id
int64 1.52k
119k
| url
stringlengths 31
789
| title
stringlengths 1
109
| text
stringlengths 2
589k
|
|---|---|---|---|
10,233 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%89%E0%B6%82%E0%B6%A2%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%9A%E0%B6%BB%E0%B7%94%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව
|
යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරුවේදය එසේත් නැත්නම් යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව () යනු යාන්ත්‍රික පද්ධති නඩත්තුව, විශ්ලේෂණය සැලසුම් කිරීම, ගොඩ නැඟීම ආදියට භෞතික විද්‍යා මූලධර්ම සම්බන්ධ කර ගන්නා ඉංජි‍ෙන්රු විද්‍යාමය ආචාර ධර්ම පද්ධතියකි. මේ සඳහා යාන්ත්‍ර විද්‍යාව, ප්‍රගති විද්‍යාව, තාප ගති විද්‍යාවසහ ශක්තිය යන විෂය ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රධාන සංකල්ප පිළිබඳ දළ අවබෝධයක් අවශ්‍ය වේ. යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරුවරුන් මෙම සංකල්ප සහ අනෙකුත් සංකල්ප මෝටර් රථ, ගුවන් යානා, තාපන සහ සිසිලන පද්ධත, බෝට්ටු ,කම්හල් ඉදි කිරීම , කාර්මික උපකරණ නිපදවීම, වෛද්‍ය උපකරණ නිපදවීම වැනි කටයුතු නිර්මාණය කිරීමට සහ විශ්ලේෂණය කිරීමට යොදා ගනී.
යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරුවන් එන්ජින් සහ බල ශක්ති ඒකක සැලසුම් කිරීම සහ නිෂ්පාදනය කිරීම සිදු කරයි.
ඕනෑම ප්‍රමාණයක ආකෘති සහ වාහන
සහ චලනය වන යාන්ත්‍රණ, යන්ත්‍ර සහ රොබෝවන් නිපදවයි.
සංවර්ධනය
යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව ලෝකය පුරා පැතිර පැවතුණ බොහෝ මධ්‍යතන සමාජ තුළින් දැකග හැකිය. ආකිමිඩීස් (287BC – 212 BC) ගේ සහ ඇලෙක්‍සැන්ඩ්‍රියාවේ හේරොන්ගේ (10–70 AD) ක්රියාකාරකම් යාන්ත්‍ර විද්‍යාවේ බටහිර සංස්කෘතියට බොහෝ සෙයින් බලපෑවේය. පුරාණ චීනයේ ද ශැන්ග් හෙන්ග් (78–139 AD) සහ මා ජනුන් වැනි අයගේ ක්රියාකාරකම් ද යාන්ත්‍ර විද්‍යාවට බලපෑවේය. මධ්‍යතන චීනයේ ඔරලෝසු නිපදවීමේ ශිල්පියෙක් සහ ඉංජිනේරුවරයෙක් ව සිටි සූ සොංග් තමාගේ නක්ෂත්‍ර ඔරලෝසු කුලුණ සඳහා පැන්නුම් යාන්ත්‍රණයක් සවි කරනු ලැබීය. මෙය යුරෝපය තුළ ප්‍රථම වරට පැන්නුම් යාන්ත්‍රණයක් ඔරලෝසු සඳහා යොදා ගැනීමට සියවස් දෙකකට පමණ එපිට දී සිදු වු අතර එය ලොව ප්‍රථම කෙළවරක් නොමැති ශක්ති සම්ප්‍රේශණ දම්වැල් යාන්ත්‍රණය ද විය.
19 වන සියවසේ මුල් භාගයේ දී බ්‍රිතාන්‍ය තුළ යන්ත්‍ර සහ උපාංගවල සිදු වූ වර්ධනය සමඟ ඒවා නිපදවීම සහ ඒවාට බලය ලබා දීමට එන්ජින් නිපදවීම ආදිය හේතුවෙන් යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව ඉංජිනේරු විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය තුළ වෙනම ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස දියුණු විම ආරම්භ විය. බ්‍රිතාන්‍ය තුළ පිහිට වනු ලැබූ ප්‍රථම වාර්ථීය යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරුවරුන්ගේ සංගමය 1847 දී පිහිටවනු ලැබූ අතර ඒ අනුව එය ඊට වසර 30කට පෙර පිහිටවන ලද සිවිල් ඉංජිනේරු ක්ෂේත්‍රයට පසුව ඉංජිනේරු ක්ෂේත්‍රයේ බිහි වූ උප ක්ෂේත්‍රය බවට පත් විය. ඇමරිකා එක්සත් ජනපය තුළ ප්‍රථම වාර්තීය යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව (1852) සහ කැනීම් සහ ලෝහ ඉංජිනේරු විද්‍යාව (1871) ට පසුව බිහි වූ පැරණිම ඉංජිනේරු ක්ෂේත්‍රය විය.
ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය තුළ ඉංජිනේරු විද්‍යා අධ්‍යපනයක් ලබා දීම සඳහා වූ ප්‍රථම ආයතනය වනුයේ 1817 දී පිහිට වූ එක්සත් ජනපද යුධ හමුදා පාසල, 1819 දී පිහිටුවා දැනට නෝර්විච් විශ්ව විද්‍යාලය ලෙස හඳුන්වන ආයතනය සහ 1825 දී ආරම්භ කළ ,රෙන්ස්ලේරල් බහු තාක්ෂණික ආයතනය යන ආයතනයනුයි. යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යා අධ්‍යාපනය ෛඑතිහාසික වශයෙන්ම විද්‍යාවේ සහ ගණිතයේ ප්‍රබල මූල දැණුමක් මත රඳා පවති. යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යා පාඨමාලාවන් මඟින් මෙම දැනුම ප්රායෝගික යෙදීම් අවධාරණය කරනු ලබන අතර ඉංජිනේරුවරයාට පුළුල් අවබෝධයක් ලබා දෙනු පිණිස සමාජ විද්‍යාව සහ මානව ශාස්ත්‍රය පිළිබඳව දැනුම ලබා දෙනු ලබයි.
යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ නව ප්‍රවනතාවයක් ලෙස මෙකට්‍රොනික් ඉංජිනේරු විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය හැඳින්විය හැකිය.
ආශ්‍රිත ක්ෂේත්‍ර
නිෂ්පාදන ඉංජිනේරුවේදය, ගගන ඉංජිනේරුවේදය සහ රථවාහන ඉංජිනේරුවේදය, විටෙක යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරුවේදය සමඟ කාණ්ඩ ගත කරයි. මෙම ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රථම උපාධි බොහෝ විට විශේෂිත පන්ති කිහිපයක වෙනසක් පමණක් ඇත.
ආශ්‍රිත ලිපි
Index of mechanical engineering articles
ලැයිස්තු
Glossary of mechanical engineering
List of historic mechanical engineering landmarks
List of inventors
List of mechanical engineering topics
List of mechanical engineers
List of related journals
List of mechanical, electrical and electronic equipment manufacturing companies by revenue
සංගම්
American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE)
American Society of Mechanical Engineers (ASME)
Pi Tau Sigma (Mechanical Engineering honor society)
Society of Automotive Engineers (SAE)
Society of Women Engineers (SWE)
Institution of Mechanical Engineers (IMechE) (British)
Chartered Institution of Building Services Engineers (CIBSE) (British)
Verein Deutscher Ingenieure (VDI) (Germany)
විකිපොත්
Engineering Mechanics
Engineering Thermodynamics
Engineering Acoustics
Fluid Mechanics
Heat Transfer
Microtechnology
Nanotechnology
Pro/Engineer (ProE CAD)
Strength of Materials/Solid Mechanics
මූලාශ්‍ර
වැඩිදුර අධ්‍යයනය සඳහා
භාහිර සබැඳි
Mechanical engineering – MTU.edu
Engineering disciplines
Mechanical designers
මිනින්දෝරු ශිල්පය
භෞතික විද්‍යාව
|
10,234 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA%20%28%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9B%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B6%BA%29
|
පරාසය (සංඛ්‍යානය)
|
සවිස්තරාත්මක සංඛ්‍යා විද්යාවේදී පරාසය යනු සියලුම දත්ත අඩංගුවන කුඩාම ප්‍රාන්තරයේ ප්‍රමාණයයි. විශාලම නිරීක්ෂණයෙන් කුඩාම නිරීක්ෂණය අඩුකිරීම මගින් මෙය ගණනය කළ හැකි අතර එමගින් සංඛ්‍යාන විද්‍යාත්මක විසරණය පිළිබඳව යම් සංඥාවක් ලබාදේ.
පරාසය නිරීක්ෂණ දෙකක් මත පමණක් පදනම් වන නිසා එහි ඒකක ද දත්තයන්ගේ ඒකකම වේ. දත්ත ප්රමාණය විශාල වන විට දී පමණක් එය විසරණය පිළිබඳ දුර්වල මිණුමක් වේ.
ජන සංගණනයකදී පරාසය එහි සම්මත අපගමනයේ දෙගුණයකටත් වඩා වැඩිවේ.
පරාසය උපරිම හා අවම අගය අතර පවතින වෙනස ලෙස දක්වන විට එය. දළ පරාසය ලෙස හඳුන්වයි. මිණුම් ලබාගැනීමේ නව පරිමාණයක් ගොඩනංවන විට වඩා ප්‍රබල උපරිමයක් හෝ අවමයක් එම පරිමාණය මගින් උපදී. මෙය විභව (දළ) පරාසය ලෙස හැඳින්වේ. උපරිම මට්ටමේ ආචරණය වළක්වා ගැනීම සඳහා මෙම පරාසය ඉතා කුඩාවට තෝරා නොගත යුතුය. නිරීක්ෂණය ලබාගත් විට විශාල හෝ කුඩා නිරීක්ෂණ ප්‍රතිඵල නිරීක්ෂණ (දළ) පරාසයක් පිළියෙල කරයි.
මැදිපරාස ලක්ෂ්‍යය; එනම් අන්ත දෙක අතර මැද පවතින ලක්ෂ්‍යය; එය දත්තවල කේන්ද්‍රික ප්‍රවණතාව පිළිබඳ මිණුමකි. නැවතත් එය කුඩා දත්ත කොටස් සඳහා ශක්තිමත් මිණුමක් නොවේ.
|
10,241 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B7%81%20%E0%B6%AD%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%94
|
ප්රකාශ තන්තු
|
ප්රකාශ තන්තුවක් යනු තන්තුවෙහි දෙකොණ අතර ආලෝකය සම්ප්‍රේෂණය කල හැකි වන පරිදී තරංග නායකයක් ලෙසින් හෝ "ආලෝක නලයක්" ලෙසින් හෝ ක්‍රියාකරන සිහින්, නම්‍ය, පාරදෘශ්‍ය තන්තුවකි. ව්‍යවහාරික විද්‍යාවෙහි සහ ඉංජිනේරු විද්‍යාවෙහි, ප්රකාශ තන්තු සැලසුම් කිරීම හා භාවිතය පිළිබඳ ක්ෂේත්‍රය හැඳින්වෙන්නේ තන්තු ප්රකාශ විද්‍යාව ලෙසිනි. වෙනත් සන්නිවේදන ආකාරවලට වඩාඉහල දත්ත සීඝ්‍රතාවයකින් සහ දුර ස්ථාන 2ක් හරහා සම්ප්‍රේෂණය කිරීමට මෙමඟින් ඉඩ ලබාදේ. ලෝහ කම්බි වෙනුවට තන්තු භාවිතා කරනුයේ , ඒවා හරහා අඩු හානියකින් යුතුය සංඥාගමන් කරන නිසා සහ ඒවා විද්යුත් චුම්භක බාධා කිරීම් වලට ඹරොත්තු දෙන නිසාත්ය. ප්රකාශ තන්තු සංවේදක සඳහාත් ,විවිධාංගීකරණය වු වෙනත් භාවිතයන් වලදීත් යොදා ගැනේ.
පූර්ණ අභ්‍යන්තර පරාවර්තනය මඟින් ප්රකාශ තන්තුවේ හරය තුළ ආලෝකය පවත්වා ගැනේ. මෙය තන්තුව ක්ෂුද්ර තරංග රඳවාගෙන සිටින හා ප්‍රවාහනය කරන ලෝහ නලයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට හේතු කාරක වේ.බොහෝ ව්‍යාප්ති මාර්ග හෝ තීර්යයක් ආකාර සඳහා සහාය වන තන්තු බහුවිධ ආකාර තන්තුලෙස හැඳින්වේ. බහුවිධ ආකාර තන්තුවලට සාමාන්‍යයෙන් විශාල විෂ්කම්භයක් සහිත හරයක් තිබෙන අතර කෙටිදුර සන්නිවේදන සම්බන්දතා සඳහා හෝ වැඩි බලයක් සම්ප්‍රේෂණය කළයුතු අවස්ථා සඳහා යොදා ගනී.තනි ආකාර තන්තු 200mට වඩා දිග ,බෙහෝ සන්නිවේදන සම්බන්ධතා සඳහා යොදා ගනී.
ප්රකාශ තන්තු වල දිග ප්‍රමාණයෙන් සම්බන්ධ කිරීම , විදුලි කම්බි හෝ කේබල සම්බන්ධ කිරීමට වඩා බෙහෝ සංකීර්ණ වේ. තන්තු වල කෙළවර සැලකිල්ලෙන් යුතුව පැලිය යුතු වන අතර ඉන්පසුව කාර්මිකව එකට පිරිද්දීම හෝ එසේත් නැතිනම් විද්යුත් වාපයක් භාවිතයෙන් ඒවා එකට විලීන කිරිම කළ යුතුය. ඉවත් කළ හැකි සම්බන්ධතා ඇති කිරීම සඳහා විශේෂ සම්බන්ධක භාවිතා කරනු ලබේ.
ඉතිහාසය
ප්රකාශ තන්තු පිටුපස වූ ආලෝකය යොමු කිරීමේ න්‍යාය මුලින්ම ආදර්ශනය කරනු ලැබුවේ ඩැනියෙල් කොලෝචන් හා ජේකස් බැබිනෙට් විසින් 1840 දී පැරීසියේ දීය. වසර 10කට පසු අයර්ලන්ත ජාතික නිපැයුම්කරුවෙකු වූ ජෝන් ටින්ඩල් ජල උල්පත් යොදාගෙන මහජන ප්‍රදර්ශන සිදු කරන ලදී. දත්ත වේදයේ වූ සංවෘත අභ්‍යන්තර දිලිසුම් වැනි ප්රායෝගික භාවිත කරළියට පැමිණියේ විසිවන සියවසේ මුල් කාලයේය. 1920 ගණන්වල දී නල හරහා රූප සම්ප්‍රේෂණය ගුවන් විදුලි පර්යේෂකයෙකු වූ ක්ලැරන්ස් හැන්සල් හා රූපවාහිනී විශේෂඥයෙකු වූ ජෝන් ලොගී බෙයාර්ඩ් විසින් වෙන වෙනම නිරූපනය කරන ලදී. ඊළඟ දශකය තුළ හෙන්රිච් ලෑම් විසින් අභ්‍යන්තර වෛද්‍යමය පරීක්ෂණ වලදී, න්‍යාය ප්‍රථම වරට යොදා ගන්නා ලදී. 1952 දී භෞතිකඥ නරේන්ද්‍ර සිංග් කාපනි ටිනචල්ගේ අධ්‍යයන මත පදනම්ව සිදු කළ පර්යේෂණවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්රකාශ තන්තු බිහිවිය. වඩ වඩාත් ගැලපෙන වර්තන දර්ශකයක් ලබා දීම සඳහා වීදුරු තන්තුව පාර දෘශ්‍ය වැස්මකින් යුත් නූතන ප්රකාශ තන්තු නිෂ්පාදනය වූයේ දශකයේ පසු භාගයේ දීය. දියුණුව ඊළඟට යොමු වූයේ තන්තු මිටි මඟින් රූප සම්ප්‍රේක්ෂණය කෙරෙහිය. 1956 මිචිගන් විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂකයන් වූ බැඩිල් හර්ෂොවට්ස්, සී. විල්බර් පීටර්ස් හා ලොරන්ස් බී. කර්ටිස් ප්‍රථම ප්රකාශ තන්තුවලින් යුත් අර්ධ සුනම්‍ය ගැස්ට්‍රොස්කෝපයට පේටන්ට් බලපත්‍රය හිමි කර ගත්හ. ගැස්ට්‍රොස්කෝපය නිපදවීමේ ක්‍රියාවලියේ දී කර්ටිස් විසින් ප්‍රථමවරට වීදුරු වැසුම් ද්‍රව්‍ය මත රඳා පැවතුනි. වෙනත් විවිධ රූප සම්ප්‍රේක්ෂණ යෙදුම් ද ඒ සමඟම ක්‍රියාවට යෙදවිනි. අර්ධ සන්නායක උපාංග සඳහා අධි සංශුද්ධ සිලිකන් හඳුන්වා දීම තුළින හානිය අඩු සිලිකා තන්තු යථාර්තයක් බවට පත් විය.
1965 දී සටෑන්චර්ච් ටෙලිෆෝනය ඇන්ඩි කේබල්ස් නම් බ්‍රිතාන්‍ය සමාගමේ චාර්ලිස් කේ කාඕ හා ජෝර්ජ් ඒ හොක්හැම් විසින් නුතන තන්තුවල හායනය ප්‍රකිරණය වැනි භෞතික විද්‍යාත්මක ආචරණ නිසා නොවන ඉවත් කරළ හැකි අශුද්ධතා නිසා සිදුවන බව ප්‍රථම වරට ප්රකාශ කළහ. හායනය කිලෝ මීටරයක 20 dB දක්වා අඩු කළ හැකි නම් ප්රකාශ තන්තු සන්නිවේදනය සඳහා හොඳ ප්රායෝගික මාධ්‍යයක් බව ඔවුන් ප්රකාශ කළහ. මෙම හායන මට්ටම හඳුන්වන ඇමරිකන් ග්ලාස් මේකර් කොර්නින්ග් ග්ලාස් වර්ක් හි සේවය කළ රොබර්ට් ඩී. මෝරර්, ඩොන්ල්ඩ් කෙක්, පීටර් සී එල්ට්ස් සිලිකා වීදුරු ටයිටේනියම් මඟින් මාත්‍රණය කර කිලෝමීටරයකට හායනය 17 dB වූ තන්න්තුවක් ආදර්ශනය කර පෙන්වීය. වසර කිහිපයකට පසු හර මාත්‍රකය ලෙස ජර්මේනියම් ඔක්සයිඩ් යොදාගෙන 4 dB/km වූ තන්තුවක් නිපදවීය. මෙවැනි අඩු හායන මට්ටම් ටෙලි සන්නිවේදනය ඉක්මන් කරවූ අතර අන්තර්ජාලය යථාර්තයක් බවට පත් කරලීය. වර්තමානයේ ප්රකාශ තන්තුවල හායන මට්ටම විද්යුත් තඹ කම්බිවලට වඩා අඩුය. එම නිසා 500–800 km පුනරාවර්තන වලින් යුත් දුරවලින් යුත් ප්රකාශ තන්තුමය සබඳතා ඇති විය.
1986 දී බෙල් විද්‍යාගාරවල ඉමැනුවෙල් ඩිසටරයර් හා සතැප්ටන් විශ්ව විද්‍යාලයේ ඩේවිඩ් පේයින් විසින් සමව දියුණු කරන ලද ඉර්බියම් මඟින් මාත්‍රණය කරන ලද ප්රකාශ තන්තු විස්තාරක, (amplifier) ප්රකාශ - විද්යුත් - ප්රකාශ පුනරාවර්තන (repeaters) අඩු කිරීමෙන් හෝ බොහෝමයක් විට ඉවත් කිරීමෙන් දිගු දුර තන්තු පද්ධතිවල වියදම අවම කරන ලදී. නූතන බහුලව භාවිතා වන ප්රකාශ තන්තුවල හරය හා ආවරණය යන දෙකම වීදුරුවලින් තනා ඇති නිසා ඒවා පැරණි
වීමේ ක්‍රියාවලියට දක්වන්නේ අඩු පෙළඹවීමකි. එය 1973 දී ජර්මනියේ ෂොට් ග්ලාස් හි රෙහර්ඩ් බර්න්සි විසින් හඳුන්වා දෙන ලදී.
1991 දී ෆෝටෝනික ස්ඵටික පිළිබඳ ක්ෂේත්‍රයේ ආගමනය , පූර්ණ අභ්‍යන්තර පරාවර්තනයේ නොව ආවර්තිත ව්‍යුහයකින් තන්තු ( විද්‍යාව (2003) , 299 බෂ්ම , 358 පිටුව) වල නිර්මාණයට ඉවහල් විය. ප්‍රථමවරට ෆෝටෝනික ස්ඵටික තන්තු වාණිජමය වශයෙන් මිළදී ගැනීමට හැකිවූයේ 1996 දීය. ෆෝටෝනික ස්ඵටික තන්තු, සාමාන්‍ය තන්තුවලට වඩා වැඩි ශක්තියක් රැගෙන යන ලෙස සැලසුම් කළ හැකි අතර එහි තරංග ආයාමය මත රඳා පවතින ගුණ, යම් යම් යෙදුම්වලදී ඒවායේ කාර්ය ඵලය වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය පරිදි හැසිරවිය හැකි වේ.
ක්‍රියාකාරිත්ව මූලධර්මය
ප්රකාශ තන්තුවක් යනු පූර්ණ අභ්‍යන්තර පරාවර්තන ක්‍රියාවලියක් මඟින් එහි අක්ෂය දිගේ අලෝකය සම්ප්‍රේශණය කරන සිලින්ඩරාකාර පාර විද්යුත් තරංග මෙහෙයවන්නකි. තන්තුව වැසුම් ස්ථරයකින් වටවූ හරයකින් යුක්ත වේ. ආලෝක සංඥාව හරය තුළම තබා ගැනීම සඳහා හරහා වර්තනාංකය ආවරණය වර්තනාංකයට වඩා විශාල විය යුතුය. හරය හා ආවරණය අතර සීමාව, ස්ටෙප් ඉන්ඩෙක්ස් (step-index) තන්තුවල දී තියුණු අතර ග්‍රේඩඩ් ඉන්ඩෙක්ස් (graded-index fiber) තන්තුවල දී ක්‍රමික වේ.
බහු විධ තන්තු
විශාල (10 μm ට වඩා වැඩි) හර විශ්කම්භයකින් යුත් තන්තු ජ්‍යාමිතික ප්රකාශ විද්‍යාව මඟින් විශලේෂණය කළ හැක. එවැනි තන්තු, විද්යුත් චුම්භක විශ‍්ලේෂණයෙන් බහු විධ තන්තු ලෙස හඳුන්වයි. (පහත බලන්න) ස්ටෙප් ඉන්ඩෙක්ස් බහු විධ තන්තුවල දී ආලෝකය ව්යාප්ත වන්නේ පූර්ණ අභ්‍යන්තර අතරු මුහුණත සඳහා පරාවර්තනයෙනි. අවධි කෝණය විශාල කෝණයකින් හර - ආවරණ අතුරු මුහුණත හමුවන කිරණ (අතුරු මුහුණතට ලම්භ රේඛාවට සාපේක්ෂව මනිනු ලබයි) සම්පූර්ණයෙන්ම පරාවර්තනය වේ. අවධි කෝණය (පූර්ණ අභ්‍යන්තර පරාවර්තනය සඳහා අවම කෝණය) තීරණය කරනු ලබන්නේ හරය හා ආවරණ ද්‍රව්‍ය අතර වර්තන අංකවල වෙනසෙනි. අඩු කෝණයකින් මායිම හමුවන කිරණ හරයෙන් ආවරණය වෙත වර්තනය වන අතර ආලෝකය ඉදිරියට රැගෙන නොයයි. එනම් තොරතුරු ද රැගෙන නොයයි. අවධි කෝණය මඟින් තන්තුවෙහි acceptance angle ලෙස සාමාන්‍යයෙන් හඳුන්වන numerical aperture කෝණය තීරණය කරනු ලබයි. අධි numerical aperture , තන්තුව තුළට ආලෝකය කාර්යක්ෂමව ඇතුල් කරන අතර අක්ෂයට ආසන්නයෙන් හා විවිධ වූ කෝණවලින් ආලෝකයට ව්යාප්ත වීමට ද ඉඩ ලබා දේ. කෙසේ නමුත් මෙම අධි numerical aperture, අපකිරණ ප්රමාණය වැඩි කරයි. එසේ වන්නේ වෙනස කෝණ සහිත කිරණවලට වෙනස් පථ දිග ඇති නිසා ඒවා තන්තුව හරහා යාමට විවිධ වූ කාල ගන්නා නිසාය. එම නිසා අඩු වඩාත් සුදුසු වේ.
ග්‍රේඩඩ් ඉන්ඩෙක්ස් තන්තුවල දී, හරයේ වර්තනාංකය අක්ෂය හා ආවරණය අතර දී ක්‍රමානුකූලව අඩුවේ. මෙහි දී ආලෝක කිරණවලට හර - ආවරණ අතුරු මුහුණතේ දී එකවර පරාවර්තන වනවා වෙනුවට ඒවා ආවරණයට ළඟාවත්ම සුමටම හැරේ. මෙම වක්‍ර පථ, බහු පථ අපකිරණය අවම කරයි. මන්ද යත්, විශාල කෝණ සහිත කිරණ අධි වර්තනාංකයෙන් යුත් කේන්ද්‍රයෙන් නොව අඩු වර්තනාංකයෙන් යුත් හරයේ මායිමෙන් ගමන් කරයි. වර්තනාංක ආකෘතිය තෝරා ගනු ලබන්නේ තන්තුව තුළ විවිධ කිරණවල අක්ෂීය ව්යාප්ත වේගවල වෙනස අඩු කිරීමටය. මෙම නියම වර්තනාංකය, වර්තනාංකය හා අක්ෂය සිට දුර අතර වූ පරාවලයික සබඳතාවට බොහෝ සෙයින් සමාන වේ.
ඒක විධ තන්තු
ව්යාප්ත වන ආලෝකයේ තරංග ආයාම මෙන් 10 ගුණයකට වඩා අඩු හර විශ්කම්භයකින් යුත් තන්තුවක් ජ්‍යාමිතික ප්රකාශ විද්‍යාව යොදා ගෙන නිරූපණය කළ නොහැක. ඒ වෙනුවට එය විද්යුත් චුම්භක තරංග සමීකරණයට අවකරණය කළ ඇති පරිදි මැක්ස්වෙල්ගේ සමීකරණවල විසඳුම් මඟින් ව්‍යුහයක් ලෙස විශ්ලේෂණය කළ යුතුය. සමචාරී ආලෝකය බහු විධ තන්තු තුළින් ව්යාප්ත වීමේ දී ඇති වන ස්පෙක්ල් (speckle) වැනි හැසිරීම් අවබෝධ කර ගැනීමට ද විද්යුත් චුම්භක විශලේෂණය අවශ්‍ය වේ. තරංගමය යොමු කාරකයක් ලෙස තන්තුව ආලෝකයට තන්තුව දිගේ ව්යාප්ත විය හැකි සීමාකරන ලද තීර්යක් විධි එකක් හෝ කිහිපයකම සහාය දේ. එක් විධියකට පමණක් සහාය දක්වන තන්තුවක්, ඒක විධ තන්තුවක් ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. විශාල හරයකින් යුත් බහු විධ තන්තුවල හැසිරීම තරංග සමීකරණය භාවිතයෙන් ද නිරූපණය කළ හැක. එහි දී එවැනි තන්තු ව්යාප්ත විධි එකකට වඩා වැඩි ගණනකට සහාය දෙන බව පෙන්වා දේ. හරය විධි ස්වල්පයකට වඩා සහාය දීමට තරම් විශාල නම් බහු විධ තන්තුවල එවැනි නිරූපණයක් දළ වශයෙන් ජ්‍යාමිතික ප්රකාශ විද්‍යාවේ උපකල්පනවලට සමාන වේ.
තරංග යොමුකාරක විශ්ලේෂණය පෙන්වා දෙන්නේ තන්තුව තුළ වූ මුලු ආලෝක ශක්තියම හරය තුලම ගැබ්වී නැති බවයි. ඒ වෙනුවට, විශේෂයෙන් ඒක විධ තන්තුවලදී ශක්තියෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් evanescet තරංග ලෙස හරය තුළ චලනය වේ.
වඩාත් බහුල ඒක විධ තන්තු වර්ගයට 8 සිට 10 μm දක්වා වූ හර විශ්කම්භයක් පවතී. විධි ඒ ව්‍යුහය රඳා පවතින්නේ භාවිතා වන ආලෝකයේ තරංග ආයාමය මතය. එමනිසා දෘශ්‍ය තරංග ආයාමවලදී තන්තුව සහාය දක්වනනේ අතිරේක විධි සුලු ප්‍රමාණයකට පමණි. සැසඳීමේ දී බහු විධි තන්තු 50 μm වැනි කුඩා හර හා මයික්‍රොමීටර් සිය ගණක් විශාල හර ලෙස නිෂ්පාදනය කරයි.
විශේෂ කාර්ය තන්තු
සමහරක් විශේෂ කාර්ය ප්රකාශ තන්තු සිලින්ඩරාකාර නොවන හරයකින් හා / හෝ ආවරණයකින් යුක්තව තනා ඇත. බොහෝ විට මේවා තනා ඇත්තේ ඉලිප්සිය හෝ සෘජුකෝණාශ්‍රාකාර හරස් කඩකින් යුක්තවය. මේවාට ධ්‍රැවීයතාවය පවත්වා ගන්නා තන්තු ඇතුළත් වේ.
ෆෝටෝනික ස්ඵටික තන්තු නිපදවා ඇතේ ක්‍රමික රටාවකට අනුව වර්තනාංක වෙනස් කරමිනි. (බොහෝ විට තන්තුව දිගේ දිවෙන සිලින්ඩරාකාර සිදුරු ලෙස) එවැනි තන්තු ආලෝකය හරයට සීමා කිරීමට පූර්ණ අභ්‍යන්තර පරාවර්තනයට අමතරව හෝ ඒ වෙනුවට අපකිරණය යොදා ගනී. මෙම තන්තුවෙහි ගුණ විවිධ යෙදුම් විශාල සංඛ්‍යාවකට සුදුසු පරිදි සැකසිය හැක.
ප්‍රකාෂ තන්තු සන්නිවේදනය
ප්‍රකාෂ තන්තු වල ඇති නම්‍යතාවය නිසා එය සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් ලෙස වර්තමානයේ යොදගෙන ඇත. එය තුළින් ආලෝකය ගමන් කිරීමේදි ආලෝක ධාරාවේ ක්ෂය වීමක් දැකිය හැකිය. විද්යුත් ධාරා වලට වඩා ආලෝක ධාරාවල දුර ප්රමාණය අඩු නිසා එය දිගු දුර සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් ලෙස වඩාත් යෝග්‍යය වේ. එමනිසා යොදාගත යුතු රිපීටර්ස් ගණනද අඩුය. එසේම ආලෝක ධාරා තත්පරයට ගිගාබයිට් 40 ක වේගයකින් වර්ධනය කිරීමේ හැකියාවද එයට ඇත.
කෙටි දුර සන්නිවේදනයේදි ප්‍රකාෂ තන්තු යොදා ගැනීම මඟින් ගොඩනැගිලි තුළ ඉඩ ඇහිරීම වැළකේ. තවද ප්‍රකාෂ තන්තු වලට විද්යුත් ක්ෂේත්‍ර වල බලපෑමක් නැත. එම නිසා ගිනිගන්නා සුළු හා පුපුරන ද්‍රව්‍ය අඩංගු ස්ථානවල මේවා යොදා ගෙන ඇත.
ප්‍රකාෂ තන්තු වීදුරු වලින් මෙන්ම ප්ලාස්ටික් වලින්ද නිපදවිය හැකිය. නමුත් වීදුරු වල අති අඩු හායන ගුණය නිසා දිගු දුර සන්නිවේදනයේදි වීදුරු යොදා ගනී. බහු මත තන්තු කෙටි දුර සන්නිවේදනයේදිත් (මීටර් 500 දක්වා) ඒක මත තන්තු දිගු දුර සන්නිවේදනයේදීත් යොදා ගනී.
ප්රායෝගික ගැටළු
ප්රකාශ තන්තු රැහැන්
ප්රායෝගික තන්තු වල වැස්ම (cladding) වටා, සාමාන්‍යයෙන්, දැඩි රෙසින “අවරෝධක” ස්ථරයක් ආලේපනය කර ඇති අතර, එය තවදුරටත්, සාමාන්‍යයෙන් ප්ලාස්ටික් වලින් නිමැවුනු, “කංචුක” ස්තරයකින් වට කෙරෙනු ලැබේ. මෙම ස්තර විසින් තන්තුව ශක්තිමත් කෙරෙන මුත්, එහි ප්රකාශ තරංග නියාමක ගුණයට, කිසිදු බලපෑමක් ඇති නොකරයි. දෘඪ තන්තු එකලසයන් හිදී සමහර විට තන්තු අතර අවකාශයට ආලෝකය අවශෝෂණය කර ගන්නා ( “අඳුරු”) වීදුරු බහාලනුයේ, එමගින් එක් තන්තුවකින් කාන්දු වන ආලෝකය අනෙකට ඇතුළුවීම වැළැක්වීමටය. තන්තු මිටි තුලින් රූප සංඥා යැවීමේ යෙදුම්වලදී, මෙම සැකසුම හේතුවෙන් තන්තු අතර හරස්-කතාව අඩු කිරීම හෝ තන්තු දීපනය වීම අඩු කිරීම සිදු වේ.
නූතන රැහැන් විවිධ වූ ආරක්ෂක කොපු හා ආවරණ විශාල සංඛ්‍යාවකින් යුක්තව පැමිණේ. ඒවා, අගල් තුළ කෙළින්ම වැළලීම, ජව රැහැන් ලෙස ද්විත්ව භාවිත, නායිනී (conduit) තුළ ස්ථාපනය, ඒරියල දුරකථන කණුවල සවි කිරීම, සබ්මැරීන්වල ස්ථාපනය කිරීම හෝ මහා මාර්ගවල බහාලීම් වැනි යෙදුම් සඳහා නිර්මාණය කර තිබේ.
සාම්ප්‍රදායික තන්තු 30 mm වඩා කුඩා අරයකින් යුතුව නැවේ නම් තන්තුවේ හානිය විශාල ලෙස වැඩිවේ. ගෘහස්ථ පරිසර පද්ධතිවල පහසු ස්ථාපනයට තනා ඇති නැවිය හැකි තන්තු සම්මතකරණය කර ඇත්තේ ITU-T G.657 ලෙසය. මෙම වර්ගයේ තන්තු කිසිම බලපෑමකින් තොරව 7.5 mm තරම් කුඩා අයක් දක්වා වුව ද නැවිය හැකිය. නැවිය හැකි තන්තු, තන්තු නවා කාන්දුවන ආලෝකය අනාවරණය කිරීමෙන් තන්තුව තුළ වු සංඥාව අනවසරයෙන් ලබා ගැනීමේ වංචාවලට ද ප්‍රතිරෝධයක් දක්වයි.
අවසන් කිරීම හා කොන් පිරිද්දීම
ප්රකාශ තන්තු, අවසන් කිරීමේ උපාංගවලට සම්බන්ධ කරනු ලබන්නේ ප්රකාශ තන්තු සම්බන්ධක මඟිනි. මෙම සම්බන්ධක FC, SC, ST, LC, හෝ MTRJ වැනි සම්මත වර්ගවලින් ඇත.
ප්රකාශ තන්තු සම්බන්ධක හෝ පිරිද්දීම් මඟින් එකිනෙකට සම්බන්ධ කළ හැක. එනම් තනි ප්රකාශ තරංග නියාමකයක් තැනීමට තන්තු දෙකක් එකතු කිරීමයි. සාමාන්‍යයෙන් පිළිගත් පිරිද්දීමේ ක්‍රමය චාප විලයක පිරිද්දීමයි. එහි දී සිදු කරන්නේ විද්යුත් චාපයක් මඟින් තන්තු කෙළවරවල් උණු කිරීමයි. ඉක්මනින් පාස්සා ගැනීමට යාන්ත්‍රික පිරිද්දීමක් යොදා ගනු ලැබේ.
විලයන පිරිද්දීම සිදු කරනු ලබන්නේ පහත පරිදි ක්‍රියා කරන විශේෂ උපකරණයකිනි. පිරිද්දීම ආරක්ෂා වන පරිදි තන්තු කෙළවර දෙක පාස්සනු ලබන්නේ පිරිද්දුම් ආවරකයක් තුළය. තන්තු කෙළවරවල දී ඒවායේ වූ ආරක්ෂක බහු අවයවක ආවරණය ඉවත් කරනු ලැබේ. (වඩා දැඩි බාහිර ආවරණයක තිබේ නම් එයත්) කෙළවරවල් ලම්භක වන පරිදි ඒවා සූක්ෂමව කපා ගැනීමෙන් පසු ඒවා පිරිද්දුම් ආවරණයේ විශේෂ කවුළු තුළ තබනු ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් , පිරිද්දීමට පෙර හා පසු කැපුම් නිරීක්ෂණය කිරීමට පිරිද්දුම විශාල කළ දර්ශන තිරයක් තුළින් නරඹනු ලැබේ. පිරිද්දීම් ආවරණය අවසන් එකට සකස් කිරීමට කුඩා මෝටර යොදා ගන්නා අතර දූවිලි හා තෙතමනය පිලිස්සීම සඳහා හිඩැස අසල වූ ඉලෙක්ට්‍රෝඩ මඟින් කුඩා පුලිඟුවක් නිකුත් කරනු ලැබේ. ඉන්පසු වීදුරුහි ද්‍රවාංකයට වඩා උෂ්ණත්වය ඉහල යන පරිදි විශාල පුලිඟුවක නිකුත්කරන අතර මඟින් කෙළවරවල් උණු වී ස්ථිරවම පෑස්සේ. උණු වූ හරය හා වැස්ම මිශ්‍ර නොවන පරිදි පුළිඟුවේ ශක්තිය හා ස්ථානය වෙනස් කරනු ලැබේ. මෙමඟින් ප්රකාශ හානිය අඩු කරලයි. පිරිද්දුම් හානි තක්සේරුව, පිරිද්දීම සිදු කරන යන්ත්‍රය මඟින් මනිනු ලැබේ. එය සිදු කරන්නේ වැස්ම හරහා එක් පැත්තකින් ආලෝකය ඇතුල් කර අනෙක් පැත්තේ වැස්මෙන් කාන්දුවන ආලෝකය මැනීමෙනි. 0.1 dB ට වඩා අඩු පිරිද්දුම් හානියක් අපේක්ෂිත වේ. මෙම පිරිද්දීමේ ක්‍රියාවලියේ සංකීර්ණත්වය, තන්තු පිරිද්දීම තඹ කම්බියක් පිරිද්දීමට වඩා අපහසු කාර්යක් බවට පත් කරවයි.
යාන්ත්‍රික තන්තු පිරිද්දීම් නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ වේගවත් හා පහසු ස්ථාපනය සඳහාය. නමුත් එහිදී ද බාහිර ආරක්ෂක ආවරණ ඉවත් කිරීම, පිරිසිදු කිරීම හා සුක්ෂම ලෙස කැපුම් සිදු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. තන්තු කෙළවරවල් නිවැරදිව ස්ථාන ගත කර එකට රඳවා තබා ගන්නා නිවැරදිව තනන ලද කොපු මඟිනි. සාමාන්‍යයෙන් යොදා ගන්නේ සන්ධිය හරහා ආලෝක සම්ප්‍රේශණය වැඩි දියුණු කරන පැහැදිලි වර්තනාංක ගැලපුම් ජෙල් වර්ගයකි. මෙවැනි සන්ධි, විශේෂයෙන් ජෙල් යොදා ගෙන තිබේ නම් වැඩි විලයන පිරිද්දීමට වඩා වැඩි ප්රකාශ හානියකින් හා අඩු ශක්තිමත් බවකින් යුක්ත වේ. සියලුම පිරිද්දීමේ ක්‍රමවල දී සන්ධියේ පසු ආරක්ෂාව සඳහා එය ආවරණයක් තුළ බහාලනු ලැබේ.
තන්තු අවස්න් වන්නේ සම්බන්ධක තුළය. එම නිසා තන්තු කෙළවර අවසන් මුහුණතේ නිවැරදිව හා ආරක්ෂිතව රැඳවී තිබේ. මූලිකව ප්රකාශ තන්තු සම්බන්ධකයක් යනු දෘඩ සිලින්ඩරාකාර බැරලයක් වන අතර බැරලය එහි පෑස්සුම් බහාලුම තුළ හොඳින් රැඳවී පවතින ලෙස කොපුවකින් වටවී ඇත. පෑස්සුම් යාන්ත්‍රණය “තදකර ලොක් කිරීමක්” “කරකවා අගුලු ලෑමක්” හෝ “ඉස්කුරුප්පු කිරීමක්” විය හැකිය. සාමාන්‍ය සම්බන්ධයක් ස්ථාපනය කරනුයේ තන්තු කෙළවර සකසා එය සම්බන්ධකයේ පසුපස කොටසට ඇතුල් කිරීමෙනි. තන්තුව හොඳින් සවි වීමටත් පසුපසට වන ඇඳීම්වලින් ආරක්ෂා කිරීමටත් ඉක්මනින් ඇලවෙන මැලියම් වර්ගයක් යොදා ගනී. මැලියම් ඇලවී ඉවර වූ පසු තන්තුවේ කෙළවර කණ්ණාඩියක මුහුණතක් මෙන් වන තෙක් ඔප දමනු ලැබේ. තන්තු වර්ගය හා අවස්ථාව අනුව විවිධ ඔප දැමීමේ විධි භාවිතා වේ. ඒක විධ තන්තුවලදී කෙළවරේ ඔප දමනු ලබන්නේ කුඩා වක්‍රතාවයකින් යුක්ත වන පරිදිය. එවිට සම්බන්ධක එකට සවි කළ විට ඒවායේ හර පමණක් ස්පර්ශ වේ. මෙය “භෞතික ස්පර්ශ” (PC) ඔප දැමීම ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. වක්‍ර කරන ලද මතුපිට කෝණිකව ඔප මට්ටම් කිරීමෙන් “කෝණික භෞතික ස්පර්ශ” (APC) සබඳතාවක් ඇති කරගත හැක. එවැනි සබඳතාවලට PC සබඳතාවලට වඩා වැඩි හානියක් ඇත. නමුත් ආනත මතුපිටින් පරාවර්තනය ආලෝකය හරයෙන් එලියට කාන්දු වන නිසා ප්‍රති පරාවර්තනයට බොහෝ දුරට අඩු කරයි. මේ නිසා සංඥා ශක්තියේ සිදු වන හානිය විවර හානිය ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. APC තන්තු කෙළවරවල් විසන්ධි කර තිබුණ ද ඇත්තේ අඩුප්‍රති පරාවර්තනයකි.
නිදහස අවකාශ සීහුම
බොහෝ විට ප්රකාශ තන්තුවක් තවත් ප්රකාශ තන්තුවක් සමඟ හෝ ආලෝක විමොචක ඩයෝඩයක්,ලේසර් ඩයෝඩයක් හෝ මොඩියුලේටර් වැනි ප්රකාශ විද්යුත් උපකරණයක් සමඟ සම්බන්ධ කිරීමේ අවශ්‍යතා පැන නගී. මෙයට කෙලින්ම තන්තුව අදාල උපකරණය සමඟ ස්පර්ශ වන පරිදි සීරුවෙන් සැකසිම හෝ වායු හිඩැසක් තුළින් සීහුම සිදුවන පරිදි කාචයක් යොදා ගැනීම ඇතුළත් වේ. සමහරක් අවස්ථාවල දි එයට කාචයක් ලෙස හැසිරීමට ඉඩ ලබා දෙමින් කෙළවර වක්‍රාකාරව ඔප දමනු ලැබේ.
පර්යේෂණාගාර පසුබිම්වල දී සාමාන්‍යයෙන් ආලෝකය තියුණු ලක්ෂ්‍යයකට නාභිගත කරන අන්වීක්ෂීය වස්තු කාච යොදා ගන්නා තන්තු ඇරඹීමේ පද්ධතියක් මඟින් තන්තු තවත් තන්තුවකට හෝ උපකරණයට අදාල පරිදි සකසනු ලැබේ. සීහුම් කාර්යක්ෂමතාව ඉහල නැංවීමට කාච,තන්තු හෝ උපකරණ චලනය සඳහා නිරවද්‍ය පරාවර්තන වේදිකාවක්(ක්ෂුද්ර - ස්ථානයක කිරීම් මේසයක්) යොදා ගනී.
තන්තු විලයනය
වර්ග සෙන්ටිමීටරයට මෙගා වොට් 2කකට වඩා වැඩි ප්රකාශ තීව්‍රතාවලදී තන්තුව කම්පනයකට ලක් වු විට දී හෝ එකවර හානි වීමේ දී තන්තු විලයනය සිදු විය හැක. හානියෙන් වන පරාවර්තනය , නිසා තන්තුව බිඳී යාමට පෙර ක්ෂණිකව වාෂ්ප වේ. මෙම නව දෝෂය ද පරාවර්තිත වන නිසා හානිය සම්ප්‍රේෂකය දෙසට තත්පරයට මීටර 1 – 3 වේගයෙන් ව්යාප්ත වේ. තන්තුවක් බිඳුනු අවස්ථාවක දී ලේසර් බල්බයෙහි ආරක්ෂාව සහතික කරවා විවෘත තන්තු පාලන පද්ධති ද තන්තු විලයනය ව්යාප්ත වීම නැවැත්වීමට භාවිතා කළ හැක. මුහුදු යට රැහැන් වැනි විවෘත තන්තු පාලනය නැතිව අධි ජව මට්ටම් අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී සම්ප්‍රේශකයේ වූ තන්තු විලයන ආරක්ෂක උපකරණයක් මඟින් හානිය වැළැක්වීමට පරිපථය බිඳ දමනු ලැබේ.
ප්රකාශ තන්තු
භෞතික විද්‍යාව
|
10,243 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B6%AD%20%E0%B6%85%E0%B6%BA%20%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%B1
|
සම්මත අය ගණන
|
“සම්මතකරණය” යේ එක් භාවිතයක් මෙහි විස්තර කෙරේ. එහි කාර්මික සහ තාක්ෂණික යෙදුම් සඳහා “සම්මතකරණය” බලන්න.
පරිසර විද්‍යාවේ එන Z - අගය සදහා “Z - අගය” බලන්න.
සංඛ්‍යානයේ දී සම්මත අය ගණන ලෙස හැඳින්වෙන්නේ එක් සකස් නොකළ අය ගණනකින් ගහන මධ්‍යන්‍ය අඩු කර එය ගහනයේ සම්මත අපගමනයෙන් බෙදා ලබා ගන්නා මාන රහිත අගයකි. මෙම පරිවර්තන ක්‍රියාදාමය සම්මතකරණ නැතහොත් ප්‍රමාණකරණය ලෙස හැඳින්වේ.
සම්මත අය ගණන Z - අගය , Z - අය ගණන , ප්‍රමත අය ගණන හා සම්මතකරණ විචල්‍ය ආදී නම්වලින් ද හැඳින්වේ.
සම්මත අය ගණන මඟින් කිසියම් නිරීක්ෂණයක් මධ්‍යන්‍යයට සම්මත අපගමන කෙතරම් ප්‍රමාණයක් ඉහලින් හෝ පහලින් පිහිටයි ද යන්න දැක්වේ. මේ නිසා පර්යේෂණවල දී නිතරම අවශ්‍ය වන පරිදි වෙනත් ප්‍රමත ව්‍යාප්තිවලට අයත් නිරීක්ෂණ සංසන්දනය කළ හැකි වේ.
සම්මත අය ගණන උච්ච - කාර්ය තේරුම් දත්ත විශ්ලේෂණයේ දී භාවිතා වන Z - සාධකයට සම නොවන නමුත් ඇතැම් විට මේවායේ අර්ථයන් පටලා ගැනීම සිදු වේ.
ගණිතය
|
10,246 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B7%82%E0%B7%8A%E0%B6%B4%20%E0%B6%A7%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B6%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
වාෂ්ප ටර්බයිනය
|
වාෂ්ප ටර්බයිනය යනු සම්පීඩක වාෂ්පයෙන් තාප ශක්තිය, උරාගෙන එම ශක්තිය ප්‍රයෝජනවත් යාන්ත්‍රික ශක්තියක් බවට පරිවර්තනය කරන යන්ත්‍රයකි. එහි වූ තාපික කාර්යක්ෂමතාවය සහ භාරයන් භ්‍රමනය කිරීමට එහි වූ අධික බලය නිසා එය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉදිරියට සහ පසුපසට පිස්ටන් වාෂ්ප එන්ජිම ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී. වාෂ්ප ටර්බයිනය භ්‍රමන චලිතයක් ඇති කරන නමුත් පිස්ටන් එන්ජිම මඟින් භ්‍රමණ චලිතයක් ඇති කිරීමට තවත් බොහෝ සම්බන්ධීකරණ යාන්ත්‍රණ අවශ්‍යය. එය ප්‍රධාන වශයෙන් යෝග්‍ය වන්නේ එලවුම් සහ විද්යුත් ජනක කටයුතු සඳහාය. ලෝකයේ විදුලි බල උත්පාදනය 86% පමණ සිදු වන්නේ වාෂ්ප ටර්බයින මඟිනි. වාෂ්ප ටර්බයිනය යනු තාප එන්ජින් වර්ගයකි. එක් අදියරකට වඩා අදියර කිහිපයකින් වාෂ්ප ප්රසාරණය වීම මෙහි තාපගතික කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු වීමට බලපා ඇත.
ටර්බයින
|
10,248 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%82%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
පරිගණක සාක්ෂරතාව
|
පරිගණක සාක්ෂරතාව යනු පරිගණක හා තාක්ෂණය පිළිබඳ දැනුම හා ඒවා කාර්යක්ෂමව භාවිතා කිරීමේ හැකියාවයි. පරිගණක ක්‍රමයට හෝ පරිගණක හා සම්බන්ධ වෙනත් මෘදුකාංග (application) භාවිතා කිරීමේදී පුද්ගලයෙකුට දැනෙන පහසුතා මට්ටම් ලෙසද පරිගණක සාක්ෂරතාවයේ තවත් වැදගත් අංශයක් වන්නේ පරිගණක ක්‍රියාත්මක වන්නේ කෙසේ ද යන්න දැන සිටීමයි. 2005 දී මූලික පරිගණක හැකියා පැවතීම දියුණු රටවල සැළකිය යුතු ලක්ෂණයක් විය.
පරිගණක සාක්ෂරතාවයේ නියම අර්ථ දැක්වීම කාණ්ඩයෙන් කාණ්ඩයට වෙනස් විය හැක. සාමාන්‍යයෙන් සාක්ෂරතාවය යනු (පොත් පිළිබඳ විෂය පථයෙන්) ඔහුගේ මව් භාෂාවෙන් අහඹු ලෙස තෝරා ගත් ඕනෑම පොතක් තව වචන පිළිබඳ සෝදිසි කරමින් කියවිය හැකි පුද්ගලයාය. එලෙසම පළපුරුදු පරිගණක වෘත්තිකයෙක් පරිගණක සාක්ෂරතාවය මැනීමේ දී එම ආයතනයේ (අහඹු ලෙස තෝරා ගත් නව ක්‍රම ඩේටා හා යෙදුම් භාවිතයෙන් ඉගෙන ගැනීම) හැකියාව සළකා බලනු ඇත. කෙසේ නමුත් සාමාන්‍ය භාවිතයේදී පරිගණක සාක්ෂරතාවයෙන් අඟවන්නේ ඉතා හොඳින් අර්ථ දැක්වුණු පහසු කාර්යයන් කිහිපයක් සඳහා ඉතා විශේෂ යෙදුම් (applications) (මයිකොසොෆ්ට් වර්ඩ්, මයික්‍රොසොෆ්ට් ඉන්ටර්නෙට් එක්ස්ප්ලෝරර් හා මයික්‍රොසොෆ්ට් අවුට් ලුක්) මෙය කුඩා ළමා පොත් කිහිපයක් කටපාඩ‍ෙම් ඇති ළමයෙකුට කියවීමට හැකියැයි කියනවා වැනිය. ප්‍රශ්නය මතු වන්නේ ඒ ආකාරයේ පරිගණක සාක්ෂරතාවයක් ඇති පුද්ගලයෙක් ප්‍රථම වරට නව ක්‍රමලේඛනයක් භාවිතා කරන විටය. අනිවාර්යෙන්ම විශාල වේලාවක් ක්‍රමලේඛනය අත්හදා බැලීමට සිදුවේ) සාක්ෂර වීම හා ප්රායෝගික වීම සාමාන්‍යයෙන් එකම අරුත දෙයි.
පරිගණක සාක්ෂරතාව
පරිගණක විද්‍යාව
පරිගණක තාක්ෂණය
|
10,250 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%9D%E0%B6%BB%E0%B7%94%20%E0%B7%81%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B6%BA
|
මිනින්දෝරු ශිල්පය
|
මිනින්දෝරු ශිල්පය යනු විවිධ ලක්ෂ්‍යවල භූ ගෝලීය හෝ ත්‍රිමාන අවකාශ පැවැත්ම සහ එම ලක්ෂ්‍ය අතර පවතින දුර සහ ආනතිය සාමාන්‍ය වශයෙන් පෘථිවියේ මතුපිට ස්ථාන සමඟ බැඳී පවතී. මේවා බහුල වශයෙන් සිතියම් පිළියෙල කිරීමට සහ හිමිකාරිත්වය හෝ රජයේ කටයුතුවලට අවශ්‍ය මායිම් නිර්ණය කිරීමට යොදා ගනී. තමාගේ අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා මිනින්දෝරුවෙක්, භූගෝල විද්‍යාව, ඉංජිනේරු විද්‍යාව, ත්‍රිකෝණමිතිය, ගණිතය, භෞතික විද්‍යාව සහ නීතිය යන විෂයන්ගේ කොටස් ප්‍රයෝජනයට ගනු ලබයි.
මිනින්දෝරු ශිල්පය සහ සිතියම්කරණය පිළිබඳ ඇමරිකානු කොංග්‍රසය අනුව වෙනස් විදියකින් පවසතොත් මිනින්දෝරු ශිල්පය යනු ලක්ෂ්‍යවල සාපේක්ෂ පිහිටුම පිළිබඳ සියලු අත්‍යවශ්‍ය මිනුම් ලබාගන්නා සහ/හෝ විස්තර ස්ථානගතකරණ විද්‍යාව සහ කලාවයි.
වැඩි වශයෙන් සඳහන් කරතොත් ඉහතින් දක්වා ඇති පරිදි “භූමි මිනින්දෝරු ශිල්පය” මිනින්දෝරු අංශයේ විශේෂ කොටසක්ව පවතී. එය, වැඩ බිමේ දී නිරීක්ෂණ සහ මිනුම් මඟින් ද සහ නීතිමය ප්‍රශ්නාවලි මඟින් සහ පරීක්ෂණ මඟින් දත්ත එක් රැස් කිරීම තුළින් සිදු කරනු ලබන සවිස්තරාත්මක අධ්‍යයනය හෝ පරීක්ෂණයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. මෙම දත්ත විශ්ලේෂනය සැලසුම් කිරීම, නිර්මාණ කටයුතු, දේපල මායිම් ස්ථාපිත කිරීමේ දී ප්‍රයෝජනවත් වේ.
මිනින්දෝරු ශිල්පය
Tools
NeedToAddCategory
ගණිතය
|
10,252 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9A%E0%B7%93%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%AB%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%81%E0%B7%8A%E0%B6%BD%E0%B7%9A%E0%B7%82%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
සංකීර්ණ විශ්ලේෂණය
|
සංකීර්ණ විශ්ලේෂණය යනු සංකීර්ණ සංඛ්‍යා ශ්‍රිත අන්වේෂණයට අදාල ගණිත විෂයෙහි ශාඛාව වේ. මෙය අතීතයේ දී සංකීර්ණ විචලතා ශ්‍රිතවාදය ලෙස ද හඳුන්වන ලදී. මෙය භෞතික විද්‍යාව , ව්‍යවහාරික ගණිතය සහ සංඛ්‍යාවාදය වැනි විවිධ ගණිතමය විෂය පථයන්හිදී යොදා ගැනේ.
සංකීර්ණ විෂ්ලෙෂණය , සංකීර්ණ විචල්‍යයන්හි විශ්ලේෂ ශ්‍රිතයන්ට අදාලව වඩාත් වැදගත් වේ. මෙවැනි ශ්‍රිත ප්‍රධාන කාණ්ඩ 2කි. එනම් සවිධි ශ්‍රිත හා භාග රූප ශ්‍රිත වේ. ඕනෑම විශ්ලේෂ ශ්‍රිතය තාත්වික හා අතාත්වික කොටස් ලප්ලාස් සමීකරණය සපුරාලිය යුතු බැවින් භෞතික විද්‍යාත්මක ද්විමාන ගැටළු සදහා සංකීර්ණ විශ්ලේෂණය බහුලව යොදාගැනේ.
ගණිතය
භෞතික විද්‍යාව
|
10,254 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%A2%20%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA
|
වීජ ගණිතය
|
රාශි සම්බන්ධතා හා ව්‍යුහ පිළිබද අධ්‍යයනය කරන ගණිත ක්ෂේත්‍ර වීජ ගණිතය නම් වේ. වීජ ගණිතය හදුන්වන ඉංග්‍රීසි පදය “ඇල්ජිබ්රා” නම් වන අතර මොහොමඩ් බින් මුසා අල් ක්වරිස්මි නම් පර්සියානු ජාතිකයා විසින් රචිත කිටාබ් අල්ජබර් වල් මූ යන ග්‍රන්ථයේ නාමයෙන් එම වදන උපුටාගෙන ඇත. අල් - ක්වරිසම් ගණිතඥයකු , තාරකා විද්‍යාඥයකු , නක්ෂත්‍රඥයෙකු සහ භූගෝල විද්‍යාඥයෙකු විය. ඔහුගේ ඉහත ග්‍රන්ථයේ නාමය “සංතුලනය පූරණය හා ගණනය පිළිබද සංක්ෂිප්ත ග්‍රන්ථය” යන අරුත ලබා දේ. ඔහු සිය ග්‍රන්ථය මගින් ඒකජ හා වර්ගජ සමීකරණ ක්‍රමානුකූලව විසදීම සදහා සංකේතමය කර්ම හදුන්වාදෙන ලදී.
වීජ ගණිතය ද , සංඛ්‍යා වාදය , ජ්‍යාමිතිය විශ්ලේෂණ විද්‍යාව හා සමායෝජන විද්‍යාව මෙන්ම ගණිතයට අදාල ප්‍රධාන විෂය පථයකි. මූලික වීජ ගණිතය බොහෝ ද්විතීයික අධ්‍යාපන විෂය මාලාවන්හි කොටසක් වේ. එමගින් සිසුන්ට වීජ ගණිතයේ මූලික සංකල්ප හදුන්වාදෙනු ලැබේ. ඒවා අතරට සංඛ්‍යා එකතු කිරීම හා ගුණ කිරීමේ ප්‍රතිඵල , විචල්‍යයන් පිළිබද සංකල්ප, බහුපද අර්ථ දැක්වීම් , සාධක සෙවීම සහ මූල නිර්ණය වැනි සංකල්ප අයත්ය.
මූලික වීජ ගණිතය හා සැසදීමේ දී වීජ ගණිතය ඉතා පුළුල් විෂය පථයකි. සෘජුව සංඛ්‍යා සමග වැඩ කිරීම හැරුණු විට සංකේත, විචල්‍ය සහ කුලක අවයව සමග ගණිත කර්ම කිරීම ද වීජ ගණිතයට අයත්ය. එකතු කිරීම හා ගුණ කිරීම සාමාන්‍යය ගණිත කර්ම සේ සැලකෙන අතර ඒවායේ යථාතථ්‍යය අර්ථ දැක්වීම් ඔස්සේ සමූහ, වලයන් සහ ක්ෂේත්‍ර යනාදී ව්‍යුහ දක්වා ප්‍රචාරණය සිදු වේ.
බහුපද ශ්‍රිත
ශේෂ ප්‍රමේයයසාධක ප්‍රමේයය
පරිමේය ශ්‍රිත
පරිමේය ශ්‍රිත වියෝජනය(භින්න භාග)
වර්ගජ සමීකරණ හා වර්ගජ ප්‍රකාශන
වර්ගජ සමීකරණවල මූලවල ස්වභාවය
ඝාතීය හා ලඝුගණක ශ්‍රිත
ඝාතීය ශ්‍රිතයලඝුගණක ශ්‍රිතය
ගණිත අභ්‍යුහනය
ද්විපද ප්රසාරණය
ශ්‍රේණි
සංකීර්ණ සංඛ්‍යා
අර්ථ දැක්වීමආගන්ඩ් සටහන්ජ්‍යාමිතික නිර්මාණ
ගණිතය
වීජ ගණිතය
හැඳින්වීම
|
10,257 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%B8%E0%B6%BA%20%E0%B6%B8%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A
|
පද්ධතිමය මෙහෙයුම්
|
ලෝපත් නිස්සාරණය කිරීමේ ක්‍රියා මාර්ග විවිධ සංඝටක කණ්ඩායම් ක්‍රියාකාරකම්වලට බෙදිය හැක.
රසායනික ඉන්ජිනේරු කර්මානත්වලදී හා ඒ ආශ්‍රීත ක්ෂේත්‍රවලදී සිදුවන ක්‍රියාදාමයන්වලදී unit operation බහුලව දැකිය හැක. උදාහරණයක් ලෙස කිරි කර්මාන්තයේ දී භාවිතයට ගනු ලබන සමජාතීයකරණය , පැස්චරීකරණය, ගීතනය සහ අසුරණය යන එක එකක් සමස්ත ක්‍රියාදාමයට අවශ්‍ය වන එකිනෙක හා බැදී පවතින unit operation. එක් ක්‍රියාදාමයක් සමස්ත ඵලය ලබා ගැනීමේ අරමුරණකින් ක්‍රියාත්මකවන ක unit operation කිහිපයක එකතුවක් විය හැක.
අතීතයේ දී එකිනෙකට වෙනත් රසායනික කර්මාන්තයන් එකිනෙකට වෙනස් මූලධර්මවලින් යුත් එකිනෙකට වෙනස් කර්මාන්ත ක්‍රියා දාමයක් සේ සලකන ලදී. 1923 දී විලියම් . එච්. වෝල්කර්, වර්නන් කේ. ලෙවිස් , විලියම් එච්. මැක් ඇඩම්ස් විසින් රසායනික කර්මාන්තයේ මූලධර්ම නැමැති ග්‍රන්ථය රචනා කළේය. මෙමගින් ඔවුන් එකම භෞතික මූලධර්ම පිළිපදින රසායනික කර්මාන්තවල විවිධත්වය පැහැදිලිකර දෙන ලදී. ඔවුන් සමානතාවයක් ඇති ක්‍රියාදාමයන් කණ්ඩායම් ක්‍රියාදාමයන් යටතට ගොණු කරන ලදී.
එක් එක් unit operation එකම භෞතික නියමයන් පිළිපදින අතර ඕනෑම රසායනික කර්මාන්තයකදී යොදාගත හැකිය. මෙම unit operation මගින් රසායනික ඉන්ජිනේරු විද්‍යාවේ මූලික සිද්ධාන්ත ගොඩනංවනු ලබයි.
රසායනික ඉන්ජිනේරු විද්‍යාවේ unit operation පහත ලෙස කොටස් පහකට බෙදා දැක්විය හැක.
1) ද්‍රව ගතික ක්‍රියාවලි : ද්‍රව ප්‍රවාහනය,පිරිපහදුව සහ ද්‍රවීකරණය
ඇතුළත්ය
2) තාප ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලි : වාෂ්ප වීම, සංඝනීභවනය වීම ඇතුළත්ය
3) ඝන ද්‍රව්‍ය ප්‍රචාරණ ක්‍රියාවලි : වායු අවශෝෂණය , ආසවනය , නිස්සාරණය ,
අධිශෝෂණය , වියළීම ඇතුළත්ය
4) තාප ගතික ක්‍රියාවලි : වායු ද්‍රවීකරණය , ගීතනය ඇතුළත්ය
5) යාන්ත්‍රික ක්‍රියාවලි : ඝන ද්‍රව්‍යය ප්‍රවාහණය , කැබලි කිරීම, කුඩුකිරීම,
වෙන් කිරීම , පෙනේරවලින් හැලීම ආදිය
අයත්ය
රසායන විද්‍යා ඉන්ජිනේරු ඒකක ක්‍රියාදාමයන් පහත ඒකකවලට ද වෙන් කළ හැක.
• සංයෝජනය (එකතු කිරීම)
• වෙන් කිරීම (ආසවනය)
• ප්‍රතික්‍රියා කරවීම (රසායනික ප්‍රතික්‍රියා)
රසායන විද්‍යා ඉන්ජිනේරු ඒකක ක්‍රියාදාමයන් සහ රසායන විද්‍යා ඉන්ජිනේරු ඒකක ක්‍රියාවලි සියලු රසායනික විද්‍යා ඉන්ජිනේරු ක්ෂේත්‍රවල මූලික සිද්ධාන්තයන් ගොඩනගනු ලබන අතර ඒවා සියලුම රසායනික කම්හල කර්මාන්ත ශාලා සහ ඒවා භාවිතා කරන සියලුම ආම්පන්න නිර්මාණය කිරීමට මූලාරම්භය වේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Unit_operations
|
10,263 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B6%BD%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
කලනය
|
කලනය (කලනය යන අරුත් දෙන Calculus නම් ඉංග්‍රීසි වදන, ලතින් බසෙහි Calculus යන්නෙන් ව්‍යුත්පන්න වී ඇති අතර, ගණන් කිරීමට යොදා ගන්නා කුඩා ගල් වර්ගයකි යන අදහස දෙයි.) යනු සීමා, ශ්‍රිත, ව්‍යුත්පන්න, අනුකල, සහ අපරිමිත ශ්‍රේණි පිළිබඳ අධ්‍යයනය කෙරෙන ගණිතයේ ශාඛාවකි. මෙම විෂයය නවීන ගණිත අධ්‍යාපනයේ ප්‍රධාන කොටසකි. අවකලනය සහ අනුකලනය වශයෙන් එහි ප්‍රධාන ශාඛා දෙකක් පවතින අතර, ඒවා කලනයේ මූලික ප්‍රමේයය ඔස්සේ එකිනෙක හා බැඳේ.
ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ සහ විද්යාවේදී කලනය බහුලව භාවිතා වන අතර වීජ ගණිතය ඇසුරෙන් පමණක් විසදිය නොහැකි ගැටළු විසදීම සදහා භාවිතා වේ. කලනය ගොඩනැගීම සදහා වීජ ගණිතය, ත්‍රිකෝණමිතිය සහ විශ්ලේෂි ජ්‍යාමිතිය බාවිතා වී ඇති අතර එයට කුලකයේ මූලික ප්‍රමේය මගින් එකිනෙකට සම්බන්ධ වී ඇති අවකලනය හා අනුකලනය නම් ප්‍රධාන කොටස් 2 ක ට අයත්ය. උසස් ගණිතයේදී කලනය, විශ්ලේෂණය යනුවෙන් හැදින්වෙන අතර ශ්‍රිතයන් පිලිබද අධ්‍යයනය ලෙස අර්ථ දැක්වේ.
කලනයේ මූලික මාතෘකා
මූලික ප්‍රමේය
ශ්‍රිතයක සීමාව
සාන්තත්‍යය
දෛශික කලනය
න්‍යාය කලනය
මධ්‍යන්‍යය අගය පිළිබද ප්‍රමේයය
අවකලනය
ගුණිත නියමය
ලබ්ධි නියමය
දාම නීතිය
අධ්‍යාගෘත අවකලනය
ටේලර් ප්‍රමේය
සම්බන්ධිත අනුපාත
අවකලන ලැයිස්තුව
සර්ව සාම්‍යයන්
ගුණිත නියමය
x විශයයයෙන් අවකල්‍ය ශ්‍රිත දෙකක ගුණිතය අවකලනය කරන ආකාරය සලකා බලමු.
u හා v යනු xහි අවකල්‍ය ශ්‍රිත 2ක් වන විට,
ලෙස පද දෙකේ ගුණිත පදය අවකලනය කළ හැකිය.
සාධනය කිරීම:-
යැයි ගනිමු.
හි වෘදිධියට අනුරූප , හා හි වෘද්ධීන් , හා නම්,
(02)-(01) න්,
වලින් බෙදු විට,
එමනිසා අර්ථ දැක්වීම අනූව
අනුකලනය
අනුකල ලැයිස්තුව
විෂම අනුකල
කොටස් වශයෙන් අනුකලනය
තැටි ලෙස අනුකලනය
සිලින්ඩර් ලෙස අනුකලනය
කවච ලෙස අනුකලනය
ආදේශක අනුකලනය
ත්‍රිකෝණමිතික ආදේශක අනුකලනය
භින්න භාග
කලනයේ භාවිතයන්
ගැටළුවක් ගණිතමය ලෙස ආදර්ශනය කල හැකි වන්නා වුත්, ප්‍රශංසී විසදුමක් බලාපොරොත්තු වන්නා වූත් ඕනෑම ක්ෂේත්‍රයක් සඳහා කලනය යොදා ගත හැක. මේ අතරට පරිගණක විද්‍යාව සංඛ්‍යාතය, ඉන්ජිනේරු විද්‍යාව, ආර්ථික විද්‍යාව වෙළඳාම සහ වෛද්‍ය විද්‍යාව ආදි වු ස්වභාව විද්‍යාවන්ට අයත් සියළුම ක්ෂේත්‍ර අයත් වේ.
මේ අතරින් භෞතික විද්යාවේදී කලනය විශේෂයෙන් භාවිතා වේ. ප්‍රතිස්ඨිත/පැරණි භෞතික විද්‍යාවේ සියළු සංකල්ප කලනය ඔස්සේ අන්තර්සම්බන්ධිත වේ. ඝනත්වය දන්නා වස්තුවක ස්කන්ධය, වස්තූන්ගේ ආවස්ථිති ඝුර්ණය මෙන්ම සංස්ථිති ක්ෂේත්‍රයක් තුළ අන්තර්ගත වස්තුවක ශක්තියද කලනය අසුරින් ගණනය කල හැක. විද්‍යුතය සහ චුම්භකත්වය පිළිබඳ උපක්ෂේත්‍ර වලදී විද්යුත් චුම්භක ක්ෂේත්‍ර වලදී සම්පුර්ණ ස්‍රාවය සෙවීම සඳහා කලනය යොදා ගත හැක. තවද කලනයේ භාවිතය සදහා වඩාත් ඓතිහාසික උදාහරණයක් වන්නේ “විචලන සීඝ්‍රතාව” පිලිබඳ සෘජුව ප්රකාශ කරන නිව්ටන්ගේ චලිතය පිළිබඳ දෙවැනි නියමයයි. ඉන් කියවෙන්නේ වස්තුවක ගම්‍යතාව “වෙනස් වීමේ සීඝ්‍රතාව එය මත ක්‍රියාකල බලයට සමාන වන අතර ගම්‍යතාව වෙනස් වන දිශාව බලයේ දිශාව ඔස්සේම වේ” යන්නයි. එමෙන්ම ත්වරණය, ප්‍රවේගයේ ව්‍යුත්පන්නයක් සේ ප්රකාශ කළ හැකි බැවින් නිව්ටන්ගේ දෙවැනි නියමය ප්රකාශ කරන සාමාන්‍ය ආකාරය මත බලය = ස්කන්ධය x ත්වරණය(F=ma) යන සමීකරණයේද අවකලනය අන්තර්ගත වේ. මැක්ස්වෙල්ගේ විද්‍යුත්චුම්භකත්වය පිළිබඳ වාදය සහ අයින්ස්ටයින්ගේ සාමාන්‍ය සාපේක්ෂවාදය පවා ප්රකාශ කෙරෙනුයේ අවකලනය භාවිතයෙනි. විකිරණශීලි ක්ෂ්‍යවීමේ සීඝ්‍රතාවක් සහ ප්‍රතික්‍රියා සීඝ්‍රතා තිරණය කිරීම සඳහා රසායන විද්යාවේදී කලනය ප්‍රයෝජනවත් වේ.
කලනය වෙනත් ගණිතමය සංකල්ප සමග එක්ව යොදා ගැනීමද කළ හැකි අතර වසමකට අයත් ලක්ෂ කලකයක් සඳහා රේඛීය සන්නිකර්ෂණයේ සුදුසුතම අනුසීනුව සොයා ගැනීම සඳහා රේඛීය වීජ ගණිතයේදී කලනයේ භාවිතයන් මෙවන් අවස්ථාවකට උදාහරණයකි.
වෛද්‍ය විද්යාවේදී ලේ ගමණාගමනය උපරිම වීම සඳහා රුධිර වාහිණියක් සතුවිය යුතු ප්‍රසංගී ශාඛක කෝණය ගණනය කිරීම සඳහා කලනය යොදා ගත හැක. විශ්ලේෂි ජ්යාමිතියේ ශ්‍රිතයන් ප්‍රස්ථාරවල උපරිම හා අවම ලක්ෂයන්‍, බෑවුම, අවකලතාව සහ නතිවර්තන ලක්ෂ සෙවීම සඳහා කලනය යොදා ගැනේ.
ආර්ථික විද්යාවේදී කලනය ආන්තික වියදම සහ ආන්තික බදු ප්රමාණය ගණනය කිරීමට පහසු ක්‍රමයක් සැලසීම මගින් උපරිම ලාභය ගණනය කිරීමට ඉඩ සලසයි.
නිව්ටන් ක්‍රමය, අචල ලක්ෂ ප්‍රතඃකරණය සහ රේඛීය සන්නිකර්ෂණය වැනි ක්‍රමයේදී සමීකරණ සඳහා සන්නිකර්ෂණ විසදුම් ගණනය කිරීම සඳහා කලනය යොදාගත හැක. උදාහරණයක් ලෙස අභ්‍යවකාශ යානා සඳහා ශුන්ය ගුරුත්ව අවකාශ තල වක්‍රාකාර ගමන්පත් සන්නිකර්ෂණය කිරීමට ඉයුලර් ක්‍රමයේ එක් ආකාරයක් යොදා ගැනීම පෙන්වාදිය හැක.
ගණිතය
|
10,265 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%87%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%92%E0%B6%B1%20%E0%B6%BB%E0%B7%9C%E0%B6%B6%E0%B7%9D%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
ඇවිදින රොබෝවන්
|
ඇවිදීම යනු නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන සහ විසදීමට අපහසු ගැටළුවකි. මේ වන විට දෙපයින් ඇවිද යා හැකි රොබෝවන් කිහිප දෙනෙකු නිර්මාණය කර ඇත. කෙසේ වෙතත් මිනිසා මෙන් ඇවිද යා හැකි රොබෝවෙක් තවමත් නිපදවා නොමැත. සත්‍ය වශ‍ෙයන්ම මෙම රොබෝවන්ට ඇවිද යා හැක්කේ සමතල මතුපිටකය. යම් යම් අවස්ථාවන්වලදී මොවුන්ට පඩි පෙළවල්වල නැගීම සිදු කළ හැකි වුවද විශේෂයෙන් නිර්මාණය කළ කඩතොලු සහිත මාර්ගයක වුවද මොවුන්ට ගමන් කළ නොහැක. මෙම රොබෝවන් සදහා යොදා ගන්නා ලද සමහර ක්‍රම වේදයන් පහත දැක්වේ.
ZMP තාක්ෂණය
අවම ඝූර්ණ ලක්ෂය (ZMP) යනු හොන්ඩා ASIMO වැනි රොබෝවන් භාවිතයට ගනු ලබන පරිගණක ගණනය කිරීමේ ක්‍රමවේදයකි. රොබෝව තුළ පවතින පරිගණකය රොබෝව තුළින් ක්‍රියාත්මක වන සියලු අවස්ථිතික බල (පෘථිවි ගුරුත්වය හා සමග පවතින සම්බන්ධතාවය සහ ඇවිදීමේ දී ඇති වන ත්වරණය සහ මන්දනය) සම්පූර්ණයෙන්ම පොළව මගින් ඇති කරන ප්‍රතික්‍රියා බලයට (රොබෝවේ පතුල් මත පොළව මගින් ඇති කරන ආපසු ඇදීමේ බලය) ප්‍රතිවිරුද්ධව පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ දරයි. මෙමගින් බල දෙක එකිනෙකට උදාසීනව යන අතර රොබෝව මත කිසිදු ඝූර්ණයක් (රොබෝව පෙරළීමට හෝ වැටීමට හේතුවන බලය) ඇති නොවේ. මෙය මිනිසා ඇවිදින ආකාරය නොවන අතර මෙම ඇවිදීම් රටා දෙක අතර වෙනස මනුෂ්‍යය නිරීක්ෂණයට භාජනය වන තරම් වේ. සමහරක් පවසන පරිදි මෙම රොබෝවා ගමන් කරන්නේ එයට වැසිකිලියක් අවශ්‍ය වූ කලෙක මෙනි. මෙම රොබෝවේ ඇවිදීම් ගණනය කිරීමේ යාන්ත්‍රණය ස්ථිතික නොවන අතර යස් ගතික සමබර කිරීමේ යාන්ත්‍රණයක් ද භාවිතයට ගනු ලැබේ. (පහත බලන්න) කෙසේ වෙතත් එයට ඇවිදීම සඳහා තවමත් සුමුදු මතුපිටක් අවශ්‍යය.
කකුල් ගැසීම
1980 දී MIT පාද විද්‍යාගාරයේ දී මාර්ක් රෙකිබර්ට් විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද රොබෝවන් කිහිප දෙනෙක් ඉතා සාර්ථකව ගණිතමය ඇවිදීමේ රටාවක් නිරූපණය කරන ලදී. ආරම්භක වශයෙන් එක් පාදයක් සහ කුඩා යටි පතුලක් සහිත රොබෝවෙකුට කකුල් ගැසීම මගින් සාර්ථකව කෙළින් සිටිය හැක. මෙම චලනය බොරු කකුල් කාරයෙකුගේ චලනයට සමානය. රොබෝව එක් පසකට වැටෙන්නට යන විට එය විසින් එයවම අල්ලා ගැනීමට එම දිශාවටම පනිනු ලබයි. ඉක්මණින් මෙම ක්‍රමවේදය කකුල් දෙකකට සහ හතරකට වැඩි දියුණු කරන ලදී. පාද දෙකක් සහිත රොබෝවෙක් දුවන සහ කරණම් ගසන ඉරියව්වක් විදහා දක්වන ලද අතර පාද සතරක් සහිත රොබෝවෙක් හැල්මේ දුවන උඩ පනින ස්වරූපයක් විදහා දක්වන ලදී.
මෙම රොබෝවන්ගේ සම්පූර්ණ ලයිස්තුවක් සදහා “MIT පාද විද්‍යා රොබෝවන්” පිටුව බලන්න.
ගතික සමබරතාව
ඇවිදින රොබෝවන් සදහා භාවිතා වන්නේ ඉහළ ගණයේ තාක්ෂණයකි. හැකියාවන් අතින් මෙම ක්‍රමවේදය ශූන්‍ය ඝූර්ණ ක්‍රමවේදයට වඩා ශක්තිමත්ය. මෙම ක්‍රමවේදය මගින් රොබෝවේ චලන නිරන්තරයෙන් නිරීක්ෂණය කරන අතර එහි ප්‍රධාන ස්ථායීතාව ආරක්ෂාකර ගැනීමට අවශ්‍ය ස්ථානයේ රොබෝවේ පාද තැබීම සිදු කරනු ලබයි. මෙම ක්‍රමවේදය “ඇනිබාට්ස්” රොබෝවන් විසින් නිරූපණය කරයි. මෙම රොබෝවන් ඉතාමත් ස්ථායී වන අතර ඒවාට පැනීමට ද හැකිය.
නිෂ්ක්‍රීය ගති විද්‍යාව
සමහර විට දැනට භාවිතා වන ක්රමවේදයන් අතරින් වඩා විශ්වාසය තැබිය හැකි ක්‍රම වේදය නිෂ්ක්‍රීය ගති විද්‍යාවයි. මෙහිදී වඩා කාර්යක්ෂමතාවය උදෙසා පැද්දෙන අවයවවල ගම්‍යතාව උපයෝගී කරගනී. මෙමගින් සම්පූර්ණයෙන්ම මිනිස් පාලනයෙන් තොර යාන්ත්‍රණය මගින් සාමාන්‍ය මට්ටමේ බෑවුමක පහළ බැසිය හැකි බව පෙන්වා දී ඇත. මෙම ක්‍රමවේදය භාවිතයේ දී සමතලා මතුපිටක් මත ගමන් කිරීමේදී හෝ කන්දක් නැගීමේදී රොබෝවෙකුට අවශ්‍ය වන්නේ ඉතා සුළු මෝටර් ශක්තියකි. මෙම ක්‍රමවේදය මගින් “ඇසිටෝ” වැනි ZMP ඇවිදින්නන්ට වඩා අවම වශයෙන් දස ගුණයක් කාර්යක්ෂම රොබෝවන් තැනිය හැකි බව අපේක්ෂාවයි.
|
10,266 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B6%BD%E0%B7%9A%E0%B6%9B%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
පරිගණක ක්‍රමලේඛකරණය
|
පරිගණක ක්‍රමලේඛකරණය (සාමාන්‍යයෙන් ක්‍රමලේඛකරණය හෝ කේතකරණය ලෙස කෙටි කර ඇති) යනු පරිගණක ක්‍රමලේඛවල මූලාශ්‍ර කේතය ( source code) ලිවීම , පරීක්ෂා කිරීම , දෝෂ නිරාකරණය හා පවත්වා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියයි. මූලාශ්‍ර කේතය ලියනු ලබන්නේ ක්‍රමලේඛ භාෂාවකිනි. කේතය පවතින මූලාශ්‍රයක් නවීකරණයක් හෝ නවතම දෙයක් විය හැකිය. ක්‍රම ලේඛනයේ අරමුණ වන්නේ අවශ්‍ය හැසිරීම්වලින් යුක්ත පරිගණක ක්‍රමලේඛ නිපදවීමයි.
(අභිරුචිකරණය , customization). මූලාශ්‍ර කේත ලිවීමේ ක්‍රියාවලියට යෙදුම් වසම (domain) , විශේෂ ගණනය කිරීම් හා විධිමත් තර්කණය ඇතුළත්ව විවිධ විෂය ගණනාවක විශේෂඥ බව අවශ්‍ය වේ.
මෘදුකාංග ඉංජිනේරු ශිල්පය තුළ , මෘදුකාංග දියුණු කිරීමේ ක්‍රියාවලියේ එක් අංශයක් ලෙස ක්‍රමලේඛකරණය සැලකේ.
ක්‍රමලේඛ ලිවීම කලාවක් ද , ශිල්පයක් ද ඉංජිනේරුමය අංශයක් ද යනුවෙන් වර්තමානයේ විවාදයක් පවතී. හොද ක්‍රමලේඛගත කිරීමක් ලෙස හදුන්වන්නේ කාර්යක්ෂම හා පවත්වාගත හැකි මෘදුකාංග විසදුම් නිෂ්පාදනය කිරීමේ අරමුණ ඇති ඉහත සදහන් කළ තුනෙහිම සමබර යෙදුමකි. (‘කාර්යක්ෂමතාවේ’ හා ‘පවත්වාගෙන යා හැකි වීමේ’ මිනුම් දඩු සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වේ’) මෙම අංශය අනෙකුත් තාක්ෂණික වෘත්තීන්වලින් වෙනස් වේ. මන්දයත් ක්‍රමලේඛකරුවන් ‘ක්‍රමලේඛකරුවන්’ හෝ ‘මෘදුකාංග ඉංජිනේරුවන්’ ලෙස හැදින්වීමට සාමාන්‍යයෙන් අවසර ගැනීමක් හෝ සම්මත (හෝ රජයකින් පාලනය කරන) සහතිකයක් සමත්වීම අවශ්‍ය නොවේ.
තවත් විවාදයට බදුන්වන කරුණක් වන්නේ ක්‍රමලේඛ ලිවීමට යොදාගන්නා පරිගණක භාෂාව අවසාන ක්‍රමලේඛයේ ස්වරූපයට සිදුකරන බලපෑමයි. මෙම විවාදය වාග් විද්‍යාවේ සැප(ර්) වෝර්ෆ් කල්පනයට සමාකාර වේ. එමගින් කියා සිටින්නේ යම් භාෂාවක ස්වභාවය එය භාවිතා කරන්නාගේ පරිචිත සිතුවිලිවලට බලපෑම් ඇති කරන බවයි. විවිධ භාෂා විවිධ සිතුවිලි රටාවලට හේතුවේ. මෙම අදහස ලෝකය භාෂා මගින් පරිපූර්ණ ලෙස විස්තර හැකියාව අභියෝගයකට ලක් කරයි. මන්දයත් එමගින් ඕනෑම භාෂාවක් එය භාවිතා කරන සමාජයේ සිතුවිලි පාලනය කරතැයි ඒත්තු ගැන්වෙන හෙයිනි.
ආශ්‍රිත
ACCU
Association for Computing Machinery
Computer networking
Hello world program
Institution of Analysts and Programmers
National Coding Week
Object hierarchy
System programming
Computer programming in the punched card era
The Art of Computer Programming
Women in computing
Timeline of women in computing
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
පරිගණක විද්‍යාව
|
10,269 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B7%85%E0%B6%82%20%E0%B6%89%E0%B6%82%E0%B6%A2%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%9A%E0%B6%BB%E0%B7%94%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
සුළං ඉංජිනේරු විද්‍යාව
|
සුළං ඉංජිනේරු විද්‍යාව යනු ව්‍යුහාත්මක ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ කොටසක් වන අතර එය තම ගවේෂණ‍යන් සුළඟ මගින් සාමාන්‍ය පරිසරයට සහ ගොඩ නංවන ලද පරිසරයට වන බලපෑම අධ්‍යයනය කිරීමට කැප කර ඇත. මෙහි විෂය ක්ෂේත්‍රයට යම් අපහසුතා ඇති කරන ප්‍රභල සුළං මෙන්ම පුළුල් වශයෙන් පැතිරුණ විනාශ කිරීම් ඇති කරවන ටොනේඩෝ සහ හරිකේන් වැනි සුළි සුළං ද අයත්ය.
සුළං ඉංජිනේරු විද්‍යාව ගොඩනැගීම කාලගුණ විද්‍යාව ගුවන්ගති විද්‍යාව, භූ විද්‍යා සාධක, සුළං ශක්තිය, වායු දූෂණය සහ තවත් ඉන්ජිනේරු සිද්ධාන්ත බොහෝමයක් මත රැදී පවතී. තවද දේශගුණ අනුරූ වායුගෝලීය සීමා මායිම් මට්ටම් සුළං උමං, සහ සංඛ්‍යාත්මක අනුරූ ද මේ සදහා භාවිතයට ගැනේ. සුළග ගොඩනැගිලි සමග ගැටෙන ආකාරය ද මෙම විෂයටම අයත් වේ.
අතීතය
වෙනත් ස්ථානවල ගොඩනැගිලි සංස්ථාපනය පිළිබද 1960 එක්සත් රාජධානියේ ජාතික භෞතික විද්‍යා විද්‍යාගාරයේ පැවති රැස්වීම්වලින් පසුව සුළං ඉන්ජිනේරු විද්‍යාව වෙනම ඒකකයක් ලෙස උපුටා ගැනුණි.
ආශ්‍රිත ලිපි
Hurricane engineering
John Twidell
Vibration control
Wind tunnel testing
World Wind Energy Association
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
Engineering disciplines
Structural engineering
Wind
Energy engineering
Wind power
ඉංජිනේරු විද්‍යාව
|
10,271 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B7%80%E0%B6%9A%E0%B6%BD%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
අවකලනය
|
අවකලන විෂය පථය ගණිතයට අයත් වන්නක් වන අතර එමගින් ශ්‍රිතයක අදානයන් විචලනය වීමත් සමග ශ්‍රිතයක් වෙනස් වන ආකාරය අධ්‍යයනය කෙරේ. අවකලනය පිළිබඳ අධ්‍යයනයෙහි මූලික අභිප්‍රාය ව්‍යුත්පන්නයයි. අවකලනය ද මීට ආසන්න ගුණ ඇති ප්‍රත්‍යයකි. කිසියම් අදායක ලක්ෂයක් සඳහා ශ්‍රිතයක ව්‍යුත්පන්නය මගින් එම ලක්ෂ්‍යය අසල දී ශ්‍රිතයේ හැසිරීම ගම්‍යය වේ. තාත්වික විචල්‍යයක තාත්වික අගයයන් ඇසුරින් නිර්මිත ශ්‍රිතයක් සඳහා ශ්‍රිතයේ ප්‍රස්ථාරයේ කිසියම් ලක්ෂයකට ඇඳි ස්පර්ශකයේ අනුක්‍රමණය එම ලක්ෂයේ දී ශ්‍රිතයේ ව්‍යුත්පන්නයට සමවේ. කෙටියෙන් කියතොත් කිසියම් ශ්‍රිතයක ලක්ෂයක් සඳහා ව්‍යුත්පන්නය මගින් එම ශ්‍රිතයේ එම ලක්ෂය සඳහා වඩාත් නිවැරදිම රේඛීය සන්නිකර්ෂණය ලැබේ.
මෙසේ ව්‍යුත්පන්නයක් ලබා ගැනීමේ ක්රියාවලිය අවකලනය නම් වේ. අවකලනය , අනුකලනයෙහි ප්‍රතිවිරුද්ධ ක්රියාවලිය බව මූලික කළ ප්‍රමේය මගින් දැක්වේ.
අවකලනය සියලුම ප්‍රමාණාත්මක / රාශික විෂය පථයන්හි භාවිතා වේ. භෞතික විද්‍යාවේ දී චලනය වන වස්තුවක් සහ කාලය ඉදිරියේ විස්ථාපනයේ ව්‍යුත්පන්නය එම වස්තුවේ ප්රවේගය වන අතර කාලය ඉදිරියේ ප්‍රවේගයේ ව්‍යුත්පන්නය ත්වරණය වේ. නිව්ටන්ගේ දෙවැනි නියමයට අනුව කිසියම් වස්තුවක ගම්‍යතාවයේ ව්‍යුත්පන්නය එම වස්තුව මත යොදන ලද බලයට සමවේ. රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවක ප්‍රතික්‍රියා සීඝ්‍රතාව පවා ව්‍යුත්පන්නයකි. මෙහෙයුම් පර්යේෂණවලදී, ද්‍රව්‍යය ප්‍රවාහනය හා කර්මාන්තශාලා ගොඩනැගීම සඳහා වඩාත්ම කාර්යක්ෂම ක්‍රම නිර්ණය කිරීම සදහා ව්‍යුත්පන්නයන් භාවිතා වේ. තරගකාරී ආයතන වටපිටාවක් සදහා වඩාත්ම ගැ‍ළපෙන උපාය මාර්ගික ක්‍රමවේද හඳුනාගැනීම සඳහා තරගකාරිත්වය පිළිබඳවාදය යොදන විට ද ව්‍යුත්පන්නය මගින් අවශ්‍ය ප්‍රතිඵල ලබා ගැනේ.
ශ්‍රිතයක අවමය හා උපරිමය සොයාගැනීම සඳහා ව්‍යුත්පන්නය බහුලව යොදාගැනේ. අවකලන සමීකරණ ලෙස හැඳින්වෙනනේ මෙවැනි ව්‍යුත්පන්න අන්තර්ගත සමීකරණයි. මේවා ස්වභාවික සංසිද්ධීන් විස්තර කිරීම සඳහා මූලිකව යොදා ගැනේ. ව්‍යුත්පන්න සහ ඒවායේ සාධාරණීකරණය කළ ආකාර ගණිතය පුරාම දැකගත හැක. සංකීර්ණ විශ්ලේෂණය , ශ්‍රිත‍ීය විශ්ලේෂණය , අවකල ජ්‍යාමිතිය මෙන්ම අමූර්ත වීජ ගණිතය වැනි විෂයපථ පවා මේ සඳහා උදාහරණ ලෙස පෙන්වා දිය හැක.
ව්‍යුත්පන්න
x හා y යනු තාත්වික සංඛ්‍යා හා y, x හි ශ්‍රිතයක් එනම් y = f(x) යයි සලකන්න. ඒකජ ශ්‍රිතයක් සරලතම ශ්‍රිත වර්ග වලින් එකකි. මෙය එහි ප්‍රස්ථාරය රේඛාවක් වන ශ්‍රිතයකි. එම අවස්ථාවේදී, y = f(x) = m x + c මෙහි m හා c ප්‍රස්ථාරයෙන් නිෂ්චය වන රේඛාව මත රදා පවතින තාත්වික සංඛ්‍යාවේ. m අනුක්‍රමණය ලෙස හදුන්වන අතර එය
මගින් දක්වයි. මෙහි Δ සංකේතය (ග්‍රීක අකුරු ඩෙල්ටාහි ලොකු අකුරු ආකාරය) ‘වෙනස්වීම’ දැක්වීමට කෙටි යෙදුමකි. මෙම සූත්‍රය සත්‍ය වනුයේ
y + Δy = f ( x + ∆x) = m(x + ∆x) + c = mx + c + m ∆x = y + m∆x.
එය Δy = mΔx. යන්න පිළිපදියි.
කෙසේ හෝ මෙය රේඛීය ශ්‍රිතවලට පමණක් සාධාරණ වේ. රේඛීය නොවන ශ්‍රිත සදහා පැහැදිලිව අර්ථකථනය කළ හැකි අනුක්‍රමණයක් නැත. x ලක්ෂ්‍යකදී f හි ව්‍යුත්පන්නය, f හි x ලක්ෂ්‍යයේදී අනුක්‍රමණයට ලබාදිය හැකි හොදම ආසන්න කිරීමයි. සාමාන්‍යයෙන් එය f'(x) හෝ dy/dx ලෙස නිරූපණය කරයි. x හිදී f හි අගය හා f හි ව්‍යුත්පන්නය මගින් x අසල f හි හොඳම රේඛීය ආසන්න කිරීම හෝ රේඛීයකරණය නිර්ණය කළ හැක. පසුව කී ලක්ෂණය සාමාන්‍යයෙන් ව්‍යුත්පන්නයේ අර්ථකථනය ලෙස ගනු ලැබේ.
මීට සම්බන්ධ සමීපතම ගුණය ශ්‍රිතයක අවකලයයි.
x හා y තාතක්වික විචල්‍යයන් වන විට, x හිදී f හි ප්‍රස්තාරයට ඇඳි ස්පර්ශක රේඛාවේ අනුක්‍රමණය, x හිදී f හි ව්‍යුත්පන්නයයි. f හි ප්‍රබවය හා ඉලක්කය ඒක මාන වන නිසා , f හි ව්‍යුත්පන්නය තාත්වික සංඛ්‍යාවක් වේ. x හා y දෛශික නම් එකවර දිශා කිහිපයකට f වෙනස් වන ආකාරය මත f හි නිවැරදිම රේඛීය ආසන්න කිරීම රඳා පවතී. එක් දිශාවකට ලබාගන්නා නිවැරදිම රේඛීය ආසන්න කිරීම , ආංශික අවකලනයක් නිර්ණය කරන අතර එය ∂y/∂x ලෙස නිරූපණය කරයි. එක්වර සෑම දිශාවකටම f හි රේඛීයකරණය සමස්ත අවකලය ලෙස හදුන්වයි. එය රේඛීය පරිණාමනයක් වන අතර එය f හි ප්‍රස්ථාරයට වඩාත් ආසන්න අධිතලය නිර්ණය කරයි. මෙම අධිතලය, අධිස්පර්ශණ අධිතලය ලෙස හදුන්වයි, සංකල්පිතව මෙය සියලුම දිශාවන්ට එකවර ස්පර්ශක රේඛා නිර්මාණයට සමාන වේ.
අවකලනයේ ඉතිහාසය
ස්පර්ශක රේඛාව අනුසාරයෙන් ව්‍යුත්පන්නය පිළිබඳ වන සංකල්පය ඉතා පැරණි එකකි. යුක්ලීඩ් (නූතන යුගයට පෙර ක්‍රි.පූ. 300 වැනි සියවසටම සමවේ) ආකිමිඩීස් (c. 287 BCE – 212 BCE) ආදී ග්‍රීක ජ්‍යාමිතිකකරුවන් මෙම සංකල්පය පිළිබඳ දැන සිටියහ. ආකිමිඩීස් විසින් අත්‍යණුක භාවිතය ද හඳුන්වාදෙන ලද අතර එය මූලිකව ක්ෂේත්‍රඵල සහ පරිමා අධ්‍යයනයට භාවිතා වූ අතර ව්‍යුත්පන්න සහ ස්පර්ශකව ආශ්‍රිතව එහි එතරම් ප්‍රයෝජනයක් නොවීය. (“ආකිමිඩීස්ගේ අත්‍යනුක භාවිතය” බලන්න) 500 CE (common Era - නූතන යුගය - මෙය ක්‍රි.ව. වලට සමවේ) තරම් ඈත කාලයේ පවා ඉන්දියානු ගණිතඥයින් විචලන සීඝ්‍රතා අධ්‍යයනයට අත්‍යනුක භාවිතා කළ බවට සාධක පවතී. තාරකා විද්‍යාඥයෙකු සහ ගණිතඥයෙකු වූ අයර්බාතා (476 – 550) සඳෙහි අධ්‍යයනය සඳහා අත්‍යණුක භාවිතා කර ඇත. බස්කාරා (1114 – 1185) විසින් විචලන සීඝ්‍රතා ගණනය කිරීම සඳහා අත්‍යානුක භාවිතය විශාල ලෙස වැඩි දියුණු කරන ලදී. මෙසේ ඔහු දක්වන ලද දායකත්වය කෙතරම්දයත් ඔහුගේ සොයා ගැනීම් තුළ අවකලනයේ බොහෝ මූලික අදහස් අන්තර්ගත බවට මත පළ වී ඇත. අයිසැක් නිවුටන් (1643 – 1727) සහ හොට් ෆ්‍රෙඩ් (1646 – 1716) වෙන වෙනම අවකලනය සහ ව්‍යුත්පන්න සඳහා සංගත පිවිසුමක් ඉදිරිපත් කළ අතර ඔවුහු නූතනව අවකලනයේ වර්ධනය ඇරඹූවන් ලෙස සැලකේ. මෙසේ සැලකීම සඳහා ප්‍රධාන හේතුව වූයේ අවකලනය සහ අනුකලනය එකිනෙක සම්බන්ධ කරමින් ඔවුන් ඉදිරිපත් කළ කලනයේ මූලික ප්‍රමේයයි. මේත සමඟම ක්ෂේත්‍රඵල හා පරිමා ගණනය කිරීමේ ක්‍රමවේද යල් පැන ගිය තත්වයට පත්විය. ව්‍යුත්පන්නය පිළිබඳව නිවුටන් සහ ලිබ්නිස් යන දෙදෙනා ඉදිරිපත් කළ අදහස් ඔවුනට පෙර ජීවත් වූ අයිසැක් බැරෝ (1630 – 1677) රේනේ ඩෙස්කාටේස් (1596 – 1650) ක්‍රිස්ටියන් හයිජන්ස් (1629 – 1695) බ්ලේස් පැස්කල් (1623 – 1662) සහ ජෝන් වැලිස් (1616 – 1703) ආදී ගණිතඥයන්ගේ වැදගත් සොයා ගැනීම් මත පදනම් වූ ඒවා විය. මේ අතරින් ව්‍යුත්පන්නය පිළිබඳ මූලික කරුණු ගොඩනැඟීම සම්බන්ධයෙන් ගෞරවය අයිසැක් බැරෝට හිමි යැයි පොදුවේ සැලකේ. කෙසේ වෙතත් ලිබ්නිස් සහ නිව්ටන් අවකලනය පිළිබඳව ඉතිහාසයේ ඉතා වැදගත් පුද්ගලයන් ලෙස සැලකේ. එසේ සැලකීමට හේතු වන කරුණු අතරට නිව්ටන් විසින් මුල්වරට සෛද්ධාන්තික භෞතික විද්‍යාව අවකලනය යෙදීමත් වර්තමානය දක්වා අවකලනයේ දී භාවිතා වන බොහෝ අංකන ක්‍රම ලිබ්නිස් විසින් ක්‍රමානුකූලව ගොඩනැඟීමත් යන ඒවා අයත් වේ. 17 වැනි සියවසේ පටන් අවකලන වාදය සඳහා බොහෝ ගණිතඥයින් දායක වී ඇත. ඔගස්ටින් ලුයිස් කෝච් (1789 – 1857), බර්නාඩ් රීමන් (1826 – 1866) සහ කාල් වස්ට්‍රස් (1815 – 1897) ආදී ගණිතඥයින් විසින් 19 වැනි සියවසේ දී කලනය වඩාත් ශක්තිමත් ලෙස නඟා සිටුවන ලදී. තවද මෙම කාලසීමාව තුළ දී අවකලනය යුක්ලීඩියානු අවකාශය සහ සංකීර්ණ තුළ සාමාන්‍යකරණය කිරීමද සිදු විය.
අවකලනය
ශ්‍රිතය විශයෙන් අවකලනය කිරීම
x හි වෘද්ධියට අනුරූප හි වෘද්ධිය නම්,
(2) - (1)
ශුන්ය කරා එළඹෙන විට, පරිමිත අගයක් කරා එළඹේ නම් ශ්‍රිතය විශයෙන් අවකලනය කළ හැකි යැයි ද එම පරිමිත සීමාව, විෂයෙන් හි අවකලන සංගුණකය ලෙස ද හඳුන්වයි.
අවකලනය
ගණිතය
|
10,274 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B7%85%E0%B6%82%20%E0%B6%A7%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B6%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
සුළං ටර්බයිනය
|
සුළං මෝලක් යනු සුළගේ පවතින චාලක ශක්තිය, යාන්ත්‍රික ශක්තිය බවට පරිවර්ථනය කරන භ්‍රමනය වන යන්ත්‍රයකි. මෙම යාන්ත්‍රික ශක්තිය ජලය පොම්ප කිරීම, ගල් කුඩු කිරීම වැනි යාන්ත්‍රික කාර්යය සඳහා ප්‍රයෝජනයට ගන්නා විට එය සුළං මෝලක් ලෙස හැඳින්වේ. නමුත් මෙම යාන්ත්‍රික ශක්තිය විද්‍යුතය ජනනය කිරීමට යොදාගත් විට එය සුළං විද්යුත් ජනකය, සුළං ටර්බයිනය, සුළං ශක්ති ඒකකය (WPU) හෝ සුළං ශක්ති පරිවර්තකය ලෙස හැඳින්වේ.
සුළං ටර්බයින, ක්‍රියා කාරීත්ත්වය අතර තුර හරිතාගාර වායු කිසිවක් විමෝචනය නොකරන පිරිසිදු ශක්ති ප්‍රභවයක් වෙයි.
මෙම ලිපිය විද්යුත් ශක්තිය ජනනය කරන යාන්ත්‍රණයක් විස්තර කරයි. සුළං මෝල පිළිබඳ ලිපිය, ධාන්‍ය පිටි කිරීම, ජලය පොම්ප කිරීම ආදී යාන්ත්‍රණ පැහැදිලි කරනු ලබයි. සුළං බලය යන ලිපිය ටර්බයින් ස්ථාපිත කිරීම, ආර්ථිකය, පොදු ව්‍යාපෘති මතභේද ආදිය ගැන සලකා බලනු ලබයි. එම ලිපියේම සුළං ශක්තිය කොටස කාලයක් පුරා සුළං ශක්තියේ ව්යාප්ත වීම සහ එය ටර්බයින නිර්මාණයේ දී බලපාන ආකාරය විස්තර කරයි.
පිහිටි ස්ථාන
ලංකාවේ සුළං විදුලි බලාගාර පිහිටා ඇති තැන් නම්,
1.කොළඹ
2.කන්කස්තුරේ
3.ත්‍රීකුණාමලය
4.අනුරාධපුරය
5.මඩකලපුව
6.පුත්තලම
ආශ්‍රිත ලිපි
Wind turbine design
Compact wind acceleration turbine
Éolienne Bollée
IEC 61400
Renewable energy
Tidal stream generator
Unconventional wind turbines
Wind lens
Windbelt
Windpump
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
Global Wind Energy Council
World's Largest Wind Turbine
Harvesting the Wind (45 lectures about wind turbines by professor Magdi Ragheb
Aerodynamics
Bright green environmentalism
Electric power
Electrical generators
Electromechanical engineering
Energy conversion
සුළං විදුලි බල උද්‍යාන
|
10,278 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%AD%20%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA
|
විවික්ත ගණිතය
|
පරිමිත ගණිතය , නැතහොත් නිශ්චය ගණිතය ලෙස ද හැඳින්වෙන විවික්ත ගණිතය සාන්තත්‍යතා මතිය අනවශ්‍ය වන , නැතහොත් එයට ආධාර නොවන හෙයින් මූලිකව විවික්ත වන ගණිතමය ව්‍යුහ පිළිබඳ අධ්‍යයනයයි. නිශ්චය ගණිතයේ දී අධ්‍යයනයට ලක්වන වස්තූන් බොහෝ විට ගණ්‍ය කුලක ලෙස ගත හැකි නිඛිල , පරිමිත ප්‍රස්ථාර සහ විධිමත් භාෂා ආදිය වේ.
පරිගණක විද්‍යා යෙදුම් හේතුවෙන් මෑත දශකවලදී විවික්ත ගණිතය වඩාත් බහුලව භාවිතා වීම සිදුව ඇත. විවික්ත ගණිතයේ සංකල්ප හා අංකන පරිගණක ඇල්ගොරිතම සහ ප්‍රකමණ භාෂාවල වස්තූන් සහ ගැටළු අධ්‍යයනයට සහ විස්තර කිරීමට ප්‍රයෝජනවත් වේ. සමහරක් ගණිත නිර්දේශයන්හි දී වෙළඳාම සඳහා වන විවික්ත ගණිත සංක්ලප පරිමිත ගණිත පාඨමාලාව යටතේ ඉගැන්වෙන අතර ප්‍රධාන විෂයය ලෙස පරිගණක විද්‍යාව හදාරන සිසුන්ට අවශ්‍ය සංකල්ප විවික්ත ගණිතය යටතේ ඉගැන්වේ.
වෙනස්කම් පැහැදිලි කර ගැනීම සඳහා සන්තානය ස්ථල විද්‍යාව සහ ගණිතමය විශ්ලේෂණය බලන්න.
පහත මාතෘකා විවික්ත ගණිතයට අයත් වේ.
තර්ක ශාස්ත්‍රය - හේතු දැක්වීම් පිළිබඳ අධ්‍යයනය
කුලක වාදය - අවයව සමූහ පිළිබඳ අධ්‍යයනය
සංඛ්‍යාවාදය
සමායෝජනවාදය - එයට පහත කොටස් අයත්ය.
සැලසුම් වාදය
ගණ්‍ය සමායෝජන වාදය
ප්‍රස්ථාරවාදය
ඇල්ගොරිතම විද්‍යාව - ගණනය කිරීම් ක්‍රමවේද පිළිබඳ අධ්‍යයනය
තොරතුරු වාදය
සංඛ්‍යාක ජ්‍යාමිතිය
ආගණ්‍ය භාවය හා සංකීර්ණතාව පිළිබඳ වාද - ඇල්ගොරිතමවල සෛද්ධාන්තික හා ප්රායෝගික සීමා සමඟ බැඳේ.
ආංශික වශයෙන් පටිපාටිගත කුලක
සාධක
ගණන් කිරීම් සහ සම්බන්ධයන්
විවික්ත =තනි තනි වශයෙන් == References ==
http://en.wikipedia.org/wiki/Discrete_mathematics
ගණිතය
|
10,280 |
https://si.wikipedia.org/wiki/IBM
|
IBM
|
අන්තර්ජාතික ව්‍යාපාර යන්ත්‍ර සංස්ථාව , කෙටියෙන් IBM හා “බිග් බ්ලූ” NYSE ලෙස අනුවර්ත නම් ලබා ඇති IBM ආයතනය ආර්මන්ක් , නිව් යෝර්ක් , USA හි මූලස්ථානය පිහිටි බහු ජාතික පරිගණක තාක්ෂණ හා උපදේශක විචාර සංස්ථාවකි. මෙම ආයතනය 19 වන සියවස තෙක් දිවෙන අඛණ්ඩ ඉතිහාසයකින් යත් අල්ප තොරතුරු තාක්ෂණික ආයතනවලින් එකකි. IBM පරිගණක දෘඩාංග හා මෘදුකාංග නිෂ්පාදනය හා සිදු කරයි. තවද මේන් ෆ්‍රේම් (mainframe) පරිගණකවල සිට නැනෝ තාක්ෂණය දක්වා පරාස ගතවන අංශ සදහා යටිතල පහසුකම් සේවා , සත්කාරක සේවා හා උපදේශන සේවා සලසයි.
ලොව පුරා 388,000 වඩා වැඩි සේවක සංඛ්‍යාවකින් යුත් IBM ආයතනය මෑත ඉතිහාසයේ වැඩි කලක් පුරා ලෝකයේ විශාලතම පරිගණක සමාගම ලෙස නම් දැරීය. 2006 සිට මුළු ආදායමෙන් (Hawlett – Packard) ට දෙවැනි වීම හැරුණු විට වඩාත් ලාභදායී ආයතනය ලෙස එය පැවතුණි. IBM ආයතනය අනෙකුත් සියලු එක්සත් ජනපද තාක්ෂණික ආයතනවලට වඩා පේටන්ට් බලපත්‍ර සංඛ්‍යාවකට හිමිකම් කියයි. එයට රටවල 170 කටත් වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකට ඉංජිනේරුවන් හා උපදේශකයන් සිටින අතර ලොව පුරා IBM පර්යේෂණය (IBM Research) ට විද්‍යාගාර අටක් පවතී. IBM සේවකයන් නොබෙල් ත්‍යාග තුනක් ටියුරින්ග් සම්මාන හතරක් තාක්ෂණය පිළිබද ජාතික පදක්කම් පහක් හා විද්‍යාව පිළිබද ජාතික පදක්කම් පහක් දිනාගෙන ඇත. IBM ආයතනය පසුගිය වසරවල චීප නිෂ්පාදකයෙක් ලෙස ලෝකයේ හොදම අර්ධ සන්නායක අලෙවිකරුවන් විසි දෙනා අතර සිටි අතර 2007 දී IBM ආයතනය ලෝකයේ විශාලතම මෘදුකාංග සමාගම අතර දෙවන ස්ථානයට පත්විය.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/International_Business_Machines
|
10,282 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BA
|
ජ්‍යාමිතිය
|
(Geometry - ග්‍රීක භාෂාවට අනුව geo යනු පොළව ද metria යනු මිණුම යන්නයි)
ජ්‍යාමිතිය යනු අවකාශයේ ගුණ සමඟ සහ රූපවල හැඩය, විශාලත්වය හා සාපේක්ෂ පිහිටීම පිළිබඳ ගැටළු හා බැඳී පවතින ගණිතයෙහි කොටසකි. ජ්‍යාමිතිය පැරණිතම විද්‍යාවලින් එකකි. මුලින්ම ජ්‍යාමිතිය යනු දිග , වර්ගඵලය හා පරිමාව සැලකිල්ලට ගත් ප්රායෝගික දැනුම් සම්භාරයක් විය. පසුව ක්‍රිස්තු පූර්ව තෙවන ශත වර්ෂයේ දී යුක්ලීඩ් ජ්‍යාමිතිය ඉදිරිපත් කළ යුක්ලීඩ් විසින් ජ්‍යාමිතිය ස්වයං ප්‍රත්‍යක්ෂ්‍ය ආකාරයක් බවට පත් කරන ලද අතර ශත වර්ෂ ගණනකට භාවිතා කළ හැකි සම්මතයක් ගොඩ නැඟීය. නක්ෂත්‍රයේ දී, විශේෂයෙන් අවකාශ ගෝලයේ ඇති තාරකා හා ග්‍රහ ලෝකවල පිහිටීම් අනුරූපණය කිරීමේ දී අර්ධ සහස්‍ර කාලය තුළ දී ජ්‍යාමිති ප්රශ්න සැපයීමේ වැදගත් ප්‍රභවයක් විය.
රෙනේ ඩෙකාර්ට් (Rene Descartes) විසින් ඛණ්ඩාංක හඳුන්වාදීම සහ සමකාලීනව සිදු වූ වීජ ගණිතයේ දියුණුවත් සමඟ තලීය වක්‍ර වැනි ජ්‍යාමිතික හැඩයක් විශ්ලේෂණාත්මක ලෙස ශ්‍රිත හා සමීකරණවලින් නිරූපණය කළ හැකි වීම නිසා ජ්‍යාමිතියට නව මුහුණුවරක් සනිටුහන් විය. මෙය 17 වන ශත වර්ෂයේ දී කලනයේ නිර්මාණය වීමේ දී වැදගත් කාර්යයක් ඉටු කළේය. තවදුරටත් රූපවල ප්‍රමිතික ගුණවලට දෙයක් වඩා ජ්‍යාමිතියෙහි ඇතුළත් පර්යාලෝක සිද්ධාන්තය මඟින් පෙන්වයි. ඉයුලර් සහ ගවුසිස් සමඟ සිදු කළ ජ්‍යාමිතික වස්තූන්වල නිසඟ ව්‍යුහ අධ්‍යයනය මඟින් ජ්‍යාමිතිය තව දුරටත් සාරවත් වූ අතර එය අවකල ජ්‍යාමිතිය සහ ස්ථල විද්‍යාව නිර්මාණය වීමට හේතු විය.
19 වන ශත වර්ෂයේ යුක්ලීඩියානු නොවන ජ්‍යාමිතිය සොයා ගැනීමෙන් පසු අවකාශය පිළිබඳ සංකල්පය, විප්ලවකාරී පරිවර්තනයකට ලක් විය. නූතන ජ්‍යාමිතිය මඟින් සලකනු ලබන සමූදාය හුරු පුරුදු යුක්ලීඩියානු අවකාශයට වඩා වියුක්ත අවකාශ කුඩා පරිමාණවලදී පමණක් ආසන්නව සමානව පවතී. මෙම අවකාශ අයෙකුට දුර පිළිබඳ කතා කිරීමට ඉඩ සලස්වමින් ආකලන ව්‍යුහ සමඟම පවරා දිය හැකිය.
භෞතික විද්‍යාව හා නවීන ජ්‍යාමිතිය ශක්තිමත් බැඳීම් ගණනාවකින් බැඳී ඇත. රීමන් ජ්‍යාමිතිය හා සාමාන්‍ය සාපේක්ෂතාව අතර බැඳීම මඟින් මෙය වඩාත් තහවුරු කරයි. භෞතික විද්‍යාවේ නවතම ප්‍රමේයයක් වන තන්තු සිද්ධාන්තය අතිශයින් ජ්‍යාමිතික වේ. ජ්‍යාමිතියෙහි දෘශ්‍ය ස්වභාවය , එය වීජ ගණිතය හා අංක සිද්ධාන්ත වැනි ගණිතයෙහි අනෙකුත් කොටස්වලට වඩා පහසුවෙන් ප්‍රවේශ විය හැකි අංශයක් බවට පත් කරයි. කෙසේ නමුත් යුක්ලීඩ් සාධනවලින් බොහෝ කලක සිට ඉවත් කළ සංදර්භයන් හි පවා ජ්‍යාමිතික භාෂාව භාවිතා වේ. නිදසුන් ලෙස භාගික ජ්‍යාමිතිය හා විශේෂයෙන් වීජීය ජ්‍යාමිතිය දැක්විය හැක.
ඉතිහාසය
දැනට පවතින වාර්තාවන්ට අනුව ජ්‍යාමිතියෙහි මූලාරම්භය ක්‍රි.පූ. 3000 දී පමණ ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාරය , ඊජිප්තුව හා මෙසපොතේමියාව ආශ්‍රිතව සිදු වූ බව සොයාගෙන ඇත. ආරම්භක අවධියේ ජ්‍යාමිතිය දිග , කෝණ , ක්ෂේත්‍ර හා පරිමාවන් පිළිබද ප්‍රත්‍යක්ෂ මුලිකව සොයාගන්නා ලද මූලධර්මයන්වල එකතුවක් වු අතර ඒවා මිනුම් කටයුතු, ඉදිකිරීම්, තාරකා විද්‍යා සහ වෙනත් විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හි ප්‍රායෝගිව යොදාගැනීම සඳහා නිර්මාණය කරන ලද මූලධර්ම විය. ඊජිප්තු රයින්ඩ් පැපිරස් සහ මොස්කව් පැපිරස් ද , බැබිලෝනියානු මැටි පුවරු සහ ඉන්දියනු ශුල්බා සූත්‍ර ද ජ්‍යාමිතිය පිළිබද දැනට සොයාගෙන ඇති ඉපැරණිම ප්‍රකාශන වේ. සමකාලීනව චීන ජාතික මොසී, ශැන්ග් හා හෙන්ග් විසින් කළ සොයාගැනීම් ද , ලියූ යුසි විසින් ලියන ලද “Nine Chapters on the Mathematical Art” (ගණිතමය විග්‍රණය පිළිබඳ පරිච්ඡේද නවයක්) යන ග්‍රන්ථය ද චීනයේ භාවිතා විය.
යුක්ලීඩ්ගේ “The Elements of Geometry” (ජ්යාමිතියේ අංගයක්) නම් ග්‍රන්ථය මුල් යුගයේ ජ්‍යාමිතිය සම්බන්ධව පලවූ ග්‍රන්ථ අතරින් වැදගත් ස්ථානයක් හිමි කරගනී. ක්‍රි.පු 300 දී පමණ පළවූ මෙම ග්‍රන්ථය ඔස්සේ ජ්‍යාමිතිය පරමාදර්ශි සංසිද්ධ ආකාරයකට ඉදිරිපත් කිරීමට යුක්ලීඩ් කටයුතු කළ අතර ඒ ඔස්සේ යුක්ලීඩියානු ජ්‍යාමිතිය සිදු විය. ඇතැමුන් වරදවා වටහාගෙන ඇති අයුරට මෙම ශාස්ත්‍රීය ග්‍රන්ථය එකල ග්‍රීක ගණිතඥයින් ජ්‍යාමිතිය පිළිබඳ දත් කරුණුවල එකතුවක් නොවූ අතර එය ජ්‍යාමිතියට මූලික හැඳින්වීමක් පමණක් විය. යුක්ලීඩ් විසින්ම තවත් වඩාත් සංකීර්ණ ග්‍රන්ථ 8ක් ජ්‍යාමිතිය අලලා පල කිරීමෙන් ඒ බව පැහැදිලි වේ. ජ්‍යාමිතිය අලලා පල කළ ප්‍රථම ග්‍රන්ථය යුක්ලීඩ්ගේ ග්රන්ථයක් නොවන බව විවිධ සාධක ඔස්සේ මේ වන විට ඔප්පු වී තිබේ. එහෙත් අපහරණයට ලක්වීමත් නොසැල්ලකිල්ලට භාජනය වීමත් නිසා යුක්ලීඩ් යුගයට පෙර ලියූ ග්‍රන්ථ කිසිවක් සොයාගත නොහැකි වී තිබේ.
ජ්යාමිතියේ විශේෂයෙන්ම විජීය ජ්‍යාමිතයේ හා ජ්‍යාමිතික වීජ ගණිතයේ ප්‍රගමනය සදහා මධ්‍යතන යුගයේ දී මුස්ලිම් ගණිතඥයින් විසින් විශාල කාර්ය භාරයක් ඉටු කරන ලදී. අල් මහානි (853) නම් ගණිතඥයා විසින් ගණකයක් ද්වි ගුණ කිරිම වැනි ජ්‍යාමිතික ගැටළු වීජ ගණිතමය ගැටළු බවට ඌනනය කළ හැකි බව හදුනාගන්නා ලදී. කබිට් ඉබන් ක්වරා (ලතින් භාෂාවෙන් තෙබිට්) (836-901) ජ්‍යාමිතික අගයන්ට ආදේශිත අංක ගණිතමය ක්‍රියාවලීන් පිළිබද පරීක්ෂණ කළ අතර විශ්ලේෂණ ජ්යාමිතියේ මූලික වර්ධනයට දායකත්වය දැක්විය. ඕමාර් ක්හැයිම් (1048-1131) ඝණජ සමීකරණ සදහා ජ්‍යාමිතික විසදුම් ලබාගත් අතර ඔහුගේ සමාන්තර උප ග්‍රහණයන් පිළිබඳ ගැඹුරු අධ්‍යයනයන් යුක්ලීඩියානු නොවන ජ්යාමිතියේ මූලාරම්භයට දායකත්වය සැපයීය.
17 වැනි සියවසේ මුල් කාලයේ දී ජ්‍යාමිතිය සම්බන්ධ වැදගත් ප්‍රගමන යුගලක් සිදු වන මින් වඩාත් වැදගත් වන්නේ රේනේ ඩෙස්කාටේස් (1596-1650) යන ෆයරේ ඩි ෆර්මැට් (1601-1665) විසින් ඛණ්ඩාංක සහ සමීකරණ වලින් යුත් විශ්ලේෂණ ජ්‍යාමිතිය නම් ක්ෂේත්‍රය නිර්මාණය කිරීමයි. මෙම නව ක්ෂේත්‍රය පසු කාලීන කුලකයේ සහ නිත්‍ය ප්‍රමාණාත්මක විද්‍යාවක් වූ භෞතික විද්‍යාවේ දියුණුවට අත්‍යාවශ්‍ය විය. දෙවැනි වැදගත් සිද්ධිය වූයේ ගිරාජ් ඩෙසාගස් (1591-1661) විසින් ක්‍රමානුකූලව ප්‍රක්ෂේපි ජ්‍යාමිතිය අධ්‍යයනය කිරීමයි. ප්‍රක්ෂේපී ජ්යාමිතියේ දී මිනුම්වලින් තොරව ලක්ෂ්‍ය එකිනෙක සමඟ පෙළ ගැසෙන ආකාරය පමණක් අධ්‍යයනය කරනු ලැබේ.
19 වැනි සියවසේ දී ජ්‍යාමිතිය ආශ්‍රිතව සිදු වූ වැදගත් සිදුවීම් යුගලක් එතෙක් ජ්‍යාමිතිය අධ්‍යයනය කළ ආකාරය නව මගකට යොමු කළේය. මින් පළමුවැන්න වූයේ ලොබැකෙවිස්කි , බෝලේ හා ගෝස් විසින් යුක්ලීඩියානු නොවන ජ්‍යාමිතිය සොයාගැනීමයි. දෙවැන්න ෆීලික්ස් ක්ලේන් විසින් එලැන්ගන් වැඩසටහනේ කේන්ද්‍රීය සැලකීම ලෙස සමමිතිය හදුන්වාදීමයි. (මෙමඟින් යුක්ලීඩියානු හා යුක්ලිඩියානු නොවන ජ්‍යාමිතීන් සාධාරණීකරණය කරන ලදී) මෙකල විසූ ජ්‍යාමිතිය පිළිබද පතාක යෝධයන් යුගල වූයේ බර්නාඩ් රීමන් සහ හෙන්රි පොයිංකෙරේය. රීමන් විසින් ගණිතමය විශ්ලේෂණ උපක්‍රම පමණක් යොදා ගනිමින් රීමන් පෘෂ්ටය හදුන්වාදෙන ලද අතර පොයිකරේ විසින් ගණිතමය පද්ධති පිළිබද ජ්‍යාමිතික වාදය සහ වීජීය ස්ථල විද්‍යාව හදුන්වාදෙන ලදී.
මෙම වෙනස්කම්වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජ්‍යාමිතිය පිළිබද සංකල්පය විශාල වෙනසකට බදුන් වු අතර “අවකාශය” පිළිබඳ සංකල්පය පිරුණු සහ විවිධ ආකාරයක් ගත්තේය. මෙම තත්වය සංකීර්ණ විශ්ලේෂණය සහ ප්‍රතිෂ්ටික යාන්ත්‍ර විද්‍යාව වැනි විවිධ විෂය ක්ෂේත්‍රයන්ට පසුබිමක් සැපයීය. පුරාතන ආකාර ජ්‍යාමිතිය සමජාතීය අවකාශ හා බැඳුනක් ලෙසට මෙකල හදුනාගන්නා ලදී. සමජාතීය අවකාශ යනු ප්‍රමාණවත් සමමිතියක් පැවතීම එකිනෙකට වෙනස් ලක්ෂ මත දී එකම ආකාරයෙන් පෙනෙන අවකාශ වේ.ජ්‍යාමිතියෙ පියා යුක්ලිඩ් වේ
ජ්‍යාමිතිය
ගණිතය
|
10,284 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%BD%20-%20%E0%B6%85%E0%B6%BD%E0%B7%99%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
අන්තර්ජාල - අලෙවිකරණය
|
අන්තර්ජාල අලෙවිකරණය(internet marketing) යනු අන්තර්ජාලය භාවිතා කරමින් භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා අලෙවි ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි. මෙයට අන්තර්ජාල වෙළදාම, විද්යුත් වෙළඳකරණය යන නම්ද භාවිතා වේ.
අන්තර්ජාල අලෙවිකරණය සිදුකිරීමේදී මෙය එක් එක් ප්‍රවර්ගවලට බෙදිය හැකිය. එම සියල්ල හෝ කිහිපයක් සිදුකිරීම අන්තර්ජාල අලෙවිකරණය ලෙස කිවහැක. මේ අතර අන්තර්ජාල වෙළඳ දැන්වීම්, අන්තර්ගතය අලෙවිකරණය(Content Marketing), සෙවුම් යන්ත්‍ර ප්‍රශස්තිකරණය(SEO), ඊමේල් අලෙවිකරණය(Email Marketing), සමාජ මාධ්‍ය අලෙවිකරණය(SMM) හා අනුබද්ධ අලෙවිකරණය(Affiliate Marketing) වන ප්‍රවර්ග වලට සුවිශේෂි ස්ථානයක් හිමි වේ.
අන්තර්ජාල අලෙවිකරණයෙහි වර්තමානය
අද වන විට ලෝකයේ බොහෝ රටවල අන්තර්ජාල පහසුකම් ඇති අතර, බොහෝ ව්‍යාපාරික ආයතන, රාජ්‍ය සමාගම් හා සමාජ සුබසාදන සංගම් ඔවුන්ගේ ක්රියාකාරකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ඉහත දක්වන ලද අන්තර්ජාල අලෙවිකරණයේ ප්‍රවර්ග පාවිච්චි කිරීමට පෙළඹී ඇත.
අන්තර්ජාලය වෙළඳ සමාගම් බොහොමයක් සඳහා විශාල වෙළඳ පොළක් වී ඇත. වර්තමානයේ බොහොමයක් සමාගම් අන්තර්ජාලයේ පවතින අඩුමිළ ප්‍රචාරක සේවා හා වාණිජමය වාසි නිසා දියුණු වී ඇත. මෙය විද්යුත් වෙළඳකරණය වෙළදාම (e – commerce) ලෙසද හදුන්වනු ලැබේ.මෙය එකවර පුද්ගලයන් විශාල සංඛ්‍යාවකට තොරතුරු යැවියහැකි වේගවත්ම ක්‍රමයයි. අන්තර්ජාලය වෙළද සවාරි යාමද විප්ලවයකට භාජනයකර ඇත. උදාහරණ ලෙස පුද්ගලයෙකුට සංයුක්ත තැටියක්(CD) අන්තර්ජාලයෙන් ඇණවුම් කරගත හැකි අතර දින කිහිපයක් ඇතුළත එය තැපැල් මගින් ලබා ගැනීම හෝ කෙළින්ම තම පරිගණකයට බාගත කිරීම කළ හැකිය. අන්තර්ජාලය පුද්ගලී කරණ වෙළදාමට ද විශාලම පහසුකම් සපයයි. එය යම් නිෂ්පාදනයක් විශේෂිත පුද්ගලයෙකුට හෝ පුද්ගල කාණ්ඩයකට අලෙවිකිරීම සඳහා විශාල සහයෝගයක් ලබා දේ.
පුද්ගලීකරණ වෙළඳාමේ උදාහරණ ලෙසින් මයි ස්පේස් (My Space), ෆෙන්ඩ්ස්ටර් (Friendster), ඕර්කට් (Orkut), ෆේස්බුක් (Facebook) පොප් අප් ශොප් (popupshop) හා දහස් ගණන් අන්තර්ජාල පරිශීලකයන් එකතු වී තමන්වම ප්‍රචාරණය කර සබැඳි මිතුරන් තනාගන්නා අනෙකුත් සමාජ දැක්විය හැක. මෙම පරිශීලකයන් බොහොමයක් කුඩා නව යොවුන් වියේ අය හා අවුරුදු 13 හා 25 අතර පරාසයේ යෞවනයන් වේ. පරිශීලකයන් තමන්වම ප්‍රචාරණය කර ගැනීමේදී ඔවුන්ගේ රුචිකම් හා විනෝදාංශද ප්‍රචාරණය කරයි. සබැඳි වෙළඳ සමාගම් මෙම තොරතුරු යොදා ගෙන එම පරිශීලනයන් සබැඳිව මිළ දී ගනී යැයි සිතෙන නිෂ්පාදන ප්‍රචාරණය කරයි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Internet#Marketing
අන්තර්ජාල අලෙවිකරණය
|
10,293 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%90%E0%B6%9A%E0%B7%8A%20%E0%B6%95%E0%B6%91%E0%B7%83%E0%B7%8A%20%E0%B6%91%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%83%E0%B7%8A
|
මැක් ඕඑස් එක්ස්
|
මැක් ඕඑස් ටෙන් යනු ඇපල් සමාගම මගින් ගොඩනංවා, වෙළඳ පොළට ඉදිරිපත්කර විකිණීම සිදු කරන ලියාපදිංචි වෙළඳ නාමයක් යටතේ විකුණනු ලබන චිත්‍රක මෙහෙයුම් පද්ධතියකි. එහි නවතම සංස්කරණය දැනට නැව්ගත කර ඇත. සියලු මැකින්ටෝෂ් පරිගණකවල අන්තර්ගත කර ඇත. මැක් OS X , 1984 සිට ඇපල්හි මූලික මෙහෙයුම් පද්ධතිය වූ මැක් OS ට වූ අනුප්‍රාප්තිකය විය. එහි පූර්ව ගාමිකයා මෙන් නොව මැක් OS X යුනික්ස් මෙහෙයුම් පද්ධතියක් වන අතර 1980 සිට 1977 දී ඇපල් සමාගම විසින් එම සමාගමත් මිළ දී ගන්නා තෙක් නෙක්ස්ට් (NeXT) සමාගම මගින් දියුණු කරන ලද තාක්ෂණයක් මත ගොඩනගා ඇත.
1999 දී මෙහෙයුම් පද්ධතිය මූලින්ම මැක් Mac OS X සර්වර් 1.0 ලෙස නිකුත් විය. 2001 මාර්තු මස වැඩතල දෙසට හැඩගැසුණු (මැක් Mac OS X v10.0) සංස්කරණයක් ද නිකුත් විය. එතැන් සිට මැක් OS X හි වඩා වෙනස් “පරිශීලක” හා “සේවාදායක” මෙහෙයුම් පද්ධති සංස්කරණ පහක් නිකුත් වී ඇත. මෙයින් වඩාත්ම මෑතක දී නිකුත් වූයේ මැක් (Mac) OS X v10.5ය. ඒ 2007 ඔක්තෝබර් මාසයේ දීය. මැක් OS X නිකුත්වීම නම් තබා ඇත්තේ බළල් පවුලේ විශාල සාමාජිකයන්ගේ නම්වලිනි. මැක් OS X v10.5 ඇපල් හා එහි පරිශීලකයන් විසින් හඳුන්වනු ලබන්නේ “දිවියා” ලෙසය.
සත්කාරක සංස්කරණයවන මැක් OS X සර්වර් (Server) සැලසුමෙන් වැඩතල සංස්කරණයට සමාන වන නමුත් සාමාන්‍යයෙන් ධාවනය වන්නේ ඇපල්හි මැකින්ටෝෂ් සත්කාරක දෘඩාංග මතයි. මැක් OS X සර්වර් හි ක්‍රියාකාරී පරිගණක සමූහ කළමණාකරණය හා පරිපාලනයට මෘදුකාංග මෙවලම් අන්තර්ගත වේ. එම මෙවලම්, ලියුම් හුවමාරු නියෝජිතයේ , සැම්බා සත්කාරක , LDAP සත්කාරක , වසම් නාම සත්කාරක හා අනෙකුත් වැදගත් ජාල සේවාවලට පහසු ප්‍රවේශ සලසයි.
|
10,299 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%84%E0%B7%8F%20%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%E0%B6%BA
|
මහා පරිගණකය
|
මේන්ෆ්‍රේම් (සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ දී බිග් අයන් ලෙස හඳුන්වයි) යනු සංගණන , කර්මාන්ත හා පාරිභෝජක දත්ත, ERP හා මූලය ගණුදෙණු සැකසීම වැනි අති විශේෂ යෙදුම් සඳහා විශාල ආයතන විසින් යොදා ගන්නා පරිගණකයි.
මෙම වදන ඇති වී තිබෙන්නේ මුල් කාලීන මේන්ෆ්‍රේම් වලිනි. මන්ද ඒවා අසුරා තිබුණේ කාමර ප්රමාණයේ ඇසුරුම්වල අන්තර්ගත වූ සුපිරි ගණයේ වාණිජ යන්ත්‍ර බල සම්පන්න බවින් අඩු ඒවා‍යින් වෙන් කර දැක්වීමට මෙම වදන භාවිතා විය.
වර්තමාන භාවිතයේ දී මෙම වදන යෙදෙන්නේ 1965 දී මුලින්ම හඳුන්වා දුන් IBM සිස්ටම් 360 සමඟ ගැලපෙන පරිගණක හැඳින්වීමටය. (IBM සිස්ටම් z10 is IBM's හි නවතම නිපැයුමයි) වෙනත් ලෙසකින් සමාන ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් යුත් නමුත් IBM සිස්ටම් 360 මත පදනම් නොවූ පද්ධති සේවාදායක (servers) ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. කෙසේ නමුත් මේන්ෆ්‍රේම් හා සේවා දායක යන දෙක පර්යාය තුල්‍යාර්ථක නොවේ. (සේවාදායක සත්කාරක බලන්න)
පැරණි (ප්‍රී -වෙබ්) සේවාදායක තාක්ෂණය සමඟ ගැලපෙන හෝ එමඟින් ව්‍යුත්පන්න වූ සිස්ටම්/360 සමඟ නොගැලපෙන සමහරක් පද්ධති මේන්ෆ්‍රේම් ලෙස සැලකේ. මේ සඳහා බුරෝ(ග්)හ්ස් (Burroughs) විශාල පද්ධති, UNIVAC 1100/2200 ශ්‍රේණියේ පද්ධති හා පී-සිස්ටම්/360 IBM 700/7000 ශ්‍රේණිය ද ඇතුළත් වෙයි. බොහෝමයක් මහා පරිමාණ පරිගණක සැලසුම් නිර්මාණය වූයේ 1960 කාල වකවානුවේ දීය. බොහොමයක් විශාල පරිගණක පදනම් වූයේ එම සැලසුම් මතය. එය වෙනස් වූයේ 1990 කාලයේ වෙබ් සත්කාරකවල පැමිණීමත් සමඟය. (අවධානය දිනා ගන්නා දෙය නම් ස්විට්සර්ලන්තයෙන් පිට ධාවනය වූ ප්‍රථම වෙබ් සේවාදායකය ධාවනය වූයේ 1990 තරම් මුල් කාලයේ ස්ටැන්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ මේන්ෆ්‍රේම් එකක් වීමයි. විස්තර සඳහා විශ්ව විසිරි වියමනේ ( World Wide Web) හි ඉතිහාසය බලන්න.
1970 හා 1980 කාලයේ මතු වූ මිනි පරිගණක මෙහෙයුම් පද්ධති හා සැලසුම් කිහිපයක් විය. නමුත් ඒවා මේන්ෆ්‍රේම් ලෙස නොසැලකේ. (UNIX බිහි වූයේ මිනි පරිගණක මෙහෙයුම් පද්ධතියක් ලෙසය. එය වසර කිහිපයක් තිස්සේ දියුණු වෙමින් මේන්ෆ්‍රේම් ගතිගුණ කිහිපයක් දැරීමට තරම් සුදුසු තත්වයකට පත්ව ඇත)
1960 දී අර්ථ දක්වන ලද මේන්ෆ්‍රේම් ගතිගුණ බොහොමයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. නමුත් එම ගති ගුණ බොහොමයක් පුළුල් වී වර්තමානයට විකසනය වී ඇත.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Mainframes
පරිගණක විද්‍යාව
|
10,312 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%20%E0%B6%85%E0%B6%B7%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B7%84%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
ගණිත අභ්‍යුහනය
|
අභ්‍යූහන ක්‍රමය ගණිතයේ එන සාධන ක්‍රමයකි. මෙයින් දෙන ලද විජීය ප්‍රකාශනයක් හෝ සමිකරණයක් ප්‍රකෘති සංඛායා කුලකයට සත්‍ය බව පෙන්විය හැක. සාධනයේ අදියර දෙකක් පවති . මුල් අදිරයේදි වීජීය ප්‍රකාශනයක් n=1 අවස්ථාවට සත්‍ය යැයි සාධනය කරනු ලැබේ. දෙවන අදියරයේදි n=p අවස්ථාවට සත්‍ය යැයි උපකල්පනය කර n=p+1 අවස්ථාවට සත්‍ය යැයි සාධනය කෙරේ.
මෙම ක්‍රමය කුලක වාදයේ එන රුක් සටහන් වැනි ව්‍යූහ සාධනය කිරිමට යොදා ගැනේ. එට සාමාන්‍යයෙන් ව්‍යුහමය අභ්‍යුහනය ලෙස හඳුන්වයි. එය ගණිත තර්කවලදී හා පරිගණක තාක්ෂණයේදී යොදා ගනී.
ගණිත අභ්‍යුහනය, අභ්‍යුහනය තර්කනය ලෙස වරදවා වටහා නොගත යුතුයි. එය ගණිතයේදී ඉතා නිවැරදි ක්‍රමයක් ලෙස නොගැගේ. (Non – rigorous) ලෙස පවතී. (වැඩිපුර තොරතුරු සඳහා අභ්‍යුහනය ගැටළු බලන්න.) ඒ අනුව ගණිත අභ්‍යුහනය යනු ඉතා නිවැරදි ආරෝහණ ක්‍රමයක් වේ.
ඉතිහාසය
ගණිත අභ්‍යුහනයේ සංකල්පය භාවිතා කල මුල්ම අවස්ථාව ලෙස එයුක්ලීඩ් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ප්‍රථමක සංඛ්‍යා අනන්ත ප්‍රමාණයක් ඇතැයි පවසන සාධනයේ දැක ගත හැක. මෙම ක්‍රමයෙන් කල මුල්ම සාධනය ලෙස සැලකිය හැක්කේ ඉස්ලාමික ගණිතඥයෙක් වන අල් කාරාජි විසින් ද්වීපද ප්‍රමේය සහ පැස්කල් ත්‍රිකෝණයේ ලක්ෂණ සාධන කිරිමට උපයෝගි කර ගැනීමටයි
විස්තර කිරීම
වඩාත් සරලතම වූත් බහුලවම භාවිතාවන්නා වූත් ගණිතම අභහුන්‍ය මඟින් n නම් ප්‍රකෘති සංඛ්‍යාවක් සඳහා අදාල වන ප්‍රකාශයක් n හි ඕනෑම අගයක් සඳහා වලංගු වන බව ඔප්පු කෙරේ. මෙහි සාධනය පියවර 2කින් සිදු වේ.
-පදනම (පාදම් අවස්ථාව) n = 0 විට ප්‍රකාශය සත්‍ය බව පෙන්වීම
- අභහුන්‍ය පියවර - n හි කිසියම් අගයක් සඳහා ප්‍රකාශය සත්‍ය විට n වෙනුවට n +1 යෙදූ විට ද ප්‍රකාශය සත්‍ය බව පෙන්වීම.
අභහුන්‍ය පියවරේ දී n හි කිසියම් අගයක් සඳහා ප්‍රකාශය සත්‍ය යැයි උපකල්පනය කිරීම අභහුන්‍ය කල්පිතය නම් වේ. අභහුන්‍ය පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීමට පළමුව අභහුන්‍ය කල්පිතය උපකල්පනය කෙරෙන අතර අනතුරුව එම උපකල්පනය යොදා ගෙන n +1 සඳහා ද ප්රකාශනය ඔප්පු කරනු ලැබේ.
සමායුක්තවාද යේදී හා ගණිතමය තර්කනයේ දි බහුලව යෙදෙන පරිදි 0 ප්‍රකෘති සංඛ්‍යාවක් ලෙස සලකන විට ඉහත දක්වා ඇති පදනම් විස්තරය සත්‍ය වේ. නමුත් 1 ප්‍රථම ප්‍රාථමක සංඛ්‍යාව ලෙස සලකන විට පාදම් අවස්ථාව සඳහා අංක 1 යොදාගත යුතුය.
මෙහි දී (අභහුන්‍ය ක්‍රමයේ දී) පළමුව ආරම්භක අගයයක් සඳහා ප්‍රකාශනයක් වලංගු වන බව සාධනය කෙරෙන අතර ඉන්පසු එක් අගයක සිට තවත් අයකට ගමන් කිරීමේ ක්‍රියාවලි ප්‍රකාශය සඳහා වලංගු බව පෙන්වනු ලැබේ. මෙම තත්ව දෙකටම අනුකූල විට ඉහත ක්රියාවලිය නැවත නැවතත් සිදු කිරීමෙන් ඕනෑම අගයක් ලබා ගත හැකි වේ. මෙහි දී ඩොමිනෝ ආචරණ යොදා ගෙන මෙය පැහැදිලි කළ හැකි වේ. යමෙකුට දිගු ඩොමිනෝ කැට පේළියක් හමුවූයේ යැයි සිතමු. එවිට,
පළමු ඩොමිනෝව වැටෙනු ඇත.
ඩොමිනෝ කැටයක් වැටෙන හැමවිටම ඊට යාබද ඊළඟ ඩොමිනෝ කැටය ද වැටෙනු ඇත.
යනුවෙන් සහතික විය හැක. ඒ අනුව සියළු ඩොමිනෝ වැටෙනු ඇති බවත් එය වැළැක්විය නොහැකි බවත් පැහැදිලි වේ.
පොකුණක ඇති සම දුරින් පිහිටි එක හා සමාන නෙළුම් කොළ අපරිමිත සංඛ්‍යාවක් ඇසුරින් අභහුන්‍ය ක්‍රමය සඳහා තවත් ප්‍රතිසම අවස්ථාවක් ලබාගත හැකිය. ගෙම්බෙක් නෙළුම් කොළ මතින් පොකුණ හරහා ගමන් කළ යුතු නම් ඒ සඳහා,
නෙළුම් කොළයට උගේ බර දැරිය හැකි විය යුතුය.
ඌට එක් නෙළුම් කොළයක සිට තවත් ෙකාළයකට පැනිය හැකි විය යුතුය.
ඒ අනුව ගෙම්බාට සියළුම නෙළුම් කොළ මතට පැනිය හැකි බව පැහැදිලි වේ.
උදාහරණ
පහත සමාන්තර ශ්‍රේණිය සලකන්න
මුලින්ම n=0 අවස්ථාව තෘප්ත කරන බවට පෙන්වමු
:
දැන් අප ඉහත ප්රකාශනය n=k අවස්ථාවට සත්‍ය යැයි උප කල්පනය කරමූ
k+1 අවස්ථාව
ලෙස පෙන්විය යුතු වෙනවා
නමුත් අපට
ලෙස ලිවිය හැකියි
ගණිතය
|
10,313 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B6%BA%E0%B7%9A%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%20-%20%E0%B6%B4%E0%B7%94%E0%B7%85%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B7%8A%20%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AF%E0%B7%9A%E0%B7%81%20%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B6%BA%20%28WAN%29
|
ජාලකරණයේ ක්‍රම - පුළුල් ප්‍රදේශ ජාලය (WAN)
|
පුළුල් ප්‍රදේශ ජාලය යනු සම්පත් විශාල ප්‍රමාණයක් රටක විශාල ප්‍රදේශයක් පුරා හෝ ජාත්‍යන්තරව සේවයේ යොදවා ඇති ජාලයකි. විවිධ රටවල ඇති ඔවුන්ගේ කාර්යාල සම්බන්ධ කිරීමට WAN යොදා ගන්නා බහු ජාතික ව්‍යාපාර මේ සදහා නිදසුනකි. WAN සදහා විශාලතම හා හොදම උදාහරණ වන්නේ අන්තර් ජාලයයි. එය කුඩා ජාල විශාල සංඛ්‍යාවකින් සැදුම් ලත් ජාලයකි. අන්තර් ජාලය ලෝකයේ විශාලම ජාලය ලෙස සැලකේ. PSTN (පොදු හුවමාරු දුරකථන ජාලය) ද අන්තර්ජාල තාක්ෂණයට එකතු වෙමින් පවතින අතිශය විශාල ජාලයකි. නමුත් එය සිදුවන්නේ පොදු අන්තර් ජාලය තුළින් නොවේ.
පුළුල් ප්‍රදේශ ජාලයකට විවිධ තාක්ෂණ භාවිතයෙන් පුළුල් පරාසයක් භාවිතයෙන් සිදුකරන සන්නිවේදනය ඇතුළත් වේ. මෙම තාක්ෂණ වලට පොයින් - ටු - පොයින්ට් ප්‍රෝටෝකෝල (PPP) හා උසස් තත්ත්වයේ දත්ත සබැඳි පාලක (HDLC) වැනි පොයින්-ටු-පොයින්ට් WAN, ෆේට් රිලේ, ATM (අසමකාලික ජාල) ආදිය ඇතුලත් වේ. WAN තාක්ෂණය අතර වෙනස පදනම් වන්නේ ඔවුන් සිදුකරන හුවමාරු හැකියා හා තොරතුරු (Data) බිටු (bits) යැවීමේ හා ලැබීමේ වේගය මතයි.
WAN පිලිබඳ වැඩි විස්තර සදහා ෆ්‍රේම් රිලේ, ATM හා සොනට් බලන්න.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computer_networking#Wide_area_network_.28WAN.29
|
10,318 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%B8%E0%B6%BA%20%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
ගණිතමය තර්කණය
|
ගණිතමය තර්ක ශාස්ත්‍රය, යනු තර්ක ශාස්ත්‍රයට හා ගණිතයට අයත්වන උපක්ෂේත්‍රයකි. මෙයට තර්කනය පිළිබඳ ගණිතමය අධ්‍යයනය සහ මෙම අධ්‍යයනයන් වෙනත් ගණිත කොටස් සඳහා භාවිතය අයත් වේ. ගණිතමය තර්කනය පරිගණක විද්‍යාවට සහ දාර්ශනික තර්ක ශාස්ත්‍රයට සමීප සම්බන්ධතාවයක් දක්වයි. විධිමත් තර්ක ශාස්ත්‍රයේ ප්‍රකාශන බලය සහ විධිමත් සාධන පද්ධතියට අයත් නිගමනාත්මක බලය ගණිතමය තර්කනයේ අඩංගු ඒකීයකරණය මාතෘකා වේ.
ආරම්භයේ සිටම ගණිතමය තර්කනය ගණිතමය මූලාංග අධ්‍යයනයට දායක වූ අතර පෙරළා ගණිතමය මූලාංග ගණිතමය තර්කනයේ ඉදිරිගමනට ආධාර විය. මෙම අධ්‍යයනය 19 වැනි සියවසේ අගභාගයේදී ජ්‍යාමිතිය, අංක ගණිතය සහ විශ්ලේෂණය සඳහා ප්‍රත්‍යක්ෂක රාමු සැකිලි නිර්මාණයත් සමග ආරම්භ වූ අතර එහි ස්වභාවය හැඩගැන්වීම සඳහා 20 වැනි සියවසේදී මූලික වාදයන්ගේ සංගණතාව ඔප්පු කිරීම සඳහා ඩේවිඩ් ගිල්බර්ට් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රකමනය දායක විය. කර්ට් ගොඩෙල් හා පේරාඩ් ජෙන්සන් ආදීන් ප්‍රකමණය සඳහා ආංශික විසඳුම් දායක කළ අතර සංගතතාව ඔප්පු කිරීමේදී පැනනැගුණූ ගැටළු නිරාකරණයටද දායක විය. කුලකවාදය සඳහා වන පොදු ප්‍රත්‍යක්ෂක පද්ධතීන් ඔස්සේ ඔප්පු කළ නොහැකි ඇතැම් ප්‍රමේයයන් පැවතුනද සාමාන්‍යය ගණිතයට අයත් කරුණූ සියල්ලම පාහේ කුලක ඇසුරින් විධිමත් කළ හැකි බව කුලක වාදයට අදාල ක්රියාකාරකම් ඔස්සේ ඔප්පු විය. සමකාලීනව ගණිතමය මූලාංග ආශ්‍රීත අධ්‍යයනයෙන් බොහෝ විට සියළු ගණිත ක්ෂේත්‍ර වැඩි දියුණූ කළ හැකි සිද්ධාන්ත සෙවීම වෙනුවට ගණිතයේ එක් එක් ක්ෂේත්‍ර කුමන විධිමත් පද්ධතිය මගින් විධිමත් කළ හැකිද යන්න සෙවීමට ඉලක්ක කළ ඒවා විය.
ගණිතමය තර්කනය බොහෝ විට කුලක වාදය, ආදර්ශ වාදය, සහානුයාත වාදය, සාධන වාදය සහ නිර්මාණාත්මක ගණිතය යන උපක්ෂේත්‍රවලට බෙදනු ලැබේ. මෙම එක් එක් ක්ෂේත්‍ර අර්ථ දැක්වීමේ හැකියාව සහ පළමු පෙළ තර්කනය ආදිය ඔස්සේ පොදු මූලික තර්කන විසඳුම් දරති.
ඇල්ගොරිතම
ගණිතය
|
10,319 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A%20%E0%B6%B4%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%AD%E0%B7%92%20-%20%E0%B6%85%E0%B6%B1%E0%B7%99%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%AD%E0%B7%8A%20%E2%80%8D%E0%B6%B8%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A%20%E0%B6%B4%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%AD%E0%B7%92
|
මෙහෙයුම් පද්ධති - අනෙකුත් මෙහෙයුම් පද්ධති
|
සුවිශේෂී ලාභදායී වෙළද පොළවල තවමත් භාවිතා වන පැරණි මෙහෙයුම් පද්ධති අතරට IBM හි OS/2; Mac OS, ඇපල්ගේ Mac OS X හි UNIX නොවන පුරෝගාමියා : BeOS; XTS – 300 ඇතුළත් වේ. ඇතැම් ඒවා විශේෂයෙන් Amiga OS හා RISC OS, ඒ සදහා උනන්දුවක් ඇති ප්‍රජාව හා විශේෂ මෘදුකාංග පද්ධති සඳහා සංවර්ධනය වේ. DEC හි Open VMS තවමත් (HP) හැව්ලට් - පැකාර්ඩ් (Hewlett-packard) හි ක්‍රියාකාරී සංවර්ධනය යටතේ පවතී.
නව පරිගණක පද්ධති පිළිබද පරියේෂණ හා ඒවා නිපදවීම තවමත් සිදුවේ. GNU Hurd , Unix, සමග පසු ගැළපුම් වන පරිදි සැලසුම් කර ඇති නමුත් වැඩි දියුණු කළ ක්‍රියාකාරිත්වයකින් හා ක්ෂුද්ර කර්නල සැකැස්මකින් යුක්ත වේ. සින්ගියුලරටි (Singularity) යන Microsoft පරියේෂණවල, Dot Net මගින් කළමණාකරණයවන කේත ආකෘතිය මත පදනම්ව වඩා හොද මතක ආකර්ෂණයකින් සෑදුණු මෙහෙයුම් පද්ධතියක් නිර්මාණය කිරීමේ ව්‍යාපෘතියකි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Operating_systems#Other
|
10,321 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%AE%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%82%E0%B6%9C
|
ස්ථිරාංග
|
පරිගණක , ස්ථීරාංග යනු දෘඪාංගයක චිපයක් තුළ අන්තර්ගත කළ පරිගණක ක්‍රමාලේඛයකි, නිදසුනක් ලෙස ක්ෂුද්ර පාලකයක් දැක්විය හැක. එය තාවකාලික කියැවීම් මාත්‍ර මතක මත හෝ පරිශීලකයෙක් මගින් පවතින දෘඩාංගය තුළට ඇතුල් කළ හැකි (upload) ද්වීමය අනුරූප ගොණුවක් ලෙස සැපයිය හැක.
එහි නමින්ම සදහන් වන පරිදි , ස්ථීරාංග , දෘඩාංග හා මෘදුකාංගවල අතරමැදි ස්ථානයක් වේ. මෘදුකාංගයක් ලෙස එය ක්ෂුද්ර සකසනයක් හෝ ක්ෂුද්ර පාලකයක් මගින් ක්‍රියා කරවන පරිගණක ක්‍රමාලේඛයකි. එනමුත් එය දෘඩාංග කොටසකට තදින් සම්බන්ධව ඇති අතර ඉන් පිටත දී ඇත්තේ සුළු වටිනාකමකි.
|
10,324 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%9E%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%9C%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%A9%E0%B7%8F
|
පෞද්ගලික පරිගණක ක්‍රීඩා
|
පෞද්ගලික පරිගණක ක්‍රීඩාවක් (පරිගණක ක්‍රීඩා හෝ සරල PC ක්‍රීඩා ලෙස ද හදුන්වන) යනු වීඩියෝ ක්‍රීඩා කොන්සෝලයක හෝ ආකේඩ් යන්ත්‍රයකට වඩා පෞද්ගලික පරිගණකයක ක්‍රීඩා කරන වීඩියෝ ක්‍රීඩාවකි. පරිගණක ක්‍රීඩා spacewar වැනි සරල චිත්‍රක ක්‍රීඩාවල සිට වඩා සංකීර්ණ දෘෂ්‍ය ක්‍රීඩා දක්වා වූ විශාල පරාසයකට පරිණාමය වී ඇත.
පෞද්ගලික පරිගණක ක්‍රීඩා නිතරම වෙනත් විශේෂයින් හා සම්බන්ධ ක්‍රීඩා සංවර්ධකයින් විසින් හෝ වැඩි පිරිසක් විසින් නිර්මාණය කරන අතර ස්වාධීනව හෝ තෙවන පාර්ශවයේ ප්‍රචාරකයෙක් හරහා ප්‍රචාරය කරයි. පසුව ඒවා DVD හා CD වැනි භෞතික මාධ්‍ය මගින් හෝ අන්තර්ජාලය ඔස්සේ භාගත හැකි අත්හදා බැලීමේ මෘදුකාංග ලෙස හෝ Driect2Drive හා Steam වැනි “ඔන් ලයින් භාරදීම්” හරහා හෝ බෙදා ගනී. පරිගණක ක්‍රීඩා ක්‍රියාකිරීම සඳහා සුවිශේෂී දෘඩාංග අවශ්‍ය වන අතර ඒවා නිතරම චිත්‍රක සැකසුම් ඒකකවල විශේෂ පරම්පරා හෝ ඔන්ලයින් ක්‍රීඩා කිරීම සඳහා අන්තර්ජාල සම්බන්ධයක් විය හැක. මෙම පද්ධති අවශ්‍යතාවයන් ක්‍රීඩාවෙන් ක්‍රීඩාවට වෙනස් වේ.
පරිගණක ක්‍රීඩා හා ක්‍රීඩාවට ඇබ්බැහිවීම නිතරම එහි අඩංගු අගතිගාමී බලපෑම හා කුඩා ළමුන් දිගු කාලීනව මෙයට ඇබ්බැහි වීම ඉලක්ක කරමින් විවේචනයට ලක්වේ.ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සමහරක් වීඩියෝ ක්‍රීඩා අලෙවිය පාලනය කිරීමට විවිධ උත්සාහ ගෙන තිබුනත් The Entertainment Software Association ( විනෝදාස්වාද මෘදුකාංග සංගමය) සහ අනෙකුත් කණ්ඩායම්වල ස්ථාවරය වන්නේ තම දරුවන්ගේ හැසිරීම් පාලනය දෙමාපියන්ගේ වගකීම වන බවයි.
මතභේදාත්මක
පැහැදිලිවම පරිගණක ක්‍රීඩා වීඩියෝ ක්‍රීඩා සමග සාමාන්‍යයෙන් සම්බන්ධ වන කලහකාරී බව නිසා බොහෝ කාලයක් තිස්සේ මතභේදයට තුඩු දෙන කරුණකි. විවාදය කුඩා ළමුන්ගේ සමාජීය පිරිහීම හේතුවට අන්තර්ගතවල බලපෑම ද සැළකිල්ලට ගනියි. මන්දයත් ඇමරිකානු මනෝවිද්‍යාත්මක සංගමය වැනි සංවිධාන ද වීඩියෝ ක්‍රීඩා ප්‍රචණ්ඩත්වය ළමුන්ගේ කලහකාරී බව වැඩිකරතැයි ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. මෙම කරුණ 2006 සැප්තැම්බර් මස ලෙඩ රෝග වර්ධන ආයතනයේ වැඩිපුර පරීක්ෂාවට ද භාජනය විය. කර්මාන්ත කණ්ඩායම්, දරුවන්ගේ ක්‍රයාකාරකම් පාලනය දෙමවුපියන්ගේ වගකීම බවට ප්රතිචාර දක්වන අතර එක්සත් ජනපදයේ විරෝධයට හේතුවන ක්‍රියා විකිණීම තහනම් කිරීමේ ප්‍රයත්න ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව හෙළිවී ඇත.
වීඩියෝ ක්‍රීඩාවලට ඇබ්බැහි වීම ක්‍රීඩා විවේචනයට භාජනය වීමේ තවත් ප්‍රධාන කාරණාවකි. මන්දයත් එමගින් සෞඛ්‍යයට හා සමාජීය සම්බන්ධතාවලට අහිතකර බලපෑම් එල්ල විය හැකි අතර සමහරක් අවස්ථාවලදී දිගු කාලීන ක්‍රීඩා කිරීම් මරණයට පවා හේතු විය හැක. ඇබ්බැහි වීමේ ප්‍රශ්නය හා එහි සෞඛ්‍යමය බලපෑම, සබැඳි විශාල බහු ත්‍රිචන චරිත ක්‍රියාකරවන ක්‍රීඩා (Massively Multiplayer online ZRole Playing Games) වල නැගී සිටීමත් සමග වැඩි වී ඇත.
පරිගණක විද්‍යාව
|
10,325 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%9C%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%9A%20%E0%B6%AF%E0%B7%99%E0%B6%B1%20%E0%B6%B8%E0%B7%98%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%82%E0%B6%9C
|
නොමිලේ දෙන මෘදුකාංග
|
Freeware යනු කිසිදු වියදමක් හෝ විකල්ප ගාස්තුවක් නොමැතිව ලබා ගත හැකි පරිගණක මෘදුකාංගයි. Freeware නිදහස් මෘදුකාංග වලට වඩා පුළුල් මෘදුකාංග සමූහයක් වන අතර කිසිදු වියදමකින් තොරව ලබා දෙන හිමිකාර මෘදුකාංග ද මීට ඇතුළත්ය. හිමිකාර මෘදුකාංග , වාණිජ මෘදුකාංග හා විවෘත ප්‍රභව මෘදුකාංග අතර ඵලදායී මධ්‍යස්ථ පදනමක් වන අතර එමගින් මෘදුකාංග නිර්මාණකරුවන්ට මුල (Source Code) කේතයහි පාලනය රඳවාගෙන ව්‍යාපාර හැකියාව ආරක්ෂාකර ගනිමින් සාමාජයට යම් ප්‍රතිලාභයක් ලබා දීමට ඉඩ සලසා ඇත. Freeware පරිශීලකයා ගෙවීමට බැඳී සිටින කොටස් මෘදුකාංග (Shareware) (උදා : පරික්සුම් කාල පරිච්ඡේදයකට පසුව හෝ අතිරේක කාර්යතාවක් සඳහා) වලින් වෙනස් වේ.
මෘදුකාංග
|
10,326 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%83%20%28%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA%29
|
න්‍යාස (ගණිතය)
|
ගණිතයෙහි න්‍යාසයක් යනු සංඛ්‍යා සමූහයක, සංකේතයන්හි හෝ ප්‍රකාශනයන්හි ඍජුකෝනාස්‍රාකාරව පිළියෙළකරන ලද වගුවකි. න්‍යාසයක අඩංගු තනි තනි අයිතම එහි මූලාවයව ලෙස හෝ ඇතුලත් කිරීම් ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. මූලාවයව හයකින් සමන්විත න්‍යාසයක් සඳහා නිදසුනක් පහත දක්වා ඇත.
සමාන ප්‍රමාණයෙන් යුතු න්‍යාසයන්හි අවයව වෙන් වෙන්ව එකතු කිරීමට හෝ අඩු කිරිමට හැකියාව ඇත. න්‍යාස ගුණකිරීමේ නීතිය වඩාත් සංකීර්ණ වේ. පළමු න්‍යාසයෙහි සිරස් තීරු ගණනට දෙවෙනි න්‍යාසයෙහි තිරස් තීරු ගණන සමානම් පමණක් එම න්‍යාස දෙක ගුණ කිරීමට හැකියව ඇත. රේඛීය පරිණාමණ නිරූපනය කිරීම න්‍යාසයන්හි ප්‍රධාන භාවිතය වන අතර, ආදී රේඛීය ශ්‍රිත සාධාරණීකරණය කිරීමටද යොදාගනියි. නිදසුනක් ලෙස, ත්‍රිමාන අවකාශය තුළ දෛශික පරිවර්තනය රේඛීය පරිණාමණය වේ. R යනු පරිවර්තන න්‍යාසයක්ද v යනු අවකාශයේ ලක්ෂ්‍යයක් විස්තර කරන සිරස් තීරු දෛශිකයක්ද (එක් සිරස් තීරුවක් පමණක් ඇති න්‍යාසයක්) නම්, Rv ගුණිතය යනු එම ලක්ෂ්‍යය පරිවර්තනයෙන් පසු පිහිටීම විස්තර කරන තීරු දෛශිකයයි. න්‍යාස දෙකක ගුණිතය රේඛීය පරිණාමණ දෙකක සංයෝජනයක් නිරූපනයකරනු ලබයි. රේඛීය සමීකරණ පද්ධතියක විසඳුම් ලබා ගැනීම න්‍යාසයන්හි වෙනත් භාවිතයකි. න්‍යාසය සමචතුරස්‍රාකාර නම් එහි නිර්ණායකය ගණනය කිරීම මඟින් එහි සමහර ගුණ අපෝහනය කිරීමට හැකියාව ඇත. නිදසුනක් ලෙස, සමචතුරස්‍රාකාර න්‍යාසයක නිර්ණායකය ශූන්‍ය නොවන්නේ නම් පමණක් එයට ප්‍රතිලෝමයක් ඇත. අයිගන් අගය සහ අයිගන් දෛශිකය රේඛීය පරිණාමණයෙහි ජ්‍යාමිතියට අන්තර් දෘශ්ටිය සලසනු ලබයි.
න්‍යාස බොහෝ විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රයන්හි භාවිත සොයාගනු ලබයි. භෞතික විද්‍යාවෙහි, විද්යුත් පරිපථ, දෘශ්ටි විද්‍යාව සහ ක්වොන්ටම් යන්ත්‍ර විද්‍යාව අධ්‍යයනය සඳහා න්‍යාස භාවිතාකරයි. පරිගණක ප්‍රස්තාරික ක්‍රමයෙහි, ද්විමාන තලයෙහි ත්‍රිමාන ප්‍රතිබිම්බ ප්‍රක්ෂේපනය කිරීමට සහ තාත්වික චලිතය පෙනෙන අයුරු නිර්මාණය කිරීමට න්‍යාස භාවිතාකරයි. බහු මාන සඳහා ව්‍යුත්පන්න සහ දර්ශක ඝාතීය යොදාගන්නවාසේම පෞරාණික විශ්ලේෂණාත්මක මත පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබාගැනීමට න්‍යාස කලනය යොදාගනියි.
අවුරුදු සිය ගණනක් තිස්සේ වස්තු විෂය වෙමින් වර්තමානය වන විට පර්යේෂණ මට්ටම දක්වාම විහිදී ගිය න්‍යාස ගණනය සඳහා කාර්යක්ෂම ඇල්ගොරිතම සංවර්ධනය කිරීම සංඛ්‍යාත්මක විශ්ලේෂණයේද ප්‍රධාන කොටසක් වී පවතී. සෛද්ධාන්තිකවත් ප්‍රායෝගිකවත්, න්‍යාස වියෝජන ක්‍රමය න්‍යාස ගණනය සරල කර දෙයි. එක් එක් න්‍යාස ආකෘති උදා:- විරල න්‍යාස, කර්ණය ආසන්න න්‍යාස, සඳහා ඈඳන ලද ඇල්ගොරිතම පරිමිත මුලාවයව ක්‍රමයේ හා වෙනත් න්‍යාස ගණනයන් ඉක්මන් කරවයි. ග්‍රහ තාරකා සිද්ධාන්ත වලදී සහ පරමාණුක සිද්ධාන්ත වලදී අපරිමිත න්‍යාස භාවිතා වෙයි. ශ්‍රිතයක ටේලර් ශ්‍රේණිය මත බලපාන ව්‍යුත්පන්න කාරකය නිරූපණය කරන න්‍යාසය ඒ සඳහා ඇති හොඳම නිදසුනයි.
අර්ථදැක්වීම
න්‍යාස යනු ගණිතමය ප්‍රකාශනයන්හි සෘජුකෝණාස්‍රාකාර පිළියෙළ කිරීමක් වන අතර එමඟින් සංඛ්‍යාවල සරල බව ඇතිකරවිය හැකිය. නිදසුනක් ලෙස,
විකල්ප අංකනයක් ලෙස කොටු වරහන් වෙනුවට විශාල සුළු වරහන් යොදාගත හැක :
න්‍යාසයක තිරස් පේළි සහ සිරස් තීරු අඩංගුවේ. න්‍යාසයක අඩංගු සංඛ්‍යා එහි මූලාවයව ලෙස හෝ ඇතුලත් කිරීම් ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. තිරස් පේළි m ගණනකින් හා සිරස් තීරු n ගණනකින් යුතු න්‍යාසයක් m-by-n න්‍යාසයක් ලෙස හෝ m × n න්‍යාසයක් ලෙස එහි ප්රමාණය විශේෂයෙන් සඳහන් කරන අතර, m සහ n එහි මානවේ. ඉහත සඳහන් කර ඇත්තේ 4-by-3 න්‍යාසයකි.
තිරස් පේළි එකක් (1 × n) පමණක් ඇති න්‍යාස තිරස් පේළි දෛශික ලෙසද සිරස් තීරු එකක් (m × 1) පමණක් ඇති න්‍යාස සිරස් පේළි දෛශික ලෙසද හඳුන්වනු ලබයි. න්‍යාසයක ඕනෑම තිරස් පේළියක් හෝ සිරස් තීරුවක් තිරස් පේළි දෛශිකය හෝ සිරස් තීරු දෛශිකය නිර්ණය කරන අතර, න්‍යාසයෙහි වෙනත් තිරස් පේළි හෝ සිරස් තීරු අනුපිළිවෙළින් ඉවත්කිරීම මඟින් ලබාගත හැකියි. නිසදසුනක් ලෙස, ඉහත A න්‍යාසයෙහි තුන්වන තිරස් පේළියේ තිරස් පේළි දෛශිකය
න්‍යාසයක තිරස් පේළිය හෝ සිරස් තීරුව අගයකට අර්ථපහදා දෙන විට, එය අනුරූප තිරස් පේළි දෛශිකයට හෝ සිරස් තීරු දෛශිකයට යොමුකරනු ලැබේ. උදාහරණයක් ලෙස න්‍යාසයක වෙනස් තිරස් පේළි දෙකක් සමාන බව කිව හැකියි, එහි අර්ථය ඒවායෙහි තිරස් පේළි දෛශිකය සමාන බවයි. සමහර අවස්ථාවලදී තිරස් පේළියක හෝ සිරස් තීරුවක අගය හරියටම අගයන් අනුපිළිවෙළින් (Rn හි මූලාවයවයකඇතුලත් කිරීම් තත්වික සංඛ්‍යා නම්) න්‍යාසයට වඩා වැඩියෙන් අර්ථපහදා දිය යුතුයි, උදාරණයක් ලෙස න්‍යාසයක තිරස් පේළි අනුරූප සිරස් තීරු වලට සමාන වන විට එය එහි තැන් පෙරළුම් න්‍යාසයවෙයි.
බොහෝ සෙයින් මෙම ලිපිය තාත්වික සහ සංකීර්ණ න්‍යාස කේන්ද්‍ර කරගෙන ඇත, තව දුරටත් න්‍යාසයක මූලාවයව කෙසේදයත් අනුපිළිවෙළින් තාත්වික හෝ සංකීර්ණ විය හැකියි. බොහෝ සාමාන්‍ය ආකාරයේ ඇතුලත් කිරීම් පහත සාකච්ඡා කරනු ලබයි.
අංකනය
යම් දෙසකට පැතිර පවත්නා බොහෝ පුළුල් වූ න්‍යාස විශේෂීකරණ අංකනයක් ඇත. සාමාන්‍යයෙන් ඉංග්‍රීසි ලොකු අකුරු භාවිතයෙන් න්‍යාසයක් දක්වනු ලබන අතර අනුරූප ඉංග්‍රීසි කුඩා අකුරු සමඟ යටිකුරු දර්ශක දෙකක් යෙදීමෙන් ඇතුලත් කිරීමක් ඉදිරිපත් කරනු ලබයි. ඊට අමතරව ඉංග්‍රීසි ලොකු අකුරු භාවිතයෙන් න්‍යාසයක් සංකේතවත් කරනු ලබයි, බොහෝ ලේඛකයන් විශේෂ මුද්‍රණ ශිල්පීය විලාසිතාභාවිතා කරයි, වෙනත් ගණිතමය දේවල් මඟින් න්‍යාස වල ඇති වෙනස හඳුනා ගැනීමට සුලබව සෘජු තද අකුරු (ඇල නැති) ආධාරකරනු ලබයි. විකල්ප අංකනයක් ලෙස සෘජු අකුරු සහිතව හෝ රහිතව විචල්‍ය නාමයට යටින් ඉරි දෙකක් ගැසීම සිදුකරනු ලබයි, (e.g., ).
න්‍යාසයක i වෙනි තිරස් පේළියේ සහ j වෙනි සිරස් තීරුවේ ඇතුලත් කිරීම i,j වන ඇතුළත් කිරීම ලෙස සලකයි. නිදසුනක් ලෙස, ඉහත A න්‍යාසයේ (2,3) ඇතුළත් කිරිම 7 වේ. A නම් න්‍යාසයක (i, j) ඇතුළත් කිරීම බහුල වශයෙන් භාවිත කරනුයේ ai,j ලෙසිනි. A[i,j] හෝ Ai,j යනු මේ සඳහා භාවිතා කරනු ලබන වෙනත් සංකේත වේ.
Sometimes a matrix is referred to by giving a formula for its (i,j)th entry, often with double parenthesis around the formula for the entry, for example, if the (i,j)th entry of A were given by aij, A would be denoted ((aij)).
An asterisk is commonly used to refer to whole rows or columns in a matrix. For example, ai,∗ refers to the ith row of A, and a∗,j refers to the jth column of A. The set of all m-by-n matrices is denoted (m, n).
A common shorthand is
A = [ai,j]i = 1,...,m; j = 1,...,n or more briefly A = [ai,j]m×n
to define an m × n matrix A. Usually the entries ai,j are defined separately for all integers and . They can however sometimes be given by one formula; for example the 3-by-4 matrix
can alternatively be specified by A = [i − j]i = 1,2,3; j = 1,...,4, or simply A = ((i-j)), where the size of the matrix is understood.
Some programming languages start the numbering of rows and columns at zero, in which case the entries of an m-by-n matrix are indexed by and . This article follows the more common convention in mathematical writing where enumeration starts from 1.
මූලික ක්රියාකාරකම්
There are a number of operations that can be applied to modify matrices called matrix addition, scalar multiplication and transposition. These form the basic techniques to deal with matrices.
Familiar properties of numbers extend to these operations of matrices: for example, addition is commutative, i.e., the matrix sum does not depend on the order of the summands: A + B = B + A.
The transpose is compatible with addition and scalar multiplication, as expressed by (cA)T = c(AT) and (A + B)T = AT + BT. Finally, (AT)T = A.
Row operations are ways to change matrices. There are three types of row operations: row switching, that is interchanging two rows of a matrix; row multiplication, multiplying all entries of a row by a non-zero constant; and finally row addition, which means adding a multiple of a row to another row. These row operations are used in a number of ways including solving linear equations and finding inverses.
න්‍යාස ගුණකිරීම,රේඛීය සමීකරණ සහ රේඛීය පරිණාමණ
Multiplication of two matrices is defined only if the number of columns of the left matrix is the same as the number of rows of the right matrix. If A is an m-by-n matrix and B is an n-by-p matrix, then their matrix product AB is the m-by-p matrix whose entries are given by dot product of the corresponding row of A and the corresponding column of B:
where 1 ≤ i ≤ m and 1 ≤ j ≤ p. For example, the underlined entry 1 in the product is calculated as
Matrix multiplication satisfies the rules (AB)C = A(BC) (associativity), and (A+B)C = AC+BC as well as C(A+B) = CA+CB (left and right distributivity), whenever the size of the matrices is such that the various products are defined. The product AB may be defined without BA being defined, namely if A and B are m-by-n and n-by-k matrices, respectively, and Even if both products are defined, they need not be equal, i.e., generally one has
AB ≠ BA,
i.e., matrix multiplication is not commutative, in marked contrast to (rational, real, or complex) numbers whose product is independent of the order of the factors. An example of two matrices not commuting with each other is:
whereas
The identity matrix In of size n is the n-by-n matrix in which all the elements on the main diagonal are equal to 1 and all other elements are equal to 0, e.g.
It is called identity matrix because multiplication with it leaves a matrix unchanged: MIn = ImM = M for any m-by-n matrix M.
Besides the ordinary matrix multiplication just described, there exist other less frequently used operations on matrices that can be considered forms of multiplication, such as the Hadamard product and the Kronecker product. They arise in solving matrix equations such as the Sylvester equation.
රේඛීය සමීකරණ
A particular case of matrix multiplication is tightly linked to linear equations: if x designates a column vector (i.e., n×1-matrix) of n variables x1, x2, ..., xn, and A is an m-by-n matrix, then the matrix equation
Ax = b,
where b is some m×1-column vector, is equivalent to the system of linear equations
A1,1x1 + A1,2x2 + ... + A1,nxn = b1
...
Am,1x1 + Am,2x2 + ... + Am,nxn = bm .
This way, matrices can be used to compactly write and deal with multiple linear equations, i.e., systems of linear equations.
රේඛීය පරිණාමණ
Matrices and matrix multiplication reveal their essential features when related to linear transformations, also known as linear maps. A real m-by-n matrix A gives rise to a linear transformation Rn → Rm mapping each vector x in Rn to the (matrix) product Ax, which is a vector in Rm. Conversely, each linear transformation f: Rn → Rm arises from a unique m-by-n matrix A: explicitly, the of A is the ith coordinate of f(ej), where ej = (0,...,0,1,0,...,0) is the unit vector with 1 in the jth position and 0 elsewhere. The matrix A is said to represent the linear map f, and A is called the transformation matrix of f.
For example, the 2×2 matrix
can be viewed as the transform of the unit square into a parallelogram with vertices at , , , and . The parallelogram pictured at the right is obtained by multiplying A with each of the column vectors and in turn. These vectors define the vertices of the unit square.
The following table shows a number of 2-by-2 matrices with the associated linear maps of R2. The blue original is mapped to the green grid and shapes, the origin (0,0) is marked with a black point.
Under the 1-to-1 correspondence between matrices and linear maps, matrix multiplication corresponds to composition of maps: if a k-by-m matrix B represents another linear map g : Rm → Rk, then the composition is represented by BA since
(g ∘ f)(x) = g(f(x)) = g(Ax) = B(Ax) = (BA)x.
The last equality follows from the above-mentioned associativity of matrix multiplication.
The rank of a matrix A is the maximum number of linearly independent row vectors of the matrix, which is the same as the maximum number of linearly independent column vectors. Equivalently it is the dimension of the image of the linear map represented by A. The rank-nullity theorem states that the dimension of the kernel of a matrix plus the rank equals the number of columns of the matrix.
සමචතුරස්‍රාකාර න්‍යාස
A square matrix is a matrix with the same number of rows and columns. An n-by-n matrix is known as a square matrix of order n. Any two square matrices of the same order can be added and multiplied. A square matrix A is called invertible or non-singular if there exists a matrix B such that
AB = In.
This is equivalent to BA = In. Moreover, if B exists, it is unique and is called the inverse matrix of A, denoted A−1.
The entries Ai,i form the main diagonal of a matrix. The trace, tr(A) of a square matrix A is the sum of its diagonal entries. While, as mentioned above, matrix multiplication is not commutative, the trace of the product of two matrices is independent of the order of the factors: tr(AB) = tr(BA).
Also, the trace of a matrix is equal to that of its transpose, i.e., tr(A) = tr(AT).
If all entries outside the main diagonal are zero, A is called a diagonal matrix. If only all entries above (below) the main diagonal are zero, A is called a lower triangular matrix (upper triangular matrix, respectively). For example, if n = 3, they look like
(diagonal), (lower) and (upper triangular matrix).
නිර්ණායකය
The determinant det(A) or |A| of a square matrix A is a number encoding certain properties of the matrix. A matrix is invertible if and only if its determinant is nonzero. Its absolute value equals the area (in R2) or volume (in R3) of the image of the unit square (or cube), while its sign corresponds to the orientation of the corresponding linear map: the determinant is positive if and only if the orientation is preserved.
The determinant of 2-by-2 matrices is given by
When the determinant is equal to one, then the matrix represents an equi-areal mapping. The determinant of 3-by-3 matrices involves 6 terms (rule of Sarrus). The more lengthy Leibniz formula generalises these two formulae to all dimensions.
The determinant of a product of square matrices equals the product of their determinants: det(AB) = det(A) · det(B). Adding a multiple of any row to another row, or a multiple of any column to another column, does not change the determinant. Interchanging two rows or two columns affects the determinant by multiplying it by −1. Using these operations, any matrix can be transformed to a lower (or upper) triangular matrix, and for such matrices the determinant equals the product of the entries on the main diagonal; this provides a method to calculate the determinant of any matrix. Finally, the Laplace expansion expresses the determinant in terms of minors, i.e., determinants of smaller matrices. This expansion can be used for a recursive definition of determinants (taking as starting case the determinant of a 1-by-1 matrix, which is its unique entry, or even the determinant of a 0-by-0 matrix, which is 1), that can be seen to be equivalent to the Leibniz formula. Determinants can be used to solve linear systems using Cramer's rule, where the division of the determinants of two related square matrices equates to the value of each of the system's variables.
අයිගන් අගයන් සහ අයිගන් දෛශික
A number λ and a non-zero vector v satisfying
Av = λv
are called an eigenvalue and an eigenvector of A, respectively. The number λ is an eigenvalue of an n×n-matrix A if and only if A−λIn is not invertible, which is equivalent to
The function pA(t) = det(A−tI) is called the characteristic polynomial of A, its degree is n. Therefore pA(t) has at most n different roots, i.e., eigenvalues of the matrix. They may be complex even if the entries of A are real. According to the Cayley–Hamilton theorem, pA(A) = 0, that is to say, the characteristic polynomial applied to the matrix itself yields the zero matrix.
සමමිතිය
A square matrix A that is equal to its transpose, i.e., A = AT, is a symmetric matrix. If instead, A was equal to the negative of its transpose, i.e., A = −AT, then A is a skew-symmetric matrix. In complex matrices, symmetry is often replaced by the concept of Hermitian matrices, which satisfy A∗ = A, where the star or asterisk denotes the conjugate transpose of the matrix, i.e., the transpose of the complex conjugate of A.
By the spectral theorem, real symmetric matrices and complex Hermitian matrices have an eigenbasis; i.e., every vector is expressible as a linear combination of eigenvectors. In both cases, all eigenvalues are real. This theorem can be generalized to infinite-dimensional situations related to matrices with infinitely many rows and columns, see below.
නිශ්චිත භාවය
A symmetric n×n-matrix is called positive-definite (respectively negative-definite; indefinite), if for all nonzero vectors x ∈ Rn the associated quadratic form given by
Q(x) = xTAx
takes only positive values (respectively only negative values; both some negative and some positive values). If the quadratic form takes only non-negative (respectively only non-positive) values, the symmetric matrix is called positive-semidefinite (respectively negative-semidefinite); hence the matrix is indefinite precisely when it is neither positive-semidefinite nor negative-semidefinite.
A symmetric matrix is positive-definite if and only if all its eigenvalues are positive. The table at the right shows two possibilities for 2-by-2 matrices.
Allowing as input two different vectors instead yields the bilinear form associated to A:
BA (x, y) = xTAy.
සංඛ්‍යාත්මක ආකාර
In addition to theoretical knowledge of properties of matrices and their relation to other fields, it is important for practical purposes to perform matrix calculations effectively and precisely. The domain studying these matters is called numerical linear algebra. As with other numerical situations, two main aspects are the complexity of algorithms and their numerical stability. Many problems can be solved by both direct algorithms or iterative approaches. For example, finding eigenvectors can be done by finding a sequence of vectors xn converging to an eigenvector when n tends to infinity.
Determining the complexity of an algorithm means finding upper bounds or estimates of how many elementary operations such as additions and multiplications of scalars are necessary to perform some algorithm, e.g., multiplication of matrices. For example, calculating the matrix product of two n-by-n matrix using the definition given above needs n3 multiplications, since for any of the n2 entries of the product, n multiplications are necessary. The Strassen algorithm outperforms this "naive" algorithm; it needs only n2.807 multiplications. A refined approach also incorporates specific features of the computing devices.
In many practical situations additional information about the matrices involved is known. An important case are sparse matrices, i.e., matrices most of whose entries are zero. There are specifically adapted algorithms for, say, solving linear systems Ax = b for sparse matrices A, such as the conjugate gradient method.
An algorithm is, roughly speaking, numerically stable, if little deviations (such as rounding errors) do not lead to big deviations in the result. For example, calculating the inverse of a matrix via Laplace's formula (Adj (A) denotes the adjugate matrix of A)
A−1 = Adj(A) / det(A)
may lead to significant rounding errors if the determinant of the matrix is very small. The norm of a matrix can be used to capture the conditioning of linear algebraic problems, such as computing a matrix' inverse.
Although most computer languages are not designed with commands or libraries for matrices, as early as the 1970s, some engineering desktop computers such as the HP 9830 had ROM cartridges to add BASIC commands for matrices. Some computer languages such as APL were designed to manipulate matrices, and various mathematical programs can be used to aid computing with matrices.
න්‍යාස වියෝජන ක්‍රම
There are several methods to render matrices into a more easily accessible form. They are generally referred to as matrix transformation or matrix decomposition techniques. The interest of all these decomposition techniques is that they preserve certain properties of the matrices in question, such as determinant, rank or inverse, so that these quantities can be calculated after applying the transformation, or that certain matrix operations are algorithmically easier to carry out for some types of matrices.
The LU decomposition factors matrices as a product of lower (L) and an upper triangular matrices (U). Once this decomposition is calculated, linear systems can be solved more efficiently, by a simple technique called forward and back substitution. Likewise, inverses of triangular matrices are algorithmically easier to calculate. The Gaussian elimination is a similar algorithm; it transforms any matrix to row echelon form. Both methods proceed by multiplying the matrix by suitable elementary matrices, which correspond to permuting rows or columns and adding multiples of one row to another row. Singular value decomposition expresses any matrix A as a product UDV∗, where U and V are unitary matrices and D is a diagonal matrix.
The eigendecomposition or diagonalization expresses A as a product VDV−1, where D is a diagonal matrix and V is a suitable invertible matrix. If A can be written in this form, it is called diagonalizable. More generally, and applicable to all matrices, the Jordan decomposition transforms a matrix into Jordan normal form, that is to say matrices whose only nonzero entries are the eigenvalues λ1 to λn of A, placed on the main diagonal and possibly entries equal to one directly above the main diagonal, as shown at the right. Given the eigendecomposition, the nth power of A (i.e., n-fold iterated matrix multiplication) can be calculated via
An = (VDV−1)n = VDV−1VDV−1...VDV−1 = VDnV−1
and the power of a diagonal matrix can be calculated by taking the corresponding powers of the diagonal entries, which is much easier than doing the exponentiation for A instead. This can be used to compute the matrix exponential eA, a need frequently arising in solving linear differential equations, matrix logarithms and square roots of matrices. To avoid numerically ill-conditioned situations, further algorithms such as the Schur decomposition can be employed.
වීජීය සංක්ෂේපන ආකාරය සහ සාධාරණීකරණය
Matrices can be generalized in different ways. Abstract algebra uses matrices with entries in more general fields or even rings, while linear algebra codifies properties of matrices in the notion of linear maps. It is possible to consider matrices with infinitely many columns and rows. Another extension are tensors, which can be seen as higher-dimensional arrays of numbers, as opposed to vectors, which can often be realised as sequences of numbers, while matrices are rectangular or two-dimensional array of numbers. Matrices, subject to certain requirements tend to form groups known as matrix groups.
න්‍යාස සමඟ බොහෝ සාමාන්‍ය ඇතුලත් කිරීම්
This article focuses on matrices whose entries are real or complex numbers. However, matrices can be considered with much more general types of entries than real or complex numbers. As a first step of generalization, any field, i.e., a set where addition, subtraction, multiplication and division operations are defined and well-behaved, may be used instead of R or C, for example rational numbers or finite fields. For example, coding theory makes use of matrices over finite fields. Wherever eigenvalues are considered, as these are roots of a polynomial they may exist only in a larger field than that of the coefficients of the matrix; for instance they may be complex in case of a matrix with real entries. The possibility to reinterpret the entries of a matrix as elements of a larger field (e.g., to view a real matrix as a complex matrix whose entries happen to be all real) then allows considering each square matrix to possess a full set of eigenvalues. Alternatively one can consider only matrices with entries in an algebraically closed field, such as C, from the outset.
More generally, abstract algebra makes great use of matrices with entries in a ring R. Rings are a more general notion than fields in that no division operation exists. The very same addition and multiplication operations of matrices extend to this setting, too. The set M(n, R) of all square n-by-n matrices over R is a ring called matrix ring, isomorphic to the endomorphism ring of the left R-module Rn. If the ring R is commutative, i.e., its multiplication is commutative, then M(n, R) is a unitary noncommutative (unless n = 1) associative algebra over R. The determinant of square matrices over a commutative ring R can still be defined using the Leibniz formula; such a matrix is invertible if and only if its determinant is invertible in R, generalising the situation over a field F, where every nonzero element is invertible. Matrices over superrings are called supermatrices.
Matrices do not always have all their entries in the same ring – or even in any ring at all. One special but common case is block matrices, which may be considered as matrices whose entries themselves are matrices. The entries need not be quadratic matrices, and thus need not be members of any ordinary ring; but their sizes must fulfil certain compatibility conditions.
රේඛීය සිතියම් වලට ඇති සබැඳියාව
Linear maps Rn → Rm are equivalent to m-by-n matrices, as described above. More generally, any linear map between finite-dimensional vector spaces can be described by a matrix A = (aij), after choosing bases v1, ..., vn of V, and w1, ..., wm of W (so n is the dimension of V and m is the dimension of W), which is such that
In other words, column j of A expresses the image of vj in terms of the basis vectors wi of W; thus this relation uniquely determines the entries of the matrix A. Note that the matrix depends on the choice of the bases: different choices of bases give rise to different, but equivalent matrices. Many of the above concrete notions can be reinterpreted in this light, for example, the transpose matrix AT describes the transpose of the linear map given by A, with respect to the dual bases.
More generally, the set of m×n matrices can be used to represent the R-linear maps between the free modules Rm and Rn for an arbitrary ring R with unity. When n = m composition of these maps is possible, and this gives rise to the matrix ring of n×n matrices representing the endomorphism ring of Rn.
න්‍යාස කාණ්ඩ
A group is a mathematical structure consisting of a set of objects together with a binary operation, i.e., an operation combining any two objects to a third, subject to certain requirements. A group in which the objects are matrices and the group operation is matrix multiplication is called a matrix group. Since in a group every element has to be invertible, the most general matrix groups are the groups of all invertible matrices of a given size, called the general linear groups.
Any property of matrices that is preserved under matrix products and inverses can be used to define further matrix groups. For example, matrices with a given size and with a determinant of 1 form a subgroup of (i.e., a smaller group contained in) their general linear group, called a special linear group. Orthogonal matrices, determined by the condition
MTM = I,
form the orthogonal group. They are called orthogonal since the associated linear transformations of Rn preserve angles in the sense that the scalar product of two vectors is unchanged after applying M to them:
(Mv) · (Mw) = v · w.
Every finite group is isomorphic to a matrix group, as one can see by considering the regular representation of the symmetric group. General groups can be studied using matrix groups, which are comparatively well-understood, by means of representation theory.
අපරිමිත න්‍යාස
It is also possible to consider matrices with infinitely many rows and/or columns even if, being infinite objects, one cannot write down such matrices explicitly. All that matters is that for every element in the set indexing rows, and every element in the set indexing columns, there is a well-defined entry (these index sets need not even be subsets of the natural numbers). The basic operations of addition, subtraction, scalar multiplication and transposition can still be defined without problem; however matrix multiplication may involve infinite summations to define the resulting entries, and these are not defined in general.
If R is any ring with unity, then the ring of endomorphisms of as a right R module is isomorphic to the ring of column finite matrices whose entries are indexed by , and whose columns each contain only finitely many nonzero entries. The endomorphisms of M considered as a left R module result in an analogous object, the row finite matrices whose rows each only have finitely many nonzero entries.
If infinite matrices are used to describe linear maps, then only those matrices can be used all of whose columns have but a finite number of nonzero entries, for the following reason. For a matrix A to describe a linear map f: V→W, bases for both spaces must have been chosen; recall that by definition this means that every vector in the space can be written uniquely as a (finite) linear combination of basis vectors, so that written as a (column) vector v of coefficients, only finitely many entries vi are nonzero. Now the columns of A describe the images by f of individual basis vectors of V in the basis of W, which is only meaningful if these columns have only finitely many nonzero entries. There is no restriction on the rows of A however: in the product A·v there are only finitely many nonzero coefficients of v involved, so every one of its entries, even if it is given as an infinite sum of products, involves only finitely many nonzero terms and is therefore well defined. Moreover this amounts to forming a linear combination of the columns of A that effectively involves only finitely many of them, whence the result has only finitely many nonzero entries, because each of those columns do. One also sees that products of two matrices of the given type is well defined (provided as usual that the column-index and row-index sets match), is again of the same type, and corresponds to the composition of linear maps.
If R is a normed ring, then the condition of row or column finiteness can be relaxed. With the norm in place, absolutely convergent series can be used instead of finite sums. For example, the matrices whose column sums are absolutely convergent sequences form a ring. Analogously of course, the matrices whose row sums are absolutely convergent series also form a ring.
In that vein, infinite matrices can also be used to describe operators on Hilbert spaces, where convergence and continuity questions arise, which again results in certain constraints that have to be imposed. However, the explicit point of view of matrices tends to obfuscate the matter, and the abstract and more powerful tools of functional analysis can be used instead.
ශූන්‍ය න්‍යාස
An empty matrix is a matrix in which the number of rows or columns (or both) is zero. Empty matrices help dealing with maps involving the zero vector space. For example, if A is a 3-by-0 matrix A and B is a 0-by-3 matrix, then AB is the 3-by-3 zero matrix corresponding to the null map from a 3-dimensional space V to itself, while BA is a 0-by-0 matrix. There is no common notation for empty matrices, but most computer algebra systems allow creating and computing with them. The determinant of the 0-by-0 matrix is 1 as follows from regarding the empty product occurring in the Leibniz formula for the determinant as 1. This value is also consistent with the fact that the identity map from any finite dimensional space to itself has determinant 1, a fact that is often used as a part of the characterization of determinants.
භාවිතය
There are numerous applications of matrices, both in mathematics and other sciences. Some of them merely take advantage of the compact representation of a set of numbers in a matrix. For example, in game theory and economics, the payoff matrix encodes the payoff for two players, depending on which out of a given (finite) set of alternatives the players choose. Text mining and automated thesaurus compilation makes use of document-term matrices such as tf-idf to track frequencies of certain words in several documents.
Complex numbers can be represented by particular real 2-by-2 matrices via
under which addition and multiplication of complex numbers and matrices correspond to each other. For example, 2-by-2 rotation matrices represent the multiplication with some complex number of absolute value 1, as above. A similar interpretation is possible for quaternions.
Early encryption techniques such as the Hill cipher also used matrices. However, due to the linear nature of matrices, these codes are comparatively easy to break. Computer graphics uses matrices both to represent objects and to calculate transformations of objects using affine rotation matrices to accomplish tasks such as projecting a three-dimensional object onto a two-dimensional screen, corresponding to a theoretical camera observation. Matrices over a polynomial ring are important in the study of control theory.
Chemistry makes use of matrices in various ways, particularly since the use of quantum theory to discuss molecular bonding and spectroscopy. Examples are the overlap matrix and the Fock matrix used in solving the Roothaan equations to obtain the molecular orbitals of the Hartree–Fock method.
ප්‍රස්තාරික සිද්ධාන්තය
The adjacency matrix of a finite graph is a basic notion of graph theory. It saves which vertices of the graph are connected by an edge. Matrices containing just two different values (0 and 1 meaning for example "yes" and "no") are called logical matrices. The distance (or cost) matrix contains information about distances of the edges. These concepts can be applied to websites connected hyperlinks or cities connected by roads etc., in which case (unless the road network is extremely dense) the matrices tend to be sparse, i.e., contain few nonzero entries. Therefore, specifically tailored matrix algorithms can be used in network theory.
විශ්ලේෂණය සහ ජ්‍යාමිතිය
The Hessian matrix of a differentiable function ƒ: Rn → R consists of the second derivatives of ƒ with respect to the several coordinate directions, i.e.
It encodes information about the local growth behaviour of the function: given a critical point x = (x1, ..., xn), i.e., a point where the first partial derivatives of ƒ vanish, the function has a local minimum if the Hessian matrix is positive definite. Quadratic programming can be used to find global minima or maxima of quadratic functions closely related to the ones attached to matrices (see above).
Another matrix frequently used in geometrical situations is the Jacobi matrix of a differentiable map f: Rn → Rm. If f1, ..., fm denote the components of f, then the Jacobi matrix is defined as
If n > m, and if the rank of the Jacobi matrix attains its maximal value m, f is locally invertible at that point, by the implicit function theorem.
Partial differential equations can be classified by considering the matrix of coefficients of the highest-order differential operators of the equation. For elliptic partial differential equations this matrix is positive definite, which has decisive influence on the set of possible solutions of the equation in question.
The finite element method is an important numerical method to solve partial differential equations, widely applied in simulating complex physical systems. It attempts to approximate the solution to some equation by piecewise linear functions, where the pieces are chosen with respect to a sufficiently fine grid, which in turn can be recast as a matrix equation.
සම්භාවිතා සිද්ධාන්ත සහ සංඛ්‍යානය
Stochastic matrices are square matrices whose rows are probability vectors, i.e., whose entries sum up to one. Stochastic matrices are used to define Markov chains with finitely many states. A row of the stochastic matrix gives the probability distribution for the next position of some particle currently in the state that corresponds to the row. Properties of the Markov chain like absorbing states, i.e., states that any particle attains eventually, can be read off the eigenvectors of the transition matrices.
Statistics also makes use of matrices in many different forms. Descriptive statistics is concerned with describing data sets, which can often be represented in matrix form, by reducing the amount of data. The covariance matrix encodes the mutual variance of several random variables. Another technique using matrices are linear least squares, a method that approximates a finite set of pairs (x1, y1), (x2, y2), ..., (xN, yN), by a linear function
yi ≈ axi + b, i = 1, ..., N
which can be formulated in terms of matrices, related to the singular value decomposition of matrices.
Random matrices are matrices whose entries are random numbers, subject to suitable probability distributions, such as matrix normal distribution. Beyond probability theory, they are applied in domains ranging from number theory to physics.
සමමිති සහ භෞතික විද්‍යාව තුළ පරිණාමණ
Linear transformations and the associated symmetries play a key role in modern physics. For example, elementary particles in quantum field theory are classified as representations of the Lorentz group of special relativity and, more specifically, by their behavior under the spin group. Concrete representations involving the Pauli matrices and more general gamma matrices are an integral part of the physical description of fermions, which behave as spinors. For the three lightest quarks, there is a group-theoretical representation involving the special unitary group SU(3); for their calculations, physicists use a convenient matrix representation known as the Gell-Mann matrices, which are also used for the SU(3) gauge group that forms the basis of the modern description of strong nuclear interactions, quantum chromodynamics. The Cabibbo–Kobayashi–Maskawa matrix, in turn, expresses the fact that the basic quark states that are important for weak interactions are not the same as, but linearly related to the basic quark states that define particles with specific and distinct masses.
ක්වොන්ටම් ගති ස්වභාවයේ රේඛීය සංයෝජන
The first model of quantum mechanics (Heisenberg, 1925) represented the theory's operators by infinite-dimensional matrices acting on quantum states. This is also referred to as matrix mechanics. One particular example is the density matrix that characterizes the "mixed" state of a quantum system as a linear combination of elementary, "pure" eigenstates.
Another matrix serves as a key tool for describing the scattering experiments that form the cornerstone of experimental particle physics: Collision reactions such as occur in particle accelerators, where non-interacting particles head towards each other and collide in a small interaction zone, with a new set of non-interacting particles as the result, can be described as the scalar product of outgoing particle states and a linear combination of ingoing particle states. The linear combination is given by a matrix known as the S-matrix, which encodes all information about the possible interactions between particles.
සාමාන්‍ය ක්‍රම
A general application of matrices in physics is to the description of linearly coupled harmonic systems. The equations of motion of such systems can be described in matrix form, with a mass matrix multiplying a generalized velocity to give the kinetic term, and a force matrix multiplying a displacement vector to characterize the interactions. The best way to obtain solutions is to determine the system's eigenvectors, its normal modes, by diagonalizing the matrix equation. Techniques like this are crucial when it comes to the internal dynamics of molecules: the internal vibrations of systems consisting of mutually bound component atoms. They are also needed for describing mechanical vibrations, and oscillations in electrical circuits.
ජ්‍යාමිතික දෘශ්ටි විද්‍යාව
Geometrical optics provides further matrix applications. In this approximative theory, the wave nature of light is neglected. The result is a model in which light rays are indeed geometrical rays. If the deflection of light rays by optical elements is small, the action of a lens or reflective element on a given light ray can be expressed as multiplication of a two-component vector with a two-by-two matrix called ray transfer matrix: the vector's components are the light ray's slope and its distance from the optical axis, while the matrix encodes the properties of the optical element. Actually, there are two kinds of matrices, viz. a refraction matrix describing the refraction at a lens surface, and a translation matrix, describing the translation of the plane of reference to the next refracting surface, where another refraction matrix applies.
The optical system, consisting of a combination of lenses and/or reflective elements, is simply described by the matrix resulting from the product of the components' matrices.
ඉලෙක්ට්‍රෝනික විද්‍යාව
Traditional mesh analysis in electronics leads to a system of linear equations that can be described with a matrix.
The behaviour of many electronic components can be described using matrices. Let A be a 2-dimensional vector with the component's input voltage v1 and input current i1 as its elements, and let B be a 2-dimensional vector with the component's output voltage v2 and output current i2 as its elements. Then the behaviour of the electronic component can be described by B = H · A, where H is a 2 x 2 matrix containing one impedance element (h12), one admittance element (h21) and two dimensionless elements (h11 and h22). Calculating a circuit now reduces to multiplying matrices.
ඉතිහාසය
Matrices have a long history of application in solving linear equations. The Chinese text The Nine Chapters on the Mathematical Art (Jiu Zhang Suan Shu), from between 300 BC and AD 200, is the first example of the use of matrix methods to solve simultaneous equations, including the concept of determinants, over 1000 years before its publication by the Japanese mathematician Seki in 1683 and the German mathematician Leibniz in 1693. Cramer presented his rule in 1750.
Early matrix theory emphasized determinants more strongly than matrices and an independent matrix concept akin to the modern notion emerged only in 1858, with Cayley's Memoir on the theory of matrices. The term "matrix" (Latin for "womb", derived from mater—mother) was coined by Sylvester, who understood a matrix as an object giving rise to a number of determinants today called minors, that is to say, determinants of smaller matrices that derive from the original one by removing columns and rows. In a 1851 paper, Sylvester explains:
I have in previous papers defined a "Matrix" as a rectangular array of terms, out of which different systems of determinants may be engendered as from the womb of a common parent.
The study of determinants sprang from several sources. Number-theoretical problems led Gauss to relate coefficients of quadratic forms, i.e., expressions such as and linear maps in three dimensions to matrices. Eisenstein further developed these notions, including the remark that, in modern parlance, matrix products are non-commutative. Cauchy was the first to prove general statements about determinants, using as definition of the determinant of a matrix A = [ai,j] the following: replace the powers ajk by ajk in the polynomial
where Π denotes the product of the indicated terms. He also showed, in 1829, that the eigenvalues of symmetric matrices are real. Jacobi studied "functional determinants"—later called Jacobi determinants by Sylvester—which can be used to describe geometric transformations at a local (or infinitesimal) level, see above; Kronecker's Vorlesungen über die Theorie der Determinanten and Weierstrass' Zur Determinantentheorie, both published in 1903, first treated determinants axiomatically, as opposed to previous more concrete approaches such as the mentioned formula of Cauchy. At that point, determinants were firmly established.
Many theorems were first established for small matrices only, for example the Cayley–Hamilton theorem was proved for 2×2 matrices by Cayley in the aforementioned memoir, and by Hamilton for 4×4 matrices. Frobenius, working on bilinear forms, generalized the theorem to all dimensions (1898). Also at the end of the 19th century the Gauss–Jordan elimination (generalizing a special case now known as Gauss elimination) was established by Jordan. In the early 20th century, matrices attained a central role in linear algebra. partially due to their use in classification of the hypercomplex number systems of the previous century.
The inception of matrix mechanics by Heisenberg, Born and Jordan led to studying matrices with infinitely many rows and columns. Later, von Neumann carried out the mathematical formulation of quantum mechanics, by further developing functional analytic notions such as linear operators on Hilbert spaces, which, very roughly speaking, correspond to Euclidean space, but with an infinity of independent directions.
ලෝක ඉතිහාසයේ ගණිතය තුළ න්‍යසයන්හි වෙනත් භාවිත
The word has been used in unusual ways by at least two authors of historical importance.
Bertrand Russell and Alfred North Whitehead in their Principia Mathematica (1910–1913) use the word matrix in the context of their Axiom of reducibility. They proposed this axiom as a means to reduce any function to one of lower type, successively, so that at the “bottom” (0 order) the function is identical to its extension:
“Let us give the name of matrix to any function, of however many variables, which does not involve any apparent variables. Then any possible function other than a matrix is derived from a matrix by means of generalization, i.e., by considering the proposition which asserts that the function in question is true with all possible values or with some value of one of the arguments, the other argument or arguments remaining undetermined”.
For example a function Φ(x, y) of two variables x and y can be reduced to a collection of functions of a single variable, e.g., y, by “considering” the function for all possible values of “individuals” ai substituted in place of variable x. And then the resulting collection of functions of the single variable y, i.e., ∀ai: Φ(ai, y), can be reduced to a “matrix” of values by “considering” the function for all possible values of “individuals” bi substituted in place of variable y:
∀bj∀ai: Φ(ai, bj).
Alfred Tarski in his 1946 Introduction to Logic'' used the word “matrix” synonymously with the notion of truth table as used in mathematical logic.
See also
Algebraic multiplicity
Geometric multiplicity
Gram-Schmidt process
List of matrices
Matrix calculus
Periodic matrix set
Tensor
සටහන්
නිර්දේශ
භෞතික විද්‍යා නිර්දේශ
පෞරාණික නිර්දේශ
, reprint of the 1907 original edition
භාහිර ඈඳුම්
History
MacTutor: Matrices and determinants
Matrices and Linear Algebra on the Earliest Uses Pages
Earliest Uses of Symbols for Matrices and Vectors
Online books
Online matrix calculators
, a freeware package for matrix algebra and statistics
Operation with matrices in R (determinant, track, inverse, adjoint, transpose)
Abstract algebra
Linear algebra
ගණිතය
|
10,329 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%84%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%AD%20%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A
|
හරිත පරිගණක
|
හරිත පරිගණක යනු නිවැරදිව පරිගණක සම්පත් පරිහරණය අධ්‍යයනය හා ප්රායෝගික පුහුණුවයි. මෙවැනි වැඩසටහනක ප්‍රාථමික අභිප්‍රාය වන්නේ ත්‍රිත්ව පදනම් පෙළ ගණනය කිරීම හා සංවිධානාත්මක (සහ සමාජගත) සාර්ථකත්වය මැනීමට විහිදුනු වර්ණාවලියක අගයන් හා උපමානයි. මෙහි පරමාර්ථ හරිත රසායන විද්‍යාවට සමානය. අපද්‍රව සහිත අමුද්‍රව්‍ය භාවිතය අවම කිරීම , ශක්ති කාර්යක්ෂමතාව නිෂ්පාදනයේ ජීව කාලය තුළ වැඩි කිරීම හා අභාවයට පත් නිෂ්පාදන හා කර්මාන්තශාලා අපද්‍රව්‍යවල ප්‍රතිචක්‍රීකරණ හැකියාව හෝ ක්ෂ්‍රද්‍ර ජීවීන් නිසා විනාශයට පත්වන භාවය ඉහළ දමයි.
නුතන තොරතුරු තාක්ෂණ පද්ධති සංකීර්ණ මිනිස් සම්මිශ්‍රණයකින් මෙන්ම , ජාල හා දෘඩාංග මත රදා පවතී. එනම් හරිත පරිගණක මුල පිරිය යුත්තේ ස්වභාව ධර්මයා හා විධිමත් , හා වැඩිවන බාල කළ ප්රශ්න වෙත යොමුව, විසදුමක කොටස් ලෙස භාවිතා කරන්නාගේ සෑහීම , නැවත පිළියෙල කිරීමේ කළමනාකාරීත්වය , යාමනය කළ අනුකූලතාව , ඉලෙක්ට්‍රෝන අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම , විදුලි සංදේශනය , සර්වර් සම්පත් වල තාත්ත්වීකරණය , ශක්ති භාවිතය , දුර්වල අනුග්‍රාහක විසදුම් , හා ආයෝජනය නැවත ලැබීම ආදී දෑ අඩංගු විය හැක.
පරිගණක
පරිගණක විද්‍යාව
|
10,336 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20%28%20%E0%B6%B1%E0%B7%9A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20-%20Resident%20Viruses%29
|
ප්‍රතිවෛරස ( නේවාසික වෛරස - Resident Viruses)
|
රෙසිඩන්ට් වෛරසවල ද , නන් රෙසිඩන්ට් වෛරසවලට සමාන පුණර්ජනාත්මක මොඩියුලයක් අඩංගු වේ. කෙසේ නමුත් මෙම මොඩියුලය සෙවුම් මොඩියුලයක් මගින් කැඳවනු නොලැබේ. ඒ වෙනුවට වෛරසය ක්‍රියාත්මක කළ විට එය පුණර්ජනාත්මක මොඩියුලය මතකයට ඇතුල් කර මෙහෙයුම් පද්ධතිය යම් කාර්යයක් සිදු කරන සෑම අවස්ථාවක දීම එය ක්‍රියාත්මක කරවීමට වග බලා ගනී. උදාහරණයක් ලෙස මෙහෙයුම් පද්ධතිය ගොණුවක් විවෘත කරන සෑම අවස්ථාවකම පුණර්ජනාත්මක මොඩියුලය ක්‍රියාත්මක විය හැකිය. මේ නිසා වෛරසයක් පරිගණකයේ ක්‍රියාත්මක වන සෑම සුදුසු ක්‍රම‍ෙල්ඛයක්ම ආසාදනය කරයි.
රෙසිඩන්ට් වෛරස සමහර විටෙක වේගවත් ආසාදනයන් හා මන්දගාමී ආසාදනයන් යනුවෙන් උප කොටස් දෙකකට බෙදේ. වේගවත් ආසාදනයන් නිර්මාණය කර ඇත්තේ හැකිතාක් ගොණු ආසාදනය කිරීමටය. උදාහරණ ලෙස වේගවත් ආසාදනයන්ට ඇතුල්වන සියලු විභව සත්කාරක ගොණු ආසාදනය කළ හැක. මෙය ප්‍රතිවෛරස මෘදුකාංගවලට විශේෂ ප්‍රශ්නයක් ඇති කරයි. ප්‍රතිවෛරස මෘදුකාංග පුළුල් පද්ධති පරිලෝකනයක් සිදුකරන සෑම අවස්ථාවකදීම සෑම විභව සත්කාරක ගොණු සියල්ලටම ඇතුල් වේ. එවැනි වෛරසයක් මතකයේ ඇති බව වෛරස ස්කෑනරය තුළට ඇතුල් වී පරිලෝකනය කළ සියලු ගොණු ආසාදනය කළ හැක. වේගවත් ආසාදකයන් පැතිරීමේදී ඔවුන්ගේ වේගවත් ආසාදන සීඝ්‍රතාව ආධාර කර ගනී. මෙම ක්‍රමයේ අවාසිය වන්නේ ගොණු විශාල ප්‍රමාණයක් ආසාදනය කිරීම නිසා පහසුවෙන් අනාවරණය විය හැකි වීමයි. මෙම වෛරස පරිගණකවල වේගය අඩු කරන නිසා හෝ ප්‍රතිවෛරස් මෘදුකාංගවල අවධානයට යොමු වන ක්‍රියා සිදු කිරීම නිසා අනාවරණය පහසුවෙයි. මන්දගාමී ආසාදකයන් සැලසුම් කර ඇත්තේ සත්කාරක ගොණු සීඝ්‍රව ආසාදනය කිරීමට නොවේ. උදාහරණ ලෙස සමහරක් මන්දගාමී වෛරසවලට ගොණු පිටපත් කිරීමේදී ආසාදනය කළ හැක. මන්දගාමී වෛරස ඒවායේ ක්‍රියාකාරිත්වය සීමා කිරීමෙන් අනාවරණය වළක්වා ගැනීමට සැලසුම් කර ඇත. එය පරිගණකයේ අවධානයට බදුන්වන ලෙස මන්දගාමී නොකරන අතර ප්‍රතිවෛරස මෘදුකාංගවල අවධානය බඳුන් වන සැක කටයුතු හැසිරීම් දක්වන්නේ ඉතා අල්ප වශයෙනි. කෙසේ නමුත් මන්දගාමී ආසාදන ක්‍රියා පිළිවෙල සාර්ථක ලෙස නොසැලකේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computer_virus#Resident_viruses
|
10,348 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9B%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F
|
ස්වාභාවික සංඛ්‍යා
|
ගණිතයෙහි දී ප්‍රකෘති සංඛ්‍යාවක් (මේවා ගණින සංඛ්‍යා සංඛ්‍යා ලෙසද හඳුන්වයි.) යනු { 1,2,3……} අවයව සහිත සංඛ්‍යා කුලකයේ අවයවත් (ධන නිඛිල) හෝ {0,1,2,3…….} අවයව සහිත සංඛ්‍යා (ඍණ නොවන නිඛිල ) කුලකයක් අවයවයක් වේ. මේ අතරින් මුල් ආකාරය සංඛ්‍යා වාදයේදී භාවිතාවන අතර පසු ආකාරය ගණිතමය තර්කනය කුලකවාදය හා පරිගණක විද්යාවේදී භාවිතා වේ. වඩාත් විධිමත් අර්ථකතනයක් පසුව දැක්වේ.
ප්‍රකෘති සංඛ්‍යාවල ප්‍රධාන ප්‍රයෝජන දෙකකි. ඒවා ගණන් කිරීමට භාවිතා කළ හැක. (උදාහරණ - මේසය උඩ ඇපල් ගෙඩි තුනක් ඇත. ) ඒවා පටිපාතගත කිරීම්වලට භාවිතා කරයි.(මෙය රටේ ඇති තුන්වැනි විශාලම නගරයයි. )
භාජ්‍යතාව ආදී ප්‍රකෘති සංඛ්‍යාවල ගුණන සංඛ්‍යාවාදය යටතේ ප්‍රථමක සංඛ්‍යා ව්‍යාප්තිය ආදී ලෙසට අධ්‍යයනයට ලක් වේ. රැම්සේ වාදය වැනි ගණන් කිරීම හා සම්බන්ධ ගැටළු සමායෝජන විද්‍යාව යටතේ අධ්‍යයනය කෙරේ.
සංඛ්‍යා
ගණිතය
ස්වාභාවික සංඛ්‍යා
|
10,352 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%B8%E0%B6%BA%20%E0%B6%94%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B7%94%20%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%B8%E0%B7%8A
|
ගණිතමය ඔප්පු කිරීම්
|
ගණිතයේ දී ඔප්පු කිරීම මගින් අදහස් වන්නේ යම් ගණිතමය ප්‍රකාශනයක් ආදර්ශනය කිරීම තුළින් එය ගණිත පසුබිමේ ඇති යම් යම් තත්වයනට අනුකූලව සත්‍ය වන බව පෙන්වීමයි. එහිදී ඔප්පු කිරීම යනු අනුභවික නොවන තාර්කික කටයුත්තකි. ඔප්පු කිරීමකදී එම ගණිතමය ප්රකාශනය එය ආදර්ශනය කරන සෑම විටම එක අවස්ථාවක නොඇර එය සත්‍ය විය යුතුය. ඔප්පු නොවන ප්‍රශ්තුතයක් (proposition) සැම විටම ඌනණයක් (conjecture) ලෙස හැඳින්වේ.
ඔප්පු කිරීමට තාර්කික බව ඇතුළත් වුවද එයට උභයාර්ථය ගෙන දීමට සැමවිටම ස්වාභාවික භාෂාව (natural language) මිශ්‍ර වීමක් ද වේ. ගණිතයේ ලියවී ඇති ඔප්පු කිරීම් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් සාමාන්‍ය තර්ක ශාත්‍රිය ඔප්පු කිරීම් වේ. ඇත්ත වශයෙන්ම විධිමත් ඔප්පු කිරීම් සාධනය කිරීමේ සිද්ධාන්තවලට අයත් වේ. විධිමත් ඔප්පු කිරීම් හා සාමාන්‍ය ඔප්පු කිරීම් අතර පවතින වෙනස තුලින් නූතන හා පැරණි ගණිතයේ ගණිතමය ව්‍යවහාරයන්, ගණිතයේ අර්ධ අනුභූතිවාදය (quasi-empiricism) හා ජන ගණිතයයැයි කියාගන්නා අංශ පිළිබද පර්යේෂණ වර්ධනය වී ඇත. ගණිතමය දර්ශනය සත්‍යය වී ඇත්තේ භාෂාවේ හා ඔප්පු කළ තර්කයන්වල කොටසක් වශයෙනි. එසේම ගණිතයද භාෂාවක් වේ.
සාමාන්‍යයෙන් අවධානය නොලැබෙන කරුණක් නම්, ඔප්පු කිරීමේදී ලැබෙන පිළිතුර සිද්ධාන්තයන්ට අනුකූලව සත්‍ය විය යුතුවේ. තවද අවසාන පේලියේ දී සම්පුර්ණයෙන්ම සරල වූ පිළිතුරක් තිබිය යුතුවේ. තවද ප්‍රකාශනයේ මුල සිට ඔප්පු කිරීමෙන් පසුව තව තවත් ප්‍රකාශන ඔප්පු කිරීමට එම ඔප්පු කල සිද්ධාන්තය යොදා ගත හැක. ඔප්පු කිරීම තැනින් තැනට පනිමින් සිද්ධාන්ත යොදමින් (stepping stone) ඔප්පු කර නම් එය උප සාධ්‍ය (lemma) ගණයට වැටේ. ප්‍රත්‍යක්ෂයන් ඔප්පු කිරීමට අවශ්‍ය නොවන නැතිනම් අනවශ්‍ය ප්‍රකාශයන් වන අතර එය ගණිතයේදී ඉතා ප්‍රාථමික දර්ශනයක් වේ. වර්තමානයේ වඩාත්ම අවධානය ඇත්තේ ව්‍යවහාරයේ යෙදෙන ගණිතය (practice) පිළිබඳවයි.
සාධනය
ගණිතය
|
10,355 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%8A%20%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%9A%E0%B7%82%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%28Work%20station%29
|
වර්ක් ස්ටේෂන් (Work station)
|
යුනික්ස් වර්ක් ස්ටේෂන් RISC වර්ක් ස්ටේෂන් හෝ ඉංජිනේරුමය වර්ක් ස්ටේෂන් වැනි වර්ක් එකක් යනු තාක්ෂනික හා විද්‍යාත්මක යෙදුම් සදහා නිර්මාණය කරන ලද උසස් ගණයේ පරිගණකයකි. මුලික ලෙසට වර්ක් ස්ටේෂන් තනා ඇත්තේ එක් වරකට තනි පුද්ගලයෙකුගේ භාවිතයට පමණක් වුවත් එය බහුලව පෙදෙසි ජාලයකට (LAN) සම්බන්ධ කර ඇති අතර එහි බහු පරිශීලක මෙහෙයුම් පද්ධති ධාවනය වේ.
ඓතිහාසිකව, විශේෂයෙන් චිත්‍රක හා CPU ජවය, මතක ධාරිතාව හා බහුකාර්ය හැකියාව සලකා බලන කල වර්ක් ස්ටේෂන් එකක් සාමාන්‍ය පරිගණකයකට වඩා වැඩි කාර්යය ඵලයක් ලබාදෙයි.
බොහෝ විට වර්ක් සටේෂන් විශේෂතාව 3D යාන්ත්‍රික සැලසුම් පරිගණකමය සරල ගණිතය වැනි ඉංජිනේරුමය අනුකරණ ප්‍රතිඵල, සජීවන හා අනුරු විදැහුම් කිරීම හා ගණිතමය වගු වැනි සංකිර්ණ දත්ත ප්‍රදර්ශණයට හා ක්‍රියාත්මක කිරීමට යෙදවේ. අවම ලෙස මෙය අධි විභේදන තිරයකින් යතුරු හුවමාරුවකින් හා මුසියකින් යුක්තය. නමුත් තිර කිහිපයක් සදහා සහය දෙන අතර බොහෝ විට ඇති වේගවත්ම අණු සකසු භාවිතා කරයි. සැලසුම් කිරීමට හා උසස් දෘෂ්‍ය කටයුතු සදහා චිත්‍ර ටැබ්ලට් හෝ ස්ලේස් බෝල් වැනි විශේෂිත ආදාන දෘඩාංග භාවිතා කරයි. වර්ක් ස්ටේෂන් පරිගණක වෙළද පොළේ සාකච්ඡා හැකියාව වැනි උසස් උපාංග හා සහයෝගි මෙවලම් සැපයිමේ මූලික කොටස වී ඇත.
සාමාන්‍යයෙන් පරිගණක වල කාර්යය සාධන ප්‍රවණතා වලට අනුව වර්තමාන පුද්ගලික පරිගණකයක් පරම්පරා එකකට හෝ දෙකකට කලින් තිබු ඉහළම තත්වයේ වර්ක් ස්ටේෂන් එකකටත් වඩා බලවත්ය. මුලින් ඉහළ ගණයේ පද්ධති අවශ්‍ය සංකිර්ණ ක්‍රියාවලි බොහෝමයක් අද සාමාන්‍ය භාවිත PC මගින් ඉටුකර ගත හැකි නිසා වර්ක් ස්ටේෂන් වෙළද පොළ වර්තමානයේදී බෙහෙවින් විශේෂීකරණයට භාජනය වී ඇත. කෙසේ වුවත් වර්ක් ස්ටේෂන් නිර්මාණය කර ඇත්තේ සැලකිය යුතු පරිගණක ජවයක් අවශ්‍ය වන අවස්ථා වලටය. එනම් සාම්ප්‍රදායික පරිගණක ඉක්මණින් ප්රතිචාර නොදක්වන තත්ත්වයට පැමිණේන නමුත් මේවා දිගටම භාවිතයට ගත හැකිව පවතින අවස්ථාය. වර්ක් ස්ටේෂන් හා PC අතර තාක්ෂණය සමාන වී ඇති නමුත් තවමත් අනුරූප PC කොටස් වල දක්නට නොලැබෙන විශේෂිත අංග රාශියක් වර්ක් ස්ටේෂන් වල දක්නට නොලැබෙන විශේෂිත අංග රාශියක් වර්ක් ස්ටේෂන් වල ඇත.
වර්ක් ස්ටේෂන් යන වදන පර්යන්තයක් (terminal) හෝ ජාලයකයකට අද ඇති PC හැදින්වීමටද යොදා ගනු ලැබේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Workstation
|
10,358 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B6%9A%20%E0%B6%B4%E0%B7%92%E0%B7%85%E0%B7%92%E0%B6%B6%E0%B6%B3%20%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%A2%20%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA
|
කුලක පිළිබඳ වීජ ගණිතය
|
කුලක පිළිබඳ වීජ ගණිතය, කුලකවල ගුණ හා නීති නංවමින් පැහැදිලි කරයි. එය කුලක මේලය, ඡේදනය, අනුපූරණය, කුලක සමානතාවයේ සම්බන්ධතා සහ කුලක අන්තර්ගතය පිලිබද සිද්ධාන්තවලින් සමන්විතය. ශ්‍රිතයන් ආදී වන සියළු ගණිතමය වස්තූන් පාහේ අර්ථ දැක්වීමේදී කුලක වාදයේ භාෂා ක්‍රමය භාවිතා වේ. එමඟින් මූලධර්ම ඇගයීම හා ගණනයක් සිදු කිරීම සඳහා ක්‍රමවත් ක්‍රියා පිළිවෙලක් සපයයි.
මූලධර්ම
කුලක වීජ ගණිතය යනු සංඛ්‍යාත්මක වීජ ගණිතයේ න්‍යායාත්මක විශ්ලේෂණය වේ. අංක ගණිතයෙහි එකතු කිරීම හා ගුණ කිරීම න්‍යාදේශ හා සංඝටන වන්නාක් මෙන්, කුලක වීජ ගණිතයෙහි කුලක මේලය හා කුලක ඡේදනය එසේ වේ. අංක ගණිතයෙහි කුඩා හෝ සමාන යන්න, කුලක වීජ ගණිතයෙහි උපකුලකයට අනුරූප වේ.
කුලක වීජ ගණිතයේ මූලික න්‍යායන්
කුලකයේ ද්වීමය කර්මයන් වන මේලය හා ජේදනය බොහෝ සර්වසාම්‍යයන් තෘප්ත කරයි. මෙකී සර්වසාම්‍යයන් හෝ ‘න්‍යායන්’ කිහිපයක් සඳහාම විශේෂ වූ නම් ඇත. න්‍යාය යුගල තුනක් සාධනයෙන් තොරව පහත ප්‍රමේය තුළ ප්රකාශ වේ.
පළමු ප්‍රමේය - ඕනෑම , හා කුලක සඳහා පහත සර්වසාම්‍යයන් සත්‍ය වේ.
න්‍යාදේශ න්‍යාය:
සංඝටන න්‍යාය:
විඝටන න්‍යාය:
කුලකවල ජේදනය හා මේලය හා සංඛ්‍යාවල ආකලණය හා ගුණනය අතර ප්‍රතිසමතාව බොහෝ අපූරුය. ආකලණය හා ගුණනය පරිදිම, ජේදනයේ හා මේලයේ කර්මයන් න්‍යායදේශ හා සංඝටනවන අතර ජේදනය මේලයන් විඝටනය වේ. නමුත් ආකලණය හා ගුණනය පරිදි නොව, මේලයද ජේදනයෙන් විඝටනය වේ.
ඊළග ප්‍රමේයෙන්, විශේෂිත කුලක 3 ක් ද සම්බන්ධ තවත් න්‍යාය යුගල දෙකක් ප්රකාශ කරයි. ශූන්‍ය කුලකය , සර්වත්‍ර කුලකය හා කුලක අනුපූරකය එම කුලක තුනයි.
දෙවන ප්‍රමේය - සර්වත්‍ර කුලකයේ ඕනෑම උපකුලකයක් සඳහා පහත සර්ව සාමාන්‍යයන් සත්‍ය වේ.
තදාස්ම්‍ය න්‍යාය:
අනුපූරක න්‍යාය
සර්වසාම්‍ය නියමයන් (න්‍යාදේශ න්‍යායන් සමග) පවසනුයේ, ආකලණය හා ගුණනය සඳහා 0 හා 1 පරිදිම, පිළිවෙලින් හා , මේලය හා ජේදනය සඳහා සර්වසාම්‍ය අවයවයන් බවයි.
ආකලණය හා ගුණනය පරිදි නොව මේලය හා ජේදනය සඳහා ප්‍රතිලෝම අවයව නැත. කෙසේ නමුත් අනුපූරක න්‍යායන් අනුපූරණ කුලකයේ, ප්‍රතිලෝමයට තරමක් සමාන ඒකමය කර්මයෙහි මූලික ලක්ෂණ ලබාදෙයි.
ඉහත සඳහන් කළ න්‍යාය යුගල පහ - න්‍යාදේශ, සංඝටන, විඝටන, සර්වසාම්‍ය හා අනුපූරක න්‍යායන්, කුලකවල සියලුම වලංගු ප්‍රමේයන් මගින් ව්‍යුත්පන්න කළ හැකි බැවින් කුලක වීජ ගණිතයේ සියල්ල ඉන් ආවරණය වේ යැයි කිව හැකිය.
කුලක මේලය හා ඡේදනය ආශ්‍රිත තවත් න්‍යායන්
Idempotent laws:
Domination laws:
Absorption laws:
කුලක අනුපූරකය ආශ්‍රිත තවත් න්‍යායන්
ඩි මෝගන් න්‍යාය:
ද්විත්ව අනුපූරක න්‍යාය:
සර්වත්‍ර කුලකය හා අභිශුන්‍ය කුලකය සඳහා අනුපූරක න්‍යාය:
මේවාත් බලන්න
කුලක වාදය
කුලක වාදයේ මූලික සංකල්ප
බාහිර සබැඳි
Operations on Sets at ProvenMath
ගණිතය
කුලක
|
10,366 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%82%E0%B7%9A%E0%B6%B4%E0%B6%AB%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B6%AB%20%E0%B7%81%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B6%BA
|
ප්‍රක්ෂේපණ විකිරණ ශිල්පය
|
ප්‍රක්ෂේපණ විකිරණ ශිල්පය එක්ස්රේ කිරණ භාවිතා කරමින් ද්විමාණ ප්‍රතිබිම්භ ලබාගත හැකි ක්‍රමෝපායකි. සාමාන්‍යයෙන් එක්ස් කිරණවලට භාජනය කරනු ලබන සිරුරේ බෙහෝ කොටස්වල ප්‍රක්ෂේපණයන් දෙකක් පමණක් ලබාගන්නා අතර එමගින් එකිනෙකට සෘජු කෝණීව එක්ස් කිරණ ගමන් කරනු ලබයි. මෙය සිදු කරනුයේ හේතු දෙකක් නිසාවෙනි. පළමු හේතුව වන්නේ බොහොමයක් වූ අස්ථි බිදීම් දෘෂ්‍යමාන වන්නේ එක් තලයකින් පමණක් වන අතර නිරවද්‍ය තලය ප්‍රතිබිම්භය ලබාගන්නා තෙක් විකිරණ වේදියාට පැහැදිලි නොවන බැවිණි. දෙවැන්න වනුයේ අස්ථි බිදීම්වල පිහිටීම සහ සිරුරට ඇතුළු වූ ආගන්තුක ද්‍රව්‍යයවල පිහිටීම පිළිබදව අවබෝධයක් ලබාගැනීම සදහාය. මෙලෙස හැකි තරම් තොරතුරු යම්කිසි රෝගයක් පිළිබදව රැස් කර ගැනීම වැදගත් වනුයේ එමගින් අස්ථි බිදිමට ලක් වූ රෝගියාට ප්ලාස්ටර් ඔෆ් පැරිස් මගින් ආධාරකයන් සැපයීම හෝ ශල්‍ය කර්මයක් සිදු කරන්නේ ද යන්න පිළිබදව නිර්ණය කළ හැකි බැවිණි. මැමෝගැෆි සහ දන්ත වෛද්‍ය විද්යාවේදී ද ප්‍රක්ෂේපණ විකිරණ ශිල්පය භාවිතා කෙරුණ ද මෙම ලිපියේ සදහන් කිරීමට එම මාතෘකාවන් ඉතා සංකිර්ණය.
එක්ස් කිරණ
|
10,368 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%9B%E0%B7%80%20%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80-%E0%B7%80%E0%B7%99%E0%B6%B1%E0%B6%AD%E0%B7%8A%20%E0%B6%85%E0%B6%AB%E0%B7%94%E0%B6%9A%20%E0%B6%B8%E0%B6%A7%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B6%B8%E0%B7%9A%20%E0%B6%A2%E0%B7%9B%E0%B7%80%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%E0%B7%83%E0%B6%AF%E0%B7%84%E0%B7%8F%20%E0%B6%87%E0%B6%AD%E0%B7%92%20%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B6%BA
|
ජෛව රසායනික විද්‍යාව-වෙනත් අණුක මට්ටමේ ජෛව විද්‍යාවන් සදහා ඇති සම්බන්ධතාවය
|
ජෛව රසායනික විද්‍යාව පිළිබදව පර්යේෂකවරුන් ඒ සදහා ආවේණික වූ විශේෂ ක්‍රමෝපායන් භාවිතා කරති. නමුත් මෙම ක්‍රමෝපායන් ජාන විද්‍යාව, අණුක ජීව විද්‍යාව සහ ජෛව භෞතික විද්‍යාව යන අංග සමග සංකලනය කරනු ලබයි. නුතනයේදී මෙම ක්ෂේත්‍රයන්හි කැපීපෙනෙන ලෙස සීමා මායිම් නොතිබුණ ද අතීතයේදී එය එසේ වුණි. නූතනයේදී අනුක ජීව විද්‍යාව සහ ජෛව රසායනික විද්‍යාව යන හැදින්වීම් ආසන්න වශයෙන් එකිනෙක අතර වෙනස්කම් දක්වති. පහතින් දැක්වෙනුයේ මෙම ක්ෂේත්‍රයන් අතර ඇති අන්තර් සම්බන්ධතාවයන් පිළිබදව විය හැකි යැයි අනුමාන කරන සංකල්පයන්ය.
ජෛව රසායනික විද්‍යාව යනු ජීවින්ගේ රසායනික ද්‍රව්‍යයන් සහ ක්‍රියාකාරීත්වයන් පිළිබදව කෙරෙන අධ්‍යයනයකි. මෙහිදී ජෛව අණුවල කෘත්‍ය සහ ව්‍යුහය පිළිබදව අවධානය යොමු කරනු ලබයි. ජෛව රසායනික විද්‍යාවට උදාහරණ වනුයේ ජීවී ක්‍රියාවලි පිටුපස ඇති රසායනය සහ ජීව විද්‍යාත්මකව සක්‍රීය අණුවල නිෂ්පාදනය පිළිබදව අධ්‍යයනය කිරීමයි.
ප්‍රවේනි විද්‍යාව යනු ජීවින් තුළ ජානවල ඇති වෙනස් කම් මගින් ඇති වන බලපෑම පිළිබදව සිදු වන අධ්‍යයනයයි. බොහෝ අවස්ථාවලදී මෙය සාමාන්‍ය අණු (ඒක ජානයක්) නොමැතිව වුවද අනුමාන කළ හැකිය. සාමාන්‍ය රූපානුදර්ශයට වඩා එකක් හෝ වැඩි ගණනකින් කෘත්‍යමය කොටස් වෙනස්වන විකෘති ඇතිවීම පිළිබදව ද මෙහිදී අධ්‍යයනය කරනු ලබයි. ඇතැම් අධ්‍යයනයන් හිදී ජානවල අන්තර් ක්‍රියා පිළිබදවද අධ්‍යයනය කරනු ලබයි.
අණුක ජීව විද්යාවේදී ප්‍රවේනික ද්‍රව්‍යවල ගුණනය, පිටපත් කිරීම සහ පරිවර්ථනය පිළිබදව අධ්‍යයනය කරනු ලබයි. අණුක ජීව විද්‍යාවෙහි මූලික සංකල්පය වනුයේ ජාන ගත ද්‍රව්‍ය ආර්.එන්.ඒ. බවට පරිවරථනය වී ඉන්පසු එමගින් ප්‍රෝටීන සංස්ලේශනය කරන බවයි. මෙම සංකල්පය මගින් ආර්.එන්.ඒ මගින් ඉටුකරන වැදගත් කෘත්‍ය පිළිබදව විග්‍රහ කරයි.
රසායනික ජෛව විද්‍යාව මගින් කුඩා අණු මගින් නව අණු නිෂ්පාදනය කිරීම පිළිබදව අධ්‍යයනය කරයි. මෙමගින් ජෛව විද්‍යාත්මක පද්ධතියන්හි අවම කැළඹීම සිදුවන අතර ඒවායෙහි කෘත්‍ය පිළිබදව සවිස්තරාත්මක හැදින්වීමක් සපයයි. තවද රසායනික ජෛව විද්‍යාව මගින් ජෛව පද්ධතිවලින් ජෛව අණු සහ කෘතිම උපකරණ භාවිතා කරමින් ස්වාභාවික නොවන දෙමුහුන් නිෂ්පාදනය කරනු ලබයි. (උදාහරණයක් ලෙස හිස් කරන ලද වෛරස කැප්සිඩයක් භාවිතා කරමින් ජාන චිකිත්සාව හෝ ඖෂධ අණු පරිවහණය සිදු කළ හැකිය.)
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Biochemistry#Relationship_to_other_.22molecular-scale.22_biological_sciences
ජීව විද්‍යාව
|
10,369 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20-%20%E0%B6%86%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%B1%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B7%9D%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
පරිගණක වෛරස - ආසාදන ක්‍රමෝපායන්
|
නැවත තමාගේම ආකෘතියක් තනා ගැනීම සඳහා වෛසරවලට කේත නිකුත් කිරීමේ හා මතකයට ලිවීමේ හැකියාව තිබිය යුතුය. මෙම හේතුව නිසා වෛරස , නීත්‍යනුකූල වැඩසටහන්වල කොටසක් විය හැකි , ක්‍රියාත්මක විය හැකි ගොනුවලට බැඳේ. ක්‍රියාකරවන්නන් ආසාදිත වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කිරීමට යත්න දැරූ විට වෛරස කේතය පළමුව ක්‍රියාත්මක විය හැක. ක්‍රියාත්මක වූ විට ඒවායේ හැසිරීම මත පදනම්ව වෛරස ප්‍රධාන වර්ග දෙකකට බෙදිය හැකිය. අනේවාසික (Nonresident) වෛරස ක්ෂණිකවම ආසාදනය කරවිය හැකි වෙනත් සත්කාරක (host) සොයා ඒවා ආසාදනය කර අවසානයේ ඔවුන් ආසාදනය කළ යෙදුම් වැඩසටහනට පාලනය බාරදේ. නේවාසික (resident) වෛරස ක්‍රියාත්මක වීමේදී මතකයට ඇතුළත් වී පාලනය සත්කාරක වැඩසටහනට බාර දේ. වෛරස දිගටම ක්‍රියාකාරීව තිබෙන අතර වෙනත් වැඩසටහනක් හෝ මෙහෙයුම් පද්ධතිය මගින් එම ගොනුවලට ප්‍රවේශ වූ විට නව සත්කාරක ද අසාදනය කරනු ලබයි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computer_virus#Infection_strategies
|
10,372 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20-%20%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B7%80%20%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%B8%E0%B7%9A%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%20-%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20%E0%B6%89%E0%B7%80%E0%B6%AD%E0%B7%8A%20%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%B8
|
පරිගණක වෛරස - සුව කිරීමේ ක්‍රම - වෛරස ඉවත් කිරීම
|
වින්ඩොස් මී, වින්ඩෝස් XP හා වින්ඩොස් විස්ටාහි එක් හැකියාවක් වන්නේ පද්ධතිය නැවත පිහිටුම් (System Restore) යන මෙවලමයි. එමගින් රෙජිස්ටර හා වැදගත් ගොනු කලින් දිනක පිරික්සුම් ස්ථානවලට නැවත පිහිටු වීම සිදු කරයි. ඇතැම් වෛරස මඟින් පරිගණකය ප්රතිචාර දැක්වීමකින් තොරව සිරකර තැබු විට පරිගණකය බලෙන් නැවත පණ ගැන්වීම මඟින් එහි එදින දවසේ නැවත පිහිටුම් ස්ථානයට හානි පැමිණිය හැක. නමුත් ඊට කලින් දිනවල පිහිටුම් ලක්ෂ්‍යවලට ඉන් සිදුවිය හැකි බලපෑම අඩුය. කෙසේ නමුත් සමහර වෛරස පද්ධති නැවත පිහිටුවීම ක්‍රියා විරහිත කරවන අතර කාර්ය කළමණාකාරකය (Task Manager) හා විධාන පේරකය (Command Prompt) වැනි වැදගත් මෙවලම්ද අක්‍රීය කරයි. සියාඩො (CiaDoor) එවැනි වෛරසයකට නිදසුනකි.
විවිධ හේතු නිසා සීමා කරන ලද පරිශීලකයන් සදහා එවැනි මෙවලම් අක්‍රීය කිරීමට පරිපාලකට (administrator) හැකියාව තිබේ. වෛරස රෙජිස්ටර් නවීකරණය කරන්නේ මේ දෙයම කිරීමටය. නමුත් පරිපාලක පරිගණකය භාවිතා කරන විට සියලු පරිශීලකයන්ට මෙවලම්වලට ඇතුල් වීම අවහිර කර ඇති හෙයින් ඉහත කී දෙය සිදු නොවෙයි. ආසාදිත මෙවලමක් ක්‍රියාත්මක කරන විට, ක්‍රම ලේඛය විවෘත කිරීමට උත්සාහ දරන්නේ පරිපාලකයා වුවත් “කාර්ය කළමණාකරණය ඔබගේ පරිපාලක විසින් අක්‍රීය කර ඇත.” (“Task manager has been disabled by your administrator”) යන පණිවිඩය දිස්වේ.
මයික්‍රෝසොෆ්ට් මෙහෙයුම් පද්ධතියක් භාවිතා කරන පරිශීලකයන්ට ඔවුන්ගේ අංක 26 කින් යුත් ලියාපදිංචි අංකය තිබේ නම් මයික්‍රෙසොෆ්ට් වෙබ් අඩවියට ගොස් නොමිලේ පරීක්ෂාවන් සිදුකර ගත හැක.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computer_virus#Virus_remova
|
10,373 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%9C%20%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%AB%E0%B6%BA%20%E0%B7%83%E0%B6%AF%E0%B7%84%E0%B7%8F%20%E0%B6%85%E0%B6%AD%E0%B7%92%20%E0%B6%B0%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%92%20%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B6%82%E0%B6%9C%20%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%91%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B6%BA%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%92%20%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
රෝග නිර්ණය සදහා අති ධ්වනි තරංග ස්කෑන් ක්‍රමයෙහි භාවිතයන්
|
මෙම ස්කෑන් ක්‍රමය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ බහුල වශයෙන් භාවිතා වේ. මෙමගින් රෝග නිර්ණය කිරීමට හෝ අති ධ්වනි තරංගවල මගපෙන්වීම යටතේ චිකිත්සක ක්‍රමෝපායන් සිදු කිරීමට ද පුළුවන. (බයොප්සි ලබාගැනීම හෝ සිරුර අභ්‍යන්තරයෙහි තරල එක් රැස්වීමක් ඉවත් කිරීම සදහා) අති ධ්වනි තරංග ශිල්පීන් යනු රෝග නිර්ණය සදහා ස්කෑන් ක්‍රම සිදුකරන වෛද්‍ය වෘත්තිකයන්ය. ඔවුන් පාරනායකය නමින් හදුන්වන අතට ගත හැකි දණ්ඩක් වැනි කොටසක් භාවිතා කරන අතර එය සෘජුවම රෝගියා මත තබා එහා මෙහා ගෙනයා හැකිය. රෝගියා සහ පාරනායකය අතර සම්බන්ධතාවය මැනවින් පවත්වා ගැනීම සදහා ජෙලි වර්ගයක් භාවිතා කරනු ලබයි.
අති ධ්වනි තරංග භාවිතා කිරීම සිරුරෙහි මෘදු පටකවල ප්‍රතිබිම්භ ලබාගැනීම සදහා ඵලදායි වේ. වඩාත් පෘෂ්ඨීය ව්‍යුහයන් වන පේශි, ඛණ්ඩරා, වෘෂණ කෝෂ, පියයුරු සහ ළදරුවන්ගේ මොළය වැනි අවයව ඉහළ සංඛ්‍යාතයන් (7 – 18 MHz) භාවිතා කරමින් ප්‍රතිබිම්භ ගත කළ හැකිය. එමගින් වඩාත් හොද අක්ෂීය සහ පාර්ශ්වික විභේදනයක් ලබාගත හැකිය. අක්මාව හා වකුගඩු වැනි වඩාත් ගැඹුරින් පිහිටි ව්‍යුහයන් 1 – 6 MHz වැනි අඩු සංඛ්‍යාතයකින් ප්‍රතිබිම්භනය කළ හැකි අතර එමගින් අඩු අක්ෂීය සහ පාර්ශ්වික විභේදනයන් ලැබුණ ද විශාල විනිවිද යාමේ හැකියාවක් ඇත.
වෛද්‍ය විද්යාවේදී අතිධ්වනි තරංග භාවිතයෙහි උදාහරණ නම් :
හෘද රෝග පිළිබදව විද්යාවේදී
අන්තරාසර්ග පද්ධතිය පිළිබද අධ්‍යයන විද්යාවේදී
ආන්ත්‍රික රෝග පිළිබදව අධ්‍යනයේදී
කාන්තාවන්ගේ රෝග පිළිබදව අධ්‍යනයේදී
ගර්භණී මාතාවන්ගේ ප්‍රසව රෝග පිළිබදව අධ්‍යයනයේදී
අක්ෂි රෝග පිළිබද අධ්‍යයනයේදී
මෞත්‍ර රෝග පිළිබද අධ්‍යයනයේදී, උදා - රෝගියෙකුගේ මුත්‍රාශයේ ඉතිරිව පවත්නා මුත්‍රා ප්රමාණය පිළිබදව නිර්ණය කිරීම සදහා
පේශි සහ අස්ථි පද්ධතියෙහි රෝග පිළිබද අධ්‍යනයේදී. ඛණ්ඩරා, ස්නායු සහ අස්ථිවල මතුපිට
රුධිරවාහිණී අභ්‍යන්තරයෙහි ක්‍රියාකාරිත්වයන් සදහා අති ධ්වනි තරංග භාවිතය. උදා - අතිධ්වනි තරංග භාවිතයෙන් සිරුර තුළ තරල ඉවත් කිරීම සහ එන්නත් ලබාදීම.
බයෝප්සි ලබාගැනීම, සිරුරෙහි ඇති තරල ඉවත් කිරීම සහ ගර්භය තුළදී කළලයට රුධිර පාරවිලයනය කිරීම වැනි ක්රියාකාරකම් සදහා
සිරුරට යමිකිසි ඩයි වර්ගයක් ලබාදීමෙන් පසු අති ධ්වනි තරංග ස්කෑන් ක්‍රම ක්‍රියාත්මක කිරීම
සාමාන්‍ය භාවිතයේදී මෙම උපකරණ බොහෝ ප්‍රතිබිම්භන අවශ්‍යතාවයන් සදහා භාවිතා කරනු ලබයි. විශේෂ අවස්ථාවන්හිදී මෙහි භාවිතය සිදු කරනු ලබන්නේ විශේෂ පාරනායකයක් භාවිතයෙනි. විවිධ අධ්‍යයනයන් මගින් පෙනී ගොස් ඇත්තේ මෙම අතිධ්වනි තරංග උපකරණය යෝනි මාර්ගය තුළට, ගුද මාර්ගය තුළට හෝ අන්නස්‍රෝතය තුළට යොදා ප්‍රතිබිම්භ ඇති කිරීම සදහා විශේෂ වෙනස්කම් සිදු කළ යුතු බවයි.
ප්‍රසව වේදයේදී අති ධ්වනි ස්කෑන් ක්‍රම භාවිතා කරනුයේ ගර්භණී අවස්ථාවේ දී කළලයේ වර්ධනය පරීක්ෂා කර ගැනීම සදහාය.
ශ්‍රෝණිමේඛලාවේ සිදු කරන ස්කෑන් ක්‍රම මගින් එහි අන්තර් ගත අවයව පිළිබදව ප්‍රතිබිම්භ ලබාගත හැකිය. ඒවා නම් ගර්භාශය, ඩිම්භකෝෂ හෝ මුත්‍රාශයයි. පිරිමින් සදහා මේ ආකාරයට සිදු කරන ස්කෑන් ක්‍රමයක් මගින් මුත්‍රාශයේ සහ පුරස්ථ ග්‍රන්ථියෙහි සෞඛ්ය තත්ත්වය පිළිබද සොයා බැලීමට භාවිතා කරයි. මෙලෙස ශ්‍රෝණිමේඛලාවේ අති ධ්වනි ස්කෑන්ක්‍රම සිදු කළ හැකි ක්‍රම දෙකකි. ඒවා නම් බාහිරින් හෝ අභ්‍යන්තරයෙන්ය. අභ්‍යන්තරයෙන් සිදු කරනු ලබන ශ්‍රෝණි මේඛලාවෙහි අති ධ්වනි ස්කෑන් ක්‍රමය කාන්තාවකගේ නම් යෝනි මාර්ගය හරහා ද පිරිමියෙකුගේ නම් ගුද මාර්ගය හරහා ද සිදු කරනු ලබයි. උකුල ප්‍රදේශයෙහි පතුල සාදන පේශි පිළිබදව ඉහත ආකාරයේ ස්කෑන් ක්‍රමයක් මගින් ලබාගන්නා තොරතුරු මගින් අනෙකුත් ශ්‍රෝණිමේඛලාව තුළ පිහිටි අවයව හා අසාමාන්‍ය ව්‍යුහයන් අතර නිවැරදි සම්බන්ධතාවය පිළිබදව තොරතුරු ලබාගත හැකි අතර එමගින් එහි ඇති අවයවවල පහත් වීම්, නොදැනුවත්ම මුත්‍රා පහ වීම සහ මළපහ කිරීමේ අපහසුතා සදහා ප්‍රතිකාර කළ හැකිය.
උදර කුහරයේ සිදු කරන අති ධ්වනි තරංග ස්කෑන් ක්‍රම මගින් ඒ තුළ ඇති ඝන අවයව වන අග්න්‍යාසය, සංස්ථානික මහා ධමනිය, අපරමහා ශිරාව, අක්මාව, පිත්තාශය, පිත්ත ප්‍රණාල, වකුගඩු සහ ප්ලීහාවේ ප්‍රතිබිම්භ ලබාගත හැකිය. උපකරණය මගින් නිකුත් කරනු ලබන ශබ්ද තරංග බඩවැල්වල ඇති වාතය මගින් අවහිර කරනු ලබන අතර එබැවින් බඩ වැලවල්වල ප්‍රතිබිම්භ ලබාගැනීමට නොහැකි වේ. උණ්ඩුකපුච්ඡය ද උණ්ඩුකපුච්ඡ ප්‍රදාහය ඇති වූ අවස්ථාවන්හිදී පමණක් දැක බලාගත හැකිය.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Medical_ultrasonography#Diagnostic_applications
වෛද්‍යවේදය
|
10,376 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%20-%20%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%9C%20%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%9A%20%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B6%B4%E0%B7%9D%E0%B7%82%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%E0%B7%84%E0%B7%8F%20%E0%B7%83%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%9A%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
පරිගණක වෛරස - රෝග කාරක පරපෝෂිතයන් හා සත්කාරකයන්
|
වෛරස විවිධ වර්ගයේ වාහකයන් හා සත්කාරකයන් ඉලක්ක කරගෙන ඇත. මෙම ලැයිස්තුව සවිස්තරාත්මක නොවේ.
ද්වීමය ක්‍රියාකාරී ගොණු (MS DOS හි COM ගොණු හා EXE ගොණු මයික්‍රෝසොෆ්ට් වින්ඩොස්හි ජංගම ක්‍රියාකාරී ගොණු හා ලිනක්සිහි ELF ගොණුවෙනි)
සුනම්‍යය තැටි (Floppy disk) හා දෘඩ තැටි (Hard disk) පංගුවල (partition) වෙළුම් ඇරඹුම් වාර්තාව (Volume Boot Record)
දෘඩ තැටියේ ප්‍රධාන පරිගණක පණගැන්වුම් වාර්තාව (Master Boot Record : MBR)
සාමාන්‍ය කාර්යයවලදී භාවිතා කරන උපදේශාවලි ගොණු (Script file) [MS DOS හි බැඩ් ගොණු (batch) හා මයික්‍රෝසොෆ්ට් වින්ඩෝස් හි VB Script හා යුනික්ස්හි shell Script ගොණු වැනි]
යෙදුම් සඳහා විශේෂිත උපදේශාවලි (Script)ගොණු (Telix Script)
නියෝග එකලස් (macro) අඩංගු විය හැකි ලේඛන (document) [මයික්‍රෝසොෆ්ට් වර්ඩ් ලේඛ, මයික්‍රෝසොෆ්ට් එක්සෙල් පැතුරුම් පත් (Spreadsheet), ඇම්ප්‍රො (AmiPro) ලේඛ හා මයික්‍රෝසොෆ්ට් ඇක්සස් හි දත්ත සමුදා (database) ගොණු
වෙබ් යෙදුම්වල ක්‍රොස්සයිට් (Cross Site) උපදේශාවලිකරණයේ (Scripting) අවධානම් සහිත බව
තීරකාත්මක පරිගණක ගොණු, ප්‍රයෝජන ලබාගත හැකි බෆර් උතුරා යටත්, ෆොමැට් කිරීමේ අණු ලකුණු වැල (Format string) , තරගකාරී තත්ව හෝ වෙනත් ගොණුව කියවනු ලබන ක්‍රමලේඛයක ප්‍රයෝජන ගත හැකි දෝෂයක් එය තුළ සැඟවී ඇති කේතයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට යොදා ගත හැක. මෙම වර්ගයේ පරිගණක ක්‍රමලේඛ දෝෂවලින් ප්‍රයෝජන ගැනීම, ක්‍රියාත්මක වීම නැති කිරීමේ බීටුව (execute disable bit) හා / හෝ ලිපිත ඉඩ පිළි සැකසුම සසම්භාවීකරණය වැනි ආරක්ෂා වීමේ ක්‍රම සහිත පරිගණක සැළසුම්වලදී අසීරු කරුණක් වේ.
PDF වැනි ජංගම ලේඛන HTML සමග විනාශකාරී කේතවලට බැඳී තිබිය හැක
සමහර වෛරස කේත කරුවන් PNG අවසානයේ EXE දිගුවක් (උදාහරණ ලෙස) ලිවීම සැළකිල්ලට ගත යුතු කරුණකි. ඔවුන් එසේ කරන්නේ පරිශීලකයන් PNG වර්ගයේ ගොණුවකින් පරිගණකයක් ආරම්භ වියහැකි බව නොදකිමින් පිළිගන්නා ගොණු වර්ග නවත්වාවිය යන බලාපොරොත්තු මතය [බොහෝමයක් මෙහෙයුම් පද්ධති පෙරනිමියෙන්ම (by default) දන්නා ගොණු වර්ගවල දිගු extensions සඟවා තබයි. එම නිසා උදාහරණ ලෙස “png.exe” ලෙස අවසන් වන ගොණු නාමයක් අවසානයේදී “.png”. ලෙස දැක්වේ.] ට්‍රෝප්න් හොර්ස් බලන්න. (පරිගණක)
en:Computer_virus#Vectors_and_hosts
|
10,378 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%20-%20%E0%B6%85%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%AE%20%E0%B6%AF%E0%B7%90%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%B8
|
පරිගණක - අර්ථ දැක්වීම
|
ඇතැම් අවස්ථාවල පරිගණකය යන පදය පටු ආකාරයෙන් අර්ථ දක්වා ඇත. උපයෝජන ලෙස 1989 ACM වාර්තාවේ පරිගණකය යනු කිසියම් පුහුණුවක්, ශික්ෂණයක් ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත.
පරිගණක යනු තොරතුරු, විස්තර කරන හා පරිණාමනය කරන ඒවායේ සිද්ධාන්ත විශ්ලේෂණය, සැලසුම් කිරීම, කාර්යක්ෂමතාව, ක්‍රියාවට නැංවීම හා යෙදුම් පිළිබඳ ගණිතමය ක්‍රියාලිය පිළිබඳව ක්‍රමානුකූලව අධ්‍යයනය කිරීමයි. පරිගණකය යන්න තුළ සැඟවී ඇති මූලික ප්‍රශ්නය වන්නේ “ස්වයංක්‍රීය කළ හැක්කේ මොනවාද?” (කාර්යක්ෂමය) යන්නයි.
2005 පරිගණක විෂය නිර්දේශයද පරිගණකය යන්නෙහි අර්ථය ඒ තුළ අඩංගු කරුණු (content) මත රඳා පවතින බව හඳුනාගෙන ඇත.
පරිගණකයට වඩා විශේෂ වූ වෙනත් අර්ථ දැක්වීම් ද ඇත. ඒවා මෑත භාවිතා වන සන්දර්භය මත පදනම් වේ. උදාහරණයක් ලෙස තොරතුරු පද්ධති විශේෂඥයෙක් මෘදුකාංග ඉංජිනේරුවෙකුට වඩා වෙනස් ලෙස පරිගණකය දකිනු ලබයි. සන්දර්භය නොසලකා හැරිය විට පරිගණකය වඩා සංකීර්ණ හා අපහසු වෙයි. සමාජමය පරිගණක හොඳින් සිදු කරන මිනිසුන් අවශ්‍ය නිසා අප විසින් මෙය වෘත්තියක් ලෙස පමණක් නොව ශික්ෂණයක් ලෙසද සිතිය යුතුය.
පරිගණකය යන වදන ගණන් කිරීම හා ගණනය කිරීම් යන පද සමග තුල්‍යාර්ථ දෙයි. මුල් කාලයේ යාන්ත්‍රික පරිගණක යන්ත්‍ර හැඳින්වීමට මෙය යොදා ගන්නා ලදී.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computing#Definitions
|
10,380 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%8A%20%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%92%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%B0%20%E0%B6%B8%E0%B7%96%E0%B6%BD%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%80%E0%B6%BD%20%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B6%B7%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B6%BA
|
මිනිස් සිරුරෙහි විවිධ මූලද්‍රව්‍යවල සුලභතාවය
|
ස්කන්ධය අනුව මිනිස් සිරුරේ සෛල 65% - 90% අතර ප්‍රමාණයක් ජලයෙන් යුක්ත වන අතර, වැඩි ප්‍රමාණයක් කාබන් අඩංගු කාබනික සංයෝගවලින් සමන්විත වේ. මේ නිසා මිනිස් සිරුරේ ස්කන්ධයෙන් වැඩි කොටසක් ඔක්සිජන්ද ඉන් පසුව කාබන්වලින්ද සමන්විත වේ. මිනිස් සිරුරේ මුළු ස්කන්ධයෙන් 99% ක් මූලික ද්‍රව්‍ය 6 කින් සමන්විත වේ. ඒවා නම් ඔක්සිජන්, කාබන්, හයිඩ්‍රජන්, නයිඩ්‍රජන්, පොස්පරස් සහ කැල්සියම් වේ.ස්කන්ධය අනුව (ප්‍රතිශත)
මූලද්‍රව්‍ය
ඔක්සිජන් -65%
කාබන්-18%
හයිඩ්‍රජන් -10%
නයිට්‍රජන් -3%
කැල්සියම් -1.5%
පොස්පරස් -1.2%
පොටෑසියම් -0.2%
සල්ෆර් -0.2%
ක්ලෝරීන් -0.2%
සෝඩියම් -0.1%
මැග්නීසියම් -0.05%
යකඩ, කෝබෝල්ට්, තඹ, සින්ක්, අයඩීන් -< 0.05% බැගින්
සෙලනියම්, ෆ්ලුවෝරීන් -< 0.01% බැගින්
== මිනිස් සිරුරේ අවයව
අපේ සිරුර ආවරණය කරන සමේ බර කිලෝ ග්‍රෑම් 4 කි එයින් ආවරණය කරනු ලබන සමස්ත සිරුරේ වර්ගඵලය වර්ග මීටර 1.14 ත් අතර වේ ඇඳුම් ඇඳීමේදී හා අධි අඳින ලද ඇඳුම ගැලවීමේදී ආශ්වාස ප්‍රාශ්වාස කිරීමේදී ද සම ඇතිවීමේ දී ද සමේ කොටස් ගැලවී යැයි එක් විනාඩියකදී එවැනි සමයේ ශුද්‍ර කොටස් කැබලි ලක්ෂ පහක් පමණ වේ ජීවිත කාලය තුලදී කිලෝ ග්‍රෑම් 18 ක බරින් යුත් මිය ගිය සමයේ සෛල ප්‍රමාණයක් ඇතිල්ලීමෙන් ඉවත්කෙරේ මිනිස් සිරුරේ මියයාම 80% ම හේතු වන්නේ ගෘහස්ථ දූවිලි අංශු ය
ස්නායු
අපේ දේහය තුළ ස්නායු සෛල කෝටි 13ක් පමණ අන්තර්ගත වේලාව එළියක් සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ වේගය පැයට කිලෝ මීටර් දෙසිය 29කි එය ලොව වේගවත්ම මෝටර් රථයේ වේගය ද ඉක්මවූ වූවකි
නාසය
නාසයේ ආඝ්‍රාණ සංවේදන වේගය පැයට කිලෝමීටර් 160කි එය දුම්රියේ ධාවන වේගය ද ඉක්මවය
සෛල
අපේ ශරීරයේ බිලියන 50 ක් තරම් විශාල සෛල ගණනක් ඇත සෑම විනාඩි ගැනම වරක් එම සෛල අතරින් බිලියන තුනක් මිය යයි ඒ අනුව එක් දිනකදී මිලියන හාර ලක්ෂ 321 පමණ වූ විශාල ගණනක් මිය යයි ඒ වෙනුවට නව සිහිවේ හැම දිනකම අපේ සිරුර තුළින් අලුත් සෛල විශාල ්‍රමාණයක් බිහි වෙයි
ආශ්වාස ්‍රශ්වාස
සාමාන්‍ය මිනිසෙක් විනාඩියක කාලයකදී වාතය මීටර් හයක් ද එක් දිනකදී වාදය මීට 8 දාස් 640 ක් ද ආශ්වාසය කරයි අපේ සිත බියට තැති ගැන්මට ලක්වූ විට වීමකට සිදුකරන ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස ගන්න ගණන 13.11 කි විනාඩි ි ආශ්වාස ප්‍රාශ්වාස කරන සාමාන්‍ය අගය විස්සකි අපි එක් දිනකදී 28800 වාරයක් ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස යෙදෙමු
මොලයේ ශක්තිය
සෑම දිනකම ඔබේ මොළය තුළ වූ සෛල ලක්ෂයක් පමණ ඔබට අහිමි වන බව දන්නා ද වාසනාවකට මෙන් ඔබට ඔබේ මොලේ බිලියන සිය ගණනක් තරම් විශාල ගණනක් ඇත ඔබේ මොළය තුළ අන්තර්ගත සෛලවල මතුපිට වර්ගඵලය වර්ග cm 2090 කි
|
10,381 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B6%9A%20%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%20%E0%B6%B8%E0%B6%9C%20%28Control%20bus%29
|
පාලක නිය මග (Control bus)
|
පාලක නිය මග යනු CPU මගින් පරිගණකය තුළ වූ අනෙකුත් උපකරණ සමග සන්නිවේදනය සඳහා භාවිතා කරන පරිගණක නියමග කොටසකි. යොමු නියමය (address bus) මාධ්‍ය සැකසුම් ඒකකය (CPU) එක සන්නිවේදනය සිදුකරන උපකරණ පිළිබඳ තොරතුරු ද රැගෙන එන අතර දත්ත නියමග (data bus) සකස් කෙරෙන දත්ත රැගෙන එයි. පාලක බසය CPU මගින් ලැබෙන විධාන ගෙන එන අතර උපකරණයෙන් තත්ව සංඥාව නැවත එවයි. උදාහරණ ලෙස දත්ත අදාල උපකරණයට ලීවීම හෝ කියැවීම සිදුවේ නම් සුදුසු මාර්ගය (ලිවීම හෝ කියවීම) ක්‍රියාත්මක වේ. (තාර්කික බින්දුව)
|
10,386 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B6%B0%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B6%B8%20%E0%B7%83%E0%B7%90%E0%B6%9A%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%8A%20%E0%B6%92%E0%B6%9A%E0%B6%9A%20%E0%B7%83%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක සමාන්තරකරණය
|
ඉහත කොටසෙහි මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයක් මූලික ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳ දක්වා ඇති විස්තරය මඟින් මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයක් පැවතිය හැකි සරලම ආකාරය විස්තර කෙරේ. සාමාන්‍යයෙන් මේ ආකාරයේ මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක “subscalar” ලෙස වර්ග කෙරෙන අතර මේවා වරකට එක් විධානයක් අනුව දත්ත කොටස් එකක් හෝ දෙකක් මත ක්‍රියාත්මක වේ.
මේ හේතුවෙන් “subscalar” මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක සහජවම අකාර්යක්ෂම වේ. වරකට එක් විධානයක් පමණක් ක්‍රියාවට නැගෙන බැවින් මෙවැනි මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක වල දී ඊළඟ විධානයට යෑමට පෙර මුළු මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයම මුල් විධානය ක්‍රියාවට නගා අවසන් වන තෙක් බලා සිටිය යුතු වේ. මේ හේතුවෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට එක් ඔරලෝසු චක්‍රයකට වඩා වඩා ගතවන විධාන ක්‍රියාත්මක කරවීමේ දී “subscalar” වර්ගයේ මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක සිරවීමකට ලක්වී අධික කාලයක් වැය කරයි. තවත් විධාන ක්‍රියාත්මක කරවන ඒකකයක් එක් කළ ද (පහත දැක්වේ) ක්‍රියාකාරීත්වය එතරම් ඉහල අගයකට පත් නොවේ. එහිදී සිදු වන්නේ මුල් අවස්ථාවේ සිරවීමට ලක් වූ තනි ක්‍රියාකාරී මාර්ගය වෙනුවට ක්‍රියාකාරී මාර්ග දෙකක් සිරවීමෙන් භාවිතයට ලක් නොවන ට්‍රාන්සිස්ටර සංඛ්‍යාව ඉහල යෑම පමණි. මේ ආකාරයට මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයෙහි විධාන ක්‍රියාත්මක කරන ප්‍රදේශය මඟින් වරකට එක් විධානයක් පමණක් ක්‍රියාවට නැංවිය හැකි ලෙස සකස් කළ මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයකට “scalar” මට්ටමේ ක්‍රියාකාරීත්වයක් (එක් ඔරලෝසු චක්‍රයක් සඳහා එක් විධානය බැඟින් ) දක්වා ළඟා වීමේ හැකියාවක් ඇත. නමුත් හැමවිටම පාහේ මේවායේ ක්‍රියාකාරීත්වය “subscalar” මට්ටමේ (එක් චක්‍රයක් සඳහා විධාන 1කට අඩු සංඛ්‍යාවක්) පවතී.
“scalar” හෝ ඊට ඉහල තත්වයේ ක්‍රියාකාරීත්වයක් ලබා ගැනීමට දරන ලද උත්සාහයන්හි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඒකීය ක්‍රියාකාරීත්වය වෙනුවට වඩාත් සමාන්තර ආකාර ක්‍රියාකාරීත්වයක් පෙන්වන මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක නිර්මාණය කිරීම සඳහා විවිධ නිර්මාණ ක්‍රමවේද බිහිවී ඇත. මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක සමාන්තරකරණය හා සම්බන්ධ මෙවන් නිර්මාණ ක්‍රමවේද වර්ගීකරණය සඳහා සාමාන්‍යයෙන් භාවිතා වන යෙදුම් යුගලක් පවතී. ඒවා නම් , විධාන මට්ටමේ සමාන්තර සහ “thread” මට්ටමේ සමාන්තරකරණය වේ. මින් විධාන සමාන්තරකරණයේ ද මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකය තුළ විධාන ක්‍රියාවට නැංවෙන සීඝ්‍රතාව ඉහල නැංවීමේ දී භාවිතා කෙරෙන (එනම් අච්චුව මත පවතින සම්පත් උපරිම ලෙස යොදා ගැනීමට භාවිතා කෙරේ) අතර “thread” මට්ටමේ සාමාන්තරකරණය මධ්‍යම සැකසුම් ඒකකයකට වරකට ක්‍රියාත්මක කරවිය හැකි “thread” (මේවා බොහෝ විට තනි තනි වැඩසටහන් වේ) සංඛ්‍යාව ඉහල නැංවීමට භාවිතා කෙරේ. මෙම ක්‍රමවේද ඒවා ක්‍රියාවට නැංවෙන ආකාරයෙන් එකිනෙකට වෙනස් වන අතර වැඩසටහන් සඳහා මධ්‍යම සැකසුම් ඒකක ක්‍රියාකාරීත්වය ඉහල නැංවීමේ හැකියාව අතින් ද මේවා එකිනෙකට වෙනස් වේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/CPU#Parallelism
|
10,387 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%B0%20T%20%E0%B7%83%E0%B7%9B%E0%B6%BD%20%E0%B7%80%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%9C
|
විවිධ T සෛල වර්ග
|
CD8+ T සෛල MHC කාණ්ඩ I සහ CD4+ T සෛල MHC කාණ්ඩ II යන සම්භවයක් ඇත. විවිධ T සෛල වර්ග පිළිබඳව විස්තර කර ඇත. ඒවා සදහා එකිනෙකට වෙනස් වූ ආවේණික කෘත්‍යන් ඇත.
උපකාරක T සෛල (Helper T cell හෝ Th cell) යනු අනුවර්ති ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියෙහි මූලික සෛල වර්ගයයි. (adaptive immune system) මෙම සෛල එක්වරක් ක්‍රියාකාරී වූ විට ඒවා සීඝ්‍රයෙන් විභේදනය වී සයිටෝකයින නම් ප්‍රෝටීන වර්ගයක් ස්‍රාවය කරයි. මේවා මගින් ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරය සදහා උපකාර කිරීමක් හෝ පාලනය කිරීමක් සිදු කරයි. සයිටෝකයින මගින් ලැබෙන සඥාව අනුව මෙම සෛල TH1, TH2, TH17 සෛල බවට විභේදනය වීමක් සිදුවන අතර විවිධ සයිටෝකයින වර්ග ස්‍රාවය කරන වෙනත් සෛල බවට ද පත්විය හැක. CD4+ MHC කාණ්ඩ II හා සම්බන්ධ වේ.
සෛල සදහා හානිකර T සෛල (Cytotoxic T හෝ cells Tc සෛල) මගින් වෛරස වලින් ආසාදිත සෛල හා පිළිකා සෛල විනාශ කරන අතර බද්ධ කරන ලද අවයව ප්රතික්ෂේප කිරීම ද සිදුකරයි. මෙම සෛල CD8+ T සෛල ලෙස හැදින්වෙන අතර ඒවා MHC කාණ්ඩ I ගණයට අයත්වේ. මෙම සෛල සදහා ඉහත නම ලැබී ඇත්තේ එමගින් සෛල පෘෂ්ඨය මත CD8+ නම් ග්ලයිකෝ ප්‍රෝටීනය ස්‍රාවය කරන බැවිනි. උපකාරක T සෛල හා අන්තර් ක්‍රියා කිරීමෙන් ඒවාට ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග වළක්වාගත හැකි පාලක T සෛල බවට පත්විය හැකිය. (Regulatory T Cell)
ස්මෘති T සෛල යනු (Memory T Cells) ප්‍රතිදේහ ජනක සදහා විශේෂ වූ T සෛල වන අතර ඒවා ආසාදනයක් සුව වූ පසු ද දිගුකාලීනව සිරුර තුළ පවතී. නැවත වරක් අදාල ප්‍රතිදේහ ජනකය වෙත එම පුද්ගලයා නිරාවරණය වුවහොත් මෙම ස්මෘති T සෛල විශාල ප්‍රමාණයක් වූ Tසෛල ප්‍රමාණයක් බවට විභේදනය වීමෙන් අතීතයේ දී සිදු වූ ආසාදනය ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය වෙත මතක් කර දීමක් සිදුකරයි. මෙම ස්මෘති T සෛල ප්‍රධාන කොටස් 2 කි. ඒවා නම් මධ්‍යම ස්මෘති T සෛල (TCM Cells) සහ ඵලදායක ස්මෘති සෛලයි. (TEM Cells) ස්මෘති සෛල CD4+ හෝ CD8+ වර්ගයට අයත්වේ.
පාලක T සෛල (Regulatory T Cells හෝ Treg Cells) මේවා අතීතයේ දී හැදින්වූයේ මර්ධක T සෛල යනුවෙනි. මෙම සෛල ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාවලි නිසි පරිදි පවත්වාගෙන යාම සදහා උපකාරී වේ. මෙහි ප්‍රධාන කාර්යය වනුයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාවලියේ අවසාන භාගයටවත්ම T සෛල මගින් පාලනය වන ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්රියාවලිය නවතාලීම සහ තයිමසය මගින් සිදුකරන සෘණාත්මක වරණය මගින් ඉබේ ක්‍රියාකාරී වන T සෛල පලායෑම වළක්වාලීමයි. CD4+ පාලක T සෛල ප්‍රධාන වර්ග දෙකකි. ඒවානම් ස්වාභාවිකව පවතින පාලක T සෛල හා අනුවර්ති පාලක T සෛලයි. ස්වාභාවිකවම පවතින පාලක T සෛල (CD4+CD25+FoxP3+ පාලක T සෛල) තයිමසයෙන් හටගන්නා අතර අනුවර්ති පාලක T සෛල (Tr1 සෛල හෝ Th3 සෛල) සාමාන්‍ය ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්රතිචාර මගින් බිහිවේ. ස්වාභාවිකවම පවතින Treg සෛල අනෙකුත් T සෛල මගින් වෙන්කර හදුනාගත හැකි වනුයේ එහි සෛල තුළ FoxP3 නම් අනුවිශේෂයක් පවතින බැවිනි. FoxP3 ජානයෙහි විකෘති ඇතිවීම මගින් පාලක T සෛල වර්ධනය නවතාලයි. මෙමගින් මාරාන්තික ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගයන් ඇති කරයි.
ස්වාභාවික මාරක T සෛල (Natural Killer T cells, NKT Cells) යනු අනුවර්ති ප්‍රතිශක්ති කරන පද්ධතිය හා සහජ ප්‍රතිශක්ති කරන පද්ධතිය අතර සබදතාව ඇති කරන විශේෂ වසා සෛල වර්ගයකි. MHC අණුමත ඇති විශේෂ පෙප්ටයිඩ හදුනාගත හැකි අනෙකුත් ගතානුගතික T සෛල මෙන් නොව ස්වාභාවික මාරක සෛල වලට CD1d අණු මගින් ප්‍රධානය කරනු ලබන ග්ලයිකෝලිපිඩ ප්‍රතිදේහජනක හදුනාගත හැකිය. වරක් ක්‍රියාකාරී වූ පසු මෙම සෛල වලට උපකාරක T සෛල සහ සෛල සදහා හානිකර T සෛල වල ක්‍රියාකාරීත්වයන් සිදුකළ හැකිය. (උදා - සයිටොකයින නිෂ්පාදනය හා මුදාහැරීම)
Y T සෛල මගින් ඒවා මතුපිට පෘෂ්ටය මත කැපීපෙනෙන TCR අන්තර්ගත සුළු T සෛල විශේෂයකි. බහුතරයක් වූ T සෛල වල ඇති TCR හි ග්ලයිකෝ ප්‍රෝටීන දාම දෙකක් අන්තර්ගත වන අතර ඒවා සහ TCR දාම නම් වේ. කෙසේ වුවත් Y T සෛල වල TCR සෑදි ඇත්තේ එක් Y දාමයකින් සහ එක් දාමයකින්ය. මෙම කාණ්ඩයන්හි T සෛල T සෛල තරම් වඩාත් සුලභව නොමැති අතර අන්ත්‍රයෙහි ස්ලේශ්මල පටක වල පිහිටි අපිච්චද පටක අතර ඇති වසා සෛල වල බහුලව දක්නට ඇත. Y T සෛල සක්‍රීය කරන ප්‍රතිදේහ ජනක අනු මොනවාද යන්න පුළුල්ව හදුනාගෙන නොමැත. කෙසේවුව ද Y T සෛල MHC වලටම සීමා නොවූවක් වන අතර එමගින් සම්පුර්ණ ප්‍රෝටීන් අනුවම හදුනා‍ගැනේ. රුධිරයෙහි Y T සෛල සංචිතයෙන් බහුතරයක් මානව VY9/V2 T සෛල වේ. මෙමගින් විශේෂව සහ කාර්යක්ෂමව කුඩා පෙප්ටයිඩ නොවන ක්ෂුද්ර ජීවි පරිවෘතිය ද්‍රව්‍ය කෙරෙහි ප්රතිචාර දක්වයි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/T_cells#T_cell_Subsets
|
10,388 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BD%E0%B7%9D%E0%B6%9A%20%E0%B7%83%E0%B7%9E%E0%B6%9B%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%B0%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය
|
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය යනු එක්සත් ජාතීන්ගේ විශේෂ නියෝජනයක් වන අතර එය ජාත්යන්තර මහජන සෞඛ්ය ගැටළු පිළිබඳව සම්බන්ධීකරණ කටයුතු කරන අධිකාරිය ලෙසට ක්‍රියා කරයි. 1948 අප්‍රේල් 07 වන දා ස්ථාපිත, මෙහි මූලස්ථානය ස්විට්සර්ලන්තයෙහි ජිනීවා අගනුවර පිහිටා ඇති අතර, එහි පූර්වගාමී හා ජාතීන්ගේ සංගමයෙහි නියෝජනයක් වූ, සෞඛ්ය සංවිධානයෙහි, විධිනියෝගය සහ සම්පත් උරුම කොට ගෙන ඇත.
1948 ජුලි 24 දින අවසන් වූ ලෝක සෞඛ්ය කමිටුවේ පළමු රැස්වීමට සමගාමීව 1946 ජුලි 22 වන දින ලෝකය පුරා රටවල් 61ක් ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ ව්යවස්ථාව අත්සන් කර ඇත. ඒ හරහා මහජන සෞඛ්ය පිළිබඳ ජාත්යන්තර කාර්යාලය සහ ජාතීන්ගේ සෞඛ්ය සංවිධානය සංස්ථාපනය විය. එය නිර්මාණය වීමේ සිට, වසූරිය මුලිනුපුටා දැමීමේදී ප්රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. එහි වර්තමාන ප්රමුඛතාවයන් අතරට බෝවෙන රෝග, (විශේෂයෙන්ම එච්.අයි.වී. ඒඩ්ස්, ඉබෝලා, මැලේරියා සහ ක්ෂය රෝගය) සහ බෝ නොවන රෝගවලින් සිදුවන බලපෑම අවම කිරීම; ලිංගික සහ ප්‍රජනක සෞඛ්ය සංවර්ධනය සහ වයෝවෘද්ධ වීම; පෝෂණය, ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහ සෞඛ්ය සම්පන්න ආහාර වේල අනුභවය; වෘත්තීය සෞඛ්යය මත් ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ වාර්තා කිරීම, ප්රකාශනය සහ ජාලකරණය වර්ධනය කිරීම ඇතුළත් වේ.
ලෝක සෞඛ්ය වාර්තාව, ලෝක සෞඛ්ය සමීක්ෂණය හා ලෝක සෞඛ්ය දිනය සඳහා ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය වගකිව යුතු ය. ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ නව අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ටෙද්‍රස් ඇඩ්හැනොම් ස්වකීය පස් අවුරුදු නිළ කාලය 2017 ජූලි 01 වනදායින් ආරම්භ කළේය.
ව්යවස්ථාව හා ඉතිහාසය
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයෙහි ව්යවස්ථාව පවසන අන්දමට එහි අරමුණ වනුයේ, "සමස්ත ජනතාව උදෙසා ලඟා කර ගත හැකි උසස්ම තත්ත්වයේ සෞඛ්‍යයක් ලබා දීමයි." එහි ප්‍රධාන කර්තව්‍ය වනුයේ රෝග, විශේෂයෙන්ම මූලික බෝවෙන රෝගයන්, සමග සටන්වැදීම සහ, ලෝක වාසී ජනයාගේ සාමාන්‍ය සෞඛ්යය තත්ත්වය නංවාලීමය.
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය (WHO) එක්සත් ජාතීන්ගේ ආදිතම නියෝජනයන්ගෙන් එකක් වන අතර, එහි ව්යවස්ථාව විධිමත් ලෙසින් බලාත්මක වූයේ පළමු ලෝක සෞඛ්ය දිනය, (1948 අප්‍රේල් 7) ට සමගාමීව, 26වන සාමාජීක රාජ්‍යය විසින් එය අපරානුමත කල විටය. මෙයට පෙර, මෙහි ක්‍රියාන්විතයන් හා, ජාතීන්ගේ සංගමයෙහි සෞඛ්ය සංවිධානයහි ඉතිරි ක්රියාකාරකම්, පැවතියේ, 1946 ග්‍රීෂ්ම සෘතුවෙහි පැවැති ජාත්යන්තර සෞඛ්ය සම්මේලනයකට ඉක්බිතිව පිහිටවුනු අතුරු කමිටුවක පාලනය යටතේය. පැවරීම සඳහා අධිබලය පවරන ලද්දේ මහා මණ්ඩලයේ යෝජනා සම්මතයක් මගිනි.
ආශ්‍රිත
එක්සත් ජාතීන්
සෞඛ්යය
එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය
|
10,397 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව
|
මෙම ලිපිය සදහන් වන්නේ දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබදවවන අතර දත්වල සත්කාර ක්‍රම පිළිබදව දැන ගැනීම සදහා මුඛ සෞඛ්ය හෝ දන්ත ශල්‍ය ක්‍රම බලන්න.
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව යනු ඇගයීම, රෝග නිර්ණය කිරීම, වළක්වා ගැනීම හා ප්‍රතිකාර කිරීම මගින් මුඛ කුහරයෙහි, මුහුණ හා හනු ප්‍රදේශවල හා ඒ අවට ඇති අදාල කොටස්වල රෝග තත්ත්වයන් පිළිබදව සිදු කරන අධ්‍යයනයන්ය. මෙම ක්ෂේත්‍රයෙහි ක්‍රියාකාරීවන පුද්ගලයන් දන්ත වෛද්‍යවරුන් යැයි හැදින්වේ. මෙලෙස මුඛ සෞඛ්ය ලබාදීම පිණිස ක්‍රියාකාරීවන අනෙකුත් පුද්ගලයින් දන්ත චිකිත්සකවරුන්, දන්ත කාර්මික ශිල්පීන්, දන්ත සෞඛ්‍යවේදීන් හා දන්ත සහායකයන්ය.
දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු යනු දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව හැදැරීම පිණිස උපාධි ලබීමෙන් පසු වෘත්තිමය වශයෙන් සුදුසුකම් ලැබූ පුද්ගලයෙකි. ඔවුන්හට දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව හා දන්ත ශල්‍ය විද්‍යාව පිළිබව විවිධ උපාධි ලබාගත හැකිය. ඒවා නම් Doctor of Dental Surgery (DDS) , Doctor of Dental Medicine (DMD), Bachelor of Dentistry (BDent), Bachelor of Dental Science (BDSc) හා Bachelor of Dental Surgery / Chirurgiae (BDS/BChD) යන උපාධීන්ය. බටහිර රටවල්වල සුදුසුකම් ලද දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු වීම පිණිස අවම වශයෙන් වසර 4 ක පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයනයක් සම්පුර්ණ කළ යුතුය. සාමාන්‍යයෙන් අධ්‍යාපනික වටපිටාවක් තුළ රෝගීන් සමග වසර දෙකක සායනික අත්දැකීමක් අවශ්‍ය වේ. බොහෝ රටවල දන්ත වෛද්‍යවරුන් ආචාර උපාධියක් හෝ වෛද්‍ය උපාධියක් නොලබන අතර ඔවුන් ගෞරව නාමයක් වන “Doctor” යන්නෙන් පිදුම් ලබති.
සටහන්
මූලාශ්‍ර
ආශ්‍රිත
දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍ය
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව
වෛද්‍යවේදය
|
10,401 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%20%E0%B6%B4%E0%B7%92%E0%B7%85%E0%B7%92%E0%B6%B6%E0%B6%AF%20%E0%B6%89%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA
|
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබද ඉතිහාසය
|
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබදව සාක්ෂි බු.ව 5500 යේ සිට 7000 දක්වා ඈත ඉතිහාසය තුළද දක්නට ඇත. දන්ත උපකරණ මගින් සිදු කරන ලද සිදුරු කිරීම් හා සමාන සිදුරු ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයෙහි මිනිසුන්ගේ දත්වල අන්තර්ගතව තිබුණි. බු.ව 5000 දී රචිත ලේඛණයක් මගින් දත් නරක්වීම සදහා හේතු සාධකවන පණුවකු පිළිබදව විග්‍රහ කර ඇත. මෙම විශ්වාසය සදහා තවදුරටත් සාක්ෂි ඉන්දියාව, ඊජිප්තුව, ජපානය හා චීනයෙහි සොයා ගෙන ඇත.
බු.ව. 17 වන ශතවර්ෂයේදී එඩ්වින් ස්මිත් පැපිරස් විසින් විවිධ දන්ත රෝග සදහා ප්‍රතිකාර ක්‍රමයන් සදහන් කර ඇත. නමුත් බු.ව. 3000 පමණ ඉහත කාලවලදී වුවද ඒ පිළිබදව සදහන්ව තිබිණි. බු.ව 18 වන ශත වර්ෂයේදී හමුරාබි සංග්‍රහයෙහි සදහන් වන අන්දමට දත් ඉගිලීම දඩුවම් ක්‍රමයක් ලෙසට සැලකිණි. අතීත ඊජිප්තු ජාතිකයින් සහ රෝම ජාතිකයින්ගේ සිරුරුවල කොටස් අධ්‍යයනය කිරීමෙන් එකල දන්ත ශල්‍ය විද්‍යාව සහ දන්ත උපකරණ භාවිතය පිළිබදව දරණ ලද උත්සාහයන් පැහැදිලි වේ.
අතීතයේදී නොයෙකුත් ආකාරයේ රෝග තත්ත්වයන්ට ප්‍රතිකාර කරනු වස් දත් ඉගිල්ලීම යොදා ගන්නා ලදී. මධ්‍යයතන යුගයේදී සහ 19 වන ශත වර්ෂය පුරාවටම දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව වෘත්තියක් ලෙසට නොපැවතුණු අතර දත් ඉගිල්ලීමේ ක්රියාකාරකම් සිදු කරන ලද්දේ කරණවෑමියන් හෝ සාමාන්‍ය වෛද්‍යවරුන් විසිනි. කරණවෑමිවරුන් විසින් සාමාන්‍යයෙන් දත් ඉගිල්ලීම පමණක් සිදු කළ අතර එමගින් දත්වල වේදනාව සහ දිගුකාලීනව පවතින දන්ත ආසාදනවලට ප්‍රතිකාරයක් ලැබුණි. දත් ඉගිල්ලීම සදහා භාවිතා කරන ලද උපකරණවල භාවිතය ශත වර්ෂ ගණනාවක් තරම් ඈත අතීතයට දිවෙයි. 14 වන ශතවර්ෂයේදී ගයිඩි චෝලියැක් විසින් කරවැල්කොකෙකු හෙවත් පෙලිකන් පක්ෂියෙකුගේ හොටට සමාන හැඩයක් ඇති දන්ත උපකරණයක් නිෂ්පාදනය කළ අතර එය 18 වන ශත වර්ෂයෙහි අගභාගය වන තෙක්ම භාවිතා කරන ලදී. මෙසේ පසුකාලීනව දන්ත සූචී භාවිතා කළ අතර ඉන්පසු 20 වන ශතවර්ෂයේදී නූතන යේදී භාවිතා වන අඩු පරිහරණයට ගැනුණි.
දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබදව රචිත මුල්ම ග්‍රන්ථය වූයේ 1530 දී රචනාකරන ලද Artzney Buchlein නම් කෘතිය වන අතර ඉංග්‍රීසි බසින් මුල් වරට දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබදව ග්‍රන්ථය වන්නේ 1685 දී චාල්ස් ඇලන් විසින් රචිත Operator For the Teeth නම් කෘතියයි. 17 වන ශතවර්ෂයේ දී ප්‍රංශ වෛද්‍යවරයෙකු වන පියරේ ෆෝචාඩ් නූතනයේදී අප දන්නා දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව ආරම්භ කළ අතර ඔහු නූතන දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාවෙහි පියා ලෙස හැදින්වේ. ඔහු විසින් නොයෙකුත් ෙසායා ගැනීම් සිදු කරන ලද අතර කෘත්‍රීම දන්ත උපකරණ භාවිතය, දන්ත ව්‍යසනයන් සදහා පිරවුම් කාරක ද්‍රව්‍යය සොයා ගැනීම හා ටාටරික් අම්ලය වැනි සීනිවල ව්‍යුත්පන්නයන් මගින් දන්ත විකාදනය සිදු වන බවත් ඔහු සොයා ගන්නා ලදී.
ප්‍රථම දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාලය 1840 දී මේරිලන්තයෙහි බෝල්ටිමොර්හි ආරම්භ කරන ලද දන්ත ශල්‍ය විද්‍යාව සදහා වූ බෝල්ටිමෝර් විද්‍යාලයයි. විශ්ව විද්‍යාලයක් හා අනුබද්ධ කරන ලද ප්‍රථම දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාලය වනුයේ 1867 දී ආරම්භ කළ හාවඩ් දන්ත විද්‍යාලයයි. එංගලන්තයේ 1878 දී ඇති කළ බ්‍රිතාන්‍ය දන්ත වෛද්‍ය පනත හා 1879 දී ඇති කළ දන්ත වෛද්‍යවරුන්ගේ ලියාපදිංචි ලේඛනය අනුව සීමිත ප්‍රමාණයක් වූ සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරුන් පිරිසකට දන්ත වෛද්‍ය හෝ දන්ත ශල්‍ය ෛවද්‍ය යන පත්වීම් ලබාදෙන ලදී. එක්සත් රාජධානිය තුළ දන්ත වෛද්‍ය විද්‍යාව පුහුණු කිරීම 1921 දී ආරම්භ කරන ලද එම ක්ෂේත්‍රයෙහි නියලීම සදහා ලියාපදිංචිවීම සදහා අවශ්‍ය දන්ත වෛද්‍යවරුන්ගේ පනත ආරම්භ වීමත් සමගම සම්පූර්ණ වශයෙන් පාලනයක් ඇතිව ක්‍රියාවට නැංවුණි. 1818 දී සර් ජෝන් ටොම්ස්ගේ සභාපතිත්වයෙන් යුක්තව ආරම්භ කරන ලද බ්‍රිතාන්‍ය දන්ත වෛද්‍ය සංගමය මගින් නිත්‍යානුකූල නොවන ආකාරයෙන් දන්ත වෛද්‍ය ක්‍රම සිදු කරන පුද්ගලයන්ට එරෙහිව නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට කැපීපෙනෙන මෙහෙයක් ඉටු කරන ලදී.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Dentistry#History
|
10,403 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%AB%E0%B7%92%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
ප්‍රවේණි විද්‍යාව
|
ප්‍රවේනි විද්‍යාව යනු ජීව විද්‍යාවේ සිදුකරන අධ්‍යයනයක් වන අතර එය ජීවීන්ගේ ප්‍රවේනිය සහ විවිධත්වය පිළිබදව සිදුකෙරෙන අධ්‍යයනයකි. ප්‍රවේනිය පිළිබදව වූ දැනුම නිසැක වශයෙන්ම පුර්ව ඓතිහාසික යුගවලදී පවා භාවිතා වූ බවට ඇති සාක්ෂි වන්නේ එකල වරණාත්මක අභිජනනය මගින් වගා ශාක සහ සත්වයන්ගෙන් වැඩි ඵලදාවක් ලබාගැනීම මගිනි. කෙසේ වුවද ප්‍රවේනිය පිළිබදව වූ නූතන විද්‍යාව 19 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේ විසූ ග්‍රෙගර් මෙන්ඩල් විසින් සොයා ගන්නා ලදී. ප්‍රවේනිය පිළිබදව වූ භෞතික විද්‍යාව පිළිබදව ඔහුට අවබෝධයක් නොතිබුණද ඔහු විසින් කරන ලද නිරීක්ෂණයක් වූයේ ප්‍රවේනිය මූලික වශයෙන් ව්‍යක්ත ක්‍රියාවලියක් වන අතර විශේෂ ගති ලක්ෂණයන් එකිනෙකට ස්වාධීනව උරුම වන බවයි. ප්‍රවේනියෙහි මෙම මූලික ඒකක මේ වන විට ජාන ලෙසට හදුන්වයි.
ඩී.එන්.ඒ වල ඇති නොයෙකුත් කොටස් මගින් ජාන නියෝජනය වේ. ඩී.එන්.ඒ යනු විවිධ නියුක්ලියෝ ටයිඩ වර්ග හතරකින් සෑදුනු දාමයකි. මෙම නියුක්ලියෝ ටයිඩ මගින් ජීවින්ට උරුම වන ප්‍රවේනිගත තොරතුරු හිමි වේ. ඩී.එන්.ඒ ස්වාභාවිකව පවතින්නේ දාම දෙකක් වශයෙනි. එක් දාමයක ඇති නියුක්ලියෝ ටයිඩ අනෙක් දාමයේ ඇති නියුක්ලියෝ ටයිඩ සමග ගැලපේ. එක් දාමයක් මගින් අළුත් දාමයක් සෑදීම සදහා අච්චුවක් ලෙසට ක්‍රියා කළ හැකිය. මෙය ප්‍රවේනි තොරතුරු පිටපත් කිරීම සහ උරුම වීම සදහා ඇති භෞතික ක්‍රියාවලියයි.
සෛලයක වූ ඩී.එන්.ඒ වල ඇති නියුක්ලියෝ ටයිඩ පිළිවෙලක් මගින් ප්‍රෝටීන සෑදිම සදහා ඉවහල්වුණු විශේෂිත ඇමයිනෝ අම්ල පිළිවෙලක් නිෂ්පාදනය කරනු ලබයි. මේවා ප්‍රවේනි කේත ලෙස හදුන්වති. ප්‍රෝටීනවල ඇති ඇමයිනෝ අම්ලවල පිළිවෙල මගින් ඒවා ත්‍රිමාන අවකාශයෙහි සකස් විය යුතු ආකාරය තීරණය කරයි. අවසානයේදී මෙලෙස නිර්මාණය වන ව්‍යුහය අදාල ප්‍රෝටීනයෙහි කෘත්‍ය සදහා වග කියනු ලබයි. ප්‍රෝටීන මගින් සෛලවල ජීවය සහ ප්‍රජනනය සදහා අවශ්‍යවන සියළුම කෘත්‍යන් සිදුකරනු ලබයි. ඩී.එන්.ඒ. වල පිළිවෙලෙහි ඇතිවන වෙනස්වීමක් මගින් ප්‍රෝටීනවල ව්‍යුහය සහ හැසිරීමෙහිද වෙනස් වීමක් සිදුවිය හැකිය. මෙමගින් සෛලයෙහි සහ අදාල ජීවියා තුළ කැපීපෙනෙන ප්‍රතිවිපාක ඇති කරනු ලබයි.
ජීවියෙකුගේ හැසිරීම සහ පෙනුම තීරණය කිරීම පිළිබදව ප්‍රවේනි විද්‍යාව ප්‍රධාන මෙහෙයක් ඉටු කලද ජිවියෙකුගේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ ඔහු අත්විදින අවට පරිසරය සහ ප්‍රවේනි විද්‍යාව අතර ඇති අන්තර් සම්බන්ධතාවයයි. උදාහරණයක් වශයෙන් පුද්ගලයෙකුගේ උස තීරණය වීම සදහා ජාන මගින් කැපීපෙනෙන මෙහෙයක් ඉටු කලද එම පුද්ගලයා කුඩා කලදී අත්විදි සෞඛ්ය තත්වය සහ පෝෂණය ඒ සදහා බලපායි.
ප්‍රවේණියේ ලක්ෂණ
විභින්න ප්‍රවේනිය සහ මෙන්ඩල්ගේ නියම
මූලික අවධිවලදී ජීවීන්ගේ ප්‍රවේනිය සිදුකරනුයේ විභින්න ගති ලක්ෂණ මගින් හෙවත් ජාන මගිනි. මෙම ගුණාංගය මුල්වරට නිරීක්ෂණය කරනු ලැබුවේ මෑ ශාකයක ගති ලක්ෂණ පිළිබදව අධ්‍යයනය කරනු ලැබූ ග්‍රෙගර්මෙන්ඩල් විසිනි. ඔහුගේ අධ්‍යයනයන් මගින් මෑ ශාකවල මල්වල වර්ණය පිළිබදව පරීක්ෂණ කරන ලදී. මෙම මෑ මල්වල වර්ණය දම් හෝ සුදු පැහැවන අතර ඒවා කිසි දිනක මෙම වර්ණ දෙක අතර වර්ණයක් ලබා නොගත් බවට ඔහු නිරීක්ෂණය කරන ලදී. සමාන ජානයක වූ මෙවන් වෙනස් වූ විභින්න ලක්ෂණවලට ඇලීලයක් ලෙසට නම් කරන ලදී. මෑ ශාකවල සිදු කරන ලද අධ්‍යයනයේදී එක් ජීවියෙකු හට එක් ජානයක් මගින් හිමිවන ඇලීල දෙකක් ඇති අතර ඒවා එක් වීමේදී එක් මාතෘ ශාකයකින් එක් ඇලීලය මගින් උරුම කරයි. මිනිසුන් ඇතුළු බොහොමයක් වූ ජීවීන් සදහා මේ ආකාරයේ ප්‍රවේනියක් ඇත. එකම ජානයක එක හා සමාන ඇලීල පිටපත් දෙකක් සහිත ජීවීන් සංයුග්මකයන් වන අතර විවිධ ඇලීල වර්ග දෙකක් සහිත ජීවින් විෂම යුග්මකයන් නම්වේ.
දෙන ලද ජීවී විශේෂයක ඇති ඇලීලයන් කිහිපය සදහා ප්‍රවේනි දර්ශය යන්න ව්‍යවහාර කරන අතර එම ජීවී විශේෂයෙහි බාහිර නිරීක්ෂණය කළ හැකි ගති ලක්ෂණ සදහා රූපානුදර්ශය යැයි ව්‍යවහාර කෙරේ. යම්කිසි ජීවියෙකු සංයුග්ම වන අවස්ථාවලදී එක් ඇලීලයක් ප්රමුඛ ඇලීලය වන අතර එහි ගති ලක්ෂණ ප්රමුඛ වීමෙන් එම ජීවියාගේ රූපානුදර්ශය නිර්ණය කරයි. අනෙකුත් ඇලීලය මීලීන ඇලීලයවන අතර එහි ලක්ෂණ යටපත් වී ඇති අතර බාහිරින් නිරීක්ෂණය කළ නොහැක. ඇතැම් ඇලීල සදහා සම්පුර්ණ ප්‍රමුඛතාවයක් නොමැති අතර ඒවා ඒ වෙනුවට අසම්පුර්ණ ප්‍රමුඛතාවයක් පෙන්නුම් කරමින් ඇලීල වර්ග දෙකම එක්වර ප්‍රකාශයට පත්වෙමින් අතර මැදි රූපානුදර්ශයක් හෝ සහ ප්‍රමුඛතාවයක් දක්වයි.
යම්කිසි ජීවි යුගලයක් ලිංගික ප්‍රජනනය දක්වන අවස්ථාවන්හිදී ඔවුන්ගේ දුහිතෘ එක් මාතෘ ජිවියෙකුගෙන් එක් ඇලීලය මගින් උරුම කර ගනිති. මෙලෙස විභින්න ප්‍රවේනිය සහ ඇලීල පිළිබදව සිදුකරන ලද හැදෑරීම එක්ව ගත් විට මෙන්ඩල්ගේ පළමු නියමය නම් වේ.
සළකුණු කිරීම හා රූප සටහන්
ප්‍රවේනි විද්යාවේදී ප්‍රවේනිය විග්‍රහ කිරීම සදහා නෙ‍යෙකුත් රූප සටහන් සහ සලකුණු භාවිතා කරනු ලබයි. ජානයක් නියෝජනය කරනු ලබන්නේ ඉංග්‍රිසි අක්ෂරයකින් වන අතර ලොකු අක්ෂරය ප්රමුඛ ඇලීලය සදහා ද කුඩා අක්ෂරය නිලීන ඇලීලය නියෝජනය කිරීම සදහා ද යොදා ගනු ලබයි. බොහෝ අවස්ථාවලදී “+” සලකුණ සාමාන්‍ය විකෘති නොවූ ඇලීලයක් සටහන් කිරීමට යොදා ගනී.
මෙන්ඩල් විග්‍රහ කළ ආකාරයට මෙන් ප්‍රජනනය හෝ බෝ කිරීම සම්බන්ධව සිදුකරන පර්යේෂණයකදී මාතෘ ජීවීන් “P” ලෙසද පළමු දුහිතෘ පරම්පරාව “F1” ලෙසද නියෝජනය කරනු ලබයි. ප්‍රථම දුහිතෘ පරම්පරාව එකිනෙක හා අභිජනනය වූ විට ඇති වන දුහිතෘ දෙවන දුහිතෘ පරම් පරාව “F2” ලෙසද හැදින්වේ. මෙලෙස එකිනෙක අතර අන්තර් අභිජනනයෙන් ඇතිවන ප්‍රතිඵල අනුමාන කිරීමට භාවිතා කරන පොදු රූප සටහන වනුයේ පනට් චතුරස්‍රයයි.
මිනිසුන්ගේ ප්‍රවේනි ගත රෝග පිළිබදව කරන අධ්‍යයනයන්වලදී ප්‍රවේනි විද්‍යාඥයින් ගති ලක්ෂණවල උරුම වීම විදහා දක්වනු වස් පෙළපත් සටහන් භාවිතා කරනු ලබති. මෙමගින් පවුලක් තුළ ගති ලක්ෂණ උරුම වීම සිදුවූ ආකාරය පිළිබිඹු වේ.
බහුවිධජාන අතර ඇති ප්‍රතික්‍රියා
ජීවීන් තුළ දහස් ගණනක් වූ ජාන ප්‍රමාණයක් පිහිටා ඇත. ලිංගික ප්‍රජනනය දක්වන ජීවීන්ගේ මෙම ජානවල ස්වාභාවික වරණයක් ඇති වීම එකිනෙකට ස්වායත්තව සිදුවේ. එනම් මෑ ඇටවල කහ පාට හෝ කොළ පාට ඇති වීම සදහාත් හේතු වන ඇලීලය එහි මල්වල සුදුපාට හෝ දම් පාට ඇති වීම සදහාත් හේතු වන ඇලීලයෙන් එකිනෙක ස්වායත්ත වේ. මෙම සංකල්පය මෙන්ඩල්ගේ දෙවන නියමය හෝ ස්වාභාවික වරණවාදය නම් වේ. මෙමගින් විවිධජානවල විවිධ ඇලීල එකිනෙක සම්මිශ්‍රණය වීමෙන් ඇති වන දුහිතෘන් හට විවිධ වූ ඇලීල සංකලනයන් උරුම වේ.
ඇතැම් අවස්ථාවලදී විවිධ ජාන සදහා එකම ගති ලක්ෂණය උරුම කර දීම සදහා ක්‍රියාත්මක විය හැකිය. Blue eyed Mary නම් ශාකයේ මල්වල පාට නිල් හෝ මැජෙන්ටා වර්ණය වීම සදහා ඇලීල අන්තර්ගත ජාන එහි ඇත. එහි ඇති වෙනත් ජානයක් මගින් මෙම මල්වල වර්ණයක් ඇති බවට හෝ එම මල් සුදු පැහැ වීමට බලපාන ජාන පවතී. මෙම ශාකවලට සුදු පාට ඇති කරන ඇලීල පිටපත් දෙකක් ඇති විට එම මල්වල මුලින් සදහන් කළ නිල් හෝ මැජෙන්ටා ඇලීල දෙක තිබුණද ඒවා සුදු පැහැති රූපානුදර්ශය ගනී.
බොහෝ ගති ලක්ෂණ සදහා විභින්න ලක්ෂණ නොමැත. (උදාහරණ - දම් හෝ සුදු පැහැති මල්) නමුත් ඒවාට අඛණ්ඩ ලක්ෂණ ඇත. (උදා - මිනිසාගේ උස සහ සමෙහි වර්ණය) මෙම සංකීර්ණ ගති ලක්ෂණ බොහෝ ජානවල නිෂ්පාදනයක් වේ. මෙම ජානවල බලපෑම විවිධ මට්ටමින් අදාල ජීවියා අත්දකින බාහිර පරිසරය මත වෙනස් වේ. සංකිර්ණ ගති ලක්ෂණයක් පෙන්නුම් කිරීම සදහා ජිවියෙකුගේ ජානවලින් දක්වන දායකත්වය සදහා උරුම වීමේ හැකියාව ලෙස හැදින්වේ. ගති ලක්ෂණයක උරුම වීමේ හැකියාව මැන බැලීම සාපේක්ෂ වේ. විවිධ වූ පරිසරයක් මගින් ගති ලක්ෂණයන් සදහා විශාල බලපෑමක් ඇති කරනු ලබයි. උදාහරණයක් වශයෙන් මිනිසාගේ උස සංකිර්ණ ගති ලක්ෂණයක්වන අතර ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙහි එහි උරුම වීමේ හැකියාව 89% කි. නමුත් හොද පෝෂණයක් සහ සෞඛ්ය සේවාවක් සදහා විවිධ වූ ප්‍රවේශයන් සහිත නයිජීරියාව වැනි රටක මානව උසෙහි උරුම වීමේ හැකියාව 62% ක් පමණි
සෛල ජීව විද්‍යාව
ප්‍රවේණි විද්‍යාව
ජීව විද්‍යාව
|
10,404 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%85%E0%B6%B0%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B6%BA%E0%B6%B1%20%E0%B6%B4%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92
|
ශාරීරික අධ්‍යයන පන්ති
|
බොහෝ අධ්‍යාපන ක්‍රම වලදී ශාරීරික අධ්‍යාපනය හෝ ශාරීරික පුහුණුවීම් භාවිතයට ගැනෙන අතර මෙහි දී ක්‍රීඩාවේ දී සහ විවිධ ක්රියාකාරකම් වලදී සංජාණනය, ක්‍රියාකාරිත්වය සහ මානසික ක්‍රියාකාරිත්වයන් හැසිරෙන ආකාරය පිළිබදව අධ්‍යයනය කෙරේ.
ශාරීරික අධ්‍යාපනයෙහි ප්‍රාථමික ඉලක්කයන් කාලය හා ස්ථානය අනුව ඉතිහාසය මුළුල්ලේම විවිධ වී ඇත. බොහෝ අවස්ථා වල දී එක් වරම විවිධ වර්ගවල ශාරීරික අධ්‍යාපන ක්‍රම බිහිවී ඇති අතර ඇතැම් ඒවා ජාත්යන්තර වශයෙන් ද බිහි වී ඇත. බොහොමයක් නූතන විද්‍යාලවල අරමුණ වී ඇත්තේ අදාල ශිෂ්‍යයින් දැනුමෙන්, හැකියාවන්ගෙන්, දක්ෂතාවන්ගෙන් සහ ගුණාංගයන්ගෙන් හෙබි උද්‍යෝගිමත් පුද්ගලයෙකු බවට පත් කර වැඩිහිටි අවදියේ දී නිරෝගී ජීවිතයක් ගත කිරීමට හැකියාව ලබා දීමයි. ඇතැම් පාසැල් වලට ශාරීරික අධ්‍යාපනය සිසුන්ගේ බර අඩු කර ගැනීමේ උපක්‍රමයක් ලෙසට භාවිතා කෙරේ. මෙහිදී භාවිතයට ගැනෙන වැඩ සටහන් වලදී ශිෂ්‍යයන්ගේ ශාරීරික සුවතා වර්ධනය කිරීම චාලක ක්‍රියාකාරීත්වයන් වර්ධනය කිරීම, ක්‍රීඩාවෙහි නීති රීති සහ දැනුම පිළිබද අවබෝධයක් ලබාදීම, කණ්ඩායම් හැගීම ඇති කිරීම හෝ තනිව ක්‍රියාකිරීමේ හැකියාව ලබාදීම සහ තරගකාරී ක්රියාකාරකම් වල නිරත වීමට හැකියාව ලබා දේ.
|
10,406 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%85%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B7%84%E0%B6%AF%E0%B7%8F%20%E0%B6%B6%E0%B7%90%E0%B6%BD%E0%B7%93%E0%B6%B8
|
සායනික අත්හදා බැලීම
|
සෞඛ්ය ක්ෂේත්‍රයෙහි සායනික අත්හදා බැලීම් යොදා ගන්නේ ඖෂධයක් හෝ අනෙකුත් ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ඖෂධයක් ලෙස ප්‍රබල නොවු ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් සමග සහ වෙනත් ඖෂධ හෝ උපකරණ සම්මත වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ක්‍රම සමග සංසන්දනය කිරීම සදහාය. මෙම සායනික අත්හදා බැලීම් වල ප්‍රමාණයන් විවිධාකාර වන අතර එහිදී එක් පර්යේෂකයෙකු එක් රෝහලක් තුළ සිට සිදු කරන අත්හදා බැලීම් වල සිට ජාත්යන්තර මට්ටමින් පර්යේෂකයන් සියගණනක් විවිධ මහද්වීප තුළ සිදු කරන පර්යේෂණ දක්වා විවිධ වේ. මෙහිදී පරික්ෂා කරනු ලබන රෝගීන්ගේ සංඛ්‍යාව 30 ක් තරම් සුළු ප්‍රමාණයක සිට දහස්ගණන් දක්වා විය හැකිය. අත්හදා බැලීම් සිදු කරන අතර තුර පරීක්ෂණයට ලක්කරන ද්‍රව්‍ය පර්යේෂණ මට්ටමේ පවතින නව ඖෂධය ලෙස හැදින්වේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Clinical_trial
|
10,412 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%B8%E0%B7%9D%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
නියුමෝනියාව
|
වර්ගීකරණය හා බාහිර ප්‍රභවයන්
චුෂණ නියුමෝනියාව (As piration pneumonia)
ලිපිඩ නියුමෝනියාව
ඉයසිනොෆිලික නියුමෝනියාව
බ්‍රොන්කියොලයිටිස් ඔබ්ලිටරාන්ස් නියුමෝනියාව
බෝ‍නොවන නියුමෝනියාව
රසායනික නියුමෝනියාව
සෞඛ්ය සේවය ආශ්‍රිත නියුමෝනියාව
රෝහල් මගින් බෝවන නියුමෝනියාව
ශ්වසන ආධාරක උපකරණ මගින් බෝවන නියුමෝනියාව
දරුණු ශ්වසන රෝග සින්ඩ්‍රෝමය
බෝවන හා බෝ නොවන කාරක මගින් ඇතිවන නියුමෝනියාව.
නියුමෝනියා යනු පෙනහළුවල ඇතිවන ආසාදන ප්‍රතික්‍රියාවකි. බොහෝ අවස්තාවල දී මෙය විග්‍රහ කරනුයේ පෙනහළු පටකවල ගර්තවල ආසාදනයක් සහ අසාමාන්‍ය ලෙසට ඒවා තරලවලින් පිරීමක් ලෙසටය. (ගර්ත යනු අන්වීක්ෂීය වාතය පිරුණු මලු වැනි ව්‍යුහ වන අතර ඒවා බාහිර වායුගෝලයෙන් ඔක්සිජන් අවශෝෂණය කිරීමට උපකාරීවේ.) විවිධාකාර හේතු නිසා නියුමෝනියාව ඇතිවේ. ඒවානම් බැක්ටීරියා වෛරස , දිලීර , පරපෝෂීන් මගින් වන ආසාදන , රසායනික ද්‍රව්‍ය හෝ පෙනහළු වලට වන අනතුරක් විය හැකිය. නියුමෝනියාව ඇතිවීම සදහා වූ සියළුම හේතු බැහැර කළ විට එම නියුමෝනියාව අහේතුකව ඇතිවන්නක් නම්වේ.
නියුමෝනියාවේ රෝග ලක්ෂණය වන්නේ කැස්ස, පපුවේ වේදනාව , උණ සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයි. රෝග විනිශ්චය සදහා x කිරණ පරීක්ෂණ සහ සෙම පටල පරීක්ෂාව උපකාරී වේ. රෝග සදහා ප්‍රතිකාර කිරීම රෝගයට මුල් වූ හේතු කාරකය අනුව වෙනස් වේ. උදාහරණයක් ලෙසට බැක්ටීරියාවන් මගින් ඇතිවන නියුමෝනියාවට ප්‍රතිකාර කරනු ලබන්නේ ප්‍රතිජීවක ඖෂධ භාවිතය මගිනි.
නියුමෝනියාව යනු සියළුම වයස් කාණ්ඩ වලට පොදුවේ දක්නට ලැබෙන රෝගයකි. තවද, එය වයස්ගත හා බොහෝ රෝගී පුද්ගලයින්ට මරණය අත් කර දෙන ප්‍රධානතම හේතුවකි. විවිධ වර්ගයේ නියුමෝනියාවන් වළක්වා ගැනීම සදහා එන්නත් වර්ග නිපදවා ඇත. රෝගයේ තත්වය තීරණය වනුයේ නියුමෝනියාවේ වර්ගය , ප්‍රතිකාර ක්‍රම , සංකූලතා හා පුද්ගලයාගේ රෝගී වන විට ඇති සෞඛ්ය තත්වය අනුවයි.
නියුමෝනියා රෝග ලක්ෂණ
නියුමෝනියාවේ දී පෙනහළු වල ගර්ත තරලයකින් පිරෙයි. මෙමගින් රුධිරයෙන් පරිවහනය වන ඔක්සිජන් වලට බාධකයක් සලසයි. වම් පසින් පිහිටි ගර්තය නිරෝගි එකක් වන අතර දකුණු පස පිහිටි ගර්තය නියුමෝනියාවේ දී මෙන් තරලයකින් පිරී පවතී.
ආසාදිත නියුමෝනියා රෝගයෙන් බොහෝ අවස්ථාවලදී කොළ හෝ කහ පැහැති සෙම උත්පාදනය කරන කැස්සකින් සහ ඇග සීතල කර වෙවිළීමක් ඇති කරන අධික උණකින් පීඩා විදිති. හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවද බහුලව දක්නට ඇති අතර හුස්ම ඉහළ පහළ ගැනීමේදී සහ කහින විට පපුවෙහි ඇති වන, පිහියකින් අනින්නාක් මෙන් දැනෙන තදබල පපුවෙහි වේදනාවද ඉන් එක් රෝග ලක්ෂණයක් වේ. ඇතැම් රෝගීන්ගේ කැස්ස සමග ලේ පිටවන අතර හිසරදය අධික ලෙස දහඩිය දැමීම සහ සම සිසිල්වීම ද ඇතිවේ. අනෙකුත් රෝග ලක්ෂණ නම් කෑම අරුචිය ඇග පත වේදනාව සම නිල් පැහැවීම, වමනය, ඔක්කාරය, හන්දිපත් හා මස්පිඩු වේදනාව සහ මානසික තත්ත්වයේ ඇතිවන වෙනස් වීම් ද දක්නට ඇත. වඩාත් සුලබව දක්නට නොලැබෙන නියුමෝනියා වර්ගවල උදා - ලීජනෙල්ලා (Legion Ella)නියුමෝනියාවේදී බඩෙහි කැක්කුම , පාචනය, ඇති වන අතර ක්ෂය රෝගයේ දී ඇතිවන නියුමෝනියා තත්ත්වයේ දී (Tuberculosis Pneumonia) සහ නියුමෝසිස්ටිස් (Pneumocystis) නියුමෝනියාවේදී කෙට්ටුවීම සහ රාත්‍රියේදී අධිකව දහඩිය දැමීමද ඇතිවේ. බොහෝ වයස් ගත පුද්ගලයින්ගේ නියුමෝනියා රෝග ලක්ෂණ දර්ශීය ආකාරයෙන් වෙනස්වේ. ඔවුන්ගේ සිහිකල්පනාවේ වෙනස්වීම් ඇතිවිය හැකි අතර සිරුරෙහි සමබරතාවය නොමැති වීමෙන් වැටීම් වලටද ලක්විය හැකිය. ළදරුවන්ට ඇතිවන නියුමෝනියාවේ දී ඉහතින් සදහන් කරන ලද රෝග ලක්ෂණ බොහොමයක් දක්නට ඇතත් බොහෝ අවස්ථාවලදී ඔවුන් අධික නිදිමත ගතියකින් සහ කෑම රුචිය අඩුවීමකින් පිඩා විදිති.
නියුමෝනියා රෝග ලක්ෂණ ඇති විට වහා වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාගත යුතුය. වෛද්‍ය වරයෙකු මගින් රෝගියෙකු පරීක්ෂා කිරීමේදී උණ ඇති බව හෝ ඇතැම් අවස්ථාවලදී සිරුරේ උෂ්ණත්වය අඩුවීම, ශ්වසනවේගය වැඩිවීම, රුධිර පීඩනය අඩුවීම, හෘද ස්පන්දන වේගය වැඩිවීම, රුධිරයෙහි ඔක්සිජන් සංතෘප්තතාව අඩුවීම, ඇති බව නිරීක්ෂණය කිරීම මගින් නියුමෝනියාව ඇති බවට නිගමනයකට එළඹේ. අධික ලෙස හුස්ම ගැනීමට අපහසුතාවය ඇති, සිහිවිකල් වු, සම නිල්පැහැ ගැන්වුනු රෝගීන්ට වහා නිසි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාදිය යුතුය.
සිරුර පරීක්ෂාකර බැලීමේදී පෙනහළු වල තත්ත්වය ඇතැම් විට සාමාන්‍යය නිරෝගී තත්ත්වයක පැවතිය හැකිය. නමුත් ඇතැම් අවස්ථා වලදී උරස් කුහරයෙහි බලපෑමට ලක්වු පෙනහැල්ල ඇති කොටසෙහි හුස්ම ගැනීමේදී ඇති වන පිම්බීම අඩුවීම සහ වෙද නලාවක් මගින් ශ්‍රවණය කිරීමේදී හුස්ම ගැනීමේ රටාවෙහි ඇති වන වෙනස්වීම් (Bronchial Breathing) දක්නට හැක. බලපෑමට ලක්වු පෙනහල්ල පිහිටා ඇති උරස් කුහරයේ කොටස වෙත ඇගිල්ලෙන් තට්ටු කිරීමේ දී අතට දැනෙන කම්පනය මෙහිදී වැඩි වන අතර ස්වර පරාසයෙහි (Vocal Resonance) වැඩිවීමක් ද සංවේදනය වේ. ඉහත සදහන් කරන ලද ලක්ෂණයන් නියුමෝනියාව නිෂ්චිත වශයෙන් නිර්ණය කිරීමට ප්‍රමාණවත් නොවන අතර නොයෙකුත් සමීක්ෂණ මගින් පෙනී ගොස් ඇති අන්දමට වෛද්‍යවරු දෙදෙනකු විසින් එකම රෝගීයා පරීක්ෂා කිරීමේ දී පවා එකිනෙකට වෙනස් වු නිර්ණයන් වෙත පැමිණේ.
ප්‍රතිකාර ක්‍රම
බහුතරයක් වු නියුමෝනියා රෝගීන් හට රෝහල් ගත කිරීමකින් තොරව ප්‍රතිකාර ලබාදිය හැක. මුඛ මාර්ගයෙන් ලබා ගන්නා ප්‍රතිජීවක වර්ග, විවේක ගැනීම, ප්‍රමාණවත් පරිදි දියර වර්ග පානය කිරීම ඇතුළු නිවසේදී ලබාදෙන සත්කාර මගින් පමණක් පුර්ණ සුවය ලබාගත හැකිය. කෙසේ වුවත් හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා ඇති, වයස්ගත, වෙනත් නොයෙකුත් රෝගී තත්ත්වයන් ඇති පුද්ගලයෙකුට නියුමෝනියාව වැලඳුනු අවස්ථා වලදී ඉහත කී මට්ටමින් ඔබ්බට ගිය ප්‍රතිකාර ක්‍රම අවශ්‍ය වේ. රෝග ලක්ෂණ වඩාත් දරුණු අතට පත්වේ නම්, නිවසේ දී ලබාදෙන ප්‍රතිකාර ක්‍රම වලට රෝගියා ප්රතිචාර නොදක්වන්නේ නම් සහ සංකූලතාවයන් ඇති වන්නේ නම් රෝගියා බොහෝ අවස්ථා වලදී රෝහල් ගත කල යුතුය.
බැක්ටීරියාවන් මගින් ඇති වන නියුමෝනියාව සඳහා ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ලබා දිය යුතුය. වෛරස මගින් ඇති වන නියුමෝනියාව සඳහා ප්‍රතිජීවක වර්ග භාවිතා නොකළද වෛරස මගින් විනාශයට පත්වු පෙනහළු වල ද්විතීකව බැක්ටීරියා මගින් වන ආසාදන වළක්වා ගැනීම සඳහා ප්‍රතිජීවක වර්ග යොදා ගැනේ. රෝගියා සදහා සුදුසු ප්‍රතිජීවක වර්ගය තෝරා ගැනීමේ දී කරුණු කිහිපයක් සැලකිල්ලට ගැනෙයි. ඒවානම්, නියුමොනියාවේ වර්ගය , නියුමෝනියාව ඇති කිරීමට තුඩුදුන් ක්ෂුද්ර ජීවී විශේෂය සහ අදාල රෝගියාගේ සෞඛ්ය තත්ත්වය යන කරුණුය. නියුමෝනියාව සදහා ප්‍රතිකාර කිරීමේදී ඒ සදහා තුඩුදුන් ක්ෂුද්ර ජීවි විශේෂය සහ එහි ප්‍රතිජීවක කෙරෙහි සංවේදීතාවය සැළකිල්ලට ගත යුතු වේ. කෙසේ වුවද පුළුල් අධ්‍යයනයන් අවසානයේදී පවා නියුමෝනියාව ඇති කිරීම සදහා විශේෂිත වු හේතුවක් සොයාගෙන ඇත්තේ සියයට 50 ක් වු පුද්ගලයන්ගේ පමණි. නියුමෝනියාව වඩාත් දරුණු තත්ත්වයට පත් වු පුද්ගලයන් හට ප්‍රතිකාර කිරීම ප්‍රමාදයකින් තොරව සිදු කළ යුතු අතර එහිදී රසායනාගාර වාර්තාවල‍ට ප්‍රථම වෛද්‍ය වරයා විසින් අනුමාන කොට ප්‍රතිකාර ලබාදෙනු ලැබේ. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ බහුල වශයෙන් ලබාදෙන ප්‍රතිජීවක වර්ගය ඇමොක්සිලීන් වන අතර ඇතැම් අවස්ථා වලදී ක්ලැරිත් රෝමයිසීන් නම් ප්‍රතිජීවකයද මේ සඳහා එකතු කරනු ලැබේ. පෙනිසිලීන් සඳහා ආසාත්මිකතාවක් දක්වන රෝගීන්ට ඇමොක්සිලීන් වෙනුවට එරිත්රෝමයිසීන් නම් ප්‍රතිජීවකය ලබාදේ. උතුරු ඇමරිකාවේ දර්ශීය නොවන (Atypical) නියුමෝනියාව වඩාත් බහුල වෙමින් පවතින අතර ඒ සදහා ඇමොක්සිලීන් වෙනුවට ප්‍රථම පෙල ප්‍රතිකාර ක්‍රම වශයෙන් ඇසිත්රෝමයිසීන්, ක්ලැරිත් රෝමයිසීන් සහ ෆ්ලුරෝක්විනලෝන් යන ප්‍රතිජීවක ඖෂධ භාවිතයට ගැනේ. සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රතිකාර ලබාදිය යුතු කාලසීමාව දින 7 සිට 10 දක්වා යයි සම්මත වුවද දින තුනක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළ ලබාදෙන ප්‍රතිකාර ක්‍රම රෝගය සුව වීම සඳහා ප්‍රමාණවත් බවට සාක්ෂි ඇත.
රෝහල් ආශ්‍රිතව ආසාදනය වන නියුමෝනියාව සඳහා වැන්කෝමයිසීන්, තුන්වන සහ හතරවන පරම්පරා වලට අයත් සෙෆලොස්පොරීන්, කාබපෙනම්, ෆ්ලුරෝක්විනලෝන් සහ ඇමයිනෝ ග්ලයිකෝසයිඩ් යන ප්‍රතිජීවක වර්ග භාවිතයට ගැනේ. මෙම ප්‍රතිජීවක වර්ග සාමාන්‍යයෙන් ශිරාගත කරනු ලැබේ. බොහෝ අවස්ථා වලදී නියුමෝනියාව ඇති කිරීමට සම්භාවිතාවයක් ඇති සියළුම ක්ෂුද්ර ජීවීන් වර්ග එකවර විනාශ කිරීම සදහා ප්‍රතිජීවක වර්ග කිහිපයක් එකම අවස්ථාවකදී ලබාදේ. එක් රෝහලකින් තවත් රෝහලක් මෙම ප්‍රතිජීවක ඖෂධ තෝරා ගැනීමේ රටාව අනුව වෙනස්වෙයි. එසේ වන්නේ අදාල රෝග කාරක ක්ෂුද්ර ජීවින් ඒ ඒ ප්‍රදේශ අනුව වෙනස් වන අතර ඔවුන්ගේ ප්‍රතිජීවක කෙරෙහි දක්වන ප්‍රතිරෝධිතාවද විවිධ වන බැවිනි.
නියුමෝනියාව නිසා හුස්ම ගැනීමට අපහසු වන රෝගීන්ට බාහිරව ඔක්සිජන් ලබාදීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. අධිකව රෝගී වූ අය සඳහා දැඩිසත්කාර ඒකකයක් තුළ කෘතිම ශ්වසනය ලබාදිය යුතුය.
Influenza A වෛරසය මගින් ආසාදනය වු නියුමෝනියා රෝගීන් රීමැන්ටඩීන් හෝ ඇමැන්ටඩීන් යන ඖෂධ මගින් ද Influenza A හෝ Influenza B නියුමෝනියා රෝගීන් Oseltamivir සහ Zanamivir යන ඖෂධ මගින් ද ප්‍රතිකාර කළ හැක. මෙම ප්‍රතිකාර ක්‍රම වාසිදායක වනුයේ රෝග ලක්ෂණ මතුවී පැය 48 ක් තුළ ප්‍රතිකාර ක්‍රම ආරම්භ කලහොත් පමණි. කුරුළු උණ ඇති කරන H5N1 Influenza ප්‍රභේදය රීමැන්ටඩීන් සහ ඇමැන්ටඩීන් යන ඖෂධ සඳහා ප්‍රතිරෝධි වේ. SARS කොරෝනා වෛරසය, ඇඩිනෝවෛරස, හන්ටාවෛරස හෝ පැරාඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වෛරස මගින් ඇති කරන නියුමෝනියාව සඳහා ඵලදායි ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් හඳුනාගෙන නොමැත.
නියුමෝනියා රෝගය වළක්වා ගැනීම
ආසාදිත නියුමෝනියා වළක්වා ගැනීම සදහා ක්‍රම කිහිපයක් වේ. නියුමෝනියාව ඇතිවීම සදහා අවධානමක් සහිත රෝග ඇති පුද්ගලයින් සදහා නිසි පරිදි ප්‍රතිකාර ලබාදීම මගින් ඔවුනට නියුමෝනියාව ඇති වීම වළක්වාගත හැකිය. (උදා - ඒඩ්ස් රෝගීන්) දුම්පානයෙන් වැළකීම වැදගත් වනුයේ එමගින් පෙනහළු වලට වන හානිය අවමකරගත හැකි බැවිනි. මීට අමතරව සිගරට් දුම මගින් නියුමෝනියාවට එරෙහිව සිරුරෙහි ඇති ස්වභාවික ආරක්ෂක යාන්ත්‍රණයට ද බාධා ඇතිවේ.
සමීක්ෂණ මගින් පෙනී ගොස් ඇති අන්දමට අලුත උපන් බිළිදුන්හට නියුමෝනියාව ඇතිවීම වළක්වාගැනීමට විවිධ ක්‍රම ඇත. ගර්භණී මවුවරුන් තුළ Group B Streptococcus සහ Chlamydia trachoma is යන ක්ෂුද්ර ජීවි ඇති බවට පරීක්ෂා කොට අදාල ප්‍රතිජීවක වර්ග දරු ප්‍රසූතියට ප්‍රථම ලබාදීම මගින් බිළිදුන් තුළ නියුමෝනියාව ඇති වීම අවම කරගත හැකිය. ප්‍රසුති අවස්ථාවේදී දරුවාගේ මුඛය තුළ ඇති අපද්‍රව්‍යයන් චුෂණය කොට ඉවත් කිරීම මගින් ද නියුමෝනියාව වළක්වා ගත හැකිය.
කුඩා ළමුන්ගේ සහ වැඩිහිටියන් තුළ නියුමෝනියාව වළක්වා ගැනීම සදහා එන්නත් භාවිතා කිරීම වැදගත් ස්ථානයක් ගනී. ඉපදී මුල් වසර තුළ Homophiles influenza සහ Streptococcus pneumonia යන ක්ෂ්‍රද්‍ර ජීවීන්ට එරෙහිව එන්නත් ලබාදීම මගින් ඒ හා අදාල නියුමෝනියාව වළක්වා ගත හැකිය. කුඩා ළමුන්ට Streptococcus pneumonia සදහා එන්නත් ලබාදීම මගින් වැඩිහිටියන් වෙතද රෝගය ආසාදනය වීම අවම කර ගත හැකි වන්නේ වැඩිහිටියන්ට රෝගය බෝවනුයේ කුඩා ළමුන්ගෙන් වන බැවිනි. වැඩිහිටියන් සදහා ද Streptococcus pneumonia සදහා එන්නතක් පවතී. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වයස අවුරුදු 65 ට වැඩි සියලුම නිරෝගී පුද්ගලයන් සදහා, ශ්වසන පද්ධතියේ රෝග ඇති වැඩිහිටියන් සදහා, හෘද රෝග සහිත, දියවැඩියාව සහිත , සිරෝසීස් රෝගයෙන් පීඩා විදින සහ ශල්‍ය කර්ම මගින් ප්ලීහාව ඉවත් කරන ලද රෝගීන් සදහා මෙම එන්නත නිර්දේශ කෙරේ. වසර 5 කට හෝ 10 කට පසු නැවත ප්‍රතිශක්ති කරණය ලබාගැනීමද අත්‍යවශ්‍ය වේ.
Streptococcus pneumonia එන්නත ලබාදෙන සියලුම රෝගීන් හට වාර්ෂිකව influenza එන්නත ද ලබාදිය යුතුය. මීට අමතරව සෞඛ්ය වෘත්තිකයන්, අදාල රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර ලබාදෙන නිවැසියන් සහ ගර්භණී මවුවරුන් ඉහත කී එන්නත ලබාගත යුතුය. Influenza වසංගත රෝග තත්ත්වයක් පවතින අවස්ථා වලදී ඇමැන්ටඩීන්, රිමැන්ටඩීන්, Zanamivir සහ Oseltamivar යන ඖෂධ රෝගය වළක්වා ගැනීමට උපකාරීවේ.
නියුමෝනියාව
රෝග
|
10,413 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%9B%E0%B7%80%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B6%89%E0%B6%82%E0%B6%A2%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%9A%E0%B6%BB%E0%B7%94%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
ජෛව වෛද්‍ය ඉංජිනේරු විද්‍යාව
|
ජෛව වෛද්‍ය ඉංජිනේරු විද්‍යාව යනු වෛද්‍ය විද්‍යාව සඳහා ඉංජිනේරුමය න්‍යායන් සහ තාක්ෂණික ක්‍රම යොදා ගන්නා ආකාරය අධ්‍යයනය කෙරෙන විෂයයි.එය රෝගීන්ගේ සෞඛ්ය හා පුද්ගලයන්ගේ ජීවන තත්වය නගා සිටුවීම සඳහා ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ සැළසුම් හා ගැටලු විසඳීමේ හැකියාව වෛද්‍ය හා ජීව විද්‍යාව සමඟ සම්බන්ධ කරයි.
සාපේක්ෂව නව විෂය ධාරාවක් වන නිසා ජෛව වෛද්‍ය ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ බොහොමයක් කාර්යයන් සමන්විත වන්නේ විෂය ක්ෂේත්‍රයේ සෑම අංශයක්ම ආවරණය කරන පර්යේෂණ හා දියුණු කිරීම්වලිනි. ඒවාට ජෛව තොරතුරු විද්‍යාව, වෛද්‍ය රූපණය, රූප සැකසීම, මානසික සංඥා සැකසීම, ජෛව යාන්ත්‍ර විද්‍යාව, ජෛව ද්‍රව්‍යය හා ජෛව ඉංජිනේරු විද්‍යාව, පද්ධති විශ්ලේෂණය හා 3D ආකෘතිකරණය ඇතුළත් වේ. ජෛව වෛද්‍ය ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ වැදගත්ම යෙදීම්වලට උදාහරණ වන්නේ ජෛව අනුකූල ශරීරාබාධ නිවැරදි කිරීමේ උපකරණ, වෛද්‍ය උපකරණ, රෝග විනිශ්ච උපකරණ හා MRI, EEG වැනි රූපණ උපකරණ හා බෙහෙත් ද්‍රව්‍යය වැඩි දියුණු කිරීම හා නිපදවීමයි.
ඉංජිනේරු විද්‍යාව
විද්‍යාව
ජීව විද්‍යාව
|
10,416 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%AF%20%E0%B7%83%E0%B7%9A%E0%B7%80%E0%B6%BA%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%92%20%E0%B6%89%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA
|
හෙද සේවයෙහි ඉතිහාසය
|
හෙද සේවය පිළිබදව වූ අර්ථ දැක්වීම සහ එහි ප්රායෝගික ක්රියාකාරකම් කාලයෙන් කාලයට කැපීපෙනෙන ලෙස වෙනස් වුවද සියළුම සංස්කෘතීන් තුළ හෙද සේවය පැවත ඇත. අතීතයේදී හෙද සේවය පිළිබදව ඉංග්‍රිසී භාෂාවෙන් කරන ලද විග්‍රහ කිරීමකට අනුව කුඩා දරුවකු හට මව්කිරි දීම සහ රැක බලාගැනීම සදහා යොදවන ලද කාන්තාවක් හෙදියක් ලෙසට හැදින්වුණි. මුලින් සදහන් කරන ලද කාර්ය ඉටු කරන හෙදිය කිරි මව ලෙසද පසුව සදහන් කරන ලද කෘත්‍ය ඉටුකරන හෙදිය අංකපාලි ලෙසද හැදින්වුණි. 15 වන ශතවර්සයේදී කාන්තාවක් හෝ වෙනත් පුද්ගලයෙකු මගින් වෙනත් අයෙකු රැක බලා ගැනීම හෝ උපදෙස් දීම පිළිබදව අදහසක් ගොඩ නැංවුණි. මේ සංකල්පය මත පදනම්ව හෙද සේවය වර්ධනය වූ අතර රැක බලාගැනීම යන අදහස වඩාත් පුළුල් ලෙස නූතන හෙද සේවයෙහි ජීවිතයේ ගුණාත්මක බව වර්ධනය කරගැනීම සදහා යොදා ගැනේ.
නූතන හෙද සේවය සොයා ගැනීමට ප්‍රථම මෙහෙණිවරුන් සහ හමුදා සේවකයින් විසින් සේවාවක් ලෙස හෙද සේවය සපයන ලදී. නූතන හෙද සේවයෙහි පුරාතන ආගමික සහ යුධමය සාක්ෂි අද වුවද බොහෝ රටවල දක්නට ඇත. උදාහරණයක් ලෙස බ්‍රිතාන්‍යයෙහි ජේෂ්ඨ හෙදියන් සිස්ටර් හෙවත් කන්‍යා සොහොයුරිය යන තේරුම ඇතිව භාවිතා කරයි.
හෙද සේවයෙහි ඉතිහාසයේ කැපීපෙනෙන වර්ධනයක් ඇති වූයේ යුධසමයෙහි සොල්දාදුවන්ට සත්කාර කිරීම සදහා ක්‍රියාකාරී වූ ෆ්ලෝරන්ස් නයිටින්ගේල්ගෙන් පසුවය. ඇය හෙදියකගේ සටහන් නම් කෘතියෙහි ඇති කරන ලද මූලධර්මයන් අනුව යමින් වෘත්තීමය හෙද සේවාවක් සදහා මුල්ගල් තබන ලදී. යුධ සමයේදී ක්‍රියාකාරී හෙදික් වූ මේරි සිකෝල් , ඇමරිකාවේ සහ ජපානයෙහි හෙද විද්‍යාල ස්ථාපිත කරන ලද ඇග්නස් එලිසබත් ජෝන්ස් හා 1873 දී උපාධි ලැබූ ඇමරිකාවේ මුල්ම පුහුණු හෙදිය වූ ලින්ඩා රිචඩ්, මෙම වෘත්තියෙහි වර්ධනය සදහා කැපීපෙනෙන මෙහෙයක් ඉටු කළ අනෙකුත් හෙදියන්ය.
නවසීලන්තය 1901 සැත්තැම්බර් 12 වැනිදා ස්ථාපිත කරන ලද හෙදියන් ලියාපදිංචි කිරීමේ පනත මගින් ජාතික වශයෙන් හෙදියන් පාලනය කළ මුල්ම රට වේ. එලන් ඩොරකි මෙලෙස ලියාපදිංචි වූ මුල්ම හෙදියයි. උතුරු කැරෝලිනාව ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ 1903 දී හෙද ලියාපදිංචි බලපත්‍ර නීතිය ස්ථාපිත කරන ලද මුල්ම ප්‍රාන්තයයි.
හෙදියන් වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයෙහි ධූරාවලියන් සමග විවිධ ගැටළු සහගත තත්වයන්වලට මුහුණ පා ඇත්තේ ඔවුන්ගේ මූලික කෘත්‍ය වෛද්‍යවරුන්ගේ උපදෙස්වලට අනුව ක්‍රියා කාරීවීමයි යන වැරදි ආකල්පය හේතුවෙනි.මෙවන් සදහන් කිරීමක් නයිටින් ගේල්ගේ ප්‍රකාශනයන්හි සදහන් නොවන අතර වෛද්‍යවරුන් පිළිබදව රචිතව ඇත්තේ සාපේක්ෂ වශයෙන් ඉතාම කුඩා අවස්ථාවන් කීපයක පමණි.
නූතන යුගවලදී හෙද සේවයන්ගේ දැනුම සහ උපාධීන් සංවර්ධනය කිරීම සදහා යෝජිතව ඇති අතර ඔවුන්ගේ වෘත්තීය දැනුම පුළුල් කර ගැනීම සදහා විවිධ සගරාවල ලිපි අන්තර්ගත වේ. හෙද වෘත්තිකයන් සෞඛ්ය සේවය තුළ කළමණාකාරිත්වයෙහි ප්‍රධාන මෙහෙයක් ඉටුකරන අතර ඔවුන් විශ්ව විද්‍යාලවල සමීක්ෂණ තනතුරු ද දරති.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Nursing#History_of_nursing
|
10,427 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%96%E0%B7%82%E0%B6%B0%20%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%BA%E0%B7%9D%E0%B6%A2%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
ඖෂධ සංයෝජනය
|
ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාව යනු සෞඛ්ය විද්‍යාව සහ රසායන විද්‍යාව එකිනෙක හා සම්බන්ධ වුණු සෞඛ්ය වෘත්තියකි. එමගින් වඩාත් සුරක්ෂිත සහ ඵලදායි ඖෂධ භාවිතයක් පිළිබඳව වග කියනු ලැබේ. ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාවෙහි විෂය පථය සාම්ප්‍රදායික බෙහෙත් සෑදීමේ සහ කලවම් කිරීමේ සිට නූතන රෝගීන් සඳහා සපයන සත්කාරය, සායනික සේවාවන්, ආරක්ෂාකාරී සහ ඵලදායි ඖෂධ ලබාදීම සහ ඖෂධ පිළිබඳව තොරතුරු සැපයීම දක්වා දිවෙයි. එබැවින් ඖෂධවේදීන් යනු ඖෂධ චිකිත්සාව පිළිබඳව විශේෂඥයින් වන අතර රෝගීන් තුළ ධනාත්මක ප්‍රතිඵලයක් ලබාදීම සදහා ප්‍රශස්ත අන්දමින් ඖෂධ පරිහරණය කරන ප්‍රාථමික සෞඛ්ය වෘත්තිකයන්ය. 1821 දී පිහිටුවන ලද ෆිලඩෙල්ෆියාවේ ඖෂධවේදය පිළිබඳ විද්‍යාලය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙහි ඖෂධවේදය පිළිබඳව බිහිකල ප්‍රථම විද්‍යාලයයි. ඇමරිකානු ඖෂධ සංගමය පිහිටු වන ලද්දේ 1851 දීය.
ආශ්‍රිත
ඖෂධ වේදය (භිෂග් වේදය)
ඖෂධ
ඖෂධ විද්‍යාව
රසායන විද්‍යාව
|
10,431 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%AB%E0%B7%94%E0%B6%9A%20%E0%B6%85%E0%B6%BB%E0%B6%BA
|
පරමාණුක අරය
|
පරමාණුක අරය , නැතහොත් පරමාණුවේ විශාලත්වය, පරමාණුවේ පැහැදිලිව අර්ථ දක්වා නැත භෞතික අගයන් නොවන අතර එය සියළු අවස්ථාවන්හි නියතයක්ද නොවේ , යම් පරමාණුවක අරීය අගය රදා පවතිනුයේ ඒ සදහා යොදාගන්නා නිර්වචනය මතය. මේ සදහා වූ එකිනෙකට වෙනස් අවස්ථාවනෝචිත නිර්වචන කිහිපයක් ඇත.
“පරමාණුක අරය” යන පදය ගැටළු සහගතය මක් නිසාදයත් , එය නිදහස් පරමාණුක හා නිදහස් අණු යන දෙකේම වෙනස් අගයන් ලබා දෙන බැවිනි. මෑත භාගයේ දී අයනික අරය යන යෙදුම ද භාවිතයේ ගැටළු ඇත. එයට හේතුව , සහසංයුජ හා අයනික බන්ධන අතර වෙනස පදනම් රහිත බැවිනි.
පරමාණුක අරය මුළුමනින්ම තීරණය වනුයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන මගිනි. මෙහිදී පරමාණුක න්‍යෂ්ටිය ෆෙම්ටො මීටරවලින් මණිනු ලැබේ. එම අගය ඉලෙක්ට්‍රෝන වළාවේ අගයට සාපේක්ෂව 100,000 වාරයක් කුඩා වේ. නමුත් ඉලෙක්ට්‍රෝන ඇතැම් පෙදෙසක ගමන් කළද , එයට නියමිත ස්ථානයක් නොමැති බැවින් ඉලෙක්ට්‍රෝන වළාවට එතරම් තියුණු මායිමක් නොපවතී.
මෙම හේතූන් නිසා පරමාණු හා අයනවල විශාලත්වය මැනීමට , පරීක්ෂණාත්මක මිණුම් හා ගණනය කිරීමේ ක්රමවේදයන් යොදාගනිමින් අදාල මිණුමක් සොයා ගැනීමේ විශාල උත්සාහයක් විද්‍යාඥයින් දරණ ලදී. මෙහිදී ප්රතික්ෂේප කළ නොහැකි කරුණක් වන්නේ පරමාණු 30 – 300pm (අරය) ප්රමාණයේ ගෝල ලෙස හැසිරීමයි. එවිට පරමාණුවල ප්රමාණය එකිනෙකින් වෙනස්වන අතර , මේ වෙනස ආවර්තිතා වගුවේ මූලද්‍රව්‍ය අතර පවතින වෙනස්කම් පැහැදිලි කිරීමට මූලික කරගත හැකිව තිබේ.
පරමාණුක අරයේ ආවර්තික ලක්ෂණ
පරමාණුවක අරීය ලක්ෂණ කාණ්ඩයක් ඔස්සේ පහළට යන විට වැඩි වේ. මේ අනුව පැහැදිලි කළ හැකි එක් කරුණක් නම්, ඉලෙක්ට්‍රෝන වැඩි වශයෙන් ඇති පරමාණුවල අරය විශාල බවයි. කෙසේ වුවත්, ආවර්තයක් ඔස්සේ තිරසට යන විට මේ තත්වය වෙනස් වේ. එවිට ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාව වැඩිවන විට අරය අඩුවේ. මෙයට හේතු වන්නේ න්‍යෂ්ටියේ තිබෙන ප්‍රෝටෝන ප්‍රමාණයයි. ප්‍රෝටෝන පරමාණුවේ විශාලත්වයට යම් දායකත්වයක් ලබා දෙන මුත් බොහෝ විට සිදු කරන්නේ න්‍යෂ්ටියේ ධන ආරෝපණ සංඛ්‍යාව වැඩි කිරීමයි. එවිට ඉලෙක්ට්‍රෝන කවච න්‍යෂ්ටිය වෙතට ආකර්ෂණය වේ.
මෙවන් අවස්ථාවක දී වැඩිවන න්‍යෂ්ටික ආරෝපණය සමතුලිත වන්නේ ඒ හා වැඩිවන ඉලෙක්ට්‍රෝන ප්රමාණය මගිනි. එම සංසිද්ධිය ආචරනය ලෙස හැදින්වේ. මෙවිට කාණ්ඩයක් ඔස්සේ පහළට යන විට පරමාණුවේ ප්රමාණය විශාල වේ.කෙසේ වුවද , ආචරණ‍ෙයන් සිදුවන බලපෑම අඩුවන අවස්ථා 2ක් පවතී. මෙම අවස්ථාවේ දී පරමාණුවේ ප්රමාණය අපේක්ෂිත අගයට වඩා කුඩා වේ.
ලැන්තනයිඩවල හැසිරීම
4f- කාක්ෂිකවල ඉලෙක්ට්‍රෝන එනම් , සීරියම්(z=58) සිට ලුටෙටියම් දක්වා(z=71) වූ ඉලෙක්ට්‍රෝන ආචරණය කෙරෙහි එතරම් බලපෑමක් නොදක්වයි. එමනිසා ලැන්තනයිඩ ශ්‍රේණියෙන් පසුව එම ආවර්තයේ මූලද්‍රව්‍යවල පරමාණුක අරය අපේක්ෂිත අගයට වඩා අඩු වන අතර , ඊට ඉහළ ආවර්තයේ මූලද්‍රව්‍යවල පරමාණුක අරයට බෙහෙවින් සමාන වේ. හැෆ්නියම් හා සර්කෝනියම්හි පරමාණුක අරයන් සමාන වන්නේ ද නයෝබියම් හා ටැන්ටලම්හි පරමාණුක අරයන් සමාන වන්නේ ද තවත් මූලද්‍රව්‍යවල පරමාණුක අරයන් සමාන වන්නේ ද මේ සංසිද්ධිය හේතුවෙනි. මේ බලපෑම ප්ලැටිනම් (z =78) දක්වා හොදින් දැකගත හැකි අතර ඉන්පසුව ඇති මූලද්‍රව්‍ය නිෂ්ක්‍රීය යුගල ආචරණය නමින් හැදින්වෙන සාපේක්ෂතා ආචරණයට යටත් වේ.
d ගොණුවේ මූලද්‍රව්‍යවල හැසිරීම
d ගොණුවේ මූලද්‍රව්‍ය පරමාණුවල කාක්ෂිකවල හැකිලීම ලැන්තනයිඩ හා සමානවම සිදු නොවුනත් බලපාන හේතුව එකම වේ. මෙහිදී සිදුවන්නේ 3d ඉලෙක්ට්‍රෝනවල දුබල ආවරණ හැකියාව පරමාණුක අරයට බලපෑමයි. මේ නිසා අන්තරික මූලද්‍රව්‍යවලින් පසුව එන ගැලියම් සිට බ්‍රෝමීන් දක්වා වූ මූලද්‍රව්‍යවල රසායනික ලක්ෂණ පෙර පරිදිම ඉහළ ආවර්තයට සමාන වේ.
නිරීක්ෂණ හා පර්යේෂණ මගින් ලබාගත් පරමාණුක අරයන්
(pm වලින් මැන ඇති මෙහි නිරවද්‍යතාව 5pm පමණ වේ)
ගණනය කිරීම් මගින් ලබාගත් පරමාණුක අරයන්
(pm වලින් මැන ඇත)
රසායනික මූලද්‍රව්‍ය වල ගුණ
පරමාණුක ගුණ
|
10,434 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%92%E0%B7%85%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8F%20%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%9C%20%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%AB%E0%B6%BA
|
පිළිකා රෝග නිර්ණය
|
බොහොමයක් පිළිකා මුලින්ම හදුනාගනු ලබන්නේ එහි රෝග ලක්ෂණ මගින් හෝ රෝග විමර්ශන ක්‍රම මගිනි. ඉහත කී ආකාර දෙකෙන්ම පිළිකාවක් පිළිබද නිශ්චිත රෝග නිර්ණයක් ලබාදිය නොහැකි අතර ඒ සදහා ව්‍යාදිවේදියකුගේ උපදෙස් අවශ්‍ය වේ. ව්‍යාදිවේදියෙකු යනු පිළිකාවන් සහ අනෙකුත් රෝග නිර්ණය කිරීම සදහා විශේෂඥ දැනුමක් ඇති වෛද්‍ය වරයෙකි.
රෝග නිර්ණය කිරීමේ ක්‍රම
පිළිකාවක් ඇති බවට සැක සහිත පුද්ගලයෙකු විවිධ වෛද්‍ය පරීක්ෂණ කෙරෙහි භාජනය කෙරේ. ඒවා නම් රුධිර පරීක්ෂා, එක්ස් රේ පරීක්ෂාවන්, සී.ටී. ස්කෑන් සහ එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂාවන්ය.
ශරීරයේ පටක විශ්ලේෂණය (බයොප්සි පරීක්ෂාවක්)
විවිධාකාර හේතුමත පදනම් වුවත් පිළිකාවක් ඇති බවට සැක කලද බොහෝ පිළිකාවන් සදහා නිශ්චිත රෝග නිර්ණයක් ලබාගැනීමට ව්‍යාදිවේදියකු මගින් ලබාදෙන අදාල පිලිකා සෛල වල පටක වාර්තාවක් අත්‍යවශ්‍ය වේ. මෙම අදාල පටක කොටස බයොප්සි පරීක්ෂාවකින් හෝ සැත්කමකින් ලබාගත හැකිය. බොහෝ බයොප්සි පරීක්ෂාවන් ශල්‍යාගාරයකට නොගොස් වෛද්‍යවරයා රැඳී සිටින කාමරය තුළදීම ලබා ගත හැකිය. උදා - සම, පියයුරු හෝ අක්මාවේ පටක කොටස් අනෙකුත් අවයව වල සිදුකරන බයොප්සි පරීක්ෂාවන් සදහා නිර්වින්දන ක්‍රම භාවිතා කරමින් ශල්‍යාගාරයක් තුළ සිදු කරන සැත්කමක් අවශ්‍ය වේ.
ව්‍යාදිවේදියෙකු මගින් ලබාදෙන නිර්ණයෙහි වර්ධනයට ලක්වන සෛල වර්ගය පිලිබද හැදින්වීමක් කරයි. තවද අදාල වර්ධනයෙහි පටක විද්‍යාත්මක වර්ගි කරණයේ සහ එහි අනෙකුත් ලක්ෂණ ද සදහන් කරයි. ඉහත තොරතුරු එක්ව ගත් කළ අදාල රෝගියාගේ රෝගයෙහි තත්ත්වය අවබෝධකර ගැනීමට සහ වඩාත් සුදුසු ප්‍රතිකාර ක්‍රමය තෝරා ගැනීමට උපකාරීවේ. සෛල ජාන විද්‍යාව (Cytogenetics) සහ ප්‍රතිශක්ති පටක රසායන විද්‍යාව (Immunohistochemistry) යනු ව්‍යාදිවේදීන් විසින් පටක කොටස් මගින් සිදුකරන අනෙකුත් වර්ග වල පරීක්ෂාවන්ය. මෙම පරීක්ෂණ මගින් අදාල පිළිකාව අනාගතයේදී හැසිරෙන ආකාරය සහ වඩාත් සුදුසු ප්‍රතිකාර ක්‍රම පිලිබද අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය.
ජීව විද්‍යාව පිළිබඳ අංකුර ලිපි
|
10,436 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%84%E0%B6%A2%E0%B6%B1%20%E0%B7%83%E0%B7%9E%E0%B6%9B%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%90%E0%B6%A9%E0%B7%83%E0%B6%A7%E0%B7%84%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
මහජන සෞඛ්ය වැඩසටහන්
|
මහජන සෞඛ්ය සදහා වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයට වඩා කැපී පෙනෙන ලෙස රාජ්‍ය අනුග්‍රහයක් නොලැබුණ ද බොහෝ රජයන් විසින් රෝග වළක්වා ගැනීම ආබාධිත තත්වයන් වළක්වා ගැනීම හා වයස් ගත වීමේ දී ඇති වන බලපෑම් අඩුකර ගැනීම සදහා මහජන සෞඛ්ය වැඩසටහන්වල වැදගත්කම හදුනාගෙන ඇත. මෑත කාලයේදී සෞඛ්ය වර්ධනය කර ගැනීම පිණිස එන්නත්කරණ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කරන මහජන සෞඛ්ය වැඩසටහන් විෂ්මය ජනක ලෙස දියුණුවක් පෙන්නුම් කරයි. උදාහරණයක් ලෙස මානව වර්ගයාට වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ පිඩාකාරී වූ වසූරිය රෝගය මෙම එන්නත්කරණ වැඩසටහන් මගින් සම්පූර්ණයෙන්ම තුරන් කිරීමට හැකියාව ලැබුණි.
මෑත කාලයේදී මුළු ලෝකයම මුහුණ දෙන වඩාත් වැදගත් මහජන සෞඛ්ය ගැටළුව වන්නේ එච්.අයි.වී. / ඒඩ්ස් රෝගයයි. ෆ්රාන්ස් කෆ්කා, චාලට් බ්‍රොන්ටේ වැනි රචකයින් සහ සංගීත නිර්මාපකයෙකු වූ ෆ්රාන්ස් ෂූ බර්ට් වැනි පුද්ගලයන්ට ද එකල වැළදුනු ක්ෂය රෝගය මේ වන විට නැවත වරක් හිස ඔසවමින් පවතින්නේ ඒච්.අයි.වී / ඒඩ්ස් රෝගය හා සම්බන්ධ අනෙකුත් ආසාදන නිසාවෙන් සහ අනෙකුත් සම්මත ප්‍රතිජීවක ඖෂධ සදහා බැක්ටීරියාවන් ප්‍රතිරෝධීතාවයක් දක්වන බැවිණි.
අනෙකුත් ඉතා වැදගත් මහජන සෞඛ්ය ගැටළුවක් වන්නේ දියවැඩියාවයි. වසර 2006 දී ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය ප්‍රකාශයට පත් කළ අන්දමට ලොව පුරා අවම වශයෙන් මිලියන 171 ක් වූ ජනගහනයක් දියවැඩියාවෙන් පීඩා විදිති. මෙහි ප්‍රවණතාවය ඉතා සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යමින් පවතින අතර වසර 2030 වන විට මෙම සංඛ්‍යාව දෙගුණයක් විය හැකි බවට තක්සේරු කර ඇත.
මහජන සෞඛ්ය පිළිබදව වූ මත භේදාත්මක අංගයක් වන්නේ දුම්පානය පාලනය කිරීමයි. බොහෝ ජාතීන් දුම්පානය අවම කර ගැනීම සදහා සියළුම පොදු ස්ථානවල හා ඇතැම් ස්ථානවල දුම්පානය කිරීම වෙනුවෙන් නීති සම්පාදනය කිරීම හා බදු අය කිරීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග ගෙන ඇත. සංවර්ධනය වූ රටවල්වල මරණ ඇති කිරීමට දුම් පානය ප්‍රධාන හේතුවක් වී ඇති බැවින් එම රටවල රජයන් සතු වගකීමක් ලෙසට අක්‍රීය දුම්පානය පාලනය කිරීම හා දුම්පානය සදහා අවම අවස්ථාවන් ලබාදීම මගින් මරණ අනුපාතය අඩු කළ හැකි බවට සාක්ෂි යෝජනා වී ඇත. ප්‍රතිවාදීන් සදහන් කරන අන්දමට මෙමගින් පුද්ගලයෙකුගේ නිදහසට සහ වගකීම්වලට පීඩා පමුණුවන අතර එමගින් වඩාත් හොද මහජන සෞඛ්‍යයක නාමයෙන් රජය මගින් වඩවඩාත් තෝරාගැනීම් ඉවත් කිරීමට ධෛර්ය සැපයීමක් සිදු කරන බවට ඔවුහු විශ්වාස කරති. කෙසේ නමුත් යෝජකයන් සදහන් කරන අන්දමට අක්‍රීය දුම්පානය මගින් අන්‍යයන් හට රෝග ඇති කිරීම මානව අයිතිවාසිකමක් නොවන අතර ඔවුන් හට තමාගේ නිවස තුළදී දුම්පානය කිරීමට නිදහස ඇත.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Public_health#Public_health_programs
|
10,442 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B7%80%20%E0%B6%B6%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%20%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%93%E0%B6%B8
|
අක්මාව බද්ධ කිරීම
|
අක්මාව බද්ධ කිරීම යනු රෝගී අක්මාවක් නිරෝගී පුද්ගලයෙක්ගේ අක්මාවක් මගින් ප්‍රතිස්තාපනය කිරීමයි. මෙහිදී බහුලවම භාවිතා වන ක්‍රමය වන්නේ අදාල පුද්ගලයාගේ රෝගී අක්මාව ඉවත් කර දායකයකුගෙන් ලබාගන්නා නිරෝගී අක්මාවක් රෝගියාගේ අක්මාව පිහිටි ස්ථානයටම බද්ධ කිරීමයි. අක්මාව බද්ධ කිරීම අක්මා රෝග ඇති අසාධ්‍ය රෝගීන්ට සහ ක්ෂණිකව අක්මාව අක්‍රිය වූ පුද්ලයන් හට ලබාදෙන ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස අද දින ඉහළ පිලිගැනීමක් ඇත.
ඉතිහාසය
ප්‍රථම මිනිස් අක්මා බද්ධ කිරීම සිදු කරන ලද්දේ 1963 දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ඩෙන්වර් සහ කොලරාඩෝ ප්‍රාන්තයන්හි වෛද්‍ය තෝමස් ස්ටාල් ඇතුළු වෛද්‍ය කණ්ඩායමක් විසිනි. වෛද්‍ය ස්ටාල් මීට අමතරව අක්මා බද්ධ කිරීම් ද ඊළග වසර කිහිපය තුළ සිදු කළ අතර 1967 දී ප්‍රථම වරට අක්මා බද්ධයකින් පසු රෝගියෙකු වසරක් ජීවත් වුණි. විවිධ ශෛල්‍ය උපක්‍රම හමුවේ අක්මා බද්ධ කිරීම 1970 දී පරීක්ෂණාත්මක මට්ටමක පැවතුණු අතර සැත්කමකින් පසු රෝගියෙකු වසරක් ජීවත් වීමේ සම්භාවිතාව එවකට සියයට 25 ක් වුණි. සර් රෝයි කානි විසින් සයික්ලොස්පොරීන් නම් ඖෂධය හදුන්වා දීමෙන් පසු සැත්කමට ලක් වු රෝගීන් කෙරෙහි යහපත් ප්‍රතිඵල ලබාදුනි. 1990 දී වැඩිහිටියන් සහ කුඩා ළමුන් සදහා ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස හදවත් බද්ධය යොදා ගැනේ. මේ වන විට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙහි 100 කටත් වඩා ස්ථානයක සහ යුරෝපයෙහි බොහෝ ස්ථාන වල අක්මා බද්ධ කිරීම් සිදු කෙරේ. අක්මා බද්ධ කිරීම් මගින් නිරතුරු ව ම සංකූලතා ඇති වුවද මේ වන විට සැත්කමින් පසුව රෝගියකු වසරක් ජීවත් වීමේ සම්භාවිතාව සියයට 85 සිට 90 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. අවාසනාවකට මෙන් මරණයට පත් වු පුද්ගලයන්ගෙන් ලැබෙන අක්මාවන් ප්‍රමාණයෙහි හිගතාවක් දක්නට ඇති නිසා දැනට කෙරෙන අක්මා බද්ධ කිරීම් සදහා ඒවා ලබාගනුයේ ජීවත් වන පුද්ගලයන්ගේ අක්මාවෙනි.
බද්ධ කිරීමේ ක්‍රමෝපායන්
බද්ධ කිරීමකට ප්‍රථම අක්මාව වෙතට ආධාරයක් ලබාදෙන ප්‍රතිකාර ක්‍රම ලබාදීම අත්‍යාවශ්‍යවේ. කෘතිමව අක්මාව සදහා ආධාරයක් ලබාදීම හෝ වෙනත් කෘතිම ක්‍රම මගින් ආධාර සැපයීම තවමත් සායනික මට්ටමෙන් අධ්‍යයනය වෙමින් පවතී. අවසානයේදී සියළුම අක්මා බද්ධ කිරීම් වලදී ස්වභාවිකවම ඇති අක්මා ඉවත් කර එය පෙර පිහිටි ස්ථානයේම නව අක්මාවක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කරයි. මෙම බද්ධ කිරීමේ සැත්කම අක්මාව ඉවත් කිරීමේ අදියර, සැත්කමෙන් පසු අක්මාව මුළු මනින්ම ඉවත් කළ අදියර සහ බද්ධ කිරීමෙන් පසු අදියර ලෙස අදියර තුනකි. මෙම සැත්කම සිදු කරනුයේ උදර කුහරයේ ඉහළ කොටස මත යොදන විශාල කැපුමක් මගිනි. අක්මාව ඉවත් කිරීමේ දී අක්මාව හා සම්බන්ධ සියළුම තන්තු හා පටක කොටස්, පොදු පිත්ත ප්‍රනාලය, යාකෘතික ධමනිය හා යාකෘතික ප්‍රතිහාර ශිරාව කපා වෙන් කරනු ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් අපරමහා ශිරාවෙහි අක්මාවට පිටුපසින් ඇති කොටස අක්මාව සමග ඉවත් කෙරෙන අතර වෙනත් සැත්කම් ක්‍රමයක් මගින් ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ අපර මහා ශිරාව සංරක්ෂණය කර ගත හැකිය.
බද්ධ කරනු ලබන අක්මාවෙහි ඇති දායකයාගේ රුධිරය UW (Viaspan) හෝ HTK වැනි ශීත කරන ලද අවයව තැන්පත් කරනු ලබන ද්‍රාවකයක් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කරනු ලබයි. බද්ධ කිරීමේදී අපරමහා ශිරාව, යාකෘතික ප්‍රතිහාර්ය ශිරාව සහ යාකෘතික ධමනිය එකිනෙක සම්බන්ධ කරනු ලැබේ. අළුතින් බද්ධ කරන ලද අක්මාවට නව රුධිර සංසරණයක් ලැබුනු පසු පිත්ත ප්‍රනාලය ප්‍රතිග්‍රාහකයා පිත්ත ප්‍රනාලයට හෝ කුඩා අන්ත්‍රයට සම්බන්ධ කරනු ලැබේ. මෙම සැත්කම සිදු කිරීමට සාමාන්‍ය යෙන් පැය 5 ක් හෝ 6 ක් ගත වන අතර ෛශල්‍ය වෛද්‍ය වරයාගේ අත් දැකීම් හා දක්ෂතා අනුව ගත වන කාලය අඩු හෝ වැඩි වියි හැකිය.
අක්මා බද්ධ කිරීම් බොහොමයකගේ මිය ගිය දායකයෙකුගේ සම්පුර්ණ අක්මාවම ප්‍රතිග්‍රාහකයාට බද්ධ කරනු ලැබේ මෙය බොහෝ විට සිදු කරනුයේ වැඩිහිටි ප්‍රතිග්‍රාහකයන් සදහාය. කුඩා ළමුන් වෙත අක්මාව බද්ධ කිරීමේ දී වැඩිහිටියෙකුගෙන් ගන්නා අක්මාවෙන් කොටසක් අදාල ළදරුවා‍ෙග් අක්මාවට සමාන ප්‍රමාණයකින් පිහිටන පරිදි කපා ඉවත් කරනු ලැබේ. මෙම ක්ෂේත්‍රයෙහි ඇති තවත් විශේෂ අංගයක් වනුයේ එක් දායකයෙකුගේ අක්මාවක් දෙකට කැපීම මගින් ප්‍රතිග්‍රාහකයන් දෙදෙනෙකුට බද්ධ කිරීම සදහා යොදා ගැනීමට හැකි වීමයි. තවද ජීවත් වන නිරෝගී දායකයෙකුගේ අක්මාවෙන් කොටසක් ප්‍රතිග්‍රාහකයෙකුට බද්ධ කල හැකිය. මෙලෙස කුඩා ළමයෙකුට අක්මා බද්ධ කිරීමක් සිදු කරන විට ජීවත් වන දායකයාගේ අක්මාවෙන් 20% ක ප්‍රමාණයක් කපා ඉවත් කරගත යුතුය.
යකෘත්විද්‍යාව
අවයව බද්ධයන්
උපකාරක ජීරණ අවයව ශල්‍යකර්මය
වෛද්‍යවේදය
|
10,444 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%8B%E0%B7%85%E0%B7%94%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%94%20%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%B8
|
උළුක්කු වීම
|
උළුක්කුවීමක් යනු දේහයේ ඛණ්ඩරාවක ක්ෂණික ඇදීමක් නිසා සිදුවන අනතුරකි. සාමාන්‍ය වශයෙන් මෙම ඛණ්ඩරාවන් ඇදීමකට පමණක් ලක්වේ. නමුත් මෙය සම්පුර්ණයෙන් ඉරීමකට ලක්වු විට දිගු කාලීනව එක් තැන්ව ප්‍රතිකාර ගත යුතු අතර සැත්කමක් මගින් එය යථාතත්වයට පත් කිරීමට ඇතැම් විට අවශ්‍ය වේ
වර්ග
ඇතැම් රෝග ලක්ෂණ උළුක්කු වීමක ඇති දරුණුතම නිර්ණය කිරීමට යොදා ගත්තද වඩාත් නිවැරදි ක්‍රමය වන්නේ චුම්භක අනුනාද ප්‍රතිරූපනය (MRI scan) භාවිතා කිරීමයි. උළුක්කුවීම් වර්ග හතරකට බෙදා දැක්වෙයි.
පළමු වර්ගයේදී ඉතා කුඩා ඉරීමක් හෝ ඛණ්ඩරාවක් ඇදීමක් පමණකි සිදුවේ.
දෙවන වර්ගයේදී ඛණ්ඩරාවේ ඉරීමක් සිදුවන අතර එමගින් අදාල ප්‍රදේශයේ ඉදිමුමක් සහ වේදනාවක් ඇතිවේ.
තුන්වන වර්ගයේදී ඛණ්ඩරාව සම්පුර්ණයෙන් ............................. ලක්වේ.
හතරවන වර්ගයේ උළුක්කු වීමක් වඩාත් දරුණු වන අතර එමගින් ඒ අවට ඇති ඉතා කුඩා අස්ථි බිදීමකටද ලක්විය හැකි අතර ඛණ්ඩරාවද සම්පුර්ණයෙන්ම කැඩීයයි. සැත්කමක් මගින් මගින් මෙය යථාතත්වයට පත් කළ යුතුය.
රෝග ලක්ෂණ
උළුක්කු වීමකට ආරාධිත රෝග ලක්ෂණ වනුයේ
අදාල ප්‍රදේශය ආසාදනයට ලක්වීම
එම ප්‍රදේශයේ ඇති වේදනාව
ඉදිමුම
ක්‍රියාකාරීත්වය අඩපන වීම
අදාල ගාත්‍රයේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරීත්වය නොමැතිවී යාම
අඩාල ඛණ්ඩරාවේ ප්‍රත්‍යාස්ථතාව අඩුවීම
හන්දිවලට ඇති බලපෑම
ඹ්නෑම හන්දියක උලුක්කු වීමත් ඇති විය හැකි වුවද ඒවා බහුලවම දක්නට ඇත්තේ
වළලු කර. මෙය වඩාත්ම බහුලව උලුක්කුවීමට ලක්වන හන්දිය වන අතර එය බොහෝ වේදනාකාරී වේ. වළලුකර අස්ථි බිදීමක් යථා තත්වයට පත්වීමට ගතව කාලයට වඩා උලුක්කු වීමක් සුව වීමට කල් ගත වේ.
දණ හිස. දණහිසෙහි පුර්ව කුරුසාකාර ඛණ්ඩරාව බිදීමෙන් බහුලව උලුක්කු වීම් ඇතිවේ. මෙය මලල ක්‍රීඩකයන්ට , පැසි පන්දු සහ ජුඩෝ ක්‍රීඩකයන් අතර බහුලව දක්නට ලැබේ.
|
10,445 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B6%BD%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%28Health%20Science%29
|
ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්‍යාව(Health Science)
|
ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්‍යාව යනු රෝගී වූ හෝ අණතුරු මගින් තුවාල වූ රෝගීන් සදහා ප්‍රතිකාර කිරීම හෝ පරීක්ෂණ කිරීම සදහා සැත්කම් මාර්ගයෙන් හෝ නොයෙකුත් උපකරණ භාවිතා කිරීම මගින් රෝගීන්ගේ ශරීර ක්‍රියාකාරිත්වය හෝ පෙනුම යථාතත්වයට ගැනීම සදහා සිදුකරන වෛද්‍ය විද්‍යාවේ එක් විශේෂිත වූ අංගයකි. ශල්‍ය යන වචනයෙන් පිළිබිඹු වන්නේ ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්‍යාවට අයත් යන්නයි. උදා - ශල්‍ය උපකරණ, ශල්‍ය හෙද නිළධාරී. සැත්කම් කිරීම මිනිසුන් හෝ සතුන්ට පවා සිදු කෙරේ. ශල්‍ය කර්මයක් විනාඩි කිහිපයක සිට පැය ගණනක් දක්වා වුවද සිදු කළ හැකිය. නමුත් යම්කිසි රෝගයකට ප්‍රතිකාරකයක් ලෙස කාලයක් මුළුල්ලේ සිදුකරන ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස සැත්කම් සිදු කරනු නොලැබේ. ශල්‍ය යන වචනය සැත්කමක් සිදුකරන ස්ථානය යන්න අර්ථ දැක්වීම සදහා යොදාගැනේ.
ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්‍යාව
|
10,448 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%92.%E0%B6%A7%E0%B7%93%20%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%91%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%28Computed%20tomography%29
|
සි.ටී ස්කෑන් (Computed tomography)
|
සි.ටී ස්කෑන් ක්‍රමය යනු සිරුරේ තෝරාගත් තලයක විස්තර දැක්වීමේ විකිරණ ක්‍රම වේදය (Tomography) භාවිතයට ගැ‍ෙනන වෛද්‍ය විද්‍යාවේ එක් ප්‍රතිරූපණ ක්‍රමයකි. මෙහිදී තනි අක්ෂයක් වටා භ්‍රමණය වන ද්විමාන එක්ස් කිරණ සමුහයක් මගින් අදාල රෝගියාගේ දේහ අභ්‍යන්තරය පිළිබදව ත්‍රිමාන ප්‍රතිබිම්භයක් ලබාගැනීම සදහා ඩිජිටල් ක්‍රමය යොදා ගැනේ. Tomography යන වදන ග්‍රීක භාෂාවෙන් පෙත්තක් යන තේරුම් ඇති tomos යන්නෙන් ද ලිවීම යන තේරුම ඇතිව graphein යන්නෙන් ද නිර්මාණය වී ඇත.
සි.ටී ස්කෑන් ක්‍රමය මුලින්ම හැදින්වූයේ EMI ස්කෑන් යන නමින් වන අතර එය ඇති වූයේ සංගීතය හා පටිගත කිරීම සදහා ප්‍රසිද්ධ EMI පරික්ෂණයේ ශාඛාවක් ලෙසටය. එය පසුකාලීනව Computed axial tomography සි.ටී ස්කෑන් ලෙස හැදින්‍ වේ.
සි.ටී. ක්‍රමයේදී ඉතා විශාල දත්ත ප්‍රමාණයක් මෙහෙය විය හැකි ක්‍රමෝපායක් ඇති අතර මෙහිදී එක්ස් කිරණ කදම්භයක් අවහිර කිරීමට ඇති හැකියාව මගින් විවිධ කොටස් නිරූපණය කරනු ලැබේ. අතීතයේදී මෙහිදී ලබාදුන් ප්‍රතිබිම්භ අක්ෂීය හෝ හරස්තල වල ඒවා වු අතර නුතන ස්කෑන් උපකරණ මගින් මෙම දත්ත විවිධ තල ඔස්සේ හෝ ත්‍රිමාණව දර්ශනය කරගත හැකිය.
සි.ටී ස්කෑන් ක්‍රමය සෞඛ්ය ක්ෂේත්‍රයේ බහුලව දක්නට ලැබුණ ද වෙනත් ක්ෂේත්‍රයන්හි ද දක්නට ලැබේ. උදාහරණ ලෙස විනාශ කළ නොහැකි ද්‍රව්‍ය පරීක්ෂා කිරීමේදී සහ University of Texas at Austin හි DigiMorph නම් ව්‍යාපෘතියේදී ජීව විද්‍යාත්මක සහ පාෂාණ ධාතුවිද්‍යාත්මක නිදර්ශක අධ්‍යයනය සදහා සි.ටී ස්කෑන් ක්‍රමය යොදා ගන්නා ලදී.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Computed_tomography
|
10,451 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%86%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%9C%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%81%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B7%8F
|
ආරෝග්‍යශාලා
|
ආරෝග්‍යශාලා හෙවත් රෝහල් යනු විශේෂිත කාර්ය මණ්ඩලයක් සහ විශේෂිත උපකරණ භාවිත කරමින් නේවාසික ප්‍රතිකාරද සහිතව සෞඛ්ය සේවා සපයන ආයතන වෙති.
නූතනයේදී රෝහල් සඳහා සාමාන්‍ය වශයෙන් අරමුදල් ලබාදෙනු ලබන්නේ අදාළ රජයෙන්, සෞඛ්ය සංවිධාන මඟින් (ලාභ ලබන හෝ ලාභ නොලබන), සෞඛ්ය රක්‍ෂණ මඟින් හෝ පුණ්‍යාධාර ආයතන මඟින් සෘජුවම සිදුකරන පරිත්‍යාග වශයෙනි. අතීතයේදී කෙසේ නමුත් ඒවා සඳහා ආධාර සපයනු ලැබුවේ ආධුනික ආයතන සහ පුණ්‍යාධාර ලබාදෙන පුද්ගලයන් හෝ නායකයන් මඟිනි. මේ හා සමානව නූතන රෝහල්වල ප්‍රධාන වශයෙන් වෛද්‍යවරුන්, ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන් සහ හෙද සේවයන්ගෙන් සමන්විත කාර්ය මණ්ඩලයක් ඇත. අතීතයේදී මෙම කර්තව්‍යයන් සාමාන්‍යයෙන් සිදු කරනු ලැබුවේ ආගමික නායකයින් හෝ ස්වේච්ඡා සේවකයන් මඟිනි.
වර්ග
විවිධ රටවල විවිධ වර්ගීකරණ ක්‍රම පවතී.
ඇතැම් රෝගීන් රෝහල් කරා පැමිණීමෙන් රෝග සඳහා නිර්ණයක් ලබාගැනීම හා ප්‍රතිකාර ලබාගැනීම පිණිස වන අතර ඉන්පසුව ඔවුන් බාහිර රෝගීන් ලෙස ප්‍රතිකාර ලබා පිටව යති. තවත් රෝගීන් පිරිසක් රෝහල්වල සති ගණනන් හෝ මාස ගණන් නේවාසික ප්‍රතිකාර ලබති. රෝහල් සාමාන්‍යයෙන් අනෙක් වර්ගයේ වෛද්‍ය පහසුකම් මගින් වෙනස් වනුයේ ඒවා මගින් රෝගීන් සඳහා නේවාසික ප්‍රතිකාර ලබාදෙමින් සත්කාර කිරීමේ ඇති හැකියාව නිසා ය.
මහ රෝහල්
ප්‍රධාන වශයෙන් හදුනාගැනීමකට ලක් වූ රෝහල් වනුයේ මෙම මහ රෝහල් වන අතර එමගින් විවිධ වර්ගයේ රෝග සහ අනතුරු සඳහා ප්‍රතිකාර ලබාදෙන අතර හදිසි අවස්ථාවන්වලදී සෞඛ්ය සඳහා අවධානම් එල්ල වන අවස්ථාවන්වල දී ප්‍රතිකාර ලබාදීම සඳහා හදිසි අනතුරු අංශයක් සහ හදිසි අනතුරු වාට්ටු පිහිටා ඇත. මහ රෝහලක් යනු එය පිහිටා ඇති ප්‍රදේශයක ප්‍රධාන සෞඛ්ය සේවා පහසුකම් ලබාදෙන ආයතනය වන අතර එහි දිගු කාලීනව රෝගීන් හට ප්‍රතිකාර ලබාදීම පිණිස දැඩිසත්කාර ඒකකයක් සහ ප්ලාස්ටික් සැත්කම් අනෙකුත් සාමාන්‍ය සැත්කම් , ශල්‍යාගාර , සූතිකාගාර හා රසායනාගාර වැනි විශේෂ පහසුකම් ද ඇත. විශාල නගරවල්වල විවිධ ප්රමාණයේ සහ විවිධ පහසුකම් සපයන විවිධ වර්ගයේ රෝහල් පවතී.
විශේෂ පහසුකම් සහිත රෝහල්
මෙම වර්ගයේ රෝහල් නම් හදිසි අනතුරු මධ්‍යස්ථාන, ළමා රෝහල්, වයෝවෘද පුද්ගලයන් හට ප්‍රතිකාර ලබාදෙන රෝහල් , මානසික රෝහල් සහ වෙනත් රෝග වර්ගීකරණයන් සඳහා ප්‍රතිකාර ලබාදෙන රෝහල්ය.
මෙවන් රෝහලක් තනි ගොඩනැගිල්ලක් හෝ මණ්ඩපයක් විය හැකිය. (විසි වන ශත වර්ෂයට ප්‍රථම පැවති බොහෝමයක් රෝහල් තනි ගොඩනැගිල්ලකින් ආරම්භ වූ අතර එය පසුකාලීනව මණ්ඩපයක් බවට පත් වුණි. ඇතැම් රෝහල් වෛද්‍ය පරීෂණ සහ පුහුණු කිරීම සදහා පසු කාලීනව විශ්ව විද්‍යාල හා අනුබද්ධ කරන ලදී. ලොව පුරාම බොහොමයක් රෝහල් රජය හෝ පුණ්‍යාධාර ආයතන මගින් ලාභ නොලබන ආයතන ලෙසද නඩත්තු කරනු ලබයි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය තුල බොහෝමයක් රෝහල් ලාභ ලැබීමේ අරමුණින් තොරව පවත්වා ගෙන යනු ලබයි.
ශික්ෂණ රෝහල්
ශික්ෂණ රෝහල් හෝ විශ්ව විද්‍යාලවලට අනුබද්ධ රෝහල් රෝගීන්ට වෛද්‍ය ආධාර ලබාදෙන ගමන් වෛද්‍ය සිසුන්ට ඉගැන්වීමේ කටයුත්ත සඳහා රෝගීන්ගේ උදවු හා දායකත්වය ලබාදෙයි.
වෙනත් පහසුකම්
බොහෝ රෝහල් සඳහා ස්වේච්ඡා වැඩ සටහන් ඇති අතර මෙහිදී බොහෝ පුද්ගලයන් හට (ශිෂ්‍යයින් හා ජේෂ්ඨ පුරවැසියන් ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වී විවිධ සේවාවන් ලබාදිය හැකිය.
විදුලිය සැපයීම් විසන්ධි වූ අවස්ථාවන්වලදී ඒ සදහා ක්‍රියාකාරී වීමට අතිරේක විද්යුත් සැපයුම් ඒකකයක් පවත්වා ගැනීම නිත්‍යානුකූලය. මීට අමතරව හදිසි අවස්ථාවකදී රෝගීන් වෙත ලබාදෙන ප්‍රතිකාර නිසි පරිදි පවත්වාගෙන යෑම සඳහා වඩා හොද යටිතල පහසුකම් පද්ධතියක් පැවතීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අතීතය
ආශ්‍රිත
සායන
ශ්‍රී ලංකාවේ ආරෝග්‍යශාලා
ආරෝග්‍යශාලා
|
10,453 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%96%E0%B7%82%E0%B6%B0%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%AF%E0%B7%93%E0%B6%B8%E0%B6%BA%20%E0%B6%B6%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%99%E0%B6%AD%E0%B7%8A
|
ඖෂධවේදීමය බෙහෙත්
|
ඖෂධ ලෙස සාමාන්‍යයෙන් ව්‍යවහාරවන ඖෂධවේදීමය බෙහෙත් යනු ඖෂධවේදීමය ක්‍රියාකාරිත්වයක් සහිත රසායනික ද්‍රව්‍යයවේ.
සාමාන්‍ය වශයෙන් ව්‍යහාරයේ දැක්වෙන පරිදි බෙහෙතක් වන අතර එය යම්කිසි රෝගයක් වළක්වා ගැනීම, සුවකර ගැනීම, වේදනාවක් අඩුකර ගැනීම හෝ ආතතිය , බඩගින්න හෝ යම්කිසි අපහසුතාවයක් මගහරවා ගැනීම පිණිස භාවිතා කරන ද්‍රව්‍යයකි. ඖෂධ භාවිතා කිරීම යනු යම්කිසි රෝග අවස්ථාවකදී ඖෂධයක් නිසි පරිදි පරිහරණය කිරීමයි. මෙයට තවත් සමාන යෙදුමක් වනුයේ භිෂග් චිකිත්සාවයි. ඖෂධ මගින් ප්‍රතිකාර ලබාදීම යනු යම්කිසි රෝගයක් සුව කිරීමේ අභිප්‍රායෙන් යම්කිසි ඖෂධයක් පරිහරණය කිරීමයි. මෙමගින් ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්යාවේදී භාවිතාවන ක්‍රමෝපායන් හා කායික වෛද්‍ය විද්යාවේදී සිදු කරන ප්රායෝගික යොදා ගැනීම් අතර වෙනස පැහැදිලි වේ. මෙම අංශ දෙකෙහි ප්රායෝගික යොදා ගැනීම් අතර වෙනස වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ඉතිහාසයෙහි සදහන් වේ. සායනික ක්‍රියාකාරකම්වල දී ඖෂධ පරිහරණය කිරීම සායනික ඖෂධ විද්‍යාව ලෙස හැදින්වේ. (Clinical Pharmacology) මෙලෙස ඖෂධ යොදා ගෙන ප්‍රතිකාර කිරීම මගින් කායික වෛද්‍ය සහ ශල්‍ය වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රවල ප්රායෝගික යොදා ගැනීම් අතර වෙනස පැහැදිලි වේ.
වර්ගීකරණය
ඖෂධ භාවිතා කිරීම සාමාන්‍යයෙන් විවිධ ක්‍රමවලට වර්ගීකරණය කරනු ලබයි. උදා - එහි රසායනික ගුණාංග අනුව , ඖෂධය ලබාදෙන ක්‍රමය අනුව හෝ ඖෂධය මගින් බලපෑමට ලක්වන ජෛව විද්‍යාත්මක පද්ධතිය අනුවය. මෙලෙස වර්ගීකරණය සදහා පුළුල්වම භාවිතා වන විස්තරාත්මක වර්ගීකරණ පද්ධතිය වනුයේ Anatomical Therapeutic Chemical Classification System (ATC system) ය.
ඖෂධ වර්ග
ප්‍රතිජ්රකයන් : (Antipyretics)සිරුරෙහි උෂ්ණත්වය පාලනය කරයි.
වේදනානාශක
මැලේරියාව සදහා ප්‍රතිකාර කිරීමට භාවිතා කරන ඖෂධ
ප්‍රතිජීවක ඖෂධ : බැක්ටීරියාවල වර්ධකය අඩාල කරයි.
විෂබීජ නාශක : පිලිස්සීම් , කැපීම් හා තුවාල අවට විෂබීජවල වර්ධනය නවතාලයි.
රෙගුලාසි
ආශ්‍රිත ලිපි
බෙහෙත්
ඖෂධවේදය
ඖෂධ විද්‍යාව
|
10,463 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B7%83%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%E0%B6%AF%E0%B7%8F%E0%B7%84%E0%B6%9A%E0%B6%BA
|
බන්සන් දාහකය
|
ප්‍රයෝජන
රත් කිරීම
දහනය
ජීවානුහරණය
ආශ්‍රිත උපකරණ
විද්යුත් තාප උඳුන
තාපන මැන්ටලය
විද්‍යාගාර තුළ බහුලව දැකිය හැකි උපකරණයක් වන බන්සන් දාහකය තනි විවෘත දැල්ලක් ලබාගැනීමට යොදාගන්නා අතර ඒ ඇසුරින් උණුසුම් කිරීම් කටයුතු ජීවානුහරණ ක්‍රියා සහ දහනය කිරීම් සිදු කරනු ලැබේ.
ඉතිහාසය
1852 වසරේදී රොබට් බන්සන් හීඩ්ල්බර්ග් සරසවියට බැදෙන විට සරසවියේ පාලනාධිකාරිය ඔහුට නව විද්‍යාගාරයක් තනා දීමට පොරොන්දු විය. මේ වන විට හීඩ්ල්බර්ග්, මංමාවත් ආලෝකකරණය කිරීම සඳහා ගල් අගුරු වායුව යොදාගැනීම අරඹා තිබූ බැවින් ඉදිකෙරෙමින් පැවති නව විද්‍යාගාරයට ද ප්‍රදීපනය සදහා ගල් අගුරු වායුවෙන් ක්‍රියා කළ ප්‍රදීපයක සවි කිරීමට ක්‍රියා කෙරුණි. නමුත් විද්‍යාගාරයකට ආලෝකයට අමතරව පරීක්ෂණ කටයුතු සදහා තාප ප්‍රභවයක් හෝ තාපන මූලාවයවක් අවශ්‍ය විය. ලාභදායී බව හා සරලතම මත සැසදීමේ එකල භාවිතා වූ බොහෝ විද්‍යාගාර ලාම්පු අසතුටුදායක තත්වයේ ඒවා විය. එම උපකරණවලින් ලැබුණු දැල්ල වඩා ප්‍රමිතියෙන් බාල විය. දහන ලාම්පුවක දැල්ලෙන් උපරිම තාපයක් ලැබෙන පරිදි නිර්මාණය කළ යුතු වූ අතර ඉන් ලැබෙන දීප්තිය අවම විය යුතු එකක් විය. මේ අනුව 1854 වර්ෂයේ අවසාන භාගයේ තමා වෙනුවෙන් ඉදි කරමින් තිබූ නව විද්‍යාගාරයේ වැඩ කටයුතු කෙරීගෙන යමින් තිබූ කාලයේ එකල සරසවියේ විසූ පීටර් ඩෙසාගා නම් දක්ෂ කාර්මිකයා හට බන්සින් විසින් සැලසුම් මූලධර්ම කිහිපයක් ඇසුරින් නව උපකරණය මූලාදර්ශයක් තනන ලෙස ඉල්ලුම් කරන ලදී. දුම් දැමීමෙන් තොර , අධික ආලෝකය ගෙන නොදුන් එහෙත් ඉතා උණුසුම් දැල්ලක් නිපදවීමට මෙම බන්සන් හා ඩෙසාගා එක්ව කළ නිමැවුමට හැකි විය. මේ සදහා උපකරණය යොදාගත් ක්‍රමය වූයේ දහනයට ප්‍රථම දහන වායුව වාතය සමග පාලිත ආකාරයෙන් මිශ්‍ර කිරීමයි. උපකරණයේ සිලිණ්ඩරාකාර දාහක කොටසේ ඉහළ කෙලවරින් දැල්ල ඇතිවන ලෙස එය සකස් කර තිබූ අතර සිලිණ්ඩරාකාර කොටසේ පාදස්ථරයේ වාතය ඇතුල් වීම සදහා ඩෙසාගා විසින් මාවර තබන ලදී. 1855 වසරේ මුල් භාගයේ නව විද්‍යාගාරය විවෘත කරන විට ඩෙසාගා විසින් බන්සන්ගේ සිසුන් සදහා මෙම දාහක 50ක් නිර්මාණය කර තිබුණි. මින් වසර 2කට පසුව උපකරණය පිළිබද විස්තරයක් බන්සන් විසින් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර ඔහුගේ සගයින් බොහෝ දෙනෙක් මෙම නව උපකරණය භාවිතා කිරීමට හුරු විය.
ක්‍රියාකාරිත්වය
බන්සන් දාහකයේ වා සිදුරු වැසි ඇති ප්රමාණය අනුව ඉන් ලැබෙන දැල්ල වෙනස් වේ.බන්සන් දාහකයේ පැතිවල ඇති සිදුරු - ගෑස් ප්‍රවාහය ඇතුළුවන කපාටය සමග පටලවා නොගත යුතුය.
වා සිදුරු සම්පූර්ණයෙන් වසා ඇත. (ආරක්ෂක දැල්ල)
වා සිදුරු අඩක් විවරව ඇත.
වා සිදුරු සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ විවරව ඇත.
වා සිදුරු සම්පූර්ණයෙන්ම විවරව ඇත. (උණුසුම් නිල් දැල්ල)
වර්තමානයේ භාවිතා වන බන්සන් දාහක ස්වාභාවික වායුව (ප්‍රධාන වශයෙන්ම මේතේන්) හෝ ද්‍රවිකෘත පෙට්‍රෝලියම් වායුව (එනම් ප්‍රොපේන් , බියුටේන් හෝ පෙර දෙකෙහි මිශ්‍රණයක්) ලපර දෙකෙහි මිශ්‍රණයක් ආරක්ෂාකාරීව දහනය කිරීම මගින් ක්‍රියා කරයි.
උපකරණයට බරින් වැඩි පාදමකට සවි වූ සිලිණ්ඩරාකාර දාහකයක් ද එයට දහන වායුව සැපයීම සහ බාහිර වායු තලයට සම්බන්ධ කෙරෙන නැසින්නක් ද වේ. බොහෝ විට මෙම සම්බන්ධකය විද්‍යාගාර බංකුවක් මත ඇති තවත් වායු සපයන නැසින්නකට රබර් තලයක් මගින් සම්බන්ධ කෙරේ. වර්තමානයේ බොහෝ විද්‍යාගාරවල මධ්‍යයක දහන වායු සැපයුමකට සම්බන්ධ කර ඇති මෙවැනි නොසිල ගණනාවක් පවතින අතර ඒ හැරුණු විට ජල වාෂ්ප හා නයිට්‍රජන් වායුව සපයන නොසල සහ රික්ත පොම්ප ලෙස ක්‍රියා කරන නොසල ද පවතී. බන්සන් දාහකයට ඇතුල් වන දාහක වායුව එහි දාහකයේ පත්ලේ ඇති කුඩා සිදුරෙන් ඉහළට විදිනු ලබන අතර එවිට දාහකයේ පාදමේ පිහිටි සිදුරු මගින් වෙන්චුරි ක්රියාවලිය මගින් වාතය ද දාහකය තුළටම ඇතුල් වී දාහ්‍ය වායුව සමග මිශ්‍ර වීම සිදුවේ. මෙම වායු මිශ්‍රණ දැල්වූ විට දාහකය කෙළවර දී දහනයට ලක් වේ. මෙසේ වායු මිශ්‍රණය ගිනි දැල්වීම සදහා පුලිගු දල්වනයක් හෝ ගිනිකූරක් යොදාගත හැක.
ඉහත ක්‍රියාවලියේ පූර්ණත්වය සදහා දාහ්‍ය වායුව සමග මිශ්‍රවන ඔක්සිජන් (වාතය) ප්රමාණය බලපායි. ඔක්සිජන් සමග අඩුවෙන් මිශ්‍ර වූ දාහ්‍ය වායු දහරක් දහනය වන්නේ අසම්පූර්ණව බැවින් ප්‍රතික්‍රියාවෙන් ලැබෙන උෂ්ණත්වය අඩු වේ. එහෙත් හොදින් වාතය හා මිශ්‍ර වූ විට හොදින් ඔක්සිජන් වායුව ලැබෙන හෙයින් දාහ්‍ය වායුව දහනය වීමේ දී වඩාත් උණුසුම් දැල්ලක් ලැබීම සිදුවේ. මෙහිදී ඔක්සිජන් හා දාහ්‍ය වායුව සම මවුල ප්‍රමාණවලින් ප්‍රතික්‍රියා වීම සිදුවේ. මේ අනුව දාහකයේ පාදමේ පිහිටි සිදුරුවල ප්රමාණය පාලනය කිරීමෙන් දාහ්‍ය වායුව හා මිශ්‍රවන වාත ප්රමාණය පාලනය කළ හැක. මෙය වාහනයක කාබියුරේටරයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට සම වේ.
දාහකයේ පාදමේ පිහිටි සිදුරුවල ප්රමාණය පාලනය කිරීමට යොදාගන්නා “කර” කොටස මගින් සිදුරු විවෘත කර දහන ප්‍රතික්‍රියාව සිදුවීමට ඉඩ සැලසූ විට දාහ්‍ය වායුව දහන පෝෂක වායුව හා හොදින් මිශ්‍රවන බැවින් දැල්ල වඩාත් උණුසුම් වන අතර පැහැයෙන් නිල් වර්ණයක් ගනී. නමුත් සිදුරු වසා තැබුවහොත් දාහ්‍ය වායුව වාතය සමග ගැටෙනුයේ දාහක කොටසේ කෙළවරදීය. මෙවිට ලැබෙන දැල්ල උෂ්ණත්වයෙන් අඩුවන අතර ආරක්ෂක නැතහොත් දීප්ත දැල්ල ලෙස හදුන්වනු ලැබේ. මෙය සාපේක්ෂව දීප්තියෙන් වැඩිය. ඊට හේතුව දැල්ල තුළ අසම්පූර්ණ දහනයෙන් ලැබෙන කුඩා දැලි අංශු තාපදීප්තව දැවීමයි. මෙම දැල්ල වර්ණයෙන් කහ පැහැවන අතර එය උණුසුම් කිරීමට යොදාගත හොත් එමගින් දැලි තට්ටුවක් උපකරණ පාදමෙහි බැදෙන බැවින් එය අපිරිසිදු යැයි සැලකේ. පූර්ණ දහනය සිදුවන ලෙස සීරුමාරු කළ විට බන්සන් දාහකයේ දැල්ල සමහර පසුබිම් යටතේ අදෘශ්‍යමාන තත්වයට පත්විය හැක. නමුත් එවිට දැල්ල මගින් උත්පාදනය වන තාපය උපරිම වන අතර දැල්ල නිල් පැහැයක් ගනී. මෙවැනි තත්වයක් යටතේ ඉදිකටු කපාටය සීරුමාරු කර බන්සන් දාහකයට ලැබෙන දාහ්‍ය වායු පරිමාව වැඩි කළ හොත් දැල්ලේ විශාලත්වය වැඩි වේ. නමුත් දහනපෝෂී වායු සැපයුම අදාල පරිදි වෙනස් නොකළහොත් දැල්ලෙන් ලැබෙන තාපය අඩුවේ. ඊට හේතුව වැඩි දාහ්‍ය වායු ප්‍රමාණයක් හා මිශ්‍ර වීමෙන් දහන ක්‍රියාවලියේ කාර්යක්ෂමතාව අඩු වීමයි.
|
10,465 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%B1
|
රසායනික බන්ධන
|
රසායනික බන්ධන යනු පරමාණු හා අණු අතර ඇති වන ආකර්ෂණීය අන්තර් ක්‍රියාවන් ඇති කරන්නා වූත්, ද්වී පරමාණුක හා බහුපරමාණුක සංයෝගවල ඵලදායීතාවයට හේතු වන්නාවූත් භෞතික ක්‍රියාවලියයි. මෙම ආකර්ශන බල පැහැදිලි කිරීම ඉතා සංකිර්ණ ක්‍රියාවලියක් වන අතර ඒ සඳහා ක්වන්ටම් විද්යුත් ගති විද්‍යාව යොදා ගත යුතු වේ. නමුත් ප්රායෝගික තත්ව යටතේ රසායනඥයින් බොහෝ විට රසායනික බන්ධන විස්තර කිරීම සඳහා පහසුවෙන් පැහැදිලි කළ හැකි නොයෙක් සරල ප්‍රමාණාත්මක ආකාර පැහැදිලි කිරීම් හෝ ඔවුන් ක්වන්ටම් භෞතිකව යොදා ගනී. සාමාන්‍යයෙන් ශක්තිමත් රසායනික බන්ධනයන්හිදී බන්ධනයට සහභාගි වන පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන හවුලේ තබා ගැනීම හෝ ඉලෙක්ට්‍රෝන හුවමාරු වීමක් සිදු වේ. රසායනික බන්ධන පදාර්ථයේ සැලසුම තීරණය කරන සාධකය වන අතර විවිධ අණු ද්වීපරමාණුක වායූන් ආදිය ඇතුළු අප අවට ඇති මුළු භෞතික පරිසරයම පාහේ එකිනෙකට බැඳ තබාගන්නේ ද මෙමගිනි.
රසායනික බන්ධනවල ශක්තිය එකිනෙකට වෙනස් වේ. සාමාන්‍යයෙන් අයනික හා සහසංයුජ බන්ධන “ශක්තිමත් බන්ධන” සේ සැලකෙන අතර, හයිඩ්‍රජන් බන්ධන හා වැන්ඩර්වාල් බන්ධන “දුර්වල බන්ධන” සේ සැලකේ. නමුත් මෙහිදී අප වඩාත් අවධානය යොමු කළ යුත්තේ දුර්වලම “ශක්තිමත් බන්ධනයට” වඩා ශක්තිමත් දුර්වල බන්ධනය ශක්තිමත් විය හැකි බැවිණි.
සහසංයුජ බැඳී ඇති පරමාණු දෙකක රූපයක් මනසෙහි ගොඩනගා ගැනීමට ප්‍රථම පහත කරුණු අප සිහියට නගාගත යුතු වේ. ප්‍රතිවිරුද්ධ ආරෝපණ එකිනෙක ආකර්ෂණය වන අතර පරමාණුක න්‍යෂ්ටියේ ඇති ප්‍රෝටෝන ධන ආරෝපණයක් ද ඒ වටා කක්ෂගතව ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන සෘණ ආරෝපණයක් ද දරති.
ඉතාම සරල ආකෘතියේදී සහසංයුජ හා ධ්‍රැවීය සහසංයුජ බන්ධන යනුවෙන් හැදින්වෙන රසායනික බන්ධන ඇතිවීමේදී යාබද පරමාණු යුගලක න්‍යෂ්ටි දෙක අතරට ඉලෙක්ට්‍රෝන එකක් හෝ වැඩි ගණනක් ඇදී ඒම සිදු වේ. මෙහිදී බොහෝ විට ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගලයක් ඇදී ඒම සිදු වේ. මෙම තත්ව යටතේ න්‍යෂ්ටි දෙක අතරට පැමිණි සෘණ ආරෝපිත ඉලෙක්ට්‍රෝන දැන් ධන ආරෝපිත පරමාණුක න්‍යෂ්ටි දෙකටම ආකර්ෂණය වී පවතී. ආකර්ෂණ බලය යාබද පරමාණුක න්‍යෂ්ටි දෙක අතර ඇති විකර්ෂණ බලය ඉක්මවන අතර ඒ නිසා මෙම ආකර්ෂණ බලය මගින් පරමාණු න්‍යෂ්ටි යුගල හා එයින් පරමාණු යුගල බොහෝ දුරට එකිනෙකට සාපේක්ෂව අචලව හා සමතුලිතව පවත්වා ගනී. එහෙත් තව දුරටත් එක් එක් පරමාණුව මෙම තුලිත සැකසුම තුළ කම්පනය වෙමින් පවතී. සංක්ෂිප්තව සැලකූ කළ සහසංයුජ හෝ ධ්‍රැවීය සහසංයුජ බන්ධනයකදී සිදුවන්නේ ධන ආරෝපිත පරමාණුක අතර සහයෝගීව තබාගන්නා ඉලෙක්ට්‍රෝන එම න්‍යෂ්ටි විසින් ආකර්ෂණය කරගනිමින් තුලිතතාවයේ පැවතීමයි.
අයනික බන්ධනයක් සරළව සැලකීමේදී පහත පැහැදිලි කිරීම් යොදා ගත හැක. බන්ධනයේ හටගන්නා පරමාණු දෙකකි. න්‍යෂ්ටිය අතුරින් එක් පරමාණුක න්‍යෂ්ටියක් වඩාත් ධන ආරෝපිත බවක් පෙන්වයි. මේ නිසා එක් පරමාණුවකින් අනෙක් පරමාණුවට ඉලෙක්ට්‍රෝන ප්‍රධානය කිරීමක් සිදු වන අතර ඒ නිසා ඉලෙක්ට්‍රෝනදායක පරමාණුව සඵල ධන ආරෝපිත තත්වයකට හෙවත් ධන අගයක් බවටත් ඉලෙක්ට්‍රෝන ලාභියා සෘණ අගයක් බවටත් පත්වේ. මෙම ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස ආරෝපිත අයන යුගල අතර හටගන්නා ස්ථිති විද්යුත් ආකර්ෂණ බලය එම අයන දෙක අතර ඇති අයනික බන්ධනය සේ සැලකිය හැක.
සියලු රසායනික බන්ධන ක්වන්ටම් න්‍යාය මත පදනම්ව පැහැදිලි කළ හැක. නමුත් ප්රායෝගික භාවිතයේදී වඩාත් සරළ නීති මත පදනම්ව පවා රසායනඥයින්හට බන්ධන ශක්තිය දිශානතිය හා ධ්‍රැවීයතාවය පිළිබඳ අනාවැකි පලකළ හැක. අෂ්ඨක නීතිය හා VSEPR න්‍යාය මේ සදහා උදාහරණ සේ ගත හැක. සංයුජතා කවච බන්ධන සොයා පරමාණු කක්ෂීවල රේඛීය අතිච්ඡාදන ක්‍රමය සහ බන්ධන කාණ්ඩය ක්ෂේත්‍ර ඇතුළත් අණුක කාක්ෂික කවච බන්ධන න්‍යායේදී කාක්ෂික අතර මුහුම්කරණයන් සිදුවීම හා අනුනාද වීම් වැනි සංසිද්ධීන් පවා සැලකිල්ලට ගැනේ. රසායනික බන්ධනවල ධ්‍රැවීයතාවයන් හා එමගින් රාසායන ද්‍රව්‍යයන් මත ඇති වන බලපෑම විස්තර කිරීමට ස්ථිති විද්‍යුතය යොදා ගැනේ.
රසායනික බන්ධන වල ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන
බොහෝ සරල සංයෝග වල සහසංයුජ බන්ධන අන්තර්ගත වේ. මෙම අණුවල ඇති ව්‍යුහයන් පිළිබඳ සංයුජතා බන්ධනවාදය මගින් අනාවැකි පළ කළ හැකි අතර අඩංගු පරමාණු පිළිබඳ ගුණ ඔක්සිකරණ අංක වැනි සංකල්ප භාවිතයෙන් තේරුම් ගත හැකිය. අයනික ව්‍යුහයන් අඩංගු අනිකුත් සංයෝග සම්භාව්‍ය භෞතික විද්‍යාවේ න්‍යායන් භාවිතයෙන් අවබෝධ කර ගත හැක.
අයනික බන්ධන වලදී ප්‍රධාන වශයෙන්ම ඒවායේ ඉලෙක්ට්‍රෝන එක් එක් පරමාණු වලට ස්ථානගත වී ඇති අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන පරමාණු අතර හොඳින් ගමන් නොකරයි. එක් එක් පරමාණු සඳහා සමස්ත විද්යුත් ආරෝපණයක් ඇති අතර එමගින් අණුක තාක්ෂණික පැතිරීමට ආධාර කරයි. පරමාණු අතර (හෝ අයන අතර) ඇතිවන බන්ධන සමස්ථානික සන්තතික විද්යුත් ස්ථිතික විභවයන් මගින් විශාල ලෙස ගති ලක්ෂණය කරයි.
වෙනස බලාගැනීමට එකිනෙක සැසඳීමේදී සහසංයුජ බන්ධන වල බන්ධනයන් තුළ ඉලෙක්ට්‍රෝන ඝනත්වය එක් එක් පරමාණුවට අයත් නොවේ. නමුත් පරමාණු අතර අණුක තාක්ෂණය තුළ විස්ථානගත වී පවතී. පුළුල් ලෙස පිළිගන්නා න්‍යායක් වන පරමාණුක කාක්ෂිතවල රේඛීය සංයෝජනය (LCAO) මගින් පරමාණු කාක්ෂිත මගින් අණුක තාක්ෂිත ව්‍යුහ සහ ශක්තීන් සෑදෙන අන්දම විස්තර කිරීමට උදව් වේ. සංශුද්ධ අයනික බන්ධන මෙන් නොව සහසංයුජ බන්ධන සඳහා විවිධ දිශා වලට විහිදුණු ලක්ෂණ ඇත. ඒවාට ආවේණික වූ නම් ද ඇත. සිග්මා සහ පයි බන්ධන එයින් කිහිපයකි. පරමාණු වලට අයනික සහ සහසංයුජ වලට අතරමැදි බන්ධන ද සෑදිය හැකිය. මෙයට හේතුව මෙම අර්ථ දැක්වීම් ඉලෙක්ට්‍රෝන විස්ථාන ගත වීමේ ප්රමාණය මත රදා පවතින නිසාය. ඉලෙක්ට්‍රෝන වලට පරමාණු අතර අර්ධ වශයෙන් විස්ථානගතවිය හැකි වුවත් එක් පරමාණුවක් විස්ථානගත වීමට අනෙක් පරමාණුවකට වටා වැඩි වේලාවක් ගත කරයි. මෙම වර්ගයේ බන්ධන ධ්‍රැවීය සහබන්ධන ලෙස නම් කරනු ලබයි. විද්යුත් ඝනතාවය බලන්න.
තවද, අණුක කාක්ෂිතයක ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන (ධ්‍රැවීය සහසංයුජ හෝ සහසංයුජ බන්ධන) එක්තරා පරමාණුවක (හෝ පරමාණු වල) ස්ථානගත හෝ පරමාණු දෙකක හෝ කිහිපයක් වටා විස්ථානගත වීම සිදුවිය හැකිය. පරමාණු දෙකක් අතර බන්ධනය බන්ධන පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන ඝනත්වයේ ස්ථානගත හෝ විස්ථානගත වීමේ ප්රමාණය අනුව තීරණය කරනු ලැබේ.
සංයුජතා බන්ධන වාදය
1927 වර්ෂයේ සහසංයුජවාදය ඉදිරිපත් කරන ලදී. මෙයින් නියමිත පරමාණුක කක්ෂයන්හි වූ සහසංයුජ ඉලෙක්ට්‍රෝන දෙකක් පද්ධතියෙහි ශක්තිය අඩු කර ගැනීමේ ආචරණයෙහි ගුණය නිසා න්‍යෂ්ටීන් දෙක එකිනෙක බැද තබා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියක් විස්තර කරන ලදී. 1931 දී මෙම වාදය පදනම්ව රසායන විද්‍යාඥ ලයිනස් පෝලින් විසින් රසායන විද්‍යා අතීතයේ වඩා වැදගත්ම ලේඛණය ලෙස සලකන ‘ඔන්ද නේචර් ඔෆ් ද කෙමිකල් බොන්ඩ්’ යන ලේඛණය ප්රකාශ කරන ලදී. මෙම ලේඛණය ලුවිස්ගේ පරීක්ෂණ හෙයිටර් හා ලන්ඩන්ගේ සංයුජතා බන්ධනවාදය පදනම්ව හුවමාරු කරගත් ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් සදහා නීති හයක් ඉදිරිපත් කරන ලදී. පළමු නීති තුන ඉතා ප්‍රචලිතය.
ඉලෙක්ට්‍රෝන යුග්ම බන්ධනය ඇති වන්නේ යම් පරමාණු දෙකක වූ වියුග්ම ඉලෙක්ට්‍රෝන දෙකක් අතර අන්තර් ආකර්ශනය කිරීමෙනි.
ඉලෙක්ට්‍රෝන දෙකෙහි බැවුම එකිනෙක විරුද්ධ විය යුතුය.
යුග්ම වූ පසු ඉලෙක්ට්‍රෝන දෙක වෙනත් බන්ධනවලට හවුල් විය නොහැක.
අනෙකුත් නීති තුන අළුතින් හදුන්වාදුන් නීති විය.
පරමාණුවලින් එක බැගින් වූ තරංග ශ්‍රිතියකට ඉලෙක්ට්‍රෝන -හුවමාරු වීම අදාල වේ.
අඩුම ශක්ති මට්ටමේ වූ එක් ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් ශක්තිමත් බන්ධනයක් සාදයි.
පරමාණුවක වූ කක්ෂ දෙකකින් වඩා අතිපිහිට විය හැකි කක්ෂය වඩා ශක්තිමත් බන්ධනයක් සාදයි. මෙම බන්ධනය සාන්ද්‍රිත කක්ෂවල දිශාවටම සෑදෙයි.
1939 හේලින්ගේ පෙළපොත: ‘ඔන් ද නේචර් ඔෆ් ද කෙමිකල් බොන්ඩ්’ යන්න රසායනික විද්‍යාවේ “බයිබලය” වශයෙන් සමහරුන් හදුන්වන ලදී. රසායනික විද්‍යාව කෙරෙහි ක්වොන්ටම්වාදයේ බලපෑම තේරුම් ගැනීමට පරීක්ෂක රසායනික විද්‍යාඥයන්ට මෙම පොත බොහෝ සෙයින් වැදගත් විය. කෙසේ වෙතත් 1959 දී පැන නැගුණු ගැටළු ප්‍රමාණවත් පරමාණුක කක්ෂීයවාදයට වඩා හොදින් නිරාකරණය කිරීමට මෙම ග්‍රන්ථයේ නව ප්‍රකාශනයන් අපොහොසත් විය. 1960 හා 1970 වකවානු තුළදී සහ සංයුජවාදයේ බලපෑම ටිකෙන් ටික අඩු වූ අතර විශාල පරිගණක වැඩසටහන් තුළ භාවිතයත් සමගම පරමාණුක කක්ෂීයවාදය වර්ධනය විය. 1980 වන තෙක් වූ පරිගණක වැඩ සටහන් සදහා සංයුජතා බන්ධනවාදය යොදා ගැනීම මහත් ගැටළුවක් වූ අතර එය විශාළ වශයෙන් විසදීමත් සමගම සංයුජතා බන්ධනවාදය යළි මතු වීමට පටන් ගත්හ.
සංයුජතා බන්ධනය හා අණුක කාක්ෂික වාදය අතර සංසන්දනය
සමහර අංශවලින් සංයුජතා බන්ධන වාදය, අණුක කාක්ෂික වාදයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියි. මෙම සංයුජතා බන්ධන වාදය සරලම අණුව වූ, H2 වලට , සරලතම ආකාරය වූ හෙයිට්ලර් - ලන්ඩන් පිවිසුම අනුව යොදන ලද ද, එහි බන්ධන ශක්තිය සඳහා වඩාත් ආසන්න අගයක් ලබා දෙයි. මීට අමතරව එය මඟින් බන්ධන බිඳීමේ හා තැනීමේ දී ඉලෙක්ට්‍රෝනවල හැසිරීම පිළිබඳ වඩා නිරවද්‍ය නිගමනයක් ලබා දෙයි. නමුත් සරල අණුකවල කාක්ෂික වාදය මඟින් අනාවැකි පළ කෙරෙන අයුරින් හයිඩ්‍රජන් අණු වියෝජනය වන්නේ හයිඩ්‍රජන් මුක්ත බන්ධන බවට හා ධන හා ඍණ හයිඩ්‍රජන් අයන බවටයි. මෙම ප්‍රතිඵලය කිසිසේත් භෞතිකව නොලැබේ. අණුක කාක්ෂික වාදය හා සංයුජතා බන්ධන වාදය සඳහා අන්තර් පරමාණුක දුර මුළු ශක්තියට එදිරිව විචලනය දක්වන ප්‍රස්ථාරයේ, සංයුජතා බන්ධන වාදය සඳහා අඳින ලද වක්‍රය, අණුක කාක්ෂික වාදය සඳහා අඳින ලද වක්‍රයට වඩා හැමවිමට ඉහලින් පිහිටන්නේ මන්ද යන්න ඉහත ප්‍රතිඵල මඟින් පැහැදිලි කරයි. ඉහත වෙනස වඩාත්ම හොඳින් දැක්වෙන්නේ වැඩි අන්තර් පරමාණුක දුර සඳහාය. මෙම ගැටළුව සියළුම සමාන න්‍යෂ්ටි සහිත ද්වි පරමාණුක අණු සඳහා මතු වන අතර F2 සඳහා ද විශේෂයෙන් බලපායි. එහි දී එය සඳහා අණුක කාක්ෂික වාදය මඟින් අඳින වක්‍රයේ අවම ශක්තිය, F පරමාණු දෙකෙහි ශක්තියට වඩා වැඩිය.
මුහුම්කරණය පිළිබඳ සංකල්පය මඟින් කෙතරම් හොඳින් සංසිද්ධි රාශියක් පැහැදිලි කළ හැකි නමුත්, කාබනික සංයෝගවල බන්ධනවල විචල්‍ය ස්වභාවය නිසා මෙම සංයුජතා බන්ධන වාදය කාබනික රසායනයේ වාග් මාලාවේ අත්‍යාවශ්‍ය අංගයක් බවට පත්ව ඇත. කෙසේ වෙතත් ෆෙඩ්රික් හන්ඩ්, රොබට් මුලිකන් හා ගර්හාඩ් හර්ස්බර්ග් යන අයගේ පරීක්ෂණ මඟින් පෙන්නුම් කළ කරුණක් නම් අණුවල වර්ණාවලි, අයනීකරණ හා චුම්භක ලක්ෂණ පිළිබඳ වඩාත් සුදුසු විස්තරයක් ලබා දෙන්නේ , අණුක කාක්ෂික වාදයෙන් බවයි. සංයුජතා වාදයේ අඩු ලුහුඬුකම් දිස් වන්නට වූයේ, පෝලිං විසින් යෝජනා කරන ලද බන්ධන මුහුම්කරණ ක්‍රියා පටිපාටියට අත්‍යවශ්‍ය d - කාක්ෂිකවලින් තොරව අධි සංයුජ අණු (උදා - PF5) පැහැදිලි කිරීමත් සමඟයි. ලෝහක සංකීර්ණ හා ඉලෙක්ට්‍රෝන ඌන සංයෝග (උදා - ඩයි බෝරෝන්) සංයුජතා බන්ධන වාදය මඟින් පැහැදිලි කර තිබුණ ද ඒවා පිළිබඳව වඩා හොඳ පැහැදිලි කිරීමක් අණුක කාක්ෂික වාදය මඟින් කළ හැකි බව පෙනුණි.
1930 කාල පරිච්ඡේදයේ දී මෙම ක්රමවේදයන් ප්‍රබල ලෙස එකිනෙක සමඟ ගැටුණ ද පසුව මෙම ක්රමවේදයන් දෙකම වඩාත් හොඳ ක්‍රමවේදයකට ආසන්න ඒවා බව වටහා ගන්නා ලදී. සරල සංයුජතා බන්ධන ආකෘතිය ගෙන එය එක් නිශ්චිත කාක්ෂික කාණ්ඩයක් හට ගන්නා සියළුම අයනික හා සහසංයුජ ආකෘති සමඟ මිශ්‍ර කළහොත් ලැබෙන්නේ පූර්ණ වින්‍යාසයික අන්තර් ක්‍රියා තරංග ශ්‍රිතයයි. ඒ අතරම භූමි අවස්ථා පිළිබඳ සරල අණුක කාක්ෂික හැඳින්වීමෙහි සමීකරණය, නිශ්චිත, ඉලෙක්ට්‍රෝන අඩංගු නොවන පරමාණුක කාක්ෂික කාණ්ඩයක් සියළුම උත්තේජිත අවස්ථා සඳහා වූ සමීකරණ සමඟ එකතු කළ විට ද පූර්ණ වින්‍යාසික අන්තර් ක්‍රියා තරංග ශ්‍රිතය ලැබේ. ඉන් පසුව පෙනී යන කාරණයක් වන්නේ අණුක කාක්ෂික වාදයේ පිවිසුම මඟින් අයනික ව්‍යුහයන් සඳහා පමණට වැඩි සැලකිල්ලක් ලබා දෙන අතර සංයුජතා බන්ධන වාදයේ පිවිසුම මඟින් ලබා දෙන්නේ පමණට වඩා අඩු සැලකිල්ලක් බවයි. අණුක කාක්ෂික වාදයේ පිවිසුම් පමණට වඩා විස්ථානගත වී ඇති අතර සංයුජතා බන්ධන වාදයේ පිවිසුම පමණට වඩා ස්ථානගත වී ඇතැයි සැලකීමෙන් මෙය විස්තර කළ හැකිය.
මෙම පිවිසුම් දෙක දැනට එකිනෙකට අනුපූරක ඒවා ලෙසට සැලකෙන අතර ඒවා මඟින් රසායනික බන්ධන පිළිබඳ ගැටළුවට ඒවාට ම විශේෂ වූ විවරන ලබා දෙයි. නූතන ක්වොන්ටම් රසායන විද්‍යාවේ ගණනය කිරීම් සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භ කරන්නේ සංයුජතා බන්ධන වාදයෙන් නොව අණුක කාක්ෂික වාදයෙනි. එසේ යොදා ගන්නේ එහි ඇති වඩා උසස් බවත් නිසා නොව එහි පිවිසුම දැනටමත් සකස් කර ඇත්තේ සංඛ්‍යාත්මක පරිගණක ගණනයන් සඳහා වීම නිසාය. කෙසේ වෙතත් වඩාත් හොඳ සංයුජතා බන්ධන වැඩසටහන් දැනට පවතියි.
ඉතිහාසය
12 වැනි ශතවර්ෂයේ තරම් ඈත කාලයේ දී රසායනික බන්ධනවල ස්වභාවය පිළිබඳ පළ වූ මුල් කාලීන මතයන්ට අනුව සමහරක් රසායනික විශේෂයන් රසායනික සම්බන්ධතාවයන් මඟින් බැඳී ඇතැයි යෝජනා විය. 1704 වසරේ දී ශ්‍රීමත් අයිසැක් නිව්ටන් සිය “Opticks” නම් ග්‍රන්ථයේ 31 වැනි ගැටළුව ඔස්සේ සිය පරමාණුක බන්ධන වාදයේ හරය ඉදිරිපත් කරන ලද අතර ඒ ඔස්සේ පරමාණු කිසියම් බලයකින් එකිනෙකට බන්ධනය වන බව ඔහු යෝජනා කළේය. එහි දී ඔහු ප්‍රථමයෙන් පරමාණු එකිනෙක බැඳීම පිළිබඳ එකල පිළිගෙන තිබූ විවිධ ප්‍රසිද්ධ මතයන් සඳහන් කර (උදා - “ඇමිණුනු පරමාණු” “නිශ්චලතාව නිසා ඇලීම හෝ “සහකාරී චලන එකට ඇලීම”) අනතුරුව ඒවායේ සාමූහික අනුමිතියක් ලෙස,
“අංශු ඉතා කුඩා දුර ප්‍රමාණවලදී අතිශය ප්‍රබල වන්නාවූත්, එවන් දුර ප්‍රමාණවලදී ක්‍රියාකාරකමින් රසායනික ක්රියාකාරකම් ඇති කරන්නාවූත්, අංශුවලින් දුරස්ථ වන විට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති නොකරන්නා වූත් කිසියම් බලයක් මඟින් එකිනෙක වෙත ආකර්ෂණය වේ. ”
යන්න ඉදිරිපත් කළේය. 1819 දී වෝල්ටා පුං‍ජයේ නිර්මාණයක් සමඟම ජොන්ස් ජේකබ් බර්සීලියස් විසින් රසායනික සංයෝජන වාදයක් ගොඩනැඟූ අතර එහි දී ඔහු සංයෝජනයට භාජනය වන පරමාණුවල විද්යුත් ධන විද්යුත් ඍණ ගුණාංග වැදගත් කොට සැලකීය. 19 වැනි සියවසේ මැද භාගය වන විට එඩ්වඩ් ෆ්රෑන්ක්ලින්, එෆ්.ඒ. කෙ‍කුලේ, ඒ.එස්. කූපර්, ඒ.එම්. බට්ලෙරොව් හර්මන් කොල්බේ යන අය විසින් ඛණ්ඩක වාදය මත පදනම්ව සංයුජතාවාදය ගොඩනඟන ලදී. ආර්මභයේ දී, ධන සහ ඍණ ධ්‍රැව අතර ඇති ආකර්ෂණය හේතුවෙන් සංයෝග එකට බැඳී පවතින තත්වය සංයෝජන බලය ලෙස හැඳින්විනි. 1916 වසරේ දී ගිල්බට් එන්. ලුවිස් නම් රසායනඥයා ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගල බන්ධන සංකල්පය ගොඩනැඟීය. එහි දී පරමාණු දෙකකට එකෙහි සිට හය දක්වා වූ ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාවක් හවුලේ තබා ගනිමින් ඒක ඉලෙක්ට්‍රෝන බන්ධන, ඒක බන්ධන, ද්විත්ව බන්ධන සහ ත්‍රිත්ව බන්ධන සෑදිය හැකි බව ඔහු පෙන්වා දෙන ලදී.
ලුවිස්ගේ වචනයෙන්ම කියතොත්,
“ඉලෙක්ට්‍රෝන පරමාණු දෙකක කවචයන්ට අයත් විය හැකි අතර එවිට කිසිදු එක් පරමාණුවකට එය අයත් යැයි පැවසිය නොහැක. ”
1916 වසරේ දී වෝල්කර් කොසෙල් ලුවිස්ගේ වාදයට බොහෝ දුරට සමාන තවත් වාදයක් ඉදිරිපත් කළේය. නමුත් ඔහු සිය ආදර්ශනයේ දී සම්පූර්ණ ඉලෙක්ට්‍රෝන හුවමාරුවක් උපකල්පනය කර ඇත.එබැවින් එය ධ්‍රැවීය බන්ධන ආකෘතියකි. ලුවිස් සහ කොසෙල් යන දෙදෙනාම සිය බන්ධන විධි ආදර්ශනයක් ඇබෙග් නියමය (1904) මත ගොඩනැංවීය.
1927 වසරේ දී සරල රසායනික බන්ධනයක් සඳහා මුල්වරට ගණිතමය වශයෙන් සම්පූර්ණ ක්වොන්ටම් පැහැදිලි කිරීමක් (H2+ අණුක හයිඩ්‍රජන් අයනයේ තනි ඉලෙක්ට්‍රෝනය මඟින් නිර්මාණය වන ආකාරයේ) ඩෙන්මාක් ජාතික භෞතික විද්‍යාඥ ඔයිවින්ඩ් බැරෝ විසින් ව්‍යුත්පන්න කරන ලදී. මේත් සමඟම රසායනික බන්ධන පැහැදිලි කිරීමට ක්වොන්ටම් වාදය භාවිතා කිරීම මූලධර්ම වශයෙන් සහ ප්‍රමාණාත්මකව නිවැරදි විය හැකි බව ඔප්පු විය. නමුත් මෙහි දී යොදා ගත් ගණිත ක්‍රම ඉලෙක්ට්‍රෝන 1කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් ඇති අණු සඳහා භාවිතා කළ නොහැකි ඒවා විය. මෙම වර්ෂයේ දීම ෆ්‍රිට්ස් ලන්ඩන් සහ වෝල්ටර් හිට්ලර් විසින් මේ සඳහා වඩාත් ප්රායෝගික සහ ප්‍රමාණාත්මක බවින් අඩු ක්‍රමයක් ඉදිරිපත් කරන ලදී. වර්තමාන සංයුජතා බන්ධන වාදය සඳහා පදනම මෙම හීට්ලර් - ලන්ඩන් ක්‍රමය විය. 1929 දී ශ්‍රීමත් ජෝන් ලෙනාඩ් - ජෝන්ස් පරමාණුක කාක්ෂික රේඛීය අතිච්ඡාදන අණුක කාක්ෂික ක්‍රම හඳුන්වා දෙන ලදී. තවද මූලික ක්වොන්ටම් මූලධර්ම ඔස්සේ F2 (ෆ්ලුවොරීන්) සහ O2 (ඔක්සින්) අණුවල ඉලෙක්ට්‍රෝනික ව්‍යුහ ව්‍යුත්පන්න කිරීමේ ක්‍රම ද යෝජනා කළේය. මෙම අණුක කාක්ෂිකවාදය මඟින් සහ සංයුජ බන්ධන තනි පරමාණු තුළ පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන සඳහා උපකල්පිත ක්වොන්ටම් යාන්ත්‍රික ෂ්‍රේඩින්ගර් පරමාණුක කාක්ෂික එකතුවෙන් සෑදෙන කාක්ෂිකවලින් නිරූපිත බව ප්රකාශ විය. බහු ඉලෙක්ට්‍රොනික පරමාණුවල බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන සඳහා අදාල සමීකරණ ගණිතමය වශයෙන් (විශ්ලේෂීව) පරිපූර්ණ ලෙස විසඳිය නොහැකි විය. නමුත් ඒවා සඳහා ලබාගත් සන්නිකර්ෂණ මඟින් හොඳ තත්වයේ ප්‍රමාණාත්මක අනාවැකි සහ ප්‍රතිඵල ලබාගත හැකි විය. නූතන ක්වොන්ටම් රසායන විද්‍යාවේ බොහෝ ප්‍රමාණාත්මක ගණනය කිරීම් සඳහා ආරම්භය ලෙස සංයුජතා බන්ධන වාදය හෝ අණුක කාක්ෂික වාදය භාවිතා වේ. එහෙත් ඒ හැරුණු විට ඝනත්ව ශ්‍රිත වාදය නම් තෙවැනි ක්‍රමයක් ද පවතින අතර පසුගිය වසර කිහිපයක් තුළ එය වඩාත් වැඩි වශයෙන් භාවිතා වීම ආරම්භ විය.
1935 දී ඒ වන තෙක් පර්යේෂණ සඳහා භාවිතා වූ ඉලෙක්ට්‍රෝනය සහ පරමාණුක න්‍යෂ්ටිය අතර පවතින පරතරයේ ශ්‍රිතයට අමතරව ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගල අතර පරතරය විස්තරාත්මකව පෙන්වන ශ්‍රිත ද භාවිතයෙන් එච්.එච්. ජේම්ස් සහ ඒ.එස්. කූලිජ් ඩයි හයිඩ්‍රජන් අණුව පිළිබඳ ගණනය කිරීම් සිදු කළේය. වෙනස් කළ හැකි පරාමිතීන් 13 ක් ඇසුරින් ඔවුහු පර්යේෂණාත්මකව ලැබෙන විඝටන ශක්තියට ඉතා ආසන්න අගයක් ලබා ගැනීමට සමත් වූහ. පසුකාලීනව පරාමිතීන් සංඛ්‍යාව 54 ක් දක්වා වැඩි වූ අතර පර්යේෂණත්මකව ලැබෙන අගයන්ට ඉතා හොඳින් ගැලපෙන අගයන් ලබා ගැනිමේ හැකියාව ඇති විය. මෙම ගණනය කිරීම නිසා ක්වොන්ටම් වාදය ඇසුරින් පර්යේෂණ ප්‍රතිඵල හා එකඟ වන ප්‍රතිඵල ලබා ගත හැකි බව පිළිගැනීමට විද්‍යාත්මක ප්‍රජාවට සිදු විය. කෙසේ නමුත් මෙම ක්‍රමයේ දී සංයුජතා බන්ධන වාදයේ හෝ අණුක කාක්ෂික වාදයේ අඩංගු භෞතික රූපයක් අඩංගු නොවන අතර විශාල අණු සඳහා භාවිතය අපහසු වේ.
ශක්තිමත් රසායනික බන්ධන
මෙම රසායනික බන්ධන අන්තඃ අණුක බල වන අතර ඒවා මගින් පරමාණු එකිනෙක බන්ධනය කර අණු ඇති වීමට මගපාදයි. රසායනික බන්ධන සරල හා ස්ථානීය ලෙස සැලකීමේදී , බන්ධන සෑදීමට දායක වන ඉලෙක්ට්‍රෝන (සංයුජතා කවචයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන) පිළිවෙලින් 2හි 4හි හෝ 6හි ගුණාකාර ලෙස සාමාන්‍යයෙන් පවතී. ඉලෙක්ට්‍රෝනය මෙසේ ඉරට්ටේ සංඛ්‍යාවලින් බන්ධන සෑදීමට හේතුව වන්නේ යුගලනය වූ ඉලෙක්ට්‍රෝනවල ශක්තිය වඩාත් අඩු වීමයි. නමුත් වඩාත් සංකීර්ණ මතයන්ට අනුව සලකන කළ බන්ධනයන් සෑමවිටම පූර්ණ සංඛ්‍යාත්මක නොවන බව පැහැදිලි වේ. මේ සදහා බන්ධිත පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන බෙදී යාම බලපායි. උදාහරණයක් ලෙස බන්ධන ශක්තිය සැලකූ කළ බෙන්සීන්හි කාබන් පරමාණු අතර බන්ධන 1.5ක ශක්තියකින් යුත් බන්ධනයක් පැවතීමත් NO - නයිට්‍රික් ඔක්සයිඩ්හි පරමාණු යුගල අතර බන්ධන 2.5ක ශක්තියකින් යුත් බන්ධනයක් පැවතීමත් පෙන්වාදිය හැක. චතුර් බන්ධනවල පැවැත්ම තවත් ප්රකට උදාහරණයකි. රසායනික බන්ධන ශක්තිය ඒ සදහා සහභාගී වූ පරමාණුවල විද්යුත් ඍණතාවය හා බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන එම පරමාණු අතර බෙදී ගොස් ඇති අකාරය මත රදා පවතී. එකිනෙකට විශාල වශයෙන් වෙනස් විද්යුත් සෘණතා ඇති පරමාණු දෙකක් අතර හටගන්නා බන්ධන්‍යකදී බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන වඩා විද්යුත් ඍණ පරමාණුව වෙත වඩාත් ආකර්ෂණය වන අතර එවිට බන්ධනයේ ස්වභාවය වඩාත් අයනික වේ. (අයනික බන්ධනයක දී බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන අසාමාන්‍යව බෙදී යාම සිදුවේ.) එහෙත් පරමාණු දෙක අතර පවතින විද්යුත් සෘණතා වෙනස් කුඩාවත්ම බන්ධනයේ ස්වභාවය වඩාත් සහසංයුජ වේ.(එනම් බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන හවුලේ තබාගැනීම සිදුවේ)
සංසංයුජ බන්ධන
සහසංයුජ බන්ධන යනු බහුලව දක්නට ලැබෙන බන්ධන වර්ගයක් වන අතර එය බන්ධන පරමාණු අතර විද්යුත් රිනතා අන්තරය ඉතා කුඩා හෝ ශුන්ය වන විට ඇතිවේ.
අයනික බන්ධන
රසායනික බන්ධනවල පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන
බොහොමයක් සරල සංයෝග නිර්මාණය වී ඇත්තේ සහසංයුජ බන්ධන හේතුවෙන් වන අතර මෙම සංයෝග අණුවල ව්‍යුහය ගැන අනාවැකි පළකිරීම සදහා සංයුජතා බන්ධන සිද්ධාන්තය යොදාගත හැකි වේ. තවද බන්ධනයට සහභාගී වී ඇති පරමාණුවල ලක්ෂණ පැහැදිලි කිරීම ඔක්සිකරණ අංකය වැනි සරල සංකල්ප ඇසුරෙන් සිදු කළ හැක. අයනික ව්‍යුහයක් දරණ සංයෝග තේරුම් ගැනීම සඳහා පැරණි භෞතික විද්‍යාත්මක නීති යොදාගනු ලැබේ.
අයනික බන්ධනයන්හිදී ඉලෙක්ට්‍රෝන ප්‍රධාන වශයෙන්ම එක් එක් පරමාණුව වටා ස්ථානගතව පවතින අතර බන්ධනය වී ඇති පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන ගමන් කිරීමක් සිදු නොවන තරම්ය. අණුක කාක්ෂිකයේ පැතිරීම පිළිබඳ සංකල්පාත්මක රූපයක් ගොඩනැගීමට ආධාර වන පරිදි මෙවන් බන්ධනයන්හි ඇති පරමාණුවලට ශුද්ධ ආරෝපණයක් ඇතැයි සලකනු ලැබේ. එනම් ඒවා අයන තත්වයේ ලා සලකනු ලැබේ. මෙවැනි බන්ධනයක් පරමාණු අතර ඇතිවන බලයන්හි ලක්ෂණය ප්‍රධාන ලෙසට ස්ථිති විද්යුත් ආරෝපණයන්හි සමසාර්වදිශ අඛණ්ඩතාව මත පදනම් වේ.
නමුත් සහසංයුජ බන්ධනයකදී පරමාණු දෙක අතර පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන (බන්ධන ඉලෙක්ට්‍රෝන) ඝනත්වය පරමාණු දෙක අතරම බෙදී යන සේ සැලකෙන අතර එම ඉලෙක්ට්‍රෝන පරමාණු දෙක අතර ඇතිවන අණුක කාක්ෂිකය තුළ විස්ථානගත වී පවතී යයි කියමු. බහුතර පිළිගැනීමට ලක්ව ඇති පරමාණුක කාක්ෂික රේඛීය අතිච්ඡාදනවාදය , බන්ධනයකට සහභාගීවන පරමාණුවල පරමාණුක කාක්ෂික මත පදනම්ව අණුක කාක්ෂිකවල ශක්ති හා ව්‍යුහය විස්තර කිරීමට ඉඩ සලසයි. අයනික බන්ධන මෙන් නොව සහසංයුජ බන්ධනවලට දිශානතියකින් යුතු අසමාර්ථවාදිශ ලක්ෂණ දැරීමේ හැකියාවක් පවතී. මේ හා බැදුණු බන්ධන සිග්මා බන්ධන හා ෆයි බන්ධන ආදී ලෙස නම් කර ඇත.
පරමාණු අතර අයනික සහ සහසංයුජ බන්ධනවලට අතරමැදි වූ ලක්ෂණ දරණ බන්ධන ද ඇතිවිය හැක.සහසංයුජ හා අයනික බන්ධනයන්හි නිර්වචන ඉලෙක්ට්‍රෝන විස්ථානගත වී ඇති ප්රමාණය මත තීරණය වීම මීට හේතුවයි. ඒ අනුව ධ්‍රැවීය සහ සංයුජ බන්ධනයක දී ඉලෙක්ට්‍රෝන බන්ධන පරමාණු අතර අර්ධ වශයෙන් විස්ථානගත වී පවතින අතර එක් පරමාණුවක් වෙත වැඩි වශයෙන් ආකර්ශනය වී තිබිය හැක. මෙහි පැහැදිලි කිරීම සඳහා විද්යුත් සෘණතාව ගැන අවබෝධය වැදගත් වේ.
මේ හේතුවෙන් අණුක කාක්ෂිකය (එනම් ධ්‍රැවීය සහසංයුජ හෝ සහසංයුජ බන්ධනයක) පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන නිශ්චිත පරමාණුවක් හෝ පරමාණු කිහිපයක් වටා ස්ථානීය පවතින ලෙස හෝ පරමාණු 2ක් හෝ කිහිපයක් වටා විස්ථානගතව පවතින ලෙසට සැලකිය හැක. මෙවැනි විටක බන්ධන ස්වභාවය තීරණය කිරීම සඳහා බන්ධනය වී ඇති පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන ස්ථානීයව හෝ විස්ථානගතව පැවතීමේ ඝණත්වය මත සිදු කරයි.
අන්තර් මෞලික බන්ධන
අණු, අයන හෝ පරමාණු දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් අතර ඇතිවිය හැකි මූලික බන්ධන වර්ග හතරක් පවතී. අන්තර් මෞලික බල අණු ආකර්ෂණය කිරීමට හෝ එකිනෙක විකර්ෂණය කිරීමට මේවා හේතුවේ. මෙම ක්‍රියාවලි පදාර්ථයේ භෞතික ලක්ෂණ තීරණය කිරීමටද හේතුවේ.
ස්ථීර ද්විධ්‍රැව - ස්ථීර දිවිධ්‍රැව බන්ධන
ශක්තිමත්ව බැඳුනු අණුවක පරමාණු දෙකක් අතර ඇති විද්යුත් ඝණතාවයේ වෙනස නිසා එම අණුවේ ස්ථීර ද්විධ්‍රැවයක් හටගනී. මෙම ද්වි-ධ්‍රැව ආකර්ෂණය වීම හෝ විකර්ෂණය වීම සිදුවේ. උදා-HBr ,HI
හයිඩ්‍රජන් බන්ධන
මෙය එක්තරා අන්දමකට සැලකූ විට ස්ථීර ද්වි-ධ්‍රැවයකට හොඳ උදාරහරණයකි. කෙසේවුවත්, හයිඩ්‍රජන් බන්ධනයකදී, හයිඩ්‍රජන් ප්‍රෝටෝන දායක පරමාණුවක් හා. ග්‍රාහක පරමාණුවක් අතර හවුල් වීමට හෝ ලංවීම හෝ සිදුවේ. මෙය කේන්ද්‍ර තුනක් හා ඉලෙක්ට්‍රෝන දෙකක් බන්ධනයකි. (උදාහරණ ලෙස ඩයිබොරේන් (B2 H6 - බොරෝන් 2ක් හා හයිඩ්‍රජන් 6ක් ඇති රසායන සංයෝගය) ආකාරයේ) ආවර්තිතා වගුවේ සිරස් පෙළක ස්කන්ධයෙන් වැඩි පරමාණු වලට වඩා හයිඩ්‍රජන් බන්ධන වලට වැඩි තාපාංක පවතී (උදාහරණ ජලය, ඇමෝනියා හා හයිඩ්‍රජන් ප්ලුවොරයිඩ්)
ක්ෂණික ද්වි-ධ්‍රැව හා ප්‍රේරිත ද්වි-ධ්‍රැව (වැන්ඩවාල් බන්ධන)
බන්ධන අතර ඇතිවන දුර්වලතම බන්ධන ආකාරය වන අතර හා රසායනික ද්‍රව්‍යය සියල්ලේම පාහේ ඇතිවන අතර ඇතිවන බන්ධන වර්ගයකි. හීලියම් පරමාණුව සලකා බැලුවිට, දෙන ලද ඕනෑම අවස්ථාවක පරමාණුව වටා ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන (නැතිනම් උදාසින) තරමක් අසමතුලිත වෙයි. එමනිසා ක්ෂණිකව වඩා ඝෘණ ආරෝපණයක් එක පැත්තක පවතී. මෙයට ක්ෂණික ද්වි-ධ්‍රැව යන නම යෙදේ. මෙනිසා ළඟින් පවතින හීලියම් පරමාණු වල ඉලෙක්ට්‍රෝන ආකර්ෂණය හෝ විකර්ෂණය කරමින් තවත් ද්වි-ධ්‍රැව නිර්මාණය වීම සිදුවේ. පරමාණු දෙක මොහොතකට අකාර්ෂණය වන අතර පසුව ආරෝපණ නැවත සමතුලිත වී පරමාණු චලනය වේ.
කැටායන - ෆයි අන්තර් ක්‍රියාව
කැටායන - ෆයි අන්තර් ක්‍රියාව, ඇරොමැටික වළල්ලේ තලයේ ඉහළින් හා පහළින් පිහිටා ඇති කක්ෂීයවල ඉලෙක්ට්‍රෝන ඇති ස්ථානයක ඝෘණ ආරෝපණ හා ධන ආරෝපණ අතර ඇති වේ.
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
W. Locke (1997). Introduction to Molecular Orbital Theory. Retrieved May 18, 2005.
Carl R. Nave (2005). HyperPhysics. Retrieved May 18, 2005.
Linus Pauling and the Nature of the Chemical Bond: A Documentary History. Retrieved February 29, 2008.
Quantum chemistry
රසායන විද්‍යාව
විද්‍යාව
|
10,467 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD
|
රසායනික කර්මාන්ත
|
රසායනික කර්මාන්තය කාර්මික රසායනික සකස් කරන ආයතන වලින් සමන්විත වේ. අමුද්‍රව්‍ය (තෙල්, ස්වාභාවික වායු, වාතය, ජලය, ලෝහවර්ග සහ ඛනිජ ද්‍රව්‍ය) 70000 ට අධික වු නොයෙකුත් ආකාරයේ නිෂ්පාදන බවට පත් කරන බැවින් එම කර්මාන්තය ලෝක ආර්ථිකයට වැදගත් වේ. විශේෂයෙන් පොලිතින්, පොලිප්‍රොපලීන්, පොලිවයිනයිල් ක්ලෝරයිඩ්, පොලිඑතලීන් ටෙරපනඅලෙට්, පොලිස්ටයිරින් සහ පොලිකාබනේට් ආදී වූ ද්‍රව්‍යයන්ගෙන් මෙම කර්මාන්තයේ නිමවුම් වලින් 80% ක් සමන්විත වේ. කෘෂිකර්මාන්තයේදී, භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී, ගොඩනැගිලි නිර්මාණයේදී සහ සේවා සැපයීමේදී මෙන්ම නොයෙක් ආකාරයේ පාරිභෝගික භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී ද රසායනික ද්‍රව්‍ය වැදගත් වේ. රසායනික කර්මාන්තය එහි නිපැයුම් වලින් 26% ක් පරිභෝජනය කරයි. රබර්, ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදන, නිමි ඇඳුම්, රෙදිපිළි, පෙට්ට්‍රෝලියම් සහ පිරිපහදු කිරීම් ආදියෙන් ප්‍රධාන රසායනික කර්මාන්ත ගනුදෙනු කරුවන් සමන්විත වේ. රසායන කර්මාන්ත ලෝක ව්‍යාපාර වලින් දස දහස් ප්‍රකෝටි 2 ක් පමණ වන අතර යුරෝපයේ සහ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ රසායනික නිෂ්පාදන ආයතන ලෝකයේ විශාලතම නිෂ්පාදකයන් වේ. ලෝකයේ නොයෙකුත් රටවල කර්මාන්ත ශාලා ඇති ලෝකයේ විශාලතම සමූහ ආයතනයක් වන්නේ BASF, Dow, Shell, Bayer, INEOS, ExxonMobil, Dupont, SABIC සහ Mitsubishi ය. මොවුන් සමග කුඩා වෙළඳ සමාගම් විශාල ප්‍රමාණයක් අත්වැල් බැඳගෙන සිටී.
ඇමරිකාවේ ප්‍රධාන රසායනික ආයතන 170 ක් ඇත. ඔවුන් ජාත්‍යන්තරව ක්‍රියාත්මක වන අතර එසේ ක්‍රියාත්මක වන්නේ 2800 කට වඩා වැඩි සේවා වන ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙහි පිටතද 1700 ක් පමණ වූ සම්බන්ධිත උපකාරී විජාතීය ආයතන ඉන් පිටතද ක්‍රියාත්මක කරවමිනි. එක්සත් ජනපදයේ වසරකට රසායනික නිමවුම් ඇමරිකානු එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 400 ක් ඉක්මවයි. එහි කර්මාන්ත ඉතා විශාල නිමැවුම් අතිරික්තයක් වාර්තා කරන අතර එක්සත් ජනපදයේ පමණක් මිලියනයකට වැඩි පිරිසකට රැකියා ලබාදී තිබේ. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේ ලෝකයේ දෙවැනි විශාලම ශක්තිය යොදවන්නේ රසායනික කර්මාන්තය වන අතර ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපද ඩොලර් 5 ක් වාර්ෂිකව පරිසර දුෂණය අඩු කිරීම සඳහා යොදා ගැනේ.
යුරෝපයේ විශේෂයෙන්ම ජර්මනියේ, රසායනික, ප්ලාස්ටික් සහ රබර් යන අංශ රටේ විශාල කර්මාන්ත ගණයට වැටේ. මෙම කර්මාන්ත එකතුව මිලියන 3.2 ක පමණ රැකියා 60000 කට අධික වු ආයතන වලින් සපයයි. 2000 වර්ෂයෙන් අනතුරුව යුරෝපයේ සම්පූර්ණ වෙළඳ අතිරික්තයෙන් 2/3 ක් පමණම සැපයුවේ රසායනික කර්මාන්ත අංශයෙනි. යුරෝපයේ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයට 12% කින් පමණ වැඩි වටිනාකමක් රසායනික අංශය මගින් ලබාදී ඇත.
වසර 50 කට වඩා වැඩි කාලයක් තිස්සේ රසායනික කර්මාන්තය සීඝ්‍ර වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි. ප්ලාස්ටික් ලෙස යොදා ගන්නා කෘතිම කාබනික පොලිමර්, ලෝහ සහ කෘතිම රබර් ආදිය නිෂ්පාදනය විශේෂයෙන්ම වර්ධනය වන ක්ෂේත්‍ර වේ. ඓතිහාසික ලෙස හා වර්තමානයේදී රසායනික කර්මාන්තය ලෝකයේ ප්‍රදේශ 3 ක් පුරා විහිදී පවතී. ඒවා නම් බටහිර යුරෝපය, උතුරු ඇමරිකාව සහ ජපානයයි. (ත්‍රිත්වය) (එක්සත් ජනපදය සහ ජපානය හැරුණු කොට විශාලම නිෂ්පාදකයා වන්නේ යුරෝපීය ප්‍රජාව වේ.)
මෙම රටවල් ත්‍රිත්වයේ රසායනික නිෂ්පාදනයේ පාරම්පරික ඒකාධිකාරය අමුද්‍රව්‍ය සැපයීම, ශක්ති ජනනය සඳහා යන වියදම, කම්කරු වියදම්, ආර්ථික වර්ධනයේ නොයෙක් ප්‍රමාණ සහ පාරසරික බලපෑම් ආදිය නිසා නිරන්තරයෙන්ම අභියෝගයට ලක්වේ. ලෝක රසායනික කර්මාන්තයේ වෙනස් වන ස්වරූපයට හේතු වී ඇත්තේ චීනය, ඉන්දියාව, කොරියාව, මැදපෙරදිග, ගිනිකොන දිග ආසියාව, නයිජිරියාව, ට්‍රිනිඩාඩ්, තායිලන්තය, බ්‍රසීලය, වෙනිසියුලියාව සහ ඉන්දුනීසියාව යන රටවලය.
වසර 2000 සිට ගල්ෆ් කලාපයේ රසායනික කර්මාන්තයේ සීඝ්‍ර වර්ධනය ඉතා වැදගත් වේ. මෙසේ සිදුවූයේ ඔවුනට අඩු මිල රසායනික අමුද්‍රව්‍ය ලබාගැනීමට හැකිවීම නිසාය. වසර 2004 දී, ගල්ෆ් බොරතෙල් සහ රසායන ආයතන ආරම්භ කරන ලද්දේ ගල්ෆ් කලාපයේ බොරතෙල් හා රසායනික කර්මාන්ත ආශ්‍රිත වාණිජ නොවන ක්රියාකාරකම් නියෝජනය සඳහා සහ දැනුම බෙදා ගැනීමේ පීඨයක් ලෙසයි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_industry
විද්‍යාව
රසායන විද්‍යාව
|
10,469 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%B1%E0%B7%93%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BA
|
රසායනික නීතිය
|
රසායනික විද්‍යාවට සම්බන්ධ ස්වාභාවික නීති රසායනික නීති නම් වේ. රසායනික විද්‍යාවේ මූලික මතවාදය වන්නේ ස්කන්ධ සංස්ථිති නියමයයි. මෙහිදී පෙන්ණුම් කරනු ලබන්නේ සාමාන්‍ය රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවක දී ස්කන්ධය දැකිය හැකි වෙනසක් නොමැති බවයි. නූතන භෞතික විද්‍යාව පෙන්ණුම් කරනු ලබන්නේ ඇත්තෙන්ම සුරක්ෂිත කළ යුත්තේ ශක්තිය බවයි. ශක්තිය සහ ස්කන්ධ සංස්ථිතිය එකිනෙකට සම්බන්ධ බවයි. මෙම සංකල්පය න්‍යෂ්ටික රසායනික විද්‍යාවේ දී වැදගත් වේ. ශක්තිය ආරක්ෂා කිරීම, තුලනය නැමැති වැදගත් මතවාදයට මෙන්ම තාප විද්‍යාවන්ට ද ඉඩ සලසයි.
රසායනික විද්‍යාවට සම්බන්ධ අනෙකුත් නීති ස්කන්ධය ආරක්ෂා කර ගැනීමේ නීතිය පිළිබඳ විස්තර කරයි. නියත සංයුතිය පිළිබඳ ජෝසප් ප්‍රිස්ට්ලිගේ නීතියෙන් කියවෙන්නේ ශුද්ධ රසායනික, නියත ලෙස සකස් වී ඇති සංයෝගවලින් සකස් වී ඇති බවයි. මෙම සංයෝගවල ආකෘතිමය සැකැස්ම ද වැදගත් වන බව අප දැන් දන්නා කරුණකි.
සමානුපාත පිළිබඳ ඩෝල්ටන්ගේ නීතියෙන් කියැවෙන්නේ මෙම රසායනික ඉතා කුඩා සම්පූර්ණ අංකවල කුඩා කොටස් ලෙස දක්නට ලැබෙන බවය.(i.e. 1:2 O:H ජලයේ දී) බොහෝ ක්‍රමයන්ගේ (විශේෂයෙන්ම ජීවී මහා අණු සහ ලෝහවල) අනුපාතයට විශාල සංඛ්‍යා අවශ්‍ය බව පෙන්ණුම් කරන අතර , බොහෝ විට භාග ලෙස පෙන්ණූම් කරයි. මෙවැනි සංයෝග ස්ටොකියොමිතක නොවන රසායනික සංයෝග ලෙස නම් කෙරේ.
රසායනික විද්‍යාව පිළිබඳ වර්තමානයේ බොහෝ නීති, ශක්තිය සහ පරිණාමය පිළිබඳ සම්බන්ධතාවය පෙන්ණුම් කරයි.
සමතුලිතතාවයේ මිශ්‍රනයක ඇති ඇණු පවතිනුයේ සමතුලිතතාවක් පවතින කාල රාමුවකට අනුකූලවය. පරිණාමනයෙන්ද නිසඟ ශක්තිය මගින් තීරණය කරනු ලබන අණුවල අනුපාතයට අනුකූලව නිසඟ ශක්තිය අඩුවන විට අණු ප්රමාණය වැඩිවේ.
ශක්ති බාධකය තරණය කිරීම සඳහා ශක්තිය ලබා දීම තුලින් එක් ආකෘතියකින් අනෙකට පරිණාමය වීම වේ. මේවා අණුවල නිසඟ ශක්තියෙන්ම පැමිණිය හැකිය. එසේත් නොමැති නම් පරිණාම වේගය වැඩි කරවන බාහිර බලවේගයකින් පැමිණිය හැක. ශක්ති බාධකය වැඩි වන්නට වැඩිවන්නට පරිණාම වේගය අඩු වේ.
උපකල්පිත මැදිහත්කරුවෙක් හෝ සංක්‍රමණ ව්‍යුහයක් ශක්ති බාධකයේ ඉහළ ව්‍යුහයකට සම්බන්දව පවතී. හැමොන්ඩ් ලෙෆ්ලර් ප්‍රස්තුතය දක්වන පරිදි මෙම ආකෘතිය අවසන් ප්‍රථිඵලයට බොහෝ සමාන වේ. එසේත් නොමැති නම් නිසඟ ශක්තිය ඇති ආරම්භයේ දී යොදා ගන්නා ශක්ති බාධකයට ආසන්න නිසඟ ශක්තිය ඇති අමු ද්‍රව්‍යට වැඩිවෙති. රසායනික ප්‍රතික්‍රියා මගින් උපකල්පිත මැදිහත්කරුවා ස්ථායී කිරීම උත්තේජනය කිරීම එක්තරා මාර්ගයකි.
සියලුම රසායනික ප්‍රතික්‍රියා ප්‍රත්‍යාවර්ත වේ.(ක්ෂුද්ර ප්‍රත්‍යාවර්ත නියමය) සමහරක් ප්‍රතික්‍රියාවලට මේ සඳහා ශක්ති නැඹුරුවක් ඇතත් ඒවා ප්‍රත්‍යාවර්ත නොවේ.
නීතිය
විද්‍යාව
රසායන විද්‍යාව
|
10,471 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%8B%E0%B6%B4%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%82%E0%B7%9A%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A
|
උපක්ෂේත්‍රයන්
|
ඖෂධ සෑදිමේ විද්‍යාව මූලික වශයෙන් උපක්ෂේත්‍රයන් 3 කට බෙදා දැක්විය හැකිය.
ඖෂධ
ඖෂධ පිළිබද රසායනය සහ ඖෂධ පිළිබදව දැනුම
ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාවෙහි ප්රායෝගික ක්‍රියාකාර කම්
මෙම උපක්ෂේත්‍රයන් සහ ජෛව රසායන විද්‍යාව වැනි අනෙකුත් උපක්ෂේත්‍රයන් අතර ඇති සීමාවන් හැමවිටම පැහැදිලි නොවන අතර බොහෝ අවස්ථාවල දී විවිධ උපක්ෂේත්‍රයන් අතර ඇති වන සාමූහික ක්රියාකාරකම් මගින් එක්ව පරීක්ෂණ සිදු කරනු ලබයි.
ඖෂධවේදය ඇතැම් අවස්ථාවල දී ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාවෙහි හතර වන උපක්ෂේත්‍රය ලෙස සලකනු ලබයි. ඖෂධ විද්‍යාවේ දී ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාව පිළිබදව අධ්‍යයනය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වුවද එය ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාව සදහා විශේෂිත වූවක් නොවේ. එබැවින් එය සාමාන්‍යයෙන් පුළුල් විද්‍යාවන් සහිත ක්ෂේත්‍රයක් ලෙසට සලකනු ලබයි.
ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාවෙහි ප්රායෝගික අංග ක්‍රියාකාරකම්වල විවිධ විශේෂ ක්ෂේත්‍රයන් පවතී. ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාව පිළිබදව විශේෂඥ දැනුම ලබාගැනීම පිළිබදව එය හදාරන ස්ථානය හෝ ප්‍රජාවන් , රෝහල්, විශේෂඥයින් , ඖෂධ පිළිබදව විස්තර සෙවීම , කර්මාන්ත සහ වෙනත් ආයතන වැනි ස්ථානවල දී නිරූපණය කරන භූමිකාව අනුව වෙනස් වේ.
හෘද රෝග, ආසාදිත රෝග, පිළිකා රෝග පිළිබද අධ්‍යයන විද්‍යාව, ඖෂධ චිකිත්සාව න්‍යෂ්ටික විද්‍යාව, පෝෂණය සහ මනෝ විද්‍යාව යන ක්‍ෂ්ත්‍රයන් නියෝජනය වන පරිදි ඖෂධ පිළිබදව විශේෂඥයන් සහිත විද්වත් මඩුල්ලක් මගින් ඖෂධ සෑදීමේ විද්‍යාවෙහි වෙනත් විශේෂ ප්‍රාගුණ්‍ය පිළිගනු ලැබේ. වයස් ගත පුද්ගලයන් සදහා ඖෂධ ලබාදීම සදහා Commission for Certification in Geriatric Pharmacy නම් කොමිසම මගින් ඖෂධවේදීන් සහතික කරනු ලැබේ. American Board of Applied Toxicology මගින් ඖෂධවේදීන් සහ අනෙකුත් වෛද්‍ය වෘත්තිකයන් ධූලකවේදය සදහා සහතික කරනු ලබයි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Pharmacy#Disciplines
|
10,473 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%81%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B6%BA%E0%B7%9A%20%E0%B6%B8%E0%B7%94%E0%B6%BD%20%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%80%E0%B6%BD%20%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B6%B7%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B6%BA
|
විශ්වයේ මුල ද්‍රව්‍යවල සුලභත්වය
|
ප්‍රෝටෝන නියුට්‍රෝන හා ඉලෙක්ට්‍රෝනවලින් සෑදී සාමාන්‍ය පදාර්ථය එනම් මූල ද්‍රව්‍ය සමස්ත විශ්වයේ අඩංගු ද්‍රව්‍යවලින් සුළු ප්‍රමාණයක් වේ. විශ්වය පිළිබද සිදුකර ඇති අධ්‍යයනයන්ට අනුව විශ්වයෙන් 73% ක් පමණ සමන්විත වනුයේ අදුරු ශක්තියෙන් වන අතර 23% ක් පමණ අදුරු පදාර්ථයෙන්(Black matter) සමන්විත වේ. තරු ග්‍රහලෝක හා අනෙකුත් දෘෂ්‍ය කොටස්වලින් සමන්විත පදාර්ථය හෙවත් මූලද්‍රව්‍ය මුළු විශ්වයේ 4% පමණ සුළු ප්‍රතිශතයක් නිර්මාණය කිරීමට දායක වී ඇත. අංශුමය භෞතික විද්‍යා උපකරණ මේ වනතෙක් අදුරු පදාර්ථයේ පැවැත්ම නිර්ණය කිරීම අසමත් වී ඇති අතර අදුරු ශක්තියේ ස්වභාවය මේ දක්වා අපැහැදිලි තත්වයක පවතී.
ආවර්තිතා වගුවට අයත් වන මූලද්‍රව්‍ය බොහෝමයක් ප්‍රධාන වශයෙන් පරමාණු හා ප්ලාස්මා යන තත්ව දෙකෙන් එක් තත්වයක් යටතේ දැක ගත හැක. එහෙත් පදාර්ථය මෙම අවස්ථාවලට අමතරව විවිධ අසාමාන්‍ය අවස්ථාවලදීද දැක ගත හැක. එහෙත් පදාර්ථය මෙම අවස්ථාවලට අමතරව විවිධ අසාමාන්‍ය අවස්ථා යටතේදී ද දැක ගත හැක. එවන් ස්ථාන සදහා උදාහරණ ලෙස සුදු වාමන තාරකා , ගුඨ ආගාඨ හා නියුට්‍රෝන තාරකා හැදින්විය හැක. නියුට්‍රෝන හා ෆෝටෝන (ප්‍රධාන වශයෙන් අන්තරීක්ෂ ක්ෂුද්ර තරංග පසුබිම් විකිරණයකි.)ලෙසද සාමාන්‍ය පදාර්ථය ස්වභාවයේ පවතී.
අප දන්නා පරිදි විශ්වීය පදාර්ථයේ බහුලම මූලද්‍රව්‍ය හයිඩ්‍රජන් වන අතර දෙවැනි තැන හීලියම්ට හිමි වේ. ඒවා පිළිවෙලින් 1 හා 2 යන පරමාණුක ක්‍රමාංකය දරණ මූලද්‍රව්‍ය වේ. නමුත් තෙවැනි සුලභතම මූලද්‍රව්‍ය ඔක්සිජන් වන අතර එහි පරමාණුක ක්‍රමාංකය 8 වේ. මෙම ප්‍රධාන මූලද්‍රව්‍ය තුන හා සැලකු කළ අන් සියළු මූලද්‍රව්‍ය වඩාත් අඩු ප්‍රමාණවලින් පවතී.
විශ්වය හා එහි බිහිවීම පිළිබද සම්මත මතවාදය මත පදනම්ව සැහැල්ලුතම මූලද්‍රව්‍යවල සුලබත්වය පැහැදිලි කළ හැක. ඒ අනුව මෙම මූලද්‍රව්‍යයන් මහා පිපුරුමෙන් තත්පර සියගණනක කාලය ඇතුළත න්‍යෂ්ටික සංස්ලේෂණය ඔස්සේ නිර්මාණය වූ බව පිළිගැනේ. ස්කන්ධය වඩාත් වැඩි මූලද්‍රව්‍ය බොහෝ පසු කාලීනව තාරකා තුළ නිර්මාණය වූ බව සාමාන්‍ය පිළිගැනීමයි.
හීලියම් - 3 (13He) වායුව පෘතුවිය මත ඉතා දුර්ලභ වන අතර න්‍යෂ්ටික වියලන පරීක්ෂණයක් සදහා යොදා ගන්නා බැවින් දැඩි ඉල්ලුමක් පවතී. එහෙත් 13He වායුව චන්ද්‍රයා මත පෘතුවියට වඩා සුලභව පවතින බව විශ්වාස කෙරේ. තාරකා මාධ්‍යයයේ ප්‍රෝටෝන - ප්‍රෝටෝන දාමය හා CNO වක්‍රය ආදි විවිධ ක්‍රම ඔස්සේ ද වියලනය මගින් මෙම 13He වායුව නිර්මාණය වේ.
විශ්වයේ අඩංගු සාමාන්‍ය පදාර්ථයෙන් 74% හා 24% බැගින් පිළිවෙලින් හයිඩ්‍රජන් හා හීලියම් වලින් යුක්ත බව විශ්වාස කෙරේ. මුළු ස්කන්ධයෙන් ඉතා සුළු ප්‍රතිශතයක් සදහා දායක වුවද ඉතිරි බරින් වැඩි මූලද්‍රව්‍ය විශ්වීය ක්‍රියාකාරිත්වයට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කරයි. ක්ෂීර පථයේ මුළු ස්කන්ධයෙන් 2% ක් පමණ මෙම බරින් වැඩි මූලද්‍රව්‍යවලින් සමන්විතය.
මෙම බරින් වැඩි මූලද්‍රව්‍ය නිර්මාණය වී ඇත්තේ තරු තුළදී වේ. තාරකා විද්‍යාඥයින් හයිඩ්‍රජන් හා හීලියම් හැර අන් සියලු මූලද්‍රව්‍ය ලෝහමය සේ සලකති. මෙසේ සැලකීමට හේතුව වන්නේ හයිඩ්‍රජන් හා හිලීයම් (සුළු වශයෙන් ලිතියම්ද) යන මූලද්‍රව්‍ය පමණක් ස්වාභාවික එනම් තාරකා තුළ සිදුවන න්‍යෂ්ටික විලයන ක්‍රියාවලින් තොරව විශ්වය නිර්මාණය වූ බැවිණි. එබැවින් ක්ෂීර පථයේ හෝ වෙනත් ඕනෑම වස්තුවක ඉහත ලෝහමය මූලද්‍රව්‍යයන්හි පැවැත්ම අතීත තාරකා ක්‍රියාකාරිත්වය පෙන්වන සලකුණකි.
පහත දැක්වෙන්නේ විශ්වයේ බහුලතම සාමාන්‍ය පදාර්ථයට අයත් මූලද්‍රව්‍ය 10 වේ. මූලද්‍රව්‍ය ඉදිරියෙන් එහි සුලභත්වය මිලියනයට කොටස් (PPm ) ඇසුරෙන් දක්වා ඇත.
හයිඩ්‍රජන් - 739000 ppm
හීලියම් - 240000 ppm
ඔක්සිජන් - 10700 ppm
කාබන් - 600 ppm
නියෝන් - 1340 ppm
යකඩ - 1090 ppm
නයිට්‍රජන් - 950 ppm
සිලිකන් - 650 ppm
මැග්නීසියම් - 580 ppm
සල්ෆර් - 440 ppm
වෙනත් - 650 ppm
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Abundance_of_the_chemical_elements#Abundance_of_elements_in_the_Universe
|
10,477 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%82%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%9A%20%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80-%E0%B6%89%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA
|
න්‍යෂ්ටියක රසායන විද්‍යාව-ඉතිහාසය
|
විල්හෙල්ම් රොන්ජන් විසින් X කිරණ සොයාගැනීමෙන් පසුව, බොහෝ විද්‍යාඥයන් (අයනීකරණ විකිරණය) සඳහා උත්සුක විය. සුථර දීපනය සහ ඡායාරූප තහඩුවේ කළු වීම අතර සම්බන්ධය අධ්‍යයනය කළ හෙන්රි බෙකරෙල් ඒ අතර එක් පුද්ගලයෙක් විය. කිසිදු බාහිර ශක්තියක් නොමැතිව යුරේනියම් විසින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන කිරණ ඡායාරූප තහඩුව කළු පැහැති කිරීමට හැකියාවක් ඇතැයි බෙකරෙල් සොයාගත් කල්හි , විකිරණශීලීතාවය සොයා ගන්නා ලදී. (පැරීසියේ සේවය කරන) මාරි කියුරි සහ ඇයගේ සැමියා පියෙර් කියුරි විකිරණශීලී මූලද්‍රව්‍ය දෙකක් අශුද්ධ යුරේනියම්වලින් වෙන් කරන ලදී. ඔවුන් විකිරණමිතික ක්‍රම යොදා ගනු ලැබුවේ සෑම රසායනික වෙන්කිරීමකදීම විකිරණශීලීතාවය ගමන් කරනු ලබන්නේ කුමන මාර්ගයකදැයි හඳුනාගැනීමටයි. යුරේනියම් ශුද්ධ ලෝහය ඔවුන් එකල ප්‍රසිද්ධ නොයෙකුත් රසායනික සංයෝගවල විකිරණශීලීතාවය මණින ලදී. ඉන්පසු ඔවුන් මෙම විකිරණශීලී කුඩා අංශු තවත් කුඩා කොටස්වලට වෙන් කළ අතර මෙලෙස සිදු කරන ලද්දේ විශේෂිත ක්‍රියාවලියක් සිදු කිරීමට කුඩා කොටස්වලට වෙන් කළ යුතු බැවිනි. (විකිරණශීලීතාවය , ස්කන්ධයෙන් බෙදන ලදී) මේ ආකාරයට ඔවුන් පොලෝනියම් සහ රේඩියම් වෙන් කරන ලදී. 1901 වර්ෂයේ දී අවධානයට යොමු වූ පරිදි මේ ආකාරයට ඉතා විශාල ප්රමාණයේ විකිරණ මිනිසුන්ට හානිදායක විය හැකිය. බෙකරෙල් විකිරණ සාම්පලයක් තම සාක්කුවේ දමාගෙන යෑමට පුරුදු වී සිටි අතර, මේ නිසා විකිරණ විශාල ප්‍රමාණකට නිරාවරණය වීමෙන් විකිරණශීලී පිලිස්සීම්වලට ඔහු ලක් විය. මෙම ආපදාව හේතුවෙන් විකිරණවල ඇති ජීව විද්‍යාත්මක ගුණ අධ්‍යයනය කිරීමට පෙළඹුණ අතර, එයින් පසුව වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරවල ද දියුණුවක් ඇති විය. මාරි කියුරිගේ දියණිය (ඉරේන් ජෝලියට් කියුරි) සහ ඇයගේ සැමියා විකිරණශීලීභාවය “නිර්මාණය” කිරීමේ ප්‍රමුඛයන් වූහ. ප්‍රෝටෝනවලින් අධික නයිට්‍රජන් සමස්ථානිකයක් නිර්මාණය සඳහා ඔවුහු ඇල්ෆා සංඝටක බොරෝන් සමග විචර්ෂණය කළහ. මෙම සමස්ථානිකය පොසිටෝන නිකුත් කරයි. මීට අමතරව, නව විකිරණශීලී සමස්ථානියක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ඔවුන් ඇලුමිනියම් සහ මැග්නීසියම් නියුට්‍රෝන සමග විචර්ෂණය කරන ලදී. කැන‍ඩාවේ සහ එංගලන්තයේ වැඩ කරමින් සිටි, අර්නස්ට් රදර්ෆර්ඩ් පෙන්ණුම් කරන ලද්දේ විකිරණශීලීභාවයේ පරිහානිය සරල සමීකරණයක් මගින් විස්තර කළ හැකි බවයි. (ප්‍රථම පන්තියේ රේඛීය ව්‍යුත්පන්න සමීකරණයක් වර්තමානයේ හඳුන්වනු ලබන්නේ ප්‍රථම පන්තියේ චාලක ශක්තිය ලෙසයි) මෙයින් අදහස් කරනු ලබන්නේ දෙනු ලබන විකිරණ සංඝටක අර්ධ ජීවකාලය ලක්ෂණ දක්නට ලැබෙන බවයි. (යම් මූලයක අඩංගු විකිරණ ප්රමාණය භාගයකින් අඩු කිරීමට ගන්නා කාලය) ඔහු විසින් ඇල්ෆා, බීටා හා ගැමා විකිරණ යන පද හඳුන්වා දෙන ලදී. ඔහු නයිට්‍රජන් , ඔක්සිජන් බවට පත් කළේය. එමෙන්ම විශේෂයෙන්ම ගයිගර් මාර්ස්ඩන් පරීක්ෂණය (ස්වර්ණ පත්‍ර පරීක්ෂණය) පරමාණුවක “ප්ලම් පුඩිම -ආකාරය” වැරදි බව පෙන්ණුම් කළේය. මෙම ප්ලම් - පුඩිම ආකාරය යෝජනා කරන ලද්දේ 1904 දී ජේ.ජේ. තොම්සන් විසිනි. මෙහිදී පරමාණුව සකස් වී ඇත්තේ සෘණ ආරෝපිත ඉලෙක්ට්‍රෝන තුලිත කිරීමට සකස් වූ ධන ආරෝපිත “වළාකුලක්” මගිනි. රදර්ෆර්ඩ්ට නම්, ස්වර්ණ පත්‍ර පරීක්ෂාවෙන් අදහස් කෙරෙනුයේ, මුලින්ම පරමාණුවේ රදර්ෆර්ඩ්ගේ ආකෘතියට අනුව ද ඉන් පසුව ක්‍රමයෙන් බොහර් ආකෘතියට අනුව ධන ආරෝපිත සීමා වන්ගේ ඉතා කුඩා න්‍යෂ්ටියකට පමණක් බවද ඉන්පසුව ක්‍රමයෙන් බෝර් ආකෘතියට අනුව ධන න්‍යෂ්ටිය වටා ඍණ ඉලෙක්ට්‍රෝන වටවී ඇති බවත් සඳහන් වුනි.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_chemistry#Early_history
රසායන විද්‍යාව
|
10,485 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%83%E0%B7%96%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%BA
|
වසූරිය
|
වසූරිය () මිනිසාට පමණක්ම ආවේනික වූ වැලියොලා මේජර් හා වැලියෝලා මයිනර් නම් වෛරස ප්‍රභේද දෙකක් මගින් හටගන්නා බෝවන රෝගයකි. මෙය ලතින් භාෂාවෙන් තිත් හෝ බිබිලි ඇතිකරන යන අරුත් දේ. පහලොස්වන ශත වර්ශයේදී යුරෝපයේ වසූරිය (smallpox) යන නම උපදේශය (great pox) නම් රෝගයෙන් වෙන්කොට හදුනාගැනීම සදහා භාවිතා වුණි.
වසූරිය රෝගය සමෙහි උගුරෙහි හා මුඛයෙහි කුඩා රැධිර වාහිණි තුළට සීමා වේ. සමෙහි මේවා කුඩා ලප සහිත පැල්ලමක් ලෙස ද පසු කාලීනව ඉස්සුනු දියරයක් පිරී බිබිලි ලෙසට ද හටගනී. වැලියෝලා මිස්රි වෛරස මගින් වඩාත් දියුණු තත්වයට රෝගය ඇති කරන අතර මෙමගින් 30% සිට 35% දක්වා මරණ සංඛ්‍යාවක් ඇති කරයි. වැලිසොරා මයිනර් මගින් ඇතිකරන රෝගය එතරම් දරුණු නොවන අතර එමගින් රෝගයට ගොදුරු වූවන්ගෙන් ආසන්න වශයෙන් 1% ක් බිලිගනී. වැලියොලා මයිනර් මගින් ආසාදිතයන්ට ඇති වන දීර්ඝකාලීන සංකූලතාවයන් වන මුහුණෙහි ඇතවන ඊට ආවේනික කැළැල් ජීවත් වන්නන්ගේ 65 - 85% ක් අතර දක්නට ලැබේ. 2% සිට 5% දක්වා වූ සුළුතරයකට ඇසේ කනීණිකාවේ ඇති වන තුවාල නිසා හටගන්නා අන්ධභාවය, ආතරයිටිස් රෝගය නිසා හන්දිපත්වල ඇතිවන විකෘතිතා හා අස්ථිවල ඇති වන ආසාදනයන් දක්නට ඇත.
වසූරිය මානව වර්ගයා තුළ ඇතිවන්නට ඇත්තේ ක්‍රි.පූ. 3 වන සියවසේ සිටය. රෝගය නිසා 18 වන සියවසේ දී 400000 ක් පමණ යුරෝපා ජාතිකයින් පිරිසක් මරුමුවට පත්වූ අතර එවකට අන්ධවීම් අතරින් තුන්වන ස්ථානයක් ගනී. ආසාදිතයින්ගෙන් 20% සිට 60% අතර ද ළමුන්ගෙන් 50% කට වැඩියෙන් රෝගය නිසා මරණයට පත්වුණි.
විසිවන සියවසේදී සිදුකරන ලද ගණන් බැලීම්වලට අනුව වසූරිය රෝගය නිසා මිලියන 300 - 500 ත් අතර පුද්ගලයින් ප්‍රමාණයක් මරණයට පත්ව ඇත. 1967 දී ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය තක්සේරු කළ අන්දමට එම වසර තුළ මිලියන 15 ක් වූ රෝගීන් ප්‍රමාණයක් වාර්තා වූ අතර මිලියන දෙකක් මරණයට පත්ව ඇත. දහනවවන හා විසිවන ශතවර්ෂය පුරාවටම දියත් කරන ලද සාර්ථක ප්‍රතිශක්තීකරණ ව්‍යාපාරයක් නිසා ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය මගින් 1979 දී වසුරිය ලොව තුලින් මුළුමනින්ම තුරන් කිරීමට හැකි වුණි. මේවන විට මුළුමනින්ම ලොවෙන් තුරන් කරන ලද එකම බෝවන රෝගය වන්නේ වසුරියයි.
ආශ්‍රිත
වසංගත ලැයිස්තුව
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
Chordopoxvirinae
Eradicated diseases
Virus-related cutaneous conditions
බෝවන රෝග
මානව සංහතියේ ජයග්‍රහන
ප්‍රතිශක්තිකරණය
|
10,488 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%E0%B6%BA%20%28%E0%B7%83%E0%B6%9F%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B7%80%29
|
පරිගණකය (සඟරාව)
|
“පරිගණකය” යනු IEEE පරිගණක සමාජය මඟින් ප්රායෝගික පුහුණුවක් මුල් කරගත් සමාජයේ සියළුම සාමාජිකයින් සදහා නිකුත් කරන සගරාවකි. එහි තීරක සමාලෝචිත වාර්තා, නිත්‍ය තීරු හා වත්මන් පරිගණක නිකුතුවන් සම්බන්ධ සම්මුඛ සාකච්ඡා අඩංගු වේ. මෙම සඟරාව වාණිජ සඟරාව හා ගවේෂණාත්මක සඟරාවක යන දෙකෙහිම කරුණු උකහා ගෙන ඒ දෙකට ම අතරමැදි තැනක පවත්නා සඟරාවකි. “පරිගණකය” වත්මන් පර්යේෂණවල වර්ධනය , නැඹුරුතා , හොදම ප්‍රතිපත්ති හා වෘත්තියේ වෙනස්වීම් පිළිබද තොරතුරු සපයයි. සඟරාව IEEE පරිගණක සමාජයේ සාමාජිකයින්ට කිසිදු අය කිරීමකින් තොරව ලබා දේ.
|
10,492 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B7%9D%E0%B7%80%E0%B6%B1%20%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%9C
|
බෝවන රෝග
|
බෝවන රෝග () යනු ව්‍යාධිජනක ක්ෂුද්ර ජීවීන් වන වෛරස ,බැක්ටීරියා , දිලීර , ප්‍රොට්‍රෝසෝමාවන් හා බහු සෛලික පරපෝෂිතයින් හා රෝග කාරක ප්‍රෝටීන අංශු මගින් ඇතිකරන රෝගී තත්වයන් වේ. මෙම ව්‍යාධිජනකයින් ශාක හා සතුන් යන දෙකොටස සදහාම රෝග ඇති කරයි.
මෙම රෝග කාරකයින් මගින් ඇති කරන රෝගී තත්වයන් බෝවන රෝග ලෙස හැදින්වෙන්නේ එමගින් එක පුද්ගලයෙකුගෙන් තවත් පුද්ගල‍ෙයකුට රෝගය ඇති කිරීමේ හැකියාව නිසාය. බෝවන රෝග ව්‍යාප්තිය ස්පර්ශ මගින් හා වෙනත් බොහෝ ක්‍රමෝපායන් මගින් සිදුවේ. ඒවා නම් ආසාදිත දේහ තරල , අපවිත්‍ර වූ ආහාර , ජලය , වාතය හා ආසාදිත රෝග වාහකයින් මගිනි.
ආසාදිතතාව යනු ව්‍යාධිජනක ජීවියකුට ධාරකයාගේ සිරුර තුළට ඇතුළු වී එහි ජීවත් වන අතරතුර ගුණනය වීමේ හැකියාවයි. බෝවන සුළු බව යන්නෙන් ප්රකාශ වන්නේ වෙනත් ධාරකයෙකු වෙතට රෝගය ඇති කිරීමේ සාපේක්ෂ පහසුවයි. කෙසේ වුවද ආසාදනය යනු ආසාදිත රෝගයකට සමාන අරුත් දෙන්නක් නොවේ. ආසාදනයක් මගින් වැදගත් රෝග ලක්ෂණ ඇති නොකරන අතර රෝගියාගේ දේහ ක්‍රියාකාරීත්වයන් ද බැරෑරුම් ලෙසට අඩපන නොකරයි.
වර්ගීකරණය
අනන්ත වූ ක්ෂුද්ර ජීවී විශේෂයන් ප්‍රමාණයක් අතරින් නිරෝගි පුද්ගලයෙකු හට රෝග බිහිකිරීමට හැක්කේ ඉතා සුළු ප්‍රමාණයකට පමණි. ආසාදිත රෝගයක් ඇති වන්නේ එම සුළු තරයක් වූ ව්‍යාධි ජනකයින් සහ ඔවුන් ආසාදනයට ලක්කරන ධාරකයා‍ෙග් ආරක්ෂණ යාන්ත්‍රණය අතර ඇති වන අන්තර් ක්‍රියාවක් හේතු කොට ගෙනය. රෝගයක් ඇති වීම හෝ රෝගයෙහි බරපතල කම සදහා හේතු කාරක වන්නේ අදාල රෝග කාරක ජීවියා හට ධාරකයා කෙරෙහි කෙතරම් හානියක් සිදු කළ හැකිද සහ ධාරකයා හට එම රෝග කාරක ජීවියාට එරෙහිව කෙතරම් දුරට ප්‍රතිරෝධිතාවයක් දැක්විය හැකිද යන්න මත පදනම්වය. මේ නිසා ධාරකයාගේ ආරක්ෂණ යාන්ත්‍රණය මත පදනම්ව මෙම ක්ෂුද්ර ජීවින් ප්‍රථමික ව්‍යාදි ජනකයෙන් හෝ අවස්ථාවාදී ව්‍යාදි ජනකයින් ලෙසට හදුන්වති.
ප්‍රාථමික ව්‍යාදි ජනකයෙක් මගින් රෝගයක් ඇති වන්නේ සාමාන්‍ය සෞඛ්ය සම්පන්න ධාරකයකු තුළට ඔවුන් ඇතුළු වී ඒ තුළ ක්‍රියාකාරී වීමට ඔහු කෙරෙහි ඇති ආවේණික ප්‍රචණ්ඩකාරී බව මත පදනම් කර ගෙනය. මෙම ව්‍යාධි ජනකයින් සිරුර තුළට ඇතුළු වීමේ එක් හේතුවක් වනුයේ රෝග ව්‍යාප්තිය සහ ප්‍රජණනය කෙරෙහි ඔවුන් තුළ ඇති අවශ්‍යතාවයයි. වඩාත් බහුල ප්‍රාථමික ව්‍යාදි ජනකයින්ගෙන් බොහොමයක් මිනිසුන් පමණක් ආසාදනයට ලක්කරන අතර බොහොමයක් බරපතල රෝගි තත්වයන් ඇති කරනු ලබන්නේ බාහිර පරිසරයෙන් හෝ මානව නොවන ධාරකයන් ගෙනි.
ධාරකයෙකුගේ සිරුර තුළ රෝගයක් ඇති වීමට එරෙහිව ප්‍රතිශක්ති කරණය අඩු වූ අවස්ථාවන්හිදී ආසාදිත රෝග ඇති කරන ජීවින් හට අවස්ථාවාදීන් ව්‍යාදි ජනකයින් යැයි ව්‍යවහාර කෙරේ. මෙලෙස ඇති වන අවස්ථාවාදි රෝග හටගනුයේ ධාරකය ද සමග සාමාන්‍යයෙන් ජීවත් වන අන්ත්‍රයෙහි හෝ ශ්වසන පද්ධතියෙහි වාසය කරන හානිකර නොවන ක්ෂුද්ර ජීවින්ගෙනි. තවද වෙනත් ධාරකයෙකු මගින් හෝ (Clostridium difficile මගින් ඇති කරන රෝගී තත්වයන් වලදී) අස්ථි බිදිමක් හෝ සැත්කම් තුවාලයක් මගින් බාහිරව ක්ෂුද්ර ජීවින් සිරුර තුළට ඇතුල් වීමකදී අවස්ථාවාදී ලෙස රෝගී තත්වයන් ඇති විය හැකිය. මෙම රෝග ඇති වීම සදහා ධාරකයාගේ සිරුරෙහි ආරක්ෂණ යාන්ත්‍රණය අඩාල වීමක් අවශ්‍යවන අතර ජානවල දුර්වලතා, ප්‍රතිජීවක ඖෂධ වර්ග භාවිතා කිරීම ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩාල කරන රසායනික ද්‍රව්‍යය පරිහරණය, අයණීකාරක විකිරණවලට නිරාවරණය වීම හෝ ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩාල කරන සරම්ප, මැලේරියා හෝ ඒඩ්ස් වැනි රෝග මගින් මෙලෙස අවස්ථාවාදී රෝග ඇති විය හැකිය. ප්‍රාථමික ව්‍යාධි ජනකයින් මගින් මෙලෙස රෝගවලට ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩු වූ පුද්ගලයින්ට වඩා වැඩි තීව්‍රතාවයකින් රෝගය ඇති කරන ලදී.
යම්කිසි රෝගයක් ආසාදිත රෝගයක් බවට විග්‍රහ කළ හැකි එක් ක්‍රියාමාර්ගයක් වනුයේ කොච් විසින් සිදුකරන ලද උපකල්පනයන්ය. මෙය රොබට් කොච් නම් විද්‍යාඥයා විසින් කරන ලද උපකල්පනයකි. ඔහු ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත්තේ රෝග කාරක ද්‍රව්‍යයන් රෝගීන් තුළ පමණක් හදුනා ගත හැකි අතර නිරෝගී පුද්ගලයන් තුළ ඒවා දක්නට නොමැති බවයි. තවද එම රෝග කාරක ද්‍රව්‍ය සිරුරතුළට ඇතුළු වන පුද්ගලයන්හට රෝගය ඇති වන බවද විග්‍රහ කරන ලදී. මෙම උපකල්පනයන් මගින් මයිකො බැක්ටීරියා නම් බැක්ටීරියා විශේෂය මගින් ක්ෂය රෝගය ඇති කරන බව සොයා ගන්නා ලදී. කොච් විසින් සිදුකරන ලද මෙම උපකල්පනය බොහොමයක් මිනිසුන් හට ඇති වන රෝග සදහා භාවිතා කළ නොහැක. එසේ වනුයේ නිරෝගී පුද්ගලයන් වර්ධක මාධ්‍යයක වගා කරන ලද ව්‍යාධි ජනකයින් මගින් ආසාදනයට ලක්කිරීමක් අවශ්‍ය වන බැවිනි. ඇතැම් අවස්ථාවන්හිදී පැහැදිලිව ආසාදන රෝග බවට හදුනාගත හැකි රෝගී තත්වයන් ඉහත කී නිර්ණායකයන් හා සංසන්දනය නොවේ. උදාහරණයක් ලෙස උපදංශය රෝගය ඇති කරන Treponema pallidum නම් රෝග කාරක ද්‍රව්‍යය වර්ධක මාධ්‍යයක වගා කළ නොහැකි අතර එය වර්ධනය කළ හැක්කේ හාවුන්ගේ වෘෂණ කෝෂ තුළ පමණි. මෙහිදී සත්ව ධාරකයෙකු තුළ වර්ධනය වූ ක්ෂුද්ර ජීවින් පසුව වර්ධක මාධ්‍යයක් තුළ වර්ධනය කරනු ලබයි. ජනගහනයක් තුළ රෝගවල ව්‍යාප්තිය පිළිබද අධ්‍යයනය කිරීමක් වසංගත අධ්‍යයන විද්‍යාව මගින් සිදුකරනු ලබයි. මෙමගින් යම්කිසි රෝගයක පැතිරීම කඩින් කඩ ඇති වන්නක් ද, ඒක දේශීය වූවක්ද එක් ප්‍ර‍ෙද්ශයකට හෝ ගෝලීය වශයෙන් ව්යාප්ත වූ වසංගත රෝග තත්වයක් ද යන්න පිළිබදව අවබෝධ කරගැනීමට හැකිය.
රෝග ව්‍යාප්තිය
බෝවන රෝග ව්යාප්ත වනනේ යම්කිසි මාධ්‍යයක් හරහාය. රෝග බෝවන මාධ්‍ය පිළිබදව අවබෝධයක් ලබා ගැනීම අදාල රෝගය මර්ධනය කිරීම හා රෝගය පිළිබදව අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඉවහල් වේ. රෝග ව්‍යාප්තිය නොයෙකුත් ක්‍රමෝපායන් මගින් සිදුවේ. ස්වසන රෝග සහ මෙනින්ජි ප්‍රදාහය වැනි රෝග බහුලව ඇතිවන්නේ කැස්ස , කිවිසීම , සිපගැනීම , කථනය හා ඇතැම්විට ගීත ගායනා කිරීමේදී වාතය මගින් ව්යාප්ත වන බිදිති මගිනි. ආන්ත්‍රික රෝග ව්යාප්ත වනුයේ අපවිත්‍ර වු ආහාර හා ජලය මගිනි. ලිංගාශ්‍රිත රෝග ව්යාප්ත වනනේ ලිංගික ක්‍රියාවලදී ස්‍රාවය වන තරලයක් මගිනි . ඇතැම් රෝග අපවිත්‍ර වු අජීවී ද්‍රව්‍යන් සමග ස්පර්ශයෙන් ඇතිවේ. උදාහරණයක් ලෙසට එක් පුද්ගලයෙකුගෙන් තවත් අයෙකුට ගමන්ගන්නා අපවිත්‍රවු කාසියක් මගින් රෝග බෝකළ හැකිය. ඇතැම් රෝග කාරකයින් කෙලින්ම සම සිදුරු කරගෙන සිරුර තුළට ඇතුළු වේ.
බෝවන රෝග ව්‍යාප්තිය සදහා ඇතැම් විට රෝග වාහකයන් හවුල්වේ. මෙම රෝග වාහකයින් යාන්ත්‍රික රෝග වාහකයින් හා ජීව විද්‍යාත්මක වාහකයින් ලෙසට වර්ග දෙකකි. යාන්ත්‍රික රෝග වාහකයින් අක්‍රියව රෝග කාරක ද්‍රව්‍යයන් තම සිරුර මතින් තවත් ස්ථානයකට ප්‍රවාහනය කෙරේ. ගෙමැස්සා මේ සදහා කදිම උදාහරණයකි. විශබීජවලින් අපවිත්‍ර වු හරකුන්ගේ අපද්‍රව්‍ය වෙතට ආකර්ශනය වන ගෙමැස්සන් අපවිත්‍රවු පාද සහිතව ආහාර මත වැසීම මගින් එම ආහාර අපවිත්‍ර වේ. මෙහිදී රෝග කාරක විශබීජ ගෙමැස්සන් සිරුර තුළට ඇතුළු නොවේ.
ජීව විද්‍යාත්මක වාහකයන්ගේ සිරුර තුලට රෝග කාරක පරපෝෂිතයා ඇතුළු වන අතර සක්‍රියව දෂ්ට කිරීමක් මගින් පරපෝෂිතයින් සිරුර තුළ ට ඇතුළු වේ. මෙම වාහකයින් බොහෝ විට මැලේරියාව , මොළේ උණ , චාගා රෝගය , ලයිම් රෝගය සහ අප්‍රිකානු නිද්‍රා උණ යන රුධිරය මගින් ව්යාප්ත වන රෝග දරුණු රෝග ඇති කරති. මෙම ජීව විද්‍යාත්මක වාහකයින් බොහෝ දුරට මදුරුවන් , මැක්කන් , කිනිතුල්ලන් හා උකුණන් වැනි ආත්‍රපෝඩාවන්ය. රෝග කාරක පරපෝෂිතයාගේ ජීවන චක්‍රය සම්පුර්ණ කිරීමට මෙම වාහකයින් අවශ්‍ය වේ. එබැවින් රෝග වාහකයින් මගින් ව්යාප්ත වන රෝග වැළැක්වීම සදහා එම ජීවන චක්‍රය විනාශ කරනු වස් අදාල වාහකයින් මරණයට පත් කිරීම සිදු කෙරේ.
ව්යාධිජනකයින්ගේ ප්‍රචණ්ඩත්වය හා රෝග සම්ප්‍රේශණය අතර ඇති සම්බන්ධතාව සංකීර්ණ වේ. මෙය ව්යාධිජනකයින්ගේ දීර්ඝ කාලීන පරිණාමනය සදහා ඉවහල් වේ. අළුතින් ක්ෂුද්ර ජීවියෙකුට හා ධාරක‍යකුට එකවර පරිණාමනය වීමට පරම්පරා ගණනක් ගතවන නිසා අළුතින් බිහිවන ව්‍යාධිජනකයින් ඔවුන්ට හමුවන මුල්ම ගොදුර වෙතට තදින් පහර දෙති. මෙලෙස මුලින්ම රෝගය ඇතිවන අවස්ථාවන්හිදී අනුපාතය ඉහල වේ. රෝගය බොහෝ මාරාන්තික නම් ව්‍යාධිජනක ක්ෂුද්ර ජීවියා තවත් ධාරක‍ෙයකු වෙතට සංක්‍රමණය වීමටත් පෙරම රෝගියා මරණයට පත්වේ. කෙසේ වුවද රෝග කාරකයාගේ ව්‍යාධිජනකතාවය ඉහල නම් රෝගයේ බෝවීමේ ඇති ප්‍රවනතාවය හා රෝගය ව්‍යාප්තවීමේ වේගය ඉහල වේ. උදාහරණයක් ලෙස අධික පාචන තත්වයක් ඇතිවන කොළරා රෝගී අවස්ථාවකදීද කැස්ස හා කිවිසීමේදී බිදිති මගින් සීඝ්‍රව ව්යාප්ත වන ශ්වසන රෝගද ගත හැකිය.
රෝග කිහිපයක්
වසූරිය
ලාදුරු
බෝවන රෝග
|
10,499 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%90%E0%B6%BD%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%9D%20%E0%B6%9C%E0%B7%90%E0%B6%BD%E0%B6%BD%E0%B7%93
|
ගැලලියෝ ගැලලී
|
ඉතාලි ජාතික ගැලලියෝ ගැලලී භෞතික විද්‍යාඥයෙකු , ගණිතඥයකු , තාරකා විද්‍යාඥයකු සහ දාර්ශනිකයෙකු වූ අතර විද්‍යාත්මක විප්ලවය / පුනරුදය උදෙසා විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. ඔහුගේ මූලික ක්රියාකාරකම් අතරට දුරේක්ෂය වැඩි දියුණු කිරීම සහ එමගින් තාරකා විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් සිදු කිරීම සහ කොපර්නිකානු වාදයට සහය පළ කිරීම ද වේ. ගැලීලියෝ “නූතන විද්‍යාවේ පියා” “විද්‍යාවේ පියා” “නූතන භෞතික විද්‍යාවේ පියා” සහ “නුතන නිරීක්ෂණාත්මක තාරකා විද්‍යාවේ පියා” යනාදී විරුධාවලිවලින් පිදුම් ලබන්නෙකි. ප්‍රගති විද්‍යාව යටතේ ගැලීලියෝ විසින් වර්තමානයේ භෞතික විද්‍යාත්මක ඉගැන්වීම් පටිපාටිවල ආරම්භක අවධියේ උගන්වනු ලබන ඒකාකාර ත්වරණයෙන් චලිත වන වස්තූන් පිළිබද අධ්‍යයනය කරන ලදී. සූර්ය ලප නිරීක්ෂණය හා ඒවා පිළිබද වැඩිදුර අධ්‍යයනය සිදු කිරීමත් , ගැලීලියානු චන්ද්‍රයන් ලෙස වර්තමානයේ දී හැදින්වෙන බ්‍රහස්පතිගේ විශාලම චන්ද්‍රයන් සිව්දෙනා සොයාගැනීමක් ගැලීලියෝ තාරකා විද්‍යාවට දැක්වූ දායකත්වයට උදාහරණ වේ. තවද ව්‍යවහාරික විද්‍යාව හා තාක්ෂණය පිළිබද කටයුතු යටතේ ගැලීලියෝ විසින් මාලිමා යන්ත්‍ර සැලැස්ම ද වැඩි දියුණු කරන ලදී. කොපර්නිකානුවාදයට ගැලීලියෝ විසින් සහාය දැක්වීම ඔහුගේ ජීවිත කාලය තුළ දී විවාදයට තුඩු දුන් කරුණක් විය. භූකේන්ද්‍රවාදය ඇරිස්ටෝටල්ගේ කාලයේ සිටම පිළිගත් මතවාදය වූ අතර ගැලීලියෝ විසින් එය බැහැර කිරීම නිසා කතෝලික පල්ලිය විසින් සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය සත්‍ය බව අදහස් පළ කිරීම තහනම් කරන ලදී. ඒ සදහා බලපෑ ප්‍රධාන හේතු වූයේ සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය බයිබලයේ වචනාර්ථ අරුතට පටහැනි වීම සහ සූර්ය කේන්ද්‍රනවාදය සදහා වූ සාක්ෂි එකල අල්ප වීමයි. මෙම ක්‍රියාදාමයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ගැලීලියෝට සිය සූර්ය කේන්ද්‍රවාදී අදහස් ප්‍රසිද්ධියේම බැහැර කිරීමට සිදු වූ අතර කතෝලික පරීක්ෂක සභාවේ නියෝග මත ජීවිතයේ අවසාන කාලය නිවාස අඩස්සියට යටත්ව ගෙවීමට සිදු විය.
විද්‍යා පුනරුදය කෙරෙහි මහඟු සේවයක් කළ මොහු ව භෞතික විද්‍යාවේ පියා සහ නූතන විද්‍යාවේ පියා යන නම් වලින් හැදින්වේ. ඔහුගේ සොයාගැනීම් අතරට එක්වන ප්‍රධානම දේවල් වන්නේ බ්‍රහස්පතිගේ විශාලතම චන්ද්‍රයන් 4 දෙනා, හිරු ලප පිළිබඳ කළ අධ්‍යයන සහ දියුණු කල මාලිමා යන්ත්‍රයයි.
සංගීතඥයන් වූ වින්සන්සෝ ගැලීලි සහ ජුයිලා අම්මානාති ට දාව පීසා නගරයේදී උපන් දරු සය දෙනාගෙන් පළමු වැන්නා ගැලීලියෝය. ළමා වියේදී පූජකයෙක් වීමට වුවමනා වුවද තම පියාගේ අනුදැනුම පරිදි පීසා සරසවියේ වෛද්‍ය උපාධියක් සඳහා ඇතුළත් විය. 1591 දී පියාගේ මරණයෙන් පසුව පාදුවා සරසවියට මාරුවක් ලද ඔහු 1610 වනතුරු එහි භූගෝල විද්‍යාව, යාන්ත්‍ර විද්‍යාව හා අභ්‍යවකාශ විද්‍යාව ඉගැන්වීය. මේ කාලයේදී ඔහු චාලක විද්‍යාව, අභ්‍යවකාශය, පදාර්ථමය ශක්තිය හා දුරදක්නයේ වැඩිදියුණු කිරීම් මගින් විශාල මෙහෙයක් කරන ලදි.
1610 දී ඔහු දුරදක්නයෙන් බ්‍රහස්පතිගේ චන්ද්‍රයන් පිළිබඳව කරන ලද පරික්ෂණ වල වාර්තා එළිදැක්විණි. මීළඟ අවුරුද්දේදී ඔහු රෝමයේ ගණිතඥයන් සහ දර්ශනවාදීන්ට තම දුරදක්නය පිළිබඳ වැඩි විස්තර ලබාදුන්නේය. ගැලීලියෝද සහය දුන් "හිරු මධ්‍යගත ග්‍රහලෝක පද්ධතිය” නම් මතයට 1612 දී දැඩි විරෝධයක් එල්ලවිය. ඔහුගේ ප්‍රථම ග්‍රන්ථය වූ "Dialogue Concerning the Two Chief World Systems", කෘතිය 1623 දී ප්‍රකාශයට පත් කෙරිණි. දිගින් දිගටම ඔහුගේ මතවාදවලට විරෝධයන් එල්ලවූ අතර 1632 දී ඔහුට රෝමයේ ශුද්ධ වූ කාර්යාලයට වාර්තා කරන ලෙස අණ කෙරිණි.
සටහන්
1642 මරණ
1564 උපත්
ඉතාලි ජාතිකයින්
|
10,505 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%80%20%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%81%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92%20%E0%B6%8C%E0%B6%AB%E0%B6%AD%E0%B7%8F%20%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B6%BA
|
මානව ප්‍රතිශක්ති ඌණතා වෛරසය
|
මානව ප්‍රතිශක්ති ඌණතා වෛරසය හෙවත් HIV යනු රෙට්‍රො වෛරසයක් වන අතර එමගින් නතු කරගත් ප්‍රතිශක්ති ඌණතා සින්ඩ්‍රෝමය හෙවත් AIDS රෝගය ඇතිවේ. මෙහිදී මිනිසුන් තුළ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය අක්‍රීය වීම ආරම්භවන අතර එමගින් මාරාන්තික අවස්ථාවාදී ආසාදන ඇතිවේ. මින් පෙර මෙම වෛරසය සදහා මානව - T - වසා ෛ‍සල වෛරස -III (HTLV – III) , වසා ගැටිති විශාල වීම හා සම්බන්ධ වෛරසය (LAV) සහ AIDS - සම්බන්ධ රෙට්‍රො වෛරසය (ARV) නමින් හැදින්වුණි.
HIV ආසාදන බෝවීමක් සිදුවනු ලබන්නේ රුධිරය, ශුක්‍ර තරල, යෝනි මාර්ගයේ ස්‍රාවයන්, ශුක්‍ර මෝචනය හෝ මව් කිරි මගිනි. මෙම දේහ තරල තුළ HIV නිදහස් වෛරස අංශු ලෙස සහ ආසාදිත ප්‍රතිශක්තිකරණ සෛල තුළ අන්තර්ගතව ඇත. AIDS රෝගය ව්යාප්ත වීම සිදුවනු ලබන ප්‍රධාන මාර්ග හතර වනුයේ අනාරක්ෂිත ලිංගික සංසර්ගයක් මගින්, අපවිත්‍ර වූ එන්නත් කටු මගින් මව් කිරි මගින් හා දරු ප්‍රසූතියේ දී ආසාදිත මවගෙන් දරුවාට ගමන් කිරීම යන ක්‍රම වලිනි. HIV සදහා රුධිරය හා එහි නිෂ්පාදනයන් පරීක්ෂණයට ලක් කිරීම මගින් HIV ආසාදනය සංවර්ධිත රටවල බොහෝ දුරට අවම වී ඇත.
මිනිසුන් තුළ HIV ආසාදන ඇතිවීම වසංගත රෝග තත්වයක් බවට පත්ව ඇත. 2006 ජනවාරි මාසයේදී HIV / AIDS (UNAIDS) හි ඒකාබද්ධ එක්සත් ජාතීන්ගේ වැඩසටහන මගින් සහ ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය මගින් තක්සේරු කර ඇති අන්දමට 1981 දෙසැම්බර් පළමු වෙනිදා ඒඩ්ස් රෝගය මුල්වරට හදුනාගත් දිනයේ සිට එමගින් පුද්ගලයින් මිලියන 25 කටත් අධික සංඛ්‍යාවක් මරණයට පත්වී ඇත. එමගින් එය ඉතිහාසය තුළ වඩාත් විනාශකාරී වසංගත තත්වය ලෙසට පත්ව ඇත. තක්සේරු කර ඇති අන්දමට ලෝක ජනගහනයෙන් 0.6% ක් HIV මගින් ආසාදනයට ලක්ව ඇත. වසර 2005 දී පමණක් AIDS මගින් ජීවිත මිලියන 2.4 – 3.3 අතර සංඛ්‍යාවක් පිළිගෙන ඇති අතර එයින් 570,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් කුඩා ළමුන් වේ. මෙමගින් වන මරණ සංඛ්‍යාවෙන් තුනෙන් එකක්ම අප්‍රිකානු රටවල සිදුවන අතර එමගින් ආර්ථික වර්ධනය අඩපණ කර දරිද්‍රතාවය ඉහළ නංවයි. නූතන තක්සේරු කිරීම්වලට අනුව HIV මගින් අප්‍රිකාවේ පුද්ගලයින් මිලියන 90 ක් ආසාදනයට ලක්ව ඇති අතර මිලියන 18 ක් පමණ අවම අනාථයින් සංඛ්‍යාවක් ඇති වී ඇති බවට ද ගණන් බලා ඇත. ප්‍රතිරෙට්‍රො‍වෛරස ප්‍රතිකාර ක්‍රම මගින් HIV ආසාදනවලින් සිදු කරන මරණ සංඛ්‍යාව අඩු වී ඇති නමුත් ඖෂධ ලබා ගැනීමේ හැකියාව නොමැත.
HIV මගින් මානව ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතීන් අත්‍යාවශ්‍ය සෛල ප්‍රාථමික වශයෙන් ආසාදනය කරනු ලැබේ. ඒවා නම් උපකාරක T සෛල , (විශේෂයෙන් CD4 + T සෛල) මහා භක්ෂාණු සෛල සහ ඩෙන්ඩ්‍රිටික් සෛලයි. HIV ආසාදන මගින් ප්‍රධාන ක්‍රියාවලි තුනක් ඔස්සේ සිරුර තුළ CD4 + T සෛල අවම වීමක් සිදුවේ. ඒවා නම් මූලිකවම ආසාදිත සෛල සෘජුවම වෛරස මගින් මරණයට පත්වීම , දෙවනුව ආසාදිත සෛල සීග්‍රයෙන් ස්වාභාවික සෛල මරණයට ලක්වීම හා අවසාන වශයෙන් ආසාදිත සෛල හදුනාගන්නා CD8 සෛල විෂ වසා සෛල මගින් ආසාදිත CD4 + T සෛල මරණයට පත්වීමයි. මෙලෙස CD4 + T සෛල යම් කිසි තීරණාත්මක මට්ටමකට වඩා අඩු මට්ටමකට පහත වැටුණු අවස්ථාවන්හිදී සෛල මගින් පාලනය වන ප්‍රතිශක්තිකරණය අහිමි වන අතර සිරුර අවස්ථාවාදී ආසාදනවලට ක්‍රම ක්‍රමයෙන් බලපෑමට ලක්වේ.
අවසානයේ දී HIV ආසාදිත බොහෝ පුද්ගලයින්හට AIDS වැළදේ. මොවුන් බොහෝ විට මරණයට ලක්වන්නේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ක්‍රමයෙන් අක්‍රීය වීම නිසා හටගන්නා අවස්ථාවාදී ආසාදන හා පිළිකාවන් හේතුවෙනි. HIV ආසාදිත පුද්ගලයින් දහයකගෙන් නව දෙනෙක්ම වසර 10 – 15 අවසානයේ දී AIDS රෝගය ඇති කරගනී. ප්‍රතිරෙට්‍රො වෛරස ප්‍රතිකාර ඇති ප්‍රදේශවල AIDS රෝගීන්ගේ ජීවිත අපේක්ෂාව එමගින් ඉහළ නංවයි. AIDS රෝගය නිර්ණය කිරීමෙන් පසුව එම ඖෂධ මගින් ජීවත් වීමේ හැකියාව වසර 2005 දී පෙන්වා දී ඇති අන්දමට වසර 5ක වඩා ඉහළ වේ. එම ඖෂධ නොමැතිව වසරක් තුළ දී මරණය ළගාවේ. නූතන හා අනාගතයේ දී භාවිතා කිරීමට අපේක්ෂිත ප්‍රතිකාර ක්‍රම මගින් HIV ආසාදිත පුද්ගලයකුට සාමාන්‍ය පුද්ගලයකුගේ මෙන් ආයු කාලයක් භුක්ති විදිය හැකි බවට අපේක්ෂා කෙරේ.
රෝග ව්‍යාප්තිය
කොන්ඩමයක් භාවිතා නොකළේ යැයි අනුමාන කළ හොත්, වසංගත රෝග තත්වයක් ඇති වූ අවස්ථාවන්වලදී සිට HIV රෝගයෙහි ප්‍රධාන රෝග ව්‍යාප්තවීමේ මාර්ග තුනක් හදුනාගෙන ඇත.
ලිංගික මාර්ගවලින් - බහුතරයක් HIV ආසාදන ඇති වනුයේ අනාරක්ෂිත ලිංගික සම්බන්ධතාවයන් මගිනි. ලිංගික ක්‍රමෝපායන් මගින් සිදුවන රෝග ව්‍යාප්තිය සිදුවනුයේ ආසාදිත ලිංගික ස්‍රාවයන් එක් සහකරුවකුගේ සිට වෙනත් අයෙකුගේ ලිංගික අවයව , මුඛය හෝ ගුද මාර්ගයේ ආස්තරන පටක වෙත ස්පර්ශවීමෙනි.සමලිංගික හා විෂම ලිංගික සංසර්ගය මගින් වෛරසය ව්‍යප්තවේ.විෂම ලිංගික චර්‍යා වන්ට චඩා සමලිංගික චර්‍යා මගින් HIV හා වෙනත් ලිංගික රෝග ව්‍යාප්තවීමේ අවදානම වැඩිවී ඇතිබව නවතම පරීක්ෂණ මගින් තහවුරුවී ඇත.
රුධිර හෝ එහි නිෂ්පාදන මගින් - මෙම රෝග ව්‍යාප්තවීමේ මාර්ගය මගින් HIV ඇති වීමේ අවධානමක් ඇති වනුයේ ශිරාගත කර ගනු ලබන මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතා කරන්නන් , හිමොෆීලියා රෝගීන් සහ රුධිර පාරවිලයනයට ලක්වන රෝගීන්ටයි. (සංවර්ධිත රටවල බොහෝ රුධිර පාරවිලයන HIV සදහා පරීක්ෂා කෙරුන ද එමගින් HIV වැළඳීමේ අවධානමක් පවතී. එන්නත් කටු වර්ග නැවත නැවත භාවිතා කිරීම සිදු කරනු ලබන තුන්වන ලෝකයේ රටවල් වැනි දුර්වල සෞඛ්ය තත්වයන් පවතින ප්‍රදේශවල ජනතාවට ඉහත කී අවධානම ඉහළ වේ. එන්නත් කටු හවුලේ පරිහරණය කිරීම මගින් ද HIV ව්යාප්ත වේ. හෙදියන් , විද්‍යාගාරවල සේවකයන් සහ වෛද්‍යවරු වැනි සෞඛ්ය වෘත්තිකයන් ද මෙලෙස ආසාදනයට ලක්විය හැකිය. පච්චා කෙටීම , සම සිදුරු කිරීම වැනි ක්‍රමෝපායන් සිදු කරන පුද්ගලයින්හට ද මෙම අවධානම ඇත.නිසි ලෙස ජීවාණුහරණය නොකරන ලද සම සිදුරු කරන ඕනෑම උපකරණයක් නැවත නැවත භාවිත කිරීම නිසා මෙම වෛරසය ශරීරගතවේ.
මවගෙන් දරුවාට රෝග ව්යාප්ත වීම - මෙලෙස රෝග කාරක HIV වෛරස මවගෙන් දරුවාට ගමන් කිරීම කුස තුළ දී හෝ දරු ප්‍රසූතිය සිදුවන අවස්ථාවලදී සිදුවිය හැකිය. මෙලෙස රෝග ව්යාප්ත වීමේ හැකියාව 25% කි. ප්‍රති වෛරස ඖෂධ හෝ සිසේරියන් සැත්කමක් සිදු කිරීම මගින් මෙම අවධානම 1% දක්වා අඩු කළ හැකිය. මව් කිරි දීම මගින් ද රෝගය ඇතිවීමේ අවධානම වැඩිවේ.මව්කිරි තුල වෛරසය අඩංගුවේ.
HIV – 2 රෝගය HIV – 1 ට වඩා අඩු සීඝ්‍රතාවයකින් මවගෙන් - දරුවාට ද ලිංගික ක්රියාකාරකම් ව්‍යාප්තවේ.
HIV වෛරසය ආසාදිත පුද්ගලයන්ගේ ඛේටය, කදුළු හා මුත්‍රාවල අඩු සාන්ද්‍රනවලින් අන්තර්ගත වේ. නමුත් මෙම ස්‍රාවයන් මගින් රෝග ඇති වූ අවස්ථාවක් පිළිබදව වාර්තා වී නොමැත. තවද මේ මගින් රෝග ඇති වීමේ අවධානමද නොසලකා හැරිය හැකිය. ලේටෙක්ස් කොන්ඩම් වැනි භෞතික බාධකයන් යොදා ගැනීම ද HIV රෝගය වළක්වා ගැනීමට උපකාරී වේ. ශුක්‍රාණු විනාශයට පත් කිරීමට භාවිතා කරන රසායනික ද්‍රව්‍යයන් ස්ත්‍රීන්ගේ යෝනි මාර්ගයට ඇතුළත් කරනු ලබන බාධක උපත් පාලන ක්‍රම සමග හෝ නොමැතිව භාවිතා කිරීම මගින් යෝනි මාර්ගය ආසාදනයට ලක්වීම මගින් රෝග ආසාදන සීඝ්‍රතාව ඉහළ යයි.
අප්‍රිකානු රටවල 1999ට ප්‍රථම සිදු කරනු ලැබූ නිරීක්ෂණාත්මක අධ්‍යයනයන් විසි හතකට අනුව පුරුෂයින්ගේ චර්ම ඡේදනය මගින් HIV අසාදන අවධානම අවම වේ. කෙසේ නමුත් පසුව සිදු කරන ලද හෙලිදරව්වකින් පෙනී ගොස් ඇත්තේ මෙම අධ්‍යයනයන්වලදී චර්මඡේදනය හා HIV ආසාදන අතර සම්බන්ධයක් පෙන්නුම් කර ඇත්තේ කිසියම් අත්‍යන්ත සාධකයක් හේතුවෙනි. පසුව සිදු කරන ලද අධ්‍යයනවලදී චර්මඡේදනයට ලක් නොවූ පිරිමින් ජීවානුහරිත ක්‍රම යටතේ චර්මඡේදනයට ලක් කරන ලද අතර තවත් කොටසක් චර්ම ඡේදනයට ලක් නොකරන ලදී. මෙම අධ්‍යයනයන් දකුණු අප්‍රිකාව, කෙන්යාව සහ උගන්ඩාව යන රටවල සිදු කරන ලද අතර ඒවායෙහි විෂම ලිංගික ක්රියාකාරකම් නිසා HIV බෝවීම 60% , 5.3% සහ 51% ලෙස පිළිවෙලින් අඩු වීමක් පෙන්නුම් කරන ලදී. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙසට WHO හා UNAIDS යන ආයතන මගින් විෂම ලිංගික ක්රියාකාරකම් නිසා HIV බෝවීම අඩු කිරීම පිණිස අමතර ක්‍රියාකාරකමක් ලෙසට පිරිමින්ගේ චර්මඡේදනය නිර්දේශ කරනු ඇත. පර්යේෂණ මගින් ඓතිහාසික සමාජීය හා සංස්කෘතික වටපිටාවන්වල පුරුෂ චර්මඡේදනය හා HIV ආසාදනය අතර සම්බන්ධතාවයක් ඇති දැයි සොයා බැලේ. ඇතැම් දකුණු අප්‍රිකානු වෛද්‍ය විශේෂඥයින් පවසන අන්දමට ජීවානුහරණය නොකරන ලද බ්ලේඩ් තල සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍යමය නොවන චර්ම ඡේදනය කිරීම සඳහා වරින් වර භාවිතා කිරීමේදී HIV බෝවීමේ අවධානම ඉහළ ගොස් ඇත.
රෝග විනිශ්චය
බහුතරයක් HIV ආසාදිත පුද්ගලයින් තමාට එම වෛරස ආසාදනය ඇති බව නොදනිති. උදාහරණයක් ලෙස අප්‍රිකාවේ නාගරික ජනගහනයෙන් ලිංගික ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙන පුද්ගලයින්ගෙන් සියයට එකකටත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් මේ සදහා පරීක්ෂාවට ලක් කර ඇති අතර ගම්බද ප්‍රදේශවල මෙය එයටත් වඩා අවම වේ. තවද නාගරික සෞඛ්ය පහසුකම් සදහා පැමිණෙන ගැබිණි මවුවරුන‍්ගෙන් 0.5% ක් පමණක් පරික්ෂාවට ලක්කර ප්‍රතිඵල දැනුම් දී උපදෙස් ලබා දී ඇති මෙම සංඛ්‍යාව ගම්බද ප්‍රදේශවල තවදුරටත් අවම වේ. දායකයන් සාමාන්‍යයෙන් තම රෝග තත්වය පිළිබදව දැනුවත් නොවන අතර වෛද්‍ය පර්යේෂණවලදී හා ඖෂධ සෑදීමේ දී ඔවුන්ගේ රුධිරය යොදාගන්නා විටදී එවා HIV සදහා පරීක්ෂාවට ලක් කෙරේ.
HIV – 1 සදහා පරීක්ෂා කිරීමේ දී සිදු කරන මුල්ම පරීක්ෂණය HIV – 1 සදහා වූ ප්‍රතිදේහ හදුනාගැනීම සදහා සිදු කරන enzyme – linked immunosorbent assay හෙවත් ELISA පරීක්ෂණයයයි. මෙම ELISA පරීක්ෂණයට ප්රතිචාර නොදක්වන පුද්ගලයින් HIV – 1 ආසාදන රහිත පුද්ගලයින් ලෙසට හදුන්වනු ලබන අතර එසේ නම්කිරීම වලංගු වන්නේ HIV-1මගින් අසාදිත පුද්ගලයකුට නැවත වරක් නිරාවරණය නොවන තුරුය. ELISA පරීක්ෂණය සදහා ප්රතිචාර දක්වන රුධිර සාම්පල නැවතත් පරීක්ෂණවලට බදුන් කෙරේ. මෙලෙස යලිත් සිදු කරන පරීක්ෂණවලදී ධනාත්මක ප්‍රතිචාරයක් දක්වයි නම් ඒවා western bolt , immunofluorescence assay (IFA) යන වඩාත් විශේෂ වූ පරීක්ෂණවලට ලක් කෙරේ. ELISA පරීක්ෂණය මගින් කිහිපවරක්ම සහ western bolt හෝ IFA පරීක්ෂණ මගින් ධනාත්මක ප්රතිචාර ලබාදුන් රුධිර සාම්පලයක් සහිත පුද්ගලයකු HIV ආසාදිත රෝගයකු සේ සැලකේ. ELISA පරීක්ෂාව මගින් කිහිපවරක්ම ධනාත්මක ප්රතිචාර ලබාදුන් සාම්පලයක් western bolt මගින් ප්රතිචාර නොදැක්විය හැකිය. එසේ වන්නේ අසාදිත පුද්ගලයකුගේ අසම්පූර්ණ ප්‍රතිදේහ මගින් ප්රතිචාර දැක්වීම නිසාවෙන් හෝ ආසාදනය නොවූ පුද්ගලයකුගේ සිදුවන විශේෂ නොවූ ප්‍රතික්‍රියා හේතුවෙනි. IFA ක්‍රමය මේ අවස්ථාවන්හිදී නිවැරදි තීරණයකට ඒම පිණිස යොදාගත හැකි නමුත් එය බහුලවම භාවිතයට නොගැනේ. western bolt ක්‍රමය මගින් ද නිශ්චිත තීරණයකට එළඹිය නොහැකි අවස්ථාවන්හිදී වෛරස න්‍යෂ්ටික අම්ල සදහා පරීක්ෂා කිරීම ද සිදු කෙරේ. මීට අමතරව ලබාගන්නා සාම්පලයෙහි ගුණාත්මක බව අඩු වීමෙන් ද නිශ්චිත නිර්ණයකට පැමිණීමට නොහැකි වේ. එවන් අවස්ථාවලදී තවත් සාම්පලයක් ලබාගෙන HIV සදහා පරීක්ෂා කෙරේ.
|
10,509 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%87%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%9D%E0%B6%A7%E0%B6%BD%E0%B7%8A
|
ඇරිස්ටෝටල්
|
ග්‍රීක දාර්ශනිකයෙකු වූ ඇරිස්ටෝටල් ප්ලේටෝගේ ශිෂ්‍යයෙකු වූ අතර මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජුගේ ගුරුවරයා ද විය. ඔහු බහුශාස්ත්‍රඥයෙක් ලෙසින් සැලකේ.
බටහිර දර්ශනවාදයේ නිර්මාතෘවරු හැටියට සැලකෙන ප්ලේටෝ සහ සොක්‍රටීස් සමඟින් ඇරිස්ටෝටල් ද එහි නිර්මාතෘත්වයේ ඉතා වැදගත් පුද්ගලයෙක් සේ සැලකිල්ලට පාත්‍ර වෙයි. අධ්‍යාත්ම විද්‍යාව, දේශපාලනය, තර්ක ශාස්ත්‍රය, සෞන්දර්ය විද්‍යාව සහ සදාචාරය යන කොටස්වලින් සමන්විත පූර්ණ සහ ක්‍රමානුකූල දර්ශනවාදයක් මුල්වරට හඳුන්වාදීමේ ගෞරවය ඇරිස්ටෝටල්ට හිමි වේ.
භොතික විද්‍යා ක්ෂේත්‍ර පිළිබද ඇරිස්ටෝටල් පළ කළ මතවාද මධ්‍යතන යුගයේ අධ්‍යාපනික ක්රමවේදයන් හැඩගස්වන ලද අතර ඒවායේ බලපෑම් විද්‍යාත්මක පුනරුදය දක්වා පැතිර ගොස් අවසානයේ දී නිව්ටන්ගේ භෞතික විද්‍යා ඉදිරිපත් කිරීම් වලින් නිශ්ප්‍රභා විය. ඇරිස්ටෝටල් විසින් සත්ව විද්‍යාව පිළිබඳ පළ කළ සමහර අදහස් සත්‍ය බව ඔප්පු කිරීම සිදුවූයේ 19 වැනි සියවසේ දී ය. දැනට හඳුනාගෙන ඇති ලොව ප්‍රථම ක්‍රමානුකූල තර්ක ශාස්ත්‍ර අධ්‍යයනයන් ඇරිස්ටෝටල් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද අතර ඔහුගේ එම අධ්‍යයනයන් මගින් හෙළි වූ කරුණු 19 වැනි සියවස අගභාගයේ දී නූතන ක්‍රමානුකූල තර්ක ශාස්ත්‍රය හා මුහුකර ගන්නා ලදී. යුදෙව් හා ඉස්ලාමීය දේවධර්ම සම්ප්‍රදායන් හි ආගමික හා දාර්ශනික චින්තනයට ඇරිස්ටෝටලියානුවාදය සහ පාරභෞතික විද්‍යාව බෙහෙවින් බලපාන ලදි. වර්තමානයේ පවා ක්‍රිස්තියානු දේවධර්මයට ඇරිස්ටෝටල්ගේ මතවාද බලපෑම් කරනු දැකිය හැකිය. ඇරිස්ටෝටල් චින්තනයේ සියලු පැතිකඩවල් වර්තමානයේ දී ක්‍රියාකාරී ශාස්ත්‍රීය අධ්‍යයනයන්ට භාජනය වෙති. ශාස්ත්‍රීය ග්‍රන්ථ හා සම්භාෂණ රාශියක් පළ කළ ද වර්තමානයේ ඇරිස්ටෝටල්ගේ ග්‍රන්ථවලින් ඉතිරිව ඇත්තේ තුනෙන් එකක ප්‍රමාණයක් පමණක් බව විශ්වාස කෙරේ. වරක් සිසෙරෝ විසින් ඇරිස්ටෝටල්ගේ ග්‍රන්ථයන් හා සාහිත්‍ය ක්‍රමය "රත්තරන් ගංඟාවකට" උපමා කරන ලදී. එමෙන්ම
පුද්ගලික තතු
ඇරිස්ටෝටල් උපදින්නේ ග්‍රීසියේ එවක ස්ටැජියිරා නමින් වූ නගරයේ ය. ඔහුගේ පියා වූ නිකොමාකස් මැසඩොන් හි ඇමින්ටාස් රජුගේ පුද්ගලික වෛද්‍යවරයා විය. රදළ පංතියට දායාද වූ අධ්‍යාපනයක් හා පුහුණුවක් ඇරිස්ටෝටල්ට ලැබුණි. වයස අවුරුදු දහඅටේ දී පමණ ඔහු ඇතැන්ස් හි පැවති ප්ලෝටෝගේ ඇකඩමියේ ඉගෙනුම පටන් ගනියි. ඔහු වසර විස්සක් පමණ එහි ගෙවා දැමූ බව සටහන් වෙයි. ප්ලේටෝගේ අභාවයෙන් පසු ඔහු ඇකඩමිය හැර ගියේ එහි නව පාලනය ලැබි ප්ලේටෝගේ ඥාති පුත් ස්පියුසිප්පස් සමඟ ඇතිකරගත් අමනාපයක් බැවින් යැයි කියැවේ. එහෙත් තවත් අර්ථ කතනයක් වන්නේ ඇරිස්ටෝටල් ප්ලේටෝගේ අභාවයට පෙර, මැසිඩෝනියානුවන්ට එරෙහි වූ හැඟීම් බහුල වෙද්දී ඇකඩමිය හැර දා ගිය බවයි. තියෝෆ්‍රැස්ටස් සමඟ ලෙස්බොස් නම් වූ දූපත කරා යන ඇරිස්ටෝටල් එහි දී ඔහු සමඟ එක් වී දුපතේ පැලෑටි විද්‍යාව හා සත්ව විද්‍යාව පිළිබඳ පර්යේෂණ පවත්වති. පිතියාස් නම් වූ ඇටැර්නියුස් හි හර්මියාස් නම් වූවාගේ සුළු දියණිය (ඥාති දුවක් ද වන්නට පිළිවන) හා ඇරිස්ටෝටල් විවාහ වෙයි. ඔවුනට ලැබෙන දියණිය ඔවුන් පිතියාස් යැයි නම් කරති.
හර්මියාසේගේ මරණයෙන් පසු මැසඩොන් හි දෙවැනි පිලිප් සිය පුත් ඇලෙක්සැන්ඩර්ට ගුරුවරයෙක් වන්නට යැයි කියා ඇරිස්ටෝටල්ට ආරාධනා කරන්නේ ක්‍රි. පූ. 343 දී ය. මැසඩොන් හි රාජකීය ඇකඩමියේ ප්‍රධානියා ලෙසින් ඇරිස්ටෝටල් පත්වීමක් ලබයි.
ක්‍රි. පූ. 335 දී ඔහු නැවතත් ඇතැන්ස් වෙත පැමිණ එහි දී ලයිසියම් නමින් තම අධ්‍යාපන ආයතනය පිහිටුවා ගනියි. ඊ ළඟ වසර දොළහක කාලයක් ඔහු එහි පාඨමාලා උගන්වයි. ප්ලේටෝගේ දර්ශනය එහි ඉගැන්වෙන අතර එය විවේචනයට ද භාජනය කෙරෙයි. එහි දී ඔහුගේ භාර්යාව වූ පිතියාස් මිය යන්නීය. ස්ටැජියිරා හි හර්ෆිලිස් නම් කාන්තාවක් හා සම්බන්ධකමක් ඇති කරගන්නා ඇරිස්ටෝටල් ලැබෙන පුත්රයා ඔවුන් නිකොමාකස් යැයි නම් කරති. ක්‍රි. පූ. 335 සිට 323 කාලය, ඇරිස්ටෝටල් සිය නිර්මාණ වැඩි ම ප්‍රමාණයක් බිහි කරන ලද කාලය සේ සැලකේ. ඔහු අතින් සම්පාදනය වූ වැදගත් ම කෘති ලෙසින් සැලකෙන්නේ භෞතික විද්‍යාව, පාර භෞතිකවිද්‍යාව, නිකොමාකියන් ආචාර ධර්ම, දේශපාලනය, ආත්මය ගැන සහ ගද්‍ය යන ඒවාය.
ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ මරණයෙන් පසුව, ඇතැන්ස් හි නැවතත් මැසඩෝනියානුවන්ට එරෙහි හැඟීම් බහුලව පැතිර ගියේය. දෙවියන් නිසි ගරුත්වයෙන් සලකන්නේ නැතැයි ඇරිස්ටෝටල්ව දෝෂාරෝපණයට පත්විය. ඇතැන්ස් වලින් පැන ඇරිස්ටෝටල් ඔහුගේ මවගේ ඥාතීන්ට අයත් වූ නිවෙසක ජීවත් වෙන්නට යයි. දර්ශනයට එරෙහිව දෙවතාවක් පව් කරන්නට ඇතීනියානුවන්ට ඉඩක් ලබා නොදෙන බව ඇරිස්ටෝටල් කියන්නේ ඊට කළින් සිදු වූ සොක්‍රටීස්ට මරණය පැමිණ වූ අන්දම සිහි කරමිනි. ක්‍රි. පූ. 322 දී ඔහු ඉයුබෝයා හි ස්වභාවික මරණයකට ගොදුරු වෙයි. තම සිසුවෙක් වූ ඇන්පේටර් වෙත අන්තිම කැමති පත්‍රයකින් බලතල පවරන ඇරිස්ටෝටල් තමාව තම භාර්යාව අසලින් මිහිදන් කරන්න යැයි ලියැවිල්ලෙන් ඉල්ලීය.
දර්ශනය
දාර්ශනිකයෙකු ලෙසින් තම පූර්වගාමීන්ට වඩා වෙනස් මඟක ගමන් කරන ඇරිස්ටෝටල් තම දර්ශනය ක්‍රමවත් ලෙසින් ලොවට පිරිනමයි. ඔහුගේ සංවාද ශීර්ෂයන් යටතේ බෙදා, විවේචනාත්මක ශෛලියකින් ඉදිරිපත් කරයි. එසේම ආගමික නැඹුරුවකින් හෝ දැඩි හැඟීම් වලින් ඉදිරිපත් නොවන නිසා අදහස් නීරස ලෙසකින් ඉදිරිපත් කර ඇත.
ඇරිස්ටෝටල්ට අනුව පවතින්නේ එක ලෝකයකි. ප්ලේටෝ ගේ සංකල්පවාදය විවේචනය කරන ඔහු තර්ක ගණනාවක් ගෙන එයි. රූපක යනු යමක සාරය නම් ඒවා එයින් බැහැරව පවතින්නේ කෙසේ දැයි ඇරිස්ටෝටල් විමසයි. ඒවා යමක හේතුව වන්නේ නම්, ඒවා වෙනත් ලෝකයක පවතින්නේ කෙසේද යැයි හේ විමසයි.
හෙරක්ලයිටස් දැරූ අදහස වූයේ චිරස්ථිතිය නම් මායාවක් යැයි කියාය. පාමනයිඩීස් දැරූ අදහස වූයේ චලනය මායාවක් යැයි කියාය. මේ උභතෝකෝටිකය විසඳන්නට ප්ලේටෝ හෙරක්ලයිටිස් හා පාමනයිඩීස් යන දෙදෙනාගේ ම අදහස් එකතු කළේය. වෙනස් වන හෙරක්ලයිටිගේ ලෝකය චිරස්ථායි වූ පාමනයිඩීස්ගේ ප්‍රතිබිම්බයක් යැයි ප්ලේටෝ කීම ඇරිස්ටෝටල් පිළිගත්තේ නැත. ඇරිස්ටෝටල් පැහැදිලි කළේ රූපක හා පදාර්ථ අතර විශේෂත්වය පහදනු අවශ්‍ය බවයි. මේ අංගයන් දෙක අතර සත්‍යයතාවය වටහා ගත හැකියාව ඇත්තේ සිතුවිලි වලට මිසක සිද්ධි දිහා බැලීමෙන් නොවන බව ඇරිස්ටෝටල් කියා දුනි. රූපක යනු බාහිර ව පවතින දෑ නොවේ. ඒවා ඒ ඒ දෑ වල අන්තර්ගත වූවකි. ඒවායෙන් ලොව නිමැ වී ඇත. යම් වස්තුවක් වස්තුවක් හැටියට සලකන්නට නම් එය රූපක සහ පදාර්ථ යන දෙකින් ම නිමැවී තිබිය යුතුයි. යම් වස්තුවක් නමින් හඳුන්වන විට එහි නාමය භාවිතා කරනවා යැයි ඇරිස්ටෝටල් පෙන්වා දුන්නේ ය. එසේම යම් වස්තුවක් එහි සාරය ද වෙයි. එහි ස්වභාවික වූ තත්වය ද වෙයි. එහිම සිද්ධ වෙන්නා වූ කර්තව්‍යයකින් යුතු වෙයි. යම් වස්තුවක පදාර්ථය වනාහි ඒ වස්තුවට පමණක් විශේෂිත වූවකි. යම් වස්තුවක රූපක හා පදාර්ථ යන දෙකම තිබීම ඇරිස්ටෝටල් විසින් භාවාර්ථය යැයි හැඳින්විය.
සෑම භාවාර්ථයකම සාරයක් ඇත. එය එහි රූපකය හා සාමාන්‍යයෙන් සමාන වෙයි. යම් වස්තුවක භාවාර්ථයට ඉතා වැදගත් වූ ලක්ෂණ මෙන් ම අවැදගත් ලක්ෂණ ද වෙති. මේවා හඳුනාගැනීම දර්ශනයේ කාර්යය බැව ඇරිස්ටෝටල් කියා දුන්නේ ය. මනුෂ්‍යයෙක් වන්නට නම් අයෙක් තාර්කික හැකියාවෙන් යුතු වීම අවශ්‍යය. එය මනුෂ්‍යත්ව සාරයේ අංගයක් වෙයි. නමුත් මිනිසුන් අතර දකින්නට ලැබෙන කොණ්ඩය තිබීම සහ තට්ටය තිබීම වැන්නක් මනුෂ්‍යත්වයේ වැදගත් අංගයක් නොවන බව හේ කියයි. ප්ලේටෝ ඉදිරිපත් කරන විවිධ මට්ටම් වලින් යුතු වූ රූපක වෙනුවට ඇරිස්ටෝටල් බහුවිධ භාවාර්ථ වලින් සත්‍යය නිර්මාණය වී ඇතැයි කියයි. රූපක හා පදාර්ථ සත්‍ය ලෝකය තුලින් විග්‍රහ කරන ඇරිස්ටෝටල් ඕක් ඇටයක උපමාවක් ගෙන එයි. ඕක් ඇටයක් තුල ඕක් ගසක් වීමේ ශක්තිය පවතී. එය තමයි ඕක් ඇටයේ සත්‍යය භාවාර්ථය. ඕක් ඇටයේ භාවාර්ථය මුදුන් ඵල වීම ඕක් ගස යැයි ඇරිස්ටෝටල් පෙන්වා දෙයි.
සියළු භාවාර්ථයන් ප්‍රත්‍යය හතරකින් විශ්ලේෂණයට ඇරිස්ටෝටල් සමත් වෙයි. යමක් නිමැ වී ඇති පදාර්ථ ප්‍රත්‍යය ඉන් එකකි. එනම් යම් ප්‍රතිමාවක් නිමැවෙන්නට පෙර ඇති කිරිගරුඬ පදාර්ථය. රූපක ප්‍රත්‍යය හෙවත් සාරය නම් එය නිමාවෙන් පිරිනැමෙන්නයි. මෙය නිර්මාණකරුවාගේ සිතේ හෝ ඒ කිරිගරුඬ වල ද තිබෙන්නට පිළිවන් වූවකැයි හේ කියයි. කාර්යක්ෂම ප්‍රත්‍යය නම් වෙනස ඇති කරන්නට සමත් වෙන්නයි. ශිල්පියා කිරිගරුඬ කඩා නිර්මාණයට බැසීම. අවසන් ප්‍රත්‍යය හැටියට ඇරිස්ටෝටල් දක්වන්නේ වස්තුවේ අරමුණයි. යම් ස්ථානයක් සැරසීම සඳහා එය ඉදිවීම.
ස්වභාව ධර්මය වනාහි එසේ සෑම තලයකින් ම සෑම ප්‍රත්‍යයක් විසින් ම ස්ව-සාර්ථක බවක් අත් කරගන්නට පරිපූර්ණත්වය කරා යන උත්සාහයකි. එහි දී ඒ ඒ සාරයට විශේෂ වූ සීමාවන් තුල ඒ පරිපූර්ණත්වය කරා යෑම සිද්ධ වෙන සාධ්‍යතා පද්ධතියක් බව හේ පෙන්වා දෙයි. ප්ලේටෝ මෙන් ම ඇරිස්ටෝටල් ද සෑම පද්ධතියක් ම පරම හොඳ යන්න සොයා යන්නකි. එසේ නම් සියල්ල විසින් සොයනා පරම හොඳ යන සත්‍යය වූවක් පැවතිය යුතු යැයි හේ පිළිගනියි.
අවිචාලිත ප්‍රේරකයක් යනුවෙන් ඇරිස්ටෝටල් සඳහන් කරන්නේ මේ භාවයයි. ඇරිස්ටෝටිලියානු පාරභෞතිකවාදයේ එය දෙවියන්වහන්සේ හා සමාන වූ ස්ථානයක් දැරුව ද එය ග්‍රීක දර්ශනයේ හෝ වෙනත් බටහිර දර්ශනයක එන දෙවියන්වහන්සේ හා සමාන අර්ථයකින් නොවූවකි. එනම් එය මානවතත්වාරෝපිතයකින් නොවූවකි. එය විශ්වයේ මූලාරම්භයට හේතු වූවකි. එහෙත් එය යුදෙව්-ක්‍රිස්තියානි සංකල්පයේ එන ශුන්‍යයකින් ඇති කරන ලද්දක් නොවේ. එය නිශ්ඨා ප්‍රත්‍යයක් වෙන්නේ ය. ධාවන තරඟකරුවෙක් තරඟයේ නිමාව වෙත දුවන සේ සියළු දෙයක් ම මේ නිශ්ඨා ප්‍රත්‍යය වෙත ඇදෙති. අවිචාලිත ප්‍රේරකය පමණක් විශ්වයේ කිසිත් වෙනස් නොවන්නයි. මන්ද, එය පරිපූර්ණ වූවක් නිසා එයට වෙනස් වීමට අවශ්‍යතාවයක් නැති බැවිනි. අවිචාලිත ප්‍රේරකයේ ඥානය ක්ෂණික නිසා එයට සම්පූර්ණ ස්ව-විඥානයක් ඇත. එයට හඹා යා යුතු වූවක් නැත.
ආචාර ධර්ම
ඇරිස්ටෝටල්ගේ ආචාර ධර්ම විග්‍රහය එන්නේ "නිකොමාකියන් ආචාර ධර්ම" ග්‍රන්ථයෙනි. සියළු දැයකට ම නිශ්ඨාවක් ඇතැයි කියන ඉහත දැක්වූ ඇරිස්ටෝටල්ගේ දර්ශනය ඔහුගේ ආචාර ධර්ම ද විස්තර කරන්නයි. සෑම ක්‍රියාවක් ම සිද්ධ කෙරෙන්නේ යම් අභිප්‍රායයක් සපුරන්නට යැයි ඔහු කියයි. අපි අර්ථ රහිත වූ චක්‍රකාර ජීවිතයක් ගත නොකරනවා යැයි කියන හේ පරම හොඳ තත්වයක් කරා අපගේ සියළු ක්‍රියාවක් ම දිවෙන බව කියයි. එහි දී ඒ හොඳ යන්න කුමක් දැයි අවබෝධ කර ගැනීම අපගේ කර්තව්‍යය බව හේ පැහැදිලි කරයි. එය පැහැදිලි කරගන්නා ඒ කරා පහසුවෙන් යන්නට මග පාදා ගන්නා බවත්, වඩාත් ම ශෝකාන්විත වූ යැයි ඔහු සලකන "නාස්ති වූ ජීවිතය" ගෙවා නොදමන බවත් කියයි.
සියළු මනුෂ්‍ය ක්‍රියාවන් සතුට සොයා යන ගමනක් යැයි ඔහුගේ දර්ශනයෙන් ඇඟවෙන්නකි. සතුට යනු මිනිස් බවේ ඇති හොඳ විය යුතුයි. මන්ද මිනිසා සතුට සොයන්නේ වෙනත් පරමාර්ථයක් හේතු කොට ගෙන සතුට වූ පරමාර්ථය ම හේතු කොට ගෙන නිසාය. එහෙත් සතුට යන්න දාර්ශනික විශ්ලේෂණයකින් සොයා නොගෙන, එය නිශ්චිතව ම කුමක් දැයි හඳුනා නොගෙන, එය සාක්ෂාත් කරගන්නේ කෙසේ දැයි පැහැදිලි කර නොගෙන එය සොයා යන්නා පරම හොඳ කරා ළඟා නොවෙයි. සතුට යන්නේ ස්වභාවය සොයන්නට හේ එයින් ඉටුවන කර්තව්‍යය දිහා බලයි. එහි දී ඔහු එන නිගමනය නම් විචාරය හා බැඳි සද්ගුණවත් බවින් යුතු ක්‍රියාවක නියැළීමෙන් සතුට ලැබෙන බවයි.
සතුට කරා යන්නට යම් භෞතික වූ කොන්දේසි සපුරන්නට අවශ්‍ය බව ඇරිස්ටෝටල් විශ්වාස කළේය. මෙහි දී ඔහුගේ රදළ වංශාධිපති හැදියාව ඉස්මතු වෙයි. හොඳ මිත්‍රයන්, සැප සම්පත්, දේශපාලන බලය යනාදියට හොඳ තැනක උපත ලැබීම, හොඳ දරුවන් සේ ම රූමත් බවත් අවශ්‍ය යැයි හේ කීය. විරූපී නම් මිනිසෙක් සතුටු වෙන්නේ නැතැයි හේ කීය. එසේම අපි ශරීරය වෙහෙසන ශ්‍රමිකයන් වෙද්දී සතුට සොයා යා නොහැකි බවත් හේ කීය.
ආචාර ධර්ම පැහැදිලි කිරීමට ඇරිස්ටෝටල් අතින් සම්පාදනය වෙන අනිකුත් කෘතිය ඉයුඩිමියන් ආචාර ධර්ම නම් වෙයි. එහි නම වැටෙන්නේ ඇරිස්ටෝටල්ගේ සිසුවෙක් වූ රෝඩ්ස් හි ඉයුඩිමස් නැමැත්තා අතින් එහි අවසන් කාණ්ඩය සංස්කරණයට ලක් වූ නිසා යැයි කියැවේ. "නිකොමාකියන් ආචාර ධර්ම" හෝ ඉයුඩිමියන් ආචාර ධර්ම" යනු ඇරිස්ටෝටල් විසින් දුන් නාමයන් නොවෙති. ඒවා පසුව එකතු කරන ලදැයි සැලකේ.
සද්ගුණය නම් ඇරිස්ටෝටල්ට අනුව යම් ක්‍රියාවක ඇති අනගි බවයි. යම් ක්‍රියාවක් සාර්ථක වූවක් බවට හරවන්නේ එහි ඇති අනගි බවයි. ඒ නිසා අනගිත්වය යනු ක්‍රියාවට නංවත හැකි වූවක් යැයි හේ සැලකීය. සද්ගුණය දෙයාකාරකින් දැකිය හැකි යැයි ද ඇරිස්ටෝටල් කීවේය. බුද්ධිය හා බැඳුන සද්ගුණය සේ ම ආචාර ධාර්මික වූ සද්ගුණයක් ද යනු ඒ දෙයාකාරයයි. දාර්ශනික ප්‍රඥාව සහ ප්රායෝගික ප්‍රඥාව අනුව ලැබෙන්නා වූ උරුමයෙන් හා අධ්‍යාපනයෙන් වඩවා ගන්නා සද්ගුණය බුද්ධිය හා බැඳි විද්වත් සද්ගුණයයි. ආචාර ධාර්මික සද්ගුණය යැයි හේ සැලකුවේ අනුන් අනුකරණයෙන්, පුහුණුවෙන් සහ හැදියාවෙන් යුතු වූ සද්ගුණයයි. අප ප්‍රගුණ කරගන්නා හැදියාවන් වලින් චරිතය හැදෙන බවත්, ඒ නිසා යම් සද්ගුණවත් ආකාර වලින් ක්‍රියා කරන්නට ඇතිදැඩි වෙද්දී ඒ අයගේ චරිතය සද්ගුණවත් යැයි හේ පෙන්වා දුන්නේය. ඇරිස්ටෝටල්ට අනුව යම් අවස්ථාවක දී අප කරනා තෝරා ගැනීමක් ඉදිරියේ දී සද්ගුණවත් තෝරා ගැනීමක් ගණිතමය ආකාරයකින් තෝරාගත නොහැකියි. එය ඒ ඒ අවස්ථාවට අනුව හරි වැරදි තුලින් තමන් විසින් සොයා ගත යුත්තකි. දාර්ශනික ප්‍රඥාව යනු විද්‍යාත්මකය, පැත්තකට බර නොවුනකි, චින්තාපර බවකින් යුතු වූවකි. පුද්ගලයා තුල ඇති විචාරමය හැකියාව ඔහු මිනිසෙක් යන්න පෙන්වන ලක්ෂණයක් නිසා, වඩාත් ම ඉහළ සද්ගුණය දාර්ශනික ප්‍රඥාව යැයි හේ පැහැදිලි කළේය. සතුට ලබනු පිණිස මේ දෙපැත්තෙන් ම අනගිත්වයක් වර්ධනය කරගත යුතු බව ද හේ කීය.
දේශපාලන දර්ශනය
ඇරිස්ටෝටල්ගේ දේශපාලන දර්ශනය ඔහුගේ ආචාර ධර්මයේ සංකල්ප තුලින් ගොඩනැඟෙන්නකි. සතුට යන්න ඒකීය මිනිසාගේ ක්‍රියාවක් සේ ම අරමුණක් ද වන්නා සේ ම එය රාජ්‍යයක පරමාර්ථයක් ද වන්නේ ය. ප්ලේටෝ හා එකඟ වෙන ඇරිස්ටෝටල් මිනිසා යනු සමාජ ආශයන් ඇතිව බිහිවූවෙක් යැයි කියයි. රාජ්‍යයක් යනු ස්වභාවයෙන් පැන නැඟුනා වූ එහි පුරවැසියන්ගේ සතුට වැඩි වර්ධනය කරන ආයතනයක් යැයි කියයි. පවුලට වඩා රාජ්‍යයකට ඊට සමත් විය හැකියාව ඇත්තේ සමාජයක් තුල වූ වාතාවරණයෙන් පමණක් මිනිසාගේ ස්වභාවය සර්ව සම්පූර්ණ ලෙසින් සාක්ෂාත් විය හැකි බැවිනි. යම් ව්‍යවස්ථාවක් සියළු පුරවැසියන්ගේ පොදු යහපත සඳහා සැකසී ඇත්නම් එය සාධාරණ රාජ්‍ය්‍යක් යැයි හේ කියයි. ආණ්ඩු ක්‍රමය ගැන කියන ඇරිස්ටෝටල් තනි පුද්ගලයෙක් කරන රාජාණ්ඩුවක්, පිරිසක් විසින් කරන රදළ ආණ්ඩුවක් සහ පුරවැසියන් පිරිසක් අතින් පාලනය වෙන සීමාසහිත වූ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් ගැන පහදයි. සමහර අවස්ථාවල දී ඇරිස්ටෝටල් රාජාණ්ඩුවක් ප්‍රිය කරයි. එනම්, අනගි දේශපාලන කුසලතාවයන් පිරි ශක්තිමත් පුද්ගලයෙකු විසින් තම පුරවැසියන්ගේ යහපත පිණිස නීති සම්පාදනයයි. එහෙත් ප්‍රායෝගිකව පිරිසක් අතින් සිද්ධ වෙන පාලනයට හේ කැමැත්ත දැක්වීය. ඒ පාලනයේ යෙදෙන පුරවැසියන් එතරම් කුසලතාවයෙන් නොයුතු වූවත් ඔවුන් එක එක්කෙනා ගත් විට සාමාන්‍ය පුද්ගලයන් වූවත් ඔවුන් සියළු දෙනා එකට එක් වූ කල ඔවුන් අතර අගය වැඩි වේ යැයි කියමිනි.
කලාව ගැන දර්ශනය
කලාව ගැන ඇරිස්ටෝටල් ඉදිරිපත් කරන දර්ශනය ද ප්ලේටෝගේ දර්ශනය පිළිබඳ විචාරයක් ලෙසින් ලියැවුනකි. ප්ලේටෝ ට අනුව කලා යනු ප්‍රතිරූපයකි. රූපක යන්න දෙවියන්වහන්සේ කරන ලද නිර්මාණයක් වූ කල, අපි දකින ඒකීය වස්තූන් ඒ දෙවියන්ගේ රූපකයේ අනුකරණ වෙති. කලා යනු ඒ අනුකරණයන්ගේ ද ප්‍රතිරූපයන් වන බැවින් ඒවා අගය කිරීමෙන් සද්ගුණයට හානියක් වෙතැයි ද අහිතකර මනෝවිද්‍යාත්මක ප්‍රතිඵල ලැබේ යැයි ද ප්ලේටෝ අදහස් කළේය. තව දුරටත් කලාකරුවා යනු සත්‍යය රූපක නොදන්නා අයෙක් ප්‍රතිබිම්බයන් දැක ඒවායෙන් ප්‍රතිරූප නිර්මාණය කරනා අයෙක් හෙයින්, සත්‍යය දන්නවා යැයි කියා එය උගන්වන්නට යන නූගතෙක් සේ ප්ලේටෝ සලකයි. ඒ නිසා කලාකරුවා යනු සාමාන්‍ය නූගතෙක් පමණක් නොව අවදානම් ඇති කරන නූගතෙක් යැයි ප්ලේටෝ කියයි. එසේම සත්‍ය දැයෙහි ලස්සන යන්න කලා කෘතියන් බිහිවීම නිසා අගයෙන් අඩුවේ යැයි ද හේ කියුවේය. දාර්ශනික බුද්ධියට ගෝචර නොවෙන කලා නිර්මාණය හැඟීම් උපදවන සුළු බැවින් එය දර්ශනය නොදන්නා සමාජයේ ගැටීම් වැඩි කරන බවත් හේ කීය. මෙහි දී ද කලාකරුවා සමාජයේ අවදානම් ඇති කරන්නෙකි.
ප්ලේටෝ හා ඇරිස්ටෝටල් එකඟ වෙන්නේ කලාව යනු ප්‍රතිරූපයන් යැයි කියන්නට ය. එහෙත් ඔහු ප්ලේටෝ කියන කලාවට හිමි ස්ථානය හා එකඟ නොවෙයි. කලා නිර්මාණ සාමාන්‍ය දෑ පිළිබිඹු කරනවා වෙනුවට ඉහළ සත්‍යයන් උලුප්පා පෙන්නුම් කරනවා යැයි ඇරිස්ටෝටල් පෙන්වා දුන්නේ ය. ඒ නිසා කලා නිර්මාණ සාර්ථක වෙද්දී එය දාර්ශනික බවින් යුතු වේ යැයි ඇරිස්ටෝටල් කීය. අයහපත් හැඟීම් අවුස්සනවා වෙනුවට ශ්‍රේෂ්ඨ කලා නිර්මාණ වලට පුද්ගලයන් තුල එතෙක් ගොඩනැඟී ඇති හැඟීම් වලින් අයහපත් කොටස් ඉවත් කර දැමිය හැකි බව ඇරිස්ටෝටල් විග්‍රහ කළේය.
මූලාශ්‍ර
බට්‍රන්ඩ් රසල්, බටහිර දර්ශන ඉතිහාසය, අධ්‍යාපන ප්‍රකාශන දෙපාර්තමේන්තුව, 1970
http://www.freewebs.com/theuniv/aristotle theuniv.webs.com
ක්ෂේත්‍රය අනුව සංකල්ප
ඇරිස්ටෝටල්
දාර්ශනිකයෝ
චරිත කතා
|
10,510 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%89%E0%B6%BD%E0%B7%99%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B1%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA
|
ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය
|
පහත සාකච්ඡාවෙන් පරමාණුක කාක්ෂික පිළිබඳ සවිස්තරව කතාබහ කෙරේ.
ක්වොන්ටම් අංකවල සාරාංශය
පරමාණුවක ඉලෙක්ට්‍රෝන තත්ව ක්වොන්ටම් අංක 4කින් දිය හැක. මින් 3ක් පූර්ණ සංඛ්‍යා වන අතර , ඒවා, තමා සිටින පරමාණුක කාක්ෂිකයට අයත් අංක වේ.
කිසිදු ඉලෙක්ට්‍රෝන 2කට (එකම පරමාණුවේ) එකම ක්වොන්ටම් අංක 4 ක් තිබිය නොහැක. (පෝලි ව්‍යාවර්තන මූලධර්මය)
කවච හා උපකවච
කවච හා උපකවච (ශක්ති මට්ටම් හා උපශක්ති මට්ටම්) ක්වොන්ටම් අංකවලින් දැක්වෙන අතර, ඉලෙක්ට්‍රෝනවලට න්‍යෂ්ටියේ සිට පවතින දුරින් හෝ සමස්ත ශක්තිය මගින් නොදැක්වේ. විශාල පරමාණුවල 2වන කවචයට ඉහලින් ඇති කවච අති පිහිට වේ.(අවුෆ්බාවූ මූලධර්මය)
එකම n අගය ඇති තත්ව එකම ඉලෙක්ට්‍රෝන කවචයේ පිහිටයි.
එකම n හා එකම l අගය ඇති තත්ව එකම ඉලෙක්ට්‍රෝන උප කවචයේ පිහිටන අතර, අදාල ඉලෙක්ට්‍රෝන සම ඉලෙක්ට්‍රෝන ලෙස හදුන්වයි.
එකම m අගය ද ඇත්නම් ,අදාල තත්ව එකම පරමාණුක කාක්ෂිකයේ පිහිටයි.
මක් නිසාද යත්, ඉලෙක්ට්‍රෝනයකට තිබිය හැක්කේ බැමුම් ආකාර දෙකක් පමණක් වන බැවින් , කාක්ෂිකයකට ඉලෙක්ට්‍රෝන 2කට වඩා තිබිය නොහැක. (පව්ලී ව්‍යවර්තන මූලධර්මය)
උප කවචයකට 4l + 2 ඉලෙක්ට්‍රෝන ප්‍රමාණයක් දරා සිටිය හැක. කවචයකට 2n2 ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාවක් දරා සිටිය හැක. මෙහි n යනු කවචයේ අංකයයි.
උදාහරණ
පහත දැක්වෙන්නේ පිරී ඇති 5 වන කවචයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසයයි.
මෙය 5s2 5p6 5d10 5f14 5g18 ආකාරයට ද ලිවිය හැක.
ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය
භෞතික හා රසායන විද්‍යාඥයින් පරමාණුවක ඉලෙක්ට්‍රෝන ඇසිරීම සම්මත අංකයක් මගින් දක්වයි. මෙහිදී කාක්ෂිකය nxyආකාරයට ලියයි. n යනු කවචයේ අංකය ද x යනු කාක්ෂික වර්ගය ද , y යනු කාක්ෂිකයේ ඇති මුළු ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන ද වේ. පරමාණුවක කාක්ෂික ලියනුයේ ඒවායේ ශක්තිය වැඩි‍වීමේ අනු පිළිවෙළටය එසේත් නොමැති නම් ඒවා පිරෙන අනු පිලිවෙලටය. (අවුෆ්බාවූ මූලධර්මයට අනුව)
උදාහරණයක් වශයෙන් භූමි අවස්ථාවේදී හයිඩ්‍රජන්ට ඇත්තේ s කාක්ෂිකයේ ඇති එක් ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් පමණි. එවිට එය 1s1 ලෙස ලියනු ලබයි.ලිතියම්හට 1s කාක්ෂිකයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන 2ක් හා වැඩි ශක්ති මට්ටමක පිහිටි අනෙක් 2s කාක්ෂිකයේ තවත් එක් ඉලෙක්ට්‍රෝනයක් ඇත. එම නිසා භූමි අවස්ථාවේ දී එය 1s2 2s1 ලෙස දක්වයි. පොස්පරස් (පරමාණු ක්‍රමාංකය = 15) පහත ආකාර වේ. 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3.
ඉලෙක්ට්‍රෝන විශාල සංඛ්‍යාවක් ඇති පරමාණුවල මෙම වින්‍යාසය ඉතා දිගු විය හැකි අතර එවිට උච්ච වායු වින්‍යාසය භාවිතා කරයි. මෙහිදී පරමාණුවල පළමු කාක්ෂික කීපය එක හා සමාන බැවින් භාවිතය ඉතා පහසු වේ. උදාහරණයක් වශයෙන් පොස්පරස් ගත් කළ , එය නියෝන්ගෙන් (1s2 2s2 2p6) වෙනස් වන්නේ තෙවන කවචයක් ඇතුල් වීම මගින් පමණි. එමනිසා නියෝන් ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය ද භාවිතයෙන් පොස්පරස්හි ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය මෙලෙස ලියනු ලබයි. [Ne]3s2 3p3
තවත් පහසු ක්‍රමයක් නම් සෑම කවචයේම ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාව සදහන් කිරීමයි. උදා - පොස්පරස් = 2-8-5
s, p, d, හා f සංකේත පැවතගෙන එනුයේ වර්තමානයේ පිළිනොගැනෙන විද්‍යාඥයන් විසින් සකස් කරන ලද වර්ණාවලි රේඛා කාණඩ ගත කිරීම මත පදනම් වෙමිනි. ඒවා sharp, principal, diffuse, හා fundamental නම් වේ. මේ ආකාරයට නම් කරන ලද්දේ වර්ණාවලි රේඛාවල සියුම් ව්‍යුහය සලකා බලමිනි. නමුත් g සංකේතය යොදන ලද්දේ ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ අනුපිළිවෙල සලකමිනි. කාක්ෂික 5කට වඩා ඇති කවච සෛද්ධාන්තිකව පැවතිය හැකි වුව ද මෙමගින් සොයාගනු ලැබූ සියලුම මූලද්‍රව්‍ය පමණක් ආවරණය කළ හැක. ඇතැම් අවස්ථාවලදී s හා p කාක්ෂික ගෝලාකාර( spherical) හා පර්යන්ත (peripheral) ලෙසද අර්ථ දක්වයි.
අවුෆ්බාවු මූලධර්මය
පරමාණුවක් භූමි අවස්ථාවේ පවතින විට , එහි ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය අවුෆ්බාවූ මූලධර්මය පිළිපදී. මෙම මූලධර්මයට අනුව, ඉලෙක්ට්‍රෝන නොයෙකුත් ශක්ති මට්ටම්වලට ඇතුළු වන්නේ එහි ශක්තිය වැඩිවීමට අනුකූලවය. එමනිසා පළවන ඉලෙක්ට්‍රෝනය අවම ශක්ති මට්ටමට ඇතුල් වන අතර, දෙවන ඉලෙක්ට්‍රෝනය ඉන්පසු අවම ශක්ති මට්ටමට ඇතුළු වේ. මෙසේ ඇතුළුවන ආකාරය පහත සදහන් පිළිවෙලට සිදු වේ.
කාක්ෂිකවල ශක්තිය වැඩිවීම, ඉහත සටහනේ පහළට හා වම්පසට විකර්ණ ඇදීමෙන් දැකගත හැක. ඒ අනුව , පළමු විකර්ණය 1s හරහා ද දෙවන විකර්ණය 2s හරහා ද ගමන් කරයි. තෙවන විකර්ණය 2p හා 3s ද සිව්වැන්න 3p හා 4s ද පස්වැන්න 3d, 4p, හා 5s හරහා ද ගමන් කරයි. පොදුවේ ගත් කළ , s හැරෙන්නට අනෙක් කාක්ෂික සියල්ලම එයට පසුව එන කාක්ෂිකයට වඩා අඩු මට්ටමක කාක්ෂිකයක් වේ.
උදා :- 2p ට පසුව 3s
3d ට පසුව 4p , පසුව 5s
4f ට පසුව 5d ට පසුව 6 ඉන් පසු 7s
මේ අනුව ආවර්තිතා වගුවේ නොයෙකුත් මූලද්‍රව්‍ය ගොණූ පැවතීමට හේතුව පැහැදිලි කළ හැක.
එක හා සමාන භ්‍රමණ චලිත ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගලක ශක්තිය , ප්‍රතිවිරුද්ධ භ්‍රමණයන් ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන යුගලකට වඩා අඩු වේ. ඉලෙක්ට්‍රෝන 2ක් එකම කාක්ෂිකයේ ඇති විට, ඉලෙක්ට්‍රෝන නිරායාසයෙන්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ භ්‍රමණ චලිතයන් ලබා ගැනීමට පෙළ‍න අතර වෙන් වු කාක්ෂික අත්කර ගැනීමට හේතු වේ. මේ පෙළඹීම , කාක්ෂිකයේ l >0 විට එනම් කාක්ෂික භාගික වශයෙන් පිරී ඇති විට , වැඩිවේ. උදාහරණ වශයෙන් , p කාක්ෂිකවල ඉලෙක්ට්‍රෝන 4ක් පැවතුනහොත් , ඉලෙක්ට්‍රෝන 2ක් එකම කාක්ෂිකයේ පිහිටීම අනිවාර්යවන අතර , අනෙක් ඉලෙක්ට්‍රෝන 2 අනෙක් කක්ෂ 2 පිහිටිය යුතුය. එවිට ඔවුන්ගේ බැම්ම සමාන වේ. මෙම සංසිද්ධිය හුන්ඩ්ගේ නියමය නම් වේ.
අවුෆ්බාවූ මූධර්මය පරමාණුක න්‍යෂ්ටියක ප්‍රෝටෝන නියුට්‍රෝන සදහා ද යෙදිය හැක.
කාක්ෂික සටහන
පහත සටහනින් සියලු කාක්ෂික වින්‍යාස (7s තෙක්) දක්වයි. එමනිසා එය ආවර්තිතා වගුවේ උනන්බියම් (Ununbium 112) දක්වා (ලොරන්සියම් හැර) ආවරණය කරයි.
3d, 4d, 5d හි බැහැරලීම
d කාක්ෂියක් භාගිකව හෝ පූර්ණ වශයෙන් (ඉලෙක්ට්‍රෝන 5/10) පිරී පවතින විට , එය ඊළග කවචයේ s කාක්ෂිකයට වඩා ස්ථායී වේ. මෙහිදී සිදුවන්නේ භාගිකව පිරුණු d කාක්ෂිකයක් පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය ශක්තිය , පිරුණු s කාක්ෂිකයක් පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය ශක්තියට වඩා අඩුවීමයි. උදාහරණ වශයෙන් කොපර්, (copper = 29) හි වින්‍යාසය [Ar]4s1 3d10 වේ. එය අවුෆ්බාවූ මූලධර්මයට අනුව [Ar]4s2 3d9 නොවේ. ඒ අයුරින්ම , ක්‍රෝමියම් (chromium 24) හි වින්‍යාසය [Ar]4s1 3d5 වන අතර එය [Ar]4s2 3d4 ලෙස නොලියයි.
4වන ආවර්තයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය
5 වන ආවර්තයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය
6වන ආවර්තයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය
ආවර්තිතා වගුවේ ආකෘතිය හා දක්වන සම්බන්ධය
ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය ආවර්තිතා වගුවේ ආකෘතියට බෙහෙවින් සම්බන්ධය. පරමාණුවේ රසායනික ලක්ෂණ බොහෝ විට තීරණය වන්නේ එහි (අවසාන) සංයුජතා කවචයේ පවතින ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය අනුවය. (මෙහිදී පරමාණුක අරය, පරමාණුවේ ස්කන්ධය සහ පරමාණුවේ විශාලත්වය වැඩිවත්ම අමතර ඉලෙක්ට්‍රෝනික තත්වයක් සඳහා ඉතා හොඳ ප්‍රවනතාවයක් දක්වයි) එම නිසා එකම කාණ්ඩයේ ඇති මූලද්‍රව්‍ය රසායනිකව සමාන ලක්ෂණ දක්වන අතර ,එයට හේතුව එහි සංයුජතා කවචයේ ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන එක සමාන වීමයි.
රසායන විද්‍යාව
|
10,518 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%90%E0%B6%BD%E0%B7%9A%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
මැලේරියාව
|
මැලේරියාව යනු වාහකයෙක් මගින් බෝවන ආසාදිත රෝගයක් වන අතර එය ඇති කරනු ලබන්නේ ප්‍රොටෝසෝවාවකු (ඒක සෛලික ජීවියෙක්) වූ පරපොෂිතයෙකුගෙනි. එය ඇමරිකාව , ආසියාව සහ අප්‍රිකාව වැනි නිවර්තන සහ උපනිවර්තන ප්‍රදේශවල වඩාත් පුළුල්ව පැතිර පවතී. සෑම වසරක් තුළම එමගින් මිලියන 515 ක් තරම් ජනතාව රෝගී කරන අතර මිලියන 1 සිට 3 අතර රෝගීන් ප්‍රමාණයක් මරණයට පත්කරනු ලබයි. මේ අතරින් බහුතරයක් වනුයේ උපසහරා අප්‍රිකාවෙහි ජීවත් වන කුඩා ළමුන්ය. මැලේරියාව බහුල වශයෙන් දිළිදු බව සමග අනුබද්ධව පැවතුන ද එය දිලිදුකම සහ ආර්ථික වර්ධනයට ඇති බාධාවලට හේතුවක් ලෙස ද ඇති වේ.
මැලේරියාව බහුලවම ඇති බෝවන රෝග වලින් එකක්වන අතර එය දැඩි මහජන සෞඛ්ය ගැටළුවකි. මෙම රෝගය ඇති කරනු ලබන්නේ ප්ලැස්මෝඩියම් ගණයට අයත් ඒක සෛලික පරපොෂිතයෙක් මගිණි. මිනිසුන් හට ආසාදන ඇති කළ හැක්කේ මෙම ප්ලැස්මෝඩියම් වර්ගයට අයත් පරපෝෂිතයන් 4 දෙනෙකුගෙන් පමණි. වඩාත් දරුණු මැලේරියා රෝග තත්වයන් ඇති කරනු ලබන්නේ ප්ලැස්මෝඩියම් ෆල්සිපාරුම් හා ප්ලැස්මෝඩියම් වයිවැක්ස් නම් පරපෝෂිතයන්ගෙනි. නමුත් අනෙකුත් වර්ග දෙක වන ප්ලැස්මෝඩියම් ඕවාලේ සහ ප්ලැස්මෝඩියම් මලාරියේ යන පරපෝෂිතයින්ට ද මිනිසුන් හට ආසාදන ඇති කිරීමේ හැකියාව ඇත. මෙම මිනිසුන් සදහා රෝග ඇති කරන ප්ලැස්මෝඩියම් විශේෂවලට මැලේරියා පරපෝෂිතයින් ලෙස සාමාන්‍ය වහරයේදී හැදින්වේ.
මැලේරියා පරපෝෂිතයින් පරිවහණය කරනු ලබන්නේ ගැහැණු ඇනෝපිලස් මදුරුවකු මගිණි. මෙම පරපෝෂිතයින් මිනිසාගේ රුධිරයෙහි වූ රක්තානුවල ගුණනය වීමෙන් රෝග ලක්ෂණ ඇති කරනු ලබයි. ඒවා නම් රක්ත හීනතාවයෙහි රෝග ලක්ෂණ, (හිසෙහි ඇති වන සැහැල්ලු බව, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාව, හෘද ස්පන්ධනය ඉහළයෑම ....) උණ , ඇග සීතල වීම, ඔක්කාරය සහ රෝගය වඩාත් දරුණු අවස්ථාවන්හිදී කෝමා තත්වය සහ මරණය පවා ඇති වේ. මැලේරියා රෝගය ව්යාප්ත වීම මදුරුදැල් සහ කෘමිවිකර්ශක ද්‍රව්‍ය භාවිතා කර ගැනීමෙන් මදුරුවන් ලවා දෂ්ටවීම වළක්වා ගැනීම මගින් අවම කර ගත හැකිය. කෘමිනාශක වර්ග ඉසීම හා මදුරුවන් බිත්තර දමන ජලය එකතු වන තැන් ඉවත් කිරීම මගින් ඔවුන් බෝවීම පාලනය කළ හැකිය.
ඇතැම් එන්නත් වර්ග පර්යේෂණ මට්ටමෙන් පැවතුනද මේ වන විට මැලේරියාවට එරෙහි එන්නතක් සොයා ගෙන නොමැත. රෝගය ඇති වීම සදහා ඇති අවධානම අඩුකරගැනීම සදහා රෝග වළක්වා ගැනීමේ ඖෂධ වර්ග නොකඩවා භාවිතා කළ යුතු වේ. රෝගය බහුලවම පවතින ප්‍රදේශ වල ජීවත් වන ජනතාව සදහා මෙලෙස රෝග වළක්වා ගැනීම සදහා ඖෂධ භාවිතා කිරීම ඇතැම් අවස්ථාවලදී අපහසු වන්නේ ඒවා මිල අධික බැවිණි. රෝගය බහුලව පවතින ප්‍රදේශවල සිටින වැඩිහිටියන් බොහොමයකට දිගු කාලීනව වරින් වර රෝගය ඇති වන අතර ඔවුන් රෝගය සදහා අසම්පුර්ණ වශයෙන් ප්‍රතිරෝධීතාවයක් දක්වති. නමුත් ඔවුන් මැලේරියාව නොමැති ප්‍රදේශයක සැලකිය යුතු තරම් කාලයක් ගත කළහොත් මෙම ප්‍රතිරෝධතාවය අඩුවන අතර එවන් පුද්ගලයින් මාරාන්තික මැලේරියා රෝගී තත්වයන් සදහා ගොදුරු වීමට ද හැකියාව පවතී. එමනිසා එම පුද්ගලයින් මැලේරියා රෝගය පවතින ප්‍රදේශයකට ඇතුළු වන විට සම්පූර්ණ වශයෙන් ආරක්ෂක ක්‍රමෝපායන් භාවිතා කිරීමට තදින්ම අවවාද කෙරේ. ඖෂධ සදහා ඇති ප්‍රතිරෝධීතාවය වඩාත් බහුලවම දක්නට ඇතත් මැලේරියා ආසාදන ක්වීනින් හා ආටිමිස්නීන් ව්‍යුත්පන්න යන ප්‍රතිමැලේරියා ඖෂධ යොදා ගෙන ප්‍රතිකාර කරනු ලබයි.
ඉතිහාසය
වසර 50000 කටත් වැඩි කාලයක් මුළුල්ලේ මැලේරියා රෝගය මගින් පුද්ගලයන් ආසාදයට ලක්කර ඇති අතර මුළු ඉතිහාසය පුරාවටම එය මිනිසුන් සදහා ආසාදන ඇති කරන ව්‍යාධි ජනකයෙකු ලෙස හදුනාගෙන ඇත. මානව මැලේරියා පරපෝෂිතයින්ගේ සමීප ඥාතීන් මානවයන්ගේ සමීපතම ඥාතීන් වන චින්පන්සීන්ගේ ද දක්නට ඇත. බුද්ධ වර්ෂ 2700 යෙහි මුල භාගයේ දී චීනයේ ද මැලේරියාව මගින් ඇති කරන එයටම අ‍ාවේනික වූ කාලාවර්තන උණ ඇති කිරීමක් (Periodic Fever) පිළිබදව වාර්තා වී ඇත. මැලේරියා යන වචනය සම්භවය වී ඇත්තේ ඉතාලි භාෂාවෙන් “අහිත කර වාතය” යන තේරුම ඇතිවය. මැලේරියා රෝගය වගුරු බිම් ආශ්‍රිතව ඇති වන්නක් නිසා මුල් අවධිවලදී එය ගැහෙන උණ හෝ වගුරු උණ යයි හදුන්වන ලදී.
1880 වේදී මැලේරියාව පිළිබදව සිදු කරන ලද විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයන් ඒවායෙහි මුල්ම කැපී පෙනෙන වෙනස් කම් පෙන්නුම් කරන ලදී. චාල්ස් ලුවී අල්පොන්සෝ ලාවේරාන් නම් ඇල්ජීරියාවෙහි හමුදා රෝහලක සේවය කළ ප්‍රංශ ජාතික හමුදා වෛද්‍යවරයෙකු විසින් මැලේරියා රෝගයෙන් පීඩා විදින පුද්ගලයෙකුගේ රතු රුධිර සෛල තුළ වූ මැලේරියා පරපෝෂිතයින් මුල්වරට නිරීක්ෂණය කිරීමත් සමගම ඉහත සදහන් කරන ලද වෙනස් කම් සිදුවුණි. මුල්වරට ඒක සෛලික පරපෝෂිතයෙකු මගින් රෝග ඇති කළ හැකි බවට සොයා ගනිමින් ඔහු විසින් හදුනා ගන්නා ලද මෙම ඒක සෛලික ජීවින් විසින් මැලේරියාව ඇති කරන බවට ඔහු යෝජනා කරන ලදී. ඔහු විසින් සිදු කරන ලද මෙම සොයා ගැනීම සහ පසුකාලීනව සිදු කරන ලද සොයා ගැනීම් සම්බන්ධයෙන් 1907 දී වෛද්‍ය විද්‍යාව සදහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය හිමිකර ගන්නා ලදී. මෙම ඒක සෛලික ජීවින් හට ඉතාලි ජාතික විද්‍යාඥයන් දෙපලක් වූ Ettore Marchiafava සහ Angelo Celli විසින් ප්ලැස් මෝඩියම් ලෙස නම් කරන ලදී. මින් පසු වර්ෂයකදී හවානාහි කහ උණ සහිත රෝගීන් හට ප්‍රතිකාර කරන කියුබානු වෛද්‍යවරයෙකු වූ කාලෝස් ෆිනාලෝ විසින් මදුරුවන් මගින් මිනිසාට සහ මිනිසාගෙන් පිටතට රෝග ව්යාප්ත කළ හැකි බවට සොයා ගන්නා ලදී. කෙසේ නමුත් ඉන්දියාවෙහි සේවය කරන ලද බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික වෛද්‍යවරයෙකු වූ සර් රොනාල්ඩ් රෝස් විසින් අවසන් වරට 1898 දී ඔප්පු කරන ලද්දේ මැලේරියාව මදුරුවන් මගින් පරිවහනය වන බවයි. ඔහු මෙය සිදුකරන ලද්දේ ඇතැම් මදුරු විශේෂ මගින් මැලේරියා රෝගය ව්යාප්ත කරන බව පෙන්වීම මගින් සහ ආසාදිත පක්ෂීන්ගෙන් ලේ උරා බොන ලද මදුරුවන්ගේ ඛේට ග්‍රන්ථිවලින් මැලේරියා පරපෝෂිතයින් වෙන්කිරීම මගිනි. ඔහුගේ මෙම සොයා ගැනීම සදහා 1902 දී වෛද්‍ය විද්‍යාව සදහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය ඔහුට හිමිවුණි. ඉන්දියානු වෛද්‍ය සේවයෙන් විශ්‍රාම ගැනීමත් සමගම රෝස් අළුතෙන් ස්ථාපිත කරන ලද නිවර්තන රටවල වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබදව වූ ලිවර්පූල් පාසලෙහි සේවයට බැදුනු අතර එමගින් ඊජිප්තුව , පැනමාව, ග්‍රීසිය සහ මුරුසිය යන රටවල මැලේරියාව පාලනය සදහා ක්‍රියාකරන ලදී. ෆින්ලේ සහ රෝස් විසින් කරන ලද සොයා ගැනීම් 1900 දී වොල්ටර් රිඩ්ගේ මූලිකත්වයෙන් පැවති වෛද්‍ය මඩුල්ලක් මගින් සම්මත කරන ලද අතර එමගින් කරන ලද අනුමත කිරීම් ක්‍රියාවට නංවන ලද්දේ පැනමා ඇල ගොඩ නගන කාලසීමාවේදී විලියම් සී ගෝගාස් විසින් සිදුකරන ලද සෞඛ්ය වැඩසටහන් වලදීය. මෙම මහජන සෞඛ්ය ක්රියාකාරකම් මගින් දහස් ගණනක් වූ සේවකයන්ගේ ජීවිත බේරා ගැනීමට හැකියාව ලැබුණු අතර රෝගයට එරෙහිව අනාගතයේ දී මහජන සෞඛ්ය ව්‍යාපාර ඇති කිරීම සදහා ක්‍රමෝපායන් ගොඩ නැගීමට ද එමගින් උපකාර වුණි.
මැලේරියා රෝගය සදහා මුල්ම ඵලදායි ප්‍රතිකාර ක්‍රමය වූයේ ක්වීනීන් අන්තර්ගත සින්කෝනා ශාකයේ පොත්තයි. මෙම ශාකය ප්‍රධාන වශයෙන් පීරූ රාජ්‍යයෙහි ඇන්දීස් නම් කදු ගැටයෙහි බෑවුම්වල වර්ධනය වේ. පීරූ රාජ්‍යයෙහි වාසය කරන්නන් විසින් මෙම ස්වාභාවික නිෂ්පාදනය මැලේරියා රෝගය පාලනය සදහා භාවිතා කරන ලද අතර රෝමාණු කතෝලික සභාව විසින් 1640 දී මෙය යුරෝපයට හදුන්වා දෙන ලද අතර එහිදී එය ඉතා සීඝ්‍රයෙන් පිළිගැනීමට ලක්වුණි. කෙසේ නමුත් 1820 දී ප්‍රංශ ජාතික රසායනික විද්‍යාඥයන් දෙදෙනෙකු වන Pierre Joseph Pelletier සහ Joseph Bienaime Caventou විසින් සිංකෝනා ශාකයේ පොත්තෙන් සක්‍රීය අන්තර්ගතය නිස්සාරණය කරගෙන එය ක්වීනින් ලෙස නම් කරන ලදී.
විසිවන සියවසෙහි මුල්භාගයේදී ප්‍රතිජීවක ඖෂධ සොයා ගැනීමටත් ප්‍රථම උපදංශය සහිත රෝගීන් හිතාමතාම මැලේරියා රෝගය මගින් ආසාදනයට ලක්කර උණ ඇති කරන ලද අතර මෙම ක්‍රියාකාර කම් සිදුකිරීමට පුරෝගාමි වුයේ Julius Wagner Jauregg ය. නමුත් ක්විනීන් භාවිතයෙන් නිරවද්‍යව උණ පාලනය කිරීමත් සමගම උපදංශය සහ මැලේරියාව මගින් ඇතිවන ප්‍රතිඵල අවමකරගත හැකි වුණි. ඇතැම් රෝගීන් මැලේරියාව නිසා මරණයට පත් වුවද එය උපදංශය නිසා ඇති වු ඇතැම් මරණ වලට වඩා වැඩි අවධානයක් යොමුකර ගත්තේය.
මැලේරියා ජීවන චක්‍රයෙහි රුධිරය තුල සහ මදුරුවා තුල ඇති අවධි දහනව වන සහ විසිවන සියවසෙහි මුල්බාගයේදී හදුනා ගත්තද 1980 වන තෙක්ම මිනිසාගේ අක්මාව තුල අප්‍රකටව සැගවී පවත්නා පරපෝෂිත අවධිය හදුනාගෙන නොතිබිණි. මෙම අප්‍රකට පරපෝෂිත අවධිය හදැනාගැනීමත් සමගම ඇතැම් රෝගීන් මැලේරියා පරපෝෂිතයෙන් ඔවුන්ගේ රුධිරයෙන් සම්පුර්ණයෙන්ම අතුරුදන් වී රෝගය සුව වීමෙන් පසුවද වසර ගනාවකට පසු නැවත රෝගය හටගැනීමට හේතුව සොයා ගන්නා ලදී.
නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ එහි ප්රායෝගික කරණයේදී විෂබීජ නාශකවල සිට එන්නත් වර්ග සහ ප්‍රතිජීවක ඖෂධ දක්වා විවිධ වශයෙන් දිවෙන ඵලදායී උපකරණ හා ආම්පන්න සමුදායක් පවතී. අතීතයේදී වෛද්‍ය විද්‍යාව ඉතා දුර්වලව පැවති එක් ක්ෂේත්‍රයක් වූයේ වෛරස ආසාදනවලට එරෙහිව ක්‍රියා කළ හැකි ඖෂධයක් සොයාගැනීම සම්බන්ධවය. නූතනයේදී එවන් වෛරස ආසාදනවලින් ඇතිවන රෝග වළක්වා ගැනීම සදහා ඉතාමත් ඵලදායී එන්නත් වර්ග සොයා ගෙන ඇත. නමුත් ඊට පෙර අවධිවල දී යම් කිසි පුද්ගලයෙකුට වෛරස ආසාදනයක් ඇති වුවහොත් ඒ සදහා කිසිදු ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනීමට හැකියාව නොතිබූ අතර එම රෝගීන් සදහා අනුමත කරන ලද්දේ අදාල රෝගය ස්වාභාවිකවම සුවපත් වන තෙක්ම ප්‍රමාණවත් තරම් විවේක ගැනීම සහ දියර වර්ග පානයට ලබාදීමයි.
ප්‍රථම වරට පරේක්ෂණාත්මක මට්ටමේ ප්‍රතිවෛරස ඖෂධය නිෂ්පාදනය කරන ලද්දේ 1960 දී වන අතර එමගින් හර්පීස් වෛරසයට එරෙහිව ක්‍රියාකිරීමේ හැකියාව ලැබුණි. මෙම ඖෂධ වර්ග සොයා ගන්නා ලද්දේ සාම්ප්‍රදායිකව සිදු කරන ලද පිරික්සුම් හා වැරදීම් න්‍යාය මත පදනම්ව ඖෂධ වර්ග සොයා ගැනී‍ෙම් ක්‍රමෝපායන් මතයි. ඔවුන් ඉන්පසුව මෙලෙස සොයා ගන්නා ලද රසායනික ද්‍රව්‍යය වෛරස වර්ධනය කරන වර්ධක මාධ්‍යයක් වෙතට හදුන්වා දුන් අතර ඔවුන් විශ්වාස කළේ ඒවා මගින් වෛරසවල ක්‍රියාකාරිත්වය අත්හිටුවිය හැකිබවයි. එබැවින් ඉන්පසු ඔවුන් එම වර්ධක මාධ්‍යය තුළ අදාල වෛරසය වර්ධනය වීමක් හෝ වර්ධනය අඩාල වීමක් ඇති වේදැයි නිරීක්ෂණය කරන ලදී. මෙලෙස ඵලදායි ප්‍රතිඵල ලබාදුන් රසායනික ද්‍රව්‍යය තව දුරටත් සමීප වශයෙන් අධ්‍යයනය කිරීම සදහා තෝරා ගන්නා ලදී.
මෙය බොහෝ කාලයක් තිස්සේ කාලය මිඩංගු කරමින් සිදුකළ ක්‍රියා පටිපාටියක් වන අතර ඉලක්ක කරන ලද වෛරසයෙහි ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබදව හොද දැනීමක් නොමැතිව ඵලදායි සහ අතුරු ආබාධ අවම ප්‍රතිවෛරස ඖෂධ නිෂ්පාදනය කිරීමට හැකියාවක් නොලැබුණි. 1980 වේදී වෛරසවල සම්පුර්ණ ජාන අනුපිලිවෙල හා ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබදව තොරතුරු තේරුම් ගැනීමෙන් පසුව පරීෂකයන් විසින් වෛරසවල ක්‍රියාකාරිත්වය සවිස්තරාත්මකව තේරුම්ගත් අතර වෛරසවල ප්‍රජනන චක්‍රයට බා‍ධාකිරීම සදහා අවශ්‍යවන රසායනික ද්‍රව්‍යය පිළිබදව ද අවබෝධයක් ලබාගත්හ. මේ වන විට ප්‍රතිවෛරස ඖෂධ දුසිම් ගණනක් වෙළද පොළෙහි ලබාගැනීමට හැකි අතර තව තවත් නව ඖෂධ වර්ග සොයා ගැනීම පිණිස වෛද්‍ය පර්යේෂකයන් නූතන තාක්ෂණ දැනුම වඩාත් යුහුසුළුව ප්‍රයෝජනයට ගනිති.
ශ්‍රී ලංකාවේ මැලේරියා තත්වය
ශ්‍රී ලංකාවේ මැලේරියාව තුරන් කිරීම වසර 80 ක් තුළ මහජන සෞඛ්ය සාර්ථකත්වයේ කතාවකි. මෙම ජීවිතයට තර්ජනයක් වන රෝගය සමඟ ඇති වූ අසාමාන්‍ය සටනකින් පසු, 2016 සැප්තැම්බර් මාසයේදී මැලේරියාව තුරන් කිරීම සම්බන්ධයෙන් ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ සහතිකය ශ්‍රී ලංකාවට ලැබුණි.
“1935 දී ශ්‍රී ලංකාවේ වඩාත් විනාශකාරී පුපුරා යාමේ උච්චතම අවස්ථාවේ දී, මැලේරියා රෝගීන් මිලියන 1.5 කට අධික සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 80 000 ක් මිය ගියහ. මේවා විශ්මය ජනක සංඛ්‍යාලේඛන වන අතර, විශේෂයෙන් එකල ශ්‍රී ලංකාවේ ජනගහනය මිලියන 6 ක් පමණ වූ බව ඔබ සලකන විට, ”ශ්‍රී ලංකාවේ ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ නියෝජිත ආචාර්ය ජේකොබ් කුමාරසන් මහතා පැවසීය.
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ ගෝලීය මැලේරියා තුරන් කිරීමේ වැඩසටහන 1955 දී දියත් කිරීමෙන් අනතුරුව, ශ්‍රී ලංකාව 1957 දී තමන්ගේම මැලේරියා තුරන් කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් දියත් කළ අතර එය බොහෝ දුරට සාර්ථක විය.
“ශ්‍රී ලංකාව මැලේරියාව තුරන් කිරීමට ඉතා ආසන්න විය. 1963 දී මුළු වසර පුරාම අනාවරණය වී ඇත්තේ රෝගීන් 17 ක් පමණි. ශ්‍රී ලංකාවේ මෙතෙක් වාර්තා වූ අඩුම රෝග බර මෙයයි. නමුත් මැලේරියා වැඩසටහනේ ඇදහිය නොහැකි සාර්ථකත්වයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දේශපාලන හා මූල්‍යමය ආධාර රැල්ලට ලක්විය. ”වෛද්‍ය කුමාරසන් මහතා පැවසීය. කෙටි කාලයක් තුළ මැලේරියාව වේගයෙන් හා මාරාන්තික ලෙස නැවත පැමිණියේය. 1970 වන විට මැලේරියා රෝගීන් සංඛ්‍යාව මිලියනය දක්වා ඉහළ ගිය අතර මැලේරියා මර්දන ව්‍යාපාරයේ (AMC) පාලන උත්සාහයන් තීව්‍ර කර තිබියදීත් නැතිවූ භූමිය නැවත ලබා ගැනීමට තවත් දශක පහක් ගතවිය.
AMC සෞඛ්ය සේවකයින් මෙම ක්‍රියාවලියට තීරණාත්මක වූ අතර බොහෝ විට ආසාදිත මදුරුවන් පිළිබඳව අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා ඉහළ අවදානම් සහිත ප්‍රදේශවලට ගමන් කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ සෞඛ්යය හා ආරක්ෂාව අවදානමට ලක් විය.
“මැලේරියා රෝගයක් පිළිබඳව අප දැනගත්තේ නම්, අපි රෝගියාගේ නිවස සොයාගෙන ආසාදිත මදුරුවන් අවට ප්‍රදේශවල කොටු කර ගනිමු. අපට දින 39 ක්, සමහර විට සති ගණන් කැලෑවක ගමන් කළ නොහැකි මාර්ග නොමැතිව ගත කිරීමට සිදුවිය. ”කීට විද්‍යා සහායක දයා විදානපතිරාන මහතා වසර 39 ක් මැලේරියා මර්දන ව්‍යාපාරය සමඟ වැඩ කළේය.
“අපි මදුරුවන් සඳහා උගුල් අටවන්නෙමු. නමුත් සමහර විට අපි ඇමක් විය. අපට බොහෝ විට උණ වැළඳී ඇත, සමහර විට අපට මැලේරියාවද ඇතිවිය. ”විදානපතිරාන මහතා පැහැදිලි කළේය.
1990 දශකය තුළ, මැලේරියා මර්දන ව්‍යාපාරය ඔවුන්ගේ උපාය නැවත මතක් කර, මදුරු පාලනයේ සිට පරපෝෂිත පාලනය දක්වා ගමන් කළේය. “අපි වෙනත් රටවලට වෙනස් වන්නේ එලෙසයි. අප මැලේරියාවෙන් මිදුනේ දෛශිකය නොව පරපෝෂිතයා තුරන් කිරීමෙනි. මුල් රෝග විනිශ්චය, ක්ෂණික ප්‍රතිකාර, දැඩි රෝග නිරීක්ෂණ, කීට විද්‍යා සමීක්ෂණ, සෞඛ්ය අධ්‍යාපනය, දැඩි ප්‍රජා සහභාගීත්වය සහ පර්යේෂණ යන කරුණු සියල්ලම ඉතා සම්බන්ධීකරණ ආකාරයකින් අපි අවධානය යොමු කර ඇත්තෙමු. ” යනුවෙන් මැලේරියා මර්දන ව්‍යාපාරය හි හිටපු අධ්‍යක්ෂ වෛද්‍ය රිසින්ත ප්‍රේමරත්න මහතා පැවසීය. ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය වැනි ප්‍රධාන හවුල්කරුවන්ගේ වැඩි දියුණු කළ සහයෝගය සමඟ උපාය මාර්ග මාරුවීම මැලේරියාව තුරන් කිරීමේ අරගලයේ තවදුරටත් සාර්ථක වීමට හේතු විය. “අපගේ සංවර්ධනය හා ප්‍රගතිය පුරාවටම ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය අපගේ හවුල්කරුවා වී ඇති අතර, අපගේ උපාය මාර්ග සඳහා විශාල දායකත්වයක් ලබා දීම, තාක්ෂණික උපදෙස් හා පුහුණුව ලබා දීම සහ මැලේරියා මූලාරම්භයන් පසුබෑමට සහාය වීම. අපගේ හවුල්කරුවන් වන ඒඩ්ස්, ක්ෂය රෝගය සහ මැලේරියාවට එරෙහි ගෝලීය අරමුදල (GFATM) වෙතින් අපට විශාල සහයෝගයක් ලැබී තිබේ. ”වෛද්‍ය රිසින්ත පිළිගත්තේය.
2008 වන විට රට තුළ වසරකට මැලේරියා රෝගීන් 1000 කටත් වඩා අඩු සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වී ඇති අතර එමඟින් ශ්‍රී ලංකාව තුරන් කිරීමේ ඉලක්කය සපුරා ගැනීමට හැකි විය. අවසන් වරට ශ්‍රී ලංකාව තුලදී පුද්ගල යෙකු හට මැලේරියාව වැළඳී ඇත්තේ 2012 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදීය. ස්වදේශික මැලේරියා රෝගීන් ශුන්‍යව පවත්වා ගෙන ගොස් වසර 3 කට පසුව, 2016 දී මැලේරියාව තුරන් කළ බවට ශ්‍රී ලංකාවට WHO සහතිකය ලැබුණි.
කෙසේ වෙතත් විදේශ රටවලින් පැමිණෙන දෙස් හා විදෙස් මැලේරියා රෝගීන් 50-100 අතර සංඛ්‍යාවක් තවමත් වාර්ශිකව වාර්තා වේ.
“ශ්‍රී ලංකාවේ දන්නා ඉතිහාසයේ මීට පෙර කිසි දිනෙක සිදු නොවූ දෙයක් අප අත්කර ගෙන තිබේ. ඒ ගැන අපි ආඩම්බර වෙනවා. ”වෛද්‍ය රිසින්ත ප්‍රේමරත්න පැවසීය.
කෙසේ වෙතත්, 1960 ගණන්වල මැලේරියාව නැවත නැගිටීම පිළිබඳ මතකයන් මැලේරියා මර්දනය සඳහා වැඩ කරන සියලු දෙනාගේ මනසෙහි විශාල වශයෙන් රැඳී තිබේ. මැලේරියාව නැවත හඳුන්වාදීම වැළැක්වීම ඉතිහාසය නැවත නැවත සිදුවීම වළක්වා ගැනීම රටට ඇති ඊළඟ විශාල අභියෝගයයි. ශ්‍රී ලංකාව ආනයනය සමඟ විශාල තර්ජනයක් වන මැලේරියා සම්ප්‍රේෂණයට ඇති ඉහළ අවදානම සැලකිල්ලට ගෙන ඉහළ මට්ටමේ සුපරීක්ෂාවක් අවශ්‍ය වේ.
වෛද්‍යවේදය
මැලේරියාව
|
10,520 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%99%E0%B6%B1%E0%B7%9A%20%E0%B6%A9%E0%B7%99%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%A7%E0%B7%99%E0%B7%83%E0%B7%8A%20-%20%E0%B6%B6%E0%B6%A7%E0%B7%84%E0%B7%92%E0%B6%BB%20%E0%B6%AF%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B7%81%E0%B6%B1%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%BA
|
රෙනේ ඩෙස්කාටෙස් - බටහිර දර්ශනවාදය
|
උපත - 1596 මාර්තු 31
ලා-හේයි එන් ට්‍රවරීන් , ඉන්ඩ්‍රේ - එට් - ලොයිර්, ප්‍රංශය (මෙම ප්‍රදේශය වර්තමානයේ ඩෙස්කාටෙස් ලෙස නම් කර ඇත)
මරණය - 1650 පෙබරවාරි 11 (වයස අවුරුදු 53)
ටොක්හෝම්, ස්වීඩනය
ගුරු පෙළපත් - කැටිසියානු වාදය, හේතුවාදය, ප්‍රතිෂ්ඨාපනවාදය
ප්‍රධාන අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍ර - අධ්‍යාත්මවිද්‍යාව, ඥාන මීමාසෝව, විද්‍යාව, ගණිතය
වැදගත් අදහස් - සමිත්තක ශක්තිපථ ඓක්‍යය, අනුමාන ක්‍රමය, කැටීසිය වෛතය දෙවියන්ගේ පැවැත්ම ඔප්පු කිරීම සදහා භාරථවාදී කරුණු දැක්වීම නූතන දර්ශනවාදයේ පියා ලෙස ද සැලකේ.
මතවාදයේ
බලපෑ පුද්ගලයින් - ප්ලෝටෝ, ඇරිස්ටෝටල්, අල්ගසේක්, ඇවරෝස්, ඇවිසෙන්නා, අල් - ගසාලි , ඇන්සෙල්ම්, ශාන්ත-ඔගස්ටීන්, ඇක්වයිනාස්, ඔක්හාම්, සෝරේස්, මර්සේන්, සෙක්ස්ටස්, එම්පිරිකස්, මයිකල් ද මාන්ටේන් , ඩන්ස් ස්කෝටස්
මතවාදයන්ගේ
බලපෑමට ලක්වූවන් - ස්පිනෝසා, හෝබ්ස්, ආර්නොල්ඩ් , මලේබ්රාන්ච්, පැස්කල්, ලොක්, ලිබිනිස් , මෝරේ, කාන්ට්, පැසර්ට්, බ්රන්ශ්විග්, සියෙක්, කොම්සකි, ස්ටැන්ලි
රේනේ ඩෙස්කාටේස් ප්‍රභල ප්‍රංශ ජාතික දර්ශනවාදියෙකු, ගණිතඥයෙකු, විද්‍යාඥයෙකු සහ ලේඛකයෙකු විය. ඔහුගේ නම ලතින් භාෂාවට අනුව රෙනාටස් කාටිසියස් ලෙස උච්චාරණය කරනු ලැබේ. ඔහු නූතන දර්ශනවාදයේ පියා සේ සැලකෙන අතර පසුකාලීන බටහිර දර්ශනවාදය ඔහුගේ අදහස්වලින් ප්‍රභල ලෙස පෝෂණය වී තිබේ. අද පවා ඔහුගේ ග්‍රන්ථ සුපරීක්ෂාකාරී අධ්‍යයනයන්ට භාජනය වේ. ඩෙස්කාටෙස් විද්‍යාත්මක පුනරුදය පුරෝගාමියෙකු වූ අතර ගණිතය කෙරෙහි ඔහු සිදුකල බලපෑම තල ජ්යාමිතියේ හා ගණිතයේදී යොදා ගන්නා කණ්ඩාංක තල ලෙස දැක්වීමෙන්ම පැහැදිලි වේ.
ඩෙස්කාටෙස් නිතරම සිය අදහස් සිය පූර්වගාමීන්ගේ අදහස්වලින් වෙන්කර දැක්වීමට උත්සාහ කළේය. ‘passions of the soul’ නම් හැගීම් පිලිබඳ ග්‍රන්ථ ආරම්භයේදී ඩෙස්කාටෙස් තමාගේ ග්‍රන්ථය පෙර නොවූ විරූ ආකාරයේ එකක් වූ බැවු ලියා තිබේ. කෙසේ නමුත් ඩෙස්කාටෙස්ගේ දර්ශනයේ ඔහුලේ කාලයට පෙර පැවති ඇරිස්ටෝටලියානුවාදය වැනි දර්ශනයන් ශාන්ත ඔගස්ටීන් වැනි දාර්ශනිකයින්ගේ මත සහ 16 වැනි සියවසේ පුනරුදය ලැබූ , නිහඬව දුක්වඳීමේ දර්ශනය ආදියේ පූර්වාදර්ශ නිරීක්ෂණය කළ හැක. ඩෙස්කාටෙස් මූලික කරුණු දෙකක් පදනම් කරගෙන ස්වභාව විද්‍යාත්මකව පිළිගත් සම්ප්‍රදායන්ගෙන් බැහැරව ක්‍රියා කළේය. පළමුවැන්න ලෙස ඔහු රූපීය හා ධාතුමය ලෙස කායික ද්‍රව්‍යය විශ්ලේෂණය ප්රතික්ෂේප කළ අතර දෙවැන්න ලෙස හෙතෙම ස්වභාවික හෝ දිව්‍යමය යන ඕනෑම ආකාරයකට ස්වභාවික සංසිද්ධීන් විස්තර කිරීමේදී ආන්තිකවීම ප්රතික්ෂේප කළේය. දේව මැවුමෙහි නිදහස් පරිපූර්ණ බව ඔහුගේ ආගමික මතවාදය විය.
17 වැනි සියවසේදී මහාද්වීපික හේතුවාදයේ පතාක යෝධයෙකු සේ ඩෙස්කාටෙස් සැලකිය හැක. පසුකාලීනව ඔහුගේ මතවාද බැරක් සපිනෝසා සහ ගොට්ෆ්‍රෙඩ් ලිබිනිස් වැනි අය විසින් ද පිළිගන්නා ලදී. එහෙත් අනුභවෛකවාදී සම්ප්‍රදායට අයත් වූ හෝබ්ස්, ලෝක්, බර්ක්ලි හා හියුම් වැන්නවුන් විසින් ප්රතික්ෂේප කරන ලදී. සපිනෝසා, ලිබිනිස් හා ඩෙස්කාටෙස් යන තිදෙනාම ගණිතය සහ දර්ශනවාදය පිළිබඳ මත පුහුණුවක් ලද්දෝ වූහ. ලිබිමිස් හා ඩෙස්කාටෙස් විද්‍යාවේ ප්‍රගමනය කෙරෙහිද මහත් දායකත්වයක් දක්වන ලදී. කලනයේ හා විශ්ලේෂණයේ සොයාගැනීමට පසු කාලීනව අතිශයින් වැදගත් වූ ජ්‍යාමිතීය හඳුන්වාදීම ද ඩෙස්කාටෙස් විසින් කළ කාර්ය භාර්යට අයත්ය. මනස සහ එහි ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබඳ ඩෙස්කාටෙස්ගේ චින්තනය ඉලෙක්ට්‍රෝනික පරිගණකය , යාන්ත්‍රික බුද්ධිය පිළිබඳ චින්තන ප්‍රවාහයන්ට මූලාරම්භය සැපයීය. ඩෙස්කාටෙස්ගේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ කියමන සචින්තක ශක්තියේ ඓක්‍යය නම් වේ. “මම සිටින නිසා මම සිටිමි” යන්න ඔහු පල කළ අදහස වේ. ඔහුගේ මෙම අදහස ‘Discourse on the Method’ යන ග්‍රන්ථයේ සිව්වැනි කොටසේද සඳහන් වේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes
|
10,522 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%98%E0%B6%A2%E0%B7%94%20%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%B0%E0%B6%B1%E0%B6%BA
|
සෘජු සාධනය
|
ගණිතයේ දී හා තර්ක ශාස්ත්‍රයේ දී සෘජු සාධනය යනු සෘජු සනාථ කරන ලද කරුණු සමූහයකින් දෙන ලද ප්‍රකාශනයක සත්‍ය හෝ අසත්‍යතාව පෙන්වීමේ ක්‍රමයකි. එනම් කිසිදු වැඩිපුර උපකල්පන සිදු නොකර පවතින උප සාධ්‍යය හා නියමයන් මගින් එය සිදු කිරීමයි. p නම් එවිට q, ආකාරයේ අවස්ථික ප්‍රකාශනයක් සෘජුවම සනාථ කිරීම සදහා p ප්රකාශනය සත්‍ය වන අවස්ථා පමණක් සැලකීම ප්‍රමාණවත් වේ. උපකල්පන සිට නිගමනයන් දක්වා හේතු දැක්වීමට තර්කානුකූල අපෝහණයක් යොදනු ලබයි. යොදනු ලබන තර්ක බොහෝ විට අවිචල්‍ය පළමු ගණයේ තර්ක වන අතර සියල්ල සදහා හා එහි පවත්නා , පරිච්ඡේදක යොදනු ලබයි. අස්ති ප්‍රකාරය හා සර්වත්‍ර අන්‍යෝන්‍යතාව පොදුවේ භාවිත සාධන නියමයන්ය.
ඊට වෙනස් වූ වක්‍ර සාධනයක් කල්පිත තත්වයන් සමග ආරම්භ වන අතර ඉන්පසුව නිගමනයක් ලැබෙන තුරු එක් එක් තත්වවල අවිනිශ්චිතතා ඉවත් කිරීම සිදු කරයි. නිදසුනක් ලෙස p q ලෙස සෘජුව පෙන්වනවා වෙනුවට එහි පර්ස්ථාපී ~q ⇒ ~p (~q ලෙස උපකල්පනය කර ~p එය එළඹේ) යන්න සනාථ කරයි. p q හා q p අධිස්ථාපන මූලධර්මයෙන් තුල්‍ය වන බැවින් p q යන්න වක්‍රව සාධනය වේ. මෙවන් සෘජු නොවන සාධන ක්‍රමවලට පරස්පරතාවයෙන් සාධනය , නිරවශේෂණය මගින් සාධනය , අපරිමිත අවරෝහණයෙන් සාධනය හා අභ්‍යුහනයෙන් සාධනය ඇතුළත් වේ.
|
10,524 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%AF%E0%B7%93%20%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%96%E0%B6%B4%E0%B6%AB%20%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%20%E0%B6%BD%E0%B6%B6%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B7%93%E0%B6%B8%E0%B7%9A%20%E0%B7%83%E0%B7%9A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
වෛද්‍ය විද්යාවේදී ප්‍රතිරූපණ ක්‍රම ලබාදීමේ සේවාව
|
මෙය වෛද්‍ය උපකරණවලින් ලබාදෙන සේවාවෙහි විශේෂ ක්ෂේත්‍රයක් වන අතර එය ජෛව වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රවලින් වෙන් වේ. නමුත් ඔවුන්ගේම සේවා කණ්ඩායම් සහිත රෝහල්වල ද එය ජෛව වෛද්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවට අන්තර්ගත කර ඇත.
එක් අවස්ථාවකදී මෙම ක්ෂේත්‍රය පිළිබදව පුහුණුවක් ලබාගැනීමට ක්‍රම දෙකක් පමණක් තිබුණි. ඒවා වනුයේ හමුදා සේවයේදී ලබාගන්නා පුහුණුව සහ නිෂ්පාදකයාගෙන් රැකියා පුහුණුවේදී ලබාගන්නා දැනුම. නමුත් 1980 සිට විවිධ ස්වාධීන පුහුණු කිරීමේ මධ්‍යස්ථාන ආරම්භ කළ අතර එවන් එක් පාසලක් වූයේ RSTI
මෙම ක්ෂේත්‍රයෙහි විවිධ රැකියා අවස්ථාවන් පවතී. ඒවා නම් නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නකු ලෙස , රෝහල්වල සහ ස්වාධීනව සේවා සපයන්නකු ලෙස රැකියාවෙහි යෙදීමයි. නමුත් වඩාත්ම ස්ථාවර අවස්ථාව වනුයේ නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නකු ලෙසින් හෝ රෝහල්වල රැකියාවෙහි යෙදීමයි. එසේ වන්නේ එමගින් දිගින් දිගටම අදාල ක්ෂේත්‍රය පිළිබදව පුහුණුවක් ලබා ගැනීමට හැකියාව ලැබීම සහ එමගින් රැකියා ස්ථානයෙහි මනා සම්බන්ධතාවයන් පවත්වා ගැනීමට හැකිවීමයි.
නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නකු ලෙස ක්‍රියා කරන ඉන්ජිනේරුවරයෙකුට රැකියා කරන අවස්ථාවලදී එක් ස්ථානයක සිට තවත් ස්ථාන කිහිපයක සේවා සැපයිය හැකි අතර සම්මත නොවූ හෝරාවන්වල ද සේවා සැපයිය හැකිය. ඔවුන් වඩාත් හොද පාරිභෝගික සේවාවන් සහ සම්බන්ධතාවයන් ලබාදීම සදහා එම උපකරණ නඩත්තු කිරීම, කොටස් ඉවත් කර අළුතින් කොටස් සවිකිරීම, අළුත් වැඩියා කිරීම, අංකනය කිරීම සහ නඩත්තු කිරීම සිදු කරනු ලබයි. තවද වාර්ෂිකව අදාල උපකරණයෙහි විකිරණ ප්‍රභවය පිළිබදව පරීක්ෂා කර අදාල රජයට වාර්තා කළ යුතු වේ.
රෝහල්වල සේවයට යොදා ඇති විකිරණවේදීන් හට විශාල වශයෙන් වෛද්‍ය පහසුකම් ලබාදී ඇත. අවශ්‍ය සේවාවන් සැපයීම සදහා ඔවුනට රෝහල්වලට සහ වෙනත් ස්ථානයන් වෙත ගමන් කිරීම අවශ්‍ය වේ. ඔවුන් ද වාර්ෂිකව විකිරණ ප්‍රභවය පිළිබදව පරීක්ෂා කළ යුතු වේ. නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නකු හෝ ස්වාධීන සේවා සපයන්නකු මිළදී ගත් උපකරණ සම්බන්ධ කිරීම සහ සවිකිරීම සිදු කරනු ලබයි.
ස්වාධීනව සේවා සපයන්නකු සාමාන්‍යයෙන් නිෂ්පාදකයෙකුගේ සේවා සපයන්නකු ලෙස සේවය කර ඉන් ඉවත්ව තමාගේම සේවා සපයන ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කළ පුද්ගලයෙකි. ස්වාධීන වශයෙන් මෙම ක්ෂේත්‍රයෙහි රදා පැවතීම අසීරු එකක් වන අතර එය සදහා වැඩි ප්‍රමාණයක් මුදල් වැය කිරීමට ද සිදු වේ. එසේ වන්නේ නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නන් විසින් ඔවුනට පුහුණුව ලබාදීමට පසුබටවන හෙයිනි. කෙසේ නමුත් ඔවුනට ඊට අමතරව පුහුණුව ලබාගැනීමේ පහසුව පවතී. මෙම ක්ෂේත්‍රයෙහි අතිශය තරගකාරී තත්ත්වයක් පවතී. නිෂ්පාදකයන්ගේ සේවා සපයන්නන් ඔවුන්ගේ සේවාවන් ලබාගැනීමට රෝහල්වලින් හෝ සායනවලින් පසුබට වීමක් පෙන්නුම් කරයි නම් තමාගේ උපකරණවල මිල ගණන් පහත දැමීමක් ඔවුන් විසින් සිදු කරනු ලබති.
ස්වාධීන සේවා සපයන්නකු හට නැවත සකස් කරන ලද උපකරණ විකිණීමට හෝ සම්බන්ධ කිරීම සිදු කළ හැකිය. ඔවුන් විසින් ඒවා අළුත් වැඩියා කිරීම, අංකනය කිරීම හා නඩත්තු කිරීම සිදු කරනු ලබති. ප්‍රතිරූපණ සේවාවන් ලබාදීමේදී සැපයිය යුතු අවශ්‍යතාවයන් සදහා විශේෂ උපකරණ සහ වැඩි මුදලක් වැය කිරීමට සිදු වන අතර එය ස්වාධීන සේවා සපයන්නකු හට ආර්ථික වශයෙන් සීමා සැපයිය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් භාවිතා කරන උපකරණ වනුයේ ගබඩා දෝල නේක්ෂය සහ මල්ටිමීටරයයි. අමතර උපකරණ වනුයේ KEITHLEY DOSIMETER , MAPS METER , BIDDLE CONTACT TACHOMETER සහ LIGHT TO RADIATION ය.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Medical_imaging#Medical_imaging_service
|
10,528 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%9D%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B6%A9%E0%B7%8A%20%E0%B6%94%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B6%BB%E0%B7%8A
|
ලියෝන්හාඩ් ඔයිලර්
|
ලියෝන්හාඩ් ඔයිලර්, ලියොනාඩ් ඉයුලර් එසේත් නැත්නම් ලියෝන්හාඩ් පෝල් ඔයේලර් (1707 අප්‍රේල් 15 – 1783 සැප්තැම්බර් 18) යනු ස්විස් ජාතික ගණිතඥයකු හා භෞතික විද්‍යාඥයකු වන අතර ඔහු ජීවිතයෙන් වැඩි කාලයක් ගත කළේ රුසියාවේ හා ජර්මනියේය.
කලනය හා ප්‍රස්තාර ප්‍රමේයයන් වැනි විශාල විවිධත්වයකින් යුත් ක්ෂේත්‍රවල වැදගත් සොයා ගැනීම් රැසක් ඉයුලර් විසින් සිදු කොට තිබේ. තවද ඔහු නූතන ගණිතමය පාරිභාෂිතයේ හා අංකනයේ විශාල ප්‍රමාණයක් හඳුන්වා දුන්නේ මොහු විසිනි. එයින් ගණිතමය විශලේෂණය සඳහා කළ දෑ විශේෂ වේ. ගණිතමය විශ්ලේෂණයේ ගණිතමය ශ්‍රිත පිළිබඳ මතය වැනි දේ හඳුන්වා දෙන ලද්දේ මොහුය.එලෙසම ඔහු යාන්ත්‍රික විද්‍යාව, ප්රකාශ විද්‍යාව හා තාරකා විද්‍යාව යන ක්ෂේත්‍රවල ඔහුගේ කාර්යයන් සඳහා ද ප්‍රසිද්ධියක් ලබා ඇත.
18 වැනි ශත වර්ෂයේ සිටි ශ්‍රේෂ්ඨතම ගණිතඥයකු ලෙස ඉයුලර් සැලකිය හැකිය ඔහු සැමදාටම වූ විශිෂ්ටතමයන්ගෙන් කෙනෙකි. එලෙසම ඔහු අතිශය ඵලදායී පුද්ගලයන්ගෙන් කෙනෙකු වන අතර ඔහුගේ කාර්යයන් එක් තැන් කළ ක්වෝර්ටෝ වෙළුම් 60-80 පිරවිය හැක. පියරි, සයිමන් ලාප්ලාස් අයත් වදනක් මෙලෙස ගණිතයට ඉයුලර්ගේ බලපෑම ප්රකාශ කරයි. “ඉයුලර් ගැන කියවන්න, ඉයුලර් ගැන කියවන්න, ඔහු අප සැමගේම ශාස්තෲවරයාය.”
ස්විස්ටර්ලන්තයේ ෆ්‍රෑන්ක් 10 බැංකු නෝට්ටුවේ හය වන ශ්‍රේණියේ සහ ස්විස්ටර්ලන්ත, ජර්මානු හා රුසියානු තැපැල් මුද්දර විශාල සංඛ්‍යාවක ඉයුලර් ගේ රුව ඇත. 2002 ඉයුලර් උල්කාපාතනය ඔහුට ගරු කිරීමක් ලෙස නම් කරන ලද්දකි. එලෙසම ලුතෙරන් පල්ලිය විසින් ඔවුන්ගේ ශාන්තු වරයාගේ දින දර්ශනයේ මැයි 24 වන දා ඔහුව අනුස්මරණය කරනු ලබයි.
සටහන්
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
The Euler Archive: Composition of Euler works with translations into English
Opera-Bernoulli-Euler (compiled works of Euler, Bernoulli family, and contemporary peers)
Euler Tercentenary 2007
The Euler Society
Euleriana at the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences and Humanities
Euler Family Tree
Euler's Correspondence with Frederick the Great, King of Prussia
විද්‍යාඥයෝ
භෞතික විද්‍යාඥයෝ
තාරකා විද්‍යාඥයෝ
1707 births
1783 deaths
18th-century Latin-language writers
18th-century male writers
18th-century Swiss astronomers
18th-century Swiss mathematicians
18th-century Swiss philosophers
18th-century Swiss physicists
Academic staff of Saint Petersburg State University
Ballistics experts
Blind academics
Burials at Lazarevskoe Cemetery (Saint Petersburg)
Burials at Smolensky Lutheran Cemetery
Fellows of the American Academy of Arts and Sciences
Fellows of the Royal Society
Fluid dynamicists
Full members of the Saint Petersburg Academy of Sciences
Latin squares
Mathematical analysts
Members of the French Academy of Sciences
Members of the Prussian Academy of Sciences
Members of the Royal Swedish Academy of Sciences
Mental calculators
Number theorists
Optical physicists
People associated with the University of Basel
People celebrated in the Lutheran liturgical calendar
Scientists with disabilities
Swiss blind people
Swiss emigrants to the Russian Empire
Swiss music theorists
Swiss Protestants
University of Basel alumni
Writers about religion and science
|
10,531 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%B1
|
අයනික බන්ධන
|
අයනික බන්ධනයක් යනු ස්ථිති විද්යුත් ආකර්ෂණ යටතේ කැටායන සහ ඇනායන අතර ඇතිවිය හැකි රසායනික බන්ධන වර්ගයකි. එනම් ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස ආරෝපිත අයන අතර ආකර්ෂණයෙන් සෑදෙන බන්ධනයක් වේ.
ලෝහ ඉලෙක්ට්‍රෝන එකක් හෝ කිහිපයක් මුදාහරිමින් ස්ථායී ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසයක් සහිත ධන ආරෝපිත අයන හෙවත් කැටායන සාදයි. මෙසේ ලෝහවලින් ඉවත් කරන ඉලෙක්ට්‍රෝන අලෝහවලට ඇතුළු වී ස්ථායී ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසයක් සහිත සෘණ ලෙස ආරෝපණය වූ අයනයන් අතර ඇතිවන ස්ථිති විද්යුත් ආකර්ශන බල හේතුවෙන් මෙම අයන එක්වීමෙන් ද බන්ධන සාදනු ලැබේ.
උදාහරණයක් ලෙස සාමාන්‍ය මේසලුණු හෙවත් සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් සලකා බැලු විට, සෝඩියම් හා ක්ලෝරීන් එකතු වීමේදී සෑම සෝඩියම් පරමාණුවක්ම ඉලෙක්ට්‍රෝන එක බැගින් ඉවත් කරමින් කැටායන () සාදන අතර සෑම ක්ලෝරීන් පරමාණුවක්ම ඉලෙක්ට්‍රෝනය බැගින් ලබාගනිමින් ඇනායන () සාදයි. මෙසේ සෑදුණු අයන එකිනෙක සමග 1:1 අනුපාතයට ආකර්ෂණය වීමෙන් සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ් (NaCl) සාදනු ලැබේ.
පරමාණුවලින් ඉලෙක්ට්‍රෝන ඉවත් වීම තාප අවශෝෂක ක්‍රියාවකි. මේ හේතුවෙන් අයන වැඩි ශක්තියක් ලබා ගනී. බන්ධන බිදීමේදීත් හෝ ඉලෙක්ට්‍රෝන එකකට වැඩි ප්‍රමාණයක් එක් කර ගනිමින් ඇනායන සෑදීමේදී ද ශක්ති විපර්යාස සිදුවිය හැකිය. කෙසේ වුවත් අයන එකිනෙකට ආකර්ෂණය වීමේදී ඒවා සතු ශක්තීන් මුක්ත කරයි.
නිදහස් පරමාණුවලට වඩා බැදුනු පරමාණුවල ශක්තිය අඩුවූ විට අයනික බන්ධන ඇති වනුයේ ප්රතික්රියාවේ සමස්ත ශක්ති විපර්යාසය වාසිදායක නම් පමණි. ශක්ති විපර්යාසය විශාලවත්ම සෑදෙන බන්ධනයේ ප්‍රබලතාවය ද වැඩිවේ. ලෝහවල විද්යුත් සෘණතාවය අඩුවීම හා අලෝහවල විද්යුත් සෘණතාව වැඩිවීම හේතුවෙන් ලෝහවලින් ඉලෙක්ට්‍රෝන පිටකරගන්නාවූ ද අලෝහ මගින් ඉලෙක්ට්‍රෝන ලබාගන්නා වූ ද ආකාරයේ ප්‍රතික්‍රියාවල ශක්ති වෙනස වඩාත් වාසිදායක වේ.
අයනික බන්ධන තනිව නොපවතී. සෑම අයනික බන්ධනයකම යම් ප්‍රමාණයක් සහසංයුජ හෝ ලෝහක බන්ධන පවතී. පරමාණු දෙක අතර විද්යුත් සෘණතා වෙනස විශාලවත්ම බන්ධනයේ අයනික ස්වභාවය ද වැඩිවේ. අයනික සංයෝග විලීන හෝ ද්‍රාවණ තත්වයන්හිදී විද්‍යුතය සන්නයනය කරයි. සාමාන්‍යයෙන් මෙවැනි සංයෝගවල ද්‍රවාංක ඉතා ඉහළ අතර ජලයේ ද්‍රාව්‍ය ලෙස පැවතීමට වැඩි නැඹුරුතාවයක් දක්වයි.
අයනික බන්ධන හා සහ සංයුජ බන්ධන අතර ඇති වෙනස්කම්
අයනික බන්ධන ඇති වනුයේ ප්‍රතිවිරුද්ධ අයනවල ආකර්ෂණය හේතුවෙනි. නමුත් සහසංයුජ බන්ධන ඇති වනුයේ පරමාණු අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන හවුලේ තබා ගැනීමෙනි. සහ සංයුජ බන්ධන ඇති විට පරමාණුවල අණුක ආකෘතිය VSEPR නියම අනුව නිර්ණය කර ඇත. නමුත් අයනික ද්‍රව්‍යවල ආකෘතිය සන්නිපාතක ආචරණය අනුව සැකසී ඇත.
විද්යුත් සන්නායකතාව
අයනවලට නිදහසේ චලනය වෙමින් විද්යුත් ආරෝපණ ඇනෝඩයේ සිට කැතෝඩය වෙතට ගෙන යා හැකි බැවින් අයනික ද්‍රව්‍ය විද්‍යුතය සන්නයනය කරයි. මෙසේ අයනික ද්‍රව්‍ය විද්‍යුතය සන්නයනය කරනුයේ ඒවා විලීන තත්වයේ පවතින විටය. විලීන අවස්ථාවේ දී පරමාණු සචල වීමත් එවිට ඉලෙක්ට්‍රෝනවලට සෘජුවම අයනික ද්‍රව්‍ය හරහා ගලායාමට හැකිවීමත් මීට හේතුවේ.
අයන ලෙසින් පවතින ද්‍රව්‍ය
රසායන විද්‍යාව
|
10,546 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B6%B8%E0%B6%BA%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80-%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%20%E0%B7%80%E0%B6%BD%20%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%8F%20%E0%B7%80%E0%B6%B1%20%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA
|
ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාව-කර්මාන්ත වල භාවිතා වන ද්‍රව්‍ය
|
විප්ලවකාරී ද්‍රව්‍යමය දියුණු වීම් නව නිෂ්පාදන හා නව කර්මාන්ත සඳහා මග පාදා ඇත. නමුත් ස්ථායී කර්මාන්ත භාවිතා වන ද්‍රව්‍ය වර්ධනය කිරීමට හා දෝෂ නිරාකරණයට ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාඥයින් යොදා ගනී. ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාවේ කාර්මික යෙදීම්වලට ද්‍රව්‍ය සැළසුම් කිරීම , ද්‍රව්‍ය කාර්මිකව නිෂ්පාදනයේදී පිරිවැය ප්‍රතිලාභ තුලනය , සකස් කිරීමේ තාක්ෂණික ක්‍රම (වාත්තු කිරීම, රෝල් කිරීම, පෑස්සීම, අයන රෝපණය, ස්ඵටික වර්ධනය, තුනී පටල පහ කිරීම, රත් කර ඝන වීමට සැළැස්වීම, etc) හා විශ්ලේෂණික තාක්ෂණික ක්‍රම (ඉලෙක්ට්‍රෝන අන්වීක්ෂය X කිරණ විවරණය, කැලරි මීටරය, න්‍යෂ්ටික අන්වීක්ෂය (HFIB) , රදර්ෆර්ච්ගේ විකිරණ ආපසු හැරීම, නියුට්‍රෝන විවර්ථනය ආදිය ඇතුළත් වේ.)
ද්‍රව්‍ය වර්ගීකරණයට අමතරව ද්‍රව්‍ය විද්‍යාඥයින් / ඉංජිනේරුවන් ද්‍රව්‍යය නිස්සාරණය හා ඒවා ප්‍රයෝජනවත් දේ බවට පත් කිරීම ආදිය පිළිබඳ කටයුතු කරති. ලෝහ විද්‍යාඥයින්ට / ඉංජිනේරුවන්ට අවශ්‍ය දැනුම වන්නේ ලෝහ වාත්තු කිරීම , වාත්තු වැඩ පොළ ක්‍රම ශිල්ප, ඕරා ඌෂ්ටක නිස්සාරණය හා විද්යුත් විච්ඡේදනය ආශ්‍රයෙන් නිස්සාරණය යන අංශ පිළිබද දැනුමයි. විශාල ද්‍රව්‍යයක ද්විතීයික මූල ද්‍රව්‍ය හෝ සංයෝග කුඩා ප්‍රමාණ තිබීම, නොතිබීම හෝ වෙනස්වීම නිෂ්පාදනය වන ද්‍රව්‍යයේ අවසාන ගති ගුණවලට බලපෑම් ඇති කරයි. උදාහරණ ලෙස ලෝහ වර්ගී කරණය කරන්නේ 1/10 හා 1/100 ලෙස එහි අඩංගු කාබන් හා අනෙකුත් මිශ්‍ර ලෝහවල බර ප්‍රතිශත මත පදනම්වය. ඒ කෙසේ නමුත් ධාරා ඌෂ්මතය මගින් යකඩ නිස්සාරණයේදී භාවිතා කරන නිස්සාරණ හා පිරිසිදු කරන ක්‍රම නිෂ්පාදනය කරන ලෝහවල තත්වයට බලපෑමක් ඇති කරයි.
භෞතික විද්‍යාවේ හා ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාවේ ඇති අතිච්ඡාදනය වීම නිසා ද්‍රව්‍යමය භෞතික විද්‍යාව ලෙස නව ක්ෂේත්‍රයක් බිහිවී ඇත. එහිදී සලකනු ලබන්නේ ද්‍රව්‍යවල භෞතික ගුණ පිළිබඳවයි. මෙහි පිවිසුම සංක්ෂිප්ත පදාර්ථ භෞතිකයට වඩා මහේක්ෂීය හා ව්‍යවහාරික වෙයි. මෙම ක්ෂේත්‍රය පිළිබඳ වැඩිදුර තොරතුරු සදහා ද්‍රව්‍යමය භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ වැදගත් ප්‍රකාශන බලන්න.
මිශ්‍ර ලෝහ පිළිබඳව අධ්‍යයනය ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාවේ වැදගත් අංශයකි. දැනට භාවිතයේ ඇති මිශ්‍ර ලෝහ වලින් වානේ, මළ නොකන වානේ, චීනච්චට්ටි , මිශ්‍ර වානේවලට සමානුපාතිකව වඩා වැඩි ප්‍රමාණාත්මක හා වාණිජමය වටිනාකමක් ඇත. යකඩ කාබන් සමග විවිධ අනුපාතවලින් මිශ්‍ර කළ විට පහත්, මධ්‍යම හා අධික කාබන් වානේ ලැබේ. ව‍ානේවල දැඩි බව හා ආනතයේ ප්‍රබලතාවය එහි ඇති වානේ කාබන් ප්‍රමාණයට කෙළින්ම සම්බන්ධ වෙයි. කාබන් මට්ටම වැඩිවීම අඩු නම්‍යතාවයකට හා දෘඩතාවයකට හේතු වේ. සිලිකන් එකතු කිරීම හා ග්‍රැෆටයිසේෂන් මගින් චීනච්චට්ටි නිපදවේ. (නමුත් සමහර චීනච්චට්ටි ග්‍රැෆටයිසේෂනයට භාජනය නොවීම නිපදවේ.) ක්රොමියම් , නිකල් හා මොලිබ්ඩිනම් (10% ට වැඩියෙන්) කාබන් වානේවලට එකතු කිරීමෙන් මළ නොකන වානේ සෑදේ.
අනෙකුත් වැදගත් මිශ්‍ර ලෝහ වන්නේ ඇළුමිණියම්, ටයිටේනියම්, තඹ හා මැග්නිසීයම් හි මිශ්‍ර ලෝහයයි. තඹවල මිශ්‍ර ලෝහ බොහෝ කල් සිට හඳුනා‍ෙගන තිබිණි. (ලෝකඩ යුගයේ සිට) අනෙකුත් ලෝහවල මිශ්‍ර ලෝහ සාපේක්ෂය මෑත කාලීනව නිෂ්පාදනය කරන ලද ඒවාය. මෙම ලෝහවල රසායනික ප්‍රතික්‍රියාකාරිත්වය නිසා මේවාට අවශ්‍ය විද්යුත් විච්ඡේදන නිස්සාරණ ක්‍රම දියුණු වූයේ මෑත කාලීනවය. ඇළුමිණියම් , ටයිටේනියම් හා මැග්නීසියම් මිශ්‍ර ලෝහ ඒවායේ ඉහළ ශක්ති ස්කන්ධ අනුපාතයට නම් දරා සිටී. තවද මැග්නීසියම්හි මිශ්‍ර ලෝහවලට විද්යුත් චුම්භක ආවරණ සැපයීමේ හැකියාව ඇත. මෙම ද්‍රව්‍යවල විශාල වියදමට වඩා ඉහළ ශක්ති ස්කන්ධ වැදගත් බැවින් ගුවන්යානා කර්මාන්ත හා සමහරක් මෝටර් රථ සම්බන්ධ ඉංජිනේරුමය යෙදීම්වල දී වැදගත් වේ.
ලෝහ හැරුණු කොට බහු අවයවික හා සෙරුමික් ද ද්‍රව්‍යමය විද්‍යාවේ වැදගත් අංශ වේ. ප්ලාස්ටික් සෑදීම අමුද්‍රව්‍ය (රෙසින) වන්නේ බහුඅවයවයකයි. ප්ලාස්ටික් යනු ඇත්ත වශයෙන්ම අවසාන නිෂ්පාදනයයි. රෙසිනයකට බහු අවයවක එකක් හෝ කිහිපයක් එකතු කර සැකසීම අතර තුර අවසාන ඵලයට හැඩ ගස්වනු ලැබේ. දැනට දැනට භාවිතා වන බහුඅවයව වලට පොලිඑනිලීන්, පොලිස්ටයිරීන් , නයිලෝන් පොලිඑස්ටර්, ඇක්‍රිලික්, පොලියොරො එනේන් හා පොලි කාබනේට් ආදිය ඇතුළත් වේ. ප්ලාස්ටික් සාමාන්‍යයෙන් “වෙළදාමය” “විශේෂ” හා “ඉන්ජිනේරුමය” ලෙස වර්ගීකරණය කෙරේ.
PVC (polyvinyl – chloride) බහුලව භාවිතා වේ. මිලෙන් අඩු අතර වාර්ෂික නිෂ්පාදන ප්රමාණය විශාලය. මෙයට විශාල පරාසයක යෙදීම් ඇත. කෘතිම සම් සිට විද්යුත් පරිවාරක හා රැහැන් දක්වා ද, ඇසුරුම් හා බහාලුම් ද ඒවා අතරට අයත් වේ. PVC වල බහුකාර්ය බවට හේතුවී ඇත්තේ පුළුල් පරාසයකින් යුත් සුචිකාර්ය බව හා එය පිළිගන්නා අනෙකුත් ආදේශකයි. බහු අවයවක විද්යාවේදී ආදේශක යන්නෙන් හැගෙන්නේ මූලික බහු අවයවකයේ ද්‍රව්‍යමය ගුණ වෙනස් කිරීමට යොදන රසායන ද්‍රව්‍ය හා සංයෝගයි.
පොලි කාබනේට් සාමාන්‍යයෙන් ඉංජිනේරුමය ප්ලාස්ටික් වර්ගයක් ලෙස සලකනු ලැබේ. (අනෙකුත් උදාහරණවලට PEEK, ABS ආදිය ඇතුළත් වේ.) මෙවැනි ප්ලාස්ටික් වර්ග ඒවායේ සුපිරි ශක්තිමත් බවට හා අනෙකුත් විශේෂ ද්‍රව්‍යමය ගුණවලට නම් දරා සිටී. ඒවා සාමාන්‍යයෙන් වරක් පාවිච්චිකර ඉවත දැමිය හැකි යෙදීම්වල දී භාවිතා නොවේ.
විශේෂ ප්ලාස්ටික් යනු ඒවාට ආවේනික ගුණ ඇති ද්‍රව්‍යයයි. උදාහරණයක් ලෙස ඉතා ඉහළ ශක්තිමත් බව, විද්යුත් ප්‍රතිදීප්තිය, අධික තාප ස්ථායි බව,ආදිය වේ.
විවිධ ප්ලාස්ටික් වර්ග එකි‍ෙනකින් වෙන් කෙරෙන්නේ ද්‍රව්‍ය මත පදනම්ව නොව ඒවායේ ගුණ හා යෙදීම් මත පදනම්වය. උදාහරණ ලෙස හෙලිඑනිලීන් (PE) මිලෙන් අඩු ඝර්ෂණයෙන් අඩු සාමාන්‍යයෙන් බැහැර වන සිලි සිලි බෑග් නිෂ්පාදනයට යොදා ගන්නා බහු අවයවයක් වන අතර එය වෙළදමය ප්ලාස්ටික් ගණයට වැටේ. එනමුත් මධ්‍යම ඝණත්ව පොලිඑලීන් (MDPE) භූගත වායු හා ජලනල සදහා යොදා ගනී. ඉතා ඉහළ අණුක භාර පොලිඑනිලීන් (UHMWPE) ලෙස හදුන්වන තවත් ප්‍රභේදයක් කාර්මික උපකරණවල ලිස්සන පීලි සදහා ද සවිකරන ලද උතුම් සන්ධිවල අඩු ඝර්ෂණ කෙවෙනි සදහා ද භාවිතා වේ. මෙය ඉංජිනේරුමය ප්ලාස්ටික් විශේෂයකි.
කර්මාන්තවල දී ද්‍රව්‍යයමය විද්‍යාවේ තවත් යෙදීමක් වන්නේ සංයුක්ත ද්‍රව්‍ය යනු මහේක්ෂීය කලාප දෙකක් හෝ කිහිපයක එකතුවෙන් සෑදුණු ව්‍යුහමය ද්‍රව්‍යයයි. උදාහරණයක් ලෙස වානේ සවි ගැන්වූ කොන්ක්‍රීට් දැක්විය හැකිය. රූපවාහිනී , ජංගම දුරකථන වැනි දේවල “ප්ලාස්ටික්” ආවරණවල ද දැක ගත හැක. මෙම ප්ලාස්ටික් ආවරණය සෑදි ඇත්තේ acrylonitrile - butadiene – styrene (ABS) වැනි තාප සුවිකාර්ය දේ වලිනි. තවද එයට කැල්සියම් කාබනේට් හුණු, මිනිරන් වීදුරු, වීදුරු ෆයිබර් හෝ කාබන් ෆයිබර් හෝ සංසරණ කාරක ලෙස ඒවායේ කාර්ය භාර්ය මත පදනම්ව හඳුන්වනු ලැබේ.
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Materials_Science#Materials_in_industry
|
10,550 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F-%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%20%E0%B7%80%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%9C
|
රසායනික ප්‍රතික්‍රියා-ප්‍රතික්‍රියා වර්ග
|
රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවීමේ විවිධ වූ ආකාර ඇත. විටෙක ඒවා කාණ්ඩ ගත කිරීමේ ක්‍රම එකමත එක වැටෙමින් හා එක්වර ද වීමෙන් හඳුනාගැනීම අපහසු කරයි. එමනිසා පහත දක්වා ඇත්තේ පොදු ප්‍රතික්‍රියා වර්ග කිහිපයක් පහදා දීමේ උදාහරණයන් ද සමගිනි.
*• සමාවයවිකතාවය - ශුද්ධ පරමාණු සංයුතියෙහි වෙනසක් නොමැතිව එහි හැඩයේ ප්‍රතිව්‍යුහගත වීමක් සමාවයවිකතාව නම් වේ.
*• සෘජු සැබැදුම (Direct Combination) හෝ විශ්ලේෂණය
ප්‍රතික්‍රියක මූලද්‍රව්‍ය දෙකක් හෝ කිහිපයක් එක්වී වඩා සංකීර්ණ වූ ප්‍රතිඵලයක් ලබාදීම.
N2 + 3 H2 → 2 NH3
*• රසායනික වියෝජනය හෝ සරල කොටස්වලට වෙන්කර ගැනීම
එනම් සංයෝගයක් කුඩා සංයෝගවලට හෝ මූලද්‍රව්‍යය වලට වෙන් කිරීම
2 H2O → 2 H2 + O2
*• තනි විස්ථානගත වීම හෝ ආදේශ වීම
එනම් මූලද්‍රව්‍යයක් වෙනත් සක්‍රීය මූලද්‍රව්‍යයක් හමුවේ සංයෝගයෙන් විස්ථානගත වීමයි.
2 Na(s) + 2 HCl(aq) → 2 NaCl(aq) + H2(g)
*• හුවමාරු වීම හෝ ද්විත්ව ප්‍රතිස්ථාපන ප්‍රතික්‍රියා
එනම් සංයෝග දෙකක් අතර අයන හෝ බන්ධන හුවමාරුවෙන් තවත් සංයෝග දෙකක් සෑදීමයි.
NaCl(aq) + AgNO3(aq) → NaNO3(aq) + AgCl(s)
*• අම්ල - භෂ්ම ප්‍රතික්‍රියා
අම්ල -භෂ්ම ප්‍රතික්‍රියාවකදී ඒවා විවිධ වූ ආකාරයට හැසිරෙන නිසා අම්ල භෂ්ම ප්‍රතික්‍රියාවලට විවිධ වූ අර්ථ කථනයන් පවතී. ඉන් වැදගත්ම කිහිපයක් පහත දැක්වේ.
* ආහීනියස් අර්ථ දැක්වීම
අම්ල ජලය හමුවේදී H3O+ පිට කරමින් විඝටනය වේ. භෂ්මය OH- අයන් ජලයට පිට කරමින් විඝටනය වේ.
* බ්‍රොන්ස්ටඩ් - ලෞරි අර්ථ දැක්වීම
අම්ල යනු (H+) ප්‍රෝටෝන ප්‍රදානය කරන්නන්ය. භෂ්ම යනු ප්‍රෝටෝන ප්‍රතිග්‍රහණය කරන්නන්ය. එය මෙයට ආහීනියස් වාදය ද ඇතුළත් වේ.
* ලුවිස් වාදය
අම්ල යනු එකසර යුගල් ප්‍රතිග්‍රහණය කරන්නන්වන අතර භෂ්ම යනු එකසර යුගල් ප්‍රදානය කරන්නන් වේ. එයට බ්‍රොන්ස්ටන් ලෞරිවාදයට ඇතුළත් වේ.
*• රෙඩොක්ස් ප්‍රතික්‍රියා
එනම් එම ප්‍රතික්‍රියාවට ලක්වන මූලද්‍රව්‍යවල ඔක්සිකරණ අංක වෙනස් වීමෙන් සිදුවන ප්‍රතික්‍රියා වේ. මෙම ප්‍රතික්‍රියාවල දී ප්‍රතික්‍රියක අතර ඉලෙක්ට්‍රෝන හුවමාරුවීමක් සිදුවී අවසන් ඵලය ලබාදේ.
උදාහරණ -
2 S2O32−(aq) + I2(aq) → S4O62−(aq) + 2 I−(aq)
මෙහිදී I2 හි ඔක්සිහරණ අංකය අඩු වී I- වන අතර S2O32- (තයෝ සල්ෆේට අයනය ) ඔක්සිකරණය වී S4O62- බවට පත් වේ.
දහනය
එය එක්තරා ආකාරයක රෙඩොක්සි ප්‍රතික්‍රියාවක් වේ. එහිදී දහනය කළ හැකි මූලද්‍රව්‍යයක් ඔක්සිකරණ මූලද්‍රව්‍යයක් හා එක්වීමෙන් තාපය පිට කරමින් ඔක්සිකරණය වේ. මෙහි ඔක්සිකරණ මූලද්‍රව්‍යය වශයෙන් බොහෝ විට O2 යොදා ගනී. දහනය යන පදය යොදාගනු ලබන්නේ සම්පූර්ණ පද්ධතියම ඔක්සිකරණයට ලක්වීමේදීය. එනම් පාලිත තත්වයන් යටතේ සිදුවන ඔක්සිකරණයන් දහනයන් නොවේ.
C10H8+ 12 O2 → 10 CO2 + 4 H2O
CH2S + 6 F2 → CF4 + 2 HF + SF6
කාබනික ප්‍රතික්‍රියා
කාබනික ප්‍රතික්‍රියා වර්ග ඉතා විශාල ප්‍රමාණයක් පවතින අතර එහිදී ප්‍රතික්‍රියාවට තම පරමාණුක ව්‍යුහයේ ප්‍රධාන මූලද්‍රව්‍ය වශයෙන් කාබන් පවතින සංයෝගවල ප්රතික්රියාවේ. කාබනික සංයෝගවල ප්‍රතික්‍රියාව එම සංයෝගයේ ඇති ක්‍රියාකාරී කාණ්ඩය මත වෙනස් අයුරින් අර්ථ දැක්විය හැකි. එනම් එය අකාබනික ප්‍රතික්‍රියාවලට විරුද්ධව අරුත් ගැන්විය හැක. තවද කාබනික ප්‍රතික්‍රියා ඒවායේ යාන්ත්‍රණය අනුව ද වෙනස් කළ හැක.
පහත උදාහරණ කිහිපයක් දක්වා ඇත
*• අයන ප්‍රතික්‍රියා - හයිපො ක්ලෝරයිට්වල ද්විධාකරණය
*• සක්‍රීය ආකාබනික මූලද්‍රව්‍ය සමග සිදුවන ප්‍රතික්‍රියා
උදා - ඉනොලේට්වල ප්‍රතික්‍රියා
*• සම්පූර්ණ ප්‍රතික්‍රියා
උදා - අධික උෂ්ණත්වවලදී දහනය
*• කාබීන වල ප්‍රතික්‍රියා
References
http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_reaction#Reaction_types
|
10,557 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B0%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B7%80%E0%B6%B1%E0%B7%92%20%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
ධ්වනි විද්‍යාව
|
ධ්වනි විද්‍යාව යනු විවිධ වූ ක්ෂේත්‍රයන්, ධ්වනිය අති ධ්වනිය හා අධෝධ්වනිය (පදාර්ථයේ අවස්ථා වන ඝන ද්‍රව හා වායුන්ගේ තුල පවතින සියළු යාන්ත්‍රික තරංග) පිළිබඳ වූ විද්‍යාවකි. ධ්වනි විද්‍යාව අධ්‍යයනය කරන විද්‍යාඥයා ධ්වනි විද්‍යාඥයෙක් වශයෙන් හඳුන්වනු ලබයි. ධ්වනි විද්‍යා‍ෙව් තාක්ෂණික යෙදීම් ධ්වනි ඉංජිනේරු විද්‍යාව වශයෙන් හඳුන්වයි. ධ්වනි විද්‍යාඥයෙකුගේ ක්රියාකාරකම් පරාසය බොහෝ විට සමාන කමක් දක්වයි.
සත්ව ලෝකයේ දිවි පැවැත්ම සඳහා ශ්‍රවණය ඉතා වැදගත් හැකියාවක් වන සේම කථා කිරී‍ෙම් හැකියාව මිනිස් දියුණු‍ෙව් හා සංස්කෘතියේ ඉතා වැදගත් ලක්ෂණයකි. ෙම්‍ නිසා ශබ්දය පිළිබඳ වූ විද්‍යාව අප සමාජයේ විවිධ පැතිකඩවල් ඔස්සේ වර්ධනය වීම පුදුම දනවන කරුණක් නො‍‍ෙව්‍. සංගීතය, වෛද්‍ය විද්‍යාව, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය, කාර්මික නිෂ්පාදන හා යුධ විද්‍යාව මෙවැනි ක්ෂෙත්‍ර කිහිපයකි. කලාව, කර්මාන්ත, විද්‍යාව හා තාක්ෂණය යන ක්ෂේත්‍රයන් එකිනෙකෙහි වර්ධනයට රුකුල් දෙමින් අනෙක් බොහෝ දැනුම් ක්ෂේත්‍ර පරිද්දෙන්ම ධ්වනි විද්‍යාවද සමස්ත ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස ප්‍රගමනය කිරීමට දායක වී තිබේ.
ධ්වනි විද්‍යාව (acoustic) යන වචනය සැදී ඇත්තේ ශ්‍රීක භාෂා‍ෙව් වචනයක් වන ακουστός, යන වචනයෙනි. මෙහි තේරුම වන්නේ “ඇසීමට ඇති හැකියාවයි” (Woodhouse 1910, B92) ලතින් භාෂාවෙන් මෙයට “Sonic” යනුවෙන් හඳුන්වයි. ධ්වනි විද්‍යාඥයන් සිය අධ්‍යයනයන් මිනිස් පරාසයෙන් ශ්‍රව්‍ය ඉහළ හා පහළ සංඛ්‍යාත පරාසයක් දක්වා විස්තාරණය කිරීමත් සමග එම ධ්වනි පරාස පිළිවෙලින් අතිධ්වනි හා අධෝ ධ්වනි පරාස ලෙස පොදුවේ හැඳින්වීම සිදු වූ අතර ධ්වනි විද්‍යාව මෙම සියළු සංඛ්‍යාත අධ්‍යයනය හඳුන්වන පොදු වදන බවට පත් විය.
ධ්වනිය පිළිබද ඉතිහාසය
තන්තුවක් කම්පනය කිරිමේදී ඇතිවන මුලික යන පළමු උපරිතානය පළමුවෙන්ම මෙම විද්‍යාමාන වන දේ අධ්‍යයනය කරනු ලැබුවේ පයිතගරස් විසිනි.
ධ්වනිය පිළිබද විද්‍යාව 6 වැනි සහ 1 වැනි සියවස අතර ග‍්‍රික සහ රෝම සංස්කෘතියේ පටන් ගන්නා ලදි. එය සංගිතයක් ලෙස ආරම්භ වු අතර අවුරුදු දහස් ගනනක් කලාවක් ලෙස ආරම්භ වු අතර අවුරුදු දහස් ගනනක් කලාවක් ලෙස භාවිත කල අතර පයිතගරස් සංගිත ප‍්‍රාන්තරවල ස්වභාවය ගැන උනන්දුවක් දක්වනතෙක් විද්‍යාත්මක ආකාරයට ඉගෙන ගත් බවට සාක්ෂි නොමැත. ඇරිස්ටෝටල්ට සමහර ප‍්‍රාන්තර අනිත් ප‍්‍රාන්තරවලට වඩා ලස්සන ඇයි දැයි දැන ගැනිමට අවශ්‍ය විය. එය පිළිතුරු සංඛ්‍යාත්මක අනුගත වලින් සොයා ගැනිමට ඔහු සමත් විය. ඇරිස්ටෝටල් (384-322) ධ්වනිය වායුන්ගේ සංකෝචනය සහ ප්රසාරණය අනුව සිදුවන බව තේරුම් ගන්නා ලදි. 20ඊක්‍ දි රෝමානු ගෘහ නිර්මාණ හිල්පියකු සහ ඉංජිනේරුවා වු බර්ටුවිකස් ධ්වනිත්ව ගතිගුණ වන දෝංකාරය සහ අනුනාදය යන ගෘහ නිර්මාණාත්මක ධ්වනිය පිළිබද සාකච්ඡුා අඩංගු ශාස්ත‍්‍රිය ග්රන්ථයක් ලියන ලදි.
ධ්වනිමය ක්රියාවලිය පිළිබද භෞතිකමය තේරුම් ගැනිම විද්‍යාත්මක විප්ලවය තුල සහ පසුව වේගයෙන් සිදුවිය. ගැලිලියෝ (1564-1642) සහ මර්සෙන් (1588-1648) තන්තු කම්පනය පිළිබද සම්පුර්ණ නියම ස්වායත්ව සොයා ගන්නා (පයිතගරස් අවු 2000 කට පෙර කලින් සම්පුර්ණ කරන ලද) ගැලිලියෝ විසින් රුව්දෙන වස්තුන්ගේ කම්පන මගින් තරංග නිපදවනු ලැබේ. එය වායු තුලින් ගමන් කර කනේ කන්අඩියට ගොස් මොලය සංවේදනය වි ශබ්දයක් ලෙස හදුනා ගනි. මෙම සැලකිය යුතු ප්රකාශනය මගින් කායික සහ මානසික ධ්වනිය පිළිබද කරුණු ඉදිරිපත් කරයි.
වාතයේ ධ්වනියේ ප්රවේගය පිළිබද පරියේෂණාත්මක මිනුම් 1630 සහ 1680 කාලය තු මරියින් විසින් විමර්ශනය කරන ලදි. මේ අතර නිව්ටන් (1642-1727) ඝනවල තරංග ප්රවේගය යන කොන්ගල භෞතික ධ්වනිය පිළිබද සම්බන්ධතාවයක් ව්‍යුත්පන්න කරන ලදි
ධ්වනි විද්‍යාවේ මූලික සංකල්ප
ධ්වනිය පිළිබද අධ්‍යයනයේදී සිදුවන්නේ යාන්ත්‍රික තරංග කම්පන ලබා ගැනීම , සෑදීම හා ප්‍රචාරණය යන ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේය.
ඉහත ආකාරයේ වන ක්‍රියාපිළිවෙත් සෑම ධ්වනි අංශයකම හෝ ක්‍රියාවලියකම දැකිය හැක. ස්වභාවික හා චේතනාත්මක හේතූන් සඳහා බොහෝ උදාහරණ ඇත. ශක්තීන් ධ්වනි තරංග සාදමින් ධ්වනි තරංගවලට පරිවර්තනය කරන පරනායක ක්‍රියාවලි බොහෝමයක් පවතී. ධ්වනි තරංග ප්‍රචාරණය විස්තර කරන එක් මූලික සමීකරණයක් ඇත. නමුත් එහි සංකල්ප ඉතා සංකීර්ණ හා විචලනය වන්නකි. තරංගය ප්‍රචාරණ මාධ්‍යය හරහා ශක්තිය රැගෙන යයි. එසේම මෙම ශක්තිය නැවතත් වෙනත් ශක්තියක් බවට පරිවර්තනය වේ. (ස්වාභාවික හෝ චේතනීය උපක්‍රම ලෙසට) අවස්න ප්‍රතිඵලය සම්පූර්ණයෙන් භෞතික හෝ ජීව විද්‍යාත්මක හෝ චේතනීය ව්‍යමනට ළගා වේ. අප භූමිකම්පාවක් පිළිබද කථාකරන විට , සබ්මැරීනයක් තම සතුරා සෙවීමට “සොනාර්” භාවිතා කරන විට හෝ ප්‍රසංගයක වාද්‍ය වෘන්දයක් වාදනය කරන විට මූලික පියවර පහ සෑම අවස්ථාවකම අනුගමනය කරනු ලැබේ.
ධ්වනි ක්රියාවලිය ප්‍රධානතම පියවර වන්නේ ධ්වනි තරංග ප්‍රචාරණයයි.මෙය අයත් වන්නේ භෞතික ධ්වනි විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයටයි. තරල තුළ මූලිකව ශබ්දය පීඩන තරංගයක් ලෙස ප්‍රචාරණය වේ. ඝණ තුළ යාන්ත්‍රික තරංග, පෘෂ්ඨ තරංග , අන්වායාම තරංග , තීර්යක් තරංග ලෙස විවිධ ආකාර ගනු ලබයි.
ධ්වනිය පළමුව ධ්වනි තරංගයේ පීඩන කලාප හා සංඛ්‍යාත පිළිබද සොයයි. පරිනායක ක්‍රියාවලදී විශේෂ වැදගත්කම් සහිත වේ.
තරංග ප්‍රචාරණය : පීඩන කලාප
ජලය හා වාතය වැනි තරලවල පරිමන්දිත පීඩන කලාපවල කැලඹීම් ලෙස ශබ්ද තරංග ප්‍රචාරණය වේ. මෙම කැළඹීම් සාමාන්‍යයෙන් කුඩා වූවත් මිනිස් කනට එය අනාවරණය කළ හැක. මිනිස් කනට සංවේදී කුඩාම ශබ්දය ශ්‍රව්‍යය දේහලීයතාවය වශයෙන් හදුන්වන අතර එය පරිමන්දිත පීඩනයේ විශාලත්වයෙන් 9 බලයක් කුඩා වේ. මෙම කැළඹීම්වල ශබ්දය ශබ්ද පීඩන මට්ටම් ලෙස හදුන්වන අතර ඩෙසිබල්වලින් මණිනු ලබන ලඝු පරිමාණයක් භාවිතා කරයි. ගණිතමය වශයෙන් ශබ්ද පීඩන මට්ටම් පහත පරිදි අර්ථ දැක්විය හැක.
Pref යනු ශ්‍රව්‍යය දේහලීයතාවය හා P යනු පරිමන්ධිත පීඩනයෙන් වෙනස්වන පීඩනයයි. පහත වගුව ශබ්දය හා එහි ශක්තිය පිළිබද ඩෙසිබල් හා පැස්කල්වලින් වූ යම් උදාහරණ කිහිපයකින් සමන්විතය.
සාමාන්‍ය ශබ්ද පීඩන විශාලත්ව පිළිබද ඩෙසිබල් මට්ටම්වල උදාහරණ
තරංග ප්‍රචාරණය සංඛ්‍යාතය
භෞතික විද්‍යාඥයන් හා ධ්වනි ඉංජිනේරුවන් ශබ්ද පිඩන මට්ටම් සංඛ්‍යාත අනුසාරයෙන් අධ්‍යයනය කරනු ලබන්නේ මිනිස් කනට ශබ්ද විචාරණය වනුයේ සංඛ්‍යාතය ආශ්‍රයෙන් වන බැවිනි. අප උස් හා පහත් තාරකාවන් වශයෙන් හඳුන්වන්නේ තත්පරයකට සිදුවන උස් හෝ පහත් පීඩන කම්පනවල චක්‍ර ගණනයි. සාමාන්‍යය ධ්වනි මැණුමේ දී ධ්වනි සංඥාවන් සාම්පලයක් කාලයක් තුල ගෙන එය වඩා තේරුම් සහගත ලෙස අෂ්ඨක ලෙස හෝ කාල සංඛ්‍යාත ලෙස හෝ දක්වනු ලබයි. මෙම ප්‍රචලිත ක්‍රම දෙකම ශබ්දයක් වර්ගීකරණය කිරීමේ දී හා ධ්වනි සංකල්ප අධ්‍යයනයේ දී යොදා ගැනේ.
සමස්ථ ධ්වනි සංඛ්‍යාත පරාසය කොටස් තුනකට දැක්විය හැක. ශබ්දය , අතිධ්වනිය හා අධෝධ්වනිය මෙම කොටස් තුනයි. ශබ්ධ කලාපය 20 Hz සිට 20,000 Hz දක්වා වේ. මෙම කලාපය ඉතා වැදගත් වන්නේ මෙම කලාපය තුළ සංඛ්‍යාත මිනිස් කනට සංවේදී නිසාය. මෙම කලාපයේ ඇති සංගීතය හා නවීන සංන්නිවේදනය වැනි මේ යෙදීම් ගණනාවක් ඇත. අති ධ්වනි කලාපය අධික සංඛ්‍යාත සහිත තරංගවලින් සමන්විතය. එනම් 20,000 Hz වලින් ඉහළ සංඛ්‍යාතයන්ය. මෙම කලාපය තුළ (පරිලෝකනය සඳහා ) හොඳ විභේදනයන් ලබා දෙන අඩු තරංග ආයාමයන් සහිත තරංග ඇත. වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී ද මෙහි යෙදීම් ගණනාවක් ඇත. වර්ණාවලියේ අනෙක් පස ඇත්තේ සංඛ්‍යාතය අඩු අධෝධ්වනි සංඛ්‍යාතයි. මෙම සංඛ්‍යාතයන් භූකම්පා වැනි භූගෝල අධ්‍යයනය සඳහා වැදගත් වේ.
ධ්වනියේ පරණායකය
පරණායකයක් යනු ශක්තියක් තවත් ශක්තියකට පත් කරන උපක්‍රමයකි.ධ්වනි විද්‍යාවේ දී මෙය සාමාන්‍යයෙන් යොදාගැනෙන්නේ ශබ්ද ශක්තිය විද්යුත් ශක්තිය බවට හෝ විද්යුත් ශක්තිය ධ්වනි ශක්තිය බවට පත් කිරීමටයි. ඕනෑම ධ්වනි විද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලියක් සඳහා යම් ආකාරයක ධ්වනි පරණායකයක් සාමාන්‍යයෙන් අවශ්‍ය වේ. ධ්වනි පරණායකය යනු ශබ්ද විකාශන , මයික්‍රොෆෝන , හයිඩ්‍රොෆෝන හා සොනාර් ප්‍රක්ෂේපණ යන්ත්‍ර හා අති ධ්වනි උපකරණයි. මින් බොහෝමයක් විද්යුත් සංඥා හා ශබ්ද පීඩන තරංගවල පරිවර්තක වන විද්යුත් යාන්ත්‍රික උපකරණයි.
එක් වැදගත් උදාහරණයක් ලෙස ස්පීකර් ශ්‍රව්‍යය පද්ධතියක කුඩා ශබ්ද සදහා “සබ්වූපරය” දැක්විය හැක. මෙය තරංග සාදන්නේ ඒල්ලන ලද ප්‍රාචීරයක් දෝලනය වීමෙන් පීඩනය තරංග සෑදීමෙනි. විද්යුත් මයික්‍රොෆෝන ක්‍රියා කරන්නේ මේ ආකාරයටමය. ශබ්ද තරමක මයික්‍රොෆෝන පෘෂ්ඨයේ වැදීමෙන් එය විද්යුත් තරංග පිට කරයි.
භෞතික විද්‍යාව
|
10,559 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92%20%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%AE%E0%B7%92%E0%B6%AD%E0%B7%92%20%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%B8%E0%B6%BA
|
ශක්ති සංස්ථිති නියමය
|
• භෞතික විද්‍යාවේ දී ශක්ති සංස්ථිති නියමයෙන් ප්රකාශ කරනුයේ ඒකලිත පද්ධතියක සම්පුර්ණ ශක්තිය නියතයක් බවත් පුණර්ජනනය කළ නොහැකි බවත් , නමුත් වෙනත් ශක්ති ප්‍රභේදයකට පරිවර්තනය කළ හැකි බවත්ය. (උදා :- ඝර්ෂණය චාලක ශක්තිය තාප ශක්තිය බවට හරවයි.) තාප ගති විද්‍යාවේ පළමු නියමයෙන්ද ප්රකාශ වන්නේ ශක්ති සංස්ථිතියයි. වඩාත් කෙටියෙන් ශක්ති සංස්ථිති නියමය ප්රකාශ කරන්නේ ශක්තිය මැවීමට හෝ විනාශ කිරීමට නොහැකි බවත් වෙනත් ප්‍රභේද බවට පරිවර්තනය කිරීම පමණක් කළ හැකි බවත්ය.
ඉතිහාසය
මිලේටස් හි තේල්ස් (Thales of Miletus ) වැනි ආදි කාලීන දාර්ශනිකයන්ට ද සියලු දේ සෑදී ඇති යම් නොදන්නා ද්‍රවයක සංස්ථිතිකතාව පිළිබද සැක ඇතිවී තිබිණි. කෙසේ නමුත් අද අප ‘ස්කන්ධ - ශක්තිය’ ලෙස හදුනාගෙන ඇති මෙය හදුනාගැනීමට තරම් සාධක නොමැත. (උදාහරණ ලෙස තේල්ස් Thales සිතුවේ එය ජලය යයි කියාය.) 1638 දී ගැලීලියෝ විසින් විභව ශක්තිය චාලක ශක්තිය බවටත් නැවත විභව ශක්තිය බවටත් සංස්ථිතිකව පත්වන බව විස්තර කරමින් පැහැදිලි කළ හැකි අවලම්භය ඇතුළු සිද්ධි ගණනාවක විශ්ලේෂණ ඉදිරිපත් කළේය. කෙසේ නමුත් ගැලීලියෝ නුතන ආකාරයෙන් එය ප්රකාශ නොකළ නිසා පැසසුම් ලැබිය නොහැකි විය. 1676 – 1689 කාලයේ දී ගොට්ෆ්‍රයිඩ් විල්හෙල්ම් ලිබ්නිස් (Gottfried Wilhelm Leibniz) මුල්වරට චලිතය හා බැදුණු ශක්තිය (චාලක ශක්තිය) ගණිතමය සුත්‍රයක් ආධාරයෙන් ඉදිරිපත් කිරීමට උත්සාහ කරන ලදී. බොහෝමයක් යාන්ත්‍රික පද්ධති සදහා (Vi ප්‍රවේගයෙන් යුත් විවිධ ස්කන්ධ mi )
ස්කන්ධ අන්තර්ක්‍රියා නොකරනතාක් සංස්ථිතික බව නිරීක්ෂණය කරන ලදී. ඔහු මෙම සංරචකය පද්ධතිය ජීව බලය හෙවත් Vis Viva ලෙස නම් කරන ලදී. මෙම නියමය ඝර්ෂණය නැතිවිට ශක්තිය බොහෝ දුරට සංස්ථිතිය යන නිවැරදි අරුත ගෙන හැර දැක්වීය. බොහෝමයක් භෞතිකඥ විද්‍යාඥයන් ඝර්ෂණයක් ඇති පද්ධතියක වුවද ගම්‍යතාව සංස්ථිතික බව,
යන්න සංස්ථිතික බව මගින් අර්ථ දැක්වූහ. සුදුසු තත්ව යටතේ දී අංශ දෙකම වෙන වෙනම සංස්ථිතිකවන බව පසුව සොයාගන්නා ලදී. (ප්‍රත්‍යාස්ථ ගැටුම් වැනි)
Leibniz’s භාවිතා කරන John Smeaton , Peter Ewart , Karl Hotzmann ,Gustave Adolphe Hirn හා Marc Seguin වැනි විද්‍යාඥයින් ගම්‍යතා සංස්ථිතිය පමණක් ප්රායෝගික ගණනය කිරීම්වලට ප්‍රමාණවත් නොවන බව පෙන්වා දුන්හ. මෙය නියමය William Hyde Wallaston වැනි රසායනඥයින් ද භාවිතා කළහ. ජෝන් ප්ලේෆෙයාර් වැනි විද්වතුන් චාලක ශක්තිය සංස්ථිතික නොවන බව මුලින්ම පැවසූ අය අතර වෙති. තාපගති විද්‍යාවේ දෙවන නියමය මත පදනම් වූ නවීන විශ්ලේෂණයක් මගින් මෙය වඩාත් පැහැදිලි විය. නමුත් 18 හා 19 වන සියවස් වන විටත් හානිවන ස්කන්ධයට සිදුවන දෙය රහසක්ව පැවතුණි. ඝර්ෂණය යටතේ චලිතයේ දී හටගන්නා තාපය Vis Viva හි තවත් ආකාරයක් බවට ක්‍රමයෙන් සැක මතු විය. 1783 දී ඇන්ටොයින් ලැවෝෂියර් හා පියරේ සයිමන් ලප්ලාස් Vis Viva හි තරගකාරී සිද්ධාන්ත දෙක සහ ක්ලැරික් (Caloric) සිද්ධාන්තය නැවත ඉදිරිපත් කළහ. 1798 දී කවුන්ට් රම්ෆර්ඩ් කාලතුවක්කු ක්‍රියාත්මක වීමේදී තාපය ජනනය වන බව නිරීක්ෂණය යාන්ත්‍රික ශක්තිය තාපය බවට පරිවර්තනය කළ හැකි බවත් එය ප්‍රමාණාත්මක හා අනුමාන කළ හැකි බවත් යන අදහස වඩාත් තහවුරු කරලීය.(චාලක ශක්තිය හා තාපය අතර සාර්වත්‍ර ස්ථිතික නියතයට මග පාදමින්) 1807 දී තොමස් යන්ග් විසින් ශක්තිය යන වචනය මුලින්ම යොදා පසු ගැනීමෙන් පසු දැන් Vis Viva ශක්තිය ලෙස හැදින්වේ.
Vis Viva
ලෙස වෙනස් වන්නේ 1819 – 1839 කාලයේදී Gaspard – Gustave Coriolis හා Jean - Victor Poncelet විසින් සිදුකළ කාර්යන්ගේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසය. පළමු වැන්නා කාර්ය auantité de travail (කාර්යය ප්රමාණය) හා දෙවැන්නා travail mécanique (යාන්ත්‍රික කාර්යය) ප්‍රකාශයට පත්කළ අතර දෙදෙනාම ඉංජිනේරුමය ගණනය කිරීම්වල දී ඒවායේ භාවිතා ඉතා හොදින් සිදු කරන ලදී.
1837 දී Zeitschrit fürPhysik දී ප්‍රකාශිත Über die Natur der Wärme, පුවත්පතකින් කාල් ෆෙඩ්රික් මෝ ශක්ති සංස්ථිති සිද්ධාන්තය පිළිබද මුල්ම වාචික ප්රකාශනය සිදු කිළේය. ‘දන්නා රසායනික මුලද්‍රව්‍ය 54 හැරුණු කොට භෞතික ලොකයේ තවත් එක් කාරකයක් ඇති අතර එය ක්‍රාෆ්ට් (Kraft) ලෙස හදුන්වනු ලබයි. (ශක්තිය හෝ කාර්යය) එය චලිතය, රසායනික බන්ධන , සංශක්තිය , විදුලිය , ආලෝකය හා චුම්භකත්වය ලෙස පැවතිය හැකි අතර මේ ඕනෑම ප්‍රභේදයක් අනෙක් ප්‍රභේදයක් බවට පරිවර්තනය විය හැකිය’.
නුතන සංස්ථිතික නියමය දියුණු වීමට ප්‍රධාන හේතුවක් වූයේ තාපයේ යාන්ත්‍රික සමකය විදහා දැක්වීමය. තාපය මැවීමට හෝ විනාශ කිරීමට නොහැකි බව caloric සිද්ධාන්තය මගින් කියා සිටියත් ශක්ති සංස්ථිතියට තාපය හා යාන්ත්‍රික කාර්ය අන්තර් හුවමාරු කළ හැකිය යන විරුද්ධ න්‍යාය අයත් වෙයි.
යාන්ත්‍රික සමකතා න්‍යාය ප්‍රථමවරට එහි නූතන ආකාරයෙන් ඉදිරිපත් කළේ ජර්මන් ජාතික ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු වූ ජුලියස් රොබර්ට් වොන් මේයර් ඔහුගේ තීරණයට පැමිණියේ නැගෙනහිර මිලනද දුපත්වලට යන සංචාරයක් අතරය. ඔහුගේ රෝගියාගේ රුධිරය තද රතු පැහැ බව ඔහු සොයා ගත්තේය. එසේ වී ඇත්තේ උණුසුම් පරිසර තුළ ඔවුන්ගේ ශරීර උෂ්ණත්වය පවත්වා ගැනීමට අඩු ඔක්සිජන් ප්‍රමාණයක් පරිභෝජනයයි. එමගින් අඩු ශක්ති පරිභෝජනය. තාපය හා යාන්ත්‍රික කාර්ය යන දෙකම ශක්ති විශේෂ බව සොයාගත් ඔහු පසුව භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ ඔහුගේ දැණුම වැඩි කරගත් පසු එම දෙක අතර ප්‍රමාණාත්මක සම්බන්ධතාවක් ගොඩ නැංවීය.
ඒ අතරතුර 1843 දී ජේම්ස් ප්‍රෙස්කොට් ජූල් පර්යේෂණ පෙළක් හරහා තනිවම යාන්ත්‍රික සමකය සොයාගන්නා ලදී. මෙයින් වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ දැන් ජූල් උපකරණය ලෙස හදුන්වන දෙයයි. තන්තුවකට ඈදා ඇති පහළට චලනයවන ස්කන්ධයක් ජලය තුළ ඇති පැඩලයක් භ්‍රමණයට සලස්වයි. පහළට චලනයවන ස්කන්ධ නිසා හානිවන ගුරුත්වාකාර්ෂණ විභව ශක්තිය පැඩලය සමග ඝර්ෂණය නිසා ජලය මගින් ලබා ගන්නා තාප ශක්තියට සමාන බව ඔහු පෙන්වා දෙන ලදී.
1840 – 1843 කාලය තුළ ලඩ්විග් ඒ. කෝල්ඩින්ග් විසින් මේ හා සමාන කර්තව්‍යයක් සිදු කළත් ඔහුගේ උපන් රට වූ ඩෙන්මාර්කයෙන් පිට ඒවා එතරම් ප්‍රචලිත නොවීය.
ජූල්ගේ හා මේයර්ගේ වැඩ කටයුතු බාධක හා නොසලකා හැරීම්වලින් පහර කෑමට ලක් වුවද , සමහර විටෙක අසාධාරණව වඩා පළිගැනීම ලැබුණේ ජූල්ටය.
ප්‍රමුඛතාව සදහා මේයර් හා ජූල් අතර තරගය සදහා තාපයේ යාන්ත්‍රික සමකය ප්‍රමුඛතාව බලන්න.
1844 දී විලියම් රොබර්ට් ගෘව් යාන්ත්‍රිකය ,තාපය , ආලෝකය , විදුලිය හා චුම්භකත්වය එකම තනි බලයක් (නුතන වචන වලින් ශක්තිය) විදහා දැක්වීම් සේ ප්රකාශ කර ඒවා අතර සම්බන්ධයක් ප්රකාශ කළේය. ගෘව් ඔහුගේ සිද්ධාන්ත ‘The Correlation of Physical force’ නැමැති කෘතිය හරහා එලි දැක්වීය. 1847 දී ජූල්ගේ ක්‍රියාමත පදනම්ව Sadi Carnot හා එමලි ක්ලැපෙයිරන් , Hermann Von Helmholtz ගෘව්ගේ අදහසට සමාන නිගමනයකට පැමිණි එම සිද්ධාන්ත Über die Erha….ung නැමැති කෘතිය හරහා එලි දැක්වීය. (1847 දී බලය පිළිබද සාකච්චා මත) නියමයේ නුතන පිළිගැනීම ශක්තිමත් වුණේ මෙම ප්රකාශනය හරහාය.
1877 දී පීටර් ගුත්‍රී ටෙයිට් , සර් අයිසැක් නිවුටන් විසින් Philosophiae Naturalis Pricipia Mathematica හි 40 හා 41 වන වාක්‍යය මත පදනම්ව නියමය මුලින්ම ඉදිරිපත් කළ බව පැවසීය. වර්තමානයේ දී මෙය සලකනු ලබන්නේ ‘විග්` (1688 ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කාණ්ඩය) ඉතිහාසයක උදාහරණයක් ලෙසයි.
ආශ්‍රිත
Energy quality
Energy transformation
Lagrangian mechanics
Laws of thermodynamics
Zero-energy universe
මූලාශ්‍ර
Energy (physics)
Laws of thermodynamics
සංස්ථිති නියම
භෞතික විද්‍යාව
|
10,572 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%9A%20%E0%B6%9C%E0%B7%93%E0%B6%BA%20-%20%E0%B7%81%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%93%20%E0%B6%BD%E0%B6%82%E0%B6%9A%E0%B7%8F
|
ජාතික ගීය - ශ්‍රී ලංකා
|
ශ්‍රී ලංකා මාතා යනු ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ගීයයි. 1940 දී සිංහල භාෂාවෙන් එහි පද හා තනුව ලියැවුනේ ආනන්ද සමරකෝන් විසින් වන අතර, 1951, නොවැම්බර 22 දිනදී නිල වශයෙන් එය ජාතික ගීය වශයෙන් පිළිගැනුනේ එවකට ස්වදේශ කටයුතු සහ ග්‍රාමීය සංවර්ධන කැබිනට් අමාත්‍ය ශ්‍රීමත් එඩ්වින් විජයරත්න මුලසුන හෙබවූ කමිටුවක නිර්දේශ මතය.
මුල් කාලයෙහිදී ගීයේ මුල් පේළිය කියැවුනේ: "නමෝ නමෝ මාතා, අප ශ්‍රී ලංකා" ලෙසයි. 1950 ගණන් වලදී මෙම වචන පිළිබඳ කිසියම් මතභේදයක් පැවතුනු අතර, 1962 වසර මුලදී එය දැනට පවතින ආකාරයට වෙනස් කෙරිනි.
ද සන්ඩේ ඔබ්සර්වර් පුවත්පත වාර්තා කරන අන්දමට, 1952 දී ජාතික ගීය බවට නමෝ නමෝ මාතා ගීය තෝරාගැනීමෙන් පසුව එයට විරුද්ධවාදීන් දක්වා ඇත්තේ ගීය ඇරඹෙන න අකුර අසුබ ඵල ගෙන දෙන්නක් බවයි. මෙම විරෝධය දිගු කලක් පැවැති අතර 1962 වන විට එය වර්ධනය වෙමින් හුවා දැක්වූයේ ඩී. එස්. සේනානායක වියෝව, ඩඩ්ලි සේනානායක රජයේ බිඳ වැටුම හා එස්. ඩබ්. ආර්. ඩී. බණ්ඩාරනායක ඝාතනය වැනි දේ සිදු වූයේ මෙම ගීයේ මුල් අකුර නිසා බවය. මෙය හමුවේ 1962 ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂ රජය විසින් ජාතික ගීයේ මුල් පද පෙළ වෙනස් කලේ එහි නිර්මාතෘ ආනන්ද සමරකෝන් ශූරීන් නොවිමසමනි. තමන් රචනා කල ගීයට විරුද්ධ බලවේග වලට එරෙහි වෙමින් සමරකෝන් ශූරීන් විවිධ පරිශ්‍රම දැරූ අතර ගීය වෙනස් කලහොත් සිය දිවි නසාගන්නා බවට බලධාරින් වෙත දන්වා තිබිණි. මහත් සිත් තැවුලට පත් හෙතෙම එම අයුරින්ම 1962 අප්‍රේල් 5 දින සිය දිවි හානි කර ගත්තේය.
ශ්‍රී ලංකා මාතා
මාධ්‍ය
භාෂාව
සංස්කෘත වචන, හෙල වචන සහ පාලි වචන යොදා ගෙන ඇත.
දෙමළ අනුවාදය ඉවතලෑම
2010 දෙසැම්බර් 12 දිනදී ද සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පත වාර්තා කලේ, "එක් බසකට වැඩි ගණනකින් ජාතින ගීය භාවිත කරන කිසිදු රටක් ලොව නොපවතින බැවින්", නිල හා රාජ්‍ය උත්සවයන්හිදී, ශ්‍රී ලංකා මාතා හී දෙමළ අනුවාදය භාවිතා කිරීම ඉවක ලෑමට, අතිගරු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ තුමාණන්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් රැස්වූ කැබිනට් මණ්ඩලය විසින් තීරණය කර ඇති බවකි.
ජාතික ගීයෙහි දෙමළ අනුවාදය අහෝසි කර ඇති බවට පැන නැගුනු චෝදනා ශ්‍රී ලංකාවේ රජය විසින් පසුව ප්රතික්ෂේප කරන ලදි. එසේ කර ඇති බවට පලවී ඇති මාධ්‍ය වාර්තා වලට කිසිදු පදනමක් නොමැති බවට ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය නිවේදනය කරමින් ප්රකාශ කර සිටියේය.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙහි ජාතික ගීය පිළිබඳ සඳහන
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයෙහි 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙහි 7 වන වගන්තියෙහි දැක්වෙන්නේ, "ශ්‍රී ලංකා ජනරජයෙහි ජාතික ගීය "ශ්‍රී ලංකා මාතා" වන අතර, එහි පද හා සංගීතය තුන්වන උපලේඛනයෙහි දක්වා ඇති පරිදි වෙයි" යනුවෙනි. එම තුන්වන උපලේඛනයෙහි සංගීත විස්තාරයට අනුබද්ධව ඉංග්‍රීසි අකුරෙන් ජාතික ගීයෙහි සිංහල පද ලියා දක්වා ඇති අතර ජාතික ගීයේ කුමන කොටස් තුමන අවස්ථා වලදී භාවිතා කල යුතුද යන බව හා එය වාදනය කල යුත්තේ කුමන ආකාරයටද යන්න දක්වා ඇත.
2000 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතෙහි ජාතික ගීය පිළිබඳ සටහන
2000, අගෝස්තු 3 වන දින එවකට ජනාධිපති චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතෙහි 5 වන වගන්තියෙහි දැක්වෙන්නේ, "(1) ජනරජයේ ජාතික ගීය ශ්‍රී ලංකා මාතා වන අතර එහි පදමාලාව හා තනුව සතරවන ලේඛනයෙහි පළමු කොටසේ දක්වා ඇත. (2) ජාතික ගීයේ දෙමළ භාෂා අනුවාදය සතරවන ලේඛනයෙහි දෙවන කොටසේ දක්වා ඇත. " යනුවෙනි. සතරවන ලේඛනයෙහි සිංහල අකුරු වලින් සිංහල අනුවාදයෙහි පදමාලාවද හා දෙමළ අකුරු වලින් දෙමළ අනුවාදයෙහි පදමාලාවද දක්වා ඇත. එක්සත් ජාතික පක්ෂ පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායම විවාදයෙන් ඉවත් වීම නිසා මෙම කෙටුම්පත සම්මත නොවිණි. 2000 අගෝස්තු 18 වන දිනදී පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම නිසා මෙම පණත අහෝසි විය.
ආශ්‍රිත
ශ්‍රී ලංකාව
|
10,579 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%81%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%93%20%E0%B6%BD%E0%B6%82%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%9A%20%E0%B6%AF%E0%B7%92%E0%B6%BA%20%E0%B6%87%E0%B6%BD%E0%B7%92%20%E0%B6%BD%E0%B7%90%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%94%E0%B7%80
|
ශ්‍රී ලංකාවේ දිය ඇලි ලැයිස්තුව
|
උස අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ දිය ඇලි ලැයිස්තුව යනු ශ්‍රී ලංකාවේ සංගණ්‍ය දිය ඇලි ලැයිස්තුවකි.
ප්‍රධාන දිය ඇලි
අනෙකුත් ජනප්රිය ඇලි
රූප
මෙයද බලන්න
මධ්‍යම පලාතේ දිය ඇලි ලැයිස්තුව, ශ්‍රී ලංකාව
දිය ඇලි ලැයිස්තුව
සටහන්
ආශ්‍රිත
ශ්‍රී ලංකාවේ දිය ඇලි
ශ්‍රී ලංකාවේ ආගන්තුක ආකර්ෂණ ස්ථාන
|
10,585 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A7%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%A7%E0%B7%9A%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%B8%E0%B7%8A%20%E0%B6%A9%E0%B6%BA%E0%B7%9C%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B7%83%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%A9%E0%B7%8A
|
ටයිටේනියම් ඩයොක්සයිඩ්
|
Titanium dioxide, also known as titanium(IV) oxide or titania, is the naturally occurring oxide of titanium, chemical formula TiO2. When used as a pigment, it is called titanium white, Pigment White 6, or CI 77891. It is noteworthy for its wide range of applications, from paint to sunscreen to food colouring when it is given the E number E171.
Occurrence
Titanium dioxide occurs in nature as the well-known naturally occurring minerals rutile, anatase and brookite, additionally two high pressure forms, the monoclinic baddeleyite form and the orthorhombic α-PbO2 form have been found at the Ries crater in Bavaria. The most common form is rutile, which is also the most stable form. Anatase and brookite both convert to rutile upon heating. Rutile, anatase and brookite all contain six coordinate titanium. Additionally there are three metastable forms produced synthetically and five high pressure forms:
The naturally occurring oxides can be mined and serve as a source for commercial titanium. The metal can also be mined from other minerals such as ilmenite or leucoxene ores, or one of the purest forms, rutile beach sand. Star sapphires and rubies get their asterism from rutile impurities present in them.
Spectral lines from titanium oxide are prominent in class M stars, which are cool enough to allow molecules of this chemical to form.
Titanium Dioxide can be found in most of the leading skin/face products.
නිපදවීම
Crude titanium dioxide is purified via titanium tetrachloride in the chloride process. In this process, the crude ore (containing at least 90% TiO2) is reduced with carbon, oxidized with chlorine to give titanium tetrachloride. This titanium tetrachloride is distilled, and re-oxidized with oxygen to give pure titanium dioxide.
Another widely used process utilizes ilmenite as the titanium dioxide source, which is digested in sulfuric acid. The by-product iron(II) sulfate is crystallized and filtered-off to yield only the titanium salt in the digestion solution, which is processed further to give pure titanium dioxide. Another method for upgrading ilmenite is called the Becher Process.
භාවිත
Titanium dioxide is the most widely used white pigment because of its brightness and very high refractive index (n=2.7), in which it is surpassed only by a few other materials. Approximately 4 million tons of pigmentary TiO2 are consumed annually worldwide. When deposited as a thin film, its refractive index and colour make it an excellent reflective optical coating for dielectric mirrors and some gemstones, for example "mystic fire topaz". TiO2 is also an effective opacifier in powder form, where it is employed as a pigment to provide whiteness and opacity to products such as paints, coatings, plastics, papers, inks, foods, medicines (i.e. pills and tablets) as well as most toothpastes. Opacity is improved by optimal sizing of the titanium dioxide particles.
Used as a white food colouring, it has E number E171. Titanium dioxide is often used to whiten skim milk; this has been shown statistically to increase skim milk's palatability.
In cosmetic and skin care products, titanium dioxide is used both as a pigment and a thickener. It is also used as a tattoo pigment and styptic pencils.
This pigment is used extensively in plastics and other applications for its UV resistant properties where it acts as a UV absorber, efficiently transforming destructive UV light energy into heat.
In ceramic glazes titanium dioxide acts as an opacifier and seeds crystal formation.
In almost every sunscreen with a physical blocker, titanium dioxide is found because of its high refractive index, its strong UV light absorbing capabilities and its resistance to discolouration under ultraviolet light. This advantage enhances its stability and ability to protect the skin from ultraviolet light. Sunscreens designed for infants or people with sensitive skin are often based on titanium dioxide and/or zinc oxide, as these mineral UV blockers are less likely to cause skin irritation than chemical UV absorber ingredients, such as avobenzone.
Titanium oxide is also used as a semiconductor.
As a photocatalyst
Titanium dioxide, particularly in the anatase form, is a photocatalyst under ultraviolet light. Recently it has been found that titanium dioxide, when spiked with nitrogen ions, or doped with metal oxide like tungsten trioxide, is also a photocatalyst under visible and UV light. The strong oxidative potential of the positive holes oxidizes water to create hydroxyl radicals. It can also oxidize oxygen or organic materials directly. Titanium dioxide is thus added to paints, cements, windows, tiles, or other products for sterilizing, deodorizing and anti-fouling properties and is also used as a hydrolysis catalyst. It is also used in the Graetzel cell, a type of chemical solar cell.
The photocatalytic properties of titanium dioxide were discovered by Akira Fujishima in 1972 . The process on the surface of the titanium dioxide was called the Honda-Fujishima effect .
Titanium dioxide has potential for use in energy production: as a photocatalyst, it can
carry out hydrolysis; i.e., break water into hydrogen and oxygen. Were the hydrogen collected, it could be used as a fuel. The efficiency of this process can be greatly improved by doping the oxide with carbon, as described in "Carbon-doped titanium dioxide is an effective photocatalyst" .
produce electricity when in nanoparticle form. Research suggests that by using these nanoparticles to form the pixels of a screen, they generate electricity when transparent and under the influence of light. If subjected to electricity on the other hand, the nanoparticles blacken, forming the basic characteristics of a LCD screen. According to creator Zoran Radivojevic, Nokia has already built a functional 200-by-200-pixel monochromatic screen which is energetically self-sufficient.
In 1995 the Research Institute of Toto Ltd. discovered the superhydrophilicity phenomenon for glass coated with titanium dioxide and exposed to sun light. A discovery by Professor Fujishima and his group This resulted in the development of self-cleaning glass and anti-fogging coatings.
TiO2 incorporated into outdoor building materials, such as paving stones in noxer blocks or paints, can substantially reduce concentrations of airborne pollutants such as volatile organic compounds and nitrogen oxides <ref>[http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4636 "Smog-busting paint soaks up noxious gases", Jenny Hogan, 'newscientist.com, 4 February 2004]</ref>.
A photocatalytic cement that uses titanium dioxide as a primary component was included in Time's Top 50 Inventions of 2008 .
For wastewater remediation
TiO2 offers great potential as an industrial technology for detoxification or remediation of wastewater due to several factors.
The process occurs under ambient conditions very slowly, direct UV light exposure increases the rate of reaction.
The formation of photocyclized intermediate products, unlike direct photolysis techniques, is avoided.
Oxidation of the substrates to CO2 is complete.
The photocatalyst is inexpensive and has a high turnover.
TiO2 can be supported on suitable reactor substrates.
Other applications
It is also used in resistance-type lambda probes (a type of oxygen sensor).
Titanium dioxide is what allows osseointegration between an artificial medical implant and bone.
Titanium dioxide in solution or suspension can be used to cleave protein that contains the amino acid proline at the site where proline is present. This breakthrough in cost-effective protein splitting took place at Arizona State University in 2006.
Titanium dioxide on silica is being developed as a form of odor control in cat litter. The purchased photocatalyst is vastly cheaper than the purchased silica beads, per usage, and prolongs their effective odor-eliminating life substantially.
Titanium dioxide is also used as a material in the memristor, a new electronic circuit element.
It can be employed for solar energy conversion based on dye, polymer, or quantum dot sensitized nanocrystalline TiO2 solar cells using conjugated polymers as solid electrolytes .
It has also been recently incorporated as a photocatalyst into dental bleaching products. It allows the use of decreased concentrations of hydrogen peroxide in the bleaching agent, thus claimed to achieve similar bleaching effects with less side effects (e.g.:transient sensitivity, change in tooth surface topography, etc ...)
It is also used by film and television companies as a substitute for snow when filming scenes which require a winter setting.
Historical uses
The Vinland map, the map of America ("Vinland") that was allegedly drawn during mid-15th century based on data from the Viking Age, has been declared a forgery on the basis that its ink contains traces of the TiO2-form anatase; TiO2 was not synthetically produced before the 1920s. In 1992, a counter-claim was made that the compound can be formed from ancient ink.
Titanium dioxide white paint was used to paint the Saturn V rocket, which is so far the only rocket that has sent astronauts to the moon. In 2002, a spectral analysis of J002E3, a celestial object, showed that it had titanium dioxide on it, giving evidence it may be a Saturn V S-IVB.
See also
Noxer, a building material incorporating TiO2.
Timeline of hydrogen technologies
Toxicology
Titanium dioxide dust, when inhaled, has recently been classified by the International Agency for Research on Cancer (IARC) as an IARC Group 2B carcinogen possibly carcinogenic to humans''. Titanium dioxide accounts for 70% of the total production volume of pigments worldwide. It is widely used to provide whiteness and opacity to products such as paints, plastics, papers, inks, foods, and toothpastes. It is also used in cosmetic and skin care products, and it is present in almost every sunblock, where it helps protect the skin from ultraviolet light.
With such widespread use of titanium dioxide, it is important to understand that the IARC conclusions are based on very specific evidence. This evidence showed that high concentrations of pigment-grade (powdered) and ultrafine titanium dioxide dust caused respiratory tract cancer in rats exposed by inhalation and intratracheal instillation. The series of biological events or steps that produce the rat lung cancers (e.g. particle deposition, impaired lung clearance, cell injury, fibrosis, mutations and ultimately cancer) have also been seen in people working in dusty environments. Therefore, the observations of cancer in animals were considered, by IARC, as relevant to people doing jobs with exposures to titanium dioxide dust. For example, titanium dioxide production workers may be exposed to high dust concentrations during packing, milling, site cleaning and maintenance, if there are insufficient dust control measures in place. However, it should be noted that the human studies conducted so far do not suggest an association between occupational exposure to titanium dioxide and an increased risk for cancer.
The Workplace Hazardous Materials Information System (WHMIS) is Canada's hazard communication standard. The WHMIS Controlled Products Regulations require that chemicals, listed in Group 1 or Group 2 in the IARC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans, be classified under WHMIS Class D2A (carcinogenic). The classification decision on titanium dioxide has been published on the IARC website and in a summary article published in The Lancet.
Representatives from Health Canada (National Office of WHMIS) recently consulted with the Quebec CSST and CCOHS (the two main agencies providing WHMIS classifications to the public) regarding the implications of the IARC decision to the WHMIS classification of titanium dioxide. It was agreed that titanium dioxide does now meet the criteria for WHMIS D2A (carcinogen) based on the information released by IARC to date, and that it is not necessary to wait for release of the full monograph.
Manufacturers and suppliers of titanium dioxide are advised to review and update their material safety data sheets and product labels based on this new information as soon as possible. Employers should review their occupational hygiene programs to ensure that exposure to titanium dioxide dust is eliminated or reduced to the minimum possible. Workers should be educated concerning this potential newly recognized risk to their health and trained in proper work procedures.
References
External links
International Chemical Safety Card 0338
NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
"Fresh doubt over America map", bbc.co.uk, 30 July 2002
Titanium Dioxide Classified as Possibly Carcinogenic to Humans, 2007 (if inhaled as a powder)
A description of TiO2 photocatalysis
Crystal structures of the three forms of TiO2
"Architecture in Italy goes green", Elisabetta Povoledo, International Herald Tribune, November 22, 2006
"A Concrete Step Toward Cleaner Air", Bruno Giussani, BusinessWeek.com, November 8, 2006
"Titanium Dioxide Classified as Possibly Carcinogenic to Humans", Canadian Centre for Occupational Health and Safety, August, 2006
Titanium compounds
Oxides
Inorganic pigments
Food colorings
Sunscreening agents
Solar cells
Ultraviolet
|
10,589 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B7%81%E0%B7%9D%E0%B6%9A%20%E0%B6%85%E0%B6%B0%E0%B7%92%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%A2%E0%B6%BA%E0%B7%8F
|
අශෝක අධිරාජයා
|
ධර්මාශෝක ලෙසින් ජනප්රිය ලෙසින් හැඳින්වුණු, අශෝක (අසෝක ලෙසින්ද හැඳින්වෙයි; – 232 ක්‍රියුපෙ) යනු, ක්‍රිපූයු සිට 232 දක්වා ඉන්දියානු අර්ධද්වීපයෙහි මගධයෙහි තුන්වන මෞර්ය අධිරාජයා විය. ඉන්දියාවේ මහා අධිරාජයන්ගෙන් එක් අයෙකු වන අශෝක සිය බලපරාක්‍රමය පැතිරවූ බලප්‍රදේශය, ඇෆගනිස්තානයෙහි හින්දු කුෂ් කඳු පන්තියෙහි සිට නැගෙනහිර දිශාවෙන් වර්තමාන බංග්ලාදේශය දක්වා පැතිර පැවතිණි. වර්තමාන තමිල් නාඩු සහ කේරල ප්‍රදේශයන්ගේ කොටස් හැර සමස්ත ඉන්දියානු අර්ධද්වීපයම පාහේ එයට අයත් විය. අධිරාජ්‍යයෙහි අගනගරය වූයේ පාටලීපුත්‍ර ( මගධයෙහි, වර්තමාන බිහාරයෙහි) වූ අතර, තක්ෂිලාව සහ උජ්ජේන් යන නගර, ප්‍රාදේශීය අගනගර වූහ.
අශෝක අධිරාජ්‍යයා කි.පු 304 - 232 ඉන්දියාවේ සිටි මෞර්ය පෙළපතට අයත් අධිරාජයෙකි. බොහෝ විට ඔහුව හඳුන්වනු ලබන්නේ ඉන්දියාවේ අති ශ්‍රේෂ්ඨ රජවරුන්ගෙන් කෙනෙකු ලෙසයි. යුද්ධ ජයග්‍රහණයන් කීපයකින් පසු අශෝක අධිරාජයා වර්තමාන ඉන්දියානු භූමියෙන් වැඩි ප්‍රදේශයක් පාලනය කළේය. ඔහුගේ අධිරාජ්‍යය බටහිරින් වර්තමාන පාකිස්ථානය, ඇෆ්ගනිස්ථානය සහ පර්සියාවේ කොටසක් දක්වාද නැගෙනහිරින් වර්තමාන බෙංගාලය ඇසෑම් ආදී ඉන්දීය ප්‍රාන්ත දක්වාද දකුණින් මයිසූර් ප්‍රාන්තය දක්වාද විහිදුනේය. ඔහුගේ රාජ්‍ය පාලනයේ මධ්යස්ථානය වූයේ මගධ දේශයයි.(වර්තමානයේ බිහාර් ප්‍රාන්තයයි) දිග් විජය කිරීමේ කැමැත්තෙන් පෙළුණු අශෝක රජතුමා කාලිංග දේශය සමග කරන ලද සටනේදී සිදු වූ මහා මනුෂ්‍ය සංහාරය සියැසින්ම දුටුවේය. ඉන් කල කිරීමට පත් වූ ඔහු එවකට පැවති වෛදික සම්ප්‍රදායෙන් ඉවත් වී බුද්ධාගම වැළඳ ගත්තේය. ඉන් පසු බුද්ධාගම ආසියාව පුරා පතළ කිරීමට ඔහු කැපවූයේය. බුදුන් වහන්සේගේ ජීවිතයට අදාල වැදගත් ස්ථාන වල ස්මාරක පිහිටුවීය. ඔහුගේ නම අශෝකා යන්නෙහි තේරුම ශෝකයෙන් තොර වූ තැනැත්තා යන්නයි. ඔහුගේ ආඥාවන්හි ඔහු සඳහන් වන්නේ "දේවානම්ප්‍රිය ප්‍රියදර්ශි" නොහොන් දෙවියන්ට ප්‍රිය වූ සහ සැවොම දැකීමට කැමති තැනැත්තා වශයෙනි. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ ලේඛක H.G.වේල්ස් අශෝක ගැන කියන්නේ මෙලෙසිනි. "ඉතිහාසය තුල දහස් ගණනක් රජවරු සහ අධිරාජයෝ සිටියහ. ඔව්හු 'අති ශ්‍රේෂ්ඨ' "නෛකශ්රීන් විරාජමාන" "උත්කෘෂ්ඨ" යනාදි උපාධානයන්ගෙන් තමන්ම හඳුන්වා ගත්හ. ඔවුන් බැබලුනේ සුලු කාලයක් පමනි. සුලු කලෙකින් මතකයෙන් ගිලිහි ගියේය. එහෙත් අශෝක රජතුමා බැබැලුනේය. නොනවත්වා බැබලුනේය. දීප්තිමත් තරුවක් මෙන් අද දක්වා බබලන්නේය" ඔහුගේම අඥාවන් සහිත ලියවිලි සමග ඔහුගේ පුරාවෘත්තය දෙවැනි සියවසේ 'අශෝකාවදාන' සහ 'දිව්‍යාවදාන' මෙන්ම සිංහල වංශකථාවක් වූ මහාවංශයේද විස්තරව ඇත. ඔහුගේ අධිරාජ්‍යය තුල තිබී කැණීමකදි මතු වූ සලකුණක් අද ඉන්දියාවේ රාජ්‍ය සංකේතය ලෙස භාවිතා වේ.
චරිතාපදානය
අශෝක රජුගේ දිවියේ මුල් අවදිය
මෞර්ය අධිරාජ බින්දුසාර සහ ඔහුගේ සාපේක්ෂ ලෙසින් අඩු මට්ටමක බිරිඳක වූ ධර්මාට (හෝ ධම්මා) දාව අශෝක උපන්නේය. ඔහු, මෞර්ය රාජවංශයෙහි ආරම්භක චන්ද්‍රගුප්ත මෞර්යගේ මුණුපුරා විය. අවාදාන පෙළ කෘතීන් විසින් සඳහන් කරන්නේ, ඔහුගේ මව වූයේ ෂුභාද්රංගි රැජිණ බවයි. අශෝකවාදන ප්‍රකාර, ඇය චම්පා නුවර බ්‍රාහ්මණයෙකුගේ දුවණිය වූවාය. මාළිගා කූටෝපායයක් විසින් ඇය අධිරාජයා වෙතින් ඈත් කොට තැබුණද, අත්‍යන්තයෙහිදී එය අවසන් වී ඇය පුතෙකු වැදුවාය. "මම දැන් ශෝක නැත්තෙමි" ලෙසින් ඇය කල ප්‍රකාශය පරිදී, අශෝක ඔහුගේ නම ලැබීය. දිව්‍යවාදන පවසන්නේද සමතුල්‍ය කතාන්තරයක් වන මුත්, රැජිණගේ නම ලෙසින් ජනපදකල්‍යාණි දක්වයි.
අශෝකට වැඩිමහල් උරෝජාතයන් කිහිප දෙනෙක් සිටි අතර, ඔවුන් සියළු දෙනාම, බින්දුසාරගේ අනෙකුත් බිරියන්ගෙන් උපන් අඩ-සොහොයුරෝ වූහ. ඉතා අඩු වයසකදී සටනට ඔහුගේ ඇති හැකියාව ප්‍රදර්ශනය කල අතර, ඔහු සඳහා රාජකීය හමුදා පුහුණුව ලබා දෙන ලදි. ඔහු දක්ෂ දඩයක්කාරයෙක් බව දන්නා කරුණක් වූ අතර, එක් කතාන්තරයකට අනුව, ලී දණ්ඩක් පමණක් භාවිතා කරමින් සිංහයෙකු මරා දමා ඇත. බිහිසුණු රණශූරයෙකු සහ අනුකම්පා විරහිත සෙන්පතියෙකු ලෙසින් ඔහුගේ ප්‍රසිද්ධිය නිසාම, මෞර්ය අධිරාජ්‍යයේ අවන්ති පළාතේ කැරළි මැඩ පැවැත්වීමට ඔහු යවන ලදි.
මූලාශ්‍ර
අශෝක අධිරාජයා
අධිරාජයන්
බුදු දහම සහ බුද්ධාගම
|
10,590 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B7%83%E0%B7%93
|
සුලාවේසී
|
ඉන්දුනීසියාවේ දූපතකි
|
10,592 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B6%B8%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B7%80
|
පාලම්පාරුව
|
ගංගාවක ඉවුරු දෙකක් යා කරමින් ජනයාට එතෙර වීම පිණිස, පාලමක් වෙනුවට යොදා ගැනෙන පාරුවකි. සාමාන්‍ය පාරුවතට වඩා විශාල වන මෙහි රථ වාහන පවා රැගෙන යා හැකිය.
|
10,593 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9C%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B7%8F
|
ගාසා
|
පලස්තීනය නම් රටේ කොටසකි. මෙම කොටස ජෝර්දාන් ගංගාවේ බටහිර ඉවුර ප්වසා පැතිර ඇති පලස්තීන රටේ ප්‍රධාන බිම් කඩින් වෙන්ව පවතින අතර අතර මැද ඊශ්‍රායලය පවතී. විවිධ අර්බූදවලට දිගු කලක් පුරා සිට ලක්ව ඇති ප්‍රදේශයකි.
|
10,594 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B6%A7%E0%B7%84%E0%B7%92%E0%B6%BB%20%E0%B6%89%E0%B7%80%E0%B7%94%E0%B6%BB
|
බටහිර ඉවුර
|
ජෝර්දාන් ගංගාවේ බටහිර ඉවුරු ප්‍රදේශය වසා පැතිර ඇති පලස්තීන රටේ ප්‍රධාන බිම් කඩයි. එම රටටම අයත් ගාසා නමැති බිම් තීරුවෙන් මෙම කොටස වෙන්ව පවතින අතර, ඒ අතර මැද ඊශ්‍රායලය පවතී. බටහිර මළ මුහුදේ වෙරළ තීරයේ සැලකිය යුතු කොටසක්ද බටහිර ඉවුරේ පිහිටා ඇත. විවිධ අර්බූදවලට දිගු කලක් පුරා සිට ලක්ව ඇති ප්‍රදේශයකි.
මූලාශ්‍ර
බටහිර ආසියානු රටවල්
|
10,597 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BA%E0%B7%9C%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%20%E0%B6%9C%E0%B6%82%E0%B6%9C%E0%B7%8F%E0%B7%80
|
යොර්දාන් ගංගාව
|
මැද පෙරදිග පළාතේ ගංගාවකි. ලෙබනනයේ කන්දකින් ඇරඹී ගලීලයේ මුහුද නම් මිරිදිය විලට ගලා ගොස් ඉන්පසුව තවත් දකුණු දිශාවට ගලා ගොස් මළ මුහුදට එක් වේ.
|
10,598 |
https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%B1%E0%B7%96%E0%B6%B4%E0%B6%B8%E0%B7%8A%20%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B7%8A
|
අනූපම් කර්
|
ඔහු ජනප්රිය සිනමාවට මෙන්ම සම්භාව්‍ය සිනමාවටද නැතිවම බැරි නළුවෙකි. තමන් තුට්ටු දෙකේ චිත‍්‍රපට රැසකද රඟපෑ බව ඔහු පිළිගනියි.
එම චිත‍්‍රපට කෙසේ වෙතත් ඒවායේද ඔහුගේ රංගනයන් ඉහළ මට්ටමක තිබිණි. දුෂ්ට චරිත වේවා, විකට චරිත වේවා ඕනෑම ආකාරයක සංකීර්ණ චරිත වේවා ඒ හැමෙකකටම ඉහළම සාධාරණය ඉටු කර ඇති මේ බොලිවුඩ් නළුවා අනූපම් කර්ය. ජනප්රිය රැල්ලේ චිත‍්‍රපට රසිකයන් පවා අනූපම් නොහඳුනන්නේ නොවේ. ඔහු එම ජනප‍්‍රියත්වය ලබාගෙන ඇත්තේ තමන් සතු විශිෂ්ට රංගන ප‍්‍රතිභාව නිසාවෙනි.
‘මම පහළ මධ්‍යම පාංතික පවුලක උපන් කෙනෙක්. මම ඉගෙනුමට දක්ෂ වුණේ නැහැ. කී‍්‍රඩාවට දක්ෂ වුණා. පාසලේ දඩබ්බර ශිෂ්‍යයෙක් හැටියට ප්රකට වුණ මම මගේ ගුරුවරුන්ව, මවුපියන්ව අනුකරණය කළා’.
1955 මාර්තු 7 දා උපන් අනූපම් කර් ගේ පළමු රංගන පාඩම එම අනුකරණයයි. පසුකාලීනව රංගනය කෙරේ සිත යොමු කළ ඔහු ඉන්දියාවේ ජාතික නාට්‍ය පාසලෙන් රඟපෑම හැදෑරුවේය. ඉන්දියාවේ වාරණ මණ්ඩලයේ සභාපතිවරයා ලෙස කලක් කටයුතු කළ ඔහු ජාතික නාට්‍ය පාසලේ ජ්‍යෙෂ්ඨ ආචාර්යවරයකු ද වෙයි.
‘සමහර අය කියන්න පුළුවනි රඟපෑම ගැන මේ තරම් දැනුමක් ඇති අයෙක් තුට්ටු දෙකේ චිත‍්‍රපටවල රඟපෑ එක වැරදියි කියලා. එවායේ රඟපෑවේ ඇයි කියලා ශිෂ්‍යයන් පවා මගෙන් අහනවා. ඒ මගේ ගමනේ ආරම්භය. ඒ සියලු කඩුළු පැනලා තමයි මම මේ තත්ත්වයට ඇවිත් ඉන්නේ. රඟපාන්න හොඳ චිත‍්‍රපට ලැබෙන තුරු බලා සිටියා නම් මම තවමත් බලා ඉන්නවා. කවුරුවත් මා ගැන කතා නොකරන්න, කවුරුවත් මගෙන් මෙහෙම ප්රශ්න නොකරන්නත් ඉඩ තිබුණා’.
මෑතකදී ත‍්‍රස්තවාදය පසුබිම් කර ගත් ‘අ වෙන්ස්ඩේ’ නමැති චිත‍්‍රපටයේ ඔහු රඟපෑවේ භාරතයේ තවත් විශිෂ්ට රංගන ශිල්පියකු ලෙස පිළිගැනෙන නස්රුදින් ෂා සමඟිනි. බොහෝ විචාරකයන් පවසන්නේ අනූපම් හා නස්රුදීන් එම චිත‍්‍රපටයේ අතිශය උසස් මට්ටමේ රංගනයන්හි නියැළෙන බවය.
අනූපම් ගේ බිරිය කිරන් කර් ද බොලිවුඩ් සිනමාවේ නිළියකි. ඇය ද විශිෂ්ට රංගන ශිල්පිනියක ලෙස පිළිගැනෙයි. ඔවුන්ගේ පුත්රයා සිකන්දර් කර් ද චිත‍්‍රපට නළුවෙකි. සමර් 2007 හා වුඩ්ස්ටොක් විලා යන චිත‍්‍රපටවල රඟපාමින් ඔහු බොලිවුඩයට පිවිසිය ද ඔහුට රන්බිර් කපූර්ට හෝ සෝනම් කපූර්ට තරම් ජනප‍්‍රියත්වයක් ලැබුණේ නැත.
අනූපම් හෝ කිරන්, සිකන්දර් තම පුතු බව පවසමින් ඔහුට අනවශ්‍ය ජනප‍්‍රියත්වයක් හෝ ප‍්‍රචාරයක් ලබා දෙන්නට උත්සාහ කළේ ද නැත. ‘මම කලබල වන්නේ මගේ පුතා ඉක්මනින් ජනප්රිය නොවුණා කියලා නම් නෙවෙයි. ඔහු අදක්ෂ නළුවකු බව පෙනුණා නම් මම කලබල වෙනවා. ජනප්රිය නොවුණත් ඔහු රංගනයේ දක්ෂ අයකු බව සනාථ කර ඇති නිසා මම සතුටින් ඉන්නවා’. අතිශය සංකීර්ණ චරිත රඟපෑවද, අනූපම් වඩාත් කැමති විකට චරිත රංගනයටය.
‘මම විකට චරිත රංගනයට වඩාත් කැමති ඒවාට පේර්ක්ෂක ප්රතිචාර ඒ වහා ලැබෙන නිසායි. අනෙක් අතට මම කැමතියි මිනිසුන් හිනස්සන්න. කෙනෙක් අඬනවාට වඩා හිනැස්සවීම අමාරුයි. අද ලෝකයේ පවතින දේවල් අනුව මිනිසුන්ට හිනාවීම පවා ඉක්මනට අමතක වී යන්නට පුළුවනි. එහෙම කාලයක ඔවුන් හිනස්සවන්න ලැබීම මම සළකන්නේ මගේ වාසනාවක් හැටියට’.
හොලිවුඩයේ විකට නළුවන් පිළිබඳ අනූපම් දරන්නේ මෙවැනි අදහසකි.
‘ජිම් කැරි, පීටර් සෙලර්ස් හා ස්ටීව් මාර්ටින් වැනි නළුවන්ට මා ඉතාමත් කැමතියි. එහෙත් එදා මෙදාතුර ලෝකයේ බිහි වූ අග‍්‍රගන්‍යම විකට නළුවා චාලි චැප්ලින්. ඒ ගැන විවාදයක් නැහැ’.
අද ලෝකයේ ඉහළම සිනමා කර්මාන්ත දෙක හොලිවුඩය සහ බොලිවුඩයයි. වාර්ෂිකව නිපැයෙන චිත‍්‍රපට ප්රමාණය අතින් ඉන්දියාව හොලිවුඩයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියද, වෘත්තීයමය තත්ත්වය අතින් හොලිවුඩය බොලිවුඩයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින බව අනූපම් ගේ අදහසයි.
‘තාක්ෂණය හා වෘත්තීයමය තත්ත්වය වගේම පළපුරුද්ද වැනි දේ වලින් හොලිවුඩය බොලිවුඩයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටිනවා. අපි එය අවංකවම පිළිගන්න ඕනෙ. ඒ වගේම හොලිවුඩයට අද ලෝකයේ කරට කර සටනක් දෙන්න ඉන්නෙත් බොලිවුඩයම විතරක්ම බවත් අපි මතක තියා ගන්න ඕනෙ’.
අනූපම් ජීවිතය දෙස ඉතාමත් සුබවාදීව බලන පුද්ගලයෙකි.
‘ජීවිතය හරිම සුන්දරයි. මම දුක් වින්ද කාල වකවානු තිබුණා. නමුත් සමහර විට මම හීනෙන්වත් නොසිතූ හොඳ දේවල් ජීවිතය මට ලබා දුන්නා. කිසිම දවසක මට ලන්ඩනයේ ජාත්යන්තර රංගන පාසලක් අරඹන්න පුළුවන් වේවි කියලා මම හිතුවේ නැහැ’.
අද ඔහු සතු එම රංගන පාසලේ රංගනය හැදෑරීමට වැඩි වශයෙන් පැමිණෙන්නේ එංගලන්තයේ තරුණ තරුණියන්ය.
‘මම හුඟාක් කි‍්‍රයාශීලී පුද්ගලයෙක්. කාර්ය බහුල මිනිසෙකුට හැම දෙයක්ම කරන්න වෙලාව තිබෙනවා කියා මම විශ්වාස කරනවා. පසුගිය වසර දහයක පහළොවක කාලය ඇතුළත මට කිසිම කම්මැලිකමක් එක තත්පරයකදීවත් දැනිලා නැහැ.
මියෙන තුරුම ඉගෙන ගන්න බොහෝ දේවල් ජීවිතයක තිබෙනවා. කරන්න දේවලුත් තිබෙනවා. ඒ දේ නොදන්නා අයට තමයි ජීවිතයේ කම්මැලිකමක් දැනෙන්නේ’.
1955 උපත්
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.