id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_200 | kto był liderem stronnictwa hotel lambert? | Kierował nim ks. Adam Jerzy Czartoryski, a po jego śmierci syn Władysław Czartoryski. | Hotel Lambert – powstały w 1833 roku monarchistyczny obóz konserwatywno-liberalny działający na emigracji po powstaniu listopadowym, skupiał głównie bogate kręgi społeczeństwa Wielkiej Emigracji. Politycznie opierał się na postanowieniach Konstytucji 3 Maja. Liczył na interwencję państw zachodnich w sprawie polskiej. Kierował nim ks. Adam Jerzy Czartoryski, a po jego śmierci syn Władysław Czartoryski. Nazwa wzięła się od siedziby księcia w Paryżu, pałacu znajdującego się na Wyspie św. Ludwika. == Powstanie obozu i jego cele == Zrzeszał cywilne i wojskowe kierownictwo powstania listopadowego oraz część inteligencji. Konserwatyści uważali, że Polska może odzyskać niepodległość tylko dzięki wielkiej wojnie mocarstw europejskich. Działalność ich polegała przede wszystkim na prowadzeniu działań dyplomatycznych. Próbowali przekonać Francję i Wielką Brytanię, że Rosja złamała jedną z zasad kongresu wiedeńskiego | 319 | 404 |
mrc_201 | w którym roku zniesiono obowiązkową służbę wojskową? | Została prawnie zawieszona 1 stycznia 2010 | Zasadnicza służba wojskowa – forma odbywania czynnej służby wojskowej w Polsce, polegająca na obowiązkowym przeszkoleniu wojskowym. Ćwiczenia wojskowe miały na celu przygotowanie rezerw osobowych (żołnierzy przeszkolonych do zadań obronnych) na wypadek wojny. Szkolenia składały się m.in. z obsługi broni, wykorzystania sprzętu wojskowego. Została prawnie zawieszona 1 stycznia 2010 w celu uzawodowienia armii. Zgodnie z uzasadnieniem zawieszenia poboru, zasadnicza służba wojskowa ma powrócić, w bliżej nieokreślonym czasie, po utworzeniu nowoczesnych struktur i stanów osobowych. == Kwalifikacja wojskowa == Mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 18 lat, są ewidencjonowani za pomocą numeru PESEL w urzędach gmin. Rejestracje przeprowadzają wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast). Rejestracja ta odbywa się bez udziału osoby podlegającej kwalifikacji wojskowej. Natomiast mężczyźni podlegający kwalifikacji wojskowej, którzy w danym | 340 | 382 |
mrc_202 | kto przyczynił sie do odzyskania niepodległości? | Thomas Woodrow Wilson | Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson, przedstawił program pokojowy (tzw. czternaście punktów Wilsona), w którym (pkt. 13) postulował stworzenie niepodległego państwa polskiego * 3 marca – Rosja Radziecka na mocy traktatu brzeskiego uznała niepodległość Polski * 29 sierpnia – Rosja Radziecka dekretem swojego rządu, czyli Rady Komisarzy Ludowych, anulowała traktaty dotyczące rozbiorów Polski, a tym samym, jako drugi kraj na świecie (po Stanach Zjednoczonych) uznawała prawo narodu polskiego do niepodległości i zjednoczenia * 7 października – ogłoszenie niepodległości Polski przez Radę Regencyjną * 12 października – Rada Regencyjna przejęła od okupantów zwierzchność nad wojskiem * 13 października – ogłoszenie niepodległości przez Rzeczpospolitą Zakopiańską na czele z pisarzem Stefanem Żeromskim; było to pierwsze miejsce na ziemiach polskich, gdzie otwarcie wypowiedziano posłuszeństwo władzom | 21 | 42 |
mrc_203 | jakie jest podstawowe zadanie funduszu inwestycyjnego? | Ich zadaniem jest zyskowne i bezpieczne inwestowanie środków funduszu zgodnie z zasadą ograniczania ryzyka inwestycyjnego. | ==== Towarzystwa funduszy inwestycyjnych ==== Funduszami zarządzają towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI) zatrudniające w tym celu doradców inwestycyjnych. Ich zadaniem jest zyskowne i bezpieczne inwestowanie środków funduszu zgodnie z zasadą ograniczania ryzyka inwestycyjnego. Przed każdą decyzją o zakupie określonych papierów wartościowych dokonywana jest szczegółowa analiza opłacalności i bezpieczeństwa inwestycji. TFI może zlecać niektóre czynności związane z obsługa funduszu (np. zarządzanie portfelem przekazywane jest często do wyspecjalizowanej firmy zarządzającej portfelami, prowadzenie rejestru uczestników funduszu przekazywane jest agentowi transferowemu, a obsługę uczestników zleca się firmom doradztwa finansowego, bankom bądź domom maklerskim [dystrybutorzy]). TFI mogą zarządzać pojedynczymi funduszami, jak i wieloma i być częścią większych grup finansowych. ==== Zasady wyceny i rachunkowości funduszy ==== Fundusz samodzielnie prowadzi księgi rachunkowe. Zasady wyceny i rachunkowości fundusz | 160 | 282 |
mrc_204 | ile części ma hobbit? | trzech | Hobbit () – trylogia filmowa produkcji amerykańsko-nowozelandzkiej, łącząca gatunek fantasy z filmem przygodowym. Jest to filmowa adaptacja powieści "Hobbit, czyli tam i z powrotem" autorstwa J.R.R. Tolkiena, wprowadzana do kin jako prequel trylogii filmowej "Władca Pierścieni". Producentem, współscenarzystą i reżyserem całego projektu jest Peter Jackson. Początkowo "Hobbit" miał składać się z dwóch części, jednak w lipcu 2012 roku Peter Jackson poinformował, iż w związku ze sporą ilością wciąż niezrealizowanego materiału literackiego, ekipa wróci na plan i nakręci dodatkowe zdjęcia, całość zaś zostanie zaprezentowana w trzech filmach. Światowa premiera pierwszego obrazu z serii, zatytułowanego "Hobbit: Niezwykła podróż" ("The Hobbit: An Unexpected Journey"), miała miejsce 28 listopada 2012 roku. Drugi film, "Hobbit: Pustkowie Smauga" ("The Hobbit: The Desolation of Smaug"), pojawił się | 628 | 634 |
mrc_205 | którym z kolei papieżem był jan paweł ii? | 264. papież | Jan Paweł II (, , właśc. ; ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy krakowski (1958–1964), a następnie arcybiskup metropolita krakowski (1964–1978), kardynał prezbiter (1967–1978), zastępca Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969–1978), 264. papież i 6. Suweren Państwa Watykańskiego w latach 1978–2005. Święty Kościoła katolickiego. Poeta i poliglota, a także aktor niezawodowy, dramaturg i pedagog. Filozof historii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. 16 października 1978 został wybrany na papieża przez drugie zgromadzenie kardynałów, po śmierci Jana Pawła I, który zmarł po trzydziestu trzech dniach pontyfikatu. Przyjął imiona Jan Paweł dla uhonorowania swojego poprzednika. Jego wybór na Stolicę Piotrową miał szczególny wpływ na wydarzenia w Europie Wschodniej i w Azji | 327 | 338 |
mrc_206 | ile żyje patyczak? | Długość życia w terrarium zależna jest od warunków przetrzymywania i jakości dostarczonego pokarmu. Forma dorosła tzw. imago po przejściu ostatniej wylinki może żyć do roku (w wyjątkach około 1,5 roku). | Patyczak rogaty ("Medauroidea extradentata", wcześniej znany pod nazwą "Baculum extradentatum") – owad z rzędu straszyków. Inne nazwy to: patyczak igielnik, patyczak annamski, patyczak indochiński. Wyglądem przypomina gałązki, patyki, łodyżki. Zazwyczaj postać imaginalna jest koloru ciemnobrązowego do ciemnozielonego. == Występowanie == * Wietnam południowy. == Wielkość == * Samice osiągają do 10 cm długości, samce do około 7 cm. == Długość życia == * Długość życia w terrarium zależna jest od warunków przetrzymywania i jakości dostarczonego pokarmu. Forma dorosła tzw. imago po przejściu ostatniej wylinki może żyć do roku (w wyjątkach około 1,5 roku). == Rozmnażanie == * Płciowe i partenogenetyczne. Samica w ciągu swojego życia składa około 300 jajeczek. Młode lęgną się po 1,5–2,5 miesiącach inkubacji. == Aktywność == * | 456 | 658 |
mrc_207 | kto jest autorem książki akademia pana kleksa? | Jana Brzechwy | Akademia pana Kleksa – książka dla dzieci napisana przez Jana Brzechwę i wydana w 1946 roku. Jest to historia dwunastoletniego, niesfornego, rudego Adasia Niezgódki, który zostaje umieszczony w tytułowej akademii wraz z dwudziestoma trzema innymi chłopcami – wszyscy o imionach zaczynających się na literę A. Opiekuje się nimi pan Kleks z pomocą Mateusza – uczonego szpaka, który wymawia jedynie końcówki wyrazów. Kontynuacją fantastycznych opowieści Jana Brzechwy o panu Kleksie są: "Podróże pana Kleksa" oraz "Tryumf pana Kleksa". == Opis fabuły == Akademia znajduje się przy ulicy Czekoladowej. Zajmuje kolorowy, trzypiętrowy gmach. Na parterze mieszczą się sale szkolne, na pierwszym piętrze są sypialnie oraz jadalnia, na drugim mieszka pan Kleks i uczony szpak Mateusz, a na trzecim pan Kleks przechowuje swoje | 451 | 464 |
mrc_208 | kiedy pojawiły się pieniądze? | Monetę wynaleziono prawie jednocześnie w VII w. p.n.e. | takie prywatne pramonety, już tylko krok dzielił ludzi od wprowadzenia na rynek pieniędzy bitych przez władze państwowe. Monetę wynaleziono prawie jednocześnie w VII w. p.n.e. w kręgu cywilizacji greckiej: w Lidii, położonej na zachodnich wybrzeżach Azji Mniejszej (dziś Turcji), oraz w Argolidzie (Peloponez), państwie Fejdona, do którego należała też bogata w pokłady srebra wyspa Egina. Lidyjskie monety z VII i VI wieku p.n.e. są wykonane z elektrum, po jednej stronie widać na nich wizerunki byka i lwa, a po drugiej kwadratowe wgłębienie spowodowane niedoskonałą jeszcze techniką bicia. Natomiast w Argolidzie używano monet srebrnych. Miały one wybity symbol państwowy, którym był żółw morski (zwierzę poświęcone bogini Afrodycie), a kształtem przypominały spłaszczoną baryłkę. === Pieniądz papierowy === Jednak wytwarzanie pieniądza ze złota | 121 | 175 |
mrc_209 | ile było ofiar hiszpanki na świecie? | Podawane są różne szacunki śmiertelności na całym świecie: od 21–25 mln do 50–100 mln. | śmiertelność była jeszcze wyższa. W Bostonie zachorowało 10% ludności. 2/3 chorych zmarło. W całej armii Stanów Zjednoczonych zachorowało 20%. Liczba ofiar „hiszpanki” znacznie przewyższyła liczbę ofiar frontów I wojny światowej. Na grypę i jej powikłania zmarły 24 tysiące osób amerykańskiego personelu wojskowego (amerykańskie straty bojowe wyniosły 34 tysiące osób). W Wielkiej Brytanii zmarło 150 tysięcy osób. Podawane są różne szacunki śmiertelności na całym świecie: od 21–25 mln do 50–100 mln. Była pierwszą pandemią od czasów czarnej śmierci (1347–1350) o tak wysokiej śmiertelności. Zachorowało na nią ok. 500 mln ludzi, co stanowiło wówczas 1/3 populacji świata. Śmierć ofiar grypy hiszpanki była w większości spowodowana wirusowym krwotocznym zapaleniem płuc, które zabijało w ciągu kilku pierwszych dni choroby. W wypadkach, kiedy pacjent przeżył | 415 | 501 |
mrc_210 | czyim synem był mojżesz? | Amrama i Jokebed | Mojżesz (, hebr. "מֹשֶׁה" "Mosze", arab. "موسى," "Musa", cs. "Prorok Bogowidiec Moisiej") – postać biblijna, przywódca Izraelitów w okresie ich wyjścia z Egiptu i wędrówki do Ziemi Obiecanej, święty prorok. Według niektórych źródeł żył prawdopodobnie w XIII wieku p.n.e. (według Biblii 120 lat). Syn Amrama i Jokebed (Amram był bratankiem swojej żony Jokabed – Wj 6:20), brat Aarona i Miriam. Są także badacze, którzy twierdzą, że Mojżesz nie jest postacią historyczną, nie wykluczając jednocześnie możliwości istnienia innej osoby, która stała się jego pierwowzorem. == Imię == Według tradycyjnej etymologii imię "Mojżesz" pochodzi od rdzenia משה "wyciągać, wyjmować, wyjąć", jako że został wyciągnięty z rzeki (Nilu) przez córkę faraona. Józef Flawiusz w "Dawnych dziejach Izraela" (ks. I 228) uważa, że etymologia | 300 | 316 |
mrc_211 | o co prosiła maryja w la salette? | Treścią Orędzia z la Salette było wezwanie ludzi do pokuty i powrotu do Boga, zapowiedź kar Bożych dla grzeszników i obietnica obfitych łask w wypadku nawrócenia. | i kpiarzom. Pastuszkowie nieustanie omijając pułapki, które na nich wciąż zastawiano, okazali się niewrażliwi na pokusy korupcji. Maksymin i Melania wciąż powtarzali dziennikarzom i pielgrzymom, co widzieli i słyszeli na górze objawienia. Komisja, której przewodniczył biskup Grenoble, stwierdziła, że: "Dzieci nie zostały oszukane ani nie są oszustami". == Przesłanie Orędzia == Treścią Orędzia z la Salette było wezwanie ludzi do pokuty i powrotu do Boga, zapowiedź kar Bożych dla grzeszników i obietnica obfitych łask w wypadku nawrócenia. "Piękna Pani" wykorzystała w swojej mowie wydarzenia dotyczące życia mieszkańców tej górskiej krainy. Sytuacja rodzin zamieszkałych okolice wioski La Salette oraz miasteczka Corps była bardzo trudna. Ludzie żyli w niedostatku i zmagali się z wielkimi trudnościami, które jeszcze powiększały klęski nieurodzaju. Sytuacja ta | 380 | 542 |
mrc_212 | jakie są rodzaje białek błonowych? | Integralne białka błonowe dzieli się na: * białka przezbłonowe (transmembranowe), które przebijają całą grubość dwuwarstwy. Białka przezbłonowe można z kolei podzielić na białka jednokrotnie (białka monotopowe) lub wielokrotnie (białka politopowe) perforujące błonę. * białka nieprzebijające błony, które dzielą się na białka listka (monowarstwy) wewnętrznego i zewnętrznego. | pomocą roztworów soli) ze względu na wiązania hydrofobowe z elementami dwuwarstwy lipidowej. Ta klasa białek jest zakotwiczona w błonie motywem białkowym. Do ich ekstrahowania należy używać detergentów. Integralne białka błonowe dzieli się na: * białka przezbłonowe (transmembranowe), które przebijają całą grubość dwuwarstwy. Białka przezbłonowe można z kolei podzielić na białka jednokrotnie (białka monotopowe) lub wielokrotnie (białka politopowe) perforujące błonę. * białka nieprzebijające błony, które dzielą się na białka listka (monowarstwy) wewnętrznego i zewnętrznego. Swoistą podgrupą białek nieprzebijających są białka wewnętrzne błony, ulokowane pomiędzy dwoma jej monowarstwami, w jej części hydrofobowej. Na szczególną uwagę zasługują sposoby kotwiczenia białek integralnych w dwuwarstwie. Silnie hydrofobowy charakter części lipidowej błony wymusza specyficzną budowę białek: strukturę α helisy lub beczułki beta. Struktury te wymuszają skierowanie | 203 | 578 |
mrc_213 | na jaką głębokość zanurza się okręt podwodny? | do 400 metrów | testowej głębokości zanurzenia tych jednostek do 400 metrów, dodatkowe wyposażenie i ich znacznie lepsze wyciszenie sprawiło jednak, że okręty typu "Thresher" były nieznacznie wolniejsze od jednostek "Skipjack". Podobnie jak dla marynarki amerykańskiej, ważnym dla radzieckiej marynarki wojennej parametrem okrętów podwodnych była prędkość podwodna. Jednym z najważniejszych zadań radzieckich okrętów podwodnych miało być zwalczanie amerykańskich i brytyjskich lotniskowców, toteż okręty, które miały wykonać to zadanie, musiały dysponować prędkościami podwodnymi, które umożliwiłyby im doścignięcie zachodnich zespołów uderzeniowych floty. Już w 1958 roku, kiedy wypłynął w morze pierwszy radziecki okręt podwodny z napędem atomowym, Rada Ministrów ZSRR zatwierdziła wstępne wymagania wobec nowych szybkich okrętów następnej generacji. Podstawowymi założeniami nowego projektu miały być dwukrotne zwiększenie prędkości (względem okrętów projektu "627A"), półtorakrotne zwiększenie głębokości zanurzenia, | 46 | 59 |
mrc_214 | jakie święto jest 3 maja? | Święto Narodowe Trzeciego Maja – polskie święto państwowe | Święto Narodowe Trzeciego Maja – polskie święto państwowe obchodzone 3 maja ustanowione w 1919 i ponownie w 1990. Dzień ten jest dniem wolnym od pracy. == Znaczenie daty == 3 maja 1791 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów uchwalono jedną z pierwszych na świecie konstytucji. Wyprzedziła ona m.in. konstytucję francuską. Konstytucja została uchwalona przez Sejm Czteroletni, który został zwołany w październiku 1788. == Ustanowienie święta == Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791. Począwszy od 2007 roku 3 maja jest również świętem narodowym Litwy. == Dzieje obchodów == Podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja 1792 wokół Warszawy skoncentrowano wiele jednostek wojskowych, których zabrakło w krytycznym momencie rosyjskiego ataku w 1792 r. W okresie zaborów Polski | 0 | 57 |
mrc_215 | kogo zabił soplica? | Stolnika Horeszki | Jacek Soplica ("Wojewoda, Wąsal, ksiądz Robak, Bernardyn") – postać literacka, jeden z bohaterów poematu epickiego "Pan Tadeusz" (1834) Adama Mickiewicza; szlachcic litewski, głowa rodu Sopliców, zabójca Stolnika Horeszki, ojciec Tadeusza, brat Sędziego, kapłan z zakonu bernardynów. Umiera po swojej spowiedzi Gerwazemu przez gangrenę spowodowaną otworzeniem starych ran. == Życiorys == Soplica pochodził ze szlachty średnio zamożnej. W młodości słynął z zawadiactwa, awanturnictwa i hulanki. Był nieformalnym przywódcą rodu Sopliców, prawdopodobnie dzięki fantazji, bitności i inteligencji. Zrezygnowany Soplica później poślubił przypadkową ubogą szlachciankę, która dała mu syna Tadeusza. Niekochana przez męża, zmarła wkrótce po porodzie. Tymczasem Jacek popadł w pijaństwo. Pewnego dnia, gnany gniewem, przybył pod zamek Horeszków, który był wówczas atakowany przez Moskali. Widząc radość Horeszki po odpartym ataku, Soplica | 204 | 221 |
mrc_216 | kto walczył z goliatem? | młody pasterz Dawid | najlepszego wojownika Goliata. Wśród Izraelitów przez czterdzieści dni nie znalazł się nikt kto by go pokonał. Dopiero po tym okresie w ich szeregach pojawił się przypadkiem młody pasterz Dawid i postanowił walczyć z potężnym i mocno uzbrojonym Goliatem. Walka trwała krótko. Młodzieniec wykorzystał procę i kamieniem ugodził przeciwnika w czoło. Gdy ten padł, Dawid odciął głowę niepokonanego filistyna mieczem należącym do niego. Izraelici zwyciężyli, Dawid stał się bohaterem, a później królem. == Opis obrazu == W ikonografii chrześcijańskiej zwycięstwo Dawida nad Goliatem symbolizowało zwycięstwo Chrystusa nad Szatanem. Caravaggia interesował głównie moment odcięcia głowy Goliata, co było wyrazem upokorzenia pokonanego wroga. Obraz powstał w początkowym okresie twórczości malarza, gdy przebywał on w domu kardynała Francesco Maria del Monte. Dawid został przedstawiony | 174 | 193 |
mrc_217 | w jakim miescie odbywa się tomorrowland? | Boom, niedaleko Antwerpii w Belgii. | Tomorrowland – festiwal muzyki elektronicznej organizowany przez Q-Dance, ID&T oraz Media Enterprise. Odbywa się co roku, w ostatni weekend (lub ostatnie dwa weekendy) lipca, w miejscowości Boom, niedaleko Antwerpii w Belgii. Jest jednym z największych i najbardziej znanych festiwali muzycznych na świecie, bilety na niego wyprzedają się w całości w kilka minut. | 190 | 225 |
mrc_218 | jacy artyści biorą udział w przedstawieniu baletowym? | Matylda Krzesińska, Anna Pawłowa, Tamara Karsawina i Wacław Niżyński | balet-divertissement, klasyczny dziś typ baletu o numerowej budowie, do jakich należą m.in. w jego choreografii: "Śpiąca królewna" (1890) i "Jezioro łabędzie" (1895, częściowo, gdyż akty romantyczne, tj. II i IV, są autorstwa Lwa Iwanowa), oba z muzyką Piotra Czajkowskiego. Przeciw zrutynizowaniu tańca baletowego wystąpiła na początku XX w. Isadora Duncan. Skostniałe schematy tradycyjnego baletu zreformował Michaił Fokin w swych choreografiach Ognistego ptaka i "Pietruszki" do muzyki I. Strawińskiego, wystawionych przez zespół "Ballets Russes". Najwybitniejszymi tancerzami tamtej epoki byli: Matylda Krzesińska, Anna Pawłowa, Tamara Karsawina i Wacław Niżyński - także utalentowany choreograf. W drugiej połowie XX w. duże znaczenie dla rozwoju baletu współczesnego miała twórczość m.in: G. Balanchine'a, F. Ashtona, J. Cranko, M. Béjarta, K. MacMillana, R. Petit czy J. Neumeiera. | 599 | 667 |
mrc_219 | kto trenował małysza? | Lepistö | Małysza zdecydował się zostać jego osobistym trenerem, tym samym porzucając pracę w telewizji. Pod wodzą Lepistö, polski skoczek podczas zawodów Pucharu Świata trzykrotnie stawał na podium (zawsze na drugiej pozycji). W kolejnym sezonie Fin doprowadził swego podopiecznego do dwóch srebrnych medali igrzysk olimpijskich w Vancouver. Poza tym, Adam Małysz zajął 5. miejsce w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata sześć razy zajmując miejsce w pierwszej trójce zawodów (cztery drugie miejsca i dwa trzecie). W 2010 roku odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 3 marca 2011 roku wraz z Adamem Małyszem ogłosił, że odchodzi na trenerską emeryturę. 16 marca przed wylotem do Planicy poczuł się źle na lotnisku w Helsinkach, po czym trafił do szpitala i nie wziął udziału w ostatnich konkursach Małysza | 105 | 112 |
mrc_220 | co zrobił św wojciech? | Podjął się reorganizacji dochodów biskupstwa, dzieląc je na cztery części, z czego najmniejszą zachował dla siebie. Ponadto chciał zrealizować trzy cele: zwalczyć wielożeństwo, promować celibat duchownych i zlikwidować handel niewolnikami. | w rodzinne strony i przyjął święcenia kapłańskie z rąk praskiego biskupa Thietmara. Po śmierci biskupa przeżył przemianę duchową i porzucił życie rycerza. Kapituła zaproponowała kandydaturę Wojciecha na wakującą diecezję, a on sam udał się do Werony, aby spotkać się z Ottonem II. Cesarz zatwierdził jego wybór, a sakry biskupiej udzielił arcybiskup Moguncji Willigis. W 983 roku Wojciech objął kanonicznie diecezję. Podjął się reorganizacji dochodów biskupstwa, dzieląc je na cztery części, z czego najmniejszą zachował dla siebie. Ponadto chciał zrealizować trzy cele: zwalczyć wielożeństwo, promować celibat duchownych i zlikwidować handel niewolnikami. Ponieważ w tej ostatniej kwestii istniał duży opór społeczny, postanowił opuścić Pragę i udać się do Rzymu. Spotkał się tam z Janem XV i wdową po cesarzu Teofano, która wsparła | 417 | 656 |
mrc_221 | za czasów którego cesarza doszło do największej świetności bizancjum? | Bizancjum czasy swojej największej świetności osiągnęło w średniowieczu na przełomie X i XI wieku, czyli w czasach panowania Bazylego II. | Upadek Cesarstwa Bizantyjskiego - wielowiekowy proces, w wyniku którego przestało istnieć ponadtysiącletnie Cesarstwo Wschodniorzymskie. == Polityka wewnętrzna w X wieku == Bizancjum czasy swojej największej świetności osiągnęło w średniowieczu na przełomie X i XI wieku, czyli w czasach panowania Bazylego II. Wówczas państwo bizantyjskie obejmowało najwięcej terenów od rządów cesarza Herakliusza w VI wieku. Ekspansje Bazylego, prowadzone zarówno na wschodzie, jak i daleko na zachodzie, opierały się w dużej mierze na podporządkowaniu administracji wojsku. Na czele każdego okręgu wojskowego, czyli temu, stał strateg, a podstawę wojska stanowili stratioci - czyli chłopi-wojownicy. W X wieku, wskutek wzbogacenia się arystokracji (dynatoi) i zubożenia stratiotów nasiliły się próby odebrania im majątku ziemskiego przez możnych. Chłopi, zbyt mocno obciążeni nadmiernym ciężarem podatkowym, często woleli | 173 | 310 |
mrc_222 | kiedy powstała kolej? | Pierwsza publiczna linia kolejowa powstała w 1825 r. w Anglii | Historia kolei na ziemiach polskich Pierwsza publiczna linia kolejowa powstała w 1825 r. w Anglii, w ciągu kilkunastu następnych lat w wielu państwach europejskich oraz Stanach Zjednoczonych zaczęły pojawiać się nowe linie. == Początki == === Prusy === Pierwsza linia kolejowa na ziemiach polskich, w obecnych granicach, została otwarta 22 maja 1842. Linia ta łączyła Wrocław z Oławą. W tym samym roku linia została przedłużona do Brzegu. W 1843 r. kolej żelazna docierała już do Opola. Druga połowa lat 40. XIX wieku przyniosła wielki rozwój kolei na Dolnym Śląsku. Linie te służyły przede wszystkim do transportu węgla kamiennego ze śląskich kopalń w głąb Niemiec. Nieco później kolej zaczęła się rozwijać na Pomorzu i Wielkopolsce. W 1843 została oddana do użytku | 36 | 97 |
mrc_223 | kto dowodził pierwszą wyprawą dookoła świata? | Magellana | handlarzy niewolników ze swojej rodzinnej wyspy, stał się pierwszym człowiekiem, który opłynął glob. Enrique został związany umową przez Magellana w czasie jego wcześniejszych podróży do Malakki i był u jego boku w czasie walk w Afryce, w czasie konfliktu Magellana z dworem portugalskim i wtedy, gdy organizowano flotę. Jednak po wydarzeniach na Mactan i śmierci Magellana pozostali kapitanowie statków odmówili uwolnienia Enrique. Ten zerwał umowę i zdołał zbiec. Jednak Antonio Pigafetta robił cały czas notatki językowe i najwyraźniej był w stanie prowadzić komunikację z miejscowymi w trakcie dalszej podróży. Trzy pozostałe statki popłynęły na zachód do Palawan, który opuściły 12 czerwca 1521 roku, kierowane do Brunei na Borneo przez pilotów Moro, potrafiących nawigować na płytkich wodach. Zakotwiczyły na 35 dni | 137 | 146 |
mrc_224 | z czego zbudowane są kwasy? | zbudowane z nukleotydów (czyli polinukleotydy). | Kwasy nukleinowe (dawniej nukleiny) – organiczne związki chemiczne, biopolimery zbudowane z nukleotydów (czyli polinukleotydy). Zostały odkryte w roku 1869 przez Johanna Friedricha Mieschera. Znane są dwa podstawowe rodzaje naturalnych kwasów nukleinowych: kwasy deoksyrybonukleinowe (DNA) i rybonukleinowe (RNA). == Występowanie w organizmach == Komórki wszystkich organizmów na Ziemi zawierają zarówno DNA (w jądrze komórkowym, mitochondriach, plastydach, plazmidach i nukleoidach, a także jako eccDNA), jak i RNA (w jądrze komórkowym, rybosomach, spliceosomach i kryptach). Oprócz tego komórki mogą zawierać pasożyty wewnątrzkomórkowe (także mające kwasy nukleinowe). Ich przykładem są wirusy, co jest podstawą ich podziału na wirusy RNA i wirusy DNA. Wiroidy, które mogą przeniknąć do komórki roślinnej, to z kolei zakaźne cząsteczki RNA. == Funkcje == Kwasy nukleinowe przechowują informację genetyczną organizmu | 80 | 127 |
mrc_225 | co jest tematem obrazu? | Tematem obrazu jest postać Narcyza, bohatera mitu opowiedzianego przez Owidiusza w "Metamorfozach". | Przyjmuje się, że obraz powstał w latach 1597–1599 w czasie, gdy malarz znajdował się pod opieką swojego pierwszego wielkiego protektora, kardynała Francesca Marii Bourbona del Montego, jednego z czołowych rzymskich koneserów sztuki. Obecnie płótno znajduje się w zbiorach Galleria Nazionale d’Arte Antica w Rzymie. == Opis obrazu == Tematem obrazu jest postać Narcyza, bohatera mitu opowiedzianego przez Owidiusza w "Metamorfozach". Artysta namalował młodego i pięknego młodzieńca, który klęcząc pochyla się nad spokojnym lustrem wody. Narcyz przedstawiony został w niewygodnej pozycji, wspiera się na rękach, a jego ciało jest mocno pochylone do przodu. Strój i uczesanie są typowe dla epoki, w której żył autor obrazu, nie zawierają żadnych mitologicznych odniesień. Delikatna twarz, długie włosy i wykwintna koszula mogą sugerować zniewieścienie modela, | 334 | 433 |
mrc_226 | kto ujawnił aferę taśmową? | dziennikarz śledczy Piotr Nisztor. | Afera podsłuchowa (taśmowa) – afera polityczna, która wybuchła 14 czerwca 2014 po publikacji w tygodniku „Wprost” stenogramów z nielegalnie podsłuchanych rozmów polityków. Nagrań dokonywano od lipca 2013 do czerwca 2014 w kilku warszawskich restauracjach, a wśród kilkudziesięciu podsłuchiwanych byli m.in. urzędujący i byli ministrowie, przedsiębiorcy oraz prezesi NBP i NIK. Rozmowy zostały podsłuchane w restauracjach Sowa & Przyjaciele (należącej do Roberta Sowy), Amber Room w pałacyku Sobańskich oraz Osteria. Do nagrań jako pierwszy dotarł dziennikarz śledczy Piotr Nisztor. == Przebieg afery == === Afera w 2014 === ==== Publikacja pierwszych nagrań ==== 14 czerwca 2014 na stronie internetowej „Wprost” zostały ujawnione fragmenty nagrań dwóch podsłuchanych rozmów. Dwa dni później stenogramy z nagrań zostały opublikowane w papierowym wydaniu tygodnika. Wśród podsłuchanych | 547 | 581 |
mrc_227 | czym zajmował się herakles? | Drugim zadaniem Heraklesa było zabicie hydry lernejskiej | Zabicie hydry lernejskiej === Drugim zadaniem Heraklesa było zabicie hydry lernejskiej – zabijającego trującym oddechem i jadem wielkiego węża wodnego o dziewięciu głowach (w innych źródłach hydra miała po 50 lub 100 głów), z czego jedna z nich była nieśmiertelna. Miała ona swoją jamę na rozlewiskach Anymone, niedaleko Lerny w Argolidzie. Dzięki płonącym strzałom heros oraz jego pomocnik i przyjaciel, bratanek Jolaos, wywabili potwora z jamy. Wstrzymując oddech, za pomocą miecza odcinał głowy potwora (w innych źródłach, Herakles za pomocą maczugi miażdżył głowy bestii), ale na miejscu odrastały kolejne. Na dodatek Hydra oplotła się wokół jednej nogi Heraklesa, a jej „pomocnik”, rak Karkinos, za pomocą szczypiec wczepił się w drugą. Wtedy wierny przyjaciel Jolaos zaczął wypalać miejsca ściętych głów, dzięki | 30 | 86 |
mrc_228 | w jakiej wadze walczy soldic? | w wadze półciężkiej | o wakujący tytuł w wadze półśredniej, który do tej pory należał do Węgra Laszlo Senyei. Rozpracował swojego przeciwnika we wszystkich trzech rundach i zwyciężył przez jednogłośną decyzję. Soldić i jego przyjaciele zdecydowali się na strzał w kierunku tytułu Final Fight Championship przeciwko jednemu z najbardziej doświadczonych chorwackich weteranów MMA Ivicy Trušček na gali "FFC 27 – Night of Champions", która odbyła się 17 grudnia 2016 roku w Zagrzebiu w Chorwacji. Po spektakularnym wysokim kopnięciu, które ogłuszyło Truščka, Soldić oblał swojego przeciwnika brutalnym GNP, które zmusiło sędziego Granta Watermana do przerwania walki. Soldić został tym samym mistrzem FFC w wadze półciężkiej w pojedynku, przed którym był uważany za faworyta w stosunku do swojego bardziej popularnego i doświadczonego przeciwnika. === Superior FC | 680 | 699 |
mrc_229 | jakie hormony produkuje szyszynka? | Komórki szyszynki – pinealocyty – produkują tzw." hormon snu", czyli melatoninę. | Szyszynka (, syn. , syn. ) – jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego, leżący pomiędzy wzgórkami górnymi blaszki pokrywy. Gruczoł znajduje się w zagłębieniu, pod blaszką czworaczą, kontaktując się z kresomózgowiem szypułą szyszynki. Powstała z międzymózgowia już u niektórych bezżuchwowców zastępując w całości zadania oka ciemieniowego. Komórki szyszynki – pinealocyty – produkują tzw." hormon snu", czyli melatoninę. Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do płynu mózgowo-rdzeniowego i do krwi. Jego wydzielanie jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi – ich obecność hamuje produkcję tego hormonu. U ssaków wywiera także hamujący wpływ na wydzielanie hormonów gonadotropowych, zapobiegając przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu. Czynność wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z dobowym rytmem zmian oświetlenia i zapewne wpływa na rytmiczność różnych funkcji fizjologicznych. U ryb, płazów oraz | 340 | 420 |
mrc_230 | w którym roku urodziła się maryla rodowicz? | 8 grudnia 1945 | Maryla Rodowicz, właśc. Maria Antonina Rodowicz (ur. 8 grudnia 1945 w Zielonej Górze) – polska piosenkarka, gitarzystka i aktorka, była lekkoatletka. Była lekkoatletka. Zdobywczyni brązowego medalu w biegu na 80 m przez płotki na Mistrzostwach Polski Młodzików 1959 i złotego medalu w sztafecie 4 × 100 m na Mistrzostwach Polski Młodzików 1962. Równocześnie z karierą sportową działała jako piosenkarka, w 1962 wzięła udział w eliminacjach do I Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie. Profesjonalną karierę muzyczną rozpoczęła w 1967 startem na Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie oraz zrealizowaniem nagrań w Radiowym Studiu Piosenki Polskiego Radia. Fonograficznie zadebiutowała w 1970 albumem studyjnym pt. "Żyj mój świecie". Od tamtej pory wydała ponad 20 polskojęzycznych płyt, a także po jednym albumie z | 53 | 67 |
mrc_231 | jakie typy pokemonów mają przewagę nad innymi? | Każdy typ ma naturalną przewagę nad innym, np. Pokémon ognisty jest naturalnie słabszy od wodnego, ale silniejszy od trawiastego. | także jako skrót oryginalnej nazwy przetłumaczonej dosłownie na język angielski ("Pocket Monsters)". == Charakterystyka == Pokémony są stworzeniami różnych kształtów i rozmiarów, żyjącymi w dziczy lub pośród ludzi. Istnieje ponad 800 gatunków Pokémonów, które można zaliczyć do różnych typów, takich jak ogniste, psychiczne i smocze. Każdy typ ma naturalną przewagę nad innym, np. Pokémon ognisty jest naturalnie słabszy od wodnego, ale silniejszy od trawiastego. W grze "Pokémon Gold i Silver" po raz pierwszy pojawiły się tak zwane lśniące Pokémony. Są to Pokémony, które różnią się od innych przedstawicieli swojego gatunku kolorami. Wiele gatunków Pokémonów było inspirowanych prawdziwymi zwierzętami i roślinami, takimi jak kijanka szklanej żabki (Poliwag), drakonowate (Gorebyss), gąsienica papilio glaucus (Caterpie), gurami całujący (Luvdisc), ambystoma meksykańska (Mudkip), karmazyn żółtooki | 334 | 463 |
mrc_232 | czym są planetoidy? | ciało niebieskie o małych rozmiarach (od kilku metrów do czasem ponad 1000 km), obiegające gwiazdę (w szczególności Słońce). | Planetoida (planeta + – postać), asteroida ( – gwiaździsty), planetka () – ciało niebieskie o małych rozmiarach (od kilku metrów do czasem ponad 1000 km), obiegające gwiazdę (w szczególności Słońce). Ma stałą powierzchnię skalną lub lodową, bardzo często – przede wszystkim w przypadku planetoid o mniejszych rozmiarach i mało masywnych – o nieregularnym kształcie noszącym znamiona kolizji z innymi podobnymi obiektami. W styczniu 2023 roku znanych było ponad 1,2 mln planetoid (w tym ponad 619 tys. ponumerowanych, z czego ponad 23 tys. ma także nazwy własne), z których większość porusza się po orbitach nieznacznie nachylonych do ekliptyki, pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza – w tzw. głównym pasie planetoid. Jeszcze większa zapewne jest liczba planetoid w Pasie Kuipera, jednak odkryto dotychczas | 75 | 199 |
mrc_233 | jak zmarł brat karola wojtyły? | Zmarł po ciężkiej, trwającej 4 dni chorobie 4 grudnia 1932 roku. | Wojtyła zaraził się szkarlatyną ratując chorą pacjentkę. Zmarł po ciężkiej, trwającej 4 dni chorobie 4 grudnia 1932 roku. Jego pogrzeb na cmentarzu w Bielsku zgromadził wielu ludzi. Na płycie nagrobnej wyryto: "Swe młode życie oddał w ofierze cierpiącej ludzkości". Obecnie jego ciało spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty) (). W 1934 ciało Edmunda zostało przeniesione do wybudowanego grobowca wraz z ciałem matki oraz jej rodziców. Dla młodszego o 14 lat Karola był mentorem i opiekunem, towarzyszem jego zabaw i wędrówek górskich. Na biurku Jana Pawła II w jego watykańskim apartamencie papieskim do końca jego pontyfikatu spoczywał stetoskop brata z bielskiego szpitala. == Upamiętnienie == W 2006 roku został nakręcony film o Edmundzie Wojtyle pt. „Brat | 57 | 121 |
mrc_234 | z ilu utworów składa się trylogia? | trzech | dostępną. == Trylogie filmowe == Trylogia filmowa – cykl filmów składający się z trzech utworów filmowych. * "Batman" – tzw. trylogia Christophera Nolana ("Batman: Początek", "Mroczny rycerz", "Mroczny rycerz powstaje") * "Gol!" * "Kochanie, zmniejszyłem dzieciaki" * "Krzyk" ("Krzyk", "Krzyk 2" i "Krzyk 3" w latach 1996–2000; później sequel) * "Matrix" * "Mutant" * "Od zmierzchu do świtu" * "Ojciec Chrzestny" (Ojciec chrzestny, Ojciec chrzestny II i Ojciec chrzestny III) * "Powrót do przyszłości" * tzw. "Trylogia Husycka" Otakara Vávry: "Jan Hus", "Jan Žižka", "Proti všem" (prod. Czechosłowacja), 1954–1956 * trylogia o panu Anatolu ("Kapelusz pana Anatola", "Pan Anatol szuka miliona", "Inspekcja pana Anatola"), 1957–1959 * trylogia o Jasonie Bournie ("Tożsamość Bourne’a", "Krucjata Bourne’a" i "Ultimatum Bourne’a") * "Trzy kolory" | 81 | 87 |
mrc_235 | co zakładał plan trzyletni? | Jego główne założenia przewidywały podniesienie stopy życiowej ludności powyżej poziomu przedwojennego, unowocześnienie struktury gospodarczej kraju, likwidację bezrobocia i zmniejszenie przeludnienia agrarnego. | Plan trzyletni (a właściwie Plan Odbudowy Gospodarczej) – realizowany w latach 1947–1949 pierwszy plan gospodarczy przygotowany po II wojnie światowej przez związany z PPS i kierowany przez Czesława Bobrowskiego Centralny Urząd Planowania. Plan trzyletni jest uznawany za jedyny skuteczny plan gospodarczy w historii PRL: dzięki niemu w dużej mierze odbudowano gospodarkę ze zniszczeń wojennych. Jego główne założenia przewidywały podniesienie stopy życiowej ludności powyżej poziomu przedwojennego, unowocześnienie struktury gospodarczej kraju, likwidację bezrobocia i zmniejszenie przeludnienia agrarnego. Plan przewidywał równoprawną rolę trzech sektorów w gospodarce: państwowego, spółdzielczego i prywatnego. 21 września 1946 roku Krajowa Rada Narodowa podjęła uchwałę zatwierdzającą wytyczne planu gospodarczego obejmującego okres do 1949 roku. Ustawę określającą zadania planu uchwalił Sejm Ustawodawczy 2 lipca 1947 roku (Ustawa o Planie Odbudowy | 396 | 607 |
mrc_236 | jakie były główne hasła reformy gregoriańskiej? | przywrócenie modelu społeczeństwa odpowiadającego Ewangelii. * uwolnienie Kościoła spod władzy świeckiej i jego scentralizowanie wokół papieża (papocezaryzm) * podniesienie poziomu moralnego kleru i świeckich. | Reforma gregoriańska – zmiany przeprowadzone w Kościele w XI-XII w. Reforma wzięła nazwę od papieża Grzegorza VII (1073-1085), jednego z jej realizatorów. Reforma miała na celu: * przywrócenie modelu społeczeństwa odpowiadającego Ewangelii. * uwolnienie Kościoła spod władzy świeckiej i jego scentralizowanie wokół papieża (papocezaryzm) * podniesienie poziomu moralnego kleru i świeckich. Ważnymi zmianami reformy było: * ujednolicenie liturgii, upowszechnienie rytu rzymsko-łacińskiego * reforma zakonów, kontynuacja reformy kluniackiej * wzmocnienie praktyki celibatu duchownych. | 180 | 389 |
mrc_237 | która z postaci namalowanych przez jana matejkę jest jego autoportretem? | "Stańczyka" z 1862 roku, który jest również autoportretem artysty. | Niemcewicz ("Jan z Tęczyna", 1825) oraz Józef Ignacy Kraszewski ("Stańczyk: biografia", 1839 i "Stańczykowa kronika," 1841). Młodzieńczy obraz Matejki "Stańczyk udaje ból zęba" (1855) przedstawia anegdotę z pierwszych stron powieści Kraszewskiego. Postać Stańczyka pojawia się też w późniejszych, dojrzałych pracach Matejki: "Zawieszenie dzwonu Zygmunta" (1874), "Stańczyk i Gamrat" (1878) oraz "Hołd pruski" (1882), gdzie malarz nadał błaznowi swoją twarz. Świadczy to, że Matejko w szczególny sposób utożsamiał się z tą postacią. Nie inaczej jest w przypadku "Stańczyka" z 1862 roku, który jest również autoportretem artysty. Do alegorycznego przedstawienia Stańczyka zainspirowała artystę gotycka powieść Seweryna Goszczyńskiego "Król zamczyska" (1845). U Goszczyńskiego postać Stańczyka występuje w roli symbolu, łącznika między przeszłością Polski (alegoryczny zamek) a jedynym godnym jej świetności przedstawicielem współcześnie (Machnicki). | 561 | 627 |
mrc_238 | kto to singielka? | Singlami mogą być zarówno panny i kawalerowie, jak i osoby rozwiedzione, owdowiałe czy przebywające w separacji, jeśli tylko nie żyją w trwałym związku. | Singel, singiel – oznacza osobę żyjącą w pojedynkę z własnego świadomego wyboru lub z przyczyn losowych. Singlami mogą być zarówno panny i kawalerowie, jak i osoby rozwiedzione, owdowiałe czy przebywające w separacji, jeśli tylko nie żyją w trwałym związku. Z ekonomicznego punktu widzenia, single stanowią jednoosobowe gospodarstwo domowe. Słowo to, pochodzące z języka angielskiego, pojawiło się pierwotnie w gwarze młodzieżowej, z której przeszło do języka potocznego i analiz socjologicznych. Uważane jest za bardziej neutralne niż określenia budzące pejoratywne skojarzenia jak np. „stara panna” czy „stary kawaler”. Single są bardzo różnorodną kategorią społeczną. Różnice dotyczyć mogą ich sytuacji prawnej (kawaler, rozwodnik, osoba pozostająca w separacji), historii związków, przyczyn pozostawania poza związkiem. We współczesnych społeczeństwach zachodnich życie w pojedynkę traktowane jest często | 105 | 257 |
mrc_239 | którego października jest halloween? | 31 października | 31 października kościoły protestanckie obchodzą Święto Reformacji. Tymczasem w Irlandii przetrwały zarówno święto katolickie jak i pierwotne święto sezonowe. 31 października 1920 roku w mieście Anoka w stanie Minnesota odbyła się pierwsza w Stanach Zjednoczonych parada z okazji Halloween. Uczestnikami parady byli mieszkańcy przebrani w kolorowe stroje popularnych postaci. W kolejnych latach pochód organizowano corocznie 31 października. W roku 1937 Anokę ogłoszono światową stolicą Halloween. W drugiej połowie XX wieku święto trafiło do zachodniej Europy, a po upadku żelaznej kurtyny pod koniec XX wieku to święto trafiło do środkowej i wschodniej Europy. === Pochodzenie nazwy === Nazwa "Halloween" jest najprawdopodobniej skróconym "All Hallows' E’en", czyli wcześniejszym „All Hallows' Eve” – wigilia Wszystkich Świętych. == Zwyczaje == === Scary farm === | 0 | 15 |
mrc_240 | ile kontenerów wchodzi na statek? | największe kontenerowce potrafią przewozić ponad 10 000 TEU | Kontenerowiec, dawniej pojemnikowiec – statek specjalnie wyposażony w prowadnice i przeznaczony do przewozu kontenerów, przy założeniu ich pionowego załadunku i wyładunku. Pierwszym statkiem przeznaczonym do przewozu kontenerów był amerykański MS „Ideal-X”, przebudowany z tankowca w 1956 roku. Mógł przewozić 53 kontenery 35-stopowe. Wraz z olbrzymią popularnością transportu drobnicy w kontenerach oraz stopniowym zwiększaniem się wymiany handlowej na świecie, rośnie popularność kontenerowców. Obecnie największe kontenerowce potrafią przewozić ponad 10 000 TEU i ledwo mieszczą się w klasie wymiarów panamax. Niektóre statki już tę klasę przekroczyły, w związku z tym są eksploatowane na trasach, które nie wymagają przechodzenia przez Kanał Panamski, np. Chiny – Zachodnie Wybrzeże Stanów Zjednoczonych. Od 2012 roku najbardziej pojemnym kontenerowcem na świecie był MS CMA CGM Marco Polo | 505 | 564 |
mrc_241 | jakie obrazy namalował chełmoński? | Malował sceny rodzajowe, ukazując z dużym autentyzmem życie wsi polskiej i ukraińskiej oraz sceny myśliwskie. W realistycznych, nastrojowych pejzażach z wielką wrażliwością odtwarzał koloryt przyrody. Rzadziej malował portrety. Był doskonałym malarzem koni, sławę przyniosły mu rozpędzone "Czwórki" i "Trójki". | Pękoszewskiej, gdzie uczył malarstwa Pię Górską. Pod koniec życia cierpiał na miażdżycę. Pochowany został na cmentarzu w Ojrzanowie. == Twórczość == Malował sceny rodzajowe, ukazując z dużym autentyzmem życie wsi polskiej i ukraińskiej oraz sceny myśliwskie. W realistycznych, nastrojowych pejzażach z wielką wrażliwością odtwarzał koloryt przyrody. Rzadziej malował portrety. Był doskonałym malarzem koni, sławę przyniosły mu rozpędzone "Czwórki" i "Trójki". Maciej Masłowski w swoich pismach poświęconych Chełmońskiemu napisał, iż artysta ów "zaklął w swoim malarstwie tajemnicę polskości" i dalej stwierdził: "jest w tym coś z magii, jest zaklęcie, jest urok rzucony przez prawdziwego myśliwca na wielkich łowach natury". W 1894 otrzymał od komitetu Wystawy Krajowej we Lwowie dyplom honorowy w dziedzinie "sztuka, obrazy, rzeźby". == Upamiętnienia == * Oddział PTTK | 149 | 459 |
mrc_242 | kto jest głową państwa w szwajcarii? | Prezydent Konfederacji Szwajcarskiej | Prezydent Konfederacji Szwajcarskiej jest wybierany na okres jednego roku przez Zgromadzenie Federalne spośród członków Rady Związkowej. Przewodniczy Radzie, pełni funkcje reprezentacyjne, właściwe dla głowy państwa, pozostaje przy tym jednak szefem przypisanego sobie resortu. Konstytucja federalna wyklucza wybór tej samej osoby na kolejny rok. Prezydent nie może być również wybrany wiceprezydentem na kolejny rok. == Lista Prezydentów Konfederacji == === Prezydenci Konfederacji (1848–1874) === === Prezydenci Konfederacji (1875–1899) === === Prezydenci Konfederacji (1900–1924) === === Prezydenci Konfederacji (1925–1949) === === Prezydenci Konfederacji (1950–1974) === === Prezydenci Konfederacji (1975–1999) === === Prezydenci Konfederacji (od 2000) === | 0 | 36 |
mrc_243 | kto z polaków grał w barcelonie? | Rositzky | Realu Madryt, pod nazwiskiem „Rozitsky” widniał napis "Polonia" i polska flaga. Rositzky zajmował miejsce obok Santiaga Bernabéu, z którym występował w tej samej drużynie. Podobnie w muzeum na Camp Nou widniał jako jedyny polski zawodnik FC Barcelona, grający w latach 1911–1913. W 2017 roku historycy FC Barcelona przyznali, że większość danych na temat Rositzky’ego opierali na przypuszczeniach, i zakładali, że zginął podczas wojny polsko-bolszewickiej. Przedstawiciele Realu Madryt stwierdzili nawet, że nie są już w stanie potwierdzić, iż taki piłkarz w ogóle występował w ich klubie. Przez wiele lat polscy dziennikarze i historycy domniemywali natomiast, że zawodnik miał paszport francuski lub austriacki, był Polakiem lub Czechem i poległ w I wojnie światowej. Niektórzy mniemali też, że Rositzky grał w Le Havre | 80 | 88 |
mrc_244 | ile dzieci w edukacji domowej? | liczba dzieci w edukacji domowej w Polsce w tymże roku wynosiła 13 955 | polskiej rodzinie jest chętniej podejmowana przez rodziców z wyższym wykształceniem i przygotowaniem pedagogicznym, o konserwatywnym światopoglądzie. === Liczba uczniów edukowanych w domu === Według danych statystycznych Ministerstwa Edukacji Narodowej z września 2017 liczba dzieci w edukacji domowej w Polsce w tymże roku wynosiła 13 955, co stanowi 26% wzrost w stosunku do roku poprzedniego. Z tego 86% (12 025) to uczniowie szkół podstawowych, 6,5% uczniowie gimnazjum (907), a 4% uczniowie liceum (566). Dzieci objęte edukacją domową stanowiły 0,3% wszystkich uczących się w szkołach. Statystyki krajów, w których nauczanie domowe odbywa się dłużej niż w Polsce (np. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada), wskazują, że liczba dzieci edukowanych w domu nie przekracza 2% populacji dzieci szkolnych (). === Instytucje zajmujące się edukacją | 269 | 339 |
mrc_245 | jak powstają plaże piaszczyste? | Plaża powstaje na skutek akumulacji piasku i żwiru na nabrzeżu oraz rzadziej na skutek erozji klifów. | składowe == Plaża dzieli się na trzy części, patrząc kolejno od strony zbiornika: * strefa zmywania – miejsce, gdzie w normalnych warunkach dochodzi do cyklicznego zalewania przez fale, * wał brzegowy – podłużny wał pomiędzy strefą zmywania a tarasem burzowym, * taras burzowy – zasadnicza część plaży zalewana podczas sztormów. == Powstawanie plaży == Plaża powstaje na skutek akumulacji piasku i żwiru na nabrzeżu oraz rzadziej na skutek erozji klifów. Plaże powstają również w sposób antropogeniczny poprzez nawiezienie piasku na nabrzeże; zabieg ten jest dość drogi i stosowany wyłącznie jeśli w okolicy brakuje plaż. == Wykorzystanie gospodarcze == Plaże są wykorzystywane jedynie w celach rekreacyjno-wypoczynkowych. == Przyroda == W krajach Unii Europejskiej przyroda plaż podlega ochronie na mocy dyrektywy siedliskowej, | 353 | 454 |
mrc_246 | kto zostal premierem w 1919? | Paderewski | do wybuchu zakończonego sukcesem powstania. Po przyjeździe do Warszawy, Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim a obozem Dmowskiego. 16 stycznia 1919 roku został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim jako delegat pełnomocny reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową. W tym czasie wsparł gen. Tadeusza Rozwadowskiego w jego planach tworzenia Legionu Amerykańskiego, który miał walczyć w Polsce z bolszewikami. W wyniku tych działań powstała polsko-amerykańska Eskadra Lotnicza im. Tadeusza Kościuszki. Paderewskiemu nie udało się zrealizować wszystkich założeń strony polskiej, jednak dał się poznać jako sprawny negocjator i dyplomata. Pomimo tego jego bezpartyjny rząd był krytykowany w kraju zarówno przez lewicę, jak | 72 | 82 |
mrc_247 | w jakiej miejscowości jest dąb bartek? | Bartków | Dąb Bartek – jeden z najstarszych w Polsce dębów, od 1954 roku chroniony prawem jako pomnik przyrody, rosnący na terenie leśnictwa Bartków (nadleśnictwo Zagnańsk), przy drodze wojewódzkiej nr 750 z Zagnańska do Samsonowa, w województwie świętokrzyskim. == Wiek i rozmiary == W okresie międzywojennym wiek dębu oceniano nawet na 1200 lat. Cezary Pacyniak w publikacji z 1992 roku "Najstarsze drzewa w Polsce" podał wyniki swoich badań, według których wiek Bartka wynosił wówczas 654 lata (według tego pomiaru w roku dąb miałby ). Zgodnie z pomiarami wykonanymi w 2013 roku drzewo ma 28,5 metra wysokości – wcześniejsze źródła podawały 30 metrów. Według danych z nadleśnictwa Zagnańsk obwód pnia na wysokości 1,30 m wynosi 9,85 m, a przy ziemi 13,4 m, rozpiętość | 131 | 138 |
mrc_248 | na czym polegał blitzkrieg? | termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj. | Blitzkrieg (niem. "wojna błyskawiczna") – termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj. == Założenia == Najważniejszym elementem wojny błyskawicznej jest wykorzystanie momentu zaskoczenia poprzez napad w skali strategicznej oraz dążenie do maksymalnego zmasowania głównych sił w kierunku pierwszego uderzenia. Nieprzyjaciel powinien zostać obustronnie oskrzydlony przez siły pancerne, a jego główne siły okrążone i zniszczone przez piechotę i artylerię w początkowym okresie wojny. Twórcą blitzkriegu był Alfred von Schlieffen. Na początku I wojny światowej tzw. plan Schlieffena zakładał pokonanie Francji w ciągu 6 tygodni, dzięki czemu możliwe miało być przerzucenie wszystkich sił na front wschodni, przeciwko Rosji. Teoretyczne podstawy "blitzkriegu" z użyciem czołgów zostały opracowane i po raz pierwszy zaprezentowane przez Heinza Guderiana w | 42 | 161 |
mrc_249 | kiedy została podpisana konstytucja 3 maja? | uchwalona 3 maja 1791 roku | Konstytucja 3 maja, właśc. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) spisaną konstytucją. Uchwalona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wraz ze "stanami skonfederowanemi w liczbie podwóyney naród Polski reprezentującemi". Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, | 58 | 84 |
mrc_250 | kto wybieral krola? | wybór na króla będzie się odbywał przez elekcję, której ostateczną formę ustalono na sejmie konwokacyjnym w 1573. Wybory miały być powszechne w obrębie stanu szlacheckiego ("viritim", czyli „mąż w męża”). | Jakub Uchański (tzw. interrex), # Konfederacje (kaptury) szlacheckie przejmą władzę w terenie (np. w województwach), # Pokój religijny na terenie kraju zapewni tzw. konfederacja warszawska, uchwalona na początku 1573 roku. Lecz najważniejszym wynikiem tego porozumienia między szlachtą było ustalenie, iż wybór na króla będzie się odbywał przez elekcję, której ostateczną formę ustalono na sejmie konwokacyjnym w 1573. Wybory miały być powszechne w obrębie stanu szlacheckiego ("viritim", czyli „mąż w męża”). Inicjatorami pomysłu elekcji w systemie "viritim" była szlachta małopolska, a dokładniej: wojewoda sandomierski Piotr Zborowski, wojewoda krakowski Jan Firlej oraz kasztelan lubelski Stanisław Słupecki. Mieli oni „swojego człowieka” w sejmie – był to Jan Zamoyski (który został później wielkim kanclerzem koronnym i hetmanem), który ze wszystkich sił próbował przeforsować ten | 305 | 509 |
mrc_251 | jakie były postanowienia konferencji w jałcie? | Na konferencji rozstrzygnięto sprawę Niemiec: ZSRR, USA, Wielka Brytania i Francja będą okupowały wyznaczone na konferencji 4 strefy Niemiec (jedna dla każdego państwa). | Konferencja jałtańska, znana także jako konferencja krymska – przebiegające od 4 do 11 lutego 1945 roku spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): przywódcy ZSRR Józefa Stalina, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla oraz prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta. Odbyła się w pałacu cesarskim w Liwadii leżącej opodal Jałty na Krymie. Była to jedna z konferencji wielkiej trójki, miała miejsce po konferencji teherańskiej (listopad–grudzień 1943), a przed konferencją poczdamską (lipiec–sierpień 1945). Wielka trójka odbyła wiele konferencji, jednak na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej oraz poczdamskiej zapadły decyzje najwyższej wagi. Miała decydujące znaczenie dla powojennego kształtu Europy. == Postanowienia == * Na konferencji rozstrzygnięto sprawę Niemiec: ZSRR, USA, Wielka Brytania i Francja będą okupowały wyznaczone na konferencji 4 strefy Niemiec (jedna dla każdego państwa). | 766 | 935 |
mrc_252 | jakie państwo włoskie było najbardziej zasłużone w zjednoczeniu? | Królestwa Sardynii | Zjednoczenie Włoch (, dosł. "odradzanie się") – proces jednoczenia państw Półwyspu Apenińskiego pod władzą Królestwa Sardynii, zapoczątkowany w 1859 r. i stanowiący kilkunastoletni okres w historii Włoch. == Wydarzenia poprzedzające == Po okresie Wiosny Ludów utrzymane zostały dążenia ludności państw włoskich do odzyskania niepodległości. Na całym Półwyspie Apenińskim władzę objęły rządy powołane po kongresie wiedeńskim, a obalone w okresie wystąpień Wiosny Ludów. Stróżem dotychczasowego układu sił było Cesarstwo Austrii, które utrzymywało wpływy w kilku księstwach oraz Państwie Kościelnym. W większości państw włoskich rządzili konserwatyści, a społeczeństwo było pozbawione praw politycznych. Władca Królestwa Piemontu i Sardynii, Wiktor Emanuel II (ur. 1820, zm. 1878), starał się o rozszerzenie swoich wpływów w północnych Włoszech. Aby osiągnąć cel, odwołał się do poczucia świadomości narodowej | 107 | 125 |
mrc_253 | który aktor dostał najwięcej oscarów? | Najliczniej nagrodzonym aktorem dotychczas jest Daniel Day-Lewis, który otrzymał 3 statuetki (1989, 2007 i 2012). | i 1930 roku, aktorzy zostali nominowani za ich pracę w ponad jednym filmie. Najliczniej nagrodzonym aktorem dotychczas jest Daniel Day-Lewis, który otrzymał 3 statuetki (1989, 2007 i 2012). Natomiast dziewięciu mężczyzn wygrało Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego dwukrotnie; w kolejności chronologicznej byli to: * Spencer Tracy (1937, 1938) * Fredric March (1932, 1946) * Gary Cooper (1941, 1952) * Marlon Brando (1954, 1972) * Dustin Hoffman (1979, 1988) * Tom Hanks (1993, 1994) * Jack Nicholson (1975, 1997) * Sean Penn (2003, 2008) * Anthony Hopkins (1991, 2020). Spencer Tracy i Tom Hanks byli jedynymi zwycięzcami, którzy otrzymywali swoje nagrody dwa lata z rzędu. Aktorzy, którzy otrzymali największą liczbę nominacji w tej kategorii to: * Spencer Tracy i Laurence Olivier | 76 | 189 |
mrc_254 | w co zamieniła sie dafne? | Dafne wyprosiła u ojca, aby zmienił ją w drzewo wawrzynu. | Dafne (gr. Dáphnē, łac. Daphne "laur", "wawrzyn") – w mitologii greckiej jedna z nimf; ulubienica Artemidy; ukochana Apollina. Uchodziła za córkę boga Penejosa lub boga Ladona i Gai. Daremnie próbując uciec od zakochanego w niej Apollina, Dafne wyprosiła u ojca, aby zmienił ją w drzewo wawrzynu. Symbol miłości niedostępnej i dziewictwa. == Dafne w kulturze == Temat Dafne interesował twórców kultury od antyku, po czasy współczesne. To właśnie imię tej nimfy stanowi tytuł pierwszej opery w historii (Jacopo Peri, "Dafne"). W XX wieku podjął go w operze na nowo Richard Strauss ("Dafne"). Gian Lorenzo Bernini wyrzeźbił w kamieniu scenę przemiany dziewczyny ("Apollo i Dafne" 1622 – 1625 r.). Nicolas Poussin uwiecznił metamorfozę Dafne na obrazie "Apollo i Dafne" (1625 r.). | 239 | 296 |
mrc_255 | czym jest draft w nba? | Draft NBA – coroczny proces mający na celu pozyskanie przez kluby ligi NBA praw do nowych zawodników. | Draft NBA – coroczny proces mający na celu pozyskanie przez kluby ligi NBA praw do nowych zawodników. Najczęściej są to zawodnicy kończący szkoły wyższe w USA. Coraz więcej jest jednak obcokrajowców. Wybierając gracza w drafcie, klub NBA uzyskuje na najbliższy rok pierwszeństwo do negocjowania i podpisania z nim kontraktu w obrębie ligi. Prawem tym może jednak dowolnie dysponować (np. zrzec się go, sprzedać lub wymienić za innego gracza, bądź odłożyć wybór na przyszłość). Wybrany w drafcie może zostać każdy zawodnik wyrażający chęć gry w NBA i spełniający wymogi określone w przepisach, np. minimalny wiek. Zawodnicy wybierani w pierwszej rundzie zazwyczaj otrzymują propozycje umowy od razu i często należą do wyróżniających się graczy ligi. Ci z niższych miejsc podpisują kontrakty po | 0 | 101 |
mrc_256 | skąd pochodzi nazwa grudzień? | Nazwa miesiąca (według Brücknera) pochodzi od słowa "gruda" | Nazwa miesiąca (według Brücknera) pochodzi od słowa "gruda" (podobnie ukraiński "грудень / hrudeń", litewski "gruodis"). Inna dawniej używana nazwa to "prosień" lub "prosiniec" (por. współczesna nazwa miesiąca w języku czeskim "prosinec" i chorwackim "prosinac"). Łacińska nazwa "December" (‘dziesiąty miesiąc’; zobacz: kalendarz rzymski) została zapożyczona przez większość języków europejskich. Pod koniec miesiąca następuje na półkuli północnej przesilenie zimowe, a na południowej przesilenie letnie. Meteorologicznie jest to w Polsce miesiąc zimowy. | 0 | 59 |
mrc_257 | gdzie w polsce jeżdżą trolejbusy? | w Gdyni, Lublinie i w Tychach. | Trolejbusy w Polsce – systemy komunikacji trolejbusowej działające w Polsce. Według stanu z sierpnia 2020 roku w Polsce funkcjonowały trzy systemy trolejbusowe: w Gdyni, Lublinie i w Tychach. == Systemy == | 161 | 191 |
mrc_258 | czym zakończyła się wojna secesyjna? | Trwała do 26 maja 1865, kiedy poddały się ostatnie zorganizowane ośrodki oporu konfederatów | Wojna secesyjna – wojna, która toczyła się w latach 1861–1865 w Stanach Zjednoczonych Ameryki, pomiędzy stanami wchodzącymi w skład Stanów Zjednoczonych (tzw. Unią lub „Północą”) i Skonfederowanymi Stanami Ameryki (tzw. Konfederacją lub „Południem”), które wystąpiły z Unii. Nazwa „wojna secesyjna” pochodzi od secesji (odłączenia się) stanów skonfederowanych od Unii. Powszechną nazwą, stosowaną zwłaszcza w USA, jest także „amerykańska wojna domowa” (ang. "American Civil War"). Znana jest także jako „wojna pomiędzy stanami” i „wojna o niepodległość Południa”. Zapoczątkowało ją ostrzelanie Fortu Sumter w zatoce Charleston w Karolinie Południowej przez konfederatów 12 kwietnia 1861. Trwała do 26 maja 1865, kiedy poddały się ostatnie zorganizowane ośrodki oporu konfederatów (gdzieniegdzie walki trwały jeszcze do czerwca). W wyniku wojny śmierć poniosło 620 tysięcy ludzi, zniszczono | 688 | 779 |
mrc_259 | jak potocznie określa się pobór do wojska rosyjskiego w 1863? | Branka | Branka – potoczna nazwa poboru do Carskiej Armii Rosyjskiej, zarządzonego w Królestwie Polskim 6 października 1862 z inicjatywy naczelnika rządu cywilnego Aleksandra Wielopolskiego, który nie chciał dopuścić do wybuchu powstania. Pobór miał objąć około 8 tysięcy rekrutów spośród osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną, zamieszkałych w miastach, a zwłaszcza w Warszawie. Branka młodych polskich mężczyzn do wojska rosyjskiego w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 w Warszawie odbyła się na podstawie imiennych list, a nie jak zwykle poprzez losowanie. Akcja była pomysłem Aleksandra Wielopolskiego, a autorami list byli jego syn Zygmunt Andrzej Wielopolski i oberpolicmajster Siergiej Muchanow. Branka, która w zamierzeniu miała przeciwdziałać wybuchowi powstania nazywanego później styczniowym, przyspieszyła tylko jego wybuch. Mimo że brankę utrzymywano w tajemnicy, część młodzieży | 0 | 6 |
mrc_260 | kiedy została napisana biblia? | Rosnąca liczba badaczy datuje spisanie większości Starego Testamentu na okres panowania perskiego, pomiędzy 539 p.n.e. a 330 p.n.e. | p.n.e., najnowsze pochodzą z II lub nawet I wieku p.n.e. (Księga Daniela). Według Alberta de Pury i Antoona Schoorsa działalność piśmiennicza na szerszą skalę zaczęła się w Izraelu i Judzie w latach 750–680 p.n.e. Rosnąca liczba badaczy datuje spisanie większości Starego Testamentu na okres panowania perskiego, pomiędzy 539 p.n.e. a 330 p.n.e. Zgodność ksiąg Starego Testamentu z wydarzeniami zależy od ich gatunku literackiego. Odkrycia archeologiczne, jak też badanie stylu literackiego tzw. ksiąg historycznych (np. Ksiąg Samuela i Królewskich) potwierdzają ich wczesne pochodzenie i wartość jako źródła historycznego. Z kolei niektóre księgi mądrościowe np. Księga Rut mają charakter midraszy i luźny związek z rzeczywistymi zdarzeniami. Według Gerharda von Rada piśmiennictwo historyczne starożytnego Izraela różni się charakterem od współczesnego naukowego sposobu opisywania | 214 | 345 |
mrc_261 | co to są gromady? | nazwa stosowana w języku polskim na określenie dwóch różnych rangą kategorii systematycznych | Gromada (w botanice "divisio", w zoologii "classis") – nazwa stosowana w języku polskim na określenie dwóch różnych rangą kategorii systematycznych. Termin "classis" został wprowadzony przez Karola Linneusza jako jedna z pięciu podstawowych kategorii w hierarchicznym systemie klasyfikacji biologicznej. Kategoriami pomocniczymi dla gromady są: * nadgromada ("superdivisio" dla roślin lub "superclassis" dla zwierząt), * podgromada ("subdivisio" dla roślin lub "subclassis" dla zwierząt) * infragromada ("infradivisio" dla roślin lub "infraclassis" dla zwierząt). == Różnice w nomenklaturze botanicznej i zoologicznej == Tradycyjna polska systematyka botaniczna mianem „gromady” określa kategorię „divisio”, będącą odpowiednikiem typu („phylum”) w świecie zwierząt. Ostatnio zaczęto jednak dopuszczać stosowanie określenia „typ” dla wszystkich organizmów. W starszej literaturze polska „gromada” w świecie roślin nie odpowiada rangą „gromadzie” w świecie zwierząt. === | 55 | 147 |
mrc_262 | czym jest wielki babilon? | Wielka Nierządnica lub Babilon Wielki – postać symboliczna w Księdze Objawienia, uosobienie zepsucia, sprzedajności, zła i Antychrysta. | Wielka Nierządnica lub Babilon Wielki – postać symboliczna w Księdze Objawienia, uosobienie zepsucia, sprzedajności, zła i Antychrysta. == Ikonografia == Na podstawie opisu z Biblii w Średniowieczu przedstawiano tę postać jako kobietę, odzianą w czerwoną suknię, siedzącą na Bestii o siedmiu rogatych głowach. == Interpretacja == W zależności od epoki i często doraźnych układów politycznych sposób rozumienia tego symbolu ulegał zmianom. Często przewija się obraz Rzymu ukrytego pod pojęciem Babilonu – siedem wzgórz, powiązanie religii i władzy politycznej itp. W okresie reformacji wielu liderów ruchów protestanckich (m.in. Marcin Luter, Jan Kalwin i John Knox) interpretowało tę alegoryczną postać jako personifikację Kościoła katolickiego. Powstało w tym czasie wiele wyobrażeń o podtekstach antypapieskich. == Kościół Adwentystów Dnia Siódmego == Adwentyści wierzą, że | 0 | 135 |
mrc_263 | z jakimi miejscami w polsce był związany fryderyk chopin? | Warszawie | z synami. Hrabia Skarbek w okresie swojego pobytu w Polsce stał się jednym z najaktywniejszych protektorów Chopina, ale to za przyczyną Żywnego, który spisał – według wskazówek Fryderyka – kilka arkuszy z kompozycjami wariacji i tańców, po czym pokazywał je w innych domach, Chopin stał się znany w Warszawie. Fryderyk wystąpił w pałacu Brühla przed księciem Konstantym i zaprezentował mu nieznany marsz, który książę kazał sobie zagrać po raz drugi. W 1817 w parafialnym zakładzie typograficznym kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Nowym Mieście w Warszawie ukazał się pierwszy wydany drukiem utwór Chopina – polonez w tonacji g-moll wydany pod tytułem "Polonoise pour le Piano-Forte Dédiée à Son Excellence Mademoiselle la Comtesse Victoire Skarbek faite par Frédéric Chopin Musicien âgé | 299 | 308 |
mrc_264 | kto jest autorem książki hobbit? | J.R.R. Tolkien | Hobbit, czyli tam i z powrotem () − powieść fantasy dla dzieci autorstwa J.R.R. Tolkiena, wydana 21 września 1937 przez firmę Allen & Unwin. Polskie wydanie ukazało się w 1960 w tłumaczeniu Maria Skibniewskiej. Opowiada o wyprawie podjętej przez krasnoludów tworzących kompanię Thorina i towarzyszącego im hobbita o nazwisku Bilbo Baggins do zajmowanej przez smoka Smauga Samotnej Góry w celu odzyskania zagarniętych skarbów i dawnej siedziby krasnoludów. Po drodze, w jaskini Golluma, Bilbo Baggins znajduje pierścień, który daje mu moc bycia niewidzialnym. Po wydaniu powieść szybko zyskała uznanie czytelników. Wydawca poprosił autora o kontynuację zdarzeń, która ostatecznie ukazała się jako "Władca Pierścieni". Zarówno "Hobbit", jak i "Władca Pierścieni" powstały pod wpływem staroskandynawskich legend, którymi zajmował się Tolkien. Analiza literaturoznawcza sugeruje, | 73 | 87 |
mrc_265 | w jakiej reprezentacji gra ronaldo? | reprezentacji Portugalii | Cristiano Ronaldo (wym. []), właśc. Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro (ur. 5 lutego 1985 w Funchal) – portugalski piłkarz, występujący na pozycji napastnika w saudyjskim klubie Al-Nassr oraz w reprezentacji Portugalii, której jest kapitanem. Złoty medalista Mistrzostw Europy 2016, srebrny medalista Mistrzostw Europy 2004. Uczestnik Mistrzostw świata: 2006, 2010, 2014, 2018, 2022 i Mistrzostw Europy: 2008, 2012, 2020. Klubową karierę rozpoczął w wieku ośmiu lat, grając w małym klubie CF Andorinha. W wieku 10 lat trafił do jednego z największych klubów Madery, Nacionalu, a w 1997 – do akademii Sportingu. W 2003 podpisał kontrakt z Manchesterem United. Już w pierwszym sezonie zdobył z klubem Puchar Anglii, natomiast w kolejnych latach pomógł United w zdobyciu trzech z rzędu tytułów mistrzowskich, dwóch | 195 | 219 |
mrc_266 | jaka bron chemiczna syria? | sarin | broni chemicznej. Zespół 20 ekspertów pod dowództwem wymienionych naukowców przybył do Syrii 18 sierpnia 2013, czyli trzy dni przed atakiem gazowym w Ghucie. == Atak == 21 sierpnia 2013 ok. godziny 3:00 czasu lokalnego, w kilku miastach na wschód od syryjskiej stolicy – Duma, Irbin, Hammurijja, Harasta, Kafr Batna, Sakba – leżących na terenie Ghuty, oraz w damasceńskich dzielnicach Ajn Tarma, Dżaubar, Zamalka, a także miast na południe od stolicy – Darajja i Muaddamija, doszło do ataku rakietowego. W głowicach rakiet według świadków umieszczony był trujący gaz – sarin. W ciągu godziny spowodował on setki ofiar. Atak miał miejsce w toku nocnych walk w Ghucie rozpoczętych o 1:15 czasu lokalnego (0:15 czasu polskiego). Początkowo wystrzelono pięć rakiet z lotniska wojskowego | 569 | 574 |
mrc_267 | jak nazywa się najwyższy szczyt afryki? | szczyt Uhuru | Kilimandżaro – góra w Tanzanii, leżąca przy granicy z Kenią. Jest najwyższą górą Afryki i jedynym miejscem na kontynencie, gdzie śnieg jest całoroczny. Jest jednym z najwyższych samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach: * szczyt Uhuru na wulkanie Kibo (Kilimandżaro) – 5895 m n.p.m., * Mawenzi – 5150 m n.p.m., * Shira – 3940 m n.p.m. Uhuru wznosi się około 4900 metrów ponad otaczającymi masyw terenami. == Historia == === Etymologia === Według jednej z hipotez (wysnuł ją niemiecki misjonarz Johann Ludwig Krapf), nazwa Kilimandżaro pochodzi z połączenia dwóch słów języka tamtejszych plemion. "Kilima" oznacza słowo "Góra", "Njiaro" zaś "Karawanę". === Początki eksploracji === Jeszcze przed przybyciem Europejczyków wokół masywów wulkanicznych mieszkały liczne | 275 | 287 |
mrc_268 | co to jest antidotum wikipedia? | bezpłatny kwartalnik Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w RP | Antidotum – bezpłatny kwartalnik Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w RP. Pierwsze wydanie czasopisma pojawiło się w 2004 roku, dzięki pomysłowi Piotra Koziola. Do 2012 roku ukazało się 24 numerów. Głównym celem na początku istnienia było zapobieganie nudzie i pokazanie starszej generacji mniejszości niemieckiej, co młodzież potrafi. Artykuły w czasopiśmie są zarówno w języku polskim jak i niemieckim. „Antidotum” jest wydawane w nakładzie 5000 egzemplarzy. Grupą docelową czasopisma jest młodzież mniejszości niemieckiej, to pod jej kątem zostają poruszane poszczególne tematy artykułów. „Antidotum” wychodzi naprzeciw zainteresowaniom, prezentując np. aktualne niemieckie zespoły muzyczne czy popularnych sportowców. ; Działy czasopisma * gość numeru, * newsy z Polski i Niemiec, * temat numeru, * w górę i daleko, * strefa studencka, * z życia BJDM-u, | 12 | 79 |
mrc_269 | z kim zareczyl sie tadeusz? | Ostatecznie zaręcza się z Zosią. | Tadeusz Soplica ("pan Tadeusz") – postać literacka, tytułowy bohater poematu epickiego "Pan Tadeusz" (1834) Adama Mickiewicza; syn Jacka Soplicy, bratanek Sędziego, dziedzic Soplicowa. Młody, przystojny, zakochany w Zosi, wplątuje się w perypetie miłosne z jej opiekunką Telimeną. Ostatecznie zaręcza się z Zosią. == Dzieciństwo == Syn Jacka Soplicy (wzgardzony przez Stolnika Horeszkę ożenił się z pierwszą napotkaną „dziewczyną ubogą”). Urodził się zapewne w 1791 roku. Nazwano go Tadeuszem na cześć Tadeusza Kościuszki, bohatera wojny 1792 roku (to jeden z licznych w poemacie anachronizmów, syn Jacka urodził się rok wcześniej, kiedy sława Kościuszki nie mogła jeszcze dotrzeć na Litwę). Osierocony wcześnie przez matkę. Uciekający za granicę ojciec powierza jego wychowanie młodszemu bratu. Tadeusz, przekonany o śmierci ojca, dorasta, otoczony troską wszystkich | 281 | 313 |
mrc_270 | co nazywamy zdolnością skupiającą soczewki? | a – wielkość definiowana dla pojedynczych soczewek i dla układów optycznych oznaczająca odwrotność ogniskowej danej soczewki lub układu optycznego. | Zdolność skupiająca, zdolność zbierająca, moc optyczna – wielkość definiowana dla pojedynczych soczewek i dla układów optycznych oznaczająca odwrotność ogniskowej danej soczewki lub układu optycznego. :: Z=\frac{1}{f}, gdzie: : Z – zdolność skupiająca, : f – ogniskowa (wyrażona w metrach). Domyślnie wzór ten stosuje się dla powietrza. Jeżeli dana soczewka znajduje się w ośrodku materialnym, którego współczynnik załamania wynosi n, to zdolność skupiającą wyraża wzór :: Z=\frac{n}{f} gdzie f jest ogniskową układu w powietrzu. Zatem zastosowanie cieczy immersyjnej w mikroskopie zwiększa zdolność skupiającą obiektywu. Dodatnia zdolność zbierająca oznacza soczewkę lub układ optyczny skupiający, a ujemna – soczewkę lub układ rozpraszający. Zerowa zdolność zbierająca oznacza brak zmiany kierunku promieni po przejściu przez soczewkę (obie powierzchnie robocze są płaskie i równoległe do siebie | 53 | 200 |
mrc_271 | czym jest mechanika kwantowa? | teoria praw ruchu obiektów poszerzająca zakres mechaniki na sytuacje, dla których przewidywania mechaniki klasycznej nie sprawdzały się. | Mechanika kwantowa (teoria kwantów) – teoria praw ruchu obiektów poszerzająca zakres mechaniki na sytuacje, dla których przewidywania mechaniki klasycznej nie sprawdzały się. Opisuje przede wszystkim świat mikroskopowy – obiekty o bardzo małych masach i rozmiarach, np. atom, cząstki elementarne itp., ale także takie zjawiska makroskopowe jak nadprzewodnictwo i nadciekłość. Jej granicą dla średnich rozmiarów, energii czy pędów zwykle jest mechanika klasyczna. Dla zjawisk zachodzących w mikroświecie konieczne jest stosowanie mechaniki kwantowej, gdyż mechanika klasyczna nie daje poprawnego opisu tych zjawisk. Jest to jednak teoria znacznie bardziej złożona matematycznie i pojęciowo. Zasady mechaniki kwantowej są obecnie paradygmatem fizyki i chemii. Nierelatywistyczna mechanika kwantowa pozostaje słuszna, dopóki stosuje się ją w odniesieniu do ciał poruszających się z prędkościami dużo mniejszymi od prędkości | 38 | 174 |
mrc_272 | jakie były samoloty w dywizjonie 303? | Hawker Hurricane Mk I | "Dywizjon 303" z albumu Szlakiem przelanej krwi. === Film === Dywizjon upamiętniony został na taśmie filmowej w: * angielskim filmie fabularnym "„Bitwa o Anglię”" z 1969 roku reż. Guy Hamilton, * jednym z odcinków angielskiego miniserialu dokumentalnego "„Bloody Foreigners”" (pol. "„Ci cholerni cudzoziemcy”") z 2010 roku pod tytułem "„The Polish Battle of Britain”" (pol. "„Polska bitwa o Brytanię”") wyprodukowanym przez Hardy Pictures dla brytyjskiej stacji telewizyjnej Channel 4, * dwóch filmach fabularnych z 2018 roku – "„303. Bitwa o Anglię”" (ang. „"Hurricane: Squadron 303"”) oraz "„Dywizjon 303. Historia prawdziwa”" === Pomniki === 19 września 2011 roku w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera odsłonięto wierną replikę myśliwca Hawker Hurricane Mk I (skala 1:1) pomalowanego w barwach samolotu Witolda Urbanowicza, dowódcy dywizjonu 303. | 750 | 771 |
mrc_273 | ile procent ludzi ma niebieskie oczy? | o 8% populacji świata ma niebieskie oczy. | W pozostałych częściach świata są stosunkowo rzadkie. Około 8% populacji świata ma niebieskie oczy. Finlandia i Litwa mają największy odsetek niebieskookich ludzi; jest to również kolor oczu bardzo powszechny w innych krajach leżących nad Morzem Bałtyckim. Pewne badanie wykazało, że niemal 90% Islandczyków ma niebieskie lub zielone oczy. Badania w 2002 r. udowodniły powszechne występowanie niebieskiego koloru oczu wśród przedstawicieli rasy białej o nie-latynoskim pochodzeniu w Stanach Zjednoczonych – odsetek wynosi 33,8% dla urodzonych między 1935 a 1950 r. oraz 57,4% dla urodzonych między 1899 a 1905. Jako że produkcja melaniny rośnie w ciągu pierwszych kilku lat życia, niebieskie oczy dzieci mogą ściemnieć, kiedy staną się starsze. === Fioletowe i czerwone === Wrażenie fioletowych oczu jest wynikiem zmieszania czerwonych i | 58 | 99 |
mrc_274 | co wiąże rtęć? | Toksyczność rtęci polega na niszczeniu błon biologicznych i wiązaniu się z białkami. | rtęci wnikają też do mózgu i przenikają przez barierę łożyskową do krwi płodu. Wchłonięta w ten sposób rtęć jest wydalana z moczem i w niewielkim stopniu z kałem. Kumuluje się w nerkach, uszkadzając je. Toksyczność rtęci polega na niszczeniu błon biologicznych i wiązaniu się z białkami. W ten sposób rtęć zakłóca wiele niezbędnych do życia procesów biochemicznych. Ostre zatrucie oparami rtęci wywołuje zapalenie płuc i oskrzeli prowadzące niekiedy do śmiertelnej niewydolności oddechowej. Inne objawy to: krwotoczne zapalenie jelit, niewydolność krążenia, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Uszkodzeniu ulegają również nerki i układ nerwowy. Spożycie związków rtęci powoduje ślinotok, wymioty, krwawą biegunkę, martwicę błony śluzowej jelit. Pojawia się również pieczenie w przełyku. Podobnie jak w zatruciu drogą oddechową uszkodzone zostają nerki. Zatrucie | 203 | 287 |
mrc_275 | kto śpiewał jolka jolka? | Felicjan Andrzejczak | Jolka, Jolka pamiętasz – ballada rockowa Budki Suflera, wydana w 1982 roku jako ósmy singel zespołu. Piosenka znalazła się na albumie kompilacyjnym "1974–1984", który wydano w roku 1984. Autorem tekstu jest Marek Dutkiewicz, a muzyki Romuald Lipko. Warunkiem zgody na nagranie utworu było szybkie napisanie polskiego tekstu do utworu „Time to Turn” niemieckiego zespołu Eloy. Po jego stworzeniu („Noc komety”) zespół mógł przystąpić do nagrania utworu „Jolka, Jolka pamiętasz”, nad którym pracowano od kilku miesięcy. Piosenkę zaśpiewał wokalista zespołu Felicjan Andrzejczak. Utwór zadebiutował w "poczekalni" 31. notowania Listy przebojów Programu Trzeciego z dnia 20 listopada 1982 roku, utrzymywał się na Liście przez 13 tygodni, a w 34. notowaniu Listy osiągnął pierwsze miejsce (notowanie z 11 grudnia 1982). Piosenka okazała się | 555 | 575 |
mrc_276 | jaką długość ma jelito cienkie? | Średnia długość jelita cienkiego to 5–6 m | Jelito cienkie (łac. "intestinum tenue") – najdłuższa część przewodu pokarmowego, położona pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym, od którego oddziela się poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą. W obrębie jamy brzusznej jelito cienkie zajmuje okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe, a częściowo też miednicę małą. Jego długość jest osobniczo zmienna, zależy też od wieku i od stanu skurczu błony mięśniowej. Średnia długość jelita cienkiego to 5–6 m, natomiast na zwłokach wynosi ona od 6 do 8. Średnica (czyli inaczej światło jelita) ma około 3 cm. U noworodków i dzieci jelito cienkie jest stosunkowo dłuższe niż u dorosłych – przypuszczalnie w związku z większą pojemnością jamy brzusznej. == Podział anatomiczny == Jelito cienkie dzielimy na trzy podstawowe części. Są to, kolejno: dwunastnica, jelito czcze | 416 | 457 |
mrc_277 | czego brakowało w egipcie? | Brakujące surowce, takie jak drewno, srebro oraz wonności potrzebne do rytuałów | rolną. Dlatego ważną rolę w zabezpieczeniu państwa w okresach suchych odgrywały ośrodki administracyjne, należące do zarówno władcy, jak i świątyń. Nie był to system monolityczny, lecz kompleksowa sieć autonomicznych placówek administracji, zajmujących się zbieraniem przychodów, rozdzielaniem płac oraz magazynowaniem i dystrybucją zbiorów. Stan tego rodzaju gospodarki w poszczególnych regionach zależał od zasobów, jakich dostarczała tam ziemia. Egipt był w dogodnej sytuacji ze względu na bardzo żyzne tereny rolnicze nad Nilem (nazwa kraju, to "Kemet", co oznacza „czarną ziemię”), łagodny klimat, obfitość flory i fauny, a w górach po obu stronach rzeki bogactwo surowców skalnych i mineralnych. Brakujące surowce, takie jak drewno, srebro oraz wonności potrzebne do rytuałów sprowadzane były od samego początku z innych krajów. == Surowce naturalne == Wydobycie | 702 | 781 |
mrc_278 | kto jest reżyserem filmu gierek? | Węgrzyn | Gierek – polski film fabularny z 2022 roku w reżyserii Michała Węgrzyna. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się 27 lipca 2020 roku i powstały w Dąbrowie Górniczej (Pałac Kultury Zagłębia), Gdańsku, Katowicach, Ustroniu (willa Jerzego Ziętka - obecnie Dom Pracy Twórczej Architektów SARP Katowice przy ul. Zielonej 1), Warszawie, Zawierciu (basen przy ul. Glinianej, Miejski Ośrodek Kultury, ulice: Huldczyńskiego i Senatorska, blok przy ul. Wschodniej 2). Początkowo premierę filmu wyznaczono na 15 października 2021 roku, jednak datę zmieniono na 21 stycznia 2022 roku. == Fabuła == Sekrety i tajemnice Edwarda Gierka (Michał Koterski) – I sekretarza KC PZPR. Film z przełomową historią Polski w tle, którego akcja toczy się w latach 1970–1982, od momentu przejęcia funkcji I sekretarza KC PZPR, do | 63 | 70 |
mrc_279 | kto to ludwisarz? | rzemieślnik odlewający z brązu, miedzi, mosiądzu lub spiżu dzwony, lufy do dział, posągi, świeczniki i przedmioty codziennego użytku. | Ludwisarz (brązownik) – rzemieślnik odlewający z brązu, miedzi, mosiądzu lub spiżu dzwony, lufy do dział, posągi, świeczniki i przedmioty codziennego użytku. Ludwisarstwo powstało w XIII wieku. W XIX wieku rozpoczął się upadek tego rzemiosła w związku z rozwojem przemysłu metalurgicznego. Współczesne ludwisarstwo jest rzemiosłem artystycznym. Nadal dostarcza dzwony do świątyń. Nieliczni już ludwisarze zajmują się głównie odlewem przedmiotów ozdobnych typu: świeczniki, lichtarze, kinkiety, klamki, popielniczki, ozdoby do uprzęży konnych. == Ludwisarze w Polsce == W Krakowie działali między innymi Jan i Maciej Meidnerowie, Samuel Szolz (1515), Petrus Camtrifusor (1536), Oswald Baldtner (1569), a także Józef Rozenberski (1638), Michał Wainhold (1669), Ignacy Huflaner, Piotr Wagner i inni. W Warszawie odlewali dzwony między innymi Wreden (1721), Benjamin Witweck (1715), a w XIX | 24 | 157 |
mrc_280 | jak zginął hajmon? | Na wieść o samobójczej śmierci swej wybranki odebrał sobie życie. | Hajmon (gr. Aimōn, łac. Haemon ‘biegły’) – w mitologii greckiej królewicz tebański. Uchodził za syna Kreona i Eurydyki. Był narzeczonym Antygony. Na wieść o samobójczej śmierci swej wybranki odebrał sobie życie. Jego śladem poszła także jego matka. | 146 | 211 |
mrc_281 | w którym roku zakończył się proces zjednoczenia niemiec? | 1871 | Zjednoczenie Niemiec (1866–1871) – kilkuletni proces jednoczenia państw niemieckich, zakończony proklamacją Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy). == Historia == Kongres wiedeński w 1815 roku ustalił podział ówczesnej Europy. Mimo to już w tym okresie istniały silne tendencje zjednoczeniowe wśród niemieckiego społeczeństwa. W miejsce rozwiązanego w 1813 roku Związku Reńskiego utworzono Związek Niemiecki (1815), pod przewodnictwem cesarza Austrii. Wewnątrz niego zarysowywała się stopniowo rywalizacja między Prusami a Austrią. Wzrost nastrojów zjednoczeniowych przypadł na lata Wiosny Ludów. Zawiązany wtedy ogólnoniemiecki parlament, zwany od miejsca obradowania frankfurckim, podjął po długich debatach decyzję o zjednoczeniu Niemiec pod przewodnictwem Prus (tzw. koncepcja małoniemiecka) i ofiarowaniu korony cesarskiej Fryderykowi Wilhelmowi IV. Król jednak odmówił jej przyjęcia, a w 1850 roku Prusy zostały zmuszone do ponownego uznania zwierzchnictwa | 27 | 31 |
mrc_282 | kiedy wybuchło powstanie w getcie warszawskim? | Powstanie wybuchło w momencie rozpoczęcia zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, w wigilię żydowskiego święta Pesach, 19 kwietnia 1943 | Wolińskim „Wacławem” z Referatu Spraw Żydowskich AK. == Powstanie w getcie warszawskim == Powstanie wybuchło w momencie rozpoczęcia zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, w wigilię żydowskiego święta Pesach, 19 kwietnia 1943, w momencie gdy w tzw. getcie szczątkowym znajdowało się już tylko ok. 50-70 tysięcy Żydów (wobec niemal pół miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia). Powstanie – pierwsze miejskie wystąpienie powstańcze w okupowanej przez Niemców Europie – nie miało militarnych celów strategicznych. Biorąc pod uwagę brak jakichkolwiek szans na powodzenie, stanowiło zbrojną odpowiedź na ludobójstwo, będąc również odwetem na hitlerowcach podjętym przez kilkuset bojowników Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) oraz Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). Ze względu na swoją symboliczną wymowę, powstanie w getcie warszawskim uważane jest przez naród | 90 | 258 |
mrc_283 | na czym polegała wojna błyskawiczna? | termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj. | Blitzkrieg (niem. "wojna błyskawiczna") – termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj. == Założenia == Najważniejszym elementem wojny błyskawicznej jest wykorzystanie momentu zaskoczenia poprzez napad w skali strategicznej oraz dążenie do maksymalnego zmasowania głównych sił w kierunku pierwszego uderzenia. Nieprzyjaciel powinien zostać obustronnie oskrzydlony przez siły pancerne, a jego główne siły okrążone i zniszczone przez piechotę i artylerię w początkowym okresie wojny. Twórcą blitzkriegu był Alfred von Schlieffen. Na początku I wojny światowej tzw. plan Schlieffena zakładał pokonanie Francji w ciągu 6 tygodni, dzięki czemu możliwe miało być przerzucenie wszystkich sił na front wschodni, przeciwko Rosji. Teoretyczne podstawy "blitzkriegu" z użyciem czołgów zostały opracowane i po raz pierwszy zaprezentowane przez Heinza Guderiana w | 42 | 161 |
mrc_284 | na jakiej ulicy mieściła się akademia pana kleksa? | Akademia znajduje się przy ulicy Czekoladowej. | Akademia pana Kleksa – książka dla dzieci napisana przez Jana Brzechwę i wydana w 1946 roku. Jest to historia dwunastoletniego, niesfornego, rudego Adasia Niezgódki, który zostaje umieszczony w tytułowej akademii wraz z dwudziestoma trzema innymi chłopcami – wszyscy o imionach zaczynających się na literę A. Opiekuje się nimi pan Kleks z pomocą Mateusza – uczonego szpaka, który wymawia jedynie końcówki wyrazów. Kontynuacją fantastycznych opowieści Jana Brzechwy o panu Kleksie są: "Podróże pana Kleksa" oraz "Tryumf pana Kleksa". == Opis fabuły == Akademia znajduje się przy ulicy Czekoladowej. Zajmuje kolorowy, trzypiętrowy gmach. Na parterze mieszczą się sale szkolne, na pierwszym piętrze są sypialnie oraz jadalnia, na drugim mieszka pan Kleks i uczony szpak Mateusz, a na trzecim pan Kleks przechowuje swoje | 551 | 597 |
mrc_285 | za co odpowiada trzustka? | . Składa się z dwóch rodzajów tkanek: pęcherzykowej i wyspowej. Pęcherzyki trzustkowe są gruczołami zewnątrzwydzielniczymi produkującymi wiele enzymów trawiennych, rozkładających różne rodzaje pokarmu. | 5: powierzchnia przednia t., 6: powierzchnia wewnętrzna t., 7: powierzchnia górna t., 8: brzeg przedni t., 9: brzeg wewnętrzny t., 10: guz sieciowy, 11: ogon t., 12: dwunastnica. Trzustka () – narząd gruczołowy kręgowców, przy czym trzustka wyspowa występuje też u innych strunowców. Przybiera rozmaite formy u różnych taksonów. Może być zwartym narządem lub być rozproszona wśród innych tkanek. Powstaje z trzech zawiązków w nabłonku jelita, przy czym u ssaków jeden zanika. Składa się z dwóch rodzajów tkanek: pęcherzykowej i wyspowej. Pęcherzyki trzustkowe są gruczołami zewnątrzwydzielniczymi produkującymi wiele enzymów trawiennych, rozkładających różne rodzaje pokarmu. Łączą się one z wydzielinami ścian uchodzących do jelita przewodów wyprowadzających, tworząc sok trzustkowy. Wysepki trzustkowe są rozproszone lub tworzą odrębny narząd. Wyróżnia się w nich | 474 | 675 |
mrc_286 | o czym mówi traktat lizboński? | reformę instytucji Unii Europejskiej | Traktat lizboński (oficjalnie "Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską"; w wersji roboczej określany jako "traktat reformujący") – umowa międzynarodowa zakładająca m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej, podpisana 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie. Traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009, przy czym w hierarchii źródeł prawa porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje od chwili ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, co nastąpiło 2 grudnia 2009 (). Została również opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z 17 grudnia 2007. Wersja ujednolicona zmienianych traktatów (traktatu rzymskiego z 1957 i traktatu z Maastricht z 1992) ukazała się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z 9 maja 2008. == Historia == === Historia powstania „Konstytucji dla Europy” === 29 października 2004 r. | 233 | 269 |
mrc_287 | kto jest matką kingi rusin? | Marii Rusinów | Kinga Judyta Rusin-Lis (ur. 9 marca 1971 w Warszawie) – polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna, aktywistka społeczna i przedsiębiorca. == Życiorys == Jest córką Pawła i Marii Rusinów. Jej matka była wieloletnią pracownicą biura handlu zagranicznego Telewizji Polskiej. Gdy miała pięć lat, jej rodzice się rozstali, po czym wzięli rozwód. Jej dziadek, por. Stefan Czyżewski, w wieku 16 lat zaciągnął się do Legionów Piłsudskiego i jako oficer Armii Krajowej podczas powstania warszawskiego dowodził zgrupowaniem Albatros; zginął w obronie PASTy, ratując żołnierza. Będąc dzieckiem, przez 10 lat występowała w Zespole Pieśni i Tańca „Varsovia”. Ukończyła italianistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W lutym 1993 rozpoczęła pracę w TVP jako prezenterka oprawy dnia, pracowała też w redakcji "Teleexpressu". Po powrocie do Polski w 1997 | 176 | 189 |
mrc_288 | kto dostał złotą piłkę 2022? | Karim Benzema | uhonorowanym tą nagrodą. Ostatnim zdobywcą tego trofeum jest Karim Benzema, który otrzymał Złotą Piłkę w 2022 roku. W 2020 po raz pierwszy w historii plebiscytu Złota Piłka nie została przyznana, powodem tego była pandemia COVID-19. Najwyżej sklasyfikowanym polskim zawodnikiem w historii plebiscytu jest Robert Lewandowski, który zajął drugie miejsce w 2021 roku. Wcześniej na podium uplasowali się także Kazimierz Deyna (1974) i Zbigniew Boniek (1982), którzy zostali sklasyfikowani na trzecim miejscu. == Zwycięzcy == Źródło: RSSSF === Klasyfikacja piłkarzy === Źródło: RSSSF === Klasyfikacja krajów === Źródło: RSSSF === Klasyfikacja klubów === Źródło: RSSSF == Napastnik roku == == Nagroda Sócratesa == == Nagroda Gerda Müllera == == Drużyna roku == == Drużyna wszech czasów France Football == == Kopa | 61 | 74 |
mrc_289 | ile republik było w zsrr? | Pod koniec swojego istnienia, w 1991 r., ZSRR składał się z piętnastu republik związkowych. | ZSRR. === Republiki związkowe === Pod koniec swojego istnienia, w 1991 r., ZSRR składał się z piętnastu republik związkowych. W latach wcześniejszych liczba republik tworzących ten kraj była inna – początkowo były tylko 4: Rosyjska FSRR, Ukraińska SRR, Białoruska SRR i Zakaukaska FSRR. W latach następnych, podnosząc status niektórych dotychczasowych republik autonomicznych, tworzono nowe republiki: Turkmeńska (1925), Uzbecką (1925) Tadżycką (1929), Kazachską (1936), Kirgiską (1936). W 1936 r. zlikwidowano Zakaukaską FSRR, a tworzące ją Armeńska SRR, Azerbejdżańska SRR i Gruzińska SRR weszły bezpośrednio w skład ZSRR. W 1940 r. po aneksji państw bałtyckich powstały Litewska SRR, Łotewska SRR i Estońska SRR. W tym samym roku podniesiono status 2 innych republik autonomicznych: z obszarów Karelskiej ASRR oraz większości ziem zdobytych na | 34 | 125 |
mrc_290 | kto uczestniczył w obradach okrągłego stołu? | Uczestnicy obrad „Okrągłego Stołu” z podziałem na strony: === Strona rządowo-koalicyjna === === Strona opozycyjno-solidarnościowa === === Obserwatorzy kościelni === * ks. Bronisław Dembowski * bp Janusz Narzyński * ks. Alojzy Orszulik === Rzecznicy prasowi === * Janusz Onyszkiewicz (strona opozycyjno-solidarnościowa) * Jerzy Urban (strona rządowo-koalicyjna) == Uczestnicy obrad w zespołach == === Uczestnicy obrad w zespole ds. reform politycznych === ; Strona opozycyjno-solidarnościowa Według ustaleń dokonanych na podstawie stenogramów i informacji z obrad, w pracach tego zespołu brali udział także: * Andrzej Celiński * Janusz Grzelak * Jerzy Regulski * Henryk Samsonowicz ; Strona rządowo-koalicyjna Według ustaleń dokonanych na podstawie stenogramów i informacji z obrad oraz listy asystentów, w pracach tego zespołu brali udział także: * Jerzy Bafia | gazet. Uczestnicy obrad „Okrągłego Stołu” z podziałem na strony: === Strona rządowo-koalicyjna === === Strona opozycyjno-solidarnościowa === === Obserwatorzy kościelni === * ks. Bronisław Dembowski * bp Janusz Narzyński * ks. Alojzy Orszulik === Rzecznicy prasowi === * Janusz Onyszkiewicz (strona opozycyjno-solidarnościowa) * Jerzy Urban (strona rządowo-koalicyjna) == Uczestnicy obrad w zespołach == === Uczestnicy obrad w zespole ds. reform politycznych === ; Strona opozycyjno-solidarnościowa Według ustaleń dokonanych na podstawie stenogramów i informacji z obrad, w pracach tego zespołu brali udział także: * Andrzej Celiński * Janusz Grzelak * Jerzy Regulski * Henryk Samsonowicz ; Strona rządowo-koalicyjna Według ustaleń dokonanych na podstawie stenogramów i informacji z obrad oraz listy asystentów, w pracach tego zespołu brali udział także: * Jerzy Bafia | 7 | 867 |
mrc_291 | jakie skutki na rynku może powodować wzrost ceny towaru? | Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. | wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe. * Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także wskutek nakładania podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen, np. chleba. == Rodzaje inflacji == Według kryterium tempa: * deflacja – ujemna inflacja * pełzająca – nie przekracza 5% rocznie * umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5–10% rocznie * galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 10% w górę * hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150% Według kryterium przyczyny: Według kryterium przejawiania się oraz skutków: * otwarta * tłumiona * | 95 | 174 |
mrc_292 | co oznacza tytuł pan tadeusz? | W "Panu Tadeuszu" tytuł wyraźnie wskazuje czytelnikowi, że główną i pierwszoplanową postacią poematu ma być Tadeusz. | życia. Pierwszym poetą, który użył takiego chwytu literackiego był Homer ("Odyseja"), dlatego też taką strukturę nazywa się homerycką. Stanowiła ona motyw widoczny zwłaszcza w późniejszych greckich tragediach ("Król Edyp", "Elektra"). W "Panu Tadeuszu" tytuł wyraźnie wskazuje czytelnikowi, że główną i pierwszoplanową postacią poematu ma być Tadeusz. Jednakże w trakcie lektury okazuje się, że oprócz niego pojawia się bardzo wiele innych postaci, równie jak on ważnych, a nawet ważniejszych. Na plan pierwszy wysuwa się zwłaszcza tajemniczy ksiądz Robak, który stale budzi zaciekawienie czytelnika: nie wiadomo kim jest, dlaczego pojawia się zwłaszcza w ważnych momentach akcji oraz dlaczego jest tak silnie związany z rodziną Sopliców. Odpowiedzi na te pytania pojawią się znacznie później, kiedy następuje „samoujawnienie” księdza. A przez cały czas autor | 235 | 351 |
mrc_293 | komu jest dedykowana księga dziejów apostolskich? | „Dzieje Apostolskie” dedykowane są znanemu nam tylko z imienia Teofilowi, zapewne chrześcijaninowi szlachetniejszego urodzenia i być może dobroczyńcy autora. | dzieło miało być kontynuacją napisanej przez niego wcześniej Ewangelii (Ew. Łuk. 1, 1–4). Teza o Łukaszowym autorstwie Trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich, powszechnie przyjęta w kościołach chrześcijańskich, nie jest podzielana przez wszystkich biblistów. == Dedykacja == „Dzieje Apostolskie” dedykowane są znanemu nam tylko z imienia Teofilowi, zapewne chrześcijaninowi szlachetniejszego urodzenia i być może dobroczyńcy autora. Mniej prawdopodobne jest przypuszczenie, by autor dzieła nie dedykował go konkretnej osobie (co było zwyczajem jego czasów), a każdemu czytelnikowi, ukrywającemu się pod greckim słowem („miłujący Boga” lub „umiłowany przez Boga”). Przedmiotem dyskusji jest użyty przez autora termin (pierwsze księgi). Zdaniem niektórych biblistów (T. Zahn, W. Ramsay) oznacza on, że autor zamierzał kontynuować pracę i napisać przynajmniej trzecią część dzieła, w przeciwnym razie użyłby słowa | 278 | 435 |
mrc_294 | jak duży jest tajwan? | Wyspa Tajwan ma powierzchnię 35 801 km². | żeglarze, pływający wzdłuż jej wybrzeży. == Cechy geograficzne == Wyspa Tajwan ma powierzchnię 35 801 km². W najdłuższym miejscu wyspa ma długość 377 km, a szerokość w najszerszym miejscu dochodzi do 142 km. Na północy wyspy panuje klimat podzwrotnikowy, w centrum i na południu wyraźne są wpływy klimatu zwrotnikowego. Zimą wieje silny monsun z północnego wschodu, latem silny monsun z południowego zachodu, który przynosi ze sobą silne opady. Zachód wyspy tworzy nizina, która wznosi się w kierunku wschodnim, aż po góry w centralnej części wyspy. Góry tworzy ponad dwieście szczytów o wysokości ponad 3000 m n.p.m. Najwyższym punktem Tajwanu jest góra Yu Shan (3952 m) w paśmie Yushan Shanmai. Na wschodnim wybrzeżu znajduje się kilka kolejnych, nieco mniejszych pasm górskich. | 66 | 106 |
mrc_295 | czym miała być piramida w gizie? | Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa | Piramida Cheopsa, Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa (egip. "Chu-fu"), prawdopodobnie według projektu Hemona. W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. Wielka Piramida jest częścią nekropolii memfickiej. W starożytności uznana została za jeden z siedmiu cudów świata i jako jedyny z nich dotrwała epoki nowożytnej, chociaż nie bez szwanku: straciła licówkę i . Piramida Cheopsa wraz z piramidą Chefrena i piramidą Mykerinosa stanowią najokazalszy i najbardziej znany w świecie zespół piramid. W ich pobliżu znajduje się Wielki Sfinks. Wielka Piramida postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm. | 109 | 210 |
mrc_296 | kto napisał tekst do piosenki ostatnia nadzieja? | ana przez Zuzannę Jurczak, Dawida Podsiadło i Jakuba Galińskiego | Ostatnia nadzieja (zapis stylizowany: ostatnia nadzieja) – singel polskiej piosenkarki Sanah i polskiego piosenkarza Dawida Podsiadły. Utwór pochodzi z trzeciego albumu studyjnego Sanah pt. "Uczta". Singel został wydany 14 kwietnia 2022. Kompozycja znalazła się na 1. miejscu listy AirPlay – Top, najczęściej odtwarzanych utworów w polskich rozgłośniach radiowych. Nagranie otrzymało w Polsce status diamentowego singla, przekraczając liczbę 250 tysięcy sprzedanych kopii. == Geneza utworu i historia wydania == Piosenka została napisana i skomponowana przez Zuzannę Jurczak, Dawida Podsiadło i Jakuba Galińskiego, który również odpowiada za produkcję piosenki. Singel ukazał się w formacie digital download 14 kwietnia 2022 w Polsce za pośrednictwem wytwórni płytowej Magic Records w dystrybucji Universal Music Polska. Utwór znalazł się na polskich składankach: "Hity na czasie: Lato | 549 | 613 |
mrc_297 | w którym roku powstało księstwo warszawskie? | Utworzone w 1807 roku | Księstwo Warszawskie (, ) – istniejące w latach 1807–1815 państwo polskie związane unią personalną z Królestwem Saksonii. Formalnie niepodległe, z własną konstytucją, Sejmem, rządem i armią oraz suwerennym władcą, którym był król saski. Faktycznie terytorium zależne od Cesarstwa Francuskiego podporządkowane Napoleonowi Bonaparte jako cesarzowi Francuzów i protektorowi Związku Reńskiego, w skład którego wchodziło Królestwo Saksonii. Utworzone w 1807 roku na mocy traktatu w Tylży z części ziem zaboru pruskiego. W 1809 w wyniku wojny z Austrią powiększone o część ziem zaboru austriackiego. W czerwcu 1812 roku przekształcone formalnie przez Konfederację Generalną (skonfederowany Sejm) w "Królestwo Polskie". Od lutego 1813 roku okupowane przez armię rosyjską. Na kongresie wiedeńskim w 1815 roku podzielone między Rosję, Prusy i Austrię, a z większości jego | 436 | 457 |
mrc_298 | kto był ostatnim królem rzymu? | Tarkwiniusz Pyszny, "Lucius Tarquinius Superbus" (żył na przełomie VI i V wieku p.n.e.) | Tarkwiniusz Pyszny, "Lucius Tarquinius Superbus" (żył na przełomie VI i V wieku p.n.e.) – według przyjętej tradycji siódmy i ostatni król rzymski pochodzenia etruskiego (535 p.n.e. – 509 p.n.e.). Syn lub wnuk Tarkwiniusza Starszego, ożeniony z córką Serwiusza – Tulią. Aby zdobyć władzę, ożenił się z królewską córką, ale szybko przekonał się, że jest ona bardziej lojalna względem ojca niż męża. Owdowiawszy Tarkwiniusz ożenił się ze swoją owdowiałą szwagierką. Prawdopodobnie brał udział w spisku i przyczynił się śmierci poprzedniego króla Serwiusza. Wybudował na wzgórzu Kapitolu wielką świątynię w stylu etruskim, która stała się wzorem dla wszystkich późniejszych świątyń rzymskich; ustawiona była na podwyższeniu i zdobiona malowanymi dekoracjami z terakoty; czczona w niej była triada bóstw: Jupiter (posąg wykonał słynny etruski | 0 | 87 |
mrc_299 | jakie było pierwsze miasto w polsce? | Pierwszej lokacji dokonał w 1211 r. książę śląski Henryk Brodaty udzielając Złotoryi przywileju korzystania z prawa nadanego w 1188 r. mieszczanom magdeburskim. | Lokacje na prawie niemieckim, polegające na organizacji i zabudowie miast nowego typu, to najbardziej charakterystyczne i najważniejsze zjawisko w historii gospodarczej i społecznej ziem polskich XIII wieku. Inicjatywa lokacyjna należała do władcy (księcia zwierzchniego, króla) oraz rycerzy i duchowieństwa. Pierwszej lokacji dokonał w 1211 r. książę śląski Henryk Brodaty udzielając Złotoryi przywileju korzystania z prawa nadanego w 1188 r. mieszczanom magdeburskim. Poniższa lista przedstawia najstarsze miasta Polski pod względem prawnym, czyli roku uzyskania przez nie praw miejskich. == Miasta lokowane w XIII w. w księstwach piastowskich i na Pomorzu Gdańskim == W XIII w. lokowano w księstwach rządzonych przez dynastów piastowskich oraz na Pomorzu Gdańskim 230 miast. Na Śląsku 128 (101 lokacji książęcych, 21 kościelnych, 6 rycerskich), w Wielkopolsce 38 | 309 | 469 |