Datasets:

armvectores

/

hy_wikipedia_2023

like 0

Follow

ArmVectores 6

Ռաժդեն Բաբերցյան

Ռաժդեն Պետրոսի Բաբերցյան (օգոստոսի 28, 1936(1936-08-28), Ղզլքիլիսա, Դմանիսի մունիցիպալիտետ, Վրացական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - փետրվարի 1, 1999(1999-02-01), Երևան, Հայաստան), հայ ֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր (1996), պրոֆեսոր (1996): == Կենսագրություն == Ռաժդեն Բաբերցյանը ծնվել է 1936 թվականի օգոստոսի 28-ին, Ղզլքիլիսա (Վրաստանի Ծալկայի շրջան) գյուղում։ 1960 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը։ 1965-1999 թվականներին աշխատել է նույն համալսարանում (1967 թվականից՝ նաև փորձարարահետազոտական լաբորատրիայի վարիչ)։ Փորձնական ճանապարհով հիմնավորել է ցածր ճնշման պայմաններում համասեռ մագնիսական և անհամասեռ էլեկտրական դաշտերում օսցիլացվող էլեկտրոններով էլեկտրական պարպման առկայությունը և դրա կիրառումը որպես սառը էլեկտրոններով լիցքակիր մասնիկների (իոններ, էլեկտրոններ և իոնաէլեկտրոնային հոսքեր) աղբյուր։ ԽՍՀՄ-ում առաջինն է ստեղծել իոնային շարժիչ, որն օգտագործվում է տիեզերանավերի և թռչող սարքերի կառավարման ու կողմնորոշման համակարգերում։ Ռաժդեն Բաբերցյանը մահացել է 1999 թվականի փետրվարի 1-ին, Երևանում։ == Երկեր == Էլեկտրականություն և մագնիսականություն։ Ընդհանուր դասընթացի խնդիրների ժողովածու։ Շառոյան Լ. Ա, Գասպարյան Վլադիմիր Մացակի, Նազարյան Ա. Խ, Սեդրակյան Դավիթ Մհերի [խմբ.], Բաբերցյան Ռաժդեն Պետրոսի, [խմբ.], ԵՊՀ, Ընդհանուր ֆիզիկայի և քվանտային ռադիոֆիզիկայի ամբիոններ, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 1986։ Մեթոդական ցուցումներ էլեկտրականության լաբորատոր աշխատանքների վերաբերյալ։ Բաբերցյան Ռաժդեն Պետրոսի [խմբ.], Ամատունի Քնարիկ Միսակի, [կազմ.], Երևանի պետական համալսարան, Երևան, Ռոտապրինտ, 1984։ == Ծանոթագրություններ ==

Իոնացման պոտենցիալ

Իոնացման պոտենցիալ, էլեկտրոնը ատոմից պոկելու համար անհրաժեշտ էներգիայի և էլեկտրոնի լիցքի հարաբերությունը։ Ինոցման պոտենցյալ ատոմի իոնացման էներգիայի չափն է։ Տարբերում են իոնացման առաջին, երկրորդ և այլ պոտենցիալներ։ Իոնացման առաջին պոտենցիալը հիմնական վիճակում գտնվող չեզոք ատոմի ու միապատիկ լիցքավորված իոնի հիմնական վիճակի էներգիաների տարբերության և էլեկտրոնի լիցքի հարաբերությունն է։ Միապատիկ լիցքավորված իոնի Ինորացման պոտենցիալը անվանում են իոնացման երկրորդ պոտենցիալ։ Ինոացման պոտենցյալը չափում են t/ով։ Հիմնական վիճակում գտնվող չեզոք ատոմից էլեկտրոնի (առավել թույլ կապված) հեռացմանը համապատասխանող իոնացման առաջին պոտենցիալի արժեքները 3,894 վ-ից (Cs) հասնում են մինչև 24,587 վ (He)։ Դրանք պարբերաբար փոփողվում են՝ կախված ատոմական Z համարից։ Մոլեկուլների իոնացման առաջին պոտենցիալները նույն կարգի մեծություններ են, ինչ և ատոմներինը (5-15 վ)։ Իոնացման պոտենցիալը աճում է ատոմի իոնացման աստիճանի մեծացմանը զուգընթաց։ Օրինակ, Li-ի չեզոք ատոմի իոնացման պոտենցիալը հավասար է 5,392 վ (իոնացման առաջին պոտենցիալ), Li+-ինը՝ 75,638 վ (երկրորդ պոտենցիալ), իսկ Լi++-ինը՝ 122,451 վ (երրորդ պոտենցիալ)։ Ինոացման պոտենցիալը որոշվում է փորձով՝ էլեկտրոնների հարվածներով գազը իոնացնելու ճանապարհով կամ իոնացման այլ մեխանիզմների օգնությամբ։

Սիմեոն Խալաթով

Սիմեոն Սերգեյի Խալաթով (փետրվարի 26, 1884(1884-02-26), Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 17, 1951(1951-05-17), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայազգի խորհրդային ախտաբան-ֆիզիոլոգ։ Բժշկական գիտությունների դոկտոր (1917), պրոֆեսոր։ ՌԽՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ։ == Կենսագրություն == Սիմեոն Խալաթովը ծնվել է 1884 թվականի փետրվարի 26-ին, Մոսկվա քաղաքում։ 1908 թվականին ավարտել է Սանկտ-Պետերբուրգի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը և 1912 թվականին՝ ռազմաբժշկական ակադեմիան։ 1912-1922 թվականներին աշխատել է Ս. Պետերբուրգի ռազմաբժշկական ակադեմիայում, 1922-1929 թվականներին՝ [Ի․ Պավլովի անվան առաջին պետական բժշկական համալսարան (Սանկտ Պետերբուրգ)[|Լենինգրադի բժշկական ինստիտուտի]] ընդհանուր ախտաբանության ամբիոնի վարիչ։ 1929-1947 թվականներին եղել է Մոսկվայի 1-ին բժշկական ինստիտուտի ախտաբանական ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, 1947-1950 թվականներին՝ Ուռուցքաբանության կենտրոնական ինստիտուտի ախտաբանական ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ,1950-1951 թվականներին՝ Մաշկավեներաբանական կենտրոնական ինստիտուտի ախտաբանական ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ։ Աշխատանքները վերաբերում են նյութափոխանակության, ներզատաբանության, ծերաբանության, աթերոսկլերոզի առաջացման հիմնահարցերին։ Խալաթովի ստեղծած աթերոսկլերոզի յուրատեսակ մոդելը 50 տարի շարունակ հիմք է ծառայել այդ հիմնահարցն ուսումնասիրող լաբորատորիաներում։ Հաստատել է գլխուղեղի ախտահարման դերը ճարպարյունության առաջացման գործում, ուսումնասիրել պտղաձվի հորմոնային հատկությունները։ ԽՄԿԿ անդամ (1921)։ Սիմեոն Խալաթովը մահացել է 1951 թվականի մայիսի 17-ին Մոսկվա քաղաքում։ == Երկեր == О жидких кристаллах в животном организме, об условиях их возникновения и их свойствах, Труды Об-ва патол., в Спб. за 1912-1913 академ. год, с. 1, 1913. Об отношении печени к различным сортам пищевых жиров, Труды Об-ва патол. в Спб. за 1911-1912 академ. год, с. 18, 1913. К вопросу о холестериновом диатезе, дисс., Пг., 1917. Die anisotrope Verfettung im Lichte der Pathologie des Stoffwechsels, Jena, 1922. Халатов С. С., Учение о диатезе и местных отложениях продуктов обмена, М. - Л., 1930. Халатов С. С., Физиологическая эндокринная система и эндокринопатии в свете новой теории природы и происхождения гормональных начал, М., 1944. Халатов С. С., Холестериновая болезнь в ее патофизиологическом и клиническом значении, М., 1946. == Գրականություն == Шутова Н. Т., Профессор С. С. Халатов, «Тр. 1-го Московского медицинского института им. И. М. Сеченова», 1969, т. 66. Сухарев В. И. и Шутова H. Т. К 40-летию работ С. С. Халатова о жидких кристаллах холестерина в животном организме, Сов. мед., № 6, с. 43, 1954. == Ծանոթագրություններ ==

Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջան

Լոս Անջելեսի միացյալ դպրոցական շրջան (ԼԱՄԴՇ, անգլ.՝ Los Angeles Unified School District, LAUSD), աշակերտների թվով Կալիֆոռնիայի ամենամեծ հանրային դպրոցների համակարգը, ԱՄՆ-ում 2-րդ ամենամեծ դպրոցական շրջանը (աշակերտների թվով առաջինը Նյու Յորքի կրթության վարչությունն է)։ 2007-2008 ուսումնական տարիներին LAUSD-ում սովորել են 694,288 ուսանողներ, դասավանդել են 45,473 ուսուցիչ և 38,494 այլ աշխատակիցներ։ Լոս Անջելեսի կառավարման մարմնից հետո այն երկրորդ ամենամեծ գործատուն է համարվում։ 2012-2013 թվականներին դպրոցական ընդհանուր բյուջեն կազմել է 6.78 billion դոլար։ Սովորում են տարբեր էթնիկ խմբեր. ուսանողական բնակչության 72.3% ունի լատինաամերիկյան ծագում, 10.1% սպիտակամորթ ամերիկացիներ են, 9.6% աֆրո-ամերիկացիներ, 4% ասիացի-ամերիկացիներ, 2.1% ֆիլիպինցիներ, 1% բնիկ ամերիկացիներ, խաղաղ-օվկիանոսյան շրջանի բնակիչներ։ Դպրոցական շրջանը կազմված է Լոս Անջելեսի և Հարավային Կալիֆոռնիայի հարակից դպրոցներից։ LAUSD ունի իր ոստիկանական ուժերը՝ Լոս ԱՆջելեսի դպրոցական ոստիկանական վարչություն, որը ստեղծվել է դեռևս 1948 թվականին LAUSD-ի դպրոցների սպասարկելու համար։ LAUSD-ը գործարկում է այնքան ավտոբուսներ, որքան Լոս Անջելես շրջանի մետրոպոլիտենը։ LAUSD-ի դպրոցները մարդաշատ են, դասարանները՝ մեծամասշտաբ, շատ դպրոցներում ակադեմիական առաջադիմությունը ցածր է։ 2007 թվականին 9-12-րդ դասարանների 26-% դուրս են մնացել դպրոցներից, սակայն դպրոցից դուրս մնալու և ավարտական գնահատականների չափանիշներում նկատվում են բարելավումներ։ Հավակնոտ վերականգնողական ծրագրի միջոցով դպրոցների մարդաշատ վիճակը թեթևացել է։ Որպես կրթական ծրագրի մաս 2005 թվականին LAUSD բացել է երկու բարձրագույն դպրոց՝ Santee Education Complex South East High School2006 թվականին բացվել են 4 ավագ դպրոցներ՝ Arleta High School Contreras Learning Complex Panorama High School East Valley High School։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Los Angeles Unified School District Web site (անգլերեն) "LAUSD Ծնողների-Աշակերտների Ձեռնարկ 2015-2016" ( Archived 2017-02-15 at the Wayback Machine.) Los Angeles School Police Department Web site (անգլերեն) Los Angeles Unified School District Facilities Services Division (անգլերեն) LAUSD District 6 (անգլերեն) Enrollment Statistics United Teachers Los Angeles website Los Angeles Unified School District All District High School Honor Band

Groupe TF1

«Groupe TF1 (ֆրանսերենից` Գրուպ Տե-Էֆ Ան), Ֆրանսիական մեդիախումբ։ Եվրոպական ամենահզոր մասնավոր TF1 և եվրոպական խոշորագույն մարզական Eurosport հեռուստաալիքների սեփականատեր։ Խումբը հիմնադրվել է 1987 թվականին, ընկերության բաժնետոմսերի 43%-ը պատկանում է Bouygues ընկերությանը։ == Հեռուստատեսություն == TF1 խմբին լիովին կամ մեծ մասամբ պատկանում են հետևյալ հեռուստաալիքները. TF1, the most popular channel in France LCI - La Chaîne Info (հիմնվել է 1994-ին) TV Breizh - 80% Eurosport 1 - 80% (հիմնվել է 1989-ին) Eurosport 2 - 80% Eurosport News - 80% Histoire TV (հիմնվել է 2004) - 80% stake Ushuaïa TV - 80% TMC Monte Carlo - 80% Série Club - 50% TFX TF1 Series Films (հիմնվել է 2012) Խմբին նաև պատկանում են «AB Groupe» մեդիահոլդինգի բաժնետոմսերի 33.5%-ը և բելգիական «WB Television» ընկերությունը՝ AB3, AB4 և Vidéoclick հեռուստաալիքներով։ 2012 թ. դեկտեմբերի 21-ին ամերիկյան Discovery Communications ընկերությունը 170 միլիոն եվրոյով գնեց Eurosport հեռուստաընկերության բաժնետոմսերի 20%-ը։ == Ընկերության նախագահներ == Francis Bouygues : 6 ապրիլ 1987 - 23 փետրվար 1988 Patrick Le Lay : 23 փետրվար 1988 - 31 հուլիս 2008 Nonce Paolini : 31 մայիս 2007 - == Արտաքին հղումներ == Պաշտոնական կայք (Ֆրանսերեն) (անգլերեն) TF1 International (անգլերեն) == Ծանոթագրություն ==

Ուրտանիս

Ուրտանիս, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Վանի վիլայեթի Հեքյարիի գավառում։ Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ Նրանք բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է աքսորի ճանապարհին։ == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն == Տես նաև == Վանի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր == Ծանոթագրություններ ==

Աղսու (այլ կիրառումներ)

Աղսուն կարող է վերաբերել՝ Աղսու - գետ Հայաստանի Արարատի մարզում Աղսու - քաղաք Ադրբեջանական Հանրապետությունում Աղսու - գետ Հայկական լեռնաշխարհում, Արաքսի ավազանում Աղսու - գետ պատմական Փոքր Հայքում, Եշիլիրմաքի (Իրիս) ավազանում, Գայլ գետի ձախ օժանդակը Աղսու - գետակ Հայկական Լեռնաշխարհում, Արաքսի ավազանում։ Հոսում է Բասենի դաշտով Աղսու - գետակ Հայկական լեռնաշխարհում, Արփայի աջակողմյան վտակը Աղսու - գետակ Հայկական լեռնաշխարհում, Կուրի ավազանում, Գարգառի աջակողմյան վտակը Աղսու - գետակ Հայկական լեռնաշխարհում, Կուրի ավազանում Աղսու - գետակ Հայկական լեռնաշխարհում, Արաքսի ավազանում, Որոտանի վտակը Աղսու - գետակ Միջերկրական ծովի ավազանում, Ջհան գետի ձախակողմյան վտակը Աղսու - գետակ Հայկական Լեռնաշխարհում, Արաքսի ավազանում, նրա աջակողմյան վտակ Վեդի գետի օժանդակը Աղսու - ձմեռանոց նախկին ՀԽՍՀ Շամշադինի շրջանում

Գուտացիա

Գուտացիա (լատ.՝ gutta — կաթիլ), ջրի կաթիլների արտազատումը բույսերի տերևներից։ Կատարվում է ջրային հերձանցքներով, արմատային ճնշման տակ։ Դիտվում է մեծ մասամբ գիշերը, վաղ առավոտյան, հատկապես խոնավ եղանակին, երբ արմատները ավելի շատ ջուր են կլանում, քան տերևները կարող են գոլորշիացնել։ Ջրի հետ արտազատվում ևն հանքային որոշ նյութեր, և բույսն ազատվում է աղերի ավելցուկից, հիմնականում՝ կալցիումից։

Ռաննամեցա

Ռաննամեցա (էստ․՝ Rannametsa), գյուղ Էստոնիայի Պյարնումաա նահանգի Հյաադեմեեստե շրջանում։ 2011 թվականի տվյալներով գյուղում բնակվում էր 128 մարդ։ == Տես նաև == Էստոնիայի վարչական բաժանում == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Էստոնիայի բնակավայրերի անվանումները (հետխորհրդային շրջանի անվանափոխումներից հետո), http://www.eki.ee կայքում։ (անգլ.) և (էստոներեն) Էստոնիայի բնակչության վիճակագրությունը; «Էստոնիայի վիճակագրություն» պետական գործակալության կայքում։ (էստոներեն)

Շատհայի շրջան

Շատհայի շրջան (արաբ․՝ ناحية شطحة‎‎), շրջանի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Սիրիայի Արաբական Հանրապետությունում։ Գտնվում է երկրի արևմուտքում՝ Համայի մարզում։ Հանդիսանում է Ալ-Սուկայլաբիայի գավառի հինգ շրջաններից մեկը։ Վարչական կենտրոնը Շատհա քաղաքն է։ 2004 թվականի տվյալներով բնակչությունը կազմել է 25,273 մարդ։ Քաղաքն ու շրջակա ավանները կազմում են 186.58 քառ.կմ տարածք։ Ունի 12 գյուղ և ավան Շատհա (արաբ․՝ شطحة التحتا‎‎), բնակչություն՝ 8,076 Էին Ջորջին (արաբ․՝ عين جورين‎‎‎), բնակչություն՝ 998 Հայդարիյե (արաբ․՝ الحيدرية‎‎‎), բնակչություն՝ 2,554 Ջեբ Էլղար (արաբ․՝ جب الغار‎‎‎), բնակչություն՝ 821 Ջորին (արաբ․՝ جورين‎‎), բնակչություն՝ 2,326 Միրդաշ (արաբ․՝ مرداش‎‎), բնակչություն՝ 1,889 Նաուր Ջուրին (արաբ․՝ ناعور جورين‎‎), բնակչություն՝ 1,439 Նոբոլ Էլխատիբ (արաբ․՝ نبل الخطيب‎‎), բնակչություն՝ 2,381 Կատրետ Էլրիհան (արաբ․՝ قطرة الريحان‎‎), բնակչություն՝ 659 Ռիհանա (արաբ․՝ ريحانة‎‎‎), բնակչություն՝ 985 Մաշտա Մահֆոզ (արաբ․՝ مشتى محفوظ‎‎), բնակչություն՝ 648 Աշարֆիայա (արաբ․՝ الأشرفية‎‎), բնակչություն՝ 492 == Ծանոթագրություններ ==

Չերչիլի ֆուլտոնյան ելույթ

Չերչիլի ֆուլտոնյան ելույթ կամ Երկաթե վարագույրի ելույթ (անգլ.՝ Iron Curtain Speech կամ անգլ.՝ Sinews of Peace - բառացի` պատերազմի ջլեր), 1946 թվականի մարտի 5-ին ԱՄՆ Ֆուլտոն քաղաքի (Միսսուրի) Վեսթմինստերյան քոլեջում Ուինսթոն Չերչիլի արտասանած ելույթ։ ԽՍՀՄ-ում համարվել է Սառը պատերազմի մեկնարկի ազդարար։ Ելույթը արտասանելու ժամանակ Չերչիլը այլևս Մեծ Բրիտանիայի վարչապետը չէր (ի տարբերություն տարածված կարծիքի)։ Հուլիսի 5-ի ընտրություններում Պահպանողական կուսակցության պարտությունից հետո նա ընդդիմության առաջնորդն էր, իսկ ԱՄՆ-ում էր ոչ թե պաշտոնական այցով, այլ որպես մասնավոր անձ, որպես ճամփորդող։ == Պատմական համատեքստ == Միջազգային իրավիճակը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից և Ֆ. Դ. Ռուզվելտի մահից հետո խառն էր և անորոշ։ Ֆորմալ առումով հակահիտլերյան կոալիցիան շարունակում էր գոյություն ունենալ։ Գործնականում ավելի ու ավելի խորացող հակասություններ էին բացահայտվում ԽՍՀՄ-ի և նրա արևմտյան գործընկերների միջև։ Ստալինը հավակնում էր առաջատար դեր ունենալ՝ անընդհատ շեշտելով, որ որպես «ֆաշիզմի գլխավոր հաղթող և դրա հիմնական զոհ՝ ԽՍՀՄ-ն ավելի շատ իրավունքներ ունի հետպատերազմյան կառույցի հարցերը լուծելու գործում, հատկապես Եվրոպայում և Ասիայում»։ Արևելյան Եվրոպայի և Հարավարևելյան Ասիայի երկրներում կոմունիստների ազդեցությունն ակտիվորեն ընդլայնվում էր, կոմունիստների ազդեցությունն աճում էր նաև Արևմտյան Եվրոպայում։ Հունաստանում քաղաքացիական պատերազմ էր կոմունիստների և հակակոմունիստական ուժերի միջև։ ԽՍՀՄ-ը տարածքային պահանջներ էր ներկայացրել Թուրքիային և հետաձգել էր Իրանից զորքերի դուրսբերումը։ Չերչիլի ելույթի ժամանակ ճգնաժամը հասել էր իր գագաթնակետին, և նախագահ Թրումենը նույնիսկ սպառնում էր միջուկային զենք կիրառել։ Գեներալ Էյզենհաուերի շտաբում պատրաստվել էր «Տոտալիտի» ծրագիրը՝ ԽՍՀՄ-ի հետ պատերազմի ամերիկյան պլաններից առաջինը (Անգլիայում այս զարգացումներն սկսվել էին ավելի վաղ` Չերչիլի նախաձեռնությամբ 1945-ի գարնանը («Աներևակայելի» օպերացիա))։ Միևնույն ժամանակ, Արևմուտքում, հասարակ ժողովրդի մեջ, ինչպես նաև ազատական և սոցիալիստական տրամադրված շրջանակներում վստահություն կար, որ ԽՍՀՄ-ի հետ պատերազմի ընթացքում զարգացած բարեկամական և դաշնակցային հարաբերությունները կարող են հետագայում պահպանվել։ Այս շրջանակներում ԽՍՀՄ-ի պահանջները դիտվում էին որպես օրինական մտահոգություն սեփական անվտանգության համար, ինչպես նաև պատերազմի ընթացքում խորհրդային ժողովրդի կրած տառապանքների և զոհաբերությունների փոխհատուցման անհրաժեշտություն։ Չերչիլը, որն ի սկզբանե հավատարիմ հակակոմունիստ էր, մեծապես դժգոհ էր այդ միտումներից։ Նա հասկանում էր, որ Մեծ Բրիտանիան, որը մինչ պատերազմը եվրոպական գլխավոր տերությունն էր, այլևս այդպիսին չէ։ Պատերազմից ավերված և կոմունիստական ուժեղ ազդեցության տակ գտնվող Արևմտյան Եվրոպայի երկրները չեն կարողանա արդյունավետորեն դիմակայել ԽՍՀՄ ընդլայնմանը։ Միայն Միացյալ Նահանգները, որը պատերազմից ամենաքիչն էր տուժել և այն ժամանակ միջուկային զենքի մենաշնորհ ուներ, կարող էր կանգնեցնել Խորհրդային Միությանը։ Պատահական չէր, որ Չերչիլը որպես ընդդիմության առաջնորդ իր առաջին արտաքին քաղաքական ելույթը 1945 թվականի նոյեմբերին նվիրել է «Միացյալ Նահանգների հետ մեր հարաբերությունների կարևոր խնդիրներին»։ == Ելույթի նախապատմություն == Ելույթում շարադրված հիմնական թեզերը Չերչիլը հղացել է դեռևս 1943 թվականին։ Ինչպես Նատալիա Նարոչնիցկայան գրում է «Յալթա-1945. Նոր աշխարհի ուրվագծերը» գրքում, Չերչիլի հետպատերազմյան ծրագրերի հիմնական զարգացումները Ստալինի սեղանի վրա դրել էին դեռ Ղրիմի կոնֆերանսից առաջ։ Բժիշկների խորհրդով 1945-1946 թվականների ձմեռը Չերչիլն անցկացրնելու էր ԱՄՆ-ում։ Դեռևս դեկտեմբերին նա ընդունել էր «միջազգային հարաբերություններ» թեմայով դասախոսություն կարդալու Ֆուլտոնի Վեստմինսթերյան քոլեջի հրավերը։ Չերչիլը համաձայնել էր ելույթ ունենալ, պայմանով, որ Թրումենը պետք է իրեն ուղեկցի Ֆուլտոն և ներկա գտնվի ելույթին (ընդ որում, Ֆուլտոնը նախագահ Թրումենի ծննդավայրն էր և նրա հայրենասիրական զգացմունքների առարկան)։ Մարտի 4-ին Չերչիլն ու Թրումենը հատուկ գնացք են նստել և մարտի 5-ին ժամանել են Ֆուլտոն, որտեղ մեծ շուքով դիմավորել են Չերչիլին։ Գնացքում Չերչիլը վերջնականապես լրացրել և խմբագրել էր իր ելույթի տեքստը, որը զբաղեցնում էր ոչ մեծ ձևաչափի 50 թերթ։ Նա Թրումենին է տվել տեքստը, ով ելույթն անվանել է «գերազանց»՝ նրա խոսքերով, «թեև դա իրարանցում կառաջացնի, բայց միայն դրական արդյունքների կհանգեցնի»։ Միևնույն ժամանակ, Թրումենը պաշտոնապես չի հայտնել Չերչիլի մտքերի և կոչերի նկատմամբ իր վերաբերմունքը. Չերչիլը, որպես մասնավոր անձ, ուներ գործելու մեծ ազատություն, մինչդեռ Թրումենը իրնքն իրեն հնարավորություն էր վերապահում, ծայրահեղ դեպքում, հերքելու ելույթի բովանդակությունը՝ այն վերագրելով Չերչիլի անձնական կարծիքին։ Այս առումով Ֆուլտոնի ելույթը հստակ սադրիչ բնույթ ուներ, որը կոչված էր փորձնականորեն հնչելու և հասարակական կարծիք առաջացնելու համար։ == Անվանում == Չերչիլի ելույթի «Խաղաղության ջլեր» (Sinews of Peace) վերնագիրն օգտագործում է անգլերեն «sinews of war» դարձվածաբանությունը, որը նշանակում է պատերազմ վարելու միջոցներ (բառացի՝ «պատերազմի ջլեր»), որում «պատերազմ» բառը փոխարինվել է «խաղաղություն» բառով։ Անվան սկզբնական տարբերակը եղել է «Համաշխարհային խաղաղություն» (անգլ.՝ World peace): Այսպես, փետրվարի 14-ին Չերչիլը ՄաքՔլուերին գրել է.Վախենում եմ, որ դեռ վերջնական եզրակացության չեմ եկել ելույթի վերնագրի վերաբերյալ, բայց կարծում եմ, որ դա կարող է լինել «Համաշխարհային խաղաղություն» (World peace): == Բովանդակություն == == Տես նաև == Թրումենի դոկտրին == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Չերչիլի ֆուլտոնյան ելույթի տեքստը(անգլ.) Н. В. Злобин. Неизвестные американские архивные материалы о выступлении У. Черчилля 5.III.1946 // «Новая и новейшая история», № 2, 2000. Журнал «Источник», 1998. № 1 (32). Там же опубликовано интервью И. В. Сталина корреспонденту газеты «Правда» от 14 марта 1946 г. Интервью И. В. Сталина газете «Правда» о речи Черчилля в Фултоне (14 марта 1946 года). Չերչիլի ֆուլտոնյան եույթը (ռուսերեն.)

Թոնուսի գավառակ

Թոնուս, գավառակ Արևմտյան Հայաստանում, Սեբաստիայի վիլայեթի Սեբաստիայի գավառում։ Վարչական կենտրոնը Կեմերեկ ավանն է։ Կեմերեկից բացի հայտնի էին նաև Թոնուս և Շարգլա գյուղերը։ == Պատմություն == 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ հայերը զանգվածաբար ոչնչացվեցին։ Ըստ թուրք վալիի ներկայացված տվյալների սպանվածների թիվը 31620 էր։ == Բնակչություն == Բնակավայրերից 25-ը հայաբնակ էր և 1915 թվականին Թոնուսն ուներ մոտ 40000 հայ բնակիչ։ == Տնտեսություն == Բնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահություն, հողագործություն, այգեգործություն, արհեստներն ու առևտուրն էր == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն == Տես նաև == Սեբաստիայի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր == Ծանոթագրություններ ==

Բրզեցե

Բրզեցե (սերբ.՝ Брзеће), գյուղ Սերբիայի Հանրապետության հարավային հատվածում՝ Ռասինայի մարզի Բրուսի շրջանում։ Ըստ 2002 թվականին Սերբիայում անցկացված մարդահամարի տվյալների՝ գյուղի բնակչությունը կազմում է 258 մարդ։ Գյուղի ժամային գոտին՝ UTC+1, իսկ ամառը՝ UTC+2: == Ծանոթագրություններ ==

Սերգո (գյուղ, Կեգիչևի շրջան)

Սերգո (ուկրաիներեն՝ Серго), գյուղ Ուկրաինայի Խարկովի մարզի Կեգիչևի շրջանում։ Հիմնադրվել է 1930 թվականին։ 2001 թվականի տվյալներով Սերգո գյուղում բնակվում էր 181 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 0,614 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 294,79 մարդ/կմ²։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Վանաձոր)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (այլ կիրառումներ)Հայոց ցեղասպանության հուշարձան, հուշարձան Հայաստանի Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու բակում։ == Պատմություն == Հուշարձանը նվիրված է Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին։ Տեղադրվել է 2007 թվականին։ Հուշարձանն օծել է Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանը։ Հուշարձանն ստեղծվել է Արմեն Մխոյանի հովանավորությամբ։ Հուշարձանը բազալտից է, պատվանդանին մակագրված են այն վայրերի անունները, որտեղից տեղահանվել ու ցեղասպանության են ենթարկվել հայերը։ == Հեղինակ == Հեղինակ՝ Էդվարդ Բոջուկյան == Տես նաև == Հայոց ցեղասպանության հուշարձանների ցանկ == Ծանոթագրություններ ==

A Happening in Central Park

A Happening in Central Park, ամերիկացի երգչուհի Բարբարա Ստրեյզանդի կենդանի կատարմամբ դեբյուտային ալբոմն է, ձայնագրված է Columbia Records ստուդիայում, որի պրոդյուսերն է Ջեկ Գոլդը։ Ձայնասկավառակը լույս է տեսել 1968 թվականին ԱՄՆ֊ում և վերաձայնագրվել է 1989 թվականի հուլիսի 25֊ին ԱՄՆ֊ում։ Ալբոմի ձայանգրումը տեղի է ունեցել Կենտրոնական այգում (Նյու Յորք, ԱՄՆ) 1967 թվականի հունիսի 17֊ին, որտեղ հավագված էին 135000 մարդ։ 2012 թվականին Ամերիկյան ձայնագրման ասոցիացաների ընկերության կողմից հավաստագրվել է որպես ոսկի։ == Կոմպոզիցիաների ցանկ ==

Խալտուրինի փողոց (այլ կիրառումներ)

Խալտուրինի փողոց անվանումը կարող է վերաբերել. Խալտուրինի փողոց (Յալթա) Խալտուրինի փողոց (Կրասնի Սուլին) Խալտուրինի նրբանցք (Յալթա) Խալտուրինի նրբանցք (Դոնի Ռոստով)

Յուրի Խրժանովսկի

Յուրի Բորիսովիչ Խրժանովսկի (ռուս.՝ Юрий Борисович Хржановский, օգոստոսի 30, 1905(1905-08-30), Կազան, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 24, 1987(1987-09-24), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային նկարիչ, դերասան, էստրադայի արտիստ։ == Կենսագրություն == Յուրի Խրժանովսկին ծնվել է 1905 թվականի օգոստոսի 30-ին Կազանում։ Ավարտել է գեղարվեստի դպրոց Իրկուտսկում (եղել է Իվան Լավրովիչ Կոպիլովի աշակերտը)։ 1922 թվականին տեղափոխվել է Պետրոգրադ, որտեղ ընդունվել է Գեղարվեստի ակադեմիայի նախապատրաստական դասարան՝ սովորելով Սերգեյ Պրիսելկովի մոտ։ 1923 թվականից սովորել է Ակադեմիայում՝ Կուզմա Պետրով-Վոդկինի, Կազիմիր Մալևիչի, Պավել Ֆիլոնովի արվեստանոցներում։ 1927-1929 թվականներին եղել է «Անալիտիկ արվեստի վարպետներ» (ռուս.՝ «Мастера Аналитического Искусства», МАИ, «Ֆիլոնովի դպրոց») խմբի անդամ։ 1927 թվականին մասնակցել է ֆիլոնովականների մեծ ցուցահանդեսին Մամուլի տանը։ Հենց դրա համար է նախատեսված եղել Խրժանովսկու «Սիբիրյան պարտիզաններ» (ռուս.՝ «Сибирские партизаны») կտավը, որը ներկայում պահվում է Ռուսական պետական ​​թանգարանում։ 1929 թվականին Յուրի Խրժանովսկին թողել է գեղանկարչությունն ու լիովին նվիրվել բեմին։ Ունեցել է բացարձակ երաժշտական լսողություն և դերասանական լավ ունակություններ։ Ելույթ է ունեցել ակումբներում և մշակույթի տներում ձայնային իմիտացիայի ժանրում, ինչի արդյունքում հետագայում սկսել է զբաղվել հնչյունավորմամբ։ Աշխատել է Լենինգրադի մանրապատումների թատրոնում։ 1939 թվականին Յուրի Խրժանովսկին դարձել է Էստրադայի արտիստների I համամիութենական մրցույթի դափնեկիր և նույն թվականին տեղափոխվել Մոսկվա, որտեղ աշխատել է Մյուզիք-հոլլում և Մանրապատումների թատրոնում։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ելույթ է ունեցել ռազմաճակատային բրիգադներում։ 1950-ական թվականներից սկսած Յուրի Խրժանովսկին հնչյունավորել է ավելի քան 30 մուլտֆիլմ և կինոֆիլմ, այդ թվում՝ «Սպիտակ Բիմ Սև ականջ» (ռուս.՝ «Белый Бим черное ухо»), «Ո՞վ ասաց մյաու» (ռուս.՝ «Кто сказал мяу?»), «Մաուգլի)» (ռուս.՝ «Маугли»), «Կաշտանկա)» (ռուս.՝ «Каштанка»), «Ներկված աղվեսը» (ռուս.՝ «Крашеный лис») և այլն։ Նուրբ ձայնի և բարեհոգի առոգանության շնորհիվ նա մուլտֆիլմերում հնչյունավորել է գերազանցապես արջուկների։ Յուրի Խնժանովսկու որդին՝ Անդրեյ Խրժանովսկին, դարձել է հայտնի ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր։ 1960-ական թվականների վերջին Յուրի Խրժանովսկին նորից սկսել է զբաղվել գեղանկարչությամբ՝ ստեղծելով աբստրակտ աշխատանքներ Պաուլ Կլեեի ազդեցությամբ։ Յուրի Խրժանովսկին մահացել է 1987 թվականի սեպտեմբերի 24-ին։ == Մուլտֆիլմերի հնչյունավորում == 1946 – Ուրախության երգը (ռուս.՝ Песенка радости) – Արջուկ 1948 – Գորշ վզիկ (ռուս.՝ Серая шейка) 1950 – Պապն ու թոռը (ռուս.՝ Дедушка и внучек) – Արջուկ 1950 – Երբ վառվում են տոնածառի լույսերը (ռուս.՝ Когда зажигаются ёлки) – Արջուկ 1950 – Կրեպիշ (ռուս.՝ Крепыш) – Կրեպիշ 1951 – Անտառային ճանապարհորդներ (ռուս.՝ Лесные путешественники) – Գերմանամուկ 1952 – Կաշտանկա (ռուս.՝ Каштанка) – Կաշտանկա 1953 – Ներկված աղվեսը (ռուս.՝ Крашеный лис) – Ոզնի 1954 – Երաժիշտ այծը (ռուս.՝ Козёл-музыкант) – Ոզնի 1954 – Անտառային էստրադայում (ռուս.՝ На лесной эстраде) – Ոզնի 1954 – Նետը թռչում է դեպի հեքիաթ (ռուս.՝ Стрела улетает в сказку) – արջուկ Տոպտիգին 1954 – Մոյդոդիր (ռուս.՝ Мойдодыр) – Արջ / Գորշուկ 1954 – Անտառի թավուտում (ռուս.՝ В лесной чаще) – Բվեճ 1955 – Արտասովոր խաղ (ռուս.՝ Необыкновенный матч) – հաղորդավար Արջուկ / փայտե դարպասապահ 1955 – Փոստատար ձնեմարդը (ռուս.՝ Снеговик-почтовик) – Բվեճ / Դրուժոկի հաչոցը 1956 – Կարկանդակիկ (ռուս.՝ Пирожок) – Շարիկ 1956 – Փոքրիկ Շեգոն (ռուս.՝ Маленький Шего) – Սաբե 1956 – Նավակը (ռուս.՝ Кораблик) – որդ 1956 – Կախարդական ջրհորը (ռուս.՝ Чудесный колодец) – Արջուկ 1956 – Անտառային պատմություն (ռուս.՝ Лесная история) – խլուրդ 1956 – Հին ծանոթներ (ռուս.՝ Старые знакомые) – հաղորդավար Արջուկ / փայտե դարպասապահ 1957 – Հեքիաթ Ձյունանուշի մասին (ռուս.՝ Сказка о Снегурочке) – Արջուկ 1957 – Վերլիոկա (ռուս.՝ Верлиока) – Ոզնի 1958 – Չտեսնված գեղեցկություն (ռուս.՝ Краса ненаглядная) – Ագռավ / Արջուկ 1959 – Բուրատինոյի արկածները (ռուս.՝ Приключения Буратино) – գորտերից մեկը 1960 – Տարբեր անիվներ (ռուս.՝ Разные колёса) – Ոզնի 1960 – Մարդուկին ես եմ նկարել (ռուս.՝ Человечка нарисовал я) – ներկարար Պրոխոր / Ստի թագավորության բնակիչ 1960 – Չվերթ համար 13 (ռուս.՝ Тринадцатый рейс) – շուն 1961 – Չիպոլինա (ռուս.՝ Чиполлино) – շան հաչոց 1962 – Երկու հեքիաթ (ռուս.՝ Две сказки) – ոզնի Ծակող գլուխ / Ագռավ 1962 – Ո՞վ ասաց մյաու (ռուս.՝ Кто сказал «мяу»?) – Գորտ / շան ձագի հաչոց 1963 – Ահա թե վագր (ռուս.՝ Вот так тигр!) – շան ձագ 1963 – Լուսատտիկ № 4։ Մեր մատիտը (ռուս.՝ Светлячок № 4. Наш карандаш) – արջուկ / ծաղրածու (լուսագրերում նշված չէ) 1963 – Վազի՛ր, առվակ (ռուս.՝ Беги, ручеёк) – խլուրդ / գորտեր 1964 – Հետքեր ասֆալտի վրա (ռուս.՝ Следы на асфальте) – շան ձագի հաչոց 1966 – Տեսակի ծագումը (ռուս.՝ Происхождение вида) 1968 – Ուզում եմ պոզահարել (ռուս.՝ Хочу бодаться!) – շան ձագ 1968 – Հին պատգամներ (ռուս.՝ Старые заветы) – աղմուկներ 1968 – Մաուգլի։ Առևանգում (ռուս.՝ Маугли. Похищение) – բանդերլոգներից մեկը 1969 – Մաուգլի։ Ակելայի վերջին որսը (ռուս.՝ Маугли. Последняя охота Акелы) – սպիտակ կոբրա 1970 – Ուշադրություն, գայլեր (ռուս.՝ Внимание, волки!) – ձայնային ձևավորում 1970 – Քաղցր հեքիաթ (ռուս.՝ Сладкая сказка) – արջուկ Միշա 1970 – Անտառային ժամանակագրություն (ռուս.՝ Лесная хроника) – Գորշուկ / Ոզնի 1971 – Օտար հետքեր (ռուս.՝ Чужие следы) – շուն 1971 – Տուն անիվների վրա (ռուս.՝ Домик на колёсах) – շուն 1975 – Կախարդական պարկ (ռուս.՝ Волшебный мешочек) – նիհար արջ 1976 – Անգետիկն Արևային քաղաքում։ Հանդիպում կախարդի հետ (ռուս.՝ Незнайка в Солнечном городе. Встреча с волшебником) – Բուլկա 1976 – Նապաստակը հայթայթել է նվագարկիչ (ռուս.՝ Раздобыл заяц магнитофон) – Ոզնի 1978 – Զմեյ Գորինիչի վերջին հարսնացուն (ռուս.՝ Последняя невеста Змея Горыныча) – Ալեքսեյը շան ձագի կերպարանքով == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Людмила Вострецова «Новая яркость и ясность» Ամբողջական ֆիլմագրությունը animator.ru կայքում Յուրի Խրժանովսկի (անգլ.) Internet Movie Database կայքում

Ումբերտոյի կամուրջ

Ումբերտոյի կամուրջ (իտալերեն՝ Ponte Umberto I), կամուրջ Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում։ Հատում է Տիբեր գետը, կապում է Պիացցա դի Ուբերտոն Հռոմի արդարադատության պալատին Պոնտե և Պրատի շրջաններում։ == Նկարագրություն == Կամուրջը նախագծել է ճարտարապետ Անջելո Վեսկովալին, որը նաև նախագծել է Պոնտե Ռեջինա Մարգերիտա կամուրջը։ Կառուցվել է 1885-1895 թվականներին։ Նվիրվել է Իտալիայի Ումբերտո I թագավորին։ Կամուրջը կազմված է երեք կամարից, որոնք պատված են տրավերտինով։ Երկարությունը 105 մ է, լայնությունը՝ 20 մ։ Կամրջի շինարարությունը տևել է 10 տարի։ 1895 թվականի սեպտեմբերի 22-ին կամրջի բացման արարողությանը ներկա են եղել Ումբերտո I թագավորն ու նրա կինը՝ Մարգերիտա Սավոյային։ Բացումից հետո թագավորական ընտանիքն այցելել է կից արդարադատության պալատ, որը կառուցվում էր այդ ժամանակ։ Կամրջի կառուցման նպատակն էր հասանելի դարձնել պալատը, ինչպես նաև տալ նրան գեղագիտական լրացում։ Կամրջի կառուցումը կազմել է 2 միլիոն 800 հազար լիր։ Հռոմի մետրոպոլիտենի С գծի կառուցումից հետո հնարավոր կլինի Ումբերտոյի կամուրջ հասնել Ռիսորջիմենտո կայարանից։ Իսկ եթե կառուցվի չորրորդ գիծը, այնտեղ կարելի է հասնել Սան Սիլվեստրո կայարանից։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ravaglioli, Armando (1997). Roma anno 2750 ab Urbe condita. Storia, monumenti, personaggi, prospettive. Rome: Tascabili Economici Newton. ISBN 88-8183-670-X. Rendina, Claudio (2005). Enciclopedia di Roma. Rome: Newton Compton Editori. ISBN 88-541-0304-7.

Լեանդրո Էնրիկե

Լեանդրո Էնրիկե (պորտ.՝ Leandro Henrique, նոյեմբերի 10, 1998(1998-11-10) կամ հոկտեմբերի 11, 1998(1998-10-11), Ribeirão Claro, Պարանա, Բրազիլիա), առավել հայտնի որպես Լեանդրինյո, բրազիլացի պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլիստ։ Ներկայումս Նապոլիից վարձավճարով հանդես է գալիս Ատլետիկո Մինեյրոյի կազմում։ Խաղում է կենտրոնական հարձակվողի կամ ձախ վինգերի դիրքում։ == Ակումբային կարիերա == === Պոնտե Պրետա === Լեանդրինյոն պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլիստի կարիերան սկսել է Պոնտե Պրետայում։ Իր պրոֆեսիոնալ դեբյուտը նշեց 2015 թվականի հունիսի 25-ին՝ Ֆլումինենսեի դեմ խաղում։ Իր առաջին գոլը պրոֆեսիոնալ կարիերայում բրազիլացին խփեց 2015 թվականի օգոստոսի 20-ին՝ Հարավամերիկյան գավաթի Շապեկոենսեի դեմ խաղում։ Պոնտե Պրետայի առաջին թիմի կազմում Լեանդրինյոն անցկացրեց 9 հանդիպում՝ դառնալով 1 գոլի հեղինակ։ === Նապոլի === 2017 թվականի հունվարի 12-ին Լեանդրինյոն 4 տարվա պայմանագիր կնքեց Նապոլիի հետ։ Ակումբը նրա համար վճարեց 600 հազար եվրո։ Նապոլիի առաջին կազմում առաջին անգամ հայտավորվեց 2017 թվականի ապրիլի 9-ին՝ Լացիոյի դեմ խաղում։ 2018 թվականի հուլիսի 10-ին Լեանդրինյոն 1 տարվա վարձավճարով միացավ Ատլետիկո Մինեյրոյին։ == Միջազգային կարիերա == 2015 թվականին Լեանդրինյոն Բրազիլիայի մինչև 17 տարեկանների հավաքականի հետ հաղթեց Հարավային Ամերիկայի առաջնությունը, որի ժամանակ նա դարձավ 8 գոլի հեղինակ 8 խաղում՝ դառնալով առաջնության լավագույն ռմբարկուն։ Նույն թվականին նա մասնակցեց մինչև 17 տարեկանների աշխարհի առաջնությանը՝ դառնալով 2 գոլի և 1 գոլային փոխանցման հեղինակ անցկացրած 5 խաղերում, սակայն Բրազիլիան դուրս մնաց քառորդ եզրափակչից։ == Նվաճումներ == === Ակումբային === Պոնտե Պրետա Սերիա B. երկրորդ տեղ․ 2014 === Միջազգային === Բրազիլիա Մ17 Հարավային Ամերիկայի Մ17 առաջնություն․ 2015 === Անհատական === Հարավային Ամերիկայի Մ17 առաջնության լավագույն ռմբարկու․ 2015 == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Լեանդրինյոյի պաշտոնական Ինստագրամի էջը Լեանդրինյոն transfermarkt-ում Լեանդրինյոն soccerbase.com-ում Լեանդրինյոն WhoScored.com կայքում Լեանդրինյոն ՖԻՖԱ-ի պաշտոնական կայքում Archived 2017-11-03 at the Wayback Machine.

Սարոժկա

Սարոժկա (ռուս.՝ Сарожка), գետ Ռուսաստանում, հոսում Վոլգոգրադի մարզում։ Գետաբերանը տեղակայված է Կուրբա գետի ափին՝ 51 կմ հեռավորության վրա։ Գետի երկարությունը 14 կմ է։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Վերի Օբի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ Սուդա գետն է։ Գետավազանը՝ Վոլգա։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության. Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը - 08010200212110000007425 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը - 110000742 Ավազանի կոդը - 08.01.02.002 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը - 10 Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների - 0 == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան Archived 2015-05-26 at the Wayback Machine.

Կիմ Մուրադյան

Կիմ Մամբրեի Մուրադյան (1938, Ղադո, Ախալքալաքի շրջան, Սամցխե-Ջավախեթի մարզ, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 8, 1991(1991-11-08), Երևան, Հայաստան), հայ միջնադարագետ, հայագետ, բյուզանդագետ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1986), պրոֆեսոր։ Պարույր Մուրադյանի եղբայրը։ == Կենսագրություն == Ավարտց Երևանի պետական համալսարանի բանասիրության ֆակուլտետ։ Հմտացել է հունարենին և 1970 թվականին որպես թեկնածուական դիսերտացիա պաշտպանել իր անդրանիկ մենագրությունը՝ «Բարսեղ Կեսարացու «Վեցաւրեան» հայ մատենագրության մեջ»։ «Վեցաւրեայի» հետքերը հայ մատենագրության մեջ պրպտելիս Կիմ Մուրադյանը վերանայել է Կորյունի, Եզնիկ Կողբացու, Եղիշեի ու Անանիա Շիրակացու գործերի աղբյուրներին վերաբերող շատ ավանդական դրույթներ։ Հետագայում այդ ամենը «Վեցաւրեայի» գիտական բնագիրը հրատարակելու հիմք է ծառայել, որով և սկիզբ է դրվել պրոֆեսոր Լ. Խաչիկյանի նախաձեռնած «Հայ թարգմանական հուշարձաններ» մատենաշարին։ Կիմ Մուրադյանը մի քանի տարի վարել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների» ամսագրի պատասխանատու քարտուղարի պաշտոնը։ 1976 թվականին Կիմ Մուրադյանը աշխատանքի է տեղափոխվել ԳԱ արևելագիտության ինստիտուտի նորաբաց Կովկասագիտության և բյուզանդագիտության բաժին։ Այստեղ նա ավարտել ու հրատարակել է իր երկրորդ մենագրությունը՝ «Գրիգոր Նազիանղացին հայ մատենագրության մեջ», որի համար նրան շնորհվել է բանասիրական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Միաժամանակ գիտական հանդեսներում նա տպագրել է մի շարք աղբյուրագիտական բնագրագիտական ուսումնասիրություններ։ Մահվանից առաջ նա հրատարակության է հանձնել Գրիգոր Նյուսացուն նվիրված մենագրությունը և ավարտել Բարսեղ Կեսարացու «Պահոց գրքի» պատրաստումը՝ մեկ առ մեկ նշելով իր չտեղադրած էջերի պատկանելիությունը։ == Ծանոթագրություններ == == Աղբյուրներ == ՀԳԱ Արևելագիտության ինստիտուտ «Կ. Մ. Մուրադյան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1992, էջ 236

Սունժա (Վոլգայի վտակ)

Սունժա (ռուս.՝ Сунжа), գետ Ռուսաստանում, հոսում է Իվանովոյի մարզում։ Գետաբերանը տեղակայված է Վոլգա գետի աջ ափին՝ 2464 կմ հեռավորության վրա։ Գետի երկարությունը 45 կմ է։ Ավազանի տարածքը 507 կմ² է։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Վերին Օբի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ Ունժա գետն է։ Գետի գետային ավազանը՝ Վերին Վոլգայից մինչև Կույբիշի։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության. Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը - 08010300412110000013476 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը - 110001347 Ավազանի կոդը - 08.01.03.004 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը - 10 Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների - 0 == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան Archived 2015-05-26 at the Wayback Machine.

Չերեպյան

Չերեպյան (ռուս.՝ Черепянь), գյուղ Ռուսաստանի Լիպեցկի մարզի Լեբեդյանսկի շրջանի կազմում։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Վինտաժ

«Վինտաժ» (ռուս.՝ Винтаж), ռուսական պոպ-խումբը, որը կազմված է երգչուհի Աննա Պլետնյովայից, երգիչ և կոմպոզիտոր Ալեքսեյ Ռոմանովից ու պարուհի Սվետլանա Իվանովայից։ === 2007—08: «Криминальная любовь» ալբոմը և «Плохая девочка» սինգլը === 2007 թ-ի օգոստոսի վերջում խումբը սկսեց նկարահանել «Всего хорошего» երգի համար տեսահոլովակը։ Սինգլը հայտնվեց եթերում սեպտեմբերին և հասավ 14-րդ տեղին ռուսական չարթերում։ Օգոստոսին և սեպտեմբերին խումբը փոքր պրոմո-տուր անցկացրեց Մոսկվայում, որի ընթացքում մի քանի համերգ տվեց ակումբներում։ Նոյեմբերի 22-ին թողարկվեց խմբի առաջին ալբոմը, որը կոչվում էր «Криминальная любовь»։ Սկավառակի պրեզենտացիան կայացավ նոյեմբերի 27-ին Մոսկվայում, «Opera» ակումբում։ Սկավառակը ամբողջությամբ վաճառվեցև արդյունքում գրավեց 13-րդ Sony Music-ի կատալոգում 2005 - 2009 տարիների վաճառքի համար։ Հոկտեմբերին «Վինտաժը» ուղևորվեց պրոմո-տուրի, անցվկացրեց մի քանի համերգներ մոսկովյան ակումբներում, ինչպես նաև Կիևում, ուկրաինական «Фабрика Звёзд» նախագծում։ 2008 թվականի ապրիլի 7-ին նկարահանավեց «Плохая девочка» երգի տեսահոլովակը, դերասանուհի Ելենա Կորիկովայի հետ միասին։ Ապրիլի 19-ին տեսահոլովակը հայտնվեց Ռուսաստանի երաժշտական հեռուստաալիքներում, իսկ ապրիլի 21-ին անցավ տեսահոլովակի պրեզենտացիան «The Most» ակումբում։ Հունիսի 12-ին սինգլը զբաղեցնում է 3-րդ տեղը TopHit 100-ում՝ միակ պաշտոնական ռուսական ռադիոչարթում, երգը դառնում է խմբի ամենահաջողված սինգլներից մեկը։ Ավելի ուշ երգը գրավում է առաջին տեղը և մնում այնտեղ երկու շաբաթ։ Տեսահոլովակը ակտիվորեն ցուցադրվում էր ռուսական հեռուստատեսությամբ, և արդյունքում խմբի վարկանիշը սկսում է աճել։ Օգոստոսի 29-ին խումբը ներկայացնում է «Одиночество любви» նոր երգը իր պաշտոնական բլոգում։ Սեպտեմբերի 1-ին երգը հայտնվում է ռադիոյում։ Սեպտեմբերի 26-ին տեղի ունեցավ տեսահոլովակի պրեզենտացիան, որում նկարահանվել էին Զազա Նապոլին և հաղորդավար Դիմա Գարանջինը։ Երգը դարձավ խմբի երկրորդ հաջողությունը, այն հասավ հիթ-շքերթներում առաջին տեղ, և գտնվեց այնտեղ երկու շաբաթ։ Հոկտեմբերին խմբի կազմում տեղի ունեցան փոփոխություններ։ Խմբից հեռացավ Միան և նրան փոխարինեց Սվետլանա Իվանովան։ Նաև վերաթողարկվում է «Криминальная любовь» ալբոմը՝ նոր «Плохая девочка» երգով։ Հոկտեմբերի 29-ին խումբը հաղթեց «Սեքս» հատուկ անվանակարգում MTV Russia Music Awards 2008-ի ժամանակ, ի շնորհիվ սեքսուալ «Плохая девочка» տեսահոլովակի համար, որը դարձավ ամենաշատ ցուցադրվողներից մեկը ռուսական երաժշտական ալիքներով 2008 թվականին։ == Սկավառակագրություն == Ալբոմներ 2007։ Криминальная любовь 2009։ SEX 2011։ Анечка 2012։ Very Dance == Примечания ==

Մուսա Վագե

Մուսա Վագե (ֆր.՝ Moussa Wagué, հոկտեմբերի 4, 1998(1998-10-04), Բիգնոնա, Ziguinchor, Սենեգալ), սենեգալցի ֆուտբոլիստ, «Էյպեն» ակումբի և Սենեգալի հավաքականի պաշտպան։ == Ակումբային կարիերա == Վագեն իր կարիերան սկսել է կատարական «Ասպիրի» ակադեմիայում։ 2017 թվականին նա պայմանագիր է ստորագրել բելգիական «Էյպեն» ակումբի հետ։ Հունվարի 21-ին՝ «Գենկ» ակումբի դեմ խաղում, Մուսան կատարել է իր նորամուտը Ժյուպիլե լիգայում։ Փետրվարի 18-ին «Կորտրեյկ» ակումբի դեմ խաղում նա խփել է իր առաջին գոլը «Էյպեն» ակումբի կազմում։ == Միջազգային կարիերա == 2015 թվականի Սենեգալի երիտասարդական հավաքականի կազմում Վագեն մասնակցել է Նոր Զելանդիայում կայացած աշխարհի երիտասարդական առաջնությանը։ Մրցաշարում նա մասնակցել է Պորտուգալիայի, Կոլումբիայի, Կատարի, Ուկրաինայի, Ուզբեկստանի, Բրազիլիայի և Մալիի հավաքականների դեմ խաղերին։ Նույն տարում Սենեգալի օլիմպիական հավաքականի կազմում Մուսան մասնակցել է Աֆրիկայի Գավաթի մինչև 23 տարեկանների խաղարկությանը։ Մրցաշարում նա մասնակցել է Թունիսի, Զամբիայի, Նիգերիայի և երկու անգամ էլ ՀԱՀ-ի հավաքականների դեմ խաղերին։ 2017 թվականի մարտի 23-ին Նիգերիայի հավաքականի դեմ ընկերական խաղում Վագեն կատարել է իր նորամուտը Սենեգալի հավաքական կազմում։ 2018 թվականի մայիսին հայտնի է դարձել, որ Մուսա Վագեն ընդգրկվել է Սենեգալի հավաքականի հայտացուցակում (23 ֆուտբոլիստ)՝ մասնակցելու նույն թվականին Ռուսաստանում անցկացվող ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությանը։ Վագեն գոլ է խփել Ճապոնիայի հավաքականի դեմ խաղում՝ դառնալով գոլի հեղինակ դարձած ամենաերիտասարդ աֆրիկացին ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության պատմության մեջ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ֆուտբոլիստի էջը soccerway.com կայքում(անգլ.) Ֆուտբոլիստի էջը sports.ru կայքում Wague Maxifoot Profile NFT Profile

Իննոկենտիոս V

Իննովկենտիոս V (լատ.՝ Innocentius V), աշխարհիկ անունը՝ Պիեռ դը Տարանտեզ, (ֆրանս.՝ Pierre de Tarentaise) (1220-ականներ կամ 1225, Շամպանյի էն Վանոազ և Մուտիե - հունիսի 22, 1276, Հռոմ, Պապական մարզ), Հռոմի պապ 1276 թվականի հունվարի 21-ից՝ հունիսի 22-ը։ Հաջորդել է Գրիգոր X պապին։ Կաթոլիկ եկեղեցու պատմության մեջ առաջին պապն է Դոմինիկյան միաբանությունից։ Աշխատակցել է կաթոլիկ եկեղեցու սրբեր Ալբերտ Մեծի և Թովմա Աքվինացու հետ՝ Դոմինիկյան միաբանության փիլիսոփայությունը ուսումնասիրելու համար կանոններ մշակելու գործում։ Նա դոմինիկյան էր դարձել մոտավորապես 1240 թ. և ուսում է ստացել Փարիզի համալսարանում (1255 - 1259 թթ.), որտեղ նա հետագայում դասավանդել է 1259 - 1264 թթ., և ապա կրկին՝ 1267 - 1269 թթ.։ Մի քանի տարի դոմինիկյանների ֆրանսիական թեմը գլխավորելուց հետո, 1272-ին նա նշանակվել է Լիոնի արքեպիսկոպոս՝ Հռոմի պապ Գրիգոր X-ի կողմից, որին և Պիեռ դը Տարանտեզը հաջորդեց պապական աթոռին, ձեռնադրվելով որպես Իննովկենտիոս V։ Իր կարճատև գահակալթյան ընթացքում Իննովկենտիոս V-ը շարունակում էր Գրիգոր X-ի ջանքերը՝ ձեռնարկել մի նոր խաչակրաց արշավանք, վերամիավորել Հունական և Հռոմեական եկեղեցիները և միմյանց հետ հաշտեցնել Իտալիայի պատերազմող պետությունները։ Իննովկենտիոս V-ը ամենահարգված պապերի թվին է պատկանում Կաթոլիկ եկեղեցում և ժամանակակից շրջանում Վատիկանը նրան պաշտոնապես կարգեց սրբերի դասին (Լևոն XIII-ը, 1898 թվականին)։ Իննովկենտիոս V-ի օրը կաթոլիկների կողմից նշվում է հունիսի 22-ին։ == Ծանոթագրություններ ==

(356) Լիգուրիա

(356) Լիգուրիա (անգլ.՝ Liguria), աստերոիդ աստերոիդների հիմնական գոտում։ Հայտնաբերվել է 1893 թվականի հունվարի 21-ին Օգյուստ Շարլուայի կողմից Նիցայում։ Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 2,757628 ա. մ., առավելագույնը մոտենում է 2,1016 ա. մ. հեռավորության վրա և հեռանում 3,4136 ա. մ., իսկ Երկրի ուղեծրին Լիգուրիա աստերոիդը նվազագույնը մոտենում է 1,1345 ա. մ. հեռավորության վրա։ Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 1672,64 երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,215229 աստիճան/օր արագությամբ։ Աստերոիդի ուղեծրի և խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 8,23° անկյուն։ Ըստ Տոլենի սպեկտրալ դասակարգման պատկանում է C դասին։ == Տես նաև == Աստերոիդների ցանկ Աստերոիդների սպեկտրալ դասեր Աստերոիդների ընտանիքներ Աստերոիդների խմբեր == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Շմադել Լուց (2003)։ Փոքր մոլորակների անունների բառարան (5-րդ վերանայված և ընդլայնված հրատարակություն ed.)։ Գերմանիա: Սփրինգեր։ ISBN 978-3-540-00238-3 (անգլ.) (356) Լիգուրիա աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.)

Օզերևո (գյուղ, Բորովիչսկի շրջան)

Օզերևո (ռուս.՝ Озерево), գյուղ Ռուսաստանի Նովգորոդի մարզի Բորովիչսկի շրջանի կազմում։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Գլադիատոր

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գլադիատոր (այլ կիրառումներ) Գլադիատորներ (լատ.՝ ․ gladius՝ սուր), ստրուկներ Հին Հռոմում (մեծ մասամբ՝ ռազմագերիներ, դատապարտված անձինք են), որոնք վարժեցված էին ամֆիթատրոններում միմյանց (երբեմն՝ գազանների) դեմ զինված մենամարտերի համար։ Գլադիատորների կռիվները, ըստ երևույթին, փոխ են առնվել էտրուսկներից և Հռոմում առաջին անգամ ցուցադրվել մ․ թ․ ա․ 264-ին։ Գլադիատորներին սովորեցրել են հատուկ դպրոցներում (Հռոմում, Կապուայում և այլուր)։ Գլադիատորների մենամարտերը կազմակերպվել են պլեբսին զվարճացնելու նպատակով (դադարեցվել են V դ․ սկզբին)։ == Պատմություն == Գլադիատորական խաղերի առաջացման հիմնական պատճառը հանդիսանում են Էտրուսկյան մահվան ծեսերը։ Մարդկային զոհաբերությունների պոտենցիալ զոհերը /ոչ միայն ստրուկներ, այլև ազատներ/ պետք է սուրը ձեռքին կռվեին գերեզմանի մոտ։ Թույլը զոհվում էր, իսկ ուժեղը մնում կենդանի՝ արժանանալով ներկաների հիացմունքին։ Շատ ստրուկներ կամավոր ձգտում էին գլադիատորների դպրոց ընկնել, քանի որ արենայում կռվելով և հասարակության հարգանքը նվաճելով կարող էին նվաճել նաև ազատություն։ Հաճախ ստրուկները կռիվներ էին սարքում իրար մեջ, որպեսզի այդ կերպ ցուցադրեին ցենտուրիոններին իրենց ուժը։ Գլադիատորական դպրոցներում նորեկներին սպասում էին դաժան վարժանքներ, շատերը չէին դիմանում անսովոր ծանրաբեռնվածությանը։ Ք. ․ա. ․ 106 թվականին գլադիատորական խաղերը մտնում են հանրային հանդիսախաղերի շարքը։ Այդ ժամանակից սկսած՝ պետությունը իր մագիստրատների վրա էր դնում այդ հանդիսախաղերի կազմակերպման հոգսը։ Գլադիատորական խաղերը թե մայրաքաղաքում, թե՛ ողջ երկրում դառնում են ամենասիրված հանդիսախաղը, և այդ հանգամանքը արագ ըմբռնում ու հաշվի են առնում նրանք, ովքեր ձգտում էին առաջխաղացման։ Կեսարը մ. թ. ա. 65 թ. կազմակերպեց խաղեր, որոնց մասնակցեց գլադիատորների 320 զույգ։ Թշնամիները վախեցան. ահարկու էին այդ զինված կտրիճները և, բացի այդ, նրանց շքեղափայլ խաղերը դարձան վստահելի միջոց՝ շահելու ժողովրդի համակրանքը և ձայներ ապահովելու ընտրություններում։ Մ. թ. ա. 63 թ. Ցիցերոնի առաջարկությամբ ընդունվեց մի օրենք, որը մագիստրության թեկնածուներին արգելում էր ընտրություններին նախորդող երկու տարիների ընթացքում,,գլադիատորներ տալ՛՛։ Սակայն ոչ ոք չէր կարող մասնավոր անձանց արգելել, որ այդպիսիք,,տան՛՛ մահացած հարազատի հոգեհանգստի պատրվակով, մանավանդ, եթե վերջինս ժառանգներին կտակել էր այդ առթիվ գլադիատորական խաղեր կազմակերպել։ Մեր թվականության 63 թ. կայսր Ներոնը հրապարակեց մի հրաման, որը ազատ կանանց թույլատրում էր մասնակցելու գլադիատորական մրցախաղերին։ 66 թ. Ներոնը հայոց թագավոր Տրդատ Առաջինի պատվին Պուտեոլիք քաղաքում կազմակերպեց թանկարժեք մի ներկայացում, որին մասնակցում էին եթովպացիներ, այդ թվում՝ կանայք։ Իսկ Դոմեցիանուս կայսրը 89 թ. մրցասպարեզ հանեց թզուկ գլադիատորների։ Արևմտյան Հռոմեական կայսրությունում գլադիատորական խաղերն արգելվեցին մ. թ. 404 թվականին, երբ Հռոմեական կայսրությունում գերիշխեց քրիստոնեությունը։ Եվ դա ոչ այնքան արդյունք էր արիանոսականներին ու ռիգորիստներին /խստակյացներին/ զիջելու, որոնք դեմ էին բռնության տեսարաններին, սպանություններին ու ինքնասպանություններն, այլ հետևանք էր այն բանի, որ եպիսկոպոսների ընտրությունների ժամանակ գլադիատորները մեր ժամանակների պոպ - աստղերի պես ազդում էին ընտրությունների արդյունքների վրա, գլադիատորական դպրոցներն էլ թեկնածուների ու նրանց աջակիցների կողմից օգտագործվում էին մրցակիցների վրա բռնություն գործադրելու նպատակով։ Գլադիատորների միջև մարտերն արգելելուց հետո նրանք կռվում էին միայն գազանների դեմ։ Նրանց մարտարվեստը մինչև մեր օրերն է հասել ցլամարտի տեսքով(կորիդա)։ Այն բանից հետո, երբ գլադիատորական մարտերը դարձան պարզապես զվարճանքի միջոց, հիմնադրվեցին գլադիատորական դպրոցներ։ Գլադիատորների 90 տոկոսն արդեն կենդանի էր մնում, և միայն 10 տոկոսն էր զոհվում, այն էլ՝ մեծ մասամբ զուտ պատահականորեն։ Վիրավոր գլադիատորներին բժշկական որակյալ օգնություն էր ցուցաբերվում. հռոմեացի բժիշկները հռչակվել էին զանազան վերքեր, կոտրվածքներ բուժելու հմտությամբ։ Ընդ որում՝ վիրահատում էին անզգայացնելով /որպես նարկոզ օգտագործում էին օպիում/: Բայց ներքին արնահոսության դեպքում ոչինչ չէին կարողանում անել, և գլադիատորը մեռնում էր։ Իր առաջին մարտում հաղթած գլադիատորն ստանում էր հռոմեացի մեկ զինվորի տարեկան աշխատավարձի չափ վարձատրություն, իսկ երկու հաղթանակ տանելուց հետո հնարավորություն էր ունենում ձեռք բերելու մի առանձին սենյակ գլադիատորական դպրոցում և արձանիկ՝ աղոթքների համար։ Փորձառու գլադիատորները կարող էին որպես վարձու զորականներ մասնակցել ռազմարշավների։ Զորաբանակում նրանք ստանում էին անհրաժեշտ ամեն բան՝ զենք ու զրահ, սնունդ, բուժօգնություն։ == Պահպանված արենաներ == Կոլիզեյում Մարկոս Անտոնիոս Գորդիանի ամֆիթատրոնը Տիսդեյում(Էլ-Ջեմ, Թունիս), որն իր մեծությամբ երկրորդն է Կոլիզեյումից հետո Դի Վերոնի արենա-հետագայում վերածված օպերային հրապարակի, Վերոնայի գլխավոր սիմվոլը Պոմպեյի ամֆիթատրոնը Լյուտեցիայի արենան Պուլիի ամֆիթատրոնը-Խորվաթիա == Գլադիատորների դասակարգում == Անդաբադ-բարձունքի վրա գտնվող Բեստիար-նետով և դաշույնով զինվածներ, որոնք վայրի կենդանիների դեմ կռվելու դատապարտված հանցագործներ էին։ Բուստուար-ծիսական խաղերի ժամանակ մահացածների պատվի համար կռվող գլադիատորներ։ Դիմահեր- «երկու դաշույն կրողներ» սրանք այն գլադիատորներն էին ովքեր ամեն ձեռքում կրում էին մեկական դաշույն։ Գալլ- նիզակով, սաղավարտով և գալական վահանով զինված գլադիատոր։ Էսսեդար-ձիակառքով կռվողներ։ Պեգնիար- կրում էր պարան, հաստ և ծանր փայտ, գոտիով ձախ ձեռքին կցված վահան։ Ռետիար-գլադիատորի այս տեսակը հայտնվեց կայսրության ծաղկման շրջանում, կրում էր դաշույն, ցանց և եռաժանիք։ Սեկուտոր-մարտիկների այս տեսակն նախատեսված էր հատուկ ռետիարների դեմ մարտնչելու համար, նրանք զինված էին օվալաձև վահանով, լաթով և սրով։

Բռնցքամարտի Ռուսաստանի առաջնություն 2016

Բռնցքամարտի Ռուսաստանի առաջնություն 2016, անցկացվել է 2016 թվականի նոյեմբերի 21-ից 29-ը Օրենբուրգ քաղաքում։ == Մեդալակիրներ == == Հղումներ == Олег Богатов (2016-02-19)։ «Чемпионат России по боксу пройдет в Оренбурге»։ rsport.ru։ Վերցված է 2016-11-04

ՀՀ տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկ

Ստորև Ներկայացվում է Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվող տաճարների ու եկեղեցական համալիրների ցանկը == Տես նաև == Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ ՀՀ վանական համալիրների ցանկ Արցախի վանական համալիրների ցանկ == Ծանոթագրություններ ==

Կալբի (ուտեստ)

Կալբի կամ կորեերենի նոր ռոմանականացումով սխալ փոխանցված գալբի կորեական ուտեստ, որը պատրաստված է տավարի կողերի գրիլից։ «Կալբի» նշանակում է «կողիկներ», ճաշակի ճշգրիտ նշման համար, ի տարբերություն հում եզրերի, օգտագործվում է «Կալբի կուի»։ == Բաղադրատոմս == Բաղադրիչ՝ տավարի կողեր, սխտոր, շաքար, կարագ, կծու կամ սև պղպեղ, լիմոն կամ լիմոնադ, մեղր։ == Կալբիի տեսակներ == Տվեջիգալբի (돼지 갈비)֊ պատրաստվում է խոզի կողերից, թթու դրած կորեական սոյայի սոուսից։ Անվանվում է նաև մեունտվեջիգալբի, որը բառացիորեն թարգմանում է կորեերենից որպես «սուր խոզի կողիկներ»։ Դակալբի (닭 갈비) - իտալական տարբերակն է հավի ոտքերի օգտագործմամբ։ Որպես համեմունք, օգտագործվում է պաստա կոչհուջան։ Տոկալբի (떡 갈비) - տավարի կողիկներ։ == Ծագում == «Կալբի» բառը գալիս է մոնղոլական բառից, որը նշանակում է որովայնի ստորին մաս։ Կորեայում այն ​​օգտագործվել է Չոսոն դինաստիայի ընթացքում։ == Պատկերասրահ == == Տես նաև == Կորեական խոհանոց Ասադո Խորոված == Գրականություն == Howard Yoon. A Hard-to-Kick Habit: Korean Barbecue Short Ribs. National Public Radio (August 10, 2005). Ստուգվել է 2008 թվականի ապրիլի 20֊ին։Արխիվացված է 2012 թվականի ապրիլի 24֊ին։

Այղրգյոլ (լճակ, Կարս)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Այղրգյոլ (այլ կիրառումներ)Այղրգյոլ, լճակ Թուրքիայում, Կարս քաղաքից մոտ 18-20 կմ հյուսիս-արևմուտք։ Մակերեսը՝ մոտ 1,5 կմ², ծանծաղ է, ունի քաղցրահամ, սառնորակ ջուր։ Ոմանք նույնացնում են հնում հիշատակված Մորն Շիրակա լճակի հետ։ == Ծանոթագրություններ ==

Աղասակ

Աղասակ, գյուղ Օսմանյան կայսրությունում, Տրապիզոնի վիլայեթի Տրապիզոնի գավառում։ Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ Նրանք բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է աքսորի ճանապարհին։ == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն == Տես նաև == Տրապիզոնի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր == Ծանոթագրություններ ==

Թանիսա

Թանիսա, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Խարբերդի վիլայեթի Արաբկիրի գավառակում։ Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն == Տես նաև == Խարբերդի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր == Ծանոթագրություններ ==

(1416) Ռենո

(1416) Ռենո (անգլ.՝ Renauxa), աստերոիդ աստերոիդների հիմնական գոտում։ Հայտնաբերվել է 1937 թվականի մարտի 4-ին Լուի Բոյերի կողմից Ալժիրում։ Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 3,020024 ա. մ., առավելագույնը մոտենում է 2,7077 ա. մ. հեռավորության վրա և հեռանում 3,3324 ա. մ.։ Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 1916,96 երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,187797 աստիճան/օր արագությամբ։ Աստերոիդի ուղեծրի և խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 10,04° անկյուն։ Ըստ Տոլենի սպեկտրալ դասակարգման պատկանում է S դասին։ == Տես նաև == Աստերոիդների ցանկ Աստերոիդների սպեկտրալ դասեր Աստերոիդների ընտանիքներ Աստերոիդների խմբեր == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Շմադել Լուց (2003)։ Փոքր մոլորակների անունների բառարան (5-րդ վերանայված և ընդլայնված հրատարակություն ed.)։ Գերմանիա: Սփրինգեր։ ISBN 978-3-540-00238-3 (անգլ.) (1416) Ռենո աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.)

Մալի Բոբրիկ (գյուղ, Կրասնոպոլիեի շրջան)

Մալի Բոբրիկ (ուկրաիներեն՝ Малий Бобрик), գյուղ Ուկրաինայի Սումիի մարզի Կրասնոպոլիեի շրջանում։ 2001 թվականի տվյալներով Մալի Բոբրիկ գյուղում բնակվում էր 364 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Էթինգեն (Բավարիա)

Էթինգեն (գերմ.՝ Oettingen in Bayern), կոմունա Գերմանիայում, Բավարիա երկրամասում։ Գտնվում է Ստորին Բավարիա վարչական շրջանի ենթակայության ներքո։ Մտնում է Դոնաու Ռիս շրջանի կազմի մեջ։ Բնակչությունը 5028 մարդ է (2010 թվականի դեկտեմբերի 31–ի տվյալներով)։ Զբաղեցնում է 34,21 կմ² տարածք։ Պաշտոնական կոդ՝ 09 7 79 197։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Oettingen in Bayern.de/ Պաշտոնական էջ

1699

1699 թվական, ոչ նահանջ տարի, ըստ Գրիգորյան օրացույցի սկսում է հինգշաբթի օրը։ Սա մեր թվարկության 1699 թվականն է, XVII դարի 99-րդ տարին։ == Դեպքեր == == Ծնունդներ == == Մահեր ==

Ուռենի եռառէջ

Ուռենի եռառէջ (լատ.՝ Salicaceae triandra), ուռազգիների ընտանիքի, ուռենի ցեղի բույս։ == Նկարագրություն == Տերևաթափ թուփ է՝ 3-4 մ բարձրությամբ։ Կեղևը սպիտակ-մոխրավուն է, ծիրանագույն երանգով, երբեմն' կապտավուն խավով, ներսից կիտրոնագույն։ Երիտասարդ ընձյուղները մերկ են։ Բողբոջները գորշակարմրավուն են, մերկ։ Տերևակիցները գծանշտարաձև են, վաղ թափվող (երբեմն՝ լրիվ բացակայում են)։ Տերևները, որոնք հաճախ հակադիր դասավորություն ունեն, բարակ են, հակառակ ձվաձև, 3-13 սմ երկարությամբ և 0,8-1,5 սմ լայնությամբ, 0,3-0,6 սմ երկարության կոթուններով։ Ամենամեծ լայնությունը ունի կենտրոնից վերև, երկու կողմից էլ կապտականաչավուն է կամ կապտավուն, հասունները լրիվ մերկ են, ամբողջաեզր կամ գագաթնային մասում սուր-սղոցաեզր։ Կատվիկները բացվում են տերևներից առաջ կամ միաժամանակ, կողմնային են, նստադիր, հիմքում մի քանի տերևիկներով, մոտ 3 սմ երկարությամբ։ Ծաղկակից թեփուկները ծածկված են մետաքսանման մազմզուկներով։ Առէջները երկուսն են, մազմզուկապատ, ծիրանագույն փոշանոթներով։ Սերմնարանը նստադիր է, պատված մետաքսանման մազմզուկներով։ Սռնակ չունի։ == Տարածվածություն == Բնական պայմաններում տարածված է Կովկասում, Ղրիմում, Միջին Ասիայում, Արևմտյան Սիբիրում, Արևմտյան Եվրոպայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Մոնղոլիայում։ Հայաստանի պայմաններում տարածված է Տաշիրում, Ստեփանավանում, Գուգարքում, Իջևանում, Նոյեմբերյանում, Շամշադինում, Թումանյանում, Սևանի ավազանում, Վայքում, Զանգեզուրում, Մեղրիում, որտեղ հանդիպում է ստորինից մինչև վերին լեռնային գոտում, ծովի մակերևույթից մինչև 2000 մ բարձրության վրա, գետերի և առուների ափերին։ Ավելի բարձր նիշերի վրա տուժում է սառնամանիքներից։ Գերադասում է թեթև ավազային հողերը, լուսասեր է, խոնավասեր։ == Կիրառություն == Ճյուղերը օգտագործվում են զամբյուղագործության բնագավառում, ինչպես նաև խաղողի վազը կապելու համար։ Պարունակում է 0,6—5,2 % սալիցին։ Էկոլոգիական խումբը՝ IX: Աչքի է ընկնում դեկորատիվ բարձր հատկանիշներով։ Մշակության հավանական շրջանները՝ 3,7-10, 12-14, 17-21: : == Ծանոթագրություններ ==

Միլագրիս (Բաիա)

Միլագրիս (պորտ.՝ Milagres), համայնք Բրազիլիայի հյուսիսարևելյան տարածաշրջանում՝ Բաիա նահանգի կազմում։ Գտնվում է Հյուսիս-կենտրոնական նահագի Բաիա մարզում։ Մտնում է Ժեկիե գավառի կազմի մեջ։ Բնակչությունը կազմում է 14 086 մարդ՝ 2006 թվականի տվյալներով։ Գրավում է 307,779 կմ2 տարածք։ Բնակչության խտությունը՝ 45,8 մարդ/կմ²։ == Վիճակագրություն == Համախառն ներքին արդյունքը, 2003 թվականի դրությամբ, կազմում է՝ 19.843.276,00 ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)։ Համախառն ներքին արդյունքը մեկ շնչի հաշվով, 2003 թվականի դրությամբ, կազմում է՝ 1.507,96 ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)։ Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը, 2000 թվականի դրությամբ, կազմում է՝ 0,624 (տվյալները՝ ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրի)։ == Ծանոթագրություններ ==

Գահերի խաղ սերիալի եթերաշրջանները

Գահերի խաղ (այլ կիրառումներ) «Գահերի խաղ», ամերիկյան դրամա և ֆենտեզի ժանրի հեռուստասերիալ, որը ստեղծվել է Ջորջ Մարտինի «Կրակի և սառույցի երգ» վեպի հիման վրա։ Ռոբերտ Բարաթեոնը, ով 7 թագավորության տիրակալն էր, առաջարկում է իր հին ընկերոջը՝ Էդարդ Սթարքին դառնալ իր նոր գլխավոր խորհրդատուն (աջ ձեռք)։ Էդարդը հասկանում է, որ իր նախորդը սպանվել է, նա ընդունում է պաշտոնը, որպեսզի հետաքննի մահվան պատճառը և պաշտպանի թագավորին։ Այդ նույն ժամանակ թագուհու բարեկամները Լանիստերները, փորձում են նվաճել ողջ Վեստերոսը։ Ծովից դուրս Բարաթեոնի կողմից նախկինում գահընկեց արած Թարգարիեն դինաստիայի վերջին ժառանգները փնտրում են դաշնակիցներ, որպեսզի վերադարձնեն 7 թագավորության գահը։ Այդ և մյուս ընտանիքների միջև, ինչպես նաև Գրեյջոյների, Թալիների, Արենների, Մարտելների և Թայրելների միջև եղած կոնֆլիկտը վերածվում է պատերազմի։ Այդ ընթացքում հյուսիսային սահմանի պաշտպանությունը վստահված է մի փոքրիկ եղբայրության՝ Գիշերային հսկիչների։ == Եթերաշրջանների ակնարկ == == Ծանոթագրություններ ==

Կորնգան Հայաստանի

Կորնգան Հայաստանի (լատ.՝ Onobrychis hajastana), լոբազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։ == Նկարագրություն == 25-70 սմ բարձրությամբ բազմամյա խոտաբույս է։ Տերևիկները լինում են 4-8 զույգ, 10-30 մմ երկարությամբ և 1-2 մմ լայնությամբ։ Ծաղկակիրները՝ ծաղկաբույլի հետտ միասին ունեն 7-20 սմ երկարություն։ Ծաղկաբույլը ծաղկելուց հետո երկարացող է։ Բաժակը առսեղմ մազոտ է։ Պսակը լինում է վարդագույն-սպիտակից մինչև կարմիր-վարդագույն։ Դրոշը մերկ է, մոտ 6-10 մմ երկարությամբ։ Ունդերը առսեղմ թավոտ են։ == Տարածում == Հանդիպում է Գեղամի (Գեղարդ, Զառ, Քյանքան, Գելայսոր գյուղերի շրջակայք) և Երևանի (Ջրվեժ, Ողջաբերդ, Զովաշեն, Գառնի գյուղերի շրջակայք) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Հանդիպում է նաև Նախիջևանում, Հյուսիսարևելյան Անատոլիայում։ == Էկոլոգիա == Աճում է ստորին և միջին լեռնային գոտիներում՝ ծովի մակարդակից 800-1850 մ բարձրությունների վրա։ Ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հուլիս-օգոստոսին։ == Պահպանություն == Վտանգված տեսակ է։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 500 կմ²-ից պակաս է։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ CITES–ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում։ Պոպուլյացիայի մի մասը պահպանվում է «Էրեբունի» և «Խոսրովի անտառ» պետական արգելոցների տարածքներում։ == Ծանոթագրություններ ==

More Life

More Life (More Life: A Playlist by October Firm), կանադացի ռեփեր Դրեյքի ստուդիական ալբոմը, որը թողարկվել է 2017 թվականի մարտի 18-ին և անմիջապես գլխավորել ամերիկյան Billboard 200 հիթ-շքերթը։ Սկավառակը, որ եղել է երգչի հինգերորդ ստուդիական ալբոմը, հեղինակ-կատարողի կողմից բնութագրվել է որպես երաժշտական ալբոմային նախգծի նոր տիպ՝ փլեյ-լիստ։ == Ալբոմի մասին == Ալբոմն արժանացել է երաժշտական քննադատների ու առցանց հրատարակությունների դրական արձագանքներին։ == Առևտրային հաջողություն == Միացյալ Նահանգներում More Life ալբոմը Billboard 200 հիթ-շքերթում իր նորամուտը կատարել է առաջին հորիզոնականում՝ 505000 հավասարազոր ալբոմային միավոր տպաքանակով (ըստ Billboard 200-ի նոր վիճակագրության՝ ֆիզիկական վաճառքից ու ներբեռնումներից բացի հաշվի են առնվում նաև սթրիմինգի ու սկավառակի առանձին երգերի վաճառքների տվյալները), ներառյալ 226,000 իրական ալբոմային վաճառք թողարկման առաջին շաբաթում։ More Life ալբոմը դարձել է Դրեյքի յոթերորդ անընդմեջ սկավառակը (Views-ից հետո), որը գլխավորել է Billboard 200 հիթ-շքերթը (ներառյալ վեցերորդն անընդմեջ, որում նա առաջատար կատարող է)։ Մեծ Բրիտանիայում ալբոմը UK R&B Albums հիթ-շքերթում իր նորամուտը կատարել է առաջին, UK Albums Chart հիթ-շքերթում՝ երկրորդ հորիզոնականներում։ == Երգացանկ == Աղբյուր Նշումներ ^[a] պրոդյուսեր ^[b] լրացուցիչ պրոդյուսեր ^[c] լրացուցիչ երաժշտական ներդրում == Հիթ-շքերթներ == == Հավաստագրումներ == == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Դրեյքի պաշտոնական կայք

Դոլժանկա (այլ կիրառումներ)

Դոլժանկա, կարող է վերաբերել՝ Դոլժանկա - գյուղ, Ուկրաինայի Խարկովի մարզի Վելիկոբուրլուկիի շրջանում Դոլժանկա - գյուղ, Ուկրաինայի Նիկոլաևի մարզի Դոմանյովկայի շրջանում

Սեն Լեժե լեզ Օտին

Սեն Լեժե լեզ Օտին (ֆր.՝ Saint-Léger-lès-Authie), համայնք Ֆրանսիայի Պիկարդիա մարզի Սոմ գավառում։ Բնակչությունը 2006 թվականի դրությամբ կազմում է 91 մարդ, բնակչության խտությունը` 21.21 մարդ/կմ²։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 4.29 կմ² տարածք։ == Աշխարհագրություն == Գտնվում է Փարիզ քաղաքից 145 կմ հյուսիս, Ամյեն քաղաքից 30 կմ հյուսիս-արևելք։ == Բնակչություն == Բնակչության քանակը ըստ տարիների Աղբյուրներ` Ֆրանսիայի սոցիոլոգիական գիտությունների բարձրագույն դպրոցի տվյալներ == Տնտեսություն == 2010 թվականին ուներ 52 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 36-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 16։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 69,2 %։ 36 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 34 անձ (18 տղամարդ և 16 կին)։ Գործազուրկ են եղել 2 անձ (1 տղամարդ և 1 կին)։ 16 անաշխատունակներից 2-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 6-ը` թոշակառուներ, իսկ 8-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով։ == Տես նաև == Սոմ գավառի համայնքների ցանկ == Արտաքին հղումներ == INSEE == Ծանոթագրություններ ==

Ուսթ (այլ կիրառումներ)

Ուսթ, կարող է վերաբերել՝ Ուսթ - համայնք Ֆրանսիայում, որը գտնվում է Միջին Պիրենեյան մարզի Արյեժ գավառում Ուսթ - կանտոն Ֆրանսիայում

Ժամադրություն

Ժամադրություն, սոցիալական փոխազդեցության ձևերից մեկը, սիրահետման ինստիտուտի մաս, որի նպատակն է գնահատել միմյանց՝ որպես ինտիմ հարաբերությունների կամ ամուսնական միության զուգընկեր։ Չնայած տերմինն ունի մի քանի իմաստ, սովորաբար այն վերաբերում է որպես զույգ հասարակության մեջ միասին հանդիպելուն և փոխադարձ համաձայնությամբ սոցիալական ակտիվություն դրսևորելուն։ Ժամադրության ընդունված պրակտիկաներն ու սովորույթները, ինչպես նաև այն նկարագրելու համար օգտագործվող տերմինները բոլոր երկրներում զգալիորեն տարբերվում են։ Ընդհանուր առմամբ, սա երկու մարդու հանդիպում է, որոնք հարաբերություններ են հաստատում և ուսումնասիրում են, թե արդյոք իրենք որպես զույգ համատեղելի են միասին ժամանակ անցկացնելու համար։ Նրանք կարող են միմյանց հետ սեռական հարաբերություններ ունենալ կամ չունենալ։ Սիրահետման այս ժամանակահատվածը երբեմն դիտվում է որպես նշանադրության կամ ամուսնության նախանշանը։ == Պատմության մեջ == Քաղաքակրթության մեջ մարդկային պատմության տեսանկյունից ժամադրությունը՝ որպես ինստիտուտ, համեմատաբար նոր երևույթ է, որը հիմնականում հայտնվել է վերջին մի քանի դարերում։ Մարդաբանության և հասարակագիտության տեսանկյունից ժամադրությունը կապված է այլ ինստիտուտների հետ, ինչպիսիք են ամուսնությունը և ընտանիքը, որոնք նույնպես արագ փոխվում են և ենթարկվում ազդեցությունների, այդ թվում՝ տեխնոլոգիայի և բժշկության նվաճումներին։ Ժամանակակից հասարակության զարգացմանը զուգահեռ արևմտյան շատ երկրներում ժամադրությունն ավելի հաճախ դառնում է հասարակության մեջ որպես զույգ միասին հանդիպող երկու երիտասարդի ինքնակազմակերպված գործունեություն։ Ժամադրությունները կարող են զգալիորեն տարբերվել՝ կախված ազգությունից, սովորույթներից, կրոնական դաստիարակությունից, տեխնոլոգիաներից և սոցիալական դասից, կան նաև անձնական ազատությունների վերաբերյալ բազմաթիվ երկրներում մնացած կարևոր բացառություններ, որոնք մինչ օրս պահանջում են պայմանագրային ամուսնություններ, օժիտ և արգելում են նույնասեռ ամուսնությունները։ Այսօր աշխարհի որոշ մասերում, ինչպիսիք են Հարավային Ասիան և Միջին Արևելքի շատ տարածաշրջաններ, այլ մարդու հետ որպես զույգ հանրության առաջ ներկայանալը ոչ միայն չի ողջունվում, այլ նույնիսկ կարող է հանգեցնել նրանց նկատմամբ սոցիալական օստրակիզմի։ 20-րդ դարում ժամադրությունը երբեմն դիտվում էր որպես ամուսնության նախանշան, բայց կարող էր լինել նաև ինքնանպատակ, այսինքն՝ ոչ ֆորմալ սոցիալական գործունեություն, որը նման է ընկերության։ Հիմնականում մարդը դրանով զբաղվում էր միայն կյանքի մի մասում՝ մինչամուսնական տարիքում, բայց քանի որ ամուսնալուծության ի հայտ գալուց հետո ամուսնությունը դարձել է պակաս մնայուն, ժամադրությունը կարող է տեղի ունենալ նաև մարդկանց կյանքի այլ շրջաններում ևս։ == Գործնականում == Ժամադրության վերաբերյալ սոցիալական կանոնները զգալիորեն տարբերվում են՝ կախված այնպիսի փոփոխականներից, ինչպիսիք են երկիրը, սոցիալական դասը, կրոնը, տարիքը, սեռական կողմնորոշումը և սեռը։ Վարքագծի մոդելները սովորաբար գրված չեն և անընդհատ փոխվում են։ Սոցիալական և անձնական արժեքների միջև զգալի տարբերություններ կան։ Յուրաքանչյուր մշակույթում կան ընտրությունը որոշող հատուկ նորմեր, այդ թվում՝ որտեղ մարդիկ կարող են հանդիպել, արդյոք տղամարդը կնոջից խնդրում է թույլտվություն գնալու համար, արդյոք ընդունելի է համբուրվել առաջին ժամադրության ժամանակ, խոսակցության բովանդակությունը, ով պետք է վճարի սննդի կամ զվարճանքի համար, թույլատրելի է արդյոք կիսել ծախսերը։ Քանի որ ժամադրությունը կարող է լինել սթրեսային իրավիճակ, կա հնարավորություն լարվածությունը նվազեցնել հումորով։ == Ծանոթագրություններ == == Գրականություն == Белянин В. П. «Психология знакомства в Интернете и в жизни: Инструкция к применению». М.: Ридеро, 2017.- 362 с. Предисл. А. И. Войскунского. ISBN 978-5-4485-4381-4 Э. Фейн, Ш. Шнайдер Новые правила = Not Your Mother's Rules. The New Secrets for Dating. — ОДРИ, 2014. — 448 с. — ISBN 978-5-699-68068-9 (The Rules, 1995)

(6388) 1989 WL1

(6388) 1989 WL1, աստերոիդ աստերոիդների հիմնական գոտում։ Հայտնաբերվել է 1989 թվականի նոյեմբերի 25-ին Սեյձի Ուեդայի և Հիրոսի Կանեդայի կողմից Կուշիրոյում։ Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 2,592524 ա. մ., առավելագույնը մոտենում է 2,2167 ա. մ. հեռավորության վրա և հեռանում 2,9683 ա. մ.։ Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 1524,69 երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,236113 աստիճան/օր արագությամբ։ Աստերոիդի ուղեծրի և խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 12,56° անկյուն։ == Տես նաև == Աստերոիդների ցանկ Աստերոիդների սպեկտրալ դասեր Աստերոիդների ընտանիքներ Աստերոիդների խմբեր == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Շմադել Լուց (2003)։ Փոքր մոլորակների անունների բառարան (5-րդ վերանայված և ընդլայնված հրատարակություն ed.)։ Գերմանիա: Սփրինգեր։ ISBN 978-3-540-00238-3 (անգլ.) (6388) 1989 WL1 աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.)

Խելացի քաղաք

Խելացի քաղաք, (անգլ.՝ smart city) քաղաքային տարածք, որը օգտագործում է տարբեր տեսակի էլեկտրոնային բանացանցի (IoT) սենսորներ՝ տվյալներ հավաքելու և ապա այդ տվյալներով քաղաքի ռեսուրսներն ու ակտիվները արդյունավետ կառավարելու համար։ Այն նեռարում է տվյալներ՝ հավաքագրված քաղաքացիներից, սարքերից և ակտիվներից, որոնք մշակվում և վերլուծվում են երթևեկության և տրանսպորտի համակարգերի, էլեկտրակայանների, ջրամատակարարման ցանցերի, թափոնների կառավարման համակարգերի ,հանցագործությունների հայտնաբերման, տեղեկատվական համակարգերի, դպրոցների, գրադարանների, հիվանդանոցների և համայնքային այլ ծառայությունների վերահսկման և կառավարման համար։ Խելացի քաղաք հասկացությունը ինտեգրում է տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաները (ՏՀՏ) և IoT ցանցին միացված տարբեր ֆիզիկական սարքեր՝ քաղաքի գործողությունների և ծառայությունների արդյունավետությունը օպտիմալացնելու համար և քաղաքացիների միանալու համար։ Խելացի քաղաք տեխնոլոգիան թույլ է տալիս քաղաքային իշխանություններին ուղղակիորեն համագործակցել ինչպես համայնքային, այնպես էլ քաղաքային ենթակառուցվածքների հետ, ինչպես նաև թույլ է տալիս վերահսկել, թե ինչ է կատարվում քաղաքում և ինչպես է այն զարգանում։ ՏՀՏ-ն օգտագործվում է քաղաքային ծառայությունների որակի, արտադրողականության, ինտերակտիվության բարձրացման, ծախսերի և ռեսուրսների սպառման նվազեցման և քաղաքացիների ու կառավարության միջև կապի ավելացման համար։ == Բնութագրեր == Ընդունված է համարել, որ խելացի քաղաքները (ինչպես նաև համայնքներ, բիզնես կլասերներ, քաղաքային ագլոմերացիաներ կամ շրջաններ) կիռարում են ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաները հետևյալ նպատակներով. Ավելի արդյունավետ օգտագործել ֆիզիկական ինֆրակառուցվածքներ(ճանապարհներ, կառույցներ և այլ ֆիզիկական հիմնական միջոցներ) ՝ արհեստական բանականության և տվյալների վերլուծության միջոցով ՝ ի նպաստ ուժեղ, առողջ տնտեսական, սոցիալական և մշակութային զարգացման։ Ապահովել տեղական կառավարման և որոշում կայացնող մարմինների հետ արդյունավետ շփում ՝ բաց նորարական գորցընթացների էլեկտրոնային մասնակծության միջոցով՝ բարելավելով քաղաքային հաստատությունների հավաքական բանականությունը էլեկտրոնային կառավարման միջոցով ` շեշտը դնելով քաղաքացիների մասնակցության և համատեղ նախագծման վրա։ Սովորել, ադապտացվել և նորամուծություններ նախաձեռնել՝ ըստ այդմ առավել արդյունավետ և արագ արձագանքել փոփոխվող հանգամանքներին՝ բարելավելով քաղաքի բանականության զարգացվածության մակարդակը։Այս ամենը իր մեջ նեռարում է բոլոր ուղվածությունների քաղաքի՝ մարդկային բանականության ,հավաքական բանականության, ինչպես նաև արհեստական բանականության հզոր ինտեգրացիա։ Քաղաքների բանականությունը կայանում է թվային հեռահաղորդակցության ցանցերի (նյարդեր) համատարած նեռարված բանականության (ուղեղ) սենսորների և թեգերի (զգայական օրգաններ) և ծրագրային ապահովման (գիտելիքններ և կոգնիտիվ ունակություններ) շարունակաբար արդյունավետ կոմբինացիայի մեջ։ Բանականության այս ձևերը խելացի քաղաքներում արտացոլված են երեք կերպ. Օրկեստրացիայի բանականություն . երբ քաղաքները հիմնում են հաստատությունների և համայնքների հիմման վրա, խնդիրների լուծման և համագործակցման եղանակներ, օրինակ Բլեչլի Փարքը, որտեղ նացիստական ծածկագիրը ապակոդավորվեց Ալան Թյուրինգի գլխավորած թիմի կողմից։ սա նշվում է որպես Խելացի քաղաքի կամ զարգացաց բանականություն ունեցող համայնքի առաջին օրինակ Հզորացման բանականություն. Քաղաքները տրամադրում են բաց հարթակներ, փորձառարական հարմարություններ և խելացի քաղաքի ինֆրակառուցվածք , որպեսզի կենտրոնացնեն նորարարությունը կոնկրետ շրջաններում։ Նման բան կարելի է տեսնել Ստոկհոլմի Կիստա գիտական քաղաքում և Հոնկ Կոնգի ՍայբերՓորթ Զոն տարացքում, նմանատիպ հարմարություններ ոն ստեղծվել նաև Մելբուռնում։ Գործիքակազմի բանականություն. երբ քաղաքի ինֆրակառուցվածքը խելացի է դարձրած քաղաքի շրջաններում մեկ կենդանի ժամանակում տվյալների հավաքագրման վերլուծության և կանխատեսող մոդելավորման միջոցով։ այս հարցի շուրջ առկա են բավականին հակասություններ՝ հատկապես խելացի քաղաքներում տեսա/ձայնային վերահսկման խնդիրների վերաբերյալ։ գործիքակազմի բանականության օրինակներ կարող ենք տեսնել Ամստերդամում։ այն իրականացվել է հետևյալ կերպ.Ընդհանուր IP ունեցող ինֆրակառուցվածք, որը ազատ կարող են օգտագործել հետազոտողները ծրագրային հավելվածներ մշակելու համար։ Անլար հաշվիչ և այլ սարքեր, որոնք ժամանակին հաղորդում են տեղեկատվությունը։ Մի շարք տներ, որոնց տրամադրված են խելացի էներգիայի հաշվիչներ, որոնց միջոցով հնարավոր է դառնում տեղեկանալ էներգիայի սպառման մասին և ըստ այդմ կրճատել սպառման ծավալները։ Արևային էներգիայով աշխատող աղբարկղեր, մեքենայի լիցքավորման կետեր և էներգիա խնայող լամպեր։ == Կարևոր օրինակներ == Քաղաքների տարածական հետախուզության հետ կապված հիմնական ռազմավարություններն ու ձեռքբերումները պատմության մեջ արձանագրվել են խելացի համայնքների ֆորումի շնորհիվ, որը 1999 թվականից մինչև 2010 թվականը մրցանակներ է շնորհել այնպիսի քաղաքների, ինչպիսիք են Սուվոնը(Հարավային Կորեա) Ստոկհոլմը (Շվեդիա), Սեուլը ( Հարավային Կորեա), Տորոնտոն (Կանադա), Թայբեյը (Թայվան), Կոբեն (Ճապոնիա), Գլազգոն (Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիա), Կալգարին (Ալբերտա, Կանադա), Նյու Յորքը (ԱՄՆ), Լագրանժը,Ջորջիան (ԱՄՆ) և Սինգապուրը, որոնք ընտրվել են լայնաշերտ ցանցերի և ինտերնետային ծառայությունների զարգացման, նորարական էկոհամակարգի աջակցման, աճի և ինտեգրման ուղղությամբ իրենց ջանքերի համար։ == Գրականություն == Townsend Enthony M. (2013)։ Smart Cities: Big Data, Civic Hackers, and the Quest for a New Utopia։ W. W. Norton & Company, Inc. (անգլ.) Gassmann Oliver (2019)։ Smart Cities: Introducing Digital Innovation to Cities։ Emerald Publishing Ltd։ ISBN 978-1-78769-614-3 (անգլ.) Green Ben (2019)։ The Smart Enough City: Putting Technology in Its Place to Reclaim Our Urban Future։ The MIT Press։ ISBN 9780262039673 (անգլ.) Barlow Mike (2018)։ Smart Cities, Smart Future: Showcasing Tomorrow։ Wiley։ ISBN 978-1-119-51618-7 (անգլ.) == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == What is Internet of Things Smart cities for solving global problems Top 50 smart cities Bletchley Park

D-քվարկ

d-քվարկ, ներքև-քվարկ (նշանակումը՝ d, անգլ.՝ down ներքև), տարրական մասնիկ, երկրորդ ամենաթեթև քվարկը, նյութի հիմնական բաղկացուցիչ։ u-քվարկի հետ միասին ատոմական միջուկների մտնում է նեյտրոնների (մեկ վերև քվարկ, երկու ներքև քվարկ) և պրոտոնների (երկու վերև քվարկ, մեկ ներքև քվարկ) կազմության մեջ։ Պատկանում է առաջին սերնդին, էլեկտրական լիցքը −1⁄3 e է, զանգվածը՝ 4.8 ՄէՎV/c2։ Մյուս քվարկների նման d-քվարկը նույնպես սպինով 1/2 ֆերմիոն է և մասնակցում է բոլոր չորս հիմնարար փոխազդեցություններին՝ գրավիտացիային, էլեկտրամագնիսականությանը, թույլ և ուժեղ փոխազդեցություններին։ Ներքև-քվարկի հակամասնիկը d-հակաքվարկն է (ներքև-հակաքվարկ, անգլիալեզու գրականության մեջ երբեմն կոչվում է «հականերքև քվարկ» կամ «հականերքև»), որը տարբերվում է նրանից միայն որոշ հատկությունների մեծությունների նշանով։ d-քվարկի գոյությունը (u-քվարկի և տարօրինակ քվարկի հետ միասին) կանխատեսել են Մարի Գել-Մանը և Ջորջ Ցվեյգը 1964 թ.՝ բացատրելու համար հադրոնների դասակարգման ութական ճանապարհը։ Ներքև քվարկն առաջին անգամ փորձնականորեն հայտնաբերվել է 1968 թ. Ստանֆորդի գծային արագացուցչային կենտրոնում։ == Քվանտային թվերը == d-քվարկի սպինը 1/2 է, զույգությունը դրական է։ Իզոսպինի և թույլ իզոսպինի պրոյեկցիաները −1/2 են (նշանով հակադիր u-քվարկին)։ Բարիոնային թիվը +1/3 է, իսկ լեպտոնային թիվը, տարօրինակությունը, հմայքը, ճշմարտությունը և գեղեցկությունը 0 են։ Մյուս քվարկների նման d-քվարկին վերագրվում է երեք գունային լիցքերից մեկը (պայմանաբար կոչվում են կարմիր, կապույտ, դեղին)։ == Զանգվածը == d-քվարկի զանգվածը վերջին տվյալներով 4,79±0,07 ՄէՎ է, u-քվարկից հետո ամենաթեթև քվարկն է։ == d-քվարկ պարունակող հադրոններ == Մեզոններ Լիցքավորված պիոնը՝ ( π ± ) {\displaystyle (\pi ^{\pm })\,} ունի d-քվարկ և u-հակաքվարկ (կամ հակառակը), իսկ չեզոք պիոնը՝ ( π 0 ) {\displaystyle (\pi ^{0})\,} d-քվարկի ու d-հակաքվարկի և u-քվարկի ու u-հակաքվարկի գծային կոմբինացիան է (ինչպես և ավելի ծանր ρ- և ω-մեզոնները, տես ստորև)։ Չեզոք կաոնը՝ ( K 0 , K ¯ 0 ) {\displaystyle (K^{0},\,{\bar {K}}_{0})} կազմված է մեկ d-քվարկից և մեկ d-հակաքվարկից։ η և η' մեզոնները, բույր չունեն, մի քանի քվարկ-հակաքվարկ զույգերի գծային կոմբինացիա են, այդ թվում՝ d-քվարկի և d-հակաքվարկի։ ρ±-մեզոններն ունեն նույն կազմությունը, ինչ լիցքավորված պիոնները, բայց սպինը ոչ թե 0 է, այլ՝ 1։ Չեզոք B-մեզոնները՝ ( B 0 , B ¯ 0 ) {\displaystyle (B^{0},\,{\bar {B}}_{0})} և լիցքավորված D± մեզոնները ունեն d-քվարկներ և d-հակաքվարկներ։ Բարիոններ Նեյտրոնը (n) կազմի մեջ կա երկու d-քվարկ, իսկ պրոտոնի (p) կազմի մեջ՝ մեկը։ Դրական, չեզոք և բացասական դելտա-բարիոնները (Δ+, Δ0, Δ−) ունեն համապատասխանաբար մեկ, երկու և երեք d-քվարկ։ Չեզոք լամբդա-մասնիկը (Λ0) ունի մեկ d-քվարկ։ Հմայված դրական լամբդա-մասնիկը (Λ+c) նույնպես։ Չեզոք սիգմա հիպերոնը (Σ0) և բացասական սիգմա-հիպերոնը (Σ−) ունեն համապատասխանաբար մեկ և երկու d-քվարկ։ Բացասական քսի-մասնիկը (Ξ−) և հմայված չեզոք քսի մասնիկը (Ξ0c) նույնպես d-քվարկ են պարունակում։ Վերոհիշյալ բարիոնների հակամասնիկներն ունեն d-հակաքվարկ։ == Պատմություն == Տարրական մասնիկների ֆիզիկայի ստեղծման սկզբում (20-րդ դարի առաջին կեսին), հադրոնները, ինչպիսիք են պրոտոնները, նեյտրոնները, պիոնները համարվում էին տարրական մասնիկներ։ Սակայն նոր հադրոնների հայտնաբերման և «մասնիկների գազանանոցի» աճի հետ 1930-1940-ական թթ. հայտնի մի քանի մասնիկները 1950-ականներին արդեն մի քանի տասնյակ էին; Նրանց միջև առնչություններն անհայտ էին մինչև 1961 թ., երբ Մարի Գել-Մանը և Յուվալ Նեեմանը (իրարից անկախ) առաջարկեցին ութական ճանապարհ կոչվող հադրոնների դասակարգման սխեմա, կամ, ավելի տեխնիկական տերմիններով, SU(3) սիմետրիան։ Այս դասակարգման սխեման հադրոններին դասում է իզոսպինային մուլտիպլետների շարքում, սակայն ֆիզիկական հիմքը մնում էր չպարզված մինչև 1964, երբ Գել-Մանը և Ջորջ Ցվեյգը (իրարից անկախ) առաջարկեցին քվարկային մոդելը, որն այն ժամանակ բաղկացած էր միայն վերև, ներքև և տարօրինակ քվարկներից։ Սակայն չնայած այս մոդելը բացատրում էր Ութական ճանապարհը, քվարկների գոյության ուղղակի վկայություններ չեղան մինչև 1968 թ.։ Խոր ոչ առաձգական ցրումների փորձերը ցույց տվեցին, որ պրոտոններն ունեն ներքին կառուցվածք և որ նրանք կազմված են երեք ավելի հիմնարար մասնիկներից։ Առաջին տվյալները ստացվեցին 1967 թ. Ստենֆորդի գծային արագացուցչային կենտրոնում (SLAC)։ Սկզբում ֆիզիկոսները դժկամությամբ ընդունեցին այդ մարմինները որպես քվարկներ, փոխարենը գերադասելով Ռիչարդ Ֆեյնմանի փարթոնային նկարագրությունը, սակայն ժամանակի ընթացքում քվարկների տեսությունը ընդունվեց (տես Նոյեմբերյան հեղափոխություն)։ == Տես նաև == Վերև-քվարկ Իզոսպին Քվարկային մոդել == Ծանոթագրություններ == == Գրականություն == A. Ali, G. Kramer, Kramer (2011)։ «JETS and QCD: A historical review of the discovery of the quark and gluon jets and its impact on QCD»։ European Physical Journal H 36 (2): 245։ Bibcode:2011EPJH...36..245A։ arXiv:1012.2288։ doi:10.1140/epjh/e2011-10047-1 R. Nave։ «Quarks»։ HyperPhysics։ Georgia State University, Department of Physics and Astronomy։ Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 29 A. Pickering (1984)։ Constructing Quarks։ University of Chicago Press։ էջեր 114–125։ ISBN 0-226-66799-5

Բիլի Միլիգան

Ուիլյամ Սթենլի Միլիգան ( հայտնի որպես Բիլի Միլիգան, ադրբ.՝ Wiliam Stanley Milligan, փետրվար 14, 1955, Մայամի-Բիչ - դեկտեմբեր 12, 2014, Կոլումբուս), ամենահայտնի մարդկանցից մեկը հոգեբուժության մեջ «անձի բազմակիություն» ախտորոշմամբ։ Հաշվում են Միլիգանի մեջ ապրող 24 տարբեր անձիք, որոնցից 10-ը հիմնական էին՝ հենց ինքը՝ Միլիգանը (որպես գլխավոր անձ), Արթուր Սմիթը, Ռեյջենը, Ալենը, Թոմին, Դեյվիդը, Քրիսթոֆերը, Ադալանան, Դենին։ 1970-ական թվականներին նրան առաջին անգամ դատեցին ԱՄՆ Օհայո նահանգում։ Միլիգանը մեղադրվում էր մի քանի կողոպուտների և 3 բռնաբարությունների համար։ Սակայն նրա պաշտպանները հայտարարեցին նրա խելագար լինելու փաստը և պնդում էին, որ այդ հանցագործությունները կատարվել էին նրա 2 այլընտրանքային անձանց կողմից՝ առանց նրա իմացության։ Արդյունքում նա արդարացվեց՝ հատուկ հոգեբուժական բուժման ուղարկվելու պայմանով։ Բիլլի Միլիգանը դարձավ առաջին մարդը, ով դատական պրոցեսի ընթացքում արդարացվեց «անձի բազմակիություն» ախտորոշմամբ։ 1988 թվականին՝ 10 տարի հոգեբուժական հաստատությունում անցկացնելուց հետո, Միլիգանը ճանաչվեց առողջացած և ազատվեց։ Բիլլի Միլիգանի պատմությունը ներկայացված է Դենիել Քիզի «Բիլլի Միլիգանի մտքերը» և «Միլիգանի պատերազմները» վեպերում։ == Վաղ ժամանակներ == Ուիլյամ Սթենլի Միլիգանը ընտանիքի 3 երեխաներից երկրորդն էր։ Արդեն երրորդ երեխայի ծնունդից հետո Միլիգանի հայրը գտնվում էր ծանր դեպրեսիայի մեջ։ Նա խնդիրներ ուներ ալկոհոլի հետ։ 1958 թվականին նա հոսպիտալացվեց ալկոհոլի կախվածության և դեպրեսիայի պատճառով։ Նույն տարվա վերջում նա ինքնասպանության ձախողված փորձեր է կատարում։ Մի քանի ամիս անց ինքնասպանության նոր փորձը պսակվում է հաջողությամբ։ Մի քանի տարի անց Բիլիի մայրը ամուսնանում է Չելմեր Միլիգանի հետ։ Ըստ Բիլիի վկայությունների, երբ նա 8 տարեկան էր, խորթ հայրը նրան փակում էր նկուղում և բռնաբարում էր։ Հենց այս մանկական տրավման էլ պատճառ դարձավ նրա առաջին անձանց առաջացման համար։ Չնայած Քիզը իր գրքում պնդում էր, որ Բիլիի առաջին անձերը առաջացել են ավելի վաղ՝ 3-4 տարեկանում։ Հետագայում Չելմեր Միլիգանը մեղադրվեց բռնաբարության հիմքով։ == Ձերբակալություն և դատավարություն == 1975 թվականին դեղատան զինված կողոպուտի համար Միլիգանը բանտարկվեց։ Երկու տարի անց նա ստացավ պայմանական վաղաժամկետ ազատում։ Եվ այդ նույն տարում նա նորից ձերբակալվեց։ Այս անգամ 3 կանանց բռնաբարելու մեղադրանքով։ Նրան մեղադրեցին 3 առևանգման, 3 կողոպուտի և 4 բռնաբարության կետերով։ Նրա պաշտպանության պատրաստման նպատակով անկացվեց դատահոգեբանական փորձաքննություն, որի արդյունքները նրա մոտ ախտորոշեցին սուր շիզոֆրենիա։ Դրանից հետո նա հետազոտվեց Կոլումբոսի հոգեկան առողջության կենտրոնի հոգեբան Դորոթի Թերների կողմից։ Վերջինս եկավ այն եզրակացության, որ Միլիգանը տառապում է «բազմակի անձիք» խանգարմամբ։ Միլիգանի պետական պաշտպանները հասան իրենց պաշտպանյալի ճանաչմանը որպես «անուղղելի», որի արդյունքում նրան հանձնեցին հոգեբուժական կլինիկա՝ «մինչև նրան կվերադառնար հոգեկան առողջ վիճակի»։ Ըստ դատարանի՝ նա չստացավ բավարար բժշկական օգնություն։ Կլինիկայում գտնվելու ընթացքում Միլիգանը հայտնեց իր մեջ ապրող 10 տարբեր անձանց առկայության մասին։ Հետագայում նրան հետազոտող հոգեբույժների կողմից հայտնաբերվեցին նաև 14 այլ անձեր, որ Միլիգանի կողմից գնահատվում էին որպես «տհաճ»։ == Այլընտրանքային անձիք == Միլիգանի մոտ այս անձիք առաջին անգամ հայտնվեցին 3-4 տարեկանում։ Դրանց թիվը աճեց 8-9 տարեկանում, երբ փոքրիկ Բիլիին բազմիցս բռնաբարել և ծեծի էր ենթարկել խորթ հայրը։ Բազային էին համարվում դրանցից 10-ը։ Նրա մեջ ապրող անձերը իշխանության հասան իրական Բիլիի անձի հանդեպ և սկսեցին կառավարել նրան, երբ 16 տարեկանում նա կատարեց առաջին ինքնասպանության փորձը։ Սա հոգեբանության մեջ դիտվում է որպես պաշտպանական մեխանիզմ անձի անվտանգությունը պաշտպանելու համար։ Բիլլի - Ուիլյամ Սթենլի Միլիգանը, ով հիմնական անհատականությունն էր, հակված էր ինքնասպանության։ Արթուր Սմիթ - 22 տարեկան, նրբանկատ, կրթված անգլիացի։ Գիտության և բժշկության էքսպերտ, առավել մասնագիտացած արյունաբանության մեջ։ Ինքնուրույն սովորում էր արաբերեն՝ եգիպտական բուրգերի մակագրությունները ուսումնասիրելու համար։ Տրամաբանության և դեդուկցիայի մեթոդի կիրառմամբ նա եկավ այն եզրակացության, որ Բիլիի մարմնում նա միակը չէ և բացահայտեց մնացածներին։ Ռեյջենի հետ միասին իր վրա վերցրեց մնացածի հանդեպ պատասխանատվությունը, նա հաստատեց վարքի նորմերը յուրաքանչյուրի համար։ Ծխում էր գլանակ, աթեիստ էր։ Ռեյջեն Բադասկովինիչ - հարավսլավացի, 23 տարեկան։ Անգլերեն խոսքում նկատվում է սլավոնական առոգանություն։ Դալտոնիկ էր, այդ պատճառով նկարում էր միագույն նկարներ։ Կոմունիստ, էքսպերտ զենքերի և ռազմամթերքի մեջ։ Պատասխանատու էր ֆիզիկական առողջության համար։ Օժտված էր շատ մեծ ֆիզիկական ուժով շնորհիվ նրա, որ գիտեր թե «ինչպես կառավարել ադրենալինի հոսքը»։ Ռեյջենի թույլ կողմն էին երեխաները և կանայք։ Նա օգնում է նրանց նույնիսկ նրանց համար սննդի և իրերի գողության դիմելով։ Նա Արթուրի հետ միասին պատասխանատու է հիմնական գործողությունների համար։ Ալեն - 18 տարեկան, խարդախ, մանիպուլացնող մարդ, ագնոստիկ, ուներ հռետորական խոսք։ Առավել հաճախ նա էր շփվում արտաքին աշխարհի հետ։ Նկարում էր դիմանկարներ։ Միակ աջլիկը բոլորի մեջ և միակը, որ ծխախոտ էր ծխում։ Թոմի - 16 տարեկան։ Նրա խոսքերով իրեն հաճախ շփոթում էին Ալենի հետ։ Նա ինքնուրույն գլուխ էր հանում էլեկտրականությունից, էլեկտրական սարքերի աշխատանքի սկզբունքներից։ Սովորել էր կառավարել անոթները և մկանները։ Նվագում է սաքսաֆոն։ Նկարում էր բնանկարներ։ Դեննի - 14 տարեկան, վախենում է մարդկանցից՝ առավել ևս տղամարդկանցից։ Նա վախենում է հողից, որովհետև Չելմեր Միլիգանը բազմիցս ստիպել էր նրան գերեզման փորել և թաղել էր նրան այնտեղ, թողնելով միայն անցք շնչելու համար։ Քրիսթին - երեքամյա անգլուհի։ Նա Բիլիի առաջին անձանցից մեկն էր և առաջիններից, որ իմացավ մնացածների գոյության մասին։ Նա ունի դիսլեքսիա, բայց Արթուրն սովորեցնում է նրան գրել և կարդալ։ Ռեյջենը նրա հանդեպ տածում է նուրբ զգացմունքներ և կապվածություն։ Նա ընտանիքի «սիրելին» է։ Դեվիդ - 8 տարեկան, «ցավից պաշտպանող»։ Նա զբաղցենում է գիտակցությունը, որպեսզի չզգացվի ցավը։ Քրիսթոֆեր- Քրսիթինի քույրը, 13 տարեկան։ Ադալանա- 19 տարեկան, նույնասեռական։ Կարգուկանոն է հաստատում ընտանիքում, բանաստեղծություններ է գրում։ Հենց նա էր զբաղվում բռնաբարություններով, որպեսզի ստանար սեր, ջերմություն։ Նրան ընդունված էր համարել «տհաճ», որի համար նրան շատ հազվադեպ են թույլատրում գալ գիտակցական դաշտ և կառավարել։Ըստ Բիլիի մնացած 13 անձերն էին հիմնական պատասխանատվություն կրում հանցագործությունների, ասոցիալ վարքի, կանոնների խախտման համար։ Նրա մեջ ապրող անձանցից շատերը մեծ տաղանդով օժտված երաժիշտներ և նկարիչներ էին, ընդ որում յուրաքանչյուրը մասնագիտացած էր նկարչության և երաժշտության առանձին ճյուղերում։ Նրանք տարբերվում էին նաև ինտելեկտի գործակիցներով։ IQ թեստի տվյալները՝ Արթուր- հրաժարվեց անցնել թեստը, քանի որ դա նրա արժանապատվությունից ցածր է։ Ինտելեկտուալ ոլորտը շատ զարգացած է և հենց սա է նրան թույլ տալիս դոմինանտ դիրք գրավել մնացածի նկատմամբ։ Ռեյջեն - խոսք՝ 114, վարք՝ 120, ընդհանուր մակարդակ՝ 119 Ալեն - խոսք՝ 105, վարք՝ 130, ընդհանուր մակարդակ՝ 120 Թոմի - խոսք՝ 81, վարք՝ 96, ընդհանուր մակարդակ՝ 87 Դենի - խոսք՝ 69, վարք՝ 75, ընդհանուր մակարդակ՝ 71 Դեվիդ - խոսք՝ 68, վարք՝ 72, ընդհանուր մակարդակ՝ 69 Քրիսթեն- չափազանց փոքր է թեսթի անցկացման համար Քրիսթոֆեր- խոսք՝ 98, վարք՝ 108, ընդհանուր մակարդակ՝ 102 Ադալանա- «դուրս չեկավ» թեստն անցնելու համար == Գործունեությունը կալանքից ազատվելուց հետո == Օհայո նահանգի հոգեբանուժական կենտրոնում 10 տարի ինտենսիվ բուժում անցկացնելուց հետո, Բիլի Միլիգանը ճանաչվեց առողջ ու «ամբողջական» և ազատվեց։ Հայտնի է, որ դրանից հետո նա ապրում էր Կալիֆորնիայում, ուներ սեփական կինոստուդիա և պատրաստվում էր նկարահանել կարճամետրաժ ֆիլմ։ Դրանից հետո տվյալներ Բիլի Միլիգանի կյանքի մասին համարյա չկան, նրա բոլոր հին ծանոթները կորցրել էին նրա հետ կապը։ Բիլի Միլիգանը մահացավ 2014 թվականի դեկտեմբերի 16-ին, քաղցկեղից, 59 տարեկանում։ Նրա փաստաբանը գրում էր, որ Բիլիի տանը պատերը պատված էին հրաշալի ֆրեսկոներով, մաթեմատիկական բանաձևերով և որ մարդկային հնարավորություններից վեր է իմանալ ամեն ինչ Բիլի Միլիգանի մասին։ 2016 թվականի տվյալներով շարունակվում են Բիլի Միլիգանի կյանքի մասին պատմող «Մարդաշատ սենյակ» ֆիլմի նկարահանումները։ Ֆիլմի սցենարը գրվել է դեռևս 1994 թվականին Թոդ Գրաֆի կողմից։ Գլխավոր դերը ստանձնելու համար հետաքրքրություն էին ներկայացրել Ջոնի Դեփը, Բրեդ Փիթը և այլք։ Նրանից մի քանիսի հետ զրուցել էր հենց ինքը՝ Միլիգանը։ 2015 թվականի մարտին հայտնի դարձավ, որ գլխավոր դերը իրականացնելու է Լեոնարդո դի Կապրիոն։ 2016 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի թատրոններից մեկը ներկայացրեց «Բիլի Միլիգան» ներկայացումը Ուլիյամ Սթենլի Միլիգանի կյանքի դոկումենտալ նյութերի հիման վրա։ == Ծանոթագրություններ ==

Պիժովկա (գյուղ, Վյազեմսկի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Պիժովկա (այլ կիրառումներ)Պիժովկա (ռուս.՝ Пыжовка), գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Վյազեմսկի շրջանի կազմում։ Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 18 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Գորնա (գետ)

Գորնաս (ռուս.՝ Горна), գետ Ռուսաստանում, հոսում է Արխանգելսկի մարզում։ Գետաբերանը տեղակայված է Սավոզեռո գետի վրա։ Գետի երկարությունը 12 կմ է։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Դվինսկո Պեչարսկի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ հյուսիսային Դվինա գետն է, գետի ենթաավազանը Վիչեգդա և Վագա գետերն են։ Գետի գետային ավազանը Հյուսիսային Դվինան գետն է՝ մինչև հյուսիսային Դվինի միախառնման կետը։ Գետավազանը՝ Հյուսիսային Դվինա։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության. Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը - 03020300412103000033522 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը - 103003352 Ավազանի կոդը - 03.02.03.004 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը - 03 Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների - 0 == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան Archived 2015-05-26 at the Wayback Machine.

Նովոշինո (գյուղ, Նավաշինսկի շրջան)

Նովոշինո (ռուս.՝ Новошино), գյուղ Ռուսաստանի Նիժնի Նովգորոդի մարզի Նավաշինսկի շրջանի կազմում։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Նովայա Իվանովկա (գյուղ, Իզյումի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Նովայա ԻվանովկաՆովայա Իվանովկա (ուկրաիներեն՝ Нова Іванівка), գյուղ Ուկրաինայի Խարկովի մարզի Իզյումի շրջանում։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Երկվորյակների իրավիճակ

Երկվորյակների իրավիճակ, երկվորյակների հոգեբանական զարգացման ֆենոմեն, որը բնութագրվում է երկվորյակների երկու ձգտումների ներքին պայքարով՝ երկվորյակ զույգի անդամների փոխադարձ նույնականացման ձգտումով (նման լինելու ձգտումով) և սեփական «Ես» - ի առանձնացման ձգտումով։ == Եզրույթի պատմություն == Երկվորյակների կյանքը միայնակ ծնված երեխաների կյանքից տարբերվում է նրանով, որ նրանք մշտապես կապի մեջ են միմյանց հետ, գտնվում են հոգեկան և ֆիզիկական զարգացման միևնույն փուլում, ունեն կյանքի նման ուղի և փորձ։ Նման զույգը բնութագրվում է հատուկ սոցիալական իրավիճակով։ «Երկվորյակների իրավիճակ» հասկացությունն առանձնացրած առաջին գիտնականը Ռենե Զազոն է։ Նա երևույթը դիտարկել է որպես երկվորյակ զույգի յուրաքանչյուր անդամի մտավոր և անձնական զարգացման պայման։ Ըստ Զազոյի՝ դրա առանձնահատկությունն այն է, որ երկվորյակները ավելի շուտ իրենց զգում են զույգի անդամներ, քան անհատներ։ Երկվորյակների իրավիճակը կարևոր դեր է խաղում նրանց հուզական, ճանաչողական, անձնային և սոցիալական զարգացման գործում։ Ալեքսանդր Լուրիան ասում է, որ սա «զույգի կյանքի յուրօրինակ ձև է»։ == Ֆենոմենի էություն == Երկվորյակների անհատական զարգացման կարևոր պայմաններից մեկը զույգի հետ նույնականացումն է, քանի որ ի սկզբանե երկվորյակները ծնվում են միասին և ընկալվում են որպես զույգի անդամներ, այլ ոչ թե առանձին անհատներ։ Այս ընկալումը նրանց մոտ կարող է պահպանվել ողջ կյանքի ընթացքում։ Շատ մտերիմ հարաբերությունները, որոնք երկվորյակներն ունենում են ծննդյան պահից և շարունակում են ձևավորել կյանքի ընթացքում, ծնողների և նրանց շրջապատող այլ մարդկանց հատուկ վերաբերմունքը հանգեցնում են երկվորյակների իրավիճակի առաջացմանը։ Այս երևույթը բնութագրվում է փոխադարձ նույնականացմամբ, «ես»-ի զգացողության ցրմամբ և, ընդհանուր առմամբ, պարբերաբար կարող է բնորոշվել որպես ինքնագիտակցության թերզարգացում։ Ըստ այդմ, երկվորյակն իր զույգին ընդունում է որպես իր մի մասը։ Դ. Օրտմեերը անձի նման գործոնները նկարագրելու համար օգտագործել է «ես-մենք» ֆենոմենը, ինչը ցույց է տալիս, որ երկվորյակները չունեն հստակ տարբերակումներ իրենց, սեփական և զույգի անհատականության ընկալման մեջ։ Օրտմեերը կարծում էր, որ այդ ֆենոմենի զարգացման պատճառն այն է, որ զույգի անդամների մոտ ձևավորվում են անձի նմանատիպ հատկություններ։ Երկվորյակների կոմպլեմենտարության ձևավորման պատճառներից են ծնողների և շրջապատի հատուկ հարաբերությունները, որոնցում ընդգծվում են երկվորյակների ինքնությունն ու նմանությունը։ Հելմուտ ֆոն Բրակենը (1934) նույնպես ուսումնասիրել է երկվորյակների իրավիճակի ֆենոմենը և նշել, որ իր երկվորյակի հետ մշտական նույնականացումը (այսինքն՝ շրջապատող աշխարհում զույգի առանձնացումը որպես անհատ) հանգեցնում է անձնական ինքնության ձևավորման բացակայությանը և ինչպես մանկական, այնպես էլ չափահաս տարիքում կարող է դառնալ սոցիալական ադապտացիայի դժվարությունների պատճառ։ == Ազդեցություն զարգացման վրա == Ենթադրվում է, որ երկվորյակների զարգացումը տեղի է ունենում ուշացումով։ Օրինակ՝ երկվորյակներն ավելի երկար են մնում խոսքի զարգացման վաղ փուլերում։ Դպրոցական տարիքի սկզբում երկվորյակների մեծամասնությունը խոսքի զարգացման մեջ հասնում է հասակակիցներին, թեև ոմանց դեպքում կարող են պահպանվել արտաբերական դժվարությունները։ Երկվորյակների խոսքի զարգացման հապաղումների տարբեր պատճառներ կան, որոնցից մեկը երկվորյակների իրավիճակն է։ Երկվորյակների մշտական շփման պատճառով նրանց զարգացման մեջ առաջանում է այնպիսի երևույթ, որն Ալեքսանդր Լուրիան անվանել է ինքնավար խոսք, իսկ Ռենե Զազոն՝ կրիպտոֆազիա։ Այս երևույթը բնութագրվում է երկվորյակների սեփական, պարզեցված լեզվով, որը հասկանալի չէ շրջապատողների համար։ ==== Փորձարարական հաստատում ==== Այն, որ նման խոսքի առաջացումը երկվորյակների իրավիճակի զարգացման յուրահատուկ հետևանք է, համարվում է ապացուցված։ Իր աշխատանքներում Ն. Վ. Իսկոլդսկին բերում է հետազոտությունների օրինակներ, որտեղ համեմատվում են երեք խմբի երեխաների բանավոր ինտելեկտի միջին ցուցանիշները․ երկվորյակներ, որոնց զույգը մահացել է վաղ հասակում, երկվորյակներ, որոնք զարգացել են միասին, միայնակ ծնված երեխաներ։Առաջին խմբի երկվորյակները բանավոր ինտելեկտի մակարդակով գործնականում չեն տարբերվել միայնակ ծնվածներից, իսկ միասին մեծացած երկվորյակներն այդ ցուցանիշով հետ են մնացել մյուս երկու խմբերից։ Այս ուսումնասիրության արդյունքները կարող են լինել անուղղակի ապացույց, որ երկվորյակների խոսքի զարգացման հապաղման պատճառը հենց երկվորյակների իրավիճակն է։ Լուրիան և Յուդովիչը (1956) հաստատել են այս եզրակացությունն իրենց աշխատանքներում, որտեղ նկարագրվում են խոսքային ոլորտի զգալի հապաղմամբ զույգեր։ Այդ երկվորյակների վերաբերյալ հետազոտություններում կիրառվել է որոշակի ժամանակահատվածում նրանց առանձնացնելու մեթոդը։ Յուդովիչի տվյալներով՝ խոսքային գործառույթները դրանից հետո արագ վերականգնվել են։ Հետևաբար, երկվորյակների իրավիճակը, որը կապված է զույգի հետ ունեցած սերտ հարաբերությունների, նրանց փոխադարձ նույնականացման գործառույթի, «Մենք»-ի զգացողության առաջացման հետ, կարող է հանգեցնել երկվորյակների յուրօրինակ զարգացման ինչպես անձնային, այնպես էլ ճանաչողական ոլորտներում։ == Տես նաև == Ալեքսանդր Լուրիա Երկվորյակներ == Ծանոթագրություններ ==

1989 թվականը գրականության մեջ

== Մրցանակներ == === Միջազգային === Գրականության նոբելյան մրցանակ- Կամիլո Հոսե Սելա, «Արտահայտիչ ու հզոր արձակի համար, որ հուզիչ պատկերում է մարդկային թուլությունները»։ Ագաթա մրցանակ- Էլիզաբետ Պիտերս, «Naked Once More» վեպի համար։ === Իսրայել === Իսրայելի պետական մրցանակ հրեական գրականության ուսումնասիրության համար - Շմուել Վերսես === Նորվեգիա === Իբսենի մրցանակ - Ջուլիան Հարներ === ԱՄՆ === Լավագույն ֆանտաստիկ վեպի համար համաշխարհային մրցանակը շնորհվել է Պիտեր Ստրաուբին «Կոկո» վեպի համար։ === Ֆրանսիա === Գոնկուրյան մրցանակ - Ժան Վոտրեն, «Մեծ քայլ բարի Աստծուն ընդառաջ»։ == Գրքեր == «Զենքի եղբայրները» - Լոիս Բուջոլդ «Բուրգեր» - Տերրի Պրատչետա «Պահապաննե՛ր, պահապաննե՛ր»- Տերրի Պրատչետ «Ապացույցները»- Ջոն Բենվիլլ «Ես ուրվական էի» — Բուալո-Նարսեժակ «Թթի ամիսը»- Աղասի Այվազյան === Վեպեր === «Արդար խաղ-» Նիկ Կեյվի վեպը «Խաղ ըստ կանոնների» —Դիկ Ֆրենսիսի վեպը «Օրվա մնացորդը»- Կաձուո Իսիգուրո «Մանրամասն հեքիաթը»- Գրիգորի Օստեր հումորային վեպը «Yolk of the Egg»- Վասիլի Աքսյոնովի վեպը «Վերջին արևագալը»- Պերճ Զեյթունցյանի վեպը === Փոքր արձակ === «Տնային ծնունդ»- Սթիվեն Քինգի պատմվածքը === Պիեսներ === «Մուրլին Մուրլո»- Նիկոլայ Կոլյադայի պիեսը == Մահեր == հունվարի 3 - Ռոբեր Տոմ, ֆրանսիացի դրամատուրգ, դերասան, ռեժիսոր (ծնվել է 1927) հունվարի 16 - Պիեր Բուալո, ֆրանսիացի գրող (ծնվել է 1906) փետրվարի 20 - Վասիլի Արդամատսկի (ծնվել է 1911) ապրիլի 19 - Դաֆնա Դյումորիե (ծնվել է 1907) մայիսի 2 - Բենիամին Կավերին, ռուս խորհրդային գրող (ծնվել է 1902) հուլիսի 1 - Վիկտոր Հեկիպել, պոետ (ծնվել է 1928) հուլիսի 16 - Նիկոլաս Հիլեն (ծնվել է 1902) սեպտեմբերի 4 - Ժորժ Սիմենոն (ծնվել է 1903) նոյեմբերի 7 - Սերգեյ Գոլիցին, ռուս խորհրդային գրող (ծնվել է 1898). Անդրանիկ Ծառուկյան, հայ բանաստեղծ, արձակագիր, լրագրող (ծ. 1913)

Դիզան (Բիթլիսի գավառ)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դիզան (այլ կիրառումներ)Դիզան, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Բիթլիսի գավառում։ Գտնվում էր Բիթլիս քաղաքից 38 կմ հարավ-արևելք։ Բնակչության մասին տեղեկություններ չկան։ == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն == Տես նաև == Բիթլիսի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր == Ծանոթագրություններ ==

Միացյալ Թագավորության տնտեսություն

Միացյալ Թագավորության տնտեսություն, խիստ զարգացած սոցիալական շուկա է և շուկային ուղղվածություն ունեցող տնտեսություն ։ Այն աշխարհում վեցերորդ խոշորագույն ազգային տնտեսությունն է, որը չափվում է անվանական համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) հաշվով, իններորդը ՝ խոշորագույն գնողունակության պարիտետով, իսկ մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի քսաներկուերորդ ամենամեծը ՝ կազմելով համաշխարհային ՀՆԱ-ի 3,3% -ը։ 2016թ․ Միացյալ Թագավորությունը տասներորդ արտահանողը և հինգերորդ խոշորագույն ներմուծողն էր աշխարհում։ Միացյալ Թագավորությունը ունի ամենամասշտաբային տնտեսությունը և այն կազմված է Անգլիայից, Շոտլանդիայից, Ուելսից և Հյուսիսային Իռլանդիայից։ Իր ներմուծման և արտահանման 52% -ով Եվրամիությունը՝ ներառյալ իր 27 անդամ պետությունները, մնում է 2020 թ.-ին Մեծ Բրիտանիայի նշանավոր առևտրային գործընկերը։Ծառայությունների ոլորտը գերակշռում է ՝ նպաստելով ՀՆԱ-ի շուրջ 80% -ին, հատկապես կարևոր է ֆինանսական ծառայությունների արդյունաբերությունը, և Լոնդոնը երկրորդ խոշոր ֆինանսական կենտրոնն է աշխարհում։ Բրիտանիայի ավիացիոն տիեզերական արդյունաբերությունը երկրորդ խոշորագույն ազգային օդատիեզերական արդյունաբերությունն է ։ Իր դեղագործական արդյունաբերությունը ՝ աշխարհում տասներորդ խոշորը, մեծ դեր է խաղում տնտեսության մեջ։ Աշխարհի 500 խոշորագույն ընկերություններից 26-ը կենտրոնացած են Մեծ Բրիտանիայում։ Լոնդոնի տնտեսության չափը այն դարձնում է Եվրոպայում ՀՆԱ-ի ամենամեծ քաղաքը։ 18-րդ դարում Մեծ Բրիտանիան առաջին երկիրն էր, որը զբաղվում էր արդյունաբերությամբ , և 19-րդ դարի ընթացքում այն գերակշռող դեր ունեցավ համաշխարհային տնտեսության մեջ, 1870թ-ին կազմելով աշխարհի ՀՆԱ-ի 9.1% -ը ։ Երկրորդ արդյունաբերական հեղափոխությունը նույնպես արագորեն տեղի ունեցավ Միացյալ նահանգներում և գերմանական կայսրությունում, որը մեծ տնտեսական մարտահրավեր էր Բրիտանիայի համար։ Առաջին աշխարհամարտի և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի դեմ պայքարի ծախսերը ավելի թուլացրին Մեծ Բրիտանիայի հարաբերական դիրքը։ 21-րդ դարում Մեծ Բրիտանիան վերականգնում է ամբողջ աշխարհում ուժի և ազդեցության նախագծման ունակությունը։ Անգլիայի Բանկը Մեծ Բրիտանիայի կենտրոնական բանկն է, և 1997 թվականից նրա դրամավարկային քաղաքականության հանձնաժողովը պատասխանատու է տոկոսադրույքների, քանակական թեթևացման և առաջխաղացման համար։ Մեծ Բրիտանիայի արժույթը ֆունտ ստեռլինգն է, որը Միացյալ Նահանգների դոլարից, եվրոյից և ճապոնական իենից հետո աշխարհում չորրորդ ամենամեծ պահուստային արժույթն է, և այն նաև հանդիսանում է աշխարհի 10 ամենաթանկ արժույթներից մեկը։ Մեծ Բրիտանիան հանդիսանում է Արժույթի միջազգային հիմնադրամի, Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության, ՆԱՏՕ-ի, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի, Համաշխարհային բանկի, Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության, Ասիայի ենթակառուցվածքների անդամ։ == Պատմություն == === 1945-ից 1979 === Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո աշխատանքային նոր կառավարությունը ամբողջովին ազգայնացրեց Անգլիայի Բանկը, քաղաքացիական ավիացիան, հեռախոսային ցանցերը, երկաթուղիները, գազը, էլեկտրականությունը և ածուխի, երկաթի և պողպատե արդյունաբերությունները՝ ազդելով 2.3 միլիոն աշխատողների վրա։ Հետպատերազմյան շրջանում՝ 1950-1960-ականներին բարգավաճման արագ աճ գրանցվեց, ընդ որում գործազրկությունը ցածր էր և չէր գերազանցում 3.5% -ը մինչև 1970-ականների սկիզբը ։ 1960-ից 1973 թվականների ընթացքում աճի տարեկան տեմպը միջին հաշվով կազմեում էր 2,9%, չնայած որ այդ ցուցանիշը զիջում էր եվրոպական այնպիսի երկրների, ինչպիսիք են Ֆրանսիան, Արևմտյան Գերմանիան և Իտալիան։ Դադարեցվեց գործազրկությունը հանքարդյունաբերության, ծանր արդյունաբերության և արտադրության ոլորտում, ինչը հանգեցրեց բարձր վարձատրվող աշխատավոր դասակարգի աշխատատեղերի կորստին։ Մեծ Բրիտանիայի մասնաբաժինը արտադրական արտադրանքի մեջ 9.5% էր, իսկ արդյունաբերական հեղափոխությունից հետո հասավ 22.9%-ի 1870-ական թվականներին։ Սակայն այն հասավ ճգնաժամային կետի 1970-ականներին, համաշխարհային էներգետիկ ճգնաժամի և բարձր գնաճի ֆոնի վրա ։ 1976 թ.-ին Մեծ Բրիտանիան ստիպված էր դիմել Արժույթի միջազգային հիմնադրամից $ 2,3 միլիարդ ֆունտ վարկ ստանալու համար։ === 1979 ից 1997 === 1980-ականների ընթացքում մասնավորեցվեցին բազմաթիվ պետական ձեռնարկություններ և կոմունալ ծառայություններ, տեղի ունեցավ հարկերի կրճատում, արհմիությունների բարեփոխումներ և կարգավորվոցին ապօրինի շուկաները։ Սկզբում ՀՆԱ-ն ընկավ 5,9% -ով, բայց աճը հետագայում հասավ 5% տարեկան տեմպի ՝ իր գագաթնակետին ՝ 1988 թ-ին, ունենալով Եվրոպայի ցանկացած երկրի ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկը։ Տետչերի տնտեսության արդիականացումը հեռու չէր վտանգներից. նրա ճակատամարտը գնաճի հետ, որը 1980-ին բարձրացել էր 21.9% -ի, հանգեցրեց գործազրկության էական աճի՝ 1979 թ.-ին 5.3% -ից մինչև 10.4% 1982 թվականի սկզբին, հասնելով գրեթե 11,9% -ի 1984 թ.-ին։ Գործազրկության աճը հիմնականում կապված էր կառավարության տնտեսական քաղաքականության հետ։ Անգլիայում և Ուելսում արտադրությունը նվազեց աշխատատեղերի շուրջ 38% -ից 1961 թ.-ին՝ հասնելով շուրջ 22%-ի, 1981 թ-ին։ 1990-ի վերջին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությունը ենթարկվեց ևս մեկ համաշխարհային անկման, այն ընկավ ընդհանուր 6% -ով ։ Չնայած երկու անկումներին՝ աշխատավարձերը աճում էին հետևողականորեն տարեկան 2% -ով՝ իրական առումով 1980 թվականից մինչև 1997 թվականը և շարունակեցին աճել մինչև 2008 թվականը։ === 1997 ից 2008 === 1992-ից մինչև 2007 թ. աճի միջին տեմպերը կազմել են 2,68%։ Միևնույն ժամանակ, երկրի տնտեսության պարտքը աճել էր 1994 թ.-ին հասնելով 420 միլիարդ ֆունտից մինչև 1 տրլն, իսկ 2008-ին `ավելին, քան Մեծ Բրիտանիայի ամբողջ ՀՆԱ-ն։ Մեծ անկումը, ինչպես հայտնի դարձավ, գործազրկության մակարդակը հասցրեց մոտ 2.5 միլիոնի։ === 2009 ից 2020 === 2009-ի մարտին Անգլիայի Բանկը իջեցրեց տոկոսադրույքները մինչև պատմական ցածր 0,5% և սկսեց քանակական մեղմացում՝ վարկավորումը խթանելու և տնտեսությունը զարգացնելու համար ։ 2011-ին Մեծ Բրիտանիայում ֆինանսական և բիզնեսի պարտքերը կազմում էին ՀՆԱ-ի 420% -ը ։ Երկիրն ապավինում էր օտարերկրյա ներդրողներին՝ իր վճարային հաշվեկշռի թերությունը խափանելու համար։ Եվրամիությունից դուրս գալու Մեծ Բրիտանիայի 2016-ի որոշմանը զուգահեռ՝ ԵԽ-ն տոկոսադրույքները իջեցրեց նոր պատմական ցածր մակարդակի ՝ 0.25% -ով՝ ավելի քան մեկ տարվա ընթացքում։ 2020 թվականի մարտին, ի պատասխան կորոնավիրուսային համաճարակի, Բրիտանական Բանկը իջեցրեց տոկոսադրույքները 0,1% -ի։ Մայիսին բանկը գնահատեց, որ տնտեսությունը կարող է նեղանալ 30% -ով `2020 թվականի առաջին կիսամյակում՝ ոչ հիմնական բիզնեսի և ժամանակավոր արգելքի պատճառով՝ պայմանավորված վիրուսի տարածման հետ։ === 2020 առ այսօր === 2020 թվականի մարտին, ի պատասխան կորոնավիրուսային համաճարակի, ժամանակավոր արգելք է դրվել Մեծ Բրիտանիայում ոչ էական բիզնեսի և ճանապարհորդությունների համար։ BoE-ն նվազեցրեց տոկոսադրույքը մինչև 0,1%։ Տնտեսական աճը թույլ էր մինչև ճգնաժամը՝ 0% աճով 2019 թվականի 4-րդ եռամսյակում:: Մայիսի սկզբին բրիտանական աշխատուժի 23%-ը հեռացվել էր աշխատանքից (ժամանակավորապես աշխատանքից ազատվել էր)։ Գործարկվել են կառավարական ծրագրեր՝ օգնելու այն աշխատողներին, որոնց եկամուտները տուժել են բռնկումից։ 2020 թվականի առաջին կիսամյակում ՀՆԱ-ն կրճատվել է 22,6%-ով, ինչը Մեծ Բրիտանիայի պատմության մեջ ամենախորը անկումն է և ավելի վատ, քան G7-ի կամ եվրոպական որևէ այլ երկիր։ 2020 թվականի ընթացքում BoE-ն գնել է 450 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ պետական ​​պարտատոմսեր՝ Մեծ անկման սկզբից ի վեր քանակական մեղմացման գումարը հասցնելով 895 միլիարդ ֆունտի։ Ընդհանուր առմամբ, ՀՆԱ-ն կրճատվել է 9,9%-ով 2020 թվականին։ Դա ամենավատ անկումն էր այն բանից հետո, երբ Մեծ սառնամանիքը կաթվածահար արեց տնտեսությունը 1709 թվականին։ ՀՆԱ-ն արագ վերականգնվեց 2021 թվականին՝ գերազանցելով նոյեմբերին իր մինչհամաճարակային մակարդակը, թեև սպառողական գների գնաճի մակարդակը ամենաբարձրն էր։ 1992 թվականից էներգիայի և տրանսպորտային ծախսերի աճի պատճառով։ Երբ տարեկան գնաճը մոտենում է 7%-ին, իսկ աշխատավարձի աճը՝ 5%-ի, BoE-ն բազային տոկոսադրույքը բարձրացրել է մինչև 0,5% 2022թ.-ի փետրվարին և քննադատության է արժանացել աշխատողներին առաջարկելու համար ընդունել իրական աշխատավարձի կրճատում, որպեսզի խուսափեն կայուն բարձր գնաճից՝ դառնալով ինքնաիրականացող մարգարեություն։ == Կառավարության ծախսեր և տնտեսության կառավարում == Կառավարության ներգրավվածությունը տնտեսության մեջ հիմնականում իրականացվում է Պետական Գանձարան-ի կողմից։ Վերջին տարիներին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությունը ղեկավարվել է շուկայի ազատականացման և ցածր հարկման և կարգավորման սկզբունքներին համապատասխան։ 1997 թվականից ի վեր Անգլիայի Բանկի Դրամավարկային քաղաքականության հանձնաժողովը, որը ղեկավարում է Անգլիայի Բանկի ղեկավարը, պատասխանատու է տոկոսադրույքները սահմանել անհրաժեշտ մակարդակով։ Իսկ Շոտլանդիայի Կառավարությունը, որը ղեկավարվում է Շոտլանդիայի խորհրդարանի կողմից, իրավունք ունի փոփոխել Շոտլանդիայում վճարվող եկամտահարկի հիմնական դրույքաչափը։ 1986/87 թվականից մինչև 2006/07 թվականների 20-ամյա ժամանակահատվածում Մեծ Բրիտանիայում պետական ծախսերը միջին հաշվով կազմել են ՀՆԱ-ի շուրջ 40% -ը։ === Հարկում === Միացյալ Թագավորություններում հարկումը կարող է ներառել վճարումներ կառավարման առնվազն երկու տարբեր մակարդակների վրա ՝ տեղական ինքնակառավարման մարմին և կենտրոնական իշխանության։ Տեղական ինքնակառավարումը ֆինանսավորվում է կենտրոնական կառավարության միջոցներից դրամաշնորհների, բիզնեսի դրույքաչափերի, ավագանու հարկի և, ավելի ու ավելի, վճարների և վճարների կողմից, ինչպիսիք են փողոցային կայանատեղիներից ստացվող դրամաշնորհները։ Կենտրոնական կառավարության եկամուտները հիմնականում եկամտահարկից, ազգային ապահովագրության ներդրումներից, ավելացված արժեքի հարկից, կորպորացիայի հարկերից և վառելիքի տուրքերից են։ == Ոլորտներ == === Գյուղատնտեսություն === Գյուղատնտեսությունը Մեծ Բրիտանիայում ինտենսիվ, խիստ մեխանիզացված և արդյունավետ է եվրոպական ստանդարտներով ՝ 2008 թ.-ին արտադրելով պարենային կարիքների մոտ 50%- ը ։ Այն նպաստում է բրիտանական ազգային ավելացված արժեքի մոտ 0,6% -ին։ Արտադրության շուրջ երկու երրորդը անասունների վրա է ծախսվում, իսկ մեկ երրորդը ՝ վարելահողերի։ Գյուղատնտեսությունը սուբսիդավորվում է Եվրամիության միասնական գյուղատնտեսական քաղաքականությամբ։ Մեծ Բրիտանիան պահպանում է կարևոր, չնայած կրճատված ձկնորսական արդյունաբերությունը։ «Կապույտ գիրք, 2013» -ը հայտնում է, որ «Գյուղատնտեսությունը» 2011 թ.-ին բերել է 9,438 միլիոն ֆունտ ստերլինգ։ === Շինարարություն === 2011-ին Միացյալ Թագավորության շինարարական արդյունաբերությունը 86 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ ներդրեց տնտեսության մեջ։ Արդյունաբերությունը 2009 թ.-ի չորրորդ եռամսյակում ստեղծել է շուրջ 2,2 միլիոն աշխատատեղ։ 2009 թ.-ին Միացյալ Թագավորությունում գործում էր շուրջ 194,000 շինարարական ձեռնարկություն, որից շուրջ 75.400-ը պատկանում էր ընդամենը մեկ մարդու, իսկ 62-ը՝ ավելի քան 1200 մարդու։ === Արտադրական արդյունաբերություններ === ==== Էլեկտրաէներգիա, գազ և ջրամատակարարում ==== «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս ոլորտը 2011 թ.-ին ավելացրեց 33.2289 միլիոն ֆունտ ստերլինգ տնտեսությանը։ Ակնկալվում է, որ Միացյալ Թագավորությունը կսկսի նոր միջուկային ռեակտորների կառուցումը ՝ առկա գեներատորները փոխարինելու և Մեծ Բրիտանիայի էներգետիկ պաշարները խթանելու համար։ ==== Արտադրություն ==== 1970-ականներին արտադրությունը կազմում էր տնտեսության 25 տոկոսը։ Վերջին 50 տարիների ընթացքում արտադրությունը աճել է 36 անգամ, իսկ 2007 թ.-ին կրկնակի անգամ գերազանցել է 1958-ին։ 2008 թվականին Մեծ Բրիտանիան վեցերորդ խոշորագույն արտադրողն էր աշխարհում։ Մեծ Բրիտանիան շարժիչների արտադրության խոշոր կենտրոն է, և 2008 թվականին երկրում արտադրվել է շուրջ 3,16 միլիոն շարժիչ։ Մեծ Բրիտանիայի ավիացիոն տիեզերական արդյունաբերությունն աշխարհում երկրորդ կամ երրորդ խոշորագույն օդատիեզերական արդյունաբերությունն է ՝ կախված չափման մեթոդից։ Դեղագործական արդյունաբերությունը Մեծ Բրիտանիայում 67,000 աշխատատեղ է ապահովում, իսկ 2007-ին ՝ 8,4 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով նպաստել է երկրի ՀՆԱ-ին։ ==== Հանքարդյունաբերություն, քարհանք և ածխաջրածիններ ==== 2010 թվականի դրությամբ Մեծ Բրիտանիան ունի շուրջ 3,1 միլիարդ բարել ապացուցված հում նավթի պաշար, որը ԵՄ-ի անդամ ցանկացած պետությունից ամենամեծն է։ 2009 թվականին Մեծ Բրիտանիան աշխարհում բնական գազի 13-րդ խոշորագույն արտադրողն էր։ Մեծ Բրիտանիան հարուստ է նաև մի շարք բնական ռեսուրսներով `ածուխ, թիթեղ, կրաքար, երկաթ հանքաքար, աղ, կավ, կավիճ, գիպս, կապար և սիլիցա։ Ելնելով Մեծ Բրիտանիայի ածխի ներկայիս սպառումից ՝ այդ ծավալները ներկայացնում են պաշարներ, որոնք կարող են ծառայել Մեծ Բրիտանիային 200-ից 400 տարի։ === Ծառայությունների արդյունաբերություններ === Ծառայությունների ոլորտը Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության գերիշխող հատվածն է և 2016 թվականի դրությամբ նպաստում է ՀՆԱ-ի շուրջ 80,2% -ին։ === Արտահանում === Մեծ Բրիտանիան արտահանում է 160 երկիր։ ==== Ստեղծագործական արդյունաբերություններ ==== Ստեղծագործական արդյունաբերությունները 2005 թ. կազմել են համախառն ավելացված արժեքի 7% -ը և 1997-ից 2005-ի միջև աճը եղել է միջինը տարեկան 6% ։ Հիմնական ոլորտները ներառում են Լոնդոնը և Անգլիայի հյուսիս-արևմուտքը, որոնք Եվրոպայում ստեղծագործական արդյունաբերության երկու ամենամեծ կլաստերներն են։ Ըստ Բրիտանիայի նորաձևության խորհրդի տվյալների, նորաձևության արդյունաբերության ներդրումը Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության մեջ 2014 թվականին կազմում է 26 միլիարդ ֆունտ ՝ 2009 թվականի 21 միլիարդ ֆունտի դիմաց։ Մեծ Բրիտանիայում տեղակայված է աշխարհի խոշորագույն գովազդային ընկերությունը։ ==== Կրթություն, առողջապահություն և սոցիալական աշխատանք ==== Համաձայն «Կապույտ գիրք 2013» -ի, կրթության ոլորտը 2011 թվականին ավելացրել է 84,556 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ։ Մեծ Բրիտանիայում առողջապահության ոլորտի մեծամասնությունը ղեկավարվում է պետության կողմից ֆինանսավորվող և գործող Առողջապահության ազգային ծառայության կողմից։ Այն ներառում է Միացյալ Թագավորության ամբողջ առողջապահության ծախսերի ավելի քան 80% -ը և ունի աշխատուժ՝ շուրջ 1,7 միլիոն, ինչը նրան դարձնում է Եվրոպայի ամենամեծ գործատուն՝ երկիրը դնելով աշխարհի խոշորագույն գործատուների շարքում։ 2007/08 թվականներին Մեծ Բրիտանիայի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններն ունեին 23 միլիարդ ֆունտ ընդհանուր եկամուտ, իսկ աշխատողներն ընդհանուր առմամբ 169,995 էին։ 2007/08 թվականներին Մեծ Բրիտանիայում կային 2 306,000 միլիոն բարձրագույն կրթություն ունեցող ուսանողներ (Անգլիայում՝ 1.922.180, Շոտլանդիայում՝ 210.180, Ուելսում՝ 125.540 և Հյուսիսային Իռլանդիայում՝ 48.200)։ ==== Ֆինանսական և բիզնես ծառայություններ ==== Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական ծառայությունների արդյունաբերությունը 2011 թվականին տնտեսությանը ավելացրեց 116 363 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ։ Լոնդոնը միջազգային բիզնեսի և առևտրի խոշոր կենտրոն է և հանդիսանում է համաշխարհային տնտեսության երեք կենտրոններից մեկը (Նյու Յորքի և Տոկիոյի կողքին)։ Լոնդոնում գործում են 500-ից ավելի բանկեր, որոնք հանդիսանում են բանկային, ապահովագրական, արտարժույթի, առևտրի առաջատար միջազգային կենտրոններ։ Քաղաքում տեղակայված են Լոնդոնի ֆոնդային բորսան, Լոնդոնի մետաղների բորսան և Անգլիայի բանկը ։ Լոնդոնը նաև այլ բիզնեսի և մասնագիտական ծառայությունների խոշոր կենտրոն է, և աշխարհի վեց խոշոր իրավաբանական ընկերություններից չորսը գտնվում են այնտեղ։ Մեծ Բրիտանիայի մի շարք այլ քաղաքներ ունեն խոշոր ֆինանսական հատվածներ և հարակից ծառայություններ։ Էդինբուրգը ունի Եվրոպայի խոշորագույն ֆինանսական կենտրոններից մեկը։ ==== Հյուրանոցներ ==== «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս արդյունաբերությունը 2011 թ.-ին ավելացրեց 36.554 միլիոն ֆունտ ստերլինգ։ Միջմայրցամաքային հյուրանոցների խումբը , որի կենտրոնակայանը գտնվում է Դենհեմ քաղաքում, ներկայումս հանդիսանում է աշխարհի խոշորագույն հյուրանոցային ցանցը։ ==== Ոչ պաշտոնական ==== 2014-ին կատարված ուսումնասիրության արդյունքում պարզվեց, որ մարմնավաճառությունն ու հարակից ծառայություններն ամեն տարի 5 միլիարդ ֆունտ գումար են ավելացնում տնտեսությանը։ Անշարժ գույքի և վարձակալության գործունեության ոլորտը ներառում է տների վարձակալության և բիզնեսի աջակցմանն ուղղված գործողություններ։ «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ 2011 թ.-ին անշարժ գույքի արդյունաբերությունը տնտեսությանն ավելացրել է 143,641 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ։ 1985 թվականից ի վեր վարձավճարը գրեթե կրկնապատկվել է որպես ՀՆԱ-ի մասնաբաժին և այժմ ավելի մեծ է, քան արտադրական հատվածը։ 2014-ին վարձավճարը և ենթադրյալ վարձավճարը `նախահաշիվը, թե որքան են տանտերերը վճարելու իրենց տունը վարձելու դեպքում, կազմում էին ՀՆԱ-ի 12.3% -ը։ ==== Տուրիզմ ==== Տուրիզմը Բրիտանիայի տնտեսության կարևորագույն մասն է կազմում։ Միայն 2014թ․ երկիրն ունեցել է 32.6միլիոն զբոսաշրջիկ։Միացյալ Թագավորությունը դասվում է որպես աշխարհում զբոսաշրջության ութերորդ խոշոր ուղղություն։ Լոնդոնը աշխարհում երկրորդ ամենաշատ այցելված քաղաքն է ՝ 2014 թվականին 17,4 միլիոն այցելուով ՝ առաջին հորիզոնականում գտնվող Հոնկոնգից (27,8 միլիոն այցելու) հետո։ ==== Տրանսպորտ, պահեստավորում և կապ ==== Տրանսպորտի և պահեստի արդյունաբերությունը 2011 թվականին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությանը ավելացրեց 59,179 միլիոն ֆունտ ստերլինգ համախառն արժեք, իսկ հեռահաղորդակցման արդյունաբերությունը նույն տարում ավելացրեց համախառն արժեք ՝ 25,098 միլիոն ֆունտով։ Մեծ Բրիտանիան ունի 246,700 մղոն ընդհանուր ճանապարհային ցանց (397.025 կմ) ՝ 50.533 կմ գլխավոր ճանապարհներով ։ Երկաթուղային ենթակառուցվածքը Մեծ Բրիտանիայում ներառում է 31.046 կմ երկաթուղային գծեր, որից 9,866 մղոնը (15.878 կմ) բաց է երթևեկության համար։ Պետական սեփականություն հանդիսացող ընկերությունը պատասխանատու է Անգլիայի միջքաղաքային ճանապարհների և մայրուղիների համար։ Երթևեկի գերբնակվածությունը տրանսպորտի ամենալուրջ խնդիրներից մեկն է Անգլիայում։ 2017-ի փետրվարից մինչև 2018-ի հունվարին Միացյալ Թագավորության օդանավակայանները տեղափոխել են ընդհանուր առմամբ 284,8 միլիոն ուղևոր։ Կան 3 գլխավոր օդանավակայաններ ։ ==== Մեծածախ և մանրածախ առևտուր ==== Այս ոլորտը ներառում է ավտոմոբիլային առևտուր, ավտոմեքենաների նորոգում, անձնական և կենցաղային ապրանքների արդյունաբերություն։ «Կապույտ գիրք 2013» -ը հայտնում է, որ այս ոլորտը 2011 թվականին Մեծ Բրիտանիայի տնտեսությանը ավելացրեց 151,785 միլիոն ֆունտ ստերլինգ։ Քանի որ Միացյալ Թագավորությունում գնված ապրանքների 75% -ը արտադրվում է արտերկրում, այդ ոլորտը բաժին է ընկնում միայն բրիտանական տնտեսությանը ավելացված համախառն արժեքի 5,7% -ը։ Առցանց վաճառքից բաժին է ընկնում Մեծ Բրիտանիային մանրածախ ծախսերի 22% -ը, ինչը երկիրը դարձնում է երրորդը՝ Չինաստանից և Հարավային Կորեայից հետո աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշով։ ==== COVID-19 համաճարակի հետևանքներ ==== Համաճարակի պատճառով անհրաժեշտ ճանապարհորդության սահմանափակումներն ու արգելափակումները բացասաբար ազդեցին հյուրընկալության/զբոսաշրջության ամբողջ հատվածի վրա 2020 թվականին՝ այդ տարի Մեծ Բրիտանիա «ներգնա զբոսաշրջության» 76%-ով կրճատմամբ՝ ըստ VisitBritain-ի։ 2021 թվականի հունվարի կանխատեսումը ցույց է տվել, որ այլ երկրներից այցելությունները կավելանան «2020 թվականի համեմատ 21 տոկոսով, բայց 2019 թվականի մակարդակի միայն 29 տոկոսով»։ Որոշակի աճ ակնկալվում էր 2021 թվականին, սկզբում դանդաղ. Զբոսաշրջության մարմինը եզրակացրեց, որ այցելությունների թիվը չի ակնկալվում «նույնիսկ մոտ նորմալ մակարդակին»։ Նույն VisitBritain զեկույցը նաև քննարկել է համաճարակի ազդեցությունը Մեծ Բրիտանիայի ներսում ներքին ճանապարհորդությունների վրա 2020 թվականին՝ վկայակոչելով ծախսերի զգալի կրճատումը, նախորդ տարվա համեմատ 62% գնահատված անկման համար։ 2021 թվականի հունվարի դրությամբ տարվա կանխատեսումը ենթադրում էր, որ ծախսերը կավելանան 79%-ով նախորդ տարվա համեմատ, և որ «ծախսերի արժեքը կվերադառնա 2019 թվականի մակարդակի 84%-ին» մինչև 2021 թվականի վերջ։ Ներքին ճանապարհորդությունների «COVID-19-ի որոշ սահմանափակումներ» պետք է թուլացվեին 2021 թվականի ապրիլի 12-ին, և Մեծ Բրիտանիան ծրագրում էր մայիսի կեսերից սկսել թուլացնել այլ երկրներից ճանապարհորդության որոշ սահմանափակումներ։ Վերջին պլանը դարձավ ավելի քիչ հստակ 2021 թվականի ապրիլի 8-ի դրությամբ, երբ Եվրոպական միության աղբյուրները հայտարարեցին, որ «համաճարակի երրորդ ալիքը [տարածում էր] մայրցամաքը»։ B117 տարբերակը հատկապես մտահոգիչ էր։ Երկու օր առաջ վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը հասկացրել էր, որ «մենք չենք ցանկանում տեսնել, որ վիրուսը վերաներմուծվի այս երկիր արտասահմանից»։ == Արժույթ == Լոնդոնը արտարժույթի առևտրի համաշխարհային մայրաքաղաքն է։ 2013 թվականին համաշխարհային շուկայական մասնաբաժինը կազմում է գրեթե 41% ՝ օրական 5,3 տրիլիոն դոլար՝ ընդհանուր շրջանառության մեջ։ Մեծ Բրիտանիայի արժույթը ֆունտ ստեռլինգն է, որը ներկայացված է «£» խորհրդանիշով։ Անգլիայի Բանկը կենտրոնական բանկն է, որը պատասխանատու է արտարժույթի թողարկման համար։ Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերը պահպանում են իրենց սեփական դրամները թողարկելու իրավունքը ։ Ֆունտ ստեռլինգը օգտագործվում է նաև որպես պահուստային արժույթ այլ կառավարությունների և հաստատությունների կողմից և երրորդն է ԱՄՆ դոլարից և եվրոյից հետո։ Մեծ Բրիտանիան որոշեց արժույթի գործարկման ընթացքում չմիանալ եվրոյին։ Նախկին վարչապետ Թոնի Բլերի կառավարությունը խոստացել էր անցկացնել հանրային հանրաքվե ՝ անդամակցության մասին որոշման համար։ Մինչև համեմատաբար վերջերս քննարկումներ էին ընթանում այն մասին, թե արդյոք Մեծ Բրիտանիան պետք է վերացնի իր արտարժույթը և ընդունի եվրոն։ 2005 թվականին Մեծ Բրիտանիայի կեսից ավելին (55%) դեմ էին արտարժույթի ընդունմանը, մինչդեռ 30% -ը կողմ էին։ == Ներդրումներ == 2013-ին Մեծ Բրիտանիան առաջատար երկիր էր Եվրոպայում՝ արտաքին ուղղակի ներդրումների համար՝ 26,51 միլիարդ դոլար։ Դա նրան տվեց Եվրոպայում 19,31% մասնաբաժին շուկայում։ Ներքին ներդրումները, սակայն, նվազել են՝ 2016 թվականի առաջին կիսամյակի 120 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգից մինչև 2017 թվականի նույն ժամանակահատվածի 25 միլիարդ ֆունտ դեֆիցիտ։ == Առևտուր == Առևտրի դեֆիցիտը (ապրանքներ և ծառայություններ) կրճատվել է 0,2 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 7,9 միլիարդ ֆունտ 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամիսների ընթացքում, քանի որ և՛ ապրանքների, և՛ ծառայությունների արտահանումը յուրաքանչյուրն աճել է 0,1 միլիարդ ֆունտով ավելի, քան իրենց համապատասխան ներմուծումը։ Առանց անկանոն ապրանքների (հիմնականում օդանավերի) ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում աճել է 1,2 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 9,5 միլիարդ ֆունտ։ Նավթի և ինքնաթիռների արտահանման գների մեծ աճը նպաստեց ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտի կրճատմանը. Վերացնելով գնաճի ազդեցությունը՝ 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը ընդլայնվել է 0,3 միլիարդ ֆունտով՝ մինչև 6,5 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ։ Ապրանքների առևտրի դեֆիցիտը ԵՄ երկրների հետ ընդլայնվել է 0,8 միլիարդ ֆունտով, իսկ ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրների հետ՝ 0,9 միլիարդ ֆունտ ստերլինգով կրճատվել է 2018 թվականի նոյեմբերին ընկած երեք ամսում, ինչը հիմնականում պայմանավորված է ԵՄ երկրներից ներմուծման և ոչ ԵՄ երկրներ արտահանման աճով։ Ընդհանուր առևտրային դեֆիցիտը 12 ամսում մինչև 2018 թվականի նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում աճել է 4,1 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով՝ հիմնականում ծառայությունների առևտրի հավելուրդի 4,4 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով կրճատման պատճառով։ Եվրամիությունից Միացյալ Թագավորության դուրս գալուց հետո Միացյալ Թագավորության և Եվրամիության միջև առևտրային համաձայնագրի շուրջ բանակցությունները, ներառյալ նրա 27 անդամ երկրները, կարող են ունենալ նույն կարգավիճակը, ինչ երրորդ երկրները Միացյալ Թագավորության հետ ներմուծման և արտահանման հետ կապված վիճակագրության համար. Համաձայն OEC World 2017-ի տվյալների՝ ԵՄ-27-2020-ը կարող է դառնալ/մնալ Միացյալ Թագավորության նշանավոր գործընկերներից մեկը, ընդ որում Մեծ Բրիտանիայից արտահանումը հասնում է մոտ 200 միլիարդ դոլարի, մոտ ԱՄՆ-ից (45 միլիարդ դոլար, իսկ Չինաստանը ՝ 21 միլիարդ դոլար)։Համաձայն OEC World 2017-ի տվյալների՝ ԵՄ-27-2020-ը կարող է դառնալ/մնալ Միացյալ Թագավորության նշանավոր գործընկերներից մեկը, ընդ որում ներմուծումը Միացյալ Թագավորություն հասնում է մոտ 330 միլիարդ դոլարի, մոտ ԱՄՆ-ից (46 միլիարդ դոլար, իսկ Չինաստանը՝ 58 միլիարդ դոլար)։ == Եվրամիության անդամակցություն == 2016-ի հունիսին Մեծ Բրիտանիան քվեարկեց ԵՄ կազմից դուրս գալու ազգային հանրաքվեի անցկացման վերաբերյալ։ Լիսաբոնի պայմանագրի 50-րդ հոդվածի ակտիվացումից հետո Մեծ Բրիտանիան պետք է հեռանար 2019-ի մարտի 29-ին։ Այնուամենայնիվ, արձակուրդի ժամկետը երկարաձգվեց մինչև 2019 թվականի ուրբաթ 12-ը, իսկ այնուհետև կրկին երկարաձգվեց մինչև 2019 թվականի հինգշաբթի 31-ը , և ապա նորից երկարաձգվեց մինչև 2020 թվականի հունվարի 31-ի ուրբաթ։ Մեծ Բրիտանիայի և ԵՄ միջև ապագա հարաբերությունները բանակցությունների փուլում էին մինչև 2019 թվականի հոկտեմբերի վերջը։ Անգլիայի Բանկը և մի շարք ֆինանսական մարմիններ նախազգուշացրել են, որ ԵՄ-ից դուրս գալը կարող է խորը բացասական հետևանքներ ունենալ Բրիտանիայի տնտեսության համար ։ Մեծ Բրիտանիան լքեց ԵՄ-ն 2020-ի հունվարին։ == Աղքատություն == Միացյալ Թագավորությունը զարգացած երկիր է սոցիալական բարեկեցության ենթակառուցվածքով, ուստի աղքատության վերաբերյալ քննարկումները միտված են հարաբերական նվազագույն եկամուտ օգտագործել ՝ զարգացող երկրների համեմատ։ Մեծ Բրիտանիան զարգացած երկրների վարկանիշային աղյուսակում գտնվում է աղքատության ցածր մակարդակի վրա՝ ավելի բարձր, քան Իտալիան և ԱՄՆ-ն, բայց ավելի ցածր, քան Ֆրանսիան, Ավստրիան, Հունգարիան, Սլովակիան և հյուսիսային երկրները։ == Տվյալներ == Ստորև բերված աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2020 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները։ 3%-ից ցածր գնաճը կանաչ գույնով է. == Ծանոթագրություններ == == Մատենագրություն == DEFRA (2020)։ Agriculture in the United Kingdom 2019։ HM Government։ ISBN 978-1-8397-2093-2 == Հետագա ընթերցում == Gregg, Pauline. A Social and Economic History of Britain: 1760–1950 (1950) online == Արտաքին հղումներ == Economy at the Office for National Statistics UK economy at a glance at the Financial Times UK profile Archived 2019-01-07 at the Wayback Machine. at the CIA World Factbook UK profile at The World Bank

Այպա

Այպա (ռուս.՝ Айпа), գետ Ռուսաստանում, հոսում է Արխանգելսկի մարզում։ Գետաբերանը տեղակայված է Ստորին Այպա գետի ձախ ափին՝ 40 կմ հեռավորության վրա։ Գետի երկարությունը 15 կմ է։ == Ջրային գրանցամատյանի տվյալներ == Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տվյալների համաձայն՝ պատկանում է Դվինսկո Պեչարսկի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ հյուսիսային Դվինա գետն է, գետի ենթաավազանը Վիչեգդա և Վագա գետերն են։ Գետի գետային ավազանը Հյուսիսային Դվինան գետն է՝ մինչև հյուսիսային Դվինի միախառնման կետը։ Գետավազանը՝ Հյուսիսային Դվինա։ Տվյալներն ըստ ջրային ռեսուրսների ֆեդերատիվ տեսչության. Ջրային օբյեկտի, պետական ջրային գրանցման կոդը - 03030000212103000050084 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների կոդը - 03.03.00.002 Ավազանի կոդը - 03.02.03.001 Հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների հատորի համարը - 03 Թողարկումն ըստ հիդրոլոգիական ուսումնասիրությունների - 0 == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == ՌԴ ջրային ռեսուրսների էկոլոգիան Archived 2015-05-26 at the Wayback Machine.

Տորք Անգեղի հուշարձան (Երևան)

Տորք Անգեղի հուշարձան, գտնվում է Երևանում՝ Նոր Նորքի 2-րդ զանգվածում, տեղադրվել է 1982-ին։ Ընդգրկված է Երևանի Նոր Նորք վարչական շրջանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։ == Հեղինակներ == Քանդակագործ՝ Կառլեն Նուրիջանյան Դրվագող` Ներսես Չարխչյան == Տվյալներ == Քանդակը կառուցված է կոփածո պղնձից, բարձրությունը 4,8 մետր է։ == Պատմություն == Առասպելական դյուցազն Տորք Անգեղի արձանը տեղադրվել է 1982 թվականին՝ Նոր Նորքի 2-րդ զանգվածում, բլրի վրա։ == Պատկերասրահ == == Ծանոթագրություններ ==

Ֆուտբոլի Անգլիայի գավաթ 1959-60

Ֆուտբոլի Անգլիայի գավաթ 1959-60 (անգլ.՝ 1959-60 FA Cup), Ֆուտբոլի Անգլիայի գավաթի 79-րդ խաղարկությունն է, որում հաղթեց «Վուլվերհեմպտոն Ուոնդերերս» ֆուտբոլային ակումբը։ == Եզրափակիչ ==

Թթուջուրի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Գեղարքունիքի մարզ)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թթուջուրի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (այլ կիրառումներ)Այս հոդվածը ներկայացնում է Գեղարքունիքի մարզի Թթուջուր գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 9 հուշարձան (5 միավոր)։ == Տես նաև == Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ == Ծանոթագրություններ ==

Իստ Քարոլ շրջան (Լուիզիանա)

Իստ Քարոլ շրջան (անգլ.՝ East Carroll Parish), ԱՄՆ Լուիզիանա նահանգի 64 վարչական միավորներից մեկը։ Ընդհանուր տարածությունը 1.145 կմ² է, բնակչությունը՝ 7.759 մարդ (2010 թվականին տվյալներով)։ Շրջկենտրոնն է Լեյք Փրովիդենս բնակավայրը։ Կազմավորվել է 1877 թվականին։

Լիպովի Կլյուչ

Լիպովի Կլյուչ (ռուս.՝ Липовый Ключ, բաշկիրերեն՝ Йүкәле Шишмә), գյուղ Ռուսաստանի, Բաշկորտոստան հանրապետության Տույմազինսկի շրջանի կազմում։ Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 98 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Շեյխ Ջաբեր ալ-Ահմադի մշակույթի կենտրոն

Շեյխ Ջաբեր ալ-Ահմադի մշակույթի կենտրոն (արաբ․՝ مركز الشيخ جابر الأحمد الثقافي‎‎), հայտնի է նաև որպես Քուվեյթի օպերայի շենք, նշանավոր մշակութային կենտրոն Քուվեյթում՝ համանուն մայրաքաղաքի ծովային ճանապարհի վրա։ Հանդիսանում է Քուվեյթի ազգային մշակույթի թաղամասի մի մասը։ Այն համարվում է Մերձավոր Արևելքի խոշորագույն մշակութային կենտրոնն ու օպերայի տունը։ Մշակույթի կենտրոնը, որը կրում է Քուվեյթի էմիր շեյխ Ջաբեր ալ-Ահմադի անունը, կոչված է ոգեշնչելու, կրթելու և ուսանելու Քուվեյթի բնակչությանը։ Այն առաջարկում է երաժշտության, թատրոնի, կինոյի և ժամանակակից այլ արվեստների հետ կապված մի շարք միջոցառումներ բոլոր տարիքի ներկայացուցիչների համար։ Ջաբեր ալ-Ահմադի մշակույթի կենտրոնը ուսուցողական հիմնարկություն լինելուց բացի նաև ազատ ժամանցի անցկացման վայր է։ Որպես շինություն՝ մշակութային համալիրը ներառում է թատրոններ, համերգասրահներ, երաժշտական կենտրոններ, կոնֆերանս-դահլիճներ, ցուցասրահներ, կինոթատրոններ, գրադարաններ, պատմական փաստաթղթի պահոցներ և այլն։ == Դիզայն == Մշակութային կենտրոնը կազմված է չորս շինությունից, որոնք իրենց մուտքի բակերով տեղադրված են քաղաքային հրապարակի կողքին։ Նրանք շարված են ադամանդների պես ՝ ավելի մեծ հանրային զբոսայգու տարածքում, հարստացնելով կառուցապատված միջավայրը։ Դիզայնը ներշնչված էր իսլամական ճարտարապետական ավանդույթով։ Այս երկչափ պատկերները վերափոխվում են եռաչափ մասշտաբի բարդ երկրաչափական ձևի՝ ներքևում տարածքներ ստեղծելու համար։ Իրենք շենքերը տեղադրված են «ադամանդների» տակ, որոնք ներգրավում են շենքի ֆունկցիոնալ պահանջները։ Այն զբաղեցնում է 214000 մ² տարածք։ Շինարարական աշխատանքների վրա ծախսվել է 775 միլիոն ԱՄՆ դոլար։ == Հայաստանի Օպերայի թատրոնի դերը == 2018 թվականի սեպտեմբերի 27-ին և 28-ին Երևանի Օպերայի թատրոնը ներկայացեց «Կախարդական սրինգ» օպերան Քուվեյթի նորաբաց Օպերայի շենքում։ Այն երկրի պատմության մեջ օպերայի առաջին բեմադրությունն էր։ Քուվեյթի Օպերայի բեմում հնչեց Մոցարտի այս օպերան, այնուհետև սեպտեմբերի 29-ին Շեյխ Ջաբեր ալ-Ահմադի մշակույթի կենտրոնում տեղի ունեցավ գալա համերգ։ «Կախարդական սրինգի» երկու ներկայացումների դերասանական կազմում մասնակցում էին մրցանակակիր տենոր Լիպարիտ Ավետիսյանը, սոպրանո Մերի Մովսիսյանը, բարիտոն Կիմ Սարգսյանը, կոլորատուրային սոպրանո Հասմիկ Թորոսյանը, սոպրանո Ալինա Փահլևանյանը, ինչպես նաև Երևանի օպերային թատրոնի նվագախմբի և երգչախմբի դերասանական կազմը։ Ներկայացման կայացման համար աշխատել են տարազների դիզայներ Ալբերտո Սպազին և մեփինգի դիզայներ Պաոլո Միչչիխեն։ Վերջինների աշխատանքները ծառայում են Երևանի օպերային թատրոնի «Կախարդական սրինգի» ներկայացուներում։ == Ծանոթագրություններ ==

Մշակութա-պատմական դպրոց

Մշակութա-պատմական դպրոց, ուղղություն արվեստագիտության, առավելապես գրականագիտության մեջ։ Առաջացել է 19-րդ դարի կեսին, մշակել է գրականության և արվեստի պատմա-ծագումնաբանական ուսումնասիրման սկզբունքը։ Այդ սկզբունքը, որ 18-րդ դարի վերջին առաջ է քաշել Յոհան Հերդերը և մասամբ ընկալվել որպես կենսագրական մեթոդ, առավել լրիվ հիմնավորված է Հիպոլիտ Տենի (Ֆրանսիա) աշխատություններում։ Նա գեղարվեստական ստեղծագործությունը դիտել է որպես ժողովրդի հասարակական հոգեբանության արտահայտություն՝ նրա զարգացման որոշակի փուլում։ Արվեստները հայտնվում և անհետանում են մտքի ու բարքերի բնագավառի որոշակի հոսանքների հետ միաժամանակ, որոնց հետ նրանք կապված են» (Հ. Տեն, Գեղարվեստի փիլիսոփայությունը, Ե.-Մ., 1936, էջ 12)։ Իսկ այդ հոսանքների առանձնահատկությունները կախված են երեք հիմնական պայմանից, «ռասայից», «միջավայրից» և պատմական «պահից»։ Ազգագրության մեջ. հակաէվոլյուցիոն ուղղություն բուրժական գիտության մեջ, որի հիմքում ընկած է, այսպես կոչված, «մշակութային շրջանակների տեսությունը»։ Այդ տեսության մեթոդաբանական սկզբունքները շարադրել է գերմանացի ազգագրագետ Ֆ. Գրեբները «Ազգաբանության մեթոդ» (1911) գրքում։ Դրանց հիմքում ընկած է նեոկանտական Հ. Ռիկերտի իդեալիստական կոնցեպցիան, ըստ որի պատմությունը ընդհանրական բնույթի օրինաչափություններ չունի, պատմական երևույթներն անհատական են և չեն կրկնվում, մշակույթի յուրաքանչյուր երևույթ առաջանում է մեկ անգամ, մի տեղում։ Տարբեր ժողովուրդների մոտ մշակույթի առկայությունը բացատրվում է սկզբնակենտրոնից տարածված լինելով։

Անքնություն (վեպ)

«Անքնություն» (անգլ.՝ Insomnia, 1994 թվական), ամերիկացի գրող Սթիվեն Քինգի վեպը։ == Սյուժե == Ռալֆ Ռոբերտս անունով ծերուկի մետ անքնություն է առաջանում։ Նա փորձում է ընդդեմ դրա հայտնի բոլոր հնարավոր միջոցները, բայց օրեցօր նա ավելի ու ավելի քիչ է քնում։ Վերջապես, նրա մոտ առաջանում են հալյուցինացիայի նման տեսիլքներ․ նա տեսնում է մարդկանց ներաշխարհը, տեսնում է այն, ինչ սովորական մարդիկ ունակ չեն նկատել։ Նա տեսնում է երեք «փոքրիկ ճաղատ բժիշկների», որոնք այցելում են մարդկանց, որպեսզի խլեն նրանց կյանքը։ Իսկ այդ ժամանակ ինչ-որ ուժ, որին երբեմն Կարմիր Արքա են կոչում, մի փոքրիկ տղայի սպանությունն է պլանավորում։ Նրա ազդեցության ներքո փոխվում է Ռալֆի ընկերը՝ Էդ Դիպնոն, որը ինտելիգենտ գիտնականից վերածվում է ագրեսիվ և վտանգավոր անձանավորության, սկսում բռնանալ կնոջը, միանում պրոլայֆերների խմբին, որոնք նրա գլխավորությամբ անցնում են օրենքի սահմանները։ == Կերպարներ == Ռալֆ Ռոբերտս — գլխավոր հերոս, ծերուկ։ Գրքի սկզբում կորցնում է կնոջը՝ Կերոլայնին, ով մահանում է գլխուղեղի ուռուցքից։ Շուտով նրա մոտ անքնություն է սկսվում։ Բիլլ Մակգովերն — Ռալֆի լավ ընկերն ու հարևանը, նրա հասակակիցը, նույնասեռականը։ Կրթված և խելացի անձնավորություն։ Իր մեծամտության հետ մեկտեղ ընդունակ է ցուցաբերել բարեսրտություն։ Ռալֆին բարկացնում է նրա ցինիզմը և քամահրական վերաբերմունքը, օրինակ Լուիզա Չեսսի նկատմամբ, բայց նա համակերպվում է իր այդ թերության հետ։ Լուիզա Չեսս — Ռալֆի հասակակիցը, ծեր լեդի, որը պահպանել է իր գեղեցկությունը։ Նրանք միմյանց նկատմամբ որոշակի զգացմունքներ ունեն, բայց չեն շտապում դրանց ցուցադրման հարցում։ Ինչպես պարզվում է սյուժեյից, նա նույպես տառապում էր անքնությունից։ Էդ Դիպնո — երիտասարդ գիտնական, Ռալֆի հարևանն է, և, ի սկզբանե, Ռոբերտսոնների լավ բարեկամն է հանդիսացել։ Թեև Ռալֆը նրան հիշում է որպես հանգիստ, լուռ և դաստիարակված անձ, գրքի հենց սկզբից Էդ Դիպնոն ներկայացվում է որպես ագրեսիվ, վտանգավոր, կիսախելագար մարդ։ Էլեն Դիպնո — նրա կինը, երիտասարդ տնային տնտեսուհի։ Փոքրիկ Նատալիի մայրը։ Երբ դեռ Քերոլայն էր ողջ է, նրա լավ ընկերուհին էր։ Նրա մահից հետո փորձել է գոտեպնդել Ռալֆ. Անտրոպոս — վեպի գլխավոր անտագոիստ, "փոքրիկ ճաղատ բժիշկ", որը խորհրդանշում է պատահական մահը։ Վարձվել է Կարմիր Թագավոր կողմից Պատրիկ Դենվիլլին սպանելու նպատակով։ Հանձնարարությունը կատարելու համար Էդ Դիպնոյին դարձրել է մոլագարին, նրա «կյանքի թելը» կտրելով, թեև Դիպնոն միակ մարդն էր, որը չէր պատկանող ոչ պատահականության, ոչ կանխամտածվածությանը։«Փոքր ճաղատ բժիշկների» կոչում են մոյրաներ։ Այդ գերբնական էակների պատկերները վերիմաստավորվել են բավականին ազատ։ Բացի այն, որ երեքն էլ հանդես են գալիս տղամարդու կերպարանքով, նրանք կրում են գործառույթներ, որոնք հանդիսանում են ավելի շուտ մահվան, քան ճակատագրի կերպարանավորում։ == Կապը Քինգի այլ ստեղծագործությունների հետ == Գիրքն ունի շատ զուգահեռներ է հատկապես շարք Մութ Աշտարակիհետ, ինչպիսիք են Աշտարակը, Բոսորագույն Թագավորն (նույն ինքը ՝ Կարմիր Թագավորը), տղա-նկարիչ Պատրիկ Դենվիլլը, որը գրքի վերջում փրկում է Ռոլադին շարքը, և Էդ Դիպնոն, որն ունի նույն ազգանունը, ինչ "Մութ աշտարակը" շարքի հերոսը Էրոն Դիպնոն՝ Կելվին Թաուերի ընկերը, «Տետ Քորփորեյշնի» հիմնադիրներից մեկը։ Առկա է կապ նաև «Դա» վեպի հոտ։ Մի քանի անգամ, ասվում է 1985 թվականի ջրհեղեղի մասին, որը նկարագրվում էր նվյալ վեպում, ինչպես նաև հիշատակվում է նրա հերոսները՝ Անհաջողակների ակումբի անդամները (Դերրիի հասարակական կենտրոնի ճարտարապետը)։ Մյուս գլխավոր հերոսը «Դա»-ից մինչև օրս աշխատում է Դերրիի հանրային գրադարանում, որպես ավագ գրադարանավար, նաև Ռալֆը Կարմիր Արքայից փախուստի ժամանակ տեսնում է մեռած «կրակները» և կոյուղիներիցելնող վառ աուռան։ Ֆեմինիստ Սյուզեն Դեյը, որը ժամանել է քաղաք և որի ելույթը առիթ է հանդիսացել Էդի գործողությունների համար, հիշատակվում «Ռոզա Մադեր» վեպում՝ որպես Աննա Սթիվենսոնի ընկեր և «Դուստրերի եւ քույրերի համար» կազմակերպության տնօրեն։ Անտրոպոսի քամահրանքով մահացածների իրերի շարքում, որոնք նա հավաքել է, կա բեռնատարի անիվների տակ զոհված Գեջ Կրիդի՝ Լուիս Կրիդի որդու կոշիկը, որը հանդիսանում էր «Ընտանի կենդանիների գերեզմանոց» վեպի գլխավոր հերոս։ Բախտորոշ քույրերը հիշատակվում են նաև «Դոլորես Քլեյբորն» վեպում, Դոլորեսը հիշատակում է նրանց՝ Վերա Դոնովանին պատմելով Ջոյի մասին պատմելիս։ Նա նաև հիշատակում է, որ Դոլորեսը միշտ դողդողացել է Ատրոպոսի անունից։ == Նոմինացիաներ == «Անքնություն» 1994 թվականին նոմինացվել է Բրամ Սքոթերի մրցանակին՝ որպես լավագույն վեպ ։ == Սթիվեն Քինգի այլ ստեղծագործություններ == == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Роман на сайте horrorking.com Archived 2017-04-10 at the Wayback Machine. Роман на сайте Time О туре в поддержку книги Archived 2016-04-25 at the Wayback Machine.

Միքայել Նալբանդյան

Միքայել Նալբանդյան (նոյեմբերի 2 (14), 1829, Նոր Նախիջևան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն - մարտի 31 (ապրիլի 12), 1866, Կամիշին, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն), հայ գրող և բանաստեղծ։ Նալբանդյանը «Մեր հայրենիք» ազգային հիմնի հեղինակն է։ == Կենսագրություն == Միքայել Նալբանդյանը (Միքո) ծնվել է Նոր Նախիջևանում (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի Պրոլետարական շրջան), 31-րդ գծի թիվ 39 փայտաշեն մեկհարկանի տանը` արհեստավորի ընտանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ Գաբրիել Պատկանյանի դպրոցում։ Մի որոշ ժամանակ Միքայելը սովորել է իր ուսուցչի որդու՝ ապագա հայ ականավոր բանաստեղծ Ռափայել Պատկանյանի հետ միասին։ 1848 թվականի հուլիսին Նալբանդյանը որպես քարտուղար աշխատանքի է անցնում Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմի առաջնորդարանում։ Նա մոտիկից է ծանոթանում ժողովրդի կյանքին, ատելությամբ համակվում տիրողների նկատմամբ։ 1853 թվականի ամռանը, թողնելով թեմի քարտուղարի պաշտոնը, Նալբանդյանը մեկնում է Մոսկվա։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում՝ միաժամանակ սովորելով Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանը աչքի էր ընկնում իր առաջադիմական հայացքներով, որի պատճառով իշխանությունները հետապնդում էին նրան։ Կարճ ժամանակ չանցած նրան ազատում են ուսուցչի պաշտոնից, որից հետո նա հաճախում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանի հետ միաժամանակ բժշկական ֆակուլտետում սովորել են ռուս մեծ ֆիզիոլոգ Ի. Սեչենովը,և ռուս նշանավոր գիտնական, կլինիկական բժշկագիտության մեջ ֆիզիոլոգիական ուղղության հիմնադիր Ս. Բոտկինը։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ Լոնդոնում եղած ժամանակ կապեր է հաստատում Գերցենի, Ն. Օգարյովի, Սեռնո Սոլովևիչի հետ։ 1854-1858 թթ. սովորում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ 1860 թ. ուղևորվում է Հնդկաստան, այցելելով եվրոպական մի քանի երկրներ 1862 թ. վերադառնում է արտասահմանից Նոր Նախիջևան և այնուհետև հուլիսի 14-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է թոքախտից աքսորավայրում՝ Սարատով նահանգի Կամիշին քաղաքում, 1866 թ. մարտի 31-ին։ == Գործեր և ժառանգություն == Միքայել Նալբանդյանը հեղափոխականի մի տիպար է իր ազգային գործունեության և բանաստեղծության մեջ։ Իր անդրանիկ ուղղությունը և գրական պատրաստությունը ձեռք է բերել Ռ.Պատկանյանի շնորհիվ։ Երբեք կանոնավոր դպրոց չի հաճախել. սեփական կրթությունը իր անձնական ջանքերի և աշխատության պտուղն է։ Նախիջևանում Խալիպյան աղայի դեմ պաշտպանեց ժողովուրդի իրավունքը։ Խնդիրը չլուծեց. փախավ Մոսկվա և նշանակվեց հայոց լեզվի ուսուցիչ։ Մոսկվայում սերտ բարեկամությամբ կապվեց Ստեփանոս Նազարյանցի հետ, որի՝ 1858 թվականին հրատարակած «Հյուսիսափայլ»-ի ամենամեծ աջակիցը եղավ։ 1859 թվականին առողջական պատճառներով մեկնեց Եվրոպայի կարևոր կենտրոնները։ 1860 թվականին գնաց Կալկաթա, իր ծննդավայրի և ուրիշ կարուտյալ քաղաքների համար մեծահարուստ հնդկահայերից կտակված գումարները փոխադրելու։ Երբ 1862 թվականին վերադարձավ, ևս մեկ անգամ մեկնեց եվրոպական գլխավոր կենտրոնները, բայց ենթարկվեց ոստիկանական քննության. նրա մոտ գտան ռուս հեղափոխականների նամակներ։ Նալբանդյանը իբրև կասկածելի գործիչ բանտարկվեց երեք տարով։ Բանտից ազատվելուց արդեն շատ վատ էր նրա առողջական վիճակը. անբուժելի թոքախտ էր։ Մահացավ 1866 թվականի մարտի 31-ին։ Նալբանդյանի գործը ամփոփվում է մի քանի բանաստեղծություններով` հրատարակված «Հյուսիսափայլ»-ի սյունակներում, «կոմս Էմմանուել» և այլ ծածկանուններով, Աղցմիք անունով գրաբար քերթվածներում, ընկերային հարցերի շուրջ հոդվածներում, ինչպես 1862 թվականին լույս տեսած «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Շերամաբուծություն» և վիպական փորձերի՝ ինչպես «Մինին խոսք՝ միւսին հարս», «Մեռելահարցուկ» վիպակներում։ Թարգմանել է Էոժէն Սիվի «Թափառական հրեան»։ Ունի աշխարհաբար մի թարգմանություն՝ Ղազար Փարպեցու «նամակ առ Վահան Մամիկոնյան», որը կատարել է բանտում։ Նալբանդյանի անունը գլխավորապես կապված է շուրջ տասնյակ հեղափոխական երգերի հետ, որոնց մեջ ցույց է տալիս ազատության սերն ու գաղափարը՝ բուռն ու կրքոտ շեշտով։ Այսպես, «Ազատություն», «Մանկության օրեր», «Մեր Հայրենիք» և այլն։ Իր բանաստեղծություններում ձգտում է հեղափոխությամբ արթնացնել ժողովրդին։ == Մատենագիտություն == === Գրքեր === Երկու տող, Փարիզ, 1861, 48 էջ։ Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ, Փարիզ, 1862, 120 էջ։ Երկեր, հատ. 1. Բանաստեղծութիւններ, Արձակ գրուածքներ, Դօնի Րոստով, 1903, 414 էջ։ Երկեր, հատ. 2, Դօնի Րոստով, 1906, 588 էջ։ Երկրագործութիւնը որպէս ուղիղ ճանապարհ, Պոսթըն, 1910, 184 էջ։ Երկրագործութիւնը որպէս ուղիղ ճանապարհ, Պոսթըն, 1910, 210 էջ։ Յերկրագործությունը վորպես ուղիղ ճանապարհ, Յերևան, 1930, 112 էջ։ Անտիպ յերկեր, Յերևան–Մոսկուա, 1935, 798 էջ։ Յերկու տող։ Ազգային թշվառություն, Յերևան, 1939, 85 էջ։ Կրիտիկա. Սոս յև Վարդիթեր, Երևան, 1940, 140 էջ։ Յերկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 3, Երևան, 1940, 552 էջ։ Բանաստեղծություններ, Երևան, 1941, 44 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 1, Երևան, 1945, 556 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 2, Երևան, 1947, 464 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 4, Երևան, 1949, 424 էջ։ Ընտիր երկեր, Երևան, 1953, 684 էջ։ Բանաստեղծություններ, Երևան, 1954, 64 էջ։ Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ, Երևան, 1954, 112 էջ։ Երկու տող (հրապարակախոսություն), Երևան, 1954, 52 էջ։ Կրիտիկա. Սոս և Վարդիթեր, Երևան, 1954, 172 էջ։ Մինին խոսք, մյուսին՝ հարսն, Երևան, 1971, 152 էջ։ Երկեր, Երևան, 1979, 108 էջ։ Երկեր. Բանաստեղծություններ, Արձակ, Քննադատություն և հրապարակախոսություն, Երևան, 1979, 604 էջ։ Հրապարակախոսական երկեր, Երևան, 1979, 536 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 1. Բանաստեղծություններ, Աղցմիք, Գեղարվեստական արձակ, Երևան, 1979, 468 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 2. Գրական-քննադատական հոդվածներ, Բնապատմական ակնարկներ, Հրապարակախոսություն, Երևան, 1980, 448 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 3. Հիշատակարան (1858-1861 թթ. հրապարակախոսական հոդվածներ), Երևան, 1982, 468 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 4. Երկու տող, Հրապարակախոսությունը որպես ուղիղ ճանապարհ, Հրապարակախոսություն և քննադատություն, Երևան, 1983, 556 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 5. 1846-1866 թթ. գրած 103 նամակներ, Երևան, 1984, 496 էջ։ Երկեր. Բանաստեղծություններ, Մինին` խոսք, մյուսին` հարսն, Մեռելահարցուկ, Հիշատակարան, Երկու տող, Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ, Կրիտիկա, Հեգելը և նորա ժամանակը, որն ամբողջությամբ փիլիսոփայություն է, Երևան, 1985, 632 էջ։ Երկեր, Երևան, 1987, 225 էջ։ Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. 6, Երևան, 1997, 664 էջ։ Ընտիր էջեր, Երևան, 2004, 144 էջ։ Ստեղծագործությունների ժողովածու, Երևան, 2012, 248 էջ։ Երկեր (Բանաստեղծություններ։ Մեռելահարցուկ), Երևան, 2014, 160 էջ։ === Մամուլ === Ժամանակ (ունի «Միքայէլ Նալբանդեանց, յաշակերտութենէ տեառն Գաբրիելի Պատկանեան ի Նոր Նախիջևան» ստորագրությունը)։ «Արարատ», 1851, № 20։ Բանաստեղծական («Մի՛ այլ յաստեղս լուսաճաճանչս Ուրանիա սիգասցի...»: Ունի «Միքայէլ Նալբանդեանց, յաշակերտութենէ տեառն Գաբրիելի Պատկանեան ի Նոր Նախիջևան» ստորագրությունը։ «Արարատ», 1851, № 27։ Հիմարաց՝ ուսման վրա ունեցած կարծիքը։ «Արարատ», 1851, № 32։ Հերքումն յիմարական կարծեաց, զոր անմիտք ունին ի վերայ ուսման։ «Արարատ», 1851, № 33։ == Գրականություն Մ. Նալբանդյանի և նրա ստեղծագործությունների մասին == Արսեն Տերտերյան, Միքայել Նալբանդյան։ Ազգության հրապարակախոսը, Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ղասապյանցի, 1910 (շապիկի վրա՝ 1911), 193 էջ։ Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ։ Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1954, 175 էջ։ Նշան Մուրադյան, Միքայել Նալբանդյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ։ Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ։ Ալեքսանդր Մարգարյան, Մ. Նալբանդյանին վերագրվող մի հոդվածի մասին, Ե., ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1954, 82 էջ։ Ալեքսանդր Մարգարյան, Միքայել Նալբանդյանի լեզվագիտական գործունեությունը (արևելահայ գրական լեզվի պատմությունից), Ե., ԵՊՀ, 1957, 266 էջ։ Անուշավան Մակարյան, Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ։ Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ։ Խորեն Սարգսյան, Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959, 214 էջ։ Հայտնաբերված է Միքայել Նալբանդյանի կորած վեպը։ «Գարուն», 1967, № 1։ Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը գրող, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ։ Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ։ Նշան Մուրադյան, Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Երևան, «Գիտելիք», 1980, 40 էջ։ === Կինեմատոգրաֆում === == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Միքայել Նալբանդյանը դասարան․ամ կայքում Archived 2020-07-10 at the Wayback Machine. Միքայել Նալբանդյանը թուանշային գրադարանում

Լիննուսե (այլ կիրառումներ)

Լիննուսե անունը կամ տերմինը կարող է վերաբերել հետևյալ հոդվածներին․ Լիննուսե - գյուղ Էստոնիայի Հանիլա շրջանի կազմում։ Լիննուսե - գյուղ Էստոնիայի Վիռու-Նիգուլա շրջանի կազմում։ Լիննուսե - գյուղ Էստոնիայի Լեիսի շրջանի կազմում։ Լիննուսե - գյուղ Էստոնիայի Մուհու շրջանի կազմում։

Լեշչենկի (գյուղ, Դերգաչևի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ԼեշչենկիԼեշչենկի (ուկրաիներեն՝ Лещенки), գյուղ Ուկրաինայի Խարկովի մարզի Դերգաչևի շրջանում։ Հիմնադրվել է 1916 թվականին։ 2001 թվականի տվյալներով Լեշչենկի գյուղում բնակվում էր 223 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 0,175 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 1274,29 մարդ/կմ²։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Կիևո (գյուղ, Վյազեմսկի շրջան)

Կիևո (ռուս.՝ Киево), գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Վյազեմսկի շրջանի կազմում։ Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 0 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.)

Չումգակ

Չումգակ (ուկրաիներեն՝ Чумгак), գետ Ուկրաինայում, Դնեպրի ավազանի Օրժիցայի աջ վտակը, երկարությունը` 72 կմ, ջրահավաք ավազանի մակերեսը 845 քառակուսի կմ է, թեքությունը` 0,5 մ/կմ։ Հովտի լայնությունը 2,5 կմ է, տեսքով տաշտ է հիշեցնում, գետահովիտը մասնակիորեն ցամաքել է, մինչև 0,6 կմ լայնությամբ, հունը գալարուն է, լայնությունը` 5-10 մ, զգալի տարածության վրա կարգավորված է։ Օգտագործվում է տեխնիկական կարիքների համար, կան ողողվող լճակներ, ջրարգելակ-կարգավորիչներ։ Սկիզբ է առնում Կովալյովկա գյուղի մերձակայքից, հոսում է Չերկասիի մարզի Դրաբովի շրջանի և Պոլտավայի մարզի Օրոժիցյայի շրջանի տարածքներով։ == Ծանոթագրություններ == == Գրականություն == «Каталог річок України» - Издательство АН УРСР, Киев, 1957. «Ресурсы поверхностных вод СССР». - Ленинград, 1967.

Goodbye Yellow Brick Road (երգ)

«Goodbye Yellow Brick Road» (հայերեն՝ Ցտեսություն դեղին աղյուսից ճանապարհ), Էլթոն Ջոնի երգ։ 2004 թվականին «Rolling Stone» հանդեսը Էլթոն Ջոնի «Goodbye Yellow Brick Road» երգն ընդգրկել է «Բոլոր ժամանակների 500 մեծագույն երգերի» 380-րդ հորիզոնականում։ 2011 թվականի ցանկում երգը գտնվել է 390-րդ տեղում։ Երգը նաև Լարս ֆոն Թրիերի 1996 թվականի «Ճեղքելով ալիքները» (անգլ.՝ Breaking the Waves) մելոդրամատիկ ֆիլմի սաունդթրեքներից մեկն է։ == Շքերթեր == == Ծանոթագրություններ ==

Ցեղապետություն

Ցեղապետություն (անգլ.՝ Chiefdom), ոչ արդյունաբերական հասարակություններում ազգակցության վրա հիմնված նախապետական քաղաքական կազմավորման հիերարխիկ ձև, որի շրջանակներում առաջնորդությունը, այսինքն՝ մշտական իշխանությունը, հանդիսանում է տվյալ հասարակության մաս կազմող որևէ ընտրյալ ցեղի կամ «հարստության» առաջնորդի (ցեղապետի) մենաշնորհը։ Նման էլիտար խմբերը տվյալ հասարակության այլ անդամների նկատմամբ կազմում են քաղաքական-գաղափարական ազնվականությունը։ Ցեղապետությունը բնորոշ է ուշ նախնադարյան հասարակությանը։ Հայերենում լեզվական արտահայտությունից ելնելով հարկավոր է չխառնել ցեղապետությունը պետության հետ, քանի որ ցեղապետությունը հանդիսանում է մարդկության պատմության մեջ նախապետական կազմավորման ձև՝ հաջորդելով անգլուխ (ակեֆալ) համայնքներին և նախորդելով պետությանը։ == Գրականություն == Berezkin, Yu. E. 1995. "Alternative Models of Middle Range Society" and " 'Individualistic' Asia vs. 'Collectivistic' America?", in Alternative Pathways to Early State, Ed. N. N. Kradin & V. A. Lynsha. Vladivostok։ Dal'nauka։ 75–83. Carneiro, R. L. 1981. "The Chiefdom: Precursor of the State", The Transition to Statehood in the New World / Ed. by G. D. Jones and R. R. Kautz, pp. 37–79. Cambridge, UK – New York, NY։ Cam-bridge University Press. Carneiro, R. L. 1991. "The Nature of the Chiefdom as Revealed by Evidence from the Cauca Valley of Colombia", Profiles in Cultural Evolution / Ed. by A.T. Rambo and K. Gillogly, pp. 167–90. Ann Arbor, MI։ University of Michigan Press. Earle, T. K. 1997. How Chiefs Came to Power: The Political Economy of Prehistory. Stanford, CA։ Stanford University Press. Frantsouzoff S. A. 2000. "The Society of Raybūn", in Alternatives of Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, A.V. Korotayev, Dmitri Bondarenko, V. de Munck, and P.K. Wason (p. 258-265). Vladivostok։ Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences. Korotayev, Andrey V. 2000. Chiefdom: Precursor of the Tribe?, in Alternatives of Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, A.V. Korotayev, Dmitri Bondarenko, V. de Munck, and P.K. Wason (p. 242-257). Vladivostok։ Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences; reprinted in։ The Early State, its Alternatives and Analogues. Ed. by Leonid Grinin et al. (р. 300-324). Volgograd։ Uchitel', 2004. Kradin, Nikolay N. 2000. "Nomadic Empires in Evolutionary Perspective", in Alternatives of Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, A.V. Korotayev, Dmitri Bondarenko, V. de Munck, and P.K. Wason (p. 274-288). Vladivostok։ Far Eastern Branch of the Russian Academy of Sciences; reprinted in։ The Early State, its Alternatives and Analogues. Ed. by Leonid Grinin et al. (р. 501-524). Volgograd։ Uchitel', 2004. Kradin, Nikolay N. 2002. "Nomadism, Evolution, and World-Systems: Pastoral Societies in Theories of Historical Development", Journal of World-System Research 8։ 368-388. Kradin, Nikolay N. 2003. "Nomadic Empires: Origins, Rise, Decline", Nomadic Pathways in Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, Dmitri Bondarenko, and T. Barfield (p. 73-87). Moscow։ Center for Civilizational Studies, Russian Academy of Sciences. == Ծանոթագրություններ ==

Առցանց խանութ

Առցանց խանութ (անգլ.՝ online shop կամ անգլ.՝ e-shop), կայք, որը վաճառում է ապրանքներ համացանցի միջոցով։ == Նկարագրություն == Առցանց խանութը օգտվողներին թույլ է տալիս առցանց իրենց բրաուզերի կամ բջջային հավելվածի միջոցով ձևակերպել պատվերը, ընտրել վճարման և առաքման կարգը, վճարել։ Ընդ որում, ապրանքների վաճառքն իրականացվում է հեռահար եղանակով և սահմանափակումներ է դնում վաճառվող ապրանքների վրա։ Որոշ երկրներում կա ալկոհոլի, զենքի, ակնագործական իրերի և այլ ապրանքների առցանց վաճառքի արգելք ։ Երբ առցանց խանութը տրամադրված է թույլ տալ ընկերություններին գնել այլ ընկերություններից, այս գործընթացը կոչվում է բիզնեսը բիզնեսի համար (B2B)։ Տիպիկ առցանց խանութը թույլ է տալիս հաճախորդներին զննել ընկերության ապրանքների և ծառայությունների տեսականին, դիտել ապրանքների լուսանկարները, ինչպես նաև ուսումնասիրել տեղեկատվություն ապրանքի բնութագրերի և գների մասին։ Առցանց խանութները սովորաբար թույլ են տալիս գնորդներին օգտագործել «որոնման» գործառույթները՝ կոնկրետ մոդելներ, ապրանքանիշեր կամ իրեր գտնելու համար։ == Սոցիալական հետևանքներ == Ցանկացած ապրանք գտնելու և գնելու՝ թվային տարածության ընձեռած հնարավորությունը ջնջում է տարածքների սահմանները, չեզոքացնում ազգային ինքնությանը, վերացնում բոլոր հնարավոր խոչընդոտները, որոնք ինչ-որ կերպ հակադրում են որոշ մարդկանց մյուսներին անկախ նրանից, թե ինչպես է դա արտահայտվում՝ լեզվական, կրոնական, ռասայական սահմանափակումներ, նախապաշարմունքներ կամ թշնամություն ժողովուրդների միջև։ Հավանական է, որ հաջորդ սերունդը կդադարի գնումները դիտարկել որպես իրական տարածքում ինչ-որ տեղ տեղափոխվելու անհրաժեշտություն։ Առևտրի կենտրոնների դատարկվելը, շուկաներ և խանութներ շտապող քաղաքացիների թվի կրճատումը և տրանսպորտային ենթակառուցվածքների վրա ճնշումների նվազեցումը կիբեր առևտրի կարևոր հետևանքներն են, որոնք իրենց հերթին հանգեցնում են քաղաքային միջավայրի փոփոխությանը։ Համաձայն ՄԱԿ-ի և մի շարք մարքեթինգային գործակալությունների հետազոտությունների՝ COVID-19 համավարակի արդյունքում առցանց առևտուրը մեծ զարգացում է ապրել։ == Ծանոթագրություններ ==

Գալանիմադերե

Գալանիմադերե, գետ Սև ծովի ավազանում։ Սկիզբ է առնում Պոնտական լեռների հյուսիսային լանջերից, հոսելով Տրապիզոնի նահանգի Տրապիզոնի գավառով, ծովն է թափվում Տրապիզոնից արևմուտք։ Ավազանը գրեթե ամբողջությամբ անտառապատ է։ == Ծանոթագրություններ ==

Արթին Մադոյան

Արթին Մադոյան (1904), լիբանանահայ կոմունիստ քաղաքական գործիչ։ Նա Լիբանանի Կոմունիստական կուսակցության ամենանշանավոր առաջնորդն էր։ Նրան համարում էին Սիրիայի կոմունիստ առաջնորդ Խալեդ Բագդաշի «աջ ձեռքը»։ == Երիտասարդություն == Մադոյանն Ադանայից փախուստի դիմած կոշկակարի որդին էր : Պատանեկության տարիներին Մադոյանը «Հանթչագի» անդամ էր, բայց հետագայում դարձավ կոմունիստ։ Նա սովորել է Ստամբուլում և եղել է «Հանթչագ» սոցիալ-դեմոկրատական ուսանողների միության անդամ։ Մադոյանը ընկերացել է Բեդիկ Թորոսյանի հետ, որը հետագայում դարձել է Հայ կոմունիսատական կուսակցության ղեկավար։ == Սպարտակ և Կոմունիստական կուսակցության հիմնադրում == 1922 թվականի ամռանը Մադոյանը տեղափոխվեց Բեյրութ, որտեղ ընտանիքը ապաստան գտավ։ 1922 թվականին «Հանթչագի» սոցիալ-դեմոկրատական ուսանողների միությունը Բեյրութում մասնաճյուղ է հիմնել Մադոյանի հետ միասին և նրան նշանակել քարտուղար։ 1923 թվականին «Հանթչագ» ուսանողների միության մասնաճյուղը լուծարվեց, քանի որ Մադոյանը և Հայկազուն Բոյադյանը հիմնել էին հայկական կոմունիստական «Սպարտակ երիտասարդական» կազմակերպությունը։ Կազմակերպությունը կապեր էր պահպանում Հայ կոմունիստական կուսակցության և Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցության հետ։ Այն բաղկացած էր աշխատողներից ու ուսանողներից և ուներ մոտ 15 անդամ Բեյրութում, ինչպես նաև՝ Հալեպում, Ալեքսանդրետտայում, Մոսուլում և Զահլեում։ Մադոյանը «Սպարտակի» գլխավոր քարտուղարն էր։ 1925 թվականին Սպարտակը միաձուլվեց Լիբանանի Ժողովրդական կուսակցության հետ՝ կազմավորելով սիրիական-լիբանանյան կոմունիստական կուսակցությունը : Մադոյանը առաջին Կենտրոնական կուսակցության կոմիտեի վեց անդամներից մեկն էր։ Այն ժամանակ Մադոյանը Սուրբ Ժոզեֆի անվան բժշկական համալսարանի ուսանող էր։ == Գաղտնի աշխատանքներ == 1925-1927 թվականների սիրիական ապստամբության ընթացքում Մադոյանը կապեր է հաստատել Սուլթան ալ-Ատրաշի հետ և համագործակցել է Բեյրութի և Յեբել ալ-Դրուզեի հետ զենքի մաքսանենգության գործում։ 1926 թվականին Ֆրանսիայի իշխանությունները ձերբակալել են Մադոյանին : Երբ 1928 թվականին Կենտրոնական կոմիտեն վերակազմավորվեց, Մադոյանը մնաց դրա անդամ։ 1931 թվականին Մադոյանը Կենտրոնական Կոմիտեին ծանոթացրեց Խալեդ Բագդաշի հետ, որից անմիջապես հետո Բագդաշը դարձավ կուսակցության գլխավոր քարտուղար։ 1933 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1937 թվականը Բագդաշը մնաց Մոսկվայում, 1934 թվականին նա Մադոյանի առաջարկով դարձավ Կոմունիստական ինտերնացիոնալ կուսակցությունում արաբական կոմունիստական կուսակցությունների մշտական ներկայացուցիչը։ Բագդաշի բացակայության դեպքում Մադոյանն էր կազմակերպում կուսակցության ամենօրյա գործերը՝ Ֆարաջալլահ ալ-Հուլոյի և Նիկոլա Շավիի հետ միասին։ Մադոյանը Կոմունիստական ինտերնացիոնալին առաջարկել է ստեղծել ընդհանուր ղեկավարությամբ արաբական կոմունիստական կուսակցությունների ֆեդերացիա, բայց այդ գաղափարը չի հաստատվել Կոմունիստական ինտերնացիոնալի ղեկավարության կողմից՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով։ == 1934 թվականի ընտրություններ == Մադոյանը վիճեց Բեյրութի Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նստավայրի հետ 1934 թվականին Լիբանանի խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ։ Նա գտնվում էր նույն ցուցակում,ինչ Սասդեդդին Մոմնը (նույնպես կոմունիստական կուսակցության անդամ) և Իբրահիմ Հադադը : Նրանց քարոզարշավը կոչ էր անում աշխատավոր-գյուղացիական դաշինքը հասցնել ազգային անկախության, հողային բարեփոխումների, ժողովրդավարական ազատությունների և աշխատանքային իրավունքների աստիճանի : Առաջին փուլում Մադոյանը հավաքեց 565 ձայն, որոնցից 264-ը Մեդավար թաղամասից։ Երկրորդ փուլում նա հավաքեց 180 ձայն։ == Ժամանակավոր կուսակցության ղեկավար == Մադոյանի ղեկավարությամբ կուսակցությունը նորաստեղծ աշխատանքային շարժման մեջ զարգացրեց իր դերը, և ինչպես նաև 1936 թվականի սիրիական ապստամբության մեջ կարևոր դեր ունեցավ։ 1938 թվականի փետրվարին Մադոյանը՝ որպես խմբագիր, ստեղծեց հայկական կոմունիստական «Ժողովրդի ձայն» օրաթերթը։ == 1943 թվականի ընտրություններ == 1943 թվականի հունիսին Կոմունիստական կուսակցությունը խորհրդարանական ընտրություններում Մադոյանին ներկայացրեց, որպես Բեյրութի Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու իր թեկնածուն։ Այնուամենայնիվ 1943 թվականի օգոստոսի 27-ին Մադոյանի թեկնածությունը հանվել է։ == Համատեղ քարտուղարություն == 1944 թվականին սիրիա-լիբանանյան կոմունիստական կուսակցությունը բաժանվեց Լիբանանի և Սիրիայի առանձին կուսակցությունների (չնայած դեռ մի տեսակ միություն կար)։ Այնուամենայնիվ, 1950 թվականի օգոստոսին կողմերը պառակտելու որոշումը չեղյալ հայտարարվեց՝ կազմավորելով համատեղ քարտուղարություն ինչպես Սիրիայի, այնպես էլ Լիբանանի համար։ Քարտուղարությունը կազմված էր Բագդաշից, Մադոյանից և Հասան Քրեյթիմից։ == 1951 թվականի ընտրություններ == 1951 թ. Խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ, Մադոյանը կրկին ընտրվեց որպես Բեյրութի Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նստավայրի թեկնածու։ Նա հավաքեց 2765 ձայն (Բեյրութի ձայների 12,6%-ը)։ == 1953 թվականի ընտրություններ == 1953 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում Ռամկավար ազատական կուսակցությունը որոշեց չմտնել իրենց սեփական որևէ թեկնածուի հետ Բուրճ Համուդի ընտրատարածք, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու նստավայրի համար։ Կոմունիստական կուսակցությունը ձգտում էր օգտվել այս իրավիճակից՝ այնտեղ ուղարկելով Մադոյանին։ Ընտրություններից մեկ օր առաջ ոստիկանությունը Բուրճ Համուդում ձերբակալեց Մադոյանի նախընտրական քարոզչության քսանհինգ անդամներին։ Մադոյանը բողոք է ներկայացրել Արդարադատության նախարարությունում՝ ընդդեմ ձերբակալությունների։ Տիգրան Տոսբաթի դեմ միակ մրցակից Մադոյանը հավաքեց 709 ձայն (15.11%): 1954 թվականին Մադոյանը Կրատոմի, Ալ-Հուլոյի և Շոուի հետ միասին ստորագրեց կուսակցության պաշտոնական հաղորդագրությունը։ Քանի որ այդ ժամանակ կուսակցությունն արգելված էր, Լիբանանի կառավարությունը Մադոյանին և մյուս ստորագրողներին ռազմական պատասխանտվության տակ գցեց։ Նրանց մեկ ամսյա ազատազրկման էին ենթարկել։ == Խորհրդային կուսակցության 20-րդ համագումար == 1956 թվականին Մադոյանը Բագդաշի, Շավիի և Յուսուֆ Ֆիշալի հետ միասին մասնակցեց Խորհրդային Միության Կոմունիստական կուսակցության 20-րդ համագումարին։ == 1963 թվականի բանտարկության դատավճիռ == 1963 թվականին Մադոյանին դատապարտեցին մեկ տարվա ազատազրկման՝ կոմունիստական կուսակցության պաշտպանության մասին խոսելու համար։ == Քաղաքացիական պատերազմ == Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում հայաստանյան քաղաքական կուսակցությունների հանդիպումների ժամանակ Մադոյանը ներկայացնում էր Լիբանանի Կոմունիստական կուսակցությունը՝ Բարուռ Երեցյանի և Գառնիկ Ադդարյանի հետ միասին։ == Ինքնակենսագրություն == Մադոյանի ինքնակենսագրությունը եղել է «Կյանքը Բարիկադում։ Հիշողություններ և վկայություններ» գրքում, 1986 թվականին լույս է տեսել արաբերենով, իսկ 1988 թվականին հայերենով։ == Ծանոթագրություններ ==

Շարպեյ

Շարպեյ, ծագումով չինական որսորդական և պահապան շների ցեղատեսակ (հնագույն ժամանակաշրջանում նաև մարտական), որոնց առանձնահատկություններն են անսովոր խորը ծալքերով մաշկը և կապտասև լեզուն։ Միջին չափի ակտիվ և ամուր կառուցվածքի այս շան տեսակը ունի մաշկի հավելյալ ծալքեր գլխի և ուսերի շրջանում, փոքրիկ ականջներ և հաստ դունչ։ 1978 թվականին գրանցվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում, որպես այդ տարվա ամենահազվագյուտ շների տեսակ։ == Պատմություն == === Ծագում === Այս շների ծագման մասին քիչ բան է հայտնի, ընդ որում փաստաթղթերի մեծ մասը, որոնք կարող էին բացահայտել ցեղատեսակի ծագումը, այլ գրքերի հետ մեկտեղ ոչնչացվել են կայսեր Ցին Շիխուանդի կողմից մ.թ.ա. 213 թվականին։ Բայց կա երկու վարկած, ըստ որի շարպեյները առաջացել են կամ չաու-չաուներից, կամ հնագույն մաստիֆներից։ Այս մասին են խոսում անատոմիական նմանությունը և բնավորության որոշակի առանձնահատկությունները։ Ամեն դեպքում ԴՆԹ անալիզները ցույց են տալիս, որ այս ցեղատեսակը գոյություն անի ավելի քան 3000 տարի և հանդիսանում են այն չորս հիմնական պարզագույն ցեղատեսակներից մեկի հետնորդները, որոնցից առաջացել են բոլոր ժամանակակից շները։ === Հան դինաստիայի ժամանակաշրջան === Ամենայն հավանականությամբ շարպեյները դարեր շարունակ գոյություն են ունեցել Չինաստանի հարավային մարզերում։ Փաստերը վկայում են, որ ցեղատեսակը գոյություն է ունեցել ամենաուշը Հան դինաստիայի օրոք(մ.թ.ա. 202-220 թվականներ)։ Այս մասին են վկայում գերեզմանաքարերի քանդակները այս շան պատկերով։ Կավե քանդակները իրենցից ներկայացնում են կարճահասակ շներ, որոնք ունեն քառակուսի տեսք, կոր պոչ և խոժոռ հայացք։ Սակայն հստակ չի կարելի վստահեցնել այս պատկերների և շարպեյների նախահայրերի նույնությունը, քանի որ չինական արվեստը աչքի է ընկնում իր ոճականության բարձր աստիճանով, իսկ շները չեն դասվում չինացի նկարիչների սիրված օբյեկտների թվին։ === Տեսակի մարտական բնավորության վարկածը === Վստահ կարելի է ասել, որ չինական շարպեյը կամ նրա նախահայրերից որևէ մեկը եղել է մարտական շուն։ Այս մասին են խոսում նրա մարմնի կառուցվածքը, հատկապես հզոր ծնոտը, որով կարող է բռնել և պահել հակառակորդին։ Ծակող մազածածկույթը պաշտպանում է շարպեյներին վնասվածքներից, քանի որ հակառակորդին տհաճ է պահել այն բերանում։ Ըստ պատմաբանների տեղեկությունների, տեղի գյուղացիները սիրել են կռվացնել իրենց շներին։ Սրանով տարված են եղել նաև ծովահենները և նավաստիները, որոնք իրենց ժամանակն են անցկացրել նավահանգիստներում։ == Տեսակի նկարագիրը == === Գլուխ === Գլուխը մարմնի համեմատ բավական մեծ է։ Ճակատն ու այտերը կնճռոտ են, գանգը հարթ և լայն։ Քիթը խոշոր է և լայն, հաճախ սև, լայն բացված քթանցքներով։ Դունչը ցեղատեսակի տարբերակիչ առանձնահատկությունն է, որը հիմքից մինչև ծայր լայն է, շուրթերը լիքը։ Աչքերը մուգ, միջին չափի, նշաձև, խոժոռ արտահայտությամբ։ Ականջները շատ փոքրիկ, բավականաչափ հաստ, հավասարակողմ եռանկյան տեսքով, ծայրը թեթև կորացած, գանգի վրա բարձր տեղադրված, ծայրերը թեքված դեպի աչքերը, հպված գանգին։ === Լեզուն === Շարպեյի լեզուն, քիմքը և լնդերը կապտասև են, (բացի շարպեյներից այսպիսի լեզու հանդիպում է նաև չաու-չաուների, սպիտակ արջերի և ընձուղտների մոտ)։ Ստանդարտ տեսակի մոտ հանդիպում է լեզվի հետևյալ գունավորումը. կապույտ (մանուշակագույն, կապտասև), նարդոսագույն, և կապույտ` վարդագույն պտերով։ === Պոչ === Շարպեյների պոչը հիմքում հաստ է և կլոր, ծայրը՝ սուր։ Այս տեսակի առանձնահատկություններից է պոչի բարձր դիրքը։ Այն պետք է պտտված լինի ճիշտ շրջանաձև և թեքված դեպի մեջք։ === Մաշկ և մազածածկույթ === ==== Մաշկ ==== Շարպեյների եզակիությունը կայանում է մաշկի գերծալքավորությամբ։ Սա պայմանավորված է HAS2 գենի մուտացիայով, որը պատասխանատու է գիալուռոնային թթվի սինթեզի համար, որն էլ մաշկի գլխավոր կոմպոնենտներից է։ ==== Մորթի ==== Շարպեյներն ունեն մորթու երեք հիմնական տեսակ` ձիու (անգլ.՝ Horse-coat), վրձնի (անգլ.՝ Brush-coat) և արջի (անգլ.՝ Bear-coat): Ընդհանուր առմամբ մազածածկույթը կարճ է, կոշտ, ուղիղ ցցված մաշկի վրա, բայց ավելի փռված վերջույթների վրա։ Երկարությունը կախված է տեսակից և կազմում է 1-ից մինչև 2,5 սմ։ ==== Գույն ==== Շարպեյներն ունեն մորթու լայն գունային գամմա, որնք բաժանվում են երկու խմբի։ Մի խմբին տիպիկ է սև պիգմենտացիան դիմակի կամ վզկապի տեսքով, սրանք լինում են սև, երկնագույն, մարմնագույն, կարմիր։ Մյուս խմբին հատուկ է սևի իսպառ բացակայությունը։ Սրանք էլ լինում են մարմնագույն, ծիրանագույն, կարմիր, շականակագույն։ == Վարքագիծ և խառնվածք == Շարպեյները հանգիստ, անկախ, անկողմնապահ, ընտանիքին նվիրված շներ են։ Հասուն շները առանձնանում են զգուշավորությամբ և անվստահությամբ անծանոթների նկատմամբ։ Տեսողութունը մասամբ սահմանափակ է, կապված աչքերի խորադիր դրվածքի հետ, ինչի պատճառով էլ շարպեյները վախենում են կտրուկ շարժումներից։ Հաճախ նրանք դրսևորում են ագրեսիվ վրքագիծ այլ ցեղատեսակի շների հանդեպ, ինչը կանխելու համար հարկավոր է ձագերին վաղ հասակից սոցիալականացնել և վարժեցնել։ == Վարժեցում == Հոգեբանության պրոֆեսոր Ստենլի Քորենի «Շների բանականություն» (անգլ.՝ The Intelligence of Dogs) գրքում, շարպեյները դասված են վարժեցմանը ենթարկվելու միջին կարողություններով շների շարքին, որն էլ նշանակում է, որ հարկավոր է 25-ից 40 կրկնում նոր հրաման սովորելու համար։ Իսկ այն որ այն կկատարվի առաջին անգամից կազմում է 50%։ Վարկանիշային ցուցակում շարպեյները զբաղեցնում են 51-րդ տեղը 80-ից։ == Ծանոթագրություններ ==

Փոքրաշենի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Շիրակի մարզի Փոքրաշեն գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 1 հուշարձան (2 միավոր)։ == Տես նաև == Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ == Ծանոթագրություններ ==

Լաբրադոր ռետրիվեր

Լաբրադոր-ռետրիվեր, շան ամենահայտնի ցեղատեսակներից մեկը Կանադայում, Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում։ Առաջներում նրանց օգտագործում էին որպես աշխատանքային շներ, շուն - ուղեկցողներ և որպես շուն - փրկարարներ։ Ցեղատեսակը ծնունդ է առել Կանադայի արևելյան ափի Նյուֆաունդլենդում։ Ըստ շնաբուծության ամերիկյան ակումբի տվյալների համաձայն՝ ԱՄՆ-ում այն շների ամենատարածված ցեղատեսակն է == Ցեղատեսակի անվանումը == Հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ «Լաբրադոր» անվան ծագման երեք տեսակ կա։ Առաջին վարկածը պնդում է, որ առաջին լաբրադորները եղել են միայն սև և իրենց գունավորմամբ հիշեցրել են «լաբրադորիտ» ապար։ Հնարավոր է, որ հենց ի պատիվ այդ քարի են դրել ցեղատեսակի անունը։ Երկրորդ վարկածը պնդում է, որ լաբրադորների նախնիները ծագել են Լաբրադոր թերակղզում։ Իսկ երրորդը, որ լաբրադորներին այդպես կոչել են պորտուգալացիները իրենց հրաշալի աշխատունակության համար, կոչելով իրենց լաբրադորներ (labrador), որը պորտուգալերենի թարգմանության մեջ նշանակում է «ջանադիր»։ == Պատմություն == Լաբրադորների պատմությունը սկսվում է 19–րդ դարից։ Այդ ժամանակ Նյուֆաունդլենդ կղզում գոյություն ուներ այսպես կոչված « փոքրիկ նյուֆաունդլենդ»ը, որը եղել է ձկնորսների հավատարիմ ընկեր։ Անգլիացի Փիթեր Հոքերը Միացյալ Թագավորություն տարավ մի քանի այդպիսի անձնավորության, որոնց կոչեց «St. John’s Breed of Newfoundland»: Այդ շներին Գանգրաբրդե ռետրիվերի հետ և, հնարավոր է, Անգլիական ֆոքսհաունդի և Սեթթերի հետ խաչասերերումից, հայտնվել է Լաբրադորը։ Ցեղատեսակի առաջին ստանդարտը հաստատվել է 1887 թվականին։ 1903 թվականին բրիտանական Kennel Club-ում ճանաչվել են միայն սև Լաբրադորները, սակայն XX դարում ևս մեկ թույլատրելի գույն դարձավ հարդագույնը, ավելի ուշ նաև՝ շոկոլադագույնը։ Ռուսաստանում Լաբրադորները հայտնվել են 60-ականների վերջին և 70-ականների սկզբին։ Դեղին լաբրադորներ Շոկոլադագույն լաբրադորներ == Նկարագրություն == Ցեղատեսակի պահանջները վերգրված են FCI № 122 ստանդարտում։ === Արտաքին տեսքը === Ամուր կազմվածքով, եռանդուն, լայն գանգատուփով, լայն և խորը կողոսկրերով կուրծք՝ գոտկատեղը և ետևի մասը լայն են և ամրակուռ։ Լաբրադորները միջին չափի են, արուի քաշը 29-36կգ է, էգինը՝ 25-32կգ։ === Վարքագիծ և խառնվածք === Լաբրադորները ունեն լավ բնավորություն և շատ աշխույժ են:Գերակտիվ՝ եթե նրանց հետ զբաղվես։ Ունեն հրաշալի մորթի, թույլ կծվացք, որը թույլ է տալիս չվնասելով բռնել թռչունին։ Ունեն սեր ջրի հանդեպ, շատ լավ որսորդներ են։ Շատ հարմարվող և հավատարիմ ընկերներ են։ Լինելով բնավորությամբ բարի՝ ոչ ագրեսիվ է, ոչ էլ՝ չափից ավելի համեստ։ Ըստ Կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի դասակարգման, նա պատկանում է 8-րդ՝ ռերիվերների և սպանիելների խմբին։ Լաբրադորը որսորդական շուն է, որը շնորհիվ իր յուրահատուկ ունակությունների կարող է ծառայել որպես ուղեկցող, փրկարար և պայթուցիկ նյութերի ու թմրանյութերի որոնող։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ցեղատեսակի պատմությունը, կարևոր ամսաթվեր ISBN 5-17-015230-2 ISBN 5-85684-396-7 Լաբրադորների պատմությունը Ռուսաստանում Լաբրադոր-Ռետրիվերը

Գորգոս

Գորգոս, գետ Հայկական լեռնաշխարհում, Տիգրիսի ձախակողմյան վտակը։ Հիշատակվում է հունական աղբյուրներում, ոմանք նույնացնում են Մեծ Զաբի հետ, որը հավանաբար սխալ է։ == Ծանոթագրություններ ==

Կրապիվինցի (գյուղ, Ռոմնիի շրջան)

Կրապիվինցի (ուկրաիներեն՝ Кропивинці), գյուղ Ուկրաինայի Սումիի մարզի Ռոմնիի շրջանում։ 2001 թվականի տվյալներով Կրապիվինցի գյուղում բնակվում էր 82 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Կաբաթաշ

Կաբաթաշ, գյուղ Օսմանյան կայսրությունում, Տրապիզոնի վիլայեթի Ունիեի գավառակում։ Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ Նրանք բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է աքսորի ճանապարհին։ == Աղբյուրներ == «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն == Տես նաև == Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն

Ալան Մաուբրեյ

Ալֆրեդ Էրնեստ Ալլեն (անգլ.՝ Alfred Ernest Allen, օգոստոսի 18, 1896(1896-08-18), Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - մարտի 25, 1969(1969-03-25), Հոլիվուդ, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), բրիտանական կինոյի և թատրոնի դերասան, ով հասել է մեծագույն հաջողությունների Հոլիվուդում։ == Կենսագրություն == Ալֆրեդ Էրնեստ Ալլենը ծնվել է 1896 թվականի օգոստոսի 18-ին Լոնդոնում։ Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ բանակում ծառայելու համար պարգևատրվել է ռազմական մեդալով՝ քաջության համար։ Պատերազմից հետո նա միացել է թատերախմբին, որի հետ շրջել է ԱՄՆ-ում։ Կեղծանունով Ալան Մաուբրեյ դերասանը իր դեբյուտը նշել է 1931 թվականին «Աստծո նվերը կանանց» ֆիլմում։ Որպես խիստ բնավորությամբ դերասան Մաուբրեյը նկարահանվել է ավելի քան 140 ֆիլմերում։ Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ Մաուբրեյը «Սատանան Հիտլերի հետ» ֆիլմում խաղացել է Սատանայի դերը։ 1953-1954 թվականներին դերասանը «Գնդապետ Խամֆրի Ֆլեկ» հեռուստասերիալում ստացել է Դյումոնի դերը։ 1954-1955 թվականներին նա խաղացել է «Միկկի Ռունի։ Էյ, Միլլիգան» սիթքոմում։ Ալան Մաուբրեյը մահացել է 1969 թվականի մարտի 25-ին սրտի կաթվածից։ Թաղված է Կալվեր-Սիթիի Սև Խաչ գերեզմանատանը։ == Ֆիլմագրություն == 1933 - Շերլոկ Հոլմս։ Կարմիր դասեր 1934 - Աղջիկ Միսսուրիից 1935 - Բեքքի Շարփ 1936 - Ցանկություն 1936 - Շոտլանդացի Մարիա 1936 - Իմ ծառա Գոդֆրին 1941 - Լեդի Գամիլտոն 1941 - Գիշերային մղձավանջ 1943 - Պալատականի քույրը - ''Ջենկինս'' == Ծանոթագրություններ ==

Էֆենդի Կապիև

Էֆենդի Մանսուրովիչ Կապիև (մարտի 13, 1909(1909-03-13), Kumukh, Kazikumukhsky Okrug, Դաղստանի մարզ, Ռուսական կայսրություն - հունվարի 27, 1944(1944-01-27), Պյատիգորսկ, Ստավրոպոլի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), լակ սովետական արձակագիր, գրականագետ, հրապարակախոս, պոետ, թարգմանիչ, ստեղծագործել է ռուսերեն, լակերեն, կումիկերեն։ == Կենսագրություն == Էֆենդի Կապիևը, ազգությամբ լակ, ծնվել է Դաղստանի Կումուխ բնակավայրում՝ վարպետ-տնայնագործի՝ փորագրողի, ոսկերչի ընտանիքում։ Մանկությունն անց է կացրել Ստավրոպոլում՝ գտնվելով այնտեղ հոր հետ, այնտեղ էլ սովորել է ռուսերեն, ծանոթացել Պուշկինի և Կոլցովի բանաստեղծություններին։ 1919 թվականին Կապիևների ընտանիքը վերադարձավ Դաղստան և հաստատվեց Թեմիր Խան Շուրում, որտեղ Էֆենդին նախ հաճախեց մանկապարտեզ, իսկ այնուհետև՝ Բույնակի մանկավարժական ուսումնարանին կից գործող գիշերօթիկ դպրոց։ 1928 թվականից՝ Բույնակի մանկավարժական տեխնիկումն ավարտելուց հետո, Աքսայի յոթամյա դպրոցում դասավանդում էր ռուսերեն։ 1929 թվականի ապրիլին ձերբակալվեց՝ տեղի բնակիչներից մեկի՝ ցարական նախկին սպա Բուդայ խանի հետ կապ ունենալու կասկածով։ 1930 թվականին կոմերիտմիության ուղեգրով սովորել է Լենինգրադի մեքենաշինական ինստիտուտում, սակայն հիվանդության պատճառով կիսատ է թողել ուսումը և վերադարձել Դաղստան։ Աշխատել է կումիկական «Ընկեր» թերթում, ավելի ուշ՝ «Դաղստանի շինարարություն» և «Հանուն կոմունիստական լուսավորչության» ամսագրի պատասխանատու քարտուղար։ 1932 թվականի սկզբից Դաղստանի պրոլետարական գրողների միության պատասխանատու քարտուղարն էր։ Պատրաստվում էր Գրողների համադաղստանյան առաջին համագումարին (1934), խմբագրում էր «Գրոհ» գրական-գեղարվեստական ամսագրի միակ համարը և «Դաղստանի պոետները» գիրքը։ Գրողների համադաղստանյան առաջին համագումարին Կապիևը մտավ Դաղստանի գրողների միության ղեկավարների կազմի մեջ, ԽՍՀՄ գրողների առաջին համագումարի պատվիրակ ընտրվեց։ Խորհրդային Միության և ինքնավար հանրապետությունների մի խումբ գրականագետների հետ հանդիպել է Մաքսիմ Գորկու հետ՝ մերձմոսկովյան Գորկի Լենինսկիե գյուղում գտնվող նրա ամառանոցում, որտեղ կարդում էր իր բանաստեղծությունների թարգմանությունները։ Նույն թվականից դարձավ ստեղծված ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ։ 1935 թվականին տեղափոխվեց Պյատիգորսկ, որտեղ աշխատում էր «Երիտասարդ լենինական» թերթի խմբագրությունում։ Նույն թվականին նա եղավ Աշաղա Ստալում՝ Դաղստանի ժողովրդական պոետ Սուլեյման Ստալսկու տանը, որտեղ երկու գրողների համագործակցությունը սկսվեց (գրողներն այդ ժամանակ արդեն ծանոթ էին, քանի որ երկուսն էլ Դաղստանի և խորհրդային գրողների առաջին համագումարների պատվիրակներ էին)։ 1937 թվականից պրոֆեսիոնալ կերպով զբաղվում էր գրական գործունեությամբ, շատ էր ճանապարհորդում Դաղստանում՝ հավաքելով և գրի առնելով դաղստանցի պոետների, բանավոր պոեզիայի ներկայացուցիչների ստեղծագործություններն ու ժողովրդական նյութերը։ 1938 թվականի դեկտեմբերին Մոսկվայի գրողների ակումբում՝ վիպասանների տասնօրյակին կարդացել է «Պոետ» ձեռագրի գլուխներից մեկը։ 1940 թվականին Մոսկվայում մասնակցել է Բանահավաքների համամիութենական համագումարին․ նոյեմբերին Մախաչկալայի Պատմության, լեզվի և գրականության ինստիտուտում կայացած ստեղծագործական մտավորականության հետ հանդիպման ժամանակ կարդացել է «Պոետ» ձեռագրի գլուխներ, որի գլխավոր հերոսի նախատիպը դարձավ Ստալսկին։ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ հիվանդության պատճառող չզորակոչվեց Կարմիր բանակ։ Պատերազմի առաջին օրերից Պյատիգորսկի պաշտպանության քաղկոմիտեի հանձնարարությամբ հանդես էր գալիս հիվանդանոցներում, հակաֆաշիստական հանրահավաքներին, ռազմաճակատ մեկնող զինվորների, պաշտպանական կառույցների շինարարների առջև՝ ընթերցելով իր ստեղծագործությունները։ 1942 թվականի հունվարին Սեմյոն Բաբաևսկու հետ գործուղվեց Հարավային ռազմաճակատ՝ Ստավրոպոլի հեծելազորի դիվիզիա՝ զինվորների և նրանց հերոսական սխրանքների մասին գիրք գրելու նպատակով։ «Ռազմաճակատի կազակները» գիրքը հրատարակվեց Պյատիգորսկում, բայց ընթերցողին այն չհասավ․ ողջ տպաքանակը ոչնչացվեց զավթիչների կողմից։ 1942 թվականի աշնանը որպես «Դաղստանի ճշմարտություն» թերթի հատուկ թղթակից՝ գտնվում էր Մոզդոկի մոտ գործող զորքում։ Շուտով թերթի էջերում հայտնվեցին նրա ակնարկները՝ «Կարա Կարաևի ջոկատում», «Գերմանացիների նամակները Կովկասից» և այլն։ 1942 թվականի նոյեմբերի 27-ից աշխատում էր Հյուսիս-կովկասյան ռազմաճակատի «Առա՜ջ, հանուն հայրենիքի» թերթում՝ որպես ազատավարձու թղթակից։ 1944 թվականի հունվարի 21-ին հոսպիտալացվեց Պյատիգորսկի № 5430 հիվանդանոց, որտեղ մահացավ հունվարի 27-ին՝ ստամոքսի խոցի վիրահատությունից հետո։ == Ստեղծագործությունները == «Լեռնցիների երգեր» (1939 թ.), հրատարակվել է Մոսկվայում, «Փորագրություն քարի վրա» (1940 թ.), հրատարակվել է Մոսկվայում, «Բանաստեղծը» (1940 թ.) նովելների շարք, հրատարակվել է 1944 թ․–ին։ «Ճակատային ակնարկներ» (1942-1943 թթ.), հրատարակվել է 1944 թ․–ին, «Հուշատետրեր» («Դաղստանյան տետր», 1934-1940 թթ.), «Ճակատային օրագիր», (1941-1944 թթ.)։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == «Капиев Эффенди Мансурович (1909—1944)»։ Пятигорская ЦБС։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-04-20-ին։ Վերցված է 2013-04-06

Դրուժնոե (գյուղ, Սիմֆերոպոլի շրջան)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ԴրուժնոեԴրուժնոե (ուկրաիներեն՝ Дружне, Ղրիմի թաթարերեն՝ Cafer Berdi), գյուղ Ուկրաինայի Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության Սիմֆերոպոլի շրջանում։ Բնակավայրը նախկինում նաև անվանվել է Ջաֆեր-Բերդի։ 2001 թվականի տվյալներով Դրուժնոե գյուղում բնակվում էր 310 մարդ։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Խալիսկո (նահանգ)

Խալիսկո, Հալիսկո, (իսպ.՝ Jalisco; իսպաներեն արտասանություն։ [xaˈlisko]), պաշտոնական անվանումը՝ Խալիսկոյի ազատ և ինքնավար նահանգ (Estado Libre y Soberano de Jalisco), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկը։ Վարչական կենտրոնը Գվադալախարա քաղաքն է։ Ըստ 2010 թվականի տվյալների՝ բնակչությունը 7 350 682 մարդ է։ Տարածքը կազմում է 80 137 կմ2։ == Ստուգաբանություն == Նահանգի անվանումը նշանակում է «ավազե հարթավայր», ծագել է ացտեկական xalli բառից (նշանակում է т «ավազ» կամ «հող») և ixtli (նշանակում է «դեմք» կամ «հարթավայր») և -co (վայր) մասնիկից։ == Աշխարհագրություն == Խալիսկոն սահմաններ ունի Նայարիտ նահանգի հետ (հյուսիս-արևմուտք), Սակատեկասի և Ագուասկալենտեսի հետ (հյուսիս), Գուանախուատոյի (արևելք), Կոլիմայի և Միչոականի հետ (հարավ), արևմուտքում ողողվում է Խաղաղ օվկիանոսով։ Նահանգի տարածքը կազմում է 80 137 կմ2, որը կազմում է Մեքսիկայի տարաքի 4, 09 % -ը։ Խալիսկոյի տարածքում են գտնվում Մեքսիկական բարձրավանդակը, Արևելյան Սիեռա Մադրեն (4054 մ), Արևմտյան Սիեռա Մադրեն (3150 մ), Տրանս մեքսիկական հրաբխային գոտին։ Խալիսկոյի տարածքում է գտնվում Մեքսիկայի ամենախոշոր քաղցրահամ լիճը՝ Չապալան։ == Բնակչություն == 2010 թվականին Խալիսկոյի բնակչությունը կազմել է 7 350 682 մարդ։ Կյանքի միջին տևողությունը 73 տարի է տղամարդկանց, 77, 8 տարի՝ կանանց համար։ Բնակչության 95 %-ը կաթոլիկ է։ Գվադալախարայում է բնակվում 4 434 252 մարդ։ Խոշոր քաղաքեր Գվադալախարա - 1 494 134 Սապոպան - 1 243 538 Տլակեպակե - 608 187 Տոնալա - 478 981 Տլախոմուլկո դե Սունգա - 416 552 Պուերտո Վալյարտա - 255 725 Լագոս դե Մերենո - 153 855 Էլ Սալտո - 138 585Խալիսկոյի առավել բազմամարդ հնդկացիական էթնիկ խումբը ուինչոլիներն են, որոնք կենտրոնացած են նահանգի հյուսիսային հատվածում՝ Բոլանոս, Ուէխուկիլա օ Վիլլա Գերերո համայնքներում։ Նահանգի հարավային մասում՝ Տուսպան և Տոնիլա համայնքներում ապրում են նաուաները։ Իսպանացիների և ֆրանսիացների սպիտակամորթ ժառանգները կազմում են բնակչության 85 %-ը, մետիսները՝ 15 %-ը։ == Վարչական բաժանում == Ունի 125 համայնք, որոնք ընդգրկված են 12 շրջանների մեջ։ Regíón Norte Región Altos Norte Región Altos Sur Región Ciénega Región Sureste Región Sur Región Sierra de Amula Región Costa Sur Región Costa Norte Región Sierra Occidental Región Valles Región Centro == Քույր քաղաքներ == Վաշինգտոն Շանհայ, Չինաստան Կալիֆորնիա == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Պաշտոնական կայք Խալիսկո նահանգի հնդկացիների պատմությունը Նահանգի կոնգրեսը Խալիսկոյի գերագույն դատարանը Archived 2011-12-20 at the Wayback Machine.

Տիկին պետքարտուղար

«Տիկին պետքարտուղար» (անգլ.՝ Madam Secretary), ամերիկյան հեռուստասերիալ է, որի գլխավոր դերակատարներն են Բարբարա Հոլը և Թեա Լեոնին։ Սերիալը մեկնարկել է CBS-ի եթերում 2014-2015 եթերաշրջանում։ 2019 թվականի հունվարի 7-ից նախագիծը ցուցադրվում է Առաջին ալիքի եթերում։ 2014 թվականի մայիսի 9-ին CBS-ը 2014-2015 թվականների եթերաշրջանում ցուցադրելու համար պատվիրեց հեռուստասերիալի առաջին եթերաշրջանի նկարահանումը։ Փորձնական դրվագը քննադատներից ստացել էր խառը վերանայումներ։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 27-ին ալիքը հաստատեց հեռուստասերիալը և պատվիրեց առաջին եթերաշրջանի արտադրությունը։ 2015 թվականի հունվարի 12-ին ալիքը պատվիրեց երկրորդ եթերաշրջանը։ 2016 թվականի մարտի 25-ին CBS-ը պատվիրեց երրորդ եթերաշրջանի արտադրությունը։ 2017 թվականի մարտի 23-ին սերիալը երկարաձգվեց չորրորդ եթերաշրջանի համար։ 2018 թվականի ապրիլի 18-ին պատվիրվեց հինգերորդ եթերաշրջանի արտադրությունը։ == Սյուժե == Գործող պետքարտուղարը զոհվում է ավիավթարի հետևանքով ու նրա պաշտոնը նախագահ Կոնրադ Դալտոնը վստահում է ԿՀՎ-ի նախկին վերլուծաբան Էլիզաբեթ Մըքքորդին։ Վերջինիս՝ կարծրատիպերը կոտրելու ունակությունն ու արդյունավետ մտածողությունը կարևորագույն հատկանիշներն են, որոնք անհրաժեշտ են համաշխարհային քաղաքականության բարդությունները հաղթահարելու ու արդյունավետ որոշումներ կայացնելու համար։ == Դրվագներ == == Ծանոթագրություններ ==

Սեմ Լիվիթ

Սեմ Լիվիթ (անգլ.՝ Sam Leavitt, փետրվարի 6, 1904(1904-02-06), Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - մարտի 21, 1984(1984-03-21), Վուդլենդ Հիլզ, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի կինոօպերատոր։ «Չխոնարհվող գլուխներ» ֆիլմում լավագույն օպերատորական աշխատանքի համար «Օսկար» մրցանակի դափնեկիր։ == Կենսագրություն == Ծնվել է 1904 թվականի փետրվարի 6-ին Նյու Յորքում՝ ԱՄՆ-ում։ 1926 թվականից սկսել է աշխատել կինոյում որպես ընթերակա և երկրորդ օպերատոր։ Որպես հիմնական կինոօպերատոր առաջնաելույթ է ունեցել 1932 թվականին «Սեր և կիրք» ֆիլմում։ Հայտնի է ռեժիսոր Ռասսել Ռաուսի «Գող», Սթենլի Կրամերի «Չխոնարհվող գլուխներ» և «Գուշակիր, ով կգա ընթրիքին», Օթթո Փրեմինգերի «Սպանության անատոմիա» և «Հետևանք», ինչպես նաև Սեմյուել Ֆուլերի «Արյունոտ կիմոնո» և Սեմ Պեկինպի «Մայոր Դանդի» ֆիլմերում։ 1935 թվականից Ամերիկական կինոօպերատորների միության անդամ է։ Մահացել է 1984 թվականի մարտի 21-ին ԱՄՆ-ի Վուդլենդ Հիլզ քաղաքում։ == Ֆիլմագրություն == 1952՝ Գող/The Thief (ռեժիսոր Ռասսել Ռաուս ) 1954՝ Աստղ է ծնվել/A Star Is Born (ռեժիսոր Ջորջ Քյուքոր) 1955՝ Ոսկե ձեռքով մարդը/The Man with the Golden Arm (ռեժիսոր Օթթո Փրեմինգեր) 1958՝ Չխոնարհվող գլուխներ/The Defiant Ones (ռեժիսոր Սթենլի Կրամեր) 1959՝ Սպանության անատոմիա/Anatomy of a Murder (ռեժիսոր Օթթո Փրեմինգեր) 1959՝ Պորք Չոփ Հիլլ բարձունք/Pork Chop Hill (ռեժիսոր Լյուիս Մայլսթոուն) 1959՝ Արյունոտ կիմոնո/The Crimson Kimono (ռեժիսոր Սեմյուել Ֆուլեր) 1960՝ Հետևանք/Exodus (ռեժիսոր Օթթո Փրեինգեր) 1962՝ Խորհուրդ և համաձայնություն/Advise & Consent (ռեժիսոր Օթթո Փրեմինգեր) 1965՝ Մայոր Դանդի/Major Dundee (ռեժիսոր Սեմ Պեկինպա) 1966՝ Բեթմեն/Batman (2 սերիա, ռեժիսոր Ռոբերտ Բաթլեր) 1967՝ Գուշակիր, ով կգա ընթրիքին/Guess Who’s Coming to Dinner (ռեժիսոր Սթենլի Կրամեր ) 1968՝ Վնասատուների թիմ/The Wrecking Crew (ռեժիսոր Ֆիլ Կարլսոն ) 1975՝ Մարդն ապակե կրպակում/The Man in the Glass Booth (ռեժիսոր Արթուր Հիլլեր) == Մրցանակներ և անվանակարգեր == «Օսկար» մրցանակ լավագույն օպերատորական աշխատանքի համար 1959 թվականի դափնեկիր «Չխոնարհվող գլուխներ» ֆիլմի համար 1960 թվականին առաջադրվել է «Սպանության անատոմիա» ֆիլմի համար 1961 թվականին առաջադրվել է «Հետևանք» ֆիլմի համար 1953 թվականին առաջադրվել է «Ոսկե գլոբուս» մրցանակի «Գող» ֆիլմում լավագույն օպերատորական աշխատանքի համար։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == В Интернет-энциклопедии кинооператоров(անգլ.)

Վալերի Տոդորովսկի

Վալերի Պետրովիչ Տոդորովսկի (ռուս.՝ Вале́рий Петро́вич Тодоро́вский, մայիսի 8, 1962(1962-05-08), Օդեսա, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս կինոռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր։ Ռուս կինոռեժիսոր Պյոտր Տոդորովսկու որդին։ == Կենսագրություն == Վալերի Տոդորովսկին ծնվել է 1962 թվականի մայիսի 8-ին Օդեսայում, կինոռեժիսոր Պյոտր Եֆիմովիչ և Միրա Գրիգորևնա Տոդորովսկիների ընտանիքում։ 1978 թվականին նկարահանվել է Յուլի Ռայզմանի «Տարօրինակ կինը» (ռուս.՝ «Странная женщина») ֆիլմում՝ կատարելով գլխավոր հերոսի որդու դերը։ 1984 թվականին Վալերի Տոդորովսկին ավարտել է Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի համառուսական պետական ինստիտուտի բեմական ֆակուլտետը (Կիրա Պարամոնովի և Իսայ Կուզնեցովի արվեստանոց)։ 2005 թվականին Վալերի Տոդորովսկին Լեոնիդ Լեբեդևի ու Վադիմ Գորյանինովի հետ հիմնադրել է «Красная стрела» կինոընկերությունը։ 2012 թվականի փետրվարի 3-ին պաշտոնապես գրանցվել է որպես Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի թեկնածու Միխայիլ Պրոխորովի վստահված անձ։ == Անձնական կյանք == Առաջին կինը՝ Նատալյա Տոկարևա (ծնվել է 1965 թվականին), գրող և սցենարիստ Վիկտորյա Տոկարևայի դուստրը, Որդին՝ Պյոտր Տոդորովսկի (ծնվել է 1986 թվականին), լրագրող, սովորել է ռեժիսորական դասընթացներում, Թոռ՝ Սերգեյ (ծնվել է 2007 թվականին), Թոռ՝ Աննա (ծնվել է 2008 թվականին), Դուստր՝ Եկատերինա Տոդորովսկայա (ծնվել է 1995 թվականին), սովորել է Մոսկվայի պետական համալսարանի օտար լեզուների ֆակուլտետոմ, Երկրորդ կինը՝ Եվգենյա Խիրիվսկայա (Բրիկ, ծնվել է 1981 թվականին), կինոյի և թատրոնի ռուս դերասանուհի, Դուստր՝ Զոյա (ծնվել է 2009 թվականին)։ == Ֆիլմագրություն == === Ռեժիսոր === 1990 – Դիակառք (ռուս.՝ Катафалк) 1991 – Սեր (ռուս.՝ Любовь) 1994 – Մերձմոսկովյան երեկոներ (ռուս.՝ Подмосковные вечера) 1998 – Խուլերի երկիրը (ռուս.՝ Страна глухих) 2002 – Սիրեկանը (ռուս.՝ Любовник) 2004 – Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը (ռուս.՝ Мой сводный брат Франкенштейн) 2007 – Тиски 2008 – Ստիլյագաներ (ռուս.՝ Стиляги) 2013 – Ձնհալ (ռուս.՝ Оттепель) 2017 – Մեծ (ռուս.՝ Большой) === Սցենարիստ === 1986 – Նմանակը (ռուս.՝ Двойник), Անդրիս Կոլբերգսի հետ համահեղինակությամբ 1987 – Շքախմբի մարդը (ռուս.՝ Человек свиты) 1988 – Աստծո խարազան (ռուս.՝ Бич божий) 1990 – Գամբրինուս (ռուս.՝ Гамбринус) 1990 – Ծովագայլ (ռուս.՝ Морской волк) 1991 – Օդանցք (ռուս.՝ Отдушина) 1991 – Սեր (ռուս.՝ Любовь) 1993 – Սև ջրի վրա (ռուս.՝ Над тёмной водой) 1998 – Խուլերի երկիրը (ռուս.՝ Страна глухих) 2006 – Վերջին զարկը (ռուս.՝ Последний забой) 2013 – Ձնհալ (ռուս.՝ Оттепель) === Պրոդյուսեր === 1991 – Կիքս (ռուս.՝ Кикс) 1997 – Օձի աղբյուր (ռուս.՝ Змеиный источник) 1999-2000 – Կամենսկայա (ռուս.՝ Каменская) 1999 – Երկրպագուն (ռուս.՝ Поклонник) 2001 – Ընտանեկան գաղտնիքներ (ռուս.՝ Семейные тайны) 2001 – Մոսկովյան պատուհաններ (ռուս.՝ Московские окна) 2002 – Օրենք (ռուս.՝ Закон) 2002 – Կամենսկայա-2 (ռուս.՝ Каменская 2) 2002 – Տարտարենը Տարասկոնից (ռուս.՝ Тартарен из Тараскона) 2002 – Բրիգադա (ռուս.՝ Бригада) 2002 – Տայգա։ Կենդանի մնալու դասընթաց (ռուս.՝ Тайга. Курс выживания) 2003 – Կամենսկայա-3 (ռուս.՝ Каменская 3) 2003 – Կայարան (ռուս.՝ Вокзал) 2003 – Ապուշը (ռուս.՝ Идиот) 2003 – Երկրի լավագույն քաղաքը (ռուս.՝ Лучший город Земли) 2003 – Բախտի գծեր (ռուս.՝ Линии судьбы) 2003 – Տղամարդիկ չեն լացում (ռուս.՝ Мужчины не плачут) 2004 – Կուրսանտներ (ռուս.՝ Курсанты) 2004 – Երկկենցաղ մարդ (ռուս.՝ Человек-амфибия) 2004 – Կանայք առանց կանոնների խաղում (ռուս.՝ Женщины в игре без правил) 2004 – Երկինք և հող (ռուս.՝ Небо и земля) 2004 – Կարմիր կապելլա (ռուս.՝ Красная капелла) 2005 – Վարպետը և Մարգարիտան (ռուս.՝ Мастер и Маргарита) 2006 – Պիրանիայի որս (ռուս.՝ Охота на пиранью) 2006 – Վերջին զարկը (ռուս.՝ Последний забой) 2006 – Թիթեռի համբույր (ռուս.՝ Поцелуй бабочки) 2006 – Հետհաշվարկ (ռուս.՝ Обратный отсчёт) 2006 – Կոմս Մոնտենեգրո (ռուս.՝ Граф Монтенегро) 2007 – 7 խցիկներ (ռուս.՝ 7 кабинок) 2007 – Մամլակ (ռուս.՝ Тиски) 2008 – Ճոճանակ (ռուս.՝ Качели) 2008 – Ս. Ս. Դ. (ռուս.՝ С. С. Д.) 2008 – Ստիլյագաներ (ռուս.՝ Стиляги) 2009 – Դետեկտիվ գործակալություն «Իվան և Մարիա» (ռուս.՝ Детективное агентство «Иван да Марья») 2010 – Կանդագար (ռուս.՝ Кандагар) 2010 – Մինչև 16 տարեկան երեխաներին... (ռուս.՝ Детям до 16…) 2013 – Շագալ-Մալևիչ(ռուս.՝ Шагал — Малевич) 2013 – Աշխարհագրագետը խմել է գլոբուսը (ռուս.՝ Географ глобус пропил) 2013 – Ձնհալ (ռուս.՝ Оттепель) 2014 – Поддубный 2014 – Լադոգա (ռուս.՝ Ладога) 2014 – Ուրախ երեխաներ;) (ռուս.՝ Весёлые ребята;)) 2017 – Լավատեսը (ռուս.՝ Оптимисты) 2017 – Մեծ (ռուս.՝ Большой) 2018 – Տիեզերքի մասնիկը (ռուս.՝ Частица вселенной) 2018 – Садовое кольцо 2018 – Ագռավ (ռուս.՝ «Ворона») == Մրցանակներ և անվանակարգեր == 1990 – Մամուլի հատուկ մրցանակ և Մոսկվայի «Дебют-90» կինոփառատոնի մրցանակ – «Դիակառք» ֆիլմի համար 1991 – Մանհեյմի միջազգային կինոփառատոնի գրան պրի – «Դիակառք» ֆիլմի համար 1992 – Սմոլենսկի «Созвездие» կինոփառատոնի մրցանակ դերասանների հետ ռեժիսորի լավագույն աշխատանքի համար – «Սեր» ֆիլմի համար 1994 – «Ոսկե խնձոր» մրցանակ տարվա լավագույն ֆիլմի համար (Մոսկվա) – «Մերձմոսկովյան երեկոներ» ֆիլմի համար 1994 – Կինոմամուլի մրցանակ «Ֆիլմ, որ որոշում է տարվա կինոոճը» (Մոսկվա) – «Մերձմոսկովյան երեկոներ» ֆիլմի համար 1998 – Սանկտ Պետերբուրգի «Виват, кино России!» VI կինոփառատոնի գրան պրի – «Խուլերի երկիրը» ֆիլմի համար 1998 – «Արծաթե մեխ» IV կինոֆորումի գլխավոր մրցանակ (Սոչի) – «Խուլերի երկիրը» ֆիլմի համար 1998 – Կինոքննադատների ու կինոմամուլի ազգային «Ոսկե խոյ» մրցանակ «Տարվա լավագույն ֆիլմ» անվանակարգում – «Խուլերի երկիրը» ֆիլմի համար 2002 – «Կինոտավր» ХIII ռուսական բաց կինոփառատոնի գրան պրի – «Սիրեկանը» ֆիլմի համար 2004 – «Կինոտավր» XV ռուսական բաց կինոփառատոնի գրան պրի – «Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը» ֆիլմի համար 2004 – «Կինոտավր» փառատոնի կինոգետների ու կինոքննադատների գիլդիայի մրցանակ – «Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը» ֆիլմի համար 2004 – Մոսկվայի XXVI միջազգային կինոփառատոնի մրցանակ ռուսական ծրագրի լավագույն ֆիլմի համար – «Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը» ֆիլմի համար 2004 – Կինոմամուլի միջազգային ֆեդերացիայի մրցանակ Կառլովի Վարիի միջազգային կինոփառատոնում – «Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը» ֆիլմի համար 2004 – «Ոսկե արծիվ» մրցանակ «Լավագույն ռեժիսորական աշխատանք» կատեգորիայում, ինչպես նաև ներկայացվել է «Լավագույն խաարկային ֆիլմ» անվանակարգում – «Իմ խորթ եղբայր Ֆրանկենշտեյնը» ֆիլմի համար 2009 – «Ոսկե արծիվ» մրցանակ լավագույն խաղարկային ֆիլմի համար – «Ստիլյագաներ» ֆիլմի համար 2009 – «Նիկա» մրցանակ լավագույն խաղարկային ֆիլմի համար – «Ստիլյագաներ» ֆիլմի համար Ներկայացվել է «Նիկա» մրցանակի «Ռեժիսորական լավագույն աշխատանք» և «Լավագույն խաղարկային ֆիլմ» անվանակարգերում 1995 – «Մերձմոսկովյան երեկոներ» ֆիլմի համար 1999 – «Խուլերի երկիրը» ֆիլմի համար 2003 – «Սիրեկանը» ֆիլմի համար 2009 – «Ստիլյագաներ» ֆիլմի համար 2013 – Ռուսաստանի կինեմատոգրաֆիական արվեստի ակադեմիայի խորհրդի 2013 թվականի «Նիկա» հատուկ մրցանակ «Հեռուստատեսային կինեմատոգրաֆիական արվեստում ոունեցած ստեղծագործական ձեռքբերումների համար» – «Ձնհալ» սերիալի համար. 2015 – «Ոսկե արծիվ» մրցանակ հեռուստատեսային լավագույն ֆիլմի համար – «Ձնհալ» սերիալի համար 2015 – Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության 2015 թվականի մրցանակ մշակույթի բնագավառում – «Ձնհալ» հեռուստատեսային սերիալի ստեղծման համար 2018 – Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար I աստիճանի մեդալ – հայրենական մշակույթի, արվեստի, զանգվածային լրատվության միջոցների զարգացման գործում ունեցած մեծ ներդրման և բազմամյա բեղմնավոր գործունեության համար 2018 – Մոսկվայի քաղաքապետի մրցանակ «Կինոարվեստում Մոսկվայի կերպարի ստեղծման համար» (առաջին տեղ) – «Մեծ» ֆիլմի համար == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Վալերի Տոդորովսկի (անգլ.) Internet Movie Database կայքում Интервью газете «Новое Человечество» Archived 2008-02-03 at the Wayback Machine. Վալերի Տոդորովսկին «Сеанс» ամսագրի կայքում Archived 2008-05-15 at the Wayback Machine. Валерий Тодоровский: «Кино надо делать честно, достойно и талантливо». Интервью Валерия Тодоровского «Нашей газете» (Швейцария, 2013) Интервью Валерия Тодоровского корреспонденту «Известий» Михаилу Верещагину (Москва, 2013) Archived 2017-05-12 at the Wayback Machine.

Նովայա Վոլյա

Նովայա Վոլյա (ուկրաիներեն՝ Нова Воля), գյուղ Ուկրաինայի Վոլինի մարզի Ստարովիժևի շրջանում։ Հիմնադրվել է 1939 թվականին։ 2001 թվականի տվյալներով Նովայա Վոլյա գյուղում բնակվում էր 53 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 0,476 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 111,34 մարդ/կմ²։ == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.) 2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.) Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.)

Ահարոն Եդեսիացի

Ահարոն Եդեսիացի (ծննդյան և մահվան թվականներն անհայտ են, Ուռհա), 12-13-րդ դարերի հայ բժիշկ, ով համարվում է բժշկական մի ամբողջ դինաստիայի հիմնադիր։ == Կյանք և գործունեություն == Ահարոնի կենսագրության մասին շատ քիչ բան է հայտնի։ Նա ծնունդով եղել է Եդեսիա քաղաքից։ Ծննդյան և մահվան տարեթվերն անհայտ են, սակայն հիմնական գործունեությունը թվագրվում է 12-րդ դարի վերջին և 13-րդ դարի սկզբին։ Ամիրդովլաթ Ամասիացին իր «Անգիտաց անպետ» աշխատության մեջ հիշատակում է Ահարոնին և նրա սերունդներին՝ որդիներ Ստեփանոսին և Չոշլինին, ինչպես նաև Հակոբին, Սարգիսին, Դեղինին, Սիմավոնին և Վահրամին՝ նրանց դասելով Մխիթար Հերացու հետ միևնույն հարթության վրա։ Ամիրդովլաթ Ամասիացին նշել է, որ վերջիններս «գրել են բազմաթիվ գրքեր դեղերի ազդեցության և օգտական հատկությունների մասին»։ Այս սերնդի գործունեությունը, ամենայն հավանականությամբ, կապված է եղել կիլիկյան բժշկական դպրոցի հետ։ Չնայած հայկական բժշկական դասագրքերում առկա հիշատակություններին (ընդհուպ մինչև 17-րդ դար), Ահարոնի և նրա հաջորդների աշխատություններից և որևէ մեկն ամբողջությամբ չի պահպանվել։ Մինչ մեր օրերը հասել են Ստեփանոս բժշկի «Ծաղիկ» բժշկական աշխատության որոշ հատվածներ, որոնք ավելի ուշ շրջանի հայ բժիշկներ, մասնավորապես Ասար Սեբաստացին, ներառել են իրենց աշխատությունների մեջ։ Այդ հատվածներում պահպանվել են Ահարոնի հեղինակային մի քանի բաղադրատոմսեր, որոնք վերաբերում են բժշկության տարբեր ուղղություններին՝ խոցի բուժում, ականջի ինֆեկցիոն վարակում, ճողվածքի բուժում և այլն։ == Ծանոթագրություններ ==

Եղեգնուտի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Լոռու մարզի Եղեգնուտ գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 50 հուշարձան (15 միավոր)։ == Տես նաև == Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ == Ծանոթագրություններ ==

Գվինևրա

Գվինևրա ( ( ) վալլիերեն՝ Gwenhwyfar pronunciation ; բրետոներեն՝ Gwenivar), հաճախ գրվում է նաև Գվենևեր, արթուրյան լեգենդներում Արթուր արքայի կինն ու թագուհին։ Ներկայացվել է ինչպես ստոր ու պատեհապաշտ դավաճան, այնպես էլ որպես ազնիվ ու առաքինի տիկին։ Առաջին անգամ նրա մասին նշվել է 12-րդ դարում Ջեոֆրի Մոնմաուտցու կողմից գրված «Բրիտանիայի թագավորների պատմություն» աշխատության մեջ, սակայն շարունակում է լեգենդի ժամանակակից մեկնաբանություններում հանրահայտ կերպար լինել։ Ուշ միջնադարյան ասպետական վեպերում սյուժետային հիմնական գծերից մեկը Գվինևրա թագուհու սիրային կապն է իր ամուսնու գլխավոր ասպետ ու ընկեր Լանսելոթի հետ, որն անուղղակիորեն հանգեցնում է Արթուրի ու շատ ուրիշների մահվանն ու թագավորության կործանմանը։ Այս պատմությունն առաջին անգամ հիշատակվել է Կրետյեն դե Տրուացու «Լանսելոթ՝ սայլի ասպետը» աշխատության մեջ ու դարձել 13-րդ դարի լանսելոթ-գրեյլյան արձակի հիմնական թեման ու Թոմաս Մելորիի «Արթուրի մահը» վեպի սյուժեի մի մասը։ == Անուն == Գվենվիֆար անվան սկզբնական ուելսական տարբերակը կարելի է թարգմանել որպես «Սպիտակ կախարդուհի» կամ «Սպիտակ փերի/ուրվական»։ Ոմանք ենթադրել են, որ անունը կարող է ծագած լինել Gwenhwy-fawr, այսինքն «Գվենվի Մեծ» բառակապակցությունից ի տարբերություն իր քրոջ՝ Գվենվիախի անվան, որը նշանակում է «Գվենվի Անկարևոր»։ Ջեոֆրի Մոնմաուտցին լատիներենով անունը ներկայացրել է որպես Գանհումարա, ուելսեցի պատմաբան Ջերալդ Ուելսեցին նրան անվանել է Ուենուերեյա, իսկ 15-րդ դարի միջին կոռներեն Bewnans Ke պիեսի մեջ նրան անվանում են Գվինևեր։ Թոմաս Մելորին թագուհուն անվանել է Գվենիվերե, որի ժամանակակից անգլերեն տարբերակը Ջենիֆերն է։ == Միջնադարյան գրականության մեջ == === Ծագում և ընտանիք === Ուելսական պատմություններից մեկում Արթուր արքան ամուսնանում է երեք Գվենիֆարների հետ։ Առաջինը գվենթցի Քիվիրդի դուստրն էր, երկրորդը՝ Գրեյդավլցի Գվիթիրի դուստրը, իսկ երրորդը՝ Գոգֆրան Գավրի («Հսկայի») դուստրը։ Ուելսական մեկ այլ պատմության մեջ հիշատակվում է միայն Գոգֆրան Գավրի դուստրը։ Պատմությունների մեծ մասում Գվինևրան զավակներ չունի, բացառությամբ «Պարլեսվուասի» և «Պարցիֆալի» (Լոհոլթ անունով Արթուրի որդին) և Alliterative Morte Arthure աշխատության։ Վերջին գործի մեջ Գվինևրան հոժարակամ դառնում է Մորդրեդի կենակիցն ու նրան երկու որդի պարգևում, թեև մահացող Արթուրը հրամայում է սպանել երեխաներին, բայց խնայում է Գվինևրային, քանի որ ներում է նրան։ Ուելսական տրիադներում նշվում է Արթուրի որդիների մասին, թեև նրանց ուղղակի ծագումն այնքան էլ պարզ չէ։ Ընտանիքի մյուս անդամները նույնպես անորոշ են։ Լանսելոթ-գրեյլյան արձակում նշվում է խորթ քրոջ ու եղբոր մասին, բայց նրանից ոչ մեկը որևէ այլ տեղ չի հիշատակվում։ Ավելի ուշ շրջանի գրականության մեջ որպես թագուհու հայր նշվում է Լեոդեգրանսը։ Թագուհու մոր մասին հիշատակումները բացակայում են, սակայն երբեմն նշվում է, որ նա մահացել է, ինչպես օրինակ միջին ֆրանսերեն «Արթուրի արկածները» ռոմանսում, որտեղ Ինգլվուդ անտառում մոր տեսիլքը հայտնվում է Գվինևրային ու Գավեյնին։ Որոշ գործերում նշվում են նաև զարմիկներ։ === Պատկերումներ === Գվինևրայի մասին ամենավաղ հիշատակումը հանդիպում է մոտավորապես 1136 թվականին գրված Ջեոֆրեյի Historia-ում։ Այնտեղ ասվում է, որ Բրիտանիայի ամենահայտնի գեղեցկուհի Գվինևրան մորական կողմից ծագում էր հռոմեական ազնվական ընտանիքից և դաստիարակվել է Կորնուոլի դուքս Կադո ապ Գարենի մոտ։ Արթուրը նրան թողնում է իր զարմիկ Մորդրեդի խնամքին ու ինքը մեկնում Եվրոպա՝ պատերազմելու հռոմեացի աառջնորդ Լուցիուս Տիբերիուսի դեմ։ Ամուսնու բացակայությամբ Գվինևրան գայթակղվում է Մորդրեդով և ամուսնանում նրա հետ, իսկ վերջինս իրեն թագավոր է հռչակում և գրավում Արթուրի գահը, որից հետո Արթուրը վերադառնում է Բրիտանիա և կռվում Մորդրեդի հետ ճակատագրական Կամլանի ճակատամարտում։ Հետագա շրջանի հեղինակներն օգտագործում են նրա լավ և վատ հատկանիշներն ավելի խոր կերպար ստեղծելու համար, որը մեծ դեր է խաղում պատմությունների մեջ։ Նրան գովերգում են իր խելքի, ընկերասիրության ու ազնվազարմության համար, մինչդեռ մյուս կողմից Գվինևրան ներկայացվում է որպես ոխակալ շնացող ու գայթակղող կին, որը դավեր նյութելով սպանում է այն տիտղոսակիր հերոսին, ում չի կարողանում գայթակղել։ Նա կուրանալով պատժվում է վերջինիս գաղտնի սիրո՝ Էվըլոն կղզու հեքիաթային արքայադուստր լեդի Տրիամորի կողմից (որին ոմանք նույնացնում են Մորգանա փերիի հետ)։ Լատիներեն վեպում Գվինևրային՝ որպես Գվենդոլենա թագուհու, վերագրվում են մարգարեական հատկություններ։ Այս պատմություններն արմատապես տարբերվում են Գվինևրային ու նրա մահը նկարագրելիս։ 15-րդ դարի իտալական La Tavola Ritonda վեպում Գվինևրան հանկարծամահ է լինում ամուսնու մահվան մասին իմանալով։ «Պարլեսվուասում» սըր Քեյի կողմից Լոհոլթի սպանության լուրն է ստիպում նրան մահանալ վշտից, որից հետո նրան թաղում են Լոհոլթի գլխի հետ։ Մեկ այլ տարբերակում Գվինևրան չար թագուհի է, որն իշխում է հաղթանակած Մորդրեդի հետ, մինչև Կլոր սեղանի վերջին ասպետ Լանսելոթը չի սպանում նրան․ նրա դիակը թաղում են գերեվարված Մորդրեդի հետ, որը սովամահ լինելուց առաջ ուտում է այն։ Մոտավորապես 1200 թվականին գրված մեկ այլ տարբերակում Արթուրն ինքն է Գվինևրային մասնատում՝ Մորդրեդին գլխատելուց հետո։ === Ֆրանսիական գրականության մեջ === Ֆրանսերեն ասպետական վեպերում և դրանց հիման վրա հետագայում ստեղծված աշխատություններում Գվինևրան Լեոդեգրանս թագավորի դուստրն է, որը ծառայել է Արթուրի հորը՝ Յութեր Պենդրագոնին և որին վերջինիս մահից հետո վստահվել է Կլոր սեղանը։ Այս պատմություններում Լեոդեգրանսի թագավորությունն ընկած է բրետոնական Քարհեյզ (այժմյան Կարե-Պլուգեր) քաղաքի մոտ։ Քաղաքից դեպի հարավ և արևելք ընկած դաշտերում Արթուրը պաշտպանում է Լեոդեգրանսին՝ հաղթանակ տանելով Ռայենսի թագավորի նկատմամբ, որի արդյունքում հանդիպում և ամուսնանում է Գվինևրայի հետ։ Լեգենդի այս տարբերակում Գվինևրան նշանվում է Արթուրի հետ վերջինիս կարիերայի սկզբում։ Սակայն երբ Լանսելոթը վերադառնում է մայրցամաքից, Գվինևրան անմիջապես հափշտակվում է նրանով։ Նրանք սիրային հարաբերություններ են ստեղծում, որը հանգեցնում է Արթուրի կործանմանը։ Սիրահարներն իրենց առաջին գիշերն անցկացնում են հենց այն օրը, երբ կնոջը դավաճանող Արթուրը քնում է Կամիլ անունով գեղեցկուհի սաքսոն արքայադստեր հետ։ Արթուրը հետագայում ևս անհավատարիմ է գտնվում «կեղծ Գվինևրա» դրվագում, որտեղ Գվենվիախը՝ Գվինևրայի խորթ քույրը, նրան սիրո ըմպելիք է տալիս Գվինևրային դավաճանելու համար, և որին Արթուրն ընդունում է որպես իր երկրորդ կին՝ դեմ գնալով անգամ Հռոմի պապի կարգադրությանը, քանի որ Գվինևրան փախել է Լանսելոթի հետ Գեյլհաուտի թագավորությունում ապրելու։ Ֆրանսիական արձակի հեղինակներն այսպիսով փորձում են արդարացնել Գվինևրայի ու Լանսելոթի դավաճանությունը՝ պախարակելով Արթուրի հեղինակությունը։ Սակայն Մելորիի «Արթուրի մահը» վեպն Արթուրին նկարագրում է որպես կնոջը բացարձակ հավատարիմ ամուսնու, որը հաջողությամբ դիմադրում է կախարդների հնարքներին, բացառությամբ «կեղծ Գվինևրա» դրվագի։ Գվինևրան երեք անգամ մեղադրվում է դավաճանության մեջ, այդ թվում՝ մեկ անգամ կախարդության համար։ Նրա այժմ արդեն ոչ այնքան գաղտնի սիրավեպը բացահայտվում է իր երդվյալ թշնամու ու Արթուրի խորթ քրոջ՝ Մորգանա փերիի կողմից, և Լանսելոթն ստիպված է լինում փախչել որպես իր արքային ու ընկերոջը դավաճանած մեկը։ Ստիպված լինելով պաշտպանել իր պատիվը՝ Արթուրը դժկամորեն կնոջը դատապարտում է խարույկի վրա այրվելու։ Իմանալով, որ Լանսելոթն ու իր ընտանիքը կփորձեն ընդհատել մահապատիժը, արքան իր ասպետներից շատերին ուղարկում է խարույկը հսկելու, թեև Գավեյնը հրաժարվում է մասնակցել։ Լանսելոթը ժամանում է իր ազգականների ու հետևորդների հետ թագուհուն փրկելու։ Գավեյնի եղբայրներ Գահերիսն ու Գարեթը սպանվում են տեղի ունեղած մենամարտի ժամանակ, ինչը Գավեյնին կատաղության է հասցնում ու նա թագավորին դրդում է բաց առճակատման դուրս գալ Լանսելոթի հետ։ Գվինևրան հետագայում Լանսելոթի դղյակից վերադառնում է Արթուրի մոտ ու ներում ստանում (Արթուրն սկսում է կասկածել, թե Գվինևրան երբևէ իրեն դավաճանել է)։ Երբ թագավորը Լանսելոթի հետևից մեկնում է Ֆրանսիա, նա կնոջը թողնում է Մորդրեդի հսկողության տակ, որը որոշում է ինքն ամուսնանալ թագուհու հետ ու գրավել Արթուրի գահը։ Լեգենդի որոշ տարբերակներում Գվինևրան համաձայնում է Մորդրեդի առաջարկին։ Նորից դավաճանության մասին լսելով՝ թագավորը վերադառնում է Բրիտանիա ու Կամլանի ճակատամարտում սպանում Մորդրեդին։ Սակայն իր ստացած վերքերը ևս ծանր են լինում ու Մորգանան նրան տեղափոխում է Էվըլոն կղզին։ Արթուրի մահից հետո Գվինևրան մեկուսանում է մենաստանում՝ որպես պատիժ իր անհավատարմության համար․ նրա զղջումն անկեղծ է ու անփոփոխ․ Լանսելոթին չի հաջողվում համոզել նրան գնալ իր հետ։ Գվինևրան մի վերջին անգամ է հանդիպում Լանսելոթին, անգամ հրաժարվում է համբուրել նրան ու վերադառնում է մենաստան, որտեղ անցկացնում է իր կյանքի մնացած մասը։ == Ժամանակակից մշակույթում == Արթուրյան լեգենդի ժամանակակից մեկնաբանություններում Գվինևրայի նկարագրությունները շատ բազմազան են, մեծի մասամբ որովհետև ժամանակակից հեղինակները նրա մասին պատմության որոշ հատվածներ դուրս են թողնում։ Չնայած Լանսելոթի հետ իր անպատշաճ սիրավեպին, մի շարք ժամանակակից մեկնաբանություններում նրան ներկայացնում են այդ սիրավեպի մեջ միտումնավոր ներքաշված լինելու մեջ, թեև նրա իսկական սերն Արթուրն է։ Մյուսները Լանսելոթի նկատմամբ նրա տարվածությունը բացատրում են նախքան Արթուրի հետ ամուսնանալն ունեցած հարաբերությամբ։ == Տես նաև == Արթուր արքայի ընտանիք Տրիստան և Իզոլդա == Ծանոթագրություններ == == Օգտագործված գրականություն == Bromwich Rachel (2006)։ Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain (3 ed.)։ University of Wales Press։ ISBN 978-0708313862 Bruce Christopher W. (1999)։ The Arthurian Name Dictionary։ Taylor & Francis։ ISBN 978-0-8153-2865-0 Coghlan Ronan (1991)։ Encyclopaedia of Arthurian Legends։ Element Books։ ISBN 978-1-85230-199-6 Hopkins Andrea (2004)։ The Book of Guinevere: Legendary Queen of Camelot։ Saraband։ ISBN 9781887354042 Korrel Peter (1984)։ An Arthurian Triangle: A Study of the Origin, Development, and Characterization of Arthur, Guinevere, and Modred։ Brill Archive։ ISBN 978-9004072725 Mediavilla Cindy (1999)։ Arthurian Fiction: An Annotated Bibliography։ Scarecrow Press։ ISBN 978-0-8108-3644-0 Noble Peter (1972)։ «The Character of Guinevere in the Arthurian Romances of Chretien de Troyes»։ The Modern Language Review 67 (3): 524–35։ ISSN 0026-7937։ JSTOR 3726121։ doi:10.2307/3726121 Walters Lori (2001)։ Lancelot and Guinevere: A Casebook։ Routledge։ ISBN 978-0415939119 Webster Kenneth Grant Tremayne (1951)։ Guinevere: A study of her abductions։ Turtle Press == Արտաքին հղումներ == Guinevere at The Camelot Project

Ֆերդինանդ Հոդլեր

Ֆերդինանդ Հոդլեր (գերմ.՝ Ferdinand Hodler, մարտի 14, 1853(1853-03-14)[…], Բեռն, Շվեյցարիա - մայիսի 19, 1918(1918-05-19)[…], Ժնև, Շվեյցարիա), շվեյցարացի նկարիչ, Մոդեռն ոճի խոշորագույն ներկայացուցիչ։ 1871-1876 թվականներին սովորել է (հիմնականում նաև աշխատել) Ժնևում՝ Բ. Մեննի մոտ։ Ձգտել է մարդկային և տիեզերական կեցության (կամ մարդու և պատմության) միաձուլությունն արտահայտող մասշտաբային, «համամարդկային» թեմաների ստեղծման։ Հոդլերի հասուն շրջանի նկարներին («Գիշեր», 1890 թվական, «Օր», 1898-1900 թվականներ, «Փայտահատ» (1910, բոլորը՝ Գեղարվեստի թանգարան, Բեռն), «Հայացք դեպի անսահմանություն» 1916, Կունստհաուզ, Ցյուրիխ) բնորոշ են կոմպոզիցիոն ռիթմերի պաթետիկ լարվածությունը, բներանգի զուսպ դեկորատիվությունը, որոնք առավել օրգանական բնույթ ունեն նրա մոնումենտալ–դեկորատիվ աշխատանքներում («Ենայի ուսանողների ելույթը 1813-ին», որմնանկար, 1908–09, Համալսարան, Ենա): Ֆերդինանդ Հոդլերն ստեղծել է նաև դիմանկարներ և ալպյան վեհասքանչ տեսարաններով բնանկարներ: == Կենսագրություն == Ծնվել է աղքատ հյուսնի բազմանդամ ընտանիքում: Ութ տարեկան է եղել, երբ տուբերկուլյոզին զոհ են գնացել հայրն ու կրտսեր եղբայրներից երկուսը: Նկարչության առաջին դասերն առել է խորթ հորից, այնուհետև մեկնել է Թուն, որտեղ աշակերտել է տեղացի նկարիչ Ֆերդինանդ Զոմերին: Վաղ շրջանի իր գործերը, որ հիմնականում բնանկարներ էին, վաճառել է զբոսաշրջիկներին ու այդ կերպ ապրուստի միջոցներ վաստակել: 1871 թվականին ոտքով հասել է Ժնև, դարձել նկարիչ Բարտելեմի Մեննի աշակերտը: == Պատկերասրահ == Դիմանկարներ Ժանրային և այլաբանական նկարներ Բնանկարներ == Գրականություն == Hauptman, William, & Hodler, Ferdinand (2007). Hodler. Milan: 5 continents. ISBN 978-88-7439-362-6 «Hodler, Ferdinand». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite. == Ֆիլմագրություն == Ferdinand Hodler – Das Herz ist mein Auge, реж. Heinz Bütler, Швейцария, 2004, документален, 74 мин. == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Ferdinand Hodler exhibition at Kunstmuseum, Berna(չաշխատող հղում) Images of his work on Wikiart.org Bibliographie sélective, revue et augmentée, des articles parus de 1875 à 1918 sur le peintre Ferdinand Hodler Documents publiés sur le peintre Ferdinand Hodler

Մորթեն Թիլդում

Մորթեն Թիլդում (նորվ.՝ Morten Tyldum, մայիսի 19, 1967(1967-05-19), Բերգեն, Նորվեգիա), նորվեգացի կինոռեժիսոր և պրոդյուսեր։ Առավել հայտնի է իր «Իմիտացիայի խաղ» ստեղծագործությունով։ Թիլդումի ստեղծագործությունն առաջադրվել է «Օսկար»-ի ութ անվանակարգերում, այդ թվում` «լավագույն ֆիլմ» և «լավագույն ստեղծագործություն»։ == Կենսագրություն == Մորթեն Թիլդումը ծնվել է 1967 թվականի մայիսի 19-ին Նորվեգիայում։ Մանկուկ հասակից երազել է դառնալ մեծ երաժիշտ, սակայն ընդունվել և ավարտել է Նյու Յորքի գեղարվեստի դպրոցը։ Չնայած սրա, նա հետագայում փոխում է իր տեսակետները։ == Կարիերա == Իր կարիերայի սկզբում Մորթենն աշխատել է Նորվեգիայի հեռուստատեսությունում, նկարահանվել է տեսահոլովակներում, գովազդներում և նույնիսկ կարճամետրաժ ֆիլմերում։ Իր առաջին հեղինակային ստեղծագործությունը, որով նա նշեց իր նորամուտը, դա «Ընկերը» ստեղծագործություններ էր, որը թողարկվել է 2003 թվականին։ 2008 թվականին նկարահանել է «Ընկած հրեշները» ֆիլմը, որն առաջադրվել է հինգ անվանակարգերում։ Իր ստեղծագործությունների գլուխգործոցը՝ «Իմիտացիայի խաղ» բրիտանացի հայտնի ծածկագիր Ալան Թյուրինգի մասին պատմական դրաման նկարահանվել է 2014 թվականին։ Այն առաջադրվել է «Օսկար» մրցանակի 8 անվանակարգերում։ == Ծանոթագրություններ ==

Զատիկի նապաստակ

Զատիկի նապաստակ (նաև անվանում են Զատիկի ճագար), Զատիկի խորհրդանիշ, որը պատկերվում է որպես Զատկի ձու բերող ճագար։ Ծագելով գերմանական լյութերականության շրջանում՝ «Զատիկի նապաստակն» ի սկզբանե խաղացել է դատավորի դեր, որը որոշել է, արդյոք երեխաները հնազանդ թե անհնազանդ են եղել Զատկի ժամանակահատվածի սկզբում։ Նապաստակը երբեմն պատկերվում է հագուստով։ Ավանդույթի համաձայն՝ նա իր զամբյուղի մեջ երեխաների տներն է բերում գունավոր ձվեր, կոնֆետներ, երբեմն նաև խաղալիքներ, և դրանով նմանվում Սանտա Կլաուսին և Մանուկ Հիսուսին, քանի որ նրանք երկուսն էլ երեխաների համար նվերներ են բերում համապատասխան տոների նախօրեին։ Սովորույթն առաջին անգամ հիշատակվել է 1682 թվականին Գեորգ Ֆրանկ ֆոն Ֆրանկենիյի «De ovis paschalibus» («Զատկի ձվերի մասին») աշխատության մեջ, հղում անելով Զատիկի նապաստակի գերմանական ավանդույթին, որում նապաստակը ձվեր էր բերում երեխաների համար։ == Խորհրդանիշներ == === Ճագարներ և նապաստակներ === Նապաստակը տարածված պատկեր է եղել միջնադարյան եկեղեցական արվեստում։ Հնում մարդիկ (ինչպես օրինակ՝ Պլինիոս Ավագը, Պլուտարքոսսը և Էիլանը) հավատում էին, որ նապաստակները հերմաֆրոդիտ են։ Այն գաղափարը, որ նապաստակը կարող էր բազմանալ առանց կուսությունը կորցնելու, հանգեցրել է Մարիամ Աստվածածնի հետ դրա կապին․ երբեմն նապաստակների կարելի է հանդիպել գունագեղ ձեռագրերում և Հյուսիսային Վերածննդի՝ Աստվածածնի և Մանուկ Հիսուսի նկարներում։ Կարող է նաև կապված լինել Սուրբ Երրորդության հետ, ինչպես երեք նապաստակների պատկերազարդումը որոշ եկեղեցիների վրա։ === Ձվեր === Ձվերը Հին աշխարհում օգտագործվել են որպես պտղաբերության խորհրդանիշ։ Մ.թ. 1-ին դարում փյունիկյան ձվերի պատկերապատման միջոցով դրանք դարձել են քրիստոնեության խորհրդանիշ, որը կապված է վերածննդի հետ, իսկ Զատկի հետ սկսել են կապվել միջնադարյան Եվրոպայում, ու դրանք ուտելն արգելվել է Մեծ պահքի ընթացքում։ Այդ ժամանակի Անգլիայում Մեծ պահքի նախորդ շաբաթ օրը երեխաները սովորություն են ունեցել դռնեդուռ գնալու, որպեսզի ձու խնդրեն։ Մարդիկ ձվերը հանձնել են երեխաներին որպես հատուկ հյուրասիրություն։ Որպես հատուկ ուտեստ ձվերը հավանավար ներկված էին լինում, քանի որ կազմում էին Զատիկի տոնակատարության մի մասը։ Հետագայում գերմանացի բողոքականները պահպանել են Զատկին գունավոր ձվեր ուտելու սովորույթը, չնայած նրանք հրաժարվել էին պահքի ավանդույթից։ Որոշ ծաղիկների հետ եփված ձվերը փոխում են իրենց գույնը՝ գարունը բերելով տներից ներս․ ոմանք ժամանակի ընթացքում ավելացրել են նաև ձվի նախշազարդման սովորույթը։ Մինչ այժմ Արևելյան Ուղղափառ եկեղեցու շատ քրիստոնյաներ սովորաբար իրենց Զատկի ձվերը կարմիր են ներկում՝ արյան գույնով, ի խորհրդանշումն զոհաբերված Հիսուսի արյան (և գարնան ժամանակ կյանքի թարմացման)։ Օգտագործվում է նաև կանաչ գույնը, որը խորհրդնշում է երկարատև ձմեռվանից հետո նորաբողբոջ սաղարթները։ Ուկրաինացիների՝ Զատիկի ձու նախշելու արվեստը թվագրվում է հնագույն, նախաքրիստոնեական ժամանակներով։ Արվեստի այս տեսակի տարբերակներ հանդիպում են նաև արևելյան և կենտրոնական եվրոպական այլ մշակույթներում։ Ձու բերող նապաստակի գաղափարը ԱՄՆ է հասել 18-րդ դարում։ Գերմանացի բողոքական ներգաղթյալներն իրենց երեխաներին պատմում էին Osterhase-ի մասին (երբեմն էլ ասում էին Oschter Haws)։ Hase նշանակում է «նապաստակ», ոչ թե «ճագար», և հյուսիսարևմտյան Եվրոպայի ժողովրդական բանահյուսության մեջ այն իսկապես նապաստակ է։ Ըստ ավանդույթի՝ միայն լավ երեխաներն են գունավոր ձվեր նվեր ստացել այն բույնի մեջ, որը նրանք պատրաստում էին իրենց կեպիների ու գլխարկների մեջ Զատիկից առաջ։ == Ենթադրյալ կապ Օստարայի հետ == 1835 թվականին Յակոբ Գրիմը իր «Գերմանական դիցաբանություն» աշխատության մեջ նշել է․ «Զատկի նապաստակն ինձ համար անհասկանալի է, բայց հավանաբար նապաստակը Օստարայի (գարնան աստվածուհի) սուրբ կենդանին էր»։ Այս գաղափարը կրկնել են այլ հեղինակներ, այդ թվում՝ Չարլզ Իսահակ Էլթոնը և Չարլզ Ջ․ Բիլսոնը։ 1961 թվականին Քրիստինա Հոլը գրել է․ «Նապաստակը Էասթերի (կամ Օստարա)՝ գարնան և արշալույսի սաքսոնական աստվածուհու, սուրբ կենդանին էր»։ Տեսակետը, թե Օստարան նապաստակ ուղեկից է ունեցել, որը զատկի նապաստակն է դարձել, ժողովրդականորեն ընդունվել է 1933 թվականին BBC-ի նկարահանած «Shadow of the Hare» վավերագրական ֆիլմում որպես փաստ ներկայացվելուց հետո։ Dictionary of English Folklore օքսֆորդյան բառարանում նշված է, որ «... չկա ապացույցների անգամ մի նշույլ», որ նապաստակները սուրբ են եղել Օստարայի համար, նշելով, որ Բեդան նրան որևէ կենդանու հետ չի կապել։ == Տես նաև == Զատիկ Ճագար == Ծանոթագրություններ == == Արտաքին հղումներ == Charles J. Billson. "The Easter Hare". Folk-Lore. Vol. 3, No. 4 (December 1892). On the Bunny Trail: In Search of the Easter Bunny, Stephen Winick, Folklife Today, March 22, 2016 Osterfuchs (Easter Fox) (in German)