained. The western Bashkirs became subjects of the Russian empire, and received credentials from the tsar confirming their patrimonial rights to their traditional lands as well as to the abandoned Nogai camps. ერთი ვერსიით, "ყაზანის სახანოზე" ივანეს ტრიუმფის შემდეგ, რუსეთის მთავრობამ სახანოს მოსახლეობას, მათ შორის, დასავლეთ ბაშკირებს, რომლებიც აქამდე "ყაზანს" ემორჩილებოდნენ, მოუწოდა ამიერიდან რუსეთის მეფის ქვეშევრდომები გამხდარიყვნენ. აღსანიშნავია, რომ მეზობლად მდებარე "ნოღაის ურდოში" ამ დროს შიდა უთანხმოება, არეულობა და შიმშილი სუფევდა. მისი მოსახლეობის უმეტესობა მიგრირდა სამხრეთ სტეპებში და მიატოვა საცხოვრებელი ბანაკები. თუმცა, "ნოღაის ურდოს" ლაშქრობები კვლავ საფრთხედ რჩებოდა. დასავლეთ ბაშკირები დაექვემდებარნენ რუსეთის იმპერიას და მეფისგან მიიღეს რწმუნებათა სიგელები, რაც ადასტურებდა მათ სამკვიდრო უფლებებს მშობლიურ მიწებზე, ისევე, როგორც მიტოვებულ "ნოღაის ურდოს" ბანაკებზე.
Annexation commemoration ანექსიის მემორიალი
As attested in the Bashkir legends, the negotiations with the Russian government's representatives were preceded by Bashkir nationwide meetings at which the annexation terms and conditions were discussed, along with who should be sent to "the White Padishah" as Bashkir delegates. როგორც ბაშკირულ ლეგენდებშია დამოწმებული, სანამ რუსეთის იმპერიის წარმომადგენლებთან მოლაპარაკებები დაიწყებოდა, მანამდე ბაშკირებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით ჰქონდათ შეხვედრები, სადაც განიხილებოდა ანექსიის წესები და პირობები, ასევე, თუ ვინ უნდა წარედგინათ მათ დელეგატად ("თეთრ ფადიშაჰად").
The annexation negotiations were expedited by the fact that Kalmucks and later Kazakhs began laying claims on the Bashkirs’ lands. ანექსიის შესახებ მოლაპარაკებები დაჩქარდა იმ ფაქტის გამო, რომ ყალმუხებმა და მოგვიანებით ყაზახებმა დაიწყეს პრეტენზიის გამოთქმა ბაშკირების მიწებთან დაკავშირებით.
In 1555–[1557], Bashkir councils in central and southern Bashkortostan sent their delegations to Kazan asking the Russian tsar to take them under his protection and patronage. The Bashkir shejere kept the names of the four biys (noblemen) who traveled to Kazan for negotiations: Tatagach-biy (the tribe of Yurmaty), Buranqul-biy (the tribe of Burzyan), Krakujak-biy (the tribe of Qypchaq), and Qanzafar-biy (the tribe of Meñ). 1555-1557 წლებში, ცენტრალურ და სამხრეთ ბაშკირეთში არსებულმა საბჭოებმა თავიანთი დელეგატები გააგზავნეს "ყაზანში", რათა რუსეთის მეფისთვის მათი პატრონაჟის ქვეშ შესვლა ეთხოვათ. ბაშკირების გენეალოგიები (shejere) ინახავენ იმ 4 ტომის წარმომადგენელი დიდებულების სახელებს, რომლებიც "ყაზანში" გაემგზავრნენ მოსალაპარაკებლად.
Accession by conquest მიერთება დაპყრობის გზით
Meanwhile, an alternative viewpoint exists, primarily in Western historiography, which maintains that Bashkortostan never joined the Russian Empire of its own volition, but was conquered. იმავდროულად, არსებობს ალტერნატიული თვალსაზრისი, უპირველეს ყოვლისა, დასავლურ ისტორიოგრაფიაში, რომელიც მიიჩნევს, რომ ბაშკირეთი საკუთარი ნებით არასდროს შეერთებია რუსეთის იმპერიას, არამედ ის რუსებმა დაიპყრეს.
Growth within the Russian Empire განვითარება რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში
Starting from the second half of the 16th century, Bashkiria's territory began taking shape as a part of the Russian state. მე-16 საუკუნის მეორე ნახევრიდან მოყოლებული, ბაშკირეთის ტერიტორიამ დაიწყო ფორმირება, როგორც რუსული სახელმწიფოს ნაწილმა.
In 1798 the Spiritual Assembly of Russian Muslims was established; an indication that the imperial government recognised the rights of Bashkirs, Tatars, and other Muslim nations to profess Islam and perform religious rituals. Ufa Governorate, centred at Ufa, was formed in 1865: another step towards territorial identification. 1798 წელს დაარსდა "რუსი მუსლიმების სასულიერო კრება", რაც იმის მანიშნებელი იყო, რომ ხელმძღვანელობა სათვალავში აგდებდა ბაშკირების, თათრების და სხვა მუსლიმი ეთნოსების უფლებებს, აძლევდა რა მათ ისლამის დაუფლებისა და რელიგიური რიტუალების გამართვის საშუალებას. "უფას გუბერნია", რომლის ცენტრი იყო ქალაქი უფა, შეიქმნა 1865 წელს, რაც კიდევ ერთი ნაბიჯი იყო ტერიტორიული იდენტიფიკაციისკენ.
The extraction of crude oil in Bashkiria began in 1932. At the end of 1943, large crude oil deposits were discovered. ბაშკირეთში ნედლი ნავთობის მოპოვება დაიწყო 1932 წელს.
During World War II, Bashkiria became one of the major regions of the Soviet Union to accommodate plants and factories evacuated from Western Russia, as well as great masses of people, as well as providing the country with weaponry, fuel, and foodstuffs. After the war, a good number of industries were further developed there, such as mining, machine construction and, especially, oil-refining. Bashkiria's industry became a solid base for the further economic growth of all European outlying territories of Russia. 1943 წლის მიწურულს, აღმოაჩინეს ნედლი ნავთობის დიდი საბადოები. მეორე მსოფლიო ომის დროს კი, ბაშკირეთი გახდა საბჭოთა კავშირის ერთ-ერთი მთავარი რეგიონი, სადაც განთავსდა დასავლეთ რუსეთიდან ევაკუირებული ქარხნები და ფაბრიკები. ის, ასევე, იყო ხალხთა დიდი მასების ადგილი და ქვეყანას ამარაგებდა იარაღით, საწვავით და საკვები პროდუქტებით. ომის შემდეგ, იქ დიდი რაოდენობით სამრეწველო დარგები განვითარდა, როგორებიცაა სამთო, მანქანათმშენებლობა და ნავთობგადამამუშავებელი მრეწველობები. ბაშკირეთის ინდუსტრია გახდა რუსეთის ყველა ევროპული ტერიტორიის შემდგომი ეკონომიკური ზრდისთვის მყარი საფუძველი.
Records of the ethnonym Bashkirs start in the 7th century.[citation needed] Ibn Ruste (fl. 10th century) describes the Bashkirs as "an independent people, occupying territories on both sides of the Ural mountain ridge between Volga, Kama, Tobol and upstream of Yaik river".[citation needed] ეთნონიმის "ბაშკირები" შესახებ პირველი ჩანაწერები ფიქსირდება მე-7 საუკუნიდან. იბნ რუსთა (მე-10 საუკუნე) ბაშკირებს აღწერს, როგორც "დამოუკიდებელ ხალხს, რომლებიც იკავებდნენ ტერიტორიებს ურალის მთის ქედის ორივე მხარეს, მდინარეების - ვოლგას, კამასა და ტობოლს შორის და იაიკის ზემო წელზე".
The earliest source to give a geographical description of Bashkir territory, Mahmud al-Kashgari's Divanu Lugat’it Turk (1072–1074), includes a map with a charted region called Fiyafi Bashqyrt (the Bashkir steppes).[1] Despite a lack of much geographic detail, the sketch map does indicate that the Bashkirs inhabited a territory bordering on the Caspian Sea and the Volga valley in the west, the Ural Mountains in the north-west, and the Irtysh valley in the east, thus giving a rough outline of the area. Even earlier, in the 10th century, Ahmad ibn Fadlan mentions "the country al-Bashgird" in his itinerary and enumerates the rivers he had to cross during his trip.[2] ბაშკირეთის ტერიტორიის გეოგრაფიული აღწერის შესახებ ყველაზე ადრეული წყარო, კერძოდ, მაჰმუდ აქ-ქაშგარის ნაშრომი "თურქულ ენათა ლექსიკონი" (1072-1074 წწ.), შეიცავს რეგიონის რუკას, რომელსაც ეწოდება "ბაშკირული სტეპები".[1] ბევრი გეოგრაფიული დეტალის ნაკლებობის მიუხედავად, ესკიზის რუკა აჩვენებს, რომ ბაშკირები დასავლეთით ესაზღვრებოდნენ კასპიის ზღვასა და მდინარე ვოლგას ხეობას, ჩრდილო-დასავლეთით - ურალის მთებს, სამხრეთით - მდინარე ირტიშის ხეობას. ამდენად, რუკა იძლეოდა ამ ტერიტორიების უხეშ მონახაზს. უფრო ადრეც კი, მე-10 საუკუნეში, აჰმად იბნ ფადლანი თავის მარშრუტში ახსენებს ბაშკირების ქვეყანას ("The country al-Bashgird") და ჩამოთვლის იმ მდინარეებს, რომლებიც უნდა გადაეკვეთა მოგზაურობის დროს.[2]
However, works by ibn Fadlan, Giovanni del Carpine,[3] William of Rubruck,[4] as well as Bashkir epic poetry and genealogies (shejere) suggest that an independent local governance had existed in the region before the 13th century. მიუხედავად ამისა, აჰმად იბნ ფადლანის, პლანო კარპინის,[1] ვილემ რუბრუკის[2] შრომები, ისევე, როგორც ბაშკირების ეპიკური პოეზია და გენეალოგიები (shejere) ვარაუდობენ, რომ დამოუკიდებელი ადგილობრივი მმართველობა რეგიონში არსებობდა ჯერ კიდევ მე-13 საუკუნემდე.
When talking about this period, Sergei Rudenko[1] cites Abu Zayd al-Balkhi[6] to state that the western parts of Bashkiria were part of and administered by Volga Bulgaria. Z.I. Enikeev references R.G. Kuzeev[7] and states that "...The Bashkirs of the tribes bülär, yänäy, meñ and äyle wrote in their genealogies that the Bulgar khans Aidar, Säit, Ämir, Sälim, Ilham and Ğabdulla were their rulers.[8] Z.I. Enikeev also relies upon another work by R.G. Kuzeev[9] to maintain that Tabyn Khanate, a strong Bashkir nationstate had existed within Dasht-i Qipchaq, the confederation of Turkic states, before the Mongol invasion. ამ პერიოდზე საუბრის დროს, სერგეი რუდენკო[1] ციტირებს აბუ ზაიდ ალ-ბალხის[2] იმის სათქმელად, რომ ბაშკირეთის დასავლეთი ნაწილები იყო და იმართებოდა ვოლგის ბულგარეთის მიერ. ზ. ი. ენიკეევი კი მიუთითებს რ. გ. კუზეევზე[3] და აცხადებს: "ბაშკირების ტომები bülär, yänäy, meñ და äyle, თავიანთ გენეალოგიებში წერდნენ იმას, რომ მათი მმართველები იყვნენ სწორედ "ვოლგის ბულგარეთის" ხანები (Aidar, Säit, Ämir, Sälim, Ilham და Ğabdulla)".[4] ზ. ი. ენიკეევი, რ. გ. კუზეევის მეორე ნაშრომსაც ეყრდნობა[5] და ამბობს, რომ "ტაბინის სახანო", ანუ ბაშკირების ძლიერი ერი-სახელმწიფო, მონღოლების შემოსევამდე, არსებობდა თურქული სახელმწიფოების კონფედერაციის (დაშტ-ი ქიპშაქის) შემადგენლობაში.
Islam was introduced to the Bashkirs by the Volga Bulgars, who had adopted Islam in the 10th century. ისლამი ბაშკირებში გავრცელდა "ვოლგის ბულგარეთის" მხრიდან, რომლებმაც, თავის მხრივ, ისლამი მიიღეს მე-10 საუკუნეში.
By 1294, though, the Mongol Empire had fractured, leaving the Bashkirs under the authority of the Golden Horde, one of the Mongol successor states. 1294 წელს, მიუხედავად იმისა, რომ მონღოლთა იმპერია ნაწილებად დაიშალა, ბაშკირები მოექცნენ მონღოლთა ერთ-ერთი მემკვიდრე სახელმწიფოს, "ოქროს ურდოს" ძალაუფლების ქვეშ.
After Kazan fell to Ivan IV in October 1552, the Bashkirs joined the Russian Empire. Whether this was voluntary or the result of conquest is still debated. ხოლო 1552 წლის ოქტომბერში, მას შემდეგ, რაც ივანე IV-მ "ყაზანის სახანოს" მარცხი აგემა, ბაშკირები შევიდნენ რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში. ეს ნებაყოფლობით იყო, თუ დაპყრობის შედეგად მოხდა, დღემდე დავის საგანია.
The negotiations between the Bashkir noblemen and the Russian tsar's representatives are also attested in the Russian chronicles and testimonies left by the contemporaries. By accepting the Russian citizenship, the Bashkirs confirmed their patrimonial rights to the land, and ensured protection from the Nogay trespassers. ბაშკირთა დიდებულებსა და რუსეთის მეფის წარმომადგენლებს შორის მოლაპარაკებები, ასევე, დასტურდება რუსულ საისტორიო წყაროებში. რუსეთის მოქალაქეობის მიღებით, ბაშკირები იმტკიცებდნენ საკუთარ უფლებებს მიწებზე და აძლიერებდნენ დაცვის შესაძლებლობას "ნოღაის" მხრიდან საზღვრის დამრღვევთა წინააღმდეგ.
Russian historians also state that the Bashkir riots were primarily caused by the fact that the Russian government violated the conditions under which Bashkortostan joined the Russian Empire. However, they maintain that this fact cannot give ground to re-evaluations of the accession's circumstances: its free-will basis is attested by both Russian and Bashkir historical sources. რუსი ისტორიკოსები ამის მსგავსად აცხადებენ, რომ ბაშკირების ამბოხებები გამოწვეული იყო რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ იმ პირობების დარღვევით, რითაც ბაშკირები შევიდნენ იმპერიის შემადგენლობაში, თუმცა, ისინი რჩებიან აზრზე, რომ ამ ფაქტს არ შეუძლია შეერთების გარემოებების გადაფასება: ბაშკირების თავისუფალი ნება ხაზგასმულია, როგორც რუსულ, ისე ბაშკირულ საისტორიო წყაროებში.
Soviet era საბჭოთა კავშირის ეპოქა
Modern Bashkortostan თანამედროვე ბაშკირეთი
On October 11, 1990 the Supreme Soviet of the Republic adopted the Declaration on State Sovereignty of the Bashkir ASSR. 1990 წლის 11 ოქტომბერს, საბჭოთა ხელმძღვანელობამ მიიღო ბაშკირეთის ავტონომიური სსრ-ის შესახებ დეკლარაცია.
On February 25, 1992 the Bashkir ASSR was renamed the Republic of Bashkortostan. 1992 წლის 25 თებერვალს, ბაშკირეთის ავტონომიურ სსრ-ს ეწოდა "ბაშკირეთის რესპუბლიკა".
On March 31, 1992 a Federative Compact "On separation of authorities and powers among federal organs of power of the Russian Federation and the organs of power of the Republic of Bashkortostan" was signed. 1992 წლის 31 მარტს, რუსეთის ხელისუფლების ფედერალურ ორგანოებსა და "ბაშკირეთის რესპუბლიკის" ხელისუფლების ორგანოებს შორის ხელი მოეწერა ძალაუფლების გამიჯვნის ფედერალურ ხელშეკრულებას.
On August 3, 1994 a Compact "On separation of authorities and mutual delegating of powers among the organs of power of the Russian Federation and the organs of power of the Republic of Bashkortostan" was signed. 1994 წლის 3 აგვისტოს კი, ამ ორგანოებს შორის ხელი მოეწერა ძალაუფლების ერთობლივი განაწილების შესახებ ხელშეკრულებას.
Prehistory წინარეისტორია
Mongol Empire მონღოლების იმპერია
Russian Empire რუსეთის იმპერია
Patents were received from the Russian government which provided detailed description of the annexation terms, defined the land allotments and the taxes; the received patents were then again discussed at nationwide assemblies. ბაშკირებმა რუსეთის მეთაურობისგან მიიღეს სიგელები, სადაც დეტალურად იყო აღწერილი ანექსიის წესები, განსაზღვრული იყო მიწების განაწილებისა და გადასახადების საკითხები. აღნიშნული სიგელები ქვეყნის მასშტაბით მოქმედი კრებების მიერ განიხილებოდა..
This viewpoint is spearheaded by the American historian Alton S. Donnelly,[13] who analysed the factors of Bashkir's joining the Russian Empire and concluded that Bashkortostan was in fact conquered by the Russians and converted into Russia's internal colony. Donnelly studied tsarist policy adopted after the Bashkirs entered the Russian Empire, and emphasised the fact that the Bashkir rebellion (1662–64) and Bashkir Uprising (1704–11) were primarily caused by the Russian government's violations of the terms and conditions previously agreed between the Bashkirs and the Russian authorities. From this, Alton Donelly concludes that Russia pursued an "imperialistic" policy in the newly joined Bashkortostan and included a consistent infringement of the Bashkirs’ interests. ამ თვალსაზრისის ინიციატორი იყო ამერიკელი ისტორიკოსი ალტონ ს. დონელი,[1] რომელმაც გაანალიზა რუსეთში ბაშკირეთის შესვლის ფაქტორები და დაასკვნა, რომ რუსებმა, ფაქტობრივად, დაიპყრეს ბაშკირეთი და აქციეს ის რუსეთის შიდა კოლონიად. ისტორიკოსმა დონელიმ შეისწავლა ცარისტული პოლიტიკა ბაშკირების მიმართ და ხაზი გაუსვა იმ ფაქტს, რომ ბაშკირების აჯანყება (1662-1664 წწ.) და ამბოხი (1704-1711 წწ.) თავდაპირველად გამოწვეული იყო რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ ბაშკირებთან დადებული წესებისა და პირობების დარღვევით. აქედან, დონელი ასკვნის, რომ რუსეთმა განაგრძო "იმპერიული" პოლიტიკა ახლადშემოერთებულ ბაშკირეთში და თანმიმდევრულად დაარღვია ბაშკირების ინტერესები.
After the Russian Revolution, the Bashkir Autonomous Soviet Socialist Republic (ASSR) was established, firstly[14][15][16] as Little Bashkortostan, but eventually all of Ufa Governorate was incorporated into the newly established republic. During the Soviet period, Bashkiria was granted broad autonomous rights- the first among other Russian regions. The administrative structure of the Bashkir ASSR was based on principles similar to those of other autonomous republics of Russia. რუსული რევოლუციის შემდგომ, შეიქმნა "ბაშკირეთის ავტონომიური საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა" (აბრევიატურა - ASSR),[1] [2] [3] თავდაპირველად, როგორც "პატარა ბაშკირეთი", მაგრამ, საბოლოოდ, მთელი "უფას გუბერნია" შევიდა ახლადდაარსებული რესპუბლიკის შემადგენლობაში. საბჭოთა პერიოდის დროს, ბაშკირეთს მიენიჭა ფართო ავტონომიური უფლებები - პირველს, სხვა რეგიონებს შორის. ბაშკირეთის ავტონომიური სსრ-ის ადმინისტრაციული სტრუქტურა დაფუძნებული იყო საბჭოთა კავშირის სხვა ავტონომიური რესპუბლიკების მსგავს პრინციპებზე.
References სქოლიო
103—131 (in Russian) ↑ Путешествие Ибн-Фадлана на Волгу. 103-131. ↑ Путешествие Ибн-Фадлана на Волгу.
66.; Ибн-Фадлан Ibn-Fadlan's Volga trip report(in Russian) ↑ Giovanni da Pian del Carpine. 66.; Ибн-Фадлан Ibn-Fadlan's Volga trip report ↑ Giovanni da Pian del Carpine.
History of the Mongols Whom We Call the Tartars (1247). ↑ The Journey of William of Rubruk to the Eastern Parts (London, 1900, ISBN 0-8115-0327-5) ↑ Руденко С. History of the Mongols Whom We Call the Tartars (1247). ↑ The Journey of William of Rubruk to the Eastern Parts (London, 1900, ISBN 0-8115-0327-5). ↑ Руденко С.
Башкиры: Историко-этнографические очерки. — Уфа:Китап, 2006. ↑ Abu Zayd al-Balkhi. Башкиры: Историко-этнографические очерки. - Уфа: Китап, 2006. ↑ Abu Zayd al-Balkhi.
50-63, 166—173, 175—223 ↑ Еникеев З. 50-63, 166-173, 175-223. ↑ Еникеев З.
Правовой статус Башкортостана в составе России: историко-правовое исследование. — Уфа: Гилем, 2002. Правовой статус Башкортостана в составе России: историко-правовое исследование. - Уфа: Гилем, 2002.
261—265 ↑ Аннинский С. 261-265. ↑ Аннинский С.
Известия венгерских миссионеров XIII—XIV вв. о татарах в Восточной Европе // Исторический архив. Известия венгерских миссионеров XIII-XIV вв. о татарах в Восточной Европе. Исторический архив.
История Башкортостана с древнейших времен до конца XIX в. — Уфа:Китап, 2004. — 488 с.: ил. — С.66. ↑ Donelly S. Alton. История Башкортостана с древнейших времен до конца XIX в. - Уфа:Китап, 2004. 488 с.: ил. С.
The Russian Conquest of Bashkiria 1552-1740. 66. ↑ Donelly S. Alton. The Russian Conquest of Bashkiria 1552-1740.
ISBN 0-300-00430-3 ↑ БСЭ т.4 1950 год стр 347 ↑ Jonathan D. Smele (November 19, 2015). ISBN 0-300-00430-3 ↑ БСЭ, т. 4, 1950 год, стр. 347. ↑ Jonathan D. Smele (November 19, 2015).
Vol. 2. Rowman & Littlefield Publishers. p. 179. Rowman & Littlefield Publishers, გვ. 179.
ISBN 1442252804. ↑ The Encyclopedia Americana. ISBN 1442252804. ↑ The Encyclopedia Americana.
Vol. 30. Danbury, Conn. : Grolier. Danbury, Conn. : Grolier, გვ.
1984. p. 310. 310.
ISBN 0717201155. ISBN 0717201155.
No reliable data exists attesting to early Bashkir statehood in the Southern Urals. აღსანიშნავია, რომ არ არსებობს არანაირი მონაცემები, რომელიც ასაბუთებს ბაშკირების ადრეულ სახელმწიფოებრიობას სამხრეთ ურალში.
As of January 2021, the estimated total population of the Republic of Crimea and Sevastopol was at 2,416,856 (Republic of Crimea: 1,903,707, Sevastopol: 513,149).[1] This is up from the 2001 Ukrainian Census figure, which was 2,376,000 (Autonomous Republic of Crimea: 2,033,700, Sevastopol: 342,451),[2] and the local census conducted by Russia in December 2014, which found 2,248,400 people (Republic of Crimea: 1,889,485, Sevastopol: 395,000).[3] 2021 წლის იანვრის მონაცემებით, "ყირიმის რესპუბლიკის" და სევასტოპოლის ჯამური მოსახლეობა იყო 2 416 856 ადამიანი ("ყირიმის რესპუბლიკა": 1 903 707, სევასტოპოლი: 513 149).[1] ეს აღემატება 2001 წლის უკრაინის მოსახლეობის აღწერის მაჩვენებლებს, რაც იყო 2 376 000 ადამიანი ("ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა": 2 033 700, სევასტოპოლი: 342 451)[2] და, ასევე, რუსეთის მიერ 2014 წლის დეკემბერში ჩატარებული ადგილობრივი აღწერის მაჩვენებლებს, რაც იყო 2 248 400 ადამიანი ("ყირიმის რესპუბლიკა": 1 889 485, სევასტოპოლი: 395 000).[3]
Linguistic composition of uyezds (povits) of Taurida Governorate in 1897 (Russian Empire Census) ტავრიდის გუბერნიის უეზდების (პოვიტების) ენობრივი შემადგენლობა 1897 წელს (რუსეთის იმპერიის აღწერა).
Other minorities are Black Sea Germans, Roma, Bulgarians, Poles, Azerbaijanis, Koreans, Greeks and Italians. სხვა უმცირესობებს წარმოადგენენ: შავი ზღვის გერმანელები, ბოშები, ბულგარელები, პოლონელები, აზერბაიჯანელები, კორეელები, ბერძნები და იტალიელები.
The number of Crimea Germans was 45,000 in 1941.[18] In 1944, 70,000 Greeks and 14,000 Bulgarians from the Crimea were deported to Central Asia and Siberia,[2] along with 200,000 Crimean Tatars and other nationalities.[3] 1941 წელს ყირიმელი გერმანელების რიცხოვნობა შეადგენდა 45 000-ს.[1] ხოლო 1944 წელს 70 000 ბერძენი და 14 000 ბულგარელი, 200 000 ყირიმელ თათარ და სხვა ეროვნებებთან ერთად, გადაასახლეს ცენტრალურ აზიასა და ციმბირში.
According to the 2001 census, 77% of Crimean inhabitants named Russian as their native language, 11.4% – Crimean Tatar, and 10.1% – Ukrainian.[19] Of the Ukrainians in Crimea, 40% gave Ukrainian as their native language, with 60% identifying as ethnic Ukrainians while giving Russian as their primary language. 93% of Crimean Tatars gave Crimean Tatar as their native language, 6% were Russophone.[20] In 2013, however, the Crimean Tatar language was estimated to be on the brink of extinction, being taught in Crimea only in around 15 schools at that point of time. Turkey has provided the greatest support to Ukraine, which has been unable to resolve the problem of education in the mother tongue in Crimea, by bringing the schools to a modern state.[21] Ukrainian was until 2014 the single official state language countrywide, but in Crimea government business was carried out mainly in Russian. 2001 წლის აღწერის მიხედვით, ყირიმელი მაცხოვრებლების 77%-მა დაასახელა რუსული თავის მშობლიურ ენად, 11,4%-მა - ყირიმული თათრული, ხოლო 10,1%-მა - უკრაინული.[1] ყირიმში, უკრაინელების 40%-მა სცნო უკრაინული მშობლიურ ენად, დარჩენილმა 60%-მა კი აღიარა თავი ეთნიკურ უკრაინელად, თუმცა, აღნიშნა, რომ რუსული იყო მათი ძირითადი ენა. ყირიმელი თათრების 93%-მა დაასახელა ყირიმული თათრული მშობლიურ ენად, ხოლო 6% იყო რუსულენოვანი.[2] თუმცა, 2013 წელს, ყირიმული თათრული ენა გაქრობის ზღვარზე იყო, რადგან იმ დროს მხოლოდ 15 სკოლაში ისწავლებოდა. თურქეთმა უდიდესი დახმარება აღმოუჩინა უკრაინას, რომელიც იყო უუნარო გადაეწყვიტა მშობლიურ ენაზე განათლების მიცემის პრობლემა ყირიმელი მოქალაქეებისთვის.[3] 2014 წლამდე, უკრაინაში, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, ოფიციალური სახელმწიფო ენა იყო უკრაინული, მაგრამ ყირიმში სამთავრობო საქმეები ძირითადად რუსულ ენაზე წარიმართებოდა. აღსანიშნავია, რომ განათლებასა და სამთავრობო საქმეებში უკრაინული ენის გამოყენების ზრდის მცდელობები, სხვა რეგიონებთან შედარებით, ნაკლებად წარმატებული აღმოჩნდა.[4]
The number of Crimean residents who consider Ukraine their motherland increased sharply from 32% to 71.3% from 2008 through 2011; according to a poll by Razumkov Center in March 2011,[23] although this is the lowest number in all Ukraine (93% on average across the country).[23] Surveys of regional identities in Ukraine have shown that around 30% of Crimean residents claim to have retained a self-identified "Soviet identity".[24] ყირიმის იმ მოსახლეთა რიცხვი, რომლებიც უკრაინას თავის მშობლიურ მიწად მიიჩნევენ, მკვეთრად გაიზარდა (32%-დან 71,3%-მდე) 2008 წლიდან 2011 წლამდე პერიოდში; მიუხედავად ამისა, "რაზუმკოვის ცენტრის" მიერ 2011 წლის მარტში ჩატარებული გამოკითხვების მიხედვით, ეს მთელი უკრაინის მასშტაბით ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია (საშუალოდ 93% დანარჩენ რაიონებში). რეგიონული იდენტობის შესახებ გამოკითხვები აჩვენებს, რომ ყირიმელი მაცხოვრებლების დაახლოებით 30%-მა შეინარჩუნა "საბჭოთა იდენტობა".[1]
In 2014 after Russian annexation of Crimea new authorities conducted a census. According to the census result the population of the Crimean Federal District is 2.2844 million people. The ethnic composition is as follows: Russians: 1.49 million (65.3%), Ukrainians: 0.35 million (15.1%), Crimean Tatars: 0.24 million (12.0%).[1][26] Official Ukrainian authorities and Mejlis of the Crimean Tatar People claimed doubts that the results of population census in Crimea represent the facts.[27] 2014 წელს, რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის შემდეგ, ახალმა ხელმძღვანელობამ მოსახლეობის აღწერა ჩაატარა. აღწერის მიხედვით, მაშინდელი "ყირიმის ფედერალური ოლქის" მოსახლეობა შეადგენდა 2,2844 მილიონ ადამიანს. ეთნიკური შემადგენლობა კი ასეთი იყო: რუსები: 1,49 მილიონი (65,3%), უკრაინელები: 0,35 მილიონი (15,1%), ყირიმელი თათრები: 0,24 მილიონი (12,0%). უკრაინის ოფიციალურმა ხელისუფლებამ და "ყირიმელი თათრების მეჯლისმა" ეჭვქვეშ დააყენეს მოსახლეობის ამ აღწერის შედეგები.
82% Russian 10% Crimean Tatar 3% Russian and Ukrainian equally 3% Russian and another language equally 2% Ukrainian 82% - რუსული 10% - ყირიმული თათრული 3% - რუსული და უკრაინული თანაბრად 3% - რუსული და სხვა ენა თანაბრად 2% - უკრაინული
Births: 29 422 (12.8 per 1000)[29] Deaths: 35 151 (15.3 per 1000) შობადობა: 29 422 (12.8 ადამიანი ყოველ 1000-ში) [1] სიკვდილიანობა: 35 151 (15.3 ადამიანი ყოველ 1000-ში)
Births: 31 105 (13.6 per 1000) Deaths: 29 890 (13.3 per 1000) შობადობა: 31 105 (13.6 ადამიანი ყოველ 1000-ში) სიკვდილიანობა: 29 890 (13.3 ადამიანი ყოველ 1000-ში)
Ethnic composition of Crimea during the 18th-21st centuries ყირიმის ეთნიკური შემადგენლობა XVIII-XXI საუკუნეებში.
The Crimean peninsula was Christianised at an early time, via Gothic Christianity, in the 4th century. In the 9th century, the Goths in Crimea turned to the Greek Orthodox Church, under the Metropolitanate of Gothia. ყირიმის ნახევარკუნძული გაქრისტიანდა გოთიკური ქრისტიანობის მეშვეობით, ადრეულ ეტაპზე, კერძოდ, ახ. წ. მე-4 საუკუნეში. მე-9 საუკუნეში გოთები ყირიმში მოექცნენ ბერძნების მართლმადიდებლური ეკლესიის დაქვემდებარებაში და დააარსეს გოთიის ეპარქია. ახ. წ.
In 988, Prince Vladimir I of Kyiv also captured the Byzantine town of Chersonesos (presently part of Sevastopol) where he later converted to Christianity. 988 წელს კიევის პრინცმა ვლადიმირ I დიდმა დაიპყრო ბიზანტიის ქალაქი ჩერსონესოსი (დღევანდელი სევასტოპოლის ნაწილი), სადაც მან მიიღო ქრისტიანობა.
Christianity was mostly swept away by the Mongol invasion of Rus' in the 1230s. Islam becomes the state religion of the Golden Horde in the early 14th century. The first mosque in Crimea was built by Ozbeg Khan in Eski Qırım in 1314. 1230-იან წლებში რუსეთში მონღოლების შემოსევების შემდეგ ქრისტიანობის გავრცელება შეწყდა, ხოლო უკვე მე-14 საუკუნის დასაწყისში ოქროს ურდოს სახელმწიფო რელიგია ხდება ისლამი. ყირიმში (კერძოდ, დღევანდელ სტარი-კრიმში) პირველი მეჩეთი ოზბეგ ხანმა ააშენა 1314 წელს.
Christianity returned with the annexation of the Crimean Khanate by the Eastern Orthodox Russian Empire in 1783. 1783 წელს, რუსეთის იმპერიის მიერ ყირიმის ანექსიის შემდეგ, ნახევარკუნძულზე აღმოსავლური ქრისტიანობა, ანუ მართლმადიდებლობა დაბრუნდა.
The Crimean interior has been ethnically diverse throughout its recorded history, changing hands numerous times, while the south coast was held continuously for most of the last two millennia by various Roman (and Eastern Roman) states. The interior was dominated by a succession of Scytho-Sarmatian, Gothic, Hunnic, Turkic, Mongol and Slavic conquests. ყირიმის შიდა ცხოვრება ყოველთვის იყო ეთნიკურად მრავალფეროვანი მთელი მისი ისტორიის განმავლობაში, გადადიოდა რა ხელიდან ხელში სხვადასხვა დროს. კერძოდ, სამხრეთ სანაპიროს ბოლო ორ ათასწლეულში, უმეტესწილად ფლობდნენ სხვადასხვა რომაული (და აღმოსავლეთ რომაული) სახელმწიფოები. სკვითურ-სარმატული, გოთური, ჰუნური, თურქული, მონღოლური და სლავური დაპყრობები ერთმანეთის მიყოლებით დომინირებდა. მისი სამხრეთი სანაპირო თავდაპირველად იყო ბერძნულ ენაზე მოლაპარაკე და ბერძენთა კოლონიების ნაწილი (ძვ. წ. მე-7 და ძვ. წ. მე-6 საუკუნეებიდან მოყოლებული), შემდეგ ბოსფორის სამეფოს ნაწილი (ძვ. წ. 480 - ძვ. წ.
Its south coast was Greek speaking first as Greek colonies (7th or 6th century BC and following), then under the Bosporan Kingdom (480 BC - 63 BC), Romans (47 BC -330 AD) and their successor states, the Byzantine Empire (330 AD - 1204 AD), the Empire of Trebizond (1204 AD - 1461 AD), and the independent Principality of Theodoro (1461 AD - 1475 AD). 63 წლები), რომაელთა ბატონობის (ძვ. წ. 47 - ახ. წ. 330 წლები) და მისი მემკვიდრე სახელმწიფოების, კერძოდ, ბიზანტიელთა (ახ. წ.
In 1475 the region was conquered by the Ottoman Turks. 330 - ახ. წ. 1204), ტრაპიზონის იმპერიის (ახ. წ. 1204 - ახ. წ.
During the late Middle Ages a few coastal cities were ruled by Italian city states. 1461) და თეოდოროს სამთავროს ქვეშ. 1475 წელს, რეგიონი დაიპყრეს ოსმალო თურქებმა. გვიანი შუა საუკუნეების დროს, რამდენიმე სანაპირო ქალაქს მართავდნენ იტალიის ქალაქი-სახელმწიფოები.
58% Orthodox 15% Muslim 13% Do not know, or not applicable 10% believed in God but did not belong to any religion 2% Atheist 2% Other 58% იყო მართლმადიდებელი 15% - მუსლიმი 13% - არ იცის, ან უცნობია 10%-ს სწამდა ღმერთის, მაგრამ არ მიეკუთვნებოდა არცერთ რელიგიას 2% - ათეისტი 2% - სხვა
3% Several times a week 7% Weekly 10% Monthly 37% Several times a year 43% Never 3% - კვირაში რამდენჯერმე 7% - ყოველკვირეულად 10% - ყოველთვიურად 37% - წელიწადში რამდენჯერმე 43% - არასოდეს
The Crimean Tatars emerged as a Turkic-speaking ethnic group native to Crimea in the early modern period, during the lifetime of the Crimean Khanate, and by the annexation of the Crimean Khanate by the Russian Empire in 1783, they formed the clear majority of Crimean population. The colonization "New Russia" (the Novorossiysk Governorate, of which the later Taurida Governorate formed a part) at the end of the 18th century was led by Prince Grigori Potemkin who was granted the powers of an absolute ruler over the area by Catherine the Great. The lands were generously given to the Russian dvoryanstvo (nobility), and the enserfed peasantry mostly from Ukraine and fewer from Russia were transferred to cultivate what was a sparsely populated steppe. ყირიმელი თათრები, როგორც ადგილობრივი თურქულენოვანი ეთნიკური ჯგუფი, წარმოიშვნენ ახალი ისტორიის დასაწყისში, კერძოდ, ყირიმის სახანოს არსებობის პერიოდში და 1783 წელს რუსეთის იმპერიის მიერ "ყირიმის სახანოს" ანექსიის დროს, უკვე მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენდნენ. "ახალი რუსეთის" სახელით ცნობილ კოლონიზაციას ("ნოვოროსიისკის გუბერნია", რომლის ნაწილიც მოგვიანებით იყო "ტავრიდის გუბერნია"), მე-18 საუკუნის მიწურულს, ხელმძღვანელობდა ეკატერინე II დიდის მიერ აბსოლუტურ მმართველად დანიშნული პრინცი გრიგორი პოტიომკინი. ყირიმის მიწები გულუხვად გადაეცათ რუს დიდებულებს, რომლებმაც ძირითადად უკრაინიდან და რუსეთიდან იქ ჩაასახლეს გლეხები, მეჩხრად დასახლებული სტეპების დასამუშავებლად. ეკატერინე დიდმა, ასევე, მოიწვია ევროპელი მოსახლეები - გერმანელები, პოლონელები და იტალიელები, რათა დაფუძნებულიყვნენ ამ ახლადდაპყობილ მიწებზე. ყირიმი, გეოგრაფიულად და დემოგრაფიულად, დაყოფილია 3 რეგიონად: შიდა სტეპები, მთები და სანაპირო. თათრები მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენდნენ მთაგორიან ადგილებში, ხოლო სტეპებში - მაცხოვრებლების ნახევარს. რუსები კი, ძირითადად, თავმოყრილი იყვნენ ფეოდოსიის მხარეში. აღსანიშნავია, რომ გერმანელები და სხვა ევროპელები ყირიმში დასახლდნენ მე-19 საუკუნის დასაწყისში და მიიღეს დიდი რაოდენობით საკუთრება და ნაყოფიერი მიწა. მდიდარმა კოლონიზატორებმა მოგვიანებით იყიდეს მიწების მნიშვნელოვანი ნაწილი, ძირითადად, პერეკოპსკისა და ევპატორიას რაიონებში.
By the 1897 Russian Empire Census, Crimean Tatars continued to form a slight plurality (35%) of Crimea's still largely rural population, but there were large numbers of Russians (33%) and Ukrainians (11%), as well as smaller numbers of Germans, Jews (including Krymchaks and Crimean Karaites), Bulgarians, Belarusians, Turks, Armenians, Greeks and Roma (gypsies). 1897 წლისთვის, რუსეთის იმპერიის აღწერის მიხედვით, ყირიმელი თათრები კვლავ მსუბუქ უმრავლესობას (35%) შეადგენდნენ ყირიმის ჯერ კიდევ დიდ სასოფლო ტიპის მოსახლეობაში, მაგრამ, ამასთანავე ყირიმში იყვნენ დიდი რაოდენობით რუსები (33%), უკრაინელები (11%) და მცირე რაოდენობით გერმანელები, ებრაელები (მათ შორის, კრიმჩაკები და ყირიმელი ყარაიტები), ბულგარელები, ბელარუსები, თურქები, სომხები, ბერძნები და ბოშები.
The upheavals and ethnic cleansing of the 20th century vastly changed Crimea's ethnic composition. მე-20 საუკუნის ძვრებმა და ეთნიკურმა წმენდამ ფართოდ შეცვალა ყირიმის ეთნიკური შემადგენლობა.
In 1944, 200,000 Crimean Tatars were deported from Crimea to Central Asia and Siberia, along with 70,000 Greeks and 14,000 Bulgarians and other nationalities.[why?][4][5] By the latter 20th century, Russians and Ukrainians made up almost the entire population. However, with the fall of the Soviet Union, exiled Crimean Tatars began returning to their homeland and accounted for 10% of the population by the beginning of the 21st century. 1944 წელს, 200 000 ყირიმელი თათარი ყირიმიდან გადაასახლეს ცენტრალურ აზიასა და ციმბირში. იგივე ბედი ეწია 70 000-მდე ბერძენს, 14 000-მდე ბულგარელს და სხვა ეროვნებებსაც.[1] [2] მე-20 საუკუნის მიწურულისთვის, მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობას თითქმის მხოლოდ რუსები და უკრაინელები შეადგენდნენ. თუმცა, საბჭოთა კავშირის რღვევის შემდეგ, გადასახლებული ყირიმელი თათრები მშობლიურ მიწას დაუბრუნდნენ და 21-ე საუკუნის დასაწყისისთვის მოსახლეობის 10% მოიცვეს.
The Crimean Gothic, an East Germanic language, became extinct around the 18th century, while the Crimean Goths people diffuse into other ethnicities much earlier on. ყირიმულ-გოთურმა, ანუ აღმოსავლეთ გერმანიკულმა ენამ, არსებობა შეწყვიტა მე-18 საუკუნეში, მაშინ, როცა ყირიმელი გოთები გაცილებით უფრო ადრე გაიფანტნენ სხვა ეთნოსებში.
According to the (2001 census), the ethnic makeup of Crimea's population consisted of the following self-reported groups: Russians:1.45 million (60.4%), Ukrainians: 577,000 (24.0%), Crimean Tatars: 245,000 (10.2%), Belarusians: 35,000 (1.4%), other Tatars: 13,500 (0.5%), Armenians: 10,000 (0.4%), and Jews: 5,500 (0.2%).[6] 2001 წლის აღწერის მიხედვით, ყირიმის მოსახლეობის ეთნიკური კომპოზიცია ამგვარად იყო წარმოდგენილი: რუსები: 1,45 მილიონი (60,5%), უკრაინელები: 577 000 (24,0%), ყირიმელი თათრები: 245 000 (10,2%), ბელარუსები: 35 000 (1,4%), სხვა ეროვნების თათრები: 13 500 (0,5%), სომხები: 10 000 (0,4%) და ებრაელები: 5 500 (0,2%).[1]