Datasets:

statworx

/

leipzip-swiss

like 1

1854 isch de Challet-Venel in Genfer Grossrat gwählt worde.

• 1855 füehrt d'Gründig vom Weltbund zu Kontakt zwüschet Gruppe i de Schwiiz und andere Länder.

1857 bis 1875 isch er Landammann vo Glarus gsii, 1866 isch er zum schwiizerische Gsandte in Berlin und in Süddüütschland gsii und ab 1857 isch er Mitgliid vom Nationalrat gsii.

1857: Im sogenannte Neueburger Handel verzichtet Preusse endgültig uf Neueburg, wo siit 1815 gliichzitig Schwiizer Kanton und e preussischs Fürschtetum gsi isch.

1857 isch Temeschburg ans öschtriichisch-ungarischi Schiinenetz aagschlosse worde, was zämme mit de Kanalisierig vom Bega zu erer wirtschaftliche und kulturelle Hochziit gführt het.

1860 isch de Giuseppe Garibaldi bìs ùf Neapel vüredrunge ùn es isch – under de Züestìmmig vù me-ne große Deil vù de Bevölkerig vù de Stadt zùm nöi gründete Idalie chùù.

1860 isch er in d USA zoge und het sich freiwillig zur Armee vo de Nordstaate gmäldet, wo dr Sezessionschrieg agfange het.

1861 ésch d'Sankt-Nicholas-Kérech (Franzésch Eglise Saint-Nicolas) boie wore.

1861 sind denn o dia erschta Missionare uf Tuvalu ko.

1861 un in dr 1920er-Johre hän die Bewohner vu dr Oberbiederbacher Sidlige jewils d'Trennig vu dr Gmei in Ober- un Unerbiederbach gforderet.

1862 hän d Nordstaate deswege d Südstaate an mehrere Punkt agriffe: In Tennessee, entlang vom Mississippi, an de Küste (d Südstaate hän fascht alli ihri Waffe us Europa importiere muesse un sin deswege uf ihri Häfe agwiise gsi) und natürlich in Virginia.

1862 hän sowohl s Fürschtedùùm Moldau wie au d'Walachei de Oberscht Alexandru Ioan Cuza zù ihrem Fürscht gwählt ùn sìn durch ihn zù me-ne nöie Staat mìt em Name Rumänie vereinigt worre.

1863 isch Lörrach Kreishauptstadt worde.

1864 hät d Bundesversammlig de Jean-Jacques Challet-Venel im Sechste Wahlgang zum Bundesrat gwählt.

1864 isch de Ulysses Simpson Grant, de Eroberer vo Vicksburg, zum Oberkommandeur vo de Nordstaate-Truppe ernennt worde.

• 1864 wird de Schwiizer CVJM gründet.

1866 isch de Vulkan noi uusbroche und het sini Aktivität verstärcht bis er sich 1870 wider biruigt het.

1867 isch z London widder e Verdrag übber Luxeburg gschlosse wore.

1868 isch di erscht Iisebah gi Donaueschinge kumme, nämlich de südlich Toel vo de Schwarzwaldbahn vo Konstanz her.

1868 isch Planke an s Strossenetz agschlosse worde, so dass au grossi Fuehrwärk ins Dorf hai könne ko, und es nit nume meh über Trampelpfad het könne erreicht wärde.

1869 isch e Pseudotempel uffgebäut worre.

1870 isch d Buri, we méttlerwil züen ere Feschtung üsgeböjt worren ésch, durich d Wérttebarjer zerstert worre.

1870 und 1898 werre die beide erschte Brucke für Ysebahn bzw.

1871 het dr Riggenbach dr Poschte vom Wärchstattleiter verloo, um e noyi Fabrik für e Bou vo Bärgbaane z Aarau go leite.

1871 isch dr Ort no wiider ditsch worde.

1872 het dr Burckhardt dr Ruef abglehnt, Nochfolger vom Ranke an dr Universität z Berlin z wärde.

1872 isch dr Frey in Nationalrot gwehlt worde, won er für zäh Johr s Baselbiet representiert het.

1873-1875 isch an dr gliiche Schdell ä vierrängigs Barock-Gebäud vom Johann Jakob Stehlin em Jüngere baut worde, wo am 7. Oktober 1904 im enä Brand zerschdört, aber denn widr ufbaut worden isch. 1909 isch d Widreröffnig gsi.

1873 hätt de Rudolf Zinggeler-Syfrig (1819-1897, Siidefabrikant) d'Nutzigsrächt vom Mülibach für dä Aatrieb vo sine Zwirneräimaschine.

1873 het er Eichterse bsuecht, het aber nimmi welle z Ditschlond blibe.

1873 isch au in der Schwiiz wägen em Unfehlbarkeitsdogmas vom Erste Vatikanische Konzil der « Kulturkampf » zwüschen em Staat und der katholische Chille usbroche.

1873 kriegt’r wiidr a nuia Arbet: Jetzt wird’r Konservator vo de vadderländische Kunscht- ond Altertumsdenkmäler en Stuegert.

1874 ésch`r àn de Freimaurerloge (Franc-maçon) Alsace-Lorraine ze Bàriss initiirt wore.

1874 het me mit dr finanzielle Understützig vom Kaiser Wilhelms I. e neus Grabmol baut.

1874 isch bimene Arbetsunfall sini recht Hand verstümmlet wore und er het 1878 e noiji Stell i de Strickerai J. Rubli z Winterthur aagfange. 1882 isch er Laiter vo de noi gründete Schifflistiggerai Gieger & Dierauer z Uzwil wore.

1874 isch de L. L. Zamenhof uf Warschau ans Gymnasium un spöter uf Moskau an d Uni zum Medizin go studiere.

1876 hets e Iisebahnverbindig nach Wohle gäh, wo 1912 erwiiteret worde isch bis uf Dietike.

1879 bìs 1944 S Roothuus vò Szeged, woo d'Ǜberschwämmig vò 1889 ǜberstande hät E Markierig vòm Wasserstand nooch de Ǜberschwämmig an de Mátyás-Chìrch Dänkmool vò de Ǜberschwämmig Ìm Johr 1879 hät e Flüetwälle z Szeged schweeri Schäde verùrsacht.

1880 hät sich Szeged mìt Újszeged am andere Ùùfer vò de Theiß vereinigt; sitt 1883 gìt's au e Brùck zwǜsche ne.

1880 hend e paar Sidler s Dorf verloo und i de Steppe usse d Kolonii Neuzürichtal (Novji Tsjurichtal) ggründet, wo sit 1948 Krasnogvardejskoe haisst.

1880 het Jùu 877 Iinwohner gha, 1900 825. Im Lauf vom 20. Jahrhundert het d Iinwohnerzahl langi Ziit zwüsche 750 und 850 Persone gschwankt, het aber in de 1960er Johr dütlig abgnoh.

1881 hät de Carol I. vù Hohezollere-Siigmaringe Rumänie zùm Chönigriich gmacht.

1882 isch d'Schoggladfabrik Suchard uf Lörrach cho.

1883 het är zäme mit em Ingscheniör Hans Herzog die bärnischi Bougsellschaft für Schpezialbaane gründet.

1884 isch dr Räscht vu dr Insle unter dr Niderlande, Großbritannie un em Dytsche Ryych ufdailt wore.

1886 hän si d'Wendelinskapälle z Allmüet erbaut.

1886 het er z Gossau en aigni Stiggerai uuftue.

1886 ïst er z’ Titzschland erwunde, wo er an aig’ni g’sellschaft fïr d’erschaffung van chunstmarmor in dar Friedrichstrasse 243 häd grundg’laidt.

1887 het er denn s Leerbuech Lingvo Internacia vom Dokter Esperanto, wo grad erschine gsi isch, kauft und isch so fescht vo dem Werk beiidruckt gsi, dass er sofort het aafange Esperanto lerne.

1888 häd er ds Chritz der Italiuchrounu vam chönig Humbert 1. fïr sini totickait als arzner ubercheme.

1888 isch s Bistum Lugano errichdet und juristisch mit em Bistum Basel verbunde worde, isch aber vom ene apostolische Verwalter gleitet worde.

1888 sind viele Hüser und große Flächa vom Gmoandsgebiat bi nar Rhiübrschwemmig zrstört wora.

1889 het d'Bundäsvärsammlig im Bundäsbischluss d'hitig Form vam eidgnössischu Wappu feschtglegt.

1889 isch vum zwischezittlich gründete BIPM e nöie Standard igfüehrt worre.

1890 isch dr Verein mit meh as 16000 Mitgliider am grösste gsi. 1901 het er mit dr Sozialdemokratische Partei fusioniert, het sich aber 1916 wider von ere glöst.

1892 het er im Salon vo de Rosechrüzer z Baris s Gmäld Die enttäuschten Seelen usgstellt und sich dere Bewegig aagschlosse.

1894-98 isch durch s Chraftwerch d Industry gwachse; zerscht isch d Doppelgmeind Nollinge - Badisch-Rhyfälde entstande.

1894 isch em, als Houptmann, Gheimnisverrot vorgworfe worre.

1895 isch er vù dr SPD nominierd woore fir d Waal zem Baadisch Landdaag im Waalchrais Manne 2, wù syder 1891 e sichere Waalbezirk fir d SPD gsii isch.

1897 Birsfälde bechunnt als erschti Vorortsgmeind e Tramverbindig mit dr Stadt.

1897 esch de au no s' Städtli Riisee zo Hetzchöuch cho.

1897 het er unter em Pseudomym W. Hartenau d Schrift „Höre Israel“ vereffentligt, wu ner sich drin gritisch mit dr Jude z Ditschland üsenandergsetzt het; dr het si zur Assimilation (kulturälle Aglichung) ufgforderet.

1897 isch es stedtischs Bad baut worde, e Geissemilchbude und e Wärkzüüghütte, drei Johr druff en öffentligs Pissoir hinder em Brunne an dr Hammerstrooss.

1898–1912 Die Insel, Ditelblatt vo dr Erstusgoob (Usschnitt), Oktober 1899.

1898 het dr iiflussriichi Kritiker Joseph Victor Widmann e Reihe vo Gedicht vom Walser in dr Bärner Zitig Der Bund veröffentligt.

1898 stirbt em Keller sei Muader, was em grauße seelische Schmerza verursacht.

1899 isch d Chlausäpassschtrass eröffnet wordä, wo vo Altdorf us dur ds Schächätal und überä Chlausäpass (1948 m) nach Linthal GL im Kanton Glarus füärt.

1899 isch de Hermann Hesse uf Basel züglet und het im dai zerst bim Antiquariat Reich gschaffet, nochene bim antiquar Wattenwyl.

1899 isch de Prozess nomel ufgrollt worre.

18. bis 21. Joorhundert Uss ehnder neuerer Zyt stamme dr Buurehof Gräubere (1750) und dr Ergolzhof Fäldmihli.

18. Johrhundert Im 18. Johrhundert isch New York an dr Unabhängigkeitsbewegig bedeiligt gsi. 1776 isch d Stadt für churzi Ziit s Hauptquartier vom George Washington gsi, isch denn aber vo de Brite bsetzt worde.

18px Busverbindunge vu Gundelfinge un Wilddal uf Friburg im Brisgau werre vu dr Friburger Verkehrs AG, ins Umland vu dr Südbadebus GmbH abote.

18px Gundelfinge lit an dr Isebahn -Hauptstrecki Charlsrueh - Basel (Rhidalbahn) un wird vu dr DB Regio un dr Brisgau-S-Bahn (Linie Elze - Friburg im Brisgau ) bedient.

1900 bis 1914 isch d Burgaalag as Feschtig uusböue wore. ab 1936 sich si in dr Weschtwall mit yybezoge wore un noch em Zwete Wältchrieg no 1945 gsprängt wore.

1900 D Basler Tram fahre über d Landesgränze mit ere Linie nach Saint-Louis ( Frankriich ).

1900 het är de d'Hochschüäl mit ämu Diplom als Fachlerär fär Mathematik und Physik verlah.

1901 isch s'Liter uf dä drittä CGPM umdefiniert zu dem Volumä, das 1 kg reins Wasser by Temperatur syner höchstä Dichti unter Normaldruck (1013,25 hPa ) hät worde.

1901 isch s Roothus renoviert und vergrösseret worde.

1902 het er dä Artikel – jetz unter em richtige Namme – nommol in si Buech „Impressionen“ ufgnumme.

• 1902 schlüsset sich d'CVJF-Gruppe us de Westschwiiz zum "Comité Romand" zäme.

1904 het er am Züriberg nebetem Waldhuus Dolder s Sanatorium »Zur lebendigen Kraft« baut und sini Chuurgäst strengste Regle underworfe.

1905 Dr Streik vo de Trämmler, im Aaschluss dra kunnt dr Zämmeschluss vo de verschiidene Personalverein zum «Centralverein der Basler Strassenbahn-Angestellten » (dä Verein goht spöter im VPOD uf).

1905 het er d Maria („Maschka“) Mayerhofer (oder Meyerhofer) ghürotet, wo hüfig für ihn modelliert het und au noch ihrer Drennig und zwei witere Hürote vom Mueller siini Verdrauti bliiben isch.

1905 het schich als äs zimli fruchtbars Jahr güsrut.

1905, im Eltär va 26 Jahr, het där einigi va schinu wichtigschtu Wärcha väröffentlichut.

1905 isch en österriichische Buechverlag Ostara gründet worde, wo sich "Bücherei der Blonden und Mannesrechtler" gnennt het und arischi und antisemitischi Rassetheorie verbraitet het.

1906 isch är is (dazmal pietistische) Evangelische Lehrerseminar Muristalden z Bärn yträte.

1906 isch dr Namme Rothweil, wu sich in dr letschte zwei Johrhundert vorhär im Amtsverkehr durgsetzt gha het, vu dr großherzoglige Bürokratii in Oberrotweil umgwandlet wore.

1907 het er im Büro vom Peter Behrens afo schaffe, wo au anderi Archdekte wo spöter berüehmt worde si wie dr Ludwig Mies van der Rohe und dr Le Corbusier gschafft hai.

1907 het sich d Riinacher Bevölkerig afo entwiggle.

1908 het me de Ortsdeil Stette iig'meindet, spöter au Düllige un Dumrige (1935), Haage (1974), Brombach un Hauige (1975).

1908 isch en groeße Toel vo Donaueschinge abbrennt, aber mit finanzielle Underschtützung vom Diitsche Reich recht zügig wider uffbaut worre.

1908 isch er uf Berlin züglet.

1909/10 het dr Metzger z Friiburg i.B. dr Dokter gmacht.

1909 het er dr August Macke kenneglehrt und isch en änge Fründ von em worde. 1909 bis 1910 isch er wider z Tunesie gsi. 1910 het er d Pianistin Hélène Gobat ghürotet.

1909 het z Rhyfälde e Streik vo de Aluminium-Arbeiter stattgfunde.

1910 isch di hütigi Rhybrugg fertiggstellt worde.

1911 het er im Ufsatz „Staat und Judentum“ sich korrigiärt un verdrätte, ass es bi dr Jude nit an „Selbsterziehung“ fählt, nai, s Problem seig d brejßisch Judepolitik, wu d Jude zu zweitklassige Birger macht.

1912 isch er dr Chefarchitekt vo dr Basler Baugesellschaftworde.

1913 isch e direkte Zuefaartsstrooss vo Samnaun uff Vinadi fertiggstellt worde, wo zum erschte Mool e ganzjäärigi direkti Verbindig vum Samnauntal mit em Unterengadin hergstellt het.