id
stringlengths 2
6
| url
stringlengths 31
243
| title
stringlengths 1
148
| text
stringlengths 6
119k
|
|---|---|---|---|
3748 | https://br.wikipedia.org/wiki/Nano | Nano | An Nano (aroueziet n) zo ur rakger eus ar sistem etrebroadel (SI) a dalv 10-9, da lavarout eo ur vilvilionvedenn.
Kadarnaet e voe gant 11 Kendalc'h Meur ar Pouezioù hag ar Muzulioù (CGPM) e 1960.
Dont a ra eus ar gresianeg νανος nanos "korr".
Komzet e vez kalz eus an nanoteknologiezhioù e penn kentañ an . Graet e vez kalz gant an nano en elektronek er muzulioù red ha bec'hiad.
Lieskement unanenn vuzuliañ |
3749 | https://br.wikipedia.org/wiki/Mikro | Mikro | Mikro (aroueziet µ) zo ur rakger eus ar sistem etrebroadel (SI) a dalv 10-6, da lavarout eo ur vilionvedenn.
Ur mikrometr = 1 / 1 000 000 m = 1 × 10-6 m = 1 mikron (unanenn divoaziet)
Kadarnaet e voe gant 11 Kendalc'h Meur ar Pouezioù hag ar Muzulioù (CGPM) e 1960.
Dont a ra eus ar gresianeg μιχρός mic'hros, "bihan".
Lieskement unanenn vuzuliañ |
3750 | https://br.wikipedia.org/wiki/Mili | Mili | Mili (aroueziet m) zo ur rakger eus ar sistem etrebroadel (SI) a dalv 10-3, da lavarout eo ur vilvedenn.
Da skouer e talv ar milimetr kement hag ur vilvedenn metr. Heñvel eo gant ar milieilenn.
Kinniget e oa bet gant Académie des Sciences ha lakaet da ofisiel e Bro-C'hall gant lezenn ar 7 a viz Ebrel 1795.
Dont a ra eus ar ger latin mille "ur miliad" (millia, milia eo al liester).
Lieskement unanenn vuzuliañ |
3751 | https://br.wikipedia.org/wiki/Deki | Deki | Deki (aroueziet gant d) zo ur rakger eus ar sistem etrebroadel (SI) a dalv 10-1, da lavarout eo un dekvedenn.
Da skouer e vez graet gant an dekilitr (dl) pe gant an dekimetr (dm).
Kinniget e oa bet gant Académie des Sciences ha lakaet da ofisiel e Bro-C'hall gant lezenn ar 7 a viz Ebrel 1795.
Dont a ra eus ar ger latin decimus a dalvez dekvedenn.
Lieskement unanenn vuzuliañ |
3752 | https://br.wikipedia.org/wiki/Ato | Ato | Ato (aroueziet a) zo ur rakger eus ar sistem etrebroadel (SI) a dalv 10-18 pe c'hoazh ur vilvilionvedenn eus ur vilvilionvedenn.
Da skouer e vez graet gant an atoeilenn.
Degemeret e voe e 1964.
Dont a ra eus ar ger danek atten "triwec'h", "eitek".
Lieskement unanenn vuzuliañ |
3753 | https://br.wikipedia.org/wiki/Eskob | Eskob | Un eskob (liester : eskobed, eskeb, eskibien) a zo un den uhel en urzh en Iliz katolik roman, en Iliz Ortodoks, en Iliz anglikan hag e lod eus an Ilizoù protestant. E penn un eskopti e vez un eskob.
Ul lid a vez aozet gant un eskob all (pe meur a hini) evit e eskobiñ, da lavarout eo reiñ ar garg dezhañ.
Gerdarzh
Eus al latin kristen episcopus diwar ar gresianeg επισκοποςe episkopos, "diwaller, evezhier" e teu ar ger eskob hag e zeveradennoù "eskobded", "eskobel", "eskobelezh", "eskobiezh", "eskobiñ", "eskopti" hag "eskoptiad".
Eskibien en Testamant Nevez
Pemp gwech e kaver ar ger "eskob" en Testamant Nevez.
Oberoù an Ebestel 20:28
Lizher d'ar Filipianed 1:1
Lizher kentañ da Dimoteos 3:2
Lizher da Ditus 1:7
Lizher kentañ da Bêr 2:25
Petra bennak ma n'eo ket bet krouet ar garg-se gant Jezuz-Krist e seblant bezañ ur stad reizh e penn-kentañ diorroadur ar gristeniezh. Diaes eo ober un diforc'h gant hini ar presbyter (πρεσβυτερος), met an diagon a weler el Lizher da Zimoteos a seblant dindan beli an eskob.
En Oberoù an Ebestel e reer eus an eskob ur maesaer evit e dropell, ur skeudenn voutin implijet en amzer hiziv c'hoazh. El Lizher da Zimoteos e reer "pried ur wreg nemetken" anezhañ, met amsklaer eo ma 'z eus kaoz eus nac'hañ dezho an eildimeziñ pe eus al liespriedelezh ; n'eus roud ebet avat eus eskibien a vije difennet outo dimeziñ ha genel krouadurioù d'ar c'houlz-se.
An eskibien diwar skridoù an ebestel
Diwar obererezh an ebestel e voe aozet an Iliz kristen nevez en un doare efedusoc'h ken ma 'z eas roll an eskibien war bouezusaat en IIvet kantved. Gwelet eo kement-se e skridoù Ignatius Antioch (c. 35 – c. 110), pa zisplegas en e Lizher d'ar Vagnesianed :
« Lakait an holl da zoujañ ouzh an diagoned koulz hag e tleont doujañ ouzh an eskob hag eñ skeudenn an Tad ha doujañ ouzh ar veleged ivez,ken e toujer ouzh ar re-se evel kuzul Doue ha Strollad an Ebestel. »
Kristeniezh
Eskibien
Kloer |
3755 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezho%C3%B9%20outiek | Yezhoù outiek | Ur familh-yezhoù eo ar yezhoù outiek (pe yezhoù miwokek-kostanoek pe yezhoù moutsounek) komzet gant pobloù-orin e kreiz Kalifornia.
En arvar da vont da get emañ an holl yezhoù outiek hiziv.
Daouzek yezh outiek ez eus en holl, isrannet e daou skourr pennañ evel-hen:
I. Yezhoù miwokek (a.k.a. Miwok, Miwuk, Moquelumnan)
A. Miwokeg ar reter
1. Miwokeg ar gompezenn
2. Sakleg (miwokeg ar pleg-mor) (yezh varv)
i. Miwokeg ar sierra
3. Norzh miwokeg ar sierra
4. Kreiz miwokeg ar sierra
5. Su miwokeg ar sierra
B. Miwokeg ar c'hornôg
6. Miwokeg an arvor (yezh varv)
7. Miwokeg al lenn
II. Yezhoù Kostanoek (yezh varv)
8. Karkineg (carquin) (yezh varv)
9. Kostanoeg an norzh (yezh varv)
10. Soledadeg (cholon) (yezh varv)
A. Kostanoeg ar su (yezh varv)
11. Moutsouneg (San Juan Bautista) (yezh varv)
12. Rumseg (Runsien) (yezh varv)
Gwelet ivez
Miwokeg
Kostanoeg
Liammoù diavaez
Ethnologue
Yezhoù outiek
Yezhoù Amerika |
3756 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezho%C3%B9%20wintouek | Yezhoù wintouek | Ur familh-yezhoù eo ar yezhoù wintouek (pe kopehek) komzet e traonienn Sacramento e kreiz Norzh Kalifornia.
Setu penaos e vez isrannet ar peder yezh wintouek, tost-tre an eil d'eben:
I. Yezhoù wintouek an hanternoz
1. Wintoueg
2. Nomlakeg (noamlakee, wintouek ar c'hreiz)
II. Yezhoù wintouek ar c'hreisteiz
3. Patwineg
4. Patwineg ar c'hreisteiz (yezh varv)
En arvar emañ an holl yezhoù wintouek hiziv ma n'int ket aet da get penn-da-benn dija.
Gwelet ivez
Wintoueg
Liammoù diavaez:
Ethnologue
Ar yezh wintoueg
Wintoueg (Rosetta Project)
Wintoueg
Geriaoueg wintoueg
Yezhoù wintouek |
3757 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezho%C3%B9%20toupiek-gwaraniek | Yezhoù toupiek-gwaraniek | Ur skourr eus ar yezhoù toupiek eo ar yezhoù toupiek-gwaraniek komzet e Su Amerika, ennañ 53 yezh disheñvel isrannet e 11 rummad, en o zouez yezhoù brudetañ ar familh-yezhoù-se, ar gwaranieg hag an toupieg.
Yezhoù toupiek-gwaraniek |
3758 | https://br.wikipedia.org/wiki/Wintoueg | Wintoueg | Ur yezh wintouek eo ar wintoueg komzet gant ar bobl-orin ar Wintouned e Norzh Kalifornia.
Ur yezh en arvar an hini eo, ma n'eo ket aet da get dija.
Gwelet ivez
Yezhoù wintouek
Yezhoù penoutiek
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Stadoù-Unanet Amerika
Yezhoù aet da get
Yezhoù wintouek |
3759 | https://br.wikipedia.org/wiki/Nomlakeg | Nomlakeg | Ur yezh wintouek eo ar nomlakeg (noamlakee, wintouek ar c'hreiz) komzet gant ar bobl-orin ar Wintouned e Traonienn Sacramento Norzh Kalifornia.
Ur yezh en arvar an hini eo, ma n'eo ket aet da get dija.
Gwelet ivez:
Wintoueg
Yezhoù wintouek
Yezhoù penoutiek
Liammoù diavaez
Kartenn ar yezhoù komzet gant pobloù-orin Kalifornia e 1770
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Stadoù-Unanet Amerika
Yezhoù aet da get
Yezhoù wintouek |
3760 | https://br.wikipedia.org/wiki/Patwineg | Patwineg | Ur yezh wintouek eo ar patwineg komzet gant ar bobl-orin ar Wintouned e Norzh Kalifornia.
Ur yezh en arvar an hini eo, ma n'eo ket aet da get dija.
Gwelet ivez:
Wintoueg
Yezhoù wintouek
Yezhoù penoutiek
Liammoù diavaez
Kartenn ar yezhoù komzet gant pobloù-orin Kalifornia e 1770
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Stadoù-Unanet Amerika
Yezhoù aet da get
Yezhoù wintouek |
3761 | https://br.wikipedia.org/wiki/Tsimchieg | Tsimchieg | Ur yezh penoutiek eus ar skourr ar yezhoù tsimichiek eo an tsimchieg (tsimshian, tsimpshean, zimshian pe chimmezyan), komzet gant tro-dro da 500 den en holl war aodoù norzh Kolombia Breizh-Veur e Kanada (432 den diwar 3.200 a dud en holl e 1995) hag er Stadoù-Unanet (70 den diwar 1.300 a dud en holl e 1995).
En arvar da get eo er Stadoù-Unanet dre m'eo kozh an holl dud a ra ganti.
Div rannyezh pennañ ez eus, disheñvel-tre an eil diouzh eben:
Tsimichieg ar su (sugxs)
Tsimichieg an arvor (sm'algyak): Stadoù-Unanet
Gwelet ivez
Yezhoù penoutiek
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Kanada
Yezhoù Stadoù-Unanet Amerika
Yezhoù tsimichiek |
3763 | https://br.wikipedia.org/wiki/3%20Gwengolo | 3 Gwengolo | Gwengolo 03
Darvoudoù
301 : gant Sant Marinus eo krouet San Marino, unan eus ar Stadoù bihanañ ha koshañ a zo er bed.
1189 : kurunidigezh ar roue Richarzh I a Vro-Saoz (Richarzh Kalon Leon e lesanv) en Abati Westminster.
1343 : krouidigezh Skol-veur Pisa (Italia).
1675 : lazhet eo Sebastian ar Balp e kastell an Timeur Poullaouen.
1783 : dibenn Brezel dieubidigezh ar Stadoù Unanet, gant sinadur Emglev Pariz etre ar Stadoù Unanet ha Rouantelezh Breizh-Veur.
1914 : anvet eo Benead XV da Bab an Iliz katolik roman.
1919 : en Italia e roer ar gwir da votiñ d’ar maouezed.
1928 : embannet eo kavadenn ar penisilin G gant Sir Alexander Fleming.
1939 :
disklêriet ar brezel da Alamagn gant Bro-C'hall hag ar Rouantelezh Unanet.
penn-kentañ Emgann ar Meurvor Atlantel (1939-1945).
1940 : ul lezenn a aotre ar c'henvreuriezhoù da gelenn.
1982 : drouklazhet eo Carlo Alberto Dalla Chiesa (jeneral ar Garabinennerien anezhañ) gant ar Mafia e Palermo.
Ganedigezhioù
1643 : Loeiz Quéméner, eus Konk-Leon, person Plouzeniel, goude-se misioner e Bro-China hag eskob in partibus Sura war Eufrat.
1704 : Joseph de Jussieu, louzawour gall.
1735 : Jérôme-Marie Champion de Cicé, arc'heskob katolik, ministr ar Justis gall (1789) ha kannad er Vodadenn vonreizhañ vroadel.
1822 : Gabriel Milin, skrivagner brezhonek.
1859 : Jean Jaurès, politikour sokialour gall.
1869 : Fritz Pregl, kimiour aostrian, tapet Priz Nobel ar Gimiezh gantañ e 1923.
1877 : Yann-Vari Perrot, beleg katolik breizhat, rener Feiz ha Breiz.
1900 : Urho Kekkonen, bet kentañ ministr (1954-1956) hag 8 prezidant Finland (1956-1982).
1910 : Maurice Papon, kargiad uhel gall.
1928 : Gaston Thorn, politikour eus Luksembourg, bet e penn Kengor Europa (1981-1985).
1947 : Kjell Magne Bondevik, den-a-Stad, bet kentañ ministr Norvegia.
1953 : Jean-Pierre Jeunet, filmaozer gall.
Marvioù
1467 : Leonor Portugal, Impalaerez santel.
1658 : Oliver Kromwell, den-Stad breizhveuriat.
1729 : Jean Hardouin, Jezuist gall, genidik eus Kemper.
1877 : Adolphe Thiers, alvokad, istorour, kazetenner ha den-stad gall.
1883 : Ivan Tourgeniev, skrivagner rusianek.
1948 : Edvard Beneš, politikour tchekoslovak.
1975 : Pêr ar Rouz, yezhoniour ha kelenner brezhoneg e Skol-veur Roazhon.
1980 : Barbara O'Neil, aktorez stadunanat.
1991 : Frank Capra, filmaozer, produer ha senarier italian-amerikan.
2017 : John Ashbery, barzh stadunanat.
Lidoù
er Relijion gatolik :
Sant Kavan
Katar : devezh an dizalc’hidigezh (1971).
San Marino : devezh savidigezh ar vro (e 301).
Gwengolo 03 |
3764 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezho%C3%B9%20kotonamek | Yezhoù kotonamek | Ur familh-yezhoù digenvez eo ar yezhoù kotonamek komzet gant pobloù-orin e biz Mec'hiko ha kreisteiz Teksas (Stadoù-Unanet).
Gwelet ivez
Yezhoù komekrudek
Liammoù diavaez
Yezhoù pobloù-orin Amerika (en alamaneg)
Familhoù-yezh Norzh ha Kreiz Amerika
Ethnologue
Yezhoù kotonamek |
3765 | https://br.wikipedia.org/wiki/2%20Gwengolo | 2 Gwengolo |
Darvoudoù
-31 : Emgann Actium war vor.
1192 : gant un emglev etre ar Sultan Saladin ha Richarzh Kalon Leon ez eus lakaet fin d’an Trede kroaziadeg.
1666 : Tan-gwall bras Londrez a bad tri devezh ha distrujet ez eus 10 000 savadur e kêr-benn Bro-Saoz.
1807 : morlu Breizh-Veur a dag Kopenhagen evit mirout ouzh Danmark da godianañ gant Napoléon Bonaparte.
1866 : emsavadeg e Kreta a-enep yev an Durked.
1870 : en Emgann Sedan eo trec’h ar Brusianed ha prizoniet eo an impalaer gall Napoleon III gant 100 000 eus e soudarded.
1903 : Emgann El-Moungar e Maroko.
1944 : dieubet eo Sezambr, un enezenn e-tal Sant-Maloù, diouzh an alamaned.
1945 :
diskleriadur dizalc’hidigezh Viêt Nam, e stumm Republik demokratel Viêt Nam.
sinadur kodianidigezh Japan e bae Tokyo.
1981 : digoradur kentañ kendalc’h Solidarność e Polonia.
Ganedigezhioù
1661 : Georg Böhm, soner alaman.
1838 : Liliʻuokalani, rouanez diwezhañ Hawaii (1891-1893).
1853 : Wilhelm Ostwald, kimiour alaman, tapet Priz Nobel ar Gimiezh gantañ e 1909.
1877 : Frederick Soddy, skingimiour saoz, tapet Priz Nobel ar Gimiezh gantañ e 1921.
1898 : Pietro Ferrero, pennembreger italian.
1900 : René Gaveau, filmaozer, produour, rener ar skeudenniñ ha saver senario gall.
1923 : Rene Thom, jedoniour gall.
1933 : Mathieu Kérékou, prezidant Benin.
1939 : Jack Lang, politikour gall.
1952 : Jimmy Connors (lesanvet Jimbo), tennisour stadunanat.
1953 : Ahmad Shah Massoud, unan eus pennoù an harzherezh e-eneb an dTalibaned en Afghanistan.
Marvioù
1820 : Jiaqing, Impalaer Sina adalek 1796 betek e varv.
1857 : Martin Lichtenstein, ergerzher, loenoniour ha mezeg alaman.
1865 : William Rowan Hamilton, matematikour ha fizikour iwerzhonat.
1872 : Nikolai Grundtvig, skrivagner ha prederour danat.
1891 : August von Pelzeln, evnoniour aostrian.
1910 : Henri Rousseau (lesanvet Ar maltouter Rousseau), livour gall.
1926 : Jeanne Malivel, arzourez vreizhat.
1937 : Pierre de Coubertin, istorour ha pedagogour gall, adsaver ar C'hoarioù Olimpek arnevez.
1946 : Yann-Loeiz Rozeg, skrivagner brezhonek.
1968 : Ernest Claes, skrivagner flandrezat.
1969 : Hô Chi Minh, prezidant Viêt Nam.
1973 : J. R. R. Tolkien, skrivagner saoznek.
2001 : Christiaan Barnard, surjian suafrikan.
2021 : Mikis Theodorakis, sonaozour gresian.
Lidoù
er Relijion gatolik :
Santez Yaouank
Vietnam : Devezh ar vro (dizalc’hidigezh diouzh Bro-C'hall e 1945)
Gwengolo 02 |
3766 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezho%C3%B9%20tchokoek | Yezhoù tchokoek | Ur familh-yezhoù vihan eo ar yezhoù tchokoek (Chocó) komzet gant pobloù-orin e Kolombia ha Panamá.
Isrannet e vez ar yezhoù er familh-mañ evel-henn :
Yezhoù emberek, ur skourr ennañ c'hwec'h yezh tost-tre an eil d'eben komzet gant tro-dro da 60.000 den, e Kolombia dreist-holl
Wouneg (woun meu), komzet gant tro-dro da 6.000 war ar vevenn etre Panamá ha Kolombia
Ansermeg (yezh varv)
Rouneg (runa) (yezh varv)
Armeg (yezh varv)
Kenoueg (cenu) (yezh varv)
Kaokeg (cauca) (yezh varv)
Karamanteg (caramanta)(yezh varv)
Liammoù-familh a vefe marteze etre ar yezhoù tchokoek, ar yezhoù nasaek hag ar yezhoù barbakoek.
Liammoù diavaez
SIL e Kolombia
Daveoù
Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
Constenla Umaña, Adolfo; & Margery Peña, Enrique. (1991). Elementos de fonología comparada Chocó. Filología y lingüística, 17, 137-191.
Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
Greenberg, Joseph H. (1987). Language in the Americas. Stanford: Stanford University Press.
Gunn, Robert D. (Ed.). (1980). Claificación de los idiomas indígenas de Panamá, con un vocabulario comparativo de los mismos. Lenguas de Panamá (No. 7). Panama: Instituto Nacional de Cultura, Instituto Lingüístico de Verano.
Kaufman, Terrence. (1990). Language history in South America: What we know and how to know more. In D. L. Payne (Ed.), Amazonian linguistics: Studies in lowland South American languages (pp. 13-67). Austin: University of Texas Press. ISBN 0-292-70414-3.
Kaufman, Terrence. (1994). The native languages of South America. In C. Mosley & R. E. Asher (Eds.), Atlas of the world's languages (pp. 46-76). London: Routledge.
Loewen, Jacob. (1963). Choco I & Choco II. International Journal of American Linguistics, 29.
Licht, Daniel Aguirre. (1999). Embera. Languages of the world/materials 208. LINCOM.
Mortensen, Charles A. (1999). A reference grammar of the Northern Embera languages. Studies in the languages of Colombia (No.7); SIL publications in linguistics (No. 134). SIL.
Rivet, Paul; & Loukotka, Cestmír. (1950). Langues d'Amêrique du sud et des Antilles. In A. Meillet & M. Cohen (Eds.), Les langues du monde (Vol. 2). Paris: Champion.
Suárez, Jorge. (1974). South American Indian languages. The new Encyclopaedia Britannica (15th ed.). Chicago: Encyclopædia Britannica.
Swadesh, Morris. (1959). Mapas de clasificación lingüística de México y las Américas. México: Universidad Nacional Autónoma de México.
Tovar, Antonio; & Larrucea de Tovar, Consuelo. (1984). Catálogo de las lenguas de América del Sur (nueva ed.). Madrid: Editorial Gedos. ISBN 84-249-0957-7.
Yezhoù Kolombia
Yezhoù tchokoek |
3767 | https://br.wikipedia.org/wiki/1a%C3%B1%20Gwengolo | 1añ Gwengolo |
Darvoudoù
1257 : digoradur skolaj Robert de Sorbon e Pariz, deuet da vezañ ar Sorbonne bremañ.
1701 : Emgann Chiari e Lombardia ; trec'h eo lu Arc'hdugelezh Aostria war hini ar Rouantelezh C'hall.
1804 : gant ar steredoniour Karl Ludwig Harding eo kavet an asteroidenn Juno.
1870 : dibenn Emgann Sedan (Brezel 1870-1871).
1892 : digoret eo Kanol ar Martinière.
1900 : krouet eo Goursez Vreiz e Gwengamp.
1914 : kemmet eo anv Sant Petersbourg ouzh Petrograd.
1923 : kren-douar e Tokyo (8,2 war skeuliad Richter) : ouzhpenn den marv.
1928 : Ahmet Zogu a embann ez eo roue Albania.
1939 : aloubet eo Polonia gant lu Alamagn ; penn-kentañ Emgann Westerplatte.
1941 : ar gouarnamant nazi a ro urzh d'an holl Yuzevien da wiskañ pep a steredenn velen war o dilhad.
1941 : krouidigezh Kevre mell-dorn Bro-C'hall.
1947 : tailhet eo ar bara da 200 g an deiz.
1969 : Muammar al-Qaddhafi a gemer ar galloud e Libia.
1972 : trec'h eo Bobby Fischer war vBoris Spassky ha dont a ra da vezañ kentañ kampion ar bed amerikan an echedoù.
1985 : adkavet eo peñse an Titanic, a oa aet d'ar strad d’ar 15 a viz Ebrel 1912, en donvor d'an Douar-Nevez.
1991 : Ouzbekistan dizalc'h diouzh an Unaniezh Soviedel.
2000 : krouet eo ar chadenn skinwel TV Breizh.
Ganedigezhioù
1653 : Johann Pachelbel, ograour ha sonaozer alaman.
1864 : Sir Roger Casement (Ruairí Dáithí Mac Easmainn), barzh hag emsaver iwerzhonat.
1875 : Edgar Rice Burroughs, skrivagner stadunanat, krouer tudenn Tarzan.
1877 : Francis William Aston, fizikour ha kimiour saoz, tapet Priz Nobel ar Gimiezh gantañ e 1922.
1887 : Blaise Cendrars, skrivagner suis broadet gall.
1900 : José Pedro Cea, melldroader etrebroadel ha gourdoner uruguayat.
1912 : Gwynfor Evans, politikour kembreat.
1923 : Pêr Toulhoat, orfebour-bravigour anezhañ.
1942 : António Lobo Antunes, skrivagner portugalat.
1946 : Barry Gibb, kaner-sonaozer ha soner breizhveuriat, unan eus an tri breur o devoa krouet ar strollad Bee Gees.
1957 : Gloria Estefan, sonaozourez kuban.
1962 : Ruud Gullit, melldroader etrebroadel ha gourdoner izelvroat.
Marvioù
1159 : Adrian IV, ar pab saoz nemetañ.
1557 : Jakez Karter, ergerzhour breizhat ha dizoloer Kanada.
1678 : Jan Brueghel yaouank, livour flamank.
1715 : Loeiz XIV (Bro-C'hall) (Roue Heol ha Loeiz Veur e lesanvioù), roue bro-C'hall ha Navarra adalek 1643 betek e varv.
1784 : Jean-François Séguier, louzawour gall.
1788 : Emmanuel Armand de Vignerot du Plessis (dug Aiguillon), penngomandant Breizh (1753-1768).
1856 : William Yarrell, levrier ha naturour saoz.
1887 : Yann-Vari Gwilhoù, beleg, bet savet meur a gantik e brezhoneg (Patronez dous ar Folgoad en o zouez) gantañ.
1961 : Eero Saarinen, tisavour ha dizagner finat-amerikan.
1970 : François Mauriac, skrivagner ha kazetenner gall, ezel eus an Akademiezh c'hall ha Priz Nobel al Lennegezh e 1952.
1981 : Albert Speer, ministr nazi an Armerezh ha Produiñ brezel.
1985 : Saunders Lewis, barzh, dramaour, istorour ha stourmer brogarour kembreat.
2020 : Vladislav Krapivin, skrivagner rusian.
Lidoù
er Relijion gatolik :
Sant Yuz
Devezh gouel e Slovakia (Devezh ar Vonreizh)
Devezh gouel en Ouzbekistan (Devezh an Dizalc'hidigezh)
Gwengolo 01 |
3768 | https://br.wikipedia.org/wiki/18%20Gwengolo | 18 Gwengolo |
Darvoudoù
1810 : en em vodañ a ra ar gouarnamant chileat kentañ e Santiago ; ar bazenn gentañ eo war-du dizalc'hiezh ar vro.
1851 : e Stadoù Unanet Amerika eo krouet ar gazetenn The New York Times.
1919 : en Izelvroioù e roer ar gwir da votiñ d’ar merc’hed.
1944 : dieubet eo Brest gant an arme amerikan.
1944 : embannadur kentañ ar gazetenn Le Télégramme de Brest et de l'Ouest, o kemer lec'h La Dépêche de Brest et de l'Ouest.
1997 : en ur referendom e Kembre e vot 50,3% eus an dud a-du gant krouidigezh ur parlamant emren evit ar vro.
2014 : en ur referendom a-zivout dizalc'hidigezh Bro-Skos e vot 3 623 344 a dud war 4 3853 23 a dud enskrivet (84;59%). 44,7% a vot "ya"; 55,3% a vot "nann"
2015 : adalek an deiziad-mañ e vo embannet ar gazetenn-sport L'Équipe dindan ur furmad tabloïd (280×430 mm).
Sportoù
1990 : dilennet eo Atlanta gant Poellgor etrebroadel olimpek bodet e Tokyo evit degemer ar C'hoarioù Olimpek hañv e 1996.
Ganedigezhioù
53 : Trajan, impalaer roman.
1689 : Gabriele Malagrida, misioner ha jezuist italian.
1709 : Samuel Johnson, skrivagner ha geriadurour saoznek.
1765 : Gregor XVI, pab.
1819 : Léon Foucault, fizikour gall.
1904 : Jean Dasté, aktour (c'hoariva ha sinema) ha leurenner gall.
1905 : Giuseppe Cavanna, diwaller-pal mell-droad etrebroadel ha gourdoner italian.
1928 : Philippe Avron, komedian ha skrivagner gall.
Marvioù
96 : Domitianus, 11 Impalaer roman.
1647 : Pietro Carrera, c'hoarier echedoù italian.
1783 : Leonhard Euler, jedoniour suis.
1904 : Herbert von Bismarck.
1945 : Voline, dispac'hour ha skrivagner rus.
1964 : Sean O'Casey, skrivagner iwerzhonat.
1970 : José Pedro Cea, melldroader etrebroadel ha gourdoner uruguayat.
1970 : Jimi Hendrix, gitarour ha sonaozour amerikan.
2002 : Mauro, melldroader etrebroadel brazilian.
2021 : Julos Beaucarne, kaner wallon.
Lidoù
er Relijion gatolik :
Sant Senour, penitiour hag eskob Dol
Sant Dider, eskob Roazhon
Chile : Devezh an dizalc'hiezh
Gwengolo 18 |
3769 | https://br.wikipedia.org/wiki/Koungeg | Koungeg | Ur yezh koi-san eo ar c'houngeg (anvet ivez: !kung, !’o!Kung, qxü, !xû(n), !ku, !hu, !khung, !xung, !o!ung, sekele). Renket e vez etre skourr ar yezhoù djouek (ju).
Komzet e vez gant tro-dro da 15 000 den eus ar bobl saan (pe bouchman) e hanternoz Namibia ha su Angola.
Ur yezh en arvar da vont da get eo ar c'houngeg abalamour m'emañ tachenn ar yezhoù bantouek ha koiek oc'h astenn.
Brudet-tre eo ar c'houngeg evit ar sonennoù anvet klikoù. Pemp tonenn disheñvel a zo er c'houngeg ivez.
Gwelet ivez:
Khoi-San
Liammoù diavaez:
Ethnologue
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Namibia
Yezhoù Angola |
3770 | https://br.wikipedia.org/wiki/Tchaneeg | Tchaneeg | Ur yezhoù arawakek eo ar tchaneeg (chané) komzet gwechall en Arc'hantina ha Bolivia.
Ur yezh varv an hini eo, aet da get a-raok ma vije bet tu da zastum kalz a ditouroù diwar he fenn.
Meneger yezhoù ar bed |
3771 | https://br.wikipedia.org/wiki/Hirimotoueg | Hirimotoueg | Unan eus yezhoù ofisiel Papoua-Ginea Nevez eo an hirimotoueg (pe hiri motu). Ur yezh pidjinek (pidgin) an hini eo, diazezet war ar motoueg, met ken disheñvel eo deuet da vezañ, dreist-holl e-keñver ar fonologiezh, diouzh ar yezh-orin-se ma ne deu ket a-benn ar votouegerion da gompren an hirimotoueg daoust d'ar gerioù boutin kenetreze.
Liammoù diavaez
Ethnologue
Meneger yezhoù ar bed |
3772 | https://br.wikipedia.org/wiki/Skritur%20babayinek | Skritur babayinek | Un abugida eo an skritur baybayinek ( anvet a-wechoù ivez alibatek) implijet gwechall evit skrivañ an tagalogeg, an Ilokanoeg hag ar pangasineg a-raok ma tegouezhas Europiz e Filipinez.
Liammoù diavaez:
Ang Baybayin gant Paul Morrow
Omniglot. Lec'hienn dispar diwar-benn an doareoù-skrivañ
Babayinek |
3777 | https://br.wikipedia.org/wiki/Basayeg | Basayeg | Ur yezh formosek komzet gwechall e kompezennoù hanternoz Taiwan eo ar 'basayeg. Tout an izili eus ar meuriad a gomz Sinaeg hiziv an deiz, daoust ma soñj c'hoazh un nebeutig a dud kozh un nebeud gerioù.
Ur yezh varv an hini eo.
Gwelet ivez
Yezhoù formosek
Yezhoù Taiwan
Yezhoù Formozek ar Reter - Norzh |
3778 | https://br.wikipedia.org/wiki/Gougouyimidjireg | Gougouyimidjireg | Unan eus un nebeud yezhoù e skourr yalandyek ar yezhoù pamek-ninganek eo ar gougouyimidjireg (guugu yimidhirr, kukuyimidir, koko imdudji) komzet gant ur bobl-orin en Aostralia.
Liammoù diavaez
''Ethnologue'
Meneger yezhoù ar bed |
3779 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezh%20en%20arvar | Yezh en arvar | Lâret e vez emañ en arvar ur yezh pa van nebeut-tre a tud barrek warni ha pa ne vez ket desket ken gant ar vugale evel yezh kentañ.
Evit goût hag-eñ emañ en arvar ur yezh bennaket da vont da get e telc'her kont eus sifroù evel ar re-mañ:
An niver a gomzerion (tud a ra ganti ha tud barrek warni);
Oad an darn-vrasañ eus ar gomzerion;
An dregantad a dud yaouank a vez desket hag implijet ar yezh-se gante.
Da skouer, en arvar emañ an ainoueg dre ma ne van nemet tro-dro da 300 den barrek warni evel yezh kentañ hag en o zouez n'eus nemet 15 bennaket a ra gantañ evel yezh-boas.
D'an tu all avat ez eus yezhoù evel re Indonezia a vez komzet gant meur a degad a viloù a dud met en arvar emaint evelatao abalamour ma ne ra ket ar re yaouank gante ken, met kentoc'h gant ar yezh vroadel, an indonezeg.
Ha koulskoude ez eus yezhoù gant nebeutoc'h a 100 den a ra gante hag a zo bev-buhezik c'hoazh rak yezh kentañ an dud ez int ha kelennet e vezont gant an darn vrasañ eus ar vugale.
Un nebeud skouerioù
Kouroneg (kourcheg)
Ainoueg
Livoneg
Samieg
Sorbeg
Oudmourteg
An darn vrasañ eus ar yezhoù e Norzhamerika a rae gante ar pobloù-orin (estreget an tslagieg pe an navac'hoeg).
Gwelet ivez
Politikerezh yezh
Yezh varv
Liammoù diavaez
Terralingua
Rosetta Project
SIL
Lec'hienn diwar-benn ar yezhoù en arvar
Lec'hienn etrebroadel evit ar yezhoù en arvar
Yezhoù pobloù-orin Amerika
Lec'hienn ar Savadur evit ar Yezhoù en Arvar
Yezhoniezh |
3781 | https://br.wikipedia.org/wiki/Livoneg | Livoneg | Ur yezh finnek-ougrek eo al livoneg (līvõ kēļ), eus skourr ar yezhoù finnek. Kar eo neuze d'ar finneg ha d'an estoneg. Komzet e veze e Livonia (Latvia).
Ur yezh en arvar an hini eo, o vevañ ma vez komzet gant tro-dro da 35 den en holl hag e-outez ar re-se n'eus nemet un 10 bennaket a vefe barrek warni. Klask a ra tud zo deskiñ ar yezh evit he gwareziñ, met diaezet eo rak ne van ket kalz a Livoned ken.
Lizherenneg:
A/a, Ā/ā, Ä/ä, Ǟ/ǟ, B/b, D/d, Ḑ/ḑ, E/e, Ē/ē, F/f, G/g, H/h, I/i, Ī/ī, J/j, K/k, L/l, Ļ/ļ, M/m, N/n, Ņ/ņ, O/o, Ō/ō, Ȯ/ȯ, Ȱ/ȱ, (Ö/ö), (Ȫ/ȫ), Õ/õ, Ȭ/ȭ,, P/p, R/r, Ŗ/ŗ, S/s, Š/š, T/t, Ț/ț, U/u, Ū/ū, (Y/y), (Ȳ/ȳ), V/v, Z/z, Ž/ž.
Liammoù diavaez
Livonia
Ethnologue
marv ar yezherez diwezhañ, hervez The Times
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Latvia
Yezhoù baltek-finnek
Yezhoù en arvar |
3782 | https://br.wikipedia.org/wiki/Oudmourteg | Oudmourteg | Ur yezh finnek-ougrek eo an oudmourteg (удмурт кыл, oudmourt kïl) komzet e Oudmurtia e-lec'h m'emañ unan eus an div yezh ofisiel a-gevret gant ar rusianeg.
Tost eo ar yezh-mañ d'ar c'homieg hag d'ar c'homieg-permyakeg
Ur yezh en arvar da vont da get an hini eo.
Skrivet e vez gant al lizherenneg kirillek gant un nebeud lizherennoù ispisial evit skrivañ sonennoù n'eus ket dioute e rusianeg, da skouer Ӝ Ӟ Ӵ
Gwelet ivez
Yezhoù en arvar
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Rusia
Yezhoù permek |
3783 | https://br.wikipedia.org/wiki/Geotdebrer | Geotdebrer | Ur geotdebrer a zo ul loen (ur bronneg, un amprevan, ur pesk...) a zo struzh, ha n'eo ket kig, e voued boas.
Tud a zo ( debrerien struzh a reer anezho) hag a chom hep debriñ kig: koulskoude n'eo ket ur geotdebrer eo an Den. Met meur a c'heotdebrer a zebr vioù ouzhpenn.
E-touez ar geotdebrerien, ouzhpenn ar re ne zebront nemet geot pe hogos, e kaver ul lodenn anezho a zo frouezhdebrerien (ne zebront nemet frouezh) hag ul lodenn all a zo deildebrerien (ne zebront nemet delioù).
N'eo ket undoare nag unseurt magadurezh ar geotdebrerien, kemm a ra hervez ar mareoù eus ar bloaz, ha hervez ar struzh a c'hellont kavout.
E-touez ar bronneged e c'heller ober an diforc'h etre ar geotdebrerien unanstomog hag ar geotdebrerien liesstomog :
Ar re unanstomog (marc'heged, krignerien, moc'h) a zo ganto ur stomog e stumm ur c'hodell nemetken e-lec'h ma vez graet ar c'hoazhadur. An darnvuiañ anezho a zo hollzebrerien nemet ar marc'heged a zo geotdebrerien.
Ar re liesstomog pe an daskirierien, holl geotdebrerien (buoc'heged, karveged, gavreged ha kañvaleged) a zo ganto 4 godell evit ar c'hoazhadur, a-wechoù anvet an torioù : ar sac'h-bras, ar sac'hig, ar sac'h-levrioù, an torig-toaz. Roll houmañ a zo tost da hini stomog ar bronneged all. Ur stomog gant 3 godell hepken a zo gant ar c'hañvaleged.
Sell ivez ouzh
hollzebrer
kigdebrer
amprevanetaer
Loenoniezh |
3784 | https://br.wikipedia.org/wiki/Komieg-permyakeg | Komieg-permyakeg | Ur yezh finnek-ougrek eo an c'homieg-permyakeg (Коми-Пермяцкӧй komi-permjatskeuy)) komzet e Rannbarzh Emren Komia-Permyakia (Rusia) e-lec'h m'emañ unan eus an div yezh ofisiel a-gevret gant ar rusianeg.
Tost eo ar yezh-mañ d'ar c'homieg hag d'an oudmourteg
Komzet eo ar c'homieg-permyakeg gant tro-dro 106,531 a dud war ur boblañs a 151.000. Daoust ma'z eo tremenet d'ar vugale c'hoazh eo kinniget gant ar rusianeg
Skrivet e vez gant al lizherenneg kirillek gant un nebeud lizherennoù ispisial evit skrivañ sonennoù n'eus ket dioute e ruseg.
Niveroù
1 ötek
2 kIk
3 kuim
4 nyol'
5 vit
6 kvat'
7 sizim
8 kIkyamIs
9 ökmIs
10 das
Gwelet ivez
Yezhoù en arvar
Oudmourteg
Yezhoù Rusia
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Rusia
Yezhoù permek |
3785 | https://br.wikipedia.org/wiki/Komieg-zirieg | Komieg-zirieg | Ur yezh finnek-ougrek eo an c'homieg-zirieg (Коми Кыв - komi kyyv) komzet e Republik Komi hag e lec'hioù all eus Rusia gant tro-dro da 285.000 den.
Ken tost eo ar yezh-mañ d'ar c'homieg-permyakeg ma vez kaoz eus rannyezhoù.
Skrivet e vez gant al lizherenneg kirillek gant un nebeud lizherennoù ispisial evit skrivañ sonennoù n'eus ket dioute e rusianeg.
Gwelet ivez
Yezh en arvar
Oudmourteg
Liammoù diavaez
Komieg
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù Rusia
Yezhoù permek |
3787 | https://br.wikipedia.org/wiki/19%20Gwengolo | 19 Gwengolo |
Darvoudoù
1356 : Emgann Poitiers etre armeoù Bro-Saoz ha Bro-C'hall.
1793 : emgann e Beuzid-Klison etre ar Republikaned ha ar Vandeidi.
1893 : e Zeland Nevez e roer ar gwir da votiñ d’ar merc’hed.
1930 : korventenn e Breizh: 27 bag kollet, mervel a ra 203 fesketour eus Groe, An Intel, Pleheneg, Porzh-Loeiz, Konk-Kerne ha Douarnenez abalamour d'ar gorventenn, ha lezel a reont 127 intañvez ha 193 emzivad war o lerc'h.
1944 : dieubidigezh Brest : aloubet eo bet ar gêr gant an 8vet arme amerikan.
1949 : kimiadiñ a ra Jean-Yves Le Toumelin diouzh ar Groazig (Liger-Atlantel) evit ober tro ar bed war e vag-dre-lien "Kurun".
1977 : digoret ez eus teir skol-vamm vrezhonek gant Diwan e Gwitalmeze, Kemper ha Plouneour-Menez.
1991 : en Alpoù, e Tirol ar Su, ez eus kavet korf un den marv ouzhpenn 500 vloaz zo, lesanvet Ötzi.
2006 : Taol-stad an arme e Thailand.
Ganedigezhioù
1551 : Herri III, roue Bro-C'hall.
1754 : Joseph Fouché, politikour, ministr an Diabarzh e prantad kentañ an Impalaeriezh c'hall kentañ.
1799 : René Caillié, ergerzher gall.
1866 : Marguerite Deval, kanourez hag aktourez (c'hoariva ha sinema) c'hall.
1903 : Émile Poilvé, gourener breizhat ha kampion olimpek e Berlin e 1936.
1909 : Vefa de Bellaing, bet ganet Geneviève (Jenovefa e brezhoneg) Charbonnier de Sireuil, songarourez, emsaverez yezh ha sevenadur Breizh ha barzhez.
1911 : William Golding, skrivagner saoznek, tapet gantañ Priz Nobel al lennegezh.
1926 : Masatoshi Koshiba, fizikour japanat, Priz Nobel ar Fizik e 2002.
1934 : Brian Epstein, gwazour arzel hag alier ar strollad The Beatles adalek 1961 betek e varv.
Marvioù
1710 : Ole Rømer steredoniour danat.
1797 : Lazare Hoche, jeneral da vare an Dispac'h gall.
1843 : Gaspard-Gustave Coriolis, skiantour gall.
1881 : James Abram Garfield, 20vet Prezidant ar Stadoù Unanet.
1985 : Italo Calvino, skrivagner italian.
2010 : José Antonio Labordeta, kaner, skrivagner ha politikour aragonat.
Lidoù
Devezh ar vro e Saint Kitts ha Nevis.
Iliz katolik roman
Sant Genver, eskob Benevento (Italia), merzher ha gwarezer Kêr-Napoli († 305).
Sant Teodor, arc'heskob Kêrgent (Canterbury) († 690)
Sant Sezni eskob-abad e Bro-Iwerzhon, enoret e meur a lec'h e Breizh († 7vet kantved)
Emziskouezadenn ar Werc'hez Vari er Saletta (Italia) e 1846
hervez an iliz katolik
Notennoù ha daveoù
Gwengolo 19 |
3788 | https://br.wikipedia.org/wiki/Yezh%20varv | Yezh varv | Lavaret e vez ec'h eo marv ur yezh pa ne ra ganti ken hini ebet evel yezh kentañ, peurliesañ pa gemer ur yezh all he flas, evel, da skouer, ar c'hopteg hag a varvas pa voe bet kemeret e blas gant an arabeg hag o vont da anaon an holl dud a rae gantañ.
Yezhoù marv a c'hell leuskel war o lerc'h yezhoù bev, evel ar yezhoù bet diorroet diwar al latin.
Gwech ha gwechall e vez kavet yezhoù marv implijet c'hoazh evel yezhoù sakr evit lidoù relijiel evel ar geuzeg (ge'ez) hag an avesteg pe c'hoazh evit ar skiantoù, da skouer al latin er c'hrennamzer.
A-wechoù e roer ur vuhez nevez en-dro d'ur yezh varv ra ma teufe da vezañ ur yezh vev en-dro evel, da skouer, an hebraeg e Stad Israel pe c'hoazh ar c'herneveureg.
Gwelet ivez
Yezh en arvar
Yezhoù aet da get
Marv
Yezhoù aet da get
Yezhoniezh istorel
de:Sprachtod
ja:死語
zh:死語 |
3789 | https://br.wikipedia.org/wiki/Frankeza%C3%B1s | Frankezañs | Frankezañs a reer eus ur rousin frondus a zeu diwar ar gwez Boswellia thurifera pe B. sacra. Implijet e vez d'ober ezañs.
Ar frankezañs a denn e anv eus an ezañs gwir pe frank. Anavezet eo ivez dindan an anv olibanom a zeu diwar an arabeg al-lubān ("al laezh"), a ra dave d'ar sap laezhek a ziver eus ar gwez frankezañs.
Implijet eo bet stank ar frankezañs e-kerzh al lidoù relijiel. Hervez Aviel Sant Vazhev 2:11, e oa bet profet aour, frankezañs ha mir da Jezuz gant an Tri Roue eus ar Reter. Gant kresk ar gristeniezh e c’houzizas ar goulenn war ar frankezañs a-hed ar . Diaesaet e voe treuzadennoù ar c’haravanennoù gant emled an dezerzh dre ar Rub al Khali pe korn goullo Arabia. War gresk ez eas neuze tagadennoù ar Barthed, ergerzhourien anezho, er Reter-nesañ. Gant se e voe lakaet fin da genwerzh ar frankezañs goude ar bloavezhioù 300.
Lavaret e vez e lakaas an Impalaer roman Nero da zeviñ evit gwerzh ur bloavezh ezañs dre gêr Roma da-geñver lid kañv e wreg Poppaea.
Krediñ a reer eo bet kêr gollet Ubar, a greder bezañ Irem, en Oman hiziv, ur greizenn genwerzh evit ar frankezañs a-hed "hent an ezañs" bet nevez-addizoloet. Adkavet eo bet Ubar e deroù ar bloavezhioù 1990. Furchadegoù zo eno bremañ.
Pennadoù
War hent ar frankezañs-Smithsonian Magazine Here 1998
Daveennoù ar Frankezañs er Bibl-odu.edu
Atlantis an Traezh-Archaeology Magazine Mae/Mezheven 1997
Spices Exotic Flavors and Medicines-UCLA Louise M. Darling Biomedical Library Spice Exhibit Frankincense and Myrrh 2002
Lec’hiennoù kar
UNESCO-UNESCO Frankincense Trail Dhofar Province, Oman
Trade Between Arabia and the Empires of Rome and Asia-Metropolitan Museum of Art
Lost City of Arabia Atersadenn gant Dr. Juris Zarins-Nova Gwengolo 1996
Pictures of Ubar-NASA, 3 Eost 1995
Daveennoù
The Road to Ubar: Finding the Atlantis of the Sands by Clapp Nicholas ISBN 0-395-95786-9 (1999)
Frankincense & Myrrh: A Study of the Arabian Incense Trade - Groom, Nigel ISBN 0-86685-593-9 (1981)
Gold, Frankincense, and Myrrh: An Introduction to Eastern Christian Spirituality - Maloney George A ISBN 0-8245-1616-8 (1997)
Frankincense & Myrrh : Through the Ages, and a complete guide to their use in herbalism & aromatherapytoday - Watt, Martin & Sellar, Wanda ISBN 0-85207-306-2 (2004)
Gwelet ivez
Nabateaned
Plant
Ezañs |
3790 | https://br.wikipedia.org/wiki/Avesteg | Avesteg | Ur yezh indez-iranek eus ar skourr reter-iranek eo an avesteg. Implijet e voe ar yezh-se evit skrivañ levr sakr ar zoroastregezh anvet an Avesta, ha diwar-se e teu anv ar yezh ivez.
Ur yezh varv an hini eo met talvezout a ra c'hoazh da yezh sakr ar zoroastregezh.
Isrannet e vez ar yezh hervez ar mareadoù evel-hen:
1- Hen avesteg implijet evit skrivañ ar gathoù war-dro 1300 a-raok Jezuz-Krist.
2- Nevez avesteg implijet evit skrivañ an darn vrasañ eus an Avesta komzet betek an VIIIvet kantved a-raok JK.
Un doare-skrivañ ispisial ez eus evit skrivañ an avesteg anvet dīn dabireh, savet war diazezoù ar skritur pahlaviek.
Gwelet ivez
Yezh varv
Skritur avestek
Liammoù diavaez
Kentelioù, yezhadur ha geriadurioù avesteg
Testenni en avesteg
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù iranek |
3791 | https://br.wikipedia.org/wiki/Roll%20yezho%C3%B9%20ofisiel%20India | Roll yezhoù ofisiel India | Kalz a yezhoù a gomzer en India. Kemmañ a ra ar roll anezho hervez an dud. Kontañ a reer da nebeutañ 30 yezh disheñvel ha war-dro 2000 rannyezh. Bonreizh India a anavez implij an hindeg (hindi) hag ar saozneg evel an div yezh kehentiñ evit ar gournamant broadel. Ouzhpenn ez eus enni ur roll 22 yezh all. Degemeret eo ar yezhoù-se gant ar Bodad Yezh Ofisiel (Official Language Commission of India) hag e c’hall un danvez kargiad evit ar gouarnamant broadel dibab tremen e arnodenn en unan eus ar yezhoù-se.
Abaoe 1965, n'eo ket mui ar saozneg ur yezh ofisiel par d'an hindi. Deuet eo da vezañ un adyezh ofisiel ouzhpenn betek ma c’hallo ur bodad savet a-ratozh evit se divizout an tremen hollek d'an hindi. Daoust da se, abalamour da Stadoù zo evel Tamil Nadu el lec’h m'eo nebeut anavezet an hindi, e kendalc’her d'ober gant patrom an div yezh gevell. Gras da ziorroidigezh prim ar greanterezh ha pouez an armerzh etrebroadel e kendalc’h ar saozneg da gaout brud vat e-touez an dud, da gaout levezon evel yezh kehentiñ er gouarnamant ha da vezañ implijet en darempredoù armerzhel pemdeziek. Ampellet da vat eo bet an divizoù evit e erlec’hiañ bremañ.
Yezhoù Ofisiel (Melestradurezh kreiz)
Hindeg
Saozneg (Adyezh ofisiel)
Yezhoù broadel India anavezet (Roll yezhoù degemeret ent ofisiel)
Asameg (yezh ofisiel en Assam)
Banglaeg (bengali) (yezh ofisiel e Tripura ha Bengal ar C'hornôg)
Bodoeg (bodo) (yezh ofisiel en Assam)
Dogreg (dogri) (yezh ofisiel e Jammu ha Kachmir)
Goudjarateg (gujarati) (yezh ofisiel e Dadra ha Nagar Haveli, Daman ha Diu, ha Gujarat)
Hindeg (hindi) (yezh ofisiel en Inizi Andaman ha Nikobar, Bihar, Chandigarh, Chhattisgarh, Delhi, Haryana, Himachal Pradesh, Jharkhand, Madhya Pradesh, Rajasthan, Uttar Pradesh ha Uttaranchal)
Kannadeg (kannada) (yezh ofisiel e Karnataka)
Kachmireg (kashmiri) (yezh ofisiel e Jammu ha Kachmir)
Konkaneg (konkani) (yezh ofisiel e Goa)
Maitileg (maithili) (yezh ofisiel e Bihar)
Malayalameg (yezh ofisiel e Kerala ha Lakshadweep)
Manipoureg (meithei) (yezh ofisiel e Manipur)
Marateg (marathi) (yezh ofisiel e Maharashtra)
Nepaleg (nepali pe khaskura) (yezh ofisiel e Sikkim)
Oriyeg (oriya) (yezh ofisiel e Orissa)
Ourdoueg (urdu) (yezh ofisiel e Jammu ha Kachmir)
Pandjabeg (punjabi pe punjabi) (yezh ofisiel er Panjab)
Sañskriteg
Santaleg (santali)
Sindeg (sindhi)
Tamileg (tamoul)(yezh ofisiel an Tamil Nadu ha Pondicherry)
Telougoueg (telugu) (yezh ofisiel en Andhra Pradesh)
Yezhoù bras all India (ouzhpenn 5 milion a yezherien met hep statud ofisiel)
Awadeg (awadhi) (alies sellet outañ evel un adstumm eus an Hindi)
Bileg (bhili) (meuriadoù Bhil)
Bodjpoureg (bhojpuri) (yezh eus ar Bihar, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Boundeleg (bunde) (alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Tchatisgarheg (chhattisgarhi) (yezh Chhattisgarh, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Gondeg (gondi) (meuriadoù Gond)
Haryanveg (haryanvi) (yezh e Haryana, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Hindoustaneg (hindustani) Ur meskaj etre an (Hindi hag an Ourdu. Komzet e vez kalz en hanternoz India.)
Kanaodjeg (kanauji) (yezh eus Uttar Pradesh, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Kodaveg (kodava thakk) komzet e distrig Kodagu Karnataka
Koutcheg (kutchi) (yezh e Kutch, un takad er Gujarat)
Magadeg (magadhi) (yezh e su ar Bihar, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Marwareg (marwari) (yezh eus ar Rajasthan, alies sellet outañ evel ouzh un adstumm eus an Hindi)
Touloueg (tulu) (komzet gant pobl an Dulued e Karnataka ha Kerala)
Gwelet ivez
Roll yezhoù India dre an niver a yezherien
Yezhoù India
Liammoù diavaez
Kevrenn Yezh Ofisiel ((Department of Official Language (DOL)) – Lec’hienn ofisiel a zispleg an darvoudoù a denn da lezenn ar yezhoù ofisiel hag an enkemmadoù da-heul.
Ensavadur Kreiz Yezhoù India (Central Institute of Indian Languages) – Ul lec’hienn glok eus ar Gouarnamant Kevreadel a ginnig keleier war yezhoù India
Etnologiezh – Danevell etnologek diwar-benn yezhoù India
Rolloù yezhoù
Yezhoù ofisiel India |
3795 | https://br.wikipedia.org/wiki/Falc%27hun-logotaer | Falc'hun-logotaer | Ar Falc'hun logotaer a zo un evn-preizh, Falco tinnunculus an anv skiantel anezhañ.
Doareoù pennañ
Ul labous preizh boutin a-walc'h en Europa, Azia hag Afrika eo ar falc'hun-logotaer. Muzuliañ a ra etre 34 ha 38 cm gant un hed-eskell a 70-80 cm. Ar par a bouez war-dro 155 g hag ar barez war-dro 190 g.
Laboused-deiz int ha kavout a reont gwelloc'h pradennoù ha maezioù digor evit logota.
Boued
Debrin a reont : Amprevaned, krignerien, laboused (a-wechoù), raned ha glazarded.
Annez
Ne savont neizh ebet : neizhiañ a reont e-barzh neizhioù kozh brini pe laboused all.
Rummatadur
Skeudennoù
Evned Afrika
Evned Breizh
Evned Eurazia
Evned Makaronezia
Evned-preizh
Falconidae |
3797 | https://br.wikipedia.org/wiki/Skritur%20avestek | Skritur avestek | Krouet e oa bet ar skritur avestek en 3de kantved goude Jezuz evit skrivañ an Avesta, levr sakr ar zoroastregezh.
Diorroet e oa bet war diazez ar skritur pahlavek implijet evit skrivañ ar hen perseg, diorroet war e dro diwar ar skritur aramaek.
Gwelet ivez
Avesteg
Liammoù diavaez
Omniglot. Lec'hienn dispar diwar-benn an doareoù-skrivañ
Lizherennoù evvit gallout skrivañ en avaeteg war hoc'h urzhiataer
Avestek |
3854 | https://br.wikipedia.org/wiki/Bodjpoureg | Bodjpoureg | Ur yezh indez-aryek eo ar bodjpoureg (bhojpuri भोजपुरी), komzet en India dreist-holl e Uttar Pradesh gant 25 millon a dud hag ivez e Nepal (1.4 milion) hag e Moris (300.000). Komzet e vez ivez e Guyana, Surinam, Fidji hag e Trinidad ha Tobago.
Tost-tre eo ar bodjpoureg ouzh ar maitileg (maithili) hag er magaheg (magahi), hag a-grevet e vez graet yezhoù biharek anezhe.
Unan eus yezhoù ofisiel Moris eo ar bodjpoureg gant ar c'hreoleg.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Liammoù diavaez
Ethnologue]
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India
Yezhoù Nepal |
3855 | https://br.wikipedia.org/wiki/Sindeg | Sindeg | Ur yezh indezariek eo ar sindieg (सिन्धी,سنڌي; RLVK: sindhī) komzet gant tro-dro da 17 milion a dud e Pakistan e Proviñs ar Sind ha 2.8 milion all en India.
Ur yezh ofisiel an hini eo kement e Pakistan, ma vez skrivet gant al lizherenneg arabek, hag en India ma vez skrivet gant ar skritur devanagari. Perzhioù boutin a zo etre ar Sindeg hag ar Balouchieg.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India
Yezhoù Pakistan |
3856 | https://br.wikipedia.org/wiki/Oriyeg | Oriyeg | Ur yezh indez-aryek eo an oriyeg (ଓଡ଼ିଆ), komzet dreist-holl e Orisa (India). Tost-tre eo d'ar banglaeg (bengali) ha d'an asameg.
Unan eus yezhoù ofisiel India an hini eo.
Skrivet e vez an oriyeg gant ar skritur oriyek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Skritur oriyek
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3862 | https://br.wikipedia.org/wiki/Dogreg | Dogreg | Ur yezh indez-aryek eo an dogreg (dogri डोगरी) komzet gant tro-dro da 2 vilion a dud e Jammu, e Jammu ha Kachmir dreist-holl, met ivez e Panjab en India, e Himachal Pradesh hag e lec'hioù all zo eus Kachmir.
Gwechall e veze renket an dogreg evel ur rannyezh pandjabek met bremañ eo deuet da vezañ ur gwir yezh lennegel.
Unan eus yezhoù kenofisiel India eo an dogreg e Stad Jammu ha Kashmir.
Skrivet e vez gant ar skritur devanagari pe gant al lizherenneg arabek hervez al lec'h ma vez komzet.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
yezh indez-aryek
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3863 | https://br.wikipedia.org/wiki/1972 | 1972 | Diwar-benn bloavezh 1972 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Ur bloavezh bizeost a grog d'ur Sadorn eo 1972
Darvoudoù
Europa
Freuzet eo kastiz ar marv e Sveden ha Finland.
Kenvarc’had
22 Genver : Emastenn a ra ar KEE gant Breizh-Veur, Iwerzhon ha Danmark.
2 Here : Dre referendom ez a Danmark e-barzh KEE
Alamagn
26 Mae : Feur-emglev kentañ etre an RKA hag an RDA.
5 Gwengolo : Lazhadeg 11 ezel eus skipailh olimpek Israel gant 8 palestinat da-geñver C’hoarioù München.
14 Gwengolo : Adskoulmañ a ra an RKA darempredoù diplomatel gant Polonia.
8 Du : Feur-emglev « diazez » RFA-RDA.
21 Kerzu : Feur-emglev « diazez » etre an RKA hag an RDA.
Breizh
21 Genver : Harzet ez eus daou emsaver ezel eus an FLB-ARB
Kreiz Ebrel : Lakaat a ra an FLB kenkiz breton ar promotour gall Bouygues da darzhañ.
29 a viz Gwenholon: Kolier an Erminig roet da René Pleven, e Pondivi.
3-10 Here : Barnet ez eus unnek emsaver eus an FLB gant Lez-varn Surentez ar Stad).
26 Du : Manifestadeg hag emvod krouiñ al luskad GALV e Pondi gant 2000 a dud bodet diwar c’houlenn tri aozadur Skol an Emsav, Emgleo Breiz ha Kuzul ar Brezhoneg. Embannet eo Disklêriadur Pondi.
18 Kerzu : Vot a-unvouezh ur Garta Sevenadurel gant Poellgor ren ar CELIB
21 Kerzu : Prezidant ar CELIB, Georges Lombard, a embann Karta Sevenadurel ar CELIB
Dont a ra Strollad ar Vro da vezañ ar POBL.
Krouidigezh ar gevredigezh Dastum.
Krouidigezh Breizh Diffusion.
Manifestadeg kentañ evit ma vo adunanet al Liger-Atlantel ouzh ar peurrest eus ar vro.
Gwelet ivez : Prosez 1972 an FLB
Frañs
11 Genver : Embann a ra ar PS e brogramm gouarn.
19 Genver : Embann a ra ar gazetenn le Canard enchaîné follenn dailhoù Jacques Chaban-Delmas.
24 Meurzh : Lidet e vez an Turbotrain (TTB da zont)
28 Meurzh : "Le ar 103" el Larzac
14 Ebrel : Ar prezidant Pompidou a zisklêr e Sarre-Union er Bas-Rhin Il n'y a pas de place pour les langues régionales dans une France destinée à marquer l'Europe de son sceau.
23 Ebrel : Referendom war astenn Europa : 40% hep votiñ, 7% gwenn, 67,7 % ya.
27 Mezheven : Program Gouarn Boutin sinet etre ar PSF hag ar PCF.
5 Gouere : Dilez ar c’hentañ ministr Jacques Chaban-Delmas, erlec’hiet gant Pierre Messmer.
14 Gouere : manifestadeg 20 000 a dud e Rodés a-enep da astenn kamp milourel al Larzac
6 Gwengolo : Embann a ra ar gouarnamant e steuñv sokial.
5 Here : Krouiñ a ra Jean-Marie Le Pen ar Front national (FN), diwar luskadoù eus an tu-dehou pellañ evel Urzh Nevez (Ordre Nouveau), pe Kornôg (Occident).
25 Here : Kas a ra mesaerien eus al Larzac un tropellad deñved war leton ar Champ-de-Mars e Pariz
26 Kerzu : Sinañ a ra ar prefed an disklêriadur a laz foran evit astenn kamp al Larzac.
13-18 a viz Kerzu: kendalc’h ar Strollad Komunour Gall (PCF); Georges Marchais lakaet da Sekretour Meur d'ar 17.
31 a viz Kerzu: deroù trede chadenn an ORTF.
Dont a ra e talvoud an dekred diwar-benn an hilastaliñ e Frañs.
Rankout a ra an holl c’hopridi emezelañ ouzh un adrenad leve.
Iwerzhon
30 a viz Genver, Bloody Sunday: tennañ a ra harzlammerien vreizhveuriat war ur vanifestadeg evit difenn ar gwirioù keodedel e Derry, e Norzhiwerzhon. 13 den zo lazhet. Didamallet eo an arme gant an enklask kentañ.
URSS
22 Mae : Gweladenn Richard Nixon en URSS (22-30 Mae).
26 Mae : Emglevioù SALT 1 da-geñver beaj Nixon e Moskov.
Azia
Reter-nesañ
30 Mae : Gwalldaol en aerborzh Lod (Israel): 26 marv hag ouzhpenn 80 gloazet
5 Gwengolo : Drouklazh atletourien israelat gant sponterien palestinat e C'hoarioù Olimpek München.
Reter-kreiz
9 Ebrel : Feur-emglev mignoniezh etre an URSS hag Iraq.
Iskevandir indezat
11 a viz Genver: gant Pakistan eo anavezet dizalc'hiezh Bangladesh.
22 Mae : Dont a ra an drevadenn vreizhveuriat kozh Ceylan da vezañ Sri Lanka.
Reter-pellañ
21 C'hwevrer : Gweladenn Richard Nixon e Sina (21-28 C’hwe.); kejañ a ra gant Mao Zedong.
30 Meurzh : Deroù un argadenn gomunour vras e su ar Viêt Nam.
11 Mae : Minet eo porzhioù norzh Viêt Nam ha blokus zo war ar vro.
13 Mae : Distroet eo Okinawa da Japan.
25 Gwengolo : Adskoulmet eo an darempredoù diplomatel etre Sina ha Japan.
18 Kerzu : Argadoù B-52 bras war Ha Noi hag Haiphong.
30 Kerzu : Adstagañ a reer gant kaozeadennoù Pariz war dazont Viêt Nam, fin zo da vombezadegoù bras ar Stadoù-Unanet.
Norodom Sihanouk zo digarget e Kambodja.
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
E Gouere, e emezel Kuba er CAEM.
Stadoù-Unanet
7 Du : Richard M. Nixon (R) addilennet da brezidant ar Stadoù-Unanet gant 60,7% eus ar mouezhioù, a-enep da George McGovern (D) 37,5%.
Gwelet ivez a-us : Reter-pellañ
Suamerika
Distro ar jeneral Juan Perón en Arc’hantina goude 17 vloavezh en harlu.
13 Here : En em flastrañ a ra un nijerez uruguayat war aradennad an Andoù gant 45 a dud e bourzh. Anzav a ra raio ar saveteidi o doa debret kig lod tud evit chom bev
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Bernardo Bertolucci a sav Le dernier tango à Paris.
L'affaire Mattei gant Francesco Rosi ha La classe ouvrière va au paradis d'Elio Petri a ya ar maout ganto evit Priz Meur ar Festival de Cannes.
The Godfather gant Francis Ford Coppola a ya ar maout gantañ evit Oskar ar film gwellañ.
3 dalc'h Festival sinema ha skinwel hollafrikan Ouagadougou. Mont a ra ar priz meur (Marc'h Yennega) gant Le wazzou polygame, savet gantOumarou Ganda (Niger).
Skiantoù ha politikerezh
Ray Tomlinson a ijin al lizheroù elektronek anvet c’hoazh post elektronek pe postel.
Ijinet an askell-nij.
Here : Nijadenn gentañ an Airbus A300, nijerez kentañ ar saver europat Airbus.
Ijinet ar Prozac.
An egorlestr Orion eus Apollo 16 war menezioù al Loar.
Armerzh
Sport
1 a viz Gwengolo: trec'h eo Bobby Fischer war vBoris Spassky ha dont a ra da vezañ kentañ kampion ar bed amerikan an echedoù.
5 a viz Gwengolo : Gwengolo du, Lazhadeg an atletourien israelat gant ur c’homando sponterien palestinat e C’hoarioù München.
C’hoarioù Olimpek goañv Sapporo e (Japan)
Ijinadenn an askell delta.
A bep seurt/diasur
22 Du : Prientidigezh kendalc’h Helsinki (CSCE).
Ganedigezhioù
17 Genver - Ken Hirai, sonaozer-kaner japanat
5 C'hwevrer - Régis Juanico, politikour gall
6 Meurzh : Shaquille O'Neal, c’hoarier basket-ball amerikan</nowiki>
23 Meurzh - Judith Godrèche, aktourez
17 Ebrel - Jennifer Garner, aktourez amerikan
21 Mae - Stomy Bugsy, kaner hag aktour gall
23 Mae - Rubens Barrichello, sturier redadegoù kirri (F1)
28 Mae - Chiara Mastroianni, aktourez c’hall
7 Mezheven - Karl Urban, aktour
23 Mezheven - Zinedine Zidane, c’hoarier mell-droad
26 Mezheven - Garou, kaner kebekat
6 Gouere - Isabelle Boulay, kanerez kebekat
6 Eost - Geri Halliwell, sonerez eus ar Spice Girls
11 Eost - Jonathon Prandi, aktour amerikan
15 Eost - Ben Affleck, aktour amerikan
30 Eost - Cameron Diaz, aktourez amerikan
21 Gwengolo - Liam Gallagher, kaner saoz ar strollad Oasis
23 Gwengolo - Sarah Bettens, aozer-sonaozer-kaner belgat
28 Gwengolo - Gwyneth Paltrow, aktourez amerikan
17 Here - Eminem, raper amerikan
17 Here - Wyclef Jean, raper amerikan
4 Du - Luis Figo, c’hoarier mell-droad portugalat
13 Du - Takuya Kimura, aktour japanat
10 Kerzu - Brian Molko, kaner ar strollad Placebo
19 Kerzu - Alyssa Milano, aktourez
22 Kerzu - Vanessa Paradis, kanerez hag aktourez c’hall
29 Kerzu - Jude Law, aktour
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1972
Marvioù
1 Genver : Maurice Chevalier, aktour ha kaner gall (* 1888).
3 Genver : Frans Masereel, engraver ha livour belgiat.
4 C'hwevrer : Armañs ar C'halvez, pedagogour ha yezhour brezhonek (* 1921).
16 C'hwevrer : Youenn Drezen, skrivagner (* 1899).
25 C'hwevrer : Pierre Overney, emsaver maoour.
23 Meurzh : Cristóbal Balenciaga, kemener spagnol (* 1895).
27 Meurzh : Maurits Cornelis Escher, engraver nederlandat (* 1898).
27 Ebrel : Kwame N'Krumah, bet prezidant Ghana
28 Mae : Dug Windsor bet roue Bro-Saoz Edouarzh VIII (* 1894).
29 Mezheven : Boby Lapointe, kaner gall (* 1922).
14 Eost : Pierre Brasseur, aktour ha filmaozer sinema gall (* 1905).
11 Gwengolo : Asta Nielsen, aktour ez danat (* 1881)
27 Gwengolo : Shiyali Ramamrita Ranganathan jedoniour ha levraoueger indiat (* 1892)
20 Here : Harlow Shapley, egorfizigour amerikan (* 1885).
26 Kerzu : Harry Truman, prezidant ar Stadoù-Unanet (* 1884).
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1972
Bloavezhioù
1972 |
3866 | https://br.wikipedia.org/wiki/1973 | 1973 | Diwar-benn bloavezh 1973 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
1 a viz Genver: Danmark, Iwerzhon ha Rouantelezh-Unanet degemeret en Unaniezh Europa.
Breizh
2 a viz Genver: kentañ treizhadenn etre Rosko ha Plymouth gant al lestr-treizh evit kirri-samm, Kerisnel e anv.
Here : Brezhoneg Bev - Bodadoù stourm evit ar Brezhoneg a embann bezañ livet panelloù-hent gallek e deroù ar miz.
12 Kerzu : Votiñ a ra kuzul-departamant Penn-ar-Bed ur mennad evit difenn gwirioù sevenadurel ar Vretoned : Le Conseil général regrette d'avoir à constater que le comportement des responsables gouvernementaux à l'égard des valeurs culturelles bretonnes demeure inchangé. Il estime que l'incompréhension du problème culturel breton par les pouvoirs publics revêt un caractère blessant pour l'ensemble des Bretons et qu'il est de son devoir de les mettre en garde contre les conséquences d'une telle attitude.
22 Kerzu : niverenn gentañ ar sizhunieg Evit ar brezhoneg.
Embannadur an Dictionnaire étymologique du breton ancien, moyen et moderne gant Christian-Joseph Guyonvarc'h.
Frañs
URSS
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Vietnam
27 a viz Genver: gant Emglevioù Peoc'h Pariz ez eus lakaet un termen da Vrezel Vietnam.
29 a viz Meurzh: soudarded diwezhañ Stadoù Unanet Amerika a ya kuit diouzh Su Vietnam.
Afrika
Ginea-Bissau
24 a viz Gwenholon: Ginea-Bissau a embann bezañ dizalc'h diouzh Portugal.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Chile
11 a viz Gwenholon: taol-stad Augusto Pinochet a-enep da brezidant Chile Salvador Allende.
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1973
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1973
Bloavezhioù
1973 |
3867 | https://br.wikipedia.org/wiki/1974 | 1974 | Diwar-benn bloavezh 1974 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
14 a viz C'hwevrer: distrujet eo stign skinwel an ORTF er Roc'h Tredudon (war douar Plouneour-Menez) gant ur gwalldaol eus an FLB-ARB. Abadenn skinwel ebet e-pad ur miz e Breizh-Izel a-bezh.
1añ a viz Even: savidigezh Gouel ar Brezhoneg e Gwengamp da-heul un emglev etre Skol an Emsav, Al Leur Nevez hag Ar Falz.
Katalonia
2 a viz Meurzh: Salvador Puig i Antich, un anarkour yaouank eus Katalonia, zo kondaonet ha lakaet d'ar marv gant ar galloud frankoour.
Frañs
Valéry Giscard d'Estaing zo dilennet da brezidant ar Republik.
Portugal
25 Ebrel: penn-kentañ Dispac'h ar Jenoflez (Revolução dos Cravos) e Portugal.
Kiprenez
15 Gouere : taol-stad gant ofiserien c'hresian a-enep ar prezidant Makarios III.
20 Gouere : aloubadeg arme Turkia e hanternoz an enezenn.
URSS
13 C'hwevrer: harluet eo Aleksandr Soljenitsyn eus an Unaniezh Soviedel.
Azia
Reter-Nesañ
Reter-Kreiz
Iskevandir indezat
Reter-Pellañ
Afrika
Ginea-Bissau
10 Gwengolo: dizalc'h eo ar vro diouzh Portugal.
Amerika
Kreizamerika
14-21 a viz Here : didarzh ar Volcán de Fuego e Guatemala.
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar seaborgiom gant skipailh ar fizikour amerikan A. Ghiorso e Berkeley (Kalifornia).
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Marvioù
Gérard Verdeau, krouer ar gevredigezh Breiz Santel.
2 Meurzh: Salvador Puig Antich, stourmer ar MIL, lazhet gant gouarnamant Franco.
Bloavezhioù
1974 |
3868 | https://br.wikipedia.org/wiki/1975 | 1975 | Diwar-benn bloavezh 1975 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
18 Gouere : Manifestadeg e Brest evit goulenn ur panellerezh-hent divyezhek.
Krouidigezh ar gelaouenn bedagogel Evid ar Brezhoneg
Krouidigezh Priz Langleiz, priz lennegel brezhonek, gant an Itron Langleiz, intañvez Zavier Langleiz.
18 a viz Here: digor eo pont bras Sant-Nazer d'an dremenidi.
Bro-C'hall
6 Meurzh : tarzañ a ra ur vombezenn e Pariz e burevioù an ajañs Springer Press, sammet eo atebegezh gant an tu-kleiz pellañ.
Korsika
21 a viz Eost : aloubet ez eus un atant en Aleria gant emsaverien gorsikat armet eus an Azzione per a Rinascita di a Corsica, renet gant Edmond Simeoni, .
URSS
Azia
28 a viz Du: Reter Timor a embann ez eo dizalc’h diouzh Portugal.
7 a viz Kerzu: aloubet eo Reter Timor gant arme Indonezia.
Reter-nesañ
5 a viz Even: addigoret eo Kanol Suez, evit ar wech kentañ abaoe Brezel ar c'hwec'h devezh.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
6 Gouere : dont a ra ar Gomorez da vezañ dizalc'h diouzh Bro-C'hall.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
9 a viz Gwenholon: loc'het eo ar sonterez amerikan Viking 2 war-du Meurzh.
Armerzh
4 Ebrel : krouet eo an embregerezh Microsoft.
Sport
A bep seurt/diasur
Barr-Heol war ar ar gegin hag an daol, Levr kegin Soaz an Tieg, Barr-Heol, 1975. Kentañ levr rekipeoù brezhonek.
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1975
Marvioù
Zavier Langleiz, arzour, emsaver ha skrivagner brezhonek, unan eus saverien ar Peurunvan,
20 Du : Francisco Franco, diktatour spagnol.
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1975
Bloavezhioù
1975 |
3869 | https://br.wikipedia.org/wiki/1976 | 1976 | Diwar-benn bloavezh 1976 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
1 a viz C'hwevrer: krouidigezh ar C'huzul etrebroadel evit kendalc'h ar brezhoneg.
Europa
Breizh
24 a viz Genver: peñse an eoullestr Olympic Bravery en Eusa. Lanv du miz hanter war-lerc'h.
Krouidigezh ar Front Culturel Progressiste Breton a vod Ar Falz, an UDB, ar Strollad Sokialour Gall, PSU Breizh, Skol an Emsav, Les Amis du Parler gallo, CGT FR3-Breizh ha Broioù al Liger hag ar SGEN-CFDT Breizh.
25 a viz Ebrel : manifestadeg e Naoned evit adunvanidigezh velestradurel Breizh.
29 a viz Gwengolo : marv Yann-Kel Kernalegenn, stourmer an FLB-ARB
14 a viz Here: peñse an eoullestr Boehlen da vaez da Enez-Sun, lanv du da heul.
Frañs
Katalonia
16 a viz Gwenholon: digoradur ur skol-vamm gatalanek gant La Bressola e Katalonia an Norzh.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Sahara ar C'hornôg
26 a viz C'hwevrer: en em dennañ a ra Spagn diouzh Sahara ar C'hornôg.
27 a viz C'hwevrer: embannet eo ar Republik Demokratel Arab Sahrawi gant an Talbenn Polisario e Sahara ar C'hornôg nevez-kuitaet gant ar Spagnoled.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
12 a viz Du: kentañ sonadeg ar strollad Téléphone e Kreizenn amerikan Pariz.
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1976
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1976
Bloavezhioù
1976 |
3870 | https://br.wikipedia.org/wiki/1977 | 1977 | Diwar-benn bloavezh 1977 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
8 a viz C'hwevrer: ar prezidant gall Valéry Giscard d'Estaing a gej ouzh pennoù an emsav sevenadurel breizhek e Ploermael, hag a ziskleir e vo sinet ur Garta sevenadurel etre ar stad c'hall ha Rannvro Breizh.
Nevezamzer: krouidigezh ar skol Diwan kentañ e Lambaol-Gwitalmeze, arouez adsavidigezh ar brezhoneg, deroù ur reizhiad kelenn divyezhek modern e Breizh.
19 a viz Gwenholon: digoret ez eus teir skol-vamm vrezhonek gant Diwan e Gwitalmeze, Kemper ha Plouneour-Menez.
23 a viz Gwenholon: votet eo testenn ar Garta sevenadurel gant Kuzul Rannvroel Breizh.
miz Kerzu: digoret skol-vamm Diwan Roazhon.
Frañs
10 a viz Gwenholon: gwilhotinet eo Hamida Djandoubi e Marselha ; graet gant ar boan a varv e Bro-C'hall evit ar wech diwezhañ.
Kembre
3 Genver : deroù abadennoù BBC Radio Cymru, e kembraeg.
Roumania
4 Meurzh : kren-douar e Bukarest; 1 500 den lazhet.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Adembannet Emgann Kergidu, gant Lan Inizan, e ti Al Liamm.
Sinema
25 a viz Mae: Skignet eo ar film Star Wars er sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1977
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1977
Bloavezhioù
1977 |
3871 | https://br.wikipedia.org/wiki/1978 | 1978 | Diwar-benn bloavezh 1978 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Sinadur Karta Sevenadurel Breizh gant ar prezidant gall Valéry Giscard d'Estaing.
Krouidigezh skolioù Diwan Kastell-Paol, an Oriant, Brest ha Lannuon
16 a viz Meurzh: peñse an eoullestr Amoco Cadiz ouzh reier Porsal, gant ul lanv du biskoazh brasoc'h war aodoù hanternoz Breizh.
27 a viz Meurzh: 15 000 den o vanifestiñ e Brest da-heul peñse an Amoco Cadiz e Porsal; "N'eo ket Breizh ur boubelenn"" o lugan pennañ; krogadoù etre ar polis hag ar vanifesterion.
Frañs
Italia
9 a viz Mae : muntret ar politikour Aldo Moro (1916-1978) gant ar Brigadennoù Ruz.
Azia
Reter-nesañ
Turkia
27 a viz Du: strollad Labourerien Kurdistan (PKK) a zo savet e Turkia.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
17 a viz Gwengolo: Emglevioù Camp David arsav-brezel etre Egipt hag Israel
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
17 a viz Gwengolo: Ar stirad Battlestar Galactica (stirad skinwel 1978) a zo skignet evit ar wech gentañ.
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
26 a viz Kerzu: loc'hañ a ra kentañ Ralli Paris - Dakar eus Pariz.
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1978
Marvioù
9 Ebrel : Biel Elies, beleg ha skrivagner brezhonek.
29 Mezheven : Roparz Hemon e Dulenn (g. 1900)
22 Gwengolo : Jean Guéhenno e Pariz ( kazetenner ha skrivagner)
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1978
Bloavezhioù
1978 |
3872 | https://br.wikipedia.org/wiki/Koutcheg | Koutcheg | Ur yezh indez-aryek eo ar c'houtcheg (kutchi) komzet e Koutch en India.
Heñvel-tre eo fonologiezh ar c'houtcheg ouzh hini ar sindeg, ar c'heriaoueg avat a zo tostoc'h ouzh hini ar goudjarateg.
Skrivet e veze gwechall gant un doare-skrivañ ispisial, ar skritur koutchek, met bremañ e vez implijet ar skritur goudjaratek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3873 | https://br.wikipedia.org/wiki/1979 | 1979 | Diwar-benn bloavezh 1979 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
1añ a viz Meurzh : dont a ra Greunland da vezañ emren diouzh Danmark.
31 a viz Meurzh: kuitaet Malta gant ar soudarded diwezhañ eus ar Rouantelezh-Unanet.
Breizh
8 a viz Meurzh: embannadur albom kentañ Tintin e brezhoneg : Ar seizh boulenn strink.
2-3 a viz Gouere : Gouel ar Brezhoneg er Roc'h-Derrien.
Gouere : tremenet e vachelouriezh e brezhoneg gant Jil Killivere.
Krouet eo ar gelaouenn Planedenn.
Savet eo Skol Diwan Sant-Brieg
Bro-C'hall
9 Gouere : gwalldaol gant ur vombezenn ouzh karr Serge had Beate Klarsfeld, chaseourien nazied.
Rouantelezh-Unanet
1 a viz Meurzh: referendomoù e Kembre hag e Skos war an emrenerezh kinniget dezho gant gouarnamant Londrez : 33% a-du e Skos, 12% a-du e Kembre.
4 a viz Mae : er vouezhiadeg evit Ti ar C’humunioù eo trec'h ar Virourien ha dont a ra Margaret Thatcher da vezañ Kentañ Ministr.
Azia
24 a viz Kerzu: kregiñ a ra an Unaniezh soviedel da aloubiñ Afghanistan.
Reter-nesañ
Reter-kreiz
miz C'hwevrer : Dispac'h islamek en Iran
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
7 a viz Genver: kouezhañ a ra Phnom Penh etre krabanoù arme ar Viêt-Nam. Kouezhañ a ra galloud ar Khmered ruz.
Afrika
Amerika
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
28 a viz Meurzh: gwallzarvoud grevus e kreizenn nukleel Three Mile Island, e Pennsylvania.
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
20 a viz Meurzh: ar yezh programiñ REXX a zo ijinet.
24 a viz Kerzu: ar fuzeenn Ariane a zo bannet evit ar wech kentañ gant an Europeaned.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1979
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1979
Bloavezhioù
1979 |
3875 | https://br.wikipedia.org/wiki/Marwareg | Marwareg | Ur yezh indez-aryek eo ar marwareg (marwari) komzet dreist-holl e Rajasthan ha Goudjarat en India hag ivez e reter Pakistan.
Evit tud zo ez eo ar marwareg ur rannyezh hindek.
Ne vez ket skrivet ar yezh-mañ, hag an dud a ra ganti dre gomz a implij kentoc'h an hindeg dre skrid.
N'he deus ar yezh-mañ statud ebet en India ha war digresk ec'h a an niver a dud a ra ganti, dreist-holl er c'hêrioù bras.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India
Yezhoù Pakistan |
3876 | https://br.wikipedia.org/wiki/1980 | 1980 | Diwar-benn bloavezh 1980 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
7 a viz Meurzh: peñse an eoullestr Tanio e-kichen Enez-Vaz, lanv du da heul.
Krouidigezh he skol kentañ derez kentañ gant ar rouedad Diwan e Treglonoù
Krouidigezh ar c’helaouennoù Bremañ, Al Lanv ha Dalc’homp Soñj.
Gouel ar brezhoneg aozet e Plabenneg etre ar 14 hag an 18 a viz Mae.
Frañs
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Deroù ar brezel etre Iran hag Iraq
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
4 Du : Ronald Reagan, dilennet da brezidant SUA
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1980
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1980
Bloavezhioù
1980 |
3877 | https://br.wikipedia.org/wiki/1981 | 1981 | Diwar-benn bloavezh 1981 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
1 a viz Genver: Gres degemeret en Unaniezh Europa.
Breizh
14 a viz Meurzh: disklêriadur an danvez prezidant Mitterrand a-du gant ar brezhoneg.
Krouidigezh skolioù Diwan Lesneven, Naoned, ha Gwengamp
Krouidigezh an Aotreegezh vrezhoneg e Skol-veur Roazhon II
Krouidigezh ar gelaouenn Chasse-Marée.
29 a viz Kerzu: krouidigezh Skol-Uhel ar Vro e Roazhon.
Gwelet ivez : Disklêriadurioù pennadurezhioù
Frañs
10 Mae : François Mitterrand dilennet da brezidant Republik Bro-C'hall.
9 a viz Du: embannet eo ul lezenn hag a aotre ar radioioù dieub da skignañ.
Galiza
28 Ebrel : Ur statud emrenerezh a zo hiviziken gant Galiza.
Polonia
2 a viz Gwengolo: digoradur kentañ kendalc’h Solidarność.
Spagn
23 a viz C'hwevrer: klask a ra gwarded sivil ober un taol-stad e Madrid ha bac'hañ kannaded e Parlamant Spagn.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
10 a viz Gwenholon: rentet eo taolenn Gernika da Spagn.
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar bohriom gant skipailh ar fizikourien alaman Peter Armbruster ha Gottfried Münzenberg.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1981
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1981
Bloavezhioù
1981 |
3878 | https://br.wikipedia.org/wiki/1982 | 1982 | Diwar-benn bloavezh 1982 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Krouidigezh Skol-Uhel ar Vro (SUAV)
Krouidigezh skolioù Diwan Banaleg ha Tregon
24 a viz Kerzu : skignet eo abadenn gentañ An Taol-Lagad gant France 3 Breizh.
Frañs
2 a viz Meurzh : Lezennn Deferre war an digreizennañ. anavezet eo ar rannvroioù evel strollegezhioù lec'hel. Ur vodadeg zo, dezhi barregezhioù termenet.
21 a viz Even : Kelc’hlizher Savary a aotren ar c’helenn divyezhek arnodel er skolioù stad.
Italia
3 a viz Gwengolo: drouklazhet eo Carlo Alberto Dalla Chiesa (jeneral ar Garabinennerien anezhañ) gant ar Mafia e Palermo.
Spagn
11 a viz Genver: statud emrenerezh Asturiez.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
19 a viz Meurzh: dilestrañ a ra soudarded eus Arc'hantina en Inizi Maloù (Falklands) : deroù ar brezel etre Arc'hantina hag ar Rouantelezh Unanet, Brezel an Inizi Maloù.
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar meitneriom gant skipailh ar fizikourien alaman Peter Armbruster ha Gottfried Münzenberg.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1982
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1982
Bloavezhioù
1982 |
3879 | https://br.wikipedia.org/wiki/1983 | 1983 | Diwar-benn bloavezh 1983 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Krouidigezh ar strollad politikel dispac’hour ha dizalc'hour Emgann.
Krouidigezh an Here ti-embann levrioù brezhonek evit ar vugale, gant Martial Ménard.
Krouidigezh ar c'hlas divyezhek publik kentañ e Sant-Riwal
Frañs
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Soudan : Penn-kentañ an emsavadeg e Su ar vro. 2 vilion a dud vo bet lazhet er brezel-mañ a-benn an Emglev-peoc'h sinet e 2005.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1983
Marvioù
3 Du : May Picqueray, anarkourez breizhat
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1983
Bloavezhioù
1983 |
3880 | https://br.wikipedia.org/wiki/1984 | 1984 | Diwar-benn bloavezh 1984 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
Meurzh : krouet eo Stourm ar Brezhoneg evit gounit ar statud a yezh ofisiel.
Gwengolo : krouet ez eus klasoù divyezhek publik e Rostrenenn, Pondi, hag ur skol Diwan e Pempoull
Frañs
Kinnig lezenn Loeiz ar Peñseg diwar-benn ar yezhoù rannvro.
4 a viz Du: skignañ a ra ar chadenn skinwel rineget Canal+ evit ar wech kentañ.
Kembre
19 a viz Gouere : kren-douar e ledenez Llŷn.
Korsika
1añ a viz Mae : krouet eo ar Sindicatu di i Travagliadori Corsi, sindikad labourerien Korsika.
Iwerzhon
14 a viz Meurzh: klask a reer lazhañ Gerry Adams, penn Sinn Féin.
Luksembourg
24 a viz C'hwevrer : dre al Lezenn war ar yezhoù ez embanner ez eo al luksembourgeg ar yezh vroadel hag ar galleg yezh al lezenn, tra ma vo an alamaneg, ar galleg hag al luksembourgeg yezhoù ofisiel o-zeir.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerika
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn an hasiom gant skipailh ar fizikourien alaman Peter Armbruster ha Gottfried Münzenberg.
Armerzh
Sport
Eost : Alan Pettigrew zo kampion ar bed an Haggis Hurling gant ur bann a 55,11 m war Enez Inchmurrin, Loch Lomond, Bro-Skos. Betek 2011 e chomo an titl gantañ, da lavaret eo 27 bloavezh-pad.
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1984
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1984
Bloavezhioù
1984 |
3881 | https://br.wikipedia.org/wiki/1985 | 1985 | Diwar-benn bloavezh 1985 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Istimañ a ra Stourm ar Brezhoneg an niver a banelloù-hent mastaret e-tro 10.000.
Krouidigezh Emglev Bro an Oriant, kengevredigezh evit kas war-raok sevenadur Breizh hag implij ar brezhoneg e bro an Oriant
Krouidigezh ar gevredigezh Kentelioù an Noz e Naoned.
Gwengolo : Krouidigezh skol Diwan Karaez-Plougêr
Frañs
Krouidigezh ar Conseil National des Langues et Cultures de France dre zekred.
Mezheven Krouidigezh ur CAPES Yezhoù rannvro daoubennek en desped da youl ministr an Deskadurezh.
Hañv : Embann a ra ministrerezh ar sevenadur degemer mennozh ar panellerezh divyezhek.
Unaniezh Soviedel
11 a viz Meurzh: aet Mikhail Gorbatchev da sekretour-meur Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel.
Gwelet ivez : Disklêriadurioù pennadurezhioù
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
1 a viz Gwengolo: adkavet eo peñse an Titanic, a oa aet d'ar strad d’ar 15 a viz Ebrel 1912, en donvor d'an Douar-Nevez.
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1985
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1985
Bloavezhioù
1985 |
3882 | https://br.wikipedia.org/wiki/1987 | 1987 | Diwar-benn bloavezh 1987 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
15 a viz Kerzu: deroù labourioù ar Riboul dindan Vor Breizh.
Kenvarc’had
Breizh
Stagañ a ra al luskad Emgleo evid Lezenn ar Yezou gant ur sinadeg vras evit ma vo roet ur statud d'ar brezhoneg.
Gwengolo : Krouidigezh skol Diwan Landerne hag ur c'hlas divyezhek publik e Kawan
Krouet eo ar gelaouenn Ar Men.
15 a viz Here: korventenn divent tremenet da noz war darn eus Breizh.
Frañs
19 a viz Genver : un timbr zo bet lakaet e gwerzh en eñvor da Fulgence Bienvenüe, krouer ha saver metro Pariz.
1 a viz Meurzh: krouidigezh ar chadenn skinwel c'hall Métropole Télévision S.A. pe M6 c'hoazh.
1añ a viz Even: roet lañs da France Info.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
adsavet eo ar viskinenn Ar Gankavenadez.
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1987
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1987
Bloavezhioù
1987 |
3883 | https://br.wikipedia.org/wiki/1988 | 1988 | Diwar-benn bloavezh 1988 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Krouidigezh Al-Qaida ("An diazez") gant Oussama Ben Laden.
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Ebrel : Anavezout a ra ar Stad ar skolioù Diwan.
Gwengolo
Krouidigezh skol Diwan Montroulez hag ur c'hlas divyezhek publik e Lannarstêr
Digoridigezh Skolaj Diwan Roparz Hemon e Brest, anezhañ ar skolaj divyezhek kentañ e Breizh.
Frañs
6 a viz Du: aozet ur referendom e Bro-C'hall diwar-benn an emdidermenañ e Kaledonia-Nevez.
Skos
21 a viz Kerzu: Gwalldaol Lockerbie.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Suafrika
29 a viz C'hwevrer: an arc'heskob Desmond Tutu asambles gant 100 den a iliz zo serret e-pad un emsav a bemp deiz a-enep an apartheid er C'hab.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1988
Marvioù
Gwilherm Dubourg
Pêr Peron
Tad Medar (Jakez Dourmab)
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1988
Bloavezhioù
1988 |
3884 | https://br.wikipedia.org/wiki/1989 | 1989 | Diwar-benn bloavezh 1989 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Afrika
Azia
Iskevandir Indez
Reter-Kreiz
15 a viz C'hwevrer : dibenn Brezel Afghanistan, p'he deus URSS tennet he soudarded eus ar vro.
Reter-Nesañ
Reter-Pellañ
7 a viz Genver : marv an impalaer Hirohito ; e vab Akihito eo ar 125 impalaer.
21 a viz Ebrel : Nintendo a laka ar benveg c'hoarioù video Game Boy war ar marc'had stadunanat ; e dibenn 1990 e vo lakaet e werzh en Europa.
20 a viz Gouere : harzet eo Aung San Suu Kyi ha dalc'het en he zi betek ar bloaz 2010.
4 a viz Mezheven : Lazhadeg al leurgêr Tiananmen e Beijing.
Europa
18 a viz Here : roet lamm da Erich Honecker, penn RDA.
9 a viz Du : diskaret Moger Berlin.
Kêr Roazhon a laka staliañ panelloù brezhonek evit mont tre ha kuitaat ar gumun.
Aotren a ra ar Stad krouidigezh an DEUG brezhoneg kentañ e skol-veur Roazhon II, da-heul un hirstourmad liesvloaziek renet gant UGB hag USB. Klok eo ar c’hursus brezhoneg. A-benn ar fin e vo tu da gregiñ tuta ha stummañ skolaerien ha kelennerien evit ar skolioù divyezhek.
Krouidigezh klasoù divyezhek publik e Douarnenez ha Tregastell.
Krouidigezh skolioù Diwan Kraozon, Kemperle ha Brec'h
10 a viz Du: roet lamm da Dodor Jivkov, penn komunour Republik Pobl Bulgaria.
1añ a viz Here : aotreet dre lezenn eo an dimeziñ etre tud heñvelreizh, ar wech kentañ er bed.
Lid 200 deiz-ha-bloaz an dispac’h gall ha disklêriadur Gwirioù Mab-den.
2 a viz Mae : kentañ toull er Rideoz houarn, pa ziskar Hungaria un troc'had a 240 kilometrad a-hed he harzoù gant Aostria.
1añ a viz Meurzh : aotreet ar bier er vro, goude bezañ bet berzet abaoe 1915.
16 a viz Kerzu : ur vanifestadeg e Timişoara, evit skoazellañ ar pastor László Tőkés, a zigor an dispac'h e Roumania.
22 a viz Kerzu : roet lamm da Nicolae Ceauşescu, penn Roumania.
25 a viz Kerzu : Nicolae Ceauşescu, kadoriad Roumania, hag e wreg Elena, a zo barnet ha lakaet d'ar marv kerkent.
3 a viz Mae : kentañ preti stadunanat McDonald's savet e Moskov, a zigoro d'an 31 a viz Genver 1990.
29 a viz Kerzu : aet Václav Havel da brezidant ar republik.
28 a viz Meurzh : gant gouarnamant Serbia eo tennet statud emrenerezh Kosovo ha Voivodina.
Norzhamerika
20 a viz Genver : George H. W. Bush eo 41 prezidant Stadoù-Unanet Amerika.
24 a viz Meurzh : an Exxon Valdez a ya d'ar strad e Bae ar Priñs William en Alaska. Ar 40 000 tonenn eoul-maen a oa o treuzdougen a ya da saotrañ 1 744 kilometrad aodoù.
Okeania
Suamerika
20 a viz Kerzu : aloubet eo ar vro gant SUE evit klask diskar an diktatour Manuel Noriega (1934-2017).
3 a viz C'hwevrer : un taol-Stad a ziskar an diktatour Alfredo Stroessner, a oa bet o ren ar vro abaoe 1954.
Arzoù
Lennegezh
Livouriezh
Sinema
17 a viz Kerzu : an tresadennoù-bev The Simpsons evit ar wech kentañ er skinwel.
Sonerezh
Armerzh
Politikerezh
Relijion
11 a viz C'hwevrer : ar Stadunanadez Barbara Harris (1930-2020) eo ar vaouez kentañ o vout anvet da eskobez en Iliz anglikan.
Skiantoù
14 a viz C'hwevrer : bannet eo kentañ loarell ar reizhiad GPS.
14 a viz Meurzh : Tim Berners-Lee a ginnig ur raktres evit ar Genrouedad.
Miz Mae : kentañ gwech ma klasker kemmañ ur gen denel.
Miz Du : kentañ kevreadenn genwerzhel da Internet, dre an IAP The World.
15 a viz Mae : an touseg aour (Incilius periglenes) diwezhañ zo gwelet e Costa Rica ; da get ez eo aet ar spesad abaoe.
Sportoù
15 a viz Ebrel : 97 den marv ha 766 gloazet e deroù ar c'hrogad melldroad Liverpool-Nottingham en Hillsborough Stadium e Sheffield.
Darvoudoù all
5 a viz Here : Tenzin Gyatso, ar 14 Dalai Lama, a c'hounez Priz Nobel ar Peoc'h.
Ganedigezhioù
3 Ebrel : Anjela Duval, barzhez hag emsaverez.
Marvioù
9 Genver : Louise Michel, e Marselha.
Bloavezhioù
1989 |
3885 | https://br.wikipedia.org/wiki/1990 | 1990 | Diwar-benn bloavezh 1990 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Aozadur ar Broadoù Unanet
2 a viz Gwengolo, New York City (tachenn etrebroadel Aozadur ar Broadoù Unanet): an Diviz Etrebroadel a-zivout Gwirioù ar Vugale zo lakaet er pleustr.
• 193 Stad o deus e sinet.
• Bro-C'hall n'he deus ket gwiriekaet ar mellad 30, a ro gwir da vugale ar minorelezhioù da ober gant o yezh.
Europa
11 a viz Meurzh: dizalc'hiezh Lituania.
12 a viz Even: dizalc'hiezh Rusia.
3 a viz Here : adunanidigezh Alamagn.
Breizh
8 a viz Meurzh: departamant Aodoù-an-Hanternoz a zeu da vezañ Aodoù-an-Arvor.
23 a viz Ebrel: sevel a ra Ministr gall ar Justis a-enep implij ar Brezhoneg el lezioù-barn.
Gwengolo: krouidigezh an hentenn divyezhek katolik. E Gwiseni eo digoret ar c'hlas kentañ.
29 a viz Gwenholon: roet eo Kolier an Erminig da Chanig ar Gall ha Charlez ar Gall, Milig ar Skañv (Glenmor), Joseph Martray hag Alberzh Trevidig, en Alre.
Gwelet ivez : Disklêriadurioù pennadurezhioù
Frañs
Iwerzhon
7 a viz Du: dilennet eo Máire Mhic Róibín da brezidantez Iwerzhon.
Polonia
9 a viz Kerzu: Lech Wałęsa dilennet da brezidant e Polonia.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Namibia
21 a viz Meurzh: dizalc'hiezh ar vro.
Amerikaoù
Haiti: aet an tad Jean-Bertrand Aristide da brezidant goude dilennadegoù demokratel.
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
adsavet eo ar viskinenn Ar C'hranvilladez.
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1990
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1990
Bloavezhioù
1990 |
3887 | https://br.wikipedia.org/wiki/1992 | 1992 | Diwar-benn bloavezh 1992 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Diskouezadeg hollvedel Sevilla.
Europa
Kenvarc’had
7 a viz C'hwevrer: Unaniezh Europa savet e Maastricht (Izelvroioù).
Breizh
24 a viz Genver: kondaonet eo an embregerezh Amoco Corp. da baeañ 1 045 milion a lurioù d'ar Stad c'hall ha 212 milion a lurioù d'ar Sindikad kemmesk.
Degemeret eo Feur-emglev Maastricht gant 59,1 % eus ar Vretoned, e-skoaz 51 % e Frañs. Bras eo disoc'h ar votadeg etre Breizh hag Elzas en tu hag ar peurrest eus ar c'hwec'hkorn en tu all.
Gwengolo: krouidigezh ur c'hlas divyezhek katolik e Karnag
Frañs
E-ser un diviz diwar-benn Feur-emglev Maastricht, un enkemmad e mellad 2 Bonreizh Frañs a ra eus ar galleg yezh ar Republik.
20 a viz Gwenholon: referendom e Bro-C'hall war feur-emglev Maastricht : gounit a ra ar YA gant nebeut lañs (51%).
28 a viz Gwenholon: skignet eo ar chadenn Arte dre rouedad skinwel hertzian gall.
Gwelet ivez Disklêriadurioù pennadurezhioù
Tchekoslovakia
31 a viz Kerzu: dibenn Tchekoslovakia.
Yougoslavia
9 a viz Genver: embannet eo Republik Bosnia ha Herzegovina.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
29 Kerzu : Tarzhadenn div vombezenn en ul leti e Aden (Yemen). Gwall-daol kentañ Al-Qaida.
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1992
Marvioù
10 a viz Genver : Frañsez Kervella, skrivagner ha yezhadurour (° 1913).
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1992
Bloavezhioù
1992 |
3888 | https://br.wikipedia.org/wiki/1994 | 1994 | Diwar-benn bloavezh 1994 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
13 a viz Du: dre referendom ec'h asant Sveden da vont tre en Unaniezh Europa.
Kenvarc’had
Breizh
4 a viz C'hwevrer: kann etre pesketourien ha polised e-kerzh ur vanifestadeg da-geñver gweladenn ar c'hentañ ministr gall Edouard Balladur e Roazhon. Reuz bras zo e-kêr. Meur a zen gloazet. Goude kreiznoz, d'ar 5 neuze, e peg an tan e Parlamant Breizh en un doare dizispleg. Freuzet-lip e vo gant an tan-gwall.
Mezheven: asezoù ar brezhoneg e Pondi kenaozet gant an Emsav hag an dilennidi.
Gouere: deroet e vez ar statud Kevrat kenstagañ gant ar Stad d'ar skolioù Diwan
Krouidigezh ar gevredigezh dilennidi An Nerzh Nevez.
Gwengolo:
krouidigezh klasoù divyezhek katolik e Lokoal-Mendon, Santez-Anna-Wened ha Pleuwigner;
krouidigezh klasoù divyezhek publik e Ploue, Ploermael, ha Gourin
Frañs
18 a viz Kerzu: kavet eo ur vougev baleolitik gant Eliette Brunel, Jean-Marie Chauvet ha Christian Hilaire e Vallon-Pont-d'Arc.
Azia
Reter-nesañ
10 a viz Du: anavezet eo Koweit gant Republik Irak.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
6 Ebrel : Lazhet Juvenal Habyarimana, prezidant Rwanda. Penn-kentañ lazhadeg 800000 Tutsi.
Amerikaoù
Haiti : Douaridigezh lu Stadoù-Unanet-Amerika. Distro Jean-Bertrand Aristide ha teuzadeg lu ar vro.
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn an darmstadtiom hag ar roentgeniom gant skipailh ar fizikourien alaman Peter Armbruster ha Gottfried Münzenberg, dindan ren Sigurd Hofmann.
Armerzh
Sport
13 a viz Meurzh: tapet rekord Bro-C'hall er goudor al lamm uhel (2,35 m) gant ar Breizhad Jean-Charles Gicquel, e Pariz.
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1994
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1994
Bloavezhioù
1994 |
3889 | https://br.wikipedia.org/wiki/1995 | 1995 | Diwar-benn bloavezh 1995 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
1 a viz Genver: 15 ezel zo gant Unvaniezh Europa da-heul he astenn da Aostria, Sveden ha Finland.
Breizh
Embannadur ar Geriadur Brezhoneg gant Skouerioù ha Troiennoù e ti-embann An Here er Releg-Kerhuon. Ar geriadur brezhoneg unyezhek kentañ eo.
Genver : Krouidigezh ar gevredigezh Produet e Breizh.
Frañs
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
13 Du : tarzhadenn e Riyad (Arabia Saoudat) gant ur c'harr-pej prientet gant Al-Qaida. 7 den lazhet.
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Japan
17 a viz Genver: kren-douar e Kobe (5074 den lazhet).
20 a viz Meurzh: tagadenn gant ar gaz Sarin e metro Tokyo : 12 den marv ha 1300 gloazet.
Afrika
Amerika
Norzhamerika
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1995
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1995
Bloavezhioù
1995 |
3890 | https://br.wikipedia.org/wiki/Bileg | Bileg | Ur yezh indez-aryek eo ar bileg (bhili भीली) komzet e kreiz-kornaoueg India, er vro er reter da Ahmadabad, kar eo d'ar Goudjarateg ha d'ar yezhoù rajasthanek.
Skrivet e vez gant un adstumm eus ar skritur devanagari.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Liammoù diavaez
Ethnologue
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3891 | https://br.wikipedia.org/wiki/1999 | 1999 | Diwar-benn bloavezh 1999 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
22 a viz Mae: tamallet Slobodan Milosevic, prezidant Yougoslavia, evit torfedoù a-enep Mab-Den er C'hosovo.
10 a viz Even: paouezet gant kirri-nij an AENA da leuskel bombezennoù war Yougoslavia. Tapet ar rezolusion 1244 gant pennoù an ABU : un "emrenerezh ledan" a vo d'ar C'hosovo a vo dindan lu liesvroadel an AENA.
26 a viz Kerzu: (betek an 28) Kornôg Europa, ha Frañs dreist-holl, tizhet gant barradoù gwallamzer (en tu-hont da 100 den lazhet).
Unaniezh Europa
1 a viz Genver: an euro lakaet da dalvezout.
Breizh
6 Meurzh: miliadoù a dud a vanifest e Naoned evit ma adunanet Breizh.
10 Ebrel: roet lañs en-ofisiel da Arvorig FM.
30 Ebrel: bet staliet gant ti-kêr Felger panelloù divyezhek evit mont-tre er gumun.
1añ Mae: emvod-meur krouiñ Ofis ar Brezhoneg, benveg politikerezh yezh Kuzul-rannvro Breizh e Karaez-Plougêr, diwar atiz Jean-Yves Cozan, Besprezidant ar rannvro e karg eus ar Vreizhadelezh.
23 Mae: 13 Gouel Broadel ar Brezhoneg, e Spezed.
5 Mezheven: manifestadeg e Karaez-Plougêr evit ur statud publik da Ziwan.
Gwengolo
Krouidigezh skolioù Diwan an Alre ha Gwenrann
Krouidigezh klasoù divyezhek publik e Perwenan, Plistin ha Konk-Kerne
Krouidigezh ur c'hlas divyezhek katolik e Ploueskad
28: laeroñsi danvez-tarzh e Plevin (Breizh).* 5 Du : Digoridigezh burevioù Ofis ar Brezhoneg e Karaez-Plougêr.
6 Du: aet Stefan Moal da benn Unvaniezh ar Gelennerien Brezhoneg.
12 a viz Kerzu: peñse an eoullestr Erika a vaez da Benmarc'h (Breizh).
Frañs
7 Mae : Sinet Karta Europa ar yezhoù rannvroel ha minorel gant gouarnamant Lionel Jospin.
12 a viz Du: 34 den a varv gant glaveier kreñv e tri departamant bro-Frañs.
15 a viz Du: embannet eo al lezenn niverenn 99/944 a laka e pleustr an Emglev keodedel a gengred (PACS e galleg).
Rusia
31 a viz Kerzu: Boris Yeltsin a ziskrog diouzh e garg hag a zo kemeret gant Vladimir Poutin.
Azia
Reter-nesañ
Kurdistan
15 a viz C'hwevrer: Abdullah Öcalan, penn an emsav kurd PKK, zo harzet e Kenya gant servijoù Turkia.
Israel
6 a viz C'hwevrer: aet Ariel Sharon da Gentañ Ministr.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
15 Ebrel : Aljeria : Aet Abdelaziz Bouteflika da brezidant ar Republik gant 73,19% eus ar mouezhioù (6 danvez-prezidant diwar 7 a oa aet war gil pa gave dezho e oa kamm an dilennadegoù).
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
31 a viz Kerzu: aotrouniezh klok Panamá war dachennad ar Ganol.
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar fleroviom gant skipailh Ensavadur Unvanet an Enklaskoù Nukleel e Dubna (Rusia).
1 a viz C'hwevrer: dilezet eo al Lizherenneg Morse.
Armerzh
1 Genver: degemeret eo an Euro er marc'hadoù arc'hant en 11 Stad eus Unvaniezh Europa evit sevel takad an euro. Feurioù eskemm moneizoù ar Stadoù zo gwiriekaet.
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1999
Marvioù
Yves Laloy, liver surrealist
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1999
Bloavezhioù
1999 |
3892 | https://br.wikipedia.org/wiki/2004 | 2004 | Diwar-benn bloavezh 2004 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.Sellit ivez ouzh 2004 e Breizh. Darvoudoù
Bloavezh etrebroadel kounañ ar stourm a-enep d'ar sklaverezh ha berz ar sklaverezh (1904).
1 trimiziad
Munudoù : Genver 2004 - C'hwevrer 2004 - Meurzh 2004
3 Genver : Frikadenn nijadenn 604 ar Flash Airlines er Mor Ruz ; 148 den marv.
4 Genver : Trec’h eo Mikheil Saakachvili en dilennadeg prezidant e Jorjia.
8 Genver : Badezet ent ofisiel ar mordreizher Queen Elizabeth II.
13 Genver : Frikadenn un nijerez eus an Uzbekistan Airways nepell eus Tochkent ; 37 den marv.
15 Genver : Peñse ar vag-pesketa Bugaled Breizh (5 den kollet) e Kernev-Veur.
23 Genver : Prouiñ a ra ar sontenn europat Meurzh Express ez eus dour e stumm skorn war ar blanedenn Veurzh.
29 a viz Genver: pellgontrollet eo tour-tan Kereon eus tour-tan ar C'hreac'h ; mont a ra kuit an daou ward diwezhañ, Brian O'Rorke ha Yann-Fulup Rocher, eus Kereon da vat.
6 C'hwevrer : gwalldaoll sponterezh e metro Moskov ; 43 den lazhet.
13 C'hwevrer : Obidoù broadel Claude Ryan, penn Strollad frankizour Kebek etre 1978 ha 1982, e Penniliz Itron-Varia Montréal.
18 C'hwevrer : Tarzhañ a ra un treniad marc’hadourezh en Iran ; 320 den marv.
20 C'hwevrer : Mont a ra ar maout gant ar virourien e dilennadeg ar parlamant en Iran.
24 C'hwevrer : Kren-douar, 6,5 war skeuliad Richter e norzh Maroko ; 517 den marv.
2 Meurzh : Iraq : meur a walldaol dre vombezennoù a lazhas kantadoù a dud da geñver pirc'hirinded Karbala
2 Meurzh : SUA : John Kerry eo a vo an emstriver Demokrat evit an dilennadeg prezidant e miz Du.
11 Meurzh : Gwalldaolioù gwadek ar Yaou 11 Meurzh 2004 e Madrid, gant tost da 200 den lazhet hag ouzhpenn 1500 gloazet.
14 Meurzh : Addilennet eo Vladimir Poutin da brezidant Rusia.
15 Meurzh : Spagn : Trec’het eo José María Aznar (PP) gant emstriver ar PSOE José Luis Rodríguez Zapatero en dilennadeg evit ar parlamant.
26 a viz Meurzh: savet eo Emglev Dieub Europa evel ur strollad politikel europat.
28 Meurzh :
Frañs : Dilennadeg rannvro 2004 e Frañs. Lanv roz er c’hwec’hkorn : 21 rannvro war 22 a ya gant an tu kleiz.
Breizh : Jean-Yves an Drian dilennet prezidant Kuzul-rannvro Breizh. Mont a ra ar c’huzul a-gleiz evit ar wech kentañ. Dibab a ra ar prezidant faezhet Josilin a Roc’han distreiñ da Bariz.
29 a viz Meurzh:
Bulgaria, Estonia, Latvia, Lituania, Roumania, Slovakia ha Slovenia a zeu da vezañ izili eus AFNA.
29 Meurzh: berzet eo butuniñ en holl lec’hioù labour, an ostalerioù hag ar pretioù en o zouez, e Republik Iwerzhon.
Eil trimiziad
Munudoù : Ebrel 2004 - Mae 2004 - Mezheven 2004
5 Ebrel : Deroù gweladenn ofisiel rouanez Bro-Saoz, Elesbed II e Frañs evit lidañ 100 deiz-ha-bloaz an Emglev hegarat.
7 Ebrel : Rwanda, kounlid bedel dekvet deiz-ha-bloaz deroù gouennlazh 1994. Disklêriet eo bet an deiz gant an ABU "devezh prederiañ etrebroadel war gouennlazh Rwanda 1994".
8 Ebrel : Aljeria Addilennet Abdelaziz Bouteflika evel prezidant gant 83,49% eus ar mouezhioù. Kamm e vefe bet an dilennadegoù hervez an danvez-prezidanted all.
23 Ebrel : Frañs : Serret e Creutzwald ar vengleuz glaou diwezhañ er vro.
25 Ebrel : Argaset adunanidigezh an enez dre ur referendom e Kiprenez. A-du e oa an norzh turkat, ar su gresian a vot a-enep.
28 Ebrel : Diskuliet, a-drugarez d'ar mediaoù amerikan, ar boureviañ hag ar mezhekaat sevenet gant soudarded amerikan e toulloù-bac’h Iraq. Skandal vras gant embannididigezh luc’hskeudennoù tennet e bac’h Abu Ghraib.
29 Ebrel: Mali : Anvet eo Ahmid Mohammad ag Hamani da gentañ ministr.
1 Mae : Emled Unaniezh Europa gant 10 Stad nevez (Kiprenez, Estonia, Hungaria, Latvia, Lituania, Malta, Polonia, Republik Tchek, Slovakia, Slovenia).
6 Mae : Abadenn ziwezhañ an heuliad skinwel Friends skignet war ar skinwel amerikan.
17 Mae : SUA : Lezennekaet an dimeziñ heñvelreviat gant Stad Massachusetts.
23 Mae : Horst Köhler dilennet da navet prezidant kevreadel Alamagn. Mont a ra en e garg d'ar 1 Gouere da-heul.
5 Mezheven :
Frañs : Aozañ a ra maer ekologour Bègles, Noël Mamère, an dimeziñ heñvelreviat kentañ er vro daoust ma oa bet berzet outañ en ober gant ar gouarnamant.
Aet ar maout gant ar c’hoarierez tennis rusian Anastasia Myskina e 74 dalc’h tournamant Roland-Garros.
6 Mezheven : Trec’h eo ar c’hoarier tennis arc’hantinat Gaston Gaudio e tournamant Roland-Garros.
13 Mezheven : Dilennadeg e Parlamant Europa gant 25 Stad. Lanv ruz e Frañs. Kastizet eo an darn vrasañ eus ar gournamantoù e plas.
18 Mezheven : Emglev ar pennoù-Stad evit ur Vonreizh europat.
28 Mezheven : Dilennadeg kevreadel e Kanada. Addilennet eo ar strollad frankizour, met n'emañ ket ar muiañ-niver gantañ e Kambr ar C’humunioù.
30 Mezheven : Treuziñ a ra ar sontenn Cassini-Huygens gwalennoù Sadorn ha kas a ra he skeudennoù kentañ.
Trede trimiziad
Munudoù : Gouere 2004 - Eost 2004 - Gwengolo 2004
20 Gouere :
Frañs : Degemeret ul lezenn war reizhadenn ar surentez sokial.
Belgia : Anne-Marie Lizin dilennet da brezidantez ar Sened; kentañ plac’h er post pouezus-mañ, an trede en urzh protokol Rouantelezh Belgia goude ar Roue ha prezidant ar Gambr met a-raok ar c’hentañ ministr.
30 Gouere : Tarzhadenn c’haz spontus e Ghislenghien, Belgia, 21 den lazhet, 120 gloazet.
: Paraguay : Tan-gwall en ur gourmarc’had en Asunción : 399 den lazhet, 144 aet diwar wel.
13 Eost :
Frañs : vot ul lezenn digreizennañ a dreuzkas kefridioù nevez d'ar rannvroioù.
SUA : 27 lazhet e Florida gant kelc’hwidenn Charley, 4 e Kuba hag 1 e Jamaika.
Digor eo an C'hoarioù Olimpek en Aten.
31 Eost :
Div dagadenn emlazh anzavet gant an Hamas e Beersheeva (Israel) : 16 den lazhet ha 80 gloazet.
Tagadenn emlazh tchetchen e metro Moskov : 10 lazhet ha 60 gloazet.
1 Gwengolo : Kemeret da ouestl ur 1000 bugel bennak en ur skol e Beslan e Norzhosetia.
2 Gwengolo : Frañs : Muntret daou enseller al labour gant ul labourer-douar e Saussignac.
3 Gwengolo :
Argad reuziek an nerzhioù surentez rusian war skol Beslan ; ouzhpenn 335 den lazhet, kalz a vugale en o zouez.
Kelc'hwidenn Frances zo kaoz da 10 den koll o buhez e Stad Florida.
7 Gwengolo : 37 den lazhet e Granada gant ar gelc’hwidenn Ivan, 5 marv e Venezuela ha 4 er Republik Dominikan. Spontus eo ar freuz.
18 Gwengolo : Dic’hastet Haiti gant ar gorventenn drovanel Jeanne. Tri deiz war-lerc’h e sav ar bilañs da c’hortoz da 700 aet d'an anaon ha 1000 aet diwar wel.
19 Gwengolo : Iraq : Embannet ur video war ul lec’hienn islamek a ziskouez evit doare 3 ezel eus Strollad demokratek Kurdistan (SDK) o vezañ dibennet, e norzh ar vro.
20 Gwengolo :
Frañs : Digeriñ a ra parked Pariz un enklask justis evit priziañ heuliadoù denel an arnodoù nukleel kaset da benn gant Frañs etre 1960 ha 1996 ken er Sahara aljerian ken e Polinezia..
Iraq : Dibennet an deiz war-lerc’h egile an 2 ouestlad amerikan Eugène Amstrong ha Jack Hensley hag ur Breizhveuriad bet skrapet d'ar 16 Gwengolo gant bagad Abou Mousab al-Zarqaoui, « Unaniezh ha brezel santel'' ».
Pevare trimiziad
Munudoù : Here 2004 - Du 2004 - Kerzu 2004
5 Here : Kanada : Tan e bourzh ar splujerez kanadian NCSM Chicoutimi ; 1 marvet.
8 Here :
Iraq : Dibennet ar gouestlad saoz Kenneth Bigley gant e skraperien.
Egipt : Daou walldaol gant kirri-pej e Taba, lec’h vakañsiñ evit kalz a Israeliz; 34 lazhet.
Breizh : Vot a-unvouezh Kuzul-rannvro Breizh evit ma vo adunanet ar vro.
9 Here : Afghanistan : Dilennadeg demokratel kentañ.
24 Here : Brazil : Galloud egorel nevez goude berzh he bannadenn gentañ en egor.
25 Here :
Frañs : Kentañ abadenn ar chadenn c’hall Pink TV, troet dreist-holl war-du arvesterien heñvelreviat.
Thailand : Moustret ur vanifestadeg, 68 den lazhet.
29 Here : UE : Sinet e Roma Feur-emglev Roma 2004, anvet « Ur Vonreizh evit Europa ».
31 Here : Uruguay : anvet eo Tabaré Vázquez da brezidant. Trec’h istorel evit an tu kleiz.
2 Du : SUA : addilennet George Walker Bush da brezidant ar Stadoù-Unanet evit ur respet a 4 bloaz.
6 Du : Aod an Olifant : Taget an arme c’hall gant arme ar Stad. 9 den lazhet. Enepargadiñ a ra ar Frañsizien ha distruj aerlu ha nerzhioù enepaerlu an Olifantiz. Tenn an aergelc’h er vro, treuzkaset kuit er goudor miliadoù a estrañjourien .
7 Du : Iraq : Tagadenn amerikan vras war kêr Falloujah.
9 Du : Abidjan : Manifestadeg enep bezañs an arme c’hall er vro. Tennañ a ra ar Frañsizien war an engroez. Kontet e vez etre 7 ha 60 den lazhet hervez ar mammennoù kelaouiñ.
11 Du :
Palestina : Mont a ra Yasir Arafat d'an anaon e Clamart, nepell eus Pariz, da 3 h 30 eur Pariz; ospitalekaet e oa eno abaoe an 29 Here.
Lituania : Gwiriekaet Feur-emglev Roma 2004 ganti.
13 Du : Iraq : Mestr eo an Amerikaned war Falloujah goude 6 devezh emgann.
21 Du : Ukraina : Tabut goude an dilennadeg prezidant.
24 a viz Du:gouarnamant Iwerzhon a c'houlenn e vije ofisiel an iwerzhoneg en Unaniezh Europa.
30 Du : Breizh : Vot a-unvouezh kuzul-departamant ar Mor-Bihan evit staliañ ur panellerezh divyezhek war hentoù an departamant.
14 Kerzu : Frañs : Digoret Karrbont Millau, pont uhelañ ar bed, e Milhau (Okitania). Savet eo bet gant Eiffage ha treset gant Norman Foster.
17 Kerzu : Breizh : Vot a-unvouezh Kuzul-rannvro Breizh war ar Steuñv evit ur Politikerezh Yezh kinniget gant ar c’huzulier sokialour Yann-Bêr Thomin e karg eus ar brezhoneg.
20 Kerzu : Hungaria : gwiriekaet Feur-emglev Roma 2004 ganti.
22 Kerzu : Iraq : Laosket eo da vont an daou ouestlad ha kazetennerien c'hall Georges Malbrunot ha Christian Chesnot, bet bac’het 124 devezh-pad.
26 Kerzu :
Azia : Ur mell Kren-douar, 9,0 e ampled war skeul Richter, an epikreiz anezhañ en donvor da enez indonezian Sumatra, a zegas d'e heul un heuliad barroù reverzhi (un tsunami) zo pennkaoz da 250 00 den mervel e meurvor indez.
Ukraina : Trec’h eo Viktor Iouchtchenko en dilennadeg prezidant.
Evit ar wech kentañ er bed ez embann a ra, er gelaouenn Nature Biotechnology, ur skipailh Frañsizien arbennigourien war an hematologiezh bezañ deuet a-benn da oberiañ "in vitro" ur c’hementad bras a c’hlobulennoù ruz tud zo war un dro darev hag arc’hwelek.
Prizioù Nobel
Fizik - David J. Gross, H. David Politzer ha Frank Wilczek
Kimiezh - Aaron Ciechanover, Avram Hershko hag Irwin Rose
Mezegiezh - Linda B. Buck ha Richard Axel
Lennegezh - Elfriede Jelinek
Peoc’h - Wangari Maathai
Ganedigezhioù
Marvioù
Genver
1 Genver : Denise Colomb, luc'hskeudennerez
2 Genver : Francis Bayer, sonaozer
2 Genver : Etta Moten Barnett, 102 vloaz, aktourez
2 Genver : Paul Hopkins, c’hoarier baseball
3 Genver : Thomas George Jones, c’hoarier mell-droad skipailh Kembre hag Everton
3 Genver : Philippe Fouchard, gwiraour gall
3 Genver : André Persiani, soner jazz gall
3 Genver : Alain Wisner, mezeg gall
4 Genver : Joan Aiken, skrivagner
4 Genver : Brian Gibson, filmaozer
4 Genver : Norman Platt, penn laz-seniñ
5 Genver : Charles Dumas, atleterezh, SUA, da 66 vloaz.
5 Genver : Pierre Flamion, c’hoarier mell-droad, Frañs, da 79 bl.
6 Genver : André Desthomas, kazetenner
7 Genver : Piotr Kowalski, kizeller
7 Genver : Ingrid Thulin, aktourez
7 Genver : Mario Zatelli, c’hoarier mell-droad, Frañs, da 91 bl.
8 Genver : Franck Ténot, kinniger jazz ha kelaouenner
9 Genver : Norberto Bobbio, prederour
9 Genver : Jean Bozzi, uhelgargiad
9 Genver : Rogerio Sganzerla, filmaozer
10 Genver : Spalding Gray, aktour
10 Genver : Alexandra Ripley, skrivagner
11 Genver : Sylvie Pécot-Douatte, sonerez
13 Genver : Marcel Cabiddu, politikour
13 Genver : Joan Reventos, politikour
14 Genver : Jacquie Adamov, Kazetenner
14 Genver : Joaquín Nin-Culmell, sonaozer
14 Genver : Uta Hagen, 84 bl., aktourez
14 Genver : Ron O'Neal, 66 bl., aktour
14 Genver : Mike Goliat, c’hoarier baseball, da 78 bl.
15 Genver : Robert-Ambroise-Marie Carré, den a relijion
16 Genver : Olivia Goldsmith, skrivagner
16 Genver : Jacques Roché, kargiad
16 Genver : Kalevi Sorsa, politikour
17 Genver : Ray Stark, saver filmoù
17 Genver : Noble Willingham, aktour
17 Genver : Harry Brecheen, c’hoarier baseball
19 Genver : David Hookes - c’hoarier cricket aostralian
20 Genver : François-Louis Deschamps, tenor
20 Genver : Olivier Guichard, politikour gall, bet ministr ha prezidant rannvro Broioù-al-Liger
21 Genver : Luce Berthommé, aktourez
21 Genver : Gilbert Declercq, sindikalour
21 Genver : Daniel Zanello, soner jazz
22 Genver : Ticky Holgado, komedian
22 Genver : Milt Bernhart, soner jazz
22 Genver : Gérard Darrieu, aktour
22 Genver : Billy May, sonaozer
22 Genver : Ann Miller, dañsourez
22 Genver : Charlotte Zwerin, filmaozerez
22 Genver : Ann Miller, aktourez
23 Genver : Helmut Newton, luc'hskeudenner
23 Genver : Lucien Fleury, livour
24 Genver : Leonidas Da Silva, c'hoarier mell-droad
24 Genver : Raquel Revuelta, aktourez
25 Genver : Fanny Blankers-Koen, atletourez
25 Genver : Miklos Fehér - C'hoarier mell-droad hungarat
29 Genver : Michel Castaing, istorour
29 Genver : Mary Margaret Kaye, skrivagnerez
29 Genver : James Saunders, aozer
30 Genver : José Alvaro Morais, filmaozer
31 Genver : Suraiya, 75 bl., aktourez
31 Genver : Léon Eeckhoutte, politikour
C'hwevrer
1 C'hwevrer : Ally McLeod - c'hoarier mell-droad skosat
2 C'hwevrer : Alan Bullock, istorour
3 C'hwevrer : Cornelius Bumpus, 58 bl., c’hoarier saksell, bet Doobie Brothers
4 C'hwevrer : Pierre Dumas, politikour
5 C'hwevrer : John Hench, treser
5 C'hwevrer : Zang Kejia, barzh
9 C'hwevrer : Claude Ryan, kazetenner
9 C'hwevrer : France Delahalle, aktourez
12 C'hwevrer : Martin Jurrow, saver filmoù
12 C'hwevrer : Pierre Kalck, istorour
13 C'hwevrer : Janusz Kulig, sturier rallyioù
14 C'hwevrer : Marco Pantani, Marc'hhouarner
15 C'hwevrer : Michel Conil-Lacoste, skrivagner
15 C'hwevrer : Jan Miner, 86 bl., aktourez
17 C'hwevrer : José López Portillo, prezidant Mec’hiko etre 1976 ha 1982.
17 C'hwevrer: Shirley Strickland, atletour aostralian
18 C'hwevrer : Jean Rouch, sinemaour gall
18 C'hwevrer : Gilberte Brossolette, politikourez
19 Genver : David Hookes, c’hoarier cricket aostralian
20 C'hwevrer : Minouche Barelli, kanerez
20 C'hwevrer : Ferdinand Chaussebourg, politikour
21 C'hwevrer : Alex Métayer, fentigeller gall
21 C'hwevrer : John Charles, c'hoarier mell-droad
21 C'hwevrer : Albert Chartier, treser
23 C'hwevrer : Vijay Anand, 70 bl, fimaozer
24 C'hwevrer : Madeleine Aubier-Gabail, embannerez
25 C'hwevrer : Paul Berval, aktour
25 C'hwevrer : René Genis, livour
25 C'hwevrer : Jacques Georges, sportour
26 C'hwevrer : Boris Trajkovski, prezidant makedonat, marv en ur gwallzarvoud nijerez.
26 C'hwevrer : Harry Bartell, aktour
28 C'hwevrer : Carmen Laforet, skrivagner
Meurzh
2 Meurzh : Mercedes McCambridge, 85 bl., aktourez
2 Meurzh : Cecily Adams, 39 bl., aktourez
4 Meurzh : Claude Nougaro, kaner frañsez
5 Meurzh : Joan Riudavets Moll, dean an denelezh
6 Meurzh : Frances Dee, 96 bl., aktourez
7 Meurzh : Mimi d'Esté, komedianez kebekat gall a orin.
7 Meurzh : Paul Winfield, 63 bl., aktour
9 Meurzh : Robert Pastorelli, 49 bl., aktour
13 Meurzh : Franz König, kardinal aostrian.
15 Meurzh : John Pople, 78 bl., jedoniour
18 Meurzh : Guillermo Rivas, 72 bl., aktour
18 Meurzh : Gene Bearden, c’hoarier baseball
19 Meurzh : Chris Timms, bageal, da 56 bl.
20 Meurzh : Priñsez Juliana, 94 bl., rouanez an Izelvroioù etre 1948 ha 1980
20 Meurzh : Edward G. Zubler, 79 bl., kimiour
22 Meurzh : Peter Jackson - c’hoarier rugbi skipailh Bro-Saoz jhag al Lions
24 Meurzh : Yvan Audouard, kazetenner, skrivagner
26 Meurzh : Jan Sterling, 82 bl., aktourez
28 Meurzh : Sir Peter Ustinov, komedian breizhveuriat.
28 Meurzh : Robert Merle, skrivagner frañsez.
Ebrel
1 Ebrel : Carrie Snodgress, 57 bl., aktourez
4 Ebrel : Briek Schotte, 84 bl., Marc'hhouarnerezh war hent, Belgia
4 Ebrel : George Bamberger, c’hoarier baseball
5 Ebrel : Gébé, treser ha skridaozer Charlie-Hebdo.
5 Ebrel : Austin Willis, 86 bl., aktour
10 Ebrel : Lou Berberet, c’hoarier baseball
10 Ebrel : Jacek KaczMeurzhki, 47 bl., kanner politikel polonat
12 Ebrel : Frankie Narvaez, Porto Rico, boksour
17 Ebrel : Soundarya, 32 bl., aktourez
20 Ebrel : Ronnie Simpson, c’hoarier mell-droad
22 Ebrel : Pat Tillman, c’hoarier Mell-droad amerikan aet d'en em enrollañ en arme, lazhet en Afghanistan
24 Ebrel : José Giovanni, 80 bl., filmaozer
25 Ebrel : Feridun Karakaya, 76 bl., aktour
25 Ebrel : Jacques Rouxel, krouer ar Shadoked
26 Ebrel : Hubert Selby Jr, skrivagner amerikan
28 Ebrel : Patrick Berhault, alpaour gall
Mae
1 Mae : Felix Haug, 52 bl., unan eus daou ezel Double
2 Mae :
Paul Guimard, skrivagner
Moe Burtschy, c’hoarier baseball
3 Mae : Darrell Johnson, c’hoarier baseball
3 Mae : Anthony Ainley, 71 bl., aktour
4 Mae : Clement ‘‘Coxsone’’ Dodd produer Reggae Jamaikan
7 Mae : Alexandre Minkowski, mezeg
9 Mae : Alan King, 76 bl., aktour
14 Mae :
Anna Lee, 91 bl., aktourez
Jesus Gil y Gil, 71 bl., prezidant kozh klub mell-droad Atletico de Madrid
15 Mae :
Bruno Baiao, 19 bl., Mell-droad, Portugal
Kolonel Robert Morgan, komandant bourzh ar B-17 Memphis Belle
Marius Constant, sonaozer
16 Mae : Marika Rökk, 90 bl., aktourez
17 Mae :
Tony Randall, 84 bl., aktour
Buster Narum, c’hoarier baseball
18 Mae :
Serge Turgeon, den a c’hoariva kebekat, (° 1946).
Elvin Jones, toser jazz, bet pell o c’hoari gant John Coltrane, (° 1927).
19 Mae : Mary Dresselhuys, 97 bl., aktourez
27 Mae : Umberto Agnelli, greantour italian
31 Mae : Étienne Roda-Gil, saver kanaouennoù
Mezheven
4 Mezheven :
Nino Manfredi, komedian italian, (° 1921).
Wilmer Fields, c’hoarier baseball
5 Mezheven : Ronald Reagan, bet prezidant SUA.
6 Mezheven :
Necdet Mahfi Ayral, 96 bl., aktour.
Robert Lees, 91 bl., sennarioour.
7 Mezheven : Donald Trumbull, 95 bl., mailh war an efedoù arbennik.
8 Mezheven : Mack Jones, c’hoarier baseball.
10 Mezheven :
Ray Charles, soner jazz amerikan.
Odette Laure, komedianez c’hall.
11 Mezheven : Michel Roche, (Frañs, marc’hegezh) da 64 bl.
14 Mezheven : Max Rosenberg, 89 bl., saver filmoù.
18 Mezheven : André Gillois, skrivagner gall.
26 Mezheven : Yash Johar, 75 bl., saver filmoù.
27 Mezheven : Jean Graczyk, 71 bl., Marc’hhouarnerezh war hent, Frañs.
28 Mezheven :
Thomas Zereske, 38 bl., kanoe, Alamagn.
Georges de Caunes, 85 bl., den a skinwel ha kazetenner gall.
Marie-Claire Mendès France, intañvez prezidant kozh ar C’huzul Pierre Mendès France.
Marcel Jullian, den a skinwel gall.
Gouere
1 Gouere : Marlon Brando, 80 bl., aktour
1-6 Gouere e Guatemala : didarzh ar Volcán de Fuego.
3 Gouere : John Barron, 83 bl., aktour
4 Gouere : Jean-Marie Auberson, biolonour ha penn laz-seniñ suis.
5 Gouere : Rodger Ward, trec’h div wech en Indianapolis 500
6 Gouere : Eric Douglas, 46 bl., aktour
6 Gouere : Thomas Klestil, bet prezidant Aostria
8 Gouere : Jean Lefebvre, 84 bl., aktour
9 Gouere : Isabel Sanford, 86 bl., aktourez
10 Gouere : Manuel Quaresma, 49 bl., mell-droad, Portugal
11 Gouere : Dorothy Hart, 82 bl., aktourez
11 Gouere : Renée Saint-Cyr, komedianez c’hall.
13 Gouere : Carlos Kleiber, Penn laz-seniñ
13 Gouere : Roger Quenolle, 79 bl., mell-droad, Frañs
17 Gouere : Pat Roach, 67 bl., aktour
17 Gouere : Lucien Leduc, 85 bl., mell-droad, Frañs
18 Gouere : André Castelot, istorour gall
19 Gouere : Irvin Yeaworth, 78 bl., filmaozer
20 Gouere : Amiral Antoine Sanguinetti, 87 bl., milour, rezistant
21 Gouere : Jerry Goldsmith, 75 bl., soner
22 Gouere : Sacha Distel, kaner ha gitarour gall.
22 Gouere : Illinois Jacquet, c’hoarier saksell jazz afro-amerikan
23 Gouere : Mehmood, 72 bl., aktour
23 Gouere : Serge Reggiani, 82 bl., aktour, kaner
23 Gouere : Bertie Peacock, 75 bl., mell-droad, Norzhiwerzhon ar (Celtic Glasgow)
26 Gouere : Rubén Gómez, c’hoarier baseball
28 Gouere : Sam Edwards, 89 bl., aktour
28 Gouere : Eugene Roche, 75 bl., aktour
30 Gouere : Andre Noble, 25 bl., aktour
31 Gouere : Laura Betti, 70 bl., aktourez
31 Gouere : Virginia Grey, 87 bl., aktourez
Eost
1 Eost : Madeleine Robinson, komedianez c’hall.
2 Eost : José Omar Pastoriza, 62 bl., mell-droad, Arc'hantina
3 Eost : Henri Cartier-Bresson, luc'hskeudenner gall.
3 Eost : Margo McLennan, 66 bl., aktourez
7 Eost : Jacques Douai, kaner gall
8 Eost : Dimitris Papamichail, 70 bl., aktour
8 Eost : Fay Wray, 96 bl., aktourez
9 Eost : David Raksin, 92 bl., soner
10 Eost : James Stillman Rockefeller, 102 bl., roeñviñ
14 Eost : Czesław Miłosz, 93 bl., barzh
15 Eost : Neal Fredericks, 35 bl., filmaozer
18 Eost : Elmer Bernstein, 82 bl., soner
20 Eost : Maria Antonieta Pons, 82 bl., aktourez
22 Eost : Daniel Petrie, 83 bl., filmaozer
22 Eost : George Kirgo, 78 bl., senarioour
23 Eost : Hank Borowy, c’hoarier baseball
26 Eost : Laura Branigan, 52 bl., sonerez
27 Eost : Suzanne Kaaren, 92 bl., aktourez
27 Eost : William Pierson, 78 bl., aktour
27 Eost : Willie Crawford, c’hoarier baseball
Gwengolo
2 Gwengolo : Louis Favoreu, kelenner war ar gwir bonreizhel
3 Gwengolo : André Stil, skrivagner
4 Gwengolo : Serge Marquand, aktour ha saver filmoù
4 Gwengolo : Caroline Pratt - marc’hegezh
4 Gwengolo : Alphonso Ford, basket, SUA
4 Gwengolo : Bob Boyd, c’hoarier baseball
5 Gwengolo : Fritha Goodey, 31 bl., aktourez
6 Gwengolo : Elly Annie Schneider, 90 bl., aktourez
7 Gwengolo : Samira Bellil, gwregelourez
7 Gwengolo : Beyers Naudé, pastor
7 Gwengolo : Maurice Frot, diazezer
8 Gwengolo : Raymond Marcellin, ministr gall kozh, bet prezidant departamant ar Mor-Bihan.
8 Gwengolo : Frank Thomas, 91 bl., bevaat
10 Gwengolo : Romain Binazon
11 Gwengolo : Petros VII, Arc’heskob meur
12 Gwengolo : Jean-Daniel Pollet, 68 bl., filmaozer
13 Gwengolo : Margaret Kelly, diazezourez
14 Gwengolo : Ove Sprogøe, 84 bl., aktour
15 Gwengolo : Johnny Ramone, gitarour
16 Gwengolo : Dolly Rathebe, Kanourez jazz
18 Gwengolo : Russ Meyer, 82 bl., filmaozer
19 Gwengolo : Eddie Adams, luc'hskeudenner
19 Gwengolo : Simone Perl, bet rezistanez
19 Gwengolo : Line Oestvold, Norvegia snowboarder
20 Gwengolo : Brian Clough c'hoarier mell-droad
22 Gwengolo : Claude Jaeger, saver filmoù
23 Gwengolo : Yang Huanyi, Sinaez ziwezhañ a ouie nushu
24 Gwengolo : Raja Ramanna, skiantourez
24 Gwengolo : Pierre de Hauteclocque, Kompagnun an dieubidigezh
24 Gwengolo : Françoise Sagan, skrivagnerez
24 Gwengolo : Tim Choate, 49 bl., aktour
28 Gwengolo : Christl Cranz-Borchers, 90 bl., skiourez, Alamagn
29 Gwengolo : Richard Sainct, 34 bl., Moto, Frañs, marv e-pad Rally Egipt
29 Gwengolo : Jean-Pierre Blanc, politikour
29 Gwengolo : Heinz Wallberg, Penn laz-seniñ alalaman
30 Gwengolo : Ignatius Wolfington, 84 bl., aktour
30 Gwengolo : Gamini Fonseka, 68 bl., aktour
Here
1 Here : Richard Avedon, luc'hskeudenner
2 Here : Jean-Claude Annoux, sonaozer
2 Here : Bolat Kesikhbaev, besprezidant kevre boks Kazakhstan
2 Here : René Billères, politikour
2 Here : Roger-Edgar Gillet, livour
3 Here : Janet Leigh, 77 bl., aktourez
3 Here : Jacques Benveniste, mezeg
3 Here : John Cerutti, lusker baseball
4 Here : Gordon Cooper, astraer
4 Here : Willy Guhl, kinkler
5 Here : Rodney Dangerfield, 82 bl., aktour
5 Here : Maurice Wilkins, mezeg
6 Here : Johnny Kelley, 97 bl., atleterezh, SUA
6 Here : Nikola Tsanev, 65 bl., mell-droad, Bulgaria
7 Here : Oscar Heisserer, c'hoarier mell-droad
9 Here : Jacques Derrida, prederour
9 Here : Roger Papaz, penn embregerezh
10 Here : Christopher Reeve, 52 bl., aktour
10 Here : Ken Caminiti, c’hoarier baseball
11 Here : Keith Miller,
11 Here : Gulshan Rai, 80 bl., saver filmoù
11 Here : Fernand Sabino, skrivagner
11 Here : Maxime Faget, ijinour en Nasa
12 Here : Claude Pichois, skolveuriad
12 Here : Jean Robin, (mell-droad, Frañs) da 83 bl.
13 Here : Maurice Marois, mezeg
13 Here : Georges Oudot, livour
14 Here : Claude Marti, penn embregerezh
16 Here : Pierre Salinger, Kazetenner
17 Here : Julius Harris, 81 bl., aktour
17 Here : Brice Pelman, skrivagner
17 Here : Ray Boone, c’hoarier baseball
18 Here : Michel Gillibert, politikour
18 Here : Hilaire Flandre, politikour
20 Here : Guy Danet, alvokad
23 Here : George Silk, luc'hskeudenner
23 Here : Bill Nicholson, c’hoarier mell-droad breizhveuriat
24 Here : Ricky Hendrick, sturier Nascar
24 Here : Roger Vilard, romantour
26 Here : Beto Avila, c’hoarier baseball, Mec'hiko
27 Here : Serginho, c’hoarier mell-droad eus Brazil
27 Here : Pierre Béarn, Den a lizhiri
28 Here : Michel Bernard, skrivagner
28 Here : Jimmy McLarnin, boksour breizhveuriat
29 Here : Alice Montagu-Douglas-Scott, Dugez Gloucester
29 Here : Jean-Jacques Brochier, Kazetenner
Du
2 Du : Theo van Gogh, 47 bl., filmaozer nederlandat, drouklazhet
2 Du : Zayid bin Sultan al-Nahyan, prezidant an Emirelezhioù Arab Unanet
2 Du : Jean-Jacques de Bresson, bet rezistant
2 Du : Gerrie Knetemann, Marc’hhouarnour
3 Du : Sergei Zholtok - c’hoarier hockey war skorn
7 Du : Serge Adda, prezidant TV5
7 Du : Howard Keel, aktour
7 Du : Albert Roques, (Frañs, Rugbi da XV) da 79 bl.
8 Du : Eddie Charlton, Aostralia
8 Du : Lennox Miller, sprinter eus Jamaika hag eus SUA
9 Du : Emlyn Hughes, c’hoarier mell-droad al Liverpool F.C. ha skipailh Bro-Saoz
11 Du : Yasir Arafat, politikour palestinat
11 Du : Richard Dembo, 56 bl., filmaozer
12 Du : Jacques Dynam, komedian
12 Du : Jacqueline Levi-Valensi, skolveuriad
16 Du : Yves Berger, skrivagner
16 Du : André Gravier, Kompagnun an dizalc'hiezh
16 Du : Margaret Hassan, Dengarour
17 Du : Michel Colombier, sonaozer
17 Du : Mikael Ljungberg, 34 bl., gouren
17 Du : Aleksandr Ragulin, hockeyour rusian, bet teir gwech kampeon olimpek (1964, 1968, 1972)
17 Du :Tad Jean Potin, den a relijion
19 Du : Cy Coleman, sonaozer
19 Du : Fred Hale, dean an denelezh
19 Du : Henri Bonnard, skolveuriad
19 Du : John Vane, loread Priz Nobel ar vezegiezh 1982.
20 Du : Celso Furtado, armerzhour
21 Du : René Couveinhes, politikour
21 Du : André Drubay, sindikalour
24 Du : Larry Brown, skrivagner
24 Du : Janet Kear, ornithologourez vreizhveuriat (° 1933).
25 Du : Arthur Hailey, skrivagner
26 Du : Philippe de Broca, 71 bl., filmaozer
27 Du : Gunder Hagg, 85 bl., atletour - sveden
29 Du : John Drew Barrymore, aktour
30 Du : Luigi Veronelli, buruteller gastronomek
30 Du : Pierre Berton, skrivagner
Kerzu
1 Kerzu : Fathi Arafat, 67 bl., breur Yasir Arafat
1 Kerzu : Paul-Marie de la Gorce, Kazetenner
1 Kerzu : Priñs Bernhard an Izelvoioù, intañv ar rouanez kozh Juliana ha tad ar rouanez Beatrix
2 Kerzu : Alicia Markova, dañsourez
2 Kerzu : Larry Buchanan, filmaozer
3 Kerzu : Josef Schwammberger, nazi
3 Kerzu : Raymond Goethals, gourdoner mell-droad.
4 Kerzu : Georges Berchet, politikour
4 Kerzu : Carl Esmond, aktour
5 Kerzu : Robert Dhéry, aktour ha filmaozer
5 Kerzu : Hicham Zerouali, Maroko, mell-droad, da 27 bl.
5 Kerzu : Cristiano de Lima, Brazill, mell-droad, da 24 bl.
6 Kerzu : Alain Riou, prezidant strollad ar re c’hlas e kuzul Pariz.
6 Kerzu : Bernard Pariset, (Judo, Frañs) da 75 bl.
6 Kerzu : José Maria Jimenez, (Marc'hhouarnerezh war hent, Spagn) da 32 bl.
8 Kerzu : « Dimebag » Darrell Abbott, soner, ezel eus ar strollad Pantera
13 Kerzu : Andre Rodgers, c’hoarier baseball
14 Kerzu : Françoise Verny, embannerez
14 Kerzu : Fernando Poe, aktour
15 Kerzu : René Cleitman, saver filmoù
16 Kerzu : Agnès Martin, livour amerikan
16 Kerzu : Ted Abernathy, c’hoarier baseball
17 Kerzu : Tom Wesselmann, livour amerikan
18 Kerzu : Vijay Samuel Hazare, c’hoarier cricket indian
18 Kerzu : Anthony Sampson skrivagner breizhveuriat
19 Kerzu : Abdul Tebazalwa, boksour ougandat
19 Kerzu : Andrée Tainsy, komedianez
19 Kerzu : Renata Tebaldi, kanourez
19 Kerzu : Herbert C. Brown, Priz Nobel ar gimiezh
22 Kerzu : Marie-Marguerite Pichonnet-Andral, Etnographiezh war ar sonerezh
23 Kerzu : P.V. Narasimha Rao, bet kentañ ministr India
25 Kerzu : Marc Chervel, ijinour war an armerzh
26 Kerzu : Johnny Catherine, bet kampion ar bed war ar boks gall e 1997
26 Kerzu : Charles Biederman, livour amerikan
27 Kerzu : Frank "Son" Seals, soner blues amerikan
27 Kerzu : Hank Garland, gitarour country amerikan
28 Kerzu : Susan Sontag, skrivagner amerikan
28 Kerzu : Jacques Dupuis, jezuist belgiat
28 Kerzu : Myriam David, bredelfennour, arbennikaet war psikologiezh ar vugale vihan
29 Kerzu : Eugenio Garin, istorour ha prederour italian
29 Kerzu : Julius Axelrod, Priz Nobel ar vezegiezh e 1970
30 Kerzu : Artie Shaw, kaner swing amerikan
30 Kerzu : Jerry Orbach, aktour amerikan
30 Kerzu : Gérard Debreu, loread Priz Bank Sveden war skiantoù an armerzh e koun Alfred Nobel e 1983
Bloavezhioù
2004 |
3893 | https://br.wikipedia.org/wiki/Awadeg | Awadeg | Ur yezh indez-aryek eo an awadeg (awadhi) komzet dreist-holl e Uttar Pradesh, hag ivez e Bihar, Madhya Pradesh, Delhi ha Nepal.
Ken tost d'an hindeg ec'h eo ma vez renket evel ur rannyezh hindek gant tud zo.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India
Yezhoù Nepal |
3894 | https://br.wikipedia.org/wiki/Maitileg | Maitileg | Ur yezh indez-aryek eo ar maitileg (maithili) komzet e Bihar en India hag e reter Terai e Nepal.
Ken tost d'an hindeg ec'h eo ma vez renket evel ur rannyezh hindek gant tud zo, met degemeret e oa bet e Bonreizh India evit ma vefe tu d'hec'h implijout evit kelenn drezi er skolioù hag e 2003 e teuas da vezañ ur yezh ofisiel..
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Liammoù diavaez
Ethnologue].
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India
Yezhoù Nepal |
3895 | https://br.wikipedia.org/wiki/2005 | 2005 | Diwar-benn bloavezh 2005 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.Sellit ivez ouzh 2005 e Breizh. Darvoudoù
Disklêriet eo bet ar bloaz 2005 evel bloavezh ofisiel ar mikrokredoù gant an ABU.
Kantved deiz-ha-bloaz lezenn 1905 diwar-benn al laikelezh e Frañs.
Eus ar 25 Meurzh d'ar 25 Gwengolo, un diskouezadeg hollvedel en Aichi (Japan).
50 deiz-ha-bloaz marv Albert Einstein ha 100 deiz-ha-bloaz e deoriennoù brudet.
50 deiz-ha-bloaz marv Thomas Mann
400 deiz-ha-bloaz an danevell Don Kic'hote
Genver
: Frañs : Gwir zo gant ar gerent hiviziken da reiñ da anv-familh d'o bugale pe anv an tad, pe anv ar vamm pe c’hoazh da implijout an daou anv stok-ha-stok.
Krouidigezh Ofis publik an euskareg.
Treuzkaset ez eus kefredioù nevez d'ar rannvroioù (lezenn an 13 Eost 2004) evel ar merañ ar fontoù europat, programm rannvroel ar yec'hed ha merañ gopridi angelenn al liseoù.
Ul lur nevez zo lakaet da dalvezout e Turkia.
9 a viz Genver: sinet un Emglev-peoc'h e Nairobi (Kenya) etre gouarnamant Soudan hag emsavidi ar Su. 2 milion a dud a oa bet lazhet er brezel-mañ abaoe 1983.
C'hwevrer
:
Klañv gant ar grip, kaset eo ar Pab Yann-Baol II (84 bl.) d'an ospital diwar zifrae.
Gwiriekaat a ra Slovenia Feur-emglev Roma 2004.
4 C'hwevrer : Pascal Yoadimnadji anvet kentañ ministr en Tchad
9 C'hwevrer : Bloaz nevez sinaat. Bloavezh ar C’hilhog - Xīn nián hǎo (« bloavezh mat ») !
10 C'hwevrer : Embann a ra Norzhkorea emañ an arm nukleel ganti, daou vloaz goude bezañ en em dennet eus ar Feur-emglev enep astenn an nukleel.
12 C'hwevrer : Kefridi sevenet evit ar fuzeenn Ariane 5 ECA.
13 C'hwevrer :
Distrujet eo an théâtre de l'Empire, e Pariz gant un darzhadenn.
Trec’h eo listenn ar Chiited en dilennadeg parlamantel kentañ en Iraq abaoe diskar Saddam Husain.
14 C'hwevrer : Drouklazhet e Beirout ar c’hentañ ministr libanat kozh Rafiq Hariri en ur gwalldaol tarzhek.
16 C'hwevrer : Dont a ra e talvoud Protokol Kyoto.
17 C'hwevrer : Deiz diwezhañ evit eskemm e lurioù gall ouzh euroioù e Bank Frañs.
20 C'hwevrer : Ya zo bet votet gant ar Spagnoled e-kerzh ar referendom diwar-benn Feur-emglev Roma.
25 C'hwevrer : Dilez Hervé Gaymard, ministr an Armerzh, an Arc’hant hag ar Greanterezh e Frañs.
28 C'hwevrer : Liban, dilez gouarnamant Omar Karame.
28 C’hwevrer : sinema, 77 lid Oskaroù ar sinema e Hollywood. Mont a ra ar maout gant film Clint Eastwood Million Dollar Baby.
Meurzh
1 a viz Meurzh: en he diviz Roper ouzh Simmons, degemeret gant pemp mouezh ouzh pevar eo berzet gant Lez-varn veur ar Stadoù-Unanet kondaoniñ da gastiz ar marv an dorfedourien vinor da vare ar fedoù.
2 a viz Meurzh: dont a ra er-maez an teulfilm Le Cauchemar de Darwin a laka anat heuliadoù drastus ar bedeladur digabestr ha distruj ar violiesseurtegezh e lenn Victoria : en em harpañ a ra ar filmaozer, priziet meur a wech, war perched an Nil ha Charles Darwin evit kas e film war-raok.
3 a viz Meurzh: dilennet eo an dizalc'hour Oscar Temaru da brezidant Polinezia c'hall.
4 a viz Meurzh, Iraq : Laosket eo ar gazetennerez italian Giuliana Sgrena da vont ; war hent an distro eo gloazet dre fazi gant tennoù amerikan (marines), lazhet eo ar gwazour italian Nicola Calipari en ur wareziñ anezhi. Goulenn a ra Italia displegadurioù.
6 a viz Meurzh
Kebek: 70 000 a studierien en un harz-labour didermen da heul troc’hoù er budjed.
lakaet eo ar referendom diwar-benn bonreizh Europa d'an 29 Mae 2005 e Frañs.
7 a viz Meurzh, Bolivia : Carlos Mesa prezidant Bolivia a ro e zilez, da-heul manifestadegoù niverus.
8 a viz Meurzh:
Tchetchenia: lazhet eo ar pennrener dizalc’hour tchetchen Aslan Maskhadov e-kerzh emgannoù gant an nerzhioù kevreadel rusian.
Liban: diskenn a ra un hanter vilion a Libaniz er straedoù e Beirout evit goulenn m'en em dennfe ar bagadoù sirian eus o bro.
Frañs: etre 150 000 hag 200 000 a liseidi a vanifest evit ma vo dilezet reizhadenn al lise ; trubuilhoù zo e Pariz e-kerzh ar vanifestadeg.
10 a viz Meurzh, Stlenneg:
mont a ra Lenovo, ar produer urzhiataerioù brasañ zo e Sina, war ar renk evit adprenañ rann an urzhiataerioù personel en IBM.
SUA: en em dennañ a ra ar Stadoù-Unanet eus protokol dibarzhel Feur-emglev Vienna 1963 a aotre emell al Lez Justis Etrebroadel (LJE) pa vez prizonidi estren dalc’het war diriad ar Stadoù-Unanet.
Frañs : ur milion a vanifesterien evit kresk ar galloud prenañ hag a-enep an dilabour.
14 a viz Meurzh, Sina: vot ul lezenn a-enep an disrannañ gant ar parlamant. Aotren a ra implij doareoù anpeoc’hus evit mirout ouzh kement stumm a zisrannerezh zo a-berzh Taiwan (dizalc’h er fedoù abaoe 1949).
16 a viz Meurzh, Kebek:
evit stourm a-enep d'an troc’h e budjed an deskadurezh eo bet dalc’het ar vanifestadeg studierien vrasañ en istor ar broviñs. 100 000 a dud e straedoù Montréal. E-tro 230 000 a studierien en harz-labour.
Bageal: klozañ a ra ar Breton Bruno Peyron e dro ar bed dre skipailh e 50 devezh, 16 eurvezh hag 20 munut. Pilat a ra rekord Steve Fossett eus 7 devezh ha mont a ra gantañ Trec’h Jules Verne.
18 a viz Meurzh, SUA: enep bonreizh har er-maez lezenn eo barnet ar Patriot Act gant Stad Mec'hiko-Nevez.
19 a viz Meurzh, Unaniezh Europa: manifestadeg a-enep kelc’hlizher Bolkestein.
25 a viz Meurzh:
Aichi (Japan): digoridigezh an Expo 2005, 1 diskouezadeg hollvedel an .
Kirgizstan: troc’holiet eo ar gouarnamant da-heul dispac'h an Tulipez.
26 a viz Meurzh, Polinezia:
loc’het eus Perou en em gav ar roeñverez c’hall Maud Fontenoy en inizi Markiz, goude 6 900 km hent.
Taiwan: ur milion a Daiwaniz well-wazh o deus manifestet e Taipei evit disteuler krafoù gourdrouzus al lezenn enep an disrannañ degemeret gant Parlamant Sina. Dizalc’h er fedoù abaoe 1949 e argas evel-se Taiwaniz untuegezh Sina ha kadarnaat a reont ez eo an dizalc’hiezh un dra bennak a sell outo mar fell dezho.
31 a viz Meurzh, Frañs: deroù ar skinwel niverel dre zouar (14 kanol digoust) ; adarre eo bet nac’het raktres TV Breizh gant Kuzul Meur ar C'hleweled (CSA) e Pariz.
Ebrel
Ac’hubet liseoù un tamm e pep lec’h e Frañs (betek Mezheven).
1 Ebrel, Vatikan : war c’hrevusaat eo aet stad yec’hed ar pab Yann-Baol II e-kerzh devezh ar Sadorn. Diagnostiket ez eus bet ur septisemiezh gant e vezeien. Embann a ra meur a vedia italian e vije bet roet sakramant an nouenn dezhañ.
2 Ebrel, Vatikan : marv ar Pab Yann-Baol II oadet a 84 bloaz, goude 26 bloavezh pabelezh
6 Ebrel, Italia : Gwiriekaet Feur-emglev Roma 2004.
8 Ebrel, Vatikan : Obidoù ar pab Yann-Baol II dirak ur milion a feizidi, daou c’hant a Bennoù-bras (pennoù Stad, pennoù gouarnamant, uhelidi relijioù all) deuet eus ar bed a-bezh, ha milionoù a skinarvesterien.
8 Ebrel, Meurvor Habask, Panama, Kolombia, Venezuela : Fallaenn heol glok kentañ an kantved.
9 Ebrel, Breizh-Veur : Ampellet eured ar priñs Charlez gant Camilla Parker Bowles, abalamour da obidoù Yann-Baol II .
10 Ebrel, Sumatra, Indonezia : Stroñset ar vro adarre gant ur c’hren-douar 6,7 e vent war skeul Richter.
11 Ebrel, Kirgizstan : Degemeret dilez ar prezidant digarget Askar Akaïev gant ar gannaded kirgiz. Goude an diviz-mañ e c’hallor aozañ un dilennadeg prezidant araokaet, merket gant ar parlamant d'an 10 Gouere.
12 Ebrel, New Delhi : Sinet un emglev etre Sina hag India evit termeniñ pennaennoù bras an divroc’hañ etre an div Stad. Spi zo gant India ha Sina da wellaat o darempredoù evit kas war-raok an eskemmoù hag o diorren. Meneget eo bet soñj un takad frankeskemm ec’hon-meurbet. Bodañ a rafe 2,5 miliard a annezidi.
15 Ebrel, Monaco : Obidoù priñs Rainier III Monaco, marv d'ar 6 Ebrel 2005;
15 Ebrel, Iraq : 100 devezh bac’hidigezh evit Florence Aubenas hag he heñcher Husain Hanoun;
15 Ebrel, Frañs : Mervel a ra 22 den, 10 bugel en o zouez, e tan-gwall ul leti e arondisamant Pariz;
15 Ebrel, Sina-Japan : Stenn an darempredoù etre daou vras Azia ; komz a reer eus luskadoù enep Japan e Sina hag eus « brezel al levrioù-skol » abalamour ma tamaller da levrioù-skol Japan tevel war emzalc’h al lu japanat e Sina e-pad an eil brezel bed;
18 Ebrel, Vatikan : Deroù ar c’honklav evit dilenn ur pab nevez. Mogidell zu da à 11 eur 50 (CET) d'an 19 Ebrel ; merkañ a ra eo bet difrouezh div dro vouezhiañ ar Meurzh vintin.
18 Ebrel, SUA : Aet ur wagenn ramzel (pe Gwagenn fallakr) a-benn d'ur mordreizher, an Aube Norwegian ; rediet eo al lestr da skeiñ war-du Charleston, Sukarolina evit bezañ dreset, d'ar Sul. Engortoz eur e loc’hfe ar vag hag e yafe da gaeañ da New York hiziv.
19 Ebrel
Vatikan : Dilennet Jozeb Ratzinger da bab Benead XVI
Gres : Gwiriekaet Feur-emglev Roma 2004.
20 Ebrel, Italia : Roet e zilez gant Silvio Berlusconi a-benn sevel un eil gouarnamant Berlusconi gant ur skipailh nevez hag ur programm all.
21 Ebrel, Spagn : Anavezout a ra ar Gannaded ez eo hervez lezenn an dimeziñ heñvelreviat.
22 Ebrel, Frañs :
Lakaet eo kablus ar gwarder pal gall Fabien Barthez da vezañ skopet war un tredeog e-kerzh ar c’hrogad WAC Casablanca - OM d'an 12 C’hwevrer 2005
Ampellet prosez galv maboriadezh Outreau goude digoridigezh un enklask nevez da-heul goulenn prezidantez Lez-varn asizoù Pariz.
22 Ebrel, Jakarta : digoridigezh ar c’hendalc’h Afrika-Azia 50 bloaz goude kendael Bandung.
24 Ebrel, Vatikan : Oferenn zigeriñ pabelezh Benead XVI.
27 Ebrel, Frañs : Nijadenn gentañ an Airbus A380 e Tolosa.
Mae
7 Mae : Distro Michel Aoun da Liban goude 15 vloaz en harlu.
10 Mae : Kemenn a ra kuzul meur ar c’hleweled donedigezh 8 chadenn nevez evit ar Skinwel niverel dre zouar (en o zouez 4 chadenn skinwel digoust nevez, da lavaret eo 18 kanol en holl) ; ur wech ouzhpenn eo nac’het goulenn TV Breizh gant ar C’huzul meur.
12 Mae : Gwiriekaat a ra ar Bundestag ar raktres bonreizh europat.
13 Mae : Digoridigezh prosez gwenvidikaat Yann-Baol II gant ar pab Benead XVI.
17 Mae : Kentañ devezh bedel evit stourm a enep d'an heñvelgasourien.
18 Mae : Digor an E3 (Electronic Entertainment Expo) e Los Angeles.
21 Mae: Fin Festival Cannes: eil palmezenn aour evit ar vreudeur Dardenne
22 Mae : Lid 363 deiz-ha-bloaz savidigezh kêr Montréal goude un oferenn e Penniliz Itron-Varia Montréal.
25 Mae : Gwiriekaat a ra Aostria Feur-emglev Roma 2004.
29 Mae : Frañs : Referendom war ar goulenn da-heul : "Hag aprouiñ a rit ar raktres lezenn a aotre gwiriekaat ar feur-emglev diazezañ ur vonreizh evit Unaniezh Europa ? Breizh a vot Ya (50,96%) met justikoc’h eget evit disoc’hoù referendom Maastricht. Nann eo respont ar Frañsizien dre vras, gant e-tro 54,67% (45 % evit ar Ya). N'eo ket gouest an taol-mañ vot ar Vretoned da lakaat vot ar C’hallaoued da blegañ. Distaolet eo ar raktres.
31 Mae : Frañs : Anvet eo Dominique de Villepin da Gentañ Ministr gant Jacques Chirac. Erlec’hiañ a ra Jean-Pierre Raffarin.
Mezheven
5 Mezheven : Dre referendom gant 54,6% e asant Suis mont gant emglev Schengen
11 Mezheven: Laosket eo Florence Aubenas ha Husain Hanoun da vont.
13 Mezheven: Digablusaet eo ar c’haner Michael Jackson, tamallet e veze dezhañ bezañ pleustret war ar vaboriadezh. E riskl e oa an esparadenn da bakañ 20 vloaz toull-bac’h.
19 Mae : Marv feuls an den yaouank Sidi Ahmed e La Courneuve e Frañs. Embann a ra Nicolas Sarkozy, ministr an Diabarzh, ez eo mennet da naetaat ar c’harter war-bouez ur C’härcher.
24 Mezheven : Dilennet eo ar gourmirour Mahmoud Ahmadinejad da brezidant Republik islamek Iran gant 62% eus ar mouezhioù e-skoaz ar prezidant kozh Akbar Hachemi Rafsandjani. Meur a zanvez prezidant a oa bet nac’het outo ar gwir da vont war ar renk.
28 Mezheven, Frañs : Dibabet eo lec’hienn Cadarache evit bezañ lec’h sevel an dazloc’her dre deuzadur nukleel ITER.
28 Mezheven, Frañs : Furchadeg e burev ministr an Armerzh Thierry Breton disfiz warnañ bezañ diheñchet arc’hant eus kevredadoù Rhodia ha Thomson e 2002.
28 Mezheven, Kanada : Lezennekaet eo an dimeziñ heñvelreviat, gant 158 mouezh ouzh 133 e Kambr ar c’humunioù. Prometiñ a ra ar virourien adwelet ar c’hraf-se e ken kaz ma teujent d'ar galloud en-dro en dilennadeg kentañ.
30 Mezheven :
Spagn : Lezennekaet eo an dimeziñ heñvelreviat, gant 187 mouezh a-du ouzh 147 enep ha 4 hep votiñ.
Kiprenez : Gwiriekaet eo Feur-emglev Roma.
Gouere
1 Gouere : Korsika : Degemeret un diferad evit kas war-raok ar c’horseg gant Bodadenn Gorsika.
2 Gouere : Skos : Ur vanifestadeg a vod 200 000 a dud e Dinedin. He fal eo broudañ broioù ar G8 en em vodo adal an 13 Gouere er Gleneagles Hotel e gwalarn Dinedin, da stourm a-enep d'ar baourentez er bed. Ar vanifestadeg vrasañ bet dalc’het biskoazh e Bro-skos eo.
2 Gouere : 8 pikol sonadeg Live 8 evit ma vo nullet dle Stadoù Afrika e Londrez, Berlin, Philadelphia, Moskov, Johannesbourg, Pariz, Tokyo ha Roma.
3 Gouere : Dilennadeg kannaded en Albania
4 Gouere, Egor : Skeiñ a ra ar sontenn Deep Impact gant ar gometenn 9P/Tempel1 da 5 eur 52 GMT.
5 Gouere, Frañs : Laurence Parisot eo ar plac’h kentañ o vezañ dilennet e penn ar Medef.
6 Gouere :
Frañs : Patrick de Carolis dilennet da brezidant France Télévisions.
Breizh-Veur : Dibabet eo kêr Londrez evit degemer ar c’hoarioù olimpek e 2012.
Monaco : Anavezout a ra priñs Alberzh Monaco ent foran e vab naturel Alexandre gant ur c’hallez genidik eus Kongo. Hêr e vo e vab evit ar peadra met n'en do tamm gwir ebet war ar gurunenn.
Malta : A-unvouezh ha gant stlakadeg daouarn e vot Kambr dileuridi Malta gwiriekadur Feur-emglev Roma 2004.
7 Gouere : Gwalldaolioù marvus er metro e Londrez.
10 Gouere : Votiñ a ra Ya al Luksembourg evit gwiriekaat Feur-emglev Roma 2004.
12 Gouere : Kurunennet ar priñs Alberzh II Monaco.
15 Gouere : Dont a ra er-maez levr diwezhañ Harry Potter Harry Potter hag ar priñs mesket e wad (Harry Potter and the Half-Blood Prince), eil levrenn ziwezhañ avanturioù Harry Potter, da 11 eur noz, e kastell Dinedin, kêr annez ar skrivagnerez J. K. Rowling.
21 Gouere : Gwalldaolioù an 21 Gouere e Londrez. Un den gloazet hepken.
22 Gouere : Da-heul ar spont degaset gant gwalldaolioù an derc’hent ez eus bet lazhet un den dre fazi e metro Stockwell gant polis Londrez.
27 Gouere : Gallout a reer pellgargañ stumm Internet Explorer 7 Beta 1.
28 Gouere : Dilezel a ra an IRA (Irish Republican Army) e armoù goude 35 bloavezh stourm.
Eost
12 Eost: Eil dibradadenn evit fuzeen Ariane-5 er bloaz-mañ, da 10 eur 20 ; tennet adal kreizenn egorel Gwiana he deus lakaet war gelc’htro al loarell bellgehentiñ vrasañ bet kaset biskoazh betek-henn, Thaïcom-4 (Thailand).
15 Eost: Kregiñ a reer da zispenn an trevadennoù yuzev e-kichen Bandenn Gaza evel m'emañ merket er steuñv emdennañ eus an tiriadoù aloubet. Er-maez lezenn eo hiviziken evit un Israelad bezañ o chom enno. Embann a ra an Hamas n'emañ ket e soñj dilezel at stourm armet.
16 Eost: Frikadenn nij un MD-80 eus ar gompagnunezh West Caribbean e Venezuela, e bourzh an nijerez : 161 den en o zouez 153 Martinikad.
23 Eost : Frikadenn ur Boeing 737-200 e Perou.
25 Eost : Termen ar steuñv israelat evit didrevadenniñ Bandenn Gaza.
26 Eost : Tan-gwall en ur savadur eus an arondisamant e Pariz; annezet e oa gant familhoù genidik eus Afrika dreist-holl. 17 den marv, en o zouez 14 bugel.
28 Eost: Frañs : Marv an aktour Jacques Dufilho
28 Eost: Iwerzhon : Disklêriañ a ra kuzul arme an IRA e paouez gant ar stourm armet
29 Eost : Frañs : Embannet gant ar gouarnamant roll ar c’hompagnuniezhioù nij berzet e Frañs.
29 Eost : SUA : Skoet Stadoù Louisiana ha Mississippi gant ar gelc’hwidenn Katrina. Freuz bras ha kantadoù a reuzidi. Tarzhet ez eus ur chaoser da live pont lenn Pontchartrain; deuet ez eus dour beuz ha preizhadennoù bras da-heul e kêr New Orleans.
30 Eost : Frañs : Tan-gwall en ur savadur e III arondisamant Pariz; 7 den marv, pevar bugel en o zouez, en nozvezh etre al Lun hag ar Meurzh, d'an 8, rue du Roi-Doré.
31 Eost :
Iraq : da nebeutañ 965 pirc’hirin chiit lazhet ha 815 gloazet da-heul ur wallvountadeg war pont Al-Aaimmah war an Tigris e Baghdad.
31 Eost : Heuliadoù kelc’hwidenn Katrina war New Orleans : hervez Ray Nagin, Maer New Orleans, « gouzout a reomp ez eus un niver bras a gelanoù en dour ha re all paket en tiez. Kantadoù sur, miliadoù moarvat ».
Gwengolo
Suis : embannet ez eus ur rollad du eus ar c’hompagnuniezhioù nij diasur gant ar gournamant.
Breizh : Distro-skol gant ur c’hresk disterik evit ar skolioù divyezhek. Tamm levezon ebet da-heul vot ur politkerezh yezh gant kuzul-rannvro Breizh d'ar 17 Kerzu 2004.
2 Gwengolo : Frañs : Paket ar prezidant Jacques Chirac gant un taol gwazhied.
5 Gwengolo : Frikadenn ur Boeing 737-200 war ur gêr e Sumatra, Indonezia; 117 den lazhet e bourzh ha 30 all war al leur. (Gwelet Nijadenn 091 Mandala Airlines).
9 Gwengolo :
Breizh : 7 kumun nevez eus Penn-ar-Bed a sin an emglev Ya d'ar Brezhoneg war saloñs kumunioù Penn-ar-Bed er C’houarz e Brest gant Ofis ar Brezhoneg : Douarnenez, Ar Releg-Kerhuon, Sant-Martin-war-ar-Maez, Ar Yeuc'h, Lesneven, Plougonvelen ha Treouergad.
Frañs : Mervel a ra an aktour gall André Pousse, oadet a 85 bloaz.
11 Gwengolo : Japan : da-heul divodadeg Kambr ar Gannaded, emañ galvet 100 milion a voterien da zilenn o 480 kannad. Berzh bras evit ar c’hentañ ministr mirour Junichiro Koizumi. Mont a ra 296 sez gant e strollad (an SFD), ar pezh zo 84 ouzhpenn ar pezh a oa gantañ a-raok. Ar wech kentañ eo en ur ober 15 vloaz m'emañ ar muianiver klok gant ur strollad er gambr izelañ. Savet eo ar mouezhiañ betek 67,5%, 7 poent ouzhpenn eget er votadeg ziwezhañ e 2003.
12 Gwengolo : Norvegia : votadeg evit dilenn ar 169 kannad er Storting. Mont a ra 44 sez gant ar c’henemglevad kreiz-dehou (H, V ha KrF) a oa er galloud, ouzh 87 gant ar c’henemglevad kleiz en tu enep (DNA, SV ha Sp). Tapout a ra an FrP, strollad eus an tu dehou pellañ e skor gwellañ biskoazh gant 38 sez. Dont a ra da vezañ an nerzh enep kentañ da c’houarnamant da zont Jens Stoltenberg.
18 Gwengolo : Alamagn : galvet eo ar voterien da zilenn gant bloaz lañs o c’hannaded er Bundestag. Koll a ra ar c’henemglevad "Ruz-glas" (SPD hag ar re c’hlas) er galloud ar votadeg (273 sez) met n'eo ket aet ar maout kennebeut gant ar c’henemglevad "Du-melen" (CDU/CSU ha FDP) en tu enep gant 281 sez hepken e-lec’h ar 307 ret. Berzh en deus graet al Linkspartei eus an tu kleiz pellañ gant 54 sez; nac’h a ra en em glevet gant strollad all ebet.
25 Gwengolo : Polonia : votadeg evit dilenn 460 kannad en Dieta. Tapout a ra an EKD er galloud 11,31% hepken, 30 poent nebeutoc’h e-keñver 4 bloaz zo ha 55 sez. PiS, ar strollad mirour a dap 155 sez dirak e gevredad, ar PO frankizour a dap 133 sez er gambr izelañ. Poblelourien ar Samoobronna hag an LPR a dap pep hini eus e du 56 ha 34 sez. 25 sez a yay gant ar PSL kleiz. Merket eo bet ar votadeg gant an anvouezhiañ zo savet betek 62%. Ar c’hreñvañ abaoe diskar ar gomunouriezh.
29 Gwengolo : Aljeria : Poblvouezhiadeg diwar-benn Karta ar Peoc'h hag an Adunvanañ : 97% eus ar mouezhioù a-du ganti.
30 Gwengolo : Breizh : Kinnig a ra kuzul-rannvro Breizh e logo nevez. Degemer a ra an erminig arouez Breizh, met ne ra ket gant livioù ar vro. Evit ar wech kentañ e c'hallor ober gant ur stumm brezhoneg eus al logo.
Here
:
Indonezia : skoet eo daoù lec'h vakañsiñ gant taolioù sponterezh war enez Bali.
Frañs : embannet e galleg Harry Potter ha priñs e wad mesket.
3 Here, Spagn, Tunizia, Libia : Fallaenn heol walennek.
7 Here : Sveden : Deroet eo Priz Nobel ar Peoc'h d'an Ajañs Etrebroadel an Energiezh Atomek (AEEA) ha d'e rener egiptat Muhammad Al-Baradai.
8 Here : Pakistan ha norzh india : Kren-douar an 8 Here 2005 : kren-douar feuls 7,6 e ampled war skeul Richter.
15 Here : Breizh : Skarzhet Yann-Bêr Thomin, e karg eus ar brezhoneg er C'huzul-rannvro, eus ar Strollad Sokialour evit pevar bloaz, evit bezañ nac'het reiñ e zilez eus e garg a vaer. Hervez reolennoù sokialourien Penn-ar-Bed n'haller ket bezañ e karg er rannvro ha maer war un dro.
22 Here : Okitania : 10000 a dud a vanifest e Carcassona evit ma vo roet ar statud a yezh ofisiel d'an okitaneg.
23 Here : Polonia : Mont a ra ar maout gant ar mirour Lech Kaczyński en eil tro an dilennadeg prezidant.
24 Here : Frañs : Lañset gant an C'hentañ ministr Dominique de Villepin argerzh prevesaat darn eus EDF.
27 Here :Frañs : daou vinor poursuet gant ar polis a varv tredanet en un treusfurmer tredan ma oant aet da guzhat gant an aon. Merkañ a ra an darvoud-mañ deroù 18 devezh emsavadeg e kêrioù bras ar C'hwec'hkorn.
Du
Europa : Taget eo ar c'hevandir gant grip an evned (H5N1) gant evned temeniat.
8 Du : Frañs : Disklêriet ar stad a zifrae da-heul emsavadegoù er bannlevioù.
15 Du : Frañs : Astennet evit tri miz ar stad a zifrae dre ur vot er vodadeg vroadel a-du gant ar raktres lezenn.
22 Du : Alamagn : Dilennet eo Angela Merkel da gañsellerez gant ar Bundestag.
27 Du : Frañs : Evit ar wech kentañ ez eus imboudet un dremm war ur vaouez 38 vloaz bet dantet gant ur c'hi c'hwec'h miz a-raok.
Kerzu
1 Kerzu : Frañs : Da-geñver ar galv d'ar prosez en "Afer Outreau" ma advarner 6 a dud kondaonet en dro gentañ e vez didamellet an holl dud gant Lez-varn galv Pariz. Fin zo da bemp bloaz direizhderioù o deus kaset d'ar gwall justis-mañ.
1-3 Kerzu : 3 forom bedel an diorren padus aozet e Pariz gant ar Sened war an tem an hin ha glad an denelezh.
4 Kerzu : Aod-an-Olifant : goude ur weladenn e Abidjan eo anvet Charles Konan Banny, gouarnour Bank kreiz Stadoù Afrika ar C'hornôg da gKentañ ministr gant an hanterourien Olusegun Obasanjo, prezidant Unaniezh Afrika ha Nigeria ha Thabo Mbeki, prezidant Suafrika.
5 Kerzu : Frañs a gadarna e nac'h sinañ ar c'hendiviz-framm war ar minorelezhioù broadel kinniget gant Kuzul Europa.
6 Kerzu : Sina : Tennañ a ra ar polis ledvilourel war miliadoù a Bloueziz a vanifeste e Dongzhou (su ar vro) a-enep da savidigezh un tredanva. Da nebeutañ 3 den lazhet. Ploueziz zo a ra anv eus ur c'hant den bennak lazhet. An darvoudoù feuls grevusañ int abaoe lazhadeg Tiananmen, e 1989.
12 Kerzu : Liban : Drouklazhet en ur gwalldaol gant kar-pej ar c'hannad enep-Siria Gebran Tueni.
14 Kerzu : Tanzania : mont a ra ar maout gant Jakaya Kikwete, ministr kozh an aferioù diavaez, en anv ar strollad Chama Cha Mapinduzi (CCM), en dilennadeg prezidant gant 80,3% eus ar mouezhioù.
15 Kerzu :
Palestina : Dilez Ahmed Qorei, Kentañ ministr an Aotrouniezh palestinat
Kazakhstan : Furchet eo sez Pravo, ur sizhunieg eus an tu-enep gant un rann dibar eus ar polis. Tamallet e vez d'ar gazetenn bezañ embannet e vije bet touell e-pad dilennadeg prezidant ar 4 Kerzu.
Sina : Kablus eo bet kavet Han Guizhi, ez-sekretourez dileuriet ar strollad komunour e proviñs Heilongjiang, gant lez-varn Beijing da vezañ degemeret 7 milion yuan a vanegoù, da lavaret eo 730.000 euro etre 1992 ha 2002. Kondaonet eo d'ar marv dindan daou vloaz. Ar boaz eo treiñ ar c'hastizoù-se e toul-bac'h da viken pa sav keuz er gondaonidi.
18 Kerzu : Bolivia : dilennet eo Evo Morales, e penn ar Movimiento al Socialismo, da brezidant ar republik gant 50,826% eus ar mouezhioù.
27 Kerzu : Aod-an-Olifant : Gourdrouz a ra an nerzhioù nevez (NN) da chom hep kemer perzh er gouarnamant da c'hortoz renet gant Charles Konan Banny ma vez roet da Dalbenn pobl Aod-an-Olifant (TPA) ar prezidant Laurent Gbagbo tri ministrerezh an Arc'hant, an Difenn hag ar Surentez.
28 Kerzu : Lakaet da gelc'htreiñ, da 23 000 km uhelder, adal kreizenn egor rusian Baikonour (Kazakhstan), al loarell gentañ eus raktres europat merdeiñ dre loarelloù Galileo. Gantañ a tlefe Europa bezañ dizalc'h e-keñver ar GPS amerikan. E 2010 e tlefe mont en-dro.
30 Kerzu : Haiti : Embann a ra ar pennadurezhioù ez eo ampellet adarre an dilennadeg prezidant bet rakwelet a-benn an 8 Genver 2006. War wel emañ lakaet evel-se pegen diaes eo stabilaat ar vro daou vloaz goude diskar ar prezidant Jean Bertrand Aristide. Diawelet e penn-kentañ d'an 13 Du e oa bet ampellet an traoù teir gwech c'hoazh. Gallout a rafe an enkadenn dilennel-mañ treiñ da enkadenn bolitikel tra ma kresk an displijadur e-keñver ar gouanamant.
31 Kerzu :
Frañs : Goude distaol gant barner an daveoù Pariz galv peder c'hevredigezh - Greenpeace, Kevredigezh Vroadel Reuzidi an amiant (ANDEVA), Ban Abestos ha Poellor enepamiant - a save a-enep leuskel an doug-nijerezioù kozh Clemenceau, da lestrañ trema chanter Alang en India ma tle bezañ diamiantet ha divontet en deus kuitaet al lestr porzh Toulon digudenn e-tro 10 eur eus ar mintin, gronnet gant ur wikefre bolis savet gant ar prefeti-mor
Palestina : Un nebeud eurvezhioù a-raok termen an harz-brezel lakaet ganto a-enep Israel e tisklêr an Jihad islamek ha meur a vagad armet all stag ouzh Fatah Mahmoud Abbas, luskad prezidant an Aotrouniezh palestinat ne vo ket adkaset an harz-brezel dre ret e 2006. Kevraouet e oa bet an harz-brezel e Kaero e miz Meurzh.
Marvioù pennañ
Sellit ouzh : :Rummad:Marvioù 2005
Genver
: Shirley Chisholm, kentañ maouez du dilennet er C’hendalc’h amerikan, 80 vloaz
3 Genver : Will Eisner, treser BT amerikan, 87 vloaz
4 Genver : Bud Poile, c’hoarier hockey war skorn kanadian, 80 vloaz
6 Genver : Jean-Loup Herbert, antropologour gall, 60 vloaz
7 Genver : Pierre Daninos, aozer gall, 91 vloaz
8 Genver : Jacqueline Joubert, kinnigerez kentañ er skinwel gall, 83 bloaz
10 Genver : Georges Bernier lesanvet « Professeur Choron », fentigeller gall, 75 vloaz
28 Genver : Jacques Villeret, aktour gall, 53 bloaz
28 Genver : Jim Capaldi, soner saoz (Traffic), 60 vloaz
C’hwevrer
8 a viz C'hwevrer : Ivona Martin, stourmerez evit ar brezhoneg, 97 vloaz
5 C'hwevrer : Gnassingbé Eyadéma, prezidant Togo, 69 bloaz
10 C'hwevrer : Arthur Miller, dramaour amerikan, 89 bloaz
13 C'hwevrer : Maurice Trintignant, sturier kirri gall, 87 vloaz
14 C'hwevrer : Rafiq Hariri, politikour libanat, 60 vloaz
15 C'hwevrer : Pierre Bachelet, kaner gall, 60 vloaz
23 C'hwevrer : Simone Simon, aktourez gal, 94 vloaz
24 C'hwevrer : Jean Prat, c’hoarier rugbi gall, 82 vloaz
25 C'hwevrer : Peter Benenson, krouer Amnesty International, Breizhveuriad, 83 bloaz
26 C'hwevrer : Jef Raskin, tad an etrefas Mac OS, hendad holl etrefasoù grafek an urzhiataerioù, 61 bloaz
Meurzh
6 Meurzh : Hbloaz Bethe, fizikour amerikan a orin alaman (ganet e Strasbourg e 1906), Priz Nobel ar fizik e 1967, 98 vloaz
26 Meurzh : James Callaghan, politkour breizhveuriat, 92 vloaz
Ebrel
2 Ebrel : Yann-Baol II, pab, 84 bloaz
5 Ebrel : Saul Bellow, skrivagner kanadian, priz Nobel 1976, 89 bloaz
6 Ebrel : Rainier III, priñs Monaco, 81 bloaz
21 a viz Ebrel : Gwynfor Evans, politikour kembreat, 92 vloaz
Mae
6 Mae : Claude Julien, kazetenner, bet pennskridaozer ar Monde diplomatique, 79 vloaz
13 Mae : Eddie Barclay produer sonerezh, priziour bras ar jazz hag ar rock, rener stalioù pladennoù, 84 bloaz
26 Mae : Sangoulé Lamizana, bet prezidant ar Volta-Uhelañ, hiziv Burkina Faso, 89 bloaz
28 Mae : Sama Dioubate, kanerez eus Ginea, 39 bloaz
Mezheven
3 Mezheven : Bernard Manciet, barzh gall, (° 1923).
13 Mezheven : Alvaro Cunhal, politikour komunour portugalat
15 Mezheven : Suzanne Flon, komedianez c’hall
20 Mezheven : Larry Collins skrivagner
Gouere
14 Gouere : Alex Shibicky, c’hoarier kentañ en deus implijet ur bannañ-stlaket en ur c’hrogad hockey, ezel eus Rangers New York
17 Gouere : Edward Heath, kentañ ministr saoz
19 Gouere : Alain Bombard, mezeg gall
30 Gouere : Wim Duisenberg, politikour nederlandat, prezidant Bank kreiz Europa etre 1998 ha 2003.
Eost
3 Eost : Annabel Buffet, skrivagnerez .
6 Eost : Robin Cook, politikour breizhveuriat.
19 Eost : Mo Mowlam, politikour breizhveuriat.
20 Eost : Roje Gargadenneg, emsaver breton.
26 Eost : Denis D'Amour, ezel eus Voivod.
28 Eost : Jacques Dufilho, komediour gall.
Gwengolo
14 Gwengolo : Robert Wise (91 vloaz), sinemaour amerikan, saver West Side Story.
17 Gwengolo : Jacques Lacarrière (79 vloaz), skrivagner gall sot gant Gres an Henamzer.
20 Gwengolo : Simon Wiesenthal (96 vloaz), treuzvevour aostrian kampoù peurlazhañ nazi an Eil brezel bed; gouestlet en doa ar peurrest eus e vuhez da enkañ an dorfedourien vrezel nazi. (° 31 Kerzu 1908 en Ukraina).
Here
20 Here : Jean-Michel Folon, livour ha tresour belgiat, 71 vloaz.
24 Here : Rosa Parks, arouez ar stourm a-enep d'an droukziforc'h gouenn er Stadoù-Unanet, 92 vloaz.
28 Here : Richard Smalley, kimiour stadunanat, priz Nobel 1996, 62 vloaz.
Du
11 Du : Peter Drucker, damkaniour ar manajerezh , 95 vloaz.
16 Du : Henry Taube, kimiour kanadian naturelaet stadunanat, Priz Nobel 1983, 89 bloaz.
24 Du : Behir Manoubi, kazetenner-luc'hskeudenner tunizian, 75 vloaz.
25 Du : George Best, c'hoarier mell-droad Norzhiwerzhon, 59 bloaz.
Kerzu
2 Kerzu : Muhammad Hamza al-Zubaydi, Kentañ ministr Iraq etre 1991 ha 1993. (° 1938).
5 Kerzu : Juan Maria Lekuona, beleg euskarat ha barzh euskarek, 78 vloaz.
6 Kerzu : Charly Gaul, marc'houarnour luksembourgat, 73 vloaz.
10 Kerzu : Eugene McCarthy, politkour stadunanat, bet senedour demokrat, eneber-touet da brezel Viêt Nam. (° 1916).
11 Kerzu : Frederick Ashworth, ijinour milourel stadunanat, unan eus saverien ar vombezenn nukleel e 1945. (° 1912).
12 Kerzu : Gebran Tueni, kazetenner ha politikour libanat, 48 vloaz.
15 a viz Kerzu : Enrico Paoli, c'hoarier echedoù italian, 97 vloaz.
25 Kerzu :
Sarat Chandra Sinha, politikour indiat, bet kentañ ministr 'Asam (India) eus 1972 da 1978.
Argentina Brunetti, aktourez stadunanat, 98 vloaz.
Embann brezhonek
Embannadur diwezhañ Geriadur Hemon-Huon.
Bloavezhioù
2005 |
3897 | https://br.wikipedia.org/wiki/1971 | 1971 | Diwar-benn bloavezh 1971 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
7 Genver : Abadenn gentañ Breiz o Veva war ar skinwel. Evit ar wech kentañ e Frañs e skigner en ur yezh all estreget ar galleg.
Bro-C'hall
23 Du : nullet eo gant prezidant ar Republik Georges Pompidou kastiz Paul Touvier, bet penn ar Milice française e Lyon e-pad an Eil Brezel-Bed.
Republik Iwerzhon - Rouantelezh Unanet
15 a viz C'hwevrer: dibab a reer rannañ al lur e kant kantvedenn, e-lec'h er reizhiad kozh e oa rannet e 20 shilling.
URSS
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
3 a viz Meurzh: dont a ra India war sikour emsavidi Bangladesh en o brezel dieubidigezh, a-enep Pakistan.
26 a viz Meurzh: Pakistan ar Reter a embann bezañ dizalc’h diouzh Pakistan ha kemer an anv a Republik Pobl Bangladesh.
16 a viz Kerzu: dibenn brezel dieubidigezh Bangladesh.
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Testamant Nevez, troet gant Maodez Glanndour, Al Liamm.
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
15 a viz Du: lakaet e gwerzh kentañ mikroprosesor, Intel 4004 an anv anezhañ.
10 Kerzu : roet eo Priz Nobel ar Peoc'h da Willy Brandt.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1971
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1971
Bloavezhioù
1971 |
3899 | https://br.wikipedia.org/wiki/Boundeleg | Boundeleg | Ur yezh indez-aryek eo ar boundeleg (bundeli) komzet e Bundelkhand e Madhya Pradesh hag e Jhansi en Uttar Pradesh (India).
Ken tost d'an hindeg ec'h eo ma vez renket peurliesañ evel ur rannyezh hindek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Liammoù diavaez
Ethnologue
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3900 | https://br.wikipedia.org/wiki/Magadeg | Magadeg | Ur yezh indez-aryek eo ar magadeg (magadhi ) komzet gant tro-dro da 11 millon a dud e Bihar dreist-holl, met ivez e Hazaribagh, Giridih, Palamau, Munger ha Bhagalpur.
Ur yezh kar d'at bodjpoureg ha d'ar maithileg eo ar magadeg, a-wechoù kenstrollet o-zri evel yezhoù biharek. Tost-tre eo ar yezhoù bihareg d'an hindeg.
Peurliesañ e vez skrivet gant ar skritur devanagari. script.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Liammoù diavaez
Rosetta Project
script html bucin
html bucin
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3901 | https://br.wikipedia.org/wiki/1970 | 1970 | Diwar-benn bloavezh 1970 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
10 Gouere : Kemeret e vo e kont evit keidenn ar vachelouriezh ar poentoù bet gounezet ganr al liseidi a studi ar brezhoneg evel danvez diret.
Mennad a-unvouezh gant departamant Penn-ar-Bed evit ma vo implijet ar brezhoneg gant an dilennidi dre gomz hag evit ma vo doujet da skritur brezhonek an anvioù-lec’h.
27 a viz Here: krouidigezh ar strollad sonerezh folk Tri Yann an Naoned.
Euskadi
Krouidigezh ar skolioù dre soubidigezh Seaska.
Frañs
Sveden
20 a viz Meurzh: lanv-du an Othello (60-100 000 tonenn eoul-maen).
URSS
Azia
Reter-nesañ
Siria
13 a viz Du: taol-stad e Siria ; kemeret ar galloud gant Ministr an Difenn Hafez el-Assad.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Biafra
12 a viz Genver: kodianañ a ra tud Biafra goude ur brezel hir a-enep Nigeria.
Maroko
23 a viz Meurzh: krouidigezh Emsav an 23 a viz Meurzh (marksour-leninour).
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Tonga
4 a viz Even: dizalc'hded diouzh ar Rouantelezh Unanet.
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
4 a viz Genver: echu eo enrolladenn Let It Be gant ar strollad The Beatles.
Lennegezh
Ho kervel a rin en noz, gant Roparz Hemon, embannet gant Al Liamm.
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1970
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1970
Bloavezhioù
1970 |
3902 | https://br.wikipedia.org/wiki/1969 | 1969 | Diwar-benn bloavezh 1969 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
Embann a ra ar Comité d'action pour la Langue Bretonne (CALB) e vanifesto. CALB a zeuio da vezañ GALV e 1972.
Krouidigezh ar gelaouenn Imbourc’h.
Harzadegoù afer an FLB e miz Genver : Beleien eus an FLB : Ar vreudeur Bars, Jozef Lec'hvien, Renaud, Pierre Le Moine, Jean Bothorel
2 a viz C'hwevrer: da-geñver ur brezegenn ofisiel dalc'het e Kemper e rann Charles de Gaulle un nebeud gerioù e brezhoneg gant e bouez-mouezh dibar, gwerzennoù brezhonek diwar bluenn e eontr kozh.
9 a viz C'hwevrer: bodadeg ar c'hengorioù-skoaziañ da brizonidi an FLB. Ar beleg Jakez Ducamp, Pêr Roy, Mari-Jo Marot, Gwarant, Alan al Louarn, Jezekel, Yann Ollivier, Erwan Timaen hag e wreg, an Itron Le Moine (gwreg Pierre Le Moine). Deroù Skoazell Vreizh e voe.
e miz Kerzu: krouidigezh Oaled Sant Erwan e Brest.
Gwelet ivez : Disklêriadurioù pennadurezhioù diwar-benn ar brezhoneg.
Frañs
27 a viz Ebrel: er referendom war ar rannvroelaat ez a ar maout gant ar mouezhioù a-enep. E zilez a ro Charles de Gaulle evel prezidant ar republik.
15 a viz Even : Georges Pompidou, dilennet da brezidant Frañs
Tchekoslovakia
16 a viz Genver: em em lazhañ a ra Jan Palach, ur studier tchek, da enebiñ ouzh yev an Unaniezh Soviedel.
URSS
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Vietnam
2 a viz Gwengolo: marv Hồ Chí Minh e Hanoi.
Afrika
Libia
1 a viz Gwengolo: Muammar al-Qaddhafi a gemer ar galloud e Libia.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
13 a viz Genver: embannadur Yellow Submarine er Stadoù-Unanet, dekvet albom gant ar strollad The Beatles.
17 a viz Genver: embannadur Yellow Submarine e Breizh-Veur.
30 a viz Genver: sonadegig (42 vunutenn) gant ar strollad The Beatles war doenn savadur Apple Records e Londrez.
2 a viz C'hwevrer: torret o nask gant Yoko Ono ha Tony Cox.
12 a viz Meurzh: kentañ eured Paul McCartney, gant Linda Eastman e ti-kêr Marylebone (Londrez).
20 a viz Meurzh: dimeziñ a ra John Lennon ha Yoko Ono e Jibraltar.
26 a viz Gwenholon: embannadur Abbey Road (albom) e Breizh-Veur, unnekvet albom gant ar strollad The Beatles.
Lennegezh
Sinema
2 a viz Genver: penn-kentañ filmañ enrolladenn Let It Be (gant The Beatles) gant ar filmaozer amerikan Michael Lindsay-Hogg e studioioù Twickenham.
Skiantoù ha politikerezh
Astronomiezh
21 Gouere : an den kentañ o kerzhet war al Loar eo an astraer amerikan Neil Armstrong.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1969
Marvioù
Kerlann, e Montroulez, skolaer, krouer ar skol vrezhonek kentañ e Plistin (°1910).
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1969
Bloavezhioù
1969 |
3903 | https://br.wikipedia.org/wiki/1967 | 1967 | Diwar-benn bloavezh 1967 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
150.000 a dud sinet ganto sinadeg vras Emgleo Breiz evit ma vo kelennet ar brezhoneg er skol.
Frañs
Kerne-Veur
18 a viz Meurzh: peñse an eoullestr Torrey Canyon e Kernev-Veur, gant al lanv du bras kentañ a saotr aodoù Breizh.
Sveden
3 a viz Gwengolo: deiz cheñch an tu bleinañ, a-zehoù e vo bleinet hiviziken e-lec'h a-gleiz betek-henn.
Azia
Reter-nesañ
5 a viz Even: deroù Brezel ar c’hwec’h devezh. Gant aerlu Israel eo taget war un dro Ejipt, Jordania ha Siria.
Reter-kreiz
Su Yemen
30 a viz Du: dizalc'hiezh diouzh ar Rouantelezh Unanet.
Iskevandir indezat
Indonezia
12 a viz Meurzh: Suharto a zeu da vezañ prezidant.
Reter-pellañ
8 a viz Eost : krouidigezh Kevredigezh Broadoù Gevred Azia.
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
1añ a viz Even: embannadur Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band e Breizh-Veur, eizhvet albom gant ar strollad The Beatles.
27 a viz Du: embannadur Magical Mystery Tour er Stadoù-Unanet, un albom gant ar strollad The Beatles.
5 a viz Kerzu: digoret eo stal Apple Records e Londrez (94, Baker Street).
Lennegezh
Sinema
11 a viz Gwenholon: penn-kentañ filmañ Magical Mystery Tour gant ar filmaozer breizhveuriat Bernard Knowles hag izili ar strollad The Beatles evel aktourien.
18 a viz Here: skignet eo er Rouantelezh Unanet ar film How I Won the War (John Lennon evel aktour).
23 a viz Here: skignet eo er Stadoù Unanet ar film How I Won the War (John Lennon evel aktour).
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn an dubniom gant skipailh Ensavadur Unvanet an Enklaskoù Nukleel e Dubna (Rusia, en Unaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel d'ar mare-se).
Armerzh
Sport
10 a viz Genver: krouet eo Kevre Atlantel ar Vell-droad.
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1967
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1967
Bloavezhioù
1967 |
3904 | https://br.wikipedia.org/wiki/1963 | 1963 | Diwar-benn bloavezh 1963 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
22 a viz Genver: sinet un emglev kenlabour etre Frañs hag Alamagn.
Breizh
Frañs
Kembre
2 a viz C'hwevrer : manifestadeg kentañ gant tud Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, a stank pont Trefechan en Aberystwyth.
10 a viz C'hwevrer : lakaet ez eus ur vombezenn da darzhañ e mirva dour Tryweryn gant tri brogarour, Emyr Llywelyn, Owain Williams, ha John Albert.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
22 Du : drouklazhet eo prezidant ar SUA John F. Kennedy
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
22 a viz Meurzh: embannadur Please Please Me e Breizh-Veur, kentañ albom gant ar strollad The Beatles.
22 a viz Du: embannadur With The Beatles e Breizh-Veur, eil albom gant ar strollad The Beatles.
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Sac'het eo porzh Kankaven gant ar morskorneg e-pad an noz etre an 19 hag an 20 a viz Genver 1963 hag e-pad ur sizhunvezh.
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1963
Marvioù
22 a viz Du : C.S. Lewis, skrivagner saoznek.
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1963
Bloavezhioù
1963 |
3905 | https://br.wikipedia.org/wiki/1961 | 1961 | Diwar-benn bloavezh 1961 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
31 a viz Kerzu: klozet eo ar Steuñv Marshall.
Kenvarc’had
Breizh
Frañs
17 a viz Here: manifestadeg gant an FLN e Pariz (Bro-C'hall), etre 100 ha 200 Aljerian a zo lazhet gant ar polis.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Maroko
3 a viz Meurzh: dont a ra Hasan II da vezañ roue.
Tanganyika
9 a viz Kerzu: dizalc’hidigezh ar vro.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
3 a viz Genver: torret o liammoù diplomatek gant Stadoù Unanet Amerika diouzh Kuba
Suamerika
Okeania
1 a viz Kerzu: embannet eo Republik Papoua ar C'hornôg.
18 a viz Kerzu: aloubet eo kornôg Ginea Nevez gant Indonezia.
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
9 a viz C'hwevrer: seniñ a ra ar strollad The Beatles e Cavern Club Liverpool evit ar wech kentañ.
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Kevanaozadur an elfenn gimiek lawrensiom 103Lr gant skipailh Albert Ghiorso el Lawrence Radiation Laboratory (LRL) e Skol-veur Kalifornia, Berkeley.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1961
Marvioù
29 Meurzh : Armand Robin
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1961
Bloavezhioù
1961 |
3906 | https://br.wikipedia.org/wiki/1958 | 1958 | Diwar-benn bloavezh 1958 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Unaniezh Europa
1 a viz Genver: lakaet e talvoud ar feurioù-emglev diwar-benn ar Marc'had Boutin hag Euratom.
Kenvarc’had
Belgia
17 a viz Ebrel : digoradur diskouezadeg hollvedel Brusel
Breizh
Krouidigezh ar c’hevread Kuzul ar Brezhoneg a vod an tiez-embann a ra gant an doare-skrivañ Peurunvan.
Krouidigezh ar SEPNB e Kraozon
Donedigezh Charles De Gaulle da Roazhon (21 Here)
Gwallzarvoud an Intel ma koll 9 den o buhez en ur glask ar bank-traezh e genoù ar stêr dindan urzhioù Alain Bombard.
Louis Lichou anvet e penn an Ofis kreiz e Landerne.
Bro-C'hall
1 a viz Genver: skignet eo kentañ abadenn-polis Ar pemp munutenn diwezhañ gant 1 chadenn an ORTF.
24-26 a viz Mae : "opération Résurrection", putsch an arme c'hall e Korsika ha Pariz savet gant skipailh Charles De Gaulle (Jacques Foccart, Michel Debré...) evit kemer ar galloud.
1 a viz Even: distro Charles De Gaulle e penn ar gouarnamant goude un taol-Stad c'hwitet en Aljer (Al Jaza'ir); dont a ra da vezañ kentañ ministr diwezhañ ar Pevare Republik c'hall.
3 a viz Even : roet eo an hollc'halloudoù bonreizel da Charles De Gaulle.
28 a viz Gwenholon: degemeret eo ar vonreizh nevez dre referendom. Deroù ar Republik.
Azia
Reter-nesañ
1 a viz C'hwevrer: unanet eo Ejipt ha Siria da vont d’ober ar Republik Arab Unanet, a bado betek 1961.
22 a viz C'hwevrer: sinadur an emglev unaniñ etre Ejipt ha Siria gant prezidanted an eil bro hag eben.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerika
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
6 a viz C'hwevrer: ober a ra George Harrison anaoudegezh gant John Lennon ha Paul McCartney.
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1958
Marvioù
12 a viz C'hwevrer : Marcel Cachin.
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1958
Bloavezhioù
1958 |
3907 | https://br.wikipedia.org/wiki/1957 | 1957 | Diwar-benn bloavezh 1957 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
1 a viz Gouere: krouidigezh Ajañs Etrebroadel an Energiezh Atomek.
Europa
25 a viz Meurzh: krouet eo Kumuniezh Armerzhel Europa gant Alamagn ar C’hornôg, Frañs, Italia, Belgia, an Izelvroioù ha Luksembourg.
Kenvarc’had
Breizh
1añ a viz Genver: bodet eo Karaez ha Plougêr evit mont d'ober Karaez-Plougêr.
Krouidigezh Skol Sant Erwan, ar skol divyezhek katolik kentañ gant ar beleg Armañs ar C'halvez e Ploueg-ar-Mor.
Krouidigezh ar gelaouenn Brud.
Krouidigezh ar gelaouenn yezhoniel Hor Yezh.
Marv Erwan ar Moal e Koadoud.
Gwengolo : krouidigezh Kuzul ar Brezhoneg.
Frañs
Iwerzhon
1 a viz Genver, Norzhiwerzhon: daou ezel eus Lu Republikan Iwerzhon, Seán Sabhat ha Feargal Ó hAnnluain, a varv en un dagadenn ouzh ur post-polis "RUC".
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir Indez
Reter-pellañ
Afrika
Ghana
6 a viz Meurzh: mont a ra Aod an Aour ha Togoland, div drevadenn eus ar Rouantelezh-Unanet, d'ober stad dizalc'h Ghana.
Amerika
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
18 a viz Here: seniñ a ra Paul McCartney gant The Quarrymen evit ar wech kentañ.
Lennegezh
Wythnos Yng Nghymru Fydd, romant kembraek gant Islwyn Ffowc Elis.
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
3 a viz Du: bannet eo al loarell Spoutnik 2, ar giez Laika enni.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1957
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1957
Bloavezhioù
1957 |
3908 | https://br.wikipedia.org/wiki/1953 | 1953 | Diwar-benn bloavezh 1953 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
14 a viz Du:diskaret eo Gwilhoù Sezneg gant ur c'harr-tan e Pariz.
Frañs
Izelvroioù
31 a viz Genver-1 a viz C'hwevrer: 1800 den beuzet en Izelvroioù da heul ul liñvadenn e proviñsoù Zeeland, Zuid-Holland ha Noord-Brabant, o lazhañ 1 836 den.
Rouantelezh-Unanet
2 a viz Even: kurunet eo ar rouanez Elesbed II en iliz Abati Westminster e Londrez.
Unaniezh Soviedel
7 a viz Gwengolo: aet Nikita Khrouchtchev da gentañ sekretour Strollad Komunour an Unaniezh Soviedel.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar fermiom 100Fm e Skol-veur Kalifornia e Berkeley gant Albert Ghiorso hag e skipailh.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1953
Marvioù
Loeiz Herrieu, labourer-douar, barzh, skrivagner, kazetenner hag emsaver.
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1953
Bloavezhioù
1953 |
3909 | https://br.wikipedia.org/wiki/1951 | 1951 | Diwar-benn bloavezh 1951 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
8 a viz Gwenholon: sinet eo Feur-emglev San Francisco (1951).
5 a viz Du: tapet Priz Nobel ar Peoc'h gant Léon Jouhaux.
Europa
Kenvarc’had
Breizh
Per Roue ha Pêr Mocaër a grou Kendalc’h, bodet ennañ Bodadeg ar Sonerion (BAS), ar c’helc’hioù keltiek, Ar Falz hag ar Bleun Brug.
14 a viz Du : emvod kentañ bodad parlamant Poellgor studiañ ha liammañ interestoù Breizh (C.E.L.I.B. e galleg) e Palez Bourbon.
Frañs
11 Genver : votet eo al Lezenn Deixonne a aotre ar gwir evit ar wech kentañ da gelenn ar brezhoneg evel danvez diret.
13 a viz Genver: embannet eo e Kazetenn Ofisiel Republik Frañs al Lezenn Deixonne (N° 51-46) a aotre da gelenn brezhoneg, okitaneg, euskareg ha katalaneg er skolioù, evel danvez diret.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
24 a viz Kerzu: Libia a zeu da vezañ ur Stad dizalc’h. Idris Iañ a Libia lakaet da roue.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
7 a viz Du: eured Ava Gardner ha Frank Sinatra.
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1951
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1951
Bloavezhioù
1951 |
3910 | https://br.wikipedia.org/wiki/1950 | 1950 | Diwar-benn bloavezh 1950 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Kenvarc’had
Breizh
13 a viz Genver: krouidigezh an Ofis kreiz (Office central des associations agricoles du Finistère et des Côtes-du-Nord).
18 a viz Kerzu: krouet Poellgor studiañ ha liammañ interestoù Breizh (C.E.L.I.B. e galleg).
Frañs
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
India
26 a viz Genver: embannet eo bonreizh India a ra anezhi ur republik dizalc’h.
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
D'ar 27 a viz C'hwevrer 1950 e voe kevanaozet war-dro 5 000 atom eus izotop 245 ar c'haliforniom e Skol-veur Berkeley (Kalifornia) gant skipailh Stanley Thompson, Kenneth Street Jr., Albert Ghiorso ha Glenn T. Seaborg.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1950
Marvioù
21 Genver : George Orwell
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1950
Bloavezhioù
1950 |
3911 | https://br.wikipedia.org/wiki/1947 | 1947 | Diwar-benn bloavezh 1947 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù politikel ha kevredigezhel
Er bed :
Kregiñ a ra ar Brezel yen.
krouet eo ar CIA hag ar C'hominform.
1añ a viz Meurzh : oberiant eo ar Font Moneizel Etrebroadel.
30 a viz Here : skoulmet eo ar GATT, o krouiñ Aozadur Bedel ar C'henwerzh.
Europa
Europa ar C'hornôg
5 a viz Even: boulc'het ar steuñv Marshall.
Alamagn ar C'hornôg
4 a viz Genver : niverenn gentañ Der Spiegel.
Belgia
15 a viz Du : manifestadeg 15 000 den e Brusel abalamour d'ar c'hondaonidigezhioù berr a zo bet roet d'an dorfedourien velgiat nazi.
Breizh
Gwelout ivez 1947 e Breizh.
21 Mezheven : Embannidigezh danevell bodad enklask ofisiel skolveuridi gembreat diwar-benn emzalc’h an Emsav e-pad ar brezel.
28 a viz Gouere : tarzhadenn ar vatimant Ocean Liberty dirak aod Sant-Mark (Brest).
Krouidigezh Unvaniez Difennourien ar Brezoneg.
Embannet eo Yezhadur Bras ar Brezhoneg, gant Frañsez Kervella.
Gwelet ivez : Disklêriadurioù pennadurezhioù
Bro-C'hall
Lesanvet e oa 1947 « bloavezh an aon bras » abalamour da zistabilded ar vro.
11 a viz Gouere : mont a ra al lestr Exodus kuit da Balestina, 4 500 harluad yuzev e-bourzh.
27 a viz Eost : bihanaat a ra ar gouarnamant al lodenn bemdeziek a vara da 200 gram, ar pezh a lak kabaduilhoù da darzhañ e Verdun hag er Mañs.
10 a viz Du : kabaduilhoù komunour e Marselha ha Pariz.
20 a viz Du : reiñ a ra ar c'hentañ ministr Paul Ramadier e zilez. Robert Schuman a gemer e blas, ha gervel a ra 80 000 adarmead eus an arme c'hall evit moustrañ emsavadeg ar vengleuzerien.
27 a viz Du : gronnañ a ra ar polis burevioù ar c'hazetennoù komunour e Pariz.
3 a viz Kerzu : lakaat a ra komunourien an tren Tourcoing-Pariz da ziroudennañ peogwir e soñje dezho e oa soudarded ennañ. 21 den zo lazhet.
4 a viz Kerzu : kemer a ra ministr an Diabarzh diarbennoù a stad a zifrae a-enep ar gabaduilherien.
9 a viz Kerzu : disklêriañ a ra ar sindikadoù an harz-labour hollek.
Bro-Saoz
20 a viz Du : dimeziñ a ra ar briñsez Elesbed (a vo Elesbed II goude), merc'h ar roue Jorj VI, ha Dug Dinedin en Abati Westminster e Londrez.
Danmark
20 a viz Ebrel : mont a ra Frederig IX war-lerc'h e dad Kristian X war dron ar vro.
Gres
Kenderc'hel a ra Brezel diabarzh Gres.
Italia
31 a viz Here : savet eo gouarnamant ar vro gant Alcide De Gasperi, an hini kentañ goude ar brezel n'eus ket izili eus Strollad Komunour Italia ennañ.
22 a viz Kerzu : votiñ a ra Bodadenn vonreizhañ ar vro ar Vonreizh nevez.
Europa ar Reter
17 a viz C'hwevrer : kregiñ a ra Voice of America da vezañ skignet e broioù ar Reter hag an URSS.
31 a viz Mae : Ferenc Nagy, ar c'hentañ ministr dilennet en un doare demokratel, zo forset da vont en harlu gant Strollad Komunour Hungaria harpet gant Soviediz.
6 a viz Gouere : savet eo kentpatrom kentañ an AK-47 gant Mic'hail Kalachnikov.
22 a viz Gwengolo : krouet eo ar C'hominform gant al Luskad Komunour Etrebroadel.
30 a viz Kerzu : forset eo Mikael da vont er-maez a roue, ha freuzet eo ar vonarkiezh e Roumania.
Azia
Reter-nesañ
16 a viz Du : kregiñ ar ar bagadoù breizhveurat da vont kuit eus Palestina.
29 a viz Du: mouezhiañ a ra Emvod-meur ar Broadoù Unanet a-du gant daouhanteriñ Palestina etre Arabed ha Yuzevien.
Reter-kreiz
30 a viz Gwengolo : emezeliñ a ra Yemen ha Pakistan d'an ABU.
Siria
7 a viz Ebrel : krouet eo ar Strollad Baath.
Iskevandir indezat
14 a viz Eost : krouidigezh stad Pakistan, dizalc'h diouzh an Impalaeriezh vreizhveuriat.
15 a viz Eost : krouidigezh stad India, dizalc'h diouzh an Impalaeriezh vreizhveuriat.
20 a viz Here : tarzhañ a ra ur brezel e Kachmir etre India ha Pakistan.
Reter-pellañ
3 a viz Mae : entalvoudegañ a ra Bonreizh nevez Japan.
25 a viz Mae : diazezet eo Hyundai Togun, anv kentañ ar Stroll Hyundai, gant Chung Ju-young.
Afrika
1añ a viz Genver : dont a ra Nigeria da vezañ emren, a-raok bezañ dizalc'h e 1960.
28 a viz C'hwevrer : roet ez eus gant an SUA ur bon milourel da Vro-C'hall e Casablanca.
29-30 a viz Meurzh : emsavadeg a-enep Bro-C'hall e Madagaskar ; 150 Gall zo lazhet gant broadelourien ha, da-heul, miliadoù a emsavidi zo lazhet gant an arme c'hall ha divodet eo ar Mouvement démocratique de la rénovation malgache (MDRM).
Amerika
Stadoù-Unanet
16 a viz Ebrel : Tarzhadenn Texas City : tarzhañ a ra ul lestr-karg gall e porzh Texas City, brasañ tarzhadenn nann-nukleel an istor.
26 a viz Gouere : sinet eo gant ar prezidant Harry S. Truman Lezenn ar Surentez Broadel hag a grou ar CIA, Departamant an Difenn, Poellgor an Ofisourien etre Armeoù ha Kuzul ar Surentez Broadel.
Suamerika
8 a viz Gwengolo : roet eo d'an Arc'hantinadezed an droad da votiñ.
Okeania
25 a viz Du : dont a ra Parlamant Zeland Nevez da vezañ dizalc'h eus kontrol Parlamant Breizh-Veur.
Arzoù ha lizhiri
10 a viz Gwenholon: echu eo kentañ festival Une semaine d'Art en Avignon.
Livañ
Sonerezh
Kembre
11–15 a viz Even : Festival Sonerezh Etrebroadel Llangollen kentañ e Bro-Gembre.
Lennegezh
25 a viz Even : embannet eo deizlevr Anne Frank evit ar wech kentañ en Amsterdam.
13 a viz Du : aet Priz Nobel al Lennegezh gant ar skrivagner gall André Gide.
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
produet eo ar skinforn kentañ er Stadoù-Unanet gant Raytheon.
23 a viz C'hwevrer : diazezet eo an Aozadur etrebroadel evit ar reolata (ISO).
18 a viz Ebrel : dizoloet eo "Mrs. Ples", klopenn un Australopithecus africanus e-kichen Sterkfontein e Transvaal e Suafrika.
23 a viz Kerzu : an transistor zo diskouezet evit ar wech kentañ, e labourvaoù Bell.
14 a viz Here : mont a ra ur c'harr-nij dreist tizh ar son evit ar wech kentañ, hini ar c'habiten Chuck Yeager eus Aerlu ar Stadoù-Unanet.
Armerzh
11 a viz Mae : ar Ferrari 125 S eo ar c'harr kentañ gant an anv Ferrari.
10 a viz Even : graet eo e garr kentañ gant Saab.
diazezet eo ar merk dilhad H&M (Hennes & Mauritz), ha digoret eo ar stal gentañ e Västmanland, e Sveden.
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù 1947
Marvioù 1947
Bloavezhioù
1947 |
3912 | https://br.wikipedia.org/wiki/1946 | 1946 | Diwar-benn bloavezh 1946 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
22 a viz Genver : en Iran ez eo embannet republik dizalc'h Mahabad gant ar Gurded.
14 a viz Even: Steuñv Baruch : pennoù SUA a ginnig e vefe savet ur Beli Etrebroadel evit evezhiañ an obererezhioù nukleel.
23 a viz Here: bodadeg kentañ Aozadur ar Broadoù Unanet e New York.
11 a viz Kerzu: krouidigezh an United Nations International Children's Emergency Fund gant Bodadeg Hollek Aozadur ar Broadoù Unanet.
31 a viz Kerzu: embann ar ra Prezidant SUA, Harry Truman, eo echu ent-ofisiel gant an Eil Brezel-bed.
Europa
5 a viz Gwengolo: Emglev Gruber-De Gasperi etre Aostria hag Italia, war statud emrenerezh Su Tirol.
Breizh
15 a viz Meurzh: kentañ devezh prosez Roparz Hemon.
Krouidigezh ar gelaouenn sevenadurel Al Liamm.
Frañs
20 a viz Genver: roet e zilez gant Charles de Gaulle eus Gouarnamant da c'hortoz Republik Frañs.
19 a viz Meurzh: dont a ra Gwiana c'hall, Gwadloup, Martinik ha Reunion da vezañ departamantoù tramor eus Frañs.
13 a viz Here: degemeret eo bonreizh ar Pevare Republik c'hall dre referendom.
Italia
2 a viz Even: dre ur referendom e tiviz an Italianed e teuio Italia da vezañ ur republik ha n’eo ket ken ur rouantelezh. Mont a ra ar roue Umberto II (Savoia) d'an harlu.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
22 a viz Genver: en Iran ez eo embannet republik dizalc'h Mahabad gant ar Gurded.
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Indez-Sina
2 a viz Meurzh: anvet Hô Chi Minh da brezidant Republik Demokratel Viêt Nam.
6 a viz Meurzh: Hô Chi Minh a sin un emglev gant Frañs evit anavezout Viêt Nam evel ur stad emren eus Kevredad Indezsina en Unaniezh C'hall.
19 a viz Kerzu: deroù Brezel Indez-Sina.
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Arc'hantina
24 a viz C'hwevrer: Juan Perón zo dilennet prezidant.
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
28 a viz C'hwevrer: krouidigezh ar gazetenn-sport L'Équipe (Ar Skipailh) e Bro-C'hall e lec'h L’Auto-Vélo gant Jacques Goddet; teir gwezh ar sizhun e vo embannet betek 1948.
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1946
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1946
Bloavezhioù
1946 |
3913 | https://br.wikipedia.org/wiki/1940 | 1940 | Diwar-benn bloavezh 1940 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
13 a viz Meurzh: sinet ar peoc'h etre an URSS ha Finland.
18 a viz Meurzh: emgav etre Adolf Hitler ha Benito Mussolini en Alpoù da sevel un emglev etrezo a-enep Frañs hag ar Rouantelezh Unanet.
9 a viz Ebrel : aloubet eo Danmark ha Norvegia gant Alamagn. Deroù Emgann Norvegia.
10 a viz Mae : tagañ a ra Alamagn Luksembourg, an Izelvroioù, Belgia ha Bro-C'hall.
15-17 a viz Even : aloubet eo ar broioù baltek gant an Arme Ruz.
22 a viz Even : sinet eo ar peoc'h etre Bro-C'hall hag Alamagn.
7 a viz Gwengolo: sinet eo Emglevioù Craiova etre Bulgaria ha Roumania.
23 a viz Here: emgav etre Francisco Franco hag Adolf Hitler e Hendaia.
28 a viz Here : deroù Brezel Italia-Gres.
20-23 a viz Du : Hungaria ha Roumania a ya gant an Ahel.
Belgia
18-28 a viz Mae : aloubadeg ar vro gant Alamagn.
28 a viz Mae : sinet eo kodianidigezh ar vro gant ar roue Leopold III a Velgia.
Breizh
4 a viz Mezheven : niverenn gentañ L'Heure Bretonne.
17 a viz Mezheven: etre 2 000 ha 4 000 lazhet pa voe bombezet trenioù e Roazhon.
19 a viz Even: emgann etre martoloded ha soudarded vreizhat hag an Alamaned e Landerne.
21 a viz Mezheven: emgann etre ar soudarded vreizhat hag ur golonenn alaman, er Pemp-Hent e Gwidel.
28 a viz Even: Jean-Marie Keranvel eus Plougerne a zo fuzuilhet gant an Alamaned e Brest.
17 a viz Gwenholon: e Sant-Jakez-al-Lann eo fuzuilhet Marcel Brossier, mekanikour anezhañ, evel tarver ; ar merzher kentañ e Bro-Roazhon an hini eo.
1 a viz Du: skignet eo an abadenn gentañ e brezhoneg gant Radio Roazon-Breiz dre hantererezh Radio-Pariz.
2 a viz Du: anvet eo François Ripert da brefed rannvroel Roazhon.
Breizh-Veur
18 a viz Mezheven: galv an 18 a viz Mezheven gant Charles De Gaulle e Londrez
noz 24/25 a viz Eost : bombezadeg gentañ war Londrez.
7 a viz Gwengolo: krog eo ar Blitz gant al Luftwaffe (aerlu alaman) ouzh ar Rouantelezh Unanet.
12 a viz Here : trec'h eo aerlu Breizh-Veur war al Luftwaffe. Distreiñ a ra Hitler war e vennozh da aloubiñ Breizh-Veur.
Frañs
26 a viz Mae - 4 a viz Even : Emgann Dukark, trec'het eo ar bagadoù gall ha breizhveurat gant an Alamaned.
17 a viz Even : anvet eo Philippe Pétain da brezidant ar c'huzul gant Albert Lebrun
22 a viz Even : sinet eo ar peoc'h etre Bro-C'hall hag Alamagn. Sevel a ra Winston Churchill e vouezh enep an dra-se.
10 a viz Gouere : votet eo an hollc'halloudoù da Philippe Pétain gant ar Vodadenn vroadel.
3 a viz Gwengolo: ul lezenn a aotre ar c'henvreuriezhoù da gelenn.
23 a viz Gwenholon: tailhet eo ar bara da 350 g an deiz.
30 a viz Here : embann a ra Pétain politikerezh kenlabour Bro-C'hall gant Alamagn.
Italia
9 a viz Even : emgav kuzh etre Pierre Laval, Benito Mussolini hag Adolf Hitler.
10 a viz Even : disklêriañ a ra Italia brezel da Vro-C'hall ha d'ar Rouantelezh-Unanet.
Izelvroioù
13 a viz Even : ar rouanez Wilhelmina hag ar gouarnamant a ya en harlu da Londrez.
16 a viz Even : sinet eo kodianidigezh ar vro gant ar jeneral Henri Winkelman.
Katalonia
15 a viz Here : fuzuilhet eo Lluís Companys, prezidant Generalitat Katalonia, e kastell Montjuïc.
Norvegia
7 a viz Ebrel : deroù Emgann Norvegia.
9 a viz Even : mont a ra ar roue Haakon VII hag ar gouarnamant en harlu d'ar Rouantelez-Unanet.
Pologn
2 a viz Here : roet eo an urzh da sevel Ghetto Varsovia gant ar gouarnour Ludwig Fischer. Echuet eo d'ar 16 a viz Du.
URSS
5 a viz Meurzh : sinet eo urzh lazhadeg Katyn gant izili Politburo Strollad Kumonour an Unvaniezh Soviedel.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
22 a viz C'hwevrer : Tenzin Gyatso eo an Dalai Lama nevez.
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
14 a viz Genver - 16 a viz Gouere : Mitsumasa Yonai zo kentañ ministr.
22 a viz Gwengolo : ac'huberezh Tonkin gant Japan. Deroù kenlabour Bro-C'hall gant Japan en Indez-Sina.
27 a viz Gwengolo : Emglev etre Japan, Alamagn hag Italia a-enep ar Rouantelezh-Unanet hag an SUA.
Afrika
18 a viz Even : lakaat a ra Belgia ar C'hongo belgiat e gourc'hemenn ar Gevredidi.
25 a viz Even : lakaat a ra Frañs he zrevadennoù afrikan e gourc'hemenn broioù an Ahel.
3 a viz Gouere : distrujet eo lestraz Frañs gant Breizh-Veur e Mers-el-Kebir. Kalz martoloded vreizhat zo lazhet.
8 a viz Gouere : taget e Dakar, kêr-benn an impalaeriezh trevadennel gall, gant Breizh-Veur.
26 a viz Eost : mont a ra gouarnour Tchad Félix Éboué da du ar Frañs dieub. Trevadennoù gall all a raio kement-se war e lerc'h.
27 a viz Here : envel a ra Charles De Gaulle Brazzaville da gêr-benn "Afrika c'hall".
21 a viz Kerzu: aet d'ar strad al lestr-spluj gall Narval en donvor da Sfax (Tunizia).
Amerikaoù
Norzhamerika
Mec'hiko
20/21 a viz Eost : drouklazhet e Trotski war gourc'hemenn Stalin.
Stadoù-Unanet
5 a viz Du: dilennet eo Franklin Delano Roosevelt da Brezidant Stadoù-Unanet Amerika evit an trede gwech.
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
6 a viz Even: embannet ez eus e Halle (Alamagn) ul levrig, Breiz da Vreiziz ! ("Die Bretagne den Bretonen !") e ditl, gant Willy Krogmann (ezel eus an Deutsche Gesellschaft für keltische Studien).
Sinema
29 a viz C'hwevrer: dont a ra Hattie McDaniel da vezañ aktourez zu kentañ da c'hounit un Oskar evit he roll e Gone with the Wind.
5 a viz Gwengolo: eured Jean-Louis Barrault ha Madeleine Renaud.
Skiantoù ha politikerezh
29 a viz C'hwevrer : e Berkeley (Kalifornia) eo ez eo roet Priz Nobel ar Fizik 1939 da Ernest Lawrence gant pennkoñsul Sveden San Francisco, abalamour d'an Eil Brezel Bed.
Dizoloadenn an astat gant an Amerikaned Dale R. Corson, Kenneth Ross MacKenzie hag an Italian Emilio Segrè.
D'an 8 a viz Even e voe kenderc'het izotop 239 an neptuniom 93Np e Berkeley (Kalifornia), gant Edwin Mattison McMillan (Priz Nobel ar Fizik 1951) ha Philip Hauge Abelson dre skinata uraniom gant neutronoù.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez : :Rummad:Ganedigezhioù 1940
Marvioù
14 Mae : Emma Goldman e Toronto, gwregelourez, stourmerez pouezus an emsav anarkour etrebroadel
Gwelet ivez: :Rummad:Marvioù 1940
Notennoù ha daveoù
Bloavezhioù
1940 |
3914 | https://br.wikipedia.org/wiki/1941 | 1941 | Diwar-benn bloavezh 1941 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Alamagn
1 a viz Gwengolo: ar gouarnamant nazi a ro urzh d'an holl Yuzevien da wiskañ pep a steredenn velen war o dilhad.
7 a viz Kerzu: sinet eo dekred Nacht und Nebel gant ar marichal nazi Wilhelm Keitel.
Breizh
5 a viz Genver: niverenn gentañ ar gazetenn sizhuniek hollvrezhonek Arvor, renet gant Roparz Hemon.
20 a viz Meurzh: krouidigezh ar gazetenn La Bretagne gant Yann Fouere.
21 a viz Meurzh: embannet niverenn gentañ ar gazetenn La Bretagne e Roazhon.
30 a viz Even: dekred Pétain-Darlan ma krouer rannvroioù ha ma tispartier al Liger-Atlantel diouzh ar peurrest eus ar vro.
Emglev evit krouiñ an doare-skrivañ peurunvan.
20 a viz Here:
krouidigezh ar Framm Keltiek gant Roparz Hemon en e benn;
lazhet ar feldkommandant Karl Hotz gant an Harzherezh e Naoned;
lazhadeg pemp gouestlad breizhat a orin eus Liger-Izelañ (pevar eus Naoned, unan eus Sant-Nazer) er Mont-Valérien e kostez Pariz gant an Alamaned goude marv ar feldkommandant Karl Hotz.
22 a viz Here: lazhadeg 27 gouestlad e Kastell-Briant ha 16 all e Naoned gant an Alamaned goude marv ar feldkommandant Karl Hotz.
24 a viz Kerzu: embannet eo diferad Carcopino a ro aotre da gelenn brezhoneg hag Istor Breizh er skolioù kentañ derez.
Frañs
6 a viz Genver: ul lezenn a aotre ar c'humunioù da skoazellañ an deskadurezh prevez.
Unaniezh Soviedel
22 a viz Even : deroù Oberiadur brezel Barbarossa.
8 a viz Gwengolo: deroù Seziz Leningrad.
Yougoslavia
6 a viz Ebrel : aloubet eo ar Rouantelezh gant Alamagn. Distrujet eo Beograd gant bombezennoù ar Reich.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
19 Mae : krouidigezh ar Việt Minh (Kevre dispac'h evit dizalc'hiñ Viêt Nam) gant ar stourmer broadelour ha komunour Nguyen Ai Quoc hag a yelo da vezañ Hô Chi Minh.
Sina
25 a viz Kerzu: dibenn Emgann Hong Kong.
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
7 a viz Kerzu: Arsailh war Pearl Harbor gant nijerezh an arme-vor japanat hep embann brezel ebet kent.
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
embannet eo Itron Varia Garmez, gant Youenn Drezen
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1941
Marvioù
James Joyce
Rabindranath Tagore
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1941
Bloavezhioù
1941 |
3915 | https://br.wikipedia.org/wiki/1942 | 1942 | Diwar-benn bloavezh 1942 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
20 a viz Genver: graet o soñj gant pennoù ar riez nazi lakaat e pleustr an "Diskoulm diwezhañ" e-keñver ar Yuzevien.
Breizh
Krouidigezh ar Comité Consultatif de Bretagne.
28 a viz Meurzh: Oberiadenn Chariot e Sant-Nazer gant Breizhveuriz a-enep ar porzh-mor brezel dalc'het gant an Alamaned.
Hañv: krouidigezh Skol Sant Iltud, skol hañv kentañ e brezhoneg evit ar vugale e Beg Meilh, Fouenant.
Diskar-amzer: krouidigezh ar skol vrezhonek kentañ e Plistin, Skol Blistin gant Kerlann.
30 a viz Kerzu: kaset d'ar marv 25 harzer gant an Alamaned e Sant-Jakez-al-Lann.
Frañs
11 a viz Du: aloubet eo an Takad dieub gant al lu alaman.
Unvaniezh Soviedel
17 a viz Gouere : deroù Emgann Stalingrad.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
2 a viz Genver: Manila dindan dalc'h ar Japaniz.
Afrika
8 a viz Du: Taol Torch ; dilestradeg lu ar Stadoù-Unanet hag hini ar Rouantelezh-Unanet en Aljeria hag e Maroko.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
2 a viz Kerzu: kentañ pil atomek gant ar fizikour italian Enrico Fermi e Chicago.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1942
Marvioù
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1942
Bloavezhioù
1942 |
3916 | https://br.wikipedia.org/wiki/1943 | 1943 | Diwar-benn bloavezh 1943 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
Europa
Breizh
Kinnig a ra ar Comité consultatif de Bretagne ur raktres statud emrenerezh evit Breizh da c’houarnamant Vichy.
29 a viz Genver: bombezet eo Montroulez gant ar Royal Air Force pa glaske distrujañ ar pont-meur hent-houarn, lazhet e voe 39 bugel hag o skolaerez er skol Intron-Varia Lourdez, ha 27 den nann-soudard all.
15 a viz Meurzh: da vare ma'z a kuit 74 den yaouank da Servij al Labour Ret e sav ur vanifestadeg vras e ti-gar Gwengamp.
4 a viz Gwengolo: lazhet eo Yann Bricler (kenderv da Olier Mordrel) gant an Harzerezh e Kemper.
16 a viz Gwengolo: bombezadegoù gant nijerezioù B-17 eus ar 1st Bombardment Division (United States Army Air Forces) e Naoned, 1 100 den nann-soudard a voe lazhet ha 400 savadur a voe distrujet razh; 80 bombezenn e Sant-Ervlan, 35 bombezenn e Reudied, 185 bombezenn e Kerwall; bombezet nijva Kervegon ivez.
23 a viz Gwengolo: bombezet Naoned adarre gant ar 1st Bombardment Division: 46 den nann-soudard lazhet diouzh beure, ha tremen 200 d'abardaez.
11 a viz Du: sinet eo, etre Célestin Lainé hag ar c'horonal Hartmut Pulmer, kendivizad diazezadenn ar Bretonische Waffenverband der Sicherheitsdienst, da lâret eo ar Bezen Cadoudal.
12 Kerzu: lazhet eo an abad Yann-Vari Perrot gant ar Rezistañs e Skrigneg.
15 a viz Kerzu:
obidoù Yann-Vari Perrot e Skrigneg;
divizet gant he 33 ezel kentañ cheñch anv ar Bezen Cadoudal da vBezen Perrot.
Frañs
30 a viz Genver: krouet ar Milis gall dre ul lezenn, embannet gant gouarnamant Vichy
16 a viz C'hwevrer: ret eo d'an holl baotred bet ganet adalek ar 1añ a viz Genver 1920 betek an 31 a viz Kerzu 1922 mont da labourat da vBro-Alamagn; krouet Servij al Labour Ret.
3 a viz Even: krouet ar Franc-Garde, lu ofisiel ar Milis gall.
1 a viz Du: tailhet eo ar bara da 300 g an deiz.
Norvegia
1 a viz C'hwevrer: Vidkun Quisling zo anvet da Gentañ ministr Norvegia gant an alouberien alaman.
Unaniezh Soviedel
2 a viz C'hwevrer: trec'het lu Alamagn en emgann Stalingrad.
Azia
Reter-nesañ
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Afrika
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
Suamerika
Oseania
1 a viz Du: deroù Emgann Bougainville en Inizi Solomon.
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1943
Pablo Milanés, kaner eus Kuba
Marvioù
12 Kerzu : Yann-Vari Perrot, abad hag emsaver (°1877).
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1943
Bloavezhioù
1943 |
3917 | https://br.wikipedia.org/wiki/1945 | 1945 | Diwar-benn bloavezh 1945 an deiziadur gregorian eo ar bajenn-mañ.
Darvoudoù
4 a viz C'hwevrer-11 a viz C'hwevrer: Kendalc'h Yalta.
27 a viz Kerzu: lakaet ar Font Moneizel Etrebroadel da vont en-dro da vat.
Europa
1añ a viz Genver: Taol Bodenplatte gant al lu alaman e-kerzh Emgann an Ardenne.
Alamagn
13 a viz C'hwevrer: deroù bombezadeg Dresden.
20 a viz Du: deroù Prosez Nürnberg.
Breizh
26 a viz C'hwevrer: dieubet eo Youenn Drezen hep bezañ bet barnet.
31 a viz Meurzh: war-droad ez a kuit Roparz Hemon eus Kêr-vMarburg (Bro-Alamagn).
11 a viz Mae: dieubet eo Sant-Nazer.
25 a viz Gwenholon: kondaonet eo d'ar marv, e Kemper, Hervé Botros, ezel eus Kommando IC 343 Landerne.
Krouidigezh Ar Skol dre Lizer gant Visant Seite e Rosko.
Frañs
Krouidigezh an Institut d’Estudis Occitans (IEO).
23 a viz Gwenholon: kentañ tro an dilennadegoù-kanton.
30 a viz Gwenholon: eil tro an dilennadegoù kanton.
21 a viz Here: kentañ referendom e Bro-C'hall goude dibenn an Eil Brezel-bed.
13 a viz Du: dilennet eo Charles de Gaulle prezidant Gouarnamant da c'hortoz ar Republik c'hall gant ar Vodadenn vonreizhañ.
31 a viz Kerzu: ar gazetenn Le Télégramme a gemenn d'he lennerien e vo adlakaet e pleustr tailhañ ar bara ; 300 g (e-lec'h 350 g) an deiz evit an dud deuet.
Hungaria
13 a viz C'hwevrer: Budapest dieubet gant an Arme Ruz.
Polonia
24 a viz Genver: gant soudarded eus an Unaniezh Soviedel eo dieubet kamp-bac'h Auschwitz.
27 a viz Genver: digoret eo kamp-bac'h Auschwitz.
Azia
Reter-nesañ
22 a viz Meurzh: savet eo ar C’hevre Arab e Kaero, en Egipt.
Reter-kreiz
Iskevandir indezat
Reter-pellañ
Japan
5 a viz Eost: ur vombezenn A bet implijet evit ar wezh kentañ en ur brezel, en Hiroshima.
2 a viz Gwengolo: sinadur kodianidigezh Japan e bae Tokyo.
Viêt Nam
2 a viz Gwengolo: diskleriadur dizalc’hidigezh Viêt Nam, e stumm Republik demokratel Viêt Nam.
Afrika
20 a viz Kerzu: bet ganet ent-ofisiel al Lur CFA.
Amerikaoù
Norzhamerika
Stadoù-Unanet
16 a viz Gouere : Tarzhadenn gentañ ur vombezenn A.
5 a viz Kerzu: loc'hañ a ra an Nij 19 (pemp karr-nij-tarzher TBF Avenger) diouzh Fort Lauderdale (Florida) (Stadoù Unanet) ; ne vint ket adwelet ken (Mojenn Tric'horn Bermuda).
Suamerika
Okeania
Arzoù ha lizhiri
Livañ
Sonerezh
Lennegezh
Sinema
Skiantoù ha politikerezh
Dizoloadenn ar prometiom gant skipailh ar fizikour amerikan Jacob A. Marinsky e Clinton Laboratories (Oak Rige National Laboratory hiziv an deiz) en Oak Ridge, Tennessee.
Armerzh
Sport
A bep seurt/diasur
Ganedigezhioù
Gwelet ivez ::Rummad:Ganedigezhioù 1945
Marvioù
18 Gwengolo : Voline, e Pariz.
Gwelet ivez::Rummad:Marvioù 1945
Bloavezhioù
1945 |
3918 | https://br.wikipedia.org/wiki/Touloueg | Touloueg | Ur yezh dravidek eo an
touloueg (tulu) komzet gant 2.000.000 a dud e Su Kanara e kornôg Karnataka (India).
Gwechall e veze skrivet ar touloueg gant ur skritur ispisial, damheñvel ouzh hini ar malayalameg. Hiziv avat e vez implijet ar skritur kannadek.
Chench a ra ar yezh o vont eus ar c'hreisteiz d'an hanternoz, ha div rannyezh ez eus: ar chivalleg (shivalli) komzet gant ar vrahmined hag ar choudreg (shudra) komzet gant an tud all.
Gwelet ivez:
Yezhoù digenvez
Yezhoù dravidek
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù dravidek
Yezhoù India |
3919 | https://br.wikipedia.org/wiki/Tchatisgarheg | Tchatisgarheg | Ur yezh indez-aryek eo an tchatisgarheg (chhattisgarhi) komzet gant tro-dro da 11,5 milion a dud e en India, dreist-holl e Chhattisgarh, hag ivez e Madhya Pradesh, Orissa ha Bihar.
Ur yezh kar d'ar bagheleg ha d'an awadeg an hini eo.
Skrivet e vez gant ar skritur devanagari.
Daoust ma vez renket peurliesañ da yezh gant ar yezhoniourion, evit gouarnamant India ez eo ur rannyezh hindek.
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3920 | https://br.wikipedia.org/wiki/Malayalameg | Malayalameg | Ur yezh dravidek eo ar malayalameg (മലയാളം malayalam) komzet gant tro-dro da 30 milion a dud e Kerala e su India.
Unan eus yezhoù ofisiel India an hini eo.
Skrivet e vez gant un doare-skrivañ ispisial, ar skritur malayalamek.
Tost-tre eo ar yezh hag ivez skritur ar malayalameg da re an tamileg.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Yezhoù dravidek
Skritur malayalamek
Liammoù diavaez
Malayalameg war lec'hienn gouarnamant Kerala
Yezhadur
Ethnologue
Geriadur malayalameg
Malayalam Search Engine
Geriadur malayalameg
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù dravidek
Yezhoù India |
3921 | https://br.wikipedia.org/wiki/Asameg | Asameg | Ur yezh indez-aryek eo an
asameg (অসমীয়া ôsômīyā) komzet gant tro-dro da 20 milion people a dud e Asam e biz India e-lech m'emañ ar yezh ofisiel. Komzet e vez ivez e lec'hioù zo eus Arunachal Pradesh hag ivez e Bhoutan ha Bangladesh.
Skrivet e vez gant ar skritur banglaek gant un nebeud kemmoù.
Peder rannyezh pennañ zo:
hini ar reter;
hini ar c'hreiz
ar c'hamroupeh (kamrupi)
ar goalparieg (goalparia)
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Notennoù
Liammoù diavaez:
Roots and strings of the Assames language
Ethnologue
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù indezariek
Yezhoù India
Yezhoù Boutan
Yezhoù Bangladesh |
3922 | https://br.wikipedia.org/wiki/Kodaveg | Kodaveg | Ur yezh dravidek eo ar c'hodaveg (kodava thakk pe kourgieg) komzet gant tro-dro da 300.000 den e Kodagu e kreisteiz Karnataka (India).
Ur yezh kar d'ar c'hannadeg, an tamileg ha d'ar malayalameg ha levezonet-don eo bet gante.
Skrivet e vez peurliesañ gant ar skritur kannadek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù dravidek
Yezhoù India |
3923 | https://br.wikipedia.org/wiki/Kannadeg%20%28yezh%29 | Kannadeg (yezh) | Ur yezh dravidek eo an c'hannadeg (kannada, ಕನ್ನಡ) komzet gant tro-dro da 45 millon a dud en India e Karnataka hag e Bangalore dreist-holl, met ivez e Andhra Pradesh, Maharashtra, Tamil Nadu hag e Kerala.
Kavet e vez kumuniezhioù kannadeger bras pe vrasoc'h er Stadoù Unanet er Rouantelezh Unanet hag ivez, pe nebeutoc'h, e Kanada hag Aostralia.
Unan eus yezhoù ofisiel India an hini eo yezh ofisiel Karnataka.
Un difor'ch bras ez eus etre ar yezh komzet hag ar yezh skrivet.
Skrivet e vez gant un doare-skrivañ ispisial, ar skritur kannadek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Yezhoù dravidek
Skritur kannadek
Liammoù diavaez
Ethnologue
Deskrivadur ar c'hannadeg
Kreizenn evit Deskiñ kannadeg
Deskiñ kannadeg
Deskiñ kannadeg
Frazennoù aezet e kannadeg
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù dravidek
Yezhoù India |
3924 | https://br.wikipedia.org/wiki/Goudjarateg | Goudjarateg | Ur yezh indez-aryek eo ar goudjarateg (gujarati (ગુજરાતી), genidik eus Goudjarat en India e-lec'h ma vez komzet gant komzet gant 45,5 milion a dud.
En holl e vez komzet gant tro-dro da 46 milion a dud er bed a-bezh en Ouganda (150.000), e Tanzania (250 000), e Kenya (50 000) hag e Pakistan (100 000). Kumunizhieoù goudjarateger bras pe vrasoc'h ez eus ivez er Rouantelezh Unanet hag er Stadoù Unanet.
Unan eus yezhoù ofisiel India an hini eo ha yezh ofisiel Goudjarat.
Skrivet e vez gant un doare-skrivañ ispisial, ar skritur goudjaratek.
Gwelet ivez
Roll yezhoù ofisiel India
Skritur goudjaratek
Liammoù diavaez
Kentelioù goudjarateg
Yezh ha lennegezh
Meneger yezhoù ar bed
Yezhoù India |
3926 | https://br.wikipedia.org/wiki/Kigdebrer | Kigdebrer | Ar c'higdebrerien a zo bronneged eus an urzhiad Carnivora. O anv brezhonek koulz hag an hini latin a ziskouez int gouest da zebriñ kig dre m'o deus karvanoù kreñv ha dantet-lemm ha ken e c'hell o benvegad koazhañ gouzañv ar c'hig kriz.
M'eo ar c'hig boued pennañ an darn vrasañ anezho e c'hell kigdebrerien 'zo debriñ traou all ivez (geot, vioù, legumaj...).
O dent-lagad a zo hiroc'h ha tevoc'h ha graet e vez dent-krog anezho. Azasaet eo o c'hildent evit drailhañ mat ar c'hig.
Kerentiadoù
Isurzhiad Caniformia :
Amphicyonidae, aet da get
Canidae (ki...)
Hemicyonidae, aet da get
Ursidae (arzhed, panda bras)
Ailuridae (panda ruz)
Mephitidae (skoñs)
Mustelidae (ki-dour...)
Procyonidae (rakoun...)
Enaliarctidae, aet da get
Odobenidae (kole-mor)
Otariidae (morleoned...)
Phocidae (reunig...)
Isurzhiad Feliformia :
Stenoplesictidae, aet da get
Percrocutidae, aet da get
Nimravidae, aet da get
Nandiniidae
Barbourofelidae, aet da get
Felidae (kazh...)
Viverridae (kazh-banal...)
Hyaenidae (bleiz-broc'h...)
Eupleridae
Herpestidae
Bronneged
Kigdebrerien |
3927 | https://br.wikipedia.org/wiki/20%20Gwengolo | 20 Gwengolo | Gwengolo 20
Darvoudoù
451 : hervez skridoù zo ez eo amzeriad Emgann Chalon etre Attila ha Flavius Aetius.
1187 : Saladin a grog gant Seziz Jeruzalem.
1519 : Fernan Magalhaes a loc’h kuit diouzh Sanlúcar de Barrameda gant un 270 den bennak, evit ober tro ar bed.
1759 : emgann war vor er C'hardinaled e-tal ar Groazig (Liger-Atlantel).
1792 : Emgann Valmy gounezet gant ar C'hallaoued.
1854 : Emgann an Alma (brezel Krimea).
1944 : dieubet eo Gwaien, Kraozon.
1992 : referendom e Bro-C'hall war feur-emglev Maastricht : gounit a ra ar YA gant nebeut lañs (51%).
1996 : ar Pab Yann-Baol II deuet da Santez-Anna-Wened (Mor-Bihan).
2000 : Séverine Vandenhende, judoka c'hall, a ya da gampionez olimpek e Sydney (Aostralia).
Ganedigezhioù
-356 : Aleksandr Veur.
1486 : Arthur Tudor, priñs Kembre.
1787 : Alexandre Le Jumeau de Kergaradec, mezeg.
1869 : Marsel Kachin, politikour breizhat, rener ar gazetenn komunour L'Humanité e-pad un hanter-kantved, dilennet d'ar Vodadeg Vroadel c'hall.
1896 : Friedrich Sämisch, mestrc'hoarier echedoù alaman.
1882 : Ossip Bernstein, Doktor war ar Gwir ha mestr-c'hoarier echedoù rusian-ukrainat.
1906 : Jean Dréville, filmaozer gall.
1923 : Jack Pinoteau, aktour, filmaozer ha saver senario gall.
1927 : Alfoñs Arzel, maer Gwitalmeze da vare peñse an eoullestr Amoco Cadiz.
1934 : Sophia Loren, aktourez italian.
1935 : Orlando Peçanha, melldroader etrebroadel brazilian.
1940 : Daniel Rodighiero, melldroader gall.
1946 : Jean-Michel Caradec, kanour gall.
Marvioù
1597 : Willem Barentsz, moraer hag ergerzher izelvroat.
1803 : Robert Emmet, brogarour iwerzhonat.
1863 : Jacob Grimm, skrivagner alamanek.
1884 : Leopold Fitzinger, loenoniour aostrian.
1946 : Raimu, aktour gall.
1957 : Jean Sibelius, sonaozer finnat.
1971 : Yorgos Seferis, skrivagner gresianek, tapet gantañ Priz Nobel al Lennegezh.
1975 : Saint-John Perse, skrivagner gallek, tapet gantañ Priz Nobel al Lennegezh e 1960.
2005 : Simon Wiesenthal a glaskas war-lerc’h torfedourien nazi.
Lidoù
Sant an deiz : Santez Gwenlaouen |