Datasets:

aklywtx

/

wiki_vi_sop

like 0

[ "Quẻ Thủy Thiên Nhucòn gọi là quẻ Nhu (需 xú).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Phục Hy ghi: Mông giả mông dã vật chi trĩ dả, vật trĩ bất khả bất dưỡng dã, cố thụ chi dĩ Nhu, Nhu giả ẩm thực chi đạo dã.", "Phục Hy ghi: Mông giả mông dã vật chi trĩ dả, vật trĩ bất khả bất dưỡng dã, cố thụ chi dĩ Nhu, Nhu giả ẩm thực chi đạo dã.", "Văn Vương ghi thoán từ : Nhu: hữu phu, quang hanh, trinh, cát, lợi thiệp đại xuyên (需: 有孚, 光亨, 貞, 吉.", "Văn Vương ghi thoán từ : Nhu: hữu phu, quang hanh, trinh, cát, lợi thiệp đại xuyên (需: 有孚, 光亨, 貞, 吉.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Nhu vu giao, lợi dụng hằng, vô cữu.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Nhu vu giao, lợi dụng hằng, vô cữu.", "Cửu nhị: Nhu vu sa, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Cửu nhị: Nhu vu sa, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Cửu tam: Nhu vu nê, trí khấu chí.", "Cửu tam: Nhu vu nê, trí khấu chí.", "Lục tứ: Nhu vu huyết, xuất tự huyệt.", "Lục tứ: Nhu vu huyết, xuất tự huyệt.", "Cửu ngũ: Nhu vu tửu thực, trinh cát.", "Cửu ngũ: Nhu vu tửu thực, trinh cát.", "Thượng lục: Nhập vu huyệt, hữu bất tốc chi khách, tam nhân lai, kính chi, chung cát.", "Thượng lục: Nhập vu huyệt, hữu bất tốc chi khách, tam nhân lai, kính chi, chung cát.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Chờ đợi vì hiểm đằng trước, thuận theo, quây quần, tụ hội, vui hội, cứu xét, chầu về.", "Chờ đợi vì hiểm đằng trước, thuận theo, quây quần, tụ hội, vui hội, cứu xét, chầu về.", "Quân tử hoan hội chi tượng: quân tử vui vẻ hội họp, ăn uống chờ thời.", "Quân tử hoan hội chi tượng: quân tử vui vẻ hội họp, ăn uống chờ thời.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Thủy Thiên Nhucòn gọi là quẻ Nhu (需 xú).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Phục Hy ghi: Mông giả mông dã vật chi trĩ dả, vật trĩ bất khả bất dưỡng dã, cố thụ chi dĩ Nhu, Nhu giả ẩm thực chi đạo dã.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Văn Vương ghi thoán từ : Nhu: hữu phu, quang hanh, trinh, cát, lợi thiệp đại xuyên (需: 有孚, 光亨, 貞, 吉.", "Phục Hy ghi: Mông giả mông dã vật chi trĩ dả, vật trĩ bất khả bất dưỡng dã, cố thụ chi dĩ Nhu, Nhu giả ẩm thực chi đạo dã.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Nhu vu giao, lợi dụng hằng, vô cữu.", "Văn Vương ghi thoán từ : Nhu: hữu phu, quang hanh, trinh, cát, lợi thiệp đại xuyên (需: 有孚, 光亨, 貞, 吉.", "Cửu nhị: Nhu vu sa, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Nhu vu giao, lợi dụng hằng, vô cữu.", "Cửu tam: Nhu vu nê, trí khấu chí.", "Cửu nhị: Nhu vu sa, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Lục tứ: Nhu vu huyết, xuất tự huyệt.", "Cửu tam: Nhu vu nê, trí khấu chí.", "Cửu ngũ: Nhu vu tửu thực, trinh cát.", "Lục tứ: Nhu vu huyết, xuất tự huyệt.", "Thượng lục: Nhập vu huyệt, hữu bất tốc chi khách, tam nhân lai, kính chi, chung cát.", "Cửu ngũ: Nhu vu tửu thực, trinh cát.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Thượng lục: Nhập vu huyệt, hữu bất tốc chi khách, tam nhân lai, kính chi, chung cát.", "Chờ đợi vì hiểm đằng trước, thuận theo, quây quần, tụ hội, vui hội, cứu xét, chầu về.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Quân tử hoan hội chi tượng: quân tử vui vẻ hội họp, ăn uống chờ thời.", "Chờ đợi vì hiểm đằng trước, thuận theo, quây quần, tụ hội, vui hội, cứu xét, chầu về.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Quân tử hoan hội chi tượng: quân tử vui vẻ hội họp, ăn uống chờ thời." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Thủy Tụngcòn gọi là quẻ Tụng 訟 (sõng), là quẻ thứ 06 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Phục Hy ghi: Nhu giả ẩm thực chi đạo dã, ẩm thực tất hữu tụng, cố thụ chi dĩ tụng.", "Phục Hy ghi: Nhu giả ẩm thực chi đạo dã, ẩm thực tất hữu tụng, cố thụ chi dĩ tụng.", "Văn Vương ghi thoán từ: Tụng, hữu phu, trất, dịch.", "Văn Vương ghi thoán từ: Tụng, hữu phu, trất, dịch.", "Trung cát, chung hung.", "Trung cát, chung hung.", "Lợi kiến đại nhân, bất lợi thiệp đại xuyên (訟: 有孚, 窒, 惕.", "Lợi kiến đại nhân, bất lợi thiệp đại xuyên (訟: 有孚, 窒, 惕.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Bất vinh sở sự, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Bất vinh sở sự, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Cửu nhị: Bất khắc tụng, quy nhi bô, kỳ ấp nhân tam bách hộ, vô sảnh.", "Cửu nhị: Bất khắc tụng, quy nhi bô, kỳ ấp nhân tam bách hộ, vô sảnh.", "Lục tam: Thực cựu đức, trinh lệ, chung cát.", "Lục tam: Thực cựu đức, trinh lệ, chung cát.", "Hoặc tòng vương sự, vô thành.", "Hoặc tòng vương sự, vô thành.", "Cửu tứ: Bất khắc tụng, phục tức mệnh, du, an trinh cát.", "Cửu tứ: Bất khắc tụng, phục tức mệnh, du, an trinh cát.", "Cửu ngũ: Tụng, nguyên cát.", "Cửu ngũ: Tụng, nguyên cát.", "Thượng cửu: Hoặc tích chi bàn đái, chung triêu, tam sỉ chi.", "Thượng cửu: Hoặc tích chi bàn đái, chung triêu, tam sỉ chi.", "Giải nghĩa: Luận dã.", "Giải nghĩa: Luận dã.", "Bàn cãi, kiện tụng, bàn tính, cãi vã, tranh luận, bàn luận.", "Bàn cãi, kiện tụng, bàn tính, cãi vã, tranh luận, bàn luận.", "Đại tiểu bất hòa chi tượng: tượng lớn nhỏ không hòa.", "Đại tiểu bất hòa chi tượng: tượng lớn nhỏ không hòa.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Thiên Thủy Tụngcòn gọi là quẻ Tụng 訟 (sõng), là quẻ thứ 06 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Phục Hy ghi: Nhu giả ẩm thực chi đạo dã, ẩm thực tất hữu tụng, cố thụ chi dĩ tụng.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Văn Vương ghi thoán từ: Tụng, hữu phu, trất, dịch.", "Phục Hy ghi: Nhu giả ẩm thực chi đạo dã, ẩm thực tất hữu tụng, cố thụ chi dĩ tụng.", "Trung cát, chung hung.", "Văn Vương ghi thoán từ: Tụng, hữu phu, trất, dịch.", "Lợi kiến đại nhân, bất lợi thiệp đại xuyên (訟: 有孚, 窒, 惕.", "Trung cát, chung hung.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Bất vinh sở sự, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Lợi kiến đại nhân, bất lợi thiệp đại xuyên (訟: 有孚, 窒, 惕.", "Cửu nhị: Bất khắc tụng, quy nhi bô, kỳ ấp nhân tam bách hộ, vô sảnh.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Bất vinh sở sự, tiểu hữu ngôn, chung cát.", "Lục tam: Thực cựu đức, trinh lệ, chung cát.", "Cửu nhị: Bất khắc tụng, quy nhi bô, kỳ ấp nhân tam bách hộ, vô sảnh.", "Hoặc tòng vương sự, vô thành.", "Lục tam: Thực cựu đức, trinh lệ, chung cát.", "Cửu tứ: Bất khắc tụng, phục tức mệnh, du, an trinh cát.", "Hoặc tòng vương sự, vô thành.", "Cửu ngũ: Tụng, nguyên cát.", "Cửu tứ: Bất khắc tụng, phục tức mệnh, du, an trinh cát.", "Thượng cửu: Hoặc tích chi bàn đái, chung triêu, tam sỉ chi.", "Cửu ngũ: Tụng, nguyên cát.", "Giải nghĩa: Luận dã.", "Thượng cửu: Hoặc tích chi bàn đái, chung triêu, tam sỉ chi.", "Bàn cãi, kiện tụng, bàn tính, cãi vã, tranh luận, bàn luận.", "Giải nghĩa: Luận dã.", "Đại tiểu bất hòa chi tượng: tượng lớn nhỏ không hòa.", "Bàn cãi, kiện tụng, bàn tính, cãi vã, tranh luận, bàn luận.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Đại tiểu bất hòa chi tượng: tượng lớn nhỏ không hòa." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Thủy Sư còn gọi là quẻ Sư 師 (shí), là quẻ số 07 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Phục Hy ghi: Tạng tất hữu chúng khởi, cố thụ chi dĩ sư, sư giả chủng dã.", "Phục Hy ghi: Tạng tất hữu chúng khởi, cố thụ chi dĩ sư, sư giả chủng dã.", "Văn Vương ghi thoán từ: Sư: trinh, trượng nhân cát, vô cữu (師: 貞, 丈人吉, 无 咎).", "Văn Vương ghi thoán từ: Sư: trinh, trượng nhân cát, vô cữu (師: 貞, 丈人吉, 无 咎).", "Chu Công viết hào từ : \nSơ lục: Sư, xuất dĩ luật, phủ tàng, hung.", "Chu Công viết hào từ : \nSơ lục: Sư, xuất dĩ luật, phủ tàng, hung.", "Cửu nhị: Tại sư, trung, cát, vô cữu, vương tam tích mệnh.", "Cửu nhị: Tại sư, trung, cát, vô cữu, vương tam tích mệnh.", "Lục tam: Sư, hoặc dư thi, hung.", "Lục tam: Sư, hoặc dư thi, hung.", "Lục tứ: Sư, tả thứ, vô cữu.", "Lục tứ: Sư, tả thứ, vô cữu.", "Lục ngũ: Điền hữu cầm, lợi chấp ngôn, vô cữu.", "Lục ngũ: Điền hữu cầm, lợi chấp ngôn, vô cữu.", "Trưởng tử xuất sư, đệ tử dư thi, trinh hung.", "Trưởng tử xuất sư, đệ tử dư thi, trinh hung.", "Thượng lục: Đại quân hữu mệnh.", "Thượng lục: Đại quân hữu mệnh.", "Khai quốc thừa gia, tiểu nhân vật dụng.", "Khai quốc thừa gia, tiểu nhân vật dụng.", "Giải nghĩa: Chúng dã.", "Giải nghĩa: Chúng dã.", "Đông chúng, vừa làm thầy, vừa làm bạn, học hỏi lẫn nhau, nắm tay nhau qua truông, nâng đỡ.", "Đông chúng, vừa làm thầy, vừa làm bạn, học hỏi lẫn nhau, nắm tay nhau qua truông, nâng đỡ.", "Sĩ chúng ủng tòng chi tượng: tượng quần chúng ủng hộ nhau.", "Sĩ chúng ủng tòng chi tượng: tượng quần chúng ủng hộ nhau.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Địa Thủy Sư còn gọi là quẻ Sư 師 (shí), là quẻ số 07 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Phục Hy ghi: Tạng tất hữu chúng khởi, cố thụ chi dĩ sư, sư giả chủng dã.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Văn Vương ghi thoán từ: Sư: trinh, trượng nhân cát, vô cữu (師: 貞, 丈人吉, 无 咎).", "Phục Hy ghi: Tạng tất hữu chúng khởi, cố thụ chi dĩ sư, sư giả chủng dã.", "Chu Công viết hào từ : \nSơ lục: Sư, xuất dĩ luật, phủ tàng, hung.", "Văn Vương ghi thoán từ: Sư: trinh, trượng nhân cát, vô cữu (師: 貞, 丈人吉, 无 咎).", "Cửu nhị: Tại sư, trung, cát, vô cữu, vương tam tích mệnh.", "Chu Công viết hào từ : \nSơ lục: Sư, xuất dĩ luật, phủ tàng, hung.", "Lục tam: Sư, hoặc dư thi, hung.", "Cửu nhị: Tại sư, trung, cát, vô cữu, vương tam tích mệnh.", "Lục tứ: Sư, tả thứ, vô cữu.", "Lục tam: Sư, hoặc dư thi, hung.", "Lục ngũ: Điền hữu cầm, lợi chấp ngôn, vô cữu.", "Lục tứ: Sư, tả thứ, vô cữu.", "Trưởng tử xuất sư, đệ tử dư thi, trinh hung.", "Lục ngũ: Điền hữu cầm, lợi chấp ngôn, vô cữu.", "Thượng lục: Đại quân hữu mệnh.", "Trưởng tử xuất sư, đệ tử dư thi, trinh hung.", "Khai quốc thừa gia, tiểu nhân vật dụng.", "Thượng lục: Đại quân hữu mệnh.", "Giải nghĩa: Chúng dã.", "Khai quốc thừa gia, tiểu nhân vật dụng.", "Đông chúng, vừa làm thầy, vừa làm bạn, học hỏi lẫn nhau, nắm tay nhau qua truông, nâng đỡ.", "Giải nghĩa: Chúng dã.", "Sĩ chúng ủng tòng chi tượng: tượng quần chúng ủng hộ nhau.", "Đông chúng, vừa làm thầy, vừa làm bạn, học hỏi lẫn nhau, nắm tay nhau qua truông, nâng đỡ.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Sĩ chúng ủng tòng chi tượng: tượng quần chúng ủng hộ nhau." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Ngày 26 tháng 4 là ngày thứ 116 trong năm dương lịch (ngày thứ 117 trong năm nhuận).", "Còn 249 ngày nữa trong năm.", "Còn 249 ngày nữa trong năm.", "Sự kiện \n1478 – Gia đình Pazzi tấn công Lorenzo de Medici và giết em ông, Giuliano tại Nhà thờ Firenze.", "Sự kiện \n1478 – Gia đình Pazzi tấn công Lorenzo de Medici và giết em ông, Giuliano tại Nhà thờ Firenze.", "1607 – Người Anh đổ bộ lên Cape Henry (bang Virginia), sau đó ngược sông James, lập ra thị trấn Jamestown, điểm dân cư đầu tiên của người Anh ở Bắc Mỹ.", "1607 – Người Anh đổ bộ lên Cape Henry (bang Virginia), sau đó ngược sông James, lập ra thị trấn Jamestown, điểm dân cư đầu tiên của người Anh ở Bắc Mỹ.", "1865 – Nội chiến Hoa Kỳ: Tướng nam quân Joseph Johnston đầu hàng tướng bắc quân William T. Sherman tại Durham Station (bang Bắc Carolina).", "1865 – Nội chiến Hoa Kỳ: Tướng nam quân Joseph Johnston đầu hàng tướng bắc quân William T. Sherman tại Durham Station (bang Bắc Carolina).", "1865 – Kỵ binh Liên bang (Hoa Kỳ) vây John Wilkes Booth, kẻ ám sát Tổng thống Lincoln, trong một vựa lúa ở Virginia, Boston Corbett bắn y chết.", "1865 – Kỵ binh Liên bang (Hoa Kỳ) vây John Wilkes Booth, kẻ ám sát Tổng thống Lincoln, trong một vựa lúa ở Virginia, Boston Corbett bắn y chết.", "1933 – Thành lập Gestapo, lực lượng cảnh sát mật của Đức Quốc xã.", "1933 – Thành lập Gestapo, lực lượng cảnh sát mật của Đức Quốc xã.", "1937 – Nội chiến Tây Ban Nha: Guernica (Tây Ban Nha) bị Không quân Đức thả bom.", "1937 – Nội chiến Tây Ban Nha: Guernica (Tây Ban Nha) bị Không quân Đức thả bom.", "1942 – Tai nạn hầm mỏ do một vụ nổ tại Mỏ than Bản Khê Hồ, Mãn Châu Quốc khiến 1.549 thợ mỏ bị thiệt mạng.", "1942 – Tai nạn hầm mỏ do một vụ nổ tại Mỏ than Bản Khê Hồ, Mãn Châu Quốc khiến 1.549 thợ mỏ bị thiệt mạng.", "1946 – Father Divine, một thủ lĩnh giáo phái tự xưng là Chúa, cưới Edna Rose Ritchings trẻ hơn ông ta rất nhiều; một ngày kỷ niệm của phong trào Sứ mạng hoà bình thế giới.", "1946 – Father Divine, một thủ lĩnh giáo phái tự xưng là Chúa, cưới Edna Rose Ritchings trẻ hơn ông ta rất nhiều; một ngày kỷ niệm của phong trào Sứ mạng hoà bình thế giới.", "1954 – Hội nghị Genève nhằm lập lại hoà bình ở Đông Dương và Triều Tiên khai mạc tại Genève, Thụy Sĩ.", "1954 – Hội nghị Genève nhằm lập lại hoà bình ở Đông Dương và Triều Tiên khai mạc tại Genève, Thụy Sĩ.", "1955 - thành lập Học viện Hải quân (Việt Nam).", "1955 - thành lập Học viện Hải quân (Việt Nam).", "1962 – Chương trình Ranger: Phi thuyền Ranger 4 rơi xuống Mặt Trăng.", "1962 – Chương trình Ranger: Phi thuyền Ranger 4 rơi xuống Mặt Trăng.", "1964 – Tanganyika và Zanzibar sáp nhập thành Tanzania.", "1964 – Tanganyika và Zanzibar sáp nhập thành Tanzania.", "1971 – Chiến tranh Việt Nam – Lực lượng Hoa Kỳ ở Việt Nam giảm xuống còn 281.400 người, con số thấp nhất kể từ tháng 7–1966.", "1971 – Chiến tranh Việt Nam – Lực lượng Hoa Kỳ ở Việt Nam giảm xuống còn 281.400 người, con số thấp nhất kể từ tháng 7–1966.", "1972 – Chiến tranh Việt Nam – Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tuyên bố rằng 20.000 quân Mỹ nữa sẽ được rút khỏi cuộc chiến trong tháng 5 và tháng 6, giảm quân số cho phép còn 49000.", "1972 – Chiến tranh Việt Nam – Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tuyên bố rằng 20.000 quân Mỹ nữa sẽ được rút khỏi cuộc chiến trong tháng 5 và tháng 6, giảm quân số cho phép còn 49000.", "1975 – Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu.", "1975 – Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu.", "1976 - thành lập Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.", "1976 - thành lập Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.", "1986 – Ở Ukraina, một trong các lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ, gây nên thảm hoạ hạt nhân nghiêm trọng nhất trong lịch sử.", "1986 – Ở Ukraina, một trong các lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ, gây nên thảm hoạ hạt nhân nghiêm trọng nhất trong lịch sử.", "31 người chết do tác động trực tiếp của vụ nổ và nhiều ngàn người nữa bị phơi trần trước một lượng đáng kể chất phóng xạ.", "31 người chết do tác động trực tiếp của vụ nổ và nhiều ngàn người nữa bị phơi trần trước một lượng đáng kể chất phóng xạ.", "1991 – 70 cơn bão quét ngang miền trung Hoa Kỳ.", "1991 – 70 cơn bão quét ngang miền trung Hoa Kỳ.", "Trong đó trận bão Andover (bang Kansas) có sức gió mạnh đến cấp F5 (theo thang Fujita) làm 17 người chết.", "Trong đó trận bão Andover (bang Kansas) có sức gió mạnh đến cấp F5 (theo thang Fujita) làm 17 người chết.", "1994 – Cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên ở Nam Phi.", "1994 – Cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên ở Nam Phi.", "1994 – Máy bay Airbus A–300–600R của hãng hàng không China Airlines nổ tại sân bay Nagoya (Nhật Bản) khiến 264 người chết.", "1994 – Máy bay Airbus A–300–600R của hãng hàng không China Airlines nổ tại sân bay Nagoya (Nhật Bản) khiến 264 người chết.", "2002 – Robert Steinhäuser (19 tuổi) bắn chết 17 người ở trường của cậu ta tại Erfurt (Đức).", "2002 – Robert Steinhäuser (19 tuổi) bắn chết 17 người ở trường của cậu ta tại Erfurt (Đức).", "2016 – Kính Viễn vọng Không gian Hubble phát hiện vệ tinh S/2015 (136472) 1 của hành tinh lùn Makemake.", "2016 – Kính Viễn vọng Không gian Hubble phát hiện vệ tinh S/2015 (136472) 1 của hành tinh lùn Makemake.", "= S/2015 (136472) 1 =\n\nSinh \n121 – Marcus Aurelius, Hoàng đế La Mã (m. 180)\n1564 – William Shakespeare, nhà văn, nhà viết kịch Anh (m. 1616)\n1573 – Marie de Medicis, hoàng hậu Pháp (1600–1610)\n1785 – John James Audubon, nhà tự nhiên học Mỹ, họa sĩ vẽ minh hoạ (m. 1851)\n1798 – Eugène Delacroix, họa sĩ Pháp (m. 1863)\n1798 – James Beckwourth, người miền núi, cựu nô lệ (m. 1867)\n1812 – Alfred Krupp, nhà công nghiệp Đức, người sáng lập tổ hợp luyện kim và chế tạo máy Krupp (m. 1887)\n1835 – Nguyễn Phúc Miên Bảo, tước phong Tân An Quận công, hoàng tử con vua Minh Mạng (m. 1854)\n1886 – Ma Rainey, ca sĩ nhạc blues (m. 1939)\n1888 – Anita Loos, nhà văn (m. 1981)\n1889 – Ludwig Wittgenstein, nhà triết học Anh gốc Áo (m. 1951)\n1894 – Rudolf Hess, viên chức quốc xã, bí thư riêng của Hitler (m. 1987)\n1895 – Nathaniel Kleitman, nhà nghiên cứu giấc ngủ (m. 1999)\n1896 – Ernst Udet, phi công chiến đấu Đức (m. 1941)\n1897 – Olga Tschechowa, nữ diễn viên (m. 1980)\n1897 – Douglas Sirk, đạo diễn (m. 1987)\n1897 – Eddie Eagan, vận động viên Mỹ (m. 1967)\n1898 – Vicente Aleixandre, nhà văn Tây Ban Nha (m. 1984)\n1900 – Charles Richter, nhà địa vật lý, nhà phát minh (m. 1985)\n1911 – Marianne Hoppe, nữ diễn viên (m. 2002)\n1912 – A. E. van Vogt, nhà văn thể loại khoa học viễn tưởng (m. 2000)\n1914 – Bernard Malamud, tác giả (m. 1986)\n1918 – Fanny Blankers–Koen, vận động viên điền kinh Hà Lan (m. 2004)\n1918 – Stafford Repp, diễn viên (m. 1974)\n1925 – Jørgen Ingmann, nhạc công Đan Mạch, đoạt giải Cuộc thi Tiếng hát truyền hình châu Âu (Eurovision Song Contest) (m. 1990)\n1926 – Michael Mathias Prechtl, người vẽ minh hoạ người Đức (m. 2003)\n1932 – Francis Lai, nhà soạn nhạc Pháp.", "= S/2015 (136472) 1 =\n\nSinh \n121 – Marcus Aurelius, Hoàng đế La Mã (m. 180)\n1564 – William Shakespeare, nhà văn, nhà viết kịch Anh (m. 1616)\n1573 – Marie de Medicis, hoàng hậu Pháp (1600–1610)\n1785 – John James Audubon, nhà tự nhiên học Mỹ, họa sĩ vẽ minh hoạ (m. 1851)\n1798 – Eugène Delacroix, họa sĩ Pháp (m. 1863)\n1798 – James Beckwourth, người miền núi, cựu nô lệ (m. 1867)\n1812 – Alfred Krupp, nhà công nghiệp Đức, người sáng lập tổ hợp luyện kim và chế tạo máy Krupp (m. 1887)\n1835 – Nguyễn Phúc Miên Bảo, tước phong Tân An Quận công, hoàng tử con vua Minh Mạng (m. 1854)\n1886 – Ma Rainey, ca sĩ nhạc blues (m. 1939)\n1888 – Anita Loos, nhà văn (m. 1981)\n1889 – Ludwig Wittgenstein, nhà triết học Anh gốc Áo (m. 1951)\n1894 – Rudolf Hess, viên chức quốc xã, bí thư riêng của Hitler (m. 1987)\n1895 – Nathaniel Kleitman, nhà nghiên cứu giấc ngủ (m. 1999)\n1896 – Ernst Udet, phi công chiến đấu Đức (m. 1941)\n1897 – Olga Tschechowa, nữ diễn viên (m. 1980)\n1897 – Douglas Sirk, đạo diễn (m. 1987)\n1897 – Eddie Eagan, vận động viên Mỹ (m. 1967)\n1898 – Vicente Aleixandre, nhà văn Tây Ban Nha (m. 1984)\n1900 – Charles Richter, nhà địa vật lý, nhà phát minh (m. 1985)\n1911 – Marianne Hoppe, nữ diễn viên (m. 2002)\n1912 – A. E. van Vogt, nhà văn thể loại khoa học viễn tưởng (m. 2000)\n1914 – Bernard Malamud, tác giả (m. 1986)\n1918 – Fanny Blankers–Koen, vận động viên điền kinh Hà Lan (m. 2004)\n1918 – Stafford Repp, diễn viên (m. 1974)\n1925 – Jørgen Ingmann, nhạc công Đan Mạch, đoạt giải Cuộc thi Tiếng hát truyền hình châu Âu (Eurovision Song Contest) (m. 1990)\n1926 – Michael Mathias Prechtl, người vẽ minh hoạ người Đức (m. 2003)\n1932 – Francis Lai, nhà soạn nhạc Pháp.", "1934 – Alan Arkin, diễn viên\n1935 – Carol Burnett, ca sĩ, nữ diễn viên, nữ diễn viên hài\n1938 – Duane Eddy, nhạc sĩ Mỹ\n1940 – Giorgio Moroder, nhà soạn nhạc\n1942 – Bobby Rydell, ca sĩ\n1943 – Gary Wright, ca sĩ\n1946 – Vladimir Zhirinovsky, chính khách Nga\n1947 – Donna DeVarona, huy chương vàng Thế vận hội môn bơi lội, nhà báo thể thao, nhà hoạt động thể thao\n1956 – Koo Stark, nữ diễn viên\n1960 – Roger Taylor, nhạc công (\"nhóm Duran Duran\")\n1961 – Trần Xung (Joan Chen), nữ diễn viên\n1963 – Lý Liên Kiệt (Jet Li), võ sĩ kung fu, diễn viên\n1970 – Melania Trump\n1977 – Tom Welling, diễn viên, đóng vai Clark Kent trong seri phim truyền hình \"Thị trấn Smallville\"\n1982 – Anh Thư, siêu mẫu, diễn viên\n1983 – Jessica Lynch, tù binh được giải cứu trong Chiến tranh Iraq năm 2003\n1985 – John Isner, tay vợt người Mỹ\n1989 – Daesung, ca sĩ người Hàn Quốc, thành viên ban nhạc Big Bang\n1992 - Aaron Judge\n2002 – Kim Chaehyun, ca sĩ người Hàn Quốc, thành viên ban nhạc Kep1er\n\nMất \n1489 – Ashikaga Yoshihisa, tướng quân Ashikaga (s. 1465)\n1865 – John Wilkes Booth, bị bắn trong khi tìm cách trốn thoát sau khi ám sát Abraham Lincoln (s. 1838)\n1892 – Sir Provo William Perry Wallis, Đô đốc Anh, anh hùng hải quân\n1910 – Bjørnstjerne Bjørnson, tác giả Na Uy\n1932 – Hart Crane, nhà thơ Mỹ (s. 1899)\n1969 – Morihei Ueshiba, tổ sư môn phái Hiệp khí đạo (Aikido)\n1970 – Gypsy Rose Lee, nữ diễn viên (s. 1911)\n 1970 – John Knittel, nhà soạn kịch\n1973 – Irene Ryan, nữ diễn viên \n1976 – Sid James, diễn viên hài người Anh\n1984 – Count Basie, nhạc công, nhà soạn nhạc (s. 1904)\n1986 – Broderick Crawford, diễn viên (s. 1911)\n 1986 – Dechko Uzunov, họa sĩ (s. 1899)\n1989 – Lucille Ball, nữ diễn viên, nữ diễn viên hài (s. 1911)\n1988 – James McCracken ca sĩ giọng tenor (s. 1926)\n1991 – Carmine Coppola, nhà soạn nhạc, nhạc trưởng, cha của Francis Ford Coppola và Talia Shire, ông của Sofia Coppola\n 1991 – William Andrew Paton, kế toán viên, nhà kinh tế học, thọ 101 tuổi\n1996 – Stirling Silliphant, nhà văn, nhà sản xuất\n1999 – Jill Dando, người giới thiệu chương trình truyền hình Anh (s. 1961)\n2003 – The Honourable Rosemary Brown, chính khách Canada (NDP) \n 2003 – Max Nicholson, nhà môi trường học\n 2003 – Peter Stone, nhà văn đoạt giải Oscar và 3 giải Tony \n2004 – Hubert Selby Jr., tác giả\n\nNhững ngày lễ và ngày kỷ niệm \n Tanzania – Ngày Thống nhất\n Ngày sở hữu trí tuệ thế giới (IP day)\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n BBC: On This Day (tiếng Anh)\n\nTháng tư\nNgày trong năm" ]

[ "Còn 249 ngày nữa trong năm.", "Ngày 26 tháng 4 là ngày thứ 116 trong năm dương lịch (ngày thứ 117 trong năm nhuận).", "Sự kiện \n1478 – Gia đình Pazzi tấn công Lorenzo de Medici và giết em ông, Giuliano tại Nhà thờ Firenze.", "Còn 249 ngày nữa trong năm.", "1607 – Người Anh đổ bộ lên Cape Henry (bang Virginia), sau đó ngược sông James, lập ra thị trấn Jamestown, điểm dân cư đầu tiên của người Anh ở Bắc Mỹ.", "Sự kiện \n1478 – Gia đình Pazzi tấn công Lorenzo de Medici và giết em ông, Giuliano tại Nhà thờ Firenze.", "1865 – Nội chiến Hoa Kỳ: Tướng nam quân Joseph Johnston đầu hàng tướng bắc quân William T. Sherman tại Durham Station (bang Bắc Carolina).", "1607 – Người Anh đổ bộ lên Cape Henry (bang Virginia), sau đó ngược sông James, lập ra thị trấn Jamestown, điểm dân cư đầu tiên của người Anh ở Bắc Mỹ.", "1865 – Kỵ binh Liên bang (Hoa Kỳ) vây John Wilkes Booth, kẻ ám sát Tổng thống Lincoln, trong một vựa lúa ở Virginia, Boston Corbett bắn y chết.", "1865 – Nội chiến Hoa Kỳ: Tướng nam quân Joseph Johnston đầu hàng tướng bắc quân William T. Sherman tại Durham Station (bang Bắc Carolina).", "1933 – Thành lập Gestapo, lực lượng cảnh sát mật của Đức Quốc xã.", "1865 – Kỵ binh Liên bang (Hoa Kỳ) vây John Wilkes Booth, kẻ ám sát Tổng thống Lincoln, trong một vựa lúa ở Virginia, Boston Corbett bắn y chết.", "1937 – Nội chiến Tây Ban Nha: Guernica (Tây Ban Nha) bị Không quân Đức thả bom.", "1933 – Thành lập Gestapo, lực lượng cảnh sát mật của Đức Quốc xã.", "1942 – Tai nạn hầm mỏ do một vụ nổ tại Mỏ than Bản Khê Hồ, Mãn Châu Quốc khiến 1.549 thợ mỏ bị thiệt mạng.", "1937 – Nội chiến Tây Ban Nha: Guernica (Tây Ban Nha) bị Không quân Đức thả bom.", "1946 – Father Divine, một thủ lĩnh giáo phái tự xưng là Chúa, cưới Edna Rose Ritchings trẻ hơn ông ta rất nhiều; một ngày kỷ niệm của phong trào Sứ mạng hoà bình thế giới.", "1942 – Tai nạn hầm mỏ do một vụ nổ tại Mỏ than Bản Khê Hồ, Mãn Châu Quốc khiến 1.549 thợ mỏ bị thiệt mạng.", "1954 – Hội nghị Genève nhằm lập lại hoà bình ở Đông Dương và Triều Tiên khai mạc tại Genève, Thụy Sĩ.", "1946 – Father Divine, một thủ lĩnh giáo phái tự xưng là Chúa, cưới Edna Rose Ritchings trẻ hơn ông ta rất nhiều; một ngày kỷ niệm của phong trào Sứ mạng hoà bình thế giới.", "1955 - thành lập Học viện Hải quân (Việt Nam).", "1954 – Hội nghị Genève nhằm lập lại hoà bình ở Đông Dương và Triều Tiên khai mạc tại Genève, Thụy Sĩ.", "1962 – Chương trình Ranger: Phi thuyền Ranger 4 rơi xuống Mặt Trăng.", "1955 - thành lập Học viện Hải quân (Việt Nam).", "1964 – Tanganyika và Zanzibar sáp nhập thành Tanzania.", "1962 – Chương trình Ranger: Phi thuyền Ranger 4 rơi xuống Mặt Trăng.", "1971 – Chiến tranh Việt Nam – Lực lượng Hoa Kỳ ở Việt Nam giảm xuống còn 281.400 người, con số thấp nhất kể từ tháng 7–1966.", "1964 – Tanganyika và Zanzibar sáp nhập thành Tanzania.", "1972 – Chiến tranh Việt Nam – Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tuyên bố rằng 20.000 quân Mỹ nữa sẽ được rút khỏi cuộc chiến trong tháng 5 và tháng 6, giảm quân số cho phép còn 49000.", "1971 – Chiến tranh Việt Nam – Lực lượng Hoa Kỳ ở Việt Nam giảm xuống còn 281.400 người, con số thấp nhất kể từ tháng 7–1966.", "1975 – Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu.", "1972 – Chiến tranh Việt Nam – Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tuyên bố rằng 20.000 quân Mỹ nữa sẽ được rút khỏi cuộc chiến trong tháng 5 và tháng 6, giảm quân số cho phép còn 49000.", "1976 - thành lập Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.", "1975 – Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu.", "1986 – Ở Ukraina, một trong các lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ, gây nên thảm hoạ hạt nhân nghiêm trọng nhất trong lịch sử.", "1976 - thành lập Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.", "31 người chết do tác động trực tiếp của vụ nổ và nhiều ngàn người nữa bị phơi trần trước một lượng đáng kể chất phóng xạ.", "1986 – Ở Ukraina, một trong các lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl phát nổ, gây nên thảm hoạ hạt nhân nghiêm trọng nhất trong lịch sử.", "1991 – 70 cơn bão quét ngang miền trung Hoa Kỳ.", "31 người chết do tác động trực tiếp của vụ nổ và nhiều ngàn người nữa bị phơi trần trước một lượng đáng kể chất phóng xạ.", "Trong đó trận bão Andover (bang Kansas) có sức gió mạnh đến cấp F5 (theo thang Fujita) làm 17 người chết.", "1991 – 70 cơn bão quét ngang miền trung Hoa Kỳ.", "1994 – Cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên ở Nam Phi.", "Trong đó trận bão Andover (bang Kansas) có sức gió mạnh đến cấp F5 (theo thang Fujita) làm 17 người chết.", "1994 – Máy bay Airbus A–300–600R của hãng hàng không China Airlines nổ tại sân bay Nagoya (Nhật Bản) khiến 264 người chết.", "1994 – Cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên ở Nam Phi.", "2002 – Robert Steinhäuser (19 tuổi) bắn chết 17 người ở trường của cậu ta tại Erfurt (Đức).", "1994 – Máy bay Airbus A–300–600R của hãng hàng không China Airlines nổ tại sân bay Nagoya (Nhật Bản) khiến 264 người chết.", "2016 – Kính Viễn vọng Không gian Hubble phát hiện vệ tinh S/2015 (136472) 1 của hành tinh lùn Makemake.", "2002 – Robert Steinhäuser (19 tuổi) bắn chết 17 người ở trường của cậu ta tại Erfurt (Đức).", "= S/2015 (136472) 1 =\n\nSinh \n121 – Marcus Aurelius, Hoàng đế La Mã (m. 180)\n1564 – William Shakespeare, nhà văn, nhà viết kịch Anh (m. 1616)\n1573 – Marie de Medicis, hoàng hậu Pháp (1600–1610)\n1785 – John James Audubon, nhà tự nhiên học Mỹ, họa sĩ vẽ minh hoạ (m. 1851)\n1798 – Eugène Delacroix, họa sĩ Pháp (m. 1863)\n1798 – James Beckwourth, người miền núi, cựu nô lệ (m. 1867)\n1812 – Alfred Krupp, nhà công nghiệp Đức, người sáng lập tổ hợp luyện kim và chế tạo máy Krupp (m. 1887)\n1835 – Nguyễn Phúc Miên Bảo, tước phong Tân An Quận công, hoàng tử con vua Minh Mạng (m. 1854)\n1886 – Ma Rainey, ca sĩ nhạc blues (m. 1939)\n1888 – Anita Loos, nhà văn (m. 1981)\n1889 – Ludwig Wittgenstein, nhà triết học Anh gốc Áo (m. 1951)\n1894 – Rudolf Hess, viên chức quốc xã, bí thư riêng của Hitler (m. 1987)\n1895 – Nathaniel Kleitman, nhà nghiên cứu giấc ngủ (m. 1999)\n1896 – Ernst Udet, phi công chiến đấu Đức (m. 1941)\n1897 – Olga Tschechowa, nữ diễn viên (m. 1980)\n1897 – Douglas Sirk, đạo diễn (m. 1987)\n1897 – Eddie Eagan, vận động viên Mỹ (m. 1967)\n1898 – Vicente Aleixandre, nhà văn Tây Ban Nha (m. 1984)\n1900 – Charles Richter, nhà địa vật lý, nhà phát minh (m. 1985)\n1911 – Marianne Hoppe, nữ diễn viên (m. 2002)\n1912 – A. E. van Vogt, nhà văn thể loại khoa học viễn tưởng (m. 2000)\n1914 – Bernard Malamud, tác giả (m. 1986)\n1918 – Fanny Blankers–Koen, vận động viên điền kinh Hà Lan (m. 2004)\n1918 – Stafford Repp, diễn viên (m. 1974)\n1925 – Jørgen Ingmann, nhạc công Đan Mạch, đoạt giải Cuộc thi Tiếng hát truyền hình châu Âu (Eurovision Song Contest) (m. 1990)\n1926 – Michael Mathias Prechtl, người vẽ minh hoạ người Đức (m. 2003)\n1932 – Francis Lai, nhà soạn nhạc Pháp.", "2016 – Kính Viễn vọng Không gian Hubble phát hiện vệ tinh S/2015 (136472) 1 của hành tinh lùn Makemake.", "1934 – Alan Arkin, diễn viên\n1935 – Carol Burnett, ca sĩ, nữ diễn viên, nữ diễn viên hài\n1938 – Duane Eddy, nhạc sĩ Mỹ\n1940 – Giorgio Moroder, nhà soạn nhạc\n1942 – Bobby Rydell, ca sĩ\n1943 – Gary Wright, ca sĩ\n1946 – Vladimir Zhirinovsky, chính khách Nga\n1947 – Donna DeVarona, huy chương vàng Thế vận hội môn bơi lội, nhà báo thể thao, nhà hoạt động thể thao\n1956 – Koo Stark, nữ diễn viên\n1960 – Roger Taylor, nhạc công (\"nhóm Duran Duran\")\n1961 – Trần Xung (Joan Chen), nữ diễn viên\n1963 – Lý Liên Kiệt (Jet Li), võ sĩ kung fu, diễn viên\n1970 – Melania Trump\n1977 – Tom Welling, diễn viên, đóng vai Clark Kent trong seri phim truyền hình \"Thị trấn Smallville\"\n1982 – Anh Thư, siêu mẫu, diễn viên\n1983 – Jessica Lynch, tù binh được giải cứu trong Chiến tranh Iraq năm 2003\n1985 – John Isner, tay vợt người Mỹ\n1989 – Daesung, ca sĩ người Hàn Quốc, thành viên ban nhạc Big Bang\n1992 - Aaron Judge\n2002 – Kim Chaehyun, ca sĩ người Hàn Quốc, thành viên ban nhạc Kep1er\n\nMất \n1489 – Ashikaga Yoshihisa, tướng quân Ashikaga (s. 1465)\n1865 – John Wilkes Booth, bị bắn trong khi tìm cách trốn thoát sau khi ám sát Abraham Lincoln (s. 1838)\n1892 – Sir Provo William Perry Wallis, Đô đốc Anh, anh hùng hải quân\n1910 – Bjørnstjerne Bjørnson, tác giả Na Uy\n1932 – Hart Crane, nhà thơ Mỹ (s. 1899)\n1969 – Morihei Ueshiba, tổ sư môn phái Hiệp khí đạo (Aikido)\n1970 – Gypsy Rose Lee, nữ diễn viên (s. 1911)\n 1970 – John Knittel, nhà soạn kịch\n1973 – Irene Ryan, nữ diễn viên \n1976 – Sid James, diễn viên hài người Anh\n1984 – Count Basie, nhạc công, nhà soạn nhạc (s. 1904)\n1986 – Broderick Crawford, diễn viên (s. 1911)\n 1986 – Dechko Uzunov, họa sĩ (s. 1899)\n1989 – Lucille Ball, nữ diễn viên, nữ diễn viên hài (s. 1911)\n1988 – James McCracken ca sĩ giọng tenor (s. 1926)\n1991 – Carmine Coppola, nhà soạn nhạc, nhạc trưởng, cha của Francis Ford Coppola và Talia Shire, ông của Sofia Coppola\n 1991 – William Andrew Paton, kế toán viên, nhà kinh tế học, thọ 101 tuổi\n1996 – Stirling Silliphant, nhà văn, nhà sản xuất\n1999 – Jill Dando, người giới thiệu chương trình truyền hình Anh (s. 1961)\n2003 – The Honourable Rosemary Brown, chính khách Canada (NDP) \n 2003 – Max Nicholson, nhà môi trường học\n 2003 – Peter Stone, nhà văn đoạt giải Oscar và 3 giải Tony \n2004 – Hubert Selby Jr., tác giả\n\nNhững ngày lễ và ngày kỷ niệm \n Tanzania – Ngày Thống nhất\n Ngày sở hữu trí tuệ thế giới (IP day)\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n BBC: On This Day (tiếng Anh)\n\nTháng tư\nNgày trong năm", "= S/2015 (136472) 1 =\n\nSinh \n121 – Marcus Aurelius, Hoàng đế La Mã (m. 180)\n1564 – William Shakespeare, nhà văn, nhà viết kịch Anh (m. 1616)\n1573 – Marie de Medicis, hoàng hậu Pháp (1600–1610)\n1785 – John James Audubon, nhà tự nhiên học Mỹ, họa sĩ vẽ minh hoạ (m. 1851)\n1798 – Eugène Delacroix, họa sĩ Pháp (m. 1863)\n1798 – James Beckwourth, người miền núi, cựu nô lệ (m. 1867)\n1812 – Alfred Krupp, nhà công nghiệp Đức, người sáng lập tổ hợp luyện kim và chế tạo máy Krupp (m. 1887)\n1835 – Nguyễn Phúc Miên Bảo, tước phong Tân An Quận công, hoàng tử con vua Minh Mạng (m. 1854)\n1886 – Ma Rainey, ca sĩ nhạc blues (m. 1939)\n1888 – Anita Loos, nhà văn (m. 1981)\n1889 – Ludwig Wittgenstein, nhà triết học Anh gốc Áo (m. 1951)\n1894 – Rudolf Hess, viên chức quốc xã, bí thư riêng của Hitler (m. 1987)\n1895 – Nathaniel Kleitman, nhà nghiên cứu giấc ngủ (m. 1999)\n1896 – Ernst Udet, phi công chiến đấu Đức (m. 1941)\n1897 – Olga Tschechowa, nữ diễn viên (m. 1980)\n1897 – Douglas Sirk, đạo diễn (m. 1987)\n1897 – Eddie Eagan, vận động viên Mỹ (m. 1967)\n1898 – Vicente Aleixandre, nhà văn Tây Ban Nha (m. 1984)\n1900 – Charles Richter, nhà địa vật lý, nhà phát minh (m. 1985)\n1911 – Marianne Hoppe, nữ diễn viên (m. 2002)\n1912 – A. E. van Vogt, nhà văn thể loại khoa học viễn tưởng (m. 2000)\n1914 – Bernard Malamud, tác giả (m. 1986)\n1918 – Fanny Blankers–Koen, vận động viên điền kinh Hà Lan (m. 2004)\n1918 – Stafford Repp, diễn viên (m. 1974)\n1925 – Jørgen Ingmann, nhạc công Đan Mạch, đoạt giải Cuộc thi Tiếng hát truyền hình châu Âu (Eurovision Song Contest) (m. 1990)\n1926 – Michael Mathias Prechtl, người vẽ minh hoạ người Đức (m. 2003)\n1932 – Francis Lai, nhà soạn nhạc Pháp." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Đảo Phục Sinh ( ; ) là một đảo và lãnh thổ đặc biệt của Chile nằm ở phần đông nam Thái Bình Dương, tại điểm cực đông nam của Tam giác Polynesia thuộc châu Đại Dương.", "Đặc điểm nổi tiếng nhất của đảo là còn lại gần 1.000 bức tượng lớn gọi là moai, do người Rapa Nui thời kỳ ban đầu dựng lên.", "Đặc điểm nổi tiếng nhất của đảo là còn lại gần 1.000 bức tượng lớn gọi là moai, do người Rapa Nui thời kỳ ban đầu dựng lên.", "Năm 1995, UNESCO công nhận đảo Phục Sinh là di sản Thế giới, và phần lớn đảo được bảo vệ trong phạm vi vườn Quốc gia Rapa Nui.", "Năm 1995, UNESCO công nhận đảo Phục Sinh là di sản Thế giới, và phần lớn đảo được bảo vệ trong phạm vi vườn Quốc gia Rapa Nui.", "Các chuyên gia bất đồng về thời điểm tổ tiên của cư dân Polynesia trên đảo đến đảo lần đầu tiên.", "Các chuyên gia bất đồng về thời điểm tổ tiên của cư dân Polynesia trên đảo đến đảo lần đầu tiên.", "Nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu đưa ra bằng chứng cho thấy họ đến vào khoảng năm 800, nhưng một nghiên cứu năm 2007 lại tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng họ đến khoảng gần năm 1200.", "Nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu đưa ra bằng chứng cho thấy họ đến vào khoảng năm 800, nhưng một nghiên cứu năm 2007 lại tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng họ đến khoảng gần năm 1200.", "Người dân trên đảo đã tạo ra một nền văn hóa thịnh vượng và cần cù, bằng chứng là có vô số moai bằng đá khổng lồ và các hiện vật khác trên đảo.", "Người dân trên đảo đã tạo ra một nền văn hóa thịnh vượng và cần cù, bằng chứng là có vô số moai bằng đá khổng lồ và các hiện vật khác trên đảo.", "Tuy nhiên việc phát quang đất đai để canh tác và việc chuột Polynesia du nhập khiến cho rừng dần biến mất.", "Tuy nhiên việc phát quang đất đai để canh tác và việc chuột Polynesia du nhập khiến cho rừng dần biến mất.", "Vào thời điểm người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo ước tính khoảng 2.000 đến 3.000 người.", "Vào thời điểm người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo ước tính khoảng 2.000 đến 3.000 người.", "Các căn bệnh từ châu Âu, các cuộc viễn chinh lùng bắt nô lệ của Peru vào thập niên 1860, và việc di cư đến các hòn đảo khác như Tahiti càng làm dân số trên đảo suy kiệt, giảm xuống mức thấp là 111 cư dân bản địa vào năm 1877.", "Các căn bệnh từ châu Âu, các cuộc viễn chinh lùng bắt nô lệ của Peru vào thập niên 1860, và việc di cư đến các hòn đảo khác như Tahiti càng làm dân số trên đảo suy kiệt, giảm xuống mức thấp là 111 cư dân bản địa vào năm 1877.", "Chile thôn tính đảo Phục Sinh vào năm 1888.", "Chile thôn tính đảo Phục Sinh vào năm 1888.", "Năm 1966, người Rapa Nui được cấp quyền công dân Chile.", "Năm 1966, người Rapa Nui được cấp quyền công dân Chile.", "Năm 2007, đảo được hiến pháp công nhận là \"lãnh thổ đặc biệt\".", "Năm 2007, đảo được hiến pháp công nhận là \"lãnh thổ đặc biệt\".", "Về mặt hành chính, đảo thuộc về vùng Valparaíso, tạo thành một xã (Isla de Pascua) của tỉnh Isla de Pascua.", "Về mặt hành chính, đảo thuộc về vùng Valparaíso, tạo thành một xã (Isla de Pascua) của tỉnh Isla de Pascua.", "Cuộc điều tra nhân khẩu Chile năm 2017 cho thấy 7.750 người đăng ký trên đảo, trong đó 3.512 (45%) tự nhận mình là người Rapa Nui.", "Cuộc điều tra nhân khẩu Chile năm 2017 cho thấy 7.750 người đăng ký trên đảo, trong đó 3.512 (45%) tự nhận mình là người Rapa Nui.", "Đảo Phục Sinh là một trong những đảo có người ở nằm xa xôi nhất thế giới.", "Đảo Phục Sinh là một trong những đảo có người ở nằm xa xôi nhất thế giới.", "Vùng đất có người ở gần nhất (khoảng 50 cư dân vào năm 2013) là Đảo Pitcairn, cách đó ; thị trấn gần nhất với dân số trên 500 người là Rikitea, trên đảo Mangareva, cách đó ; điểm lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile, cách đó .", "Vùng đất có người ở gần nhất (khoảng 50 cư dân vào năm 2013) là Đảo Pitcairn, cách đó ; thị trấn gần nhất với dân số trên 500 người là Rikitea, trên đảo Mangareva, cách đó ; điểm lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile, cách đó .", "Từ nguyên\nNhà thám hiểm người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào Lễ Phục Sinh (5 tháng 4) năm 1722, trong khi đang tìm kiếm \"Vùng đất Davis\".", "Từ nguyên\nNhà thám hiểm người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào Lễ Phục Sinh (5 tháng 4) năm 1722, trong khi đang tìm kiếm \"Vùng đất Davis\".", "Roggeveen đặt tên cho đảo là (trong tiếng Hà Lan thế kỷ 18 nghĩa là \"đảo Phục Sinh\").", "Roggeveen đặt tên cho đảo là (trong tiếng Hà Lan thế kỷ 18 nghĩa là \"đảo Phục Sinh\").", "Tên tiếng Tây Ban Nha chính thức của đảo là , cũng có nghĩa là \"đảo Phục Sinh\".", "Tên tiếng Tây Ban Nha chính thức của đảo là , cũng có nghĩa là \"đảo Phục Sinh\".", "Tên tiếng Polynesia hiện đại của đảo là (\"Rapa Lớn\"), được đặt sau các cuộc đột kích nô lệ vào đầu thập niên 1860, và đề cập đến sự tương đồng về địa hình của đảo này với đảo Rapa thuộc quần đảo Bass của nhóm quần đảo Austral.", "Tên tiếng Polynesia hiện đại của đảo là (\"Rapa Lớn\"), được đặt sau các cuộc đột kích nô lệ vào đầu thập niên 1860, và đề cập đến sự tương đồng về địa hình của đảo này với đảo Rapa thuộc quần đảo Bass của nhóm quần đảo Austral.", "Nhà dân tộc học Thor Heyerdahl người Na Uy lập luận rằng Rapa là tên ban đầu của đảo Phục Sinh và Rapa (Rapa Iti) ở quần đảo Bass được đặt bởi những người tị nạn từ đảo này.", "Nhà dân tộc học Thor Heyerdahl người Na Uy lập luận rằng Rapa là tên ban đầu của đảo Phục Sinh và Rapa (Rapa Iti) ở quần đảo Bass được đặt bởi những người tị nạn từ đảo này.", "Cụm từ Te pito o te henua được cho là tên ban đầu của đảo từ khi nhà dân tộc học người Pháp Alphonse Pinart đặt cho nó bản dịch lãng mạn \"Cái rốn của thế giới\" trong cuốn sách của ông, xuất bản vào năm 1877.", "Cụm từ Te pito o te henua được cho là tên ban đầu của đảo từ khi nhà dân tộc học người Pháp Alphonse Pinart đặt cho nó bản dịch lãng mạn \"Cái rốn của thế giới\" trong cuốn sách của ông, xuất bản vào năm 1877.", "William Churchill (1912) hỏi về cụm từ này và được cho biết rằng có ba , đây là ba mũi (đỉnh đất) của đảo.", "William Churchill (1912) hỏi về cụm từ này và được cho biết rằng có ba , đây là ba mũi (đỉnh đất) của đảo.", "Cụm từ này dường như được sử dụng theo nghĩa tương tự như tên gọi \"cuối đất\" ở đầu của Cornwall.", "Cụm từ này dường như được sử dụng theo nghĩa tương tự như tên gọi \"cuối đất\" ở đầu của Cornwall.", "Ông không thể luận ra một cái tên Polynesia cho đảo và kết luận rằng có thể chưa từng có một cái tên nào như vậy.", "Ông không thể luận ra một cái tên Polynesia cho đảo và kết luận rằng có thể chưa từng có một cái tên nào như vậy.", "Theo Barthel (1974), truyền thống truyền khẩu kể rằng đảo này ban đầu được đặt tên là Te pito o te kainga a Hau Maka, \"Mảnh đất nhỏ của Hau Maka\".", "Theo Barthel (1974), truyền thống truyền khẩu kể rằng đảo này ban đầu được đặt tên là Te pito o te kainga a Hau Maka, \"Mảnh đất nhỏ của Hau Maka\".", "Nhưng có hai từ được phát âm là pito trong tiếng Rapa Nui, một từ có nghĩa là \"cuối\" và một từ có nghĩa là \"rốn\", và do đó cụm từ này cũng có thể có nghĩa là \"Cái rốn của thế giới\".", "Nhưng có hai từ được phát âm là pito trong tiếng Rapa Nui, một từ có nghĩa là \"cuối\" và một từ có nghĩa là \"rốn\", và do đó cụm từ này cũng có thể có nghĩa là \"Cái rốn của thế giới\".", "Tên khác, Mata ki te rangi, có nghĩa là \"Đôi mắt nhìn lên bầu trời\".", "Tên khác, Mata ki te rangi, có nghĩa là \"Đôi mắt nhìn lên bầu trời\".", "Người dân trên đảo trong tiếng Tây Ban Nha được gọi là pascuense, nhưng các thành viên của cộng đồng bản địa thường được gọi là Rapa Nui.", "Người dân trên đảo trong tiếng Tây Ban Nha được gọi là pascuense, nhưng các thành viên của cộng đồng bản địa thường được gọi là Rapa Nui.", "Felipe González de Ahedo đặt tên cho đảo là Isla de San Carlos (\"đảo của Thánh Charles\", vị thánh bảo trợ của Carlos III của Tây Ban Nha) hoặc Isla de David (có lẽ là đảo ma của vùng đất Davis; đôi khi được dịch là \"Đảo của Davis\") vào năm 1770.", "Felipe González de Ahedo đặt tên cho đảo là Isla de San Carlos (\"đảo của Thánh Charles\", vị thánh bảo trợ của Carlos III của Tây Ban Nha) hoặc Isla de David (có lẽ là đảo ma của vùng đất Davis; đôi khi được dịch là \"Đảo của Davis\") vào năm 1770.", "Lịch sử\n\nKhởi đầu\nTruyền thống truyền khẩu nói rằng một đoàn thám hiểm hai ca nô có nguồn gốc từ Marae Renga (hay Marae Toe Hau—còn được gọi là Quần đảo Cook) là những người định cư đầu tiên tại đảo, có người lãnh đạo là tù trưởng Hotu Matu'a và thuyền trưởng Tu'u ko Iho của ông.", "Lịch sử\n\nKhởi đầu\nTruyền thống truyền khẩu nói rằng một đoàn thám hiểm hai ca nô có nguồn gốc từ Marae Renga (hay Marae Toe Hau—còn được gọi là Quần đảo Cook) là những người định cư đầu tiên tại đảo, có người lãnh đạo là tù trưởng Hotu Matu'a và thuyền trưởng Tu'u ko Iho của ông.", "Đảo lần đầu tiên được do thám sau khi Haumaka mơ về một đất nước xa xôi; Hotu Matu'a cho rằng đây là một nơi đáng giá để chạy trốn khỏi một tù trưởng láng giềng, người mà ông từng để thua ba trận.", "Đảo lần đầu tiên được do thám sau khi Haumaka mơ về một đất nước xa xôi; Hotu Matu'a cho rằng đây là một nơi đáng giá để chạy trốn khỏi một tù trưởng láng giềng, người mà ông từng để thua ba trận.", "Vào thời điểm họ đến, đảo chỉ có một người định cư duy nhất là Nga Tavake 'a Te Rona.", "Vào thời điểm họ đến, đảo chỉ có một người định cư duy nhất là Nga Tavake 'a Te Rona.", "Sau một thời gian ngắn lưu trú tại Anakena, những người này đã định cư ở các khu vực khác nhau trên đảo.", "Sau một thời gian ngắn lưu trú tại Anakena, những người này đã định cư ở các khu vực khác nhau trên đảo.", "Người thừa kế của Hotu là Tu'u ma Heke được sinh ra trên đảo.", "Người thừa kế của Hotu là Tu'u ma Heke được sinh ra trên đảo.", "Tu'u ko Iho được cho là vị thủ lĩnh mang các bức tượng đến và khiến chúng bước đi.", "Tu'u ko Iho được cho là vị thủ lĩnh mang các bức tượng đến và khiến chúng bước đi.", "Người dân đảo Phục Sinh được cho là người Đông Nam Polynesia.", "Người dân đảo Phục Sinh được cho là người Đông Nam Polynesia.", "Các khu vực linh thiêng có tượng tương tự (marae và ahu) cũng có ở Đông Polynesia, cho thấy sự tương đồng của đảo này với hầu hết Đông Polynesia.", "Các khu vực linh thiêng có tượng tương tự (marae và ahu) cũng có ở Đông Polynesia, cho thấy sự tương đồng của đảo này với hầu hết Đông Polynesia.", "Khi người châu Âu tiếp xúc, dân số của đảo là khoảng 3.000–4.000 người.", "Khi người châu Âu tiếp xúc, dân số của đảo là khoảng 3.000–4.000 người.", "Đến thế kỷ 15, trên đảo có hai liên minh là hanau gồm các nhóm xã hội, và mata tồn tại dựa trên dòng dõi.", "Đến thế kỷ 15, trên đảo có hai liên minh là hanau gồm các nhóm xã hội, và mata tồn tại dựa trên dòng dõi.", "Phần phía tây và phía bắc của hòn đảo thuộc về Tu'u, bao gồm vương thất Miru với trung tâm nằm ở Anakena, nhưng Tahai và Te Peu trước đó từng là thủ đô.", "Phần phía tây và phía bắc của hòn đảo thuộc về Tu'u, bao gồm vương thất Miru với trung tâm nằm ở Anakena, nhưng Tahai và Te Peu trước đó từng là thủ đô.", "Phần phía đông của đảo thuộc về 'Otu' Itu.", "Phần phía đông của đảo thuộc về 'Otu' Itu.", "Ngay sau chuyến thăm của người Hà Lan, từ năm 1724 đến năm 1750, 'Otu' Itu đã chiến đấu với Tu'u để giành quyền kiểm soát đảo.", "Ngay sau chuyến thăm của người Hà Lan, từ năm 1724 đến năm 1750, 'Otu' Itu đã chiến đấu với Tu'u để giành quyền kiểm soát đảo.", "Điều này tiếp tục cho đến thập niên 1860.", "Điều này tiếp tục cho đến thập niên 1860.", "Nạn đói theo sau việc đốt lều và tàn phá đồng ruộng.", "Nạn đói theo sau việc đốt lều và tàn phá đồng ruộng.", "Sự kiểm soát xã hội biến mất khi lối sống có trật tự nhường chỗ cho tình trạng vô luật pháp và các băng nhóm cướp bóc khi tầng lớp chiến binh tiếp quản.", "Sự kiểm soát xã hội biến mất khi lối sống có trật tự nhường chỗ cho tình trạng vô luật pháp và các băng nhóm cướp bóc khi tầng lớp chiến binh tiếp quản.", "Tình trạng vô gia cư trở nên phổ biến, nhiều người sống ẩn cư.", "Tình trạng vô gia cư trở nên phổ biến, nhiều người sống ẩn cư.", "Sau chuyến thăm của người Tây Ban Nha, từ năm 1770 trở đi là bắt đầu thời kỳ lật đổ tượng, huri mo'ai.", "Sau chuyến thăm của người Tây Ban Nha, từ năm 1770 trở đi là bắt đầu thời kỳ lật đổ tượng, huri mo'ai.", "Đây là một nỗ lực của các nhóm cạnh tranh nhau nhằm tiêu diệt sức mạnh tinh thần xã hội (mana) do các bức tượng đại diện, phá bỏ chúng đến đổ ngã để đảm bảo chúng đã chết và không còn sức mạnh.", "Đây là một nỗ lực của các nhóm cạnh tranh nhau nhằm tiêu diệt sức mạnh tinh thần xã hội (mana) do các bức tượng đại diện, phá bỏ chúng đến đổ ngã để đảm bảo chúng đã chết và không còn sức mạnh.", "Không tượng nào đứng vững khi các nhà truyền giáo Pháp đến đảo vào thập niên 1860.", "Không tượng nào đứng vững khi các nhà truyền giáo Pháp đến đảo vào thập niên 1860.", "Từ năm 1862 đến năm 1888, khoảng 94% dân số trên đảo đã thiệt mạng hoặc di cư.", "Từ năm 1862 đến năm 1888, khoảng 94% dân số trên đảo đã thiệt mạng hoặc di cư.", "Người dân trên đảo là nạn nhân của buôn bán nô lệ từ năm 1862 đến năm 1863, kết quả là bắt cóc hoặc giết hại khoảng 1.500 người, với 1.408 người làm lao công khế ước tại Peru.", "Người dân trên đảo là nạn nhân của buôn bán nô lệ từ năm 1862 đến năm 1863, kết quả là bắt cóc hoặc giết hại khoảng 1.500 người, với 1.408 người làm lao công khế ước tại Peru.", "Cuối cùng chỉ có khoảng chục người quay trở lại đảo Phục Sinh, nhưng họ mang theo mầm bệnh đậu mùa, khiến dân số 1.500 người còn lại thiệt mạng.", "Cuối cùng chỉ có khoảng chục người quay trở lại đảo Phục Sinh, nhưng họ mang theo mầm bệnh đậu mùa, khiến dân số 1.500 người còn lại thiệt mạng.", "Những người thiệt mạng bao gồm tumu ivi 'atua của đảo, những người nắm giữ văn hóa, lịch sử và phả hệ của hòn đảo cùng các chuyên gia chữ viết rongorongo.", "Những người thiệt mạng bao gồm tumu ivi 'atua của đảo, những người nắm giữ văn hóa, lịch sử và phả hệ của hòn đảo cùng các chuyên gia chữ viết rongorongo.", "Khu định cư Rapa Nui\n\nƯớc tính về thời điểm loài người lần đầu đến đảo định cư dao động từ năm 300 đến năm 1200 , nhưng ước tính tốt nhất hiện nay về quá trình thuộc địa hóa là vào thế kỷ 12.", "Khu định cư Rapa Nui\n\nƯớc tính về thời điểm loài người lần đầu đến đảo định cư dao động từ năm 300 đến năm 1200 , nhưng ước tính tốt nhất hiện nay về quá trình thuộc địa hóa là vào thế kỷ 12.", "Quá trình thuộc địa hóa đảo Phục Sinh có vẻ trùng hợp với khi xuất hiện những người định cư đầu tiên tại Hawaii.", "Quá trình thuộc địa hóa đảo Phục Sinh có vẻ trùng hợp với khi xuất hiện những người định cư đầu tiên tại Hawaii.", "Nhờ xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, gần như tất cả các niên đại định cư ban đầu từng được ấn định tại Polynesia đã bị thay đổi.", "Nhờ xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, gần như tất cả các niên đại định cư ban đầu từng được ấn định tại Polynesia đã bị thay đổi.", "Các nghiên cứu khảo cổ học cung cấp niên đại muộn này: \"Xác định niên đại cacbon phóng xạ của các lớp địa tầng sớm nhất tại Anakena, đảo Phục Sinh và phân tích về niên đại cacbon phóng xạ trước đó cho thấy rằng đảo này bị thuộc địa hoá muộn, khoảng .", "Các nghiên cứu khảo cổ học cung cấp niên đại muộn này: \"Xác định niên đại cacbon phóng xạ của các lớp địa tầng sớm nhất tại Anakena, đảo Phục Sinh và phân tích về niên đại cacbon phóng xạ trước đó cho thấy rằng đảo này bị thuộc địa hoá muộn, khoảng .", "Các tác động sinh thái quan trọng và đầu tư văn hóa lớn vào kiến trúc và bức tượng hoành tráng do đó được bắt đầu ngay sau khi định cư ban đầu.\"", "Các tác động sinh thái quan trọng và đầu tư văn hóa lớn vào kiến trúc và bức tượng hoành tráng do đó được bắt đầu ngay sau khi định cư ban đầu.\"", "Theo truyền thống truyền khẩu, khu định cư đầu tiên là tại Anakena.", "Theo truyền thống truyền khẩu, khu định cư đầu tiên là tại Anakena.", "Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng điểm đổ bộ Caleta Anakena là nơi trú ẩn tốt nhất của đảo khỏi những đợt sóng lớn, cũng như là một bãi biển đầy cát để ca nô đổ bộ và hạ thuỷ, vì vậy đây có thể là nơi định cư sơ khởi.", "Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng điểm đổ bộ Caleta Anakena là nơi trú ẩn tốt nhất của đảo khỏi những đợt sóng lớn, cũng như là một bãi biển đầy cát để ca nô đổ bộ và hạ thuỷ, vì vậy đây có thể là nơi định cư sơ khởi.", "Tuy nhiên, xác định niên đại bằng carbon phóng xạ kết luận rằng các địa điểm khác có trước Anakena nhiều năm, đặc biệt là Tahai từ trước đó vài thế kỷ.", "Tuy nhiên, xác định niên đại bằng carbon phóng xạ kết luận rằng các địa điểm khác có trước Anakena nhiều năm, đặc biệt là Tahai từ trước đó vài thế kỷ.", "Đảo là nơi cư trú của người Polynesia, họ có nhiều khả năng đã di chuyển bằng ca nô hoặc catamaran từ quần đảo Gambier (Mangareva, cách ) hoặc quần đảo Marquesas, cách .", "Đảo là nơi cư trú của người Polynesia, họ có nhiều khả năng đã di chuyển bằng ca nô hoặc catamaran từ quần đảo Gambier (Mangareva, cách ) hoặc quần đảo Marquesas, cách .", "Theo một số thuyết, chẳng hạn như thuyết người Polynesia tha hương, có khả năng những người định cư Polynesia đầu tiên đã đến từ Nam Mỹ nhờ khả năng đi biển vượt trội của họ.", "Theo một số thuyết, chẳng hạn như thuyết người Polynesia tha hương, có khả năng những người định cư Polynesia đầu tiên đã đến từ Nam Mỹ nhờ khả năng đi biển vượt trội của họ.", "Các nhà lý thuyết ủng hộ điều này thông qua bằng chứng nông nghiệp về khoai lang.", "Các nhà lý thuyết ủng hộ điều này thông qua bằng chứng nông nghiệp về khoai lang.", "Khoai lang là loại cây trồng được ưa chuộng trong xã hội Polynesia qua nhiều thế hệ nhưng nó có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cho thấy sự tương tác giữa hai khu vực địa lý này.", "Khoai lang là loại cây trồng được ưa chuộng trong xã hội Polynesia qua nhiều thế hệ nhưng nó có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cho thấy sự tương tác giữa hai khu vực địa lý này.", "Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy rằng khoai lang có thể đã lan tới Polynesia bằng cách phát tán đường dài từ lâu trước khi người Polynesia đến.", "Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy rằng khoai lang có thể đã lan tới Polynesia bằng cách phát tán đường dài từ lâu trước khi người Polynesia đến.", "Khi James Cook đến thăm đảo, một trong những thành viên trong đoàn của ông là một người Polynesia, đến từ Bora Bora có tên là Hitihiti đã có thể giao tiếp với người Rapa Nui.", "Khi James Cook đến thăm đảo, một trong những thành viên trong đoàn của ông là một người Polynesia, đến từ Bora Bora có tên là Hitihiti đã có thể giao tiếp với người Rapa Nui.", "Người ta lưu ý rằng các điểm xuất phát ban đầu trong quá trình thuộc địa hóa đầu tiên của người Polynesia trên đảo Phục Sinh có nhiều khả năng là từ Mangareva, Pitcairn và Henderson, nằm ở khoảng giữa Marquesas và đảo Phục sinh.", "Người ta lưu ý rằng các điểm xuất phát ban đầu trong quá trình thuộc địa hóa đầu tiên của người Polynesia trên đảo Phục Sinh có nhiều khả năng là từ Mangareva, Pitcairn và Henderson, nằm ở khoảng giữa Marquesas và đảo Phục sinh.", "Người ta nhận thấy rằng có sự tương đồng lớn giữa tiếng Rapa Nui và tiếng Mangareva sơ khai, điểm tương đồng giữa một bức tượng được tìm thấy ở Pitcairn và một số bức tượng được tìm thấy trên đảo Phục Sinh, sự giống nhau về kiểu dáng công cụ ở đảo Phục Sinh với kiểu dáng ở Mangareva và Pitcairn, và sự tương ứng của các hộp sọ được tìm thấy ở đảo Phục Sinh với hai hộp sọ được tìm thấy ở Henderson, tất cả đều cho thấy các đảo Henderson và Pitcairn là những bước đệm ban đầu từ Mangareva đến đảo Phục Sinh.", "Người ta nhận thấy rằng có sự tương đồng lớn giữa tiếng Rapa Nui và tiếng Mangareva sơ khai, điểm tương đồng giữa một bức tượng được tìm thấy ở Pitcairn và một số bức tượng được tìm thấy trên đảo Phục Sinh, sự giống nhau về kiểu dáng công cụ ở đảo Phục Sinh với kiểu dáng ở Mangareva và Pitcairn, và sự tương ứng của các hộp sọ được tìm thấy ở đảo Phục Sinh với hai hộp sọ được tìm thấy ở Henderson, tất cả đều cho thấy các đảo Henderson và Pitcairn là những bước đệm ban đầu từ Mangareva đến đảo Phục Sinh.", "Vào năm 1999, một chuyến đi bằng những chiếc thuyền Polynesia được tái tạo đã có thể đi từ Mangareva đến đảo Phục Sinh chỉ sau mười bảy ngày rưỡi.", "Vào năm 1999, một chuyến đi bằng những chiếc thuyền Polynesia được tái tạo đã có thể đi từ Mangareva đến đảo Phục Sinh chỉ sau mười bảy ngày rưỡi.", "Theo truyền thống truyền khẩu được các nhà truyền giáo ghi lại vào thập niên 1860, đảo ban đầu có một hệ thống giai cấp mạnh mẽ: một ariki, hay tù trưởng cao cấp, nắm giữ quyền lực to lớn đối với chín thị tộc khác và các thủ lĩnh tương ứng của họ.", "Theo truyền thống truyền khẩu được các nhà truyền giáo ghi lại vào thập niên 1860, đảo ban đầu có một hệ thống giai cấp mạnh mẽ: một ariki, hay tù trưởng cao cấp, nắm giữ quyền lực to lớn đối với chín thị tộc khác và các thủ lĩnh tương ứng của họ.", "Tù trưởng cao cấp là hậu duệ lớn tuổi nhất thuộc dòng dõi đầu lòng của người sáng lập Hotu Matu'a theo thần thoại của đảo.", "Tù trưởng cao cấp là hậu duệ lớn tuổi nhất thuộc dòng dõi đầu lòng của người sáng lập Hotu Matu'a theo thần thoại của đảo.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa là việc tạo ra những bức tượng moai khổng lồ được một số người tin rằng là đại diện cho tổ tiên được thần thánh hoá.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa là việc tạo ra những bức tượng moai khổng lồ được một số người tin rằng là đại diện cho tổ tiên được thần thánh hoá.", "Theo National Geographic, \"Hầu hết các học giả nghi ngờ rằng moai được tạo ra để tôn vinh tổ tiên, tù trưởng hoặc nhân vật quan trọng khác.", "Theo National Geographic, \"Hầu hết các học giả nghi ngờ rằng moai được tạo ra để tôn vinh tổ tiên, tù trưởng hoặc nhân vật quan trọng khác.", "Tuy nhiên, không có lịch sử thành văn và truyền khẩu nào tồn tại trên đảo, nên không thể chắc chắn.\"", "Tuy nhiên, không có lịch sử thành văn và truyền khẩu nào tồn tại trên đảo, nên không thể chắc chắn.\"", "Lý thuyết diệt chủng sinh thái \nJared Diamond đề xuất rằng việc ăn thịt đồng loại diễn ra trên đảo Phục Sinh sau khi việc xây dựng các moai góp phần vào suy thoái môi trường, khi nạn phá rừng nghiêm trọng làm mất ổn định hệ sinh thái vốn đã bấp bênh.", "Lý thuyết diệt chủng sinh thái \nJared Diamond đề xuất rằng việc ăn thịt đồng loại diễn ra trên đảo Phục Sinh sau khi việc xây dựng các moai góp phần vào suy thoái môi trường, khi nạn phá rừng nghiêm trọng làm mất ổn định hệ sinh thái vốn đã bấp bênh.", "Hồ sơ khảo cổ học cho thấy vào thời điểm con người định cư ban đầu, có nhiều loài cây mọc trên đảo, trong đó có ít nhất ba loài cao tới hoặc hơn: Paschalococos (có thể là những cây cọ lớn nhất thế giới vào thời điểm đó), Alphitonia zizyphoides, và Elaeocarpus rarotongensis.", "Hồ sơ khảo cổ học cho thấy vào thời điểm con người định cư ban đầu, có nhiều loài cây mọc trên đảo, trong đó có ít nhất ba loài cao tới hoặc hơn: Paschalococos (có thể là những cây cọ lớn nhất thế giới vào thời điểm đó), Alphitonia zizyphoides, và Elaeocarpus rarotongensis.", "Ít nhất sáu loài chim cạn được cho là sống trên đảo.", "Ít nhất sáu loài chim cạn được cho là sống trên đảo.", "Một yếu tố chính góp phần khiến nhiều loài thực vật tuyệt chủng là chuột Polynesia xuất hiện.", "Một yếu tố chính góp phần khiến nhiều loài thực vật tuyệt chủng là chuột Polynesia xuất hiện.", "Nghiên cứu của các nhà cổ thực vật học cho thấy chuột có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự sinh sản của thảm thực vật trong hệ sinh thái.", "Nghiên cứu của các nhà cổ thực vật học cho thấy chuột có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự sinh sản của thảm thực vật trong hệ sinh thái.", "Trong trường hợp của Rapa Nui, thấy dấu hiệu bị chuột gặm trên vỏ hạt giống cây trồng được phục hồi.", "Trong trường hợp của Rapa Nui, thấy dấu hiệu bị chuột gặm trên vỏ hạt giống cây trồng được phục hồi.", "Phiên bản lịch sử này suy đoán dân số trước đây của hòn đảo từng ở mức cao và đã suy giảm trước khi người châu Âu đến.", "Phiên bản lịch sử này suy đoán dân số trước đây của hòn đảo từng ở mức cao và đã suy giảm trước khi người châu Âu đến.", "Barbara A. West viết rằng, \"Một thời gian trước khi người châu Âu đến đảo Phục Sinh, người Rapanui từng trải qua một biến động to lớn trong hệ thống xã hội của họ bắt nguồn từ sự thay đổi hệ sinh thái trên đảo... Khi người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo đã giảm xuống còn 2.000–3.000 từ mức cao khoảng 15.000 chỉ vào một thế kỷ trước đó.\"", "Barbara A. West viết rằng, \"Một thời gian trước khi người châu Âu đến đảo Phục Sinh, người Rapanui từng trải qua một biến động to lớn trong hệ thống xã hội của họ bắt nguồn từ sự thay đổi hệ sinh thái trên đảo... Khi người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo đã giảm xuống còn 2.000–3.000 từ mức cao khoảng 15.000 chỉ vào một thế kỷ trước đó.\"", "Vào thời điểm đó, 21 loài cây và tất cả các loài chim cạn đã tuyệt chủng do kết hợp các nguyên nhân là thu hoạch quá mức, săn bắn quá mức, chuột ăn và biến đổi khí hậu.", "Vào thời điểm đó, 21 loài cây và tất cả các loài chim cạn đã tuyệt chủng do kết hợp các nguyên nhân là thu hoạch quá mức, săn bắn quá mức, chuột ăn và biến đổi khí hậu.", "Rừng trên đảo phần lớn bị phát quang và không có cây nào cao hơn .", "Rừng trên đảo phần lớn bị phát quang và không có cây nào cao hơn .", "Mất đi những cây lớn có nghĩa là cư dân không còn khả năng đóng những tàu có khả năng đi biển, làm giảm đáng kể khả năng đánh bắt cá của họ.", "Mất đi những cây lớn có nghĩa là cư dân không còn khả năng đóng những tàu có khả năng đi biển, làm giảm đáng kể khả năng đánh bắt cá của họ.", "Theo phiên bản lịch sử này, những cái cây được sử dụng làm con lăn để di chuyển các bức tượng từ mỏ đá ở Rano Raraku đến nơi dựng tượng.", "Theo phiên bản lịch sử này, những cái cây được sử dụng làm con lăn để di chuyển các bức tượng từ mỏ đá ở Rano Raraku đến nơi dựng tượng.", "Phá rừng còn gây xói mòn khiến sản xuất nông nghiệp sụt giảm mạnh.", "Phá rừng còn gây xói mòn khiến sản xuất nông nghiệp sụt giảm mạnh.", "Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do mất đi các loài chim cạn và suy giảm số lượng chim biển, vốn là một nguồn thức ăn của người dân.", "Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do mất đi các loài chim cạn và suy giảm số lượng chim biển, vốn là một nguồn thức ăn của người dân.", "Vào thế kỷ 18, người dân trên đảo chủ yếu sống nhờ nghề nông, và gà nhà là nguồn cung protein chính.", "Vào thế kỷ 18, người dân trên đảo chủ yếu sống nhờ nghề nông, và gà nhà là nguồn cung protein chính.", "Khi đảo trở nên quá đông dân và tài nguyên cạn kiệt, các chiến binh được gọi là matatoa có được nhiều quyền lực hơn và giáo phái Tổ tiên kết thúc, nhường chỗ cho giáo phái Người chim.", "Khi đảo trở nên quá đông dân và tài nguyên cạn kiệt, các chiến binh được gọi là matatoa có được nhiều quyền lực hơn và giáo phái Tổ tiên kết thúc, nhường chỗ cho giáo phái Người chim.", "Beverly Haun viết rằng, \"Khái niệm về mana (sức mạnh) từng được trao cho các nhà lãnh đạo kế tập đã được phân vai lại trong con người của người chim, dường như bắt đầu vào khoảng năm 1540, và trùng khớp với những dấu tích cuối cùng của thời kỳ moai.\"", "Beverly Haun viết rằng, \"Khái niệm về mana (sức mạnh) từng được trao cho các nhà lãnh đạo kế tập đã được phân vai lại trong con người của người chim, dường như bắt đầu vào khoảng năm 1540, và trùng khớp với những dấu tích cuối cùng của thời kỳ moai.\"", "Giáo phái này khẳng định rằng, mặc dù tổ tiên vẫn chu cấp cho con cháu của họ, nhưng phương tiện để người sống có thể liên lạc với người chết không còn là những bức tượng mà là con người được lựa chọn thông qua một cuộc thi.", "Giáo phái này khẳng định rằng, mặc dù tổ tiên vẫn chu cấp cho con cháu của họ, nhưng phương tiện để người sống có thể liên lạc với người chết không còn là những bức tượng mà là con người được lựa chọn thông qua một cuộc thi.", "Vị thần chịu trách nhiệm tạo ra con người, Makemake, đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này.", "Vị thần chịu trách nhiệm tạo ra con người, Makemake, đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này.", "Katherine Routledge, người đã thu thập một cách có hệ thống các truyền thống của đảo trong chuyến thám hiểm năm 1919 của bà, cho rằng các cuộc thi người chim (tangata manu) bắt đầu vào khoảng năm 1760, sau khi những người châu Âu đầu tiên đến và kết thúc vào năm 1878, khi các nhà truyền giáo Công giáo La Mã xây dựng nhà thờ đầu tiên.", "Katherine Routledge, người đã thu thập một cách có hệ thống các truyền thống của đảo trong chuyến thám hiểm năm 1919 của bà, cho rằng các cuộc thi người chim (tangata manu) bắt đầu vào khoảng năm 1760, sau khi những người châu Âu đầu tiên đến và kết thúc vào năm 1878, khi các nhà truyền giáo Công giáo La Mã xây dựng nhà thờ đầu tiên.", "Những hình khắc đá thể hiện Người chim trên đảo Phục Sinh cũng giống như một số hình khắc đá ở Hawaii, cho thấy rằng khái niệm này có lẽ do những người định cư ban đầu mang đến; chỉ có bản thân cuộc thi là duy nhất ở đảo Phục Sinh.", "Những hình khắc đá thể hiện Người chim trên đảo Phục Sinh cũng giống như một số hình khắc đá ở Hawaii, cho thấy rằng khái niệm này có lẽ do những người định cư ban đầu mang đến; chỉ có bản thân cuộc thi là duy nhất ở đảo Phục Sinh.", "Theo phiên bản của Diamond và Heyerdahl về lịch sử hòn đảo, huri mo'ai\"lật đổ tượng\"tiếp tục kéo dài đến thập niên 1830 trong các cuộc nội chiến khốc liệt.", "Theo phiên bản của Diamond và Heyerdahl về lịch sử hòn đảo, huri mo'ai\"lật đổ tượng\"tiếp tục kéo dài đến thập niên 1830 trong các cuộc nội chiến khốc liệt.", "Đến năm 1838, các moai duy nhất còn đứng vững là trên sườn Rano Raraku, ở Hoa Hakananai'a tại Orongo, và Ariki Paro tại Ahu Te Pito Kura.", "Đến năm 1838, các moai duy nhất còn đứng vững là trên sườn Rano Raraku, ở Hoa Hakananai'a tại Orongo, và Ariki Paro tại Ahu Te Pito Kura.", "Phiên bản lịch sử của Diamond và West gây nhiều tranh cãi.", "Phiên bản lịch sử của Diamond và West gây nhiều tranh cãi.", "Một nghiên cứu do Douglas Owsley đứng đầu xuất bản năm 1994 khẳng định rằng có rất ít bằng chứng khảo cổ học về sự sụp đổ xã hội thời tiền châu Âu.", "Một nghiên cứu do Douglas Owsley đứng đầu xuất bản năm 1994 khẳng định rằng có rất ít bằng chứng khảo cổ học về sự sụp đổ xã hội thời tiền châu Âu.", "Dữ liệu bệnh lý xương và đo xương từ người dân trên đảo vào thời kỳ đó cho thấy rõ ràng rằng rất ít trường hợp tử vong có thể được quy trực tiếp cho bạo lực.", "Dữ liệu bệnh lý xương và đo xương từ người dân trên đảo vào thời kỳ đó cho thấy rõ ràng rằng rất ít trường hợp tử vong có thể được quy trực tiếp cho bạo lực.", "Nghiên cứu của các nhà nhân chủng học Robert DiNapoli và Carl Lipo từ Đại học Binghamton vào năm 2021 cho thấy đảo có mức tăng trưởng dân số ổn định từ khi con người bắt đầu định cư cho đến khi tiếp xúc với người châu Âu vào năm 1722.", "Nghiên cứu của các nhà nhân chủng học Robert DiNapoli và Carl Lipo từ Đại học Binghamton vào năm 2021 cho thấy đảo có mức tăng trưởng dân số ổn định từ khi con người bắt đầu định cư cho đến khi tiếp xúc với người châu Âu vào năm 1722.", "Đảo này chưa bao giờ có hơn vài nghìn người trước khi tiếp xúc với người châu Âu và số lượng của họ ngày càng tăng thay vì suy giảm.", "Đảo này chưa bao giờ có hơn vài nghìn người trước khi tiếp xúc với người châu Âu và số lượng của họ ngày càng tăng thay vì suy giảm.", "Liên hệ với châu Âu\n\nCuộc tiếp xúc đầu tiên được ghi nhận của người châu Âu với đảo này là vào ngày 5 tháng 4 năm 1722, tức Chủ nhật Phục sinh, khi nhà hàng hải người Hà Lan Jacob Roggeveen đến.", "Liên hệ với châu Âu\n\nCuộc tiếp xúc đầu tiên được ghi nhận của người châu Âu với đảo này là vào ngày 5 tháng 4 năm 1722, tức Chủ nhật Phục sinh, khi nhà hàng hải người Hà Lan Jacob Roggeveen đến.", "Chuyến thăm của ông dẫn đến cái chết của khoảng chục người dân trên đảo, bao gồm cả tumu ivi 'atua, và làm bị thương nhiều người khác.", "Chuyến thăm của ông dẫn đến cái chết của khoảng chục người dân trên đảo, bao gồm cả tumu ivi 'atua, và làm bị thương nhiều người khác.", "Những vị khách nước ngoài tiếp theo (vào ngày 15 tháng 11 năm 1770) là hai tàu Tây Ban Nha mang tên San Lorenzo và Santa Rosalia, dưới quyền chỉ huy của Thuyền trưởng Felipe Gonzalez de Ahedo.", "Những vị khách nước ngoài tiếp theo (vào ngày 15 tháng 11 năm 1770) là hai tàu Tây Ban Nha mang tên San Lorenzo và Santa Rosalia, dưới quyền chỉ huy của Thuyền trưởng Felipe Gonzalez de Ahedo.", "Người Tây Ban Nha kinh ngạc trước những “tượng thần đứng”, tất cả chúng khi đó vẫn còn đứng.", "Người Tây Ban Nha kinh ngạc trước những “tượng thần đứng”, tất cả chúng khi đó vẫn còn đứng.", "Bốn năm sau, vào năm 1774, nhà thám hiểm người Anh James Cook đến thăm đảo Phục Sinh; ông ghi lại rằng một số bức tượng đã bị lật đổ.", "Bốn năm sau, vào năm 1774, nhà thám hiểm người Anh James Cook đến thăm đảo Phục Sinh; ông ghi lại rằng một số bức tượng đã bị lật đổ.", "Qua diễn dịch của Hitihiti, Cook biết được những bức tượng tưởng nhớ các cựu tù trưởng cấp cao của họ, bao gồm cả tên và cấp bậc của họ.", "Qua diễn dịch của Hitihiti, Cook biết được những bức tượng tưởng nhớ các cựu tù trưởng cấp cao của họ, bao gồm cả tên và cấp bậc của họ.", "Vào ngày 10 tháng 4 năm 1786, Đô đốc Pháp Jean-François de Galaup, bá tước xứ Lapérouse thả neo tại Hanga Roa khi bắt đầu chuyến đi vòng quanh Thái Bình Dương.", "Vào ngày 10 tháng 4 năm 1786, Đô đốc Pháp Jean-François de Galaup, bá tước xứ Lapérouse thả neo tại Hanga Roa khi bắt đầu chuyến đi vòng quanh Thái Bình Dương.", "Ông lập một bản đồ chi tiết về vịnh, bao gồm cả các điểm neo đậu của mình, cũng như một bản đồ tổng quát hơn về đảo, cùng với một số hình ảnh minh họa.", "Ông lập một bản đồ chi tiết về vịnh, bao gồm cả các điểm neo đậu của mình, cũng như một bản đồ tổng quát hơn về đảo, cùng với một số hình ảnh minh họa.", "Thế kỷ 19\nMột loạt các sự kiện tàn khốc giết chết hoặc loại bỏ phần lớn dân số trong thập niên 1860.", "Thế kỷ 19\nMột loạt các sự kiện tàn khốc giết chết hoặc loại bỏ phần lớn dân số trong thập niên 1860.", "Vào tháng 12 năm 1862, những kẻ cướp nô lệ người Peru tấn công đảo.", "Vào tháng 12 năm 1862, những kẻ cướp nô lệ người Peru tấn công đảo.", "Các vụ bắt cóc bạo lực tiếp tục diễn ra trong vài tháng, cuối cùng đã bắt giữ khoảng 1.500 nam nữ, tức một nửa dân số trên đảo.", "Các vụ bắt cóc bạo lực tiếp tục diễn ra trong vài tháng, cuối cùng đã bắt giữ khoảng 1.500 nam nữ, tức một nửa dân số trên đảo.", "Trong số những người bị bắt có tù trưởng tối cao của đảo, người thừa kế của ông ta và những người biết cách đọc và viết chữ rongorongo, loại chữ viết Polynesia duy nhất được phát hiện cho đến nay, mặc dù vẫn còn tranh luận về việc liệu đây là chữ viết nguyên thủy hay là chữ viết thực sự.", "Trong số những người bị bắt có tù trưởng tối cao của đảo, người thừa kế của ông ta và những người biết cách đọc và viết chữ rongorongo, loại chữ viết Polynesia duy nhất được phát hiện cho đến nay, mặc dù vẫn còn tranh luận về việc liệu đây là chữ viết nguyên thủy hay là chữ viết thực sự.", "Khi những kẻ cướp nô lệ buộc phải hồi hương những người mà họ đã bắt cóc, những người mang mầm bệnh đậu mùa đã xuống tàu cùng với một số người sống sót từ các đảo.", "Khi những kẻ cướp nô lệ buộc phải hồi hương những người mà họ đã bắt cóc, những người mang mầm bệnh đậu mùa đã xuống tàu cùng với một số người sống sót từ các đảo.", "Điều này đã tạo ra những dịch bệnh tàn khốc từ đảo Phục Sinh đến quần đảo Marquesas.", "Điều này đã tạo ra những dịch bệnh tàn khốc từ đảo Phục Sinh đến quần đảo Marquesas.", "Dân số đảo Phục Sinh giảm đến mức một số người chết thậm chí không được chôn cất.", "Dân số đảo Phục Sinh giảm đến mức một số người chết thậm chí không được chôn cất.", "Bệnh lao do những người săn cá voi mang đến vào giữa thế kỷ 19, bệnh này đã giết chết một số người dân trên đảo, trong đó nhà truyền giáo Thiên chúa giáo đầu tiên là Eugène Eyraud chết vào năm 1867.", "Bệnh lao do những người săn cá voi mang đến vào giữa thế kỷ 19, bệnh này đã giết chết một số người dân trên đảo, trong đó nhà truyền giáo Thiên chúa giáo đầu tiên là Eugène Eyraud chết vào năm 1867.", "Cuối cùng, bệnh lao giết chết khoảng một phần tư dân số trên đảo.", "Cuối cùng, bệnh lao giết chết khoảng một phần tư dân số trên đảo.", "Trong những năm tiếp theo, những người quản lý trang trại cừu và những người truyền giáo bắt đầu mua những vùng đất của những người đã khuất, và điều này dẫn đến những cuộc đối đầu lớn giữa người bản địa và người định cư.", "Trong những năm tiếp theo, những người quản lý trang trại cừu và những người truyền giáo bắt đầu mua những vùng đất của những người đã khuất, và điều này dẫn đến những cuộc đối đầu lớn giữa người bản địa và người định cư.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier mua lại toàn bộ đả, ngoại trừ khu vực của những người truyền giáo xung quanh Hanga Roa, và chuyển vài trăm người Rapa Nui đến Tahiti để làm việc.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier mua lại toàn bộ đả, ngoại trừ khu vực của những người truyền giáo xung quanh Hanga Roa, và chuyển vài trăm người Rapa Nui đến Tahiti để làm việc.", "Năm 1871, những người truyền giáo do bất đồng với Dutrou-Bornier nên sơ tán tất cả (ngoại trừ 171 người Rapa Nui) đến quần đảo Gambier.", "Năm 1871, những người truyền giáo do bất đồng với Dutrou-Bornier nên sơ tán tất cả (ngoại trừ 171 người Rapa Nui) đến quần đảo Gambier.", "Những người ở lại chủ yếu là những người đàn ông lớn tuổi.", "Những người ở lại chủ yếu là những người đàn ông lớn tuổi.", "Sáu năm sau, chỉ có 111 người sống trên đảo Phục Sinh và chỉ 36 người trong số họ có con cái.", "Sáu năm sau, chỉ có 111 người sống trên đảo Phục Sinh và chỉ 36 người trong số họ có con cái.", "Kể từ thời điểm đó, dân số trên đảo dần hồi phục.", "Kể từ thời điểm đó, dân số trên đảo dần hồi phục.", "Nhưng với hơn 97% dân số đã chết hoặc biến mất trong vòng chưa đầy một thập kỷ, phần lớn kiến thức văn hóa của hòn đảo bị mất đi.", "Nhưng với hơn 97% dân số đã chết hoặc biến mất trong vòng chưa đầy một thập kỷ, phần lớn kiến thức văn hóa của hòn đảo bị mất đi.", "Alexander Salmon, Jr., con trai của một thương gia người Anh gốc Do Thái và một công chúa triều đại Pōmare, cuối cùng đã làm việc để hồi hương những công nhân từ đồn điền dừa do ông thừa kế.", "Alexander Salmon, Jr., con trai của một thương gia người Anh gốc Do Thái và một công chúa triều đại Pōmare, cuối cùng đã làm việc để hồi hương những công nhân từ đồn điền dừa do ông thừa kế.", "Cuối cùng, ông mua lại tất cả đất đai trên đảo ngoại trừ khu truyền giáo và là chủ nhân duy nhất.", "Cuối cùng, ông mua lại tất cả đất đai trên đảo ngoại trừ khu truyền giáo và là chủ nhân duy nhất.", "Ông làm việc để phát triển du lịch trên đảo và là người cung cấp thông tin chính cho các cuộc thám hiểm khảo cổ của Anh và Đức trên đảo.", "Ông làm việc để phát triển du lịch trên đảo và là người cung cấp thông tin chính cho các cuộc thám hiểm khảo cổ của Anh và Đức trên đảo.", "Ông gửi một số mảnh Rongorongo chính hiệu cho chồng của cháu gái mình là lãnh sự Đức tại Valparaíso, Chile.", "Ông gửi một số mảnh Rongorongo chính hiệu cho chồng của cháu gái mình là lãnh sự Đức tại Valparaíso, Chile.", "Salmon bán quyền sở hữu đảo Phục sinh cho chính phủ Chile vào ngày 2 tháng 1 năm 1888 và ký làm nhân chứng cho việc nhượng lại đảo.", "Salmon bán quyền sở hữu đảo Phục sinh cho chính phủ Chile vào ngày 2 tháng 1 năm 1888 và ký làm nhân chứng cho việc nhượng lại đảo.", "Ông cai trị đảo một cách hiệu quả từ năm 1878 cho đến khi nhượng lại cho Chile vào năm 1888.", "Ông cai trị đảo một cách hiệu quả từ năm 1878 cho đến khi nhượng lại cho Chile vào năm 1888.", "Đảo Phục Sinh được Chile sáp nhập vào ngày 9 tháng 9 năm 1888 thông qua \"Hiệp ước sáp nhập đảo\" (Tratado de Anexión de la isla).", "Đảo Phục Sinh được Chile sáp nhập vào ngày 9 tháng 9 năm 1888 thông qua \"Hiệp ước sáp nhập đảo\" (Tratado de Anexión de la isla).", "Policarpo Toro đại diện cho chính phủ Chile ký kết với Atamu Tekena, là người được các nhà truyền giáo Công giáo La Mã chỉ định là \"Vua\" sau khi tù trưởng tối cao và người thừa kế của ông ta qua đời.", "Policarpo Toro đại diện cho chính phủ Chile ký kết với Atamu Tekena, là người được các nhà truyền giáo Công giáo La Mã chỉ định là \"Vua\" sau khi tù trưởng tối cao và người thừa kế của ông ta qua đời.", "Hiệu lực của hiệp ước này vẫn còn bị một số người Rapa Nui tranh cãi.", "Hiệu lực của hiệp ước này vẫn còn bị một số người Rapa Nui tranh cãi.", "Về mặt chính thức, Chile mua gần như toàn bộ trang trại cừu Mason-Brander bao gồm các vùng đất được mua từ hậu duệ của những người Rapa Nui đã chết trong trận dịch, sau đó tuyên bố chủ quyền đối với đảo.", "Về mặt chính thức, Chile mua gần như toàn bộ trang trại cừu Mason-Brander bao gồm các vùng đất được mua từ hậu duệ của những người Rapa Nui đã chết trong trận dịch, sau đó tuyên bố chủ quyền đối với đảo.", "Thế kỷ 20\n\nCho đến thập niên 1960, những người Rapa Nui còn sống sót vẫn bị hạn chế ở Hanga Roa.", "Thế kỷ 20\n\nCho đến thập niên 1960, những người Rapa Nui còn sống sót vẫn bị hạn chế ở Hanga Roa.", "Phần còn lại của đảo được cho Công ty Williamson-Balfour thuê làm trang trại cừu cho đến năm 1953.", "Phần còn lại của đảo được cho Công ty Williamson-Balfour thuê làm trang trại cừu cho đến năm 1953.", "Điều này minh chứng cho việc đưa khái niệm tài sản tư nhân đến xã hội người Rapa Nui.", "Điều này minh chứng cho việc đưa khái niệm tài sản tư nhân đến xã hội người Rapa Nui.", "Đảo sau đó do Hải quân Chile quản lý cho đến năm 1966, từ đó đảo được mở cửa hoàn toàn trở lại.", "Đảo sau đó do Hải quân Chile quản lý cho đến năm 1966, từ đó đảo được mở cửa hoàn toàn trở lại.", "Người Rapa Nui được cấp quốc tịch Chile vào năm 1966.", "Người Rapa Nui được cấp quốc tịch Chile vào năm 1966.", "Sau đảo chính Chile 1973 đưa Augusto Pinochet lên nắm quyền, đảo Phục Sinh được đặt dưới thiết quân luật.", "Sau đảo chính Chile 1973 đưa Augusto Pinochet lên nắm quyền, đảo Phục Sinh được đặt dưới thiết quân luật.", "Du lịch chậm lại, đất đai bị chia nhỏ và tài sản tư nhân được phân phối cho các nhà đầu tư.", "Du lịch chậm lại, đất đai bị chia nhỏ và tài sản tư nhân được phân phối cho các nhà đầu tư.", "Trong thời gian nắm quyền, Pinochet đã đến thăm đảo Phục Sinh ba lần.", "Trong thời gian nắm quyền, Pinochet đã đến thăm đảo Phục Sinh ba lần.", "Quân đội xây dựng các căn cứ quân sự và tòa thị chính.", "Quân đội xây dựng các căn cứ quân sự và tòa thị chính.", "Sau một thỏa thuận năm 1985 giữa Chile và Hoa Kỳ, đường băng tại Sân bay quốc tế Mataveri được mở rộng và khánh thành vào năm 1987.", "Sau một thỏa thuận năm 1985 giữa Chile và Hoa Kỳ, đường băng tại Sân bay quốc tế Mataveri được mở rộng và khánh thành vào năm 1987.", "Đường băng được mở rộng thêm , đạt .", "Đường băng được mở rộng thêm , đạt .", "Pinochet được cho là từ chối tham dự lễ khánh thành để phản đối áp lực từ Hoa Kỳ về nhân quyền.", "Pinochet được cho là từ chối tham dự lễ khánh thành để phản đối áp lực từ Hoa Kỳ về nhân quyền.", "Thế kỷ 21\n\nNgư dân Rapa Nui bày tỏ mối quan ngại của họ về đánh bắt cá bất hợp pháp quanh đảo.", "Thế kỷ 21\n\nNgư dân Rapa Nui bày tỏ mối quan ngại của họ về đánh bắt cá bất hợp pháp quanh đảo.", "Vào ngày 30 tháng 7 năm 2007, một cuộc cải cách hiến pháp trao cho đảo Phục Sinh và quần đảo Juan Fernández (còn được gọi là đảo Robinson Crusoe) quy chế \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile.", "Vào ngày 30 tháng 7 năm 2007, một cuộc cải cách hiến pháp trao cho đảo Phục Sinh và quần đảo Juan Fernández (còn được gọi là đảo Robinson Crusoe) quy chế \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile.", "Trong khi chờ ban hành hiến chương đặc biệt, đảo tiếp tục được quản lý như một tỉnh thuộc vùng Valparaíso.", "Trong khi chờ ban hành hiến chương đặc biệt, đảo tiếp tục được quản lý như một tỉnh thuộc vùng Valparaíso.", "Các loài cá được thu thập ở đảo Phục Sinh bao gồm trong các hồ dung nham nông và vùng biển sâu.", "Các loài cá được thu thập ở đảo Phục Sinh bao gồm trong các hồ dung nham nông và vùng biển sâu.", "Trong những môi trường sống này, hai mẫu định danh và mẫu hình của antennarius randalli và antennarius moai đã được phát hiện.", "Trong những môi trường sống này, hai mẫu định danh và mẫu hình của antennarius randalli và antennarius moai đã được phát hiện.", "Chúng được coi là cá-ếch vì các đặc điểm của chúng.", "Chúng được coi là cá-ếch vì các đặc điểm của chúng.", "Năm 2018, chính phủ quyết định giới hạn thời gian lưu trú của khách du lịch từ 90 xuống 30 ngày vì các vấn đề xã hội và môi trường mà đảo phải đối mặt, nhằm bảo tồn tầm quan trọng lịch sử của đảo.", "Năm 2018, chính phủ quyết định giới hạn thời gian lưu trú của khách du lịch từ 90 xuống 30 ngày vì các vấn đề xã hội và môi trường mà đảo phải đối mặt, nhằm bảo tồn tầm quan trọng lịch sử của đảo.", "Đảo Phục Sinh đóng cửa không đón khách du lịch từ ngày 17 tháng 3 năm 2020 cho đến ngày 4 tháng 8 năm 2022 do đại dịch Covid-19.", "Đảo Phục Sinh đóng cửa không đón khách du lịch từ ngày 17 tháng 3 năm 2020 cho đến ngày 4 tháng 8 năm 2022 do đại dịch Covid-19.", "Đầu tháng 10 năm 2022, một trận cháy rừng thiêu rụi gần 60 ha diện tích đảo, gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với một số moai.", "Đầu tháng 10 năm 2022, một trận cháy rừng thiêu rụi gần 60 ha diện tích đảo, gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với một số moai.", "Phong trào quyền bản địa\n\nBắt đầu từ tháng 8 năm 2010, các thành viên của thị tộc Hitorangi bản địa đã chiếm giữ Hangaroa Eco Village and Spa.", "Phong trào quyền bản địa\n\nBắt đầu từ tháng 8 năm 2010, các thành viên của thị tộc Hitorangi bản địa đã chiếm giữ Hangaroa Eco Village and Spa.", "Những người chiếm giữ cáo buộc rằng khách sạn được mua từ chính phủ Pinochet, vi phạm thỏa thuận của Chile với người Rapa Nui bản địa vào thập niên 1990.", "Những người chiếm giữ cáo buộc rằng khách sạn được mua từ chính phủ Pinochet, vi phạm thỏa thuận của Chile với người Rapa Nui bản địa vào thập niên 1990.", "Những người chiếm giữ nói rằng tổ tiên của họ đã bị lừa để nhường đất.", "Những người chiếm giữ nói rằng tổ tiên của họ đã bị lừa để nhường đất.", "Theo tường thuật của BBC, vào ngày 3 tháng 12 năm 2010, ít nhất 25 người bị thương khi cảnh sát Chile cố gắng đuổi một nhóm người Rapa Nui ra khỏi những tòa nhà này.", "Theo tường thuật của BBC, vào ngày 3 tháng 12 năm 2010, ít nhất 25 người bị thương khi cảnh sát Chile cố gắng đuổi một nhóm người Rapa Nui ra khỏi những tòa nhà này.", "Vào tháng 1 năm 2011, Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về người bản địa James Anaya bày tỏ quan ngại về cách chính phủ Chile đối xử với người Rapa Nui bản địa, kêu gọi Chile \"thực hiện mọi nỗ lực để tiến hành một cuộc đối thoại trong thiện chí với đại diện của người Rapa Nui để giải quyết, càng sớm càng tốt những vấn đề tiềm ẩn thực sự sẽ giải nghĩa cho tình hình hiện tại\".", "Vào tháng 1 năm 2011, Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về người bản địa James Anaya bày tỏ quan ngại về cách chính phủ Chile đối xử với người Rapa Nui bản địa, kêu gọi Chile \"thực hiện mọi nỗ lực để tiến hành một cuộc đối thoại trong thiện chí với đại diện của người Rapa Nui để giải quyết, càng sớm càng tốt những vấn đề tiềm ẩn thực sự sẽ giải nghĩa cho tình hình hiện tại\".", "Vào năm 2020, xung đột được giải quyết khi quyền tài sản được chuyển giao cho thị tộc Hitorangi trong khi chủ sở hữu giữ quyền khai thác khách sạn trong 15 năm.", "Vào năm 2020, xung đột được giải quyết khi quyền tài sản được chuyển giao cho thị tộc Hitorangi trong khi chủ sở hữu giữ quyền khai thác khách sạn trong 15 năm.", "Địa lý\n\nĐảo Phục Sinh là một trong những hòn đảo có người ở biệt lập nhất thế giới.", "Địa lý\n\nĐảo Phục Sinh là một trong những hòn đảo có người ở biệt lập nhất thế giới.", "Láng giềng có người ở gần nhất của đảo này là đảo Pitcairn, về phía tây, với khoảng 50 cư dân.", "Láng giềng có người ở gần nhất của đảo này là đảo Pitcairn, về phía tây, với khoảng 50 cư dân.", "Điểm trên lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile gần Conception, cách .", "Điểm trên lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile gần Conception, cách .", "Vĩ độ của đảo Phục Sinh tương tự như Caldera, Chile.", "Vĩ độ của đảo Phục Sinh tương tự như Caldera, Chile.", "Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông, gần hơn nhưng không có người ở.", "Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông, gần hơn nhưng không có người ở.", "Quần đảo Tristan da Cunha tại Nam Đại Tây Dương cạnh tranh danh hiệu hòn đảo biệt lập nhất với đảo Phục Sinh.", "Quần đảo Tristan da Cunha tại Nam Đại Tây Dương cạnh tranh danh hiệu hòn đảo biệt lập nhất với đảo Phục Sinh.", "Đảo có chiều dài khoảng , và tại điểm rộng nhất; hình dạng tổng thể của đảo là hình tam giác.", "Đảo có chiều dài khoảng , và tại điểm rộng nhất; hình dạng tổng thể của đảo là hình tam giác.", "Đảo có diện tích 163,6 km² và độ cao lớn nhất là so với mực nước biển trung bình.", "Đảo có diện tích 163,6 km² và độ cao lớn nhất là so với mực nước biển trung bình.", "Có ba Rano (hồ miệng núi lửa nước ngọt) tại Rano Kau, Rano Raraku và Rano Aroi, gần đỉnh Terevaka, nhưng không có suối hoặc sông cố định.", "Có ba Rano (hồ miệng núi lửa nước ngọt) tại Rano Kau, Rano Raraku và Rano Aroi, gần đỉnh Terevaka, nhưng không có suối hoặc sông cố định.", "Địa chất\n\nĐảo Phục Sinh là một đảo núi lửa, bao gồm chủ yếu là ba núi lửa đã tắt được kết lại: Terevaka (độ cao 507 m) tạo thành phần lớn đảo, trong khi hai ngọn núi lửa khác là Poike và Rano Kau tạo thành mũi đất phía đông và phía nam, và tạo cho đảo hình dạng gần giống hình tam giác.", "Địa chất\n\nĐảo Phục Sinh là một đảo núi lửa, bao gồm chủ yếu là ba núi lửa đã tắt được kết lại: Terevaka (độ cao 507 m) tạo thành phần lớn đảo, trong khi hai ngọn núi lửa khác là Poike và Rano Kau tạo thành mũi đất phía đông và phía nam, và tạo cho đảo hình dạng gần giống hình tam giác.", "Các nón nhỏ hơn và các đặc điểm núi lửa khác bao gồm miệng núi lửa Rano Raraku, nón than Puna Pau và nhiều hang động núi lửa như các ống dung nham.", "Các nón nhỏ hơn và các đặc điểm núi lửa khác bao gồm miệng núi lửa Rano Raraku, nón than Puna Pau và nhiều hang động núi lửa như các ống dung nham.", "Poike từng là một đảo riêng biệt cho đến khi vật liệu núi lửa từ Terevaka hợp nhất nó với đảo lớn.", "Poike từng là một đảo riêng biệt cho đến khi vật liệu núi lửa từ Terevaka hợp nhất nó với đảo lớn.", "Các dòng hawaiite và bazan rất giàu sắt chi phối đảo, và thể hiện mối quan hệ gần gũi với đá magma được tìm thấy trên Quần đảo Galápagos.", "Các dòng hawaiite và bazan rất giàu sắt chi phối đảo, và thể hiện mối quan hệ gần gũi với đá magma được tìm thấy trên Quần đảo Galápagos.", "Đảo Phục Sinh và các đảo nhỏ xung quanh, chẳng hạn như Motu Nui và Motu Iti, tạo thành đỉnh của một ngọn núi lửa lớn nhô lên trên từ đáy biển.", "Đảo Phục Sinh và các đảo nhỏ xung quanh, chẳng hạn như Motu Nui và Motu Iti, tạo thành đỉnh của một ngọn núi lửa lớn nhô lên trên từ đáy biển.", "Ngọn núi này là một phần của dãy Salas y Gómez, một dãy núi (chủ yếu là ngầm) với hàng chục núi ngầm, được hình thành bởi điểm nóng Phục sinh.", "Ngọn núi này là một phần của dãy Salas y Gómez, một dãy núi (chủ yếu là ngầm) với hàng chục núi ngầm, được hình thành bởi điểm nóng Phục sinh.", "Phạm vi bắt đầu từ Pukao và tiếp theo là Moai, hai núi ngầm ở phía tây của Đảo Phục Sinh và kéo dài về phía đông tới dãy Nazca.", "Phạm vi bắt đầu từ Pukao và tiếp theo là Moai, hai núi ngầm ở phía tây của Đảo Phục Sinh và kéo dài về phía đông tới dãy Nazca.", "Dãy núi được hình thành do mảng Nazca di chuyển trên điểm nóng Phục sinh.", "Dãy núi được hình thành do mảng Nazca di chuyển trên điểm nóng Phục sinh.", "Nằm khoảng về phía đông của đới nâng Đông Thái Bình Dương, đảo Phục Sinh nằm trong mảng Nazca, giáp với mảng vi mô Phục Sinh.", "Nằm khoảng về phía đông của đới nâng Đông Thái Bình Dương, đảo Phục Sinh nằm trong mảng Nazca, giáp với mảng vi mô Phục Sinh.", "Sự dịch chuyển mảng tương đối Nazca-Thái Bình Dương do tách giãn đáy đại dương, lên tới khoảng mỗi năm.", "Sự dịch chuyển mảng tương đối Nazca-Thái Bình Dương do tách giãn đáy đại dương, lên tới khoảng mỗi năm.", "Sự di chuyển trên điểm nóng Phục Sinh này đã dẫn đến chuỗi núi ngầm Phục Sinh, hợp nhất vào dãy núi Nazca xa hơn về phía đông.", "Sự di chuyển trên điểm nóng Phục Sinh này đã dẫn đến chuỗi núi ngầm Phục Sinh, hợp nhất vào dãy núi Nazca xa hơn về phía đông.", "Đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez là đại diện bề mặt của chuỗi đó.", "Đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez là đại diện bề mặt của chuỗi đó.", "Chuỗi có độ tuổi trẻ dần về phía tây.", "Chuỗi có độ tuổi trẻ dần về phía tây.", "Vị trí điểm nóng hiện tại được suy đoán là ở phía tây đảo Phục Sinh, giữa các đồng núi lửa ngầm Ahu, Umu và Tupa cũng như các núi ngầm Pukao và Moai.", "Vị trí điểm nóng hiện tại được suy đoán là ở phía tây đảo Phục Sinh, giữa các đồng núi lửa ngầm Ahu, Umu và Tupa cũng như các núi ngầm Pukao và Moai.", "Đảo Phục Sinh nằm trên đỉnh dãy Rano Kau và bao gồm ba núi lửa hình khiên có lịch sử địa chất song song.", "Đảo Phục Sinh nằm trên đỉnh dãy Rano Kau và bao gồm ba núi lửa hình khiên có lịch sử địa chất song song.", "Poike và Rano Kau lần lượt tồn tại ở sườn phía đông và phía nam của Terevaka.", "Poike và Rano Kau lần lượt tồn tại ở sườn phía đông và phía nam của Terevaka.", "Rano Kau đã phát triển từ 0,78 đến 0,46 Ma từ bazan tholeiitic đến alkalic.", "Rano Kau đã phát triển từ 0,78 đến 0,46 Ma từ bazan tholeiitic đến alkalic.", "Ngọn núi lửa này có đỉnh miệng núi lửa được xác định rõ ràng.", "Ngọn núi lửa này có đỉnh miệng núi lửa được xác định rõ ràng.", "Dung nhan Benmoreitic được ép đùn về vành đai từ 0,35 đến 0,34 Ma.", "Dung nhan Benmoreitic được ép đùn về vành đai từ 0,35 đến 0,34 Ma.", "Cuối cùng, từ 0,24 đến 0,11 Ma, một vết nứt đã phát triển theo hướng Đông Bắc–Tây Nam, hình thành các lỗ thông đơn thành và xâm nhập rhyolitic.", "Cuối cùng, từ 0,24 đến 0,11 Ma, một vết nứt đã phát triển theo hướng Đông Bắc–Tây Nam, hình thành các lỗ thông đơn thành và xâm nhập rhyolitic.", "Chúng bao gồm các đảo cryptodome Motu Nui và Motu Iti, đảo nhỏ Motu Kao Kao, xâm nhập dạng tấm Te Kari Kari, đá vỏ chai trân châu vòm Te Manavai và vòm Maunga Orito.", "Chúng bao gồm các đảo cryptodome Motu Nui và Motu Iti, đảo nhỏ Motu Kao Kao, xâm nhập dạng tấm Te Kari Kari, đá vỏ chai trân châu vòm Te Manavai và vòm Maunga Orito.", "Vào nửa đầu thế kỷ 20, hơi nước được cho là đã thoát ra từ thành miệng núi lửa Rano Kau.", "Vào nửa đầu thế kỷ 20, hơi nước được cho là đã thoát ra từ thành miệng núi lửa Rano Kau.", "Người quản lý đảo là Edmund đã chụp được cảnh này.", "Người quản lý đảo là Edmund đã chụp được cảnh này.", "Cư dân đảo Phục Sinh cổ xưa đã khai thác nước ngầm tại nơi nó thấm ra biển.", "Cư dân đảo Phục Sinh cổ xưa đã khai thác nước ngầm tại nơi nó thấm ra biển.", "Khí hậu\nTheo phân loại khí hậu Köppen, khí hậu của đảo Phục Sinh được phân loại là khí hậu rừng mưa nhiệt đới (Af) giáp với khí hậu cận nhiệt đới ẩm (Cfa).", "Khí hậu\nTheo phân loại khí hậu Köppen, khí hậu của đảo Phục Sinh được phân loại là khí hậu rừng mưa nhiệt đới (Af) giáp với khí hậu cận nhiệt đới ẩm (Cfa).", "Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận vào tháng 7 và tháng 8 (tối thiểu ) và cao nhất vào tháng 2 (nhiệt độ tối đa ), tức mùa hè ở Nam bán cầu.", "Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận vào tháng 7 và tháng 8 (tối thiểu ) và cao nhất vào tháng 2 (nhiệt độ tối đa ), tức mùa hè ở Nam bán cầu.", "Mùa đông tương đối ôn hòa.", "Mùa đông tương đối ôn hòa.", "Tháng mưa nhiều nhất là tháng 5, dù đảo có mưa quanh năm.", "Tháng mưa nhiều nhất là tháng 5, dù đảo có mưa quanh năm.", "Vị trí biệt lập của đảo Phục Sinh tiếp xúc với gió giúp giữ nhiệt độ khá mát mẻ.", "Vị trí biệt lập của đảo Phục Sinh tiếp xúc với gió giúp giữ nhiệt độ khá mát mẻ.", "Lượng mưa trung bình mỗi năm.", "Lượng mưa trung bình mỗi năm.", "Thỉnh thoảng, lượng mưa lớn và mưa bão tấn công đảo.", "Thỉnh thoảng, lượng mưa lớn và mưa bão tấn công đảo.", "Chúng xảy ra chủ yếu vào những tháng mùa đông (tháng 6-8).", "Chúng xảy ra chủ yếu vào những tháng mùa đông (tháng 6-8).", "Vì đảo ở gần cao áp Nam Thái Bình Dương và nằm ngoài phạm vi của đới hội tụ liên nhiệt đới nên bão không xảy ra xung quanh đảo Phục Sinh.", "Vì đảo ở gần cao áp Nam Thái Bình Dương và nằm ngoài phạm vi của đới hội tụ liên nhiệt đới nên bão không xảy ra xung quanh đảo Phục Sinh.", "Có sự điều chỉnh nhiệt độ đáng kể do vị trí biệt lập của đảo ở giữa đại dương.", "Có sự điều chỉnh nhiệt độ đáng kể do vị trí biệt lập của đảo ở giữa đại dương.", "Sinh thái\nĐảo Phục Sinh cùng với láng giềng gần nhất là đảo nhỏ Isla Salas y Gómez được các nhà sinh thái học công nhận là một vùng sinh thái riêng biệt, là rừng lá rộng cận nhiệt đới Rapa Nui.", "Sinh thái\nĐảo Phục Sinh cùng với láng giềng gần nhất là đảo nhỏ Isla Salas y Gómez được các nhà sinh thái học công nhận là một vùng sinh thái riêng biệt, là rừng lá rộng cận nhiệt đới Rapa Nui.", "Các rừng lá rộng ẩm cận nhiệt đới ban đầu hiện không còn, nhưng các nghiên cứu cổ thực vật học về phấn hoa hóa thạch, khuôn cây do dòng chảy dung nham để lại và phôi rễ được tìm thấy trong đất địa phương cho thấy đảo này trước đây có rừng, với nhiều loại cây gỗ, cây bụi, dương xỉ và cỏ.", "Các rừng lá rộng ẩm cận nhiệt đới ban đầu hiện không còn, nhưng các nghiên cứu cổ thực vật học về phấn hoa hóa thạch, khuôn cây do dòng chảy dung nham để lại và phôi rễ được tìm thấy trong đất địa phương cho thấy đảo này trước đây có rừng, với nhiều loại cây gỗ, cây bụi, dương xỉ và cỏ.", "Một loài cọ bị tuyệt chủng là Paschalococos disperta có liên quan đến cọ rượu vang Chile (Jubaea chilensis), là một trong những loài cây chiếm ưu thế, được chứng thực bằng bằng chứng hóa thạch.", "Một loài cọ bị tuyệt chủng là Paschalococos disperta có liên quan đến cọ rượu vang Chile (Jubaea chilensis), là một trong những loài cây chiếm ưu thế, được chứng thực bằng bằng chứng hóa thạch.", "Giống như họ hàng tại Chile, loài này có lẽ phải mất gần 100 năm để đạt được chiều cao trưởng thành.", "Giống như họ hàng tại Chile, loài này có lẽ phải mất gần 100 năm để đạt được chiều cao trưởng thành.", "Chuột Polynesia do những người định cư đầu tiên mang theo đóng một vai trò rất quan trọng khiến loài cọ Rapa Nui biến mất.", "Chuột Polynesia do những người định cư đầu tiên mang theo đóng một vai trò rất quan trọng khiến loài cọ Rapa Nui biến mất.", "Mặc dù một số người có thể tin rằng chuột đóng vai trò quan trọng trong việc làm suy thoái rừng, nhưng chưa đến 10% số hạt cọ có dấu răng chuột.", "Mặc dù một số người có thể tin rằng chuột đóng vai trò quan trọng trong việc làm suy thoái rừng, nhưng chưa đến 10% số hạt cọ có dấu răng chuột.", "Dấu tích gốc cọ ở nhiều nơi cho thấy con người khiến cây đổ, vì trên diện rộng các gốc cây bị chặt một cách hiệu quả.", "Dấu tích gốc cọ ở nhiều nơi cho thấy con người khiến cây đổ, vì trên diện rộng các gốc cây bị chặt một cách hiệu quả.", "Việc sử dụng cây cọ để tạo nên các khu định cư khiến cho chúng tuyệt chủng gần 350 năm trước.", "Việc sử dụng cây cọ để tạo nên các khu định cư khiến cho chúng tuyệt chủng gần 350 năm trước.", "Cây toromiro (Sophora toromiro) có mặt trên đảo Phục Sinh từ thời tiền sử, nhưng hiện đã tuyệt chủng trong tự nhiên.", "Cây toromiro (Sophora toromiro) có mặt trên đảo Phục Sinh từ thời tiền sử, nhưng hiện đã tuyệt chủng trong tự nhiên.", "Tuy nhiên, Vườn bách thảo Hoàng gia, Kew và Vườn thực vật Göteborg đang cùng dẫn đầu một chương trình khoa học để đưa toromiro trở lại đảo Phục Sinh.", "Tuy nhiên, Vườn bách thảo Hoàng gia, Kew và Vườn thực vật Göteborg đang cùng dẫn đầu một chương trình khoa học để đưa toromiro trở lại đảo Phục Sinh.", "Khi cây cọ và toromiro hầu như biến mất, lượng mưa ít hơn đáng kể do hơi nước ít ngưng tụ hơn.", "Khi cây cọ và toromiro hầu như biến mất, lượng mưa ít hơn đáng kể do hơi nước ít ngưng tụ hơn.", "Sau khi đảo được sử dụng làm nơi nuôi hàng nghìn con cừu trong gần một thế kỷ, vào giữa những năm 1900 đảo gần như được bao phủ bởi đồng cỏ loài nga'atu (Schoenoplectus californicus tatora) ở các hồ miệng núi lửa Rano Raraku và Rano Kau.", "Sau khi đảo được sử dụng làm nơi nuôi hàng nghìn con cừu trong gần một thế kỷ, vào giữa những năm 1900 đảo gần như được bao phủ bởi đồng cỏ loài nga'atu (Schoenoplectus californicus tatora) ở các hồ miệng núi lửa Rano Raraku và Rano Kau.", "Những cây sậy này được gọi là totora ở dãy Andes, việc chúng hiện diện được dùng để hỗ trợ cho lập luận rằng những người xây tượng có nguồn gốc từ Nam Mỹ, nhưng phân tích phấn hoa trong trầm tích hồ cho thấy những cây sậy này mọc trên đảo hơn 30.000 năm.", "Những cây sậy này được gọi là totora ở dãy Andes, việc chúng hiện diện được dùng để hỗ trợ cho lập luận rằng những người xây tượng có nguồn gốc từ Nam Mỹ, nhưng phân tích phấn hoa trong trầm tích hồ cho thấy những cây sậy này mọc trên đảo hơn 30.000 năm.", "Trước khi con người đến, đảo Phục Sinh có các đàn chim biển cỡ lớn chứa khoảng 30 loài định cư, có lẽ là phong phú nhất thế giới.", "Trước khi con người đến, đảo Phục Sinh có các đàn chim biển cỡ lớn chứa khoảng 30 loài định cư, có lẽ là phong phú nhất thế giới.", "Những quần thể như vậy không còn được tìm thấy trên đảo chính.", "Những quần thể như vậy không còn được tìm thấy trên đảo chính.", "Hóa thạch cho thấy sáu loài chim cạn (hai loài gà nước, hai loài vẹt, một loài cú và một loài diệc), tất cả đều đã tuyệt chủng.", "Hóa thạch cho thấy sáu loài chim cạn (hai loài gà nước, hai loài vẹt, một loài cú và một loài diệc), tất cả đều đã tuyệt chủng.", "Năm loài chim cạn du nhập được biết là có quần thể sinh sản.", "Năm loài chim cạn du nhập được biết là có quần thể sinh sản.", "Việc thiếu nghiên cứu dẫn đến hiểu biết kém về hệ động vật đại dương sát đảo Phục Sinh và vùng nước lân cận; tuy nhiên, đã có xem xét về khả năng nơi sinh sản chưa được khám phá của cá voi lưng gù, cá voi xanh phương Nam và cá voi xanh lùn có bao gồm đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez.", "Việc thiếu nghiên cứu dẫn đến hiểu biết kém về hệ động vật đại dương sát đảo Phục Sinh và vùng nước lân cận; tuy nhiên, đã có xem xét về khả năng nơi sinh sản chưa được khám phá của cá voi lưng gù, cá voi xanh phương Nam và cá voi xanh lùn có bao gồm đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez.", "Các khu vực sinh sản tiềm năng của cá voi vây cũng đã được phát hiện ở ngoài khơi phía đông bắc đảo.", "Các khu vực sinh sản tiềm năng của cá voi vây cũng đã được phát hiện ở ngoài khơi phía đông bắc đảo.", "Thuốc ức chế miễn dịch sirolimus lần đầu tiên được phát hiện ở vi khuẩn Streptomyces hygroscopeus trong một mẫu đất từ đảo Phục Sinh.", "Thuốc ức chế miễn dịch sirolimus lần đầu tiên được phát hiện ở vi khuẩn Streptomyces hygroscopeus trong một mẫu đất từ đảo Phục Sinh.", "Thuốc còn có tên là rapamycin, đặt theo tên Rapa Nui.", "Thuốc còn có tên là rapamycin, đặt theo tên Rapa Nui.", "Nó hiện đang được nghiên cứu để kéo dài tuổi thọ ở chuột.", "Nó hiện đang được nghiên cứu để kéo dài tuổi thọ ở chuột.", "Cây cối trên đảo thưa thớt, hiếm khi hình thành lùm cây tự nhiên, và có tranh luận liệu người dân bản địa của đảo Phục Sinh có phá rừng trong quá trình dựng tượng hay không, hoặc trong việc cung cấp thực phẩm cho một hòn đảo bị quá tải dân số.", "Cây cối trên đảo thưa thớt, hiếm khi hình thành lùm cây tự nhiên, và có tranh luận liệu người dân bản địa của đảo Phục Sinh có phá rừng trong quá trình dựng tượng hay không, hoặc trong việc cung cấp thực phẩm cho một hòn đảo bị quá tải dân số.", "Khảo cổ học thực nghiệm chứng minh rằng một số bức tượng chắc chắn từng được được đặt trên những khung gỗ hình chữ “Y” gọi là “miro manga erua” và sau đó được kéo đến đích cuối cùng tại các địa điểm nghi lễ.", "Khảo cổ học thực nghiệm chứng minh rằng một số bức tượng chắc chắn từng được được đặt trên những khung gỗ hình chữ “Y” gọi là “miro manga erua” và sau đó được kéo đến đích cuối cùng tại các địa điểm nghi lễ.", "Các giả thuyết khác liên quan đến việc sử dụng \"thang\" (đường ray bằng gỗ song song) để kéo các bức tượng lên.", "Các giả thuyết khác liên quan đến việc sử dụng \"thang\" (đường ray bằng gỗ song song) để kéo các bức tượng lên.", "Truyền thống của người Rapa Nui ám chỉ một cách ẩn dụ sức mạnh tâm linh (mana) là phương tiện để các moai được \"đi\" khỏi mỏ đá.", "Truyền thống của người Rapa Nui ám chỉ một cách ẩn dụ sức mạnh tâm linh (mana) là phương tiện để các moai được \"đi\" khỏi mỏ đá.", "Những tái tạo thử nghiệm gần đây chứng minh rằng hoàn toàn có khả năng các moai được dời từ mỏ đá đến vị trí cuối cùng bằng cách sử dụng dây thừng, điều này làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của các tượng moai đối với việc sụp đổ về môi trường trên đảo.", "Những tái tạo thử nghiệm gần đây chứng minh rằng hoàn toàn có khả năng các moai được dời từ mỏ đá đến vị trí cuối cùng bằng cách sử dụng dây thừng, điều này làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của các tượng moai đối với việc sụp đổ về môi trường trên đảo.", "Do đảo có vĩ độ ở phía nam, tác động khí hậu của kỷ băng hà nhỏ (khoảng 1650 đến 1850) có thể đã làm trầm trọng thêm việc mất rừng, mặc dù điều này vẫn chỉ mang tính suy đoán.", "Do đảo có vĩ độ ở phía nam, tác động khí hậu của kỷ băng hà nhỏ (khoảng 1650 đến 1850) có thể đã làm trầm trọng thêm việc mất rừng, mặc dù điều này vẫn chỉ mang tính suy đoán.", "Nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra xu hướng giảm tính khí hậu do kỷ băng hà nhỏ gây ra là một yếu tố góp phần gây ra căng thẳng về tài nguyên và khiến cây cọ biến mất.", "Nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra xu hướng giảm tính khí hậu do kỷ băng hà nhỏ gây ra là một yếu tố góp phần gây ra căng thẳng về tài nguyên và khiến cây cọ biến mất.", "Tuy nhiên, các chuyên gia không đồng nhất về thời điểm loài cọ trên đảo tuyệt chủng.", "Tuy nhiên, các chuyên gia không đồng nhất về thời điểm loài cọ trên đảo tuyệt chủng.", "Jared Diamond bác bỏ biến đổi khí hậu trong quá khứ là nguyên nhân chính dẫn đến nạn phá rừng trên đảo trong cuốn sách Collapse của ông, cuốn sách đánh giá quá trình sụp đổ của cư dân đảo Phục Sinh cổ đại.", "Jared Diamond bác bỏ biến đổi khí hậu trong quá khứ là nguyên nhân chính dẫn đến nạn phá rừng trên đảo trong cuốn sách Collapse của ông, cuốn sách đánh giá quá trình sụp đổ của cư dân đảo Phục Sinh cổ đại.", "Bị ảnh hưởng bởi cách giải thích lãng mạn của Heyerdahl về lịch sử đảo Phục Sinh, Diamond nhấn mạnh rằng việc cây cối trên đảo biến mất dường như trùng hợp với việc nền văn minh của đảo suy tàn vào khoảng thế kỷ 17 và 18, cùng với sự suy giảm của xương cá ở bãi rác (cho thấy sự suy giảm trong đánh bắt cá) và sau đó xương chim suy giảm mà ông cho là do mất môi trường sống.", "Bị ảnh hưởng bởi cách giải thích lãng mạn của Heyerdahl về lịch sử đảo Phục Sinh, Diamond nhấn mạnh rằng việc cây cối trên đảo biến mất dường như trùng hợp với việc nền văn minh của đảo suy tàn vào khoảng thế kỷ 17 và 18, cùng với sự suy giảm của xương cá ở bãi rác (cho thấy sự suy giảm trong đánh bắt cá) và sau đó xương chim suy giảm mà ông cho là do mất môi trường sống.", "Benny Peiser ghi nhận bằng chứng về khả năng tự cung tự cấp khi người châu Âu lần đầu tiên đến.", "Benny Peiser ghi nhận bằng chứng về khả năng tự cung tự cấp khi người châu Âu lần đầu tiên đến.", "Đảo vẫn còn những cây nhỏ, chủ yếu là toromiro, chúng đã tuyệt chủng trong tự nhiên vào thế kỷ 20 có lẽ do tốc độ sinh trưởng chậm và những thay đổi trong hệ sinh thái trên đảo.", "Đảo vẫn còn những cây nhỏ, chủ yếu là toromiro, chúng đã tuyệt chủng trong tự nhiên vào thế kỷ 20 có lẽ do tốc độ sinh trưởng chậm và những thay đổi trong hệ sinh thái trên đảo.", "Cornelis Bouman, đội trưởng của Jakob Roggeveen, đã nêu trong nhật ký của mình, \"... khoai, chuối và dừa nhỏ mà chúng tôi đã thấy rất ít và không có cây cối hay hoa màu nào khác.\"", "Cornelis Bouman, đội trưởng của Jakob Roggeveen, đã nêu trong nhật ký của mình, \"... khoai, chuối và dừa nhỏ mà chúng tôi đã thấy rất ít và không có cây cối hay hoa màu nào khác.\"", "Theo Carl Friedrich Behrens, sĩ quan của Roggeveen, \"Người bản xứ tặng cành cọ như một lời cầu hòa.\"", "Theo Carl Friedrich Behrens, sĩ quan của Roggeveen, \"Người bản xứ tặng cành cọ như một lời cầu hòa.\"", "Theo nhà dân tộc học Alfred Mètraux, kiểu nhà phổ biến nhất được gọi là \"hare paenga\" (và ngày nay được gọi là \"nhà thuyền\") vì mái nhà giống như một chiếc thuyền bị lật.", "Theo nhà dân tộc học Alfred Mètraux, kiểu nhà phổ biến nhất được gọi là \"hare paenga\" (và ngày nay được gọi là \"nhà thuyền\") vì mái nhà giống như một chiếc thuyền bị lật.", "Nền móng của những ngôi nhà được làm bằng những phiến đá bazan được chôn có lỗ để các thanh xà gỗ liên kết với nhau theo chiều rộng của ngôi nhà.", "Nền móng của những ngôi nhà được làm bằng những phiến đá bazan được chôn có lỗ để các thanh xà gỗ liên kết với nhau theo chiều rộng của ngôi nhà.", "Sau đó chúng được phủ một lớp sậy totora, tiếp theo là một lớp lá mía được dệt và cuối cùng là một lớp cỏ được dệt.", "Sau đó chúng được phủ một lớp sậy totora, tiếp theo là một lớp lá mía được dệt và cuối cùng là một lớp cỏ được dệt.", "Peiser cho rằng những tường thuật này chỉ ra những cây lớn vẫn tồn tại vào thời điểm đó, điều này có lẽ mâu thuẫn với trích dẫn của Bouman ở trên.", "Peiser cho rằng những tường thuật này chỉ ra những cây lớn vẫn tồn tại vào thời điểm đó, điều này có lẽ mâu thuẫn với trích dẫn của Bouman ở trên.", "Các đồn điền thường nằm xa hơn trong đất liền, cạnh chân đồi, bên trong các ống dung nham có trần hở và ở những nơi khác, những nơi được bảo vệ khỏi gió muối và bụi nước muối mạnh.", "Các đồn điền thường nằm xa hơn trong đất liền, cạnh chân đồi, bên trong các ống dung nham có trần hở và ở những nơi khác, những nơi được bảo vệ khỏi gió muối và bụi nước muối mạnh.", "Có thể nhiều người châu Âu đã không mạo hiểm vào nội địa.", "Có thể nhiều người châu Âu đã không mạo hiểm vào nội địa.", "Mỏ đá làm tượng chỉ cách bờ biển với vách đá ấn tượng cao , nhưng chưa được người châu Âu khám phá cho đến tận thế kỷ 19.", "Mỏ đá làm tượng chỉ cách bờ biển với vách đá ấn tượng cao , nhưng chưa được người châu Âu khám phá cho đến tận thế kỷ 19.", "Đảo Phục Sinh bị xói mòn đất nghiêm trọng trong những thế kỷ gần đây, bị trầm trọng hơn do nạn phá rừng quy mô lớn trong lịch sử, cùng với nuôi cừu hiện đại trong suốt hầu hết thế kỷ 20.", "Đảo Phục Sinh bị xói mòn đất nghiêm trọng trong những thế kỷ gần đây, bị trầm trọng hơn do nạn phá rừng quy mô lớn trong lịch sử, cùng với nuôi cừu hiện đại trong suốt hầu hết thế kỷ 20.", "Jakob Roggeveen từng tường thuật rằng đảo Phục Sinh đặc biệt màu mỡ.", "Jakob Roggeveen từng tường thuật rằng đảo Phục Sinh đặc biệt màu mỡ.", "\"Gà là loài động vật duy nhất họ nuôi.", "\"Gà là loài động vật duy nhất họ nuôi.", "Họ trồng chuối, mía và trên hết là khoai lang.\"", "Họ trồng chuối, mía và trên hết là khoai lang.\"", "Năm 1786 Jean-François de La Pérouse đến thăm đảo Phục Sinh và người làm vườn của ông tuyên bố rằng \"ba ngày làm việc một năm\" sẽ đủ để cung cấp cho người dân.", "Năm 1786 Jean-François de La Pérouse đến thăm đảo Phục Sinh và người làm vườn của ông tuyên bố rằng \"ba ngày làm việc một năm\" sẽ đủ để cung cấp cho người dân.", "Rollin, một thiếu tá trong chuyến thám hiểm của Pérouse, đã viết rằng \"Thay vì gặp gỡ những con người kiệt sức vì nạn đói... thì ngược lại, tôi lại thấy một dân số đáng kể, xinh đẹp và duyên dáng hơn những gì tôi đã gặp sau đó ở bất kỳ hòn đảo nào khác; và một vùng đất, với rất ít công lao động, có các điều kiện tuyệt vời, và với số lượng dồi dào quá đủ cho nhu cầu tiêu dùng của người dân.\"", "Rollin, một thiếu tá trong chuyến thám hiểm của Pérouse, đã viết rằng \"Thay vì gặp gỡ những con người kiệt sức vì nạn đói... thì ngược lại, tôi lại thấy một dân số đáng kể, xinh đẹp và duyên dáng hơn những gì tôi đã gặp sau đó ở bất kỳ hòn đảo nào khác; và một vùng đất, với rất ít công lao động, có các điều kiện tuyệt vời, và với số lượng dồi dào quá đủ cho nhu cầu tiêu dùng của người dân.\"", "Sự đổi mới của người dân trên đảo trong phương pháp phủ đá - phương pháp phủ sỏi hoặc đá lên các cánh đồng để giữ độ ẩm và cải thiện độ phì nhiêu của đất - là một phương pháp nổi tiếng và hiệu quả ở các khu vực khô hạn của thế giới thời tiền hiện đại.", "Sự đổi mới của người dân trên đảo trong phương pháp phủ đá - phương pháp phủ sỏi hoặc đá lên các cánh đồng để giữ độ ẩm và cải thiện độ phì nhiêu của đất - là một phương pháp nổi tiếng và hiệu quả ở các khu vực khô hạn của thế giới thời tiền hiện đại.", "Theo Diamond, các truyền thống truyền khẩu (tính xác thực bị Routledge, Lavachery, Mètraux, Peiser và những người khác nghi ngờ) của những người dân đảo hiện tại dường như bị ám ảnh bởi việc ăn thịt đồng loại, và ông đưa điều này làm bằng chứng ủng hộ một sự sụp đổ nhanh chóng.", "Theo Diamond, các truyền thống truyền khẩu (tính xác thực bị Routledge, Lavachery, Mètraux, Peiser và những người khác nghi ngờ) của những người dân đảo hiện tại dường như bị ám ảnh bởi việc ăn thịt đồng loại, và ông đưa điều này làm bằng chứng ủng hộ một sự sụp đổ nhanh chóng.", "Ví dụ, ông nói để xúc phạm nặng nề kẻ thù, người ta sẽ nói: \"Thịt của mẹ ngươi dính vào kẽ răng của ta.\"", "Ví dụ, ông nói để xúc phạm nặng nề kẻ thù, người ta sẽ nói: \"Thịt của mẹ ngươi dính vào kẽ răng của ta.\"", "Điều này được Diamond khẳng định có nghĩa là nguồn cung cấp thực phẩm cho người dân cuối cùng đã cạn kiệt.", "Điều này được Diamond khẳng định có nghĩa là nguồn cung cấp thực phẩm cho người dân cuối cùng đã cạn kiệt.", "Tuy nhiên, tục ăn thịt đồng loại phổ biến khắp các nền văn hóa Polynesia.", "Tuy nhiên, tục ăn thịt đồng loại phổ biến khắp các nền văn hóa Polynesia.", "Xương người không được tìm thấy trong các lò đất ngoài những lò phía sau nền tôn giáo, cho thấy rằng tục ăn thịt đồng loại ở đảo Phục Sinh là một tập tục mang tính nghi lễ.", "Xương người không được tìm thấy trong các lò đất ngoài những lò phía sau nền tôn giáo, cho thấy rằng tục ăn thịt đồng loại ở đảo Phục Sinh là một tập tục mang tính nghi lễ.", "Nghiên cứu dân tộc học đương đại chứng minh rằng hầu như không có bằng chứng hữu hình nào cho việc ăn thịt đồng loại lan rộng ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào trên đảo.", "Nghiên cứu dân tộc học đương đại chứng minh rằng hầu như không có bằng chứng hữu hình nào cho việc ăn thịt đồng loại lan rộng ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào trên đảo.", "Cuộc khám phá khoa học đầu tiên về đảo Phục Sinh (1914) ghi nhận rằng người dân bản địa bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc rằng họ hoặc tổ tiên của họ từng là người ăn thịt đồng loại.", "Cuộc khám phá khoa học đầu tiên về đảo Phục Sinh (1914) ghi nhận rằng người dân bản địa bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc rằng họ hoặc tổ tiên của họ từng là người ăn thịt đồng loại.", "Văn hoá\n\nThần thoại\nTheo thần thoại Rapa Nui, Hotu Matu'a là người định cư đầu tiên và ariki mau (\"tù trưởng tối cao\" hay \"vua\") đầu tiên của đảo Phục Sinh.", "Văn hoá\n\nThần thoại\nTheo thần thoại Rapa Nui, Hotu Matu'a là người định cư đầu tiên và ariki mau (\"tù trưởng tối cao\" hay \"vua\") đầu tiên của đảo Phục Sinh.", "Hotu Matu'a và nhóm định cư đi trên hai ca nô (hoặc một ca nô vỏ đôi) là những người Polynesia đến từ vùng đất ngày nay chưa được biết đến và có thể là Hiva Nuku Hiva, Hiva Oa, Fatu Hiva, Mount Oave, quần đảo Marquesas, Tahiti, Fenua.", "Hotu Matu'a và nhóm định cư đi trên hai ca nô (hoặc một ca nô vỏ đôi) là những người Polynesia đến từ vùng đất ngày nay chưa được biết đến và có thể là Hiva Nuku Hiva, Hiva Oa, Fatu Hiva, Mount Oave, quần đảo Marquesas, Tahiti, Fenua.", "Họ đổ bộ lên bãi biển Anakena và người của ông tản ra khắp đảo, chia nhỏ đất đai cho các thị tộc tuyên bố có nguồn gốc từ các con trai của ông, và sống hơn một nghìn năm trên hòn đảo biệt lập này cho đến khi thuyền trưởng người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào năm 1722.", "Họ đổ bộ lên bãi biển Anakena và người của ông tản ra khắp đảo, chia nhỏ đất đai cho các thị tộc tuyên bố có nguồn gốc từ các con trai của ông, và sống hơn một nghìn năm trên hòn đảo biệt lập này cho đến khi thuyền trưởng người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào năm 1722.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa của đảo là việc tạo ra những bức tượng khổng lồ gọi là moai, tượng trưng cho tổ tiên được thần thánh hóa.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa của đảo là việc tạo ra những bức tượng khổng lồ gọi là moai, tượng trưng cho tổ tiên được thần thánh hóa.", "Người ta tin rằng người sống có mối quan hệ cộng sinh với người chết, và người chết cung cấp mọi thứ mà người sống cần (sức khỏe, khả năng sinh sôi, tài sản), và người sống thông qua lễ vật mang lại cho người chết một nơi tốt đẹp hơn trong thế giới linh hồn.", "Người ta tin rằng người sống có mối quan hệ cộng sinh với người chết, và người chết cung cấp mọi thứ mà người sống cần (sức khỏe, khả năng sinh sôi, tài sản), và người sống thông qua lễ vật mang lại cho người chết một nơi tốt đẹp hơn trong thế giới linh hồn.", "Hầu hết các khu định cư đều nằm trên bờ biển và các moai được dựng dọc theo bờ biển, trông chừng con cháu của họ ở các khu định cư trước mặt họ, quay lưng về phía thế giới linh hồn trên biển..\n\nGiáo phái Tangata manu hay Người chim kế thừa kỷ nguyên Moai của đảo, khi chiến tranh nổ ra vì tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và việc xây dựng các bức tượng bị dừng lại.", "Hầu hết các khu định cư đều nằm trên bờ biển và các moai được dựng dọc theo bờ biển, trông chừng con cháu của họ ở các khu định cư trước mặt họ, quay lưng về phía thế giới linh hồn trên biển..\n\nGiáo phái Tangata manu hay Người chim kế thừa kỷ nguyên Moai của đảo, khi chiến tranh nổ ra vì tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và việc xây dựng các bức tượng bị dừng lại.", "Vị thần Make-make là vị thần đứng đầu của giáo phái Người chim.", "Vị thần Make-make là vị thần đứng đầu của giáo phái Người chim.", "Sự sùng bái suy giảm sau khi người dân trên đảo chấp nhận Công giáo La Mã, nhưng sự phổ biến và ký ức về Người chim không bị xóa bỏ và nó vẫn hiện diện trong vật trang trí của nhà thờ trên đảo.", "Sự sùng bái suy giảm sau khi người dân trên đảo chấp nhận Công giáo La Mã, nhưng sự phổ biến và ký ức về Người chim không bị xóa bỏ và nó vẫn hiện diện trong vật trang trí của nhà thờ trên đảo.", "Công trình đá\nNgười Rapa Nui có nền văn hóa thời đồ đá và sử dụng rộng rãi đá địa phương:\n Bazan, một loại đá cứng, đặc được sử dụng để làm toki và ít nhất một trong các moai.", "Công trình đá\nNgười Rapa Nui có nền văn hóa thời đồ đá và sử dụng rộng rãi đá địa phương:\n Bazan, một loại đá cứng, đặc được sử dụng để làm toki và ít nhất một trong các moai.", "Đá vỏ chai, một loại thủy tinh núi lửa với các cạnh sắc được sử dụng để làm các dụng cụ sắc bén như Mataa và cho đồng tử đen trong mắt của tượng moai.", "Đá vỏ chai, một loại thủy tinh núi lửa với các cạnh sắc được sử dụng để làm các dụng cụ sắc bén như Mataa và cho đồng tử đen trong mắt của tượng moai.", "Scoria đỏ từ Puna Pau, một loại đá màu đỏ nhạt được sử dụng để làm pukao và một vài moai.", "Scoria đỏ từ Puna Pau, một loại đá màu đỏ nhạt được sử dụng để làm pukao và một vài moai.", "Tuff từ Rano Raraku, một loại đá dễ gia công hơn nhiều so với đá bazan được sử dụng để làm hầu hết các moai.", "Tuff từ Rano Raraku, một loại đá dễ gia công hơn nhiều so với đá bazan được sử dụng để làm hầu hết các moai.", "Tượng Moai\nNhững bức tượng đá lớn, hay moai, khiến đảo Phục Sinh nổi tiếng, chúng được chạm khắc vào khoảng năm 1100–1680 (ngày xác định niên đại bằng carbon phóng xạ đã được điều chỉnh).", "Tượng Moai\nNhững bức tượng đá lớn, hay moai, khiến đảo Phục Sinh nổi tiếng, chúng được chạm khắc vào khoảng năm 1100–1680 (ngày xác định niên đại bằng carbon phóng xạ đã được điều chỉnh).", "Tổng cộng có 887 bức tượng đá nguyên khối đã được kiểm kê trên đảo và trong các bộ sưu tập bảo tàng.", "Tổng cộng có 887 bức tượng đá nguyên khối đã được kiểm kê trên đảo và trong các bộ sưu tập bảo tàng.", "Mặc dù thường được xác định là \"đầu đảo Phục Sinh\", các bức tượng đều có thân mình, hầu hết đều kết thúc ở đầu đùi; một số ít là những tượng hoàn chỉnh quỳ trên đầu gối và đặt tay lên bụng.", "Mặc dù thường được xác định là \"đầu đảo Phục Sinh\", các bức tượng đều có thân mình, hầu hết đều kết thúc ở đầu đùi; một số ít là những tượng hoàn chỉnh quỳ trên đầu gối và đặt tay lên bụng.", "Một số moai thẳng đứng đã bị đất vùi lấp đến tận cổ.", "Một số moai thẳng đứng đã bị đất vùi lấp đến tận cổ.", "Gần như tất cả (95%) moai đều được chạm khắc từ tro núi lửa đã đông cứng hay gọi là tuff, có đặc điểm là dễ dàng gia công, được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất bên cạnh ngọn núi lửa đã tắt Rano Raraku.", "Gần như tất cả (95%) moai đều được chạm khắc từ tro núi lửa đã đông cứng hay gọi là tuff, có đặc điểm là dễ dàng gia công, được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất bên cạnh ngọn núi lửa đã tắt Rano Raraku.", "Những người dân bản địa trên đảo chạm khắc chúng chỉ bằng những chiếc đục tay bằng đá, chủ yếu là đá bazan toki có khắp nơi trong mỏ đá.", "Những người dân bản địa trên đảo chạm khắc chúng chỉ bằng những chiếc đục tay bằng đá, chủ yếu là đá bazan toki có khắp nơi trong mỏ đá.", "Những chiếc đục đá được mài sắc bằng cách làm sứt mẻ một cạnh mới khi bị cùn.", "Những chiếc đục đá được mài sắc bằng cách làm sứt mẻ một cạnh mới khi bị cùn.", "Trong khi quá trình điêu khắc đang diễn ra, đá núi lửa được tạt nước để làm mềm.", "Trong khi quá trình điêu khắc đang diễn ra, đá núi lửa được tạt nước để làm mềm.", "Nhiều đội làm việc trên các bức tượng khác nhau cùng một lúc, nhưng một moai duy nhất phải mất một đội gồm năm hoặc sáu người trong khoảng một năm để hoàn thành.", "Nhiều đội làm việc trên các bức tượng khác nhau cùng một lúc, nhưng một moai duy nhất phải mất một đội gồm năm hoặc sáu người trong khoảng một năm để hoàn thành.", "Mỗi bức tượng tượng trưng cho thủ lĩnh đã khuất của một dòng dõi.", "Mỗi bức tượng tượng trưng cho thủ lĩnh đã khuất của một dòng dõi.", "Chỉ có một phần tư số bức tượng là được dựng.", "Chỉ có một phần tư số bức tượng là được dựng.", "Gần một nửa vẫn ở lại mỏ đá tại Rano Raraku, số còn lại nằm ở nơi khác, có lẽ đang trên đường đến địa điểm đã định.", "Gần một nửa vẫn ở lại mỏ đá tại Rano Raraku, số còn lại nằm ở nơi khác, có lẽ đang trên đường đến địa điểm đã định.", "Moai lớn nhất được đặt trên bệ được gọi là \"Paro\".", "Moai lớn nhất được đặt trên bệ được gọi là \"Paro\".", "Nó nặng và dài .", "Nó nặng và dài .", "Một số bức tượng khác có trọng lượng tương tự đã được vận chuyển đến ahu ở bờ biển phía bắc và phía nam.", "Một số bức tượng khác có trọng lượng tương tự đã được vận chuyển đến ahu ở bờ biển phía bắc và phía nam.", "Các phương tiện khả thi để di chuyển các bức tượng bao gồm việc sử dụng miro manga erua, một chiếc xe trượt hình chữ Y có các mảnh chéo, được kéo bằng dây thừng làm từ vỏ cứng của cây hau và buộc quanh cổ bức tượng.", "Các phương tiện khả thi để di chuyển các bức tượng bao gồm việc sử dụng miro manga erua, một chiếc xe trượt hình chữ Y có các mảnh chéo, được kéo bằng dây thừng làm từ vỏ cứng của cây hau và buộc quanh cổ bức tượng.", "Cần khoảng 180 đến 250 người để kéo, tùy thuộc vào kích thước của moai.", "Cần khoảng 180 đến 250 người để kéo, tùy thuộc vào kích thước của moai.", "Trong số các nhà nghiên cứu khác về việc di chuyển và dựng tượng moai có Vince Lee, ông đã diễn lại một kịch bản di chuyển moai.", "Trong số các nhà nghiên cứu khác về việc di chuyển và dựng tượng moai có Vince Lee, ông đã diễn lại một kịch bản di chuyển moai.", "Khoảng 50 bức tượng đã được dựng lại ở thời hiện đại.", "Khoảng 50 bức tượng đã được dựng lại ở thời hiện đại.", "Một trong những chiếc đầu tiên là trên Ahu Ature Huke ở bãi biển Anakena năm 1956.", "Một trong những chiếc đầu tiên là trên Ahu Ature Huke ở bãi biển Anakena năm 1956.", "Nó được dựng bằng phương pháp truyền thống trong một chuyến thám hiểm Heyerdahl.", "Nó được dựng bằng phương pháp truyền thống trong một chuyến thám hiểm Heyerdahl.", "Một phương pháp khác có thể đã được sử dụng để vận chuyển moai là gắn dây thừng vào bức tượng và đu đưa nó, kéo nó về phía trước khi nó bị đu đưa.", "Một phương pháp khác có thể đã được sử dụng để vận chuyển moai là gắn dây thừng vào bức tượng và đu đưa nó, kéo nó về phía trước khi nó bị đu đưa.", "Điều này sẽ phù hợp với truyền thuyết về việc Mo'ai 'đi bộ' đến địa điểm cuối cùng của họ.", "Điều này sẽ phù hợp với truyền thuyết về việc Mo'ai 'đi bộ' đến địa điểm cuối cùng của họ.", "Việc này có thể chỉ mất 15 người để tiến hành, được hỗ trợ từ các bằng chứng sau:\n Đầu của các moai trong mỏ đá nghiêng về phía trước, trong khi những cái được chuyển đến vị trí cuối cùng thì không.", "Việc này có thể chỉ mất 15 người để tiến hành, được hỗ trợ từ các bằng chứng sau:\n Đầu của các moai trong mỏ đá nghiêng về phía trước, trong khi những cái được chuyển đến vị trí cuối cùng thì không.", "Điều này sẽ giúp tạo một trọng tâm tốt hơn cho việc vận chuyển.", "Điều này sẽ giúp tạo một trọng tâm tốt hơn cho việc vận chuyển.", "Những bức tượng được tìm thấy dọc theo các tuyến đường vận chuyển có chân đế rộng hơn những bức tượng được lắp đặt trên ahu; điều này sẽ tạo điều kiện cho việc vận chuyển ổn định hơn.", "Những bức tượng được tìm thấy dọc theo các tuyến đường vận chuyển có chân đế rộng hơn những bức tượng được lắp đặt trên ahu; điều này sẽ tạo điều kiện cho việc vận chuyển ổn định hơn.", "Các nghiên cứu đã chỉ ra những vết nứt dọc theo chân tượng trong quá trình vận chuyển; những điều này có thể phát sinh từ việc đu đưa bức tượng qua lại và tạo áp lực lớn lên các cạnh.", "Các nghiên cứu đã chỉ ra những vết nứt dọc theo chân tượng trong quá trình vận chuyển; những điều này có thể phát sinh từ việc đu đưa bức tượng qua lại và tạo áp lực lớn lên các cạnh.", "Những bức tượng được tìm thấy được gắn trên ahu không có đế rộng, và những mảnh đá được tìm thấy tại địa điểm cho thấy chúng đã được sửa đổi thêm tại vị trí.", "Những bức tượng được tìm thấy được gắn trên ahu không có đế rộng, và những mảnh đá được tìm thấy tại địa điểm cho thấy chúng đã được sửa đổi thêm tại vị trí.", "Người ta tìm thấy những bức tượng bị bỏ lại và rơi gần những con đường cũ (thường xuyên hơn dự kiến nếu tình cờ) úp mặt khi lên dốc và nằm ngửa khi đi hạ dốc.", "Người ta tìm thấy những bức tượng bị bỏ lại và rơi gần những con đường cũ (thường xuyên hơn dự kiến nếu tình cờ) úp mặt khi lên dốc và nằm ngửa khi đi hạ dốc.", "Một số được ghi lại là đứng thẳng dọc theo những con đường cũ, chẳng hạn như bởi một nhóm trong chuyến hành trình của Thuyền trưởng Cook đang nghỉ dưới bóng của một bức tượng đứng.", "Một số được ghi lại là đứng thẳng dọc theo những con đường cũ, chẳng hạn như bởi một nhóm trong chuyến hành trình của Thuyền trưởng Cook đang nghỉ dưới bóng của một bức tượng đứng.", "Điều này phù hợp với kiểu vận chuyển thẳng đứng.", "Điều này phù hợp với kiểu vận chuyển thẳng đứng.", "Có tranh luận về tác động của quá trình xây dựng tượng đài đối với môi trường.", "Có tranh luận về tác động của quá trình xây dựng tượng đài đối với môi trường.", "Một số người tin rằng quá trình tạo ra các moai gây ra nạn phá rừng trên diện rộng và cuối cùng là cuộc nội chiến vì nguồn tài nguyên khan hiếm.", "Một số người tin rằng quá trình tạo ra các moai gây ra nạn phá rừng trên diện rộng và cuối cùng là cuộc nội chiến vì nguồn tài nguyên khan hiếm.", "Năm 2011, một bức tượng moai lớn được khai quật từ lòng đất.", "Năm 2011, một bức tượng moai lớn được khai quật từ lòng đất.", "Trong cùng một chương trình khai quật, một số moai lớn hơn được phát hiện có các hình khắc đá phức tạp ở lưng, được tiết lộ khi khai quật sâu phần thân.", "Trong cùng một chương trình khai quật, một số moai lớn hơn được phát hiện có các hình khắc đá phức tạp ở lưng, được tiết lộ khi khai quật sâu phần thân.", "Nền đá Ahu \n\nAhu là những bệ đá, chúng thay đổi rất nhiều về cách bố trí, nhiều bức tượng đã được làm lại trong hoặc sau thời đại huri mo'ai hay lật đổ tượng; nhiều cái trở thành chỗ đựng tro cốt, và Ahu Tongariki bị sóng thần cuốn vào nội địa.", "Nền đá Ahu \n\nAhu là những bệ đá, chúng thay đổi rất nhiều về cách bố trí, nhiều bức tượng đã được làm lại trong hoặc sau thời đại huri mo'ai hay lật đổ tượng; nhiều cái trở thành chỗ đựng tro cốt, và Ahu Tongariki bị sóng thần cuốn vào nội địa.", "Trong số 313 ahu được biết đến, 125 cái mang theo moaithường chỉ có một, có thể là do giai đoạn moai ngắn ngủi và giao thông khó khăn.", "Trong số 313 ahu được biết đến, 125 cái mang theo moaithường chỉ có một, có thể là do giai đoạn moai ngắn ngủi và giao thông khó khăn.", "Ahu Tongariki, cách Rano Raraku , có nhiều moai nhất và cao nhất, tổng cộng là 15 bức tượng.", "Ahu Tongariki, cách Rano Raraku , có nhiều moai nhất và cao nhất, tổng cộng là 15 bức tượng.", "Các ahu đáng chú ý khác có moai là Ahu Akivi, được William Mulloy khôi phục vào năm 1960, Nau Nau tại Anakena và Tahai.", "Các ahu đáng chú ý khác có moai là Ahu Akivi, được William Mulloy khôi phục vào năm 1960, Nau Nau tại Anakena và Tahai.", "Một số moai có thể được làm từ gỗ và đã biến mất.", "Một số moai có thể được làm từ gỗ và đã biến mất.", "Các yếu tố cổ điển của thiết kế ahu là:\n Tường chắn phía sau cao vài feet, thường hướng ra biển\n Tường phía trước làm bằng các phiến đá bazan hình chữ nhật gọi là paenga\n Một tấm cách làm bằng đá xỉ màu đỏ trải dài trên bức tường phía trước (các thềm được xây dựng sau năm 1300)\n Một đoạn đường dốc ở phần phía nội địa của thềm, vươn ra ngoài như đôi cánh\n Một mặt lát bằng những viên đá bị nước bào mòn hình tròn, có kích thước bằng nhau, gọi là poro\n Các viên đá xếp thành một hàng trước đoạn dốc\n Một sân lát đá trước ahu.", "Các yếu tố cổ điển của thiết kế ahu là:\n Tường chắn phía sau cao vài feet, thường hướng ra biển\n Tường phía trước làm bằng các phiến đá bazan hình chữ nhật gọi là paenga\n Một tấm cách làm bằng đá xỉ màu đỏ trải dài trên bức tường phía trước (các thềm được xây dựng sau năm 1300)\n Một đoạn đường dốc ở phần phía nội địa của thềm, vươn ra ngoài như đôi cánh\n Một mặt lát bằng những viên đá bị nước bào mòn hình tròn, có kích thước bằng nhau, gọi là poro\n Các viên đá xếp thành một hàng trước đoạn dốc\n Một sân lát đá trước ahu.", "Cái này được gọi là marae\n Bên trong ahu là một đống mảnh vỡ.", "Cái này được gọi là marae\n Bên trong ahu là một đống mảnh vỡ.", "Phía trên nhiều ahu sẽ là:\n Moai trên những \"bệ đỡ\" vuông vức nhìn vào nội địa, đoạn dốc có poro phía trước.", "Phía trên nhiều ahu sẽ là:\n Moai trên những \"bệ đỡ\" vuông vức nhìn vào nội địa, đoạn dốc có poro phía trước.", "Pukao hay Hau Hiti Rau trên đầu moai (các nền xây dựng sau năm 1300).", "Pukao hay Hau Hiti Rau trên đầu moai (các nền xây dựng sau năm 1300).", "Khi một buổi lễ diễn ra, \"mắt\" được đặt trên các bức tượng.", "Khi một buổi lễ diễn ra, \"mắt\" được đặt trên các bức tượng.", "Lòng trắng của mắt được làm bằng san hô, mống mắt được làm bằng đá vỏ chai hoặc đá xỉ màu đỏ.", "Lòng trắng của mắt được làm bằng san hô, mống mắt được làm bằng đá vỏ chai hoặc đá xỉ màu đỏ.", "Ahu phát triển từ truyền thống Polynesia marae.", "Ahu phát triển từ truyền thống Polynesia marae.", "Trong bối cảnh này, ahu ám chỉ một cấu trúc nhỏ đôi khi được lợp bằng mái tranh, là nơi cất giữ các vật linh thiêng, bao gồm cả các bức tượng.", "Trong bối cảnh này, ahu ám chỉ một cấu trúc nhỏ đôi khi được lợp bằng mái tranh, là nơi cất giữ các vật linh thiêng, bao gồm cả các bức tượng.", "Các ahu thường ở gần marae hoặc sân trung tâm chính nơi diễn ra các nghi lễ, nhưng trên đảo Phục Sinh, ahu và moai phát triển với quy mô lớn hơn nhiều.", "Các ahu thường ở gần marae hoặc sân trung tâm chính nơi diễn ra các nghi lễ, nhưng trên đảo Phục Sinh, ahu và moai phát triển với quy mô lớn hơn nhiều.", "Ở đây, marae là sân không lát đá phía trước ahu.", "Ở đây, marae là sân không lát đá phía trước ahu.", "Ahu lớn nhất dài và chứa 15 bức tượng, một số bức tượng cao .", "Ahu lớn nhất dài và chứa 15 bức tượng, một số bức tượng cao .", "Chất liệu lấp đầy một ahu có nguồn gốc từ địa phương (các moai cũ bị vỡ, những mảnh vỡ của nó).", "Chất liệu lấp đầy một ahu có nguồn gốc từ địa phương (các moai cũ bị vỡ, những mảnh vỡ của nó).", "Những khối đá riêng lẻ hầu hết đều nhỏ hơn nhiều so với moai, do đó cần ít công sức hơn để vận chuyển nguyên liệu thô, nhưng việc san bằng địa hình cho sân và lấp đầy các ahu lại rất tốn công sức.", "Những khối đá riêng lẻ hầu hết đều nhỏ hơn nhiều so với moai, do đó cần ít công sức hơn để vận chuyển nguyên liệu thô, nhưng việc san bằng địa hình cho sân và lấp đầy các ahu lại rất tốn công sức.", "Ahu được tìm thấy chủ yếu ở bờ biển, nơi chúng phân bố dày đặc và khá đồng đều.", "Ahu được tìm thấy chủ yếu ở bờ biển, nơi chúng phân bố dày đặc và khá đồng đều.", "Các trường hợp ngoại lệ là sườn phía tây của núi Terevaka và các mũi đất Rano Kau và Poike, tại đó chúng thưa thớt hơn nhiều.", "Các trường hợp ngoại lệ là sườn phía tây của núi Terevaka và các mũi đất Rano Kau và Poike, tại đó chúng thưa thớt hơn nhiều.", "Đây là ba khu vực có ít nhất đất ven biển thấp và ngoài Poike thì là những khu vực xa Rano Raraku nhất.", "Đây là ba khu vực có ít nhất đất ven biển thấp và ngoài Poike thì là những khu vực xa Rano Raraku nhất.", "Một ahu với nhiều moai được ghi nhận trên vách đá ở Rano Kau vào những năm 1880 nhưng đã rơi xuống bãi biển trước Chuyến thám hiểm Routledge.", "Một ahu với nhiều moai được ghi nhận trên vách đá ở Rano Kau vào những năm 1880 nhưng đã rơi xuống bãi biển trước Chuyến thám hiểm Routledge.", "Ít nhất ba ahu được ghi nhận tại Poike vào những năm 1930 cũng đã biến mất kể từ đó.", "Ít nhất ba ahu được ghi nhận tại Poike vào những năm 1930 cũng đã biến mất kể từ đó.", "Tường đá\nMột trong những ví dụ chất lượng cao nhất về công trình xây bằng đá trên đảo Phục Sinh là bức tường phía sau của ahu tại Vinapu.", "Tường đá\nMột trong những ví dụ chất lượng cao nhất về công trình xây bằng đá trên đảo Phục Sinh là bức tường phía sau của ahu tại Vinapu.", "Được làm không cần vữa bằng cách định hình những tảng đá bazan cứng có kích thước lên tới sao cho khớp với nhau một cách chính xác, nó có bề ngoài giống với một số bức tường đá Inca tại Nam Mỹ.", "Được làm không cần vữa bằng cách định hình những tảng đá bazan cứng có kích thước lên tới sao cho khớp với nhau một cách chính xác, nó có bề ngoài giống với một số bức tường đá Inca tại Nam Mỹ.", "Nhà đá\n\nHai loại nhà được biết đến trong quá khứ: hare paenga là một ngôi nhà có nền hình elip được làm bằng các tấm đá bazan và lợp mái tranh giống như một chiếc thuyền bị lật, và hare oka là một cấu trúc đá hình tròn.", "Nhà đá\n\nHai loại nhà được biết đến trong quá khứ: hare paenga là một ngôi nhà có nền hình elip được làm bằng các tấm đá bazan và lợp mái tranh giống như một chiếc thuyền bị lật, và hare oka là một cấu trúc đá hình tròn.", "Các công trình kiến trúc bằng đá liên quan được gọi là Tupa trông rất giống với hare oka, ngoại trừ việc Tupa là nơi sinh sống của các nhà chiêm tinh-thầy cúng và nằm gần bờ biển, là nơi có thể dễ dàng quan sát chuyển động của các ngôi sao.", "Các công trình kiến trúc bằng đá liên quan được gọi là Tupa trông rất giống với hare oka, ngoại trừ việc Tupa là nơi sinh sống của các nhà chiêm tinh-thầy cúng và nằm gần bờ biển, là nơi có thể dễ dàng quan sát chuyển động của các ngôi sao.", "Các khu định cư cũng có hare moa (\"nhà gà\"), là những công trình kiến trúc thuôn dài bằng đá dùng để nuôi gà.", "Các khu định cư cũng có hare moa (\"nhà gà\"), là những công trình kiến trúc thuôn dài bằng đá dùng để nuôi gà.", "Những ngôi nhà ở làng nghi lễ Orongo độc đáo ở chỗ chúng có hình dạng giống hare paenga nhưng được làm hoàn toàn bằng những tấm đá bazan phẳng được tìm thấy bên trong miệng núi lửa Rano Kao.", "Những ngôi nhà ở làng nghi lễ Orongo độc đáo ở chỗ chúng có hình dạng giống hare paenga nhưng được làm hoàn toàn bằng những tấm đá bazan phẳng được tìm thấy bên trong miệng núi lửa Rano Kao.", "Lối vào tất cả các ngôi nhà đều rất thấp và phải bò để vào.", "Lối vào tất cả các ngôi nhà đều rất thấp và phải bò để vào.", "Vào thời kỳ đầu, người dân Rapa Nui được cho là đưa người chết ra biển trên những chiếc ca nô tang lễ nhỏ, giống những người Polynesia trên các đảo khác.", "Vào thời kỳ đầu, người dân Rapa Nui được cho là đưa người chết ra biển trên những chiếc ca nô tang lễ nhỏ, giống những người Polynesia trên các đảo khác.", "Sau đó, họ bắt đầu chôn người trong những hang động bí mật để giữ cho xương khỏi bị kẻ thù xâm phạm.", "Sau đó, họ bắt đầu chôn người trong những hang động bí mật để giữ cho xương khỏi bị kẻ thù xâm phạm.", "Trong thời kỳ hỗn loạn vào cuối thế kỷ 18, người dân trên đảo dường như đã bắt đầu chôn cất người chết trong khoảng trống giữa bụng một bức tượng moai đã đổ và bức tường phía trước của công trình.", "Trong thời kỳ hỗn loạn vào cuối thế kỷ 18, người dân trên đảo dường như đã bắt đầu chôn cất người chết trong khoảng trống giữa bụng một bức tượng moai đã đổ và bức tường phía trước của công trình.", "Trong thời gian xảy ra dịch bệnh, họ đã xây dựng những ngôi mộ tập thể bằng đá hình bán kim tự tháp.", "Trong thời gian xảy ra dịch bệnh, họ đã xây dựng những ngôi mộ tập thể bằng đá hình bán kim tự tháp.", "Hình khắc đá\nĐảo Phục Sinh có một trong những bộ sưu tập hình khắc đá phong phú nhất tại Polynesia.", "Hình khắc đá\nĐảo Phục Sinh có một trong những bộ sưu tập hình khắc đá phong phú nhất tại Polynesia.", "Khoảng 1.000 địa điểm với hơn 4.000 hình khắc đá được lập danh mục.", "Khoảng 1.000 địa điểm với hơn 4.000 hình khắc đá được lập danh mục.", "Các thiết kế và hình ảnh được chạm khắc trên đá vì nhiều lý do: tạo vật tổ, đánh dấu lãnh thổ hoặc tưởng nhớ một người hoặc sự kiện.", "Các thiết kế và hình ảnh được chạm khắc trên đá vì nhiều lý do: tạo vật tổ, đánh dấu lãnh thổ hoặc tưởng nhớ một người hoặc sự kiện.", "Có sự khác biệt rõ rệt xung quanh hòn đảo về tần suất chủ đề của các hình khắc đá, tập trung nhiều vào Người chim tại Orongo.", "Có sự khác biệt rõ rệt xung quanh hòn đảo về tần suất chủ đề của các hình khắc đá, tập trung nhiều vào Người chim tại Orongo.", "Các chủ đề khác bao gồm rùa biển, Komari (vulvas) và Makemake, vị thần đứng đầu của giáo phái Tangata manu hay Người chim.", "Các chủ đề khác bao gồm rùa biển, Komari (vulvas) và Makemake, vị thần đứng đầu của giáo phái Tangata manu hay Người chim.", "Hang động\nHòn đảo và Motu Nui lân cận có nhiều hang động, nhiều cái cho thấy dấu hiệu từng được con người sử dụng để trồng trọt và làm công sự, bao gồm việc các lối vào bị thu hẹp và các không gian thu thập thông tin với điểm phục kích.", "Hang động\nHòn đảo và Motu Nui lân cận có nhiều hang động, nhiều cái cho thấy dấu hiệu từng được con người sử dụng để trồng trọt và làm công sự, bao gồm việc các lối vào bị thu hẹp và các không gian thu thập thông tin với điểm phục kích.", "Nhiều hang động xuất hiện trong thần thoại và truyền thuyết của người Rapa Nui.", "Nhiều hang động xuất hiện trong thần thoại và truyền thuyết của người Rapa Nui.", "Pu o Hiro hay kèn của Hiro là một hòn đá ở bờ biển phía bắc của đảo Phục Sinh.", "Pu o Hiro hay kèn của Hiro là một hòn đá ở bờ biển phía bắc của đảo Phục Sinh.", "Nó từng là một nhạc cụ được sử dụng trong nghi lễ sinh sản.", "Nó từng là một nhạc cụ được sử dụng trong nghi lễ sinh sản.", "Rongorongo\nĐảo Phục Sinh từng có một loại chữ viết, được gọi là rongorongo.", "Rongorongo\nĐảo Phục Sinh từng có một loại chữ viết, được gọi là rongorongo.", "Các hình tượng bao gồm hình vẽ dạng tượng hình và hình học; các văn bản được khắc trên gỗ theo lối đường cày ngược.", "Các hình tượng bao gồm hình vẽ dạng tượng hình và hình học; các văn bản được khắc trên gỗ theo lối đường cày ngược.", "Nhà truyền giáo người Pháp Eugène Eyraud tường thuật loại chữ này lần đầu tiên vào năm 1864.", "Nhà truyền giáo người Pháp Eugène Eyraud tường thuật loại chữ này lần đầu tiên vào năm 1864.", "Vào thời điểm đó, một số người dân trên đảo nói rằng họ có thể hiểu được chữ viết, nhưng theo truyền thống, chỉ những gia đình cầm quyền và thầy cúng mới biết chữ, và không ai còn sống sót sau các cuộc tấn công bắt nô lệ và những đợt dịch tiếp theo.", "Vào thời điểm đó, một số người dân trên đảo nói rằng họ có thể hiểu được chữ viết, nhưng theo truyền thống, chỉ những gia đình cầm quyền và thầy cúng mới biết chữ, và không ai còn sống sót sau các cuộc tấn công bắt nô lệ và những đợt dịch tiếp theo.", "Bất chấp nhiều nỗ lực, các văn bản còn sót lại vẫn chưa được giải mã, và nếu không giải mã thì không chắc chắn rằng chúng thực sự là chữ viết.", "Bất chấp nhiều nỗ lực, các văn bản còn sót lại vẫn chưa được giải mã, và nếu không giải mã thì không chắc chắn rằng chúng thực sự là chữ viết.", "Một phần của vấn đề là chúng chỉ còn lại số lượng nhỏ: chỉ có hai tá văn bản, nhưng không có văn bản nào còn sót lại trên đảo.", "Một phần của vấn đề là chúng chỉ còn lại số lượng nhỏ: chỉ có hai tá văn bản, nhưng không có văn bản nào còn sót lại trên đảo.", "Cũng chỉ có một vài điểm tương đồng với các hình khắc đá trên đảo.", "Cũng chỉ có một vài điểm tương đồng với các hình khắc đá trên đảo.", "Hình khắc gỗ\n\nGỗ khan hiếm trên đảo Phục Sinh trong thế kỷ 18 và 19, nhưng một số tác phẩm chạm khắc có độ chi tiết và đặc trưng cao được đưa đến các bảo tàng trên thế giới.", "Hình khắc gỗ\n\nGỗ khan hiếm trên đảo Phục Sinh trong thế kỷ 18 và 19, nhưng một số tác phẩm chạm khắc có độ chi tiết và đặc trưng cao được đưa đến các bảo tàng trên thế giới.", "Các hình thức cụ thể bao gồm:\n\n Reimiro, một vòng cổ hoặc vật trang trí ngực có hình lưỡi liềm có hình đầu ở một hoặc cả hai đỉnh.", "Các hình thức cụ thể bao gồm:\n\n Reimiro, một vòng cổ hoặc vật trang trí ngực có hình lưỡi liềm có hình đầu ở một hoặc cả hai đỉnh.", "Thiết kế tương tự xuất hiện trên lá cờ của Rapa Nui.", "Thiết kế tương tự xuất hiện trên lá cờ của Rapa Nui.", "Hai Rei Miru tại Bảo tàng Anh có khắc chữ Rongorongo.", "Hai Rei Miru tại Bảo tàng Anh có khắc chữ Rongorongo.", "Moko Miro, một người có đầu thằn lằn.", "Moko Miro, một người có đầu thằn lằn.", "Moko Miro được sử dụng làm dùi cui vì chân tạo thành hình dạng tay cầm.", "Moko Miro được sử dụng làm dùi cui vì chân tạo thành hình dạng tay cầm.", "Nếu nó không được cầm bằng tay, các vũ công sẽ đeo nó quanh cổ trong các bữa tiệc.", "Nếu nó không được cầm bằng tay, các vũ công sẽ đeo nó quanh cổ trong các bữa tiệc.", "Moko Miro cũng sẽ được đặt ở ngưỡng cửa để bảo vệ gia đình khỏi bị tổn hại.", "Moko Miro cũng sẽ được đặt ở ngưỡng cửa để bảo vệ gia đình khỏi bị tổn hại.", "Nó sẽ được treo trên mái nhà hoặc đặt dưới đất.", "Nó sẽ được treo trên mái nhà hoặc đặt dưới đất.", "Hình dạng ban đầu có mắt được làm từ vỏ sò màu trắng và con ngươi được làm bằng đá vỏ chai.", "Hình dạng ban đầu có mắt được làm từ vỏ sò màu trắng và con ngươi được làm bằng đá vỏ chai.", "Moai kavakava là những hình chạm khắc nam giới và Moai Paepae là những hình chạm khắc nữ giới.", "Moai kavakava là những hình chạm khắc nam giới và Moai Paepae là những hình chạm khắc nữ giới.", "Những hình người kỳ cục và có độ chi tiết cao này được chạm khắc từ cây Toromiro, tượng trưng cho tổ tiên.", "Những hình người kỳ cục và có độ chi tiết cao này được chạm khắc từ cây Toromiro, tượng trưng cho tổ tiên.", "Đôi khi những bức tượng này được sử dụng cho nghi lễ sinh sản.", "Đôi khi những bức tượng này được sử dụng cho nghi lễ sinh sản.", "Thông thường, chúng được sử dụng để tổ chức lễ thu hoạch; \"Những quả hái đầu tiên được chất thành đống xung quanh họ làm lễ vật\".", "Thông thường, chúng được sử dụng để tổ chức lễ thu hoạch; \"Những quả hái đầu tiên được chất thành đống xung quanh họ làm lễ vật\".", "Khi các bức tượng không được sử dụng, chúng sẽ được bọc trong vải vỏ cây và cất giữ ở nhà.", "Khi các bức tượng không được sử dụng, chúng sẽ được bọc trong vải vỏ cây và cất giữ ở nhà.", "Đã có một vài lần ghi nhận người dân trên đảo nhặt những hình tượng như búp bê và nhảy cùng chúng.", "Đã có một vài lần ghi nhận người dân trên đảo nhặt những hình tượng như búp bê và nhảy cùng chúng.", "Những hình nhân ban đầu rất hiếm và thường mô tả một hình tượng nam giới với thân hình hốc hác và có chòm râu dê.", "Những hình nhân ban đầu rất hiếm và thường mô tả một hình tượng nam giới với thân hình hốc hác và có chòm râu dê.", "Xương sườn và đốt sống của các hình nhân lộ ra ngoài và nhiều ví dụ cho thấy có các hình nhân được chạm khắc trên các bộ phận khác nhau của cơ thể nhưng đặc biệt hơn là trên đỉnh đầu.", "Xương sườn và đốt sống của các hình nhân lộ ra ngoài và nhiều ví dụ cho thấy có các hình nhân được chạm khắc trên các bộ phận khác nhau của cơ thể nhưng đặc biệt hơn là trên đỉnh đầu.", "Các hình nhân nữ giới hiếm hơn nam giới, mô tả cơ thể phẳng và thường có bàn tay của nữ nằm ngang cơ thể.", "Các hình nhân nữ giới hiếm hơn nam giới, mô tả cơ thể phẳng và thường có bàn tay của nữ nằm ngang cơ thể.", "Những hình nhân này có một số có kích cỡ khá lớn, nhưng chúng được đeo làm vật trang trí quanh cổ của người trong bộ lạc.", "Những hình nhân này có một số có kích cỡ khá lớn, nhưng chúng được đeo làm vật trang trí quanh cổ của người trong bộ lạc.", "Càng đeo nhiều hình nhân thì người đó càng quan trọng.", "Càng đeo nhiều hình nhân thì người đó càng quan trọng.", "Các hình này có nước bóng sáng bóng được phát triển từ việc cầm và tiếp xúc thường xuyên với da người.", "Các hình này có nước bóng sáng bóng được phát triển từ việc cầm và tiếp xúc thường xuyên với da người.", "Ao, một mái chèo nhảy múa lớn\n\nHiện tại\nRapanui tài trợ cho một lễ hội hàng năm mang tên Tapati, được tổ chức từ năm 1975 vào khoảng đầu tháng 2 để tôn vinh văn hóa Rapa Nui.", "Ao, một mái chèo nhảy múa lớn\n\nHiện tại\nRapanui tài trợ cho một lễ hội hàng năm mang tên Tapati, được tổ chức từ năm 1975 vào khoảng đầu tháng 2 để tôn vinh văn hóa Rapa Nui.", "Người dân trên đảo cũng duy trì một đội tuyển bóng đá quốc gia và ba disco ở thị trấn Hanga Roa.", "Người dân trên đảo cũng duy trì một đội tuyển bóng đá quốc gia và ba disco ở thị trấn Hanga Roa.", "Các hoạt động văn hóa khác bao gồm truyền thống âm nhạc kết hợp ảnh hưởng của Nam Mỹ và Polynesia, và chạm khắc gỗ.", "Các hoạt động văn hóa khác bao gồm truyền thống âm nhạc kết hợp ảnh hưởng của Nam Mỹ và Polynesia, và chạm khắc gỗ.", "Chặng Chile của Red Bull Cliff Diving World Series diễn ra trên đảo Rapa Nui.", "Chặng Chile của Red Bull Cliff Diving World Series diễn ra trên đảo Rapa Nui.", "Lễ hội Tapati Rapa Nui (\"lễ hội tuần\" trong ngôn ngữ địa phương) là một lễ hội kéo dài hai tuần hàng năm nhằm tôn vinh văn hóa đảo Phục Sinh.", "Lễ hội Tapati Rapa Nui (\"lễ hội tuần\" trong ngôn ngữ địa phương) là một lễ hội kéo dài hai tuần hàng năm nhằm tôn vinh văn hóa đảo Phục Sinh.", "Tapati tập trung vào cuộc cạnh tranh giữa hai gia đình/gia tộc cạnh tranh trong nhiều cuộc thi khác nhau để kiếm điểm.", "Tapati tập trung vào cuộc cạnh tranh giữa hai gia đình/gia tộc cạnh tranh trong nhiều cuộc thi khác nhau để kiếm điểm.", "Đội chiến thắng cho ứng cử viên của họ đăng quang 'nữ vương' của đảo vào năm tiếp theo.", "Đội chiến thắng cho ứng cử viên của họ đăng quang 'nữ vương' của đảo vào năm tiếp theo.", "Các cuộc thi là cách để duy trì và tôn vinh các hoạt động văn hóa truyền thống như nấu ăn, làm đồ trang sức, chạm khắc gỗ và chèo thuyền.", "Các cuộc thi là cách để duy trì và tôn vinh các hoạt động văn hóa truyền thống như nấu ăn, làm đồ trang sức, chạm khắc gỗ và chèo thuyền.", "Nhân khẩu\nDân số theo cuộc điều tra dân số năm 2012 là 5.761 (tăng từ 3.791 năm 2002).", "Nhân khẩu\nDân số theo cuộc điều tra dân số năm 2012 là 5.761 (tăng từ 3.791 năm 2002).", "Năm 2002, 60% là người gốc Rapa Nui bản địa, 39% là người người Chile đại lục (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh) là người gốc Âu (chủ yếu là người Tây Ban Nha) hoặc mestizo (hỗn chủng của người châu Âu và người châu Mỹ bản địa Chile), và 1% còn lại là người châu Mỹ bản địa từ Chile lục địa (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh).", "Năm 2002, 60% là người gốc Rapa Nui bản địa, 39% là người người Chile đại lục (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh) là người gốc Âu (chủ yếu là người Tây Ban Nha) hoặc mestizo (hỗn chủng của người châu Âu và người châu Mỹ bản địa Chile), và 1% còn lại là người châu Mỹ bản địa từ Chile lục địa (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh).", ", mật độ dân số trên đảo Phục Sinh là .", ", mật độ dân số trên đảo Phục Sinh là .", "Dân số năm 1982 là 1.936 người.", "Dân số năm 1982 là 1.936 người.", "Sự gia tăng dân số trong điều tra dân số gần đây một phần là do sự xuất hiện của người gốc Âu hoặc người lai gốc Âu và da đỏ đến từ lục địa Chile.", "Sự gia tăng dân số trong điều tra dân số gần đây một phần là do sự xuất hiện của người gốc Âu hoặc người lai gốc Âu và da đỏ đến từ lục địa Chile.", "Tuy nhiên, hầu hết đều kết hôn với người phối ngẫu Rapa Nui.", "Tuy nhiên, hầu hết đều kết hôn với người phối ngẫu Rapa Nui.", "Khoảng 70% dân số là người bản địa.", "Khoảng 70% dân số là người bản địa.", "Ước tính dân số tiền châu Âu dao động từ 7–17.000.", "Ước tính dân số tiền châu Âu dao động từ 7–17.000.", "Số lượng dân số thấp nhất mọi thời đại của đảo Phục Sinh là 111 người được báo cáo vào năm 1877.", "Số lượng dân số thấp nhất mọi thời đại của đảo Phục Sinh là 111 người được báo cáo vào năm 1877.", "Trong số 111 người Rapa Nui này, chỉ có 36 người có con cháu, và tất cả người Rapa Nui ngày nay đều tuyên bố có nguồn gốc từ 36 người đó.", "Trong số 111 người Rapa Nui này, chỉ có 36 người có con cháu, và tất cả người Rapa Nui ngày nay đều tuyên bố có nguồn gốc từ 36 người đó.", "Ngôn ngữ truyền thống của đảo Phục Sinh là Rapa Nui, một ngôn ngữ Đông Polynesia, có một số điểm tương đồng với tiếng Hawaii và tiếng Tahiti.", "Ngôn ngữ truyền thống của đảo Phục Sinh là Rapa Nui, một ngôn ngữ Đông Polynesia, có một số điểm tương đồng với tiếng Hawaii và tiếng Tahiti.", "Tuy nhiên, giống như tại lục địa Chile, ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Tây Ban Nha.", "Tuy nhiên, giống như tại lục địa Chile, ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Tây Ban Nha.", "Đảo Phục Sinh là lãnh thổ duy nhất tại Polynesia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Tây Ban Nha.", "Đảo Phục Sinh là lãnh thổ duy nhất tại Polynesia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Tây Ban Nha.", "Có nguồn cho là 2.700 người bản địa Rapa Nui sống trên đảo có kiến thức nhất định về ngôn ngữ truyền thống của họ; tuy nhiên, dữ liệu điều tra dân số không tồn tại về ngôn ngữ chính mà cư dân Đảo Phục Sinh biết và nói, và có những tuyên bố gần đây rằng số lượng người nói thông thạo chỉ khoảng 800 người.", "Có nguồn cho là 2.700 người bản địa Rapa Nui sống trên đảo có kiến thức nhất định về ngôn ngữ truyền thống của họ; tuy nhiên, dữ liệu điều tra dân số không tồn tại về ngôn ngữ chính mà cư dân Đảo Phục Sinh biết và nói, và có những tuyên bố gần đây rằng số lượng người nói thông thạo chỉ khoảng 800 người.", "Tiếng Rapa Nui bị suy giảm số lượng người nói khi đảo trải qua quá trình Tây Ban Nha hóa, vì đảo này thuộc quyền quản lý của Chile và hiện là nơi sinh sống của một số người Chile lục địa, hầu hết họ chỉ nói tiếng Tây Ban Nha.", "Tiếng Rapa Nui bị suy giảm số lượng người nói khi đảo trải qua quá trình Tây Ban Nha hóa, vì đảo này thuộc quyền quản lý của Chile và hiện là nơi sinh sống của một số người Chile lục địa, hầu hết họ chỉ nói tiếng Tây Ban Nha.", "Vì lý do này, hầu hết trẻ em Rapa Nui lớn lên đều nói tiếng Tây Ban Nha và những người học tiếng Rapa Nui sẽ bắt đầu học nó sau này khi lớn hơn.", "Vì lý do này, hầu hết trẻ em Rapa Nui lớn lên đều nói tiếng Tây Ban Nha và những người học tiếng Rapa Nui sẽ bắt đầu học nó sau này khi lớn hơn.", "Dù có những nỗ lực nhằm hồi sinh ngôn ngữ này, Ethnologue đã xác định rằng tiếng Rapa Nui hiện là ngôn ngữ bị đe dọa.", "Dù có những nỗ lực nhằm hồi sinh ngôn ngữ này, Ethnologue đã xác định rằng tiếng Rapa Nui hiện là ngôn ngữ bị đe dọa.", "Địa danh tếng Rapa Nui bản địa của đảo Phục Sinh vẫn tồn tại và có rất ít sự bổ sung hoặc thay thế bằng tiếng Tây Ban Nha, thực tế này đóng góp một phần giúp ngôn ngữ Rapa Nui tồn tại.", "Địa danh tếng Rapa Nui bản địa của đảo Phục Sinh vẫn tồn tại và có rất ít sự bổ sung hoặc thay thế bằng tiếng Tây Ban Nha, thực tế này đóng góp một phần giúp ngôn ngữ Rapa Nui tồn tại.", "Chính phủ\nĐảo Phục Sinh chia sẻ với quần đảo Juan Fernández tình trạng hiến pháp là \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile, được cấp vào năm 2007.", "Chính phủ\nĐảo Phục Sinh chia sẻ với quần đảo Juan Fernández tình trạng hiến pháp là \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile, được cấp vào năm 2007.", "Tính đến năm 2011, một hiến chương đặc biệt cho hòn đảo này đang được thảo luận tại Quốc hội Chile.", "Tính đến năm 2011, một hiến chương đặc biệt cho hòn đảo này đang được thảo luận tại Quốc hội Chile.", "Về mặt hành chính, đảo này là một tỉnh (tỉnh Isla de Pascua) của vùng Valparaíso và có một xã duy nhất (comuna) (Isla de Pascua).", "Về mặt hành chính, đảo này là một tỉnh (tỉnh Isla de Pascua) của vùng Valparaíso và có một xã duy nhất (comuna) (Isla de Pascua).", "Cả tỉnh và xã đều được gọi là Isla de Pascua và bao gồm toàn bộ đảo này cũng như các đảo nhỏ và đá xung quanh, cộng với Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông.", "Cả tỉnh và xã đều được gọi là Isla de Pascua và bao gồm toàn bộ đảo này cũng như các đảo nhỏ và đá xung quanh, cộng với Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông.", "Thống đốc tỉnh do Tổng thống Chile bổ nhiệm.", "Thống đốc tỉnh do Tổng thống Chile bổ nhiệm.", "Chính quyền địa phương đặt tại Hanga Roa, do thị trưởng lãnh đạo và một hội đồng tự quản gồm sáu thành viên, tất cả đều được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm.", "Chính quyền địa phương đặt tại Hanga Roa, do thị trưởng lãnh đạo và một hội đồng tự quản gồm sáu thành viên, tất cả đều được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm.", "Vào tháng 8 năm 2018, luật cấm người không cư trú trên đảo ở lại đảo quá 30 ngày có hiệu lực.", "Vào tháng 8 năm 2018, luật cấm người không cư trú trên đảo ở lại đảo quá 30 ngày có hiệu lực.", "Kể từ năm 1966, mức án các vụ án hiếp dâm, lạm dụng tình dục và tội phạm tài sản ở đảo Phục Sinh thấp hơn so với các tội tương ứng ở lục địa Chile.", "Kể từ năm 1966, mức án các vụ án hiếp dâm, lạm dụng tình dục và tội phạm tài sản ở đảo Phục Sinh thấp hơn so với các tội tương ứng ở lục địa Chile.", "Luật này đã bị bãi bỏ vào năm 2021 do một sắc lệnh của Tòa án Hiến pháp.", "Luật này đã bị bãi bỏ vào năm 2021 do một sắc lệnh của Tòa án Hiến pháp.", "Notable people\n\n Laura Alarcón Rapu, governor (since 2018)\n Tiare Aguilera Hey, member of the Chilean Constitutional Convention (since 2021)\n Felipe González de Ahedo (1714–1802), a Spanish navigator and cartographer; annexed Easter Island in 1770.", "Notable people\n\n Laura Alarcón Rapu, governor (since 2018)\n Tiare Aguilera Hey, member of the Chilean Constitutional Convention (since 2021)\n Felipe González de Ahedo (1714–1802), a Spanish navigator and cartographer; annexed Easter Island in 1770.", "Angata ( 1853–1914), native catechist and prophetess who led a 1914 rebellion\n Thomas Barthel (1923–1997) a German ethnologist and epigrapher\n Carmen Cardinali (born 1944) a Rapa Nui Chilean professor, governor of Easter Island, 2010-2014.", "Angata ( 1853–1914), native catechist and prophetess who led a 1914 rebellion\n Thomas Barthel (1923–1997) a German ethnologist and epigrapher\n Carmen Cardinali (born 1944) a Rapa Nui Chilean professor, governor of Easter Island, 2010-2014.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier (1834–1876) a French mariner, removed many of the Rapa Nui people and turned the island into a sheep ranch.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier (1834–1876) a French mariner, removed many of the Rapa Nui people and turned the island into a sheep ranch.", "Sebastian Englert (1888–1969), missionary and ethnologist\n Eugène Eyraud (1820–1868), missionary\n Thor Heyerdahl (1914–2002), a Norwegian adventurer and ethnographer\n Melania Hotu (born 1959), governor (2006–2010, 2015–2018)\n Marta Hotus Tuki (born 1969), governor (2014–2015)\n Riro Kāinga (died 1898 or 1899), last person to hold title of king and rule before Chilean consolidation\n Kings of Easter Island\n Hotu Matuꞌa, island founder\n William Mulloy (1917–1978), an American anthropologist and archaeologist\n Nga'ara (died 1859), one of the last 'ariki\n Jacobo Hey Paoa, first Rapa Nui male to earn a law degree and become an attorney\n Pedro Edmunds Paoa (born 1961), mayor and former governor\n Juan Edmunds Rapahango (1923–2012), former mayor\n Hippolyte Roussel (1824–1898), a French priest and missionary\n Katherine Routledge (1866–1935), an English archaeologist and anthropologist\n Alexander Ariʻipaea Salmon (1855–1914) English-Jewish-Tahitian de facto ruler of Easter Island, 1878-1888.", "Sebastian Englert (1888–1969), missionary and ethnologist\n Eugène Eyraud (1820–1868), missionary\n Thor Heyerdahl (1914–2002), a Norwegian adventurer and ethnographer\n Melania Hotu (born 1959), governor (2006–2010, 2015–2018)\n Marta Hotus Tuki (born 1969), governor (2014–2015)\n Riro Kāinga (died 1898 or 1899), last person to hold title of king and rule before Chilean consolidation\n Kings of Easter Island\n Hotu Matuꞌa, island founder\n William Mulloy (1917–1978), an American anthropologist and archaeologist\n Nga'ara (died 1859), one of the last 'ariki\n Jacobo Hey Paoa, first Rapa Nui male to earn a law degree and become an attorney\n Pedro Edmunds Paoa (born 1961), mayor and former governor\n Juan Edmunds Rapahango (1923–2012), former mayor\n Hippolyte Roussel (1824–1898), a French priest and missionary\n Katherine Routledge (1866–1935), an English archaeologist and anthropologist\n Alexander Ariʻipaea Salmon (1855–1914) English-Jewish-Tahitian de facto ruler of Easter Island, 1878-1888.", "Mahani Teave (born 1983), a Chilean American classical pianist\n Atamu Tekena ( 1850–1892), missionary installed King who ceded island to Chile\n José Fati Tepano, first Rapa Nui male to serve as a titular judge upon completing training in Chile\n Juan Tepano (1867–1947), indigenous leader and cultural informant\n Valentino Riroroko Tuki (1932–2017) last claimant to the Rapa Nui throne\n Lynn Rapu Tuki (born 1969), head-teacher, promotes the arts and traditions of the Rapa Nui People.", "Mahani Teave (born 1983), a Chilean American classical pianist\n Atamu Tekena ( 1850–1892), missionary installed King who ceded island to Chile\n José Fati Tepano, first Rapa Nui male to serve as a titular judge upon completing training in Chile\n Juan Tepano (1867–1947), indigenous leader and cultural informant\n Valentino Riroroko Tuki (1932–2017) last claimant to the Rapa Nui throne\n Lynn Rapu Tuki (born 1969), head-teacher, promotes the arts and traditions of the Rapa Nui People.", "Luz Zasso Paoa a Rapa Nui politician, mayor of Easter Island, 2008-2012.", "Luz Zasso Paoa a Rapa Nui politician, mayor of Easter Island, 2008-2012.", "Giao thông\nĐảo Phục Sinh có sân bay quốc tế Mataveri, với dịch vụ hàng không (hiện kà Boeing 787s) từ hãng LATAM Chile, và theo mùa có các hãng con như LATAM Perú.", "Giao thông\nĐảo Phục Sinh có sân bay quốc tế Mataveri, với dịch vụ hàng không (hiện kà Boeing 787s) từ hãng LATAM Chile, và theo mùa có các hãng con như LATAM Perú.", "Hình ảnh\n\nSee also\n\n List of largest monoliths\n Lists of islands\n North Sentinel Island\n Omphalos\n Podesta\n\nTham khảo\n\nThư mục\n\nĐọc thêm \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n in Internet Archive\n\nLiên kết ngoài\n\n \n Terevaka Archaeological Outreach (TAO) – Non-profit Educational Outreach & Cultural Awareness on Easter Island\n Easter Island – The Statues and Rock Art of Rapa Nui – Bradshaw Foundation / Dr Georgia Lee\n Chile Cultural Society – Easter Island\n Rapa Nui Digital Media Archive – Creative Commons – licensed photos, laser scans, panoramas, focused in the area around Rano Raraku and Ahu Te Pito Kura with data from an Autodesk/CyArk research partnership\n Mystery of Easter Island – PBS Nova program\n Current Archaeology's comprehensive description of island and discussion of dating controversies \n Books and Texts about Easter Island from the Internet Archive\n History of Easter Island illustrated by stamps\n \n\nĐảo Phục Sinh\nĐịa điểm khảo cổ ở Chile\nVùng sinh thái Chile\nĐịa lý Polynesia\nCác đảo ở châu Đại Dương\nĐảo vùng Valparaíso\nĐảo núi lửa\nEastern Indo-Pacific\nVùng sinh thái biển\nVùng sinh thái châu Đại Dương\nĐảo Chile" ]

[ "Đặc điểm nổi tiếng nhất của đảo là còn lại gần 1.000 bức tượng lớn gọi là moai, do người Rapa Nui thời kỳ ban đầu dựng lên.", "Đảo Phục Sinh ( ; ) là một đảo và lãnh thổ đặc biệt của Chile nằm ở phần đông nam Thái Bình Dương, tại điểm cực đông nam của Tam giác Polynesia thuộc châu Đại Dương.", "Năm 1995, UNESCO công nhận đảo Phục Sinh là di sản Thế giới, và phần lớn đảo được bảo vệ trong phạm vi vườn Quốc gia Rapa Nui.", "Đặc điểm nổi tiếng nhất của đảo là còn lại gần 1.000 bức tượng lớn gọi là moai, do người Rapa Nui thời kỳ ban đầu dựng lên.", "Các chuyên gia bất đồng về thời điểm tổ tiên của cư dân Polynesia trên đảo đến đảo lần đầu tiên.", "Năm 1995, UNESCO công nhận đảo Phục Sinh là di sản Thế giới, và phần lớn đảo được bảo vệ trong phạm vi vườn Quốc gia Rapa Nui.", "Nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu đưa ra bằng chứng cho thấy họ đến vào khoảng năm 800, nhưng một nghiên cứu năm 2007 lại tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng họ đến khoảng gần năm 1200.", "Các chuyên gia bất đồng về thời điểm tổ tiên của cư dân Polynesia trên đảo đến đảo lần đầu tiên.", "Người dân trên đảo đã tạo ra một nền văn hóa thịnh vượng và cần cù, bằng chứng là có vô số moai bằng đá khổng lồ và các hiện vật khác trên đảo.", "Nhiều người trong cộng đồng nghiên cứu đưa ra bằng chứng cho thấy họ đến vào khoảng năm 800, nhưng một nghiên cứu năm 2007 lại tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng họ đến khoảng gần năm 1200.", "Tuy nhiên việc phát quang đất đai để canh tác và việc chuột Polynesia du nhập khiến cho rừng dần biến mất.", "Người dân trên đảo đã tạo ra một nền văn hóa thịnh vượng và cần cù, bằng chứng là có vô số moai bằng đá khổng lồ và các hiện vật khác trên đảo.", "Vào thời điểm người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo ước tính khoảng 2.000 đến 3.000 người.", "Tuy nhiên việc phát quang đất đai để canh tác và việc chuột Polynesia du nhập khiến cho rừng dần biến mất.", "Các căn bệnh từ châu Âu, các cuộc viễn chinh lùng bắt nô lệ của Peru vào thập niên 1860, và việc di cư đến các hòn đảo khác như Tahiti càng làm dân số trên đảo suy kiệt, giảm xuống mức thấp là 111 cư dân bản địa vào năm 1877.", "Vào thời điểm người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo ước tính khoảng 2.000 đến 3.000 người.", "Chile thôn tính đảo Phục Sinh vào năm 1888.", "Các căn bệnh từ châu Âu, các cuộc viễn chinh lùng bắt nô lệ của Peru vào thập niên 1860, và việc di cư đến các hòn đảo khác như Tahiti càng làm dân số trên đảo suy kiệt, giảm xuống mức thấp là 111 cư dân bản địa vào năm 1877.", "Năm 1966, người Rapa Nui được cấp quyền công dân Chile.", "Chile thôn tính đảo Phục Sinh vào năm 1888.", "Năm 2007, đảo được hiến pháp công nhận là \"lãnh thổ đặc biệt\".", "Năm 1966, người Rapa Nui được cấp quyền công dân Chile.", "Về mặt hành chính, đảo thuộc về vùng Valparaíso, tạo thành một xã (Isla de Pascua) của tỉnh Isla de Pascua.", "Năm 2007, đảo được hiến pháp công nhận là \"lãnh thổ đặc biệt\".", "Cuộc điều tra nhân khẩu Chile năm 2017 cho thấy 7.750 người đăng ký trên đảo, trong đó 3.512 (45%) tự nhận mình là người Rapa Nui.", "Về mặt hành chính, đảo thuộc về vùng Valparaíso, tạo thành một xã (Isla de Pascua) của tỉnh Isla de Pascua.", "Đảo Phục Sinh là một trong những đảo có người ở nằm xa xôi nhất thế giới.", "Cuộc điều tra nhân khẩu Chile năm 2017 cho thấy 7.750 người đăng ký trên đảo, trong đó 3.512 (45%) tự nhận mình là người Rapa Nui.", "Vùng đất có người ở gần nhất (khoảng 50 cư dân vào năm 2013) là Đảo Pitcairn, cách đó ; thị trấn gần nhất với dân số trên 500 người là Rikitea, trên đảo Mangareva, cách đó ; điểm lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile, cách đó .", "Đảo Phục Sinh là một trong những đảo có người ở nằm xa xôi nhất thế giới.", "Từ nguyên\nNhà thám hiểm người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào Lễ Phục Sinh (5 tháng 4) năm 1722, trong khi đang tìm kiếm \"Vùng đất Davis\".", "Vùng đất có người ở gần nhất (khoảng 50 cư dân vào năm 2013) là Đảo Pitcairn, cách đó ; thị trấn gần nhất với dân số trên 500 người là Rikitea, trên đảo Mangareva, cách đó ; điểm lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile, cách đó .", "Roggeveen đặt tên cho đảo là (trong tiếng Hà Lan thế kỷ 18 nghĩa là \"đảo Phục Sinh\").", "Từ nguyên\nNhà thám hiểm người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào Lễ Phục Sinh (5 tháng 4) năm 1722, trong khi đang tìm kiếm \"Vùng đất Davis\".", "Tên tiếng Tây Ban Nha chính thức của đảo là , cũng có nghĩa là \"đảo Phục Sinh\".", "Roggeveen đặt tên cho đảo là (trong tiếng Hà Lan thế kỷ 18 nghĩa là \"đảo Phục Sinh\").", "Tên tiếng Polynesia hiện đại của đảo là (\"Rapa Lớn\"), được đặt sau các cuộc đột kích nô lệ vào đầu thập niên 1860, và đề cập đến sự tương đồng về địa hình của đảo này với đảo Rapa thuộc quần đảo Bass của nhóm quần đảo Austral.", "Tên tiếng Tây Ban Nha chính thức của đảo là , cũng có nghĩa là \"đảo Phục Sinh\".", "Nhà dân tộc học Thor Heyerdahl người Na Uy lập luận rằng Rapa là tên ban đầu của đảo Phục Sinh và Rapa (Rapa Iti) ở quần đảo Bass được đặt bởi những người tị nạn từ đảo này.", "Tên tiếng Polynesia hiện đại của đảo là (\"Rapa Lớn\"), được đặt sau các cuộc đột kích nô lệ vào đầu thập niên 1860, và đề cập đến sự tương đồng về địa hình của đảo này với đảo Rapa thuộc quần đảo Bass của nhóm quần đảo Austral.", "Cụm từ Te pito o te henua được cho là tên ban đầu của đảo từ khi nhà dân tộc học người Pháp Alphonse Pinart đặt cho nó bản dịch lãng mạn \"Cái rốn của thế giới\" trong cuốn sách của ông, xuất bản vào năm 1877.", "Nhà dân tộc học Thor Heyerdahl người Na Uy lập luận rằng Rapa là tên ban đầu của đảo Phục Sinh và Rapa (Rapa Iti) ở quần đảo Bass được đặt bởi những người tị nạn từ đảo này.", "William Churchill (1912) hỏi về cụm từ này và được cho biết rằng có ba , đây là ba mũi (đỉnh đất) của đảo.", "Cụm từ Te pito o te henua được cho là tên ban đầu của đảo từ khi nhà dân tộc học người Pháp Alphonse Pinart đặt cho nó bản dịch lãng mạn \"Cái rốn của thế giới\" trong cuốn sách của ông, xuất bản vào năm 1877.", "Cụm từ này dường như được sử dụng theo nghĩa tương tự như tên gọi \"cuối đất\" ở đầu của Cornwall.", "William Churchill (1912) hỏi về cụm từ này và được cho biết rằng có ba , đây là ba mũi (đỉnh đất) của đảo.", "Ông không thể luận ra một cái tên Polynesia cho đảo và kết luận rằng có thể chưa từng có một cái tên nào như vậy.", "Cụm từ này dường như được sử dụng theo nghĩa tương tự như tên gọi \"cuối đất\" ở đầu của Cornwall.", "Theo Barthel (1974), truyền thống truyền khẩu kể rằng đảo này ban đầu được đặt tên là Te pito o te kainga a Hau Maka, \"Mảnh đất nhỏ của Hau Maka\".", "Ông không thể luận ra một cái tên Polynesia cho đảo và kết luận rằng có thể chưa từng có một cái tên nào như vậy.", "Nhưng có hai từ được phát âm là pito trong tiếng Rapa Nui, một từ có nghĩa là \"cuối\" và một từ có nghĩa là \"rốn\", và do đó cụm từ này cũng có thể có nghĩa là \"Cái rốn của thế giới\".", "Theo Barthel (1974), truyền thống truyền khẩu kể rằng đảo này ban đầu được đặt tên là Te pito o te kainga a Hau Maka, \"Mảnh đất nhỏ của Hau Maka\".", "Tên khác, Mata ki te rangi, có nghĩa là \"Đôi mắt nhìn lên bầu trời\".", "Nhưng có hai từ được phát âm là pito trong tiếng Rapa Nui, một từ có nghĩa là \"cuối\" và một từ có nghĩa là \"rốn\", và do đó cụm từ này cũng có thể có nghĩa là \"Cái rốn của thế giới\".", "Người dân trên đảo trong tiếng Tây Ban Nha được gọi là pascuense, nhưng các thành viên của cộng đồng bản địa thường được gọi là Rapa Nui.", "Tên khác, Mata ki te rangi, có nghĩa là \"Đôi mắt nhìn lên bầu trời\".", "Felipe González de Ahedo đặt tên cho đảo là Isla de San Carlos (\"đảo của Thánh Charles\", vị thánh bảo trợ của Carlos III của Tây Ban Nha) hoặc Isla de David (có lẽ là đảo ma của vùng đất Davis; đôi khi được dịch là \"Đảo của Davis\") vào năm 1770.", "Người dân trên đảo trong tiếng Tây Ban Nha được gọi là pascuense, nhưng các thành viên của cộng đồng bản địa thường được gọi là Rapa Nui.", "Lịch sử\n\nKhởi đầu\nTruyền thống truyền khẩu nói rằng một đoàn thám hiểm hai ca nô có nguồn gốc từ Marae Renga (hay Marae Toe Hau—còn được gọi là Quần đảo Cook) là những người định cư đầu tiên tại đảo, có người lãnh đạo là tù trưởng Hotu Matu'a và thuyền trưởng Tu'u ko Iho của ông.", "Felipe González de Ahedo đặt tên cho đảo là Isla de San Carlos (\"đảo của Thánh Charles\", vị thánh bảo trợ của Carlos III của Tây Ban Nha) hoặc Isla de David (có lẽ là đảo ma của vùng đất Davis; đôi khi được dịch là \"Đảo của Davis\") vào năm 1770.", "Đảo lần đầu tiên được do thám sau khi Haumaka mơ về một đất nước xa xôi; Hotu Matu'a cho rằng đây là một nơi đáng giá để chạy trốn khỏi một tù trưởng láng giềng, người mà ông từng để thua ba trận.", "Lịch sử\n\nKhởi đầu\nTruyền thống truyền khẩu nói rằng một đoàn thám hiểm hai ca nô có nguồn gốc từ Marae Renga (hay Marae Toe Hau—còn được gọi là Quần đảo Cook) là những người định cư đầu tiên tại đảo, có người lãnh đạo là tù trưởng Hotu Matu'a và thuyền trưởng Tu'u ko Iho của ông.", "Vào thời điểm họ đến, đảo chỉ có một người định cư duy nhất là Nga Tavake 'a Te Rona.", "Đảo lần đầu tiên được do thám sau khi Haumaka mơ về một đất nước xa xôi; Hotu Matu'a cho rằng đây là một nơi đáng giá để chạy trốn khỏi một tù trưởng láng giềng, người mà ông từng để thua ba trận.", "Sau một thời gian ngắn lưu trú tại Anakena, những người này đã định cư ở các khu vực khác nhau trên đảo.", "Vào thời điểm họ đến, đảo chỉ có một người định cư duy nhất là Nga Tavake 'a Te Rona.", "Người thừa kế của Hotu là Tu'u ma Heke được sinh ra trên đảo.", "Sau một thời gian ngắn lưu trú tại Anakena, những người này đã định cư ở các khu vực khác nhau trên đảo.", "Tu'u ko Iho được cho là vị thủ lĩnh mang các bức tượng đến và khiến chúng bước đi.", "Người thừa kế của Hotu là Tu'u ma Heke được sinh ra trên đảo.", "Người dân đảo Phục Sinh được cho là người Đông Nam Polynesia.", "Tu'u ko Iho được cho là vị thủ lĩnh mang các bức tượng đến và khiến chúng bước đi.", "Các khu vực linh thiêng có tượng tương tự (marae và ahu) cũng có ở Đông Polynesia, cho thấy sự tương đồng của đảo này với hầu hết Đông Polynesia.", "Người dân đảo Phục Sinh được cho là người Đông Nam Polynesia.", "Khi người châu Âu tiếp xúc, dân số của đảo là khoảng 3.000–4.000 người.", "Các khu vực linh thiêng có tượng tương tự (marae và ahu) cũng có ở Đông Polynesia, cho thấy sự tương đồng của đảo này với hầu hết Đông Polynesia.", "Đến thế kỷ 15, trên đảo có hai liên minh là hanau gồm các nhóm xã hội, và mata tồn tại dựa trên dòng dõi.", "Khi người châu Âu tiếp xúc, dân số của đảo là khoảng 3.000–4.000 người.", "Phần phía tây và phía bắc của hòn đảo thuộc về Tu'u, bao gồm vương thất Miru với trung tâm nằm ở Anakena, nhưng Tahai và Te Peu trước đó từng là thủ đô.", "Đến thế kỷ 15, trên đảo có hai liên minh là hanau gồm các nhóm xã hội, và mata tồn tại dựa trên dòng dõi.", "Phần phía đông của đảo thuộc về 'Otu' Itu.", "Phần phía tây và phía bắc của hòn đảo thuộc về Tu'u, bao gồm vương thất Miru với trung tâm nằm ở Anakena, nhưng Tahai và Te Peu trước đó từng là thủ đô.", "Ngay sau chuyến thăm của người Hà Lan, từ năm 1724 đến năm 1750, 'Otu' Itu đã chiến đấu với Tu'u để giành quyền kiểm soát đảo.", "Phần phía đông của đảo thuộc về 'Otu' Itu.", "Điều này tiếp tục cho đến thập niên 1860.", "Ngay sau chuyến thăm của người Hà Lan, từ năm 1724 đến năm 1750, 'Otu' Itu đã chiến đấu với Tu'u để giành quyền kiểm soát đảo.", "Nạn đói theo sau việc đốt lều và tàn phá đồng ruộng.", "Điều này tiếp tục cho đến thập niên 1860.", "Sự kiểm soát xã hội biến mất khi lối sống có trật tự nhường chỗ cho tình trạng vô luật pháp và các băng nhóm cướp bóc khi tầng lớp chiến binh tiếp quản.", "Nạn đói theo sau việc đốt lều và tàn phá đồng ruộng.", "Tình trạng vô gia cư trở nên phổ biến, nhiều người sống ẩn cư.", "Sự kiểm soát xã hội biến mất khi lối sống có trật tự nhường chỗ cho tình trạng vô luật pháp và các băng nhóm cướp bóc khi tầng lớp chiến binh tiếp quản.", "Sau chuyến thăm của người Tây Ban Nha, từ năm 1770 trở đi là bắt đầu thời kỳ lật đổ tượng, huri mo'ai.", "Tình trạng vô gia cư trở nên phổ biến, nhiều người sống ẩn cư.", "Đây là một nỗ lực của các nhóm cạnh tranh nhau nhằm tiêu diệt sức mạnh tinh thần xã hội (mana) do các bức tượng đại diện, phá bỏ chúng đến đổ ngã để đảm bảo chúng đã chết và không còn sức mạnh.", "Sau chuyến thăm của người Tây Ban Nha, từ năm 1770 trở đi là bắt đầu thời kỳ lật đổ tượng, huri mo'ai.", "Không tượng nào đứng vững khi các nhà truyền giáo Pháp đến đảo vào thập niên 1860.", "Đây là một nỗ lực của các nhóm cạnh tranh nhau nhằm tiêu diệt sức mạnh tinh thần xã hội (mana) do các bức tượng đại diện, phá bỏ chúng đến đổ ngã để đảm bảo chúng đã chết và không còn sức mạnh.", "Từ năm 1862 đến năm 1888, khoảng 94% dân số trên đảo đã thiệt mạng hoặc di cư.", "Không tượng nào đứng vững khi các nhà truyền giáo Pháp đến đảo vào thập niên 1860.", "Người dân trên đảo là nạn nhân của buôn bán nô lệ từ năm 1862 đến năm 1863, kết quả là bắt cóc hoặc giết hại khoảng 1.500 người, với 1.408 người làm lao công khế ước tại Peru.", "Từ năm 1862 đến năm 1888, khoảng 94% dân số trên đảo đã thiệt mạng hoặc di cư.", "Cuối cùng chỉ có khoảng chục người quay trở lại đảo Phục Sinh, nhưng họ mang theo mầm bệnh đậu mùa, khiến dân số 1.500 người còn lại thiệt mạng.", "Người dân trên đảo là nạn nhân của buôn bán nô lệ từ năm 1862 đến năm 1863, kết quả là bắt cóc hoặc giết hại khoảng 1.500 người, với 1.408 người làm lao công khế ước tại Peru.", "Những người thiệt mạng bao gồm tumu ivi 'atua của đảo, những người nắm giữ văn hóa, lịch sử và phả hệ của hòn đảo cùng các chuyên gia chữ viết rongorongo.", "Cuối cùng chỉ có khoảng chục người quay trở lại đảo Phục Sinh, nhưng họ mang theo mầm bệnh đậu mùa, khiến dân số 1.500 người còn lại thiệt mạng.", "Khu định cư Rapa Nui\n\nƯớc tính về thời điểm loài người lần đầu đến đảo định cư dao động từ năm 300 đến năm 1200 , nhưng ước tính tốt nhất hiện nay về quá trình thuộc địa hóa là vào thế kỷ 12.", "Những người thiệt mạng bao gồm tumu ivi 'atua của đảo, những người nắm giữ văn hóa, lịch sử và phả hệ của hòn đảo cùng các chuyên gia chữ viết rongorongo.", "Quá trình thuộc địa hóa đảo Phục Sinh có vẻ trùng hợp với khi xuất hiện những người định cư đầu tiên tại Hawaii.", "Khu định cư Rapa Nui\n\nƯớc tính về thời điểm loài người lần đầu đến đảo định cư dao động từ năm 300 đến năm 1200 , nhưng ước tính tốt nhất hiện nay về quá trình thuộc địa hóa là vào thế kỷ 12.", "Nhờ xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, gần như tất cả các niên đại định cư ban đầu từng được ấn định tại Polynesia đã bị thay đổi.", "Quá trình thuộc địa hóa đảo Phục Sinh có vẻ trùng hợp với khi xuất hiện những người định cư đầu tiên tại Hawaii.", "Các nghiên cứu khảo cổ học cung cấp niên đại muộn này: \"Xác định niên đại cacbon phóng xạ của các lớp địa tầng sớm nhất tại Anakena, đảo Phục Sinh và phân tích về niên đại cacbon phóng xạ trước đó cho thấy rằng đảo này bị thuộc địa hoá muộn, khoảng .", "Nhờ xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, gần như tất cả các niên đại định cư ban đầu từng được ấn định tại Polynesia đã bị thay đổi.", "Các tác động sinh thái quan trọng và đầu tư văn hóa lớn vào kiến trúc và bức tượng hoành tráng do đó được bắt đầu ngay sau khi định cư ban đầu.\"", "Các nghiên cứu khảo cổ học cung cấp niên đại muộn này: \"Xác định niên đại cacbon phóng xạ của các lớp địa tầng sớm nhất tại Anakena, đảo Phục Sinh và phân tích về niên đại cacbon phóng xạ trước đó cho thấy rằng đảo này bị thuộc địa hoá muộn, khoảng .", "Theo truyền thống truyền khẩu, khu định cư đầu tiên là tại Anakena.", "Các tác động sinh thái quan trọng và đầu tư văn hóa lớn vào kiến trúc và bức tượng hoành tráng do đó được bắt đầu ngay sau khi định cư ban đầu.\"", "Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng điểm đổ bộ Caleta Anakena là nơi trú ẩn tốt nhất của đảo khỏi những đợt sóng lớn, cũng như là một bãi biển đầy cát để ca nô đổ bộ và hạ thuỷ, vì vậy đây có thể là nơi định cư sơ khởi.", "Theo truyền thống truyền khẩu, khu định cư đầu tiên là tại Anakena.", "Tuy nhiên, xác định niên đại bằng carbon phóng xạ kết luận rằng các địa điểm khác có trước Anakena nhiều năm, đặc biệt là Tahai từ trước đó vài thế kỷ.", "Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng điểm đổ bộ Caleta Anakena là nơi trú ẩn tốt nhất của đảo khỏi những đợt sóng lớn, cũng như là một bãi biển đầy cát để ca nô đổ bộ và hạ thuỷ, vì vậy đây có thể là nơi định cư sơ khởi.", "Đảo là nơi cư trú của người Polynesia, họ có nhiều khả năng đã di chuyển bằng ca nô hoặc catamaran từ quần đảo Gambier (Mangareva, cách ) hoặc quần đảo Marquesas, cách .", "Tuy nhiên, xác định niên đại bằng carbon phóng xạ kết luận rằng các địa điểm khác có trước Anakena nhiều năm, đặc biệt là Tahai từ trước đó vài thế kỷ.", "Theo một số thuyết, chẳng hạn như thuyết người Polynesia tha hương, có khả năng những người định cư Polynesia đầu tiên đã đến từ Nam Mỹ nhờ khả năng đi biển vượt trội của họ.", "Đảo là nơi cư trú của người Polynesia, họ có nhiều khả năng đã di chuyển bằng ca nô hoặc catamaran từ quần đảo Gambier (Mangareva, cách ) hoặc quần đảo Marquesas, cách .", "Các nhà lý thuyết ủng hộ điều này thông qua bằng chứng nông nghiệp về khoai lang.", "Theo một số thuyết, chẳng hạn như thuyết người Polynesia tha hương, có khả năng những người định cư Polynesia đầu tiên đã đến từ Nam Mỹ nhờ khả năng đi biển vượt trội của họ.", "Khoai lang là loại cây trồng được ưa chuộng trong xã hội Polynesia qua nhiều thế hệ nhưng nó có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cho thấy sự tương tác giữa hai khu vực địa lý này.", "Các nhà lý thuyết ủng hộ điều này thông qua bằng chứng nông nghiệp về khoai lang.", "Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy rằng khoai lang có thể đã lan tới Polynesia bằng cách phát tán đường dài từ lâu trước khi người Polynesia đến.", "Khoai lang là loại cây trồng được ưa chuộng trong xã hội Polynesia qua nhiều thế hệ nhưng nó có nguồn gốc từ Nam Mỹ, cho thấy sự tương tác giữa hai khu vực địa lý này.", "Khi James Cook đến thăm đảo, một trong những thành viên trong đoàn của ông là một người Polynesia, đến từ Bora Bora có tên là Hitihiti đã có thể giao tiếp với người Rapa Nui.", "Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy rằng khoai lang có thể đã lan tới Polynesia bằng cách phát tán đường dài từ lâu trước khi người Polynesia đến.", "Người ta lưu ý rằng các điểm xuất phát ban đầu trong quá trình thuộc địa hóa đầu tiên của người Polynesia trên đảo Phục Sinh có nhiều khả năng là từ Mangareva, Pitcairn và Henderson, nằm ở khoảng giữa Marquesas và đảo Phục sinh.", "Khi James Cook đến thăm đảo, một trong những thành viên trong đoàn của ông là một người Polynesia, đến từ Bora Bora có tên là Hitihiti đã có thể giao tiếp với người Rapa Nui.", "Người ta nhận thấy rằng có sự tương đồng lớn giữa tiếng Rapa Nui và tiếng Mangareva sơ khai, điểm tương đồng giữa một bức tượng được tìm thấy ở Pitcairn và một số bức tượng được tìm thấy trên đảo Phục Sinh, sự giống nhau về kiểu dáng công cụ ở đảo Phục Sinh với kiểu dáng ở Mangareva và Pitcairn, và sự tương ứng của các hộp sọ được tìm thấy ở đảo Phục Sinh với hai hộp sọ được tìm thấy ở Henderson, tất cả đều cho thấy các đảo Henderson và Pitcairn là những bước đệm ban đầu từ Mangareva đến đảo Phục Sinh.", "Người ta lưu ý rằng các điểm xuất phát ban đầu trong quá trình thuộc địa hóa đầu tiên của người Polynesia trên đảo Phục Sinh có nhiều khả năng là từ Mangareva, Pitcairn và Henderson, nằm ở khoảng giữa Marquesas và đảo Phục sinh.", "Vào năm 1999, một chuyến đi bằng những chiếc thuyền Polynesia được tái tạo đã có thể đi từ Mangareva đến đảo Phục Sinh chỉ sau mười bảy ngày rưỡi.", "Người ta nhận thấy rằng có sự tương đồng lớn giữa tiếng Rapa Nui và tiếng Mangareva sơ khai, điểm tương đồng giữa một bức tượng được tìm thấy ở Pitcairn và một số bức tượng được tìm thấy trên đảo Phục Sinh, sự giống nhau về kiểu dáng công cụ ở đảo Phục Sinh với kiểu dáng ở Mangareva và Pitcairn, và sự tương ứng của các hộp sọ được tìm thấy ở đảo Phục Sinh với hai hộp sọ được tìm thấy ở Henderson, tất cả đều cho thấy các đảo Henderson và Pitcairn là những bước đệm ban đầu từ Mangareva đến đảo Phục Sinh.", "Theo truyền thống truyền khẩu được các nhà truyền giáo ghi lại vào thập niên 1860, đảo ban đầu có một hệ thống giai cấp mạnh mẽ: một ariki, hay tù trưởng cao cấp, nắm giữ quyền lực to lớn đối với chín thị tộc khác và các thủ lĩnh tương ứng của họ.", "Vào năm 1999, một chuyến đi bằng những chiếc thuyền Polynesia được tái tạo đã có thể đi từ Mangareva đến đảo Phục Sinh chỉ sau mười bảy ngày rưỡi.", "Tù trưởng cao cấp là hậu duệ lớn tuổi nhất thuộc dòng dõi đầu lòng của người sáng lập Hotu Matu'a theo thần thoại của đảo.", "Theo truyền thống truyền khẩu được các nhà truyền giáo ghi lại vào thập niên 1860, đảo ban đầu có một hệ thống giai cấp mạnh mẽ: một ariki, hay tù trưởng cao cấp, nắm giữ quyền lực to lớn đối với chín thị tộc khác và các thủ lĩnh tương ứng của họ.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa là việc tạo ra những bức tượng moai khổng lồ được một số người tin rằng là đại diện cho tổ tiên được thần thánh hoá.", "Tù trưởng cao cấp là hậu duệ lớn tuổi nhất thuộc dòng dõi đầu lòng của người sáng lập Hotu Matu'a theo thần thoại của đảo.", "Theo National Geographic, \"Hầu hết các học giả nghi ngờ rằng moai được tạo ra để tôn vinh tổ tiên, tù trưởng hoặc nhân vật quan trọng khác.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa là việc tạo ra những bức tượng moai khổng lồ được một số người tin rằng là đại diện cho tổ tiên được thần thánh hoá.", "Tuy nhiên, không có lịch sử thành văn và truyền khẩu nào tồn tại trên đảo, nên không thể chắc chắn.\"", "Theo National Geographic, \"Hầu hết các học giả nghi ngờ rằng moai được tạo ra để tôn vinh tổ tiên, tù trưởng hoặc nhân vật quan trọng khác.", "Lý thuyết diệt chủng sinh thái \nJared Diamond đề xuất rằng việc ăn thịt đồng loại diễn ra trên đảo Phục Sinh sau khi việc xây dựng các moai góp phần vào suy thoái môi trường, khi nạn phá rừng nghiêm trọng làm mất ổn định hệ sinh thái vốn đã bấp bênh.", "Tuy nhiên, không có lịch sử thành văn và truyền khẩu nào tồn tại trên đảo, nên không thể chắc chắn.\"", "Hồ sơ khảo cổ học cho thấy vào thời điểm con người định cư ban đầu, có nhiều loài cây mọc trên đảo, trong đó có ít nhất ba loài cao tới hoặc hơn: Paschalococos (có thể là những cây cọ lớn nhất thế giới vào thời điểm đó), Alphitonia zizyphoides, và Elaeocarpus rarotongensis.", "Lý thuyết diệt chủng sinh thái \nJared Diamond đề xuất rằng việc ăn thịt đồng loại diễn ra trên đảo Phục Sinh sau khi việc xây dựng các moai góp phần vào suy thoái môi trường, khi nạn phá rừng nghiêm trọng làm mất ổn định hệ sinh thái vốn đã bấp bênh.", "Ít nhất sáu loài chim cạn được cho là sống trên đảo.", "Hồ sơ khảo cổ học cho thấy vào thời điểm con người định cư ban đầu, có nhiều loài cây mọc trên đảo, trong đó có ít nhất ba loài cao tới hoặc hơn: Paschalococos (có thể là những cây cọ lớn nhất thế giới vào thời điểm đó), Alphitonia zizyphoides, và Elaeocarpus rarotongensis.", "Một yếu tố chính góp phần khiến nhiều loài thực vật tuyệt chủng là chuột Polynesia xuất hiện.", "Ít nhất sáu loài chim cạn được cho là sống trên đảo.", "Nghiên cứu của các nhà cổ thực vật học cho thấy chuột có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự sinh sản của thảm thực vật trong hệ sinh thái.", "Một yếu tố chính góp phần khiến nhiều loài thực vật tuyệt chủng là chuột Polynesia xuất hiện.", "Trong trường hợp của Rapa Nui, thấy dấu hiệu bị chuột gặm trên vỏ hạt giống cây trồng được phục hồi.", "Nghiên cứu của các nhà cổ thực vật học cho thấy chuột có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự sinh sản của thảm thực vật trong hệ sinh thái.", "Phiên bản lịch sử này suy đoán dân số trước đây của hòn đảo từng ở mức cao và đã suy giảm trước khi người châu Âu đến.", "Trong trường hợp của Rapa Nui, thấy dấu hiệu bị chuột gặm trên vỏ hạt giống cây trồng được phục hồi.", "Barbara A. West viết rằng, \"Một thời gian trước khi người châu Âu đến đảo Phục Sinh, người Rapanui từng trải qua một biến động to lớn trong hệ thống xã hội của họ bắt nguồn từ sự thay đổi hệ sinh thái trên đảo... Khi người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo đã giảm xuống còn 2.000–3.000 từ mức cao khoảng 15.000 chỉ vào một thế kỷ trước đó.\"", "Phiên bản lịch sử này suy đoán dân số trước đây của hòn đảo từng ở mức cao và đã suy giảm trước khi người châu Âu đến.", "Vào thời điểm đó, 21 loài cây và tất cả các loài chim cạn đã tuyệt chủng do kết hợp các nguyên nhân là thu hoạch quá mức, săn bắn quá mức, chuột ăn và biến đổi khí hậu.", "Barbara A. West viết rằng, \"Một thời gian trước khi người châu Âu đến đảo Phục Sinh, người Rapanui từng trải qua một biến động to lớn trong hệ thống xã hội của họ bắt nguồn từ sự thay đổi hệ sinh thái trên đảo... Khi người châu Âu đến vào năm 1722, dân số trên đảo đã giảm xuống còn 2.000–3.000 từ mức cao khoảng 15.000 chỉ vào một thế kỷ trước đó.\"", "Rừng trên đảo phần lớn bị phát quang và không có cây nào cao hơn .", "Vào thời điểm đó, 21 loài cây và tất cả các loài chim cạn đã tuyệt chủng do kết hợp các nguyên nhân là thu hoạch quá mức, săn bắn quá mức, chuột ăn và biến đổi khí hậu.", "Mất đi những cây lớn có nghĩa là cư dân không còn khả năng đóng những tàu có khả năng đi biển, làm giảm đáng kể khả năng đánh bắt cá của họ.", "Rừng trên đảo phần lớn bị phát quang và không có cây nào cao hơn .", "Theo phiên bản lịch sử này, những cái cây được sử dụng làm con lăn để di chuyển các bức tượng từ mỏ đá ở Rano Raraku đến nơi dựng tượng.", "Mất đi những cây lớn có nghĩa là cư dân không còn khả năng đóng những tàu có khả năng đi biển, làm giảm đáng kể khả năng đánh bắt cá của họ.", "Phá rừng còn gây xói mòn khiến sản xuất nông nghiệp sụt giảm mạnh.", "Theo phiên bản lịch sử này, những cái cây được sử dụng làm con lăn để di chuyển các bức tượng từ mỏ đá ở Rano Raraku đến nơi dựng tượng.", "Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do mất đi các loài chim cạn và suy giảm số lượng chim biển, vốn là một nguồn thức ăn của người dân.", "Phá rừng còn gây xói mòn khiến sản xuất nông nghiệp sụt giảm mạnh.", "Vào thế kỷ 18, người dân trên đảo chủ yếu sống nhờ nghề nông, và gà nhà là nguồn cung protein chính.", "Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do mất đi các loài chim cạn và suy giảm số lượng chim biển, vốn là một nguồn thức ăn của người dân.", "Khi đảo trở nên quá đông dân và tài nguyên cạn kiệt, các chiến binh được gọi là matatoa có được nhiều quyền lực hơn và giáo phái Tổ tiên kết thúc, nhường chỗ cho giáo phái Người chim.", "Vào thế kỷ 18, người dân trên đảo chủ yếu sống nhờ nghề nông, và gà nhà là nguồn cung protein chính.", "Beverly Haun viết rằng, \"Khái niệm về mana (sức mạnh) từng được trao cho các nhà lãnh đạo kế tập đã được phân vai lại trong con người của người chim, dường như bắt đầu vào khoảng năm 1540, và trùng khớp với những dấu tích cuối cùng của thời kỳ moai.\"", "Khi đảo trở nên quá đông dân và tài nguyên cạn kiệt, các chiến binh được gọi là matatoa có được nhiều quyền lực hơn và giáo phái Tổ tiên kết thúc, nhường chỗ cho giáo phái Người chim.", "Giáo phái này khẳng định rằng, mặc dù tổ tiên vẫn chu cấp cho con cháu của họ, nhưng phương tiện để người sống có thể liên lạc với người chết không còn là những bức tượng mà là con người được lựa chọn thông qua một cuộc thi.", "Beverly Haun viết rằng, \"Khái niệm về mana (sức mạnh) từng được trao cho các nhà lãnh đạo kế tập đã được phân vai lại trong con người của người chim, dường như bắt đầu vào khoảng năm 1540, và trùng khớp với những dấu tích cuối cùng của thời kỳ moai.\"", "Vị thần chịu trách nhiệm tạo ra con người, Makemake, đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này.", "Giáo phái này khẳng định rằng, mặc dù tổ tiên vẫn chu cấp cho con cháu của họ, nhưng phương tiện để người sống có thể liên lạc với người chết không còn là những bức tượng mà là con người được lựa chọn thông qua một cuộc thi.", "Katherine Routledge, người đã thu thập một cách có hệ thống các truyền thống của đảo trong chuyến thám hiểm năm 1919 của bà, cho rằng các cuộc thi người chim (tangata manu) bắt đầu vào khoảng năm 1760, sau khi những người châu Âu đầu tiên đến và kết thúc vào năm 1878, khi các nhà truyền giáo Công giáo La Mã xây dựng nhà thờ đầu tiên.", "Vị thần chịu trách nhiệm tạo ra con người, Makemake, đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này.", "Những hình khắc đá thể hiện Người chim trên đảo Phục Sinh cũng giống như một số hình khắc đá ở Hawaii, cho thấy rằng khái niệm này có lẽ do những người định cư ban đầu mang đến; chỉ có bản thân cuộc thi là duy nhất ở đảo Phục Sinh.", "Katherine Routledge, người đã thu thập một cách có hệ thống các truyền thống của đảo trong chuyến thám hiểm năm 1919 của bà, cho rằng các cuộc thi người chim (tangata manu) bắt đầu vào khoảng năm 1760, sau khi những người châu Âu đầu tiên đến và kết thúc vào năm 1878, khi các nhà truyền giáo Công giáo La Mã xây dựng nhà thờ đầu tiên.", "Theo phiên bản của Diamond và Heyerdahl về lịch sử hòn đảo, huri mo'ai\"lật đổ tượng\"tiếp tục kéo dài đến thập niên 1830 trong các cuộc nội chiến khốc liệt.", "Những hình khắc đá thể hiện Người chim trên đảo Phục Sinh cũng giống như một số hình khắc đá ở Hawaii, cho thấy rằng khái niệm này có lẽ do những người định cư ban đầu mang đến; chỉ có bản thân cuộc thi là duy nhất ở đảo Phục Sinh.", "Đến năm 1838, các moai duy nhất còn đứng vững là trên sườn Rano Raraku, ở Hoa Hakananai'a tại Orongo, và Ariki Paro tại Ahu Te Pito Kura.", "Theo phiên bản của Diamond và Heyerdahl về lịch sử hòn đảo, huri mo'ai\"lật đổ tượng\"tiếp tục kéo dài đến thập niên 1830 trong các cuộc nội chiến khốc liệt.", "Phiên bản lịch sử của Diamond và West gây nhiều tranh cãi.", "Đến năm 1838, các moai duy nhất còn đứng vững là trên sườn Rano Raraku, ở Hoa Hakananai'a tại Orongo, và Ariki Paro tại Ahu Te Pito Kura.", "Một nghiên cứu do Douglas Owsley đứng đầu xuất bản năm 1994 khẳng định rằng có rất ít bằng chứng khảo cổ học về sự sụp đổ xã hội thời tiền châu Âu.", "Phiên bản lịch sử của Diamond và West gây nhiều tranh cãi.", "Dữ liệu bệnh lý xương và đo xương từ người dân trên đảo vào thời kỳ đó cho thấy rõ ràng rằng rất ít trường hợp tử vong có thể được quy trực tiếp cho bạo lực.", "Một nghiên cứu do Douglas Owsley đứng đầu xuất bản năm 1994 khẳng định rằng có rất ít bằng chứng khảo cổ học về sự sụp đổ xã hội thời tiền châu Âu.", "Nghiên cứu của các nhà nhân chủng học Robert DiNapoli và Carl Lipo từ Đại học Binghamton vào năm 2021 cho thấy đảo có mức tăng trưởng dân số ổn định từ khi con người bắt đầu định cư cho đến khi tiếp xúc với người châu Âu vào năm 1722.", "Dữ liệu bệnh lý xương và đo xương từ người dân trên đảo vào thời kỳ đó cho thấy rõ ràng rằng rất ít trường hợp tử vong có thể được quy trực tiếp cho bạo lực.", "Đảo này chưa bao giờ có hơn vài nghìn người trước khi tiếp xúc với người châu Âu và số lượng của họ ngày càng tăng thay vì suy giảm.", "Nghiên cứu của các nhà nhân chủng học Robert DiNapoli và Carl Lipo từ Đại học Binghamton vào năm 2021 cho thấy đảo có mức tăng trưởng dân số ổn định từ khi con người bắt đầu định cư cho đến khi tiếp xúc với người châu Âu vào năm 1722.", "Liên hệ với châu Âu\n\nCuộc tiếp xúc đầu tiên được ghi nhận của người châu Âu với đảo này là vào ngày 5 tháng 4 năm 1722, tức Chủ nhật Phục sinh, khi nhà hàng hải người Hà Lan Jacob Roggeveen đến.", "Đảo này chưa bao giờ có hơn vài nghìn người trước khi tiếp xúc với người châu Âu và số lượng của họ ngày càng tăng thay vì suy giảm.", "Chuyến thăm của ông dẫn đến cái chết của khoảng chục người dân trên đảo, bao gồm cả tumu ivi 'atua, và làm bị thương nhiều người khác.", "Liên hệ với châu Âu\n\nCuộc tiếp xúc đầu tiên được ghi nhận của người châu Âu với đảo này là vào ngày 5 tháng 4 năm 1722, tức Chủ nhật Phục sinh, khi nhà hàng hải người Hà Lan Jacob Roggeveen đến.", "Những vị khách nước ngoài tiếp theo (vào ngày 15 tháng 11 năm 1770) là hai tàu Tây Ban Nha mang tên San Lorenzo và Santa Rosalia, dưới quyền chỉ huy của Thuyền trưởng Felipe Gonzalez de Ahedo.", "Chuyến thăm của ông dẫn đến cái chết của khoảng chục người dân trên đảo, bao gồm cả tumu ivi 'atua, và làm bị thương nhiều người khác.", "Người Tây Ban Nha kinh ngạc trước những “tượng thần đứng”, tất cả chúng khi đó vẫn còn đứng.", "Những vị khách nước ngoài tiếp theo (vào ngày 15 tháng 11 năm 1770) là hai tàu Tây Ban Nha mang tên San Lorenzo và Santa Rosalia, dưới quyền chỉ huy của Thuyền trưởng Felipe Gonzalez de Ahedo.", "Bốn năm sau, vào năm 1774, nhà thám hiểm người Anh James Cook đến thăm đảo Phục Sinh; ông ghi lại rằng một số bức tượng đã bị lật đổ.", "Người Tây Ban Nha kinh ngạc trước những “tượng thần đứng”, tất cả chúng khi đó vẫn còn đứng.", "Qua diễn dịch của Hitihiti, Cook biết được những bức tượng tưởng nhớ các cựu tù trưởng cấp cao của họ, bao gồm cả tên và cấp bậc của họ.", "Bốn năm sau, vào năm 1774, nhà thám hiểm người Anh James Cook đến thăm đảo Phục Sinh; ông ghi lại rằng một số bức tượng đã bị lật đổ.", "Vào ngày 10 tháng 4 năm 1786, Đô đốc Pháp Jean-François de Galaup, bá tước xứ Lapérouse thả neo tại Hanga Roa khi bắt đầu chuyến đi vòng quanh Thái Bình Dương.", "Qua diễn dịch của Hitihiti, Cook biết được những bức tượng tưởng nhớ các cựu tù trưởng cấp cao của họ, bao gồm cả tên và cấp bậc của họ.", "Ông lập một bản đồ chi tiết về vịnh, bao gồm cả các điểm neo đậu của mình, cũng như một bản đồ tổng quát hơn về đảo, cùng với một số hình ảnh minh họa.", "Vào ngày 10 tháng 4 năm 1786, Đô đốc Pháp Jean-François de Galaup, bá tước xứ Lapérouse thả neo tại Hanga Roa khi bắt đầu chuyến đi vòng quanh Thái Bình Dương.", "Thế kỷ 19\nMột loạt các sự kiện tàn khốc giết chết hoặc loại bỏ phần lớn dân số trong thập niên 1860.", "Ông lập một bản đồ chi tiết về vịnh, bao gồm cả các điểm neo đậu của mình, cũng như một bản đồ tổng quát hơn về đảo, cùng với một số hình ảnh minh họa.", "Vào tháng 12 năm 1862, những kẻ cướp nô lệ người Peru tấn công đảo.", "Thế kỷ 19\nMột loạt các sự kiện tàn khốc giết chết hoặc loại bỏ phần lớn dân số trong thập niên 1860.", "Các vụ bắt cóc bạo lực tiếp tục diễn ra trong vài tháng, cuối cùng đã bắt giữ khoảng 1.500 nam nữ, tức một nửa dân số trên đảo.", "Vào tháng 12 năm 1862, những kẻ cướp nô lệ người Peru tấn công đảo.", "Trong số những người bị bắt có tù trưởng tối cao của đảo, người thừa kế của ông ta và những người biết cách đọc và viết chữ rongorongo, loại chữ viết Polynesia duy nhất được phát hiện cho đến nay, mặc dù vẫn còn tranh luận về việc liệu đây là chữ viết nguyên thủy hay là chữ viết thực sự.", "Các vụ bắt cóc bạo lực tiếp tục diễn ra trong vài tháng, cuối cùng đã bắt giữ khoảng 1.500 nam nữ, tức một nửa dân số trên đảo.", "Khi những kẻ cướp nô lệ buộc phải hồi hương những người mà họ đã bắt cóc, những người mang mầm bệnh đậu mùa đã xuống tàu cùng với một số người sống sót từ các đảo.", "Trong số những người bị bắt có tù trưởng tối cao của đảo, người thừa kế của ông ta và những người biết cách đọc và viết chữ rongorongo, loại chữ viết Polynesia duy nhất được phát hiện cho đến nay, mặc dù vẫn còn tranh luận về việc liệu đây là chữ viết nguyên thủy hay là chữ viết thực sự.", "Điều này đã tạo ra những dịch bệnh tàn khốc từ đảo Phục Sinh đến quần đảo Marquesas.", "Khi những kẻ cướp nô lệ buộc phải hồi hương những người mà họ đã bắt cóc, những người mang mầm bệnh đậu mùa đã xuống tàu cùng với một số người sống sót từ các đảo.", "Dân số đảo Phục Sinh giảm đến mức một số người chết thậm chí không được chôn cất.", "Điều này đã tạo ra những dịch bệnh tàn khốc từ đảo Phục Sinh đến quần đảo Marquesas.", "Bệnh lao do những người săn cá voi mang đến vào giữa thế kỷ 19, bệnh này đã giết chết một số người dân trên đảo, trong đó nhà truyền giáo Thiên chúa giáo đầu tiên là Eugène Eyraud chết vào năm 1867.", "Dân số đảo Phục Sinh giảm đến mức một số người chết thậm chí không được chôn cất.", "Cuối cùng, bệnh lao giết chết khoảng một phần tư dân số trên đảo.", "Bệnh lao do những người săn cá voi mang đến vào giữa thế kỷ 19, bệnh này đã giết chết một số người dân trên đảo, trong đó nhà truyền giáo Thiên chúa giáo đầu tiên là Eugène Eyraud chết vào năm 1867.", "Trong những năm tiếp theo, những người quản lý trang trại cừu và những người truyền giáo bắt đầu mua những vùng đất của những người đã khuất, và điều này dẫn đến những cuộc đối đầu lớn giữa người bản địa và người định cư.", "Cuối cùng, bệnh lao giết chết khoảng một phần tư dân số trên đảo.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier mua lại toàn bộ đả, ngoại trừ khu vực của những người truyền giáo xung quanh Hanga Roa, và chuyển vài trăm người Rapa Nui đến Tahiti để làm việc.", "Trong những năm tiếp theo, những người quản lý trang trại cừu và những người truyền giáo bắt đầu mua những vùng đất của những người đã khuất, và điều này dẫn đến những cuộc đối đầu lớn giữa người bản địa và người định cư.", "Năm 1871, những người truyền giáo do bất đồng với Dutrou-Bornier nên sơ tán tất cả (ngoại trừ 171 người Rapa Nui) đến quần đảo Gambier.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier mua lại toàn bộ đả, ngoại trừ khu vực của những người truyền giáo xung quanh Hanga Roa, và chuyển vài trăm người Rapa Nui đến Tahiti để làm việc.", "Những người ở lại chủ yếu là những người đàn ông lớn tuổi.", "Năm 1871, những người truyền giáo do bất đồng với Dutrou-Bornier nên sơ tán tất cả (ngoại trừ 171 người Rapa Nui) đến quần đảo Gambier.", "Sáu năm sau, chỉ có 111 người sống trên đảo Phục Sinh và chỉ 36 người trong số họ có con cái.", "Những người ở lại chủ yếu là những người đàn ông lớn tuổi.", "Kể từ thời điểm đó, dân số trên đảo dần hồi phục.", "Sáu năm sau, chỉ có 111 người sống trên đảo Phục Sinh và chỉ 36 người trong số họ có con cái.", "Nhưng với hơn 97% dân số đã chết hoặc biến mất trong vòng chưa đầy một thập kỷ, phần lớn kiến thức văn hóa của hòn đảo bị mất đi.", "Kể từ thời điểm đó, dân số trên đảo dần hồi phục.", "Alexander Salmon, Jr., con trai của một thương gia người Anh gốc Do Thái và một công chúa triều đại Pōmare, cuối cùng đã làm việc để hồi hương những công nhân từ đồn điền dừa do ông thừa kế.", "Nhưng với hơn 97% dân số đã chết hoặc biến mất trong vòng chưa đầy một thập kỷ, phần lớn kiến thức văn hóa của hòn đảo bị mất đi.", "Cuối cùng, ông mua lại tất cả đất đai trên đảo ngoại trừ khu truyền giáo và là chủ nhân duy nhất.", "Alexander Salmon, Jr., con trai của một thương gia người Anh gốc Do Thái và một công chúa triều đại Pōmare, cuối cùng đã làm việc để hồi hương những công nhân từ đồn điền dừa do ông thừa kế.", "Ông làm việc để phát triển du lịch trên đảo và là người cung cấp thông tin chính cho các cuộc thám hiểm khảo cổ của Anh và Đức trên đảo.", "Cuối cùng, ông mua lại tất cả đất đai trên đảo ngoại trừ khu truyền giáo và là chủ nhân duy nhất.", "Ông gửi một số mảnh Rongorongo chính hiệu cho chồng của cháu gái mình là lãnh sự Đức tại Valparaíso, Chile.", "Ông làm việc để phát triển du lịch trên đảo và là người cung cấp thông tin chính cho các cuộc thám hiểm khảo cổ của Anh và Đức trên đảo.", "Salmon bán quyền sở hữu đảo Phục sinh cho chính phủ Chile vào ngày 2 tháng 1 năm 1888 và ký làm nhân chứng cho việc nhượng lại đảo.", "Ông gửi một số mảnh Rongorongo chính hiệu cho chồng của cháu gái mình là lãnh sự Đức tại Valparaíso, Chile.", "Ông cai trị đảo một cách hiệu quả từ năm 1878 cho đến khi nhượng lại cho Chile vào năm 1888.", "Salmon bán quyền sở hữu đảo Phục sinh cho chính phủ Chile vào ngày 2 tháng 1 năm 1888 và ký làm nhân chứng cho việc nhượng lại đảo.", "Đảo Phục Sinh được Chile sáp nhập vào ngày 9 tháng 9 năm 1888 thông qua \"Hiệp ước sáp nhập đảo\" (Tratado de Anexión de la isla).", "Ông cai trị đảo một cách hiệu quả từ năm 1878 cho đến khi nhượng lại cho Chile vào năm 1888.", "Policarpo Toro đại diện cho chính phủ Chile ký kết với Atamu Tekena, là người được các nhà truyền giáo Công giáo La Mã chỉ định là \"Vua\" sau khi tù trưởng tối cao và người thừa kế của ông ta qua đời.", "Đảo Phục Sinh được Chile sáp nhập vào ngày 9 tháng 9 năm 1888 thông qua \"Hiệp ước sáp nhập đảo\" (Tratado de Anexión de la isla).", "Hiệu lực của hiệp ước này vẫn còn bị một số người Rapa Nui tranh cãi.", "Policarpo Toro đại diện cho chính phủ Chile ký kết với Atamu Tekena, là người được các nhà truyền giáo Công giáo La Mã chỉ định là \"Vua\" sau khi tù trưởng tối cao và người thừa kế của ông ta qua đời.", "Về mặt chính thức, Chile mua gần như toàn bộ trang trại cừu Mason-Brander bao gồm các vùng đất được mua từ hậu duệ của những người Rapa Nui đã chết trong trận dịch, sau đó tuyên bố chủ quyền đối với đảo.", "Hiệu lực của hiệp ước này vẫn còn bị một số người Rapa Nui tranh cãi.", "Thế kỷ 20\n\nCho đến thập niên 1960, những người Rapa Nui còn sống sót vẫn bị hạn chế ở Hanga Roa.", "Về mặt chính thức, Chile mua gần như toàn bộ trang trại cừu Mason-Brander bao gồm các vùng đất được mua từ hậu duệ của những người Rapa Nui đã chết trong trận dịch, sau đó tuyên bố chủ quyền đối với đảo.", "Phần còn lại của đảo được cho Công ty Williamson-Balfour thuê làm trang trại cừu cho đến năm 1953.", "Thế kỷ 20\n\nCho đến thập niên 1960, những người Rapa Nui còn sống sót vẫn bị hạn chế ở Hanga Roa.", "Điều này minh chứng cho việc đưa khái niệm tài sản tư nhân đến xã hội người Rapa Nui.", "Phần còn lại của đảo được cho Công ty Williamson-Balfour thuê làm trang trại cừu cho đến năm 1953.", "Đảo sau đó do Hải quân Chile quản lý cho đến năm 1966, từ đó đảo được mở cửa hoàn toàn trở lại.", "Điều này minh chứng cho việc đưa khái niệm tài sản tư nhân đến xã hội người Rapa Nui.", "Người Rapa Nui được cấp quốc tịch Chile vào năm 1966.", "Đảo sau đó do Hải quân Chile quản lý cho đến năm 1966, từ đó đảo được mở cửa hoàn toàn trở lại.", "Sau đảo chính Chile 1973 đưa Augusto Pinochet lên nắm quyền, đảo Phục Sinh được đặt dưới thiết quân luật.", "Người Rapa Nui được cấp quốc tịch Chile vào năm 1966.", "Du lịch chậm lại, đất đai bị chia nhỏ và tài sản tư nhân được phân phối cho các nhà đầu tư.", "Sau đảo chính Chile 1973 đưa Augusto Pinochet lên nắm quyền, đảo Phục Sinh được đặt dưới thiết quân luật.", "Trong thời gian nắm quyền, Pinochet đã đến thăm đảo Phục Sinh ba lần.", "Du lịch chậm lại, đất đai bị chia nhỏ và tài sản tư nhân được phân phối cho các nhà đầu tư.", "Quân đội xây dựng các căn cứ quân sự và tòa thị chính.", "Trong thời gian nắm quyền, Pinochet đã đến thăm đảo Phục Sinh ba lần.", "Sau một thỏa thuận năm 1985 giữa Chile và Hoa Kỳ, đường băng tại Sân bay quốc tế Mataveri được mở rộng và khánh thành vào năm 1987.", "Quân đội xây dựng các căn cứ quân sự và tòa thị chính.", "Đường băng được mở rộng thêm , đạt .", "Sau một thỏa thuận năm 1985 giữa Chile và Hoa Kỳ, đường băng tại Sân bay quốc tế Mataveri được mở rộng và khánh thành vào năm 1987.", "Pinochet được cho là từ chối tham dự lễ khánh thành để phản đối áp lực từ Hoa Kỳ về nhân quyền.", "Đường băng được mở rộng thêm , đạt .", "Thế kỷ 21\n\nNgư dân Rapa Nui bày tỏ mối quan ngại của họ về đánh bắt cá bất hợp pháp quanh đảo.", "Pinochet được cho là từ chối tham dự lễ khánh thành để phản đối áp lực từ Hoa Kỳ về nhân quyền.", "Vào ngày 30 tháng 7 năm 2007, một cuộc cải cách hiến pháp trao cho đảo Phục Sinh và quần đảo Juan Fernández (còn được gọi là đảo Robinson Crusoe) quy chế \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile.", "Thế kỷ 21\n\nNgư dân Rapa Nui bày tỏ mối quan ngại của họ về đánh bắt cá bất hợp pháp quanh đảo.", "Trong khi chờ ban hành hiến chương đặc biệt, đảo tiếp tục được quản lý như một tỉnh thuộc vùng Valparaíso.", "Vào ngày 30 tháng 7 năm 2007, một cuộc cải cách hiến pháp trao cho đảo Phục Sinh và quần đảo Juan Fernández (còn được gọi là đảo Robinson Crusoe) quy chế \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile.", "Các loài cá được thu thập ở đảo Phục Sinh bao gồm trong các hồ dung nham nông và vùng biển sâu.", "Trong khi chờ ban hành hiến chương đặc biệt, đảo tiếp tục được quản lý như một tỉnh thuộc vùng Valparaíso.", "Trong những môi trường sống này, hai mẫu định danh và mẫu hình của antennarius randalli và antennarius moai đã được phát hiện.", "Các loài cá được thu thập ở đảo Phục Sinh bao gồm trong các hồ dung nham nông và vùng biển sâu.", "Chúng được coi là cá-ếch vì các đặc điểm của chúng.", "Trong những môi trường sống này, hai mẫu định danh và mẫu hình của antennarius randalli và antennarius moai đã được phát hiện.", "Năm 2018, chính phủ quyết định giới hạn thời gian lưu trú của khách du lịch từ 90 xuống 30 ngày vì các vấn đề xã hội và môi trường mà đảo phải đối mặt, nhằm bảo tồn tầm quan trọng lịch sử của đảo.", "Chúng được coi là cá-ếch vì các đặc điểm của chúng.", "Đảo Phục Sinh đóng cửa không đón khách du lịch từ ngày 17 tháng 3 năm 2020 cho đến ngày 4 tháng 8 năm 2022 do đại dịch Covid-19.", "Năm 2018, chính phủ quyết định giới hạn thời gian lưu trú của khách du lịch từ 90 xuống 30 ngày vì các vấn đề xã hội và môi trường mà đảo phải đối mặt, nhằm bảo tồn tầm quan trọng lịch sử của đảo.", "Đầu tháng 10 năm 2022, một trận cháy rừng thiêu rụi gần 60 ha diện tích đảo, gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với một số moai.", "Đảo Phục Sinh đóng cửa không đón khách du lịch từ ngày 17 tháng 3 năm 2020 cho đến ngày 4 tháng 8 năm 2022 do đại dịch Covid-19.", "Phong trào quyền bản địa\n\nBắt đầu từ tháng 8 năm 2010, các thành viên của thị tộc Hitorangi bản địa đã chiếm giữ Hangaroa Eco Village and Spa.", "Đầu tháng 10 năm 2022, một trận cháy rừng thiêu rụi gần 60 ha diện tích đảo, gây ra thiệt hại không thể khắc phục đối với một số moai.", "Những người chiếm giữ cáo buộc rằng khách sạn được mua từ chính phủ Pinochet, vi phạm thỏa thuận của Chile với người Rapa Nui bản địa vào thập niên 1990.", "Phong trào quyền bản địa\n\nBắt đầu từ tháng 8 năm 2010, các thành viên của thị tộc Hitorangi bản địa đã chiếm giữ Hangaroa Eco Village and Spa.", "Những người chiếm giữ nói rằng tổ tiên của họ đã bị lừa để nhường đất.", "Những người chiếm giữ cáo buộc rằng khách sạn được mua từ chính phủ Pinochet, vi phạm thỏa thuận của Chile với người Rapa Nui bản địa vào thập niên 1990.", "Theo tường thuật của BBC, vào ngày 3 tháng 12 năm 2010, ít nhất 25 người bị thương khi cảnh sát Chile cố gắng đuổi một nhóm người Rapa Nui ra khỏi những tòa nhà này.", "Những người chiếm giữ nói rằng tổ tiên của họ đã bị lừa để nhường đất.", "Vào tháng 1 năm 2011, Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về người bản địa James Anaya bày tỏ quan ngại về cách chính phủ Chile đối xử với người Rapa Nui bản địa, kêu gọi Chile \"thực hiện mọi nỗ lực để tiến hành một cuộc đối thoại trong thiện chí với đại diện của người Rapa Nui để giải quyết, càng sớm càng tốt những vấn đề tiềm ẩn thực sự sẽ giải nghĩa cho tình hình hiện tại\".", "Theo tường thuật của BBC, vào ngày 3 tháng 12 năm 2010, ít nhất 25 người bị thương khi cảnh sát Chile cố gắng đuổi một nhóm người Rapa Nui ra khỏi những tòa nhà này.", "Vào năm 2020, xung đột được giải quyết khi quyền tài sản được chuyển giao cho thị tộc Hitorangi trong khi chủ sở hữu giữ quyền khai thác khách sạn trong 15 năm.", "Vào tháng 1 năm 2011, Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về người bản địa James Anaya bày tỏ quan ngại về cách chính phủ Chile đối xử với người Rapa Nui bản địa, kêu gọi Chile \"thực hiện mọi nỗ lực để tiến hành một cuộc đối thoại trong thiện chí với đại diện của người Rapa Nui để giải quyết, càng sớm càng tốt những vấn đề tiềm ẩn thực sự sẽ giải nghĩa cho tình hình hiện tại\".", "Địa lý\n\nĐảo Phục Sinh là một trong những hòn đảo có người ở biệt lập nhất thế giới.", "Vào năm 2020, xung đột được giải quyết khi quyền tài sản được chuyển giao cho thị tộc Hitorangi trong khi chủ sở hữu giữ quyền khai thác khách sạn trong 15 năm.", "Láng giềng có người ở gần nhất của đảo này là đảo Pitcairn, về phía tây, với khoảng 50 cư dân.", "Địa lý\n\nĐảo Phục Sinh là một trong những hòn đảo có người ở biệt lập nhất thế giới.", "Điểm trên lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile gần Conception, cách .", "Láng giềng có người ở gần nhất của đảo này là đảo Pitcairn, về phía tây, với khoảng 50 cư dân.", "Vĩ độ của đảo Phục Sinh tương tự như Caldera, Chile.", "Điểm trên lục địa gần nhất nằm ở miền trung Chile gần Conception, cách .", "Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông, gần hơn nhưng không có người ở.", "Vĩ độ của đảo Phục Sinh tương tự như Caldera, Chile.", "Quần đảo Tristan da Cunha tại Nam Đại Tây Dương cạnh tranh danh hiệu hòn đảo biệt lập nhất với đảo Phục Sinh.", "Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông, gần hơn nhưng không có người ở.", "Đảo có chiều dài khoảng , và tại điểm rộng nhất; hình dạng tổng thể của đảo là hình tam giác.", "Quần đảo Tristan da Cunha tại Nam Đại Tây Dương cạnh tranh danh hiệu hòn đảo biệt lập nhất với đảo Phục Sinh.", "Đảo có diện tích 163,6 km² và độ cao lớn nhất là so với mực nước biển trung bình.", "Đảo có chiều dài khoảng , và tại điểm rộng nhất; hình dạng tổng thể của đảo là hình tam giác.", "Có ba Rano (hồ miệng núi lửa nước ngọt) tại Rano Kau, Rano Raraku và Rano Aroi, gần đỉnh Terevaka, nhưng không có suối hoặc sông cố định.", "Đảo có diện tích 163,6 km² và độ cao lớn nhất là so với mực nước biển trung bình.", "Địa chất\n\nĐảo Phục Sinh là một đảo núi lửa, bao gồm chủ yếu là ba núi lửa đã tắt được kết lại: Terevaka (độ cao 507 m) tạo thành phần lớn đảo, trong khi hai ngọn núi lửa khác là Poike và Rano Kau tạo thành mũi đất phía đông và phía nam, và tạo cho đảo hình dạng gần giống hình tam giác.", "Có ba Rano (hồ miệng núi lửa nước ngọt) tại Rano Kau, Rano Raraku và Rano Aroi, gần đỉnh Terevaka, nhưng không có suối hoặc sông cố định.", "Các nón nhỏ hơn và các đặc điểm núi lửa khác bao gồm miệng núi lửa Rano Raraku, nón than Puna Pau và nhiều hang động núi lửa như các ống dung nham.", "Địa chất\n\nĐảo Phục Sinh là một đảo núi lửa, bao gồm chủ yếu là ba núi lửa đã tắt được kết lại: Terevaka (độ cao 507 m) tạo thành phần lớn đảo, trong khi hai ngọn núi lửa khác là Poike và Rano Kau tạo thành mũi đất phía đông và phía nam, và tạo cho đảo hình dạng gần giống hình tam giác.", "Poike từng là một đảo riêng biệt cho đến khi vật liệu núi lửa từ Terevaka hợp nhất nó với đảo lớn.", "Các nón nhỏ hơn và các đặc điểm núi lửa khác bao gồm miệng núi lửa Rano Raraku, nón than Puna Pau và nhiều hang động núi lửa như các ống dung nham.", "Các dòng hawaiite và bazan rất giàu sắt chi phối đảo, và thể hiện mối quan hệ gần gũi với đá magma được tìm thấy trên Quần đảo Galápagos.", "Poike từng là một đảo riêng biệt cho đến khi vật liệu núi lửa từ Terevaka hợp nhất nó với đảo lớn.", "Đảo Phục Sinh và các đảo nhỏ xung quanh, chẳng hạn như Motu Nui và Motu Iti, tạo thành đỉnh của một ngọn núi lửa lớn nhô lên trên từ đáy biển.", "Các dòng hawaiite và bazan rất giàu sắt chi phối đảo, và thể hiện mối quan hệ gần gũi với đá magma được tìm thấy trên Quần đảo Galápagos.", "Ngọn núi này là một phần của dãy Salas y Gómez, một dãy núi (chủ yếu là ngầm) với hàng chục núi ngầm, được hình thành bởi điểm nóng Phục sinh.", "Đảo Phục Sinh và các đảo nhỏ xung quanh, chẳng hạn như Motu Nui và Motu Iti, tạo thành đỉnh của một ngọn núi lửa lớn nhô lên trên từ đáy biển.", "Phạm vi bắt đầu từ Pukao và tiếp theo là Moai, hai núi ngầm ở phía tây của Đảo Phục Sinh và kéo dài về phía đông tới dãy Nazca.", "Ngọn núi này là một phần của dãy Salas y Gómez, một dãy núi (chủ yếu là ngầm) với hàng chục núi ngầm, được hình thành bởi điểm nóng Phục sinh.", "Dãy núi được hình thành do mảng Nazca di chuyển trên điểm nóng Phục sinh.", "Phạm vi bắt đầu từ Pukao và tiếp theo là Moai, hai núi ngầm ở phía tây của Đảo Phục Sinh và kéo dài về phía đông tới dãy Nazca.", "Nằm khoảng về phía đông của đới nâng Đông Thái Bình Dương, đảo Phục Sinh nằm trong mảng Nazca, giáp với mảng vi mô Phục Sinh.", "Dãy núi được hình thành do mảng Nazca di chuyển trên điểm nóng Phục sinh.", "Sự dịch chuyển mảng tương đối Nazca-Thái Bình Dương do tách giãn đáy đại dương, lên tới khoảng mỗi năm.", "Nằm khoảng về phía đông của đới nâng Đông Thái Bình Dương, đảo Phục Sinh nằm trong mảng Nazca, giáp với mảng vi mô Phục Sinh.", "Sự di chuyển trên điểm nóng Phục Sinh này đã dẫn đến chuỗi núi ngầm Phục Sinh, hợp nhất vào dãy núi Nazca xa hơn về phía đông.", "Sự dịch chuyển mảng tương đối Nazca-Thái Bình Dương do tách giãn đáy đại dương, lên tới khoảng mỗi năm.", "Đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez là đại diện bề mặt của chuỗi đó.", "Sự di chuyển trên điểm nóng Phục Sinh này đã dẫn đến chuỗi núi ngầm Phục Sinh, hợp nhất vào dãy núi Nazca xa hơn về phía đông.", "Chuỗi có độ tuổi trẻ dần về phía tây.", "Đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez là đại diện bề mặt của chuỗi đó.", "Vị trí điểm nóng hiện tại được suy đoán là ở phía tây đảo Phục Sinh, giữa các đồng núi lửa ngầm Ahu, Umu và Tupa cũng như các núi ngầm Pukao và Moai.", "Chuỗi có độ tuổi trẻ dần về phía tây.", "Đảo Phục Sinh nằm trên đỉnh dãy Rano Kau và bao gồm ba núi lửa hình khiên có lịch sử địa chất song song.", "Vị trí điểm nóng hiện tại được suy đoán là ở phía tây đảo Phục Sinh, giữa các đồng núi lửa ngầm Ahu, Umu và Tupa cũng như các núi ngầm Pukao và Moai.", "Poike và Rano Kau lần lượt tồn tại ở sườn phía đông và phía nam của Terevaka.", "Đảo Phục Sinh nằm trên đỉnh dãy Rano Kau và bao gồm ba núi lửa hình khiên có lịch sử địa chất song song.", "Rano Kau đã phát triển từ 0,78 đến 0,46 Ma từ bazan tholeiitic đến alkalic.", "Poike và Rano Kau lần lượt tồn tại ở sườn phía đông và phía nam của Terevaka.", "Ngọn núi lửa này có đỉnh miệng núi lửa được xác định rõ ràng.", "Rano Kau đã phát triển từ 0,78 đến 0,46 Ma từ bazan tholeiitic đến alkalic.", "Dung nhan Benmoreitic được ép đùn về vành đai từ 0,35 đến 0,34 Ma.", "Ngọn núi lửa này có đỉnh miệng núi lửa được xác định rõ ràng.", "Cuối cùng, từ 0,24 đến 0,11 Ma, một vết nứt đã phát triển theo hướng Đông Bắc–Tây Nam, hình thành các lỗ thông đơn thành và xâm nhập rhyolitic.", "Dung nhan Benmoreitic được ép đùn về vành đai từ 0,35 đến 0,34 Ma.", "Chúng bao gồm các đảo cryptodome Motu Nui và Motu Iti, đảo nhỏ Motu Kao Kao, xâm nhập dạng tấm Te Kari Kari, đá vỏ chai trân châu vòm Te Manavai và vòm Maunga Orito.", "Cuối cùng, từ 0,24 đến 0,11 Ma, một vết nứt đã phát triển theo hướng Đông Bắc–Tây Nam, hình thành các lỗ thông đơn thành và xâm nhập rhyolitic.", "Vào nửa đầu thế kỷ 20, hơi nước được cho là đã thoát ra từ thành miệng núi lửa Rano Kau.", "Chúng bao gồm các đảo cryptodome Motu Nui và Motu Iti, đảo nhỏ Motu Kao Kao, xâm nhập dạng tấm Te Kari Kari, đá vỏ chai trân châu vòm Te Manavai và vòm Maunga Orito.", "Người quản lý đảo là Edmund đã chụp được cảnh này.", "Vào nửa đầu thế kỷ 20, hơi nước được cho là đã thoát ra từ thành miệng núi lửa Rano Kau.", "Cư dân đảo Phục Sinh cổ xưa đã khai thác nước ngầm tại nơi nó thấm ra biển.", "Người quản lý đảo là Edmund đã chụp được cảnh này.", "Khí hậu\nTheo phân loại khí hậu Köppen, khí hậu của đảo Phục Sinh được phân loại là khí hậu rừng mưa nhiệt đới (Af) giáp với khí hậu cận nhiệt đới ẩm (Cfa).", "Cư dân đảo Phục Sinh cổ xưa đã khai thác nước ngầm tại nơi nó thấm ra biển.", "Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận vào tháng 7 và tháng 8 (tối thiểu ) và cao nhất vào tháng 2 (nhiệt độ tối đa ), tức mùa hè ở Nam bán cầu.", "Khí hậu\nTheo phân loại khí hậu Köppen, khí hậu của đảo Phục Sinh được phân loại là khí hậu rừng mưa nhiệt đới (Af) giáp với khí hậu cận nhiệt đới ẩm (Cfa).", "Mùa đông tương đối ôn hòa.", "Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận vào tháng 7 và tháng 8 (tối thiểu ) và cao nhất vào tháng 2 (nhiệt độ tối đa ), tức mùa hè ở Nam bán cầu.", "Tháng mưa nhiều nhất là tháng 5, dù đảo có mưa quanh năm.", "Mùa đông tương đối ôn hòa.", "Vị trí biệt lập của đảo Phục Sinh tiếp xúc với gió giúp giữ nhiệt độ khá mát mẻ.", "Tháng mưa nhiều nhất là tháng 5, dù đảo có mưa quanh năm.", "Lượng mưa trung bình mỗi năm.", "Vị trí biệt lập của đảo Phục Sinh tiếp xúc với gió giúp giữ nhiệt độ khá mát mẻ.", "Thỉnh thoảng, lượng mưa lớn và mưa bão tấn công đảo.", "Lượng mưa trung bình mỗi năm.", "Chúng xảy ra chủ yếu vào những tháng mùa đông (tháng 6-8).", "Thỉnh thoảng, lượng mưa lớn và mưa bão tấn công đảo.", "Vì đảo ở gần cao áp Nam Thái Bình Dương và nằm ngoài phạm vi của đới hội tụ liên nhiệt đới nên bão không xảy ra xung quanh đảo Phục Sinh.", "Chúng xảy ra chủ yếu vào những tháng mùa đông (tháng 6-8).", "Có sự điều chỉnh nhiệt độ đáng kể do vị trí biệt lập của đảo ở giữa đại dương.", "Vì đảo ở gần cao áp Nam Thái Bình Dương và nằm ngoài phạm vi của đới hội tụ liên nhiệt đới nên bão không xảy ra xung quanh đảo Phục Sinh.", "Sinh thái\nĐảo Phục Sinh cùng với láng giềng gần nhất là đảo nhỏ Isla Salas y Gómez được các nhà sinh thái học công nhận là một vùng sinh thái riêng biệt, là rừng lá rộng cận nhiệt đới Rapa Nui.", "Có sự điều chỉnh nhiệt độ đáng kể do vị trí biệt lập của đảo ở giữa đại dương.", "Các rừng lá rộng ẩm cận nhiệt đới ban đầu hiện không còn, nhưng các nghiên cứu cổ thực vật học về phấn hoa hóa thạch, khuôn cây do dòng chảy dung nham để lại và phôi rễ được tìm thấy trong đất địa phương cho thấy đảo này trước đây có rừng, với nhiều loại cây gỗ, cây bụi, dương xỉ và cỏ.", "Sinh thái\nĐảo Phục Sinh cùng với láng giềng gần nhất là đảo nhỏ Isla Salas y Gómez được các nhà sinh thái học công nhận là một vùng sinh thái riêng biệt, là rừng lá rộng cận nhiệt đới Rapa Nui.", "Một loài cọ bị tuyệt chủng là Paschalococos disperta có liên quan đến cọ rượu vang Chile (Jubaea chilensis), là một trong những loài cây chiếm ưu thế, được chứng thực bằng bằng chứng hóa thạch.", "Các rừng lá rộng ẩm cận nhiệt đới ban đầu hiện không còn, nhưng các nghiên cứu cổ thực vật học về phấn hoa hóa thạch, khuôn cây do dòng chảy dung nham để lại và phôi rễ được tìm thấy trong đất địa phương cho thấy đảo này trước đây có rừng, với nhiều loại cây gỗ, cây bụi, dương xỉ và cỏ.", "Giống như họ hàng tại Chile, loài này có lẽ phải mất gần 100 năm để đạt được chiều cao trưởng thành.", "Một loài cọ bị tuyệt chủng là Paschalococos disperta có liên quan đến cọ rượu vang Chile (Jubaea chilensis), là một trong những loài cây chiếm ưu thế, được chứng thực bằng bằng chứng hóa thạch.", "Chuột Polynesia do những người định cư đầu tiên mang theo đóng một vai trò rất quan trọng khiến loài cọ Rapa Nui biến mất.", "Giống như họ hàng tại Chile, loài này có lẽ phải mất gần 100 năm để đạt được chiều cao trưởng thành.", "Mặc dù một số người có thể tin rằng chuột đóng vai trò quan trọng trong việc làm suy thoái rừng, nhưng chưa đến 10% số hạt cọ có dấu răng chuột.", "Chuột Polynesia do những người định cư đầu tiên mang theo đóng một vai trò rất quan trọng khiến loài cọ Rapa Nui biến mất.", "Dấu tích gốc cọ ở nhiều nơi cho thấy con người khiến cây đổ, vì trên diện rộng các gốc cây bị chặt một cách hiệu quả.", "Mặc dù một số người có thể tin rằng chuột đóng vai trò quan trọng trong việc làm suy thoái rừng, nhưng chưa đến 10% số hạt cọ có dấu răng chuột.", "Việc sử dụng cây cọ để tạo nên các khu định cư khiến cho chúng tuyệt chủng gần 350 năm trước.", "Dấu tích gốc cọ ở nhiều nơi cho thấy con người khiến cây đổ, vì trên diện rộng các gốc cây bị chặt một cách hiệu quả.", "Cây toromiro (Sophora toromiro) có mặt trên đảo Phục Sinh từ thời tiền sử, nhưng hiện đã tuyệt chủng trong tự nhiên.", "Việc sử dụng cây cọ để tạo nên các khu định cư khiến cho chúng tuyệt chủng gần 350 năm trước.", "Tuy nhiên, Vườn bách thảo Hoàng gia, Kew và Vườn thực vật Göteborg đang cùng dẫn đầu một chương trình khoa học để đưa toromiro trở lại đảo Phục Sinh.", "Cây toromiro (Sophora toromiro) có mặt trên đảo Phục Sinh từ thời tiền sử, nhưng hiện đã tuyệt chủng trong tự nhiên.", "Khi cây cọ và toromiro hầu như biến mất, lượng mưa ít hơn đáng kể do hơi nước ít ngưng tụ hơn.", "Tuy nhiên, Vườn bách thảo Hoàng gia, Kew và Vườn thực vật Göteborg đang cùng dẫn đầu một chương trình khoa học để đưa toromiro trở lại đảo Phục Sinh.", "Sau khi đảo được sử dụng làm nơi nuôi hàng nghìn con cừu trong gần một thế kỷ, vào giữa những năm 1900 đảo gần như được bao phủ bởi đồng cỏ loài nga'atu (Schoenoplectus californicus tatora) ở các hồ miệng núi lửa Rano Raraku và Rano Kau.", "Khi cây cọ và toromiro hầu như biến mất, lượng mưa ít hơn đáng kể do hơi nước ít ngưng tụ hơn.", "Những cây sậy này được gọi là totora ở dãy Andes, việc chúng hiện diện được dùng để hỗ trợ cho lập luận rằng những người xây tượng có nguồn gốc từ Nam Mỹ, nhưng phân tích phấn hoa trong trầm tích hồ cho thấy những cây sậy này mọc trên đảo hơn 30.000 năm.", "Sau khi đảo được sử dụng làm nơi nuôi hàng nghìn con cừu trong gần một thế kỷ, vào giữa những năm 1900 đảo gần như được bao phủ bởi đồng cỏ loài nga'atu (Schoenoplectus californicus tatora) ở các hồ miệng núi lửa Rano Raraku và Rano Kau.", "Trước khi con người đến, đảo Phục Sinh có các đàn chim biển cỡ lớn chứa khoảng 30 loài định cư, có lẽ là phong phú nhất thế giới.", "Những cây sậy này được gọi là totora ở dãy Andes, việc chúng hiện diện được dùng để hỗ trợ cho lập luận rằng những người xây tượng có nguồn gốc từ Nam Mỹ, nhưng phân tích phấn hoa trong trầm tích hồ cho thấy những cây sậy này mọc trên đảo hơn 30.000 năm.", "Những quần thể như vậy không còn được tìm thấy trên đảo chính.", "Trước khi con người đến, đảo Phục Sinh có các đàn chim biển cỡ lớn chứa khoảng 30 loài định cư, có lẽ là phong phú nhất thế giới.", "Hóa thạch cho thấy sáu loài chim cạn (hai loài gà nước, hai loài vẹt, một loài cú và một loài diệc), tất cả đều đã tuyệt chủng.", "Những quần thể như vậy không còn được tìm thấy trên đảo chính.", "Năm loài chim cạn du nhập được biết là có quần thể sinh sản.", "Hóa thạch cho thấy sáu loài chim cạn (hai loài gà nước, hai loài vẹt, một loài cú và một loài diệc), tất cả đều đã tuyệt chủng.", "Việc thiếu nghiên cứu dẫn đến hiểu biết kém về hệ động vật đại dương sát đảo Phục Sinh và vùng nước lân cận; tuy nhiên, đã có xem xét về khả năng nơi sinh sản chưa được khám phá của cá voi lưng gù, cá voi xanh phương Nam và cá voi xanh lùn có bao gồm đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez.", "Năm loài chim cạn du nhập được biết là có quần thể sinh sản.", "Các khu vực sinh sản tiềm năng của cá voi vây cũng đã được phát hiện ở ngoài khơi phía đông bắc đảo.", "Việc thiếu nghiên cứu dẫn đến hiểu biết kém về hệ động vật đại dương sát đảo Phục Sinh và vùng nước lân cận; tuy nhiên, đã có xem xét về khả năng nơi sinh sản chưa được khám phá của cá voi lưng gù, cá voi xanh phương Nam và cá voi xanh lùn có bao gồm đảo Phục Sinh và Isla Salas y Gómez.", "Thuốc ức chế miễn dịch sirolimus lần đầu tiên được phát hiện ở vi khuẩn Streptomyces hygroscopeus trong một mẫu đất từ đảo Phục Sinh.", "Các khu vực sinh sản tiềm năng của cá voi vây cũng đã được phát hiện ở ngoài khơi phía đông bắc đảo.", "Thuốc còn có tên là rapamycin, đặt theo tên Rapa Nui.", "Thuốc ức chế miễn dịch sirolimus lần đầu tiên được phát hiện ở vi khuẩn Streptomyces hygroscopeus trong một mẫu đất từ đảo Phục Sinh.", "Nó hiện đang được nghiên cứu để kéo dài tuổi thọ ở chuột.", "Thuốc còn có tên là rapamycin, đặt theo tên Rapa Nui.", "Cây cối trên đảo thưa thớt, hiếm khi hình thành lùm cây tự nhiên, và có tranh luận liệu người dân bản địa của đảo Phục Sinh có phá rừng trong quá trình dựng tượng hay không, hoặc trong việc cung cấp thực phẩm cho một hòn đảo bị quá tải dân số.", "Nó hiện đang được nghiên cứu để kéo dài tuổi thọ ở chuột.", "Khảo cổ học thực nghiệm chứng minh rằng một số bức tượng chắc chắn từng được được đặt trên những khung gỗ hình chữ “Y” gọi là “miro manga erua” và sau đó được kéo đến đích cuối cùng tại các địa điểm nghi lễ.", "Cây cối trên đảo thưa thớt, hiếm khi hình thành lùm cây tự nhiên, và có tranh luận liệu người dân bản địa của đảo Phục Sinh có phá rừng trong quá trình dựng tượng hay không, hoặc trong việc cung cấp thực phẩm cho một hòn đảo bị quá tải dân số.", "Các giả thuyết khác liên quan đến việc sử dụng \"thang\" (đường ray bằng gỗ song song) để kéo các bức tượng lên.", "Khảo cổ học thực nghiệm chứng minh rằng một số bức tượng chắc chắn từng được được đặt trên những khung gỗ hình chữ “Y” gọi là “miro manga erua” và sau đó được kéo đến đích cuối cùng tại các địa điểm nghi lễ.", "Truyền thống của người Rapa Nui ám chỉ một cách ẩn dụ sức mạnh tâm linh (mana) là phương tiện để các moai được \"đi\" khỏi mỏ đá.", "Các giả thuyết khác liên quan đến việc sử dụng \"thang\" (đường ray bằng gỗ song song) để kéo các bức tượng lên.", "Những tái tạo thử nghiệm gần đây chứng minh rằng hoàn toàn có khả năng các moai được dời từ mỏ đá đến vị trí cuối cùng bằng cách sử dụng dây thừng, điều này làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của các tượng moai đối với việc sụp đổ về môi trường trên đảo.", "Truyền thống của người Rapa Nui ám chỉ một cách ẩn dụ sức mạnh tâm linh (mana) là phương tiện để các moai được \"đi\" khỏi mỏ đá.", "Do đảo có vĩ độ ở phía nam, tác động khí hậu của kỷ băng hà nhỏ (khoảng 1650 đến 1850) có thể đã làm trầm trọng thêm việc mất rừng, mặc dù điều này vẫn chỉ mang tính suy đoán.", "Những tái tạo thử nghiệm gần đây chứng minh rằng hoàn toàn có khả năng các moai được dời từ mỏ đá đến vị trí cuối cùng bằng cách sử dụng dây thừng, điều này làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của các tượng moai đối với việc sụp đổ về môi trường trên đảo.", "Nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra xu hướng giảm tính khí hậu do kỷ băng hà nhỏ gây ra là một yếu tố góp phần gây ra căng thẳng về tài nguyên và khiến cây cọ biến mất.", "Do đảo có vĩ độ ở phía nam, tác động khí hậu của kỷ băng hà nhỏ (khoảng 1650 đến 1850) có thể đã làm trầm trọng thêm việc mất rừng, mặc dù điều này vẫn chỉ mang tính suy đoán.", "Tuy nhiên, các chuyên gia không đồng nhất về thời điểm loài cọ trên đảo tuyệt chủng.", "Nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra xu hướng giảm tính khí hậu do kỷ băng hà nhỏ gây ra là một yếu tố góp phần gây ra căng thẳng về tài nguyên và khiến cây cọ biến mất.", "Jared Diamond bác bỏ biến đổi khí hậu trong quá khứ là nguyên nhân chính dẫn đến nạn phá rừng trên đảo trong cuốn sách Collapse của ông, cuốn sách đánh giá quá trình sụp đổ của cư dân đảo Phục Sinh cổ đại.", "Tuy nhiên, các chuyên gia không đồng nhất về thời điểm loài cọ trên đảo tuyệt chủng.", "Bị ảnh hưởng bởi cách giải thích lãng mạn của Heyerdahl về lịch sử đảo Phục Sinh, Diamond nhấn mạnh rằng việc cây cối trên đảo biến mất dường như trùng hợp với việc nền văn minh của đảo suy tàn vào khoảng thế kỷ 17 và 18, cùng với sự suy giảm của xương cá ở bãi rác (cho thấy sự suy giảm trong đánh bắt cá) và sau đó xương chim suy giảm mà ông cho là do mất môi trường sống.", "Jared Diamond bác bỏ biến đổi khí hậu trong quá khứ là nguyên nhân chính dẫn đến nạn phá rừng trên đảo trong cuốn sách Collapse của ông, cuốn sách đánh giá quá trình sụp đổ của cư dân đảo Phục Sinh cổ đại.", "Benny Peiser ghi nhận bằng chứng về khả năng tự cung tự cấp khi người châu Âu lần đầu tiên đến.", "Bị ảnh hưởng bởi cách giải thích lãng mạn của Heyerdahl về lịch sử đảo Phục Sinh, Diamond nhấn mạnh rằng việc cây cối trên đảo biến mất dường như trùng hợp với việc nền văn minh của đảo suy tàn vào khoảng thế kỷ 17 và 18, cùng với sự suy giảm của xương cá ở bãi rác (cho thấy sự suy giảm trong đánh bắt cá) và sau đó xương chim suy giảm mà ông cho là do mất môi trường sống.", "Đảo vẫn còn những cây nhỏ, chủ yếu là toromiro, chúng đã tuyệt chủng trong tự nhiên vào thế kỷ 20 có lẽ do tốc độ sinh trưởng chậm và những thay đổi trong hệ sinh thái trên đảo.", "Benny Peiser ghi nhận bằng chứng về khả năng tự cung tự cấp khi người châu Âu lần đầu tiên đến.", "Cornelis Bouman, đội trưởng của Jakob Roggeveen, đã nêu trong nhật ký của mình, \"... khoai, chuối và dừa nhỏ mà chúng tôi đã thấy rất ít và không có cây cối hay hoa màu nào khác.\"", "Đảo vẫn còn những cây nhỏ, chủ yếu là toromiro, chúng đã tuyệt chủng trong tự nhiên vào thế kỷ 20 có lẽ do tốc độ sinh trưởng chậm và những thay đổi trong hệ sinh thái trên đảo.", "Theo Carl Friedrich Behrens, sĩ quan của Roggeveen, \"Người bản xứ tặng cành cọ như một lời cầu hòa.\"", "Cornelis Bouman, đội trưởng của Jakob Roggeveen, đã nêu trong nhật ký của mình, \"... khoai, chuối và dừa nhỏ mà chúng tôi đã thấy rất ít và không có cây cối hay hoa màu nào khác.\"", "Theo nhà dân tộc học Alfred Mètraux, kiểu nhà phổ biến nhất được gọi là \"hare paenga\" (và ngày nay được gọi là \"nhà thuyền\") vì mái nhà giống như một chiếc thuyền bị lật.", "Theo Carl Friedrich Behrens, sĩ quan của Roggeveen, \"Người bản xứ tặng cành cọ như một lời cầu hòa.\"", "Nền móng của những ngôi nhà được làm bằng những phiến đá bazan được chôn có lỗ để các thanh xà gỗ liên kết với nhau theo chiều rộng của ngôi nhà.", "Theo nhà dân tộc học Alfred Mètraux, kiểu nhà phổ biến nhất được gọi là \"hare paenga\" (và ngày nay được gọi là \"nhà thuyền\") vì mái nhà giống như một chiếc thuyền bị lật.", "Sau đó chúng được phủ một lớp sậy totora, tiếp theo là một lớp lá mía được dệt và cuối cùng là một lớp cỏ được dệt.", "Nền móng của những ngôi nhà được làm bằng những phiến đá bazan được chôn có lỗ để các thanh xà gỗ liên kết với nhau theo chiều rộng của ngôi nhà.", "Peiser cho rằng những tường thuật này chỉ ra những cây lớn vẫn tồn tại vào thời điểm đó, điều này có lẽ mâu thuẫn với trích dẫn của Bouman ở trên.", "Sau đó chúng được phủ một lớp sậy totora, tiếp theo là một lớp lá mía được dệt và cuối cùng là một lớp cỏ được dệt.", "Các đồn điền thường nằm xa hơn trong đất liền, cạnh chân đồi, bên trong các ống dung nham có trần hở và ở những nơi khác, những nơi được bảo vệ khỏi gió muối và bụi nước muối mạnh.", "Peiser cho rằng những tường thuật này chỉ ra những cây lớn vẫn tồn tại vào thời điểm đó, điều này có lẽ mâu thuẫn với trích dẫn của Bouman ở trên.", "Có thể nhiều người châu Âu đã không mạo hiểm vào nội địa.", "Các đồn điền thường nằm xa hơn trong đất liền, cạnh chân đồi, bên trong các ống dung nham có trần hở và ở những nơi khác, những nơi được bảo vệ khỏi gió muối và bụi nước muối mạnh.", "Mỏ đá làm tượng chỉ cách bờ biển với vách đá ấn tượng cao , nhưng chưa được người châu Âu khám phá cho đến tận thế kỷ 19.", "Có thể nhiều người châu Âu đã không mạo hiểm vào nội địa.", "Đảo Phục Sinh bị xói mòn đất nghiêm trọng trong những thế kỷ gần đây, bị trầm trọng hơn do nạn phá rừng quy mô lớn trong lịch sử, cùng với nuôi cừu hiện đại trong suốt hầu hết thế kỷ 20.", "Mỏ đá làm tượng chỉ cách bờ biển với vách đá ấn tượng cao , nhưng chưa được người châu Âu khám phá cho đến tận thế kỷ 19.", "Jakob Roggeveen từng tường thuật rằng đảo Phục Sinh đặc biệt màu mỡ.", "Đảo Phục Sinh bị xói mòn đất nghiêm trọng trong những thế kỷ gần đây, bị trầm trọng hơn do nạn phá rừng quy mô lớn trong lịch sử, cùng với nuôi cừu hiện đại trong suốt hầu hết thế kỷ 20.", "\"Gà là loài động vật duy nhất họ nuôi.", "Jakob Roggeveen từng tường thuật rằng đảo Phục Sinh đặc biệt màu mỡ.", "Họ trồng chuối, mía và trên hết là khoai lang.\"", "\"Gà là loài động vật duy nhất họ nuôi.", "Năm 1786 Jean-François de La Pérouse đến thăm đảo Phục Sinh và người làm vườn của ông tuyên bố rằng \"ba ngày làm việc một năm\" sẽ đủ để cung cấp cho người dân.", "Họ trồng chuối, mía và trên hết là khoai lang.\"", "Rollin, một thiếu tá trong chuyến thám hiểm của Pérouse, đã viết rằng \"Thay vì gặp gỡ những con người kiệt sức vì nạn đói... thì ngược lại, tôi lại thấy một dân số đáng kể, xinh đẹp và duyên dáng hơn những gì tôi đã gặp sau đó ở bất kỳ hòn đảo nào khác; và một vùng đất, với rất ít công lao động, có các điều kiện tuyệt vời, và với số lượng dồi dào quá đủ cho nhu cầu tiêu dùng của người dân.\"", "Năm 1786 Jean-François de La Pérouse đến thăm đảo Phục Sinh và người làm vườn của ông tuyên bố rằng \"ba ngày làm việc một năm\" sẽ đủ để cung cấp cho người dân.", "Sự đổi mới của người dân trên đảo trong phương pháp phủ đá - phương pháp phủ sỏi hoặc đá lên các cánh đồng để giữ độ ẩm và cải thiện độ phì nhiêu của đất - là một phương pháp nổi tiếng và hiệu quả ở các khu vực khô hạn của thế giới thời tiền hiện đại.", "Rollin, một thiếu tá trong chuyến thám hiểm của Pérouse, đã viết rằng \"Thay vì gặp gỡ những con người kiệt sức vì nạn đói... thì ngược lại, tôi lại thấy một dân số đáng kể, xinh đẹp và duyên dáng hơn những gì tôi đã gặp sau đó ở bất kỳ hòn đảo nào khác; và một vùng đất, với rất ít công lao động, có các điều kiện tuyệt vời, và với số lượng dồi dào quá đủ cho nhu cầu tiêu dùng của người dân.\"", "Theo Diamond, các truyền thống truyền khẩu (tính xác thực bị Routledge, Lavachery, Mètraux, Peiser và những người khác nghi ngờ) của những người dân đảo hiện tại dường như bị ám ảnh bởi việc ăn thịt đồng loại, và ông đưa điều này làm bằng chứng ủng hộ một sự sụp đổ nhanh chóng.", "Sự đổi mới của người dân trên đảo trong phương pháp phủ đá - phương pháp phủ sỏi hoặc đá lên các cánh đồng để giữ độ ẩm và cải thiện độ phì nhiêu của đất - là một phương pháp nổi tiếng và hiệu quả ở các khu vực khô hạn của thế giới thời tiền hiện đại.", "Ví dụ, ông nói để xúc phạm nặng nề kẻ thù, người ta sẽ nói: \"Thịt của mẹ ngươi dính vào kẽ răng của ta.\"", "Theo Diamond, các truyền thống truyền khẩu (tính xác thực bị Routledge, Lavachery, Mètraux, Peiser và những người khác nghi ngờ) của những người dân đảo hiện tại dường như bị ám ảnh bởi việc ăn thịt đồng loại, và ông đưa điều này làm bằng chứng ủng hộ một sự sụp đổ nhanh chóng.", "Điều này được Diamond khẳng định có nghĩa là nguồn cung cấp thực phẩm cho người dân cuối cùng đã cạn kiệt.", "Ví dụ, ông nói để xúc phạm nặng nề kẻ thù, người ta sẽ nói: \"Thịt của mẹ ngươi dính vào kẽ răng của ta.\"", "Tuy nhiên, tục ăn thịt đồng loại phổ biến khắp các nền văn hóa Polynesia.", "Điều này được Diamond khẳng định có nghĩa là nguồn cung cấp thực phẩm cho người dân cuối cùng đã cạn kiệt.", "Xương người không được tìm thấy trong các lò đất ngoài những lò phía sau nền tôn giáo, cho thấy rằng tục ăn thịt đồng loại ở đảo Phục Sinh là một tập tục mang tính nghi lễ.", "Tuy nhiên, tục ăn thịt đồng loại phổ biến khắp các nền văn hóa Polynesia.", "Nghiên cứu dân tộc học đương đại chứng minh rằng hầu như không có bằng chứng hữu hình nào cho việc ăn thịt đồng loại lan rộng ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào trên đảo.", "Xương người không được tìm thấy trong các lò đất ngoài những lò phía sau nền tôn giáo, cho thấy rằng tục ăn thịt đồng loại ở đảo Phục Sinh là một tập tục mang tính nghi lễ.", "Cuộc khám phá khoa học đầu tiên về đảo Phục Sinh (1914) ghi nhận rằng người dân bản địa bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc rằng họ hoặc tổ tiên của họ từng là người ăn thịt đồng loại.", "Nghiên cứu dân tộc học đương đại chứng minh rằng hầu như không có bằng chứng hữu hình nào cho việc ăn thịt đồng loại lan rộng ở bất cứ đâu và bất cứ lúc nào trên đảo.", "Văn hoá\n\nThần thoại\nTheo thần thoại Rapa Nui, Hotu Matu'a là người định cư đầu tiên và ariki mau (\"tù trưởng tối cao\" hay \"vua\") đầu tiên của đảo Phục Sinh.", "Cuộc khám phá khoa học đầu tiên về đảo Phục Sinh (1914) ghi nhận rằng người dân bản địa bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc rằng họ hoặc tổ tiên của họ từng là người ăn thịt đồng loại.", "Hotu Matu'a và nhóm định cư đi trên hai ca nô (hoặc một ca nô vỏ đôi) là những người Polynesia đến từ vùng đất ngày nay chưa được biết đến và có thể là Hiva Nuku Hiva, Hiva Oa, Fatu Hiva, Mount Oave, quần đảo Marquesas, Tahiti, Fenua.", "Văn hoá\n\nThần thoại\nTheo thần thoại Rapa Nui, Hotu Matu'a là người định cư đầu tiên và ariki mau (\"tù trưởng tối cao\" hay \"vua\") đầu tiên của đảo Phục Sinh.", "Họ đổ bộ lên bãi biển Anakena và người của ông tản ra khắp đảo, chia nhỏ đất đai cho các thị tộc tuyên bố có nguồn gốc từ các con trai của ông, và sống hơn một nghìn năm trên hòn đảo biệt lập này cho đến khi thuyền trưởng người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào năm 1722.", "Hotu Matu'a và nhóm định cư đi trên hai ca nô (hoặc một ca nô vỏ đôi) là những người Polynesia đến từ vùng đất ngày nay chưa được biết đến và có thể là Hiva Nuku Hiva, Hiva Oa, Fatu Hiva, Mount Oave, quần đảo Marquesas, Tahiti, Fenua.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa của đảo là việc tạo ra những bức tượng khổng lồ gọi là moai, tượng trưng cho tổ tiên được thần thánh hóa.", "Họ đổ bộ lên bãi biển Anakena và người của ông tản ra khắp đảo, chia nhỏ đất đai cho các thị tộc tuyên bố có nguồn gốc từ các con trai của ông, và sống hơn một nghìn năm trên hòn đảo biệt lập này cho đến khi thuyền trưởng người Hà Lan Jacob Roggeveen đến đảo vào năm 1722.", "Người ta tin rằng người sống có mối quan hệ cộng sinh với người chết, và người chết cung cấp mọi thứ mà người sống cần (sức khỏe, khả năng sinh sôi, tài sản), và người sống thông qua lễ vật mang lại cho người chết một nơi tốt đẹp hơn trong thế giới linh hồn.", "Yếu tố dễ thấy nhất trong văn hóa của đảo là việc tạo ra những bức tượng khổng lồ gọi là moai, tượng trưng cho tổ tiên được thần thánh hóa.", "Hầu hết các khu định cư đều nằm trên bờ biển và các moai được dựng dọc theo bờ biển, trông chừng con cháu của họ ở các khu định cư trước mặt họ, quay lưng về phía thế giới linh hồn trên biển..\n\nGiáo phái Tangata manu hay Người chim kế thừa kỷ nguyên Moai của đảo, khi chiến tranh nổ ra vì tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và việc xây dựng các bức tượng bị dừng lại.", "Người ta tin rằng người sống có mối quan hệ cộng sinh với người chết, và người chết cung cấp mọi thứ mà người sống cần (sức khỏe, khả năng sinh sôi, tài sản), và người sống thông qua lễ vật mang lại cho người chết một nơi tốt đẹp hơn trong thế giới linh hồn.", "Vị thần Make-make là vị thần đứng đầu của giáo phái Người chim.", "Hầu hết các khu định cư đều nằm trên bờ biển và các moai được dựng dọc theo bờ biển, trông chừng con cháu của họ ở các khu định cư trước mặt họ, quay lưng về phía thế giới linh hồn trên biển..\n\nGiáo phái Tangata manu hay Người chim kế thừa kỷ nguyên Moai của đảo, khi chiến tranh nổ ra vì tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và việc xây dựng các bức tượng bị dừng lại.", "Sự sùng bái suy giảm sau khi người dân trên đảo chấp nhận Công giáo La Mã, nhưng sự phổ biến và ký ức về Người chim không bị xóa bỏ và nó vẫn hiện diện trong vật trang trí của nhà thờ trên đảo.", "Vị thần Make-make là vị thần đứng đầu của giáo phái Người chim.", "Công trình đá\nNgười Rapa Nui có nền văn hóa thời đồ đá và sử dụng rộng rãi đá địa phương:\n Bazan, một loại đá cứng, đặc được sử dụng để làm toki và ít nhất một trong các moai.", "Sự sùng bái suy giảm sau khi người dân trên đảo chấp nhận Công giáo La Mã, nhưng sự phổ biến và ký ức về Người chim không bị xóa bỏ và nó vẫn hiện diện trong vật trang trí của nhà thờ trên đảo.", "Đá vỏ chai, một loại thủy tinh núi lửa với các cạnh sắc được sử dụng để làm các dụng cụ sắc bén như Mataa và cho đồng tử đen trong mắt của tượng moai.", "Công trình đá\nNgười Rapa Nui có nền văn hóa thời đồ đá và sử dụng rộng rãi đá địa phương:\n Bazan, một loại đá cứng, đặc được sử dụng để làm toki và ít nhất một trong các moai.", "Scoria đỏ từ Puna Pau, một loại đá màu đỏ nhạt được sử dụng để làm pukao và một vài moai.", "Đá vỏ chai, một loại thủy tinh núi lửa với các cạnh sắc được sử dụng để làm các dụng cụ sắc bén như Mataa và cho đồng tử đen trong mắt của tượng moai.", "Tuff từ Rano Raraku, một loại đá dễ gia công hơn nhiều so với đá bazan được sử dụng để làm hầu hết các moai.", "Scoria đỏ từ Puna Pau, một loại đá màu đỏ nhạt được sử dụng để làm pukao và một vài moai.", "Tượng Moai\nNhững bức tượng đá lớn, hay moai, khiến đảo Phục Sinh nổi tiếng, chúng được chạm khắc vào khoảng năm 1100–1680 (ngày xác định niên đại bằng carbon phóng xạ đã được điều chỉnh).", "Tuff từ Rano Raraku, một loại đá dễ gia công hơn nhiều so với đá bazan được sử dụng để làm hầu hết các moai.", "Tổng cộng có 887 bức tượng đá nguyên khối đã được kiểm kê trên đảo và trong các bộ sưu tập bảo tàng.", "Tượng Moai\nNhững bức tượng đá lớn, hay moai, khiến đảo Phục Sinh nổi tiếng, chúng được chạm khắc vào khoảng năm 1100–1680 (ngày xác định niên đại bằng carbon phóng xạ đã được điều chỉnh).", "Mặc dù thường được xác định là \"đầu đảo Phục Sinh\", các bức tượng đều có thân mình, hầu hết đều kết thúc ở đầu đùi; một số ít là những tượng hoàn chỉnh quỳ trên đầu gối và đặt tay lên bụng.", "Tổng cộng có 887 bức tượng đá nguyên khối đã được kiểm kê trên đảo và trong các bộ sưu tập bảo tàng.", "Một số moai thẳng đứng đã bị đất vùi lấp đến tận cổ.", "Mặc dù thường được xác định là \"đầu đảo Phục Sinh\", các bức tượng đều có thân mình, hầu hết đều kết thúc ở đầu đùi; một số ít là những tượng hoàn chỉnh quỳ trên đầu gối và đặt tay lên bụng.", "Gần như tất cả (95%) moai đều được chạm khắc từ tro núi lửa đã đông cứng hay gọi là tuff, có đặc điểm là dễ dàng gia công, được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất bên cạnh ngọn núi lửa đã tắt Rano Raraku.", "Một số moai thẳng đứng đã bị đất vùi lấp đến tận cổ.", "Những người dân bản địa trên đảo chạm khắc chúng chỉ bằng những chiếc đục tay bằng đá, chủ yếu là đá bazan toki có khắp nơi trong mỏ đá.", "Gần như tất cả (95%) moai đều được chạm khắc từ tro núi lửa đã đông cứng hay gọi là tuff, có đặc điểm là dễ dàng gia công, được tìm thấy tại một địa điểm duy nhất bên cạnh ngọn núi lửa đã tắt Rano Raraku.", "Những chiếc đục đá được mài sắc bằng cách làm sứt mẻ một cạnh mới khi bị cùn.", "Những người dân bản địa trên đảo chạm khắc chúng chỉ bằng những chiếc đục tay bằng đá, chủ yếu là đá bazan toki có khắp nơi trong mỏ đá.", "Trong khi quá trình điêu khắc đang diễn ra, đá núi lửa được tạt nước để làm mềm.", "Những chiếc đục đá được mài sắc bằng cách làm sứt mẻ một cạnh mới khi bị cùn.", "Nhiều đội làm việc trên các bức tượng khác nhau cùng một lúc, nhưng một moai duy nhất phải mất một đội gồm năm hoặc sáu người trong khoảng một năm để hoàn thành.", "Trong khi quá trình điêu khắc đang diễn ra, đá núi lửa được tạt nước để làm mềm.", "Mỗi bức tượng tượng trưng cho thủ lĩnh đã khuất của một dòng dõi.", "Nhiều đội làm việc trên các bức tượng khác nhau cùng một lúc, nhưng một moai duy nhất phải mất một đội gồm năm hoặc sáu người trong khoảng một năm để hoàn thành.", "Chỉ có một phần tư số bức tượng là được dựng.", "Mỗi bức tượng tượng trưng cho thủ lĩnh đã khuất của một dòng dõi.", "Gần một nửa vẫn ở lại mỏ đá tại Rano Raraku, số còn lại nằm ở nơi khác, có lẽ đang trên đường đến địa điểm đã định.", "Chỉ có một phần tư số bức tượng là được dựng.", "Moai lớn nhất được đặt trên bệ được gọi là \"Paro\".", "Gần một nửa vẫn ở lại mỏ đá tại Rano Raraku, số còn lại nằm ở nơi khác, có lẽ đang trên đường đến địa điểm đã định.", "Nó nặng và dài .", "Moai lớn nhất được đặt trên bệ được gọi là \"Paro\".", "Một số bức tượng khác có trọng lượng tương tự đã được vận chuyển đến ahu ở bờ biển phía bắc và phía nam.", "Nó nặng và dài .", "Các phương tiện khả thi để di chuyển các bức tượng bao gồm việc sử dụng miro manga erua, một chiếc xe trượt hình chữ Y có các mảnh chéo, được kéo bằng dây thừng làm từ vỏ cứng của cây hau và buộc quanh cổ bức tượng.", "Một số bức tượng khác có trọng lượng tương tự đã được vận chuyển đến ahu ở bờ biển phía bắc và phía nam.", "Cần khoảng 180 đến 250 người để kéo, tùy thuộc vào kích thước của moai.", "Các phương tiện khả thi để di chuyển các bức tượng bao gồm việc sử dụng miro manga erua, một chiếc xe trượt hình chữ Y có các mảnh chéo, được kéo bằng dây thừng làm từ vỏ cứng của cây hau và buộc quanh cổ bức tượng.", "Trong số các nhà nghiên cứu khác về việc di chuyển và dựng tượng moai có Vince Lee, ông đã diễn lại một kịch bản di chuyển moai.", "Cần khoảng 180 đến 250 người để kéo, tùy thuộc vào kích thước của moai.", "Khoảng 50 bức tượng đã được dựng lại ở thời hiện đại.", "Trong số các nhà nghiên cứu khác về việc di chuyển và dựng tượng moai có Vince Lee, ông đã diễn lại một kịch bản di chuyển moai.", "Một trong những chiếc đầu tiên là trên Ahu Ature Huke ở bãi biển Anakena năm 1956.", "Khoảng 50 bức tượng đã được dựng lại ở thời hiện đại.", "Nó được dựng bằng phương pháp truyền thống trong một chuyến thám hiểm Heyerdahl.", "Một trong những chiếc đầu tiên là trên Ahu Ature Huke ở bãi biển Anakena năm 1956.", "Một phương pháp khác có thể đã được sử dụng để vận chuyển moai là gắn dây thừng vào bức tượng và đu đưa nó, kéo nó về phía trước khi nó bị đu đưa.", "Nó được dựng bằng phương pháp truyền thống trong một chuyến thám hiểm Heyerdahl.", "Điều này sẽ phù hợp với truyền thuyết về việc Mo'ai 'đi bộ' đến địa điểm cuối cùng của họ.", "Một phương pháp khác có thể đã được sử dụng để vận chuyển moai là gắn dây thừng vào bức tượng và đu đưa nó, kéo nó về phía trước khi nó bị đu đưa.", "Việc này có thể chỉ mất 15 người để tiến hành, được hỗ trợ từ các bằng chứng sau:\n Đầu của các moai trong mỏ đá nghiêng về phía trước, trong khi những cái được chuyển đến vị trí cuối cùng thì không.", "Điều này sẽ phù hợp với truyền thuyết về việc Mo'ai 'đi bộ' đến địa điểm cuối cùng của họ.", "Điều này sẽ giúp tạo một trọng tâm tốt hơn cho việc vận chuyển.", "Việc này có thể chỉ mất 15 người để tiến hành, được hỗ trợ từ các bằng chứng sau:\n Đầu của các moai trong mỏ đá nghiêng về phía trước, trong khi những cái được chuyển đến vị trí cuối cùng thì không.", "Những bức tượng được tìm thấy dọc theo các tuyến đường vận chuyển có chân đế rộng hơn những bức tượng được lắp đặt trên ahu; điều này sẽ tạo điều kiện cho việc vận chuyển ổn định hơn.", "Điều này sẽ giúp tạo một trọng tâm tốt hơn cho việc vận chuyển.", "Các nghiên cứu đã chỉ ra những vết nứt dọc theo chân tượng trong quá trình vận chuyển; những điều này có thể phát sinh từ việc đu đưa bức tượng qua lại và tạo áp lực lớn lên các cạnh.", "Những bức tượng được tìm thấy dọc theo các tuyến đường vận chuyển có chân đế rộng hơn những bức tượng được lắp đặt trên ahu; điều này sẽ tạo điều kiện cho việc vận chuyển ổn định hơn.", "Những bức tượng được tìm thấy được gắn trên ahu không có đế rộng, và những mảnh đá được tìm thấy tại địa điểm cho thấy chúng đã được sửa đổi thêm tại vị trí.", "Các nghiên cứu đã chỉ ra những vết nứt dọc theo chân tượng trong quá trình vận chuyển; những điều này có thể phát sinh từ việc đu đưa bức tượng qua lại và tạo áp lực lớn lên các cạnh.", "Người ta tìm thấy những bức tượng bị bỏ lại và rơi gần những con đường cũ (thường xuyên hơn dự kiến nếu tình cờ) úp mặt khi lên dốc và nằm ngửa khi đi hạ dốc.", "Những bức tượng được tìm thấy được gắn trên ahu không có đế rộng, và những mảnh đá được tìm thấy tại địa điểm cho thấy chúng đã được sửa đổi thêm tại vị trí.", "Một số được ghi lại là đứng thẳng dọc theo những con đường cũ, chẳng hạn như bởi một nhóm trong chuyến hành trình của Thuyền trưởng Cook đang nghỉ dưới bóng của một bức tượng đứng.", "Người ta tìm thấy những bức tượng bị bỏ lại và rơi gần những con đường cũ (thường xuyên hơn dự kiến nếu tình cờ) úp mặt khi lên dốc và nằm ngửa khi đi hạ dốc.", "Điều này phù hợp với kiểu vận chuyển thẳng đứng.", "Một số được ghi lại là đứng thẳng dọc theo những con đường cũ, chẳng hạn như bởi một nhóm trong chuyến hành trình của Thuyền trưởng Cook đang nghỉ dưới bóng của một bức tượng đứng.", "Có tranh luận về tác động của quá trình xây dựng tượng đài đối với môi trường.", "Điều này phù hợp với kiểu vận chuyển thẳng đứng.", "Một số người tin rằng quá trình tạo ra các moai gây ra nạn phá rừng trên diện rộng và cuối cùng là cuộc nội chiến vì nguồn tài nguyên khan hiếm.", "Có tranh luận về tác động của quá trình xây dựng tượng đài đối với môi trường.", "Năm 2011, một bức tượng moai lớn được khai quật từ lòng đất.", "Một số người tin rằng quá trình tạo ra các moai gây ra nạn phá rừng trên diện rộng và cuối cùng là cuộc nội chiến vì nguồn tài nguyên khan hiếm.", "Trong cùng một chương trình khai quật, một số moai lớn hơn được phát hiện có các hình khắc đá phức tạp ở lưng, được tiết lộ khi khai quật sâu phần thân.", "Năm 2011, một bức tượng moai lớn được khai quật từ lòng đất.", "Nền đá Ahu \n\nAhu là những bệ đá, chúng thay đổi rất nhiều về cách bố trí, nhiều bức tượng đã được làm lại trong hoặc sau thời đại huri mo'ai hay lật đổ tượng; nhiều cái trở thành chỗ đựng tro cốt, và Ahu Tongariki bị sóng thần cuốn vào nội địa.", "Trong cùng một chương trình khai quật, một số moai lớn hơn được phát hiện có các hình khắc đá phức tạp ở lưng, được tiết lộ khi khai quật sâu phần thân.", "Trong số 313 ahu được biết đến, 125 cái mang theo moaithường chỉ có một, có thể là do giai đoạn moai ngắn ngủi và giao thông khó khăn.", "Nền đá Ahu \n\nAhu là những bệ đá, chúng thay đổi rất nhiều về cách bố trí, nhiều bức tượng đã được làm lại trong hoặc sau thời đại huri mo'ai hay lật đổ tượng; nhiều cái trở thành chỗ đựng tro cốt, và Ahu Tongariki bị sóng thần cuốn vào nội địa.", "Ahu Tongariki, cách Rano Raraku , có nhiều moai nhất và cao nhất, tổng cộng là 15 bức tượng.", "Trong số 313 ahu được biết đến, 125 cái mang theo moaithường chỉ có một, có thể là do giai đoạn moai ngắn ngủi và giao thông khó khăn.", "Các ahu đáng chú ý khác có moai là Ahu Akivi, được William Mulloy khôi phục vào năm 1960, Nau Nau tại Anakena và Tahai.", "Ahu Tongariki, cách Rano Raraku , có nhiều moai nhất và cao nhất, tổng cộng là 15 bức tượng.", "Một số moai có thể được làm từ gỗ và đã biến mất.", "Các ahu đáng chú ý khác có moai là Ahu Akivi, được William Mulloy khôi phục vào năm 1960, Nau Nau tại Anakena và Tahai.", "Các yếu tố cổ điển của thiết kế ahu là:\n Tường chắn phía sau cao vài feet, thường hướng ra biển\n Tường phía trước làm bằng các phiến đá bazan hình chữ nhật gọi là paenga\n Một tấm cách làm bằng đá xỉ màu đỏ trải dài trên bức tường phía trước (các thềm được xây dựng sau năm 1300)\n Một đoạn đường dốc ở phần phía nội địa của thềm, vươn ra ngoài như đôi cánh\n Một mặt lát bằng những viên đá bị nước bào mòn hình tròn, có kích thước bằng nhau, gọi là poro\n Các viên đá xếp thành một hàng trước đoạn dốc\n Một sân lát đá trước ahu.", "Một số moai có thể được làm từ gỗ và đã biến mất.", "Cái này được gọi là marae\n Bên trong ahu là một đống mảnh vỡ.", "Các yếu tố cổ điển của thiết kế ahu là:\n Tường chắn phía sau cao vài feet, thường hướng ra biển\n Tường phía trước làm bằng các phiến đá bazan hình chữ nhật gọi là paenga\n Một tấm cách làm bằng đá xỉ màu đỏ trải dài trên bức tường phía trước (các thềm được xây dựng sau năm 1300)\n Một đoạn đường dốc ở phần phía nội địa của thềm, vươn ra ngoài như đôi cánh\n Một mặt lát bằng những viên đá bị nước bào mòn hình tròn, có kích thước bằng nhau, gọi là poro\n Các viên đá xếp thành một hàng trước đoạn dốc\n Một sân lát đá trước ahu.", "Phía trên nhiều ahu sẽ là:\n Moai trên những \"bệ đỡ\" vuông vức nhìn vào nội địa, đoạn dốc có poro phía trước.", "Cái này được gọi là marae\n Bên trong ahu là một đống mảnh vỡ.", "Pukao hay Hau Hiti Rau trên đầu moai (các nền xây dựng sau năm 1300).", "Phía trên nhiều ahu sẽ là:\n Moai trên những \"bệ đỡ\" vuông vức nhìn vào nội địa, đoạn dốc có poro phía trước.", "Khi một buổi lễ diễn ra, \"mắt\" được đặt trên các bức tượng.", "Pukao hay Hau Hiti Rau trên đầu moai (các nền xây dựng sau năm 1300).", "Lòng trắng của mắt được làm bằng san hô, mống mắt được làm bằng đá vỏ chai hoặc đá xỉ màu đỏ.", "Khi một buổi lễ diễn ra, \"mắt\" được đặt trên các bức tượng.", "Ahu phát triển từ truyền thống Polynesia marae.", "Lòng trắng của mắt được làm bằng san hô, mống mắt được làm bằng đá vỏ chai hoặc đá xỉ màu đỏ.", "Trong bối cảnh này, ahu ám chỉ một cấu trúc nhỏ đôi khi được lợp bằng mái tranh, là nơi cất giữ các vật linh thiêng, bao gồm cả các bức tượng.", "Ahu phát triển từ truyền thống Polynesia marae.", "Các ahu thường ở gần marae hoặc sân trung tâm chính nơi diễn ra các nghi lễ, nhưng trên đảo Phục Sinh, ahu và moai phát triển với quy mô lớn hơn nhiều.", "Trong bối cảnh này, ahu ám chỉ một cấu trúc nhỏ đôi khi được lợp bằng mái tranh, là nơi cất giữ các vật linh thiêng, bao gồm cả các bức tượng.", "Ở đây, marae là sân không lát đá phía trước ahu.", "Các ahu thường ở gần marae hoặc sân trung tâm chính nơi diễn ra các nghi lễ, nhưng trên đảo Phục Sinh, ahu và moai phát triển với quy mô lớn hơn nhiều.", "Ahu lớn nhất dài và chứa 15 bức tượng, một số bức tượng cao .", "Ở đây, marae là sân không lát đá phía trước ahu.", "Chất liệu lấp đầy một ahu có nguồn gốc từ địa phương (các moai cũ bị vỡ, những mảnh vỡ của nó).", "Ahu lớn nhất dài và chứa 15 bức tượng, một số bức tượng cao .", "Những khối đá riêng lẻ hầu hết đều nhỏ hơn nhiều so với moai, do đó cần ít công sức hơn để vận chuyển nguyên liệu thô, nhưng việc san bằng địa hình cho sân và lấp đầy các ahu lại rất tốn công sức.", "Chất liệu lấp đầy một ahu có nguồn gốc từ địa phương (các moai cũ bị vỡ, những mảnh vỡ của nó).", "Ahu được tìm thấy chủ yếu ở bờ biển, nơi chúng phân bố dày đặc và khá đồng đều.", "Những khối đá riêng lẻ hầu hết đều nhỏ hơn nhiều so với moai, do đó cần ít công sức hơn để vận chuyển nguyên liệu thô, nhưng việc san bằng địa hình cho sân và lấp đầy các ahu lại rất tốn công sức.", "Các trường hợp ngoại lệ là sườn phía tây của núi Terevaka và các mũi đất Rano Kau và Poike, tại đó chúng thưa thớt hơn nhiều.", "Ahu được tìm thấy chủ yếu ở bờ biển, nơi chúng phân bố dày đặc và khá đồng đều.", "Đây là ba khu vực có ít nhất đất ven biển thấp và ngoài Poike thì là những khu vực xa Rano Raraku nhất.", "Các trường hợp ngoại lệ là sườn phía tây của núi Terevaka và các mũi đất Rano Kau và Poike, tại đó chúng thưa thớt hơn nhiều.", "Một ahu với nhiều moai được ghi nhận trên vách đá ở Rano Kau vào những năm 1880 nhưng đã rơi xuống bãi biển trước Chuyến thám hiểm Routledge.", "Đây là ba khu vực có ít nhất đất ven biển thấp và ngoài Poike thì là những khu vực xa Rano Raraku nhất.", "Ít nhất ba ahu được ghi nhận tại Poike vào những năm 1930 cũng đã biến mất kể từ đó.", "Một ahu với nhiều moai được ghi nhận trên vách đá ở Rano Kau vào những năm 1880 nhưng đã rơi xuống bãi biển trước Chuyến thám hiểm Routledge.", "Tường đá\nMột trong những ví dụ chất lượng cao nhất về công trình xây bằng đá trên đảo Phục Sinh là bức tường phía sau của ahu tại Vinapu.", "Ít nhất ba ahu được ghi nhận tại Poike vào những năm 1930 cũng đã biến mất kể từ đó.", "Được làm không cần vữa bằng cách định hình những tảng đá bazan cứng có kích thước lên tới sao cho khớp với nhau một cách chính xác, nó có bề ngoài giống với một số bức tường đá Inca tại Nam Mỹ.", "Tường đá\nMột trong những ví dụ chất lượng cao nhất về công trình xây bằng đá trên đảo Phục Sinh là bức tường phía sau của ahu tại Vinapu.", "Nhà đá\n\nHai loại nhà được biết đến trong quá khứ: hare paenga là một ngôi nhà có nền hình elip được làm bằng các tấm đá bazan và lợp mái tranh giống như một chiếc thuyền bị lật, và hare oka là một cấu trúc đá hình tròn.", "Được làm không cần vữa bằng cách định hình những tảng đá bazan cứng có kích thước lên tới sao cho khớp với nhau một cách chính xác, nó có bề ngoài giống với một số bức tường đá Inca tại Nam Mỹ.", "Các công trình kiến trúc bằng đá liên quan được gọi là Tupa trông rất giống với hare oka, ngoại trừ việc Tupa là nơi sinh sống của các nhà chiêm tinh-thầy cúng và nằm gần bờ biển, là nơi có thể dễ dàng quan sát chuyển động của các ngôi sao.", "Nhà đá\n\nHai loại nhà được biết đến trong quá khứ: hare paenga là một ngôi nhà có nền hình elip được làm bằng các tấm đá bazan và lợp mái tranh giống như một chiếc thuyền bị lật, và hare oka là một cấu trúc đá hình tròn.", "Các khu định cư cũng có hare moa (\"nhà gà\"), là những công trình kiến trúc thuôn dài bằng đá dùng để nuôi gà.", "Các công trình kiến trúc bằng đá liên quan được gọi là Tupa trông rất giống với hare oka, ngoại trừ việc Tupa là nơi sinh sống của các nhà chiêm tinh-thầy cúng và nằm gần bờ biển, là nơi có thể dễ dàng quan sát chuyển động của các ngôi sao.", "Những ngôi nhà ở làng nghi lễ Orongo độc đáo ở chỗ chúng có hình dạng giống hare paenga nhưng được làm hoàn toàn bằng những tấm đá bazan phẳng được tìm thấy bên trong miệng núi lửa Rano Kao.", "Các khu định cư cũng có hare moa (\"nhà gà\"), là những công trình kiến trúc thuôn dài bằng đá dùng để nuôi gà.", "Lối vào tất cả các ngôi nhà đều rất thấp và phải bò để vào.", "Những ngôi nhà ở làng nghi lễ Orongo độc đáo ở chỗ chúng có hình dạng giống hare paenga nhưng được làm hoàn toàn bằng những tấm đá bazan phẳng được tìm thấy bên trong miệng núi lửa Rano Kao.", "Vào thời kỳ đầu, người dân Rapa Nui được cho là đưa người chết ra biển trên những chiếc ca nô tang lễ nhỏ, giống những người Polynesia trên các đảo khác.", "Lối vào tất cả các ngôi nhà đều rất thấp và phải bò để vào.", "Sau đó, họ bắt đầu chôn người trong những hang động bí mật để giữ cho xương khỏi bị kẻ thù xâm phạm.", "Vào thời kỳ đầu, người dân Rapa Nui được cho là đưa người chết ra biển trên những chiếc ca nô tang lễ nhỏ, giống những người Polynesia trên các đảo khác.", "Trong thời kỳ hỗn loạn vào cuối thế kỷ 18, người dân trên đảo dường như đã bắt đầu chôn cất người chết trong khoảng trống giữa bụng một bức tượng moai đã đổ và bức tường phía trước của công trình.", "Sau đó, họ bắt đầu chôn người trong những hang động bí mật để giữ cho xương khỏi bị kẻ thù xâm phạm.", "Trong thời gian xảy ra dịch bệnh, họ đã xây dựng những ngôi mộ tập thể bằng đá hình bán kim tự tháp.", "Trong thời kỳ hỗn loạn vào cuối thế kỷ 18, người dân trên đảo dường như đã bắt đầu chôn cất người chết trong khoảng trống giữa bụng một bức tượng moai đã đổ và bức tường phía trước của công trình.", "Hình khắc đá\nĐảo Phục Sinh có một trong những bộ sưu tập hình khắc đá phong phú nhất tại Polynesia.", "Trong thời gian xảy ra dịch bệnh, họ đã xây dựng những ngôi mộ tập thể bằng đá hình bán kim tự tháp.", "Khoảng 1.000 địa điểm với hơn 4.000 hình khắc đá được lập danh mục.", "Hình khắc đá\nĐảo Phục Sinh có một trong những bộ sưu tập hình khắc đá phong phú nhất tại Polynesia.", "Các thiết kế và hình ảnh được chạm khắc trên đá vì nhiều lý do: tạo vật tổ, đánh dấu lãnh thổ hoặc tưởng nhớ một người hoặc sự kiện.", "Khoảng 1.000 địa điểm với hơn 4.000 hình khắc đá được lập danh mục.", "Có sự khác biệt rõ rệt xung quanh hòn đảo về tần suất chủ đề của các hình khắc đá, tập trung nhiều vào Người chim tại Orongo.", "Các thiết kế và hình ảnh được chạm khắc trên đá vì nhiều lý do: tạo vật tổ, đánh dấu lãnh thổ hoặc tưởng nhớ một người hoặc sự kiện.", "Các chủ đề khác bao gồm rùa biển, Komari (vulvas) và Makemake, vị thần đứng đầu của giáo phái Tangata manu hay Người chim.", "Có sự khác biệt rõ rệt xung quanh hòn đảo về tần suất chủ đề của các hình khắc đá, tập trung nhiều vào Người chim tại Orongo.", "Hang động\nHòn đảo và Motu Nui lân cận có nhiều hang động, nhiều cái cho thấy dấu hiệu từng được con người sử dụng để trồng trọt và làm công sự, bao gồm việc các lối vào bị thu hẹp và các không gian thu thập thông tin với điểm phục kích.", "Các chủ đề khác bao gồm rùa biển, Komari (vulvas) và Makemake, vị thần đứng đầu của giáo phái Tangata manu hay Người chim.", "Nhiều hang động xuất hiện trong thần thoại và truyền thuyết của người Rapa Nui.", "Hang động\nHòn đảo và Motu Nui lân cận có nhiều hang động, nhiều cái cho thấy dấu hiệu từng được con người sử dụng để trồng trọt và làm công sự, bao gồm việc các lối vào bị thu hẹp và các không gian thu thập thông tin với điểm phục kích.", "Pu o Hiro hay kèn của Hiro là một hòn đá ở bờ biển phía bắc của đảo Phục Sinh.", "Nhiều hang động xuất hiện trong thần thoại và truyền thuyết của người Rapa Nui.", "Nó từng là một nhạc cụ được sử dụng trong nghi lễ sinh sản.", "Pu o Hiro hay kèn của Hiro là một hòn đá ở bờ biển phía bắc của đảo Phục Sinh.", "Rongorongo\nĐảo Phục Sinh từng có một loại chữ viết, được gọi là rongorongo.", "Nó từng là một nhạc cụ được sử dụng trong nghi lễ sinh sản.", "Các hình tượng bao gồm hình vẽ dạng tượng hình và hình học; các văn bản được khắc trên gỗ theo lối đường cày ngược.", "Rongorongo\nĐảo Phục Sinh từng có một loại chữ viết, được gọi là rongorongo.", "Nhà truyền giáo người Pháp Eugène Eyraud tường thuật loại chữ này lần đầu tiên vào năm 1864.", "Các hình tượng bao gồm hình vẽ dạng tượng hình và hình học; các văn bản được khắc trên gỗ theo lối đường cày ngược.", "Vào thời điểm đó, một số người dân trên đảo nói rằng họ có thể hiểu được chữ viết, nhưng theo truyền thống, chỉ những gia đình cầm quyền và thầy cúng mới biết chữ, và không ai còn sống sót sau các cuộc tấn công bắt nô lệ và những đợt dịch tiếp theo.", "Nhà truyền giáo người Pháp Eugène Eyraud tường thuật loại chữ này lần đầu tiên vào năm 1864.", "Bất chấp nhiều nỗ lực, các văn bản còn sót lại vẫn chưa được giải mã, và nếu không giải mã thì không chắc chắn rằng chúng thực sự là chữ viết.", "Vào thời điểm đó, một số người dân trên đảo nói rằng họ có thể hiểu được chữ viết, nhưng theo truyền thống, chỉ những gia đình cầm quyền và thầy cúng mới biết chữ, và không ai còn sống sót sau các cuộc tấn công bắt nô lệ và những đợt dịch tiếp theo.", "Một phần của vấn đề là chúng chỉ còn lại số lượng nhỏ: chỉ có hai tá văn bản, nhưng không có văn bản nào còn sót lại trên đảo.", "Bất chấp nhiều nỗ lực, các văn bản còn sót lại vẫn chưa được giải mã, và nếu không giải mã thì không chắc chắn rằng chúng thực sự là chữ viết.", "Cũng chỉ có một vài điểm tương đồng với các hình khắc đá trên đảo.", "Một phần của vấn đề là chúng chỉ còn lại số lượng nhỏ: chỉ có hai tá văn bản, nhưng không có văn bản nào còn sót lại trên đảo.", "Hình khắc gỗ\n\nGỗ khan hiếm trên đảo Phục Sinh trong thế kỷ 18 và 19, nhưng một số tác phẩm chạm khắc có độ chi tiết và đặc trưng cao được đưa đến các bảo tàng trên thế giới.", "Cũng chỉ có một vài điểm tương đồng với các hình khắc đá trên đảo.", "Các hình thức cụ thể bao gồm:\n\n Reimiro, một vòng cổ hoặc vật trang trí ngực có hình lưỡi liềm có hình đầu ở một hoặc cả hai đỉnh.", "Hình khắc gỗ\n\nGỗ khan hiếm trên đảo Phục Sinh trong thế kỷ 18 và 19, nhưng một số tác phẩm chạm khắc có độ chi tiết và đặc trưng cao được đưa đến các bảo tàng trên thế giới.", "Thiết kế tương tự xuất hiện trên lá cờ của Rapa Nui.", "Các hình thức cụ thể bao gồm:\n\n Reimiro, một vòng cổ hoặc vật trang trí ngực có hình lưỡi liềm có hình đầu ở một hoặc cả hai đỉnh.", "Hai Rei Miru tại Bảo tàng Anh có khắc chữ Rongorongo.", "Thiết kế tương tự xuất hiện trên lá cờ của Rapa Nui.", "Moko Miro, một người có đầu thằn lằn.", "Hai Rei Miru tại Bảo tàng Anh có khắc chữ Rongorongo.", "Moko Miro được sử dụng làm dùi cui vì chân tạo thành hình dạng tay cầm.", "Moko Miro, một người có đầu thằn lằn.", "Nếu nó không được cầm bằng tay, các vũ công sẽ đeo nó quanh cổ trong các bữa tiệc.", "Moko Miro được sử dụng làm dùi cui vì chân tạo thành hình dạng tay cầm.", "Moko Miro cũng sẽ được đặt ở ngưỡng cửa để bảo vệ gia đình khỏi bị tổn hại.", "Nếu nó không được cầm bằng tay, các vũ công sẽ đeo nó quanh cổ trong các bữa tiệc.", "Nó sẽ được treo trên mái nhà hoặc đặt dưới đất.", "Moko Miro cũng sẽ được đặt ở ngưỡng cửa để bảo vệ gia đình khỏi bị tổn hại.", "Hình dạng ban đầu có mắt được làm từ vỏ sò màu trắng và con ngươi được làm bằng đá vỏ chai.", "Nó sẽ được treo trên mái nhà hoặc đặt dưới đất.", "Moai kavakava là những hình chạm khắc nam giới và Moai Paepae là những hình chạm khắc nữ giới.", "Hình dạng ban đầu có mắt được làm từ vỏ sò màu trắng và con ngươi được làm bằng đá vỏ chai.", "Những hình người kỳ cục và có độ chi tiết cao này được chạm khắc từ cây Toromiro, tượng trưng cho tổ tiên.", "Moai kavakava là những hình chạm khắc nam giới và Moai Paepae là những hình chạm khắc nữ giới.", "Đôi khi những bức tượng này được sử dụng cho nghi lễ sinh sản.", "Những hình người kỳ cục và có độ chi tiết cao này được chạm khắc từ cây Toromiro, tượng trưng cho tổ tiên.", "Thông thường, chúng được sử dụng để tổ chức lễ thu hoạch; \"Những quả hái đầu tiên được chất thành đống xung quanh họ làm lễ vật\".", "Đôi khi những bức tượng này được sử dụng cho nghi lễ sinh sản.", "Khi các bức tượng không được sử dụng, chúng sẽ được bọc trong vải vỏ cây và cất giữ ở nhà.", "Thông thường, chúng được sử dụng để tổ chức lễ thu hoạch; \"Những quả hái đầu tiên được chất thành đống xung quanh họ làm lễ vật\".", "Đã có một vài lần ghi nhận người dân trên đảo nhặt những hình tượng như búp bê và nhảy cùng chúng.", "Khi các bức tượng không được sử dụng, chúng sẽ được bọc trong vải vỏ cây và cất giữ ở nhà.", "Những hình nhân ban đầu rất hiếm và thường mô tả một hình tượng nam giới với thân hình hốc hác và có chòm râu dê.", "Đã có một vài lần ghi nhận người dân trên đảo nhặt những hình tượng như búp bê và nhảy cùng chúng.", "Xương sườn và đốt sống của các hình nhân lộ ra ngoài và nhiều ví dụ cho thấy có các hình nhân được chạm khắc trên các bộ phận khác nhau của cơ thể nhưng đặc biệt hơn là trên đỉnh đầu.", "Những hình nhân ban đầu rất hiếm và thường mô tả một hình tượng nam giới với thân hình hốc hác và có chòm râu dê.", "Các hình nhân nữ giới hiếm hơn nam giới, mô tả cơ thể phẳng và thường có bàn tay của nữ nằm ngang cơ thể.", "Xương sườn và đốt sống của các hình nhân lộ ra ngoài và nhiều ví dụ cho thấy có các hình nhân được chạm khắc trên các bộ phận khác nhau của cơ thể nhưng đặc biệt hơn là trên đỉnh đầu.", "Những hình nhân này có một số có kích cỡ khá lớn, nhưng chúng được đeo làm vật trang trí quanh cổ của người trong bộ lạc.", "Các hình nhân nữ giới hiếm hơn nam giới, mô tả cơ thể phẳng và thường có bàn tay của nữ nằm ngang cơ thể.", "Càng đeo nhiều hình nhân thì người đó càng quan trọng.", "Những hình nhân này có một số có kích cỡ khá lớn, nhưng chúng được đeo làm vật trang trí quanh cổ của người trong bộ lạc.", "Các hình này có nước bóng sáng bóng được phát triển từ việc cầm và tiếp xúc thường xuyên với da người.", "Càng đeo nhiều hình nhân thì người đó càng quan trọng.", "Ao, một mái chèo nhảy múa lớn\n\nHiện tại\nRapanui tài trợ cho một lễ hội hàng năm mang tên Tapati, được tổ chức từ năm 1975 vào khoảng đầu tháng 2 để tôn vinh văn hóa Rapa Nui.", "Các hình này có nước bóng sáng bóng được phát triển từ việc cầm và tiếp xúc thường xuyên với da người.", "Người dân trên đảo cũng duy trì một đội tuyển bóng đá quốc gia và ba disco ở thị trấn Hanga Roa.", "Ao, một mái chèo nhảy múa lớn\n\nHiện tại\nRapanui tài trợ cho một lễ hội hàng năm mang tên Tapati, được tổ chức từ năm 1975 vào khoảng đầu tháng 2 để tôn vinh văn hóa Rapa Nui.", "Các hoạt động văn hóa khác bao gồm truyền thống âm nhạc kết hợp ảnh hưởng của Nam Mỹ và Polynesia, và chạm khắc gỗ.", "Người dân trên đảo cũng duy trì một đội tuyển bóng đá quốc gia và ba disco ở thị trấn Hanga Roa.", "Chặng Chile của Red Bull Cliff Diving World Series diễn ra trên đảo Rapa Nui.", "Các hoạt động văn hóa khác bao gồm truyền thống âm nhạc kết hợp ảnh hưởng của Nam Mỹ và Polynesia, và chạm khắc gỗ.", "Lễ hội Tapati Rapa Nui (\"lễ hội tuần\" trong ngôn ngữ địa phương) là một lễ hội kéo dài hai tuần hàng năm nhằm tôn vinh văn hóa đảo Phục Sinh.", "Chặng Chile của Red Bull Cliff Diving World Series diễn ra trên đảo Rapa Nui.", "Tapati tập trung vào cuộc cạnh tranh giữa hai gia đình/gia tộc cạnh tranh trong nhiều cuộc thi khác nhau để kiếm điểm.", "Lễ hội Tapati Rapa Nui (\"lễ hội tuần\" trong ngôn ngữ địa phương) là một lễ hội kéo dài hai tuần hàng năm nhằm tôn vinh văn hóa đảo Phục Sinh.", "Đội chiến thắng cho ứng cử viên của họ đăng quang 'nữ vương' của đảo vào năm tiếp theo.", "Tapati tập trung vào cuộc cạnh tranh giữa hai gia đình/gia tộc cạnh tranh trong nhiều cuộc thi khác nhau để kiếm điểm.", "Các cuộc thi là cách để duy trì và tôn vinh các hoạt động văn hóa truyền thống như nấu ăn, làm đồ trang sức, chạm khắc gỗ và chèo thuyền.", "Đội chiến thắng cho ứng cử viên của họ đăng quang 'nữ vương' của đảo vào năm tiếp theo.", "Nhân khẩu\nDân số theo cuộc điều tra dân số năm 2012 là 5.761 (tăng từ 3.791 năm 2002).", "Các cuộc thi là cách để duy trì và tôn vinh các hoạt động văn hóa truyền thống như nấu ăn, làm đồ trang sức, chạm khắc gỗ và chèo thuyền.", "Năm 2002, 60% là người gốc Rapa Nui bản địa, 39% là người người Chile đại lục (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh) là người gốc Âu (chủ yếu là người Tây Ban Nha) hoặc mestizo (hỗn chủng của người châu Âu và người châu Mỹ bản địa Chile), và 1% còn lại là người châu Mỹ bản địa từ Chile lục địa (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh).", "Nhân khẩu\nDân số theo cuộc điều tra dân số năm 2012 là 5.761 (tăng từ 3.791 năm 2002).", ", mật độ dân số trên đảo Phục Sinh là .", "Năm 2002, 60% là người gốc Rapa Nui bản địa, 39% là người người Chile đại lục (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh) là người gốc Âu (chủ yếu là người Tây Ban Nha) hoặc mestizo (hỗn chủng của người châu Âu và người châu Mỹ bản địa Chile), và 1% còn lại là người châu Mỹ bản địa từ Chile lục địa (hoặc hậu duệ của họ sinh ra ở đảo Phục Sinh).", "Dân số năm 1982 là 1.936 người.", ", mật độ dân số trên đảo Phục Sinh là .", "Sự gia tăng dân số trong điều tra dân số gần đây một phần là do sự xuất hiện của người gốc Âu hoặc người lai gốc Âu và da đỏ đến từ lục địa Chile.", "Dân số năm 1982 là 1.936 người.", "Tuy nhiên, hầu hết đều kết hôn với người phối ngẫu Rapa Nui.", "Sự gia tăng dân số trong điều tra dân số gần đây một phần là do sự xuất hiện của người gốc Âu hoặc người lai gốc Âu và da đỏ đến từ lục địa Chile.", "Khoảng 70% dân số là người bản địa.", "Tuy nhiên, hầu hết đều kết hôn với người phối ngẫu Rapa Nui.", "Ước tính dân số tiền châu Âu dao động từ 7–17.000.", "Khoảng 70% dân số là người bản địa.", "Số lượng dân số thấp nhất mọi thời đại của đảo Phục Sinh là 111 người được báo cáo vào năm 1877.", "Ước tính dân số tiền châu Âu dao động từ 7–17.000.", "Trong số 111 người Rapa Nui này, chỉ có 36 người có con cháu, và tất cả người Rapa Nui ngày nay đều tuyên bố có nguồn gốc từ 36 người đó.", "Số lượng dân số thấp nhất mọi thời đại của đảo Phục Sinh là 111 người được báo cáo vào năm 1877.", "Ngôn ngữ truyền thống của đảo Phục Sinh là Rapa Nui, một ngôn ngữ Đông Polynesia, có một số điểm tương đồng với tiếng Hawaii và tiếng Tahiti.", "Trong số 111 người Rapa Nui này, chỉ có 36 người có con cháu, và tất cả người Rapa Nui ngày nay đều tuyên bố có nguồn gốc từ 36 người đó.", "Tuy nhiên, giống như tại lục địa Chile, ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Tây Ban Nha.", "Ngôn ngữ truyền thống của đảo Phục Sinh là Rapa Nui, một ngôn ngữ Đông Polynesia, có một số điểm tương đồng với tiếng Hawaii và tiếng Tahiti.", "Đảo Phục Sinh là lãnh thổ duy nhất tại Polynesia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Tây Ban Nha.", "Tuy nhiên, giống như tại lục địa Chile, ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Tây Ban Nha.", "Có nguồn cho là 2.700 người bản địa Rapa Nui sống trên đảo có kiến thức nhất định về ngôn ngữ truyền thống của họ; tuy nhiên, dữ liệu điều tra dân số không tồn tại về ngôn ngữ chính mà cư dân Đảo Phục Sinh biết và nói, và có những tuyên bố gần đây rằng số lượng người nói thông thạo chỉ khoảng 800 người.", "Đảo Phục Sinh là lãnh thổ duy nhất tại Polynesia có ngôn ngữ chính thức là tiếng Tây Ban Nha.", "Tiếng Rapa Nui bị suy giảm số lượng người nói khi đảo trải qua quá trình Tây Ban Nha hóa, vì đảo này thuộc quyền quản lý của Chile và hiện là nơi sinh sống của một số người Chile lục địa, hầu hết họ chỉ nói tiếng Tây Ban Nha.", "Có nguồn cho là 2.700 người bản địa Rapa Nui sống trên đảo có kiến thức nhất định về ngôn ngữ truyền thống của họ; tuy nhiên, dữ liệu điều tra dân số không tồn tại về ngôn ngữ chính mà cư dân Đảo Phục Sinh biết và nói, và có những tuyên bố gần đây rằng số lượng người nói thông thạo chỉ khoảng 800 người.", "Vì lý do này, hầu hết trẻ em Rapa Nui lớn lên đều nói tiếng Tây Ban Nha và những người học tiếng Rapa Nui sẽ bắt đầu học nó sau này khi lớn hơn.", "Tiếng Rapa Nui bị suy giảm số lượng người nói khi đảo trải qua quá trình Tây Ban Nha hóa, vì đảo này thuộc quyền quản lý của Chile và hiện là nơi sinh sống của một số người Chile lục địa, hầu hết họ chỉ nói tiếng Tây Ban Nha.", "Dù có những nỗ lực nhằm hồi sinh ngôn ngữ này, Ethnologue đã xác định rằng tiếng Rapa Nui hiện là ngôn ngữ bị đe dọa.", "Vì lý do này, hầu hết trẻ em Rapa Nui lớn lên đều nói tiếng Tây Ban Nha và những người học tiếng Rapa Nui sẽ bắt đầu học nó sau này khi lớn hơn.", "Địa danh tếng Rapa Nui bản địa của đảo Phục Sinh vẫn tồn tại và có rất ít sự bổ sung hoặc thay thế bằng tiếng Tây Ban Nha, thực tế này đóng góp một phần giúp ngôn ngữ Rapa Nui tồn tại.", "Dù có những nỗ lực nhằm hồi sinh ngôn ngữ này, Ethnologue đã xác định rằng tiếng Rapa Nui hiện là ngôn ngữ bị đe dọa.", "Chính phủ\nĐảo Phục Sinh chia sẻ với quần đảo Juan Fernández tình trạng hiến pháp là \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile, được cấp vào năm 2007.", "Địa danh tếng Rapa Nui bản địa của đảo Phục Sinh vẫn tồn tại và có rất ít sự bổ sung hoặc thay thế bằng tiếng Tây Ban Nha, thực tế này đóng góp một phần giúp ngôn ngữ Rapa Nui tồn tại.", "Tính đến năm 2011, một hiến chương đặc biệt cho hòn đảo này đang được thảo luận tại Quốc hội Chile.", "Chính phủ\nĐảo Phục Sinh chia sẻ với quần đảo Juan Fernández tình trạng hiến pháp là \"lãnh thổ đặc biệt\" của Chile, được cấp vào năm 2007.", "Về mặt hành chính, đảo này là một tỉnh (tỉnh Isla de Pascua) của vùng Valparaíso và có một xã duy nhất (comuna) (Isla de Pascua).", "Tính đến năm 2011, một hiến chương đặc biệt cho hòn đảo này đang được thảo luận tại Quốc hội Chile.", "Cả tỉnh và xã đều được gọi là Isla de Pascua và bao gồm toàn bộ đảo này cũng như các đảo nhỏ và đá xung quanh, cộng với Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông.", "Về mặt hành chính, đảo này là một tỉnh (tỉnh Isla de Pascua) của vùng Valparaíso và có một xã duy nhất (comuna) (Isla de Pascua).", "Thống đốc tỉnh do Tổng thống Chile bổ nhiệm.", "Cả tỉnh và xã đều được gọi là Isla de Pascua và bao gồm toàn bộ đảo này cũng như các đảo nhỏ và đá xung quanh, cộng với Isla Salas y Gómez nằm cách về phía đông.", "Chính quyền địa phương đặt tại Hanga Roa, do thị trưởng lãnh đạo và một hội đồng tự quản gồm sáu thành viên, tất cả đều được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm.", "Thống đốc tỉnh do Tổng thống Chile bổ nhiệm.", "Vào tháng 8 năm 2018, luật cấm người không cư trú trên đảo ở lại đảo quá 30 ngày có hiệu lực.", "Chính quyền địa phương đặt tại Hanga Roa, do thị trưởng lãnh đạo và một hội đồng tự quản gồm sáu thành viên, tất cả đều được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm.", "Kể từ năm 1966, mức án các vụ án hiếp dâm, lạm dụng tình dục và tội phạm tài sản ở đảo Phục Sinh thấp hơn so với các tội tương ứng ở lục địa Chile.", "Vào tháng 8 năm 2018, luật cấm người không cư trú trên đảo ở lại đảo quá 30 ngày có hiệu lực.", "Luật này đã bị bãi bỏ vào năm 2021 do một sắc lệnh của Tòa án Hiến pháp.", "Kể từ năm 1966, mức án các vụ án hiếp dâm, lạm dụng tình dục và tội phạm tài sản ở đảo Phục Sinh thấp hơn so với các tội tương ứng ở lục địa Chile.", "Notable people\n\n Laura Alarcón Rapu, governor (since 2018)\n Tiare Aguilera Hey, member of the Chilean Constitutional Convention (since 2021)\n Felipe González de Ahedo (1714–1802), a Spanish navigator and cartographer; annexed Easter Island in 1770.", "Luật này đã bị bãi bỏ vào năm 2021 do một sắc lệnh của Tòa án Hiến pháp.", "Angata ( 1853–1914), native catechist and prophetess who led a 1914 rebellion\n Thomas Barthel (1923–1997) a German ethnologist and epigrapher\n Carmen Cardinali (born 1944) a Rapa Nui Chilean professor, governor of Easter Island, 2010-2014.", "Notable people\n\n Laura Alarcón Rapu, governor (since 2018)\n Tiare Aguilera Hey, member of the Chilean Constitutional Convention (since 2021)\n Felipe González de Ahedo (1714–1802), a Spanish navigator and cartographer; annexed Easter Island in 1770.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier (1834–1876) a French mariner, removed many of the Rapa Nui people and turned the island into a sheep ranch.", "Angata ( 1853–1914), native catechist and prophetess who led a 1914 rebellion\n Thomas Barthel (1923–1997) a German ethnologist and epigrapher\n Carmen Cardinali (born 1944) a Rapa Nui Chilean professor, governor of Easter Island, 2010-2014.", "Sebastian Englert (1888–1969), missionary and ethnologist\n Eugène Eyraud (1820–1868), missionary\n Thor Heyerdahl (1914–2002), a Norwegian adventurer and ethnographer\n Melania Hotu (born 1959), governor (2006–2010, 2015–2018)\n Marta Hotus Tuki (born 1969), governor (2014–2015)\n Riro Kāinga (died 1898 or 1899), last person to hold title of king and rule before Chilean consolidation\n Kings of Easter Island\n Hotu Matuꞌa, island founder\n William Mulloy (1917–1978), an American anthropologist and archaeologist\n Nga'ara (died 1859), one of the last 'ariki\n Jacobo Hey Paoa, first Rapa Nui male to earn a law degree and become an attorney\n Pedro Edmunds Paoa (born 1961), mayor and former governor\n Juan Edmunds Rapahango (1923–2012), former mayor\n Hippolyte Roussel (1824–1898), a French priest and missionary\n Katherine Routledge (1866–1935), an English archaeologist and anthropologist\n Alexander Ariʻipaea Salmon (1855–1914) English-Jewish-Tahitian de facto ruler of Easter Island, 1878-1888.", "Jean-Baptiste Dutrou-Bornier (1834–1876) a French mariner, removed many of the Rapa Nui people and turned the island into a sheep ranch.", "Mahani Teave (born 1983), a Chilean American classical pianist\n Atamu Tekena ( 1850–1892), missionary installed King who ceded island to Chile\n José Fati Tepano, first Rapa Nui male to serve as a titular judge upon completing training in Chile\n Juan Tepano (1867–1947), indigenous leader and cultural informant\n Valentino Riroroko Tuki (1932–2017) last claimant to the Rapa Nui throne\n Lynn Rapu Tuki (born 1969), head-teacher, promotes the arts and traditions of the Rapa Nui People.", "Sebastian Englert (1888–1969), missionary and ethnologist\n Eugène Eyraud (1820–1868), missionary\n Thor Heyerdahl (1914–2002), a Norwegian adventurer and ethnographer\n Melania Hotu (born 1959), governor (2006–2010, 2015–2018)\n Marta Hotus Tuki (born 1969), governor (2014–2015)\n Riro Kāinga (died 1898 or 1899), last person to hold title of king and rule before Chilean consolidation\n Kings of Easter Island\n Hotu Matuꞌa, island founder\n William Mulloy (1917–1978), an American anthropologist and archaeologist\n Nga'ara (died 1859), one of the last 'ariki\n Jacobo Hey Paoa, first Rapa Nui male to earn a law degree and become an attorney\n Pedro Edmunds Paoa (born 1961), mayor and former governor\n Juan Edmunds Rapahango (1923–2012), former mayor\n Hippolyte Roussel (1824–1898), a French priest and missionary\n Katherine Routledge (1866–1935), an English archaeologist and anthropologist\n Alexander Ariʻipaea Salmon (1855–1914) English-Jewish-Tahitian de facto ruler of Easter Island, 1878-1888.", "Luz Zasso Paoa a Rapa Nui politician, mayor of Easter Island, 2008-2012.", "Mahani Teave (born 1983), a Chilean American classical pianist\n Atamu Tekena ( 1850–1892), missionary installed King who ceded island to Chile\n José Fati Tepano, first Rapa Nui male to serve as a titular judge upon completing training in Chile\n Juan Tepano (1867–1947), indigenous leader and cultural informant\n Valentino Riroroko Tuki (1932–2017) last claimant to the Rapa Nui throne\n Lynn Rapu Tuki (born 1969), head-teacher, promotes the arts and traditions of the Rapa Nui People.", "Giao thông\nĐảo Phục Sinh có sân bay quốc tế Mataveri, với dịch vụ hàng không (hiện kà Boeing 787s) từ hãng LATAM Chile, và theo mùa có các hãng con như LATAM Perú.", "Luz Zasso Paoa a Rapa Nui politician, mayor of Easter Island, 2008-2012.", "Hình ảnh\n\nSee also\n\n List of largest monoliths\n Lists of islands\n North Sentinel Island\n Omphalos\n Podesta\n\nTham khảo\n\nThư mục\n\nĐọc thêm \n \n \n \n \n \n \n \n \n \n in Internet Archive\n\nLiên kết ngoài\n\n \n Terevaka Archaeological Outreach (TAO) – Non-profit Educational Outreach & Cultural Awareness on Easter Island\n Easter Island – The Statues and Rock Art of Rapa Nui – Bradshaw Foundation / Dr Georgia Lee\n Chile Cultural Society – Easter Island\n Rapa Nui Digital Media Archive – Creative Commons – licensed photos, laser scans, panoramas, focused in the area around Rano Raraku and Ahu Te Pito Kura with data from an Autodesk/CyArk research partnership\n Mystery of Easter Island – PBS Nova program\n Current Archaeology's comprehensive description of island and discussion of dating controversies \n Books and Texts about Easter Island from the Internet Archive\n History of Easter Island illustrated by stamps\n \n\nĐảo Phục Sinh\nĐịa điểm khảo cổ ở Chile\nVùng sinh thái Chile\nĐịa lý Polynesia\nCác đảo ở châu Đại Dương\nĐảo vùng Valparaíso\nĐảo núi lửa\nEastern Indo-Pacific\nVùng sinh thái biển\nVùng sinh thái châu Đại Dương\nĐảo Chile", "Giao thông\nĐảo Phục Sinh có sân bay quốc tế Mataveri, với dịch vụ hàng không (hiện kà Boeing 787s) từ hãng LATAM Chile, và theo mùa có các hãng con như LATAM Perú." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Thái tử (chữ Hán: 太子), đầy đủ là Hoàng thái tử (皇太子) hay Vương thái tử (王太子), là danh vị dành cho Trữ quân kế thừa cho một vị Vua trong các quốc gia thuộc vùng văn hóa chữ Hán.", "Vào thời kì Tiên Tần và sau đó là suốt thời kỳ nhà Hán, danh xưng \"Thái tử\" cũng dùng để gọi người kế vị của các Chư hầu mang tước Vương.", "Vào thời kì Tiên Tần và sau đó là suốt thời kỳ nhà Hán, danh xưng \"Thái tử\" cũng dùng để gọi người kế vị của các Chư hầu mang tước Vương.", "Trong hầu hết trường hợp trong thế giới chữ Hán, người được chọn kế vị đều là nam giới đồng thời cũng thường là con trai trưởng của đương kim Hoàng đế.", "Trong hầu hết trường hợp trong thế giới chữ Hán, người được chọn kế vị đều là nam giới đồng thời cũng thường là con trai trưởng của đương kim Hoàng đế.", "Đối với các chư hầu, những bộ phận lãnh thổ hoặc những quốc gia mà người cai trị xưng tước Vương, trước thời kỳ nhà Tào Ngụy vẫn duy trì khái niệm \"Thái tử\" dành cho người thừa kế của mình.", "Đối với các chư hầu, những bộ phận lãnh thổ hoặc những quốc gia mà người cai trị xưng tước Vương, trước thời kỳ nhà Tào Ngụy vẫn duy trì khái niệm \"Thái tử\" dành cho người thừa kế của mình.", "Tuy nhiên kể từ thời kỳ này, liền đã có lệ đặt người nối ngôi cho tước Vương đều gọi là Vương thế tử.", "Tuy nhiên kể từ thời kỳ này, liền đã có lệ đặt người nối ngôi cho tước Vương đều gọi là Vương thế tử.", "Từ nguyên \nNguyên chữ 「Thái; 太」 trong danh hiệu mang nghĩa là \"người con lớn nhất\".", "Từ nguyên \nNguyên chữ 「Thái; 太」 trong danh hiệu mang nghĩa là \"người con lớn nhất\".", "Vào thời Tiên Tần, Trữ quân của nhà Chu hay các chư hầu lớn như nước Sở cũng đều xưng là Thái tử, biểu thị khác với các Vương tử khác và là người sẽ thừa kế trong tương lai.", "Vào thời Tiên Tần, Trữ quân của nhà Chu hay các chư hầu lớn như nước Sở cũng đều xưng là Thái tử, biểu thị khác với các Vương tử khác và là người sẽ thừa kế trong tương lai.", "Khi nhà Hán thành lập, Trữ quân thừa kế Hoàng đế sẽ là [Hoàng thái tử], còn Trữ quân của các Chư hầu mang tước Vương được gọi là [Vương thái tử], còn những người thừa kế của các Chư hầu mang tước Công trở xuống được gọi là Thế tử.", "Khi nhà Hán thành lập, Trữ quân thừa kế Hoàng đế sẽ là [Hoàng thái tử], còn Trữ quân của các Chư hầu mang tước Vương được gọi là [Vương thái tử], còn những người thừa kế của các Chư hầu mang tước Công trở xuống được gọi là Thế tử.", "Điều này kéo dài ít nhất đến tận Đông Hán.", "Điều này kéo dài ít nhất đến tận Đông Hán.", "Tuy nhiên, do tiếp tục sử dụng \"Thái tử\" để chỉ người kế nhiệm tước Vương sẽ bị nhầm lẫn với Hoàng thái tử kế nhiệm Hoàng đế, vào thời điểm nhà Tào Ngụy phong tước \"Tấn vương\" cho họ Tư Mã, liền sửa người thừa kế từ \"Thái tử\" thành Thế tử, tức [Vương thế tử].", "Tuy nhiên, do tiếp tục sử dụng \"Thái tử\" để chỉ người kế nhiệm tước Vương sẽ bị nhầm lẫn với Hoàng thái tử kế nhiệm Hoàng đế, vào thời điểm nhà Tào Ngụy phong tước \"Tấn vương\" cho họ Tư Mã, liền sửa người thừa kế từ \"Thái tử\" thành Thế tử, tức [Vương thế tử].", "Từ đó về sau, các Trữ quân của Chư hầu mang tước Vương trở xuống thường được gọi là \"Thế tử\", mà \"Thái tử\" trở thành một tước hiệu riêng biệt để chỉ Trữ quân của tước hiệu Hoàng đế.", "Từ đó về sau, các Trữ quân của Chư hầu mang tước Vương trở xuống thường được gọi là \"Thế tử\", mà \"Thái tử\" trở thành một tước hiệu riêng biệt để chỉ Trữ quân của tước hiệu Hoàng đế.", "Vị trí trong Hoàng gia \nVì là người sẽ kế vị, khác biệt với các Hoàng tử hay Vương tử được mở phủ riêng ngoài cung, nơi ở của Thái tử được đặt ở phía Đông của cung thành nên thường được gọi là Đông cung (東宮), vì lý do này mà ngai vị Thái tử ở Đông Á còn được gọi là 「Đông cung Thái tử」.", "Vị trí trong Hoàng gia \nVì là người sẽ kế vị, khác biệt với các Hoàng tử hay Vương tử được mở phủ riêng ngoài cung, nơi ở của Thái tử được đặt ở phía Đông của cung thành nên thường được gọi là Đông cung (東宮), vì lý do này mà ngai vị Thái tử ở Đông Á còn được gọi là 「Đông cung Thái tử」.", "Do là cung điện của \"Trữ quân\", nên đôi khi cũng gọi là Trữ cung (儲宮).", "Do là cung điện của \"Trữ quân\", nên đôi khi cũng gọi là Trữ cung (儲宮).", "Ở thuyết ngũ hành, hướng Đông thuộc hệ Mộc, màu \"Thanh\", xét Tứ quý thì thuộc mùa xuân, nên \"Đông cung\" đôi khi cũng được gọi một cách né tránh là Thanh cung (青宮) hay Xuân cung (春宮).", "Ở thuyết ngũ hành, hướng Đông thuộc hệ Mộc, màu \"Thanh\", xét Tứ quý thì thuộc mùa xuân, nên \"Đông cung\" đôi khi cũng được gọi một cách né tránh là Thanh cung (青宮) hay Xuân cung (春宮).", "Dần về sau, cách gọi Đông cung, Trữ cung, Thanh cung hoặc Xuân cung đa phần chỉ mang ý nghĩa tượng trưng như Tiềm để.", "Dần về sau, cách gọi Đông cung, Trữ cung, Thanh cung hoặc Xuân cung đa phần chỉ mang ý nghĩa tượng trưng như Tiềm để.", "Địa vị của Thái tử vào thời xưa có thể tạo thành một chính thể quyền lực tương tự với Vua chúa, do trong Đông cung cũng có các chức quan hầu việc tương tự hệ thống quan viên ở triều đình và đã được thu nhỏ lại.", "Địa vị của Thái tử vào thời xưa có thể tạo thành một chính thể quyền lực tương tự với Vua chúa, do trong Đông cung cũng có các chức quan hầu việc tương tự hệ thống quan viên ở triều đình và đã được thu nhỏ lại.", "Các quan viên chủ yếu nhận nhiệm vụ về giáo dục Thái tử, nên thực tế không có quyền hạn đáng kể, nhưng nếu Thái tử kế vị thì những quan viên này sẽ là những người hàng đầu được bổ nhiệm các vị trí trọng yếu trong hệ thống chính trị.", "Các quan viên chủ yếu nhận nhiệm vụ về giáo dục Thái tử, nên thực tế không có quyền hạn đáng kể, nhưng nếu Thái tử kế vị thì những quan viên này sẽ là những người hàng đầu được bổ nhiệm các vị trí trọng yếu trong hệ thống chính trị.", "Ngoài ra, trong Đông cung cũng có các hoạn quan, nữ quan,... theo mô hình thu nhỏ của hoàng cung mà bố trí, phục vụ sinh hoạt của Thái tử và gia quyến.", "Ngoài ra, trong Đông cung cũng có các hoạn quan, nữ quan,... theo mô hình thu nhỏ của hoàng cung mà bố trí, phục vụ sinh hoạt của Thái tử và gia quyến.", "Vì là người sẽ kế vị nên mũ áo, lễ nghi của Thái tử cũng khác biệt với các Hoàng tử / Vương tử khác và thường là có chế độ một cách giản lược nếu so với Vua chúa.", "Vì là người sẽ kế vị nên mũ áo, lễ nghi của Thái tử cũng khác biệt với các Hoàng tử / Vương tử khác và thường là có chế độ một cách giản lược nếu so với Vua chúa.", "Trong lịch sử Nhật Bản cũng thiết lập Thái tử, do các vị vua Nhật Bản tự xưng Thiên hoàng, ngang hàng với Hoàng đế.", "Trong lịch sử Nhật Bản cũng thiết lập Thái tử, do các vị vua Nhật Bản tự xưng Thiên hoàng, ngang hàng với Hoàng đế.", "Địa vị của các Thái tử tại Nhật Bản cũng rất cao quý, do là người sẽ trở thành Thiên hoàng trong tương lai.", "Địa vị của các Thái tử tại Nhật Bản cũng rất cao quý, do là người sẽ trở thành Thiên hoàng trong tương lai.", "Nơi ở của Thái tử được gọi là Đông cung Ngự sở (東宮御所; とうぐうごしょTōgū Gosho), hay cũng gọi là Xuân cung (はるのみや; Haru no Miya) do ảnh thưởng của thuyết Ngũ hành tương tự Trung Quốc.", "Nơi ở của Thái tử được gọi là Đông cung Ngự sở (東宮御所; とうぐうごしょTōgū Gosho), hay cũng gọi là Xuân cung (はるのみや; Haru no Miya) do ảnh thưởng của thuyết Ngũ hành tương tự Trung Quốc.", "Do tình hình biến động của lịch sử, thực tế trong các thời đại trước Thời Minh Trị thì pháp độ thừa kế của \"Đông cung\" rất không rõ ràng, chỉ cần có thế lực đưa lên thì bất cứ Hoàng tử nào cũng có thể trở thành Thiên hoàng.", "Do tình hình biến động của lịch sử, thực tế trong các thời đại trước Thời Minh Trị thì pháp độ thừa kế của \"Đông cung\" rất không rõ ràng, chỉ cần có thế lực đưa lên thì bất cứ Hoàng tử nào cũng có thể trở thành Thiên hoàng.", "Sau Duy Tân Minh Trị, trật tự hoàng thất Nhật Bản ổn định, quy định về quyền thừa kế xác định chỉ dành cho Đích trưởng tử của Thiên hoàng, là đứa con trai lớn chính thống nhất.", "Sau Duy Tân Minh Trị, trật tự hoàng thất Nhật Bản ổn định, quy định về quyền thừa kế xác định chỉ dành cho Đích trưởng tử của Thiên hoàng, là đứa con trai lớn chính thống nhất.", "Do đặc thù trong cách đặt tên, cách gọi Thái tử ở Nhật Bản không tương đồng lắm với Trung Quốc và Việt Nam.", "Do đặc thù trong cách đặt tên, cách gọi Thái tử ở Nhật Bản không tương đồng lắm với Trung Quốc và Việt Nam.", "Theo thông lệ, bất kỳ Hoàng tử Nhật Bản nào cũng sẽ có tên kiểu 「\"Mỗ mỗ Thân vương\"」 khi trưởng thành, dù có là Hoàng thái tử thì cũng chỉ thêm chữ \"Hoàng thái tử\" trước phong hiệu mà thôi.", "Theo thông lệ, bất kỳ Hoàng tử Nhật Bản nào cũng sẽ có tên kiểu 「\"Mỗ mỗ Thân vương\"」 khi trưởng thành, dù có là Hoàng thái tử thì cũng chỉ thêm chữ \"Hoàng thái tử\" trước phong hiệu mà thôi.", "Như Thiên hoàng Naruhito trong thời gian còn là Trữ quân của cha ông, Thiên hoàng Akihito, ông được gọi theo Kanji là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương (皇太子徳仁親王), còn Thái tử phi là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương phi (皇太子徳仁親王妃).", "Như Thiên hoàng Naruhito trong thời gian còn là Trữ quân của cha ông, Thiên hoàng Akihito, ông được gọi theo Kanji là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương (皇太子徳仁親王), còn Thái tử phi là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương phi (皇太子徳仁親王妃).", "Thời nhà Đinh, Hoàng thái tử lần đầu được lập là khi Đinh Tiên Hoàng lập con trai thứ là Đinh Hạng Lang, đây cũng là lần đầu tiên mà danh xưng \"Hoàng thái tử\" được đề cập trong lịch sử Việt Nam.", "Thời nhà Đinh, Hoàng thái tử lần đầu được lập là khi Đinh Tiên Hoàng lập con trai thứ là Đinh Hạng Lang, đây cũng là lần đầu tiên mà danh xưng \"Hoàng thái tử\" được đề cập trong lịch sử Việt Nam.", "So với Trung Quốc, vị trí của các Thái tử vẫn tối cao như vậy, đặc biệt là thời nhà Trần có quy chế nghiêm cẩn, Lê Phụ Trần từng giữ chức \"Trữ Cung giáo thụ\", có trách nhiệm dạy dỗ cho Trần Nhân Tông khi ông còn là Thái tử.", "So với Trung Quốc, vị trí của các Thái tử vẫn tối cao như vậy, đặc biệt là thời nhà Trần có quy chế nghiêm cẩn, Lê Phụ Trần từng giữ chức \"Trữ Cung giáo thụ\", có trách nhiệm dạy dỗ cho Trần Nhân Tông khi ông còn là Thái tử.", "Có thể thấy, Hoàng thái tử ở Việt Nam cũng như vậy rất được coi trọng.", "Có thể thấy, Hoàng thái tử ở Việt Nam cũng như vậy rất được coi trọng.", "Triều đại nhà Lý có đặc điểm tuy đã chọn Hoàng thái tử, nhưng vẫn dùng tước Vương để gọi, như Lý Thái Tông từng là \"Khai Thiên vương\"; Lý Thái Tông là \"Khai Hoàng vương\"; Lý Long Xưởng là \"Hiển Trung vương\",... Thực sự bọn họ ngay từ đầu chỉ là ngầm chọn lựa chưa công bố, dùng tước Vương phong trước, hay tục nhà Lý là dùng tước Vương gọi Thái tử, cho đến nay vẫn còn chưa rõ ràng.", "Triều đại nhà Lý có đặc điểm tuy đã chọn Hoàng thái tử, nhưng vẫn dùng tước Vương để gọi, như Lý Thái Tông từng là \"Khai Thiên vương\"; Lý Thái Tông là \"Khai Hoàng vương\"; Lý Long Xưởng là \"Hiển Trung vương\",... Thực sự bọn họ ngay từ đầu chỉ là ngầm chọn lựa chưa công bố, dùng tước Vương phong trước, hay tục nhà Lý là dùng tước Vương gọi Thái tử, cho đến nay vẫn còn chưa rõ ràng.", "Bên cạnh đó, Đại Việt sử ký toàn thư đã thuật lại lời bàn rất mâu thuẫn của Lê Văn Hưu như sau:「\"Nhà Lý phong cho các con mẹ đích đều làm Vương, các con mẹ thứ đều làm Hoàng tử mà không đặt ngôi Hoàng thái tử.", "Bên cạnh đó, Đại Việt sử ký toàn thư đã thuật lại lời bàn rất mâu thuẫn của Lê Văn Hưu như sau:「\"Nhà Lý phong cho các con mẹ đích đều làm Vương, các con mẹ thứ đều làm Hoàng tử mà không đặt ngôi Hoàng thái tử.", "Đến khi nào vua ốm nặng mới chọn một người trong các con cho vào để nối nghiệp lớn.", "Đến khi nào vua ốm nặng mới chọn một người trong các con cho vào để nối nghiệp lớn.", "Truyền dần thành tục, không biết là ý thế nào\"」.", "Truyền dần thành tục, không biết là ý thế nào\"」.", "Dựa theo việc này, có thể các Hoàng thái tử được định sẵn chỉ là trong mật chỉ, dùng tước Vương phong trước, khi Hoàng đế lâm chung mới công bố mà thôi.", "Dựa theo việc này, có thể các Hoàng thái tử được định sẵn chỉ là trong mật chỉ, dùng tước Vương phong trước, khi Hoàng đế lâm chung mới công bố mà thôi.", "Điều này có phần tương tự thể chế Bí mật lập Trữ mà nhà Thanh sử dụng.", "Điều này có phần tương tự thể chế Bí mật lập Trữ mà nhà Thanh sử dụng.", "Tuy vậy, các vị như Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông cùng Lý Huệ Tông được ghi lại đều phong làm Thái tử mà không có tước Vương, nên tình hình vẫn còn khá mâu thuẫn.", "Tuy vậy, các vị như Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông cùng Lý Huệ Tông được ghi lại đều phong làm Thái tử mà không có tước Vương, nên tình hình vẫn còn khá mâu thuẫn.", "Văn hóa đại chúng Việt Nam hiện đại có lưu truyền một thuyết gọi là \"Tứ bất lập\" của nhà Nguyễn, bao gồm:「\"Không lập Hoàng hậu, không lập Tể tướng, không lấy đỗ Trạng nguyên và không lập Thái tử\"」.", "Văn hóa đại chúng Việt Nam hiện đại có lưu truyền một thuyết gọi là \"Tứ bất lập\" của nhà Nguyễn, bao gồm:「\"Không lập Hoàng hậu, không lập Tể tướng, không lấy đỗ Trạng nguyên và không lập Thái tử\"」.", "Hiện tại chưa rõ xuất phát chân chính của thuyết này, tuy nhiên đây là thuyết vô căn cứ vì thực tế, nhà Nguyễn có quy định rất rõ về việc lập Hoàng hậu lẫn việc lập Thái tử.", "Hiện tại chưa rõ xuất phát chân chính của thuyết này, tuy nhiên đây là thuyết vô căn cứ vì thực tế, nhà Nguyễn có quy định rất rõ về việc lập Hoàng hậu lẫn việc lập Thái tử.", "Dẫn chứng rất cụ thể đó là: \n Năm 1815, Vua Gia Long quyết định lập Nguyễn Phúc Đảm làm Hoàng thái tử.", "Dẫn chứng rất cụ thể đó là: \n Năm 1815, Vua Gia Long quyết định lập Nguyễn Phúc Đảm làm Hoàng thái tử.", "Năm 1922, Hoàng trưởng tử Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy được Vua Khải Định sắc lập làm Hoàng thái tử.", "Năm 1922, Hoàng trưởng tử Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy được Vua Khải Định sắc lập làm Hoàng thái tử.", "Năm 1939, Hoàng đích trưởng tử Nguyễn Phúc Bảo Long được Vua Bảo Đại lập làm Hoàng thái tử.", "Năm 1939, Hoàng đích trưởng tử Nguyễn Phúc Bảo Long được Vua Bảo Đại lập làm Hoàng thái tử.", "Những trường hợp trên đều là cho thấy nhà Nguyễn không hề kị việc lập Thái tử.", "Những trường hợp trên đều là cho thấy nhà Nguyễn không hề kị việc lập Thái tử.", "Nguyên nhân dẫn đến việc chậm lập Thái tử ở các triều trước đó, có thể suy ra ở ba yếu tố chính: Ảnh hưởng tình hình chính trị (công bố người kế vị trong di chiếu, để tránh việc tranh giành), chưa có người thích hợp và cuối cùng một phần lớn là do vấn đề kinh tế vì các buổi lễ tấn phong diễn ra rất tốn kém.", "Nguyên nhân dẫn đến việc chậm lập Thái tử ở các triều trước đó, có thể suy ra ở ba yếu tố chính: Ảnh hưởng tình hình chính trị (công bố người kế vị trong di chiếu, để tránh việc tranh giành), chưa có người thích hợp và cuối cùng một phần lớn là do vấn đề kinh tế vì các buổi lễ tấn phong diễn ra rất tốn kém.", "Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, sách để tấn lập Hoàng thái tử làm bằng vàng; có 5 tờ; 2 tờ trước và sau đều khắc hình rồng mây; 3 tờ giữa là khắc sách văn, dài 5 tấc 6 phân 6 ly, ngang 3 tấc 2 phân 4 ly, dày 2 ly.", "Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, sách để tấn lập Hoàng thái tử làm bằng vàng; có 5 tờ; 2 tờ trước và sau đều khắc hình rồng mây; 3 tờ giữa là khắc sách văn, dài 5 tấc 6 phân 6 ly, ngang 3 tấc 2 phân 4 ly, dày 2 ly.", "Hộp đựng sách bằng bạc chạm mây rồng, rồi lại đựng trong 1 hộp gỗ sơn son.", "Hộp đựng sách bằng bạc chạm mây rồng, rồi lại đựng trong 1 hộp gỗ sơn son.", "Bảo ấn bằng vàng, vuông 2 tấc 4 phân 3 ly, dày 3 phân 2 ly, núm hình rồng phủ phục.", "Bảo ấn bằng vàng, vuông 2 tấc 4 phân 3 ly, dày 3 phân 2 ly, núm hình rồng phủ phục.", "Khắc 5 chữ \"Hoàng thái tử chi bảo\", hộp đựng gỗ sơn son, bằng đồng.", "Khắc 5 chữ \"Hoàng thái tử chi bảo\", hộp đựng gỗ sơn son, bằng đồng.", "Có thêm 1 ấn tín bằng bạc khắc chữ \"Thị tín\", vuông 6 phân 7 ly, dày 3 phân, núm rồng phủ phục.", "Có thêm 1 ấn tín bằng bạc khắc chữ \"Thị tín\", vuông 6 phân 7 ly, dày 3 phân, núm rồng phủ phục.", "Các Thái tử nổi tiếng \nThái tử Trung Quốc\n Tần Nhị Thế Doanh Hồ Hợi, Hoàng đế thứ hai của nhà Tần.", "Các Thái tử nổi tiếng \nThái tử Trung Quốc\n Tần Nhị Thế Doanh Hồ Hợi, Hoàng đế thứ hai của nhà Tần.", "Vị Hoàng thái tử đầu tiên trong lịch sử Đông Á.", "Vị Hoàng thái tử đầu tiên trong lịch sử Đông Á.", "Lệ Thái tử Lưu Cứ, đích trưởng tử của Hán Vũ Đế Lưu Triệt, bị chết trong biến loạn cung đình.", "Lệ Thái tử Lưu Cứ, đích trưởng tử của Hán Vũ Đế Lưu Triệt, bị chết trong biến loạn cung đình.", "Đông Hải Cung vương Lưu Cương, đích trưởng tử của Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú, tự nhường lại ngôi Hoàng thái tử cho em trai là Hán Minh Đế Lưu Trang.", "Đông Hải Cung vương Lưu Cương, đích trưởng tử của Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú, tự nhường lại ngôi Hoàng thái tử cho em trai là Hán Minh Đế Lưu Trang.", "Mẫn Hoài Thái tử Tư Mã Duật, trưởng tử của Tấn Huệ Đế Tư Mã Trung.", "Mẫn Hoài Thái tử Tư Mã Duật, trưởng tử của Tấn Huệ Đế Tư Mã Trung.", "Cái chết của ông đã châm ngòi cho loạn bát vương đầu thời nhà Tấn.", "Cái chết của ông đã châm ngòi cho loạn bát vương đầu thời nhà Tấn.", "Ẩn Thái tử Lý Kiến Thành, đích trưởng tử của Đường Cao Tổ Lý Uyên.", "Ẩn Thái tử Lý Kiến Thành, đích trưởng tử của Đường Cao Tổ Lý Uyên.", "Bị giết trong Sự biến Huyền Vũ môn.", "Bị giết trong Sự biến Huyền Vũ môn.", "Thường Sơn Mẫn vương Lý Thừa Càn, đích trưởng tử của Đường Thái Tông Lý Thế Dân.", "Thường Sơn Mẫn vương Lý Thừa Càn, đích trưởng tử của Đường Thái Tông Lý Thế Dân.", "Đường Nghĩa Tông Lý Hoằng, đích trưởng tử của Đường Cao Tông Lý Trị.", "Đường Nghĩa Tông Lý Hoằng, đích trưởng tử của Đường Cao Tông Lý Trị.", "Ý Văn Thái tử Chu Tiêu, đích trưởng tử của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, cha ruột của Minh Huệ Đế Chu Doãn Văn.", "Ý Văn Thái tử Chu Tiêu, đích trưởng tử của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, cha ruột của Minh Huệ Đế Chu Doãn Văn.", "Lý Mật Thân vương Dận Nhưng, đích tử của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế, hai lần bị phế và hai lần phục vị.", "Lý Mật Thân vương Dận Nhưng, đích tử của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế, hai lần bị phế và hai lần phục vị.", "Là vị Hoàng thái tử nổi tiếng nhất nhà Thanh.", "Là vị Hoàng thái tử nổi tiếng nhất nhà Thanh.", "Thái tử Việt Nam\n Đinh Hạng Lang, thứ tử của Đinh Tiên Hoàng, bị anh trai Nam Việt vương Đinh Liễn giết hại.", "Thái tử Việt Nam\n Đinh Hạng Lang, thứ tử của Đinh Tiên Hoàng, bị anh trai Nam Việt vương Đinh Liễn giết hại.", "Lê Long Thâu, trưởng tử của Lê Đại Hành.", "Lê Long Thâu, trưởng tử của Lê Đại Hành.", "Lê Trung Tông, thứ tử của Lê Đại Hành, lên ngôi 3 ngày thì bị em trai là Lê Long Đĩnh giết hại.", "Lê Trung Tông, thứ tử của Lê Đại Hành, lên ngôi 3 ngày thì bị em trai là Lê Long Đĩnh giết hại.", "Lý Long Xưởng, trưởng tử của Lý Anh Tông, do tội thông dâm cung phi mà bị phế truất.", "Lý Long Xưởng, trưởng tử của Lý Anh Tông, do tội thông dâm cung phi mà bị phế truất.", "Lý Chiêu Hoàng, thái tử duy nhất là công chúa, lên ngôi được một năm sau đó bị ép nhường ngôi cho chồng là Trần Thái Tông.", "Lý Chiêu Hoàng, thái tử duy nhất là công chúa, lên ngôi được một năm sau đó bị ép nhường ngôi cho chồng là Trần Thái Tông.", "Trần Trịnh, đích trưởng tử của Trần Thái Tông, qua đời ngay sau khi sinh ra.", "Trần Trịnh, đích trưởng tử của Trần Thái Tông, qua đời ngay sau khi sinh ra.", "Lê Nghi Dân, trưởng tử của Lê Thái Tông, được lập làm Hoàng thái tử nhưng bị phế truất, sau làm binh biến giết chết em trai là Lê Nhân Tông để đoạt ngôi.", "Lê Nghi Dân, trưởng tử của Lê Thái Tông, được lập làm Hoàng thái tử nhưng bị phế truất, sau làm binh biến giết chết em trai là Lê Nhân Tông để đoạt ngôi.", "Lê Duy Vĩ, trưởng tử của Lê Hiển Tông, bị Trịnh Sâm bức hại.", "Lê Duy Vĩ, trưởng tử của Lê Hiển Tông, bị Trịnh Sâm bức hại.", "Cha ruột của Lê Chiêu Thống.", "Cha ruột của Lê Chiêu Thống.", "Nguyễn Phúc Cảnh, đích trưởng tử của Gia Long.", "Nguyễn Phúc Cảnh, đích trưởng tử của Gia Long.", "Nguyễn Phúc Bảo Long, đích trưởng tử của Bảo Đại.", "Nguyễn Phúc Bảo Long, đích trưởng tử của Bảo Đại.", "Ông là Hoàng thái tử cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.", "Ông là Hoàng thái tử cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.", "Văn hóa Châu Âu và khu vực khác \nTại các quốc gia Châu Âu, hầu hết các quốc gia này đều xưng tước Vương, và tuy có cụm [\"Crown Prince\"] hoặc [\"Hereditary Prince\"] ám chỉ đến người thừa kế, nhưng ở ngôn ngữ tiếng Anh nó luôn là một dạng cụm danh từ như Trữ quân, chứ không phải là tước vị chính thức như các quốc gia Đông Á.", "Văn hóa Châu Âu và khu vực khác \nTại các quốc gia Châu Âu, hầu hết các quốc gia này đều xưng tước Vương, và tuy có cụm [\"Crown Prince\"] hoặc [\"Hereditary Prince\"] ám chỉ đến người thừa kế, nhưng ở ngôn ngữ tiếng Anh nó luôn là một dạng cụm danh từ như Trữ quân, chứ không phải là tước vị chính thức như các quốc gia Đông Á.", "Những Trữ quân của phần lớn quốc gia Châu Âu đều có lãnh thổ cùng đất đai cụ thể, như:\n Thân vương xứ Wales (Prince of Wales) của Vương quốc Anh;\n Công tước xứ Rothesay (Duke of Rothesay) của Vương quốc Scotland;\n Thân vương xứ Orange (Prince of Orange) của Vương quốc Hà Lan;\n Thân vương xứ Asturias (Príncipe de Asturias) của Vương quốc Tây Ban Nha.", "Những Trữ quân của phần lớn quốc gia Châu Âu đều có lãnh thổ cùng đất đai cụ thể, như:\n Thân vương xứ Wales (Prince of Wales) của Vương quốc Anh;\n Công tước xứ Rothesay (Duke of Rothesay) của Vương quốc Scotland;\n Thân vương xứ Orange (Prince of Orange) của Vương quốc Hà Lan;\n Thân vương xứ Asturias (Príncipe de Asturias) của Vương quốc Tây Ban Nha.", "Ngoài ra, cũng có những quốc gia có tước hiệu gần giống với \"Thái tử\", tức là những tước hiệu thiên về xưng hô hơn là quản lý lãnh thổ trực tiếp, như tước hiệu Le Dauphin của nước Pháp, Tsesarevich của Đế quốc Nga cùng Vua La Mã Đức (King of the Romans) của các Hoàng đế của Thánh chế La Mã.", "Ngoài ra, cũng có những quốc gia có tước hiệu gần giống với \"Thái tử\", tức là những tước hiệu thiên về xưng hô hơn là quản lý lãnh thổ trực tiếp, như tước hiệu Le Dauphin của nước Pháp, Tsesarevich của Đế quốc Nga cùng Vua La Mã Đức (King of the Romans) của các Hoàng đế của Thánh chế La Mã.", "Đặc biệt, các tước vị này đều không thay đổi vai vế, tức kiểu phải gọi \"Thái đệ\" hay \"Thái tôn\" nếu là em trai/ cháu trai của một vị Vua như các quốc gia Đông Á.", "Đặc biệt, các tước vị này đều không thay đổi vai vế, tức kiểu phải gọi \"Thái đệ\" hay \"Thái tôn\" nếu là em trai/ cháu trai của một vị Vua như các quốc gia Đông Á.", "Về cơ bản, dù vai vế Trữ quân ở Châu Âu có ra sao so với Quân chủ đi nữa, thì các tước hiệu Châu Âu này vẫn sẽ không đổi, nên khi gọi Trữ quân của các quốc gia này đều dùng tước hiệu cụ thể ấy để gọi, chứ không gặp phải tình trạng cân nhắc vai vế như các quốc gia Đông Á.", "Về cơ bản, dù vai vế Trữ quân ở Châu Âu có ra sao so với Quân chủ đi nữa, thì các tước hiệu Châu Âu này vẫn sẽ không đổi, nên khi gọi Trữ quân của các quốc gia này đều dùng tước hiệu cụ thể ấy để gọi, chứ không gặp phải tình trạng cân nhắc vai vế như các quốc gia Đông Á.", "Tước hiệu mang tính nhã xưng tương tự \"Thái tử\" như Le Dauphin cùng Tsesarevich cũng đều có tình trạng không xét vai vế như trên (trường hợp Công tước Konstantin Pavlovich của Nga).", "Tước hiệu mang tính nhã xưng tương tự \"Thái tử\" như Le Dauphin cùng Tsesarevich cũng đều có tình trạng không xét vai vế như trên (trường hợp Công tước Konstantin Pavlovich của Nga).", "Vì lý do này, khi dịch thuật các Trữ quân của Châu Âu, việc dùng danh xưng \"Thái tử\" tương đối không chính xác.", "Vì lý do này, khi dịch thuật các Trữ quân của Châu Âu, việc dùng danh xưng \"Thái tử\" tương đối không chính xác.", "Tuy nhiên ở những nước như Thụy Điển và Na Uy thì chính thức dùng cách gọi Crown Prince như một tước hiệu dành cho Trữ quân, với tiếng bản địa là [Kronprins].", "Tuy nhiên ở những nước như Thụy Điển và Na Uy thì chính thức dùng cách gọi Crown Prince như một tước hiệu dành cho Trữ quân, với tiếng bản địa là [Kronprins].", "Sang thế kỉ 18 và thế kỉ 19, xuất hiện những tước hiệu Prince Imperial của Đế quốc Brazil, hay Prince Royal của Vương quốc Pháp thời kỳ Cách mạng Pháp và Vương quốc Bồ Đào Nha thời kỳ cận hiện đại.", "Sang thế kỉ 18 và thế kỉ 19, xuất hiện những tước hiệu Prince Imperial của Đế quốc Brazil, hay Prince Royal của Vương quốc Pháp thời kỳ Cách mạng Pháp và Vương quốc Bồ Đào Nha thời kỳ cận hiện đại.", "Lúc này, \"Thái tử\" có thể được dùng một cách chuẩn xác.", "Lúc này, \"Thái tử\" có thể được dùng một cách chuẩn xác.", "Ở các quốc gia Trung Đông, các Trữ quân cũng có những tước hiệu riêng khá tương đồng với Thái tử và Thế tử, và khi dịch tiếng Anh cũng đều dịch thành [\"Crown Prince\"] nói chung, cụ thể như:\n Vala Hazrat-i-Humayun Vali Ahd, Shahzada [tên Trữ quân]: tước hiệu Trữ quân của nhà Pahlavi và nhà Qajar.", "Ở các quốc gia Trung Đông, các Trữ quân cũng có những tước hiệu riêng khá tương đồng với Thái tử và Thế tử, và khi dịch tiếng Anh cũng đều dịch thành [\"Crown Prince\"] nói chung, cụ thể như:\n Vala Hazrat-i-Humayun Vali Ahd, Shahzada [tên Trữ quân]: tước hiệu Trữ quân của nhà Pahlavi và nhà Qajar.", "Prince of the Sa'id: tước hiệu Trữ quân của nhà nước Ai Cập Hồi giáo, khai thủy bởi Fuad I của Ai Cập.", "Prince of the Sa'id: tước hiệu Trữ quân của nhà nước Ai Cập Hồi giáo, khai thủy bởi Fuad I của Ai Cập.", "Xem thêm\n Hoàng đế\n Hoàng tử\n Vương\n Thế tử\n\nChú thích\n\nTham khảo\n Chu lễ\n Minh sử\n Thanh sử cảo\n Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ\n\nTước hiệu quý tộc\nHoàng tử\nVua\nHoàng gia\nTước hiệu hoàng gia\n\nsimple:Heir apparent" ]

[ "Vào thời kì Tiên Tần và sau đó là suốt thời kỳ nhà Hán, danh xưng \"Thái tử\" cũng dùng để gọi người kế vị của các Chư hầu mang tước Vương.", "Thái tử (chữ Hán: 太子), đầy đủ là Hoàng thái tử (皇太子) hay Vương thái tử (王太子), là danh vị dành cho Trữ quân kế thừa cho một vị Vua trong các quốc gia thuộc vùng văn hóa chữ Hán.", "Trong hầu hết trường hợp trong thế giới chữ Hán, người được chọn kế vị đều là nam giới đồng thời cũng thường là con trai trưởng của đương kim Hoàng đế.", "Vào thời kì Tiên Tần và sau đó là suốt thời kỳ nhà Hán, danh xưng \"Thái tử\" cũng dùng để gọi người kế vị của các Chư hầu mang tước Vương.", "Đối với các chư hầu, những bộ phận lãnh thổ hoặc những quốc gia mà người cai trị xưng tước Vương, trước thời kỳ nhà Tào Ngụy vẫn duy trì khái niệm \"Thái tử\" dành cho người thừa kế của mình.", "Trong hầu hết trường hợp trong thế giới chữ Hán, người được chọn kế vị đều là nam giới đồng thời cũng thường là con trai trưởng của đương kim Hoàng đế.", "Tuy nhiên kể từ thời kỳ này, liền đã có lệ đặt người nối ngôi cho tước Vương đều gọi là Vương thế tử.", "Đối với các chư hầu, những bộ phận lãnh thổ hoặc những quốc gia mà người cai trị xưng tước Vương, trước thời kỳ nhà Tào Ngụy vẫn duy trì khái niệm \"Thái tử\" dành cho người thừa kế của mình.", "Từ nguyên \nNguyên chữ 「Thái; 太」 trong danh hiệu mang nghĩa là \"người con lớn nhất\".", "Tuy nhiên kể từ thời kỳ này, liền đã có lệ đặt người nối ngôi cho tước Vương đều gọi là Vương thế tử.", "Vào thời Tiên Tần, Trữ quân của nhà Chu hay các chư hầu lớn như nước Sở cũng đều xưng là Thái tử, biểu thị khác với các Vương tử khác và là người sẽ thừa kế trong tương lai.", "Từ nguyên \nNguyên chữ 「Thái; 太」 trong danh hiệu mang nghĩa là \"người con lớn nhất\".", "Khi nhà Hán thành lập, Trữ quân thừa kế Hoàng đế sẽ là [Hoàng thái tử], còn Trữ quân của các Chư hầu mang tước Vương được gọi là [Vương thái tử], còn những người thừa kế của các Chư hầu mang tước Công trở xuống được gọi là Thế tử.", "Vào thời Tiên Tần, Trữ quân của nhà Chu hay các chư hầu lớn như nước Sở cũng đều xưng là Thái tử, biểu thị khác với các Vương tử khác và là người sẽ thừa kế trong tương lai.", "Điều này kéo dài ít nhất đến tận Đông Hán.", "Khi nhà Hán thành lập, Trữ quân thừa kế Hoàng đế sẽ là [Hoàng thái tử], còn Trữ quân của các Chư hầu mang tước Vương được gọi là [Vương thái tử], còn những người thừa kế của các Chư hầu mang tước Công trở xuống được gọi là Thế tử.", "Tuy nhiên, do tiếp tục sử dụng \"Thái tử\" để chỉ người kế nhiệm tước Vương sẽ bị nhầm lẫn với Hoàng thái tử kế nhiệm Hoàng đế, vào thời điểm nhà Tào Ngụy phong tước \"Tấn vương\" cho họ Tư Mã, liền sửa người thừa kế từ \"Thái tử\" thành Thế tử, tức [Vương thế tử].", "Điều này kéo dài ít nhất đến tận Đông Hán.", "Từ đó về sau, các Trữ quân của Chư hầu mang tước Vương trở xuống thường được gọi là \"Thế tử\", mà \"Thái tử\" trở thành một tước hiệu riêng biệt để chỉ Trữ quân của tước hiệu Hoàng đế.", "Tuy nhiên, do tiếp tục sử dụng \"Thái tử\" để chỉ người kế nhiệm tước Vương sẽ bị nhầm lẫn với Hoàng thái tử kế nhiệm Hoàng đế, vào thời điểm nhà Tào Ngụy phong tước \"Tấn vương\" cho họ Tư Mã, liền sửa người thừa kế từ \"Thái tử\" thành Thế tử, tức [Vương thế tử].", "Vị trí trong Hoàng gia \nVì là người sẽ kế vị, khác biệt với các Hoàng tử hay Vương tử được mở phủ riêng ngoài cung, nơi ở của Thái tử được đặt ở phía Đông của cung thành nên thường được gọi là Đông cung (東宮), vì lý do này mà ngai vị Thái tử ở Đông Á còn được gọi là 「Đông cung Thái tử」.", "Từ đó về sau, các Trữ quân của Chư hầu mang tước Vương trở xuống thường được gọi là \"Thế tử\", mà \"Thái tử\" trở thành một tước hiệu riêng biệt để chỉ Trữ quân của tước hiệu Hoàng đế.", "Do là cung điện của \"Trữ quân\", nên đôi khi cũng gọi là Trữ cung (儲宮).", "Vị trí trong Hoàng gia \nVì là người sẽ kế vị, khác biệt với các Hoàng tử hay Vương tử được mở phủ riêng ngoài cung, nơi ở của Thái tử được đặt ở phía Đông của cung thành nên thường được gọi là Đông cung (東宮), vì lý do này mà ngai vị Thái tử ở Đông Á còn được gọi là 「Đông cung Thái tử」.", "Ở thuyết ngũ hành, hướng Đông thuộc hệ Mộc, màu \"Thanh\", xét Tứ quý thì thuộc mùa xuân, nên \"Đông cung\" đôi khi cũng được gọi một cách né tránh là Thanh cung (青宮) hay Xuân cung (春宮).", "Do là cung điện của \"Trữ quân\", nên đôi khi cũng gọi là Trữ cung (儲宮).", "Dần về sau, cách gọi Đông cung, Trữ cung, Thanh cung hoặc Xuân cung đa phần chỉ mang ý nghĩa tượng trưng như Tiềm để.", "Ở thuyết ngũ hành, hướng Đông thuộc hệ Mộc, màu \"Thanh\", xét Tứ quý thì thuộc mùa xuân, nên \"Đông cung\" đôi khi cũng được gọi một cách né tránh là Thanh cung (青宮) hay Xuân cung (春宮).", "Địa vị của Thái tử vào thời xưa có thể tạo thành một chính thể quyền lực tương tự với Vua chúa, do trong Đông cung cũng có các chức quan hầu việc tương tự hệ thống quan viên ở triều đình và đã được thu nhỏ lại.", "Dần về sau, cách gọi Đông cung, Trữ cung, Thanh cung hoặc Xuân cung đa phần chỉ mang ý nghĩa tượng trưng như Tiềm để.", "Các quan viên chủ yếu nhận nhiệm vụ về giáo dục Thái tử, nên thực tế không có quyền hạn đáng kể, nhưng nếu Thái tử kế vị thì những quan viên này sẽ là những người hàng đầu được bổ nhiệm các vị trí trọng yếu trong hệ thống chính trị.", "Địa vị của Thái tử vào thời xưa có thể tạo thành một chính thể quyền lực tương tự với Vua chúa, do trong Đông cung cũng có các chức quan hầu việc tương tự hệ thống quan viên ở triều đình và đã được thu nhỏ lại.", "Ngoài ra, trong Đông cung cũng có các hoạn quan, nữ quan,... theo mô hình thu nhỏ của hoàng cung mà bố trí, phục vụ sinh hoạt của Thái tử và gia quyến.", "Các quan viên chủ yếu nhận nhiệm vụ về giáo dục Thái tử, nên thực tế không có quyền hạn đáng kể, nhưng nếu Thái tử kế vị thì những quan viên này sẽ là những người hàng đầu được bổ nhiệm các vị trí trọng yếu trong hệ thống chính trị.", "Vì là người sẽ kế vị nên mũ áo, lễ nghi của Thái tử cũng khác biệt với các Hoàng tử / Vương tử khác và thường là có chế độ một cách giản lược nếu so với Vua chúa.", "Ngoài ra, trong Đông cung cũng có các hoạn quan, nữ quan,... theo mô hình thu nhỏ của hoàng cung mà bố trí, phục vụ sinh hoạt của Thái tử và gia quyến.", "Trong lịch sử Nhật Bản cũng thiết lập Thái tử, do các vị vua Nhật Bản tự xưng Thiên hoàng, ngang hàng với Hoàng đế.", "Vì là người sẽ kế vị nên mũ áo, lễ nghi của Thái tử cũng khác biệt với các Hoàng tử / Vương tử khác và thường là có chế độ một cách giản lược nếu so với Vua chúa.", "Địa vị của các Thái tử tại Nhật Bản cũng rất cao quý, do là người sẽ trở thành Thiên hoàng trong tương lai.", "Trong lịch sử Nhật Bản cũng thiết lập Thái tử, do các vị vua Nhật Bản tự xưng Thiên hoàng, ngang hàng với Hoàng đế.", "Nơi ở của Thái tử được gọi là Đông cung Ngự sở (東宮御所; とうぐうごしょTōgū Gosho), hay cũng gọi là Xuân cung (はるのみや; Haru no Miya) do ảnh thưởng của thuyết Ngũ hành tương tự Trung Quốc.", "Địa vị của các Thái tử tại Nhật Bản cũng rất cao quý, do là người sẽ trở thành Thiên hoàng trong tương lai.", "Do tình hình biến động của lịch sử, thực tế trong các thời đại trước Thời Minh Trị thì pháp độ thừa kế của \"Đông cung\" rất không rõ ràng, chỉ cần có thế lực đưa lên thì bất cứ Hoàng tử nào cũng có thể trở thành Thiên hoàng.", "Nơi ở của Thái tử được gọi là Đông cung Ngự sở (東宮御所; とうぐうごしょTōgū Gosho), hay cũng gọi là Xuân cung (はるのみや; Haru no Miya) do ảnh thưởng của thuyết Ngũ hành tương tự Trung Quốc.", "Sau Duy Tân Minh Trị, trật tự hoàng thất Nhật Bản ổn định, quy định về quyền thừa kế xác định chỉ dành cho Đích trưởng tử của Thiên hoàng, là đứa con trai lớn chính thống nhất.", "Do tình hình biến động của lịch sử, thực tế trong các thời đại trước Thời Minh Trị thì pháp độ thừa kế của \"Đông cung\" rất không rõ ràng, chỉ cần có thế lực đưa lên thì bất cứ Hoàng tử nào cũng có thể trở thành Thiên hoàng.", "Do đặc thù trong cách đặt tên, cách gọi Thái tử ở Nhật Bản không tương đồng lắm với Trung Quốc và Việt Nam.", "Sau Duy Tân Minh Trị, trật tự hoàng thất Nhật Bản ổn định, quy định về quyền thừa kế xác định chỉ dành cho Đích trưởng tử của Thiên hoàng, là đứa con trai lớn chính thống nhất.", "Theo thông lệ, bất kỳ Hoàng tử Nhật Bản nào cũng sẽ có tên kiểu 「\"Mỗ mỗ Thân vương\"」 khi trưởng thành, dù có là Hoàng thái tử thì cũng chỉ thêm chữ \"Hoàng thái tử\" trước phong hiệu mà thôi.", "Do đặc thù trong cách đặt tên, cách gọi Thái tử ở Nhật Bản không tương đồng lắm với Trung Quốc và Việt Nam.", "Như Thiên hoàng Naruhito trong thời gian còn là Trữ quân của cha ông, Thiên hoàng Akihito, ông được gọi theo Kanji là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương (皇太子徳仁親王), còn Thái tử phi là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương phi (皇太子徳仁親王妃).", "Theo thông lệ, bất kỳ Hoàng tử Nhật Bản nào cũng sẽ có tên kiểu 「\"Mỗ mỗ Thân vương\"」 khi trưởng thành, dù có là Hoàng thái tử thì cũng chỉ thêm chữ \"Hoàng thái tử\" trước phong hiệu mà thôi.", "Thời nhà Đinh, Hoàng thái tử lần đầu được lập là khi Đinh Tiên Hoàng lập con trai thứ là Đinh Hạng Lang, đây cũng là lần đầu tiên mà danh xưng \"Hoàng thái tử\" được đề cập trong lịch sử Việt Nam.", "Như Thiên hoàng Naruhito trong thời gian còn là Trữ quân của cha ông, Thiên hoàng Akihito, ông được gọi theo Kanji là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương (皇太子徳仁親王), còn Thái tử phi là Hoàng thái tử Đức Nhân Thân vương phi (皇太子徳仁親王妃).", "So với Trung Quốc, vị trí của các Thái tử vẫn tối cao như vậy, đặc biệt là thời nhà Trần có quy chế nghiêm cẩn, Lê Phụ Trần từng giữ chức \"Trữ Cung giáo thụ\", có trách nhiệm dạy dỗ cho Trần Nhân Tông khi ông còn là Thái tử.", "Thời nhà Đinh, Hoàng thái tử lần đầu được lập là khi Đinh Tiên Hoàng lập con trai thứ là Đinh Hạng Lang, đây cũng là lần đầu tiên mà danh xưng \"Hoàng thái tử\" được đề cập trong lịch sử Việt Nam.", "Có thể thấy, Hoàng thái tử ở Việt Nam cũng như vậy rất được coi trọng.", "So với Trung Quốc, vị trí của các Thái tử vẫn tối cao như vậy, đặc biệt là thời nhà Trần có quy chế nghiêm cẩn, Lê Phụ Trần từng giữ chức \"Trữ Cung giáo thụ\", có trách nhiệm dạy dỗ cho Trần Nhân Tông khi ông còn là Thái tử.", "Triều đại nhà Lý có đặc điểm tuy đã chọn Hoàng thái tử, nhưng vẫn dùng tước Vương để gọi, như Lý Thái Tông từng là \"Khai Thiên vương\"; Lý Thái Tông là \"Khai Hoàng vương\"; Lý Long Xưởng là \"Hiển Trung vương\",... Thực sự bọn họ ngay từ đầu chỉ là ngầm chọn lựa chưa công bố, dùng tước Vương phong trước, hay tục nhà Lý là dùng tước Vương gọi Thái tử, cho đến nay vẫn còn chưa rõ ràng.", "Có thể thấy, Hoàng thái tử ở Việt Nam cũng như vậy rất được coi trọng.", "Bên cạnh đó, Đại Việt sử ký toàn thư đã thuật lại lời bàn rất mâu thuẫn của Lê Văn Hưu như sau:「\"Nhà Lý phong cho các con mẹ đích đều làm Vương, các con mẹ thứ đều làm Hoàng tử mà không đặt ngôi Hoàng thái tử.", "Triều đại nhà Lý có đặc điểm tuy đã chọn Hoàng thái tử, nhưng vẫn dùng tước Vương để gọi, như Lý Thái Tông từng là \"Khai Thiên vương\"; Lý Thái Tông là \"Khai Hoàng vương\"; Lý Long Xưởng là \"Hiển Trung vương\",... Thực sự bọn họ ngay từ đầu chỉ là ngầm chọn lựa chưa công bố, dùng tước Vương phong trước, hay tục nhà Lý là dùng tước Vương gọi Thái tử, cho đến nay vẫn còn chưa rõ ràng.", "Đến khi nào vua ốm nặng mới chọn một người trong các con cho vào để nối nghiệp lớn.", "Bên cạnh đó, Đại Việt sử ký toàn thư đã thuật lại lời bàn rất mâu thuẫn của Lê Văn Hưu như sau:「\"Nhà Lý phong cho các con mẹ đích đều làm Vương, các con mẹ thứ đều làm Hoàng tử mà không đặt ngôi Hoàng thái tử.", "Truyền dần thành tục, không biết là ý thế nào\"」.", "Đến khi nào vua ốm nặng mới chọn một người trong các con cho vào để nối nghiệp lớn.", "Dựa theo việc này, có thể các Hoàng thái tử được định sẵn chỉ là trong mật chỉ, dùng tước Vương phong trước, khi Hoàng đế lâm chung mới công bố mà thôi.", "Truyền dần thành tục, không biết là ý thế nào\"」.", "Điều này có phần tương tự thể chế Bí mật lập Trữ mà nhà Thanh sử dụng.", "Dựa theo việc này, có thể các Hoàng thái tử được định sẵn chỉ là trong mật chỉ, dùng tước Vương phong trước, khi Hoàng đế lâm chung mới công bố mà thôi.", "Tuy vậy, các vị như Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông cùng Lý Huệ Tông được ghi lại đều phong làm Thái tử mà không có tước Vương, nên tình hình vẫn còn khá mâu thuẫn.", "Điều này có phần tương tự thể chế Bí mật lập Trữ mà nhà Thanh sử dụng.", "Văn hóa đại chúng Việt Nam hiện đại có lưu truyền một thuyết gọi là \"Tứ bất lập\" của nhà Nguyễn, bao gồm:「\"Không lập Hoàng hậu, không lập Tể tướng, không lấy đỗ Trạng nguyên và không lập Thái tử\"」.", "Tuy vậy, các vị như Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông cùng Lý Huệ Tông được ghi lại đều phong làm Thái tử mà không có tước Vương, nên tình hình vẫn còn khá mâu thuẫn.", "Hiện tại chưa rõ xuất phát chân chính của thuyết này, tuy nhiên đây là thuyết vô căn cứ vì thực tế, nhà Nguyễn có quy định rất rõ về việc lập Hoàng hậu lẫn việc lập Thái tử.", "Văn hóa đại chúng Việt Nam hiện đại có lưu truyền một thuyết gọi là \"Tứ bất lập\" của nhà Nguyễn, bao gồm:「\"Không lập Hoàng hậu, không lập Tể tướng, không lấy đỗ Trạng nguyên và không lập Thái tử\"」.", "Dẫn chứng rất cụ thể đó là: \n Năm 1815, Vua Gia Long quyết định lập Nguyễn Phúc Đảm làm Hoàng thái tử.", "Hiện tại chưa rõ xuất phát chân chính của thuyết này, tuy nhiên đây là thuyết vô căn cứ vì thực tế, nhà Nguyễn có quy định rất rõ về việc lập Hoàng hậu lẫn việc lập Thái tử.", "Năm 1922, Hoàng trưởng tử Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy được Vua Khải Định sắc lập làm Hoàng thái tử.", "Dẫn chứng rất cụ thể đó là: \n Năm 1815, Vua Gia Long quyết định lập Nguyễn Phúc Đảm làm Hoàng thái tử.", "Năm 1939, Hoàng đích trưởng tử Nguyễn Phúc Bảo Long được Vua Bảo Đại lập làm Hoàng thái tử.", "Năm 1922, Hoàng trưởng tử Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy được Vua Khải Định sắc lập làm Hoàng thái tử.", "Những trường hợp trên đều là cho thấy nhà Nguyễn không hề kị việc lập Thái tử.", "Năm 1939, Hoàng đích trưởng tử Nguyễn Phúc Bảo Long được Vua Bảo Đại lập làm Hoàng thái tử.", "Nguyên nhân dẫn đến việc chậm lập Thái tử ở các triều trước đó, có thể suy ra ở ba yếu tố chính: Ảnh hưởng tình hình chính trị (công bố người kế vị trong di chiếu, để tránh việc tranh giành), chưa có người thích hợp và cuối cùng một phần lớn là do vấn đề kinh tế vì các buổi lễ tấn phong diễn ra rất tốn kém.", "Những trường hợp trên đều là cho thấy nhà Nguyễn không hề kị việc lập Thái tử.", "Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, sách để tấn lập Hoàng thái tử làm bằng vàng; có 5 tờ; 2 tờ trước và sau đều khắc hình rồng mây; 3 tờ giữa là khắc sách văn, dài 5 tấc 6 phân 6 ly, ngang 3 tấc 2 phân 4 ly, dày 2 ly.", "Nguyên nhân dẫn đến việc chậm lập Thái tử ở các triều trước đó, có thể suy ra ở ba yếu tố chính: Ảnh hưởng tình hình chính trị (công bố người kế vị trong di chiếu, để tránh việc tranh giành), chưa có người thích hợp và cuối cùng một phần lớn là do vấn đề kinh tế vì các buổi lễ tấn phong diễn ra rất tốn kém.", "Hộp đựng sách bằng bạc chạm mây rồng, rồi lại đựng trong 1 hộp gỗ sơn son.", "Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, sách để tấn lập Hoàng thái tử làm bằng vàng; có 5 tờ; 2 tờ trước và sau đều khắc hình rồng mây; 3 tờ giữa là khắc sách văn, dài 5 tấc 6 phân 6 ly, ngang 3 tấc 2 phân 4 ly, dày 2 ly.", "Bảo ấn bằng vàng, vuông 2 tấc 4 phân 3 ly, dày 3 phân 2 ly, núm hình rồng phủ phục.", "Hộp đựng sách bằng bạc chạm mây rồng, rồi lại đựng trong 1 hộp gỗ sơn son.", "Khắc 5 chữ \"Hoàng thái tử chi bảo\", hộp đựng gỗ sơn son, bằng đồng.", "Bảo ấn bằng vàng, vuông 2 tấc 4 phân 3 ly, dày 3 phân 2 ly, núm hình rồng phủ phục.", "Có thêm 1 ấn tín bằng bạc khắc chữ \"Thị tín\", vuông 6 phân 7 ly, dày 3 phân, núm rồng phủ phục.", "Khắc 5 chữ \"Hoàng thái tử chi bảo\", hộp đựng gỗ sơn son, bằng đồng.", "Các Thái tử nổi tiếng \nThái tử Trung Quốc\n Tần Nhị Thế Doanh Hồ Hợi, Hoàng đế thứ hai của nhà Tần.", "Có thêm 1 ấn tín bằng bạc khắc chữ \"Thị tín\", vuông 6 phân 7 ly, dày 3 phân, núm rồng phủ phục.", "Vị Hoàng thái tử đầu tiên trong lịch sử Đông Á.", "Các Thái tử nổi tiếng \nThái tử Trung Quốc\n Tần Nhị Thế Doanh Hồ Hợi, Hoàng đế thứ hai của nhà Tần.", "Lệ Thái tử Lưu Cứ, đích trưởng tử của Hán Vũ Đế Lưu Triệt, bị chết trong biến loạn cung đình.", "Vị Hoàng thái tử đầu tiên trong lịch sử Đông Á.", "Đông Hải Cung vương Lưu Cương, đích trưởng tử của Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú, tự nhường lại ngôi Hoàng thái tử cho em trai là Hán Minh Đế Lưu Trang.", "Lệ Thái tử Lưu Cứ, đích trưởng tử của Hán Vũ Đế Lưu Triệt, bị chết trong biến loạn cung đình.", "Mẫn Hoài Thái tử Tư Mã Duật, trưởng tử của Tấn Huệ Đế Tư Mã Trung.", "Đông Hải Cung vương Lưu Cương, đích trưởng tử của Hán Quang Vũ Đế Lưu Tú, tự nhường lại ngôi Hoàng thái tử cho em trai là Hán Minh Đế Lưu Trang.", "Cái chết của ông đã châm ngòi cho loạn bát vương đầu thời nhà Tấn.", "Mẫn Hoài Thái tử Tư Mã Duật, trưởng tử của Tấn Huệ Đế Tư Mã Trung.", "Ẩn Thái tử Lý Kiến Thành, đích trưởng tử của Đường Cao Tổ Lý Uyên.", "Cái chết của ông đã châm ngòi cho loạn bát vương đầu thời nhà Tấn.", "Bị giết trong Sự biến Huyền Vũ môn.", "Ẩn Thái tử Lý Kiến Thành, đích trưởng tử của Đường Cao Tổ Lý Uyên.", "Thường Sơn Mẫn vương Lý Thừa Càn, đích trưởng tử của Đường Thái Tông Lý Thế Dân.", "Bị giết trong Sự biến Huyền Vũ môn.", "Đường Nghĩa Tông Lý Hoằng, đích trưởng tử của Đường Cao Tông Lý Trị.", "Thường Sơn Mẫn vương Lý Thừa Càn, đích trưởng tử của Đường Thái Tông Lý Thế Dân.", "Ý Văn Thái tử Chu Tiêu, đích trưởng tử của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, cha ruột của Minh Huệ Đế Chu Doãn Văn.", "Đường Nghĩa Tông Lý Hoằng, đích trưởng tử của Đường Cao Tông Lý Trị.", "Lý Mật Thân vương Dận Nhưng, đích tử của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế, hai lần bị phế và hai lần phục vị.", "Ý Văn Thái tử Chu Tiêu, đích trưởng tử của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, cha ruột của Minh Huệ Đế Chu Doãn Văn.", "Là vị Hoàng thái tử nổi tiếng nhất nhà Thanh.", "Lý Mật Thân vương Dận Nhưng, đích tử của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế, hai lần bị phế và hai lần phục vị.", "Thái tử Việt Nam\n Đinh Hạng Lang, thứ tử của Đinh Tiên Hoàng, bị anh trai Nam Việt vương Đinh Liễn giết hại.", "Là vị Hoàng thái tử nổi tiếng nhất nhà Thanh.", "Lê Long Thâu, trưởng tử của Lê Đại Hành.", "Thái tử Việt Nam\n Đinh Hạng Lang, thứ tử của Đinh Tiên Hoàng, bị anh trai Nam Việt vương Đinh Liễn giết hại.", "Lê Trung Tông, thứ tử của Lê Đại Hành, lên ngôi 3 ngày thì bị em trai là Lê Long Đĩnh giết hại.", "Lê Long Thâu, trưởng tử của Lê Đại Hành.", "Lý Long Xưởng, trưởng tử của Lý Anh Tông, do tội thông dâm cung phi mà bị phế truất.", "Lê Trung Tông, thứ tử của Lê Đại Hành, lên ngôi 3 ngày thì bị em trai là Lê Long Đĩnh giết hại.", "Lý Chiêu Hoàng, thái tử duy nhất là công chúa, lên ngôi được một năm sau đó bị ép nhường ngôi cho chồng là Trần Thái Tông.", "Lý Long Xưởng, trưởng tử của Lý Anh Tông, do tội thông dâm cung phi mà bị phế truất.", "Trần Trịnh, đích trưởng tử của Trần Thái Tông, qua đời ngay sau khi sinh ra.", "Lý Chiêu Hoàng, thái tử duy nhất là công chúa, lên ngôi được một năm sau đó bị ép nhường ngôi cho chồng là Trần Thái Tông.", "Lê Nghi Dân, trưởng tử của Lê Thái Tông, được lập làm Hoàng thái tử nhưng bị phế truất, sau làm binh biến giết chết em trai là Lê Nhân Tông để đoạt ngôi.", "Trần Trịnh, đích trưởng tử của Trần Thái Tông, qua đời ngay sau khi sinh ra.", "Lê Duy Vĩ, trưởng tử của Lê Hiển Tông, bị Trịnh Sâm bức hại.", "Lê Nghi Dân, trưởng tử của Lê Thái Tông, được lập làm Hoàng thái tử nhưng bị phế truất, sau làm binh biến giết chết em trai là Lê Nhân Tông để đoạt ngôi.", "Cha ruột của Lê Chiêu Thống.", "Lê Duy Vĩ, trưởng tử của Lê Hiển Tông, bị Trịnh Sâm bức hại.", "Nguyễn Phúc Cảnh, đích trưởng tử của Gia Long.", "Cha ruột của Lê Chiêu Thống.", "Nguyễn Phúc Bảo Long, đích trưởng tử của Bảo Đại.", "Nguyễn Phúc Cảnh, đích trưởng tử của Gia Long.", "Ông là Hoàng thái tử cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.", "Nguyễn Phúc Bảo Long, đích trưởng tử của Bảo Đại.", "Văn hóa Châu Âu và khu vực khác \nTại các quốc gia Châu Âu, hầu hết các quốc gia này đều xưng tước Vương, và tuy có cụm [\"Crown Prince\"] hoặc [\"Hereditary Prince\"] ám chỉ đến người thừa kế, nhưng ở ngôn ngữ tiếng Anh nó luôn là một dạng cụm danh từ như Trữ quân, chứ không phải là tước vị chính thức như các quốc gia Đông Á.", "Ông là Hoàng thái tử cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.", "Những Trữ quân của phần lớn quốc gia Châu Âu đều có lãnh thổ cùng đất đai cụ thể, như:\n Thân vương xứ Wales (Prince of Wales) của Vương quốc Anh;\n Công tước xứ Rothesay (Duke of Rothesay) của Vương quốc Scotland;\n Thân vương xứ Orange (Prince of Orange) của Vương quốc Hà Lan;\n Thân vương xứ Asturias (Príncipe de Asturias) của Vương quốc Tây Ban Nha.", "Văn hóa Châu Âu và khu vực khác \nTại các quốc gia Châu Âu, hầu hết các quốc gia này đều xưng tước Vương, và tuy có cụm [\"Crown Prince\"] hoặc [\"Hereditary Prince\"] ám chỉ đến người thừa kế, nhưng ở ngôn ngữ tiếng Anh nó luôn là một dạng cụm danh từ như Trữ quân, chứ không phải là tước vị chính thức như các quốc gia Đông Á.", "Ngoài ra, cũng có những quốc gia có tước hiệu gần giống với \"Thái tử\", tức là những tước hiệu thiên về xưng hô hơn là quản lý lãnh thổ trực tiếp, như tước hiệu Le Dauphin của nước Pháp, Tsesarevich của Đế quốc Nga cùng Vua La Mã Đức (King of the Romans) của các Hoàng đế của Thánh chế La Mã.", "Những Trữ quân của phần lớn quốc gia Châu Âu đều có lãnh thổ cùng đất đai cụ thể, như:\n Thân vương xứ Wales (Prince of Wales) của Vương quốc Anh;\n Công tước xứ Rothesay (Duke of Rothesay) của Vương quốc Scotland;\n Thân vương xứ Orange (Prince of Orange) của Vương quốc Hà Lan;\n Thân vương xứ Asturias (Príncipe de Asturias) của Vương quốc Tây Ban Nha.", "Đặc biệt, các tước vị này đều không thay đổi vai vế, tức kiểu phải gọi \"Thái đệ\" hay \"Thái tôn\" nếu là em trai/ cháu trai của một vị Vua như các quốc gia Đông Á.", "Ngoài ra, cũng có những quốc gia có tước hiệu gần giống với \"Thái tử\", tức là những tước hiệu thiên về xưng hô hơn là quản lý lãnh thổ trực tiếp, như tước hiệu Le Dauphin của nước Pháp, Tsesarevich của Đế quốc Nga cùng Vua La Mã Đức (King of the Romans) của các Hoàng đế của Thánh chế La Mã.", "Về cơ bản, dù vai vế Trữ quân ở Châu Âu có ra sao so với Quân chủ đi nữa, thì các tước hiệu Châu Âu này vẫn sẽ không đổi, nên khi gọi Trữ quân của các quốc gia này đều dùng tước hiệu cụ thể ấy để gọi, chứ không gặp phải tình trạng cân nhắc vai vế như các quốc gia Đông Á.", "Đặc biệt, các tước vị này đều không thay đổi vai vế, tức kiểu phải gọi \"Thái đệ\" hay \"Thái tôn\" nếu là em trai/ cháu trai của một vị Vua như các quốc gia Đông Á.", "Tước hiệu mang tính nhã xưng tương tự \"Thái tử\" như Le Dauphin cùng Tsesarevich cũng đều có tình trạng không xét vai vế như trên (trường hợp Công tước Konstantin Pavlovich của Nga).", "Về cơ bản, dù vai vế Trữ quân ở Châu Âu có ra sao so với Quân chủ đi nữa, thì các tước hiệu Châu Âu này vẫn sẽ không đổi, nên khi gọi Trữ quân của các quốc gia này đều dùng tước hiệu cụ thể ấy để gọi, chứ không gặp phải tình trạng cân nhắc vai vế như các quốc gia Đông Á.", "Vì lý do này, khi dịch thuật các Trữ quân của Châu Âu, việc dùng danh xưng \"Thái tử\" tương đối không chính xác.", "Tước hiệu mang tính nhã xưng tương tự \"Thái tử\" như Le Dauphin cùng Tsesarevich cũng đều có tình trạng không xét vai vế như trên (trường hợp Công tước Konstantin Pavlovich của Nga).", "Tuy nhiên ở những nước như Thụy Điển và Na Uy thì chính thức dùng cách gọi Crown Prince như một tước hiệu dành cho Trữ quân, với tiếng bản địa là [Kronprins].", "Vì lý do này, khi dịch thuật các Trữ quân của Châu Âu, việc dùng danh xưng \"Thái tử\" tương đối không chính xác.", "Sang thế kỉ 18 và thế kỉ 19, xuất hiện những tước hiệu Prince Imperial của Đế quốc Brazil, hay Prince Royal của Vương quốc Pháp thời kỳ Cách mạng Pháp và Vương quốc Bồ Đào Nha thời kỳ cận hiện đại.", "Tuy nhiên ở những nước như Thụy Điển và Na Uy thì chính thức dùng cách gọi Crown Prince như một tước hiệu dành cho Trữ quân, với tiếng bản địa là [Kronprins].", "Lúc này, \"Thái tử\" có thể được dùng một cách chuẩn xác.", "Sang thế kỉ 18 và thế kỉ 19, xuất hiện những tước hiệu Prince Imperial của Đế quốc Brazil, hay Prince Royal của Vương quốc Pháp thời kỳ Cách mạng Pháp và Vương quốc Bồ Đào Nha thời kỳ cận hiện đại.", "Ở các quốc gia Trung Đông, các Trữ quân cũng có những tước hiệu riêng khá tương đồng với Thái tử và Thế tử, và khi dịch tiếng Anh cũng đều dịch thành [\"Crown Prince\"] nói chung, cụ thể như:\n Vala Hazrat-i-Humayun Vali Ahd, Shahzada [tên Trữ quân]: tước hiệu Trữ quân của nhà Pahlavi và nhà Qajar.", "Lúc này, \"Thái tử\" có thể được dùng một cách chuẩn xác.", "Prince of the Sa'id: tước hiệu Trữ quân của nhà nước Ai Cập Hồi giáo, khai thủy bởi Fuad I của Ai Cập.", "Ở các quốc gia Trung Đông, các Trữ quân cũng có những tước hiệu riêng khá tương đồng với Thái tử và Thế tử, và khi dịch tiếng Anh cũng đều dịch thành [\"Crown Prince\"] nói chung, cụ thể như:\n Vala Hazrat-i-Humayun Vali Ahd, Shahzada [tên Trữ quân]: tước hiệu Trữ quân của nhà Pahlavi và nhà Qajar.", "Xem thêm\n Hoàng đế\n Hoàng tử\n Vương\n Thế tử\n\nChú thích\n\nTham khảo\n Chu lễ\n Minh sử\n Thanh sử cảo\n Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ\n\nTước hiệu quý tộc\nHoàng tử\nVua\nHoàng gia\nTước hiệu hoàng gia\n\nsimple:Heir apparent", "Prince of the Sa'id: tước hiệu Trữ quân của nhà nước Ai Cập Hồi giáo, khai thủy bởi Fuad I của Ai Cập." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Texas (/teksəs/ phiên âm Téc-xật) là tiểu bang đông dân thứ hai và có diện tích lớn thứ hai trong số 50 tiểu bang của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, và là tiểu bang lớn nhất trong số 48 tiểu bang liền kề của Hoa Kỳ.", "Về mặt địa lý, Texas nằm ở vùng Trung Nam của quốc gia, có biên giới quốc tế với các bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México; bên trong Hoa Kỳ, Texas có biên giới với tiểu bang New Mexico ở phía tây, Oklahoma ở phía bắc, Arkansas ở phía đông bắc, và Louisiana ở phía đông.", "Về mặt địa lý, Texas nằm ở vùng Trung Nam của quốc gia, có biên giới quốc tế với các bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México; bên trong Hoa Kỳ, Texas có biên giới với tiểu bang New Mexico ở phía tây, Oklahoma ở phía bắc, Arkansas ở phía đông bắc, và Louisiana ở phía đông.", "Texas có diện tích với 26,1 triệu cư dân.", "Texas có diện tích với 26,1 triệu cư dân.", "Houston là thành phố lớn nhất tại Texas và là thành phố lớn thứ tư tại Hoa Kỳ, còn San Antonio là thành phố lớn thứ hai của tiểu bang và lớn thứ bảy tại Hoa Kỳ.", "Houston là thành phố lớn nhất tại Texas và là thành phố lớn thứ tư tại Hoa Kỳ, còn San Antonio là thành phố lớn thứ hai của tiểu bang và lớn thứ bảy tại Hoa Kỳ.", "Dallas–Fort Worth và Đại Houston lần lượt là các vùng đô thị lớn thứ tư và thứ năm tại Hoa Kỳ.", "Dallas–Fort Worth và Đại Houston lần lượt là các vùng đô thị lớn thứ tư và thứ năm tại Hoa Kỳ.", "Các thành phố lớn khác tại Texas là El Paso và thủ phủ Austin.", "Các thành phố lớn khác tại Texas là El Paso và thủ phủ Austin.", "Texas có biệt danh là Lone Star State (bang ngôi sao cô độc) nhằm biểu thị Texas nguyên là một nước cộng hòa độc lập và nhắc nhở đến cuộc đấu tranh giành độc lập của Texas từ México.", "Texas có biệt danh là Lone Star State (bang ngôi sao cô độc) nhằm biểu thị Texas nguyên là một nước cộng hòa độc lập và nhắc nhở đến cuộc đấu tranh giành độc lập của Texas từ México.", "Có thể trông thấy \"Ngôi sao cô đơn\" trên tiểu bang kỳ Texas và tiểu bang huy Texas hiện nay.", "Có thể trông thấy \"Ngôi sao cô đơn\" trên tiểu bang kỳ Texas và tiểu bang huy Texas hiện nay.", "Nguồn gốc của tên hiệu Texas bắt nguồn từ \"Tejas\", có nghĩa là 'bằng hữu' trong tiếng Caddo.", "Nguồn gốc của tên hiệu Texas bắt nguồn từ \"Tejas\", có nghĩa là 'bằng hữu' trong tiếng Caddo.", "Do có diện tích rộng lớn cùng với các đặc trưng về địa chất như Đứt đoạn Balcones, Texas có các cảnh quan đa dạng tương tự như Nam và Tây Nam Hoa Kỳ.", "Do có diện tích rộng lớn cùng với các đặc trưng về địa chất như Đứt đoạn Balcones, Texas có các cảnh quan đa dạng tương tự như Nam và Tây Nam Hoa Kỳ.", "Mặc dù Texas có mối liên hệ phổ biến với các hoang mạc Tây Nam, song chỉ dưới 10 phần trăm diện tích đất của tiểu bang là hoang mạc.", "Mặc dù Texas có mối liên hệ phổ biến với các hoang mạc Tây Nam, song chỉ dưới 10 phần trăm diện tích đất của tiểu bang là hoang mạc.", "Hầu hết các trung tâm cư dân tại Texas nằm tại những nơi vốn là thảo nguyên, rừng, và bờ biển.", "Hầu hết các trung tâm cư dân tại Texas nằm tại những nơi vốn là thảo nguyên, rừng, và bờ biển.", "Từ đông sang tây, có thể quan sát thấy địa hình của Texas biến đổi từ đầm lầy ven biển và rừng thông, đến các đồng bằng gợn sóng và gò đồi gồ ghề, và cuối cùng là hoang mạc và các dãy núi của vùng Big Bend.", "Từ đông sang tây, có thể quan sát thấy địa hình của Texas biến đổi từ đầm lầy ven biển và rừng thông, đến các đồng bằng gợn sóng và gò đồi gồ ghề, và cuối cùng là hoang mạc và các dãy núi của vùng Big Bend.", "Thuật ngữ \"six flags over Texas\" (sáu quốc kỳ bay trên đất Texas) bắt nguồn từ việc lãnh thổ này từng nằm dưới quyền quản lý của một vài quốc gia.", "Thuật ngữ \"six flags over Texas\" (sáu quốc kỳ bay trên đất Texas) bắt nguồn từ việc lãnh thổ này từng nằm dưới quyền quản lý của một vài quốc gia.", "Tây Ban Nha là quốc gia châu Âu đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với khu vực Texas.", "Tây Ban Nha là quốc gia châu Âu đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với khu vực Texas.", "Pháp cũng từng nắm giữ một thuộc địa tồn tại ngắn ngủi ở Texas.", "Pháp cũng từng nắm giữ một thuộc địa tồn tại ngắn ngủi ở Texas.", "México kiểm soát lãnh thổ này cho đến khi Texas giành độc lập vào năm 1836, Texas khi đó trở thành một nước Cộng hòa.", "México kiểm soát lãnh thổ này cho đến khi Texas giành độc lập vào năm 1836, Texas khi đó trở thành một nước Cộng hòa.", "Năm 1845, nước Cộng hòa Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, trở thành bang thứ 28 của Liên bang.", "Năm 1845, nước Cộng hòa Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, trở thành bang thứ 28 của Liên bang.", "Việc Hoa Kỳ sáp nhập Texas nổi bật trong chuỗi sự kiện dẫn đến Chiến tranh Hoa Kỳ-México vào năm 1846.", "Việc Hoa Kỳ sáp nhập Texas nổi bật trong chuỗi sự kiện dẫn đến Chiến tranh Hoa Kỳ-México vào năm 1846.", "Do là một tiểu bang duy trì chế độ nô lệ, Texas tuyên bố thoát ly khỏi Hợp chúng quốc vào đầu năm 1861, và gia nhập vào Liên minh miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ.", "Do là một tiểu bang duy trì chế độ nô lệ, Texas tuyên bố thoát ly khỏi Hợp chúng quốc vào đầu năm 1861, và gia nhập vào Liên minh miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ.", "Sau khi kết thúc chiến tranh và tái gia nhập Liên bang, Texas bước vào một giai đoạn đình trệ kéo dài về mặt kinh tế.", "Sau khi kết thúc chiến tranh và tái gia nhập Liên bang, Texas bước vào một giai đoạn đình trệ kéo dài về mặt kinh tế.", "Có một ngành kinh tế trở nên thịnh vượng sau Nội chiến tại Texas là bò.", "Có một ngành kinh tế trở nên thịnh vượng sau Nội chiến tại Texas là bò.", "Do là trung tâm của ngành kinh tế này trong một thời gian lâu dài, người ta liên hệ Texas với hình ảnh của những chàng cao bồi.", "Do là trung tâm của ngành kinh tế này trong một thời gian lâu dài, người ta liên hệ Texas với hình ảnh của những chàng cao bồi.", "Tình hình kinh tế của tiểu bang biến đổi vào đầu thế kỷ XX, việc phát hiện ra dầu khởi đầu cho một giai đoạn bùng nổ kinh tế tại Texas.", "Tình hình kinh tế của tiểu bang biến đổi vào đầu thế kỷ XX, việc phát hiện ra dầu khởi đầu cho một giai đoạn bùng nổ kinh tế tại Texas.", "Cùng với việc đầu tư mạnh cho các trường đại học, Texas phát triển một nền kinh tế đa dạng hóa và công nghiệp công nghệ cao vào giữa thế kỷ XX.", "Cùng với việc đầu tư mạnh cho các trường đại học, Texas phát triển một nền kinh tế đa dạng hóa và công nghiệp công nghệ cao vào giữa thế kỷ XX.", "Theo số liệu năm 2010, Texas đứng đầu trong các tiểu bang có công ty lọt vào Fortune 500, đồng hạng với California.", "Theo số liệu năm 2010, Texas đứng đầu trong các tiểu bang có công ty lọt vào Fortune 500, đồng hạng với California.", "Với nền kinh tế đang lớn mạnh lên, Texas trở thành tiểu bang dẫn đầu Hoa Kỳ trong nhiều ngành kinh tế, như nông nghiệp, hóa dầu, năng lượng, máy tính và điện tử, hàng không vũ trụ, và khoa học y sinh.", "Với nền kinh tế đang lớn mạnh lên, Texas trở thành tiểu bang dẫn đầu Hoa Kỳ trong nhiều ngành kinh tế, như nông nghiệp, hóa dầu, năng lượng, máy tính và điện tử, hàng không vũ trụ, và khoa học y sinh.", "Texas cũng dẫn đầu quốc gia về kim ngạch xuất khẩu kể từ năm 2002 và có tổng sản phẩm tiểu bang cao thứ hai.", "Texas cũng dẫn đầu quốc gia về kim ngạch xuất khẩu kể từ năm 2002 và có tổng sản phẩm tiểu bang cao thứ hai.", "Đây là nơi sinh của các Tổng thống Dwight D. Eisenhower, Lyndon B. Johnson.", "Đây là nơi sinh của các Tổng thống Dwight D. Eisenhower, Lyndon B. Johnson.", "Địa lý \n\nTexas là tiểu bang lớn thứ hai tại Hoa Kỳ, sau Alaska, với diện tích .", "Địa lý \n\nTexas là tiểu bang lớn thứ hai tại Hoa Kỳ, sau Alaska, với diện tích .", "Nếu xét về diện tích, Texas rộng hơn 10% so với Pháp và lớn gần gấp đôi Đức hay Nhật Bản, đứng thứ 27 trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên thế giới.", "Nếu xét về diện tích, Texas rộng hơn 10% so với Pháp và lớn gần gấp đôi Đức hay Nhật Bản, đứng thứ 27 trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên thế giới.", "Nếu độc lập, Texas sẽ là quốc gia lớn thứ 40 trên thế giới, xếp hạng sau Chile và Zambia.", "Nếu độc lập, Texas sẽ là quốc gia lớn thứ 40 trên thế giới, xếp hạng sau Chile và Zambia.", "Texas nằm ở khu vực Trung-Nam của Hoa Kỳ.", "Texas nằm ở khu vực Trung-Nam của Hoa Kỳ.", "Ở phía nam, sông Rio Grande tạo thành biên giới quốc tế giữa Texas với các tiểu bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México.", "Ở phía nam, sông Rio Grande tạo thành biên giới quốc tế giữa Texas với các tiểu bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México.", "Ở phía bắc, sông Red tạo thành biên giới giữa Texas với Oklahoma và Arkansas.", "Ở phía bắc, sông Red tạo thành biên giới giữa Texas với Oklahoma và Arkansas.", "Ở phía đông, sông Sabine tạo thành biên giới tự nhiên giữa Texas với Louisiana.", "Ở phía đông, sông Sabine tạo thành biên giới tự nhiên giữa Texas với Louisiana.", "Vùng cán xoong Texas có biên giới phía đông với Oklahoma theo kinh tuyến 100°T, biên giới phía bắc với Oklahoma theo vĩ tuyến 36°30'B và biên giới phía tây với New México theo kinh độ 103°T.", "Vùng cán xoong Texas có biên giới phía đông với Oklahoma theo kinh tuyến 100°T, biên giới phía bắc với Oklahoma theo vĩ tuyến 36°30'B và biên giới phía tây với New México theo kinh độ 103°T.", "El Paso nằm ở mũi cực tây của bang- được tạo thành từ vĩ tuyến 32°B và Rio Grande.", "El Paso nằm ở mũi cực tây của bang- được tạo thành từ vĩ tuyến 32°B và Rio Grande.", "Texas có 10 vùng khí hậu, 14 vùng đất đai và 11 vùng sinh thái riêng biệt, do vậy việc phân loại vùng miền trở nên mơ hồ với những khác biệt về đất, địa hình, địa chất, lượng mưa, quần thể thực vật và động vật.", "Texas có 10 vùng khí hậu, 14 vùng đất đai và 11 vùng sinh thái riêng biệt, do vậy việc phân loại vùng miền trở nên mơ hồ với những khác biệt về đất, địa hình, địa chất, lượng mưa, quần thể thực vật và động vật.", "Một hệ thống phân loại chia Texas, theo thứ tự từ đông nam sang tây, thành các vùng: Đồng bằng Ven biển vịnh México, Đất thấp nội địa, Đại Bình nguyên, Bồn địa và Núi.", "Một hệ thống phân loại chia Texas, theo thứ tự từ đông nam sang tây, thành các vùng: Đồng bằng Ven biển vịnh México, Đất thấp nội địa, Đại Bình nguyên, Bồn địa và Núi.", "Vùng Đồng bằng ven biển bao quanh vịnh México nằm ở phần đông nam của bang.", "Vùng Đồng bằng ven biển bao quanh vịnh México nằm ở phần đông nam của bang.", "Thảm thực vật trong vùng này gồm có các rừng thông dày.", "Thảm thực vật trong vùng này gồm có các rừng thông dày.", "Vùng đất thấp nội địa gồm các khu vực gợn sóng đến các khu đồi rừng và là một bộ phận của vùng rừng thông gỗ cứng.", "Vùng đất thấp nội địa gồm các khu vực gợn sóng đến các khu đồi rừng và là một bộ phận của vùng rừng thông gỗ cứng.", "Đại Bình nguyên nằm ở trung bộ Texas, trải dài từ Vùng Cán xoong của tiểu bang và Llano Estacado cho đến Vùng Đồi Texas gần Austin.", "Đại Bình nguyên nằm ở trung bộ Texas, trải dài từ Vùng Cán xoong của tiểu bang và Llano Estacado cho đến Vùng Đồi Texas gần Austin.", "Vùng này chủ yếu là thảo nguyên.", "Vùng này chủ yếu là thảo nguyên.", "Vùng \"Viễn Tây Texas\" hay \"Trans-Pecos\" là vùng Bồn địa và Núi, gồm có vùng Đồi Sand, cao nguyên Stockton, các thung lũng sa mạc, dốc núi có rừng và bãi cỏ sa mạc.", "Vùng \"Viễn Tây Texas\" hay \"Trans-Pecos\" là vùng Bồn địa và Núi, gồm có vùng Đồi Sand, cao nguyên Stockton, các thung lũng sa mạc, dốc núi có rừng và bãi cỏ sa mạc.", "Texas có 3.700 dòng chảy được đặt tên và 15 sông lớn, trong đó Rio Grande là lớn nhất.", "Texas có 3.700 dòng chảy được đặt tên và 15 sông lớn, trong đó Rio Grande là lớn nhất.", "Các sông lớn khác của Texas gồm Pecos, Brazos, Colorado, và Red- tạo thành biên giới với Oklahoma.", "Các sông lớn khác của Texas gồm Pecos, Brazos, Colorado, và Red- tạo thành biên giới với Oklahoma.", "Mặc dù Texas chỉ có vài hồ tự nhiên, song người Texas xây dựng được trên 100 hồ chứa nhân tạo.", "Mặc dù Texas chỉ có vài hồ tự nhiên, song người Texas xây dựng được trên 100 hồ chứa nhân tạo.", "Quy mô lãnh thổ và lịch sử độc đáo của Texas khiến cho việc xác định liên kết khu vực của tiểu bang gây tranh luận; Texas có thể được xếp là một tiểu bang Nam bộ hoặc một tiểu bang Tây Nam bộ, hoặc cả hai.", "Quy mô lãnh thổ và lịch sử độc đáo của Texas khiến cho việc xác định liên kết khu vực của tiểu bang gây tranh luận; Texas có thể được xếp là một tiểu bang Nam bộ hoặc một tiểu bang Tây Nam bộ, hoặc cả hai.", "Sự rộng lớn và đa dạng về địa lý, kinh tế, văn hóa tại Texas cản trở việc phân loại toàn bộ tiểu bang vào một vùng được công nhận tại Hoa Kỳ.", "Sự rộng lớn và đa dạng về địa lý, kinh tế, văn hóa tại Texas cản trở việc phân loại toàn bộ tiểu bang vào một vùng được công nhận tại Hoa Kỳ.", "Như Đông Texas thường được xác định là phần mở rộng của Deep South, còn Viễn Tây Texas thường được thừa nhận là một phần của Tây Nam nội địa.", "Như Đông Texas thường được xác định là phần mở rộng của Deep South, còn Viễn Tây Texas thường được thừa nhận là một phần của Tây Nam nội địa.", "Một lượng lớn các loài động vật và côn trùng sinh sống tại Texas.", "Một lượng lớn các loài động vật và côn trùng sinh sống tại Texas.", "Tiểu bang là nơi cư trú của 65 loài thú, 213 loài bò sát và lưỡng cư, và là nơi đa dạng nhất về sự sống của các loài chim tại Hoa Kỳ—tất cả có 590 loài.", "Tiểu bang là nơi cư trú của 65 loài thú, 213 loài bò sát và lưỡng cư, và là nơi đa dạng nhất về sự sống của các loài chim tại Hoa Kỳ—tất cả có 590 loài.", "Có ít nhất 12 loài được di thực và nay tái sinh tự do tại Texas.", "Có ít nhất 12 loài được di thực và nay tái sinh tự do tại Texas.", "Texas cũng có một số loài ong bắp cày, là một trong các khu vực sinh sống đông đúc nhất của loài Polistes exclamans.", "Texas cũng có một số loài ong bắp cày, là một trong các khu vực sinh sống đông đúc nhất của loài Polistes exclamans.", "Khí hậu \nTexas có diện tích rộng lớn và có vị trí nằm tại nơi giao nhau của nhiều vùng khí hậu, do vậy thời tiết trong tiểu bang có sự biến đổi ở mức độ cao.", "Khí hậu \nTexas có diện tích rộng lớn và có vị trí nằm tại nơi giao nhau của nhiều vùng khí hậu, do vậy thời tiết trong tiểu bang có sự biến đổi ở mức độ cao.", "Vùng Cán xoong của tiểu bang có những mùa đông lạnh hơn vùng Bắc Texas, trong khi vùng Ven biển vịnh México có những mùa đông ôn hòa.", "Vùng Cán xoong của tiểu bang có những mùa đông lạnh hơn vùng Bắc Texas, trong khi vùng Ven biển vịnh México có những mùa đông ôn hòa.", "Các địa phương trong tiểu bang Texas có sự khác biệt lớn về chế độ mưa.", "Các địa phương trong tiểu bang Texas có sự khác biệt lớn về chế độ mưa.", "Cực tây của tiểu bang là El Paso có lượng mưa trung bình năm là , trong khi các khu vực ở Đông Nam Texas có lượng mưa trung bình năm là .", "Cực tây của tiểu bang là El Paso có lượng mưa trung bình năm là , trong khi các khu vực ở Đông Nam Texas có lượng mưa trung bình năm là .", "Tuyết rơi nhiều lần vào mùa đông ở vùng Cán xoong và các khu vực núi non tại Tây Texas, một hoặc hai lần mỗi năm ở Bắc Texas, và một lần trong vài năm ở Trung và Đông Texas.", "Tuyết rơi nhiều lần vào mùa đông ở vùng Cán xoong và các khu vực núi non tại Tây Texas, một hoặc hai lần mỗi năm ở Bắc Texas, và một lần trong vài năm ở Trung và Đông Texas.", "Tuyết hiếm khi rơi ở khu vực phía nam San Antonio hay ở vùng ven biển.", "Tuyết hiếm khi rơi ở khu vực phía nam San Antonio hay ở vùng ven biển.", "Trong cơn bão tuyết đêm Giáng sinh 2004, tuyết rơi với lượng ở nơi xa về phía nam như Kingsville, vốn là nơi có nhiệt độ trung bình cao là trong tháng 12.", "Trong cơn bão tuyết đêm Giáng sinh 2004, tuyết rơi với lượng ở nơi xa về phía nam như Kingsville, vốn là nơi có nhiệt độ trung bình cao là trong tháng 12.", "Nhiệt độ tối cao vào các tháng mùa hè trung bình là từ 26 °C tại vùng núi non ở Tây Texas và trên đảo Galveston đến khoảng 38 °C ở Thung lũng Rio Grande, song hầu hết các khu vực của Texas có nhiệt độ cao vào mùa hè trong khoảng 32 °C.", "Nhiệt độ tối cao vào các tháng mùa hè trung bình là từ 26 °C tại vùng núi non ở Tây Texas và trên đảo Galveston đến khoảng 38 °C ở Thung lũng Rio Grande, song hầu hết các khu vực của Texas có nhiệt độ cao vào mùa hè trong khoảng 32 °C.", "Nhiệt độ ban đêm vào mùa hè dao động từ dưới 14 °C ở vùng núi thuộc Tây Texas đến 27 °C trên đảo Galveston.", "Nhiệt độ ban đêm vào mùa hè dao động từ dưới 14 °C ở vùng núi thuộc Tây Texas đến 27 °C trên đảo Galveston.", "Giông tố thường xuyên tấn công Texas, đặc biệt là phần đông bộ và bắc bộ của bang.", "Giông tố thường xuyên tấn công Texas, đặc biệt là phần đông bộ và bắc bộ của bang.", "Tornado Alley (Hẻm Lốc Xoáy) bao trùm lên bắc bộ của Texas.", "Tornado Alley (Hẻm Lốc Xoáy) bao trùm lên bắc bộ của Texas.", "Texas là tiểu bang phải hứng chịu nhiều lốc xoáy nhất tại Hoa Kỳ, trung bình 139 trận mỗi năm.", "Texas là tiểu bang phải hứng chịu nhiều lốc xoáy nhất tại Hoa Kỳ, trung bình 139 trận mỗi năm.", "Những địa phương phải hứng chịu thường xuyên nhất là Bắc Texas và vùng Cán xoong.", "Những địa phương phải hứng chịu thường xuyên nhất là Bắc Texas và vùng Cán xoong.", "Các cơn lốc xoáy ở Texas thường xuất hiện trong các tháng 4, 5, 6.", "Các cơn lốc xoáy ở Texas thường xuất hiện trong các tháng 4, 5, 6.", "Texas phát ra hầu hết lượng khí nhà kính tại Hoa Kỳ, với gần 1,5 nghìn tỷ pound (680 tỷ kg) khí carbon dioxide mỗi năm.", "Texas phát ra hầu hết lượng khí nhà kính tại Hoa Kỳ, với gần 1,5 nghìn tỷ pound (680 tỷ kg) khí carbon dioxide mỗi năm.", "Nếu là một quốc gia độc lập, Texas sẽ xếp hạng thứ 7 thế giới về lượng phát thải khí nhà kính.", "Nếu là một quốc gia độc lập, Texas sẽ xếp hạng thứ 7 thế giới về lượng phát thải khí nhà kính.", "Trong các nguyên nhân khiến Texas phát ra nhiều khí nhà kính, có nguyên nhân là do tiểu bang có một lượng lớn nhà máy nhiệt điện than và các ngành công nghiệp tinh chế và chế tạo.", "Trong các nguyên nhân khiến Texas phát ra nhiều khí nhà kính, có nguyên nhân là do tiểu bang có một lượng lớn nhà máy nhiệt điện than và các ngành công nghiệp tinh chế và chế tạo.", "Lịch sử\n\nThời kỳ tiền Âu \nTexas nằm giữa hai phạm vi văn hóa lớn của Bắc Mỹ thời kỳ tiền Columbus: Tây Nam và Bình nguyên.", "Lịch sử\n\nThời kỳ tiền Âu \nTexas nằm giữa hai phạm vi văn hóa lớn của Bắc Mỹ thời kỳ tiền Columbus: Tây Nam và Bình nguyên.", "Các nhà khảo cổ học phát hiện thấy ba nền văn hóa bản địa lớn tồn tại trên lãnh thổ này, và phát triển đến đỉnh cao trước khi có tiếp xúc đầu tiên với người Âu.", "Các nhà khảo cổ học phát hiện thấy ba nền văn hóa bản địa lớn tồn tại trên lãnh thổ này, và phát triển đến đỉnh cao trước khi có tiếp xúc đầu tiên với người Âu.", "Chúng là:\n Pueblo từ vùng thượng du Rio Grande, tập trung tại Tây Texas;\n Văn hóa Mississippi, cũng gọi là Mound Builder, mở rộng dọc theo thung lũng sông Mississippi ở phía đông Texas;\n Các nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ, tập trung ở nam bộ Texas.", "Chúng là:\n Pueblo từ vùng thượng du Rio Grande, tập trung tại Tây Texas;\n Văn hóa Mississippi, cũng gọi là Mound Builder, mở rộng dọc theo thung lũng sông Mississippi ở phía đông Texas;\n Các nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ, tập trung ở nam bộ Texas.", "Ảnh hưởng của Teotihuacan ở bắc bộ México đạt đỉnh vào khoảng năm 500 và suy yếu từ thế kỷ VIII đến X.\n\nKhông nền văn hóa nào chi phối tại khu vực nay là Texas, và khu vực có nhiều dân tộc cư trú.", "Ảnh hưởng của Teotihuacan ở bắc bộ México đạt đỉnh vào khoảng năm 500 và suy yếu từ thế kỷ VIII đến X.\n\nKhông nền văn hóa nào chi phối tại khu vực nay là Texas, và khu vực có nhiều dân tộc cư trú.", "Các bộ lạc người Mỹ bản địa sống trong biên giới Texas ngày nay gồm có Alabama, Apache, Atakapan, Bidai, Caddo, Coahuiltecan, Comanche, Choctaw, Coushatta, Hasinai, Jumano, Karankawa, Kickapoo, Kiowa, Tonkawa, và Wichita.", "Các bộ lạc người Mỹ bản địa sống trong biên giới Texas ngày nay gồm có Alabama, Apache, Atakapan, Bidai, Caddo, Coahuiltecan, Comanche, Choctaw, Coushatta, Hasinai, Jumano, Karankawa, Kickapoo, Kiowa, Tonkawa, và Wichita.", "Tên gọi Texas bắt nguồn từ , một từ trong tiếng Caddo để chỉ Liên minh Hasinai, có nghĩa là \"bằng hữu\" hoặc \"đồng minh\".", "Tên gọi Texas bắt nguồn từ , một từ trong tiếng Caddo để chỉ Liên minh Hasinai, có nghĩa là \"bằng hữu\" hoặc \"đồng minh\".", "Việc một bộ lạc thân thiện hay hiếu chiến có tính quyết định đối với số mệnh của những nhà thám hiểm và người định cư châu Âu trên vùng đất đó.", "Việc một bộ lạc thân thiện hay hiếu chiến có tính quyết định đối với số mệnh của những nhà thám hiểm và người định cư châu Âu trên vùng đất đó.", "Các bộ lạc thân thiện dạy những người mới đến cách trồng trọt các cây trồng bản địa, chuẩn bị thức ăn, và săn bắn.", "Các bộ lạc thân thiện dạy những người mới đến cách trồng trọt các cây trồng bản địa, chuẩn bị thức ăn, và săn bắn.", "Các bộ lạc hiếu chiến tiến hành các vụ tấn công và kháng cự những người mới đến, khiến cho cuộc sống của người Âu trở nên khó khăn và nguy hiểm.", "Các bộ lạc hiếu chiến tiến hành các vụ tấn công và kháng cự những người mới đến, khiến cho cuộc sống của người Âu trở nên khó khăn và nguy hiểm.", "Thuộc địa hóa\n\nVăn bản lịch sử đầu tiên có liên hệ đến Texas là một bản đồ Duyên hải Vịnh México, do nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Alonso Álvarez de Pineda tạo ra vào năm 1519.", "Thuộc địa hóa\n\nVăn bản lịch sử đầu tiên có liên hệ đến Texas là một bản đồ Duyên hải Vịnh México, do nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Alonso Álvarez de Pineda tạo ra vào năm 1519.", "Chín năm sau đó, nhà thám hiểm bị đắm tàu người Tây Ban Nha Álvar Núñez Cabeza de Vaca và đội quân của ông trở thành những người Âu đầu tiên tại nơi mà nay là Texas.", "Chín năm sau đó, nhà thám hiểm bị đắm tàu người Tây Ban Nha Álvar Núñez Cabeza de Vaca và đội quân của ông trở thành những người Âu đầu tiên tại nơi mà nay là Texas.", "Cabeza de Vaca ghi lại rằng vào năm 1528, khi người Tây Ban Nha đổ bộ lên khu vực, \"một nửa số thổ dân chết vì một loại bệnh đường ruột và họ đổ lỗi cho chúng tôi.\"", "Cabeza de Vaca ghi lại rằng vào năm 1528, khi người Tây Ban Nha đổ bộ lên khu vực, \"một nửa số thổ dân chết vì một loại bệnh đường ruột và họ đổ lỗi cho chúng tôi.\"", "Francisco Vasquez de Coronado miêu tả cuộc chạm trán vào năm 1541 của ông với \"Hai loại người đi quanh các bình nguyên này cùng những con bò; một được gọi là Querechos và dân tộc kia là Teyas; họ rất cường tráng, hóa trang, và là những kẻ thù của nhau.", "Francisco Vasquez de Coronado miêu tả cuộc chạm trán vào năm 1541 của ông với \"Hai loại người đi quanh các bình nguyên này cùng những con bò; một được gọi là Querechos và dân tộc kia là Teyas; họ rất cường tráng, hóa trang, và là những kẻ thù của nhau.", "Họ không có khu định cư hay khu đất chuẩn bị sẵn mà chỉ đi vòng quanh cùng những con bò.", "Họ không có khu định cư hay khu đất chuẩn bị sẵn mà chỉ đi vòng quanh cùng những con bò.", "Họ sát hại tất cả những thứ mà họ muốn, và thuộc da dùng để che thân và làm lều, và họ ăn thịt, thậm chí đôi khi là ăn sống, họ thậm chí cũng uống máu khi khát...\"\n\nCác thế lực châu Âu bỏ qua khu vực này cho đến khi ngẫu nhiên định cư ở đây vào năm 1685.", "Họ sát hại tất cả những thứ mà họ muốn, và thuộc da dùng để che thân và làm lều, và họ ăn thịt, thậm chí đôi khi là ăn sống, họ thậm chí cũng uống máu khi khát...\"\n\nCác thế lực châu Âu bỏ qua khu vực này cho đến khi ngẫu nhiên định cư ở đây vào năm 1685.", "Các tính toán sai lầm của René Robert Cavelier de La Salle dẫn đến việc ông lập ra thuộc địa pháo đài Saint Louis ở vịnh Matagorda thay vì ở một nơi dọc theo sông Mississippi.", "Các tính toán sai lầm của René Robert Cavelier de La Salle dẫn đến việc ông lập ra thuộc địa pháo đài Saint Louis ở vịnh Matagorda thay vì ở một nơi dọc theo sông Mississippi.", "Thuộc địa này chỉ tồn tại trong bốn năm do không chống đỡ nổi trước điều kiện khắc nghiệt và các bộ lạc bản địa thù địch.", "Thuộc địa này chỉ tồn tại trong bốn năm do không chống đỡ nổi trước điều kiện khắc nghiệt và các bộ lạc bản địa thù địch.", "Năm 1690, nhà cầm quyền Tây Ban Nha lo ngại rằng Pháp tạo ra mối đe dọa cạnh tranh, do vậy họ quyết định thành lập một số đoàn truyền giáo ở Đông Texas.", "Năm 1690, nhà cầm quyền Tây Ban Nha lo ngại rằng Pháp tạo ra mối đe dọa cạnh tranh, do vậy họ quyết định thành lập một số đoàn truyền giáo ở Đông Texas.", "Sau khi người da đỏ kháng cự, những nhà truyền giáo người Tây Ban Nha trở về México.", "Sau khi người da đỏ kháng cự, những nhà truyền giáo người Tây Ban Nha trở về México.", "Khi người Pháp bắt đầu định cư tại Louisiana, chủ yếu ở phần phía nam của tiểu bang này, chính quyền Tây Ban Nha vào năm 1716 phản ứng bằng cách hình thành một loạt các đoàn truyền giáo mới ở Đông Texas.", "Khi người Pháp bắt đầu định cư tại Louisiana, chủ yếu ở phần phía nam của tiểu bang này, chính quyền Tây Ban Nha vào năm 1716 phản ứng bằng cách hình thành một loạt các đoàn truyền giáo mới ở Đông Texas.", "Hai năm sau đó, họ thành lập San Antonio, khu định cư dân sự đầu tiên của người Tây Ban Nha tại khu vực.", "Hai năm sau đó, họ thành lập San Antonio, khu định cư dân sự đầu tiên của người Tây Ban Nha tại khu vực.", "Do các bộ lạc da đỏ có thái độ thù địch và khoảng cách xa từ các thuộc địa lân cận của Tây Ban Nha nên khiến những người định cư thoái chí trong việc chuyển đến khu vực.", "Do các bộ lạc da đỏ có thái độ thù địch và khoảng cách xa từ các thuộc địa lân cận của Tây Ban Nha nên khiến những người định cư thoái chí trong việc chuyển đến khu vực.", "Đây là một trong các tỉnh ít dân cư nhất của Tân Tây Ban Nha.", "Đây là một trong các tỉnh ít dân cư nhất của Tân Tây Ban Nha.", "Năm 1749, Hiệp ước hòa bình mà người Tây Ban Nha đạt được với người Lipan Apache khiến nhiều bộ lạc tức giận, bao gồm Comanche, Tonkawa, và Hasinai.", "Năm 1749, Hiệp ước hòa bình mà người Tây Ban Nha đạt được với người Lipan Apache khiến nhiều bộ lạc tức giận, bao gồm Comanche, Tonkawa, và Hasinai.", "Người Comanche ký một hiệp ước với Tây Ban Nha vào năm 1785 và sau đó giúp đỡ để đánh bại các bộ lạc Lipan Apache và Karankawa.", "Người Comanche ký một hiệp ước với Tây Ban Nha vào năm 1785 và sau đó giúp đỡ để đánh bại các bộ lạc Lipan Apache và Karankawa.", "Với việc có nhiều đoàn truyền giáo được thành lập, các thầy tu chủ trì việc cải đạo hòa bình hầu hết các bộ lạc.", "Với việc có nhiều đoàn truyền giáo được thành lập, các thầy tu chủ trì việc cải đạo hòa bình hầu hết các bộ lạc.", "Đến cuối thế kỷ XVIII, chỉ còn một vài bộ lạc du mục chưa cải sang Thiên Chúa giáo.", "Đến cuối thế kỷ XVIII, chỉ còn một vài bộ lạc du mục chưa cải sang Thiên Chúa giáo.", "Khi Hoa Kỳ mua Louisiana từ Pháp vào năm 1803, nhà cầm quyền Hoa Kỳ khẳng định rằng thỏa thuận cũng bao gồm cả Texas.", "Khi Hoa Kỳ mua Louisiana từ Pháp vào năm 1803, nhà cầm quyền Hoa Kỳ khẳng định rằng thỏa thuận cũng bao gồm cả Texas.", "Biên giới giữa Tân Tây Ban Nha và Hoa Kỳ cuối cùng được xác định tại sông Sabine vào năm 1819, tại nơi mà nay là biên giới giữa Texas và Louisiana.", "Biên giới giữa Tân Tây Ban Nha và Hoa Kỳ cuối cùng được xác định tại sông Sabine vào năm 1819, tại nơi mà nay là biên giới giữa Texas và Louisiana.", "Hăm hở với vùng đất mới, nhiều người định cư Hoa Kỳ từ chối công nhận thỏa thuận.", "Hăm hở với vùng đất mới, nhiều người định cư Hoa Kỳ từ chối công nhận thỏa thuận.", "Một số nhóm kẻ cướp phát triển thành các đội quân để xâm chiếm khu vực phía tây sông Sabine.", "Một số nhóm kẻ cướp phát triển thành các đội quân để xâm chiếm khu vực phía tây sông Sabine.", "Năm 1821, Chiến tranh giành độc lập México kết thúc, lãnh thổ Texas trở thành một phần của México.", "Năm 1821, Chiến tranh giành độc lập México kết thúc, lãnh thổ Texas trở thành một phần của México.", "Do có số dân thấp, México xếp khu vực là một phần của tiểu bang Coahuila và Tejas.", "Do có số dân thấp, México xếp khu vực là một phần của tiểu bang Coahuila và Tejas.", "Hy vọng với việc có thêm người định cư sẽ giúp giảm bớt các vụ tấn công gần như liên miên của người Comanche, Texas thuộc México thực hiện tự do hóa các chính sách nhập cư bằng việc cấp phép cho những người nhập cư từ bên ngoài México và Tây Ban Nha.", "Hy vọng với việc có thêm người định cư sẽ giúp giảm bớt các vụ tấn công gần như liên miên của người Comanche, Texas thuộc México thực hiện tự do hóa các chính sách nhập cư bằng việc cấp phép cho những người nhập cư từ bên ngoài México và Tây Ban Nha.", "Theo hệ thống nhập cư của México, các dải đất đai rộng lớn được giao cho các empresario, những người này sẽ tuyển mộ những người định cư đến từ Hoa Kỳ, châu Âu, và nội địa México.", "Theo hệ thống nhập cư của México, các dải đất đai rộng lớn được giao cho các empresario, những người này sẽ tuyển mộ những người định cư đến từ Hoa Kỳ, châu Âu, và nội địa México.", "Ngoài nhà Austin, có 23 empresario khác đưa những người định cư đến Texas, phần lớn trong số đó đến từ Hoa Kỳ.", "Ngoài nhà Austin, có 23 empresario khác đưa những người định cư đến Texas, phần lớn trong số đó đến từ Hoa Kỳ.", "Dân số Texas tăng trưởng nhanh chóng.", "Dân số Texas tăng trưởng nhanh chóng.", "Năm 1825, Texas có khoảng 3.500 cư dân, hầu hết họ có nguồn gốc từ México.", "Năm 1825, Texas có khoảng 3.500 cư dân, hầu hết họ có nguồn gốc từ México.", "Đến năm 1834, dân số Texas tăng lên khoảng 37.800 người, chỉ 7.800 người trong số đó có nguồn gốc México.", "Đến năm 1834, dân số Texas tăng lên khoảng 37.800 người, chỉ 7.800 người trong số đó có nguồn gốc México.", "Nhiều người nhập cư công khai xem thường luật pháp México, đặc biệt là luật cấm chế độ nô lệ.", "Nhiều người nhập cư công khai xem thường luật pháp México, đặc biệt là luật cấm chế độ nô lệ.", "Cùng với đó là các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm giành được Texas, nhà cầm quyền México vào năm 1830 quyết định cấm việc tiếp tục nhập cư từ Hoa Kỳ.", "Cùng với đó là các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm giành được Texas, nhà cầm quyền México vào năm 1830 quyết định cấm việc tiếp tục nhập cư từ Hoa Kỳ.", "Các luật mới cũng yêu cầu thuế quan bắt buộc, khiến các công dân México bản địa (Tejano) và những người mới nhập cư tức giận.", "Các luật mới cũng yêu cầu thuế quan bắt buộc, khiến các công dân México bản địa (Tejano) và những người mới nhập cư tức giận.", "Loạn Anahuac vào năm 1832 là cuộc nổi dậy công khai đầu tiên chống lại sự cai trị của México, trùng hợp với một cuộc nổi dậy chống tổng thống ở México.", "Loạn Anahuac vào năm 1832 là cuộc nổi dậy công khai đầu tiên chống lại sự cai trị của México, trùng hợp với một cuộc nổi dậy chống tổng thống ở México.", "Người Texas đứng về phe Liên bang chủ nghĩa, chống lại chính phủ hiện thời và đuổi toàn bộ binh sĩ México ra khỏi Đông Texas.", "Người Texas đứng về phe Liên bang chủ nghĩa, chống lại chính phủ hiện thời và đuổi toàn bộ binh sĩ México ra khỏi Đông Texas.", "Họ nắm lấy cơ hội khoảng trống quyền lực để đấu tranh nhằm đạt được tự do hơn về chính trị.", "Họ nắm lấy cơ hội khoảng trống quyền lực để đấu tranh nhằm đạt được tự do hơn về chính trị.", "Người Texas tập hợp tại Hội nghị năm 1832 để thảo luận về yêu cầu được trở thành một tiểu bang riêng, cùng các vấn đề khác.", "Người Texas tập hợp tại Hội nghị năm 1832 để thảo luận về yêu cầu được trở thành một tiểu bang riêng, cùng các vấn đề khác.", "Năm sau đó, người Texas lặp lại đòi hỏi của họ trong Hội nghị năm 1833.", "Năm sau đó, người Texas lặp lại đòi hỏi của họ trong Hội nghị năm 1833.", "Cộng hòa \n\nBên trong México, căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa phe liên bang chủ nghĩa và phe trung ương tập quyền chủ nghĩa.", "Cộng hòa \n\nBên trong México, căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa phe liên bang chủ nghĩa và phe trung ương tập quyền chủ nghĩa.", "Vào đầu năm 1835, những người Texas thận trọng đã thành lập nên Ủy ban Tương ứng và An toàn.", "Vào đầu năm 1835, những người Texas thận trọng đã thành lập nên Ủy ban Tương ứng và An toàn.", "Tình trạng náo động bùng phát thành xung đột vũ trang vào cuối năm 1835 tại trận Gonzales.", "Tình trạng náo động bùng phát thành xung đột vũ trang vào cuối năm 1835 tại trận Gonzales.", "Sự kiện này khởi đầu Cách mạng Texas, và trong vòng hai tháng sau đó, người Texas đánh bại tất cả các đội quân México tại khu vực.", "Sự kiện này khởi đầu Cách mạng Texas, và trong vòng hai tháng sau đó, người Texas đánh bại tất cả các đội quân México tại khu vực.", "Người Texas bầu ra các đại diện của Consultation, thể chế này lập nên một chính phủ lâm thời.", "Người Texas bầu ra các đại diện của Consultation, thể chế này lập nên một chính phủ lâm thời.", "Chính phủ lâm thời sụp đổ nhanh chóng do đấu tranh nội bộ, và Texas lâm vào tình trạng không có sự quản lý toàn bộ trong hai tháng đầu năm 1836.", "Chính phủ lâm thời sụp đổ nhanh chóng do đấu tranh nội bộ, và Texas lâm vào tình trạng không có sự quản lý toàn bộ trong hai tháng đầu năm 1836.", "Tổng thống México Antonio Lopez de Santa Anna đích thân dẫn một đội quân đi chấm dứt cuộc nổi dậy.", "Tổng thống México Antonio Lopez de Santa Anna đích thân dẫn một đội quân đi chấm dứt cuộc nổi dậy.", "Đội quân viễn chinh México giành được thành công vào lúc đầu, Tướng Jose de Urrea đánh bại toàn bộ các nỗ lực kháng cự của người Texas dọc theo bờ biển mà đỉnh cao là cuộc tàn sát Goliad.", "Đội quân viễn chinh México giành được thành công vào lúc đầu, Tướng Jose de Urrea đánh bại toàn bộ các nỗ lực kháng cự của người Texas dọc theo bờ biển mà đỉnh cao là cuộc tàn sát Goliad.", "Các lực lượng của Santa Anna sau một cuộc bao vây kéo dài 13 ngày đã áp đảo quân phòng thủ Texas trong trận Alamo.", "Các lực lượng của Santa Anna sau một cuộc bao vây kéo dài 13 ngày đã áp đảo quân phòng thủ Texas trong trận Alamo.", "Tin tức về các thất bại gây ra tâm trạng hoang mang trong những người định cư tại Texas.", "Tin tức về các thất bại gây ra tâm trạng hoang mang trong những người định cư tại Texas.", "Các đại biểu người Texas mới được bầu cho Hội nghị 1836 nhanh chóng ký kết một bản Tuyên ngôn độc lập vào ngày 2 tháng 3, thành lập nên Cộng hòa Texas.", "Các đại biểu người Texas mới được bầu cho Hội nghị 1836 nhanh chóng ký kết một bản Tuyên ngôn độc lập vào ngày 2 tháng 3, thành lập nên Cộng hòa Texas.", "Sau khi bầu các quan chức lâm thời, Hội nghị giải tán.", "Sau khi bầu các quan chức lâm thời, Hội nghị giải tán.", "Chính phủ mới liên hiệp với những người định cư khác tại Texas trong Runaway Scrape, chạy trốn khỏi đội quân México đang tiến đến.", "Chính phủ mới liên hiệp với những người định cư khác tại Texas trong Runaway Scrape, chạy trốn khỏi đội quân México đang tiến đến.", "Sau một vài tuần triệt thoái, Quân đội Texas dưới quyền chỉ huy của Sam Houston tiến công và đánh bại các lực lượng của Santa Anna trong trận San Jacinto.", "Sau một vài tuần triệt thoái, Quân đội Texas dưới quyền chỉ huy của Sam Houston tiến công và đánh bại các lực lượng của Santa Anna trong trận San Jacinto.", "Santa Anna bị bắt và buộc phải ký vào các Hiệp ước Velasco, kết thúc chiến tranh.", "Santa Anna bị bắt và buộc phải ký vào các Hiệp ước Velasco, kết thúc chiến tranh.", "Mặc dù giành thắng lợi trong cuộc chiến giành độc lập, song tại Texas lại nổ ra các trận chiến chính trị giữa hai phe.", "Mặc dù giành thắng lợi trong cuộc chiến giành độc lập, song tại Texas lại nổ ra các trận chiến chính trị giữa hai phe.", "Phe dân tộc chủ nghĩa do Mirabeau B. Lamar lãnh đạo, chủ trương Texas tiếp tục độc lập, trục xuất người da đỏ, và mở rộng nước Cộng hòa về phía Thái Bình Dương.", "Phe dân tộc chủ nghĩa do Mirabeau B. Lamar lãnh đạo, chủ trương Texas tiếp tục độc lập, trục xuất người da đỏ, và mở rộng nước Cộng hòa về phía Thái Bình Dương.", "Các đối thủ của họ do Sam Houston lãnh đạo, chủ trương sáp nhập Texas và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và cùng tồn tại hòa bình với người da đỏ.", "Các đối thủ của họ do Sam Houston lãnh đạo, chủ trương sáp nhập Texas và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và cùng tồn tại hòa bình với người da đỏ.", "Một tình tiết đặc trưng cho cuộc xung đột giữa hai phe được gọi là Chiến tranh Lưu trữ Texas.", "Một tình tiết đặc trưng cho cuộc xung đột giữa hai phe được gọi là Chiến tranh Lưu trữ Texas.", "México tiến hành hai cuộc viễn chinh quy mô nhỏ nhằm vào Texas trong năm 1842.", "México tiến hành hai cuộc viễn chinh quy mô nhỏ nhằm vào Texas trong năm 1842.", "Đô thị San Antonio bị chiếm hai lần và người Texas bị đánh bại trong trận chiến gần Presidio San Antonio de Bexar.", "Đô thị San Antonio bị chiếm hai lần và người Texas bị đánh bại trong trận chiến gần Presidio San Antonio de Bexar.", "Mặc dù đạt được các thành công này, México không duy trì một lực lượng đồn trú tại Texas, và nước cộng hòa vẫn tồn tại.", "Mặc dù đạt được các thành công này, México không duy trì một lực lượng đồn trú tại Texas, và nước cộng hòa vẫn tồn tại.", "Trở thành tiểu bang của Hoa Kỳ\n\nNgay từ năm 1837, nước Cộng hòa đã tiến hành một số nỗ lực nhằm thượng lượng về việc sáp nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Trở thành tiểu bang của Hoa Kỳ\n\nNgay từ năm 1837, nước Cộng hòa đã tiến hành một số nỗ lực nhằm thượng lượng về việc sáp nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Sự phản đối bên trong nước cộng hòa đến từ phe dân tộc chủ nghĩa, cùng với phe phản đối phế nô mạnh mẽ tại Hoa Kỳ, khiến cho quá trình thu nhận Texas vào Liên bang bị chậm lại.", "Sự phản đối bên trong nước cộng hòa đến từ phe dân tộc chủ nghĩa, cùng với phe phản đối phế nô mạnh mẽ tại Hoa Kỳ, khiến cho quá trình thu nhận Texas vào Liên bang bị chậm lại.", "Texas cuối cùng được sáp nhập vào Hoa Kỳ khi nhân vật bành trướng chủ nghĩa James K. Polk giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 1844.", "Texas cuối cùng được sáp nhập vào Hoa Kỳ khi nhân vật bành trướng chủ nghĩa James K. Polk giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 1844.", "Vào ngày 29 tháng 12 năm 1845, Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn việc Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ với địa vị là một tiểu bang cấu thành của Liên bang.", "Vào ngày 29 tháng 12 năm 1845, Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn việc Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ với địa vị là một tiểu bang cấu thành của Liên bang.", "Sau khi Hoa Kỳ thôn tính Texas, México đoạn tuyệt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ.", "Sau khi Hoa Kỳ thôn tính Texas, México đoạn tuyệt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ.", "Trong khi Hoa Kỳ tuyên bố rằng biên giới của Texas kéo dài đến Rio Grande, México tuyên bố rằng đó là sông Nueces.", "Trong khi Hoa Kỳ tuyên bố rằng biên giới của Texas kéo dài đến Rio Grande, México tuyên bố rằng đó là sông Nueces.", "Nước Cộng hòa Texas trước đó không thể quản lý biên giới mà mình tuyên bố, song Hoa Kỳ có sức mạnh quân sự và ý chí chính trị để thực hiện điều đó.", "Nước Cộng hòa Texas trước đó không thể quản lý biên giới mà mình tuyên bố, song Hoa Kỳ có sức mạnh quân sự và ý chí chính trị để thực hiện điều đó.", "Tổng thống Polk ra lệnh cho Tướng Zachary Taylor tiến về phía nam đến Rio Grande vào ngày 13 tháng 1 năm 1846.", "Tổng thống Polk ra lệnh cho Tướng Zachary Taylor tiến về phía nam đến Rio Grande vào ngày 13 tháng 1 năm 1846.", "Một vài tháng sau, quân México tiến công một đội kỵ binh tuần tra của Hoa Kỳ ở khu vực tranh chấp, khởi đầu Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Một vài tháng sau, quân México tiến công một đội kỵ binh tuần tra của Hoa Kỳ ở khu vực tranh chấp, khởi đầu Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Các trận đánh đầu tiên của cuộc chiến diễn ra trên đất Texas: bao vây Fort Texas, trận Palo Alto và trận Resaca de la Palma.", "Các trận đánh đầu tiên của cuộc chiến diễn ra trên đất Texas: bao vây Fort Texas, trận Palo Alto và trận Resaca de la Palma.", "Sau các chiến thắng mang tính quyết định này, Hoa Kỳ xâm chiếm vào lãnh thổ México, kết thúc giao tranh tại Texas.", "Sau các chiến thắng mang tính quyết định này, Hoa Kỳ xâm chiếm vào lãnh thổ México, kết thúc giao tranh tại Texas.", "Sau một loạt chiến thắng của Hoa Kỳ, Hiệp định Guadalupe Hidalgo kết thúc cuộc chiến kéo dài trong hai năm.", "Sau một loạt chiến thắng của Hoa Kỳ, Hiệp định Guadalupe Hidalgo kết thúc cuộc chiến kéo dài trong hai năm.", "Nhận được 18.250.000 Đô la Mỹ, México từ bỏ quyền kiểm soát Texas cho Hoa Kỳ, cắt nhượng Nhượng địa Mexico vào năm 1848, hầu hết lãnh thổ này nay được gọi là Tây Nam Hoa Kỳ, biên giới của Texas được xác định tại Rio Grande.", "Nhận được 18.250.000 Đô la Mỹ, México từ bỏ quyền kiểm soát Texas cho Hoa Kỳ, cắt nhượng Nhượng địa Mexico vào năm 1848, hầu hết lãnh thổ này nay được gọi là Tây Nam Hoa Kỳ, biên giới của Texas được xác định tại Rio Grande.", "Thỏa hiệp năm 1850 xác định biên giới của Texas như hiện nay.", "Thỏa hiệp năm 1850 xác định biên giới của Texas như hiện nay.", "Texas nhượng lại tuyên bố chủ quyền của mình với vùng đất mà sau đó trở thành một nửa tiểu bang New México, một phần ba tiểu bang Colorado, và phần nhỏ của các tiểu bang Kansas, Oklahoma, và Wyoming cho chính phủ liên bang, đổi lại Texas được hủy 10 triệu đô la nợ của nước cộng hòa cũ.", "Texas nhượng lại tuyên bố chủ quyền của mình với vùng đất mà sau đó trở thành một nửa tiểu bang New México, một phần ba tiểu bang Colorado, và phần nhỏ của các tiểu bang Kansas, Oklahoma, và Wyoming cho chính phủ liên bang, đổi lại Texas được hủy 10 triệu đô la nợ của nước cộng hòa cũ.", "Texas hậu chiến phát triển nhanh chóng khi những người di cư đổi xô đến các vùng đất trồng bông của bang.", "Texas hậu chiến phát triển nhanh chóng khi những người di cư đổi xô đến các vùng đất trồng bông của bang.", "Nội chiến và tái thiết (1860–1900) \n\nTexas lại bước vào trong tình trạng chiến tranh sau cuộc bầu cử tổng thống năm 1860.", "Nội chiến và tái thiết (1860–1900) \n\nTexas lại bước vào trong tình trạng chiến tranh sau cuộc bầu cử tổng thống năm 1860.", "Khi Abraham Lincoln đắc cử, Nam Carolina ly khai khỏi Liên bang.", "Khi Abraham Lincoln đắc cử, Nam Carolina ly khai khỏi Liên bang.", "Năm tiểu bang khác ở vùng Hạ Nam cũng nhanh chóng làm theo Nam Carolina.", "Năm tiểu bang khác ở vùng Hạ Nam cũng nhanh chóng làm theo Nam Carolina.", "Một hội nghị cấp tiểu bang nhằm suy xét đến việc ly khai được tổ chức tại Austin vào ngày 28 tháng 1 năm 1861.", "Một hội nghị cấp tiểu bang nhằm suy xét đến việc ly khai được tổ chức tại Austin vào ngày 28 tháng 1 năm 1861.", "Vào ngày 1 tháng 2, với kết quả phiếu 166–8, Hội nghị thông qua một Sắc lệnh Ly khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Vào ngày 1 tháng 2, với kết quả phiếu 166–8, Hội nghị thông qua một Sắc lệnh Ly khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Các cử tri Texas chấp thuận Sắc lệnh này vào ngày 23 tháng 2 năm 1861.", "Các cử tri Texas chấp thuận Sắc lệnh này vào ngày 23 tháng 2 năm 1861.", "Texas gia nhập vào Liên minh miền Nam Hoa Kỳ, phê chuẩn Hiến pháp thường trực của Liên minh quốc vào ngày 23 tháng 3 năm 1861.", "Texas gia nhập vào Liên minh miền Nam Hoa Kỳ, phê chuẩn Hiến pháp thường trực của Liên minh quốc vào ngày 23 tháng 3 năm 1861.", "Ban đầu, không phải toàn bộ người dân Texas ủng hộ ly khai, song nhiều người ủng hộ sự nghiệp của miền Nam.", "Ban đầu, không phải toàn bộ người dân Texas ủng hộ ly khai, song nhiều người ủng hộ sự nghiệp của miền Nam.", "Nhân vật liên bang chủ nghĩa nổi tiếng nhất của Texas là Thống đốc Sam Houston.", "Nhân vật liên bang chủ nghĩa nổi tiếng nhất của Texas là Thống đốc Sam Houston.", "Không muốn làm trầm trọng thêm tình hình, Sam Houston từ chối hai lời đề nghị của Tổng thống Lincoln trong việc đưa quân đội Liên bang đến để giúp ông duy trì địa vị, Sau khi từ chối tuyên thệ trung thành với Liên minh quốc, Sam Houston bị phế truất khỏi chức vụ Thống đốc.", "Không muốn làm trầm trọng thêm tình hình, Sam Houston từ chối hai lời đề nghị của Tổng thống Lincoln trong việc đưa quân đội Liên bang đến để giúp ông duy trì địa vị, Sau khi từ chối tuyên thệ trung thành với Liên minh quốc, Sam Houston bị phế truất khỏi chức vụ Thống đốc.", "Mặc dù nằm cách xa các chiến trường chính trong Nội chiến Hoa Kỳ, song Texas đóng góp một lượng lớn binh lính và khí tài cho phần còn lại của Liên minh quốc.", "Mặc dù nằm cách xa các chiến trường chính trong Nội chiến Hoa Kỳ, song Texas đóng góp một lượng lớn binh lính và khí tài cho phần còn lại của Liên minh quốc.", "Quân đội Liên bang từng chiếm được cảng chính của tiểu bang là Galveston trong một thời gian ngắn.", "Quân đội Liên bang từng chiếm được cảng chính của tiểu bang là Galveston trong một thời gian ngắn.", "Biên giới của Texas với México được gọi là \"cửa sau của Liên minh\" do hoạt động thương mại diễn ra trên biên giới, thoát khỏi sự phong toả của Liên bang.", "Biên giới của Texas với México được gọi là \"cửa sau của Liên minh\" do hoạt động thương mại diễn ra trên biên giới, thoát khỏi sự phong toả của Liên bang.", "Liên minh quốc đẩy lui tất cả các nỗ lực của Liên bang nhằm đóng cửa tuyến đường này, song vai trò của Texas trong việc là một tiểu bang tiếp tế chấm dứt vào giữa năm 1863 sau khi Liên bang chiếm được sông Mississippi.", "Liên minh quốc đẩy lui tất cả các nỗ lực của Liên bang nhằm đóng cửa tuyến đường này, song vai trò của Texas trong việc là một tiểu bang tiếp tế chấm dứt vào giữa năm 1863 sau khi Liên bang chiếm được sông Mississippi.", "Trận chiến cuối cùng của Nội chiến diễn ra tại Palmito Ranch ở gần Brownsville, Texas với chiến thắng của Liên minh.", "Trận chiến cuối cùng của Nội chiến diễn ra tại Palmito Ranch ở gần Brownsville, Texas với chiến thắng của Liên minh.", "Texas rơi vào tình trạng hỗn loạn trong vòng hai tháng từ khi Quân đội Bắc Virginia đầu hàng đến khi tướng Liên bang Gordon Granger đảm đương quyền hành.", "Texas rơi vào tình trạng hỗn loạn trong vòng hai tháng từ khi Quân đội Bắc Virginia đầu hàng đến khi tướng Liên bang Gordon Granger đảm đương quyền hành.", "Bạo lực diễn ra ở mức độ cao trong những tháng đầu của giai đoạn Tái thiết.", "Bạo lực diễn ra ở mức độ cao trong những tháng đầu của giai đoạn Tái thiết.", "Tổng thống Johnson vào năm 1866 tuyên bố phục hồi chính phủ dân sự tại Texas.", "Tổng thống Johnson vào năm 1866 tuyên bố phục hồi chính phủ dân sự tại Texas.", "Quốc hội Hoa Kỳ tái thu nhận Texas vào Liên bang năm 1870.", "Quốc hội Hoa Kỳ tái thu nhận Texas vào Liên bang năm 1870.", "Biến động xã hội tiếp diễn tại Texas khi tiểu bang này phải đối phó với các vấn đề nông nghiệp trì trệ và lao động.", "Biến động xã hội tiếp diễn tại Texas khi tiểu bang này phải đối phó với các vấn đề nông nghiệp trì trệ và lao động.", "Từ thế kỷ XX đến nay \n\nNăm 1900, Texas phải hứng chịu thiệt hại từ cơn bão Galveston, thiên tai gây tử vong nặng nề nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.", "Từ thế kỷ XX đến nay \n\nNăm 1900, Texas phải hứng chịu thiệt hại từ cơn bão Galveston, thiên tai gây tử vong nặng nề nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.", "Ngày 10 tháng 1 năm 1901, phát hiện ra giếng dầu lớn đầu tiên tại Texas là Spindletop ở phía nam của Beaumont.", "Ngày 10 tháng 1 năm 1901, phát hiện ra giếng dầu lớn đầu tiên tại Texas là Spindletop ở phía nam của Beaumont.", "Sau đó, người ta cũng phát hiện ra các mỏ dầu khác thuộc Đông Texas và Tây Texas, và bên dưới vịnh México.", "Sau đó, người ta cũng phát hiện ra các mỏ dầu khác thuộc Đông Texas và Tây Texas, và bên dưới vịnh México.", "\"Quả bom dầu\" biến đổi Texas.", "\"Quả bom dầu\" biến đổi Texas.", "Sản xuất dầu rốt cuộc đạt mức trung bình 3 triệu thùng mỗi ngày vào thời điểm đỉnh cao năm 1972.", "Sản xuất dầu rốt cuộc đạt mức trung bình 3 triệu thùng mỗi ngày vào thời điểm đỉnh cao năm 1972.", "Đại khủng hoảng và Dust Bowl giáng một đòn kép vào nền kinh tế của bang, vốn đã được cải thiện đáng kể từ sau Nội chiến.", "Đại khủng hoảng và Dust Bowl giáng một đòn kép vào nền kinh tế của bang, vốn đã được cải thiện đáng kể từ sau Nội chiến.", "Những người di cư bị bỏ rơi ở những khu vực tồi tệ nhất của Texas trong những năm Dust Bowl.", "Những người di cư bị bỏ rơi ở những khu vực tồi tệ nhất của Texas trong những năm Dust Bowl.", "Đặc biệt là từ thời kỳ này trở đi, những người da đen rời khỏi Texas trong cuộc Đại di cư để đến làm việc tại miền Bắc Hoa Kỳ hay California và để thoát khỏi áp bức phân biệt chủng tộc.", "Đặc biệt là từ thời kỳ này trở đi, những người da đen rời khỏi Texas trong cuộc Đại di cư để đến làm việc tại miền Bắc Hoa Kỳ hay California và để thoát khỏi áp bức phân biệt chủng tộc.", "Năm 1940, Texas có 74% cư dân là Anglo (người da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha), 14,4 cư dân là người da đen, và 11,5 cư dân là người nói tiếng Tây Ban Nha.", "Năm 1940, Texas có 74% cư dân là Anglo (người da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha), 14,4 cư dân là người da đen, và 11,5 cư dân là người nói tiếng Tây Ban Nha.", "Chiến tranh thế giới thứ hai có tác động đáng kể đến Texas, liên bang đổ tiền vào việc xây dựng các căn cứ quân sự, các nhà máy vũ khí, các trại giam giữ tù binh chiến tranh và viện quân y; 750.000 thanh niên ở lại phục vụ; các thành phố bùng nổ với ngành công nghiệp mới, các cơ sở bậc đại học nắm giữ các vai trò mới; và hàng trăm nghìn nông dân nghèo rời đi để tìm kiếm các công việc phục vụ chiến tranh với mức lương cao hơn, và họ không bao giờ còn quay trở lại làm nông nghiệp.", "Chiến tranh thế giới thứ hai có tác động đáng kể đến Texas, liên bang đổ tiền vào việc xây dựng các căn cứ quân sự, các nhà máy vũ khí, các trại giam giữ tù binh chiến tranh và viện quân y; 750.000 thanh niên ở lại phục vụ; các thành phố bùng nổ với ngành công nghiệp mới, các cơ sở bậc đại học nắm giữ các vai trò mới; và hàng trăm nghìn nông dân nghèo rời đi để tìm kiếm các công việc phục vụ chiến tranh với mức lương cao hơn, và họ không bao giờ còn quay trở lại làm nông nghiệp.", "Texas chế tạo ra 3,1 phần trăm tổng số quân giới do Hoa Kỳ sản xuất trong Chiến tranh thế giới thứ hai, xếp hạng thứ 11 trong số 48 tiểu bang đương thời.", "Texas chế tạo ra 3,1 phần trăm tổng số quân giới do Hoa Kỳ sản xuất trong Chiến tranh thế giới thứ hai, xếp hạng thứ 11 trong số 48 tiểu bang đương thời.", "Texas tiến hành hiện đại hóa và mở rộng hệ thống giáo dục bậc đại học trong suốt thập niên 1960.", "Texas tiến hành hiện đại hóa và mở rộng hệ thống giáo dục bậc đại học trong suốt thập niên 1960.", "Tiểu bang tạo lập nên một kế hoạch toàn diện cho giáo dục bậc đại học, kinh phí phần lớn lấy từ thu nhập từ dầu, và một bộ máy trung ương cấp tiểu bang được sắp xếp nhằm quản lý các thể chế nhà nước hiệu quả hơn.", "Tiểu bang tạo lập nên một kế hoạch toàn diện cho giáo dục bậc đại học, kinh phí phần lớn lấy từ thu nhập từ dầu, và một bộ máy trung ương cấp tiểu bang được sắp xếp nhằm quản lý các thể chế nhà nước hiệu quả hơn.", "Các thay đổi này giúp các trường đại học của Texas nhận được kinh phí nghiên cứu của liên bang.", "Các thay đổi này giúp các trường đại học của Texas nhận được kinh phí nghiên cứu của liên bang.", "Chính quyền và chính trị \nHiến pháp hiện nay của Texas được thông qua vào năm 1876.", "Chính quyền và chính trị \nHiến pháp hiện nay của Texas được thông qua vào năm 1876.", "Giống như nhiều tiểu bang khác, Hiến pháp Texas phân chia rõ ràng quyền lực.", "Giống như nhiều tiểu bang khác, Hiến pháp Texas phân chia rõ ràng quyền lực.", "Tuyên ngôn nhân quyền của tiểu bang có phạm vi rộng hơn nhiều so với tuyên ngôn của liên bang, và có những điều khoản độc nhất của Texas.", "Tuyên ngôn nhân quyền của tiểu bang có phạm vi rộng hơn nhiều so với tuyên ngôn của liên bang, và có những điều khoản độc nhất của Texas.", "Chính phủ tiểu bang \n\nTexas có một hệ thống gồm nhiều nhánh hành pháp, giới hạn quyền lực của Thống đốc.", "Chính phủ tiểu bang \n\nTexas có một hệ thống gồm nhiều nhánh hành pháp, giới hạn quyền lực của Thống đốc.", "Ngoại trừ Thư ký Chính quyền (Secretary of State), các cử tri bầu ra các quan chức hành pháp một cách độc lập, do đó các ứng cử viên chịu trách nhiệm trực tiếp trước công chúng thay vì trước Thống đốc.", "Ngoại trừ Thư ký Chính quyền (Secretary of State), các cử tri bầu ra các quan chức hành pháp một cách độc lập, do đó các ứng cử viên chịu trách nhiệm trực tiếp trước công chúng thay vì trước Thống đốc.", "Hệ thống bầu cử này dẫn đến việc một số nhánh hành pháp bị phân chia giữa các đảng.", "Hệ thống bầu cử này dẫn đến việc một số nhánh hành pháp bị phân chia giữa các đảng.", "Khi Tổng thống Cộng hòa George W. Bush giữ chức thống đốc của Texas, tiểu bang có một Phó thống đốc Dân chủ là Bob Bullock.", "Khi Tổng thống Cộng hòa George W. Bush giữ chức thống đốc của Texas, tiểu bang có một Phó thống đốc Dân chủ là Bob Bullock.", "Các chức vụ trong nhánh hành pháp gồm có Thống đốc, Phó thống đốc, Bộ trưởng tài chính công (Comptroller of Public Accounts), Bộ trưởng đất đai (Land Commissioner), Bộ trưởng Tư pháp (Attorney General), Bộ trưởng Nông nghiệp (Agriculture Commissioner), Ủy ban Đường sắt với ba thành viên, Bộ trưởng Giáo dục (State Board of Education), và Thư ký Chính quyền (Secretary of State).", "Các chức vụ trong nhánh hành pháp gồm có Thống đốc, Phó thống đốc, Bộ trưởng tài chính công (Comptroller of Public Accounts), Bộ trưởng đất đai (Land Commissioner), Bộ trưởng Tư pháp (Attorney General), Bộ trưởng Nông nghiệp (Agriculture Commissioner), Ủy ban Đường sắt với ba thành viên, Bộ trưởng Giáo dục (State Board of Education), và Thư ký Chính quyền (Secretary of State).", "Lưỡng viện của cơ quan Lập pháp Texas gồm có Hạ viện với 150 thành viên, và Thượng viện với 31 thành viên.", "Lưỡng viện của cơ quan Lập pháp Texas gồm có Hạ viện với 150 thành viên, và Thượng viện với 31 thành viên.", "Chủ tịch Hạ viện đứng đầu Hạ viện, còn Phó thống đốc đứng đầu Thượng viện.", "Chủ tịch Hạ viện đứng đầu Hạ viện, còn Phó thống đốc đứng đầu Thượng viện.", "Cơ quan lập pháp họp định kỳ, song Thống đốc có thể triệu tập các phiên họp đặc biệt.", "Cơ quan lập pháp họp định kỳ, song Thống đốc có thể triệu tập các phiên họp đặc biệt.", "Năm tài chính của tiểu bang kéo dài từ 1 tháng 9 năm trước đến 31 tháng 8 năm sau.", "Năm tài chính của tiểu bang kéo dài từ 1 tháng 9 năm trước đến 31 tháng 8 năm sau.", "Cơ quan tư pháp của Texas là một trong các cơ quan tư pháp phức tạp nhất tại Hoa Kỳ, với các quyền lực chồng lặp nhau.", "Cơ quan tư pháp của Texas là một trong các cơ quan tư pháp phức tạp nhất tại Hoa Kỳ, với các quyền lực chồng lặp nhau.", "Texas có hai tòa án thượng thẩm: Tòa Thượng thẩm Texas với các trường hợp dân sự, và Tòa Chống án Tội phạm Texas.", "Texas có hai tòa án thượng thẩm: Tòa Thượng thẩm Texas với các trường hợp dân sự, và Tòa Chống án Tội phạm Texas.", "Ngoại trừ một số tòa án đô thị, các cuộc bầu cử trong nội bộ các đảng lựa chọn ra quan tòa ở mọi cấp tòa; Thống đốc bổ nhiệm người vào những vị trí còn trống.", "Ngoại trừ một số tòa án đô thị, các cuộc bầu cử trong nội bộ các đảng lựa chọn ra quan tòa ở mọi cấp tòa; Thống đốc bổ nhiệm người vào những vị trí còn trống.", "Texas áp dụng hình phạt tử hình; dẫn đầu tại Hoa Kỳ về số vụ hành quyết kể từ khi hình phạt này được phục hồi trong vụ án Gregg v. Georgia.", "Texas áp dụng hình phạt tử hình; dẫn đầu tại Hoa Kỳ về số vụ hành quyết kể từ khi hình phạt này được phục hồi trong vụ án Gregg v. Georgia.", "Sư đoàn Biệt động Texas (Texas Ranger Division) của Cơ quan Công an Texas (Texas Department of Public Safety) là một thể chế thực thi luật pháp có thẩm quyền trên toàn bang.", "Sư đoàn Biệt động Texas (Texas Ranger Division) của Cơ quan Công an Texas (Texas Department of Public Safety) là một thể chế thực thi luật pháp có thẩm quyền trên toàn bang.", "Trong nhiều năm qua, Biệt động Texas điều tra các vụ phạm tội khác nhau, từ giết người đến tham nhũng chính trị.", "Trong nhiều năm qua, Biệt động Texas điều tra các vụ phạm tội khác nhau, từ giết người đến tham nhũng chính trị.", "Họ hành động trong vai trò của cảnh sát chống bạo động và trinh thám, bảo vệ thống đốc, truy nã đối tượng phạm tội, và hoạt động như một lực lượng bán quân sự của nước cộng hòa và bang.", "Họ hành động trong vai trò của cảnh sát chống bạo động và trinh thám, bảo vệ thống đốc, truy nã đối tượng phạm tội, và hoạt động như một lực lượng bán quân sự của nước cộng hòa và bang.", "Biệt động Texas do Stephen F. Austin thành lập không chính thức vào năm 1823 và được thành lập chính thức vào năm 1835.", "Biệt động Texas do Stephen F. Austin thành lập không chính thức vào năm 1823 và được thành lập chính thức vào năm 1835.", "Biệt động có vai trò trong một vài sự kiện quan trọng trong lịch sử Texas và một số vụ án hình sự được biết đến nhiều nhất trong lịch sử của vùng Cựu Tây Hoa Kỳ.", "Biệt động có vai trò trong một vài sự kiện quan trọng trong lịch sử Texas và một số vụ án hình sự được biết đến nhiều nhất trong lịch sử của vùng Cựu Tây Hoa Kỳ.", "Chính trị \n\nGiống như các tiểu bang \"Solid South\" (miền Nam vững chắc) khác, người da trắng tại Texas oán giận Đảng Cộng hòa sau Nội chiến Hoa Kỳ, và Đảng Dân chủ chiếm ưu thế trong nền chính trị Texas từ khi kết thúc thời kỳ Tái thiết cho đến cuối thế kỷ XX.", "Chính trị \n\nGiống như các tiểu bang \"Solid South\" (miền Nam vững chắc) khác, người da trắng tại Texas oán giận Đảng Cộng hòa sau Nội chiến Hoa Kỳ, và Đảng Dân chủ chiếm ưu thế trong nền chính trị Texas từ khi kết thúc thời kỳ Tái thiết cho đến cuối thế kỷ XX.", "Sau đó, tiểu bang trở thành một thành trì của Đảng Cộng hòa.", "Sau đó, tiểu bang trở thành một thành trì của Đảng Cộng hòa.", "Không khí chính trị tại Texas thiên về bảo thủ tài chính và xã hội.", "Không khí chính trị tại Texas thiên về bảo thủ tài chính và xã hội.", "Từ 1980, đa số cử tri Texas ủng hộ các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.", "Từ 1980, đa số cử tri Texas ủng hộ các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.", "Năm 2000 và 2004, ứng cử viên Cộng hòa George W. Bush giành chiến thắng tại Texas với 60,1% số phiếu, một phần là vì ông là \"con yêu\" khi là thống đốc cũ của bang.", "Năm 2000 và 2004, ứng cử viên Cộng hòa George W. Bush giành chiến thắng tại Texas với 60,1% số phiếu, một phần là vì ông là \"con yêu\" khi là thống đốc cũ của bang.", "John McCain giành chiến thắng tại Texas trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2008, nhận được 55% số phiếu.", "John McCain giành chiến thắng tại Texas trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2008, nhận được 55% số phiếu.", "Austin, Dallas, Houston, và San Antonio luôn nghiêng về Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử địa phương và cấp bang.", "Austin, Dallas, Houston, và San Antonio luôn nghiêng về Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử địa phương và cấp bang.", "Các quân dọc theo Rio Grande gần biên giới với México thường bỏ phiếu cho những người Dân chủ, trong khi hầu hết các khu vực nông thôn và ngoại ô ở Texas bỏ phiếu cho những người Cộng hòa.", "Các quân dọc theo Rio Grande gần biên giới với México thường bỏ phiếu cho những người Dân chủ, trong khi hầu hết các khu vực nông thôn và ngoại ô ở Texas bỏ phiếu cho những người Cộng hòa.", "Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2010, một đa số lớn đại diện tại Hạ viện Hoa Kỳ của Texas là người của Đảng Cộng hòa, cả hai đại diện ở Thượng viện cũng là người của Đảng Cộng hòa.", "Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2010, một đa số lớn đại diện tại Hạ viện Hoa Kỳ của Texas là người của Đảng Cộng hòa, cả hai đại diện ở Thượng viện cũng là người của Đảng Cộng hòa.", "Trong Quốc hội Hoa Kỳ khóa 113, trong số 36 đơn vị bầu cử Quốc hội tại Texas, có 24 đơn vị do Đảng Cộng hòa nắm giữ và 12 đơn vị do Đảng Dân chủ nắm giữ.", "Trong Quốc hội Hoa Kỳ khóa 113, trong số 36 đơn vị bầu cử Quốc hội tại Texas, có 24 đơn vị do Đảng Cộng hòa nắm giữ và 12 đơn vị do Đảng Dân chủ nắm giữ.", "Từ năm 1994, không còn một người của Đảng Dân chủ nào còn được dân Texas bầu giữ chức vụ toàn bang.", "Từ năm 1994, không còn một người của Đảng Dân chủ nào còn được dân Texas bầu giữ chức vụ toàn bang.", "Sự hiện diện của Đảng Dân chủ tại Texas bắt nguồn chủ yếu từ một số nhóm thiểu số ở Đông Texas và Nam Texas cũng như cử tri thành thị, đặc biệt là Beaumont, El Paso, Austin, San Antonio, Dallas, và Houston.", "Sự hiện diện của Đảng Dân chủ tại Texas bắt nguồn chủ yếu từ một số nhóm thiểu số ở Đông Texas và Nam Texas cũng như cử tri thành thị, đặc biệt là Beaumont, El Paso, Austin, San Antonio, Dallas, và Houston.", "Nhân khẩu\n\nCơ quan Điều tra dân số Hoa Kỳ ước tính dân số của Texas là 26.059.203 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,6% so với số liệu từ cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ 2010.", "Nhân khẩu\n\nCơ quan Điều tra dân số Hoa Kỳ ước tính dân số của Texas là 26.059.203 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,6% so với số liệu từ cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ 2010.", "Năm 2004, tiểu bang có 3,5 triệu cư dân sinh ra tại ngoại quốc (15,6% dân số toàn bang), trong đó ước khoảng 1,2 triệu người là người nhập cư bất hợp pháp.", "Năm 2004, tiểu bang có 3,5 triệu cư dân sinh ra tại ngoại quốc (15,6% dân số toàn bang), trong đó ước khoảng 1,2 triệu người là người nhập cư bất hợp pháp.", "Texas trong giai đoạn 2000–2006 có tỷ lệ nhập cư bất hợp pháp tăng nhanh nhất toàn quốc.", "Texas trong giai đoạn 2000–2006 có tỷ lệ nhập cư bất hợp pháp tăng nhanh nhất toàn quốc.", "Năm 2010, người nhập cư bất hợp pháp ước tính chiếm khoảng 6,0% dân số.", "Năm 2010, người nhập cư bất hợp pháp ước tính chiếm khoảng 6,0% dân số.", "Đây là tỷ lệ% cao thứ năm trong số các tiểu bang tại Hoa Kỳ.", "Đây là tỷ lệ% cao thứ năm trong số các tiểu bang tại Hoa Kỳ.", "Mật độ dân số của Texas là 34,8 người/km², cao hơn một chút so với con số trung bình của toàn Hoa Kỳ (31 người/km²).", "Mật độ dân số của Texas là 34,8 người/km², cao hơn một chút so với con số trung bình của toàn Hoa Kỳ (31 người/km²).", "Hai phần ba cư dân Texas sinh sống tại một vùng đô thị lớn, chẳng hạn như Houston.", "Hai phần ba cư dân Texas sinh sống tại một vùng đô thị lớn, chẳng hạn như Houston.", "Dallas-Fort Worth là vùng đô thị lớn thứ hai tại Texas.", "Dallas-Fort Worth là vùng đô thị lớn thứ hai tại Texas.", "Chủng tộc và dân tộc \nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, thành phần chủng tộc của Texas như sau:\n\n Người Mỹ da trắng 70,4%\n Người Mỹ da đen hay gốc Phi: 11,8%\n Người Mỹ da đỏ hay bản địa: 0,7%\n Người Mỹ gốc Á: 3,8% (1,0% là người Ấn, 0,8% là người Việt, 0,6% là người Hoa, 0,4% là người Philippines, 0,3% là người Hàn, 0,1% là người Nhật, 0,6% là các sắc dân châu Á khác)\n Người Mỹ gốc các đảo Thái Bình Dương: 0,1%\n Khác: 10,5%\n Hai hoặc đa chủng tộc: 2,7%\n 37,6% cư dân là người gốc Mỹ Latinh hay Iberia (thuộc mọi chủng tộc) (31,6% là người México, 0,5% là người Puerto Rico, 0,2% là người Cuba)\n\nNgười Đức, người Ireland, và người Anh là ba nhóm dân tộc gốc Âu lớn nhất tại Texas.", "Chủng tộc và dân tộc \nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, thành phần chủng tộc của Texas như sau:\n\n Người Mỹ da trắng 70,4%\n Người Mỹ da đen hay gốc Phi: 11,8%\n Người Mỹ da đỏ hay bản địa: 0,7%\n Người Mỹ gốc Á: 3,8% (1,0% là người Ấn, 0,8% là người Việt, 0,6% là người Hoa, 0,4% là người Philippines, 0,3% là người Hàn, 0,1% là người Nhật, 0,6% là các sắc dân châu Á khác)\n Người Mỹ gốc các đảo Thái Bình Dương: 0,1%\n Khác: 10,5%\n Hai hoặc đa chủng tộc: 2,7%\n 37,6% cư dân là người gốc Mỹ Latinh hay Iberia (thuộc mọi chủng tộc) (31,6% là người México, 0,5% là người Puerto Rico, 0,2% là người Cuba)\n\nNgười Đức, người Ireland, và người Anh là ba nhóm dân tộc gốc Âu lớn nhất tại Texas.", "Người Mỹ gốc Đức chiếm 11,3% cư dân Texas, với 2,7 triệu người.", "Người Mỹ gốc Đức chiếm 11,3% cư dân Texas, với 2,7 triệu người.", "Người Mỹ gốc Ireland chiếm 8,2% cư dân Texas, với con số trên 1,9 triệu.", "Người Mỹ gốc Ireland chiếm 8,2% cư dân Texas, với con số trên 1,9 triệu.", "Có khoảng 600.000 người Mỹ gốc Pháp và 472.000 người Mỹ gốc Ý sinh sống tại Texas; hai nhóm dân tộc này tương ứng chiếm 2,5% và 2,0% cư dân.", "Có khoảng 600.000 người Mỹ gốc Pháp và 472.000 người Mỹ gốc Ý sinh sống tại Texas; hai nhóm dân tộc này tương ứng chiếm 2,5% và 2,0% cư dân.", "Trong cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 1980, nhóm dân tộc lớn nhất tại Texas là người Anh với 3.083.323 người Texas nói ằng họ là người Anh hoặc hầu hết tổ tiên là người Anh, chiếm 27% cư dân của tiểu bang khi đó.", "Trong cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 1980, nhóm dân tộc lớn nhất tại Texas là người Anh với 3.083.323 người Texas nói ằng họ là người Anh hoặc hầu hết tổ tiên là người Anh, chiếm 27% cư dân của tiểu bang khi đó.", "Tổ tiên của họ chủ yếu đến Mỹ từ thời 13 thuộc địa và do vật nhiều người trong số họ nay chỉ tuyên bố rằng họ có tổ tiên là \"người Mỹ\", mặc dù họ chủ yếu có nguồn gốc là người Anh.", "Tổ tiên của họ chủ yếu đến Mỹ từ thời 13 thuộc địa và do vật nhiều người trong số họ nay chỉ tuyên bố rằng họ có tổ tiên là \"người Mỹ\", mặc dù họ chủ yếu có nguồn gốc là người Anh.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia là nhóm cư dân lớn thứ hai tại Texas sau người gốc Âu không có nguồn gốc Mỹ Latinh và Iberia.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia là nhóm cư dân lớn thứ hai tại Texas sau người gốc Âu không có nguồn gốc Mỹ Latinh và Iberia.", "Có trên 8,5 triệu người tuyên bố rằng mình thuộc nhóm dân cư này, chiếm 36% dân cư Texas.", "Có trên 8,5 triệu người tuyên bố rằng mình thuộc nhóm dân cư này, chiếm 36% dân cư Texas.", "Trong đó, 7,3 triệu người có nguồn gốc México, chiếm 30,7% cư dân.", "Trong đó, 7,3 triệu người có nguồn gốc México, chiếm 30,7% cư dân.", "Có trên 104.000 người Puerto Rico và gần 38.000 người Cuba sinh sống trong bang.", "Có trên 104.000 người Puerto Rico và gần 38.000 người Cuba sinh sống trong bang.", "Có trên 1,1 triệu người (4,7% cư dân) có tổ tiên Mỹ Latinh hoặc Iberia khác nhau, như người Costa Rica, Venezuela, và Argentina.", "Có trên 1,1 triệu người (4,7% cư dân) có tổ tiên Mỹ Latinh hoặc Iberia khác nhau, như người Costa Rica, Venezuela, và Argentina.", "Năm 2010, 49% số trẻ sinh ra có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia; 35% là các nhóm người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia; 11,5% là người da đen không có nguồn gốc Mỹ Latinh, và 4,3% có nguồn gốc Á hoặc các đảo Thái Bình Dương.", "Năm 2010, 49% số trẻ sinh ra có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia; 35% là các nhóm người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia; 11,5% là người da đen không có nguồn gốc Mỹ Latinh, và 4,3% có nguồn gốc Á hoặc các đảo Thái Bình Dương.", "Từ năm 2000 đến năm 2010, dân số tiểu bang tăng trưởng 20,6%, song số người gốc Mỹ Latinh hay Iberia tăng trưởng 65%, trong khi số người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia chỉ tăng trưởng 4,2%.", "Từ năm 2000 đến năm 2010, dân số tiểu bang tăng trưởng 20,6%, song số người gốc Mỹ Latinh hay Iberia tăng trưởng 65%, trong khi số người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia chỉ tăng trưởng 4,2%.", "Đô thị \n\nTexas có ba thành phố có dân số vượt trên 1 triệu: Houston, San Antonio, và Dallas.", "Đô thị \n\nTexas có ba thành phố có dân số vượt trên 1 triệu: Houston, San Antonio, và Dallas.", "Chúng nằm trong số 10 thành phố đông dân nhất tại Hoa Kỳ.", "Chúng nằm trong số 10 thành phố đông dân nhất tại Hoa Kỳ.", "Năm 2010, sáu thành phố tại Texas có dân số lớn hơn 600.000 người.", "Năm 2010, sáu thành phố tại Texas có dân số lớn hơn 600.000 người.", "Austin, Fort Worth, và El Paso nằm trong số 20 thành phố lớn nhất Hoa Kỳ.", "Austin, Fort Worth, và El Paso nằm trong số 20 thành phố lớn nhất Hoa Kỳ.", "Texas có bốn vùng đô thị với dân số lớn hơn 1 triệu: , , , và .", "Texas có bốn vùng đô thị với dân số lớn hơn 1 triệu: , , , và .", "Các vùng đô thị Dallas–Fort Worth và Houston lần lượt có khoảng 6,3 triệu dân và 5,7 triệu dân.", "Các vùng đô thị Dallas–Fort Worth và Houston lần lượt có khoảng 6,3 triệu dân và 5,7 triệu dân.", "Ba xa lộ liên tiểu bang—I-35 ở phía tây (Dallas–Fort Worth đến San Antonio, ở giữa là Austin), I-45 ở phía đông (Dallas đến Houston), và I-10 ở phía nam (San Antonio đến Houston) định ra vùng \"Tam giác đô thị Texas\".", "Ba xa lộ liên tiểu bang—I-35 ở phía tây (Dallas–Fort Worth đến San Antonio, ở giữa là Austin), I-45 ở phía đông (Dallas đến Houston), và I-10 ở phía nam (San Antonio đến Houston) định ra vùng \"Tam giác đô thị Texas\".", "Vùng này có diện tích và bao gồm hầu hết các thành phố và vùng đô thị lớn nhất của bang, với 17 triệu cư dân hay gần 75% dân số toàn bang.", "Vùng này có diện tích và bao gồm hầu hết các thành phố và vùng đô thị lớn nhất của bang, với 17 triệu cư dân hay gần 75% dân số toàn bang.", "Houston và Dallas được công nhận là các thành phố toàn cầu hạng beta.. Texas có 254 quận, nhiều hơn bất kỳ tiểu bang nào khác trong nước, xếp sau là Georgia với 95 quận.", "Houston và Dallas được công nhận là các thành phố toàn cầu hạng beta.. Texas có 254 quận, nhiều hơn bất kỳ tiểu bang nào khác trong nước, xếp sau là Georgia với 95 quận.", "Tương phản với các thành phố, các khu định cư nông thôn chưa hợp nhất được gọi là \"colonias\" thường thiếu cơ sở hạn tầng cơ bản và có đặc điểm là nghèo nàn.", "Tương phản với các thành phố, các khu định cư nông thôn chưa hợp nhất được gọi là \"colonias\" thường thiếu cơ sở hạn tầng cơ bản và có đặc điểm là nghèo nàn.", "Văn phòng của Tổng chưởng lý Texas vào năm 2011 ghi nhận rằng Texas có khoảng 2.294 colonias và ước tính rằng có khoảng 500.000 sinh sống trong các colonias.", "Văn phòng của Tổng chưởng lý Texas vào năm 2011 ghi nhận rằng Texas có khoảng 2.294 colonias và ước tính rằng có khoảng 500.000 sinh sống trong các colonias.", "quận Hidalgo có số lượng colonias nhiều nhất theo số liệu năm 2011.", "quận Hidalgo có số lượng colonias nhiều nhất theo số liệu năm 2011.", "Texas là tiểu bang có đông cư dân sống trong các colonias nhất tại Hoa Kỳ.", "Texas là tiểu bang có đông cư dân sống trong các colonias nhất tại Hoa Kỳ.", "Ngôn ngữ \nGiọng tiếng Anh Mỹ phổ biến nhất được nói tại Texas là tiếng Anh Texas, pha trộn giữa các phương ngữ tiếng Anh miền Nam Hoa Kỳ và tiếng Anh miền Tây Hoa Kỳ.", "Ngôn ngữ \nGiọng tiếng Anh Mỹ phổ biến nhất được nói tại Texas là tiếng Anh Texas, pha trộn giữa các phương ngữ tiếng Anh miền Nam Hoa Kỳ và tiếng Anh miền Tây Hoa Kỳ.", "Tiếng Anh Chicano cũng được nói phổ biến, cũng như tiếng Anh bản xứ người Mỹ gốc Phi và tiếng Anh Mỹ chung.", "Tiếng Anh Chicano cũng được nói phổ biến, cũng như tiếng Anh bản xứ người Mỹ gốc Phi và tiếng Anh Mỹ chung.", "Năm 2010, 65,80% (14.740.304) cư dân Texas năm tuổi hoặc lớn hơn nói tiếng Anh tại nhà như ngôn ngữ chính, trong khi 29,21% (6.543.702) nói tiếng Tây Ban Nha, 0,75% (168.886) nói tiếng Việt, và 0,56% (122.921) nói tiếng Trung Quốc như một ngôn ngữ chính.", "Năm 2010, 65,80% (14.740.304) cư dân Texas năm tuổi hoặc lớn hơn nói tiếng Anh tại nhà như ngôn ngữ chính, trong khi 29,21% (6.543.702) nói tiếng Tây Ban Nha, 0,75% (168.886) nói tiếng Việt, và 0,56% (122.921) nói tiếng Trung Quốc như một ngôn ngữ chính.", "Các ngôn ngữ khác bao gồm tiếng Đức (bao gồm tiếng Đức Texas) với 0,33% (73.137) tiếng Tagalog với 0,29% (73.137), và tiếng Pháp (bao gồm tiếng Pháp Cajun) được 0,25% (55.773) người Texas nói.", "Các ngôn ngữ khác bao gồm tiếng Đức (bao gồm tiếng Đức Texas) với 0,33% (73.137) tiếng Tagalog với 0,29% (73.137), và tiếng Pháp (bao gồm tiếng Pháp Cajun) được 0,25% (55.773) người Texas nói.", "Tính tổng, 34,20% (7.660.406) cư dân Texas 5 tuổi hoặc lớn hơn có ngôn ngữ mẹ đẻ không phải là tiếng Anh.", "Tính tổng, 34,20% (7.660.406) cư dân Texas 5 tuổi hoặc lớn hơn có ngôn ngữ mẹ đẻ không phải là tiếng Anh.", "Tôn giáo \nGiáo phái lớn nhất theo số lượng tín đồ vào năm 2000 là Giáo hội Công giáo La Mã với 4.368.969 tín đồ; Hội Baptist miền Nam có 3.519.459 tín đồ; và Giáo hội Giám lý Liên hiệp có 1.022.342 tín đồ.", "Tôn giáo \nGiáo phái lớn nhất theo số lượng tín đồ vào năm 2000 là Giáo hội Công giáo La Mã với 4.368.969 tín đồ; Hội Baptist miền Nam có 3.519.459 tín đồ; và Giáo hội Giám lý Liên hiệp có 1.022.342 tín đồ.", "Được biết đến như là cái khóa của Vành đai kinh Thánh, Đông Texas là xã hội bảo thủ.", "Được biết đến như là cái khóa của Vành đai kinh Thánh, Đông Texas là xã hội bảo thủ.", "Dallas-Fort Worth là nơi có ba trường dòng Phúc Âm lớn và có một tu viện.", "Dallas-Fort Worth là nơi có ba trường dòng Phúc Âm lớn và có một tu viện.", "Nhà thờ Lakewood tại Houston có số người tham gia sinh hoạt tôn giáo lớn nhất quốc gia với trung bình trên 43.000 hàng tuần.", "Nhà thờ Lakewood tại Houston có số người tham gia sinh hoạt tôn giáo lớn nhất quốc gia với trung bình trên 43.000 hàng tuần.", "Tín đồ của nhiều tôn giáo khác sinh sống chủ yếu tại các trung tâm đô thị của Texas.", "Tín đồ của nhiều tôn giáo khác sinh sống chủ yếu tại các trung tâm đô thị của Texas.", "Năm 1990, số cư dân theo Hồi giáo là xấp xỉ 140.000 và các số liệu gần đây hơn đưa ra con số người Hồi giáo tại Texas là từ 350.000 đến 400.000.", "Năm 1990, số cư dân theo Hồi giáo là xấp xỉ 140.000 và các số liệu gần đây hơn đưa ra con số người Hồi giáo tại Texas là từ 350.000 đến 400.000.", "Số cư dân Texas theo Do Thái giáo là 128.000.", "Số cư dân Texas theo Do Thái giáo là 128.000.", "Có xấp xỉ 146.000 tín đồ của các tôn giáo như Ấn Độ giáo và Tích Khắc giáo sống tại Texas.", "Có xấp xỉ 146.000 tín đồ của các tôn giáo như Ấn Độ giáo và Tích Khắc giáo sống tại Texas.", "Văn hóa\n\nVề phương diện lịch sử, văn hóa Texas bắt nguồn từ một sự pha trộn các ảnh hưởng của miền Nam, miền Tây, và miền Tây Nam, thay đổi mức độ theo khu vực.", "Văn hóa\n\nVề phương diện lịch sử, văn hóa Texas bắt nguồn từ một sự pha trộn các ảnh hưởng của miền Nam, miền Tây, và miền Tây Nam, thay đổi mức độ theo khu vực.", "Một loại thực phẩm phổ biến là burrito ăn sáng bắt nguồn từ cả ba tác động này.", "Một loại thực phẩm phổ biến là burrito ăn sáng bắt nguồn từ cả ba tác động này.", "Ngoài văn hóa truyền thống vốn hình thành trong các thế kỷ XVIII và XIX, nhập cư biến Texas thành một nồi nung chảy các văn hóa từ khắp thế giới.", "Ngoài văn hóa truyền thống vốn hình thành trong các thế kỷ XVIII và XIX, nhập cư biến Texas thành một nồi nung chảy các văn hóa từ khắp thế giới.", "Texas ghi dấu mạnh trong văn hóa đại chúng quốc gia và quốc tế, bang gắn liền chặt chẽ với hình ảnh cao bồi thể hiện trong phim Viễn Tây và nhạc đồng quê miền tây.", "Texas ghi dấu mạnh trong văn hóa đại chúng quốc gia và quốc tế, bang gắn liền chặt chẽ với hình ảnh cao bồi thể hiện trong phim Viễn Tây và nhạc đồng quê miền tây.", "Các trùm tư bản dầu mỏ của bang cũng là một chủ đề của văn hóa đại chúng, như trong phim truyền hình Dallas.", "Các trùm tư bản dầu mỏ của bang cũng là một chủ đề của văn hóa đại chúng, như trong phim truyền hình Dallas.", "Kích thước tự nhiên rộng lớn của bang và thái độ huênh hoang của một số cư dân dẫn đến câu nói \"Mọi thứ lớn hơn tại Texas.\"", "Kích thước tự nhiên rộng lớn của bang và thái độ huênh hoang của một số cư dân dẫn đến câu nói \"Mọi thứ lớn hơn tại Texas.\"", "Houston là một trong năm thành phố tại Hoa Kỳ có các công ty thường trực chuyên nghiệp về mọi loại hình nghệ thuật biểu diễn chính: Nhà hát Lớn Houston, Dàn nhạc giao hưởng Houston, đoàn ba-lê Houston, và Sân khấu Alley.", "Houston là một trong năm thành phố tại Hoa Kỳ có các công ty thường trực chuyên nghiệp về mọi loại hình nghệ thuật biểu diễn chính: Nhà hát Lớn Houston, Dàn nhạc giao hưởng Houston, đoàn ba-lê Houston, và Sân khấu Alley.", "Được biết đến với sự sống động trong nghệ thuật thị giác và biểu diễn, Khu sân khấu Houston nằm giữa khu trung tâm Houston và được xếp hạng thứ nhì toàn quốc về số ghế sân khấu trong một khu vực trung tâm tập trung, í.948 ghế cho biểu diễn trực tiếp và 1.480 ghế xem phim.", "Được biết đến với sự sống động trong nghệ thuật thị giác và biểu diễn, Khu sân khấu Houston nằm giữa khu trung tâm Houston và được xếp hạng thứ nhì toàn quốc về số ghế sân khấu trong một khu vực trung tâm tập trung, í.948 ghế cho biểu diễn trực tiếp và 1.480 ghế xem phim.", "Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Fort Worth được thành lập vào năm 1892, là bảo tàng nghệ thuật lâu năm nhất tại Texas.", "Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Fort Worth được thành lập vào năm 1892, là bảo tàng nghệ thuật lâu năm nhất tại Texas.", "Fort Worth còn có Bảo tàng Nghệ thuật Kimbell, Bảo tàng Amon Carter.", "Fort Worth còn có Bảo tàng Nghệ thuật Kimbell, Bảo tàng Amon Carter.", "Khu nghệ thuật của trung tâm Dallas có các địa điểm nghệ thuật như Bảo tàng Nghệ thuật Dallas, Trung tâm giao hưởng Morton H. Meyerson, Nhà hát Margot and Bill Winspear, Bộ sưu tập Trammell & Margaret Crow về ngêệ thuật châu Á, và Trung tâm điêu khắc Nasher.", "Khu nghệ thuật của trung tâm Dallas có các địa điểm nghệ thuật như Bảo tàng Nghệ thuật Dallas, Trung tâm giao hưởng Morton H. Meyerson, Nhà hát Margot and Bill Winspear, Bộ sưu tập Trammell & Margaret Crow về ngêệ thuật châu Á, và Trung tâm điêu khắc Nasher.", "Khu vực Deep Ellum tại Dallas trở nên phổ biến trong thập niên 1920 và 1930 do là nơi trình diễn nhạc jazz và blues hàng đầu tại miền nam Hoa Kỳ.", "Khu vực Deep Ellum tại Dallas trở nên phổ biến trong thập niên 1920 và 1930 do là nơi trình diễn nhạc jazz và blues hàng đầu tại miền nam Hoa Kỳ.", "Tên gọi Deep Ellum bắt nguồn từ việc cư dân địa phương phát âm \"Deep Elm\" như \"Deep Ellum\".", "Tên gọi Deep Ellum bắt nguồn từ việc cư dân địa phương phát âm \"Deep Elm\" như \"Deep Ellum\".", "Các nghệ sĩ như Blind Lemon Jefferson, Robert Johnson, Huddie \"Lead Belly\" Ledbetter, và Bessie Smith từng trình diễn trong các câu lạc bộ Deep Ellum.", "Các nghệ sĩ như Blind Lemon Jefferson, Robert Johnson, Huddie \"Lead Belly\" Ledbetter, và Bessie Smith từng trình diễn trong các câu lạc bộ Deep Ellum.", "Austin tự hào với danh hiệu Thủ đô nhạc sống của thế giới khi có \"nhiều tụ điểm nhạc sống trên người hơn các lò âm nhạc như Nashville, Memphis, Los Angeles, Las Vegas hay thành phố New York.\"", "Austin tự hào với danh hiệu Thủ đô nhạc sống của thế giới khi có \"nhiều tụ điểm nhạc sống trên người hơn các lò âm nhạc như Nashville, Memphis, Los Angeles, Las Vegas hay thành phố New York.\"", "Âm nhạc của thành phố xoay quanh các câu lạc bộ đêm trên phố số 6; các sự kiện như phim, nhạc và lễ hội đa truyền thông South by Southwest; chương trình hòa nhạc dài kéo dài nhất trên truyền hình Mỹ là Austin City Limits; và nhạc hội giới hạn thành phố Austin dược tổ chức tại công viên Zilker.", "Âm nhạc của thành phố xoay quanh các câu lạc bộ đêm trên phố số 6; các sự kiện như phim, nhạc và lễ hội đa truyền thông South by Southwest; chương trình hòa nhạc dài kéo dài nhất trên truyền hình Mỹ là Austin City Limits; và nhạc hội giới hạn thành phố Austin dược tổ chức tại công viên Zilker.", "Từ năm 1980, San Antonio tiến triển thành \"Thủ đô nhạc Tejano của thế giới.\"", "Từ năm 1980, San Antonio tiến triển thành \"Thủ đô nhạc Tejano của thế giới.\"", "Giải thưởng âm nhạc Tejano tạo ra một diễn đàn để tạo dựng nhận thức và đánh giá lớn hơn cho âm nhạc và văn hóa Tejano.", "Giải thưởng âm nhạc Tejano tạo ra một diễn đàn để tạo dựng nhận thức và đánh giá lớn hơn cho âm nhạc và văn hóa Tejano.", "Giáo dục\nTổng thống thứ nhì của Cộng hòa Texas, Mirabeau B. Lamar, là Cha của giáo dục Texas.", "Giáo dục\nTổng thống thứ nhì của Cộng hòa Texas, Mirabeau B. Lamar, là Cha của giáo dục Texas.", "Trong nhiệm kỳ của ông, Texas dành ra ba dặm đất mỗi quận để trang bị cho các trường học công.", "Trong nhiệm kỳ của ông, Texas dành ra ba dặm đất mỗi quận để trang bị cho các trường học công.", "Thêm 50 dặm đất dành để cấp cho hai đại học mà về sau là cơ sở cho Quỹ đại học thường trực của bang.", "Thêm 50 dặm đất dành để cấp cho hai đại học mà về sau là cơ sở cho Quỹ đại học thường trực của bang.", "Các động thái của Lamar đặt cơ sở cho hệ thống trường học công toàn Texas.", "Các động thái của Lamar đặt cơ sở cho hệ thống trường học công toàn Texas.", "Giữa năm 2006 và 2007, Texas chi $7.275 cho mỗi học sinh, thấp hơn trung bình toàn quốc là $9.389.", "Giữa năm 2006 và 2007, Texas chi $7.275 cho mỗi học sinh, thấp hơn trung bình toàn quốc là $9.389.", "Tỷ lệ học sinh/giáo viên là 14,9, thấp hơn trung bình toàn quốc là 15,3.", "Tỷ lệ học sinh/giáo viên là 14,9, thấp hơn trung bình toàn quốc là 15,3.", "Cơ quan Giáo dục Texas (TEA) quản lý hệ thống trường học công trong bang.", "Cơ quan Giáo dục Texas (TEA) quản lý hệ thống trường học công trong bang.", "Texas có trên 1.000 khu vực trường học, hầu hết chúng độc lập với chính quyền khu vực và nhiều nơi vượt qua ranh giới thành phố.", "Texas có trên 1.000 khu vực trường học, hầu hết chúng độc lập với chính quyền khu vực và nhiều nơi vượt qua ranh giới thành phố.", "Các khu vực trường học có quyền đánh thuế cư dân của họ và trưng thu các tài sản thuộc sở hữu cá nhân.", "Các khu vực trường học có quyền đánh thuế cư dân của họ và trưng thu các tài sản thuộc sở hữu cá nhân.", "Bang có một hệ thống tái phân bổ thuế gây tranh luân mang tên \"Kế hoạch Robin Hood\".", "Bang có một hệ thống tái phân bổ thuế gây tranh luân mang tên \"Kế hoạch Robin Hood\".", "Kế hoạch này chuyển thuế tài sản từ các khu vực trường học thịnh vượng sang các khu vực trường học nghèo hơn.", "Kế hoạch này chuyển thuế tài sản từ các khu vực trường học thịnh vượng sang các khu vực trường học nghèo hơn.", "The TEA has no authority over private or home school activities.", "The TEA has no authority over private or home school activities.", "Học sinh tại Texas cần đạt đánh giá STAAR tại trường tiểu học và trung học.", "Học sinh tại Texas cần đạt đánh giá STAAR tại trường tiểu học và trung học.", "STAAR đánh giá kiến thức của học sinh về đọc, viết, toán học, khoa học, và xã hội học theo tiêu chuẩn giáo dục Texas và Đạo luật Không trẻ nào bị bỏ lại sau.", "STAAR đánh giá kiến thức của học sinh về đọc, viết, toán học, khoa học, và xã hội học theo tiêu chuẩn giáo dục Texas và Đạo luật Không trẻ nào bị bỏ lại sau.", "Nó thay thế kiểm tra TAK trong niên khóa 2011–2012.", "Nó thay thế kiểm tra TAK trong niên khóa 2011–2012.", "Hai trường hàng đầu được công nhận phổ biến nhất là Đại học Texas tại Austin và Đại học A&M Texas, xếp hạng thứ 52 và thứ 69 trong bảng xếp hạng đại học tốt nhất toàn quốc theo phiên bản 2014 của U.S.", "Hai trường hàng đầu được công nhận phổ biến nhất là Đại học Texas tại Austin và Đại học A&M Texas, xếp hạng thứ 52 và thứ 69 trong bảng xếp hạng đại học tốt nhất toàn quốc theo phiên bản 2014 của U.S.", "News & World Report.", "News & World Report.", "Một số nhà quan sát cũng liệt kê Đại học Houston và Đại học Kỹ thuật Texas đồng hạng với UT Austin và A&M.", "Một số nhà quan sát cũng liệt kê Đại học Houston và Đại học Kỹ thuật Texas đồng hạng với UT Austin và A&M.", "Ủy ban Hợp tác Giáo dục bậc cao Texas (THECB) xếp hạng các đại học công lập của bang thành ba hạng riêng biệt:\n Đại học nghiên cứu quốc gia (hạng 1) \n Đại học Texas tại Austin\n Đại học A&M Texas\n Đại học Kỹ thuật Texas\n Đại học Houston\n Đại học nghiên cứu nổi bật (hạng 2)\n Đại học Texas tại Arlington\n Đại học Texas tại Dallas\n Đại học Texas tại El Paso\n Đại học Texas tại San Antonio\n Đại học North Texas\n Đại học bang Texas\n Đại học tổng hợp (hạng 3)\n Các đại học công lập khác (25 trường)\n\nKinh tế \n\nNăm 2010, Texas có tổng sản phẩm tiểu bang là (GSP) là 1.207 tỷ đô la Mỹ, xếp hạng thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Ủy ban Hợp tác Giáo dục bậc cao Texas (THECB) xếp hạng các đại học công lập của bang thành ba hạng riêng biệt:\n Đại học nghiên cứu quốc gia (hạng 1) \n Đại học Texas tại Austin\n Đại học A&M Texas\n Đại học Kỹ thuật Texas\n Đại học Houston\n Đại học nghiên cứu nổi bật (hạng 2)\n Đại học Texas tại Arlington\n Đại học Texas tại Dallas\n Đại học Texas tại El Paso\n Đại học Texas tại San Antonio\n Đại học North Texas\n Đại học bang Texas\n Đại học tổng hợp (hạng 3)\n Các đại học công lập khác (25 trường)\n\nKinh tế \n\nNăm 2010, Texas có tổng sản phẩm tiểu bang là (GSP) là 1.207 tỷ đô la Mỹ, xếp hạng thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "GSP của Texas tương đương với GDP của Ấn Độ hay Canada, là các nền kinh tế lần lượt đứng thứ 11 và 12 trên thế giới.", "GSP của Texas tương đương với GDP của Ấn Độ hay Canada, là các nền kinh tế lần lượt đứng thứ 11 và 12 trên thế giới.", "Nền kinh tế Texas lớn thứ tư trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên toàn cầu, sau Anh (một phần của Liên hiệp Vương quốc Anh), California, và Tokyo.", "Nền kinh tế Texas lớn thứ tư trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên toàn cầu, sau Anh (một phần của Liên hiệp Vương quốc Anh), California, và Tokyo.", "Thu nhập bình quân đầu người của Texas vào năm 2009 là 36.484 đô là Mỹ, xếp hạng 29 tại quốc gia.", "Thu nhập bình quân đầu người của Texas vào năm 2009 là 36.484 đô là Mỹ, xếp hạng 29 tại quốc gia.", "Tháng 10 năm 2013, tỷ lệ thất nghiệp tại Texas là 6,2%.", "Tháng 10 năm 2013, tỷ lệ thất nghiệp tại Texas là 6,2%.", "Năm 2010, Site Selection Magazine xếp hạng Texas là tiểu bang kinh doanh thân thiện nhất toàn quốc, một phần là nhờ Quỹ Tổ chức kinh doanh Texas với 3 tỷ đô la Mỹ.", "Năm 2010, Site Selection Magazine xếp hạng Texas là tiểu bang kinh doanh thân thiện nhất toàn quốc, một phần là nhờ Quỹ Tổ chức kinh doanh Texas với 3 tỷ đô la Mỹ.", "Texas là nơi có trụ sở của nhiều công ty nhất trong số công ty nằm trong Fortune 500 tại Hoa Kỳ, cùng với California.", "Texas là nơi có trụ sở của nhiều công ty nhất trong số công ty nằm trong Fortune 500 tại Hoa Kỳ, cùng với California.", "Năm 2010, có 346.000 triệu phú tại Texas, khiến cho nơi đây trở thành tiểu bang có nhiều triệu phú thứ hai tại Hoa Kỳ.", "Năm 2010, có 346.000 triệu phú tại Texas, khiến cho nơi đây trở thành tiểu bang có nhiều triệu phú thứ hai tại Hoa Kỳ.", "Texas có tiếng là \"thuế thấp, dịch vụ rẻ\".", "Texas có tiếng là \"thuế thấp, dịch vụ rẻ\".", "Theo Tax Foundation, gánh nặng thuế tiểu bang và địa phương của người Texas thấp thứ bảy tại Hoa Kỳ; bình quân mỗi người Texas phải trả 3.580 đô la Mỹ thuế tiểu bang và địa phương mỗi năm, hay 8,4% thu nhập của cư dân.", "Theo Tax Foundation, gánh nặng thuế tiểu bang và địa phương của người Texas thấp thứ bảy tại Hoa Kỳ; bình quân mỗi người Texas phải trả 3.580 đô la Mỹ thuế tiểu bang và địa phương mỗi năm, hay 8,4% thu nhập của cư dân.", "Texas là một trong bảy tiểu bang tại Hoa Kỳ không có thuế thu nhập tiểu bang.", "Texas là một trong bảy tiểu bang tại Hoa Kỳ không có thuế thu nhập tiểu bang.", "Thay vào đó, thu nhập của tiểu bang đến từ thuế tài sản và thuế bán hàng, được tính theo mức 6,25%, song các cơ quan thuế địa phương có thể cũng có thể áp thuế bán hàng và tiêu dùng lên đến 2% khiến mức thuế tổng cộng là 8,25%.", "Thay vào đó, thu nhập của tiểu bang đến từ thuế tài sản và thuế bán hàng, được tính theo mức 6,25%, song các cơ quan thuế địa phương có thể cũng có thể áp thuế bán hàng và tiêu dùng lên đến 2% khiến mức thuế tổng cộng là 8,25%.", "Texas là một \"bang tặng thuế\"; năm 2005, cứ mỗi đô la người Texas nộp cho chính phủ liên bang thông qua thuế thu nhập liên bang, Texas nhận được xấp xỉ 0,94 đô la tiền phúc lợi.", "Texas là một \"bang tặng thuế\"; năm 2005, cứ mỗi đô la người Texas nộp cho chính phủ liên bang thông qua thuế thu nhập liên bang, Texas nhận được xấp xỉ 0,94 đô la tiền phúc lợi.", "Texas là tiểu bang có nhiều nông trại và có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Texas là tiểu bang có nhiều nông trại và có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản lượng vật nuôi.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản lượng vật nuôi.", "Bò nhà là sản phẩm nông nghiệp có giá trị nhất của bang, và tiểu bang dẫn đầu toàn quốc về sản lượng cừu và dê.", "Bò nhà là sản phẩm nông nghiệp có giá trị nhất của bang, và tiểu bang dẫn đầu toàn quốc về sản lượng cừu và dê.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản xuất bông.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản xuất bông.", "Tiểu bang có sự phát triển đáng kể về số lượng và sản lượng cây trồng ngũ cốc.", "Tiểu bang có sự phát triển đáng kể về số lượng và sản lượng cây trồng ngũ cốc.", "Texas có ngành ngư nghiệp thương mại lớn.", "Texas có ngành ngư nghiệp thương mại lớn.", "Trên lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Texas dẫn đầu về sản xuất xi măng, đá dăm, vôi, muối, cát và sỏi.", "Trên lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Texas dẫn đầu về sản xuất xi măng, đá dăm, vôi, muối, cát và sỏi.", "Kể từ khi phát hiện thấy dầu tại Spindletop, năng lượng có ảnh hưởng mang tính chi phối trong nền chính trị và kinh tế của Texas.", "Kể từ khi phát hiện thấy dầu tại Spindletop, năng lượng có ảnh hưởng mang tính chi phối trong nền chính trị và kinh tế của Texas.", "Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, bên trong Hoa Kỳ, một người dân Texas trung bình tiêu thụ năng lượng nhiều nhất.", "Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, bên trong Hoa Kỳ, một người dân Texas trung bình tiêu thụ năng lượng nhiều nhất.", "Không giống như phần còn lại của quốc gia, hầu hết Texas nằm trên hệ thống lưới điện xoay chiều riêng, là Texas Interconnection.", "Không giống như phần còn lại của quốc gia, hầu hết Texas nằm trên hệ thống lưới điện xoay chiều riêng, là Texas Interconnection.", "Các mỏ dầu ở Texas được xác định là có , chiếm xấp xỉ một phần tư trữ lượng dầu mỏ được biết đến của Hoa Kỳ.", "Các mỏ dầu ở Texas được xác định là có , chiếm xấp xỉ một phần tư trữ lượng dầu mỏ được biết đến của Hoa Kỳ.", "Các nhà máy lọc dầu của tiểu bang có thể chế biến 4,6 triệu thùng (730.000 m³) dầu mỗi ngày.", "Các nhà máy lọc dầu của tiểu bang có thể chế biến 4,6 triệu thùng (730.000 m³) dầu mỗi ngày.", "Texas dẫn đầu về sản lượng khí thiên nhiên, sản xuất ra một phần tư nguồn cung của quốc gia.", "Texas dẫn đầu về sản lượng khí thiên nhiên, sản xuất ra một phần tư nguồn cung của quốc gia.", "Một số công ty dầu mỏ đặt trụ sở ở Texas như: Conoco-Phillips, Exxon-Mobil, Halliburton, Valero, và Marathon Oil.", "Một số công ty dầu mỏ đặt trụ sở ở Texas như: Conoco-Phillips, Exxon-Mobil, Halliburton, Valero, và Marathon Oil.", "Texas cũng là một tiểu bang đứng đầu về năng lượng tái tạo thương mại hóa; có sản lượng phong điện lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Texas cũng là một tiểu bang đứng đầu về năng lượng tái tạo thương mại hóa; có sản lượng phong điện lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Trại phong điện Roscoe ở Roscoe, Texas, là một trong các trại phong điện lớn nhất thế giới tính đến năm 2009 với công suất 781,5 megawatt (MW).", "Trại phong điện Roscoe ở Roscoe, Texas, là một trong các trại phong điện lớn nhất thế giới tính đến năm 2009 với công suất 781,5 megawatt (MW).", "Cơ quan Thông tin Năng lượng đưa ra nhận định rằng ngành nông nghiệp và lâm nghiệp lớn mạnh có thể cung cấp cho Texas một lượng sinh khối khổng lồ để sử dụng trong ngành năng lượng sinh học.", "Cơ quan Thông tin Năng lượng đưa ra nhận định rằng ngành nông nghiệp và lâm nghiệp lớn mạnh có thể cung cấp cho Texas một lượng sinh khối khổng lồ để sử dụng trong ngành năng lượng sinh học.", "Texas cũng là tiểu bang có tiềm năng phát triển điện mặt trời cao nhất tại quốc gia.", "Texas cũng là tiểu bang có tiềm năng phát triển điện mặt trời cao nhất tại quốc gia.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson của NASA nằm tại Đông Nam Houston, là biểu tượng của ngành công nghiệp hàng không tại Texas.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson của NASA nằm tại Đông Nam Houston, là biểu tượng của ngành công nghiệp hàng không tại Texas.", "Fort Worth có cơ sở lĩnh vực hàng không của Lockheed Martin và có Bell Helicopter.", "Fort Worth có cơ sở lĩnh vực hàng không của Lockheed Martin và có Bell Helicopter.", "Lockheed kiến thiết F-16 Fighting Falcon và hậu duệ là F-35 Lightning II ở Fort Worth.", "Lockheed kiến thiết F-16 Fighting Falcon và hậu duệ là F-35 Lightning II ở Fort Worth.", "Texas có lĩnh vực thương mại vững mạnh bao gồm bán lẻ, bán buôn, ngân hàng và bảo hiểm, ngành công nghiệp xây dựng.", "Texas có lĩnh vực thương mại vững mạnh bao gồm bán lẻ, bán buôn, ngân hàng và bảo hiểm, ngành công nghiệp xây dựng.", "Một số công ty nằm trong Fortune 500 không dựa trên các ngành công nghiệp truyền thống của Texas là AT&T, Kimberly-Clark, Blockbuster, J. C. Penney, Whole Foods Market, và Tenet Healthcare.", "Một số công ty nằm trong Fortune 500 không dựa trên các ngành công nghiệp truyền thống của Texas là AT&T, Kimberly-Clark, Blockbuster, J. C. Penney, Whole Foods Market, và Tenet Healthcare.", "Trên bình diện quốc gia, khu vực Dallas–Fort Worth có số trung tâm mua sắm trên đầu người nhiều nhất trong số các vùng đô thị của Hoa Kỳ.", "Trên bình diện quốc gia, khu vực Dallas–Fort Worth có số trung tâm mua sắm trên đầu người nhiều nhất trong số các vùng đô thị của Hoa Kỳ.", "México là đối tác thương mại lớn nhất của Texas, nước này nhập một phần ba hàng xuất khẩu của tiểu bang nhờ có Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).", "México là đối tác thương mại lớn nhất của Texas, nước này nhập một phần ba hàng xuất khẩu của tiểu bang nhờ có Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).", "NAFTA khuyến khích việc hình thành các maquiladora gây tranh luận trên biên giới Texas/México.", "NAFTA khuyến khích việc hình thành các maquiladora gây tranh luận trên biên giới Texas/México.", "Giao thông \nVề mặt lịch sử, giao thông tại Texas được cho là khó khăn do tiểu bang có diện tích rộng và địa hình gồ ghề.", "Giao thông \nVề mặt lịch sử, giao thông tại Texas được cho là khó khăn do tiểu bang có diện tích rộng và địa hình gồ ghề.", "Tuy nhiên, bù lại Texas xây dựng nên các hệ thống đường bộ và đường sắt lớn nhất Hoa Kỳ xét theo chiều dài.", "Tuy nhiên, bù lại Texas xây dựng nên các hệ thống đường bộ và đường sắt lớn nhất Hoa Kỳ xét theo chiều dài.", "Các cơ quan điều tiến giao thông như Bộ Giao thông Texas (TxDOT) bảo vệ hệ thống xa lộ rộng lớn của bang, quy định về hàng không, và các hệ thống giao thông công cộng.", "Các cơ quan điều tiến giao thông như Bộ Giao thông Texas (TxDOT) bảo vệ hệ thống xa lộ rộng lớn của bang, quy định về hàng không, và các hệ thống giao thông công cộng.", "Với vị trí nằm tại trung tâm của lục địa Bắc Mỹ, Texas là một đầu mối giao thông quan trọng.", "Với vị trí nằm tại trung tâm của lục địa Bắc Mỹ, Texas là một đầu mối giao thông quan trọng.", "Từ khu vực Dallas/Fort Worth, các xe tải có thể tiếp cận với 93% cư dân toàn quốc trong vòng 48 giờ, và 37% trong vòng 24 giờ.", "Từ khu vực Dallas/Fort Worth, các xe tải có thể tiếp cận với 93% cư dân toàn quốc trong vòng 48 giờ, và 37% trong vòng 24 giờ.", "Texas có 33 khu ngoại thương (FTZ), nhiều nhất trong số các tiểu bang của Hoa Kỳ.", "Texas có 33 khu ngoại thương (FTZ), nhiều nhất trong số các tiểu bang của Hoa Kỳ.", "Năm 2004, tổng cộng có 298 tỷ đô la hàng hóa thông qua các khu ngoại thương của Texas.", "Năm 2004, tổng cộng có 298 tỷ đô la hàng hóa thông qua các khu ngoại thương của Texas.", "Tuyến đường cao tốc đầu tiên tại Texas là Gulf Freeway, mở cửa vào năm 1948 tại Houston.", "Tuyến đường cao tốc đầu tiên tại Texas là Gulf Freeway, mở cửa vào năm 1948 tại Houston.", "Texas có 730 sân bay, nhiều thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Texas có 730 sân bay, nhiều thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Sân bay lớn nhất Texas về quy mô và lượng hành khách phục vụ là Sân bay quốc tế Dallas-Forth Worth (DFW), sân bay này có diện tích lớn thứ nhì Hoa Kỳ, và đứng thứ tư thế giới với .", "Sân bay lớn nhất Texas về quy mô và lượng hành khách phục vụ là Sân bay quốc tế Dallas-Forth Worth (DFW), sân bay này có diện tích lớn thứ nhì Hoa Kỳ, và đứng thứ tư thế giới với .", "Có khoảng 1.150 hải cảng trải dài trên vùng duyên hải của Texas.", "Có khoảng 1.150 hải cảng trải dài trên vùng duyên hải của Texas.", "Các cảng này thu nhận gần một triệu lao động và bốc dỡ trung bình 317 triệu tấn.", "Các cảng này thu nhận gần một triệu lao động và bốc dỡ trung bình 317 triệu tấn.", "Cảng Houston hiện là cảng bận rộn nhất tại Hoa Kỳ theo số tấn hàng hóa ngoại thương, và đứng thứ nhì về tổng thể, và đứng thứ 10 thế giới về số tấn hàng hóa.", "Cảng Houston hiện là cảng bận rộn nhất tại Hoa Kỳ theo số tấn hàng hóa ngoại thương, và đứng thứ nhì về tổng thể, và đứng thứ 10 thế giới về số tấn hàng hóa.", "Thể thao\nMặc dù bóng bầu dục Mỹ từ lâu được xem là môn thể thao vua trong bang, song người Texas ngày nay thích nhiều môn thể thao.", "Thể thao\nMặc dù bóng bầu dục Mỹ từ lâu được xem là môn thể thao vua trong bang, song người Texas ngày nay thích nhiều môn thể thao.", "Trong giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\", Texas có hai đội tuyển NFL (Dallas Cowboys và Houston Texans), hai đội tuyển MLB (Texas Rangers và Houston Astros), ba đội tuyển NBA (Houston Rockets, San Antonio Spurs, và Dallas Mavericks), và một đội tuyển NHL (Dallas Stars).", "Trong giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\", Texas có hai đội tuyển NFL (Dallas Cowboys và Houston Texans), hai đội tuyển MLB (Texas Rangers và Houston Astros), ba đội tuyển NBA (Houston Rockets, San Antonio Spurs, và Dallas Mavericks), và một đội tuyển NHL (Dallas Stars).", "Vùng đô thị phức hợp Dallas–Fort Worth là một trong 12 khu vực đô thị tại Hoa Kỳ có các đội tuyển thể thao tham gia toàn bộ giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\".", "Vùng đô thị phức hợp Dallas–Fort Worth là một trong 12 khu vực đô thị tại Hoa Kỳ có các đội tuyển thể thao tham gia toàn bộ giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\".", "Ngoài các giải đấu \"Big Four\", Texas cũng có một đội tuyển WNBA (San Antonio) và hai đội tuyển MLS (Houston Dynamo VÀ FC Dallas).", "Ngoài các giải đấu \"Big Four\", Texas cũng có một đội tuyển WNBA (San Antonio) và hai đội tuyển MLS (Houston Dynamo VÀ FC Dallas).", "Thể thao trường học có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Texas, đặc biệt là bóng bầu dục Mỹ.", "Thể thao trường học có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Texas, đặc biệt là bóng bầu dục Mỹ.", "Texas có 10 trường Division I-FBS, đông nhất toàn quốc.", "Texas có 10 trường Division I-FBS, đông nhất toàn quốc.", "Bốn trong số các đội tuyển đại học của bang là Baylor Bears, Texas Longhorns, TCU Horned Frogs, và Texas Tech Red Raiders tham gia Big 12 Conference.", "Bốn trong số các đội tuyển đại học của bang là Baylor Bears, Texas Longhorns, TCU Horned Frogs, và Texas Tech Red Raiders tham gia Big 12 Conference.", "Texas A&M Aggies rời khỏi Big 12 và tham gia Southeastern Conference vào năm 2012, khiến Big 12 mời TCU tham gia; TCU trước đó tham gia Mountain West Conference.", "Texas A&M Aggies rời khỏi Big 12 và tham gia Southeastern Conference vào năm 2012, khiến Big 12 mời TCU tham gia; TCU trước đó tham gia Mountain West Conference.", "Houston Cougars và SMU Mustangs tham gia American Athletic Conference.", "Houston Cougars và SMU Mustangs tham gia American Athletic Conference.", "UIL tổ chức hầu hết các giải đấu trường học cấp tiểu học và trung học, các sự kiện bao gồm thi đấu điền kinh cũng như các môn nghệ thuật và học thuật.", "UIL tổ chức hầu hết các giải đấu trường học cấp tiểu học và trung học, các sự kiện bao gồm thi đấu điền kinh cũng như các môn nghệ thuật và học thuật.", "Người Texas cũng hứng thú với môn thể thao bắt nguồn từ chăn bò là rodeo.", "Người Texas cũng hứng thú với môn thể thao bắt nguồn từ chăn bò là rodeo.", "Rodeo đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại Pecos, Texas.", "Rodeo đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại Pecos, Texas.", "và Houston Livestock Show and Rodeo là rodeo thường niên lớn nhất trên giới.", "và Houston Livestock Show and Rodeo là rodeo thường niên lớn nhất trên giới.", "Dallas tổ chức Hội chợ bang Texas hàng năm tại Fair Park.", "Dallas tổ chức Hội chợ bang Texas hàng năm tại Fair Park.", "Đường đua ô tô Texas tổ chức các giải đấu thường niên NASCAR Cup Series và IndyCar Series từ năm 1997.", "Đường đua ô tô Texas tổ chức các giải đấu thường niên NASCAR Cup Series và IndyCar Series từ năm 1997.", "Từ năm 2012, Circuit of the Americas tại Austin là nơi tổ chức một vòng của giải vô địch thế giới Công thức 1\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\n \n originally published 2004 by New York: Free Press\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của tiểu bang Texas \n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nCác Tiểu bang Liên minh miền Nam Hoa Kỳ\nNam Hoa Kỳ" ]

[ "Về mặt địa lý, Texas nằm ở vùng Trung Nam của quốc gia, có biên giới quốc tế với các bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México; bên trong Hoa Kỳ, Texas có biên giới với tiểu bang New Mexico ở phía tây, Oklahoma ở phía bắc, Arkansas ở phía đông bắc, và Louisiana ở phía đông.", "Texas (/teksəs/ phiên âm Téc-xật) là tiểu bang đông dân thứ hai và có diện tích lớn thứ hai trong số 50 tiểu bang của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, và là tiểu bang lớn nhất trong số 48 tiểu bang liền kề của Hoa Kỳ.", "Texas có diện tích với 26,1 triệu cư dân.", "Về mặt địa lý, Texas nằm ở vùng Trung Nam của quốc gia, có biên giới quốc tế với các bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México; bên trong Hoa Kỳ, Texas có biên giới với tiểu bang New Mexico ở phía tây, Oklahoma ở phía bắc, Arkansas ở phía đông bắc, và Louisiana ở phía đông.", "Houston là thành phố lớn nhất tại Texas và là thành phố lớn thứ tư tại Hoa Kỳ, còn San Antonio là thành phố lớn thứ hai của tiểu bang và lớn thứ bảy tại Hoa Kỳ.", "Texas có diện tích với 26,1 triệu cư dân.", "Dallas–Fort Worth và Đại Houston lần lượt là các vùng đô thị lớn thứ tư và thứ năm tại Hoa Kỳ.", "Houston là thành phố lớn nhất tại Texas và là thành phố lớn thứ tư tại Hoa Kỳ, còn San Antonio là thành phố lớn thứ hai của tiểu bang và lớn thứ bảy tại Hoa Kỳ.", "Các thành phố lớn khác tại Texas là El Paso và thủ phủ Austin.", "Dallas–Fort Worth và Đại Houston lần lượt là các vùng đô thị lớn thứ tư và thứ năm tại Hoa Kỳ.", "Texas có biệt danh là Lone Star State (bang ngôi sao cô độc) nhằm biểu thị Texas nguyên là một nước cộng hòa độc lập và nhắc nhở đến cuộc đấu tranh giành độc lập của Texas từ México.", "Các thành phố lớn khác tại Texas là El Paso và thủ phủ Austin.", "Có thể trông thấy \"Ngôi sao cô đơn\" trên tiểu bang kỳ Texas và tiểu bang huy Texas hiện nay.", "Texas có biệt danh là Lone Star State (bang ngôi sao cô độc) nhằm biểu thị Texas nguyên là một nước cộng hòa độc lập và nhắc nhở đến cuộc đấu tranh giành độc lập của Texas từ México.", "Nguồn gốc của tên hiệu Texas bắt nguồn từ \"Tejas\", có nghĩa là 'bằng hữu' trong tiếng Caddo.", "Có thể trông thấy \"Ngôi sao cô đơn\" trên tiểu bang kỳ Texas và tiểu bang huy Texas hiện nay.", "Do có diện tích rộng lớn cùng với các đặc trưng về địa chất như Đứt đoạn Balcones, Texas có các cảnh quan đa dạng tương tự như Nam và Tây Nam Hoa Kỳ.", "Nguồn gốc của tên hiệu Texas bắt nguồn từ \"Tejas\", có nghĩa là 'bằng hữu' trong tiếng Caddo.", "Mặc dù Texas có mối liên hệ phổ biến với các hoang mạc Tây Nam, song chỉ dưới 10 phần trăm diện tích đất của tiểu bang là hoang mạc.", "Do có diện tích rộng lớn cùng với các đặc trưng về địa chất như Đứt đoạn Balcones, Texas có các cảnh quan đa dạng tương tự như Nam và Tây Nam Hoa Kỳ.", "Hầu hết các trung tâm cư dân tại Texas nằm tại những nơi vốn là thảo nguyên, rừng, và bờ biển.", "Mặc dù Texas có mối liên hệ phổ biến với các hoang mạc Tây Nam, song chỉ dưới 10 phần trăm diện tích đất của tiểu bang là hoang mạc.", "Từ đông sang tây, có thể quan sát thấy địa hình của Texas biến đổi từ đầm lầy ven biển và rừng thông, đến các đồng bằng gợn sóng và gò đồi gồ ghề, và cuối cùng là hoang mạc và các dãy núi của vùng Big Bend.", "Hầu hết các trung tâm cư dân tại Texas nằm tại những nơi vốn là thảo nguyên, rừng, và bờ biển.", "Thuật ngữ \"six flags over Texas\" (sáu quốc kỳ bay trên đất Texas) bắt nguồn từ việc lãnh thổ này từng nằm dưới quyền quản lý của một vài quốc gia.", "Từ đông sang tây, có thể quan sát thấy địa hình của Texas biến đổi từ đầm lầy ven biển và rừng thông, đến các đồng bằng gợn sóng và gò đồi gồ ghề, và cuối cùng là hoang mạc và các dãy núi của vùng Big Bend.", "Tây Ban Nha là quốc gia châu Âu đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với khu vực Texas.", "Thuật ngữ \"six flags over Texas\" (sáu quốc kỳ bay trên đất Texas) bắt nguồn từ việc lãnh thổ này từng nằm dưới quyền quản lý của một vài quốc gia.", "Pháp cũng từng nắm giữ một thuộc địa tồn tại ngắn ngủi ở Texas.", "Tây Ban Nha là quốc gia châu Âu đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với khu vực Texas.", "México kiểm soát lãnh thổ này cho đến khi Texas giành độc lập vào năm 1836, Texas khi đó trở thành một nước Cộng hòa.", "Pháp cũng từng nắm giữ một thuộc địa tồn tại ngắn ngủi ở Texas.", "Năm 1845, nước Cộng hòa Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, trở thành bang thứ 28 của Liên bang.", "México kiểm soát lãnh thổ này cho đến khi Texas giành độc lập vào năm 1836, Texas khi đó trở thành một nước Cộng hòa.", "Việc Hoa Kỳ sáp nhập Texas nổi bật trong chuỗi sự kiện dẫn đến Chiến tranh Hoa Kỳ-México vào năm 1846.", "Năm 1845, nước Cộng hòa Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, trở thành bang thứ 28 của Liên bang.", "Do là một tiểu bang duy trì chế độ nô lệ, Texas tuyên bố thoát ly khỏi Hợp chúng quốc vào đầu năm 1861, và gia nhập vào Liên minh miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ.", "Việc Hoa Kỳ sáp nhập Texas nổi bật trong chuỗi sự kiện dẫn đến Chiến tranh Hoa Kỳ-México vào năm 1846.", "Sau khi kết thúc chiến tranh và tái gia nhập Liên bang, Texas bước vào một giai đoạn đình trệ kéo dài về mặt kinh tế.", "Do là một tiểu bang duy trì chế độ nô lệ, Texas tuyên bố thoát ly khỏi Hợp chúng quốc vào đầu năm 1861, và gia nhập vào Liên minh miền Nam trong Nội chiến Hoa Kỳ.", "Có một ngành kinh tế trở nên thịnh vượng sau Nội chiến tại Texas là bò.", "Sau khi kết thúc chiến tranh và tái gia nhập Liên bang, Texas bước vào một giai đoạn đình trệ kéo dài về mặt kinh tế.", "Do là trung tâm của ngành kinh tế này trong một thời gian lâu dài, người ta liên hệ Texas với hình ảnh của những chàng cao bồi.", "Có một ngành kinh tế trở nên thịnh vượng sau Nội chiến tại Texas là bò.", "Tình hình kinh tế của tiểu bang biến đổi vào đầu thế kỷ XX, việc phát hiện ra dầu khởi đầu cho một giai đoạn bùng nổ kinh tế tại Texas.", "Do là trung tâm của ngành kinh tế này trong một thời gian lâu dài, người ta liên hệ Texas với hình ảnh của những chàng cao bồi.", "Cùng với việc đầu tư mạnh cho các trường đại học, Texas phát triển một nền kinh tế đa dạng hóa và công nghiệp công nghệ cao vào giữa thế kỷ XX.", "Tình hình kinh tế của tiểu bang biến đổi vào đầu thế kỷ XX, việc phát hiện ra dầu khởi đầu cho một giai đoạn bùng nổ kinh tế tại Texas.", "Theo số liệu năm 2010, Texas đứng đầu trong các tiểu bang có công ty lọt vào Fortune 500, đồng hạng với California.", "Cùng với việc đầu tư mạnh cho các trường đại học, Texas phát triển một nền kinh tế đa dạng hóa và công nghiệp công nghệ cao vào giữa thế kỷ XX.", "Với nền kinh tế đang lớn mạnh lên, Texas trở thành tiểu bang dẫn đầu Hoa Kỳ trong nhiều ngành kinh tế, như nông nghiệp, hóa dầu, năng lượng, máy tính và điện tử, hàng không vũ trụ, và khoa học y sinh.", "Theo số liệu năm 2010, Texas đứng đầu trong các tiểu bang có công ty lọt vào Fortune 500, đồng hạng với California.", "Texas cũng dẫn đầu quốc gia về kim ngạch xuất khẩu kể từ năm 2002 và có tổng sản phẩm tiểu bang cao thứ hai.", "Với nền kinh tế đang lớn mạnh lên, Texas trở thành tiểu bang dẫn đầu Hoa Kỳ trong nhiều ngành kinh tế, như nông nghiệp, hóa dầu, năng lượng, máy tính và điện tử, hàng không vũ trụ, và khoa học y sinh.", "Đây là nơi sinh của các Tổng thống Dwight D. Eisenhower, Lyndon B. Johnson.", "Texas cũng dẫn đầu quốc gia về kim ngạch xuất khẩu kể từ năm 2002 và có tổng sản phẩm tiểu bang cao thứ hai.", "Địa lý \n\nTexas là tiểu bang lớn thứ hai tại Hoa Kỳ, sau Alaska, với diện tích .", "Đây là nơi sinh của các Tổng thống Dwight D. Eisenhower, Lyndon B. Johnson.", "Nếu xét về diện tích, Texas rộng hơn 10% so với Pháp và lớn gần gấp đôi Đức hay Nhật Bản, đứng thứ 27 trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên thế giới.", "Địa lý \n\nTexas là tiểu bang lớn thứ hai tại Hoa Kỳ, sau Alaska, với diện tích .", "Nếu độc lập, Texas sẽ là quốc gia lớn thứ 40 trên thế giới, xếp hạng sau Chile và Zambia.", "Nếu xét về diện tích, Texas rộng hơn 10% so với Pháp và lớn gần gấp đôi Đức hay Nhật Bản, đứng thứ 27 trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên thế giới.", "Texas nằm ở khu vực Trung-Nam của Hoa Kỳ.", "Nếu độc lập, Texas sẽ là quốc gia lớn thứ 40 trên thế giới, xếp hạng sau Chile và Zambia.", "Ở phía nam, sông Rio Grande tạo thành biên giới quốc tế giữa Texas với các tiểu bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México.", "Texas nằm ở khu vực Trung-Nam của Hoa Kỳ.", "Ở phía bắc, sông Red tạo thành biên giới giữa Texas với Oklahoma và Arkansas.", "Ở phía nam, sông Rio Grande tạo thành biên giới quốc tế giữa Texas với các tiểu bang Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, và Tamaulipas của México.", "Ở phía đông, sông Sabine tạo thành biên giới tự nhiên giữa Texas với Louisiana.", "Ở phía bắc, sông Red tạo thành biên giới giữa Texas với Oklahoma và Arkansas.", "Vùng cán xoong Texas có biên giới phía đông với Oklahoma theo kinh tuyến 100°T, biên giới phía bắc với Oklahoma theo vĩ tuyến 36°30'B và biên giới phía tây với New México theo kinh độ 103°T.", "Ở phía đông, sông Sabine tạo thành biên giới tự nhiên giữa Texas với Louisiana.", "El Paso nằm ở mũi cực tây của bang- được tạo thành từ vĩ tuyến 32°B và Rio Grande.", "Vùng cán xoong Texas có biên giới phía đông với Oklahoma theo kinh tuyến 100°T, biên giới phía bắc với Oklahoma theo vĩ tuyến 36°30'B và biên giới phía tây với New México theo kinh độ 103°T.", "Texas có 10 vùng khí hậu, 14 vùng đất đai và 11 vùng sinh thái riêng biệt, do vậy việc phân loại vùng miền trở nên mơ hồ với những khác biệt về đất, địa hình, địa chất, lượng mưa, quần thể thực vật và động vật.", "El Paso nằm ở mũi cực tây của bang- được tạo thành từ vĩ tuyến 32°B và Rio Grande.", "Một hệ thống phân loại chia Texas, theo thứ tự từ đông nam sang tây, thành các vùng: Đồng bằng Ven biển vịnh México, Đất thấp nội địa, Đại Bình nguyên, Bồn địa và Núi.", "Texas có 10 vùng khí hậu, 14 vùng đất đai và 11 vùng sinh thái riêng biệt, do vậy việc phân loại vùng miền trở nên mơ hồ với những khác biệt về đất, địa hình, địa chất, lượng mưa, quần thể thực vật và động vật.", "Vùng Đồng bằng ven biển bao quanh vịnh México nằm ở phần đông nam của bang.", "Một hệ thống phân loại chia Texas, theo thứ tự từ đông nam sang tây, thành các vùng: Đồng bằng Ven biển vịnh México, Đất thấp nội địa, Đại Bình nguyên, Bồn địa và Núi.", "Thảm thực vật trong vùng này gồm có các rừng thông dày.", "Vùng Đồng bằng ven biển bao quanh vịnh México nằm ở phần đông nam của bang.", "Vùng đất thấp nội địa gồm các khu vực gợn sóng đến các khu đồi rừng và là một bộ phận của vùng rừng thông gỗ cứng.", "Thảm thực vật trong vùng này gồm có các rừng thông dày.", "Đại Bình nguyên nằm ở trung bộ Texas, trải dài từ Vùng Cán xoong của tiểu bang và Llano Estacado cho đến Vùng Đồi Texas gần Austin.", "Vùng đất thấp nội địa gồm các khu vực gợn sóng đến các khu đồi rừng và là một bộ phận của vùng rừng thông gỗ cứng.", "Vùng này chủ yếu là thảo nguyên.", "Đại Bình nguyên nằm ở trung bộ Texas, trải dài từ Vùng Cán xoong của tiểu bang và Llano Estacado cho đến Vùng Đồi Texas gần Austin.", "Vùng \"Viễn Tây Texas\" hay \"Trans-Pecos\" là vùng Bồn địa và Núi, gồm có vùng Đồi Sand, cao nguyên Stockton, các thung lũng sa mạc, dốc núi có rừng và bãi cỏ sa mạc.", "Vùng này chủ yếu là thảo nguyên.", "Texas có 3.700 dòng chảy được đặt tên và 15 sông lớn, trong đó Rio Grande là lớn nhất.", "Vùng \"Viễn Tây Texas\" hay \"Trans-Pecos\" là vùng Bồn địa và Núi, gồm có vùng Đồi Sand, cao nguyên Stockton, các thung lũng sa mạc, dốc núi có rừng và bãi cỏ sa mạc.", "Các sông lớn khác của Texas gồm Pecos, Brazos, Colorado, và Red- tạo thành biên giới với Oklahoma.", "Texas có 3.700 dòng chảy được đặt tên và 15 sông lớn, trong đó Rio Grande là lớn nhất.", "Mặc dù Texas chỉ có vài hồ tự nhiên, song người Texas xây dựng được trên 100 hồ chứa nhân tạo.", "Các sông lớn khác của Texas gồm Pecos, Brazos, Colorado, và Red- tạo thành biên giới với Oklahoma.", "Quy mô lãnh thổ và lịch sử độc đáo của Texas khiến cho việc xác định liên kết khu vực của tiểu bang gây tranh luận; Texas có thể được xếp là một tiểu bang Nam bộ hoặc một tiểu bang Tây Nam bộ, hoặc cả hai.", "Mặc dù Texas chỉ có vài hồ tự nhiên, song người Texas xây dựng được trên 100 hồ chứa nhân tạo.", "Sự rộng lớn và đa dạng về địa lý, kinh tế, văn hóa tại Texas cản trở việc phân loại toàn bộ tiểu bang vào một vùng được công nhận tại Hoa Kỳ.", "Quy mô lãnh thổ và lịch sử độc đáo của Texas khiến cho việc xác định liên kết khu vực của tiểu bang gây tranh luận; Texas có thể được xếp là một tiểu bang Nam bộ hoặc một tiểu bang Tây Nam bộ, hoặc cả hai.", "Như Đông Texas thường được xác định là phần mở rộng của Deep South, còn Viễn Tây Texas thường được thừa nhận là một phần của Tây Nam nội địa.", "Sự rộng lớn và đa dạng về địa lý, kinh tế, văn hóa tại Texas cản trở việc phân loại toàn bộ tiểu bang vào một vùng được công nhận tại Hoa Kỳ.", "Một lượng lớn các loài động vật và côn trùng sinh sống tại Texas.", "Như Đông Texas thường được xác định là phần mở rộng của Deep South, còn Viễn Tây Texas thường được thừa nhận là một phần của Tây Nam nội địa.", "Tiểu bang là nơi cư trú của 65 loài thú, 213 loài bò sát và lưỡng cư, và là nơi đa dạng nhất về sự sống của các loài chim tại Hoa Kỳ—tất cả có 590 loài.", "Một lượng lớn các loài động vật và côn trùng sinh sống tại Texas.", "Có ít nhất 12 loài được di thực và nay tái sinh tự do tại Texas.", "Tiểu bang là nơi cư trú của 65 loài thú, 213 loài bò sát và lưỡng cư, và là nơi đa dạng nhất về sự sống của các loài chim tại Hoa Kỳ—tất cả có 590 loài.", "Texas cũng có một số loài ong bắp cày, là một trong các khu vực sinh sống đông đúc nhất của loài Polistes exclamans.", "Có ít nhất 12 loài được di thực và nay tái sinh tự do tại Texas.", "Khí hậu \nTexas có diện tích rộng lớn và có vị trí nằm tại nơi giao nhau của nhiều vùng khí hậu, do vậy thời tiết trong tiểu bang có sự biến đổi ở mức độ cao.", "Texas cũng có một số loài ong bắp cày, là một trong các khu vực sinh sống đông đúc nhất của loài Polistes exclamans.", "Vùng Cán xoong của tiểu bang có những mùa đông lạnh hơn vùng Bắc Texas, trong khi vùng Ven biển vịnh México có những mùa đông ôn hòa.", "Khí hậu \nTexas có diện tích rộng lớn và có vị trí nằm tại nơi giao nhau của nhiều vùng khí hậu, do vậy thời tiết trong tiểu bang có sự biến đổi ở mức độ cao.", "Các địa phương trong tiểu bang Texas có sự khác biệt lớn về chế độ mưa.", "Vùng Cán xoong của tiểu bang có những mùa đông lạnh hơn vùng Bắc Texas, trong khi vùng Ven biển vịnh México có những mùa đông ôn hòa.", "Cực tây của tiểu bang là El Paso có lượng mưa trung bình năm là , trong khi các khu vực ở Đông Nam Texas có lượng mưa trung bình năm là .", "Các địa phương trong tiểu bang Texas có sự khác biệt lớn về chế độ mưa.", "Tuyết rơi nhiều lần vào mùa đông ở vùng Cán xoong và các khu vực núi non tại Tây Texas, một hoặc hai lần mỗi năm ở Bắc Texas, và một lần trong vài năm ở Trung và Đông Texas.", "Cực tây của tiểu bang là El Paso có lượng mưa trung bình năm là , trong khi các khu vực ở Đông Nam Texas có lượng mưa trung bình năm là .", "Tuyết hiếm khi rơi ở khu vực phía nam San Antonio hay ở vùng ven biển.", "Tuyết rơi nhiều lần vào mùa đông ở vùng Cán xoong và các khu vực núi non tại Tây Texas, một hoặc hai lần mỗi năm ở Bắc Texas, và một lần trong vài năm ở Trung và Đông Texas.", "Trong cơn bão tuyết đêm Giáng sinh 2004, tuyết rơi với lượng ở nơi xa về phía nam như Kingsville, vốn là nơi có nhiệt độ trung bình cao là trong tháng 12.", "Tuyết hiếm khi rơi ở khu vực phía nam San Antonio hay ở vùng ven biển.", "Nhiệt độ tối cao vào các tháng mùa hè trung bình là từ 26 °C tại vùng núi non ở Tây Texas và trên đảo Galveston đến khoảng 38 °C ở Thung lũng Rio Grande, song hầu hết các khu vực của Texas có nhiệt độ cao vào mùa hè trong khoảng 32 °C.", "Trong cơn bão tuyết đêm Giáng sinh 2004, tuyết rơi với lượng ở nơi xa về phía nam như Kingsville, vốn là nơi có nhiệt độ trung bình cao là trong tháng 12.", "Nhiệt độ ban đêm vào mùa hè dao động từ dưới 14 °C ở vùng núi thuộc Tây Texas đến 27 °C trên đảo Galveston.", "Nhiệt độ tối cao vào các tháng mùa hè trung bình là từ 26 °C tại vùng núi non ở Tây Texas và trên đảo Galveston đến khoảng 38 °C ở Thung lũng Rio Grande, song hầu hết các khu vực của Texas có nhiệt độ cao vào mùa hè trong khoảng 32 °C.", "Giông tố thường xuyên tấn công Texas, đặc biệt là phần đông bộ và bắc bộ của bang.", "Nhiệt độ ban đêm vào mùa hè dao động từ dưới 14 °C ở vùng núi thuộc Tây Texas đến 27 °C trên đảo Galveston.", "Tornado Alley (Hẻm Lốc Xoáy) bao trùm lên bắc bộ của Texas.", "Giông tố thường xuyên tấn công Texas, đặc biệt là phần đông bộ và bắc bộ của bang.", "Texas là tiểu bang phải hứng chịu nhiều lốc xoáy nhất tại Hoa Kỳ, trung bình 139 trận mỗi năm.", "Tornado Alley (Hẻm Lốc Xoáy) bao trùm lên bắc bộ của Texas.", "Những địa phương phải hứng chịu thường xuyên nhất là Bắc Texas và vùng Cán xoong.", "Texas là tiểu bang phải hứng chịu nhiều lốc xoáy nhất tại Hoa Kỳ, trung bình 139 trận mỗi năm.", "Các cơn lốc xoáy ở Texas thường xuất hiện trong các tháng 4, 5, 6.", "Những địa phương phải hứng chịu thường xuyên nhất là Bắc Texas và vùng Cán xoong.", "Texas phát ra hầu hết lượng khí nhà kính tại Hoa Kỳ, với gần 1,5 nghìn tỷ pound (680 tỷ kg) khí carbon dioxide mỗi năm.", "Các cơn lốc xoáy ở Texas thường xuất hiện trong các tháng 4, 5, 6.", "Nếu là một quốc gia độc lập, Texas sẽ xếp hạng thứ 7 thế giới về lượng phát thải khí nhà kính.", "Texas phát ra hầu hết lượng khí nhà kính tại Hoa Kỳ, với gần 1,5 nghìn tỷ pound (680 tỷ kg) khí carbon dioxide mỗi năm.", "Trong các nguyên nhân khiến Texas phát ra nhiều khí nhà kính, có nguyên nhân là do tiểu bang có một lượng lớn nhà máy nhiệt điện than và các ngành công nghiệp tinh chế và chế tạo.", "Nếu là một quốc gia độc lập, Texas sẽ xếp hạng thứ 7 thế giới về lượng phát thải khí nhà kính.", "Lịch sử\n\nThời kỳ tiền Âu \nTexas nằm giữa hai phạm vi văn hóa lớn của Bắc Mỹ thời kỳ tiền Columbus: Tây Nam và Bình nguyên.", "Trong các nguyên nhân khiến Texas phát ra nhiều khí nhà kính, có nguyên nhân là do tiểu bang có một lượng lớn nhà máy nhiệt điện than và các ngành công nghiệp tinh chế và chế tạo.", "Các nhà khảo cổ học phát hiện thấy ba nền văn hóa bản địa lớn tồn tại trên lãnh thổ này, và phát triển đến đỉnh cao trước khi có tiếp xúc đầu tiên với người Âu.", "Lịch sử\n\nThời kỳ tiền Âu \nTexas nằm giữa hai phạm vi văn hóa lớn của Bắc Mỹ thời kỳ tiền Columbus: Tây Nam và Bình nguyên.", "Chúng là:\n Pueblo từ vùng thượng du Rio Grande, tập trung tại Tây Texas;\n Văn hóa Mississippi, cũng gọi là Mound Builder, mở rộng dọc theo thung lũng sông Mississippi ở phía đông Texas;\n Các nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ, tập trung ở nam bộ Texas.", "Các nhà khảo cổ học phát hiện thấy ba nền văn hóa bản địa lớn tồn tại trên lãnh thổ này, và phát triển đến đỉnh cao trước khi có tiếp xúc đầu tiên với người Âu.", "Ảnh hưởng của Teotihuacan ở bắc bộ México đạt đỉnh vào khoảng năm 500 và suy yếu từ thế kỷ VIII đến X.\n\nKhông nền văn hóa nào chi phối tại khu vực nay là Texas, và khu vực có nhiều dân tộc cư trú.", "Chúng là:\n Pueblo từ vùng thượng du Rio Grande, tập trung tại Tây Texas;\n Văn hóa Mississippi, cũng gọi là Mound Builder, mở rộng dọc theo thung lũng sông Mississippi ở phía đông Texas;\n Các nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ, tập trung ở nam bộ Texas.", "Các bộ lạc người Mỹ bản địa sống trong biên giới Texas ngày nay gồm có Alabama, Apache, Atakapan, Bidai, Caddo, Coahuiltecan, Comanche, Choctaw, Coushatta, Hasinai, Jumano, Karankawa, Kickapoo, Kiowa, Tonkawa, và Wichita.", "Ảnh hưởng của Teotihuacan ở bắc bộ México đạt đỉnh vào khoảng năm 500 và suy yếu từ thế kỷ VIII đến X.\n\nKhông nền văn hóa nào chi phối tại khu vực nay là Texas, và khu vực có nhiều dân tộc cư trú.", "Tên gọi Texas bắt nguồn từ , một từ trong tiếng Caddo để chỉ Liên minh Hasinai, có nghĩa là \"bằng hữu\" hoặc \"đồng minh\".", "Các bộ lạc người Mỹ bản địa sống trong biên giới Texas ngày nay gồm có Alabama, Apache, Atakapan, Bidai, Caddo, Coahuiltecan, Comanche, Choctaw, Coushatta, Hasinai, Jumano, Karankawa, Kickapoo, Kiowa, Tonkawa, và Wichita.", "Việc một bộ lạc thân thiện hay hiếu chiến có tính quyết định đối với số mệnh của những nhà thám hiểm và người định cư châu Âu trên vùng đất đó.", "Tên gọi Texas bắt nguồn từ , một từ trong tiếng Caddo để chỉ Liên minh Hasinai, có nghĩa là \"bằng hữu\" hoặc \"đồng minh\".", "Các bộ lạc thân thiện dạy những người mới đến cách trồng trọt các cây trồng bản địa, chuẩn bị thức ăn, và săn bắn.", "Việc một bộ lạc thân thiện hay hiếu chiến có tính quyết định đối với số mệnh của những nhà thám hiểm và người định cư châu Âu trên vùng đất đó.", "Các bộ lạc hiếu chiến tiến hành các vụ tấn công và kháng cự những người mới đến, khiến cho cuộc sống của người Âu trở nên khó khăn và nguy hiểm.", "Các bộ lạc thân thiện dạy những người mới đến cách trồng trọt các cây trồng bản địa, chuẩn bị thức ăn, và săn bắn.", "Thuộc địa hóa\n\nVăn bản lịch sử đầu tiên có liên hệ đến Texas là một bản đồ Duyên hải Vịnh México, do nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Alonso Álvarez de Pineda tạo ra vào năm 1519.", "Các bộ lạc hiếu chiến tiến hành các vụ tấn công và kháng cự những người mới đến, khiến cho cuộc sống của người Âu trở nên khó khăn và nguy hiểm.", "Chín năm sau đó, nhà thám hiểm bị đắm tàu người Tây Ban Nha Álvar Núñez Cabeza de Vaca và đội quân của ông trở thành những người Âu đầu tiên tại nơi mà nay là Texas.", "Thuộc địa hóa\n\nVăn bản lịch sử đầu tiên có liên hệ đến Texas là một bản đồ Duyên hải Vịnh México, do nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Alonso Álvarez de Pineda tạo ra vào năm 1519.", "Cabeza de Vaca ghi lại rằng vào năm 1528, khi người Tây Ban Nha đổ bộ lên khu vực, \"một nửa số thổ dân chết vì một loại bệnh đường ruột và họ đổ lỗi cho chúng tôi.\"", "Chín năm sau đó, nhà thám hiểm bị đắm tàu người Tây Ban Nha Álvar Núñez Cabeza de Vaca và đội quân của ông trở thành những người Âu đầu tiên tại nơi mà nay là Texas.", "Francisco Vasquez de Coronado miêu tả cuộc chạm trán vào năm 1541 của ông với \"Hai loại người đi quanh các bình nguyên này cùng những con bò; một được gọi là Querechos và dân tộc kia là Teyas; họ rất cường tráng, hóa trang, và là những kẻ thù của nhau.", "Cabeza de Vaca ghi lại rằng vào năm 1528, khi người Tây Ban Nha đổ bộ lên khu vực, \"một nửa số thổ dân chết vì một loại bệnh đường ruột và họ đổ lỗi cho chúng tôi.\"", "Họ không có khu định cư hay khu đất chuẩn bị sẵn mà chỉ đi vòng quanh cùng những con bò.", "Francisco Vasquez de Coronado miêu tả cuộc chạm trán vào năm 1541 của ông với \"Hai loại người đi quanh các bình nguyên này cùng những con bò; một được gọi là Querechos và dân tộc kia là Teyas; họ rất cường tráng, hóa trang, và là những kẻ thù của nhau.", "Họ sát hại tất cả những thứ mà họ muốn, và thuộc da dùng để che thân và làm lều, và họ ăn thịt, thậm chí đôi khi là ăn sống, họ thậm chí cũng uống máu khi khát...\"\n\nCác thế lực châu Âu bỏ qua khu vực này cho đến khi ngẫu nhiên định cư ở đây vào năm 1685.", "Họ không có khu định cư hay khu đất chuẩn bị sẵn mà chỉ đi vòng quanh cùng những con bò.", "Các tính toán sai lầm của René Robert Cavelier de La Salle dẫn đến việc ông lập ra thuộc địa pháo đài Saint Louis ở vịnh Matagorda thay vì ở một nơi dọc theo sông Mississippi.", "Họ sát hại tất cả những thứ mà họ muốn, và thuộc da dùng để che thân và làm lều, và họ ăn thịt, thậm chí đôi khi là ăn sống, họ thậm chí cũng uống máu khi khát...\"\n\nCác thế lực châu Âu bỏ qua khu vực này cho đến khi ngẫu nhiên định cư ở đây vào năm 1685.", "Thuộc địa này chỉ tồn tại trong bốn năm do không chống đỡ nổi trước điều kiện khắc nghiệt và các bộ lạc bản địa thù địch.", "Các tính toán sai lầm của René Robert Cavelier de La Salle dẫn đến việc ông lập ra thuộc địa pháo đài Saint Louis ở vịnh Matagorda thay vì ở một nơi dọc theo sông Mississippi.", "Năm 1690, nhà cầm quyền Tây Ban Nha lo ngại rằng Pháp tạo ra mối đe dọa cạnh tranh, do vậy họ quyết định thành lập một số đoàn truyền giáo ở Đông Texas.", "Thuộc địa này chỉ tồn tại trong bốn năm do không chống đỡ nổi trước điều kiện khắc nghiệt và các bộ lạc bản địa thù địch.", "Sau khi người da đỏ kháng cự, những nhà truyền giáo người Tây Ban Nha trở về México.", "Năm 1690, nhà cầm quyền Tây Ban Nha lo ngại rằng Pháp tạo ra mối đe dọa cạnh tranh, do vậy họ quyết định thành lập một số đoàn truyền giáo ở Đông Texas.", "Khi người Pháp bắt đầu định cư tại Louisiana, chủ yếu ở phần phía nam của tiểu bang này, chính quyền Tây Ban Nha vào năm 1716 phản ứng bằng cách hình thành một loạt các đoàn truyền giáo mới ở Đông Texas.", "Sau khi người da đỏ kháng cự, những nhà truyền giáo người Tây Ban Nha trở về México.", "Hai năm sau đó, họ thành lập San Antonio, khu định cư dân sự đầu tiên của người Tây Ban Nha tại khu vực.", "Khi người Pháp bắt đầu định cư tại Louisiana, chủ yếu ở phần phía nam của tiểu bang này, chính quyền Tây Ban Nha vào năm 1716 phản ứng bằng cách hình thành một loạt các đoàn truyền giáo mới ở Đông Texas.", "Do các bộ lạc da đỏ có thái độ thù địch và khoảng cách xa từ các thuộc địa lân cận của Tây Ban Nha nên khiến những người định cư thoái chí trong việc chuyển đến khu vực.", "Hai năm sau đó, họ thành lập San Antonio, khu định cư dân sự đầu tiên của người Tây Ban Nha tại khu vực.", "Đây là một trong các tỉnh ít dân cư nhất của Tân Tây Ban Nha.", "Do các bộ lạc da đỏ có thái độ thù địch và khoảng cách xa từ các thuộc địa lân cận của Tây Ban Nha nên khiến những người định cư thoái chí trong việc chuyển đến khu vực.", "Năm 1749, Hiệp ước hòa bình mà người Tây Ban Nha đạt được với người Lipan Apache khiến nhiều bộ lạc tức giận, bao gồm Comanche, Tonkawa, và Hasinai.", "Đây là một trong các tỉnh ít dân cư nhất của Tân Tây Ban Nha.", "Người Comanche ký một hiệp ước với Tây Ban Nha vào năm 1785 và sau đó giúp đỡ để đánh bại các bộ lạc Lipan Apache và Karankawa.", "Năm 1749, Hiệp ước hòa bình mà người Tây Ban Nha đạt được với người Lipan Apache khiến nhiều bộ lạc tức giận, bao gồm Comanche, Tonkawa, và Hasinai.", "Với việc có nhiều đoàn truyền giáo được thành lập, các thầy tu chủ trì việc cải đạo hòa bình hầu hết các bộ lạc.", "Người Comanche ký một hiệp ước với Tây Ban Nha vào năm 1785 và sau đó giúp đỡ để đánh bại các bộ lạc Lipan Apache và Karankawa.", "Đến cuối thế kỷ XVIII, chỉ còn một vài bộ lạc du mục chưa cải sang Thiên Chúa giáo.", "Với việc có nhiều đoàn truyền giáo được thành lập, các thầy tu chủ trì việc cải đạo hòa bình hầu hết các bộ lạc.", "Khi Hoa Kỳ mua Louisiana từ Pháp vào năm 1803, nhà cầm quyền Hoa Kỳ khẳng định rằng thỏa thuận cũng bao gồm cả Texas.", "Đến cuối thế kỷ XVIII, chỉ còn một vài bộ lạc du mục chưa cải sang Thiên Chúa giáo.", "Biên giới giữa Tân Tây Ban Nha và Hoa Kỳ cuối cùng được xác định tại sông Sabine vào năm 1819, tại nơi mà nay là biên giới giữa Texas và Louisiana.", "Khi Hoa Kỳ mua Louisiana từ Pháp vào năm 1803, nhà cầm quyền Hoa Kỳ khẳng định rằng thỏa thuận cũng bao gồm cả Texas.", "Hăm hở với vùng đất mới, nhiều người định cư Hoa Kỳ từ chối công nhận thỏa thuận.", "Biên giới giữa Tân Tây Ban Nha và Hoa Kỳ cuối cùng được xác định tại sông Sabine vào năm 1819, tại nơi mà nay là biên giới giữa Texas và Louisiana.", "Một số nhóm kẻ cướp phát triển thành các đội quân để xâm chiếm khu vực phía tây sông Sabine.", "Hăm hở với vùng đất mới, nhiều người định cư Hoa Kỳ từ chối công nhận thỏa thuận.", "Năm 1821, Chiến tranh giành độc lập México kết thúc, lãnh thổ Texas trở thành một phần của México.", "Một số nhóm kẻ cướp phát triển thành các đội quân để xâm chiếm khu vực phía tây sông Sabine.", "Do có số dân thấp, México xếp khu vực là một phần của tiểu bang Coahuila và Tejas.", "Năm 1821, Chiến tranh giành độc lập México kết thúc, lãnh thổ Texas trở thành một phần của México.", "Hy vọng với việc có thêm người định cư sẽ giúp giảm bớt các vụ tấn công gần như liên miên của người Comanche, Texas thuộc México thực hiện tự do hóa các chính sách nhập cư bằng việc cấp phép cho những người nhập cư từ bên ngoài México và Tây Ban Nha.", "Do có số dân thấp, México xếp khu vực là một phần của tiểu bang Coahuila và Tejas.", "Theo hệ thống nhập cư của México, các dải đất đai rộng lớn được giao cho các empresario, những người này sẽ tuyển mộ những người định cư đến từ Hoa Kỳ, châu Âu, và nội địa México.", "Hy vọng với việc có thêm người định cư sẽ giúp giảm bớt các vụ tấn công gần như liên miên của người Comanche, Texas thuộc México thực hiện tự do hóa các chính sách nhập cư bằng việc cấp phép cho những người nhập cư từ bên ngoài México và Tây Ban Nha.", "Ngoài nhà Austin, có 23 empresario khác đưa những người định cư đến Texas, phần lớn trong số đó đến từ Hoa Kỳ.", "Theo hệ thống nhập cư của México, các dải đất đai rộng lớn được giao cho các empresario, những người này sẽ tuyển mộ những người định cư đến từ Hoa Kỳ, châu Âu, và nội địa México.", "Dân số Texas tăng trưởng nhanh chóng.", "Ngoài nhà Austin, có 23 empresario khác đưa những người định cư đến Texas, phần lớn trong số đó đến từ Hoa Kỳ.", "Năm 1825, Texas có khoảng 3.500 cư dân, hầu hết họ có nguồn gốc từ México.", "Dân số Texas tăng trưởng nhanh chóng.", "Đến năm 1834, dân số Texas tăng lên khoảng 37.800 người, chỉ 7.800 người trong số đó có nguồn gốc México.", "Năm 1825, Texas có khoảng 3.500 cư dân, hầu hết họ có nguồn gốc từ México.", "Nhiều người nhập cư công khai xem thường luật pháp México, đặc biệt là luật cấm chế độ nô lệ.", "Đến năm 1834, dân số Texas tăng lên khoảng 37.800 người, chỉ 7.800 người trong số đó có nguồn gốc México.", "Cùng với đó là các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm giành được Texas, nhà cầm quyền México vào năm 1830 quyết định cấm việc tiếp tục nhập cư từ Hoa Kỳ.", "Nhiều người nhập cư công khai xem thường luật pháp México, đặc biệt là luật cấm chế độ nô lệ.", "Các luật mới cũng yêu cầu thuế quan bắt buộc, khiến các công dân México bản địa (Tejano) và những người mới nhập cư tức giận.", "Cùng với đó là các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm giành được Texas, nhà cầm quyền México vào năm 1830 quyết định cấm việc tiếp tục nhập cư từ Hoa Kỳ.", "Loạn Anahuac vào năm 1832 là cuộc nổi dậy công khai đầu tiên chống lại sự cai trị của México, trùng hợp với một cuộc nổi dậy chống tổng thống ở México.", "Các luật mới cũng yêu cầu thuế quan bắt buộc, khiến các công dân México bản địa (Tejano) và những người mới nhập cư tức giận.", "Người Texas đứng về phe Liên bang chủ nghĩa, chống lại chính phủ hiện thời và đuổi toàn bộ binh sĩ México ra khỏi Đông Texas.", "Loạn Anahuac vào năm 1832 là cuộc nổi dậy công khai đầu tiên chống lại sự cai trị của México, trùng hợp với một cuộc nổi dậy chống tổng thống ở México.", "Họ nắm lấy cơ hội khoảng trống quyền lực để đấu tranh nhằm đạt được tự do hơn về chính trị.", "Người Texas đứng về phe Liên bang chủ nghĩa, chống lại chính phủ hiện thời và đuổi toàn bộ binh sĩ México ra khỏi Đông Texas.", "Người Texas tập hợp tại Hội nghị năm 1832 để thảo luận về yêu cầu được trở thành một tiểu bang riêng, cùng các vấn đề khác.", "Họ nắm lấy cơ hội khoảng trống quyền lực để đấu tranh nhằm đạt được tự do hơn về chính trị.", "Năm sau đó, người Texas lặp lại đòi hỏi của họ trong Hội nghị năm 1833.", "Người Texas tập hợp tại Hội nghị năm 1832 để thảo luận về yêu cầu được trở thành một tiểu bang riêng, cùng các vấn đề khác.", "Cộng hòa \n\nBên trong México, căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa phe liên bang chủ nghĩa và phe trung ương tập quyền chủ nghĩa.", "Năm sau đó, người Texas lặp lại đòi hỏi của họ trong Hội nghị năm 1833.", "Vào đầu năm 1835, những người Texas thận trọng đã thành lập nên Ủy ban Tương ứng và An toàn.", "Cộng hòa \n\nBên trong México, căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa phe liên bang chủ nghĩa và phe trung ương tập quyền chủ nghĩa.", "Tình trạng náo động bùng phát thành xung đột vũ trang vào cuối năm 1835 tại trận Gonzales.", "Vào đầu năm 1835, những người Texas thận trọng đã thành lập nên Ủy ban Tương ứng và An toàn.", "Sự kiện này khởi đầu Cách mạng Texas, và trong vòng hai tháng sau đó, người Texas đánh bại tất cả các đội quân México tại khu vực.", "Tình trạng náo động bùng phát thành xung đột vũ trang vào cuối năm 1835 tại trận Gonzales.", "Người Texas bầu ra các đại diện của Consultation, thể chế này lập nên một chính phủ lâm thời.", "Sự kiện này khởi đầu Cách mạng Texas, và trong vòng hai tháng sau đó, người Texas đánh bại tất cả các đội quân México tại khu vực.", "Chính phủ lâm thời sụp đổ nhanh chóng do đấu tranh nội bộ, và Texas lâm vào tình trạng không có sự quản lý toàn bộ trong hai tháng đầu năm 1836.", "Người Texas bầu ra các đại diện của Consultation, thể chế này lập nên một chính phủ lâm thời.", "Tổng thống México Antonio Lopez de Santa Anna đích thân dẫn một đội quân đi chấm dứt cuộc nổi dậy.", "Chính phủ lâm thời sụp đổ nhanh chóng do đấu tranh nội bộ, và Texas lâm vào tình trạng không có sự quản lý toàn bộ trong hai tháng đầu năm 1836.", "Đội quân viễn chinh México giành được thành công vào lúc đầu, Tướng Jose de Urrea đánh bại toàn bộ các nỗ lực kháng cự của người Texas dọc theo bờ biển mà đỉnh cao là cuộc tàn sát Goliad.", "Tổng thống México Antonio Lopez de Santa Anna đích thân dẫn một đội quân đi chấm dứt cuộc nổi dậy.", "Các lực lượng của Santa Anna sau một cuộc bao vây kéo dài 13 ngày đã áp đảo quân phòng thủ Texas trong trận Alamo.", "Đội quân viễn chinh México giành được thành công vào lúc đầu, Tướng Jose de Urrea đánh bại toàn bộ các nỗ lực kháng cự của người Texas dọc theo bờ biển mà đỉnh cao là cuộc tàn sát Goliad.", "Tin tức về các thất bại gây ra tâm trạng hoang mang trong những người định cư tại Texas.", "Các lực lượng của Santa Anna sau một cuộc bao vây kéo dài 13 ngày đã áp đảo quân phòng thủ Texas trong trận Alamo.", "Các đại biểu người Texas mới được bầu cho Hội nghị 1836 nhanh chóng ký kết một bản Tuyên ngôn độc lập vào ngày 2 tháng 3, thành lập nên Cộng hòa Texas.", "Tin tức về các thất bại gây ra tâm trạng hoang mang trong những người định cư tại Texas.", "Sau khi bầu các quan chức lâm thời, Hội nghị giải tán.", "Các đại biểu người Texas mới được bầu cho Hội nghị 1836 nhanh chóng ký kết một bản Tuyên ngôn độc lập vào ngày 2 tháng 3, thành lập nên Cộng hòa Texas.", "Chính phủ mới liên hiệp với những người định cư khác tại Texas trong Runaway Scrape, chạy trốn khỏi đội quân México đang tiến đến.", "Sau khi bầu các quan chức lâm thời, Hội nghị giải tán.", "Sau một vài tuần triệt thoái, Quân đội Texas dưới quyền chỉ huy của Sam Houston tiến công và đánh bại các lực lượng của Santa Anna trong trận San Jacinto.", "Chính phủ mới liên hiệp với những người định cư khác tại Texas trong Runaway Scrape, chạy trốn khỏi đội quân México đang tiến đến.", "Santa Anna bị bắt và buộc phải ký vào các Hiệp ước Velasco, kết thúc chiến tranh.", "Sau một vài tuần triệt thoái, Quân đội Texas dưới quyền chỉ huy của Sam Houston tiến công và đánh bại các lực lượng của Santa Anna trong trận San Jacinto.", "Mặc dù giành thắng lợi trong cuộc chiến giành độc lập, song tại Texas lại nổ ra các trận chiến chính trị giữa hai phe.", "Santa Anna bị bắt và buộc phải ký vào các Hiệp ước Velasco, kết thúc chiến tranh.", "Phe dân tộc chủ nghĩa do Mirabeau B. Lamar lãnh đạo, chủ trương Texas tiếp tục độc lập, trục xuất người da đỏ, và mở rộng nước Cộng hòa về phía Thái Bình Dương.", "Mặc dù giành thắng lợi trong cuộc chiến giành độc lập, song tại Texas lại nổ ra các trận chiến chính trị giữa hai phe.", "Các đối thủ của họ do Sam Houston lãnh đạo, chủ trương sáp nhập Texas và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và cùng tồn tại hòa bình với người da đỏ.", "Phe dân tộc chủ nghĩa do Mirabeau B. Lamar lãnh đạo, chủ trương Texas tiếp tục độc lập, trục xuất người da đỏ, và mở rộng nước Cộng hòa về phía Thái Bình Dương.", "Một tình tiết đặc trưng cho cuộc xung đột giữa hai phe được gọi là Chiến tranh Lưu trữ Texas.", "Các đối thủ của họ do Sam Houston lãnh đạo, chủ trương sáp nhập Texas và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và cùng tồn tại hòa bình với người da đỏ.", "México tiến hành hai cuộc viễn chinh quy mô nhỏ nhằm vào Texas trong năm 1842.", "Một tình tiết đặc trưng cho cuộc xung đột giữa hai phe được gọi là Chiến tranh Lưu trữ Texas.", "Đô thị San Antonio bị chiếm hai lần và người Texas bị đánh bại trong trận chiến gần Presidio San Antonio de Bexar.", "México tiến hành hai cuộc viễn chinh quy mô nhỏ nhằm vào Texas trong năm 1842.", "Mặc dù đạt được các thành công này, México không duy trì một lực lượng đồn trú tại Texas, và nước cộng hòa vẫn tồn tại.", "Đô thị San Antonio bị chiếm hai lần và người Texas bị đánh bại trong trận chiến gần Presidio San Antonio de Bexar.", "Trở thành tiểu bang của Hoa Kỳ\n\nNgay từ năm 1837, nước Cộng hòa đã tiến hành một số nỗ lực nhằm thượng lượng về việc sáp nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Mặc dù đạt được các thành công này, México không duy trì một lực lượng đồn trú tại Texas, và nước cộng hòa vẫn tồn tại.", "Sự phản đối bên trong nước cộng hòa đến từ phe dân tộc chủ nghĩa, cùng với phe phản đối phế nô mạnh mẽ tại Hoa Kỳ, khiến cho quá trình thu nhận Texas vào Liên bang bị chậm lại.", "Trở thành tiểu bang của Hoa Kỳ\n\nNgay từ năm 1837, nước Cộng hòa đã tiến hành một số nỗ lực nhằm thượng lượng về việc sáp nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Texas cuối cùng được sáp nhập vào Hoa Kỳ khi nhân vật bành trướng chủ nghĩa James K. Polk giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 1844.", "Sự phản đối bên trong nước cộng hòa đến từ phe dân tộc chủ nghĩa, cùng với phe phản đối phế nô mạnh mẽ tại Hoa Kỳ, khiến cho quá trình thu nhận Texas vào Liên bang bị chậm lại.", "Vào ngày 29 tháng 12 năm 1845, Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn việc Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ với địa vị là một tiểu bang cấu thành của Liên bang.", "Texas cuối cùng được sáp nhập vào Hoa Kỳ khi nhân vật bành trướng chủ nghĩa James K. Polk giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 1844.", "Sau khi Hoa Kỳ thôn tính Texas, México đoạn tuyệt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ.", "Vào ngày 29 tháng 12 năm 1845, Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn việc Texas gia nhập vào Hợp chúng quốc Hoa Kỳ với địa vị là một tiểu bang cấu thành của Liên bang.", "Trong khi Hoa Kỳ tuyên bố rằng biên giới của Texas kéo dài đến Rio Grande, México tuyên bố rằng đó là sông Nueces.", "Sau khi Hoa Kỳ thôn tính Texas, México đoạn tuyệt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ.", "Nước Cộng hòa Texas trước đó không thể quản lý biên giới mà mình tuyên bố, song Hoa Kỳ có sức mạnh quân sự và ý chí chính trị để thực hiện điều đó.", "Trong khi Hoa Kỳ tuyên bố rằng biên giới của Texas kéo dài đến Rio Grande, México tuyên bố rằng đó là sông Nueces.", "Tổng thống Polk ra lệnh cho Tướng Zachary Taylor tiến về phía nam đến Rio Grande vào ngày 13 tháng 1 năm 1846.", "Nước Cộng hòa Texas trước đó không thể quản lý biên giới mà mình tuyên bố, song Hoa Kỳ có sức mạnh quân sự và ý chí chính trị để thực hiện điều đó.", "Một vài tháng sau, quân México tiến công một đội kỵ binh tuần tra của Hoa Kỳ ở khu vực tranh chấp, khởi đầu Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Tổng thống Polk ra lệnh cho Tướng Zachary Taylor tiến về phía nam đến Rio Grande vào ngày 13 tháng 1 năm 1846.", "Các trận đánh đầu tiên của cuộc chiến diễn ra trên đất Texas: bao vây Fort Texas, trận Palo Alto và trận Resaca de la Palma.", "Một vài tháng sau, quân México tiến công một đội kỵ binh tuần tra của Hoa Kỳ ở khu vực tranh chấp, khởi đầu Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Sau các chiến thắng mang tính quyết định này, Hoa Kỳ xâm chiếm vào lãnh thổ México, kết thúc giao tranh tại Texas.", "Các trận đánh đầu tiên của cuộc chiến diễn ra trên đất Texas: bao vây Fort Texas, trận Palo Alto và trận Resaca de la Palma.", "Sau một loạt chiến thắng của Hoa Kỳ, Hiệp định Guadalupe Hidalgo kết thúc cuộc chiến kéo dài trong hai năm.", "Sau các chiến thắng mang tính quyết định này, Hoa Kỳ xâm chiếm vào lãnh thổ México, kết thúc giao tranh tại Texas.", "Nhận được 18.250.000 Đô la Mỹ, México từ bỏ quyền kiểm soát Texas cho Hoa Kỳ, cắt nhượng Nhượng địa Mexico vào năm 1848, hầu hết lãnh thổ này nay được gọi là Tây Nam Hoa Kỳ, biên giới của Texas được xác định tại Rio Grande.", "Sau một loạt chiến thắng của Hoa Kỳ, Hiệp định Guadalupe Hidalgo kết thúc cuộc chiến kéo dài trong hai năm.", "Thỏa hiệp năm 1850 xác định biên giới của Texas như hiện nay.", "Nhận được 18.250.000 Đô la Mỹ, México từ bỏ quyền kiểm soát Texas cho Hoa Kỳ, cắt nhượng Nhượng địa Mexico vào năm 1848, hầu hết lãnh thổ này nay được gọi là Tây Nam Hoa Kỳ, biên giới của Texas được xác định tại Rio Grande.", "Texas nhượng lại tuyên bố chủ quyền của mình với vùng đất mà sau đó trở thành một nửa tiểu bang New México, một phần ba tiểu bang Colorado, và phần nhỏ của các tiểu bang Kansas, Oklahoma, và Wyoming cho chính phủ liên bang, đổi lại Texas được hủy 10 triệu đô la nợ của nước cộng hòa cũ.", "Thỏa hiệp năm 1850 xác định biên giới của Texas như hiện nay.", "Texas hậu chiến phát triển nhanh chóng khi những người di cư đổi xô đến các vùng đất trồng bông của bang.", "Texas nhượng lại tuyên bố chủ quyền của mình với vùng đất mà sau đó trở thành một nửa tiểu bang New México, một phần ba tiểu bang Colorado, và phần nhỏ của các tiểu bang Kansas, Oklahoma, và Wyoming cho chính phủ liên bang, đổi lại Texas được hủy 10 triệu đô la nợ của nước cộng hòa cũ.", "Nội chiến và tái thiết (1860–1900) \n\nTexas lại bước vào trong tình trạng chiến tranh sau cuộc bầu cử tổng thống năm 1860.", "Texas hậu chiến phát triển nhanh chóng khi những người di cư đổi xô đến các vùng đất trồng bông của bang.", "Khi Abraham Lincoln đắc cử, Nam Carolina ly khai khỏi Liên bang.", "Nội chiến và tái thiết (1860–1900) \n\nTexas lại bước vào trong tình trạng chiến tranh sau cuộc bầu cử tổng thống năm 1860.", "Năm tiểu bang khác ở vùng Hạ Nam cũng nhanh chóng làm theo Nam Carolina.", "Khi Abraham Lincoln đắc cử, Nam Carolina ly khai khỏi Liên bang.", "Một hội nghị cấp tiểu bang nhằm suy xét đến việc ly khai được tổ chức tại Austin vào ngày 28 tháng 1 năm 1861.", "Năm tiểu bang khác ở vùng Hạ Nam cũng nhanh chóng làm theo Nam Carolina.", "Vào ngày 1 tháng 2, với kết quả phiếu 166–8, Hội nghị thông qua một Sắc lệnh Ly khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Một hội nghị cấp tiểu bang nhằm suy xét đến việc ly khai được tổ chức tại Austin vào ngày 28 tháng 1 năm 1861.", "Các cử tri Texas chấp thuận Sắc lệnh này vào ngày 23 tháng 2 năm 1861.", "Vào ngày 1 tháng 2, với kết quả phiếu 166–8, Hội nghị thông qua một Sắc lệnh Ly khai khỏi Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.", "Texas gia nhập vào Liên minh miền Nam Hoa Kỳ, phê chuẩn Hiến pháp thường trực của Liên minh quốc vào ngày 23 tháng 3 năm 1861.", "Các cử tri Texas chấp thuận Sắc lệnh này vào ngày 23 tháng 2 năm 1861.", "Ban đầu, không phải toàn bộ người dân Texas ủng hộ ly khai, song nhiều người ủng hộ sự nghiệp của miền Nam.", "Texas gia nhập vào Liên minh miền Nam Hoa Kỳ, phê chuẩn Hiến pháp thường trực của Liên minh quốc vào ngày 23 tháng 3 năm 1861.", "Nhân vật liên bang chủ nghĩa nổi tiếng nhất của Texas là Thống đốc Sam Houston.", "Ban đầu, không phải toàn bộ người dân Texas ủng hộ ly khai, song nhiều người ủng hộ sự nghiệp của miền Nam.", "Không muốn làm trầm trọng thêm tình hình, Sam Houston từ chối hai lời đề nghị của Tổng thống Lincoln trong việc đưa quân đội Liên bang đến để giúp ông duy trì địa vị, Sau khi từ chối tuyên thệ trung thành với Liên minh quốc, Sam Houston bị phế truất khỏi chức vụ Thống đốc.", "Nhân vật liên bang chủ nghĩa nổi tiếng nhất của Texas là Thống đốc Sam Houston.", "Mặc dù nằm cách xa các chiến trường chính trong Nội chiến Hoa Kỳ, song Texas đóng góp một lượng lớn binh lính và khí tài cho phần còn lại của Liên minh quốc.", "Không muốn làm trầm trọng thêm tình hình, Sam Houston từ chối hai lời đề nghị của Tổng thống Lincoln trong việc đưa quân đội Liên bang đến để giúp ông duy trì địa vị, Sau khi từ chối tuyên thệ trung thành với Liên minh quốc, Sam Houston bị phế truất khỏi chức vụ Thống đốc.", "Quân đội Liên bang từng chiếm được cảng chính của tiểu bang là Galveston trong một thời gian ngắn.", "Mặc dù nằm cách xa các chiến trường chính trong Nội chiến Hoa Kỳ, song Texas đóng góp một lượng lớn binh lính và khí tài cho phần còn lại của Liên minh quốc.", "Biên giới của Texas với México được gọi là \"cửa sau của Liên minh\" do hoạt động thương mại diễn ra trên biên giới, thoát khỏi sự phong toả của Liên bang.", "Quân đội Liên bang từng chiếm được cảng chính của tiểu bang là Galveston trong một thời gian ngắn.", "Liên minh quốc đẩy lui tất cả các nỗ lực của Liên bang nhằm đóng cửa tuyến đường này, song vai trò của Texas trong việc là một tiểu bang tiếp tế chấm dứt vào giữa năm 1863 sau khi Liên bang chiếm được sông Mississippi.", "Biên giới của Texas với México được gọi là \"cửa sau của Liên minh\" do hoạt động thương mại diễn ra trên biên giới, thoát khỏi sự phong toả của Liên bang.", "Trận chiến cuối cùng của Nội chiến diễn ra tại Palmito Ranch ở gần Brownsville, Texas với chiến thắng của Liên minh.", "Liên minh quốc đẩy lui tất cả các nỗ lực của Liên bang nhằm đóng cửa tuyến đường này, song vai trò của Texas trong việc là một tiểu bang tiếp tế chấm dứt vào giữa năm 1863 sau khi Liên bang chiếm được sông Mississippi.", "Texas rơi vào tình trạng hỗn loạn trong vòng hai tháng từ khi Quân đội Bắc Virginia đầu hàng đến khi tướng Liên bang Gordon Granger đảm đương quyền hành.", "Trận chiến cuối cùng của Nội chiến diễn ra tại Palmito Ranch ở gần Brownsville, Texas với chiến thắng của Liên minh.", "Bạo lực diễn ra ở mức độ cao trong những tháng đầu của giai đoạn Tái thiết.", "Texas rơi vào tình trạng hỗn loạn trong vòng hai tháng từ khi Quân đội Bắc Virginia đầu hàng đến khi tướng Liên bang Gordon Granger đảm đương quyền hành.", "Tổng thống Johnson vào năm 1866 tuyên bố phục hồi chính phủ dân sự tại Texas.", "Bạo lực diễn ra ở mức độ cao trong những tháng đầu của giai đoạn Tái thiết.", "Quốc hội Hoa Kỳ tái thu nhận Texas vào Liên bang năm 1870.", "Tổng thống Johnson vào năm 1866 tuyên bố phục hồi chính phủ dân sự tại Texas.", "Biến động xã hội tiếp diễn tại Texas khi tiểu bang này phải đối phó với các vấn đề nông nghiệp trì trệ và lao động.", "Quốc hội Hoa Kỳ tái thu nhận Texas vào Liên bang năm 1870.", "Từ thế kỷ XX đến nay \n\nNăm 1900, Texas phải hứng chịu thiệt hại từ cơn bão Galveston, thiên tai gây tử vong nặng nề nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.", "Biến động xã hội tiếp diễn tại Texas khi tiểu bang này phải đối phó với các vấn đề nông nghiệp trì trệ và lao động.", "Ngày 10 tháng 1 năm 1901, phát hiện ra giếng dầu lớn đầu tiên tại Texas là Spindletop ở phía nam của Beaumont.", "Từ thế kỷ XX đến nay \n\nNăm 1900, Texas phải hứng chịu thiệt hại từ cơn bão Galveston, thiên tai gây tử vong nặng nề nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.", "Sau đó, người ta cũng phát hiện ra các mỏ dầu khác thuộc Đông Texas và Tây Texas, và bên dưới vịnh México.", "Ngày 10 tháng 1 năm 1901, phát hiện ra giếng dầu lớn đầu tiên tại Texas là Spindletop ở phía nam của Beaumont.", "\"Quả bom dầu\" biến đổi Texas.", "Sau đó, người ta cũng phát hiện ra các mỏ dầu khác thuộc Đông Texas và Tây Texas, và bên dưới vịnh México.", "Sản xuất dầu rốt cuộc đạt mức trung bình 3 triệu thùng mỗi ngày vào thời điểm đỉnh cao năm 1972.", "\"Quả bom dầu\" biến đổi Texas.", "Đại khủng hoảng và Dust Bowl giáng một đòn kép vào nền kinh tế của bang, vốn đã được cải thiện đáng kể từ sau Nội chiến.", "Sản xuất dầu rốt cuộc đạt mức trung bình 3 triệu thùng mỗi ngày vào thời điểm đỉnh cao năm 1972.", "Những người di cư bị bỏ rơi ở những khu vực tồi tệ nhất của Texas trong những năm Dust Bowl.", "Đại khủng hoảng và Dust Bowl giáng một đòn kép vào nền kinh tế của bang, vốn đã được cải thiện đáng kể từ sau Nội chiến.", "Đặc biệt là từ thời kỳ này trở đi, những người da đen rời khỏi Texas trong cuộc Đại di cư để đến làm việc tại miền Bắc Hoa Kỳ hay California và để thoát khỏi áp bức phân biệt chủng tộc.", "Những người di cư bị bỏ rơi ở những khu vực tồi tệ nhất của Texas trong những năm Dust Bowl.", "Năm 1940, Texas có 74% cư dân là Anglo (người da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha), 14,4 cư dân là người da đen, và 11,5 cư dân là người nói tiếng Tây Ban Nha.", "Đặc biệt là từ thời kỳ này trở đi, những người da đen rời khỏi Texas trong cuộc Đại di cư để đến làm việc tại miền Bắc Hoa Kỳ hay California và để thoát khỏi áp bức phân biệt chủng tộc.", "Chiến tranh thế giới thứ hai có tác động đáng kể đến Texas, liên bang đổ tiền vào việc xây dựng các căn cứ quân sự, các nhà máy vũ khí, các trại giam giữ tù binh chiến tranh và viện quân y; 750.000 thanh niên ở lại phục vụ; các thành phố bùng nổ với ngành công nghiệp mới, các cơ sở bậc đại học nắm giữ các vai trò mới; và hàng trăm nghìn nông dân nghèo rời đi để tìm kiếm các công việc phục vụ chiến tranh với mức lương cao hơn, và họ không bao giờ còn quay trở lại làm nông nghiệp.", "Năm 1940, Texas có 74% cư dân là Anglo (người da trắng không nói tiếng Tây Ban Nha), 14,4 cư dân là người da đen, và 11,5 cư dân là người nói tiếng Tây Ban Nha.", "Texas chế tạo ra 3,1 phần trăm tổng số quân giới do Hoa Kỳ sản xuất trong Chiến tranh thế giới thứ hai, xếp hạng thứ 11 trong số 48 tiểu bang đương thời.", "Chiến tranh thế giới thứ hai có tác động đáng kể đến Texas, liên bang đổ tiền vào việc xây dựng các căn cứ quân sự, các nhà máy vũ khí, các trại giam giữ tù binh chiến tranh và viện quân y; 750.000 thanh niên ở lại phục vụ; các thành phố bùng nổ với ngành công nghiệp mới, các cơ sở bậc đại học nắm giữ các vai trò mới; và hàng trăm nghìn nông dân nghèo rời đi để tìm kiếm các công việc phục vụ chiến tranh với mức lương cao hơn, và họ không bao giờ còn quay trở lại làm nông nghiệp.", "Texas tiến hành hiện đại hóa và mở rộng hệ thống giáo dục bậc đại học trong suốt thập niên 1960.", "Texas chế tạo ra 3,1 phần trăm tổng số quân giới do Hoa Kỳ sản xuất trong Chiến tranh thế giới thứ hai, xếp hạng thứ 11 trong số 48 tiểu bang đương thời.", "Tiểu bang tạo lập nên một kế hoạch toàn diện cho giáo dục bậc đại học, kinh phí phần lớn lấy từ thu nhập từ dầu, và một bộ máy trung ương cấp tiểu bang được sắp xếp nhằm quản lý các thể chế nhà nước hiệu quả hơn.", "Texas tiến hành hiện đại hóa và mở rộng hệ thống giáo dục bậc đại học trong suốt thập niên 1960.", "Các thay đổi này giúp các trường đại học của Texas nhận được kinh phí nghiên cứu của liên bang.", "Tiểu bang tạo lập nên một kế hoạch toàn diện cho giáo dục bậc đại học, kinh phí phần lớn lấy từ thu nhập từ dầu, và một bộ máy trung ương cấp tiểu bang được sắp xếp nhằm quản lý các thể chế nhà nước hiệu quả hơn.", "Chính quyền và chính trị \nHiến pháp hiện nay của Texas được thông qua vào năm 1876.", "Các thay đổi này giúp các trường đại học của Texas nhận được kinh phí nghiên cứu của liên bang.", "Giống như nhiều tiểu bang khác, Hiến pháp Texas phân chia rõ ràng quyền lực.", "Chính quyền và chính trị \nHiến pháp hiện nay của Texas được thông qua vào năm 1876.", "Tuyên ngôn nhân quyền của tiểu bang có phạm vi rộng hơn nhiều so với tuyên ngôn của liên bang, và có những điều khoản độc nhất của Texas.", "Giống như nhiều tiểu bang khác, Hiến pháp Texas phân chia rõ ràng quyền lực.", "Chính phủ tiểu bang \n\nTexas có một hệ thống gồm nhiều nhánh hành pháp, giới hạn quyền lực của Thống đốc.", "Tuyên ngôn nhân quyền của tiểu bang có phạm vi rộng hơn nhiều so với tuyên ngôn của liên bang, và có những điều khoản độc nhất của Texas.", "Ngoại trừ Thư ký Chính quyền (Secretary of State), các cử tri bầu ra các quan chức hành pháp một cách độc lập, do đó các ứng cử viên chịu trách nhiệm trực tiếp trước công chúng thay vì trước Thống đốc.", "Chính phủ tiểu bang \n\nTexas có một hệ thống gồm nhiều nhánh hành pháp, giới hạn quyền lực của Thống đốc.", "Hệ thống bầu cử này dẫn đến việc một số nhánh hành pháp bị phân chia giữa các đảng.", "Ngoại trừ Thư ký Chính quyền (Secretary of State), các cử tri bầu ra các quan chức hành pháp một cách độc lập, do đó các ứng cử viên chịu trách nhiệm trực tiếp trước công chúng thay vì trước Thống đốc.", "Khi Tổng thống Cộng hòa George W. Bush giữ chức thống đốc của Texas, tiểu bang có một Phó thống đốc Dân chủ là Bob Bullock.", "Hệ thống bầu cử này dẫn đến việc một số nhánh hành pháp bị phân chia giữa các đảng.", "Các chức vụ trong nhánh hành pháp gồm có Thống đốc, Phó thống đốc, Bộ trưởng tài chính công (Comptroller of Public Accounts), Bộ trưởng đất đai (Land Commissioner), Bộ trưởng Tư pháp (Attorney General), Bộ trưởng Nông nghiệp (Agriculture Commissioner), Ủy ban Đường sắt với ba thành viên, Bộ trưởng Giáo dục (State Board of Education), và Thư ký Chính quyền (Secretary of State).", "Khi Tổng thống Cộng hòa George W. Bush giữ chức thống đốc của Texas, tiểu bang có một Phó thống đốc Dân chủ là Bob Bullock.", "Lưỡng viện của cơ quan Lập pháp Texas gồm có Hạ viện với 150 thành viên, và Thượng viện với 31 thành viên.", "Các chức vụ trong nhánh hành pháp gồm có Thống đốc, Phó thống đốc, Bộ trưởng tài chính công (Comptroller of Public Accounts), Bộ trưởng đất đai (Land Commissioner), Bộ trưởng Tư pháp (Attorney General), Bộ trưởng Nông nghiệp (Agriculture Commissioner), Ủy ban Đường sắt với ba thành viên, Bộ trưởng Giáo dục (State Board of Education), và Thư ký Chính quyền (Secretary of State).", "Chủ tịch Hạ viện đứng đầu Hạ viện, còn Phó thống đốc đứng đầu Thượng viện.", "Lưỡng viện của cơ quan Lập pháp Texas gồm có Hạ viện với 150 thành viên, và Thượng viện với 31 thành viên.", "Cơ quan lập pháp họp định kỳ, song Thống đốc có thể triệu tập các phiên họp đặc biệt.", "Chủ tịch Hạ viện đứng đầu Hạ viện, còn Phó thống đốc đứng đầu Thượng viện.", "Năm tài chính của tiểu bang kéo dài từ 1 tháng 9 năm trước đến 31 tháng 8 năm sau.", "Cơ quan lập pháp họp định kỳ, song Thống đốc có thể triệu tập các phiên họp đặc biệt.", "Cơ quan tư pháp của Texas là một trong các cơ quan tư pháp phức tạp nhất tại Hoa Kỳ, với các quyền lực chồng lặp nhau.", "Năm tài chính của tiểu bang kéo dài từ 1 tháng 9 năm trước đến 31 tháng 8 năm sau.", "Texas có hai tòa án thượng thẩm: Tòa Thượng thẩm Texas với các trường hợp dân sự, và Tòa Chống án Tội phạm Texas.", "Cơ quan tư pháp của Texas là một trong các cơ quan tư pháp phức tạp nhất tại Hoa Kỳ, với các quyền lực chồng lặp nhau.", "Ngoại trừ một số tòa án đô thị, các cuộc bầu cử trong nội bộ các đảng lựa chọn ra quan tòa ở mọi cấp tòa; Thống đốc bổ nhiệm người vào những vị trí còn trống.", "Texas có hai tòa án thượng thẩm: Tòa Thượng thẩm Texas với các trường hợp dân sự, và Tòa Chống án Tội phạm Texas.", "Texas áp dụng hình phạt tử hình; dẫn đầu tại Hoa Kỳ về số vụ hành quyết kể từ khi hình phạt này được phục hồi trong vụ án Gregg v. Georgia.", "Ngoại trừ một số tòa án đô thị, các cuộc bầu cử trong nội bộ các đảng lựa chọn ra quan tòa ở mọi cấp tòa; Thống đốc bổ nhiệm người vào những vị trí còn trống.", "Sư đoàn Biệt động Texas (Texas Ranger Division) của Cơ quan Công an Texas (Texas Department of Public Safety) là một thể chế thực thi luật pháp có thẩm quyền trên toàn bang.", "Texas áp dụng hình phạt tử hình; dẫn đầu tại Hoa Kỳ về số vụ hành quyết kể từ khi hình phạt này được phục hồi trong vụ án Gregg v. Georgia.", "Trong nhiều năm qua, Biệt động Texas điều tra các vụ phạm tội khác nhau, từ giết người đến tham nhũng chính trị.", "Sư đoàn Biệt động Texas (Texas Ranger Division) của Cơ quan Công an Texas (Texas Department of Public Safety) là một thể chế thực thi luật pháp có thẩm quyền trên toàn bang.", "Họ hành động trong vai trò của cảnh sát chống bạo động và trinh thám, bảo vệ thống đốc, truy nã đối tượng phạm tội, và hoạt động như một lực lượng bán quân sự của nước cộng hòa và bang.", "Trong nhiều năm qua, Biệt động Texas điều tra các vụ phạm tội khác nhau, từ giết người đến tham nhũng chính trị.", "Biệt động Texas do Stephen F. Austin thành lập không chính thức vào năm 1823 và được thành lập chính thức vào năm 1835.", "Họ hành động trong vai trò của cảnh sát chống bạo động và trinh thám, bảo vệ thống đốc, truy nã đối tượng phạm tội, và hoạt động như một lực lượng bán quân sự của nước cộng hòa và bang.", "Biệt động có vai trò trong một vài sự kiện quan trọng trong lịch sử Texas và một số vụ án hình sự được biết đến nhiều nhất trong lịch sử của vùng Cựu Tây Hoa Kỳ.", "Biệt động Texas do Stephen F. Austin thành lập không chính thức vào năm 1823 và được thành lập chính thức vào năm 1835.", "Chính trị \n\nGiống như các tiểu bang \"Solid South\" (miền Nam vững chắc) khác, người da trắng tại Texas oán giận Đảng Cộng hòa sau Nội chiến Hoa Kỳ, và Đảng Dân chủ chiếm ưu thế trong nền chính trị Texas từ khi kết thúc thời kỳ Tái thiết cho đến cuối thế kỷ XX.", "Biệt động có vai trò trong một vài sự kiện quan trọng trong lịch sử Texas và một số vụ án hình sự được biết đến nhiều nhất trong lịch sử của vùng Cựu Tây Hoa Kỳ.", "Sau đó, tiểu bang trở thành một thành trì của Đảng Cộng hòa.", "Chính trị \n\nGiống như các tiểu bang \"Solid South\" (miền Nam vững chắc) khác, người da trắng tại Texas oán giận Đảng Cộng hòa sau Nội chiến Hoa Kỳ, và Đảng Dân chủ chiếm ưu thế trong nền chính trị Texas từ khi kết thúc thời kỳ Tái thiết cho đến cuối thế kỷ XX.", "Không khí chính trị tại Texas thiên về bảo thủ tài chính và xã hội.", "Sau đó, tiểu bang trở thành một thành trì của Đảng Cộng hòa.", "Từ 1980, đa số cử tri Texas ủng hộ các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.", "Không khí chính trị tại Texas thiên về bảo thủ tài chính và xã hội.", "Năm 2000 và 2004, ứng cử viên Cộng hòa George W. Bush giành chiến thắng tại Texas với 60,1% số phiếu, một phần là vì ông là \"con yêu\" khi là thống đốc cũ của bang.", "Từ 1980, đa số cử tri Texas ủng hộ các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa.", "John McCain giành chiến thắng tại Texas trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2008, nhận được 55% số phiếu.", "Năm 2000 và 2004, ứng cử viên Cộng hòa George W. Bush giành chiến thắng tại Texas với 60,1% số phiếu, một phần là vì ông là \"con yêu\" khi là thống đốc cũ của bang.", "Austin, Dallas, Houston, và San Antonio luôn nghiêng về Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử địa phương và cấp bang.", "John McCain giành chiến thắng tại Texas trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2008, nhận được 55% số phiếu.", "Các quân dọc theo Rio Grande gần biên giới với México thường bỏ phiếu cho những người Dân chủ, trong khi hầu hết các khu vực nông thôn và ngoại ô ở Texas bỏ phiếu cho những người Cộng hòa.", "Austin, Dallas, Houston, và San Antonio luôn nghiêng về Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử địa phương và cấp bang.", "Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2010, một đa số lớn đại diện tại Hạ viện Hoa Kỳ của Texas là người của Đảng Cộng hòa, cả hai đại diện ở Thượng viện cũng là người của Đảng Cộng hòa.", "Các quân dọc theo Rio Grande gần biên giới với México thường bỏ phiếu cho những người Dân chủ, trong khi hầu hết các khu vực nông thôn và ngoại ô ở Texas bỏ phiếu cho những người Cộng hòa.", "Trong Quốc hội Hoa Kỳ khóa 113, trong số 36 đơn vị bầu cử Quốc hội tại Texas, có 24 đơn vị do Đảng Cộng hòa nắm giữ và 12 đơn vị do Đảng Dân chủ nắm giữ.", "Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2010, một đa số lớn đại diện tại Hạ viện Hoa Kỳ của Texas là người của Đảng Cộng hòa, cả hai đại diện ở Thượng viện cũng là người của Đảng Cộng hòa.", "Từ năm 1994, không còn một người của Đảng Dân chủ nào còn được dân Texas bầu giữ chức vụ toàn bang.", "Trong Quốc hội Hoa Kỳ khóa 113, trong số 36 đơn vị bầu cử Quốc hội tại Texas, có 24 đơn vị do Đảng Cộng hòa nắm giữ và 12 đơn vị do Đảng Dân chủ nắm giữ.", "Sự hiện diện của Đảng Dân chủ tại Texas bắt nguồn chủ yếu từ một số nhóm thiểu số ở Đông Texas và Nam Texas cũng như cử tri thành thị, đặc biệt là Beaumont, El Paso, Austin, San Antonio, Dallas, và Houston.", "Từ năm 1994, không còn một người của Đảng Dân chủ nào còn được dân Texas bầu giữ chức vụ toàn bang.", "Nhân khẩu\n\nCơ quan Điều tra dân số Hoa Kỳ ước tính dân số của Texas là 26.059.203 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,6% so với số liệu từ cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ 2010.", "Sự hiện diện của Đảng Dân chủ tại Texas bắt nguồn chủ yếu từ một số nhóm thiểu số ở Đông Texas và Nam Texas cũng như cử tri thành thị, đặc biệt là Beaumont, El Paso, Austin, San Antonio, Dallas, và Houston.", "Năm 2004, tiểu bang có 3,5 triệu cư dân sinh ra tại ngoại quốc (15,6% dân số toàn bang), trong đó ước khoảng 1,2 triệu người là người nhập cư bất hợp pháp.", "Nhân khẩu\n\nCơ quan Điều tra dân số Hoa Kỳ ước tính dân số của Texas là 26.059.203 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,6% so với số liệu từ cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ 2010.", "Texas trong giai đoạn 2000–2006 có tỷ lệ nhập cư bất hợp pháp tăng nhanh nhất toàn quốc.", "Năm 2004, tiểu bang có 3,5 triệu cư dân sinh ra tại ngoại quốc (15,6% dân số toàn bang), trong đó ước khoảng 1,2 triệu người là người nhập cư bất hợp pháp.", "Năm 2010, người nhập cư bất hợp pháp ước tính chiếm khoảng 6,0% dân số.", "Texas trong giai đoạn 2000–2006 có tỷ lệ nhập cư bất hợp pháp tăng nhanh nhất toàn quốc.", "Đây là tỷ lệ% cao thứ năm trong số các tiểu bang tại Hoa Kỳ.", "Năm 2010, người nhập cư bất hợp pháp ước tính chiếm khoảng 6,0% dân số.", "Mật độ dân số của Texas là 34,8 người/km², cao hơn một chút so với con số trung bình của toàn Hoa Kỳ (31 người/km²).", "Đây là tỷ lệ% cao thứ năm trong số các tiểu bang tại Hoa Kỳ.", "Hai phần ba cư dân Texas sinh sống tại một vùng đô thị lớn, chẳng hạn như Houston.", "Mật độ dân số của Texas là 34,8 người/km², cao hơn một chút so với con số trung bình của toàn Hoa Kỳ (31 người/km²).", "Dallas-Fort Worth là vùng đô thị lớn thứ hai tại Texas.", "Hai phần ba cư dân Texas sinh sống tại một vùng đô thị lớn, chẳng hạn như Houston.", "Chủng tộc và dân tộc \nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, thành phần chủng tộc của Texas như sau:\n\n Người Mỹ da trắng 70,4%\n Người Mỹ da đen hay gốc Phi: 11,8%\n Người Mỹ da đỏ hay bản địa: 0,7%\n Người Mỹ gốc Á: 3,8% (1,0% là người Ấn, 0,8% là người Việt, 0,6% là người Hoa, 0,4% là người Philippines, 0,3% là người Hàn, 0,1% là người Nhật, 0,6% là các sắc dân châu Á khác)\n Người Mỹ gốc các đảo Thái Bình Dương: 0,1%\n Khác: 10,5%\n Hai hoặc đa chủng tộc: 2,7%\n 37,6% cư dân là người gốc Mỹ Latinh hay Iberia (thuộc mọi chủng tộc) (31,6% là người México, 0,5% là người Puerto Rico, 0,2% là người Cuba)\n\nNgười Đức, người Ireland, và người Anh là ba nhóm dân tộc gốc Âu lớn nhất tại Texas.", "Dallas-Fort Worth là vùng đô thị lớn thứ hai tại Texas.", "Người Mỹ gốc Đức chiếm 11,3% cư dân Texas, với 2,7 triệu người.", "Chủng tộc và dân tộc \nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, thành phần chủng tộc của Texas như sau:\n\n Người Mỹ da trắng 70,4%\n Người Mỹ da đen hay gốc Phi: 11,8%\n Người Mỹ da đỏ hay bản địa: 0,7%\n Người Mỹ gốc Á: 3,8% (1,0% là người Ấn, 0,8% là người Việt, 0,6% là người Hoa, 0,4% là người Philippines, 0,3% là người Hàn, 0,1% là người Nhật, 0,6% là các sắc dân châu Á khác)\n Người Mỹ gốc các đảo Thái Bình Dương: 0,1%\n Khác: 10,5%\n Hai hoặc đa chủng tộc: 2,7%\n 37,6% cư dân là người gốc Mỹ Latinh hay Iberia (thuộc mọi chủng tộc) (31,6% là người México, 0,5% là người Puerto Rico, 0,2% là người Cuba)\n\nNgười Đức, người Ireland, và người Anh là ba nhóm dân tộc gốc Âu lớn nhất tại Texas.", "Người Mỹ gốc Ireland chiếm 8,2% cư dân Texas, với con số trên 1,9 triệu.", "Người Mỹ gốc Đức chiếm 11,3% cư dân Texas, với 2,7 triệu người.", "Có khoảng 600.000 người Mỹ gốc Pháp và 472.000 người Mỹ gốc Ý sinh sống tại Texas; hai nhóm dân tộc này tương ứng chiếm 2,5% và 2,0% cư dân.", "Người Mỹ gốc Ireland chiếm 8,2% cư dân Texas, với con số trên 1,9 triệu.", "Trong cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 1980, nhóm dân tộc lớn nhất tại Texas là người Anh với 3.083.323 người Texas nói ằng họ là người Anh hoặc hầu hết tổ tiên là người Anh, chiếm 27% cư dân của tiểu bang khi đó.", "Có khoảng 600.000 người Mỹ gốc Pháp và 472.000 người Mỹ gốc Ý sinh sống tại Texas; hai nhóm dân tộc này tương ứng chiếm 2,5% và 2,0% cư dân.", "Tổ tiên của họ chủ yếu đến Mỹ từ thời 13 thuộc địa và do vật nhiều người trong số họ nay chỉ tuyên bố rằng họ có tổ tiên là \"người Mỹ\", mặc dù họ chủ yếu có nguồn gốc là người Anh.", "Trong cuộc Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 1980, nhóm dân tộc lớn nhất tại Texas là người Anh với 3.083.323 người Texas nói ằng họ là người Anh hoặc hầu hết tổ tiên là người Anh, chiếm 27% cư dân của tiểu bang khi đó.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia là nhóm cư dân lớn thứ hai tại Texas sau người gốc Âu không có nguồn gốc Mỹ Latinh và Iberia.", "Tổ tiên của họ chủ yếu đến Mỹ từ thời 13 thuộc địa và do vật nhiều người trong số họ nay chỉ tuyên bố rằng họ có tổ tiên là \"người Mỹ\", mặc dù họ chủ yếu có nguồn gốc là người Anh.", "Có trên 8,5 triệu người tuyên bố rằng mình thuộc nhóm dân cư này, chiếm 36% dân cư Texas.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia là nhóm cư dân lớn thứ hai tại Texas sau người gốc Âu không có nguồn gốc Mỹ Latinh và Iberia.", "Trong đó, 7,3 triệu người có nguồn gốc México, chiếm 30,7% cư dân.", "Có trên 8,5 triệu người tuyên bố rằng mình thuộc nhóm dân cư này, chiếm 36% dân cư Texas.", "Có trên 104.000 người Puerto Rico và gần 38.000 người Cuba sinh sống trong bang.", "Trong đó, 7,3 triệu người có nguồn gốc México, chiếm 30,7% cư dân.", "Có trên 1,1 triệu người (4,7% cư dân) có tổ tiên Mỹ Latinh hoặc Iberia khác nhau, như người Costa Rica, Venezuela, và Argentina.", "Có trên 104.000 người Puerto Rico và gần 38.000 người Cuba sinh sống trong bang.", "Năm 2010, 49% số trẻ sinh ra có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia; 35% là các nhóm người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia; 11,5% là người da đen không có nguồn gốc Mỹ Latinh, và 4,3% có nguồn gốc Á hoặc các đảo Thái Bình Dương.", "Có trên 1,1 triệu người (4,7% cư dân) có tổ tiên Mỹ Latinh hoặc Iberia khác nhau, như người Costa Rica, Venezuela, và Argentina.", "Từ năm 2000 đến năm 2010, dân số tiểu bang tăng trưởng 20,6%, song số người gốc Mỹ Latinh hay Iberia tăng trưởng 65%, trong khi số người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia chỉ tăng trưởng 4,2%.", "Năm 2010, 49% số trẻ sinh ra có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia; 35% là các nhóm người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia; 11,5% là người da đen không có nguồn gốc Mỹ Latinh, và 4,3% có nguồn gốc Á hoặc các đảo Thái Bình Dương.", "Đô thị \n\nTexas có ba thành phố có dân số vượt trên 1 triệu: Houston, San Antonio, và Dallas.", "Từ năm 2000 đến năm 2010, dân số tiểu bang tăng trưởng 20,6%, song số người gốc Mỹ Latinh hay Iberia tăng trưởng 65%, trong khi số người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia chỉ tăng trưởng 4,2%.", "Chúng nằm trong số 10 thành phố đông dân nhất tại Hoa Kỳ.", "Đô thị \n\nTexas có ba thành phố có dân số vượt trên 1 triệu: Houston, San Antonio, và Dallas.", "Năm 2010, sáu thành phố tại Texas có dân số lớn hơn 600.000 người.", "Chúng nằm trong số 10 thành phố đông dân nhất tại Hoa Kỳ.", "Austin, Fort Worth, và El Paso nằm trong số 20 thành phố lớn nhất Hoa Kỳ.", "Năm 2010, sáu thành phố tại Texas có dân số lớn hơn 600.000 người.", "Texas có bốn vùng đô thị với dân số lớn hơn 1 triệu: , , , và .", "Austin, Fort Worth, và El Paso nằm trong số 20 thành phố lớn nhất Hoa Kỳ.", "Các vùng đô thị Dallas–Fort Worth và Houston lần lượt có khoảng 6,3 triệu dân và 5,7 triệu dân.", "Texas có bốn vùng đô thị với dân số lớn hơn 1 triệu: , , , và .", "Ba xa lộ liên tiểu bang—I-35 ở phía tây (Dallas–Fort Worth đến San Antonio, ở giữa là Austin), I-45 ở phía đông (Dallas đến Houston), và I-10 ở phía nam (San Antonio đến Houston) định ra vùng \"Tam giác đô thị Texas\".", "Các vùng đô thị Dallas–Fort Worth và Houston lần lượt có khoảng 6,3 triệu dân và 5,7 triệu dân.", "Vùng này có diện tích và bao gồm hầu hết các thành phố và vùng đô thị lớn nhất của bang, với 17 triệu cư dân hay gần 75% dân số toàn bang.", "Ba xa lộ liên tiểu bang—I-35 ở phía tây (Dallas–Fort Worth đến San Antonio, ở giữa là Austin), I-45 ở phía đông (Dallas đến Houston), và I-10 ở phía nam (San Antonio đến Houston) định ra vùng \"Tam giác đô thị Texas\".", "Houston và Dallas được công nhận là các thành phố toàn cầu hạng beta.. Texas có 254 quận, nhiều hơn bất kỳ tiểu bang nào khác trong nước, xếp sau là Georgia với 95 quận.", "Vùng này có diện tích và bao gồm hầu hết các thành phố và vùng đô thị lớn nhất của bang, với 17 triệu cư dân hay gần 75% dân số toàn bang.", "Tương phản với các thành phố, các khu định cư nông thôn chưa hợp nhất được gọi là \"colonias\" thường thiếu cơ sở hạn tầng cơ bản và có đặc điểm là nghèo nàn.", "Houston và Dallas được công nhận là các thành phố toàn cầu hạng beta.. Texas có 254 quận, nhiều hơn bất kỳ tiểu bang nào khác trong nước, xếp sau là Georgia với 95 quận.", "Văn phòng của Tổng chưởng lý Texas vào năm 2011 ghi nhận rằng Texas có khoảng 2.294 colonias và ước tính rằng có khoảng 500.000 sinh sống trong các colonias.", "Tương phản với các thành phố, các khu định cư nông thôn chưa hợp nhất được gọi là \"colonias\" thường thiếu cơ sở hạn tầng cơ bản và có đặc điểm là nghèo nàn.", "quận Hidalgo có số lượng colonias nhiều nhất theo số liệu năm 2011.", "Văn phòng của Tổng chưởng lý Texas vào năm 2011 ghi nhận rằng Texas có khoảng 2.294 colonias và ước tính rằng có khoảng 500.000 sinh sống trong các colonias.", "Texas là tiểu bang có đông cư dân sống trong các colonias nhất tại Hoa Kỳ.", "quận Hidalgo có số lượng colonias nhiều nhất theo số liệu năm 2011.", "Ngôn ngữ \nGiọng tiếng Anh Mỹ phổ biến nhất được nói tại Texas là tiếng Anh Texas, pha trộn giữa các phương ngữ tiếng Anh miền Nam Hoa Kỳ và tiếng Anh miền Tây Hoa Kỳ.", "Texas là tiểu bang có đông cư dân sống trong các colonias nhất tại Hoa Kỳ.", "Tiếng Anh Chicano cũng được nói phổ biến, cũng như tiếng Anh bản xứ người Mỹ gốc Phi và tiếng Anh Mỹ chung.", "Ngôn ngữ \nGiọng tiếng Anh Mỹ phổ biến nhất được nói tại Texas là tiếng Anh Texas, pha trộn giữa các phương ngữ tiếng Anh miền Nam Hoa Kỳ và tiếng Anh miền Tây Hoa Kỳ.", "Năm 2010, 65,80% (14.740.304) cư dân Texas năm tuổi hoặc lớn hơn nói tiếng Anh tại nhà như ngôn ngữ chính, trong khi 29,21% (6.543.702) nói tiếng Tây Ban Nha, 0,75% (168.886) nói tiếng Việt, và 0,56% (122.921) nói tiếng Trung Quốc như một ngôn ngữ chính.", "Tiếng Anh Chicano cũng được nói phổ biến, cũng như tiếng Anh bản xứ người Mỹ gốc Phi và tiếng Anh Mỹ chung.", "Các ngôn ngữ khác bao gồm tiếng Đức (bao gồm tiếng Đức Texas) với 0,33% (73.137) tiếng Tagalog với 0,29% (73.137), và tiếng Pháp (bao gồm tiếng Pháp Cajun) được 0,25% (55.773) người Texas nói.", "Năm 2010, 65,80% (14.740.304) cư dân Texas năm tuổi hoặc lớn hơn nói tiếng Anh tại nhà như ngôn ngữ chính, trong khi 29,21% (6.543.702) nói tiếng Tây Ban Nha, 0,75% (168.886) nói tiếng Việt, và 0,56% (122.921) nói tiếng Trung Quốc như một ngôn ngữ chính.", "Tính tổng, 34,20% (7.660.406) cư dân Texas 5 tuổi hoặc lớn hơn có ngôn ngữ mẹ đẻ không phải là tiếng Anh.", "Các ngôn ngữ khác bao gồm tiếng Đức (bao gồm tiếng Đức Texas) với 0,33% (73.137) tiếng Tagalog với 0,29% (73.137), và tiếng Pháp (bao gồm tiếng Pháp Cajun) được 0,25% (55.773) người Texas nói.", "Tôn giáo \nGiáo phái lớn nhất theo số lượng tín đồ vào năm 2000 là Giáo hội Công giáo La Mã với 4.368.969 tín đồ; Hội Baptist miền Nam có 3.519.459 tín đồ; và Giáo hội Giám lý Liên hiệp có 1.022.342 tín đồ.", "Tính tổng, 34,20% (7.660.406) cư dân Texas 5 tuổi hoặc lớn hơn có ngôn ngữ mẹ đẻ không phải là tiếng Anh.", "Được biết đến như là cái khóa của Vành đai kinh Thánh, Đông Texas là xã hội bảo thủ.", "Tôn giáo \nGiáo phái lớn nhất theo số lượng tín đồ vào năm 2000 là Giáo hội Công giáo La Mã với 4.368.969 tín đồ; Hội Baptist miền Nam có 3.519.459 tín đồ; và Giáo hội Giám lý Liên hiệp có 1.022.342 tín đồ.", "Dallas-Fort Worth là nơi có ba trường dòng Phúc Âm lớn và có một tu viện.", "Được biết đến như là cái khóa của Vành đai kinh Thánh, Đông Texas là xã hội bảo thủ.", "Nhà thờ Lakewood tại Houston có số người tham gia sinh hoạt tôn giáo lớn nhất quốc gia với trung bình trên 43.000 hàng tuần.", "Dallas-Fort Worth là nơi có ba trường dòng Phúc Âm lớn và có một tu viện.", "Tín đồ của nhiều tôn giáo khác sinh sống chủ yếu tại các trung tâm đô thị của Texas.", "Nhà thờ Lakewood tại Houston có số người tham gia sinh hoạt tôn giáo lớn nhất quốc gia với trung bình trên 43.000 hàng tuần.", "Năm 1990, số cư dân theo Hồi giáo là xấp xỉ 140.000 và các số liệu gần đây hơn đưa ra con số người Hồi giáo tại Texas là từ 350.000 đến 400.000.", "Tín đồ của nhiều tôn giáo khác sinh sống chủ yếu tại các trung tâm đô thị của Texas.", "Số cư dân Texas theo Do Thái giáo là 128.000.", "Năm 1990, số cư dân theo Hồi giáo là xấp xỉ 140.000 và các số liệu gần đây hơn đưa ra con số người Hồi giáo tại Texas là từ 350.000 đến 400.000.", "Có xấp xỉ 146.000 tín đồ của các tôn giáo như Ấn Độ giáo và Tích Khắc giáo sống tại Texas.", "Số cư dân Texas theo Do Thái giáo là 128.000.", "Văn hóa\n\nVề phương diện lịch sử, văn hóa Texas bắt nguồn từ một sự pha trộn các ảnh hưởng của miền Nam, miền Tây, và miền Tây Nam, thay đổi mức độ theo khu vực.", "Có xấp xỉ 146.000 tín đồ của các tôn giáo như Ấn Độ giáo và Tích Khắc giáo sống tại Texas.", "Một loại thực phẩm phổ biến là burrito ăn sáng bắt nguồn từ cả ba tác động này.", "Văn hóa\n\nVề phương diện lịch sử, văn hóa Texas bắt nguồn từ một sự pha trộn các ảnh hưởng của miền Nam, miền Tây, và miền Tây Nam, thay đổi mức độ theo khu vực.", "Ngoài văn hóa truyền thống vốn hình thành trong các thế kỷ XVIII và XIX, nhập cư biến Texas thành một nồi nung chảy các văn hóa từ khắp thế giới.", "Một loại thực phẩm phổ biến là burrito ăn sáng bắt nguồn từ cả ba tác động này.", "Texas ghi dấu mạnh trong văn hóa đại chúng quốc gia và quốc tế, bang gắn liền chặt chẽ với hình ảnh cao bồi thể hiện trong phim Viễn Tây và nhạc đồng quê miền tây.", "Ngoài văn hóa truyền thống vốn hình thành trong các thế kỷ XVIII và XIX, nhập cư biến Texas thành một nồi nung chảy các văn hóa từ khắp thế giới.", "Các trùm tư bản dầu mỏ của bang cũng là một chủ đề của văn hóa đại chúng, như trong phim truyền hình Dallas.", "Texas ghi dấu mạnh trong văn hóa đại chúng quốc gia và quốc tế, bang gắn liền chặt chẽ với hình ảnh cao bồi thể hiện trong phim Viễn Tây và nhạc đồng quê miền tây.", "Kích thước tự nhiên rộng lớn của bang và thái độ huênh hoang của một số cư dân dẫn đến câu nói \"Mọi thứ lớn hơn tại Texas.\"", "Các trùm tư bản dầu mỏ của bang cũng là một chủ đề của văn hóa đại chúng, như trong phim truyền hình Dallas.", "Houston là một trong năm thành phố tại Hoa Kỳ có các công ty thường trực chuyên nghiệp về mọi loại hình nghệ thuật biểu diễn chính: Nhà hát Lớn Houston, Dàn nhạc giao hưởng Houston, đoàn ba-lê Houston, và Sân khấu Alley.", "Kích thước tự nhiên rộng lớn của bang và thái độ huênh hoang của một số cư dân dẫn đến câu nói \"Mọi thứ lớn hơn tại Texas.\"", "Được biết đến với sự sống động trong nghệ thuật thị giác và biểu diễn, Khu sân khấu Houston nằm giữa khu trung tâm Houston và được xếp hạng thứ nhì toàn quốc về số ghế sân khấu trong một khu vực trung tâm tập trung, í.948 ghế cho biểu diễn trực tiếp và 1.480 ghế xem phim.", "Houston là một trong năm thành phố tại Hoa Kỳ có các công ty thường trực chuyên nghiệp về mọi loại hình nghệ thuật biểu diễn chính: Nhà hát Lớn Houston, Dàn nhạc giao hưởng Houston, đoàn ba-lê Houston, và Sân khấu Alley.", "Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Fort Worth được thành lập vào năm 1892, là bảo tàng nghệ thuật lâu năm nhất tại Texas.", "Được biết đến với sự sống động trong nghệ thuật thị giác và biểu diễn, Khu sân khấu Houston nằm giữa khu trung tâm Houston và được xếp hạng thứ nhì toàn quốc về số ghế sân khấu trong một khu vực trung tâm tập trung, í.948 ghế cho biểu diễn trực tiếp và 1.480 ghế xem phim.", "Fort Worth còn có Bảo tàng Nghệ thuật Kimbell, Bảo tàng Amon Carter.", "Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Fort Worth được thành lập vào năm 1892, là bảo tàng nghệ thuật lâu năm nhất tại Texas.", "Khu nghệ thuật của trung tâm Dallas có các địa điểm nghệ thuật như Bảo tàng Nghệ thuật Dallas, Trung tâm giao hưởng Morton H. Meyerson, Nhà hát Margot and Bill Winspear, Bộ sưu tập Trammell & Margaret Crow về ngêệ thuật châu Á, và Trung tâm điêu khắc Nasher.", "Fort Worth còn có Bảo tàng Nghệ thuật Kimbell, Bảo tàng Amon Carter.", "Khu vực Deep Ellum tại Dallas trở nên phổ biến trong thập niên 1920 và 1930 do là nơi trình diễn nhạc jazz và blues hàng đầu tại miền nam Hoa Kỳ.", "Khu nghệ thuật của trung tâm Dallas có các địa điểm nghệ thuật như Bảo tàng Nghệ thuật Dallas, Trung tâm giao hưởng Morton H. Meyerson, Nhà hát Margot and Bill Winspear, Bộ sưu tập Trammell & Margaret Crow về ngêệ thuật châu Á, và Trung tâm điêu khắc Nasher.", "Tên gọi Deep Ellum bắt nguồn từ việc cư dân địa phương phát âm \"Deep Elm\" như \"Deep Ellum\".", "Khu vực Deep Ellum tại Dallas trở nên phổ biến trong thập niên 1920 và 1930 do là nơi trình diễn nhạc jazz và blues hàng đầu tại miền nam Hoa Kỳ.", "Các nghệ sĩ như Blind Lemon Jefferson, Robert Johnson, Huddie \"Lead Belly\" Ledbetter, và Bessie Smith từng trình diễn trong các câu lạc bộ Deep Ellum.", "Tên gọi Deep Ellum bắt nguồn từ việc cư dân địa phương phát âm \"Deep Elm\" như \"Deep Ellum\".", "Austin tự hào với danh hiệu Thủ đô nhạc sống của thế giới khi có \"nhiều tụ điểm nhạc sống trên người hơn các lò âm nhạc như Nashville, Memphis, Los Angeles, Las Vegas hay thành phố New York.\"", "Các nghệ sĩ như Blind Lemon Jefferson, Robert Johnson, Huddie \"Lead Belly\" Ledbetter, và Bessie Smith từng trình diễn trong các câu lạc bộ Deep Ellum.", "Âm nhạc của thành phố xoay quanh các câu lạc bộ đêm trên phố số 6; các sự kiện như phim, nhạc và lễ hội đa truyền thông South by Southwest; chương trình hòa nhạc dài kéo dài nhất trên truyền hình Mỹ là Austin City Limits; và nhạc hội giới hạn thành phố Austin dược tổ chức tại công viên Zilker.", "Austin tự hào với danh hiệu Thủ đô nhạc sống của thế giới khi có \"nhiều tụ điểm nhạc sống trên người hơn các lò âm nhạc như Nashville, Memphis, Los Angeles, Las Vegas hay thành phố New York.\"", "Từ năm 1980, San Antonio tiến triển thành \"Thủ đô nhạc Tejano của thế giới.\"", "Âm nhạc của thành phố xoay quanh các câu lạc bộ đêm trên phố số 6; các sự kiện như phim, nhạc và lễ hội đa truyền thông South by Southwest; chương trình hòa nhạc dài kéo dài nhất trên truyền hình Mỹ là Austin City Limits; và nhạc hội giới hạn thành phố Austin dược tổ chức tại công viên Zilker.", "Giải thưởng âm nhạc Tejano tạo ra một diễn đàn để tạo dựng nhận thức và đánh giá lớn hơn cho âm nhạc và văn hóa Tejano.", "Từ năm 1980, San Antonio tiến triển thành \"Thủ đô nhạc Tejano của thế giới.\"", "Giáo dục\nTổng thống thứ nhì của Cộng hòa Texas, Mirabeau B. Lamar, là Cha của giáo dục Texas.", "Giải thưởng âm nhạc Tejano tạo ra một diễn đàn để tạo dựng nhận thức và đánh giá lớn hơn cho âm nhạc và văn hóa Tejano.", "Trong nhiệm kỳ của ông, Texas dành ra ba dặm đất mỗi quận để trang bị cho các trường học công.", "Giáo dục\nTổng thống thứ nhì của Cộng hòa Texas, Mirabeau B. Lamar, là Cha của giáo dục Texas.", "Thêm 50 dặm đất dành để cấp cho hai đại học mà về sau là cơ sở cho Quỹ đại học thường trực của bang.", "Trong nhiệm kỳ của ông, Texas dành ra ba dặm đất mỗi quận để trang bị cho các trường học công.", "Các động thái của Lamar đặt cơ sở cho hệ thống trường học công toàn Texas.", "Thêm 50 dặm đất dành để cấp cho hai đại học mà về sau là cơ sở cho Quỹ đại học thường trực của bang.", "Giữa năm 2006 và 2007, Texas chi $7.275 cho mỗi học sinh, thấp hơn trung bình toàn quốc là $9.389.", "Các động thái của Lamar đặt cơ sở cho hệ thống trường học công toàn Texas.", "Tỷ lệ học sinh/giáo viên là 14,9, thấp hơn trung bình toàn quốc là 15,3.", "Giữa năm 2006 và 2007, Texas chi $7.275 cho mỗi học sinh, thấp hơn trung bình toàn quốc là $9.389.", "Cơ quan Giáo dục Texas (TEA) quản lý hệ thống trường học công trong bang.", "Tỷ lệ học sinh/giáo viên là 14,9, thấp hơn trung bình toàn quốc là 15,3.", "Texas có trên 1.000 khu vực trường học, hầu hết chúng độc lập với chính quyền khu vực và nhiều nơi vượt qua ranh giới thành phố.", "Cơ quan Giáo dục Texas (TEA) quản lý hệ thống trường học công trong bang.", "Các khu vực trường học có quyền đánh thuế cư dân của họ và trưng thu các tài sản thuộc sở hữu cá nhân.", "Texas có trên 1.000 khu vực trường học, hầu hết chúng độc lập với chính quyền khu vực và nhiều nơi vượt qua ranh giới thành phố.", "Bang có một hệ thống tái phân bổ thuế gây tranh luân mang tên \"Kế hoạch Robin Hood\".", "Các khu vực trường học có quyền đánh thuế cư dân của họ và trưng thu các tài sản thuộc sở hữu cá nhân.", "Kế hoạch này chuyển thuế tài sản từ các khu vực trường học thịnh vượng sang các khu vực trường học nghèo hơn.", "Bang có một hệ thống tái phân bổ thuế gây tranh luân mang tên \"Kế hoạch Robin Hood\".", "The TEA has no authority over private or home school activities.", "Kế hoạch này chuyển thuế tài sản từ các khu vực trường học thịnh vượng sang các khu vực trường học nghèo hơn.", "Học sinh tại Texas cần đạt đánh giá STAAR tại trường tiểu học và trung học.", "The TEA has no authority over private or home school activities.", "STAAR đánh giá kiến thức của học sinh về đọc, viết, toán học, khoa học, và xã hội học theo tiêu chuẩn giáo dục Texas và Đạo luật Không trẻ nào bị bỏ lại sau.", "Học sinh tại Texas cần đạt đánh giá STAAR tại trường tiểu học và trung học.", "Nó thay thế kiểm tra TAK trong niên khóa 2011–2012.", "STAAR đánh giá kiến thức của học sinh về đọc, viết, toán học, khoa học, và xã hội học theo tiêu chuẩn giáo dục Texas và Đạo luật Không trẻ nào bị bỏ lại sau.", "Hai trường hàng đầu được công nhận phổ biến nhất là Đại học Texas tại Austin và Đại học A&M Texas, xếp hạng thứ 52 và thứ 69 trong bảng xếp hạng đại học tốt nhất toàn quốc theo phiên bản 2014 của U.S.", "Nó thay thế kiểm tra TAK trong niên khóa 2011–2012.", "News & World Report.", "Hai trường hàng đầu được công nhận phổ biến nhất là Đại học Texas tại Austin và Đại học A&M Texas, xếp hạng thứ 52 và thứ 69 trong bảng xếp hạng đại học tốt nhất toàn quốc theo phiên bản 2014 của U.S.", "Một số nhà quan sát cũng liệt kê Đại học Houston và Đại học Kỹ thuật Texas đồng hạng với UT Austin và A&M.", "News & World Report.", "Ủy ban Hợp tác Giáo dục bậc cao Texas (THECB) xếp hạng các đại học công lập của bang thành ba hạng riêng biệt:\n Đại học nghiên cứu quốc gia (hạng 1) \n Đại học Texas tại Austin\n Đại học A&M Texas\n Đại học Kỹ thuật Texas\n Đại học Houston\n Đại học nghiên cứu nổi bật (hạng 2)\n Đại học Texas tại Arlington\n Đại học Texas tại Dallas\n Đại học Texas tại El Paso\n Đại học Texas tại San Antonio\n Đại học North Texas\n Đại học bang Texas\n Đại học tổng hợp (hạng 3)\n Các đại học công lập khác (25 trường)\n\nKinh tế \n\nNăm 2010, Texas có tổng sản phẩm tiểu bang là (GSP) là 1.207 tỷ đô la Mỹ, xếp hạng thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Một số nhà quan sát cũng liệt kê Đại học Houston và Đại học Kỹ thuật Texas đồng hạng với UT Austin và A&M.", "GSP của Texas tương đương với GDP của Ấn Độ hay Canada, là các nền kinh tế lần lượt đứng thứ 11 và 12 trên thế giới.", "Ủy ban Hợp tác Giáo dục bậc cao Texas (THECB) xếp hạng các đại học công lập của bang thành ba hạng riêng biệt:\n Đại học nghiên cứu quốc gia (hạng 1) \n Đại học Texas tại Austin\n Đại học A&M Texas\n Đại học Kỹ thuật Texas\n Đại học Houston\n Đại học nghiên cứu nổi bật (hạng 2)\n Đại học Texas tại Arlington\n Đại học Texas tại Dallas\n Đại học Texas tại El Paso\n Đại học Texas tại San Antonio\n Đại học North Texas\n Đại học bang Texas\n Đại học tổng hợp (hạng 3)\n Các đại học công lập khác (25 trường)\n\nKinh tế \n\nNăm 2010, Texas có tổng sản phẩm tiểu bang là (GSP) là 1.207 tỷ đô la Mỹ, xếp hạng thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Nền kinh tế Texas lớn thứ tư trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên toàn cầu, sau Anh (một phần của Liên hiệp Vương quốc Anh), California, và Tokyo.", "GSP của Texas tương đương với GDP của Ấn Độ hay Canada, là các nền kinh tế lần lượt đứng thứ 11 và 12 trên thế giới.", "Thu nhập bình quân đầu người của Texas vào năm 2009 là 36.484 đô là Mỹ, xếp hạng 29 tại quốc gia.", "Nền kinh tế Texas lớn thứ tư trong số các đơn vị hành chính cấp một quốc gia trên toàn cầu, sau Anh (một phần của Liên hiệp Vương quốc Anh), California, và Tokyo.", "Tháng 10 năm 2013, tỷ lệ thất nghiệp tại Texas là 6,2%.", "Thu nhập bình quân đầu người của Texas vào năm 2009 là 36.484 đô là Mỹ, xếp hạng 29 tại quốc gia.", "Năm 2010, Site Selection Magazine xếp hạng Texas là tiểu bang kinh doanh thân thiện nhất toàn quốc, một phần là nhờ Quỹ Tổ chức kinh doanh Texas với 3 tỷ đô la Mỹ.", "Tháng 10 năm 2013, tỷ lệ thất nghiệp tại Texas là 6,2%.", "Texas là nơi có trụ sở của nhiều công ty nhất trong số công ty nằm trong Fortune 500 tại Hoa Kỳ, cùng với California.", "Năm 2010, Site Selection Magazine xếp hạng Texas là tiểu bang kinh doanh thân thiện nhất toàn quốc, một phần là nhờ Quỹ Tổ chức kinh doanh Texas với 3 tỷ đô la Mỹ.", "Năm 2010, có 346.000 triệu phú tại Texas, khiến cho nơi đây trở thành tiểu bang có nhiều triệu phú thứ hai tại Hoa Kỳ.", "Texas là nơi có trụ sở của nhiều công ty nhất trong số công ty nằm trong Fortune 500 tại Hoa Kỳ, cùng với California.", "Texas có tiếng là \"thuế thấp, dịch vụ rẻ\".", "Năm 2010, có 346.000 triệu phú tại Texas, khiến cho nơi đây trở thành tiểu bang có nhiều triệu phú thứ hai tại Hoa Kỳ.", "Theo Tax Foundation, gánh nặng thuế tiểu bang và địa phương của người Texas thấp thứ bảy tại Hoa Kỳ; bình quân mỗi người Texas phải trả 3.580 đô la Mỹ thuế tiểu bang và địa phương mỗi năm, hay 8,4% thu nhập của cư dân.", "Texas có tiếng là \"thuế thấp, dịch vụ rẻ\".", "Texas là một trong bảy tiểu bang tại Hoa Kỳ không có thuế thu nhập tiểu bang.", "Theo Tax Foundation, gánh nặng thuế tiểu bang và địa phương của người Texas thấp thứ bảy tại Hoa Kỳ; bình quân mỗi người Texas phải trả 3.580 đô la Mỹ thuế tiểu bang và địa phương mỗi năm, hay 8,4% thu nhập của cư dân.", "Thay vào đó, thu nhập của tiểu bang đến từ thuế tài sản và thuế bán hàng, được tính theo mức 6,25%, song các cơ quan thuế địa phương có thể cũng có thể áp thuế bán hàng và tiêu dùng lên đến 2% khiến mức thuế tổng cộng là 8,25%.", "Texas là một trong bảy tiểu bang tại Hoa Kỳ không có thuế thu nhập tiểu bang.", "Texas là một \"bang tặng thuế\"; năm 2005, cứ mỗi đô la người Texas nộp cho chính phủ liên bang thông qua thuế thu nhập liên bang, Texas nhận được xấp xỉ 0,94 đô la tiền phúc lợi.", "Thay vào đó, thu nhập của tiểu bang đến từ thuế tài sản và thuế bán hàng, được tính theo mức 6,25%, song các cơ quan thuế địa phương có thể cũng có thể áp thuế bán hàng và tiêu dùng lên đến 2% khiến mức thuế tổng cộng là 8,25%.", "Texas là tiểu bang có nhiều nông trại và có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Texas là một \"bang tặng thuế\"; năm 2005, cứ mỗi đô la người Texas nộp cho chính phủ liên bang thông qua thuế thu nhập liên bang, Texas nhận được xấp xỉ 0,94 đô la tiền phúc lợi.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản lượng vật nuôi.", "Texas là tiểu bang có nhiều nông trại và có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Bò nhà là sản phẩm nông nghiệp có giá trị nhất của bang, và tiểu bang dẫn đầu toàn quốc về sản lượng cừu và dê.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản lượng vật nuôi.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản xuất bông.", "Bò nhà là sản phẩm nông nghiệp có giá trị nhất của bang, và tiểu bang dẫn đầu toàn quốc về sản lượng cừu và dê.", "Tiểu bang có sự phát triển đáng kể về số lượng và sản lượng cây trồng ngũ cốc.", "Texas dẫn đầu toàn quốc về sản xuất bông.", "Texas có ngành ngư nghiệp thương mại lớn.", "Tiểu bang có sự phát triển đáng kể về số lượng và sản lượng cây trồng ngũ cốc.", "Trên lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Texas dẫn đầu về sản xuất xi măng, đá dăm, vôi, muối, cát và sỏi.", "Texas có ngành ngư nghiệp thương mại lớn.", "Kể từ khi phát hiện thấy dầu tại Spindletop, năng lượng có ảnh hưởng mang tính chi phối trong nền chính trị và kinh tế của Texas.", "Trên lĩnh vực tài nguyên khoáng sản, Texas dẫn đầu về sản xuất xi măng, đá dăm, vôi, muối, cát và sỏi.", "Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, bên trong Hoa Kỳ, một người dân Texas trung bình tiêu thụ năng lượng nhiều nhất.", "Kể từ khi phát hiện thấy dầu tại Spindletop, năng lượng có ảnh hưởng mang tính chi phối trong nền chính trị và kinh tế của Texas.", "Không giống như phần còn lại của quốc gia, hầu hết Texas nằm trên hệ thống lưới điện xoay chiều riêng, là Texas Interconnection.", "Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, bên trong Hoa Kỳ, một người dân Texas trung bình tiêu thụ năng lượng nhiều nhất.", "Các mỏ dầu ở Texas được xác định là có , chiếm xấp xỉ một phần tư trữ lượng dầu mỏ được biết đến của Hoa Kỳ.", "Không giống như phần còn lại của quốc gia, hầu hết Texas nằm trên hệ thống lưới điện xoay chiều riêng, là Texas Interconnection.", "Các nhà máy lọc dầu của tiểu bang có thể chế biến 4,6 triệu thùng (730.000 m³) dầu mỗi ngày.", "Các mỏ dầu ở Texas được xác định là có , chiếm xấp xỉ một phần tư trữ lượng dầu mỏ được biết đến của Hoa Kỳ.", "Texas dẫn đầu về sản lượng khí thiên nhiên, sản xuất ra một phần tư nguồn cung của quốc gia.", "Các nhà máy lọc dầu của tiểu bang có thể chế biến 4,6 triệu thùng (730.000 m³) dầu mỗi ngày.", "Một số công ty dầu mỏ đặt trụ sở ở Texas như: Conoco-Phillips, Exxon-Mobil, Halliburton, Valero, và Marathon Oil.", "Texas dẫn đầu về sản lượng khí thiên nhiên, sản xuất ra một phần tư nguồn cung của quốc gia.", "Texas cũng là một tiểu bang đứng đầu về năng lượng tái tạo thương mại hóa; có sản lượng phong điện lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Một số công ty dầu mỏ đặt trụ sở ở Texas như: Conoco-Phillips, Exxon-Mobil, Halliburton, Valero, và Marathon Oil.", "Trại phong điện Roscoe ở Roscoe, Texas, là một trong các trại phong điện lớn nhất thế giới tính đến năm 2009 với công suất 781,5 megawatt (MW).", "Texas cũng là một tiểu bang đứng đầu về năng lượng tái tạo thương mại hóa; có sản lượng phong điện lớn nhất tại Hoa Kỳ.", "Cơ quan Thông tin Năng lượng đưa ra nhận định rằng ngành nông nghiệp và lâm nghiệp lớn mạnh có thể cung cấp cho Texas một lượng sinh khối khổng lồ để sử dụng trong ngành năng lượng sinh học.", "Trại phong điện Roscoe ở Roscoe, Texas, là một trong các trại phong điện lớn nhất thế giới tính đến năm 2009 với công suất 781,5 megawatt (MW).", "Texas cũng là tiểu bang có tiềm năng phát triển điện mặt trời cao nhất tại quốc gia.", "Cơ quan Thông tin Năng lượng đưa ra nhận định rằng ngành nông nghiệp và lâm nghiệp lớn mạnh có thể cung cấp cho Texas một lượng sinh khối khổng lồ để sử dụng trong ngành năng lượng sinh học.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson của NASA nằm tại Đông Nam Houston, là biểu tượng của ngành công nghiệp hàng không tại Texas.", "Texas cũng là tiểu bang có tiềm năng phát triển điện mặt trời cao nhất tại quốc gia.", "Fort Worth có cơ sở lĩnh vực hàng không của Lockheed Martin và có Bell Helicopter.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson của NASA nằm tại Đông Nam Houston, là biểu tượng của ngành công nghiệp hàng không tại Texas.", "Lockheed kiến thiết F-16 Fighting Falcon và hậu duệ là F-35 Lightning II ở Fort Worth.", "Fort Worth có cơ sở lĩnh vực hàng không của Lockheed Martin và có Bell Helicopter.", "Texas có lĩnh vực thương mại vững mạnh bao gồm bán lẻ, bán buôn, ngân hàng và bảo hiểm, ngành công nghiệp xây dựng.", "Lockheed kiến thiết F-16 Fighting Falcon và hậu duệ là F-35 Lightning II ở Fort Worth.", "Một số công ty nằm trong Fortune 500 không dựa trên các ngành công nghiệp truyền thống của Texas là AT&T, Kimberly-Clark, Blockbuster, J. C. Penney, Whole Foods Market, và Tenet Healthcare.", "Texas có lĩnh vực thương mại vững mạnh bao gồm bán lẻ, bán buôn, ngân hàng và bảo hiểm, ngành công nghiệp xây dựng.", "Trên bình diện quốc gia, khu vực Dallas–Fort Worth có số trung tâm mua sắm trên đầu người nhiều nhất trong số các vùng đô thị của Hoa Kỳ.", "Một số công ty nằm trong Fortune 500 không dựa trên các ngành công nghiệp truyền thống của Texas là AT&T, Kimberly-Clark, Blockbuster, J. C. Penney, Whole Foods Market, và Tenet Healthcare.", "México là đối tác thương mại lớn nhất của Texas, nước này nhập một phần ba hàng xuất khẩu của tiểu bang nhờ có Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).", "Trên bình diện quốc gia, khu vực Dallas–Fort Worth có số trung tâm mua sắm trên đầu người nhiều nhất trong số các vùng đô thị của Hoa Kỳ.", "NAFTA khuyến khích việc hình thành các maquiladora gây tranh luận trên biên giới Texas/México.", "México là đối tác thương mại lớn nhất của Texas, nước này nhập một phần ba hàng xuất khẩu của tiểu bang nhờ có Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).", "Giao thông \nVề mặt lịch sử, giao thông tại Texas được cho là khó khăn do tiểu bang có diện tích rộng và địa hình gồ ghề.", "NAFTA khuyến khích việc hình thành các maquiladora gây tranh luận trên biên giới Texas/México.", "Tuy nhiên, bù lại Texas xây dựng nên các hệ thống đường bộ và đường sắt lớn nhất Hoa Kỳ xét theo chiều dài.", "Giao thông \nVề mặt lịch sử, giao thông tại Texas được cho là khó khăn do tiểu bang có diện tích rộng và địa hình gồ ghề.", "Các cơ quan điều tiến giao thông như Bộ Giao thông Texas (TxDOT) bảo vệ hệ thống xa lộ rộng lớn của bang, quy định về hàng không, và các hệ thống giao thông công cộng.", "Tuy nhiên, bù lại Texas xây dựng nên các hệ thống đường bộ và đường sắt lớn nhất Hoa Kỳ xét theo chiều dài.", "Với vị trí nằm tại trung tâm của lục địa Bắc Mỹ, Texas là một đầu mối giao thông quan trọng.", "Các cơ quan điều tiến giao thông như Bộ Giao thông Texas (TxDOT) bảo vệ hệ thống xa lộ rộng lớn của bang, quy định về hàng không, và các hệ thống giao thông công cộng.", "Từ khu vực Dallas/Fort Worth, các xe tải có thể tiếp cận với 93% cư dân toàn quốc trong vòng 48 giờ, và 37% trong vòng 24 giờ.", "Với vị trí nằm tại trung tâm của lục địa Bắc Mỹ, Texas là một đầu mối giao thông quan trọng.", "Texas có 33 khu ngoại thương (FTZ), nhiều nhất trong số các tiểu bang của Hoa Kỳ.", "Từ khu vực Dallas/Fort Worth, các xe tải có thể tiếp cận với 93% cư dân toàn quốc trong vòng 48 giờ, và 37% trong vòng 24 giờ.", "Năm 2004, tổng cộng có 298 tỷ đô la hàng hóa thông qua các khu ngoại thương của Texas.", "Texas có 33 khu ngoại thương (FTZ), nhiều nhất trong số các tiểu bang của Hoa Kỳ.", "Tuyến đường cao tốc đầu tiên tại Texas là Gulf Freeway, mở cửa vào năm 1948 tại Houston.", "Năm 2004, tổng cộng có 298 tỷ đô la hàng hóa thông qua các khu ngoại thương của Texas.", "Texas có 730 sân bay, nhiều thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Tuyến đường cao tốc đầu tiên tại Texas là Gulf Freeway, mở cửa vào năm 1948 tại Houston.", "Sân bay lớn nhất Texas về quy mô và lượng hành khách phục vụ là Sân bay quốc tế Dallas-Forth Worth (DFW), sân bay này có diện tích lớn thứ nhì Hoa Kỳ, và đứng thứ tư thế giới với .", "Texas có 730 sân bay, nhiều thứ nhì tại Hoa Kỳ.", "Có khoảng 1.150 hải cảng trải dài trên vùng duyên hải của Texas.", "Sân bay lớn nhất Texas về quy mô và lượng hành khách phục vụ là Sân bay quốc tế Dallas-Forth Worth (DFW), sân bay này có diện tích lớn thứ nhì Hoa Kỳ, và đứng thứ tư thế giới với .", "Các cảng này thu nhận gần một triệu lao động và bốc dỡ trung bình 317 triệu tấn.", "Có khoảng 1.150 hải cảng trải dài trên vùng duyên hải của Texas.", "Cảng Houston hiện là cảng bận rộn nhất tại Hoa Kỳ theo số tấn hàng hóa ngoại thương, và đứng thứ nhì về tổng thể, và đứng thứ 10 thế giới về số tấn hàng hóa.", "Các cảng này thu nhận gần một triệu lao động và bốc dỡ trung bình 317 triệu tấn.", "Thể thao\nMặc dù bóng bầu dục Mỹ từ lâu được xem là môn thể thao vua trong bang, song người Texas ngày nay thích nhiều môn thể thao.", "Cảng Houston hiện là cảng bận rộn nhất tại Hoa Kỳ theo số tấn hàng hóa ngoại thương, và đứng thứ nhì về tổng thể, và đứng thứ 10 thế giới về số tấn hàng hóa.", "Trong giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\", Texas có hai đội tuyển NFL (Dallas Cowboys và Houston Texans), hai đội tuyển MLB (Texas Rangers và Houston Astros), ba đội tuyển NBA (Houston Rockets, San Antonio Spurs, và Dallas Mavericks), và một đội tuyển NHL (Dallas Stars).", "Thể thao\nMặc dù bóng bầu dục Mỹ từ lâu được xem là môn thể thao vua trong bang, song người Texas ngày nay thích nhiều môn thể thao.", "Vùng đô thị phức hợp Dallas–Fort Worth là một trong 12 khu vực đô thị tại Hoa Kỳ có các đội tuyển thể thao tham gia toàn bộ giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\".", "Trong giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\", Texas có hai đội tuyển NFL (Dallas Cowboys và Houston Texans), hai đội tuyển MLB (Texas Rangers và Houston Astros), ba đội tuyển NBA (Houston Rockets, San Antonio Spurs, và Dallas Mavericks), và một đội tuyển NHL (Dallas Stars).", "Ngoài các giải đấu \"Big Four\", Texas cũng có một đội tuyển WNBA (San Antonio) và hai đội tuyển MLS (Houston Dynamo VÀ FC Dallas).", "Vùng đô thị phức hợp Dallas–Fort Worth là một trong 12 khu vực đô thị tại Hoa Kỳ có các đội tuyển thể thao tham gia toàn bộ giải đấu chuyên nghiệp \"Big Four\".", "Thể thao trường học có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Texas, đặc biệt là bóng bầu dục Mỹ.", "Ngoài các giải đấu \"Big Four\", Texas cũng có một đội tuyển WNBA (San Antonio) và hai đội tuyển MLS (Houston Dynamo VÀ FC Dallas).", "Texas có 10 trường Division I-FBS, đông nhất toàn quốc.", "Thể thao trường học có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Texas, đặc biệt là bóng bầu dục Mỹ.", "Bốn trong số các đội tuyển đại học của bang là Baylor Bears, Texas Longhorns, TCU Horned Frogs, và Texas Tech Red Raiders tham gia Big 12 Conference.", "Texas có 10 trường Division I-FBS, đông nhất toàn quốc.", "Texas A&M Aggies rời khỏi Big 12 và tham gia Southeastern Conference vào năm 2012, khiến Big 12 mời TCU tham gia; TCU trước đó tham gia Mountain West Conference.", "Bốn trong số các đội tuyển đại học của bang là Baylor Bears, Texas Longhorns, TCU Horned Frogs, và Texas Tech Red Raiders tham gia Big 12 Conference.", "Houston Cougars và SMU Mustangs tham gia American Athletic Conference.", "Texas A&M Aggies rời khỏi Big 12 và tham gia Southeastern Conference vào năm 2012, khiến Big 12 mời TCU tham gia; TCU trước đó tham gia Mountain West Conference.", "UIL tổ chức hầu hết các giải đấu trường học cấp tiểu học và trung học, các sự kiện bao gồm thi đấu điền kinh cũng như các môn nghệ thuật và học thuật.", "Houston Cougars và SMU Mustangs tham gia American Athletic Conference.", "Người Texas cũng hứng thú với môn thể thao bắt nguồn từ chăn bò là rodeo.", "UIL tổ chức hầu hết các giải đấu trường học cấp tiểu học và trung học, các sự kiện bao gồm thi đấu điền kinh cũng như các môn nghệ thuật và học thuật.", "Rodeo đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại Pecos, Texas.", "Người Texas cũng hứng thú với môn thể thao bắt nguồn từ chăn bò là rodeo.", "và Houston Livestock Show and Rodeo là rodeo thường niên lớn nhất trên giới.", "Rodeo đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại Pecos, Texas.", "Dallas tổ chức Hội chợ bang Texas hàng năm tại Fair Park.", "và Houston Livestock Show and Rodeo là rodeo thường niên lớn nhất trên giới.", "Đường đua ô tô Texas tổ chức các giải đấu thường niên NASCAR Cup Series và IndyCar Series từ năm 1997.", "Dallas tổ chức Hội chợ bang Texas hàng năm tại Fair Park.", "Từ năm 2012, Circuit of the Americas tại Austin là nơi tổ chức một vòng của giải vô địch thế giới Công thức 1\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\n \n originally published 2004 by New York: Free Press\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của tiểu bang Texas \n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nCác Tiểu bang Liên minh miền Nam Hoa Kỳ\nNam Hoa Kỳ", "Đường đua ô tô Texas tổ chức các giải đấu thường niên NASCAR Cup Series và IndyCar Series từ năm 1997." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Ngân Hà, Sông Ngân hay tên trong tiếng Anh là Milky Way, là một thiên hà chứa Hệ Mặt Trời của chúng ta.", "Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở phía bắc đến chòm sao Nam Thập Tự (Crux) ở phía nam, và sáng nhất ở chòm sao Nhân Mã (Sagittarius) - trung tâm của dải Ngân Hà.", "Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở phía bắc đến chòm sao Nam Thập Tự (Crux) ở phía nam, và sáng nhất ở chòm sao Nhân Mã (Sagittarius) - trung tâm của dải Ngân Hà.", "Nguyên nhân dải Ngân Hà được gọi bằng cái tên Milky Way là vì thần Zeus đã bế con trai mình là Hercules, cho cậu bé bú trộm dòng sữa của nữ thần Hera để trở nên bất tử.", "Nguyên nhân dải Ngân Hà được gọi bằng cái tên Milky Way là vì thần Zeus đã bế con trai mình là Hercules, cho cậu bé bú trộm dòng sữa của nữ thần Hera để trở nên bất tử.", "Bỗng nhiên nữ thần choàng tỉnh giấc làm dòng sữa bị văng tung toé lên bầu trời, từ đó mà cái tên gọi Milky Way được hình thành.", "Bỗng nhiên nữ thần choàng tỉnh giấc làm dòng sữa bị văng tung toé lên bầu trời, từ đó mà cái tên gọi Milky Way được hình thành.", "Galileo Galilei đã lần đầu quan sát được các ngôi sao riêng biệt trong Ngân Hà vào năm 1610 bằng kính viễn vọng của mình.", "Galileo Galilei đã lần đầu quan sát được các ngôi sao riêng biệt trong Ngân Hà vào năm 1610 bằng kính viễn vọng của mình.", "Tuy nhiên, cho tới tận những năm 20 của thế kỉ XX, các nhà thiên văn học vẫn cho rằng toàn bộ vũ trụ mà con người biết lúc bấy giờ đều chứa trong Ngân Hà.", "Tuy nhiên, cho tới tận những năm 20 của thế kỉ XX, các nhà thiên văn học vẫn cho rằng toàn bộ vũ trụ mà con người biết lúc bấy giờ đều chứa trong Ngân Hà.", "Đến khi có cuộc tranh luận lớn nổ ra giữa Harlow Shapley và Heber Curtis, cùng với Edwin Hubble đã chứng minh được Ngân Hà chỉ là một trong số rất rất nhiều thiên hà khác.", "Đến khi có cuộc tranh luận lớn nổ ra giữa Harlow Shapley và Heber Curtis, cùng với Edwin Hubble đã chứng minh được Ngân Hà chỉ là một trong số rất rất nhiều thiên hà khác.", "Từ nguyên\nCác tên gọi Ngân Hà, Sông Ngân và Thiên Hà trong tiếng Việt đều bắt nguồn từ tiếng Hán.", "Từ nguyên\nCác tên gọi Ngân Hà, Sông Ngân và Thiên Hà trong tiếng Việt đều bắt nguồn từ tiếng Hán.", "Vào những đêm trời quang, nhìn lên bầu trời ta có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do rất nhiều ngôi sao tạo thành.", "Vào những đêm trời quang, nhìn lên bầu trời ta có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do rất nhiều ngôi sao tạo thành.", "Người Trung Hoa cổ đại tưởng tượng đó là một dòng sông chảy trên trời và gọi nó là Ngân Hà (chữ Hán: 銀河) hoặc Ngân Hán (銀漢), Thiên Hà (天河), Thiên Hán (天漢), Vân Hán (雲漢), Tinh Hà (星河).", "Người Trung Hoa cổ đại tưởng tượng đó là một dòng sông chảy trên trời và gọi nó là Ngân Hà (chữ Hán: 銀河) hoặc Ngân Hán (銀漢), Thiên Hà (天河), Thiên Hán (天漢), Vân Hán (雲漢), Tinh Hà (星河).", "Khi thiên hà không viết hoa, theo nghĩa thông thường trong tiếng Hán là tinh hệ (星系).", "Khi thiên hà không viết hoa, theo nghĩa thông thường trong tiếng Hán là tinh hệ (星系).", "Tổng quan \nNgân Hà bản chất là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang kiểu SBbc theo phân loại Hubble.", "Tổng quan \nNgân Hà bản chất là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang kiểu SBbc theo phân loại Hubble.", "Nếu được nhìn từ bên trên (theo hướng vuông góc với mặt đĩa), phần trung tâm phình rộng ra và có bốn cánh tay xoắn ốc lớn bao xung quanh.", "Nếu được nhìn từ bên trên (theo hướng vuông góc với mặt đĩa), phần trung tâm phình rộng ra và có bốn cánh tay xoắn ốc lớn bao xung quanh.", "Với đường kính dao động từ khoảng 100,000 đến 180,000 năm ánh sáng.", "Với đường kính dao động từ khoảng 100,000 đến 180,000 năm ánh sáng.", "Người ta ước tính có khoảng 100 - 400 tỉ ngôi sao được chứa ở trong, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Người ta ước tính có khoảng 100 - 400 tỉ ngôi sao được chứa ở trong, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Không giống như những thiên hà xoắn ốc thông thường, những thiên hà xoắn ốc dạng thanh (hay thiên hà xoắn ốc gãy khúc) có một vùng dạng thanh chắn chạy ngang qua trung tâm của nó, và có hai cánh tay xoắn ốc chính.", "Không giống như những thiên hà xoắn ốc thông thường, những thiên hà xoắn ốc dạng thanh (hay thiên hà xoắn ốc gãy khúc) có một vùng dạng thanh chắn chạy ngang qua trung tâm của nó, và có hai cánh tay xoắn ốc chính.", "Ngân Hà cũng vậy và có thêm hai cánh tay xoắn ốc nhỏ hơn.", "Ngân Hà cũng vậy và có thêm hai cánh tay xoắn ốc nhỏ hơn.", "Một trong hai cánh tay nhỏ đó là Cánh tay xoắn ốc Orion, có chứa Hệ Mặt Trời, nó nằm giữa hai cánh tay lớn là Perseus và Sagittarius.", "Một trong hai cánh tay nhỏ đó là Cánh tay xoắn ốc Orion, có chứa Hệ Mặt Trời, nó nằm giữa hai cánh tay lớn là Perseus và Sagittarius.", "Hệ Mặt Trời nằm ở mặt trong của Cánh tay Orion - một cấu trúc hình xoắn ốc chứa đầy bụi và khí gas, cách tâm quay Galactic Center khoảng 26,000 năm ánh sáng.", "Hệ Mặt Trời nằm ở mặt trong của Cánh tay Orion - một cấu trúc hình xoắn ốc chứa đầy bụi và khí gas, cách tâm quay Galactic Center khoảng 26,000 năm ánh sáng.", "Các ngôi sao trong phạm vi ≈10,000 năm ánh sáng tạo nên phần bồi nhô cao.", "Các ngôi sao trong phạm vi ≈10,000 năm ánh sáng tạo nên phần bồi nhô cao.", "Phần trung tâm với nguồn phát xạ vô tuyến mãnh liệt, được biết đến với cái tên Sagittarius A*.", "Phần trung tâm với nguồn phát xạ vô tuyến mãnh liệt, được biết đến với cái tên Sagittarius A*.", "Chuyển động của vật chất quanh Sagittarius A* cho thấy nó chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Chuyển động của vật chất quanh Sagittarius A* cho thấy nó chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Việc này có thể giải thích bằng sự tồn tại của một hố đen siêu trọng tại trung tâm Ngân Hà với khối lượng ước tính gấp khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần mặt trời.", "Việc này có thể giải thích bằng sự tồn tại của một hố đen siêu trọng tại trung tâm Ngân Hà với khối lượng ước tính gấp khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần mặt trời.", "Cả Ngân Hà di chuyển với vận tốc khoảng 600 km/s.", "Cả Ngân Hà di chuyển với vận tốc khoảng 600 km/s.", "Nó chứa cả các ngôi sao cổ xưa nhất của vũ trụ, thậm chí với tuổi đời bắt đầu không lâu sau vụ nổ Big Bang.", "Nó chứa cả các ngôi sao cổ xưa nhất của vũ trụ, thậm chí với tuổi đời bắt đầu không lâu sau vụ nổ Big Bang.", "Nó còn tự quay quanh lõi của mình.", "Nó còn tự quay quanh lõi của mình.", "Những cánh tay xoắn ốc luôn di chuyển trong không gian, Mặt Trời cùng các hành tinh cũng chuyển động cùng với chúng.", "Những cánh tay xoắn ốc luôn di chuyển trong không gian, Mặt Trời cùng các hành tinh cũng chuyển động cùng với chúng.", "Hệ Mặt Trời của chúng ta di chuyển với tốc độ  220 km/s, nhưng dù với vận tốc nhanh như vậy, chúng ta cũng phải mất đến 230 triệu năm để hoàn thành một vòng quay quanh lõi Ngân Hà.", "Hệ Mặt Trời của chúng ta di chuyển với tốc độ  220 km/s, nhưng dù với vận tốc nhanh như vậy, chúng ta cũng phải mất đến 230 triệu năm để hoàn thành một vòng quay quanh lõi Ngân Hà.", "Có vài thiên hà vệ tinh quay quanh Ngân Hà, tất cả đều thuộc Nhóm Địa phương, trong Siêu đám Xử Nữ và Siêu đám Laniākea.", "Có vài thiên hà vệ tinh quay quanh Ngân Hà, tất cả đều thuộc Nhóm Địa phương, trong Siêu đám Xử Nữ và Siêu đám Laniākea.", "Góc nhìn từ Trái Đất \nnhỏ|416x416px|Bức ảnh Dải Ngân hà trên bầu trời đêm trên sa mạc Black Rock, Nevada được chụp vào ngày 22/7/2007.", "Góc nhìn từ Trái Đất \nnhỏ|416x416px|Bức ảnh Dải Ngân hà trên bầu trời đêm trên sa mạc Black Rock, Nevada được chụp vào ngày 22/7/2007.", "Đó là độ phơi sáng 54 giây được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số Cannon EOS 5D gắn chân máy với ống kính 16mm, mở rộng ở f2.8 và ISO800, năm 2007\n\nTừ Trái Đất, dải Ngân Hà trông như một dải trắng bạc mờ ảo vắt ngang bầu trời, hay còn gọi là sông Ngân theo cách gọi của người Trung Quốc xưa.", "Đó là độ phơi sáng 54 giây được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số Cannon EOS 5D gắn chân máy với ống kính 16mm, mở rộng ở f2.8 và ISO800, năm 2007\n\nTừ Trái Đất, dải Ngân Hà trông như một dải trắng bạc mờ ảo vắt ngang bầu trời, hay còn gọi là sông Ngân theo cách gọi của người Trung Quốc xưa.", "Tuy nhiên, ánh sáng quan sát được phần lớn bắt nguồn từ các ngôi sao phía xa, cùng với các vật chất nằm trong mặt phẳng thiên hà.", "Tuy nhiên, ánh sáng quan sát được phần lớn bắt nguồn từ các ngôi sao phía xa, cùng với các vật chất nằm trong mặt phẳng thiên hà.", "Có một số vùng tối, như Great Rift hoặc Coalsack, do ánh sáng từ các ngôi sao bị hấp thu bởi bụi vũ trụ.", "Có một số vùng tối, như Great Rift hoặc Coalsack, do ánh sáng từ các ngôi sao bị hấp thu bởi bụi vũ trụ.", "Phần thiên hà nằm phía sau bị Ngân Hà che đi được gọi là Vùng Che khuất.", "Phần thiên hà nằm phía sau bị Ngân Hà che đi được gọi là Vùng Che khuất.", "Hệ Mặt Trời nằm ở phần rìa của đĩa thiên hà, nên chúng ta không thể nhìn xuyên qua được tâm Ngân Hà để quan sát phía bên kia của nó.", "Hệ Mặt Trời nằm ở phần rìa của đĩa thiên hà, nên chúng ta không thể nhìn xuyên qua được tâm Ngân Hà để quan sát phía bên kia của nó.", "Thậm chí ta còn không thể quan sát được vùng tâm của Ngân Hà do mật độ bụi, khí gas và sao nơi đây.", "Thậm chí ta còn không thể quan sát được vùng tâm của Ngân Hà do mật độ bụi, khí gas và sao nơi đây.", "Dải Ngân Hà có độ sáng bề mặt tương đối thấp, do vậy muốn quan sát rõ được rõ ràng, bầu trời cần phải đạt đến một độ tối nhất định - khoảng 20,2 magnitude.", "Dải Ngân Hà có độ sáng bề mặt tương đối thấp, do vậy muốn quan sát rõ được rõ ràng, bầu trời cần phải đạt đến một độ tối nhất định - khoảng 20,2 magnitude.", "Người ta chỉ ra rằng chỉ có hơn một nửa dân số có thể nhìn thấy dải Ngân Hà trên bầu trời đêm, nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm ánh sáng.", "Người ta chỉ ra rằng chỉ có hơn một nửa dân số có thể nhìn thấy dải Ngân Hà trên bầu trời đêm, nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm ánh sáng.", "Ở những vùng đô thị, khó có thể thấy rõ Ngân Hà bằng mắt thường do cường độ ánh sáng khá cao.", "Ở những vùng đô thị, khó có thể thấy rõ Ngân Hà bằng mắt thường do cường độ ánh sáng khá cao.", "Tuy nhiên ở các vùng nông thôn rộng lớn, nơi Mặt Trăng có khi bị che khuất bởi đường chân trời, thì khung cảnh lại khá nổi bật.", "Tuy nhiên ở các vùng nông thôn rộng lớn, nơi Mặt Trăng có khi bị che khuất bởi đường chân trời, thì khung cảnh lại khá nổi bật.", "Có khoảng 30 chòm sao quan sát được từ Trái Đất, mà trung tâm là chòm sao Cung Thủ - cũng là phần sáng nhất của sông Ngân.", "Có khoảng 30 chòm sao quan sát được từ Trái Đất, mà trung tâm là chòm sao Cung Thủ - cũng là phần sáng nhất của sông Ngân.", "giữa|nhỏ|922x922px| Vòm Ngân hà nổi lên từ Cerro Paranal, Chile, ở bên trái, và chìm trong ánh đèn đêm của Antofagasta.", "giữa|nhỏ|922x922px| Vòm Ngân hà nổi lên từ Cerro Paranal, Chile, ở bên trái, và chìm trong ánh đèn đêm của Antofagasta.", "Vật thể sáng ở trung tâm, phía trên Dải Ngân hà là Sao Mộc, bằng cách nào đó bị kéo dài ra do hình chiếu toàn cảnh.", "Vật thể sáng ở trung tâm, phía trên Dải Ngân hà là Sao Mộc, bằng cách nào đó bị kéo dài ra do hình chiếu toàn cảnh.", "Các đám mây Magellanic có thể nhìn thấy ở phía bên trái, và một máy bay đã để lại dấu vết có thể nhìn thấy ở bên phải, dọc theo bao vây Vista.", "Các đám mây Magellanic có thể nhìn thấy ở phía bên trái, và một máy bay đã để lại dấu vết có thể nhìn thấy ở bên phải, dọc theo bao vây Vista.", "Tuổi của Ngân Hà\ntrái|nhỏ|170.972x170.972px|Hình minh họa này mô tả quang cảnh bầu trời đêm từ một hành tinh giả định nằm trong dải Ngân hà trẻ trung cách đây 10 tỷ năm.", "Tuổi của Ngân Hà\ntrái|nhỏ|170.972x170.972px|Hình minh họa này mô tả quang cảnh bầu trời đêm từ một hành tinh giả định nằm trong dải Ngân hà trẻ trung cách đây 10 tỷ năm.", "Các tầng trời bùng cháy bởi một cơn bão lửa của sự ra đời của các vì sao; Những đám mây khí hydro màu hồng phát sáng chứa vô số ngôi sao mới sinh, và màu trắng xanh của các cụm sao trẻ rải rác khắp cảnh quan.", "Các tầng trời bùng cháy bởi một cơn bão lửa của sự ra đời của các vì sao; Những đám mây khí hydro màu hồng phát sáng chứa vô số ngôi sao mới sinh, và màu trắng xanh của các cụm sao trẻ rải rác khắp cảnh quan.", "Tỷ lệ sinh của các ngôi sao cao gấp 30 lần so với trong Dải Ngân hà ngày nay.", "Tỷ lệ sinh của các ngôi sao cao gấp 30 lần so với trong Dải Ngân hà ngày nay.", "Tuy nhiên, Mặt trời không nằm trong số những ngôi sao non trẻ này - nó sẽ không được sinh ra trong 5 tỷ năm nữa.", "Tuy nhiên, Mặt trời không nằm trong số những ngôi sao non trẻ này - nó sẽ không được sinh ra trong 5 tỷ năm nữa.", "Liên kết: Thông cáo báo chí của NASA Sự phát triển của các thiên hà giống Dải Ngân hà theo thời gian: Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,26; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,65; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 1,3; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,0; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,4; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,8.", "Liên kết: Thông cáo báo chí của NASA Sự phát triển của các thiên hà giống Dải Ngân hà theo thời gian: Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,26; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,65; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 1,3; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,0; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,4; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,8.", "Có nhiều cách để xác định tuổi của các vật thể thiên văn, một trong số đó là so sánh hàm lượng phóng xạ nặng như Uranium-238 hay Thorium-232 thu được so với hàm lượng phỏng đoán ban đầu.", "Có nhiều cách để xác định tuổi của các vật thể thiên văn, một trong số đó là so sánh hàm lượng phóng xạ nặng như Uranium-238 hay Thorium-232 thu được so với hàm lượng phỏng đoán ban đầu.", "Từ đó người ta ước lượng được tuổi của một số ngôi sao trong Ngân Hà, ví dụ như với CS 31082-001là 12.5 ± 3 tỉ năm tuổi, hay BD +17° 3248 là 13.8 ± 4 tỉ năm.", "Từ đó người ta ước lượng được tuổi của một số ngôi sao trong Ngân Hà, ví dụ như với CS 31082-001là 12.5 ± 3 tỉ năm tuổi, hay BD +17° 3248 là 13.8 ± 4 tỉ năm.", "Năm 2004, một nhóm các nhà thiên văn học, bao gồm Luca Pasquini,Piercarlo Bonifacio, Sofia Randich, Daniele Galli và Raffaele G. Gratton đã tính toán tuổi của dải Ngân Hà.", "Năm 2004, một nhóm các nhà thiên văn học, bao gồm Luca Pasquini,Piercarlo Bonifacio, Sofia Randich, Daniele Galli và Raffaele G. Gratton đã tính toán tuổi của dải Ngân Hà.", "Nhóm này đã sử dụng quang phổ siêu tím - nhìn thấy của kính viễn vọng cực lớn để lần đầu tiên đo lượng beryli trong hai ngôi sao thuộc tinh vân NGC 6397.", "Nhóm này đã sử dụng quang phổ siêu tím - nhìn thấy của kính viễn vọng cực lớn để lần đầu tiên đo lượng beryli trong hai ngôi sao thuộc tinh vân NGC 6397.", "Điều này cho phép họ suy ra thời gian đã trôi qua giữa sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong toàn bộ dải Ngân Hà và sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong tinh vân này, từ 200 đến 300 triệu năm.", "Điều này cho phép họ suy ra thời gian đã trôi qua giữa sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong toàn bộ dải Ngân Hà và sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong tinh vân này, từ 200 đến 300 triệu năm.", "Họ cộng khoảng thời gian này vào tuổi biểu kiến của các ngôi sao trong tinh vân là 13.400 ± 800 triệu năm.", "Họ cộng khoảng thời gian này vào tuổi biểu kiến của các ngôi sao trong tinh vân là 13.400 ± 800 triệu năm.", "Tổng của nó là tuổi dự kiến của dải Ngân Hà: 13.600 ± 800 triệu năm.", "Tổng của nó là tuổi dự kiến của dải Ngân Hà: 13.600 ± 800 triệu năm.", "Một phương pháp khác là dựa trên các lý thuyết hiện hành về sự tiến hóa của sao.", "Một phương pháp khác là dựa trên các lý thuyết hiện hành về sự tiến hóa của sao.", "Quần thể tinh cầu là những thiên hà lâu đời nhất trong vũ trụ, và sao lùn trắng là những ngôi sao già nua nhất trong một thiên hà.", "Quần thể tinh cầu là những thiên hà lâu đời nhất trong vũ trụ, và sao lùn trắng là những ngôi sao già nua nhất trong một thiên hà.", "Hơn nữa, một ngôi sao lùn mà càng mờ, ứng tuổi của nó càng lớn.", "Hơn nữa, một ngôi sao lùn mà càng mờ, ứng tuổi của nó càng lớn.", "(Sao lùn trắng là một ngôi sao có khối lượng khoảng một nửa Mặt Trời và thể tích tương đương với Trái Đất).", "(Sao lùn trắng là một ngôi sao có khối lượng khoảng một nửa Mặt Trời và thể tích tương đương với Trái Đất).", "Sao lùn trắng đang nguội dần sẽ tỏa nhiệt và ánh sáng.", "Sao lùn trắng đang nguội dần sẽ tỏa nhiệt và ánh sáng.", "Vì vậy, bằng cách tính toán độ nguội của chúng, rồi so với nhiệt độ phỏng đoán ban đầu, các nhà khoa học có thể ước tính tuổi của nó và tuổi của vũ trụ.", "Vì vậy, bằng cách tính toán độ nguội của chúng, rồi so với nhiệt độ phỏng đoán ban đầu, các nhà khoa học có thể ước tính tuổi của nó và tuổi của vũ trụ.", "Kích thước và khối lượng \nnhỏ|293.958x293.958px|Thiên hà được chụp trong hình ảnh này, được gọi là UGC 12158, chắc chắn không ngại trước máy ảnh: thiên hà xoắn ốc này đang đặt trực diện vào Máy ảnh nâng cao của Kính viễn vọng Không gian Hubble của NASA/ESA để khảo sát, tiết lộ cấu trúc của nó một cách chi tiết.", "Kích thước và khối lượng \nnhỏ|293.958x293.958px|Thiên hà được chụp trong hình ảnh này, được gọi là UGC 12158, chắc chắn không ngại trước máy ảnh: thiên hà xoắn ốc này đang đặt trực diện vào Máy ảnh nâng cao của Kính viễn vọng Không gian Hubble của NASA/ESA để khảo sát, tiết lộ cấu trúc của nó một cách chi tiết.", "UGC 12158 là một ví dụ tuyệt vời về thiên hà xoắn ốc có thanh trong dãy Hubble - một sơ đồ được sử dụng để phân loại các thiên hà dựa trên hình dạng của chúng.", "UGC 12158 là một ví dụ tuyệt vời về thiên hà xoắn ốc có thanh trong dãy Hubble - một sơ đồ được sử dụng để phân loại các thiên hà dựa trên hình dạng của chúng.", "Hình xoắn ốc có thanh, như tên gọi, có các cánh tay xoáy ngoạn mục của các ngôi sao phát ra từ tâm hình thanh.", "Hình xoắn ốc có thanh, như tên gọi, có các cánh tay xoáy ngoạn mục của các ngôi sao phát ra từ tâm hình thanh.", "Các cấu trúc thanh như vậy rất phổ biến, được tìm thấy trong khoảng 2/3 các thiên hà xoắn ốc, và được cho là hoạt động như một cái phễu, dẫn khí đến các trung tâm thiên hà của chúng, nơi nó tích tụ để tạo thành các ngôi sao mới sinh.", "Các cấu trúc thanh như vậy rất phổ biến, được tìm thấy trong khoảng 2/3 các thiên hà xoắn ốc, và được cho là hoạt động như một cái phễu, dẫn khí đến các trung tâm thiên hà của chúng, nơi nó tích tụ để tạo thành các ngôi sao mới sinh.", "Đây không phải là những cấu trúc vĩnh viễn: các nhà thiên văn học nghĩ rằng chúng phân tán từ từ theo thời gian, do đó các thiên hà cuối cùng phát triển thành các hình xoắn ốc đều đặn.", "Đây không phải là những cấu trúc vĩnh viễn: các nhà thiên văn học nghĩ rằng chúng phân tán từ từ theo thời gian, do đó các thiên hà cuối cùng phát triển thành các hình xoắn ốc đều đặn.", "Diện mạo của một thiên hà ít thay đổi trong hàng triệu năm, nhưng hình ảnh này cũng chứa một thiên hà xuất hiện trong thời gian ngắn và rực rỡ — ngôi sao sáng màu xanh lam nằm ngay phía dưới bên trái của trung tâm thiên hà rất khác với một số ngôi sao tiền cảnh được nhìn thấy trong bức hình.", "Diện mạo của một thiên hà ít thay đổi trong hàng triệu năm, nhưng hình ảnh này cũng chứa một thiên hà xuất hiện trong thời gian ngắn và rực rỡ — ngôi sao sáng màu xanh lam nằm ngay phía dưới bên trái của trung tâm thiên hà rất khác với một số ngôi sao tiền cảnh được nhìn thấy trong bức hình.", "Trên thực tế, nó là một siêu tân tinh bên trong UGC 12158 và xa hơn nhiều so với các ngôi sao của Dải Ngân hà trong lĩnh vực này — ở khoảng cách khoảng 400 triệu năm ánh sáng!", "Trên thực tế, nó là một siêu tân tinh bên trong UGC 12158 và xa hơn nhiều so với các ngôi sao của Dải Ngân hà trong lĩnh vực này — ở khoảng cách khoảng 400 triệu năm ánh sáng!", "Vụ nổ sao này, được gọi là SN 2004ef, lần đầu tiên được phát hiện bởi hai nhà thiên văn nghiệp dư người Anh vào tháng 9 năm 2004 và dữ liệu Hubble hiển thị ở đây là một phần của các quan sát tiếp theo.", "Vụ nổ sao này, được gọi là SN 2004ef, lần đầu tiên được phát hiện bởi hai nhà thiên văn nghiệp dư người Anh vào tháng 9 năm 2004 và dữ liệu Hubble hiển thị ở đây là một phần của các quan sát tiếp theo.", "Hình ảnh này được tạo từ hình ảnh được chụp bằng Kênh trường rộng của Máy ảnh nâng cao dành cho khảo sát của Hubble.", "Hình ảnh này được tạo từ hình ảnh được chụp bằng Kênh trường rộng của Máy ảnh nâng cao dành cho khảo sát của Hubble.", "Hình ảnh thông qua màu xanh lam (F475W, màu xanh lam), màu vàng (F606W, màu xanh lá cây) và màu đỏ (F814W, màu đỏ) cũng như bộ lọc tách ánh sáng khỏi hydro phát sáng (F658W, cũng màu đỏ) đã được bao gồm.", "Hình ảnh thông qua màu xanh lam (F475W, màu xanh lam), màu vàng (F606W, màu xanh lá cây) và màu đỏ (F814W, màu đỏ) cũng như bộ lọc tách ánh sáng khỏi hydro phát sáng (F658W, cũng màu đỏ) đã được bao gồm.", "Thời gian phơi sáng lần lượt là 1160 s, 700 s, 700 s và 1200 s. Trường nhìn có chiều ngang khoảng 2,3 arcmin phút.", "Thời gian phơi sáng lần lượt là 1160 s, 700 s, 700 s và 1200 s. Trường nhìn có chiều ngang khoảng 2,3 arcmin phút.", "Là thiên hà lớn thứ nhì nằm trong Nhóm Địa phương, đường kính ước lượng của Ngân Hà vào khoảng hơn 100,000 năm ánh sáng (30 kpc), và bề dày khoảng 1,000 năm ánh sáng (0.3 kpc).", "Là thiên hà lớn thứ nhì nằm trong Nhóm Địa phương, đường kính ước lượng của Ngân Hà vào khoảng hơn 100,000 năm ánh sáng (30 kpc), và bề dày khoảng 1,000 năm ánh sáng (0.3 kpc).", "Để dễ hình dung, nếu ta xem Hệ Mặt Trời như một đồng xu thì kích thước của Ngân Hà sẽ tương đương với cả một lục địa lớn.", "Để dễ hình dung, nếu ta xem Hệ Mặt Trời như một đồng xu thì kích thước của Ngân Hà sẽ tương đương với cả một lục địa lớn.", "Các tua nhỏ bao quanh nó cũng có thể xem như một phần của Ngân Hà, do đó làm đường kính tổng thể tăng lên thành 150,000–180,000 năm ánh sáng (46–55 kpc).", "Các tua nhỏ bao quanh nó cũng có thể xem như một phần của Ngân Hà, do đó làm đường kính tổng thể tăng lên thành 150,000–180,000 năm ánh sáng (46–55 kpc).", "Các nhà khoa học vẫn chưa thể kết luận được khối lượng chính xác của Ngân Hà.", "Các nhà khoa học vẫn chưa thể kết luận được khối lượng chính xác của Ngân Hà.", "Tùy thuộc vào phương pháp đo cũng như các số liệu sử dụng mà cho ra các kết quả khác nhau.", "Tùy thuộc vào phương pháp đo cũng như các số liệu sử dụng mà cho ra các kết quả khác nhau.", "Dao động từ khoảng 5.8×1011 M☉ (khối lượng mặt trời) đến khoảng 7×1011 M☉, cho đến cận trên 8.5×1011 M☉ - tương đương một nửa Thiên hà Tiên Nữ.", "Dao động từ khoảng 5.8×1011 M☉ (khối lượng mặt trời) đến khoảng 7×1011 M☉, cho đến cận trên 8.5×1011 M☉ - tương đương một nửa Thiên hà Tiên Nữ.", "Phần nhiều khối lượng trên là của vật chất tối, một dạng vật chất vô hình bí ẩn tương hấp dẫn lên các vật chất thông thường.", "Phần nhiều khối lượng trên là của vật chất tối, một dạng vật chất vô hình bí ẩn tương hấp dẫn lên các vật chất thông thường.", "Tổng khối lượng các ngôi sao chứa trong Ngân Hà rơi vào khoảng 4.6×1010 M☉ đến 6.43×1010 M☉.", "Tổng khối lượng các ngôi sao chứa trong Ngân Hà rơi vào khoảng 4.6×1010 M☉ đến 6.43×1010 M☉.", "Ngoài ra còn có các đám khí gas vũ trụ (90% Hydro và 10% Heli theo khối lượng), chiếm khoảng 10-15% tổng khối lượng các ngôi sao.", "Ngoài ra còn có các đám khí gas vũ trụ (90% Hydro và 10% Heli theo khối lượng), chiếm khoảng 10-15% tổng khối lượng các ngôi sao.", "Sự hình thành Ngân Hà \nThuở sơ khai của vũ trụ, khắp nơi chỉ là các đám khí gas Hydro và Heli trôi nổi.", "Sự hình thành Ngân Hà \nThuở sơ khai của vũ trụ, khắp nơi chỉ là các đám khí gas Hydro và Heli trôi nổi.", "Một số đám bắt đầu kết hợp với nhau, tạo nên những vùng \"cô đặc\" hơn so với các vùng khác.", "Một số đám bắt đầu kết hợp với nhau, tạo nên những vùng \"cô đặc\" hơn so với các vùng khác.", "Những ngôi sao đầu tiên được tạo ra từ các phản ứng hợp hạch, và ngày càng nhiều các ngôi sao khác được tạo ra khi đám khí gas này tiếp tục cô đặc lại.", "Những ngôi sao đầu tiên được tạo ra từ các phản ứng hợp hạch, và ngày càng nhiều các ngôi sao khác được tạo ra khi đám khí gas này tiếp tục cô đặc lại.", "Các ngôi sao này tương tác hấp dẫn lẫn nhau, tạo nên Quầng thể tinh cầu - những cấu trúc cổ xưa nhất trong vũ trụ.", "Các ngôi sao này tương tác hấp dẫn lẫn nhau, tạo nên Quầng thể tinh cầu - những cấu trúc cổ xưa nhất trong vũ trụ.", "Vài tỉ năm sau sự ra đời của những ngôi sao đầu tiên, khối lượng của chúng đã đủ lớn nên có thể tự quay khá nhanh.", "Vài tỉ năm sau sự ra đời của những ngôi sao đầu tiên, khối lượng của chúng đã đủ lớn nên có thể tự quay khá nhanh.", "Đồng thời với việc tạo ra những ngôi sao mới, các ngôi sao già hơn bắt đầu quá trình \"lão hóa\", xé toạc bầu khí quyển hoặc dẫn đến các vụ nổ siêu tân tinh, giải phóng lượng vật chất dồi dào vào lại trong đám khí gas ban đầu, góp phần tạo nên những ngôi sao trẻ hơn với các nguyên tố nặng hơn.", "Đồng thời với việc tạo ra những ngôi sao mới, các ngôi sao già hơn bắt đầu quá trình \"lão hóa\", xé toạc bầu khí quyển hoặc dẫn đến các vụ nổ siêu tân tinh, giải phóng lượng vật chất dồi dào vào lại trong đám khí gas ban đầu, góp phần tạo nên những ngôi sao trẻ hơn với các nguyên tố nặng hơn.", "Quá trình này kéo dài và lặp đi lặp lại cho đến tận ngày nay, góp phần tạo nên Trái Đất và những hành tinh khác (do thành phần các đám khí gas ngày nay không chỉ đơn thuần là Hydro và Heli như ban đầu, mà còn chứa thêm rất nhiều các nguyên tố nặng khác).", "Quá trình này kéo dài và lặp đi lặp lại cho đến tận ngày nay, góp phần tạo nên Trái Đất và những hành tinh khác (do thành phần các đám khí gas ngày nay không chỉ đơn thuần là Hydro và Heli như ban đầu, mà còn chứa thêm rất nhiều các nguyên tố nặng khác).", "Khối lượng của chúng tiếp tục tăng lên do các sao mới liên tục được tạo ra, cộng với việc tự quay khá nhanh quanh trục, nên hình dạng khối cầu ban đầu bắt đầu phình ra, rồi bẹp dần, rồi cuối cùng có dạng đĩa như ngày nay (bảo toàn mômen động lượng).", "Khối lượng của chúng tiếp tục tăng lên do các sao mới liên tục được tạo ra, cộng với việc tự quay khá nhanh quanh trục, nên hình dạng khối cầu ban đầu bắt đầu phình ra, rồi bẹp dần, rồi cuối cùng có dạng đĩa như ngày nay (bảo toàn mômen động lượng).", "Các sao mới sau này đều hình thành trên bề mặt \"đĩa\", tạo thành Ngân Hà ngày nay chúng ta quan sát được.", "Các sao mới sau này đều hình thành trên bề mặt \"đĩa\", tạo thành Ngân Hà ngày nay chúng ta quan sát được.", "Gần một nửa lượng vật chất trong Ngân Hà đến từ các thiên hà khác.", "Gần một nửa lượng vật chất trong Ngân Hà đến từ các thiên hà khác.", "Hiện tại Ngân Hà được bồi đắp vật chất từ hai thiên hà vệ tinh gần nhất: Đám mây Magellanic lớn và Đám mây Magellanic nhỏ.", "Hiện tại Ngân Hà được bồi đắp vật chất từ hai thiên hà vệ tinh gần nhất: Đám mây Magellanic lớn và Đám mây Magellanic nhỏ.", "Các đặc trưng của Ngân Hà như khối lượng sao, mômen động lượng, thành phần kim loại,... cho thấy nó chưa hề sáp nhập với bất cứ thiên hà lớn đáng kể nào trong suốt 10 tỉ năm qua.", "Các đặc trưng của Ngân Hà như khối lượng sao, mômen động lượng, thành phần kim loại,... cho thấy nó chưa hề sáp nhập với bất cứ thiên hà lớn đáng kể nào trong suốt 10 tỉ năm qua.", "So với các thiên hà xoắn ốc khác, điều này khá bất thường; ví dụ như Thiên hà Tiên Nữ hình thành từ sự sáp nhập của một số thiên hà tương đối lớn.", "So với các thiên hà xoắn ốc khác, điều này khá bất thường; ví dụ như Thiên hà Tiên Nữ hình thành từ sự sáp nhập của một số thiên hà tương đối lớn.", "Theo như các nghiên cứu gần đây cho thấy tốc độ sản sinh sao mới của Ngân Hà của chúng ta cũng như Thiên hà Tiên Nữ hàng xóm rất chậm, chủ yếu là do cạn kiệt môi trường khí gas cần thiết.", "Theo như các nghiên cứu gần đây cho thấy tốc độ sản sinh sao mới của Ngân Hà của chúng ta cũng như Thiên hà Tiên Nữ hàng xóm rất chậm, chủ yếu là do cạn kiệt môi trường khí gas cần thiết.", "Người ta chia tốc độ này thành ba vùng đỏ, lục, lam với tốc độ tạo sao mới tăng dần.", "Người ta chia tốc độ này thành ba vùng đỏ, lục, lam với tốc độ tạo sao mới tăng dần.", "Ước tính quá trình này có thể bị dập tắt hoàn toàn trong khoảng 5 tỉ năm nữa, cho dù Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà có va chạm với nhau đi chăng nữa.", "Ước tính quá trình này có thể bị dập tắt hoàn toàn trong khoảng 5 tỉ năm nữa, cho dù Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà có va chạm với nhau đi chăng nữa.", "Bên trong Dải Ngân Hà \nCó khoảng 200 - 400 tỉ ngôi sao được chứa trong Ngân Hà, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Bên trong Dải Ngân Hà \nCó khoảng 200 - 400 tỉ ngôi sao được chứa trong Ngân Hà, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Do một số ngôi sao có khối lượng rất nhỏ, cộng với việc chúng nằm cách xa Mặt Trời đến hơn 300 năm ánh sáng, khiến cho việc xác định con số chính xác rất khó khăn.", "Do một số ngôi sao có khối lượng rất nhỏ, cộng với việc chúng nằm cách xa Mặt Trời đến hơn 300 năm ánh sáng, khiến cho việc xác định con số chính xác rất khó khăn.", "Trong khi đó, thiên hà Tiên Nữ cách chúng ta khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng, lại chứa đến khoảng một ngàn tỉ (1012) sao, vượt xa con số các vì sao trong dải Ngân Hà.", "Trong khi đó, thiên hà Tiên Nữ cách chúng ta khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng, lại chứa đến khoảng một ngàn tỉ (1012) sao, vượt xa con số các vì sao trong dải Ngân Hà.", "Các ngôi sao phân bố tập trung phần lớn ở trung tâm Ngân Hà, và trải dần ra ngoài rìa với mật độ giảm dần chứ không có ranh giới rõ ràng giữa \"vùng có sao\" và \"vùng trống\".", "Các ngôi sao phân bố tập trung phần lớn ở trung tâm Ngân Hà, và trải dần ra ngoài rìa với mật độ giảm dần chứ không có ranh giới rõ ràng giữa \"vùng có sao\" và \"vùng trống\".", "Tuy nhiên, vượt ra khỏi bán kính 40,000 năm ánh sáng thì mật độ sao sụt giảm nhanh một cách bất thường.", "Tuy nhiên, vượt ra khỏi bán kính 40,000 năm ánh sáng thì mật độ sao sụt giảm nhanh một cách bất thường.", "Bao quanh đĩa thiên hà là một quầng khí nóng phát sáng khổng lồ.", "Bao quanh đĩa thiên hà là một quầng khí nóng phát sáng khổng lồ.", "Cũng giống Ngân Hà, quầng khí này tự di chuyển rất nhanh.", "Cũng giống Ngân Hà, quầng khí này tự di chuyển rất nhanh.", "Cấu trúc \nSự phân bố khối lượng bên trong cho thấy Ngân Hà thuộc loại Sbc theo phân loại Hubble, với các cánh tay xoắn ốc bao quanh.", "Cấu trúc \nSự phân bố khối lượng bên trong cho thấy Ngân Hà thuộc loại Sbc theo phân loại Hubble, với các cánh tay xoắn ốc bao quanh.", "Đến đầu thập niên 90 thế kỉ XX, các nhà thiên văn mới đặt nghi vấn rằng Ngân Hà là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang (xoắn ốc dạng thanh) chứ không phải là một thiên hà xoắn ốc đơn thuần.", "Đến đầu thập niên 90 thế kỉ XX, các nhà thiên văn mới đặt nghi vấn rằng Ngân Hà là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang (xoắn ốc dạng thanh) chứ không phải là một thiên hà xoắn ốc đơn thuần.", "Mãi đến 2005, giả thiết này mới được chính thức xác nhận bởi những quan sát thu được từ kính viễn vọng Spitzer Space Telescope.", "Mãi đến 2005, giả thiết này mới được chính thức xác nhận bởi những quan sát thu được từ kính viễn vọng Spitzer Space Telescope.", "Người ta quan sát được \"Thanh chắn\" bắc qua trung tâm lớn hơn nhiều so với giả định trước đó của các nhà khoa học.", "Người ta quan sát được \"Thanh chắn\" bắc qua trung tâm lớn hơn nhiều so với giả định trước đó của các nhà khoa học.", "Vị trí của Hệ Mặt Trời trong Dải Ngân Hà\nHệ Mặt Trời nằm trong vùng định cư của Ngân Hà, thuộc rìa trong của nhánh Lạp Hộ, bên trong Đám mây liên tinh địa phương thuộc Bong bóng địa phương, và nằm trong Vành đai Gould, ở khoảng cách 26,4 ± 1,0 nghìn năm ánh sáng (8,09 ± 0,31 kpc) từ tâm thiên hà.", "Vị trí của Hệ Mặt Trời trong Dải Ngân Hà\nHệ Mặt Trời nằm trong vùng định cư của Ngân Hà, thuộc rìa trong của nhánh Lạp Hộ, bên trong Đám mây liên tinh địa phương thuộc Bong bóng địa phương, và nằm trong Vành đai Gould, ở khoảng cách 26,4 ± 1,0 nghìn năm ánh sáng (8,09 ± 0,31 kpc) từ tâm thiên hà.", "Mặt trời hiện cách 5-30 parsec (16-98 năm ánh sáng) từ mặt phẳng trung tâm của đĩa thiên hà.", "Mặt trời hiện cách 5-30 parsec (16-98 năm ánh sáng) từ mặt phẳng trung tâm của đĩa thiên hà.", "Khoảng cách giữa nhánh địa phương và nhánh cận ngoài, nhánh Perseus (Anh Tiên), là 2kpc (6,5 kly).", "Khoảng cách giữa nhánh địa phương và nhánh cận ngoài, nhánh Perseus (Anh Tiên), là 2kpc (6,5 kly).", "trái|nhỏ|200x200px|Đường cong xoay của Dải Ngân hà.", "trái|nhỏ|200x200px|Đường cong xoay của Dải Ngân hà.", "Trục dọc là tốc độ xoay quanh Trung tâm thiên hà.", "Trục dọc là tốc độ xoay quanh Trung tâm thiên hà.", "Trục ngang là khoảng cách từ Trung tâm Thiên hà tính theo kpcs.", "Trục ngang là khoảng cách từ Trung tâm Thiên hà tính theo kpcs.", "Mặt trời được đánh dấu bằng một quả bóng màu vàng.", "Mặt trời được đánh dấu bằng một quả bóng màu vàng.", "Đường cong quan sát của tốc độ quay là màu xanh lam.", "Đường cong quan sát của tốc độ quay là màu xanh lam.", "Đường cong dự đoán dựa trên khối lượng sao và khí trong Dải Ngân hà là màu đỏ.", "Đường cong dự đoán dựa trên khối lượng sao và khí trong Dải Ngân hà là màu đỏ.", "Phân tán trong các quan sát được chỉ ra bởi các thanh màu xám.", "Phân tán trong các quan sát được chỉ ra bởi các thanh màu xám.", "Sự khác biệt là do vật chất tối.", "Sự khác biệt là do vật chất tối.", "Một \"năm thiên hà\" kéo dài 240 triệu năm, tương ứng một chu kỳ của Mặt Trời trên quỹ đạo quanh Ngân Hà Do đó mặt trời được cho là đã hoàn thành 18-20 vòng quỹ đạo trong suốt cuộc đời của nó và 1/1250 vòng kể từ khi xuất hiện loài người.", "Một \"năm thiên hà\" kéo dài 240 triệu năm, tương ứng một chu kỳ của Mặt Trời trên quỹ đạo quanh Ngân Hà Do đó mặt trời được cho là đã hoàn thành 18-20 vòng quỹ đạo trong suốt cuộc đời của nó và 1/1250 vòng kể từ khi xuất hiện loài người.", "Tốc độ của Hệ Mặt Trời quay quanh quỹ đạo Ngân Hà vào khoảng 220 km/s hay 0.073% tốc độ ánh sáng.", "Tốc độ của Hệ Mặt Trời quay quanh quỹ đạo Ngân Hà vào khoảng 220 km/s hay 0.073% tốc độ ánh sáng.", "Mặt trời di chuyển qua nhật quyển khoảng .", "Mặt trời di chuyển qua nhật quyển khoảng .", "Ở tốc độ này, phải mất 1400 năm thì Hệ Mặt Trời mới di chuyển được khoảng cách 1 năm ánh sáng.", "Ở tốc độ này, phải mất 1400 năm thì Hệ Mặt Trời mới di chuyển được khoảng cách 1 năm ánh sáng.", "Hệ Mặt Trời đang di chuyển theo hướng của chòm sao Thiên Yết, trên mặt phẳng hoàng đạo.", "Hệ Mặt Trời đang di chuyển theo hướng của chòm sao Thiên Yết, trên mặt phẳng hoàng đạo.", "Trung tâm Ngân Hà\nCác ngôi sao trong dải Ngân Hà quay xung quanh trung tâm Ngân Hà, cách Trái Đất 24 – 28,4 nghìn năm ánh sáng (7,4–8,7 kiloparsecs) theo hướng các chòm Xà Phu, Thiên Yết và chòm Cung Thủ, nơi sáng nhất của sông Ngân, và cũng là vị trí của Sagittarius A*\n\nHệ Mặt Trời cách tâm này khoảng 26.000 - 28.000 năm ánh sáng (8,0 - 8,6 kpc).", "Trung tâm Ngân Hà\nCác ngôi sao trong dải Ngân Hà quay xung quanh trung tâm Ngân Hà, cách Trái Đất 24 – 28,4 nghìn năm ánh sáng (7,4–8,7 kiloparsecs) theo hướng các chòm Xà Phu, Thiên Yết và chòm Cung Thủ, nơi sáng nhất của sông Ngân, và cũng là vị trí của Sagittarius A*\n\nHệ Mặt Trời cách tâm này khoảng 26.000 - 28.000 năm ánh sáng (8,0 - 8,6 kpc).", "Tại đây quan sát được một nguồn bức xạ vô tuyến rất mạnh có tên gọi là Sagittarius A*.", "Tại đây quan sát được một nguồn bức xạ vô tuyến rất mạnh có tên gọi là Sagittarius A*.", "Chuyển động của vật chất quanh tâm cho thấy Sagittarius A* chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Chuyển động của vật chất quanh tâm cho thấy Sagittarius A* chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Các nhà đưa ra giả thiết đây là một hố đen siêu khối lượng, tương tự như với trung tâm các thiên hà khác, với khối lượng ước tính khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần Mặt Trời.", "Các nhà đưa ra giả thiết đây là một hố đen siêu khối lượng, tương tự như với trung tâm các thiên hà khác, với khối lượng ước tính khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần Mặt Trời.", "Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi về thanh chắn ngang Ngân Hà.", "Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi về thanh chắn ngang Ngân Hà.", "Ước lượng một nửa chiều dài của nó trải dài từ Trái Đất đến tâm vào khoảng 1 to 5 kpc (3,000–16,000 ly), hợp với đường nối tâm tới Trái Đất khoảng 10-50 độ\n\nVào năm 2010, hai khối cầu năng lượng X-ray/gamma bùng nổ ở 2 cực bắc và nam ở trung tâm.", "Ước lượng một nửa chiều dài của nó trải dài từ Trái Đất đến tâm vào khoảng 1 to 5 kpc (3,000–16,000 ly), hợp với đường nối tâm tới Trái Đất khoảng 10-50 độ\n\nVào năm 2010, hai khối cầu năng lượng X-ray/gamma bùng nổ ở 2 cực bắc và nam ở trung tâm.", "Đường kính mỗi khối cầu lên đến 25,000 năm ánh sáng.", "Đường kính mỗi khối cầu lên đến 25,000 năm ánh sáng.", "Các nhánh xoắn ốc của Ngân Hà\nTừ trung tâm Ngân Hà, có bốn nhánh xoắn ốc chính và ít nhất hai nhánh nhỏ, cụ thể như sau: nhỏ|292x292px|Dải ngân hà cùng các cánh tay của nó\n\nKhoảng cách từ nhánh Orion và nhánh kế tiếp, nhánh Perseus, vào khoảng 6,500 năm ánh sáng.", "Các nhánh xoắn ốc của Ngân Hà\nTừ trung tâm Ngân Hà, có bốn nhánh xoắn ốc chính và ít nhất hai nhánh nhỏ, cụ thể như sau: nhỏ|292x292px|Dải ngân hà cùng các cánh tay của nó\n\nKhoảng cách từ nhánh Orion và nhánh kế tiếp, nhánh Perseus, vào khoảng 6,500 năm ánh sáng.", "Mỗi nhánh xoắn ốc miêu tả một đường xoắn logarit với độ dốc khoảng 12 độ.", "Mỗi nhánh xoắn ốc miêu tả một đường xoắn logarit với độ dốc khoảng 12 độ.", "Đĩa của dải Ngân Hà được bao quanh bởi các quầng sáng hình ô van của các ngôi sao đã già và các tinh vân.", "Đĩa của dải Ngân Hà được bao quanh bởi các quầng sáng hình ô van của các ngôi sao đã già và các tinh vân.", "Trong khi đĩa chứa khí và bụi bị mờ bởi sự quan sát trong một số các bước sóng, thì các quầng sáng không bị như vậy.", "Trong khi đĩa chứa khí và bụi bị mờ bởi sự quan sát trong một số các bước sóng, thì các quầng sáng không bị như vậy.", "Các ngôi sao đang hoạt động mạnh chiếm chỗ trong đĩa (đặc biệt trong các nhánh xoắn ốc, tiêu biểu cho các khu vực có mật độ cao), nhưng không có trong các quầng sáng.", "Các ngôi sao đang hoạt động mạnh chiếm chỗ trong đĩa (đặc biệt trong các nhánh xoắn ốc, tiêu biểu cho các khu vực có mật độ cao), nhưng không có trong các quầng sáng.", "Nhóm các ngôi sao sinh ra bởi các đám mây phân tử cũng chủ yếu tìm thấy trong các đĩa.", "Nhóm các ngôi sao sinh ra bởi các đám mây phân tử cũng chủ yếu tìm thấy trong các đĩa.", "Các láng giềng trong Nhóm Địa phương\n\nNgân Hà cùng Thiên hà Tiên Nữ (cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng) hợp thành một hệ đồng hành, thuộc trong quầng thể nhóm các thiên hà địa phương, hay còn gọi là Nhóm Địa phương, chứa trong Siêu đám Xử Nữ.", "Các láng giềng trong Nhóm Địa phương\n\nNgân Hà cùng Thiên hà Tiên Nữ (cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng) hợp thành một hệ đồng hành, thuộc trong quầng thể nhóm các thiên hà địa phương, hay còn gọi là Nhóm Địa phương, chứa trong Siêu đám Xử Nữ.", "Đáng kể đến trong Nhóm Địa phương còn có Thiên hà Tam Giác ( Messier 33) với kích thước đứng sau Ngân Hà và là thiên hà xoắn ốc không có cấu trúc thanh ngang tại trung tâm thiên hà.", "Đáng kể đến trong Nhóm Địa phương còn có Thiên hà Tam Giác ( Messier 33) với kích thước đứng sau Ngân Hà và là thiên hà xoắn ốc không có cấu trúc thanh ngang tại trung tâm thiên hà.", "Dựa vào các quan sát gần đây, Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đang tiến lại gần nhau với vận tốc khoảng 100 – 140 km/s.", "Dựa vào các quan sát gần đây, Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đang tiến lại gần nhau với vận tốc khoảng 100 – 140 km/s.", "Các nhà khoa học dự đoán trong khoảng 3 - 4 tỉ năm nữa chúng sẽ va chạm với nhau và sáp nhập lại thành một thiên hà elip.", "Các nhà khoa học dự đoán trong khoảng 3 - 4 tỉ năm nữa chúng sẽ va chạm với nhau và sáp nhập lại thành một thiên hà elip.", "Mặc dù vậy, xác suất các ngôi sao riêng rẽ trong từng thiên hà va chạm với nhau là cực kì thấp, do khoảng cách xa đáng kể giữa chúng.", "Mặc dù vậy, xác suất các ngôi sao riêng rẽ trong từng thiên hà va chạm với nhau là cực kì thấp, do khoảng cách xa đáng kể giữa chúng.", "Dải Ngân Hà được quay quanh bởi một số các thiên hà sao lùn trong Nhóm Địa Phương (Local Group).", "Dải Ngân Hà được quay quanh bởi một số các thiên hà sao lùn trong Nhóm Địa Phương (Local Group).", "Lớn nhất trong số này là Đám mây Magellan lớn với đường kính khoảng 20.000 năm ánh sáng.", "Lớn nhất trong số này là Đám mây Magellan lớn với đường kính khoảng 20.000 năm ánh sáng.", "Nhỏ nhất là sao lùn Carina, sao lùn Draco và Sư Tử II chỉ có kích thước 500 năm ánh sáng.", "Nhỏ nhất là sao lùn Carina, sao lùn Draco và Sư Tử II chỉ có kích thước 500 năm ánh sáng.", "Các sao lùn khác quay quanh thiên hà của chúng ta là đám mây Magellan Nhỏ; sao lùn chính Canis; gần nhất là thiên hà sao lùn hình elip Sagittarius; sao lùn Tiểu Hùng Tinh; sao lùn Sculptor, sao lùn Sextans, sao lùn Fornax và Sư Tử I.\n Hệ thống thiên hà vệ tinh của Ngân Hà gồm có thiên hà elip lùn Sagittarius, đám mây Magellan Nhỏ, Đám mây Magellan lớn, thiên hà lùn Đại Khuyển, thiên hà lùn Tiểu Hùng, thiên hà lùn Draco, thiên hà lùn Carina, thiên hà lùn Sextans, thiên hà lùn Sculptor, thiên hà lùn Fornax, Leo I, Leo II, và thiên hà lùn Đại Hùng.", "Các sao lùn khác quay quanh thiên hà của chúng ta là đám mây Magellan Nhỏ; sao lùn chính Canis; gần nhất là thiên hà sao lùn hình elip Sagittarius; sao lùn Tiểu Hùng Tinh; sao lùn Sculptor, sao lùn Sextans, sao lùn Fornax và Sư Tử I.\n Hệ thống thiên hà vệ tinh của Ngân Hà gồm có thiên hà elip lùn Sagittarius, đám mây Magellan Nhỏ, Đám mây Magellan lớn, thiên hà lùn Đại Khuyển, thiên hà lùn Tiểu Hùng, thiên hà lùn Draco, thiên hà lùn Carina, thiên hà lùn Sextans, thiên hà lùn Sculptor, thiên hà lùn Fornax, Leo I, Leo II, và thiên hà lùn Đại Hùng.", "Thiên hà vệ tinh lớn nhất của Ngân Hà là Đám mây Magellan lớn.", "Thiên hà vệ tinh lớn nhất của Ngân Hà là Đám mây Magellan lớn.", "Hệ thống thiên hà vệ tinh của Thiên hà Tiên Nữ gồm M32, M110, NGC 147, NGC 185, And I, And II, And III, And IV, And V, Pegasus dSph, thiên hà lùn Cassiopeia, And VIII, And IX, và And X.\nphải|nhỏ|300x300px|Một tia laser phóng về trung tâm của Ngân Hà.", "Hệ thống thiên hà vệ tinh của Thiên hà Tiên Nữ gồm M32, M110, NGC 147, NGC 185, And I, And II, And III, And IV, And V, Pegasus dSph, thiên hà lùn Cassiopeia, And VIII, And IX, và And X.\nphải|nhỏ|300x300px|Một tia laser phóng về trung tâm của Ngân Hà.", "Thư viện ảnh\n\nChú thích\n\nLiên kết ngoài\n\n \n\n \n J. P. Vallée, \"Nhánh xoắn ốc của dải Ngân Hà theo dấu vết của trường điện từ, bụi, khí và các ngôi sao\", Tạp chí Vật lý thiên văn, tập 454, trang 119–124, 1995.", "Thư viện ảnh\n\nChú thích\n\nLiên kết ngoài\n\n \n\n \n J. P. Vallée, \"Nhánh xoắn ốc của dải Ngân Hà theo dấu vết của trường điện từ, bụi, khí và các ngôi sao\", Tạp chí Vật lý thiên văn, tập 454, trang 119–124, 1995.", "Có trên mạng tại Hệ thống dữ liệu Vật lý thiên văn của NASA\n EXPOSING THE STUFF BETWEEN STARS: CGPS PR_14012000.map1 , Canadian Galactic Plane Survey\n Press release , European Southern Observatory\n Sandage, A. & Fouts, G., The Astrophysical Journal, tập 97, trang 74, 1987\n \n\nBài cơ bản dài trung bình\n \nThiên hà\nThiên hà xoắn ốc có thanh\nThuật ngữ thiên văn học" ]

[ "Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở phía bắc đến chòm sao Nam Thập Tự (Crux) ở phía nam, và sáng nhất ở chòm sao Nhân Mã (Sagittarius) - trung tâm của dải Ngân Hà.", "Ngân Hà, Sông Ngân hay tên trong tiếng Anh là Milky Way, là một thiên hà chứa Hệ Mặt Trời của chúng ta.", "Nguyên nhân dải Ngân Hà được gọi bằng cái tên Milky Way là vì thần Zeus đã bế con trai mình là Hercules, cho cậu bé bú trộm dòng sữa của nữ thần Hera để trở nên bất tử.", "Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở phía bắc đến chòm sao Nam Thập Tự (Crux) ở phía nam, và sáng nhất ở chòm sao Nhân Mã (Sagittarius) - trung tâm của dải Ngân Hà.", "Bỗng nhiên nữ thần choàng tỉnh giấc làm dòng sữa bị văng tung toé lên bầu trời, từ đó mà cái tên gọi Milky Way được hình thành.", "Nguyên nhân dải Ngân Hà được gọi bằng cái tên Milky Way là vì thần Zeus đã bế con trai mình là Hercules, cho cậu bé bú trộm dòng sữa của nữ thần Hera để trở nên bất tử.", "Galileo Galilei đã lần đầu quan sát được các ngôi sao riêng biệt trong Ngân Hà vào năm 1610 bằng kính viễn vọng của mình.", "Bỗng nhiên nữ thần choàng tỉnh giấc làm dòng sữa bị văng tung toé lên bầu trời, từ đó mà cái tên gọi Milky Way được hình thành.", "Tuy nhiên, cho tới tận những năm 20 của thế kỉ XX, các nhà thiên văn học vẫn cho rằng toàn bộ vũ trụ mà con người biết lúc bấy giờ đều chứa trong Ngân Hà.", "Galileo Galilei đã lần đầu quan sát được các ngôi sao riêng biệt trong Ngân Hà vào năm 1610 bằng kính viễn vọng của mình.", "Đến khi có cuộc tranh luận lớn nổ ra giữa Harlow Shapley và Heber Curtis, cùng với Edwin Hubble đã chứng minh được Ngân Hà chỉ là một trong số rất rất nhiều thiên hà khác.", "Tuy nhiên, cho tới tận những năm 20 của thế kỉ XX, các nhà thiên văn học vẫn cho rằng toàn bộ vũ trụ mà con người biết lúc bấy giờ đều chứa trong Ngân Hà.", "Từ nguyên\nCác tên gọi Ngân Hà, Sông Ngân và Thiên Hà trong tiếng Việt đều bắt nguồn từ tiếng Hán.", "Đến khi có cuộc tranh luận lớn nổ ra giữa Harlow Shapley và Heber Curtis, cùng với Edwin Hubble đã chứng minh được Ngân Hà chỉ là một trong số rất rất nhiều thiên hà khác.", "Vào những đêm trời quang, nhìn lên bầu trời ta có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do rất nhiều ngôi sao tạo thành.", "Từ nguyên\nCác tên gọi Ngân Hà, Sông Ngân và Thiên Hà trong tiếng Việt đều bắt nguồn từ tiếng Hán.", "Người Trung Hoa cổ đại tưởng tượng đó là một dòng sông chảy trên trời và gọi nó là Ngân Hà (chữ Hán: 銀河) hoặc Ngân Hán (銀漢), Thiên Hà (天河), Thiên Hán (天漢), Vân Hán (雲漢), Tinh Hà (星河).", "Vào những đêm trời quang, nhìn lên bầu trời ta có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do rất nhiều ngôi sao tạo thành.", "Khi thiên hà không viết hoa, theo nghĩa thông thường trong tiếng Hán là tinh hệ (星系).", "Người Trung Hoa cổ đại tưởng tượng đó là một dòng sông chảy trên trời và gọi nó là Ngân Hà (chữ Hán: 銀河) hoặc Ngân Hán (銀漢), Thiên Hà (天河), Thiên Hán (天漢), Vân Hán (雲漢), Tinh Hà (星河).", "Tổng quan \nNgân Hà bản chất là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang kiểu SBbc theo phân loại Hubble.", "Khi thiên hà không viết hoa, theo nghĩa thông thường trong tiếng Hán là tinh hệ (星系).", "Nếu được nhìn từ bên trên (theo hướng vuông góc với mặt đĩa), phần trung tâm phình rộng ra và có bốn cánh tay xoắn ốc lớn bao xung quanh.", "Tổng quan \nNgân Hà bản chất là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang kiểu SBbc theo phân loại Hubble.", "Với đường kính dao động từ khoảng 100,000 đến 180,000 năm ánh sáng.", "Nếu được nhìn từ bên trên (theo hướng vuông góc với mặt đĩa), phần trung tâm phình rộng ra và có bốn cánh tay xoắn ốc lớn bao xung quanh.", "Người ta ước tính có khoảng 100 - 400 tỉ ngôi sao được chứa ở trong, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Với đường kính dao động từ khoảng 100,000 đến 180,000 năm ánh sáng.", "Không giống như những thiên hà xoắn ốc thông thường, những thiên hà xoắn ốc dạng thanh (hay thiên hà xoắn ốc gãy khúc) có một vùng dạng thanh chắn chạy ngang qua trung tâm của nó, và có hai cánh tay xoắn ốc chính.", "Người ta ước tính có khoảng 100 - 400 tỉ ngôi sao được chứa ở trong, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Ngân Hà cũng vậy và có thêm hai cánh tay xoắn ốc nhỏ hơn.", "Không giống như những thiên hà xoắn ốc thông thường, những thiên hà xoắn ốc dạng thanh (hay thiên hà xoắn ốc gãy khúc) có một vùng dạng thanh chắn chạy ngang qua trung tâm của nó, và có hai cánh tay xoắn ốc chính.", "Một trong hai cánh tay nhỏ đó là Cánh tay xoắn ốc Orion, có chứa Hệ Mặt Trời, nó nằm giữa hai cánh tay lớn là Perseus và Sagittarius.", "Ngân Hà cũng vậy và có thêm hai cánh tay xoắn ốc nhỏ hơn.", "Hệ Mặt Trời nằm ở mặt trong của Cánh tay Orion - một cấu trúc hình xoắn ốc chứa đầy bụi và khí gas, cách tâm quay Galactic Center khoảng 26,000 năm ánh sáng.", "Một trong hai cánh tay nhỏ đó là Cánh tay xoắn ốc Orion, có chứa Hệ Mặt Trời, nó nằm giữa hai cánh tay lớn là Perseus và Sagittarius.", "Các ngôi sao trong phạm vi ≈10,000 năm ánh sáng tạo nên phần bồi nhô cao.", "Hệ Mặt Trời nằm ở mặt trong của Cánh tay Orion - một cấu trúc hình xoắn ốc chứa đầy bụi và khí gas, cách tâm quay Galactic Center khoảng 26,000 năm ánh sáng.", "Phần trung tâm với nguồn phát xạ vô tuyến mãnh liệt, được biết đến với cái tên Sagittarius A*.", "Các ngôi sao trong phạm vi ≈10,000 năm ánh sáng tạo nên phần bồi nhô cao.", "Chuyển động của vật chất quanh Sagittarius A* cho thấy nó chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Phần trung tâm với nguồn phát xạ vô tuyến mãnh liệt, được biết đến với cái tên Sagittarius A*.", "Việc này có thể giải thích bằng sự tồn tại của một hố đen siêu trọng tại trung tâm Ngân Hà với khối lượng ước tính gấp khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần mặt trời.", "Chuyển động của vật chất quanh Sagittarius A* cho thấy nó chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Cả Ngân Hà di chuyển với vận tốc khoảng 600 km/s.", "Việc này có thể giải thích bằng sự tồn tại của một hố đen siêu trọng tại trung tâm Ngân Hà với khối lượng ước tính gấp khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần mặt trời.", "Nó chứa cả các ngôi sao cổ xưa nhất của vũ trụ, thậm chí với tuổi đời bắt đầu không lâu sau vụ nổ Big Bang.", "Cả Ngân Hà di chuyển với vận tốc khoảng 600 km/s.", "Nó còn tự quay quanh lõi của mình.", "Nó chứa cả các ngôi sao cổ xưa nhất của vũ trụ, thậm chí với tuổi đời bắt đầu không lâu sau vụ nổ Big Bang.", "Những cánh tay xoắn ốc luôn di chuyển trong không gian, Mặt Trời cùng các hành tinh cũng chuyển động cùng với chúng.", "Nó còn tự quay quanh lõi của mình.", "Hệ Mặt Trời của chúng ta di chuyển với tốc độ  220 km/s, nhưng dù với vận tốc nhanh như vậy, chúng ta cũng phải mất đến 230 triệu năm để hoàn thành một vòng quay quanh lõi Ngân Hà.", "Những cánh tay xoắn ốc luôn di chuyển trong không gian, Mặt Trời cùng các hành tinh cũng chuyển động cùng với chúng.", "Có vài thiên hà vệ tinh quay quanh Ngân Hà, tất cả đều thuộc Nhóm Địa phương, trong Siêu đám Xử Nữ và Siêu đám Laniākea.", "Hệ Mặt Trời của chúng ta di chuyển với tốc độ  220 km/s, nhưng dù với vận tốc nhanh như vậy, chúng ta cũng phải mất đến 230 triệu năm để hoàn thành một vòng quay quanh lõi Ngân Hà.", "Góc nhìn từ Trái Đất \nnhỏ|416x416px|Bức ảnh Dải Ngân hà trên bầu trời đêm trên sa mạc Black Rock, Nevada được chụp vào ngày 22/7/2007.", "Có vài thiên hà vệ tinh quay quanh Ngân Hà, tất cả đều thuộc Nhóm Địa phương, trong Siêu đám Xử Nữ và Siêu đám Laniākea.", "Đó là độ phơi sáng 54 giây được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số Cannon EOS 5D gắn chân máy với ống kính 16mm, mở rộng ở f2.8 và ISO800, năm 2007\n\nTừ Trái Đất, dải Ngân Hà trông như một dải trắng bạc mờ ảo vắt ngang bầu trời, hay còn gọi là sông Ngân theo cách gọi của người Trung Quốc xưa.", "Góc nhìn từ Trái Đất \nnhỏ|416x416px|Bức ảnh Dải Ngân hà trên bầu trời đêm trên sa mạc Black Rock, Nevada được chụp vào ngày 22/7/2007.", "Tuy nhiên, ánh sáng quan sát được phần lớn bắt nguồn từ các ngôi sao phía xa, cùng với các vật chất nằm trong mặt phẳng thiên hà.", "Đó là độ phơi sáng 54 giây được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số Cannon EOS 5D gắn chân máy với ống kính 16mm, mở rộng ở f2.8 và ISO800, năm 2007\n\nTừ Trái Đất, dải Ngân Hà trông như một dải trắng bạc mờ ảo vắt ngang bầu trời, hay còn gọi là sông Ngân theo cách gọi của người Trung Quốc xưa.", "Có một số vùng tối, như Great Rift hoặc Coalsack, do ánh sáng từ các ngôi sao bị hấp thu bởi bụi vũ trụ.", "Tuy nhiên, ánh sáng quan sát được phần lớn bắt nguồn từ các ngôi sao phía xa, cùng với các vật chất nằm trong mặt phẳng thiên hà.", "Phần thiên hà nằm phía sau bị Ngân Hà che đi được gọi là Vùng Che khuất.", "Có một số vùng tối, như Great Rift hoặc Coalsack, do ánh sáng từ các ngôi sao bị hấp thu bởi bụi vũ trụ.", "Hệ Mặt Trời nằm ở phần rìa của đĩa thiên hà, nên chúng ta không thể nhìn xuyên qua được tâm Ngân Hà để quan sát phía bên kia của nó.", "Phần thiên hà nằm phía sau bị Ngân Hà che đi được gọi là Vùng Che khuất.", "Thậm chí ta còn không thể quan sát được vùng tâm của Ngân Hà do mật độ bụi, khí gas và sao nơi đây.", "Hệ Mặt Trời nằm ở phần rìa của đĩa thiên hà, nên chúng ta không thể nhìn xuyên qua được tâm Ngân Hà để quan sát phía bên kia của nó.", "Dải Ngân Hà có độ sáng bề mặt tương đối thấp, do vậy muốn quan sát rõ được rõ ràng, bầu trời cần phải đạt đến một độ tối nhất định - khoảng 20,2 magnitude.", "Thậm chí ta còn không thể quan sát được vùng tâm của Ngân Hà do mật độ bụi, khí gas và sao nơi đây.", "Người ta chỉ ra rằng chỉ có hơn một nửa dân số có thể nhìn thấy dải Ngân Hà trên bầu trời đêm, nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm ánh sáng.", "Dải Ngân Hà có độ sáng bề mặt tương đối thấp, do vậy muốn quan sát rõ được rõ ràng, bầu trời cần phải đạt đến một độ tối nhất định - khoảng 20,2 magnitude.", "Ở những vùng đô thị, khó có thể thấy rõ Ngân Hà bằng mắt thường do cường độ ánh sáng khá cao.", "Người ta chỉ ra rằng chỉ có hơn một nửa dân số có thể nhìn thấy dải Ngân Hà trên bầu trời đêm, nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm ánh sáng.", "Tuy nhiên ở các vùng nông thôn rộng lớn, nơi Mặt Trăng có khi bị che khuất bởi đường chân trời, thì khung cảnh lại khá nổi bật.", "Ở những vùng đô thị, khó có thể thấy rõ Ngân Hà bằng mắt thường do cường độ ánh sáng khá cao.", "Có khoảng 30 chòm sao quan sát được từ Trái Đất, mà trung tâm là chòm sao Cung Thủ - cũng là phần sáng nhất của sông Ngân.", "Tuy nhiên ở các vùng nông thôn rộng lớn, nơi Mặt Trăng có khi bị che khuất bởi đường chân trời, thì khung cảnh lại khá nổi bật.", "giữa|nhỏ|922x922px| Vòm Ngân hà nổi lên từ Cerro Paranal, Chile, ở bên trái, và chìm trong ánh đèn đêm của Antofagasta.", "Có khoảng 30 chòm sao quan sát được từ Trái Đất, mà trung tâm là chòm sao Cung Thủ - cũng là phần sáng nhất của sông Ngân.", "Vật thể sáng ở trung tâm, phía trên Dải Ngân hà là Sao Mộc, bằng cách nào đó bị kéo dài ra do hình chiếu toàn cảnh.", "giữa|nhỏ|922x922px| Vòm Ngân hà nổi lên từ Cerro Paranal, Chile, ở bên trái, và chìm trong ánh đèn đêm của Antofagasta.", "Các đám mây Magellanic có thể nhìn thấy ở phía bên trái, và một máy bay đã để lại dấu vết có thể nhìn thấy ở bên phải, dọc theo bao vây Vista.", "Vật thể sáng ở trung tâm, phía trên Dải Ngân hà là Sao Mộc, bằng cách nào đó bị kéo dài ra do hình chiếu toàn cảnh.", "Tuổi của Ngân Hà\ntrái|nhỏ|170.972x170.972px|Hình minh họa này mô tả quang cảnh bầu trời đêm từ một hành tinh giả định nằm trong dải Ngân hà trẻ trung cách đây 10 tỷ năm.", "Các đám mây Magellanic có thể nhìn thấy ở phía bên trái, và một máy bay đã để lại dấu vết có thể nhìn thấy ở bên phải, dọc theo bao vây Vista.", "Các tầng trời bùng cháy bởi một cơn bão lửa của sự ra đời của các vì sao; Những đám mây khí hydro màu hồng phát sáng chứa vô số ngôi sao mới sinh, và màu trắng xanh của các cụm sao trẻ rải rác khắp cảnh quan.", "Tuổi của Ngân Hà\ntrái|nhỏ|170.972x170.972px|Hình minh họa này mô tả quang cảnh bầu trời đêm từ một hành tinh giả định nằm trong dải Ngân hà trẻ trung cách đây 10 tỷ năm.", "Tỷ lệ sinh của các ngôi sao cao gấp 30 lần so với trong Dải Ngân hà ngày nay.", "Các tầng trời bùng cháy bởi một cơn bão lửa của sự ra đời của các vì sao; Những đám mây khí hydro màu hồng phát sáng chứa vô số ngôi sao mới sinh, và màu trắng xanh của các cụm sao trẻ rải rác khắp cảnh quan.", "Tuy nhiên, Mặt trời không nằm trong số những ngôi sao non trẻ này - nó sẽ không được sinh ra trong 5 tỷ năm nữa.", "Tỷ lệ sinh của các ngôi sao cao gấp 30 lần so với trong Dải Ngân hà ngày nay.", "Liên kết: Thông cáo báo chí của NASA Sự phát triển của các thiên hà giống Dải Ngân hà theo thời gian: Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,26; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,65; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 1,3; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,0; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,4; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,8.", "Tuy nhiên, Mặt trời không nằm trong số những ngôi sao non trẻ này - nó sẽ không được sinh ra trong 5 tỷ năm nữa.", "Có nhiều cách để xác định tuổi của các vật thể thiên văn, một trong số đó là so sánh hàm lượng phóng xạ nặng như Uranium-238 hay Thorium-232 thu được so với hàm lượng phỏng đoán ban đầu.", "Liên kết: Thông cáo báo chí của NASA Sự phát triển của các thiên hà giống Dải Ngân hà theo thời gian: Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,26; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 0,65; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 1,3; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,0; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,4; Thiên hà Hubble ở dịch chuyển đỏ z = 2,8.", "Từ đó người ta ước lượng được tuổi của một số ngôi sao trong Ngân Hà, ví dụ như với CS 31082-001là 12.5 ± 3 tỉ năm tuổi, hay BD +17° 3248 là 13.8 ± 4 tỉ năm.", "Có nhiều cách để xác định tuổi của các vật thể thiên văn, một trong số đó là so sánh hàm lượng phóng xạ nặng như Uranium-238 hay Thorium-232 thu được so với hàm lượng phỏng đoán ban đầu.", "Năm 2004, một nhóm các nhà thiên văn học, bao gồm Luca Pasquini,Piercarlo Bonifacio, Sofia Randich, Daniele Galli và Raffaele G. Gratton đã tính toán tuổi của dải Ngân Hà.", "Từ đó người ta ước lượng được tuổi của một số ngôi sao trong Ngân Hà, ví dụ như với CS 31082-001là 12.5 ± 3 tỉ năm tuổi, hay BD +17° 3248 là 13.8 ± 4 tỉ năm.", "Nhóm này đã sử dụng quang phổ siêu tím - nhìn thấy của kính viễn vọng cực lớn để lần đầu tiên đo lượng beryli trong hai ngôi sao thuộc tinh vân NGC 6397.", "Năm 2004, một nhóm các nhà thiên văn học, bao gồm Luca Pasquini,Piercarlo Bonifacio, Sofia Randich, Daniele Galli và Raffaele G. Gratton đã tính toán tuổi của dải Ngân Hà.", "Điều này cho phép họ suy ra thời gian đã trôi qua giữa sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong toàn bộ dải Ngân Hà và sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong tinh vân này, từ 200 đến 300 triệu năm.", "Nhóm này đã sử dụng quang phổ siêu tím - nhìn thấy của kính viễn vọng cực lớn để lần đầu tiên đo lượng beryli trong hai ngôi sao thuộc tinh vân NGC 6397.", "Họ cộng khoảng thời gian này vào tuổi biểu kiến của các ngôi sao trong tinh vân là 13.400 ± 800 triệu năm.", "Điều này cho phép họ suy ra thời gian đã trôi qua giữa sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong toàn bộ dải Ngân Hà và sự sinh ra đầu tiên của các ngôi sao trong tinh vân này, từ 200 đến 300 triệu năm.", "Tổng của nó là tuổi dự kiến của dải Ngân Hà: 13.600 ± 800 triệu năm.", "Họ cộng khoảng thời gian này vào tuổi biểu kiến của các ngôi sao trong tinh vân là 13.400 ± 800 triệu năm.", "Một phương pháp khác là dựa trên các lý thuyết hiện hành về sự tiến hóa của sao.", "Tổng của nó là tuổi dự kiến của dải Ngân Hà: 13.600 ± 800 triệu năm.", "Quần thể tinh cầu là những thiên hà lâu đời nhất trong vũ trụ, và sao lùn trắng là những ngôi sao già nua nhất trong một thiên hà.", "Một phương pháp khác là dựa trên các lý thuyết hiện hành về sự tiến hóa của sao.", "Hơn nữa, một ngôi sao lùn mà càng mờ, ứng tuổi của nó càng lớn.", "Quần thể tinh cầu là những thiên hà lâu đời nhất trong vũ trụ, và sao lùn trắng là những ngôi sao già nua nhất trong một thiên hà.", "(Sao lùn trắng là một ngôi sao có khối lượng khoảng một nửa Mặt Trời và thể tích tương đương với Trái Đất).", "Hơn nữa, một ngôi sao lùn mà càng mờ, ứng tuổi của nó càng lớn.", "Sao lùn trắng đang nguội dần sẽ tỏa nhiệt và ánh sáng.", "(Sao lùn trắng là một ngôi sao có khối lượng khoảng một nửa Mặt Trời và thể tích tương đương với Trái Đất).", "Vì vậy, bằng cách tính toán độ nguội của chúng, rồi so với nhiệt độ phỏng đoán ban đầu, các nhà khoa học có thể ước tính tuổi của nó và tuổi của vũ trụ.", "Sao lùn trắng đang nguội dần sẽ tỏa nhiệt và ánh sáng.", "Kích thước và khối lượng \nnhỏ|293.958x293.958px|Thiên hà được chụp trong hình ảnh này, được gọi là UGC 12158, chắc chắn không ngại trước máy ảnh: thiên hà xoắn ốc này đang đặt trực diện vào Máy ảnh nâng cao của Kính viễn vọng Không gian Hubble của NASA/ESA để khảo sát, tiết lộ cấu trúc của nó một cách chi tiết.", "Vì vậy, bằng cách tính toán độ nguội của chúng, rồi so với nhiệt độ phỏng đoán ban đầu, các nhà khoa học có thể ước tính tuổi của nó và tuổi của vũ trụ.", "UGC 12158 là một ví dụ tuyệt vời về thiên hà xoắn ốc có thanh trong dãy Hubble - một sơ đồ được sử dụng để phân loại các thiên hà dựa trên hình dạng của chúng.", "Kích thước và khối lượng \nnhỏ|293.958x293.958px|Thiên hà được chụp trong hình ảnh này, được gọi là UGC 12158, chắc chắn không ngại trước máy ảnh: thiên hà xoắn ốc này đang đặt trực diện vào Máy ảnh nâng cao của Kính viễn vọng Không gian Hubble của NASA/ESA để khảo sát, tiết lộ cấu trúc của nó một cách chi tiết.", "Hình xoắn ốc có thanh, như tên gọi, có các cánh tay xoáy ngoạn mục của các ngôi sao phát ra từ tâm hình thanh.", "UGC 12158 là một ví dụ tuyệt vời về thiên hà xoắn ốc có thanh trong dãy Hubble - một sơ đồ được sử dụng để phân loại các thiên hà dựa trên hình dạng của chúng.", "Các cấu trúc thanh như vậy rất phổ biến, được tìm thấy trong khoảng 2/3 các thiên hà xoắn ốc, và được cho là hoạt động như một cái phễu, dẫn khí đến các trung tâm thiên hà của chúng, nơi nó tích tụ để tạo thành các ngôi sao mới sinh.", "Hình xoắn ốc có thanh, như tên gọi, có các cánh tay xoáy ngoạn mục của các ngôi sao phát ra từ tâm hình thanh.", "Đây không phải là những cấu trúc vĩnh viễn: các nhà thiên văn học nghĩ rằng chúng phân tán từ từ theo thời gian, do đó các thiên hà cuối cùng phát triển thành các hình xoắn ốc đều đặn.", "Các cấu trúc thanh như vậy rất phổ biến, được tìm thấy trong khoảng 2/3 các thiên hà xoắn ốc, và được cho là hoạt động như một cái phễu, dẫn khí đến các trung tâm thiên hà của chúng, nơi nó tích tụ để tạo thành các ngôi sao mới sinh.", "Diện mạo của một thiên hà ít thay đổi trong hàng triệu năm, nhưng hình ảnh này cũng chứa một thiên hà xuất hiện trong thời gian ngắn và rực rỡ — ngôi sao sáng màu xanh lam nằm ngay phía dưới bên trái của trung tâm thiên hà rất khác với một số ngôi sao tiền cảnh được nhìn thấy trong bức hình.", "Đây không phải là những cấu trúc vĩnh viễn: các nhà thiên văn học nghĩ rằng chúng phân tán từ từ theo thời gian, do đó các thiên hà cuối cùng phát triển thành các hình xoắn ốc đều đặn.", "Trên thực tế, nó là một siêu tân tinh bên trong UGC 12158 và xa hơn nhiều so với các ngôi sao của Dải Ngân hà trong lĩnh vực này — ở khoảng cách khoảng 400 triệu năm ánh sáng!", "Diện mạo của một thiên hà ít thay đổi trong hàng triệu năm, nhưng hình ảnh này cũng chứa một thiên hà xuất hiện trong thời gian ngắn và rực rỡ — ngôi sao sáng màu xanh lam nằm ngay phía dưới bên trái của trung tâm thiên hà rất khác với một số ngôi sao tiền cảnh được nhìn thấy trong bức hình.", "Vụ nổ sao này, được gọi là SN 2004ef, lần đầu tiên được phát hiện bởi hai nhà thiên văn nghiệp dư người Anh vào tháng 9 năm 2004 và dữ liệu Hubble hiển thị ở đây là một phần của các quan sát tiếp theo.", "Trên thực tế, nó là một siêu tân tinh bên trong UGC 12158 và xa hơn nhiều so với các ngôi sao của Dải Ngân hà trong lĩnh vực này — ở khoảng cách khoảng 400 triệu năm ánh sáng!", "Hình ảnh này được tạo từ hình ảnh được chụp bằng Kênh trường rộng của Máy ảnh nâng cao dành cho khảo sát của Hubble.", "Vụ nổ sao này, được gọi là SN 2004ef, lần đầu tiên được phát hiện bởi hai nhà thiên văn nghiệp dư người Anh vào tháng 9 năm 2004 và dữ liệu Hubble hiển thị ở đây là một phần của các quan sát tiếp theo.", "Hình ảnh thông qua màu xanh lam (F475W, màu xanh lam), màu vàng (F606W, màu xanh lá cây) và màu đỏ (F814W, màu đỏ) cũng như bộ lọc tách ánh sáng khỏi hydro phát sáng (F658W, cũng màu đỏ) đã được bao gồm.", "Hình ảnh này được tạo từ hình ảnh được chụp bằng Kênh trường rộng của Máy ảnh nâng cao dành cho khảo sát của Hubble.", "Thời gian phơi sáng lần lượt là 1160 s, 700 s, 700 s và 1200 s. Trường nhìn có chiều ngang khoảng 2,3 arcmin phút.", "Hình ảnh thông qua màu xanh lam (F475W, màu xanh lam), màu vàng (F606W, màu xanh lá cây) và màu đỏ (F814W, màu đỏ) cũng như bộ lọc tách ánh sáng khỏi hydro phát sáng (F658W, cũng màu đỏ) đã được bao gồm.", "Là thiên hà lớn thứ nhì nằm trong Nhóm Địa phương, đường kính ước lượng của Ngân Hà vào khoảng hơn 100,000 năm ánh sáng (30 kpc), và bề dày khoảng 1,000 năm ánh sáng (0.3 kpc).", "Thời gian phơi sáng lần lượt là 1160 s, 700 s, 700 s và 1200 s. Trường nhìn có chiều ngang khoảng 2,3 arcmin phút.", "Để dễ hình dung, nếu ta xem Hệ Mặt Trời như một đồng xu thì kích thước của Ngân Hà sẽ tương đương với cả một lục địa lớn.", "Là thiên hà lớn thứ nhì nằm trong Nhóm Địa phương, đường kính ước lượng của Ngân Hà vào khoảng hơn 100,000 năm ánh sáng (30 kpc), và bề dày khoảng 1,000 năm ánh sáng (0.3 kpc).", "Các tua nhỏ bao quanh nó cũng có thể xem như một phần của Ngân Hà, do đó làm đường kính tổng thể tăng lên thành 150,000–180,000 năm ánh sáng (46–55 kpc).", "Để dễ hình dung, nếu ta xem Hệ Mặt Trời như một đồng xu thì kích thước của Ngân Hà sẽ tương đương với cả một lục địa lớn.", "Các nhà khoa học vẫn chưa thể kết luận được khối lượng chính xác của Ngân Hà.", "Các tua nhỏ bao quanh nó cũng có thể xem như một phần của Ngân Hà, do đó làm đường kính tổng thể tăng lên thành 150,000–180,000 năm ánh sáng (46–55 kpc).", "Tùy thuộc vào phương pháp đo cũng như các số liệu sử dụng mà cho ra các kết quả khác nhau.", "Các nhà khoa học vẫn chưa thể kết luận được khối lượng chính xác của Ngân Hà.", "Dao động từ khoảng 5.8×1011 M☉ (khối lượng mặt trời) đến khoảng 7×1011 M☉, cho đến cận trên 8.5×1011 M☉ - tương đương một nửa Thiên hà Tiên Nữ.", "Tùy thuộc vào phương pháp đo cũng như các số liệu sử dụng mà cho ra các kết quả khác nhau.", "Phần nhiều khối lượng trên là của vật chất tối, một dạng vật chất vô hình bí ẩn tương hấp dẫn lên các vật chất thông thường.", "Dao động từ khoảng 5.8×1011 M☉ (khối lượng mặt trời) đến khoảng 7×1011 M☉, cho đến cận trên 8.5×1011 M☉ - tương đương một nửa Thiên hà Tiên Nữ.", "Tổng khối lượng các ngôi sao chứa trong Ngân Hà rơi vào khoảng 4.6×1010 M☉ đến 6.43×1010 M☉.", "Phần nhiều khối lượng trên là của vật chất tối, một dạng vật chất vô hình bí ẩn tương hấp dẫn lên các vật chất thông thường.", "Ngoài ra còn có các đám khí gas vũ trụ (90% Hydro và 10% Heli theo khối lượng), chiếm khoảng 10-15% tổng khối lượng các ngôi sao.", "Tổng khối lượng các ngôi sao chứa trong Ngân Hà rơi vào khoảng 4.6×1010 M☉ đến 6.43×1010 M☉.", "Sự hình thành Ngân Hà \nThuở sơ khai của vũ trụ, khắp nơi chỉ là các đám khí gas Hydro và Heli trôi nổi.", "Ngoài ra còn có các đám khí gas vũ trụ (90% Hydro và 10% Heli theo khối lượng), chiếm khoảng 10-15% tổng khối lượng các ngôi sao.", "Một số đám bắt đầu kết hợp với nhau, tạo nên những vùng \"cô đặc\" hơn so với các vùng khác.", "Sự hình thành Ngân Hà \nThuở sơ khai của vũ trụ, khắp nơi chỉ là các đám khí gas Hydro và Heli trôi nổi.", "Những ngôi sao đầu tiên được tạo ra từ các phản ứng hợp hạch, và ngày càng nhiều các ngôi sao khác được tạo ra khi đám khí gas này tiếp tục cô đặc lại.", "Một số đám bắt đầu kết hợp với nhau, tạo nên những vùng \"cô đặc\" hơn so với các vùng khác.", "Các ngôi sao này tương tác hấp dẫn lẫn nhau, tạo nên Quầng thể tinh cầu - những cấu trúc cổ xưa nhất trong vũ trụ.", "Những ngôi sao đầu tiên được tạo ra từ các phản ứng hợp hạch, và ngày càng nhiều các ngôi sao khác được tạo ra khi đám khí gas này tiếp tục cô đặc lại.", "Vài tỉ năm sau sự ra đời của những ngôi sao đầu tiên, khối lượng của chúng đã đủ lớn nên có thể tự quay khá nhanh.", "Các ngôi sao này tương tác hấp dẫn lẫn nhau, tạo nên Quầng thể tinh cầu - những cấu trúc cổ xưa nhất trong vũ trụ.", "Đồng thời với việc tạo ra những ngôi sao mới, các ngôi sao già hơn bắt đầu quá trình \"lão hóa\", xé toạc bầu khí quyển hoặc dẫn đến các vụ nổ siêu tân tinh, giải phóng lượng vật chất dồi dào vào lại trong đám khí gas ban đầu, góp phần tạo nên những ngôi sao trẻ hơn với các nguyên tố nặng hơn.", "Vài tỉ năm sau sự ra đời của những ngôi sao đầu tiên, khối lượng của chúng đã đủ lớn nên có thể tự quay khá nhanh.", "Quá trình này kéo dài và lặp đi lặp lại cho đến tận ngày nay, góp phần tạo nên Trái Đất và những hành tinh khác (do thành phần các đám khí gas ngày nay không chỉ đơn thuần là Hydro và Heli như ban đầu, mà còn chứa thêm rất nhiều các nguyên tố nặng khác).", "Đồng thời với việc tạo ra những ngôi sao mới, các ngôi sao già hơn bắt đầu quá trình \"lão hóa\", xé toạc bầu khí quyển hoặc dẫn đến các vụ nổ siêu tân tinh, giải phóng lượng vật chất dồi dào vào lại trong đám khí gas ban đầu, góp phần tạo nên những ngôi sao trẻ hơn với các nguyên tố nặng hơn.", "Khối lượng của chúng tiếp tục tăng lên do các sao mới liên tục được tạo ra, cộng với việc tự quay khá nhanh quanh trục, nên hình dạng khối cầu ban đầu bắt đầu phình ra, rồi bẹp dần, rồi cuối cùng có dạng đĩa như ngày nay (bảo toàn mômen động lượng).", "Quá trình này kéo dài và lặp đi lặp lại cho đến tận ngày nay, góp phần tạo nên Trái Đất và những hành tinh khác (do thành phần các đám khí gas ngày nay không chỉ đơn thuần là Hydro và Heli như ban đầu, mà còn chứa thêm rất nhiều các nguyên tố nặng khác).", "Các sao mới sau này đều hình thành trên bề mặt \"đĩa\", tạo thành Ngân Hà ngày nay chúng ta quan sát được.", "Khối lượng của chúng tiếp tục tăng lên do các sao mới liên tục được tạo ra, cộng với việc tự quay khá nhanh quanh trục, nên hình dạng khối cầu ban đầu bắt đầu phình ra, rồi bẹp dần, rồi cuối cùng có dạng đĩa như ngày nay (bảo toàn mômen động lượng).", "Gần một nửa lượng vật chất trong Ngân Hà đến từ các thiên hà khác.", "Các sao mới sau này đều hình thành trên bề mặt \"đĩa\", tạo thành Ngân Hà ngày nay chúng ta quan sát được.", "Hiện tại Ngân Hà được bồi đắp vật chất từ hai thiên hà vệ tinh gần nhất: Đám mây Magellanic lớn và Đám mây Magellanic nhỏ.", "Gần một nửa lượng vật chất trong Ngân Hà đến từ các thiên hà khác.", "Các đặc trưng của Ngân Hà như khối lượng sao, mômen động lượng, thành phần kim loại,... cho thấy nó chưa hề sáp nhập với bất cứ thiên hà lớn đáng kể nào trong suốt 10 tỉ năm qua.", "Hiện tại Ngân Hà được bồi đắp vật chất từ hai thiên hà vệ tinh gần nhất: Đám mây Magellanic lớn và Đám mây Magellanic nhỏ.", "So với các thiên hà xoắn ốc khác, điều này khá bất thường; ví dụ như Thiên hà Tiên Nữ hình thành từ sự sáp nhập của một số thiên hà tương đối lớn.", "Các đặc trưng của Ngân Hà như khối lượng sao, mômen động lượng, thành phần kim loại,... cho thấy nó chưa hề sáp nhập với bất cứ thiên hà lớn đáng kể nào trong suốt 10 tỉ năm qua.", "Theo như các nghiên cứu gần đây cho thấy tốc độ sản sinh sao mới của Ngân Hà của chúng ta cũng như Thiên hà Tiên Nữ hàng xóm rất chậm, chủ yếu là do cạn kiệt môi trường khí gas cần thiết.", "So với các thiên hà xoắn ốc khác, điều này khá bất thường; ví dụ như Thiên hà Tiên Nữ hình thành từ sự sáp nhập của một số thiên hà tương đối lớn.", "Người ta chia tốc độ này thành ba vùng đỏ, lục, lam với tốc độ tạo sao mới tăng dần.", "Theo như các nghiên cứu gần đây cho thấy tốc độ sản sinh sao mới của Ngân Hà của chúng ta cũng như Thiên hà Tiên Nữ hàng xóm rất chậm, chủ yếu là do cạn kiệt môi trường khí gas cần thiết.", "Ước tính quá trình này có thể bị dập tắt hoàn toàn trong khoảng 5 tỉ năm nữa, cho dù Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà có va chạm với nhau đi chăng nữa.", "Người ta chia tốc độ này thành ba vùng đỏ, lục, lam với tốc độ tạo sao mới tăng dần.", "Bên trong Dải Ngân Hà \nCó khoảng 200 - 400 tỉ ngôi sao được chứa trong Ngân Hà, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Ước tính quá trình này có thể bị dập tắt hoàn toàn trong khoảng 5 tỉ năm nữa, cho dù Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà có va chạm với nhau đi chăng nữa.", "Do một số ngôi sao có khối lượng rất nhỏ, cộng với việc chúng nằm cách xa Mặt Trời đến hơn 300 năm ánh sáng, khiến cho việc xác định con số chính xác rất khó khăn.", "Bên trong Dải Ngân Hà \nCó khoảng 200 - 400 tỉ ngôi sao được chứa trong Ngân Hà, cùng với hơn 100 tỉ hành tinh.", "Trong khi đó, thiên hà Tiên Nữ cách chúng ta khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng, lại chứa đến khoảng một ngàn tỉ (1012) sao, vượt xa con số các vì sao trong dải Ngân Hà.", "Do một số ngôi sao có khối lượng rất nhỏ, cộng với việc chúng nằm cách xa Mặt Trời đến hơn 300 năm ánh sáng, khiến cho việc xác định con số chính xác rất khó khăn.", "Các ngôi sao phân bố tập trung phần lớn ở trung tâm Ngân Hà, và trải dần ra ngoài rìa với mật độ giảm dần chứ không có ranh giới rõ ràng giữa \"vùng có sao\" và \"vùng trống\".", "Trong khi đó, thiên hà Tiên Nữ cách chúng ta khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng, lại chứa đến khoảng một ngàn tỉ (1012) sao, vượt xa con số các vì sao trong dải Ngân Hà.", "Tuy nhiên, vượt ra khỏi bán kính 40,000 năm ánh sáng thì mật độ sao sụt giảm nhanh một cách bất thường.", "Các ngôi sao phân bố tập trung phần lớn ở trung tâm Ngân Hà, và trải dần ra ngoài rìa với mật độ giảm dần chứ không có ranh giới rõ ràng giữa \"vùng có sao\" và \"vùng trống\".", "Bao quanh đĩa thiên hà là một quầng khí nóng phát sáng khổng lồ.", "Tuy nhiên, vượt ra khỏi bán kính 40,000 năm ánh sáng thì mật độ sao sụt giảm nhanh một cách bất thường.", "Cũng giống Ngân Hà, quầng khí này tự di chuyển rất nhanh.", "Bao quanh đĩa thiên hà là một quầng khí nóng phát sáng khổng lồ.", "Cấu trúc \nSự phân bố khối lượng bên trong cho thấy Ngân Hà thuộc loại Sbc theo phân loại Hubble, với các cánh tay xoắn ốc bao quanh.", "Cũng giống Ngân Hà, quầng khí này tự di chuyển rất nhanh.", "Đến đầu thập niên 90 thế kỉ XX, các nhà thiên văn mới đặt nghi vấn rằng Ngân Hà là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang (xoắn ốc dạng thanh) chứ không phải là một thiên hà xoắn ốc đơn thuần.", "Cấu trúc \nSự phân bố khối lượng bên trong cho thấy Ngân Hà thuộc loại Sbc theo phân loại Hubble, với các cánh tay xoắn ốc bao quanh.", "Mãi đến 2005, giả thiết này mới được chính thức xác nhận bởi những quan sát thu được từ kính viễn vọng Spitzer Space Telescope.", "Đến đầu thập niên 90 thế kỉ XX, các nhà thiên văn mới đặt nghi vấn rằng Ngân Hà là một thiên hà xoắn ốc chặn ngang (xoắn ốc dạng thanh) chứ không phải là một thiên hà xoắn ốc đơn thuần.", "Người ta quan sát được \"Thanh chắn\" bắc qua trung tâm lớn hơn nhiều so với giả định trước đó của các nhà khoa học.", "Mãi đến 2005, giả thiết này mới được chính thức xác nhận bởi những quan sát thu được từ kính viễn vọng Spitzer Space Telescope.", "Vị trí của Hệ Mặt Trời trong Dải Ngân Hà\nHệ Mặt Trời nằm trong vùng định cư của Ngân Hà, thuộc rìa trong của nhánh Lạp Hộ, bên trong Đám mây liên tinh địa phương thuộc Bong bóng địa phương, và nằm trong Vành đai Gould, ở khoảng cách 26,4 ± 1,0 nghìn năm ánh sáng (8,09 ± 0,31 kpc) từ tâm thiên hà.", "Người ta quan sát được \"Thanh chắn\" bắc qua trung tâm lớn hơn nhiều so với giả định trước đó của các nhà khoa học.", "Mặt trời hiện cách 5-30 parsec (16-98 năm ánh sáng) từ mặt phẳng trung tâm của đĩa thiên hà.", "Vị trí của Hệ Mặt Trời trong Dải Ngân Hà\nHệ Mặt Trời nằm trong vùng định cư của Ngân Hà, thuộc rìa trong của nhánh Lạp Hộ, bên trong Đám mây liên tinh địa phương thuộc Bong bóng địa phương, và nằm trong Vành đai Gould, ở khoảng cách 26,4 ± 1,0 nghìn năm ánh sáng (8,09 ± 0,31 kpc) từ tâm thiên hà.", "Khoảng cách giữa nhánh địa phương và nhánh cận ngoài, nhánh Perseus (Anh Tiên), là 2kpc (6,5 kly).", "Mặt trời hiện cách 5-30 parsec (16-98 năm ánh sáng) từ mặt phẳng trung tâm của đĩa thiên hà.", "trái|nhỏ|200x200px|Đường cong xoay của Dải Ngân hà.", "Khoảng cách giữa nhánh địa phương và nhánh cận ngoài, nhánh Perseus (Anh Tiên), là 2kpc (6,5 kly).", "Trục dọc là tốc độ xoay quanh Trung tâm thiên hà.", "trái|nhỏ|200x200px|Đường cong xoay của Dải Ngân hà.", "Trục ngang là khoảng cách từ Trung tâm Thiên hà tính theo kpcs.", "Trục dọc là tốc độ xoay quanh Trung tâm thiên hà.", "Mặt trời được đánh dấu bằng một quả bóng màu vàng.", "Trục ngang là khoảng cách từ Trung tâm Thiên hà tính theo kpcs.", "Đường cong quan sát của tốc độ quay là màu xanh lam.", "Mặt trời được đánh dấu bằng một quả bóng màu vàng.", "Đường cong dự đoán dựa trên khối lượng sao và khí trong Dải Ngân hà là màu đỏ.", "Đường cong quan sát của tốc độ quay là màu xanh lam.", "Phân tán trong các quan sát được chỉ ra bởi các thanh màu xám.", "Đường cong dự đoán dựa trên khối lượng sao và khí trong Dải Ngân hà là màu đỏ.", "Sự khác biệt là do vật chất tối.", "Phân tán trong các quan sát được chỉ ra bởi các thanh màu xám.", "Một \"năm thiên hà\" kéo dài 240 triệu năm, tương ứng một chu kỳ của Mặt Trời trên quỹ đạo quanh Ngân Hà Do đó mặt trời được cho là đã hoàn thành 18-20 vòng quỹ đạo trong suốt cuộc đời của nó và 1/1250 vòng kể từ khi xuất hiện loài người.", "Sự khác biệt là do vật chất tối.", "Tốc độ của Hệ Mặt Trời quay quanh quỹ đạo Ngân Hà vào khoảng 220 km/s hay 0.073% tốc độ ánh sáng.", "Một \"năm thiên hà\" kéo dài 240 triệu năm, tương ứng một chu kỳ của Mặt Trời trên quỹ đạo quanh Ngân Hà Do đó mặt trời được cho là đã hoàn thành 18-20 vòng quỹ đạo trong suốt cuộc đời của nó và 1/1250 vòng kể từ khi xuất hiện loài người.", "Mặt trời di chuyển qua nhật quyển khoảng .", "Tốc độ của Hệ Mặt Trời quay quanh quỹ đạo Ngân Hà vào khoảng 220 km/s hay 0.073% tốc độ ánh sáng.", "Ở tốc độ này, phải mất 1400 năm thì Hệ Mặt Trời mới di chuyển được khoảng cách 1 năm ánh sáng.", "Mặt trời di chuyển qua nhật quyển khoảng .", "Hệ Mặt Trời đang di chuyển theo hướng của chòm sao Thiên Yết, trên mặt phẳng hoàng đạo.", "Ở tốc độ này, phải mất 1400 năm thì Hệ Mặt Trời mới di chuyển được khoảng cách 1 năm ánh sáng.", "Trung tâm Ngân Hà\nCác ngôi sao trong dải Ngân Hà quay xung quanh trung tâm Ngân Hà, cách Trái Đất 24 – 28,4 nghìn năm ánh sáng (7,4–8,7 kiloparsecs) theo hướng các chòm Xà Phu, Thiên Yết và chòm Cung Thủ, nơi sáng nhất của sông Ngân, và cũng là vị trí của Sagittarius A*\n\nHệ Mặt Trời cách tâm này khoảng 26.000 - 28.000 năm ánh sáng (8,0 - 8,6 kpc).", "Hệ Mặt Trời đang di chuyển theo hướng của chòm sao Thiên Yết, trên mặt phẳng hoàng đạo.", "Tại đây quan sát được một nguồn bức xạ vô tuyến rất mạnh có tên gọi là Sagittarius A*.", "Trung tâm Ngân Hà\nCác ngôi sao trong dải Ngân Hà quay xung quanh trung tâm Ngân Hà, cách Trái Đất 24 – 28,4 nghìn năm ánh sáng (7,4–8,7 kiloparsecs) theo hướng các chòm Xà Phu, Thiên Yết và chòm Cung Thủ, nơi sáng nhất của sông Ngân, và cũng là vị trí của Sagittarius A*\n\nHệ Mặt Trời cách tâm này khoảng 26.000 - 28.000 năm ánh sáng (8,0 - 8,6 kpc).", "Chuyển động của vật chất quanh tâm cho thấy Sagittarius A* chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Tại đây quan sát được một nguồn bức xạ vô tuyến rất mạnh có tên gọi là Sagittarius A*.", "Các nhà đưa ra giả thiết đây là một hố đen siêu khối lượng, tương tự như với trung tâm các thiên hà khác, với khối lượng ước tính khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần Mặt Trời.", "Chuyển động của vật chất quanh tâm cho thấy Sagittarius A* chứa một vật thể rất nặng và đặc.", "Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi về thanh chắn ngang Ngân Hà.", "Các nhà đưa ra giả thiết đây là một hố đen siêu khối lượng, tương tự như với trung tâm các thiên hà khác, với khối lượng ước tính khoảng 4,1 - 4,5 triệu lần Mặt Trời.", "Ước lượng một nửa chiều dài của nó trải dài từ Trái Đất đến tâm vào khoảng 1 to 5 kpc (3,000–16,000 ly), hợp với đường nối tâm tới Trái Đất khoảng 10-50 độ\n\nVào năm 2010, hai khối cầu năng lượng X-ray/gamma bùng nổ ở 2 cực bắc và nam ở trung tâm.", "Hiện vẫn còn nhiều tranh cãi về thanh chắn ngang Ngân Hà.", "Đường kính mỗi khối cầu lên đến 25,000 năm ánh sáng.", "Ước lượng một nửa chiều dài của nó trải dài từ Trái Đất đến tâm vào khoảng 1 to 5 kpc (3,000–16,000 ly), hợp với đường nối tâm tới Trái Đất khoảng 10-50 độ\n\nVào năm 2010, hai khối cầu năng lượng X-ray/gamma bùng nổ ở 2 cực bắc và nam ở trung tâm.", "Các nhánh xoắn ốc của Ngân Hà\nTừ trung tâm Ngân Hà, có bốn nhánh xoắn ốc chính và ít nhất hai nhánh nhỏ, cụ thể như sau: nhỏ|292x292px|Dải ngân hà cùng các cánh tay của nó\n\nKhoảng cách từ nhánh Orion và nhánh kế tiếp, nhánh Perseus, vào khoảng 6,500 năm ánh sáng.", "Đường kính mỗi khối cầu lên đến 25,000 năm ánh sáng.", "Mỗi nhánh xoắn ốc miêu tả một đường xoắn logarit với độ dốc khoảng 12 độ.", "Các nhánh xoắn ốc của Ngân Hà\nTừ trung tâm Ngân Hà, có bốn nhánh xoắn ốc chính và ít nhất hai nhánh nhỏ, cụ thể như sau: nhỏ|292x292px|Dải ngân hà cùng các cánh tay của nó\n\nKhoảng cách từ nhánh Orion và nhánh kế tiếp, nhánh Perseus, vào khoảng 6,500 năm ánh sáng.", "Đĩa của dải Ngân Hà được bao quanh bởi các quầng sáng hình ô van của các ngôi sao đã già và các tinh vân.", "Mỗi nhánh xoắn ốc miêu tả một đường xoắn logarit với độ dốc khoảng 12 độ.", "Trong khi đĩa chứa khí và bụi bị mờ bởi sự quan sát trong một số các bước sóng, thì các quầng sáng không bị như vậy.", "Đĩa của dải Ngân Hà được bao quanh bởi các quầng sáng hình ô van của các ngôi sao đã già và các tinh vân.", "Các ngôi sao đang hoạt động mạnh chiếm chỗ trong đĩa (đặc biệt trong các nhánh xoắn ốc, tiêu biểu cho các khu vực có mật độ cao), nhưng không có trong các quầng sáng.", "Trong khi đĩa chứa khí và bụi bị mờ bởi sự quan sát trong một số các bước sóng, thì các quầng sáng không bị như vậy.", "Nhóm các ngôi sao sinh ra bởi các đám mây phân tử cũng chủ yếu tìm thấy trong các đĩa.", "Các ngôi sao đang hoạt động mạnh chiếm chỗ trong đĩa (đặc biệt trong các nhánh xoắn ốc, tiêu biểu cho các khu vực có mật độ cao), nhưng không có trong các quầng sáng.", "Các láng giềng trong Nhóm Địa phương\n\nNgân Hà cùng Thiên hà Tiên Nữ (cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng) hợp thành một hệ đồng hành, thuộc trong quầng thể nhóm các thiên hà địa phương, hay còn gọi là Nhóm Địa phương, chứa trong Siêu đám Xử Nữ.", "Nhóm các ngôi sao sinh ra bởi các đám mây phân tử cũng chủ yếu tìm thấy trong các đĩa.", "Đáng kể đến trong Nhóm Địa phương còn có Thiên hà Tam Giác ( Messier 33) với kích thước đứng sau Ngân Hà và là thiên hà xoắn ốc không có cấu trúc thanh ngang tại trung tâm thiên hà.", "Các láng giềng trong Nhóm Địa phương\n\nNgân Hà cùng Thiên hà Tiên Nữ (cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng) hợp thành một hệ đồng hành, thuộc trong quầng thể nhóm các thiên hà địa phương, hay còn gọi là Nhóm Địa phương, chứa trong Siêu đám Xử Nữ.", "Dựa vào các quan sát gần đây, Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đang tiến lại gần nhau với vận tốc khoảng 100 – 140 km/s.", "Đáng kể đến trong Nhóm Địa phương còn có Thiên hà Tam Giác ( Messier 33) với kích thước đứng sau Ngân Hà và là thiên hà xoắn ốc không có cấu trúc thanh ngang tại trung tâm thiên hà.", "Các nhà khoa học dự đoán trong khoảng 3 - 4 tỉ năm nữa chúng sẽ va chạm với nhau và sáp nhập lại thành một thiên hà elip.", "Dựa vào các quan sát gần đây, Thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà đang tiến lại gần nhau với vận tốc khoảng 100 – 140 km/s.", "Mặc dù vậy, xác suất các ngôi sao riêng rẽ trong từng thiên hà va chạm với nhau là cực kì thấp, do khoảng cách xa đáng kể giữa chúng.", "Các nhà khoa học dự đoán trong khoảng 3 - 4 tỉ năm nữa chúng sẽ va chạm với nhau và sáp nhập lại thành một thiên hà elip.", "Dải Ngân Hà được quay quanh bởi một số các thiên hà sao lùn trong Nhóm Địa Phương (Local Group).", "Mặc dù vậy, xác suất các ngôi sao riêng rẽ trong từng thiên hà va chạm với nhau là cực kì thấp, do khoảng cách xa đáng kể giữa chúng.", "Lớn nhất trong số này là Đám mây Magellan lớn với đường kính khoảng 20.000 năm ánh sáng.", "Dải Ngân Hà được quay quanh bởi một số các thiên hà sao lùn trong Nhóm Địa Phương (Local Group).", "Nhỏ nhất là sao lùn Carina, sao lùn Draco và Sư Tử II chỉ có kích thước 500 năm ánh sáng.", "Lớn nhất trong số này là Đám mây Magellan lớn với đường kính khoảng 20.000 năm ánh sáng.", "Các sao lùn khác quay quanh thiên hà của chúng ta là đám mây Magellan Nhỏ; sao lùn chính Canis; gần nhất là thiên hà sao lùn hình elip Sagittarius; sao lùn Tiểu Hùng Tinh; sao lùn Sculptor, sao lùn Sextans, sao lùn Fornax và Sư Tử I.\n Hệ thống thiên hà vệ tinh của Ngân Hà gồm có thiên hà elip lùn Sagittarius, đám mây Magellan Nhỏ, Đám mây Magellan lớn, thiên hà lùn Đại Khuyển, thiên hà lùn Tiểu Hùng, thiên hà lùn Draco, thiên hà lùn Carina, thiên hà lùn Sextans, thiên hà lùn Sculptor, thiên hà lùn Fornax, Leo I, Leo II, và thiên hà lùn Đại Hùng.", "Nhỏ nhất là sao lùn Carina, sao lùn Draco và Sư Tử II chỉ có kích thước 500 năm ánh sáng.", "Thiên hà vệ tinh lớn nhất của Ngân Hà là Đám mây Magellan lớn.", "Các sao lùn khác quay quanh thiên hà của chúng ta là đám mây Magellan Nhỏ; sao lùn chính Canis; gần nhất là thiên hà sao lùn hình elip Sagittarius; sao lùn Tiểu Hùng Tinh; sao lùn Sculptor, sao lùn Sextans, sao lùn Fornax và Sư Tử I.\n Hệ thống thiên hà vệ tinh của Ngân Hà gồm có thiên hà elip lùn Sagittarius, đám mây Magellan Nhỏ, Đám mây Magellan lớn, thiên hà lùn Đại Khuyển, thiên hà lùn Tiểu Hùng, thiên hà lùn Draco, thiên hà lùn Carina, thiên hà lùn Sextans, thiên hà lùn Sculptor, thiên hà lùn Fornax, Leo I, Leo II, và thiên hà lùn Đại Hùng.", "Hệ thống thiên hà vệ tinh của Thiên hà Tiên Nữ gồm M32, M110, NGC 147, NGC 185, And I, And II, And III, And IV, And V, Pegasus dSph, thiên hà lùn Cassiopeia, And VIII, And IX, và And X.\nphải|nhỏ|300x300px|Một tia laser phóng về trung tâm của Ngân Hà.", "Thiên hà vệ tinh lớn nhất của Ngân Hà là Đám mây Magellan lớn.", "Thư viện ảnh\n\nChú thích\n\nLiên kết ngoài\n\n \n\n \n J. P. Vallée, \"Nhánh xoắn ốc của dải Ngân Hà theo dấu vết của trường điện từ, bụi, khí và các ngôi sao\", Tạp chí Vật lý thiên văn, tập 454, trang 119–124, 1995.", "Hệ thống thiên hà vệ tinh của Thiên hà Tiên Nữ gồm M32, M110, NGC 147, NGC 185, And I, And II, And III, And IV, And V, Pegasus dSph, thiên hà lùn Cassiopeia, And VIII, And IX, và And X.\nphải|nhỏ|300x300px|Một tia laser phóng về trung tâm của Ngân Hà.", "Có trên mạng tại Hệ thống dữ liệu Vật lý thiên văn của NASA\n EXPOSING THE STUFF BETWEEN STARS: CGPS PR_14012000.map1 , Canadian Galactic Plane Survey\n Press release , European Southern Observatory\n Sandage, A. & Fouts, G., The Astrophysical Journal, tập 97, trang 74, 1987\n \n\nBài cơ bản dài trung bình\n \nThiên hà\nThiên hà xoắn ốc có thanh\nThuật ngữ thiên văn học", "Thư viện ảnh\n\nChú thích\n\nLiên kết ngoài\n\n \n\n \n J. P. Vallée, \"Nhánh xoắn ốc của dải Ngân Hà theo dấu vết của trường điện từ, bụi, khí và các ngôi sao\", Tạp chí Vật lý thiên văn, tập 454, trang 119–124, 1995." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Alaska () (phát âm: A-lát-xca) là một tiểu bang của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, nằm tại đầu tây bắc của lục địa Bắc Mỹ.", "Alaska giáp với hai tỉnh Yukon và British Columbia của Canada ở phía đông, giáp với Bắc Băng Dương ở phía bắc, và giáp với Thái Bình Dương ở phía tây và phía nam, đối diện với Nga qua eo biển Bering.", "Alaska giáp với hai tỉnh Yukon và British Columbia của Canada ở phía đông, giáp với Bắc Băng Dương ở phía bắc, và giáp với Thái Bình Dương ở phía tây và phía nam, đối diện với Nga qua eo biển Bering.", "Alaska là bang có diện tích lớn nhất trong 50 bang, ít dân thứ tư và thưa dân nhất tại Hoa Kỳ (do phần lớn diện tích nằm trong vùng cực Bắc).", "Alaska là bang có diện tích lớn nhất trong 50 bang, ít dân thứ tư và thưa dân nhất tại Hoa Kỳ (do phần lớn diện tích nằm trong vùng cực Bắc).", "Xấp xỉ một nửa trong số 731.449 cư dân của Alaska sống trong vùng đô thị Anchorage.", "Xấp xỉ một nửa trong số 731.449 cư dân của Alaska sống trong vùng đô thị Anchorage.", "Chiếm vị thế chi phối trong nền kinh tế của Alaska là các ngành dầu mỏ, khí thiên nhiên, và ngư nghiệp, cũng là những tài nguyên mà Alaska có trữ lượng phong phú.", "Chiếm vị thế chi phối trong nền kinh tế của Alaska là các ngành dầu mỏ, khí thiên nhiên, và ngư nghiệp, cũng là những tài nguyên mà Alaska có trữ lượng phong phú.", "Du lịch cũng là một thành phần quan trọng của nền kinh tế bang.", "Du lịch cũng là một thành phần quan trọng của nền kinh tế bang.", "Người bản địa chiếm giữ vùng đất nay là Alaska bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, và từ thế kỷ 18 trở đi, các thế lực châu Âu nhận định việc khai thác lãnh thổ này đã chín muồi.", "Người bản địa chiếm giữ vùng đất nay là Alaska bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, và từ thế kỷ 18 trở đi, các thế lực châu Âu nhận định việc khai thác lãnh thổ này đã chín muồi.", "Hoa Kỳ mua Alaska từ Đế quốc Nga vào ngày 30 tháng 3 năm 1867.", "Hoa Kỳ mua Alaska từ Đế quốc Nga vào ngày 30 tháng 3 năm 1867.", "Khu vực trải qua một vài thay đổi về mặt hành chính trước khi được tổ chức thành một lãnh thổ vào ngày 11 tháng 5 năm 1912.", "Khu vực trải qua một vài thay đổi về mặt hành chính trước khi được tổ chức thành một lãnh thổ vào ngày 11 tháng 5 năm 1912.", "Alaska được công nhận là bang thứ 49 của Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Alaska được công nhận là bang thứ 49 của Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Địa lý\nBờ biển của Alaska dài hơn tổng chiều dài bờ biển của tất cả các bang khác tại Hoa Kỳ.", "Địa lý\nBờ biển của Alaska dài hơn tổng chiều dài bờ biển của tất cả các bang khác tại Hoa Kỳ.", "Đây là bang không liền kề duy nhất của Hoa Kỳ nằm trên lục địa Bắc Mỹ; Alaska tách biệt với bang Washington qua của tỉnh British Columbia (Canada).", "Đây là bang không liền kề duy nhất của Hoa Kỳ nằm trên lục địa Bắc Mỹ; Alaska tách biệt với bang Washington qua của tỉnh British Columbia (Canada).", "Alaska do vậy là một lãnh thổ tách rời của Hoa Kỳ, cũng có thể là vùng lãnh thổ tách rời lớn nhất trên thế giới.", "Alaska do vậy là một lãnh thổ tách rời của Hoa Kỳ, cũng có thể là vùng lãnh thổ tách rời lớn nhất trên thế giới.", "Về mặt kỹ thuật thì Alaska là một bộ phận của Hoa Kỳ lục địa, song bang vắng bóng trong cách dùng thông tục của từ này.", "Về mặt kỹ thuật thì Alaska là một bộ phận của Hoa Kỳ lục địa, song bang vắng bóng trong cách dùng thông tục của từ này.", "Thủ phủ của bang là Juneau, thành phố nằm trên lục địa Bắc Mỹ, song không có liên kết bằng đường bộ với phần còn lại của hệ thống xa lộ Bắc Mỹ.", "Thủ phủ của bang là Juneau, thành phố nằm trên lục địa Bắc Mỹ, song không có liên kết bằng đường bộ với phần còn lại của hệ thống xa lộ Bắc Mỹ.", "Ở phía đông, Alaska giáp với lãnh thổ Yukon và tỉnh British Columbia của Canada; ở phía nam, Alaska giáp với vịnh Alaska và Thái Bình Dương; ở phía tây, Alaska giáp với biển Bering, eo biển Bering, và biển Chukchi; ở phía bắc, Alaska giáp với Bắc Băng Dương.", "Ở phía đông, Alaska giáp với lãnh thổ Yukon và tỉnh British Columbia của Canada; ở phía nam, Alaska giáp với vịnh Alaska và Thái Bình Dương; ở phía tây, Alaska giáp với biển Bering, eo biển Bering, và biển Chukchi; ở phía bắc, Alaska giáp với Bắc Băng Dương.", "Vùng lãnh hải của Alaska nằm sát với vùng lãnh hải của Nga trên eo biển Bering, do đảo Diomede Lớn của Nga và đảo Diomede Nhỏ của Alaska chỉ cách nhau .", "Vùng lãnh hải của Alaska nằm sát với vùng lãnh hải của Nga trên eo biển Bering, do đảo Diomede Lớn của Nga và đảo Diomede Nhỏ của Alaska chỉ cách nhau .", "Quần đảo Aleut kéo dài sang Đông bán cầu, do vậy về mặt kỹ thuật thì Alaska là bang cực đông và cực tây của Hoa Kỳ, cũng như là cực bắc.", "Quần đảo Aleut kéo dài sang Đông bán cầu, do vậy về mặt kỹ thuật thì Alaska là bang cực đông và cực tây của Hoa Kỳ, cũng như là cực bắc.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ với diện tích , gấp hai lần kích thước của bang đứng thứ hai là Texas.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ với diện tích , gấp hai lần kích thước của bang đứng thứ hai là Texas.", "Alaska chỉ nhỏ hơn 18 quốc gia có chủ quyền.", "Alaska chỉ nhỏ hơn 18 quốc gia có chủ quyền.", "Diện tích vùng lãnh hải của Alaska lớn hơn diện tích của ba bang đứng liền sau là Texas, California, và Montana cộng lại.", "Diện tích vùng lãnh hải của Alaska lớn hơn diện tích của ba bang đứng liền sau là Texas, California, và Montana cộng lại.", "Diện tích của Alaska cũng lớn hơn tổng diện tích của 22 bang nhỏ nhất tại Hoa Kỳ.", "Diện tích của Alaska cũng lớn hơn tổng diện tích của 22 bang nhỏ nhất tại Hoa Kỳ.", "Với cả vạn hòn đảo, Alaska có gần bờ biển.", "Với cả vạn hòn đảo, Alaska có gần bờ biển.", "Quần đảo Aleut kéo dài về phía tây từ mũi phía nam của bán đảo Alaska.", "Quần đảo Aleut kéo dài về phía tây từ mũi phía nam của bán đảo Alaska.", "Phát hiện được nhiều núi lửa hoạt động trên quần đảo Aleut và các khu vực ven biển.", "Phát hiện được nhiều núi lửa hoạt động trên quần đảo Aleut và các khu vực ven biển.", "Chẳng hạn như trên đảo Unimak có núi Shishaldin- là một núi lửa âm ỉ cao trên Bắc Thái Bình Dương.", "Chẳng hạn như trên đảo Unimak có núi Shishaldin- là một núi lửa âm ỉ cao trên Bắc Thái Bình Dương.", "Đây là núi lửa hình nón hoàn hảo nhất trên Trái Đất, thậm chí còn đối xứng hơn cả núi Phú Sĩ của Nhật Bản.", "Đây là núi lửa hình nón hoàn hảo nhất trên Trái Đất, thậm chí còn đối xứng hơn cả núi Phú Sĩ của Nhật Bản.", "Chuỗi các núi lửa kéo dài đến núi Spurr ở phía tây Anchorage trên lục địa.", "Chuỗi các núi lửa kéo dài đến núi Spurr ở phía tây Anchorage trên lục địa.", "Các nhà địa chất học xác định Alaska là một bộ phận của Wrangellia, một vùng rộng lớn bao gồm cả các vùng đất của Canada ở Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Các nhà địa chất học xác định Alaska là một bộ phận của Wrangellia, một vùng rộng lớn bao gồm cả các vùng đất của Canada ở Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Alaska có trên ba triệu hồ.", "Alaska có trên ba triệu hồ.", "Các đầm lầy và các vùng đất đóng băng vĩnh cửu ngập nước chiếm diện tích (hầu hết nằm tại các bình nguyên ở bắc bộ, tây bộ và tây nam bộ).", "Các đầm lầy và các vùng đất đóng băng vĩnh cửu ngập nước chiếm diện tích (hầu hết nằm tại các bình nguyên ở bắc bộ, tây bộ và tây nam bộ).", "Băng của các sông băng bao trùm khoảng đất và vùng triều.", "Băng của các sông băng bao trùm khoảng đất và vùng triều.", "Phức hợp sông băng Bering nằm gần biên giới đông nam với Yukon bao trùm bề mặt.", "Phức hợp sông băng Bering nằm gần biên giới đông nam với Yukon bao trùm bề mặt.", "Với trên 100.000 sông băng, Alaska sở hữu một nửa số sông băng trên thế giới.", "Với trên 100.000 sông băng, Alaska sở hữu một nửa số sông băng trên thế giới.", "Khí hậu\n\nVùng Đông Nam Alaska có một khí hậu đại dương vĩ độ trung (phân loại khí hậu Köppen: Cfb) ở phần phía nam và một khí hậu cận Bắc cực (Köppen Cfc) ở phần phía bắc.", "Khí hậu\n\nVùng Đông Nam Alaska có một khí hậu đại dương vĩ độ trung (phân loại khí hậu Köppen: Cfb) ở phần phía nam và một khí hậu cận Bắc cực (Köppen Cfc) ở phần phía bắc.", "Xét theo trung bình hàng năm, Đông Nam là nơi ẩm ướt nhất và ấm nhất tại Alaska với nhiệt độ ôn hòa vào mùa đông và lượng giáng thủy cao quanh năm.", "Xét theo trung bình hàng năm, Đông Nam là nơi ẩm ướt nhất và ấm nhất tại Alaska với nhiệt độ ôn hòa vào mùa đông và lượng giáng thủy cao quanh năm.", "Đây cũng là vùng duy nhất tại Alaska có nhiệt độ trung bình cao ban ngày trên mức đóng băng trong những tháng mùa đông.", "Đây cũng là vùng duy nhất tại Alaska có nhiệt độ trung bình cao ban ngày trên mức đóng băng trong những tháng mùa đông.", "Khí hậu Anchorage và Trung Nam Alaska là ôn hòa theo tiêu chuẩn tại Alaska do vùng này nằm gần bờ biển.", "Khí hậu Anchorage và Trung Nam Alaska là ôn hòa theo tiêu chuẩn tại Alaska do vùng này nằm gần bờ biển.", "Mặc dù có lượng mưa thấp hơn vùng Đông Nam Alaska, song vùng này lại có nhiều tuyết hơn, và ban ngày có xu hướng quang đãng hơn.", "Mặc dù có lượng mưa thấp hơn vùng Đông Nam Alaska, song vùng này lại có nhiều tuyết hơn, và ban ngày có xu hướng quang đãng hơn.", "Khu vực có khí hậu cận Bắc cực do có một mùa hè ngắn và mát.", "Khu vực có khí hậu cận Bắc cực do có một mùa hè ngắn và mát.", "Khí hậu Tây Alaska được xác định phần lớn nhờ biển Bering và vịnh Alaska, vùng này có khí hậu cận Bắc cực đại dương ở phần tây nam và khí hậu cận Bắc cực lục địa ở xa về phía bắc, có lượng giáng thủy lớn.", "Khí hậu Tây Alaska được xác định phần lớn nhờ biển Bering và vịnh Alaska, vùng này có khí hậu cận Bắc cực đại dương ở phần tây nam và khí hậu cận Bắc cực lục địa ở xa về phía bắc, có lượng giáng thủy lớn.", "Vùng nội địa của Alaska có khí hậu cận Bắc cực.", "Vùng nội địa của Alaska có khí hậu cận Bắc cực.", "Một số nhiệt độ cao nhất và thấp nhất tại Alaska xảy ra tại khu vực gần Fairbanks.", "Một số nhiệt độ cao nhất và thấp nhất tại Alaska xảy ra tại khu vực gần Fairbanks.", "Nhiệt độ có thể lên tới khoảng 90 °F (khoảng 30 °C), còn mùa đông có thể xuống dưới .", "Nhiệt độ có thể lên tới khoảng 90 °F (khoảng 30 °C), còn mùa đông có thể xuống dưới .", "Nhiệt độ tối cao và tối thấp từng ghi nhận được tại Alaska đều là ở vùng Nội địa.", "Nhiệt độ tối cao và tối thấp từng ghi nhận được tại Alaska đều là ở vùng Nội địa.", "Nhiệt độ cao nhất là ở Fort Yukon (cách về phía bắc của vòng Bắc cực) vào ngày 27 tháng 6 năm 1915, Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận tại Alaska là tại Prospect Creek vào ngày 23 tháng 1 năm 1971.", "Nhiệt độ cao nhất là ở Fort Yukon (cách về phía bắc của vòng Bắc cực) vào ngày 27 tháng 6 năm 1915, Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận tại Alaska là tại Prospect Creek vào ngày 23 tháng 1 năm 1971.", "Lịch sử\n\nNgười bản địa Alaska\nNhiều dân tộc bản địa chiếm giữ Alaska trong hàng nghìn năm trước khi những người châu Âu tiếp cận khu vực.", "Lịch sử\n\nNgười bản địa Alaska\nNhiều dân tộc bản địa chiếm giữ Alaska trong hàng nghìn năm trước khi những người châu Âu tiếp cận khu vực.", "Người Tlingit phát triển một xã hội theo hệ thống mẫu hệ về thừa kế tài sản và dòng dõi ở địa bàn nay là Đông Nam Alaska, cùng một phần British Columbia và Yukon.", "Người Tlingit phát triển một xã hội theo hệ thống mẫu hệ về thừa kế tài sản và dòng dõi ở địa bàn nay là Đông Nam Alaska, cùng một phần British Columbia và Yukon.", "Ở vùng Đông Nam còn có người Haida, hiện nay được biết đến nhiều nhờ tài nghệ thuật độc đáo của họ.", "Ở vùng Đông Nam còn có người Haida, hiện nay được biết đến nhiều nhờ tài nghệ thuật độc đáo của họ.", "Người Tsimshian đến Alaska từ British Columbia vào năm 1887, khi Tổng thống Grover Cleveland, và sau đó là Quốc hội Hoa Kỳ cấp cho họ quyền được định cư trên đảo Annette và thành lập đô thị Metlakatla.", "Người Tsimshian đến Alaska từ British Columbia vào năm 1887, khi Tổng thống Grover Cleveland, và sau đó là Quốc hội Hoa Kỳ cấp cho họ quyền được định cư trên đảo Annette và thành lập đô thị Metlakatla.", "Toàn bộ ba dân tộc này, cũng như các dân tộc bản địa khác ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, đều từng chịu cảnh bệnh đậu mùa bùng phát trong cộng đồng kể từ cuối thế kỷ 18 sang đến giữa thế kỷ 19, nặng nề nhất là trong những năm 1830 và 1860, khiến nhiều người tử vong và xã hội bị phá vỡ.", "Toàn bộ ba dân tộc này, cũng như các dân tộc bản địa khác ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, đều từng chịu cảnh bệnh đậu mùa bùng phát trong cộng đồng kể từ cuối thế kỷ 18 sang đến giữa thế kỷ 19, nặng nề nhất là trong những năm 1830 và 1860, khiến nhiều người tử vong và xã hội bị phá vỡ.", "Quần đảo Aleut là nơi sinh sống của người Aleut, một xã hội có truyền thống đi biển, họ là dân tộc bản địa đầu tiên tại Alaska bị người Nga khai thác.", "Quần đảo Aleut là nơi sinh sống của người Aleut, một xã hội có truyền thống đi biển, họ là dân tộc bản địa đầu tiên tại Alaska bị người Nga khai thác.", "Tây và Tây Nam Alaska là nơi sinh sống của người Yup'ik, họ hàng của họ là người Alutiiq sống tại địa bàn nay là Trung Nam Alaska.", "Tây và Tây Nam Alaska là nơi sinh sống của người Yup'ik, họ hàng của họ là người Alutiiq sống tại địa bàn nay là Trung Nam Alaska.", "Người Gwich'in ở vùng bắc bộ Nội địa có cuộc sống phụ thuộc vào tuần lộc.", "Người Gwich'in ở vùng bắc bộ Nội địa có cuộc sống phụ thuộc vào tuần lộc.", "Vùng North Slope và đảo Diomede Nhỏ do người Inuit chiếm giữ.", "Vùng North Slope và đảo Diomede Nhỏ do người Inuit chiếm giữ.", "Thực dân hóa\nMột số nhà nghiên cứu cho rằng khu định cư đầu tiên của người Nga tại Alaska được thành lập vào thế kỷ 17.", "Thực dân hóa\nMột số nhà nghiên cứu cho rằng khu định cư đầu tiên của người Nga tại Alaska được thành lập vào thế kỷ 17.", "Theo giả thuyết này, vào năm 1648 có một vài thuyền Koch trong đoàn thám hiểm của Semyon Dezhnyov dạt vào bờ biển Alaska do gặp bão và thành lập nên điểm định cư.", "Theo giả thuyết này, vào năm 1648 có một vài thuyền Koch trong đoàn thám hiểm của Semyon Dezhnyov dạt vào bờ biển Alaska do gặp bão và thành lập nên điểm định cư.", "Giả thuyết này dựa trên lời chứng nhận của nhà địa lý học người Chukchi Nikolai Daurkin, ông đến thăm Alaska vào năm 1764–1765 và ghi nhận có một làng ven sông Kheuveren, dân cư là \"người có râu\" và họ \"cầu nguyện trước các tượng thánh\".", "Giả thuyết này dựa trên lời chứng nhận của nhà địa lý học người Chukchi Nikolai Daurkin, ông đến thăm Alaska vào năm 1764–1765 và ghi nhận có một làng ven sông Kheuveren, dân cư là \"người có râu\" và họ \"cầu nguyện trước các tượng thánh\".", "Một số nhà nghiên cứu hiện đại liên hệ Kheuveren với sông Koyuk.", "Một số nhà nghiên cứu hiện đại liên hệ Kheuveren với sông Koyuk.", "Tàu đầu tiên của người châu Âu tiến đến Alaska được nhìn nhận rộng rãi là St.", "Tàu đầu tiên của người châu Âu tiến đến Alaska được nhìn nhận rộng rãi là St.", "Gabriel dưới quyền M. S. Gvozdev và phó là Ivan Fyodorov vào ngày 21 tháng 8 năm 1732 trong một đoàn thám hiểm của A. F. Shestakov và nhà thám hiểm Dmitry Pavlutsky (1729—1735)\n\nMột tiếp xúc khác giữa người châu Âu với Alaska diễn ra vào năm 1741, khi Vitus Bering dẫn đầu một đoàn thám hiểm cho Hải quân Nga trên chiếc tàu St.", "Gabriel dưới quyền M. S. Gvozdev và phó là Ivan Fyodorov vào ngày 21 tháng 8 năm 1732 trong một đoàn thám hiểm của A. F. Shestakov và nhà thám hiểm Dmitry Pavlutsky (1729—1735)\n\nMột tiếp xúc khác giữa người châu Âu với Alaska diễn ra vào năm 1741, khi Vitus Bering dẫn đầu một đoàn thám hiểm cho Hải quân Nga trên chiếc tàu St.", "Sau khi đội của ông trở về đến Nga với các tấm da sống của loài rái cá biển- được đánh giá là bộ da tốt nhất thế giới, các hãng buôn lông thú nhỏ bắt đầu đi thuyền từ bờ biển Siberia hướng về quần đảo Aleut.", "Sau khi đội của ông trở về đến Nga với các tấm da sống của loài rái cá biển- được đánh giá là bộ da tốt nhất thế giới, các hãng buôn lông thú nhỏ bắt đầu đi thuyền từ bờ biển Siberia hướng về quần đảo Aleut.", "Khu định cư thường xuyên đầu tiên của người châu Âu được thành lập vào năm 1784.", "Khu định cư thường xuyên đầu tiên của người châu Âu được thành lập vào năm 1784.", "Từ năm 1774 đến năm 1800, Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha cử một vài đoàn thám hiểm đến Alaska để khẳng định tuyên bố chủ quyền của họ đối với vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Từ năm 1774 đến năm 1800, Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha cử một vài đoàn thám hiểm đến Alaska để khẳng định tuyên bố chủ quyền của họ đối với vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Năm 1789, một điểm định cư và pháo đài của người Tây Ban Nha được xây dựng tại Nootka Sound.", "Năm 1789, một điểm định cư và pháo đài của người Tây Ban Nha được xây dựng tại Nootka Sound.", "Các đoàn thám hiểm này đặt tên cho các địa điểm như Valdez, Bucareli Sound, và Cordova.", "Các đoàn thám hiểm này đặt tên cho các địa điểm như Valdez, Bucareli Sound, và Cordova.", "Sau đó, Công ty Nga-Mỹ tiến hành một chương trình thuộc địa hóa mở rộng trong giai đoạn từ đầu đến giữa thế kỷ 19.", "Sau đó, Công ty Nga-Mỹ tiến hành một chương trình thuộc địa hóa mở rộng trong giai đoạn từ đầu đến giữa thế kỷ 19.", "Sitka, được đổi tên thành New Archangel từ năm 1804 đến năm 1867, trên đảo Baranof tại quần đảo Alexander tại nơi mà nay là Đông Nam Alaska, trở thành thủ phủ của châu Mỹ thuộc Nga.", "Sitka, được đổi tên thành New Archangel từ năm 1804 đến năm 1867, trên đảo Baranof tại quần đảo Alexander tại nơi mà nay là Đông Nam Alaska, trở thành thủ phủ của châu Mỹ thuộc Nga.", "Nơi này vẫn đóng vai trò là thủ phủ sau khi thuộc địa được chuyển giao cho Hoa Kỳ.", "Nơi này vẫn đóng vai trò là thủ phủ sau khi thuộc địa được chuyển giao cho Hoa Kỳ.", "Người Nga chưa từng thuộc địa hóa hoàn toàn Alaska, và thuộc địa chưa từng sinh lời cao.", "Người Nga chưa từng thuộc địa hóa hoàn toàn Alaska, và thuộc địa chưa từng sinh lời cao.", "Bằng chứng về các điểm định cư của người Nga tồn tại trong các địa danh và nhà thờ còn lại trên khắp vùng Đông Nam Alaska.", "Bằng chứng về các điểm định cư của người Nga tồn tại trong các địa danh và nhà thờ còn lại trên khắp vùng Đông Nam Alaska.", "Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ William H. Seward đàm phán để mua Alaska từ người Nga vào năm 1867 với giá 7,2 triệu đô la Mỹ.", "Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ William H. Seward đàm phán để mua Alaska từ người Nga vào năm 1867 với giá 7,2 triệu đô la Mỹ.", "Ban đầu, quân đội quản lý Alaska một cách lóng lẻo, và sau đó vùng đất này được quản lý như một quận bắt đầu từ năm 1884, thống đốc Alaska do Tổng thống Hoa Kỳ bổ nhiệm.", "Ban đầu, quân đội quản lý Alaska một cách lóng lẻo, và sau đó vùng đất này được quản lý như một quận bắt đầu từ năm 1884, thống đốc Alaska do Tổng thống Hoa Kỳ bổ nhiệm.", "Một chính quyền quận liên bang có trụ sở tại Sitka.", "Một chính quyền quận liên bang có trụ sở tại Sitka.", "Hầu hết thập niên đầu tiên Alaska nằm dưới chủ quyền của Hoa Kỳ, Sitka là cộng đồng duy nhất có những người định cư Mỹ.", "Hầu hết thập niên đầu tiên Alaska nằm dưới chủ quyền của Hoa Kỳ, Sitka là cộng đồng duy nhất có những người định cư Mỹ.", "Họ tổ chức một \"chính quyền thành phố lâm thời,\" là chính quyền đô thị đầu tiên của Alaska, song không có ý nghĩa về mặt pháp lý.", "Họ tổ chức một \"chính quyền thành phố lâm thời,\" là chính quyền đô thị đầu tiên của Alaska, song không có ý nghĩa về mặt pháp lý.", "Pháp luật cho phép các cộng đồng tại Alaska được hợp nhất một cách hợp pháp thành thành phố từ năm 1900, và chế độ địa phương cho các thành phố hết sức hạn chế hoặc không có cho đến khi Alaska trở thành bang vào năm 1959.", "Pháp luật cho phép các cộng đồng tại Alaska được hợp nhất một cách hợp pháp thành thành phố từ năm 1900, và chế độ địa phương cho các thành phố hết sức hạn chế hoặc không có cho đến khi Alaska trở thành bang vào năm 1959.", "Lãnh thổ của Hoa Kỳ\nBắt đầu từ những năm 1890 và kéo dài ở một số nơi đến đầu thập niên 1910, các cơn sốt vàng tại Alaska và Lãnh thổ Yukon liền kề dẫn đến việc có hàng nghìn thợ mỏ và người định cư đến Alaska.", "Lãnh thổ của Hoa Kỳ\nBắt đầu từ những năm 1890 và kéo dài ở một số nơi đến đầu thập niên 1910, các cơn sốt vàng tại Alaska và Lãnh thổ Yukon liền kề dẫn đến việc có hàng nghìn thợ mỏ và người định cư đến Alaska.", "Alaska được chính thức hợp nhất thành một lãnh thổ có tổ chức vào năm 1912.", "Alaska được chính thức hợp nhất thành một lãnh thổ có tổ chức vào năm 1912.", "Sitka giữ vai trò là thủ phủ của Alaska cho đến năm 1906, sau đó thủ phủ được di chuyển đến Juneau.", "Sitka giữ vai trò là thủ phủ của Alaska cho đến năm 1906, sau đó thủ phủ được di chuyển đến Juneau.", "Việc xây dựng Dinh Thống đốc Alaska bắt đầu vào cùng năm.", "Việc xây dựng Dinh Thống đốc Alaska bắt đầu vào cùng năm.", "Những người định cư châu Âu từ Na Uy và Thụy Điển cũng định cư tại Đông Nam Alaska, tại đây họ tham gia vào các ngành kinh tế như đánh cá và đốn gỗ.", "Những người định cư châu Âu từ Na Uy và Thụy Điển cũng định cư tại Đông Nam Alaska, tại đây họ tham gia vào các ngành kinh tế như đánh cá và đốn gỗ.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Chiến dịch Quần đảo Aleut tập trung vào ba hòn đảo ở phía xa của quần đảo Aleut – Attu, Agattu và Kiska, quân đội Nhật Bản xâm chiếm ba hòn đảo từ tháng 6 năm 1942 đến tháng 8 năm 1943.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Chiến dịch Quần đảo Aleut tập trung vào ba hòn đảo ở phía xa của quần đảo Aleut – Attu, Agattu và Kiska, quân đội Nhật Bản xâm chiếm ba hòn đảo từ tháng 6 năm 1942 đến tháng 8 năm 1943.", "Unalaska/Dutch Harbor trở thành một căn cứ quan trọng của quân đoàn Không quân và tàu ngầm Hải quân Hoa Kỳ.", "Unalaska/Dutch Harbor trở thành một căn cứ quan trọng của quân đoàn Không quân và tàu ngầm Hải quân Hoa Kỳ.", "Trong chương trình Vay-Thuê, các chiến đấu cơ của Hoa Kỳ bay qua Canada đến Fairbanks và từ đây đến Nome; các phi công Liên Xô nhận lấy các máy bay này và đưa chúng đi giao chiến với Đệ Tam Đế Chế.", "Trong chương trình Vay-Thuê, các chiến đấu cơ của Hoa Kỳ bay qua Canada đến Fairbanks và từ đây đến Nome; các phi công Liên Xô nhận lấy các máy bay này và đưa chúng đi giao chiến với Đệ Tam Đế Chế.", "Việc xây dựng các căn cứ quân sự góp phần vào tăng trưởng dân số tại một số thành phố của Alaska.", "Việc xây dựng các căn cứ quân sự góp phần vào tăng trưởng dân số tại một số thành phố của Alaska.", "Trở thành bang\nTrao quy chế tiểu bang cho Alaska trở thành một mục tiêu quan trọng của James Wickersham trong các nhiệm kỳ Đại biểu Quốc hội của ông.", "Trở thành bang\nTrao quy chế tiểu bang cho Alaska trở thành một mục tiêu quan trọng của James Wickersham trong các nhiệm kỳ Đại biểu Quốc hội của ông.", "Trong những thập niên sau, cuộc vận động yêu cầu cấp quy chế tiểu bang đạt được thành tựu thực tế đầu tiên sau một cuộc trưng cầu dân ý địa phương vào năm 1946.", "Trong những thập niên sau, cuộc vận động yêu cầu cấp quy chế tiểu bang đạt được thành tựu thực tế đầu tiên sau một cuộc trưng cầu dân ý địa phương vào năm 1946.", "Ủy ban cấp địa vị bang Alaska và Hiệp định Hiến pháp Alaska cũng sớm theo sau.", "Ủy ban cấp địa vị bang Alaska và Hiệp định Hiến pháp Alaska cũng sớm theo sau.", "Những người ủng hộ quy chế bang tiến hành các cuộc chiến lớn chống lại các đối thủ chính trị, hầu hết là tại Hạ viện Hoa Kỳ song cũng có tại Alaska.", "Những người ủng hộ quy chế bang tiến hành các cuộc chiến lớn chống lại các đối thủ chính trị, hầu hết là tại Hạ viện Hoa Kỳ song cũng có tại Alaska.", "Quy chế bang cho Alaska được Quốc hội thông qua vào ngày 7 tháng 7 năm 1958.", "Quy chế bang cho Alaska được Quốc hội thông qua vào ngày 7 tháng 7 năm 1958.", "Alaska chính thức được tuyên bố là một bang vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Alaska chính thức được tuyên bố là một bang vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Ngày 27 tháng 3 năm 2020, \"Động đất Thứ Sáu xấu xa\" khiến 133 thiệt mạng và phá hủy một vài ngôi làng và nhiều khu vực của các cộng đồng ven biển lớn.", "Ngày 27 tháng 3 năm 2020, \"Động đất Thứ Sáu xấu xa\" khiến 133 thiệt mạng và phá hủy một vài ngôi làng và nhiều khu vực của các cộng đồng ven biển lớn.", "Đây là trận động đất mạnh thứ ba trên thế giới từng được ghi nhận, với cường độ 9,2MW.", "Đây là trận động đất mạnh thứ ba trên thế giới từng được ghi nhận, với cường độ 9,2MW.", "Việc phát hiện ra dầu tại vịnh Prudhoe vào năm 1968 và việc hoàn thành Đường ống dẫn dầu xuyên Alaska vào năm 1977 dẫn đến bùng nổ dầu mỏ tại bang.", "Việc phát hiện ra dầu tại vịnh Prudhoe vào năm 1968 và việc hoàn thành Đường ống dẫn dầu xuyên Alaska vào năm 1977 dẫn đến bùng nổ dầu mỏ tại bang.", "Thuế thuê mỏ từ các giếng dầu đóng góp phần lớn vào ngân sách của bang kể từ năm 1980 trở đi.", "Thuế thuê mỏ từ các giếng dầu đóng góp phần lớn vào ngân sách của bang kể từ năm 1980 trở đi.", "Cùng năm đó, Alaska bãi bỏ thuế thu nhập bang.", "Cùng năm đó, Alaska bãi bỏ thuế thu nhập bang.", "Nhân khẩu\n\nCục Thống kê dân số Hoa Kỳ ước tính dân số Alaska là 731.449 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,0% từ cuộc Điều tra dân số năm 2010.", "Nhân khẩu\n\nCục Thống kê dân số Hoa Kỳ ước tính dân số Alaska là 731.449 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,0% từ cuộc Điều tra dân số năm 2010.", "Năm 2010, Alaska xếp hạng 47 trong số các bang về dân số, đứng trước Bắc Dakota, Vermont, và Wyoming (và Washington, D.C.) Alaska là bang thưa dân nhất tại Hoa Kỳ, và cũng là một trong các khu vực thưa dân nhất trên thế giới, với chỉ 0,46 người/km², trong khi bang đứng trên là Wyoming với 2,2 người/km².", "Năm 2010, Alaska xếp hạng 47 trong số các bang về dân số, đứng trước Bắc Dakota, Vermont, và Wyoming (và Washington, D.C.) Alaska là bang thưa dân nhất tại Hoa Kỳ, và cũng là một trong các khu vực thưa dân nhất trên thế giới, với chỉ 0,46 người/km², trong khi bang đứng trên là Wyoming với 2,2 người/km².", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ về diện tích, và là bang giàu thứ 10 xét về thu nhập bình quân của mỗi cư dân.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ về diện tích, và là bang giàu thứ 10 xét về thu nhập bình quân của mỗi cư dân.", "Tháng 4 năm 2012, tỷ lệ thất nghiệp của bang là 6,9%.", "Tháng 4 năm 2012, tỷ lệ thất nghiệp của bang là 6,9%.", "Chủng tộc và Nguồn gốc\nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, Alaska có 710.231 cư dân.", "Chủng tộc và Nguồn gốc\nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, Alaska có 710.231 cư dân.", "Xét về chủng tộc và dân tộc, 66,7% cư dân của bang là người da trắng (64,1% người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia), 14,8% là người da đỏ và người bản địa Alaska, 5,4% là người châu Á, 3,3% là người da đen hoặc người Mỹ gốc Phi, 1,0% là người Hawaii bản địa và người các đảo Thái Bình Dương khác, 1,6% đến từ các chủng tộc khác, và 7,3% lai hai chủng tộc trở lên.", "Xét về chủng tộc và dân tộc, 66,7% cư dân của bang là người da trắng (64,1% người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia), 14,8% là người da đỏ và người bản địa Alaska, 5,4% là người châu Á, 3,3% là người da đen hoặc người Mỹ gốc Phi, 1,0% là người Hawaii bản địa và người các đảo Thái Bình Dương khác, 1,6% đến từ các chủng tộc khác, và 7,3% lai hai chủng tộc trở lên.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia chiếm 5,5% tổng số cư dân.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia chiếm 5,5% tổng số cư dân.", "Năm 2011, 50,7% cư dân Alaska dưới một tuổi thuộc các nhóm thiểu số (tức không phải người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia).", "Năm 2011, 50,7% cư dân Alaska dưới một tuổi thuộc các nhóm thiểu số (tức không phải người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia).", "Ngôn ngữ\nTheo Nghiên cứu Cộng đồng Hoa Kỳ 2005–2007, 84,7% cư dân năm tuổi hoặc lớn hơn tại Alaska chỉ nói tiếng Anh ở nhà.", "Ngôn ngữ\nTheo Nghiên cứu Cộng đồng Hoa Kỳ 2005–2007, 84,7% cư dân năm tuổi hoặc lớn hơn tại Alaska chỉ nói tiếng Anh ở nhà.", "Khoảng 3,5% nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà.", "Khoảng 3,5% nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà.", "Khoảng 2,2% nói các ngôn ngữ Ấn-Âu khác tại nhà và 4,3% nói một ngôn ngữ châu Á tại nhà.", "Khoảng 2,2% nói các ngôn ngữ Ấn-Âu khác tại nhà và 4,3% nói một ngôn ngữ châu Á tại nhà.", "Và khoảng 5,3% nói các ngôn ngữ khác tại nhà.", "Và khoảng 5,3% nói các ngôn ngữ khác tại nhà.", "Tổng số có 5,2% người Alaska nói một trong số 22 ngôn ngữ bản địa của bang.", "Tổng số có 5,2% người Alaska nói một trong số 22 ngôn ngữ bản địa của bang.", "Các ngôn ngữ này thuộc hai ngữ hệ chính: Eskimo–Aleut và Na-Dene.", "Các ngôn ngữ này thuộc hai ngữ hệ chính: Eskimo–Aleut và Na-Dene.", "Do là quê hương của hai ngôn ngữ bản địa chính tại Bắc Mỹ, Alaska được mô tả là ngã tư của lục địa.", "Do là quê hương của hai ngôn ngữ bản địa chính tại Bắc Mỹ, Alaska được mô tả là ngã tư của lục địa.", "Các nghiên cứu về ngôn ngữ học và DNA cung cấp bằng chứng cho việc định cư tại Bắc Mỹ theo đường cầu lục địa Bering.", "Các nghiên cứu về ngôn ngữ học và DNA cung cấp bằng chứng cho việc định cư tại Bắc Mỹ theo đường cầu lục địa Bering.", "Tôn giáo\nTheo số liệu thống kê của Hiệp hội Lưu trữ Dữ liệu Tôn giáo năm 2010, khoảng 34% cư dân Alaska là thành viên của các giáo đoàn tôn giáo.", "Tôn giáo\nTheo số liệu thống kê của Hiệp hội Lưu trữ Dữ liệu Tôn giáo năm 2010, khoảng 34% cư dân Alaska là thành viên của các giáo đoàn tôn giáo.", "100.960 người nhận là tín đồ Phong trào Tin Lành, 50,866 là tín hữu Công giáo La Mã, và 32.550 là tín đồ Tin Lành dòng chính.", "100.960 người nhận là tín đồ Phong trào Tin Lành, 50,866 là tín hữu Công giáo La Mã, và 32.550 là tín đồ Tin Lành dòng chính.", "Năm 1795, nhà thờ Chính Thống giáo Nga đầu tiên được hình thành tại Kodiak.", "Năm 1795, nhà thờ Chính Thống giáo Nga đầu tiên được hình thành tại Kodiak.", "Việc thông hôn với người bản địa Alaska giúp cho những người định cư Nga hội nhập vào xã hội sở tại.", "Việc thông hôn với người bản địa Alaska giúp cho những người định cư Nga hội nhập vào xã hội sở tại.", "Do vậy, số nhà thờ Chính thống giáo Nga ngày càng tăng lên dần được củng cố tại Alaska.", "Do vậy, số nhà thờ Chính thống giáo Nga ngày càng tăng lên dần được củng cố tại Alaska.", "Alaska cũng có tỷ lệ tín đồ Quaker cao nhất trong số các bang tại Hoa Kỳ.", "Alaska cũng có tỷ lệ tín đồ Quaker cao nhất trong số các bang tại Hoa Kỳ.", "Năm 2009, có 6.000 người Do Thái tại Alaska.", "Năm 2009, có 6.000 người Do Thái tại Alaska.", "Ước tính số tín đồ Hồi giáo tại Alaska dao động trong khoảng 2.000 đến 5.000.", "Ước tính số tín đồ Hồi giáo tại Alaska dao động trong khoảng 2.000 đến 5.000.", "Người Alaska theo Ấn Độ giáo thường chia sẻ địa điểm và lễ kỷ niệm với thành viên các cộng đồng tôn giáo khác, như đạo Sikh và đạo Jaina.", "Người Alaska theo Ấn Độ giáo thường chia sẻ địa điểm và lễ kỷ niệm với thành viên các cộng đồng tôn giáo khác, như đạo Sikh và đạo Jaina.", "Cùng với các bang Tây Bắc Thái Bình Dương khác là Washington và Oregon, Alaska được xác định nằm trong số các bang sùng đạo thấp nhất tại Hoa Kỳ, dựa trên tỷ lệ thành viên nhà thờ.", "Cùng với các bang Tây Bắc Thái Bình Dương khác là Washington và Oregon, Alaska được xác định nằm trong số các bang sùng đạo thấp nhất tại Hoa Kỳ, dựa trên tỷ lệ thành viên nhà thờ.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của Tiểu bang Alaska (tiếng Anh)\n Alaska.com (tiếng Anh)\n Thư viện điện tử Alaska (tiếng Anh)\n Hội Ngành kinh doanh Du lịch Alaska (tiếng Anh)\n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nBắc Băng Dương\nTây Hoa Kỳ" ]

[ "Alaska giáp với hai tỉnh Yukon và British Columbia của Canada ở phía đông, giáp với Bắc Băng Dương ở phía bắc, và giáp với Thái Bình Dương ở phía tây và phía nam, đối diện với Nga qua eo biển Bering.", "Alaska () (phát âm: A-lát-xca) là một tiểu bang của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, nằm tại đầu tây bắc của lục địa Bắc Mỹ.", "Alaska là bang có diện tích lớn nhất trong 50 bang, ít dân thứ tư và thưa dân nhất tại Hoa Kỳ (do phần lớn diện tích nằm trong vùng cực Bắc).", "Alaska giáp với hai tỉnh Yukon và British Columbia của Canada ở phía đông, giáp với Bắc Băng Dương ở phía bắc, và giáp với Thái Bình Dương ở phía tây và phía nam, đối diện với Nga qua eo biển Bering.", "Xấp xỉ một nửa trong số 731.449 cư dân của Alaska sống trong vùng đô thị Anchorage.", "Alaska là bang có diện tích lớn nhất trong 50 bang, ít dân thứ tư và thưa dân nhất tại Hoa Kỳ (do phần lớn diện tích nằm trong vùng cực Bắc).", "Chiếm vị thế chi phối trong nền kinh tế của Alaska là các ngành dầu mỏ, khí thiên nhiên, và ngư nghiệp, cũng là những tài nguyên mà Alaska có trữ lượng phong phú.", "Xấp xỉ một nửa trong số 731.449 cư dân của Alaska sống trong vùng đô thị Anchorage.", "Du lịch cũng là một thành phần quan trọng của nền kinh tế bang.", "Chiếm vị thế chi phối trong nền kinh tế của Alaska là các ngành dầu mỏ, khí thiên nhiên, và ngư nghiệp, cũng là những tài nguyên mà Alaska có trữ lượng phong phú.", "Người bản địa chiếm giữ vùng đất nay là Alaska bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, và từ thế kỷ 18 trở đi, các thế lực châu Âu nhận định việc khai thác lãnh thổ này đã chín muồi.", "Du lịch cũng là một thành phần quan trọng của nền kinh tế bang.", "Hoa Kỳ mua Alaska từ Đế quốc Nga vào ngày 30 tháng 3 năm 1867.", "Người bản địa chiếm giữ vùng đất nay là Alaska bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, và từ thế kỷ 18 trở đi, các thế lực châu Âu nhận định việc khai thác lãnh thổ này đã chín muồi.", "Khu vực trải qua một vài thay đổi về mặt hành chính trước khi được tổ chức thành một lãnh thổ vào ngày 11 tháng 5 năm 1912.", "Hoa Kỳ mua Alaska từ Đế quốc Nga vào ngày 30 tháng 3 năm 1867.", "Alaska được công nhận là bang thứ 49 của Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Khu vực trải qua một vài thay đổi về mặt hành chính trước khi được tổ chức thành một lãnh thổ vào ngày 11 tháng 5 năm 1912.", "Địa lý\nBờ biển của Alaska dài hơn tổng chiều dài bờ biển của tất cả các bang khác tại Hoa Kỳ.", "Alaska được công nhận là bang thứ 49 của Hoa Kỳ vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Đây là bang không liền kề duy nhất của Hoa Kỳ nằm trên lục địa Bắc Mỹ; Alaska tách biệt với bang Washington qua của tỉnh British Columbia (Canada).", "Địa lý\nBờ biển của Alaska dài hơn tổng chiều dài bờ biển của tất cả các bang khác tại Hoa Kỳ.", "Alaska do vậy là một lãnh thổ tách rời của Hoa Kỳ, cũng có thể là vùng lãnh thổ tách rời lớn nhất trên thế giới.", "Đây là bang không liền kề duy nhất của Hoa Kỳ nằm trên lục địa Bắc Mỹ; Alaska tách biệt với bang Washington qua của tỉnh British Columbia (Canada).", "Về mặt kỹ thuật thì Alaska là một bộ phận của Hoa Kỳ lục địa, song bang vắng bóng trong cách dùng thông tục của từ này.", "Alaska do vậy là một lãnh thổ tách rời của Hoa Kỳ, cũng có thể là vùng lãnh thổ tách rời lớn nhất trên thế giới.", "Thủ phủ của bang là Juneau, thành phố nằm trên lục địa Bắc Mỹ, song không có liên kết bằng đường bộ với phần còn lại của hệ thống xa lộ Bắc Mỹ.", "Về mặt kỹ thuật thì Alaska là một bộ phận của Hoa Kỳ lục địa, song bang vắng bóng trong cách dùng thông tục của từ này.", "Ở phía đông, Alaska giáp với lãnh thổ Yukon và tỉnh British Columbia của Canada; ở phía nam, Alaska giáp với vịnh Alaska và Thái Bình Dương; ở phía tây, Alaska giáp với biển Bering, eo biển Bering, và biển Chukchi; ở phía bắc, Alaska giáp với Bắc Băng Dương.", "Thủ phủ của bang là Juneau, thành phố nằm trên lục địa Bắc Mỹ, song không có liên kết bằng đường bộ với phần còn lại của hệ thống xa lộ Bắc Mỹ.", "Vùng lãnh hải của Alaska nằm sát với vùng lãnh hải của Nga trên eo biển Bering, do đảo Diomede Lớn của Nga và đảo Diomede Nhỏ của Alaska chỉ cách nhau .", "Ở phía đông, Alaska giáp với lãnh thổ Yukon và tỉnh British Columbia của Canada; ở phía nam, Alaska giáp với vịnh Alaska và Thái Bình Dương; ở phía tây, Alaska giáp với biển Bering, eo biển Bering, và biển Chukchi; ở phía bắc, Alaska giáp với Bắc Băng Dương.", "Quần đảo Aleut kéo dài sang Đông bán cầu, do vậy về mặt kỹ thuật thì Alaska là bang cực đông và cực tây của Hoa Kỳ, cũng như là cực bắc.", "Vùng lãnh hải của Alaska nằm sát với vùng lãnh hải của Nga trên eo biển Bering, do đảo Diomede Lớn của Nga và đảo Diomede Nhỏ của Alaska chỉ cách nhau .", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ với diện tích , gấp hai lần kích thước của bang đứng thứ hai là Texas.", "Quần đảo Aleut kéo dài sang Đông bán cầu, do vậy về mặt kỹ thuật thì Alaska là bang cực đông và cực tây của Hoa Kỳ, cũng như là cực bắc.", "Alaska chỉ nhỏ hơn 18 quốc gia có chủ quyền.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ với diện tích , gấp hai lần kích thước của bang đứng thứ hai là Texas.", "Diện tích vùng lãnh hải của Alaska lớn hơn diện tích của ba bang đứng liền sau là Texas, California, và Montana cộng lại.", "Alaska chỉ nhỏ hơn 18 quốc gia có chủ quyền.", "Diện tích của Alaska cũng lớn hơn tổng diện tích của 22 bang nhỏ nhất tại Hoa Kỳ.", "Diện tích vùng lãnh hải của Alaska lớn hơn diện tích của ba bang đứng liền sau là Texas, California, và Montana cộng lại.", "Với cả vạn hòn đảo, Alaska có gần bờ biển.", "Diện tích của Alaska cũng lớn hơn tổng diện tích của 22 bang nhỏ nhất tại Hoa Kỳ.", "Quần đảo Aleut kéo dài về phía tây từ mũi phía nam của bán đảo Alaska.", "Với cả vạn hòn đảo, Alaska có gần bờ biển.", "Phát hiện được nhiều núi lửa hoạt động trên quần đảo Aleut và các khu vực ven biển.", "Quần đảo Aleut kéo dài về phía tây từ mũi phía nam của bán đảo Alaska.", "Chẳng hạn như trên đảo Unimak có núi Shishaldin- là một núi lửa âm ỉ cao trên Bắc Thái Bình Dương.", "Phát hiện được nhiều núi lửa hoạt động trên quần đảo Aleut và các khu vực ven biển.", "Đây là núi lửa hình nón hoàn hảo nhất trên Trái Đất, thậm chí còn đối xứng hơn cả núi Phú Sĩ của Nhật Bản.", "Chẳng hạn như trên đảo Unimak có núi Shishaldin- là một núi lửa âm ỉ cao trên Bắc Thái Bình Dương.", "Chuỗi các núi lửa kéo dài đến núi Spurr ở phía tây Anchorage trên lục địa.", "Đây là núi lửa hình nón hoàn hảo nhất trên Trái Đất, thậm chí còn đối xứng hơn cả núi Phú Sĩ của Nhật Bản.", "Các nhà địa chất học xác định Alaska là một bộ phận của Wrangellia, một vùng rộng lớn bao gồm cả các vùng đất của Canada ở Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Chuỗi các núi lửa kéo dài đến núi Spurr ở phía tây Anchorage trên lục địa.", "Alaska có trên ba triệu hồ.", "Các nhà địa chất học xác định Alaska là một bộ phận của Wrangellia, một vùng rộng lớn bao gồm cả các vùng đất của Canada ở Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Các đầm lầy và các vùng đất đóng băng vĩnh cửu ngập nước chiếm diện tích (hầu hết nằm tại các bình nguyên ở bắc bộ, tây bộ và tây nam bộ).", "Alaska có trên ba triệu hồ.", "Băng của các sông băng bao trùm khoảng đất và vùng triều.", "Các đầm lầy và các vùng đất đóng băng vĩnh cửu ngập nước chiếm diện tích (hầu hết nằm tại các bình nguyên ở bắc bộ, tây bộ và tây nam bộ).", "Phức hợp sông băng Bering nằm gần biên giới đông nam với Yukon bao trùm bề mặt.", "Băng của các sông băng bao trùm khoảng đất và vùng triều.", "Với trên 100.000 sông băng, Alaska sở hữu một nửa số sông băng trên thế giới.", "Phức hợp sông băng Bering nằm gần biên giới đông nam với Yukon bao trùm bề mặt.", "Khí hậu\n\nVùng Đông Nam Alaska có một khí hậu đại dương vĩ độ trung (phân loại khí hậu Köppen: Cfb) ở phần phía nam và một khí hậu cận Bắc cực (Köppen Cfc) ở phần phía bắc.", "Với trên 100.000 sông băng, Alaska sở hữu một nửa số sông băng trên thế giới.", "Xét theo trung bình hàng năm, Đông Nam là nơi ẩm ướt nhất và ấm nhất tại Alaska với nhiệt độ ôn hòa vào mùa đông và lượng giáng thủy cao quanh năm.", "Khí hậu\n\nVùng Đông Nam Alaska có một khí hậu đại dương vĩ độ trung (phân loại khí hậu Köppen: Cfb) ở phần phía nam và một khí hậu cận Bắc cực (Köppen Cfc) ở phần phía bắc.", "Đây cũng là vùng duy nhất tại Alaska có nhiệt độ trung bình cao ban ngày trên mức đóng băng trong những tháng mùa đông.", "Xét theo trung bình hàng năm, Đông Nam là nơi ẩm ướt nhất và ấm nhất tại Alaska với nhiệt độ ôn hòa vào mùa đông và lượng giáng thủy cao quanh năm.", "Khí hậu Anchorage và Trung Nam Alaska là ôn hòa theo tiêu chuẩn tại Alaska do vùng này nằm gần bờ biển.", "Đây cũng là vùng duy nhất tại Alaska có nhiệt độ trung bình cao ban ngày trên mức đóng băng trong những tháng mùa đông.", "Mặc dù có lượng mưa thấp hơn vùng Đông Nam Alaska, song vùng này lại có nhiều tuyết hơn, và ban ngày có xu hướng quang đãng hơn.", "Khí hậu Anchorage và Trung Nam Alaska là ôn hòa theo tiêu chuẩn tại Alaska do vùng này nằm gần bờ biển.", "Khu vực có khí hậu cận Bắc cực do có một mùa hè ngắn và mát.", "Mặc dù có lượng mưa thấp hơn vùng Đông Nam Alaska, song vùng này lại có nhiều tuyết hơn, và ban ngày có xu hướng quang đãng hơn.", "Khí hậu Tây Alaska được xác định phần lớn nhờ biển Bering và vịnh Alaska, vùng này có khí hậu cận Bắc cực đại dương ở phần tây nam và khí hậu cận Bắc cực lục địa ở xa về phía bắc, có lượng giáng thủy lớn.", "Khu vực có khí hậu cận Bắc cực do có một mùa hè ngắn và mát.", "Vùng nội địa của Alaska có khí hậu cận Bắc cực.", "Khí hậu Tây Alaska được xác định phần lớn nhờ biển Bering và vịnh Alaska, vùng này có khí hậu cận Bắc cực đại dương ở phần tây nam và khí hậu cận Bắc cực lục địa ở xa về phía bắc, có lượng giáng thủy lớn.", "Một số nhiệt độ cao nhất và thấp nhất tại Alaska xảy ra tại khu vực gần Fairbanks.", "Vùng nội địa của Alaska có khí hậu cận Bắc cực.", "Nhiệt độ có thể lên tới khoảng 90 °F (khoảng 30 °C), còn mùa đông có thể xuống dưới .", "Một số nhiệt độ cao nhất và thấp nhất tại Alaska xảy ra tại khu vực gần Fairbanks.", "Nhiệt độ tối cao và tối thấp từng ghi nhận được tại Alaska đều là ở vùng Nội địa.", "Nhiệt độ có thể lên tới khoảng 90 °F (khoảng 30 °C), còn mùa đông có thể xuống dưới .", "Nhiệt độ cao nhất là ở Fort Yukon (cách về phía bắc của vòng Bắc cực) vào ngày 27 tháng 6 năm 1915, Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận tại Alaska là tại Prospect Creek vào ngày 23 tháng 1 năm 1971.", "Nhiệt độ tối cao và tối thấp từng ghi nhận được tại Alaska đều là ở vùng Nội địa.", "Lịch sử\n\nNgười bản địa Alaska\nNhiều dân tộc bản địa chiếm giữ Alaska trong hàng nghìn năm trước khi những người châu Âu tiếp cận khu vực.", "Nhiệt độ cao nhất là ở Fort Yukon (cách về phía bắc của vòng Bắc cực) vào ngày 27 tháng 6 năm 1915, Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận tại Alaska là tại Prospect Creek vào ngày 23 tháng 1 năm 1971.", "Người Tlingit phát triển một xã hội theo hệ thống mẫu hệ về thừa kế tài sản và dòng dõi ở địa bàn nay là Đông Nam Alaska, cùng một phần British Columbia và Yukon.", "Lịch sử\n\nNgười bản địa Alaska\nNhiều dân tộc bản địa chiếm giữ Alaska trong hàng nghìn năm trước khi những người châu Âu tiếp cận khu vực.", "Ở vùng Đông Nam còn có người Haida, hiện nay được biết đến nhiều nhờ tài nghệ thuật độc đáo của họ.", "Người Tlingit phát triển một xã hội theo hệ thống mẫu hệ về thừa kế tài sản và dòng dõi ở địa bàn nay là Đông Nam Alaska, cùng một phần British Columbia và Yukon.", "Người Tsimshian đến Alaska từ British Columbia vào năm 1887, khi Tổng thống Grover Cleveland, và sau đó là Quốc hội Hoa Kỳ cấp cho họ quyền được định cư trên đảo Annette và thành lập đô thị Metlakatla.", "Ở vùng Đông Nam còn có người Haida, hiện nay được biết đến nhiều nhờ tài nghệ thuật độc đáo của họ.", "Toàn bộ ba dân tộc này, cũng như các dân tộc bản địa khác ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, đều từng chịu cảnh bệnh đậu mùa bùng phát trong cộng đồng kể từ cuối thế kỷ 18 sang đến giữa thế kỷ 19, nặng nề nhất là trong những năm 1830 và 1860, khiến nhiều người tử vong và xã hội bị phá vỡ.", "Người Tsimshian đến Alaska từ British Columbia vào năm 1887, khi Tổng thống Grover Cleveland, và sau đó là Quốc hội Hoa Kỳ cấp cho họ quyền được định cư trên đảo Annette và thành lập đô thị Metlakatla.", "Quần đảo Aleut là nơi sinh sống của người Aleut, một xã hội có truyền thống đi biển, họ là dân tộc bản địa đầu tiên tại Alaska bị người Nga khai thác.", "Toàn bộ ba dân tộc này, cũng như các dân tộc bản địa khác ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, đều từng chịu cảnh bệnh đậu mùa bùng phát trong cộng đồng kể từ cuối thế kỷ 18 sang đến giữa thế kỷ 19, nặng nề nhất là trong những năm 1830 và 1860, khiến nhiều người tử vong và xã hội bị phá vỡ.", "Tây và Tây Nam Alaska là nơi sinh sống của người Yup'ik, họ hàng của họ là người Alutiiq sống tại địa bàn nay là Trung Nam Alaska.", "Quần đảo Aleut là nơi sinh sống của người Aleut, một xã hội có truyền thống đi biển, họ là dân tộc bản địa đầu tiên tại Alaska bị người Nga khai thác.", "Người Gwich'in ở vùng bắc bộ Nội địa có cuộc sống phụ thuộc vào tuần lộc.", "Tây và Tây Nam Alaska là nơi sinh sống của người Yup'ik, họ hàng của họ là người Alutiiq sống tại địa bàn nay là Trung Nam Alaska.", "Vùng North Slope và đảo Diomede Nhỏ do người Inuit chiếm giữ.", "Người Gwich'in ở vùng bắc bộ Nội địa có cuộc sống phụ thuộc vào tuần lộc.", "Thực dân hóa\nMột số nhà nghiên cứu cho rằng khu định cư đầu tiên của người Nga tại Alaska được thành lập vào thế kỷ 17.", "Vùng North Slope và đảo Diomede Nhỏ do người Inuit chiếm giữ.", "Theo giả thuyết này, vào năm 1648 có một vài thuyền Koch trong đoàn thám hiểm của Semyon Dezhnyov dạt vào bờ biển Alaska do gặp bão và thành lập nên điểm định cư.", "Thực dân hóa\nMột số nhà nghiên cứu cho rằng khu định cư đầu tiên của người Nga tại Alaska được thành lập vào thế kỷ 17.", "Giả thuyết này dựa trên lời chứng nhận của nhà địa lý học người Chukchi Nikolai Daurkin, ông đến thăm Alaska vào năm 1764–1765 và ghi nhận có một làng ven sông Kheuveren, dân cư là \"người có râu\" và họ \"cầu nguyện trước các tượng thánh\".", "Theo giả thuyết này, vào năm 1648 có một vài thuyền Koch trong đoàn thám hiểm của Semyon Dezhnyov dạt vào bờ biển Alaska do gặp bão và thành lập nên điểm định cư.", "Một số nhà nghiên cứu hiện đại liên hệ Kheuveren với sông Koyuk.", "Giả thuyết này dựa trên lời chứng nhận của nhà địa lý học người Chukchi Nikolai Daurkin, ông đến thăm Alaska vào năm 1764–1765 và ghi nhận có một làng ven sông Kheuveren, dân cư là \"người có râu\" và họ \"cầu nguyện trước các tượng thánh\".", "Tàu đầu tiên của người châu Âu tiến đến Alaska được nhìn nhận rộng rãi là St.", "Một số nhà nghiên cứu hiện đại liên hệ Kheuveren với sông Koyuk.", "Gabriel dưới quyền M. S. Gvozdev và phó là Ivan Fyodorov vào ngày 21 tháng 8 năm 1732 trong một đoàn thám hiểm của A. F. Shestakov và nhà thám hiểm Dmitry Pavlutsky (1729—1735)\n\nMột tiếp xúc khác giữa người châu Âu với Alaska diễn ra vào năm 1741, khi Vitus Bering dẫn đầu một đoàn thám hiểm cho Hải quân Nga trên chiếc tàu St.", "Tàu đầu tiên của người châu Âu tiến đến Alaska được nhìn nhận rộng rãi là St.", "Sau khi đội của ông trở về đến Nga với các tấm da sống của loài rái cá biển- được đánh giá là bộ da tốt nhất thế giới, các hãng buôn lông thú nhỏ bắt đầu đi thuyền từ bờ biển Siberia hướng về quần đảo Aleut.", "Gabriel dưới quyền M. S. Gvozdev và phó là Ivan Fyodorov vào ngày 21 tháng 8 năm 1732 trong một đoàn thám hiểm của A. F. Shestakov và nhà thám hiểm Dmitry Pavlutsky (1729—1735)\n\nMột tiếp xúc khác giữa người châu Âu với Alaska diễn ra vào năm 1741, khi Vitus Bering dẫn đầu một đoàn thám hiểm cho Hải quân Nga trên chiếc tàu St.", "Khu định cư thường xuyên đầu tiên của người châu Âu được thành lập vào năm 1784.", "Sau khi đội của ông trở về đến Nga với các tấm da sống của loài rái cá biển- được đánh giá là bộ da tốt nhất thế giới, các hãng buôn lông thú nhỏ bắt đầu đi thuyền từ bờ biển Siberia hướng về quần đảo Aleut.", "Từ năm 1774 đến năm 1800, Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha cử một vài đoàn thám hiểm đến Alaska để khẳng định tuyên bố chủ quyền của họ đối với vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Khu định cư thường xuyên đầu tiên của người châu Âu được thành lập vào năm 1784.", "Năm 1789, một điểm định cư và pháo đài của người Tây Ban Nha được xây dựng tại Nootka Sound.", "Từ năm 1774 đến năm 1800, Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha cử một vài đoàn thám hiểm đến Alaska để khẳng định tuyên bố chủ quyền của họ đối với vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.", "Các đoàn thám hiểm này đặt tên cho các địa điểm như Valdez, Bucareli Sound, và Cordova.", "Năm 1789, một điểm định cư và pháo đài của người Tây Ban Nha được xây dựng tại Nootka Sound.", "Sau đó, Công ty Nga-Mỹ tiến hành một chương trình thuộc địa hóa mở rộng trong giai đoạn từ đầu đến giữa thế kỷ 19.", "Các đoàn thám hiểm này đặt tên cho các địa điểm như Valdez, Bucareli Sound, và Cordova.", "Sitka, được đổi tên thành New Archangel từ năm 1804 đến năm 1867, trên đảo Baranof tại quần đảo Alexander tại nơi mà nay là Đông Nam Alaska, trở thành thủ phủ của châu Mỹ thuộc Nga.", "Sau đó, Công ty Nga-Mỹ tiến hành một chương trình thuộc địa hóa mở rộng trong giai đoạn từ đầu đến giữa thế kỷ 19.", "Nơi này vẫn đóng vai trò là thủ phủ sau khi thuộc địa được chuyển giao cho Hoa Kỳ.", "Sitka, được đổi tên thành New Archangel từ năm 1804 đến năm 1867, trên đảo Baranof tại quần đảo Alexander tại nơi mà nay là Đông Nam Alaska, trở thành thủ phủ của châu Mỹ thuộc Nga.", "Người Nga chưa từng thuộc địa hóa hoàn toàn Alaska, và thuộc địa chưa từng sinh lời cao.", "Nơi này vẫn đóng vai trò là thủ phủ sau khi thuộc địa được chuyển giao cho Hoa Kỳ.", "Bằng chứng về các điểm định cư của người Nga tồn tại trong các địa danh và nhà thờ còn lại trên khắp vùng Đông Nam Alaska.", "Người Nga chưa từng thuộc địa hóa hoàn toàn Alaska, và thuộc địa chưa từng sinh lời cao.", "Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ William H. Seward đàm phán để mua Alaska từ người Nga vào năm 1867 với giá 7,2 triệu đô la Mỹ.", "Bằng chứng về các điểm định cư của người Nga tồn tại trong các địa danh và nhà thờ còn lại trên khắp vùng Đông Nam Alaska.", "Ban đầu, quân đội quản lý Alaska một cách lóng lẻo, và sau đó vùng đất này được quản lý như một quận bắt đầu từ năm 1884, thống đốc Alaska do Tổng thống Hoa Kỳ bổ nhiệm.", "Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ William H. Seward đàm phán để mua Alaska từ người Nga vào năm 1867 với giá 7,2 triệu đô la Mỹ.", "Một chính quyền quận liên bang có trụ sở tại Sitka.", "Ban đầu, quân đội quản lý Alaska một cách lóng lẻo, và sau đó vùng đất này được quản lý như một quận bắt đầu từ năm 1884, thống đốc Alaska do Tổng thống Hoa Kỳ bổ nhiệm.", "Hầu hết thập niên đầu tiên Alaska nằm dưới chủ quyền của Hoa Kỳ, Sitka là cộng đồng duy nhất có những người định cư Mỹ.", "Một chính quyền quận liên bang có trụ sở tại Sitka.", "Họ tổ chức một \"chính quyền thành phố lâm thời,\" là chính quyền đô thị đầu tiên của Alaska, song không có ý nghĩa về mặt pháp lý.", "Hầu hết thập niên đầu tiên Alaska nằm dưới chủ quyền của Hoa Kỳ, Sitka là cộng đồng duy nhất có những người định cư Mỹ.", "Pháp luật cho phép các cộng đồng tại Alaska được hợp nhất một cách hợp pháp thành thành phố từ năm 1900, và chế độ địa phương cho các thành phố hết sức hạn chế hoặc không có cho đến khi Alaska trở thành bang vào năm 1959.", "Họ tổ chức một \"chính quyền thành phố lâm thời,\" là chính quyền đô thị đầu tiên của Alaska, song không có ý nghĩa về mặt pháp lý.", "Lãnh thổ của Hoa Kỳ\nBắt đầu từ những năm 1890 và kéo dài ở một số nơi đến đầu thập niên 1910, các cơn sốt vàng tại Alaska và Lãnh thổ Yukon liền kề dẫn đến việc có hàng nghìn thợ mỏ và người định cư đến Alaska.", "Pháp luật cho phép các cộng đồng tại Alaska được hợp nhất một cách hợp pháp thành thành phố từ năm 1900, và chế độ địa phương cho các thành phố hết sức hạn chế hoặc không có cho đến khi Alaska trở thành bang vào năm 1959.", "Alaska được chính thức hợp nhất thành một lãnh thổ có tổ chức vào năm 1912.", "Lãnh thổ của Hoa Kỳ\nBắt đầu từ những năm 1890 và kéo dài ở một số nơi đến đầu thập niên 1910, các cơn sốt vàng tại Alaska và Lãnh thổ Yukon liền kề dẫn đến việc có hàng nghìn thợ mỏ và người định cư đến Alaska.", "Sitka giữ vai trò là thủ phủ của Alaska cho đến năm 1906, sau đó thủ phủ được di chuyển đến Juneau.", "Alaska được chính thức hợp nhất thành một lãnh thổ có tổ chức vào năm 1912.", "Việc xây dựng Dinh Thống đốc Alaska bắt đầu vào cùng năm.", "Sitka giữ vai trò là thủ phủ của Alaska cho đến năm 1906, sau đó thủ phủ được di chuyển đến Juneau.", "Những người định cư châu Âu từ Na Uy và Thụy Điển cũng định cư tại Đông Nam Alaska, tại đây họ tham gia vào các ngành kinh tế như đánh cá và đốn gỗ.", "Việc xây dựng Dinh Thống đốc Alaska bắt đầu vào cùng năm.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Chiến dịch Quần đảo Aleut tập trung vào ba hòn đảo ở phía xa của quần đảo Aleut – Attu, Agattu và Kiska, quân đội Nhật Bản xâm chiếm ba hòn đảo từ tháng 6 năm 1942 đến tháng 8 năm 1943.", "Những người định cư châu Âu từ Na Uy và Thụy Điển cũng định cư tại Đông Nam Alaska, tại đây họ tham gia vào các ngành kinh tế như đánh cá và đốn gỗ.", "Unalaska/Dutch Harbor trở thành một căn cứ quan trọng của quân đoàn Không quân và tàu ngầm Hải quân Hoa Kỳ.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Chiến dịch Quần đảo Aleut tập trung vào ba hòn đảo ở phía xa của quần đảo Aleut – Attu, Agattu và Kiska, quân đội Nhật Bản xâm chiếm ba hòn đảo từ tháng 6 năm 1942 đến tháng 8 năm 1943.", "Trong chương trình Vay-Thuê, các chiến đấu cơ của Hoa Kỳ bay qua Canada đến Fairbanks và từ đây đến Nome; các phi công Liên Xô nhận lấy các máy bay này và đưa chúng đi giao chiến với Đệ Tam Đế Chế.", "Unalaska/Dutch Harbor trở thành một căn cứ quan trọng của quân đoàn Không quân và tàu ngầm Hải quân Hoa Kỳ.", "Việc xây dựng các căn cứ quân sự góp phần vào tăng trưởng dân số tại một số thành phố của Alaska.", "Trong chương trình Vay-Thuê, các chiến đấu cơ của Hoa Kỳ bay qua Canada đến Fairbanks và từ đây đến Nome; các phi công Liên Xô nhận lấy các máy bay này và đưa chúng đi giao chiến với Đệ Tam Đế Chế.", "Trở thành bang\nTrao quy chế tiểu bang cho Alaska trở thành một mục tiêu quan trọng của James Wickersham trong các nhiệm kỳ Đại biểu Quốc hội của ông.", "Việc xây dựng các căn cứ quân sự góp phần vào tăng trưởng dân số tại một số thành phố của Alaska.", "Trong những thập niên sau, cuộc vận động yêu cầu cấp quy chế tiểu bang đạt được thành tựu thực tế đầu tiên sau một cuộc trưng cầu dân ý địa phương vào năm 1946.", "Trở thành bang\nTrao quy chế tiểu bang cho Alaska trở thành một mục tiêu quan trọng của James Wickersham trong các nhiệm kỳ Đại biểu Quốc hội của ông.", "Ủy ban cấp địa vị bang Alaska và Hiệp định Hiến pháp Alaska cũng sớm theo sau.", "Trong những thập niên sau, cuộc vận động yêu cầu cấp quy chế tiểu bang đạt được thành tựu thực tế đầu tiên sau một cuộc trưng cầu dân ý địa phương vào năm 1946.", "Những người ủng hộ quy chế bang tiến hành các cuộc chiến lớn chống lại các đối thủ chính trị, hầu hết là tại Hạ viện Hoa Kỳ song cũng có tại Alaska.", "Ủy ban cấp địa vị bang Alaska và Hiệp định Hiến pháp Alaska cũng sớm theo sau.", "Quy chế bang cho Alaska được Quốc hội thông qua vào ngày 7 tháng 7 năm 1958.", "Những người ủng hộ quy chế bang tiến hành các cuộc chiến lớn chống lại các đối thủ chính trị, hầu hết là tại Hạ viện Hoa Kỳ song cũng có tại Alaska.", "Alaska chính thức được tuyên bố là một bang vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Quy chế bang cho Alaska được Quốc hội thông qua vào ngày 7 tháng 7 năm 1958.", "Ngày 27 tháng 3 năm 2020, \"Động đất Thứ Sáu xấu xa\" khiến 133 thiệt mạng và phá hủy một vài ngôi làng và nhiều khu vực của các cộng đồng ven biển lớn.", "Alaska chính thức được tuyên bố là một bang vào ngày 3 tháng 1 năm 1959.", "Đây là trận động đất mạnh thứ ba trên thế giới từng được ghi nhận, với cường độ 9,2MW.", "Ngày 27 tháng 3 năm 2020, \"Động đất Thứ Sáu xấu xa\" khiến 133 thiệt mạng và phá hủy một vài ngôi làng và nhiều khu vực của các cộng đồng ven biển lớn.", "Việc phát hiện ra dầu tại vịnh Prudhoe vào năm 1968 và việc hoàn thành Đường ống dẫn dầu xuyên Alaska vào năm 1977 dẫn đến bùng nổ dầu mỏ tại bang.", "Đây là trận động đất mạnh thứ ba trên thế giới từng được ghi nhận, với cường độ 9,2MW.", "Thuế thuê mỏ từ các giếng dầu đóng góp phần lớn vào ngân sách của bang kể từ năm 1980 trở đi.", "Việc phát hiện ra dầu tại vịnh Prudhoe vào năm 1968 và việc hoàn thành Đường ống dẫn dầu xuyên Alaska vào năm 1977 dẫn đến bùng nổ dầu mỏ tại bang.", "Cùng năm đó, Alaska bãi bỏ thuế thu nhập bang.", "Thuế thuê mỏ từ các giếng dầu đóng góp phần lớn vào ngân sách của bang kể từ năm 1980 trở đi.", "Nhân khẩu\n\nCục Thống kê dân số Hoa Kỳ ước tính dân số Alaska là 731.449 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,0% từ cuộc Điều tra dân số năm 2010.", "Cùng năm đó, Alaska bãi bỏ thuế thu nhập bang.", "Năm 2010, Alaska xếp hạng 47 trong số các bang về dân số, đứng trước Bắc Dakota, Vermont, và Wyoming (và Washington, D.C.) Alaska là bang thưa dân nhất tại Hoa Kỳ, và cũng là một trong các khu vực thưa dân nhất trên thế giới, với chỉ 0,46 người/km², trong khi bang đứng trên là Wyoming với 2,2 người/km².", "Nhân khẩu\n\nCục Thống kê dân số Hoa Kỳ ước tính dân số Alaska là 731.449 vào ngày 1 tháng 7 năm 2012, tăng 3,0% từ cuộc Điều tra dân số năm 2010.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ về diện tích, và là bang giàu thứ 10 xét về thu nhập bình quân của mỗi cư dân.", "Năm 2010, Alaska xếp hạng 47 trong số các bang về dân số, đứng trước Bắc Dakota, Vermont, và Wyoming (và Washington, D.C.) Alaska là bang thưa dân nhất tại Hoa Kỳ, và cũng là một trong các khu vực thưa dân nhất trên thế giới, với chỉ 0,46 người/km², trong khi bang đứng trên là Wyoming với 2,2 người/km².", "Tháng 4 năm 2012, tỷ lệ thất nghiệp của bang là 6,9%.", "Alaska là bang lớn nhất Hoa Kỳ về diện tích, và là bang giàu thứ 10 xét về thu nhập bình quân của mỗi cư dân.", "Chủng tộc và Nguồn gốc\nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, Alaska có 710.231 cư dân.", "Tháng 4 năm 2012, tỷ lệ thất nghiệp của bang là 6,9%.", "Xét về chủng tộc và dân tộc, 66,7% cư dân của bang là người da trắng (64,1% người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia), 14,8% là người da đỏ và người bản địa Alaska, 5,4% là người châu Á, 3,3% là người da đen hoặc người Mỹ gốc Phi, 1,0% là người Hawaii bản địa và người các đảo Thái Bình Dương khác, 1,6% đến từ các chủng tộc khác, và 7,3% lai hai chủng tộc trở lên.", "Chủng tộc và Nguồn gốc\nTheo Điều tra dân số Hoa Kỳ năm 2010, Alaska có 710.231 cư dân.", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia chiếm 5,5% tổng số cư dân.", "Xét về chủng tộc và dân tộc, 66,7% cư dân của bang là người da trắng (64,1% người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia), 14,8% là người da đỏ và người bản địa Alaska, 5,4% là người châu Á, 3,3% là người da đen hoặc người Mỹ gốc Phi, 1,0% là người Hawaii bản địa và người các đảo Thái Bình Dương khác, 1,6% đến từ các chủng tộc khác, và 7,3% lai hai chủng tộc trở lên.", "Năm 2011, 50,7% cư dân Alaska dưới một tuổi thuộc các nhóm thiểu số (tức không phải người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia).", "Người gốc Mỹ Latinh hoặc Iberia chiếm 5,5% tổng số cư dân.", "Ngôn ngữ\nTheo Nghiên cứu Cộng đồng Hoa Kỳ 2005–2007, 84,7% cư dân năm tuổi hoặc lớn hơn tại Alaska chỉ nói tiếng Anh ở nhà.", "Năm 2011, 50,7% cư dân Alaska dưới một tuổi thuộc các nhóm thiểu số (tức không phải người da trắng không có nguồn gốc Mỹ Latinh hay Iberia).", "Khoảng 3,5% nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà.", "Ngôn ngữ\nTheo Nghiên cứu Cộng đồng Hoa Kỳ 2005–2007, 84,7% cư dân năm tuổi hoặc lớn hơn tại Alaska chỉ nói tiếng Anh ở nhà.", "Khoảng 2,2% nói các ngôn ngữ Ấn-Âu khác tại nhà và 4,3% nói một ngôn ngữ châu Á tại nhà.", "Khoảng 3,5% nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà.", "Và khoảng 5,3% nói các ngôn ngữ khác tại nhà.", "Khoảng 2,2% nói các ngôn ngữ Ấn-Âu khác tại nhà và 4,3% nói một ngôn ngữ châu Á tại nhà.", "Tổng số có 5,2% người Alaska nói một trong số 22 ngôn ngữ bản địa của bang.", "Và khoảng 5,3% nói các ngôn ngữ khác tại nhà.", "Các ngôn ngữ này thuộc hai ngữ hệ chính: Eskimo–Aleut và Na-Dene.", "Tổng số có 5,2% người Alaska nói một trong số 22 ngôn ngữ bản địa của bang.", "Do là quê hương của hai ngôn ngữ bản địa chính tại Bắc Mỹ, Alaska được mô tả là ngã tư của lục địa.", "Các ngôn ngữ này thuộc hai ngữ hệ chính: Eskimo–Aleut và Na-Dene.", "Các nghiên cứu về ngôn ngữ học và DNA cung cấp bằng chứng cho việc định cư tại Bắc Mỹ theo đường cầu lục địa Bering.", "Do là quê hương của hai ngôn ngữ bản địa chính tại Bắc Mỹ, Alaska được mô tả là ngã tư của lục địa.", "Tôn giáo\nTheo số liệu thống kê của Hiệp hội Lưu trữ Dữ liệu Tôn giáo năm 2010, khoảng 34% cư dân Alaska là thành viên của các giáo đoàn tôn giáo.", "Các nghiên cứu về ngôn ngữ học và DNA cung cấp bằng chứng cho việc định cư tại Bắc Mỹ theo đường cầu lục địa Bering.", "100.960 người nhận là tín đồ Phong trào Tin Lành, 50,866 là tín hữu Công giáo La Mã, và 32.550 là tín đồ Tin Lành dòng chính.", "Tôn giáo\nTheo số liệu thống kê của Hiệp hội Lưu trữ Dữ liệu Tôn giáo năm 2010, khoảng 34% cư dân Alaska là thành viên của các giáo đoàn tôn giáo.", "Năm 1795, nhà thờ Chính Thống giáo Nga đầu tiên được hình thành tại Kodiak.", "100.960 người nhận là tín đồ Phong trào Tin Lành, 50,866 là tín hữu Công giáo La Mã, và 32.550 là tín đồ Tin Lành dòng chính.", "Việc thông hôn với người bản địa Alaska giúp cho những người định cư Nga hội nhập vào xã hội sở tại.", "Năm 1795, nhà thờ Chính Thống giáo Nga đầu tiên được hình thành tại Kodiak.", "Do vậy, số nhà thờ Chính thống giáo Nga ngày càng tăng lên dần được củng cố tại Alaska.", "Việc thông hôn với người bản địa Alaska giúp cho những người định cư Nga hội nhập vào xã hội sở tại.", "Alaska cũng có tỷ lệ tín đồ Quaker cao nhất trong số các bang tại Hoa Kỳ.", "Do vậy, số nhà thờ Chính thống giáo Nga ngày càng tăng lên dần được củng cố tại Alaska.", "Năm 2009, có 6.000 người Do Thái tại Alaska.", "Alaska cũng có tỷ lệ tín đồ Quaker cao nhất trong số các bang tại Hoa Kỳ.", "Ước tính số tín đồ Hồi giáo tại Alaska dao động trong khoảng 2.000 đến 5.000.", "Năm 2009, có 6.000 người Do Thái tại Alaska.", "Người Alaska theo Ấn Độ giáo thường chia sẻ địa điểm và lễ kỷ niệm với thành viên các cộng đồng tôn giáo khác, như đạo Sikh và đạo Jaina.", "Ước tính số tín đồ Hồi giáo tại Alaska dao động trong khoảng 2.000 đến 5.000.", "Cùng với các bang Tây Bắc Thái Bình Dương khác là Washington và Oregon, Alaska được xác định nằm trong số các bang sùng đạo thấp nhất tại Hoa Kỳ, dựa trên tỷ lệ thành viên nhà thờ.", "Người Alaska theo Ấn Độ giáo thường chia sẻ địa điểm và lễ kỷ niệm với thành viên các cộng đồng tôn giáo khác, như đạo Sikh và đạo Jaina.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của Tiểu bang Alaska (tiếng Anh)\n Alaska.com (tiếng Anh)\n Thư viện điện tử Alaska (tiếng Anh)\n Hội Ngành kinh doanh Du lịch Alaska (tiếng Anh)\n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nBắc Băng Dương\nTây Hoa Kỳ", "Cùng với các bang Tây Bắc Thái Bình Dương khác là Washington và Oregon, Alaska được xác định nằm trong số các bang sùng đạo thấp nhất tại Hoa Kỳ, dựa trên tỷ lệ thành viên nhà thờ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Trong vật lý hạt, tán xạ là hiện tượng các hạt bị bay lệch hướng khi va chạm vào các hạt khác.", "Trong quang học (và thiên văn học) tán xạ là hiện tượng photon bị đổi hướng khi gặp các vật, có thể vĩ mô như các tiểu hành tinh, các viên đá trong vành đai Sao Thổ, hay các vật chất vi mô như các hạt bụi.", "Trong quang học (và thiên văn học) tán xạ là hiện tượng photon bị đổi hướng khi gặp các vật, có thể vĩ mô như các tiểu hành tinh, các viên đá trong vành đai Sao Thổ, hay các vật chất vi mô như các hạt bụi.", "Trong quá trình tán xạ thuần túy, năng lượng photon không thay đổi, chỉ có hướng thay đổi ngẫu nhiên theo một hàm mật độ xác suất gọi là hàm tán xạ.", "Trong quá trình tán xạ thuần túy, năng lượng photon không thay đổi, chỉ có hướng thay đổi ngẫu nhiên theo một hàm mật độ xác suất gọi là hàm tán xạ.", "Thực tế, khi photon gặp các vật chất, không những hướng đi của nó thay đổi mà có thể cả năng lượng thay đổi (giảm bởi hiện tượng hấp thụ hay tăng bởi hiện tượng bức xạ).", "Thực tế, khi photon gặp các vật chất, không những hướng đi của nó thay đổi mà có thể cả năng lượng thay đổi (giảm bởi hiện tượng hấp thụ hay tăng bởi hiện tượng bức xạ).", "Lúc đó cùng xảy ra tán xạ thuần túy và hấp thụ/bức xạ thuần túy.", "Lúc đó cùng xảy ra tán xạ thuần túy và hấp thụ/bức xạ thuần túy.", "Bầu trời trên Trái Đất có màu xanh da trời, vì khí quyển Trái Đất tán xạ mạnh thành phần màu xanh da trời (bước sóng ngắn) trong ánh sáng trắng đến từ Mặt Trời.", "Bầu trời trên Trái Đất có màu xanh da trời, vì khí quyển Trái Đất tán xạ mạnh thành phần màu xanh da trời (bước sóng ngắn) trong ánh sáng trắng đến từ Mặt Trời.", "Đây là một ví dụ của tán xạ Rayleigh.", "Đây là một ví dụ của tán xạ Rayleigh.", "Trong âm học và chụp siêu âm, tán xạ là sự đổi hướng của sóng âm bởi các khu vực không đồng nhất trong môi trường truyền âm.", "Trong âm học và chụp siêu âm, tán xạ là sự đổi hướng của sóng âm bởi các khu vực không đồng nhất trong môi trường truyền âm.", "Một số loại tán xạ\n\nTrong vật lý hạt \n Tán xạ Compton\n Tán xạ Rutherford\n Tán xạ Raman\n Tán xạ Thomson\n\nTrong quang học \n Tán xạ Brillouin\n Tán xạ Mie\n Tán xạ Rayleigh\n\nTán xạ trong quang học \n\nSự phân bố lại hướng bay của photon sau khi va chạm với một vật thể phụ thuộc vào tỷ lệ x giữa kích thước vật thể và bước sóng của bức xạ điện từ (còn gọi là hệ số kích thước).", "Một số loại tán xạ\n\nTrong vật lý hạt \n Tán xạ Compton\n Tán xạ Rutherford\n Tán xạ Raman\n Tán xạ Thomson\n\nTrong quang học \n Tán xạ Brillouin\n Tán xạ Mie\n Tán xạ Rayleigh\n\nTán xạ trong quang học \n\nSự phân bố lại hướng bay của photon sau khi va chạm với một vật thể phụ thuộc vào tỷ lệ x giữa kích thước vật thể và bước sóng của bức xạ điện từ (còn gọi là hệ số kích thước).", "x<1/10, quá trình tán xạ là tán xạ Rayleigh không phụ thuộc hình dáng của vật thể tán xạ, với hệ số tán xạ tỷ lệ với nghịch đảo của bước sóng mũ bốn (bước sóng càng ngắn thì tán xạ càng mạnh).", "x<1/10, quá trình tán xạ là tán xạ Rayleigh không phụ thuộc hình dáng của vật thể tán xạ, với hệ số tán xạ tỷ lệ với nghịch đảo của bước sóng mũ bốn (bước sóng càng ngắn thì tán xạ càng mạnh).", "1/10<x<10, quá trình tán xạ phụ thuộc vào hình dáng và vật liệu của vật thể.", "1/10<x<10, quá trình tán xạ phụ thuộc vào hình dáng và vật liệu của vật thể.", "Nếu vật thể có hình cầu, quá trình tán xạ là tán xạ Mie.", "Nếu vật thể có hình cầu, quá trình tán xạ là tán xạ Mie.", "x>10, có thể sử dụng quang hình để mô tả quá trình tán xạ.", "x>10, có thể sử dụng quang hình để mô tả quá trình tán xạ.", "Xem ví dụ về áp dụng quang hình để giải thích cầu vồng.", "Xem ví dụ về áp dụng quang hình để giải thích cầu vồng.", "Mọi tán xạ trong quang học đều có thể được đặc trưng bởi hai thông số: hệ số tán xạ và hàm tán xạ (cho tán xạ không phân cực) hay ma trận tán xạ (cho tán xạ phân cực).", "Mọi tán xạ trong quang học đều có thể được đặc trưng bởi hai thông số: hệ số tán xạ và hàm tán xạ (cho tán xạ không phân cực) hay ma trận tán xạ (cho tán xạ phân cực).", "Hệ số tán xạ cho biết tỷ lệ số photon bị lệch hướng bay trong tổng số photon ban đầu, khi đi tia sáng qua một đơn vị đo chiều dài.", "Hệ số tán xạ cho biết tỷ lệ số photon bị lệch hướng bay trong tổng số photon ban đầu, khi đi tia sáng qua một đơn vị đo chiều dài.", "Hàm tán xạ hay ma trận tán xạ cho biết các photon bị lệch theo những hướng nào.", "Hàm tán xạ hay ma trận tán xạ cho biết các photon bị lệch theo những hướng nào.", "Tán xạ trong vật lý hạt \n\nTrong các thí nghiệm tán xạ của vật lý hạt, người ta bắn các chùm hạt (thường là electron, proton hay neutron) vào một mẫu vật liệu và đếm số lượng hạt bay ra tại các hướng khác nhau.", "Tán xạ trong vật lý hạt \n\nTrong các thí nghiệm tán xạ của vật lý hạt, người ta bắn các chùm hạt (thường là electron, proton hay neutron) vào một mẫu vật liệu và đếm số lượng hạt bay ra tại các hướng khác nhau.", "Sự phân bố các hạt bay ra theo hướng sẽ cho biết thông tin về tương tác giữa mẫu vật liệu và các hạt bắn vào.", "Sự phân bố các hạt bay ra theo hướng sẽ cho biết thông tin về tương tác giữa mẫu vật liệu và các hạt bắn vào.", "Một thí nghiệm nổi tiếng là của Ernest Rutherford, bắn các hạt alpha vào một miếng vàng mỏng để tìm ra lần đầu cấu trúc nguyên tử (bao gồm một hạt nhân bé xíu ở giữa đám mây electron).", "Một thí nghiệm nổi tiếng là của Ernest Rutherford, bắn các hạt alpha vào một miếng vàng mỏng để tìm ra lần đầu cấu trúc nguyên tử (bao gồm một hạt nhân bé xíu ở giữa đám mây electron).", "Lý thuyết tán xạ đã được phát triển để nghiên cứu hiện tượng này.", "Lý thuyết tán xạ đã được phát triển để nghiên cứu hiện tượng này.", "Lý thuyết dùng các dữ kiện quỹ đạo bay của các hạt (trong hệ quy chiếu gắn với mẫu bị bắn) để tiên đoán phân bố của hạt bay ra theo mật độ (số hạt trên diện tích mặt cắt) của các hạt bay vào.", "Lý thuyết dùng các dữ kiện quỹ đạo bay của các hạt (trong hệ quy chiếu gắn với mẫu bị bắn) để tiên đoán phân bố của hạt bay ra theo mật độ (số hạt trên diện tích mặt cắt) của các hạt bay vào.", "Xem thêm \nCầu vồng\nMa trận tán xạ\n\nTham khảo\n\n \nLý thuyết ra đa\nKhái niệm vật lý\nVật lý nguyên tử\nVật lý hạt nhân\nVật lý hạt" ]

[ "Trong quang học (và thiên văn học) tán xạ là hiện tượng photon bị đổi hướng khi gặp các vật, có thể vĩ mô như các tiểu hành tinh, các viên đá trong vành đai Sao Thổ, hay các vật chất vi mô như các hạt bụi.", "Trong vật lý hạt, tán xạ là hiện tượng các hạt bị bay lệch hướng khi va chạm vào các hạt khác.", "Trong quá trình tán xạ thuần túy, năng lượng photon không thay đổi, chỉ có hướng thay đổi ngẫu nhiên theo một hàm mật độ xác suất gọi là hàm tán xạ.", "Trong quang học (và thiên văn học) tán xạ là hiện tượng photon bị đổi hướng khi gặp các vật, có thể vĩ mô như các tiểu hành tinh, các viên đá trong vành đai Sao Thổ, hay các vật chất vi mô như các hạt bụi.", "Thực tế, khi photon gặp các vật chất, không những hướng đi của nó thay đổi mà có thể cả năng lượng thay đổi (giảm bởi hiện tượng hấp thụ hay tăng bởi hiện tượng bức xạ).", "Trong quá trình tán xạ thuần túy, năng lượng photon không thay đổi, chỉ có hướng thay đổi ngẫu nhiên theo một hàm mật độ xác suất gọi là hàm tán xạ.", "Lúc đó cùng xảy ra tán xạ thuần túy và hấp thụ/bức xạ thuần túy.", "Thực tế, khi photon gặp các vật chất, không những hướng đi của nó thay đổi mà có thể cả năng lượng thay đổi (giảm bởi hiện tượng hấp thụ hay tăng bởi hiện tượng bức xạ).", "Bầu trời trên Trái Đất có màu xanh da trời, vì khí quyển Trái Đất tán xạ mạnh thành phần màu xanh da trời (bước sóng ngắn) trong ánh sáng trắng đến từ Mặt Trời.", "Lúc đó cùng xảy ra tán xạ thuần túy và hấp thụ/bức xạ thuần túy.", "Đây là một ví dụ của tán xạ Rayleigh.", "Bầu trời trên Trái Đất có màu xanh da trời, vì khí quyển Trái Đất tán xạ mạnh thành phần màu xanh da trời (bước sóng ngắn) trong ánh sáng trắng đến từ Mặt Trời.", "Trong âm học và chụp siêu âm, tán xạ là sự đổi hướng của sóng âm bởi các khu vực không đồng nhất trong môi trường truyền âm.", "Đây là một ví dụ của tán xạ Rayleigh.", "Một số loại tán xạ\n\nTrong vật lý hạt \n Tán xạ Compton\n Tán xạ Rutherford\n Tán xạ Raman\n Tán xạ Thomson\n\nTrong quang học \n Tán xạ Brillouin\n Tán xạ Mie\n Tán xạ Rayleigh\n\nTán xạ trong quang học \n\nSự phân bố lại hướng bay của photon sau khi va chạm với một vật thể phụ thuộc vào tỷ lệ x giữa kích thước vật thể và bước sóng của bức xạ điện từ (còn gọi là hệ số kích thước).", "Trong âm học và chụp siêu âm, tán xạ là sự đổi hướng của sóng âm bởi các khu vực không đồng nhất trong môi trường truyền âm.", "x<1/10, quá trình tán xạ là tán xạ Rayleigh không phụ thuộc hình dáng của vật thể tán xạ, với hệ số tán xạ tỷ lệ với nghịch đảo của bước sóng mũ bốn (bước sóng càng ngắn thì tán xạ càng mạnh).", "Một số loại tán xạ\n\nTrong vật lý hạt \n Tán xạ Compton\n Tán xạ Rutherford\n Tán xạ Raman\n Tán xạ Thomson\n\nTrong quang học \n Tán xạ Brillouin\n Tán xạ Mie\n Tán xạ Rayleigh\n\nTán xạ trong quang học \n\nSự phân bố lại hướng bay của photon sau khi va chạm với một vật thể phụ thuộc vào tỷ lệ x giữa kích thước vật thể và bước sóng của bức xạ điện từ (còn gọi là hệ số kích thước).", "1/10<x<10, quá trình tán xạ phụ thuộc vào hình dáng và vật liệu của vật thể.", "x<1/10, quá trình tán xạ là tán xạ Rayleigh không phụ thuộc hình dáng của vật thể tán xạ, với hệ số tán xạ tỷ lệ với nghịch đảo của bước sóng mũ bốn (bước sóng càng ngắn thì tán xạ càng mạnh).", "Nếu vật thể có hình cầu, quá trình tán xạ là tán xạ Mie.", "1/10<x<10, quá trình tán xạ phụ thuộc vào hình dáng và vật liệu của vật thể.", "x>10, có thể sử dụng quang hình để mô tả quá trình tán xạ.", "Nếu vật thể có hình cầu, quá trình tán xạ là tán xạ Mie.", "Xem ví dụ về áp dụng quang hình để giải thích cầu vồng.", "x>10, có thể sử dụng quang hình để mô tả quá trình tán xạ.", "Mọi tán xạ trong quang học đều có thể được đặc trưng bởi hai thông số: hệ số tán xạ và hàm tán xạ (cho tán xạ không phân cực) hay ma trận tán xạ (cho tán xạ phân cực).", "Xem ví dụ về áp dụng quang hình để giải thích cầu vồng.", "Hệ số tán xạ cho biết tỷ lệ số photon bị lệch hướng bay trong tổng số photon ban đầu, khi đi tia sáng qua một đơn vị đo chiều dài.", "Mọi tán xạ trong quang học đều có thể được đặc trưng bởi hai thông số: hệ số tán xạ và hàm tán xạ (cho tán xạ không phân cực) hay ma trận tán xạ (cho tán xạ phân cực).", "Hàm tán xạ hay ma trận tán xạ cho biết các photon bị lệch theo những hướng nào.", "Hệ số tán xạ cho biết tỷ lệ số photon bị lệch hướng bay trong tổng số photon ban đầu, khi đi tia sáng qua một đơn vị đo chiều dài.", "Tán xạ trong vật lý hạt \n\nTrong các thí nghiệm tán xạ của vật lý hạt, người ta bắn các chùm hạt (thường là electron, proton hay neutron) vào một mẫu vật liệu và đếm số lượng hạt bay ra tại các hướng khác nhau.", "Hàm tán xạ hay ma trận tán xạ cho biết các photon bị lệch theo những hướng nào.", "Sự phân bố các hạt bay ra theo hướng sẽ cho biết thông tin về tương tác giữa mẫu vật liệu và các hạt bắn vào.", "Tán xạ trong vật lý hạt \n\nTrong các thí nghiệm tán xạ của vật lý hạt, người ta bắn các chùm hạt (thường là electron, proton hay neutron) vào một mẫu vật liệu và đếm số lượng hạt bay ra tại các hướng khác nhau.", "Một thí nghiệm nổi tiếng là của Ernest Rutherford, bắn các hạt alpha vào một miếng vàng mỏng để tìm ra lần đầu cấu trúc nguyên tử (bao gồm một hạt nhân bé xíu ở giữa đám mây electron).", "Sự phân bố các hạt bay ra theo hướng sẽ cho biết thông tin về tương tác giữa mẫu vật liệu và các hạt bắn vào.", "Lý thuyết tán xạ đã được phát triển để nghiên cứu hiện tượng này.", "Một thí nghiệm nổi tiếng là của Ernest Rutherford, bắn các hạt alpha vào một miếng vàng mỏng để tìm ra lần đầu cấu trúc nguyên tử (bao gồm một hạt nhân bé xíu ở giữa đám mây electron).", "Lý thuyết dùng các dữ kiện quỹ đạo bay của các hạt (trong hệ quy chiếu gắn với mẫu bị bắn) để tiên đoán phân bố của hạt bay ra theo mật độ (số hạt trên diện tích mặt cắt) của các hạt bay vào.", "Lý thuyết tán xạ đã được phát triển để nghiên cứu hiện tượng này.", "Xem thêm \nCầu vồng\nMa trận tán xạ\n\nTham khảo\n\n \nLý thuyết ra đa\nKhái niệm vật lý\nVật lý nguyên tử\nVật lý hạt nhân\nVật lý hạt", "Lý thuyết dùng các dữ kiện quỹ đạo bay của các hạt (trong hệ quy chiếu gắn với mẫu bị bắn) để tiên đoán phân bố của hạt bay ra theo mật độ (số hạt trên diện tích mặt cắt) của các hạt bay vào." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Với 3,405 ngàn tỷ euro tổng sản phẩm quốc nội, nước Đức có nền kinh tế đứng hàng thứ tư trên thế giới và lớn nhất châu Âu.", "Tính đến cuối năm 2019, Đức là một trong ba quốc gia xuất khẩu nhiều nhất thế giới.", "Tính đến cuối năm 2019, Đức là một trong ba quốc gia xuất khẩu nhiều nhất thế giới.", "Vì tương đối nghèo về nguyên liệu nên kinh tế Đức tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ.", "Vì tương đối nghèo về nguyên liệu nên kinh tế Đức tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ.", "Tuy vậy một diện tích lớn của Đức cũng được dùng trong nông nghiệp (nhưng chỉ vào khoảng 2% đến 3% tổng dân số lao động làm việc trong nông nghiệp).", "Tuy vậy một diện tích lớn của Đức cũng được dùng trong nông nghiệp (nhưng chỉ vào khoảng 2% đến 3% tổng dân số lao động làm việc trong nông nghiệp).", "Trong thời gian gần đây mức tăng trưởng yếu đi và nền kinh tế Đức đã có những biểu hiện đuối kém đối với các ảnh hưởng bên ngoài, các vấn đề trong nước và các vấn đề trong việc hội nhập các tiểu bang mới.", "Trong thời gian gần đây mức tăng trưởng yếu đi và nền kinh tế Đức đã có những biểu hiện đuối kém đối với các ảnh hưởng bên ngoài, các vấn đề trong nước và các vấn đề trong việc hội nhập các tiểu bang mới.", "Đặc trưng \nNền kinh tế Đức thường được miêu tả là một nền kinh tế thị trường xã hội.", "Đặc trưng \nNền kinh tế Đức thường được miêu tả là một nền kinh tế thị trường xã hội.", "Nhà nước Đức có nhiều chính sách xã hội rộng lớn.", "Nhà nước Đức có nhiều chính sách xã hội rộng lớn.", "Mặc dù chính phủ có giúp đỡ một số lĩnh vực thông qua trợ cấp, cạnh tranh và kinh tế thị trường vẫn là cột trụ trong chính sách kinh tế.", "Mặc dù chính phủ có giúp đỡ một số lĩnh vực thông qua trợ cấp, cạnh tranh và kinh tế thị trường vẫn là cột trụ trong chính sách kinh tế.", "Nhà nước Đức đã tư nhân hóa một số doanh nghiệp như Công ty đường sắt Đức, Công ty viễn thông Đức, Công ty bưu điện Đức; thúc đẩy tư nhân hóa các công ty khác tạo thêm cạnh tranh.", "Nhà nước Đức đã tư nhân hóa một số doanh nghiệp như Công ty đường sắt Đức, Công ty viễn thông Đức, Công ty bưu điện Đức; thúc đẩy tư nhân hóa các công ty khác tạo thêm cạnh tranh.", "Với tỷ lệ xuất khẩu hơn 1/3 sản phẩm quốc nội, kinh tế Đức có chiều hướng xuất khẩu cao và xuất khẩu luôn luôn là yếu tố chủ chốt cho tăng trưởng kinh tế của Đức.", "Với tỷ lệ xuất khẩu hơn 1/3 sản phẩm quốc nội, kinh tế Đức có chiều hướng xuất khẩu cao và xuất khẩu luôn luôn là yếu tố chủ chốt cho tăng trưởng kinh tế của Đức.", "Vì thế nước Đức ủng hộ nhiều cho một hợp tác kinh tế mạnh mẽ trên bình diện châu Âu.", "Vì thế nước Đức ủng hộ nhiều cho một hợp tác kinh tế mạnh mẽ trên bình diện châu Âu.", "Lịch sử\n\nTừ Chiến tranh thế giới thứ hai cho đến tái thống nhất \nSau Chiến tranh thế giới thứ hai kinh tế và xã hội Đức nằm ở đáy thấp.", "Lịch sử\n\nTừ Chiến tranh thế giới thứ hai cho đến tái thống nhất \nSau Chiến tranh thế giới thứ hai kinh tế và xã hội Đức nằm ở đáy thấp.", "Sau cuộc cải cách tiền tệ năm 1948 việc tái xây dựng kinh tế đã thành công trong cái gọi là điều huyền diệu kinh tế (Wirtschaftswunder), đồng thời người dân được bảo vệ bởi một nhà nước xã hội.", "Sau cuộc cải cách tiền tệ năm 1948 việc tái xây dựng kinh tế đã thành công trong cái gọi là điều huyền diệu kinh tế (Wirtschaftswunder), đồng thời người dân được bảo vệ bởi một nhà nước xã hội.", "Nước Đức trở thành nước xuất khẩu đứng đầu; năng suất và chất lượng các sản phẩm Đức, đặc biệt là của ngành chế tạo máy, đã và vẫn luôn là tốt trên thế giới.", "Nước Đức trở thành nước xuất khẩu đứng đầu; năng suất và chất lượng các sản phẩm Đức, đặc biệt là của ngành chế tạo máy, đã và vẫn luôn là tốt trên thế giới.", "Suốt cho đến đầu thập niên 1970 kinh tế Tây Đức hầu như tăng trưởng liên tục nhưng bắt đầu từ suy thoái kinh tế đầu thập niên 1980 mức tăng trưởng ngày càng kém đi.", "Suốt cho đến đầu thập niên 1970 kinh tế Tây Đức hầu như tăng trưởng liên tục nhưng bắt đầu từ suy thoái kinh tế đầu thập niên 1980 mức tăng trưởng ngày càng kém đi.", "Sau đấy là 8 năm liền tăng trưởng, được giữ ở mức trung bình là 1,5% từ sau khi tái thống nhất.", "Sau đấy là 8 năm liền tăng trưởng, được giữ ở mức trung bình là 1,5% từ sau khi tái thống nhất.", "Tỷ lệ thất nghiệp nằm không ngừng ở mức độ cao.", "Tỷ lệ thất nghiệp nằm không ngừng ở mức độ cao.", "Từ khi tái thống nhất \nSau khi tái thống nhất nước Đức tạm thời phải gánh vác thêm nền kinh tế suy tàn của các tiểu bang mới.", "Từ khi tái thống nhất \nSau khi tái thống nhất nước Đức tạm thời phải gánh vác thêm nền kinh tế suy tàn của các tiểu bang mới.", "Việc này chủ yếu được trang trải bằng cách mượn thêm nợ mới và chuyển một số khoản phí tổn vào các hệ thống bảo vệ xã hội.", "Việc này chủ yếu được trang trải bằng cách mượn thêm nợ mới và chuyển một số khoản phí tổn vào các hệ thống bảo vệ xã hội.", "Sau mười năm tái thống nhất Đức, có thể nhận ra được nhiều tiến bộ to lớn trong việc nâng cao mức sống của người dân Đông Đức, một nền kinh tế thị trường được thiết lập và hệ thống hạ tầng cơ sở được cải tiến.", "Sau mười năm tái thống nhất Đức, có thể nhận ra được nhiều tiến bộ to lớn trong việc nâng cao mức sống của người dân Đông Đức, một nền kinh tế thị trường được thiết lập và hệ thống hạ tầng cơ sở được cải tiến.", "Nhưng đồng thời quá trình cân bằng giữa Đông và Tây kéo dài lâu hơn là dự định ban đầu, theo một số thước đo nhất định quá trình này đã dừng lại từ giữa thập niên 1990.", "Nhưng đồng thời quá trình cân bằng giữa Đông và Tây kéo dài lâu hơn là dự định ban đầu, theo một số thước đo nhất định quá trình này đã dừng lại từ giữa thập niên 1990.", "Tốc độ tăng trưởng kinh tế ở Đông Đức thấp hơn ở Tây Đức, tỷ lệ thất nghiệp cao gấp hai lần, vì thế nhiều lao động có tay nghề đi tìm việc làm ở Tây Đức.", "Tốc độ tăng trưởng kinh tế ở Đông Đức thấp hơn ở Tây Đức, tỷ lệ thất nghiệp cao gấp hai lần, vì thế nhiều lao động có tay nghề đi tìm việc làm ở Tây Đức.", "Năng suất lao động ở Đông Đức vẫn ở mức thấp.", "Năng suất lao động ở Đông Đức vẫn ở mức thấp.", "Lượng tiêu dùng ở Đông Đức phụ thuộc trực tiếp vào số tiền chi viện từ Tây Đức, hằng năm vào khoảng 65 tỷ $ hay hơn 4% tổng sản phẩm quốc nội của Tây Đức.", "Lượng tiêu dùng ở Đông Đức phụ thuộc trực tiếp vào số tiền chi viện từ Tây Đức, hằng năm vào khoảng 65 tỷ $ hay hơn 4% tổng sản phẩm quốc nội của Tây Đức.", "Các vấn đề \nMặc dù chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài, đa số các chuyên gia đều cho rằng các vấn đề cơ cấu nội địa mới là lý do chính cho tình trạng kinh tế đang suy yếu.", "Các vấn đề \nMặc dù chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài, đa số các chuyên gia đều cho rằng các vấn đề cơ cấu nội địa mới là lý do chính cho tình trạng kinh tế đang suy yếu.", "Một thị trường lao động với các luật lệ cứng nhắc được một số chuyên gia nêu ra như là lý do chính cho tỷ lệ thất nghiệp cao.", "Một thị trường lao động với các luật lệ cứng nhắc được một số chuyên gia nêu ra như là lý do chính cho tỷ lệ thất nghiệp cao.", "Được khuyến khích bằng khả năng chiết khấu thuế hay bằng tài trợ, các chủ doanh nghiệp Đức ngay trong những thời kỳ phát triển mạnh cũng ưu tiên đầu tư ở nước ngoài hay vào máy móc thay vì tạo việc làm mới trong nước.", "Được khuyến khích bằng khả năng chiết khấu thuế hay bằng tài trợ, các chủ doanh nghiệp Đức ngay trong những thời kỳ phát triển mạnh cũng ưu tiên đầu tư ở nước ngoài hay vào máy móc thay vì tạo việc làm mới trong nước.", "Cũng như ở tất cả các nước châu Âu khác, tỷ lệ sinh đẻ ở Đức giảm xuống ở mức thấp.", "Cũng như ở tất cả các nước châu Âu khác, tỷ lệ sinh đẻ ở Đức giảm xuống ở mức thấp.", "Kết quả của việc này, các thay đổi về kết cấu dân số (ngày càng ít người trẻ tuổi chi cấp cho người già ngày càng nhiều thêm), là các thử thách mới cho những hệ thống bảo vệ xã hội.", "Kết quả của việc này, các thay đổi về kết cấu dân số (ngày càng ít người trẻ tuổi chi cấp cho người già ngày càng nhiều thêm), là các thử thách mới cho những hệ thống bảo vệ xã hội.", "Toàn cầu hóa ngày một gia tăng từ thập niên 1980 cũng như các nền kinh tế vững mạnh hơn ở châu Á và từ thập niên 1990 ở Đông Âu dẫn đến việc các chỗ làm trong công nghiệp phải trả nhiều lương nhưng lại không cần tay nghề cao bị cắt giảm đi ở Đức.", "Toàn cầu hóa ngày một gia tăng từ thập niên 1980 cũng như các nền kinh tế vững mạnh hơn ở châu Á và từ thập niên 1990 ở Đông Âu dẫn đến việc các chỗ làm trong công nghiệp phải trả nhiều lương nhưng lại không cần tay nghề cao bị cắt giảm đi ở Đức.", "Thiếu hụt của các hệ thống bảo vệ xã hội lại được cân đối qua một thời gian dài bằng cách tăng các phí tổn phụ của lương ở các lao động còn lại.", "Thiếu hụt của các hệ thống bảo vệ xã hội lại được cân đối qua một thời gian dài bằng cách tăng các phí tổn phụ của lương ở các lao động còn lại.", "Điều này lại càng làm cho vấn đề trầm trọng thêm.", "Điều này lại càng làm cho vấn đề trầm trọng thêm.", "Đối tác thương mại \nTrong năm 2004 – cũng như năm trước đó – Pháp đứng đầu trong danh sách các nước Đức xuất khẩu sang, trước Mỹ và Anh.", "Đối tác thương mại \nTrong năm 2004 – cũng như năm trước đó – Pháp đứng đầu trong danh sách các nước Đức xuất khẩu sang, trước Mỹ và Anh.", "Trong năm 2004 tổng giá trị hàng hóa Đức xuất sang Pháp là 75,3 tỷ euro (chiếm tỷ lệ 10,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu), sang Mỹ là 64,8 tỷ euro (8,8%) và sang Anh 61,1 tỷ euro (8,3%).", "Trong năm 2004 tổng giá trị hàng hóa Đức xuất sang Pháp là 75,3 tỷ euro (chiếm tỷ lệ 10,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu), sang Mỹ là 64,8 tỷ euro (8,8%) và sang Anh 61,1 tỷ euro (8,3%).", "Về nhập khẩu ba nước đứng đầu – cũng như năm trước đó – là Pháp (52,2 tỷ euro; chiếm tỷ lệ 9,0% trong tổng kim ngạch nhập khẩu), Hà Lan 47,9 tỷ euro; 8,3%) và Mỹ (40,3 tỷ euro; 7,0%).", "Về nhập khẩu ba nước đứng đầu – cũng như năm trước đó – là Pháp (52,2 tỷ euro; chiếm tỷ lệ 9,0% trong tổng kim ngạch nhập khẩu), Hà Lan 47,9 tỷ euro; 8,3%) và Mỹ (40,3 tỷ euro; 7,0%).", "Nguồn: Tổng cục thống kê liên bang Đức\n\nSố liệu thống kê \n\nNguồn: Tổng cục thống kê liên bang Đức\n\nChú thích \n\n \nĐức\nĐức\nĐức" ]

[ "Tính đến cuối năm 2019, Đức là một trong ba quốc gia xuất khẩu nhiều nhất thế giới.", "Với 3,405 ngàn tỷ euro tổng sản phẩm quốc nội, nước Đức có nền kinh tế đứng hàng thứ tư trên thế giới và lớn nhất châu Âu.", "Vì tương đối nghèo về nguyên liệu nên kinh tế Đức tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ.", "Tính đến cuối năm 2019, Đức là một trong ba quốc gia xuất khẩu nhiều nhất thế giới.", "Tuy vậy một diện tích lớn của Đức cũng được dùng trong nông nghiệp (nhưng chỉ vào khoảng 2% đến 3% tổng dân số lao động làm việc trong nông nghiệp).", "Vì tương đối nghèo về nguyên liệu nên kinh tế Đức tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và dịch vụ.", "Trong thời gian gần đây mức tăng trưởng yếu đi và nền kinh tế Đức đã có những biểu hiện đuối kém đối với các ảnh hưởng bên ngoài, các vấn đề trong nước và các vấn đề trong việc hội nhập các tiểu bang mới.", "Tuy vậy một diện tích lớn của Đức cũng được dùng trong nông nghiệp (nhưng chỉ vào khoảng 2% đến 3% tổng dân số lao động làm việc trong nông nghiệp).", "Đặc trưng \nNền kinh tế Đức thường được miêu tả là một nền kinh tế thị trường xã hội.", "Trong thời gian gần đây mức tăng trưởng yếu đi và nền kinh tế Đức đã có những biểu hiện đuối kém đối với các ảnh hưởng bên ngoài, các vấn đề trong nước và các vấn đề trong việc hội nhập các tiểu bang mới.", "Nhà nước Đức có nhiều chính sách xã hội rộng lớn.", "Đặc trưng \nNền kinh tế Đức thường được miêu tả là một nền kinh tế thị trường xã hội.", "Mặc dù chính phủ có giúp đỡ một số lĩnh vực thông qua trợ cấp, cạnh tranh và kinh tế thị trường vẫn là cột trụ trong chính sách kinh tế.", "Nhà nước Đức có nhiều chính sách xã hội rộng lớn.", "Nhà nước Đức đã tư nhân hóa một số doanh nghiệp như Công ty đường sắt Đức, Công ty viễn thông Đức, Công ty bưu điện Đức; thúc đẩy tư nhân hóa các công ty khác tạo thêm cạnh tranh.", "Mặc dù chính phủ có giúp đỡ một số lĩnh vực thông qua trợ cấp, cạnh tranh và kinh tế thị trường vẫn là cột trụ trong chính sách kinh tế.", "Với tỷ lệ xuất khẩu hơn 1/3 sản phẩm quốc nội, kinh tế Đức có chiều hướng xuất khẩu cao và xuất khẩu luôn luôn là yếu tố chủ chốt cho tăng trưởng kinh tế của Đức.", "Nhà nước Đức đã tư nhân hóa một số doanh nghiệp như Công ty đường sắt Đức, Công ty viễn thông Đức, Công ty bưu điện Đức; thúc đẩy tư nhân hóa các công ty khác tạo thêm cạnh tranh.", "Vì thế nước Đức ủng hộ nhiều cho một hợp tác kinh tế mạnh mẽ trên bình diện châu Âu.", "Với tỷ lệ xuất khẩu hơn 1/3 sản phẩm quốc nội, kinh tế Đức có chiều hướng xuất khẩu cao và xuất khẩu luôn luôn là yếu tố chủ chốt cho tăng trưởng kinh tế của Đức.", "Lịch sử\n\nTừ Chiến tranh thế giới thứ hai cho đến tái thống nhất \nSau Chiến tranh thế giới thứ hai kinh tế và xã hội Đức nằm ở đáy thấp.", "Vì thế nước Đức ủng hộ nhiều cho một hợp tác kinh tế mạnh mẽ trên bình diện châu Âu.", "Sau cuộc cải cách tiền tệ năm 1948 việc tái xây dựng kinh tế đã thành công trong cái gọi là điều huyền diệu kinh tế (Wirtschaftswunder), đồng thời người dân được bảo vệ bởi một nhà nước xã hội.", "Lịch sử\n\nTừ Chiến tranh thế giới thứ hai cho đến tái thống nhất \nSau Chiến tranh thế giới thứ hai kinh tế và xã hội Đức nằm ở đáy thấp.", "Nước Đức trở thành nước xuất khẩu đứng đầu; năng suất và chất lượng các sản phẩm Đức, đặc biệt là của ngành chế tạo máy, đã và vẫn luôn là tốt trên thế giới.", "Sau cuộc cải cách tiền tệ năm 1948 việc tái xây dựng kinh tế đã thành công trong cái gọi là điều huyền diệu kinh tế (Wirtschaftswunder), đồng thời người dân được bảo vệ bởi một nhà nước xã hội.", "Suốt cho đến đầu thập niên 1970 kinh tế Tây Đức hầu như tăng trưởng liên tục nhưng bắt đầu từ suy thoái kinh tế đầu thập niên 1980 mức tăng trưởng ngày càng kém đi.", "Nước Đức trở thành nước xuất khẩu đứng đầu; năng suất và chất lượng các sản phẩm Đức, đặc biệt là của ngành chế tạo máy, đã và vẫn luôn là tốt trên thế giới.", "Sau đấy là 8 năm liền tăng trưởng, được giữ ở mức trung bình là 1,5% từ sau khi tái thống nhất.", "Suốt cho đến đầu thập niên 1970 kinh tế Tây Đức hầu như tăng trưởng liên tục nhưng bắt đầu từ suy thoái kinh tế đầu thập niên 1980 mức tăng trưởng ngày càng kém đi.", "Tỷ lệ thất nghiệp nằm không ngừng ở mức độ cao.", "Sau đấy là 8 năm liền tăng trưởng, được giữ ở mức trung bình là 1,5% từ sau khi tái thống nhất.", "Từ khi tái thống nhất \nSau khi tái thống nhất nước Đức tạm thời phải gánh vác thêm nền kinh tế suy tàn của các tiểu bang mới.", "Tỷ lệ thất nghiệp nằm không ngừng ở mức độ cao.", "Việc này chủ yếu được trang trải bằng cách mượn thêm nợ mới và chuyển một số khoản phí tổn vào các hệ thống bảo vệ xã hội.", "Từ khi tái thống nhất \nSau khi tái thống nhất nước Đức tạm thời phải gánh vác thêm nền kinh tế suy tàn của các tiểu bang mới.", "Sau mười năm tái thống nhất Đức, có thể nhận ra được nhiều tiến bộ to lớn trong việc nâng cao mức sống của người dân Đông Đức, một nền kinh tế thị trường được thiết lập và hệ thống hạ tầng cơ sở được cải tiến.", "Việc này chủ yếu được trang trải bằng cách mượn thêm nợ mới và chuyển một số khoản phí tổn vào các hệ thống bảo vệ xã hội.", "Nhưng đồng thời quá trình cân bằng giữa Đông và Tây kéo dài lâu hơn là dự định ban đầu, theo một số thước đo nhất định quá trình này đã dừng lại từ giữa thập niên 1990.", "Sau mười năm tái thống nhất Đức, có thể nhận ra được nhiều tiến bộ to lớn trong việc nâng cao mức sống của người dân Đông Đức, một nền kinh tế thị trường được thiết lập và hệ thống hạ tầng cơ sở được cải tiến.", "Tốc độ tăng trưởng kinh tế ở Đông Đức thấp hơn ở Tây Đức, tỷ lệ thất nghiệp cao gấp hai lần, vì thế nhiều lao động có tay nghề đi tìm việc làm ở Tây Đức.", "Nhưng đồng thời quá trình cân bằng giữa Đông và Tây kéo dài lâu hơn là dự định ban đầu, theo một số thước đo nhất định quá trình này đã dừng lại từ giữa thập niên 1990.", "Năng suất lao động ở Đông Đức vẫn ở mức thấp.", "Tốc độ tăng trưởng kinh tế ở Đông Đức thấp hơn ở Tây Đức, tỷ lệ thất nghiệp cao gấp hai lần, vì thế nhiều lao động có tay nghề đi tìm việc làm ở Tây Đức.", "Lượng tiêu dùng ở Đông Đức phụ thuộc trực tiếp vào số tiền chi viện từ Tây Đức, hằng năm vào khoảng 65 tỷ $ hay hơn 4% tổng sản phẩm quốc nội của Tây Đức.", "Năng suất lao động ở Đông Đức vẫn ở mức thấp.", "Các vấn đề \nMặc dù chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài, đa số các chuyên gia đều cho rằng các vấn đề cơ cấu nội địa mới là lý do chính cho tình trạng kinh tế đang suy yếu.", "Lượng tiêu dùng ở Đông Đức phụ thuộc trực tiếp vào số tiền chi viện từ Tây Đức, hằng năm vào khoảng 65 tỷ $ hay hơn 4% tổng sản phẩm quốc nội của Tây Đức.", "Một thị trường lao động với các luật lệ cứng nhắc được một số chuyên gia nêu ra như là lý do chính cho tỷ lệ thất nghiệp cao.", "Các vấn đề \nMặc dù chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài, đa số các chuyên gia đều cho rằng các vấn đề cơ cấu nội địa mới là lý do chính cho tình trạng kinh tế đang suy yếu.", "Được khuyến khích bằng khả năng chiết khấu thuế hay bằng tài trợ, các chủ doanh nghiệp Đức ngay trong những thời kỳ phát triển mạnh cũng ưu tiên đầu tư ở nước ngoài hay vào máy móc thay vì tạo việc làm mới trong nước.", "Một thị trường lao động với các luật lệ cứng nhắc được một số chuyên gia nêu ra như là lý do chính cho tỷ lệ thất nghiệp cao.", "Cũng như ở tất cả các nước châu Âu khác, tỷ lệ sinh đẻ ở Đức giảm xuống ở mức thấp.", "Được khuyến khích bằng khả năng chiết khấu thuế hay bằng tài trợ, các chủ doanh nghiệp Đức ngay trong những thời kỳ phát triển mạnh cũng ưu tiên đầu tư ở nước ngoài hay vào máy móc thay vì tạo việc làm mới trong nước.", "Kết quả của việc này, các thay đổi về kết cấu dân số (ngày càng ít người trẻ tuổi chi cấp cho người già ngày càng nhiều thêm), là các thử thách mới cho những hệ thống bảo vệ xã hội.", "Cũng như ở tất cả các nước châu Âu khác, tỷ lệ sinh đẻ ở Đức giảm xuống ở mức thấp.", "Toàn cầu hóa ngày một gia tăng từ thập niên 1980 cũng như các nền kinh tế vững mạnh hơn ở châu Á và từ thập niên 1990 ở Đông Âu dẫn đến việc các chỗ làm trong công nghiệp phải trả nhiều lương nhưng lại không cần tay nghề cao bị cắt giảm đi ở Đức.", "Kết quả của việc này, các thay đổi về kết cấu dân số (ngày càng ít người trẻ tuổi chi cấp cho người già ngày càng nhiều thêm), là các thử thách mới cho những hệ thống bảo vệ xã hội.", "Thiếu hụt của các hệ thống bảo vệ xã hội lại được cân đối qua một thời gian dài bằng cách tăng các phí tổn phụ của lương ở các lao động còn lại.", "Toàn cầu hóa ngày một gia tăng từ thập niên 1980 cũng như các nền kinh tế vững mạnh hơn ở châu Á và từ thập niên 1990 ở Đông Âu dẫn đến việc các chỗ làm trong công nghiệp phải trả nhiều lương nhưng lại không cần tay nghề cao bị cắt giảm đi ở Đức.", "Điều này lại càng làm cho vấn đề trầm trọng thêm.", "Thiếu hụt của các hệ thống bảo vệ xã hội lại được cân đối qua một thời gian dài bằng cách tăng các phí tổn phụ của lương ở các lao động còn lại.", "Đối tác thương mại \nTrong năm 2004 – cũng như năm trước đó – Pháp đứng đầu trong danh sách các nước Đức xuất khẩu sang, trước Mỹ và Anh.", "Điều này lại càng làm cho vấn đề trầm trọng thêm.", "Trong năm 2004 tổng giá trị hàng hóa Đức xuất sang Pháp là 75,3 tỷ euro (chiếm tỷ lệ 10,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu), sang Mỹ là 64,8 tỷ euro (8,8%) và sang Anh 61,1 tỷ euro (8,3%).", "Đối tác thương mại \nTrong năm 2004 – cũng như năm trước đó – Pháp đứng đầu trong danh sách các nước Đức xuất khẩu sang, trước Mỹ và Anh.", "Về nhập khẩu ba nước đứng đầu – cũng như năm trước đó – là Pháp (52,2 tỷ euro; chiếm tỷ lệ 9,0% trong tổng kim ngạch nhập khẩu), Hà Lan 47,9 tỷ euro; 8,3%) và Mỹ (40,3 tỷ euro; 7,0%).", "Trong năm 2004 tổng giá trị hàng hóa Đức xuất sang Pháp là 75,3 tỷ euro (chiếm tỷ lệ 10,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu), sang Mỹ là 64,8 tỷ euro (8,8%) và sang Anh 61,1 tỷ euro (8,3%).", "Nguồn: Tổng cục thống kê liên bang Đức\n\nSố liệu thống kê \n\nNguồn: Tổng cục thống kê liên bang Đức\n\nChú thích \n\n \nĐức\nĐức\nĐức", "Về nhập khẩu ba nước đứng đầu – cũng như năm trước đó – là Pháp (52,2 tỷ euro; chiếm tỷ lệ 9,0% trong tổng kim ngạch nhập khẩu), Hà Lan 47,9 tỷ euro; 8,3%) và Mỹ (40,3 tỷ euro; 7,0%)." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thủy Địa Tỷ (đồ hình::::|:) còn gọi là quẻ Tỷ (比 bỉ), là quẻ thứ 08 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Văn Vương ghi thoán từ: Tỷ cát.", "Văn Vương ghi thoán từ: Tỷ cát.", "Nguyên phệ, nguyên vĩnh trinh, vô cữu.", "Nguyên phệ, nguyên vĩnh trinh, vô cữu.", "Bất ninh phương lai, hậu phu hung (比吉.", "Bất ninh phương lai, hậu phu hung (比吉.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Hữu phu tỷ chi, vô cữu.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Hữu phu tỷ chi, vô cữu.", "Hữu phu doanh phẫu, chung lai hữu tha cát.", "Hữu phu doanh phẫu, chung lai hữu tha cát.", "Lục nhị: Tỷ chi tự nội, trinh cát.", "Lục nhị: Tỷ chi tự nội, trinh cát.", "Lục tam: Tỷ chi phỉ nhân.", "Lục tam: Tỷ chi phỉ nhân.", "Lục tứ: Ngoại tỷ chi, trinh cát.", "Lục tứ: Ngoại tỷ chi, trinh cát.", "Cửu ngũ: Hiển tỷ, vương dụng tam khu.", "Cửu ngũ: Hiển tỷ, vương dụng tam khu.", "Thượng lục: Tỷ chi vô thủ, hung.", "Thượng lục: Tỷ chi vô thủ, hung.", "Giải nghĩa: Tư dã.", "Giải nghĩa: Tư dã.", "Thân liền, gạn lọc, mật thiết, tư hữu riêng, trưởng đoàn, trưởng toán, chọn lựa.", "Thân liền, gạn lọc, mật thiết, tư hữu riêng, trưởng đoàn, trưởng toán, chọn lựa.", "Khứ xàm nhiệm hiền chi tượng: bỏ nịnh dụng trung.", "Khứ xàm nhiệm hiền chi tượng: bỏ nịnh dụng trung.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\nKinh Dịch" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Thủy Địa Tỷ (đồ hình::::|:) còn gọi là quẻ Tỷ (比 bỉ), là quẻ thứ 08 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Văn Vương ghi thoán từ: Tỷ cát.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nguyên phệ, nguyên vĩnh trinh, vô cữu.", "Văn Vương ghi thoán từ: Tỷ cát.", "Bất ninh phương lai, hậu phu hung (比吉.", "Nguyên phệ, nguyên vĩnh trinh, vô cữu.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Hữu phu tỷ chi, vô cữu.", "Bất ninh phương lai, hậu phu hung (比吉.", "Hữu phu doanh phẫu, chung lai hữu tha cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Hữu phu tỷ chi, vô cữu.", "Lục nhị: Tỷ chi tự nội, trinh cát.", "Hữu phu doanh phẫu, chung lai hữu tha cát.", "Lục tam: Tỷ chi phỉ nhân.", "Lục nhị: Tỷ chi tự nội, trinh cát.", "Lục tứ: Ngoại tỷ chi, trinh cát.", "Lục tam: Tỷ chi phỉ nhân.", "Cửu ngũ: Hiển tỷ, vương dụng tam khu.", "Lục tứ: Ngoại tỷ chi, trinh cát.", "Thượng lục: Tỷ chi vô thủ, hung.", "Cửu ngũ: Hiển tỷ, vương dụng tam khu.", "Giải nghĩa: Tư dã.", "Thượng lục: Tỷ chi vô thủ, hung.", "Thân liền, gạn lọc, mật thiết, tư hữu riêng, trưởng đoàn, trưởng toán, chọn lựa.", "Giải nghĩa: Tư dã.", "Khứ xàm nhiệm hiền chi tượng: bỏ nịnh dụng trung.", "Thân liền, gạn lọc, mật thiết, tư hữu riêng, trưởng đoàn, trưởng toán, chọn lựa.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\nKinh Dịch", "Khứ xàm nhiệm hiền chi tượng: bỏ nịnh dụng trung." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Thiên Tiểu Súcđồ hình |||:|| còn gọi là quẻ Tiểu Súc (小畜 xiảo chũ), là quẻ thứ 09 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xũn) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xũn) Tốn hay Gió (風).", "Văn Vương viết thoán từ:\nTiểu Súc: Hanh.", "Văn Vương viết thoán từ:\nTiểu Súc: Hanh.", "Mật vân bất vũ, tự ngã tây giao (小畜: 亨.", "Mật vân bất vũ, tự ngã tây giao (小畜: 亨.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Phục tự đạo, hà kỳ cữu?", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Phục tự đạo, hà kỳ cữu?", "Cửu nhị: khiên phục, cát.", "Cửu nhị: khiên phục, cát.", "Cửu tam: Dư thoát bức, phu thê phản mục.", "Cửu tam: Dư thoát bức, phu thê phản mục.", "Lục tứ: hữu phu, huyết khứ, dịch xuất, vô cữu.", "Lục tứ: hữu phu, huyết khứ, dịch xuất, vô cữu.", "Cửu ngũ: Hữu phu, luyên như, phú dĩ kỳ lân.", "Cửu ngũ: Hữu phu, luyên như, phú dĩ kỳ lân.", "Thượng cửu: Ký vũ, ký xử, thượng đức tái.", "Thượng cửu: Ký vũ, ký xử, thượng đức tái.", "Nguyệt cơ vọng, quân tử chinh hung.", "Nguyệt cơ vọng, quân tử chinh hung.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Lúc bế tắc, không đồng ý nhau, cô quả, súc oán, chứa mọi oán giận, có ý trái lại, không hòa hợp, nhỏ nhen.", "Lúc bế tắc, không đồng ý nhau, cô quả, súc oán, chứa mọi oán giận, có ý trái lại, không hòa hợp, nhỏ nhen.", "Cầm sắt bất điệu chi tượng: tiếng đàn không hòa điệu.", "Cầm sắt bất điệu chi tượng: tiếng đàn không hòa điệu.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Phong Thiên Tiểu Súcđồ hình |||:|| còn gọi là quẻ Tiểu Súc (小畜 xiảo chũ), là quẻ thứ 09 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xũn) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Văn Vương viết thoán từ:\nTiểu Súc: Hanh.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xũn) Tốn hay Gió (風).", "Mật vân bất vũ, tự ngã tây giao (小畜: 亨.", "Văn Vương viết thoán từ:\nTiểu Súc: Hanh.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Phục tự đạo, hà kỳ cữu?", "Mật vân bất vũ, tự ngã tây giao (小畜: 亨.", "Cửu nhị: khiên phục, cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Phục tự đạo, hà kỳ cữu?", "Cửu tam: Dư thoát bức, phu thê phản mục.", "Cửu nhị: khiên phục, cát.", "Lục tứ: hữu phu, huyết khứ, dịch xuất, vô cữu.", "Cửu tam: Dư thoát bức, phu thê phản mục.", "Cửu ngũ: Hữu phu, luyên như, phú dĩ kỳ lân.", "Lục tứ: hữu phu, huyết khứ, dịch xuất, vô cữu.", "Thượng cửu: Ký vũ, ký xử, thượng đức tái.", "Cửu ngũ: Hữu phu, luyên như, phú dĩ kỳ lân.", "Nguyệt cơ vọng, quân tử chinh hung.", "Thượng cửu: Ký vũ, ký xử, thượng đức tái.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Nguyệt cơ vọng, quân tử chinh hung.", "Lúc bế tắc, không đồng ý nhau, cô quả, súc oán, chứa mọi oán giận, có ý trái lại, không hòa hợp, nhỏ nhen.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Cầm sắt bất điệu chi tượng: tiếng đàn không hòa điệu.", "Lúc bế tắc, không đồng ý nhau, cô quả, súc oán, chứa mọi oán giận, có ý trái lại, không hòa hợp, nhỏ nhen.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Cầm sắt bất điệu chi tượng: tiếng đàn không hòa điệu." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lý Thiên Trạchđồ hình ||:||| còn gọi là quẻ Lý (履 lủ), là quẻ thứ 10 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dũi) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dũi) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Văn Vương viết thoán từ:\nLý hổ vĩ, bất điệt nhân, hanh (履虎尾, 不咥人, 亨).", "Văn Vương viết thoán từ:\nLý hổ vĩ, bất điệt nhân, hanh (履虎尾, 不咥人, 亨).", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Tố lý, vãng, vô cữu.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Tố lý, vãng, vô cữu.", "Cửu nhị: Lý đạo thản thản, u nhân trinh cát.", "Cửu nhị: Lý đạo thản thản, u nhân trinh cát.", "Lục tam: Miễu, năng thị; bả, năng lý.", "Lục tam: Miễu, năng thị; bả, năng lý.", "Lý hổ vĩ, diệt nhân, hung.", "Lý hổ vĩ, diệt nhân, hung.", "Võ nhân vi vu đại quân.", "Võ nhân vi vu đại quân.", "Cửu tứ: Lý hổ vĩ, sách sách (hoặc sóc sóc) chung cát.", "Cửu tứ: Lý hổ vĩ, sách sách (hoặc sóc sóc) chung cát.", "Cửu ngũ: Quyết lý, trinh lệ.", "Cửu ngũ: Quyết lý, trinh lệ.", "Thượng cửu: Thị lý, khảo tường, kỳ toàn, nguyên cát.", "Thượng cửu: Thị lý, khảo tường, kỳ toàn, nguyên cát.", "Giải nghĩa: Lễ dã.", "Giải nghĩa: Lễ dã.", "Nghi lễ, có chừng mực, khuôn phép, dẫm lên, không cho đi sai, có ý chặn đường thái quá, hệ thống, pháp lý.", "Nghi lễ, có chừng mực, khuôn phép, dẫm lên, không cho đi sai, có ý chặn đường thái quá, hệ thống, pháp lý.", "Hổ lang đang đạo chi tượng: tượng hổ lang đón đường.", "Hổ lang đang đạo chi tượng: tượng hổ lang đón đường.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dũi) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Lý Thiên Trạchđồ hình ||:||| còn gọi là quẻ Lý (履 lủ), là quẻ thứ 10 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dũi) Đoài hay Đầm (澤).", "Văn Vương viết thoán từ:\nLý hổ vĩ, bất điệt nhân, hanh (履虎尾, 不咥人, 亨).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Tố lý, vãng, vô cữu.", "Văn Vương viết thoán từ:\nLý hổ vĩ, bất điệt nhân, hanh (履虎尾, 不咥人, 亨).", "Cửu nhị: Lý đạo thản thản, u nhân trinh cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Tố lý, vãng, vô cữu.", "Lục tam: Miễu, năng thị; bả, năng lý.", "Cửu nhị: Lý đạo thản thản, u nhân trinh cát.", "Lý hổ vĩ, diệt nhân, hung.", "Lục tam: Miễu, năng thị; bả, năng lý.", "Võ nhân vi vu đại quân.", "Lý hổ vĩ, diệt nhân, hung.", "Cửu tứ: Lý hổ vĩ, sách sách (hoặc sóc sóc) chung cát.", "Võ nhân vi vu đại quân.", "Cửu ngũ: Quyết lý, trinh lệ.", "Cửu tứ: Lý hổ vĩ, sách sách (hoặc sóc sóc) chung cát.", "Thượng cửu: Thị lý, khảo tường, kỳ toàn, nguyên cát.", "Cửu ngũ: Quyết lý, trinh lệ.", "Giải nghĩa: Lễ dã.", "Thượng cửu: Thị lý, khảo tường, kỳ toàn, nguyên cát.", "Nghi lễ, có chừng mực, khuôn phép, dẫm lên, không cho đi sai, có ý chặn đường thái quá, hệ thống, pháp lý.", "Giải nghĩa: Lễ dã.", "Hổ lang đang đạo chi tượng: tượng hổ lang đón đường.", "Nghi lễ, có chừng mực, khuôn phép, dẫm lên, không cho đi sai, có ý chặn đường thái quá, hệ thống, pháp lý.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Hổ lang đang đạo chi tượng: tượng hổ lang đón đường." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Thiên Tháiđồ hình |||::: còn gọi là quẻ Thái (泰 tãi), là quẻ số 11 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Văn Vương viết thoán từ:\nThái: Tiểu vãn đại lai, cát, hanh (泰: 小往大來, 吉, 亨).", "Văn Vương viết thoán từ:\nThái: Tiểu vãn đại lai, cát, hanh (泰: 小往大來, 吉, 亨).", "Giải nghĩa: Thông dã.", "Giải nghĩa: Thông dã.", "Thông hiểu, am tường, hiểu biết, thông suốt, quen biết, quen thuộc.", "Thông hiểu, am tường, hiểu biết, thông suốt, quen biết, quen thuộc.", "Thiên địa hòa xướng chi tượng: tượng trời đất giao hòa.", "Thiên địa hòa xướng chi tượng: tượng trời đất giao hòa.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Địa Thiên Tháiđồ hình |||::: còn gọi là quẻ Thái (泰 tãi), là quẻ số 11 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Văn Vương viết thoán từ:\nThái: Tiểu vãn đại lai, cát, hanh (泰: 小往大來, 吉, 亨).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Thông dã.", "Văn Vương viết thoán từ:\nThái: Tiểu vãn đại lai, cát, hanh (泰: 小往大來, 吉, 亨).", "Thông hiểu, am tường, hiểu biết, thông suốt, quen biết, quen thuộc.", "Giải nghĩa: Thông dã.", "Thiên địa hòa xướng chi tượng: tượng trời đất giao hòa.", "Thông hiểu, am tường, hiểu biết, thông suốt, quen biết, quen thuộc.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Thiên địa hòa xướng chi tượng: tượng trời đất giao hòa." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Địa Bĩ, đồ hình:::||| còn gọi là quẻ Bĩ (否 pỉ), là quẻ số 12 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Bế tắc, không thông, không tương cảm nhau, xui xẻo, dèm pha, chê bai lẫn nhau, mạnh ai nấy theo ý riêng.", "Bế tắc, không thông, không tương cảm nhau, xui xẻo, dèm pha, chê bai lẫn nhau, mạnh ai nấy theo ý riêng.", "Thượng hạ tiếm loạn chi tượng: trên dưới lôi thôi.", "Thượng hạ tiếm loạn chi tượng: trên dưới lôi thôi.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Thiên Địa Bĩ, đồ hình:::||| còn gọi là quẻ Bĩ (否 pỉ), là quẻ số 12 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kún) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qiàn) Càn hay Trời (天).", "Bế tắc, không thông, không tương cảm nhau, xui xẻo, dèm pha, chê bai lẫn nhau, mạnh ai nấy theo ý riêng.", "Giải nghĩa: Tắc dã.", "Thượng hạ tiếm loạn chi tượng: trên dưới lôi thôi.", "Bế tắc, không thông, không tương cảm nhau, xui xẻo, dèm pha, chê bai lẫn nhau, mạnh ai nấy theo ý riêng.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Thượng hạ tiếm loạn chi tượng: trên dưới lôi thôi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Hỏa Đồng Nhân, đồ hình |:|||| còn gọi là quẻ Đồng Nhân (同人 tong2 ren2), là quẻ số 13 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Thân dã.", "Giải nghĩa: Thân dã.", "Trên dưới cùng lòng, cùng người ưa thích, cùng một bọn người.", "Trên dưới cùng lòng, cùng người ưa thích, cùng một bọn người.", "Hiệp lực đồng tâm chi tượng: tượng cùng người hiệp lực.", "Hiệp lực đồng tâm chi tượng: tượng cùng người hiệp lực.", "Kiến giải của người Việt: Con người đạt đến mức độ giao hội cùng vũ trụ, đồng nhân cao nhất, mức độ hoà đồng siêu việt,\n\nTham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Thiên Hỏa Đồng Nhân, đồ hình |:|||| còn gọi là quẻ Đồng Nhân (同人 tong2 ren2), là quẻ số 13 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Thân dã.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Trên dưới cùng lòng, cùng người ưa thích, cùng một bọn người.", "Giải nghĩa: Thân dã.", "Hiệp lực đồng tâm chi tượng: tượng cùng người hiệp lực.", "Trên dưới cùng lòng, cùng người ưa thích, cùng một bọn người.", "Kiến giải của người Việt: Con người đạt đến mức độ giao hội cùng vũ trụ, đồng nhân cao nhất, mức độ hoà đồng siêu việt,\n\nTham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Hiệp lực đồng tâm chi tượng: tượng cùng người hiệp lực." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu, đồ hình ||||:| còn gọi là quẻ Đại Hữu (大有 da4 you3), là quẻ thứ 14 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Khoan dã.", "Giải nghĩa: Khoan dã.", "Thong dong, dung dưỡng nhiều, độ lượng rộng, có đức dày, chiếu sáng lớn.", "Thong dong, dung dưỡng nhiều, độ lượng rộng, có đức dày, chiếu sáng lớn.", "Kim ngọc mãn đường chi tượng: vàng bạc đầy nhà.", "Kim ngọc mãn đường chi tượng: vàng bạc đầy nhà.", "Giải thích của người Việt là bổ sung thêm tượng: sở hữu tài sản vật chất và tinh thần ở mức cao nhất.", "Giải thích của người Việt là bổ sung thêm tượng: sở hữu tài sản vật chất và tinh thần ở mức cao nhất.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu, đồ hình ||||:| còn gọi là quẻ Đại Hữu (大有 da4 you3), là quẻ thứ 14 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Khoan dã.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Thong dong, dung dưỡng nhiều, độ lượng rộng, có đức dày, chiếu sáng lớn.", "Giải nghĩa: Khoan dã.", "Kim ngọc mãn đường chi tượng: vàng bạc đầy nhà.", "Thong dong, dung dưỡng nhiều, độ lượng rộng, có đức dày, chiếu sáng lớn.", "Giải thích của người Việt là bổ sung thêm tượng: sở hữu tài sản vật chất và tinh thần ở mức cao nhất.", "Kim ngọc mãn đường chi tượng: vàng bạc đầy nhà.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Giải thích của người Việt là bổ sung thêm tượng: sở hữu tài sản vật chất và tinh thần ở mức cao nhất." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Sơn Khiêm, đồ hình::|::: còn gọi là quẻ Khiêm (謙 qian1), là quẻ thứ 15 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Thoán từ \nKhiêm: Hanh, quân tử hữu chung.", "Thoán từ \nKhiêm: Hanh, quân tử hữu chung.", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Khiêm tốn, nhún nhường, khiêm từ, cáo thoái, từ giã, lui vào trong, giữ gìn, nhốt vào trong, đóng cửa.", "Khiêm tốn, nhún nhường, khiêm từ, cáo thoái, từ giã, lui vào trong, giữ gìn, nhốt vào trong, đóng cửa.", "Vì vậy mới được hanh thông.", "Vì vậy mới được hanh thông.", "Thượng hạ mông lung chi tượng: tượng trên dưới hoang mang.", "Thượng hạ mông lung chi tượng: tượng trên dưới hoang mang.", "Hào từ\n\nSơ lục \nHào từ: Khiêm khiêm quân tử, dụng thiệp đại xuyên, cát.", "Hào từ\n\nSơ lục \nHào từ: Khiêm khiêm quân tử, dụng thiệp đại xuyên, cát.", "Lục nhị \nHào từ: Minh khiêm, trinh cát.", "Lục nhị \nHào từ: Minh khiêm, trinh cát.", "Cửu tam \nHào từ: Lao khiêm, quân tử hữu chung, cát.", "Cửu tam \nHào từ: Lao khiêm, quân tử hữu chung, cát.", "Lục tứ \nHào từ: Vô bất lợi, huy khiêm.", "Lục tứ \nHào từ: Vô bất lợi, huy khiêm.", "Lục ngũ \nHào từ: Bất phú dĩ kỳ lân, lợi dụng xâm phạt, vô bất lợi.", "Lục ngũ \nHào từ: Bất phú dĩ kỳ lân, lợi dụng xâm phạt, vô bất lợi.", "Thượng lục \nHào từ: Minh khiêm, lợi dụng hành sư, chinh ấp quốc.", "Thượng lục \nHào từ: Minh khiêm, lợi dụng hành sư, chinh ấp quốc.", "Xem thêm\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Địa Sơn Khiêm, đồ hình::|::: còn gọi là quẻ Khiêm (謙 qian1), là quẻ thứ 15 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Thoán từ \nKhiêm: Hanh, quân tử hữu chung.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Thoán từ \nKhiêm: Hanh, quân tử hữu chung.", "Khiêm tốn, nhún nhường, khiêm từ, cáo thoái, từ giã, lui vào trong, giữ gìn, nhốt vào trong, đóng cửa.", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Vì vậy mới được hanh thông.", "Khiêm tốn, nhún nhường, khiêm từ, cáo thoái, từ giã, lui vào trong, giữ gìn, nhốt vào trong, đóng cửa.", "Thượng hạ mông lung chi tượng: tượng trên dưới hoang mang.", "Vì vậy mới được hanh thông.", "Hào từ\n\nSơ lục \nHào từ: Khiêm khiêm quân tử, dụng thiệp đại xuyên, cát.", "Thượng hạ mông lung chi tượng: tượng trên dưới hoang mang.", "Lục nhị \nHào từ: Minh khiêm, trinh cát.", "Hào từ\n\nSơ lục \nHào từ: Khiêm khiêm quân tử, dụng thiệp đại xuyên, cát.", "Cửu tam \nHào từ: Lao khiêm, quân tử hữu chung, cát.", "Lục nhị \nHào từ: Minh khiêm, trinh cát.", "Lục tứ \nHào từ: Vô bất lợi, huy khiêm.", "Cửu tam \nHào từ: Lao khiêm, quân tử hữu chung, cát.", "Lục ngũ \nHào từ: Bất phú dĩ kỳ lân, lợi dụng xâm phạt, vô bất lợi.", "Lục tứ \nHào từ: Vô bất lợi, huy khiêm.", "Thượng lục \nHào từ: Minh khiêm, lợi dụng hành sư, chinh ấp quốc.", "Lục ngũ \nHào từ: Bất phú dĩ kỳ lân, lợi dụng xâm phạt, vô bất lợi.", "Xem thêm\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Thượng lục \nHào từ: Minh khiêm, lợi dụng hành sư, chinh ấp quốc." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Địa Dự, đồ hình:::|:: còn gọi là quẻ Dự (豫 yu4), là quẻ thứ 16 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Dự bị, dự phòng, canh chừng, sớm, vui vầy.", "Dự bị, dự phòng, canh chừng, sớm, vui vầy.", "Thượng hạ duyệt dịch chi tượng: tượng trên dưới vui vẻ.", "Thượng hạ duyệt dịch chi tượng: tượng trên dưới vui vẻ.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Lôi Địa Dự, đồ hình:::|:: còn gọi là quẻ Dự (豫 yu4), là quẻ thứ 16 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Dự bị, dự phòng, canh chừng, sớm, vui vầy.", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Thượng hạ duyệt dịch chi tượng: tượng trên dưới vui vẻ.", "Dự bị, dự phòng, canh chừng, sớm, vui vầy.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Thượng hạ duyệt dịch chi tượng: tượng trên dưới vui vẻ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Lôi Tùy, đồ hình |::||: còn gọi là quẻ Tùy (隨 sui2), là quẻ thứ 17 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Cùng theo, mặc lòng, không có chí hướng, chỉ chiều theo, đại thể chủ việc di động, thuyên chuyển như chiếc xe.", "Cùng theo, mặc lòng, không có chí hướng, chỉ chiều theo, đại thể chủ việc di động, thuyên chuyển như chiếc xe.", "Phản phúc bất định chi tượng: loại không ở cố định bao giờ.", "Phản phúc bất định chi tượng: loại không ở cố định bao giờ.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Trạch Lôi Tùy, đồ hình |::||: còn gọi là quẻ Tùy (隨 sui2), là quẻ thứ 17 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Cùng theo, mặc lòng, không có chí hướng, chỉ chiều theo, đại thể chủ việc di động, thuyên chuyển như chiếc xe.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Phản phúc bất định chi tượng: loại không ở cố định bao giờ.", "Cùng theo, mặc lòng, không có chí hướng, chỉ chiều theo, đại thể chủ việc di động, thuyên chuyển như chiếc xe.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Phản phúc bất định chi tượng: loại không ở cố định bao giờ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Phong Cổ, đồ hình:||::| còn gọi là quẻ Cổ (蠱 gu3), là quẻ thứ 18 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Sự dã.", "Giải nghĩa: Sự dã.", "Có sự không yên trong lòng, làm ngờ vực, khua, đánh, mua chuốc lấy cái hại, đánh trống, làm cho sợ sệt, sửa lại cái lỗi trước đã làm.", "Có sự không yên trong lòng, làm ngờ vực, khua, đánh, mua chuốc lấy cái hại, đánh trống, làm cho sợ sệt, sửa lại cái lỗi trước đã làm.", "Âm hại tương liên chi tượng: điều hại cùng có liên hệ.", "Âm hại tương liên chi tượng: điều hại cùng có liên hệ.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Sơn Phong Cổ, đồ hình:||::| còn gọi là quẻ Cổ (蠱 gu3), là quẻ thứ 18 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Sự dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Có sự không yên trong lòng, làm ngờ vực, khua, đánh, mua chuốc lấy cái hại, đánh trống, làm cho sợ sệt, sửa lại cái lỗi trước đã làm.", "Giải nghĩa: Sự dã.", "Âm hại tương liên chi tượng: điều hại cùng có liên hệ.", "Có sự không yên trong lòng, làm ngờ vực, khua, đánh, mua chuốc lấy cái hại, đánh trống, làm cho sợ sệt, sửa lại cái lỗi trước đã làm.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Âm hại tương liên chi tượng: điều hại cùng có liên hệ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Trạch Lâm, đồ hình ||:::: còn gọi là quẻ Lâm (臨 lin2), là quẻ thứ 19 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Đại dã.", "Giải nghĩa: Đại dã.", "Việc lớn, người lớn, cha nuôi, vú nuôi, giáo học, nhà sư, kẻ cả, dạy dân, nhà thầu.", "Việc lớn, người lớn, cha nuôi, vú nuôi, giáo học, nhà sư, kẻ cả, dạy dân, nhà thầu.", "Quân tử dĩ giáo tư chi tượng: người quân tử dạy dân, che chở, bảo bọc cho dân vô bờ bến.", "Quân tử dĩ giáo tư chi tượng: người quân tử dạy dân, che chở, bảo bọc cho dân vô bờ bến.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Địa Trạch Lâm, đồ hình ||:::: còn gọi là quẻ Lâm (臨 lin2), là quẻ thứ 19 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Đại dã.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Việc lớn, người lớn, cha nuôi, vú nuôi, giáo học, nhà sư, kẻ cả, dạy dân, nhà thầu.", "Giải nghĩa: Đại dã.", "Quân tử dĩ giáo tư chi tượng: người quân tử dạy dân, che chở, bảo bọc cho dân vô bờ bến.", "Việc lớn, người lớn, cha nuôi, vú nuôi, giáo học, nhà sư, kẻ cả, dạy dân, nhà thầu.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Quân tử dĩ giáo tư chi tượng: người quân tử dạy dân, che chở, bảo bọc cho dân vô bờ bến." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Địa Quan, đồ hình::::|| còn gọi là quẻ Quan (觀 guan1), là quẻ thứ 20 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Quan dã.", "Giải nghĩa: Quan dã.", "Xem xét, trông coi, cảnh tượng xem thấy, thanh tra, lướt qua, sơ qua, sơn phết, quét nhà.", "Xem xét, trông coi, cảnh tượng xem thấy, thanh tra, lướt qua, sơ qua, sơn phết, quét nhà.", "Vân bình tụ tán chi tượng: tượng bèo mây tan hợp.", "Vân bình tụ tán chi tượng: tượng bèo mây tan hợp.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Phong Địa Quan, đồ hình::::|| còn gọi là quẻ Quan (觀 guan1), là quẻ thứ 20 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Quan dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Xem xét, trông coi, cảnh tượng xem thấy, thanh tra, lướt qua, sơ qua, sơn phết, quét nhà.", "Giải nghĩa: Quan dã.", "Vân bình tụ tán chi tượng: tượng bèo mây tan hợp.", "Xem xét, trông coi, cảnh tượng xem thấy, thanh tra, lướt qua, sơ qua, sơn phết, quét nhà.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Vân bình tụ tán chi tượng: tượng bèo mây tan hợp." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Hỏa Bí, đồ hình |:|::| còn gọi là quẻ Bí (賁 bi4), là quẻ thứ 22 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Sức dã.", "Giải nghĩa: Sức dã.", "Trang sức, sửa sang, trang điểm, thấu suốt, rõ ràng.", "Trang sức, sửa sang, trang điểm, thấu suốt, rõ ràng.", "Quang minh thông đạt chi tượng: quang minh, sáng sủa, thấu suốt.", "Quang minh thông đạt chi tượng: quang minh, sáng sủa, thấu suốt.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Sơn Hỏa Bí, đồ hình |:|::| còn gọi là quẻ Bí (賁 bi4), là quẻ thứ 22 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Sức dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Trang sức, sửa sang, trang điểm, thấu suốt, rõ ràng.", "Giải nghĩa: Sức dã.", "Quang minh thông đạt chi tượng: quang minh, sáng sủa, thấu suốt.", "Trang sức, sửa sang, trang điểm, thấu suốt, rõ ràng.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Quang minh thông đạt chi tượng: quang minh, sáng sủa, thấu suốt." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Địa Bác đồ hình:::::| còn gọi là quẻ Bác (剝 bo1), là quẻ thứ 23 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Văn Vương viết thoán từ: Bác: Bất lợi hữu du vãng.", "Văn Vương viết thoán từ: Bác: Bất lợi hữu du vãng.", "Chu Công viết hào từ:\n\nSơ lục: Bác sàng dĩ túc, miệt trinh, hung.", "Chu Công viết hào từ:\n\nSơ lục: Bác sàng dĩ túc, miệt trinh, hung.", "Lục nhị: Bác sàng dĩ biện, miệt trinh, hung.", "Lục nhị: Bác sàng dĩ biện, miệt trinh, hung.", "Lục tam: Bác chi, vô cữu.", "Lục tam: Bác chi, vô cữu.", "Lục tứ: Bác sàng dĩ phu, hung.", "Lục tứ: Bác sàng dĩ phu, hung.", "Lục ngũ: Quán ngư, dĩ cung nhân sủng, vô bất lợi.", "Lục ngũ: Quán ngư, dĩ cung nhân sủng, vô bất lợi.", "Thượng cửu: Thạc quả bất thực, quân tử đắc dư, tiểu nhân bác lư.", "Thượng cửu: Thạc quả bất thực, quân tử đắc dư, tiểu nhân bác lư.", "Giải nghĩa: Lạc dã.", "Giải nghĩa: Lạc dã.", "Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm.", "Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm.", "Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau.", "Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Sơn Địa Bác đồ hình:::::| còn gọi là quẻ Bác (剝 bo1), là quẻ thứ 23 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Văn Vương viết thoán từ: Bác: Bất lợi hữu du vãng.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Chu Công viết hào từ:\n\nSơ lục: Bác sàng dĩ túc, miệt trinh, hung.", "Văn Vương viết thoán từ: Bác: Bất lợi hữu du vãng.", "Lục nhị: Bác sàng dĩ biện, miệt trinh, hung.", "Chu Công viết hào từ:\n\nSơ lục: Bác sàng dĩ túc, miệt trinh, hung.", "Lục tam: Bác chi, vô cữu.", "Lục nhị: Bác sàng dĩ biện, miệt trinh, hung.", "Lục tứ: Bác sàng dĩ phu, hung.", "Lục tam: Bác chi, vô cữu.", "Lục ngũ: Quán ngư, dĩ cung nhân sủng, vô bất lợi.", "Lục tứ: Bác sàng dĩ phu, hung.", "Thượng cửu: Thạc quả bất thực, quân tử đắc dư, tiểu nhân bác lư.", "Lục ngũ: Quán ngư, dĩ cung nhân sủng, vô bất lợi.", "Giải nghĩa: Lạc dã.", "Thượng cửu: Thạc quả bất thực, quân tử đắc dư, tiểu nhân bác lư.", "Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm.", "Giải nghĩa: Lạc dã.", "Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau.", "Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Lôi Phục, đồ hình |::::: còn gọi là quẻ Phục (復 fu4), là quẻ thứ 24 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Phản dã.", "Giải nghĩa: Phản dã.", "Lại có, trở về, bên ngoài, phản phục.", "Lại có, trở về, bên ngoài, phản phục.", "Sơn ngoại thanh sơn chi tượng: tượng ngoài núi lại còn có núi nữa.", "Sơn ngoại thanh sơn chi tượng: tượng ngoài núi lại còn có núi nữa.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Địa Lôi Phục, đồ hình |::::: còn gọi là quẻ Phục (復 fu4), là quẻ thứ 24 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Phản dã.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Lại có, trở về, bên ngoài, phản phục.", "Giải nghĩa: Phản dã.", "Sơn ngoại thanh sơn chi tượng: tượng ngoài núi lại còn có núi nữa.", "Lại có, trở về, bên ngoài, phản phục.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Sơn ngoại thanh sơn chi tượng: tượng ngoài núi lại còn có núi nữa." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Lôi Vô Vọng, đồ hình |::||| còn gọi là quẻ Vô Vọng (無妄 wu2 wang4), là quẻ thứ 25 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Thiên tai dã.", "Giải nghĩa: Thiên tai dã.", "Tai vạ, lỗi bậy bạ, không lề lối, không quy củ, càn đại, chống đối, hứng chịu.", "Tai vạ, lỗi bậy bạ, không lề lối, không quy củ, càn đại, chống đối, hứng chịu.", "Cương tự ngoại lai chi tượng: tượng kẻ mạnh từ ngoài đến.", "Cương tự ngoại lai chi tượng: tượng kẻ mạnh từ ngoài đến.", "Tham khảo\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Thiên Lôi Vô Vọng, đồ hình |::||| còn gọi là quẻ Vô Vọng (無妄 wu2 wang4), là quẻ thứ 25 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Thiên tai dã.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Tai vạ, lỗi bậy bạ, không lề lối, không quy củ, càn đại, chống đối, hứng chịu.", "Giải nghĩa: Thiên tai dã.", "Cương tự ngoại lai chi tượng: tượng kẻ mạnh từ ngoài đến.", "Tai vạ, lỗi bậy bạ, không lề lối, không quy củ, càn đại, chống đối, hứng chịu.", "Tham khảo\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Cương tự ngoại lai chi tượng: tượng kẻ mạnh từ ngoài đến." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Thiên Đại Súc, đồ hình |||::| còn gọi là quẻ Đại Súc (大畜 da4 chu4), là quẻ thứ 26 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Chứa tụ, súc tích, lắng tụ một chỗ, dự trữ, đựng, để dành.", "Chứa tụ, súc tích, lắng tụ một chỗ, dự trữ, đựng, để dành.", "Đồng loại hoan hội chi tượng: đồng loại hội họp vui vẻ, cục bộ.", "Đồng loại hoan hội chi tượng: đồng loại hội họp vui vẻ, cục bộ.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Sơn Thiên Đại Súc, đồ hình |||::| còn gọi là quẻ Đại Súc (大畜 da4 chu4), là quẻ thứ 26 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Chứa tụ, súc tích, lắng tụ một chỗ, dự trữ, đựng, để dành.", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Đồng loại hoan hội chi tượng: đồng loại hội họp vui vẻ, cục bộ.", "Chứa tụ, súc tích, lắng tụ một chỗ, dự trữ, đựng, để dành.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Đồng loại hoan hội chi tượng: đồng loại hội họp vui vẻ, cục bộ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Lôi Di, đồ hình |::::| còn gọi là quẻ Di (頤 yi2), là quẻ thứ 27 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ thuộc hành Mộc (cấn), thế 4 ứng 1, là quẻ du hồn\n \nGiải nghĩa: Vị thủy phong hiền\n\nBĩ cực thái lai, đi cầu người tài giúp, nuôi dưỡng giúp đỡ để có lực thành công, miêng đang được ăn, bụng đang mang thai\n\nDưỡng dã.", "Quẻ thuộc hành Mộc (cấn), thế 4 ứng 1, là quẻ du hồn\n \nGiải nghĩa: Vị thủy phong hiền\n\nBĩ cực thái lai, đi cầu người tài giúp, nuôi dưỡng giúp đỡ để có lực thành công, miêng đang được ăn, bụng đang mang thai\n\nDưỡng dã.", "Chăm lo, tu bổ, thêm, ăn uống, bổ dưỡng, bồi dưỡng, ví như trời nuôi muôn vật, thánh nhân nuôi người.", "Chăm lo, tu bổ, thêm, ăn uống, bổ dưỡng, bồi dưỡng, ví như trời nuôi muôn vật, thánh nhân nuôi người.", "Phi long nhập uyên chi tượng: rồng vào vực nghỉ ngơi.", "Phi long nhập uyên chi tượng: rồng vào vực nghỉ ngơi.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Sơn Lôi Di, đồ hình |::::| còn gọi là quẻ Di (頤 yi2), là quẻ thứ 27 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ thuộc hành Mộc (cấn), thế 4 ứng 1, là quẻ du hồn\n \nGiải nghĩa: Vị thủy phong hiền\n\nBĩ cực thái lai, đi cầu người tài giúp, nuôi dưỡng giúp đỡ để có lực thành công, miêng đang được ăn, bụng đang mang thai\n\nDưỡng dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Chăm lo, tu bổ, thêm, ăn uống, bổ dưỡng, bồi dưỡng, ví như trời nuôi muôn vật, thánh nhân nuôi người.", "Quẻ thuộc hành Mộc (cấn), thế 4 ứng 1, là quẻ du hồn\n \nGiải nghĩa: Vị thủy phong hiền\n\nBĩ cực thái lai, đi cầu người tài giúp, nuôi dưỡng giúp đỡ để có lực thành công, miêng đang được ăn, bụng đang mang thai\n\nDưỡng dã.", "Phi long nhập uyên chi tượng: rồng vào vực nghỉ ngơi.", "Chăm lo, tu bổ, thêm, ăn uống, bổ dưỡng, bồi dưỡng, ví như trời nuôi muôn vật, thánh nhân nuôi người.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Phi long nhập uyên chi tượng: rồng vào vực nghỉ ngơi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Phong Đại Quá, đồ hình:||||: còn gọi là quẻ Đại Quá (大過 da4 guo4), là quẻ thứ 28 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Họa dã.", "Giải nghĩa: Họa dã.", "Cả quá ắt tai họa, quá mực thường, quá nhiều, giàu cương nghị ở trong.", "Cả quá ắt tai họa, quá mực thường, quá nhiều, giàu cương nghị ở trong.", "Nộn thảo kinh sương chi tượng: tượng cỏ non bị sương tuyết.", "Nộn thảo kinh sương chi tượng: tượng cỏ non bị sương tuyết.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Trạch Phong Đại Quá, đồ hình:||||: còn gọi là quẻ Đại Quá (大過 da4 guo4), là quẻ thứ 28 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Họa dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Cả quá ắt tai họa, quá mực thường, quá nhiều, giàu cương nghị ở trong.", "Giải nghĩa: Họa dã.", "Nộn thảo kinh sương chi tượng: tượng cỏ non bị sương tuyết.", "Cả quá ắt tai họa, quá mực thường, quá nhiều, giàu cương nghị ở trong.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Nộn thảo kinh sương chi tượng: tượng cỏ non bị sương tuyết." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Khảm, đồ hình:|::|: còn gọi là quẻ Khảm (坎 kan3), là quẻ thứ 29 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Hãm dã.", "Giải nghĩa: Hãm dã.", "Hãm vào ở trong, xuyên sâu vào trong, đóng cửa lại, gập ghềnh, trắc trở, bắt buộc, kìm hãm, thắng.", "Hãm vào ở trong, xuyên sâu vào trong, đóng cửa lại, gập ghềnh, trắc trở, bắt buộc, kìm hãm, thắng.", "Khổ tận cam lai chi tượng: tượng hết khổ mới đến sướng.", "Khổ tận cam lai chi tượng: tượng hết khổ mới đến sướng.", "THOÁN TỪ\n\nDỊCH: Quẻ khảm, nhẫn nại gấp đôi, chỉ trong lòng có đức tin là hanh thông, hành động thì được trọng mà có công.", "THOÁN TỪ\n\nDỊCH: Quẻ khảm, nhẫn nại gấp đôi, chỉ trong lòng có đức tin là hanh thông, hành động thì được trọng mà có công.", "Tập khảm, hữu phu duy tâm hanh, hành hữu thượng.", "Tập khảm, hữu phu duy tâm hanh, hành hữu thượng.", "習坎,有孚維心亨,行有尚。Tập 習– học lặp đi lặp lại, rèn luyện.", "習坎,有孚維心亨,行有尚。Tập 習– học lặp đi lặp lại, rèn luyện.", "Khảm 坎– chỗ hõm xuống, hốc lõm vào.", "Khảm 坎– chỗ hõm xuống, hốc lõm vào.", "Tử Lộ đáp: Theo ý con có lẽ vì chúng ta chưa \"nhân\" chăng nên người ta chưa tin chúng ta?", "Tử Lộ đáp: Theo ý con có lẽ vì chúng ta chưa \"nhân\" chăng nên người ta chưa tin chúng ta?", "Có lẽ ta chưa \"trí\" chăng nên người ta không theo đạo chúng ta?", "Có lẽ ta chưa \"trí\" chăng nên người ta không theo đạo chúng ta?", "Khổng Tử bảo: Nào phải vậy.", "Khổng Tử bảo: Nào phải vậy.", "Này anh Do, nếu người nhân luôn được người ta tin thì sao Bá Di, Thúc Tề phải chết đói trong núi?", "Này anh Do, nếu người nhân luôn được người ta tin thì sao Bá Di, Thúc Tề phải chết đói trong núi?", "Nếu người trí được mọi người nghe thì sao Tỷ Can lại bị giết.", "Nếu người trí được mọi người nghe thì sao Tỷ Can lại bị giết.", "Khổng Tử hỏi tiếp Tử Cống: Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này?", "Khổng Tử hỏi tiếp Tử Cống: Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này?", "Tử Cống đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai dung nạp được thầy.", "Tử Cống đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai dung nạp được thầy.", "Thầy nên hạ thấp xuống một chút.", "Thầy nên hạ thấp xuống một chút.", "Khổng Tử đáp: Này anh Tứ, người giỏi nghề nông, vãi giống rồi nhưng không tin chắc sẽ được gặt.", "Khổng Tử đáp: Này anh Tứ, người giỏi nghề nông, vãi giống rồi nhưng không tin chắc sẽ được gặt.", "Người thợ giỏi tuy làm khéo nhưng cũng không tin chắc là họ làm vừa lòng khách hàng.", "Người thợ giỏi tuy làm khéo nhưng cũng không tin chắc là họ làm vừa lòng khách hàng.", "Người quân tử trau dồi đạo đức, theo đường chính mà giữ nó, điều chỉnh nó, nhưng không thể làm cho nó được người ta theo.", "Người quân tử trau dồi đạo đức, theo đường chính mà giữ nó, điều chỉnh nó, nhưng không thể làm cho nó được người ta theo.", "Anh không lo trau dồi đạo của anh mà chỉ cầu người ta dung nạp anh.", "Anh không lo trau dồi đạo của anh mà chỉ cầu người ta dung nạp anh.", "Chí của anh không xa.", "Chí của anh không xa.", "Tử Cống ra Nhan Hồi vào.", "Tử Cống ra Nhan Hồi vào.", "Khổng Tử lại hỏi như trước: \"Chẳng phải con tê ngưu, chẳng phải con hổ mà cũng lang thang ở đồng vắng\".", "Khổng Tử lại hỏi như trước: \"Chẳng phải con tê ngưu, chẳng phải con hổ mà cũng lang thang ở đồng vắng\".", "Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này.", "Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này.", "Nhan Hồi đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai theo được, nhưng thầy cứ theo đó mà làm.", "Nhan Hồi đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai theo được, nhưng thầy cứ theo đó mà làm.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Đạo không được trau dồi, đó là điều làm chúng ta xấu hổ.", "Đạo không được trau dồi, đó là điều làm chúng ta xấu hổ.", "Đạo đã được trau dồi rồi mà người ta vẫn không dung nạp, thì đó là điều xấu hổ của kẻ làm vua.", "Đạo đã được trau dồi rồi mà người ta vẫn không dung nạp, thì đó là điều xấu hổ của kẻ làm vua.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "LỜI TƯỢNG: nước chảy không ngừng là hình tượng của quẻ tập Khảm.", "LỜI TƯỢNG: nước chảy không ngừng là hình tượng của quẻ tập Khảm.", "Người quân tử lấy việc rèn luyện năng lực thực hiện làm trọng.", "Người quân tử lấy việc rèn luyện năng lực thực hiện làm trọng.", "Tượng Viết: Thủy tấn chí, tập khảm, quân tử dĩ thường đức hạnh, tập giáo sự.", "Tượng Viết: Thủy tấn chí, tập khảm, quân tử dĩ thường đức hạnh, tập giáo sự.", "Tấn = tiến 洊 – nước chảy không ngừng, lại một lần nữa.", "Tấn = tiến 洊 – nước chảy không ngừng, lại một lần nữa.", "Chí 至 – đến.", "Chí 至 – đến.", "Thường 常– Lâu, mãi; Đạo Thường, đó là: nhân 仁, nghĩa 義, lễ 禮, trí 智, tín 信.", "Thường 常– Lâu, mãi; Đạo Thường, đó là: nhân 仁, nghĩa 義, lễ 禮, trí 智, tín 信.", "Còn gọi là ngũ thường 五常 là cái lẽ phải thông thường mà người ta ai cũng phải có.", "Còn gọi là ngũ thường 五常 là cái lẽ phải thông thường mà người ta ai cũng phải có.", "Hành 行- Một âm là hạnh - đức hạnh.", "Hành 行- Một âm là hạnh - đức hạnh.", "Năng lực là đức 德 thi hành gọi là hạnh 行.", "Năng lực là đức 德 thi hành gọi là hạnh 行.", "Đức hạnh 德行 – năng lực thực hiện.", "Đức hạnh 德行 – năng lực thực hiện.", "CHIÊM: ♦ Quẻ này có 3 hào xấu (x).", "CHIÊM: ♦ Quẻ này có 3 hào xấu (x).", "♦ Thuần Khảm là một trong bốn quẻ hung hiểm tứ đại hung quái trong Kinh Dịch.", "♦ Thuần Khảm là một trong bốn quẻ hung hiểm tứ đại hung quái trong Kinh Dịch.", "Truân là trở ngại lúc đầu.", "Truân là trở ngại lúc đầu.", "Thuần Khảm trở ngại lúc đầu và cuối.", "Thuần Khảm trở ngại lúc đầu và cuối.", "Kiển trở ngại quãng giữa.", "Kiển trở ngại quãng giữa.", "Quẻ Khốn là trở ngại hơn hết.", "Quẻ Khốn là trở ngại hơn hết.", "♦ Một người rơi xuống giếng, lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn.", "♦ Một người rơi xuống giếng, lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn.", "♦ Người đó được một người dùng dây kéo lên, được giúp đỡ trong lúc khó khăn.", "♦ Người đó được một người dùng dây kéo lên, được giúp đỡ trong lúc khó khăn.", "♦ Một người đầu cọp, có người thế lực giúp bạn làm ăn.", "♦ Một người đầu cọp, có người thế lực giúp bạn làm ăn.", "♦ Con trâu và con chuột đen, năm tháng ngày giờ Tý, Sửu.", "♦ Con trâu và con chuột đen, năm tháng ngày giờ Tý, Sửu.", "♦ Quẻ thuộc tháng 10, tốt về mùa xuân, xấu hạ, thu.", "♦ Quẻ thuộc tháng 10, tốt về mùa xuân, xấu hạ, thu.", "HÌNH: Thuyền lủng còn mắc cạn.", "HÌNH: Thuyền lủng còn mắc cạn.", "船漏沖瘫 Thuyền lậu trùng than.", "船漏沖瘫 Thuyền lậu trùng than.", "TƯỢNG: Ngoài rỗng trong đặc.", "TƯỢNG: Ngoài rỗng trong đặc.", "外虛中實 Ngoại hư trung thực.", "外虛中實 Ngoại hư trung thực.", "KHÍ CHẤT: Nhẫn nại.", "KHÍ CHẤT: Nhẫn nại.", "DÁNG VẺ: Con heo.", "DÁNG VẺ: Con heo.", "Hai lần hiểm, quen với nước, sụp vào hố nước sâu, xấu.", "Hai lần hiểm, quen với nước, sụp vào hố nước sâu, xấu.", "(x)\nSơ lục: Tập khảm, nhập vu khảm đạm, hung.", "(x)\nSơ lục: Tập khảm, nhập vu khảm đạm, hung.", "Ở chỗ nước lại thêm hiểm, mong làm được chuyện nhỏ thôi thì mới làm được.", "Ở chỗ nước lại thêm hiểm, mong làm được chuyện nhỏ thôi thì mới làm được.", "Cửu nhị: Khảm hữu hiểm, cầu tiểu đắc.", "Cửu nhị: Khảm hữu hiểm, cầu tiểu đắc.", "Tới lui đều bị hãm, trước mặt là hiểm mà sau lưng lại dựa vào hiểm, chỉ càng sụp vào chỗ sâu hơn thôi, không làm gì được.", "Tới lui đều bị hãm, trước mặt là hiểm mà sau lưng lại dựa vào hiểm, chỉ càng sụp vào chỗ sâu hơn thôi, không làm gì được.", "(x)\nLục tam: Lai chi khảm khảm, hiểm thả chẩm, nhập vu khảm đạm, vật dụng.", "(x)\nLục tam: Lai chi khảm khảm, hiểm thả chẩm, nhập vu khảm đạm, vật dụng.", "六三。來之坎坎,險且枕,入于坎窞,勿用。 Đạm (= nằm) 窞 – cái hố sâu.", "六三。來之坎坎,險且枕,入于坎窞,勿用。 Đạm (= nằm) 窞 – cái hố sâu.", "Như thể chỉ dâng một chén rượu, một rá thức ăn, có thêm cũng một tô thôi, đưa qua cửa sổ, rốt cuộc không có lỗi.", "Như thể chỉ dâng một chén rượu, một rá thức ăn, có thêm cũng một tô thôi, đưa qua cửa sổ, rốt cuộc không có lỗi.", "Lục tứ: Tôn tửu quỹ, nhị dụng phẫu, nạp ước tự dũ, chung vô cữu.", "Lục tứ: Tôn tửu quỹ, nhị dụng phẫu, nạp ước tự dũ, chung vô cữu.", "Nước chưa đầy, nhưng đến lúc nước đầy rồi, lặng rồi, thì sẽ khỏi hiểm, không có lỗi.", "Nước chưa đầy, nhưng đến lúc nước đầy rồi, lặng rồi, thì sẽ khỏi hiểm, không có lỗi.", "Cửu ngũ: Khảm bất doanh, kỳ ký bình, vô cữu.", "Cửu ngũ: Khảm bất doanh, kỳ ký bình, vô cữu.", "九五。坎不盈,祗既平,無咎。 Kỳ=chi 祗=坻=小丘– gò đất nhỏ, tiểu đảo.", "九五。坎不盈,祗既平,無咎。 Kỳ=chi 祗=坻=小丘– gò đất nhỏ, tiểu đảo.", "Vô công bất thụ lộc.", "Vô công bất thụ lộc.", "Đã trói bằng dây thừng to, lại đặt trong bụi gai, ba năm ra không được, xấu.", "Đã trói bằng dây thừng to, lại đặt trong bụi gai, ba năm ra không được, xấu.", "(x)\nThượng lục: Hệ dụng huy mặc, trí vu tùng cức, tam tuế bất đắc, Hung.", "(x)\nThượng lục: Hệ dụng huy mặc, trí vu tùng cức, tam tuế bất đắc, Hung.", "上六。係用徽纆,寘于叢棘,三歲不得,凶。\n\nTham khảo\n\nThiệu Vĩ Hoa, 1995.", "上六。係用徽纆,寘于叢棘,三歲不得,凶。\n\nTham khảo\n\nThiệu Vĩ Hoa, 1995.", "Chu Dịch với Dự Đoán Học.", "Chu Dịch với Dự Đoán Học.", "Nhà xuất bản Văn hóa.", "Nhà xuất bản Văn hóa.", "496 trang\nNguyễn Hiến Lê.", "496 trang\nNguyễn Hiến Lê.", "Kinh Dịch - Đạo của người quân tử\nNguyễn Quốc Đoan,1998.", "Kinh Dịch - Đạo của người quân tử\nNguyễn Quốc Đoan,1998.", "Chu Dịch Tường Giải.", "Chu Dịch Tường Giải.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "797 trang\nVưu Sùng Hoa, 1997.", "797 trang\nVưu Sùng Hoa, 1997.", "Mai Hoa Dịch Tân Biên.", "Mai Hoa Dịch Tân Biên.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "520 trang\nDương Ngọc Dũng, Lê Anh Minh, 1999.", "520 trang\nDương Ngọc Dũng, Lê Anh Minh, 1999.", "Kinh Dịch và cấu hình tư tưởng Trung Quốc.", "Kinh Dịch và cấu hình tư tưởng Trung Quốc.", "Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.", "Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.", "770 trang\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Thuần Khảm, đồ hình:|::|: còn gọi là quẻ Khảm (坎 kan3), là quẻ thứ 29 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Hãm dã.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Hãm vào ở trong, xuyên sâu vào trong, đóng cửa lại, gập ghềnh, trắc trở, bắt buộc, kìm hãm, thắng.", "Giải nghĩa: Hãm dã.", "Khổ tận cam lai chi tượng: tượng hết khổ mới đến sướng.", "Hãm vào ở trong, xuyên sâu vào trong, đóng cửa lại, gập ghềnh, trắc trở, bắt buộc, kìm hãm, thắng.", "THOÁN TỪ\n\nDỊCH: Quẻ khảm, nhẫn nại gấp đôi, chỉ trong lòng có đức tin là hanh thông, hành động thì được trọng mà có công.", "Khổ tận cam lai chi tượng: tượng hết khổ mới đến sướng.", "Tập khảm, hữu phu duy tâm hanh, hành hữu thượng.", "THOÁN TỪ\n\nDỊCH: Quẻ khảm, nhẫn nại gấp đôi, chỉ trong lòng có đức tin là hanh thông, hành động thì được trọng mà có công.", "習坎,有孚維心亨,行有尚。Tập 習– học lặp đi lặp lại, rèn luyện.", "Tập khảm, hữu phu duy tâm hanh, hành hữu thượng.", "Khảm 坎– chỗ hõm xuống, hốc lõm vào.", "習坎,有孚維心亨,行有尚。Tập 習– học lặp đi lặp lại, rèn luyện.", "Tử Lộ đáp: Theo ý con có lẽ vì chúng ta chưa \"nhân\" chăng nên người ta chưa tin chúng ta?", "Khảm 坎– chỗ hõm xuống, hốc lõm vào.", "Có lẽ ta chưa \"trí\" chăng nên người ta không theo đạo chúng ta?", "Tử Lộ đáp: Theo ý con có lẽ vì chúng ta chưa \"nhân\" chăng nên người ta chưa tin chúng ta?", "Khổng Tử bảo: Nào phải vậy.", "Có lẽ ta chưa \"trí\" chăng nên người ta không theo đạo chúng ta?", "Này anh Do, nếu người nhân luôn được người ta tin thì sao Bá Di, Thúc Tề phải chết đói trong núi?", "Khổng Tử bảo: Nào phải vậy.", "Nếu người trí được mọi người nghe thì sao Tỷ Can lại bị giết.", "Này anh Do, nếu người nhân luôn được người ta tin thì sao Bá Di, Thúc Tề phải chết đói trong núi?", "Khổng Tử hỏi tiếp Tử Cống: Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này?", "Nếu người trí được mọi người nghe thì sao Tỷ Can lại bị giết.", "Tử Cống đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai dung nạp được thầy.", "Khổng Tử hỏi tiếp Tử Cống: Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này?", "Thầy nên hạ thấp xuống một chút.", "Tử Cống đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai dung nạp được thầy.", "Khổng Tử đáp: Này anh Tứ, người giỏi nghề nông, vãi giống rồi nhưng không tin chắc sẽ được gặt.", "Thầy nên hạ thấp xuống một chút.", "Người thợ giỏi tuy làm khéo nhưng cũng không tin chắc là họ làm vừa lòng khách hàng.", "Khổng Tử đáp: Này anh Tứ, người giỏi nghề nông, vãi giống rồi nhưng không tin chắc sẽ được gặt.", "Người quân tử trau dồi đạo đức, theo đường chính mà giữ nó, điều chỉnh nó, nhưng không thể làm cho nó được người ta theo.", "Người thợ giỏi tuy làm khéo nhưng cũng không tin chắc là họ làm vừa lòng khách hàng.", "Anh không lo trau dồi đạo của anh mà chỉ cầu người ta dung nạp anh.", "Người quân tử trau dồi đạo đức, theo đường chính mà giữ nó, điều chỉnh nó, nhưng không thể làm cho nó được người ta theo.", "Chí của anh không xa.", "Anh không lo trau dồi đạo của anh mà chỉ cầu người ta dung nạp anh.", "Tử Cống ra Nhan Hồi vào.", "Chí của anh không xa.", "Khổng Tử lại hỏi như trước: \"Chẳng phải con tê ngưu, chẳng phải con hổ mà cũng lang thang ở đồng vắng\".", "Tử Cống ra Nhan Hồi vào.", "Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này.", "Khổng Tử lại hỏi như trước: \"Chẳng phải con tê ngưu, chẳng phải con hổ mà cũng lang thang ở đồng vắng\".", "Nhan Hồi đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai theo được, nhưng thầy cứ theo đó mà làm.", "Đạo của ta sai rồi chăng, mà sao ta gặp phải cảnh này.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Nhan Hồi đáp: Đạo của thầy cao quá cho nên thiên hạ không ai theo được, nhưng thầy cứ theo đó mà làm.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Đạo không được trau dồi, đó là điều làm chúng ta xấu hổ.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Đạo đã được trau dồi rồi mà người ta vẫn không dung nạp, thì đó là điều xấu hổ của kẻ làm vua.", "Đạo không được trau dồi, đó là điều làm chúng ta xấu hổ.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "Đạo đã được trau dồi rồi mà người ta vẫn không dung nạp, thì đó là điều xấu hổ của kẻ làm vua.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Người ta không dung nạp được thầy thì đâu có hại gì?", "LỜI TƯỢNG: nước chảy không ngừng là hình tượng của quẻ tập Khảm.", "Chính vì người ta không dung nạp được thầy mà thầy mới là bậc quân tử.", "Người quân tử lấy việc rèn luyện năng lực thực hiện làm trọng.", "LỜI TƯỢNG: nước chảy không ngừng là hình tượng của quẻ tập Khảm.", "Tượng Viết: Thủy tấn chí, tập khảm, quân tử dĩ thường đức hạnh, tập giáo sự.", "Người quân tử lấy việc rèn luyện năng lực thực hiện làm trọng.", "Tấn = tiến 洊 – nước chảy không ngừng, lại một lần nữa.", "Tượng Viết: Thủy tấn chí, tập khảm, quân tử dĩ thường đức hạnh, tập giáo sự.", "Chí 至 – đến.", "Tấn = tiến 洊 – nước chảy không ngừng, lại một lần nữa.", "Thường 常– Lâu, mãi; Đạo Thường, đó là: nhân 仁, nghĩa 義, lễ 禮, trí 智, tín 信.", "Chí 至 – đến.", "Còn gọi là ngũ thường 五常 là cái lẽ phải thông thường mà người ta ai cũng phải có.", "Thường 常– Lâu, mãi; Đạo Thường, đó là: nhân 仁, nghĩa 義, lễ 禮, trí 智, tín 信.", "Hành 行- Một âm là hạnh - đức hạnh.", "Còn gọi là ngũ thường 五常 là cái lẽ phải thông thường mà người ta ai cũng phải có.", "Năng lực là đức 德 thi hành gọi là hạnh 行.", "Hành 行- Một âm là hạnh - đức hạnh.", "Đức hạnh 德行 – năng lực thực hiện.", "Năng lực là đức 德 thi hành gọi là hạnh 行.", "CHIÊM: ♦ Quẻ này có 3 hào xấu (x).", "Đức hạnh 德行 – năng lực thực hiện.", "♦ Thuần Khảm là một trong bốn quẻ hung hiểm tứ đại hung quái trong Kinh Dịch.", "CHIÊM: ♦ Quẻ này có 3 hào xấu (x).", "Truân là trở ngại lúc đầu.", "♦ Thuần Khảm là một trong bốn quẻ hung hiểm tứ đại hung quái trong Kinh Dịch.", "Thuần Khảm trở ngại lúc đầu và cuối.", "Truân là trở ngại lúc đầu.", "Kiển trở ngại quãng giữa.", "Thuần Khảm trở ngại lúc đầu và cuối.", "Quẻ Khốn là trở ngại hơn hết.", "Kiển trở ngại quãng giữa.", "♦ Một người rơi xuống giếng, lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn.", "Quẻ Khốn là trở ngại hơn hết.", "♦ Người đó được một người dùng dây kéo lên, được giúp đỡ trong lúc khó khăn.", "♦ Một người rơi xuống giếng, lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn.", "♦ Một người đầu cọp, có người thế lực giúp bạn làm ăn.", "♦ Người đó được một người dùng dây kéo lên, được giúp đỡ trong lúc khó khăn.", "♦ Con trâu và con chuột đen, năm tháng ngày giờ Tý, Sửu.", "♦ Một người đầu cọp, có người thế lực giúp bạn làm ăn.", "♦ Quẻ thuộc tháng 10, tốt về mùa xuân, xấu hạ, thu.", "♦ Con trâu và con chuột đen, năm tháng ngày giờ Tý, Sửu.", "HÌNH: Thuyền lủng còn mắc cạn.", "♦ Quẻ thuộc tháng 10, tốt về mùa xuân, xấu hạ, thu.", "船漏沖瘫 Thuyền lậu trùng than.", "HÌNH: Thuyền lủng còn mắc cạn.", "TƯỢNG: Ngoài rỗng trong đặc.", "船漏沖瘫 Thuyền lậu trùng than.", "外虛中實 Ngoại hư trung thực.", "TƯỢNG: Ngoài rỗng trong đặc.", "KHÍ CHẤT: Nhẫn nại.", "外虛中實 Ngoại hư trung thực.", "DÁNG VẺ: Con heo.", "KHÍ CHẤT: Nhẫn nại.", "Hai lần hiểm, quen với nước, sụp vào hố nước sâu, xấu.", "DÁNG VẺ: Con heo.", "(x)\nSơ lục: Tập khảm, nhập vu khảm đạm, hung.", "Hai lần hiểm, quen với nước, sụp vào hố nước sâu, xấu.", "Ở chỗ nước lại thêm hiểm, mong làm được chuyện nhỏ thôi thì mới làm được.", "(x)\nSơ lục: Tập khảm, nhập vu khảm đạm, hung.", "Cửu nhị: Khảm hữu hiểm, cầu tiểu đắc.", "Ở chỗ nước lại thêm hiểm, mong làm được chuyện nhỏ thôi thì mới làm được.", "Tới lui đều bị hãm, trước mặt là hiểm mà sau lưng lại dựa vào hiểm, chỉ càng sụp vào chỗ sâu hơn thôi, không làm gì được.", "Cửu nhị: Khảm hữu hiểm, cầu tiểu đắc.", "(x)\nLục tam: Lai chi khảm khảm, hiểm thả chẩm, nhập vu khảm đạm, vật dụng.", "Tới lui đều bị hãm, trước mặt là hiểm mà sau lưng lại dựa vào hiểm, chỉ càng sụp vào chỗ sâu hơn thôi, không làm gì được.", "六三。來之坎坎,險且枕,入于坎窞,勿用。 Đạm (= nằm) 窞 – cái hố sâu.", "(x)\nLục tam: Lai chi khảm khảm, hiểm thả chẩm, nhập vu khảm đạm, vật dụng.", "Như thể chỉ dâng một chén rượu, một rá thức ăn, có thêm cũng một tô thôi, đưa qua cửa sổ, rốt cuộc không có lỗi.", "六三。來之坎坎,險且枕,入于坎窞,勿用。 Đạm (= nằm) 窞 – cái hố sâu.", "Lục tứ: Tôn tửu quỹ, nhị dụng phẫu, nạp ước tự dũ, chung vô cữu.", "Như thể chỉ dâng một chén rượu, một rá thức ăn, có thêm cũng một tô thôi, đưa qua cửa sổ, rốt cuộc không có lỗi.", "Nước chưa đầy, nhưng đến lúc nước đầy rồi, lặng rồi, thì sẽ khỏi hiểm, không có lỗi.", "Lục tứ: Tôn tửu quỹ, nhị dụng phẫu, nạp ước tự dũ, chung vô cữu.", "Cửu ngũ: Khảm bất doanh, kỳ ký bình, vô cữu.", "Nước chưa đầy, nhưng đến lúc nước đầy rồi, lặng rồi, thì sẽ khỏi hiểm, không có lỗi.", "九五。坎不盈,祗既平,無咎。 Kỳ=chi 祗=坻=小丘– gò đất nhỏ, tiểu đảo.", "Cửu ngũ: Khảm bất doanh, kỳ ký bình, vô cữu.", "Vô công bất thụ lộc.", "九五。坎不盈,祗既平,無咎。 Kỳ=chi 祗=坻=小丘– gò đất nhỏ, tiểu đảo.", "Đã trói bằng dây thừng to, lại đặt trong bụi gai, ba năm ra không được, xấu.", "Vô công bất thụ lộc.", "(x)\nThượng lục: Hệ dụng huy mặc, trí vu tùng cức, tam tuế bất đắc, Hung.", "Đã trói bằng dây thừng to, lại đặt trong bụi gai, ba năm ra không được, xấu.", "上六。係用徽纆,寘于叢棘,三歲不得,凶。\n\nTham khảo\n\nThiệu Vĩ Hoa, 1995.", "(x)\nThượng lục: Hệ dụng huy mặc, trí vu tùng cức, tam tuế bất đắc, Hung.", "Chu Dịch với Dự Đoán Học.", "上六。係用徽纆,寘于叢棘,三歲不得,凶。\n\nTham khảo\n\nThiệu Vĩ Hoa, 1995.", "Nhà xuất bản Văn hóa.", "Chu Dịch với Dự Đoán Học.", "496 trang\nNguyễn Hiến Lê.", "Nhà xuất bản Văn hóa.", "Kinh Dịch - Đạo của người quân tử\nNguyễn Quốc Đoan,1998.", "496 trang\nNguyễn Hiến Lê.", "Chu Dịch Tường Giải.", "Kinh Dịch - Đạo của người quân tử\nNguyễn Quốc Đoan,1998.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Chu Dịch Tường Giải.", "797 trang\nVưu Sùng Hoa, 1997.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Mai Hoa Dịch Tân Biên.", "797 trang\nVưu Sùng Hoa, 1997.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Mai Hoa Dịch Tân Biên.", "520 trang\nDương Ngọc Dũng, Lê Anh Minh, 1999.", "Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin.", "Kinh Dịch và cấu hình tư tưởng Trung Quốc.", "520 trang\nDương Ngọc Dũng, Lê Anh Minh, 1999.", "Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.", "Kinh Dịch và cấu hình tư tưởng Trung Quốc.", "770 trang\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Nhà xuất bản Khoa học Xã hội." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Ly, đồ hình |:||:| còn gọi là quẻ Ly (離 li2), là quẻ thứ 30 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Lệ dã.", "Giải nghĩa: Lệ dã.", "Sáng sủa, trống trải, trống trơn, tỏa ra, bám vào, phụ bám, phô trương ra ngoài.", "Sáng sủa, trống trải, trống trơn, tỏa ra, bám vào, phụ bám, phô trương ra ngoài.", "Môn hộ bất ninh chi tượng: tượng nhà cửa không yên.", "Môn hộ bất ninh chi tượng: tượng nhà cửa không yên.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Thuần Ly, đồ hình |:||:| còn gọi là quẻ Ly (離 li2), là quẻ thứ 30 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Lệ dã.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Sáng sủa, trống trải, trống trơn, tỏa ra, bám vào, phụ bám, phô trương ra ngoài.", "Giải nghĩa: Lệ dã.", "Môn hộ bất ninh chi tượng: tượng nhà cửa không yên.", "Sáng sủa, trống trải, trống trơn, tỏa ra, bám vào, phụ bám, phô trương ra ngoài.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Môn hộ bất ninh chi tượng: tượng nhà cửa không yên." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Sơn Hàm, đồ hình::|||: còn gọi là quẻ Hàm (咸 xian2), là quẻ thứ 31 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Cảm dã.", "Giải nghĩa: Cảm dã.", "Cảm xúc, thọ nhận, cảm ứng, nghĩ đến, nghe thấy, xúc động.", "Cảm xúc, thọ nhận, cảm ứng, nghĩ đến, nghe thấy, xúc động.", "Nam nữ giao cảm chi tượng: tượng nam nữ có tình ý, tình yêu.", "Nam nữ giao cảm chi tượng: tượng nam nữ có tình ý, tình yêu.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Trạch Sơn Hàm, đồ hình::|||: còn gọi là quẻ Hàm (咸 xian2), là quẻ thứ 31 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Cảm dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Cảm xúc, thọ nhận, cảm ứng, nghĩ đến, nghe thấy, xúc động.", "Giải nghĩa: Cảm dã.", "Nam nữ giao cảm chi tượng: tượng nam nữ có tình ý, tình yêu.", "Cảm xúc, thọ nhận, cảm ứng, nghĩ đến, nghe thấy, xúc động.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Nam nữ giao cảm chi tượng: tượng nam nữ có tình ý, tình yêu." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Phong Hằng, đồ hình:|||:: còn gọi là quẻ Hằng (恆 heng2), là quẻ thứ 32 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Cửu dã.", "Giải nghĩa: Cửu dã.", "Lâu dài, chậm chạp, đạo lâu bền như vợ chồng, kéo dài câu chuyện, thâm giao, nghĩa cố tri, xưa, cũ.", "Lâu dài, chậm chạp, đạo lâu bền như vợ chồng, kéo dài câu chuyện, thâm giao, nghĩa cố tri, xưa, cũ.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Lôi Phong Hằng, đồ hình:|||:: còn gọi là quẻ Hằng (恆 heng2), là quẻ thứ 32 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Cửu dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Lâu dài, chậm chạp, đạo lâu bền như vợ chồng, kéo dài câu chuyện, thâm giao, nghĩa cố tri, xưa, cũ.", "Giải nghĩa: Cửu dã.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 1-32", "Lâu dài, chậm chạp, đạo lâu bền như vợ chồng, kéo dài câu chuyện, thâm giao, nghĩa cố tri, xưa, cũ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Sơn Độn, đồ hình::|||| còn gọi là quẻ Độn (遯 dun4), là quẻ thứ 33 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Lui, ẩn khuất, tránh đời, lừa dối, trá hình, có ý trốn tránh, trốn cái mặt thấy cái lưng.", "Lui, ẩn khuất, tránh đời, lừa dối, trá hình, có ý trốn tránh, trốn cái mặt thấy cái lưng.", "Báo ẩn nam sơn chi tượng: tượng con báo ẩn ở núi nam.", "Báo ẩn nam sơn chi tượng: tượng con báo ẩn ở núi nam.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Thiên Sơn Độn, đồ hình::|||| còn gọi là quẻ Độn (遯 dun4), là quẻ thứ 33 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Lui, ẩn khuất, tránh đời, lừa dối, trá hình, có ý trốn tránh, trốn cái mặt thấy cái lưng.", "Giải nghĩa: Thoái dã.", "Báo ẩn nam sơn chi tượng: tượng con báo ẩn ở núi nam.", "Lui, ẩn khuất, tránh đời, lừa dối, trá hình, có ý trốn tránh, trốn cái mặt thấy cái lưng.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64", "Báo ẩn nam sơn chi tượng: tượng con báo ẩn ở núi nam." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Thiên Đại Tráng, đồ hình ||||:: còn gọi là quẻ Đại Tráng (大壯 da4 zhuang4), là quẻ thứ 34 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Chí dã.", "Giải nghĩa: Chí dã.", "Ý chí riêng, bụng nghĩ, hướng thượng, ý định, vượng sức, thịnh đại, trên cao, chót vót, lên trên, chí khí, có lập trường.", "Ý chí riêng, bụng nghĩ, hướng thượng, ý định, vượng sức, thịnh đại, trên cao, chót vót, lên trên, chí khí, có lập trường.", "Phượng tập đăng sơn chi tượng: tượng phượng đậu trên núi.", "Phượng tập đăng sơn chi tượng: tượng phượng đậu trên núi.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Lôi Thiên Đại Tráng, đồ hình ||||:: còn gọi là quẻ Đại Tráng (大壯 da4 zhuang4), là quẻ thứ 34 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Chí dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ý chí riêng, bụng nghĩ, hướng thượng, ý định, vượng sức, thịnh đại, trên cao, chót vót, lên trên, chí khí, có lập trường.", "Giải nghĩa: Chí dã.", "Phượng tập đăng sơn chi tượng: tượng phượng đậu trên núi.", "Ý chí riêng, bụng nghĩ, hướng thượng, ý định, vượng sức, thịnh đại, trên cao, chót vót, lên trên, chí khí, có lập trường.", "Quẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64", "Phượng tập đăng sơn chi tượng: tượng phượng đậu trên núi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Hỏa Minh Di, đồ hình |:|::: còn gọi là quẻ Minh Di (明夷 ming2 yi2), là quẻ thứ 36 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Thương dã.", "Giải nghĩa: Thương dã.", "Thương tích, bệnh hoạn, buồn lo, đau lòng, ánh sáng bị tổn thương.", "Thương tích, bệnh hoạn, buồn lo, đau lòng, ánh sáng bị tổn thương.", "Kinh cức mãn đồ chi tượng: gai góc đầy đường.", "Kinh cức mãn đồ chi tượng: gai góc đầy đường.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Địa Hỏa Minh Di, đồ hình |:|::: còn gọi là quẻ Minh Di (明夷 ming2 yi2), là quẻ thứ 36 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Thương dã.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Thương tích, bệnh hoạn, buồn lo, đau lòng, ánh sáng bị tổn thương.", "Giải nghĩa: Thương dã.", "Kinh cức mãn đồ chi tượng: gai góc đầy đường.", "Thương tích, bệnh hoạn, buồn lo, đau lòng, ánh sáng bị tổn thương.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64", "Kinh cức mãn đồ chi tượng: gai góc đầy đường." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân, đồ hình |:|:|| còn gọi là quẻ Gia Nhân (家人 jia1 ren2), là quẻ thứ 37 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Đồng dã.", "Giải nghĩa: Đồng dã.", "Người nhà, gia đinh, cùng gia đình, đồng chủng, đồng nghiệp, cùng xóm, sinh sôi, khai thác mở mang thêm.", "Người nhà, gia đinh, cùng gia đình, đồng chủng, đồng nghiệp, cùng xóm, sinh sôi, khai thác mở mang thêm.", "Khai hoa kết tử chi tượng: trổ bông sinh trái, nảy mầm.", "Khai hoa kết tử chi tượng: trổ bông sinh trái, nảy mầm.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân, đồ hình |:|:|| còn gọi là quẻ Gia Nhân (家人 jia1 ren2), là quẻ thứ 37 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Đồng dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Người nhà, gia đinh, cùng gia đình, đồng chủng, đồng nghiệp, cùng xóm, sinh sôi, khai thác mở mang thêm.", "Giải nghĩa: Đồng dã.", "Khai hoa kết tử chi tượng: trổ bông sinh trái, nảy mầm.", "Người nhà, gia đinh, cùng gia đình, đồng chủng, đồng nghiệp, cùng xóm, sinh sôi, khai thác mở mang thêm.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of I Ching hexagrams 33-64", "Khai hoa kết tử chi tượng: trổ bông sinh trái, nảy mầm." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Hỏa Trạch Khuê, đồ hình ||:|:| còn gọi là quẻ Khuê 睽 (kui2), là quẻ thứ 38 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Quai dã.", "Giải nghĩa: Quai dã.", "Trái lìa, lìa xa, hai bên lợi dụng lẫn nhau, cơ biến quai xảo, như cung tên.", "Trái lìa, lìa xa, hai bên lợi dụng lẫn nhau, cơ biến quai xảo, như cung tên.", "Hồ giả hổ oai chi tượng: con hồ (cáo) nhờ oai con hổ.", "Hồ giả hổ oai chi tượng: con hồ (cáo) nhờ oai con hổ.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 38" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Hỏa Trạch Khuê, đồ hình ||:|:| còn gọi là quẻ Khuê 睽 (kui2), là quẻ thứ 38 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Quai dã.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Trái lìa, lìa xa, hai bên lợi dụng lẫn nhau, cơ biến quai xảo, như cung tên.", "Giải nghĩa: Quai dã.", "Hồ giả hổ oai chi tượng: con hồ (cáo) nhờ oai con hổ.", "Trái lìa, lìa xa, hai bên lợi dụng lẫn nhau, cơ biến quai xảo, như cung tên.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 38", "Hồ giả hổ oai chi tượng: con hồ (cáo) nhờ oai con hổ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thủy Sơn Kiển, đồ hình::|:|: còn gọi là quẻ Kiển 蹇 (jian3), là quẻ thứ 39 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Nạn dã.", "Giải nghĩa: Nạn dã.", "Cản ngăn, chặn lại, chậm chạp, què, khó khăn.", "Cản ngăn, chặn lại, chậm chạp, què, khó khăn.", "Bất năng tiến giả chi tượng: không năng đi.", "Bất năng tiến giả chi tượng: không năng đi.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 39" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Thủy Sơn Kiển, đồ hình::|:|: còn gọi là quẻ Kiển 蹇 (jian3), là quẻ thứ 39 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Nạn dã.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Cản ngăn, chặn lại, chậm chạp, què, khó khăn.", "Giải nghĩa: Nạn dã.", "Bất năng tiến giả chi tượng: không năng đi.", "Cản ngăn, chặn lại, chậm chạp, què, khó khăn.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 39", "Bất năng tiến giả chi tượng: không năng đi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Thủy Giải, đồ hình:|:|:: còn gọi là quẻ Giải (解 xie4), là quẻ thứ 40 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Làm cho tan đi, như làm tan sự nguy hiểm, giải phóng, giải tán, loan truyền, tuyên truyền, phân phát, lưu thông, ban rải, ân xá.", "Làm cho tan đi, như làm tan sự nguy hiểm, giải phóng, giải tán, loan truyền, tuyên truyền, phân phát, lưu thông, ban rải, ân xá.", "Lôi vũ tác giải chi tượng: tượng sấm động mưa bay.", "Lôi vũ tác giải chi tượng: tượng sấm động mưa bay.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 40" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Lôi Thủy Giải, đồ hình:|:|:: còn gọi là quẻ Giải (解 xie4), là quẻ thứ 40 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Làm cho tan đi, như làm tan sự nguy hiểm, giải phóng, giải tán, loan truyền, tuyên truyền, phân phát, lưu thông, ban rải, ân xá.", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Lôi vũ tác giải chi tượng: tượng sấm động mưa bay.", "Làm cho tan đi, như làm tan sự nguy hiểm, giải phóng, giải tán, loan truyền, tuyên truyền, phân phát, lưu thông, ban rải, ân xá.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 40", "Lôi vũ tác giải chi tượng: tượng sấm động mưa bay." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Sơn Trạch Tổn, đồ hình ||:::| còn gọi là quẻ Tổn (損 sun3), là quẻ thứ 41 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại.", "Hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại.", "Phòng nhân ám toán chi tượng: tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn.", "Phòng nhân ám toán chi tượng: tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 41" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Sơn Trạch Tổn, đồ hình ||:::| còn gọi là quẻ Tổn (損 sun3), là quẻ thứ 41 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Phòng nhân ám toán chi tượng: tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn.", "Hao mất, thua thiệt, bớt kém, bớt phần dưới cho phần trên là tổn hại.", "Tham khảo\n\nQuẻ Kinh Dịch\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 41", "Phòng nhân ám toán chi tượng: tượng đề phòng sự ngầm hại, hao tổn." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Lôi Ích, đồ hình |:::|| còn gọi là quẻ Ích (益 yi4), là quẻ thứ 42 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Ích dã.", "Giải nghĩa: Ích dã.", "Thêm được lợi, giúp dùm, tiếng dội xa, vượt lên, phóng mình tới.", "Thêm được lợi, giúp dùm, tiếng dội xa, vượt lên, phóng mình tới.", "Hồng hộc xung tiêu chi tượng: chim hồng, chim hộc bay qua mây mù.", "Hồng hộc xung tiêu chi tượng: chim hồng, chim hộc bay qua mây mù.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 42" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Phong Lôi Ích, đồ hình |:::|| còn gọi là quẻ Ích (益 yi4), là quẻ thứ 42 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Ích dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Thêm được lợi, giúp dùm, tiếng dội xa, vượt lên, phóng mình tới.", "Giải nghĩa: Ích dã.", "Hồng hộc xung tiêu chi tượng: chim hồng, chim hộc bay qua mây mù.", "Thêm được lợi, giúp dùm, tiếng dội xa, vượt lên, phóng mình tới.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 42", "Hồng hộc xung tiêu chi tượng: chim hồng, chim hộc bay qua mây mù." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Thiên Quải, đồ hình |||||: còn gọi là quẻ Quải (夬 guai4), là quẻ thứ 43 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Quyết dã.", "Giải nghĩa: Quyết dã.", "Dứt hết, biên cương, ranh giới, thành phần, thành khoảnh, quyết định, quyết nghị, cổ phần, thôi, khai lề lối.", "Dứt hết, biên cương, ranh giới, thành phần, thành khoảnh, quyết định, quyết nghị, cổ phần, thôi, khai lề lối.", "Ích chi cực tắc quyết chi tượng: lợi đã cùng ắt thôi.", "Ích chi cực tắc quyết chi tượng: lợi đã cùng ắt thôi.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 43" ]

[ "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Quẻ Trạch Thiên Quải, đồ hình |||||: còn gọi là quẻ Quải (夬 guai4), là quẻ thứ 43 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Quyết dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Dứt hết, biên cương, ranh giới, thành phần, thành khoảnh, quyết định, quyết nghị, cổ phần, thôi, khai lề lối.", "Giải nghĩa: Quyết dã.", "Ích chi cực tắc quyết chi tượng: lợi đã cùng ắt thôi.", "Dứt hết, biên cương, ranh giới, thành phần, thành khoảnh, quyết định, quyết nghị, cổ phần, thôi, khai lề lối.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 43", "Ích chi cực tắc quyết chi tượng: lợi đã cùng ắt thôi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thiên Phong Cấu, đồ hình:||||| còn gọi là quẻ Cấu (姤 gou4), là quẻ thứ 44 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Giải nghĩa: Ngộ dã.", "Giải nghĩa: Ngộ dã.", "Gặp gỡ, cấu kết, liên kết, kết hợp, móc nối, mềm gặp cứng.", "Gặp gỡ, cấu kết, liên kết, kết hợp, móc nối, mềm gặp cứng.", "Phong vân bất trắc chi tượng: gặp gỡ thình lình, ít khi.", "Phong vân bất trắc chi tượng: gặp gỡ thình lình, ít khi.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 44" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Thiên Phong Cấu, đồ hình:||||| còn gọi là quẻ Cấu (姤 gou4), là quẻ thứ 44 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Ngộ dã.", "Ngoại quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn hay Trời (天).", "Gặp gỡ, cấu kết, liên kết, kết hợp, móc nối, mềm gặp cứng.", "Giải nghĩa: Ngộ dã.", "Phong vân bất trắc chi tượng: gặp gỡ thình lình, ít khi.", "Gặp gỡ, cấu kết, liên kết, kết hợp, móc nối, mềm gặp cứng.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 44", "Phong vân bất trắc chi tượng: gặp gỡ thình lình, ít khi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Địa Tụy, đồ hình:::||: còn gọi là quẻ Tụy (萃 cui4), là quẻ thứ 45 của Kinh Dịch.", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Nhóm họp, biểu tình, dồn đống, quần tụ nhau lại, kéo đến, kéo thành bầy.", "Nhóm họp, biểu tình, dồn đống, quần tụ nhau lại, kéo đến, kéo thành bầy.", "Long vân tế hội chi tượng: tượng rồng mây giao hội.", "Long vân tế hội chi tượng: tượng rồng mây giao hội.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 45" ]

[ "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Quẻ Trạch Địa Tụy, đồ hình:::||: còn gọi là quẻ Tụy (萃 cui4), là quẻ thứ 45 của Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nhóm họp, biểu tình, dồn đống, quần tụ nhau lại, kéo đến, kéo thành bầy.", "Giải nghĩa: Tụ dã.", "Long vân tế hội chi tượng: tượng rồng mây giao hội.", "Nhóm họp, biểu tình, dồn đống, quần tụ nhau lại, kéo đến, kéo thành bầy.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 45", "Long vân tế hội chi tượng: tượng rồng mây giao hội." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Địa Phong Thăng, đồ hình:||::: còn gọi là quẻ Thăng (升 sheng1), là quẻ thứ 46 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Thăng tiến, trực chỉ, tiến mau, bay lên, vọt tới trước, bay lên không trung, thăng chức, thăng hà.", "Thăng tiến, trực chỉ, tiến mau, bay lên, vọt tới trước, bay lên không trung, thăng chức, thăng hà.", "Phù giao trực thượng chi tượng: chà đạp để ngoi lên trên.", "Phù giao trực thượng chi tượng: chà đạp để ngoi lên trên.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 46" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Địa Phong Thăng, đồ hình:||::: còn gọi là quẻ Thăng (升 sheng1), là quẻ thứ 46 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Ngoại quái là ☷ (::: 坤 kun1) Khôn hay Đất (地).", "Thăng tiến, trực chỉ, tiến mau, bay lên, vọt tới trước, bay lên không trung, thăng chức, thăng hà.", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Phù giao trực thượng chi tượng: chà đạp để ngoi lên trên.", "Thăng tiến, trực chỉ, tiến mau, bay lên, vọt tới trước, bay lên không trung, thăng chức, thăng hà.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 46", "Phù giao trực thượng chi tượng: chà đạp để ngoi lên trên." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Thủy Khốn, đồ hình:|:||: còn gọi là quẻ Khốn (困 kun4), là quẻ thứ 47 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Nguy dã.", "Giải nghĩa: Nguy dã.", "Cùng quẫn, bị người làm ác, lo lắng, cùng khổ, mệt mỏi, nguy cấp, lo hiểm nạn.", "Cùng quẫn, bị người làm ác, lo lắng, cùng khổ, mệt mỏi, nguy cấp, lo hiểm nạn.", "Thủ kỷ đãi thời chi tượng: tượng giữ mình đợi thời.", "Thủ kỷ đãi thời chi tượng: tượng giữ mình đợi thời.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 47" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Trạch Thủy Khốn, đồ hình:|:||: còn gọi là quẻ Khốn (困 kun4), là quẻ thứ 47 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Nguy dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Cùng quẫn, bị người làm ác, lo lắng, cùng khổ, mệt mỏi, nguy cấp, lo hiểm nạn.", "Giải nghĩa: Nguy dã.", "Thủ kỷ đãi thời chi tượng: tượng giữ mình đợi thời.", "Cùng quẫn, bị người làm ác, lo lắng, cùng khổ, mệt mỏi, nguy cấp, lo hiểm nạn.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 47", "Thủ kỷ đãi thời chi tượng: tượng giữ mình đợi thời." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thủy Phong Tỉnh, đồ hình:||:|: còn gọi là quẻ Tỉnh (井 jing3), là quẻ thứ 48 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Tịnh dã.", "Giải nghĩa: Tịnh dã.", "Ở chỗ nào cứ ở yên chỗ đó, xuống sâu, vực thẳm có nước, dưới sâu, cái giếng.", "Ở chỗ nào cứ ở yên chỗ đó, xuống sâu, vực thẳm có nước, dưới sâu, cái giếng.", "Càn Khôn sát phối chi tượng: Trời Đất phối hợp lại.", "Càn Khôn sát phối chi tượng: Trời Đất phối hợp lại.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 48" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Thủy Phong Tỉnh, đồ hình:||:|: còn gọi là quẻ Tỉnh (井 jing3), là quẻ thứ 48 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Tịnh dã.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ở chỗ nào cứ ở yên chỗ đó, xuống sâu, vực thẳm có nước, dưới sâu, cái giếng.", "Giải nghĩa: Tịnh dã.", "Càn Khôn sát phối chi tượng: Trời Đất phối hợp lại.", "Ở chỗ nào cứ ở yên chỗ đó, xuống sâu, vực thẳm có nước, dưới sâu, cái giếng.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 48", "Càn Khôn sát phối chi tượng: Trời Đất phối hợp lại." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Trạch Hỏa Cách, đồ hình |:|||: còn gọi là quẻ Cách (革 ge2), là quẻ thứ 49 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Cải dã.", "Giải nghĩa: Cải dã.", "Bỏ lối cũ, cải cách, hoán cải, cách tuyệt, cánh chim thay lông.", "Bỏ lối cũ, cải cách, hoán cải, cách tuyệt, cánh chim thay lông.", "Thiên uyên huyền cách chi tượng: tượng vực trời xa thẳm.", "Thiên uyên huyền cách chi tượng: tượng vực trời xa thẳm.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 49" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Trạch Hỏa Cách, đồ hình |:|||: còn gọi là quẻ Cách (革 ge2), là quẻ thứ 49 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Cải dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Bỏ lối cũ, cải cách, hoán cải, cách tuyệt, cánh chim thay lông.", "Giải nghĩa: Cải dã.", "Thiên uyên huyền cách chi tượng: tượng vực trời xa thẳm.", "Bỏ lối cũ, cải cách, hoán cải, cách tuyệt, cánh chim thay lông.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 49", "Thiên uyên huyền cách chi tượng: tượng vực trời xa thẳm." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Hỏa Phong Đỉnh, đồ hình:|||:| còn gọi là quẻ Đỉnh (鼎 ding3), là quẻ thứ 50 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Định dã.", "Giải nghĩa: Định dã.", "Đứng được, chậm đứng, trồng, nung nấu, rèn luyện, vững chắc, ước hẹn.", "Đứng được, chậm đứng, trồng, nung nấu, rèn luyện, vững chắc, ước hẹn.", "Luyện dược thành đơn chi tượng: tượng luyện thuốc thành linh đan, có rèn luyện mới nên người.", "Luyện dược thành đơn chi tượng: tượng luyện thuốc thành linh đan, có rèn luyện mới nên người.", "Kết hợp quẻ này vào cung vợ chồng là tốt, con cái mạnh khoẻ, gia đình yên ấm bền lâu.", "Kết hợp quẻ này vào cung vợ chồng là tốt, con cái mạnh khoẻ, gia đình yên ấm bền lâu.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 50" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Hỏa Phong Đỉnh, đồ hình:|||:| còn gọi là quẻ Đỉnh (鼎 ding3), là quẻ thứ 50 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Định dã.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Đứng được, chậm đứng, trồng, nung nấu, rèn luyện, vững chắc, ước hẹn.", "Giải nghĩa: Định dã.", "Luyện dược thành đơn chi tượng: tượng luyện thuốc thành linh đan, có rèn luyện mới nên người.", "Đứng được, chậm đứng, trồng, nung nấu, rèn luyện, vững chắc, ước hẹn.", "Kết hợp quẻ này vào cung vợ chồng là tốt, con cái mạnh khoẻ, gia đình yên ấm bền lâu.", "Luyện dược thành đơn chi tượng: tượng luyện thuốc thành linh đan, có rèn luyện mới nên người.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 50", "Kết hợp quẻ này vào cung vợ chồng là tốt, con cái mạnh khoẻ, gia đình yên ấm bền lâu." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Lịch sử thuộc địa của Hoa Kỳ bao gồm lịch sử thực dân châu Âu tại châu Mỹ từ khi bắt đầu thuộc địa hóa vào đầu thế kỷ 16 cho đến khi sáp nhập các thuộc địa vào Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.", "Vào cuối thế kỷ 16, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan đã phát động các chương trình thuộc địa lớn ở miền đông Bắc Mỹ.", "Vào cuối thế kỷ 16, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan đã phát động các chương trình thuộc địa lớn ở miền đông Bắc Mỹ.", "Những nỗ lực ban đầu nhỏ đôi khi biến mất, chẳng hạn như Thuộc địa bị mất của người Anh Roanoke.", "Những nỗ lực ban đầu nhỏ đôi khi biến mất, chẳng hạn như Thuộc địa bị mất của người Anh Roanoke.", "Ở mọi nơi, tỷ lệ tử vong rất cao trong số những người đến đầu tiên.", "Ở mọi nơi, tỷ lệ tử vong rất cao trong số những người đến đầu tiên.", "Tuy nhiên, các thuộc địa thành công đã được thành lập trong vòng vài thập kỷ.", "Tuy nhiên, các thuộc địa thành công đã được thành lập trong vòng vài thập kỷ.", "Những người định cư châu Âu đến từ nhiều nhóm xã hội và tôn giáo, bao gồm các nhà thám hiểm, nông dân, người hầu bị cầm cố, thương nhân và một số ít từ tầng lớp quý tộc.", "Những người định cư châu Âu đến từ nhiều nhóm xã hội và tôn giáo, bao gồm các nhà thám hiểm, nông dân, người hầu bị cầm cố, thương nhân và một số ít từ tầng lớp quý tộc.", "Những người định cư đến lục địa này bao gồm người Hà Lan ở New Netherland, người Thụy Điển và Phần Lan ở New Sweden, Các tín đồ Quaker người Anh ở tỉnh Pennsylvania, các tín đồ Thanh giáo ở New England, những người đi khan hoang người Anh ở Jamestown, Virginia, những người li khai Công giáo và đạo Tin lành Anh ở tỉnh Maryland, \"người nghèo xứng đáng\" ở tỉnh Georgia, người Đức định cư các thuộc địa giữa Đại Tây Dương và người Ulster Scots ở dãy Appalachia.", "Những người định cư đến lục địa này bao gồm người Hà Lan ở New Netherland, người Thụy Điển và Phần Lan ở New Sweden, Các tín đồ Quaker người Anh ở tỉnh Pennsylvania, các tín đồ Thanh giáo ở New England, những người đi khan hoang người Anh ở Jamestown, Virginia, những người li khai Công giáo và đạo Tin lành Anh ở tỉnh Maryland, \"người nghèo xứng đáng\" ở tỉnh Georgia, người Đức định cư các thuộc địa giữa Đại Tây Dương và người Ulster Scots ở dãy Appalachia.", "Các nhóm này đều trở thành một phần của Hoa Kỳ khi giành được độc lập vào năm 1776.", "Các nhóm này đều trở thành một phần của Hoa Kỳ khi giành được độc lập vào năm 1776.", "Châu Mỹ thuộc Nga và một phần của Tân Pháp và Tân Tây Ban Nha cũng được sáp nhập vào Hoa Kỳ vào nhiều điểm khác nhau.", "Châu Mỹ thuộc Nga và một phần của Tân Pháp và Tân Tây Ban Nha cũng được sáp nhập vào Hoa Kỳ vào nhiều điểm khác nhau.", "Các nhóm đa dạng từ các khu vực khác nhau đã xây dựng các thuộc địa với phong cách xã hội, tôn giáo, chính trị và kinh tế đặc biệt.", "Các nhóm đa dạng từ các khu vực khác nhau đã xây dựng các thuộc địa với phong cách xã hội, tôn giáo, chính trị và kinh tế đặc biệt.", "Theo thời gian, các thuộc địa không thuộc Anh ở phía đông sông Mississippi đã bị chiếm giữ và hầu hết cư dân bị đồng hóa.", "Theo thời gian, các thuộc địa không thuộc Anh ở phía đông sông Mississippi đã bị chiếm giữ và hầu hết cư dân bị đồng hóa.", "Tuy nhiên, tại Nova Scotia, người Anh đã trục xuất người Acadia thuộc Pháp và nhiều người đã chuyển đến Louisiana.", "Tuy nhiên, tại Nova Scotia, người Anh đã trục xuất người Acadia thuộc Pháp và nhiều người đã chuyển đến Louisiana.", "Không có cuộc nội chiến lớn xảy ra trong mười ba thuộc địa.", "Không có cuộc nội chiến lớn xảy ra trong mười ba thuộc địa.", "Hai cuộc nổi loạn vũ trang chính là những thất bại ngắn ngủi ở Virginia năm 1676 và ở New York năm 1689-1691.", "Hai cuộc nổi loạn vũ trang chính là những thất bại ngắn ngủi ở Virginia năm 1676 và ở New York năm 1689-1691.", "Một số thuộc địa đã phát triển các hệ thống nô lệ được hợp pháp hóa, tập trung chủ yếu vào việc buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương.", "Một số thuộc địa đã phát triển các hệ thống nô lệ được hợp pháp hóa, tập trung chủ yếu vào việc buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương.", "Chiến tranh đã tái diễn giữa người Pháp và người Anh trong cuộc Chiến tranh của Pháp và người da đỏ.", "Chiến tranh đã tái diễn giữa người Pháp và người Anh trong cuộc Chiến tranh của Pháp và người da đỏ.", "Đến năm 1760, Pháp bị đánh bại và các thuộc địa của nó bị Anh chiếm giữ.", "Đến năm 1760, Pháp bị đánh bại và các thuộc địa của nó bị Anh chiếm giữ.", "Trên bờ biển phía đông, các sử gia thường chia các khu vực sau này ra bốn miền.", "Trên bờ biển phía đông, các sử gia thường chia các khu vực sau này ra bốn miền.", "Từ bắc vào nam, các miền này là: New England, các Thuộc địa miền Trung, vịnh Chesapeake và các Thuộc địa miền Nam.", "Từ bắc vào nam, các miền này là: New England, các Thuộc địa miền Trung, vịnh Chesapeake và các Thuộc địa miền Nam.", "Một số sử gia thêm một miền thứ 5 - miền Biên giới vốn không được tổ chức một cách riêng biệt.", "Một số sử gia thêm một miền thứ 5 - miền Biên giới vốn không được tổ chức một cách riêng biệt.", "Vào thời điểm những người định cư châu Âu đến khoảng 1600-1650, một tỷ lệ đáng kể người Da đỏ sống ở khu vực phía đông đã bị tàn phá bởi bệnh tật, có thể được đưa đến đây hàng thập kỷ trước bởi các nhà thám hiểm và thủy thủ (mặc dù chưa có nguyên nhân nào chính thức được đưa ra).", "Vào thời điểm những người định cư châu Âu đến khoảng 1600-1650, một tỷ lệ đáng kể người Da đỏ sống ở khu vực phía đông đã bị tàn phá bởi bệnh tật, có thể được đưa đến đây hàng thập kỷ trước bởi các nhà thám hiểm và thủy thủ (mặc dù chưa có nguyên nhân nào chính thức được đưa ra).", "Mục đích của quá trình thuộc địa hóa\n\nNhững người thực dân đến từ các vương quốc châu Âu có năng lực quân sự, hải quân, chính phủ và doanh nhân rất phát triển.", "Mục đích của quá trình thuộc địa hóa\n\nNhững người thực dân đến từ các vương quốc châu Âu có năng lực quân sự, hải quân, chính phủ và doanh nhân rất phát triển.", "Kinh nghiệm chinh phục và thuộc địa hàng thế kỷ của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha qua Reconquista, cùng với các kỹ năng điều hướng tàu biển mới, đã cung cấp các công cụ, khả năng và mong muốn xâm chiếm Tân Thế giới.", "Kinh nghiệm chinh phục và thuộc địa hàng thế kỷ của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha qua Reconquista, cùng với các kỹ năng điều hướng tàu biển mới, đã cung cấp các công cụ, khả năng và mong muốn xâm chiếm Tân Thế giới.", "Những nỗ lực này được quản lý bởi Casa de Contratación và Casa da Índia.", "Những nỗ lực này được quản lý bởi Casa de Contratación và Casa da Índia.", "Anh, Pháp và Hà Lan cũng đã bắt đầu các thuộc địa ở Tây Ấn và Bắc Mỹ.", "Anh, Pháp và Hà Lan cũng đã bắt đầu các thuộc địa ở Tây Ấn và Bắc Mỹ.", "Họ có khả năng chế tạo những con tàu vượt đại dương dù không có lịch sử thuộc địa ở những vùng đất xa lạ như Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha.", "Họ có khả năng chế tạo những con tàu vượt đại dương dù không có lịch sử thuộc địa ở những vùng đất xa lạ như Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha.", "Tuy nhiên, các doanh nhân người Anh đã cho các thuộc địa của họ một nền tảng đầu tư dựa trên tầng lớp thương nhân mà dường như cần sự hỗ trợ của chính phủ ít hơn nhiều.", "Tuy nhiên, các doanh nhân người Anh đã cho các thuộc địa của họ một nền tảng đầu tư dựa trên tầng lớp thương nhân mà dường như cần sự hỗ trợ của chính phủ ít hơn nhiều.", "Ban đầu, các vấn đề liên quan đến các thuộc địa được giải quyết chủ yếu bởi Hội đồng Cơ mật của Anh và các ủy ban của nó.", "Ban đầu, các vấn đề liên quan đến các thuộc địa được giải quyết chủ yếu bởi Hội đồng Cơ mật của Anh và các ủy ban của nó.", "Ủy ban Thương mại được thành lập vào năm 1625 là cơ quan đặc biệt đầu tiên được triệu tập để tư vấn về các câu hỏi về thuộc địa (đồn điền).", "Ủy ban Thương mại được thành lập vào năm 1625 là cơ quan đặc biệt đầu tiên được triệu tập để tư vấn về các câu hỏi về thuộc địa (đồn điền).", "Từ năm 1696 cho đến khi kết thúc Cách mạng Mỹ, các vấn đề thuộc địa là trách nhiệm của Ủy ban Thương mại hợp tác với các ngoại trưởng liên quan, đã thay đổi từ Bộ trưởng Ngoại giao Bộ Ngoại giao miền Nam sang Bộ trưởng Ngoại giao các thuộc địa năm 1768.", "Từ năm 1696 cho đến khi kết thúc Cách mạng Mỹ, các vấn đề thuộc địa là trách nhiệm của Ủy ban Thương mại hợp tác với các ngoại trưởng liên quan, đã thay đổi từ Bộ trưởng Ngoại giao Bộ Ngoại giao miền Nam sang Bộ trưởng Ngoại giao các thuộc địa năm 1768.", "Chủ nghĩa trọng thương\n\nChủ nghĩa trọng thương là chính sách cơ bản được Anh áp đặt cho các thuộc địa của mình từ những năm 1660, điều đó có nghĩa là chính phủ trở thành đối tác với các thương nhân có trụ sở tại Anh để tăng sức mạnh chính trị và của cải tư nhân.", "Chủ nghĩa trọng thương\n\nChủ nghĩa trọng thương là chính sách cơ bản được Anh áp đặt cho các thuộc địa của mình từ những năm 1660, điều đó có nghĩa là chính phủ trở thành đối tác với các thương nhân có trụ sở tại Anh để tăng sức mạnh chính trị và của cải tư nhân.", "Điều này đã được thực hiện để loại trừ các đế chế khác và thậm chí các thương nhân khác trong các thuộc địa của mình.", "Điều này đã được thực hiện để loại trừ các đế chế khác và thậm chí các thương nhân khác trong các thuộc địa của mình.", "Chính phủ đã bảo vệ các thương nhân ở London và ngăn chặn những người khác bằng các rào cản thương mại, quy định và trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước để tối đa hóa xuất khẩu từ địa hạt và giảm thiểu nhập khẩu.", "Chính phủ đã bảo vệ các thương nhân ở London và ngăn chặn những người khác bằng các rào cản thương mại, quy định và trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước để tối đa hóa xuất khẩu từ địa hạt và giảm thiểu nhập khẩu.", "Chính phủ cũng chống buôn lậu, và điều này trở thành nguồn tranh cãi trực tiếp với các thương nhân Mỹ khi các hoạt động kinh doanh bình thường của họ được phân loại lại thành \"buôn lậu\" bởi Đạo luật Hàng hải.", "Chính phủ cũng chống buôn lậu, và điều này trở thành nguồn tranh cãi trực tiếp với các thương nhân Mỹ khi các hoạt động kinh doanh bình thường của họ được phân loại lại thành \"buôn lậu\" bởi Đạo luật Hàng hải.", "Điều này bao gồm các hoạt động đã từng là giao dịch kinh doanh thông thường trước đây, như giao dịch trực tiếp với Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan và Bồ Đào Nha.", "Điều này bao gồm các hoạt động đã từng là giao dịch kinh doanh thông thường trước đây, như giao dịch trực tiếp với Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan và Bồ Đào Nha.", "Mục tiêu của chủ nghĩa trọng thương là kiểm soát thặng dư thương mại để vàng và bạc sẽ đổ vào London.", "Mục tiêu của chủ nghĩa trọng thương là kiểm soát thặng dư thương mại để vàng và bạc sẽ đổ vào London.", "Chính phủ đã nhận phần chia của mình thông qua thuế, phí, phần còn lại sẽ dành cho các thương nhân ở Anh.", "Chính phủ đã nhận phần chia của mình thông qua thuế, phí, phần còn lại sẽ dành cho các thương nhân ở Anh.", "Chính phủ đã dành phần lớn doanh thu của mình để tạo nên Hải quân Hoàng gia hùng mạnh bảo vệ các thuộc địa của Anh và cũng đe dọa các thuộc địa của các đế chế khác, đôi khi còn chiếm lấy chúng.", "Chính phủ đã dành phần lớn doanh thu của mình để tạo nên Hải quân Hoàng gia hùng mạnh bảo vệ các thuộc địa của Anh và cũng đe dọa các thuộc địa của các đế chế khác, đôi khi còn chiếm lấy chúng.", "Do đó, Hải quân Anh chiếm được New Amsterdam (New York) vào năm 1664.", "Do đó, Hải quân Anh chiếm được New Amsterdam (New York) vào năm 1664.", "Các thuộc địa cũng là thị trường cho các ngành công nghiệp Anh, và mục tiêu là làm giàu cho mẫu quốc.", "Các thuộc địa cũng là thị trường cho các ngành công nghiệp Anh, và mục tiêu là làm giàu cho mẫu quốc.", "Thoát khỏi đàn áp tôn giáo\nViễn cảnh đàn áp tôn giáo của các nhà chức trách của hoàng gia và Giáo hội Anh đã thúc đẩy một cách đáng kể các nỗ lực thực dân.", "Thoát khỏi đàn áp tôn giáo\nViễn cảnh đàn áp tôn giáo của các nhà chức trách của hoàng gia và Giáo hội Anh đã thúc đẩy một cách đáng kể các nỗ lực thực dân.", "Những người Pilgrim là những người Thanh giáo ly khai chạy trốn khỏi cuộc đàn áp ở Anh, đầu tiên đến Hà Lan và cuối cùng đến đồn điền Plymouth năm 1620.", "Những người Pilgrim là những người Thanh giáo ly khai chạy trốn khỏi cuộc đàn áp ở Anh, đầu tiên đến Hà Lan và cuối cùng đến đồn điền Plymouth năm 1620.", "[10] Trong 20 năm sau đó, mọi người chạy trốn khỏi cuộc đàn áp của vua Charles I đã định cư hầu hết New England.", "[10] Trong 20 năm sau đó, mọi người chạy trốn khỏi cuộc đàn áp của vua Charles I đã định cư hầu hết New England.", "Tương tự, Tỉnh Maryland được thành lập một phần để trở thành thiên đường cho người Công giáo La Mã.", "Tương tự, Tỉnh Maryland được thành lập một phần để trở thành thiên đường cho người Công giáo La Mã.", "Thất bại trong quá trình thực dân ban đầu\n\nCác nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha ẩn danh là những người châu Âu đầu tiên lập bản đồ vùng biển phía đông của Mỹ từ New York đến Florida, như được ghi lại trong bình đồ địa cầu Cantino năm 1502.", "Thất bại trong quá trình thực dân ban đầu\n\nCác nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha ẩn danh là những người châu Âu đầu tiên lập bản đồ vùng biển phía đông của Mỹ từ New York đến Florida, như được ghi lại trong bình đồ địa cầu Cantino năm 1502.", "Tuy nhiên, họ giữ bí mật kiến thức của mình và không cố gắng định cư ở Bắc Mỹ vì Inter caetera do Giáo hoàng Alexander VI ban hành đã cấp những vùng đất này cho Tây Ban Nha vào năm 1493.", "Tuy nhiên, họ giữ bí mật kiến thức của mình và không cố gắng định cư ở Bắc Mỹ vì Inter caetera do Giáo hoàng Alexander VI ban hành đã cấp những vùng đất này cho Tây Ban Nha vào năm 1493.", "Các quốc gia khác đã cố gắng tìm các thuộc địa ở Mỹ trong thế kỷ sau đó, nhưng hầu hết những nỗ lực đó đã kết thúc trong thất bại.", "Các quốc gia khác đã cố gắng tìm các thuộc địa ở Mỹ trong thế kỷ sau đó, nhưng hầu hết những nỗ lực đó đã kết thúc trong thất bại.", "Bản thân những thực dân phải đối mặt với tỷ lệ tử vong cao vì bệnh tật, chết đói, tiếp tế không hiệu quả, xung đột với người da đỏ Mỹ, các cuộc tấn công của các cường quốc châu Âu và các nguyên nhân khác.", "Bản thân những thực dân phải đối mặt với tỷ lệ tử vong cao vì bệnh tật, chết đói, tiếp tế không hiệu quả, xung đột với người da đỏ Mỹ, các cuộc tấn công của các cường quốc châu Âu và các nguyên nhân khác.", "Tây Ban Nha đã có nhiều nỗ lực thất bại, bao gồm San Miguel de Gualdape ở Georgia (1526), đoàn thám hiểm của Pánfilo de Narváez đến bờ biển Vịnh Florida (1528-36), Pensacola ở Tây Florida (1559-61), Pháo đài San Juan ở Bắc Carolina (1567-68) và Sứ mệnh Ajacán ở Virginia (1570-71).", "Tây Ban Nha đã có nhiều nỗ lực thất bại, bao gồm San Miguel de Gualdape ở Georgia (1526), đoàn thám hiểm của Pánfilo de Narváez đến bờ biển Vịnh Florida (1528-36), Pensacola ở Tây Florida (1559-61), Pháo đài San Juan ở Bắc Carolina (1567-68) và Sứ mệnh Ajacán ở Virginia (1570-71).", "Người Pháp thất bại tại đảo Parris, Nam Carolina (1562-63), Pháo đài Caroline trên bờ biển Đại Tây Dương của Florida (1564-65), Đảo Saint Croix, Maine (1604-05), và Pháo đài Saint Louis, Texas (1685-89).", "Người Pháp thất bại tại đảo Parris, Nam Carolina (1562-63), Pháo đài Caroline trên bờ biển Đại Tây Dương của Florida (1564-65), Đảo Saint Croix, Maine (1604-05), và Pháo đài Saint Louis, Texas (1685-89).", "Những thất bại đáng chú ý nhất của người Anh là \"Thuộc địa bị mất ở Roanoke\" (1587-90) ở Bắc Carolina và Thuộc địa Popham ở Maine (1607-08).", "Những thất bại đáng chú ý nhất của người Anh là \"Thuộc địa bị mất ở Roanoke\" (1587-90) ở Bắc Carolina và Thuộc địa Popham ở Maine (1607-08).", "Chính tại Thuộc địa Roanoke, Virginia Dare trở thành đứa trẻ Anh đầu tiên được sinh ra ở Châu Mỹ; số phận của cô hiện không rõ.", "Chính tại Thuộc địa Roanoke, Virginia Dare trở thành đứa trẻ Anh đầu tiên được sinh ra ở Châu Mỹ; số phận của cô hiện không rõ.", "Tân Tây Ban Nha\n\nBắt đầu từ thế kỷ 15, Tây Ban Nha đã xây dựng một đế chế thuộc địa ở châu Mỹ bao gồm Tân Tây Ban Nha và lãnh thổ của các phó vương quốc khác.", "Tân Tây Ban Nha\n\nBắt đầu từ thế kỷ 15, Tây Ban Nha đã xây dựng một đế chế thuộc địa ở châu Mỹ bao gồm Tân Tây Ban Nha và lãnh thổ của các phó vương quốc khác.", "Tân Tây Ban Nha bao gồm các lãnh thổ ở Florida, Alabama, Mississippi, phần lớn Hoa Kỳ phía tây sông Mississippi, một phần của Châu Mỹ Latinh (bao gồm Puerto Rico) và Đông Ấn Tây Ban Nha (bao gồm đảo Guam và Quần đảo Bắc Mariana).", "Tân Tây Ban Nha bao gồm các lãnh thổ ở Florida, Alabama, Mississippi, phần lớn Hoa Kỳ phía tây sông Mississippi, một phần của Châu Mỹ Latinh (bao gồm Puerto Rico) và Đông Ấn Tây Ban Nha (bao gồm đảo Guam và Quần đảo Bắc Mariana).", "Tân Tây Ban Nha bao trùm lãnh thổ Louisiana sau Hiệp ước Fontainebleau (1762), mặc dù Louisiana được trả lại Pháp trong Hiệp ước San Ildefonso thứ ba năm 1800.", "Tân Tây Ban Nha bao trùm lãnh thổ Louisiana sau Hiệp ước Fontainebleau (1762), mặc dù Louisiana được trả lại Pháp trong Hiệp ước San Ildefonso thứ ba năm 1800.", "Nhiều vùng lãnh thổ từng là một phần của Tân Tây Ban Nha trở thành một phần của Hoa Kỳ sau năm 1776 qua nhiều cuộc chiến tranh và hiệp ước khác nhau, bao gồm cả Vùng đất mua Louisiana (1803), Hiệp ước Adams-Onís (1819), Chiến tranh Hoa Kỳ-México (1846-1848) và Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ (1898).", "Nhiều vùng lãnh thổ từng là một phần của Tân Tây Ban Nha trở thành một phần của Hoa Kỳ sau năm 1776 qua nhiều cuộc chiến tranh và hiệp ước khác nhau, bao gồm cả Vùng đất mua Louisiana (1803), Hiệp ước Adams-Onís (1819), Chiến tranh Hoa Kỳ-México (1846-1848) và Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ (1898).", "Ngoài ra còn có một số cuộc thám hiểm của Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương, nhưng Tây Ban Nha đã trao cho Hoa Kỳ tất cả các yêu sách đối với Tây Bắc Thái Bình Dương trong Hiệp ước Adams-Onís.", "Ngoài ra còn có một số cuộc thám hiểm của Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương, nhưng Tây Ban Nha đã trao cho Hoa Kỳ tất cả các yêu sách đối với Tây Bắc Thái Bình Dương trong Hiệp ước Adams-Onís.", "Có vài ngàn gia đình ở New Mexico và California đã trở thành công dân Mỹ vào năm 1848, cộng với một số lượng nhỏ ở các thuộc địa khác.", "Có vài ngàn gia đình ở New Mexico và California đã trở thành công dân Mỹ vào năm 1848, cộng với một số lượng nhỏ ở các thuộc địa khác.", "Florida\n\nTây Ban Nha đã thiết lập một số tiền đồn nhỏ ở Florida vào đầu thế kỷ 16.", "Florida\n\nTây Ban Nha đã thiết lập một số tiền đồn nhỏ ở Florida vào đầu thế kỷ 16.", "Trong đó, tiền đồn quan trọng nhất là St.", "Trong đó, tiền đồn quan trọng nhất là St.", "Augustine, Florida, được thành lập năm 1565 nhưng liên tục bị tấn công và đốt cháy bởi cướp biển, tư nhân và lực lượng Anh.", "Augustine, Florida, được thành lập năm 1565 nhưng liên tục bị tấn công và đốt cháy bởi cướp biển, tư nhân và lực lượng Anh.", "Các tòa nhà của nó vẫn tồn tại mặc dù gần như tất cả người Tây Ban Nha đã rời đi.", "Các tòa nhà của nó vẫn tồn tại mặc dù gần như tất cả người Tây Ban Nha đã rời đi.", "Nó được tuyên bố là khu định cư châu Âu lâu đời nhất ở Hoa Kỳ lục địa.", "Nó được tuyên bố là khu định cư châu Âu lâu đời nhất ở Hoa Kỳ lục địa.", "Người Anh tấn công Florida Tây Ban Nha trong nhiều cuộc chiến.", "Người Anh tấn công Florida Tây Ban Nha trong nhiều cuộc chiến.", "Ngay từ năm 1687, chính phủ Tây Ban Nha đã bắt đầu cho các nô lệ tị nạn từ các thuộc địa của Anh và Vương quốc Tây Ban Nha chính thức tuyên bố vào năm 1693 rằng những nô lệ bỏ trốn sẽ tìm thấy tự do ở Florida nếu cải đạo sang Công giáo và bốn năm phục vụ quân đội cho Hoàng gia.", "Ngay từ năm 1687, chính phủ Tây Ban Nha đã bắt đầu cho các nô lệ tị nạn từ các thuộc địa của Anh và Vương quốc Tây Ban Nha chính thức tuyên bố vào năm 1693 rằng những nô lệ bỏ trốn sẽ tìm thấy tự do ở Florida nếu cải đạo sang Công giáo và bốn năm phục vụ quân đội cho Hoàng gia.", "Trên thực tế, Tây Ban Nha đã tạo ra một khu định cư ở Florida với tư cách là một tuyến phòng thủ chống lại các cuộc tấn công của Anh từ phía bắc.", "Trên thực tế, Tây Ban Nha đã tạo ra một khu định cư ở Florida với tư cách là một tuyến phòng thủ chống lại các cuộc tấn công của Anh từ phía bắc.", "Tây Ban Nha cũng có ý định gây bất ổn nền kinh tế đồn điền của các thuộc địa Anh bằng cách tạo ra một cộng đồng da đen tự do để thu hút nô lệ tìm cách trốn thoát và lánh nạn khỏi chế độ nô lệ của Anh.", "Tây Ban Nha cũng có ý định gây bất ổn nền kinh tế đồn điền của các thuộc địa Anh bằng cách tạo ra một cộng đồng da đen tự do để thu hút nô lệ tìm cách trốn thoát và lánh nạn khỏi chế độ nô lệ của Anh.", "Năm 1763, Tây Ban Nha trao đổi Florida với Vương quốc Anh để đổi lấy quyền kiểm soát Havana, Cuba, nơi đã bị người Anh chiếm được trong Chiến tranh Bảy năm.", "Năm 1763, Tây Ban Nha trao đổi Florida với Vương quốc Anh để đổi lấy quyền kiểm soát Havana, Cuba, nơi đã bị người Anh chiếm được trong Chiến tranh Bảy năm.", "Florida là nhà của khoảng 3.000 người Tây Ban Nha vào thời điểm đó, và gần như tất cả đều nhanh chóng rời đi.", "Florida là nhà của khoảng 3.000 người Tây Ban Nha vào thời điểm đó, và gần như tất cả đều nhanh chóng rời đi.", "Anh chiếm Florida nhưng không gửi nhiều người định cư đến khu vực này, và sự kiểm soát đã được khôi phục lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 bởi Hòa ước Paris chấm dứt Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ.", "Anh chiếm Florida nhưng không gửi nhiều người định cư đến khu vực này, và sự kiểm soát đã được khôi phục lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 bởi Hòa ước Paris chấm dứt Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ.", "Tây Ban Nha đã không gửi thêm người định cư hoặc nhà truyền giáo đến Florida trong thời kỳ thuộc địa thứ hai này.", "Tây Ban Nha đã không gửi thêm người định cư hoặc nhà truyền giáo đến Florida trong thời kỳ thuộc địa thứ hai này.", "Cư dân của Tây Florida nổi dậy chống lại Tây Ban Nha vào năm 1810 và thành lập Cộng hòa Tây Florida, nơi đã nhanh chóng bị Hoa Kỳ sáp nhập.", "Cư dân của Tây Florida nổi dậy chống lại Tây Ban Nha vào năm 1810 và thành lập Cộng hòa Tây Florida, nơi đã nhanh chóng bị Hoa Kỳ sáp nhập.", "Hoa Kỳ đã chiếm hữu Đông Florida vào năm 1821 theo các điều khoản của Hiệp ước Adams–Onís.", "Hoa Kỳ đã chiếm hữu Đông Florida vào năm 1821 theo các điều khoản của Hiệp ước Adams–Onís.", "New Mexico\n\nTrong suốt thế kỷ 16, Tây Ban Nha khám phá phía tây nam từ Mexico, với nhà thám hiểm đáng chú ý nhất là Francisco Coronado, đoàn thám hiểm đi khắp New Mexico và Arizona hiện đại, đến New Mexico vào năm 1540.", "New Mexico\n\nTrong suốt thế kỷ 16, Tây Ban Nha khám phá phía tây nam từ Mexico, với nhà thám hiểm đáng chú ý nhất là Francisco Coronado, đoàn thám hiểm đi khắp New Mexico và Arizona hiện đại, đến New Mexico vào năm 1540.", "Người Tây Ban Nha di chuyển về phía bắc từ Mexico, định cư các ngôi làng ở phía trên thung lũng của Rio Grande, bao gồm phần lớn nửa phía tây của bang New Mexico ngày nay.", "Người Tây Ban Nha di chuyển về phía bắc từ Mexico, định cư các ngôi làng ở phía trên thung lũng của Rio Grande, bao gồm phần lớn nửa phía tây của bang New Mexico ngày nay.", "Thủ phủ Santa Fe đã được định cư vào năm 1610 và vẫn là khu định cư liên tục lâu đời nhất ở Hoa Kỳ.", "Thủ phủ Santa Fe đã được định cư vào năm 1610 và vẫn là khu định cư liên tục lâu đời nhất ở Hoa Kỳ.", "Người da đỏ địa phương đã trục xuất người Tây Ban Nha trong 12 năm sau Cuộc nổi dậy của người Pueblo năm 1680; họ trở lại vào năm 1692 trong cuộc tái chiếm không đổ máu ở Santa Fe.", "Người da đỏ địa phương đã trục xuất người Tây Ban Nha trong 12 năm sau Cuộc nổi dậy của người Pueblo năm 1680; họ trở lại vào năm 1692 trong cuộc tái chiếm không đổ máu ở Santa Fe.", "[17] Sự kiểm soát của Tây Ban Nha (223 năm) và Mexico (25 năm) kéo dài cho đến năm 1846 khi Quân đội mền Tây của Mỹ tiếp quản trong cuộc Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "[17] Sự kiểm soát của Tây Ban Nha (223 năm) và Mexico (25 năm) kéo dài cho đến năm 1846 khi Quân đội mền Tây của Mỹ tiếp quản trong cuộc Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Khoảng một phần ba dân số trong thế kỷ 21 là hậu duệ của những người định cư Tây Ban Nha.", "Khoảng một phần ba dân số trong thế kỷ 21 là hậu duệ của những người định cư Tây Ban Nha.", "California\n\nCác nhà thám hiểm Tây Ban Nha đi thuyền dọc theo bờ biển California ngày nay từ đầu thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 18, nhưng không có khu định cư nào được thiết lập thời đó.", "California\n\nCác nhà thám hiểm Tây Ban Nha đi thuyền dọc theo bờ biển California ngày nay từ đầu thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 18, nhưng không có khu định cư nào được thiết lập thời đó.", "Từ năm 1769 cho đến khi Mexico độc lập vào năm 1820, Tây Ban Nha đã gửi các nhà truyền giáo và binh lính đến Alta California, người đã tạo ra một loạt các sứ mệnh truyền giáo được điều hành bởi các linh mục dòng Phanxicô.", "Từ năm 1769 cho đến khi Mexico độc lập vào năm 1820, Tây Ban Nha đã gửi các nhà truyền giáo và binh lính đến Alta California, người đã tạo ra một loạt các sứ mệnh truyền giáo được điều hành bởi các linh mục dòng Phanxicô.", "Họ cũng điều hành các presidios (pháo đài), pueblos (khu định cư) và ranchos (trang trại cấp đất) dọc theo bờ biển phía nam và trung tâm của California.", "Họ cũng điều hành các presidios (pháo đài), pueblos (khu định cư) và ranchos (trang trại cấp đất) dọc theo bờ biển phía nam và trung tâm của California.", "Cha Junípero Serra, đã thành lập các phái bộ đầu tiên ở vùng thượng lưu Las California thuộc Tây Ban Nha, bắt đầu với Sứ mệnh San Diego de Alcalá vào năm 1769.", "Cha Junípero Serra, đã thành lập các phái bộ đầu tiên ở vùng thượng lưu Las California thuộc Tây Ban Nha, bắt đầu với Sứ mệnh San Diego de Alcalá vào năm 1769.", "Qua các thời đại Tây Ban Nha và Mexico, cuối cùng họ bao gồm một loạt 21 sứ mệnh truyền bá Công giáo La Mã giữa những người thổ dân Mỹ bản địa, được liên kết bởi El Camino Real (\"Con đường Hoàng gia\").", "Qua các thời đại Tây Ban Nha và Mexico, cuối cùng họ bao gồm một loạt 21 sứ mệnh truyền bá Công giáo La Mã giữa những người thổ dân Mỹ bản địa, được liên kết bởi El Camino Real (\"Con đường Hoàng gia\").", "Họ được thành lập để chuyển đổi người dân bản địa California, đồng thời bảo vệ các yêu sách lịch sử của Tây Ban Nha đối với khu vực.", "Họ được thành lập để chuyển đổi người dân bản địa California, đồng thời bảo vệ các yêu sách lịch sử của Tây Ban Nha đối với khu vực.", "Các sứ mệnh giới thiệu công nghệ châu Âu, chăn nuôi và cây trồng.", "Các sứ mệnh giới thiệu công nghệ châu Âu, chăn nuôi và cây trồng.", "Các khu định cư người da đỏ đã chuyển đổi các dân tộc bản địa thành các nhóm truyền giáo người da đỏ; họ làm việc như những người lao động trong các nhiệm vụ và trại chăn nuôi.", "Các khu định cư người da đỏ đã chuyển đổi các dân tộc bản địa thành các nhóm truyền giáo người da đỏ; họ làm việc như những người lao động trong các nhiệm vụ và trại chăn nuôi.", "Vào những năm 1830, các nhiệm vụ đã bị giải tán và những vùng đất được bán cho Californiaios.", "Vào những năm 1830, các nhiệm vụ đã bị giải tán và những vùng đất được bán cho Californiaios.", "Dân số người Mỹ bản địa là khoảng 150.000; Californiaios (California thời Mexico) khoảng 10.000; bao gồm người Mỹ nhập cư và các quốc tịch khác liên quan đến thương mại và kinh doanh tại California.", "Dân số người Mỹ bản địa là khoảng 150.000; Californiaios (California thời Mexico) khoảng 10.000; bao gồm người Mỹ nhập cư và các quốc tịch khác liên quan đến thương mại và kinh doanh tại California.", "Texas\n\nPuerto Rico\n\nVào tháng 9 năm 1493, Christopher Columbus ra khơi trong chuyến đi thứ hai với 17 tàu từ Cádiz.", "Texas\n\nPuerto Rico\n\nVào tháng 9 năm 1493, Christopher Columbus ra khơi trong chuyến đi thứ hai với 17 tàu từ Cádiz.", "Vào ngày 19 tháng 11 năm 1493, ông đổ bộ lên đảo Puerto Rico, đặt tên là San Juan Bautista để vinh danh Thánh John the Baptist.", "Vào ngày 19 tháng 11 năm 1493, ông đổ bộ lên đảo Puerto Rico, đặt tên là San Juan Bautista để vinh danh Thánh John the Baptist.", "Thuộc địa đầu tiên của châu Âu, Caparra, được thành lập vào ngày 8 tháng 8 năm 1508 bởi Juan Ponce de León, một trung úy dưới quyền Columbus, người được Taíno Cacique Agüeybaná chào đón và sau đó trở thành thống đốc đầu tiên của hòn đảo.", "Thuộc địa đầu tiên của châu Âu, Caparra, được thành lập vào ngày 8 tháng 8 năm 1508 bởi Juan Ponce de León, một trung úy dưới quyền Columbus, người được Taíno Cacique Agüeybaná chào đón và sau đó trở thành thống đốc đầu tiên của hòn đảo.", "Ponce de Leon đã tích cực tham gia vào vụ thảm sát Higuey năm 1503 ở Puerto Rico.", "Ponce de Leon đã tích cực tham gia vào vụ thảm sát Higuey năm 1503 ở Puerto Rico.", "Năm 1508, Ngài Ponce de Leon được Hoàng gia Tây Ban Nha chọn để lãnh đạo cuộc chinh phạt và nô lệ của người da đỏ Taíno cho các hoạt động khai thác vàng.", "Năm 1508, Ngài Ponce de Leon được Hoàng gia Tây Ban Nha chọn để lãnh đạo cuộc chinh phạt và nô lệ của người da đỏ Taíno cho các hoạt động khai thác vàng.", "Năm sau, thuộc địa đã bị bỏ rơi để ủng hộ một hòn đảo gần đó trên bờ biển, được đặt tên là Puerto Rico (Rich Port), nơi có một bến cảng phù hợp.", "Năm sau, thuộc địa đã bị bỏ rơi để ủng hộ một hòn đảo gần đó trên bờ biển, được đặt tên là Puerto Rico (Rich Port), nơi có một bến cảng phù hợp.", "Năm 1511, một khu định cư thứ hai, San Germán được thành lập ở phía tây nam của đảo.", "Năm 1511, một khu định cư thứ hai, San Germán được thành lập ở phía tây nam của đảo.", "Trong những năm 1520, hòn đảo mang tên Puerto Rico trong khi cảng trở thành San Juan.", "Trong những năm 1520, hòn đảo mang tên Puerto Rico trong khi cảng trở thành San Juan.", "Là một phần của quá trình thuộc địa, nô lệ châu Phi đã được đưa đến hòn đảo vào năm 1513.", "Là một phần của quá trình thuộc địa, nô lệ châu Phi đã được đưa đến hòn đảo vào năm 1513.", "Sau sự suy giảm của dân số Taíno, nhiều nô lệ đã được đưa đến Puerto Rico; tuy nhiên, số lượng nô lệ trên đảo giảm so với những người ở các đảo lân cận.", "Sau sự suy giảm của dân số Taíno, nhiều nô lệ đã được đưa đến Puerto Rico; tuy nhiên, số lượng nô lệ trên đảo giảm so với những người ở các đảo lân cận.", "Ngoài ra, ngay từ thời thuộc địa Puerto Rico, các nỗ lực đã được thực hiện để giành quyền kiểm soát Puerto Rico từ Tây Ban Nha.", "Ngoài ra, ngay từ thời thuộc địa Puerto Rico, các nỗ lực đã được thực hiện để giành quyền kiểm soát Puerto Rico từ Tây Ban Nha.", "Caribs, một bộ lạc đột kích của vùng Caribbean, đã tấn công các khu định cư Tây Ban Nha dọc theo bờ sông Daguao và Macao vào năm 1514 và một lần nữa vào năm 1521 nhưng lần nào họ cũng bị hỏa lực Tây Ban Nha đẩy lùi một cách dễ dàng.", "Caribs, một bộ lạc đột kích của vùng Caribbean, đã tấn công các khu định cư Tây Ban Nha dọc theo bờ sông Daguao và Macao vào năm 1514 và một lần nữa vào năm 1521 nhưng lần nào họ cũng bị hỏa lực Tây Ban Nha đẩy lùi một cách dễ dàng.", "Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những nỗ lực cuối cùng để kiểm soát Puerto Rico.", "Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những nỗ lực cuối cùng để kiểm soát Puerto Rico.", "Các cường quốc châu Âu nhanh chóng nhận ra tiềm năng của những vùng đất chưa thuộc địa của người châu Âu và cố gắng giành quyền kiểm soát chúng.", "Các cường quốc châu Âu nhanh chóng nhận ra tiềm năng của những vùng đất chưa thuộc địa của người châu Âu và cố gắng giành quyền kiểm soát chúng.", "Tuy nhiên, Puerto Rico vẫn thuộc sở hữu của Tây Ban Nha cho đến thế kỷ 19.", "Tuy nhiên, Puerto Rico vẫn thuộc sở hữu của Tây Ban Nha cho đến thế kỷ 19.", "Nửa cuối thế kỷ 19 được đánh dấu bởi cuộc đấu tranh giành chủ quyền của người Puerto Rico.", "Nửa cuối thế kỷ 19 được đánh dấu bởi cuộc đấu tranh giành chủ quyền của người Puerto Rico.", "Một cuộc điều tra dân số được tiến hành vào năm 1860 cho thấy dân số hiện thời là 583.308.", "Một cuộc điều tra dân số được tiến hành vào năm 1860 cho thấy dân số hiện thời là 583.308.", "Trong số này, 300.406 (51,5%) là người da trắng và 282.775 (48,5%) là người da màu, sau này bao gồm những người có di sản chủ yếu là châu Phi, mulatto và mestizo.", "Trong số này, 300.406 (51,5%) là người da trắng và 282.775 (48,5%) là người da màu, sau này bao gồm những người có di sản chủ yếu là châu Phi, mulatto và mestizo.", "Phần lớn dân số ở Puerto Rico không biết chữ (83,7%) và sống trong nghèo đói, và ngành công nghiệp nông nghiệp tại thời điểm đó là nguồn thu nhập chính đã bị cản trở do thiếu cơ sở hạ tầng đường bộ, công cụ và thiết bị đầy đủ và thiên tai như bão và hạn hán.", "Phần lớn dân số ở Puerto Rico không biết chữ (83,7%) và sống trong nghèo đói, và ngành công nghiệp nông nghiệp tại thời điểm đó là nguồn thu nhập chính đã bị cản trở do thiếu cơ sở hạ tầng đường bộ, công cụ và thiết bị đầy đủ và thiên tai như bão và hạn hán.", "Nền kinh tế cũng phải chịu mức tăng thuế và thuế xuất nhập khẩu do Vương quốc Tây Ban Nha áp đặt.", "Nền kinh tế cũng phải chịu mức tăng thuế và thuế xuất nhập khẩu do Vương quốc Tây Ban Nha áp đặt.", "Hơn nữa, Tây Ban Nha đã bắt đầu đày đi hoặc bỏ tù bất kỳ người nào kêu gọi cải cách tự do.", "Hơn nữa, Tây Ban Nha đã bắt đầu đày đi hoặc bỏ tù bất kỳ người nào kêu gọi cải cách tự do.", "Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ nổ ra vào năm 1898, sau hậu quả của vụ nổ chiến hạm USS Maine ở cảng Havana.", "Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ nổ ra vào năm 1898, sau hậu quả của vụ nổ chiến hạm USS Maine ở cảng Havana.", "Hoa Kỳ đã đánh bại Tây Ban Nha vào cuối năm đó và giành quyền kiểm soát Puerto Rico trong hiệp ước hòa bình sau đó.", "Hoa Kỳ đã đánh bại Tây Ban Nha vào cuối năm đó và giành quyền kiểm soát Puerto Rico trong hiệp ước hòa bình sau đó.", "Trong Đạo luật Foraker năm 1900, Quốc hội Hoa Kỳ đã xác lập vị thế của Puerto Rico là một lãnh thổ chưa hợp nhất.", "Trong Đạo luật Foraker năm 1900, Quốc hội Hoa Kỳ đã xác lập vị thế của Puerto Rico là một lãnh thổ chưa hợp nhất.", "Tân Pháp\n\nTân Pháp là khu vực rộng lớn tập trung ở sông Saint Lawrence, vùng Hồ Lớn, sông Mississippi và các nhánh sông lớn khác đã được Pháp khám phá và tuyên bố chủ quyền bắt đầu từ đầu thế kỷ 17.", "Tân Pháp\n\nTân Pháp là khu vực rộng lớn tập trung ở sông Saint Lawrence, vùng Hồ Lớn, sông Mississippi và các nhánh sông lớn khác đã được Pháp khám phá và tuyên bố chủ quyền bắt đầu từ đầu thế kỷ 17.", "Nó bao gồm một số thuộc địa: Acadia, Canada, Newfoundland, Louisiana, Île-Royale (đảo Cape Breton ngày nay) và Île Saint Jean (Đảo Hoàng tử Edward ngày nay).", "Nó bao gồm một số thuộc địa: Acadia, Canada, Newfoundland, Louisiana, Île-Royale (đảo Cape Breton ngày nay) và Île Saint Jean (Đảo Hoàng tử Edward ngày nay).", "Các thuộc địa này nằm dưới sự kiểm soát của Anh hoặc Tây Ban Nha sau Chiến tranh Pháp và người da đỏ, mặc dù Pháp đã giành lại được một phần Louisiana vào năm 1800.", "Các thuộc địa này nằm dưới sự kiểm soát của Anh hoặc Tây Ban Nha sau Chiến tranh Pháp và người da đỏ, mặc dù Pháp đã giành lại được một phần Louisiana vào năm 1800.", "Hoa Kỳ sẽ giành được phần lớn Tân Pháp trong Hiệp ước Paris năm 1783 và Hoa Kỳ sẽ có được một nước khác một phần lãnh thổ của Pháp với Mua hàng Louisiana năm 1803.", "Hoa Kỳ sẽ giành được phần lớn Tân Pháp trong Hiệp ước Paris năm 1783 và Hoa Kỳ sẽ có được một nước khác một phần lãnh thổ của Pháp với Mua hàng Louisiana năm 1803.", "Phần còn lại của New France trở thành một phần của Canada, ngoại trừ đảo Saint Pierre và Miquelon của Pháp.", "Phần còn lại của New France trở thành một phần của Canada, ngoại trừ đảo Saint Pierre và Miquelon của Pháp.", "Pays d'en Haut\n\nĐến năm 1660, những người thợ săn, nhà truyền giáo và quân đội Pháp ở Montreal đã tiến về phía tây dọc theo Hồ Lớn ngược dòng vào Pays d'en Haut và thành lập các tiền đồn tại Green Bay, Fort de Buade và Saint Ignace (cả ở Michilimackinac), Sault Sainte Marie, Vincennes và Detroit năm 1701.", "Pays d'en Haut\n\nĐến năm 1660, những người thợ săn, nhà truyền giáo và quân đội Pháp ở Montreal đã tiến về phía tây dọc theo Hồ Lớn ngược dòng vào Pays d'en Haut và thành lập các tiền đồn tại Green Bay, Fort de Buade và Saint Ignace (cả ở Michilimackinac), Sault Sainte Marie, Vincennes và Detroit năm 1701.", "Trong Chiến tranh Pháp và người da đỏ (1754-1763), nhiều khu định cư này đã bị người Anh chiếm đóng.", "Trong Chiến tranh Pháp và người da đỏ (1754-1763), nhiều khu định cư này đã bị người Anh chiếm đóng.", "Đến năm 1773, dân số của Detroit là 1.400.", "Đến năm 1773, dân số của Detroit là 1.400.", "Vào cuối cuộc Chiến tranh giành độc lập năm 1783, khu vực phía nam Hồ Lớn chính thức trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Vào cuối cuộc Chiến tranh giành độc lập năm 1783, khu vực phía nam Hồ Lớn chính thức trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Vùng Illinois\n\nVùng Illinois vào năm 1752 có 2.500 người Pháp sinh sống; nó nằm ở phía tây của vùng Ohio và tập trung quanh Kaskaskia, Cahokia và Sainte Genevieve.", "Vùng Illinois\n\nVùng Illinois vào năm 1752 có 2.500 người Pháp sinh sống; nó nằm ở phía tây của vùng Ohio và tập trung quanh Kaskaskia, Cahokia và Sainte Genevieve.", "Theo một học giả, \"người cư trú Illinois có một tâm hồn vui tươi, anh ta có vẻ vô tư đến mức gây sốc cho những người Thanh giáo tự cao tự đại từ các thuộc địa của Mỹ.\"", "Theo một học giả, \"người cư trú Illinois có một tâm hồn vui tươi, anh ta có vẻ vô tư đến mức gây sốc cho những người Thanh giáo tự cao tự đại từ các thuộc địa của Mỹ.\"", "Louisiana\n\nPháp tuyên bố chủ quyền đối với Louisiana thuộc Pháp kéo dài hàng ngàn dặm từ Louisiana hiện đại phía bắc đến miền Trung Tây phần lớn chưa được khám phá, và phía tây dãy núi Rocky.", "Louisiana\n\nPháp tuyên bố chủ quyền đối với Louisiana thuộc Pháp kéo dài hàng ngàn dặm từ Louisiana hiện đại phía bắc đến miền Trung Tây phần lớn chưa được khám phá, và phía tây dãy núi Rocky.", "Nó thường được chia thành Thượng và Hạ Louisiana.", "Nó thường được chia thành Thượng và Hạ Louisiana.", "Vùng đất rộng này lần đầu tiên có người định cư tại Mobile và Biloxi vào khoảng năm 1700, và tiếp tục phát triển khi 7.000 người Pháp nhập cư thành lập New Orleans vào năm 1718.", "Vùng đất rộng này lần đầu tiên có người định cư tại Mobile và Biloxi vào khoảng năm 1700, và tiếp tục phát triển khi 7.000 người Pháp nhập cư thành lập New Orleans vào năm 1718.", "Quá trình định cư diễn ra rất chậm; New Orleans trở thành một cảng quan trọng, là cửa ngõ của sông Mississippi, nhưng có rất ít sự phát triển kinh tế khác vì thành phố thiếu một vùng nội địa thịnh vượng.", "Quá trình định cư diễn ra rất chậm; New Orleans trở thành một cảng quan trọng, là cửa ngõ của sông Mississippi, nhưng có rất ít sự phát triển kinh tế khác vì thành phố thiếu một vùng nội địa thịnh vượng.", "Năm 1763, Louisiana được nhượng lại cho Tây Ban Nha quanh New Orleans và phía tây sông Mississippi.", "Năm 1763, Louisiana được nhượng lại cho Tây Ban Nha quanh New Orleans và phía tây sông Mississippi.", "Vào những năm 1780, biên giới phía tây của Hoa Kỳ độc lập mới vua ra đời trải dài đến sông Mississippi.", "Vào những năm 1780, biên giới phía tây của Hoa Kỳ độc lập mới vua ra đời trải dài đến sông Mississippi.", "Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận với Tây Ban Nha về quyền điều hướng trên sông và bằng lòng để cho quyền lực thực dân \"yếu ớt\" kiểm soát khu vực này.", "Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận với Tây Ban Nha về quyền điều hướng trên sông và bằng lòng để cho quyền lực thực dân \"yếu ớt\" kiểm soát khu vực này.", "Tình hình đã thay đổi khi Napoléon buộc Tây Ban Nha trả lại Louisiana cho Pháp vào năm 1802 và đe dọa sẽ đóng cửa con sông với các tàu Mỹ.", "Tình hình đã thay đổi khi Napoléon buộc Tây Ban Nha trả lại Louisiana cho Pháp vào năm 1802 và đe dọa sẽ đóng cửa con sông với các tàu Mỹ.", "Được cảnh báo, Hoa Kỳ đề nghị mua New Orleans.", "Được cảnh báo, Hoa Kỳ đề nghị mua New Orleans.", "Napoleon cần tiền để tiến hành một cuộc chiến khác với Vương quốc Anh, và ông nghi ngờ rằng Pháp có thể bảo vệ thành công một lãnh thổ rộng lớn và xa xôi như vậy.", "Napoleon cần tiền để tiến hành một cuộc chiến khác với Vương quốc Anh, và ông nghi ngờ rằng Pháp có thể bảo vệ thành công một lãnh thổ rộng lớn và xa xôi như vậy.", "Do đó, ông đề nghị bán toàn bộ Louisiana với giá 15 triệu đô la.", "Do đó, ông đề nghị bán toàn bộ Louisiana với giá 15 triệu đô la.", "Hoa Kỳ đã hoàn thành việc mua lại Louisiana vào năm 1803, tăng gấp đôi quy mô của quốc gia.", "Hoa Kỳ đã hoàn thành việc mua lại Louisiana vào năm 1803, tăng gấp đôi quy mô của quốc gia.", "Tân Hà Lan\n\nNieuw-Nederland, hay New Netherland (Tân Hà Lan), là một tỉnh thuộc địa của Cộng hòa Bảy Vương quốc Hà Lan được công nhận vào năm 1614, tại bang New York, New Jersey và một phần của các bang láng giềng khác.", "Tân Hà Lan\n\nNieuw-Nederland, hay New Netherland (Tân Hà Lan), là một tỉnh thuộc địa của Cộng hòa Bảy Vương quốc Hà Lan được công nhận vào năm 1614, tại bang New York, New Jersey và một phần của các bang láng giềng khác.", "Dân số cao nhất là dưới 10.000.", "Dân số cao nhất là dưới 10.000.", "Người Hà Lan đã thiết lập một hệ thống patroon với các quyền giống như phong kiến được trao cho một số chủ đất quyền lực; họ cũng thiết lập sự khoan dung tôn giáo và thương mại tự do.", "Người Hà Lan đã thiết lập một hệ thống patroon với các quyền giống như phong kiến được trao cho một số chủ đất quyền lực; họ cũng thiết lập sự khoan dung tôn giáo và thương mại tự do.", "Thủ phủ New Amsterdam của thuộc địa được thành lập năm 1625 và nằm ở mũi phía nam của đảo Manhattan, nơi phát triển để trở thành một thành phố lớn trên thế giới.", "Thủ phủ New Amsterdam của thuộc địa được thành lập năm 1625 và nằm ở mũi phía nam của đảo Manhattan, nơi phát triển để trở thành một thành phố lớn trên thế giới.", "Thành phố đã bị người Anh chiếm được vào năm 1664; họ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thuộc địa năm 1674 và đổi tên thành New York.", "Thành phố đã bị người Anh chiếm được vào năm 1664; họ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thuộc địa năm 1674 và đổi tên thành New York.", "Tuy nhiên, đất đai của Hà Lan vẫn còn và Thung lũng sông Hudson vẫn duy trì tính chất truyền thống của Hà Lan cho đến những năm 1820.", "Tuy nhiên, đất đai của Hà Lan vẫn còn và Thung lũng sông Hudson vẫn duy trì tính chất truyền thống của Hà Lan cho đến những năm 1820.", "Dấu vết ảnh hưởng của Hà Lan vẫn còn ở phía bắc New Jersey và phía đông nam bang New York, như nhà cửa, họ của gia đình, và tên của các con đường và toàn bộ thị trấn.", "Dấu vết ảnh hưởng của Hà Lan vẫn còn ở phía bắc New Jersey và phía đông nam bang New York, như nhà cửa, họ của gia đình, và tên của các con đường và toàn bộ thị trấn.", "Tân Thụy Điển\n\nTân Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Nya Sverige) là thuộc địa của Thụy Điển tồn tại dọc theo Thung lũng sông Delaware biết từ năm 1638 đến năm 1655 và bao quanh vùng đất ở Delaware ngày nay, phía nam là New Jersey và đông nam Pennsylvania.", "Tân Thụy Điển\n\nTân Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Nya Sverige) là thuộc địa của Thụy Điển tồn tại dọc theo Thung lũng sông Delaware biết từ năm 1638 đến năm 1655 và bao quanh vùng đất ở Delaware ngày nay, phía nam là New Jersey và đông nam Pennsylvania.", "Hàng trăm người định cư đã tập trung quanh thủ đô của Pháo đài Christina, tại địa điểm của ngày nay là thành phố Wilmington, Delaware.", "Hàng trăm người định cư đã tập trung quanh thủ đô của Pháo đài Christina, tại địa điểm của ngày nay là thành phố Wilmington, Delaware.", "Thuộc địa cũng có các khu định cư gần địa điểm ngày nay là Salem, New Jersey (Fort Nya Elfsborg) và trên đảo Tinicum, Pennsylvania.", "Thuộc địa cũng có các khu định cư gần địa điểm ngày nay là Salem, New Jersey (Fort Nya Elfsborg) và trên đảo Tinicum, Pennsylvania.", "Thuộc địa đã bị người Hà Lan chiếm được vào năm 1655 và sáp nhập vào Tân Hà Lan, với hầu hết các thuộc địa còn lại.", "Thuộc địa đã bị người Hà Lan chiếm được vào năm 1655 và sáp nhập vào Tân Hà Lan, với hầu hết các thuộc địa còn lại.", "Nhiều năm sau, toàn bộ thuộc địa Tân Hà Lan đã được sáp nhập vào các thuộc địa của Anh.", "Nhiều năm sau, toàn bộ thuộc địa Tân Hà Lan đã được sáp nhập vào các thuộc địa của Anh.", "Thuộc địa của New Thụy Điển đã giới thiệu Giáo hội Luther đến Mỹ dưới hình thức một số nhà thờ lâu đời nhất châu Âu của lục địa.", "Thuộc địa của New Thụy Điển đã giới thiệu Giáo hội Luther đến Mỹ dưới hình thức một số nhà thờ lâu đời nhất châu Âu của lục địa.", "Những người thực dân cũng mang chòi gỗ đến Mỹ và nhiều con sông, thị trấn và gia đình ở khu vực hạ lưu thung lũng sông Delaware lấy tên từ người Thụy Điển.", "Những người thực dân cũng mang chòi gỗ đến Mỹ và nhiều con sông, thị trấn và gia đình ở khu vực hạ lưu thung lũng sông Delaware lấy tên từ người Thụy Điển.", "C. A. Nothnagle Log House ở Gibbstown, New Jersey ngày nay, được xây dựng vào cuối những năm 1630 trong thời kỳ thuộc địa Tân Thụy Điển.", "C. A. Nothnagle Log House ở Gibbstown, New Jersey ngày nay, được xây dựng vào cuối những năm 1630 trong thời kỳ thuộc địa Tân Thụy Điển.", "Nó vẫn là ngôi nhà cổ nhất được xây dựng bởi người châu Âu ở New Jersey và được cho là một trong những ngôi nhà gỗ lâu đời nhất còn tồn tại ở Hoa Kỳ.", "Nó vẫn là ngôi nhà cổ nhất được xây dựng bởi người châu Âu ở New Jersey và được cho là một trong những ngôi nhà gỗ lâu đời nhất còn tồn tại ở Hoa Kỳ.", "Thuộc địa Nga\n\nNga đã khám phá khu vực mà sau này trở thành Alaska, bắt đầu với cuộc thám hiểm Kamchatka thứ hai vào những năm 1730 và đầu những năm 1740.", "Thuộc địa Nga\n\nNga đã khám phá khu vực mà sau này trở thành Alaska, bắt đầu với cuộc thám hiểm Kamchatka thứ hai vào những năm 1730 và đầu những năm 1740.", "Khu định cư đầu tiên của họ được thành lập vào năm 1784 bởi Grigory Shelikhov.", "Khu định cư đầu tiên của họ được thành lập vào năm 1784 bởi Grigory Shelikhov.", "Công ty Nga-Mỹ được thành lập vào năm 1799 với ảnh hưởng của Nikolay Rezanov, với mục đích mua rái cá biển để lấy lông từ những thợ săn bản địa.", "Công ty Nga-Mỹ được thành lập vào năm 1799 với ảnh hưởng của Nikolay Rezanov, với mục đích mua rái cá biển để lấy lông từ những thợ săn bản địa.", "Năm 1867, Hoa Kỳ đã mua Alaska và gần như tất cả người Nga đã từ bỏ khu vực này ngoại trừ một vài nhà truyền giáo của Giáo hội Chính thống giáo Nga hoạt động giữa những người bản xứ.", "Năm 1867, Hoa Kỳ đã mua Alaska và gần như tất cả người Nga đã từ bỏ khu vực này ngoại trừ một vài nhà truyền giáo của Giáo hội Chính thống giáo Nga hoạt động giữa những người bản xứ.", "Thuộc địa Anh\n\nAnh đã có những nỗ lực thành công đầu tiên vào đầu thế kỷ 17 vì nhiều lý do.", "Thuộc địa Anh\n\nAnh đã có những nỗ lực thành công đầu tiên vào đầu thế kỷ 17 vì nhiều lý do.", "Trong thời đại này, chủ nghĩa dân tộc nguyên thủy và sự quyết đoán dân tộc của Anh nở rộ dưới sự đe dọa xâm lược của Tây Ban Nha, được hỗ trợ bởi một mức độ của chủ nghĩa quân phiệt Tin lành và năng lượng của Nữ hoàng Elizabeth.", "Trong thời đại này, chủ nghĩa dân tộc nguyên thủy và sự quyết đoán dân tộc của Anh nở rộ dưới sự đe dọa xâm lược của Tây Ban Nha, được hỗ trợ bởi một mức độ của chủ nghĩa quân phiệt Tin lành và năng lượng của Nữ hoàng Elizabeth.", "Tuy nhiên, tại thời điểm này, không có nỗ lực chính thức nào của chính phủ Anh để tạo ra một đế chế thực dân.", "Tuy nhiên, tại thời điểm này, không có nỗ lực chính thức nào của chính phủ Anh để tạo ra một đế chế thực dân.", "Thay vào đó, động lực đằng sau việc thành lập các thuộc địa là từng phần và biến đổi.", "Thay vào đó, động lực đằng sau việc thành lập các thuộc địa là từng phần và biến đổi.", "Những cân nhắc thực tế đã đóng vai trò nhất định, chẳng hạn như doanh nghiệp thương mại, quá đông đúc và mong muốn tự do tôn giáo.", "Những cân nhắc thực tế đã đóng vai trò nhất định, chẳng hạn như doanh nghiệp thương mại, quá đông đúc và mong muốn tự do tôn giáo.", "Làn sóng định cư chính đến vào thế kỷ 17.", "Làn sóng định cư chính đến vào thế kỷ 17.", "Sau năm 1700, hầu hết những người nhập cư đến Châu Mỹ thuộc địa đã đến với tư cách là những nô lệ có giao kèo, những người đàn ông và phụ nữ trẻ chưa lập gia đình tìm kiếm một cuộc sống mới trong một môi trường phong phú hơn nhiều.", "Sau năm 1700, hầu hết những người nhập cư đến Châu Mỹ thuộc địa đã đến với tư cách là những nô lệ có giao kèo, những người đàn ông và phụ nữ trẻ chưa lập gia đình tìm kiếm một cuộc sống mới trong một môi trường phong phú hơn nhiều.", "Quan điểm đồng thuận giữa các nhà sử học kinh tế và các nhà kinh tế là việc nô lệ có giao kèo xảy ra phần lớn là \"đáp ứng về mặt thể chế đối với sự không hoàn hảo của thị trường vốn\", nhưng nó \"cho phép những người di cư tiềm năng vay mượn thu nhập trong tương lai của họ để trả chi phí cao cho chuyến hành trình đến Nước Mỹ. \"", "Quan điểm đồng thuận giữa các nhà sử học kinh tế và các nhà kinh tế là việc nô lệ có giao kèo xảy ra phần lớn là \"đáp ứng về mặt thể chế đối với sự không hoàn hảo của thị trường vốn\", nhưng nó \"cho phép những người di cư tiềm năng vay mượn thu nhập trong tương lai của họ để trả chi phí cao cho chuyến hành trình đến Nước Mỹ. \"", "Giữa cuối những năm 1610 và Cách mạng Hoa Kỳ, người Anh đã chuyển khoảng 50.000 đến 120.000 người bị kết án cho các thuộc địa của Mỹ.", "Giữa cuối những năm 1610 và Cách mạng Hoa Kỳ, người Anh đã chuyển khoảng 50.000 đến 120.000 người bị kết án cho các thuộc địa của Mỹ.", "Bác sĩ Alexander Hamilton (1712-1756) là một bác sĩ và nhà văn người Scotland, sống và làm việc tại Annapolis, Maryland.", "Bác sĩ Alexander Hamilton (1712-1756) là một bác sĩ và nhà văn người Scotland, sống và làm việc tại Annapolis, Maryland.", "Leo Lemay đã kể trong Nhật ký du hành của ông năm 1944 có tên Gentleman's Progress: The Itinerarium of Dr. Alexander Hamilton rằng: \"bức chân dung độc nhất về đàn ông và cách cư xử, về cuộc sống nông thôn và thành thị, của một loạt các xã hội và phong cảnh ở nước Mỹ thuộc địa.\"", "Leo Lemay đã kể trong Nhật ký du hành của ông năm 1944 có tên Gentleman's Progress: The Itinerarium of Dr. Alexander Hamilton rằng: \"bức chân dung độc nhất về đàn ông và cách cư xử, về cuộc sống nông thôn và thành thị, của một loạt các xã hội và phong cảnh ở nước Mỹ thuộc địa.\"", "Nhật ký của ông đã được sử dụng rộng rãi bởi các học giả, trong đó kể lại các chuyến đi của ông từ Maryland đến Maine.", "Nhật ký của ông đã được sử dụng rộng rãi bởi các học giả, trong đó kể lại các chuyến đi của ông từ Maryland đến Maine.", "Nhà viết tiểu sử Elaine Breslaw nói rằng ông gặp phải:\n\nmôi trường xã hội tương đối nguyên thủy của Thế giới mới.", "Nhà viết tiểu sử Elaine Breslaw nói rằng ông gặp phải:\n\nmôi trường xã hội tương đối nguyên thủy của Thế giới mới.", "Ông phải đối mặt với các thể chế xã hội xa lạ và đầy thách thức: hệ thống lao động dựa vào nô lệ da đen, địa vị xã hội cực kỳ lỏng lẻo, phương pháp kinh doanh khó chịu, những cuộc trò chuyện khó chịu, cũng như thói quen ăn mặc và ăn uống khác nhau.", "Ông phải đối mặt với các thể chế xã hội xa lạ và đầy thách thức: hệ thống lao động dựa vào nô lệ da đen, địa vị xã hội cực kỳ lỏng lẻo, phương pháp kinh doanh khó chịu, những cuộc trò chuyện khó chịu, cũng như thói quen ăn mặc và ăn uống khác nhau.", "Vịnh Chesapeake\n\nVirginia\n\nThuộc địa Anh thành công đầu tiên là Jamestown, được thành lập vào ngày 14 tháng 5 năm 1607 trên một đảo nằm trên sông James, gần cửa sông trên vịnh Chesapeake.", "Vịnh Chesapeake\n\nVirginia\n\nThuộc địa Anh thành công đầu tiên là Jamestown, được thành lập vào ngày 14 tháng 5 năm 1607 trên một đảo nằm trên sông James, gần cửa sông trên vịnh Chesapeake.", "Liên doanh kinh doanh được tài trợ và điều phối bởi Công ty London Virginia, một công ty cổ phần đang tìm kiếm vàng.", "Liên doanh kinh doanh được tài trợ và điều phối bởi Công ty London Virginia, một công ty cổ phần đang tìm kiếm vàng.", "Những năm đầu tiên của nó vô cùng khó khăn, với tỷ lệ tử vong rất cao do bệnh tật và đói khát, chiến tranh với người da đỏ địa phương và thu được rất ít vàng.", "Những năm đầu tiên của nó vô cùng khó khăn, với tỷ lệ tử vong rất cao do bệnh tật và đói khát, chiến tranh với người da đỏ địa phương và thu được rất ít vàng.", "Thuộc địa tồn tại và phát triển mạnh mẽ bằng cách chuyển sang trồng thuốc lá để bán.", "Thuộc địa tồn tại và phát triển mạnh mẽ bằng cách chuyển sang trồng thuốc lá để bán.", "Vào cuối thế kỷ 17, nền kinh tế xuất khẩu của Virginia chủ yếu dựa vào thuốc lá, và những người định cư mới, giàu có hơn đã đến để chiếm phần lớn đất đai, xây dựng các đồn điền lớn và nhập khẩu những người hầu và nô lệ.", "Vào cuối thế kỷ 17, nền kinh tế xuất khẩu của Virginia chủ yếu dựa vào thuốc lá, và những người định cư mới, giàu có hơn đã đến để chiếm phần lớn đất đai, xây dựng các đồn điền lớn và nhập khẩu những người hầu và nô lệ.", "Năm 1676, cuộc nổi loạn của Bacon xảy ra nhưng đã bị các quan chức hoàng gia đàn áp.", "Năm 1676, cuộc nổi loạn của Bacon xảy ra nhưng đã bị các quan chức hoàng gia đàn áp.", "Sau cuộc nổi loạn của Bacon, nô lệ châu Phi đã nhanh chóng thay thế những người hầu bị cầm cố làm lực lượng lao động chính của Virginia.", "Sau cuộc nổi loạn của Bacon, nô lệ châu Phi đã nhanh chóng thay thế những người hầu bị cầm cố làm lực lượng lao động chính của Virginia.", "Các hội đồng thuộc địa chia sẻ quyền lực với một thống đốc được hoàng gia bổ nhiệm.", "Các hội đồng thuộc địa chia sẻ quyền lực với một thống đốc được hoàng gia bổ nhiệm.", "Ở cấp độ địa phương hơn, quyền lực của chính phủ đã được đầu tư vào các tòa án quận, vốn tự tồn tại (những người đương nhiệm đã lấp đầy bất kỳ vị trí tuyển dụng nào và không bao giờ có cuộc bầu cử dân chủ).", "Ở cấp độ địa phương hơn, quyền lực của chính phủ đã được đầu tư vào các tòa án quận, vốn tự tồn tại (những người đương nhiệm đã lấp đầy bất kỳ vị trí tuyển dụng nào và không bao giờ có cuộc bầu cử dân chủ).", "Là nhà sản xuất cây trồng thu hoa lợi, các đồn điền Chesapeake phụ thuộc nhiều vào thương mại với Anh.", "Là nhà sản xuất cây trồng thu hoa lợi, các đồn điền Chesapeake phụ thuộc nhiều vào thương mại với Anh.", "Với điều hướng dễ dàng bằng đường sông, có ít thị trấn và không có thành phố; người trồng vận chuyển trực tiếp đến Anh.", "Với điều hướng dễ dàng bằng đường sông, có ít thị trấn và không có thành phố; người trồng vận chuyển trực tiếp đến Anh.", "Tỷ lệ tử vong cao và hồ sơ dân số rất trẻ đặc trưng cho thuộc địa trong những năm đầu tiên.", "Tỷ lệ tử vong cao và hồ sơ dân số rất trẻ đặc trưng cho thuộc địa trong những năm đầu tiên.", "Randall Miller chỉ ra rằng \"Nước Mỹ không có quý tộc có tước hiệu... mặc dù một quý tộc, ngài Thomas Fairfax, đã cư trú ở Virginia năm 1734.\"", "Randall Miller chỉ ra rằng \"Nước Mỹ không có quý tộc có tước hiệu... mặc dù một quý tộc, ngài Thomas Fairfax, đã cư trú ở Virginia năm 1734.\"", "Lord Fairfax (1693-1781) là một nam tước người Scotland đến Mỹ vĩnh viễn để giám sát việc nắm giữ đất đai rộng lớn của gia đình ông.", "Lord Fairfax (1693-1781) là một nam tước người Scotland đến Mỹ vĩnh viễn để giám sát việc nắm giữ đất đai rộng lớn của gia đình ông.", "Nhà sử học Arthur Schlesinger nói rằng ông \"là duy nhất trong số những người đến thường trú có tước hiệu cao như nam tước\".", "Nhà sử học Arthur Schlesinger nói rằng ông \"là duy nhất trong số những người đến thường trú có tước hiệu cao như nam tước\".", "Ông là người bảo trợ của George Washington và không bị quấy rầy trong chiến tranh.", "Ông là người bảo trợ của George Washington và không bị quấy rầy trong chiến tranh.", "Tân Anh \n\nThuộc địa thành công kế tiếp của Anh được thành lập với mục đích khác.", "Tân Anh \n\nThuộc địa thành công kế tiếp của Anh được thành lập với mục đích khác.", "Thuộc địa này được thành lập bởi hai nhóm người bất đồng chính kiến về tôn giáo.", "Thuộc địa này được thành lập bởi hai nhóm người bất đồng chính kiến về tôn giáo.", "Cả hai nhóm đều kêu gọi Giáo hội Anh cải cách và loại bỏ các thành phần Cơ đốc giáo đang còn tồn tại trong giáo hội này.", "Cả hai nhóm đều kêu gọi Giáo hội Anh cải cách và loại bỏ các thành phần Cơ đốc giáo đang còn tồn tại trong giáo hội này.", "Trong khi nhóm người Pilgrim muốn từ bỏ giáo hội, nhóm người theo Thanh giáo (Puritanism) muốn cải cách nó bằng cách làm gương với một cộng đồng thánh giáo mà họ sẽ xây dựng tại nơi đất mới.", "Trong khi nhóm người Pilgrim muốn từ bỏ giáo hội, nhóm người theo Thanh giáo (Puritanism) muốn cải cách nó bằng cách làm gương với một cộng đồng thánh giáo mà họ sẽ xây dựng tại nơi đất mới.", "Thanh giáo \n\nNhóm Pilgrim (Người hành hương) là một nhóm nhỏ những người ly khai Thanh giáo, những người cảm thấy rằng họ cần phải xa cách với Giáo hội Anh.", "Thanh giáo \n\nNhóm Pilgrim (Người hành hương) là một nhóm nhỏ những người ly khai Thanh giáo, những người cảm thấy rằng họ cần phải xa cách với Giáo hội Anh.", "Ban đầu họ chuyển đến Hà Lan, sau đó quyết định tái định cư ở Mỹ.", "Ban đầu họ chuyển đến Hà Lan, sau đó quyết định tái định cư ở Mỹ.", "Những người định cư Pilgrim ban đầu đi thuyền đến Bắc Mỹ vào năm 1620 bằng tàu Mayflower.", "Những người định cư Pilgrim ban đầu đi thuyền đến Bắc Mỹ vào năm 1620 bằng tàu Mayflower.", "Khi đến nơi, họ đã tạo ra khế ước Mayflower, qua đó họ gắn kết với nhau như một cộng đồng thống nhất, do đó thành lập Thuộc địa Plymouth nhỏ.", "Khi đến nơi, họ đã tạo ra khế ước Mayflower, qua đó họ gắn kết với nhau như một cộng đồng thống nhất, do đó thành lập Thuộc địa Plymouth nhỏ.", "William Bradford là nhà lãnh đạo chính của họ.", "William Bradford là nhà lãnh đạo chính của họ.", "Sau khi thành lập, những người định cư khác đã đi từ Anh và gia nhập vào thuộc địa.", "Sau khi thành lập, những người định cư khác đã đi từ Anh và gia nhập vào thuộc địa.", "Những người Thanh giáo không ly khai tạo thành một nhóm lớn hơn nhiều so với Nhóm Pilgrim, và họ đã thành lập Thuộc địa Vịnh Massachusetts vào năm 1629 với 400 người định cư.", "Những người Thanh giáo không ly khai tạo thành một nhóm lớn hơn nhiều so với Nhóm Pilgrim, và họ đã thành lập Thuộc địa Vịnh Massachusetts vào năm 1629 với 400 người định cư.", "Họ tìm cách cải tổ Giáo hội Anh bằng cách tạo ra một giáo hội mới, thuần khiết ở Tân Thế giới.", "Họ tìm cách cải tổ Giáo hội Anh bằng cách tạo ra một giáo hội mới, thuần khiết ở Tân Thế giới.", "Đến năm 1640, có khoảng 20.000 đã đến đây; Nhiều người đã chết lúc vừa mới đến, nhưng những người còn lại đã tìm thấy khí hậu trong lành và nguồn cung cấp thực phẩm dồi dào.", "Đến năm 1640, có khoảng 20.000 đã đến đây; Nhiều người đã chết lúc vừa mới đến, nhưng những người còn lại đã tìm thấy khí hậu trong lành và nguồn cung cấp thực phẩm dồi dào.", "Các thuộc địa Plymouth và thuộc địa Vịnh Massachusetts cùng nhau sinh ra các thuộc địa Thanh giáo khác ở Tân Anh, bao gồm các thuộc địa New Haven, Saybrook và Connecticut.", "Các thuộc địa Plymouth và thuộc địa Vịnh Massachusetts cùng nhau sinh ra các thuộc địa Thanh giáo khác ở Tân Anh, bao gồm các thuộc địa New Haven, Saybrook và Connecticut.", "Trong thế kỷ 17, các thuộc địa New Haven và Saybrook đã được Connecticut sáp nhập.", "Trong thế kỷ 17, các thuộc địa New Haven và Saybrook đã được Connecticut sáp nhập.", "Những người Thanh giáo đã tạo ra một nền văn hóa tôn giáo sâu sắc, chặt chẽ về mặt xã hội và đổi mới chính trị vẫn còn ảnh hưởng đến Hoa Kỳ hiện đại.", "Những người Thanh giáo đã tạo ra một nền văn hóa tôn giáo sâu sắc, chặt chẽ về mặt xã hội và đổi mới chính trị vẫn còn ảnh hưởng đến Hoa Kỳ hiện đại.", "Họ hy vọng rằng vùng đất mới này sẽ phục vụ như một \"quốc gia của Chúa\".", "Họ hy vọng rằng vùng đất mới này sẽ phục vụ như một \"quốc gia của Chúa\".", "Họ trốn khỏi Anh và cố gắng tạo ra một \"quốc gia của các vị thánh\" hay một \"Thành phố trên đồi\" ở Mỹ: một cộng đồng cực kỳ sùng đạo, hoàn toàn đúng đắn được thiết kế để trở thành một hình mẫu cho cả châu Âu.", "Họ trốn khỏi Anh và cố gắng tạo ra một \"quốc gia của các vị thánh\" hay một \"Thành phố trên đồi\" ở Mỹ: một cộng đồng cực kỳ sùng đạo, hoàn toàn đúng đắn được thiết kế để trở thành một hình mẫu cho cả châu Âu.", "Về mặt kinh tế, Tân Anh đã hoàn thành kỳ vọng của những người sáng lập.", "Về mặt kinh tế, Tân Anh đã hoàn thành kỳ vọng của những người sáng lập.", "Nền kinh tế Thanh giáo dựa trên những nỗ lực tự cung tự cấp và chỉ giao dịch những hàng hóa mà họ không thể tự sản xuất, không giống như các đồn điền định hướng cây trồng của vùng Chesapeake.", "Nền kinh tế Thanh giáo dựa trên những nỗ lực tự cung tự cấp và chỉ giao dịch những hàng hóa mà họ không thể tự sản xuất, không giống như các đồn điền định hướng cây trồng của vùng Chesapeake.", "Nhìn chung, có một vị thế kinh tế và mức sống ở Tân Anh cao hơn so với Chesapeake.", "Nhìn chung, có một vị thế kinh tế và mức sống ở Tân Anh cao hơn so với Chesapeake.", "Tân Anh trở thành một trung tâm đóng tàu và buôn bán quan trọng, cùng với nông nghiệp, đánh cá và khai thác gỗ, đóng vai trò là trung tâm giao dịch giữa các thuộc địa miền nam và châu Âu.", "Tân Anh trở thành một trung tâm đóng tàu và buôn bán quan trọng, cùng với nông nghiệp, đánh cá và khai thác gỗ, đóng vai trò là trung tâm giao dịch giữa các thuộc địa miền nam và châu Âu.", "Các khu vực Tân Anh khác\n\nĐồn điền Providence được thành lập năm 1636 bởi Roger Williams trên vùng đất được cung cấp bởi tù trưởng Canonicus người Narragansett.", "Các khu vực Tân Anh khác\n\nĐồn điền Providence được thành lập năm 1636 bởi Roger Williams trên vùng đất được cung cấp bởi tù trưởng Canonicus người Narragansett.", "Williams là một người Thanh giáo đã rao giảng về sự khoan dung tôn giáo, tách biệt giữa Giáo hội và Nhà nước, và hoàn toàn từ bỏ Giáo hội Anh.", "Williams là một người Thanh giáo đã rao giảng về sự khoan dung tôn giáo, tách biệt giữa Giáo hội và Nhà nước, và hoàn toàn từ bỏ Giáo hội Anh.", "Ông bị trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts vì những bất đồng về thần học, và ông và những người định cư khác đã thành lập đồn điền Providence dựa trên hiến pháp bình đẳng quy định đa số \"về dân sự\" và \"tự do lương tâm\" trong các vấn đề tôn giáo.", "Ông bị trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts vì những bất đồng về thần học, và ông và những người định cư khác đã thành lập đồn điền Providence dựa trên hiến pháp bình đẳng quy định đa số \"về dân sự\" và \"tự do lương tâm\" trong các vấn đề tôn giáo.", "Năm 1637, một nhóm thứ hai bao gồm Anne Hutchinson đã thành lập một khu định cư thứ hai trên đảo Aquidneck, còn được gọi là Đảo Rhode.", "Năm 1637, một nhóm thứ hai bao gồm Anne Hutchinson đã thành lập một khu định cư thứ hai trên đảo Aquidneck, còn được gọi là Đảo Rhode.", "Các thuộc địa khác định cư ở phía bắc, hòa nhập với các nhà thám hiểm và người định cư có lợi nhuận để thành lập các thuộc địa đa dạng tôn giáo hơn ở New Hampshire và Maine.", "Các thuộc địa khác định cư ở phía bắc, hòa nhập với các nhà thám hiểm và người định cư có lợi nhuận để thành lập các thuộc địa đa dạng tôn giáo hơn ở New Hampshire và Maine.", "Những khu định cư nhỏ này đã được Massachusetts sáp nhập khi họ đưa ra những yêu sách đất đai đáng kể vào những năm 1640 và 1650, nhưng New Hampshire cuối cùng đã được ban cho một điều lệ riêng vào năm 1679.", "Những khu định cư nhỏ này đã được Massachusetts sáp nhập khi họ đưa ra những yêu sách đất đai đáng kể vào những năm 1640 và 1650, nhưng New Hampshire cuối cùng đã được ban cho một điều lệ riêng vào năm 1679.", "Maine vẫn là một phần của Massachusetts cho đến khi trở thành một bang vào năm 1820.", "Maine vẫn là một phần của Massachusetts cho đến khi trở thành một bang vào năm 1820.", "Thuộc quốc Tân Anh\n\nDưới thời vua James II của Anh, các thuộc địa Tân Anh, New York và Jersey được thống nhất trong một thời gian ngắn với tư cách là Thuộc quốc New England (1686-89).", "Thuộc quốc Tân Anh\n\nDưới thời vua James II của Anh, các thuộc địa Tân Anh, New York và Jersey được thống nhất trong một thời gian ngắn với tư cách là Thuộc quốc New England (1686-89).", "Chính quyền cuối cùng đã được lãnh đạo bởi Thống đốc Sir Edmund Andros và tịch thu các điều lệ thuộc địa, thu hồi các quyền sở hữu đất đai và cai trị mà không có hội đồng địa phương, gây ra sự giận dữ trong dân chúng.", "Chính quyền cuối cùng đã được lãnh đạo bởi Thống đốc Sir Edmund Andros và tịch thu các điều lệ thuộc địa, thu hồi các quyền sở hữu đất đai và cai trị mà không có hội đồng địa phương, gây ra sự giận dữ trong dân chúng.", "Cuộc nổi dậy ở Boston năm 1689 được lấy cảm hứng từ cuộc Cách mạng Vinh quang của Anh chống lại James II và dẫn đến việc bắt giữ Andros, Anh giáo Boston và các quan chức thống trị cao cấp của dân quân Massachusetts.", "Cuộc nổi dậy ở Boston năm 1689 được lấy cảm hứng từ cuộc Cách mạng Vinh quang của Anh chống lại James II và dẫn đến việc bắt giữ Andros, Anh giáo Boston và các quan chức thống trị cao cấp của dân quân Massachusetts.", "Andros bị bỏ tù trong vài tháng, sau đó trở về Anh.", "Andros bị bỏ tù trong vài tháng, sau đó trở về Anh.", "Sự thống trị của New England đã bị giải thể và các chính phủ được nối lại dưới các điều lệ trước đó của họ.", "Sự thống trị của New England đã bị giải thể và các chính phủ được nối lại dưới các điều lệ trước đó của họ.", "Tuy nhiên, điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi vào năm 1684 và một điều lệ mới được ban hành năm 1691 kết hợp Massachusetts và Plymouth vào Tỉnh vùng Massachusetts.", "Tuy nhiên, điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi vào năm 1684 và một điều lệ mới được ban hành năm 1691 kết hợp Massachusetts và Plymouth vào Tỉnh vùng Massachusetts.", "Vua William III đã tìm cách hợp nhất các thuộc địa của Tân Anh về mặt quân sự bằng cách bổ nhiệm Bá tước Bellomont làm một trong ba vị thống đốc và chỉ huy quân sự đồng thời ở Connecticut và Rhode Island.", "Vua William III đã tìm cách hợp nhất các thuộc địa của Tân Anh về mặt quân sự bằng cách bổ nhiệm Bá tước Bellomont làm một trong ba vị thống đốc và chỉ huy quân sự đồng thời ở Connecticut và Rhode Island.", "Tuy nhiên, những nỗ lực này đã thất bại.", "Tuy nhiên, những nỗ lực này đã thất bại.", "Các thuộc địa miền trung \n\nCác thuộc địa miền trung gồm có các khu vực nay là các tiểu bang New York, Pennsylvania, ba quận của Delaware, và Maryland, được đặc trưng bởi một mức độ đa dạng lớn về tôn giáo, chính trị, kinh tế và dân tộc.", "Các thuộc địa miền trung \n\nCác thuộc địa miền trung gồm có các khu vực nay là các tiểu bang New York, Pennsylvania, ba quận của Delaware, và Maryland, được đặc trưng bởi một mức độ đa dạng lớn về tôn giáo, chính trị, kinh tế và dân tộc.", "Nhiều dân nhập cư Hà Lan và Ireland định cư tại các khu vực này (cùng với Long Island và Connecticut); nhóm người Hà Lan tại Pennsylvania nổi bật là một nhóm dân tộc đặc biệt.", "Nhiều dân nhập cư Hà Lan và Ireland định cư tại các khu vực này (cùng với Long Island và Connecticut); nhóm người Hà Lan tại Pennsylvania nổi bật là một nhóm dân tộc đặc biệt.", "Thuộc địa Tân Hà Lan của nguoi Hà lan được người Anh tiếp quản và đổi tên thành New York.", "Thuộc địa Tân Hà Lan của nguoi Hà lan được người Anh tiếp quản và đổi tên thành New York.", "Tuy nhiên, một số lượng lớn người Hà Lan vẫn ở lại đây, thống trị các khu vực nông thôn giữa thành phố New York và Albany.", "Tuy nhiên, một số lượng lớn người Hà Lan vẫn ở lại đây, thống trị các khu vực nông thôn giữa thành phố New York và Albany.", "Trong khi đó, người Yankee từ Tân Anh bắt đầu chuyển đến, cũng như những người nhập cư từ Đức.", "Trong khi đó, người Yankee từ Tân Anh bắt đầu chuyển đến, cũng như những người nhập cư từ Đức.", "Thành phố New York đã thu hút một cộng đồng dân đa thê lớn và một lượng lớn nô lệ da đen.", "Thành phố New York đã thu hút một cộng đồng dân đa thê lớn và một lượng lớn nô lệ da đen.", "New Jersey ban đầu là một bộ phận của New York và được chia thành các thuộc địa độc quyền Đông và Tây Jersey trong một thời gian.", "New Jersey ban đầu là một bộ phận của New York và được chia thành các thuộc địa độc quyền Đông và Tây Jersey trong một thời gian.", "[57]\n\nPennsylvania được thành lập năm 1681 với tư cách là thuộc địa độc quyền của một tín đồ phái Quaker, William Penn.", "[57]\n\nPennsylvania được thành lập năm 1681 với tư cách là thuộc địa độc quyền của một tín đồ phái Quaker, William Penn.", "Các thành phần dân số chính bao gồm các tín đồ phái Quaker có cơ sở tại Philadelphia, người Ailen từ Scotland ở biên giới phía Tây và nhiều thuộc địa của Đức ở giữa.", "Các thành phần dân số chính bao gồm các tín đồ phái Quaker có cơ sở tại Philadelphia, người Ailen từ Scotland ở biên giới phía Tây và nhiều thuộc địa của Đức ở giữa.", "Philadelphia trở thành thành phố lớn nhất ở các thuộc địa với vị trí trung tâm, cảng tuyệt vời và dân số khoảng 30.000 người.", "Philadelphia trở thành thành phố lớn nhất ở các thuộc địa với vị trí trung tâm, cảng tuyệt vời và dân số khoảng 30.000 người.", "Vào giữa thế kỷ 18, Pennsylvania về cơ bản là thuộc địa của tầng lớp trung lưu với sự tôn trọng hạn chế đối với giới thượng lưu nhỏ.", "Vào giữa thế kỷ 18, Pennsylvania về cơ bản là thuộc địa của tầng lớp trung lưu với sự tôn trọng hạn chế đối với giới thượng lưu nhỏ.", "Một nhà báo của Tạp chí Pennsylvania đã tóm tắt vào năm 1756 như sau:\n\nNgười dân của tỉnh này nói chung thuộc tầng lớp trung lưu, và hiện tại hầu hết đều có trình độ.", "Một nhà báo của Tạp chí Pennsylvania đã tóm tắt vào năm 1756 như sau:\n\nNgười dân của tỉnh này nói chung thuộc tầng lớp trung lưu, và hiện tại hầu hết đều có trình độ.", "Họ chủ yếu là Nông dân cần cù, Nghệ nhân hoặc Người buôn bán; họ thích Tự do, và người thấp kém nhất cũng nghĩ rằng anh ta có quyền Công dân từ những người vĩ đại nhất.", "Họ chủ yếu là Nông dân cần cù, Nghệ nhân hoặc Người buôn bán; họ thích Tự do, và người thấp kém nhất cũng nghĩ rằng anh ta có quyền Công dân từ những người vĩ đại nhất.", "Các thuộc địa miền nam \n\nVăn hóa chiếm ưu thế của miền Nam bắt nguồn từ sự định cư của khu vực bởi thực dân Anh.", "Các thuộc địa miền nam \n\nVăn hóa chiếm ưu thế của miền Nam bắt nguồn từ sự định cư của khu vực bởi thực dân Anh.", "Vào thế kỷ XVII, hầu hết những người thực dân tự nguyện là người gốc Anh, những người định cư chủ yếu dọc theo các vùng ven biển của vùng biển phía Đông.", "Vào thế kỷ XVII, hầu hết những người thực dân tự nguyện là người gốc Anh, những người định cư chủ yếu dọc theo các vùng ven biển của vùng biển phía Đông.", "Phần lớn những người định cư đầu tiên ở Anh là những người hầu bị cầm cố, họ đã có được tự do sau khi làm việc đủ để trả hết tiền.", "Phần lớn những người định cư đầu tiên ở Anh là những người hầu bị cầm cố, họ đã có được tự do sau khi làm việc đủ để trả hết tiền.", "Những người đàn ông giàu có trả tiền theo cách của họ đã nhận được các khoản trợ cấp đất đai được gọi là quyền đứng đầu, để khuyến khích định cư.", "Những người đàn ông giàu có trả tiền theo cách của họ đã nhận được các khoản trợ cấp đất đai được gọi là quyền đứng đầu, để khuyến khích định cư.", "Các thuộc địa của Pháp và Tây Ban Nha được thành lập ở Florida, Louisiana và Texas.", "Các thuộc địa của Pháp và Tây Ban Nha được thành lập ở Florida, Louisiana và Texas.", "Người Tây Ban Nha thuộc địa Florida vào thế kỷ 16, cộng đồng của họ đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ 17.", "Người Tây Ban Nha thuộc địa Florida vào thế kỷ 16, cộng đồng của họ đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ 17.", "Ở các thuộc địa của Anh và Pháp, hầu hết những người dân thuộc địa đều đến sau năm 1700.", "Ở các thuộc địa của Anh và Pháp, hầu hết những người dân thuộc địa đều đến sau năm 1700.", "Họ dọn đất, xây nhà và nhà phụ và làm việc trên những đồn điền lớn chủ yếu phục vụ nông nghiệp xuất khẩu.", "Họ dọn đất, xây nhà và nhà phụ và làm việc trên những đồn điền lớn chủ yếu phục vụ nông nghiệp xuất khẩu.", "Nhiều người đã tham gia trồng thuốc lá thâm dụng lao động, vụ mùa đầu tiên của Virginia.", "Nhiều người đã tham gia trồng thuốc lá thâm dụng lao động, vụ mùa đầu tiên của Virginia.", "Với sự giảm số lượng người Anh sẵn sàng đến các thuộc địa trong thế kỷ thứ mười tám, các chủ đồn điền bắt đầu nhập khẩu nhiều nô lệ châu Phi hơn, những người trở thành lực lượng lao động chủ yếu trong các đồn điền.", "Với sự giảm số lượng người Anh sẵn sàng đến các thuộc địa trong thế kỷ thứ mười tám, các chủ đồn điền bắt đầu nhập khẩu nhiều nô lệ châu Phi hơn, những người trở thành lực lượng lao động chủ yếu trong các đồn điền.", "Thuốc lá làm bạc màu đất một cách nhanh chóng, đòi hỏi phải có các cánh đồng mới một cách thường xuyên.", "Thuốc lá làm bạc màu đất một cách nhanh chóng, đòi hỏi phải có các cánh đồng mới một cách thường xuyên.", "Những cánh đồng cũ được sử dụng làm đồng cỏ và cho các loại cây trồng như ngô và lúa mì, hoặc được phép trồng thành rừng.", "Những cánh đồng cũ được sử dụng làm đồng cỏ và cho các loại cây trồng như ngô và lúa mì, hoặc được phép trồng thành rừng.", "Lúa ở Nam Carolina đã trở thành một loại cây trồng chính khác.", "Lúa ở Nam Carolina đã trở thành một loại cây trồng chính khác.", "Một số nhà sử học cho rằng nô lệ từ vùng đồng bằng tây Phi, nơi lúa là cây trồng cơ bản, cung cấp các kỹ năng, kiến thức và công nghệ chính cho tưới tiêu và xây dựng các công trình đất để hỗ trợ canh tác lúa.", "Một số nhà sử học cho rằng nô lệ từ vùng đồng bằng tây Phi, nơi lúa là cây trồng cơ bản, cung cấp các kỹ năng, kiến thức và công nghệ chính cho tưới tiêu và xây dựng các công trình đất để hỗ trợ canh tác lúa.", "Các phương pháp và công cụ ban đầu được sử dụng ở Nam Carolina phù hợp với những phương pháp ở Châu Phi.", "Các phương pháp và công cụ ban đầu được sử dụng ở Nam Carolina phù hợp với những phương pháp ở Châu Phi.", "Thực dân Anh sẽ có ít hoặc không quen với quy trình trồng lúa phức tạp trên các cánh đồng bị ngập bởi các công trình thủy lợi.", "Thực dân Anh sẽ có ít hoặc không quen với quy trình trồng lúa phức tạp trên các cánh đồng bị ngập bởi các công trình thủy lợi.", "Từ giữa đến cuối thế kỷ 18, một nhóm lớn người Scotland và người Ulster-Scotland (sau này được gọi là người Scotland-Ailen) đã di cư và định cư ở quốc gia phía sau Appalachia và vùng Piedmont.", "Từ giữa đến cuối thế kỷ 18, một nhóm lớn người Scotland và người Ulster-Scotland (sau này được gọi là người Scotland-Ailen) đã di cư và định cư ở quốc gia phía sau Appalachia và vùng Piedmont.", "Họ là nhóm thực dân lớn nhất từ quần đảo Anh trước Cách mạng Mỹ.", "Họ là nhóm thực dân lớn nhất từ quần đảo Anh trước Cách mạng Mỹ.", "Trong một cuộc điều tra dân số năm 2000 của người Mỹ và tổ tiên tự báo cáo của họ, các khu vực nơi người dân báo cáo \"tổ tiên của người Mỹ\" là nơi mà theo lịch sử, nhiều người Scotland, Scotch-Ailen và người theo đạo Tin lành Biên giới Anh định cư ở Mỹ: nội địa cũng như một số của các khu vực ven biển phía Nam, và đặc biệt là khu vực Appalachia.", "Trong một cuộc điều tra dân số năm 2000 của người Mỹ và tổ tiên tự báo cáo của họ, các khu vực nơi người dân báo cáo \"tổ tiên của người Mỹ\" là nơi mà theo lịch sử, nhiều người Scotland, Scotch-Ailen và người theo đạo Tin lành Biên giới Anh định cư ở Mỹ: nội địa cũng như một số của các khu vực ven biển phía Nam, và đặc biệt là khu vực Appalachia.", "Dân số có một số người Scotland và người Scotland gốc Ailen có thể lên tới 47 triệu người, vì hầu hết mọi người có nhiều di sản, một số trong đó họ có thể không biết.", "Dân số có một số người Scotland và người Scotland gốc Ailen có thể lên tới 47 triệu người, vì hầu hết mọi người có nhiều di sản, một số trong đó họ có thể không biết.", "Những người thực dân đầu tiên, đặc biệt là người Scotland-Ailen ở đất nước hậu phương, tham gia vào chiến tranh, thương mại và trao đổi văn hóa.", "Những người thực dân đầu tiên, đặc biệt là người Scotland-Ailen ở đất nước hậu phương, tham gia vào chiến tranh, thương mại và trao đổi văn hóa.", "Những người sống ở vùng hẻo lánh có nhiều khả năng tham gia cùng với người da đỏ Muscogee (Creek), Cherokee, và Choctaws và các nhóm bản địa khác trong khu vực.", "Những người sống ở vùng hẻo lánh có nhiều khả năng tham gia cùng với người da đỏ Muscogee (Creek), Cherokee, và Choctaws và các nhóm bản địa khác trong khu vực.", "Trường đại học lâu đời nhất ở miền Nam, Đại học William & Mary, được thành lập năm 1693 tại Virginia; nó đi tiên phong trong việc giảng dạy kinh tế chính trị và đã đào tạo các Tổng thống tương lai của Hoa Kỳ như Jefferson, Monroe và Tyler, tất cả đều đến từ Virginia.", "Trường đại học lâu đời nhất ở miền Nam, Đại học William & Mary, được thành lập năm 1693 tại Virginia; nó đi tiên phong trong việc giảng dạy kinh tế chính trị và đã đào tạo các Tổng thống tương lai của Hoa Kỳ như Jefferson, Monroe và Tyler, tất cả đều đến từ Virginia.", "Thật vậy, toàn bộ khu vực thống trị chính trị trong kỷ nguyên Hệ thống Đảng đầu tiên: ví dụ, bốn trong số năm Tổng thống đầu tiên là Washington, Jefferson, Madison và Monroe - đến từ Virginia.", "Thật vậy, toàn bộ khu vực thống trị chính trị trong kỷ nguyên Hệ thống Đảng đầu tiên: ví dụ, bốn trong số năm Tổng thống đầu tiên là Washington, Jefferson, Madison và Monroe - đến từ Virginia.", "Hai trường đại học công lập lâu đời nhất cũng ở miền Nam: Đại học Bắc Carolina (1795) và Đại học Georgia (1785).", "Hai trường đại học công lập lâu đời nhất cũng ở miền Nam: Đại học Bắc Carolina (1795) và Đại học Georgia (1785).", "Miền Nam thuộc địa bao gồm các thuộc địa đồn điền của vùng Chesapeake (Virginia, Maryland, và, theo một số phân loại, có Delaware) và miền Nam thấp hơn (Carolina, cuối cùng tách ra thành Bắc và Nam Carolina và Georgia).", "Miền Nam thuộc địa bao gồm các thuộc địa đồn điền của vùng Chesapeake (Virginia, Maryland, và, theo một số phân loại, có Delaware) và miền Nam thấp hơn (Carolina, cuối cùng tách ra thành Bắc và Nam Carolina và Georgia).", "Xã hội Chesapeake\n\nNăm phần trăm của dân số da trắng Virginia và Maryland vào giữa thế kỷ 18 là những người trồng trọt đang ngày càng giàu cũng như có nhiều quyền lực chính trị và uy tín xã hội.", "Xã hội Chesapeake\n\nNăm phần trăm của dân số da trắng Virginia và Maryland vào giữa thế kỷ 18 là những người trồng trọt đang ngày càng giàu cũng như có nhiều quyền lực chính trị và uy tín xã hội.", "Họ kiểm soát giáo hội Anh giáo địa phương, chọn các bộ trưởng và xử lý tài sản của giáo hội và giải ngân từ thiện địa phương.", "Họ kiểm soát giáo hội Anh giáo địa phương, chọn các bộ trưởng và xử lý tài sản của giáo hội và giải ngân từ thiện địa phương.", "Họ đã tìm cách để được bầu làm nhà mua hàng hoặc được bổ nhiệm làm thẩm phán tòa hòa giải.", "Họ đã tìm cách để được bầu làm nhà mua hàng hoặc được bổ nhiệm làm thẩm phán tòa hòa giải.", "Khoảng 60 phần trăm người da trắng Virginia thuộc tầng lớp trung lưu rộng lớn sở hữu các trang trại đáng kể.", "Khoảng 60 phần trăm người da trắng Virginia thuộc tầng lớp trung lưu rộng lớn sở hữu các trang trại đáng kể.", "Đến thế hệ thứ hai, tỷ lệ tử vong do sốt rét và các bệnh địa phương khác đã giảm rất nhiều đến mức có thể có cấu trúc gia đình ổn định.", "Đến thế hệ thứ hai, tỷ lệ tử vong do sốt rét và các bệnh địa phương khác đã giảm rất nhiều đến mức có thể có cấu trúc gia đình ổn định.", "Một phần ba còn lại thuộc tầng lớp dưới cùng không có đất và sống trong nghèo đói.", "Một phần ba còn lại thuộc tầng lớp dưới cùng không có đất và sống trong nghèo đói.", "Nhiều người mới đến hoặc vừa mới thoát khỏi than phận đày tớ có giao kèo.", "Nhiều người mới đến hoặc vừa mới thoát khỏi than phận đày tớ có giao kèo.", "Ở một số quận gần Washington DC ngày nay, 70 phần trăm đất đai thuộc sở hữu của một số ít gia đình và ba phần tư số người da trắng không có đất.", "Ở một số quận gần Washington DC ngày nay, 70 phần trăm đất đai thuộc sở hữu của một số ít gia đình và ba phần tư số người da trắng không có đất.", "Một số lượng lớn người Tin lành Ailen và Đức đã định cư ở các quận biên giới, thường di chuyển từ Pennsylvania.", "Một số lượng lớn người Tin lành Ailen và Đức đã định cư ở các quận biên giới, thường di chuyển từ Pennsylvania.", "Thuốc lá không quan trọng ở đây; nông dân tập trung vào cây gai dầu, ngũ cốc, gia súc và ngựa.", "Thuốc lá không quan trọng ở đây; nông dân tập trung vào cây gai dầu, ngũ cốc, gia súc và ngựa.", "Các doanh nhân đã bắt đầu khai thác và nung chảy quặng sắt địa phương.", "Các doanh nhân đã bắt đầu khai thác và nung chảy quặng sắt địa phương.", "Thể thao chiếm rất nhiều sự chú ý ở mọi cấp độ xã hội, bắt đầu từ tầng lớp trên cùng.", "Thể thao chiếm rất nhiều sự chú ý ở mọi cấp độ xã hội, bắt đầu từ tầng lớp trên cùng.", "Ở Anh, việc săn bắn bị hạn chế mạnh đối với các chủ đất và được thi hành bởi những người chơi trò chơi có vũ trang.", "Ở Anh, việc săn bắn bị hạn chế mạnh đối với các chủ đất và được thi hành bởi những người chơi trò chơi có vũ trang.", "Ở Mỹ, trò chơi còn hơn cả phong phú.", "Ở Mỹ, trò chơi còn hơn cả phong phú.", "Mọi người đều có thể và đã đi săn, kể cả người hầu và nô lệ.", "Mọi người đều có thể và đã đi săn, kể cả người hầu và nô lệ.", "Đàn ông nghèo với kỹ năng súng trường tốt đã giành được lời khen ngợi; những quý ông giàu trượt mục tiêu thì nhận được những lời chế giễu.", "Đàn ông nghèo với kỹ năng súng trường tốt đã giành được lời khen ngợi; những quý ông giàu trượt mục tiêu thì nhận được những lời chế giễu.", "Vào năm 1691, thống đốc Sir Francis Nicholson đã tổ chức các cuộc thi cho \"những người Viginia tốt hơn là những người chưa có vợ\", và ông đã đưa ra các giải thưởng \"cho các môn bắn, đấu vật, đấu gươm một lưỡi, và chạy bằng ngựa hoặc chạy bộ.\"", "Vào năm 1691, thống đốc Sir Francis Nicholson đã tổ chức các cuộc thi cho \"những người Viginia tốt hơn là những người chưa có vợ\", và ông đã đưa ra các giải thưởng \"cho các môn bắn, đấu vật, đấu gươm một lưỡi, và chạy bằng ngựa hoặc chạy bộ.\"", "Đua ngựa là sự kiện chính.", "Đua ngựa là sự kiện chính.", "Người nông dân điển hình không sở hữu một con ngựa ngay từ đầu, và cuộc đua chỉ dành cho các quý ông, nhưng nông dân bình thường là khán giả và là những con bạc.", "Người nông dân điển hình không sở hữu một con ngựa ngay từ đầu, và cuộc đua chỉ dành cho các quý ông, nhưng nông dân bình thường là khán giả và là những con bạc.", "Những nô lệ được chọn thường trở thành những người huấn luyện ngựa lành nghề.", "Những nô lệ được chọn thường trở thành những người huấn luyện ngựa lành nghề.", "Đua ngựa là đặc biệt quan trọng để đan kết các quý ông.", "Đua ngựa là đặc biệt quan trọng để đan kết các quý ông.", "Cuộc đua là một sự kiện công cộng lớn được thiết kế để chứng minh cho thế giới thấy địa vị xã hội ưu việt của các quý ông thông qua chăn nuôi, đào tạo, khoe khoang và đánh bạc, và đặc biệt là việc tự mình chiến thắng cuộc đua.", "Cuộc đua là một sự kiện công cộng lớn được thiết kế để chứng minh cho thế giới thấy địa vị xã hội ưu việt của các quý ông thông qua chăn nuôi, đào tạo, khoe khoang và đánh bạc, và đặc biệt là việc tự mình chiến thắng cuộc đua.", "Nhà sử học Timothy Breen giải thích rằng đua ngựa và đánh bạc có tỷ lệ cược cao là điều cần thiết để duy trì vị thế của các quý ông.", "Nhà sử học Timothy Breen giải thích rằng đua ngựa và đánh bạc có tỷ lệ cược cao là điều cần thiết để duy trì vị thế của các quý ông.", "Khi họ công khai đặt cược một khoản tiền lớn vào con ngựa yêu thích của mình, nó đã nói với thế giới rằng tính cạnh tranh, chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa vật chất nơi các yếu tố cốt lõi của các giá trị của giới địa chủ, quý tộc.", "Khi họ công khai đặt cược một khoản tiền lớn vào con ngựa yêu thích của mình, nó đã nói với thế giới rằng tính cạnh tranh, chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa vật chất nơi các yếu tố cốt lõi của các giá trị của giới địa chủ, quý tộc.", "Nhà sử học Edmund Morgan (1975) lập luận rằng người Virginia trong thập niên 1650 và trong hai thế kỷ tiếp theo đã chuyển sang chế độ nô lệ và phân chia chủng tộc như một cách thay thế cho xung đột giai cấp.", "Nhà sử học Edmund Morgan (1975) lập luận rằng người Virginia trong thập niên 1650 và trong hai thế kỷ tiếp theo đã chuyển sang chế độ nô lệ và phân chia chủng tộc như một cách thay thế cho xung đột giai cấp.", "\"Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc khiến người da trắng có thể phát triển sự tôn sùng đối với sự bình đẳng mà các nhà cộng hòa Anh đã tuyên bố là linh hồn của tự do.\"", "\"Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc khiến người da trắng có thể phát triển sự tôn sùng đối với sự bình đẳng mà các nhà cộng hòa Anh đã tuyên bố là linh hồn của tự do.\"", "Đó là, đàn ông da trắng trở nên bình đẳng hơn nhiều về mặt chính trị nếu không có những nô lệ địa vị thấp.", "Đó là, đàn ông da trắng trở nên bình đẳng hơn nhiều về mặt chính trị nếu không có những nô lệ địa vị thấp.", "Đến năm 1700, dân số Virginia đạt 70.000 người và tiếp tục tăng nhanh do tỷ lệ sinh cao, tỷ lệ tử vong thấp, nhập khẩu nô lệ từ vùng Caribe và nhập cư từ Anh, Đức và Pennsylvania.", "Đến năm 1700, dân số Virginia đạt 70.000 người và tiếp tục tăng nhanh do tỷ lệ sinh cao, tỷ lệ tử vong thấp, nhập khẩu nô lệ từ vùng Caribe và nhập cư từ Anh, Đức và Pennsylvania.", "Khí hậu ôn hòa; đất nông nghiệp rẻ và màu mỡ.", "Khí hậu ôn hòa; đất nông nghiệp rẻ và màu mỡ.", "Hai thuộc địa Carolina \n\nTỉnh Carolina là nơi định cư của người Anh đầu tiên ở phía nam Virginia.", "Hai thuộc địa Carolina \n\nTỉnh Carolina là nơi định cư của người Anh đầu tiên ở phía nam Virginia.", "Đó là một liên doanh tư nhân, được tài trợ bởi một nhóm những người độc quyền quý tộc Anh, người đã giành được Hiến chương Hoàng gia cho Carolinas năm 1663, hy vọng rằng một thuộc địa mới ở miền nam sẽ có lợi nhuận như Jamestown.", "Đó là một liên doanh tư nhân, được tài trợ bởi một nhóm những người độc quyền quý tộc Anh, người đã giành được Hiến chương Hoàng gia cho Carolinas năm 1663, hy vọng rằng một thuộc địa mới ở miền nam sẽ có lợi nhuận như Jamestown.", "Carolina đã không được định cư cho đến năm 1670, và ngay cả lần thử đầu tiên đã thất bại vì không có động lực cho việc di cư đến khu vực đó.", "Carolina đã không được định cư cho đến năm 1670, và ngay cả lần thử đầu tiên đã thất bại vì không có động lực cho việc di cư đến khu vực đó.", "Tuy nhiên, cuối cùng, các quý tộc đã kết hợp số vốn còn lại của họ và tài trợ cho một sứ mệnh định cư đến khu vực do Sir John Colleton lãnh đạo.", "Tuy nhiên, cuối cùng, các quý tộc đã kết hợp số vốn còn lại của họ và tài trợ cho một sứ mệnh định cư đến khu vực do Sir John Colleton lãnh đạo.", "Đoàn thám hiểm đặt mảnh đất màu mỡ và có thể phòng thủ tại nơi đã trở thành Charleston ngày nay, ban đầu là Charles Town cho Charles II của Anh.", "Đoàn thám hiểm đặt mảnh đất màu mỡ và có thể phòng thủ tại nơi đã trở thành Charleston ngày nay, ban đầu là Charles Town cho Charles II của Anh.", "Những người định cư ban đầu ở Nam Carolina đã thiết lập một giao dịch sinh lợi trong thực phẩm cho các đồn điền nô lệ ở vùng biển Caribe.", "Những người định cư ban đầu ở Nam Carolina đã thiết lập một giao dịch sinh lợi trong thực phẩm cho các đồn điền nô lệ ở vùng biển Caribe.", "Những người định cư chủ yếu đến từ thuộc địa của Anh ở Barbados và mang theo nô lệ châu Phi theo họ.", "Những người định cư chủ yếu đến từ thuộc địa của Anh ở Barbados và mang theo nô lệ châu Phi theo họ.", "Barbados là một hòn đảo trồng mía giàu có, một trong những thuộc địa đầu tiên của Anh sử dụng số lượng lớn người châu Phi trong nông nghiệp theo kiểu đồn điền.", "Barbados là một hòn đảo trồng mía giàu có, một trong những thuộc địa đầu tiên của Anh sử dụng số lượng lớn người châu Phi trong nông nghiệp theo kiểu đồn điền.", "Việc trồng lúa được giới thiệu trong những năm 1690 và trở thành cây trồng xuất khẩu quan trọng.", "Việc trồng lúa được giới thiệu trong những năm 1690 và trở thành cây trồng xuất khẩu quan trọng.", "Ban đầu, Nam Carolina bị chia rẽ về chính trị.", "Ban đầu, Nam Carolina bị chia rẽ về chính trị.", "Thành phần dân tộc của nó bao gồm những người định cư ban đầu (một nhóm những người định cư Anh giàu có, nô lệ đến từ đảo Barbados) và cộng đồng Huguenot, một cộng đồng Tin lành nói tiếng Pháp.", "Thành phần dân tộc của nó bao gồm những người định cư ban đầu (một nhóm những người định cư Anh giàu có, nô lệ đến từ đảo Barbados) và cộng đồng Huguenot, một cộng đồng Tin lành nói tiếng Pháp.", "Chiến tranh biên giới gần như liên tục trong thời kỳ Chiến tranh của Vua William và Chiến tranh của Nữ hoàng Anne đã thúc đẩy các nêm kinh tế và chính trị giữa các thương nhân và chủ đồn điền.", "Chiến tranh biên giới gần như liên tục trong thời kỳ Chiến tranh của Vua William và Chiến tranh của Nữ hoàng Anne đã thúc đẩy các nêm kinh tế và chính trị giữa các thương nhân và chủ đồn điền.", "Thảm họa của Chiến tranh Yamasee năm 1715 đã đe dọa khả năng tồn tại của thuộc địa và gây ra một thập kỷ hỗn loạn chính trị.", "Thảm họa của Chiến tranh Yamasee năm 1715 đã đe dọa khả năng tồn tại của thuộc địa và gây ra một thập kỷ hỗn loạn chính trị.", "Đến năm 1729, sự cai trị độc quyền đã sụp đổ và những nhà độc quyền đã bán cả hai thuộc địa lại cho vương quốc Anh.", "Đến năm 1729, sự cai trị độc quyền đã sụp đổ và những nhà độc quyền đã bán cả hai thuộc địa lại cho vương quốc Anh.", "Bắc Carolina có tầng lớp thượng lưu nhỏ nhất.", "Bắc Carolina có tầng lớp thượng lưu nhỏ nhất.", "10% người giàu nhất sở hữu khoảng 40% đất đai, so với 50 đến 60% ở vùng lân cận Virginia và Nam Carolina.", "10% người giàu nhất sở hữu khoảng 40% đất đai, so với 50 đến 60% ở vùng lân cận Virginia và Nam Carolina.", "Không có thành phố nào ở quy mô lớn và rất ít thị trấn, vì vậy hầu như không có một tầng lớp trung lưu thành thị nào cả.", "Không có thành phố nào ở quy mô lớn và rất ít thị trấn, vì vậy hầu như không có một tầng lớp trung lưu thành thị nào cả.", "Bắc Carolina với phần lớn nông thôn bị chi phối bởi những người nông dân tự cung tự cấp với các hoạt động nhỏ.", "Bắc Carolina với phần lớn nông thôn bị chi phối bởi những người nông dân tự cung tự cấp với các hoạt động nhỏ.", "Ngoài ra, một phần tư số người da trắng hoàn toàn không có đất.", "Ngoài ra, một phần tư số người da trắng hoàn toàn không có đất.", "Georgia \n\nJames Oglethorpe thường được xem là người thành lập Thuộc địa Georgia.", "Georgia \n\nJames Oglethorpe thường được xem là người thành lập Thuộc địa Georgia.", "Là một thành viên trong nghị viện Anh vào thế kỷ 18, ông ta đã đặt nền móng cho sự khai hoang tiểu bang này.", "Là một thành viên trong nghị viện Anh vào thế kỷ 18, ông ta đã đặt nền móng cho sự khai hoang tiểu bang này.", "Vào thời đó, sự căng thẳng giữa Tây Ban Nha và Anh khá cao, và nhiều người Anh sợ rằng Florida (dưới sự kiểm soát của Tây Ban Nha) đang đe dọa khu Carolina.", "Vào thời đó, sự căng thẳng giữa Tây Ban Nha và Anh khá cao, và nhiều người Anh sợ rằng Florida (dưới sự kiểm soát của Tây Ban Nha) đang đe dọa khu Carolina.", "Georgia là một khu vực tranh chấp then chốt vì nó nằm giữa hai thuộc địa này.", "Georgia là một khu vực tranh chấp then chốt vì nó nằm giữa hai thuộc địa này.", "Lúc đó những người mắc nợ thường bị bắt bỏ tù, nhưng Oglethorpe quyết định đày họ đến một thuộc địa.", "Lúc đó những người mắc nợ thường bị bắt bỏ tù, nhưng Oglethorpe quyết định đày họ đến một thuộc địa.", "Như thế, Anh có thể loại bỏ các thành phần không ưa mà đồng thời có căn cứ để tấn công vào Florida.", "Như thế, Anh có thể loại bỏ các thành phần không ưa mà đồng thời có căn cứ để tấn công vào Florida.", "Những người định cư đầu tiên đến vào năm 1733.", "Những người định cư đầu tiên đến vào năm 1733.", "Georgia được thành lập với những nguyên tắc đạo đức nghiêm khắc.", "Georgia được thành lập với những nguyên tắc đạo đức nghiêm khắc.", "Nô lệ, rượu chè và các hình thức vô đạo đức khác bị cấm.", "Nô lệ, rượu chè và các hình thức vô đạo đức khác bị cấm.", "Tuy nhiên, trong sự thật thuộc địa này không phải là một nơi lý tưởng.", "Tuy nhiên, trong sự thật thuộc địa này không phải là một nơi lý tưởng.", "Những người định cư bất mãn với lối sống đạo đức này, và than rằng thuộc địa của họ không đủ sức cạnh tranh kinh tế với các đồn điền lúa tại Carolina.", "Những người định cư bất mãn với lối sống đạo đức này, và than rằng thuộc địa của họ không đủ sức cạnh tranh kinh tế với các đồn điền lúa tại Carolina.", "Georgia ban đầu không thành công, nhưng cuối cùng các hạn chế đã được dỡ bỏ, chế độ nô lệ được cho phép, và nó trở nên thịnh vượng như Carolinas.", "Georgia ban đầu không thành công, nhưng cuối cùng các hạn chế đã được dỡ bỏ, chế độ nô lệ được cho phép, và nó trở nên thịnh vượng như Carolinas.", "Thuộc địa của Georgia không bao giờ có một tôn giáo được thành lập; nó bao gồm những người có đức tin khác nhau.", "Thuộc địa của Georgia không bao giờ có một tôn giáo được thành lập; nó bao gồm những người có đức tin khác nhau.", "Đông và Tây Florida\n\nTây Ban Nha nhượng lại Florida cho Vương quốc Anh vào năm 1763, nơi thành lập các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Đông và Tây Florida\n\nTây Ban Nha nhượng lại Florida cho Vương quốc Anh vào năm 1763, nơi thành lập các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Florida vẫn trung thành với Vương quốc Anh trong Cách mạng Mỹ.", "Florida vẫn trung thành với Vương quốc Anh trong Cách mạng Mỹ.", "Họ đã được trả lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 để đổi lấy quần đảo Bahamas, lúc đó phần lớn người Anh đã rời đi.", "Họ đã được trả lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 để đổi lấy quần đảo Bahamas, lúc đó phần lớn người Anh đã rời đi.", "Người Tây Ban Nha sau đó đã bỏ bê Florida; vài người Tây Ban Nha sống ở đó khi Mỹ mua khu vực này vào năm 1819.", "Người Tây Ban Nha sau đó đã bỏ bê Florida; vài người Tây Ban Nha sống ở đó khi Mỹ mua khu vực này vào năm 1819.", "Sự thống nhất các thuộc địa Anh\n\nChiến tranh thuộc địa: phòng thủ chung\n\nNhững nỗ lực bắt đầu sớm nhất là vào những năm 1640 đối với sự bảo vệ chung của các thuộc địa, chủ yếu chống lại các mối đe dọa chung từ người da đỏ, Pháp và Hà Lan.", "Sự thống nhất các thuộc địa Anh\n\nChiến tranh thuộc địa: phòng thủ chung\n\nNhững nỗ lực bắt đầu sớm nhất là vào những năm 1640 đối với sự bảo vệ chung của các thuộc địa, chủ yếu chống lại các mối đe dọa chung từ người da đỏ, Pháp và Hà Lan.", "Các thuộc địa Thanh giáo của Tân Anh đã thành lập một liên minh để phối hợp các vấn đề quân sự và tư pháp.", "Các thuộc địa Thanh giáo của Tân Anh đã thành lập một liên minh để phối hợp các vấn đề quân sự và tư pháp.", "Từ những năm 1670, một số thống đốc hoàng gia đã cố gắng tìm kiếm các phương tiện phối hợp các vấn đề quân sự phòng thủ và tấn công, đáng chú ý là Sir Edmund Andros (người cai trị New York, Tân Anh và Virginia vào nhiều thời điểm) và Francis Nicholson (cai trị Maryland, Virginia, Nova Scotia, và Carolina).", "Từ những năm 1670, một số thống đốc hoàng gia đã cố gắng tìm kiếm các phương tiện phối hợp các vấn đề quân sự phòng thủ và tấn công, đáng chú ý là Sir Edmund Andros (người cai trị New York, Tân Anh và Virginia vào nhiều thời điểm) và Francis Nicholson (cai trị Maryland, Virginia, Nova Scotia, và Carolina).", "Sau Chiến tranh Vua Phillips, Andros đã đàm phán thành công Chuỗi Giao ước, một loạt các hiệp ước với người da đỏ mang lại sự ổn đinh tương đối cho biên giới của các thuộc địa miền trung trong nhiều năm.", "Sau Chiến tranh Vua Phillips, Andros đã đàm phán thành công Chuỗi Giao ước, một loạt các hiệp ước với người da đỏ mang lại sự ổn đinh tương đối cho biên giới của các thuộc địa miền trung trong nhiều năm.", "Các thuộc địa miền bắc đã trải qua nhiều cuộc tấn công của phe Wabanaki và người Pháp từ Acadia trong bốn cuộc Chiến tranh giữa Pháp và người da đỏ, đặc biệt là Maine và New Hampshire ngày nay, cũng như Chiến tranh của Cha Rale và Chiến tranh của Cha Le Loutre.", "Các thuộc địa miền bắc đã trải qua nhiều cuộc tấn công của phe Wabanaki và người Pháp từ Acadia trong bốn cuộc Chiến tranh giữa Pháp và người da đỏ, đặc biệt là Maine và New Hampshire ngày nay, cũng như Chiến tranh của Cha Rale và Chiến tranh của Cha Le Loutre.", "Một sự kiện nhắc nhở thực dân về danh tính chung của họ là các đối tượng người Anh là Cuộc chiến kế vị Áo (1740-1748) ở châu Âu.", "Một sự kiện nhắc nhở thực dân về danh tính chung của họ là các đối tượng người Anh là Cuộc chiến kế vị Áo (1740-1748) ở châu Âu.", "Cuộc xung đột này đã tràn vào các thuộc địa, nơi nó được gọi là \"Chiến tranh của Vua George\".", "Cuộc xung đột này đã tràn vào các thuộc địa, nơi nó được gọi là \"Chiến tranh của Vua George\".", "Các trận đánh lớn đã diễn ra ở châu Âu, nhưng quân đội thực dân Mỹ đã chiến đấu với Pháp và các đồng minh da đỏ của họ ở New York, New England và Nova Scotia với Cuộc bao vây Louisbourg (1745).", "Các trận đánh lớn đã diễn ra ở châu Âu, nhưng quân đội thực dân Mỹ đã chiến đấu với Pháp và các đồng minh da đỏ của họ ở New York, New England và Nova Scotia với Cuộc bao vây Louisbourg (1745).", "Tại Hội nghị Albany năm 1754, Benjamin Franklin đề xuất rằng các thuộc địa được thống nhất bởi một Hội đồng lớn giám sát một chính sách chung cho quốc phòng, mở rộng và các vấn đề Ấn Độ.", "Tại Hội nghị Albany năm 1754, Benjamin Franklin đề xuất rằng các thuộc địa được thống nhất bởi một Hội đồng lớn giám sát một chính sách chung cho quốc phòng, mở rộng và các vấn đề Ấn Độ.", "Kế hoạch bị cản trở bởi các cơ quan lập pháp thuộc địa và Vua George II, nhưng đó là một dấu hiệu sớm cho thấy các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ đang hướng tới sự thống nhất.", "Kế hoạch bị cản trở bởi các cơ quan lập pháp thuộc địa và Vua George II, nhưng đó là một dấu hiệu sớm cho thấy các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ đang hướng tới sự thống nhất.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ \n\nChiến tranh với Pháp và người Da đỏ (1754-1763) là phần xung đột tại châu Mỹ của một chiến tranh tại châu Âu tên là Chiến tranh Bảy năm.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ \n\nChiến tranh với Pháp và người Da đỏ (1754-1763) là phần xung đột tại châu Mỹ của một chiến tranh tại châu Âu tên là Chiến tranh Bảy năm.", "Các cuộc chiến tranh thuộc địa trước đây ở Bắc Mỹ đã bắt đầu ở châu Âu và sau đó lan sang các thuộc địa, nhưng Chiến tranh Pháp và người da đỏ đáng chú ý vì đã bắt đầu ở Bắc Mỹ và lan sang châu Âu.", "Các cuộc chiến tranh thuộc địa trước đây ở Bắc Mỹ đã bắt đầu ở châu Âu và sau đó lan sang các thuộc địa, nhưng Chiến tranh Pháp và người da đỏ đáng chú ý vì đã bắt đầu ở Bắc Mỹ và lan sang châu Âu.", "Một trong những nguyên nhân chính của cuộc chiến là sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa Anh và Pháp, đặc biệt là ở vùng Hồ Lớn và thung lũng Ohio.", "Một trong những nguyên nhân chính của cuộc chiến là sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa Anh và Pháp, đặc biệt là ở vùng Hồ Lớn và thung lũng Ohio.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ mang một ý nghĩa mới đối với thực dân Bắc Mỹ của Anh khi William Pitt Lớn quyết định rằng các nguồn lực quân sự lớn cần phải được dành cho Bắc Mỹ để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống Pháp.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ mang một ý nghĩa mới đối với thực dân Bắc Mỹ của Anh khi William Pitt Lớn quyết định rằng các nguồn lực quân sự lớn cần phải được dành cho Bắc Mỹ để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống Pháp.", "Lần đầu tiên, lục địa trở thành một trong những sân khấu chính của những gì có thể được gọi là \"chiến tranh thế giới\".", "Lần đầu tiên, lục địa trở thành một trong những sân khấu chính của những gì có thể được gọi là \"chiến tranh thế giới\".", "Trong chiến tranh, vị trí của các thuộc địa Anh là một phần của Đế quốc Anh đã được thể hiện thực sự rõ ràng, khi các quan chức quân sự và dân sự Anh có sự hiện diện ngày càng tăng trong cuộc sống của người Mỹ.", "Trong chiến tranh, vị trí của các thuộc địa Anh là một phần của Đế quốc Anh đã được thể hiện thực sự rõ ràng, khi các quan chức quân sự và dân sự Anh có sự hiện diện ngày càng tăng trong cuộc sống của người Mỹ.", "Chiến tranh cũng làm tăng cảm giác đoàn kết của Mỹ theo những cách khác nhau.", "Chiến tranh cũng làm tăng cảm giác đoàn kết của Mỹ theo những cách khác nhau.", "Nó khiến cho những người đàn ông đi xuyên lục địa, những người có thể chưa bao giờ rời khỏi thuộc địa của họ, chiến đấu bên cạnh những người đàn ông từ những hoàn cảnh khác nhau, dù sao vẫn là \"người Mỹ\".", "Nó khiến cho những người đàn ông đi xuyên lục địa, những người có thể chưa bao giờ rời khỏi thuộc địa của họ, chiến đấu bên cạnh những người đàn ông từ những hoàn cảnh khác nhau, dù sao vẫn là \"người Mỹ\".", "Trong suốt cuộc chiến, các sĩ quan Anh đã huấn luyện những người Mỹ tham chiến, nổi bật nhất là George Washington, người có ích cho sự nghiệp của Mỹ trong Cách mạng sau này.", "Trong suốt cuộc chiến, các sĩ quan Anh đã huấn luyện những người Mỹ tham chiến, nổi bật nhất là George Washington, người có ích cho sự nghiệp của Mỹ trong Cách mạng sau này.", "Ngoài ra, lần đầu tiên, các nhà lập pháp và quan chức thuộc địa phải hợp tác mạnh mẽ, để theo đuổi nỗ lực quân sự trên toàn lục địa.", "Ngoài ra, lần đầu tiên, các nhà lập pháp và quan chức thuộc địa phải hợp tác mạnh mẽ, để theo đuổi nỗ lực quân sự trên toàn lục địa.", "Trong Hiệp ước Paris (1763), Pháp chính thức nhượng lại cho Anh phần phía đông của đế chế Bắc Mỹ rộng lớn, đã bí mật trao cho Tây Ban Nha lãnh thổ Louisiana phía tây sông Mississippi vào năm trước.", "Trong Hiệp ước Paris (1763), Pháp chính thức nhượng lại cho Anh phần phía đông của đế chế Bắc Mỹ rộng lớn, đã bí mật trao cho Tây Ban Nha lãnh thổ Louisiana phía tây sông Mississippi vào năm trước.", "Trước chiến tranh, Anh đã nắm giữ mười ba thuộc địa của Mỹ, phần lớn Nova Scotia ngày nay và phần lớn lưu vực vịnh Hudson.", "Trước chiến tranh, Anh đã nắm giữ mười ba thuộc địa của Mỹ, phần lớn Nova Scotia ngày nay và phần lớn lưu vực vịnh Hudson.", "Sau chiến tranh, Anh đã giành được toàn bộ lãnh thổ của Pháp ở phía đông sông Mississippi, bao gồm Quebec, Great Lakes và thung lũng sông Ohio.", "Sau chiến tranh, Anh đã giành được toàn bộ lãnh thổ của Pháp ở phía đông sông Mississippi, bao gồm Quebec, Great Lakes và thung lũng sông Ohio.", "Anh cũng giành được Florida Tây Ban Nha, từ đó hình thành các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Anh cũng giành được Florida Tây Ban Nha, từ đó hình thành các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Trong việc loại bỏ một mối đe dọa lớn của nước ngoài đối với mười ba thuộc địa, cuộc chiến cũng phần lớn loại bỏ nhu cầu bảo vệ thuộc địa của thực dân.", "Trong việc loại bỏ một mối đe dọa lớn của nước ngoài đối với mười ba thuộc địa, cuộc chiến cũng phần lớn loại bỏ nhu cầu bảo vệ thuộc địa của thực dân.", "Người Anh và những người thực dân đã cùng chiến thắng một kẻ thù chung.", "Người Anh và những người thực dân đã cùng chiến thắng một kẻ thù chung.", "Lòng trung thành của thực dân đối với đất nước mẹ đã mạnh mẽ hơn bao giờ hết.", "Lòng trung thành của thực dân đối với đất nước mẹ đã mạnh mẽ hơn bao giờ hết.", "Tuy nhiên, sự mất đoàn kết đã bắt đầu hình thành.", "Tuy nhiên, sự mất đoàn kết đã bắt đầu hình thành.", "Thủ tướng Anh William Pitt Lớn đã quyết định tiến hành chiến tranh ở các thuộc địa với việc sử dụng quân đội từ các thuộc địa và quỹ thuế từ chính nước Anh.", "Thủ tướng Anh William Pitt Lớn đã quyết định tiến hành chiến tranh ở các thuộc địa với việc sử dụng quân đội từ các thuộc địa và quỹ thuế từ chính nước Anh.", "Đây là một chiến lược thời chiến thành công, nhưng sau khi chiến tranh kết thúc, bên nào cũng đều tin rằng mình đã gánh một gánh nặng lớn hơn bên kia.", "Đây là một chiến lược thời chiến thành công, nhưng sau khi chiến tranh kết thúc, bên nào cũng đều tin rằng mình đã gánh một gánh nặng lớn hơn bên kia.", "Giới tinh hoa Anh, người bị đánh thuế nặng nề nhất ở châu Âu, đã chỉ ra một cách giận dữ rằng thực dân đã trả rất ít cho các kho bạc hoàng gia.", "Giới tinh hoa Anh, người bị đánh thuế nặng nề nhất ở châu Âu, đã chỉ ra một cách giận dữ rằng thực dân đã trả rất ít cho các kho bạc hoàng gia.", "Những người thực dân trả lời rằng con trai của họ đã chiến đấu và chết trong một cuộc chiến phục vụ lợi ích của châu Âu hơn là của chính họ.", "Những người thực dân trả lời rằng con trai của họ đã chiến đấu và chết trong một cuộc chiến phục vụ lợi ích của châu Âu hơn là của chính họ.", "Tranh chấp này là một liên kết trong chuỗi các sự kiện sớm châm ngòi cho cuộc Cách mạng Hoa Kỳ.", "Tranh chấp này là một liên kết trong chuỗi các sự kiện sớm châm ngòi cho cuộc Cách mạng Hoa Kỳ.", "Mối quan hệ với Đế quốc Anh \n\nCác thuộc địa rất khác nhau nhưng họ vẫn là một phần của Đế quốc Anh không chỉ là cái tên.", "Mối quan hệ với Đế quốc Anh \n\nCác thuộc địa rất khác nhau nhưng họ vẫn là một phần của Đế quốc Anh không chỉ là cái tên.", "Về mặt nhân khẩu học, phần lớn những người dân thuộc địa có nguồn gốc từ Quần đảo Anh và nhiều người trong số họ vẫn có quan hệ gia đình với Vương quốc Anh.", "Về mặt nhân khẩu học, phần lớn những người dân thuộc địa có nguồn gốc từ Quần đảo Anh và nhiều người trong số họ vẫn có quan hệ gia đình với Vương quốc Anh.", "Về mặt xã hội, giới tinh hoa thuộc địa Boston, New York, Charleston và Philadelphia đã tự xem họ là người Anh.", "Về mặt xã hội, giới tinh hoa thuộc địa Boston, New York, Charleston và Philadelphia đã tự xem họ là người Anh.", "Nhiều người chưa bao giờ sống ở Anh trong một vài thế hệ, nhưng họ bắt chước phong cách ăn mặc, khiêu vũ và nghi thức của Anh.", "Nhiều người chưa bao giờ sống ở Anh trong một vài thế hệ, nhưng họ bắt chước phong cách ăn mặc, khiêu vũ và nghi thức của Anh.", "Giới thượng lưu xã hội này đã xây dựng các lâu đài của mình theo phong cách Georgia, sao chép các thiết kế đồ nội thất của Thomas Chippendale và tham gia vào các trào lưu trí tuệ của châu Âu, như Khai sáng.", "Giới thượng lưu xã hội này đã xây dựng các lâu đài của mình theo phong cách Georgia, sao chép các thiết kế đồ nội thất của Thomas Chippendale và tham gia vào các trào lưu trí tuệ của châu Âu, như Khai sáng.", "Các thành phố cảng của thuộc địa Mỹ thực sự là thành phố của Anh trong mắt nhiều người dân.", "Các thành phố cảng của thuộc địa Mỹ thực sự là thành phố của Anh trong mắt nhiều người dân.", "Chủ nghĩa cộng hòa\n\nNhiều cấu trúc chính trị trong các thuộc địa đã bắt nguồn từ chủ nghĩa cộng hòa được thể hiện bởi các nhà lãnh đạo phe đối lập ở Anh, đáng chú ý nhất là những đảng viên đảng Khối thịnh vượng chung và đảng Whig.", "Chủ nghĩa cộng hòa\n\nNhiều cấu trúc chính trị trong các thuộc địa đã bắt nguồn từ chủ nghĩa cộng hòa được thể hiện bởi các nhà lãnh đạo phe đối lập ở Anh, đáng chú ý nhất là những đảng viên đảng Khối thịnh vượng chung và đảng Whig.", "Nhiều người Mỹ thời đó đã nhìn thấy các hệ thống quản trị của các thuộc địa được mô phỏng theo hiến pháp Anh thời đó, với nhà vua tương ứng với thống đốc, Hạ viện tương ứng với hội đồng thuộc địa và Thượng viện tương ứng với hội đồng thống đốc.", "Nhiều người Mỹ thời đó đã nhìn thấy các hệ thống quản trị của các thuộc địa được mô phỏng theo hiến pháp Anh thời đó, với nhà vua tương ứng với thống đốc, Hạ viện tương ứng với hội đồng thuộc địa và Thượng viện tương ứng với hội đồng thống đốc.", "Các bộ luật của các thuộc địa thường được rút ra trực tiếp từ luật của Anh; thật vậy, thông luật của Anh tồn tại không chỉ ở Canada, mà còn trên khắp Hoa Kỳ.", "Các bộ luật của các thuộc địa thường được rút ra trực tiếp từ luật của Anh; thật vậy, thông luật của Anh tồn tại không chỉ ở Canada, mà còn trên khắp Hoa Kỳ.", "Cuối cùng, đó là một cuộc tranh cãi về ý nghĩa của một số lý tưởng chính trị (đặc biệt là đại diện chính trị) và chủ nghĩa cộng hòa đã dẫn đến Cách mạng Hoa Kỳ.", "Cuối cùng, đó là một cuộc tranh cãi về ý nghĩa của một số lý tưởng chính trị (đặc biệt là đại diện chính trị) và chủ nghĩa cộng hòa đã dẫn đến Cách mạng Hoa Kỳ.", "Tiêu thụ hàng hóa của Anh\n\nMột điểm giống hơn khác giữa các thuộc địa là việc nhập khẩu đồ dùng Anh.", "Tiêu thụ hàng hóa của Anh\n\nMột điểm giống hơn khác giữa các thuộc địa là việc nhập khẩu đồ dùng Anh.", "Vào cuối thế kỷ 17 nền kinh tế Anh đã phát triển nhanh, và đến giữa thế kỷ 18 các xí nghiệp nhỏ tại Anh đã xản xuất nhiều hơn đảo này có thể tiêu thụ được.", "Vào cuối thế kỷ 17 nền kinh tế Anh đã phát triển nhanh, và đến giữa thế kỷ 18 các xí nghiệp nhỏ tại Anh đã xản xuất nhiều hơn đảo này có thể tiêu thụ được.", "Khi họ tìm được một thị trường cho những thứ này tại các thuộc địa Bắc Mỹ, Anh đã tăng xuất khẩu đến vùng này trên 360% giữa những năm 1740 và 1770.", "Khi họ tìm được một thị trường cho những thứ này tại các thuộc địa Bắc Mỹ, Anh đã tăng xuất khẩu đến vùng này trên 360% giữa những năm 1740 và 1770.", "Từ Tân Anh (New England) đến Georgia, những người dưới quyền Anh mua vật dụng giống nhau, tạo ra một sự đồng nhất.", "Từ Tân Anh (New England) đến Georgia, những người dưới quyền Anh mua vật dụng giống nhau, tạo ra một sự đồng nhất.", "Một điểm khác mà các thuộc địa thấy mình giống nhau hơn là khác nhau là việc nhập khẩu hàng hóa của Anh đang bùng nổ.", "Một điểm khác mà các thuộc địa thấy mình giống nhau hơn là khác nhau là việc nhập khẩu hàng hóa của Anh đang bùng nổ.", "Nền kinh tế Anh đã bắt đầu phát triển nhanh chóng vào cuối thế kỷ 17 và đến giữa thế kỷ 18, các nhà máy nhỏ ở Anh đã sản xuất nhiều hơn mức mà quốc gia có thể tiêu thụ.", "Nền kinh tế Anh đã bắt đầu phát triển nhanh chóng vào cuối thế kỷ 17 và đến giữa thế kỷ 18, các nhà máy nhỏ ở Anh đã sản xuất nhiều hơn mức mà quốc gia có thể tiêu thụ.", "Anh tìm thấy một thị trường cho hàng hóa của họ ở các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, tăng xuất khẩu sang khu vực đó thêm 360% trong khoảng thời gian từ 1740 đến 1770.", "Anh tìm thấy một thị trường cho hàng hóa của họ ở các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, tăng xuất khẩu sang khu vực đó thêm 360% trong khoảng thời gian từ 1740 đến 1770.", "Các thương nhân người Anh cung cấp tín dụng cho khách hàng của họ; điều này cho phép người Mỹ mua một lượng lớn hàng hóa Anh.", "Các thương nhân người Anh cung cấp tín dụng cho khách hàng của họ; điều này cho phép người Mỹ mua một lượng lớn hàng hóa Anh.", "Từ Nova Scotia đến Georgia, tất cả các đối tượng người Anh đã mua các sản phẩm tương tự, tạo ra và làm mờ một loại bản sắc chung.", "Từ Nova Scotia đến Georgia, tất cả các đối tượng người Anh đã mua các sản phẩm tương tự, tạo ra và làm mờ một loại bản sắc chung.", "Thế giới Đại Tây Dương\n\nTrong những năm gần đây, các nhà sử học đã mở rộng quan điểm của họ để bao quát toàn bộ thế giới Đại Tây Dương trong một trường con hiện được gọi là lịch sử Đại Tây Dương.", "Thế giới Đại Tây Dương\n\nTrong những năm gần đây, các nhà sử học đã mở rộng quan điểm của họ để bao quát toàn bộ thế giới Đại Tây Dương trong một trường con hiện được gọi là lịch sử Đại Tây Dương.", "Quan tâm đặc biệt là các chủ đề như di cư quốc tế, thương mại, thuộc địa, các thể chế quân sự và chính phủ so sánh, truyền tải các tôn giáo và công việc truyền giáo, và buôn bán nô lệ.", "Quan tâm đặc biệt là các chủ đề như di cư quốc tế, thương mại, thuộc địa, các thể chế quân sự và chính phủ so sánh, truyền tải các tôn giáo và công việc truyền giáo, và buôn bán nô lệ.", "Đó là Thời đại Khai sáng, và những ý tưởng tuôn trào qua Đại Tây Dương, với Benjamin Franklin đến từ Philadelphia đóng vai trò chính.", "Đó là Thời đại Khai sáng, và những ý tưởng tuôn trào qua Đại Tây Dương, với Benjamin Franklin đến từ Philadelphia đóng vai trò chính.", "Francois Furstenberg (2008) đưa ra một quan điểm khác về giai đoạn lịch sử.", "Francois Furstenberg (2008) đưa ra một quan điểm khác về giai đoạn lịch sử.", "Ông cho rằng chiến tranh là rất quan trọng giữa những đế quốc lớn: Anh, thuộc địa của Mỹ, Tây Ban Nha, Pháp và các Quốc gia đầu tiên (người Da Đỏ).", "Ông cho rằng chiến tranh là rất quan trọng giữa những đế quốc lớn: Anh, thuộc địa của Mỹ, Tây Ban Nha, Pháp và các Quốc gia đầu tiên (người Da Đỏ).", "Họ đã chiến đấu với một loạt các cuộc xung đột từ năm 1754 đến 1815 mà Furstenberg gọi là \"Chiến tranh lâu dài của phương Tây\" về quyền kiểm soát khu vực.", "Họ đã chiến đấu với một loạt các cuộc xung đột từ năm 1754 đến 1815 mà Furstenberg gọi là \"Chiến tranh lâu dài của phương Tây\" về quyền kiểm soát khu vực.", "Phụ nữ đóng một vai trò trong sự xuất hiện của nền kinh tế tư bản trong thế giới Đại Tây Dương.", "Phụ nữ đóng một vai trò trong sự xuất hiện của nền kinh tế tư bản trong thế giới Đại Tây Dương.", "Các loại hình trao đổi thương mại địa phương mà họ tham gia độc lập được tích hợp tốt với mạng lưới thương mại giữa các thương nhân thuộc địa trên khắp khu vực Đại Tây Dương, đặc biệt là các thị trường sữa và sản xuất hàng hóa.", "Các loại hình trao đổi thương mại địa phương mà họ tham gia độc lập được tích hợp tốt với mạng lưới thương mại giữa các thương nhân thuộc địa trên khắp khu vực Đại Tây Dương, đặc biệt là các thị trường sữa và sản xuất hàng hóa.", "Ví dụ, thương nhân phụ nữ địa phương là nhà cung cấp thực phẩm quan trọng cho các mối quan tâm vận chuyển xuyên Đại Tây Dương.", "Ví dụ, thương nhân phụ nữ địa phương là nhà cung cấp thực phẩm quan trọng cho các mối quan tâm vận chuyển xuyên Đại Tây Dương.", "Từ đoàn kết đến cách mạng \n\nTrong thời kỳ thuộc địa, người Mỹ khăng khăng đòi quyền của mình là người Anh phải có cơ quan lập pháp riêng tăng tất cả các loại thuế.", "Từ đoàn kết đến cách mạng \n\nTrong thời kỳ thuộc địa, người Mỹ khăng khăng đòi quyền của mình là người Anh phải có cơ quan lập pháp riêng tăng tất cả các loại thuế.", "Tuy nhiên, Quốc hội Anh đã khẳng định vào năm 1765 rằng họ nắm quyền tối cao để đặt thuế, và một loạt các cuộc biểu tình của Mỹ bắt đầu dẫn trực tiếp đến Cách mạng Mỹ.", "Tuy nhiên, Quốc hội Anh đã khẳng định vào năm 1765 rằng họ nắm quyền tối cao để đặt thuế, và một loạt các cuộc biểu tình của Mỹ bắt đầu dẫn trực tiếp đến Cách mạng Mỹ.", "Làn sóng biểu tình đầu tiên tấn công Đạo luật tem năm 1765 và đánh dấu lần đầu tiên người Mỹ gặp nhau từ 13 thuộc địa và lên kế hoạch cho một mặt trận chung chống lại thuế của Anh.", "Làn sóng biểu tình đầu tiên tấn công Đạo luật tem năm 1765 và đánh dấu lần đầu tiên người Mỹ gặp nhau từ 13 thuộc địa và lên kế hoạch cho một mặt trận chung chống lại thuế của Anh.", "Tiệc trà Boston năm 1773 đã đổ trà Anh xuống Cảng Boston vì nó chứa một loại thuế ẩn mà người Mỹ từ chối trả.", "Tiệc trà Boston năm 1773 đã đổ trà Anh xuống Cảng Boston vì nó chứa một loại thuế ẩn mà người Mỹ từ chối trả.", "Người Anh đã phản ứng bằng cách cố gắng đè bẹp các quyền tự do truyền thống ở Massachusetts, dẫn đến cuộc cách mạng Mỹ bắt đầu từ năm 1775.", "Người Anh đã phản ứng bằng cách cố gắng đè bẹp các quyền tự do truyền thống ở Massachusetts, dẫn đến cuộc cách mạng Mỹ bắt đầu từ năm 1775.", "Ý tưởng về sự độc lập dần dần trở nên phổ biến, sau khi lần đầu tiên được đề xuất và ủng hộ bởi một số nhân vật và nhà bình luận công khai trên khắp các thuộc địa.", "Ý tưởng về sự độc lập dần dần trở nên phổ biến, sau khi lần đầu tiên được đề xuất và ủng hộ bởi một số nhân vật và nhà bình luận công khai trên khắp các thuộc địa.", "Một trong những tiếng nói nổi bật nhất thay mặt cho độc lập là Thomas Paine trong cuốn sách nhỏ Lẽ Thông Thường xuất bản năm 1776.", "Một trong những tiếng nói nổi bật nhất thay mặt cho độc lập là Thomas Paine trong cuốn sách nhỏ Lẽ Thông Thường xuất bản năm 1776.", "Một nhóm khác kêu gọi độc lập là Những đứa con của tự do, được thành lập năm 1765 tại Boston bởi Samuel Adams và hiện nay thậm chí đông hơn và ồn ào hơn.", "Một nhóm khác kêu gọi độc lập là Những đứa con của tự do, được thành lập năm 1765 tại Boston bởi Samuel Adams và hiện nay thậm chí đông hơn và ồn ào hơn.", "Nghị viện lập ra một loạt các loại thuế và hình phạt để đối phó ngày càng nhiều sự chống đối: Đạo luật đóng quân (1765); Đạo luật tuyên bố (1766); Đạo luật doanh thu Townshend (1767); và Đạo luật trà (1773).", "Nghị viện lập ra một loạt các loại thuế và hình phạt để đối phó ngày càng nhiều sự chống đối: Đạo luật đóng quân (1765); Đạo luật tuyên bố (1766); Đạo luật doanh thu Townshend (1767); và Đạo luật trà (1773).", "Để xử lý vụ Tiệc trà Boston, Quốc hội đã thông qua các Đạo luật không khoan nhượng: Đạo luật đóng quân thứ hai (1774); Đạo luật Quebec (1774); Đạo luật Chính phủ Massachusetts (1774); Đạo luật hành chính tư pháp (1774); Đạo luật Cảng Boston (1774); Đạo luật ngăn cấm (1775).", "Để xử lý vụ Tiệc trà Boston, Quốc hội đã thông qua các Đạo luật không khoan nhượng: Đạo luật đóng quân thứ hai (1774); Đạo luật Quebec (1774); Đạo luật Chính phủ Massachusetts (1774); Đạo luật hành chính tư pháp (1774); Đạo luật Cảng Boston (1774); Đạo luật ngăn cấm (1775).", "Đến thời điểm này, 13 thuộc địa đã tự tổ chức Quốc hội Lục địa và bắt đầu thành lập các chính phủ độc lập và gây dựng dân quân để chuẩn bị cho chiến tranh.", "Đến thời điểm này, 13 thuộc địa đã tự tổ chức Quốc hội Lục địa và bắt đầu thành lập các chính phủ độc lập và gây dựng dân quân để chuẩn bị cho chiến tranh.", "Đời sống thuộc địa\n\nChính quyền thực dân Anh\n\nTại các thuộc địa của Anh, ba hình thức chính phủ là tỉnh (thuộc địa hoàng gia), độc quyền và điều lệ.", "Đời sống thuộc địa\n\nChính quyền thực dân Anh\n\nTại các thuộc địa của Anh, ba hình thức chính phủ là tỉnh (thuộc địa hoàng gia), độc quyền và điều lệ.", "Các chính phủ này đều phụ thuộc vào Quốc vương Anh, không có mối quan hệ rõ ràng với Quốc hội Anh.", "Các chính phủ này đều phụ thuộc vào Quốc vương Anh, không có mối quan hệ rõ ràng với Quốc hội Anh.", "Bắt đầu từ cuối thế kỷ 17, chính quyền của tất cả các thuộc địa của Anh được Ủy ban Thương mại ở London giám sát.", "Bắt đầu từ cuối thế kỷ 17, chính quyền của tất cả các thuộc địa của Anh được Ủy ban Thương mại ở London giám sát.", "Mỗi thuộc địa có một đại diện thuộc địa được trả lương ở London để đại diện cho lợi ích của mình.", "Mỗi thuộc địa có một đại diện thuộc địa được trả lương ở London để đại diện cho lợi ích của mình.", "New Hampshire, New York, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia và Massachusetts là các thuộc địa vương miện.", "New Hampshire, New York, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia và Massachusetts là các thuộc địa vương miện.", "Thuộc địa tỉnh được cai trị bởi một hoi đồng được sự chấp thuận của nhà vua.", "Thuộc địa tỉnh được cai trị bởi một hoi đồng được sự chấp thuận của nhà vua.", "Một thống đốc và (ở một số tỉnh) hội đồng của ông đã được bổ nhiệm bởi vương miện.", "Một thống đốc và (ở một số tỉnh) hội đồng của ông đã được bổ nhiệm bởi vương miện.", "Thống đốc đã được đầu tư với quyền hạn hành pháp chung và được ủy quyền để triệu tập một hội đồng được bầu tại địa phương.", "Thống đốc đã được đầu tư với quyền hạn hành pháp chung và được ủy quyền để triệu tập một hội đồng được bầu tại địa phương.", "Hội đồng thống đốc sẽ ngồi như một thượng viện khi hội nghị đang họp, ngoài vai trò là cố vấn cho thống đốc.", "Hội đồng thống đốc sẽ ngồi như một thượng viện khi hội nghị đang họp, ngoài vai trò là cố vấn cho thống đốc.", "Các hội đồng được tạo thành từ các đại diện được bầu bởi các chủ sở hữu tự do và chủ đồn điền (chủ đất) của tỉnh.", "Các hội đồng được tạo thành từ các đại diện được bầu bởi các chủ sở hữu tự do và chủ đồn điền (chủ đất) của tỉnh.", "Thống đốc có quyền phủ quyết tuyệt đối và có thể tạm ngừng (tức là trì hoãn) và giải tán hội đồng.", "Thống đốc có quyền phủ quyết tuyệt đối và có thể tạm ngừng (tức là trì hoãn) và giải tán hội đồng.", "Vai trò của hội nghị là tạo ra tất cả các luật và pháp lệnh địa phương, đảm bảo rằng chúng không mâu thuẫn với luật pháp của Anh.", "Vai trò của hội nghị là tạo ra tất cả các luật và pháp lệnh địa phương, đảm bảo rằng chúng không mâu thuẫn với luật pháp của Anh.", "Trong thực tế, điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, vì nhiều hội đồng của tỉnh đã tìm cách mở rộng quyền lực của họ và hạn chế quyền lực của thống đốc và hoàng gia.", "Trong thực tế, điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, vì nhiều hội đồng của tỉnh đã tìm cách mở rộng quyền lực của họ và hạn chế quyền lực của thống đốc và hoàng gia.", "Luật pháp có thể được kiểm tra bởi Hội đồng Cơ mật hoặc Hội đồng Thương mại Anh, nơi cũng nắm quyền phủ quyết của pháp luật.", "Luật pháp có thể được kiểm tra bởi Hội đồng Cơ mật hoặc Hội đồng Thương mại Anh, nơi cũng nắm quyền phủ quyết của pháp luật.", "Pennsylvania (bao gồm Delaware), New Jersey và Maryland là thuộc địa độc quyền.", "Pennsylvania (bao gồm Delaware), New Jersey và Maryland là thuộc địa độc quyền.", "Họ được cai trị nhiều như các thuộc địa của hoàng gia ngoại trừ các chủ sở hữu là quý tộc, chứ không phải là nhà vua, đã bổ nhiệm thống đốc.", "Họ được cai trị nhiều như các thuộc địa của hoàng gia ngoại trừ các chủ sở hữu là quý tộc, chứ không phải là nhà vua, đã bổ nhiệm thống đốc.", "Chúng được thành lập sau khi sự Phục hồi năm 1660 và thường được hưởng tự do tôn giáo và dân sự lớn hơn.", "Chúng được thành lập sau khi sự Phục hồi năm 1660 và thường được hưởng tự do tôn giáo và dân sự lớn hơn.", "Massachusetts, Đồn điền Providence, Rhode Island, Warwick và Connecticut là những thuộc địa đặc quyền (được cấp theo điều lệ).", "Massachusetts, Đồn điền Providence, Rhode Island, Warwick và Connecticut là những thuộc địa đặc quyền (được cấp theo điều lệ).", "Điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi năm 1684 và được thay thế bằng một điều lệ tỉnh được ban hành năm 1691.", "Điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi năm 1684 và được thay thế bằng một điều lệ tỉnh được ban hành năm 1691.", "Chính phủ đặc quyền là các tổ chức chính trị được tạo ra bằng giấy chứng nhận đặc quyền, trao cho người được cấp quyền kiểm soát đất đai và quyền lực của chính phủ lập pháp.", "Chính phủ đặc quyền là các tổ chức chính trị được tạo ra bằng giấy chứng nhận đặc quyền, trao cho người được cấp quyền kiểm soát đất đai và quyền lực của chính phủ lập pháp.", "Các điều lệ đã cung cấp một hiến pháp cơ bản và phân chia quyền lực giữa các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, với những quyền lực đó được trao cho các quan chức.", "Các điều lệ đã cung cấp một hiến pháp cơ bản và phân chia quyền lực giữa các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, với những quyền lực đó được trao cho các quan chức.", "Văn hoá chính trị\n\nCác nền văn hóa chính trị chính của Hoa Kỳ có nguồn gốc từ thời thuộc địa.", "Văn hoá chính trị\n\nCác nền văn hóa chính trị chính của Hoa Kỳ có nguồn gốc từ thời thuộc địa.", "Hầu hết các lý thuyết về văn hóa chính trị xác định New England, Trung Đại Tây Dương và miền Nam đã hình thành các nền văn hóa chính trị riêng biệt và khác biệt.", "Hầu hết các lý thuyết về văn hóa chính trị xác định New England, Trung Đại Tây Dương và miền Nam đã hình thành các nền văn hóa chính trị riêng biệt và khác biệt.", "Như Bonomi (1971) chỉ ra, điểm đặc biệt nhất của xã hội thuộc địa là văn hóa chính trị sôi động, thu hút những thanh niên tài năng và đầy tham vọng nhất vào chính trị.", "Như Bonomi (1971) chỉ ra, điểm đặc biệt nhất của xã hội thuộc địa là văn hóa chính trị sôi động, thu hút những thanh niên tài năng và đầy tham vọng nhất vào chính trị.", "First, suffrage was the most generous in the world, with every man allowed to vote who owned a certain amount of property.<ref>Đầu tiên, quyền bầu cử là hào phóng nhất trên thế giới, với mỗi người đàn ông được phép bỏ phiếu là người sở hữu một lượng tài sản nhất định.", "First, suffrage was the most generous in the world, with every man allowed to vote who owned a certain amount of property.<ref>Đầu tiên, quyền bầu cử là hào phóng nhất trên thế giới, với mỗi người đàn ông được phép bỏ phiếu là người sở hữu một lượng tài sản nhất định.", "Ít hơn một phần trăm đàn ông Anh có thể bỏ phiếu, trong khi phần lớn những người tự do Mỹ có đủ điều kiện.", "Ít hơn một phần trăm đàn ông Anh có thể bỏ phiếu, trong khi phần lớn những người tự do Mỹ có đủ điều kiện.", "Nguồn gốc của nền dân chủ đã xuất hiện, mặc dù sự trì hoãn thường được thể hiện trong giới tinh hoa xã hội trong các cuộc bầu cử thuộc địa.", "Nguồn gốc của nền dân chủ đã xuất hiện, mặc dù sự trì hoãn thường được thể hiện trong giới tinh hoa xã hội trong các cuộc bầu cử thuộc địa.", "Thứ hai, một loạt các doanh nghiệp công cộng và tư nhân được quyết định bởi các cơ quan dân cử ở các thuộc địa, đặc biệt là các hội đồng và chính quyền quận ở mỗi thuộc địa.", "Thứ hai, một loạt các doanh nghiệp công cộng và tư nhân được quyết định bởi các cơ quan dân cử ở các thuộc địa, đặc biệt là các hội đồng và chính quyền quận ở mỗi thuộc địa.", "They handled land grants, commercial subsidies, and taxation, as well as oversight of roads, poor relief, taverns, and schools.", "They handled land grants, commercial subsidies, and taxation, as well as oversight of roads, poor relief, taverns, and schools.", "Họ đã xử lý các khoản trợ cấp đất đai, trợ cấp thương mại và thuế, cũng như giám sát đường sá, cứu trợ người nghèo, quán rượu và trường học.", "Họ đã xử lý các khoản trợ cấp đất đai, trợ cấp thương mại và thuế, cũng như giám sát đường sá, cứu trợ người nghèo, quán rượu và trường học.", "Người Mỹ đã kiện nhau với tỷ lệ rất cao, với các quyết định ràng buộc được đưa ra không phải bởi một lãnh chúa vĩ đại mà bởi các thẩm phán và bồi thẩm đoàn địa phương.", "Người Mỹ đã kiện nhau với tỷ lệ rất cao, với các quyết định ràng buộc được đưa ra không phải bởi một lãnh chúa vĩ đại mà bởi các thẩm phán và bồi thẩm đoàn địa phương.", "Điều này thúc đẩy sự mở rộng nhanh chóng của nghề luật, do đó sự tham gia mạnh mẽ của các luật sư vào chính trị đã trở thành một đặc điểm của Mỹ vào những năm 1770.", "Điều này thúc đẩy sự mở rộng nhanh chóng của nghề luật, do đó sự tham gia mạnh mẽ của các luật sư vào chính trị đã trở thành một đặc điểm của Mỹ vào những năm 1770.", "Thứ ba, các thuộc địa của Mỹ đặc biệt trên thế giới vì sự đại diện của nhiều nhóm lợi ích khác nhau trong việc ra quyết định chính trị.", "Thứ ba, các thuộc địa của Mỹ đặc biệt trên thế giới vì sự đại diện của nhiều nhóm lợi ích khác nhau trong việc ra quyết định chính trị.", "Văn hóa chính trị Mỹ mở cửa cho các lợi ích kinh tế, xã hội, tôn giáo, dân tộc và địa lý, với các thương nhân, địa chủ, nông dân nhỏ, nghệ nhân, tín đồ Anh giáo, giáo hội Trưởng lão, phái Quaker, người Đức, Scotland-Ailen, Yankee, York, và nhiều nhóm khác.", "Văn hóa chính trị Mỹ mở cửa cho các lợi ích kinh tế, xã hội, tôn giáo, dân tộc và địa lý, với các thương nhân, địa chủ, nông dân nhỏ, nghệ nhân, tín đồ Anh giáo, giáo hội Trưởng lão, phái Quaker, người Đức, Scotland-Ailen, Yankee, York, và nhiều nhóm khác.", "Các đại diện được bầu đã học cách lắng nghe những quyền lợi này bởi vì 90% người trong hạ viện sống ở quận của họ, không giống như nước Anh nơi thường có một thành viên vắng mặt của Nghị viện.", "Các đại diện được bầu đã học cách lắng nghe những quyền lợi này bởi vì 90% người trong hạ viện sống ở quận của họ, không giống như nước Anh nơi thường có một thành viên vắng mặt của Nghị viện.", "Tất cả những điều này rất không giống với châu Âu, nơi các gia đình quý tộc và giáo hội đang kiểm soát.", "Tất cả những điều này rất không giống với châu Âu, nơi các gia đình quý tộc và giáo hội đang kiểm soát.", "Cuối cùng và đáng kể nhất, người Mỹ đã bị mê hoặc và ngày càng chấp nhận các giá trị chính trị của Chủ nghĩa Cộng hòa, trong đó nhấn mạnh quyền bình đẳng, nhu cầu công dân có đạo đức và tệ nạn tham nhũng, xa xỉ và quý tộc.", "Cuối cùng và đáng kể nhất, người Mỹ đã bị mê hoặc và ngày càng chấp nhận các giá trị chính trị của Chủ nghĩa Cộng hòa, trong đó nhấn mạnh quyền bình đẳng, nhu cầu công dân có đạo đức và tệ nạn tham nhũng, xa xỉ và quý tộc.", "Chủ nghĩa Cộng hòa đã cung cấp khuôn khổ cho sự kháng cự của thực dân đối với các kế hoạch đánh thuế của Anh sau năm 1763, đã leo thang thành Cách mạng.", "Chủ nghĩa Cộng hòa đã cung cấp khuôn khổ cho sự kháng cự của thực dân đối với các kế hoạch đánh thuế của Anh sau năm 1763, đã leo thang thành Cách mạng.", "Không có thuộc địa nào có các đảng chính trị ổn định thuộc loại hình thành từ những năm 1790, nhưng mỗi phe đều có phe phái thay đổi tranh giành quyền lực, đặc biệt là trong các trận chiến lâu năm giữa thống đốc được chỉ định và hội đồng dân cử.", "Không có thuộc địa nào có các đảng chính trị ổn định thuộc loại hình thành từ những năm 1790, nhưng mỗi phe đều có phe phái thay đổi tranh giành quyền lực, đặc biệt là trong các trận chiến lâu năm giữa thống đốc được chỉ định và hội đồng dân cử.", "Thường có các phe phái \"quốc gia\" và \"tòa án\", đại diện cho những phe đối lập với chương trình nghị sự của thống đốc và những người ủng hộ nó.", "Thường có các phe phái \"quốc gia\" và \"tòa án\", đại diện cho những phe đối lập với chương trình nghị sự của thống đốc và những người ủng hộ nó.", "Massachusetts có các yêu cầu đặc biệt thấp về khả năng đủ điều kiện bỏ phiếu và đại diện nông thôn mạnh mẽ trong hội nghị từ điều lệ năm 1691; do đó, nó cũng có một phe dân túy mạnh mẽ đại diện cho tầng lớp thấp hơn của tỉnh.", "Massachusetts có các yêu cầu đặc biệt thấp về khả năng đủ điều kiện bỏ phiếu và đại diện nông thôn mạnh mẽ trong hội nghị từ điều lệ năm 1691; do đó, nó cũng có một phe dân túy mạnh mẽ đại diện cho tầng lớp thấp hơn của tỉnh.", "Lên và xuống các thuộc địa, các nhóm dân tộc không phải người Anh có các khu định cư.", "Lên và xuống các thuộc địa, các nhóm dân tộc không phải người Anh có các khu định cư.", "Nhiều nhất là người Scotland-Ailen và người Đức.", "Nhiều nhất là người Scotland-Ailen và người Đức.", "Mỗi nhóm đồng hóa thành văn hóa chính thống, Tin lành, thương mại và chính trị, mặc dù với các biến thể địa phương.", "Mỗi nhóm đồng hóa thành văn hóa chính thống, Tin lành, thương mại và chính trị, mặc dù với các biến thể địa phương.", "Họ có xu hướng bỏ phiếu trong các khối, và các chính trị gia đã đàm phán với các nhà lãnh đạo nhóm để bỏ phiếu.", "Họ có xu hướng bỏ phiếu trong các khối, và các chính trị gia đã đàm phán với các nhà lãnh đạo nhóm để bỏ phiếu.", "Họ thường giữ lại ngôn ngữ lịch sử và truyền thống văn hóa của mình, ngay cả khi họ hòa nhập vào văn hóa Mỹ đang phát triển.", "Họ thường giữ lại ngôn ngữ lịch sử và truyền thống văn hóa của mình, ngay cả khi họ hòa nhập vào văn hóa Mỹ đang phát triển.", "Các yếu tố văn hóa dân tộc được nhìn thấy rõ nhất ở Pennsylvania.", "Các yếu tố văn hóa dân tộc được nhìn thấy rõ nhất ở Pennsylvania.", "Trong năm 1756-76, phái Quaker là phe lớn nhất trong cơ quan lập pháp, nhưng họ đã mất quyền thống trị đối với phe giáo hội Trưởng lão đang phát triển dựa trên phiếu bầu của người Scotland-Ailen, được người Đức ủng hộ.", "Trong năm 1756-76, phái Quaker là phe lớn nhất trong cơ quan lập pháp, nhưng họ đã mất quyền thống trị đối với phe giáo hội Trưởng lão đang phát triển dựa trên phiếu bầu của người Scotland-Ailen, được người Đức ủng hộ.", "Điều kiện y tế\n\nTỷ lệ tử vong rất cao đối với những người mới đến và cao đối với trẻ em trong thời kỳ thuộc địa.", "Điều kiện y tế\n\nTỷ lệ tử vong rất cao đối với những người mới đến và cao đối với trẻ em trong thời kỳ thuộc địa.", "Sốt rét đã gây tử vong cho nhiều người mới đến ở các thuộc địa miền Nam.", "Sốt rét đã gây tử vong cho nhiều người mới đến ở các thuộc địa miền Nam.", "Lấy một ví dụ về những chàng trai trẻ khỏe mạnh mới đến, hơn một phần tư số nhà truyền giáo Anh giáo đã chết trong vòng năm năm sau khi họ đến Carolina.", "Lấy một ví dụ về những chàng trai trẻ khỏe mạnh mới đến, hơn một phần tư số nhà truyền giáo Anh giáo đã chết trong vòng năm năm sau khi họ đến Carolina.", "Tỷ lệ tử vong cao đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là do bạch hầu, sốt vàng da và sốt rét.", "Tỷ lệ tử vong cao đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là do bạch hầu, sốt vàng da và sốt rét.", "Hầu hết những người bị bệnh đã chuyển sang chữa bệnh tại địa phương và sử dụng các phương thuốc dân gian.", "Hầu hết những người bị bệnh đã chuyển sang chữa bệnh tại địa phương và sử dụng các phương thuốc dân gian.", "Những người khác dựa vào mục sư-thầy thuốc, thợ cạo-bác sĩ phẫu thuật, người bào chế thuốc, nữ hộ sinh và mục sư; một vài bác sĩ thuộc địa được sử dụng được đào tạo ở Anh hoặc học nghề tại các thuộc địa.", "Những người khác dựa vào mục sư-thầy thuốc, thợ cạo-bác sĩ phẫu thuật, người bào chế thuốc, nữ hộ sinh và mục sư; một vài bác sĩ thuộc địa được sử dụng được đào tạo ở Anh hoặc học nghề tại các thuộc địa.", "Có rất ít sự kiểm soát của chính phủ, quy định về chăm sóc y tế hoặc chú ý đến sức khỏe cộng đồng.", "Có rất ít sự kiểm soát của chính phủ, quy định về chăm sóc y tế hoặc chú ý đến sức khỏe cộng đồng.", "Các bác sĩ thuộc địa đã giới thiệu y học hiện đại cho các thành phố vào thế kỷ 18, theo mô hình ở Anh và Scotland, và đã đạt được một số tiến bộ trong tiêm chủng, bệnh lý, giải phẫu và dược lý.", "Các bác sĩ thuộc địa đã giới thiệu y học hiện đại cho các thành phố vào thế kỷ 18, theo mô hình ở Anh và Scotland, và đã đạt được một số tiến bộ trong tiêm chủng, bệnh lý, giải phẫu và dược lý.", "Tôn giáo\n\nLịch sử tôn giáo của Hoa Kỳ bắt đầu với những người định cư Pilgrim đầu tiên đến từ tàu Mayflower năm 1620.", "Tôn giáo\n\nLịch sử tôn giáo của Hoa Kỳ bắt đầu với những người định cư Pilgrim đầu tiên đến từ tàu Mayflower năm 1620.", "Đức tin Thanh giáo của họ thúc đẩy họ di chuyển từ Châu Âu.", "Đức tin Thanh giáo của họ thúc đẩy họ di chuyển từ Châu Âu.", "Người Tây Ban Nha đã thiết lập một mạng lưới các phái bộ Công giáo ở California, nhưng tất cả họ đã đóng cửa hàng thập kỷ trước năm 1848 khi California trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Người Tây Ban Nha đã thiết lập một mạng lưới các phái bộ Công giáo ở California, nhưng tất cả họ đã đóng cửa hàng thập kỷ trước năm 1848 khi California trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Có một vài nhà thờ và tổ chức Công giáo Pháp quan trọng ở New Orleans.", "Có một vài nhà thờ và tổ chức Công giáo Pháp quan trọng ở New Orleans.", "Hầu hết những người định cư đến từ những người theo đạo Tin lành ở Anh và Tây Âu, với một tỷ lệ nhỏ người Công giáo (chủ yếu ở Maryland) và một số người Do Thái ở các thành phố cảng.", "Hầu hết những người định cư đến từ những người theo đạo Tin lành ở Anh và Tây Âu, với một tỷ lệ nhỏ người Công giáo (chủ yếu ở Maryland) và một số người Do Thái ở các thành phố cảng.", "Người Anh và người Đức mang theo nhiều giáo phái Tin lành.", "Người Anh và người Đức mang theo nhiều giáo phái Tin lành.", "Một số thuộc địa đã có một nhà thờ \"được thành lập\", điều đó có nghĩa là tiền thuế địa phương đã đi đến giáo phái được thành lập.", "Một số thuộc địa đã có một nhà thờ \"được thành lập\", điều đó có nghĩa là tiền thuế địa phương đã đi đến giáo phái được thành lập.", "Tự do tôn giáo trở thành một nguyên tắc cơ bản của Mỹ, và nhiều phong trào mới đã xuất hiện, nhiều trong số đó đã trở thành các giáo phái được thiết lập theo quyền riêng của họ.", "Tự do tôn giáo trở thành một nguyên tắc cơ bản của Mỹ, và nhiều phong trào mới đã xuất hiện, nhiều trong số đó đã trở thành các giáo phái được thiết lập theo quyền riêng của họ.", "Những người Thanh giáo ở Tân Anh giữ liên lạc chặt chẽ với những người li khai ở Anh, cũng như những tín đồ Quaker và những người theo Hội Giám lý.", "Những người Thanh giáo ở Tân Anh giữ liên lạc chặt chẽ với những người li khai ở Anh, cũng như những tín đồ Quaker và những người theo Hội Giám lý.", "Giáo hội Anh (Anh giáo) được chính thức thành lập tại năm thuộc địa miền Nam, điều đó có nghĩa là thuế địa phương đã trả lương cho các giáo sĩ.", "Giáo hội Anh (Anh giáo) được chính thức thành lập tại năm thuộc địa miền Nam, điều đó có nghĩa là thuế địa phương đã trả lương cho các giáo sĩ.", "Giáo xứ có trách nhiệm công dân như cứu trợ người nghèo.", "Giáo xứ có trách nhiệm công dân như cứu trợ người nghèo.", "Các quý tộc địa phương kiểm soát ngân sách, thay vì các giáo sĩ.", "Các quý tộc địa phương kiểm soát ngân sách, thay vì các giáo sĩ.", "Hoàng gia không bao giờ bổ nhiệm một giám mục ở các thuộc địa của Mỹ vì sự kháng cự từ các giáo hội khác.", "Hoàng gia không bao giờ bổ nhiệm một giám mục ở các thuộc địa của Mỹ vì sự kháng cự từ các giáo hội khác.", "Anh giáo ở Mỹ thuộc thẩm quyền của Tòa Giám mục Luân Đôn.", "Anh giáo ở Mỹ thuộc thẩm quyền của Tòa Giám mục Luân Đôn.", "Ông phái các nhà truyền giáo từ Anh và tấn phong những người từ Thuộc địa đến làm mục sư tại các giáo xứ.", "Ông phái các nhà truyền giáo từ Anh và tấn phong những người từ Thuộc địa đến làm mục sư tại các giáo xứ.", "Các nhà sử học tranh luận về Kitô giáo có ảnh hưởng như thế nào trong kỷ nguyên Cách mạng Mỹ.", "Các nhà sử học tranh luận về Kitô giáo có ảnh hưởng như thế nào trong kỷ nguyên Cách mạng Mỹ.", "Nhiều người cha sáng lập đã hoạt động trong một nhà thờ địa phương; một số người trong số họ có tình cảm Deist, chẳng hạn như Jefferson, Franklin và Washington.", "Nhiều người cha sáng lập đã hoạt động trong một nhà thờ địa phương; một số người trong số họ có tình cảm Deist, chẳng hạn như Jefferson, Franklin và Washington.", "Người Công giáo rất ít ở bên ngoài Maryland; tuy nhiên, họ đã đóng vai trò Yêu nước trong Cách mạng.", "Người Công giáo rất ít ở bên ngoài Maryland; tuy nhiên, họ đã đóng vai trò Yêu nước trong Cách mạng.", "Các nhà lãnh đạo như George Washington hết sức tán thành sự khoan dung đối với họ và thực sự đối với tất cả các giáo phái.", "Các nhà lãnh đạo như George Washington hết sức tán thành sự khoan dung đối với họ và thực sự đối với tất cả các giáo phái.", "Cuộc Đại Tỉnh thức \n\nCuộc Đại Tỉnh thức lần thứ nhất là sự phục hưng tôn giáo lớn đầu tiên của quốc gia, xảy ra vào giữa thế kỷ 18, và nó đã truyền sức sống mới vào đức tin Kitô giáo.", "Cuộc Đại Tỉnh thức \n\nCuộc Đại Tỉnh thức lần thứ nhất là sự phục hưng tôn giáo lớn đầu tiên của quốc gia, xảy ra vào giữa thế kỷ 18, và nó đã truyền sức sống mới vào đức tin Kitô giáo.", "Đó là một làn sóng nhiệt tình tôn giáo giữa những người theo đạo Tin lành đã càn quét các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740, để lại tác động vĩnh viễn đến tôn giáo Mỹ.", "Đó là một làn sóng nhiệt tình tôn giáo giữa những người theo đạo Tin lành đã càn quét các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740, để lại tác động vĩnh viễn đến tôn giáo Mỹ.", "Jonathan Edwards là một nhà lãnh đạo chủ chốt và một trí thức mạnh mẽ ở Mỹ thời thuộc địa.", "Jonathan Edwards là một nhà lãnh đạo chủ chốt và một trí thức mạnh mẽ ở Mỹ thời thuộc địa.", "George Whitefield đến từ Anh và thực hiện nhiều chuyển đổi.", "George Whitefield đến từ Anh và thực hiện nhiều chuyển đổi.", "Đại Tỉnh thức nhấn mạnh đến những đức tính cải cách truyền thống của việc rao giảng Thiên Chúa, nghi thức tạm bợ và nhận thức sâu sắc về tội lỗi cá nhân và sự cứu chuộc của Chúa Giêsu Kitô, được thúc đẩy bởi lời rao giảng mạnh mẽ mà người nghe bị ảnh hưởng sâu sắc.", "Đại Tỉnh thức nhấn mạnh đến những đức tính cải cách truyền thống của việc rao giảng Thiên Chúa, nghi thức tạm bợ và nhận thức sâu sắc về tội lỗi cá nhân và sự cứu chuộc của Chúa Giêsu Kitô, được thúc đẩy bởi lời rao giảng mạnh mẽ mà người nghe bị ảnh hưởng sâu sắc.", "Xa rời nghi thức và kiểu cách, Đại Tỉnh thức đã biến con người sùng đạo thành con người bình thường.", "Xa rời nghi thức và kiểu cách, Đại Tỉnh thức đã biến con người sùng đạo thành con người bình thường.", "Đại Tỉnh thức có tác động lớn trong việc định hình lại các giáo hội Giáo đoàn, Giáo hội Trưởng lão, Giáo hội cải cách Hà Lan và giáo phái Cải cách Đức, và nó củng cố các giáo phái Báp-tít và Phong trào Giám lý.", "Đại Tỉnh thức có tác động lớn trong việc định hình lại các giáo hội Giáo đoàn, Giáo hội Trưởng lão, Giáo hội cải cách Hà Lan và giáo phái Cải cách Đức, và nó củng cố các giáo phái Báp-tít và Phong trào Giám lý.", "Nó mang Kitô giáo đến với những người nô lệ và là một sự kiện mạnh mẽ ở Tân Anh thách thức chính quyền được thành lập.", "Nó mang Kitô giáo đến với những người nô lệ và là một sự kiện mạnh mẽ ở Tân Anh thách thức chính quyền được thành lập.", "Nó kích động thù oán và chia rẽ giữa những người phục hưng mới và những người theo chủ nghĩa truyền thống, những người khăng khăng đòi nghi thức và phụng vụ.", "Nó kích động thù oán và chia rẽ giữa những người phục hưng mới và những người theo chủ nghĩa truyền thống, những người khăng khăng đòi nghi thức và phụng vụ.", "Đại Tỉnh thức ít có tác động đến Anh giáo và giáo phái Quaker.", "Đại Tỉnh thức ít có tác động đến Anh giáo và giáo phái Quaker.", "Đại Tỉnh thức lần thứ nhất tập trung vào những người đã là thành viên của nhà thờ, không giống như cuộc Đại Tỉnh thức lần thứ hai bắt đầu vào khoảng năm 1800 và vươn tới những người chưa được cứu.", "Đại Tỉnh thức lần thứ nhất tập trung vào những người đã là thành viên của nhà thờ, không giống như cuộc Đại Tỉnh thức lần thứ hai bắt đầu vào khoảng năm 1800 và vươn tới những người chưa được cứu.", "Nó thay đổi nghi thức, lòng đạo đức và sự tự nhận thức của họ.", "Nó thay đổi nghi thức, lòng đạo đức và sự tự nhận thức của họ.", "Phong cách mới của bài giảng và cách mọi người thực hành đức tin của họ đã thổi sức sống mới vào tôn giáo ở Mỹ.", "Phong cách mới của bài giảng và cách mọi người thực hành đức tin của họ đã thổi sức sống mới vào tôn giáo ở Mỹ.", "Mọi người trở nên say mê và cảm xúc liên quan đến tôn giáo của họ, thay vì thụ động lắng nghe diễn ngôn trí tuệ một cách xa rời.", "Mọi người trở nên say mê và cảm xúc liên quan đến tôn giáo của họ, thay vì thụ động lắng nghe diễn ngôn trí tuệ một cách xa rời.", "Các mục sư đã sử dụng phong cách giảng đạo mới này thường được gọi là \"ánh sáng mới\", trong khi các nhà truyền giáo theo kiểu truyền thống được gọi là \"ánh sáng cũ\".", "Các mục sư đã sử dụng phong cách giảng đạo mới này thường được gọi là \"ánh sáng mới\", trong khi các nhà truyền giáo theo kiểu truyền thống được gọi là \"ánh sáng cũ\".", "Mọi người bắt đầu học Kinh Thánh tại nhà, trong đó phân cấp một cách hiệu quả các phương tiện thông báo cho công chúng về cách cư xử tôn giáo và gần giống với các xu hướng cá nhân xuất hiện ở Châu Âu trong thời Cải cách Kháng nghị.", "Mọi người bắt đầu học Kinh Thánh tại nhà, trong đó phân cấp một cách hiệu quả các phương tiện thông báo cho công chúng về cách cư xử tôn giáo và gần giống với các xu hướng cá nhân xuất hiện ở Châu Âu trong thời Cải cách Kháng nghị.", "Vai trò của phụ nữ\n\nTrải nghiệm về phụ nữ rất đa dạng trong từng thuộc địa trong thời kỳ thuộc địa.", "Vai trò của phụ nữ\n\nTrải nghiệm về phụ nữ rất đa dạng trong từng thuộc địa trong thời kỳ thuộc địa.", "Ở Tân Anh, những người định cư Thanh giáo đã mang theo những giá trị tôn giáo mạnh mẽ của họ đến Tân Thế giới, họ cho rằng một người phụ nữ phải phục tùng chồng mình và cống hiến hết mình để nuôi dạy những đứa trẻ sợ Chúa hết khả năng của mình.", "Ở Tân Anh, những người định cư Thanh giáo đã mang theo những giá trị tôn giáo mạnh mẽ của họ đến Tân Thế giới, họ cho rằng một người phụ nữ phải phục tùng chồng mình và cống hiến hết mình để nuôi dạy những đứa trẻ sợ Chúa hết khả năng của mình.", "Có sự khác biệt về sắc tộc trong cách đối xử với phụ nữ.", "Có sự khác biệt về sắc tộc trong cách đối xử với phụ nữ.", "Trong số những người định cư Thanh giáo ở New England, những người vợ hầu như không bao giờ làm việc trên cánh đồng với chồng.", "Trong số những người định cư Thanh giáo ở New England, những người vợ hầu như không bao giờ làm việc trên cánh đồng với chồng.", "Tuy nhiên, tại các cộng đồng Đức ở Pennsylvania, nhiều phụ nữ làm việc trong các ngành nghề và cả trong chuồng ngựa.", "Tuy nhiên, tại các cộng đồng Đức ở Pennsylvania, nhiều phụ nữ làm việc trong các ngành nghề và cả trong chuồng ngựa.", "Người nhập cư Đức và Hà Lan cấp cho phụ nữ quyền kiểm soát nhiều hơn đối với tài sản, điều không được phép trong luật pháp địa phương của Anh.", "Người nhập cư Đức và Hà Lan cấp cho phụ nữ quyền kiểm soát nhiều hơn đối với tài sản, điều không được phép trong luật pháp địa phương của Anh.", "Không giống như những người vợ thuộc địa Anh, những người vợ người Đức và Hà Lan sở hữu quần áo và các vật dụng khác của họ và cũng được trao khả năng viết di chúc xử lý tài sản hôn nhân.", "Không giống như những người vợ thuộc địa Anh, những người vợ người Đức và Hà Lan sở hữu quần áo và các vật dụng khác của họ và cũng được trao khả năng viết di chúc xử lý tài sản hôn nhân.", "Đến giữa thế kỷ 18, các giá trị của Khai sáng Hoa Kỳ đã được thiết lập và làm suy yếu quan điểm rằng các ông chồng là \"người cai trị\" tự nhiên đối với vợ của họ.", "Đến giữa thế kỷ 18, các giá trị của Khai sáng Hoa Kỳ đã được thiết lập và làm suy yếu quan điểm rằng các ông chồng là \"người cai trị\" tự nhiên đối với vợ của họ.", "Có một cảm giác mới về hôn nhân được chia sẻ.", "Có một cảm giác mới về hôn nhân được chia sẻ.", "Về mặt pháp lý, các ông chồng nắm quyền kiểm soát tài sản của vợ khi kết hôn.", "Về mặt pháp lý, các ông chồng nắm quyền kiểm soát tài sản của vợ khi kết hôn.", "Ly hôn gần như không thể cho đến cuối thế kỷ mười tám.", "Ly hôn gần như không thể cho đến cuối thế kỷ mười tám.", "Nô lệ\n\nNô lệ được chuyển đến Mỹ:\n 1620–1700..... 21.000\n 1701–1760.... 189.000\n 1761–1770..... 63.000\n 1771–1790..... 56.000\n 1791–1800..... 79.000\n 1801–1810.... 124.000\n 1810–1865..... 51.000\n Tổng cộng.......... 597.000\nKhoảng 600.000 nô lệ đã được chuyển đến Mỹ, hoặc 5% trong số 12 triệu nô lệ được lấy từ châu Phi.", "Nô lệ\n\nNô lệ được chuyển đến Mỹ:\n 1620–1700..... 21.000\n 1701–1760.... 189.000\n 1761–1770..... 63.000\n 1771–1790..... 56.000\n 1791–1800..... 79.000\n 1801–1810.... 124.000\n 1810–1865..... 51.000\n Tổng cộng.......... 597.000\nKhoảng 600.000 nô lệ đã được chuyển đến Mỹ, hoặc 5% trong số 12 triệu nô lệ được lấy từ châu Phi.", "Đại đa số đã đến các thuộc địa trồng mía ở vùng Caribe và Brazil, nơi tuổi thọ rất ngắn và phải liên tục được bổ sung.", "Đại đa số đã đến các thuộc địa trồng mía ở vùng Caribe và Brazil, nơi tuổi thọ rất ngắn và phải liên tục được bổ sung.", "Tuổi thọ ở các thuộc địa của Mỹ lớn hơn nhiều vì thực phẩm tốt hơn, ít bệnh tật hơn, khối lượng công việc nhẹ hơn và chăm sóc y tế tốt hơn, vì vậy dân số tăng nhanh, đạt 4 triệu vào Tổng điều tra dân số năm 1860.", "Tuổi thọ ở các thuộc địa của Mỹ lớn hơn nhiều vì thực phẩm tốt hơn, ít bệnh tật hơn, khối lượng công việc nhẹ hơn và chăm sóc y tế tốt hơn, vì vậy dân số tăng nhanh, đạt 4 triệu vào Tổng điều tra dân số năm 1860.", "Từ năm 1770 đến năm 1860, tỷ lệ sinh của nô lệ Mỹ lớn hơn nhiều so với dân số của bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu, và nhanh gấp gần hai lần so với Anh.", "Từ năm 1770 đến năm 1860, tỷ lệ sinh của nô lệ Mỹ lớn hơn nhiều so với dân số của bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu, và nhanh gấp gần hai lần so với Anh.", "Tân Anh\n\nỞ Tân Anh, những người Thanh giáo đã tạo ra các cộng đồng tự trị của các hội đoàn tôn giáo của nông dân (hoặc tiểu điền chủ) và gia đình của họ.", "Tân Anh\n\nỞ Tân Anh, những người Thanh giáo đã tạo ra các cộng đồng tự trị của các hội đoàn tôn giáo của nông dân (hoặc tiểu điền chủ) và gia đình của họ.", "Các chính trị gia cấp cao đã đưa ra những mảnh đất cho những người định cư (hoặc chủ sở hữu), những người sau đó chia đất cho họ.", "Các chính trị gia cấp cao đã đưa ra những mảnh đất cho những người định cư (hoặc chủ sở hữu), những người sau đó chia đất cho họ.", "Phần lớn thường được trao cho những người đàn ông có địa vị xã hội cao hơn, nhưng mọi người đàn ông không bị ràng buộc hoặc bị ràng buộc hình sự đều có đủ đất để nuôi sống gia đình.", "Phần lớn thường được trao cho những người đàn ông có địa vị xã hội cao hơn, nhưng mọi người đàn ông không bị ràng buộc hoặc bị ràng buộc hình sự đều có đủ đất để nuôi sống gia đình.", "Mọi công dân nam đều có tiếng nói trong cuộc họp thị trấn.", "Mọi công dân nam đều có tiếng nói trong cuộc họp thị trấn.", "Cuộc họp của thị trấn đánh thuế, xây dựng đường sá, và bầu các quan chức quản lý các vấn đề thị trấn.", "Cuộc họp của thị trấn đánh thuế, xây dựng đường sá, và bầu các quan chức quản lý các vấn đề thị trấn.", "Các thị trấn không có tòa án; đó là một chức năng của quận, nơi các quan chức được chính phủ tiểu bang bổ nhiệm.", "Các thị trấn không có tòa án; đó là một chức năng của quận, nơi các quan chức được chính phủ tiểu bang bổ nhiệm.", "Giáo hội Giáo đoàn mà những người Thanh giáo thành lập không được tự động tham gia bởi tất cả cư dân Tân Anh vì niềm tin của người Thanh giáo rằng Thiên Chúa đã chỉ ra những người cụ thể để được cứu.", "Giáo hội Giáo đoàn mà những người Thanh giáo thành lập không được tự động tham gia bởi tất cả cư dân Tân Anh vì niềm tin của người Thanh giáo rằng Thiên Chúa đã chỉ ra những người cụ thể để được cứu.", "Thay vào đó, tư cách thành viên chỉ giới hạn ở những người có thể \"kiểm tra\" một cách thuyết phục trước các thành viên của nhà thờ rằng họ đã được cứu.", "Thay vào đó, tư cách thành viên chỉ giới hạn ở những người có thể \"kiểm tra\" một cách thuyết phục trước các thành viên của nhà thờ rằng họ đã được cứu.", "Họ được gọi là \"người bầu\" hoặc \"Thánh.\"", "Họ được gọi là \"người bầu\" hoặc \"Thánh.\"", "Nông trại và cuộc sống gia đình \n\nPhần lớn cư dân Tân Anh là nông dân nhỏ.", "Nông trại và cuộc sống gia đình \n\nPhần lớn cư dân Tân Anh là nông dân nhỏ.", "Người đàn ông có toàn quyền đối với tài sản trong các gia đình trang trại nhỏ này.", "Người đàn ông có toàn quyền đối với tài sản trong các gia đình trang trại nhỏ này.", "Khi kết hôn, một phụ nữ người Anh sẽ từ bỏ tên thời con gái của mình.", "Khi kết hôn, một phụ nữ người Anh sẽ từ bỏ tên thời con gái của mình.", "Vai trò của người vợ là nuôi dạy và nuôi dưỡng những đứa con khỏe mạnh và hỗ trợ chồng.", "Vai trò của người vợ là nuôi dạy và nuôi dưỡng những đứa con khỏe mạnh và hỗ trợ chồng.", "Hầu hết phụ nữ thực hiện các nhiệm vụ này.", "Hầu hết phụ nữ thực hiện các nhiệm vụ này.", "Trong thế kỷ 18, các cặp vợ chồng thường kết hôn trong độ tuổi từ 20-24 và có 6-8 đứa con là điển hình của một gia đình, với ba người trung bình sống sót đến tuổi trưởng thành.", "Trong thế kỷ 18, các cặp vợ chồng thường kết hôn trong độ tuổi từ 20-24 và có 6-8 đứa con là điển hình của một gia đình, với ba người trung bình sống sót đến tuổi trưởng thành.", "Phụ nữ nông trại đã cung cấp hầu hết các nguyên liệu cần thiết cho phần còn lại của gia đình bằng cách kéo sợi từ len và đan áo len và vớ, làm nến và xà phòng từ tro tàn, và biến sữa thành bơ.", "Phụ nữ nông trại đã cung cấp hầu hết các nguyên liệu cần thiết cho phần còn lại của gia đình bằng cách kéo sợi từ len và đan áo len và vớ, làm nến và xà phòng từ tro tàn, và biến sữa thành bơ.", "Hầu hết các bậc cha mẹ ở Tân Anh đã cố gắng giúp con trai của họ thành lập trang trại của riêng họ.", "Hầu hết các bậc cha mẹ ở Tân Anh đã cố gắng giúp con trai của họ thành lập trang trại của riêng họ.", "Khi con trai kết hôn, người cha cho họ những món quà cưới như đất đai, gia súc hoặc thiết bị canh tác; con gái nhận hàng gia dụng, vật nuôi, hoặc tiền mặt.", "Khi con trai kết hôn, người cha cho họ những món quà cưới như đất đai, gia súc hoặc thiết bị canh tác; con gái nhận hàng gia dụng, vật nuôi, hoặc tiền mặt.", "Hôn nhân sắp đặt rất bất thường; thông thường, con cái chọn vợ hoặc chồng của mình trong những người quen biết phù hợp, những người có chung chủng tộc, tôn giáo và vị thế xã hội.", "Hôn nhân sắp đặt rất bất thường; thông thường, con cái chọn vợ hoặc chồng của mình trong những người quen biết phù hợp, những người có chung chủng tộc, tôn giáo và vị thế xã hội.", "Cha mẹ giữ quyền phủ quyết đối với hôn nhân của con cái họ.", "Cha mẹ giữ quyền phủ quyết đối với hôn nhân của con cái họ.", "Các gia đình nông dân ở Tân Anh thường sống trong những ngôi nhà gỗ vì sự phong phú của cây cối.", "Các gia đình nông dân ở Tân Anh thường sống trong những ngôi nhà gỗ vì sự phong phú của cây cối.", "Một trang trại điển hình ở Tân Anh cao một tầng rưỡi và có khung chắc chắn (thường được làm bằng gỗ vuông lớn) được che bởi vách gỗ.", "Một trang trại điển hình ở Tân Anh cao một tầng rưỡi và có khung chắc chắn (thường được làm bằng gỗ vuông lớn) được che bởi vách gỗ.", "Một ống khói lớn đứng ở giữa nhà cung cấp các thiết bị nấu ăn và sưởi ấm trong mùa đông.", "Một ống khói lớn đứng ở giữa nhà cung cấp các thiết bị nấu ăn và sưởi ấm trong mùa đông.", "Một bên của tầng trệt có một sảnh, một phòng sinh hoạt chung nơi gia đình làm việc và ăn các bữa ăn.", "Một bên của tầng trệt có một sảnh, một phòng sinh hoạt chung nơi gia đình làm việc và ăn các bữa ăn.", "Liền kề với sảnh là phòng khách, một căn phòng dùng để chiêu đãi khách có đồ đạc tốt nhất của gia đình và giường của bố mẹ.", "Liền kề với sảnh là phòng khách, một căn phòng dùng để chiêu đãi khách có đồ đạc tốt nhất của gia đình và giường của bố mẹ.", "Trẻ em ngủ trên một gác xép phía trên, trong khi nhà bếp là một phần của sảnh hoặc được đặt trong một nhà kho dọc theo phía sau của ngôi nhà.", "Trẻ em ngủ trên một gác xép phía trên, trong khi nhà bếp là một phần của sảnh hoặc được đặt trong một nhà kho dọc theo phía sau của ngôi nhà.", "Các gia đình thuộc địa rất lớn, và những ngôi nhà nhỏ này có nhiều hoạt động và có rất ít sự riêng tư.", "Các gia đình thuộc địa rất lớn, và những ngôi nhà nhỏ này có nhiều hoạt động và có rất ít sự riêng tư.", "Vào giữa thế kỷ 18, dân số Tân Anh đã tăng mạnh, từ khoảng 100.000 người vào năm 1700 lên 250.000 vào năm 1725 và 375.000 vào năm 1750 nhờ tỷ lệ sinh cao và tuổi thọ tổng thể tương đối cao.", "Vào giữa thế kỷ 18, dân số Tân Anh đã tăng mạnh, từ khoảng 100.000 người vào năm 1700 lên 250.000 vào năm 1725 và 375.000 vào năm 1750 nhờ tỷ lệ sinh cao và tuổi thọ tổng thể tương đối cao.", "(Một cậu bé 15 tuổi vào năm 1700 có thể hy vọng sống đến khoảng 63.)", "(Một cậu bé 15 tuổi vào năm 1700 có thể hy vọng sống đến khoảng 63.)", "Những người thuộc địa ở Massachusetts, Connecticut và Rhode Island tiếp tục chia nhỏ đất của họ giữa những người nông dân; các trang trại trở nên quá nhỏ để hỗ trợ các gia đình độc thân, và điều này đe dọa đến lý tưởng Tân Anh của một xã hội gồm những người nông dân độc lập.", "Những người thuộc địa ở Massachusetts, Connecticut và Rhode Island tiếp tục chia nhỏ đất của họ giữa những người nông dân; các trang trại trở nên quá nhỏ để hỗ trợ các gia đình độc thân, và điều này đe dọa đến lý tưởng Tân Anh của một xã hội gồm những người nông dân độc lập.", "Một số nông dân đã nhận được các khoản trợ cấp đất để tạo ra các trang trại ở vùng đất chưa phát triển ở Massachusetts và Connecticut hoặc mua các mảnh đất từ các nhà đầu cơ ở New Hampshire mà sau này trở thành Vermont.", "Một số nông dân đã nhận được các khoản trợ cấp đất để tạo ra các trang trại ở vùng đất chưa phát triển ở Massachusetts và Connecticut hoặc mua các mảnh đất từ các nhà đầu cơ ở New Hampshire mà sau này trở thành Vermont.", "Nhiều nông đã trở thành nhà đổi mới nông nghiệp.", "Nhiều nông đã trở thành nhà đổi mới nông nghiệp.", "Họ trồng các loại cỏ Anh bổ dưỡng như cỏ ba lá đỏ và cỏ timothy, cung cấp thêm thức ăn cho gia súc và khoai tây, mang lại tỷ lệ sản xuất cao, là một lợi thế cho các trang trại nhỏ.", "Họ trồng các loại cỏ Anh bổ dưỡng như cỏ ba lá đỏ và cỏ timothy, cung cấp thêm thức ăn cho gia súc và khoai tây, mang lại tỷ lệ sản xuất cao, là một lợi thế cho các trang trại nhỏ.", "Các gia đình tăng năng suất bằng cách trao đổi hàng hóa và lao động với nhau.", "Các gia đình tăng năng suất bằng cách trao đổi hàng hóa và lao động với nhau.", "Họ cho mượn gia súc và chăn thả trên đất với nhau và cùng nhau để kéo sợi, khâu mền và cắt ngô.", "Họ cho mượn gia súc và chăn thả trên đất với nhau và cùng nhau để kéo sợi, khâu mền và cắt ngô.", "Di cư, đổi mới nông nghiệp và hợp tác kinh tế là những biện pháp sáng tạo bảo tồn xã hội tiểu điền chủ ở Tân Anh cho đến thế kỷ 19.", "Di cư, đổi mới nông nghiệp và hợp tác kinh tế là những biện pháp sáng tạo bảo tồn xã hội tiểu điền chủ ở Tân Anh cho đến thế kỷ 19.", "Cuộc sống thị trấn\n\nVào giữa thế kỷ 18 ở Tân Anh, đóng tàu là một mặt hàng chủ lực, đặc biệt là vùng hoang dã Bắc Mỹ cung cấp nguồn gỗ dường như vô tận.", "Cuộc sống thị trấn\n\nVào giữa thế kỷ 18 ở Tân Anh, đóng tàu là một mặt hàng chủ lực, đặc biệt là vùng hoang dã Bắc Mỹ cung cấp nguồn gỗ dường như vô tận.", "(Để so sánh, các khu rừng của châu Âu đã bị cạn kiệt và hầu hết gỗ phải được mua từ Scandinavia.)", "(Để so sánh, các khu rừng của châu Âu đã bị cạn kiệt và hầu hết gỗ phải được mua từ Scandinavia.)", "Hoàng gia Anh thường chuyển sang các tàu Mỹ rẻ tiền nhưng được chế tạo chắc chắn.", "Hoàng gia Anh thường chuyển sang các tàu Mỹ rẻ tiền nhưng được chế tạo chắc chắn.", "Gần như mọi con sông ở Tân Anh đều có một xưởng đóng tàu ở cửa sông.", "Gần như mọi con sông ở Tân Anh đều có một xưởng đóng tàu ở cửa sông.", "Đến năm 1750, một loạt các nghệ nhân, chủ cửa hàng và thương nhân đã cung cấp dịch vụ số người làm nông ngày càng tăng.", "Đến năm 1750, một loạt các nghệ nhân, chủ cửa hàng và thương nhân đã cung cấp dịch vụ số người làm nông ngày càng tăng.", "Thợ rèn, thợ đóng xe, và các nhà sản xuất đồ nội thất thiết lập các cửa hàng ở các làng nông thôn.", "Thợ rèn, thợ đóng xe, và các nhà sản xuất đồ nội thất thiết lập các cửa hàng ở các làng nông thôn.", "Ở đó, họ xây dựng và sửa chữa hàng hóa cần thiết cho các gia đình nông trại.", "Ở đó, họ xây dựng và sửa chữa hàng hóa cần thiết cho các gia đình nông trại.", "Các cửa hàng được thành lập bởi các thương nhân bán các nhà sản xuất người Anh như vải, đồ sắt và kính cửa sổ, cũng như các sản phẩm của Tây Ấn như đường và mật rỉ.", "Các cửa hàng được thành lập bởi các thương nhân bán các nhà sản xuất người Anh như vải, đồ sắt và kính cửa sổ, cũng như các sản phẩm của Tây Ấn như đường và mật rỉ.", "Các thủ kho của các cửa hàng này đã bán hàng hóa nhập khẩu của họ để đổi lấy cây trồng và các sản phẩm địa phương khác, bao gồm ván lợp mái, bồ tạt, và các thùng gỗ.", "Các thủ kho của các cửa hàng này đã bán hàng hóa nhập khẩu của họ để đổi lấy cây trồng và các sản phẩm địa phương khác, bao gồm ván lợp mái, bồ tạt, và các thùng gỗ.", "Những hàng hóa địa phương này đã được chuyển đến các thị trấn và thành phố dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương.", "Những hàng hóa địa phương này đã được chuyển đến các thị trấn và thành phố dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương.", "Những người táo bạo đã thiết lập chuồng ngựa và quán rượu dọc theo các tuyến đường xe ngựa để phục vụ hệ thống giao thông này.", "Những người táo bạo đã thiết lập chuồng ngựa và quán rượu dọc theo các tuyến đường xe ngựa để phục vụ hệ thống giao thông này.", "Những sản phẩm này đã được chuyển đến các thị trấn cảng như Boston và Salem ở Massachusetts, New Haven ở Connecticut và Newport và Providence ở Rhode Island.", "Những sản phẩm này đã được chuyển đến các thị trấn cảng như Boston và Salem ở Massachusetts, New Haven ở Connecticut và Newport và Providence ở Rhode Island.", "Các thương nhân sau đó xuất khẩu chúng sang Tây Ấn, nơi chúng được trao đổi để lấy mật, đường, tiền vàng và hóa đơn hối đoái (phiếu tín dụng).", "Các thương nhân sau đó xuất khẩu chúng sang Tây Ấn, nơi chúng được trao đổi để lấy mật, đường, tiền vàng và hóa đơn hối đoái (phiếu tín dụng).", "Họ mang các sản phẩm của Tây Ấn đến các nhà máy ở Tân Anh, nơi đường thô được biến thành đường hạt và mật rỉ được chưng cất thành rượu rum.", "Họ mang các sản phẩm của Tây Ấn đến các nhà máy ở Tân Anh, nơi đường thô được biến thành đường hạt và mật rỉ được chưng cất thành rượu rum.", "Các phiếu vàng và tín dụng đã được gửi đến Anh, nơi chúng được trao đổi cho các nhà sản xuất, được chuyển trở lại các thuộc địa và được bán cùng với đường và rượu rum cho nông dân.", "Các phiếu vàng và tín dụng đã được gửi đến Anh, nơi chúng được trao đổi cho các nhà sản xuất, được chuyển trở lại các thuộc địa và được bán cùng với đường và rượu rum cho nông dân.", "Các thương nhân Tân Anh khác đã tận dụng các khu vực đánh cá phong phú dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương và tài trợ cho một đội tàu đánh cá lớn, vận chuyển cá thu và cá tuyết đánh bắt được đến Tây Ấn và Châu Âu.", "Các thương nhân Tân Anh khác đã tận dụng các khu vực đánh cá phong phú dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương và tài trợ cho một đội tàu đánh cá lớn, vận chuyển cá thu và cá tuyết đánh bắt được đến Tây Ấn và Châu Âu.", "Một số thương nhân khai thác số lượng gỗ lớn dọc theo bờ biển và sông ngòi phía bắc Tân Anh.", "Một số thương nhân khai thác số lượng gỗ lớn dọc theo bờ biển và sông ngòi phía bắc Tân Anh.", "Họ tài trợ cho các xưởng cưa cung cấp gỗ giá rẻ cho nhà ở và đóng tàu.", "Họ tài trợ cho các xưởng cưa cung cấp gỗ giá rẻ cho nhà ở và đóng tàu.", "Hàng trăm tàu ​​đắm ở Tân Anh đã đóng những con tàu đang hoạt động, chúng được bán cho các thương nhân người Anh và người Mỹ.", "Hàng trăm tàu ​​đắm ở Tân Anh đã đóng những con tàu đang hoạt động, chúng được bán cho các thương nhân người Anh và người Mỹ.", "Nhiều thương nhân trở nên rất giàu có bằng cách cung cấp hàng hóa của họ cho dân cư nông nghiệp, và cuối cùng thống trị xã hội của các thành phố cảng biển.", "Nhiều thương nhân trở nên rất giàu có bằng cách cung cấp hàng hóa của họ cho dân cư nông nghiệp, và cuối cùng thống trị xã hội của các thành phố cảng biển.", "Không giống như các trang trại tiểu điền chủ, những thương nhân này sống trong những ngôi nhà 2 tầng thanh lịch được thiết kế theo phong cách Georgia mới, bắt chước lối sống của giới thượng lưu Anh.", "Không giống như các trang trại tiểu điền chủ, những thương nhân này sống trong những ngôi nhà 2 tầng thanh lịch được thiết kế theo phong cách Georgia mới, bắt chước lối sống của giới thượng lưu Anh.", "Những ngôi nhà Georgia này có mặt tiền đối xứng với số lượng cửa sổ bằng nhau ở hai bên cửa trung tâm.", "Những ngôi nhà Georgia này có mặt tiền đối xứng với số lượng cửa sổ bằng nhau ở hai bên cửa trung tâm.", "Nội thất bao gồm một lối đi xuống giữa nhà với các phòng chuyên biệt ở hai bên, như thư viện, phòng ăn, phòng khách trang trọng và phòng ngủ chính.", "Nội thất bao gồm một lối đi xuống giữa nhà với các phòng chuyên biệt ở hai bên, như thư viện, phòng ăn, phòng khách trang trọng và phòng ngủ chính.", "Không giống như không gian đa mục đích của các ngôi nhà của tiểu điền chủ, mỗi phòng đều phục vụ một mục đích riêng.", "Không giống như không gian đa mục đích của các ngôi nhà của tiểu điền chủ, mỗi phòng đều phục vụ một mục đích riêng.", "Những ngôi nhà này chứa các phòng ngủ trên tầng hai cung cấp sự riêng tư cho cha mẹ và trẻ em.", "Những ngôi nhà này chứa các phòng ngủ trên tầng hai cung cấp sự riêng tư cho cha mẹ và trẻ em.", "Văn hóa giáo dục\n\nGiáo dục chủ yếu là trách nhiệm của các gia đình, nhưng nhiều nhóm tôn giáo đã thành lập các trường tiểu học được hỗ trợ về thuế, đặc biệt là người Thanh giáo ở Tân Anh, để con cái họ có thể đọc Kinh thánh.", "Văn hóa giáo dục\n\nGiáo dục chủ yếu là trách nhiệm của các gia đình, nhưng nhiều nhóm tôn giáo đã thành lập các trường tiểu học được hỗ trợ về thuế, đặc biệt là người Thanh giáo ở Tân Anh, để con cái họ có thể đọc Kinh thánh.", "Gần như tất cả các giáo phái tôn giáo đều thành lập trường học và cao đẳng của riêng mình để đào tạo các bộ trưởng.", "Gần như tất cả các giáo phái tôn giáo đều thành lập trường học và cao đẳng của riêng mình để đào tạo các bộ trưởng.", "Mỗi thành phố và hầu hết các thị trấn đều có học viện tư nhân dành cho con cái của các gia đình giàu có.", "Mỗi thành phố và hầu hết các thị trấn đều có học viện tư nhân dành cho con cái của các gia đình giàu có.", "Các ngành khoa học ứng dụng rất đáng quan tâm đối với người Mỹ thuộc địa, những người đang tham gia vào quá trình làm quen và định cư một đất nước biên cương hoang dã.", "Các ngành khoa học ứng dụng rất đáng quan tâm đối với người Mỹ thuộc địa, những người đang tham gia vào quá trình làm quen và định cư một đất nước biên cương hoang dã.", "Xu hướng chủ đạo của hoạt động trí tuệ ở các thuộc địa là về sự phát triển công nghệ và kỹ thuật hơn là các chủ đề trừu tượng hơn như chính trị hay siêu hình học.", "Xu hướng chủ đạo của hoạt động trí tuệ ở các thuộc địa là về sự phát triển công nghệ và kỹ thuật hơn là các chủ đề trừu tượng hơn như chính trị hay siêu hình học.", "Hoạt động khoa học của Mỹ được những người theo đuổi như:\n\n David Rittenhouse, người đã xây dựng cung thiên văn đầu tiên ở Tây bán cầu\n Thống đốc New York Cadwallader Colden, nhà thực vật học và nhà nhân chủng học\n Tiến sĩ Benjamin Rush, bác sĩ, nhà cải cách xã hội, và là thành viên của Hiệp hội triết học Hoa Kỳ\n Benjamin Franklin, người sáng lập Hiệp hội triết học Hoa Kỳ nói trên, người đã đóng góp những khám phá quan trọng cho vật lý như điện, nhưng đã thành công hơn trong các phát minh thực tế của mình, như bếp lò và cột thu lôi\n\nNghệ thuật ở Mỹ thời thuộc địa không thành công như khoa học.", "Hoạt động khoa học của Mỹ được những người theo đuổi như:\n\n David Rittenhouse, người đã xây dựng cung thiên văn đầu tiên ở Tây bán cầu\n Thống đốc New York Cadwallader Colden, nhà thực vật học và nhà nhân chủng học\n Tiến sĩ Benjamin Rush, bác sĩ, nhà cải cách xã hội, và là thành viên của Hiệp hội triết học Hoa Kỳ\n Benjamin Franklin, người sáng lập Hiệp hội triết học Hoa Kỳ nói trên, người đã đóng góp những khám phá quan trọng cho vật lý như điện, nhưng đã thành công hơn trong các phát minh thực tế của mình, như bếp lò và cột thu lôi\n\nNghệ thuật ở Mỹ thời thuộc địa không thành công như khoa học.", "Văn học theo nghĩa châu Âu gần như không có, lịch sử đáng chú ý hơn nhiều.", "Văn học theo nghĩa châu Âu gần như không có, lịch sử đáng chú ý hơn nhiều.", "Một số tác phẩm nổi bật là Bang Virginia trong lịch sử và hiện tại (1705) của Robert Beverly và Lịch sử Đường phân chia (1728-29) của William Byrd, không được xuất bản cho đến một thế kỷ sau.", "Một số tác phẩm nổi bật là Bang Virginia trong lịch sử và hiện tại (1705) của Robert Beverly và Lịch sử Đường phân chia (1728-29) của William Byrd, không được xuất bản cho đến một thế kỷ sau.", "Thay vào đó, báo là hình thức đọc tài liệu chính ở các thuộc địa.", "Thay vào đó, báo là hình thức đọc tài liệu chính ở các thuộc địa.", "In ấn khá tốn kém, và hầu hết các ấn phẩm tập trung vào các vấn đề hoàn toàn thực tế, chẳng hạn như tin tức lớn, quảng cáo và báo cáo kinh doanh.", "In ấn khá tốn kém, và hầu hết các ấn phẩm tập trung vào các vấn đề hoàn toàn thực tế, chẳng hạn như tin tức lớn, quảng cáo và báo cáo kinh doanh.", "Almanacs rất nổi tiếng, Almanac của Richard nghèo khó của Bẹnamin Franklin là nổi tiếng nhất.", "Almanacs rất nổi tiếng, Almanac của Richard nghèo khó của Bẹnamin Franklin là nổi tiếng nhất.", "Tạp chí văn học xuất hiện vào giữa thế kỷ, nhưng một số ít có lãi và hầu hết đã phá sản chỉ sau vài năm.", "Tạp chí văn học xuất hiện vào giữa thế kỷ, nhưng một số ít có lãi và hầu hết đã phá sản chỉ sau vài năm.", "Các ấn phẩm của Mỹ không bao giờ tiếp cận với chất lượng trí tuệ của các nhà văn châu Âu, nhưng chúng phổ biến rộng rãi hơn và đạt được lượng độc giả lớn hơn bất cứ tác phẩm nào của Voltaire, Locke hoặc Rousseau.", "Các ấn phẩm của Mỹ không bao giờ tiếp cận với chất lượng trí tuệ của các nhà văn châu Âu, nhưng chúng phổ biến rộng rãi hơn và đạt được lượng độc giả lớn hơn bất cứ tác phẩm nào của Voltaire, Locke hoặc Rousseau.", "Người Tân Anh viết các tạp chí, sách nhỏ, sách và đặc biệt là các bài giảng nhiều hơn tất cả các thuộc địa khác cộng lại.", "Người Tân Anh viết các tạp chí, sách nhỏ, sách và đặc biệt là các bài giảng nhiều hơn tất cả các thuộc địa khác cộng lại.", "Bộ trưởng Boston Cotton Mather đã xuất bản Magnalia Christi Americana (Công trình vĩ đại của Chúa Kitô ở Mỹ, 1702), trong khi người điều hành các cuộc họp tôn giáo thức tỉnh lại đức tin Jonathan Edwards đã viết tác phẩm triết học của mình Một cuộc điều tra cẩn thận và nghiêm túc về... Ý niệm về... Tự do ý chí... (1754).", "Bộ trưởng Boston Cotton Mather đã xuất bản Magnalia Christi Americana (Công trình vĩ đại của Chúa Kitô ở Mỹ, 1702), trong khi người điều hành các cuộc họp tôn giáo thức tỉnh lại đức tin Jonathan Edwards đã viết tác phẩm triết học của mình Một cuộc điều tra cẩn thận và nghiêm túc về... Ý niệm về... Tự do ý chí... (1754).", "Hầu hết âm nhạc cũng có chủ đề tôn giáo, và chủ yếu là hát Thánh vịnh.", "Hầu hết âm nhạc cũng có chủ đề tôn giáo, và chủ yếu là hát Thánh vịnh.", "Vì niềm tin tôn giáo sâu sắc của Tân Anh, các tác phẩm nghệ thuật không đủ tôn giáo hoặc quá \"trần tục\" đã bị cấm, đặc biệt là nhà hát.", "Vì niềm tin tôn giáo sâu sắc của Tân Anh, các tác phẩm nghệ thuật không đủ tôn giáo hoặc quá \"trần tục\" đã bị cấm, đặc biệt là nhà hát.", "Nhà thần học và triết gia hàng đầu của thời kỳ thuộc địa là Jonathan Edwards của Massachusetts, một thông dịch viên của Calvin và là người lãnh đạo của Đại Thức tỉnh lần thứ nhất.", "Nhà thần học và triết gia hàng đầu của thời kỳ thuộc địa là Jonathan Edwards của Massachusetts, một thông dịch viên của Calvin và là người lãnh đạo của Đại Thức tỉnh lần thứ nhất.", "Nghệ thuật và kịch có phần thành công hơn văn học.", "Nghệ thuật và kịch có phần thành công hơn văn học.", "Benjamin West là một họa sĩ đáng chú ý của các chủ đề lịch sử, và hai họa sĩ vẽ chân dung hạng nhất mới nổi lên là John Copley và Gilbert Stuart, nhưng cả ba người đã dành phần lớn cuộc sống của họ ở London.", "Benjamin West là một họa sĩ đáng chú ý của các chủ đề lịch sử, và hai họa sĩ vẽ chân dung hạng nhất mới nổi lên là John Copley và Gilbert Stuart, nhưng cả ba người đã dành phần lớn cuộc sống của họ ở London.", "Nhà hát được phát triển hơn ở các thuộc địa miền Nam, đặc biệt là Nam Carolina, nhưng không nơi nào các tác phẩm sân khấu đạt được đẳng cấp của châu Âu.", "Nhà hát được phát triển hơn ở các thuộc địa miền Nam, đặc biệt là Nam Carolina, nhưng không nơi nào các tác phẩm sân khấu đạt được đẳng cấp của châu Âu.", "Những người theo đạo Thanh giáo ở Tân Anh và giáo phái Quaker ở Pennsylvania phản đối các buổi biểu diễn sân khấu là trái luân lý và không có đức tin.", "Những người theo đạo Thanh giáo ở Tân Anh và giáo phái Quaker ở Pennsylvania phản đối các buổi biểu diễn sân khấu là trái luân lý và không có đức tin.", "Giáo dục tiểu học đã phổ biến ở Tân Anh.", "Giáo dục tiểu học đã phổ biến ở Tân Anh.", "Những người định cư Thanh giáo thời kỳ đầu tin rằng cần phải học Kinh Thánh, vì vậy trẻ em được dạy đọc từ khi còn nhỏ.", "Những người định cư Thanh giáo thời kỳ đầu tin rằng cần phải học Kinh Thánh, vì vậy trẻ em được dạy đọc từ khi còn nhỏ.", "Mỗi thị trấn cũng phải trả tiền cho một trường tiểu học.", "Mỗi thị trấn cũng phải trả tiền cho một trường tiểu học.", "Khoảng 10 phần trăm thích học trung học và các trường dạy tiếng La-tinh được tài trợ ở các thị trấn lớn hơn.", "Khoảng 10 phần trăm thích học trung học và các trường dạy tiếng La-tinh được tài trợ ở các thị trấn lớn hơn.", "Hầu hết các cậu bé học các kỹ năng từ cha của họ trong trang trại hoặc là người học việc cho các nghệ nhân.", "Hầu hết các cậu bé học các kỹ năng từ cha của họ trong trang trại hoặc là người học việc cho các nghệ nhân.", "Rất ít cô gái theo học các trường chính quy, nhưng hầu hết đều có thể được học tại nhà hoặc tại cái gọi là \"trường học\", nơi phụ nữ dạy các kỹ năng đọc và viết cơ bản tại nhà riêng của họ.", "Rất ít cô gái theo học các trường chính quy, nhưng hầu hết đều có thể được học tại nhà hoặc tại cái gọi là \"trường học\", nơi phụ nữ dạy các kỹ năng đọc và viết cơ bản tại nhà riêng của họ.", "Đến năm 1750, gần 90% phụ nữ của Tân Anh và gần như tất cả đàn ông ở đó có thể đọc và viết.", "Đến năm 1750, gần 90% phụ nữ của Tân Anh và gần như tất cả đàn ông ở đó có thể đọc và viết.", "Những tín đồ Thanh giáo thành lập Đại học Harvard vào năm 1636 và Đại học Yale vào năm 1701.", "Những tín đồ Thanh giáo thành lập Đại học Harvard vào năm 1636 và Đại học Yale vào năm 1701.", "Sau đó, các tín đồ Baptist thành lập Đại học Rhode Island (nay là Đại học Brown) vào năm 1764 và các tín đồ Giáo đoàn thành lập Đại học Dartmouth năm 1769.", "Sau đó, các tín đồ Baptist thành lập Đại học Rhode Island (nay là Đại học Brown) vào năm 1764 và các tín đồ Giáo đoàn thành lập Đại học Dartmouth năm 1769.", "Virginia thành lập Đại học William và Mary vào năm 1693; chủ yếu là của người Anh giáo.", "Virginia thành lập Đại học William và Mary vào năm 1693; chủ yếu là của người Anh giáo.", "Các trường đại học được thiết kế cho các mục sư, luật sư hoặc bác sĩ đầy tham vọng.", "Các trường đại học được thiết kế cho các mục sư, luật sư hoặc bác sĩ đầy tham vọng.", "Không có khoa hoặc chuyên ngành, vì mọi sinh viên đều có chung một chương trình giảng dạy, tập trung vào tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, toán học, và lịch sử, triết học, logic, đạo đức, hùng biện, diễn thuyết, và một ít khoa học cơ bản.", "Không có khoa hoặc chuyên ngành, vì mọi sinh viên đều có chung một chương trình giảng dạy, tập trung vào tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, toán học, và lịch sử, triết học, logic, đạo đức, hùng biện, diễn thuyết, và một ít khoa học cơ bản.", "Không có môn thể thao hay hội nhóm và một vài hoạt động ngoại khóa ngoài hội văn học.", "Không có môn thể thao hay hội nhóm và một vài hoạt động ngoại khóa ngoài hội văn học.", "Không có hội thảo, trường luật hoặc trường thần học riêng biệt.", "Không có hội thảo, trường luật hoặc trường thần học riêng biệt.", "Các trường y khoa đầu tiên được thành lập muộn trong thời kỳ thuộc địa ở Philadelphia và New York.", "Các trường y khoa đầu tiên được thành lập muộn trong thời kỳ thuộc địa ở Philadelphia và New York.", "Tôn giáo\n\nMột số người di cư đến Mỹ thuộc địa để tìm kiếm tự do tôn giáo.", "Tôn giáo\n\nMột số người di cư đến Mỹ thuộc địa để tìm kiếm tự do tôn giáo.", "Luân Đôn không lập cho Giáo hội Anh chính thức ở các thuộc địa và cũng không bao giờ gửi một giám mục đến nên việc thực hành tôn giáo trở nên đa dạng.", "Luân Đôn không lập cho Giáo hội Anh chính thức ở các thuộc địa và cũng không bao giờ gửi một giám mục đến nên việc thực hành tôn giáo trở nên đa dạng.", "Đại Tỉnh thức là một phong trào phục hưng tôn giáo lớn diễn ra ở hầu hết các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740.", "Đại Tỉnh thức là một phong trào phục hưng tôn giáo lớn diễn ra ở hầu hết các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740.", "Phong trào bắt đầu bởi Jonathan Edwards, một nhà truyền giáo ở Massachusetts, người đã tìm cách trở về cội nguồn Thần học Calvin của tín đồ Pilgrim và để đánh thức lại \"Nỗi sợ Chúa\".", "Phong trào bắt đầu bởi Jonathan Edwards, một nhà truyền giáo ở Massachusetts, người đã tìm cách trở về cội nguồn Thần học Calvin của tín đồ Pilgrim và để đánh thức lại \"Nỗi sợ Chúa\".", "Nhà truyền giáo người Anh George Whitefield và các nhà truyền giáo lưu hành khác tiếp tục phong trào, đi khắp các thuộc địa và thuyết giảng theo phong cách kịch tính và tình cảm.", "Nhà truyền giáo người Anh George Whitefield và các nhà truyền giáo lưu hành khác tiếp tục phong trào, đi khắp các thuộc địa và thuyết giảng theo phong cách kịch tính và tình cảm.", "Những người theo Edwards và những nhà thuyết giáo khác tự gọi mình là \"Ánh sáng mới\", trái ngược với \"Ánh sáng cũ\" không tán thành phong trào của họ.", "Những người theo Edwards và những nhà thuyết giáo khác tự gọi mình là \"Ánh sáng mới\", trái ngược với \"Ánh sáng cũ\" không tán thành phong trào của họ.", "Để thúc đẩy quan điểm của họ, hai bên đã thành lập các học viện và cao đẳng, bao gồm Đại học Princeton và Williams.", "Để thúc đẩy quan điểm của họ, hai bên đã thành lập các học viện và cao đẳng, bao gồm Đại học Princeton và Williams.", "Đại Tỉnh thức đã được xem là sự kiện thực sự đầu tiên của nước Mỹ.", "Đại Tỉnh thức đã được xem là sự kiện thực sự đầu tiên của nước Mỹ.", "Một phong trào phục hưng tương tự đã diễn ra giữa một số người định cư Đức và Hà Lan, dẫn đến nhiều sự chia rẽ.", "Một phong trào phục hưng tương tự đã diễn ra giữa một số người định cư Đức và Hà Lan, dẫn đến nhiều sự chia rẽ.", "Đến thập niên 1770, phái Báp-tít đã phát triển nhanh chóng cả ở phía bắc (nơi họ thành lập Đại học Brown) và ở miền Nam (nơi họ thách thức sức mạnh luân lý không nghi ngờ trước đây của cơ sở Anh giáo).", "Đến thập niên 1770, phái Báp-tít đã phát triển nhanh chóng cả ở phía bắc (nơi họ thành lập Đại học Brown) và ở miền Nam (nơi họ thách thức sức mạnh luân lý không nghi ngờ trước đây của cơ sở Anh giáo).", "Thung lũng Delaware và khu vực Trung Đại Tây Dương\n\nKhông giống như Tân Anh, khu vực Trung Đại Tây Dương đã có được phần lớn dân số từ nhập cư mới và đến năm 1750, dân số kết hợp của New York, New Jersey và Pennsylvania đã đạt gần 300.000 người.", "Thung lũng Delaware và khu vực Trung Đại Tây Dương\n\nKhông giống như Tân Anh, khu vực Trung Đại Tây Dương đã có được phần lớn dân số từ nhập cư mới và đến năm 1750, dân số kết hợp của New York, New Jersey và Pennsylvania đã đạt gần 300.000 người.", "Đến năm 1750, khoảng 60.000 người Ailen và 50.000 người Đức đã đến sống ở Bắc Mỹ thuộc Anh, nhiều người trong số họ định cư ở khu vực giữa Đại Tây Dương.", "Đến năm 1750, khoảng 60.000 người Ailen và 50.000 người Đức đã đến sống ở Bắc Mỹ thuộc Anh, nhiều người trong số họ định cư ở khu vực giữa Đại Tây Dương.", "William Penn thành lập thuộc địa Pennsylvania năm 1682 và thu hút được một dòng người Quaker Anh với chính sách tự do tôn giáo và quyền sở hữu tự do tôn giáo.", "William Penn thành lập thuộc địa Pennsylvania năm 1682 và thu hút được một dòng người Quaker Anh với chính sách tự do tôn giáo và quyền sở hữu tự do tôn giáo.", "(\"Freehold\" có nghĩa là sở hữu đất đai miễn phí và rõ ràng, có quyền bán lại cho bất kỳ ai.)", "(\"Freehold\" có nghĩa là sở hữu đất đai miễn phí và rõ ràng, có quyền bán lại cho bất kỳ ai.)", "Dòng người định cư lớn đầu tiên là người Scotch-Ailen đi đến biên giới.", "Dòng người định cư lớn đầu tiên là người Scotch-Ailen đi đến biên giới.", "Nhiều người Đức đã đến để thoát khỏi các cuộc xung đột tôn giáo và suy giảm các cơ hội kinh tế ở Đức và Thụy Sĩ.", "Nhiều người Đức đã đến để thoát khỏi các cuộc xung đột tôn giáo và suy giảm các cơ hội kinh tế ở Đức và Thụy Sĩ.", "Hàng ngàn nông dân Đức nghèo, chủ yếu đến từ vùng Palatine của Đức, đã di cư đến các quận ngoại ô sau năm 1700.", "Hàng ngàn nông dân Đức nghèo, chủ yếu đến từ vùng Palatine của Đức, đã di cư đến các quận ngoại ô sau năm 1700.", "Họ giữ mình, kết hôn, nói tiếng Đức, tham gia các giáo hội Luther, và giữ lại các phong tục và thực phẩm của riêng họ.", "Họ giữ mình, kết hôn, nói tiếng Đức, tham gia các giáo hội Luther, và giữ lại các phong tục và thực phẩm của riêng họ.", "Họ nhấn mạnh quyền sở hữu trang trại.", "Họ nhấn mạnh quyền sở hữu trang trại.", "Một số thành thạo tiếng Anh để trở nên giao tiếp với các cơ hội kinh doanh và pháp lý địa phương.", "Một số thành thạo tiếng Anh để trở nên giao tiếp với các cơ hội kinh doanh và pháp lý địa phương.", "Họ phớt lờ người do đỏ và dung túng chế độ nô lệ (mặc dù ít người đủ giàu để sở hữu nô lệ).", "Họ phớt lờ người do đỏ và dung túng chế độ nô lệ (mặc dù ít người đủ giàu để sở hữu nô lệ).", "Lối sống\n\nPhần lớn kiến trúc của các thuộc địa trung đại phản ánh sự đa dạng của người dân.", "Lối sống\n\nPhần lớn kiến trúc của các thuộc địa trung đại phản ánh sự đa dạng của người dân.", "Ở Albany và thành phố New York, phần lớn các tòa nhà theo phong cách Hà Lan với bề ngoài bằng gạch và đầu hồi cao ở mỗi đầu, trong khi nhiều nhà thờ Hà Lan có hình bát giác.", "Ở Albany và thành phố New York, phần lớn các tòa nhà theo phong cách Hà Lan với bề ngoài bằng gạch và đầu hồi cao ở mỗi đầu, trong khi nhiều nhà thờ Hà Lan có hình bát giác.", "Những người định cư Đức và xứ Wales ở Pennsylvania đã sử dụng đá cắt để xây dựng nhà của họ, theo con đường của quê hương và hoàn toàn không để tâm là có rất nhiều gỗ trong khu vực.", "Những người định cư Đức và xứ Wales ở Pennsylvania đã sử dụng đá cắt để xây dựng nhà của họ, theo con đường của quê hương và hoàn toàn không để tâm là có rất nhiều gỗ trong khu vực.", "Một ví dụ về điều này sẽ là Germantown, Pennsylvania, nơi 80% các tòa nhà trong thị trấn được làm hoàn toàn bằng đá.", "Một ví dụ về điều này sẽ là Germantown, Pennsylvania, nơi 80% các tòa nhà trong thị trấn được làm hoàn toàn bằng đá.", "Mặt khác, những người định cư từ Ireland đã tận dụng nguồn cung gỗ dồi dào của Mỹ và xây dựng những căn nhà gỗ cứng cáp.", "Mặt khác, những người định cư từ Ireland đã tận dụng nguồn cung gỗ dồi dào của Mỹ và xây dựng những căn nhà gỗ cứng cáp.", "Văn hóa dân tộc cũng ảnh hưởng đến phong cách của đồ nội thất.", "Văn hóa dân tộc cũng ảnh hưởng đến phong cách của đồ nội thất.", "Tín đồ Quaker ở nông thôn ưa thích các thiết kế đơn giản trong đồ nội thất như bàn, ghế và rương, và tránh xa các đồ trang trí phức tạp.", "Tín đồ Quaker ở nông thôn ưa thích các thiết kế đơn giản trong đồ nội thất như bàn, ghế và rương, và tránh xa các đồ trang trí phức tạp.", "Tuy nhiên, một số tín đồ Quaker đô thị có đồ nội thất phức tạp hơn nhiều.", "Tuy nhiên, một số tín đồ Quaker đô thị có đồ nội thất phức tạp hơn nhiều.", "Thành phố Philadelphia trở thành một trung tâm sản xuất đồ nội thất lớn vì khối tài sản khổng lồ từ thương nhân tín đồ Quaker và người Anh.", "Thành phố Philadelphia trở thành một trung tâm sản xuất đồ nội thất lớn vì khối tài sản khổng lồ từ thương nhân tín đồ Quaker và người Anh.", "Các nhà sản xuất tủ ở Philadelphia đã xây dựng các bàn và tủ ngăn kéo cao trang nhã.", "Các nhà sản xuất tủ ở Philadelphia đã xây dựng các bàn và tủ ngăn kéo cao trang nhã.", "Các nghệ nhân người Đức đã tạo ra các thiết kế chạm khắc phức tạp trên rương và các đồ nội thất khác, với những cảnh vẽ hoa và chim.", "Các nghệ nhân người Đức đã tạo ra các thiết kế chạm khắc phức tạp trên rương và các đồ nội thất khác, với những cảnh vẽ hoa và chim.", "Thợ gốm Đức cũng chế tạo một loạt lớn bình, nồi và đĩa có thiết kế trang nhã và truyền thống.", "Thợ gốm Đức cũng chế tạo một loạt lớn bình, nồi và đĩa có thiết kế trang nhã và truyền thống.", "Vào thời Chiến tranh Cách mạng, khoảng 85 phần trăm người Mỹ da trắng là người gốc Anh, Ailen, xứ Wales hoặc người Scotland.", "Vào thời Chiến tranh Cách mạng, khoảng 85 phần trăm người Mỹ da trắng là người gốc Anh, Ailen, xứ Wales hoặc người Scotland.", "Khoảng 8,8% người da trắng là người gốc Đức và 3,5% là người gốc Hà Lan.", "Khoảng 8,8% người da trắng là người gốc Đức và 3,5% là người gốc Hà Lan.", "Nông nghiệp\n\nSắc tộc đã tạo ra một sự khác biệt trong cách canh tác nông nghiệp.", "Nông nghiệp\n\nSắc tộc đã tạo ra một sự khác biệt trong cách canh tác nông nghiệp.", "Ví dụ, nông dân Đức thường thích bò hơn là ngựa để cày và người Scotland-Ailen đã tạo ra một nền kinh tế nông nghiệp dựa trên lợn và ngô.", "Ví dụ, nông dân Đức thường thích bò hơn là ngựa để cày và người Scotland-Ailen đã tạo ra một nền kinh tế nông nghiệp dựa trên lợn và ngô.", "Cuối cùng, những con bò được mang theo những con ngựa.", "Cuối cùng, những con bò được mang theo những con ngựa.", "Chúng hữu ích hơn ngựa vì nhiều lý do.", "Chúng hữu ích hơn ngựa vì nhiều lý do.", "Hầu như tất cả các trang trại đều có bò trên đất của họ.", "Hầu như tất cả các trang trại đều có bò trên đất của họ.", "Ở Ireland, người dân đã canh tác mạnh mẽ, làm những mảnh đất nhỏ cố gắng đạt được tỷ lệ sản xuất lớn nhất có thể từ cây trồng của họ.", "Ở Ireland, người dân đã canh tác mạnh mẽ, làm những mảnh đất nhỏ cố gắng đạt được tỷ lệ sản xuất lớn nhất có thể từ cây trồng của họ.", "Ở các thuộc địa của Mỹ, những người định cư từ Bắc Ireland tập trung vào canh tác hỗn hợp.", "Ở các thuộc địa của Mỹ, những người định cư từ Bắc Ireland tập trung vào canh tác hỗn hợp.", "Sử dụng kỹ thuật này, họ đã trồng ngô để tiêu thụ cho con người và làm thức ăn cho lợn và các vật nuôi khác.", "Sử dụng kỹ thuật này, họ đã trồng ngô để tiêu thụ cho con người và làm thức ăn cho lợn và các vật nuôi khác.", "Nhiều nông dân có đầu óc cải tiến thuộc mọi nền tảng khác nhau bắt đầu sử dụng các biện pháp nông nghiệp mới để nâng cao sản lượng của họ.", "Nhiều nông dân có đầu óc cải tiến thuộc mọi nền tảng khác nhau bắt đầu sử dụng các biện pháp nông nghiệp mới để nâng cao sản lượng của họ.", "Trong những năm 1750, những nhà cải tiến nông nghiệp này đã thay thế lưỡi liềm và lưỡi hái dùng để thu hoạch cỏ khô, lúa mì và lúa mạch bằng lưỡi hái cánh gạt, một công cụ với những que gỗ gắn trên cán để thu hoạch dễ dàng.", "Trong những năm 1750, những nhà cải tiến nông nghiệp này đã thay thế lưỡi liềm và lưỡi hái dùng để thu hoạch cỏ khô, lúa mì và lúa mạch bằng lưỡi hái cánh gạt, một công cụ với những que gỗ gắn trên cán để thu hoạch dễ dàng.", "Công cụ này đã có thể tăng gấp ba năng suất được thực hiện bởi nông dân trong một ngày.", "Công cụ này đã có thể tăng gấp ba năng suất được thực hiện bởi nông dân trong một ngày.", "Nông dân cũng bắt đầu bón phân cho ruộng của họ bằng phân và vôi và luân canh cây trồng để giữ cho đất màu mỡ.", "Nông dân cũng bắt đầu bón phân cho ruộng của họ bằng phân và vôi và luân canh cây trồng để giữ cho đất màu mỡ.", "Đến năm 1700, Philadelphia đã xuất khẩu 350.000 giạ lúa mì và 18.000 tấn bột mỗi năm.", "Đến năm 1700, Philadelphia đã xuất khẩu 350.000 giạ lúa mì và 18.000 tấn bột mỗi năm.", "Các thuộc địa miền Nam đặc biệt dựa vào cây trồng như thuốc lá và bông.", "Các thuộc địa miền Nam đặc biệt dựa vào cây trồng như thuốc lá và bông.", "Nam Carolina sản xuất gạo và chàm.", "Nam Carolina sản xuất gạo và chàm.", "Bắc Carolina có phần ít tham gia vào nền kinh tế đồn điền, nhưng vì một nhà sản xuất lớn của các cửa hàng hải quân.", "Bắc Carolina có phần ít tham gia vào nền kinh tế đồn điền, nhưng vì một nhà sản xuất lớn của các cửa hàng hải quân.", "Virginia và Maryland gần như hoàn toàn phụ thuộc vào thuốc lá, điều cuối cùng sẽ gây tại hại vào cuối thế kỷ 18 do đất cạn kiệt và giá cả sụp đổ, nhưng trong phần lớn thế kỷ, đất vẫn tốt và nền kinh tế một vụ vẫn có lãi.", "Virginia và Maryland gần như hoàn toàn phụ thuộc vào thuốc lá, điều cuối cùng sẽ gây tại hại vào cuối thế kỷ 18 do đất cạn kiệt và giá cả sụp đổ, nhưng trong phần lớn thế kỷ, đất vẫn tốt và nền kinh tế một vụ vẫn có lãi.", "Trước năm 1720, hầu hết những người dân thuộc địa ở khu vực Trung Đại Tây Dương đã làm việc với quy mô nhỏ và trả tiền cho các nhà sản xuất nhập khẩu bằng cách cung cấp ngô và bột mì Tây Ấn.", "Trước năm 1720, hầu hết những người dân thuộc địa ở khu vực Trung Đại Tây Dương đã làm việc với quy mô nhỏ và trả tiền cho các nhà sản xuất nhập khẩu bằng cách cung cấp ngô và bột mì Tây Ấn.", "Ở New York, một giao dịch xuất khẩu lông thú sang châu Âu phát triển mạnh mẽ làm tăng thêm sự giàu có cho khu vực.", "Ở New York, một giao dịch xuất khẩu lông thú sang châu Âu phát triển mạnh mẽ làm tăng thêm sự giàu có cho khu vực.", "Sau năm 1720, nông nghiệp Trung Đại Tây Dương kích thích với nhu cầu lúa mì quốc tế.", "Sau năm 1720, nông nghiệp Trung Đại Tây Dương kích thích với nhu cầu lúa mì quốc tế.", "Một vụ bùng nổ dân số lớn ở châu Âu đã đưa giá lúa mì tăng lên.", "Một vụ bùng nổ dân số lớn ở châu Âu đã đưa giá lúa mì tăng lên.", "Đến năm 1770, một giạ lúa mì có giá gấp đôi so với năm 1720.", "Đến năm 1770, một giạ lúa mì có giá gấp đôi so với năm 1720.", "Nông dân cũng mở rộng sản xuất hạt lanh và ngô vì hạt lanh có nhu cầu cao trong ngành công nghiệp lanh Ailen và nhu cầu ngô tồn tại ở Tây Ấn.", "Nông dân cũng mở rộng sản xuất hạt lanh và ngô vì hạt lanh có nhu cầu cao trong ngành công nghiệp lanh Ailen và nhu cầu ngô tồn tại ở Tây Ấn.", "Do đó, vào giữa thế kỷ, hầu hết nông nghiệp thuộc địa là một liên doanh thương mại, mặc dù nông nghiệp tự cung tự cấp vẫn tiếp tục tồn tại ở New England và các thuộc địa miền Trung.", "Do đó, vào giữa thế kỷ, hầu hết nông nghiệp thuộc địa là một liên doanh thương mại, mặc dù nông nghiệp tự cung tự cấp vẫn tiếp tục tồn tại ở New England và các thuộc địa miền Trung.", "Một số người nhập cư vừa đến mua trang trại và chia sẻ sự giàu có xuất khẩu này, nhưng nhiều người nhập cư nghèo ở Đức và Ailen đã bị buộc phải làm công nhân làm công ăn lương.", "Một số người nhập cư vừa đến mua trang trại và chia sẻ sự giàu có xuất khẩu này, nhưng nhiều người nhập cư nghèo ở Đức và Ailen đã bị buộc phải làm công nhân làm công ăn lương.", "Thương nhân và nghệ nhân cũng đã thuê những công nhân vô gia cư này cho một hệ thống trong nước để sản xuất vải và các hàng hóa khác.", "Thương nhân và nghệ nhân cũng đã thuê những công nhân vô gia cư này cho một hệ thống trong nước để sản xuất vải và các hàng hóa khác.", "Các thương nhân thường mua len và lanh từ nông dân và những người nhập cư mới đến, những người từng là công nhân dệt may ở Ireland và Đức, để làm việc trong nhà của họ kéo sợi vật liệu thành sợi và vải.", "Các thương nhân thường mua len và lanh từ nông dân và những người nhập cư mới đến, những người từng là công nhân dệt may ở Ireland và Đức, để làm việc trong nhà của họ kéo sợi vật liệu thành sợi và vải.", "Đại điền chủ và thương nhân trở nên giàu có, trong khi nông dân với các trang trại và nghệ nhân nhỏ hơn chỉ kiếm đủ để sinh hoạt.", "Đại điền chủ và thương nhân trở nên giàu có, trong khi nông dân với các trang trại và nghệ nhân nhỏ hơn chỉ kiếm đủ để sinh hoạt.", "Khu vực giữa Đại Tây Dương, vào năm 1750, được phân chia bởi cả nền tảng dân tộc và sự giàu có.", "Khu vực giữa Đại Tây Dương, vào năm 1750, được phân chia bởi cả nền tảng dân tộc và sự giàu có.", "Cảng biển\n\nCác cảng biển mở rộng từ buôn bán lúa mì có nhiều tầng lớp xã hội hơn bất kỳ nơi nào khác ở thuộc địa miền Trung.", "Cảng biển\n\nCác cảng biển mở rộng từ buôn bán lúa mì có nhiều tầng lớp xã hội hơn bất kỳ nơi nào khác ở thuộc địa miền Trung.", "Đến năm 1773, dân số Philadelphia đã lên tới 40.000, New York 25.000 và Baltimore 6.000.", "Đến năm 1773, dân số Philadelphia đã lên tới 40.000, New York 25.000 và Baltimore 6.000.", "Thương nhân thống trị xã hội cảng biển, và khoảng 40 thương nhân kiểm soát một nửa thương mại của Philadelphia.", "Thương nhân thống trị xã hội cảng biển, và khoảng 40 thương nhân kiểm soát một nửa thương mại của Philadelphia.", "Những thương nhân giàu có ở Philadelphia và New York, giống như các đối tác của họ ở Tân Anh, đã xây dựng những lâu đài theo phong cách Georgia trang nhã như những người ở Fairmount Park.", "Những thương nhân giàu có ở Philadelphia và New York, giống như các đối tác của họ ở Tân Anh, đã xây dựng những lâu đài theo phong cách Georgia trang nhã như những người ở Fairmount Park.", "Chủ cửa hàng, nghệ nhân, đóng tàu, đồ tể, thợ đóng thùng, thợ may, thợ đóng giày, thợ làm bánh, thợ mộc, thợ xây và nhiều ngành nghề khác tạo nên tầng lớp trung lưu của xã hội cảng biển.", "Chủ cửa hàng, nghệ nhân, đóng tàu, đồ tể, thợ đóng thùng, thợ may, thợ đóng giày, thợ làm bánh, thợ mộc, thợ xây và nhiều ngành nghề khác tạo nên tầng lớp trung lưu của xã hội cảng biển.", "Những người vợ và người chồng thường làm việc theo nhóm và dạy con cái họ làm thủ công để truyền lại cho gia đình.", "Những người vợ và người chồng thường làm việc theo nhóm và dạy con cái họ làm thủ công để truyền lại cho gia đình.", "Nhiều nghệ nhân và thương nhân này đã kiếm đủ tiền để tạo ra một cuộc sống khiêm tốn.", "Nhiều nghệ nhân và thương nhân này đã kiếm đủ tiền để tạo ra một cuộc sống khiêm tốn.", "Công nhân đứng dưới đáy của xã hội cảng biển.", "Công nhân đứng dưới đáy của xã hội cảng biển.", "Những người nghèo này làm việc trên các bến cảng dỡ hàng các tàu trong nước và khuân hàng như lúa mì, ngô và hạt lanh lên các tàu ra nước ngoài.", "Những người nghèo này làm việc trên các bến cảng dỡ hàng các tàu trong nước và khuân hàng như lúa mì, ngô và hạt lanh lên các tàu ra nước ngoài.", "Nhiều người trong số này là người Mỹ gốc Phi; một số là tự do, trong khi những người khác bị bắt làm nô lệ.", "Nhiều người trong số này là người Mỹ gốc Phi; một số là tự do, trong khi những người khác bị bắt làm nô lệ.", "Năm 1750, người da đen chiếm khoảng 10% dân số New York và Philadelphia.", "Năm 1750, người da đen chiếm khoảng 10% dân số New York và Philadelphia.", "Hàng trăm thủy thủ làm thủy thủ trên các tàu buôn, một số người là người Mỹ gốc Phi.", "Hàng trăm thủy thủ làm thủy thủ trên các tàu buôn, một số người là người Mỹ gốc Phi.", "Thuộc địa miền nam\n\nCác thuộc địa miền Nam chủ yếu được thống trị bởi các chủ đồn điền giàu có ở Maryland, Virginia và Nam Carolina.", "Thuộc địa miền nam\n\nCác thuộc địa miền Nam chủ yếu được thống trị bởi các chủ đồn điền giàu có ở Maryland, Virginia và Nam Carolina.", "Họ sở hữu những đồn điền ngày càng lớn được làm việc bởi những người nô lệ châu Phi.", "Họ sở hữu những đồn điền ngày càng lớn được làm việc bởi những người nô lệ châu Phi.", "Trong số 650.000 cư dân miền Nam năm 1750, khoảng 250.000 hoặc 40%, là nô lệ.", "Trong số 650.000 cư dân miền Nam năm 1750, khoảng 250.000 hoặc 40%, là nô lệ.", "Các đồn điền trồng thuốc lá, chàm và gạo để xuất khẩu, và tăng hầu hết các nguồn cung cấp thực phẩm của họ.", "Các đồn điền trồng thuốc lá, chàm và gạo để xuất khẩu, và tăng hầu hết các nguồn cung cấp thực phẩm của họ.", "[140] Ngoài ra, nhiều trang trại sinh hoạt nhỏ được gia đình sở hữu và điều hành bởi tiểu điền chủ.", "[140] Ngoài ra, nhiều trang trại sinh hoạt nhỏ được gia đình sở hữu và điều hành bởi tiểu điền chủ.", "Hầu hết đàn ông da trắng sở hữu một số đất, và do đó có thể bỏ phiếu.", "Hầu hết đàn ông da trắng sở hữu một số đất, và do đó có thể bỏ phiếu.", "[141]\n\nPhụ nữ miền Nam\n\nCác nhà sử học đã đặc biệt chú ý đến vai trò của phụ nữ, gia đình và giới tính ở miền Nam thuộc địa kể từ cuộc cách mạng lịch sử xã hội vào những năm 1970.", "[141]\n\nPhụ nữ miền Nam\n\nCác nhà sử học đã đặc biệt chú ý đến vai trò của phụ nữ, gia đình và giới tính ở miền Nam thuộc địa kể từ cuộc cách mạng lịch sử xã hội vào những năm 1970.", "Rất ít phụ nữ có mặt ở các thuộc địa Chesapeake ban đầu.", "Rất ít phụ nữ có mặt ở các thuộc địa Chesapeake ban đầu.", "Năm 1650, các ước tính đưa tổng dân số của Maryland lên gần sáu trăm, với ít hơn hai trăm phụ nữ có mặt.", "Năm 1650, các ước tính đưa tổng dân số của Maryland lên gần sáu trăm, với ít hơn hai trăm phụ nữ có mặt.", "Phần lớn dân số bao gồm những người hầu trẻ tuổi, độc thân, da trắng và do đó, các thuộc địa thiếu sự gắn kết xã hội ở một mức độ lớn.", "Phần lớn dân số bao gồm những người hầu trẻ tuổi, độc thân, da trắng và do đó, các thuộc địa thiếu sự gắn kết xã hội ở một mức độ lớn.", "Phụ nữ châu Phi vào thuộc địa sớm nhất là vào năm 1619, mặc dù địa vị của họ vẫn là một cuộc tranh luận lịch sử, người hầu tự do, nô lệ hoặc người được bảo lãnh.", "Phụ nữ châu Phi vào thuộc địa sớm nhất là vào năm 1619, mặc dù địa vị của họ vẫn là một cuộc tranh luận lịch sử, người hầu tự do, nô lệ hoặc người được bảo lãnh.", "Vào thế kỷ 17, tỷ lệ tử vong cao đối với người mới đến và tỷ lệ nam giới so với phụ nữ rất cao khiến cuộc sống gia đình trở nên bất khả thi hoặc không ổn định đối với hầu hết các thuộc địa.", "Vào thế kỷ 17, tỷ lệ tử vong cao đối với người mới đến và tỷ lệ nam giới so với phụ nữ rất cao khiến cuộc sống gia đình trở nên bất khả thi hoặc không ổn định đối với hầu hết các thuộc địa.", "Những yếu tố này làm cho các gia đình và cộng đồng về cơ bản khác với các đối tác của họ ở Châu Âu và New England ở vùng Virginia-Maryland trước năm 1700, cùng với các khu định cư phân tán và miễn cưỡng sống trong các ngôi làng, cùng với sự di cư ngày càng tăng của những người hầu trắng và nô lệ da đen.", "Những yếu tố này làm cho các gia đình và cộng đồng về cơ bản khác với các đối tác của họ ở Châu Âu và New England ở vùng Virginia-Maryland trước năm 1700, cùng với các khu định cư phân tán và miễn cưỡng sống trong các ngôi làng, cùng với sự di cư ngày càng tăng của những người hầu trắng và nô lệ da đen.", "Những điều kiện khắc nghiệt vừa hạ thấp và trao quyền cho phụ nữ.", "Những điều kiện khắc nghiệt vừa hạ thấp và trao quyền cho phụ nữ.", "Phụ nữ thường dễ bị lợi dụng và lạm dụng, đặc biệt là những cô gái tuổi teen là những người hầu theo giao kèo và thiếu những người bảo vệ nam.", "Phụ nữ thường dễ bị lợi dụng và lạm dụng, đặc biệt là những cô gái tuổi teen là những người hầu theo giao kèo và thiếu những người bảo vệ nam.", "Mặt khác, phụ nữ trẻ có nhiều tự do hơn trong việc lựa chọn vợ hoặc chồng, không có sự giám sát của cha mẹ và việc thiếu phụ nữ đủ điều kiện cho phép họ sử dụng hôn nhân như một con đường để tiến thân.", "Mặt khác, phụ nữ trẻ có nhiều tự do hơn trong việc lựa chọn vợ hoặc chồng, không có sự giám sát của cha mẹ và việc thiếu phụ nữ đủ điều kiện cho phép họ sử dụng hôn nhân như một con đường để tiến thân.", "Tỷ lệ tử vong cao có nghĩa là những người vợ ở Chesapeake thường trở thành góa phụ thừa kế tài sản; nhiều góa phụ tăng tài sản của họ bằng cách tái hôn càng sớm càng tốt.", "Tỷ lệ tử vong cao có nghĩa là những người vợ ở Chesapeake thường trở thành góa phụ thừa kế tài sản; nhiều góa phụ tăng tài sản của họ bằng cách tái hôn càng sớm càng tốt.", "Dân số bắt đầu ổn định vào khoảng năm 1700, với tổng điều tra dân số 1704 liệt kê 30.437 người da trắng có 7.163 người là phụ nữ.", "Dân số bắt đầu ổn định vào khoảng năm 1700, với tổng điều tra dân số 1704 liệt kê 30.437 người da trắng có 7.163 người là phụ nữ.", "Phụ nữ kết hôn trẻ hơn, vẫn sống lâu hơn, sinh nhiều con hơn và mất ảnh hưởng trong chính thể gia đình.", "Phụ nữ kết hôn trẻ hơn, vẫn sống lâu hơn, sinh nhiều con hơn và mất ảnh hưởng trong chính thể gia đình.", "Xem thêm\n\n Bắc Mỹ thuộc Anh\n Niên đại thời thuộc địa Bắc Mỹ\n Lịch sử quân sự Mỹ thời thuộc địa\n Bệnh ở thuộc địa Mỹ\n Thực dân châu Âu tại châu Mỹ\n Thổ dân châu Mỹ\n Danh sách các sự cố bất ổn dân sự ở thuộc địa Bắc Mỹ\n Danh sách tên địa danh có nguồn gốc từ người Mỹ bản địa ở Hoa Kỳ\n Tân Pháp\n Tân Tây Ban Nha\n Văn hóa chính trị của Hoa Kỳ\n Chế độ nô lệ ở Hoa Kỳ thuộc địa\n Mười ba thuộc địa\n Tín dụng ở mười ba thuộc địa\n Ẩm thực ở mười ba thuộc địa\n\nTham khảo\n\nNguồn sách tham khảo\n\nSách tham khảo\n\n American National Biography (20 vol 2000; also online); tiểu sử học thuật của mỗi nhân vật chính\n Ciment, James, ed.", "Xem thêm\n\n Bắc Mỹ thuộc Anh\n Niên đại thời thuộc địa Bắc Mỹ\n Lịch sử quân sự Mỹ thời thuộc địa\n Bệnh ở thuộc địa Mỹ\n Thực dân châu Âu tại châu Mỹ\n Thổ dân châu Mỹ\n Danh sách các sự cố bất ổn dân sự ở thuộc địa Bắc Mỹ\n Danh sách tên địa danh có nguồn gốc từ người Mỹ bản địa ở Hoa Kỳ\n Tân Pháp\n Tân Tây Ban Nha\n Văn hóa chính trị của Hoa Kỳ\n Chế độ nô lệ ở Hoa Kỳ thuộc địa\n Mười ba thuộc địa\n Tín dụng ở mười ba thuộc địa\n Ẩm thực ở mười ba thuộc địa\n\nTham khảo\n\nNguồn sách tham khảo\n\nSách tham khảo\n\n American National Biography (20 vol 2000; also online); tiểu sử học thuật của mỗi nhân vật chính\n Ciment, James, ed.", "Colonial America: An Encyclopedia of Social, Political, Cultural, and Economic History (2005)\n Cooke, Jacob Ernest, ed.", "Colonial America: An Encyclopedia of Social, Political, Cultural, and Economic History (2005)\n Cooke, Jacob Ernest, ed.", "Encyclopedia of the North American Colonies (3 vol 1993)\n Cooke, Jacob, ed.", "Encyclopedia of the North American Colonies (3 vol 1993)\n Cooke, Jacob, ed.", "North America in Colonial Times: An Encyclopedia for Students (1998)\n Faragher, John Mack.", "North America in Colonial Times: An Encyclopedia for Students (1998)\n Faragher, John Mack.", "The Encyclopedia of Colonial and Revolutionary America (1996)\n Gallay, Alan, ed.", "The Encyclopedia of Colonial and Revolutionary America (1996)\n Gallay, Alan, ed.", "Colonial Wars of North America, 1512–1763: An Encyclopedia (1996) excerpt and text search\n Gipson, Lawrence.", "Colonial Wars of North America, 1512–1763: An Encyclopedia (1996) excerpt and text search\n Gipson, Lawrence.", "The British Empire Before the American Revolution (15 volumes) (1936–1970), Giải thưởng Pulitzer; thảo luận rất chi tiết về mọi thuộc địa của Anh ở Tân Thế giới\n Pencak, William.", "The British Empire Before the American Revolution (15 volumes) (1936–1970), Giải thưởng Pulitzer; thảo luận rất chi tiết về mọi thuộc địa của Anh ở Tân Thế giới\n Pencak, William.", "Historical Dictionary of Colonial America (2011) excerpt and text search; 400 entries; 492pp\n Taylor, Dale.", "Historical Dictionary of Colonial America (2011) excerpt and text search; 400 entries; 492pp\n Taylor, Dale.", "The Writer's Guide to Everyday Life in Colonial America, 1607–1783 (2002) excerpt and text search\n Vickers, Daniel, ed.", "The Writer's Guide to Everyday Life in Colonial America, 1607–1783 (2002) excerpt and text search\n Vickers, Daniel, ed.", "A Companion to Colonial America (2006), bài tiểu luận dài của các học giả\n\nKhảo sát\n\n Adams, James Truslow.", "A Companion to Colonial America (2006), bài tiểu luận dài của các học giả\n\nKhảo sát\n\n Adams, James Truslow.", "The Founding of New England (1921).", "The Founding of New England (1921).", "online\n (the standard overview in four volumes)\n (online at ACLS History e-book project)\n Butler, Jon.", "online\n (the standard overview in four volumes)\n (online at ACLS History e-book project)\n Butler, Jon.", "Religion in Colonial America (Oxford University Press, 2000) online\n Conforti, Joseph A. Saints and Strangers: New England in British North America (2006).", "Religion in Colonial America (Oxford University Press, 2000) online\n Conforti, Joseph A. Saints and Strangers: New England in British North America (2006).", "236pp; the latest scholarly history of New England\n Greene, Evarts Boutelle.", "236pp; the latest scholarly history of New England\n Greene, Evarts Boutelle.", "Provincial America, 1690–1740 (1905) old, comprehensive overview by scholar online\n Kupperman, Karen Ordahl, ed.", "Provincial America, 1690–1740 (1905) old, comprehensive overview by scholar online\n Kupperman, Karen Ordahl, ed.", "Major Problems In American Colonial History: Documents and Essays (1999) short excerpts from scholars and primary sources\n McNeese, Tim.", "Major Problems In American Colonial History: Documents and Essays (1999) short excerpts from scholars and primary sources\n McNeese, Tim.", "Colonial America 1543–1763 (2010), short survey\n Middleton, Richard and Anne Lombard.", "Colonial America 1543–1763 (2010), short survey\n Middleton, Richard and Anne Lombard.", "Colonial America: A History, 1565–1776 (4th ed 2011), 624pp excerpt and text search\n Nettels Curtis P. Roots Of American Civilization (1938) online 800pp\n Savelle, Max.", "Colonial America: A History, 1565–1776 (4th ed 2011), 624pp excerpt and text search\n Nettels Curtis P. Roots Of American Civilization (1938) online 800pp\n Savelle, Max.", "Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind (1965) comprehensive survey of intellectual history online edition\n Taylor, Alan.", "Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind (1965) comprehensive survey of intellectual history online edition\n Taylor, Alan.", "American Colonies, (2001) survey by leading scholar excerpt and text search\n Taylor, Alan.", "American Colonies, (2001) survey by leading scholar excerpt and text search\n Taylor, Alan.", "Colonial America: A Very Short Introduction (2012) 168pp excerpt and text search\n\nNhững chuyên đề\n\n Also online at JSTOR\n online\n Beeman, Richard R. The Varieties of Political Experience in Eighteenth-Century America (2006) excerpt and text search\n Beer, George Louis.", "Colonial America: A Very Short Introduction (2012) 168pp excerpt and text search\n\nNhững chuyên đề\n\n Also online at JSTOR\n online\n Beeman, Richard R. The Varieties of Political Experience in Eighteenth-Century America (2006) excerpt and text search\n Beer, George Louis.", "\"British Colonial Policy, 1754–1765,\" Political Science Quarterly, vol 22 (March 1907) pp 1–48;\n Berkin, Carol.", "\"British Colonial Policy, 1754–1765,\" Political Science Quarterly, vol 22 (March 1907) pp 1–48;\n Berkin, Carol.", "First Generations: Women in Colonial America (1997) 276pp excerpt and text search\n \n \n Bremer, Francis J. The Puritan Experiment: New England Society from Bradford to Edwards (1995).", "First Generations: Women in Colonial America (1997) 276pp excerpt and text search\n \n \n Bremer, Francis J. The Puritan Experiment: New England Society from Bradford to Edwards (1995).", "Brown, Kathleen M. Good Wives, Nasty Wenches, and Anxious Patriarchs: Gender, Race, and Power in Colonial Virginia (1996) 512pp excerpt and text search\n Bruce, Philip A. Economic History of Virginia in the Seventeenth Century: An Inquiry into the Material Condition of the People, Based on Original and Contemporaneous Records.", "Brown, Kathleen M. Good Wives, Nasty Wenches, and Anxious Patriarchs: Gender, Race, and Power in Colonial Virginia (1996) 512pp excerpt and text search\n Bruce, Philip A. Economic History of Virginia in the Seventeenth Century: An Inquiry into the Material Condition of the People, Based on Original and Contemporaneous Records.", "(1896), very old fashioned history\n Carr, Lois Green and Philip D. Morgan.", "(1896), very old fashioned history\n Carr, Lois Green and Philip D. Morgan.", "Colonial Chesapeake Society (1991), 524pp excerpt and text search\n \n \n Curran, Robert Emmett.", "Colonial Chesapeake Society (1991), 524pp excerpt and text search\n \n \n Curran, Robert Emmett.", "Papist Devils: Catholics in British America, 1574–1783 (2014)\n Daniels, Bruce C. \"Economic Development in Colonial and Revolutionary Connecticut: An Overview,\" William and Mary Quarterly (1980) 37#3 pp.", "Papist Devils: Catholics in British America, 1574–1783 (2014)\n Daniels, Bruce C. \"Economic Development in Colonial and Revolutionary Connecticut: An Overview,\" William and Mary Quarterly (1980) 37#3 pp.", "429–450 in JSTOR\n Daniel, Bruce.", "429–450 in JSTOR\n Daniel, Bruce.", "Puritans at Play: Leisure and Recreation in Colonial New England (1996) excerpt\n Fischer, David Hackett.", "Puritans at Play: Leisure and Recreation in Colonial New England (1996) excerpt\n Fischer, David Hackett.", "Albion's Seed: Four British Folkways in America (1989), comprehensive look at major ethnic groups excerpt and text search\n Fogleman, Aaron.", "Albion's Seed: Four British Folkways in America (1989), comprehensive look at major ethnic groups excerpt and text search\n Fogleman, Aaron.", "Hopeful Journeys: German Immigration, Settlement, and Political Culture in Colonial America, 1717–1775 (University of Pennsylvania Press, 1996) online\n Grenier, John.", "Hopeful Journeys: German Immigration, Settlement, and Political Culture in Colonial America, 1717–1775 (University of Pennsylvania Press, 1996) online\n Grenier, John.", "\"Warfare during the Colonial Era, 1607–1765.\"", "\"Warfare during the Colonial Era, 1607–1765.\"", "In Companion to American Military History' ed by James C. Bradford, (2010) pp 9–21.", "In Companion to American Military History' ed by James C. Bradford, (2010) pp 9–21.", "Historiography\n Hatfield, April Lee.", "Historiography\n Hatfield, April Lee.", "Atlantic Virginia: Intercolonial Relations in the Seventeenth Century (2007) excerpt and text search\n Illick, Joseph E. Colonial Pennsylvania: A History, (1976) online edition\n Kammen, Michael.", "Atlantic Virginia: Intercolonial Relations in the Seventeenth Century (2007) excerpt and text search\n Illick, Joseph E. Colonial Pennsylvania: A History, (1976) online edition\n Kammen, Michael.", "Colonial New York: A History, (2003)\n Katz, Stanley, et al.", "Colonial New York: A History, (2003)\n Katz, Stanley, et al.", "Colonial America: Essays in Politics and Social Development (6th ed.", "Colonial America: Essays in Politics and Social Development (6th ed.", "2010), 606pp; essays by 28 leading scholars table of contents\n Kidd, Thomas S. The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America (2009)\n \n Labaree, Benjamin Woods.", "2010), 606pp; essays by 28 leading scholars table of contents\n Kidd, Thomas S. The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America (2009)\n \n Labaree, Benjamin Woods.", "Colonial Massachusetts: A History, (1979)\n Leach, Douglas Edward.", "Colonial Massachusetts: A History, (1979)\n Leach, Douglas Edward.", "Arms for Empire: A Military History of the British Colonies in North America, 1607–1763 (1973).", "Arms for Empire: A Military History of the British Colonies in North America, 1607–1763 (1973).", "Mancall, Peter C. \"Pigs for Historians: Changes in the Land and Beyond William and Mary Quarterly (2010) 67#2 pp.", "Mancall, Peter C. \"Pigs for Historians: Changes in the Land and Beyond William and Mary Quarterly (2010) 67#2 pp.", "347-375 in JSTOR, covers historiography of environmental history\n Morgan, Edmund S. American Slavery, American Freedom: The Ordeal of Colonial Virginia (1975) Pulitzer Prize online edition\n Nagl, Dominik.", "347-375 in JSTOR, covers historiography of environmental history\n Morgan, Edmund S. American Slavery, American Freedom: The Ordeal of Colonial Virginia (1975) Pulitzer Prize online edition\n Nagl, Dominik.", "No Part of the Mother Country, but Distinct Dominions – Law, State Formation and Governance in England, Massachusetts und South Carolina, 1630–1769 (2013).online edition\n Peckham, Howard H. The Colonial Wars, 1689–1762 (1964).", "No Part of the Mother Country, but Distinct Dominions – Law, State Formation and Governance in England, Massachusetts und South Carolina, 1630–1769 (2013).online edition\n Peckham, Howard H. The Colonial Wars, 1689–1762 (1964).", "The Origins of American Diplomacy: The International History of Anglo-America, 492-1763 (1968) online free to borrow\n Struna, Nancy L. People of Prowess Sport Leisure and Labor in Early Anglo-America (1996) excerpt\n Tate, Thad W. Chesapeake in the Seventeenth Century (1980) excerpt and text search\n Wilson, Thomas D. The Ashley Cooper Plan: The Founding of Carolina and the Origins of Southern Political Culture.", "The Origins of American Diplomacy: The International History of Anglo-America, 492-1763 (1968) online free to borrow\n Struna, Nancy L. People of Prowess Sport Leisure and Labor in Early Anglo-America (1996) excerpt\n Tate, Thad W. Chesapeake in the Seventeenth Century (1980) excerpt and text search\n Wilson, Thomas D. The Ashley Cooper Plan: The Founding of Carolina and the Origins of Southern Political Culture.", "Chapel Hill, N.C.: University of North Carolina Press, 2016.", "Chapel Hill, N.C.: University of North Carolina Press, 2016.", "Slavery in Colonial America, 1619–1776 (2005)\n\nNguồn chính\n\n Kavenagh, W. Keith, ed.", "Slavery in Colonial America, 1619–1776 (2005)\n\nNguồn chính\n\n Kavenagh, W. Keith, ed.", "Foundations of Colonial America: A Documentary History (1973) 4 vol.22\n Phillips, Ulrich B. Plantation and Frontier Documents, 1649–1863; Illustrative of Industrial History in the Colonial and Antebellum South: Collected from MSS.", "Foundations of Colonial America: A Documentary History (1973) 4 vol.22\n Phillips, Ulrich B. Plantation and Frontier Documents, 1649–1863; Illustrative of Industrial History in the Colonial and Antebellum South: Collected from MSS.", "and Other Rare Sources.", "and Other Rare Sources.", "vol 1 & 2 online edition\n Rushforth, Brett, Paul Mapp, and Alan Taylor, eds.", "vol 1 & 2 online edition\n Rushforth, Brett, Paul Mapp, and Alan Taylor, eds.", "North America and the Atlantic World: A History in Documents (2008)\n Sarson, Steven, and Jack P. Greene, eds.", "North America and the Atlantic World: A History in Documents (2008)\n Sarson, Steven, and Jack P. Greene, eds.", "The American Colonies and the British Empire, 1607–1783 (8 vol, 2010); primary sources\n\nNguồn trực tuyến\n\n Archiving Early America\n Colonial History of the United States at Thayer's American History site\n\nLiên kết ngoài \n\n \n Con đường dẫn đến nền độc lập Từ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam\n \n \n\nThời đại lịch sử Hoa Kỳ\n\nsimple:History of the United States#Colonial America" ]

[ "Vào cuối thế kỷ 16, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan đã phát động các chương trình thuộc địa lớn ở miền đông Bắc Mỹ.", "Lịch sử thuộc địa của Hoa Kỳ bao gồm lịch sử thực dân châu Âu tại châu Mỹ từ khi bắt đầu thuộc địa hóa vào đầu thế kỷ 16 cho đến khi sáp nhập các thuộc địa vào Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.", "Những nỗ lực ban đầu nhỏ đôi khi biến mất, chẳng hạn như Thuộc địa bị mất của người Anh Roanoke.", "Vào cuối thế kỷ 16, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan đã phát động các chương trình thuộc địa lớn ở miền đông Bắc Mỹ.", "Ở mọi nơi, tỷ lệ tử vong rất cao trong số những người đến đầu tiên.", "Những nỗ lực ban đầu nhỏ đôi khi biến mất, chẳng hạn như Thuộc địa bị mất của người Anh Roanoke.", "Tuy nhiên, các thuộc địa thành công đã được thành lập trong vòng vài thập kỷ.", "Ở mọi nơi, tỷ lệ tử vong rất cao trong số những người đến đầu tiên.", "Những người định cư châu Âu đến từ nhiều nhóm xã hội và tôn giáo, bao gồm các nhà thám hiểm, nông dân, người hầu bị cầm cố, thương nhân và một số ít từ tầng lớp quý tộc.", "Tuy nhiên, các thuộc địa thành công đã được thành lập trong vòng vài thập kỷ.", "Những người định cư đến lục địa này bao gồm người Hà Lan ở New Netherland, người Thụy Điển và Phần Lan ở New Sweden, Các tín đồ Quaker người Anh ở tỉnh Pennsylvania, các tín đồ Thanh giáo ở New England, những người đi khan hoang người Anh ở Jamestown, Virginia, những người li khai Công giáo và đạo Tin lành Anh ở tỉnh Maryland, \"người nghèo xứng đáng\" ở tỉnh Georgia, người Đức định cư các thuộc địa giữa Đại Tây Dương và người Ulster Scots ở dãy Appalachia.", "Những người định cư châu Âu đến từ nhiều nhóm xã hội và tôn giáo, bao gồm các nhà thám hiểm, nông dân, người hầu bị cầm cố, thương nhân và một số ít từ tầng lớp quý tộc.", "Các nhóm này đều trở thành một phần của Hoa Kỳ khi giành được độc lập vào năm 1776.", "Những người định cư đến lục địa này bao gồm người Hà Lan ở New Netherland, người Thụy Điển và Phần Lan ở New Sweden, Các tín đồ Quaker người Anh ở tỉnh Pennsylvania, các tín đồ Thanh giáo ở New England, những người đi khan hoang người Anh ở Jamestown, Virginia, những người li khai Công giáo và đạo Tin lành Anh ở tỉnh Maryland, \"người nghèo xứng đáng\" ở tỉnh Georgia, người Đức định cư các thuộc địa giữa Đại Tây Dương và người Ulster Scots ở dãy Appalachia.", "Châu Mỹ thuộc Nga và một phần của Tân Pháp và Tân Tây Ban Nha cũng được sáp nhập vào Hoa Kỳ vào nhiều điểm khác nhau.", "Các nhóm này đều trở thành một phần của Hoa Kỳ khi giành được độc lập vào năm 1776.", "Các nhóm đa dạng từ các khu vực khác nhau đã xây dựng các thuộc địa với phong cách xã hội, tôn giáo, chính trị và kinh tế đặc biệt.", "Châu Mỹ thuộc Nga và một phần của Tân Pháp và Tân Tây Ban Nha cũng được sáp nhập vào Hoa Kỳ vào nhiều điểm khác nhau.", "Theo thời gian, các thuộc địa không thuộc Anh ở phía đông sông Mississippi đã bị chiếm giữ và hầu hết cư dân bị đồng hóa.", "Các nhóm đa dạng từ các khu vực khác nhau đã xây dựng các thuộc địa với phong cách xã hội, tôn giáo, chính trị và kinh tế đặc biệt.", "Tuy nhiên, tại Nova Scotia, người Anh đã trục xuất người Acadia thuộc Pháp và nhiều người đã chuyển đến Louisiana.", "Theo thời gian, các thuộc địa không thuộc Anh ở phía đông sông Mississippi đã bị chiếm giữ và hầu hết cư dân bị đồng hóa.", "Không có cuộc nội chiến lớn xảy ra trong mười ba thuộc địa.", "Tuy nhiên, tại Nova Scotia, người Anh đã trục xuất người Acadia thuộc Pháp và nhiều người đã chuyển đến Louisiana.", "Hai cuộc nổi loạn vũ trang chính là những thất bại ngắn ngủi ở Virginia năm 1676 và ở New York năm 1689-1691.", "Không có cuộc nội chiến lớn xảy ra trong mười ba thuộc địa.", "Một số thuộc địa đã phát triển các hệ thống nô lệ được hợp pháp hóa, tập trung chủ yếu vào việc buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương.", "Hai cuộc nổi loạn vũ trang chính là những thất bại ngắn ngủi ở Virginia năm 1676 và ở New York năm 1689-1691.", "Chiến tranh đã tái diễn giữa người Pháp và người Anh trong cuộc Chiến tranh của Pháp và người da đỏ.", "Một số thuộc địa đã phát triển các hệ thống nô lệ được hợp pháp hóa, tập trung chủ yếu vào việc buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương.", "Đến năm 1760, Pháp bị đánh bại và các thuộc địa của nó bị Anh chiếm giữ.", "Chiến tranh đã tái diễn giữa người Pháp và người Anh trong cuộc Chiến tranh của Pháp và người da đỏ.", "Trên bờ biển phía đông, các sử gia thường chia các khu vực sau này ra bốn miền.", "Đến năm 1760, Pháp bị đánh bại và các thuộc địa của nó bị Anh chiếm giữ.", "Từ bắc vào nam, các miền này là: New England, các Thuộc địa miền Trung, vịnh Chesapeake và các Thuộc địa miền Nam.", "Trên bờ biển phía đông, các sử gia thường chia các khu vực sau này ra bốn miền.", "Một số sử gia thêm một miền thứ 5 - miền Biên giới vốn không được tổ chức một cách riêng biệt.", "Từ bắc vào nam, các miền này là: New England, các Thuộc địa miền Trung, vịnh Chesapeake và các Thuộc địa miền Nam.", "Vào thời điểm những người định cư châu Âu đến khoảng 1600-1650, một tỷ lệ đáng kể người Da đỏ sống ở khu vực phía đông đã bị tàn phá bởi bệnh tật, có thể được đưa đến đây hàng thập kỷ trước bởi các nhà thám hiểm và thủy thủ (mặc dù chưa có nguyên nhân nào chính thức được đưa ra).", "Một số sử gia thêm một miền thứ 5 - miền Biên giới vốn không được tổ chức một cách riêng biệt.", "Mục đích của quá trình thuộc địa hóa\n\nNhững người thực dân đến từ các vương quốc châu Âu có năng lực quân sự, hải quân, chính phủ và doanh nhân rất phát triển.", "Vào thời điểm những người định cư châu Âu đến khoảng 1600-1650, một tỷ lệ đáng kể người Da đỏ sống ở khu vực phía đông đã bị tàn phá bởi bệnh tật, có thể được đưa đến đây hàng thập kỷ trước bởi các nhà thám hiểm và thủy thủ (mặc dù chưa có nguyên nhân nào chính thức được đưa ra).", "Kinh nghiệm chinh phục và thuộc địa hàng thế kỷ của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha qua Reconquista, cùng với các kỹ năng điều hướng tàu biển mới, đã cung cấp các công cụ, khả năng và mong muốn xâm chiếm Tân Thế giới.", "Mục đích của quá trình thuộc địa hóa\n\nNhững người thực dân đến từ các vương quốc châu Âu có năng lực quân sự, hải quân, chính phủ và doanh nhân rất phát triển.", "Những nỗ lực này được quản lý bởi Casa de Contratación và Casa da Índia.", "Kinh nghiệm chinh phục và thuộc địa hàng thế kỷ của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha qua Reconquista, cùng với các kỹ năng điều hướng tàu biển mới, đã cung cấp các công cụ, khả năng và mong muốn xâm chiếm Tân Thế giới.", "Anh, Pháp và Hà Lan cũng đã bắt đầu các thuộc địa ở Tây Ấn và Bắc Mỹ.", "Những nỗ lực này được quản lý bởi Casa de Contratación và Casa da Índia.", "Họ có khả năng chế tạo những con tàu vượt đại dương dù không có lịch sử thuộc địa ở những vùng đất xa lạ như Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha.", "Anh, Pháp và Hà Lan cũng đã bắt đầu các thuộc địa ở Tây Ấn và Bắc Mỹ.", "Tuy nhiên, các doanh nhân người Anh đã cho các thuộc địa của họ một nền tảng đầu tư dựa trên tầng lớp thương nhân mà dường như cần sự hỗ trợ của chính phủ ít hơn nhiều.", "Họ có khả năng chế tạo những con tàu vượt đại dương dù không có lịch sử thuộc địa ở những vùng đất xa lạ như Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha.", "Ban đầu, các vấn đề liên quan đến các thuộc địa được giải quyết chủ yếu bởi Hội đồng Cơ mật của Anh và các ủy ban của nó.", "Tuy nhiên, các doanh nhân người Anh đã cho các thuộc địa của họ một nền tảng đầu tư dựa trên tầng lớp thương nhân mà dường như cần sự hỗ trợ của chính phủ ít hơn nhiều.", "Ủy ban Thương mại được thành lập vào năm 1625 là cơ quan đặc biệt đầu tiên được triệu tập để tư vấn về các câu hỏi về thuộc địa (đồn điền).", "Ban đầu, các vấn đề liên quan đến các thuộc địa được giải quyết chủ yếu bởi Hội đồng Cơ mật của Anh và các ủy ban của nó.", "Từ năm 1696 cho đến khi kết thúc Cách mạng Mỹ, các vấn đề thuộc địa là trách nhiệm của Ủy ban Thương mại hợp tác với các ngoại trưởng liên quan, đã thay đổi từ Bộ trưởng Ngoại giao Bộ Ngoại giao miền Nam sang Bộ trưởng Ngoại giao các thuộc địa năm 1768.", "Ủy ban Thương mại được thành lập vào năm 1625 là cơ quan đặc biệt đầu tiên được triệu tập để tư vấn về các câu hỏi về thuộc địa (đồn điền).", "Chủ nghĩa trọng thương\n\nChủ nghĩa trọng thương là chính sách cơ bản được Anh áp đặt cho các thuộc địa của mình từ những năm 1660, điều đó có nghĩa là chính phủ trở thành đối tác với các thương nhân có trụ sở tại Anh để tăng sức mạnh chính trị và của cải tư nhân.", "Từ năm 1696 cho đến khi kết thúc Cách mạng Mỹ, các vấn đề thuộc địa là trách nhiệm của Ủy ban Thương mại hợp tác với các ngoại trưởng liên quan, đã thay đổi từ Bộ trưởng Ngoại giao Bộ Ngoại giao miền Nam sang Bộ trưởng Ngoại giao các thuộc địa năm 1768.", "Điều này đã được thực hiện để loại trừ các đế chế khác và thậm chí các thương nhân khác trong các thuộc địa của mình.", "Chủ nghĩa trọng thương\n\nChủ nghĩa trọng thương là chính sách cơ bản được Anh áp đặt cho các thuộc địa của mình từ những năm 1660, điều đó có nghĩa là chính phủ trở thành đối tác với các thương nhân có trụ sở tại Anh để tăng sức mạnh chính trị và của cải tư nhân.", "Chính phủ đã bảo vệ các thương nhân ở London và ngăn chặn những người khác bằng các rào cản thương mại, quy định và trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước để tối đa hóa xuất khẩu từ địa hạt và giảm thiểu nhập khẩu.", "Điều này đã được thực hiện để loại trừ các đế chế khác và thậm chí các thương nhân khác trong các thuộc địa của mình.", "Chính phủ cũng chống buôn lậu, và điều này trở thành nguồn tranh cãi trực tiếp với các thương nhân Mỹ khi các hoạt động kinh doanh bình thường của họ được phân loại lại thành \"buôn lậu\" bởi Đạo luật Hàng hải.", "Chính phủ đã bảo vệ các thương nhân ở London và ngăn chặn những người khác bằng các rào cản thương mại, quy định và trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước để tối đa hóa xuất khẩu từ địa hạt và giảm thiểu nhập khẩu.", "Điều này bao gồm các hoạt động đã từng là giao dịch kinh doanh thông thường trước đây, như giao dịch trực tiếp với Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan và Bồ Đào Nha.", "Chính phủ cũng chống buôn lậu, và điều này trở thành nguồn tranh cãi trực tiếp với các thương nhân Mỹ khi các hoạt động kinh doanh bình thường của họ được phân loại lại thành \"buôn lậu\" bởi Đạo luật Hàng hải.", "Mục tiêu của chủ nghĩa trọng thương là kiểm soát thặng dư thương mại để vàng và bạc sẽ đổ vào London.", "Điều này bao gồm các hoạt động đã từng là giao dịch kinh doanh thông thường trước đây, như giao dịch trực tiếp với Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan và Bồ Đào Nha.", "Chính phủ đã nhận phần chia của mình thông qua thuế, phí, phần còn lại sẽ dành cho các thương nhân ở Anh.", "Mục tiêu của chủ nghĩa trọng thương là kiểm soát thặng dư thương mại để vàng và bạc sẽ đổ vào London.", "Chính phủ đã dành phần lớn doanh thu của mình để tạo nên Hải quân Hoàng gia hùng mạnh bảo vệ các thuộc địa của Anh và cũng đe dọa các thuộc địa của các đế chế khác, đôi khi còn chiếm lấy chúng.", "Chính phủ đã nhận phần chia của mình thông qua thuế, phí, phần còn lại sẽ dành cho các thương nhân ở Anh.", "Do đó, Hải quân Anh chiếm được New Amsterdam (New York) vào năm 1664.", "Chính phủ đã dành phần lớn doanh thu của mình để tạo nên Hải quân Hoàng gia hùng mạnh bảo vệ các thuộc địa của Anh và cũng đe dọa các thuộc địa của các đế chế khác, đôi khi còn chiếm lấy chúng.", "Các thuộc địa cũng là thị trường cho các ngành công nghiệp Anh, và mục tiêu là làm giàu cho mẫu quốc.", "Do đó, Hải quân Anh chiếm được New Amsterdam (New York) vào năm 1664.", "Thoát khỏi đàn áp tôn giáo\nViễn cảnh đàn áp tôn giáo của các nhà chức trách của hoàng gia và Giáo hội Anh đã thúc đẩy một cách đáng kể các nỗ lực thực dân.", "Các thuộc địa cũng là thị trường cho các ngành công nghiệp Anh, và mục tiêu là làm giàu cho mẫu quốc.", "Những người Pilgrim là những người Thanh giáo ly khai chạy trốn khỏi cuộc đàn áp ở Anh, đầu tiên đến Hà Lan và cuối cùng đến đồn điền Plymouth năm 1620.", "Thoát khỏi đàn áp tôn giáo\nViễn cảnh đàn áp tôn giáo của các nhà chức trách của hoàng gia và Giáo hội Anh đã thúc đẩy một cách đáng kể các nỗ lực thực dân.", "[10] Trong 20 năm sau đó, mọi người chạy trốn khỏi cuộc đàn áp của vua Charles I đã định cư hầu hết New England.", "Những người Pilgrim là những người Thanh giáo ly khai chạy trốn khỏi cuộc đàn áp ở Anh, đầu tiên đến Hà Lan và cuối cùng đến đồn điền Plymouth năm 1620.", "Tương tự, Tỉnh Maryland được thành lập một phần để trở thành thiên đường cho người Công giáo La Mã.", "[10] Trong 20 năm sau đó, mọi người chạy trốn khỏi cuộc đàn áp của vua Charles I đã định cư hầu hết New England.", "Thất bại trong quá trình thực dân ban đầu\n\nCác nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha ẩn danh là những người châu Âu đầu tiên lập bản đồ vùng biển phía đông của Mỹ từ New York đến Florida, như được ghi lại trong bình đồ địa cầu Cantino năm 1502.", "Tương tự, Tỉnh Maryland được thành lập một phần để trở thành thiên đường cho người Công giáo La Mã.", "Tuy nhiên, họ giữ bí mật kiến thức của mình và không cố gắng định cư ở Bắc Mỹ vì Inter caetera do Giáo hoàng Alexander VI ban hành đã cấp những vùng đất này cho Tây Ban Nha vào năm 1493.", "Thất bại trong quá trình thực dân ban đầu\n\nCác nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha ẩn danh là những người châu Âu đầu tiên lập bản đồ vùng biển phía đông của Mỹ từ New York đến Florida, như được ghi lại trong bình đồ địa cầu Cantino năm 1502.", "Các quốc gia khác đã cố gắng tìm các thuộc địa ở Mỹ trong thế kỷ sau đó, nhưng hầu hết những nỗ lực đó đã kết thúc trong thất bại.", "Tuy nhiên, họ giữ bí mật kiến thức của mình và không cố gắng định cư ở Bắc Mỹ vì Inter caetera do Giáo hoàng Alexander VI ban hành đã cấp những vùng đất này cho Tây Ban Nha vào năm 1493.", "Bản thân những thực dân phải đối mặt với tỷ lệ tử vong cao vì bệnh tật, chết đói, tiếp tế không hiệu quả, xung đột với người da đỏ Mỹ, các cuộc tấn công của các cường quốc châu Âu và các nguyên nhân khác.", "Các quốc gia khác đã cố gắng tìm các thuộc địa ở Mỹ trong thế kỷ sau đó, nhưng hầu hết những nỗ lực đó đã kết thúc trong thất bại.", "Tây Ban Nha đã có nhiều nỗ lực thất bại, bao gồm San Miguel de Gualdape ở Georgia (1526), đoàn thám hiểm của Pánfilo de Narváez đến bờ biển Vịnh Florida (1528-36), Pensacola ở Tây Florida (1559-61), Pháo đài San Juan ở Bắc Carolina (1567-68) và Sứ mệnh Ajacán ở Virginia (1570-71).", "Bản thân những thực dân phải đối mặt với tỷ lệ tử vong cao vì bệnh tật, chết đói, tiếp tế không hiệu quả, xung đột với người da đỏ Mỹ, các cuộc tấn công của các cường quốc châu Âu và các nguyên nhân khác.", "Người Pháp thất bại tại đảo Parris, Nam Carolina (1562-63), Pháo đài Caroline trên bờ biển Đại Tây Dương của Florida (1564-65), Đảo Saint Croix, Maine (1604-05), và Pháo đài Saint Louis, Texas (1685-89).", "Tây Ban Nha đã có nhiều nỗ lực thất bại, bao gồm San Miguel de Gualdape ở Georgia (1526), đoàn thám hiểm của Pánfilo de Narváez đến bờ biển Vịnh Florida (1528-36), Pensacola ở Tây Florida (1559-61), Pháo đài San Juan ở Bắc Carolina (1567-68) và Sứ mệnh Ajacán ở Virginia (1570-71).", "Những thất bại đáng chú ý nhất của người Anh là \"Thuộc địa bị mất ở Roanoke\" (1587-90) ở Bắc Carolina và Thuộc địa Popham ở Maine (1607-08).", "Người Pháp thất bại tại đảo Parris, Nam Carolina (1562-63), Pháo đài Caroline trên bờ biển Đại Tây Dương của Florida (1564-65), Đảo Saint Croix, Maine (1604-05), và Pháo đài Saint Louis, Texas (1685-89).", "Chính tại Thuộc địa Roanoke, Virginia Dare trở thành đứa trẻ Anh đầu tiên được sinh ra ở Châu Mỹ; số phận của cô hiện không rõ.", "Những thất bại đáng chú ý nhất của người Anh là \"Thuộc địa bị mất ở Roanoke\" (1587-90) ở Bắc Carolina và Thuộc địa Popham ở Maine (1607-08).", "Tân Tây Ban Nha\n\nBắt đầu từ thế kỷ 15, Tây Ban Nha đã xây dựng một đế chế thuộc địa ở châu Mỹ bao gồm Tân Tây Ban Nha và lãnh thổ của các phó vương quốc khác.", "Chính tại Thuộc địa Roanoke, Virginia Dare trở thành đứa trẻ Anh đầu tiên được sinh ra ở Châu Mỹ; số phận của cô hiện không rõ.", "Tân Tây Ban Nha bao gồm các lãnh thổ ở Florida, Alabama, Mississippi, phần lớn Hoa Kỳ phía tây sông Mississippi, một phần của Châu Mỹ Latinh (bao gồm Puerto Rico) và Đông Ấn Tây Ban Nha (bao gồm đảo Guam và Quần đảo Bắc Mariana).", "Tân Tây Ban Nha\n\nBắt đầu từ thế kỷ 15, Tây Ban Nha đã xây dựng một đế chế thuộc địa ở châu Mỹ bao gồm Tân Tây Ban Nha và lãnh thổ của các phó vương quốc khác.", "Tân Tây Ban Nha bao trùm lãnh thổ Louisiana sau Hiệp ước Fontainebleau (1762), mặc dù Louisiana được trả lại Pháp trong Hiệp ước San Ildefonso thứ ba năm 1800.", "Tân Tây Ban Nha bao gồm các lãnh thổ ở Florida, Alabama, Mississippi, phần lớn Hoa Kỳ phía tây sông Mississippi, một phần của Châu Mỹ Latinh (bao gồm Puerto Rico) và Đông Ấn Tây Ban Nha (bao gồm đảo Guam và Quần đảo Bắc Mariana).", "Nhiều vùng lãnh thổ từng là một phần của Tân Tây Ban Nha trở thành một phần của Hoa Kỳ sau năm 1776 qua nhiều cuộc chiến tranh và hiệp ước khác nhau, bao gồm cả Vùng đất mua Louisiana (1803), Hiệp ước Adams-Onís (1819), Chiến tranh Hoa Kỳ-México (1846-1848) và Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ (1898).", "Tân Tây Ban Nha bao trùm lãnh thổ Louisiana sau Hiệp ước Fontainebleau (1762), mặc dù Louisiana được trả lại Pháp trong Hiệp ước San Ildefonso thứ ba năm 1800.", "Ngoài ra còn có một số cuộc thám hiểm của Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương, nhưng Tây Ban Nha đã trao cho Hoa Kỳ tất cả các yêu sách đối với Tây Bắc Thái Bình Dương trong Hiệp ước Adams-Onís.", "Nhiều vùng lãnh thổ từng là một phần của Tân Tây Ban Nha trở thành một phần của Hoa Kỳ sau năm 1776 qua nhiều cuộc chiến tranh và hiệp ước khác nhau, bao gồm cả Vùng đất mua Louisiana (1803), Hiệp ước Adams-Onís (1819), Chiến tranh Hoa Kỳ-México (1846-1848) và Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ (1898).", "Có vài ngàn gia đình ở New Mexico và California đã trở thành công dân Mỹ vào năm 1848, cộng với một số lượng nhỏ ở các thuộc địa khác.", "Ngoài ra còn có một số cuộc thám hiểm của Tây Ban Nha đến Tây Bắc Thái Bình Dương, nhưng Tây Ban Nha đã trao cho Hoa Kỳ tất cả các yêu sách đối với Tây Bắc Thái Bình Dương trong Hiệp ước Adams-Onís.", "Florida\n\nTây Ban Nha đã thiết lập một số tiền đồn nhỏ ở Florida vào đầu thế kỷ 16.", "Có vài ngàn gia đình ở New Mexico và California đã trở thành công dân Mỹ vào năm 1848, cộng với một số lượng nhỏ ở các thuộc địa khác.", "Trong đó, tiền đồn quan trọng nhất là St.", "Florida\n\nTây Ban Nha đã thiết lập một số tiền đồn nhỏ ở Florida vào đầu thế kỷ 16.", "Augustine, Florida, được thành lập năm 1565 nhưng liên tục bị tấn công và đốt cháy bởi cướp biển, tư nhân và lực lượng Anh.", "Trong đó, tiền đồn quan trọng nhất là St.", "Các tòa nhà của nó vẫn tồn tại mặc dù gần như tất cả người Tây Ban Nha đã rời đi.", "Augustine, Florida, được thành lập năm 1565 nhưng liên tục bị tấn công và đốt cháy bởi cướp biển, tư nhân và lực lượng Anh.", "Nó được tuyên bố là khu định cư châu Âu lâu đời nhất ở Hoa Kỳ lục địa.", "Các tòa nhà của nó vẫn tồn tại mặc dù gần như tất cả người Tây Ban Nha đã rời đi.", "Người Anh tấn công Florida Tây Ban Nha trong nhiều cuộc chiến.", "Nó được tuyên bố là khu định cư châu Âu lâu đời nhất ở Hoa Kỳ lục địa.", "Ngay từ năm 1687, chính phủ Tây Ban Nha đã bắt đầu cho các nô lệ tị nạn từ các thuộc địa của Anh và Vương quốc Tây Ban Nha chính thức tuyên bố vào năm 1693 rằng những nô lệ bỏ trốn sẽ tìm thấy tự do ở Florida nếu cải đạo sang Công giáo và bốn năm phục vụ quân đội cho Hoàng gia.", "Người Anh tấn công Florida Tây Ban Nha trong nhiều cuộc chiến.", "Trên thực tế, Tây Ban Nha đã tạo ra một khu định cư ở Florida với tư cách là một tuyến phòng thủ chống lại các cuộc tấn công của Anh từ phía bắc.", "Ngay từ năm 1687, chính phủ Tây Ban Nha đã bắt đầu cho các nô lệ tị nạn từ các thuộc địa của Anh và Vương quốc Tây Ban Nha chính thức tuyên bố vào năm 1693 rằng những nô lệ bỏ trốn sẽ tìm thấy tự do ở Florida nếu cải đạo sang Công giáo và bốn năm phục vụ quân đội cho Hoàng gia.", "Tây Ban Nha cũng có ý định gây bất ổn nền kinh tế đồn điền của các thuộc địa Anh bằng cách tạo ra một cộng đồng da đen tự do để thu hút nô lệ tìm cách trốn thoát và lánh nạn khỏi chế độ nô lệ của Anh.", "Trên thực tế, Tây Ban Nha đã tạo ra một khu định cư ở Florida với tư cách là một tuyến phòng thủ chống lại các cuộc tấn công của Anh từ phía bắc.", "Năm 1763, Tây Ban Nha trao đổi Florida với Vương quốc Anh để đổi lấy quyền kiểm soát Havana, Cuba, nơi đã bị người Anh chiếm được trong Chiến tranh Bảy năm.", "Tây Ban Nha cũng có ý định gây bất ổn nền kinh tế đồn điền của các thuộc địa Anh bằng cách tạo ra một cộng đồng da đen tự do để thu hút nô lệ tìm cách trốn thoát và lánh nạn khỏi chế độ nô lệ của Anh.", "Florida là nhà của khoảng 3.000 người Tây Ban Nha vào thời điểm đó, và gần như tất cả đều nhanh chóng rời đi.", "Năm 1763, Tây Ban Nha trao đổi Florida với Vương quốc Anh để đổi lấy quyền kiểm soát Havana, Cuba, nơi đã bị người Anh chiếm được trong Chiến tranh Bảy năm.", "Anh chiếm Florida nhưng không gửi nhiều người định cư đến khu vực này, và sự kiểm soát đã được khôi phục lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 bởi Hòa ước Paris chấm dứt Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ.", "Florida là nhà của khoảng 3.000 người Tây Ban Nha vào thời điểm đó, và gần như tất cả đều nhanh chóng rời đi.", "Tây Ban Nha đã không gửi thêm người định cư hoặc nhà truyền giáo đến Florida trong thời kỳ thuộc địa thứ hai này.", "Anh chiếm Florida nhưng không gửi nhiều người định cư đến khu vực này, và sự kiểm soát đã được khôi phục lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 bởi Hòa ước Paris chấm dứt Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ.", "Cư dân của Tây Florida nổi dậy chống lại Tây Ban Nha vào năm 1810 và thành lập Cộng hòa Tây Florida, nơi đã nhanh chóng bị Hoa Kỳ sáp nhập.", "Tây Ban Nha đã không gửi thêm người định cư hoặc nhà truyền giáo đến Florida trong thời kỳ thuộc địa thứ hai này.", "Hoa Kỳ đã chiếm hữu Đông Florida vào năm 1821 theo các điều khoản của Hiệp ước Adams–Onís.", "Cư dân của Tây Florida nổi dậy chống lại Tây Ban Nha vào năm 1810 và thành lập Cộng hòa Tây Florida, nơi đã nhanh chóng bị Hoa Kỳ sáp nhập.", "New Mexico\n\nTrong suốt thế kỷ 16, Tây Ban Nha khám phá phía tây nam từ Mexico, với nhà thám hiểm đáng chú ý nhất là Francisco Coronado, đoàn thám hiểm đi khắp New Mexico và Arizona hiện đại, đến New Mexico vào năm 1540.", "Hoa Kỳ đã chiếm hữu Đông Florida vào năm 1821 theo các điều khoản của Hiệp ước Adams–Onís.", "Người Tây Ban Nha di chuyển về phía bắc từ Mexico, định cư các ngôi làng ở phía trên thung lũng của Rio Grande, bao gồm phần lớn nửa phía tây của bang New Mexico ngày nay.", "New Mexico\n\nTrong suốt thế kỷ 16, Tây Ban Nha khám phá phía tây nam từ Mexico, với nhà thám hiểm đáng chú ý nhất là Francisco Coronado, đoàn thám hiểm đi khắp New Mexico và Arizona hiện đại, đến New Mexico vào năm 1540.", "Thủ phủ Santa Fe đã được định cư vào năm 1610 và vẫn là khu định cư liên tục lâu đời nhất ở Hoa Kỳ.", "Người Tây Ban Nha di chuyển về phía bắc từ Mexico, định cư các ngôi làng ở phía trên thung lũng của Rio Grande, bao gồm phần lớn nửa phía tây của bang New Mexico ngày nay.", "Người da đỏ địa phương đã trục xuất người Tây Ban Nha trong 12 năm sau Cuộc nổi dậy của người Pueblo năm 1680; họ trở lại vào năm 1692 trong cuộc tái chiếm không đổ máu ở Santa Fe.", "Thủ phủ Santa Fe đã được định cư vào năm 1610 và vẫn là khu định cư liên tục lâu đời nhất ở Hoa Kỳ.", "[17] Sự kiểm soát của Tây Ban Nha (223 năm) và Mexico (25 năm) kéo dài cho đến năm 1846 khi Quân đội mền Tây của Mỹ tiếp quản trong cuộc Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "Người da đỏ địa phương đã trục xuất người Tây Ban Nha trong 12 năm sau Cuộc nổi dậy của người Pueblo năm 1680; họ trở lại vào năm 1692 trong cuộc tái chiếm không đổ máu ở Santa Fe.", "Khoảng một phần ba dân số trong thế kỷ 21 là hậu duệ của những người định cư Tây Ban Nha.", "[17] Sự kiểm soát của Tây Ban Nha (223 năm) và Mexico (25 năm) kéo dài cho đến năm 1846 khi Quân đội mền Tây của Mỹ tiếp quản trong cuộc Chiến tranh Hoa Kỳ-México.", "California\n\nCác nhà thám hiểm Tây Ban Nha đi thuyền dọc theo bờ biển California ngày nay từ đầu thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 18, nhưng không có khu định cư nào được thiết lập thời đó.", "Khoảng một phần ba dân số trong thế kỷ 21 là hậu duệ của những người định cư Tây Ban Nha.", "Từ năm 1769 cho đến khi Mexico độc lập vào năm 1820, Tây Ban Nha đã gửi các nhà truyền giáo và binh lính đến Alta California, người đã tạo ra một loạt các sứ mệnh truyền giáo được điều hành bởi các linh mục dòng Phanxicô.", "California\n\nCác nhà thám hiểm Tây Ban Nha đi thuyền dọc theo bờ biển California ngày nay từ đầu thế kỷ 16 đến giữa thế kỷ 18, nhưng không có khu định cư nào được thiết lập thời đó.", "Họ cũng điều hành các presidios (pháo đài), pueblos (khu định cư) và ranchos (trang trại cấp đất) dọc theo bờ biển phía nam và trung tâm của California.", "Từ năm 1769 cho đến khi Mexico độc lập vào năm 1820, Tây Ban Nha đã gửi các nhà truyền giáo và binh lính đến Alta California, người đã tạo ra một loạt các sứ mệnh truyền giáo được điều hành bởi các linh mục dòng Phanxicô.", "Cha Junípero Serra, đã thành lập các phái bộ đầu tiên ở vùng thượng lưu Las California thuộc Tây Ban Nha, bắt đầu với Sứ mệnh San Diego de Alcalá vào năm 1769.", "Họ cũng điều hành các presidios (pháo đài), pueblos (khu định cư) và ranchos (trang trại cấp đất) dọc theo bờ biển phía nam và trung tâm của California.", "Qua các thời đại Tây Ban Nha và Mexico, cuối cùng họ bao gồm một loạt 21 sứ mệnh truyền bá Công giáo La Mã giữa những người thổ dân Mỹ bản địa, được liên kết bởi El Camino Real (\"Con đường Hoàng gia\").", "Cha Junípero Serra, đã thành lập các phái bộ đầu tiên ở vùng thượng lưu Las California thuộc Tây Ban Nha, bắt đầu với Sứ mệnh San Diego de Alcalá vào năm 1769.", "Họ được thành lập để chuyển đổi người dân bản địa California, đồng thời bảo vệ các yêu sách lịch sử của Tây Ban Nha đối với khu vực.", "Qua các thời đại Tây Ban Nha và Mexico, cuối cùng họ bao gồm một loạt 21 sứ mệnh truyền bá Công giáo La Mã giữa những người thổ dân Mỹ bản địa, được liên kết bởi El Camino Real (\"Con đường Hoàng gia\").", "Các sứ mệnh giới thiệu công nghệ châu Âu, chăn nuôi và cây trồng.", "Họ được thành lập để chuyển đổi người dân bản địa California, đồng thời bảo vệ các yêu sách lịch sử của Tây Ban Nha đối với khu vực.", "Các khu định cư người da đỏ đã chuyển đổi các dân tộc bản địa thành các nhóm truyền giáo người da đỏ; họ làm việc như những người lao động trong các nhiệm vụ và trại chăn nuôi.", "Các sứ mệnh giới thiệu công nghệ châu Âu, chăn nuôi và cây trồng.", "Vào những năm 1830, các nhiệm vụ đã bị giải tán và những vùng đất được bán cho Californiaios.", "Các khu định cư người da đỏ đã chuyển đổi các dân tộc bản địa thành các nhóm truyền giáo người da đỏ; họ làm việc như những người lao động trong các nhiệm vụ và trại chăn nuôi.", "Dân số người Mỹ bản địa là khoảng 150.000; Californiaios (California thời Mexico) khoảng 10.000; bao gồm người Mỹ nhập cư và các quốc tịch khác liên quan đến thương mại và kinh doanh tại California.", "Vào những năm 1830, các nhiệm vụ đã bị giải tán và những vùng đất được bán cho Californiaios.", "Texas\n\nPuerto Rico\n\nVào tháng 9 năm 1493, Christopher Columbus ra khơi trong chuyến đi thứ hai với 17 tàu từ Cádiz.", "Dân số người Mỹ bản địa là khoảng 150.000; Californiaios (California thời Mexico) khoảng 10.000; bao gồm người Mỹ nhập cư và các quốc tịch khác liên quan đến thương mại và kinh doanh tại California.", "Vào ngày 19 tháng 11 năm 1493, ông đổ bộ lên đảo Puerto Rico, đặt tên là San Juan Bautista để vinh danh Thánh John the Baptist.", "Texas\n\nPuerto Rico\n\nVào tháng 9 năm 1493, Christopher Columbus ra khơi trong chuyến đi thứ hai với 17 tàu từ Cádiz.", "Thuộc địa đầu tiên của châu Âu, Caparra, được thành lập vào ngày 8 tháng 8 năm 1508 bởi Juan Ponce de León, một trung úy dưới quyền Columbus, người được Taíno Cacique Agüeybaná chào đón và sau đó trở thành thống đốc đầu tiên của hòn đảo.", "Vào ngày 19 tháng 11 năm 1493, ông đổ bộ lên đảo Puerto Rico, đặt tên là San Juan Bautista để vinh danh Thánh John the Baptist.", "Ponce de Leon đã tích cực tham gia vào vụ thảm sát Higuey năm 1503 ở Puerto Rico.", "Thuộc địa đầu tiên của châu Âu, Caparra, được thành lập vào ngày 8 tháng 8 năm 1508 bởi Juan Ponce de León, một trung úy dưới quyền Columbus, người được Taíno Cacique Agüeybaná chào đón và sau đó trở thành thống đốc đầu tiên của hòn đảo.", "Năm 1508, Ngài Ponce de Leon được Hoàng gia Tây Ban Nha chọn để lãnh đạo cuộc chinh phạt và nô lệ của người da đỏ Taíno cho các hoạt động khai thác vàng.", "Ponce de Leon đã tích cực tham gia vào vụ thảm sát Higuey năm 1503 ở Puerto Rico.", "Năm sau, thuộc địa đã bị bỏ rơi để ủng hộ một hòn đảo gần đó trên bờ biển, được đặt tên là Puerto Rico (Rich Port), nơi có một bến cảng phù hợp.", "Năm 1508, Ngài Ponce de Leon được Hoàng gia Tây Ban Nha chọn để lãnh đạo cuộc chinh phạt và nô lệ của người da đỏ Taíno cho các hoạt động khai thác vàng.", "Năm 1511, một khu định cư thứ hai, San Germán được thành lập ở phía tây nam của đảo.", "Năm sau, thuộc địa đã bị bỏ rơi để ủng hộ một hòn đảo gần đó trên bờ biển, được đặt tên là Puerto Rico (Rich Port), nơi có một bến cảng phù hợp.", "Trong những năm 1520, hòn đảo mang tên Puerto Rico trong khi cảng trở thành San Juan.", "Năm 1511, một khu định cư thứ hai, San Germán được thành lập ở phía tây nam của đảo.", "Là một phần của quá trình thuộc địa, nô lệ châu Phi đã được đưa đến hòn đảo vào năm 1513.", "Trong những năm 1520, hòn đảo mang tên Puerto Rico trong khi cảng trở thành San Juan.", "Sau sự suy giảm của dân số Taíno, nhiều nô lệ đã được đưa đến Puerto Rico; tuy nhiên, số lượng nô lệ trên đảo giảm so với những người ở các đảo lân cận.", "Là một phần của quá trình thuộc địa, nô lệ châu Phi đã được đưa đến hòn đảo vào năm 1513.", "Ngoài ra, ngay từ thời thuộc địa Puerto Rico, các nỗ lực đã được thực hiện để giành quyền kiểm soát Puerto Rico từ Tây Ban Nha.", "Sau sự suy giảm của dân số Taíno, nhiều nô lệ đã được đưa đến Puerto Rico; tuy nhiên, số lượng nô lệ trên đảo giảm so với những người ở các đảo lân cận.", "Caribs, một bộ lạc đột kích của vùng Caribbean, đã tấn công các khu định cư Tây Ban Nha dọc theo bờ sông Daguao và Macao vào năm 1514 và một lần nữa vào năm 1521 nhưng lần nào họ cũng bị hỏa lực Tây Ban Nha đẩy lùi một cách dễ dàng.", "Ngoài ra, ngay từ thời thuộc địa Puerto Rico, các nỗ lực đã được thực hiện để giành quyền kiểm soát Puerto Rico từ Tây Ban Nha.", "Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những nỗ lực cuối cùng để kiểm soát Puerto Rico.", "Caribs, một bộ lạc đột kích của vùng Caribbean, đã tấn công các khu định cư Tây Ban Nha dọc theo bờ sông Daguao và Macao vào năm 1514 và một lần nữa vào năm 1521 nhưng lần nào họ cũng bị hỏa lực Tây Ban Nha đẩy lùi một cách dễ dàng.", "Các cường quốc châu Âu nhanh chóng nhận ra tiềm năng của những vùng đất chưa thuộc địa của người châu Âu và cố gắng giành quyền kiểm soát chúng.", "Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những nỗ lực cuối cùng để kiểm soát Puerto Rico.", "Tuy nhiên, Puerto Rico vẫn thuộc sở hữu của Tây Ban Nha cho đến thế kỷ 19.", "Các cường quốc châu Âu nhanh chóng nhận ra tiềm năng của những vùng đất chưa thuộc địa của người châu Âu và cố gắng giành quyền kiểm soát chúng.", "Nửa cuối thế kỷ 19 được đánh dấu bởi cuộc đấu tranh giành chủ quyền của người Puerto Rico.", "Tuy nhiên, Puerto Rico vẫn thuộc sở hữu của Tây Ban Nha cho đến thế kỷ 19.", "Một cuộc điều tra dân số được tiến hành vào năm 1860 cho thấy dân số hiện thời là 583.308.", "Nửa cuối thế kỷ 19 được đánh dấu bởi cuộc đấu tranh giành chủ quyền của người Puerto Rico.", "Trong số này, 300.406 (51,5%) là người da trắng và 282.775 (48,5%) là người da màu, sau này bao gồm những người có di sản chủ yếu là châu Phi, mulatto và mestizo.", "Một cuộc điều tra dân số được tiến hành vào năm 1860 cho thấy dân số hiện thời là 583.308.", "Phần lớn dân số ở Puerto Rico không biết chữ (83,7%) và sống trong nghèo đói, và ngành công nghiệp nông nghiệp tại thời điểm đó là nguồn thu nhập chính đã bị cản trở do thiếu cơ sở hạ tầng đường bộ, công cụ và thiết bị đầy đủ và thiên tai như bão và hạn hán.", "Trong số này, 300.406 (51,5%) là người da trắng và 282.775 (48,5%) là người da màu, sau này bao gồm những người có di sản chủ yếu là châu Phi, mulatto và mestizo.", "Nền kinh tế cũng phải chịu mức tăng thuế và thuế xuất nhập khẩu do Vương quốc Tây Ban Nha áp đặt.", "Phần lớn dân số ở Puerto Rico không biết chữ (83,7%) và sống trong nghèo đói, và ngành công nghiệp nông nghiệp tại thời điểm đó là nguồn thu nhập chính đã bị cản trở do thiếu cơ sở hạ tầng đường bộ, công cụ và thiết bị đầy đủ và thiên tai như bão và hạn hán.", "Hơn nữa, Tây Ban Nha đã bắt đầu đày đi hoặc bỏ tù bất kỳ người nào kêu gọi cải cách tự do.", "Nền kinh tế cũng phải chịu mức tăng thuế và thuế xuất nhập khẩu do Vương quốc Tây Ban Nha áp đặt.", "Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ nổ ra vào năm 1898, sau hậu quả của vụ nổ chiến hạm USS Maine ở cảng Havana.", "Hơn nữa, Tây Ban Nha đã bắt đầu đày đi hoặc bỏ tù bất kỳ người nào kêu gọi cải cách tự do.", "Hoa Kỳ đã đánh bại Tây Ban Nha vào cuối năm đó và giành quyền kiểm soát Puerto Rico trong hiệp ước hòa bình sau đó.", "Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ nổ ra vào năm 1898, sau hậu quả của vụ nổ chiến hạm USS Maine ở cảng Havana.", "Trong Đạo luật Foraker năm 1900, Quốc hội Hoa Kỳ đã xác lập vị thế của Puerto Rico là một lãnh thổ chưa hợp nhất.", "Hoa Kỳ đã đánh bại Tây Ban Nha vào cuối năm đó và giành quyền kiểm soát Puerto Rico trong hiệp ước hòa bình sau đó.", "Tân Pháp\n\nTân Pháp là khu vực rộng lớn tập trung ở sông Saint Lawrence, vùng Hồ Lớn, sông Mississippi và các nhánh sông lớn khác đã được Pháp khám phá và tuyên bố chủ quyền bắt đầu từ đầu thế kỷ 17.", "Trong Đạo luật Foraker năm 1900, Quốc hội Hoa Kỳ đã xác lập vị thế của Puerto Rico là một lãnh thổ chưa hợp nhất.", "Nó bao gồm một số thuộc địa: Acadia, Canada, Newfoundland, Louisiana, Île-Royale (đảo Cape Breton ngày nay) và Île Saint Jean (Đảo Hoàng tử Edward ngày nay).", "Tân Pháp\n\nTân Pháp là khu vực rộng lớn tập trung ở sông Saint Lawrence, vùng Hồ Lớn, sông Mississippi và các nhánh sông lớn khác đã được Pháp khám phá và tuyên bố chủ quyền bắt đầu từ đầu thế kỷ 17.", "Các thuộc địa này nằm dưới sự kiểm soát của Anh hoặc Tây Ban Nha sau Chiến tranh Pháp và người da đỏ, mặc dù Pháp đã giành lại được một phần Louisiana vào năm 1800.", "Nó bao gồm một số thuộc địa: Acadia, Canada, Newfoundland, Louisiana, Île-Royale (đảo Cape Breton ngày nay) và Île Saint Jean (Đảo Hoàng tử Edward ngày nay).", "Hoa Kỳ sẽ giành được phần lớn Tân Pháp trong Hiệp ước Paris năm 1783 và Hoa Kỳ sẽ có được một nước khác một phần lãnh thổ của Pháp với Mua hàng Louisiana năm 1803.", "Các thuộc địa này nằm dưới sự kiểm soát của Anh hoặc Tây Ban Nha sau Chiến tranh Pháp và người da đỏ, mặc dù Pháp đã giành lại được một phần Louisiana vào năm 1800.", "Phần còn lại của New France trở thành một phần của Canada, ngoại trừ đảo Saint Pierre và Miquelon của Pháp.", "Hoa Kỳ sẽ giành được phần lớn Tân Pháp trong Hiệp ước Paris năm 1783 và Hoa Kỳ sẽ có được một nước khác một phần lãnh thổ của Pháp với Mua hàng Louisiana năm 1803.", "Pays d'en Haut\n\nĐến năm 1660, những người thợ săn, nhà truyền giáo và quân đội Pháp ở Montreal đã tiến về phía tây dọc theo Hồ Lớn ngược dòng vào Pays d'en Haut và thành lập các tiền đồn tại Green Bay, Fort de Buade và Saint Ignace (cả ở Michilimackinac), Sault Sainte Marie, Vincennes và Detroit năm 1701.", "Phần còn lại của New France trở thành một phần của Canada, ngoại trừ đảo Saint Pierre và Miquelon của Pháp.", "Trong Chiến tranh Pháp và người da đỏ (1754-1763), nhiều khu định cư này đã bị người Anh chiếm đóng.", "Pays d'en Haut\n\nĐến năm 1660, những người thợ săn, nhà truyền giáo và quân đội Pháp ở Montreal đã tiến về phía tây dọc theo Hồ Lớn ngược dòng vào Pays d'en Haut và thành lập các tiền đồn tại Green Bay, Fort de Buade và Saint Ignace (cả ở Michilimackinac), Sault Sainte Marie, Vincennes và Detroit năm 1701.", "Đến năm 1773, dân số của Detroit là 1.400.", "Trong Chiến tranh Pháp và người da đỏ (1754-1763), nhiều khu định cư này đã bị người Anh chiếm đóng.", "Vào cuối cuộc Chiến tranh giành độc lập năm 1783, khu vực phía nam Hồ Lớn chính thức trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Đến năm 1773, dân số của Detroit là 1.400.", "Vùng Illinois\n\nVùng Illinois vào năm 1752 có 2.500 người Pháp sinh sống; nó nằm ở phía tây của vùng Ohio và tập trung quanh Kaskaskia, Cahokia và Sainte Genevieve.", "Vào cuối cuộc Chiến tranh giành độc lập năm 1783, khu vực phía nam Hồ Lớn chính thức trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Theo một học giả, \"người cư trú Illinois có một tâm hồn vui tươi, anh ta có vẻ vô tư đến mức gây sốc cho những người Thanh giáo tự cao tự đại từ các thuộc địa của Mỹ.\"", "Vùng Illinois\n\nVùng Illinois vào năm 1752 có 2.500 người Pháp sinh sống; nó nằm ở phía tây của vùng Ohio và tập trung quanh Kaskaskia, Cahokia và Sainte Genevieve.", "Louisiana\n\nPháp tuyên bố chủ quyền đối với Louisiana thuộc Pháp kéo dài hàng ngàn dặm từ Louisiana hiện đại phía bắc đến miền Trung Tây phần lớn chưa được khám phá, và phía tây dãy núi Rocky.", "Theo một học giả, \"người cư trú Illinois có một tâm hồn vui tươi, anh ta có vẻ vô tư đến mức gây sốc cho những người Thanh giáo tự cao tự đại từ các thuộc địa của Mỹ.\"", "Nó thường được chia thành Thượng và Hạ Louisiana.", "Louisiana\n\nPháp tuyên bố chủ quyền đối với Louisiana thuộc Pháp kéo dài hàng ngàn dặm từ Louisiana hiện đại phía bắc đến miền Trung Tây phần lớn chưa được khám phá, và phía tây dãy núi Rocky.", "Vùng đất rộng này lần đầu tiên có người định cư tại Mobile và Biloxi vào khoảng năm 1700, và tiếp tục phát triển khi 7.000 người Pháp nhập cư thành lập New Orleans vào năm 1718.", "Nó thường được chia thành Thượng và Hạ Louisiana.", "Quá trình định cư diễn ra rất chậm; New Orleans trở thành một cảng quan trọng, là cửa ngõ của sông Mississippi, nhưng có rất ít sự phát triển kinh tế khác vì thành phố thiếu một vùng nội địa thịnh vượng.", "Vùng đất rộng này lần đầu tiên có người định cư tại Mobile và Biloxi vào khoảng năm 1700, và tiếp tục phát triển khi 7.000 người Pháp nhập cư thành lập New Orleans vào năm 1718.", "Năm 1763, Louisiana được nhượng lại cho Tây Ban Nha quanh New Orleans và phía tây sông Mississippi.", "Quá trình định cư diễn ra rất chậm; New Orleans trở thành một cảng quan trọng, là cửa ngõ của sông Mississippi, nhưng có rất ít sự phát triển kinh tế khác vì thành phố thiếu một vùng nội địa thịnh vượng.", "Vào những năm 1780, biên giới phía tây của Hoa Kỳ độc lập mới vua ra đời trải dài đến sông Mississippi.", "Năm 1763, Louisiana được nhượng lại cho Tây Ban Nha quanh New Orleans và phía tây sông Mississippi.", "Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận với Tây Ban Nha về quyền điều hướng trên sông và bằng lòng để cho quyền lực thực dân \"yếu ớt\" kiểm soát khu vực này.", "Vào những năm 1780, biên giới phía tây của Hoa Kỳ độc lập mới vua ra đời trải dài đến sông Mississippi.", "Tình hình đã thay đổi khi Napoléon buộc Tây Ban Nha trả lại Louisiana cho Pháp vào năm 1802 và đe dọa sẽ đóng cửa con sông với các tàu Mỹ.", "Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận với Tây Ban Nha về quyền điều hướng trên sông và bằng lòng để cho quyền lực thực dân \"yếu ớt\" kiểm soát khu vực này.", "Được cảnh báo, Hoa Kỳ đề nghị mua New Orleans.", "Tình hình đã thay đổi khi Napoléon buộc Tây Ban Nha trả lại Louisiana cho Pháp vào năm 1802 và đe dọa sẽ đóng cửa con sông với các tàu Mỹ.", "Napoleon cần tiền để tiến hành một cuộc chiến khác với Vương quốc Anh, và ông nghi ngờ rằng Pháp có thể bảo vệ thành công một lãnh thổ rộng lớn và xa xôi như vậy.", "Được cảnh báo, Hoa Kỳ đề nghị mua New Orleans.", "Do đó, ông đề nghị bán toàn bộ Louisiana với giá 15 triệu đô la.", "Napoleon cần tiền để tiến hành một cuộc chiến khác với Vương quốc Anh, và ông nghi ngờ rằng Pháp có thể bảo vệ thành công một lãnh thổ rộng lớn và xa xôi như vậy.", "Hoa Kỳ đã hoàn thành việc mua lại Louisiana vào năm 1803, tăng gấp đôi quy mô của quốc gia.", "Do đó, ông đề nghị bán toàn bộ Louisiana với giá 15 triệu đô la.", "Tân Hà Lan\n\nNieuw-Nederland, hay New Netherland (Tân Hà Lan), là một tỉnh thuộc địa của Cộng hòa Bảy Vương quốc Hà Lan được công nhận vào năm 1614, tại bang New York, New Jersey và một phần của các bang láng giềng khác.", "Hoa Kỳ đã hoàn thành việc mua lại Louisiana vào năm 1803, tăng gấp đôi quy mô của quốc gia.", "Dân số cao nhất là dưới 10.000.", "Tân Hà Lan\n\nNieuw-Nederland, hay New Netherland (Tân Hà Lan), là một tỉnh thuộc địa của Cộng hòa Bảy Vương quốc Hà Lan được công nhận vào năm 1614, tại bang New York, New Jersey và một phần của các bang láng giềng khác.", "Người Hà Lan đã thiết lập một hệ thống patroon với các quyền giống như phong kiến được trao cho một số chủ đất quyền lực; họ cũng thiết lập sự khoan dung tôn giáo và thương mại tự do.", "Dân số cao nhất là dưới 10.000.", "Thủ phủ New Amsterdam của thuộc địa được thành lập năm 1625 và nằm ở mũi phía nam của đảo Manhattan, nơi phát triển để trở thành một thành phố lớn trên thế giới.", "Người Hà Lan đã thiết lập một hệ thống patroon với các quyền giống như phong kiến được trao cho một số chủ đất quyền lực; họ cũng thiết lập sự khoan dung tôn giáo và thương mại tự do.", "Thành phố đã bị người Anh chiếm được vào năm 1664; họ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thuộc địa năm 1674 và đổi tên thành New York.", "Thủ phủ New Amsterdam của thuộc địa được thành lập năm 1625 và nằm ở mũi phía nam của đảo Manhattan, nơi phát triển để trở thành một thành phố lớn trên thế giới.", "Tuy nhiên, đất đai của Hà Lan vẫn còn và Thung lũng sông Hudson vẫn duy trì tính chất truyền thống của Hà Lan cho đến những năm 1820.", "Thành phố đã bị người Anh chiếm được vào năm 1664; họ nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thuộc địa năm 1674 và đổi tên thành New York.", "Dấu vết ảnh hưởng của Hà Lan vẫn còn ở phía bắc New Jersey và phía đông nam bang New York, như nhà cửa, họ của gia đình, và tên của các con đường và toàn bộ thị trấn.", "Tuy nhiên, đất đai của Hà Lan vẫn còn và Thung lũng sông Hudson vẫn duy trì tính chất truyền thống của Hà Lan cho đến những năm 1820.", "Tân Thụy Điển\n\nTân Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Nya Sverige) là thuộc địa của Thụy Điển tồn tại dọc theo Thung lũng sông Delaware biết từ năm 1638 đến năm 1655 và bao quanh vùng đất ở Delaware ngày nay, phía nam là New Jersey và đông nam Pennsylvania.", "Dấu vết ảnh hưởng của Hà Lan vẫn còn ở phía bắc New Jersey và phía đông nam bang New York, như nhà cửa, họ của gia đình, và tên của các con đường và toàn bộ thị trấn.", "Hàng trăm người định cư đã tập trung quanh thủ đô của Pháo đài Christina, tại địa điểm của ngày nay là thành phố Wilmington, Delaware.", "Tân Thụy Điển\n\nTân Thụy Điển (tiếng Thụy Điển: Nya Sverige) là thuộc địa của Thụy Điển tồn tại dọc theo Thung lũng sông Delaware biết từ năm 1638 đến năm 1655 và bao quanh vùng đất ở Delaware ngày nay, phía nam là New Jersey và đông nam Pennsylvania.", "Thuộc địa cũng có các khu định cư gần địa điểm ngày nay là Salem, New Jersey (Fort Nya Elfsborg) và trên đảo Tinicum, Pennsylvania.", "Hàng trăm người định cư đã tập trung quanh thủ đô của Pháo đài Christina, tại địa điểm của ngày nay là thành phố Wilmington, Delaware.", "Thuộc địa đã bị người Hà Lan chiếm được vào năm 1655 và sáp nhập vào Tân Hà Lan, với hầu hết các thuộc địa còn lại.", "Thuộc địa cũng có các khu định cư gần địa điểm ngày nay là Salem, New Jersey (Fort Nya Elfsborg) và trên đảo Tinicum, Pennsylvania.", "Nhiều năm sau, toàn bộ thuộc địa Tân Hà Lan đã được sáp nhập vào các thuộc địa của Anh.", "Thuộc địa đã bị người Hà Lan chiếm được vào năm 1655 và sáp nhập vào Tân Hà Lan, với hầu hết các thuộc địa còn lại.", "Thuộc địa của New Thụy Điển đã giới thiệu Giáo hội Luther đến Mỹ dưới hình thức một số nhà thờ lâu đời nhất châu Âu của lục địa.", "Nhiều năm sau, toàn bộ thuộc địa Tân Hà Lan đã được sáp nhập vào các thuộc địa của Anh.", "Những người thực dân cũng mang chòi gỗ đến Mỹ và nhiều con sông, thị trấn và gia đình ở khu vực hạ lưu thung lũng sông Delaware lấy tên từ người Thụy Điển.", "Thuộc địa của New Thụy Điển đã giới thiệu Giáo hội Luther đến Mỹ dưới hình thức một số nhà thờ lâu đời nhất châu Âu của lục địa.", "C. A. Nothnagle Log House ở Gibbstown, New Jersey ngày nay, được xây dựng vào cuối những năm 1630 trong thời kỳ thuộc địa Tân Thụy Điển.", "Những người thực dân cũng mang chòi gỗ đến Mỹ và nhiều con sông, thị trấn và gia đình ở khu vực hạ lưu thung lũng sông Delaware lấy tên từ người Thụy Điển.", "Nó vẫn là ngôi nhà cổ nhất được xây dựng bởi người châu Âu ở New Jersey và được cho là một trong những ngôi nhà gỗ lâu đời nhất còn tồn tại ở Hoa Kỳ.", "C. A. Nothnagle Log House ở Gibbstown, New Jersey ngày nay, được xây dựng vào cuối những năm 1630 trong thời kỳ thuộc địa Tân Thụy Điển.", "Thuộc địa Nga\n\nNga đã khám phá khu vực mà sau này trở thành Alaska, bắt đầu với cuộc thám hiểm Kamchatka thứ hai vào những năm 1730 và đầu những năm 1740.", "Nó vẫn là ngôi nhà cổ nhất được xây dựng bởi người châu Âu ở New Jersey và được cho là một trong những ngôi nhà gỗ lâu đời nhất còn tồn tại ở Hoa Kỳ.", "Khu định cư đầu tiên của họ được thành lập vào năm 1784 bởi Grigory Shelikhov.", "Thuộc địa Nga\n\nNga đã khám phá khu vực mà sau này trở thành Alaska, bắt đầu với cuộc thám hiểm Kamchatka thứ hai vào những năm 1730 và đầu những năm 1740.", "Công ty Nga-Mỹ được thành lập vào năm 1799 với ảnh hưởng của Nikolay Rezanov, với mục đích mua rái cá biển để lấy lông từ những thợ săn bản địa.", "Khu định cư đầu tiên của họ được thành lập vào năm 1784 bởi Grigory Shelikhov.", "Năm 1867, Hoa Kỳ đã mua Alaska và gần như tất cả người Nga đã từ bỏ khu vực này ngoại trừ một vài nhà truyền giáo của Giáo hội Chính thống giáo Nga hoạt động giữa những người bản xứ.", "Công ty Nga-Mỹ được thành lập vào năm 1799 với ảnh hưởng của Nikolay Rezanov, với mục đích mua rái cá biển để lấy lông từ những thợ săn bản địa.", "Thuộc địa Anh\n\nAnh đã có những nỗ lực thành công đầu tiên vào đầu thế kỷ 17 vì nhiều lý do.", "Năm 1867, Hoa Kỳ đã mua Alaska và gần như tất cả người Nga đã từ bỏ khu vực này ngoại trừ một vài nhà truyền giáo của Giáo hội Chính thống giáo Nga hoạt động giữa những người bản xứ.", "Trong thời đại này, chủ nghĩa dân tộc nguyên thủy và sự quyết đoán dân tộc của Anh nở rộ dưới sự đe dọa xâm lược của Tây Ban Nha, được hỗ trợ bởi một mức độ của chủ nghĩa quân phiệt Tin lành và năng lượng của Nữ hoàng Elizabeth.", "Thuộc địa Anh\n\nAnh đã có những nỗ lực thành công đầu tiên vào đầu thế kỷ 17 vì nhiều lý do.", "Tuy nhiên, tại thời điểm này, không có nỗ lực chính thức nào của chính phủ Anh để tạo ra một đế chế thực dân.", "Trong thời đại này, chủ nghĩa dân tộc nguyên thủy và sự quyết đoán dân tộc của Anh nở rộ dưới sự đe dọa xâm lược của Tây Ban Nha, được hỗ trợ bởi một mức độ của chủ nghĩa quân phiệt Tin lành và năng lượng của Nữ hoàng Elizabeth.", "Thay vào đó, động lực đằng sau việc thành lập các thuộc địa là từng phần và biến đổi.", "Tuy nhiên, tại thời điểm này, không có nỗ lực chính thức nào của chính phủ Anh để tạo ra một đế chế thực dân.", "Những cân nhắc thực tế đã đóng vai trò nhất định, chẳng hạn như doanh nghiệp thương mại, quá đông đúc và mong muốn tự do tôn giáo.", "Thay vào đó, động lực đằng sau việc thành lập các thuộc địa là từng phần và biến đổi.", "Làn sóng định cư chính đến vào thế kỷ 17.", "Những cân nhắc thực tế đã đóng vai trò nhất định, chẳng hạn như doanh nghiệp thương mại, quá đông đúc và mong muốn tự do tôn giáo.", "Sau năm 1700, hầu hết những người nhập cư đến Châu Mỹ thuộc địa đã đến với tư cách là những nô lệ có giao kèo, những người đàn ông và phụ nữ trẻ chưa lập gia đình tìm kiếm một cuộc sống mới trong một môi trường phong phú hơn nhiều.", "Làn sóng định cư chính đến vào thế kỷ 17.", "Quan điểm đồng thuận giữa các nhà sử học kinh tế và các nhà kinh tế là việc nô lệ có giao kèo xảy ra phần lớn là \"đáp ứng về mặt thể chế đối với sự không hoàn hảo của thị trường vốn\", nhưng nó \"cho phép những người di cư tiềm năng vay mượn thu nhập trong tương lai của họ để trả chi phí cao cho chuyến hành trình đến Nước Mỹ. \"", "Sau năm 1700, hầu hết những người nhập cư đến Châu Mỹ thuộc địa đã đến với tư cách là những nô lệ có giao kèo, những người đàn ông và phụ nữ trẻ chưa lập gia đình tìm kiếm một cuộc sống mới trong một môi trường phong phú hơn nhiều.", "Giữa cuối những năm 1610 và Cách mạng Hoa Kỳ, người Anh đã chuyển khoảng 50.000 đến 120.000 người bị kết án cho các thuộc địa của Mỹ.", "Quan điểm đồng thuận giữa các nhà sử học kinh tế và các nhà kinh tế là việc nô lệ có giao kèo xảy ra phần lớn là \"đáp ứng về mặt thể chế đối với sự không hoàn hảo của thị trường vốn\", nhưng nó \"cho phép những người di cư tiềm năng vay mượn thu nhập trong tương lai của họ để trả chi phí cao cho chuyến hành trình đến Nước Mỹ. \"", "Bác sĩ Alexander Hamilton (1712-1756) là một bác sĩ và nhà văn người Scotland, sống và làm việc tại Annapolis, Maryland.", "Giữa cuối những năm 1610 và Cách mạng Hoa Kỳ, người Anh đã chuyển khoảng 50.000 đến 120.000 người bị kết án cho các thuộc địa của Mỹ.", "Leo Lemay đã kể trong Nhật ký du hành của ông năm 1944 có tên Gentleman's Progress: The Itinerarium of Dr. Alexander Hamilton rằng: \"bức chân dung độc nhất về đàn ông và cách cư xử, về cuộc sống nông thôn và thành thị, của một loạt các xã hội và phong cảnh ở nước Mỹ thuộc địa.\"", "Bác sĩ Alexander Hamilton (1712-1756) là một bác sĩ và nhà văn người Scotland, sống và làm việc tại Annapolis, Maryland.", "Nhật ký của ông đã được sử dụng rộng rãi bởi các học giả, trong đó kể lại các chuyến đi của ông từ Maryland đến Maine.", "Leo Lemay đã kể trong Nhật ký du hành của ông năm 1944 có tên Gentleman's Progress: The Itinerarium of Dr. Alexander Hamilton rằng: \"bức chân dung độc nhất về đàn ông và cách cư xử, về cuộc sống nông thôn và thành thị, của một loạt các xã hội và phong cảnh ở nước Mỹ thuộc địa.\"", "Nhà viết tiểu sử Elaine Breslaw nói rằng ông gặp phải:\n\nmôi trường xã hội tương đối nguyên thủy của Thế giới mới.", "Nhật ký của ông đã được sử dụng rộng rãi bởi các học giả, trong đó kể lại các chuyến đi của ông từ Maryland đến Maine.", "Ông phải đối mặt với các thể chế xã hội xa lạ và đầy thách thức: hệ thống lao động dựa vào nô lệ da đen, địa vị xã hội cực kỳ lỏng lẻo, phương pháp kinh doanh khó chịu, những cuộc trò chuyện khó chịu, cũng như thói quen ăn mặc và ăn uống khác nhau.", "Nhà viết tiểu sử Elaine Breslaw nói rằng ông gặp phải:\n\nmôi trường xã hội tương đối nguyên thủy của Thế giới mới.", "Vịnh Chesapeake\n\nVirginia\n\nThuộc địa Anh thành công đầu tiên là Jamestown, được thành lập vào ngày 14 tháng 5 năm 1607 trên một đảo nằm trên sông James, gần cửa sông trên vịnh Chesapeake.", "Ông phải đối mặt với các thể chế xã hội xa lạ và đầy thách thức: hệ thống lao động dựa vào nô lệ da đen, địa vị xã hội cực kỳ lỏng lẻo, phương pháp kinh doanh khó chịu, những cuộc trò chuyện khó chịu, cũng như thói quen ăn mặc và ăn uống khác nhau.", "Liên doanh kinh doanh được tài trợ và điều phối bởi Công ty London Virginia, một công ty cổ phần đang tìm kiếm vàng.", "Vịnh Chesapeake\n\nVirginia\n\nThuộc địa Anh thành công đầu tiên là Jamestown, được thành lập vào ngày 14 tháng 5 năm 1607 trên một đảo nằm trên sông James, gần cửa sông trên vịnh Chesapeake.", "Những năm đầu tiên của nó vô cùng khó khăn, với tỷ lệ tử vong rất cao do bệnh tật và đói khát, chiến tranh với người da đỏ địa phương và thu được rất ít vàng.", "Liên doanh kinh doanh được tài trợ và điều phối bởi Công ty London Virginia, một công ty cổ phần đang tìm kiếm vàng.", "Thuộc địa tồn tại và phát triển mạnh mẽ bằng cách chuyển sang trồng thuốc lá để bán.", "Những năm đầu tiên của nó vô cùng khó khăn, với tỷ lệ tử vong rất cao do bệnh tật và đói khát, chiến tranh với người da đỏ địa phương và thu được rất ít vàng.", "Vào cuối thế kỷ 17, nền kinh tế xuất khẩu của Virginia chủ yếu dựa vào thuốc lá, và những người định cư mới, giàu có hơn đã đến để chiếm phần lớn đất đai, xây dựng các đồn điền lớn và nhập khẩu những người hầu và nô lệ.", "Thuộc địa tồn tại và phát triển mạnh mẽ bằng cách chuyển sang trồng thuốc lá để bán.", "Năm 1676, cuộc nổi loạn của Bacon xảy ra nhưng đã bị các quan chức hoàng gia đàn áp.", "Vào cuối thế kỷ 17, nền kinh tế xuất khẩu của Virginia chủ yếu dựa vào thuốc lá, và những người định cư mới, giàu có hơn đã đến để chiếm phần lớn đất đai, xây dựng các đồn điền lớn và nhập khẩu những người hầu và nô lệ.", "Sau cuộc nổi loạn của Bacon, nô lệ châu Phi đã nhanh chóng thay thế những người hầu bị cầm cố làm lực lượng lao động chính của Virginia.", "Năm 1676, cuộc nổi loạn của Bacon xảy ra nhưng đã bị các quan chức hoàng gia đàn áp.", "Các hội đồng thuộc địa chia sẻ quyền lực với một thống đốc được hoàng gia bổ nhiệm.", "Sau cuộc nổi loạn của Bacon, nô lệ châu Phi đã nhanh chóng thay thế những người hầu bị cầm cố làm lực lượng lao động chính của Virginia.", "Ở cấp độ địa phương hơn, quyền lực của chính phủ đã được đầu tư vào các tòa án quận, vốn tự tồn tại (những người đương nhiệm đã lấp đầy bất kỳ vị trí tuyển dụng nào và không bao giờ có cuộc bầu cử dân chủ).", "Các hội đồng thuộc địa chia sẻ quyền lực với một thống đốc được hoàng gia bổ nhiệm.", "Là nhà sản xuất cây trồng thu hoa lợi, các đồn điền Chesapeake phụ thuộc nhiều vào thương mại với Anh.", "Ở cấp độ địa phương hơn, quyền lực của chính phủ đã được đầu tư vào các tòa án quận, vốn tự tồn tại (những người đương nhiệm đã lấp đầy bất kỳ vị trí tuyển dụng nào và không bao giờ có cuộc bầu cử dân chủ).", "Với điều hướng dễ dàng bằng đường sông, có ít thị trấn và không có thành phố; người trồng vận chuyển trực tiếp đến Anh.", "Là nhà sản xuất cây trồng thu hoa lợi, các đồn điền Chesapeake phụ thuộc nhiều vào thương mại với Anh.", "Tỷ lệ tử vong cao và hồ sơ dân số rất trẻ đặc trưng cho thuộc địa trong những năm đầu tiên.", "Với điều hướng dễ dàng bằng đường sông, có ít thị trấn và không có thành phố; người trồng vận chuyển trực tiếp đến Anh.", "Randall Miller chỉ ra rằng \"Nước Mỹ không có quý tộc có tước hiệu... mặc dù một quý tộc, ngài Thomas Fairfax, đã cư trú ở Virginia năm 1734.\"", "Tỷ lệ tử vong cao và hồ sơ dân số rất trẻ đặc trưng cho thuộc địa trong những năm đầu tiên.", "Lord Fairfax (1693-1781) là một nam tước người Scotland đến Mỹ vĩnh viễn để giám sát việc nắm giữ đất đai rộng lớn của gia đình ông.", "Randall Miller chỉ ra rằng \"Nước Mỹ không có quý tộc có tước hiệu... mặc dù một quý tộc, ngài Thomas Fairfax, đã cư trú ở Virginia năm 1734.\"", "Nhà sử học Arthur Schlesinger nói rằng ông \"là duy nhất trong số những người đến thường trú có tước hiệu cao như nam tước\".", "Lord Fairfax (1693-1781) là một nam tước người Scotland đến Mỹ vĩnh viễn để giám sát việc nắm giữ đất đai rộng lớn của gia đình ông.", "Ông là người bảo trợ của George Washington và không bị quấy rầy trong chiến tranh.", "Nhà sử học Arthur Schlesinger nói rằng ông \"là duy nhất trong số những người đến thường trú có tước hiệu cao như nam tước\".", "Tân Anh \n\nThuộc địa thành công kế tiếp của Anh được thành lập với mục đích khác.", "Ông là người bảo trợ của George Washington và không bị quấy rầy trong chiến tranh.", "Thuộc địa này được thành lập bởi hai nhóm người bất đồng chính kiến về tôn giáo.", "Tân Anh \n\nThuộc địa thành công kế tiếp của Anh được thành lập với mục đích khác.", "Cả hai nhóm đều kêu gọi Giáo hội Anh cải cách và loại bỏ các thành phần Cơ đốc giáo đang còn tồn tại trong giáo hội này.", "Thuộc địa này được thành lập bởi hai nhóm người bất đồng chính kiến về tôn giáo.", "Trong khi nhóm người Pilgrim muốn từ bỏ giáo hội, nhóm người theo Thanh giáo (Puritanism) muốn cải cách nó bằng cách làm gương với một cộng đồng thánh giáo mà họ sẽ xây dựng tại nơi đất mới.", "Cả hai nhóm đều kêu gọi Giáo hội Anh cải cách và loại bỏ các thành phần Cơ đốc giáo đang còn tồn tại trong giáo hội này.", "Thanh giáo \n\nNhóm Pilgrim (Người hành hương) là một nhóm nhỏ những người ly khai Thanh giáo, những người cảm thấy rằng họ cần phải xa cách với Giáo hội Anh.", "Trong khi nhóm người Pilgrim muốn từ bỏ giáo hội, nhóm người theo Thanh giáo (Puritanism) muốn cải cách nó bằng cách làm gương với một cộng đồng thánh giáo mà họ sẽ xây dựng tại nơi đất mới.", "Ban đầu họ chuyển đến Hà Lan, sau đó quyết định tái định cư ở Mỹ.", "Thanh giáo \n\nNhóm Pilgrim (Người hành hương) là một nhóm nhỏ những người ly khai Thanh giáo, những người cảm thấy rằng họ cần phải xa cách với Giáo hội Anh.", "Những người định cư Pilgrim ban đầu đi thuyền đến Bắc Mỹ vào năm 1620 bằng tàu Mayflower.", "Ban đầu họ chuyển đến Hà Lan, sau đó quyết định tái định cư ở Mỹ.", "Khi đến nơi, họ đã tạo ra khế ước Mayflower, qua đó họ gắn kết với nhau như một cộng đồng thống nhất, do đó thành lập Thuộc địa Plymouth nhỏ.", "Những người định cư Pilgrim ban đầu đi thuyền đến Bắc Mỹ vào năm 1620 bằng tàu Mayflower.", "William Bradford là nhà lãnh đạo chính của họ.", "Khi đến nơi, họ đã tạo ra khế ước Mayflower, qua đó họ gắn kết với nhau như một cộng đồng thống nhất, do đó thành lập Thuộc địa Plymouth nhỏ.", "Sau khi thành lập, những người định cư khác đã đi từ Anh và gia nhập vào thuộc địa.", "William Bradford là nhà lãnh đạo chính của họ.", "Những người Thanh giáo không ly khai tạo thành một nhóm lớn hơn nhiều so với Nhóm Pilgrim, và họ đã thành lập Thuộc địa Vịnh Massachusetts vào năm 1629 với 400 người định cư.", "Sau khi thành lập, những người định cư khác đã đi từ Anh và gia nhập vào thuộc địa.", "Họ tìm cách cải tổ Giáo hội Anh bằng cách tạo ra một giáo hội mới, thuần khiết ở Tân Thế giới.", "Những người Thanh giáo không ly khai tạo thành một nhóm lớn hơn nhiều so với Nhóm Pilgrim, và họ đã thành lập Thuộc địa Vịnh Massachusetts vào năm 1629 với 400 người định cư.", "Đến năm 1640, có khoảng 20.000 đã đến đây; Nhiều người đã chết lúc vừa mới đến, nhưng những người còn lại đã tìm thấy khí hậu trong lành và nguồn cung cấp thực phẩm dồi dào.", "Họ tìm cách cải tổ Giáo hội Anh bằng cách tạo ra một giáo hội mới, thuần khiết ở Tân Thế giới.", "Các thuộc địa Plymouth và thuộc địa Vịnh Massachusetts cùng nhau sinh ra các thuộc địa Thanh giáo khác ở Tân Anh, bao gồm các thuộc địa New Haven, Saybrook và Connecticut.", "Đến năm 1640, có khoảng 20.000 đã đến đây; Nhiều người đã chết lúc vừa mới đến, nhưng những người còn lại đã tìm thấy khí hậu trong lành và nguồn cung cấp thực phẩm dồi dào.", "Trong thế kỷ 17, các thuộc địa New Haven và Saybrook đã được Connecticut sáp nhập.", "Các thuộc địa Plymouth và thuộc địa Vịnh Massachusetts cùng nhau sinh ra các thuộc địa Thanh giáo khác ở Tân Anh, bao gồm các thuộc địa New Haven, Saybrook và Connecticut.", "Những người Thanh giáo đã tạo ra một nền văn hóa tôn giáo sâu sắc, chặt chẽ về mặt xã hội và đổi mới chính trị vẫn còn ảnh hưởng đến Hoa Kỳ hiện đại.", "Trong thế kỷ 17, các thuộc địa New Haven và Saybrook đã được Connecticut sáp nhập.", "Họ hy vọng rằng vùng đất mới này sẽ phục vụ như một \"quốc gia của Chúa\".", "Những người Thanh giáo đã tạo ra một nền văn hóa tôn giáo sâu sắc, chặt chẽ về mặt xã hội và đổi mới chính trị vẫn còn ảnh hưởng đến Hoa Kỳ hiện đại.", "Họ trốn khỏi Anh và cố gắng tạo ra một \"quốc gia của các vị thánh\" hay một \"Thành phố trên đồi\" ở Mỹ: một cộng đồng cực kỳ sùng đạo, hoàn toàn đúng đắn được thiết kế để trở thành một hình mẫu cho cả châu Âu.", "Họ hy vọng rằng vùng đất mới này sẽ phục vụ như một \"quốc gia của Chúa\".", "Về mặt kinh tế, Tân Anh đã hoàn thành kỳ vọng của những người sáng lập.", "Họ trốn khỏi Anh và cố gắng tạo ra một \"quốc gia của các vị thánh\" hay một \"Thành phố trên đồi\" ở Mỹ: một cộng đồng cực kỳ sùng đạo, hoàn toàn đúng đắn được thiết kế để trở thành một hình mẫu cho cả châu Âu.", "Nền kinh tế Thanh giáo dựa trên những nỗ lực tự cung tự cấp và chỉ giao dịch những hàng hóa mà họ không thể tự sản xuất, không giống như các đồn điền định hướng cây trồng của vùng Chesapeake.", "Về mặt kinh tế, Tân Anh đã hoàn thành kỳ vọng của những người sáng lập.", "Nhìn chung, có một vị thế kinh tế và mức sống ở Tân Anh cao hơn so với Chesapeake.", "Nền kinh tế Thanh giáo dựa trên những nỗ lực tự cung tự cấp và chỉ giao dịch những hàng hóa mà họ không thể tự sản xuất, không giống như các đồn điền định hướng cây trồng của vùng Chesapeake.", "Tân Anh trở thành một trung tâm đóng tàu và buôn bán quan trọng, cùng với nông nghiệp, đánh cá và khai thác gỗ, đóng vai trò là trung tâm giao dịch giữa các thuộc địa miền nam và châu Âu.", "Nhìn chung, có một vị thế kinh tế và mức sống ở Tân Anh cao hơn so với Chesapeake.", "Các khu vực Tân Anh khác\n\nĐồn điền Providence được thành lập năm 1636 bởi Roger Williams trên vùng đất được cung cấp bởi tù trưởng Canonicus người Narragansett.", "Tân Anh trở thành một trung tâm đóng tàu và buôn bán quan trọng, cùng với nông nghiệp, đánh cá và khai thác gỗ, đóng vai trò là trung tâm giao dịch giữa các thuộc địa miền nam và châu Âu.", "Williams là một người Thanh giáo đã rao giảng về sự khoan dung tôn giáo, tách biệt giữa Giáo hội và Nhà nước, và hoàn toàn từ bỏ Giáo hội Anh.", "Các khu vực Tân Anh khác\n\nĐồn điền Providence được thành lập năm 1636 bởi Roger Williams trên vùng đất được cung cấp bởi tù trưởng Canonicus người Narragansett.", "Ông bị trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts vì những bất đồng về thần học, và ông và những người định cư khác đã thành lập đồn điền Providence dựa trên hiến pháp bình đẳng quy định đa số \"về dân sự\" và \"tự do lương tâm\" trong các vấn đề tôn giáo.", "Williams là một người Thanh giáo đã rao giảng về sự khoan dung tôn giáo, tách biệt giữa Giáo hội và Nhà nước, và hoàn toàn từ bỏ Giáo hội Anh.", "Năm 1637, một nhóm thứ hai bao gồm Anne Hutchinson đã thành lập một khu định cư thứ hai trên đảo Aquidneck, còn được gọi là Đảo Rhode.", "Ông bị trục xuất khỏi Thuộc địa Vịnh Massachusetts vì những bất đồng về thần học, và ông và những người định cư khác đã thành lập đồn điền Providence dựa trên hiến pháp bình đẳng quy định đa số \"về dân sự\" và \"tự do lương tâm\" trong các vấn đề tôn giáo.", "Các thuộc địa khác định cư ở phía bắc, hòa nhập với các nhà thám hiểm và người định cư có lợi nhuận để thành lập các thuộc địa đa dạng tôn giáo hơn ở New Hampshire và Maine.", "Năm 1637, một nhóm thứ hai bao gồm Anne Hutchinson đã thành lập một khu định cư thứ hai trên đảo Aquidneck, còn được gọi là Đảo Rhode.", "Những khu định cư nhỏ này đã được Massachusetts sáp nhập khi họ đưa ra những yêu sách đất đai đáng kể vào những năm 1640 và 1650, nhưng New Hampshire cuối cùng đã được ban cho một điều lệ riêng vào năm 1679.", "Các thuộc địa khác định cư ở phía bắc, hòa nhập với các nhà thám hiểm và người định cư có lợi nhuận để thành lập các thuộc địa đa dạng tôn giáo hơn ở New Hampshire và Maine.", "Maine vẫn là một phần của Massachusetts cho đến khi trở thành một bang vào năm 1820.", "Những khu định cư nhỏ này đã được Massachusetts sáp nhập khi họ đưa ra những yêu sách đất đai đáng kể vào những năm 1640 và 1650, nhưng New Hampshire cuối cùng đã được ban cho một điều lệ riêng vào năm 1679.", "Thuộc quốc Tân Anh\n\nDưới thời vua James II của Anh, các thuộc địa Tân Anh, New York và Jersey được thống nhất trong một thời gian ngắn với tư cách là Thuộc quốc New England (1686-89).", "Maine vẫn là một phần của Massachusetts cho đến khi trở thành một bang vào năm 1820.", "Chính quyền cuối cùng đã được lãnh đạo bởi Thống đốc Sir Edmund Andros và tịch thu các điều lệ thuộc địa, thu hồi các quyền sở hữu đất đai và cai trị mà không có hội đồng địa phương, gây ra sự giận dữ trong dân chúng.", "Thuộc quốc Tân Anh\n\nDưới thời vua James II của Anh, các thuộc địa Tân Anh, New York và Jersey được thống nhất trong một thời gian ngắn với tư cách là Thuộc quốc New England (1686-89).", "Cuộc nổi dậy ở Boston năm 1689 được lấy cảm hứng từ cuộc Cách mạng Vinh quang của Anh chống lại James II và dẫn đến việc bắt giữ Andros, Anh giáo Boston và các quan chức thống trị cao cấp của dân quân Massachusetts.", "Chính quyền cuối cùng đã được lãnh đạo bởi Thống đốc Sir Edmund Andros và tịch thu các điều lệ thuộc địa, thu hồi các quyền sở hữu đất đai và cai trị mà không có hội đồng địa phương, gây ra sự giận dữ trong dân chúng.", "Andros bị bỏ tù trong vài tháng, sau đó trở về Anh.", "Cuộc nổi dậy ở Boston năm 1689 được lấy cảm hứng từ cuộc Cách mạng Vinh quang của Anh chống lại James II và dẫn đến việc bắt giữ Andros, Anh giáo Boston và các quan chức thống trị cao cấp của dân quân Massachusetts.", "Sự thống trị của New England đã bị giải thể và các chính phủ được nối lại dưới các điều lệ trước đó của họ.", "Andros bị bỏ tù trong vài tháng, sau đó trở về Anh.", "Tuy nhiên, điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi vào năm 1684 và một điều lệ mới được ban hành năm 1691 kết hợp Massachusetts và Plymouth vào Tỉnh vùng Massachusetts.", "Sự thống trị của New England đã bị giải thể và các chính phủ được nối lại dưới các điều lệ trước đó của họ.", "Vua William III đã tìm cách hợp nhất các thuộc địa của Tân Anh về mặt quân sự bằng cách bổ nhiệm Bá tước Bellomont làm một trong ba vị thống đốc và chỉ huy quân sự đồng thời ở Connecticut và Rhode Island.", "Tuy nhiên, điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi vào năm 1684 và một điều lệ mới được ban hành năm 1691 kết hợp Massachusetts và Plymouth vào Tỉnh vùng Massachusetts.", "Tuy nhiên, những nỗ lực này đã thất bại.", "Vua William III đã tìm cách hợp nhất các thuộc địa của Tân Anh về mặt quân sự bằng cách bổ nhiệm Bá tước Bellomont làm một trong ba vị thống đốc và chỉ huy quân sự đồng thời ở Connecticut và Rhode Island.", "Các thuộc địa miền trung \n\nCác thuộc địa miền trung gồm có các khu vực nay là các tiểu bang New York, Pennsylvania, ba quận của Delaware, và Maryland, được đặc trưng bởi một mức độ đa dạng lớn về tôn giáo, chính trị, kinh tế và dân tộc.", "Tuy nhiên, những nỗ lực này đã thất bại.", "Nhiều dân nhập cư Hà Lan và Ireland định cư tại các khu vực này (cùng với Long Island và Connecticut); nhóm người Hà Lan tại Pennsylvania nổi bật là một nhóm dân tộc đặc biệt.", "Các thuộc địa miền trung \n\nCác thuộc địa miền trung gồm có các khu vực nay là các tiểu bang New York, Pennsylvania, ba quận của Delaware, và Maryland, được đặc trưng bởi một mức độ đa dạng lớn về tôn giáo, chính trị, kinh tế và dân tộc.", "Thuộc địa Tân Hà Lan của nguoi Hà lan được người Anh tiếp quản và đổi tên thành New York.", "Nhiều dân nhập cư Hà Lan và Ireland định cư tại các khu vực này (cùng với Long Island và Connecticut); nhóm người Hà Lan tại Pennsylvania nổi bật là một nhóm dân tộc đặc biệt.", "Tuy nhiên, một số lượng lớn người Hà Lan vẫn ở lại đây, thống trị các khu vực nông thôn giữa thành phố New York và Albany.", "Thuộc địa Tân Hà Lan của nguoi Hà lan được người Anh tiếp quản và đổi tên thành New York.", "Trong khi đó, người Yankee từ Tân Anh bắt đầu chuyển đến, cũng như những người nhập cư từ Đức.", "Tuy nhiên, một số lượng lớn người Hà Lan vẫn ở lại đây, thống trị các khu vực nông thôn giữa thành phố New York và Albany.", "Thành phố New York đã thu hút một cộng đồng dân đa thê lớn và một lượng lớn nô lệ da đen.", "Trong khi đó, người Yankee từ Tân Anh bắt đầu chuyển đến, cũng như những người nhập cư từ Đức.", "New Jersey ban đầu là một bộ phận của New York và được chia thành các thuộc địa độc quyền Đông và Tây Jersey trong một thời gian.", "Thành phố New York đã thu hút một cộng đồng dân đa thê lớn và một lượng lớn nô lệ da đen.", "[57]\n\nPennsylvania được thành lập năm 1681 với tư cách là thuộc địa độc quyền của một tín đồ phái Quaker, William Penn.", "New Jersey ban đầu là một bộ phận của New York và được chia thành các thuộc địa độc quyền Đông và Tây Jersey trong một thời gian.", "Các thành phần dân số chính bao gồm các tín đồ phái Quaker có cơ sở tại Philadelphia, người Ailen từ Scotland ở biên giới phía Tây và nhiều thuộc địa của Đức ở giữa.", "[57]\n\nPennsylvania được thành lập năm 1681 với tư cách là thuộc địa độc quyền của một tín đồ phái Quaker, William Penn.", "Philadelphia trở thành thành phố lớn nhất ở các thuộc địa với vị trí trung tâm, cảng tuyệt vời và dân số khoảng 30.000 người.", "Các thành phần dân số chính bao gồm các tín đồ phái Quaker có cơ sở tại Philadelphia, người Ailen từ Scotland ở biên giới phía Tây và nhiều thuộc địa của Đức ở giữa.", "Vào giữa thế kỷ 18, Pennsylvania về cơ bản là thuộc địa của tầng lớp trung lưu với sự tôn trọng hạn chế đối với giới thượng lưu nhỏ.", "Philadelphia trở thành thành phố lớn nhất ở các thuộc địa với vị trí trung tâm, cảng tuyệt vời và dân số khoảng 30.000 người.", "Một nhà báo của Tạp chí Pennsylvania đã tóm tắt vào năm 1756 như sau:\n\nNgười dân của tỉnh này nói chung thuộc tầng lớp trung lưu, và hiện tại hầu hết đều có trình độ.", "Vào giữa thế kỷ 18, Pennsylvania về cơ bản là thuộc địa của tầng lớp trung lưu với sự tôn trọng hạn chế đối với giới thượng lưu nhỏ.", "Họ chủ yếu là Nông dân cần cù, Nghệ nhân hoặc Người buôn bán; họ thích Tự do, và người thấp kém nhất cũng nghĩ rằng anh ta có quyền Công dân từ những người vĩ đại nhất.", "Một nhà báo của Tạp chí Pennsylvania đã tóm tắt vào năm 1756 như sau:\n\nNgười dân của tỉnh này nói chung thuộc tầng lớp trung lưu, và hiện tại hầu hết đều có trình độ.", "Các thuộc địa miền nam \n\nVăn hóa chiếm ưu thế của miền Nam bắt nguồn từ sự định cư của khu vực bởi thực dân Anh.", "Họ chủ yếu là Nông dân cần cù, Nghệ nhân hoặc Người buôn bán; họ thích Tự do, và người thấp kém nhất cũng nghĩ rằng anh ta có quyền Công dân từ những người vĩ đại nhất.", "Vào thế kỷ XVII, hầu hết những người thực dân tự nguyện là người gốc Anh, những người định cư chủ yếu dọc theo các vùng ven biển của vùng biển phía Đông.", "Các thuộc địa miền nam \n\nVăn hóa chiếm ưu thế của miền Nam bắt nguồn từ sự định cư của khu vực bởi thực dân Anh.", "Phần lớn những người định cư đầu tiên ở Anh là những người hầu bị cầm cố, họ đã có được tự do sau khi làm việc đủ để trả hết tiền.", "Vào thế kỷ XVII, hầu hết những người thực dân tự nguyện là người gốc Anh, những người định cư chủ yếu dọc theo các vùng ven biển của vùng biển phía Đông.", "Những người đàn ông giàu có trả tiền theo cách của họ đã nhận được các khoản trợ cấp đất đai được gọi là quyền đứng đầu, để khuyến khích định cư.", "Phần lớn những người định cư đầu tiên ở Anh là những người hầu bị cầm cố, họ đã có được tự do sau khi làm việc đủ để trả hết tiền.", "Các thuộc địa của Pháp và Tây Ban Nha được thành lập ở Florida, Louisiana và Texas.", "Những người đàn ông giàu có trả tiền theo cách của họ đã nhận được các khoản trợ cấp đất đai được gọi là quyền đứng đầu, để khuyến khích định cư.", "Người Tây Ban Nha thuộc địa Florida vào thế kỷ 16, cộng đồng của họ đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ 17.", "Các thuộc địa của Pháp và Tây Ban Nha được thành lập ở Florida, Louisiana và Texas.", "Ở các thuộc địa của Anh và Pháp, hầu hết những người dân thuộc địa đều đến sau năm 1700.", "Người Tây Ban Nha thuộc địa Florida vào thế kỷ 16, cộng đồng của họ đạt đến đỉnh cao vào cuối thế kỷ 17.", "Họ dọn đất, xây nhà và nhà phụ và làm việc trên những đồn điền lớn chủ yếu phục vụ nông nghiệp xuất khẩu.", "Ở các thuộc địa của Anh và Pháp, hầu hết những người dân thuộc địa đều đến sau năm 1700.", "Nhiều người đã tham gia trồng thuốc lá thâm dụng lao động, vụ mùa đầu tiên của Virginia.", "Họ dọn đất, xây nhà và nhà phụ và làm việc trên những đồn điền lớn chủ yếu phục vụ nông nghiệp xuất khẩu.", "Với sự giảm số lượng người Anh sẵn sàng đến các thuộc địa trong thế kỷ thứ mười tám, các chủ đồn điền bắt đầu nhập khẩu nhiều nô lệ châu Phi hơn, những người trở thành lực lượng lao động chủ yếu trong các đồn điền.", "Nhiều người đã tham gia trồng thuốc lá thâm dụng lao động, vụ mùa đầu tiên của Virginia.", "Thuốc lá làm bạc màu đất một cách nhanh chóng, đòi hỏi phải có các cánh đồng mới một cách thường xuyên.", "Với sự giảm số lượng người Anh sẵn sàng đến các thuộc địa trong thế kỷ thứ mười tám, các chủ đồn điền bắt đầu nhập khẩu nhiều nô lệ châu Phi hơn, những người trở thành lực lượng lao động chủ yếu trong các đồn điền.", "Những cánh đồng cũ được sử dụng làm đồng cỏ và cho các loại cây trồng như ngô và lúa mì, hoặc được phép trồng thành rừng.", "Thuốc lá làm bạc màu đất một cách nhanh chóng, đòi hỏi phải có các cánh đồng mới một cách thường xuyên.", "Lúa ở Nam Carolina đã trở thành một loại cây trồng chính khác.", "Những cánh đồng cũ được sử dụng làm đồng cỏ và cho các loại cây trồng như ngô và lúa mì, hoặc được phép trồng thành rừng.", "Một số nhà sử học cho rằng nô lệ từ vùng đồng bằng tây Phi, nơi lúa là cây trồng cơ bản, cung cấp các kỹ năng, kiến thức và công nghệ chính cho tưới tiêu và xây dựng các công trình đất để hỗ trợ canh tác lúa.", "Lúa ở Nam Carolina đã trở thành một loại cây trồng chính khác.", "Các phương pháp và công cụ ban đầu được sử dụng ở Nam Carolina phù hợp với những phương pháp ở Châu Phi.", "Một số nhà sử học cho rằng nô lệ từ vùng đồng bằng tây Phi, nơi lúa là cây trồng cơ bản, cung cấp các kỹ năng, kiến thức và công nghệ chính cho tưới tiêu và xây dựng các công trình đất để hỗ trợ canh tác lúa.", "Thực dân Anh sẽ có ít hoặc không quen với quy trình trồng lúa phức tạp trên các cánh đồng bị ngập bởi các công trình thủy lợi.", "Các phương pháp và công cụ ban đầu được sử dụng ở Nam Carolina phù hợp với những phương pháp ở Châu Phi.", "Từ giữa đến cuối thế kỷ 18, một nhóm lớn người Scotland và người Ulster-Scotland (sau này được gọi là người Scotland-Ailen) đã di cư và định cư ở quốc gia phía sau Appalachia và vùng Piedmont.", "Thực dân Anh sẽ có ít hoặc không quen với quy trình trồng lúa phức tạp trên các cánh đồng bị ngập bởi các công trình thủy lợi.", "Họ là nhóm thực dân lớn nhất từ quần đảo Anh trước Cách mạng Mỹ.", "Từ giữa đến cuối thế kỷ 18, một nhóm lớn người Scotland và người Ulster-Scotland (sau này được gọi là người Scotland-Ailen) đã di cư và định cư ở quốc gia phía sau Appalachia và vùng Piedmont.", "Trong một cuộc điều tra dân số năm 2000 của người Mỹ và tổ tiên tự báo cáo của họ, các khu vực nơi người dân báo cáo \"tổ tiên của người Mỹ\" là nơi mà theo lịch sử, nhiều người Scotland, Scotch-Ailen và người theo đạo Tin lành Biên giới Anh định cư ở Mỹ: nội địa cũng như một số của các khu vực ven biển phía Nam, và đặc biệt là khu vực Appalachia.", "Họ là nhóm thực dân lớn nhất từ quần đảo Anh trước Cách mạng Mỹ.", "Dân số có một số người Scotland và người Scotland gốc Ailen có thể lên tới 47 triệu người, vì hầu hết mọi người có nhiều di sản, một số trong đó họ có thể không biết.", "Trong một cuộc điều tra dân số năm 2000 của người Mỹ và tổ tiên tự báo cáo của họ, các khu vực nơi người dân báo cáo \"tổ tiên của người Mỹ\" là nơi mà theo lịch sử, nhiều người Scotland, Scotch-Ailen và người theo đạo Tin lành Biên giới Anh định cư ở Mỹ: nội địa cũng như một số của các khu vực ven biển phía Nam, và đặc biệt là khu vực Appalachia.", "Những người thực dân đầu tiên, đặc biệt là người Scotland-Ailen ở đất nước hậu phương, tham gia vào chiến tranh, thương mại và trao đổi văn hóa.", "Dân số có một số người Scotland và người Scotland gốc Ailen có thể lên tới 47 triệu người, vì hầu hết mọi người có nhiều di sản, một số trong đó họ có thể không biết.", "Những người sống ở vùng hẻo lánh có nhiều khả năng tham gia cùng với người da đỏ Muscogee (Creek), Cherokee, và Choctaws và các nhóm bản địa khác trong khu vực.", "Những người thực dân đầu tiên, đặc biệt là người Scotland-Ailen ở đất nước hậu phương, tham gia vào chiến tranh, thương mại và trao đổi văn hóa.", "Trường đại học lâu đời nhất ở miền Nam, Đại học William & Mary, được thành lập năm 1693 tại Virginia; nó đi tiên phong trong việc giảng dạy kinh tế chính trị và đã đào tạo các Tổng thống tương lai của Hoa Kỳ như Jefferson, Monroe và Tyler, tất cả đều đến từ Virginia.", "Những người sống ở vùng hẻo lánh có nhiều khả năng tham gia cùng với người da đỏ Muscogee (Creek), Cherokee, và Choctaws và các nhóm bản địa khác trong khu vực.", "Thật vậy, toàn bộ khu vực thống trị chính trị trong kỷ nguyên Hệ thống Đảng đầu tiên: ví dụ, bốn trong số năm Tổng thống đầu tiên là Washington, Jefferson, Madison và Monroe - đến từ Virginia.", "Trường đại học lâu đời nhất ở miền Nam, Đại học William & Mary, được thành lập năm 1693 tại Virginia; nó đi tiên phong trong việc giảng dạy kinh tế chính trị và đã đào tạo các Tổng thống tương lai của Hoa Kỳ như Jefferson, Monroe và Tyler, tất cả đều đến từ Virginia.", "Hai trường đại học công lập lâu đời nhất cũng ở miền Nam: Đại học Bắc Carolina (1795) và Đại học Georgia (1785).", "Thật vậy, toàn bộ khu vực thống trị chính trị trong kỷ nguyên Hệ thống Đảng đầu tiên: ví dụ, bốn trong số năm Tổng thống đầu tiên là Washington, Jefferson, Madison và Monroe - đến từ Virginia.", "Miền Nam thuộc địa bao gồm các thuộc địa đồn điền của vùng Chesapeake (Virginia, Maryland, và, theo một số phân loại, có Delaware) và miền Nam thấp hơn (Carolina, cuối cùng tách ra thành Bắc và Nam Carolina và Georgia).", "Hai trường đại học công lập lâu đời nhất cũng ở miền Nam: Đại học Bắc Carolina (1795) và Đại học Georgia (1785).", "Xã hội Chesapeake\n\nNăm phần trăm của dân số da trắng Virginia và Maryland vào giữa thế kỷ 18 là những người trồng trọt đang ngày càng giàu cũng như có nhiều quyền lực chính trị và uy tín xã hội.", "Miền Nam thuộc địa bao gồm các thuộc địa đồn điền của vùng Chesapeake (Virginia, Maryland, và, theo một số phân loại, có Delaware) và miền Nam thấp hơn (Carolina, cuối cùng tách ra thành Bắc và Nam Carolina và Georgia).", "Họ kiểm soát giáo hội Anh giáo địa phương, chọn các bộ trưởng và xử lý tài sản của giáo hội và giải ngân từ thiện địa phương.", "Xã hội Chesapeake\n\nNăm phần trăm của dân số da trắng Virginia và Maryland vào giữa thế kỷ 18 là những người trồng trọt đang ngày càng giàu cũng như có nhiều quyền lực chính trị và uy tín xã hội.", "Họ đã tìm cách để được bầu làm nhà mua hàng hoặc được bổ nhiệm làm thẩm phán tòa hòa giải.", "Họ kiểm soát giáo hội Anh giáo địa phương, chọn các bộ trưởng và xử lý tài sản của giáo hội và giải ngân từ thiện địa phương.", "Khoảng 60 phần trăm người da trắng Virginia thuộc tầng lớp trung lưu rộng lớn sở hữu các trang trại đáng kể.", "Họ đã tìm cách để được bầu làm nhà mua hàng hoặc được bổ nhiệm làm thẩm phán tòa hòa giải.", "Đến thế hệ thứ hai, tỷ lệ tử vong do sốt rét và các bệnh địa phương khác đã giảm rất nhiều đến mức có thể có cấu trúc gia đình ổn định.", "Khoảng 60 phần trăm người da trắng Virginia thuộc tầng lớp trung lưu rộng lớn sở hữu các trang trại đáng kể.", "Một phần ba còn lại thuộc tầng lớp dưới cùng không có đất và sống trong nghèo đói.", "Đến thế hệ thứ hai, tỷ lệ tử vong do sốt rét và các bệnh địa phương khác đã giảm rất nhiều đến mức có thể có cấu trúc gia đình ổn định.", "Nhiều người mới đến hoặc vừa mới thoát khỏi than phận đày tớ có giao kèo.", "Một phần ba còn lại thuộc tầng lớp dưới cùng không có đất và sống trong nghèo đói.", "Ở một số quận gần Washington DC ngày nay, 70 phần trăm đất đai thuộc sở hữu của một số ít gia đình và ba phần tư số người da trắng không có đất.", "Nhiều người mới đến hoặc vừa mới thoát khỏi than phận đày tớ có giao kèo.", "Một số lượng lớn người Tin lành Ailen và Đức đã định cư ở các quận biên giới, thường di chuyển từ Pennsylvania.", "Ở một số quận gần Washington DC ngày nay, 70 phần trăm đất đai thuộc sở hữu của một số ít gia đình và ba phần tư số người da trắng không có đất.", "Thuốc lá không quan trọng ở đây; nông dân tập trung vào cây gai dầu, ngũ cốc, gia súc và ngựa.", "Một số lượng lớn người Tin lành Ailen và Đức đã định cư ở các quận biên giới, thường di chuyển từ Pennsylvania.", "Các doanh nhân đã bắt đầu khai thác và nung chảy quặng sắt địa phương.", "Thuốc lá không quan trọng ở đây; nông dân tập trung vào cây gai dầu, ngũ cốc, gia súc và ngựa.", "Thể thao chiếm rất nhiều sự chú ý ở mọi cấp độ xã hội, bắt đầu từ tầng lớp trên cùng.", "Các doanh nhân đã bắt đầu khai thác và nung chảy quặng sắt địa phương.", "Ở Anh, việc săn bắn bị hạn chế mạnh đối với các chủ đất và được thi hành bởi những người chơi trò chơi có vũ trang.", "Thể thao chiếm rất nhiều sự chú ý ở mọi cấp độ xã hội, bắt đầu từ tầng lớp trên cùng.", "Ở Mỹ, trò chơi còn hơn cả phong phú.", "Ở Anh, việc săn bắn bị hạn chế mạnh đối với các chủ đất và được thi hành bởi những người chơi trò chơi có vũ trang.", "Mọi người đều có thể và đã đi săn, kể cả người hầu và nô lệ.", "Ở Mỹ, trò chơi còn hơn cả phong phú.", "Đàn ông nghèo với kỹ năng súng trường tốt đã giành được lời khen ngợi; những quý ông giàu trượt mục tiêu thì nhận được những lời chế giễu.", "Mọi người đều có thể và đã đi săn, kể cả người hầu và nô lệ.", "Vào năm 1691, thống đốc Sir Francis Nicholson đã tổ chức các cuộc thi cho \"những người Viginia tốt hơn là những người chưa có vợ\", và ông đã đưa ra các giải thưởng \"cho các môn bắn, đấu vật, đấu gươm một lưỡi, và chạy bằng ngựa hoặc chạy bộ.\"", "Đàn ông nghèo với kỹ năng súng trường tốt đã giành được lời khen ngợi; những quý ông giàu trượt mục tiêu thì nhận được những lời chế giễu.", "Đua ngựa là sự kiện chính.", "Vào năm 1691, thống đốc Sir Francis Nicholson đã tổ chức các cuộc thi cho \"những người Viginia tốt hơn là những người chưa có vợ\", và ông đã đưa ra các giải thưởng \"cho các môn bắn, đấu vật, đấu gươm một lưỡi, và chạy bằng ngựa hoặc chạy bộ.\"", "Người nông dân điển hình không sở hữu một con ngựa ngay từ đầu, và cuộc đua chỉ dành cho các quý ông, nhưng nông dân bình thường là khán giả và là những con bạc.", "Đua ngựa là sự kiện chính.", "Những nô lệ được chọn thường trở thành những người huấn luyện ngựa lành nghề.", "Người nông dân điển hình không sở hữu một con ngựa ngay từ đầu, và cuộc đua chỉ dành cho các quý ông, nhưng nông dân bình thường là khán giả và là những con bạc.", "Đua ngựa là đặc biệt quan trọng để đan kết các quý ông.", "Những nô lệ được chọn thường trở thành những người huấn luyện ngựa lành nghề.", "Cuộc đua là một sự kiện công cộng lớn được thiết kế để chứng minh cho thế giới thấy địa vị xã hội ưu việt của các quý ông thông qua chăn nuôi, đào tạo, khoe khoang và đánh bạc, và đặc biệt là việc tự mình chiến thắng cuộc đua.", "Đua ngựa là đặc biệt quan trọng để đan kết các quý ông.", "Nhà sử học Timothy Breen giải thích rằng đua ngựa và đánh bạc có tỷ lệ cược cao là điều cần thiết để duy trì vị thế của các quý ông.", "Cuộc đua là một sự kiện công cộng lớn được thiết kế để chứng minh cho thế giới thấy địa vị xã hội ưu việt của các quý ông thông qua chăn nuôi, đào tạo, khoe khoang và đánh bạc, và đặc biệt là việc tự mình chiến thắng cuộc đua.", "Khi họ công khai đặt cược một khoản tiền lớn vào con ngựa yêu thích của mình, nó đã nói với thế giới rằng tính cạnh tranh, chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa vật chất nơi các yếu tố cốt lõi của các giá trị của giới địa chủ, quý tộc.", "Nhà sử học Timothy Breen giải thích rằng đua ngựa và đánh bạc có tỷ lệ cược cao là điều cần thiết để duy trì vị thế của các quý ông.", "Nhà sử học Edmund Morgan (1975) lập luận rằng người Virginia trong thập niên 1650 và trong hai thế kỷ tiếp theo đã chuyển sang chế độ nô lệ và phân chia chủng tộc như một cách thay thế cho xung đột giai cấp.", "Khi họ công khai đặt cược một khoản tiền lớn vào con ngựa yêu thích của mình, nó đã nói với thế giới rằng tính cạnh tranh, chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa vật chất nơi các yếu tố cốt lõi của các giá trị của giới địa chủ, quý tộc.", "\"Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc khiến người da trắng có thể phát triển sự tôn sùng đối với sự bình đẳng mà các nhà cộng hòa Anh đã tuyên bố là linh hồn của tự do.\"", "Nhà sử học Edmund Morgan (1975) lập luận rằng người Virginia trong thập niên 1650 và trong hai thế kỷ tiếp theo đã chuyển sang chế độ nô lệ và phân chia chủng tộc như một cách thay thế cho xung đột giai cấp.", "Đó là, đàn ông da trắng trở nên bình đẳng hơn nhiều về mặt chính trị nếu không có những nô lệ địa vị thấp.", "\"Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc khiến người da trắng có thể phát triển sự tôn sùng đối với sự bình đẳng mà các nhà cộng hòa Anh đã tuyên bố là linh hồn của tự do.\"", "Đến năm 1700, dân số Virginia đạt 70.000 người và tiếp tục tăng nhanh do tỷ lệ sinh cao, tỷ lệ tử vong thấp, nhập khẩu nô lệ từ vùng Caribe và nhập cư từ Anh, Đức và Pennsylvania.", "Đó là, đàn ông da trắng trở nên bình đẳng hơn nhiều về mặt chính trị nếu không có những nô lệ địa vị thấp.", "Khí hậu ôn hòa; đất nông nghiệp rẻ và màu mỡ.", "Đến năm 1700, dân số Virginia đạt 70.000 người và tiếp tục tăng nhanh do tỷ lệ sinh cao, tỷ lệ tử vong thấp, nhập khẩu nô lệ từ vùng Caribe và nhập cư từ Anh, Đức và Pennsylvania.", "Hai thuộc địa Carolina \n\nTỉnh Carolina là nơi định cư của người Anh đầu tiên ở phía nam Virginia.", "Khí hậu ôn hòa; đất nông nghiệp rẻ và màu mỡ.", "Đó là một liên doanh tư nhân, được tài trợ bởi một nhóm những người độc quyền quý tộc Anh, người đã giành được Hiến chương Hoàng gia cho Carolinas năm 1663, hy vọng rằng một thuộc địa mới ở miền nam sẽ có lợi nhuận như Jamestown.", "Hai thuộc địa Carolina \n\nTỉnh Carolina là nơi định cư của người Anh đầu tiên ở phía nam Virginia.", "Carolina đã không được định cư cho đến năm 1670, và ngay cả lần thử đầu tiên đã thất bại vì không có động lực cho việc di cư đến khu vực đó.", "Đó là một liên doanh tư nhân, được tài trợ bởi một nhóm những người độc quyền quý tộc Anh, người đã giành được Hiến chương Hoàng gia cho Carolinas năm 1663, hy vọng rằng một thuộc địa mới ở miền nam sẽ có lợi nhuận như Jamestown.", "Tuy nhiên, cuối cùng, các quý tộc đã kết hợp số vốn còn lại của họ và tài trợ cho một sứ mệnh định cư đến khu vực do Sir John Colleton lãnh đạo.", "Carolina đã không được định cư cho đến năm 1670, và ngay cả lần thử đầu tiên đã thất bại vì không có động lực cho việc di cư đến khu vực đó.", "Đoàn thám hiểm đặt mảnh đất màu mỡ và có thể phòng thủ tại nơi đã trở thành Charleston ngày nay, ban đầu là Charles Town cho Charles II của Anh.", "Tuy nhiên, cuối cùng, các quý tộc đã kết hợp số vốn còn lại của họ và tài trợ cho một sứ mệnh định cư đến khu vực do Sir John Colleton lãnh đạo.", "Những người định cư ban đầu ở Nam Carolina đã thiết lập một giao dịch sinh lợi trong thực phẩm cho các đồn điền nô lệ ở vùng biển Caribe.", "Đoàn thám hiểm đặt mảnh đất màu mỡ và có thể phòng thủ tại nơi đã trở thành Charleston ngày nay, ban đầu là Charles Town cho Charles II của Anh.", "Những người định cư chủ yếu đến từ thuộc địa của Anh ở Barbados và mang theo nô lệ châu Phi theo họ.", "Những người định cư ban đầu ở Nam Carolina đã thiết lập một giao dịch sinh lợi trong thực phẩm cho các đồn điền nô lệ ở vùng biển Caribe.", "Barbados là một hòn đảo trồng mía giàu có, một trong những thuộc địa đầu tiên của Anh sử dụng số lượng lớn người châu Phi trong nông nghiệp theo kiểu đồn điền.", "Những người định cư chủ yếu đến từ thuộc địa của Anh ở Barbados và mang theo nô lệ châu Phi theo họ.", "Việc trồng lúa được giới thiệu trong những năm 1690 và trở thành cây trồng xuất khẩu quan trọng.", "Barbados là một hòn đảo trồng mía giàu có, một trong những thuộc địa đầu tiên của Anh sử dụng số lượng lớn người châu Phi trong nông nghiệp theo kiểu đồn điền.", "Ban đầu, Nam Carolina bị chia rẽ về chính trị.", "Việc trồng lúa được giới thiệu trong những năm 1690 và trở thành cây trồng xuất khẩu quan trọng.", "Thành phần dân tộc của nó bao gồm những người định cư ban đầu (một nhóm những người định cư Anh giàu có, nô lệ đến từ đảo Barbados) và cộng đồng Huguenot, một cộng đồng Tin lành nói tiếng Pháp.", "Ban đầu, Nam Carolina bị chia rẽ về chính trị.", "Chiến tranh biên giới gần như liên tục trong thời kỳ Chiến tranh của Vua William và Chiến tranh của Nữ hoàng Anne đã thúc đẩy các nêm kinh tế và chính trị giữa các thương nhân và chủ đồn điền.", "Thành phần dân tộc của nó bao gồm những người định cư ban đầu (một nhóm những người định cư Anh giàu có, nô lệ đến từ đảo Barbados) và cộng đồng Huguenot, một cộng đồng Tin lành nói tiếng Pháp.", "Thảm họa của Chiến tranh Yamasee năm 1715 đã đe dọa khả năng tồn tại của thuộc địa và gây ra một thập kỷ hỗn loạn chính trị.", "Chiến tranh biên giới gần như liên tục trong thời kỳ Chiến tranh của Vua William và Chiến tranh của Nữ hoàng Anne đã thúc đẩy các nêm kinh tế và chính trị giữa các thương nhân và chủ đồn điền.", "Đến năm 1729, sự cai trị độc quyền đã sụp đổ và những nhà độc quyền đã bán cả hai thuộc địa lại cho vương quốc Anh.", "Thảm họa của Chiến tranh Yamasee năm 1715 đã đe dọa khả năng tồn tại của thuộc địa và gây ra một thập kỷ hỗn loạn chính trị.", "Bắc Carolina có tầng lớp thượng lưu nhỏ nhất.", "Đến năm 1729, sự cai trị độc quyền đã sụp đổ và những nhà độc quyền đã bán cả hai thuộc địa lại cho vương quốc Anh.", "10% người giàu nhất sở hữu khoảng 40% đất đai, so với 50 đến 60% ở vùng lân cận Virginia và Nam Carolina.", "Bắc Carolina có tầng lớp thượng lưu nhỏ nhất.", "Không có thành phố nào ở quy mô lớn và rất ít thị trấn, vì vậy hầu như không có một tầng lớp trung lưu thành thị nào cả.", "10% người giàu nhất sở hữu khoảng 40% đất đai, so với 50 đến 60% ở vùng lân cận Virginia và Nam Carolina.", "Bắc Carolina với phần lớn nông thôn bị chi phối bởi những người nông dân tự cung tự cấp với các hoạt động nhỏ.", "Không có thành phố nào ở quy mô lớn và rất ít thị trấn, vì vậy hầu như không có một tầng lớp trung lưu thành thị nào cả.", "Ngoài ra, một phần tư số người da trắng hoàn toàn không có đất.", "Bắc Carolina với phần lớn nông thôn bị chi phối bởi những người nông dân tự cung tự cấp với các hoạt động nhỏ.", "Georgia \n\nJames Oglethorpe thường được xem là người thành lập Thuộc địa Georgia.", "Ngoài ra, một phần tư số người da trắng hoàn toàn không có đất.", "Là một thành viên trong nghị viện Anh vào thế kỷ 18, ông ta đã đặt nền móng cho sự khai hoang tiểu bang này.", "Georgia \n\nJames Oglethorpe thường được xem là người thành lập Thuộc địa Georgia.", "Vào thời đó, sự căng thẳng giữa Tây Ban Nha và Anh khá cao, và nhiều người Anh sợ rằng Florida (dưới sự kiểm soát của Tây Ban Nha) đang đe dọa khu Carolina.", "Là một thành viên trong nghị viện Anh vào thế kỷ 18, ông ta đã đặt nền móng cho sự khai hoang tiểu bang này.", "Georgia là một khu vực tranh chấp then chốt vì nó nằm giữa hai thuộc địa này.", "Vào thời đó, sự căng thẳng giữa Tây Ban Nha và Anh khá cao, và nhiều người Anh sợ rằng Florida (dưới sự kiểm soát của Tây Ban Nha) đang đe dọa khu Carolina.", "Lúc đó những người mắc nợ thường bị bắt bỏ tù, nhưng Oglethorpe quyết định đày họ đến một thuộc địa.", "Georgia là một khu vực tranh chấp then chốt vì nó nằm giữa hai thuộc địa này.", "Như thế, Anh có thể loại bỏ các thành phần không ưa mà đồng thời có căn cứ để tấn công vào Florida.", "Lúc đó những người mắc nợ thường bị bắt bỏ tù, nhưng Oglethorpe quyết định đày họ đến một thuộc địa.", "Những người định cư đầu tiên đến vào năm 1733.", "Như thế, Anh có thể loại bỏ các thành phần không ưa mà đồng thời có căn cứ để tấn công vào Florida.", "Georgia được thành lập với những nguyên tắc đạo đức nghiêm khắc.", "Những người định cư đầu tiên đến vào năm 1733.", "Nô lệ, rượu chè và các hình thức vô đạo đức khác bị cấm.", "Georgia được thành lập với những nguyên tắc đạo đức nghiêm khắc.", "Tuy nhiên, trong sự thật thuộc địa này không phải là một nơi lý tưởng.", "Nô lệ, rượu chè và các hình thức vô đạo đức khác bị cấm.", "Những người định cư bất mãn với lối sống đạo đức này, và than rằng thuộc địa của họ không đủ sức cạnh tranh kinh tế với các đồn điền lúa tại Carolina.", "Tuy nhiên, trong sự thật thuộc địa này không phải là một nơi lý tưởng.", "Georgia ban đầu không thành công, nhưng cuối cùng các hạn chế đã được dỡ bỏ, chế độ nô lệ được cho phép, và nó trở nên thịnh vượng như Carolinas.", "Những người định cư bất mãn với lối sống đạo đức này, và than rằng thuộc địa của họ không đủ sức cạnh tranh kinh tế với các đồn điền lúa tại Carolina.", "Thuộc địa của Georgia không bao giờ có một tôn giáo được thành lập; nó bao gồm những người có đức tin khác nhau.", "Georgia ban đầu không thành công, nhưng cuối cùng các hạn chế đã được dỡ bỏ, chế độ nô lệ được cho phép, và nó trở nên thịnh vượng như Carolinas.", "Đông và Tây Florida\n\nTây Ban Nha nhượng lại Florida cho Vương quốc Anh vào năm 1763, nơi thành lập các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Thuộc địa của Georgia không bao giờ có một tôn giáo được thành lập; nó bao gồm những người có đức tin khác nhau.", "Florida vẫn trung thành với Vương quốc Anh trong Cách mạng Mỹ.", "Đông và Tây Florida\n\nTây Ban Nha nhượng lại Florida cho Vương quốc Anh vào năm 1763, nơi thành lập các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Họ đã được trả lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 để đổi lấy quần đảo Bahamas, lúc đó phần lớn người Anh đã rời đi.", "Florida vẫn trung thành với Vương quốc Anh trong Cách mạng Mỹ.", "Người Tây Ban Nha sau đó đã bỏ bê Florida; vài người Tây Ban Nha sống ở đó khi Mỹ mua khu vực này vào năm 1819.", "Họ đã được trả lại cho Tây Ban Nha vào năm 1783 để đổi lấy quần đảo Bahamas, lúc đó phần lớn người Anh đã rời đi.", "Sự thống nhất các thuộc địa Anh\n\nChiến tranh thuộc địa: phòng thủ chung\n\nNhững nỗ lực bắt đầu sớm nhất là vào những năm 1640 đối với sự bảo vệ chung của các thuộc địa, chủ yếu chống lại các mối đe dọa chung từ người da đỏ, Pháp và Hà Lan.", "Người Tây Ban Nha sau đó đã bỏ bê Florida; vài người Tây Ban Nha sống ở đó khi Mỹ mua khu vực này vào năm 1819.", "Các thuộc địa Thanh giáo của Tân Anh đã thành lập một liên minh để phối hợp các vấn đề quân sự và tư pháp.", "Sự thống nhất các thuộc địa Anh\n\nChiến tranh thuộc địa: phòng thủ chung\n\nNhững nỗ lực bắt đầu sớm nhất là vào những năm 1640 đối với sự bảo vệ chung của các thuộc địa, chủ yếu chống lại các mối đe dọa chung từ người da đỏ, Pháp và Hà Lan.", "Từ những năm 1670, một số thống đốc hoàng gia đã cố gắng tìm kiếm các phương tiện phối hợp các vấn đề quân sự phòng thủ và tấn công, đáng chú ý là Sir Edmund Andros (người cai trị New York, Tân Anh và Virginia vào nhiều thời điểm) và Francis Nicholson (cai trị Maryland, Virginia, Nova Scotia, và Carolina).", "Các thuộc địa Thanh giáo của Tân Anh đã thành lập một liên minh để phối hợp các vấn đề quân sự và tư pháp.", "Sau Chiến tranh Vua Phillips, Andros đã đàm phán thành công Chuỗi Giao ước, một loạt các hiệp ước với người da đỏ mang lại sự ổn đinh tương đối cho biên giới của các thuộc địa miền trung trong nhiều năm.", "Từ những năm 1670, một số thống đốc hoàng gia đã cố gắng tìm kiếm các phương tiện phối hợp các vấn đề quân sự phòng thủ và tấn công, đáng chú ý là Sir Edmund Andros (người cai trị New York, Tân Anh và Virginia vào nhiều thời điểm) và Francis Nicholson (cai trị Maryland, Virginia, Nova Scotia, và Carolina).", "Các thuộc địa miền bắc đã trải qua nhiều cuộc tấn công của phe Wabanaki và người Pháp từ Acadia trong bốn cuộc Chiến tranh giữa Pháp và người da đỏ, đặc biệt là Maine và New Hampshire ngày nay, cũng như Chiến tranh của Cha Rale và Chiến tranh của Cha Le Loutre.", "Sau Chiến tranh Vua Phillips, Andros đã đàm phán thành công Chuỗi Giao ước, một loạt các hiệp ước với người da đỏ mang lại sự ổn đinh tương đối cho biên giới của các thuộc địa miền trung trong nhiều năm.", "Một sự kiện nhắc nhở thực dân về danh tính chung của họ là các đối tượng người Anh là Cuộc chiến kế vị Áo (1740-1748) ở châu Âu.", "Các thuộc địa miền bắc đã trải qua nhiều cuộc tấn công của phe Wabanaki và người Pháp từ Acadia trong bốn cuộc Chiến tranh giữa Pháp và người da đỏ, đặc biệt là Maine và New Hampshire ngày nay, cũng như Chiến tranh của Cha Rale và Chiến tranh của Cha Le Loutre.", "Cuộc xung đột này đã tràn vào các thuộc địa, nơi nó được gọi là \"Chiến tranh của Vua George\".", "Một sự kiện nhắc nhở thực dân về danh tính chung của họ là các đối tượng người Anh là Cuộc chiến kế vị Áo (1740-1748) ở châu Âu.", "Các trận đánh lớn đã diễn ra ở châu Âu, nhưng quân đội thực dân Mỹ đã chiến đấu với Pháp và các đồng minh da đỏ của họ ở New York, New England và Nova Scotia với Cuộc bao vây Louisbourg (1745).", "Cuộc xung đột này đã tràn vào các thuộc địa, nơi nó được gọi là \"Chiến tranh của Vua George\".", "Tại Hội nghị Albany năm 1754, Benjamin Franklin đề xuất rằng các thuộc địa được thống nhất bởi một Hội đồng lớn giám sát một chính sách chung cho quốc phòng, mở rộng và các vấn đề Ấn Độ.", "Các trận đánh lớn đã diễn ra ở châu Âu, nhưng quân đội thực dân Mỹ đã chiến đấu với Pháp và các đồng minh da đỏ của họ ở New York, New England và Nova Scotia với Cuộc bao vây Louisbourg (1745).", "Kế hoạch bị cản trở bởi các cơ quan lập pháp thuộc địa và Vua George II, nhưng đó là một dấu hiệu sớm cho thấy các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ đang hướng tới sự thống nhất.", "Tại Hội nghị Albany năm 1754, Benjamin Franklin đề xuất rằng các thuộc địa được thống nhất bởi một Hội đồng lớn giám sát một chính sách chung cho quốc phòng, mở rộng và các vấn đề Ấn Độ.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ \n\nChiến tranh với Pháp và người Da đỏ (1754-1763) là phần xung đột tại châu Mỹ của một chiến tranh tại châu Âu tên là Chiến tranh Bảy năm.", "Kế hoạch bị cản trở bởi các cơ quan lập pháp thuộc địa và Vua George II, nhưng đó là một dấu hiệu sớm cho thấy các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ đang hướng tới sự thống nhất.", "Các cuộc chiến tranh thuộc địa trước đây ở Bắc Mỹ đã bắt đầu ở châu Âu và sau đó lan sang các thuộc địa, nhưng Chiến tranh Pháp và người da đỏ đáng chú ý vì đã bắt đầu ở Bắc Mỹ và lan sang châu Âu.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ \n\nChiến tranh với Pháp và người Da đỏ (1754-1763) là phần xung đột tại châu Mỹ của một chiến tranh tại châu Âu tên là Chiến tranh Bảy năm.", "Một trong những nguyên nhân chính của cuộc chiến là sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa Anh và Pháp, đặc biệt là ở vùng Hồ Lớn và thung lũng Ohio.", "Các cuộc chiến tranh thuộc địa trước đây ở Bắc Mỹ đã bắt đầu ở châu Âu và sau đó lan sang các thuộc địa, nhưng Chiến tranh Pháp và người da đỏ đáng chú ý vì đã bắt đầu ở Bắc Mỹ và lan sang châu Âu.", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ mang một ý nghĩa mới đối với thực dân Bắc Mỹ của Anh khi William Pitt Lớn quyết định rằng các nguồn lực quân sự lớn cần phải được dành cho Bắc Mỹ để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống Pháp.", "Một trong những nguyên nhân chính của cuộc chiến là sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa Anh và Pháp, đặc biệt là ở vùng Hồ Lớn và thung lũng Ohio.", "Lần đầu tiên, lục địa trở thành một trong những sân khấu chính của những gì có thể được gọi là \"chiến tranh thế giới\".", "Chiến tranh với Pháp và người Da đỏ mang một ý nghĩa mới đối với thực dân Bắc Mỹ của Anh khi William Pitt Lớn quyết định rằng các nguồn lực quân sự lớn cần phải được dành cho Bắc Mỹ để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống Pháp.", "Trong chiến tranh, vị trí của các thuộc địa Anh là một phần của Đế quốc Anh đã được thể hiện thực sự rõ ràng, khi các quan chức quân sự và dân sự Anh có sự hiện diện ngày càng tăng trong cuộc sống của người Mỹ.", "Lần đầu tiên, lục địa trở thành một trong những sân khấu chính của những gì có thể được gọi là \"chiến tranh thế giới\".", "Chiến tranh cũng làm tăng cảm giác đoàn kết của Mỹ theo những cách khác nhau.", "Trong chiến tranh, vị trí của các thuộc địa Anh là một phần của Đế quốc Anh đã được thể hiện thực sự rõ ràng, khi các quan chức quân sự và dân sự Anh có sự hiện diện ngày càng tăng trong cuộc sống của người Mỹ.", "Nó khiến cho những người đàn ông đi xuyên lục địa, những người có thể chưa bao giờ rời khỏi thuộc địa của họ, chiến đấu bên cạnh những người đàn ông từ những hoàn cảnh khác nhau, dù sao vẫn là \"người Mỹ\".", "Chiến tranh cũng làm tăng cảm giác đoàn kết của Mỹ theo những cách khác nhau.", "Trong suốt cuộc chiến, các sĩ quan Anh đã huấn luyện những người Mỹ tham chiến, nổi bật nhất là George Washington, người có ích cho sự nghiệp của Mỹ trong Cách mạng sau này.", "Nó khiến cho những người đàn ông đi xuyên lục địa, những người có thể chưa bao giờ rời khỏi thuộc địa của họ, chiến đấu bên cạnh những người đàn ông từ những hoàn cảnh khác nhau, dù sao vẫn là \"người Mỹ\".", "Ngoài ra, lần đầu tiên, các nhà lập pháp và quan chức thuộc địa phải hợp tác mạnh mẽ, để theo đuổi nỗ lực quân sự trên toàn lục địa.", "Trong suốt cuộc chiến, các sĩ quan Anh đã huấn luyện những người Mỹ tham chiến, nổi bật nhất là George Washington, người có ích cho sự nghiệp của Mỹ trong Cách mạng sau này.", "Trong Hiệp ước Paris (1763), Pháp chính thức nhượng lại cho Anh phần phía đông của đế chế Bắc Mỹ rộng lớn, đã bí mật trao cho Tây Ban Nha lãnh thổ Louisiana phía tây sông Mississippi vào năm trước.", "Ngoài ra, lần đầu tiên, các nhà lập pháp và quan chức thuộc địa phải hợp tác mạnh mẽ, để theo đuổi nỗ lực quân sự trên toàn lục địa.", "Trước chiến tranh, Anh đã nắm giữ mười ba thuộc địa của Mỹ, phần lớn Nova Scotia ngày nay và phần lớn lưu vực vịnh Hudson.", "Trong Hiệp ước Paris (1763), Pháp chính thức nhượng lại cho Anh phần phía đông của đế chế Bắc Mỹ rộng lớn, đã bí mật trao cho Tây Ban Nha lãnh thổ Louisiana phía tây sông Mississippi vào năm trước.", "Sau chiến tranh, Anh đã giành được toàn bộ lãnh thổ của Pháp ở phía đông sông Mississippi, bao gồm Quebec, Great Lakes và thung lũng sông Ohio.", "Trước chiến tranh, Anh đã nắm giữ mười ba thuộc địa của Mỹ, phần lớn Nova Scotia ngày nay và phần lớn lưu vực vịnh Hudson.", "Anh cũng giành được Florida Tây Ban Nha, từ đó hình thành các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Sau chiến tranh, Anh đã giành được toàn bộ lãnh thổ của Pháp ở phía đông sông Mississippi, bao gồm Quebec, Great Lakes và thung lũng sông Ohio.", "Trong việc loại bỏ một mối đe dọa lớn của nước ngoài đối với mười ba thuộc địa, cuộc chiến cũng phần lớn loại bỏ nhu cầu bảo vệ thuộc địa của thực dân.", "Anh cũng giành được Florida Tây Ban Nha, từ đó hình thành các thuộc địa Đông và Tây Florida.", "Người Anh và những người thực dân đã cùng chiến thắng một kẻ thù chung.", "Trong việc loại bỏ một mối đe dọa lớn của nước ngoài đối với mười ba thuộc địa, cuộc chiến cũng phần lớn loại bỏ nhu cầu bảo vệ thuộc địa của thực dân.", "Lòng trung thành của thực dân đối với đất nước mẹ đã mạnh mẽ hơn bao giờ hết.", "Người Anh và những người thực dân đã cùng chiến thắng một kẻ thù chung.", "Tuy nhiên, sự mất đoàn kết đã bắt đầu hình thành.", "Lòng trung thành của thực dân đối với đất nước mẹ đã mạnh mẽ hơn bao giờ hết.", "Thủ tướng Anh William Pitt Lớn đã quyết định tiến hành chiến tranh ở các thuộc địa với việc sử dụng quân đội từ các thuộc địa và quỹ thuế từ chính nước Anh.", "Tuy nhiên, sự mất đoàn kết đã bắt đầu hình thành.", "Đây là một chiến lược thời chiến thành công, nhưng sau khi chiến tranh kết thúc, bên nào cũng đều tin rằng mình đã gánh một gánh nặng lớn hơn bên kia.", "Thủ tướng Anh William Pitt Lớn đã quyết định tiến hành chiến tranh ở các thuộc địa với việc sử dụng quân đội từ các thuộc địa và quỹ thuế từ chính nước Anh.", "Giới tinh hoa Anh, người bị đánh thuế nặng nề nhất ở châu Âu, đã chỉ ra một cách giận dữ rằng thực dân đã trả rất ít cho các kho bạc hoàng gia.", "Đây là một chiến lược thời chiến thành công, nhưng sau khi chiến tranh kết thúc, bên nào cũng đều tin rằng mình đã gánh một gánh nặng lớn hơn bên kia.", "Những người thực dân trả lời rằng con trai của họ đã chiến đấu và chết trong một cuộc chiến phục vụ lợi ích của châu Âu hơn là của chính họ.", "Giới tinh hoa Anh, người bị đánh thuế nặng nề nhất ở châu Âu, đã chỉ ra một cách giận dữ rằng thực dân đã trả rất ít cho các kho bạc hoàng gia.", "Tranh chấp này là một liên kết trong chuỗi các sự kiện sớm châm ngòi cho cuộc Cách mạng Hoa Kỳ.", "Những người thực dân trả lời rằng con trai của họ đã chiến đấu và chết trong một cuộc chiến phục vụ lợi ích của châu Âu hơn là của chính họ.", "Mối quan hệ với Đế quốc Anh \n\nCác thuộc địa rất khác nhau nhưng họ vẫn là một phần của Đế quốc Anh không chỉ là cái tên.", "Tranh chấp này là một liên kết trong chuỗi các sự kiện sớm châm ngòi cho cuộc Cách mạng Hoa Kỳ.", "Về mặt nhân khẩu học, phần lớn những người dân thuộc địa có nguồn gốc từ Quần đảo Anh và nhiều người trong số họ vẫn có quan hệ gia đình với Vương quốc Anh.", "Mối quan hệ với Đế quốc Anh \n\nCác thuộc địa rất khác nhau nhưng họ vẫn là một phần của Đế quốc Anh không chỉ là cái tên.", "Về mặt xã hội, giới tinh hoa thuộc địa Boston, New York, Charleston và Philadelphia đã tự xem họ là người Anh.", "Về mặt nhân khẩu học, phần lớn những người dân thuộc địa có nguồn gốc từ Quần đảo Anh và nhiều người trong số họ vẫn có quan hệ gia đình với Vương quốc Anh.", "Nhiều người chưa bao giờ sống ở Anh trong một vài thế hệ, nhưng họ bắt chước phong cách ăn mặc, khiêu vũ và nghi thức của Anh.", "Về mặt xã hội, giới tinh hoa thuộc địa Boston, New York, Charleston và Philadelphia đã tự xem họ là người Anh.", "Giới thượng lưu xã hội này đã xây dựng các lâu đài của mình theo phong cách Georgia, sao chép các thiết kế đồ nội thất của Thomas Chippendale và tham gia vào các trào lưu trí tuệ của châu Âu, như Khai sáng.", "Nhiều người chưa bao giờ sống ở Anh trong một vài thế hệ, nhưng họ bắt chước phong cách ăn mặc, khiêu vũ và nghi thức của Anh.", "Các thành phố cảng của thuộc địa Mỹ thực sự là thành phố của Anh trong mắt nhiều người dân.", "Giới thượng lưu xã hội này đã xây dựng các lâu đài của mình theo phong cách Georgia, sao chép các thiết kế đồ nội thất của Thomas Chippendale và tham gia vào các trào lưu trí tuệ của châu Âu, như Khai sáng.", "Chủ nghĩa cộng hòa\n\nNhiều cấu trúc chính trị trong các thuộc địa đã bắt nguồn từ chủ nghĩa cộng hòa được thể hiện bởi các nhà lãnh đạo phe đối lập ở Anh, đáng chú ý nhất là những đảng viên đảng Khối thịnh vượng chung và đảng Whig.", "Các thành phố cảng của thuộc địa Mỹ thực sự là thành phố của Anh trong mắt nhiều người dân.", "Nhiều người Mỹ thời đó đã nhìn thấy các hệ thống quản trị của các thuộc địa được mô phỏng theo hiến pháp Anh thời đó, với nhà vua tương ứng với thống đốc, Hạ viện tương ứng với hội đồng thuộc địa và Thượng viện tương ứng với hội đồng thống đốc.", "Chủ nghĩa cộng hòa\n\nNhiều cấu trúc chính trị trong các thuộc địa đã bắt nguồn từ chủ nghĩa cộng hòa được thể hiện bởi các nhà lãnh đạo phe đối lập ở Anh, đáng chú ý nhất là những đảng viên đảng Khối thịnh vượng chung và đảng Whig.", "Các bộ luật của các thuộc địa thường được rút ra trực tiếp từ luật của Anh; thật vậy, thông luật của Anh tồn tại không chỉ ở Canada, mà còn trên khắp Hoa Kỳ.", "Nhiều người Mỹ thời đó đã nhìn thấy các hệ thống quản trị của các thuộc địa được mô phỏng theo hiến pháp Anh thời đó, với nhà vua tương ứng với thống đốc, Hạ viện tương ứng với hội đồng thuộc địa và Thượng viện tương ứng với hội đồng thống đốc.", "Cuối cùng, đó là một cuộc tranh cãi về ý nghĩa của một số lý tưởng chính trị (đặc biệt là đại diện chính trị) và chủ nghĩa cộng hòa đã dẫn đến Cách mạng Hoa Kỳ.", "Các bộ luật của các thuộc địa thường được rút ra trực tiếp từ luật của Anh; thật vậy, thông luật của Anh tồn tại không chỉ ở Canada, mà còn trên khắp Hoa Kỳ.", "Tiêu thụ hàng hóa của Anh\n\nMột điểm giống hơn khác giữa các thuộc địa là việc nhập khẩu đồ dùng Anh.", "Cuối cùng, đó là một cuộc tranh cãi về ý nghĩa của một số lý tưởng chính trị (đặc biệt là đại diện chính trị) và chủ nghĩa cộng hòa đã dẫn đến Cách mạng Hoa Kỳ.", "Vào cuối thế kỷ 17 nền kinh tế Anh đã phát triển nhanh, và đến giữa thế kỷ 18 các xí nghiệp nhỏ tại Anh đã xản xuất nhiều hơn đảo này có thể tiêu thụ được.", "Tiêu thụ hàng hóa của Anh\n\nMột điểm giống hơn khác giữa các thuộc địa là việc nhập khẩu đồ dùng Anh.", "Khi họ tìm được một thị trường cho những thứ này tại các thuộc địa Bắc Mỹ, Anh đã tăng xuất khẩu đến vùng này trên 360% giữa những năm 1740 và 1770.", "Vào cuối thế kỷ 17 nền kinh tế Anh đã phát triển nhanh, và đến giữa thế kỷ 18 các xí nghiệp nhỏ tại Anh đã xản xuất nhiều hơn đảo này có thể tiêu thụ được.", "Từ Tân Anh (New England) đến Georgia, những người dưới quyền Anh mua vật dụng giống nhau, tạo ra một sự đồng nhất.", "Khi họ tìm được một thị trường cho những thứ này tại các thuộc địa Bắc Mỹ, Anh đã tăng xuất khẩu đến vùng này trên 360% giữa những năm 1740 và 1770.", "Một điểm khác mà các thuộc địa thấy mình giống nhau hơn là khác nhau là việc nhập khẩu hàng hóa của Anh đang bùng nổ.", "Từ Tân Anh (New England) đến Georgia, những người dưới quyền Anh mua vật dụng giống nhau, tạo ra một sự đồng nhất.", "Nền kinh tế Anh đã bắt đầu phát triển nhanh chóng vào cuối thế kỷ 17 và đến giữa thế kỷ 18, các nhà máy nhỏ ở Anh đã sản xuất nhiều hơn mức mà quốc gia có thể tiêu thụ.", "Một điểm khác mà các thuộc địa thấy mình giống nhau hơn là khác nhau là việc nhập khẩu hàng hóa của Anh đang bùng nổ.", "Anh tìm thấy một thị trường cho hàng hóa của họ ở các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, tăng xuất khẩu sang khu vực đó thêm 360% trong khoảng thời gian từ 1740 đến 1770.", "Nền kinh tế Anh đã bắt đầu phát triển nhanh chóng vào cuối thế kỷ 17 và đến giữa thế kỷ 18, các nhà máy nhỏ ở Anh đã sản xuất nhiều hơn mức mà quốc gia có thể tiêu thụ.", "Các thương nhân người Anh cung cấp tín dụng cho khách hàng của họ; điều này cho phép người Mỹ mua một lượng lớn hàng hóa Anh.", "Anh tìm thấy một thị trường cho hàng hóa của họ ở các thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, tăng xuất khẩu sang khu vực đó thêm 360% trong khoảng thời gian từ 1740 đến 1770.", "Từ Nova Scotia đến Georgia, tất cả các đối tượng người Anh đã mua các sản phẩm tương tự, tạo ra và làm mờ một loại bản sắc chung.", "Các thương nhân người Anh cung cấp tín dụng cho khách hàng của họ; điều này cho phép người Mỹ mua một lượng lớn hàng hóa Anh.", "Thế giới Đại Tây Dương\n\nTrong những năm gần đây, các nhà sử học đã mở rộng quan điểm của họ để bao quát toàn bộ thế giới Đại Tây Dương trong một trường con hiện được gọi là lịch sử Đại Tây Dương.", "Từ Nova Scotia đến Georgia, tất cả các đối tượng người Anh đã mua các sản phẩm tương tự, tạo ra và làm mờ một loại bản sắc chung.", "Quan tâm đặc biệt là các chủ đề như di cư quốc tế, thương mại, thuộc địa, các thể chế quân sự và chính phủ so sánh, truyền tải các tôn giáo và công việc truyền giáo, và buôn bán nô lệ.", "Thế giới Đại Tây Dương\n\nTrong những năm gần đây, các nhà sử học đã mở rộng quan điểm của họ để bao quát toàn bộ thế giới Đại Tây Dương trong một trường con hiện được gọi là lịch sử Đại Tây Dương.", "Đó là Thời đại Khai sáng, và những ý tưởng tuôn trào qua Đại Tây Dương, với Benjamin Franklin đến từ Philadelphia đóng vai trò chính.", "Quan tâm đặc biệt là các chủ đề như di cư quốc tế, thương mại, thuộc địa, các thể chế quân sự và chính phủ so sánh, truyền tải các tôn giáo và công việc truyền giáo, và buôn bán nô lệ.", "Francois Furstenberg (2008) đưa ra một quan điểm khác về giai đoạn lịch sử.", "Đó là Thời đại Khai sáng, và những ý tưởng tuôn trào qua Đại Tây Dương, với Benjamin Franklin đến từ Philadelphia đóng vai trò chính.", "Ông cho rằng chiến tranh là rất quan trọng giữa những đế quốc lớn: Anh, thuộc địa của Mỹ, Tây Ban Nha, Pháp và các Quốc gia đầu tiên (người Da Đỏ).", "Francois Furstenberg (2008) đưa ra một quan điểm khác về giai đoạn lịch sử.", "Họ đã chiến đấu với một loạt các cuộc xung đột từ năm 1754 đến 1815 mà Furstenberg gọi là \"Chiến tranh lâu dài của phương Tây\" về quyền kiểm soát khu vực.", "Ông cho rằng chiến tranh là rất quan trọng giữa những đế quốc lớn: Anh, thuộc địa của Mỹ, Tây Ban Nha, Pháp và các Quốc gia đầu tiên (người Da Đỏ).", "Phụ nữ đóng một vai trò trong sự xuất hiện của nền kinh tế tư bản trong thế giới Đại Tây Dương.", "Họ đã chiến đấu với một loạt các cuộc xung đột từ năm 1754 đến 1815 mà Furstenberg gọi là \"Chiến tranh lâu dài của phương Tây\" về quyền kiểm soát khu vực.", "Các loại hình trao đổi thương mại địa phương mà họ tham gia độc lập được tích hợp tốt với mạng lưới thương mại giữa các thương nhân thuộc địa trên khắp khu vực Đại Tây Dương, đặc biệt là các thị trường sữa và sản xuất hàng hóa.", "Phụ nữ đóng một vai trò trong sự xuất hiện của nền kinh tế tư bản trong thế giới Đại Tây Dương.", "Ví dụ, thương nhân phụ nữ địa phương là nhà cung cấp thực phẩm quan trọng cho các mối quan tâm vận chuyển xuyên Đại Tây Dương.", "Các loại hình trao đổi thương mại địa phương mà họ tham gia độc lập được tích hợp tốt với mạng lưới thương mại giữa các thương nhân thuộc địa trên khắp khu vực Đại Tây Dương, đặc biệt là các thị trường sữa và sản xuất hàng hóa.", "Từ đoàn kết đến cách mạng \n\nTrong thời kỳ thuộc địa, người Mỹ khăng khăng đòi quyền của mình là người Anh phải có cơ quan lập pháp riêng tăng tất cả các loại thuế.", "Ví dụ, thương nhân phụ nữ địa phương là nhà cung cấp thực phẩm quan trọng cho các mối quan tâm vận chuyển xuyên Đại Tây Dương.", "Tuy nhiên, Quốc hội Anh đã khẳng định vào năm 1765 rằng họ nắm quyền tối cao để đặt thuế, và một loạt các cuộc biểu tình của Mỹ bắt đầu dẫn trực tiếp đến Cách mạng Mỹ.", "Từ đoàn kết đến cách mạng \n\nTrong thời kỳ thuộc địa, người Mỹ khăng khăng đòi quyền của mình là người Anh phải có cơ quan lập pháp riêng tăng tất cả các loại thuế.", "Làn sóng biểu tình đầu tiên tấn công Đạo luật tem năm 1765 và đánh dấu lần đầu tiên người Mỹ gặp nhau từ 13 thuộc địa và lên kế hoạch cho một mặt trận chung chống lại thuế của Anh.", "Tuy nhiên, Quốc hội Anh đã khẳng định vào năm 1765 rằng họ nắm quyền tối cao để đặt thuế, và một loạt các cuộc biểu tình của Mỹ bắt đầu dẫn trực tiếp đến Cách mạng Mỹ.", "Tiệc trà Boston năm 1773 đã đổ trà Anh xuống Cảng Boston vì nó chứa một loại thuế ẩn mà người Mỹ từ chối trả.", "Làn sóng biểu tình đầu tiên tấn công Đạo luật tem năm 1765 và đánh dấu lần đầu tiên người Mỹ gặp nhau từ 13 thuộc địa và lên kế hoạch cho một mặt trận chung chống lại thuế của Anh.", "Người Anh đã phản ứng bằng cách cố gắng đè bẹp các quyền tự do truyền thống ở Massachusetts, dẫn đến cuộc cách mạng Mỹ bắt đầu từ năm 1775.", "Tiệc trà Boston năm 1773 đã đổ trà Anh xuống Cảng Boston vì nó chứa một loại thuế ẩn mà người Mỹ từ chối trả.", "Ý tưởng về sự độc lập dần dần trở nên phổ biến, sau khi lần đầu tiên được đề xuất và ủng hộ bởi một số nhân vật và nhà bình luận công khai trên khắp các thuộc địa.", "Người Anh đã phản ứng bằng cách cố gắng đè bẹp các quyền tự do truyền thống ở Massachusetts, dẫn đến cuộc cách mạng Mỹ bắt đầu từ năm 1775.", "Một trong những tiếng nói nổi bật nhất thay mặt cho độc lập là Thomas Paine trong cuốn sách nhỏ Lẽ Thông Thường xuất bản năm 1776.", "Ý tưởng về sự độc lập dần dần trở nên phổ biến, sau khi lần đầu tiên được đề xuất và ủng hộ bởi một số nhân vật và nhà bình luận công khai trên khắp các thuộc địa.", "Một nhóm khác kêu gọi độc lập là Những đứa con của tự do, được thành lập năm 1765 tại Boston bởi Samuel Adams và hiện nay thậm chí đông hơn và ồn ào hơn.", "Một trong những tiếng nói nổi bật nhất thay mặt cho độc lập là Thomas Paine trong cuốn sách nhỏ Lẽ Thông Thường xuất bản năm 1776.", "Nghị viện lập ra một loạt các loại thuế và hình phạt để đối phó ngày càng nhiều sự chống đối: Đạo luật đóng quân (1765); Đạo luật tuyên bố (1766); Đạo luật doanh thu Townshend (1767); và Đạo luật trà (1773).", "Một nhóm khác kêu gọi độc lập là Những đứa con của tự do, được thành lập năm 1765 tại Boston bởi Samuel Adams và hiện nay thậm chí đông hơn và ồn ào hơn.", "Để xử lý vụ Tiệc trà Boston, Quốc hội đã thông qua các Đạo luật không khoan nhượng: Đạo luật đóng quân thứ hai (1774); Đạo luật Quebec (1774); Đạo luật Chính phủ Massachusetts (1774); Đạo luật hành chính tư pháp (1774); Đạo luật Cảng Boston (1774); Đạo luật ngăn cấm (1775).", "Nghị viện lập ra một loạt các loại thuế và hình phạt để đối phó ngày càng nhiều sự chống đối: Đạo luật đóng quân (1765); Đạo luật tuyên bố (1766); Đạo luật doanh thu Townshend (1767); và Đạo luật trà (1773).", "Đến thời điểm này, 13 thuộc địa đã tự tổ chức Quốc hội Lục địa và bắt đầu thành lập các chính phủ độc lập và gây dựng dân quân để chuẩn bị cho chiến tranh.", "Để xử lý vụ Tiệc trà Boston, Quốc hội đã thông qua các Đạo luật không khoan nhượng: Đạo luật đóng quân thứ hai (1774); Đạo luật Quebec (1774); Đạo luật Chính phủ Massachusetts (1774); Đạo luật hành chính tư pháp (1774); Đạo luật Cảng Boston (1774); Đạo luật ngăn cấm (1775).", "Đời sống thuộc địa\n\nChính quyền thực dân Anh\n\nTại các thuộc địa của Anh, ba hình thức chính phủ là tỉnh (thuộc địa hoàng gia), độc quyền và điều lệ.", "Đến thời điểm này, 13 thuộc địa đã tự tổ chức Quốc hội Lục địa và bắt đầu thành lập các chính phủ độc lập và gây dựng dân quân để chuẩn bị cho chiến tranh.", "Các chính phủ này đều phụ thuộc vào Quốc vương Anh, không có mối quan hệ rõ ràng với Quốc hội Anh.", "Đời sống thuộc địa\n\nChính quyền thực dân Anh\n\nTại các thuộc địa của Anh, ba hình thức chính phủ là tỉnh (thuộc địa hoàng gia), độc quyền và điều lệ.", "Bắt đầu từ cuối thế kỷ 17, chính quyền của tất cả các thuộc địa của Anh được Ủy ban Thương mại ở London giám sát.", "Các chính phủ này đều phụ thuộc vào Quốc vương Anh, không có mối quan hệ rõ ràng với Quốc hội Anh.", "Mỗi thuộc địa có một đại diện thuộc địa được trả lương ở London để đại diện cho lợi ích của mình.", "Bắt đầu từ cuối thế kỷ 17, chính quyền của tất cả các thuộc địa của Anh được Ủy ban Thương mại ở London giám sát.", "New Hampshire, New York, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia và Massachusetts là các thuộc địa vương miện.", "Mỗi thuộc địa có một đại diện thuộc địa được trả lương ở London để đại diện cho lợi ích của mình.", "Thuộc địa tỉnh được cai trị bởi một hoi đồng được sự chấp thuận của nhà vua.", "New Hampshire, New York, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia và Massachusetts là các thuộc địa vương miện.", "Một thống đốc và (ở một số tỉnh) hội đồng của ông đã được bổ nhiệm bởi vương miện.", "Thuộc địa tỉnh được cai trị bởi một hoi đồng được sự chấp thuận của nhà vua.", "Thống đốc đã được đầu tư với quyền hạn hành pháp chung và được ủy quyền để triệu tập một hội đồng được bầu tại địa phương.", "Một thống đốc và (ở một số tỉnh) hội đồng của ông đã được bổ nhiệm bởi vương miện.", "Hội đồng thống đốc sẽ ngồi như một thượng viện khi hội nghị đang họp, ngoài vai trò là cố vấn cho thống đốc.", "Thống đốc đã được đầu tư với quyền hạn hành pháp chung và được ủy quyền để triệu tập một hội đồng được bầu tại địa phương.", "Các hội đồng được tạo thành từ các đại diện được bầu bởi các chủ sở hữu tự do và chủ đồn điền (chủ đất) của tỉnh.", "Hội đồng thống đốc sẽ ngồi như một thượng viện khi hội nghị đang họp, ngoài vai trò là cố vấn cho thống đốc.", "Thống đốc có quyền phủ quyết tuyệt đối và có thể tạm ngừng (tức là trì hoãn) và giải tán hội đồng.", "Các hội đồng được tạo thành từ các đại diện được bầu bởi các chủ sở hữu tự do và chủ đồn điền (chủ đất) của tỉnh.", "Vai trò của hội nghị là tạo ra tất cả các luật và pháp lệnh địa phương, đảm bảo rằng chúng không mâu thuẫn với luật pháp của Anh.", "Thống đốc có quyền phủ quyết tuyệt đối và có thể tạm ngừng (tức là trì hoãn) và giải tán hội đồng.", "Trong thực tế, điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, vì nhiều hội đồng của tỉnh đã tìm cách mở rộng quyền lực của họ và hạn chế quyền lực của thống đốc và hoàng gia.", "Vai trò của hội nghị là tạo ra tất cả các luật và pháp lệnh địa phương, đảm bảo rằng chúng không mâu thuẫn với luật pháp của Anh.", "Luật pháp có thể được kiểm tra bởi Hội đồng Cơ mật hoặc Hội đồng Thương mại Anh, nơi cũng nắm quyền phủ quyết của pháp luật.", "Trong thực tế, điều này không phải lúc nào cũng xảy ra, vì nhiều hội đồng của tỉnh đã tìm cách mở rộng quyền lực của họ và hạn chế quyền lực của thống đốc và hoàng gia.", "Pennsylvania (bao gồm Delaware), New Jersey và Maryland là thuộc địa độc quyền.", "Luật pháp có thể được kiểm tra bởi Hội đồng Cơ mật hoặc Hội đồng Thương mại Anh, nơi cũng nắm quyền phủ quyết của pháp luật.", "Họ được cai trị nhiều như các thuộc địa của hoàng gia ngoại trừ các chủ sở hữu là quý tộc, chứ không phải là nhà vua, đã bổ nhiệm thống đốc.", "Pennsylvania (bao gồm Delaware), New Jersey và Maryland là thuộc địa độc quyền.", "Chúng được thành lập sau khi sự Phục hồi năm 1660 và thường được hưởng tự do tôn giáo và dân sự lớn hơn.", "Họ được cai trị nhiều như các thuộc địa của hoàng gia ngoại trừ các chủ sở hữu là quý tộc, chứ không phải là nhà vua, đã bổ nhiệm thống đốc.", "Massachusetts, Đồn điền Providence, Rhode Island, Warwick và Connecticut là những thuộc địa đặc quyền (được cấp theo điều lệ).", "Chúng được thành lập sau khi sự Phục hồi năm 1660 và thường được hưởng tự do tôn giáo và dân sự lớn hơn.", "Điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi năm 1684 và được thay thế bằng một điều lệ tỉnh được ban hành năm 1691.", "Massachusetts, Đồn điền Providence, Rhode Island, Warwick và Connecticut là những thuộc địa đặc quyền (được cấp theo điều lệ).", "Chính phủ đặc quyền là các tổ chức chính trị được tạo ra bằng giấy chứng nhận đặc quyền, trao cho người được cấp quyền kiểm soát đất đai và quyền lực của chính phủ lập pháp.", "Điều lệ Massachusetts đã bị thu hồi năm 1684 và được thay thế bằng một điều lệ tỉnh được ban hành năm 1691.", "Các điều lệ đã cung cấp một hiến pháp cơ bản và phân chia quyền lực giữa các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, với những quyền lực đó được trao cho các quan chức.", "Chính phủ đặc quyền là các tổ chức chính trị được tạo ra bằng giấy chứng nhận đặc quyền, trao cho người được cấp quyền kiểm soát đất đai và quyền lực của chính phủ lập pháp.", "Văn hoá chính trị\n\nCác nền văn hóa chính trị chính của Hoa Kỳ có nguồn gốc từ thời thuộc địa.", "Các điều lệ đã cung cấp một hiến pháp cơ bản và phân chia quyền lực giữa các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, với những quyền lực đó được trao cho các quan chức.", "Hầu hết các lý thuyết về văn hóa chính trị xác định New England, Trung Đại Tây Dương và miền Nam đã hình thành các nền văn hóa chính trị riêng biệt và khác biệt.", "Văn hoá chính trị\n\nCác nền văn hóa chính trị chính của Hoa Kỳ có nguồn gốc từ thời thuộc địa.", "Như Bonomi (1971) chỉ ra, điểm đặc biệt nhất của xã hội thuộc địa là văn hóa chính trị sôi động, thu hút những thanh niên tài năng và đầy tham vọng nhất vào chính trị.", "Hầu hết các lý thuyết về văn hóa chính trị xác định New England, Trung Đại Tây Dương và miền Nam đã hình thành các nền văn hóa chính trị riêng biệt và khác biệt.", "First, suffrage was the most generous in the world, with every man allowed to vote who owned a certain amount of property.<ref>Đầu tiên, quyền bầu cử là hào phóng nhất trên thế giới, với mỗi người đàn ông được phép bỏ phiếu là người sở hữu một lượng tài sản nhất định.", "Như Bonomi (1971) chỉ ra, điểm đặc biệt nhất của xã hội thuộc địa là văn hóa chính trị sôi động, thu hút những thanh niên tài năng và đầy tham vọng nhất vào chính trị.", "Ít hơn một phần trăm đàn ông Anh có thể bỏ phiếu, trong khi phần lớn những người tự do Mỹ có đủ điều kiện.", "First, suffrage was the most generous in the world, with every man allowed to vote who owned a certain amount of property.<ref>Đầu tiên, quyền bầu cử là hào phóng nhất trên thế giới, với mỗi người đàn ông được phép bỏ phiếu là người sở hữu một lượng tài sản nhất định.", "Nguồn gốc của nền dân chủ đã xuất hiện, mặc dù sự trì hoãn thường được thể hiện trong giới tinh hoa xã hội trong các cuộc bầu cử thuộc địa.", "Ít hơn một phần trăm đàn ông Anh có thể bỏ phiếu, trong khi phần lớn những người tự do Mỹ có đủ điều kiện.", "Thứ hai, một loạt các doanh nghiệp công cộng và tư nhân được quyết định bởi các cơ quan dân cử ở các thuộc địa, đặc biệt là các hội đồng và chính quyền quận ở mỗi thuộc địa.", "Nguồn gốc của nền dân chủ đã xuất hiện, mặc dù sự trì hoãn thường được thể hiện trong giới tinh hoa xã hội trong các cuộc bầu cử thuộc địa.", "They handled land grants, commercial subsidies, and taxation, as well as oversight of roads, poor relief, taverns, and schools.", "Thứ hai, một loạt các doanh nghiệp công cộng và tư nhân được quyết định bởi các cơ quan dân cử ở các thuộc địa, đặc biệt là các hội đồng và chính quyền quận ở mỗi thuộc địa.", "Họ đã xử lý các khoản trợ cấp đất đai, trợ cấp thương mại và thuế, cũng như giám sát đường sá, cứu trợ người nghèo, quán rượu và trường học.", "They handled land grants, commercial subsidies, and taxation, as well as oversight of roads, poor relief, taverns, and schools.", "Người Mỹ đã kiện nhau với tỷ lệ rất cao, với các quyết định ràng buộc được đưa ra không phải bởi một lãnh chúa vĩ đại mà bởi các thẩm phán và bồi thẩm đoàn địa phương.", "Họ đã xử lý các khoản trợ cấp đất đai, trợ cấp thương mại và thuế, cũng như giám sát đường sá, cứu trợ người nghèo, quán rượu và trường học.", "Điều này thúc đẩy sự mở rộng nhanh chóng của nghề luật, do đó sự tham gia mạnh mẽ của các luật sư vào chính trị đã trở thành một đặc điểm của Mỹ vào những năm 1770.", "Người Mỹ đã kiện nhau với tỷ lệ rất cao, với các quyết định ràng buộc được đưa ra không phải bởi một lãnh chúa vĩ đại mà bởi các thẩm phán và bồi thẩm đoàn địa phương.", "Thứ ba, các thuộc địa của Mỹ đặc biệt trên thế giới vì sự đại diện của nhiều nhóm lợi ích khác nhau trong việc ra quyết định chính trị.", "Điều này thúc đẩy sự mở rộng nhanh chóng của nghề luật, do đó sự tham gia mạnh mẽ của các luật sư vào chính trị đã trở thành một đặc điểm của Mỹ vào những năm 1770.", "Văn hóa chính trị Mỹ mở cửa cho các lợi ích kinh tế, xã hội, tôn giáo, dân tộc và địa lý, với các thương nhân, địa chủ, nông dân nhỏ, nghệ nhân, tín đồ Anh giáo, giáo hội Trưởng lão, phái Quaker, người Đức, Scotland-Ailen, Yankee, York, và nhiều nhóm khác.", "Thứ ba, các thuộc địa của Mỹ đặc biệt trên thế giới vì sự đại diện của nhiều nhóm lợi ích khác nhau trong việc ra quyết định chính trị.", "Các đại diện được bầu đã học cách lắng nghe những quyền lợi này bởi vì 90% người trong hạ viện sống ở quận của họ, không giống như nước Anh nơi thường có một thành viên vắng mặt của Nghị viện.", "Văn hóa chính trị Mỹ mở cửa cho các lợi ích kinh tế, xã hội, tôn giáo, dân tộc và địa lý, với các thương nhân, địa chủ, nông dân nhỏ, nghệ nhân, tín đồ Anh giáo, giáo hội Trưởng lão, phái Quaker, người Đức, Scotland-Ailen, Yankee, York, và nhiều nhóm khác.", "Tất cả những điều này rất không giống với châu Âu, nơi các gia đình quý tộc và giáo hội đang kiểm soát.", "Các đại diện được bầu đã học cách lắng nghe những quyền lợi này bởi vì 90% người trong hạ viện sống ở quận của họ, không giống như nước Anh nơi thường có một thành viên vắng mặt của Nghị viện.", "Cuối cùng và đáng kể nhất, người Mỹ đã bị mê hoặc và ngày càng chấp nhận các giá trị chính trị của Chủ nghĩa Cộng hòa, trong đó nhấn mạnh quyền bình đẳng, nhu cầu công dân có đạo đức và tệ nạn tham nhũng, xa xỉ và quý tộc.", "Tất cả những điều này rất không giống với châu Âu, nơi các gia đình quý tộc và giáo hội đang kiểm soát.", "Chủ nghĩa Cộng hòa đã cung cấp khuôn khổ cho sự kháng cự của thực dân đối với các kế hoạch đánh thuế của Anh sau năm 1763, đã leo thang thành Cách mạng.", "Cuối cùng và đáng kể nhất, người Mỹ đã bị mê hoặc và ngày càng chấp nhận các giá trị chính trị của Chủ nghĩa Cộng hòa, trong đó nhấn mạnh quyền bình đẳng, nhu cầu công dân có đạo đức và tệ nạn tham nhũng, xa xỉ và quý tộc.", "Không có thuộc địa nào có các đảng chính trị ổn định thuộc loại hình thành từ những năm 1790, nhưng mỗi phe đều có phe phái thay đổi tranh giành quyền lực, đặc biệt là trong các trận chiến lâu năm giữa thống đốc được chỉ định và hội đồng dân cử.", "Chủ nghĩa Cộng hòa đã cung cấp khuôn khổ cho sự kháng cự của thực dân đối với các kế hoạch đánh thuế của Anh sau năm 1763, đã leo thang thành Cách mạng.", "Thường có các phe phái \"quốc gia\" và \"tòa án\", đại diện cho những phe đối lập với chương trình nghị sự của thống đốc và những người ủng hộ nó.", "Không có thuộc địa nào có các đảng chính trị ổn định thuộc loại hình thành từ những năm 1790, nhưng mỗi phe đều có phe phái thay đổi tranh giành quyền lực, đặc biệt là trong các trận chiến lâu năm giữa thống đốc được chỉ định và hội đồng dân cử.", "Massachusetts có các yêu cầu đặc biệt thấp về khả năng đủ điều kiện bỏ phiếu và đại diện nông thôn mạnh mẽ trong hội nghị từ điều lệ năm 1691; do đó, nó cũng có một phe dân túy mạnh mẽ đại diện cho tầng lớp thấp hơn của tỉnh.", "Thường có các phe phái \"quốc gia\" và \"tòa án\", đại diện cho những phe đối lập với chương trình nghị sự của thống đốc và những người ủng hộ nó.", "Lên và xuống các thuộc địa, các nhóm dân tộc không phải người Anh có các khu định cư.", "Massachusetts có các yêu cầu đặc biệt thấp về khả năng đủ điều kiện bỏ phiếu và đại diện nông thôn mạnh mẽ trong hội nghị từ điều lệ năm 1691; do đó, nó cũng có một phe dân túy mạnh mẽ đại diện cho tầng lớp thấp hơn của tỉnh.", "Nhiều nhất là người Scotland-Ailen và người Đức.", "Lên và xuống các thuộc địa, các nhóm dân tộc không phải người Anh có các khu định cư.", "Mỗi nhóm đồng hóa thành văn hóa chính thống, Tin lành, thương mại và chính trị, mặc dù với các biến thể địa phương.", "Nhiều nhất là người Scotland-Ailen và người Đức.", "Họ có xu hướng bỏ phiếu trong các khối, và các chính trị gia đã đàm phán với các nhà lãnh đạo nhóm để bỏ phiếu.", "Mỗi nhóm đồng hóa thành văn hóa chính thống, Tin lành, thương mại và chính trị, mặc dù với các biến thể địa phương.", "Họ thường giữ lại ngôn ngữ lịch sử và truyền thống văn hóa của mình, ngay cả khi họ hòa nhập vào văn hóa Mỹ đang phát triển.", "Họ có xu hướng bỏ phiếu trong các khối, và các chính trị gia đã đàm phán với các nhà lãnh đạo nhóm để bỏ phiếu.", "Các yếu tố văn hóa dân tộc được nhìn thấy rõ nhất ở Pennsylvania.", "Họ thường giữ lại ngôn ngữ lịch sử và truyền thống văn hóa của mình, ngay cả khi họ hòa nhập vào văn hóa Mỹ đang phát triển.", "Trong năm 1756-76, phái Quaker là phe lớn nhất trong cơ quan lập pháp, nhưng họ đã mất quyền thống trị đối với phe giáo hội Trưởng lão đang phát triển dựa trên phiếu bầu của người Scotland-Ailen, được người Đức ủng hộ.", "Các yếu tố văn hóa dân tộc được nhìn thấy rõ nhất ở Pennsylvania.", "Điều kiện y tế\n\nTỷ lệ tử vong rất cao đối với những người mới đến và cao đối với trẻ em trong thời kỳ thuộc địa.", "Trong năm 1756-76, phái Quaker là phe lớn nhất trong cơ quan lập pháp, nhưng họ đã mất quyền thống trị đối với phe giáo hội Trưởng lão đang phát triển dựa trên phiếu bầu của người Scotland-Ailen, được người Đức ủng hộ.", "Sốt rét đã gây tử vong cho nhiều người mới đến ở các thuộc địa miền Nam.", "Điều kiện y tế\n\nTỷ lệ tử vong rất cao đối với những người mới đến và cao đối với trẻ em trong thời kỳ thuộc địa.", "Lấy một ví dụ về những chàng trai trẻ khỏe mạnh mới đến, hơn một phần tư số nhà truyền giáo Anh giáo đã chết trong vòng năm năm sau khi họ đến Carolina.", "Sốt rét đã gây tử vong cho nhiều người mới đến ở các thuộc địa miền Nam.", "Tỷ lệ tử vong cao đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là do bạch hầu, sốt vàng da và sốt rét.", "Lấy một ví dụ về những chàng trai trẻ khỏe mạnh mới đến, hơn một phần tư số nhà truyền giáo Anh giáo đã chết trong vòng năm năm sau khi họ đến Carolina.", "Hầu hết những người bị bệnh đã chuyển sang chữa bệnh tại địa phương và sử dụng các phương thuốc dân gian.", "Tỷ lệ tử vong cao đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là do bạch hầu, sốt vàng da và sốt rét.", "Những người khác dựa vào mục sư-thầy thuốc, thợ cạo-bác sĩ phẫu thuật, người bào chế thuốc, nữ hộ sinh và mục sư; một vài bác sĩ thuộc địa được sử dụng được đào tạo ở Anh hoặc học nghề tại các thuộc địa.", "Hầu hết những người bị bệnh đã chuyển sang chữa bệnh tại địa phương và sử dụng các phương thuốc dân gian.", "Có rất ít sự kiểm soát của chính phủ, quy định về chăm sóc y tế hoặc chú ý đến sức khỏe cộng đồng.", "Những người khác dựa vào mục sư-thầy thuốc, thợ cạo-bác sĩ phẫu thuật, người bào chế thuốc, nữ hộ sinh và mục sư; một vài bác sĩ thuộc địa được sử dụng được đào tạo ở Anh hoặc học nghề tại các thuộc địa.", "Các bác sĩ thuộc địa đã giới thiệu y học hiện đại cho các thành phố vào thế kỷ 18, theo mô hình ở Anh và Scotland, và đã đạt được một số tiến bộ trong tiêm chủng, bệnh lý, giải phẫu và dược lý.", "Có rất ít sự kiểm soát của chính phủ, quy định về chăm sóc y tế hoặc chú ý đến sức khỏe cộng đồng.", "Tôn giáo\n\nLịch sử tôn giáo của Hoa Kỳ bắt đầu với những người định cư Pilgrim đầu tiên đến từ tàu Mayflower năm 1620.", "Các bác sĩ thuộc địa đã giới thiệu y học hiện đại cho các thành phố vào thế kỷ 18, theo mô hình ở Anh và Scotland, và đã đạt được một số tiến bộ trong tiêm chủng, bệnh lý, giải phẫu và dược lý.", "Đức tin Thanh giáo của họ thúc đẩy họ di chuyển từ Châu Âu.", "Tôn giáo\n\nLịch sử tôn giáo của Hoa Kỳ bắt đầu với những người định cư Pilgrim đầu tiên đến từ tàu Mayflower năm 1620.", "Người Tây Ban Nha đã thiết lập một mạng lưới các phái bộ Công giáo ở California, nhưng tất cả họ đã đóng cửa hàng thập kỷ trước năm 1848 khi California trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Đức tin Thanh giáo của họ thúc đẩy họ di chuyển từ Châu Âu.", "Có một vài nhà thờ và tổ chức Công giáo Pháp quan trọng ở New Orleans.", "Người Tây Ban Nha đã thiết lập một mạng lưới các phái bộ Công giáo ở California, nhưng tất cả họ đã đóng cửa hàng thập kỷ trước năm 1848 khi California trở thành một phần của Hoa Kỳ.", "Hầu hết những người định cư đến từ những người theo đạo Tin lành ở Anh và Tây Âu, với một tỷ lệ nhỏ người Công giáo (chủ yếu ở Maryland) và một số người Do Thái ở các thành phố cảng.", "Có một vài nhà thờ và tổ chức Công giáo Pháp quan trọng ở New Orleans.", "Người Anh và người Đức mang theo nhiều giáo phái Tin lành.", "Hầu hết những người định cư đến từ những người theo đạo Tin lành ở Anh và Tây Âu, với một tỷ lệ nhỏ người Công giáo (chủ yếu ở Maryland) và một số người Do Thái ở các thành phố cảng.", "Một số thuộc địa đã có một nhà thờ \"được thành lập\", điều đó có nghĩa là tiền thuế địa phương đã đi đến giáo phái được thành lập.", "Người Anh và người Đức mang theo nhiều giáo phái Tin lành.", "Tự do tôn giáo trở thành một nguyên tắc cơ bản của Mỹ, và nhiều phong trào mới đã xuất hiện, nhiều trong số đó đã trở thành các giáo phái được thiết lập theo quyền riêng của họ.", "Một số thuộc địa đã có một nhà thờ \"được thành lập\", điều đó có nghĩa là tiền thuế địa phương đã đi đến giáo phái được thành lập.", "Những người Thanh giáo ở Tân Anh giữ liên lạc chặt chẽ với những người li khai ở Anh, cũng như những tín đồ Quaker và những người theo Hội Giám lý.", "Tự do tôn giáo trở thành một nguyên tắc cơ bản của Mỹ, và nhiều phong trào mới đã xuất hiện, nhiều trong số đó đã trở thành các giáo phái được thiết lập theo quyền riêng của họ.", "Giáo hội Anh (Anh giáo) được chính thức thành lập tại năm thuộc địa miền Nam, điều đó có nghĩa là thuế địa phương đã trả lương cho các giáo sĩ.", "Những người Thanh giáo ở Tân Anh giữ liên lạc chặt chẽ với những người li khai ở Anh, cũng như những tín đồ Quaker và những người theo Hội Giám lý.", "Giáo xứ có trách nhiệm công dân như cứu trợ người nghèo.", "Giáo hội Anh (Anh giáo) được chính thức thành lập tại năm thuộc địa miền Nam, điều đó có nghĩa là thuế địa phương đã trả lương cho các giáo sĩ.", "Các quý tộc địa phương kiểm soát ngân sách, thay vì các giáo sĩ.", "Giáo xứ có trách nhiệm công dân như cứu trợ người nghèo.", "Hoàng gia không bao giờ bổ nhiệm một giám mục ở các thuộc địa của Mỹ vì sự kháng cự từ các giáo hội khác.", "Các quý tộc địa phương kiểm soát ngân sách, thay vì các giáo sĩ.", "Anh giáo ở Mỹ thuộc thẩm quyền của Tòa Giám mục Luân Đôn.", "Hoàng gia không bao giờ bổ nhiệm một giám mục ở các thuộc địa của Mỹ vì sự kháng cự từ các giáo hội khác.", "Ông phái các nhà truyền giáo từ Anh và tấn phong những người từ Thuộc địa đến làm mục sư tại các giáo xứ.", "Anh giáo ở Mỹ thuộc thẩm quyền của Tòa Giám mục Luân Đôn.", "Các nhà sử học tranh luận về Kitô giáo có ảnh hưởng như thế nào trong kỷ nguyên Cách mạng Mỹ.", "Ông phái các nhà truyền giáo từ Anh và tấn phong những người từ Thuộc địa đến làm mục sư tại các giáo xứ.", "Nhiều người cha sáng lập đã hoạt động trong một nhà thờ địa phương; một số người trong số họ có tình cảm Deist, chẳng hạn như Jefferson, Franklin và Washington.", "Các nhà sử học tranh luận về Kitô giáo có ảnh hưởng như thế nào trong kỷ nguyên Cách mạng Mỹ.", "Người Công giáo rất ít ở bên ngoài Maryland; tuy nhiên, họ đã đóng vai trò Yêu nước trong Cách mạng.", "Nhiều người cha sáng lập đã hoạt động trong một nhà thờ địa phương; một số người trong số họ có tình cảm Deist, chẳng hạn như Jefferson, Franklin và Washington.", "Các nhà lãnh đạo như George Washington hết sức tán thành sự khoan dung đối với họ và thực sự đối với tất cả các giáo phái.", "Người Công giáo rất ít ở bên ngoài Maryland; tuy nhiên, họ đã đóng vai trò Yêu nước trong Cách mạng.", "Cuộc Đại Tỉnh thức \n\nCuộc Đại Tỉnh thức lần thứ nhất là sự phục hưng tôn giáo lớn đầu tiên của quốc gia, xảy ra vào giữa thế kỷ 18, và nó đã truyền sức sống mới vào đức tin Kitô giáo.", "Các nhà lãnh đạo như George Washington hết sức tán thành sự khoan dung đối với họ và thực sự đối với tất cả các giáo phái.", "Đó là một làn sóng nhiệt tình tôn giáo giữa những người theo đạo Tin lành đã càn quét các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740, để lại tác động vĩnh viễn đến tôn giáo Mỹ.", "Cuộc Đại Tỉnh thức \n\nCuộc Đại Tỉnh thức lần thứ nhất là sự phục hưng tôn giáo lớn đầu tiên của quốc gia, xảy ra vào giữa thế kỷ 18, và nó đã truyền sức sống mới vào đức tin Kitô giáo.", "Jonathan Edwards là một nhà lãnh đạo chủ chốt và một trí thức mạnh mẽ ở Mỹ thời thuộc địa.", "Đó là một làn sóng nhiệt tình tôn giáo giữa những người theo đạo Tin lành đã càn quét các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740, để lại tác động vĩnh viễn đến tôn giáo Mỹ.", "George Whitefield đến từ Anh và thực hiện nhiều chuyển đổi.", "Jonathan Edwards là một nhà lãnh đạo chủ chốt và một trí thức mạnh mẽ ở Mỹ thời thuộc địa.", "Đại Tỉnh thức nhấn mạnh đến những đức tính cải cách truyền thống của việc rao giảng Thiên Chúa, nghi thức tạm bợ và nhận thức sâu sắc về tội lỗi cá nhân và sự cứu chuộc của Chúa Giêsu Kitô, được thúc đẩy bởi lời rao giảng mạnh mẽ mà người nghe bị ảnh hưởng sâu sắc.", "George Whitefield đến từ Anh và thực hiện nhiều chuyển đổi.", "Xa rời nghi thức và kiểu cách, Đại Tỉnh thức đã biến con người sùng đạo thành con người bình thường.", "Đại Tỉnh thức nhấn mạnh đến những đức tính cải cách truyền thống của việc rao giảng Thiên Chúa, nghi thức tạm bợ và nhận thức sâu sắc về tội lỗi cá nhân và sự cứu chuộc của Chúa Giêsu Kitô, được thúc đẩy bởi lời rao giảng mạnh mẽ mà người nghe bị ảnh hưởng sâu sắc.", "Đại Tỉnh thức có tác động lớn trong việc định hình lại các giáo hội Giáo đoàn, Giáo hội Trưởng lão, Giáo hội cải cách Hà Lan và giáo phái Cải cách Đức, và nó củng cố các giáo phái Báp-tít và Phong trào Giám lý.", "Xa rời nghi thức và kiểu cách, Đại Tỉnh thức đã biến con người sùng đạo thành con người bình thường.", "Nó mang Kitô giáo đến với những người nô lệ và là một sự kiện mạnh mẽ ở Tân Anh thách thức chính quyền được thành lập.", "Đại Tỉnh thức có tác động lớn trong việc định hình lại các giáo hội Giáo đoàn, Giáo hội Trưởng lão, Giáo hội cải cách Hà Lan và giáo phái Cải cách Đức, và nó củng cố các giáo phái Báp-tít và Phong trào Giám lý.", "Nó kích động thù oán và chia rẽ giữa những người phục hưng mới và những người theo chủ nghĩa truyền thống, những người khăng khăng đòi nghi thức và phụng vụ.", "Nó mang Kitô giáo đến với những người nô lệ và là một sự kiện mạnh mẽ ở Tân Anh thách thức chính quyền được thành lập.", "Đại Tỉnh thức ít có tác động đến Anh giáo và giáo phái Quaker.", "Nó kích động thù oán và chia rẽ giữa những người phục hưng mới và những người theo chủ nghĩa truyền thống, những người khăng khăng đòi nghi thức và phụng vụ.", "Đại Tỉnh thức lần thứ nhất tập trung vào những người đã là thành viên của nhà thờ, không giống như cuộc Đại Tỉnh thức lần thứ hai bắt đầu vào khoảng năm 1800 và vươn tới những người chưa được cứu.", "Đại Tỉnh thức ít có tác động đến Anh giáo và giáo phái Quaker.", "Nó thay đổi nghi thức, lòng đạo đức và sự tự nhận thức của họ.", "Đại Tỉnh thức lần thứ nhất tập trung vào những người đã là thành viên của nhà thờ, không giống như cuộc Đại Tỉnh thức lần thứ hai bắt đầu vào khoảng năm 1800 và vươn tới những người chưa được cứu.", "Phong cách mới của bài giảng và cách mọi người thực hành đức tin của họ đã thổi sức sống mới vào tôn giáo ở Mỹ.", "Nó thay đổi nghi thức, lòng đạo đức và sự tự nhận thức của họ.", "Mọi người trở nên say mê và cảm xúc liên quan đến tôn giáo của họ, thay vì thụ động lắng nghe diễn ngôn trí tuệ một cách xa rời.", "Phong cách mới của bài giảng và cách mọi người thực hành đức tin của họ đã thổi sức sống mới vào tôn giáo ở Mỹ.", "Các mục sư đã sử dụng phong cách giảng đạo mới này thường được gọi là \"ánh sáng mới\", trong khi các nhà truyền giáo theo kiểu truyền thống được gọi là \"ánh sáng cũ\".", "Mọi người trở nên say mê và cảm xúc liên quan đến tôn giáo của họ, thay vì thụ động lắng nghe diễn ngôn trí tuệ một cách xa rời.", "Mọi người bắt đầu học Kinh Thánh tại nhà, trong đó phân cấp một cách hiệu quả các phương tiện thông báo cho công chúng về cách cư xử tôn giáo và gần giống với các xu hướng cá nhân xuất hiện ở Châu Âu trong thời Cải cách Kháng nghị.", "Các mục sư đã sử dụng phong cách giảng đạo mới này thường được gọi là \"ánh sáng mới\", trong khi các nhà truyền giáo theo kiểu truyền thống được gọi là \"ánh sáng cũ\".", "Vai trò của phụ nữ\n\nTrải nghiệm về phụ nữ rất đa dạng trong từng thuộc địa trong thời kỳ thuộc địa.", "Mọi người bắt đầu học Kinh Thánh tại nhà, trong đó phân cấp một cách hiệu quả các phương tiện thông báo cho công chúng về cách cư xử tôn giáo và gần giống với các xu hướng cá nhân xuất hiện ở Châu Âu trong thời Cải cách Kháng nghị.", "Ở Tân Anh, những người định cư Thanh giáo đã mang theo những giá trị tôn giáo mạnh mẽ của họ đến Tân Thế giới, họ cho rằng một người phụ nữ phải phục tùng chồng mình và cống hiến hết mình để nuôi dạy những đứa trẻ sợ Chúa hết khả năng của mình.", "Vai trò của phụ nữ\n\nTrải nghiệm về phụ nữ rất đa dạng trong từng thuộc địa trong thời kỳ thuộc địa.", "Có sự khác biệt về sắc tộc trong cách đối xử với phụ nữ.", "Ở Tân Anh, những người định cư Thanh giáo đã mang theo những giá trị tôn giáo mạnh mẽ của họ đến Tân Thế giới, họ cho rằng một người phụ nữ phải phục tùng chồng mình và cống hiến hết mình để nuôi dạy những đứa trẻ sợ Chúa hết khả năng của mình.", "Trong số những người định cư Thanh giáo ở New England, những người vợ hầu như không bao giờ làm việc trên cánh đồng với chồng.", "Có sự khác biệt về sắc tộc trong cách đối xử với phụ nữ.", "Tuy nhiên, tại các cộng đồng Đức ở Pennsylvania, nhiều phụ nữ làm việc trong các ngành nghề và cả trong chuồng ngựa.", "Trong số những người định cư Thanh giáo ở New England, những người vợ hầu như không bao giờ làm việc trên cánh đồng với chồng.", "Người nhập cư Đức và Hà Lan cấp cho phụ nữ quyền kiểm soát nhiều hơn đối với tài sản, điều không được phép trong luật pháp địa phương của Anh.", "Tuy nhiên, tại các cộng đồng Đức ở Pennsylvania, nhiều phụ nữ làm việc trong các ngành nghề và cả trong chuồng ngựa.", "Không giống như những người vợ thuộc địa Anh, những người vợ người Đức và Hà Lan sở hữu quần áo và các vật dụng khác của họ và cũng được trao khả năng viết di chúc xử lý tài sản hôn nhân.", "Người nhập cư Đức và Hà Lan cấp cho phụ nữ quyền kiểm soát nhiều hơn đối với tài sản, điều không được phép trong luật pháp địa phương của Anh.", "Đến giữa thế kỷ 18, các giá trị của Khai sáng Hoa Kỳ đã được thiết lập và làm suy yếu quan điểm rằng các ông chồng là \"người cai trị\" tự nhiên đối với vợ của họ.", "Không giống như những người vợ thuộc địa Anh, những người vợ người Đức và Hà Lan sở hữu quần áo và các vật dụng khác của họ và cũng được trao khả năng viết di chúc xử lý tài sản hôn nhân.", "Có một cảm giác mới về hôn nhân được chia sẻ.", "Đến giữa thế kỷ 18, các giá trị của Khai sáng Hoa Kỳ đã được thiết lập và làm suy yếu quan điểm rằng các ông chồng là \"người cai trị\" tự nhiên đối với vợ của họ.", "Về mặt pháp lý, các ông chồng nắm quyền kiểm soát tài sản của vợ khi kết hôn.", "Có một cảm giác mới về hôn nhân được chia sẻ.", "Ly hôn gần như không thể cho đến cuối thế kỷ mười tám.", "Về mặt pháp lý, các ông chồng nắm quyền kiểm soát tài sản của vợ khi kết hôn.", "Nô lệ\n\nNô lệ được chuyển đến Mỹ:\n 1620–1700..... 21.000\n 1701–1760.... 189.000\n 1761–1770..... 63.000\n 1771–1790..... 56.000\n 1791–1800..... 79.000\n 1801–1810.... 124.000\n 1810–1865..... 51.000\n Tổng cộng.......... 597.000\nKhoảng 600.000 nô lệ đã được chuyển đến Mỹ, hoặc 5% trong số 12 triệu nô lệ được lấy từ châu Phi.", "Ly hôn gần như không thể cho đến cuối thế kỷ mười tám.", "Đại đa số đã đến các thuộc địa trồng mía ở vùng Caribe và Brazil, nơi tuổi thọ rất ngắn và phải liên tục được bổ sung.", "Nô lệ\n\nNô lệ được chuyển đến Mỹ:\n 1620–1700..... 21.000\n 1701–1760.... 189.000\n 1761–1770..... 63.000\n 1771–1790..... 56.000\n 1791–1800..... 79.000\n 1801–1810.... 124.000\n 1810–1865..... 51.000\n Tổng cộng.......... 597.000\nKhoảng 600.000 nô lệ đã được chuyển đến Mỹ, hoặc 5% trong số 12 triệu nô lệ được lấy từ châu Phi.", "Tuổi thọ ở các thuộc địa của Mỹ lớn hơn nhiều vì thực phẩm tốt hơn, ít bệnh tật hơn, khối lượng công việc nhẹ hơn và chăm sóc y tế tốt hơn, vì vậy dân số tăng nhanh, đạt 4 triệu vào Tổng điều tra dân số năm 1860.", "Đại đa số đã đến các thuộc địa trồng mía ở vùng Caribe và Brazil, nơi tuổi thọ rất ngắn và phải liên tục được bổ sung.", "Từ năm 1770 đến năm 1860, tỷ lệ sinh của nô lệ Mỹ lớn hơn nhiều so với dân số của bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu, và nhanh gấp gần hai lần so với Anh.", "Tuổi thọ ở các thuộc địa của Mỹ lớn hơn nhiều vì thực phẩm tốt hơn, ít bệnh tật hơn, khối lượng công việc nhẹ hơn và chăm sóc y tế tốt hơn, vì vậy dân số tăng nhanh, đạt 4 triệu vào Tổng điều tra dân số năm 1860.", "Tân Anh\n\nỞ Tân Anh, những người Thanh giáo đã tạo ra các cộng đồng tự trị của các hội đoàn tôn giáo của nông dân (hoặc tiểu điền chủ) và gia đình của họ.", "Từ năm 1770 đến năm 1860, tỷ lệ sinh của nô lệ Mỹ lớn hơn nhiều so với dân số của bất kỳ quốc gia nào ở châu Âu, và nhanh gấp gần hai lần so với Anh.", "Các chính trị gia cấp cao đã đưa ra những mảnh đất cho những người định cư (hoặc chủ sở hữu), những người sau đó chia đất cho họ.", "Tân Anh\n\nỞ Tân Anh, những người Thanh giáo đã tạo ra các cộng đồng tự trị của các hội đoàn tôn giáo của nông dân (hoặc tiểu điền chủ) và gia đình của họ.", "Phần lớn thường được trao cho những người đàn ông có địa vị xã hội cao hơn, nhưng mọi người đàn ông không bị ràng buộc hoặc bị ràng buộc hình sự đều có đủ đất để nuôi sống gia đình.", "Các chính trị gia cấp cao đã đưa ra những mảnh đất cho những người định cư (hoặc chủ sở hữu), những người sau đó chia đất cho họ.", "Mọi công dân nam đều có tiếng nói trong cuộc họp thị trấn.", "Phần lớn thường được trao cho những người đàn ông có địa vị xã hội cao hơn, nhưng mọi người đàn ông không bị ràng buộc hoặc bị ràng buộc hình sự đều có đủ đất để nuôi sống gia đình.", "Cuộc họp của thị trấn đánh thuế, xây dựng đường sá, và bầu các quan chức quản lý các vấn đề thị trấn.", "Mọi công dân nam đều có tiếng nói trong cuộc họp thị trấn.", "Các thị trấn không có tòa án; đó là một chức năng của quận, nơi các quan chức được chính phủ tiểu bang bổ nhiệm.", "Cuộc họp của thị trấn đánh thuế, xây dựng đường sá, và bầu các quan chức quản lý các vấn đề thị trấn.", "Giáo hội Giáo đoàn mà những người Thanh giáo thành lập không được tự động tham gia bởi tất cả cư dân Tân Anh vì niềm tin của người Thanh giáo rằng Thiên Chúa đã chỉ ra những người cụ thể để được cứu.", "Các thị trấn không có tòa án; đó là một chức năng của quận, nơi các quan chức được chính phủ tiểu bang bổ nhiệm.", "Thay vào đó, tư cách thành viên chỉ giới hạn ở những người có thể \"kiểm tra\" một cách thuyết phục trước các thành viên của nhà thờ rằng họ đã được cứu.", "Giáo hội Giáo đoàn mà những người Thanh giáo thành lập không được tự động tham gia bởi tất cả cư dân Tân Anh vì niềm tin của người Thanh giáo rằng Thiên Chúa đã chỉ ra những người cụ thể để được cứu.", "Họ được gọi là \"người bầu\" hoặc \"Thánh.\"", "Thay vào đó, tư cách thành viên chỉ giới hạn ở những người có thể \"kiểm tra\" một cách thuyết phục trước các thành viên của nhà thờ rằng họ đã được cứu.", "Nông trại và cuộc sống gia đình \n\nPhần lớn cư dân Tân Anh là nông dân nhỏ.", "Họ được gọi là \"người bầu\" hoặc \"Thánh.\"", "Người đàn ông có toàn quyền đối với tài sản trong các gia đình trang trại nhỏ này.", "Nông trại và cuộc sống gia đình \n\nPhần lớn cư dân Tân Anh là nông dân nhỏ.", "Khi kết hôn, một phụ nữ người Anh sẽ từ bỏ tên thời con gái của mình.", "Người đàn ông có toàn quyền đối với tài sản trong các gia đình trang trại nhỏ này.", "Vai trò của người vợ là nuôi dạy và nuôi dưỡng những đứa con khỏe mạnh và hỗ trợ chồng.", "Khi kết hôn, một phụ nữ người Anh sẽ từ bỏ tên thời con gái của mình.", "Hầu hết phụ nữ thực hiện các nhiệm vụ này.", "Vai trò của người vợ là nuôi dạy và nuôi dưỡng những đứa con khỏe mạnh và hỗ trợ chồng.", "Trong thế kỷ 18, các cặp vợ chồng thường kết hôn trong độ tuổi từ 20-24 và có 6-8 đứa con là điển hình của một gia đình, với ba người trung bình sống sót đến tuổi trưởng thành.", "Hầu hết phụ nữ thực hiện các nhiệm vụ này.", "Phụ nữ nông trại đã cung cấp hầu hết các nguyên liệu cần thiết cho phần còn lại của gia đình bằng cách kéo sợi từ len và đan áo len và vớ, làm nến và xà phòng từ tro tàn, và biến sữa thành bơ.", "Trong thế kỷ 18, các cặp vợ chồng thường kết hôn trong độ tuổi từ 20-24 và có 6-8 đứa con là điển hình của một gia đình, với ba người trung bình sống sót đến tuổi trưởng thành.", "Hầu hết các bậc cha mẹ ở Tân Anh đã cố gắng giúp con trai của họ thành lập trang trại của riêng họ.", "Phụ nữ nông trại đã cung cấp hầu hết các nguyên liệu cần thiết cho phần còn lại của gia đình bằng cách kéo sợi từ len và đan áo len và vớ, làm nến và xà phòng từ tro tàn, và biến sữa thành bơ.", "Khi con trai kết hôn, người cha cho họ những món quà cưới như đất đai, gia súc hoặc thiết bị canh tác; con gái nhận hàng gia dụng, vật nuôi, hoặc tiền mặt.", "Hầu hết các bậc cha mẹ ở Tân Anh đã cố gắng giúp con trai của họ thành lập trang trại của riêng họ.", "Hôn nhân sắp đặt rất bất thường; thông thường, con cái chọn vợ hoặc chồng của mình trong những người quen biết phù hợp, những người có chung chủng tộc, tôn giáo và vị thế xã hội.", "Khi con trai kết hôn, người cha cho họ những món quà cưới như đất đai, gia súc hoặc thiết bị canh tác; con gái nhận hàng gia dụng, vật nuôi, hoặc tiền mặt.", "Cha mẹ giữ quyền phủ quyết đối với hôn nhân của con cái họ.", "Hôn nhân sắp đặt rất bất thường; thông thường, con cái chọn vợ hoặc chồng của mình trong những người quen biết phù hợp, những người có chung chủng tộc, tôn giáo và vị thế xã hội.", "Các gia đình nông dân ở Tân Anh thường sống trong những ngôi nhà gỗ vì sự phong phú của cây cối.", "Cha mẹ giữ quyền phủ quyết đối với hôn nhân của con cái họ.", "Một trang trại điển hình ở Tân Anh cao một tầng rưỡi và có khung chắc chắn (thường được làm bằng gỗ vuông lớn) được che bởi vách gỗ.", "Các gia đình nông dân ở Tân Anh thường sống trong những ngôi nhà gỗ vì sự phong phú của cây cối.", "Một ống khói lớn đứng ở giữa nhà cung cấp các thiết bị nấu ăn và sưởi ấm trong mùa đông.", "Một trang trại điển hình ở Tân Anh cao một tầng rưỡi và có khung chắc chắn (thường được làm bằng gỗ vuông lớn) được che bởi vách gỗ.", "Một bên của tầng trệt có một sảnh, một phòng sinh hoạt chung nơi gia đình làm việc và ăn các bữa ăn.", "Một ống khói lớn đứng ở giữa nhà cung cấp các thiết bị nấu ăn và sưởi ấm trong mùa đông.", "Liền kề với sảnh là phòng khách, một căn phòng dùng để chiêu đãi khách có đồ đạc tốt nhất của gia đình và giường của bố mẹ.", "Một bên của tầng trệt có một sảnh, một phòng sinh hoạt chung nơi gia đình làm việc và ăn các bữa ăn.", "Trẻ em ngủ trên một gác xép phía trên, trong khi nhà bếp là một phần của sảnh hoặc được đặt trong một nhà kho dọc theo phía sau của ngôi nhà.", "Liền kề với sảnh là phòng khách, một căn phòng dùng để chiêu đãi khách có đồ đạc tốt nhất của gia đình và giường của bố mẹ.", "Các gia đình thuộc địa rất lớn, và những ngôi nhà nhỏ này có nhiều hoạt động và có rất ít sự riêng tư.", "Trẻ em ngủ trên một gác xép phía trên, trong khi nhà bếp là một phần của sảnh hoặc được đặt trong một nhà kho dọc theo phía sau của ngôi nhà.", "Vào giữa thế kỷ 18, dân số Tân Anh đã tăng mạnh, từ khoảng 100.000 người vào năm 1700 lên 250.000 vào năm 1725 và 375.000 vào năm 1750 nhờ tỷ lệ sinh cao và tuổi thọ tổng thể tương đối cao.", "Các gia đình thuộc địa rất lớn, và những ngôi nhà nhỏ này có nhiều hoạt động và có rất ít sự riêng tư.", "(Một cậu bé 15 tuổi vào năm 1700 có thể hy vọng sống đến khoảng 63.)", "Vào giữa thế kỷ 18, dân số Tân Anh đã tăng mạnh, từ khoảng 100.000 người vào năm 1700 lên 250.000 vào năm 1725 và 375.000 vào năm 1750 nhờ tỷ lệ sinh cao và tuổi thọ tổng thể tương đối cao.", "Những người thuộc địa ở Massachusetts, Connecticut và Rhode Island tiếp tục chia nhỏ đất của họ giữa những người nông dân; các trang trại trở nên quá nhỏ để hỗ trợ các gia đình độc thân, và điều này đe dọa đến lý tưởng Tân Anh của một xã hội gồm những người nông dân độc lập.", "(Một cậu bé 15 tuổi vào năm 1700 có thể hy vọng sống đến khoảng 63.)", "Một số nông dân đã nhận được các khoản trợ cấp đất để tạo ra các trang trại ở vùng đất chưa phát triển ở Massachusetts và Connecticut hoặc mua các mảnh đất từ các nhà đầu cơ ở New Hampshire mà sau này trở thành Vermont.", "Những người thuộc địa ở Massachusetts, Connecticut và Rhode Island tiếp tục chia nhỏ đất của họ giữa những người nông dân; các trang trại trở nên quá nhỏ để hỗ trợ các gia đình độc thân, và điều này đe dọa đến lý tưởng Tân Anh của một xã hội gồm những người nông dân độc lập.", "Nhiều nông đã trở thành nhà đổi mới nông nghiệp.", "Một số nông dân đã nhận được các khoản trợ cấp đất để tạo ra các trang trại ở vùng đất chưa phát triển ở Massachusetts và Connecticut hoặc mua các mảnh đất từ các nhà đầu cơ ở New Hampshire mà sau này trở thành Vermont.", "Họ trồng các loại cỏ Anh bổ dưỡng như cỏ ba lá đỏ và cỏ timothy, cung cấp thêm thức ăn cho gia súc và khoai tây, mang lại tỷ lệ sản xuất cao, là một lợi thế cho các trang trại nhỏ.", "Nhiều nông đã trở thành nhà đổi mới nông nghiệp.", "Các gia đình tăng năng suất bằng cách trao đổi hàng hóa và lao động với nhau.", "Họ trồng các loại cỏ Anh bổ dưỡng như cỏ ba lá đỏ và cỏ timothy, cung cấp thêm thức ăn cho gia súc và khoai tây, mang lại tỷ lệ sản xuất cao, là một lợi thế cho các trang trại nhỏ.", "Họ cho mượn gia súc và chăn thả trên đất với nhau và cùng nhau để kéo sợi, khâu mền và cắt ngô.", "Các gia đình tăng năng suất bằng cách trao đổi hàng hóa và lao động với nhau.", "Di cư, đổi mới nông nghiệp và hợp tác kinh tế là những biện pháp sáng tạo bảo tồn xã hội tiểu điền chủ ở Tân Anh cho đến thế kỷ 19.", "Họ cho mượn gia súc và chăn thả trên đất với nhau và cùng nhau để kéo sợi, khâu mền và cắt ngô.", "Cuộc sống thị trấn\n\nVào giữa thế kỷ 18 ở Tân Anh, đóng tàu là một mặt hàng chủ lực, đặc biệt là vùng hoang dã Bắc Mỹ cung cấp nguồn gỗ dường như vô tận.", "Di cư, đổi mới nông nghiệp và hợp tác kinh tế là những biện pháp sáng tạo bảo tồn xã hội tiểu điền chủ ở Tân Anh cho đến thế kỷ 19.", "(Để so sánh, các khu rừng của châu Âu đã bị cạn kiệt và hầu hết gỗ phải được mua từ Scandinavia.)", "Cuộc sống thị trấn\n\nVào giữa thế kỷ 18 ở Tân Anh, đóng tàu là một mặt hàng chủ lực, đặc biệt là vùng hoang dã Bắc Mỹ cung cấp nguồn gỗ dường như vô tận.", "Hoàng gia Anh thường chuyển sang các tàu Mỹ rẻ tiền nhưng được chế tạo chắc chắn.", "(Để so sánh, các khu rừng của châu Âu đã bị cạn kiệt và hầu hết gỗ phải được mua từ Scandinavia.)", "Gần như mọi con sông ở Tân Anh đều có một xưởng đóng tàu ở cửa sông.", "Hoàng gia Anh thường chuyển sang các tàu Mỹ rẻ tiền nhưng được chế tạo chắc chắn.", "Đến năm 1750, một loạt các nghệ nhân, chủ cửa hàng và thương nhân đã cung cấp dịch vụ số người làm nông ngày càng tăng.", "Gần như mọi con sông ở Tân Anh đều có một xưởng đóng tàu ở cửa sông.", "Thợ rèn, thợ đóng xe, và các nhà sản xuất đồ nội thất thiết lập các cửa hàng ở các làng nông thôn.", "Đến năm 1750, một loạt các nghệ nhân, chủ cửa hàng và thương nhân đã cung cấp dịch vụ số người làm nông ngày càng tăng.", "Ở đó, họ xây dựng và sửa chữa hàng hóa cần thiết cho các gia đình nông trại.", "Thợ rèn, thợ đóng xe, và các nhà sản xuất đồ nội thất thiết lập các cửa hàng ở các làng nông thôn.", "Các cửa hàng được thành lập bởi các thương nhân bán các nhà sản xuất người Anh như vải, đồ sắt và kính cửa sổ, cũng như các sản phẩm của Tây Ấn như đường và mật rỉ.", "Ở đó, họ xây dựng và sửa chữa hàng hóa cần thiết cho các gia đình nông trại.", "Các thủ kho của các cửa hàng này đã bán hàng hóa nhập khẩu của họ để đổi lấy cây trồng và các sản phẩm địa phương khác, bao gồm ván lợp mái, bồ tạt, và các thùng gỗ.", "Các cửa hàng được thành lập bởi các thương nhân bán các nhà sản xuất người Anh như vải, đồ sắt và kính cửa sổ, cũng như các sản phẩm của Tây Ấn như đường và mật rỉ.", "Những hàng hóa địa phương này đã được chuyển đến các thị trấn và thành phố dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương.", "Các thủ kho của các cửa hàng này đã bán hàng hóa nhập khẩu của họ để đổi lấy cây trồng và các sản phẩm địa phương khác, bao gồm ván lợp mái, bồ tạt, và các thùng gỗ.", "Những người táo bạo đã thiết lập chuồng ngựa và quán rượu dọc theo các tuyến đường xe ngựa để phục vụ hệ thống giao thông này.", "Những hàng hóa địa phương này đã được chuyển đến các thị trấn và thành phố dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương.", "Những sản phẩm này đã được chuyển đến các thị trấn cảng như Boston và Salem ở Massachusetts, New Haven ở Connecticut và Newport và Providence ở Rhode Island.", "Những người táo bạo đã thiết lập chuồng ngựa và quán rượu dọc theo các tuyến đường xe ngựa để phục vụ hệ thống giao thông này.", "Các thương nhân sau đó xuất khẩu chúng sang Tây Ấn, nơi chúng được trao đổi để lấy mật, đường, tiền vàng và hóa đơn hối đoái (phiếu tín dụng).", "Những sản phẩm này đã được chuyển đến các thị trấn cảng như Boston và Salem ở Massachusetts, New Haven ở Connecticut và Newport và Providence ở Rhode Island.", "Họ mang các sản phẩm của Tây Ấn đến các nhà máy ở Tân Anh, nơi đường thô được biến thành đường hạt và mật rỉ được chưng cất thành rượu rum.", "Các thương nhân sau đó xuất khẩu chúng sang Tây Ấn, nơi chúng được trao đổi để lấy mật, đường, tiền vàng và hóa đơn hối đoái (phiếu tín dụng).", "Các phiếu vàng và tín dụng đã được gửi đến Anh, nơi chúng được trao đổi cho các nhà sản xuất, được chuyển trở lại các thuộc địa và được bán cùng với đường và rượu rum cho nông dân.", "Họ mang các sản phẩm của Tây Ấn đến các nhà máy ở Tân Anh, nơi đường thô được biến thành đường hạt và mật rỉ được chưng cất thành rượu rum.", "Các thương nhân Tân Anh khác đã tận dụng các khu vực đánh cá phong phú dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương và tài trợ cho một đội tàu đánh cá lớn, vận chuyển cá thu và cá tuyết đánh bắt được đến Tây Ấn và Châu Âu.", "Các phiếu vàng và tín dụng đã được gửi đến Anh, nơi chúng được trao đổi cho các nhà sản xuất, được chuyển trở lại các thuộc địa và được bán cùng với đường và rượu rum cho nông dân.", "Một số thương nhân khai thác số lượng gỗ lớn dọc theo bờ biển và sông ngòi phía bắc Tân Anh.", "Các thương nhân Tân Anh khác đã tận dụng các khu vực đánh cá phong phú dọc theo Bờ biển Đại Tây Dương và tài trợ cho một đội tàu đánh cá lớn, vận chuyển cá thu và cá tuyết đánh bắt được đến Tây Ấn và Châu Âu.", "Họ tài trợ cho các xưởng cưa cung cấp gỗ giá rẻ cho nhà ở và đóng tàu.", "Một số thương nhân khai thác số lượng gỗ lớn dọc theo bờ biển và sông ngòi phía bắc Tân Anh.", "Hàng trăm tàu ​​đắm ở Tân Anh đã đóng những con tàu đang hoạt động, chúng được bán cho các thương nhân người Anh và người Mỹ.", "Họ tài trợ cho các xưởng cưa cung cấp gỗ giá rẻ cho nhà ở và đóng tàu.", "Nhiều thương nhân trở nên rất giàu có bằng cách cung cấp hàng hóa của họ cho dân cư nông nghiệp, và cuối cùng thống trị xã hội của các thành phố cảng biển.", "Hàng trăm tàu ​​đắm ở Tân Anh đã đóng những con tàu đang hoạt động, chúng được bán cho các thương nhân người Anh và người Mỹ.", "Không giống như các trang trại tiểu điền chủ, những thương nhân này sống trong những ngôi nhà 2 tầng thanh lịch được thiết kế theo phong cách Georgia mới, bắt chước lối sống của giới thượng lưu Anh.", "Nhiều thương nhân trở nên rất giàu có bằng cách cung cấp hàng hóa của họ cho dân cư nông nghiệp, và cuối cùng thống trị xã hội của các thành phố cảng biển.", "Những ngôi nhà Georgia này có mặt tiền đối xứng với số lượng cửa sổ bằng nhau ở hai bên cửa trung tâm.", "Không giống như các trang trại tiểu điền chủ, những thương nhân này sống trong những ngôi nhà 2 tầng thanh lịch được thiết kế theo phong cách Georgia mới, bắt chước lối sống của giới thượng lưu Anh.", "Nội thất bao gồm một lối đi xuống giữa nhà với các phòng chuyên biệt ở hai bên, như thư viện, phòng ăn, phòng khách trang trọng và phòng ngủ chính.", "Những ngôi nhà Georgia này có mặt tiền đối xứng với số lượng cửa sổ bằng nhau ở hai bên cửa trung tâm.", "Không giống như không gian đa mục đích của các ngôi nhà của tiểu điền chủ, mỗi phòng đều phục vụ một mục đích riêng.", "Nội thất bao gồm một lối đi xuống giữa nhà với các phòng chuyên biệt ở hai bên, như thư viện, phòng ăn, phòng khách trang trọng và phòng ngủ chính.", "Những ngôi nhà này chứa các phòng ngủ trên tầng hai cung cấp sự riêng tư cho cha mẹ và trẻ em.", "Không giống như không gian đa mục đích của các ngôi nhà của tiểu điền chủ, mỗi phòng đều phục vụ một mục đích riêng.", "Văn hóa giáo dục\n\nGiáo dục chủ yếu là trách nhiệm của các gia đình, nhưng nhiều nhóm tôn giáo đã thành lập các trường tiểu học được hỗ trợ về thuế, đặc biệt là người Thanh giáo ở Tân Anh, để con cái họ có thể đọc Kinh thánh.", "Những ngôi nhà này chứa các phòng ngủ trên tầng hai cung cấp sự riêng tư cho cha mẹ và trẻ em.", "Gần như tất cả các giáo phái tôn giáo đều thành lập trường học và cao đẳng của riêng mình để đào tạo các bộ trưởng.", "Văn hóa giáo dục\n\nGiáo dục chủ yếu là trách nhiệm của các gia đình, nhưng nhiều nhóm tôn giáo đã thành lập các trường tiểu học được hỗ trợ về thuế, đặc biệt là người Thanh giáo ở Tân Anh, để con cái họ có thể đọc Kinh thánh.", "Mỗi thành phố và hầu hết các thị trấn đều có học viện tư nhân dành cho con cái của các gia đình giàu có.", "Gần như tất cả các giáo phái tôn giáo đều thành lập trường học và cao đẳng của riêng mình để đào tạo các bộ trưởng.", "Các ngành khoa học ứng dụng rất đáng quan tâm đối với người Mỹ thuộc địa, những người đang tham gia vào quá trình làm quen và định cư một đất nước biên cương hoang dã.", "Mỗi thành phố và hầu hết các thị trấn đều có học viện tư nhân dành cho con cái của các gia đình giàu có.", "Xu hướng chủ đạo của hoạt động trí tuệ ở các thuộc địa là về sự phát triển công nghệ và kỹ thuật hơn là các chủ đề trừu tượng hơn như chính trị hay siêu hình học.", "Các ngành khoa học ứng dụng rất đáng quan tâm đối với người Mỹ thuộc địa, những người đang tham gia vào quá trình làm quen và định cư một đất nước biên cương hoang dã.", "Hoạt động khoa học của Mỹ được những người theo đuổi như:\n\n David Rittenhouse, người đã xây dựng cung thiên văn đầu tiên ở Tây bán cầu\n Thống đốc New York Cadwallader Colden, nhà thực vật học và nhà nhân chủng học\n Tiến sĩ Benjamin Rush, bác sĩ, nhà cải cách xã hội, và là thành viên của Hiệp hội triết học Hoa Kỳ\n Benjamin Franklin, người sáng lập Hiệp hội triết học Hoa Kỳ nói trên, người đã đóng góp những khám phá quan trọng cho vật lý như điện, nhưng đã thành công hơn trong các phát minh thực tế của mình, như bếp lò và cột thu lôi\n\nNghệ thuật ở Mỹ thời thuộc địa không thành công như khoa học.", "Xu hướng chủ đạo của hoạt động trí tuệ ở các thuộc địa là về sự phát triển công nghệ và kỹ thuật hơn là các chủ đề trừu tượng hơn như chính trị hay siêu hình học.", "Văn học theo nghĩa châu Âu gần như không có, lịch sử đáng chú ý hơn nhiều.", "Hoạt động khoa học của Mỹ được những người theo đuổi như:\n\n David Rittenhouse, người đã xây dựng cung thiên văn đầu tiên ở Tây bán cầu\n Thống đốc New York Cadwallader Colden, nhà thực vật học và nhà nhân chủng học\n Tiến sĩ Benjamin Rush, bác sĩ, nhà cải cách xã hội, và là thành viên của Hiệp hội triết học Hoa Kỳ\n Benjamin Franklin, người sáng lập Hiệp hội triết học Hoa Kỳ nói trên, người đã đóng góp những khám phá quan trọng cho vật lý như điện, nhưng đã thành công hơn trong các phát minh thực tế của mình, như bếp lò và cột thu lôi\n\nNghệ thuật ở Mỹ thời thuộc địa không thành công như khoa học.", "Một số tác phẩm nổi bật là Bang Virginia trong lịch sử và hiện tại (1705) của Robert Beverly và Lịch sử Đường phân chia (1728-29) của William Byrd, không được xuất bản cho đến một thế kỷ sau.", "Văn học theo nghĩa châu Âu gần như không có, lịch sử đáng chú ý hơn nhiều.", "Thay vào đó, báo là hình thức đọc tài liệu chính ở các thuộc địa.", "Một số tác phẩm nổi bật là Bang Virginia trong lịch sử và hiện tại (1705) của Robert Beverly và Lịch sử Đường phân chia (1728-29) của William Byrd, không được xuất bản cho đến một thế kỷ sau.", "In ấn khá tốn kém, và hầu hết các ấn phẩm tập trung vào các vấn đề hoàn toàn thực tế, chẳng hạn như tin tức lớn, quảng cáo và báo cáo kinh doanh.", "Thay vào đó, báo là hình thức đọc tài liệu chính ở các thuộc địa.", "Almanacs rất nổi tiếng, Almanac của Richard nghèo khó của Bẹnamin Franklin là nổi tiếng nhất.", "In ấn khá tốn kém, và hầu hết các ấn phẩm tập trung vào các vấn đề hoàn toàn thực tế, chẳng hạn như tin tức lớn, quảng cáo và báo cáo kinh doanh.", "Tạp chí văn học xuất hiện vào giữa thế kỷ, nhưng một số ít có lãi và hầu hết đã phá sản chỉ sau vài năm.", "Almanacs rất nổi tiếng, Almanac của Richard nghèo khó của Bẹnamin Franklin là nổi tiếng nhất.", "Các ấn phẩm của Mỹ không bao giờ tiếp cận với chất lượng trí tuệ của các nhà văn châu Âu, nhưng chúng phổ biến rộng rãi hơn và đạt được lượng độc giả lớn hơn bất cứ tác phẩm nào của Voltaire, Locke hoặc Rousseau.", "Tạp chí văn học xuất hiện vào giữa thế kỷ, nhưng một số ít có lãi và hầu hết đã phá sản chỉ sau vài năm.", "Người Tân Anh viết các tạp chí, sách nhỏ, sách và đặc biệt là các bài giảng nhiều hơn tất cả các thuộc địa khác cộng lại.", "Các ấn phẩm của Mỹ không bao giờ tiếp cận với chất lượng trí tuệ của các nhà văn châu Âu, nhưng chúng phổ biến rộng rãi hơn và đạt được lượng độc giả lớn hơn bất cứ tác phẩm nào của Voltaire, Locke hoặc Rousseau.", "Bộ trưởng Boston Cotton Mather đã xuất bản Magnalia Christi Americana (Công trình vĩ đại của Chúa Kitô ở Mỹ, 1702), trong khi người điều hành các cuộc họp tôn giáo thức tỉnh lại đức tin Jonathan Edwards đã viết tác phẩm triết học của mình Một cuộc điều tra cẩn thận và nghiêm túc về... Ý niệm về... Tự do ý chí... (1754).", "Người Tân Anh viết các tạp chí, sách nhỏ, sách và đặc biệt là các bài giảng nhiều hơn tất cả các thuộc địa khác cộng lại.", "Hầu hết âm nhạc cũng có chủ đề tôn giáo, và chủ yếu là hát Thánh vịnh.", "Bộ trưởng Boston Cotton Mather đã xuất bản Magnalia Christi Americana (Công trình vĩ đại của Chúa Kitô ở Mỹ, 1702), trong khi người điều hành các cuộc họp tôn giáo thức tỉnh lại đức tin Jonathan Edwards đã viết tác phẩm triết học của mình Một cuộc điều tra cẩn thận và nghiêm túc về... Ý niệm về... Tự do ý chí... (1754).", "Vì niềm tin tôn giáo sâu sắc của Tân Anh, các tác phẩm nghệ thuật không đủ tôn giáo hoặc quá \"trần tục\" đã bị cấm, đặc biệt là nhà hát.", "Hầu hết âm nhạc cũng có chủ đề tôn giáo, và chủ yếu là hát Thánh vịnh.", "Nhà thần học và triết gia hàng đầu của thời kỳ thuộc địa là Jonathan Edwards của Massachusetts, một thông dịch viên của Calvin và là người lãnh đạo của Đại Thức tỉnh lần thứ nhất.", "Vì niềm tin tôn giáo sâu sắc của Tân Anh, các tác phẩm nghệ thuật không đủ tôn giáo hoặc quá \"trần tục\" đã bị cấm, đặc biệt là nhà hát.", "Nghệ thuật và kịch có phần thành công hơn văn học.", "Nhà thần học và triết gia hàng đầu của thời kỳ thuộc địa là Jonathan Edwards của Massachusetts, một thông dịch viên của Calvin và là người lãnh đạo của Đại Thức tỉnh lần thứ nhất.", "Benjamin West là một họa sĩ đáng chú ý của các chủ đề lịch sử, và hai họa sĩ vẽ chân dung hạng nhất mới nổi lên là John Copley và Gilbert Stuart, nhưng cả ba người đã dành phần lớn cuộc sống của họ ở London.", "Nghệ thuật và kịch có phần thành công hơn văn học.", "Nhà hát được phát triển hơn ở các thuộc địa miền Nam, đặc biệt là Nam Carolina, nhưng không nơi nào các tác phẩm sân khấu đạt được đẳng cấp của châu Âu.", "Benjamin West là một họa sĩ đáng chú ý của các chủ đề lịch sử, và hai họa sĩ vẽ chân dung hạng nhất mới nổi lên là John Copley và Gilbert Stuart, nhưng cả ba người đã dành phần lớn cuộc sống của họ ở London.", "Những người theo đạo Thanh giáo ở Tân Anh và giáo phái Quaker ở Pennsylvania phản đối các buổi biểu diễn sân khấu là trái luân lý và không có đức tin.", "Nhà hát được phát triển hơn ở các thuộc địa miền Nam, đặc biệt là Nam Carolina, nhưng không nơi nào các tác phẩm sân khấu đạt được đẳng cấp của châu Âu.", "Giáo dục tiểu học đã phổ biến ở Tân Anh.", "Những người theo đạo Thanh giáo ở Tân Anh và giáo phái Quaker ở Pennsylvania phản đối các buổi biểu diễn sân khấu là trái luân lý và không có đức tin.", "Những người định cư Thanh giáo thời kỳ đầu tin rằng cần phải học Kinh Thánh, vì vậy trẻ em được dạy đọc từ khi còn nhỏ.", "Giáo dục tiểu học đã phổ biến ở Tân Anh.", "Mỗi thị trấn cũng phải trả tiền cho một trường tiểu học.", "Những người định cư Thanh giáo thời kỳ đầu tin rằng cần phải học Kinh Thánh, vì vậy trẻ em được dạy đọc từ khi còn nhỏ.", "Khoảng 10 phần trăm thích học trung học và các trường dạy tiếng La-tinh được tài trợ ở các thị trấn lớn hơn.", "Mỗi thị trấn cũng phải trả tiền cho một trường tiểu học.", "Hầu hết các cậu bé học các kỹ năng từ cha của họ trong trang trại hoặc là người học việc cho các nghệ nhân.", "Khoảng 10 phần trăm thích học trung học và các trường dạy tiếng La-tinh được tài trợ ở các thị trấn lớn hơn.", "Rất ít cô gái theo học các trường chính quy, nhưng hầu hết đều có thể được học tại nhà hoặc tại cái gọi là \"trường học\", nơi phụ nữ dạy các kỹ năng đọc và viết cơ bản tại nhà riêng của họ.", "Hầu hết các cậu bé học các kỹ năng từ cha của họ trong trang trại hoặc là người học việc cho các nghệ nhân.", "Đến năm 1750, gần 90% phụ nữ của Tân Anh và gần như tất cả đàn ông ở đó có thể đọc và viết.", "Rất ít cô gái theo học các trường chính quy, nhưng hầu hết đều có thể được học tại nhà hoặc tại cái gọi là \"trường học\", nơi phụ nữ dạy các kỹ năng đọc và viết cơ bản tại nhà riêng của họ.", "Những tín đồ Thanh giáo thành lập Đại học Harvard vào năm 1636 và Đại học Yale vào năm 1701.", "Đến năm 1750, gần 90% phụ nữ của Tân Anh và gần như tất cả đàn ông ở đó có thể đọc và viết.", "Sau đó, các tín đồ Baptist thành lập Đại học Rhode Island (nay là Đại học Brown) vào năm 1764 và các tín đồ Giáo đoàn thành lập Đại học Dartmouth năm 1769.", "Những tín đồ Thanh giáo thành lập Đại học Harvard vào năm 1636 và Đại học Yale vào năm 1701.", "Virginia thành lập Đại học William và Mary vào năm 1693; chủ yếu là của người Anh giáo.", "Sau đó, các tín đồ Baptist thành lập Đại học Rhode Island (nay là Đại học Brown) vào năm 1764 và các tín đồ Giáo đoàn thành lập Đại học Dartmouth năm 1769.", "Các trường đại học được thiết kế cho các mục sư, luật sư hoặc bác sĩ đầy tham vọng.", "Virginia thành lập Đại học William và Mary vào năm 1693; chủ yếu là của người Anh giáo.", "Không có khoa hoặc chuyên ngành, vì mọi sinh viên đều có chung một chương trình giảng dạy, tập trung vào tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, toán học, và lịch sử, triết học, logic, đạo đức, hùng biện, diễn thuyết, và một ít khoa học cơ bản.", "Các trường đại học được thiết kế cho các mục sư, luật sư hoặc bác sĩ đầy tham vọng.", "Không có môn thể thao hay hội nhóm và một vài hoạt động ngoại khóa ngoài hội văn học.", "Không có khoa hoặc chuyên ngành, vì mọi sinh viên đều có chung một chương trình giảng dạy, tập trung vào tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, toán học, và lịch sử, triết học, logic, đạo đức, hùng biện, diễn thuyết, và một ít khoa học cơ bản.", "Không có hội thảo, trường luật hoặc trường thần học riêng biệt.", "Không có môn thể thao hay hội nhóm và một vài hoạt động ngoại khóa ngoài hội văn học.", "Các trường y khoa đầu tiên được thành lập muộn trong thời kỳ thuộc địa ở Philadelphia và New York.", "Không có hội thảo, trường luật hoặc trường thần học riêng biệt.", "Tôn giáo\n\nMột số người di cư đến Mỹ thuộc địa để tìm kiếm tự do tôn giáo.", "Các trường y khoa đầu tiên được thành lập muộn trong thời kỳ thuộc địa ở Philadelphia và New York.", "Luân Đôn không lập cho Giáo hội Anh chính thức ở các thuộc địa và cũng không bao giờ gửi một giám mục đến nên việc thực hành tôn giáo trở nên đa dạng.", "Tôn giáo\n\nMột số người di cư đến Mỹ thuộc địa để tìm kiếm tự do tôn giáo.", "Đại Tỉnh thức là một phong trào phục hưng tôn giáo lớn diễn ra ở hầu hết các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740.", "Luân Đôn không lập cho Giáo hội Anh chính thức ở các thuộc địa và cũng không bao giờ gửi một giám mục đến nên việc thực hành tôn giáo trở nên đa dạng.", "Phong trào bắt đầu bởi Jonathan Edwards, một nhà truyền giáo ở Massachusetts, người đã tìm cách trở về cội nguồn Thần học Calvin của tín đồ Pilgrim và để đánh thức lại \"Nỗi sợ Chúa\".", "Đại Tỉnh thức là một phong trào phục hưng tôn giáo lớn diễn ra ở hầu hết các thuộc địa trong những năm 1730 và 1740.", "Nhà truyền giáo người Anh George Whitefield và các nhà truyền giáo lưu hành khác tiếp tục phong trào, đi khắp các thuộc địa và thuyết giảng theo phong cách kịch tính và tình cảm.", "Phong trào bắt đầu bởi Jonathan Edwards, một nhà truyền giáo ở Massachusetts, người đã tìm cách trở về cội nguồn Thần học Calvin của tín đồ Pilgrim và để đánh thức lại \"Nỗi sợ Chúa\".", "Những người theo Edwards và những nhà thuyết giáo khác tự gọi mình là \"Ánh sáng mới\", trái ngược với \"Ánh sáng cũ\" không tán thành phong trào của họ.", "Nhà truyền giáo người Anh George Whitefield và các nhà truyền giáo lưu hành khác tiếp tục phong trào, đi khắp các thuộc địa và thuyết giảng theo phong cách kịch tính và tình cảm.", "Để thúc đẩy quan điểm của họ, hai bên đã thành lập các học viện và cao đẳng, bao gồm Đại học Princeton và Williams.", "Những người theo Edwards và những nhà thuyết giáo khác tự gọi mình là \"Ánh sáng mới\", trái ngược với \"Ánh sáng cũ\" không tán thành phong trào của họ.", "Đại Tỉnh thức đã được xem là sự kiện thực sự đầu tiên của nước Mỹ.", "Để thúc đẩy quan điểm của họ, hai bên đã thành lập các học viện và cao đẳng, bao gồm Đại học Princeton và Williams.", "Một phong trào phục hưng tương tự đã diễn ra giữa một số người định cư Đức và Hà Lan, dẫn đến nhiều sự chia rẽ.", "Đại Tỉnh thức đã được xem là sự kiện thực sự đầu tiên của nước Mỹ.", "Đến thập niên 1770, phái Báp-tít đã phát triển nhanh chóng cả ở phía bắc (nơi họ thành lập Đại học Brown) và ở miền Nam (nơi họ thách thức sức mạnh luân lý không nghi ngờ trước đây của cơ sở Anh giáo).", "Một phong trào phục hưng tương tự đã diễn ra giữa một số người định cư Đức và Hà Lan, dẫn đến nhiều sự chia rẽ.", "Thung lũng Delaware và khu vực Trung Đại Tây Dương\n\nKhông giống như Tân Anh, khu vực Trung Đại Tây Dương đã có được phần lớn dân số từ nhập cư mới và đến năm 1750, dân số kết hợp của New York, New Jersey và Pennsylvania đã đạt gần 300.000 người.", "Đến thập niên 1770, phái Báp-tít đã phát triển nhanh chóng cả ở phía bắc (nơi họ thành lập Đại học Brown) và ở miền Nam (nơi họ thách thức sức mạnh luân lý không nghi ngờ trước đây của cơ sở Anh giáo).", "Đến năm 1750, khoảng 60.000 người Ailen và 50.000 người Đức đã đến sống ở Bắc Mỹ thuộc Anh, nhiều người trong số họ định cư ở khu vực giữa Đại Tây Dương.", "Thung lũng Delaware và khu vực Trung Đại Tây Dương\n\nKhông giống như Tân Anh, khu vực Trung Đại Tây Dương đã có được phần lớn dân số từ nhập cư mới và đến năm 1750, dân số kết hợp của New York, New Jersey và Pennsylvania đã đạt gần 300.000 người.", "William Penn thành lập thuộc địa Pennsylvania năm 1682 và thu hút được một dòng người Quaker Anh với chính sách tự do tôn giáo và quyền sở hữu tự do tôn giáo.", "Đến năm 1750, khoảng 60.000 người Ailen và 50.000 người Đức đã đến sống ở Bắc Mỹ thuộc Anh, nhiều người trong số họ định cư ở khu vực giữa Đại Tây Dương.", "(\"Freehold\" có nghĩa là sở hữu đất đai miễn phí và rõ ràng, có quyền bán lại cho bất kỳ ai.)", "William Penn thành lập thuộc địa Pennsylvania năm 1682 và thu hút được một dòng người Quaker Anh với chính sách tự do tôn giáo và quyền sở hữu tự do tôn giáo.", "Dòng người định cư lớn đầu tiên là người Scotch-Ailen đi đến biên giới.", "(\"Freehold\" có nghĩa là sở hữu đất đai miễn phí và rõ ràng, có quyền bán lại cho bất kỳ ai.)", "Nhiều người Đức đã đến để thoát khỏi các cuộc xung đột tôn giáo và suy giảm các cơ hội kinh tế ở Đức và Thụy Sĩ.", "Dòng người định cư lớn đầu tiên là người Scotch-Ailen đi đến biên giới.", "Hàng ngàn nông dân Đức nghèo, chủ yếu đến từ vùng Palatine của Đức, đã di cư đến các quận ngoại ô sau năm 1700.", "Nhiều người Đức đã đến để thoát khỏi các cuộc xung đột tôn giáo và suy giảm các cơ hội kinh tế ở Đức và Thụy Sĩ.", "Họ giữ mình, kết hôn, nói tiếng Đức, tham gia các giáo hội Luther, và giữ lại các phong tục và thực phẩm của riêng họ.", "Hàng ngàn nông dân Đức nghèo, chủ yếu đến từ vùng Palatine của Đức, đã di cư đến các quận ngoại ô sau năm 1700.", "Họ nhấn mạnh quyền sở hữu trang trại.", "Họ giữ mình, kết hôn, nói tiếng Đức, tham gia các giáo hội Luther, và giữ lại các phong tục và thực phẩm của riêng họ.", "Một số thành thạo tiếng Anh để trở nên giao tiếp với các cơ hội kinh doanh và pháp lý địa phương.", "Họ nhấn mạnh quyền sở hữu trang trại.", "Họ phớt lờ người do đỏ và dung túng chế độ nô lệ (mặc dù ít người đủ giàu để sở hữu nô lệ).", "Một số thành thạo tiếng Anh để trở nên giao tiếp với các cơ hội kinh doanh và pháp lý địa phương.", "Lối sống\n\nPhần lớn kiến trúc của các thuộc địa trung đại phản ánh sự đa dạng của người dân.", "Họ phớt lờ người do đỏ và dung túng chế độ nô lệ (mặc dù ít người đủ giàu để sở hữu nô lệ).", "Ở Albany và thành phố New York, phần lớn các tòa nhà theo phong cách Hà Lan với bề ngoài bằng gạch và đầu hồi cao ở mỗi đầu, trong khi nhiều nhà thờ Hà Lan có hình bát giác.", "Lối sống\n\nPhần lớn kiến trúc của các thuộc địa trung đại phản ánh sự đa dạng của người dân.", "Những người định cư Đức và xứ Wales ở Pennsylvania đã sử dụng đá cắt để xây dựng nhà của họ, theo con đường của quê hương và hoàn toàn không để tâm là có rất nhiều gỗ trong khu vực.", "Ở Albany và thành phố New York, phần lớn các tòa nhà theo phong cách Hà Lan với bề ngoài bằng gạch và đầu hồi cao ở mỗi đầu, trong khi nhiều nhà thờ Hà Lan có hình bát giác.", "Một ví dụ về điều này sẽ là Germantown, Pennsylvania, nơi 80% các tòa nhà trong thị trấn được làm hoàn toàn bằng đá.", "Những người định cư Đức và xứ Wales ở Pennsylvania đã sử dụng đá cắt để xây dựng nhà của họ, theo con đường của quê hương và hoàn toàn không để tâm là có rất nhiều gỗ trong khu vực.", "Mặt khác, những người định cư từ Ireland đã tận dụng nguồn cung gỗ dồi dào của Mỹ và xây dựng những căn nhà gỗ cứng cáp.", "Một ví dụ về điều này sẽ là Germantown, Pennsylvania, nơi 80% các tòa nhà trong thị trấn được làm hoàn toàn bằng đá.", "Văn hóa dân tộc cũng ảnh hưởng đến phong cách của đồ nội thất.", "Mặt khác, những người định cư từ Ireland đã tận dụng nguồn cung gỗ dồi dào của Mỹ và xây dựng những căn nhà gỗ cứng cáp.", "Tín đồ Quaker ở nông thôn ưa thích các thiết kế đơn giản trong đồ nội thất như bàn, ghế và rương, và tránh xa các đồ trang trí phức tạp.", "Văn hóa dân tộc cũng ảnh hưởng đến phong cách của đồ nội thất.", "Tuy nhiên, một số tín đồ Quaker đô thị có đồ nội thất phức tạp hơn nhiều.", "Tín đồ Quaker ở nông thôn ưa thích các thiết kế đơn giản trong đồ nội thất như bàn, ghế và rương, và tránh xa các đồ trang trí phức tạp.", "Thành phố Philadelphia trở thành một trung tâm sản xuất đồ nội thất lớn vì khối tài sản khổng lồ từ thương nhân tín đồ Quaker và người Anh.", "Tuy nhiên, một số tín đồ Quaker đô thị có đồ nội thất phức tạp hơn nhiều.", "Các nhà sản xuất tủ ở Philadelphia đã xây dựng các bàn và tủ ngăn kéo cao trang nhã.", "Thành phố Philadelphia trở thành một trung tâm sản xuất đồ nội thất lớn vì khối tài sản khổng lồ từ thương nhân tín đồ Quaker và người Anh.", "Các nghệ nhân người Đức đã tạo ra các thiết kế chạm khắc phức tạp trên rương và các đồ nội thất khác, với những cảnh vẽ hoa và chim.", "Các nhà sản xuất tủ ở Philadelphia đã xây dựng các bàn và tủ ngăn kéo cao trang nhã.", "Thợ gốm Đức cũng chế tạo một loạt lớn bình, nồi và đĩa có thiết kế trang nhã và truyền thống.", "Các nghệ nhân người Đức đã tạo ra các thiết kế chạm khắc phức tạp trên rương và các đồ nội thất khác, với những cảnh vẽ hoa và chim.", "Vào thời Chiến tranh Cách mạng, khoảng 85 phần trăm người Mỹ da trắng là người gốc Anh, Ailen, xứ Wales hoặc người Scotland.", "Thợ gốm Đức cũng chế tạo một loạt lớn bình, nồi và đĩa có thiết kế trang nhã và truyền thống.", "Khoảng 8,8% người da trắng là người gốc Đức và 3,5% là người gốc Hà Lan.", "Vào thời Chiến tranh Cách mạng, khoảng 85 phần trăm người Mỹ da trắng là người gốc Anh, Ailen, xứ Wales hoặc người Scotland.", "Nông nghiệp\n\nSắc tộc đã tạo ra một sự khác biệt trong cách canh tác nông nghiệp.", "Khoảng 8,8% người da trắng là người gốc Đức và 3,5% là người gốc Hà Lan.", "Ví dụ, nông dân Đức thường thích bò hơn là ngựa để cày và người Scotland-Ailen đã tạo ra một nền kinh tế nông nghiệp dựa trên lợn và ngô.", "Nông nghiệp\n\nSắc tộc đã tạo ra một sự khác biệt trong cách canh tác nông nghiệp.", "Cuối cùng, những con bò được mang theo những con ngựa.", "Ví dụ, nông dân Đức thường thích bò hơn là ngựa để cày và người Scotland-Ailen đã tạo ra một nền kinh tế nông nghiệp dựa trên lợn và ngô.", "Chúng hữu ích hơn ngựa vì nhiều lý do.", "Cuối cùng, những con bò được mang theo những con ngựa.", "Hầu như tất cả các trang trại đều có bò trên đất của họ.", "Chúng hữu ích hơn ngựa vì nhiều lý do.", "Ở Ireland, người dân đã canh tác mạnh mẽ, làm những mảnh đất nhỏ cố gắng đạt được tỷ lệ sản xuất lớn nhất có thể từ cây trồng của họ.", "Hầu như tất cả các trang trại đều có bò trên đất của họ.", "Ở các thuộc địa của Mỹ, những người định cư từ Bắc Ireland tập trung vào canh tác hỗn hợp.", "Ở Ireland, người dân đã canh tác mạnh mẽ, làm những mảnh đất nhỏ cố gắng đạt được tỷ lệ sản xuất lớn nhất có thể từ cây trồng của họ.", "Sử dụng kỹ thuật này, họ đã trồng ngô để tiêu thụ cho con người và làm thức ăn cho lợn và các vật nuôi khác.", "Ở các thuộc địa của Mỹ, những người định cư từ Bắc Ireland tập trung vào canh tác hỗn hợp.", "Nhiều nông dân có đầu óc cải tiến thuộc mọi nền tảng khác nhau bắt đầu sử dụng các biện pháp nông nghiệp mới để nâng cao sản lượng của họ.", "Sử dụng kỹ thuật này, họ đã trồng ngô để tiêu thụ cho con người và làm thức ăn cho lợn và các vật nuôi khác.", "Trong những năm 1750, những nhà cải tiến nông nghiệp này đã thay thế lưỡi liềm và lưỡi hái dùng để thu hoạch cỏ khô, lúa mì và lúa mạch bằng lưỡi hái cánh gạt, một công cụ với những que gỗ gắn trên cán để thu hoạch dễ dàng.", "Nhiều nông dân có đầu óc cải tiến thuộc mọi nền tảng khác nhau bắt đầu sử dụng các biện pháp nông nghiệp mới để nâng cao sản lượng của họ.", "Công cụ này đã có thể tăng gấp ba năng suất được thực hiện bởi nông dân trong một ngày.", "Trong những năm 1750, những nhà cải tiến nông nghiệp này đã thay thế lưỡi liềm và lưỡi hái dùng để thu hoạch cỏ khô, lúa mì và lúa mạch bằng lưỡi hái cánh gạt, một công cụ với những que gỗ gắn trên cán để thu hoạch dễ dàng.", "Nông dân cũng bắt đầu bón phân cho ruộng của họ bằng phân và vôi và luân canh cây trồng để giữ cho đất màu mỡ.", "Công cụ này đã có thể tăng gấp ba năng suất được thực hiện bởi nông dân trong một ngày.", "Đến năm 1700, Philadelphia đã xuất khẩu 350.000 giạ lúa mì và 18.000 tấn bột mỗi năm.", "Nông dân cũng bắt đầu bón phân cho ruộng của họ bằng phân và vôi và luân canh cây trồng để giữ cho đất màu mỡ.", "Các thuộc địa miền Nam đặc biệt dựa vào cây trồng như thuốc lá và bông.", "Đến năm 1700, Philadelphia đã xuất khẩu 350.000 giạ lúa mì và 18.000 tấn bột mỗi năm.", "Nam Carolina sản xuất gạo và chàm.", "Các thuộc địa miền Nam đặc biệt dựa vào cây trồng như thuốc lá và bông.", "Bắc Carolina có phần ít tham gia vào nền kinh tế đồn điền, nhưng vì một nhà sản xuất lớn của các cửa hàng hải quân.", "Nam Carolina sản xuất gạo và chàm.", "Virginia và Maryland gần như hoàn toàn phụ thuộc vào thuốc lá, điều cuối cùng sẽ gây tại hại vào cuối thế kỷ 18 do đất cạn kiệt và giá cả sụp đổ, nhưng trong phần lớn thế kỷ, đất vẫn tốt và nền kinh tế một vụ vẫn có lãi.", "Bắc Carolina có phần ít tham gia vào nền kinh tế đồn điền, nhưng vì một nhà sản xuất lớn của các cửa hàng hải quân.", "Trước năm 1720, hầu hết những người dân thuộc địa ở khu vực Trung Đại Tây Dương đã làm việc với quy mô nhỏ và trả tiền cho các nhà sản xuất nhập khẩu bằng cách cung cấp ngô và bột mì Tây Ấn.", "Virginia và Maryland gần như hoàn toàn phụ thuộc vào thuốc lá, điều cuối cùng sẽ gây tại hại vào cuối thế kỷ 18 do đất cạn kiệt và giá cả sụp đổ, nhưng trong phần lớn thế kỷ, đất vẫn tốt và nền kinh tế một vụ vẫn có lãi.", "Ở New York, một giao dịch xuất khẩu lông thú sang châu Âu phát triển mạnh mẽ làm tăng thêm sự giàu có cho khu vực.", "Trước năm 1720, hầu hết những người dân thuộc địa ở khu vực Trung Đại Tây Dương đã làm việc với quy mô nhỏ và trả tiền cho các nhà sản xuất nhập khẩu bằng cách cung cấp ngô và bột mì Tây Ấn.", "Sau năm 1720, nông nghiệp Trung Đại Tây Dương kích thích với nhu cầu lúa mì quốc tế.", "Ở New York, một giao dịch xuất khẩu lông thú sang châu Âu phát triển mạnh mẽ làm tăng thêm sự giàu có cho khu vực.", "Một vụ bùng nổ dân số lớn ở châu Âu đã đưa giá lúa mì tăng lên.", "Sau năm 1720, nông nghiệp Trung Đại Tây Dương kích thích với nhu cầu lúa mì quốc tế.", "Đến năm 1770, một giạ lúa mì có giá gấp đôi so với năm 1720.", "Một vụ bùng nổ dân số lớn ở châu Âu đã đưa giá lúa mì tăng lên.", "Nông dân cũng mở rộng sản xuất hạt lanh và ngô vì hạt lanh có nhu cầu cao trong ngành công nghiệp lanh Ailen và nhu cầu ngô tồn tại ở Tây Ấn.", "Đến năm 1770, một giạ lúa mì có giá gấp đôi so với năm 1720.", "Do đó, vào giữa thế kỷ, hầu hết nông nghiệp thuộc địa là một liên doanh thương mại, mặc dù nông nghiệp tự cung tự cấp vẫn tiếp tục tồn tại ở New England và các thuộc địa miền Trung.", "Nông dân cũng mở rộng sản xuất hạt lanh và ngô vì hạt lanh có nhu cầu cao trong ngành công nghiệp lanh Ailen và nhu cầu ngô tồn tại ở Tây Ấn.", "Một số người nhập cư vừa đến mua trang trại và chia sẻ sự giàu có xuất khẩu này, nhưng nhiều người nhập cư nghèo ở Đức và Ailen đã bị buộc phải làm công nhân làm công ăn lương.", "Do đó, vào giữa thế kỷ, hầu hết nông nghiệp thuộc địa là một liên doanh thương mại, mặc dù nông nghiệp tự cung tự cấp vẫn tiếp tục tồn tại ở New England và các thuộc địa miền Trung.", "Thương nhân và nghệ nhân cũng đã thuê những công nhân vô gia cư này cho một hệ thống trong nước để sản xuất vải và các hàng hóa khác.", "Một số người nhập cư vừa đến mua trang trại và chia sẻ sự giàu có xuất khẩu này, nhưng nhiều người nhập cư nghèo ở Đức và Ailen đã bị buộc phải làm công nhân làm công ăn lương.", "Các thương nhân thường mua len và lanh từ nông dân và những người nhập cư mới đến, những người từng là công nhân dệt may ở Ireland và Đức, để làm việc trong nhà của họ kéo sợi vật liệu thành sợi và vải.", "Thương nhân và nghệ nhân cũng đã thuê những công nhân vô gia cư này cho một hệ thống trong nước để sản xuất vải và các hàng hóa khác.", "Đại điền chủ và thương nhân trở nên giàu có, trong khi nông dân với các trang trại và nghệ nhân nhỏ hơn chỉ kiếm đủ để sinh hoạt.", "Các thương nhân thường mua len và lanh từ nông dân và những người nhập cư mới đến, những người từng là công nhân dệt may ở Ireland và Đức, để làm việc trong nhà của họ kéo sợi vật liệu thành sợi và vải.", "Khu vực giữa Đại Tây Dương, vào năm 1750, được phân chia bởi cả nền tảng dân tộc và sự giàu có.", "Đại điền chủ và thương nhân trở nên giàu có, trong khi nông dân với các trang trại và nghệ nhân nhỏ hơn chỉ kiếm đủ để sinh hoạt.", "Cảng biển\n\nCác cảng biển mở rộng từ buôn bán lúa mì có nhiều tầng lớp xã hội hơn bất kỳ nơi nào khác ở thuộc địa miền Trung.", "Khu vực giữa Đại Tây Dương, vào năm 1750, được phân chia bởi cả nền tảng dân tộc và sự giàu có.", "Đến năm 1773, dân số Philadelphia đã lên tới 40.000, New York 25.000 và Baltimore 6.000.", "Cảng biển\n\nCác cảng biển mở rộng từ buôn bán lúa mì có nhiều tầng lớp xã hội hơn bất kỳ nơi nào khác ở thuộc địa miền Trung.", "Thương nhân thống trị xã hội cảng biển, và khoảng 40 thương nhân kiểm soát một nửa thương mại của Philadelphia.", "Đến năm 1773, dân số Philadelphia đã lên tới 40.000, New York 25.000 và Baltimore 6.000.", "Những thương nhân giàu có ở Philadelphia và New York, giống như các đối tác của họ ở Tân Anh, đã xây dựng những lâu đài theo phong cách Georgia trang nhã như những người ở Fairmount Park.", "Thương nhân thống trị xã hội cảng biển, và khoảng 40 thương nhân kiểm soát một nửa thương mại của Philadelphia.", "Chủ cửa hàng, nghệ nhân, đóng tàu, đồ tể, thợ đóng thùng, thợ may, thợ đóng giày, thợ làm bánh, thợ mộc, thợ xây và nhiều ngành nghề khác tạo nên tầng lớp trung lưu của xã hội cảng biển.", "Những thương nhân giàu có ở Philadelphia và New York, giống như các đối tác của họ ở Tân Anh, đã xây dựng những lâu đài theo phong cách Georgia trang nhã như những người ở Fairmount Park.", "Những người vợ và người chồng thường làm việc theo nhóm và dạy con cái họ làm thủ công để truyền lại cho gia đình.", "Chủ cửa hàng, nghệ nhân, đóng tàu, đồ tể, thợ đóng thùng, thợ may, thợ đóng giày, thợ làm bánh, thợ mộc, thợ xây và nhiều ngành nghề khác tạo nên tầng lớp trung lưu của xã hội cảng biển.", "Nhiều nghệ nhân và thương nhân này đã kiếm đủ tiền để tạo ra một cuộc sống khiêm tốn.", "Những người vợ và người chồng thường làm việc theo nhóm và dạy con cái họ làm thủ công để truyền lại cho gia đình.", "Công nhân đứng dưới đáy của xã hội cảng biển.", "Nhiều nghệ nhân và thương nhân này đã kiếm đủ tiền để tạo ra một cuộc sống khiêm tốn.", "Những người nghèo này làm việc trên các bến cảng dỡ hàng các tàu trong nước và khuân hàng như lúa mì, ngô và hạt lanh lên các tàu ra nước ngoài.", "Công nhân đứng dưới đáy của xã hội cảng biển.", "Nhiều người trong số này là người Mỹ gốc Phi; một số là tự do, trong khi những người khác bị bắt làm nô lệ.", "Những người nghèo này làm việc trên các bến cảng dỡ hàng các tàu trong nước và khuân hàng như lúa mì, ngô và hạt lanh lên các tàu ra nước ngoài.", "Năm 1750, người da đen chiếm khoảng 10% dân số New York và Philadelphia.", "Nhiều người trong số này là người Mỹ gốc Phi; một số là tự do, trong khi những người khác bị bắt làm nô lệ.", "Hàng trăm thủy thủ làm thủy thủ trên các tàu buôn, một số người là người Mỹ gốc Phi.", "Năm 1750, người da đen chiếm khoảng 10% dân số New York và Philadelphia.", "Thuộc địa miền nam\n\nCác thuộc địa miền Nam chủ yếu được thống trị bởi các chủ đồn điền giàu có ở Maryland, Virginia và Nam Carolina.", "Hàng trăm thủy thủ làm thủy thủ trên các tàu buôn, một số người là người Mỹ gốc Phi.", "Họ sở hữu những đồn điền ngày càng lớn được làm việc bởi những người nô lệ châu Phi.", "Thuộc địa miền nam\n\nCác thuộc địa miền Nam chủ yếu được thống trị bởi các chủ đồn điền giàu có ở Maryland, Virginia và Nam Carolina.", "Trong số 650.000 cư dân miền Nam năm 1750, khoảng 250.000 hoặc 40%, là nô lệ.", "Họ sở hữu những đồn điền ngày càng lớn được làm việc bởi những người nô lệ châu Phi.", "Các đồn điền trồng thuốc lá, chàm và gạo để xuất khẩu, và tăng hầu hết các nguồn cung cấp thực phẩm của họ.", "Trong số 650.000 cư dân miền Nam năm 1750, khoảng 250.000 hoặc 40%, là nô lệ.", "[140] Ngoài ra, nhiều trang trại sinh hoạt nhỏ được gia đình sở hữu và điều hành bởi tiểu điền chủ.", "Các đồn điền trồng thuốc lá, chàm và gạo để xuất khẩu, và tăng hầu hết các nguồn cung cấp thực phẩm của họ.", "Hầu hết đàn ông da trắng sở hữu một số đất, và do đó có thể bỏ phiếu.", "[140] Ngoài ra, nhiều trang trại sinh hoạt nhỏ được gia đình sở hữu và điều hành bởi tiểu điền chủ.", "[141]\n\nPhụ nữ miền Nam\n\nCác nhà sử học đã đặc biệt chú ý đến vai trò của phụ nữ, gia đình và giới tính ở miền Nam thuộc địa kể từ cuộc cách mạng lịch sử xã hội vào những năm 1970.", "Hầu hết đàn ông da trắng sở hữu một số đất, và do đó có thể bỏ phiếu.", "Rất ít phụ nữ có mặt ở các thuộc địa Chesapeake ban đầu.", "[141]\n\nPhụ nữ miền Nam\n\nCác nhà sử học đã đặc biệt chú ý đến vai trò của phụ nữ, gia đình và giới tính ở miền Nam thuộc địa kể từ cuộc cách mạng lịch sử xã hội vào những năm 1970.", "Năm 1650, các ước tính đưa tổng dân số của Maryland lên gần sáu trăm, với ít hơn hai trăm phụ nữ có mặt.", "Rất ít phụ nữ có mặt ở các thuộc địa Chesapeake ban đầu.", "Phần lớn dân số bao gồm những người hầu trẻ tuổi, độc thân, da trắng và do đó, các thuộc địa thiếu sự gắn kết xã hội ở một mức độ lớn.", "Năm 1650, các ước tính đưa tổng dân số của Maryland lên gần sáu trăm, với ít hơn hai trăm phụ nữ có mặt.", "Phụ nữ châu Phi vào thuộc địa sớm nhất là vào năm 1619, mặc dù địa vị của họ vẫn là một cuộc tranh luận lịch sử, người hầu tự do, nô lệ hoặc người được bảo lãnh.", "Phần lớn dân số bao gồm những người hầu trẻ tuổi, độc thân, da trắng và do đó, các thuộc địa thiếu sự gắn kết xã hội ở một mức độ lớn.", "Vào thế kỷ 17, tỷ lệ tử vong cao đối với người mới đến và tỷ lệ nam giới so với phụ nữ rất cao khiến cuộc sống gia đình trở nên bất khả thi hoặc không ổn định đối với hầu hết các thuộc địa.", "Phụ nữ châu Phi vào thuộc địa sớm nhất là vào năm 1619, mặc dù địa vị của họ vẫn là một cuộc tranh luận lịch sử, người hầu tự do, nô lệ hoặc người được bảo lãnh.", "Những yếu tố này làm cho các gia đình và cộng đồng về cơ bản khác với các đối tác của họ ở Châu Âu và New England ở vùng Virginia-Maryland trước năm 1700, cùng với các khu định cư phân tán và miễn cưỡng sống trong các ngôi làng, cùng với sự di cư ngày càng tăng của những người hầu trắng và nô lệ da đen.", "Vào thế kỷ 17, tỷ lệ tử vong cao đối với người mới đến và tỷ lệ nam giới so với phụ nữ rất cao khiến cuộc sống gia đình trở nên bất khả thi hoặc không ổn định đối với hầu hết các thuộc địa.", "Những điều kiện khắc nghiệt vừa hạ thấp và trao quyền cho phụ nữ.", "Những yếu tố này làm cho các gia đình và cộng đồng về cơ bản khác với các đối tác của họ ở Châu Âu và New England ở vùng Virginia-Maryland trước năm 1700, cùng với các khu định cư phân tán và miễn cưỡng sống trong các ngôi làng, cùng với sự di cư ngày càng tăng của những người hầu trắng và nô lệ da đen.", "Phụ nữ thường dễ bị lợi dụng và lạm dụng, đặc biệt là những cô gái tuổi teen là những người hầu theo giao kèo và thiếu những người bảo vệ nam.", "Những điều kiện khắc nghiệt vừa hạ thấp và trao quyền cho phụ nữ.", "Mặt khác, phụ nữ trẻ có nhiều tự do hơn trong việc lựa chọn vợ hoặc chồng, không có sự giám sát của cha mẹ và việc thiếu phụ nữ đủ điều kiện cho phép họ sử dụng hôn nhân như một con đường để tiến thân.", "Phụ nữ thường dễ bị lợi dụng và lạm dụng, đặc biệt là những cô gái tuổi teen là những người hầu theo giao kèo và thiếu những người bảo vệ nam.", "Tỷ lệ tử vong cao có nghĩa là những người vợ ở Chesapeake thường trở thành góa phụ thừa kế tài sản; nhiều góa phụ tăng tài sản của họ bằng cách tái hôn càng sớm càng tốt.", "Mặt khác, phụ nữ trẻ có nhiều tự do hơn trong việc lựa chọn vợ hoặc chồng, không có sự giám sát của cha mẹ và việc thiếu phụ nữ đủ điều kiện cho phép họ sử dụng hôn nhân như một con đường để tiến thân.", "Dân số bắt đầu ổn định vào khoảng năm 1700, với tổng điều tra dân số 1704 liệt kê 30.437 người da trắng có 7.163 người là phụ nữ.", "Tỷ lệ tử vong cao có nghĩa là những người vợ ở Chesapeake thường trở thành góa phụ thừa kế tài sản; nhiều góa phụ tăng tài sản của họ bằng cách tái hôn càng sớm càng tốt.", "Phụ nữ kết hôn trẻ hơn, vẫn sống lâu hơn, sinh nhiều con hơn và mất ảnh hưởng trong chính thể gia đình.", "Dân số bắt đầu ổn định vào khoảng năm 1700, với tổng điều tra dân số 1704 liệt kê 30.437 người da trắng có 7.163 người là phụ nữ.", "Xem thêm\n\n Bắc Mỹ thuộc Anh\n Niên đại thời thuộc địa Bắc Mỹ\n Lịch sử quân sự Mỹ thời thuộc địa\n Bệnh ở thuộc địa Mỹ\n Thực dân châu Âu tại châu Mỹ\n Thổ dân châu Mỹ\n Danh sách các sự cố bất ổn dân sự ở thuộc địa Bắc Mỹ\n Danh sách tên địa danh có nguồn gốc từ người Mỹ bản địa ở Hoa Kỳ\n Tân Pháp\n Tân Tây Ban Nha\n Văn hóa chính trị của Hoa Kỳ\n Chế độ nô lệ ở Hoa Kỳ thuộc địa\n Mười ba thuộc địa\n Tín dụng ở mười ba thuộc địa\n Ẩm thực ở mười ba thuộc địa\n\nTham khảo\n\nNguồn sách tham khảo\n\nSách tham khảo\n\n American National Biography (20 vol 2000; also online); tiểu sử học thuật của mỗi nhân vật chính\n Ciment, James, ed.", "Phụ nữ kết hôn trẻ hơn, vẫn sống lâu hơn, sinh nhiều con hơn và mất ảnh hưởng trong chính thể gia đình.", "Colonial America: An Encyclopedia of Social, Political, Cultural, and Economic History (2005)\n Cooke, Jacob Ernest, ed.", "Xem thêm\n\n Bắc Mỹ thuộc Anh\n Niên đại thời thuộc địa Bắc Mỹ\n Lịch sử quân sự Mỹ thời thuộc địa\n Bệnh ở thuộc địa Mỹ\n Thực dân châu Âu tại châu Mỹ\n Thổ dân châu Mỹ\n Danh sách các sự cố bất ổn dân sự ở thuộc địa Bắc Mỹ\n Danh sách tên địa danh có nguồn gốc từ người Mỹ bản địa ở Hoa Kỳ\n Tân Pháp\n Tân Tây Ban Nha\n Văn hóa chính trị của Hoa Kỳ\n Chế độ nô lệ ở Hoa Kỳ thuộc địa\n Mười ba thuộc địa\n Tín dụng ở mười ba thuộc địa\n Ẩm thực ở mười ba thuộc địa\n\nTham khảo\n\nNguồn sách tham khảo\n\nSách tham khảo\n\n American National Biography (20 vol 2000; also online); tiểu sử học thuật của mỗi nhân vật chính\n Ciment, James, ed.", "Encyclopedia of the North American Colonies (3 vol 1993)\n Cooke, Jacob, ed.", "Colonial America: An Encyclopedia of Social, Political, Cultural, and Economic History (2005)\n Cooke, Jacob Ernest, ed.", "North America in Colonial Times: An Encyclopedia for Students (1998)\n Faragher, John Mack.", "Encyclopedia of the North American Colonies (3 vol 1993)\n Cooke, Jacob, ed.", "The Encyclopedia of Colonial and Revolutionary America (1996)\n Gallay, Alan, ed.", "North America in Colonial Times: An Encyclopedia for Students (1998)\n Faragher, John Mack.", "Colonial Wars of North America, 1512–1763: An Encyclopedia (1996) excerpt and text search\n Gipson, Lawrence.", "The Encyclopedia of Colonial and Revolutionary America (1996)\n Gallay, Alan, ed.", "The British Empire Before the American Revolution (15 volumes) (1936–1970), Giải thưởng Pulitzer; thảo luận rất chi tiết về mọi thuộc địa của Anh ở Tân Thế giới\n Pencak, William.", "Colonial Wars of North America, 1512–1763: An Encyclopedia (1996) excerpt and text search\n Gipson, Lawrence.", "Historical Dictionary of Colonial America (2011) excerpt and text search; 400 entries; 492pp\n Taylor, Dale.", "The British Empire Before the American Revolution (15 volumes) (1936–1970), Giải thưởng Pulitzer; thảo luận rất chi tiết về mọi thuộc địa của Anh ở Tân Thế giới\n Pencak, William.", "The Writer's Guide to Everyday Life in Colonial America, 1607–1783 (2002) excerpt and text search\n Vickers, Daniel, ed.", "Historical Dictionary of Colonial America (2011) excerpt and text search; 400 entries; 492pp\n Taylor, Dale.", "A Companion to Colonial America (2006), bài tiểu luận dài của các học giả\n\nKhảo sát\n\n Adams, James Truslow.", "The Writer's Guide to Everyday Life in Colonial America, 1607–1783 (2002) excerpt and text search\n Vickers, Daniel, ed.", "The Founding of New England (1921).", "A Companion to Colonial America (2006), bài tiểu luận dài của các học giả\n\nKhảo sát\n\n Adams, James Truslow.", "online\n (the standard overview in four volumes)\n (online at ACLS History e-book project)\n Butler, Jon.", "The Founding of New England (1921).", "Religion in Colonial America (Oxford University Press, 2000) online\n Conforti, Joseph A. Saints and Strangers: New England in British North America (2006).", "online\n (the standard overview in four volumes)\n (online at ACLS History e-book project)\n Butler, Jon.", "236pp; the latest scholarly history of New England\n Greene, Evarts Boutelle.", "Religion in Colonial America (Oxford University Press, 2000) online\n Conforti, Joseph A. Saints and Strangers: New England in British North America (2006).", "Provincial America, 1690–1740 (1905) old, comprehensive overview by scholar online\n Kupperman, Karen Ordahl, ed.", "236pp; the latest scholarly history of New England\n Greene, Evarts Boutelle.", "Major Problems In American Colonial History: Documents and Essays (1999) short excerpts from scholars and primary sources\n McNeese, Tim.", "Provincial America, 1690–1740 (1905) old, comprehensive overview by scholar online\n Kupperman, Karen Ordahl, ed.", "Colonial America 1543–1763 (2010), short survey\n Middleton, Richard and Anne Lombard.", "Major Problems In American Colonial History: Documents and Essays (1999) short excerpts from scholars and primary sources\n McNeese, Tim.", "Colonial America: A History, 1565–1776 (4th ed 2011), 624pp excerpt and text search\n Nettels Curtis P. Roots Of American Civilization (1938) online 800pp\n Savelle, Max.", "Colonial America 1543–1763 (2010), short survey\n Middleton, Richard and Anne Lombard.", "Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind (1965) comprehensive survey of intellectual history online edition\n Taylor, Alan.", "Colonial America: A History, 1565–1776 (4th ed 2011), 624pp excerpt and text search\n Nettels Curtis P. Roots Of American Civilization (1938) online 800pp\n Savelle, Max.", "American Colonies, (2001) survey by leading scholar excerpt and text search\n Taylor, Alan.", "Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind (1965) comprehensive survey of intellectual history online edition\n Taylor, Alan.", "Colonial America: A Very Short Introduction (2012) 168pp excerpt and text search\n\nNhững chuyên đề\n\n Also online at JSTOR\n online\n Beeman, Richard R. The Varieties of Political Experience in Eighteenth-Century America (2006) excerpt and text search\n Beer, George Louis.", "American Colonies, (2001) survey by leading scholar excerpt and text search\n Taylor, Alan.", "\"British Colonial Policy, 1754–1765,\" Political Science Quarterly, vol 22 (March 1907) pp 1–48;\n Berkin, Carol.", "Colonial America: A Very Short Introduction (2012) 168pp excerpt and text search\n\nNhững chuyên đề\n\n Also online at JSTOR\n online\n Beeman, Richard R. The Varieties of Political Experience in Eighteenth-Century America (2006) excerpt and text search\n Beer, George Louis.", "First Generations: Women in Colonial America (1997) 276pp excerpt and text search\n \n \n Bremer, Francis J. The Puritan Experiment: New England Society from Bradford to Edwards (1995).", "\"British Colonial Policy, 1754–1765,\" Political Science Quarterly, vol 22 (March 1907) pp 1–48;\n Berkin, Carol.", "Brown, Kathleen M. Good Wives, Nasty Wenches, and Anxious Patriarchs: Gender, Race, and Power in Colonial Virginia (1996) 512pp excerpt and text search\n Bruce, Philip A. Economic History of Virginia in the Seventeenth Century: An Inquiry into the Material Condition of the People, Based on Original and Contemporaneous Records.", "First Generations: Women in Colonial America (1997) 276pp excerpt and text search\n \n \n Bremer, Francis J. The Puritan Experiment: New England Society from Bradford to Edwards (1995).", "(1896), very old fashioned history\n Carr, Lois Green and Philip D. Morgan.", "Brown, Kathleen M. Good Wives, Nasty Wenches, and Anxious Patriarchs: Gender, Race, and Power in Colonial Virginia (1996) 512pp excerpt and text search\n Bruce, Philip A. Economic History of Virginia in the Seventeenth Century: An Inquiry into the Material Condition of the People, Based on Original and Contemporaneous Records.", "Colonial Chesapeake Society (1991), 524pp excerpt and text search\n \n \n Curran, Robert Emmett.", "(1896), very old fashioned history\n Carr, Lois Green and Philip D. Morgan.", "Papist Devils: Catholics in British America, 1574–1783 (2014)\n Daniels, Bruce C. \"Economic Development in Colonial and Revolutionary Connecticut: An Overview,\" William and Mary Quarterly (1980) 37#3 pp.", "Colonial Chesapeake Society (1991), 524pp excerpt and text search\n \n \n Curran, Robert Emmett.", "429–450 in JSTOR\n Daniel, Bruce.", "Papist Devils: Catholics in British America, 1574–1783 (2014)\n Daniels, Bruce C. \"Economic Development in Colonial and Revolutionary Connecticut: An Overview,\" William and Mary Quarterly (1980) 37#3 pp.", "Puritans at Play: Leisure and Recreation in Colonial New England (1996) excerpt\n Fischer, David Hackett.", "429–450 in JSTOR\n Daniel, Bruce.", "Albion's Seed: Four British Folkways in America (1989), comprehensive look at major ethnic groups excerpt and text search\n Fogleman, Aaron.", "Puritans at Play: Leisure and Recreation in Colonial New England (1996) excerpt\n Fischer, David Hackett.", "Hopeful Journeys: German Immigration, Settlement, and Political Culture in Colonial America, 1717–1775 (University of Pennsylvania Press, 1996) online\n Grenier, John.", "Albion's Seed: Four British Folkways in America (1989), comprehensive look at major ethnic groups excerpt and text search\n Fogleman, Aaron.", "\"Warfare during the Colonial Era, 1607–1765.\"", "Hopeful Journeys: German Immigration, Settlement, and Political Culture in Colonial America, 1717–1775 (University of Pennsylvania Press, 1996) online\n Grenier, John.", "In Companion to American Military History' ed by James C. Bradford, (2010) pp 9–21.", "\"Warfare during the Colonial Era, 1607–1765.\"", "Historiography\n Hatfield, April Lee.", "In Companion to American Military History' ed by James C. Bradford, (2010) pp 9–21.", "Atlantic Virginia: Intercolonial Relations in the Seventeenth Century (2007) excerpt and text search\n Illick, Joseph E. Colonial Pennsylvania: A History, (1976) online edition\n Kammen, Michael.", "Historiography\n Hatfield, April Lee.", "Colonial New York: A History, (2003)\n Katz, Stanley, et al.", "Atlantic Virginia: Intercolonial Relations in the Seventeenth Century (2007) excerpt and text search\n Illick, Joseph E. Colonial Pennsylvania: A History, (1976) online edition\n Kammen, Michael.", "Colonial America: Essays in Politics and Social Development (6th ed.", "Colonial New York: A History, (2003)\n Katz, Stanley, et al.", "2010), 606pp; essays by 28 leading scholars table of contents\n Kidd, Thomas S. The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America (2009)\n \n Labaree, Benjamin Woods.", "Colonial America: Essays in Politics and Social Development (6th ed.", "Colonial Massachusetts: A History, (1979)\n Leach, Douglas Edward.", "2010), 606pp; essays by 28 leading scholars table of contents\n Kidd, Thomas S. The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America (2009)\n \n Labaree, Benjamin Woods.", "Arms for Empire: A Military History of the British Colonies in North America, 1607–1763 (1973).", "Colonial Massachusetts: A History, (1979)\n Leach, Douglas Edward.", "Mancall, Peter C. \"Pigs for Historians: Changes in the Land and Beyond William and Mary Quarterly (2010) 67#2 pp.", "Arms for Empire: A Military History of the British Colonies in North America, 1607–1763 (1973).", "347-375 in JSTOR, covers historiography of environmental history\n Morgan, Edmund S. American Slavery, American Freedom: The Ordeal of Colonial Virginia (1975) Pulitzer Prize online edition\n Nagl, Dominik.", "Mancall, Peter C. \"Pigs for Historians: Changes in the Land and Beyond William and Mary Quarterly (2010) 67#2 pp.", "No Part of the Mother Country, but Distinct Dominions – Law, State Formation and Governance in England, Massachusetts und South Carolina, 1630–1769 (2013).online edition\n Peckham, Howard H. The Colonial Wars, 1689–1762 (1964).", "347-375 in JSTOR, covers historiography of environmental history\n Morgan, Edmund S. American Slavery, American Freedom: The Ordeal of Colonial Virginia (1975) Pulitzer Prize online edition\n Nagl, Dominik.", "The Origins of American Diplomacy: The International History of Anglo-America, 492-1763 (1968) online free to borrow\n Struna, Nancy L. People of Prowess Sport Leisure and Labor in Early Anglo-America (1996) excerpt\n Tate, Thad W. Chesapeake in the Seventeenth Century (1980) excerpt and text search\n Wilson, Thomas D. The Ashley Cooper Plan: The Founding of Carolina and the Origins of Southern Political Culture.", "No Part of the Mother Country, but Distinct Dominions – Law, State Formation and Governance in England, Massachusetts und South Carolina, 1630–1769 (2013).online edition\n Peckham, Howard H. The Colonial Wars, 1689–1762 (1964).", "Chapel Hill, N.C.: University of North Carolina Press, 2016.", "The Origins of American Diplomacy: The International History of Anglo-America, 492-1763 (1968) online free to borrow\n Struna, Nancy L. People of Prowess Sport Leisure and Labor in Early Anglo-America (1996) excerpt\n Tate, Thad W. Chesapeake in the Seventeenth Century (1980) excerpt and text search\n Wilson, Thomas D. The Ashley Cooper Plan: The Founding of Carolina and the Origins of Southern Political Culture.", "Slavery in Colonial America, 1619–1776 (2005)\n\nNguồn chính\n\n Kavenagh, W. Keith, ed.", "Chapel Hill, N.C.: University of North Carolina Press, 2016.", "Foundations of Colonial America: A Documentary History (1973) 4 vol.22\n Phillips, Ulrich B. Plantation and Frontier Documents, 1649–1863; Illustrative of Industrial History in the Colonial and Antebellum South: Collected from MSS.", "Slavery in Colonial America, 1619–1776 (2005)\n\nNguồn chính\n\n Kavenagh, W. Keith, ed.", "and Other Rare Sources.", "Foundations of Colonial America: A Documentary History (1973) 4 vol.22\n Phillips, Ulrich B. Plantation and Frontier Documents, 1649–1863; Illustrative of Industrial History in the Colonial and Antebellum South: Collected from MSS.", "vol 1 & 2 online edition\n Rushforth, Brett, Paul Mapp, and Alan Taylor, eds.", "and Other Rare Sources.", "North America and the Atlantic World: A History in Documents (2008)\n Sarson, Steven, and Jack P. Greene, eds.", "vol 1 & 2 online edition\n Rushforth, Brett, Paul Mapp, and Alan Taylor, eds.", "The American Colonies and the British Empire, 1607–1783 (8 vol, 2010); primary sources\n\nNguồn trực tuyến\n\n Archiving Early America\n Colonial History of the United States at Thayer's American History site\n\nLiên kết ngoài \n\n \n Con đường dẫn đến nền độc lập Từ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam\n \n \n\nThời đại lịch sử Hoa Kỳ\n\nsimple:History of the United States#Colonial America", "North America and the Atlantic World: A History in Documents (2008)\n Sarson, Steven, and Jack P. Greene, eds." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Chấn, đồ hình |::|:: còn gọi là quẻ Chấn (震 zhen4), là quẻ thứ 51 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Động dã.", "Giải nghĩa: Động dã.", "Rung động, sợ hãi do chấn động, phấn phát, nổ vang, phấn khởi, chấn kinh.", "Rung động, sợ hãi do chấn động, phấn phát, nổ vang, phấn khởi, chấn kinh.", "Trùng trùng chấn kinh chi tượng: khắp cùng dấy động.", "Trùng trùng chấn kinh chi tượng: khắp cùng dấy động.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 51" ]

[ "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Quẻ Thuần Chấn, đồ hình |::|:: còn gọi là quẻ Chấn (震 zhen4), là quẻ thứ 51 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Động dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Rung động, sợ hãi do chấn động, phấn phát, nổ vang, phấn khởi, chấn kinh.", "Giải nghĩa: Động dã.", "Trùng trùng chấn kinh chi tượng: khắp cùng dấy động.", "Rung động, sợ hãi do chấn động, phấn phát, nổ vang, phấn khởi, chấn kinh.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 51", "Trùng trùng chấn kinh chi tượng: khắp cùng dấy động." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Cấn, đồ hình::|::| còn gọi là quẻ Cấn (艮 gen4), là quẻ thứ 52 của Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Ngăn giữ, ở, thôi, dừng lại, đậy lại, gói ghém, ngăn cấm, vừa đúng chỗ.", "Ngăn giữ, ở, thôi, dừng lại, đậy lại, gói ghém, ngăn cấm, vừa đúng chỗ.", "Thủ cựu đợi thời chi tượng: giữ mức cũ đợi thời.", "Thủ cựu đợi thời chi tượng: giữ mức cũ đợi thời.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 52" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Thuần Cấn, đồ hình::|::| còn gọi là quẻ Cấn (艮 gen4), là quẻ thứ 52 của Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Ngoại quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngăn giữ, ở, thôi, dừng lại, đậy lại, gói ghém, ngăn cấm, vừa đúng chỗ.", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Thủ cựu đợi thời chi tượng: giữ mức cũ đợi thời.", "Ngăn giữ, ở, thôi, dừng lại, đậy lại, gói ghém, ngăn cấm, vừa đúng chỗ.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 52", "Thủ cựu đợi thời chi tượng: giữ mức cũ đợi thời." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Sơn Tiệm, đồ hình::|:|| còn gọi là quẻ Tiệm (漸 jian4), là quẻ thứ 53 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Từ từ, thong thả đến, lần lần, bò tới, chậm chạp, nhai nhỏ nuốt vào.", "Từ từ, thong thả đến, lần lần, bò tới, chậm chạp, nhai nhỏ nuốt vào.", "Phúc lộc đồng lâm chi tượng: phúc lộc cùng đến.", "Phúc lộc đồng lâm chi tượng: phúc lộc cùng đến.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 53" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Phong Sơn Tiệm, đồ hình::|:|| còn gọi là quẻ Tiệm (漸 jian4), là quẻ thứ 53 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Từ từ, thong thả đến, lần lần, bò tới, chậm chạp, nhai nhỏ nuốt vào.", "Giải nghĩa: Tiến dã.", "Phúc lộc đồng lâm chi tượng: phúc lộc cùng đến.", "Từ từ, thong thả đến, lần lần, bò tới, chậm chạp, nhai nhỏ nuốt vào.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 53", "Phúc lộc đồng lâm chi tượng: phúc lộc cùng đến." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Trạch Quy Muội, đồ hình ||:|:: còn gọi là quẻ Quy Muội (歸妹 gui1 mei4), là quẻ thứ 54 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Tai dã.", "Giải nghĩa: Tai dã.", "Tai nạn, rối ren, lôi thôi, nữ chi chung, gái lấy chồng.", "Tai nạn, rối ren, lôi thôi, nữ chi chung, gái lấy chồng.", "Ác quỷ vi sủng chi tượng: tượng ma quái làm rối.", "Ác quỷ vi sủng chi tượng: tượng ma quái làm rối.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 54" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Lôi Trạch Quy Muội, đồ hình ||:|:: còn gọi là quẻ Quy Muội (歸妹 gui1 mei4), là quẻ thứ 54 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Tai dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Tai nạn, rối ren, lôi thôi, nữ chi chung, gái lấy chồng.", "Giải nghĩa: Tai dã.", "Ác quỷ vi sủng chi tượng: tượng ma quái làm rối.", "Tai nạn, rối ren, lôi thôi, nữ chi chung, gái lấy chồng.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 54", "Ác quỷ vi sủng chi tượng: tượng ma quái làm rối." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Hỏa Phong, đồ hình |:||:: còn gọi là quẻ Phong (豐 feng1), là quẻ thứ 55 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nhật thực miêu tả trong quẻ này diễn ra vào ngày 20 tháng 7 năm 1070 trước công nguyên.", "Nhật thực miêu tả trong quẻ này diễn ra vào ngày 20 tháng 7 năm 1070 trước công nguyên.", "Giải nghĩa: Thịnh dã.", "Giải nghĩa: Thịnh dã.", "Thịnh đại, được mùa, nhiều người góp sức.", "Thịnh đại, được mùa, nhiều người góp sức.", "Chí đồng đạo hợp chi tượng: tượng cùng đồng tâm hiệp lực.", "Chí đồng đạo hợp chi tượng: tượng cùng đồng tâm hiệp lực.", "Hình ảnh: Bắn pháo hoa, nét đẹp mỹ thuật hoàn hảo.", "Hình ảnh: Bắn pháo hoa, nét đẹp mỹ thuật hoàn hảo.", "Con người: Huynh đệ đồng đạo cùng môn phái.", "Con người: Huynh đệ đồng đạo cùng môn phái.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 55" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Quẻ Lôi Hỏa Phong, đồ hình |:||:: còn gọi là quẻ Phong (豐 feng1), là quẻ thứ 55 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nhật thực miêu tả trong quẻ này diễn ra vào ngày 20 tháng 7 năm 1070 trước công nguyên.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Thịnh dã.", "Nhật thực miêu tả trong quẻ này diễn ra vào ngày 20 tháng 7 năm 1070 trước công nguyên.", "Thịnh đại, được mùa, nhiều người góp sức.", "Giải nghĩa: Thịnh dã.", "Chí đồng đạo hợp chi tượng: tượng cùng đồng tâm hiệp lực.", "Thịnh đại, được mùa, nhiều người góp sức.", "Hình ảnh: Bắn pháo hoa, nét đẹp mỹ thuật hoàn hảo.", "Chí đồng đạo hợp chi tượng: tượng cùng đồng tâm hiệp lực.", "Con người: Huynh đệ đồng đạo cùng môn phái.", "Hình ảnh: Bắn pháo hoa, nét đẹp mỹ thuật hoàn hảo.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 55", "Con người: Huynh đệ đồng đạo cùng môn phái." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Hỏa Sơn Lữ, đồ hình::||:| còn gọi là quẻ Lữ (旅 lu3), là quẻ thứ 56 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Giải nghĩa: Khách dã.", "Giải nghĩa: Khách dã.", "Đỗ nhờ, khách, ở đậu, tạm trú, kê vào, gá vào, ký ngụ bên ngoài, tính cách lang thang, ít người thân, không chính.", "Đỗ nhờ, khách, ở đậu, tạm trú, kê vào, gá vào, ký ngụ bên ngoài, tính cách lang thang, ít người thân, không chính.", "Ỷ nhân tác giá chi tượng: nhờ người mai mối.", "Ỷ nhân tác giá chi tượng: nhờ người mai mối.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 56" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Hỏa Sơn Lữ, đồ hình::||:| còn gọi là quẻ Lữ (旅 lu3), là quẻ thứ 56 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Khách dã.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly hay Hỏa (火).", "Đỗ nhờ, khách, ở đậu, tạm trú, kê vào, gá vào, ký ngụ bên ngoài, tính cách lang thang, ít người thân, không chính.", "Giải nghĩa: Khách dã.", "Ỷ nhân tác giá chi tượng: nhờ người mai mối.", "Đỗ nhờ, khách, ở đậu, tạm trú, kê vào, gá vào, ký ngụ bên ngoài, tính cách lang thang, ít người thân, không chính.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 56", "Ỷ nhân tác giá chi tượng: nhờ người mai mối." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Tốn, đồ hình:||:|| còn gọi là quẻ Tốn (巽 xun4), là quẻ thứ 57 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Theo lên theo xuống, theo tới theo lui, có sự giấu diếm ở trong.", "Theo lên theo xuống, theo tới theo lui, có sự giấu diếm ở trong.", "Âm dương thăng giáng chi tượng: khí âm dương lên xuống giao hợp.", "Âm dương thăng giáng chi tượng: khí âm dương lên xuống giao hợp.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 57" ]

[ "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Quẻ Thuần Tốn, đồ hình:||:|| còn gọi là quẻ Tốn (巽 xun4), là quẻ thứ 57 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Theo lên theo xuống, theo tới theo lui, có sự giấu diếm ở trong.", "Giải nghĩa: Thuận dã.", "Âm dương thăng giáng chi tượng: khí âm dương lên xuống giao hợp.", "Theo lên theo xuống, theo tới theo lui, có sự giấu diếm ở trong.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 57", "Âm dương thăng giáng chi tượng: khí âm dương lên xuống giao hợp." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thuần Đoài, đồ hình ||:||: còn gọi là quẻ Đoài (兌 dui4), là quẻ thứ 58 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Đẹp đẽ, ưa thích, vui hiện trên mặt, không buồn chán, cười nói, khuyết mẻ.", "Đẹp đẽ, ưa thích, vui hiện trên mặt, không buồn chán, cười nói, khuyết mẻ.", "Hỉ dật mi tu chi tượng: tượng vui hiện trên mặt, khẩu khí.", "Hỉ dật mi tu chi tượng: tượng vui hiện trên mặt, khẩu khí.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 58" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Thuần Đoài, đồ hình ||:||: còn gọi là quẻ Đoài (兌 dui4), là quẻ thứ 58 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Ngoại quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Đẹp đẽ, ưa thích, vui hiện trên mặt, không buồn chán, cười nói, khuyết mẻ.", "Giải nghĩa: Duyệt dã.", "Hỉ dật mi tu chi tượng: tượng vui hiện trên mặt, khẩu khí.", "Đẹp đẽ, ưa thích, vui hiện trên mặt, không buồn chán, cười nói, khuyết mẻ.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 58", "Hỉ dật mi tu chi tượng: tượng vui hiện trên mặt, khẩu khí." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Phong Thủy Hoán, đồ hình:|::|| còn gọi là quẻ Hoán (渙 huan4), là quẻ thứ 59 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Lan ra tràn lan, tán thất, trốn đi xa, lánh xa, thất nhân tâm, hao bớt.", "Lan ra tràn lan, tán thất, trốn đi xa, lánh xa, thất nhân tâm, hao bớt.", "Thủy ngộ phong tắc hoán tán chi tượng: tượng nước gặp gió thì phải tan, phải chạy.", "Thủy ngộ phong tắc hoán tán chi tượng: tượng nước gặp gió thì phải tan, phải chạy.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 59" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Phong Thủy Hoán, đồ hình:|::|| còn gọi là quẻ Hoán (渙 huan4), là quẻ thứ 59 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Ngoại quái là ☴ (:|| 巽 xun4) Tốn hay Gió (風).", "Lan ra tràn lan, tán thất, trốn đi xa, lánh xa, thất nhân tâm, hao bớt.", "Giải nghĩa: Tán dã.", "Thủy ngộ phong tắc hoán tán chi tượng: tượng nước gặp gió thì phải tan, phải chạy.", "Lan ra tràn lan, tán thất, trốn đi xa, lánh xa, thất nhân tâm, hao bớt.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 59", "Thủy ngộ phong tắc hoán tán chi tượng: tượng nước gặp gió thì phải tan, phải chạy." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Thủy Trạch Tiết, đồ hình ||::|: còn gọi là quẻ Tiết (節 jie2), là quẻ thứ 60 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Ngăn ngừa, tiết độ, kiềm chế, giảm bớt, chừng mực, nhiều thì tràn.", "Ngăn ngừa, tiết độ, kiềm chế, giảm bớt, chừng mực, nhiều thì tràn.", "Trạch thượng hữu thủy chi tượng: trên đầm có nước.", "Trạch thượng hữu thủy chi tượng: trên đầm có nước.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 60" ]

[ "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Quẻ Thủy Trạch Tiết, đồ hình ||::|: còn gọi là quẻ Tiết (節 jie2), là quẻ thứ 60 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☱ (||: 兌 dui4) Đoài hay Đầm (澤).", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kan3) Khảm hay Nước (水).", "Ngăn ngừa, tiết độ, kiềm chế, giảm bớt, chừng mực, nhiều thì tràn.", "Giải nghĩa: Chỉ dã.", "Trạch thượng hữu thủy chi tượng: trên đầm có nước.", "Ngăn ngừa, tiết độ, kiềm chế, giảm bớt, chừng mực, nhiều thì tràn.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 60", "Trạch thượng hữu thủy chi tượng: trên đầm có nước." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Lôi Sơn Tiểu Quá, đồ hình::||:: còn gọi là quẻ Tiểu Quá (小過 xiao3 guo4), là quẻ thứ 62 của Kinh Dịch.", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Giải nghĩa: Quá dã.", "Giải nghĩa: Quá dã.", "Thiểu lý, thiểu não, hèn mọn, nhỏ nhặt, bẩn thỉu, thiếu cường lực.", "Thiểu lý, thiểu não, hèn mọn, nhỏ nhặt, bẩn thỉu, thiếu cường lực.", "Thượng hạ truân chuyên chi tượng: trên dưới gian nan, vất vả, buồn thảm.", "Thượng hạ truân chuyên chi tượng: trên dưới gian nan, vất vả, buồn thảm.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 62" ]

[ "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Quẻ Lôi Sơn Tiểu Quá, đồ hình::||:: còn gọi là quẻ Tiểu Quá (小過 xiao3 guo4), là quẻ thứ 62 của Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Nội quái là ☶ (::| 艮 gen4) Cấn hay Núi (山).", "Giải nghĩa: Quá dã.", "Ngoại quái là ☳ (|:: 震 zhen4) Chấn hay Sấm (雷).", "Thiểu lý, thiểu não, hèn mọn, nhỏ nhặt, bẩn thỉu, thiếu cường lực.", "Giải nghĩa: Quá dã.", "Thượng hạ truân chuyên chi tượng: trên dưới gian nan, vất vả, buồn thảm.", "Thiểu lý, thiểu não, hèn mọn, nhỏ nhặt, bẩn thỉu, thiếu cường lực.", "en:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 62", "Thượng hạ truân chuyên chi tượng: trên dưới gian nan, vất vả, buồn thảm." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Thủy Hỏa Ký Tế (đồ hình |:|:|:) còn gọi là Ký Tế (既濟 jĩ jĩ), là quẻ thứ 63 của Kinh Dịch.", "Nội quái là ☲ (|:| 離 lĩ) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 lĩ) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Văn Vương viết thoán từ: Ký Tế: Hanh tiểu, lợi trinh.", "Văn Vương viết thoán từ: Ký Tế: Hanh tiểu, lợi trinh.", "Sơ cát, chung loạn (既濟: 亨小, 利貞.", "Sơ cát, chung loạn (既濟: 亨小, 利貞.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Duê kỳ luân, nhu kỳ vĩ, vô cữu.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Duê kỳ luân, nhu kỳ vĩ, vô cữu.", "Lục nhị: Phụ táng kỳ phất, vật trục, thất nhật đắc.", "Lục nhị: Phụ táng kỳ phất, vật trục, thất nhật đắc.", "Cửu tam: Cao Tôn phạt Quỷ Phương tam niên, khắc chi.", "Cửu tam: Cao Tôn phạt Quỷ Phương tam niên, khắc chi.", "Tiểu nhân vật dụng.", "Tiểu nhân vật dụng.", "Lục tứ: Chu hữu y như, chung nhật giới.", "Lục tứ: Chu hữu y như, chung nhật giới.", "Cửu ngũ: Đông lân sát ngưu, bất như tây lân chi thược tế, thực thụ kỳ phúc.", "Cửu ngũ: Đông lân sát ngưu, bất như tây lân chi thược tế, thực thụ kỳ phúc.", "Thượng lục: Nhu kỳ thủ, lệ.", "Thượng lục: Nhu kỳ thủ, lệ.", "Giải nghĩa: Hợp dã.", "Giải nghĩa: Hợp dã.", "Gặp nhau, cùng nhau, đã xong, việc xong, hiện thực, ích lợi nhỏ.", "Gặp nhau, cùng nhau, đã xong, việc xong, hiện thực, ích lợi nhỏ.", "Hanh tiểu giả chi tượng: việc nhỏ thì thành.", "Hanh tiểu giả chi tượng: việc nhỏ thì thành.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 63" ]

[ "Nội quái là ☲ (|:| 離 lĩ) Ly hay Hỏa (火).", "Thủy Hỏa Ký Tế (đồ hình |:|:|:) còn gọi là Ký Tế (既濟 jĩ jĩ), là quẻ thứ 63 của Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☲ (|:| 離 lĩ) Ly hay Hỏa (火).", "Văn Vương viết thoán từ: Ký Tế: Hanh tiểu, lợi trinh.", "Ngoại quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Sơ cát, chung loạn (既濟: 亨小, 利貞.", "Văn Vương viết thoán từ: Ký Tế: Hanh tiểu, lợi trinh.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Duê kỳ luân, nhu kỳ vĩ, vô cữu.", "Sơ cát, chung loạn (既濟: 亨小, 利貞.", "Lục nhị: Phụ táng kỳ phất, vật trục, thất nhật đắc.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ cửu: Duê kỳ luân, nhu kỳ vĩ, vô cữu.", "Cửu tam: Cao Tôn phạt Quỷ Phương tam niên, khắc chi.", "Lục nhị: Phụ táng kỳ phất, vật trục, thất nhật đắc.", "Tiểu nhân vật dụng.", "Cửu tam: Cao Tôn phạt Quỷ Phương tam niên, khắc chi.", "Lục tứ: Chu hữu y như, chung nhật giới.", "Tiểu nhân vật dụng.", "Cửu ngũ: Đông lân sát ngưu, bất như tây lân chi thược tế, thực thụ kỳ phúc.", "Lục tứ: Chu hữu y như, chung nhật giới.", "Thượng lục: Nhu kỳ thủ, lệ.", "Cửu ngũ: Đông lân sát ngưu, bất như tây lân chi thược tế, thực thụ kỳ phúc.", "Giải nghĩa: Hợp dã.", "Thượng lục: Nhu kỳ thủ, lệ.", "Gặp nhau, cùng nhau, đã xong, việc xong, hiện thực, ích lợi nhỏ.", "Giải nghĩa: Hợp dã.", "Hanh tiểu giả chi tượng: việc nhỏ thì thành.", "Gặp nhau, cùng nhau, đã xong, việc xong, hiện thực, ích lợi nhỏ.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 63", "Hanh tiểu giả chi tượng: việc nhỏ thì thành." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Quẻ Hỏa Thủy Vị Tế (đồ hình:|:|:|)còn gọi là quẻ Vị Tế (未濟 wẽi jĩ), là quẻ thứ 64 trong Kinh Dịch.", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 lì) Ly hay Hỏa (火).", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 lì) Ly hay Hỏa (火).", "Theo Đại tượng học \nĐiềm triệu: Tiểu hồ ngật tế\nHệ loại: Hoán vị mà không đoạt ngôi Tính dẫn hóa phân định cao.", "Theo Đại tượng học \nĐiềm triệu: Tiểu hồ ngật tế\nHệ loại: Hoán vị mà không đoạt ngôi Tính dẫn hóa phân định cao.", "Lập trường tốt.Nhận diện: Dạng hoán ngôi, phân lập đều đặn \"thỏa lòng\".", "Lập trường tốt.Nhận diện: Dạng hoán ngôi, phân lập đều đặn \"thỏa lòng\".", "Hợp mà bất hóa, đa phần chủ về mặt an lập hiện tượng, lý tính theo dòng tự nhiên.Tự nhiên: \"cái gì tự nhiên cứ rất tự nhiên\" trời đất; không - thời phân lập, an nhiên hóa sinh vạn sự.", "Hợp mà bất hóa, đa phần chủ về mặt an lập hiện tượng, lý tính theo dòng tự nhiên.Tự nhiên: \"cái gì tự nhiên cứ rất tự nhiên\" trời đất; không - thời phân lập, an nhiên hóa sinh vạn sự.", "Đây là đặc biểu: Mặt trái của bốn đức tính 元亨利貞 (nguyên hanh lợi trinh)Con người: Thường là \"tâm lý mặc nhiên\", nhưng không mặc định.", "Đây là đặc biểu: Mặt trái của bốn đức tính 元亨利貞 (nguyên hanh lợi trinh)Con người: Thường là \"tâm lý mặc nhiên\", nhưng không mặc định.", "Có tính năng động tích cực âm thầm.", "Có tính năng động tích cực âm thầm.", "Cái gì cũng có lập trình, không cầu may, sợ rủi.Xã hội: Hạng tự lực trung lưu, không chấp nhận khuất phục trước mọi thành bại, kỵ gian thương, chán thân quyền.", "Cái gì cũng có lập trình, không cầu may, sợ rủi.Xã hội: Hạng tự lực trung lưu, không chấp nhận khuất phục trước mọi thành bại, kỵ gian thương, chán thân quyền.", "Tuy có vất vả đời sống mà tâm vẫn an.", "Tuy có vất vả đời sống mà tâm vẫn an.", "Quốc gia tam quyền phân lập!", "Quốc gia tam quyền phân lập!", "Không bị ảnh hưởng bởi tâm trạng \"Xuân thời phong nguyệt vi vi ngã, bất cảm nhất nghễ nhất quyết chi ý.", "Không bị ảnh hưởng bởi tâm trạng \"Xuân thời phong nguyệt vi vi ngã, bất cảm nhất nghễ nhất quyết chi ý.", "Tha ngã chi liễu, ta hồ lộng ngoạn?\"...", "Tha ngã chi liễu, ta hồ lộng ngoạn?\"...", "(Khi người yêu chưa là của ta thì một hé môi liếc mắt cũng không giám, mà khi người ấy là ta rồi thì tha hồ bợt cỡn xem thường!)", "(Khi người yêu chưa là của ta thì một hé môi liếc mắt cũng không giám, mà khi người ấy là ta rồi thì tha hồ bợt cỡn xem thường!)", "Văn Vương viết thoán từ: Vị Tế: Hanh.", "Văn Vương viết thoán từ: Vị Tế: Hanh.", "Tiểu hồ ngật tế, nhu kỳ vĩ, vô du lợi (未濟: 亨.", "Tiểu hồ ngật tế, nhu kỳ vĩ, vô du lợi (未濟: 亨.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Nhu kỳ vĩ, lận.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Nhu kỳ vĩ, lận.", "Cửu nhị: Duệ kỳ luân, trinh cát.", "Cửu nhị: Duệ kỳ luân, trinh cát.", "Lục tam: Vị Tế: chinh hung, lợi thiệp đại xuyên.", "Lục tam: Vị Tế: chinh hung, lợi thiệp đại xuyên.", "Cửu tứ: Trinh cát, hối vong.", "Cửu tứ: Trinh cát, hối vong.", "Chấn dụng phạt Quỷ Phương, tam niên.", "Chấn dụng phạt Quỷ Phương, tam niên.", "Hữu thưởng vu đại quốc.", "Hữu thưởng vu đại quốc.", "Lục ngũ: Trinh, cát, vô hối.", "Lục ngũ: Trinh, cát, vô hối.", "Quân tử chi quang hữu phu, cát.", "Quân tử chi quang hữu phu, cát.", "Thượng cửu: Hữu phu vu ẩm tửu, vô cữu.", "Thượng cửu: Hữu phu vu ẩm tửu, vô cữu.", "Nhu kỳ thủ, hữu phu, thất thị.", "Nhu kỳ thủ, hữu phu, thất thị.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Thất bát, mất, thất bại, dở dang, chưa xong, nửa chừng.", "Thất bát, mất, thất bại, dở dang, chưa xong, nửa chừng.", "Ưu trung vọng hỷ chi tượng: tượng trong cái lo có cái mừng.", "Ưu trung vọng hỷ chi tượng: tượng trong cái lo có cái mừng.", "Bình luận: Kinh Dịch kết thúc bằng quẻ Vị Tế (chưa xong việc) mà trước đó lại là quẻ Ký Tế (đã xong việc).", "Bình luận: Kinh Dịch kết thúc bằng quẻ Vị Tế (chưa xong việc) mà trước đó lại là quẻ Ký Tế (đã xong việc).", "Ý nghĩa của nó là mọi sự việc tưởng chừng như đã kết thúc nhưng thực ra thì không bao giờ kết thúc.", "Ý nghĩa của nó là mọi sự việc tưởng chừng như đã kết thúc nhưng thực ra thì không bao giờ kết thúc.", "Suy rộng ra thì vạn vật trong vũ trụ cũng vậy.", "Suy rộng ra thì vạn vật trong vũ trụ cũng vậy.", "Sự chuyển động, thay đổi nói chung là không có đầu mà cũng chẳng có cuối.", "Sự chuyển động, thay đổi nói chung là không có đầu mà cũng chẳng có cuối.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 64" ]

[ "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Quẻ Hỏa Thủy Vị Tế (đồ hình:|:|:|)còn gọi là quẻ Vị Tế (未濟 wẽi jĩ), là quẻ thứ 64 trong Kinh Dịch.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 lì) Ly hay Hỏa (火).", "Nội quái là ☵ (:|: 坎 kản) Khảm hay Nước (水).", "Theo Đại tượng học \nĐiềm triệu: Tiểu hồ ngật tế\nHệ loại: Hoán vị mà không đoạt ngôi Tính dẫn hóa phân định cao.", "Ngoại quái là ☲ (|:| 離 lì) Ly hay Hỏa (火).", "Lập trường tốt.Nhận diện: Dạng hoán ngôi, phân lập đều đặn \"thỏa lòng\".", "Theo Đại tượng học \nĐiềm triệu: Tiểu hồ ngật tế\nHệ loại: Hoán vị mà không đoạt ngôi Tính dẫn hóa phân định cao.", "Hợp mà bất hóa, đa phần chủ về mặt an lập hiện tượng, lý tính theo dòng tự nhiên.Tự nhiên: \"cái gì tự nhiên cứ rất tự nhiên\" trời đất; không - thời phân lập, an nhiên hóa sinh vạn sự.", "Lập trường tốt.Nhận diện: Dạng hoán ngôi, phân lập đều đặn \"thỏa lòng\".", "Đây là đặc biểu: Mặt trái của bốn đức tính 元亨利貞 (nguyên hanh lợi trinh)Con người: Thường là \"tâm lý mặc nhiên\", nhưng không mặc định.", "Hợp mà bất hóa, đa phần chủ về mặt an lập hiện tượng, lý tính theo dòng tự nhiên.Tự nhiên: \"cái gì tự nhiên cứ rất tự nhiên\" trời đất; không - thời phân lập, an nhiên hóa sinh vạn sự.", "Có tính năng động tích cực âm thầm.", "Đây là đặc biểu: Mặt trái của bốn đức tính 元亨利貞 (nguyên hanh lợi trinh)Con người: Thường là \"tâm lý mặc nhiên\", nhưng không mặc định.", "Cái gì cũng có lập trình, không cầu may, sợ rủi.Xã hội: Hạng tự lực trung lưu, không chấp nhận khuất phục trước mọi thành bại, kỵ gian thương, chán thân quyền.", "Có tính năng động tích cực âm thầm.", "Tuy có vất vả đời sống mà tâm vẫn an.", "Cái gì cũng có lập trình, không cầu may, sợ rủi.Xã hội: Hạng tự lực trung lưu, không chấp nhận khuất phục trước mọi thành bại, kỵ gian thương, chán thân quyền.", "Quốc gia tam quyền phân lập!", "Tuy có vất vả đời sống mà tâm vẫn an.", "Không bị ảnh hưởng bởi tâm trạng \"Xuân thời phong nguyệt vi vi ngã, bất cảm nhất nghễ nhất quyết chi ý.", "Quốc gia tam quyền phân lập!", "Tha ngã chi liễu, ta hồ lộng ngoạn?\"...", "Không bị ảnh hưởng bởi tâm trạng \"Xuân thời phong nguyệt vi vi ngã, bất cảm nhất nghễ nhất quyết chi ý.", "(Khi người yêu chưa là của ta thì một hé môi liếc mắt cũng không giám, mà khi người ấy là ta rồi thì tha hồ bợt cỡn xem thường!)", "Tha ngã chi liễu, ta hồ lộng ngoạn?\"...", "Văn Vương viết thoán từ: Vị Tế: Hanh.", "(Khi người yêu chưa là của ta thì một hé môi liếc mắt cũng không giám, mà khi người ấy là ta rồi thì tha hồ bợt cỡn xem thường!)", "Tiểu hồ ngật tế, nhu kỳ vĩ, vô du lợi (未濟: 亨.", "Văn Vương viết thoán từ: Vị Tế: Hanh.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Nhu kỳ vĩ, lận.", "Tiểu hồ ngật tế, nhu kỳ vĩ, vô du lợi (未濟: 亨.", "Cửu nhị: Duệ kỳ luân, trinh cát.", "Chu Công viết hào từ:\nSơ lục: Nhu kỳ vĩ, lận.", "Lục tam: Vị Tế: chinh hung, lợi thiệp đại xuyên.", "Cửu nhị: Duệ kỳ luân, trinh cát.", "Cửu tứ: Trinh cát, hối vong.", "Lục tam: Vị Tế: chinh hung, lợi thiệp đại xuyên.", "Chấn dụng phạt Quỷ Phương, tam niên.", "Cửu tứ: Trinh cát, hối vong.", "Hữu thưởng vu đại quốc.", "Chấn dụng phạt Quỷ Phương, tam niên.", "Lục ngũ: Trinh, cát, vô hối.", "Hữu thưởng vu đại quốc.", "Quân tử chi quang hữu phu, cát.", "Lục ngũ: Trinh, cát, vô hối.", "Thượng cửu: Hữu phu vu ẩm tửu, vô cữu.", "Quân tử chi quang hữu phu, cát.", "Nhu kỳ thủ, hữu phu, thất thị.", "Thượng cửu: Hữu phu vu ẩm tửu, vô cữu.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Nhu kỳ thủ, hữu phu, thất thị.", "Thất bát, mất, thất bại, dở dang, chưa xong, nửa chừng.", "Giải nghĩa: Thất dã.", "Ưu trung vọng hỷ chi tượng: tượng trong cái lo có cái mừng.", "Thất bát, mất, thất bại, dở dang, chưa xong, nửa chừng.", "Bình luận: Kinh Dịch kết thúc bằng quẻ Vị Tế (chưa xong việc) mà trước đó lại là quẻ Ký Tế (đã xong việc).", "Ưu trung vọng hỷ chi tượng: tượng trong cái lo có cái mừng.", "Ý nghĩa của nó là mọi sự việc tưởng chừng như đã kết thúc nhưng thực ra thì không bao giờ kết thúc.", "Bình luận: Kinh Dịch kết thúc bằng quẻ Vị Tế (chưa xong việc) mà trước đó lại là quẻ Ký Tế (đã xong việc).", "Suy rộng ra thì vạn vật trong vũ trụ cũng vậy.", "Ý nghĩa của nó là mọi sự việc tưởng chừng như đã kết thúc nhưng thực ra thì không bao giờ kết thúc.", "Sự chuyển động, thay đổi nói chung là không có đầu mà cũng chẳng có cuối.", "Suy rộng ra thì vạn vật trong vũ trụ cũng vậy.", "Tham khảo\n\nen:List of hexagrams of the I Ching#Hexagram 64", "Sự chuyển động, thay đổi nói chung là không có đầu mà cũng chẳng có cuối." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Lê Chí Quang (sinh ngày 30 tháng 6 năm 1970) là một nhân vật bất đồng chính kiến người Việt Nam.", "Tiểu sử \nLê Chí Quang  sinh ngày 30/6/1970 tại huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay là Thành phố Hà Nội) trong một gia đình tri thức, có bố mẹ đều là công chức.", "Tiểu sử \nLê Chí Quang  sinh ngày 30/6/1970 tại huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay là Thành phố Hà Nội) trong một gia đình tri thức, có bố mẹ đều là công chức.", "Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học ông đi lạo động tại Tiệp Khắc, tuy nhiên được 2 năm thì ông về nước vì lý do sức khỏe yếu liên quan đến thận.", "Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học ông đi lạo động tại Tiệp Khắc, tuy nhiên được 2 năm thì ông về nước vì lý do sức khỏe yếu liên quan đến thận.", "Sau đó thi đỗ đỗ Đại học Luật hệ tại chức, tốt nghiệp năm 1998.", "Sau đó thi đỗ đỗ Đại học Luật hệ tại chức, tốt nghiệp năm 1998.", "Ông là người biết và sử dụng được nhiều ngoại ngữ, trong đó phải kể đến tiếng Anh, Nga và tiếng Séc.", "Ông là người biết và sử dụng được nhiều ngoại ngữ, trong đó phải kể đến tiếng Anh, Nga và tiếng Séc.", "Tuy nhiên sau khi tốt nghiệp ông không xin được việc, ông đã của hàng kinh doanh và dạy vi tính nhưng không duy trì được vì căn bệnh thận ngày càng có những dấu hiệu xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.", "Tuy nhiên sau khi tốt nghiệp ông không xin được việc, ông đã của hàng kinh doanh và dạy vi tính nhưng không duy trì được vì căn bệnh thận ngày càng có những dấu hiệu xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.", "Hoạt động \nNgay trong thời gian lao động ở Tiệp Khắc, ông  đã tham gia phong trào đòi dân chủ, nhân quyền của những người chống Việt ở Tiệp Khắc; đã viết một số bài đăng trên báo “Diễn đàn tự do”.", "Hoạt động \nNgay trong thời gian lao động ở Tiệp Khắc, ông  đã tham gia phong trào đòi dân chủ, nhân quyền của những người chống Việt ở Tiệp Khắc; đã viết một số bài đăng trên báo “Diễn đàn tự do”.", "Bên cạnh đó ông cũng kết nối với nhiều nhân vật bất đồng chính kiến khác ở Việt Nam và ở nước ngoài viết nhiều bài có nội dung phê phán Đảng, Nhà nước Việt Nam về vấn đề đảm bảo tự do, dân chủ cho nhân dân, tuyên truyền những quan điểm với mục đích đòi bỏ Điều 4 Hiến pháp của Việt Nam.", "Bên cạnh đó ông cũng kết nối với nhiều nhân vật bất đồng chính kiến khác ở Việt Nam và ở nước ngoài viết nhiều bài có nội dung phê phán Đảng, Nhà nước Việt Nam về vấn đề đảm bảo tự do, dân chủ cho nhân dân, tuyên truyền những quan điểm với mục đích đòi bỏ Điều 4 Hiến pháp của Việt Nam.", "Ngoài những bài viết trên, ông còn nổi tiếng với những phát ngôn và hành động cổ vũ mãnh liệt cho phong trào dân chủ trong nước; là một trong những cá nhân phê phán mãnh liệt Hiệp định biên giới giữa Việt Nam và nhà nước Trung Hoa.", "Ngoài những bài viết trên, ông còn nổi tiếng với những phát ngôn và hành động cổ vũ mãnh liệt cho phong trào dân chủ trong nước; là một trong những cá nhân phê phán mãnh liệt Hiệp định biên giới giữa Việt Nam và nhà nước Trung Hoa.", "Lê Chí Quang cũng là người tham gia vận động thành lập “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”, đồng thời lên án việc chính quyền bắt bớ những người dự định sáng lập ra “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”.", "Lê Chí Quang cũng là người tham gia vận động thành lập “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”, đồng thời lên án việc chính quyền bắt bớ những người dự định sáng lập ra “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”.", "Lê Chí Quang cũng là người đã kêu gọi nhiều nhà bất đồng chính kiên khác ký bản kiến nghị Quốc hội Việt Nam đòi bỏ một số nghị định của chính phủ; bày tỏ quan điểm ủng hộ, bảo vệ những phát ngôn của nhiều nhà bất đồng chính kiến khác.", "Lê Chí Quang cũng là người đã kêu gọi nhiều nhà bất đồng chính kiên khác ký bản kiến nghị Quốc hội Việt Nam đòi bỏ một số nghị định của chính phủ; bày tỏ quan điểm ủng hộ, bảo vệ những phát ngôn của nhiều nhà bất đồng chính kiến khác.", "Ông cũng là người đứng đầu kêu gọi cho phong trào thành lập đảng đối lập với đảng cộng sản Việt Nam.", "Ông cũng là người đứng đầu kêu gọi cho phong trào thành lập đảng đối lập với đảng cộng sản Việt Nam.", "Cao trào nhất phải kể đến 10/2011 Lê Chí Quang đã đưa lên mạng internet bài viết mang tên “Hãy cảnh giác với Bắc Triều”.", "Cao trào nhất phải kể đến 10/2011 Lê Chí Quang đã đưa lên mạng internet bài viết mang tên “Hãy cảnh giác với Bắc Triều”.", "Trong bài viết chỉ trích các hiệp định về biên giới và lãnh hải mà chính quyền Việt Nam ký kết với Trung Quốc.", "Trong bài viết chỉ trích các hiệp định về biên giới và lãnh hải mà chính quyền Việt Nam ký kết với Trung Quốc.", "Với hành động này ông bị kết án “tung tin gây rối loạn trật trự an ninh quốc gia”\n\nNgày 21/02/2002, công an Việt Nam đã bắt ông tại một quán café internet, khi ông đang liên lạc mail với một người cũng được coi là một nhà bất đồng chính kến.", "Với hành động này ông bị kết án “tung tin gây rối loạn trật trự an ninh quốc gia”\n\nNgày 21/02/2002, công an Việt Nam đã bắt ông tại một quán café internet, khi ông đang liên lạc mail với một người cũng được coi là một nhà bất đồng chính kến.", "Nhà của ông bị khám xét, cơ quan công an đã thu nhiều tài liệu.", "Nhà của ông bị khám xét, cơ quan công an đã thu nhiều tài liệu.", "Theo báo chí Việt Nam thì những tài liệu đó có nội dung không đúng sự thật, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam.", "Theo báo chí Việt Nam thì những tài liệu đó có nội dung không đúng sự thật, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam.", "Ngày 08/11/2002, sau một phiên xử kín kéo dài 3 giờ đồng hồ doTòa án thủ đô của Việt Nam  xét xử, ông bị kết tội 4 năm tù giam và 3 năm quản thúc vì tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”\n\nTháng 7 năm 2002, tổ chức Human Rights Watch tôn vinh ông với giải thưởng Hellman/Hammett, dành cho những nhà văn can đảm đối chọi với sự khủng bố chính trị.", "Ngày 08/11/2002, sau một phiên xử kín kéo dài 3 giờ đồng hồ doTòa án thủ đô của Việt Nam  xét xử, ông bị kết tội 4 năm tù giam và 3 năm quản thúc vì tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”\n\nTháng 7 năm 2002, tổ chức Human Rights Watch tôn vinh ông với giải thưởng Hellman/Hammett, dành cho những nhà văn can đảm đối chọi với sự khủng bố chính trị.", "Tháng 5 năm 2003, Ân xá Quốc tế tại Úc phát động chiến dịch gửi thư điện tử mang tên \"Tự Do cho Lê Chí Quang\".", "Tháng 5 năm 2003, Ân xá Quốc tế tại Úc phát động chiến dịch gửi thư điện tử mang tên \"Tự Do cho Lê Chí Quang\".", "Tháng 4 năm 2004, trong một buổi lễ tại New York, New York, Lê Chí Quang trở thành một trong hai người được Trung tâm Văn bút Hoa Kỳ trao giải Quyền Tự do được viết năm 2004.", "Tháng 4 năm 2004, trong một buổi lễ tại New York, New York, Lê Chí Quang trở thành một trong hai người được Trung tâm Văn bút Hoa Kỳ trao giải Quyền Tự do được viết năm 2004.", "Đây là năm thứ 18 giải thưởng này được trao cho những khuôn mặt bị cầm tù vì sử dụng hoặc bảo vệ quyền tự do ngôn luận.", "Đây là năm thứ 18 giải thưởng này được trao cho những khuôn mặt bị cầm tù vì sử dụng hoặc bảo vệ quyền tự do ngôn luận.", "Tháng 5 năm 2004, Lê Chí Quang được thả, hai năm trước hạn định.", "Tháng 5 năm 2004, Lê Chí Quang được thả, hai năm trước hạn định.", "Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng ông Quang đã được thả vì khi ở trong tù ông \"đã tỏ ra ăn năn, thừa nhận các hành vi tội lỗi của mình\" đồng thời đã viết đơn xin được ân xá và hứa hẹn sẽ không tái phạm.", "Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng ông Quang đã được thả vì khi ở trong tù ông \"đã tỏ ra ăn năn, thừa nhận các hành vi tội lỗi của mình\" đồng thời đã viết đơn xin được ân xá và hứa hẹn sẽ không tái phạm.", "Trong quá trình sinh hoạt trong tù, với tiền sử sức khỏe yếu, sức khỏe ông càng suy yếu trầm trọng.", "Trong quá trình sinh hoạt trong tù, với tiền sử sức khỏe yếu, sức khỏe ông càng suy yếu trầm trọng.", "Nhiều tổ chức quốc tế cũng đã lên tiếng về tình trạng sức khỏe của ông, trong đó có tổ chức Ân xá Quốc tế thể hiện sự quan tâm, lo lắng đến sức khỏe của ông.", "Nhiều tổ chức quốc tế cũng đã lên tiếng về tình trạng sức khỏe của ông, trong đó có tổ chức Ân xá Quốc tế thể hiện sự quan tâm, lo lắng đến sức khỏe của ông.", "Năm 2004 được ra tù, ông làm nhiều nghề khác nhau để sinh sống và không có hứng thú tham gia các phong trào đòi dân chủ nhân quyền trước đây.", "Năm 2004 được ra tù, ông làm nhiều nghề khác nhau để sinh sống và không có hứng thú tham gia các phong trào đòi dân chủ nhân quyền trước đây.", "Giải thưởng\nNăm 2002, 2007 ông được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền trao Giải thưởng Hellman/Hammett.", "Giải thưởng\nNăm 2002, 2007 ông được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền trao Giải thưởng Hellman/Hammett.", "Xem thêm\nBất đồng chính kiến ở Việt Nam\n\nChú thích\n\nNhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam\nNgười bị kết tội xâm phạm an ninh quốc gia tại Việt Nam\nBị tù vì điều 88\nGiải thưởng Hellman/Hammett\n\nLiên kết ngoài\nHuman Rights Watch \nTin từ đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ \nTừ Lê Chí Quang Đến Lê Công Định viettan, 19/06/2009" ]

[ "Tiểu sử \nLê Chí Quang  sinh ngày 30/6/1970 tại huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay là Thành phố Hà Nội) trong một gia đình tri thức, có bố mẹ đều là công chức.", "Lê Chí Quang (sinh ngày 30 tháng 6 năm 1970) là một nhân vật bất đồng chính kiến người Việt Nam.", "Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học ông đi lạo động tại Tiệp Khắc, tuy nhiên được 2 năm thì ông về nước vì lý do sức khỏe yếu liên quan đến thận.", "Tiểu sử \nLê Chí Quang  sinh ngày 30/6/1970 tại huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (nay là Thành phố Hà Nội) trong một gia đình tri thức, có bố mẹ đều là công chức.", "Sau đó thi đỗ đỗ Đại học Luật hệ tại chức, tốt nghiệp năm 1998.", "Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học ông đi lạo động tại Tiệp Khắc, tuy nhiên được 2 năm thì ông về nước vì lý do sức khỏe yếu liên quan đến thận.", "Ông là người biết và sử dụng được nhiều ngoại ngữ, trong đó phải kể đến tiếng Anh, Nga và tiếng Séc.", "Sau đó thi đỗ đỗ Đại học Luật hệ tại chức, tốt nghiệp năm 1998.", "Tuy nhiên sau khi tốt nghiệp ông không xin được việc, ông đã của hàng kinh doanh và dạy vi tính nhưng không duy trì được vì căn bệnh thận ngày càng có những dấu hiệu xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.", "Ông là người biết và sử dụng được nhiều ngoại ngữ, trong đó phải kể đến tiếng Anh, Nga và tiếng Séc.", "Hoạt động \nNgay trong thời gian lao động ở Tiệp Khắc, ông  đã tham gia phong trào đòi dân chủ, nhân quyền của những người chống Việt ở Tiệp Khắc; đã viết một số bài đăng trên báo “Diễn đàn tự do”.", "Tuy nhiên sau khi tốt nghiệp ông không xin được việc, ông đã của hàng kinh doanh và dạy vi tính nhưng không duy trì được vì căn bệnh thận ngày càng có những dấu hiệu xấu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.", "Bên cạnh đó ông cũng kết nối với nhiều nhân vật bất đồng chính kiến khác ở Việt Nam và ở nước ngoài viết nhiều bài có nội dung phê phán Đảng, Nhà nước Việt Nam về vấn đề đảm bảo tự do, dân chủ cho nhân dân, tuyên truyền những quan điểm với mục đích đòi bỏ Điều 4 Hiến pháp của Việt Nam.", "Hoạt động \nNgay trong thời gian lao động ở Tiệp Khắc, ông  đã tham gia phong trào đòi dân chủ, nhân quyền của những người chống Việt ở Tiệp Khắc; đã viết một số bài đăng trên báo “Diễn đàn tự do”.", "Ngoài những bài viết trên, ông còn nổi tiếng với những phát ngôn và hành động cổ vũ mãnh liệt cho phong trào dân chủ trong nước; là một trong những cá nhân phê phán mãnh liệt Hiệp định biên giới giữa Việt Nam và nhà nước Trung Hoa.", "Bên cạnh đó ông cũng kết nối với nhiều nhân vật bất đồng chính kiến khác ở Việt Nam và ở nước ngoài viết nhiều bài có nội dung phê phán Đảng, Nhà nước Việt Nam về vấn đề đảm bảo tự do, dân chủ cho nhân dân, tuyên truyền những quan điểm với mục đích đòi bỏ Điều 4 Hiến pháp của Việt Nam.", "Lê Chí Quang cũng là người tham gia vận động thành lập “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”, đồng thời lên án việc chính quyền bắt bớ những người dự định sáng lập ra “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”.", "Ngoài những bài viết trên, ông còn nổi tiếng với những phát ngôn và hành động cổ vũ mãnh liệt cho phong trào dân chủ trong nước; là một trong những cá nhân phê phán mãnh liệt Hiệp định biên giới giữa Việt Nam và nhà nước Trung Hoa.", "Lê Chí Quang cũng là người đã kêu gọi nhiều nhà bất đồng chính kiên khác ký bản kiến nghị Quốc hội Việt Nam đòi bỏ một số nghị định của chính phủ; bày tỏ quan điểm ủng hộ, bảo vệ những phát ngôn của nhiều nhà bất đồng chính kiến khác.", "Lê Chí Quang cũng là người tham gia vận động thành lập “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”, đồng thời lên án việc chính quyền bắt bớ những người dự định sáng lập ra “Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng”.", "Ông cũng là người đứng đầu kêu gọi cho phong trào thành lập đảng đối lập với đảng cộng sản Việt Nam.", "Lê Chí Quang cũng là người đã kêu gọi nhiều nhà bất đồng chính kiên khác ký bản kiến nghị Quốc hội Việt Nam đòi bỏ một số nghị định của chính phủ; bày tỏ quan điểm ủng hộ, bảo vệ những phát ngôn của nhiều nhà bất đồng chính kiến khác.", "Cao trào nhất phải kể đến 10/2011 Lê Chí Quang đã đưa lên mạng internet bài viết mang tên “Hãy cảnh giác với Bắc Triều”.", "Ông cũng là người đứng đầu kêu gọi cho phong trào thành lập đảng đối lập với đảng cộng sản Việt Nam.", "Trong bài viết chỉ trích các hiệp định về biên giới và lãnh hải mà chính quyền Việt Nam ký kết với Trung Quốc.", "Cao trào nhất phải kể đến 10/2011 Lê Chí Quang đã đưa lên mạng internet bài viết mang tên “Hãy cảnh giác với Bắc Triều”.", "Với hành động này ông bị kết án “tung tin gây rối loạn trật trự an ninh quốc gia”\n\nNgày 21/02/2002, công an Việt Nam đã bắt ông tại một quán café internet, khi ông đang liên lạc mail với một người cũng được coi là một nhà bất đồng chính kến.", "Trong bài viết chỉ trích các hiệp định về biên giới và lãnh hải mà chính quyền Việt Nam ký kết với Trung Quốc.", "Nhà của ông bị khám xét, cơ quan công an đã thu nhiều tài liệu.", "Với hành động này ông bị kết án “tung tin gây rối loạn trật trự an ninh quốc gia”\n\nNgày 21/02/2002, công an Việt Nam đã bắt ông tại một quán café internet, khi ông đang liên lạc mail với một người cũng được coi là một nhà bất đồng chính kến.", "Theo báo chí Việt Nam thì những tài liệu đó có nội dung không đúng sự thật, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam.", "Nhà của ông bị khám xét, cơ quan công an đã thu nhiều tài liệu.", "Ngày 08/11/2002, sau một phiên xử kín kéo dài 3 giờ đồng hồ doTòa án thủ đô của Việt Nam  xét xử, ông bị kết tội 4 năm tù giam và 3 năm quản thúc vì tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”\n\nTháng 7 năm 2002, tổ chức Human Rights Watch tôn vinh ông với giải thưởng Hellman/Hammett, dành cho những nhà văn can đảm đối chọi với sự khủng bố chính trị.", "Theo báo chí Việt Nam thì những tài liệu đó có nội dung không đúng sự thật, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam.", "Tháng 5 năm 2003, Ân xá Quốc tế tại Úc phát động chiến dịch gửi thư điện tử mang tên \"Tự Do cho Lê Chí Quang\".", "Ngày 08/11/2002, sau một phiên xử kín kéo dài 3 giờ đồng hồ doTòa án thủ đô của Việt Nam  xét xử, ông bị kết tội 4 năm tù giam và 3 năm quản thúc vì tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”\n\nTháng 7 năm 2002, tổ chức Human Rights Watch tôn vinh ông với giải thưởng Hellman/Hammett, dành cho những nhà văn can đảm đối chọi với sự khủng bố chính trị.", "Tháng 4 năm 2004, trong một buổi lễ tại New York, New York, Lê Chí Quang trở thành một trong hai người được Trung tâm Văn bút Hoa Kỳ trao giải Quyền Tự do được viết năm 2004.", "Tháng 5 năm 2003, Ân xá Quốc tế tại Úc phát động chiến dịch gửi thư điện tử mang tên \"Tự Do cho Lê Chí Quang\".", "Đây là năm thứ 18 giải thưởng này được trao cho những khuôn mặt bị cầm tù vì sử dụng hoặc bảo vệ quyền tự do ngôn luận.", "Tháng 4 năm 2004, trong một buổi lễ tại New York, New York, Lê Chí Quang trở thành một trong hai người được Trung tâm Văn bút Hoa Kỳ trao giải Quyền Tự do được viết năm 2004.", "Tháng 5 năm 2004, Lê Chí Quang được thả, hai năm trước hạn định.", "Đây là năm thứ 18 giải thưởng này được trao cho những khuôn mặt bị cầm tù vì sử dụng hoặc bảo vệ quyền tự do ngôn luận.", "Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng ông Quang đã được thả vì khi ở trong tù ông \"đã tỏ ra ăn năn, thừa nhận các hành vi tội lỗi của mình\" đồng thời đã viết đơn xin được ân xá và hứa hẹn sẽ không tái phạm.", "Tháng 5 năm 2004, Lê Chí Quang được thả, hai năm trước hạn định.", "Trong quá trình sinh hoạt trong tù, với tiền sử sức khỏe yếu, sức khỏe ông càng suy yếu trầm trọng.", "Bộ Ngoại giao Việt Nam nói rằng ông Quang đã được thả vì khi ở trong tù ông \"đã tỏ ra ăn năn, thừa nhận các hành vi tội lỗi của mình\" đồng thời đã viết đơn xin được ân xá và hứa hẹn sẽ không tái phạm.", "Nhiều tổ chức quốc tế cũng đã lên tiếng về tình trạng sức khỏe của ông, trong đó có tổ chức Ân xá Quốc tế thể hiện sự quan tâm, lo lắng đến sức khỏe của ông.", "Trong quá trình sinh hoạt trong tù, với tiền sử sức khỏe yếu, sức khỏe ông càng suy yếu trầm trọng.", "Năm 2004 được ra tù, ông làm nhiều nghề khác nhau để sinh sống và không có hứng thú tham gia các phong trào đòi dân chủ nhân quyền trước đây.", "Nhiều tổ chức quốc tế cũng đã lên tiếng về tình trạng sức khỏe của ông, trong đó có tổ chức Ân xá Quốc tế thể hiện sự quan tâm, lo lắng đến sức khỏe của ông.", "Giải thưởng\nNăm 2002, 2007 ông được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền trao Giải thưởng Hellman/Hammett.", "Năm 2004 được ra tù, ông làm nhiều nghề khác nhau để sinh sống và không có hứng thú tham gia các phong trào đòi dân chủ nhân quyền trước đây.", "Xem thêm\nBất đồng chính kiến ở Việt Nam\n\nChú thích\n\nNhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam\nNgười bị kết tội xâm phạm an ninh quốc gia tại Việt Nam\nBị tù vì điều 88\nGiải thưởng Hellman/Hammett\n\nLiên kết ngoài\nHuman Rights Watch \nTin từ đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ \nTừ Lê Chí Quang Đến Lê Công Định viettan, 19/06/2009", "Giải thưởng\nNăm 2002, 2007 ông được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền trao Giải thưởng Hellman/Hammett." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sao Diêm Vương (Pluto) hay Diêm Vương tinh (định danh hành tinh vi hình: 134340 Pluto) là hành tinh lùn nặng thứ hai đã được biết trong Hệ Mặt Trời (sau Eris) và là vật thể nặng thứ mười trực tiếp quay quanh Mặt Trời.", "Trước kia nó từng được xếp hạng là một hành tinh, Sao Diêm Vương hiện được coi là thành viên lớn nhất của một vùng riêng biệt được gọi là Vành đai Kuiper.", "Trước kia nó từng được xếp hạng là một hành tinh, Sao Diêm Vương hiện được coi là thành viên lớn nhất của một vùng riêng biệt được gọi là Vành đai Kuiper.", "Tương tự như các thành viên khác của vành đai này, nó chủ yếu gồm đá với băng và có kích thước khá nhỏ: xấp xỉ một phần năm khối lượng và một phần ba thể tích Mặt Trăng của Trái Đất.", "Tương tự như các thành viên khác của vành đai này, nó chủ yếu gồm đá với băng và có kích thước khá nhỏ: xấp xỉ một phần năm khối lượng và một phần ba thể tích Mặt Trăng của Trái Đất.", "Sao Diêm Vương có quỹ đạo với độ lệch tâm lớn và rất nghiêng.", "Sao Diêm Vương có quỹ đạo với độ lệch tâm lớn và rất nghiêng.", "Độ lệch tâm khiến nó có thể có khoảng cách từ 30 tới 49 AU (4.4—7.4 tỷ km) từ Mặt Trời, nên thỉnh thoảng Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Độ lệch tâm khiến nó có thể có khoảng cách từ 30 tới 49 AU (4.4—7.4 tỷ km) từ Mặt Trời, nên thỉnh thoảng Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Sao Diêm Vương và vệ tinh lớn nhất của nó, Charon, thường được coi là một hệ đôi bởi khối tâm của các quỹ đạo của chúng không nằm trong bất kỳ một vật thể nào.", "Sao Diêm Vương và vệ tinh lớn nhất của nó, Charon, thường được coi là một hệ đôi bởi khối tâm của các quỹ đạo của chúng không nằm trong bất kỳ một vật thể nào.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) vẫn chưa chính thức hoá một định nghĩa cho các hệ hành tinh lùn đôi, và cho tới khi họ thông qua một quyết định như vậy, Charon vẫn được xếp hạng là một vệ tinh của Sao Diêm Vương.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) vẫn chưa chính thức hoá một định nghĩa cho các hệ hành tinh lùn đôi, và cho tới khi họ thông qua một quyết định như vậy, Charon vẫn được xếp hạng là một vệ tinh của Sao Diêm Vương.", "Sao Diêm Vương cũng có ba vệ tinh nhỏ hơn khác là Nix, Hydra, được khám phá năm 2005, và vệ tinh P4 được khám phá năm 2011.", "Sao Diêm Vương cũng có ba vệ tinh nhỏ hơn khác là Nix, Hydra, được khám phá năm 2005, và vệ tinh P4 được khám phá năm 2011.", "Cũng như Sao Kim và Sao Thiên Vương, Sao Diêm Vương tự quay theo chiều ngược.", "Cũng như Sao Kim và Sao Thiên Vương, Sao Diêm Vương tự quay theo chiều ngược.", "Chu kỳ tự quay của nó là -6,387 230 ngày hay -6 ngày 9 giờ 17 phút 36 giây.", "Chu kỳ tự quay của nó là -6,387 230 ngày hay -6 ngày 9 giờ 17 phút 36 giây.", "Từ khi được phát hiện năm 1930 cho tới tận năm 2006, Sao Diêm Vương vẫn được tính là hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời.", "Từ khi được phát hiện năm 1930 cho tới tận năm 2006, Sao Diêm Vương vẫn được tính là hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời.", "Tuy nhiên, cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, nhiều vật thể tương tự Sao Diêm Vương đã được phát hiện ở phía ngoài Hệ Mặt Trời, đáng chú ý nhất là vật thể đĩa phân tán Eris, có khối lượng lớn hơn Sao Diêm Vương 27%.", "Tuy nhiên, cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, nhiều vật thể tương tự Sao Diêm Vương đã được phát hiện ở phía ngoài Hệ Mặt Trời, đáng chú ý nhất là vật thể đĩa phân tán Eris, có khối lượng lớn hơn Sao Diêm Vương 27%.", "Ngày 24 tháng 8 năm 2006 Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã lần đầu tiên định nghĩa \"hành tinh\".", "Ngày 24 tháng 8 năm 2006 Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã lần đầu tiên định nghĩa \"hành tinh\".", "Định nghĩa này không bao gồm Sao Diêm Vương, nó bị Hiệp hội Thiên văn Quốc tế xếp loại lại như một thành viên của loại mới là các hành tinh lùn cùng với Eris và Ceres.", "Định nghĩa này không bao gồm Sao Diêm Vương, nó bị Hiệp hội Thiên văn Quốc tế xếp loại lại như một thành viên của loại mới là các hành tinh lùn cùng với Eris và Ceres.", "Sau khi được tái xếp hạng, Sao Diêm Vương được thêm vào danh sách các tiểu hành tinh và được định danh bằng số 134340.", "Sau khi được tái xếp hạng, Sao Diêm Vương được thêm vào danh sách các tiểu hành tinh và được định danh bằng số 134340.", "Một số nhà khoa học vẫn cho rằng nó cần được xếp vào nhóm hành tinh.", "Một số nhà khoa học vẫn cho rằng nó cần được xếp vào nhóm hành tinh.", "Vào ngày 14 tháng 7 năm 2015, New Horizons trở thành phi thuyền đầu tiên bay ngang qua Sao Diêm Vương và các vệ tinh của nó, thực hiện các đo đạc và ghi lại những hình ảnh một cách chi tiết.", "Vào ngày 14 tháng 7 năm 2015, New Horizons trở thành phi thuyền đầu tiên bay ngang qua Sao Diêm Vương và các vệ tinh của nó, thực hiện các đo đạc và ghi lại những hình ảnh một cách chi tiết.", "Khám phá \n\nTrong thập niên 1840, sử dụng cơ học Newton, Urbain Le Verrier đã dự đoán vị trí của Sao Hải Vương khi ấy vẫn chưa được khám phá sau khi phân tích những nhiễu loạn trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Khám phá \n\nTrong thập niên 1840, sử dụng cơ học Newton, Urbain Le Verrier đã dự đoán vị trí của Sao Hải Vương khi ấy vẫn chưa được khám phá sau khi phân tích những nhiễu loạn trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Giả thiết rằng những sự nhiễu loạn bị gây ra bởi lực hút hấp dẫn của hành tinh khác, Le Verrier đã gửi những tính toán của mình cho nhà thiên văn học Đức Johann Gottfried Galle.", "Giả thiết rằng những sự nhiễu loạn bị gây ra bởi lực hút hấp dẫn của hành tinh khác, Le Verrier đã gửi những tính toán của mình cho nhà thiên văn học Đức Johann Gottfried Galle.", "Ngày 23 tháng 9 năm 1846, buổi tối sau khi nhận được bức thư, Galle và sinh viên của mình Heinrich d'Arrest đã tìm thấy Sao Hải Vương ở chính xác nơi Le Verrier đã dự đoán.", "Ngày 23 tháng 9 năm 1846, buổi tối sau khi nhận được bức thư, Galle và sinh viên của mình Heinrich d'Arrest đã tìm thấy Sao Hải Vương ở chính xác nơi Le Verrier đã dự đoán.", "Những quan sát Sao Hải Vương ở cuối thế kỷ 19 đã khiến các nhà thiên văn học phải cho rằng quỹ đạo của Sao Thiên Vương đang bị nhiễu loạn bởi một hành tinh khác nữa ngoài Sao Hải Vương.", "Những quan sát Sao Hải Vương ở cuối thế kỷ 19 đã khiến các nhà thiên văn học phải cho rằng quỹ đạo của Sao Thiên Vương đang bị nhiễu loạn bởi một hành tinh khác nữa ngoài Sao Hải Vương.", "Năm 1906, Percival Lowell, một người Boston giàu có từng thành lập Đài quan sát Lowell tại Flagstaff, Arizona năm 1894, đã khởi động một dự án lớn để tìm kiếm một hành tinh có thể có thứ 9, hành tinh mà ông gọi tên là \"Hành tinh X\".", "Năm 1906, Percival Lowell, một người Boston giàu có từng thành lập Đài quan sát Lowell tại Flagstaff, Arizona năm 1894, đã khởi động một dự án lớn để tìm kiếm một hành tinh có thể có thứ 9, hành tinh mà ông gọi tên là \"Hành tinh X\".", "Tới năm 1909, Lowell và William H. Pickering đã đề xuất nhiều tọa độ có thể của một hành tinh như vậy.", "Tới năm 1909, Lowell và William H. Pickering đã đề xuất nhiều tọa độ có thể của một hành tinh như vậy.", "Lowell và đài quan sát của mình đã tìm kiếm từ năm 1905 tới khi ông qua đời năm 1916, nhưng không hề có kết quả.", "Lowell và đài quan sát của mình đã tìm kiếm từ năm 1905 tới khi ông qua đời năm 1916, nhưng không hề có kết quả.", "Việc tìm kiếm Hành tinh X của đài thiên văn mãi tới năm 1929, mới được bắt đầu trở lại khi ông giám đốc Vesto Melvin Slipher giao vai trò định vị Hành tinh X cho Clyde Tombaugh, một chàng trai xuất thân nông dân 22 tuổi đến từ Kansas, người mới chỉ tới Đài quan sát Lowell sau khi Slipher cảm thấy ấn tượng bởi một mẫu các bản vẽ thiên văn học của anh.", "Việc tìm kiếm Hành tinh X của đài thiên văn mãi tới năm 1929, mới được bắt đầu trở lại khi ông giám đốc Vesto Melvin Slipher giao vai trò định vị Hành tinh X cho Clyde Tombaugh, một chàng trai xuất thân nông dân 22 tuổi đến từ Kansas, người mới chỉ tới Đài quan sát Lowell sau khi Slipher cảm thấy ấn tượng bởi một mẫu các bản vẽ thiên văn học của anh.", "Nhiệm vụ của Tombaugh là vẽ hình một cách có hệ thống bầu trời đêm bằng những bức ảnh đúp được chụp từ hai tuần trước đó, sau đó xem xét các cặp và xác định xem có bất kỳ một vật thể nào thay đổi vị trí hay không.", "Nhiệm vụ của Tombaugh là vẽ hình một cách có hệ thống bầu trời đêm bằng những bức ảnh đúp được chụp từ hai tuần trước đó, sau đó xem xét các cặp và xác định xem có bất kỳ một vật thể nào thay đổi vị trí hay không.", "Sử dụng một máy được gọi là máy so sánh ánh sáng nhấp nháy, anh nhanh chóng di chuyển tới lui các quang cảnh của mỗi đĩa, để tạo ra sự phản chiếu di động của bất kỳ vật thể nào đã thay đổi vị trí hay xuất hiện giữa các bức ảnh.", "Sử dụng một máy được gọi là máy so sánh ánh sáng nhấp nháy, anh nhanh chóng di chuyển tới lui các quang cảnh của mỗi đĩa, để tạo ra sự phản chiếu di động của bất kỳ vật thể nào đã thay đổi vị trí hay xuất hiện giữa các bức ảnh.", "Ngày 18 tháng 2 năm 1930, sau gần một năm tìm kiếm, Tombaugh đã phát hiện một vật thể có thể di động trên những đĩa ảnh được chụp ngày 23 tháng 1 và 29 tháng 1 năm ấy.", "Ngày 18 tháng 2 năm 1930, sau gần một năm tìm kiếm, Tombaugh đã phát hiện một vật thể có thể di động trên những đĩa ảnh được chụp ngày 23 tháng 1 và 29 tháng 1 năm ấy.", "Một bức ảnh chất lượng kém hơn được chụp ngày 20 tháng 1 đã giúp anh xác nhận sự chuyển động.", "Một bức ảnh chất lượng kém hơn được chụp ngày 20 tháng 1 đã giúp anh xác nhận sự chuyển động.", "Sau khi đài quan sát có được những bức ảnh xác nhận thêm nữa, tin tức về khám phá được gửi tới Đài quan sát Đại học Harvard ngày 13 tháng 3 năm 1930.", "Sau khi đài quan sát có được những bức ảnh xác nhận thêm nữa, tin tức về khám phá được gửi tới Đài quan sát Đại học Harvard ngày 13 tháng 3 năm 1930.", "Vật thể mới sau này đã được thấy trong những bức ảnh được chụp từ ngày 19 tháng 3 năm 1915.", "Vật thể mới sau này đã được thấy trong những bức ảnh được chụp từ ngày 19 tháng 3 năm 1915.", "Đặt tên \n\nQuyền đặt tên cho vật thể mới phát hiện thuộc về Đài quan sát Lowell.", "Đặt tên \n\nQuyền đặt tên cho vật thể mới phát hiện thuộc về Đài quan sát Lowell.", "Tombaugh đã hối thúc Slipher đề nghị một cái tên cho vật thể này trước khi có người khác làm điều đó.", "Tombaugh đã hối thúc Slipher đề nghị một cái tên cho vật thể này trước khi có người khác làm điều đó.", "Những đề xuất được gửi về ồ ạt từ khắp nơi trên thế giới.", "Những đề xuất được gửi về ồ ạt từ khắp nơi trên thế giới.", "Constance Lowell đề nghị tên Zeus, sau đó là Lowell, và cuối cùng là họ của bà.", "Constance Lowell đề nghị tên Zeus, sau đó là Lowell, và cuối cùng là họ của bà.", "Tất cả đề nghị này đều không được chấp nhận.", "Tất cả đề nghị này đều không được chấp nhận.", "Cái tên Pluto lần đầu được Venetia Burney (sau này là Venetia Phair), một cô học trò 11 tuổi tại Oxford, Anh Quốc đề xuất.", "Cái tên Pluto lần đầu được Venetia Burney (sau này là Venetia Phair), một cô học trò 11 tuổi tại Oxford, Anh Quốc đề xuất.", "Venetia yêu thích thần thoại cổ điển cũng như thiên văn học, và coi cái tên Pluto (một trong những tên khác của Hades, vị thần cai quản địa ngục của người Hy Lạp), là thích hợp cho một hành tinh được cho là tối và lạnh như vậy.", "Venetia yêu thích thần thoại cổ điển cũng như thiên văn học, và coi cái tên Pluto (một trong những tên khác của Hades, vị thần cai quản địa ngục của người Hy Lạp), là thích hợp cho một hành tinh được cho là tối và lạnh như vậy.", "Cô bé đã nói ra ý kiến đó trong một cuộc thảo luận với người ông Falconer Madan, một cựu thủ thư tại Thư viện Bodleian thuộc Đại học Oxford.", "Cô bé đã nói ra ý kiến đó trong một cuộc thảo luận với người ông Falconer Madan, một cựu thủ thư tại Thư viện Bodleian thuộc Đại học Oxford.", "Madan đã gửi cái tên này cho Giáo sư Herbert Hall Turner, và ông này lại đánh điện báo cái tên đó cho các đồng nghiệp ở châu Mỹ.", "Madan đã gửi cái tên này cho Giáo sư Herbert Hall Turner, và ông này lại đánh điện báo cái tên đó cho các đồng nghiệp ở châu Mỹ.", "Vật thể được chính thức đặt tên ngày 24 tháng 3 năm 1930.", "Vật thể được chính thức đặt tên ngày 24 tháng 3 năm 1930.", "Mỗi thành viên của Đài quan sát Lowell được cho phép bỏ phiếu chọn trong danh sách chỉ gồm ba cái tên: \"Minerva\" (tên đã được đặt cho một tiểu hành tinh), \"Cronus\" (vốn không được coi trọng bởi nó được đề xuất từ một nhà thiên văn vô danh tên là Thomas Jefferson Jackson See), và \"Pluto\" do Burney đặt.", "Mỗi thành viên của Đài quan sát Lowell được cho phép bỏ phiếu chọn trong danh sách chỉ gồm ba cái tên: \"Minerva\" (tên đã được đặt cho một tiểu hành tinh), \"Cronus\" (vốn không được coi trọng bởi nó được đề xuất từ một nhà thiên văn vô danh tên là Thomas Jefferson Jackson See), và \"Pluto\" do Burney đặt.", "Pluto nhận được số phiếu tối đa.", "Pluto nhận được số phiếu tối đa.", "Cái tên này được công bố ngày 1 tháng 5 năm 1930.", "Cái tên này được công bố ngày 1 tháng 5 năm 1930.", "Ngay sau khi công bố, Madan đã cho Venetia năm pound làm tiền thưởng.", "Ngay sau khi công bố, Madan đã cho Venetia năm pound làm tiền thưởng.", "Cái tên Pluto được dự định gợi nhớ tới những chữ cái đầu trong tên của nhà thiên văn học Percival Lowell, chữ viết lồng P-L cũng là biểu tượng thiên văn học của Sao Diêm Vương ().", "Cái tên Pluto được dự định gợi nhớ tới những chữ cái đầu trong tên của nhà thiên văn học Percival Lowell, chữ viết lồng P-L cũng là biểu tượng thiên văn học của Sao Diêm Vương ().", "Biểu tượng chiêm tinh học của Sao Diêm Vương giống với biểu tượng của Sao Hải Vương (), nhưng có một vòng tròn thay thế cho cái chĩa đinh ba ở giữa ().", "Biểu tượng chiêm tinh học của Sao Diêm Vương giống với biểu tượng của Sao Hải Vương (), nhưng có một vòng tròn thay thế cho cái chĩa đinh ba ở giữa ().", "Tại Nhật Bản năm 1930, ngay sau khi hành tinh này được phát hiện, trên \"Khoa học hoạ báo\" (Nhật văn: 科学画報), Nojiri Hōei (野尻抱影) đã đề nghị dịch tên gọi của hành tinh này sang tiếng Nhật là Minh Vương Tinh [chữ Hán: 冥王星, đọc theo âm âm độc là \"めいおうせい\" (Meiō sei)].", "Tại Nhật Bản năm 1930, ngay sau khi hành tinh này được phát hiện, trên \"Khoa học hoạ báo\" (Nhật văn: 科学画報), Nojiri Hōei (野尻抱影) đã đề nghị dịch tên gọi của hành tinh này sang tiếng Nhật là Minh Vương Tinh [chữ Hán: 冥王星, đọc theo âm âm độc là \"めいおうせい\" (Meiō sei)].", "Minh vương (冥王) là tục xưng của Diêm Ma La Già (閻魔羅闍), theo Phật giáo là chúa tể của địa ngục.", "Minh vương (冥王) là tục xưng của Diêm Ma La Già (閻魔羅闍), theo Phật giáo là chúa tể của địa ngục.", "Đài Thiên văn Kyōto đã sử dụng tên gọi này nhưng Đài Thiên văn Tōkyō (nay là Đài Thiên văn quốc lập) tiếp tục dùng tên gọi \"プルートー\" (Purūtō, dịch âm từ tiếng Anh \"Pluto\") cho đến năm 1943.", "Đài Thiên văn Kyōto đã sử dụng tên gọi này nhưng Đài Thiên văn Tōkyō (nay là Đài Thiên văn quốc lập) tiếp tục dùng tên gọi \"プルートー\" (Purūtō, dịch âm từ tiếng Anh \"Pluto\") cho đến năm 1943.", "Trung Quốc từ năm 1933 cũng gọi hành tinh này là \"Minh vương tinh\".", "Trung Quốc từ năm 1933 cũng gọi hành tinh này là \"Minh vương tinh\".", "Tên gọi Minh vương tinh còn được dùng trong tiếng Triều Tiên [đọc theo âm Hán tự Triều Tiên là \"명왕성\" (Myeongwangseong)] và tiếng Mông Cổ.", "Tên gọi Minh vương tinh còn được dùng trong tiếng Triều Tiên [đọc theo âm Hán tự Triều Tiên là \"명왕성\" (Myeongwangseong)] và tiếng Mông Cổ.", "Do chữ \"minh\" 冥 có nghĩa là \"u ám, tối tăm\" đồng âm với chữ \"minh\" 明 có nghĩa là \"sáng\" và \"minh vương\" 冥王 đồng âm với \"minh vương\" 明王 có nghĩa là \"vị vua sáng suốt\" nên người Việt Nam tránh gọi Diêm Ma La Già là Minh vương mà thường gọi tắt là Diêm vương (閻王).", "Do chữ \"minh\" 冥 có nghĩa là \"u ám, tối tăm\" đồng âm với chữ \"minh\" 明 có nghĩa là \"sáng\" và \"minh vương\" 冥王 đồng âm với \"minh vương\" 明王 có nghĩa là \"vị vua sáng suốt\" nên người Việt Nam tránh gọi Diêm Ma La Già là Minh vương mà thường gọi tắt là Diêm vương (閻王).", "Minh vương tinh cũng theo đó mà được từ sách báo Trung Quốc sang tiếng Việt là Diêm Vương Tinh (閻王星) hoặc Sao Diêm Vương.", "Minh vương tinh cũng theo đó mà được từ sách báo Trung Quốc sang tiếng Việt là Diêm Vương Tinh (閻王星) hoặc Sao Diêm Vương.", "Nhiều ngôn ngữ Phi Âu sử dụng cách chuyển tự \"Pluto\" bằng cái tên của họ cho vật thể này.", "Nhiều ngôn ngữ Phi Âu sử dụng cách chuyển tự \"Pluto\" bằng cái tên của họ cho vật thể này.", "Cái chết của Hành tinh X \nNgay khi được tìm thấy, ánh sáng mờ nhạt và sự thiếu vắng một đĩa phân giải được đã khiến mọi người nghi ngờ Sao Diêm Vương có thể là Hành tinh X của Lowell.", "Cái chết của Hành tinh X \nNgay khi được tìm thấy, ánh sáng mờ nhạt và sự thiếu vắng một đĩa phân giải được đã khiến mọi người nghi ngờ Sao Diêm Vương có thể là Hành tinh X của Lowell.", "Trong suốt thế kỷ 20, những ước tính về khối lượng Sao Diêm Vương liên tục bị điều chỉnh theo hướng giảm xuống: Năm 1931, khối lượng của Sao Diêm Vương được tính gần bằng khối lượng Trái Đất, đến năm 1948 nhà khoa học hành tinh Gerard Kuiper tính toán lại khối lượng của nó, cho thấy bị giảm xuống tới 1/10 khối lượng Trái Đất, gần bằng khối lượng Sao Hỏa.", "Trong suốt thế kỷ 20, những ước tính về khối lượng Sao Diêm Vương liên tục bị điều chỉnh theo hướng giảm xuống: Năm 1931, khối lượng của Sao Diêm Vương được tính gần bằng khối lượng Trái Đất, đến năm 1948 nhà khoa học hành tinh Gerard Kuiper tính toán lại khối lượng của nó, cho thấy bị giảm xuống tới 1/10 khối lượng Trái Đất, gần bằng khối lượng Sao Hỏa.", "Năm 1976, Dale Cruikshank, Carl Pilcher và David Morrison tại Đại học Hawaii lần đầu tiên tính toán suất phản chiếu bề mặt Sao Diêm Vương, họ tính ra suất phản chiếu của hành tinh này gấp 1,4–1,9 lần suất phản chiếu của Trái Đất - cho thấy có sự hiện diện của băng metan; điều này có nghĩa Sao Diêm Vương phải đặc biệt rất sáng so với kích thước của nó và do đó khối lượng của Sao Diêm Vương chỉ nhẹ hơn 1% khối lượng Trái Đất.", "Năm 1976, Dale Cruikshank, Carl Pilcher và David Morrison tại Đại học Hawaii lần đầu tiên tính toán suất phản chiếu bề mặt Sao Diêm Vương, họ tính ra suất phản chiếu của hành tinh này gấp 1,4–1,9 lần suất phản chiếu của Trái Đất - cho thấy có sự hiện diện của băng metan; điều này có nghĩa Sao Diêm Vương phải đặc biệt rất sáng so với kích thước của nó và do đó khối lượng của Sao Diêm Vương chỉ nhẹ hơn 1% khối lượng Trái Đất.", "Năm 1978, sự khám phá vệ tinh Charon của Sao Diêm Vương lần đầu tiên đã cho phép đo đạc khối lượng của nó bằng khoảng 2% khối lượng Trái Đất, quá nhỏ để gây ra sự không nhất quán trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Năm 1978, sự khám phá vệ tinh Charon của Sao Diêm Vương lần đầu tiên đã cho phép đo đạc khối lượng của nó bằng khoảng 2% khối lượng Trái Đất, quá nhỏ để gây ra sự không nhất quán trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Những nghiên cứu sau đó về một Hành tinh X khác, đáng chú ý nhất là của Robert Harrington, đều không thành công.", "Những nghiên cứu sau đó về một Hành tinh X khác, đáng chú ý nhất là của Robert Harrington, đều không thành công.", "Năm 1993, Myles Standish đã sử dụng dữ liệu từ chuyến bay ngang Sao Hải Vương của Voyager 2, xác định lại tổng khối lượng hành tinh này giảm 0,5%, để tính toán lại ảnh hưởng trọng lực lên Sao Thiên Vương.", "Năm 1993, Myles Standish đã sử dụng dữ liệu từ chuyến bay ngang Sao Hải Vương của Voyager 2, xác định lại tổng khối lượng hành tinh này giảm 0,5%, để tính toán lại ảnh hưởng trọng lực lên Sao Thiên Vương.", "Với những con số mới, sự không nhất quán, sự cần thiết của Hành tinh X đã bị bãi bỏ.", "Với những con số mới, sự không nhất quán, sự cần thiết của Hành tinh X đã bị bãi bỏ.", "Ngày nay đa số nhà thiên văn học thống nhất rằng Hành tinh X, như Lowell định nghĩa nó, không tồn tại.", "Ngày nay đa số nhà thiên văn học thống nhất rằng Hành tinh X, như Lowell định nghĩa nó, không tồn tại.", "Lowell đã đưa ra dự đoán vị trí Hành tinh X năm 1915 hơi gần hơn vị trí thực của Sao Diêm Vương ở thời điểm đó; tuy nhiên, Ernest W. Brown đã kết luận gần như ngay lập tức rằng đó là một sự trùng khớp, một quan điểm vẫn được duy trì đến ngày nay.", "Lowell đã đưa ra dự đoán vị trí Hành tinh X năm 1915 hơi gần hơn vị trí thực của Sao Diêm Vương ở thời điểm đó; tuy nhiên, Ernest W. Brown đã kết luận gần như ngay lập tức rằng đó là một sự trùng khớp, một quan điểm vẫn được duy trì đến ngày nay.", "Đặc điểm của hành tinh \n\nKhoảng cách từ Sao Diêm Vương tới Trái Đất khiến việc nghiên cứu sâu về hành tinh này rất khó khăn.", "Đặc điểm của hành tinh \n\nKhoảng cách từ Sao Diêm Vương tới Trái Đất khiến việc nghiên cứu sâu về hành tinh này rất khó khăn.", "Nhiều chi tiết về Sao Diêm Vương sẽ vẫn chưa được biết tới cho đến năm 2015, khi tàu vũ trụ New Horizons tới đó.", "Nhiều chi tiết về Sao Diêm Vương sẽ vẫn chưa được biết tới cho đến năm 2015, khi tàu vũ trụ New Horizons tới đó.", "Hình dạng bên ngoài và thành phần \nĐộ sáng biểu kiến bên ngoài của Sao Diêm Vương trong khoảng 15,1, lên tới 13,65 ở điểm cận nhật.", "Hình dạng bên ngoài và thành phần \nĐộ sáng biểu kiến bên ngoài của Sao Diêm Vương trong khoảng 15,1, lên tới 13,65 ở điểm cận nhật.", "Để quan sát được nó, một kính viễn vọng phải có độ mở khoảng 30 cm (12 in).", "Để quan sát được nó, một kính viễn vọng phải có độ mở khoảng 30 cm (12 in).", "Sao Diêm Vương trông không rõ ràng và giống sao thậm chí khi được quan sát bằng kính viễn vọng lớn bởi đường kính góc của nó chỉ là 0,11\".", "Sao Diêm Vương trông không rõ ràng và giống sao thậm chí khi được quan sát bằng kính viễn vọng lớn bởi đường kính góc của nó chỉ là 0,11\".", "Nó có màu xám sáng pha chút vàng.", "Nó có màu xám sáng pha chút vàng.", "Phân tích quang phổ bề mặt Sao Diêm Vương cho thấy nó có thành phần gồm hơn 98% băng nitơ, với các dấu hiệu của methane và carbon monoxide.", "Phân tích quang phổ bề mặt Sao Diêm Vương cho thấy nó có thành phần gồm hơn 98% băng nitơ, với các dấu hiệu của methane và carbon monoxide.", "Khoảng cách và những giới hạn về hiện tại trong kỹ thuật kính viễn vọng khiến không thể chụp ảnh trực tiếp các chi tiết bề mặt Sao Diêm Vương.", "Khoảng cách và những giới hạn về hiện tại trong kỹ thuật kính viễn vọng khiến không thể chụp ảnh trực tiếp các chi tiết bề mặt Sao Diêm Vương.", "Các hình ảnh từ Kính viễn vọng không gian Hubble không thể hiện bất kỳ một đặc điểm hay dấu hiệu bề mặt có thể phân biệt nào.", "Các hình ảnh từ Kính viễn vọng không gian Hubble không thể hiện bất kỳ một đặc điểm hay dấu hiệu bề mặt có thể phân biệt nào.", "Những hình ảnh tốt nhất về Sao Diêm Vương có từ các bản đồ sáng được tạo ra từ các quan sát gần các lần thực của nó với vệ tinh lớn nhất, Charon.", "Những hình ảnh tốt nhất về Sao Diêm Vương có từ các bản đồ sáng được tạo ra từ các quan sát gần các lần thực của nó với vệ tinh lớn nhất, Charon.", "Sử dụng quá trình xử lý máy tính, những quan sát được tiến hành bằng những yếu tố sáng khi Sao Diêm Vương bị Charon che khuất.", "Sử dụng quá trình xử lý máy tính, những quan sát được tiến hành bằng những yếu tố sáng khi Sao Diêm Vương bị Charon che khuất.", "Ví dụ, việc che khuất một điểm sáng trên Pluto sẽ tạo ra một sự thay đổi tổng độ sáng lớn hơn khi che khuất một điểm tối.", "Ví dụ, việc che khuất một điểm sáng trên Pluto sẽ tạo ra một sự thay đổi tổng độ sáng lớn hơn khi che khuất một điểm tối.", "Sử dụng kỹ thuật này, ta có thể đo đạc tổng độ sáng của hệ Sao Diêm Vương-Charon và theo dõi những thay đổi độ sáng theo thời gian.", "Sử dụng kỹ thuật này, ta có thể đo đạc tổng độ sáng của hệ Sao Diêm Vương-Charon và theo dõi những thay đổi độ sáng theo thời gian.", "Những bản đồ được Kính viễn vọng không gian Hubble tổng hợp cho thấy bề mặt Sao Diêm Vương có đặc điểm ở sự không đồng nhất, một sự thực cũng được chứng nhận bởi sự làm cong ánh sáng và bởi những thay đổi định kỳ trong các phổ của nó.", "Những bản đồ được Kính viễn vọng không gian Hubble tổng hợp cho thấy bề mặt Sao Diêm Vương có đặc điểm ở sự không đồng nhất, một sự thực cũng được chứng nhận bởi sự làm cong ánh sáng và bởi những thay đổi định kỳ trong các phổ của nó.", "Bề mặt Sao Diêm Vương hướng về phía Charon chứa nhiều băng methane hơn, trong khi phía bề mặt đối diện chứa nhiều nitơ và băng carbon monoxit.", "Bề mặt Sao Diêm Vương hướng về phía Charon chứa nhiều băng methane hơn, trong khi phía bề mặt đối diện chứa nhiều nitơ và băng carbon monoxit.", "Điều này biến Sao Diêm Vương thành vật thể có sự trái ngược lớn thứ hai trong Hệ Mặt Trời sau Iapetus.", "Điều này biến Sao Diêm Vương thành vật thể có sự trái ngược lớn thứ hai trong Hệ Mặt Trời sau Iapetus.", "Cấu trúc bên trong \n\nKính viễn vọng không gian Hubble cho rằng mật độ Sao Diêm Vương ở trong khoảng 1,8 và 2,1 g/cm³, cho thấy thành phần bên trong của nó gồm khoảng 50–70% đá và 30–50% băng.", "Cấu trúc bên trong \n\nKính viễn vọng không gian Hubble cho rằng mật độ Sao Diêm Vương ở trong khoảng 1,8 và 2,1 g/cm³, cho thấy thành phần bên trong của nó gồm khoảng 50–70% đá và 30–50% băng.", "Vì sự phân rã phóng xạ của các khoáng chất cuối cùng sẽ làm nóng băng tới mức đủ để chúng tách khỏi đá, các nhà khoa học chờ đợi kết cấu bên trong của Sao Diêm Vương có sự khu biệt, với vật liệu đá lắng xuống thành một lõi đặc bao quanh bởi một áo băng.", "Vì sự phân rã phóng xạ của các khoáng chất cuối cùng sẽ làm nóng băng tới mức đủ để chúng tách khỏi đá, các nhà khoa học chờ đợi kết cấu bên trong của Sao Diêm Vương có sự khu biệt, với vật liệu đá lắng xuống thành một lõi đặc bao quanh bởi một áo băng.", "Những ước tính ban đầu từ tàu New Horizons cho thấy đường kính vùng lõi là 1700 km, và Sao Diêm Vương không có hoạt động từ trường.", "Những ước tính ban đầu từ tàu New Horizons cho thấy đường kính vùng lõi là 1700 km, và Sao Diêm Vương không có hoạt động từ trường.", "Có thể quá trình nóng lên đó đang diễn ra ở thời điểm hiện tại, tạo ra một biển nước ngầm bên dưới bề mặt.", "Có thể quá trình nóng lên đó đang diễn ra ở thời điểm hiện tại, tạo ra một biển nước ngầm bên dưới bề mặt.", "Tháng 9 năm 2016, các nhà khoa học tại Đại học Brown mô phỏng quá trình va chạm thông qua hình thành vùng đồng bằng Sputnik Planitia, cho thấy nó có thể là kết quả của việc nước lỏng dâng trào từ bên dưới bề mặt sau vụ va chạm, ngụ ý rằng có hiện diện biển nước ngầm nằm dưới bề mặt ở sâu 100 km.", "Tháng 9 năm 2016, các nhà khoa học tại Đại học Brown mô phỏng quá trình va chạm thông qua hình thành vùng đồng bằng Sputnik Planitia, cho thấy nó có thể là kết quả của việc nước lỏng dâng trào từ bên dưới bề mặt sau vụ va chạm, ngụ ý rằng có hiện diện biển nước ngầm nằm dưới bề mặt ở sâu 100 km.", "Cho đến tháng 6 năm 2020, các nhà thiên văn học đã thông báo bằng chứng cho rằng bên dưới bề mặt Sao Diêm Vương có thể chứa đại dương, và do đó nó có khả năng nuôi dưỡng sự sống khi nó mới được hình thành.", "Cho đến tháng 6 năm 2020, các nhà thiên văn học đã thông báo bằng chứng cho rằng bên dưới bề mặt Sao Diêm Vương có thể chứa đại dương, và do đó nó có khả năng nuôi dưỡng sự sống khi nó mới được hình thành.", "Địa chất \n\nNhững đặc trưng địa chất nổi bật trên Sao Diêm Vương gồm: Tombaugh Regio (hay còn gọi là vùng \"trái tim\"), một vùng sáng lớn nhất nằm trên mặt đối diện với Charon.", "Địa chất \n\nNhững đặc trưng địa chất nổi bật trên Sao Diêm Vương gồm: Tombaugh Regio (hay còn gọi là vùng \"trái tim\"), một vùng sáng lớn nhất nằm trên mặt đối diện với Charon.", "Cthulhu Macula, một vùng tối dài nằm ở vùng phía bên trái bán cầu.", "Cthulhu Macula, một vùng tối dài nằm ở vùng phía bên trái bán cầu.", "Cuối cùng là \"Brass Knuckles\", một dải các vùng tối trải dài xích đạo nằm ở vùng phía bên phải bán cầu.", "Cuối cùng là \"Brass Knuckles\", một dải các vùng tối trải dài xích đạo nằm ở vùng phía bên phải bán cầu.", "Một thùy nằm ở phía tây Tombaugh Regio gọi là Sputnik Planitia, một bồn địa rộng 1.000 km chứa băng nitơ và carbon monoxit lạnh, bị phân chia thành ô đới lưu xếp cạnh như hình đa giác mang các khối trôi nổi trên lớp vỏ băng nước và các hố thăng hoa về phía rìa của chúng.", "Một thùy nằm ở phía tây Tombaugh Regio gọi là Sputnik Planitia, một bồn địa rộng 1.000 km chứa băng nitơ và carbon monoxit lạnh, bị phân chia thành ô đới lưu xếp cạnh như hình đa giác mang các khối trôi nổi trên lớp vỏ băng nước và các hố thăng hoa về phía rìa của chúng.", "Cũng có dấu hiệu rõ ràng về những dòng chảy sông băng và chúng chảy ra khỏi bồn địa.", "Cũng có dấu hiệu rõ ràng về những dòng chảy sông băng và chúng chảy ra khỏi bồn địa.", "Khi tàu New Horizons chụp các bức ảnh về bồn địa, nó không có một hố va chạm nào có thể thấy được, cho thấy bề mặt của nó chưa đầy 10 triệu năm tuổi.", "Khi tàu New Horizons chụp các bức ảnh về bồn địa, nó không có một hố va chạm nào có thể thấy được, cho thấy bề mặt của nó chưa đầy 10 triệu năm tuổi.", "Những nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng bề mặt có độ tuổi 180.000 năm.", "Những nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng bề mặt có độ tuổi 180.000 năm.", "Nhóm khoa học thuộc dự án New Horizons đã tóm tắt những phát hiện ban đầu là \"Sao Diêm Vương hiện lên nhiều dạng địa mạo, bao gồm cả những dạng địa hình sinh ra từ các quá trình tác động của sông băng và bề mặt - bầu khí quyển cũng như các quá trình va chạm, kiến ​​tạo, có thể có hoạt động núi lửa băng và xói mòn bề mặt hàng loạt\".", "Nhóm khoa học thuộc dự án New Horizons đã tóm tắt những phát hiện ban đầu là \"Sao Diêm Vương hiện lên nhiều dạng địa mạo, bao gồm cả những dạng địa hình sinh ra từ các quá trình tác động của sông băng và bề mặt - bầu khí quyển cũng như các quá trình va chạm, kiến ​​tạo, có thể có hoạt động núi lửa băng và xói mòn bề mặt hàng loạt\".", "Phần phía tây của Sputnik Planitia có những cánh đồng chứa đụn cát ngang được hình thành do những cơn gió thổi từ trung tâm Sputnik Planitia theo hướng những đỉnh núi xung quanh.", "Phần phía tây của Sputnik Planitia có những cánh đồng chứa đụn cát ngang được hình thành do những cơn gió thổi từ trung tâm Sputnik Planitia theo hướng những đỉnh núi xung quanh.", "Các bước sóng trong đụn cát nằm trong khoảng 0,4–1 km và có khả năng bao gồm các hạt mêtan có kích cỡ 200–300 μm.", "Các bước sóng trong đụn cát nằm trong khoảng 0,4–1 km và có khả năng bao gồm các hạt mêtan có kích cỡ 200–300 μm.", "Kích thước và khối lượng \n\nĐường kính Sao Diêm Vương là 2376,6 km.", "Kích thước và khối lượng \n\nĐường kính Sao Diêm Vương là 2376,6 km.", "Khối lượng của nó nặng 1,303×1022 kg, tương đương 0,00218 lần khối lượng Trái Đất và 0,177 lần khối lượng Mặt Trăng.", "Khối lượng của nó nặng 1,303×1022 kg, tương đương 0,00218 lần khối lượng Trái Đất và 0,177 lần khối lượng Mặt Trăng.", "Diện tích bề mặt của Sao Diêm Vương là 1,779×107 km², gần bằng diện tích bề mặt nước Nga.", "Diện tích bề mặt của Sao Diêm Vương là 1,779×107 km², gần bằng diện tích bề mặt nước Nga.", "Hấp dẫn bề mặt của Sao Diêm Vương là 0,063 g, so với Trái Đất là 1 g và Mặt Trăng là 0,17 g.\n\nKhối lượng của Sao Diêm Vương không được biết hàng chục năm sau khi nó được khám phá.", "Hấp dẫn bề mặt của Sao Diêm Vương là 0,063 g, so với Trái Đất là 1 g và Mặt Trăng là 0,17 g.\n\nKhối lượng của Sao Diêm Vương không được biết hàng chục năm sau khi nó được khám phá.", "Việc đo lường quỹ đạo vệ tinh Charon đã giúp các nhà khoa học tính được khối lượng của Sao Diêm Vương, dùng một công thức của Isaac Newton dựa vào các định luật của Johannes Kepler.", "Việc đo lường quỹ đạo vệ tinh Charon đã giúp các nhà khoa học tính được khối lượng của Sao Diêm Vương, dùng một công thức của Isaac Newton dựa vào các định luật của Johannes Kepler.", "Các quan sát về Sao Diêm Vương khi che khuất với Charon cho phép các nhà khoa học ước tính đường kính của Sao Diêm Vương với con số chính xác hơn, trong khi việc phát minh ra phương pháp quang học thích nghi cho phép họ xác định được hình dạng chính xác của nó.", "Các quan sát về Sao Diêm Vương khi che khuất với Charon cho phép các nhà khoa học ước tính đường kính của Sao Diêm Vương với con số chính xác hơn, trong khi việc phát minh ra phương pháp quang học thích nghi cho phép họ xác định được hình dạng chính xác của nó.", "Sao Diêm Vương không những nhỏ hơn tất cả các hành tinh khác trong Thái Dương Hệ mà còn nhỏ hơn các vệ tinh sau đây: Ganymede, Titan, Callisto, Io, Mặt Trăng, Europa và Triton.", "Sao Diêm Vương không những nhỏ hơn tất cả các hành tinh khác trong Thái Dương Hệ mà còn nhỏ hơn các vệ tinh sau đây: Ganymede, Titan, Callisto, Io, Mặt Trăng, Europa và Triton.", "Trong khi đó, Sao Diêm Vương lại lớn hơn tất cả các tiểu hành tinh của vòng đai chính, giữa Sao Hoả và Sao Mộc, hay của vòng đai Kuiper.", "Trong khi đó, Sao Diêm Vương lại lớn hơn tất cả các tiểu hành tinh của vòng đai chính, giữa Sao Hoả và Sao Mộc, hay của vòng đai Kuiper.", "Điều này làm cho các nhà khoa học tin rằng Sao Diêm Vương không phải là một hành tinh chính thức mà thuộc một loại thiên thể nhiều người gọi là plutino – loại hành tinh nhỏ giống Sao Diêm Vương (Pluto).", "Điều này làm cho các nhà khoa học tin rằng Sao Diêm Vương không phải là một hành tinh chính thức mà thuộc một loại thiên thể nhiều người gọi là plutino – loại hành tinh nhỏ giống Sao Diêm Vương (Pluto).", "Việc xác định kích thước của Sao Diêm Vương trở nên phức tạp do bầu khí quyển và sương mù đầy hydrocacbon.", "Việc xác định kích thước của Sao Diêm Vương trở nên phức tạp do bầu khí quyển và sương mù đầy hydrocacbon.", "Vào tháng 3 năm 2014, các nhà khoa học E. Lellouch, C. de Bergh và các đồng nghiệp đã công bố liên hệ đến tỷ số trộn của mêtan trong khí quyển Sao Diêm Vương thích hợp với đường kính của nó, cho thấy lớn hơn 2.360 km, với \"dự đoán tốt nhất\" là 2.368 km.", "Vào tháng 3 năm 2014, các nhà khoa học E. Lellouch, C. de Bergh và các đồng nghiệp đã công bố liên hệ đến tỷ số trộn của mêtan trong khí quyển Sao Diêm Vương thích hợp với đường kính của nó, cho thấy lớn hơn 2.360 km, với \"dự đoán tốt nhất\" là 2.368 km.", "Vào ngày 13 tháng 7 năm 2015, các bức ảnh chụp từ thiết bị LORRI bên trong tàu New Horizons của NASA, cùng với dữ liệu thu được từ các thiết bị khác, đã xác định đường kính của Sao Diêm Vương là 2.370 km, sau đó được sửa đổi là 2.372 km vào ngày 24 tháng 7, và sau đó nữa là 2.374 km.", "Vào ngày 13 tháng 7 năm 2015, các bức ảnh chụp từ thiết bị LORRI bên trong tàu New Horizons của NASA, cùng với dữ liệu thu được từ các thiết bị khác, đã xác định đường kính của Sao Diêm Vương là 2.370 km, sau đó được sửa đổi là 2.372 km vào ngày 24 tháng 7, và sau đó nữa là 2.374 km.", "Sử dụng dữ liệu vô tuyến từ Thí nghiệm Khoa học Vô tuyến của New Horizons (REX), các nhà khoa học đã tìm được đường kính của Sao Diêm Vương là 2.376,6 km.", "Sử dụng dữ liệu vô tuyến từ Thí nghiệm Khoa học Vô tuyến của New Horizons (REX), các nhà khoa học đã tìm được đường kính của Sao Diêm Vương là 2.376,6 km.", "Khí quyển \n\nKhí quyển Sao Diêm Vương là lớp khí mỏng thành phần gồm khí nitơ, mêtan, và cacbon mônôxít.", "Khí quyển \n\nKhí quyển Sao Diêm Vương là lớp khí mỏng thành phần gồm khí nitơ, mêtan, và cacbon mônôxít.", "Chúng có nguồn gốc từ băng trên bề mặt bốc hơi tạo thành.", "Chúng có nguồn gốc từ băng trên bề mặt bốc hơi tạo thành.", "Áp suất bề mặt trong khí quyển thay đổi từ 6,5 tới 24 μbar.", "Áp suất bề mặt trong khí quyển thay đổi từ 6,5 tới 24 μbar.", "Người ta cho rằng quỹ đạo elip dẹt của Sao Diêm Vương có ảnh hưởng lớn đến khí quyển của nó: khi nó chuyển động ra xa Mặt Trời, bầu khí quyển của nó bị đóng băng dần và rơi trở lại bề mặt.", "Người ta cho rằng quỹ đạo elip dẹt của Sao Diêm Vương có ảnh hưởng lớn đến khí quyển của nó: khi nó chuyển động ra xa Mặt Trời, bầu khí quyển của nó bị đóng băng dần và rơi trở lại bề mặt.", "Khi Sao Diêm Vương đến gần Mặt Trời hơn, nhiệt độ bề mặt tăng lên, băng trên bề mặt thăng hoa thành khí.", "Khi Sao Diêm Vương đến gần Mặt Trời hơn, nhiệt độ bề mặt tăng lên, băng trên bề mặt thăng hoa thành khí.", "Quá trình này tạo ra hiệu ứng nhà kính ngược; giống như mồ hôi làm lạnh cơ thể khi nó toát ra bề mặt da, sự thăng hoa này làm lạnh bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Quá trình này tạo ra hiệu ứng nhà kính ngược; giống như mồ hôi làm lạnh cơ thể khi nó toát ra bề mặt da, sự thăng hoa này làm lạnh bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Các nhà khoa học sử dụng mảng kính thiên văn vô tuyến Submillimeter Array gần đây đã phát hiện ra rằng nhiệt độ trên bề mặt Sao Diêm Vương vào khoảng , lạnh hơn 10 K so với giá trị trước đó.", "Các nhà khoa học sử dụng mảng kính thiên văn vô tuyến Submillimeter Array gần đây đã phát hiện ra rằng nhiệt độ trên bề mặt Sao Diêm Vương vào khoảng , lạnh hơn 10 K so với giá trị trước đó.", "Do có mặt mêtan, một loại khí nhà kính mạnh, hiện tượng đảo ngược nhiệt độ trong khí quyển của Sao Diêm Vương đã xảy ra, với nhiệt độ trung bình ấm hơn 36 K ở độ cao trên 10 km so với bề mặt.", "Do có mặt mêtan, một loại khí nhà kính mạnh, hiện tượng đảo ngược nhiệt độ trong khí quyển của Sao Diêm Vương đã xảy ra, với nhiệt độ trung bình ấm hơn 36 K ở độ cao trên 10 km so với bề mặt.", "Tầng khí quyển thấp hơn có độ tập trung mêtan cao hơn so với tầng khí quyển trên cao.", "Tầng khí quyển thấp hơn có độ tập trung mêtan cao hơn so với tầng khí quyển trên cao.", "Chứng cứ đầu tiên cho thấy Sao Diêm Vương có bầu khí quyển được tìm thấy tại Đài quan sát trên không Kuiper (Kuiper Airborne Observatory) năm 1985, dựa trên quá trình quan sát một ngôi sao bị che khuất bởi Sao Diêm Vương.", "Chứng cứ đầu tiên cho thấy Sao Diêm Vương có bầu khí quyển được tìm thấy tại Đài quan sát trên không Kuiper (Kuiper Airborne Observatory) năm 1985, dựa trên quá trình quan sát một ngôi sao bị che khuất bởi Sao Diêm Vương.", "Khi một thiên thể không có bầu khí quyển di chuyển ra phía trước ngôi sao thì ánh sáng từ ngôi sao bị biến mất một cách đột ngột; trong trường hợp của Diêm Vương Tinh, ngôi sao mờ dần dần đi.", "Khi một thiên thể không có bầu khí quyển di chuyển ra phía trước ngôi sao thì ánh sáng từ ngôi sao bị biến mất một cách đột ngột; trong trường hợp của Diêm Vương Tinh, ngôi sao mờ dần dần đi.", "Từ tốc độ mờ dần, người ta tính ra được áp suất khí quyển bằng 0,15 pascal, xấp xỉ 1/700.000 so với của Trái Đất.", "Từ tốc độ mờ dần, người ta tính ra được áp suất khí quyển bằng 0,15 pascal, xấp xỉ 1/700.000 so với của Trái Đất.", "Những kết quả này được củng cố mạnh mẽ bằng những quan sát mở rộng trong quá trình che khuất xảy ra vào năm 1988.", "Những kết quả này được củng cố mạnh mẽ bằng những quan sát mở rộng trong quá trình che khuất xảy ra vào năm 1988.", "Năm 2002, sự kiện Sao Diêm Vương che khuất một ngôi sao khác đã được quan sát và phân tích bởi đội đứng đầu là Bruno Sicardy ở Đài quan sát Paris, James L. Elliot ở MIT, và Jay Pasachoff ở Williams College.", "Năm 2002, sự kiện Sao Diêm Vương che khuất một ngôi sao khác đã được quan sát và phân tích bởi đội đứng đầu là Bruno Sicardy ở Đài quan sát Paris, James L. Elliot ở MIT, và Jay Pasachoff ở Williams College.", "Kết quả họ thu được thật ngạc nhiên, áp suất khí quyển ước tính bằng 0,3 pascal, cho dù thời điểm này Sao Diêm Vương nằm xa Mặt Trời hơn so với thời điểm năm 1988 và do đó bầu khí quyển phải lạnh và loãng hơn.", "Kết quả họ thu được thật ngạc nhiên, áp suất khí quyển ước tính bằng 0,3 pascal, cho dù thời điểm này Sao Diêm Vương nằm xa Mặt Trời hơn so với thời điểm năm 1988 và do đó bầu khí quyển phải lạnh và loãng hơn.", "Một cách giải thích cho sự khác biệt này là năm 1987, cực nam của Sao Diêm Vương bắt đầu đi ra khỏi bóng tối trong suốt 120 năm, gây ra hiện tượng nitơ thăng hoa từ băng ở cực nam.", "Một cách giải thích cho sự khác biệt này là năm 1987, cực nam của Sao Diêm Vương bắt đầu đi ra khỏi bóng tối trong suốt 120 năm, gây ra hiện tượng nitơ thăng hoa từ băng ở cực nam.", "Phải mất hàng thập kỉ để khí nitơ dư thừa ngưng tụ lại trong bầu khí quyển khi nó bị đóng băng trên chỏm băng tối vĩnh cửu ở cực bắc.", "Phải mất hàng thập kỉ để khí nitơ dư thừa ngưng tụ lại trong bầu khí quyển khi nó bị đóng băng trên chỏm băng tối vĩnh cửu ở cực bắc.", "Các đỉnh nhọn trong biểu đồ dữ liệu từ các nghiên cứu này cho thấy khả năng có gió thổi trong khí quyển của Sao Diêm Vương.", "Các đỉnh nhọn trong biểu đồ dữ liệu từ các nghiên cứu này cho thấy khả năng có gió thổi trong khí quyển của Sao Diêm Vương.", "Đội MIT-Williams College gồm James Elliot, Jay Pasachoff, và đội do Leslie Young dẫn đầu từ Viện nghiên cứu Tây Nam Southwest Research Institute cũng quan sát sự che khuất của Sao Diêm Vương vào ngày 12 tháng 6 năm 2006 tại Úc.", "Đội MIT-Williams College gồm James Elliot, Jay Pasachoff, và đội do Leslie Young dẫn đầu từ Viện nghiên cứu Tây Nam Southwest Research Institute cũng quan sát sự che khuất của Sao Diêm Vương vào ngày 12 tháng 6 năm 2006 tại Úc.", "Tháng 10 năm 2006, Dale Cruikshank ở Trung tâm nghiên cứu Ames thuộc NASA (người đồng lãnh đạo dự án New Horizons) và các đồng nghiệp thông báo họ phát hiện ra dấu vết của êtan trong quang phổ trên bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Tháng 10 năm 2006, Dale Cruikshank ở Trung tâm nghiên cứu Ames thuộc NASA (người đồng lãnh đạo dự án New Horizons) và các đồng nghiệp thông báo họ phát hiện ra dấu vết của êtan trong quang phổ trên bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Lượng êtan này được sinh ra từ sự quang phân hay sự phân ly do bức xạ (sự chuyển đổi hợp chất hóa học do ánh sáng hay bức xạ) của mêtan đóng băng trên bề mặt Sao Diêm Vương hay lơ lửng trong bầu khí quyển của nó.", "Lượng êtan này được sinh ra từ sự quang phân hay sự phân ly do bức xạ (sự chuyển đổi hợp chất hóa học do ánh sáng hay bức xạ) của mêtan đóng băng trên bề mặt Sao Diêm Vương hay lơ lửng trong bầu khí quyển của nó.", "Quỹ đạo và sự tự quay\n\nQuỹ đạo \n\nChu kỳ quỹ đạo hiện tại của Sao Diêm Vương là khoảng 248 năm Trái Đất.", "Quỹ đạo và sự tự quay\n\nQuỹ đạo \n\nChu kỳ quỹ đạo hiện tại của Sao Diêm Vương là khoảng 248 năm Trái Đất.", "Quỹ đạo của nó khác với các hành tinh khác do có độ nghiêng quỹ đạo hơn 17° và tâm sai khoảng 0,25.", "Quỹ đạo của nó khác với các hành tinh khác do có độ nghiêng quỹ đạo hơn 17° và tâm sai khoảng 0,25.", "Chỉ quỹ đạo của Sao Thủy có độ nghiêng đáng kể là khoảng 7° và tâm sai là khoảng 0,2; còn các hành tinh khác thì có quỹ đạo elip với tâm sai rất bé.", "Chỉ quỹ đạo của Sao Thủy có độ nghiêng đáng kể là khoảng 7° và tâm sai là khoảng 0,2; còn các hành tinh khác thì có quỹ đạo elip với tâm sai rất bé.", "Tâm sai lớn có nghĩa là một phần của quỹ đạo Sao Diêm Vương gần với Mặt Trời hơn quỹ đạo của Sao Hải Vương.", "Tâm sai lớn có nghĩa là một phần của quỹ đạo Sao Diêm Vương gần với Mặt Trời hơn quỹ đạo của Sao Hải Vương.", "Khi đến gần điểm cận nhật, Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Khi đến gần điểm cận nhật, Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Nhưng do độ nghiêng quỹ đạo, điểm cận nhật của nó ở phía bên trên (khoảng 8 AU) mặt phẳng hoàng đạo.", "Nhưng do độ nghiêng quỹ đạo, điểm cận nhật của nó ở phía bên trên (khoảng 8 AU) mặt phẳng hoàng đạo.", "Bán trục lớn của quỹ đạo Sao Diêm Vương thay đổi trong khoảng 39,3 đến 39,6 AU, và chu kỳ khoảng mỗi 19,95 năm (tương ứng với chu kỳ quỹ đạo thay đổi trong khoảng 246 đến 249 năm).", "Bán trục lớn của quỹ đạo Sao Diêm Vương thay đổi trong khoảng 39,3 đến 39,6 AU, và chu kỳ khoảng mỗi 19,95 năm (tương ứng với chu kỳ quỹ đạo thay đổi trong khoảng 246 đến 249 năm).", "Hiện tại bán trục lớn và chu kỳ quỹ đạo của Sao Diêm Vương đang dài ra.", "Hiện tại bán trục lớn và chu kỳ quỹ đạo của Sao Diêm Vương đang dài ra.", "Các sơ đồ trên hai hình bên biểu diễn vị trí tương đối của quỹ đạo Sao Diêm Vương so với mặt phẳng hoàng đạo (mặt cắt vuông góc mặt phẳng hoàng đạo - ecliptic view), và hình chiếu từ trên xuống vuông góc với mặt phẳng hoàng đạo (polar view) với vị trí hiện hành của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương.", "Các sơ đồ trên hai hình bên biểu diễn vị trí tương đối của quỹ đạo Sao Diêm Vương so với mặt phẳng hoàng đạo (mặt cắt vuông góc mặt phẳng hoàng đạo - ecliptic view), và hình chiếu từ trên xuống vuông góc với mặt phẳng hoàng đạo (polar view) với vị trí hiện hành của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương.", "Các đoạn quỹ đạo phía trên mặt phẳng hoàng đạo được tô màu sáng hơn, các đoạn nằm dưới thì có màu tối hơn; điểm cận nhật và điểm viễn nhật được đánh dấu lần lượt bằng các chữ q và Q.\n\nQuỹ đạo tránh Sao Hải Vương \n\nDù rõ ràng quỹ đạo của Sao Diêm Vương cắt quỹ đạo Sao Hải Vương khi quan sát trực tiếp từ phía trên hoàng đạo, hai vật thể này không thể va chạm.", "Các đoạn quỹ đạo phía trên mặt phẳng hoàng đạo được tô màu sáng hơn, các đoạn nằm dưới thì có màu tối hơn; điểm cận nhật và điểm viễn nhật được đánh dấu lần lượt bằng các chữ q và Q.\n\nQuỹ đạo tránh Sao Hải Vương \n\nDù rõ ràng quỹ đạo của Sao Diêm Vương cắt quỹ đạo Sao Hải Vương khi quan sát trực tiếp từ phía trên hoàng đạo, hai vật thể này không thể va chạm.", "Điều này bởi các quỹ đạo của chúng được sắp thẳng hàng sao cho Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không bao giờ tiếp cận gần.", "Điều này bởi các quỹ đạo của chúng được sắp thẳng hàng sao cho Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không bao giờ tiếp cận gần.", "Nhiều yếu tố tác động tới việc này.", "Nhiều yếu tố tác động tới việc này.", "Ở mức độ đơn giản nhất, một người có thể xem xét hai quỹ đạo và thấy rằng chúng không giao nhau.", "Ở mức độ đơn giản nhất, một người có thể xem xét hai quỹ đạo và thấy rằng chúng không giao nhau.", "Khi Sao Diêm Vương ở vị trí cận nhật, và vì thế cũng ở điểm gần nhất với quỹ đạo của Sao Hải Vương như được quan sát ở hình chiếu từ trên xuống, nó cũng ở điểm xa nhất phía trên hoàng đạo.", "Khi Sao Diêm Vương ở vị trí cận nhật, và vì thế cũng ở điểm gần nhất với quỹ đạo của Sao Hải Vương như được quan sát ở hình chiếu từ trên xuống, nó cũng ở điểm xa nhất phía trên hoàng đạo.", "Điều này có nghĩa thực tế quỹ đạo Sao Diêm Vương chạy qua phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương, khiến chúng không thể va chạm.", "Điều này có nghĩa thực tế quỹ đạo Sao Diêm Vương chạy qua phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương, khiến chúng không thể va chạm.", "Quả vậy, phần quỹ đạo Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn quỹ đạo Sao Hải Vương nằm khoảng 8 AU phía trên hoàng đạo, và cũng cách một khoảng tương tự với quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Quả vậy, phần quỹ đạo Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn quỹ đạo Sao Hải Vương nằm khoảng 8 AU phía trên hoàng đạo, và cũng cách một khoảng tương tự với quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Giao điểm lên của quỹ đạo của Sao Diêm Vương, điểm tại đó quỹ đạo cắt ngang hoàng đạo, hiện cách khỏi quỹ đạo Sao Hải Vương hơn 21°; các giao điểm xuống của chúng cũng cách nhau một khoảng cách góc tương tự (xem biểu đồ).", "Giao điểm lên của quỹ đạo của Sao Diêm Vương, điểm tại đó quỹ đạo cắt ngang hoàng đạo, hiện cách khỏi quỹ đạo Sao Hải Vương hơn 21°; các giao điểm xuống của chúng cũng cách nhau một khoảng cách góc tương tự (xem biểu đồ).", "Bởi quỹ đạo Sao Hải Vương hầu như phẳng so với mặt phẳng hoàng đạo, Sao Diêm Vương luôn cách xa phía trên khi hai hành tinh ở gần nhau trên quỹ đạo.", "Bởi quỹ đạo Sao Hải Vương hầu như phẳng so với mặt phẳng hoàng đạo, Sao Diêm Vương luôn cách xa phía trên khi hai hành tinh ở gần nhau trên quỹ đạo.", "Chỉ riêng điều này không đủ để bảo vệ Sao Diêm Vương; các nhiễu loạn (ví dụ, tiến động quỹ đạo) từ các hành tinh, đặc biệt là Sao Hải Vương, sẽ làm thay đổi quỹ đạo Sao Diêm Vương, vì thế trong hàng triệu năm một vụ va chạm có thể xảy ra.", "Chỉ riêng điều này không đủ để bảo vệ Sao Diêm Vương; các nhiễu loạn (ví dụ, tiến động quỹ đạo) từ các hành tinh, đặc biệt là Sao Hải Vương, sẽ làm thay đổi quỹ đạo Sao Diêm Vương, vì thế trong hàng triệu năm một vụ va chạm có thể xảy ra.", "Một số cơ cấu khác hay các cơ cấu sẽ hoạt động từ đó.", "Một số cơ cấu khác hay các cơ cấu sẽ hoạt động từ đó.", "Cơ cấu đáng chú ý nhất là một cộng hưởng chuyển động trung bình với Sao Hải Vương.", "Cơ cấu đáng chú ý nhất là một cộng hưởng chuyển động trung bình với Sao Hải Vương.", "Sao Diêm Vương nằm ở 3:2 cộng hưởng khoảng cách chuyển động trung bình với Sao Hải Vương: cứ ba lần Sao Hải Vương quay xung quanh Mặt Trời, Sao Diêm Vương thực hiện điều đó 2 lần.", "Sao Diêm Vương nằm ở 3:2 cộng hưởng khoảng cách chuyển động trung bình với Sao Hải Vương: cứ ba lần Sao Hải Vương quay xung quanh Mặt Trời, Sao Diêm Vương thực hiện điều đó 2 lần.", "Hai vật thể sau đó sẽ quay trở lại các vị trí ban đầu của chúng và chu kỳ lặp lại, mỗi chu kỳ kéo dài 500 năm.", "Hai vật thể sau đó sẽ quay trở lại các vị trí ban đầu của chúng và chu kỳ lặp lại, mỗi chu kỳ kéo dài 500 năm.", "Mô hình này được xác định sao cho, trong mỗi chu kỳ 500 năm, lần đầu tiên Sao Diêm Vương gần điểm cận nhật Sao Hải Vương ở hơn 50° phía sau Sao Diêm Vương.", "Mô hình này được xác định sao cho, trong mỗi chu kỳ 500 năm, lần đầu tiên Sao Diêm Vương gần điểm cận nhật Sao Hải Vương ở hơn 50° phía sau Sao Diêm Vương.", "Ở lần cận nhật thứ hai của Sao Diêm Vương, Sao Hải Vương sẽ hoàn thành một vòng nữa và một nửa vòng riêng trên quỹ đạo của nó, và vì thế sẽ ở một khoảng cách tương tự phía trước Sao Diêm Vương.", "Ở lần cận nhật thứ hai của Sao Diêm Vương, Sao Hải Vương sẽ hoàn thành một vòng nữa và một nửa vòng riêng trên quỹ đạo của nó, và vì thế sẽ ở một khoảng cách tương tự phía trước Sao Diêm Vương.", "Trên thực tế, khoảng cách tối thiểu giữa Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương là hơn 17 AU; Sao Diêm Vương thực tế có thời điểm ở gần (11 AU) Sao Thiên Vương hơn Sao Hải Vương.", "Trên thực tế, khoảng cách tối thiểu giữa Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương là hơn 17 AU; Sao Diêm Vương thực tế có thời điểm ở gần (11 AU) Sao Thiên Vương hơn Sao Hải Vương.", "Sự cộng hưởng 3:2 giữa hai vật thể rất ổn định, và không thay đổi trong hàng triệu năm.", "Sự cộng hưởng 3:2 giữa hai vật thể rất ổn định, và không thay đổi trong hàng triệu năm.", "Điều này khiến quỹ đạo của chúng không thể thay đổi so với nhau— chu kỳ luôn lặp lại theo cùng cách— và hai vật thể không bao giờ đến được gần nhau.", "Điều này khiến quỹ đạo của chúng không thể thay đổi so với nhau— chu kỳ luôn lặp lại theo cùng cách— và hai vật thể không bao giờ đến được gần nhau.", "Vì thế, thậm chí khi quỹ đạo của Sao Diêm Vương không quá nghiêng, hai vật thể cũng không bao giờ va chạm nhau.", "Vì thế, thậm chí khi quỹ đạo của Sao Diêm Vương không quá nghiêng, hai vật thể cũng không bao giờ va chạm nhau.", "Các yếu tố khác ảnh hưởng tới quỹ đạo Sao Diêm Vương \n\nNhững nghiên cứu số đã cho thấy rằng sau những chu kỳ hàng triệu năm, hình thức tổng thể của sự thẳng hàng giữa quỹ đạo của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không thay đổi.", "Các yếu tố khác ảnh hưởng tới quỹ đạo Sao Diêm Vương \n\nNhững nghiên cứu số đã cho thấy rằng sau những chu kỳ hàng triệu năm, hình thức tổng thể của sự thẳng hàng giữa quỹ đạo của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không thay đổi.", "Tuy nhiên, có nhiều sự cộng hưởng và tác động khác ảnh hưởng tới các chi tiết chuyển động tương đối của chúng, và tăng cường tính ổn định của Sao Diêm Vương.", "Tuy nhiên, có nhiều sự cộng hưởng và tác động khác ảnh hưởng tới các chi tiết chuyển động tương đối của chúng, và tăng cường tính ổn định của Sao Diêm Vương.", "Chúng xuất hiện chủ yếu từ hai cơ cấu phụ trợ (ngoài sự cộng hưởng chuyển động trung bình 3:2).", "Chúng xuất hiện chủ yếu từ hai cơ cấu phụ trợ (ngoài sự cộng hưởng chuyển động trung bình 3:2).", "Đầu tiên, cuộc tranh cãi về điểm cận nhật của Sao Diêm Vương, góc giữa điểm nơi nó cắt hoàng đạo và điểm nó ở gần Mặt Trời nhất, đu đưa quanh 90°.", "Đầu tiên, cuộc tranh cãi về điểm cận nhật của Sao Diêm Vương, góc giữa điểm nơi nó cắt hoàng đạo và điểm nó ở gần Mặt Trời nhất, đu đưa quanh 90°.", "Điều này có nghĩa khi Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời nhất, nó đang ở điểm xa nhất phía trên mặt phẳng hoàng đạo của Hệ Mặt Trời, ngăn cản va chạm với Sao Hải Vương.", "Điều này có nghĩa khi Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời nhất, nó đang ở điểm xa nhất phía trên mặt phẳng hoàng đạo của Hệ Mặt Trời, ngăn cản va chạm với Sao Hải Vương.", "Đây là hậu quả trực tiếp của cơ cấu Kozai, liên quan tới sự lệch tâm của một quỹ đạo với độ nghiêng của nó, liên hệ với một vật thể làm nhiễu động lớn hơn — trong trường hợp này là Sao Hải Vương.", "Đây là hậu quả trực tiếp của cơ cấu Kozai, liên quan tới sự lệch tâm của một quỹ đạo với độ nghiêng của nó, liên hệ với một vật thể làm nhiễu động lớn hơn — trong trường hợp này là Sao Hải Vương.", "Liên quan tới Sao Hải Vương, biên độ dao động là 38°, và vì thế sự chia tách góc của điểm cận nhật của Sao Diêm Vương với quỹ đạo của Sao Hải Vương luôn lớn hơn 52° (= 90°–38°).", "Liên quan tới Sao Hải Vương, biên độ dao động là 38°, và vì thế sự chia tách góc của điểm cận nhật của Sao Diêm Vương với quỹ đạo của Sao Hải Vương luôn lớn hơn 52° (= 90°–38°).", "Sự chia tách nhỏ nhất này diễn ra mối 10,000 năm.", "Sự chia tách nhỏ nhất này diễn ra mối 10,000 năm.", "Thứ hai, các kinh độ của giao điểm lên của hai vật thể — các điểm khi chúng cắt mặt phẳng hoàng đạo - ở cộng hưởng gần với sự đu đưa bên trên.", "Thứ hai, các kinh độ của giao điểm lên của hai vật thể — các điểm khi chúng cắt mặt phẳng hoàng đạo - ở cộng hưởng gần với sự đu đưa bên trên.", "Khi hai kinh độ trùng nhau — có nghĩa, khi một kinh độ có thể vẽ một đường thẳng xuyên qua cả hai điểm giao và Mặt Trời — điểm cận nhật của Sao Diêm Vương nằm chính xác tại 90°, và nó ở gần Mặt Trời Nhật khi ở đỉnh phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Khi hai kinh độ trùng nhau — có nghĩa, khi một kinh độ có thể vẽ một đường thẳng xuyên qua cả hai điểm giao và Mặt Trời — điểm cận nhật của Sao Diêm Vương nằm chính xác tại 90°, và nó ở gần Mặt Trời Nhật khi ở đỉnh phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Nói cách khác, khi Sao Diêm Vương nằm gần nhất các giao điểm của mặt phẳng quỹ đạo Sao Hải Vương, nó cũng ở xa nhất phía trên nó.", "Nói cách khác, khi Sao Diêm Vương nằm gần nhất các giao điểm của mặt phẳng quỹ đạo Sao Hải Vương, nó cũng ở xa nhất phía trên nó.", "Điều này được gọi là siêu cộng hưởng 1:1.Để hiểu tình trạng của sự đu đưa, tưởng tượng một điểm quan sát phía trên cực, nhìn xuống đường hòng đạo từ một điểm ưu thế ở xa nơi các hành tinh chuyển động theo quỹ đạo ngược chiều kim đồng hồ.", "Điều này được gọi là siêu cộng hưởng 1:1.Để hiểu tình trạng của sự đu đưa, tưởng tượng một điểm quan sát phía trên cực, nhìn xuống đường hòng đạo từ một điểm ưu thế ở xa nơi các hành tinh chuyển động theo quỹ đạo ngược chiều kim đồng hồ.", "Sau khi vượt qua điểm giao lên, Sao Diêm Vương ở bên trong quỹ đạo Sao Hải Vương và chuyển động nhanh hơn, tiếp cận với Sao Hải Vương từ phía sau.", "Sau khi vượt qua điểm giao lên, Sao Diêm Vương ở bên trong quỹ đạo Sao Hải Vương và chuyển động nhanh hơn, tiếp cận với Sao Hải Vương từ phía sau.", "Lực hút hấp dẫn mạnh giữa hai vật thể khiến động lượng góc từ Sao Hải Vương được chuyển sang Sao Diêm Vương.", "Lực hút hấp dẫn mạnh giữa hai vật thể khiến động lượng góc từ Sao Hải Vương được chuyển sang Sao Diêm Vương.", "Điều này khiến Sao Diêm Vương đi vào một quỹ đạo hơi lớn hơn, nơi nó đi hơi chậm lại, tuân theo Định luật thứ ba của Kepler.", "Điều này khiến Sao Diêm Vương đi vào một quỹ đạo hơi lớn hơn, nơi nó đi hơi chậm lại, tuân theo Định luật thứ ba của Kepler.", "Khi quỹ đạo thay đổi, nó dần tạo hiệu ứng thay đổi pericentre và các kinh độ của Sao Diêm Vương (và, ở mức độ nhỏ hơn, của Sao Hải Vương).", "Khi quỹ đạo thay đổi, nó dần tạo hiệu ứng thay đổi pericentre và các kinh độ của Sao Diêm Vương (và, ở mức độ nhỏ hơn, của Sao Hải Vương).", "Sau nhiều lần lặp lại như vậy, Sao Diêm Vương đã bị hãm lại ở mức đủ, và Sao Hải Vương cũng tăng tốc ở mức đủ, khiến Sao Hải Vương bắt đầu bắt Sao Diêm Vương tại phía đối diện quỹ đạo của nó (gần điểm giao đối diện nơi chúng ta bắt đầu).", "Sau nhiều lần lặp lại như vậy, Sao Diêm Vương đã bị hãm lại ở mức đủ, và Sao Hải Vương cũng tăng tốc ở mức đủ, khiến Sao Hải Vương bắt đầu bắt Sao Diêm Vương tại phía đối diện quỹ đạo của nó (gần điểm giao đối diện nơi chúng ta bắt đầu).", "Quá trình này sau đó lại đảo ngược, và Sao Diêm Vương mất động lượng góc cho Sao Hải Vương, cho tới khi Sao Diêm Vương tăng tốc đủ để nó bắt đầu bắt Sao Hải Vương một lần nữa ở điểm ban đầu.", "Quá trình này sau đó lại đảo ngược, và Sao Diêm Vương mất động lượng góc cho Sao Hải Vương, cho tới khi Sao Diêm Vương tăng tốc đủ để nó bắt đầu bắt Sao Hải Vương một lần nữa ở điểm ban đầu.", "Toàn bộ quá trình hoàn thành trong khoảng 20,000 năm.", "Toàn bộ quá trình hoàn thành trong khoảng 20,000 năm.", "Sự tự quay \n\nChu kỳ tự quay của Sao Diêm Vương bằng 6,387 ngày trên Trái Đất.", "Sự tự quay \n\nChu kỳ tự quay của Sao Diêm Vương bằng 6,387 ngày trên Trái Đất.", "Giống với Sao Thiên Vương, một mặt của Sao Diêm Vương nằm trong mặt phẳng quỹ đạo.", "Giống với Sao Thiên Vương, một mặt của Sao Diêm Vương nằm trong mặt phẳng quỹ đạo.", "Độ nghiêng trục của Sao Diêm Vương là 122,53°, chính vì thế hành tinh lùn có sự biến đổi theo mùa cực kỳ khắc nghiệt.", "Độ nghiêng trục của Sao Diêm Vương là 122,53°, chính vì thế hành tinh lùn có sự biến đổi theo mùa cực kỳ khắc nghiệt.", "Tại điểm chí, một phần tư bề mặt của Sao Diêm Vương được Mặt Trời chiếu sáng liên tục, trong khi một phần tư bề mặt bên kia lại chìm trong bóng tối.", "Tại điểm chí, một phần tư bề mặt của Sao Diêm Vương được Mặt Trời chiếu sáng liên tục, trong khi một phần tư bề mặt bên kia lại chìm trong bóng tối.", "Nguyên nhân giải thích cho sự bất thường này vẫn là chủ đề gây ra tranh cãi.", "Nguyên nhân giải thích cho sự bất thường này vẫn là chủ đề gây ra tranh cãi.", "Nghiên cứu từ Đại học Arizona đã đoán rằng có thể là do sự tự quay của vật thể luôn điều tiết để làm cho năng lượng rơi vào mức tối thiểu.", "Nghiên cứu từ Đại học Arizona đã đoán rằng có thể là do sự tự quay của vật thể luôn điều tiết để làm cho năng lượng rơi vào mức tối thiểu.", "Điều này có nghĩa một vật thể đang định hướng lại chính bản thân nó để đưa khối lượng từ bên ngoài về đến gần xích đạo và những vùng thiếu đi khối lượng quay về phía các cực.", "Điều này có nghĩa một vật thể đang định hướng lại chính bản thân nó để đưa khối lượng từ bên ngoài về đến gần xích đạo và những vùng thiếu đi khối lượng quay về phía các cực.", "Hiện tượng đó gọi là \"hiện tượng đảo cực\" (polar wander).", "Hiện tượng đó gọi là \"hiện tượng đảo cực\" (polar wander).", "Theo một bài báo trích từ Đại học Arizona, khối nitơ đóng băng tích tụ trong các khu vực bị che khuất của hành tinh lùn nên mới gây ra hiện tượng này.", "Theo một bài báo trích từ Đại học Arizona, khối nitơ đóng băng tích tụ trong các khu vực bị che khuất của hành tinh lùn nên mới gây ra hiện tượng này.", "Những khối này sẽ khiến vật thể tự định hướng lại, dẫn đến độ nghiêng trục bất thường của nó.", "Những khối này sẽ khiến vật thể tự định hướng lại, dẫn đến độ nghiêng trục bất thường của nó.", "Sự tích tụ của nitơ là do khoảng cách rộng lớn của sao Diêm Vương với Mặt Trời.", "Sự tích tụ của nitơ là do khoảng cách rộng lớn của sao Diêm Vương với Mặt Trời.", "Tại xích đạo, nhiệt độ có thể rơi -210 °C, gây ra việc đóng băng nitơ giống như nước bị đóng băng trên Trái Đất.", "Tại xích đạo, nhiệt độ có thể rơi -210 °C, gây ra việc đóng băng nitơ giống như nước bị đóng băng trên Trái Đất.", "Vệ tinh \n\nSao Diêm Vương có năm vệ tinh tự nhiên đã được biết: Charon, lần đầu được xác định năm 1978 bởi nhà thiên văn học James Christy; và hai vệ tinh nhỏ hơn, Nix và Hydra, cả hai cùng được phát hiện năm 2005, và 2 vệ tinh nữa Kerberos & Styx.", "Vệ tinh \n\nSao Diêm Vương có năm vệ tinh tự nhiên đã được biết: Charon, lần đầu được xác định năm 1978 bởi nhà thiên văn học James Christy; và hai vệ tinh nhỏ hơn, Nix và Hydra, cả hai cùng được phát hiện năm 2005, và 2 vệ tinh nữa Kerberos & Styx.", "Các vệ tinh của Sao Diêm Vương luôn ở gần bề mặt của nó, so với các hệ khác đã được quan sát.", "Các vệ tinh của Sao Diêm Vương luôn ở gần bề mặt của nó, so với các hệ khác đã được quan sát.", "Các vệ tinh có thể có tiềm năng quay quanh Sao Diêm Vương lên tới 53% (hay 69%, nếu đi ngược) của bán kính quyển Hill, vùng ảnh hưởng trọng lực ổn định của Sao Diêm Vương.", "Các vệ tinh có thể có tiềm năng quay quanh Sao Diêm Vương lên tới 53% (hay 69%, nếu đi ngược) của bán kính quyển Hill, vùng ảnh hưởng trọng lực ổn định của Sao Diêm Vương.", "Ví dụ, Psamathe quay quanh Sao Hải Vương ở 40% bán kính Hill.", "Ví dụ, Psamathe quay quanh Sao Hải Vương ở 40% bán kính Hill.", "Trong trường hợp Sao Diêm Vương, chỉ 3% của vùng được biết có sự có mặt của các vệ tinh.", "Trong trường hợp Sao Diêm Vương, chỉ 3% của vùng được biết có sự có mặt của các vệ tinh.", "Theo thuật ngữ của các nhà khoa học, hệ Sao Diêm Vương dường như \"quá chật và hầu như trống rỗng.\"", "Theo thuật ngữ của các nhà khoa học, hệ Sao Diêm Vương dường như \"quá chật và hầu như trống rỗng.\"", "Trong các bức ảnh thu được từ Hubble chụp Sao Diêm Vương trong các ngày 28 tháng 6 năm 2011 và 3 tháng 7 năm 2011 các nhà thiên văn học ở viện SETI ở California đã phát hiện ra thêm một vệ tinh mới thứ tư của Sao Diêm Vương.", "Trong các bức ảnh thu được từ Hubble chụp Sao Diêm Vương trong các ngày 28 tháng 6 năm 2011 và 3 tháng 7 năm 2011 các nhà thiên văn học ở viện SETI ở California đã phát hiện ra thêm một vệ tinh mới thứ tư của Sao Diêm Vương.", "Vệ tinh được tạm thời gọi là P4 (sau này là Kerberos) có đường kính từ 13 đến 34 km và quỹ đạo của nó nằm giữa quỹ đạo của Nix và Hydra.", "Vệ tinh được tạm thời gọi là P4 (sau này là Kerberos) có đường kính từ 13 đến 34 km và quỹ đạo của nó nằm giữa quỹ đạo của Nix và Hydra.", "Charon \n\nHệ thống Sao Diêm Vương-Charon rất đáng chú ý vì đây là hệ đôi lớn nhất trong một vài hệ đôi thuộc Hệ Mặt Trời, và được xác định là cặp đôi có khối tâm nằm ngoài bề mặt hành tinh chính (617 Patroclus là một ví dụ nhỏ hơn khác).", "Charon \n\nHệ thống Sao Diêm Vương-Charon rất đáng chú ý vì đây là hệ đôi lớn nhất trong một vài hệ đôi thuộc Hệ Mặt Trời, và được xác định là cặp đôi có khối tâm nằm ngoài bề mặt hành tinh chính (617 Patroclus là một ví dụ nhỏ hơn khác).", "Điều này và kích thước to lớn của Charon so với Sao Diêm Vương khiến một số nhà thiên văn gọi chúng là một hành tinh đôi lùn.", "Điều này và kích thước to lớn của Charon so với Sao Diêm Vương khiến một số nhà thiên văn gọi chúng là một hành tinh đôi lùn.", "Hệ này cũng khác biệt so với các hệ hành tinh khác ở điểm mỗi vật thể đều khóa thủy triều vật thể kia: Charon luôn quay một phía bề mặt về Sao Diêm Vương, và Sao Diêm Vương cũng luôn quay một mặt về Charon.", "Hệ này cũng khác biệt so với các hệ hành tinh khác ở điểm mỗi vật thể đều khóa thủy triều vật thể kia: Charon luôn quay một phía bề mặt về Sao Diêm Vương, và Sao Diêm Vương cũng luôn quay một mặt về Charon.", "Nếu một người đứng ở phía bề mặt gần của Sao Diêm Vương, Charon sẽ lơ lửng trên bầu trời mà không chuyển động; nếu người này đi về phía bề mặt bên kia, anh ta sẽ không thể nhìn thấy mặt kia của Charon.", "Nếu một người đứng ở phía bề mặt gần của Sao Diêm Vương, Charon sẽ lơ lửng trên bầu trời mà không chuyển động; nếu người này đi về phía bề mặt bên kia, anh ta sẽ không thể nhìn thấy mặt kia của Charon.", "Năm 2007, những quan sát của Đài thiên văn Gemini về những dấu vết ammonia hydrate và tinh thể nước trên bề mặt Charon cho thấy sự hiện diện của các mạch nước phun hoạt động.", "Năm 2007, những quan sát của Đài thiên văn Gemini về những dấu vết ammonia hydrate và tinh thể nước trên bề mặt Charon cho thấy sự hiện diện của các mạch nước phun hoạt động.", "Nix và Hydra \n\nHai vệ tinh khác của Sao Diêm Vương đã được các nhà khoa học sử dụng Kính viễn vọng không gian Hubble chụp ngày 15 tháng 5 năm 2005, và chúng đã nhận được tên định danh tạm thời là S/2005 P 1 và S/2005 P 2.", "Nix và Hydra \n\nHai vệ tinh khác của Sao Diêm Vương đã được các nhà khoa học sử dụng Kính viễn vọng không gian Hubble chụp ngày 15 tháng 5 năm 2005, và chúng đã nhận được tên định danh tạm thời là S/2005 P 1 và S/2005 P 2.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã chính thức đặt tên cho các vệ tinh mới nhất của Sao Diêm Vương là Nix (hay Pluto II, vệ tinh phía bên trong, trước kia là P 2) và Hydra (Pluto III, vệ tinh phía ngoài, trước kia là P 1), ngày 21 tháng 6 năm 2006.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã chính thức đặt tên cho các vệ tinh mới nhất của Sao Diêm Vương là Nix (hay Pluto II, vệ tinh phía bên trong, trước kia là P 2) và Hydra (Pluto III, vệ tinh phía ngoài, trước kia là P 1), ngày 21 tháng 6 năm 2006.", "Những vệ tinh nhỏ này quay quanh Sao Diêm Vương ở khoảng cách gấp hai và ba lần Charon: Nix ở 48,700 kilômét và Hydra ở 64,800 kilômét từ tâm khối lượng chung của hệ.", "Những vệ tinh nhỏ này quay quanh Sao Diêm Vương ở khoảng cách gấp hai và ba lần Charon: Nix ở 48,700 kilômét và Hydra ở 64,800 kilômét từ tâm khối lượng chung của hệ.", "Chúng có quỹ đạo cùng hướng trên cùng mặt phẳng quỹ đạo như Charon, và rất gần (nhưng không phải ở trong) chuyển động trung bình cộng hưởng quỹ đạo 4:1 và 6:1 với Charon.", "Chúng có quỹ đạo cùng hướng trên cùng mặt phẳng quỹ đạo như Charon, và rất gần (nhưng không phải ở trong) chuyển động trung bình cộng hưởng quỹ đạo 4:1 và 6:1 với Charon.", "Những quan sát Nix và Hydra để xác định các tính chất riêng của chúng đang được tiến hành.", "Những quan sát Nix và Hydra để xác định các tính chất riêng của chúng đang được tiến hành.", "Thỉnh thoảng Hydra sáng hơn Nix, cho thấy hoặc nó lớn hơn hoặc những phần khác nhau trên bề mặt của nó có thể có độ sáng khác nhau.", "Thỉnh thoảng Hydra sáng hơn Nix, cho thấy hoặc nó lớn hơn hoặc những phần khác nhau trên bề mặt của nó có thể có độ sáng khác nhau.", "Các kích thước được ước tính từ các suất phân chiếu.", "Các kích thước được ước tính từ các suất phân chiếu.", "Quang phổ của hai vệ tinh này tương tự quang phổ của Charon cho thấy một suất phân chiếu 35% như của Charon; các giá trị này khiến Nix được ước tính có đường kính 46 km còn Hydra lớn hơn và có đường kính 61 km.", "Quang phổ của hai vệ tinh này tương tự quang phổ của Charon cho thấy một suất phân chiếu 35% như của Charon; các giá trị này khiến Nix được ước tính có đường kính 46 km còn Hydra lớn hơn và có đường kính 61 km.", "Những giới hạn trên của đường kính của chúng có thể được ước tính khi lấy suất phân chiếu 4% của các vật thể tối nhất trong Vành đai Kuiper; những giới hạn đó là 137 ± 11 km và 167 ± 10 km.", "Những giới hạn trên của đường kính của chúng có thể được ước tính khi lấy suất phân chiếu 4% của các vật thể tối nhất trong Vành đai Kuiper; những giới hạn đó là 137 ± 11 km và 167 ± 10 km.", "Ở phía cuối của dãy này, các khối lượng được suy luận chưa tới 0.3% khối lượng Charon, hay 0.03% của Sao Diêm Vương.", "Ở phía cuối của dãy này, các khối lượng được suy luận chưa tới 0.3% khối lượng Charon, hay 0.03% của Sao Diêm Vương.", "Sự khám phá hai vệ tinh nhở hơn cho thấy Sao Diêm Vương có thể có một hệ vành đai biến đổi.", "Sự khám phá hai vệ tinh nhở hơn cho thấy Sao Diêm Vương có thể có một hệ vành đai biến đổi.", "Các vụ va chạm của các vật thể nhỏ có thể tạo ra rác hình thành nên các vành đai hành tinh.", "Các vụ va chạm của các vật thể nhỏ có thể tạo ra rác hình thành nên các vành đai hành tinh.", "Dữ liệu từ một cuộc khảo sát quang học kỹ lưỡng của Advanced Camera for Surveys trên Kính viễn vọng vũ trụ Hubble cho thấy không có hệ vành đai nào.", "Dữ liệu từ một cuộc khảo sát quang học kỹ lưỡng của Advanced Camera for Surveys trên Kính viễn vọng vũ trụ Hubble cho thấy không có hệ vành đai nào.", "Nếu một hệ như vậy tồn tại, hoặc nó mỏng manh như các vành đai Sao Mộc hoặc nó chỉ hạn chế ở chiều rộng chưa tới 1,000 km.", "Nếu một hệ như vậy tồn tại, hoặc nó mỏng manh như các vành đai Sao Mộc hoặc nó chỉ hạn chế ở chiều rộng chưa tới 1,000 km.", "Khi chụp ảnh hệ Sao Diêm Vương, những quan sát từ Huble đặt ra các giới hạn với bất kỳ một vệ tinh có thể nào khác.", "Khi chụp ảnh hệ Sao Diêm Vương, những quan sát từ Huble đặt ra các giới hạn với bất kỳ một vệ tinh có thể nào khác.", "Với độ tin cậy lên tới 90%, không thể có thêm một vệ tinh khác lớn hơn 12 km (hay tối đa 37 km với suất phân chiếu 0.041) tồn tại bên ngoài ánh chói của Sao Diêm Vương năm giây cung từ hành tinh lùn này.", "Với độ tin cậy lên tới 90%, không thể có thêm một vệ tinh khác lớn hơn 12 km (hay tối đa 37 km với suất phân chiếu 0.041) tồn tại bên ngoài ánh chói của Sao Diêm Vương năm giây cung từ hành tinh lùn này.", "Điều này giả định rằng một vật thể kiểu Charon có suất phân chiếu 0.38; ở mức độ tin cậy 50% giới hạn là 8.", "Điều này giả định rằng một vật thể kiểu Charon có suất phân chiếu 0.38; ở mức độ tin cậy 50% giới hạn là 8.", "Kerberos và Styx \n\nHai vệ tinh Kerberos & Styx được phát hiện và công bố, được xác nhận là những vệ tinh mới năm 2011 và 2012 bới Kính viễn vọng không gian Hubble.", "Kerberos và Styx \n\nHai vệ tinh Kerberos & Styx được phát hiện và công bố, được xác nhận là những vệ tinh mới năm 2011 và 2012 bới Kính viễn vọng không gian Hubble.", "Nguồn gốc \n\nNguồn gốc và đặc điểm của Sao Diêm Vương từ lâu đã là câu hỏi khó đối với các nhà thiên văn học.", "Nguồn gốc \n\nNguồn gốc và đặc điểm của Sao Diêm Vương từ lâu đã là câu hỏi khó đối với các nhà thiên văn học.", "Trong thập niên 1950 có ý kiến cho rằng Sao Diêm Vương là một vệ tinh đã thoát khỏi Sao Hải Vương, bị vệ tinh lớn nhất hiện nay của ngôi sao này là Triton đẩy bắn ra khỏi quỹ đạo.", "Trong thập niên 1950 có ý kiến cho rằng Sao Diêm Vương là một vệ tinh đã thoát khỏi Sao Hải Vương, bị vệ tinh lớn nhất hiện nay của ngôi sao này là Triton đẩy bắn ra khỏi quỹ đạo.", "Ý kiến này đã bị chỉ trích nhiều bởi, như được giải thích ở trên, thực tế Sao Diêm Vương không bao giờ tới gần hành tinh.", "Ý kiến này đã bị chỉ trích nhiều bởi, như được giải thích ở trên, thực tế Sao Diêm Vương không bao giờ tới gần hành tinh.", "Từ năm 1992, các nhà thiên văn học đã bắt đầu khám phá ra nhiều vật thể băng nhỏ phía ngoài Sao Hải Vương tương tự như Sao Diêm Vương không chỉ ở quỹ đạo mà cả ở kích thước và thành phần.", "Từ năm 1992, các nhà thiên văn học đã bắt đầu khám phá ra nhiều vật thể băng nhỏ phía ngoài Sao Hải Vương tương tự như Sao Diêm Vương không chỉ ở quỹ đạo mà cả ở kích thước và thành phần.", "Vành đai này, được gọi là Vành đai Kuiper theo một trong những nhà thiên văn học người lần đầu tiên xác định tính chất của các vật thể bên ngoài Sao Hải Vương, được tin là nguồn gốc của nhiều sao chổi chu kỳ ngắn.", "Vành đai này, được gọi là Vành đai Kuiper theo một trong những nhà thiên văn học người lần đầu tiên xác định tính chất của các vật thể bên ngoài Sao Hải Vương, được tin là nguồn gốc của nhiều sao chổi chu kỳ ngắn.", "Các nhà thiên văn học hiện tin rằng Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất đã biết trong các vật thể thuộc vành đai Kuiper (KBOs).", "Các nhà thiên văn học hiện tin rằng Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất đã biết trong các vật thể thuộc vành đai Kuiper (KBOs).", "Giống như các vật thể KBOs khác, Sao Diêm Vương có các đặc điểm chung với các sao chổi; ví dụ, gió mặt trời dần thổi bay bề mặt Sao Diêm Vương vào vũ trụ, theo cách một sao chổi.", "Giống như các vật thể KBOs khác, Sao Diêm Vương có các đặc điểm chung với các sao chổi; ví dụ, gió mặt trời dần thổi bay bề mặt Sao Diêm Vương vào vũ trụ, theo cách một sao chổi.", "Nếu Sao Diêm Vương bị đặt ở gần Mặt Trời như Trái Đất, nó cũng sẽ có một cái đuôi như các sao chổi.", "Nếu Sao Diêm Vương bị đặt ở gần Mặt Trời như Trái Đất, nó cũng sẽ có một cái đuôi như các sao chổi.", "Tuyên bố này đã gây ra tranh cãi vì suy luận rằng vận tốc thoát ly của Sao Diêm Vương quá cao để gây ra hiện tượng này.", "Tuyên bố này đã gây ra tranh cãi vì suy luận rằng vận tốc thoát ly của Sao Diêm Vương quá cao để gây ra hiện tượng này.", "Người ta đề xuất rằng Sao Diêm Vương có thể hình thành từ sự bồi tụ của nhiều sao chổi và các vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Người ta đề xuất rằng Sao Diêm Vương có thể hình thành từ sự bồi tụ của nhiều sao chổi và các vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Dù Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất trong vành đai Kuper đã được phát hiện, Triton, hơi lớn hơn Sao Diêm Vương lại có nhiều đặc điểm khí quyển và thành phần địa chất giống với Sao Diêm Vương và được tin rằng cũng là một vật thể bị bắt khỏi Vành đai Kuiper.", "Dù Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất trong vành đai Kuper đã được phát hiện, Triton, hơi lớn hơn Sao Diêm Vương lại có nhiều đặc điểm khí quyển và thành phần địa chất giống với Sao Diêm Vương và được tin rằng cũng là một vật thể bị bắt khỏi Vành đai Kuiper.", "Eris (xem bên dưới) cũng lớn hơn Sao Diêm Vương nhưng không bị coi hoàn toàn là một thành viên của Vành đai Kuiper.", "Eris (xem bên dưới) cũng lớn hơn Sao Diêm Vương nhưng không bị coi hoàn toàn là một thành viên của Vành đai Kuiper.", "Thay vào đó, nó được coi là một thành viên của đám vật thể được gọi là đĩa phân tán.", "Thay vào đó, nó được coi là một thành viên của đám vật thể được gọi là đĩa phân tán.", "Một số lượng lớn vật thể trong Vành đai Kuiper, như Sao Diêm Vương, có cộng hưởng quỹ đạo 3:2 với Sao Hải Vương.", "Một số lượng lớn vật thể trong Vành đai Kuiper, như Sao Diêm Vương, có cộng hưởng quỹ đạo 3:2 với Sao Hải Vương.", "Các vật thể vành đai Kuiper có cộng hưởng quỹ đạo kiểu này được gọi là \"plutino\", theo tên Pluto.", "Các vật thể vành đai Kuiper có cộng hưởng quỹ đạo kiểu này được gọi là \"plutino\", theo tên Pluto.", "Giống như các thành viên khác thuộc vành đai Kuiper, Sao Diêm Vương được cho là một vi thể hành tinh còn sót lại; một thành phần trong đĩa tiền hành tinh nguyên thủy xung quanh Mặt Trời không thể kết hợp hoàn toàn để hình thành một hành tinh chính thống.", "Giống như các thành viên khác thuộc vành đai Kuiper, Sao Diêm Vương được cho là một vi thể hành tinh còn sót lại; một thành phần trong đĩa tiền hành tinh nguyên thủy xung quanh Mặt Trời không thể kết hợp hoàn toàn để hình thành một hành tinh chính thống.", "Hầu hết các nhà thiên văn đồng ý rằng Sao Diêm Vương có vị trí hiện tại là do nó trải qua sự di trú đột ngột cùng với Sao Hải Vương trong thời kỳ đầu hình thành Hệ Mặt Trời.", "Hầu hết các nhà thiên văn đồng ý rằng Sao Diêm Vương có vị trí hiện tại là do nó trải qua sự di trú đột ngột cùng với Sao Hải Vương trong thời kỳ đầu hình thành Hệ Mặt Trời.", "Vì Sao Hải Vương di trú ra bên ngoài, nó tiếp cận các vật thể trong Vành đai Kuiper nguyên thủy, dẫn đến việc Triton bị Sao Hải Vương bắt giữ và quay trên quỹ đạo quanh hành tinh này cho đến hiện nay, khóa các vật thể khác rơi vào mức cộng hưởng khác nhau và đẩy các vật thể khác rơi vào những quỹ đạo hỗn loạn.", "Vì Sao Hải Vương di trú ra bên ngoài, nó tiếp cận các vật thể trong Vành đai Kuiper nguyên thủy, dẫn đến việc Triton bị Sao Hải Vương bắt giữ và quay trên quỹ đạo quanh hành tinh này cho đến hiện nay, khóa các vật thể khác rơi vào mức cộng hưởng khác nhau và đẩy các vật thể khác rơi vào những quỹ đạo hỗn loạn.", "Các vật thể trong đĩa phân tán được cho là đã đặt ở vị trí hiện tại do chúng tác động với mức cộng hưởng chuyển động của Sao Hải Vương.", "Các vật thể trong đĩa phân tán được cho là đã đặt ở vị trí hiện tại do chúng tác động với mức cộng hưởng chuyển động của Sao Hải Vương.", "Một mô hình máy tính được chế tạo vào năm 2004 bởi nhà khoa học Alessandro Morbidelli thuộc Đài thiên văn Côte d'Azur ở Nice, Pháp cho thấy Sao Hải Vương di trú vào vành đai Kuiper có thể ảnh hưởng do mức cộng hưởng 1: 2 giữa Sao Mộc và Sao Thổ, tạo ra lực hấp dẫn đẩy cả Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương vào quỹ đạo lớn hơn và khiến cho chúng bị đổi chỗ, cuối cùng làm nhân đôi khoảng cách giữa Sao Hải Vương với Mặt Trời.", "Một mô hình máy tính được chế tạo vào năm 2004 bởi nhà khoa học Alessandro Morbidelli thuộc Đài thiên văn Côte d'Azur ở Nice, Pháp cho thấy Sao Hải Vương di trú vào vành đai Kuiper có thể ảnh hưởng do mức cộng hưởng 1: 2 giữa Sao Mộc và Sao Thổ, tạo ra lực hấp dẫn đẩy cả Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương vào quỹ đạo lớn hơn và khiến cho chúng bị đổi chỗ, cuối cùng làm nhân đôi khoảng cách giữa Sao Hải Vương với Mặt Trời.", "Kết quả là trục xuất các vật thể khỏi vành đai Kuiper nguyên thủy, điều này cũng có thể giải thích cho giai đoạn Công phá mạnh muộn vào thời điểm 600 triệu năm sau khi Hệ Mặt Trời hình thành và nguồn gốc của các trojan Sao Mộc.", "Kết quả là trục xuất các vật thể khỏi vành đai Kuiper nguyên thủy, điều này cũng có thể giải thích cho giai đoạn Công phá mạnh muộn vào thời điểm 600 triệu năm sau khi Hệ Mặt Trời hình thành và nguồn gốc của các trojan Sao Mộc.", "Có lẽ Sao Diêm Vương đã có quỹ đạo gần tròn nằm cách Mặt Trời khoảng 33 AU trước khi Sao Hải Vương di trú và làm nhiễu loạn quỹ đạo Sao Diêm Vương, khiến chúng tạo nên một mức cộng hưởng.", "Có lẽ Sao Diêm Vương đã có quỹ đạo gần tròn nằm cách Mặt Trời khoảng 33 AU trước khi Sao Hải Vương di trú và làm nhiễu loạn quỹ đạo Sao Diêm Vương, khiến chúng tạo nên một mức cộng hưởng.", "Mô hình Nice đòi hỏi phải có khoảng một nghìn vật thể cỡ Sao Diêm Vương trong đĩa vi thể hành tinh nguyên thủy, bao gồm cả Triton và Eris.", "Mô hình Nice đòi hỏi phải có khoảng một nghìn vật thể cỡ Sao Diêm Vương trong đĩa vi thể hành tinh nguyên thủy, bao gồm cả Triton và Eris.", "Thám hiểm Sao Diêm Vương \n\nSao Diêm Vương đặt ra những thách thức to lớn cho con tàu vũ trụ bởi khối lượng nhỏ và khoảng cách xa từ Trái Đất.", "Thám hiểm Sao Diêm Vương \n\nSao Diêm Vương đặt ra những thách thức to lớn cho con tàu vũ trụ bởi khối lượng nhỏ và khoảng cách xa từ Trái Đất.", "Voyager 1 đáng lẽ đã có thể tới Sao Diêm Vương, nhưng những người điều khiển thay vào đó đã chọn một chuyến bay ngang qua vệ tinh Titan của Sao Thổ khiến nó không thể có quỹ đạo ngang qua Sao Diêm Vương.", "Voyager 1 đáng lẽ đã có thể tới Sao Diêm Vương, nhưng những người điều khiển thay vào đó đã chọn một chuyến bay ngang qua vệ tinh Titan của Sao Thổ khiến nó không thể có quỹ đạo ngang qua Sao Diêm Vương.", "Voyager 2 cũng không thể có quỹ đạo hợp lý để tới Sao Diêm Vương.", "Voyager 2 cũng không thể có quỹ đạo hợp lý để tới Sao Diêm Vương.", "Trước thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20 chưa hề có một nỗ lực thực sự nào nhằm thám hiểm Sao Diêm Vương.", "Trước thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20 chưa hề có một nỗ lực thực sự nào nhằm thám hiểm Sao Diêm Vương.", "Tháng 8 năm 1992, nhà khoa học Robert Staehle của JPL đã gọi điện cho người phát hiện Sao Diêm Vương, Clyde Tombaugh, yêu cầu cho phép viếng thăm hành tinh của ông.", "Tháng 8 năm 1992, nhà khoa học Robert Staehle của JPL đã gọi điện cho người phát hiện Sao Diêm Vương, Clyde Tombaugh, yêu cầu cho phép viếng thăm hành tinh của ông.", "\"Tôi đã nói rằng ông ta được chào đón ở đó,\" Tombaugh sau này nhớ lại, \"dù ông ta sẽ phải có một chuyến bay dài và lạnh giá.\"", "\"Tôi đã nói rằng ông ta được chào đón ở đó,\" Tombaugh sau này nhớ lại, \"dù ông ta sẽ phải có một chuyến bay dài và lạnh giá.\"", "Dù đã có khoảnh khắc sớm này, năm 2000, NASA đã hủy bỏ phi vụ Pluto Kuiper Express, với các lý do chi phí gia tăng và những chậm trễ trong việc chế tạo phương tiện phóng.", "Dù đã có khoảnh khắc sớm này, năm 2000, NASA đã hủy bỏ phi vụ Pluto Kuiper Express, với các lý do chi phí gia tăng và những chậm trễ trong việc chế tạo phương tiện phóng.", "Sau một cuộc chiến chính trị căng thẳng, một phi vụ mới tới Sao Diêm Vương, với cái tên New Horizons, đã được chính phủ Hoa Kỳ cung cấp chi phí năm 2003.", "Sau một cuộc chiến chính trị căng thẳng, một phi vụ mới tới Sao Diêm Vương, với cái tên New Horizons, đã được chính phủ Hoa Kỳ cung cấp chi phí năm 2003.", "New Horizons được phóng thành công ngày 19 tháng 1 năm 2006.", "New Horizons được phóng thành công ngày 19 tháng 1 năm 2006.", "Lãnh đạo sứ mệnh, S. Alan Stern, xác nhận rằng một số tro từ thi hài Clyde Tombaugh, đã mất năm 1997, đã được đặt trên con tàu.", "Lãnh đạo sứ mệnh, S. Alan Stern, xác nhận rằng một số tro từ thi hài Clyde Tombaugh, đã mất năm 1997, đã được đặt trên con tàu.", "Đầu năm 2007 lợi dụng hỗ trợ hấp dẫn từ Sao Mộc.", "Đầu năm 2007 lợi dụng hỗ trợ hấp dẫn từ Sao Mộc.", "Lần tiếp cận gần nhất của nó tới Sao Diêm Vương đã diễn ra ngày 14 tháng 7 năm 2015; những quan sát khoa học với Sao Diêm Vương sẽ bắt đầu từ năm tháng trước cuộc tiếp cận gần và sẽ tiếp tục ít nhất một tháng sau lần gặp mặt.", "Lần tiếp cận gần nhất của nó tới Sao Diêm Vương đã diễn ra ngày 14 tháng 7 năm 2015; những quan sát khoa học với Sao Diêm Vương sẽ bắt đầu từ năm tháng trước cuộc tiếp cận gần và sẽ tiếp tục ít nhất một tháng sau lần gặp mặt.", "New Horizons đã chụp những bức ảnh đầu tiên (từ xa) về Sao Diêm Vương hồi cuối tháng 9 năm 2006, trong cuộc thử nghiệm thiết bị Long Range Reconnaissance Imager (LORRI).", "New Horizons đã chụp những bức ảnh đầu tiên (từ xa) về Sao Diêm Vương hồi cuối tháng 9 năm 2006, trong cuộc thử nghiệm thiết bị Long Range Reconnaissance Imager (LORRI).", "Các bức ảnh, được chụp từ khoảng cách xấp xỉ 4.2 tỷ km, xác nhận khả năng thám sát các mục tiêu xa của tàu vũ trụ, khả năng cần thiết để tiến tới gần Sao Diêm Vương và các vật thể khác trong Vành đai Kuiper.", "Các bức ảnh, được chụp từ khoảng cách xấp xỉ 4.2 tỷ km, xác nhận khả năng thám sát các mục tiêu xa của tàu vũ trụ, khả năng cần thiết để tiến tới gần Sao Diêm Vương và các vật thể khác trong Vành đai Kuiper.", "New Horizons sẽ sử dụng một gói cảm biến từ xa gồm các thiết bị hình ảnh và thiết bị radio khảo sát khoa học, cũng như máy quang phổ và các thiết bị khác, để xác định địa chất và hình thái của Sao Diêm Vương cùng vệ tinh Charon của nó, vẽ bản đồ thành phần bề mặt hai vật thể và phân tích khí quyển trung tính của Sao Diêm Vương cùng tỷ lệ tốc độ thoát của nó.", "New Horizons sẽ sử dụng một gói cảm biến từ xa gồm các thiết bị hình ảnh và thiết bị radio khảo sát khoa học, cũng như máy quang phổ và các thiết bị khác, để xác định địa chất và hình thái của Sao Diêm Vương cùng vệ tinh Charon của nó, vẽ bản đồ thành phần bề mặt hai vật thể và phân tích khí quyển trung tính của Sao Diêm Vương cùng tỷ lệ tốc độ thoát của nó.", "New Horizons cũng sẽ chụp ảnh bề mặt Sao Diêm Vương và Charon.", "New Horizons cũng sẽ chụp ảnh bề mặt Sao Diêm Vương và Charon.", "Sự khám phá các vệ tinh Nix và Hydra có thể đặt ra những thách thức chưa được dự tính với tàu vụ trụ.", "Sự khám phá các vệ tinh Nix và Hydra có thể đặt ra những thách thức chưa được dự tính với tàu vụ trụ.", "Những vụn rác từ các vụ va chạm giữa các vật thể trong Vành đai Kuiper và các vệ tinh nhỏ hơn, với tốc độ thoát khá nhỏ của chúng, có thể tạo ra một vòng đai rác mảnh.", "Những vụn rác từ các vụ va chạm giữa các vật thể trong Vành đai Kuiper và các vệ tinh nhỏ hơn, với tốc độ thoát khá nhỏ của chúng, có thể tạo ra một vòng đai rác mảnh.", "Nếu New Horizons phải bay qua một vòng đai như vậy, nhiều khả năng vi thiên thạch có thể gây hư hại cho con tàu.", "Nếu New Horizons phải bay qua một vòng đai như vậy, nhiều khả năng vi thiên thạch có thể gây hư hại cho con tàu.", "Tranh cãi tình trạng hành tinh \n\nTình trạng chính thức của Sao Diêm Vương với tư cách một hành tinh đã là một chủ đề tranh cãi ít nhất từ năm 1992, khi Vật thể Vành đai Kuiper đầu tiên, , được phát hiện.", "Tranh cãi tình trạng hành tinh \n\nTình trạng chính thức của Sao Diêm Vương với tư cách một hành tinh đã là một chủ đề tranh cãi ít nhất từ năm 1992, khi Vật thể Vành đai Kuiper đầu tiên, , được phát hiện.", "Kể từ đó, các khám phá mới càng làm cuộc tranh cãi thêm căng thẳng.", "Kể từ đó, các khám phá mới càng làm cuộc tranh cãi thêm căng thẳng.", "Tưởng nhớ tư cách một hành tinh \nSao Diêm Vương được thể hiện như một hành tinh trên Đĩa Pioneer, một bản khắc được đặt trên các con tàu vũ trụ Pioneer 10 và Pioneer 11, phóng đi hồi đầu thập niên 1970.", "Tưởng nhớ tư cách một hành tinh \nSao Diêm Vương được thể hiện như một hành tinh trên Đĩa Pioneer, một bản khắc được đặt trên các con tàu vũ trụ Pioneer 10 và Pioneer 11, phóng đi hồi đầu thập niên 1970.", "Tấm đĩa này được dự định cung cấp thông tin về nguồn gốc tàu vũ trụ cho bất kỳ một nền văn minh nào ngoài Trái Đất có thể gặp chúng trong tương lai, gồm cả một giản đồ về Hệ Mặt Trời, với chín hành tinh.", "Tấm đĩa này được dự định cung cấp thông tin về nguồn gốc tàu vũ trụ cho bất kỳ một nền văn minh nào ngoài Trái Đất có thể gặp chúng trong tương lai, gồm cả một giản đồ về Hệ Mặt Trời, với chín hành tinh.", "Tương tự, một hình ảnh tương tự chứa bên trong thiết bị Voyager Golden Record được đặt trong tàu vũ trụ Voyager 1 và Voyager 2 (cũng được phóng hồi thập niên 1970) có bao gồm dữ liệu về Sao Diêm Vương và cũng thể hiện nó như hành tinh thứ chín.", "Tương tự, một hình ảnh tương tự chứa bên trong thiết bị Voyager Golden Record được đặt trong tàu vũ trụ Voyager 1 và Voyager 2 (cũng được phóng hồi thập niên 1970) có bao gồm dữ liệu về Sao Diêm Vương và cũng thể hiện nó như hành tinh thứ chín.", "Nhân vật Pluto trong các bộ phim hoạt hình của Disney, xuất hiện năm 1930, cũng được đặt tên đó để kỷ niệm hành tinh này.", "Nhân vật Pluto trong các bộ phim hoạt hình của Disney, xuất hiện năm 1930, cũng được đặt tên đó để kỷ niệm hành tinh này.", "Năm 1941, Glenn T. Seaborg đã đặt tên cho nguyên tố mới được tạo ra là plutoni để vinh danh Sao Diêm Vương, và cũng để giữ truyền thống đặt tên các nguyên tố theo các hành tinh mới được tìm ra (urani theo Sao Thiên Vương (Uranus), neptuni theo Sao Hải Vương (Nepturne), dù truyền thống này cũng được sử dụng đối với một số vật thể không phải hành tinh: ceri được đặt theo tên Ceres và palladi theo tên Pallas).", "Năm 1941, Glenn T. Seaborg đã đặt tên cho nguyên tố mới được tạo ra là plutoni để vinh danh Sao Diêm Vương, và cũng để giữ truyền thống đặt tên các nguyên tố theo các hành tinh mới được tìm ra (urani theo Sao Thiên Vương (Uranus), neptuni theo Sao Hải Vương (Nepturne), dù truyền thống này cũng được sử dụng đối với một số vật thể không phải hành tinh: ceri được đặt theo tên Ceres và palladi theo tên Pallas).", "Những khám phá mới dẫn tới tranh cãi \n\nSự khám phá Vành đai Kuiper và mối quan hệ của Sao Diêm Vương với vành đai này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Sao Diêm Vương có nên được coi là một vật thể riêng biệt khỏi vành đai hay không.", "Những khám phá mới dẫn tới tranh cãi \n\nSự khám phá Vành đai Kuiper và mối quan hệ của Sao Diêm Vương với vành đai này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Sao Diêm Vương có nên được coi là một vật thể riêng biệt khỏi vành đai hay không.", "Năm 2002, vật thể 50000 Quaoar thuộc vành đai được phát hiện, với đường kính khoảng 1,280 kilômét, bằng một nửa Sao Diêm Vương.", "Năm 2002, vật thể 50000 Quaoar thuộc vành đai được phát hiện, với đường kính khoảng 1,280 kilômét, bằng một nửa Sao Diêm Vương.", "Năm 2004, những người khám phá 90377 Sedna đã đặt một giới hạn trên là 1,800 kilômét đường kính, gần bằng đường kính Sao Diêm Vương 2,320 kilômét vào năm đó.", "Năm 2004, những người khám phá 90377 Sedna đã đặt một giới hạn trên là 1,800 kilômét đường kính, gần bằng đường kính Sao Diêm Vương 2,320 kilômét vào năm đó.", "Giống như Ceres cuối cùng bị mất tư cách hành tinh sau sự khám phá các tiểu hành tinh khác, vì thế, vấn đề được đặt ra, Sao Diêm Vương phải được xếp hạng lại như một trong những vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Giống như Ceres cuối cùng bị mất tư cách hành tinh sau sự khám phá các tiểu hành tinh khác, vì thế, vấn đề được đặt ra, Sao Diêm Vương phải được xếp hạng lại như một trong những vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Ngày 29 tháng 7 năm 2005, sự khám phá một vật thể ngoài Sao Hải Vương được thông báo.", "Ngày 29 tháng 7 năm 2005, sự khám phá một vật thể ngoài Sao Hải Vương được thông báo.", "Được đặt tên Eris, lúc đầu nó hơi lớn hơn Sao Diêm Vương và là vật thể lớn nhất được phát hiện trong Hệ Mặt Trời từ khi phát hiện Triton năm 1846.", "Được đặt tên Eris, lúc đầu nó hơi lớn hơn Sao Diêm Vương và là vật thể lớn nhất được phát hiện trong Hệ Mặt Trời từ khi phát hiện Triton năm 1846.", "Những người phát hiện ra nó và báo chí ban đầu gọi nó là \"hành tinh thứ mười\", dù không có sự đồng thuật chính thức ở thời điểm đó về việc có nên gọi nó là một hành tinh hay không.", "Những người phát hiện ra nó và báo chí ban đầu gọi nó là \"hành tinh thứ mười\", dù không có sự đồng thuật chính thức ở thời điểm đó về việc có nên gọi nó là một hành tinh hay không.", "Những người khác trong giới thiên văn học coi sự khám phá là lý lẽ mạnh mẽ nhất đòi hỏi xếp hạng lại Sao Diêm Vương như một tiểu hành tinh.", "Những người khác trong giới thiên văn học coi sự khám phá là lý lẽ mạnh mẽ nhất đòi hỏi xếp hạng lại Sao Diêm Vương như một tiểu hành tinh.", "Những đặc tính gây tranh cãi khác của Sao Diêm Vương là vệ tinh lớn, Charon, và khí quyển của nó.", "Những đặc tính gây tranh cãi khác của Sao Diêm Vương là vệ tinh lớn, Charon, và khí quyển của nó.", "Những đặc tính này có lẽ không phải duy nhất của Sao Diêm Vương: nhiều vật thể ngoài Sao Hải Vương khác cũng có vệ tinh, và quang phổ của Eris cho thấy bề mặt nó có thành phần tương tự Sao Diêm Vương.", "Những đặc tính này có lẽ không phải duy nhất của Sao Diêm Vương: nhiều vật thể ngoài Sao Hải Vương khác cũng có vệ tinh, và quang phổ của Eris cho thấy bề mặt nó có thành phần tương tự Sao Diêm Vương.", "Nó cũng có một vệ tinh, Dysnomia, được phát hiện tháng 9 năm 2005.", "Nó cũng có một vệ tinh, Dysnomia, được phát hiện tháng 9 năm 2005.", "Giám đốc các viện bảo tàng và cung thiên văn thỉnh thoảng gây ra tranh cãi khi bỏ Sao Diêm Vương khỏi các mô hình hành tinh của Hệ Mặt Trời.", "Giám đốc các viện bảo tàng và cung thiên văn thỉnh thoảng gây ra tranh cãi khi bỏ Sao Diêm Vương khỏi các mô hình hành tinh của Hệ Mặt Trời.", "Một số lần hành động đó là có chủ ý; Cung thiên văn Hayden mở cửa trở lại sau khi được sửa chữa năm 2000 với một mô hình chỉ gồm tám hành tinh.", "Một số lần hành động đó là có chủ ý; Cung thiên văn Hayden mở cửa trở lại sau khi được sửa chữa năm 2000 với một mô hình chỉ gồm tám hành tinh.", "Cuộc tranh cãi đã được đưa lên trang đầu các báo ở thời điểm đó.", "Cuộc tranh cãi đã được đưa lên trang đầu các báo ở thời điểm đó.", "Đại hội Hiệp hội Thiên văn Quốc tế \n\nTừ 16 đến 24 tháng 8 năm 2006, 3.000 nhà thiên văn học và nhà khoa học thuộc Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) đã gặp nhau tại Praha, Cộng hòa Séc để thảo luận về định nghĩa hành tinh.", "Đại hội Hiệp hội Thiên văn Quốc tế \n\nTừ 16 đến 24 tháng 8 năm 2006, 3.000 nhà thiên văn học và nhà khoa học thuộc Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) đã gặp nhau tại Praha, Cộng hòa Séc để thảo luận về định nghĩa hành tinh.", "Tổ chức này có kế hoạch chính thức đưa ra định nghĩa hành tinh, và từ đó để xác định Sao Diêm Vương là hành tinh, hành tinh lùn (dwarf planet) hay là một thiên thể vành đai Kuiper (KBO).", "Tổ chức này có kế hoạch chính thức đưa ra định nghĩa hành tinh, và từ đó để xác định Sao Diêm Vương là hành tinh, hành tinh lùn (dwarf planet) hay là một thiên thể vành đai Kuiper (KBO).", "Ban đầu, tổ chức này có ý định phân loại Sao Diêm Vương cùng với 2003 UB313 và các thiên thể hình cầu thuộc loại thiên thể ngoài Sao Hải Vương mà có thể sẽ được phát hiện ra, là các hành tinh, mặc dù chúng rất \"gần gũi\" với Sao Diêm Vương.", "Ban đầu, tổ chức này có ý định phân loại Sao Diêm Vương cùng với 2003 UB313 và các thiên thể hình cầu thuộc loại thiên thể ngoài Sao Hải Vương mà có thể sẽ được phát hiện ra, là các hành tinh, mặc dù chúng rất \"gần gũi\" với Sao Diêm Vương.", "Ceres và vệ tinh tự nhiên Charon của Sao Diêm Vương, cũng được xem như là các hành tinh lùn.", "Ceres và vệ tinh tự nhiên Charon của Sao Diêm Vương, cũng được xem như là các hành tinh lùn.", "Tuy nhiên, đến ngày 24 tháng 8 năm 2006, dự định ban đầu đã có thay đổi.", "Tuy nhiên, đến ngày 24 tháng 8 năm 2006, dự định ban đầu đã có thay đổi.", "Theo nghị quyết 5A được thông qua, 3 tiêu chí để một thiên thể được coi là hành tinh trong Hệ Mặt Trời như sau :\n Thiên thể phải có quỹ đạo quanh Mặt Trời và bản thân nó không phải là một ngôi sao.", "Theo nghị quyết 5A được thông qua, 3 tiêu chí để một thiên thể được coi là hành tinh trong Hệ Mặt Trời như sau :\n Thiên thể phải có quỹ đạo quanh Mặt Trời và bản thân nó không phải là một ngôi sao.", "Thiên thể phải có khối lượng đủ lớn để lực hấp dẫn của chính nó tạo cho nó dạng cân bằng thủy tĩnh (gần như hình cầu).", "Thiên thể phải có khối lượng đủ lớn để lực hấp dẫn của chính nó tạo cho nó dạng cân bằng thủy tĩnh (gần như hình cầu).", "Thiên thể phải có khối lượng vượt trội so với các thiên thể khác quanh vùng quỹ đạo của mình.", "Thiên thể phải có khối lượng vượt trội so với các thiên thể khác quanh vùng quỹ đạo của mình.", "Sao Diêm Vương không đáp ứng được tiêu chí thứ ba, vì quỹ đạo rất dẹt của nó cắt quỹ đạo Sao Hải Vương, là hành tinh lớn hơn nó nhiều.", "Sao Diêm Vương không đáp ứng được tiêu chí thứ ba, vì quỹ đạo rất dẹt của nó cắt quỹ đạo Sao Hải Vương, là hành tinh lớn hơn nó nhiều.", "Theo nghị quyết 6A, Sao Diêm Vương được phân loại là hành tinh lùn (cùng loại với nó là Ceres và Eris).", "Theo nghị quyết 6A, Sao Diêm Vương được phân loại là hành tinh lùn (cùng loại với nó là Ceres và Eris).", "Ngày 7 tháng 9 năm 2006, Sao Diêm Vương đã được ấn định số tiểu hành tinh 134340, do Trung tâm Minor Planet, cơ quan chính thức chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu về các tiểu hành tinh và sao chổi trong hệ mặt trời, đưa ra.", "Ngày 7 tháng 9 năm 2006, Sao Diêm Vương đã được ấn định số tiểu hành tinh 134340, do Trung tâm Minor Planet, cơ quan chính thức chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu về các tiểu hành tinh và sao chổi trong hệ mặt trời, đưa ra.", "Nó được công nhận là hình mẫu cho một loại thiên thể mới gồm các thiên thể phía ngoài Sao Hải Vương.", "Nó được công nhận là hình mẫu cho một loại thiên thể mới gồm các thiên thể phía ngoài Sao Hải Vương.", "Vào tháng 6 năm 2008, IAU đã thông báo trong báo chí rằng thuật ngữ \"plutoid\" từ đó sẽ được sử dụng để chỉ Sao Diêm Vương và những vật thể có khối lượng hành tinh khác nằm xa hơn Sao Hải Vương, dù thuật ngữ này không được áp dụng nhiều.", "Vào tháng 6 năm 2008, IAU đã thông báo trong báo chí rằng thuật ngữ \"plutoid\" từ đó sẽ được sử dụng để chỉ Sao Diêm Vương và những vật thể có khối lượng hành tinh khác nằm xa hơn Sao Hải Vương, dù thuật ngữ này không được áp dụng nhiều.", "Sau khi phân loại lại danh hiệu của Sao Diêm Vương vào tháng 8 năm 2006, đã có một số tranh cãi nảy lửa trong cộng đồng thiên văn học.", "Sau khi phân loại lại danh hiệu của Sao Diêm Vương vào tháng 8 năm 2006, đã có một số tranh cãi nảy lửa trong cộng đồng thiên văn học.", "Một số nhà khoa học cũng phản đối về cách phân loại này, điển hình là Alan Stern, trưởng nhóm sứ mệnh New Horizons của NASA, đã chế giễu nghị quyết của IAU, nói rằng \"định nghĩa này không khả thi và sai cơ bản về mặt khoa học\".", "Một số nhà khoa học cũng phản đối về cách phân loại này, điển hình là Alan Stern, trưởng nhóm sứ mệnh New Horizons của NASA, đã chế giễu nghị quyết của IAU, nói rằng \"định nghĩa này không khả thi và sai cơ bản về mặt khoa học\".", "Stern cho rằng, theo định nghĩa mới này, cả Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Hải Vương sẽ không phải là hành tinh vì quỹ đạo của chúng vẫn còn quá nhiều tiểu hành tinh chưa thể dọn sạch.", "Stern cho rằng, theo định nghĩa mới này, cả Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Hải Vương sẽ không phải là hành tinh vì quỹ đạo của chúng vẫn còn quá nhiều tiểu hành tinh chưa thể dọn sạch.", "Ông còn lập luận rằng tất cả các vệ tinh lớn dạng cầu, bao gồm cả Mặt Trăng của Trái Đất, cũng nên được coi là hành tinh.", "Ông còn lập luận rằng tất cả các vệ tinh lớn dạng cầu, bao gồm cả Mặt Trăng của Trái Đất, cũng nên được coi là hành tinh.", "Ông cũng tuyên bố rằng vì chỉ có ít hơn 5% các nhà thiên văn học đã bỏ phiếu cho tiêu chí thứ ba, nên quyết định này không mang tính đại diện cho toàn cộng đồng thiên văn học.", "Ông cũng tuyên bố rằng vì chỉ có ít hơn 5% các nhà thiên văn học đã bỏ phiếu cho tiêu chí thứ ba, nên quyết định này không mang tính đại diện cho toàn cộng đồng thiên văn học.", "Nhà thiên văn học Marc W. Buie, lúc đó làm việc tại Đài quan sát Lowell, đã kiến ​​nghị không sử dụng định nghĩa này.", "Nhà thiên văn học Marc W. Buie, lúc đó làm việc tại Đài quan sát Lowell, đã kiến ​​nghị không sử dụng định nghĩa này.", "Biểu quyết của công chúng đã khẳng định rằng Sao Diêm Vương bị IAU \"giáng cấp xuống thành hành tinh lùn một cách không công bằng\".", "Biểu quyết của công chúng đã khẳng định rằng Sao Diêm Vương bị IAU \"giáng cấp xuống thành hành tinh lùn một cách không công bằng\".", "Một số thành viên công chúng cũng đã bác bỏ sự thay đổi đó, dẫn đến sự bất đồng trong cộng đồng khoa học về vấn đề này hoặc những lý do về mặt cảm tình.", "Một số thành viên công chúng cũng đã bác bỏ sự thay đổi đó, dẫn đến sự bất đồng trong cộng đồng khoa học về vấn đề này hoặc những lý do về mặt cảm tình.", "Và họ vẫn duy trì sự hiểu biết về Sao Diêm Vương như một hành tinh và mãi mãi sẽ như vậy, bất chấp những nghị quyết trong định nghĩa hành tinh của IAU.", "Và họ vẫn duy trì sự hiểu biết về Sao Diêm Vương như một hành tinh và mãi mãi sẽ như vậy, bất chấp những nghị quyết trong định nghĩa hành tinh của IAU.", "Ghi chú\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Vật thể ngoài Sao Hải Vương\n Vành đai Kuiper\n Các vật thể trong Hệ Mặt Trời từng được coi là hành tinh\n\nLiên kết ngoài \n\n \n Sao Diêm Vương Pluto trên trang web của NASA\n Pluto Fact Sheet - Số liệu NASA về Sao Diêm Vương cập nhật 3/7/2013\n NASA's Hubble Reveals Possible New Moons Around Pluto - Thông báo của NASA về 2 vệ tinh mới tìm thấy của Diêm vương tinh 31/10/2005\n New Horizons: NASA's Pluto-Kuiper Belt Mission\n Pluto Kuiper Express\n Pluto and the Developing Landscape of Our Solar System IAU\n\n \n\nBài viết thiên văn chọn lọc\n \n19300218\nĐược phát hiện bởi Clyde Tombaugh\nTiểu hành tinh được đặt tên\nPlutino\nHành tinh lùn\n134340\nHệ Mặt Trời" ]

[ "Trước kia nó từng được xếp hạng là một hành tinh, Sao Diêm Vương hiện được coi là thành viên lớn nhất của một vùng riêng biệt được gọi là Vành đai Kuiper.", "Sao Diêm Vương (Pluto) hay Diêm Vương tinh (định danh hành tinh vi hình: 134340 Pluto) là hành tinh lùn nặng thứ hai đã được biết trong Hệ Mặt Trời (sau Eris) và là vật thể nặng thứ mười trực tiếp quay quanh Mặt Trời.", "Tương tự như các thành viên khác của vành đai này, nó chủ yếu gồm đá với băng và có kích thước khá nhỏ: xấp xỉ một phần năm khối lượng và một phần ba thể tích Mặt Trăng của Trái Đất.", "Trước kia nó từng được xếp hạng là một hành tinh, Sao Diêm Vương hiện được coi là thành viên lớn nhất của một vùng riêng biệt được gọi là Vành đai Kuiper.", "Sao Diêm Vương có quỹ đạo với độ lệch tâm lớn và rất nghiêng.", "Tương tự như các thành viên khác của vành đai này, nó chủ yếu gồm đá với băng và có kích thước khá nhỏ: xấp xỉ một phần năm khối lượng và một phần ba thể tích Mặt Trăng của Trái Đất.", "Độ lệch tâm khiến nó có thể có khoảng cách từ 30 tới 49 AU (4.4—7.4 tỷ km) từ Mặt Trời, nên thỉnh thoảng Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Sao Diêm Vương có quỹ đạo với độ lệch tâm lớn và rất nghiêng.", "Sao Diêm Vương và vệ tinh lớn nhất của nó, Charon, thường được coi là một hệ đôi bởi khối tâm của các quỹ đạo của chúng không nằm trong bất kỳ một vật thể nào.", "Độ lệch tâm khiến nó có thể có khoảng cách từ 30 tới 49 AU (4.4—7.4 tỷ km) từ Mặt Trời, nên thỉnh thoảng Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) vẫn chưa chính thức hoá một định nghĩa cho các hệ hành tinh lùn đôi, và cho tới khi họ thông qua một quyết định như vậy, Charon vẫn được xếp hạng là một vệ tinh của Sao Diêm Vương.", "Sao Diêm Vương và vệ tinh lớn nhất của nó, Charon, thường được coi là một hệ đôi bởi khối tâm của các quỹ đạo của chúng không nằm trong bất kỳ một vật thể nào.", "Sao Diêm Vương cũng có ba vệ tinh nhỏ hơn khác là Nix, Hydra, được khám phá năm 2005, và vệ tinh P4 được khám phá năm 2011.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) vẫn chưa chính thức hoá một định nghĩa cho các hệ hành tinh lùn đôi, và cho tới khi họ thông qua một quyết định như vậy, Charon vẫn được xếp hạng là một vệ tinh của Sao Diêm Vương.", "Cũng như Sao Kim và Sao Thiên Vương, Sao Diêm Vương tự quay theo chiều ngược.", "Sao Diêm Vương cũng có ba vệ tinh nhỏ hơn khác là Nix, Hydra, được khám phá năm 2005, và vệ tinh P4 được khám phá năm 2011.", "Chu kỳ tự quay của nó là -6,387 230 ngày hay -6 ngày 9 giờ 17 phút 36 giây.", "Cũng như Sao Kim và Sao Thiên Vương, Sao Diêm Vương tự quay theo chiều ngược.", "Từ khi được phát hiện năm 1930 cho tới tận năm 2006, Sao Diêm Vương vẫn được tính là hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời.", "Chu kỳ tự quay của nó là -6,387 230 ngày hay -6 ngày 9 giờ 17 phút 36 giây.", "Tuy nhiên, cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, nhiều vật thể tương tự Sao Diêm Vương đã được phát hiện ở phía ngoài Hệ Mặt Trời, đáng chú ý nhất là vật thể đĩa phân tán Eris, có khối lượng lớn hơn Sao Diêm Vương 27%.", "Từ khi được phát hiện năm 1930 cho tới tận năm 2006, Sao Diêm Vương vẫn được tính là hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời.", "Ngày 24 tháng 8 năm 2006 Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã lần đầu tiên định nghĩa \"hành tinh\".", "Tuy nhiên, cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21, nhiều vật thể tương tự Sao Diêm Vương đã được phát hiện ở phía ngoài Hệ Mặt Trời, đáng chú ý nhất là vật thể đĩa phân tán Eris, có khối lượng lớn hơn Sao Diêm Vương 27%.", "Định nghĩa này không bao gồm Sao Diêm Vương, nó bị Hiệp hội Thiên văn Quốc tế xếp loại lại như một thành viên của loại mới là các hành tinh lùn cùng với Eris và Ceres.", "Ngày 24 tháng 8 năm 2006 Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã lần đầu tiên định nghĩa \"hành tinh\".", "Sau khi được tái xếp hạng, Sao Diêm Vương được thêm vào danh sách các tiểu hành tinh và được định danh bằng số 134340.", "Định nghĩa này không bao gồm Sao Diêm Vương, nó bị Hiệp hội Thiên văn Quốc tế xếp loại lại như một thành viên của loại mới là các hành tinh lùn cùng với Eris và Ceres.", "Một số nhà khoa học vẫn cho rằng nó cần được xếp vào nhóm hành tinh.", "Sau khi được tái xếp hạng, Sao Diêm Vương được thêm vào danh sách các tiểu hành tinh và được định danh bằng số 134340.", "Vào ngày 14 tháng 7 năm 2015, New Horizons trở thành phi thuyền đầu tiên bay ngang qua Sao Diêm Vương và các vệ tinh của nó, thực hiện các đo đạc và ghi lại những hình ảnh một cách chi tiết.", "Một số nhà khoa học vẫn cho rằng nó cần được xếp vào nhóm hành tinh.", "Khám phá \n\nTrong thập niên 1840, sử dụng cơ học Newton, Urbain Le Verrier đã dự đoán vị trí của Sao Hải Vương khi ấy vẫn chưa được khám phá sau khi phân tích những nhiễu loạn trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Vào ngày 14 tháng 7 năm 2015, New Horizons trở thành phi thuyền đầu tiên bay ngang qua Sao Diêm Vương và các vệ tinh của nó, thực hiện các đo đạc và ghi lại những hình ảnh một cách chi tiết.", "Giả thiết rằng những sự nhiễu loạn bị gây ra bởi lực hút hấp dẫn của hành tinh khác, Le Verrier đã gửi những tính toán của mình cho nhà thiên văn học Đức Johann Gottfried Galle.", "Khám phá \n\nTrong thập niên 1840, sử dụng cơ học Newton, Urbain Le Verrier đã dự đoán vị trí của Sao Hải Vương khi ấy vẫn chưa được khám phá sau khi phân tích những nhiễu loạn trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Ngày 23 tháng 9 năm 1846, buổi tối sau khi nhận được bức thư, Galle và sinh viên của mình Heinrich d'Arrest đã tìm thấy Sao Hải Vương ở chính xác nơi Le Verrier đã dự đoán.", "Giả thiết rằng những sự nhiễu loạn bị gây ra bởi lực hút hấp dẫn của hành tinh khác, Le Verrier đã gửi những tính toán của mình cho nhà thiên văn học Đức Johann Gottfried Galle.", "Những quan sát Sao Hải Vương ở cuối thế kỷ 19 đã khiến các nhà thiên văn học phải cho rằng quỹ đạo của Sao Thiên Vương đang bị nhiễu loạn bởi một hành tinh khác nữa ngoài Sao Hải Vương.", "Ngày 23 tháng 9 năm 1846, buổi tối sau khi nhận được bức thư, Galle và sinh viên của mình Heinrich d'Arrest đã tìm thấy Sao Hải Vương ở chính xác nơi Le Verrier đã dự đoán.", "Năm 1906, Percival Lowell, một người Boston giàu có từng thành lập Đài quan sát Lowell tại Flagstaff, Arizona năm 1894, đã khởi động một dự án lớn để tìm kiếm một hành tinh có thể có thứ 9, hành tinh mà ông gọi tên là \"Hành tinh X\".", "Những quan sát Sao Hải Vương ở cuối thế kỷ 19 đã khiến các nhà thiên văn học phải cho rằng quỹ đạo của Sao Thiên Vương đang bị nhiễu loạn bởi một hành tinh khác nữa ngoài Sao Hải Vương.", "Tới năm 1909, Lowell và William H. Pickering đã đề xuất nhiều tọa độ có thể của một hành tinh như vậy.", "Năm 1906, Percival Lowell, một người Boston giàu có từng thành lập Đài quan sát Lowell tại Flagstaff, Arizona năm 1894, đã khởi động một dự án lớn để tìm kiếm một hành tinh có thể có thứ 9, hành tinh mà ông gọi tên là \"Hành tinh X\".", "Lowell và đài quan sát của mình đã tìm kiếm từ năm 1905 tới khi ông qua đời năm 1916, nhưng không hề có kết quả.", "Tới năm 1909, Lowell và William H. Pickering đã đề xuất nhiều tọa độ có thể của một hành tinh như vậy.", "Việc tìm kiếm Hành tinh X của đài thiên văn mãi tới năm 1929, mới được bắt đầu trở lại khi ông giám đốc Vesto Melvin Slipher giao vai trò định vị Hành tinh X cho Clyde Tombaugh, một chàng trai xuất thân nông dân 22 tuổi đến từ Kansas, người mới chỉ tới Đài quan sát Lowell sau khi Slipher cảm thấy ấn tượng bởi một mẫu các bản vẽ thiên văn học của anh.", "Lowell và đài quan sát của mình đã tìm kiếm từ năm 1905 tới khi ông qua đời năm 1916, nhưng không hề có kết quả.", "Nhiệm vụ của Tombaugh là vẽ hình một cách có hệ thống bầu trời đêm bằng những bức ảnh đúp được chụp từ hai tuần trước đó, sau đó xem xét các cặp và xác định xem có bất kỳ một vật thể nào thay đổi vị trí hay không.", "Việc tìm kiếm Hành tinh X của đài thiên văn mãi tới năm 1929, mới được bắt đầu trở lại khi ông giám đốc Vesto Melvin Slipher giao vai trò định vị Hành tinh X cho Clyde Tombaugh, một chàng trai xuất thân nông dân 22 tuổi đến từ Kansas, người mới chỉ tới Đài quan sát Lowell sau khi Slipher cảm thấy ấn tượng bởi một mẫu các bản vẽ thiên văn học của anh.", "Sử dụng một máy được gọi là máy so sánh ánh sáng nhấp nháy, anh nhanh chóng di chuyển tới lui các quang cảnh của mỗi đĩa, để tạo ra sự phản chiếu di động của bất kỳ vật thể nào đã thay đổi vị trí hay xuất hiện giữa các bức ảnh.", "Nhiệm vụ của Tombaugh là vẽ hình một cách có hệ thống bầu trời đêm bằng những bức ảnh đúp được chụp từ hai tuần trước đó, sau đó xem xét các cặp và xác định xem có bất kỳ một vật thể nào thay đổi vị trí hay không.", "Ngày 18 tháng 2 năm 1930, sau gần một năm tìm kiếm, Tombaugh đã phát hiện một vật thể có thể di động trên những đĩa ảnh được chụp ngày 23 tháng 1 và 29 tháng 1 năm ấy.", "Sử dụng một máy được gọi là máy so sánh ánh sáng nhấp nháy, anh nhanh chóng di chuyển tới lui các quang cảnh của mỗi đĩa, để tạo ra sự phản chiếu di động của bất kỳ vật thể nào đã thay đổi vị trí hay xuất hiện giữa các bức ảnh.", "Một bức ảnh chất lượng kém hơn được chụp ngày 20 tháng 1 đã giúp anh xác nhận sự chuyển động.", "Ngày 18 tháng 2 năm 1930, sau gần một năm tìm kiếm, Tombaugh đã phát hiện một vật thể có thể di động trên những đĩa ảnh được chụp ngày 23 tháng 1 và 29 tháng 1 năm ấy.", "Sau khi đài quan sát có được những bức ảnh xác nhận thêm nữa, tin tức về khám phá được gửi tới Đài quan sát Đại học Harvard ngày 13 tháng 3 năm 1930.", "Một bức ảnh chất lượng kém hơn được chụp ngày 20 tháng 1 đã giúp anh xác nhận sự chuyển động.", "Vật thể mới sau này đã được thấy trong những bức ảnh được chụp từ ngày 19 tháng 3 năm 1915.", "Sau khi đài quan sát có được những bức ảnh xác nhận thêm nữa, tin tức về khám phá được gửi tới Đài quan sát Đại học Harvard ngày 13 tháng 3 năm 1930.", "Đặt tên \n\nQuyền đặt tên cho vật thể mới phát hiện thuộc về Đài quan sát Lowell.", "Vật thể mới sau này đã được thấy trong những bức ảnh được chụp từ ngày 19 tháng 3 năm 1915.", "Tombaugh đã hối thúc Slipher đề nghị một cái tên cho vật thể này trước khi có người khác làm điều đó.", "Đặt tên \n\nQuyền đặt tên cho vật thể mới phát hiện thuộc về Đài quan sát Lowell.", "Những đề xuất được gửi về ồ ạt từ khắp nơi trên thế giới.", "Tombaugh đã hối thúc Slipher đề nghị một cái tên cho vật thể này trước khi có người khác làm điều đó.", "Constance Lowell đề nghị tên Zeus, sau đó là Lowell, và cuối cùng là họ của bà.", "Những đề xuất được gửi về ồ ạt từ khắp nơi trên thế giới.", "Tất cả đề nghị này đều không được chấp nhận.", "Constance Lowell đề nghị tên Zeus, sau đó là Lowell, và cuối cùng là họ của bà.", "Cái tên Pluto lần đầu được Venetia Burney (sau này là Venetia Phair), một cô học trò 11 tuổi tại Oxford, Anh Quốc đề xuất.", "Tất cả đề nghị này đều không được chấp nhận.", "Venetia yêu thích thần thoại cổ điển cũng như thiên văn học, và coi cái tên Pluto (một trong những tên khác của Hades, vị thần cai quản địa ngục của người Hy Lạp), là thích hợp cho một hành tinh được cho là tối và lạnh như vậy.", "Cái tên Pluto lần đầu được Venetia Burney (sau này là Venetia Phair), một cô học trò 11 tuổi tại Oxford, Anh Quốc đề xuất.", "Cô bé đã nói ra ý kiến đó trong một cuộc thảo luận với người ông Falconer Madan, một cựu thủ thư tại Thư viện Bodleian thuộc Đại học Oxford.", "Venetia yêu thích thần thoại cổ điển cũng như thiên văn học, và coi cái tên Pluto (một trong những tên khác của Hades, vị thần cai quản địa ngục của người Hy Lạp), là thích hợp cho một hành tinh được cho là tối và lạnh như vậy.", "Madan đã gửi cái tên này cho Giáo sư Herbert Hall Turner, và ông này lại đánh điện báo cái tên đó cho các đồng nghiệp ở châu Mỹ.", "Cô bé đã nói ra ý kiến đó trong một cuộc thảo luận với người ông Falconer Madan, một cựu thủ thư tại Thư viện Bodleian thuộc Đại học Oxford.", "Vật thể được chính thức đặt tên ngày 24 tháng 3 năm 1930.", "Madan đã gửi cái tên này cho Giáo sư Herbert Hall Turner, và ông này lại đánh điện báo cái tên đó cho các đồng nghiệp ở châu Mỹ.", "Mỗi thành viên của Đài quan sát Lowell được cho phép bỏ phiếu chọn trong danh sách chỉ gồm ba cái tên: \"Minerva\" (tên đã được đặt cho một tiểu hành tinh), \"Cronus\" (vốn không được coi trọng bởi nó được đề xuất từ một nhà thiên văn vô danh tên là Thomas Jefferson Jackson See), và \"Pluto\" do Burney đặt.", "Vật thể được chính thức đặt tên ngày 24 tháng 3 năm 1930.", "Pluto nhận được số phiếu tối đa.", "Mỗi thành viên của Đài quan sát Lowell được cho phép bỏ phiếu chọn trong danh sách chỉ gồm ba cái tên: \"Minerva\" (tên đã được đặt cho một tiểu hành tinh), \"Cronus\" (vốn không được coi trọng bởi nó được đề xuất từ một nhà thiên văn vô danh tên là Thomas Jefferson Jackson See), và \"Pluto\" do Burney đặt.", "Cái tên này được công bố ngày 1 tháng 5 năm 1930.", "Pluto nhận được số phiếu tối đa.", "Ngay sau khi công bố, Madan đã cho Venetia năm pound làm tiền thưởng.", "Cái tên này được công bố ngày 1 tháng 5 năm 1930.", "Cái tên Pluto được dự định gợi nhớ tới những chữ cái đầu trong tên của nhà thiên văn học Percival Lowell, chữ viết lồng P-L cũng là biểu tượng thiên văn học của Sao Diêm Vương ().", "Ngay sau khi công bố, Madan đã cho Venetia năm pound làm tiền thưởng.", "Biểu tượng chiêm tinh học của Sao Diêm Vương giống với biểu tượng của Sao Hải Vương (), nhưng có một vòng tròn thay thế cho cái chĩa đinh ba ở giữa ().", "Cái tên Pluto được dự định gợi nhớ tới những chữ cái đầu trong tên của nhà thiên văn học Percival Lowell, chữ viết lồng P-L cũng là biểu tượng thiên văn học của Sao Diêm Vương ().", "Tại Nhật Bản năm 1930, ngay sau khi hành tinh này được phát hiện, trên \"Khoa học hoạ báo\" (Nhật văn: 科学画報), Nojiri Hōei (野尻抱影) đã đề nghị dịch tên gọi của hành tinh này sang tiếng Nhật là Minh Vương Tinh [chữ Hán: 冥王星, đọc theo âm âm độc là \"めいおうせい\" (Meiō sei)].", "Biểu tượng chiêm tinh học của Sao Diêm Vương giống với biểu tượng của Sao Hải Vương (), nhưng có một vòng tròn thay thế cho cái chĩa đinh ba ở giữa ().", "Minh vương (冥王) là tục xưng của Diêm Ma La Già (閻魔羅闍), theo Phật giáo là chúa tể của địa ngục.", "Tại Nhật Bản năm 1930, ngay sau khi hành tinh này được phát hiện, trên \"Khoa học hoạ báo\" (Nhật văn: 科学画報), Nojiri Hōei (野尻抱影) đã đề nghị dịch tên gọi của hành tinh này sang tiếng Nhật là Minh Vương Tinh [chữ Hán: 冥王星, đọc theo âm âm độc là \"めいおうせい\" (Meiō sei)].", "Đài Thiên văn Kyōto đã sử dụng tên gọi này nhưng Đài Thiên văn Tōkyō (nay là Đài Thiên văn quốc lập) tiếp tục dùng tên gọi \"プルートー\" (Purūtō, dịch âm từ tiếng Anh \"Pluto\") cho đến năm 1943.", "Minh vương (冥王) là tục xưng của Diêm Ma La Già (閻魔羅闍), theo Phật giáo là chúa tể của địa ngục.", "Trung Quốc từ năm 1933 cũng gọi hành tinh này là \"Minh vương tinh\".", "Đài Thiên văn Kyōto đã sử dụng tên gọi này nhưng Đài Thiên văn Tōkyō (nay là Đài Thiên văn quốc lập) tiếp tục dùng tên gọi \"プルートー\" (Purūtō, dịch âm từ tiếng Anh \"Pluto\") cho đến năm 1943.", "Tên gọi Minh vương tinh còn được dùng trong tiếng Triều Tiên [đọc theo âm Hán tự Triều Tiên là \"명왕성\" (Myeongwangseong)] và tiếng Mông Cổ.", "Trung Quốc từ năm 1933 cũng gọi hành tinh này là \"Minh vương tinh\".", "Do chữ \"minh\" 冥 có nghĩa là \"u ám, tối tăm\" đồng âm với chữ \"minh\" 明 có nghĩa là \"sáng\" và \"minh vương\" 冥王 đồng âm với \"minh vương\" 明王 có nghĩa là \"vị vua sáng suốt\" nên người Việt Nam tránh gọi Diêm Ma La Già là Minh vương mà thường gọi tắt là Diêm vương (閻王).", "Tên gọi Minh vương tinh còn được dùng trong tiếng Triều Tiên [đọc theo âm Hán tự Triều Tiên là \"명왕성\" (Myeongwangseong)] và tiếng Mông Cổ.", "Minh vương tinh cũng theo đó mà được từ sách báo Trung Quốc sang tiếng Việt là Diêm Vương Tinh (閻王星) hoặc Sao Diêm Vương.", "Do chữ \"minh\" 冥 có nghĩa là \"u ám, tối tăm\" đồng âm với chữ \"minh\" 明 có nghĩa là \"sáng\" và \"minh vương\" 冥王 đồng âm với \"minh vương\" 明王 có nghĩa là \"vị vua sáng suốt\" nên người Việt Nam tránh gọi Diêm Ma La Già là Minh vương mà thường gọi tắt là Diêm vương (閻王).", "Nhiều ngôn ngữ Phi Âu sử dụng cách chuyển tự \"Pluto\" bằng cái tên của họ cho vật thể này.", "Minh vương tinh cũng theo đó mà được từ sách báo Trung Quốc sang tiếng Việt là Diêm Vương Tinh (閻王星) hoặc Sao Diêm Vương.", "Cái chết của Hành tinh X \nNgay khi được tìm thấy, ánh sáng mờ nhạt và sự thiếu vắng một đĩa phân giải được đã khiến mọi người nghi ngờ Sao Diêm Vương có thể là Hành tinh X của Lowell.", "Nhiều ngôn ngữ Phi Âu sử dụng cách chuyển tự \"Pluto\" bằng cái tên của họ cho vật thể này.", "Trong suốt thế kỷ 20, những ước tính về khối lượng Sao Diêm Vương liên tục bị điều chỉnh theo hướng giảm xuống: Năm 1931, khối lượng của Sao Diêm Vương được tính gần bằng khối lượng Trái Đất, đến năm 1948 nhà khoa học hành tinh Gerard Kuiper tính toán lại khối lượng của nó, cho thấy bị giảm xuống tới 1/10 khối lượng Trái Đất, gần bằng khối lượng Sao Hỏa.", "Cái chết của Hành tinh X \nNgay khi được tìm thấy, ánh sáng mờ nhạt và sự thiếu vắng một đĩa phân giải được đã khiến mọi người nghi ngờ Sao Diêm Vương có thể là Hành tinh X của Lowell.", "Năm 1976, Dale Cruikshank, Carl Pilcher và David Morrison tại Đại học Hawaii lần đầu tiên tính toán suất phản chiếu bề mặt Sao Diêm Vương, họ tính ra suất phản chiếu của hành tinh này gấp 1,4–1,9 lần suất phản chiếu của Trái Đất - cho thấy có sự hiện diện của băng metan; điều này có nghĩa Sao Diêm Vương phải đặc biệt rất sáng so với kích thước của nó và do đó khối lượng của Sao Diêm Vương chỉ nhẹ hơn 1% khối lượng Trái Đất.", "Trong suốt thế kỷ 20, những ước tính về khối lượng Sao Diêm Vương liên tục bị điều chỉnh theo hướng giảm xuống: Năm 1931, khối lượng của Sao Diêm Vương được tính gần bằng khối lượng Trái Đất, đến năm 1948 nhà khoa học hành tinh Gerard Kuiper tính toán lại khối lượng của nó, cho thấy bị giảm xuống tới 1/10 khối lượng Trái Đất, gần bằng khối lượng Sao Hỏa.", "Năm 1978, sự khám phá vệ tinh Charon của Sao Diêm Vương lần đầu tiên đã cho phép đo đạc khối lượng của nó bằng khoảng 2% khối lượng Trái Đất, quá nhỏ để gây ra sự không nhất quán trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Năm 1976, Dale Cruikshank, Carl Pilcher và David Morrison tại Đại học Hawaii lần đầu tiên tính toán suất phản chiếu bề mặt Sao Diêm Vương, họ tính ra suất phản chiếu của hành tinh này gấp 1,4–1,9 lần suất phản chiếu của Trái Đất - cho thấy có sự hiện diện của băng metan; điều này có nghĩa Sao Diêm Vương phải đặc biệt rất sáng so với kích thước của nó và do đó khối lượng của Sao Diêm Vương chỉ nhẹ hơn 1% khối lượng Trái Đất.", "Những nghiên cứu sau đó về một Hành tinh X khác, đáng chú ý nhất là của Robert Harrington, đều không thành công.", "Năm 1978, sự khám phá vệ tinh Charon của Sao Diêm Vương lần đầu tiên đã cho phép đo đạc khối lượng của nó bằng khoảng 2% khối lượng Trái Đất, quá nhỏ để gây ra sự không nhất quán trong quỹ đạo của Sao Thiên Vương.", "Năm 1993, Myles Standish đã sử dụng dữ liệu từ chuyến bay ngang Sao Hải Vương của Voyager 2, xác định lại tổng khối lượng hành tinh này giảm 0,5%, để tính toán lại ảnh hưởng trọng lực lên Sao Thiên Vương.", "Những nghiên cứu sau đó về một Hành tinh X khác, đáng chú ý nhất là của Robert Harrington, đều không thành công.", "Với những con số mới, sự không nhất quán, sự cần thiết của Hành tinh X đã bị bãi bỏ.", "Năm 1993, Myles Standish đã sử dụng dữ liệu từ chuyến bay ngang Sao Hải Vương của Voyager 2, xác định lại tổng khối lượng hành tinh này giảm 0,5%, để tính toán lại ảnh hưởng trọng lực lên Sao Thiên Vương.", "Ngày nay đa số nhà thiên văn học thống nhất rằng Hành tinh X, như Lowell định nghĩa nó, không tồn tại.", "Với những con số mới, sự không nhất quán, sự cần thiết của Hành tinh X đã bị bãi bỏ.", "Lowell đã đưa ra dự đoán vị trí Hành tinh X năm 1915 hơi gần hơn vị trí thực của Sao Diêm Vương ở thời điểm đó; tuy nhiên, Ernest W. Brown đã kết luận gần như ngay lập tức rằng đó là một sự trùng khớp, một quan điểm vẫn được duy trì đến ngày nay.", "Ngày nay đa số nhà thiên văn học thống nhất rằng Hành tinh X, như Lowell định nghĩa nó, không tồn tại.", "Đặc điểm của hành tinh \n\nKhoảng cách từ Sao Diêm Vương tới Trái Đất khiến việc nghiên cứu sâu về hành tinh này rất khó khăn.", "Lowell đã đưa ra dự đoán vị trí Hành tinh X năm 1915 hơi gần hơn vị trí thực của Sao Diêm Vương ở thời điểm đó; tuy nhiên, Ernest W. Brown đã kết luận gần như ngay lập tức rằng đó là một sự trùng khớp, một quan điểm vẫn được duy trì đến ngày nay.", "Nhiều chi tiết về Sao Diêm Vương sẽ vẫn chưa được biết tới cho đến năm 2015, khi tàu vũ trụ New Horizons tới đó.", "Đặc điểm của hành tinh \n\nKhoảng cách từ Sao Diêm Vương tới Trái Đất khiến việc nghiên cứu sâu về hành tinh này rất khó khăn.", "Hình dạng bên ngoài và thành phần \nĐộ sáng biểu kiến bên ngoài của Sao Diêm Vương trong khoảng 15,1, lên tới 13,65 ở điểm cận nhật.", "Nhiều chi tiết về Sao Diêm Vương sẽ vẫn chưa được biết tới cho đến năm 2015, khi tàu vũ trụ New Horizons tới đó.", "Để quan sát được nó, một kính viễn vọng phải có độ mở khoảng 30 cm (12 in).", "Hình dạng bên ngoài và thành phần \nĐộ sáng biểu kiến bên ngoài của Sao Diêm Vương trong khoảng 15,1, lên tới 13,65 ở điểm cận nhật.", "Sao Diêm Vương trông không rõ ràng và giống sao thậm chí khi được quan sát bằng kính viễn vọng lớn bởi đường kính góc của nó chỉ là 0,11\".", "Để quan sát được nó, một kính viễn vọng phải có độ mở khoảng 30 cm (12 in).", "Nó có màu xám sáng pha chút vàng.", "Sao Diêm Vương trông không rõ ràng và giống sao thậm chí khi được quan sát bằng kính viễn vọng lớn bởi đường kính góc của nó chỉ là 0,11\".", "Phân tích quang phổ bề mặt Sao Diêm Vương cho thấy nó có thành phần gồm hơn 98% băng nitơ, với các dấu hiệu của methane và carbon monoxide.", "Nó có màu xám sáng pha chút vàng.", "Khoảng cách và những giới hạn về hiện tại trong kỹ thuật kính viễn vọng khiến không thể chụp ảnh trực tiếp các chi tiết bề mặt Sao Diêm Vương.", "Phân tích quang phổ bề mặt Sao Diêm Vương cho thấy nó có thành phần gồm hơn 98% băng nitơ, với các dấu hiệu của methane và carbon monoxide.", "Các hình ảnh từ Kính viễn vọng không gian Hubble không thể hiện bất kỳ một đặc điểm hay dấu hiệu bề mặt có thể phân biệt nào.", "Khoảng cách và những giới hạn về hiện tại trong kỹ thuật kính viễn vọng khiến không thể chụp ảnh trực tiếp các chi tiết bề mặt Sao Diêm Vương.", "Những hình ảnh tốt nhất về Sao Diêm Vương có từ các bản đồ sáng được tạo ra từ các quan sát gần các lần thực của nó với vệ tinh lớn nhất, Charon.", "Các hình ảnh từ Kính viễn vọng không gian Hubble không thể hiện bất kỳ một đặc điểm hay dấu hiệu bề mặt có thể phân biệt nào.", "Sử dụng quá trình xử lý máy tính, những quan sát được tiến hành bằng những yếu tố sáng khi Sao Diêm Vương bị Charon che khuất.", "Những hình ảnh tốt nhất về Sao Diêm Vương có từ các bản đồ sáng được tạo ra từ các quan sát gần các lần thực của nó với vệ tinh lớn nhất, Charon.", "Ví dụ, việc che khuất một điểm sáng trên Pluto sẽ tạo ra một sự thay đổi tổng độ sáng lớn hơn khi che khuất một điểm tối.", "Sử dụng quá trình xử lý máy tính, những quan sát được tiến hành bằng những yếu tố sáng khi Sao Diêm Vương bị Charon che khuất.", "Sử dụng kỹ thuật này, ta có thể đo đạc tổng độ sáng của hệ Sao Diêm Vương-Charon và theo dõi những thay đổi độ sáng theo thời gian.", "Ví dụ, việc che khuất một điểm sáng trên Pluto sẽ tạo ra một sự thay đổi tổng độ sáng lớn hơn khi che khuất một điểm tối.", "Những bản đồ được Kính viễn vọng không gian Hubble tổng hợp cho thấy bề mặt Sao Diêm Vương có đặc điểm ở sự không đồng nhất, một sự thực cũng được chứng nhận bởi sự làm cong ánh sáng và bởi những thay đổi định kỳ trong các phổ của nó.", "Sử dụng kỹ thuật này, ta có thể đo đạc tổng độ sáng của hệ Sao Diêm Vương-Charon và theo dõi những thay đổi độ sáng theo thời gian.", "Bề mặt Sao Diêm Vương hướng về phía Charon chứa nhiều băng methane hơn, trong khi phía bề mặt đối diện chứa nhiều nitơ và băng carbon monoxit.", "Những bản đồ được Kính viễn vọng không gian Hubble tổng hợp cho thấy bề mặt Sao Diêm Vương có đặc điểm ở sự không đồng nhất, một sự thực cũng được chứng nhận bởi sự làm cong ánh sáng và bởi những thay đổi định kỳ trong các phổ của nó.", "Điều này biến Sao Diêm Vương thành vật thể có sự trái ngược lớn thứ hai trong Hệ Mặt Trời sau Iapetus.", "Bề mặt Sao Diêm Vương hướng về phía Charon chứa nhiều băng methane hơn, trong khi phía bề mặt đối diện chứa nhiều nitơ và băng carbon monoxit.", "Cấu trúc bên trong \n\nKính viễn vọng không gian Hubble cho rằng mật độ Sao Diêm Vương ở trong khoảng 1,8 và 2,1 g/cm³, cho thấy thành phần bên trong của nó gồm khoảng 50–70% đá và 30–50% băng.", "Điều này biến Sao Diêm Vương thành vật thể có sự trái ngược lớn thứ hai trong Hệ Mặt Trời sau Iapetus.", "Vì sự phân rã phóng xạ của các khoáng chất cuối cùng sẽ làm nóng băng tới mức đủ để chúng tách khỏi đá, các nhà khoa học chờ đợi kết cấu bên trong của Sao Diêm Vương có sự khu biệt, với vật liệu đá lắng xuống thành một lõi đặc bao quanh bởi một áo băng.", "Cấu trúc bên trong \n\nKính viễn vọng không gian Hubble cho rằng mật độ Sao Diêm Vương ở trong khoảng 1,8 và 2,1 g/cm³, cho thấy thành phần bên trong của nó gồm khoảng 50–70% đá và 30–50% băng.", "Những ước tính ban đầu từ tàu New Horizons cho thấy đường kính vùng lõi là 1700 km, và Sao Diêm Vương không có hoạt động từ trường.", "Vì sự phân rã phóng xạ của các khoáng chất cuối cùng sẽ làm nóng băng tới mức đủ để chúng tách khỏi đá, các nhà khoa học chờ đợi kết cấu bên trong của Sao Diêm Vương có sự khu biệt, với vật liệu đá lắng xuống thành một lõi đặc bao quanh bởi một áo băng.", "Có thể quá trình nóng lên đó đang diễn ra ở thời điểm hiện tại, tạo ra một biển nước ngầm bên dưới bề mặt.", "Những ước tính ban đầu từ tàu New Horizons cho thấy đường kính vùng lõi là 1700 km, và Sao Diêm Vương không có hoạt động từ trường.", "Tháng 9 năm 2016, các nhà khoa học tại Đại học Brown mô phỏng quá trình va chạm thông qua hình thành vùng đồng bằng Sputnik Planitia, cho thấy nó có thể là kết quả của việc nước lỏng dâng trào từ bên dưới bề mặt sau vụ va chạm, ngụ ý rằng có hiện diện biển nước ngầm nằm dưới bề mặt ở sâu 100 km.", "Có thể quá trình nóng lên đó đang diễn ra ở thời điểm hiện tại, tạo ra một biển nước ngầm bên dưới bề mặt.", "Cho đến tháng 6 năm 2020, các nhà thiên văn học đã thông báo bằng chứng cho rằng bên dưới bề mặt Sao Diêm Vương có thể chứa đại dương, và do đó nó có khả năng nuôi dưỡng sự sống khi nó mới được hình thành.", "Tháng 9 năm 2016, các nhà khoa học tại Đại học Brown mô phỏng quá trình va chạm thông qua hình thành vùng đồng bằng Sputnik Planitia, cho thấy nó có thể là kết quả của việc nước lỏng dâng trào từ bên dưới bề mặt sau vụ va chạm, ngụ ý rằng có hiện diện biển nước ngầm nằm dưới bề mặt ở sâu 100 km.", "Địa chất \n\nNhững đặc trưng địa chất nổi bật trên Sao Diêm Vương gồm: Tombaugh Regio (hay còn gọi là vùng \"trái tim\"), một vùng sáng lớn nhất nằm trên mặt đối diện với Charon.", "Cho đến tháng 6 năm 2020, các nhà thiên văn học đã thông báo bằng chứng cho rằng bên dưới bề mặt Sao Diêm Vương có thể chứa đại dương, và do đó nó có khả năng nuôi dưỡng sự sống khi nó mới được hình thành.", "Cthulhu Macula, một vùng tối dài nằm ở vùng phía bên trái bán cầu.", "Địa chất \n\nNhững đặc trưng địa chất nổi bật trên Sao Diêm Vương gồm: Tombaugh Regio (hay còn gọi là vùng \"trái tim\"), một vùng sáng lớn nhất nằm trên mặt đối diện với Charon.", "Cuối cùng là \"Brass Knuckles\", một dải các vùng tối trải dài xích đạo nằm ở vùng phía bên phải bán cầu.", "Cthulhu Macula, một vùng tối dài nằm ở vùng phía bên trái bán cầu.", "Một thùy nằm ở phía tây Tombaugh Regio gọi là Sputnik Planitia, một bồn địa rộng 1.000 km chứa băng nitơ và carbon monoxit lạnh, bị phân chia thành ô đới lưu xếp cạnh như hình đa giác mang các khối trôi nổi trên lớp vỏ băng nước và các hố thăng hoa về phía rìa của chúng.", "Cuối cùng là \"Brass Knuckles\", một dải các vùng tối trải dài xích đạo nằm ở vùng phía bên phải bán cầu.", "Cũng có dấu hiệu rõ ràng về những dòng chảy sông băng và chúng chảy ra khỏi bồn địa.", "Một thùy nằm ở phía tây Tombaugh Regio gọi là Sputnik Planitia, một bồn địa rộng 1.000 km chứa băng nitơ và carbon monoxit lạnh, bị phân chia thành ô đới lưu xếp cạnh như hình đa giác mang các khối trôi nổi trên lớp vỏ băng nước và các hố thăng hoa về phía rìa của chúng.", "Khi tàu New Horizons chụp các bức ảnh về bồn địa, nó không có một hố va chạm nào có thể thấy được, cho thấy bề mặt của nó chưa đầy 10 triệu năm tuổi.", "Cũng có dấu hiệu rõ ràng về những dòng chảy sông băng và chúng chảy ra khỏi bồn địa.", "Những nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng bề mặt có độ tuổi 180.000 năm.", "Khi tàu New Horizons chụp các bức ảnh về bồn địa, nó không có một hố va chạm nào có thể thấy được, cho thấy bề mặt của nó chưa đầy 10 triệu năm tuổi.", "Nhóm khoa học thuộc dự án New Horizons đã tóm tắt những phát hiện ban đầu là \"Sao Diêm Vương hiện lên nhiều dạng địa mạo, bao gồm cả những dạng địa hình sinh ra từ các quá trình tác động của sông băng và bề mặt - bầu khí quyển cũng như các quá trình va chạm, kiến ​​tạo, có thể có hoạt động núi lửa băng và xói mòn bề mặt hàng loạt\".", "Những nghiên cứu mới nhất chỉ ra rằng bề mặt có độ tuổi 180.000 năm.", "Phần phía tây của Sputnik Planitia có những cánh đồng chứa đụn cát ngang được hình thành do những cơn gió thổi từ trung tâm Sputnik Planitia theo hướng những đỉnh núi xung quanh.", "Nhóm khoa học thuộc dự án New Horizons đã tóm tắt những phát hiện ban đầu là \"Sao Diêm Vương hiện lên nhiều dạng địa mạo, bao gồm cả những dạng địa hình sinh ra từ các quá trình tác động của sông băng và bề mặt - bầu khí quyển cũng như các quá trình va chạm, kiến ​​tạo, có thể có hoạt động núi lửa băng và xói mòn bề mặt hàng loạt\".", "Các bước sóng trong đụn cát nằm trong khoảng 0,4–1 km và có khả năng bao gồm các hạt mêtan có kích cỡ 200–300 μm.", "Phần phía tây của Sputnik Planitia có những cánh đồng chứa đụn cát ngang được hình thành do những cơn gió thổi từ trung tâm Sputnik Planitia theo hướng những đỉnh núi xung quanh.", "Kích thước và khối lượng \n\nĐường kính Sao Diêm Vương là 2376,6 km.", "Các bước sóng trong đụn cát nằm trong khoảng 0,4–1 km và có khả năng bao gồm các hạt mêtan có kích cỡ 200–300 μm.", "Khối lượng của nó nặng 1,303×1022 kg, tương đương 0,00218 lần khối lượng Trái Đất và 0,177 lần khối lượng Mặt Trăng.", "Kích thước và khối lượng \n\nĐường kính Sao Diêm Vương là 2376,6 km.", "Diện tích bề mặt của Sao Diêm Vương là 1,779×107 km², gần bằng diện tích bề mặt nước Nga.", "Khối lượng của nó nặng 1,303×1022 kg, tương đương 0,00218 lần khối lượng Trái Đất và 0,177 lần khối lượng Mặt Trăng.", "Hấp dẫn bề mặt của Sao Diêm Vương là 0,063 g, so với Trái Đất là 1 g và Mặt Trăng là 0,17 g.\n\nKhối lượng của Sao Diêm Vương không được biết hàng chục năm sau khi nó được khám phá.", "Diện tích bề mặt của Sao Diêm Vương là 1,779×107 km², gần bằng diện tích bề mặt nước Nga.", "Việc đo lường quỹ đạo vệ tinh Charon đã giúp các nhà khoa học tính được khối lượng của Sao Diêm Vương, dùng một công thức của Isaac Newton dựa vào các định luật của Johannes Kepler.", "Hấp dẫn bề mặt của Sao Diêm Vương là 0,063 g, so với Trái Đất là 1 g và Mặt Trăng là 0,17 g.\n\nKhối lượng của Sao Diêm Vương không được biết hàng chục năm sau khi nó được khám phá.", "Các quan sát về Sao Diêm Vương khi che khuất với Charon cho phép các nhà khoa học ước tính đường kính của Sao Diêm Vương với con số chính xác hơn, trong khi việc phát minh ra phương pháp quang học thích nghi cho phép họ xác định được hình dạng chính xác của nó.", "Việc đo lường quỹ đạo vệ tinh Charon đã giúp các nhà khoa học tính được khối lượng của Sao Diêm Vương, dùng một công thức của Isaac Newton dựa vào các định luật của Johannes Kepler.", "Sao Diêm Vương không những nhỏ hơn tất cả các hành tinh khác trong Thái Dương Hệ mà còn nhỏ hơn các vệ tinh sau đây: Ganymede, Titan, Callisto, Io, Mặt Trăng, Europa và Triton.", "Các quan sát về Sao Diêm Vương khi che khuất với Charon cho phép các nhà khoa học ước tính đường kính của Sao Diêm Vương với con số chính xác hơn, trong khi việc phát minh ra phương pháp quang học thích nghi cho phép họ xác định được hình dạng chính xác của nó.", "Trong khi đó, Sao Diêm Vương lại lớn hơn tất cả các tiểu hành tinh của vòng đai chính, giữa Sao Hoả và Sao Mộc, hay của vòng đai Kuiper.", "Sao Diêm Vương không những nhỏ hơn tất cả các hành tinh khác trong Thái Dương Hệ mà còn nhỏ hơn các vệ tinh sau đây: Ganymede, Titan, Callisto, Io, Mặt Trăng, Europa và Triton.", "Điều này làm cho các nhà khoa học tin rằng Sao Diêm Vương không phải là một hành tinh chính thức mà thuộc một loại thiên thể nhiều người gọi là plutino – loại hành tinh nhỏ giống Sao Diêm Vương (Pluto).", "Trong khi đó, Sao Diêm Vương lại lớn hơn tất cả các tiểu hành tinh của vòng đai chính, giữa Sao Hoả và Sao Mộc, hay của vòng đai Kuiper.", "Việc xác định kích thước của Sao Diêm Vương trở nên phức tạp do bầu khí quyển và sương mù đầy hydrocacbon.", "Điều này làm cho các nhà khoa học tin rằng Sao Diêm Vương không phải là một hành tinh chính thức mà thuộc một loại thiên thể nhiều người gọi là plutino – loại hành tinh nhỏ giống Sao Diêm Vương (Pluto).", "Vào tháng 3 năm 2014, các nhà khoa học E. Lellouch, C. de Bergh và các đồng nghiệp đã công bố liên hệ đến tỷ số trộn của mêtan trong khí quyển Sao Diêm Vương thích hợp với đường kính của nó, cho thấy lớn hơn 2.360 km, với \"dự đoán tốt nhất\" là 2.368 km.", "Việc xác định kích thước của Sao Diêm Vương trở nên phức tạp do bầu khí quyển và sương mù đầy hydrocacbon.", "Vào ngày 13 tháng 7 năm 2015, các bức ảnh chụp từ thiết bị LORRI bên trong tàu New Horizons của NASA, cùng với dữ liệu thu được từ các thiết bị khác, đã xác định đường kính của Sao Diêm Vương là 2.370 km, sau đó được sửa đổi là 2.372 km vào ngày 24 tháng 7, và sau đó nữa là 2.374 km.", "Vào tháng 3 năm 2014, các nhà khoa học E. Lellouch, C. de Bergh và các đồng nghiệp đã công bố liên hệ đến tỷ số trộn của mêtan trong khí quyển Sao Diêm Vương thích hợp với đường kính của nó, cho thấy lớn hơn 2.360 km, với \"dự đoán tốt nhất\" là 2.368 km.", "Sử dụng dữ liệu vô tuyến từ Thí nghiệm Khoa học Vô tuyến của New Horizons (REX), các nhà khoa học đã tìm được đường kính của Sao Diêm Vương là 2.376,6 km.", "Vào ngày 13 tháng 7 năm 2015, các bức ảnh chụp từ thiết bị LORRI bên trong tàu New Horizons của NASA, cùng với dữ liệu thu được từ các thiết bị khác, đã xác định đường kính của Sao Diêm Vương là 2.370 km, sau đó được sửa đổi là 2.372 km vào ngày 24 tháng 7, và sau đó nữa là 2.374 km.", "Khí quyển \n\nKhí quyển Sao Diêm Vương là lớp khí mỏng thành phần gồm khí nitơ, mêtan, và cacbon mônôxít.", "Sử dụng dữ liệu vô tuyến từ Thí nghiệm Khoa học Vô tuyến của New Horizons (REX), các nhà khoa học đã tìm được đường kính của Sao Diêm Vương là 2.376,6 km.", "Chúng có nguồn gốc từ băng trên bề mặt bốc hơi tạo thành.", "Khí quyển \n\nKhí quyển Sao Diêm Vương là lớp khí mỏng thành phần gồm khí nitơ, mêtan, và cacbon mônôxít.", "Áp suất bề mặt trong khí quyển thay đổi từ 6,5 tới 24 μbar.", "Chúng có nguồn gốc từ băng trên bề mặt bốc hơi tạo thành.", "Người ta cho rằng quỹ đạo elip dẹt của Sao Diêm Vương có ảnh hưởng lớn đến khí quyển của nó: khi nó chuyển động ra xa Mặt Trời, bầu khí quyển của nó bị đóng băng dần và rơi trở lại bề mặt.", "Áp suất bề mặt trong khí quyển thay đổi từ 6,5 tới 24 μbar.", "Khi Sao Diêm Vương đến gần Mặt Trời hơn, nhiệt độ bề mặt tăng lên, băng trên bề mặt thăng hoa thành khí.", "Người ta cho rằng quỹ đạo elip dẹt của Sao Diêm Vương có ảnh hưởng lớn đến khí quyển của nó: khi nó chuyển động ra xa Mặt Trời, bầu khí quyển của nó bị đóng băng dần và rơi trở lại bề mặt.", "Quá trình này tạo ra hiệu ứng nhà kính ngược; giống như mồ hôi làm lạnh cơ thể khi nó toát ra bề mặt da, sự thăng hoa này làm lạnh bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Khi Sao Diêm Vương đến gần Mặt Trời hơn, nhiệt độ bề mặt tăng lên, băng trên bề mặt thăng hoa thành khí.", "Các nhà khoa học sử dụng mảng kính thiên văn vô tuyến Submillimeter Array gần đây đã phát hiện ra rằng nhiệt độ trên bề mặt Sao Diêm Vương vào khoảng , lạnh hơn 10 K so với giá trị trước đó.", "Quá trình này tạo ra hiệu ứng nhà kính ngược; giống như mồ hôi làm lạnh cơ thể khi nó toát ra bề mặt da, sự thăng hoa này làm lạnh bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Do có mặt mêtan, một loại khí nhà kính mạnh, hiện tượng đảo ngược nhiệt độ trong khí quyển của Sao Diêm Vương đã xảy ra, với nhiệt độ trung bình ấm hơn 36 K ở độ cao trên 10 km so với bề mặt.", "Các nhà khoa học sử dụng mảng kính thiên văn vô tuyến Submillimeter Array gần đây đã phát hiện ra rằng nhiệt độ trên bề mặt Sao Diêm Vương vào khoảng , lạnh hơn 10 K so với giá trị trước đó.", "Tầng khí quyển thấp hơn có độ tập trung mêtan cao hơn so với tầng khí quyển trên cao.", "Do có mặt mêtan, một loại khí nhà kính mạnh, hiện tượng đảo ngược nhiệt độ trong khí quyển của Sao Diêm Vương đã xảy ra, với nhiệt độ trung bình ấm hơn 36 K ở độ cao trên 10 km so với bề mặt.", "Chứng cứ đầu tiên cho thấy Sao Diêm Vương có bầu khí quyển được tìm thấy tại Đài quan sát trên không Kuiper (Kuiper Airborne Observatory) năm 1985, dựa trên quá trình quan sát một ngôi sao bị che khuất bởi Sao Diêm Vương.", "Tầng khí quyển thấp hơn có độ tập trung mêtan cao hơn so với tầng khí quyển trên cao.", "Khi một thiên thể không có bầu khí quyển di chuyển ra phía trước ngôi sao thì ánh sáng từ ngôi sao bị biến mất một cách đột ngột; trong trường hợp của Diêm Vương Tinh, ngôi sao mờ dần dần đi.", "Chứng cứ đầu tiên cho thấy Sao Diêm Vương có bầu khí quyển được tìm thấy tại Đài quan sát trên không Kuiper (Kuiper Airborne Observatory) năm 1985, dựa trên quá trình quan sát một ngôi sao bị che khuất bởi Sao Diêm Vương.", "Từ tốc độ mờ dần, người ta tính ra được áp suất khí quyển bằng 0,15 pascal, xấp xỉ 1/700.000 so với của Trái Đất.", "Khi một thiên thể không có bầu khí quyển di chuyển ra phía trước ngôi sao thì ánh sáng từ ngôi sao bị biến mất một cách đột ngột; trong trường hợp của Diêm Vương Tinh, ngôi sao mờ dần dần đi.", "Những kết quả này được củng cố mạnh mẽ bằng những quan sát mở rộng trong quá trình che khuất xảy ra vào năm 1988.", "Từ tốc độ mờ dần, người ta tính ra được áp suất khí quyển bằng 0,15 pascal, xấp xỉ 1/700.000 so với của Trái Đất.", "Năm 2002, sự kiện Sao Diêm Vương che khuất một ngôi sao khác đã được quan sát và phân tích bởi đội đứng đầu là Bruno Sicardy ở Đài quan sát Paris, James L. Elliot ở MIT, và Jay Pasachoff ở Williams College.", "Những kết quả này được củng cố mạnh mẽ bằng những quan sát mở rộng trong quá trình che khuất xảy ra vào năm 1988.", "Kết quả họ thu được thật ngạc nhiên, áp suất khí quyển ước tính bằng 0,3 pascal, cho dù thời điểm này Sao Diêm Vương nằm xa Mặt Trời hơn so với thời điểm năm 1988 và do đó bầu khí quyển phải lạnh và loãng hơn.", "Năm 2002, sự kiện Sao Diêm Vương che khuất một ngôi sao khác đã được quan sát và phân tích bởi đội đứng đầu là Bruno Sicardy ở Đài quan sát Paris, James L. Elliot ở MIT, và Jay Pasachoff ở Williams College.", "Một cách giải thích cho sự khác biệt này là năm 1987, cực nam của Sao Diêm Vương bắt đầu đi ra khỏi bóng tối trong suốt 120 năm, gây ra hiện tượng nitơ thăng hoa từ băng ở cực nam.", "Kết quả họ thu được thật ngạc nhiên, áp suất khí quyển ước tính bằng 0,3 pascal, cho dù thời điểm này Sao Diêm Vương nằm xa Mặt Trời hơn so với thời điểm năm 1988 và do đó bầu khí quyển phải lạnh và loãng hơn.", "Phải mất hàng thập kỉ để khí nitơ dư thừa ngưng tụ lại trong bầu khí quyển khi nó bị đóng băng trên chỏm băng tối vĩnh cửu ở cực bắc.", "Một cách giải thích cho sự khác biệt này là năm 1987, cực nam của Sao Diêm Vương bắt đầu đi ra khỏi bóng tối trong suốt 120 năm, gây ra hiện tượng nitơ thăng hoa từ băng ở cực nam.", "Các đỉnh nhọn trong biểu đồ dữ liệu từ các nghiên cứu này cho thấy khả năng có gió thổi trong khí quyển của Sao Diêm Vương.", "Phải mất hàng thập kỉ để khí nitơ dư thừa ngưng tụ lại trong bầu khí quyển khi nó bị đóng băng trên chỏm băng tối vĩnh cửu ở cực bắc.", "Đội MIT-Williams College gồm James Elliot, Jay Pasachoff, và đội do Leslie Young dẫn đầu từ Viện nghiên cứu Tây Nam Southwest Research Institute cũng quan sát sự che khuất của Sao Diêm Vương vào ngày 12 tháng 6 năm 2006 tại Úc.", "Các đỉnh nhọn trong biểu đồ dữ liệu từ các nghiên cứu này cho thấy khả năng có gió thổi trong khí quyển của Sao Diêm Vương.", "Tháng 10 năm 2006, Dale Cruikshank ở Trung tâm nghiên cứu Ames thuộc NASA (người đồng lãnh đạo dự án New Horizons) và các đồng nghiệp thông báo họ phát hiện ra dấu vết của êtan trong quang phổ trên bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Đội MIT-Williams College gồm James Elliot, Jay Pasachoff, và đội do Leslie Young dẫn đầu từ Viện nghiên cứu Tây Nam Southwest Research Institute cũng quan sát sự che khuất của Sao Diêm Vương vào ngày 12 tháng 6 năm 2006 tại Úc.", "Lượng êtan này được sinh ra từ sự quang phân hay sự phân ly do bức xạ (sự chuyển đổi hợp chất hóa học do ánh sáng hay bức xạ) của mêtan đóng băng trên bề mặt Sao Diêm Vương hay lơ lửng trong bầu khí quyển của nó.", "Tháng 10 năm 2006, Dale Cruikshank ở Trung tâm nghiên cứu Ames thuộc NASA (người đồng lãnh đạo dự án New Horizons) và các đồng nghiệp thông báo họ phát hiện ra dấu vết của êtan trong quang phổ trên bề mặt của Sao Diêm Vương.", "Quỹ đạo và sự tự quay\n\nQuỹ đạo \n\nChu kỳ quỹ đạo hiện tại của Sao Diêm Vương là khoảng 248 năm Trái Đất.", "Lượng êtan này được sinh ra từ sự quang phân hay sự phân ly do bức xạ (sự chuyển đổi hợp chất hóa học do ánh sáng hay bức xạ) của mêtan đóng băng trên bề mặt Sao Diêm Vương hay lơ lửng trong bầu khí quyển của nó.", "Quỹ đạo của nó khác với các hành tinh khác do có độ nghiêng quỹ đạo hơn 17° và tâm sai khoảng 0,25.", "Quỹ đạo và sự tự quay\n\nQuỹ đạo \n\nChu kỳ quỹ đạo hiện tại của Sao Diêm Vương là khoảng 248 năm Trái Đất.", "Chỉ quỹ đạo của Sao Thủy có độ nghiêng đáng kể là khoảng 7° và tâm sai là khoảng 0,2; còn các hành tinh khác thì có quỹ đạo elip với tâm sai rất bé.", "Quỹ đạo của nó khác với các hành tinh khác do có độ nghiêng quỹ đạo hơn 17° và tâm sai khoảng 0,25.", "Tâm sai lớn có nghĩa là một phần của quỹ đạo Sao Diêm Vương gần với Mặt Trời hơn quỹ đạo của Sao Hải Vương.", "Chỉ quỹ đạo của Sao Thủy có độ nghiêng đáng kể là khoảng 7° và tâm sai là khoảng 0,2; còn các hành tinh khác thì có quỹ đạo elip với tâm sai rất bé.", "Khi đến gần điểm cận nhật, Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Tâm sai lớn có nghĩa là một phần của quỹ đạo Sao Diêm Vương gần với Mặt Trời hơn quỹ đạo của Sao Hải Vương.", "Nhưng do độ nghiêng quỹ đạo, điểm cận nhật của nó ở phía bên trên (khoảng 8 AU) mặt phẳng hoàng đạo.", "Khi đến gần điểm cận nhật, Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn Sao Hải Vương.", "Bán trục lớn của quỹ đạo Sao Diêm Vương thay đổi trong khoảng 39,3 đến 39,6 AU, và chu kỳ khoảng mỗi 19,95 năm (tương ứng với chu kỳ quỹ đạo thay đổi trong khoảng 246 đến 249 năm).", "Nhưng do độ nghiêng quỹ đạo, điểm cận nhật của nó ở phía bên trên (khoảng 8 AU) mặt phẳng hoàng đạo.", "Hiện tại bán trục lớn và chu kỳ quỹ đạo của Sao Diêm Vương đang dài ra.", "Bán trục lớn của quỹ đạo Sao Diêm Vương thay đổi trong khoảng 39,3 đến 39,6 AU, và chu kỳ khoảng mỗi 19,95 năm (tương ứng với chu kỳ quỹ đạo thay đổi trong khoảng 246 đến 249 năm).", "Các sơ đồ trên hai hình bên biểu diễn vị trí tương đối của quỹ đạo Sao Diêm Vương so với mặt phẳng hoàng đạo (mặt cắt vuông góc mặt phẳng hoàng đạo - ecliptic view), và hình chiếu từ trên xuống vuông góc với mặt phẳng hoàng đạo (polar view) với vị trí hiện hành của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương.", "Hiện tại bán trục lớn và chu kỳ quỹ đạo của Sao Diêm Vương đang dài ra.", "Các đoạn quỹ đạo phía trên mặt phẳng hoàng đạo được tô màu sáng hơn, các đoạn nằm dưới thì có màu tối hơn; điểm cận nhật và điểm viễn nhật được đánh dấu lần lượt bằng các chữ q và Q.\n\nQuỹ đạo tránh Sao Hải Vương \n\nDù rõ ràng quỹ đạo của Sao Diêm Vương cắt quỹ đạo Sao Hải Vương khi quan sát trực tiếp từ phía trên hoàng đạo, hai vật thể này không thể va chạm.", "Các sơ đồ trên hai hình bên biểu diễn vị trí tương đối của quỹ đạo Sao Diêm Vương so với mặt phẳng hoàng đạo (mặt cắt vuông góc mặt phẳng hoàng đạo - ecliptic view), và hình chiếu từ trên xuống vuông góc với mặt phẳng hoàng đạo (polar view) với vị trí hiện hành của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương.", "Điều này bởi các quỹ đạo của chúng được sắp thẳng hàng sao cho Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không bao giờ tiếp cận gần.", "Các đoạn quỹ đạo phía trên mặt phẳng hoàng đạo được tô màu sáng hơn, các đoạn nằm dưới thì có màu tối hơn; điểm cận nhật và điểm viễn nhật được đánh dấu lần lượt bằng các chữ q và Q.\n\nQuỹ đạo tránh Sao Hải Vương \n\nDù rõ ràng quỹ đạo của Sao Diêm Vương cắt quỹ đạo Sao Hải Vương khi quan sát trực tiếp từ phía trên hoàng đạo, hai vật thể này không thể va chạm.", "Nhiều yếu tố tác động tới việc này.", "Điều này bởi các quỹ đạo của chúng được sắp thẳng hàng sao cho Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không bao giờ tiếp cận gần.", "Ở mức độ đơn giản nhất, một người có thể xem xét hai quỹ đạo và thấy rằng chúng không giao nhau.", "Nhiều yếu tố tác động tới việc này.", "Khi Sao Diêm Vương ở vị trí cận nhật, và vì thế cũng ở điểm gần nhất với quỹ đạo của Sao Hải Vương như được quan sát ở hình chiếu từ trên xuống, nó cũng ở điểm xa nhất phía trên hoàng đạo.", "Ở mức độ đơn giản nhất, một người có thể xem xét hai quỹ đạo và thấy rằng chúng không giao nhau.", "Điều này có nghĩa thực tế quỹ đạo Sao Diêm Vương chạy qua phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương, khiến chúng không thể va chạm.", "Khi Sao Diêm Vương ở vị trí cận nhật, và vì thế cũng ở điểm gần nhất với quỹ đạo của Sao Hải Vương như được quan sát ở hình chiếu từ trên xuống, nó cũng ở điểm xa nhất phía trên hoàng đạo.", "Quả vậy, phần quỹ đạo Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn quỹ đạo Sao Hải Vương nằm khoảng 8 AU phía trên hoàng đạo, và cũng cách một khoảng tương tự với quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Điều này có nghĩa thực tế quỹ đạo Sao Diêm Vương chạy qua phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương, khiến chúng không thể va chạm.", "Giao điểm lên của quỹ đạo của Sao Diêm Vương, điểm tại đó quỹ đạo cắt ngang hoàng đạo, hiện cách khỏi quỹ đạo Sao Hải Vương hơn 21°; các giao điểm xuống của chúng cũng cách nhau một khoảng cách góc tương tự (xem biểu đồ).", "Quả vậy, phần quỹ đạo Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời hơn quỹ đạo Sao Hải Vương nằm khoảng 8 AU phía trên hoàng đạo, và cũng cách một khoảng tương tự với quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Bởi quỹ đạo Sao Hải Vương hầu như phẳng so với mặt phẳng hoàng đạo, Sao Diêm Vương luôn cách xa phía trên khi hai hành tinh ở gần nhau trên quỹ đạo.", "Giao điểm lên của quỹ đạo của Sao Diêm Vương, điểm tại đó quỹ đạo cắt ngang hoàng đạo, hiện cách khỏi quỹ đạo Sao Hải Vương hơn 21°; các giao điểm xuống của chúng cũng cách nhau một khoảng cách góc tương tự (xem biểu đồ).", "Chỉ riêng điều này không đủ để bảo vệ Sao Diêm Vương; các nhiễu loạn (ví dụ, tiến động quỹ đạo) từ các hành tinh, đặc biệt là Sao Hải Vương, sẽ làm thay đổi quỹ đạo Sao Diêm Vương, vì thế trong hàng triệu năm một vụ va chạm có thể xảy ra.", "Bởi quỹ đạo Sao Hải Vương hầu như phẳng so với mặt phẳng hoàng đạo, Sao Diêm Vương luôn cách xa phía trên khi hai hành tinh ở gần nhau trên quỹ đạo.", "Một số cơ cấu khác hay các cơ cấu sẽ hoạt động từ đó.", "Chỉ riêng điều này không đủ để bảo vệ Sao Diêm Vương; các nhiễu loạn (ví dụ, tiến động quỹ đạo) từ các hành tinh, đặc biệt là Sao Hải Vương, sẽ làm thay đổi quỹ đạo Sao Diêm Vương, vì thế trong hàng triệu năm một vụ va chạm có thể xảy ra.", "Cơ cấu đáng chú ý nhất là một cộng hưởng chuyển động trung bình với Sao Hải Vương.", "Một số cơ cấu khác hay các cơ cấu sẽ hoạt động từ đó.", "Sao Diêm Vương nằm ở 3:2 cộng hưởng khoảng cách chuyển động trung bình với Sao Hải Vương: cứ ba lần Sao Hải Vương quay xung quanh Mặt Trời, Sao Diêm Vương thực hiện điều đó 2 lần.", "Cơ cấu đáng chú ý nhất là một cộng hưởng chuyển động trung bình với Sao Hải Vương.", "Hai vật thể sau đó sẽ quay trở lại các vị trí ban đầu của chúng và chu kỳ lặp lại, mỗi chu kỳ kéo dài 500 năm.", "Sao Diêm Vương nằm ở 3:2 cộng hưởng khoảng cách chuyển động trung bình với Sao Hải Vương: cứ ba lần Sao Hải Vương quay xung quanh Mặt Trời, Sao Diêm Vương thực hiện điều đó 2 lần.", "Mô hình này được xác định sao cho, trong mỗi chu kỳ 500 năm, lần đầu tiên Sao Diêm Vương gần điểm cận nhật Sao Hải Vương ở hơn 50° phía sau Sao Diêm Vương.", "Hai vật thể sau đó sẽ quay trở lại các vị trí ban đầu của chúng và chu kỳ lặp lại, mỗi chu kỳ kéo dài 500 năm.", "Ở lần cận nhật thứ hai của Sao Diêm Vương, Sao Hải Vương sẽ hoàn thành một vòng nữa và một nửa vòng riêng trên quỹ đạo của nó, và vì thế sẽ ở một khoảng cách tương tự phía trước Sao Diêm Vương.", "Mô hình này được xác định sao cho, trong mỗi chu kỳ 500 năm, lần đầu tiên Sao Diêm Vương gần điểm cận nhật Sao Hải Vương ở hơn 50° phía sau Sao Diêm Vương.", "Trên thực tế, khoảng cách tối thiểu giữa Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương là hơn 17 AU; Sao Diêm Vương thực tế có thời điểm ở gần (11 AU) Sao Thiên Vương hơn Sao Hải Vương.", "Ở lần cận nhật thứ hai của Sao Diêm Vương, Sao Hải Vương sẽ hoàn thành một vòng nữa và một nửa vòng riêng trên quỹ đạo của nó, và vì thế sẽ ở một khoảng cách tương tự phía trước Sao Diêm Vương.", "Sự cộng hưởng 3:2 giữa hai vật thể rất ổn định, và không thay đổi trong hàng triệu năm.", "Trên thực tế, khoảng cách tối thiểu giữa Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương là hơn 17 AU; Sao Diêm Vương thực tế có thời điểm ở gần (11 AU) Sao Thiên Vương hơn Sao Hải Vương.", "Điều này khiến quỹ đạo của chúng không thể thay đổi so với nhau— chu kỳ luôn lặp lại theo cùng cách— và hai vật thể không bao giờ đến được gần nhau.", "Sự cộng hưởng 3:2 giữa hai vật thể rất ổn định, và không thay đổi trong hàng triệu năm.", "Vì thế, thậm chí khi quỹ đạo của Sao Diêm Vương không quá nghiêng, hai vật thể cũng không bao giờ va chạm nhau.", "Điều này khiến quỹ đạo của chúng không thể thay đổi so với nhau— chu kỳ luôn lặp lại theo cùng cách— và hai vật thể không bao giờ đến được gần nhau.", "Các yếu tố khác ảnh hưởng tới quỹ đạo Sao Diêm Vương \n\nNhững nghiên cứu số đã cho thấy rằng sau những chu kỳ hàng triệu năm, hình thức tổng thể của sự thẳng hàng giữa quỹ đạo của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không thay đổi.", "Vì thế, thậm chí khi quỹ đạo của Sao Diêm Vương không quá nghiêng, hai vật thể cũng không bao giờ va chạm nhau.", "Tuy nhiên, có nhiều sự cộng hưởng và tác động khác ảnh hưởng tới các chi tiết chuyển động tương đối của chúng, và tăng cường tính ổn định của Sao Diêm Vương.", "Các yếu tố khác ảnh hưởng tới quỹ đạo Sao Diêm Vương \n\nNhững nghiên cứu số đã cho thấy rằng sau những chu kỳ hàng triệu năm, hình thức tổng thể của sự thẳng hàng giữa quỹ đạo của Sao Diêm Vương và Sao Hải Vương không thay đổi.", "Chúng xuất hiện chủ yếu từ hai cơ cấu phụ trợ (ngoài sự cộng hưởng chuyển động trung bình 3:2).", "Tuy nhiên, có nhiều sự cộng hưởng và tác động khác ảnh hưởng tới các chi tiết chuyển động tương đối của chúng, và tăng cường tính ổn định của Sao Diêm Vương.", "Đầu tiên, cuộc tranh cãi về điểm cận nhật của Sao Diêm Vương, góc giữa điểm nơi nó cắt hoàng đạo và điểm nó ở gần Mặt Trời nhất, đu đưa quanh 90°.", "Chúng xuất hiện chủ yếu từ hai cơ cấu phụ trợ (ngoài sự cộng hưởng chuyển động trung bình 3:2).", "Điều này có nghĩa khi Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời nhất, nó đang ở điểm xa nhất phía trên mặt phẳng hoàng đạo của Hệ Mặt Trời, ngăn cản va chạm với Sao Hải Vương.", "Đầu tiên, cuộc tranh cãi về điểm cận nhật của Sao Diêm Vương, góc giữa điểm nơi nó cắt hoàng đạo và điểm nó ở gần Mặt Trời nhất, đu đưa quanh 90°.", "Đây là hậu quả trực tiếp của cơ cấu Kozai, liên quan tới sự lệch tâm của một quỹ đạo với độ nghiêng của nó, liên hệ với một vật thể làm nhiễu động lớn hơn — trong trường hợp này là Sao Hải Vương.", "Điều này có nghĩa khi Sao Diêm Vương ở gần Mặt Trời nhất, nó đang ở điểm xa nhất phía trên mặt phẳng hoàng đạo của Hệ Mặt Trời, ngăn cản va chạm với Sao Hải Vương.", "Liên quan tới Sao Hải Vương, biên độ dao động là 38°, và vì thế sự chia tách góc của điểm cận nhật của Sao Diêm Vương với quỹ đạo của Sao Hải Vương luôn lớn hơn 52° (= 90°–38°).", "Đây là hậu quả trực tiếp của cơ cấu Kozai, liên quan tới sự lệch tâm của một quỹ đạo với độ nghiêng của nó, liên hệ với một vật thể làm nhiễu động lớn hơn — trong trường hợp này là Sao Hải Vương.", "Sự chia tách nhỏ nhất này diễn ra mối 10,000 năm.", "Liên quan tới Sao Hải Vương, biên độ dao động là 38°, và vì thế sự chia tách góc của điểm cận nhật của Sao Diêm Vương với quỹ đạo của Sao Hải Vương luôn lớn hơn 52° (= 90°–38°).", "Thứ hai, các kinh độ của giao điểm lên của hai vật thể — các điểm khi chúng cắt mặt phẳng hoàng đạo - ở cộng hưởng gần với sự đu đưa bên trên.", "Sự chia tách nhỏ nhất này diễn ra mối 10,000 năm.", "Khi hai kinh độ trùng nhau — có nghĩa, khi một kinh độ có thể vẽ một đường thẳng xuyên qua cả hai điểm giao và Mặt Trời — điểm cận nhật của Sao Diêm Vương nằm chính xác tại 90°, và nó ở gần Mặt Trời Nhật khi ở đỉnh phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Thứ hai, các kinh độ của giao điểm lên của hai vật thể — các điểm khi chúng cắt mặt phẳng hoàng đạo - ở cộng hưởng gần với sự đu đưa bên trên.", "Nói cách khác, khi Sao Diêm Vương nằm gần nhất các giao điểm của mặt phẳng quỹ đạo Sao Hải Vương, nó cũng ở xa nhất phía trên nó.", "Khi hai kinh độ trùng nhau — có nghĩa, khi một kinh độ có thể vẽ một đường thẳng xuyên qua cả hai điểm giao và Mặt Trời — điểm cận nhật của Sao Diêm Vương nằm chính xác tại 90°, và nó ở gần Mặt Trời Nhật khi ở đỉnh phía trên quỹ đạo Sao Hải Vương.", "Điều này được gọi là siêu cộng hưởng 1:1.Để hiểu tình trạng của sự đu đưa, tưởng tượng một điểm quan sát phía trên cực, nhìn xuống đường hòng đạo từ một điểm ưu thế ở xa nơi các hành tinh chuyển động theo quỹ đạo ngược chiều kim đồng hồ.", "Nói cách khác, khi Sao Diêm Vương nằm gần nhất các giao điểm của mặt phẳng quỹ đạo Sao Hải Vương, nó cũng ở xa nhất phía trên nó.", "Sau khi vượt qua điểm giao lên, Sao Diêm Vương ở bên trong quỹ đạo Sao Hải Vương và chuyển động nhanh hơn, tiếp cận với Sao Hải Vương từ phía sau.", "Điều này được gọi là siêu cộng hưởng 1:1.Để hiểu tình trạng của sự đu đưa, tưởng tượng một điểm quan sát phía trên cực, nhìn xuống đường hòng đạo từ một điểm ưu thế ở xa nơi các hành tinh chuyển động theo quỹ đạo ngược chiều kim đồng hồ.", "Lực hút hấp dẫn mạnh giữa hai vật thể khiến động lượng góc từ Sao Hải Vương được chuyển sang Sao Diêm Vương.", "Sau khi vượt qua điểm giao lên, Sao Diêm Vương ở bên trong quỹ đạo Sao Hải Vương và chuyển động nhanh hơn, tiếp cận với Sao Hải Vương từ phía sau.", "Điều này khiến Sao Diêm Vương đi vào một quỹ đạo hơi lớn hơn, nơi nó đi hơi chậm lại, tuân theo Định luật thứ ba của Kepler.", "Lực hút hấp dẫn mạnh giữa hai vật thể khiến động lượng góc từ Sao Hải Vương được chuyển sang Sao Diêm Vương.", "Khi quỹ đạo thay đổi, nó dần tạo hiệu ứng thay đổi pericentre và các kinh độ của Sao Diêm Vương (và, ở mức độ nhỏ hơn, của Sao Hải Vương).", "Điều này khiến Sao Diêm Vương đi vào một quỹ đạo hơi lớn hơn, nơi nó đi hơi chậm lại, tuân theo Định luật thứ ba của Kepler.", "Sau nhiều lần lặp lại như vậy, Sao Diêm Vương đã bị hãm lại ở mức đủ, và Sao Hải Vương cũng tăng tốc ở mức đủ, khiến Sao Hải Vương bắt đầu bắt Sao Diêm Vương tại phía đối diện quỹ đạo của nó (gần điểm giao đối diện nơi chúng ta bắt đầu).", "Khi quỹ đạo thay đổi, nó dần tạo hiệu ứng thay đổi pericentre và các kinh độ của Sao Diêm Vương (và, ở mức độ nhỏ hơn, của Sao Hải Vương).", "Quá trình này sau đó lại đảo ngược, và Sao Diêm Vương mất động lượng góc cho Sao Hải Vương, cho tới khi Sao Diêm Vương tăng tốc đủ để nó bắt đầu bắt Sao Hải Vương một lần nữa ở điểm ban đầu.", "Sau nhiều lần lặp lại như vậy, Sao Diêm Vương đã bị hãm lại ở mức đủ, và Sao Hải Vương cũng tăng tốc ở mức đủ, khiến Sao Hải Vương bắt đầu bắt Sao Diêm Vương tại phía đối diện quỹ đạo của nó (gần điểm giao đối diện nơi chúng ta bắt đầu).", "Toàn bộ quá trình hoàn thành trong khoảng 20,000 năm.", "Quá trình này sau đó lại đảo ngược, và Sao Diêm Vương mất động lượng góc cho Sao Hải Vương, cho tới khi Sao Diêm Vương tăng tốc đủ để nó bắt đầu bắt Sao Hải Vương một lần nữa ở điểm ban đầu.", "Sự tự quay \n\nChu kỳ tự quay của Sao Diêm Vương bằng 6,387 ngày trên Trái Đất.", "Toàn bộ quá trình hoàn thành trong khoảng 20,000 năm.", "Giống với Sao Thiên Vương, một mặt của Sao Diêm Vương nằm trong mặt phẳng quỹ đạo.", "Sự tự quay \n\nChu kỳ tự quay của Sao Diêm Vương bằng 6,387 ngày trên Trái Đất.", "Độ nghiêng trục của Sao Diêm Vương là 122,53°, chính vì thế hành tinh lùn có sự biến đổi theo mùa cực kỳ khắc nghiệt.", "Giống với Sao Thiên Vương, một mặt của Sao Diêm Vương nằm trong mặt phẳng quỹ đạo.", "Tại điểm chí, một phần tư bề mặt của Sao Diêm Vương được Mặt Trời chiếu sáng liên tục, trong khi một phần tư bề mặt bên kia lại chìm trong bóng tối.", "Độ nghiêng trục của Sao Diêm Vương là 122,53°, chính vì thế hành tinh lùn có sự biến đổi theo mùa cực kỳ khắc nghiệt.", "Nguyên nhân giải thích cho sự bất thường này vẫn là chủ đề gây ra tranh cãi.", "Tại điểm chí, một phần tư bề mặt của Sao Diêm Vương được Mặt Trời chiếu sáng liên tục, trong khi một phần tư bề mặt bên kia lại chìm trong bóng tối.", "Nghiên cứu từ Đại học Arizona đã đoán rằng có thể là do sự tự quay của vật thể luôn điều tiết để làm cho năng lượng rơi vào mức tối thiểu.", "Nguyên nhân giải thích cho sự bất thường này vẫn là chủ đề gây ra tranh cãi.", "Điều này có nghĩa một vật thể đang định hướng lại chính bản thân nó để đưa khối lượng từ bên ngoài về đến gần xích đạo và những vùng thiếu đi khối lượng quay về phía các cực.", "Nghiên cứu từ Đại học Arizona đã đoán rằng có thể là do sự tự quay của vật thể luôn điều tiết để làm cho năng lượng rơi vào mức tối thiểu.", "Hiện tượng đó gọi là \"hiện tượng đảo cực\" (polar wander).", "Điều này có nghĩa một vật thể đang định hướng lại chính bản thân nó để đưa khối lượng từ bên ngoài về đến gần xích đạo và những vùng thiếu đi khối lượng quay về phía các cực.", "Theo một bài báo trích từ Đại học Arizona, khối nitơ đóng băng tích tụ trong các khu vực bị che khuất của hành tinh lùn nên mới gây ra hiện tượng này.", "Hiện tượng đó gọi là \"hiện tượng đảo cực\" (polar wander).", "Những khối này sẽ khiến vật thể tự định hướng lại, dẫn đến độ nghiêng trục bất thường của nó.", "Theo một bài báo trích từ Đại học Arizona, khối nitơ đóng băng tích tụ trong các khu vực bị che khuất của hành tinh lùn nên mới gây ra hiện tượng này.", "Sự tích tụ của nitơ là do khoảng cách rộng lớn của sao Diêm Vương với Mặt Trời.", "Những khối này sẽ khiến vật thể tự định hướng lại, dẫn đến độ nghiêng trục bất thường của nó.", "Tại xích đạo, nhiệt độ có thể rơi -210 °C, gây ra việc đóng băng nitơ giống như nước bị đóng băng trên Trái Đất.", "Sự tích tụ của nitơ là do khoảng cách rộng lớn của sao Diêm Vương với Mặt Trời.", "Vệ tinh \n\nSao Diêm Vương có năm vệ tinh tự nhiên đã được biết: Charon, lần đầu được xác định năm 1978 bởi nhà thiên văn học James Christy; và hai vệ tinh nhỏ hơn, Nix và Hydra, cả hai cùng được phát hiện năm 2005, và 2 vệ tinh nữa Kerberos & Styx.", "Tại xích đạo, nhiệt độ có thể rơi -210 °C, gây ra việc đóng băng nitơ giống như nước bị đóng băng trên Trái Đất.", "Các vệ tinh của Sao Diêm Vương luôn ở gần bề mặt của nó, so với các hệ khác đã được quan sát.", "Vệ tinh \n\nSao Diêm Vương có năm vệ tinh tự nhiên đã được biết: Charon, lần đầu được xác định năm 1978 bởi nhà thiên văn học James Christy; và hai vệ tinh nhỏ hơn, Nix và Hydra, cả hai cùng được phát hiện năm 2005, và 2 vệ tinh nữa Kerberos & Styx.", "Các vệ tinh có thể có tiềm năng quay quanh Sao Diêm Vương lên tới 53% (hay 69%, nếu đi ngược) của bán kính quyển Hill, vùng ảnh hưởng trọng lực ổn định của Sao Diêm Vương.", "Các vệ tinh của Sao Diêm Vương luôn ở gần bề mặt của nó, so với các hệ khác đã được quan sát.", "Ví dụ, Psamathe quay quanh Sao Hải Vương ở 40% bán kính Hill.", "Các vệ tinh có thể có tiềm năng quay quanh Sao Diêm Vương lên tới 53% (hay 69%, nếu đi ngược) của bán kính quyển Hill, vùng ảnh hưởng trọng lực ổn định của Sao Diêm Vương.", "Trong trường hợp Sao Diêm Vương, chỉ 3% của vùng được biết có sự có mặt của các vệ tinh.", "Ví dụ, Psamathe quay quanh Sao Hải Vương ở 40% bán kính Hill.", "Theo thuật ngữ của các nhà khoa học, hệ Sao Diêm Vương dường như \"quá chật và hầu như trống rỗng.\"", "Trong trường hợp Sao Diêm Vương, chỉ 3% của vùng được biết có sự có mặt của các vệ tinh.", "Trong các bức ảnh thu được từ Hubble chụp Sao Diêm Vương trong các ngày 28 tháng 6 năm 2011 và 3 tháng 7 năm 2011 các nhà thiên văn học ở viện SETI ở California đã phát hiện ra thêm một vệ tinh mới thứ tư của Sao Diêm Vương.", "Theo thuật ngữ của các nhà khoa học, hệ Sao Diêm Vương dường như \"quá chật và hầu như trống rỗng.\"", "Vệ tinh được tạm thời gọi là P4 (sau này là Kerberos) có đường kính từ 13 đến 34 km và quỹ đạo của nó nằm giữa quỹ đạo của Nix và Hydra.", "Trong các bức ảnh thu được từ Hubble chụp Sao Diêm Vương trong các ngày 28 tháng 6 năm 2011 và 3 tháng 7 năm 2011 các nhà thiên văn học ở viện SETI ở California đã phát hiện ra thêm một vệ tinh mới thứ tư của Sao Diêm Vương.", "Charon \n\nHệ thống Sao Diêm Vương-Charon rất đáng chú ý vì đây là hệ đôi lớn nhất trong một vài hệ đôi thuộc Hệ Mặt Trời, và được xác định là cặp đôi có khối tâm nằm ngoài bề mặt hành tinh chính (617 Patroclus là một ví dụ nhỏ hơn khác).", "Vệ tinh được tạm thời gọi là P4 (sau này là Kerberos) có đường kính từ 13 đến 34 km và quỹ đạo của nó nằm giữa quỹ đạo của Nix và Hydra.", "Điều này và kích thước to lớn của Charon so với Sao Diêm Vương khiến một số nhà thiên văn gọi chúng là một hành tinh đôi lùn.", "Charon \n\nHệ thống Sao Diêm Vương-Charon rất đáng chú ý vì đây là hệ đôi lớn nhất trong một vài hệ đôi thuộc Hệ Mặt Trời, và được xác định là cặp đôi có khối tâm nằm ngoài bề mặt hành tinh chính (617 Patroclus là một ví dụ nhỏ hơn khác).", "Hệ này cũng khác biệt so với các hệ hành tinh khác ở điểm mỗi vật thể đều khóa thủy triều vật thể kia: Charon luôn quay một phía bề mặt về Sao Diêm Vương, và Sao Diêm Vương cũng luôn quay một mặt về Charon.", "Điều này và kích thước to lớn của Charon so với Sao Diêm Vương khiến một số nhà thiên văn gọi chúng là một hành tinh đôi lùn.", "Nếu một người đứng ở phía bề mặt gần của Sao Diêm Vương, Charon sẽ lơ lửng trên bầu trời mà không chuyển động; nếu người này đi về phía bề mặt bên kia, anh ta sẽ không thể nhìn thấy mặt kia của Charon.", "Hệ này cũng khác biệt so với các hệ hành tinh khác ở điểm mỗi vật thể đều khóa thủy triều vật thể kia: Charon luôn quay một phía bề mặt về Sao Diêm Vương, và Sao Diêm Vương cũng luôn quay một mặt về Charon.", "Năm 2007, những quan sát của Đài thiên văn Gemini về những dấu vết ammonia hydrate và tinh thể nước trên bề mặt Charon cho thấy sự hiện diện của các mạch nước phun hoạt động.", "Nếu một người đứng ở phía bề mặt gần của Sao Diêm Vương, Charon sẽ lơ lửng trên bầu trời mà không chuyển động; nếu người này đi về phía bề mặt bên kia, anh ta sẽ không thể nhìn thấy mặt kia của Charon.", "Nix và Hydra \n\nHai vệ tinh khác của Sao Diêm Vương đã được các nhà khoa học sử dụng Kính viễn vọng không gian Hubble chụp ngày 15 tháng 5 năm 2005, và chúng đã nhận được tên định danh tạm thời là S/2005 P 1 và S/2005 P 2.", "Năm 2007, những quan sát của Đài thiên văn Gemini về những dấu vết ammonia hydrate và tinh thể nước trên bề mặt Charon cho thấy sự hiện diện của các mạch nước phun hoạt động.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã chính thức đặt tên cho các vệ tinh mới nhất của Sao Diêm Vương là Nix (hay Pluto II, vệ tinh phía bên trong, trước kia là P 2) và Hydra (Pluto III, vệ tinh phía ngoài, trước kia là P 1), ngày 21 tháng 6 năm 2006.", "Nix và Hydra \n\nHai vệ tinh khác của Sao Diêm Vương đã được các nhà khoa học sử dụng Kính viễn vọng không gian Hubble chụp ngày 15 tháng 5 năm 2005, và chúng đã nhận được tên định danh tạm thời là S/2005 P 1 và S/2005 P 2.", "Những vệ tinh nhỏ này quay quanh Sao Diêm Vương ở khoảng cách gấp hai và ba lần Charon: Nix ở 48,700 kilômét và Hydra ở 64,800 kilômét từ tâm khối lượng chung của hệ.", "Hiệp hội Thiên văn Quốc tế đã chính thức đặt tên cho các vệ tinh mới nhất của Sao Diêm Vương là Nix (hay Pluto II, vệ tinh phía bên trong, trước kia là P 2) và Hydra (Pluto III, vệ tinh phía ngoài, trước kia là P 1), ngày 21 tháng 6 năm 2006.", "Chúng có quỹ đạo cùng hướng trên cùng mặt phẳng quỹ đạo như Charon, và rất gần (nhưng không phải ở trong) chuyển động trung bình cộng hưởng quỹ đạo 4:1 và 6:1 với Charon.", "Những vệ tinh nhỏ này quay quanh Sao Diêm Vương ở khoảng cách gấp hai và ba lần Charon: Nix ở 48,700 kilômét và Hydra ở 64,800 kilômét từ tâm khối lượng chung của hệ.", "Những quan sát Nix và Hydra để xác định các tính chất riêng của chúng đang được tiến hành.", "Chúng có quỹ đạo cùng hướng trên cùng mặt phẳng quỹ đạo như Charon, và rất gần (nhưng không phải ở trong) chuyển động trung bình cộng hưởng quỹ đạo 4:1 và 6:1 với Charon.", "Thỉnh thoảng Hydra sáng hơn Nix, cho thấy hoặc nó lớn hơn hoặc những phần khác nhau trên bề mặt của nó có thể có độ sáng khác nhau.", "Những quan sát Nix và Hydra để xác định các tính chất riêng của chúng đang được tiến hành.", "Các kích thước được ước tính từ các suất phân chiếu.", "Thỉnh thoảng Hydra sáng hơn Nix, cho thấy hoặc nó lớn hơn hoặc những phần khác nhau trên bề mặt của nó có thể có độ sáng khác nhau.", "Quang phổ của hai vệ tinh này tương tự quang phổ của Charon cho thấy một suất phân chiếu 35% như của Charon; các giá trị này khiến Nix được ước tính có đường kính 46 km còn Hydra lớn hơn và có đường kính 61 km.", "Các kích thước được ước tính từ các suất phân chiếu.", "Những giới hạn trên của đường kính của chúng có thể được ước tính khi lấy suất phân chiếu 4% của các vật thể tối nhất trong Vành đai Kuiper; những giới hạn đó là 137 ± 11 km và 167 ± 10 km.", "Quang phổ của hai vệ tinh này tương tự quang phổ của Charon cho thấy một suất phân chiếu 35% như của Charon; các giá trị này khiến Nix được ước tính có đường kính 46 km còn Hydra lớn hơn và có đường kính 61 km.", "Ở phía cuối của dãy này, các khối lượng được suy luận chưa tới 0.3% khối lượng Charon, hay 0.03% của Sao Diêm Vương.", "Những giới hạn trên của đường kính của chúng có thể được ước tính khi lấy suất phân chiếu 4% của các vật thể tối nhất trong Vành đai Kuiper; những giới hạn đó là 137 ± 11 km và 167 ± 10 km.", "Sự khám phá hai vệ tinh nhở hơn cho thấy Sao Diêm Vương có thể có một hệ vành đai biến đổi.", "Ở phía cuối của dãy này, các khối lượng được suy luận chưa tới 0.3% khối lượng Charon, hay 0.03% của Sao Diêm Vương.", "Các vụ va chạm của các vật thể nhỏ có thể tạo ra rác hình thành nên các vành đai hành tinh.", "Sự khám phá hai vệ tinh nhở hơn cho thấy Sao Diêm Vương có thể có một hệ vành đai biến đổi.", "Dữ liệu từ một cuộc khảo sát quang học kỹ lưỡng của Advanced Camera for Surveys trên Kính viễn vọng vũ trụ Hubble cho thấy không có hệ vành đai nào.", "Các vụ va chạm của các vật thể nhỏ có thể tạo ra rác hình thành nên các vành đai hành tinh.", "Nếu một hệ như vậy tồn tại, hoặc nó mỏng manh như các vành đai Sao Mộc hoặc nó chỉ hạn chế ở chiều rộng chưa tới 1,000 km.", "Dữ liệu từ một cuộc khảo sát quang học kỹ lưỡng của Advanced Camera for Surveys trên Kính viễn vọng vũ trụ Hubble cho thấy không có hệ vành đai nào.", "Khi chụp ảnh hệ Sao Diêm Vương, những quan sát từ Huble đặt ra các giới hạn với bất kỳ một vệ tinh có thể nào khác.", "Nếu một hệ như vậy tồn tại, hoặc nó mỏng manh như các vành đai Sao Mộc hoặc nó chỉ hạn chế ở chiều rộng chưa tới 1,000 km.", "Với độ tin cậy lên tới 90%, không thể có thêm một vệ tinh khác lớn hơn 12 km (hay tối đa 37 km với suất phân chiếu 0.041) tồn tại bên ngoài ánh chói của Sao Diêm Vương năm giây cung từ hành tinh lùn này.", "Khi chụp ảnh hệ Sao Diêm Vương, những quan sát từ Huble đặt ra các giới hạn với bất kỳ một vệ tinh có thể nào khác.", "Điều này giả định rằng một vật thể kiểu Charon có suất phân chiếu 0.38; ở mức độ tin cậy 50% giới hạn là 8.", "Với độ tin cậy lên tới 90%, không thể có thêm một vệ tinh khác lớn hơn 12 km (hay tối đa 37 km với suất phân chiếu 0.041) tồn tại bên ngoài ánh chói của Sao Diêm Vương năm giây cung từ hành tinh lùn này.", "Kerberos và Styx \n\nHai vệ tinh Kerberos & Styx được phát hiện và công bố, được xác nhận là những vệ tinh mới năm 2011 và 2012 bới Kính viễn vọng không gian Hubble.", "Điều này giả định rằng một vật thể kiểu Charon có suất phân chiếu 0.38; ở mức độ tin cậy 50% giới hạn là 8.", "Nguồn gốc \n\nNguồn gốc và đặc điểm của Sao Diêm Vương từ lâu đã là câu hỏi khó đối với các nhà thiên văn học.", "Kerberos và Styx \n\nHai vệ tinh Kerberos & Styx được phát hiện và công bố, được xác nhận là những vệ tinh mới năm 2011 và 2012 bới Kính viễn vọng không gian Hubble.", "Trong thập niên 1950 có ý kiến cho rằng Sao Diêm Vương là một vệ tinh đã thoát khỏi Sao Hải Vương, bị vệ tinh lớn nhất hiện nay của ngôi sao này là Triton đẩy bắn ra khỏi quỹ đạo.", "Nguồn gốc \n\nNguồn gốc và đặc điểm của Sao Diêm Vương từ lâu đã là câu hỏi khó đối với các nhà thiên văn học.", "Ý kiến này đã bị chỉ trích nhiều bởi, như được giải thích ở trên, thực tế Sao Diêm Vương không bao giờ tới gần hành tinh.", "Trong thập niên 1950 có ý kiến cho rằng Sao Diêm Vương là một vệ tinh đã thoát khỏi Sao Hải Vương, bị vệ tinh lớn nhất hiện nay của ngôi sao này là Triton đẩy bắn ra khỏi quỹ đạo.", "Từ năm 1992, các nhà thiên văn học đã bắt đầu khám phá ra nhiều vật thể băng nhỏ phía ngoài Sao Hải Vương tương tự như Sao Diêm Vương không chỉ ở quỹ đạo mà cả ở kích thước và thành phần.", "Ý kiến này đã bị chỉ trích nhiều bởi, như được giải thích ở trên, thực tế Sao Diêm Vương không bao giờ tới gần hành tinh.", "Vành đai này, được gọi là Vành đai Kuiper theo một trong những nhà thiên văn học người lần đầu tiên xác định tính chất của các vật thể bên ngoài Sao Hải Vương, được tin là nguồn gốc của nhiều sao chổi chu kỳ ngắn.", "Từ năm 1992, các nhà thiên văn học đã bắt đầu khám phá ra nhiều vật thể băng nhỏ phía ngoài Sao Hải Vương tương tự như Sao Diêm Vương không chỉ ở quỹ đạo mà cả ở kích thước và thành phần.", "Các nhà thiên văn học hiện tin rằng Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất đã biết trong các vật thể thuộc vành đai Kuiper (KBOs).", "Vành đai này, được gọi là Vành đai Kuiper theo một trong những nhà thiên văn học người lần đầu tiên xác định tính chất của các vật thể bên ngoài Sao Hải Vương, được tin là nguồn gốc của nhiều sao chổi chu kỳ ngắn.", "Giống như các vật thể KBOs khác, Sao Diêm Vương có các đặc điểm chung với các sao chổi; ví dụ, gió mặt trời dần thổi bay bề mặt Sao Diêm Vương vào vũ trụ, theo cách một sao chổi.", "Các nhà thiên văn học hiện tin rằng Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất đã biết trong các vật thể thuộc vành đai Kuiper (KBOs).", "Nếu Sao Diêm Vương bị đặt ở gần Mặt Trời như Trái Đất, nó cũng sẽ có một cái đuôi như các sao chổi.", "Giống như các vật thể KBOs khác, Sao Diêm Vương có các đặc điểm chung với các sao chổi; ví dụ, gió mặt trời dần thổi bay bề mặt Sao Diêm Vương vào vũ trụ, theo cách một sao chổi.", "Tuyên bố này đã gây ra tranh cãi vì suy luận rằng vận tốc thoát ly của Sao Diêm Vương quá cao để gây ra hiện tượng này.", "Nếu Sao Diêm Vương bị đặt ở gần Mặt Trời như Trái Đất, nó cũng sẽ có một cái đuôi như các sao chổi.", "Người ta đề xuất rằng Sao Diêm Vương có thể hình thành từ sự bồi tụ của nhiều sao chổi và các vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Tuyên bố này đã gây ra tranh cãi vì suy luận rằng vận tốc thoát ly của Sao Diêm Vương quá cao để gây ra hiện tượng này.", "Dù Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất trong vành đai Kuper đã được phát hiện, Triton, hơi lớn hơn Sao Diêm Vương lại có nhiều đặc điểm khí quyển và thành phần địa chất giống với Sao Diêm Vương và được tin rằng cũng là một vật thể bị bắt khỏi Vành đai Kuiper.", "Người ta đề xuất rằng Sao Diêm Vương có thể hình thành từ sự bồi tụ của nhiều sao chổi và các vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Eris (xem bên dưới) cũng lớn hơn Sao Diêm Vương nhưng không bị coi hoàn toàn là một thành viên của Vành đai Kuiper.", "Dù Sao Diêm Vương là vật thể lớn nhất trong vành đai Kuper đã được phát hiện, Triton, hơi lớn hơn Sao Diêm Vương lại có nhiều đặc điểm khí quyển và thành phần địa chất giống với Sao Diêm Vương và được tin rằng cũng là một vật thể bị bắt khỏi Vành đai Kuiper.", "Thay vào đó, nó được coi là một thành viên của đám vật thể được gọi là đĩa phân tán.", "Eris (xem bên dưới) cũng lớn hơn Sao Diêm Vương nhưng không bị coi hoàn toàn là một thành viên của Vành đai Kuiper.", "Một số lượng lớn vật thể trong Vành đai Kuiper, như Sao Diêm Vương, có cộng hưởng quỹ đạo 3:2 với Sao Hải Vương.", "Thay vào đó, nó được coi là một thành viên của đám vật thể được gọi là đĩa phân tán.", "Các vật thể vành đai Kuiper có cộng hưởng quỹ đạo kiểu này được gọi là \"plutino\", theo tên Pluto.", "Một số lượng lớn vật thể trong Vành đai Kuiper, như Sao Diêm Vương, có cộng hưởng quỹ đạo 3:2 với Sao Hải Vương.", "Giống như các thành viên khác thuộc vành đai Kuiper, Sao Diêm Vương được cho là một vi thể hành tinh còn sót lại; một thành phần trong đĩa tiền hành tinh nguyên thủy xung quanh Mặt Trời không thể kết hợp hoàn toàn để hình thành một hành tinh chính thống.", "Các vật thể vành đai Kuiper có cộng hưởng quỹ đạo kiểu này được gọi là \"plutino\", theo tên Pluto.", "Hầu hết các nhà thiên văn đồng ý rằng Sao Diêm Vương có vị trí hiện tại là do nó trải qua sự di trú đột ngột cùng với Sao Hải Vương trong thời kỳ đầu hình thành Hệ Mặt Trời.", "Giống như các thành viên khác thuộc vành đai Kuiper, Sao Diêm Vương được cho là một vi thể hành tinh còn sót lại; một thành phần trong đĩa tiền hành tinh nguyên thủy xung quanh Mặt Trời không thể kết hợp hoàn toàn để hình thành một hành tinh chính thống.", "Vì Sao Hải Vương di trú ra bên ngoài, nó tiếp cận các vật thể trong Vành đai Kuiper nguyên thủy, dẫn đến việc Triton bị Sao Hải Vương bắt giữ và quay trên quỹ đạo quanh hành tinh này cho đến hiện nay, khóa các vật thể khác rơi vào mức cộng hưởng khác nhau và đẩy các vật thể khác rơi vào những quỹ đạo hỗn loạn.", "Hầu hết các nhà thiên văn đồng ý rằng Sao Diêm Vương có vị trí hiện tại là do nó trải qua sự di trú đột ngột cùng với Sao Hải Vương trong thời kỳ đầu hình thành Hệ Mặt Trời.", "Các vật thể trong đĩa phân tán được cho là đã đặt ở vị trí hiện tại do chúng tác động với mức cộng hưởng chuyển động của Sao Hải Vương.", "Vì Sao Hải Vương di trú ra bên ngoài, nó tiếp cận các vật thể trong Vành đai Kuiper nguyên thủy, dẫn đến việc Triton bị Sao Hải Vương bắt giữ và quay trên quỹ đạo quanh hành tinh này cho đến hiện nay, khóa các vật thể khác rơi vào mức cộng hưởng khác nhau và đẩy các vật thể khác rơi vào những quỹ đạo hỗn loạn.", "Một mô hình máy tính được chế tạo vào năm 2004 bởi nhà khoa học Alessandro Morbidelli thuộc Đài thiên văn Côte d'Azur ở Nice, Pháp cho thấy Sao Hải Vương di trú vào vành đai Kuiper có thể ảnh hưởng do mức cộng hưởng 1: 2 giữa Sao Mộc và Sao Thổ, tạo ra lực hấp dẫn đẩy cả Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương vào quỹ đạo lớn hơn và khiến cho chúng bị đổi chỗ, cuối cùng làm nhân đôi khoảng cách giữa Sao Hải Vương với Mặt Trời.", "Các vật thể trong đĩa phân tán được cho là đã đặt ở vị trí hiện tại do chúng tác động với mức cộng hưởng chuyển động của Sao Hải Vương.", "Kết quả là trục xuất các vật thể khỏi vành đai Kuiper nguyên thủy, điều này cũng có thể giải thích cho giai đoạn Công phá mạnh muộn vào thời điểm 600 triệu năm sau khi Hệ Mặt Trời hình thành và nguồn gốc của các trojan Sao Mộc.", "Một mô hình máy tính được chế tạo vào năm 2004 bởi nhà khoa học Alessandro Morbidelli thuộc Đài thiên văn Côte d'Azur ở Nice, Pháp cho thấy Sao Hải Vương di trú vào vành đai Kuiper có thể ảnh hưởng do mức cộng hưởng 1: 2 giữa Sao Mộc và Sao Thổ, tạo ra lực hấp dẫn đẩy cả Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương vào quỹ đạo lớn hơn và khiến cho chúng bị đổi chỗ, cuối cùng làm nhân đôi khoảng cách giữa Sao Hải Vương với Mặt Trời.", "Có lẽ Sao Diêm Vương đã có quỹ đạo gần tròn nằm cách Mặt Trời khoảng 33 AU trước khi Sao Hải Vương di trú và làm nhiễu loạn quỹ đạo Sao Diêm Vương, khiến chúng tạo nên một mức cộng hưởng.", "Kết quả là trục xuất các vật thể khỏi vành đai Kuiper nguyên thủy, điều này cũng có thể giải thích cho giai đoạn Công phá mạnh muộn vào thời điểm 600 triệu năm sau khi Hệ Mặt Trời hình thành và nguồn gốc của các trojan Sao Mộc.", "Mô hình Nice đòi hỏi phải có khoảng một nghìn vật thể cỡ Sao Diêm Vương trong đĩa vi thể hành tinh nguyên thủy, bao gồm cả Triton và Eris.", "Có lẽ Sao Diêm Vương đã có quỹ đạo gần tròn nằm cách Mặt Trời khoảng 33 AU trước khi Sao Hải Vương di trú và làm nhiễu loạn quỹ đạo Sao Diêm Vương, khiến chúng tạo nên một mức cộng hưởng.", "Thám hiểm Sao Diêm Vương \n\nSao Diêm Vương đặt ra những thách thức to lớn cho con tàu vũ trụ bởi khối lượng nhỏ và khoảng cách xa từ Trái Đất.", "Mô hình Nice đòi hỏi phải có khoảng một nghìn vật thể cỡ Sao Diêm Vương trong đĩa vi thể hành tinh nguyên thủy, bao gồm cả Triton và Eris.", "Voyager 1 đáng lẽ đã có thể tới Sao Diêm Vương, nhưng những người điều khiển thay vào đó đã chọn một chuyến bay ngang qua vệ tinh Titan của Sao Thổ khiến nó không thể có quỹ đạo ngang qua Sao Diêm Vương.", "Thám hiểm Sao Diêm Vương \n\nSao Diêm Vương đặt ra những thách thức to lớn cho con tàu vũ trụ bởi khối lượng nhỏ và khoảng cách xa từ Trái Đất.", "Voyager 2 cũng không thể có quỹ đạo hợp lý để tới Sao Diêm Vương.", "Voyager 1 đáng lẽ đã có thể tới Sao Diêm Vương, nhưng những người điều khiển thay vào đó đã chọn một chuyến bay ngang qua vệ tinh Titan của Sao Thổ khiến nó không thể có quỹ đạo ngang qua Sao Diêm Vương.", "Trước thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20 chưa hề có một nỗ lực thực sự nào nhằm thám hiểm Sao Diêm Vương.", "Voyager 2 cũng không thể có quỹ đạo hợp lý để tới Sao Diêm Vương.", "Tháng 8 năm 1992, nhà khoa học Robert Staehle của JPL đã gọi điện cho người phát hiện Sao Diêm Vương, Clyde Tombaugh, yêu cầu cho phép viếng thăm hành tinh của ông.", "Trước thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20 chưa hề có một nỗ lực thực sự nào nhằm thám hiểm Sao Diêm Vương.", "\"Tôi đã nói rằng ông ta được chào đón ở đó,\" Tombaugh sau này nhớ lại, \"dù ông ta sẽ phải có một chuyến bay dài và lạnh giá.\"", "Tháng 8 năm 1992, nhà khoa học Robert Staehle của JPL đã gọi điện cho người phát hiện Sao Diêm Vương, Clyde Tombaugh, yêu cầu cho phép viếng thăm hành tinh của ông.", "Dù đã có khoảnh khắc sớm này, năm 2000, NASA đã hủy bỏ phi vụ Pluto Kuiper Express, với các lý do chi phí gia tăng và những chậm trễ trong việc chế tạo phương tiện phóng.", "\"Tôi đã nói rằng ông ta được chào đón ở đó,\" Tombaugh sau này nhớ lại, \"dù ông ta sẽ phải có một chuyến bay dài và lạnh giá.\"", "Sau một cuộc chiến chính trị căng thẳng, một phi vụ mới tới Sao Diêm Vương, với cái tên New Horizons, đã được chính phủ Hoa Kỳ cung cấp chi phí năm 2003.", "Dù đã có khoảnh khắc sớm này, năm 2000, NASA đã hủy bỏ phi vụ Pluto Kuiper Express, với các lý do chi phí gia tăng và những chậm trễ trong việc chế tạo phương tiện phóng.", "New Horizons được phóng thành công ngày 19 tháng 1 năm 2006.", "Sau một cuộc chiến chính trị căng thẳng, một phi vụ mới tới Sao Diêm Vương, với cái tên New Horizons, đã được chính phủ Hoa Kỳ cung cấp chi phí năm 2003.", "Lãnh đạo sứ mệnh, S. Alan Stern, xác nhận rằng một số tro từ thi hài Clyde Tombaugh, đã mất năm 1997, đã được đặt trên con tàu.", "New Horizons được phóng thành công ngày 19 tháng 1 năm 2006.", "Đầu năm 2007 lợi dụng hỗ trợ hấp dẫn từ Sao Mộc.", "Lãnh đạo sứ mệnh, S. Alan Stern, xác nhận rằng một số tro từ thi hài Clyde Tombaugh, đã mất năm 1997, đã được đặt trên con tàu.", "Lần tiếp cận gần nhất của nó tới Sao Diêm Vương đã diễn ra ngày 14 tháng 7 năm 2015; những quan sát khoa học với Sao Diêm Vương sẽ bắt đầu từ năm tháng trước cuộc tiếp cận gần và sẽ tiếp tục ít nhất một tháng sau lần gặp mặt.", "Đầu năm 2007 lợi dụng hỗ trợ hấp dẫn từ Sao Mộc.", "New Horizons đã chụp những bức ảnh đầu tiên (từ xa) về Sao Diêm Vương hồi cuối tháng 9 năm 2006, trong cuộc thử nghiệm thiết bị Long Range Reconnaissance Imager (LORRI).", "Lần tiếp cận gần nhất của nó tới Sao Diêm Vương đã diễn ra ngày 14 tháng 7 năm 2015; những quan sát khoa học với Sao Diêm Vương sẽ bắt đầu từ năm tháng trước cuộc tiếp cận gần và sẽ tiếp tục ít nhất một tháng sau lần gặp mặt.", "Các bức ảnh, được chụp từ khoảng cách xấp xỉ 4.2 tỷ km, xác nhận khả năng thám sát các mục tiêu xa của tàu vũ trụ, khả năng cần thiết để tiến tới gần Sao Diêm Vương và các vật thể khác trong Vành đai Kuiper.", "New Horizons đã chụp những bức ảnh đầu tiên (từ xa) về Sao Diêm Vương hồi cuối tháng 9 năm 2006, trong cuộc thử nghiệm thiết bị Long Range Reconnaissance Imager (LORRI).", "New Horizons sẽ sử dụng một gói cảm biến từ xa gồm các thiết bị hình ảnh và thiết bị radio khảo sát khoa học, cũng như máy quang phổ và các thiết bị khác, để xác định địa chất và hình thái của Sao Diêm Vương cùng vệ tinh Charon của nó, vẽ bản đồ thành phần bề mặt hai vật thể và phân tích khí quyển trung tính của Sao Diêm Vương cùng tỷ lệ tốc độ thoát của nó.", "Các bức ảnh, được chụp từ khoảng cách xấp xỉ 4.2 tỷ km, xác nhận khả năng thám sát các mục tiêu xa của tàu vũ trụ, khả năng cần thiết để tiến tới gần Sao Diêm Vương và các vật thể khác trong Vành đai Kuiper.", "New Horizons cũng sẽ chụp ảnh bề mặt Sao Diêm Vương và Charon.", "New Horizons sẽ sử dụng một gói cảm biến từ xa gồm các thiết bị hình ảnh và thiết bị radio khảo sát khoa học, cũng như máy quang phổ và các thiết bị khác, để xác định địa chất và hình thái của Sao Diêm Vương cùng vệ tinh Charon của nó, vẽ bản đồ thành phần bề mặt hai vật thể và phân tích khí quyển trung tính của Sao Diêm Vương cùng tỷ lệ tốc độ thoát của nó.", "Sự khám phá các vệ tinh Nix và Hydra có thể đặt ra những thách thức chưa được dự tính với tàu vụ trụ.", "New Horizons cũng sẽ chụp ảnh bề mặt Sao Diêm Vương và Charon.", "Những vụn rác từ các vụ va chạm giữa các vật thể trong Vành đai Kuiper và các vệ tinh nhỏ hơn, với tốc độ thoát khá nhỏ của chúng, có thể tạo ra một vòng đai rác mảnh.", "Sự khám phá các vệ tinh Nix và Hydra có thể đặt ra những thách thức chưa được dự tính với tàu vụ trụ.", "Nếu New Horizons phải bay qua một vòng đai như vậy, nhiều khả năng vi thiên thạch có thể gây hư hại cho con tàu.", "Những vụn rác từ các vụ va chạm giữa các vật thể trong Vành đai Kuiper và các vệ tinh nhỏ hơn, với tốc độ thoát khá nhỏ của chúng, có thể tạo ra một vòng đai rác mảnh.", "Tranh cãi tình trạng hành tinh \n\nTình trạng chính thức của Sao Diêm Vương với tư cách một hành tinh đã là một chủ đề tranh cãi ít nhất từ năm 1992, khi Vật thể Vành đai Kuiper đầu tiên, , được phát hiện.", "Nếu New Horizons phải bay qua một vòng đai như vậy, nhiều khả năng vi thiên thạch có thể gây hư hại cho con tàu.", "Kể từ đó, các khám phá mới càng làm cuộc tranh cãi thêm căng thẳng.", "Tranh cãi tình trạng hành tinh \n\nTình trạng chính thức của Sao Diêm Vương với tư cách một hành tinh đã là một chủ đề tranh cãi ít nhất từ năm 1992, khi Vật thể Vành đai Kuiper đầu tiên, , được phát hiện.", "Tưởng nhớ tư cách một hành tinh \nSao Diêm Vương được thể hiện như một hành tinh trên Đĩa Pioneer, một bản khắc được đặt trên các con tàu vũ trụ Pioneer 10 và Pioneer 11, phóng đi hồi đầu thập niên 1970.", "Kể từ đó, các khám phá mới càng làm cuộc tranh cãi thêm căng thẳng.", "Tấm đĩa này được dự định cung cấp thông tin về nguồn gốc tàu vũ trụ cho bất kỳ một nền văn minh nào ngoài Trái Đất có thể gặp chúng trong tương lai, gồm cả một giản đồ về Hệ Mặt Trời, với chín hành tinh.", "Tưởng nhớ tư cách một hành tinh \nSao Diêm Vương được thể hiện như một hành tinh trên Đĩa Pioneer, một bản khắc được đặt trên các con tàu vũ trụ Pioneer 10 và Pioneer 11, phóng đi hồi đầu thập niên 1970.", "Tương tự, một hình ảnh tương tự chứa bên trong thiết bị Voyager Golden Record được đặt trong tàu vũ trụ Voyager 1 và Voyager 2 (cũng được phóng hồi thập niên 1970) có bao gồm dữ liệu về Sao Diêm Vương và cũng thể hiện nó như hành tinh thứ chín.", "Tấm đĩa này được dự định cung cấp thông tin về nguồn gốc tàu vũ trụ cho bất kỳ một nền văn minh nào ngoài Trái Đất có thể gặp chúng trong tương lai, gồm cả một giản đồ về Hệ Mặt Trời, với chín hành tinh.", "Nhân vật Pluto trong các bộ phim hoạt hình của Disney, xuất hiện năm 1930, cũng được đặt tên đó để kỷ niệm hành tinh này.", "Tương tự, một hình ảnh tương tự chứa bên trong thiết bị Voyager Golden Record được đặt trong tàu vũ trụ Voyager 1 và Voyager 2 (cũng được phóng hồi thập niên 1970) có bao gồm dữ liệu về Sao Diêm Vương và cũng thể hiện nó như hành tinh thứ chín.", "Năm 1941, Glenn T. Seaborg đã đặt tên cho nguyên tố mới được tạo ra là plutoni để vinh danh Sao Diêm Vương, và cũng để giữ truyền thống đặt tên các nguyên tố theo các hành tinh mới được tìm ra (urani theo Sao Thiên Vương (Uranus), neptuni theo Sao Hải Vương (Nepturne), dù truyền thống này cũng được sử dụng đối với một số vật thể không phải hành tinh: ceri được đặt theo tên Ceres và palladi theo tên Pallas).", "Nhân vật Pluto trong các bộ phim hoạt hình của Disney, xuất hiện năm 1930, cũng được đặt tên đó để kỷ niệm hành tinh này.", "Những khám phá mới dẫn tới tranh cãi \n\nSự khám phá Vành đai Kuiper và mối quan hệ của Sao Diêm Vương với vành đai này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Sao Diêm Vương có nên được coi là một vật thể riêng biệt khỏi vành đai hay không.", "Năm 1941, Glenn T. Seaborg đã đặt tên cho nguyên tố mới được tạo ra là plutoni để vinh danh Sao Diêm Vương, và cũng để giữ truyền thống đặt tên các nguyên tố theo các hành tinh mới được tìm ra (urani theo Sao Thiên Vương (Uranus), neptuni theo Sao Hải Vương (Nepturne), dù truyền thống này cũng được sử dụng đối với một số vật thể không phải hành tinh: ceri được đặt theo tên Ceres và palladi theo tên Pallas).", "Năm 2002, vật thể 50000 Quaoar thuộc vành đai được phát hiện, với đường kính khoảng 1,280 kilômét, bằng một nửa Sao Diêm Vương.", "Những khám phá mới dẫn tới tranh cãi \n\nSự khám phá Vành đai Kuiper và mối quan hệ của Sao Diêm Vương với vành đai này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Sao Diêm Vương có nên được coi là một vật thể riêng biệt khỏi vành đai hay không.", "Năm 2004, những người khám phá 90377 Sedna đã đặt một giới hạn trên là 1,800 kilômét đường kính, gần bằng đường kính Sao Diêm Vương 2,320 kilômét vào năm đó.", "Năm 2002, vật thể 50000 Quaoar thuộc vành đai được phát hiện, với đường kính khoảng 1,280 kilômét, bằng một nửa Sao Diêm Vương.", "Giống như Ceres cuối cùng bị mất tư cách hành tinh sau sự khám phá các tiểu hành tinh khác, vì thế, vấn đề được đặt ra, Sao Diêm Vương phải được xếp hạng lại như một trong những vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Năm 2004, những người khám phá 90377 Sedna đã đặt một giới hạn trên là 1,800 kilômét đường kính, gần bằng đường kính Sao Diêm Vương 2,320 kilômét vào năm đó.", "Ngày 29 tháng 7 năm 2005, sự khám phá một vật thể ngoài Sao Hải Vương được thông báo.", "Giống như Ceres cuối cùng bị mất tư cách hành tinh sau sự khám phá các tiểu hành tinh khác, vì thế, vấn đề được đặt ra, Sao Diêm Vương phải được xếp hạng lại như một trong những vật thể thuộc vành đai Kuiper.", "Được đặt tên Eris, lúc đầu nó hơi lớn hơn Sao Diêm Vương và là vật thể lớn nhất được phát hiện trong Hệ Mặt Trời từ khi phát hiện Triton năm 1846.", "Ngày 29 tháng 7 năm 2005, sự khám phá một vật thể ngoài Sao Hải Vương được thông báo.", "Những người phát hiện ra nó và báo chí ban đầu gọi nó là \"hành tinh thứ mười\", dù không có sự đồng thuật chính thức ở thời điểm đó về việc có nên gọi nó là một hành tinh hay không.", "Được đặt tên Eris, lúc đầu nó hơi lớn hơn Sao Diêm Vương và là vật thể lớn nhất được phát hiện trong Hệ Mặt Trời từ khi phát hiện Triton năm 1846.", "Những người khác trong giới thiên văn học coi sự khám phá là lý lẽ mạnh mẽ nhất đòi hỏi xếp hạng lại Sao Diêm Vương như một tiểu hành tinh.", "Những người phát hiện ra nó và báo chí ban đầu gọi nó là \"hành tinh thứ mười\", dù không có sự đồng thuật chính thức ở thời điểm đó về việc có nên gọi nó là một hành tinh hay không.", "Những đặc tính gây tranh cãi khác của Sao Diêm Vương là vệ tinh lớn, Charon, và khí quyển của nó.", "Những người khác trong giới thiên văn học coi sự khám phá là lý lẽ mạnh mẽ nhất đòi hỏi xếp hạng lại Sao Diêm Vương như một tiểu hành tinh.", "Những đặc tính này có lẽ không phải duy nhất của Sao Diêm Vương: nhiều vật thể ngoài Sao Hải Vương khác cũng có vệ tinh, và quang phổ của Eris cho thấy bề mặt nó có thành phần tương tự Sao Diêm Vương.", "Những đặc tính gây tranh cãi khác của Sao Diêm Vương là vệ tinh lớn, Charon, và khí quyển của nó.", "Nó cũng có một vệ tinh, Dysnomia, được phát hiện tháng 9 năm 2005.", "Những đặc tính này có lẽ không phải duy nhất của Sao Diêm Vương: nhiều vật thể ngoài Sao Hải Vương khác cũng có vệ tinh, và quang phổ của Eris cho thấy bề mặt nó có thành phần tương tự Sao Diêm Vương.", "Giám đốc các viện bảo tàng và cung thiên văn thỉnh thoảng gây ra tranh cãi khi bỏ Sao Diêm Vương khỏi các mô hình hành tinh của Hệ Mặt Trời.", "Nó cũng có một vệ tinh, Dysnomia, được phát hiện tháng 9 năm 2005.", "Một số lần hành động đó là có chủ ý; Cung thiên văn Hayden mở cửa trở lại sau khi được sửa chữa năm 2000 với một mô hình chỉ gồm tám hành tinh.", "Giám đốc các viện bảo tàng và cung thiên văn thỉnh thoảng gây ra tranh cãi khi bỏ Sao Diêm Vương khỏi các mô hình hành tinh của Hệ Mặt Trời.", "Cuộc tranh cãi đã được đưa lên trang đầu các báo ở thời điểm đó.", "Một số lần hành động đó là có chủ ý; Cung thiên văn Hayden mở cửa trở lại sau khi được sửa chữa năm 2000 với một mô hình chỉ gồm tám hành tinh.", "Đại hội Hiệp hội Thiên văn Quốc tế \n\nTừ 16 đến 24 tháng 8 năm 2006, 3.000 nhà thiên văn học và nhà khoa học thuộc Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) đã gặp nhau tại Praha, Cộng hòa Séc để thảo luận về định nghĩa hành tinh.", "Cuộc tranh cãi đã được đưa lên trang đầu các báo ở thời điểm đó.", "Tổ chức này có kế hoạch chính thức đưa ra định nghĩa hành tinh, và từ đó để xác định Sao Diêm Vương là hành tinh, hành tinh lùn (dwarf planet) hay là một thiên thể vành đai Kuiper (KBO).", "Đại hội Hiệp hội Thiên văn Quốc tế \n\nTừ 16 đến 24 tháng 8 năm 2006, 3.000 nhà thiên văn học và nhà khoa học thuộc Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) đã gặp nhau tại Praha, Cộng hòa Séc để thảo luận về định nghĩa hành tinh.", "Ban đầu, tổ chức này có ý định phân loại Sao Diêm Vương cùng với 2003 UB313 và các thiên thể hình cầu thuộc loại thiên thể ngoài Sao Hải Vương mà có thể sẽ được phát hiện ra, là các hành tinh, mặc dù chúng rất \"gần gũi\" với Sao Diêm Vương.", "Tổ chức này có kế hoạch chính thức đưa ra định nghĩa hành tinh, và từ đó để xác định Sao Diêm Vương là hành tinh, hành tinh lùn (dwarf planet) hay là một thiên thể vành đai Kuiper (KBO).", "Ceres và vệ tinh tự nhiên Charon của Sao Diêm Vương, cũng được xem như là các hành tinh lùn.", "Ban đầu, tổ chức này có ý định phân loại Sao Diêm Vương cùng với 2003 UB313 và các thiên thể hình cầu thuộc loại thiên thể ngoài Sao Hải Vương mà có thể sẽ được phát hiện ra, là các hành tinh, mặc dù chúng rất \"gần gũi\" với Sao Diêm Vương.", "Tuy nhiên, đến ngày 24 tháng 8 năm 2006, dự định ban đầu đã có thay đổi.", "Ceres và vệ tinh tự nhiên Charon của Sao Diêm Vương, cũng được xem như là các hành tinh lùn.", "Theo nghị quyết 5A được thông qua, 3 tiêu chí để một thiên thể được coi là hành tinh trong Hệ Mặt Trời như sau :\n Thiên thể phải có quỹ đạo quanh Mặt Trời và bản thân nó không phải là một ngôi sao.", "Tuy nhiên, đến ngày 24 tháng 8 năm 2006, dự định ban đầu đã có thay đổi.", "Thiên thể phải có khối lượng đủ lớn để lực hấp dẫn của chính nó tạo cho nó dạng cân bằng thủy tĩnh (gần như hình cầu).", "Theo nghị quyết 5A được thông qua, 3 tiêu chí để một thiên thể được coi là hành tinh trong Hệ Mặt Trời như sau :\n Thiên thể phải có quỹ đạo quanh Mặt Trời và bản thân nó không phải là một ngôi sao.", "Thiên thể phải có khối lượng vượt trội so với các thiên thể khác quanh vùng quỹ đạo của mình.", "Thiên thể phải có khối lượng đủ lớn để lực hấp dẫn của chính nó tạo cho nó dạng cân bằng thủy tĩnh (gần như hình cầu).", "Sao Diêm Vương không đáp ứng được tiêu chí thứ ba, vì quỹ đạo rất dẹt của nó cắt quỹ đạo Sao Hải Vương, là hành tinh lớn hơn nó nhiều.", "Thiên thể phải có khối lượng vượt trội so với các thiên thể khác quanh vùng quỹ đạo của mình.", "Theo nghị quyết 6A, Sao Diêm Vương được phân loại là hành tinh lùn (cùng loại với nó là Ceres và Eris).", "Sao Diêm Vương không đáp ứng được tiêu chí thứ ba, vì quỹ đạo rất dẹt của nó cắt quỹ đạo Sao Hải Vương, là hành tinh lớn hơn nó nhiều.", "Ngày 7 tháng 9 năm 2006, Sao Diêm Vương đã được ấn định số tiểu hành tinh 134340, do Trung tâm Minor Planet, cơ quan chính thức chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu về các tiểu hành tinh và sao chổi trong hệ mặt trời, đưa ra.", "Theo nghị quyết 6A, Sao Diêm Vương được phân loại là hành tinh lùn (cùng loại với nó là Ceres và Eris).", "Nó được công nhận là hình mẫu cho một loại thiên thể mới gồm các thiên thể phía ngoài Sao Hải Vương.", "Ngày 7 tháng 9 năm 2006, Sao Diêm Vương đã được ấn định số tiểu hành tinh 134340, do Trung tâm Minor Planet, cơ quan chính thức chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu về các tiểu hành tinh và sao chổi trong hệ mặt trời, đưa ra.", "Vào tháng 6 năm 2008, IAU đã thông báo trong báo chí rằng thuật ngữ \"plutoid\" từ đó sẽ được sử dụng để chỉ Sao Diêm Vương và những vật thể có khối lượng hành tinh khác nằm xa hơn Sao Hải Vương, dù thuật ngữ này không được áp dụng nhiều.", "Nó được công nhận là hình mẫu cho một loại thiên thể mới gồm các thiên thể phía ngoài Sao Hải Vương.", "Sau khi phân loại lại danh hiệu của Sao Diêm Vương vào tháng 8 năm 2006, đã có một số tranh cãi nảy lửa trong cộng đồng thiên văn học.", "Vào tháng 6 năm 2008, IAU đã thông báo trong báo chí rằng thuật ngữ \"plutoid\" từ đó sẽ được sử dụng để chỉ Sao Diêm Vương và những vật thể có khối lượng hành tinh khác nằm xa hơn Sao Hải Vương, dù thuật ngữ này không được áp dụng nhiều.", "Một số nhà khoa học cũng phản đối về cách phân loại này, điển hình là Alan Stern, trưởng nhóm sứ mệnh New Horizons của NASA, đã chế giễu nghị quyết của IAU, nói rằng \"định nghĩa này không khả thi và sai cơ bản về mặt khoa học\".", "Sau khi phân loại lại danh hiệu của Sao Diêm Vương vào tháng 8 năm 2006, đã có một số tranh cãi nảy lửa trong cộng đồng thiên văn học.", "Stern cho rằng, theo định nghĩa mới này, cả Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Hải Vương sẽ không phải là hành tinh vì quỹ đạo của chúng vẫn còn quá nhiều tiểu hành tinh chưa thể dọn sạch.", "Một số nhà khoa học cũng phản đối về cách phân loại này, điển hình là Alan Stern, trưởng nhóm sứ mệnh New Horizons của NASA, đã chế giễu nghị quyết của IAU, nói rằng \"định nghĩa này không khả thi và sai cơ bản về mặt khoa học\".", "Ông còn lập luận rằng tất cả các vệ tinh lớn dạng cầu, bao gồm cả Mặt Trăng của Trái Đất, cũng nên được coi là hành tinh.", "Stern cho rằng, theo định nghĩa mới này, cả Trái Đất, Sao Hỏa, Sao Mộc và Sao Hải Vương sẽ không phải là hành tinh vì quỹ đạo của chúng vẫn còn quá nhiều tiểu hành tinh chưa thể dọn sạch.", "Ông cũng tuyên bố rằng vì chỉ có ít hơn 5% các nhà thiên văn học đã bỏ phiếu cho tiêu chí thứ ba, nên quyết định này không mang tính đại diện cho toàn cộng đồng thiên văn học.", "Ông còn lập luận rằng tất cả các vệ tinh lớn dạng cầu, bao gồm cả Mặt Trăng của Trái Đất, cũng nên được coi là hành tinh.", "Nhà thiên văn học Marc W. Buie, lúc đó làm việc tại Đài quan sát Lowell, đã kiến ​​nghị không sử dụng định nghĩa này.", "Ông cũng tuyên bố rằng vì chỉ có ít hơn 5% các nhà thiên văn học đã bỏ phiếu cho tiêu chí thứ ba, nên quyết định này không mang tính đại diện cho toàn cộng đồng thiên văn học.", "Biểu quyết của công chúng đã khẳng định rằng Sao Diêm Vương bị IAU \"giáng cấp xuống thành hành tinh lùn một cách không công bằng\".", "Nhà thiên văn học Marc W. Buie, lúc đó làm việc tại Đài quan sát Lowell, đã kiến ​​nghị không sử dụng định nghĩa này.", "Một số thành viên công chúng cũng đã bác bỏ sự thay đổi đó, dẫn đến sự bất đồng trong cộng đồng khoa học về vấn đề này hoặc những lý do về mặt cảm tình.", "Biểu quyết của công chúng đã khẳng định rằng Sao Diêm Vương bị IAU \"giáng cấp xuống thành hành tinh lùn một cách không công bằng\".", "Và họ vẫn duy trì sự hiểu biết về Sao Diêm Vương như một hành tinh và mãi mãi sẽ như vậy, bất chấp những nghị quyết trong định nghĩa hành tinh của IAU.", "Một số thành viên công chúng cũng đã bác bỏ sự thay đổi đó, dẫn đến sự bất đồng trong cộng đồng khoa học về vấn đề này hoặc những lý do về mặt cảm tình.", "Ghi chú\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Vật thể ngoài Sao Hải Vương\n Vành đai Kuiper\n Các vật thể trong Hệ Mặt Trời từng được coi là hành tinh\n\nLiên kết ngoài \n\n \n Sao Diêm Vương Pluto trên trang web của NASA\n Pluto Fact Sheet - Số liệu NASA về Sao Diêm Vương cập nhật 3/7/2013\n NASA's Hubble Reveals Possible New Moons Around Pluto - Thông báo của NASA về 2 vệ tinh mới tìm thấy của Diêm vương tinh 31/10/2005\n New Horizons: NASA's Pluto-Kuiper Belt Mission\n Pluto Kuiper Express\n Pluto and the Developing Landscape of Our Solar System IAU\n\n \n\nBài viết thiên văn chọn lọc\n \n19300218\nĐược phát hiện bởi Clyde Tombaugh\nTiểu hành tinh được đặt tên\nPlutino\nHành tinh lùn\n134340\nHệ Mặt Trời", "Và họ vẫn duy trì sự hiểu biết về Sao Diêm Vương như một hành tinh và mãi mãi sẽ như vậy, bất chấp những nghị quyết trong định nghĩa hành tinh của IAU." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sông Hồng (còn gọi là sông Cái, sông Cả, sông Thao, Nhị Hà, Nhĩ Hà) là con sông có tổng chiều dài là 1.149 km bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc chảy qua miền Bắc Việt Nam và đổ ra vịnh Bắc Bộ, trên đất Việt Nam dài 510 km.", "Đây là dòng sông quan trọng của nền văn hóa lúa nước Việt Nam.", "Đây là dòng sông quan trọng của nền văn hóa lúa nước Việt Nam.", "Tên gọi \nSông được gọi là Sông Hồng (chữ Nôm: 瀧紅) hay Hồng Hà (chữ Hán: 紅河) do con sông có màu đỏ nhạt.", "Tên gọi \nSông được gọi là Sông Hồng (chữ Nôm: 瀧紅) hay Hồng Hà (chữ Hán: 紅河) do con sông có màu đỏ nhạt.", "Sông cũng hay được gọi Sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï, tuy nhiên họ thường dùng tên gọi Fleuve Rouge hơn) bởi sông Hồng là khởi nguyên cho nền Văn minh lúa nước của Việt Nam.", "Sông cũng hay được gọi Sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï, tuy nhiên họ thường dùng tên gọi Fleuve Rouge hơn) bởi sông Hồng là khởi nguyên cho nền Văn minh lúa nước của Việt Nam.", "Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm: yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江).hjfyjffnffg\n\nDòng chảy và lưu lượng\n\nDòng chính \nDòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân.", "Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm: yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江).hjfyjffnffg\n\nDòng chảy và lưu lượng\n\nDòng chính \nDòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân.", "Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì).", "Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì).", "Đến biên giới Việt - Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; bờ nam sông thuộc Việt Nam, bờ bắc vẫn là lãnh thổ Trung Quốc.", "Đến biên giới Việt - Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; bờ nam sông thuộc Việt Nam, bờ bắc vẫn là lãnh thổ Trung Quốc.", "Điểm tiếp xúc đầu tiên của sông Hồng với lãnh thổ Việt Nam là tại xã A Mú Sung, (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), chính giữa sông là điểm phân chia lãnh thổ hai nước.", "Điểm tiếp xúc đầu tiên của sông Hồng với lãnh thổ Việt Nam là tại xã A Mú Sung, (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), chính giữa sông là điểm phân chia lãnh thổ hai nước.", "Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào lãnh thổ Việt Nam.", "Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào lãnh thổ Việt Nam.", "Đến phía đông thành phố Lào Cai, sông thành ranh giới giữa thành phố và huyện Bảo Thắng, đi qua Bảo Thắng và Bảo Yên, dọc theo ranh giới Bảo Yên và Văn Bàn.", "Đến phía đông thành phố Lào Cai, sông thành ranh giới giữa thành phố và huyện Bảo Thắng, đi qua Bảo Thắng và Bảo Yên, dọc theo ranh giới Bảo Yên và Văn Bàn.", "Sông chảy qua Văn Yên rồi Trấn Yên (Yên Bái) và thành phố Yên Bái, sang Hạ Hòa (Phú Thọ), dọc theo ranh giới giữa Hạ Hòa, Thanh Ba, thị xã Phú Thọ, Lâm Thao, Việt Trì ở tả ngạn và Cẩm Khê, Tam Nông ở hữu ngạn.", "Sông chảy qua Văn Yên rồi Trấn Yên (Yên Bái) và thành phố Yên Bái, sang Hạ Hòa (Phú Thọ), dọc theo ranh giới giữa Hạ Hòa, Thanh Ba, thị xã Phú Thọ, Lâm Thao, Việt Trì ở tả ngạn và Cẩm Khê, Tam Nông ở hữu ngạn.", "Sông chảy dọc theo ranh giới giữa tỉnh Vĩnh Phúc (các huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn và Hà Nội (các huyện, thị xã Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn.", "Sông chảy dọc theo ranh giới giữa tỉnh Vĩnh Phúc (các huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn và Hà Nội (các huyện, thị xã Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn.", "Sông chảy qua Hà Nội với các quận, huyện Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Thanh Trì ở hữu ngạn và Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm ở tả ngạn.", "Sông chảy qua Hà Nội với các quận, huyện Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Thanh Trì ở hữu ngạn và Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm ở tả ngạn.", "Sông thành ranh giới tự nhiên giữa:\n Hà Nội (Thanh Trì, Thường Tín, Phú Xuyên) ở hữu ngạn và Hưng Yên (Văn Giang, Khoái Châu, Kim Động) ở tả ngạn;\nHà Nội (Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn và Vĩnh Phúc (Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Duy Tiên, Lý Nhân) ở hữu ngạn và Hưng Yên (thành phố Hưng Yên) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Lý Nhân) ở hữu ngạn và Thái Bình (Hưng Hà, Vũ Thư) ở tả ngạn;\n Nam Định (Mỹ Lộc, thành phố Nam Định, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân Trường, Giao Thủy) ở hữu ngạn và Thái Bình (Vũ Thư, Kiến Xương, Tiền Hải) ở tả ngạn và đổ ra Biển Đông ở cửa Ba Lạt.", "Sông thành ranh giới tự nhiên giữa:\n Hà Nội (Thanh Trì, Thường Tín, Phú Xuyên) ở hữu ngạn và Hưng Yên (Văn Giang, Khoái Châu, Kim Động) ở tả ngạn;\nHà Nội (Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn và Vĩnh Phúc (Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Duy Tiên, Lý Nhân) ở hữu ngạn và Hưng Yên (thành phố Hưng Yên) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Lý Nhân) ở hữu ngạn và Thái Bình (Hưng Hà, Vũ Thư) ở tả ngạn;\n Nam Định (Mỹ Lộc, thành phố Nam Định, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân Trường, Giao Thủy) ở hữu ngạn và Thái Bình (Vũ Thư, Kiến Xương, Tiền Hải) ở tả ngạn và đổ ra Biển Đông ở cửa Ba Lạt.", "Ở Lào Cai Sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết.", "Ở Lào Cai Sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết.", "Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu tốc chậm hẳn lại.", "Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu tốc chậm hẳn lại.", "Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này.", "Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này.", "Sông Hồng có lưu lượng nước bình quân hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³/s (tại cửa sông) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân bổ không đều.", "Sông Hồng có lưu lượng nước bình quân hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³/s (tại cửa sông) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân bổ không đều.", "Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng 700 m³/s, nhưng vào cao điểm mùa mưa có thể đạt tới 30.000 m³/s.", "Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng 700 m³/s, nhưng vào cao điểm mùa mưa có thể đạt tới 30.000 m³/s.", "Phụ lưu \nCác phụ lưu của Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc qua Việt Nam tới biển là:\nNgòi Phát (Lào Cai)\nNgòi Bo (Lào Cai)\nNgòi Nhù (Lào Cai) \nNgòi Hút (Yên Bái)\nNgòi Thia (Yên Bái)\nNgòi Lao (Yên Bái)\nNgòi Giành (Phú Thọ)\nSông Cầu Tây (Phú Thọ)\nNgòi Cỏ (Phú Thọ)\nSông Bứa (Phú Thọ)\nSông Đà với các phụ lưu: Nậm Ma, Nậm Củn, Nậm Ngòa, Nậm Pằn, Phi Châu, Nậm Táng Thủm, Nậm Hỏ Sa, Nậm Khục, Nậm Vinh, Nậm Han, Nậm Kha A, Nậm Kha Ú, Nậm Luồng, Nậm Bum, Nậm Nhạt, Nậm Na, Nậm Mức, Nậm Ma, Nậm Muội, Nậm Giôn, Nậm Mu, Suối Chiến, Suối Hội, Suối Chim, Suối Sập, Sông Tắc, Suối Khoáng, Suối Tân, Suối Trầm, Suối Vàng, Suối Cái, Suối Lặt,...\nSông Lô với các phụ lưu: Thanh Thủy, Nậm Seởu, Sông Miên, Nậm Ma, Nậm Dầu, Suối Chang, Nậm Ngần, Nậm Mu, Ngòi Quang, Suối Pha, Ngòi Sảo, Sông Con, Ngòi Lắc, Lắc Con, Sông Thụt, Ngòi Mục, Gốc Gạo, Linh Kiêm, Suối Cả, Ngòi Lũ, Ngòi Dăm, sông Gâm, ngòi Là, sông Chảy, sông Đồng, suối Cái, sông Phó Đáy.", "Phụ lưu \nCác phụ lưu của Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc qua Việt Nam tới biển là:\nNgòi Phát (Lào Cai)\nNgòi Bo (Lào Cai)\nNgòi Nhù (Lào Cai) \nNgòi Hút (Yên Bái)\nNgòi Thia (Yên Bái)\nNgòi Lao (Yên Bái)\nNgòi Giành (Phú Thọ)\nSông Cầu Tây (Phú Thọ)\nNgòi Cỏ (Phú Thọ)\nSông Bứa (Phú Thọ)\nSông Đà với các phụ lưu: Nậm Ma, Nậm Củn, Nậm Ngòa, Nậm Pằn, Phi Châu, Nậm Táng Thủm, Nậm Hỏ Sa, Nậm Khục, Nậm Vinh, Nậm Han, Nậm Kha A, Nậm Kha Ú, Nậm Luồng, Nậm Bum, Nậm Nhạt, Nậm Na, Nậm Mức, Nậm Ma, Nậm Muội, Nậm Giôn, Nậm Mu, Suối Chiến, Suối Hội, Suối Chim, Suối Sập, Sông Tắc, Suối Khoáng, Suối Tân, Suối Trầm, Suối Vàng, Suối Cái, Suối Lặt,...\nSông Lô với các phụ lưu: Thanh Thủy, Nậm Seởu, Sông Miên, Nậm Ma, Nậm Dầu, Suối Chang, Nậm Ngần, Nậm Mu, Ngòi Quang, Suối Pha, Ngòi Sảo, Sông Con, Ngòi Lắc, Lắc Con, Sông Thụt, Ngòi Mục, Gốc Gạo, Linh Kiêm, Suối Cả, Ngòi Lũ, Ngòi Dăm, sông Gâm, ngòi Là, sông Chảy, sông Đồng, suối Cái, sông Phó Đáy.", "Chi lưu\nTừ Ngã ba Hạc xuống hạ lưu thì Sông Hồng không nhận thêm nước nữa mà bắt đầu rót nước sang các phân lưu.", "Chi lưu\nTừ Ngã ba Hạc xuống hạ lưu thì Sông Hồng không nhận thêm nước nữa mà bắt đầu rót nước sang các phân lưu.", "Sông Đáy: rút nước sông Hồng tại 2 cống Cẩm Đình và Tắc Giang (Hà Nội)\nSông Đuống chảy từ Hà Nội (chỗ ngã ba Đông Anh, Tây Hồ, Long Biên) sang Phả Lại ở phía đông thuộc Hải Dương\nSông Luộc nối sông Hồng từ phía nam thành phố Hưng Yên sang sông Văn Úc tại Quý Cao (huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng\nSông Phủ Lý nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Nam Định nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Ninh Cơ (còn gọi là Lạch Giang hay Ninh Cơ).", "Sông Đáy: rút nước sông Hồng tại 2 cống Cẩm Đình và Tắc Giang (Hà Nội)\nSông Đuống chảy từ Hà Nội (chỗ ngã ba Đông Anh, Tây Hồ, Long Biên) sang Phả Lại ở phía đông thuộc Hải Dương\nSông Luộc nối sông Hồng từ phía nam thành phố Hưng Yên sang sông Văn Úc tại Quý Cao (huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng\nSông Phủ Lý nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Nam Định nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Ninh Cơ (còn gọi là Lạch Giang hay Ninh Cơ).", "Sông Trà Lý nối sông Hồng cắt qua tỉnh Thái Bình đổ ra cửa Trà Lý tại Đông Hải, Tiền Hải, Thái Bình.", "Sông Trà Lý nối sông Hồng cắt qua tỉnh Thái Bình đổ ra cửa Trà Lý tại Đông Hải, Tiền Hải, Thái Bình.", "Lợi ích và nguy cơ \nNước Sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó.", "Lợi ích và nguy cơ \nNước Sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó.", "Lượng phù sa của Sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước.", "Lượng phù sa của Sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước.", "Sông Hồng góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất.", "Sông Hồng góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất.", "Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm màu mỡ, đồng thời bồi đắp và mở rộng vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Thái Bình, Nam Định.", "Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm màu mỡ, đồng thời bồi đắp và mở rộng vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Thái Bình, Nam Định.", "Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung cấp giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ.", "Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung cấp giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ.", "Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.", "Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.", "Sử sách đã ghi lại hàng trăm vụ vỡ đê lớn nhỏ ở sông Hồng.", "Sử sách đã ghi lại hàng trăm vụ vỡ đê lớn nhỏ ở sông Hồng.", "Bắt đầu từ nhà Lý trở đi (năm 1010), quốc sử mới có những ghi chép liên tục về chuyện vỡ đê, nhưng cũng chỉ ghi lại những năm lụt lớn:\nLý Nhân Tông năm thứ 7, Mậu Ngọ 1078, nước lụt tràn ngập trong thành.", "Bắt đầu từ nhà Lý trở đi (năm 1010), quốc sử mới có những ghi chép liên tục về chuyện vỡ đê, nhưng cũng chỉ ghi lại những năm lụt lớn:\nLý Nhân Tông năm thứ 7, Mậu Ngọ 1078, nước lụt tràn ngập trong thành.", "Cũng triều Lý Nhân Tông năm thứ 50, Tân Sửu 1121, mùa hạ tháng 5, nước to tràn vào đến ngoài cửa Đại Hưng, dù đê Cơ Xá được đắp để bảo vệ kinh thành từ năm 1108.", "Cũng triều Lý Nhân Tông năm thứ 50, Tân Sửu 1121, mùa hạ tháng 5, nước to tràn vào đến ngoài cửa Đại Hưng, dù đê Cơ Xá được đắp để bảo vệ kinh thành từ năm 1108.", "Năm Bính Thân 1236, triều Trần Thái Tông năm thứ 12, tháng 6 vỡ đê, nước ngập cung Lệ Thiên.", "Năm Bính Thân 1236, triều Trần Thái Tông năm thứ 12, tháng 6 vỡ đê, nước ngập cung Lệ Thiên.", "Hai năm sau, năm Mậu Tuất 1238, mùa thu tháng 7, nước to, đê vỡ, ngập cung Thưởng Xuân.", "Hai năm sau, năm Mậu Tuất 1238, mùa thu tháng 7, nước to, đê vỡ, ngập cung Thưởng Xuân.", "Đến năm Quý Mão 1243, nước lụt còn phá vỡ cả thành Đại La.", "Đến năm Quý Mão 1243, nước lụt còn phá vỡ cả thành Đại La.", "Năm Canh Ngọ 1270, triều Trần Thánh Tông, mùa thu tháng 7 nước lũ to.", "Năm Canh Ngọ 1270, triều Trần Thánh Tông, mùa thu tháng 7 nước lũ to.", "Các đường phố và kinh thành đều phải đi lại bằng thuyền.", "Các đường phố và kinh thành đều phải đi lại bằng thuyền.", "Năm 1445, triều Lê Nhân Tông, nước sông lên to, ngập vào trong thành sâu đến 3 thước, lúa mạ tổn hại đến 1/3 cả nước.", "Năm 1445, triều Lê Nhân Tông, nước sông lên to, ngập vào trong thành sâu đến 3 thước, lúa mạ tổn hại đến 1/3 cả nước.", "Năm Đinh Hợi 1467, Lê Thánh Tông năm thứ 7, nước dâng cao khiến đê điều bị vỡ, thóc lúa bị ngập, nhiều người chết đói.", "Năm Đinh Hợi 1467, Lê Thánh Tông năm thứ 7, nước dâng cao khiến đê điều bị vỡ, thóc lúa bị ngập, nhiều người chết đói.", "Năm Tân Hợi 1491, tháng 8 mùa thu, mưa rất to suốt ngày đêm không ngớt.", "Năm Tân Hợi 1491, tháng 8 mùa thu, mưa rất to suốt ngày đêm không ngớt.", "Nước lũ lên dữ dội, Điện Kính Thiên nước ngập sâu 2 thước 2 tấc.", "Nước lũ lên dữ dội, Điện Kính Thiên nước ngập sâu 2 thước 2 tấc.", "Năm Canh Ngọ 1630, triều Lê Thần Tông, mùa thu tháng 8, nước sông tràn vào, nước chảy trên đường phố Cửa Nam như thác, phố phường nhiều người chết đuối.", "Năm Canh Ngọ 1630, triều Lê Thần Tông, mùa thu tháng 8, nước sông tràn vào, nước chảy trên đường phố Cửa Nam như thác, phố phường nhiều người chết đuối.", "Liên tiếp các năm Tân Mùi 1631, Nhâm Thân 1632, cung điện nhà vua đều bị ngập lụt.", "Liên tiếp các năm Tân Mùi 1631, Nhâm Thân 1632, cung điện nhà vua đều bị ngập lụt.", "Thời Gia Long năm 1802, nước lớn đê vỡ.", "Thời Gia Long năm 1802, nước lớn đê vỡ.", "Năm 1809, lũ lụt tràn ngập.", "Năm 1809, lũ lụt tràn ngập.", "Năm Giáp Thìn 1844, nước sông lên đến hơn 10 thước, đồng ruộng Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định, Quảng Yên đều bị ngập.", "Năm Giáp Thìn 1844, nước sông lên đến hơn 10 thước, đồng ruộng Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định, Quảng Yên đều bị ngập.", "Trong các triều vua Nguyễn thì triều Tự Đức có nhiều lũ lụt nhất, đồng bằng Bắc bộ vỡ đê liên miên vì đê điều ít được tu sửa.", "Trong các triều vua Nguyễn thì triều Tự Đức có nhiều lũ lụt nhất, đồng bằng Bắc bộ vỡ đê liên miên vì đê điều ít được tu sửa.", "Đê Văn Giang (Hưng Yên giáp Hà Nội) vỡ 18 năm liền, từ 1863-1886, dân cư phiêu bạt, xóm làng trở thành đầm lầy.", "Đê Văn Giang (Hưng Yên giáp Hà Nội) vỡ 18 năm liền, từ 1863-1886, dân cư phiêu bạt, xóm làng trở thành đầm lầy.", "Thời Pháp thuộc, cứ ba năm thì có một năm đê vỡ.", "Thời Pháp thuộc, cứ ba năm thì có một năm đê vỡ.", "Các trận lụt năm 1893, năm 1915 làm bốn tỉnh hữu ngạn sông Hồng ngập chìm trên 3 tháng.", "Các trận lụt năm 1893, năm 1915 làm bốn tỉnh hữu ngạn sông Hồng ngập chìm trên 3 tháng.", "Trong vòng 100 năm (kể từ năm 1901), đồng bằng sông Hồng đã có 26 trận lũ lớn.", "Trong vòng 100 năm (kể từ năm 1901), đồng bằng sông Hồng đã có 26 trận lũ lớn.", "Các trận lũ lớn này đa số xảy ra vào tháng 8, nhằm vào cao điểm của mùa mưa bão.", "Các trận lũ lớn này đa số xảy ra vào tháng 8, nhằm vào cao điểm của mùa mưa bão.", "Năm 1926, ngày 29 tháng 7, lũ lớn làm vỡ đê nhiều nơi, tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha.", "Năm 1926, ngày 29 tháng 7, lũ lớn làm vỡ đê nhiều nơi, tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha.", "Trận lũ lớn vào tháng 8 năm 1945 gây vỡ đê tại 79 điểm, gây ngập 11 tỉnh với tổng diện tích 312.000 ha, ảnh hưởng tới cuộc sống của 4 triệu người.", "Trận lũ lớn vào tháng 8 năm 1945 gây vỡ đê tại 79 điểm, gây ngập 11 tỉnh với tổng diện tích 312.000 ha, ảnh hưởng tới cuộc sống của 4 triệu người.", "Trận lũ lớn gần nhất là năm 1969 và 1971, làm vỡ đê hàng loạt, hơn 500 người chết, gần 100.000 người bị ảnh hưởng nặng vì trận lũ này.", "Trận lũ lớn gần nhất là năm 1969 và 1971, làm vỡ đê hàng loạt, hơn 500 người chết, gần 100.000 người bị ảnh hưởng nặng vì trận lũ này.", "Sau năm 1971, do đê điều được củng cố và việc xây dựng các kênh đào, đập nước, đập thủy điện chia lũ nên lũ lụt không xảy ra nữa, tuy nhiên công tác canh phòng đê sông Hồng vẫn phải được duy trì liên tục, bởi nếu xảy ra sự cố thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.", "Sau năm 1971, do đê điều được củng cố và việc xây dựng các kênh đào, đập nước, đập thủy điện chia lũ nên lũ lụt không xảy ra nữa, tuy nhiên công tác canh phòng đê sông Hồng vẫn phải được duy trì liên tục, bởi nếu xảy ra sự cố thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.", "Khai thác thủy điện \n\nNguồn thủy năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện khai thác thuận lợi nhất là công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã xây dựng các trạm thủy điện sau:\n\nCác trạm phát điện có công suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng cộng là 843 với tổng công suất lắp đặt là 99.400 kW và 1 trạm thủy điện loại vừa ở Lục Thủy Hà có công suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5% khả năng thủy điện có thể khai thác trong lưu vực.", "Khai thác thủy điện \n\nNguồn thủy năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện khai thác thuận lợi nhất là công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã xây dựng các trạm thủy điện sau:\n\nCác trạm phát điện có công suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng cộng là 843 với tổng công suất lắp đặt là 99.400 kW và 1 trạm thủy điện loại vừa ở Lục Thủy Hà có công suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5% khả năng thủy điện có thể khai thác trong lưu vực.", "Tổng công suất các trạm thủy điện trong lưu vực có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23% còn 77% tập trung ở các sông nhánh.", "Tổng công suất các trạm thủy điện trong lưu vực có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23% còn 77% tập trung ở các sông nhánh.", "Nét nổi bật về khai thác thủy điện lưu vực sông Hồng là:\n Tập trung khai thác thủy điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.", "Nét nổi bật về khai thác thủy điện lưu vực sông Hồng là:\n Tập trung khai thác thủy điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.", "Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thủy đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thủy điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.", "Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thủy đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thủy điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.", "Các thủy điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thủy điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.", "Các thủy điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thủy điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.", "Nhưng do lượng phù sa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu quả hay phá hủy các công trình thủy điện trong tương lai gần đây.", "Nhưng do lượng phù sa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu quả hay phá hủy các công trình thủy điện trong tương lai gần đây.", "Lưu lượng \nBản thống kê lưu lượng nước qua từng tháng được thống kê trong bảng sau:\n\nCác tỉnh, thành phố chảy qua \n \n Vân Nam\n \nLào Cai\nYên Bái\nVĩnh Phúc\nPhú Thọ\nHà Nội\nHưng Yên\nHà Nam\nNam Định\nThái Bình\nHải Dương\n\nCác cây cầu đường bộ vượt sông \nTrên lãnh thổ Việt Nam (theo thứ tự từ Bắc đến Nam).", "Lưu lượng \nBản thống kê lưu lượng nước qua từng tháng được thống kê trong bảng sau:\n\nCác tỉnh, thành phố chảy qua \n \n Vân Nam\n \nLào Cai\nYên Bái\nVĩnh Phúc\nPhú Thọ\nHà Nội\nHưng Yên\nHà Nam\nNam Định\nThái Bình\nHải Dương\n\nCác cây cầu đường bộ vượt sông \nTrên lãnh thổ Việt Nam (theo thứ tự từ Bắc đến Nam).", "Hiện tại \n Cầu Kim Thành, Lào Cai (Việt Nam) - Vân Nam (Trung Quốc)\n Cầu Cốc Lếu, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Mới, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Giang Đông, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Lu, hai bờ Bảo Thắng (Lào Cai)\n Cầu Bảo Hà, Văn Bàn - Bảo Yên (Lào Cai)\n Cầu Trái Hút, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Mậu A, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Cổ Phúc, hai bờ Trấn Yên (Yên Bái)\n Cầu Yên Bái, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Bách Lẫm, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Tuần Quán, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Giới Phiên, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Văn Phú, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Hạ Hòa, hai bờ Hạ Hòa (Phú Thọ)\n Cầu Sông Hồng, Cẩm Khê - Thanh Ba (Phú Thọ)\n Cầu Ngọc Tháp, Tam Nông - TX.", "Hiện tại \n Cầu Kim Thành, Lào Cai (Việt Nam) - Vân Nam (Trung Quốc)\n Cầu Cốc Lếu, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Mới, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Giang Đông, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Lu, hai bờ Bảo Thắng (Lào Cai)\n Cầu Bảo Hà, Văn Bàn - Bảo Yên (Lào Cai)\n Cầu Trái Hút, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Mậu A, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Cổ Phúc, hai bờ Trấn Yên (Yên Bái)\n Cầu Yên Bái, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Bách Lẫm, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Tuần Quán, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Giới Phiên, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Văn Phú, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Hạ Hòa, hai bờ Hạ Hòa (Phú Thọ)\n Cầu Sông Hồng, Cẩm Khê - Thanh Ba (Phú Thọ)\n Cầu Ngọc Tháp, Tam Nông - TX.", "Phú Thọ (Phú Thọ)\n Cầu Phong Châu, Tam Nông - Lâm Thao (Phú Thọ)\n Cầu Văn Lang, Hà Nội - Phú Thọ\n Cầu Vĩnh Thịnh, Hà Nội - Vĩnh Phúc\n Cầu Thăng Long, Bắc Từ Liêm - Đông Anh (Hà Nội)\n Cầu Nhật Tân, Đông Anh - Tây Hồ (Hà Nội)\n Cầu Long Biên, Long Biên - Hoàn Kiếm (Hà Nội)\n Cầu Chương Dương, Long Biên - Hoàn Kiếm (Hà Nội)\n Cầu Vĩnh Tuy, Long Biên - Hai Bà Trưng (Hà Nội)\n Cầu Thanh Trì, Hoàng Mai - Long Biên - Gia Lâm (Hà Nội)\n Cầu Yên Lệnh, Hưng Yên - Hà Nam\n Cầu Hưng Hà, Hưng Yên - Hà Nam\n Cầu Thái Hà, Thái Bình - Hà Nam\n Cầu Tân Đệ, Nam Định - Thái Bình\n\nTương lai \n Cầu Vân Phúc, Hà Nội - Vĩnh Phúc\n Cầu Hồng Hà, Bắc Từ Liêm - Mê Linh (Hà Nội)\n Cầu Thượng Cát, Bắc Từ Liêm - Mê Linh (Hà Nội)\n Cầu Tứ Liên, Tây Hồ - Đông Anh (Hà Nội)\n Cầu Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm - Long Biên - Hai Bà Trưng (Hà Nội)\n Cầu Ngọc Hồi, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Mễ Sở, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Mai Động, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Sa Cao, Nam Định - Thái Bình\n Cầu Cồn Nhất, Nam Định - Thái Bình\n Cầu Thái Định, Nam Định - Thái Bình\n\nCác hình ảnh về sông Hồng\n\nXem thêm \n Đê sông Hồng\n Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n \n Sông Hồng, những đổi thay qua thời gian\n\nHệ thống sông Hồng\nHồng\nHồng\nHồng\nS\nV\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng" ]

[ "Đây là dòng sông quan trọng của nền văn hóa lúa nước Việt Nam.", "Sông Hồng (còn gọi là sông Cái, sông Cả, sông Thao, Nhị Hà, Nhĩ Hà) là con sông có tổng chiều dài là 1.149 km bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc chảy qua miền Bắc Việt Nam và đổ ra vịnh Bắc Bộ, trên đất Việt Nam dài 510 km.", "Tên gọi \nSông được gọi là Sông Hồng (chữ Nôm: 瀧紅) hay Hồng Hà (chữ Hán: 紅河) do con sông có màu đỏ nhạt.", "Đây là dòng sông quan trọng của nền văn hóa lúa nước Việt Nam.", "Sông cũng hay được gọi Sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï, tuy nhiên họ thường dùng tên gọi Fleuve Rouge hơn) bởi sông Hồng là khởi nguyên cho nền Văn minh lúa nước của Việt Nam.", "Tên gọi \nSông được gọi là Sông Hồng (chữ Nôm: 瀧紅) hay Hồng Hà (chữ Hán: 紅河) do con sông có màu đỏ nhạt.", "Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm: yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江).hjfyjffnffg\n\nDòng chảy và lưu lượng\n\nDòng chính \nDòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân.", "Sông cũng hay được gọi Sông Cái (người Pháp đã phiên tên gọi này thành Song-Koï, tuy nhiên họ thường dùng tên gọi Fleuve Rouge hơn) bởi sông Hồng là khởi nguyên cho nền Văn minh lúa nước của Việt Nam.", "Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì).", "Đoạn chảy trên lãnh thổ Trung Quốc được gọi là Nguyên Giang (元江, bính âm: yuan2 jiang1), đoạn đầu nguồn có tên là Lễ Xã Giang (禮社江).hjfyjffnffg\n\nDòng chảy và lưu lượng\n\nDòng chính \nDòng chính (chủ lưu) của sông Hồng bắt nguồn từ vùng núi thuộc huyện Nguy Sơn, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc ở độ cao 1.776 m. Chi lưu phía đông bắt nguồn từ vùng núi huyện Tường Vân.", "Đến biên giới Việt - Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; bờ nam sông thuộc Việt Nam, bờ bắc vẫn là lãnh thổ Trung Quốc.", "Chủ yếu nó chảy theo hướng tây bắc-đông nam, qua huyện tự trị Nguyên Giang của người Thái (傣 Dăi), Di (彞), Cáp Nê (哈尼 Hani, ở Việt Nam gọi là người Hà Nhì).", "Điểm tiếp xúc đầu tiên của sông Hồng với lãnh thổ Việt Nam là tại xã A Mú Sung, (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), chính giữa sông là điểm phân chia lãnh thổ hai nước.", "Đến biên giới Việt - Trung, sông Hồng chạy dọc theo biên giới khoảng 80 km; bờ nam sông thuộc Việt Nam, bờ bắc vẫn là lãnh thổ Trung Quốc.", "Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào lãnh thổ Việt Nam.", "Điểm tiếp xúc đầu tiên của sông Hồng với lãnh thổ Việt Nam là tại xã A Mú Sung, (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai), chính giữa sông là điểm phân chia lãnh thổ hai nước.", "Đến phía đông thành phố Lào Cai, sông thành ranh giới giữa thành phố và huyện Bảo Thắng, đi qua Bảo Thắng và Bảo Yên, dọc theo ranh giới Bảo Yên và Văn Bàn.", "Đến thành phố Lào Cai, sông Hồng chảy hẳn vào lãnh thổ Việt Nam.", "Sông chảy qua Văn Yên rồi Trấn Yên (Yên Bái) và thành phố Yên Bái, sang Hạ Hòa (Phú Thọ), dọc theo ranh giới giữa Hạ Hòa, Thanh Ba, thị xã Phú Thọ, Lâm Thao, Việt Trì ở tả ngạn và Cẩm Khê, Tam Nông ở hữu ngạn.", "Đến phía đông thành phố Lào Cai, sông thành ranh giới giữa thành phố và huyện Bảo Thắng, đi qua Bảo Thắng và Bảo Yên, dọc theo ranh giới Bảo Yên và Văn Bàn.", "Sông chảy dọc theo ranh giới giữa tỉnh Vĩnh Phúc (các huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn và Hà Nội (các huyện, thị xã Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn.", "Sông chảy qua Văn Yên rồi Trấn Yên (Yên Bái) và thành phố Yên Bái, sang Hạ Hòa (Phú Thọ), dọc theo ranh giới giữa Hạ Hòa, Thanh Ba, thị xã Phú Thọ, Lâm Thao, Việt Trì ở tả ngạn và Cẩm Khê, Tam Nông ở hữu ngạn.", "Sông chảy qua Hà Nội với các quận, huyện Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Thanh Trì ở hữu ngạn và Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm ở tả ngạn.", "Sông chảy dọc theo ranh giới giữa tỉnh Vĩnh Phúc (các huyện Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn và Hà Nội (các huyện, thị xã Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn.", "Sông thành ranh giới tự nhiên giữa:\n Hà Nội (Thanh Trì, Thường Tín, Phú Xuyên) ở hữu ngạn và Hưng Yên (Văn Giang, Khoái Châu, Kim Động) ở tả ngạn;\nHà Nội (Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn và Vĩnh Phúc (Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Duy Tiên, Lý Nhân) ở hữu ngạn và Hưng Yên (thành phố Hưng Yên) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Lý Nhân) ở hữu ngạn và Thái Bình (Hưng Hà, Vũ Thư) ở tả ngạn;\n Nam Định (Mỹ Lộc, thành phố Nam Định, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân Trường, Giao Thủy) ở hữu ngạn và Thái Bình (Vũ Thư, Kiến Xương, Tiền Hải) ở tả ngạn và đổ ra Biển Đông ở cửa Ba Lạt.", "Sông chảy qua Hà Nội với các quận, huyện Đan Phượng, Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Thanh Trì ở hữu ngạn và Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm ở tả ngạn.", "Ở Lào Cai Sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết.", "Sông thành ranh giới tự nhiên giữa:\n Hà Nội (Thanh Trì, Thường Tín, Phú Xuyên) ở hữu ngạn và Hưng Yên (Văn Giang, Khoái Châu, Kim Động) ở tả ngạn;\nHà Nội (Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ) ở hữu ngạn và Vĩnh Phúc (Vĩnh Tường, Yên Lạc) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Duy Tiên, Lý Nhân) ở hữu ngạn và Hưng Yên (thành phố Hưng Yên) ở tả ngạn;\n Hà Nam (Lý Nhân) ở hữu ngạn và Thái Bình (Hưng Hà, Vũ Thư) ở tả ngạn;\n Nam Định (Mỹ Lộc, thành phố Nam Định, Nam Trực, Trực Ninh, Xuân Trường, Giao Thủy) ở hữu ngạn và Thái Bình (Vũ Thư, Kiến Xương, Tiền Hải) ở tả ngạn và đổ ra Biển Đông ở cửa Ba Lạt.", "Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu tốc chậm hẳn lại.", "Ở Lào Cai Sông Hồng cao hơn mực nước biển 73 m. Đến Yên Bái cách Lào Cai 145 km thì sông chỉ còn ở cao độ 55 m. Giữa hai tỉnh đó là 26 ghềnh thác, nước chảy xiết.", "Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này.", "Đến Việt Trì thì triền dốc sông không còn mấy nên lưu tốc chậm hẳn lại.", "Sông Hồng có lưu lượng nước bình quân hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³/s (tại cửa sông) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân bổ không đều.", "Đồng bằng sông Hồng nằm ở hạ lưu con sông này.", "Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng 700 m³/s, nhưng vào cao điểm mùa mưa có thể đạt tới 30.000 m³/s.", "Sông Hồng có lưu lượng nước bình quân hàng nǎm rất lớn, tới 2.640 m³/s (tại cửa sông) với tổng lượng nước chảy qua tới 83,5 tỷ m³, tuy nhiên lưu lượng nước phân bổ không đều.", "Phụ lưu \nCác phụ lưu của Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc qua Việt Nam tới biển là:\nNgòi Phát (Lào Cai)\nNgòi Bo (Lào Cai)\nNgòi Nhù (Lào Cai) \nNgòi Hút (Yên Bái)\nNgòi Thia (Yên Bái)\nNgòi Lao (Yên Bái)\nNgòi Giành (Phú Thọ)\nSông Cầu Tây (Phú Thọ)\nNgòi Cỏ (Phú Thọ)\nSông Bứa (Phú Thọ)\nSông Đà với các phụ lưu: Nậm Ma, Nậm Củn, Nậm Ngòa, Nậm Pằn, Phi Châu, Nậm Táng Thủm, Nậm Hỏ Sa, Nậm Khục, Nậm Vinh, Nậm Han, Nậm Kha A, Nậm Kha Ú, Nậm Luồng, Nậm Bum, Nậm Nhạt, Nậm Na, Nậm Mức, Nậm Ma, Nậm Muội, Nậm Giôn, Nậm Mu, Suối Chiến, Suối Hội, Suối Chim, Suối Sập, Sông Tắc, Suối Khoáng, Suối Tân, Suối Trầm, Suối Vàng, Suối Cái, Suối Lặt,...\nSông Lô với các phụ lưu: Thanh Thủy, Nậm Seởu, Sông Miên, Nậm Ma, Nậm Dầu, Suối Chang, Nậm Ngần, Nậm Mu, Ngòi Quang, Suối Pha, Ngòi Sảo, Sông Con, Ngòi Lắc, Lắc Con, Sông Thụt, Ngòi Mục, Gốc Gạo, Linh Kiêm, Suối Cả, Ngòi Lũ, Ngòi Dăm, sông Gâm, ngòi Là, sông Chảy, sông Đồng, suối Cái, sông Phó Đáy.", "Về mùa khô lưu lượng giảm chỉ còn khoảng 700 m³/s, nhưng vào cao điểm mùa mưa có thể đạt tới 30.000 m³/s.", "Chi lưu\nTừ Ngã ba Hạc xuống hạ lưu thì Sông Hồng không nhận thêm nước nữa mà bắt đầu rót nước sang các phân lưu.", "Phụ lưu \nCác phụ lưu của Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc qua Việt Nam tới biển là:\nNgòi Phát (Lào Cai)\nNgòi Bo (Lào Cai)\nNgòi Nhù (Lào Cai) \nNgòi Hút (Yên Bái)\nNgòi Thia (Yên Bái)\nNgòi Lao (Yên Bái)\nNgòi Giành (Phú Thọ)\nSông Cầu Tây (Phú Thọ)\nNgòi Cỏ (Phú Thọ)\nSông Bứa (Phú Thọ)\nSông Đà với các phụ lưu: Nậm Ma, Nậm Củn, Nậm Ngòa, Nậm Pằn, Phi Châu, Nậm Táng Thủm, Nậm Hỏ Sa, Nậm Khục, Nậm Vinh, Nậm Han, Nậm Kha A, Nậm Kha Ú, Nậm Luồng, Nậm Bum, Nậm Nhạt, Nậm Na, Nậm Mức, Nậm Ma, Nậm Muội, Nậm Giôn, Nậm Mu, Suối Chiến, Suối Hội, Suối Chim, Suối Sập, Sông Tắc, Suối Khoáng, Suối Tân, Suối Trầm, Suối Vàng, Suối Cái, Suối Lặt,...\nSông Lô với các phụ lưu: Thanh Thủy, Nậm Seởu, Sông Miên, Nậm Ma, Nậm Dầu, Suối Chang, Nậm Ngần, Nậm Mu, Ngòi Quang, Suối Pha, Ngòi Sảo, Sông Con, Ngòi Lắc, Lắc Con, Sông Thụt, Ngòi Mục, Gốc Gạo, Linh Kiêm, Suối Cả, Ngòi Lũ, Ngòi Dăm, sông Gâm, ngòi Là, sông Chảy, sông Đồng, suối Cái, sông Phó Đáy.", "Sông Đáy: rút nước sông Hồng tại 2 cống Cẩm Đình và Tắc Giang (Hà Nội)\nSông Đuống chảy từ Hà Nội (chỗ ngã ba Đông Anh, Tây Hồ, Long Biên) sang Phả Lại ở phía đông thuộc Hải Dương\nSông Luộc nối sông Hồng từ phía nam thành phố Hưng Yên sang sông Văn Úc tại Quý Cao (huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng\nSông Phủ Lý nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Nam Định nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Ninh Cơ (còn gọi là Lạch Giang hay Ninh Cơ).", "Chi lưu\nTừ Ngã ba Hạc xuống hạ lưu thì Sông Hồng không nhận thêm nước nữa mà bắt đầu rót nước sang các phân lưu.", "Sông Trà Lý nối sông Hồng cắt qua tỉnh Thái Bình đổ ra cửa Trà Lý tại Đông Hải, Tiền Hải, Thái Bình.", "Sông Đáy: rút nước sông Hồng tại 2 cống Cẩm Đình và Tắc Giang (Hà Nội)\nSông Đuống chảy từ Hà Nội (chỗ ngã ba Đông Anh, Tây Hồ, Long Biên) sang Phả Lại ở phía đông thuộc Hải Dương\nSông Luộc nối sông Hồng từ phía nam thành phố Hưng Yên sang sông Văn Úc tại Quý Cao (huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng\nSông Phủ Lý nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Nam Định nối sông Hồng sang sông Đáy\nSông Ninh Cơ (còn gọi là Lạch Giang hay Ninh Cơ).", "Lợi ích và nguy cơ \nNước Sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó.", "Sông Trà Lý nối sông Hồng cắt qua tỉnh Thái Bình đổ ra cửa Trà Lý tại Đông Hải, Tiền Hải, Thái Bình.", "Lượng phù sa của Sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước.", "Lợi ích và nguy cơ \nNước Sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng do phù sa mà nó mang theo, đây cũng là nguồn gốc tên gọi của nó.", "Sông Hồng góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất.", "Lượng phù sa của Sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn trên nǎm tức là gần 1,5 kg phù sa trên một mét khối nước.", "Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm màu mỡ, đồng thời bồi đắp và mở rộng vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Thái Bình, Nam Định.", "Sông Hồng góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất.", "Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung cấp giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ.", "Phù sa giúp cho đồng ruộng thêm màu mỡ, đồng thời bồi đắp và mở rộng vùng châu thổ ở vùng duyên hải thuộc hai tỉnh Thái Bình, Nam Định.", "Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.", "Nguồn cá bột của sông Hồng đã cung cấp giống đáng kể cho nghề nuôi cá nước ngọt ở đồng bằng Bắc Bộ.", "Sử sách đã ghi lại hàng trăm vụ vỡ đê lớn nhỏ ở sông Hồng.", "Do lượng phù sa lớn mà lòng sông luôn bị lấp đầy khiến cho lũ lụt thường xuyên xảy ra, vì thế mà từ lâu hai bên bờ sông người ta đã đắp lên những con đê to nhỏ để tránh lũ lụt ngăn nước.", "Bắt đầu từ nhà Lý trở đi (năm 1010), quốc sử mới có những ghi chép liên tục về chuyện vỡ đê, nhưng cũng chỉ ghi lại những năm lụt lớn:\nLý Nhân Tông năm thứ 7, Mậu Ngọ 1078, nước lụt tràn ngập trong thành.", "Sử sách đã ghi lại hàng trăm vụ vỡ đê lớn nhỏ ở sông Hồng.", "Cũng triều Lý Nhân Tông năm thứ 50, Tân Sửu 1121, mùa hạ tháng 5, nước to tràn vào đến ngoài cửa Đại Hưng, dù đê Cơ Xá được đắp để bảo vệ kinh thành từ năm 1108.", "Bắt đầu từ nhà Lý trở đi (năm 1010), quốc sử mới có những ghi chép liên tục về chuyện vỡ đê, nhưng cũng chỉ ghi lại những năm lụt lớn:\nLý Nhân Tông năm thứ 7, Mậu Ngọ 1078, nước lụt tràn ngập trong thành.", "Năm Bính Thân 1236, triều Trần Thái Tông năm thứ 12, tháng 6 vỡ đê, nước ngập cung Lệ Thiên.", "Cũng triều Lý Nhân Tông năm thứ 50, Tân Sửu 1121, mùa hạ tháng 5, nước to tràn vào đến ngoài cửa Đại Hưng, dù đê Cơ Xá được đắp để bảo vệ kinh thành từ năm 1108.", "Hai năm sau, năm Mậu Tuất 1238, mùa thu tháng 7, nước to, đê vỡ, ngập cung Thưởng Xuân.", "Năm Bính Thân 1236, triều Trần Thái Tông năm thứ 12, tháng 6 vỡ đê, nước ngập cung Lệ Thiên.", "Đến năm Quý Mão 1243, nước lụt còn phá vỡ cả thành Đại La.", "Hai năm sau, năm Mậu Tuất 1238, mùa thu tháng 7, nước to, đê vỡ, ngập cung Thưởng Xuân.", "Năm Canh Ngọ 1270, triều Trần Thánh Tông, mùa thu tháng 7 nước lũ to.", "Đến năm Quý Mão 1243, nước lụt còn phá vỡ cả thành Đại La.", "Các đường phố và kinh thành đều phải đi lại bằng thuyền.", "Năm Canh Ngọ 1270, triều Trần Thánh Tông, mùa thu tháng 7 nước lũ to.", "Năm 1445, triều Lê Nhân Tông, nước sông lên to, ngập vào trong thành sâu đến 3 thước, lúa mạ tổn hại đến 1/3 cả nước.", "Các đường phố và kinh thành đều phải đi lại bằng thuyền.", "Năm Đinh Hợi 1467, Lê Thánh Tông năm thứ 7, nước dâng cao khiến đê điều bị vỡ, thóc lúa bị ngập, nhiều người chết đói.", "Năm 1445, triều Lê Nhân Tông, nước sông lên to, ngập vào trong thành sâu đến 3 thước, lúa mạ tổn hại đến 1/3 cả nước.", "Năm Tân Hợi 1491, tháng 8 mùa thu, mưa rất to suốt ngày đêm không ngớt.", "Năm Đinh Hợi 1467, Lê Thánh Tông năm thứ 7, nước dâng cao khiến đê điều bị vỡ, thóc lúa bị ngập, nhiều người chết đói.", "Nước lũ lên dữ dội, Điện Kính Thiên nước ngập sâu 2 thước 2 tấc.", "Năm Tân Hợi 1491, tháng 8 mùa thu, mưa rất to suốt ngày đêm không ngớt.", "Năm Canh Ngọ 1630, triều Lê Thần Tông, mùa thu tháng 8, nước sông tràn vào, nước chảy trên đường phố Cửa Nam như thác, phố phường nhiều người chết đuối.", "Nước lũ lên dữ dội, Điện Kính Thiên nước ngập sâu 2 thước 2 tấc.", "Liên tiếp các năm Tân Mùi 1631, Nhâm Thân 1632, cung điện nhà vua đều bị ngập lụt.", "Năm Canh Ngọ 1630, triều Lê Thần Tông, mùa thu tháng 8, nước sông tràn vào, nước chảy trên đường phố Cửa Nam như thác, phố phường nhiều người chết đuối.", "Thời Gia Long năm 1802, nước lớn đê vỡ.", "Liên tiếp các năm Tân Mùi 1631, Nhâm Thân 1632, cung điện nhà vua đều bị ngập lụt.", "Năm 1809, lũ lụt tràn ngập.", "Thời Gia Long năm 1802, nước lớn đê vỡ.", "Năm Giáp Thìn 1844, nước sông lên đến hơn 10 thước, đồng ruộng Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định, Quảng Yên đều bị ngập.", "Năm 1809, lũ lụt tràn ngập.", "Trong các triều vua Nguyễn thì triều Tự Đức có nhiều lũ lụt nhất, đồng bằng Bắc bộ vỡ đê liên miên vì đê điều ít được tu sửa.", "Năm Giáp Thìn 1844, nước sông lên đến hơn 10 thước, đồng ruộng Hưng Yên, Hà Nội, Nam Định, Quảng Yên đều bị ngập.", "Đê Văn Giang (Hưng Yên giáp Hà Nội) vỡ 18 năm liền, từ 1863-1886, dân cư phiêu bạt, xóm làng trở thành đầm lầy.", "Trong các triều vua Nguyễn thì triều Tự Đức có nhiều lũ lụt nhất, đồng bằng Bắc bộ vỡ đê liên miên vì đê điều ít được tu sửa.", "Thời Pháp thuộc, cứ ba năm thì có một năm đê vỡ.", "Đê Văn Giang (Hưng Yên giáp Hà Nội) vỡ 18 năm liền, từ 1863-1886, dân cư phiêu bạt, xóm làng trở thành đầm lầy.", "Các trận lụt năm 1893, năm 1915 làm bốn tỉnh hữu ngạn sông Hồng ngập chìm trên 3 tháng.", "Thời Pháp thuộc, cứ ba năm thì có một năm đê vỡ.", "Trong vòng 100 năm (kể từ năm 1901), đồng bằng sông Hồng đã có 26 trận lũ lớn.", "Các trận lụt năm 1893, năm 1915 làm bốn tỉnh hữu ngạn sông Hồng ngập chìm trên 3 tháng.", "Các trận lũ lớn này đa số xảy ra vào tháng 8, nhằm vào cao điểm của mùa mưa bão.", "Trong vòng 100 năm (kể từ năm 1901), đồng bằng sông Hồng đã có 26 trận lũ lớn.", "Năm 1926, ngày 29 tháng 7, lũ lớn làm vỡ đê nhiều nơi, tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha.", "Các trận lũ lớn này đa số xảy ra vào tháng 8, nhằm vào cao điểm của mùa mưa bão.", "Trận lũ lớn vào tháng 8 năm 1945 gây vỡ đê tại 79 điểm, gây ngập 11 tỉnh với tổng diện tích 312.000 ha, ảnh hưởng tới cuộc sống của 4 triệu người.", "Năm 1926, ngày 29 tháng 7, lũ lớn làm vỡ đê nhiều nơi, tổng diện tích đất canh tác bị ngập lụt do vỡ đê khoảng 100.000 ha.", "Trận lũ lớn gần nhất là năm 1969 và 1971, làm vỡ đê hàng loạt, hơn 500 người chết, gần 100.000 người bị ảnh hưởng nặng vì trận lũ này.", "Trận lũ lớn vào tháng 8 năm 1945 gây vỡ đê tại 79 điểm, gây ngập 11 tỉnh với tổng diện tích 312.000 ha, ảnh hưởng tới cuộc sống của 4 triệu người.", "Sau năm 1971, do đê điều được củng cố và việc xây dựng các kênh đào, đập nước, đập thủy điện chia lũ nên lũ lụt không xảy ra nữa, tuy nhiên công tác canh phòng đê sông Hồng vẫn phải được duy trì liên tục, bởi nếu xảy ra sự cố thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.", "Trận lũ lớn gần nhất là năm 1969 và 1971, làm vỡ đê hàng loạt, hơn 500 người chết, gần 100.000 người bị ảnh hưởng nặng vì trận lũ này.", "Khai thác thủy điện \n\nNguồn thủy năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện khai thác thuận lợi nhất là công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã xây dựng các trạm thủy điện sau:\n\nCác trạm phát điện có công suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng cộng là 843 với tổng công suất lắp đặt là 99.400 kW và 1 trạm thủy điện loại vừa ở Lục Thủy Hà có công suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5% khả năng thủy điện có thể khai thác trong lưu vực.", "Sau năm 1971, do đê điều được củng cố và việc xây dựng các kênh đào, đập nước, đập thủy điện chia lũ nên lũ lụt không xảy ra nữa, tuy nhiên công tác canh phòng đê sông Hồng vẫn phải được duy trì liên tục, bởi nếu xảy ra sự cố thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.", "Tổng công suất các trạm thủy điện trong lưu vực có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23% còn 77% tập trung ở các sông nhánh.", "Khai thác thủy điện \n\nNguồn thủy năng trong lưu vực sông Hồng tương đối dồi dào, điều kiện khai thác thuận lợi nhất là công trình trên sông nhánh, cho đến nay đã xây dựng các trạm thủy điện sau:\n\nCác trạm phát điện có công suất lắp máy dưới 10.000 kW tổng cộng là 843 với tổng công suất lắp đặt là 99.400 kW và 1 trạm thủy điện loại vừa ở Lục Thủy Hà có công suất 57.500 kW, như vậy mới khai thác chưa đến 5% khả năng thủy điện có thể khai thác trong lưu vực.", "Nét nổi bật về khai thác thủy điện lưu vực sông Hồng là:\n Tập trung khai thác thủy điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.", "Tổng công suất các trạm thủy điện trong lưu vực có thể khai thác đạt 3.375 triệu kW trong đó dòng chính sông Hồng chỉ chiếm 23% còn 77% tập trung ở các sông nhánh.", "Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thủy đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thủy điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.", "Nét nổi bật về khai thác thủy điện lưu vực sông Hồng là:\n Tập trung khai thác thủy điện trên các sông nhánh có đầu nước cao lưu lượng nhỏ, kiểu đường dẫn chuyển nước sang lưu vực địa hình thấp là kinh tế nhất.", "Các thủy điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thủy điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.", "Dòng chính sông Hồng chảy theo đường thẳng, ít gấp khúc và chêch lệch thủy đầu tập trung không nhiều vì vậy phần lớn khai thác kiểu thủy điện sau đập, có nhiều khó khăn vì núi cao khe sâu phải làm đập cao để tạo đầu nước sẽ không kinh tế.", "Nhưng do lượng phù sa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu quả hay phá hủy các công trình thủy điện trong tương lai gần đây.", "Các thủy điện trên sông nhánh thường xa khu dân cư và đất canh tác rất phân tán, làm thế nào để công trình thủy điện đồng thời kết hợp cấp nước cho sản xuất và đời sống của nông dân là vấn đề cần nghiên cứu giải quyết đạt hiệu ích kinh tế.", "Lưu lượng \nBản thống kê lưu lượng nước qua từng tháng được thống kê trong bảng sau:\n\nCác tỉnh, thành phố chảy qua \n \n Vân Nam\n \nLào Cai\nYên Bái\nVĩnh Phúc\nPhú Thọ\nHà Nội\nHưng Yên\nHà Nam\nNam Định\nThái Bình\nHải Dương\n\nCác cây cầu đường bộ vượt sông \nTrên lãnh thổ Việt Nam (theo thứ tự từ Bắc đến Nam).", "Nhưng do lượng phù sa lớn, làm nông dòng sông và lưu lượng chảy sẽ kém nên sẽ làm giảm hiệu quả hay phá hủy các công trình thủy điện trong tương lai gần đây.", "Hiện tại \n Cầu Kim Thành, Lào Cai (Việt Nam) - Vân Nam (Trung Quốc)\n Cầu Cốc Lếu, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Mới, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Giang Đông, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Lu, hai bờ Bảo Thắng (Lào Cai)\n Cầu Bảo Hà, Văn Bàn - Bảo Yên (Lào Cai)\n Cầu Trái Hút, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Mậu A, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Cổ Phúc, hai bờ Trấn Yên (Yên Bái)\n Cầu Yên Bái, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Bách Lẫm, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Tuần Quán, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Giới Phiên, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Văn Phú, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Hạ Hòa, hai bờ Hạ Hòa (Phú Thọ)\n Cầu Sông Hồng, Cẩm Khê - Thanh Ba (Phú Thọ)\n Cầu Ngọc Tháp, Tam Nông - TX.", "Lưu lượng \nBản thống kê lưu lượng nước qua từng tháng được thống kê trong bảng sau:\n\nCác tỉnh, thành phố chảy qua \n \n Vân Nam\n \nLào Cai\nYên Bái\nVĩnh Phúc\nPhú Thọ\nHà Nội\nHưng Yên\nHà Nam\nNam Định\nThái Bình\nHải Dương\n\nCác cây cầu đường bộ vượt sông \nTrên lãnh thổ Việt Nam (theo thứ tự từ Bắc đến Nam).", "Phú Thọ (Phú Thọ)\n Cầu Phong Châu, Tam Nông - Lâm Thao (Phú Thọ)\n Cầu Văn Lang, Hà Nội - Phú Thọ\n Cầu Vĩnh Thịnh, Hà Nội - Vĩnh Phúc\n Cầu Thăng Long, Bắc Từ Liêm - Đông Anh (Hà Nội)\n Cầu Nhật Tân, Đông Anh - Tây Hồ (Hà Nội)\n Cầu Long Biên, Long Biên - Hoàn Kiếm (Hà Nội)\n Cầu Chương Dương, Long Biên - Hoàn Kiếm (Hà Nội)\n Cầu Vĩnh Tuy, Long Biên - Hai Bà Trưng (Hà Nội)\n Cầu Thanh Trì, Hoàng Mai - Long Biên - Gia Lâm (Hà Nội)\n Cầu Yên Lệnh, Hưng Yên - Hà Nam\n Cầu Hưng Hà, Hưng Yên - Hà Nam\n Cầu Thái Hà, Thái Bình - Hà Nam\n Cầu Tân Đệ, Nam Định - Thái Bình\n\nTương lai \n Cầu Vân Phúc, Hà Nội - Vĩnh Phúc\n Cầu Hồng Hà, Bắc Từ Liêm - Mê Linh (Hà Nội)\n Cầu Thượng Cát, Bắc Từ Liêm - Mê Linh (Hà Nội)\n Cầu Tứ Liên, Tây Hồ - Đông Anh (Hà Nội)\n Cầu Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm - Long Biên - Hai Bà Trưng (Hà Nội)\n Cầu Ngọc Hồi, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Mễ Sở, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Mai Động, Hà Nội - Hưng Yên\n Cầu Sa Cao, Nam Định - Thái Bình\n Cầu Cồn Nhất, Nam Định - Thái Bình\n Cầu Thái Định, Nam Định - Thái Bình\n\nCác hình ảnh về sông Hồng\n\nXem thêm \n Đê sông Hồng\n Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n \n Sông Hồng, những đổi thay qua thời gian\n\nHệ thống sông Hồng\nHồng\nHồng\nHồng\nS\nV\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng\nHồng", "Hiện tại \n Cầu Kim Thành, Lào Cai (Việt Nam) - Vân Nam (Trung Quốc)\n Cầu Cốc Lếu, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Mới, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Giang Đông, hai bờ TP. Lào Cai (Lào Cai)\n Cầu Phố Lu, hai bờ Bảo Thắng (Lào Cai)\n Cầu Bảo Hà, Văn Bàn - Bảo Yên (Lào Cai)\n Cầu Trái Hút, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Mậu A, hai bờ Văn Yên (Yên Bái)\n Cầu Cổ Phúc, hai bờ Trấn Yên (Yên Bái)\n Cầu Yên Bái, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Bách Lẫm, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Tuần Quán, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Giới Phiên, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Văn Phú, hai bờ TP. Yên Bái (Yên Bái)\n Cầu Hạ Hòa, hai bờ Hạ Hòa (Phú Thọ)\n Cầu Sông Hồng, Cẩm Khê - Thanh Ba (Phú Thọ)\n Cầu Ngọc Tháp, Tam Nông - TX." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Đo lường là việc gán một số cho một đặc tính của một đối tượng hoặc sự kiện, có thể được so sánh với các đối tượng hoặc sự kiện khác.", "Phạm vi và ứng dụng của đo lường phụ thuộc vào bối cảnh và kỷ luật.", "Phạm vi và ứng dụng của đo lường phụ thuộc vào bối cảnh và kỷ luật.", "Trong khoa học tự nhiên và kỹ thuật, các phép đo không áp dụng cho các tính chất danh nghĩa của các vật thể hoặc sự kiện, phù hợp với hướng dẫn của International vocabulary of metrology (từ vựng quốc tế về đo lường) được Văn phòng Cân đo Quốc tế công bố.", "Trong khoa học tự nhiên và kỹ thuật, các phép đo không áp dụng cho các tính chất danh nghĩa của các vật thể hoặc sự kiện, phù hợp với hướng dẫn của International vocabulary of metrology (từ vựng quốc tế về đo lường) được Văn phòng Cân đo Quốc tế công bố.", "Tuy nhiên, trong các lĩnh vực khác như thống kê cũng như khoa học xã hội và khoa học hành vi, các phép đo có thể có nhiều cấp độ, bao gồm thang đo danh nghĩa, thứ tự, khoảng thời gian và tỷ lệ.", "Tuy nhiên, trong các lĩnh vực khác như thống kê cũng như khoa học xã hội và khoa học hành vi, các phép đo có thể có nhiều cấp độ, bao gồm thang đo danh nghĩa, thứ tự, khoảng thời gian và tỷ lệ.", "Đo lường là nền tảng của thương mại, khoa học, công nghệ và nghiên cứu định lượng trong nhiều lĩnh vực.", "Đo lường là nền tảng của thương mại, khoa học, công nghệ và nghiên cứu định lượng trong nhiều lĩnh vực.", "Trong lịch sử, nhiều hệ thống đo lường tồn tại cho các lĩnh vực khác nhau của con người để tạo điều kiện so sánh trong các lĩnh vực này.", "Trong lịch sử, nhiều hệ thống đo lường tồn tại cho các lĩnh vực khác nhau của con người để tạo điều kiện so sánh trong các lĩnh vực này.", "Thông thường những điều này đã đạt được bởi các thỏa thuận địa phương giữa các đối tác thương mại hoặc cộng tác viên.", "Thông thường những điều này đã đạt được bởi các thỏa thuận địa phương giữa các đối tác thương mại hoặc cộng tác viên.", "Từ thế kỷ 18, các phát triển đã tiến tới thống nhất, các tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi dẫn đến Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) hiện đại.", "Từ thế kỷ 18, các phát triển đã tiến tới thống nhất, các tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi dẫn đến Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) hiện đại.", "Hệ thống này giảm tất cả các phép đo vật lý thành một tổ hợp toán học gồm bảy đơn vị cơ sở.", "Hệ thống này giảm tất cả các phép đo vật lý thành một tổ hợp toán học gồm bảy đơn vị cơ sở.", "Khoa học về đo lường được theo đuổi trong lĩnh vực đo lường học.", "Khoa học về đo lường được theo đuổi trong lĩnh vực đo lường học.", "Phương pháp luận \nViệc đo lường một thuộc tính có thể được phân loại theo các tiêu chí sau: loại, cường độ, đơn vị và độ không chắc chắn.", "Phương pháp luận \nViệc đo lường một thuộc tính có thể được phân loại theo các tiêu chí sau: loại, cường độ, đơn vị và độ không chắc chắn.", "Chúng cho phép so sánh rõ ràng giữa các phép đo.", "Chúng cho phép so sánh rõ ràng giữa các phép đo.", "Cấp độ đo lường là một phân loại cho đặc tính phương pháp luận của một so sánh.", "Cấp độ đo lường là một phân loại cho đặc tính phương pháp luận của một so sánh.", "Ví dụ, hai trạng thái của một tài sản có thể được so sánh theo tỷ lệ, chênh lệch hoặc ưu tiên thứ tự.", "Ví dụ, hai trạng thái của một tài sản có thể được so sánh theo tỷ lệ, chênh lệch hoặc ưu tiên thứ tự.", "Loại thường không được thể hiện rõ ràng, nhưng ẩn trong định nghĩa của quy trình đo.", "Loại thường không được thể hiện rõ ràng, nhưng ẩn trong định nghĩa của quy trình đo.", "Độ lớn/cường độ là giá trị số của đặc tính, thường thu được bằng dụng cụ đo được chọn phù hợp.", "Độ lớn/cường độ là giá trị số của đặc tính, thường thu được bằng dụng cụ đo được chọn phù hợp.", "Một đơn vị gán một hệ số trọng số toán học cho độ lớn có nguồn gốc là tỷ lệ với tính chất của một vật phẩm được sử dụng làm tiêu chuẩn hoặc đại lượng vật lý tự nhiên.", "Một đơn vị gán một hệ số trọng số toán học cho độ lớn có nguồn gốc là tỷ lệ với tính chất của một vật phẩm được sử dụng làm tiêu chuẩn hoặc đại lượng vật lý tự nhiên.", "Độ không đảm bảo đại diện cho các lỗi ngẫu nhiên và hệ thống của quy trình đo; nó chỉ ra mức độ tin cậy trong phép đo.", "Độ không đảm bảo đại diện cho các lỗi ngẫu nhiên và hệ thống của quy trình đo; nó chỉ ra mức độ tin cậy trong phép đo.", "Các lỗi được đánh giá bằng các phép đo lặp lại một cách có phương pháp và xem xét độ chính xác và tính chính xác của dụng cụ đo.", "Các lỗi được đánh giá bằng các phép đo lặp lại một cách có phương pháp và xem xét độ chính xác và tính chính xác của dụng cụ đo.", "Tiêu chuẩn hóa các đơn vị đo lường \n\nCác phép đo thường sử dụng Hệ thống đơn vị quốc tế (SI) làm khung so sánh.", "Tiêu chuẩn hóa các đơn vị đo lường \n\nCác phép đo thường sử dụng Hệ thống đơn vị quốc tế (SI) làm khung so sánh.", "Hệ thống xác định bảy đơn vị cơ bản: kilôgam, mét, candela, giây, ampere, kelvin và mol.", "Hệ thống xác định bảy đơn vị cơ bản: kilôgam, mét, candela, giây, ampere, kelvin và mol.", "Sáu trong số các đơn vị này được xác định mà không cần tham chiếu đến một vật thể cụ thể đóng vai trò là một tiêu chuẩn (không có tạo tác), trong khi kilôgam vẫn được thể hiện trong một vật phẩm nằm tại trụ sở của Văn phòng cân đo Quốc tế ở Sèvres gần Paris.", "Sáu trong số các đơn vị này được xác định mà không cần tham chiếu đến một vật thể cụ thể đóng vai trò là một tiêu chuẩn (không có tạo tác), trong khi kilôgam vẫn được thể hiện trong một vật phẩm nằm tại trụ sở của Văn phòng cân đo Quốc tế ở Sèvres gần Paris.", "Các định nghĩa không có tạo tác cố định các phép đo ở một giá trị chính xác liên quan đến hằng số vật lý hoặc các hiện tượng bất biến khác trong tự nhiên, trái ngược với các tạo tác tiêu chuẩn có thể bị suy giảm hoặc phá hủy.", "Các định nghĩa không có tạo tác cố định các phép đo ở một giá trị chính xác liên quan đến hằng số vật lý hoặc các hiện tượng bất biến khác trong tự nhiên, trái ngược với các tạo tác tiêu chuẩn có thể bị suy giảm hoặc phá hủy.", "Thay vào đó, đơn vị đo chỉ có thể thay đổi thông qua độ chính xác tăng trong việc xác định giá trị của hằng số được gắn với đơn vị đó.", "Thay vào đó, đơn vị đo chỉ có thể thay đổi thông qua độ chính xác tăng trong việc xác định giá trị của hằng số được gắn với đơn vị đó.", "Đề xuất đầu tiên để buộc một đơn vị cơ sở SI với một tiêu chuẩn thử nghiệm độc lập với fiat là bởi Charles Sanders Peirce (1839-1914),, người đã đề xuất xác định mét theo bước sóng của vạch quang phổ.", "Đề xuất đầu tiên để buộc một đơn vị cơ sở SI với một tiêu chuẩn thử nghiệm độc lập với fiat là bởi Charles Sanders Peirce (1839-1914),, người đã đề xuất xác định mét theo bước sóng của vạch quang phổ.", "Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thí nghiệm Michelson-Morley; Michelson và Morley đã trích dẫn Peirce, và cải thiện phương pháp của mình.", "Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thí nghiệm Michelson-Morley; Michelson và Morley đã trích dẫn Peirce, và cải thiện phương pháp của mình.", "Tiêu chuẩn \nNgoại trừ một vài hằng số lượng tử cơ bản, các đơn vị đo lường được lấy từ các thỏa thuận lịch sử.", "Tiêu chuẩn \nNgoại trừ một vài hằng số lượng tử cơ bản, các đơn vị đo lường được lấy từ các thỏa thuận lịch sử.", "Không có gì vốn có trong tự nhiên chỉ ra rằng một inch phải có chiều dài nhất định, cũng không phải là một dặm là thước đo khoảng cách tốt hơn một km.", "Không có gì vốn có trong tự nhiên chỉ ra rằng một inch phải có chiều dài nhất định, cũng không phải là một dặm là thước đo khoảng cách tốt hơn một km.", "Tuy nhiên, trong suốt lịch sử loài người, trước tiên là vì sự thuận tiện và sau đó là sự cần thiết, các tiêu chuẩn đo lường đã phát triển để cộng đồng có những điểm chuẩn nhất định.", "Tuy nhiên, trong suốt lịch sử loài người, trước tiên là vì sự thuận tiện và sau đó là sự cần thiết, các tiêu chuẩn đo lường đã phát triển để cộng đồng có những điểm chuẩn nhất định.", "Luật điều chỉnh đo lường ban đầu được phát triển để ngăn chặn gian lận trong thương mại.", "Luật điều chỉnh đo lường ban đầu được phát triển để ngăn chặn gian lận trong thương mại.", "Các đơn vị đo lường thường được xác định trên cơ sở khoa học, được giám sát bởi các cơ quan chính phủ hoặc độc lập và được thành lập trong các điều ước quốc tế, trước đó là Hội nghị chung về Trọng lượng và Đo lường (CGPM), được thành lập năm 1875 bởi Công ước mét, giám sát Hệ thống đơn vị quốc tế (SI).", "Các đơn vị đo lường thường được xác định trên cơ sở khoa học, được giám sát bởi các cơ quan chính phủ hoặc độc lập và được thành lập trong các điều ước quốc tế, trước đó là Hội nghị chung về Trọng lượng và Đo lường (CGPM), được thành lập năm 1875 bởi Công ước mét, giám sát Hệ thống đơn vị quốc tế (SI).", "Ví dụ, đồng hồ được định nghĩa lại vào năm 1983 bởi CGPM về tốc độ ánh sáng, kilôgam được xác định lại vào năm 2019 theo hằng số Planck và yard quốc tế được xác định vào năm 1960 bởi chính phủ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Úc và Nam Phi chính xác là 0,9144 mét.", "Ví dụ, đồng hồ được định nghĩa lại vào năm 1983 bởi CGPM về tốc độ ánh sáng, kilôgam được xác định lại vào năm 2019 theo hằng số Planck và yard quốc tế được xác định vào năm 1960 bởi chính phủ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Úc và Nam Phi chính xác là 0,9144 mét.", "Tại Hoa Kỳ, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST), một bộ phận của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, quy định các phép đo thương mại.", "Tại Hoa Kỳ, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST), một bộ phận của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, quy định các phép đo thương mại.", "Tại Vương Quốc Anh, vai trò này được giao cho Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia (NPL), tại Úc do Viện đo lường quốc gia, tại Nam Phi do Hội đồng nghiên cứu khoa học và công nghiệp và ở Ấn Độ do Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia Ấn Độ thực hiện.", "Tại Vương Quốc Anh, vai trò này được giao cho Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia (NPL), tại Úc do Viện đo lường quốc gia, tại Nam Phi do Hội đồng nghiên cứu khoa học và công nghiệp và ở Ấn Độ do Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia Ấn Độ thực hiện.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n\nĐơn vị và hệ thống\n\nHệ thống đơn vị của Hoàng gia Anh và Hoa Kỳ \nTrước khi các đơn vị SI được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, các hệ thống đơn vị Anh và các đơn vị Hoàng gia sau này đã được sử dụng ở Anh, Khối thịnh vượng chung và Hoa Kỳ.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n\nĐơn vị và hệ thống\n\nHệ thống đơn vị của Hoàng gia Anh và Hoa Kỳ \nTrước khi các đơn vị SI được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, các hệ thống đơn vị Anh và các đơn vị Hoàng gia sau này đã được sử dụng ở Anh, Khối thịnh vượng chung và Hoa Kỳ.", "Hệ thống này được gọi là các đơn vị thông thường (phong tục) của Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ và vẫn còn được sử dụng ở nước này và ở một số quốc gia Caribbean.", "Hệ thống này được gọi là các đơn vị thông thường (phong tục) của Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ và vẫn còn được sử dụng ở nước này và ở một số quốc gia Caribbean.", "Các hệ thống đo lường khác nhau này đôi khi được gọi là hệ thống foot-pound-second để nhấn mạnh các đơn vị Hoàng gia về chiều dài, trọng lượng và thời gian, mặc dù ton, hundredweight, gallon, và hải lý, là khác với các đơn vị của Hoa Kỳ.", "Các hệ thống đo lường khác nhau này đôi khi được gọi là hệ thống foot-pound-second để nhấn mạnh các đơn vị Hoàng gia về chiều dài, trọng lượng và thời gian, mặc dù ton, hundredweight, gallon, và hải lý, là khác với các đơn vị của Hoa Kỳ.", "Nhiều đơn vị Hoàng gia vẫn được sử dụng ở Anh, mà đã chính thức chuyển sang hệ thống với SI một vài trường hợp ngoại lệ như biển báo giao thông, vẫn đề theo đơn vị dặm.", "Nhiều đơn vị Hoàng gia vẫn được sử dụng ở Anh, mà đã chính thức chuyển sang hệ thống với SI một vài trường hợp ngoại lệ như biển báo giao thông, vẫn đề theo đơn vị dặm.", "Bia tươi và rượu táo phải được bán theo đơn vị pint, và sữa trong chai có thể trả lại có thể được bán theo đơn vị pint.", "Bia tươi và rượu táo phải được bán theo đơn vị pint, và sữa trong chai có thể trả lại có thể được bán theo đơn vị pint.", "Nhiều người đo chiều cao của họ tính bằng feet và inch, và đo cân nặng của họ theo stone và pound.", "Nhiều người đo chiều cao của họ tính bằng feet và inch, và đo cân nặng của họ theo stone và pound.", "Các đơn vị hoàng gia được sử dụng ở nhiều nơi khác, ví dụ, ở nhiều quốc gia Khối thịnh vượng chung được coi là số liệu, diện tích đất được đo bằng acre và diện tích sàn tính bằng feet vuông, đặc biệt là cho các giao dịch thương mại (thay vì thống kê của chính phủ).", "Các đơn vị hoàng gia được sử dụng ở nhiều nơi khác, ví dụ, ở nhiều quốc gia Khối thịnh vượng chung được coi là số liệu, diện tích đất được đo bằng acre và diện tích sàn tính bằng feet vuông, đặc biệt là cho các giao dịch thương mại (thay vì thống kê của chính phủ).", "Tương tự, xăng được bán theo gallon ở nhiều quốc gia theo hệ mét.", "Tương tự, xăng được bán theo gallon ở nhiều quốc gia theo hệ mét.", "Hệ mét \n\nHệ mét là một hệ thống đo lường thập phân dựa trên các đơn vị đo chiều dài là mét và khối lượng là kilôgam.", "Hệ mét \n\nHệ mét là một hệ thống đo lường thập phân dựa trên các đơn vị đo chiều dài là mét và khối lượng là kilôgam.", "Nó tồn tại trong một số biến thể, với các lựa chọn khác nhau của các đơn vị cơ sở, mặc dù những điều này không ảnh hưởng đến việc sử dụng hàng ngày của nó.", "Nó tồn tại trong một số biến thể, với các lựa chọn khác nhau của các đơn vị cơ sở, mặc dù những điều này không ảnh hưởng đến việc sử dụng hàng ngày của nó.", "Kể từ những năm 1960, Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) là hệ thống số liệu được quốc tế công nhận.", "Kể từ những năm 1960, Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) là hệ thống số liệu được quốc tế công nhận.", "Đơn vị đo khối lượng, chiều dài và điện được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới cho cả mục đích khoa học và hàng ngày.", "Đơn vị đo khối lượng, chiều dài và điện được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới cho cả mục đích khoa học và hàng ngày.", "Khó khăn của đo lường \nViệc đo lường thường xuyên được đặt trước yêu cầu giảm sai số của phép đo đến dưới mức nào đó.", "Khó khăn của đo lường \nViệc đo lường thường xuyên được đặt trước yêu cầu giảm sai số của phép đo đến dưới mức nào đó.", "Thực tế việc này nhiều khi rất khó.", "Thực tế việc này nhiều khi rất khó.", "Trong vật lý \nMột phần của khó khăn có thể nằm trong giới hạn tự nhiên của nguyên lý bất định, nhất là khi làm việc với các vật thể vi mô (kích thước nhỏ hơn micrômét).", "Trong vật lý \nMột phần của khó khăn có thể nằm trong giới hạn tự nhiên của nguyên lý bất định, nhất là khi làm việc với các vật thể vi mô (kích thước nhỏ hơn micrômét).", "Khó khăn có thể nằm trong giới hạn về không gian và thời gian của loài người khi nghiên cứu về các vật thể ở khoảng cách và ở thời điểm xa trong vũ trụ.", "Khó khăn có thể nằm trong giới hạn về không gian và thời gian của loài người khi nghiên cứu về các vật thể ở khoảng cách và ở thời điểm xa trong vũ trụ.", "Trong khoa học xã hội \nKhó khăn có thể xuất phát từ định nghĩa khái niệm, định nghĩa phép so sánh và mục đích của đo lường.", "Trong khoa học xã hội \nKhó khăn có thể xuất phát từ định nghĩa khái niệm, định nghĩa phép so sánh và mục đích của đo lường.", "Ví dụ một số khái niệm khó đo đạc như\n kiến thức của một người\n cảm giác của một người\n\nXem thêm \n Đơn vị đo\n Sai số\n Nguyên lý bất định\n Đo lường kinh tế\n Kỹ thuật đo lường\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Viện đo lường Việt Nam\n\n \nBài cơ bản sơ khai\nChính xác\nĐo lường học\nGiả thiết\nGiả định" ]

[ "Phạm vi và ứng dụng của đo lường phụ thuộc vào bối cảnh và kỷ luật.", "Đo lường là việc gán một số cho một đặc tính của một đối tượng hoặc sự kiện, có thể được so sánh với các đối tượng hoặc sự kiện khác.", "Trong khoa học tự nhiên và kỹ thuật, các phép đo không áp dụng cho các tính chất danh nghĩa của các vật thể hoặc sự kiện, phù hợp với hướng dẫn của International vocabulary of metrology (từ vựng quốc tế về đo lường) được Văn phòng Cân đo Quốc tế công bố.", "Phạm vi và ứng dụng của đo lường phụ thuộc vào bối cảnh và kỷ luật.", "Tuy nhiên, trong các lĩnh vực khác như thống kê cũng như khoa học xã hội và khoa học hành vi, các phép đo có thể có nhiều cấp độ, bao gồm thang đo danh nghĩa, thứ tự, khoảng thời gian và tỷ lệ.", "Trong khoa học tự nhiên và kỹ thuật, các phép đo không áp dụng cho các tính chất danh nghĩa của các vật thể hoặc sự kiện, phù hợp với hướng dẫn của International vocabulary of metrology (từ vựng quốc tế về đo lường) được Văn phòng Cân đo Quốc tế công bố.", "Đo lường là nền tảng của thương mại, khoa học, công nghệ và nghiên cứu định lượng trong nhiều lĩnh vực.", "Tuy nhiên, trong các lĩnh vực khác như thống kê cũng như khoa học xã hội và khoa học hành vi, các phép đo có thể có nhiều cấp độ, bao gồm thang đo danh nghĩa, thứ tự, khoảng thời gian và tỷ lệ.", "Trong lịch sử, nhiều hệ thống đo lường tồn tại cho các lĩnh vực khác nhau của con người để tạo điều kiện so sánh trong các lĩnh vực này.", "Đo lường là nền tảng của thương mại, khoa học, công nghệ và nghiên cứu định lượng trong nhiều lĩnh vực.", "Thông thường những điều này đã đạt được bởi các thỏa thuận địa phương giữa các đối tác thương mại hoặc cộng tác viên.", "Trong lịch sử, nhiều hệ thống đo lường tồn tại cho các lĩnh vực khác nhau của con người để tạo điều kiện so sánh trong các lĩnh vực này.", "Từ thế kỷ 18, các phát triển đã tiến tới thống nhất, các tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi dẫn đến Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) hiện đại.", "Thông thường những điều này đã đạt được bởi các thỏa thuận địa phương giữa các đối tác thương mại hoặc cộng tác viên.", "Hệ thống này giảm tất cả các phép đo vật lý thành một tổ hợp toán học gồm bảy đơn vị cơ sở.", "Từ thế kỷ 18, các phát triển đã tiến tới thống nhất, các tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi dẫn đến Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) hiện đại.", "Khoa học về đo lường được theo đuổi trong lĩnh vực đo lường học.", "Hệ thống này giảm tất cả các phép đo vật lý thành một tổ hợp toán học gồm bảy đơn vị cơ sở.", "Phương pháp luận \nViệc đo lường một thuộc tính có thể được phân loại theo các tiêu chí sau: loại, cường độ, đơn vị và độ không chắc chắn.", "Khoa học về đo lường được theo đuổi trong lĩnh vực đo lường học.", "Chúng cho phép so sánh rõ ràng giữa các phép đo.", "Phương pháp luận \nViệc đo lường một thuộc tính có thể được phân loại theo các tiêu chí sau: loại, cường độ, đơn vị và độ không chắc chắn.", "Cấp độ đo lường là một phân loại cho đặc tính phương pháp luận của một so sánh.", "Chúng cho phép so sánh rõ ràng giữa các phép đo.", "Ví dụ, hai trạng thái của một tài sản có thể được so sánh theo tỷ lệ, chênh lệch hoặc ưu tiên thứ tự.", "Cấp độ đo lường là một phân loại cho đặc tính phương pháp luận của một so sánh.", "Loại thường không được thể hiện rõ ràng, nhưng ẩn trong định nghĩa của quy trình đo.", "Ví dụ, hai trạng thái của một tài sản có thể được so sánh theo tỷ lệ, chênh lệch hoặc ưu tiên thứ tự.", "Độ lớn/cường độ là giá trị số của đặc tính, thường thu được bằng dụng cụ đo được chọn phù hợp.", "Loại thường không được thể hiện rõ ràng, nhưng ẩn trong định nghĩa của quy trình đo.", "Một đơn vị gán một hệ số trọng số toán học cho độ lớn có nguồn gốc là tỷ lệ với tính chất của một vật phẩm được sử dụng làm tiêu chuẩn hoặc đại lượng vật lý tự nhiên.", "Độ lớn/cường độ là giá trị số của đặc tính, thường thu được bằng dụng cụ đo được chọn phù hợp.", "Độ không đảm bảo đại diện cho các lỗi ngẫu nhiên và hệ thống của quy trình đo; nó chỉ ra mức độ tin cậy trong phép đo.", "Một đơn vị gán một hệ số trọng số toán học cho độ lớn có nguồn gốc là tỷ lệ với tính chất của một vật phẩm được sử dụng làm tiêu chuẩn hoặc đại lượng vật lý tự nhiên.", "Các lỗi được đánh giá bằng các phép đo lặp lại một cách có phương pháp và xem xét độ chính xác và tính chính xác của dụng cụ đo.", "Độ không đảm bảo đại diện cho các lỗi ngẫu nhiên và hệ thống của quy trình đo; nó chỉ ra mức độ tin cậy trong phép đo.", "Tiêu chuẩn hóa các đơn vị đo lường \n\nCác phép đo thường sử dụng Hệ thống đơn vị quốc tế (SI) làm khung so sánh.", "Các lỗi được đánh giá bằng các phép đo lặp lại một cách có phương pháp và xem xét độ chính xác và tính chính xác của dụng cụ đo.", "Hệ thống xác định bảy đơn vị cơ bản: kilôgam, mét, candela, giây, ampere, kelvin và mol.", "Tiêu chuẩn hóa các đơn vị đo lường \n\nCác phép đo thường sử dụng Hệ thống đơn vị quốc tế (SI) làm khung so sánh.", "Sáu trong số các đơn vị này được xác định mà không cần tham chiếu đến một vật thể cụ thể đóng vai trò là một tiêu chuẩn (không có tạo tác), trong khi kilôgam vẫn được thể hiện trong một vật phẩm nằm tại trụ sở của Văn phòng cân đo Quốc tế ở Sèvres gần Paris.", "Hệ thống xác định bảy đơn vị cơ bản: kilôgam, mét, candela, giây, ampere, kelvin và mol.", "Các định nghĩa không có tạo tác cố định các phép đo ở một giá trị chính xác liên quan đến hằng số vật lý hoặc các hiện tượng bất biến khác trong tự nhiên, trái ngược với các tạo tác tiêu chuẩn có thể bị suy giảm hoặc phá hủy.", "Sáu trong số các đơn vị này được xác định mà không cần tham chiếu đến một vật thể cụ thể đóng vai trò là một tiêu chuẩn (không có tạo tác), trong khi kilôgam vẫn được thể hiện trong một vật phẩm nằm tại trụ sở của Văn phòng cân đo Quốc tế ở Sèvres gần Paris.", "Thay vào đó, đơn vị đo chỉ có thể thay đổi thông qua độ chính xác tăng trong việc xác định giá trị của hằng số được gắn với đơn vị đó.", "Các định nghĩa không có tạo tác cố định các phép đo ở một giá trị chính xác liên quan đến hằng số vật lý hoặc các hiện tượng bất biến khác trong tự nhiên, trái ngược với các tạo tác tiêu chuẩn có thể bị suy giảm hoặc phá hủy.", "Đề xuất đầu tiên để buộc một đơn vị cơ sở SI với một tiêu chuẩn thử nghiệm độc lập với fiat là bởi Charles Sanders Peirce (1839-1914),, người đã đề xuất xác định mét theo bước sóng của vạch quang phổ.", "Thay vào đó, đơn vị đo chỉ có thể thay đổi thông qua độ chính xác tăng trong việc xác định giá trị của hằng số được gắn với đơn vị đó.", "Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thí nghiệm Michelson-Morley; Michelson và Morley đã trích dẫn Peirce, và cải thiện phương pháp của mình.", "Đề xuất đầu tiên để buộc một đơn vị cơ sở SI với một tiêu chuẩn thử nghiệm độc lập với fiat là bởi Charles Sanders Peirce (1839-1914),, người đã đề xuất xác định mét theo bước sóng của vạch quang phổ.", "Tiêu chuẩn \nNgoại trừ một vài hằng số lượng tử cơ bản, các đơn vị đo lường được lấy từ các thỏa thuận lịch sử.", "Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến thí nghiệm Michelson-Morley; Michelson và Morley đã trích dẫn Peirce, và cải thiện phương pháp của mình.", "Không có gì vốn có trong tự nhiên chỉ ra rằng một inch phải có chiều dài nhất định, cũng không phải là một dặm là thước đo khoảng cách tốt hơn một km.", "Tiêu chuẩn \nNgoại trừ một vài hằng số lượng tử cơ bản, các đơn vị đo lường được lấy từ các thỏa thuận lịch sử.", "Tuy nhiên, trong suốt lịch sử loài người, trước tiên là vì sự thuận tiện và sau đó là sự cần thiết, các tiêu chuẩn đo lường đã phát triển để cộng đồng có những điểm chuẩn nhất định.", "Không có gì vốn có trong tự nhiên chỉ ra rằng một inch phải có chiều dài nhất định, cũng không phải là một dặm là thước đo khoảng cách tốt hơn một km.", "Luật điều chỉnh đo lường ban đầu được phát triển để ngăn chặn gian lận trong thương mại.", "Tuy nhiên, trong suốt lịch sử loài người, trước tiên là vì sự thuận tiện và sau đó là sự cần thiết, các tiêu chuẩn đo lường đã phát triển để cộng đồng có những điểm chuẩn nhất định.", "Các đơn vị đo lường thường được xác định trên cơ sở khoa học, được giám sát bởi các cơ quan chính phủ hoặc độc lập và được thành lập trong các điều ước quốc tế, trước đó là Hội nghị chung về Trọng lượng và Đo lường (CGPM), được thành lập năm 1875 bởi Công ước mét, giám sát Hệ thống đơn vị quốc tế (SI).", "Luật điều chỉnh đo lường ban đầu được phát triển để ngăn chặn gian lận trong thương mại.", "Ví dụ, đồng hồ được định nghĩa lại vào năm 1983 bởi CGPM về tốc độ ánh sáng, kilôgam được xác định lại vào năm 2019 theo hằng số Planck và yard quốc tế được xác định vào năm 1960 bởi chính phủ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Úc và Nam Phi chính xác là 0,9144 mét.", "Các đơn vị đo lường thường được xác định trên cơ sở khoa học, được giám sát bởi các cơ quan chính phủ hoặc độc lập và được thành lập trong các điều ước quốc tế, trước đó là Hội nghị chung về Trọng lượng và Đo lường (CGPM), được thành lập năm 1875 bởi Công ước mét, giám sát Hệ thống đơn vị quốc tế (SI).", "Tại Hoa Kỳ, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST), một bộ phận của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, quy định các phép đo thương mại.", "Ví dụ, đồng hồ được định nghĩa lại vào năm 1983 bởi CGPM về tốc độ ánh sáng, kilôgam được xác định lại vào năm 2019 theo hằng số Planck và yard quốc tế được xác định vào năm 1960 bởi chính phủ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Úc và Nam Phi chính xác là 0,9144 mét.", "Tại Vương Quốc Anh, vai trò này được giao cho Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia (NPL), tại Úc do Viện đo lường quốc gia, tại Nam Phi do Hội đồng nghiên cứu khoa học và công nghiệp và ở Ấn Độ do Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia Ấn Độ thực hiện.", "Tại Hoa Kỳ, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST), một bộ phận của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, quy định các phép đo thương mại.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n\nĐơn vị và hệ thống\n\nHệ thống đơn vị của Hoàng gia Anh và Hoa Kỳ \nTrước khi các đơn vị SI được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, các hệ thống đơn vị Anh và các đơn vị Hoàng gia sau này đã được sử dụng ở Anh, Khối thịnh vượng chung và Hoa Kỳ.", "Tại Vương Quốc Anh, vai trò này được giao cho Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia (NPL), tại Úc do Viện đo lường quốc gia, tại Nam Phi do Hội đồng nghiên cứu khoa học và công nghiệp và ở Ấn Độ do Phòng thí nghiệm vật lý quốc gia Ấn Độ thực hiện.", "Hệ thống này được gọi là các đơn vị thông thường (phong tục) của Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ và vẫn còn được sử dụng ở nước này và ở một số quốc gia Caribbean.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n\nĐơn vị và hệ thống\n\nHệ thống đơn vị của Hoàng gia Anh và Hoa Kỳ \nTrước khi các đơn vị SI được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, các hệ thống đơn vị Anh và các đơn vị Hoàng gia sau này đã được sử dụng ở Anh, Khối thịnh vượng chung và Hoa Kỳ.", "Các hệ thống đo lường khác nhau này đôi khi được gọi là hệ thống foot-pound-second để nhấn mạnh các đơn vị Hoàng gia về chiều dài, trọng lượng và thời gian, mặc dù ton, hundredweight, gallon, và hải lý, là khác với các đơn vị của Hoa Kỳ.", "Hệ thống này được gọi là các đơn vị thông thường (phong tục) của Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ và vẫn còn được sử dụng ở nước này và ở một số quốc gia Caribbean.", "Nhiều đơn vị Hoàng gia vẫn được sử dụng ở Anh, mà đã chính thức chuyển sang hệ thống với SI một vài trường hợp ngoại lệ như biển báo giao thông, vẫn đề theo đơn vị dặm.", "Các hệ thống đo lường khác nhau này đôi khi được gọi là hệ thống foot-pound-second để nhấn mạnh các đơn vị Hoàng gia về chiều dài, trọng lượng và thời gian, mặc dù ton, hundredweight, gallon, và hải lý, là khác với các đơn vị của Hoa Kỳ.", "Bia tươi và rượu táo phải được bán theo đơn vị pint, và sữa trong chai có thể trả lại có thể được bán theo đơn vị pint.", "Nhiều đơn vị Hoàng gia vẫn được sử dụng ở Anh, mà đã chính thức chuyển sang hệ thống với SI một vài trường hợp ngoại lệ như biển báo giao thông, vẫn đề theo đơn vị dặm.", "Nhiều người đo chiều cao của họ tính bằng feet và inch, và đo cân nặng của họ theo stone và pound.", "Bia tươi và rượu táo phải được bán theo đơn vị pint, và sữa trong chai có thể trả lại có thể được bán theo đơn vị pint.", "Các đơn vị hoàng gia được sử dụng ở nhiều nơi khác, ví dụ, ở nhiều quốc gia Khối thịnh vượng chung được coi là số liệu, diện tích đất được đo bằng acre và diện tích sàn tính bằng feet vuông, đặc biệt là cho các giao dịch thương mại (thay vì thống kê của chính phủ).", "Nhiều người đo chiều cao của họ tính bằng feet và inch, và đo cân nặng của họ theo stone và pound.", "Tương tự, xăng được bán theo gallon ở nhiều quốc gia theo hệ mét.", "Các đơn vị hoàng gia được sử dụng ở nhiều nơi khác, ví dụ, ở nhiều quốc gia Khối thịnh vượng chung được coi là số liệu, diện tích đất được đo bằng acre và diện tích sàn tính bằng feet vuông, đặc biệt là cho các giao dịch thương mại (thay vì thống kê của chính phủ).", "Hệ mét \n\nHệ mét là một hệ thống đo lường thập phân dựa trên các đơn vị đo chiều dài là mét và khối lượng là kilôgam.", "Tương tự, xăng được bán theo gallon ở nhiều quốc gia theo hệ mét.", "Nó tồn tại trong một số biến thể, với các lựa chọn khác nhau của các đơn vị cơ sở, mặc dù những điều này không ảnh hưởng đến việc sử dụng hàng ngày của nó.", "Hệ mét \n\nHệ mét là một hệ thống đo lường thập phân dựa trên các đơn vị đo chiều dài là mét và khối lượng là kilôgam.", "Kể từ những năm 1960, Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) là hệ thống số liệu được quốc tế công nhận.", "Nó tồn tại trong một số biến thể, với các lựa chọn khác nhau của các đơn vị cơ sở, mặc dù những điều này không ảnh hưởng đến việc sử dụng hàng ngày của nó.", "Đơn vị đo khối lượng, chiều dài và điện được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới cho cả mục đích khoa học và hàng ngày.", "Kể từ những năm 1960, Hệ thống Đơn vị Quốc tế (SI) là hệ thống số liệu được quốc tế công nhận.", "Khó khăn của đo lường \nViệc đo lường thường xuyên được đặt trước yêu cầu giảm sai số của phép đo đến dưới mức nào đó.", "Đơn vị đo khối lượng, chiều dài và điện được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới cho cả mục đích khoa học và hàng ngày.", "Thực tế việc này nhiều khi rất khó.", "Khó khăn của đo lường \nViệc đo lường thường xuyên được đặt trước yêu cầu giảm sai số của phép đo đến dưới mức nào đó.", "Trong vật lý \nMột phần của khó khăn có thể nằm trong giới hạn tự nhiên của nguyên lý bất định, nhất là khi làm việc với các vật thể vi mô (kích thước nhỏ hơn micrômét).", "Thực tế việc này nhiều khi rất khó.", "Khó khăn có thể nằm trong giới hạn về không gian và thời gian của loài người khi nghiên cứu về các vật thể ở khoảng cách và ở thời điểm xa trong vũ trụ.", "Trong vật lý \nMột phần của khó khăn có thể nằm trong giới hạn tự nhiên của nguyên lý bất định, nhất là khi làm việc với các vật thể vi mô (kích thước nhỏ hơn micrômét).", "Trong khoa học xã hội \nKhó khăn có thể xuất phát từ định nghĩa khái niệm, định nghĩa phép so sánh và mục đích của đo lường.", "Khó khăn có thể nằm trong giới hạn về không gian và thời gian của loài người khi nghiên cứu về các vật thể ở khoảng cách và ở thời điểm xa trong vũ trụ.", "Ví dụ một số khái niệm khó đo đạc như\n kiến thức của một người\n cảm giác của một người\n\nXem thêm \n Đơn vị đo\n Sai số\n Nguyên lý bất định\n Đo lường kinh tế\n Kỹ thuật đo lường\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Viện đo lường Việt Nam\n\n \nBài cơ bản sơ khai\nChính xác\nĐo lường học\nGiả thiết\nGiả định", "Trong khoa học xã hội \nKhó khăn có thể xuất phát từ định nghĩa khái niệm, định nghĩa phép so sánh và mục đích của đo lường." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Trong tiếng Việt, Hồng Hà có thể có nghĩa là:\n\nĐịa danh\n\nViệt Nam\n Tên Hán Việt của Sông Hồng\n Phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh\n Phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái\n Xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội\n\nTrung Quốc\n Tên gọi một con sông ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc (洪河, Bính âm Hán ngữ: Hong He), chi lưu của Hoài Hà.", "Xem bài Hồng Nhữ Hà.", "Xem bài Hồng Nhữ Hà.", "Tên gọi một châu tự trị ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).", "Tên gọi một châu tự trị ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).", "Tên đầy đủ là Châu tự trị dân tộc Cáp Nê, Di Hồng Hà.", "Tên đầy đủ là Châu tự trị dân tộc Cáp Nê, Di Hồng Hà.", "Huyện Hồng Hà thuộc châu này.", "Huyện Hồng Hà thuộc châu này.", "Tên người\n Tên hiệu của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.", "Tên người\n Tên hiệu của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.", "Nhà báo Hồng Hà, Tổng Biên tập Báo Nhân dân (1928 – 2011) và là một Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Nhà báo Hồng Hà, Tổng Biên tập Báo Nhân dân (1928 – 2011) và là một Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Xem thêm\n Sông Hồng (định hướng)" ]

[ "Xem bài Hồng Nhữ Hà.", "Trong tiếng Việt, Hồng Hà có thể có nghĩa là:\n\nĐịa danh\n\nViệt Nam\n Tên Hán Việt của Sông Hồng\n Phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh\n Phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái\n Xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội\n\nTrung Quốc\n Tên gọi một con sông ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc (洪河, Bính âm Hán ngữ: Hong He), chi lưu của Hoài Hà.", "Tên gọi một châu tự trị ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).", "Xem bài Hồng Nhữ Hà.", "Tên đầy đủ là Châu tự trị dân tộc Cáp Nê, Di Hồng Hà.", "Tên gọi một châu tự trị ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).", "Huyện Hồng Hà thuộc châu này.", "Tên đầy đủ là Châu tự trị dân tộc Cáp Nê, Di Hồng Hà.", "Tên người\n Tên hiệu của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.", "Huyện Hồng Hà thuộc châu này.", "Nhà báo Hồng Hà, Tổng Biên tập Báo Nhân dân (1928 – 2011) và là một Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Tên người\n Tên hiệu của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.", "Xem thêm\n Sông Hồng (định hướng)", "Nhà báo Hồng Hà, Tổng Biên tập Báo Nhân dân (1928 – 2011) và là một Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sông Cái Nha Trang, còn có tên là sông Phú Lộc, sông Cù, là sông lớn nhất tỉnh Khánh Hòa .", "Sông có chiều dài 84 km, diện tích lưu vực 1.732 km² .", "Sông có chiều dài 84 km, diện tích lưu vực 1.732 km² .", "Lưu vực này bao gốm toàn bộ 2 huyện Khánh Vĩnh và Diên Khánh, thành phố Nha Trang (trừ xã Vĩnh Lương) và khu vực Tây Bắc huyện Cam Lâm, độ cao trung bình 548 m, độ dốc trung bình 22,8%, mật độ sông suối 0,82 km/ km².", "Lưu vực này bao gốm toàn bộ 2 huyện Khánh Vĩnh và Diên Khánh, thành phố Nha Trang (trừ xã Vĩnh Lương) và khu vực Tây Bắc huyện Cam Lâm, độ cao trung bình 548 m, độ dốc trung bình 22,8%, mật độ sông suối 0,82 km/ km².", "Có 15 phụ lưu với chiều dài trên 10 km.", "Có 15 phụ lưu với chiều dài trên 10 km.", "Tổng lượng nước cả năm 1,79 km³, tương ứng với độ sâu dòng chảy 940 mm, môđun dòng chảy 29,8 l/s.", "Tổng lượng nước cả năm 1,79 km³, tương ứng với độ sâu dòng chảy 940 mm, môđun dòng chảy 29,8 l/s.", "Mùa lũ từ tháng 10 đến tháng 12, chiếm khoảng 73% lượng dòng chảy cả năm, môđun mùa lũ 240 l/s.", "Mùa lũ từ tháng 10 đến tháng 12, chiếm khoảng 73% lượng dòng chảy cả năm, môđun mùa lũ 240 l/s.", "Mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 9, chiếm khoảng 27% lượng nước cả năm, môđun dòng chảy mùa cạn 10 - 18 l/s.", "Mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 9, chiếm khoảng 27% lượng nước cả năm, môđun dòng chảy mùa cạn 10 - 18 l/s.", "Các nhánh Sông/Suối \n\nSông phát nguyên từ Hòn Gia Lê, cao 1.812 m, chảy qua các huyện Khánh Vĩnh, Diên Khánh và thành phố Nha Trang rồi đổ ra biển ở Cửa Lớn (Đại Cù Huân).", "Các nhánh Sông/Suối \n\nSông phát nguyên từ Hòn Gia Lê, cao 1.812 m, chảy qua các huyện Khánh Vĩnh, Diên Khánh và thành phố Nha Trang rồi đổ ra biển ở Cửa Lớn (Đại Cù Huân).", "Sông Cái Nha Trang có 7 phụ lưu, bắt nguồn ở độ cao từ 900 đến 2.000 m nhưng lại rất ngắn, thường dưới 20 km nên độ dốc rất lớn tạo nhiều ghềnh thác ở thượng lưu.", "Sông Cái Nha Trang có 7 phụ lưu, bắt nguồn ở độ cao từ 900 đến 2.000 m nhưng lại rất ngắn, thường dưới 20 km nên độ dốc rất lớn tạo nhiều ghềnh thác ở thượng lưu.", "Sông chảy đến thôn Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc, thành phố Nha Trang thì chia làm hai nhánh:\n\nMột nhánh chảy theo hướng Đông-Nam, men theo chân núi Đồng Bò, chảy xuống Trường Đông, Vĩnh Trường và chảy ra cửa biển Tiểu Cù Huân, gọi là Cửa Bé.", "Sông chảy đến thôn Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc, thành phố Nha Trang thì chia làm hai nhánh:\n\nMột nhánh chảy theo hướng Đông-Nam, men theo chân núi Đồng Bò, chảy xuống Trường Đông, Vĩnh Trường và chảy ra cửa biển Tiểu Cù Huân, gọi là Cửa Bé.", "Nhánh này hiện nay đã bị lấp, chỉ đến mùa nước lũ, dòng chính mới hiện rõ.", "Nhánh này hiện nay đã bị lấp, chỉ đến mùa nước lũ, dòng chính mới hiện rõ.", "Nhánh thứ hai chảy xiên theo hướng Đông - Bắc (đây là nhánh chính của sông Cái) từ Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc chảy đến Ngọc Hội, sông chia làm 2 chi:\n\n Chi thứ nhất chảy vào Phương Sài, gọi là Ngư Trường (người xưa mượn bến Trường Cá tại Phường Củi mà đặt), rồi chảy xuống Hà Ra (nơi đây xưa kia, nước xoáy tạo thành một đầm rộng gọi là đầm Xương Huân nay đã bị lắp để xây chợ Đầm) rồi chảy tiếp ra cửa Đại Cù Huân, tức Cửa Lớn Nha Trang.", "Nhánh thứ hai chảy xiên theo hướng Đông - Bắc (đây là nhánh chính của sông Cái) từ Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc chảy đến Ngọc Hội, sông chia làm 2 chi:\n\n Chi thứ nhất chảy vào Phương Sài, gọi là Ngư Trường (người xưa mượn bến Trường Cá tại Phường Củi mà đặt), rồi chảy xuống Hà Ra (nơi đây xưa kia, nước xoáy tạo thành một đầm rộng gọi là đầm Xương Huân nay đã bị lắp để xây chợ Đầm) rồi chảy tiếp ra cửa Đại Cù Huân, tức Cửa Lớn Nha Trang.", "Chi thứ hai rộng và sâu hơn, chảy xuống Xóm Bóng - Cù Lao, rồi cũng chảy ra cửa Nha Trang như chi kia.", "Chi thứ hai rộng và sâu hơn, chảy xuống Xóm Bóng - Cù Lao, rồi cũng chảy ra cửa Nha Trang như chi kia.", "Hai chi trước khi chảy ra cửa biển, gặp nhau và cùng ôm lấy cồn đất phù sa, tên gọi là Cồn Dê (Cồn Ngọc Thảo).", "Hai chi trước khi chảy ra cửa biển, gặp nhau và cùng ôm lấy cồn đất phù sa, tên gọi là Cồn Dê (Cồn Ngọc Thảo).", "Phần thượng lưu của sông Cái Nha Trang có rất nhiều thác.", "Phần thượng lưu của sông Cái Nha Trang có rất nhiều thác.", "Từ cửa sông Chò trở lên thì có thác Đồng Trăng, thác Ông Hào, thác Đá Lửa, thác Nhét, thác Mòng, thác Võng.", "Từ cửa sông Chò trở lên thì có thác Đồng Trăng, thác Ông Hào, thác Đá Lửa, thác Nhét, thác Mòng, thác Võng.", "Qua khỏi thác Võng thì có thác Dằng Xay, thác Tham Dự, thác Ngựa, thác Hông Tượng, thác Trâu Đụng, thác Giang Ché, thác Trâu Á, thác Nai, thác Rùa, thác Hòm... Phần trên nguồn còn có rất nhiều thác nhưng ít người lên đến nên không có tên gọi.", "Qua khỏi thác Võng thì có thác Dằng Xay, thác Tham Dự, thác Ngựa, thác Hông Tượng, thác Trâu Đụng, thác Giang Ché, thác Trâu Á, thác Nai, thác Rùa, thác Hòm... Phần trên nguồn còn có rất nhiều thác nhưng ít người lên đến nên không có tên gọi.", "Tham khảo\n\nXem thêm \n Sông Con\n Sông Cái\n\nLiên kết ngoài \n\nC\nC" ]

[ "Sông có chiều dài 84 km, diện tích lưu vực 1.732 km² .", "Sông Cái Nha Trang, còn có tên là sông Phú Lộc, sông Cù, là sông lớn nhất tỉnh Khánh Hòa .", "Lưu vực này bao gốm toàn bộ 2 huyện Khánh Vĩnh và Diên Khánh, thành phố Nha Trang (trừ xã Vĩnh Lương) và khu vực Tây Bắc huyện Cam Lâm, độ cao trung bình 548 m, độ dốc trung bình 22,8%, mật độ sông suối 0,82 km/ km².", "Sông có chiều dài 84 km, diện tích lưu vực 1.732 km² .", "Có 15 phụ lưu với chiều dài trên 10 km.", "Lưu vực này bao gốm toàn bộ 2 huyện Khánh Vĩnh và Diên Khánh, thành phố Nha Trang (trừ xã Vĩnh Lương) và khu vực Tây Bắc huyện Cam Lâm, độ cao trung bình 548 m, độ dốc trung bình 22,8%, mật độ sông suối 0,82 km/ km².", "Tổng lượng nước cả năm 1,79 km³, tương ứng với độ sâu dòng chảy 940 mm, môđun dòng chảy 29,8 l/s.", "Có 15 phụ lưu với chiều dài trên 10 km.", "Mùa lũ từ tháng 10 đến tháng 12, chiếm khoảng 73% lượng dòng chảy cả năm, môđun mùa lũ 240 l/s.", "Tổng lượng nước cả năm 1,79 km³, tương ứng với độ sâu dòng chảy 940 mm, môđun dòng chảy 29,8 l/s.", "Mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 9, chiếm khoảng 27% lượng nước cả năm, môđun dòng chảy mùa cạn 10 - 18 l/s.", "Mùa lũ từ tháng 10 đến tháng 12, chiếm khoảng 73% lượng dòng chảy cả năm, môđun mùa lũ 240 l/s.", "Các nhánh Sông/Suối \n\nSông phát nguyên từ Hòn Gia Lê, cao 1.812 m, chảy qua các huyện Khánh Vĩnh, Diên Khánh và thành phố Nha Trang rồi đổ ra biển ở Cửa Lớn (Đại Cù Huân).", "Mùa cạn từ tháng 1 đến tháng 9, chiếm khoảng 27% lượng nước cả năm, môđun dòng chảy mùa cạn 10 - 18 l/s.", "Sông Cái Nha Trang có 7 phụ lưu, bắt nguồn ở độ cao từ 900 đến 2.000 m nhưng lại rất ngắn, thường dưới 20 km nên độ dốc rất lớn tạo nhiều ghềnh thác ở thượng lưu.", "Các nhánh Sông/Suối \n\nSông phát nguyên từ Hòn Gia Lê, cao 1.812 m, chảy qua các huyện Khánh Vĩnh, Diên Khánh và thành phố Nha Trang rồi đổ ra biển ở Cửa Lớn (Đại Cù Huân).", "Sông chảy đến thôn Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc, thành phố Nha Trang thì chia làm hai nhánh:\n\nMột nhánh chảy theo hướng Đông-Nam, men theo chân núi Đồng Bò, chảy xuống Trường Đông, Vĩnh Trường và chảy ra cửa biển Tiểu Cù Huân, gọi là Cửa Bé.", "Sông Cái Nha Trang có 7 phụ lưu, bắt nguồn ở độ cao từ 900 đến 2.000 m nhưng lại rất ngắn, thường dưới 20 km nên độ dốc rất lớn tạo nhiều ghềnh thác ở thượng lưu.", "Nhánh này hiện nay đã bị lấp, chỉ đến mùa nước lũ, dòng chính mới hiện rõ.", "Sông chảy đến thôn Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc, thành phố Nha Trang thì chia làm hai nhánh:\n\nMột nhánh chảy theo hướng Đông-Nam, men theo chân núi Đồng Bò, chảy xuống Trường Đông, Vĩnh Trường và chảy ra cửa biển Tiểu Cù Huân, gọi là Cửa Bé.", "Nhánh thứ hai chảy xiên theo hướng Đông - Bắc (đây là nhánh chính của sông Cái) từ Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc chảy đến Ngọc Hội, sông chia làm 2 chi:\n\n Chi thứ nhất chảy vào Phương Sài, gọi là Ngư Trường (người xưa mượn bến Trường Cá tại Phường Củi mà đặt), rồi chảy xuống Hà Ra (nơi đây xưa kia, nước xoáy tạo thành một đầm rộng gọi là đầm Xương Huân nay đã bị lắp để xây chợ Đầm) rồi chảy tiếp ra cửa Đại Cù Huân, tức Cửa Lớn Nha Trang.", "Nhánh này hiện nay đã bị lấp, chỉ đến mùa nước lũ, dòng chính mới hiện rõ.", "Chi thứ hai rộng và sâu hơn, chảy xuống Xóm Bóng - Cù Lao, rồi cũng chảy ra cửa Nha Trang như chi kia.", "Nhánh thứ hai chảy xiên theo hướng Đông - Bắc (đây là nhánh chính của sông Cái) từ Xuân Lạc, xã Vĩnh Ngọc chảy đến Ngọc Hội, sông chia làm 2 chi:\n\n Chi thứ nhất chảy vào Phương Sài, gọi là Ngư Trường (người xưa mượn bến Trường Cá tại Phường Củi mà đặt), rồi chảy xuống Hà Ra (nơi đây xưa kia, nước xoáy tạo thành một đầm rộng gọi là đầm Xương Huân nay đã bị lắp để xây chợ Đầm) rồi chảy tiếp ra cửa Đại Cù Huân, tức Cửa Lớn Nha Trang.", "Hai chi trước khi chảy ra cửa biển, gặp nhau và cùng ôm lấy cồn đất phù sa, tên gọi là Cồn Dê (Cồn Ngọc Thảo).", "Chi thứ hai rộng và sâu hơn, chảy xuống Xóm Bóng - Cù Lao, rồi cũng chảy ra cửa Nha Trang như chi kia.", "Phần thượng lưu của sông Cái Nha Trang có rất nhiều thác.", "Hai chi trước khi chảy ra cửa biển, gặp nhau và cùng ôm lấy cồn đất phù sa, tên gọi là Cồn Dê (Cồn Ngọc Thảo).", "Từ cửa sông Chò trở lên thì có thác Đồng Trăng, thác Ông Hào, thác Đá Lửa, thác Nhét, thác Mòng, thác Võng.", "Phần thượng lưu của sông Cái Nha Trang có rất nhiều thác.", "Qua khỏi thác Võng thì có thác Dằng Xay, thác Tham Dự, thác Ngựa, thác Hông Tượng, thác Trâu Đụng, thác Giang Ché, thác Trâu Á, thác Nai, thác Rùa, thác Hòm... Phần trên nguồn còn có rất nhiều thác nhưng ít người lên đến nên không có tên gọi.", "Từ cửa sông Chò trở lên thì có thác Đồng Trăng, thác Ông Hào, thác Đá Lửa, thác Nhét, thác Mòng, thác Võng.", "Tham khảo\n\nXem thêm \n Sông Con\n Sông Cái\n\nLiên kết ngoài \n\nC\nC", "Qua khỏi thác Võng thì có thác Dằng Xay, thác Tham Dự, thác Ngựa, thác Hông Tượng, thác Trâu Đụng, thác Giang Ché, thác Trâu Á, thác Nai, thác Rùa, thác Hòm... Phần trên nguồn còn có rất nhiều thác nhưng ít người lên đến nên không có tên gọi." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Nguyên Giang có thể là tên gọi của:\n Đoạn chảy qua lãnh thổ Trung Quốc của sông Hồng.", "Cụ thể xem bài Nguyên Giang.", "Cụ thể xem bài Nguyên Giang.", "Nguyên Giang hay Nguyên Thủy, một chi lưu của Trường Giang chảy qua tỉnh Hồ Nam Trung Quốc\n Huyện cấp thị Nguyên Giang thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc\n Huyện tự trị dân tộc Di-Thái-Cáp Ni Nguyên Giang, địa cấp thị Ngọc Khê, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc." ]

[ "Cụ thể xem bài Nguyên Giang.", "Nguyên Giang có thể là tên gọi của:\n Đoạn chảy qua lãnh thổ Trung Quốc của sông Hồng.", "Nguyên Giang hay Nguyên Thủy, một chi lưu của Trường Giang chảy qua tỉnh Hồ Nam Trung Quốc\n Huyện cấp thị Nguyên Giang thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc\n Huyện tự trị dân tộc Di-Thái-Cáp Ni Nguyên Giang, địa cấp thị Ngọc Khê, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.", "Cụ thể xem bài Nguyên Giang." ]

[ 1, 0, 1, 0 ]

[]

[]

[]

[ "Trong toán học, ma trận vuông là một ma trận có số hàng bằng số cột.", "Một ma trận n x n được biết đến như một ma trận vuông bậc .", "Một ma trận n x n được biết đến như một ma trận vuông bậc .", "Bất kỳ hai ma trận vuông có cùng một bậc có thể được cộng và nhân với nhau.", "Bất kỳ hai ma trận vuông có cùng một bậc có thể được cộng và nhân với nhau.", "Ma trận vuông thường được sử dụng để biểu diễn các phép biến đổi tuyến tính đơn giản, chẳng hạn như cắt hoặc xoay.", "Ma trận vuông thường được sử dụng để biểu diễn các phép biến đổi tuyến tính đơn giản, chẳng hạn như cắt hoặc xoay.", "Ví dụ, nếu là một ma trận vuông biểu thị một phép quay (ma trận quay) và là một vectơ cột mô tả vị trí của một điểm trong không gian, tích là một vectơ cột khác mô tả vị trí của điểm đó sau phép quay đó.", "Ví dụ, nếu là một ma trận vuông biểu thị một phép quay (ma trận quay) và là một vectơ cột mô tả vị trí của một điểm trong không gian, tích là một vectơ cột khác mô tả vị trí của điểm đó sau phép quay đó.", "Nếu là một vectơ hàng, có thể thu được phép biến đổi tương tự bằng cách sử dụng , với là ma trận chuyển vị của .", "Nếu là một vectơ hàng, có thể thu được phép biến đổi tương tự bằng cách sử dụng , với là ma trận chuyển vị của .", "Tham khảo\n\nMa trận" ]

[ "Một ma trận n x n được biết đến như một ma trận vuông bậc .", "Trong toán học, ma trận vuông là một ma trận có số hàng bằng số cột.", "Bất kỳ hai ma trận vuông có cùng một bậc có thể được cộng và nhân với nhau.", "Một ma trận n x n được biết đến như một ma trận vuông bậc .", "Ma trận vuông thường được sử dụng để biểu diễn các phép biến đổi tuyến tính đơn giản, chẳng hạn như cắt hoặc xoay.", "Bất kỳ hai ma trận vuông có cùng một bậc có thể được cộng và nhân với nhau.", "Ví dụ, nếu là một ma trận vuông biểu thị một phép quay (ma trận quay) và là một vectơ cột mô tả vị trí của một điểm trong không gian, tích là một vectơ cột khác mô tả vị trí của điểm đó sau phép quay đó.", "Ma trận vuông thường được sử dụng để biểu diễn các phép biến đổi tuyến tính đơn giản, chẳng hạn như cắt hoặc xoay.", "Nếu là một vectơ hàng, có thể thu được phép biến đổi tương tự bằng cách sử dụng , với là ma trận chuyển vị của .", "Ví dụ, nếu là một ma trận vuông biểu thị một phép quay (ma trận quay) và là một vectơ cột mô tả vị trí của một điểm trong không gian, tích là một vectơ cột khác mô tả vị trí của điểm đó sau phép quay đó.", "Tham khảo\n\nMa trận", "Nếu là một vectơ hàng, có thể thu được phép biến đổi tương tự bằng cách sử dụng , với là ma trận chuyển vị của ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Hệ thống sông Thái Bình là hệ thống các sông có hoạt động gắn với sông Thái Bình, gồm các phụ lưu và chi lưu của nó.", "Các phụ lưu chính gồm sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam ở thượng nguồn với tổng chiều dài khoảng 1.650 km và diện tích lưu vực khoảng 10.000 km².", "Các phụ lưu chính gồm sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam ở thượng nguồn với tổng chiều dài khoảng 1.650 km và diện tích lưu vực khoảng 10.000 km².", "Ngoài ra, hệ thống sông này còn nhận một phần dòng chảy của sông Hồng, để đổ ra biển Đông.", "Ngoài ra, hệ thống sông này còn nhận một phần dòng chảy của sông Hồng, để đổ ra biển Đông.", "Lưu vực của sông \n\nSông Cầu dài 290 km, bắt nguồn từ Bắc Kạn chảy qua Thái Nguyên) và làm ranh giới hai tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh.", "Lưu vực của sông \n\nSông Cầu dài 290 km, bắt nguồn từ Bắc Kạn chảy qua Thái Nguyên) và làm ranh giới hai tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh.", "Sông Thương phát nguyên từ Lạng Sơn chảy qua các huyện Lạng Giang, Yên Thế, Tân Yên, thành phố Bắc Giang, Yên Dũng và dài khoảng 80 km.", "Sông Thương phát nguyên từ Lạng Sơn chảy qua các huyện Lạng Giang, Yên Thế, Tân Yên, thành phố Bắc Giang, Yên Dũng và dài khoảng 80 km.", "Sông Lục Nam phát nguyên từ Đình Lập (Lạng Sơn), chảy qua các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam (Bắc Giang) với tổng chiều dài hơn 200 km.", "Sông Lục Nam phát nguyên từ Đình Lập (Lạng Sơn), chảy qua các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam (Bắc Giang) với tổng chiều dài hơn 200 km.", "Chỗ hợp lưu của các con sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, Đuống, Kinh Thầy và nhánh chính sông Thái Bình tại Chí Linh gọi là sông Lục Đầu, hay Lục Đầu Giang (tên cũ là sông Phù Lan), do đây là nơi sáu con sông gặp nhau.", "Chỗ hợp lưu của các con sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, Đuống, Kinh Thầy và nhánh chính sông Thái Bình tại Chí Linh gọi là sông Lục Đầu, hay Lục Đầu Giang (tên cũ là sông Phù Lan), do đây là nơi sáu con sông gặp nhau.", "Dòng chính của hệ thống sông này, chảy qua tỉnh Hải Dương và đổ ra biển bằng tại cửa Thái Bình (nằm ở giữa ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Thái Thụy) dài 385 km, qua ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng.", "Dòng chính của hệ thống sông này, chảy qua tỉnh Hải Dương và đổ ra biển bằng tại cửa Thái Bình (nằm ở giữa ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Thái Thụy) dài 385 km, qua ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng.", "Do hệ thống sông Thái Bình có nối với sông Hồng bởi sông Đuống (ở thượng lưu) và sông Luộc (ở hạ lưu) nên đôi khi người ta còn gọi hệ thống này là hệ thống sông Hồng-Thái Bình và nó tạo ra khu vực đồng bằng Bắc Bộ.", "Do hệ thống sông Thái Bình có nối với sông Hồng bởi sông Đuống (ở thượng lưu) và sông Luộc (ở hạ lưu) nên đôi khi người ta còn gọi hệ thống này là hệ thống sông Hồng-Thái Bình và nó tạo ra khu vực đồng bằng Bắc Bộ.", "Hệ thống này giúp phân nước sông Hồng khi mùa lũ, làm giảm thiệt hại ở hạ lưu sông Hồng.", "Hệ thống này giúp phân nước sông Hồng khi mùa lũ, làm giảm thiệt hại ở hạ lưu sông Hồng.", "Các chi lưu\n\nCác chi lưu khác chảy ra biển của hệ thống sông Thái Bình đều nằm về phía tả ngạn sông Thái Bình:\n\nSông Kinh Thầy, một chi lưu của Hệ thống sông Thái Bình từ Phả Lại, đến Thạch Liên chia thêm một nhánh nhỏ là sông Kinh Môn, hai nhánh này nhập lại thành sông Cấm, con sông chảy qua trung tâm thành phố Hải Phòng.", "Các chi lưu\n\nCác chi lưu khác chảy ra biển của hệ thống sông Thái Bình đều nằm về phía tả ngạn sông Thái Bình:\n\nSông Kinh Thầy, một chi lưu của Hệ thống sông Thái Bình từ Phả Lại, đến Thạch Liên chia thêm một nhánh nhỏ là sông Kinh Môn, hai nhánh này nhập lại thành sông Cấm, con sông chảy qua trung tâm thành phố Hải Phòng.", "Trước đây sông Cấm đổ ra biển tại cửa Cấm, tuy nhiên từ năm 1978 chính quyền thành phố Hải Phòng đã cho xây dựng đập Đình Vũ nên sông Cấm không còn thông ra biển mà thay vào đó toàn bộ dòng chảy hợp lưu với sông Bạch Đằng đổ ra cửa Nam Triệu.", "Trước đây sông Cấm đổ ra biển tại cửa Cấm, tuy nhiên từ năm 1978 chính quyền thành phố Hải Phòng đã cho xây dựng đập Đình Vũ nên sông Cấm không còn thông ra biển mà thay vào đó toàn bộ dòng chảy hợp lưu với sông Bạch Đằng đổ ra cửa Nam Triệu.", "Sông Lạch Tray, dài 45 km, là nhánh của sông Kinh Thầy từ Kênh Đồng, nối với sông Văn Úc chảy ngang qua Hải Phòng, qua địa phận quận Kiến An và huyện An Dương ra biển bằng cửa Lạch Tray.", "Sông Lạch Tray, dài 45 km, là nhánh của sông Kinh Thầy từ Kênh Đồng, nối với sông Văn Úc chảy ngang qua Hải Phòng, qua địa phận quận Kiến An và huyện An Dương ra biển bằng cửa Lạch Tray.", "Sông Văn Úc có một chi lưu là sông Hương (không nên nhầm với sông Hương ở Huế), một đoạn có tên sông Rạng, đổ ra cửa Văn Úc.", "Sông Văn Úc có một chi lưu là sông Hương (không nên nhầm với sông Hương ở Huế), một đoạn có tên sông Rạng, đổ ra cửa Văn Úc.", "Phân lưu cuối cùng của hệ thống sông Thái Bình là sông Đá Bạch - Bạch Đằng dài 40 km là nhánh của sông Kinh Thầy, cửa sông là một vùng lầy rộng lớn gọi là cửa Nam Triệu là ranh giới của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.", "Phân lưu cuối cùng của hệ thống sông Thái Bình là sông Đá Bạch - Bạch Đằng dài 40 km là nhánh của sông Kinh Thầy, cửa sông là một vùng lầy rộng lớn gọi là cửa Nam Triệu là ranh giới của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.", "Ngoài ra còn các sông nhánh khác như sông Lai Vu, sông Giá (Thủy Nguyên), sông Đa Độ (Kiến An-Đồ Sơn), sông Tam Bạc v.v.\n\nSông Thái Bình \n\nDòng chính sông Thái Bình gồm hai đoạn.", "Ngoài ra còn các sông nhánh khác như sông Lai Vu, sông Giá (Thủy Nguyên), sông Đa Độ (Kiến An-Đồ Sơn), sông Tam Bạc v.v.\n\nSông Thái Bình \n\nDòng chính sông Thái Bình gồm hai đoạn.", "Đoạn một bắt đầu từ ngã ba Lác, phía dưới phường Phả Lại, thành phố Chí Linh thuộc tỉnh Hải Dương, chảy qua đất Hải Dương tới ngã ba Mía dài khoảng 64 km.", "Đoạn một bắt đầu từ ngã ba Lác, phía dưới phường Phả Lại, thành phố Chí Linh thuộc tỉnh Hải Dương, chảy qua đất Hải Dương tới ngã ba Mía dài khoảng 64 km.", "Đoạn hai từ Quý Cao (xã Nguyên Giáp, huyện Tứ Kỳ), nơi kết thúc sông Luộc, sang địa phận thành phố Hải Phòng, men theo ranh giới huyện Vĩnh Bảo với huyện Tiên Lãng và rồi chảy dọc theo ranh giới giữa huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) với tỉnh Thái Bình, đổ ra cửa Thái Bình ở vị trí giáp ranh hai tỉnh này với chiều dài đoạn này khoảng 36 km.", "Đoạn hai từ Quý Cao (xã Nguyên Giáp, huyện Tứ Kỳ), nơi kết thúc sông Luộc, sang địa phận thành phố Hải Phòng, men theo ranh giới huyện Vĩnh Bảo với huyện Tiên Lãng và rồi chảy dọc theo ranh giới giữa huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) với tỉnh Thái Bình, đổ ra cửa Thái Bình ở vị trí giáp ranh hai tỉnh này với chiều dài đoạn này khoảng 36 km.", "Dòng mang tên Thái Bình này, chỉ chảy men theo tỉnh Thái Bình ở đoạn cuối, mà không chảy cắt qua địa phận tỉnh Thái Bình.", "Dòng mang tên Thái Bình này, chỉ chảy men theo tỉnh Thái Bình ở đoạn cuối, mà không chảy cắt qua địa phận tỉnh Thái Bình.", "Phần hệ thống sông Thái Bình liên quan tới tỉnh Thái Bình là sông Luộc và một con sông nhỏ là sông Hóa.", "Phần hệ thống sông Thái Bình liên quan tới tỉnh Thái Bình là sông Luộc và một con sông nhỏ là sông Hóa.", "Hai đoạn này thông với sông Văn Úc bằng ba sông nhỏ, dài khoảng 3 km mỗi sông là sông Cầu Xe, sông Mía và sông Kênh Khê.", "Hai đoạn này thông với sông Văn Úc bằng ba sông nhỏ, dài khoảng 3 km mỗi sông là sông Cầu Xe, sông Mía và sông Kênh Khê.", "Lưu lượng\nDo phần lớn lưu vực của hệ thống sông Thái Bình bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên nước sông rất đục, hàm lượng phù sa cao.", "Lưu lượng\nDo phần lớn lưu vực của hệ thống sông Thái Bình bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên nước sông rất đục, hàm lượng phù sa cao.", "Do đặc điểm lòng sông rộng, ít dốc, đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông bị bồi lấp nhiều nhất.", "Do đặc điểm lòng sông rộng, ít dốc, đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông bị bồi lấp nhiều nhất.", "Theo tài liệu thực tế thì mức nước lũ lụt lịch sử sông Thái Bình đo được tại Phả Lại năm 1971 đạt tới 7,21 m với lưu lượng lớn nhất tại Cát Khê, Bến Bình là 5.000 m³.", "Theo tài liệu thực tế thì mức nước lũ lụt lịch sử sông Thái Bình đo được tại Phả Lại năm 1971 đạt tới 7,21 m với lưu lượng lớn nhất tại Cát Khê, Bến Bình là 5.000 m³.", "Lưu lượng nước hàng năm đạt khoảng 53 tỷ m³.", "Lưu lượng nước hàng năm đạt khoảng 53 tỷ m³.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nH\nSông tại Thái Bình" ]

[ "Các phụ lưu chính gồm sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam ở thượng nguồn với tổng chiều dài khoảng 1.650 km và diện tích lưu vực khoảng 10.000 km².", "Hệ thống sông Thái Bình là hệ thống các sông có hoạt động gắn với sông Thái Bình, gồm các phụ lưu và chi lưu của nó.", "Ngoài ra, hệ thống sông này còn nhận một phần dòng chảy của sông Hồng, để đổ ra biển Đông.", "Các phụ lưu chính gồm sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam ở thượng nguồn với tổng chiều dài khoảng 1.650 km và diện tích lưu vực khoảng 10.000 km².", "Lưu vực của sông \n\nSông Cầu dài 290 km, bắt nguồn từ Bắc Kạn chảy qua Thái Nguyên) và làm ranh giới hai tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh.", "Ngoài ra, hệ thống sông này còn nhận một phần dòng chảy của sông Hồng, để đổ ra biển Đông.", "Sông Thương phát nguyên từ Lạng Sơn chảy qua các huyện Lạng Giang, Yên Thế, Tân Yên, thành phố Bắc Giang, Yên Dũng và dài khoảng 80 km.", "Lưu vực của sông \n\nSông Cầu dài 290 km, bắt nguồn từ Bắc Kạn chảy qua Thái Nguyên) và làm ranh giới hai tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh.", "Sông Lục Nam phát nguyên từ Đình Lập (Lạng Sơn), chảy qua các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam (Bắc Giang) với tổng chiều dài hơn 200 km.", "Sông Thương phát nguyên từ Lạng Sơn chảy qua các huyện Lạng Giang, Yên Thế, Tân Yên, thành phố Bắc Giang, Yên Dũng và dài khoảng 80 km.", "Chỗ hợp lưu của các con sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, Đuống, Kinh Thầy và nhánh chính sông Thái Bình tại Chí Linh gọi là sông Lục Đầu, hay Lục Đầu Giang (tên cũ là sông Phù Lan), do đây là nơi sáu con sông gặp nhau.", "Sông Lục Nam phát nguyên từ Đình Lập (Lạng Sơn), chảy qua các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam (Bắc Giang) với tổng chiều dài hơn 200 km.", "Dòng chính của hệ thống sông này, chảy qua tỉnh Hải Dương và đổ ra biển bằng tại cửa Thái Bình (nằm ở giữa ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Thái Thụy) dài 385 km, qua ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng.", "Chỗ hợp lưu của các con sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, Đuống, Kinh Thầy và nhánh chính sông Thái Bình tại Chí Linh gọi là sông Lục Đầu, hay Lục Đầu Giang (tên cũ là sông Phù Lan), do đây là nơi sáu con sông gặp nhau.", "Do hệ thống sông Thái Bình có nối với sông Hồng bởi sông Đuống (ở thượng lưu) và sông Luộc (ở hạ lưu) nên đôi khi người ta còn gọi hệ thống này là hệ thống sông Hồng-Thái Bình và nó tạo ra khu vực đồng bằng Bắc Bộ.", "Dòng chính của hệ thống sông này, chảy qua tỉnh Hải Dương và đổ ra biển bằng tại cửa Thái Bình (nằm ở giữa ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Thái Thụy) dài 385 km, qua ranh giới hai huyện Tiên Lãng và Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng.", "Hệ thống này giúp phân nước sông Hồng khi mùa lũ, làm giảm thiệt hại ở hạ lưu sông Hồng.", "Do hệ thống sông Thái Bình có nối với sông Hồng bởi sông Đuống (ở thượng lưu) và sông Luộc (ở hạ lưu) nên đôi khi người ta còn gọi hệ thống này là hệ thống sông Hồng-Thái Bình và nó tạo ra khu vực đồng bằng Bắc Bộ.", "Các chi lưu\n\nCác chi lưu khác chảy ra biển của hệ thống sông Thái Bình đều nằm về phía tả ngạn sông Thái Bình:\n\nSông Kinh Thầy, một chi lưu của Hệ thống sông Thái Bình từ Phả Lại, đến Thạch Liên chia thêm một nhánh nhỏ là sông Kinh Môn, hai nhánh này nhập lại thành sông Cấm, con sông chảy qua trung tâm thành phố Hải Phòng.", "Hệ thống này giúp phân nước sông Hồng khi mùa lũ, làm giảm thiệt hại ở hạ lưu sông Hồng.", "Trước đây sông Cấm đổ ra biển tại cửa Cấm, tuy nhiên từ năm 1978 chính quyền thành phố Hải Phòng đã cho xây dựng đập Đình Vũ nên sông Cấm không còn thông ra biển mà thay vào đó toàn bộ dòng chảy hợp lưu với sông Bạch Đằng đổ ra cửa Nam Triệu.", "Các chi lưu\n\nCác chi lưu khác chảy ra biển của hệ thống sông Thái Bình đều nằm về phía tả ngạn sông Thái Bình:\n\nSông Kinh Thầy, một chi lưu của Hệ thống sông Thái Bình từ Phả Lại, đến Thạch Liên chia thêm một nhánh nhỏ là sông Kinh Môn, hai nhánh này nhập lại thành sông Cấm, con sông chảy qua trung tâm thành phố Hải Phòng.", "Sông Lạch Tray, dài 45 km, là nhánh của sông Kinh Thầy từ Kênh Đồng, nối với sông Văn Úc chảy ngang qua Hải Phòng, qua địa phận quận Kiến An và huyện An Dương ra biển bằng cửa Lạch Tray.", "Trước đây sông Cấm đổ ra biển tại cửa Cấm, tuy nhiên từ năm 1978 chính quyền thành phố Hải Phòng đã cho xây dựng đập Đình Vũ nên sông Cấm không còn thông ra biển mà thay vào đó toàn bộ dòng chảy hợp lưu với sông Bạch Đằng đổ ra cửa Nam Triệu.", "Sông Văn Úc có một chi lưu là sông Hương (không nên nhầm với sông Hương ở Huế), một đoạn có tên sông Rạng, đổ ra cửa Văn Úc.", "Sông Lạch Tray, dài 45 km, là nhánh của sông Kinh Thầy từ Kênh Đồng, nối với sông Văn Úc chảy ngang qua Hải Phòng, qua địa phận quận Kiến An và huyện An Dương ra biển bằng cửa Lạch Tray.", "Phân lưu cuối cùng của hệ thống sông Thái Bình là sông Đá Bạch - Bạch Đằng dài 40 km là nhánh của sông Kinh Thầy, cửa sông là một vùng lầy rộng lớn gọi là cửa Nam Triệu là ranh giới của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.", "Sông Văn Úc có một chi lưu là sông Hương (không nên nhầm với sông Hương ở Huế), một đoạn có tên sông Rạng, đổ ra cửa Văn Úc.", "Ngoài ra còn các sông nhánh khác như sông Lai Vu, sông Giá (Thủy Nguyên), sông Đa Độ (Kiến An-Đồ Sơn), sông Tam Bạc v.v.\n\nSông Thái Bình \n\nDòng chính sông Thái Bình gồm hai đoạn.", "Phân lưu cuối cùng của hệ thống sông Thái Bình là sông Đá Bạch - Bạch Đằng dài 40 km là nhánh của sông Kinh Thầy, cửa sông là một vùng lầy rộng lớn gọi là cửa Nam Triệu là ranh giới của tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.", "Đoạn một bắt đầu từ ngã ba Lác, phía dưới phường Phả Lại, thành phố Chí Linh thuộc tỉnh Hải Dương, chảy qua đất Hải Dương tới ngã ba Mía dài khoảng 64 km.", "Ngoài ra còn các sông nhánh khác như sông Lai Vu, sông Giá (Thủy Nguyên), sông Đa Độ (Kiến An-Đồ Sơn), sông Tam Bạc v.v.\n\nSông Thái Bình \n\nDòng chính sông Thái Bình gồm hai đoạn.", "Đoạn hai từ Quý Cao (xã Nguyên Giáp, huyện Tứ Kỳ), nơi kết thúc sông Luộc, sang địa phận thành phố Hải Phòng, men theo ranh giới huyện Vĩnh Bảo với huyện Tiên Lãng và rồi chảy dọc theo ranh giới giữa huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) với tỉnh Thái Bình, đổ ra cửa Thái Bình ở vị trí giáp ranh hai tỉnh này với chiều dài đoạn này khoảng 36 km.", "Đoạn một bắt đầu từ ngã ba Lác, phía dưới phường Phả Lại, thành phố Chí Linh thuộc tỉnh Hải Dương, chảy qua đất Hải Dương tới ngã ba Mía dài khoảng 64 km.", "Dòng mang tên Thái Bình này, chỉ chảy men theo tỉnh Thái Bình ở đoạn cuối, mà không chảy cắt qua địa phận tỉnh Thái Bình.", "Đoạn hai từ Quý Cao (xã Nguyên Giáp, huyện Tứ Kỳ), nơi kết thúc sông Luộc, sang địa phận thành phố Hải Phòng, men theo ranh giới huyện Vĩnh Bảo với huyện Tiên Lãng và rồi chảy dọc theo ranh giới giữa huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) với tỉnh Thái Bình, đổ ra cửa Thái Bình ở vị trí giáp ranh hai tỉnh này với chiều dài đoạn này khoảng 36 km.", "Phần hệ thống sông Thái Bình liên quan tới tỉnh Thái Bình là sông Luộc và một con sông nhỏ là sông Hóa.", "Dòng mang tên Thái Bình này, chỉ chảy men theo tỉnh Thái Bình ở đoạn cuối, mà không chảy cắt qua địa phận tỉnh Thái Bình.", "Hai đoạn này thông với sông Văn Úc bằng ba sông nhỏ, dài khoảng 3 km mỗi sông là sông Cầu Xe, sông Mía và sông Kênh Khê.", "Phần hệ thống sông Thái Bình liên quan tới tỉnh Thái Bình là sông Luộc và một con sông nhỏ là sông Hóa.", "Lưu lượng\nDo phần lớn lưu vực của hệ thống sông Thái Bình bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên nước sông rất đục, hàm lượng phù sa cao.", "Hai đoạn này thông với sông Văn Úc bằng ba sông nhỏ, dài khoảng 3 km mỗi sông là sông Cầu Xe, sông Mía và sông Kênh Khê.", "Do đặc điểm lòng sông rộng, ít dốc, đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông bị bồi lấp nhiều nhất.", "Lưu lượng\nDo phần lớn lưu vực của hệ thống sông Thái Bình bắt nguồn từ các vùng đồi trọc miền Đông Bắc, đất đai bị xói mòn nhiều nên nước sông rất đục, hàm lượng phù sa cao.", "Theo tài liệu thực tế thì mức nước lũ lụt lịch sử sông Thái Bình đo được tại Phả Lại năm 1971 đạt tới 7,21 m với lưu lượng lớn nhất tại Cát Khê, Bến Bình là 5.000 m³.", "Do đặc điểm lòng sông rộng, ít dốc, đáy nông nên sông Thái Bình là một trong những sông bị bồi lấp nhiều nhất.", "Lưu lượng nước hàng năm đạt khoảng 53 tỷ m³.", "Theo tài liệu thực tế thì mức nước lũ lụt lịch sử sông Thái Bình đo được tại Phả Lại năm 1971 đạt tới 7,21 m với lưu lượng lớn nhất tại Cát Khê, Bến Bình là 5.000 m³.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nH\nSông tại Thái Bình", "Lưu lượng nước hàng năm đạt khoảng 53 tỷ m³." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sông Cầu (còn gọi là sông Như Nguyệt, sông Phú Lương (Phú Lương Giang, 富良江), sông Thị Cầu, sông Nguyệt Đức hay mỹ danh dòng sông quan họ), là con sông quan trọng nhất trong hệ thống sông Thái Bình, sông nằm lọt trong vùng Đông Bắc Việt Nam .", "Lưu vực sông Cầu là một trong năm con sông dài nhất ở miền Bắc Việt Nam (Hồng, Đà, Lô, Cầu, Đáy) và cũng là một trong những lưu vực sông lớn ở Việt Nam, có vị trí địa lý đặc biệt, đa dạng và phong phú về tài nguyên cũng như về lịch sử phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh nằm trong lưu vực của nó.", "Lưu vực sông Cầu là một trong năm con sông dài nhất ở miền Bắc Việt Nam (Hồng, Đà, Lô, Cầu, Đáy) và cũng là một trong những lưu vực sông lớn ở Việt Nam, có vị trí địa lý đặc biệt, đa dạng và phong phú về tài nguyên cũng như về lịch sử phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh nằm trong lưu vực của nó.", "Dòng chảy\nSông Cầu bắt nguồn từ phía Nam đỉnh Phia Boóc (cao 1.578 m) của dãy Văn Ôn trong địa phận xã Phương Viên huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, chảy ngoằn ngoèo giữa hai dãy núi Ngân Sơn và dãy núi Sông Gâm theo hướng bắc tây bắc-nam đông nam tới địa phận xã Dương Phong, huyện Bạch Thông rồi đổi hướng để chảy theo hướng tây tây nam-đông đông bắc qua thành phố Bắc Kạn tới xã Mỹ Thanh huyện Bạch Thông.", "Dòng chảy\nSông Cầu bắt nguồn từ phía Nam đỉnh Phia Boóc (cao 1.578 m) của dãy Văn Ôn trong địa phận xã Phương Viên huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, chảy ngoằn ngoèo giữa hai dãy núi Ngân Sơn và dãy núi Sông Gâm theo hướng bắc tây bắc-nam đông nam tới địa phận xã Dương Phong, huyện Bạch Thông rồi đổi hướng để chảy theo hướng tây tây nam-đông đông bắc qua thành phố Bắc Kạn tới xã Mỹ Thanh huyện Bạch Thông.", "Tại đây nó đổi hướng để chảy theo hướng đông bắc-tây nam.", "Tại đây nó đổi hướng để chảy theo hướng đông bắc-tây nam.", "Tại xã Nông Hạ huyện Chợ Mới nó nhận một chi lưu phía hữu ngạn, chảy về từ xã Mai Lạp cùng huyện theo hướng tây bắc-đông nam.", "Tại xã Nông Hạ huyện Chợ Mới nó nhận một chi lưu phía hữu ngạn, chảy về từ xã Mai Lạp cùng huyện theo hướng tây bắc-đông nam.", "Tới địa phận thị trấn Chợ Mới, nó nhận một chi lưu nữa phía hữu ngạn rồi đổi hướng sang tây bắc-đông nam.", "Tới địa phận thị trấn Chợ Mới, nó nhận một chi lưu nữa phía hữu ngạn rồi đổi hướng sang tây bắc-đông nam.", "Tới địa phận xã Vân Lăng (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên), nhận một chi lưu phía tả ngạn rồi đổi hướng sang bắc đông bắc-nam tây nam.", "Tới địa phận xã Vân Lăng (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên), nhận một chi lưu phía tả ngạn rồi đổi hướng sang bắc đông bắc-nam tây nam.", "Tới xã Sơn Cẩm, thành phố Thái Nguyên nhận tiếp một chi lưu phía hữu ngạn là sông Đu rồi chảy qua lòng thành phố.", "Tới xã Sơn Cẩm, thành phố Thái Nguyên nhận tiếp một chi lưu phía hữu ngạn là sông Đu rồi chảy qua lòng thành phố.", "Chảy tới xã Nga My huyện Phú Bình thì đổi sang hướng đông bắc-tây nam tới xã Thuận Thành, thị xã Phổ Yên nhận tiếp một chi lưu là sông Công.", "Chảy tới xã Nga My huyện Phú Bình thì đổi sang hướng đông bắc-tây nam tới xã Thuận Thành, thị xã Phổ Yên nhận tiếp một chi lưu là sông Công.", "Tới ranh giới xã Mai Đình huyện Hiệp Hòa và xã Việt Long huyện Sóc Sơn (Hà Nội) nó nhận một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn là sông Cà Lồ rồi chảy tiếp về phía đông qua ranh giới của hai huyện Việt Yên-Bắc Giang và Yên Phong-Bắc Ninh rồi hợp lưu với sông Thương tại ngã ba Lác (nơi giáp ranh giữa Đồng Phúc, Đức Long và Phả Lại) để tạo thành sông Thái Bình.", "Tới ranh giới xã Mai Đình huyện Hiệp Hòa và xã Việt Long huyện Sóc Sơn (Hà Nội) nó nhận một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn là sông Cà Lồ rồi chảy tiếp về phía đông qua ranh giới của hai huyện Việt Yên-Bắc Giang và Yên Phong-Bắc Ninh rồi hợp lưu với sông Thương tại ngã ba Lác (nơi giáp ranh giữa Đồng Phúc, Đức Long và Phả Lại) để tạo thành sông Thái Bình.", "Thông số chính\nSông Cầu có diện tích lưu vực khoảng 6.030 km², với chiều dài khoảng 290 km, độ cao bình quân lưu vực: 190 m, độ dốc bình quân 16,1%, chiều rộng lưu vực trung bình: 31 km, mật độ lưới sông 0,95 km/km² và hệ số uốn khúc 2,02.", "Thông số chính\nSông Cầu có diện tích lưu vực khoảng 6.030 km², với chiều dài khoảng 290 km, độ cao bình quân lưu vực: 190 m, độ dốc bình quân 16,1%, chiều rộng lưu vực trung bình: 31 km, mật độ lưới sông 0,95 km/km² và hệ số uốn khúc 2,02.", "Chế độ thủy văn\nLưu vực sông Cầu có dòng chính là sông Cầu với chiều dài 290 km bắt nguồn từ núi Văn Ôn (Vạn On) ở độ cao 1.170 m và đổ vào sông Thái Bình ở Phả Lại.", "Chế độ thủy văn\nLưu vực sông Cầu có dòng chính là sông Cầu với chiều dài 290 km bắt nguồn từ núi Văn Ôn (Vạn On) ở độ cao 1.170 m và đổ vào sông Thái Bình ở Phả Lại.", "Trong lưu vực sông Cầu có tới 26 phụ lưu cấp một với tổng chiều dài 670 km và 41 phụ lưu cấp hai với tổng chiều dài 645 km và hàng trăm km sông cấp ba, bốn và các sông suối ngắn dưới 10 km.", "Trong lưu vực sông Cầu có tới 26 phụ lưu cấp một với tổng chiều dài 670 km và 41 phụ lưu cấp hai với tổng chiều dài 645 km và hàng trăm km sông cấp ba, bốn và các sông suối ngắn dưới 10 km.", "Lưu vực sông Cầu nằm trong vùng mưa lớn (1.500-2.700 mm/năm) của các tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên.", "Lưu vực sông Cầu nằm trong vùng mưa lớn (1.500-2.700 mm/năm) của các tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên.", "Tổng lưu lượng nước hàng năm đạt đến 4,2 tỷ m³.", "Tổng lưu lượng nước hàng năm đạt đến 4,2 tỷ m³.", "Sông Cầu được điều tiết bằng hồ Núi Cốc trên sông Công (một chi lưu của nó) với dung tích hàng trăm triệu m³.", "Sông Cầu được điều tiết bằng hồ Núi Cốc trên sông Công (một chi lưu của nó) với dung tích hàng trăm triệu m³.", "Chế độ thủy văn của các sông trong lưu vực sông Cầu được chia thành 2 mùa:\nMùa lũ bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9 và chiếm 70-80% tổng lưu lượng dòng chảy trong năm.", "Chế độ thủy văn của các sông trong lưu vực sông Cầu được chia thành 2 mùa:\nMùa lũ bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9 và chiếm 70-80% tổng lưu lượng dòng chảy trong năm.", "Mùa khô từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau, chỉ chiếm 20-30% tổng lưu lượng dòng chảy của năm.", "Mùa khô từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau, chỉ chiếm 20-30% tổng lưu lượng dòng chảy của năm.", "Lưu lượng dòng chảy trung bình các tháng trong năm chênh lệch nhau tới 10 lần, mực nước cao và thấp nhất chênh nhau khá lớn, có thể tới 5–6 m.\n\nCác vấn đề liên quan\nDo việc khai thác và phát triển chưa hợp lý như phát triển công nghiệp và khai khoáng ồ ạt, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn cũng như phát triển làng nghề chưa có quy hoạch cụ thể và việc xử lý nước thải còn bị coi nhẹ v.v nên nguồn nước, cảnh quan và hệ sinh thái của sông Cầu cũng như lưu vực đang bị suy thoái và có nguy cơ cạn kiệt, nguồn nước ngày càng bị ô nhiễm nặng nề, giảm giá trị sử dụng, ảnh hưởng xấu đến sản xuất và đời sống, môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên.", "Lưu lượng dòng chảy trung bình các tháng trong năm chênh lệch nhau tới 10 lần, mực nước cao và thấp nhất chênh nhau khá lớn, có thể tới 5–6 m.\n\nCác vấn đề liên quan\nDo việc khai thác và phát triển chưa hợp lý như phát triển công nghiệp và khai khoáng ồ ạt, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn cũng như phát triển làng nghề chưa có quy hoạch cụ thể và việc xử lý nước thải còn bị coi nhẹ v.v nên nguồn nước, cảnh quan và hệ sinh thái của sông Cầu cũng như lưu vực đang bị suy thoái và có nguy cơ cạn kiệt, nguồn nước ngày càng bị ô nhiễm nặng nề, giảm giá trị sử dụng, ảnh hưởng xấu đến sản xuất và đời sống, môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên.", "Ngày 23 tháng 6 năm 2001, tại thị xã Bắc Giang đã diễn ra Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân 6 tỉnh (thuộc đề án sông Cầu) lần thứ 4 nhằm tìm ra giải pháp toàn diện cho các vấn đề kể trên.", "Ngày 23 tháng 6 năm 2001, tại thị xã Bắc Giang đã diễn ra Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân 6 tỉnh (thuộc đề án sông Cầu) lần thứ 4 nhằm tìm ra giải pháp toàn diện cho các vấn đề kể trên.", "Tại hội nghị đã ký \"Thỏa ước về hợp tác bảo vệ và khai thác bền vững sông Cầu và lưu vực sông Cầu\".", "Tại hội nghị đã ký \"Thỏa ước về hợp tác bảo vệ và khai thác bền vững sông Cầu và lưu vực sông Cầu\".", "Hiện trên sông Cầu có các cây cầu bắc qua:\nCầu trên xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, Bắc Kạn, nối xã với tỉnh lộ 257\nCầu trên xã Dương Phong, thành phố Bắc Cạn\nCầu Dương Quang, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà mới (Cầu Bắc Cạn 2), thành phố Bắc Kạn\nCầu Bắc Kạn, thành phố Bắc Kạn\nCầu tại xã Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn\nCầu Thác Giềng, trên quốc lộ 3B, Phường Xuất Hóa, thành phố Bắc Kạn\nCầu trên xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Nậm, xã Thanh Bình, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Khon, trên tỉnh lộ 256, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Cao Ngạn, trên quốc lộ 1B, nối xã Sơn Cẩm với xã Cao Ngạn, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Gia Bẩy, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Bến Tượng, tỉnh Thái Nguyên\nCầu treo Huống, thành phố Thái Nguyên - Đồng Hỷ, Thái Nguyên\nCầu đường sắt đi Trại Cau, Thái Nguyên\nCầu Mây, trên quốc lộ 37, huyện Phú Bình, Thái Nguyên\nCầu Vát, nối xã Trung Giã, Sóc Sơn, Hà Nội với xã Hợp Thịnh, Hiệp Hòa, Bắc Giang\nCầu Đông Xuyên, nối huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang và huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh\nCầu đường sắt Đáp Cầu, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Thị Cầu, nối thành phố Bắc Ninh - huyện Việt Yên, Bắc Giang\nCầu Như Nguyệt, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Yên Dũng, nối thị xã Quế Võ, Bắc Ninh với huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (đã thi công)\n\nPhụ lưu\nsông Cà Lồ, lấy nước từ sông Hồng, kết hợp với nguồn nước từ dãy núi Tam Đảo, để đổ vào sông Cầu tại địa phận xã Việt Long (huyện Sóc Sơn - Hà Nội), sông có chiều dài 89 km\nSông Công dài 96 km, bắt nguồn từ huyện Định Hóa (Thái Nguyên chảy theo hướng đông nam hợp lưu với Sông Cầu tại địa phận xã Trung Giã (huyện Sóc Sơn).", "Hiện trên sông Cầu có các cây cầu bắc qua:\nCầu trên xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, Bắc Kạn, nối xã với tỉnh lộ 257\nCầu trên xã Dương Phong, thành phố Bắc Cạn\nCầu Dương Quang, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà mới (Cầu Bắc Cạn 2), thành phố Bắc Kạn\nCầu Bắc Kạn, thành phố Bắc Kạn\nCầu tại xã Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn\nCầu Thác Giềng, trên quốc lộ 3B, Phường Xuất Hóa, thành phố Bắc Kạn\nCầu trên xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Nậm, xã Thanh Bình, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Khon, trên tỉnh lộ 256, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Cao Ngạn, trên quốc lộ 1B, nối xã Sơn Cẩm với xã Cao Ngạn, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Gia Bẩy, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Bến Tượng, tỉnh Thái Nguyên\nCầu treo Huống, thành phố Thái Nguyên - Đồng Hỷ, Thái Nguyên\nCầu đường sắt đi Trại Cau, Thái Nguyên\nCầu Mây, trên quốc lộ 37, huyện Phú Bình, Thái Nguyên\nCầu Vát, nối xã Trung Giã, Sóc Sơn, Hà Nội với xã Hợp Thịnh, Hiệp Hòa, Bắc Giang\nCầu Đông Xuyên, nối huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang và huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh\nCầu đường sắt Đáp Cầu, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Thị Cầu, nối thành phố Bắc Ninh - huyện Việt Yên, Bắc Giang\nCầu Như Nguyệt, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Yên Dũng, nối thị xã Quế Võ, Bắc Ninh với huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (đã thi công)\n\nPhụ lưu\nsông Cà Lồ, lấy nước từ sông Hồng, kết hợp với nguồn nước từ dãy núi Tam Đảo, để đổ vào sông Cầu tại địa phận xã Việt Long (huyện Sóc Sơn - Hà Nội), sông có chiều dài 89 km\nSông Công dài 96 km, bắt nguồn từ huyện Định Hóa (Thái Nguyên chảy theo hướng đông nam hợp lưu với Sông Cầu tại địa phận xã Trung Giã (huyện Sóc Sơn).", "Sông Ràng\nSông Đu\nSông Chợ Chu\nSông Nghinh Tường\n\nSự kiện lịch sử\nNăm 1077 trên sông Như Nguyệt, quân đội nhà Lý do danh tướng Lý Thường Kiệt chỉ huy đã đánh bại đội quân xâm lược của nhà Bắc Tống gồm 100.000 quân do Quách Quỳ chỉ huy.", "Sông Ràng\nSông Đu\nSông Chợ Chu\nSông Nghinh Tường\n\nSự kiện lịch sử\nNăm 1077 trên sông Như Nguyệt, quân đội nhà Lý do danh tướng Lý Thường Kiệt chỉ huy đã đánh bại đội quân xâm lược của nhà Bắc Tống gồm 100.000 quân do Quách Quỳ chỉ huy.", "Văn hóa\n\nThánh Tam Giang\nTrong truyền thuyết, vị thần cai quản sông Cầu là Đức thánh Tam Giang, do hai tướng Trương Hống, Trương Hát của Triệu Việt Vương sau khi chết được phong thần.", "Văn hóa\n\nThánh Tam Giang\nTrong truyền thuyết, vị thần cai quản sông Cầu là Đức thánh Tam Giang, do hai tướng Trương Hống, Trương Hát của Triệu Việt Vương sau khi chết được phong thần.", "Sau này hai ông đã hiển linh giúp Nam Tấn Vương đánh Lý Huy, các quân Việt Nam đánh quân phương Bắc (thời Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt...).", "Sau này hai ông đã hiển linh giúp Nam Tấn Vương đánh Lý Huy, các quân Việt Nam đánh quân phương Bắc (thời Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt...).", "Đồng thời hai ông cũng cai quản cả sông Long Nhỡn (sông Thương), sông Đuống.", "Đồng thời hai ông cũng cai quản cả sông Long Nhỡn (sông Thương), sông Đuống.", "Dòng sông Quan họ\nPhần sông Cầu đoạn chảy qua ranh giới 2 tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh tập trung hầu hết các làng quan họ của vùng văn hóa Kinh Bắc.", "Dòng sông Quan họ\nPhần sông Cầu đoạn chảy qua ranh giới 2 tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh tập trung hầu hết các làng quan họ của vùng văn hóa Kinh Bắc.", "Do đó mà sông Cầu được gọi là dòng sông quan họ trong thơ ca và trong bài hát nổi tiếng của Phan Lạc Hoa mang tên \"Tình yêu trên dòng sông quan họ\":\n\"Tình yêu có từ nơi đâu?", "Do đó mà sông Cầu được gọi là dòng sông quan họ trong thơ ca và trong bài hát nổi tiếng của Phan Lạc Hoa mang tên \"Tình yêu trên dòng sông quan họ\":\n\"Tình yêu có từ nơi đâu?", "Êm êm một khúc sông Cầu\n...\nCon sông của người quan họ \nSuốt đời nước chảy lơ thơ...\"\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Yên Phong\n Hiệp Hòa (huyện)\n Thổ Hà\n Cầu Vát\n\nLiên kết ngoài\n\nBáo cáo nghiên cứu khoa học về chất lượng nước sông Cầu \nHệ thống thông tin quản lý môi trường lưu vực sông Cầu \n\nCầu\nCầu\nCầu\nCầu\nCầu\nSông Cầu\nCầu\nSông tại Bắc Kạn" ]

[ "Lưu vực sông Cầu là một trong năm con sông dài nhất ở miền Bắc Việt Nam (Hồng, Đà, Lô, Cầu, Đáy) và cũng là một trong những lưu vực sông lớn ở Việt Nam, có vị trí địa lý đặc biệt, đa dạng và phong phú về tài nguyên cũng như về lịch sử phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh nằm trong lưu vực của nó.", "Sông Cầu (còn gọi là sông Như Nguyệt, sông Phú Lương (Phú Lương Giang, 富良江), sông Thị Cầu, sông Nguyệt Đức hay mỹ danh dòng sông quan họ), là con sông quan trọng nhất trong hệ thống sông Thái Bình, sông nằm lọt trong vùng Đông Bắc Việt Nam .", "Dòng chảy\nSông Cầu bắt nguồn từ phía Nam đỉnh Phia Boóc (cao 1.578 m) của dãy Văn Ôn trong địa phận xã Phương Viên huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, chảy ngoằn ngoèo giữa hai dãy núi Ngân Sơn và dãy núi Sông Gâm theo hướng bắc tây bắc-nam đông nam tới địa phận xã Dương Phong, huyện Bạch Thông rồi đổi hướng để chảy theo hướng tây tây nam-đông đông bắc qua thành phố Bắc Kạn tới xã Mỹ Thanh huyện Bạch Thông.", "Lưu vực sông Cầu là một trong năm con sông dài nhất ở miền Bắc Việt Nam (Hồng, Đà, Lô, Cầu, Đáy) và cũng là một trong những lưu vực sông lớn ở Việt Nam, có vị trí địa lý đặc biệt, đa dạng và phong phú về tài nguyên cũng như về lịch sử phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh nằm trong lưu vực của nó.", "Tại đây nó đổi hướng để chảy theo hướng đông bắc-tây nam.", "Dòng chảy\nSông Cầu bắt nguồn từ phía Nam đỉnh Phia Boóc (cao 1.578 m) của dãy Văn Ôn trong địa phận xã Phương Viên huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, chảy ngoằn ngoèo giữa hai dãy núi Ngân Sơn và dãy núi Sông Gâm theo hướng bắc tây bắc-nam đông nam tới địa phận xã Dương Phong, huyện Bạch Thông rồi đổi hướng để chảy theo hướng tây tây nam-đông đông bắc qua thành phố Bắc Kạn tới xã Mỹ Thanh huyện Bạch Thông.", "Tại xã Nông Hạ huyện Chợ Mới nó nhận một chi lưu phía hữu ngạn, chảy về từ xã Mai Lạp cùng huyện theo hướng tây bắc-đông nam.", "Tại đây nó đổi hướng để chảy theo hướng đông bắc-tây nam.", "Tới địa phận thị trấn Chợ Mới, nó nhận một chi lưu nữa phía hữu ngạn rồi đổi hướng sang tây bắc-đông nam.", "Tại xã Nông Hạ huyện Chợ Mới nó nhận một chi lưu phía hữu ngạn, chảy về từ xã Mai Lạp cùng huyện theo hướng tây bắc-đông nam.", "Tới địa phận xã Vân Lăng (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên), nhận một chi lưu phía tả ngạn rồi đổi hướng sang bắc đông bắc-nam tây nam.", "Tới địa phận thị trấn Chợ Mới, nó nhận một chi lưu nữa phía hữu ngạn rồi đổi hướng sang tây bắc-đông nam.", "Tới xã Sơn Cẩm, thành phố Thái Nguyên nhận tiếp một chi lưu phía hữu ngạn là sông Đu rồi chảy qua lòng thành phố.", "Tới địa phận xã Vân Lăng (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên), nhận một chi lưu phía tả ngạn rồi đổi hướng sang bắc đông bắc-nam tây nam.", "Chảy tới xã Nga My huyện Phú Bình thì đổi sang hướng đông bắc-tây nam tới xã Thuận Thành, thị xã Phổ Yên nhận tiếp một chi lưu là sông Công.", "Tới xã Sơn Cẩm, thành phố Thái Nguyên nhận tiếp một chi lưu phía hữu ngạn là sông Đu rồi chảy qua lòng thành phố.", "Tới ranh giới xã Mai Đình huyện Hiệp Hòa và xã Việt Long huyện Sóc Sơn (Hà Nội) nó nhận một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn là sông Cà Lồ rồi chảy tiếp về phía đông qua ranh giới của hai huyện Việt Yên-Bắc Giang và Yên Phong-Bắc Ninh rồi hợp lưu với sông Thương tại ngã ba Lác (nơi giáp ranh giữa Đồng Phúc, Đức Long và Phả Lại) để tạo thành sông Thái Bình.", "Chảy tới xã Nga My huyện Phú Bình thì đổi sang hướng đông bắc-tây nam tới xã Thuận Thành, thị xã Phổ Yên nhận tiếp một chi lưu là sông Công.", "Thông số chính\nSông Cầu có diện tích lưu vực khoảng 6.030 km², với chiều dài khoảng 290 km, độ cao bình quân lưu vực: 190 m, độ dốc bình quân 16,1%, chiều rộng lưu vực trung bình: 31 km, mật độ lưới sông 0,95 km/km² và hệ số uốn khúc 2,02.", "Tới ranh giới xã Mai Đình huyện Hiệp Hòa và xã Việt Long huyện Sóc Sơn (Hà Nội) nó nhận một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn là sông Cà Lồ rồi chảy tiếp về phía đông qua ranh giới của hai huyện Việt Yên-Bắc Giang và Yên Phong-Bắc Ninh rồi hợp lưu với sông Thương tại ngã ba Lác (nơi giáp ranh giữa Đồng Phúc, Đức Long và Phả Lại) để tạo thành sông Thái Bình.", "Chế độ thủy văn\nLưu vực sông Cầu có dòng chính là sông Cầu với chiều dài 290 km bắt nguồn từ núi Văn Ôn (Vạn On) ở độ cao 1.170 m và đổ vào sông Thái Bình ở Phả Lại.", "Thông số chính\nSông Cầu có diện tích lưu vực khoảng 6.030 km², với chiều dài khoảng 290 km, độ cao bình quân lưu vực: 190 m, độ dốc bình quân 16,1%, chiều rộng lưu vực trung bình: 31 km, mật độ lưới sông 0,95 km/km² và hệ số uốn khúc 2,02.", "Trong lưu vực sông Cầu có tới 26 phụ lưu cấp một với tổng chiều dài 670 km và 41 phụ lưu cấp hai với tổng chiều dài 645 km và hàng trăm km sông cấp ba, bốn và các sông suối ngắn dưới 10 km.", "Chế độ thủy văn\nLưu vực sông Cầu có dòng chính là sông Cầu với chiều dài 290 km bắt nguồn từ núi Văn Ôn (Vạn On) ở độ cao 1.170 m và đổ vào sông Thái Bình ở Phả Lại.", "Lưu vực sông Cầu nằm trong vùng mưa lớn (1.500-2.700 mm/năm) của các tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên.", "Trong lưu vực sông Cầu có tới 26 phụ lưu cấp một với tổng chiều dài 670 km và 41 phụ lưu cấp hai với tổng chiều dài 645 km và hàng trăm km sông cấp ba, bốn và các sông suối ngắn dưới 10 km.", "Tổng lưu lượng nước hàng năm đạt đến 4,2 tỷ m³.", "Lưu vực sông Cầu nằm trong vùng mưa lớn (1.500-2.700 mm/năm) của các tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên.", "Sông Cầu được điều tiết bằng hồ Núi Cốc trên sông Công (một chi lưu của nó) với dung tích hàng trăm triệu m³.", "Tổng lưu lượng nước hàng năm đạt đến 4,2 tỷ m³.", "Chế độ thủy văn của các sông trong lưu vực sông Cầu được chia thành 2 mùa:\nMùa lũ bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9 và chiếm 70-80% tổng lưu lượng dòng chảy trong năm.", "Sông Cầu được điều tiết bằng hồ Núi Cốc trên sông Công (một chi lưu của nó) với dung tích hàng trăm triệu m³.", "Mùa khô từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau, chỉ chiếm 20-30% tổng lưu lượng dòng chảy của năm.", "Chế độ thủy văn của các sông trong lưu vực sông Cầu được chia thành 2 mùa:\nMùa lũ bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9 và chiếm 70-80% tổng lưu lượng dòng chảy trong năm.", "Lưu lượng dòng chảy trung bình các tháng trong năm chênh lệch nhau tới 10 lần, mực nước cao và thấp nhất chênh nhau khá lớn, có thể tới 5–6 m.\n\nCác vấn đề liên quan\nDo việc khai thác và phát triển chưa hợp lý như phát triển công nghiệp và khai khoáng ồ ạt, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn cũng như phát triển làng nghề chưa có quy hoạch cụ thể và việc xử lý nước thải còn bị coi nhẹ v.v nên nguồn nước, cảnh quan và hệ sinh thái của sông Cầu cũng như lưu vực đang bị suy thoái và có nguy cơ cạn kiệt, nguồn nước ngày càng bị ô nhiễm nặng nề, giảm giá trị sử dụng, ảnh hưởng xấu đến sản xuất và đời sống, môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên.", "Mùa khô từ tháng 10 đến tháng 5 năm sau, chỉ chiếm 20-30% tổng lưu lượng dòng chảy của năm.", "Ngày 23 tháng 6 năm 2001, tại thị xã Bắc Giang đã diễn ra Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân 6 tỉnh (thuộc đề án sông Cầu) lần thứ 4 nhằm tìm ra giải pháp toàn diện cho các vấn đề kể trên.", "Lưu lượng dòng chảy trung bình các tháng trong năm chênh lệch nhau tới 10 lần, mực nước cao và thấp nhất chênh nhau khá lớn, có thể tới 5–6 m.\n\nCác vấn đề liên quan\nDo việc khai thác và phát triển chưa hợp lý như phát triển công nghiệp và khai khoáng ồ ạt, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn cũng như phát triển làng nghề chưa có quy hoạch cụ thể và việc xử lý nước thải còn bị coi nhẹ v.v nên nguồn nước, cảnh quan và hệ sinh thái của sông Cầu cũng như lưu vực đang bị suy thoái và có nguy cơ cạn kiệt, nguồn nước ngày càng bị ô nhiễm nặng nề, giảm giá trị sử dụng, ảnh hưởng xấu đến sản xuất và đời sống, môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên.", "Tại hội nghị đã ký \"Thỏa ước về hợp tác bảo vệ và khai thác bền vững sông Cầu và lưu vực sông Cầu\".", "Ngày 23 tháng 6 năm 2001, tại thị xã Bắc Giang đã diễn ra Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân 6 tỉnh (thuộc đề án sông Cầu) lần thứ 4 nhằm tìm ra giải pháp toàn diện cho các vấn đề kể trên.", "Hiện trên sông Cầu có các cây cầu bắc qua:\nCầu trên xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, Bắc Kạn, nối xã với tỉnh lộ 257\nCầu trên xã Dương Phong, thành phố Bắc Cạn\nCầu Dương Quang, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà mới (Cầu Bắc Cạn 2), thành phố Bắc Kạn\nCầu Bắc Kạn, thành phố Bắc Kạn\nCầu tại xã Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn\nCầu Thác Giềng, trên quốc lộ 3B, Phường Xuất Hóa, thành phố Bắc Kạn\nCầu trên xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Nậm, xã Thanh Bình, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Khon, trên tỉnh lộ 256, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Cao Ngạn, trên quốc lộ 1B, nối xã Sơn Cẩm với xã Cao Ngạn, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Gia Bẩy, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Bến Tượng, tỉnh Thái Nguyên\nCầu treo Huống, thành phố Thái Nguyên - Đồng Hỷ, Thái Nguyên\nCầu đường sắt đi Trại Cau, Thái Nguyên\nCầu Mây, trên quốc lộ 37, huyện Phú Bình, Thái Nguyên\nCầu Vát, nối xã Trung Giã, Sóc Sơn, Hà Nội với xã Hợp Thịnh, Hiệp Hòa, Bắc Giang\nCầu Đông Xuyên, nối huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang và huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh\nCầu đường sắt Đáp Cầu, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Thị Cầu, nối thành phố Bắc Ninh - huyện Việt Yên, Bắc Giang\nCầu Như Nguyệt, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Yên Dũng, nối thị xã Quế Võ, Bắc Ninh với huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (đã thi công)\n\nPhụ lưu\nsông Cà Lồ, lấy nước từ sông Hồng, kết hợp với nguồn nước từ dãy núi Tam Đảo, để đổ vào sông Cầu tại địa phận xã Việt Long (huyện Sóc Sơn - Hà Nội), sông có chiều dài 89 km\nSông Công dài 96 km, bắt nguồn từ huyện Định Hóa (Thái Nguyên chảy theo hướng đông nam hợp lưu với Sông Cầu tại địa phận xã Trung Giã (huyện Sóc Sơn).", "Tại hội nghị đã ký \"Thỏa ước về hợp tác bảo vệ và khai thác bền vững sông Cầu và lưu vực sông Cầu\".", "Sông Ràng\nSông Đu\nSông Chợ Chu\nSông Nghinh Tường\n\nSự kiện lịch sử\nNăm 1077 trên sông Như Nguyệt, quân đội nhà Lý do danh tướng Lý Thường Kiệt chỉ huy đã đánh bại đội quân xâm lược của nhà Bắc Tống gồm 100.000 quân do Quách Quỳ chỉ huy.", "Hiện trên sông Cầu có các cây cầu bắc qua:\nCầu trên xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông, Bắc Kạn, nối xã với tỉnh lộ 257\nCầu trên xã Dương Phong, thành phố Bắc Cạn\nCầu Dương Quang, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà, thành phố Bắc Kạn\nCầu Phà mới (Cầu Bắc Cạn 2), thành phố Bắc Kạn\nCầu Bắc Kạn, thành phố Bắc Kạn\nCầu tại xã Mỹ Thanh, Bạch Thông, Bắc Kạn\nCầu Thác Giềng, trên quốc lộ 3B, Phường Xuất Hóa, thành phố Bắc Kạn\nCầu trên xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Nậm, xã Thanh Bình, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Nà Khon, trên tỉnh lộ 256, Chợ Mới, Bắc Kạn\nCầu Cao Ngạn, trên quốc lộ 1B, nối xã Sơn Cẩm với xã Cao Ngạn, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Gia Bẩy, tỉnh Thái Nguyên\nCầu Bến Tượng, tỉnh Thái Nguyên\nCầu treo Huống, thành phố Thái Nguyên - Đồng Hỷ, Thái Nguyên\nCầu đường sắt đi Trại Cau, Thái Nguyên\nCầu Mây, trên quốc lộ 37, huyện Phú Bình, Thái Nguyên\nCầu Vát, nối xã Trung Giã, Sóc Sơn, Hà Nội với xã Hợp Thịnh, Hiệp Hòa, Bắc Giang\nCầu Đông Xuyên, nối huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang và huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh\nCầu đường sắt Đáp Cầu, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Thị Cầu, nối thành phố Bắc Ninh - huyện Việt Yên, Bắc Giang\nCầu Như Nguyệt, Bắc Ninh - Bắc Giang\nCầu Yên Dũng, nối thị xã Quế Võ, Bắc Ninh với huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (đã thi công)\n\nPhụ lưu\nsông Cà Lồ, lấy nước từ sông Hồng, kết hợp với nguồn nước từ dãy núi Tam Đảo, để đổ vào sông Cầu tại địa phận xã Việt Long (huyện Sóc Sơn - Hà Nội), sông có chiều dài 89 km\nSông Công dài 96 km, bắt nguồn từ huyện Định Hóa (Thái Nguyên chảy theo hướng đông nam hợp lưu với Sông Cầu tại địa phận xã Trung Giã (huyện Sóc Sơn).", "Văn hóa\n\nThánh Tam Giang\nTrong truyền thuyết, vị thần cai quản sông Cầu là Đức thánh Tam Giang, do hai tướng Trương Hống, Trương Hát của Triệu Việt Vương sau khi chết được phong thần.", "Sông Ràng\nSông Đu\nSông Chợ Chu\nSông Nghinh Tường\n\nSự kiện lịch sử\nNăm 1077 trên sông Như Nguyệt, quân đội nhà Lý do danh tướng Lý Thường Kiệt chỉ huy đã đánh bại đội quân xâm lược của nhà Bắc Tống gồm 100.000 quân do Quách Quỳ chỉ huy.", "Sau này hai ông đã hiển linh giúp Nam Tấn Vương đánh Lý Huy, các quân Việt Nam đánh quân phương Bắc (thời Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt...).", "Văn hóa\n\nThánh Tam Giang\nTrong truyền thuyết, vị thần cai quản sông Cầu là Đức thánh Tam Giang, do hai tướng Trương Hống, Trương Hát của Triệu Việt Vương sau khi chết được phong thần.", "Đồng thời hai ông cũng cai quản cả sông Long Nhỡn (sông Thương), sông Đuống.", "Sau này hai ông đã hiển linh giúp Nam Tấn Vương đánh Lý Huy, các quân Việt Nam đánh quân phương Bắc (thời Ngô Quyền, Lê Hoàn, Lý Thường Kiệt...).", "Dòng sông Quan họ\nPhần sông Cầu đoạn chảy qua ranh giới 2 tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh tập trung hầu hết các làng quan họ của vùng văn hóa Kinh Bắc.", "Đồng thời hai ông cũng cai quản cả sông Long Nhỡn (sông Thương), sông Đuống.", "Do đó mà sông Cầu được gọi là dòng sông quan họ trong thơ ca và trong bài hát nổi tiếng của Phan Lạc Hoa mang tên \"Tình yêu trên dòng sông quan họ\":\n\"Tình yêu có từ nơi đâu?", "Dòng sông Quan họ\nPhần sông Cầu đoạn chảy qua ranh giới 2 tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh tập trung hầu hết các làng quan họ của vùng văn hóa Kinh Bắc.", "Êm êm một khúc sông Cầu\n...\nCon sông của người quan họ \nSuốt đời nước chảy lơ thơ...\"\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Yên Phong\n Hiệp Hòa (huyện)\n Thổ Hà\n Cầu Vát\n\nLiên kết ngoài\n\nBáo cáo nghiên cứu khoa học về chất lượng nước sông Cầu \nHệ thống thông tin quản lý môi trường lưu vực sông Cầu \n\nCầu\nCầu\nCầu\nCầu\nCầu\nSông Cầu\nCầu\nSông tại Bắc Kạn", "Do đó mà sông Cầu được gọi là dòng sông quan họ trong thơ ca và trong bài hát nổi tiếng của Phan Lạc Hoa mang tên \"Tình yêu trên dòng sông quan họ\":\n\"Tình yêu có từ nơi đâu?" ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Đơn vị đo lường hay đơn vị đo là bất kỳ một đại lượng vật lý, hay tổng quát là một khái niệm, nào có thể so sánh được, ở điều kiện tiêu chuẩn (thường không thay đổi theo thời gian) dùng để làm mốc so sánh cho các đại lượng cùng loại trong đo lường.", "Trên thế giới đang tồn tại nhiều hệ các đơn vị đo lường (hệ đo lường).", "Trên thế giới đang tồn tại nhiều hệ các đơn vị đo lường (hệ đo lường).", "Hệ đo lường được sử dụng phổ biến nhất là hệ đo lường quốc tế hay còn gọi là hệ đo lường SI.", "Hệ đo lường được sử dụng phổ biến nhất là hệ đo lường quốc tế hay còn gọi là hệ đo lường SI.", "Ví dụ \nLấy ví dụ đại lượng vật lý khối lượng, một đại lượng có thể so sánh về độ lớn, có thể dùng đơn vị đo là khối lượng của một vật thể ở trong một điều kiện không thay đổi theo thời gian.", "Ví dụ \nLấy ví dụ đại lượng vật lý khối lượng, một đại lượng có thể so sánh về độ lớn, có thể dùng đơn vị đo là khối lượng của một vật thể ở trong một điều kiện không thay đổi theo thời gian.", "Trong hệ đo lường quốc tế, từ năm 1889 đến nay, người ta lấy vật thể tiêu chuẩn đó là khối kilôgam được cất giữ ở Paris bởi tổ chức BIPM.", "Trong hệ đo lường quốc tế, từ năm 1889 đến nay, người ta lấy vật thể tiêu chuẩn đó là khối kilôgam được cất giữ ở Paris bởi tổ chức BIPM.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n Hệ đo lường Anh Mỹ\n Hệ đo tự nhiên\n\nCác đơn vị đo lường \n Đơn vị đo áp suất\n Đơn vị đo chiều dài\n Đơn vị đo công suất\n Đơn vị đo cường độ sáng\n Đơn vị đo diện tích\n Đơn vị đo điện\n Đơn vị đo độ nhớt\n Đơn vị đo khối lượng\n Đơn vị đo lực\n Đơn vị đo mật độ\n Đơn vị đo năng lượng\n Đơn vị đo nhiệt độ\n Đơn vị đo phóng xạ\n Đơn vị đo số lượng\n Đơn vị đo tần số\n Đơn vị đo thể tích\n Đơn vị đo thời gian\nĐơn vị đo tiền tệ\n Đơn vị đo từ\n Đơn vị đo vận tốc\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Đổi đơn vị đo lường trực tuyến\n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Trung tâm đo lường Việt Nam\n Convertworld.com\n\n \nĐo lường\nHệ thống đo lường\nĐơn vị đo lường dựa theo cơ thể người\nĐơn vị đo lường lỗi thời" ]

[ "Trên thế giới đang tồn tại nhiều hệ các đơn vị đo lường (hệ đo lường).", "Đơn vị đo lường hay đơn vị đo là bất kỳ một đại lượng vật lý, hay tổng quát là một khái niệm, nào có thể so sánh được, ở điều kiện tiêu chuẩn (thường không thay đổi theo thời gian) dùng để làm mốc so sánh cho các đại lượng cùng loại trong đo lường.", "Hệ đo lường được sử dụng phổ biến nhất là hệ đo lường quốc tế hay còn gọi là hệ đo lường SI.", "Trên thế giới đang tồn tại nhiều hệ các đơn vị đo lường (hệ đo lường).", "Ví dụ \nLấy ví dụ đại lượng vật lý khối lượng, một đại lượng có thể so sánh về độ lớn, có thể dùng đơn vị đo là khối lượng của một vật thể ở trong một điều kiện không thay đổi theo thời gian.", "Hệ đo lường được sử dụng phổ biến nhất là hệ đo lường quốc tế hay còn gọi là hệ đo lường SI.", "Trong hệ đo lường quốc tế, từ năm 1889 đến nay, người ta lấy vật thể tiêu chuẩn đó là khối kilôgam được cất giữ ở Paris bởi tổ chức BIPM.", "Ví dụ \nLấy ví dụ đại lượng vật lý khối lượng, một đại lượng có thể so sánh về độ lớn, có thể dùng đơn vị đo là khối lượng của một vật thể ở trong một điều kiện không thay đổi theo thời gian.", "Các hệ đo lường \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n Hệ đo lường Anh Mỹ\n Hệ đo tự nhiên\n\nCác đơn vị đo lường \n Đơn vị đo áp suất\n Đơn vị đo chiều dài\n Đơn vị đo công suất\n Đơn vị đo cường độ sáng\n Đơn vị đo diện tích\n Đơn vị đo điện\n Đơn vị đo độ nhớt\n Đơn vị đo khối lượng\n Đơn vị đo lực\n Đơn vị đo mật độ\n Đơn vị đo năng lượng\n Đơn vị đo nhiệt độ\n Đơn vị đo phóng xạ\n Đơn vị đo số lượng\n Đơn vị đo tần số\n Đơn vị đo thể tích\n Đơn vị đo thời gian\nĐơn vị đo tiền tệ\n Đơn vị đo từ\n Đơn vị đo vận tốc\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Đổi đơn vị đo lường trực tuyến\n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Trung tâm đo lường Việt Nam\n Convertworld.com\n\n \nĐo lường\nHệ thống đo lường\nĐơn vị đo lường dựa theo cơ thể người\nĐơn vị đo lường lỗi thời", "Trong hệ đo lường quốc tế, từ năm 1889 đến nay, người ta lấy vật thể tiêu chuẩn đó là khối kilôgam được cất giữ ở Paris bởi tổ chức BIPM." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Lễ Phục Sinh thường được xem là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người theo Kitô giáo.", "Thường diễn ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 mỗi năm để tưởng niệm sự kiện chết và Phục sinh của Giê-su từ cõi chết sau khi bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Thường diễn ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 mỗi năm để tưởng niệm sự kiện chết và Phục sinh của Giê-su từ cõi chết sau khi bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Được người Kitô hữu tin là đã xảy ra vào khoảng năm 30 đến năm 33.", "Được người Kitô hữu tin là đã xảy ra vào khoảng năm 30 đến năm 33.", "Phục Sinh cũng được dùng để chỉ một mùa trong năm phụng vụ Công giáo gọi là Mùa Phục Sinh, kéo dài đúng 50 ngày, từ Chúa Nhật Phục Sinh đến Lễ Hiện Xuống.", "Phục Sinh cũng được dùng để chỉ một mùa trong năm phụng vụ Công giáo gọi là Mùa Phục Sinh, kéo dài đúng 50 ngày, từ Chúa Nhật Phục Sinh đến Lễ Hiện Xuống.", "Lễ Phục sinh dựa nhiều vào nguồn gốc lễ Vượt qua của Do Thái giáo.", "Lễ Phục sinh dựa nhiều vào nguồn gốc lễ Vượt qua của Do Thái giáo.", "Người Kitô hữu tin rằng cái chết và Sự phục sinh của Chúa Giêsu đã hoàn thành những gì mà biến cố Xuất Hành đã tiên báo: giải phóng con người khỏi tội lỗi và đưa họ vào cuộc sống trên Thiên Đàng mà Người đã trao ban.", "Người Kitô hữu tin rằng cái chết và Sự phục sinh của Chúa Giêsu đã hoàn thành những gì mà biến cố Xuất Hành đã tiên báo: giải phóng con người khỏi tội lỗi và đưa họ vào cuộc sống trên Thiên Đàng mà Người đã trao ban.", "Việc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Việc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Tân Ước không có đoạn nào nói về Lễ Phục sinh của Kitô giáo nhưng có nói về sự Phục Sinh của Chúa Giêsu.", "Tân Ước không có đoạn nào nói về Lễ Phục sinh của Kitô giáo nhưng có nói về sự Phục Sinh của Chúa Giêsu.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ II.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ II.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng lễ Phục sinh theo ngày 14 tháng Nisan, cho dù ngày này rơi vào một ngày trong tuần chứ không bắt buộc phải là ngày Chủ nhật.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng lễ Phục sinh theo ngày 14 tháng Nisan, cho dù ngày này rơi vào một ngày trong tuần chứ không bắt buộc phải là ngày Chủ nhật.", "Họ tưởng niệm ngày Chúa Giêsu chịu chết.", "Họ tưởng niệm ngày Chúa Giêsu chịu chết.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Chúa Giêsu sống lại ngày Chủ nhật.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Chúa Giêsu sống lại ngày Chủ nhật.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do Thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do Thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Một tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Một tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Lễ Phục Sinh ngày thứ hai cũng là ngày lễ tại nhiều quốc gia Âu Mỹ.", "Lễ Phục Sinh ngày thứ hai cũng là ngày lễ tại nhiều quốc gia Âu Mỹ.", "Bối cảnh\n\nChúa Giêsu cùng các môn đồ lên thành Jerusalem vào dịp Lễ Vượt Qua (Passover), ông vào Đền thờ Jerusalem và được người dân đón tiếp bằng lá cây lót đường và vẫy mừng (nay gọi là Chúa nhật Lễ Lá).", "Bối cảnh\n\nChúa Giêsu cùng các môn đồ lên thành Jerusalem vào dịp Lễ Vượt Qua (Passover), ông vào Đền thờ Jerusalem và được người dân đón tiếp bằng lá cây lót đường và vẫy mừng (nay gọi là Chúa nhật Lễ Lá).", "Vào ngày thứ năm (nay là ngày Thứ năm Tuần Thánh), Chúa Giêsu thực hiện nghi thức rửa chân các môn đồ và dùng bữa ăn cuối cùng (bữaTiệc Ly) với các tông đồ.", "Vào ngày thứ năm (nay là ngày Thứ năm Tuần Thánh), Chúa Giêsu thực hiện nghi thức rửa chân các môn đồ và dùng bữa ăn cuối cùng (bữaTiệc Ly) với các tông đồ.", "Buổi tối hôm đó, Chúa Giêsu bị bắt giữ theo lệnh của Toà Công luận (Sanhedrin) bởi viên Thượng tế Joseph Caiaphas.", "Buổi tối hôm đó, Chúa Giêsu bị bắt giữ theo lệnh của Toà Công luận (Sanhedrin) bởi viên Thượng tế Joseph Caiaphas.", "Trong bóng đêm của khu vườn Getsemani ở ngoại ô Jerusalem, lính La Mã nhận diện Chúa Giêsu nhờ cái hôn của Judas Iscariot, một tông đồ đã phản ông để nhận được tiền thưởng.", "Trong bóng đêm của khu vườn Getsemani ở ngoại ô Jerusalem, lính La Mã nhận diện Chúa Giêsu nhờ cái hôn của Judas Iscariot, một tông đồ đã phản ông để nhận được tiền thưởng.", "Tòa công luận cáo buộc Chúa Giêsu tội phạm thượng và giao ông cho các quan chức Đế quốc La Mã để xin án tử hình, không phải vì tội phạm thượng nhưng vì cáo buộc xúi giục nổi loạn.", "Tòa công luận cáo buộc Chúa Giêsu tội phạm thượng và giao ông cho các quan chức Đế quốc La Mã để xin án tử hình, không phải vì tội phạm thượng nhưng vì cáo buộc xúi giục nổi loạn.", "Dưới áp lực của giới lãnh đạo tôn giáo Do Thái, Tổng đốc Pontius Pilate (Philatô) miễn cưỡng ra lệnh đóng đinh Chúa Giêsu vào ngày thứ sáu (nay là lễ Thứ Sáu Tuần Thánh).", "Dưới áp lực của giới lãnh đạo tôn giáo Do Thái, Tổng đốc Pontius Pilate (Philatô) miễn cưỡng ra lệnh đóng đinh Chúa Giêsu vào ngày thứ sáu (nay là lễ Thứ Sáu Tuần Thánh).", "Theo các sách Phúc Âm, một tấm bảng có hàng chữ viết tắt INRI (của câu: \"Giêsu người Nazareth, vua dân Do Thái\") được treo trên thập tự giá theo lệnh của Pilate (Philatô).", "Theo các sách Phúc Âm, một tấm bảng có hàng chữ viết tắt INRI (của câu: \"Giêsu người Nazareth, vua dân Do Thái\") được treo trên thập tự giá theo lệnh của Pilate (Philatô).", "Chúa Giêsu bị buộc phải tự vác thập tự giá lên đồi Golgotha, nơi Người bị đóng đinh và chết.", "Chúa Giêsu bị buộc phải tự vác thập tự giá lên đồi Golgotha, nơi Người bị đóng đinh và chết.", "Ngày nay, địa điểm bị đóng đinh và nơi an táng được cho là nằm trong Nhà thờ Mộ Thánh ở Giêrusalem.", "Ngày nay, địa điểm bị đóng đinh và nơi an táng được cho là nằm trong Nhà thờ Mộ Thánh ở Giêrusalem.", "Các Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu sống lại vào ngày chủ nhật, ba ngày sau khi chết trên thập tự giá.", "Các Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu sống lại vào ngày chủ nhật, ba ngày sau khi chết trên thập tự giá.", "Các phụ nữ, trong số đó có bà Maria Magdalena đến thăm mồ nhưng chỉ thấy ngôi mộ trống rỗng.", "Các phụ nữ, trong số đó có bà Maria Magdalena đến thăm mồ nhưng chỉ thấy ngôi mộ trống rỗng.", "Sự kiện này được đề cập đến theo thuật ngữ Kitô giáo là Sự phục sinh của Chúa Giêsu, được cử hành hằng năm vào ngày Lễ Phục Sinh.", "Sự kiện này được đề cập đến theo thuật ngữ Kitô giáo là Sự phục sinh của Chúa Giêsu, được cử hành hằng năm vào ngày Lễ Phục Sinh.", "Các sách Phúc Âm và Công vụ tông đồ đều ghi nhận rằng Chúa Giêsu đã gặp lại các môn đệ tại các nơi khác nhau trong suốt bốn mươi ngày sau khi sống lại, và sau đó về trời (nay là Lễ Thăng Thiên).", "Các sách Phúc Âm và Công vụ tông đồ đều ghi nhận rằng Chúa Giêsu đã gặp lại các môn đệ tại các nơi khác nhau trong suốt bốn mươi ngày sau khi sống lại, và sau đó về trời (nay là Lễ Thăng Thiên).", "Ngày thứ 50 kể từ sau sự kiện Phục sinh, Chúa Thánh Thần hiện xuống với các tông đồ và loan báo tin mừng, theo Tân Ước, ngày này cũng được xem là ngày khai sinh ra Giáo hội.", "Ngày thứ 50 kể từ sau sự kiện Phục sinh, Chúa Thánh Thần hiện xuống với các tông đồ và loan báo tin mừng, theo Tân Ước, ngày này cũng được xem là ngày khai sinh ra Giáo hội.", "Ngày của Lễ Phục Sinh \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, ngày Lễ Phục Sinh luôn luôn rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Ngày của Lễ Phục Sinh \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, ngày Lễ Phục Sinh luôn luôn rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Ngày kế tiếp, Thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ Lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ thập niên 1980.", "Ngày kế tiếp, Thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ Lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ thập niên 1980.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregory hay lịch Julius (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregory hay lịch Julius (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự – nhưng không giống hệt – lịch Do Thái.", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự – nhưng không giống hệt – lịch Do Thái.", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.", "Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, Lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, Lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Thành phố này tổ chức Lễ Phục Sinh vào chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Thành phố này tổ chức Lễ Phục Sinh vào chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Giáo hội Công giáo Rôma dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Giáo hội Công giáo Rôma dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rôma cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rôma cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày Lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày Lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày Lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày Lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.", "Vị trí trong năm phụng vụ \n\nViệc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Vị trí trong năm phụng vụ \n\nViệc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Tân Ước có nói về sự phục sinh của Chúa Giêsu nhưng không có đoạn nào nói về kỷ niệm ngày Lễ Phục sinh của Kitô giáo.", "Tân Ước có nói về sự phục sinh của Chúa Giêsu nhưng không có đoạn nào nói về kỷ niệm ngày Lễ Phục sinh của Kitô giáo.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ hai.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ hai.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng Lễ Phục sinh vào ngày tiếp theo ngày Sa-bát và ngày 15 tháng Nisan - Lễ Bánh Không Men, tức ngày Chủ nhật sau ngày 15 tháng Nisan.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng Lễ Phục sinh vào ngày tiếp theo ngày Sa-bát và ngày 15 tháng Nisan - Lễ Bánh Không Men, tức ngày Chủ nhật sau ngày 15 tháng Nisan.", "Họ mừng ngày Chúa sống lại theo cách mà Chúa và các Tông đồ đã làm gương.", "Họ mừng ngày Chúa sống lại theo cách mà Chúa và các Tông đồ đã làm gương.", "Giáo hội Tây phương không giữ theo cách truyền thống mà đã biến đổi cách thức do đã ảnh hưởng bởi các dị giáo La Mã.", "Giáo hội Tây phương không giữ theo cách truyền thống mà đã biến đổi cách thức do đã ảnh hưởng bởi các dị giáo La Mã.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, ở Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Người sống lại ngày Chủ nhật.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, ở Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Người sống lại ngày Chủ nhật.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Cuộc tranh cãi về việc mừng Lễ Phục sinh chứng giám việc cử hành phụng vụ đa dạng tại các vùng khác nhau và nêu lên sự hiểu biết khác biệt về Lễ Phục sinh.", "Cuộc tranh cãi về việc mừng Lễ Phục sinh chứng giám việc cử hành phụng vụ đa dạng tại các vùng khác nhau và nêu lên sự hiểu biết khác biệt về Lễ Phục sinh.", "Khi mừng Lễ Phục sinh vào ngày 14 Nisan, các giáo hội Đông phương cũng mừng Chúa Giêsu chết và sống lại, nhưng họ đánh dấu trọng tâm vào cái chết của ông, trong khi đó bên Tây Phương nhấn mạnh vào sự sống lại của ông.", "Khi mừng Lễ Phục sinh vào ngày 14 Nisan, các giáo hội Đông phương cũng mừng Chúa Giêsu chết và sống lại, nhưng họ đánh dấu trọng tâm vào cái chết của ông, trong khi đó bên Tây Phương nhấn mạnh vào sự sống lại của ông.", "Cuộc tranh luận suýt gây ra đổ vỡ giữa hai bên.", "Cuộc tranh luận suýt gây ra đổ vỡ giữa hai bên.", "Vào năm 192, Giáo hoàng Victor I quyết định ra vạ tuyệt thông các Giáo hội miền Tiểu Á.", "Vào năm 192, Giáo hoàng Victor I quyết định ra vạ tuyệt thông các Giáo hội miền Tiểu Á.", "Thánh Irênê can thiệp ôn hoà và giáo hoàng này đã rút lại vạ tuyệt thông.", "Thánh Irênê can thiệp ôn hoà và giáo hoàng này đã rút lại vạ tuyệt thông.", "Tại Công đồng Nicêa năm 325 do hoàng đế Constantin triệu tập, các Giáo hội Kitô giáo đồng ý tách biệt lễ Vượt qua Do Thái giáo và Lễ Phục sinh Kitô giáo.", "Tại Công đồng Nicêa năm 325 do hoàng đế Constantin triệu tập, các Giáo hội Kitô giáo đồng ý tách biệt lễ Vượt qua Do Thái giáo và Lễ Phục sinh Kitô giáo.", "Các nghị phụ chấp thuận mừng lễ Phục sinh vào ngày Chúa nhật tiếp theo tuần trăng tròn (14 Nisan) sau ngày xuân phân.", "Các nghị phụ chấp thuận mừng lễ Phục sinh vào ngày Chúa nhật tiếp theo tuần trăng tròn (14 Nisan) sau ngày xuân phân.", "Kitô giáo Tây phương \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, lễ Phục Sinh đánh dấu việc kết thúc 40 ngày chay tịnh – giai đoạn ăn kiêng và sám hối để chuẩn bị cho lễ Phục Sinh bắt đầu vào Thứ tư Lễ Tro và chấm dứt vào khuya Thứ bảy Tuần Thánh.", "Kitô giáo Tây phương \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, lễ Phục Sinh đánh dấu việc kết thúc 40 ngày chay tịnh – giai đoạn ăn kiêng và sám hối để chuẩn bị cho lễ Phục Sinh bắt đầu vào Thứ tư Lễ Tro và chấm dứt vào khuya Thứ bảy Tuần Thánh.", "Tuần trước ngày Phục Sinh là tuần rất đặc biệt trong truyền thống Kitô giáo gọi là Tuần Thánh: Chủ Nhật trước đó là Chúa nhật Lễ Lá, và ba ngày cuối cùng trước ngày Phục Sinh gọi là Tam Nhật Thánh, bao gồm: Thứ năm Tuần Thánh (Thứ năm Rửa Chân), Thứ sáu Tuần Thánh (Thứ sáu Tốt Lành) và Thứ bảy Tuần Thánh (Thứ bảy Yên Tĩnh).", "Tuần trước ngày Phục Sinh là tuần rất đặc biệt trong truyền thống Kitô giáo gọi là Tuần Thánh: Chủ Nhật trước đó là Chúa nhật Lễ Lá, và ba ngày cuối cùng trước ngày Phục Sinh gọi là Tam Nhật Thánh, bao gồm: Thứ năm Tuần Thánh (Thứ năm Rửa Chân), Thứ sáu Tuần Thánh (Thứ sáu Tốt Lành) và Thứ bảy Tuần Thánh (Thứ bảy Yên Tĩnh).", "Chúa nhật Lễ Lá, Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh tập chú và việc tưởng nhớ đến các sự kiện Chúa Giêsu vào thành Jerusalem, bữa Tiệc Ly và Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Chúa nhật Lễ Lá, Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh tập chú và việc tưởng nhớ đến các sự kiện Chúa Giêsu vào thành Jerusalem, bữa Tiệc Ly và Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Thứ sáu Tuần Thánh, Thứ bảy Tuần Thánh và Chúa nhật Phục Sinh đôi khi được gọi là Tam Nhật Phục Sinh (hay Tam Nhật Vượt Qua).", "Thứ sáu Tuần Thánh, Thứ bảy Tuần Thánh và Chúa nhật Phục Sinh đôi khi được gọi là Tam Nhật Phục Sinh (hay Tam Nhật Vượt Qua).", "Ở một số nước, lễ Phục Sinh kéo dài 2 ngày, với ngày thứ hai gọi là \"Thứ hai Phục Sinh\".", "Ở một số nước, lễ Phục Sinh kéo dài 2 ngày, với ngày thứ hai gọi là \"Thứ hai Phục Sinh\".", "Nhiều giáo hội bắt đầu lễ Phục Sinh vào cuối buổi tối ngày Thứ bảy Tuần Thánh với lễ Vọng Phục Sinh hay Canh thức Vượt Qua.", "Nhiều giáo hội bắt đầu lễ Phục Sinh vào cuối buổi tối ngày Thứ bảy Tuần Thánh với lễ Vọng Phục Sinh hay Canh thức Vượt Qua.", "Mùa Phục Sinh bắt đầu từ Chúa Nhật Phục Sinh và kéo dài đến lễ Hiện xuống vào 50 ngày sau đó.", "Mùa Phục Sinh bắt đầu từ Chúa Nhật Phục Sinh và kéo dài đến lễ Hiện xuống vào 50 ngày sau đó.", "Trong Kitô giáo Tây phương, ngày lễ Phục Sinh tất cả rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Trong Kitô giáo Tây phương, ngày lễ Phục Sinh tất cả rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Ngày kế tiếp, Lễ Phục Sinh ngày thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ những năm 1980.", "Ngày kế tiếp, Lễ Phục Sinh ngày thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ những năm 1980.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức là chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregorian hay lịch Julian (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức là chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregorian hay lịch Julian (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự — nhưng không giống hệt — lịch Do Thái.", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự — nhưng không giống hệt — lịch Do Thái.", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một Chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một Chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Thành phố này tổ chức lễ Phục Sinh vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Thành phố này tổ chức lễ Phục Sinh vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Giáo hội Công giáo Rome dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Giáo hội Công giáo Rome dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rome cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rome cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía Tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía Tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.Ngoài những truyền thống tôn giáo có liên quan đến hoạt động kỷ niệm sự phục sinh của chúa Jesus, người theo Kitô giáo còn có truyền thống trao nhau những quả trứng Phục sinh, thường được làm từ chocolate.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.Ngoài những truyền thống tôn giáo có liên quan đến hoạt động kỷ niệm sự phục sinh của chúa Jesus, người theo Kitô giáo còn có truyền thống trao nhau những quả trứng Phục sinh, thường được làm từ chocolate.", "Trứng là biểu tượng từ xưa về sự sinh sản.", "Trứng là biểu tượng từ xưa về sự sinh sản.", "Có một truyền thống là vào buổi sáng lễ Hiện xuống (một phần của lễ Phục sinh), người ta thức dậy sớm để ngắm mặt trời lên và dùng bữa trưa đặc biệt, như tổ chức một chuyến dã ngoại cho cả gia đình.", "Có một truyền thống là vào buổi sáng lễ Hiện xuống (một phần của lễ Phục sinh), người ta thức dậy sớm để ngắm mặt trời lên và dùng bữa trưa đặc biệt, như tổ chức một chuyến dã ngoại cho cả gia đình.", "Kitô giáo Đông phương \n\nTrong Kitô giáo Đông phương, sự chuẩn bị bắt đầu với mùa Đại Chay.", "Kitô giáo Đông phương \n\nTrong Kitô giáo Đông phương, sự chuẩn bị bắt đầu với mùa Đại Chay.", "Theo sau chủ nhật thứ năm của mùa Đại Chay là Tuần Lá, kết thúc vào Thứ Bảy Lazarus.", "Theo sau chủ nhật thứ năm của mùa Đại Chay là Tuần Lá, kết thúc vào Thứ Bảy Lazarus.", "Thứ Bảy Lazarus chính thức bế mạc mùa Đại Chay, mặc dù việc ăn kiêng vẫn tiếp tục cho tuần kế tiếp đó.", "Thứ Bảy Lazarus chính thức bế mạc mùa Đại Chay, mặc dù việc ăn kiêng vẫn tiếp tục cho tuần kế tiếp đó.", "Sau Thứ Bảy Lazarus đến Chúa Nhật Lá, Tuần Thánh và cuối cùng là lễ Phục Sinh hay lễ Vượt Qua (Pascha, Πασχα), và việc ăn kiêng chấm dứt ngay sau Phụng Vụ Thánh (Divine Liturgy).", "Sau Thứ Bảy Lazarus đến Chúa Nhật Lá, Tuần Thánh và cuối cùng là lễ Phục Sinh hay lễ Vượt Qua (Pascha, Πασχα), và việc ăn kiêng chấm dứt ngay sau Phụng Vụ Thánh (Divine Liturgy).", "Lễ Phục Sinh theo ngay sau Tuần Sáng (Bright Week), không ăn kiêng trong tuần này kể cả thứ tư và thứ sáu.", "Lễ Phục Sinh theo ngay sau Tuần Sáng (Bright Week), không ăn kiêng trong tuần này kể cả thứ tư và thứ sáu.", "Phụng Vụ Thánh Vượt Qua nói chung diễn ra vào khoảng nửa đêm, vào sáng sớm của ngày Vượt Qua.", "Phụng Vụ Thánh Vượt Qua nói chung diễn ra vào khoảng nửa đêm, vào sáng sớm của ngày Vượt Qua.", "Việc đặt Phụng Vụ Thánh Vượt Qua vào nửa đêm bảo đảm rằng không có Phụng Vụ Thánh khác vào buổi sáng, khiến lễ này trở thành \"Lễ của mọi lễ\" trong năm phụng vụ.", "Việc đặt Phụng Vụ Thánh Vượt Qua vào nửa đêm bảo đảm rằng không có Phụng Vụ Thánh khác vào buổi sáng, khiến lễ này trở thành \"Lễ của mọi lễ\" trong năm phụng vụ.", "Phong tục và lễ nghi\n\nMột tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Phong tục và lễ nghi\n\nMột tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Trong tuần này, các giáo hội Kitô giáo tưởng nhớ Cuộc thương khó của Giêsu Kitô, cử hành những mầu nhiệm mà Chúa Giêsu đã hoàn tất vào những ngày cuối cùng ở trần gian.", "Trong tuần này, các giáo hội Kitô giáo tưởng nhớ Cuộc thương khó của Giêsu Kitô, cử hành những mầu nhiệm mà Chúa Giêsu đã hoàn tất vào những ngày cuối cùng ở trần gian.", "Đối với Kitô hữu, mọi cử hành phụng vụ trong tuần này đều nói lên thái độ đau buồn, nhưng với tâm tình biết ơn vì Chúa đã thương trở nên con người để chịu đau khổ và chịu chết cho nhân loại tội lỗi.", "Đối với Kitô hữu, mọi cử hành phụng vụ trong tuần này đều nói lên thái độ đau buồn, nhưng với tâm tình biết ơn vì Chúa đã thương trở nên con người để chịu đau khổ và chịu chết cho nhân loại tội lỗi.", "Tại nhiều quốc gia Tây Phương, Lễ Phục Sinh bao gồm chủ nhật và thứ hai là ngày nghỉ lễ chính thức.", "Tại nhiều quốc gia Tây Phương, Lễ Phục Sinh bao gồm chủ nhật và thứ hai là ngày nghỉ lễ chính thức.", "Tại châu Âu, như tại Đức, thêm ngày thứ Sáu Tuần Thánh cũng là ngày nghỉ lễ chính thức, vào ngày này, những nơi vui chơi, rạp hát, tiệm buôn đều đóng cửa để tưởng niệm Cuộc thương khó của Giêsu.", "Tại châu Âu, như tại Đức, thêm ngày thứ Sáu Tuần Thánh cũng là ngày nghỉ lễ chính thức, vào ngày này, những nơi vui chơi, rạp hát, tiệm buôn đều đóng cửa để tưởng niệm Cuộc thương khó của Giêsu.", "Nhiều Kitô hữu hành hương đến Via Dolorosa tại Thành cổ Jerusalem để thăm lại con đường khổ nạn mà Giêsu đã vác thánh giá đến đồi Sọ.", "Nhiều Kitô hữu hành hương đến Via Dolorosa tại Thành cổ Jerusalem để thăm lại con đường khổ nạn mà Giêsu đã vác thánh giá đến đồi Sọ.", "Tại Việt Nam, ở các giáo xứ có đông giáo dân là người gốc miền Bắc thường có các nghi thức ngắm nguyện 15 sự thương khó của Chúa.", "Tại Việt Nam, ở các giáo xứ có đông giáo dân là người gốc miền Bắc thường có các nghi thức ngắm nguyện 15 sự thương khó của Chúa.", "Ngoài ra, nhiều giáo xứ còn diễn nguyện lại cuộc khổ nạn của Chúa.", "Ngoài ra, nhiều giáo xứ còn diễn nguyện lại cuộc khổ nạn của Chúa.", "Vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh còn có nghi thức hôn chân Chúa.", "Vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh còn có nghi thức hôn chân Chúa.", "Vào Chúa Nhật Phục sinh, các giáo hoàng thường chúc phép lành Urbi et Orbi từ ban-công chính của vương cung thánh đường Thánh Phêrô.", "Vào Chúa Nhật Phục sinh, các giáo hoàng thường chúc phép lành Urbi et Orbi từ ban-công chính của vương cung thánh đường Thánh Phêrô.", "Trứng Phục Sinh và thỏ\n\nTheo một phong tục cổ từ những người Ai Cập, Ba Tư (Perse) vào ngày Xuân phân (21/03), bắt đầu một năm mới, bạn bè thường trao đổi cho nhau các quả trứng có tô điểm màu sắc, vì coi đó như là điều tốt lành, vì từ trứng xuất hiện lên sự sống.", "Trứng Phục Sinh và thỏ\n\nTheo một phong tục cổ từ những người Ai Cập, Ba Tư (Perse) vào ngày Xuân phân (21/03), bắt đầu một năm mới, bạn bè thường trao đổi cho nhau các quả trứng có tô điểm màu sắc, vì coi đó như là điều tốt lành, vì từ trứng xuất hiện lên sự sống.", "Trứng Phục Sinh (như là Pysanky) chào mừng các ngày lễ Phục Sinh thường được trang trí đặc biệt.", "Trứng Phục Sinh (như là Pysanky) chào mừng các ngày lễ Phục Sinh thường được trang trí đặc biệt.", "Phong tục cổ của quả trứng Phục Sinh có thể đã bắt đầu trong cộng đồng Kitô hữu tại vùng Lưỡng Hà (Iraq, đông Syria, đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, và tây nam Iran), trứng được nhuộm đỏ để tưởng niệm máu của Chúa Kitô đã đổ ra lúc bị đóng đinh.", "Phong tục cổ của quả trứng Phục Sinh có thể đã bắt đầu trong cộng đồng Kitô hữu tại vùng Lưỡng Hà (Iraq, đông Syria, đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, và tây nam Iran), trứng được nhuộm đỏ để tưởng niệm máu của Chúa Kitô đã đổ ra lúc bị đóng đinh.", "Trong các truyền thống sau đó, trứng cũng là một biểu tượng của ngôi mộ trống.", "Trong các truyền thống sau đó, trứng cũng là một biểu tượng của ngôi mộ trống.", "Tại Bulgaria, Hy Lạp, Nga, Serbia và Thụy Điển, trứng luộc được sơn màu đỏ như một biểu tượng của cuộc sống mới đã được ban tặng bởi sự hy sinh của Chúa Kitô.", "Tại Bulgaria, Hy Lạp, Nga, Serbia và Thụy Điển, trứng luộc được sơn màu đỏ như một biểu tượng của cuộc sống mới đã được ban tặng bởi sự hy sinh của Chúa Kitô.", "Truyền thống lâu đời nhất là sử dụng trứng gà nhuộm, nhưng hiện đại thường là được thay thế bằng trứng làm từ sô cô la hoặc trứng nhựa plastic chứa đầy kẹo.", "Truyền thống lâu đời nhất là sử dụng trứng gà nhuộm, nhưng hiện đại thường là được thay thế bằng trứng làm từ sô cô la hoặc trứng nhựa plastic chứa đầy kẹo.", "Nhiều người Mỹ đã theo truyền thống và tô màu lên trứng luộc chín và tặng những giỏ kẹo.", "Nhiều người Mỹ đã theo truyền thống và tô màu lên trứng luộc chín và tặng những giỏ kẹo.", "Các Thỏ Phục Sinh là một huyền thoại phổ biến của một nhân vật tặng quà Phục Sinh, tương tự như Santa Claus (ông già Nô-en) trong văn hóa Mỹ.", "Các Thỏ Phục Sinh là một huyền thoại phổ biến của một nhân vật tặng quà Phục Sinh, tương tự như Santa Claus (ông già Nô-en) trong văn hóa Mỹ.", "Vào ngày Thứ Hai Phục Sinh, Tổng thống Hoa Kỳ thường tổ chức một cuộc chơi đua lăn trứng Phục sinh (Easter Egg Roll, thường là dùng gậy hay là muỗng dài chuyển trứng, phong tục này đã có trên 400 năm) hàng năm trên bãi cỏ Nhà Trắng cho trẻ nhỏ.", "Vào ngày Thứ Hai Phục Sinh, Tổng thống Hoa Kỳ thường tổ chức một cuộc chơi đua lăn trứng Phục sinh (Easter Egg Roll, thường là dùng gậy hay là muỗng dài chuyển trứng, phong tục này đã có trên 400 năm) hàng năm trên bãi cỏ Nhà Trắng cho trẻ nhỏ.", "Văn hóa\n\nÂm nhạc\nChúa nay đã phục sinh\nEaster (Bài hát của Asian Kung-Fu Generation)\nEaster (Bài hát của Marillion)\nHoan ca phục sinh\nNày chị Maria Madalena\n\nPhim\nEaster\nMy Friends Tigger & Pooh: Easter Rabbit\n\nKịch\nVở kịch nói \"Easter\" của nhà viết kịch, tiểu thuyết gia, nhà thơ, nhà tiểu luận, họa sĩ người Thụy Điển August Strindberg\n\nXem thêm \n\n Sự kiện đóng đinh Giêsu\n Sự phục sinh của Giêsu\n Cuộc thương khó của Giêsu\n Lễ Giáng sinh\n Halloween\n\nTham khảo \n\nKitô giáo\nPhục Sinh\nPhục Sinh\n \nNgày lễ và Ngày Hành động trong tháng Ba\nNgày lễ và Ngày Hành động trong tháng Tư\nVăn hóa phương Tây" ]

[ "Thường diễn ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 mỗi năm để tưởng niệm sự kiện chết và Phục sinh của Giê-su từ cõi chết sau khi bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Lễ Phục Sinh thường được xem là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người theo Kitô giáo.", "Được người Kitô hữu tin là đã xảy ra vào khoảng năm 30 đến năm 33.", "Thường diễn ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 mỗi năm để tưởng niệm sự kiện chết và Phục sinh của Giê-su từ cõi chết sau khi bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Phục Sinh cũng được dùng để chỉ một mùa trong năm phụng vụ Công giáo gọi là Mùa Phục Sinh, kéo dài đúng 50 ngày, từ Chúa Nhật Phục Sinh đến Lễ Hiện Xuống.", "Được người Kitô hữu tin là đã xảy ra vào khoảng năm 30 đến năm 33.", "Lễ Phục sinh dựa nhiều vào nguồn gốc lễ Vượt qua của Do Thái giáo.", "Phục Sinh cũng được dùng để chỉ một mùa trong năm phụng vụ Công giáo gọi là Mùa Phục Sinh, kéo dài đúng 50 ngày, từ Chúa Nhật Phục Sinh đến Lễ Hiện Xuống.", "Người Kitô hữu tin rằng cái chết và Sự phục sinh của Chúa Giêsu đã hoàn thành những gì mà biến cố Xuất Hành đã tiên báo: giải phóng con người khỏi tội lỗi và đưa họ vào cuộc sống trên Thiên Đàng mà Người đã trao ban.", "Lễ Phục sinh dựa nhiều vào nguồn gốc lễ Vượt qua của Do Thái giáo.", "Việc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Người Kitô hữu tin rằng cái chết và Sự phục sinh của Chúa Giêsu đã hoàn thành những gì mà biến cố Xuất Hành đã tiên báo: giải phóng con người khỏi tội lỗi và đưa họ vào cuộc sống trên Thiên Đàng mà Người đã trao ban.", "Tân Ước không có đoạn nào nói về Lễ Phục sinh của Kitô giáo nhưng có nói về sự Phục Sinh của Chúa Giêsu.", "Việc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ II.", "Tân Ước không có đoạn nào nói về Lễ Phục sinh của Kitô giáo nhưng có nói về sự Phục Sinh của Chúa Giêsu.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng lễ Phục sinh theo ngày 14 tháng Nisan, cho dù ngày này rơi vào một ngày trong tuần chứ không bắt buộc phải là ngày Chủ nhật.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ II.", "Họ tưởng niệm ngày Chúa Giêsu chịu chết.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng lễ Phục sinh theo ngày 14 tháng Nisan, cho dù ngày này rơi vào một ngày trong tuần chứ không bắt buộc phải là ngày Chủ nhật.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Chúa Giêsu sống lại ngày Chủ nhật.", "Họ tưởng niệm ngày Chúa Giêsu chịu chết.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do Thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Chúa Giêsu sống lại ngày Chủ nhật.", "Một tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do Thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Lễ Phục Sinh ngày thứ hai cũng là ngày lễ tại nhiều quốc gia Âu Mỹ.", "Một tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Bối cảnh\n\nChúa Giêsu cùng các môn đồ lên thành Jerusalem vào dịp Lễ Vượt Qua (Passover), ông vào Đền thờ Jerusalem và được người dân đón tiếp bằng lá cây lót đường và vẫy mừng (nay gọi là Chúa nhật Lễ Lá).", "Lễ Phục Sinh ngày thứ hai cũng là ngày lễ tại nhiều quốc gia Âu Mỹ.", "Vào ngày thứ năm (nay là ngày Thứ năm Tuần Thánh), Chúa Giêsu thực hiện nghi thức rửa chân các môn đồ và dùng bữa ăn cuối cùng (bữaTiệc Ly) với các tông đồ.", "Bối cảnh\n\nChúa Giêsu cùng các môn đồ lên thành Jerusalem vào dịp Lễ Vượt Qua (Passover), ông vào Đền thờ Jerusalem và được người dân đón tiếp bằng lá cây lót đường và vẫy mừng (nay gọi là Chúa nhật Lễ Lá).", "Buổi tối hôm đó, Chúa Giêsu bị bắt giữ theo lệnh của Toà Công luận (Sanhedrin) bởi viên Thượng tế Joseph Caiaphas.", "Vào ngày thứ năm (nay là ngày Thứ năm Tuần Thánh), Chúa Giêsu thực hiện nghi thức rửa chân các môn đồ và dùng bữa ăn cuối cùng (bữaTiệc Ly) với các tông đồ.", "Trong bóng đêm của khu vườn Getsemani ở ngoại ô Jerusalem, lính La Mã nhận diện Chúa Giêsu nhờ cái hôn của Judas Iscariot, một tông đồ đã phản ông để nhận được tiền thưởng.", "Buổi tối hôm đó, Chúa Giêsu bị bắt giữ theo lệnh của Toà Công luận (Sanhedrin) bởi viên Thượng tế Joseph Caiaphas.", "Tòa công luận cáo buộc Chúa Giêsu tội phạm thượng và giao ông cho các quan chức Đế quốc La Mã để xin án tử hình, không phải vì tội phạm thượng nhưng vì cáo buộc xúi giục nổi loạn.", "Trong bóng đêm của khu vườn Getsemani ở ngoại ô Jerusalem, lính La Mã nhận diện Chúa Giêsu nhờ cái hôn của Judas Iscariot, một tông đồ đã phản ông để nhận được tiền thưởng.", "Dưới áp lực của giới lãnh đạo tôn giáo Do Thái, Tổng đốc Pontius Pilate (Philatô) miễn cưỡng ra lệnh đóng đinh Chúa Giêsu vào ngày thứ sáu (nay là lễ Thứ Sáu Tuần Thánh).", "Tòa công luận cáo buộc Chúa Giêsu tội phạm thượng và giao ông cho các quan chức Đế quốc La Mã để xin án tử hình, không phải vì tội phạm thượng nhưng vì cáo buộc xúi giục nổi loạn.", "Theo các sách Phúc Âm, một tấm bảng có hàng chữ viết tắt INRI (của câu: \"Giêsu người Nazareth, vua dân Do Thái\") được treo trên thập tự giá theo lệnh của Pilate (Philatô).", "Dưới áp lực của giới lãnh đạo tôn giáo Do Thái, Tổng đốc Pontius Pilate (Philatô) miễn cưỡng ra lệnh đóng đinh Chúa Giêsu vào ngày thứ sáu (nay là lễ Thứ Sáu Tuần Thánh).", "Chúa Giêsu bị buộc phải tự vác thập tự giá lên đồi Golgotha, nơi Người bị đóng đinh và chết.", "Theo các sách Phúc Âm, một tấm bảng có hàng chữ viết tắt INRI (của câu: \"Giêsu người Nazareth, vua dân Do Thái\") được treo trên thập tự giá theo lệnh của Pilate (Philatô).", "Ngày nay, địa điểm bị đóng đinh và nơi an táng được cho là nằm trong Nhà thờ Mộ Thánh ở Giêrusalem.", "Chúa Giêsu bị buộc phải tự vác thập tự giá lên đồi Golgotha, nơi Người bị đóng đinh và chết.", "Các Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu sống lại vào ngày chủ nhật, ba ngày sau khi chết trên thập tự giá.", "Ngày nay, địa điểm bị đóng đinh và nơi an táng được cho là nằm trong Nhà thờ Mộ Thánh ở Giêrusalem.", "Các phụ nữ, trong số đó có bà Maria Magdalena đến thăm mồ nhưng chỉ thấy ngôi mộ trống rỗng.", "Các Kitô hữu tin rằng Chúa Giêsu sống lại vào ngày chủ nhật, ba ngày sau khi chết trên thập tự giá.", "Sự kiện này được đề cập đến theo thuật ngữ Kitô giáo là Sự phục sinh của Chúa Giêsu, được cử hành hằng năm vào ngày Lễ Phục Sinh.", "Các phụ nữ, trong số đó có bà Maria Magdalena đến thăm mồ nhưng chỉ thấy ngôi mộ trống rỗng.", "Các sách Phúc Âm và Công vụ tông đồ đều ghi nhận rằng Chúa Giêsu đã gặp lại các môn đệ tại các nơi khác nhau trong suốt bốn mươi ngày sau khi sống lại, và sau đó về trời (nay là Lễ Thăng Thiên).", "Sự kiện này được đề cập đến theo thuật ngữ Kitô giáo là Sự phục sinh của Chúa Giêsu, được cử hành hằng năm vào ngày Lễ Phục Sinh.", "Ngày thứ 50 kể từ sau sự kiện Phục sinh, Chúa Thánh Thần hiện xuống với các tông đồ và loan báo tin mừng, theo Tân Ước, ngày này cũng được xem là ngày khai sinh ra Giáo hội.", "Các sách Phúc Âm và Công vụ tông đồ đều ghi nhận rằng Chúa Giêsu đã gặp lại các môn đệ tại các nơi khác nhau trong suốt bốn mươi ngày sau khi sống lại, và sau đó về trời (nay là Lễ Thăng Thiên).", "Ngày của Lễ Phục Sinh \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, ngày Lễ Phục Sinh luôn luôn rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Ngày thứ 50 kể từ sau sự kiện Phục sinh, Chúa Thánh Thần hiện xuống với các tông đồ và loan báo tin mừng, theo Tân Ước, ngày này cũng được xem là ngày khai sinh ra Giáo hội.", "Ngày kế tiếp, Thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ Lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ thập niên 1980.", "Ngày của Lễ Phục Sinh \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, ngày Lễ Phục Sinh luôn luôn rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregory hay lịch Julius (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Ngày kế tiếp, Thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ Lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ thập niên 1980.", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự – nhưng không giống hệt – lịch Do Thái.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregory hay lịch Julius (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự – nhưng không giống hệt – lịch Do Thái.", "Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, Lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, Lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Thành phố này tổ chức Lễ Phục Sinh vào chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Thành phố này tổ chức Lễ Phục Sinh vào chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Giáo hội Công giáo Rôma dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rôma cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Giáo hội Công giáo Rôma dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rôma cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày Lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày Lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày Lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày Lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Vị trí trong năm phụng vụ \n\nViệc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.", "Tân Ước có nói về sự phục sinh của Chúa Giêsu nhưng không có đoạn nào nói về kỷ niệm ngày Lễ Phục sinh của Kitô giáo.", "Vị trí trong năm phụng vụ \n\nViệc mừng Chúa Giêsu sống lại vẫn được cử hành vào mỗi ngày Chủ Nhật.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ hai.", "Tân Ước có nói về sự phục sinh của Chúa Giêsu nhưng không có đoạn nào nói về kỷ niệm ngày Lễ Phục sinh của Kitô giáo.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng Lễ Phục sinh vào ngày tiếp theo ngày Sa-bát và ngày 15 tháng Nisan - Lễ Bánh Không Men, tức ngày Chủ nhật sau ngày 15 tháng Nisan.", "Điều này chỉ xuất hiện vào thế kỷ thứ hai.", "Họ mừng ngày Chúa sống lại theo cách mà Chúa và các Tông đồ đã làm gương.", "Các Giáo hội Đông phương thuộc miền Tiểu Á như Ephesus (Êphêxô), Smyrne... (từ chuyên môn Latinh gọi nhóm này là Quartodecimans = thứ 14) theo sát với truyền thống Do Thái giáo, và họ mừng Lễ Phục sinh vào ngày tiếp theo ngày Sa-bát và ngày 15 tháng Nisan - Lễ Bánh Không Men, tức ngày Chủ nhật sau ngày 15 tháng Nisan.", "Giáo hội Tây phương không giữ theo cách truyền thống mà đã biến đổi cách thức do đã ảnh hưởng bởi các dị giáo La Mã.", "Họ mừng ngày Chúa sống lại theo cách mà Chúa và các Tông đồ đã làm gương.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, ở Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Người sống lại ngày Chủ nhật.", "Giáo hội Tây phương không giữ theo cách truyền thống mà đã biến đổi cách thức do đã ảnh hưởng bởi các dị giáo La Mã.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Ngược lại Giáo hội Tây phương tại Rôma, ở Palestine, Ai Cập, Hy Lạp và xứ Gaule (Pháp) lại mừng Lễ Phục sinh vào ngày Chủ nhật vì tin rằng Người sống lại ngày Chủ nhật.", "Cuộc tranh cãi về việc mừng Lễ Phục sinh chứng giám việc cử hành phụng vụ đa dạng tại các vùng khác nhau và nêu lên sự hiểu biết khác biệt về Lễ Phục sinh.", "Ngày Chủ nhật này có thể rơi vào ngày 14 Nisan của Do thái, hay là Chủ nhật kế tiếp nếu như ngày 14 Nisan không là một ngày Chủ nhật.", "Khi mừng Lễ Phục sinh vào ngày 14 Nisan, các giáo hội Đông phương cũng mừng Chúa Giêsu chết và sống lại, nhưng họ đánh dấu trọng tâm vào cái chết của ông, trong khi đó bên Tây Phương nhấn mạnh vào sự sống lại của ông.", "Cuộc tranh cãi về việc mừng Lễ Phục sinh chứng giám việc cử hành phụng vụ đa dạng tại các vùng khác nhau và nêu lên sự hiểu biết khác biệt về Lễ Phục sinh.", "Cuộc tranh luận suýt gây ra đổ vỡ giữa hai bên.", "Khi mừng Lễ Phục sinh vào ngày 14 Nisan, các giáo hội Đông phương cũng mừng Chúa Giêsu chết và sống lại, nhưng họ đánh dấu trọng tâm vào cái chết của ông, trong khi đó bên Tây Phương nhấn mạnh vào sự sống lại của ông.", "Vào năm 192, Giáo hoàng Victor I quyết định ra vạ tuyệt thông các Giáo hội miền Tiểu Á.", "Cuộc tranh luận suýt gây ra đổ vỡ giữa hai bên.", "Thánh Irênê can thiệp ôn hoà và giáo hoàng này đã rút lại vạ tuyệt thông.", "Vào năm 192, Giáo hoàng Victor I quyết định ra vạ tuyệt thông các Giáo hội miền Tiểu Á.", "Tại Công đồng Nicêa năm 325 do hoàng đế Constantin triệu tập, các Giáo hội Kitô giáo đồng ý tách biệt lễ Vượt qua Do Thái giáo và Lễ Phục sinh Kitô giáo.", "Thánh Irênê can thiệp ôn hoà và giáo hoàng này đã rút lại vạ tuyệt thông.", "Các nghị phụ chấp thuận mừng lễ Phục sinh vào ngày Chúa nhật tiếp theo tuần trăng tròn (14 Nisan) sau ngày xuân phân.", "Tại Công đồng Nicêa năm 325 do hoàng đế Constantin triệu tập, các Giáo hội Kitô giáo đồng ý tách biệt lễ Vượt qua Do Thái giáo và Lễ Phục sinh Kitô giáo.", "Kitô giáo Tây phương \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, lễ Phục Sinh đánh dấu việc kết thúc 40 ngày chay tịnh – giai đoạn ăn kiêng và sám hối để chuẩn bị cho lễ Phục Sinh bắt đầu vào Thứ tư Lễ Tro và chấm dứt vào khuya Thứ bảy Tuần Thánh.", "Các nghị phụ chấp thuận mừng lễ Phục sinh vào ngày Chúa nhật tiếp theo tuần trăng tròn (14 Nisan) sau ngày xuân phân.", "Tuần trước ngày Phục Sinh là tuần rất đặc biệt trong truyền thống Kitô giáo gọi là Tuần Thánh: Chủ Nhật trước đó là Chúa nhật Lễ Lá, và ba ngày cuối cùng trước ngày Phục Sinh gọi là Tam Nhật Thánh, bao gồm: Thứ năm Tuần Thánh (Thứ năm Rửa Chân), Thứ sáu Tuần Thánh (Thứ sáu Tốt Lành) và Thứ bảy Tuần Thánh (Thứ bảy Yên Tĩnh).", "Kitô giáo Tây phương \n\nTrong Kitô giáo Tây phương, lễ Phục Sinh đánh dấu việc kết thúc 40 ngày chay tịnh – giai đoạn ăn kiêng và sám hối để chuẩn bị cho lễ Phục Sinh bắt đầu vào Thứ tư Lễ Tro và chấm dứt vào khuya Thứ bảy Tuần Thánh.", "Chúa nhật Lễ Lá, Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh tập chú và việc tưởng nhớ đến các sự kiện Chúa Giêsu vào thành Jerusalem, bữa Tiệc Ly và Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Tuần trước ngày Phục Sinh là tuần rất đặc biệt trong truyền thống Kitô giáo gọi là Tuần Thánh: Chủ Nhật trước đó là Chúa nhật Lễ Lá, và ba ngày cuối cùng trước ngày Phục Sinh gọi là Tam Nhật Thánh, bao gồm: Thứ năm Tuần Thánh (Thứ năm Rửa Chân), Thứ sáu Tuần Thánh (Thứ sáu Tốt Lành) và Thứ bảy Tuần Thánh (Thứ bảy Yên Tĩnh).", "Thứ sáu Tuần Thánh, Thứ bảy Tuần Thánh và Chúa nhật Phục Sinh đôi khi được gọi là Tam Nhật Phục Sinh (hay Tam Nhật Vượt Qua).", "Chúa nhật Lễ Lá, Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh tập chú và việc tưởng nhớ đến các sự kiện Chúa Giêsu vào thành Jerusalem, bữa Tiệc Ly và Chúa Giêsu bị đóng đinh trên thập tự giá.", "Ở một số nước, lễ Phục Sinh kéo dài 2 ngày, với ngày thứ hai gọi là \"Thứ hai Phục Sinh\".", "Thứ sáu Tuần Thánh, Thứ bảy Tuần Thánh và Chúa nhật Phục Sinh đôi khi được gọi là Tam Nhật Phục Sinh (hay Tam Nhật Vượt Qua).", "Nhiều giáo hội bắt đầu lễ Phục Sinh vào cuối buổi tối ngày Thứ bảy Tuần Thánh với lễ Vọng Phục Sinh hay Canh thức Vượt Qua.", "Ở một số nước, lễ Phục Sinh kéo dài 2 ngày, với ngày thứ hai gọi là \"Thứ hai Phục Sinh\".", "Mùa Phục Sinh bắt đầu từ Chúa Nhật Phục Sinh và kéo dài đến lễ Hiện xuống vào 50 ngày sau đó.", "Nhiều giáo hội bắt đầu lễ Phục Sinh vào cuối buổi tối ngày Thứ bảy Tuần Thánh với lễ Vọng Phục Sinh hay Canh thức Vượt Qua.", "Trong Kitô giáo Tây phương, ngày lễ Phục Sinh tất cả rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Mùa Phục Sinh bắt đầu từ Chúa Nhật Phục Sinh và kéo dài đến lễ Hiện xuống vào 50 ngày sau đó.", "Ngày kế tiếp, Lễ Phục Sinh ngày thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ những năm 1980.", "Trong Kitô giáo Tây phương, ngày lễ Phục Sinh tất cả rơi vào một Chủ nhật giữa 22 tháng 3 và 25 tháng 4.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức là chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregorian hay lịch Julian (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Ngày kế tiếp, Lễ Phục Sinh ngày thứ hai, được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức của hầu hết các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhưng không được quy định tại Hoa Kỳ, ngoại trừ trước kia ở một số tiểu bang, tất cả đã được bãi bỏ từ những năm 1980.", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự — nhưng không giống hệt — lịch Do Thái.", "Lễ Phục Sinh và các ngày nghỉ liên hệ tới nó là những ngày lễ di động, tức là chúng không rơi vào một ngày cố định trong lịch Gregorian hay lịch Julian (là những lịch dựa theo sự vận hành của mặt trời và mùa).", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một Chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Thay vào đó nó dựa trên lịch Mặt Trăng tương tự — nhưng không giống hệt — lịch Do Thái.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Ngày chính xác của lễ Phục Sinh thường vẫn còn là đề tài tranh luận.Vào Công đồng Nicaea thứ nhất năm 325, lễ Phục Sinh được quyết định tổ chức vào cùng một Chủ nhật trên toàn giáo hội, nhưng có lẽ chưa có phương pháp nào được chỉ định bởi Công đồng (không may là hiện không tìm thấy nguyên văn các quyết định của Công đồng).", "Thành phố này tổ chức lễ Phục Sinh vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Thay vào đó, việc chọn ngày dường như tham khảo từ giáo hội ở Alexandria, một thành phố nổi danh về sự thông thái vào lúc đó.", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Thành phố này tổ chức lễ Phục Sinh vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày thứ 14 đầu tiên của tháng âm lịch xảy ra vào hoặc sau 21 tháng 3.", "Giáo hội Công giáo Rome dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Trong suốt thời Trung Cổ, cách tính này được diễn đạt ngắn gọn là Lễ Phục Sinh xảy ra vào Chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày xuân phân.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rome cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Giáo hội Công giáo Rome dùng cách riêng để tính ngày Phục Sinh cho đến thế kỉ 6, sau đó có lẽ họ chuyển sang phương pháp Alexandria khi đổi sang lịch Julius bởi Dionysius Exiguus (không có bằng chứng rõ ràng về việc này cho đến thế kỉ 9).", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía Tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Hầu hết giáo hội trên các đảo Anh dùng phương pháp Rome cuối thế kỉ 3 cho đến khi họ áp dụng cách tính Alexandria vào Công đồng Whitby năm 664.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Các giáo hội trên lục địa châu Âu ở phía Tây dùng cách tính Rôma đến cuối thế kỉ 8 trong triều đại Charlemagne, và cuối cùng họ cũng chuyển sang dùng phương pháp Alexandria.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Vì các giáo hội Tây phương hiện nay dùng lịch Gregory để tính ngày, còn các giáo hội Chính thống Đông phương dùng lịch Julius, nên ngày lễ Phục Sinh của họ thường không trùng nhau.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.Ngoài những truyền thống tôn giáo có liên quan đến hoạt động kỷ niệm sự phục sinh của chúa Jesus, người theo Kitô giáo còn có truyền thống trao nhau những quả trứng Phục sinh, thường được làm từ chocolate.", "Tại hội nghị thượng đỉnh ở Aleppo, Syria năm 1997, Hội đồng các giáo hội thế giới đề nghị cải cách phương pháp tính ngày lễ Phục Sinh dựa trên các tính toán theo quan sát thiên văn trực tiếp; điều này giúp loại bỏ khác biệt giữa các giáo hội Tây phương và Đông phương.", "Trứng là biểu tượng từ xưa về sự sinh sản.", "Cải cách này được đề nghị áp dụng từ năm 2001, nhưng cuối cùng nó không được các thành viên sử dụng.Ngoài những truyền thống tôn giáo có liên quan đến hoạt động kỷ niệm sự phục sinh của chúa Jesus, người theo Kitô giáo còn có truyền thống trao nhau những quả trứng Phục sinh, thường được làm từ chocolate.", "Có một truyền thống là vào buổi sáng lễ Hiện xuống (một phần của lễ Phục sinh), người ta thức dậy sớm để ngắm mặt trời lên và dùng bữa trưa đặc biệt, như tổ chức một chuyến dã ngoại cho cả gia đình.", "Trứng là biểu tượng từ xưa về sự sinh sản.", "Kitô giáo Đông phương \n\nTrong Kitô giáo Đông phương, sự chuẩn bị bắt đầu với mùa Đại Chay.", "Có một truyền thống là vào buổi sáng lễ Hiện xuống (một phần của lễ Phục sinh), người ta thức dậy sớm để ngắm mặt trời lên và dùng bữa trưa đặc biệt, như tổ chức một chuyến dã ngoại cho cả gia đình.", "Theo sau chủ nhật thứ năm của mùa Đại Chay là Tuần Lá, kết thúc vào Thứ Bảy Lazarus.", "Kitô giáo Đông phương \n\nTrong Kitô giáo Đông phương, sự chuẩn bị bắt đầu với mùa Đại Chay.", "Thứ Bảy Lazarus chính thức bế mạc mùa Đại Chay, mặc dù việc ăn kiêng vẫn tiếp tục cho tuần kế tiếp đó.", "Theo sau chủ nhật thứ năm của mùa Đại Chay là Tuần Lá, kết thúc vào Thứ Bảy Lazarus.", "Sau Thứ Bảy Lazarus đến Chúa Nhật Lá, Tuần Thánh và cuối cùng là lễ Phục Sinh hay lễ Vượt Qua (Pascha, Πασχα), và việc ăn kiêng chấm dứt ngay sau Phụng Vụ Thánh (Divine Liturgy).", "Thứ Bảy Lazarus chính thức bế mạc mùa Đại Chay, mặc dù việc ăn kiêng vẫn tiếp tục cho tuần kế tiếp đó.", "Lễ Phục Sinh theo ngay sau Tuần Sáng (Bright Week), không ăn kiêng trong tuần này kể cả thứ tư và thứ sáu.", "Sau Thứ Bảy Lazarus đến Chúa Nhật Lá, Tuần Thánh và cuối cùng là lễ Phục Sinh hay lễ Vượt Qua (Pascha, Πασχα), và việc ăn kiêng chấm dứt ngay sau Phụng Vụ Thánh (Divine Liturgy).", "Phụng Vụ Thánh Vượt Qua nói chung diễn ra vào khoảng nửa đêm, vào sáng sớm của ngày Vượt Qua.", "Lễ Phục Sinh theo ngay sau Tuần Sáng (Bright Week), không ăn kiêng trong tuần này kể cả thứ tư và thứ sáu.", "Việc đặt Phụng Vụ Thánh Vượt Qua vào nửa đêm bảo đảm rằng không có Phụng Vụ Thánh khác vào buổi sáng, khiến lễ này trở thành \"Lễ của mọi lễ\" trong năm phụng vụ.", "Phụng Vụ Thánh Vượt Qua nói chung diễn ra vào khoảng nửa đêm, vào sáng sớm của ngày Vượt Qua.", "Phong tục và lễ nghi\n\nMột tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Việc đặt Phụng Vụ Thánh Vượt Qua vào nửa đêm bảo đảm rằng không có Phụng Vụ Thánh khác vào buổi sáng, khiến lễ này trở thành \"Lễ của mọi lễ\" trong năm phụng vụ.", "Trong tuần này, các giáo hội Kitô giáo tưởng nhớ Cuộc thương khó của Giêsu Kitô, cử hành những mầu nhiệm mà Chúa Giêsu đã hoàn tất vào những ngày cuối cùng ở trần gian.", "Phong tục và lễ nghi\n\nMột tuần lễ trước lễ Phục Sinh, được gọi là Tuần Thánh, tính từ ngày Chúa nhật Lễ Lá (hay Chúa nhật Thương Khó) cho đến hết ngày Thứ bảy Tuần Thánh (hay Canh thức Vượt Qua).", "Đối với Kitô hữu, mọi cử hành phụng vụ trong tuần này đều nói lên thái độ đau buồn, nhưng với tâm tình biết ơn vì Chúa đã thương trở nên con người để chịu đau khổ và chịu chết cho nhân loại tội lỗi.", "Trong tuần này, các giáo hội Kitô giáo tưởng nhớ Cuộc thương khó của Giêsu Kitô, cử hành những mầu nhiệm mà Chúa Giêsu đã hoàn tất vào những ngày cuối cùng ở trần gian.", "Tại nhiều quốc gia Tây Phương, Lễ Phục Sinh bao gồm chủ nhật và thứ hai là ngày nghỉ lễ chính thức.", "Đối với Kitô hữu, mọi cử hành phụng vụ trong tuần này đều nói lên thái độ đau buồn, nhưng với tâm tình biết ơn vì Chúa đã thương trở nên con người để chịu đau khổ và chịu chết cho nhân loại tội lỗi.", "Tại châu Âu, như tại Đức, thêm ngày thứ Sáu Tuần Thánh cũng là ngày nghỉ lễ chính thức, vào ngày này, những nơi vui chơi, rạp hát, tiệm buôn đều đóng cửa để tưởng niệm Cuộc thương khó của Giêsu.", "Tại nhiều quốc gia Tây Phương, Lễ Phục Sinh bao gồm chủ nhật và thứ hai là ngày nghỉ lễ chính thức.", "Nhiều Kitô hữu hành hương đến Via Dolorosa tại Thành cổ Jerusalem để thăm lại con đường khổ nạn mà Giêsu đã vác thánh giá đến đồi Sọ.", "Tại châu Âu, như tại Đức, thêm ngày thứ Sáu Tuần Thánh cũng là ngày nghỉ lễ chính thức, vào ngày này, những nơi vui chơi, rạp hát, tiệm buôn đều đóng cửa để tưởng niệm Cuộc thương khó của Giêsu.", "Tại Việt Nam, ở các giáo xứ có đông giáo dân là người gốc miền Bắc thường có các nghi thức ngắm nguyện 15 sự thương khó của Chúa.", "Nhiều Kitô hữu hành hương đến Via Dolorosa tại Thành cổ Jerusalem để thăm lại con đường khổ nạn mà Giêsu đã vác thánh giá đến đồi Sọ.", "Ngoài ra, nhiều giáo xứ còn diễn nguyện lại cuộc khổ nạn của Chúa.", "Tại Việt Nam, ở các giáo xứ có đông giáo dân là người gốc miền Bắc thường có các nghi thức ngắm nguyện 15 sự thương khó của Chúa.", "Vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh còn có nghi thức hôn chân Chúa.", "Ngoài ra, nhiều giáo xứ còn diễn nguyện lại cuộc khổ nạn của Chúa.", "Vào Chúa Nhật Phục sinh, các giáo hoàng thường chúc phép lành Urbi et Orbi từ ban-công chính của vương cung thánh đường Thánh Phêrô.", "Vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh còn có nghi thức hôn chân Chúa.", "Trứng Phục Sinh và thỏ\n\nTheo một phong tục cổ từ những người Ai Cập, Ba Tư (Perse) vào ngày Xuân phân (21/03), bắt đầu một năm mới, bạn bè thường trao đổi cho nhau các quả trứng có tô điểm màu sắc, vì coi đó như là điều tốt lành, vì từ trứng xuất hiện lên sự sống.", "Vào Chúa Nhật Phục sinh, các giáo hoàng thường chúc phép lành Urbi et Orbi từ ban-công chính của vương cung thánh đường Thánh Phêrô.", "Trứng Phục Sinh (như là Pysanky) chào mừng các ngày lễ Phục Sinh thường được trang trí đặc biệt.", "Trứng Phục Sinh và thỏ\n\nTheo một phong tục cổ từ những người Ai Cập, Ba Tư (Perse) vào ngày Xuân phân (21/03), bắt đầu một năm mới, bạn bè thường trao đổi cho nhau các quả trứng có tô điểm màu sắc, vì coi đó như là điều tốt lành, vì từ trứng xuất hiện lên sự sống.", "Phong tục cổ của quả trứng Phục Sinh có thể đã bắt đầu trong cộng đồng Kitô hữu tại vùng Lưỡng Hà (Iraq, đông Syria, đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, và tây nam Iran), trứng được nhuộm đỏ để tưởng niệm máu của Chúa Kitô đã đổ ra lúc bị đóng đinh.", "Trứng Phục Sinh (như là Pysanky) chào mừng các ngày lễ Phục Sinh thường được trang trí đặc biệt.", "Trong các truyền thống sau đó, trứng cũng là một biểu tượng của ngôi mộ trống.", "Phong tục cổ của quả trứng Phục Sinh có thể đã bắt đầu trong cộng đồng Kitô hữu tại vùng Lưỡng Hà (Iraq, đông Syria, đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, và tây nam Iran), trứng được nhuộm đỏ để tưởng niệm máu của Chúa Kitô đã đổ ra lúc bị đóng đinh.", "Tại Bulgaria, Hy Lạp, Nga, Serbia và Thụy Điển, trứng luộc được sơn màu đỏ như một biểu tượng của cuộc sống mới đã được ban tặng bởi sự hy sinh của Chúa Kitô.", "Trong các truyền thống sau đó, trứng cũng là một biểu tượng của ngôi mộ trống.", "Truyền thống lâu đời nhất là sử dụng trứng gà nhuộm, nhưng hiện đại thường là được thay thế bằng trứng làm từ sô cô la hoặc trứng nhựa plastic chứa đầy kẹo.", "Tại Bulgaria, Hy Lạp, Nga, Serbia và Thụy Điển, trứng luộc được sơn màu đỏ như một biểu tượng của cuộc sống mới đã được ban tặng bởi sự hy sinh của Chúa Kitô.", "Nhiều người Mỹ đã theo truyền thống và tô màu lên trứng luộc chín và tặng những giỏ kẹo.", "Truyền thống lâu đời nhất là sử dụng trứng gà nhuộm, nhưng hiện đại thường là được thay thế bằng trứng làm từ sô cô la hoặc trứng nhựa plastic chứa đầy kẹo.", "Các Thỏ Phục Sinh là một huyền thoại phổ biến của một nhân vật tặng quà Phục Sinh, tương tự như Santa Claus (ông già Nô-en) trong văn hóa Mỹ.", "Nhiều người Mỹ đã theo truyền thống và tô màu lên trứng luộc chín và tặng những giỏ kẹo.", "Vào ngày Thứ Hai Phục Sinh, Tổng thống Hoa Kỳ thường tổ chức một cuộc chơi đua lăn trứng Phục sinh (Easter Egg Roll, thường là dùng gậy hay là muỗng dài chuyển trứng, phong tục này đã có trên 400 năm) hàng năm trên bãi cỏ Nhà Trắng cho trẻ nhỏ.", "Các Thỏ Phục Sinh là một huyền thoại phổ biến của một nhân vật tặng quà Phục Sinh, tương tự như Santa Claus (ông già Nô-en) trong văn hóa Mỹ.", "Văn hóa\n\nÂm nhạc\nChúa nay đã phục sinh\nEaster (Bài hát của Asian Kung-Fu Generation)\nEaster (Bài hát của Marillion)\nHoan ca phục sinh\nNày chị Maria Madalena\n\nPhim\nEaster\nMy Friends Tigger & Pooh: Easter Rabbit\n\nKịch\nVở kịch nói \"Easter\" của nhà viết kịch, tiểu thuyết gia, nhà thơ, nhà tiểu luận, họa sĩ người Thụy Điển August Strindberg\n\nXem thêm \n\n Sự kiện đóng đinh Giêsu\n Sự phục sinh của Giêsu\n Cuộc thương khó của Giêsu\n Lễ Giáng sinh\n Halloween\n\nTham khảo \n\nKitô giáo\nPhục Sinh\nPhục Sinh\n \nNgày lễ và Ngày Hành động trong tháng Ba\nNgày lễ và Ngày Hành động trong tháng Tư\nVăn hóa phương Tây", "Vào ngày Thứ Hai Phục Sinh, Tổng thống Hoa Kỳ thường tổ chức một cuộc chơi đua lăn trứng Phục sinh (Easter Egg Roll, thường là dùng gậy hay là muỗng dài chuyển trứng, phong tục này đã có trên 400 năm) hàng năm trên bãi cỏ Nhà Trắng cho trẻ nhỏ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sông Cửu Long (chữ Nôm: 九龍河) là tên gọi chung cho các phân lưu của sông Mê Kông chảy trên lãnh thổ của Việt Nam.", "Khái quát \n\nBắt đầu từ Phnom Penh, sông Mê Kông chia thành hai nhánh theo dòng chảy từ Bắc xuống Nam: bên phải (hữu ngạn) là sông Bassac (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái (tả ngạn) là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250 km mỗi sông.", "Khái quát \n\nBắt đầu từ Phnom Penh, sông Mê Kông chia thành hai nhánh theo dòng chảy từ Bắc xuống Nam: bên phải (hữu ngạn) là sông Bassac (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái (tả ngạn) là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250 km mỗi sông.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái, hay sông Cửu Long.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái, hay sông Cửu Long.", "Lưu lượng hai sông này rất lớn, khoảng 6.000 m³/s về mùa khô, lên đến 120.000 m³/s vào mùa mưa, và chuyên chở rất nhiều phù sa bồi đắp đồng bằng Nam Bộ.", "Lưu lượng hai sông này rất lớn, khoảng 6.000 m³/s về mùa khô, lên đến 120.000 m³/s vào mùa mưa, và chuyên chở rất nhiều phù sa bồi đắp đồng bằng Nam Bộ.", "Sông Tiền và sông Hậu chảy qua địa phận các tỉnh, thành: Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng.", "Sông Tiền và sông Hậu chảy qua địa phận các tỉnh, thành: Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng.", "Các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và phần lớn tỉnh Đồng Tháp ở phía bên tả sông Tiền.", "Các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và phần lớn tỉnh Đồng Tháp ở phía bên tả sông Tiền.", "Các tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, một phần lớn tỉnh Đồng Tháp và An Giang nằm giữa sông Tiền và sông Hậu.", "Các tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, một phần lớn tỉnh Đồng Tháp và An Giang nằm giữa sông Tiền và sông Hậu.", "Phía hữu sông Hậu là vùng Tứ giác Long Xuyên và vùng bán đảo Cà Mau (ở phía Nam kênh Cái Sắn và hữu ngạn sông Hậu).", "Phía hữu sông Hậu là vùng Tứ giác Long Xuyên và vùng bán đảo Cà Mau (ở phía Nam kênh Cái Sắn và hữu ngạn sông Hậu).", "Sông Cửu Long hiện nay chảy ra biển Đông tại các cửa: Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu, Bát Xắc, Định An và Tranh Đề.", "Sông Cửu Long hiện nay chảy ra biển Đông tại các cửa: Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu, Bát Xắc, Định An và Tranh Đề.", "Các con sông chính\n\n \nSông Tiền có lòng sông rộng với nhiều cù lao ở giữa dòng, chảy qua Tân Châu (An Giang), Hồng Ngự và Cao Lãnh (Đồng Tháp), Vĩnh Long đến Cai Lậy (Tiền Giang) thì chia làm bốn sông ngày nay đổ ra biển bằng sáu cửa biển (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là:\nSông Mỹ Tho (tên cổ theo Đại Nam nhất thống chí gọi là sông Trí Tường, chảy qua tỉnh lỵ tỉnh Tiền Giang là thành phố Mỹ Tho (thành Định Tường cũ) và phía nam Gò Công, ra biển bằng cửa Đại và cửa Tiểu qua đường sông Cửa Tiểu.", "Các con sông chính\n\n \nSông Tiền có lòng sông rộng với nhiều cù lao ở giữa dòng, chảy qua Tân Châu (An Giang), Hồng Ngự và Cao Lãnh (Đồng Tháp), Vĩnh Long đến Cai Lậy (Tiền Giang) thì chia làm bốn sông ngày nay đổ ra biển bằng sáu cửa biển (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là:\nSông Mỹ Tho (tên cổ theo Đại Nam nhất thống chí gọi là sông Trí Tường, chảy qua tỉnh lỵ tỉnh Tiền Giang là thành phố Mỹ Tho (thành Định Tường cũ) và phía nam Gò Công, ra biển bằng cửa Đại và cửa Tiểu qua đường sông Cửa Tiểu.", "Sông Ba Lai chảy qua phía bắc tỉnh Bến Tre (tên cũ Kiến Hòa), ra cửa Ba Lai.", "Sông Ba Lai chảy qua phía bắc tỉnh Bến Tre (tên cũ Kiến Hòa), ra cửa Ba Lai.", "Hiện nay, cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập Ba Lai ngăn lại.", "Hiện nay, cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập Ba Lai ngăn lại.", "Hệ thống này nằm trong dự án ngọt hóa vùng ven biển của tỉnh Bến Tre.", "Hệ thống này nằm trong dự án ngọt hóa vùng ven biển của tỉnh Bến Tre.", "Sông Hàm Luông (dòng chính lưu lượng lớn), chảy qua phía nam tỉnh Bến Tre, ra cửa Hàm Luông (tên cổ là cửa biển Ngao Châu).", "Sông Hàm Luông (dòng chính lưu lượng lớn), chảy qua phía nam tỉnh Bến Tre, ra cửa Hàm Luông (tên cổ là cửa biển Ngao Châu).", "Trước nửa cuối thế kỷ 19 sông Hàm Luông còn chia nhánh thành một phân lưu phụ ở phía tây nam, tên cổ là rạch An Vĩnh đổ ra cửa biển cổ tên là cửa biển Bân Côn, nằm ngay trước phía đông nam cửa biển Ngao Châu ngay trong vũng cửa biển Hàm Luông ngày nay (nên ngày nay chúng nhập làm một và gọi là cửa Hàm Luông).", "Trước nửa cuối thế kỷ 19 sông Hàm Luông còn chia nhánh thành một phân lưu phụ ở phía tây nam, tên cổ là rạch An Vĩnh đổ ra cửa biển cổ tên là cửa biển Bân Côn, nằm ngay trước phía đông nam cửa biển Ngao Châu ngay trong vũng cửa biển Hàm Luông ngày nay (nên ngày nay chúng nhập làm một và gọi là cửa Hàm Luông).", "Sông Cổ Chiên (dòng chính lưu lượng lớn), làm thành ranh giới tỉnh Bến Tre - Trà Vinh (tên cũ Vĩnh Bình), đổ ra biển bằng cửa Cổ Chiên và cửa Cung Hầu.", "Sông Cổ Chiên (dòng chính lưu lượng lớn), làm thành ranh giới tỉnh Bến Tre - Trà Vinh (tên cũ Vĩnh Bình), đổ ra biển bằng cửa Cổ Chiên và cửa Cung Hầu.", "Cửa Cung Hầu mới xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 19 do xuất hiện các cù lao giữa cửa sông Cổ Chiên còn theo Đại Nam nhất thống chí thì chỉ gọi chung 2 của biển này là cửa Cổ Chiên.", "Cửa Cung Hầu mới xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 19 do xuất hiện các cù lao giữa cửa sông Cổ Chiên còn theo Đại Nam nhất thống chí thì chỉ gọi chung 2 của biển này là cửa Cổ Chiên.", "Sông Hậu chảy qua Châu Đốc, Long Xuyên (An Giang), Vĩnh Long, Thành phố Cần Thơ, Châu Thành (Hậu Giang), Sóc Trăng và đổ ra biển trước kia có thời kỳ bằng bốn nhánh cửa (nhưng Đại Nam nhất thống chí gọi chung là cửa Ba Thắc (Bassac)), cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 bị bồi lấp còn 3 cửa (đương thời gọi tên là Định An, Ba Thắc (nằm ở giữa, dưới đây tạm gọi là Ba Thắc (nhỏ)) và Trần Đề), ngày nay còn lại 2 cửa (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là: cửa Định An, cửa Trần Đề.", "Sông Hậu chảy qua Châu Đốc, Long Xuyên (An Giang), Vĩnh Long, Thành phố Cần Thơ, Châu Thành (Hậu Giang), Sóc Trăng và đổ ra biển trước kia có thời kỳ bằng bốn nhánh cửa (nhưng Đại Nam nhất thống chí gọi chung là cửa Ba Thắc (Bassac)), cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 bị bồi lấp còn 3 cửa (đương thời gọi tên là Định An, Ba Thắc (nằm ở giữa, dưới đây tạm gọi là Ba Thắc (nhỏ)) và Trần Đề), ngày nay còn lại 2 cửa (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là: cửa Định An, cửa Trần Đề.", "Hai cửa phụ của sông Hậu ngày nay đã bị bồi lấp, có vết tích còn lại là hai con rạch nhỏ là sông Cồn Cộc đổ ra nhánh cửa sông Định An, và sông Cồn Tròn đổ ra nhánh cửa sông Trần Đề.", "Hai cửa phụ của sông Hậu ngày nay đã bị bồi lấp, có vết tích còn lại là hai con rạch nhỏ là sông Cồn Cộc đổ ra nhánh cửa sông Định An, và sông Cồn Tròn đổ ra nhánh cửa sông Trần Đề.", "Về tên gọi Tiền Giang, Hậu Giang hay Sông Tiền, Sông Hậu là do lưu dân khẩn hoang định danh.", "Về tên gọi Tiền Giang, Hậu Giang hay Sông Tiền, Sông Hậu là do lưu dân khẩn hoang định danh.", "Vì họ là dân vùng ngũ Quảng vào đất mới.", "Vì họ là dân vùng ngũ Quảng vào đất mới.", "Đi xuống phương Nam (khoảng nửa cuối thế kỷ 17), gặp con sông lớn đầu tiên gọi là Tiền Giang, sau đó gặp con sông lớn thứ hai gọi là Hậu Giang.", "Đi xuống phương Nam (khoảng nửa cuối thế kỷ 17), gặp con sông lớn đầu tiên gọi là Tiền Giang, sau đó gặp con sông lớn thứ hai gọi là Hậu Giang.", "Tính quy chiếu này trong tư duy của người Việt mặc định cho cách định hướng.", "Tính quy chiếu này trong tư duy của người Việt mặc định cho cách định hướng.", "Ví dụ, chỉ nói \"Vào Nam ra Bắc\", không nói ngược lại, hoặc \"Lên rừng xuống biển\", \"Bên Mỹ\", \"Xuống Cà Mau\"...\n\nLịch sử \n\nTheo An Nam Đại Quốc Họa Đồ của Taberd năm 1838, sông Cửu Long có 9 cửa lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː \n Cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Ray (Ba Lai), cửa Bãi Ngao (Ngao Châu) - cửa Băng Côn (Bân Côn) (nay gộp thành cửa Hàm Luông), cửa Cổ Chiên (6 cửa đều thuộc sông Tiền).", "Ví dụ, chỉ nói \"Vào Nam ra Bắc\", không nói ngược lại, hoặc \"Lên rừng xuống biển\", \"Bên Mỹ\", \"Xuống Cà Mau\"...\n\nLịch sử \n\nTheo An Nam Đại Quốc Họa Đồ của Taberd năm 1838, sông Cửu Long có 9 cửa lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː \n Cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Ray (Ba Lai), cửa Bãi Ngao (Ngao Châu) - cửa Băng Côn (Bân Côn) (nay gộp thành cửa Hàm Luông), cửa Cổ Chiên (6 cửa đều thuộc sông Tiền).", "Cửa Vam Rây (Vàm Rây, tức cửa Định An ngày nay), cửa Cha Vang (Trà Vang, tức sông Cồn Cộc ngày nay), cửa Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ) - Tranh Đề) (3 cửa đều thuộc sông Hậu, phía tây địa danh Trà Ôn trong bản đồ).", "Cửa Vam Rây (Vàm Rây, tức cửa Định An ngày nay), cửa Cha Vang (Trà Vang, tức sông Cồn Cộc ngày nay), cửa Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ) - Tranh Đề) (3 cửa đều thuộc sông Hậu, phía tây địa danh Trà Ôn trong bản đồ).", "Đại Nam nhất thống chí chỉ kể 7 cửa của sông Cửu Long gồm 6 cửa thuộc sông Tiền Giang và 1 cửa sông Hậu Giang (lần lượt từ đông bắc xuống tây nam là: cặp cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Lai, cặp cửa Ngao Châu - Bân Côn, cửa Cổ Chiên (đều thuộc sông Tiền), và cửa Ba Thắc của sông Hậu.", "Đại Nam nhất thống chí chỉ kể 7 cửa của sông Cửu Long gồm 6 cửa thuộc sông Tiền Giang và 1 cửa sông Hậu Giang (lần lượt từ đông bắc xuống tây nam là: cặp cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Lai, cặp cửa Ngao Châu - Bân Côn, cửa Cổ Chiên (đều thuộc sông Tiền), và cửa Ba Thắc của sông Hậu.", "Đại Nam nhất thống chí chépː\nSông Tiền Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 6 dặm về phía tây bắc, phát nguyên từ sông Sa Đét tỉnh An Giang, qua thôn Tân Hội huyện Vĩnh Bình, là chỗ chia địa giới 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long.", "Đại Nam nhất thống chí chépː\nSông Tiền Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 6 dặm về phía tây bắc, phát nguyên từ sông Sa Đét tỉnh An Giang, qua thôn Tân Hội huyện Vĩnh Bình, là chỗ chia địa giới 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long.", "Lại chảy 34 dặm qua sông Đại Tuần, suốt đến Ba Lai, Mỹ Tho rồi chảy về phía nam đổ ra cửa Đại và cửa Tiểu, đây là chi lưu chính của sông Cái.", "Lại chảy 34 dặm qua sông Đại Tuần, suốt đến Ba Lai, Mỹ Tho rồi chảy về phía nam đổ ra cửa Đại và cửa Tiểu, đây là chi lưu chính của sông Cái.", "Lại ở sông Đại Tuần chia thành ngã ba, một ngả qua phía đông tỉnh thành [Vĩnh Long], làm sông cái Long Thành, chảy 136 dặm về phía nam rồi đổ ra cửa biển Cổ Chiên.", "Lại ở sông Đại Tuần chia thành ngã ba, một ngả qua phía đông tỉnh thành [Vĩnh Long], làm sông cái Long Thành, chảy 136 dặm về phía nam rồi đổ ra cửa biển Cổ Chiên.", "Một ngả qua thôn Phú Thuận sang phía đông 40 dặm làm sông cái Hàm Luông, lại chảy 123 dặm về phía nam đổ ra 2 cửa biển Bân Côn và Ngao Châu.", "Một ngả qua thôn Phú Thuận sang phía đông 40 dặm làm sông cái Hàm Luông, lại chảy 123 dặm về phía nam đổ ra 2 cửa biển Bân Côn và Ngao Châu.", "Một ngả do bờ phía hữu sông Hàm Luông chảy xuống chia làm hai nhánh: Một nhánh qua hạ lưu sông Ba Lai 108 dặm về phía nam, rồi đổ ra cửa biển Ba Lai.", "Một ngả do bờ phía hữu sông Hàm Luông chảy xuống chia làm hai nhánh: Một nhánh qua hạ lưu sông Ba Lai 108 dặm về phía nam, rồi đổ ra cửa biển Ba Lai.", "Nhánh còn lại là nhánh đổ ra cửa Đại, cửa Tiểu [đã nêu trên], có tên gọi là sông Trí Tường [qua Mỹ Tho], làm thành địa giới tỉnh Định Tường [ranh giới Vĩnh Long - Định Tường]...\nSông Hậu Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 52 dặm về phía nam, nước sông này từ sông Châu Đốc tỉnh An Giang chảy qua phía bắc huyện Đông Xuyên đến rạch Trà Ôn.", "Nhánh còn lại là nhánh đổ ra cửa Đại, cửa Tiểu [đã nêu trên], có tên gọi là sông Trí Tường [qua Mỹ Tho], làm thành địa giới tỉnh Định Tường [ranh giới Vĩnh Long - Định Tường]...\nSông Hậu Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 52 dặm về phía nam, nước sông này từ sông Châu Đốc tỉnh An Giang chảy qua phía bắc huyện Đông Xuyên đến rạch Trà Ôn.", "Đấy là chỗ phân địa giới giữa 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long, bờ phía tây là địa giới tỉnh An Giang, bờ phía đông là địa giới tỉnh Vĩnh Long.", "Đấy là chỗ phân địa giới giữa 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long, bờ phía tây là địa giới tỉnh An Giang, bờ phía đông là địa giới tỉnh Vĩnh Long.", "Sông đến đây thì chuyển sang phía nam, qua địa phận đạo Trấn Di, đổ ra cửa Ba Thắc.", "Sông đến đây thì chuyển sang phía nam, qua địa phận đạo Trấn Di, đổ ra cửa Ba Thắc.", "Nước sông chia chảy nhiều ngả, bao bọc cồn bãi, tưới tắm ruộng đồng, rất là lợi ích.", "Nước sông chia chảy nhiều ngả, bao bọc cồn bãi, tưới tắm ruộng đồng, rất là lợi ích.", "Các bản đồ người Pháp vẽ về Nam Kỳ từ cuối thế kỷ 19 (năm 1884) đến đầu thế kỷ 20 (năm 1901, 1902) ghi tên cho 9 cửa sông chính của sông Cửu Long, lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː trên sông Tiền có 6 cửa Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên và Cung Hầu, trên sông Hậu có 3 cửa Định An, Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ)) và Tranh Đề.", "Các bản đồ người Pháp vẽ về Nam Kỳ từ cuối thế kỷ 19 (năm 1884) đến đầu thế kỷ 20 (năm 1901, 1902) ghi tên cho 9 cửa sông chính của sông Cửu Long, lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː trên sông Tiền có 6 cửa Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên và Cung Hầu, trên sông Hậu có 3 cửa Định An, Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ)) và Tranh Đề.", "Chín cửa sông đầu thế kỷ 20, đến ngày nay, chỉ còn lại có tám cửa sông.", "Chín cửa sông đầu thế kỷ 20, đến ngày nay, chỉ còn lại có tám cửa sông.", "(Cửa Ba Thắc (nhỏ) khoảng thập niên 1960 đã bị bồi lấp, chỉ còn vết tích là rạch nhỏ bé xíu mang tên sông Cồn Tròn có cửa nằm sâu bên trong cửa Tranh Đề, nên sông Hậu chỉ còn hai cửa biển ngày nay).", "(Cửa Ba Thắc (nhỏ) khoảng thập niên 1960 đã bị bồi lấp, chỉ còn vết tích là rạch nhỏ bé xíu mang tên sông Cồn Tròn có cửa nằm sâu bên trong cửa Tranh Đề, nên sông Hậu chỉ còn hai cửa biển ngày nay).", "Với việc cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập ngăn mặn Ba Lai ngăn lại, sông Cửu Long chỉ còn 7 cửa sông chính thông thuyền ra biển Đông.", "Với việc cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập ngăn mặn Ba Lai ngăn lại, sông Cửu Long chỉ còn 7 cửa sông chính thông thuyền ra biển Đông.", "Tuy vậy, trong nhiều thời kỳ dòng sông có 9 cửa chính chảy ra biển Đông nên sông Mê Kông đoạn qua Việt Nam còn được gọi là sông Cửu Long, tức \"sông chín rồng\".", "Tuy vậy, trong nhiều thời kỳ dòng sông có 9 cửa chính chảy ra biển Đông nên sông Mê Kông đoạn qua Việt Nam còn được gọi là sông Cửu Long, tức \"sông chín rồng\".", "Hiện có khoảng 17 triệu người dân Việt Nam đang sinh sống tại lưu vực của hệ thống sông Cửu Long, còn được gọi là đồng bằng sông Cửu Long\n\nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Hiện có khoảng 17 triệu người dân Việt Nam đang sinh sống tại lưu vực của hệ thống sông Cửu Long, còn được gọi là đồng bằng sông Cửu Long\n\nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Con người\nỞ khu vực đồng bằng sông Cửu Long (tổng diện tích khoảng 3,3 triệu hecta đất nông nghiệp) khi chảy vào Việt Nam, có khoảng 17 triệu người đang sinh sống vào thời điểm đầu 2006, tăng 5 triệu so với 16 năm trước đó.", "Con người\nỞ khu vực đồng bằng sông Cửu Long (tổng diện tích khoảng 3,3 triệu hecta đất nông nghiệp) khi chảy vào Việt Nam, có khoảng 17 triệu người đang sinh sống vào thời điểm đầu 2006, tăng 5 triệu so với 16 năm trước đó.", "Trong số họ, có khoảng 9,5 triệu người trong độ tuổi lao động (trên 15 tuổi), hay 55%.", "Trong số họ, có khoảng 9,5 triệu người trong độ tuổi lao động (trên 15 tuổi), hay 55%.", "Ảnh hưởng của môi trường và con người \n\nHai trong số chín cửa sông Cửu Long là Ba Lai và Bát Sắc đã bị nghẽn và nước đã không còn lưu thông được nữa.", "Ảnh hưởng của môi trường và con người \n\nHai trong số chín cửa sông Cửu Long là Ba Lai và Bát Sắc đã bị nghẽn và nước đã không còn lưu thông được nữa.", "Nguyên nhân bị nghẽn của sông Bát Sắc do các cồn cát ở hai cửa sông này phát triển mạnh tạo nên rào chắn lớn làm nghẽn đường chảy của cửa sông.", "Nguyên nhân bị nghẽn của sông Bát Sắc do các cồn cát ở hai cửa sông này phát triển mạnh tạo nên rào chắn lớn làm nghẽn đường chảy của cửa sông.", "Còn nguyên nhân nghẽn sông trên của sông Ba Lai là do tác động của con người, do xây dựng hệ thống cống đập.", "Còn nguyên nhân nghẽn sông trên của sông Ba Lai là do tác động của con người, do xây dựng hệ thống cống đập.", "Việc hai cửa sông đã chết đã gây ra ảnh hưởng lớn như làm tăng tình trạng sạt lở đất và vận tải giảm sút.", "Việc hai cửa sông đã chết đã gây ra ảnh hưởng lớn như làm tăng tình trạng sạt lở đất và vận tải giảm sút.", "Sông Cửu Long đem lại nhiều lợi ích cho trồng trọt và thủy sản, nhất là trong mùa lũ.", "Sông Cửu Long đem lại nhiều lợi ích cho trồng trọt và thủy sản, nhất là trong mùa lũ.", "Nguồn cung cấp nước tưới, phù sa và rửa phèn cho đất lúa, cùng với lượng tôm cá dồi dào đã khiến cư dân nơi đây chấp nhận sống chung cùng lũ hơn là đắp đê như ở đồng bằng châu thổ sông Hồng.", "Nguồn cung cấp nước tưới, phù sa và rửa phèn cho đất lúa, cùng với lượng tôm cá dồi dào đã khiến cư dân nơi đây chấp nhận sống chung cùng lũ hơn là đắp đê như ở đồng bằng châu thổ sông Hồng.", "Nhưng dòng sông cũng gây ra nhiều mặt bất lợi, điển hình là úng ngập thường xuyên trong các tháng mùa mưa, hoặc tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô.", "Nhưng dòng sông cũng gây ra nhiều mặt bất lợi, điển hình là úng ngập thường xuyên trong các tháng mùa mưa, hoặc tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô.", "Các cây cầu\n\nSông Tiền \n\nCầu Cao Lãnh, nối thành phố Cao Lãnh với huyện Lấp Vò, Đồng Tháp \nCầu Mỹ Thuận, Tiền Giang - Vĩnh Long\nCầu Mỹ Thuận 2, Tiền Giang - Vĩnh Long (dự án)\nCầu Rạch Miễu, Tiền Giang - Bến Tre\nCầu Rạch Miễu 2, Tiền Giang - Bến Tre (dự án)\nCầu Ba Lai, Bến Tre\nCầu Ba Lai mới, Bến Tre\nCầu Hàm Luông, nối thành phố Bến Tre, huyện Mỏ Cày Bắc, Bến Tre\nCầu Đình Khao, Bến Tre - Vĩnh Long (dự án)\nCầu Cổ Chiên, Bến Tre - Trà Vinh\n\nSông Hậu \n\nCầu Vĩnh Trường, nối thị trấn An Phú với xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, An Giang\nCầu Châu Đốc, nối thành phố Châu Đốc và thị xã Tân Châu, An Giang (đã khởi công)\nCầu Vàm Cống, nối huyện Lấp Vò, Đồng Tháp với quận Thốt Nốt, Cần Thơ \nCầu Cần Thơ, Cần Thơ- Vĩnh Long\nCầu Cần Thơ 2\nCầu Đại Ngãi, nối huyện Trà Cú, Trà Vinh - huyện Cù Lao Dung, huyện Long Phú, Sóc Trăng (đã khởi công)\n\nChú thích \n\nCửu Long\nCửu Long" ]

[ "Khái quát \n\nBắt đầu từ Phnom Penh, sông Mê Kông chia thành hai nhánh theo dòng chảy từ Bắc xuống Nam: bên phải (hữu ngạn) là sông Bassac (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái (tả ngạn) là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250 km mỗi sông.", "Sông Cửu Long (chữ Nôm: 九龍河) là tên gọi chung cho các phân lưu của sông Mê Kông chảy trên lãnh thổ của Việt Nam.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái, hay sông Cửu Long.", "Khái quát \n\nBắt đầu từ Phnom Penh, sông Mê Kông chia thành hai nhánh theo dòng chảy từ Bắc xuống Nam: bên phải (hữu ngạn) là sông Bassac (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái (tả ngạn) là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250 km mỗi sông.", "Lưu lượng hai sông này rất lớn, khoảng 6.000 m³/s về mùa khô, lên đến 120.000 m³/s vào mùa mưa, và chuyên chở rất nhiều phù sa bồi đắp đồng bằng Nam Bộ.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái, hay sông Cửu Long.", "Sông Tiền và sông Hậu chảy qua địa phận các tỉnh, thành: Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng.", "Lưu lượng hai sông này rất lớn, khoảng 6.000 m³/s về mùa khô, lên đến 120.000 m³/s vào mùa mưa, và chuyên chở rất nhiều phù sa bồi đắp đồng bằng Nam Bộ.", "Các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và phần lớn tỉnh Đồng Tháp ở phía bên tả sông Tiền.", "Sông Tiền và sông Hậu chảy qua địa phận các tỉnh, thành: Đồng Tháp, Tiền Giang, Bến Tre, An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng.", "Các tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, một phần lớn tỉnh Đồng Tháp và An Giang nằm giữa sông Tiền và sông Hậu.", "Các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và phần lớn tỉnh Đồng Tháp ở phía bên tả sông Tiền.", "Phía hữu sông Hậu là vùng Tứ giác Long Xuyên và vùng bán đảo Cà Mau (ở phía Nam kênh Cái Sắn và hữu ngạn sông Hậu).", "Các tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, một phần lớn tỉnh Đồng Tháp và An Giang nằm giữa sông Tiền và sông Hậu.", "Sông Cửu Long hiện nay chảy ra biển Đông tại các cửa: Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu, Bát Xắc, Định An và Tranh Đề.", "Phía hữu sông Hậu là vùng Tứ giác Long Xuyên và vùng bán đảo Cà Mau (ở phía Nam kênh Cái Sắn và hữu ngạn sông Hậu).", "Các con sông chính\n\n \nSông Tiền có lòng sông rộng với nhiều cù lao ở giữa dòng, chảy qua Tân Châu (An Giang), Hồng Ngự và Cao Lãnh (Đồng Tháp), Vĩnh Long đến Cai Lậy (Tiền Giang) thì chia làm bốn sông ngày nay đổ ra biển bằng sáu cửa biển (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là:\nSông Mỹ Tho (tên cổ theo Đại Nam nhất thống chí gọi là sông Trí Tường, chảy qua tỉnh lỵ tỉnh Tiền Giang là thành phố Mỹ Tho (thành Định Tường cũ) và phía nam Gò Công, ra biển bằng cửa Đại và cửa Tiểu qua đường sông Cửa Tiểu.", "Sông Cửu Long hiện nay chảy ra biển Đông tại các cửa: Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên, Cung Hầu, Bát Xắc, Định An và Tranh Đề.", "Sông Ba Lai chảy qua phía bắc tỉnh Bến Tre (tên cũ Kiến Hòa), ra cửa Ba Lai.", "Các con sông chính\n\n \nSông Tiền có lòng sông rộng với nhiều cù lao ở giữa dòng, chảy qua Tân Châu (An Giang), Hồng Ngự và Cao Lãnh (Đồng Tháp), Vĩnh Long đến Cai Lậy (Tiền Giang) thì chia làm bốn sông ngày nay đổ ra biển bằng sáu cửa biển (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là:\nSông Mỹ Tho (tên cổ theo Đại Nam nhất thống chí gọi là sông Trí Tường, chảy qua tỉnh lỵ tỉnh Tiền Giang là thành phố Mỹ Tho (thành Định Tường cũ) và phía nam Gò Công, ra biển bằng cửa Đại và cửa Tiểu qua đường sông Cửa Tiểu.", "Hiện nay, cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập Ba Lai ngăn lại.", "Sông Ba Lai chảy qua phía bắc tỉnh Bến Tre (tên cũ Kiến Hòa), ra cửa Ba Lai.", "Hệ thống này nằm trong dự án ngọt hóa vùng ven biển của tỉnh Bến Tre.", "Hiện nay, cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập Ba Lai ngăn lại.", "Sông Hàm Luông (dòng chính lưu lượng lớn), chảy qua phía nam tỉnh Bến Tre, ra cửa Hàm Luông (tên cổ là cửa biển Ngao Châu).", "Hệ thống này nằm trong dự án ngọt hóa vùng ven biển của tỉnh Bến Tre.", "Trước nửa cuối thế kỷ 19 sông Hàm Luông còn chia nhánh thành một phân lưu phụ ở phía tây nam, tên cổ là rạch An Vĩnh đổ ra cửa biển cổ tên là cửa biển Bân Côn, nằm ngay trước phía đông nam cửa biển Ngao Châu ngay trong vũng cửa biển Hàm Luông ngày nay (nên ngày nay chúng nhập làm một và gọi là cửa Hàm Luông).", "Sông Hàm Luông (dòng chính lưu lượng lớn), chảy qua phía nam tỉnh Bến Tre, ra cửa Hàm Luông (tên cổ là cửa biển Ngao Châu).", "Sông Cổ Chiên (dòng chính lưu lượng lớn), làm thành ranh giới tỉnh Bến Tre - Trà Vinh (tên cũ Vĩnh Bình), đổ ra biển bằng cửa Cổ Chiên và cửa Cung Hầu.", "Trước nửa cuối thế kỷ 19 sông Hàm Luông còn chia nhánh thành một phân lưu phụ ở phía tây nam, tên cổ là rạch An Vĩnh đổ ra cửa biển cổ tên là cửa biển Bân Côn, nằm ngay trước phía đông nam cửa biển Ngao Châu ngay trong vũng cửa biển Hàm Luông ngày nay (nên ngày nay chúng nhập làm một và gọi là cửa Hàm Luông).", "Cửa Cung Hầu mới xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 19 do xuất hiện các cù lao giữa cửa sông Cổ Chiên còn theo Đại Nam nhất thống chí thì chỉ gọi chung 2 của biển này là cửa Cổ Chiên.", "Sông Cổ Chiên (dòng chính lưu lượng lớn), làm thành ranh giới tỉnh Bến Tre - Trà Vinh (tên cũ Vĩnh Bình), đổ ra biển bằng cửa Cổ Chiên và cửa Cung Hầu.", "Sông Hậu chảy qua Châu Đốc, Long Xuyên (An Giang), Vĩnh Long, Thành phố Cần Thơ, Châu Thành (Hậu Giang), Sóc Trăng và đổ ra biển trước kia có thời kỳ bằng bốn nhánh cửa (nhưng Đại Nam nhất thống chí gọi chung là cửa Ba Thắc (Bassac)), cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 bị bồi lấp còn 3 cửa (đương thời gọi tên là Định An, Ba Thắc (nằm ở giữa, dưới đây tạm gọi là Ba Thắc (nhỏ)) và Trần Đề), ngày nay còn lại 2 cửa (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là: cửa Định An, cửa Trần Đề.", "Cửa Cung Hầu mới xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 19 do xuất hiện các cù lao giữa cửa sông Cổ Chiên còn theo Đại Nam nhất thống chí thì chỉ gọi chung 2 của biển này là cửa Cổ Chiên.", "Hai cửa phụ của sông Hậu ngày nay đã bị bồi lấp, có vết tích còn lại là hai con rạch nhỏ là sông Cồn Cộc đổ ra nhánh cửa sông Định An, và sông Cồn Tròn đổ ra nhánh cửa sông Trần Đề.", "Sông Hậu chảy qua Châu Đốc, Long Xuyên (An Giang), Vĩnh Long, Thành phố Cần Thơ, Châu Thành (Hậu Giang), Sóc Trăng và đổ ra biển trước kia có thời kỳ bằng bốn nhánh cửa (nhưng Đại Nam nhất thống chí gọi chung là cửa Ba Thắc (Bassac)), cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 bị bồi lấp còn 3 cửa (đương thời gọi tên là Định An, Ba Thắc (nằm ở giữa, dưới đây tạm gọi là Ba Thắc (nhỏ)) và Trần Đề), ngày nay còn lại 2 cửa (lần lượt từ phía đông bắc xuống tây nam) là: cửa Định An, cửa Trần Đề.", "Về tên gọi Tiền Giang, Hậu Giang hay Sông Tiền, Sông Hậu là do lưu dân khẩn hoang định danh.", "Hai cửa phụ của sông Hậu ngày nay đã bị bồi lấp, có vết tích còn lại là hai con rạch nhỏ là sông Cồn Cộc đổ ra nhánh cửa sông Định An, và sông Cồn Tròn đổ ra nhánh cửa sông Trần Đề.", "Vì họ là dân vùng ngũ Quảng vào đất mới.", "Về tên gọi Tiền Giang, Hậu Giang hay Sông Tiền, Sông Hậu là do lưu dân khẩn hoang định danh.", "Đi xuống phương Nam (khoảng nửa cuối thế kỷ 17), gặp con sông lớn đầu tiên gọi là Tiền Giang, sau đó gặp con sông lớn thứ hai gọi là Hậu Giang.", "Vì họ là dân vùng ngũ Quảng vào đất mới.", "Tính quy chiếu này trong tư duy của người Việt mặc định cho cách định hướng.", "Đi xuống phương Nam (khoảng nửa cuối thế kỷ 17), gặp con sông lớn đầu tiên gọi là Tiền Giang, sau đó gặp con sông lớn thứ hai gọi là Hậu Giang.", "Ví dụ, chỉ nói \"Vào Nam ra Bắc\", không nói ngược lại, hoặc \"Lên rừng xuống biển\", \"Bên Mỹ\", \"Xuống Cà Mau\"...\n\nLịch sử \n\nTheo An Nam Đại Quốc Họa Đồ của Taberd năm 1838, sông Cửu Long có 9 cửa lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː \n Cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Ray (Ba Lai), cửa Bãi Ngao (Ngao Châu) - cửa Băng Côn (Bân Côn) (nay gộp thành cửa Hàm Luông), cửa Cổ Chiên (6 cửa đều thuộc sông Tiền).", "Tính quy chiếu này trong tư duy của người Việt mặc định cho cách định hướng.", "Cửa Vam Rây (Vàm Rây, tức cửa Định An ngày nay), cửa Cha Vang (Trà Vang, tức sông Cồn Cộc ngày nay), cửa Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ) - Tranh Đề) (3 cửa đều thuộc sông Hậu, phía tây địa danh Trà Ôn trong bản đồ).", "Ví dụ, chỉ nói \"Vào Nam ra Bắc\", không nói ngược lại, hoặc \"Lên rừng xuống biển\", \"Bên Mỹ\", \"Xuống Cà Mau\"...\n\nLịch sử \n\nTheo An Nam Đại Quốc Họa Đồ của Taberd năm 1838, sông Cửu Long có 9 cửa lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː \n Cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Ray (Ba Lai), cửa Bãi Ngao (Ngao Châu) - cửa Băng Côn (Bân Côn) (nay gộp thành cửa Hàm Luông), cửa Cổ Chiên (6 cửa đều thuộc sông Tiền).", "Đại Nam nhất thống chí chỉ kể 7 cửa của sông Cửu Long gồm 6 cửa thuộc sông Tiền Giang và 1 cửa sông Hậu Giang (lần lượt từ đông bắc xuống tây nam là: cặp cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Lai, cặp cửa Ngao Châu - Bân Côn, cửa Cổ Chiên (đều thuộc sông Tiền), và cửa Ba Thắc của sông Hậu.", "Cửa Vam Rây (Vàm Rây, tức cửa Định An ngày nay), cửa Cha Vang (Trà Vang, tức sông Cồn Cộc ngày nay), cửa Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ) - Tranh Đề) (3 cửa đều thuộc sông Hậu, phía tây địa danh Trà Ôn trong bản đồ).", "Đại Nam nhất thống chí chépː\nSông Tiền Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 6 dặm về phía tây bắc, phát nguyên từ sông Sa Đét tỉnh An Giang, qua thôn Tân Hội huyện Vĩnh Bình, là chỗ chia địa giới 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long.", "Đại Nam nhất thống chí chỉ kể 7 cửa của sông Cửu Long gồm 6 cửa thuộc sông Tiền Giang và 1 cửa sông Hậu Giang (lần lượt từ đông bắc xuống tây nam là: cặp cửa Tiểu - cửa Đại, cửa Ba Lai, cặp cửa Ngao Châu - Bân Côn, cửa Cổ Chiên (đều thuộc sông Tiền), và cửa Ba Thắc của sông Hậu.", "Lại chảy 34 dặm qua sông Đại Tuần, suốt đến Ba Lai, Mỹ Tho rồi chảy về phía nam đổ ra cửa Đại và cửa Tiểu, đây là chi lưu chính của sông Cái.", "Đại Nam nhất thống chí chépː\nSông Tiền Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 6 dặm về phía tây bắc, phát nguyên từ sông Sa Đét tỉnh An Giang, qua thôn Tân Hội huyện Vĩnh Bình, là chỗ chia địa giới 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long.", "Lại ở sông Đại Tuần chia thành ngã ba, một ngả qua phía đông tỉnh thành [Vĩnh Long], làm sông cái Long Thành, chảy 136 dặm về phía nam rồi đổ ra cửa biển Cổ Chiên.", "Lại chảy 34 dặm qua sông Đại Tuần, suốt đến Ba Lai, Mỹ Tho rồi chảy về phía nam đổ ra cửa Đại và cửa Tiểu, đây là chi lưu chính của sông Cái.", "Một ngả qua thôn Phú Thuận sang phía đông 40 dặm làm sông cái Hàm Luông, lại chảy 123 dặm về phía nam đổ ra 2 cửa biển Bân Côn và Ngao Châu.", "Lại ở sông Đại Tuần chia thành ngã ba, một ngả qua phía đông tỉnh thành [Vĩnh Long], làm sông cái Long Thành, chảy 136 dặm về phía nam rồi đổ ra cửa biển Cổ Chiên.", "Một ngả do bờ phía hữu sông Hàm Luông chảy xuống chia làm hai nhánh: Một nhánh qua hạ lưu sông Ba Lai 108 dặm về phía nam, rồi đổ ra cửa biển Ba Lai.", "Một ngả qua thôn Phú Thuận sang phía đông 40 dặm làm sông cái Hàm Luông, lại chảy 123 dặm về phía nam đổ ra 2 cửa biển Bân Côn và Ngao Châu.", "Nhánh còn lại là nhánh đổ ra cửa Đại, cửa Tiểu [đã nêu trên], có tên gọi là sông Trí Tường [qua Mỹ Tho], làm thành địa giới tỉnh Định Tường [ranh giới Vĩnh Long - Định Tường]...\nSông Hậu Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 52 dặm về phía nam, nước sông này từ sông Châu Đốc tỉnh An Giang chảy qua phía bắc huyện Đông Xuyên đến rạch Trà Ôn.", "Một ngả do bờ phía hữu sông Hàm Luông chảy xuống chia làm hai nhánh: Một nhánh qua hạ lưu sông Ba Lai 108 dặm về phía nam, rồi đổ ra cửa biển Ba Lai.", "Đấy là chỗ phân địa giới giữa 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long, bờ phía tây là địa giới tỉnh An Giang, bờ phía đông là địa giới tỉnh Vĩnh Long.", "Nhánh còn lại là nhánh đổ ra cửa Đại, cửa Tiểu [đã nêu trên], có tên gọi là sông Trí Tường [qua Mỹ Tho], làm thành địa giới tỉnh Định Tường [ranh giới Vĩnh Long - Định Tường]...\nSông Hậu Giang ở cách huyện Vĩnh Bình 52 dặm về phía nam, nước sông này từ sông Châu Đốc tỉnh An Giang chảy qua phía bắc huyện Đông Xuyên đến rạch Trà Ôn.", "Sông đến đây thì chuyển sang phía nam, qua địa phận đạo Trấn Di, đổ ra cửa Ba Thắc.", "Đấy là chỗ phân địa giới giữa 2 tỉnh An Giang và Vĩnh Long, bờ phía tây là địa giới tỉnh An Giang, bờ phía đông là địa giới tỉnh Vĩnh Long.", "Nước sông chia chảy nhiều ngả, bao bọc cồn bãi, tưới tắm ruộng đồng, rất là lợi ích.", "Sông đến đây thì chuyển sang phía nam, qua địa phận đạo Trấn Di, đổ ra cửa Ba Thắc.", "Các bản đồ người Pháp vẽ về Nam Kỳ từ cuối thế kỷ 19 (năm 1884) đến đầu thế kỷ 20 (năm 1901, 1902) ghi tên cho 9 cửa sông chính của sông Cửu Long, lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː trên sông Tiền có 6 cửa Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên và Cung Hầu, trên sông Hậu có 3 cửa Định An, Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ)) và Tranh Đề.", "Nước sông chia chảy nhiều ngả, bao bọc cồn bãi, tưới tắm ruộng đồng, rất là lợi ích.", "Chín cửa sông đầu thế kỷ 20, đến ngày nay, chỉ còn lại có tám cửa sông.", "Các bản đồ người Pháp vẽ về Nam Kỳ từ cuối thế kỷ 19 (năm 1884) đến đầu thế kỷ 20 (năm 1901, 1902) ghi tên cho 9 cửa sông chính của sông Cửu Long, lần lượt từ đông bắc xuống tây nam gồmː trên sông Tiền có 6 cửa Tiểu, Đại, Ba Lai, Hàm Luông, Cổ Chiên và Cung Hầu, trên sông Hậu có 3 cửa Định An, Ba Thắc (tức Ba Thắc (nhỏ)) và Tranh Đề.", "(Cửa Ba Thắc (nhỏ) khoảng thập niên 1960 đã bị bồi lấp, chỉ còn vết tích là rạch nhỏ bé xíu mang tên sông Cồn Tròn có cửa nằm sâu bên trong cửa Tranh Đề, nên sông Hậu chỉ còn hai cửa biển ngày nay).", "Chín cửa sông đầu thế kỷ 20, đến ngày nay, chỉ còn lại có tám cửa sông.", "Với việc cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập ngăn mặn Ba Lai ngăn lại, sông Cửu Long chỉ còn 7 cửa sông chính thông thuyền ra biển Đông.", "(Cửa Ba Thắc (nhỏ) khoảng thập niên 1960 đã bị bồi lấp, chỉ còn vết tích là rạch nhỏ bé xíu mang tên sông Cồn Tròn có cửa nằm sâu bên trong cửa Tranh Đề, nên sông Hậu chỉ còn hai cửa biển ngày nay).", "Tuy vậy, trong nhiều thời kỳ dòng sông có 9 cửa chính chảy ra biển Đông nên sông Mê Kông đoạn qua Việt Nam còn được gọi là sông Cửu Long, tức \"sông chín rồng\".", "Với việc cửa Ba Lai đã bị hệ thống cống đập ngăn mặn Ba Lai ngăn lại, sông Cửu Long chỉ còn 7 cửa sông chính thông thuyền ra biển Đông.", "Hiện có khoảng 17 triệu người dân Việt Nam đang sinh sống tại lưu vực của hệ thống sông Cửu Long, còn được gọi là đồng bằng sông Cửu Long\n\nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Tuy vậy, trong nhiều thời kỳ dòng sông có 9 cửa chính chảy ra biển Đông nên sông Mê Kông đoạn qua Việt Nam còn được gọi là sông Cửu Long, tức \"sông chín rồng\".", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Hiện có khoảng 17 triệu người dân Việt Nam đang sinh sống tại lưu vực của hệ thống sông Cửu Long, còn được gọi là đồng bằng sông Cửu Long\n\nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Con người\nỞ khu vực đồng bằng sông Cửu Long (tổng diện tích khoảng 3,3 triệu hecta đất nông nghiệp) khi chảy vào Việt Nam, có khoảng 17 triệu người đang sinh sống vào thời điểm đầu 2006, tăng 5 triệu so với 16 năm trước đó.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Trong số họ, có khoảng 9,5 triệu người trong độ tuổi lao động (trên 15 tuổi), hay 55%.", "Con người\nỞ khu vực đồng bằng sông Cửu Long (tổng diện tích khoảng 3,3 triệu hecta đất nông nghiệp) khi chảy vào Việt Nam, có khoảng 17 triệu người đang sinh sống vào thời điểm đầu 2006, tăng 5 triệu so với 16 năm trước đó.", "Ảnh hưởng của môi trường và con người \n\nHai trong số chín cửa sông Cửu Long là Ba Lai và Bát Sắc đã bị nghẽn và nước đã không còn lưu thông được nữa.", "Trong số họ, có khoảng 9,5 triệu người trong độ tuổi lao động (trên 15 tuổi), hay 55%.", "Nguyên nhân bị nghẽn của sông Bát Sắc do các cồn cát ở hai cửa sông này phát triển mạnh tạo nên rào chắn lớn làm nghẽn đường chảy của cửa sông.", "Ảnh hưởng của môi trường và con người \n\nHai trong số chín cửa sông Cửu Long là Ba Lai và Bát Sắc đã bị nghẽn và nước đã không còn lưu thông được nữa.", "Còn nguyên nhân nghẽn sông trên của sông Ba Lai là do tác động của con người, do xây dựng hệ thống cống đập.", "Nguyên nhân bị nghẽn của sông Bát Sắc do các cồn cát ở hai cửa sông này phát triển mạnh tạo nên rào chắn lớn làm nghẽn đường chảy của cửa sông.", "Việc hai cửa sông đã chết đã gây ra ảnh hưởng lớn như làm tăng tình trạng sạt lở đất và vận tải giảm sút.", "Còn nguyên nhân nghẽn sông trên của sông Ba Lai là do tác động của con người, do xây dựng hệ thống cống đập.", "Sông Cửu Long đem lại nhiều lợi ích cho trồng trọt và thủy sản, nhất là trong mùa lũ.", "Việc hai cửa sông đã chết đã gây ra ảnh hưởng lớn như làm tăng tình trạng sạt lở đất và vận tải giảm sút.", "Nguồn cung cấp nước tưới, phù sa và rửa phèn cho đất lúa, cùng với lượng tôm cá dồi dào đã khiến cư dân nơi đây chấp nhận sống chung cùng lũ hơn là đắp đê như ở đồng bằng châu thổ sông Hồng.", "Sông Cửu Long đem lại nhiều lợi ích cho trồng trọt và thủy sản, nhất là trong mùa lũ.", "Nhưng dòng sông cũng gây ra nhiều mặt bất lợi, điển hình là úng ngập thường xuyên trong các tháng mùa mưa, hoặc tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô.", "Nguồn cung cấp nước tưới, phù sa và rửa phèn cho đất lúa, cùng với lượng tôm cá dồi dào đã khiến cư dân nơi đây chấp nhận sống chung cùng lũ hơn là đắp đê như ở đồng bằng châu thổ sông Hồng.", "Các cây cầu\n\nSông Tiền \n\nCầu Cao Lãnh, nối thành phố Cao Lãnh với huyện Lấp Vò, Đồng Tháp \nCầu Mỹ Thuận, Tiền Giang - Vĩnh Long\nCầu Mỹ Thuận 2, Tiền Giang - Vĩnh Long (dự án)\nCầu Rạch Miễu, Tiền Giang - Bến Tre\nCầu Rạch Miễu 2, Tiền Giang - Bến Tre (dự án)\nCầu Ba Lai, Bến Tre\nCầu Ba Lai mới, Bến Tre\nCầu Hàm Luông, nối thành phố Bến Tre, huyện Mỏ Cày Bắc, Bến Tre\nCầu Đình Khao, Bến Tre - Vĩnh Long (dự án)\nCầu Cổ Chiên, Bến Tre - Trà Vinh\n\nSông Hậu \n\nCầu Vĩnh Trường, nối thị trấn An Phú với xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, An Giang\nCầu Châu Đốc, nối thành phố Châu Đốc và thị xã Tân Châu, An Giang (đã khởi công)\nCầu Vàm Cống, nối huyện Lấp Vò, Đồng Tháp với quận Thốt Nốt, Cần Thơ \nCầu Cần Thơ, Cần Thơ- Vĩnh Long\nCầu Cần Thơ 2\nCầu Đại Ngãi, nối huyện Trà Cú, Trà Vinh - huyện Cù Lao Dung, huyện Long Phú, Sóc Trăng (đã khởi công)\n\nChú thích \n\nCửu Long\nCửu Long", "Nhưng dòng sông cũng gây ra nhiều mặt bất lợi, điển hình là úng ngập thường xuyên trong các tháng mùa mưa, hoặc tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Sông Mê Kông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng nơi sông bắt nguồn thuộc tỉnh Thanh Hải, chảy qua Vân Nam Trung Quốc, qua các nước Lào, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển Đông ở Việt Nam.", "Tính theo độ dài đứng thứ 12 (thứ 7 tại châu Á), còn tính theo lưu lượng nước đứng thứ 10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 475 tỉ m³).", "Tính theo độ dài đứng thứ 12 (thứ 7 tại châu Á), còn tính theo lưu lượng nước đứng thứ 10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 475 tỉ m³).", "Lưu lượng trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s.", "Lưu lượng trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s.", "Lưu vực của nó rộng khoảng 795.000 km² (theo số liệu của Ủy hội sông Mê Kông) hoặc hơn 810.000 km² (theo số liệu của Encyclopaedia Britannica 2004).", "Lưu vực của nó rộng khoảng 795.000 km² (theo số liệu của Ủy hội sông Mê Kông) hoặc hơn 810.000 km² (theo số liệu của Encyclopaedia Britannica 2004).", "Ủy hội sông Mê Kông là một cơ quan liên chính phủ nhằm \"thúc đẩy và phối hợp quản lý và phát triển tài nguyên nước cũng như tài nguyên có liên quan một cách bền vững vì lợi ích chung của các quốc gia và sự an sinh của cộng đồng\", gồm các thành viên Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, còn Myanmar và Trung Quốc là hai đối tác.", "Ủy hội sông Mê Kông là một cơ quan liên chính phủ nhằm \"thúc đẩy và phối hợp quản lý và phát triển tài nguyên nước cũng như tài nguyên có liên quan một cách bền vững vì lợi ích chung của các quốc gia và sự an sinh của cộng đồng\", gồm các thành viên Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, còn Myanmar và Trung Quốc là hai đối tác.", "Giao thông bằng đường thủy trên sông Mê Kông gặp nhiều khó khăn do dòng chảy bị thay đổi nhiều theo mùa, các đoạn chảy xiết và các thác nước cao.", "Giao thông bằng đường thủy trên sông Mê Kông gặp nhiều khó khăn do dòng chảy bị thay đổi nhiều theo mùa, các đoạn chảy xiết và các thác nước cao.", "So với tiềm năng to lớn nếu được khai thác đúng mức, hiện nay, chỉ một phần nhỏ của sông được dùng trong việc dẫn thủy nhập điền và tạo năng lực thủy điện.", "So với tiềm năng to lớn nếu được khai thác đúng mức, hiện nay, chỉ một phần nhỏ của sông được dùng trong việc dẫn thủy nhập điền và tạo năng lực thủy điện.", "Tuy nhiên lưu lượng và nhịp độ nước lũ ban phát nhiều lợi ích: biên độ dao động cao (sai biệt khoảng 30 lần giữa mùa hạn và mùa nước lũ) rất thuận lợi cho lối canh tác ruộng lúa ngập nước cho nhiều vùng rộng lớn.", "Tuy nhiên lưu lượng và nhịp độ nước lũ ban phát nhiều lợi ích: biên độ dao động cao (sai biệt khoảng 30 lần giữa mùa hạn và mùa nước lũ) rất thuận lợi cho lối canh tác ruộng lúa ngập nước cho nhiều vùng rộng lớn.", "Đặc điểm thủy năng nổi bật của sông Mê Kông là vai trò điều lượng dòng nước bởi hồ Tonlé Sap - hồ thiên nhiên lớn nhất Đông Nam Á - người Việt thường gọi là \"Biển Hồ\" .", "Đặc điểm thủy năng nổi bật của sông Mê Kông là vai trò điều lượng dòng nước bởi hồ Tonlé Sap - hồ thiên nhiên lớn nhất Đông Nam Á - người Việt thường gọi là \"Biển Hồ\" .", "Dòng chảy \n\nĐầu nguồn của sông Mê Kông có hai nhánh: đầu nguồn phía bắc là sông Trát A Khúc và đầu nguồn phía nam là sông Trát Na Khúc.", "Dòng chảy \n\nĐầu nguồn của sông Mê Kông có hai nhánh: đầu nguồn phía bắc là sông Trát A Khúc và đầu nguồn phía nam là sông Trát Na Khúc.", "Nhánh phía nam được biết đến nhiều hơn, vị thế gần đèo Lungmug (龍模) với chiều dài 87,75 kilômét.", "Nhánh phía nam được biết đến nhiều hơn, vị thế gần đèo Lungmug (龍模) với chiều dài 87,75 kilômét.", "Nhánh phía bắc chảy xuống từ rặng núi Quả Tông Mộc Tra.", "Nhánh phía bắc chảy xuống từ rặng núi Quả Tông Mộc Tra.", "Nhánh này, từ độ cao 5224 mét - kinh tuyến đông 94°41'44\", vĩ tuyến bắc 33°42'41\", gồm hai nhánh phụ có chiều dài 91,12 kilômét và 89,76 kilômét.", "Nhánh này, từ độ cao 5224 mét - kinh tuyến đông 94°41'44\", vĩ tuyến bắc 33°42'41\", gồm hai nhánh phụ có chiều dài 91,12 kilômét và 89,76 kilômét.", "Hệ thống sông ngòi khu vực đầu nguồn sông Mê Kông bao gồm: thuỷ hệ Trát A Khúc và thuỷ hệ Trát Na Khúc.", "Hệ thống sông ngòi khu vực đầu nguồn sông Mê Kông bao gồm: thuỷ hệ Trát A Khúc và thuỷ hệ Trát Na Khúc.", "Hai nguồn hợp lưu tại Ca Nạp Tùng Đa (尕納松多) cao 4.360 mét, có toạ độ là 94°36′40″Đ, 33°12′33″B, cách huyện Tạp Đa, Ngọc Thụ, Thanh Hải 106,9km về phía tây bắc.", "Hai nguồn hợp lưu tại Ca Nạp Tùng Đa (尕納松多) cao 4.360 mét, có toạ độ là 94°36′40″Đ, 33°12′33″B, cách huyện Tạp Đa, Ngọc Thụ, Thanh Hải 106,9km về phía tây bắc.", "Người ta đo được sông Trát A Khúc rộng 62 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,72 mét, lưu tốc trung bình 2,63m/s, lưu lượng là 117,4 m3/s; sông Trát Na Khúc rộng hơn 51 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,35 mét, lưu tốc trung bình 1,81m/s, lưu lượng là 32,3 m3/s.", "Người ta đo được sông Trát A Khúc rộng 62 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,72 mét, lưu tốc trung bình 2,63m/s, lưu lượng là 117,4 m3/s; sông Trát Na Khúc rộng hơn 51 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,35 mét, lưu tốc trung bình 1,81m/s, lưu lượng là 32,3 m3/s.", "Đầu nguồn của dòng sông đến nay đã được xác định rõ qua những cuộc thám hiểm gần đây.", "Đầu nguồn của dòng sông đến nay đã được xác định rõ qua những cuộc thám hiểm gần đây.", "Năm 1994, một phái đoàn Trung Quốc và Nhật Bản đã đến nguồn phía Bắc cùng lúc với phái đoàn Pháp, do M. Peissel dẫn đầu, đến nguồn mạch phía tây với cùng một mục đích: chứng minh nguồn mạch chính của sông Mê Kông.", "Năm 1994, một phái đoàn Trung Quốc và Nhật Bản đã đến nguồn phía Bắc cùng lúc với phái đoàn Pháp, do M. Peissel dẫn đầu, đến nguồn mạch phía tây với cùng một mục đích: chứng minh nguồn mạch chính của sông Mê Kông.", "Sau đó, những cuộc thám hiểm kế tiếp cho đến năm 1999 dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Mekong thuộc nhánh bắc.", "Sau đó, những cuộc thám hiểm kế tiếp cho đến năm 1999 dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Mekong thuộc nhánh bắc.", "Các con số về độ dài của sông dao động trong khoảng 4.200km đến 4.850km.", "Các con số về độ dài của sông dao động trong khoảng 4.200km đến 4.850km.", "Các nhà công tác khoa học của đội khảo sát, sau khi tiến hành so sánh, phân tích và nghiên cứu cẩn thận về các dữ liệu nói trên của hai sông, tuyên bố nhận định sông Trát A Khúc là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Các nhà công tác khoa học của đội khảo sát, sau khi tiến hành so sánh, phân tích và nghiên cứu cẩn thận về các dữ liệu nói trên của hai sông, tuyên bố nhận định sông Trát A Khúc là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Ngày nay vùng khởi nguồn sông Mekong, cùng với sông Trường Giang và sông Salween (Nộ Giang) hợp thành khu bảo tồn Tam Giang Tịnh Lưu tại tỉnh Vân Nam, Trùng Quốc.", "Ngày nay vùng khởi nguồn sông Mekong, cùng với sông Trường Giang và sông Salween (Nộ Giang) hợp thành khu bảo tồn Tam Giang Tịnh Lưu tại tỉnh Vân Nam, Trùng Quốc.", "Gần một nửa chiều dài con sông này chảy trên lãnh thổ Trung Quốc, ở đó đoạn đầu nguồn nó được gọi theo tiếng Tây Tạng là Dza Chu, tức Trát Khúc (扎曲; bính âm: Zā Qū), và nói chung được gọi là Lan Thương Giang trong tiếng Hán (瀾滄江; bính âm: Láncāng Jiāng; Wade-Giles: Lan-ts'ang Chiang), có nghĩa là \"con sông cuộn sóng\".", "Gần một nửa chiều dài con sông này chảy trên lãnh thổ Trung Quốc, ở đó đoạn đầu nguồn nó được gọi theo tiếng Tây Tạng là Dza Chu, tức Trát Khúc (扎曲; bính âm: Zā Qū), và nói chung được gọi là Lan Thương Giang trong tiếng Hán (瀾滄江; bính âm: Láncāng Jiāng; Wade-Giles: Lan-ts'ang Chiang), có nghĩa là \"con sông cuộn sóng\".", "Trát Khúc hợp lưu với một nhánh khác tên là Ngang Khúc (橫曲; bính âm: Áng Qū) ở gần Xương Đô (昌都; bính âm: Chāngdū) tạo ra Lan Thương Giang.", "Trát Khúc hợp lưu với một nhánh khác tên là Ngang Khúc (橫曲; bính âm: Áng Qū) ở gần Xương Đô (昌都; bính âm: Chāngdū) tạo ra Lan Thương Giang.", "Phần lớn đoạn sông này có các hẻm núi sâu, ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc, con sông chỉ còn ở độ cao khoảng 500 m so với mực nước biển.", "Phần lớn đoạn sông này có các hẻm núi sâu, ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc, con sông chỉ còn ở độ cao khoảng 500 m so với mực nước biển.", "Sau đó, đoạn sông Mê Kông dài khoảng 200 km tạo thành biên giới giữa hai nước Myanmar và Lào.", "Sau đó, đoạn sông Mê Kông dài khoảng 200 km tạo thành biên giới giữa hai nước Myanmar và Lào.", "Tại điểm cuối của biên giới ở Tam giác Vàng, sông này hợp lưu với sông Ruak.", "Tại điểm cuối của biên giới ở Tam giác Vàng, sông này hợp lưu với sông Ruak.", "Điểm này cũng là điểm phân chia phần Thượng và phần Hạ của Mê Kông.", "Điểm này cũng là điểm phân chia phần Thượng và phần Hạ của Mê Kông.", "Sông Mê Kông sau đó tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan, trước khi dòng chảy chạy vào đất Lào ở tỉnh Bokeo.", "Sông Mê Kông sau đó tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan, trước khi dòng chảy chạy vào đất Lào ở tỉnh Bokeo.", "Người Lào và người Thái gọi sông với tên Mènam Khong (Mè là mẹ, nam là sông, tức \"sông mẹ\", tựa như \"sông cái\" theo thói quen gọi sông lớn của người Việt cổ), và là cội nguồn của tên quốc tế \"Mekong\" hiện nay khi bỏ đi từ \"nam\".", "Người Lào và người Thái gọi sông với tên Mènam Khong (Mè là mẹ, nam là sông, tức \"sông mẹ\", tựa như \"sông cái\" theo thói quen gọi sông lớn của người Việt cổ), và là cội nguồn của tên quốc tế \"Mekong\" hiện nay khi bỏ đi từ \"nam\".", "Sử Việt Nam thì gọi là Sông Khung.", "Sử Việt Nam thì gọi là Sông Khung.", "Khoảng sông Mê Kông ở Lào đặc trưng bởi các hẻm núi sâu, các dòng chảy xiết và những vũng nước nông khoảng nửa mét vào mùa khô.", "Khoảng sông Mê Kông ở Lào đặc trưng bởi các hẻm núi sâu, các dòng chảy xiết và những vũng nước nông khoảng nửa mét vào mùa khô.", "Sau khi tiếp nhận dòng Nam Ou từ Phongsaly chảy đến ở Pak Ou phía trên Luang Prabang dòng sông mở rộng ra, ở đó nó có thể rộng tới 4 km và sâu tới 100 mét, mặc dù dòng chảy của nó vẫn rất trái ngược nhau.", "Sau khi tiếp nhận dòng Nam Ou từ Phongsaly chảy đến ở Pak Ou phía trên Luang Prabang dòng sông mở rộng ra, ở đó nó có thể rộng tới 4 km và sâu tới 100 mét, mặc dù dòng chảy của nó vẫn rất trái ngược nhau.", "Sau đó Mekong lại tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan trong đoạn chảy qua Viêng Chăn đến tỉnh Champasack.", "Sau đó Mekong lại tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan trong đoạn chảy qua Viêng Chăn đến tỉnh Champasack.", "Từ phía đông thì có dòng Se Bangfai đổ vào sông Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet với Khammouan, và dòng Se Banghiang đổ vào ở Muang Songkhone, Savannakhet.", "Từ phía đông thì có dòng Se Bangfai đổ vào sông Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet với Khammouan, và dòng Se Banghiang đổ vào ở Muang Songkhone, Savannakhet.", "Từ phía Thái Lan thì có phụ lưu bên bờ phải là Mènam Mun dài 750 km, đổ vào tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Từ phía Thái Lan thì có phụ lưu bên bờ phải là Mènam Mun dài 750 km, đổ vào tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Sau đó lại là một đoạn ngắn chảy trên đất Lào, với một phụ lưu bờ trái là dòng Xe Don đổ vào ở Pak Se.", "Sau đó lại là một đoạn ngắn chảy trên đất Lào, với một phụ lưu bờ trái là dòng Xe Don đổ vào ở Pak Se.", "Ở cực nam Lào tại tỉnh Champasack, nó bao gồm cả khu vực Si Phan Don (bốn ngàn đảo) phía trên thác Khone gần biên giới Campuchia.", "Ở cực nam Lào tại tỉnh Champasack, nó bao gồm cả khu vực Si Phan Don (bốn ngàn đảo) phía trên thác Khone gần biên giới Campuchia.", "Thác nước này dài 15 km, cao 18 m khá hùng vĩ và gần như không thể vượt qua đối với giao thông bằng đường thủy.", "Thác nước này dài 15 km, cao 18 m khá hùng vĩ và gần như không thể vượt qua đối với giao thông bằng đường thủy.", "Tại Campuchia, con sông này có tên là sông Mékôngk (theo tiếng thiểu số gốc Lào ở đây) hay Tông-lê Thơm (sông lớn, theo tiếng Khmer).", "Tại Campuchia, con sông này có tên là sông Mékôngk (theo tiếng thiểu số gốc Lào ở đây) hay Tông-lê Thơm (sông lớn, theo tiếng Khmer).", "Tại khu vực tỉnh lỵ Stung Treng là nơi dòng Tonlé San đổ vào.", "Tại khu vực tỉnh lỵ Stung Treng là nơi dòng Tonlé San đổ vào.", "Tonlé San là hợp lưu của các dòng Se Kong từ Nam Lào, và sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok) bắt nguồn từ Tây Nguyên ở Việt Nam chảy đến.", "Tonlé San là hợp lưu của các dòng Se Kong từ Nam Lào, và sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok) bắt nguồn từ Tây Nguyên ở Việt Nam chảy đến.", "Vùng nước chảy xiết (ghềnh) Sambor phía trên Kratie là cản trở giao thông cuối cùng.", "Vùng nước chảy xiết (ghềnh) Sambor phía trên Kratie là cản trở giao thông cuối cùng.", "Ở phía trên Phnôm Pênh nó hợp lưu với Tonlé Sap, con sông nhánh chính của nó ở Campuchia.", "Ở phía trên Phnôm Pênh nó hợp lưu với Tonlé Sap, con sông nhánh chính của nó ở Campuchia.", "Vào mùa lũ, nước chảy ngược từ sông Mê Kông vào Tonlé Sap.", "Vào mùa lũ, nước chảy ngược từ sông Mê Kông vào Tonlé Sap.", "Bắt đầu từ Phnôm Pênh, nó chia thành hai nhánh: bên phải là sông Ba Thắc (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250km mỗi sông.", "Bắt đầu từ Phnôm Pênh, nó chia thành hai nhánh: bên phải là sông Ba Thắc (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250km mỗi sông.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái.", "Tập hợp của cả chín nhánh sông lớn tại Việt Nam được gọi chung là sông Cửu Long.", "Tập hợp của cả chín nhánh sông lớn tại Việt Nam được gọi chung là sông Cửu Long.", "Các phụ lưu \n Sông Ruak bắt nguồn từ bang Shan, Myanmar, chảy đến vùng Tam giác vàng, có đoạn cửa sông là biên giới Myanmar - Thái Lan.", "Các phụ lưu \n Sông Ruak bắt nguồn từ bang Shan, Myanmar, chảy đến vùng Tam giác vàng, có đoạn cửa sông là biên giới Myanmar - Thái Lan.", "Nam Ou bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc, chảy dọc tỉnh Phongsaly, đổ vào sông Mê Kông tại Muang Pak Ou , phía trên Luang Prabang chừng 15 km.", "Nam Ou bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc, chảy dọc tỉnh Phongsaly, đổ vào sông Mê Kông tại Muang Pak Ou , phía trên Luang Prabang chừng 15 km.", "Có một nhánh nhỏ thượng lưu là Nậm Nứa, bắt nguồn từ xã Nứa Ngam tỉnh Điện Biên, Việt Nam, khi sang đất Lào nó có tên Nam Neua, đến Muang Khua (Mường Khoa) đổ vào Nam Ou.", "Có một nhánh nhỏ thượng lưu là Nậm Nứa, bắt nguồn từ xã Nứa Ngam tỉnh Điện Biên, Việt Nam, khi sang đất Lào nó có tên Nam Neua, đến Muang Khua (Mường Khoa) đổ vào Nam Ou.", "Ở thung lũng Mường Thanh có nhánh nhỏ Nậm Rốm đổ vào Nậm Nứa ở bản Pa Nậm .", "Ở thung lũng Mường Thanh có nhánh nhỏ Nậm Rốm đổ vào Nậm Nứa ở bản Pa Nậm .", "Nam Ngum (Nậm Ngừm) dài 354 km, bắt nguồn từ vùng núi phía bắc tỉnh Xiengkhuang, chảy về phương nam qua tỉnh Viêng Chăn, đổ vào Mê Kông tại phía nam thành phố Vientiane .", "Nam Ngum (Nậm Ngừm) dài 354 km, bắt nguồn từ vùng núi phía bắc tỉnh Xiengkhuang, chảy về phương nam qua tỉnh Viêng Chăn, đổ vào Mê Kông tại phía nam thành phố Vientiane .", "Nam Theun (Nậm Thơn), đoạn cuối được gọi là Nam Kading, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt ở tỉnh Khammouan (giáp với huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam).", "Nam Theun (Nậm Thơn), đoạn cuối được gọi là Nam Kading, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt ở tỉnh Khammouan (giáp với huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam).", "Dòng chảy uốn lượn, đổ vào Mê Kông tại muang Pak Kading tỉnh Bolikhamxai .", "Dòng chảy uốn lượn, đổ vào Mê Kông tại muang Pak Kading tỉnh Bolikhamxai .", "Se Bangfai bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt, tại muang Bualapha tỉnh Khammouan, (giáp với xã Lâm Thủy huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình, Việt Nam), đổ vào Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet và Khammouan \n Se Banghiang bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở xã Hướng Lập huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị, Việt Nam, chảy qua biên giới Lào - Việt ở tỉnh Savannakhet, đổ vào Mekong ở gần thành phố Savannakhet .", "Se Bangfai bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt, tại muang Bualapha tỉnh Khammouan, (giáp với xã Lâm Thủy huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình, Việt Nam), đổ vào Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet và Khammouan \n Se Banghiang bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở xã Hướng Lập huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị, Việt Nam, chảy qua biên giới Lào - Việt ở tỉnh Savannakhet, đổ vào Mekong ở gần thành phố Savannakhet .", "Một phụ lưu của Se Banghiang là sông Sê Pôn, bắt nguồn từ Lao Bảo ở Việt Nam.", "Một phụ lưu của Se Banghiang là sông Sê Pôn, bắt nguồn từ Lao Bảo ở Việt Nam.", "Mènam Mun dài 750 km, đổ vào Mekong tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Mènam Mun dài 750 km, đổ vào Mekong tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Se Don là phụ lưu chảy ở tỉnh Champasack đổ vào Mekong tại Pak Se.", "Se Don là phụ lưu chảy ở tỉnh Champasack đổ vào Mekong tại Pak Se.", "Se Kong là phụ lưu cấp 2, ở đông nam Lào.", "Se Kong là phụ lưu cấp 2, ở đông nam Lào.", "Se Kong bắt nguồn từ phía tây huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam với tên Xê Asap.", "Se Kong bắt nguồn từ phía tây huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam với tên Xê Asap.", "Se Kong chảy dọc tỉnh Sekong và Attapeu của Lào, đến biên giới phía nam.", "Se Kong chảy dọc tỉnh Sekong và Attapeu của Lào, đến biên giới phía nam.", "Ở đây còn có một nhánh là Se Kaman bắt nguồn là dòng Đăk P'Lô ở xã Đăk P'Lô huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum bên Việt Nam.", "Ở đây còn có một nhánh là Se Kaman bắt nguồn là dòng Đăk P'Lô ở xã Đăk P'Lô huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum bên Việt Nam.", "Ở bên Lào Se Kaman chảy qua huyện biên giới Muang Dak Cheung đến muang Xaysetha, Attapeu thì nhập vào Se Kong.", "Ở bên Lào Se Kaman chảy qua huyện biên giới Muang Dak Cheung đến muang Xaysetha, Attapeu thì nhập vào Se Kong.", "Sang Campuchia thì Se Kong có tên Tonlé Kong, hợp lưu với Tonlé San ở Hang Savat gần tỉnh lỵ Stung Treng thành một đoạn ngắn 8 km rồi đổ vào sông Mekong.", "Sang Campuchia thì Se Kong có tên Tonlé Kong, hợp lưu với Tonlé San ở Hang Savat gần tỉnh lỵ Stung Treng thành một đoạn ngắn 8 km rồi đổ vào sông Mekong.", "Hai phụ lưu cấp 2 quan trọng khác bắt nguồn từ Tây Nguyên của Việt Nam là sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok), hợp lưu với nhau trên lãnh thổ Campuchia tại khu vực Stung Treng, sau đó hợp với Se Kong rồi đổ vào Mekong.", "Hai phụ lưu cấp 2 quan trọng khác bắt nguồn từ Tây Nguyên của Việt Nam là sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok), hợp lưu với nhau trên lãnh thổ Campuchia tại khu vực Stung Treng, sau đó hợp với Se Kong rồi đổ vào Mekong.", "Tonlé Sap là sông có lưu vực rộng chiếm phần lớn lãnh thổ Campuchia ở Trung và Tây Bắc, cùng với Biển Hồ, đổ vào Mekong ở phía trên Phnôm Pênh.", "Tonlé Sap là sông có lưu vực rộng chiếm phần lớn lãnh thổ Campuchia ở Trung và Tây Bắc, cùng với Biển Hồ, đổ vào Mekong ở phía trên Phnôm Pênh.", "Lịch sử \nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Lịch sử \nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Người châu Âu đầu tiên thám hiểm sông Mê Kông là người Bồ Đào Nha có tên là Antonio de Faria vào năm 1540.", "Người châu Âu đầu tiên thám hiểm sông Mê Kông là người Bồ Đào Nha có tên là Antonio de Faria vào năm 1540.", "Bản đồ của người châu Âu năm 1563 có vẽ lại con sông này, mặc dù chỉ có một đoạn nhỏ ở khu vực đồng bằng châu thổ.", "Bản đồ của người châu Âu năm 1563 có vẽ lại con sông này, mặc dù chỉ có một đoạn nhỏ ở khu vực đồng bằng châu thổ.", "Sự quan tâm của người châu Âu không có chung mục đích: những người Tây Ban Nha và người Bồ Đào Nha chỉ thực hiện những cuộc thám hiểm nhằm mục đích truyền giáo và buôn bán, trong khi đó người Hà Lan Gerrit van Wuysthoff đã dẫn đầu một cuộc thám hiểm đến tận Viêng Chăn (1641-1642).", "Sự quan tâm của người châu Âu không có chung mục đích: những người Tây Ban Nha và người Bồ Đào Nha chỉ thực hiện những cuộc thám hiểm nhằm mục đích truyền giáo và buôn bán, trong khi đó người Hà Lan Gerrit van Wuysthoff đã dẫn đầu một cuộc thám hiểm đến tận Viêng Chăn (1641-1642).", "Người Pháp có sự quan tâm đặc biệt tới khu vực này vào giữa thế kỷ 19, sau khi chiếm đóng Sài Gòn năm 1861 và thiết lập sự bảo hộ Campuchia năm 1863.", "Người Pháp có sự quan tâm đặc biệt tới khu vực này vào giữa thế kỷ 19, sau khi chiếm đóng Sài Gòn năm 1861 và thiết lập sự bảo hộ Campuchia năm 1863.", "Cuộc thám hiểm có hệ thống đầu tiên là cuộc thám hiểm sông Mekong 1866-1868 do người Pháp là Ernest Doudart de Lagrée và Francis Garnier thực hiện.", "Cuộc thám hiểm có hệ thống đầu tiên là cuộc thám hiểm sông Mekong 1866-1868 do người Pháp là Ernest Doudart de Lagrée và Francis Garnier thực hiện.", "Họ đã phát hiện ra rằng Mekong có quá nhiều thác nước và những chỗ chảy xiết, không có lợi cho giao thông đường thủy.", "Họ đã phát hiện ra rằng Mekong có quá nhiều thác nước và những chỗ chảy xiết, không có lợi cho giao thông đường thủy.", "Từ năm 1893, người Pháp mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với con sông này tới tận Lào bằng việc thiết lập ra Liên bang Đông Dương trong những năm đầu tiên của thế kỷ 20.", "Từ năm 1893, người Pháp mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với con sông này tới tận Lào bằng việc thiết lập ra Liên bang Đông Dương trong những năm đầu tiên của thế kỷ 20.", "Điều này đã chấm dứt sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất kết thúc và người Mỹ can thiệp vào khu vực.", "Điều này đã chấm dứt sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất kết thúc và người Mỹ can thiệp vào khu vực.", "Sau Chiến tranh Việt Nam, những bất đồng giữa Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc khi đó đã hạn chế sự hợp tác của các bên trong việc khai thác tiềm năng của dòng sông này.", "Sau Chiến tranh Việt Nam, những bất đồng giữa Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc khi đó đã hạn chế sự hợp tác của các bên trong việc khai thác tiềm năng của dòng sông này.", "Tuy nhiên, hiện nay các bên đã xích lại gần nhau hơn trong vấn đề này.", "Tuy nhiên, hiện nay các bên đã xích lại gần nhau hơn trong vấn đề này.", "Lưu lượng \nLưu lượng ròng hằng năm của sông Mê Kông là 475 tỉ mét khối, đứng ở vị trí thứ hai trong các sông ở Đông Nam Á, chỉ xếp sau sông Ayeyarwady có lưu lượng ròng hằng năm là 486 tỉ mét khối.", "Lưu lượng \nLưu lượng ròng hằng năm của sông Mê Kông là 475 tỉ mét khối, đứng ở vị trí thứ hai trong các sông ở Đông Nam Á, chỉ xếp sau sông Ayeyarwady có lưu lượng ròng hằng năm là 486 tỉ mét khối.", "Nguồn cung cấp nước chủ yếu là giáng thuỷ trong lưu vực và nước tan từ núi tuyết, trong đó giáng thuỷ chiếm hơn 1/2 lưu lượng ròng của dòng sông, nước tan từ núi tuyết chiếm khoảng 1/6.", "Nguồn cung cấp nước chủ yếu là giáng thuỷ trong lưu vực và nước tan từ núi tuyết, trong đó giáng thuỷ chiếm hơn 1/2 lưu lượng ròng của dòng sông, nước tan từ núi tuyết chiếm khoảng 1/6.", "Do lưu vực sông Mê Kông bị gió mùa ảnh hưởng, nên mực nước và lưu lượng dòng chảy cao nhất vào mùa mưa từ cuối tháng 5 đến tháng 10.", "Do lưu vực sông Mê Kông bị gió mùa ảnh hưởng, nên mực nước và lưu lượng dòng chảy cao nhất vào mùa mưa từ cuối tháng 5 đến tháng 10.", "Mùa mưa bắt đầu vào tháng 5, mực nước lên cao, từ tháng 9 đến tháng 10 là đỉnh lũ, lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất từng đạt 75.700 m3/s.", "Mùa mưa bắt đầu vào tháng 5, mực nước lên cao, từ tháng 9 đến tháng 10 là đỉnh lũ, lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất từng đạt 75.700 m3/s.", "Khu vực ngập lụt chủ yếu ở châu thổ, diện tích ngập lụt khoảng 4 triệu hécta, do có hồ Tonlé Sap điều tiết, nên đã giảm nhẹ mức độ ngập lụt.", "Khu vực ngập lụt chủ yếu ở châu thổ, diện tích ngập lụt khoảng 4 triệu hécta, do có hồ Tonlé Sap điều tiết, nên đã giảm nhẹ mức độ ngập lụt.", "Từ tháng 1 đến tháng 2 là khoảng thời gian nước cạn, lưu lượng tối thiểu 1.250 m3/s.", "Từ tháng 1 đến tháng 2 là khoảng thời gian nước cạn, lưu lượng tối thiểu 1.250 m3/s.", "Sông Mê Kông có một chuỗi đảo dài chừng 50 kilômét ở chỗ sát gần biên giới Lào và Campuchia.", "Sông Mê Kông có một chuỗi đảo dài chừng 50 kilômét ở chỗ sát gần biên giới Lào và Campuchia.", "Khi mùa mưa đến, chỗ rộng nhất đạt 14 kilômét, là một đoạn \"eo\" rộng nhất của sông Mê Kông.", "Khi mùa mưa đến, chỗ rộng nhất đạt 14 kilômét, là một đoạn \"eo\" rộng nhất của sông Mê Kông.", "Mùa khô nước sông rút xuống, đoạn \"eo rộng\" này sẽ xuất hiện hàng trăm đảo nhỏ.", "Mùa khô nước sông rút xuống, đoạn \"eo rộng\" này sẽ xuất hiện hàng trăm đảo nhỏ.", "Nếu đem bãi nhỏ, bãi cạn tính vào trên, số lượng hơn một ngàn, người địa phương đem khu vực này gọi là Si Phan Don (bốn ngàn hòn đảo xinh đẹp).", "Nếu đem bãi nhỏ, bãi cạn tính vào trên, số lượng hơn một ngàn, người địa phương đem khu vực này gọi là Si Phan Don (bốn ngàn hòn đảo xinh đẹp).", "Khu vực đồng bằng sông Cửu Long là một đồng bằng bồi tích do sông Mê Kông vận chuyển phù sa trải qua hàng nghìn năm mà hình thành, hầu như không có sự chênh lệch về độ cao, vào cuối mùa khô lưu lượng ít, hiệu ứng thuỷ triều của biển Đông xuất hiện rõ rệt.", "Khu vực đồng bằng sông Cửu Long là một đồng bằng bồi tích do sông Mê Kông vận chuyển phù sa trải qua hàng nghìn năm mà hình thành, hầu như không có sự chênh lệch về độ cao, vào cuối mùa khô lưu lượng ít, hiệu ứng thuỷ triều của biển Đông xuất hiện rõ rệt.", "Lúc triều lên và triều rút, mực nước Vàm Kênh, Tiền Giang gần cửa sông thay đổi 3m, mực nước gần cầu Mỹ Thuận cách cửa sông khoảng 100km thay đổi từ 2 đến 2,5m, mực nước ở Châu Đốc cách cửa sông khoảng 200 km thay đổi khoảng 1 m, sự thay đổi này chính là do thuỷ triều ảnh hưởng, có đặc trưng của sông cảm triều rất mãnh liệt.", "Lúc triều lên và triều rút, mực nước Vàm Kênh, Tiền Giang gần cửa sông thay đổi 3m, mực nước gần cầu Mỹ Thuận cách cửa sông khoảng 100km thay đổi từ 2 đến 2,5m, mực nước ở Châu Đốc cách cửa sông khoảng 200 km thay đổi khoảng 1 m, sự thay đổi này chính là do thuỷ triều ảnh hưởng, có đặc trưng của sông cảm triều rất mãnh liệt.", "Lưu lượng trung bình hằng tháng đo tại trạm quan trắc Pakxe (m3/s)\n\n(trung bình 1 năm là 9000 m3/s)\n\nLưu vực \nSông Mê Kông là dòng sông dài nhất ở Đông Nam Á, có tổng chiều dài 4.350 kilômét, tổng diện tích lưu vực 795.000 kilômét vuông, là sông dài thứ mười hai thế giới, sông dài thứ bảy ở châu Á.", "Lưu lượng trung bình hằng tháng đo tại trạm quan trắc Pakxe (m3/s)\n\n(trung bình 1 năm là 9000 m3/s)\n\nLưu vực \nSông Mê Kông là dòng sông dài nhất ở Đông Nam Á, có tổng chiều dài 4.350 kilômét, tổng diện tích lưu vực 795.000 kilômét vuông, là sông dài thứ mười hai thế giới, sông dài thứ bảy ở châu Á.", "Sông Mê Kông bắt nguồn ở tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc, chảy qua Tây Tạng và Vân Nam, sau đó trở thành bộ phận biên giới quốc tế giữa Myanmar và Lào, giữa Lào và Thái Lan, vẫn còn chảy qua Campuchia và Việt Nam, cuối cùng đổ vào biển Đông thông qua hệ thống đồng bằng sông Cửu Long.", "Sông Mê Kông bắt nguồn ở tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc, chảy qua Tây Tạng và Vân Nam, sau đó trở thành bộ phận biên giới quốc tế giữa Myanmar và Lào, giữa Lào và Thái Lan, vẫn còn chảy qua Campuchia và Việt Nam, cuối cùng đổ vào biển Đông thông qua hệ thống đồng bằng sông Cửu Long.", "Viêng Chăn - thủ đô Lào, và Phnôm Pênh - thủ đô Campuchia, đều nằm ở bên bờ sông.", "Viêng Chăn - thủ đô Lào, và Phnôm Pênh - thủ đô Campuchia, đều nằm ở bên bờ sông.", "Khoảng 3/4 diện tích lưu vực sông Mê Kông nằm ở 5 quốc gia - Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, có hạ du của sông chảy qua.", "Khoảng 3/4 diện tích lưu vực sông Mê Kông nằm ở 5 quốc gia - Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, có hạ du của sông chảy qua.", "Đoạn sông sau khi sông Lan Thương chảy ra khỏi biên giới Trung Quốc gọi là sông Mê Kông, chiếm 79,3% tổng diện tích lưu vực sông Mê Kông - Lan Thương, hầu như bao gồm toàn bộ Lào, Campuchia và phần lớn khu vực Thái Lan, khu vực tam giác châu ở Việt Nam có gradient bỉ giáng trung bình khoảng 0,16‰.", "Đoạn sông sau khi sông Lan Thương chảy ra khỏi biên giới Trung Quốc gọi là sông Mê Kông, chiếm 79,3% tổng diện tích lưu vực sông Mê Kông - Lan Thương, hầu như bao gồm toàn bộ Lào, Campuchia và phần lớn khu vực Thái Lan, khu vực tam giác châu ở Việt Nam có gradient bỉ giáng trung bình khoảng 0,16‰.", "Là dòng sông quốc tế lớn thứ hai đổ vào biển Đông ở Thái Bình Dương, xếp sau sông quốc tế sông Amur đổ vào biển Okhotsk ở Thái Bình Dương.", "Là dòng sông quốc tế lớn thứ hai đổ vào biển Đông ở Thái Bình Dương, xếp sau sông quốc tế sông Amur đổ vào biển Okhotsk ở Thái Bình Dương.", "Chi lưu chủ yếu có sông Nam Tha, sông Nam Ou, sông Nam Khan, sông Nam Ngum, sông Nam Theun, sông Bang Fai, sông Bang Hiang, sông Mun, sông San, sông Tonlé Sap,... trong đó sông Mun là chi lưu lớn nhất.", "Chi lưu chủ yếu có sông Nam Tha, sông Nam Ou, sông Nam Khan, sông Nam Ngum, sông Nam Theun, sông Bang Fai, sông Bang Hiang, sông Mun, sông San, sông Tonlé Sap,... trong đó sông Mun là chi lưu lớn nhất.", "Diện tích lưu vực \nCó 22 chi lưu của sông Mê Kông có diện tích lưu vực lớn hơn 5.000 kilômét vuông.", "Diện tích lưu vực \nCó 22 chi lưu của sông Mê Kông có diện tích lưu vực lớn hơn 5.000 kilômét vuông.", "Diện tích lưu vực sông Cửu Long, Việt Nam là 65.000 kilômét vuông, lưu lượng trung bình hằng năm là 1.660 m3/s.", "Diện tích lưu vực sông Cửu Long, Việt Nam là 65.000 kilômét vuông, lưu lượng trung bình hằng năm là 1.660 m3/s.", "Trong đó, bốn nước Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam ở hạ du sông Mê Kông hợp thành Uỷ hội sông Mê Kông.", "Trong đó, bốn nước Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam ở hạ du sông Mê Kông hợp thành Uỷ hội sông Mê Kông.", "Nhân khẩu lưu vực \nCư dân ở lưu vực hạ du chiếm khoảng 1/3 dân số của bốn quốc gia ven bờ sông.", "Nhân khẩu lưu vực \nCư dân ở lưu vực hạ du chiếm khoảng 1/3 dân số của bốn quốc gia ven bờ sông.", "Hầu như tất cả mọi người đều làm nông nghiệp, lúa nước là cây trồng chủ yếu.", "Hầu như tất cả mọi người đều làm nông nghiệp, lúa nước là cây trồng chủ yếu.", "Chỗ tập trung nhân khẩu nhất nằm ở đồng bằng sông Cửu Long và cao nguyên Khorat.", "Chỗ tập trung nhân khẩu nhất nằm ở đồng bằng sông Cửu Long và cao nguyên Khorat.", "Một số ít nhân khẩu ở các thành thị liên tục gia tăng nhanh chóng, chủ yếu là thông qua di cư mà chuyển đến đô thị.", "Một số ít nhân khẩu ở các thành thị liên tục gia tăng nhanh chóng, chủ yếu là thông qua di cư mà chuyển đến đô thị.", "Nhân khẩu lưu vực không chung quan hệ chủng tộc.", "Nhân khẩu lưu vực không chung quan hệ chủng tộc.", "Các nhóm chủng tộc từ khu vực thượng du sông Mê Kông bao gồm người Karen (ngữ hệ Hán - Tạng) và người H'Mông (ngữ hệ Miêu - Dao) cho đến khu vực hạ du sông Mê Kông bao gồm người Khmer (ngữ hệ Nam Á), người Chăm (ngữ hệ Nam Đảo), người Thái (ngữ hệ Kra-Dai), người Môn (ngữ hệ Nam Á).", "Các nhóm chủng tộc từ khu vực thượng du sông Mê Kông bao gồm người Karen (ngữ hệ Hán - Tạng) và người H'Mông (ngữ hệ Miêu - Dao) cho đến khu vực hạ du sông Mê Kông bao gồm người Khmer (ngữ hệ Nam Á), người Chăm (ngữ hệ Nam Đảo), người Thái (ngữ hệ Kra-Dai), người Môn (ngữ hệ Nam Á).", "Người Việt tập trung ở tam giác châu, người Khmer và người Thái thậm chí phân bố rộng rãi hơn ở lưu vực hạ du.", "Người Việt tập trung ở tam giác châu, người Khmer và người Thái thậm chí phân bố rộng rãi hơn ở lưu vực hạ du.", "Địa lí tự nhiên \nTheo khảo sát của Hiệp hội Thám hiểm Khoa học Trung Quốc (CASE), sông Mê Kông phát nguyên từ suối Lạp Tái Công Mã, cao 5.224 mét so với mặt nước biển.", "Địa lí tự nhiên \nTheo khảo sát của Hiệp hội Thám hiểm Khoa học Trung Quốc (CASE), sông Mê Kông phát nguyên từ suối Lạp Tái Công Mã, cao 5.224 mét so với mặt nước biển.", "Suối này nằm trên núi Quả Tông Mộc Tra ở tỉnh Thanh Hải, hình thành sông Trát A Khúc, sông Trát A Khúc được Viện Khoa học Trung Quốc công nhận là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Suối này nằm trên núi Quả Tông Mộc Tra ở tỉnh Thanh Hải, hình thành sông Trát A Khúc, sông Trát A Khúc được Viện Khoa học Trung Quốc công nhận là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Tuy nhiên, một đoàn thám hiểm do Michel Peissel dẫn đầu vào năm 1994, xác định sông Trát Na Khúc - nằm xa về phía tây ở đèo Rupsa (cao 4.975 mét), là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Tuy nhiên, một đoàn thám hiểm do Michel Peissel dẫn đầu vào năm 1994, xác định sông Trát Na Khúc - nằm xa về phía tây ở đèo Rupsa (cao 4.975 mét), là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Diện tích lưu vực sông Mê Kông khoảng 795.000 kilômét vuông, từ cao nguyên Thanh Tạng một mạch kéo dài đến biển Đông.", "Diện tích lưu vực sông Mê Kông khoảng 795.000 kilômét vuông, từ cao nguyên Thanh Tạng một mạch kéo dài đến biển Đông.", "Bởi vì lòng sông của sông Mê Kông bị thu hẹp trong 1.955 kilômét đầu của lưu trình, cho nên trạng thái tự nhiên chiếm vị trí chủ đạo ở thượng du và hạ du của sông Mê Kông sau khi chảy ra khỏi cao nguyên Vân Nam hình thành sự tương phản, căn cứ vào đó đem nó chia thành hai bộ phận chủ yếu.", "Bởi vì lòng sông của sông Mê Kông bị thu hẹp trong 1.955 kilômét đầu của lưu trình, cho nên trạng thái tự nhiên chiếm vị trí chủ đạo ở thượng du và hạ du của sông Mê Kông sau khi chảy ra khỏi cao nguyên Vân Nam hình thành sự tương phản, căn cứ vào đó đem nó chia thành hai bộ phận chủ yếu.", "Thượng du sông Mê Kông là một thung lũng hẹp dài, chiếm khoảng 1/4 tổng diện tích lưu vực, cắt xuyên qua dãy núi và cao nguyên ở Trung Quốc.", "Thượng du sông Mê Kông là một thung lũng hẹp dài, chiếm khoảng 1/4 tổng diện tích lưu vực, cắt xuyên qua dãy núi và cao nguyên ở Trung Quốc.", "Hạ du sông Mê Kông nằm ở bên dưới điểm bắt đầu hình thành biên giới Myanmar và Lào, dài 2.390 kilômét, có cao nguyên Khorat ở Thái Lan, có sườn phía tây của dãy núi Trường Sơn - dải núi dài phân chia ranh giới Việt Nam và Lào, cùng với đa số khu vực ở Campuchia là lưu vực của nó, sau đó chảy qua hệ thống sông ngòi của đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam rồi đổ vào biển Đông.", "Hạ du sông Mê Kông nằm ở bên dưới điểm bắt đầu hình thành biên giới Myanmar và Lào, dài 2.390 kilômét, có cao nguyên Khorat ở Thái Lan, có sườn phía tây của dãy núi Trường Sơn - dải núi dài phân chia ranh giới Việt Nam và Lào, cùng với đa số khu vực ở Campuchia là lưu vực của nó, sau đó chảy qua hệ thống sông ngòi của đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam rồi đổ vào biển Đông.", "Sông Mê Kông ở phía thượng du là một trong những cụm sông cả bắt nguồn trên cao nguyên nằm giữa sông Thanlwin và sông Trường Giang; lòng sông cắt sâu vào khu vực gập ghềnh mà nó chảy qua.", "Sông Mê Kông ở phía thượng du là một trong những cụm sông cả bắt nguồn trên cao nguyên nằm giữa sông Thanlwin và sông Trường Giang; lòng sông cắt sâu vào khu vực gập ghềnh mà nó chảy qua.", "Ở giữa Lào và Myanmar, khoảng 20.720 kilômét vuông lãnh thổ Myanmar là lưu vực sông Mê Kông, toàn là khu vực gập ghềnh, không bằng phẳng.", "Ở giữa Lào và Myanmar, khoảng 20.720 kilômét vuông lãnh thổ Myanmar là lưu vực sông Mê Kông, toàn là khu vực gập ghềnh, không bằng phẳng.", "Đoạn sông hạ du của sông Mê Kông tương đối thoai thoải, tạo thành một đoạn biên giới khá dài giữa Lào và Thái Lan, trở thành một nguyên nhân chính gây xung đột và hợp tác giữa bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.", "Đoạn sông hạ du của sông Mê Kông tương đối thoai thoải, tạo thành một đoạn biên giới khá dài giữa Lào và Thái Lan, trở thành một nguyên nhân chính gây xung đột và hợp tác giữa bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.", "Địa hình địa mạo\n\nSông Lan Thương - thượng nguồn sông Mê Kông \nSông Lan Thương là dòng sông có hướng chảy về phía nam điển hình, tuỳ theo dòng chảy từ bắc xuống nam của sông, lưu vực mà nó chảy qua, hầu như đã bao gồm tất cả cảnh quan tự nhiên và loại hình khí hậu trên thế giới trừ sa mạc và bán sa mạc Gobi ra.", "Địa hình địa mạo\n\nSông Lan Thương - thượng nguồn sông Mê Kông \nSông Lan Thương là dòng sông có hướng chảy về phía nam điển hình, tuỳ theo dòng chảy từ bắc xuống nam của sông, lưu vực mà nó chảy qua, hầu như đã bao gồm tất cả cảnh quan tự nhiên và loại hình khí hậu trên thế giới trừ sa mạc và bán sa mạc Gobi ra.", "Ở phương diện xã hội nhân văn, lưu vực sông Lan Thương là khu vực tập trung nhiều sắc tộc, chỉ trong lưu vực đoạn chảy qua Vân Nam đã phân bố 16 dân tộc như người Thái (ngữ hệ Kra - Dai), người Bạch (ngữ hệ Hán - Tạng), người Bố Y (ngữ hệ Kra - Dai), người Lô Lô (ngữ hệ Hán - Tạng),... trong đó người Thái, người Bố Y và người Derung (ngữ hệ Hán - Tạng) là các dân tộc xuyên biên giới.", "Ở phương diện xã hội nhân văn, lưu vực sông Lan Thương là khu vực tập trung nhiều sắc tộc, chỉ trong lưu vực đoạn chảy qua Vân Nam đã phân bố 16 dân tộc như người Thái (ngữ hệ Kra - Dai), người Bạch (ngữ hệ Hán - Tạng), người Bố Y (ngữ hệ Kra - Dai), người Lô Lô (ngữ hệ Hán - Tạng),... trong đó người Thái, người Bố Y và người Derung (ngữ hệ Hán - Tạng) là các dân tộc xuyên biên giới.", "Phong tục tập quán, phương thức sinh hoạt và tín ngưỡng tôn giáo mỗi dân tộc có đặc sắc riêng, phần lớn hoà nhập với môi trường tự nhiên ở địa phương.", "Phong tục tập quán, phương thức sinh hoạt và tín ngưỡng tôn giáo mỗi dân tộc có đặc sắc riêng, phần lớn hoà nhập với môi trường tự nhiên ở địa phương.", "Khu vực đầu nguồn chỉ lưu vực phía trên huyện Tạp Đa, tỉnh Thanh Hải, có chiều cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, thuộc khu vực thảo điện cao nguyên.", "Khu vực đầu nguồn chỉ lưu vực phía trên huyện Tạp Đa, tỉnh Thanh Hải, có chiều cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, thuộc khu vực thảo điện cao nguyên.", "Loại hình địa mạo chủ yếu có: đồng bằng lũng sông, núi cao và sông băng.", "Loại hình địa mạo chủ yếu có: đồng bằng lũng sông, núi cao và sông băng.", "Đồng bằng lũng sông chỉ lũng sông nằm ở hai phía sông cái hoặc chi lưu, có độ cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, đặc điểm của nó là mặt đất bằng phẳng, chênh lệch độ cao tương đối không lớn, độ dốc của mặt đất nhỏ hơn 10°, lũng sông phân bố đồng đều với ao đầm.", "Đồng bằng lũng sông chỉ lũng sông nằm ở hai phía sông cái hoặc chi lưu, có độ cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, đặc điểm của nó là mặt đất bằng phẳng, chênh lệch độ cao tương đối không lớn, độ dốc của mặt đất nhỏ hơn 10°, lũng sông phân bố đồng đều với ao đầm.", "Núi cao là loại hình địa mạo chủ yếu ở khu vực đầu nguồn.", "Núi cao là loại hình địa mạo chủ yếu ở khu vực đầu nguồn.", "Chiều cao của núi cao là từ 4.500 đến 5.800 mét so với mực nước biển.", "Chiều cao của núi cao là từ 4.500 đến 5.800 mét so với mực nước biển.", "Căn cứ vào sự khác nhau của độ nhấp nhô mặt đất có thể chia thành 4 loại: gò đồi cao (độ nhấp nhô nhỏ hơn 200 mét), núi nhấp nhô nhỏ (độ nhấp nhô từ 200 đến 500 mét), núi cao nhấp nhô vừa (độ nhấp nhô từ 500 đến 1.000 mét) và núi cao nhấp nhô lớn (độ nhấp nhô lớn hơn 1.000 mét).", "Căn cứ vào sự khác nhau của độ nhấp nhô mặt đất có thể chia thành 4 loại: gò đồi cao (độ nhấp nhô nhỏ hơn 200 mét), núi nhấp nhô nhỏ (độ nhấp nhô từ 200 đến 500 mét), núi cao nhấp nhô vừa (độ nhấp nhô từ 500 đến 1.000 mét) và núi cao nhấp nhô lớn (độ nhấp nhô lớn hơn 1.000 mét).", "Các núi cao có độ nhấp nhô khác nhau phân bố xen kẽ với lũng sông.", "Các núi cao có độ nhấp nhô khác nhau phân bố xen kẽ với lũng sông.", "Tổng diện tích sông băng ở khu vực đầu nguồn khoảng 60 kilômét vuông, tập trung phân bố ở trên núi cao nhấp nhô lớn có độ cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Tổng diện tích sông băng ở khu vực đầu nguồn khoảng 60 kilômét vuông, tập trung phân bố ở trên núi cao nhấp nhô lớn có độ cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Tạp Đa - Xương Đô là một bộ phận của thượng du sông Lan Thương, nó kết hợp với khu vực đầu nguồn gọi là thượng du sông Lan Thương.", "Tạp Đa - Xương Đô là một bộ phận của thượng du sông Lan Thương, nó kết hợp với khu vực đầu nguồn gọi là thượng du sông Lan Thương.", "Địa mạo của phân đoạn lưu vực này là loại hình chuyển tiếp từ địa mạo núi cao - đồng bằng lũng sông ở khu vực đầu nguồn sang địa mạo núi cao - hẻm núi ở trung du, cũng là loại hình địa mạo chuyển tiếp từ cao nguyên Thanh Tạng sang dãy núi Hoành Đoạn.", "Địa mạo của phân đoạn lưu vực này là loại hình chuyển tiếp từ địa mạo núi cao - đồng bằng lũng sông ở khu vực đầu nguồn sang địa mạo núi cao - hẻm núi ở trung du, cũng là loại hình địa mạo chuyển tiếp từ cao nguyên Thanh Tạng sang dãy núi Hoành Đoạn.", "Từ phía dưới huyện Tạp Đa cho đến khu vực biên giới giữa Thanh Hải và Tây Tạng là núi cao xen kẽ với lũng sông có mặt cắt ngang rộng lớn, phát triển dọc theo đảo sông và bãi ngập lũ, chiều cao trung bình của lũng sông là 3.500 - 4.000 mét, núi cao ở hai bờ có chiều cao là 5.000 mét so với mực nước biển.", "Từ phía dưới huyện Tạp Đa cho đến khu vực biên giới giữa Thanh Hải và Tây Tạng là núi cao xen kẽ với lũng sông có mặt cắt ngang rộng lớn, phát triển dọc theo đảo sông và bãi ngập lũ, chiều cao trung bình của lũng sông là 3.500 - 4.000 mét, núi cao ở hai bờ có chiều cao là 5.000 mét so với mực nước biển.", "Đoạn từ biên giới Thanh Hải và Tây Tạng cho đến Xương Đô, núi cao ở hai bờ cao từ 5.000 đến 5.500 mét so với mực nước biển, chiều cao lòng sông là 3.150 đến 3.500 mét, hình thành một số hẻm núi hình chữ V bổ sâu 500 đến 1.000 mét, điều này đã cho thấy địa mạo núi cao - hẻm núi.", "Đoạn từ biên giới Thanh Hải và Tây Tạng cho đến Xương Đô, núi cao ở hai bờ cao từ 5.000 đến 5.500 mét so với mực nước biển, chiều cao lòng sông là 3.150 đến 3.500 mét, hình thành một số hẻm núi hình chữ V bổ sâu 500 đến 1.000 mét, điều này đã cho thấy địa mạo núi cao - hẻm núi.", "Từ phía dưới Xương Đô cho đến cầu treo Công Quả (về sau đổi tên thành cầu Xương Cam) ở Vân Long, Vân Nam là trung du sông Lan Thương.", "Từ phía dưới Xương Đô cho đến cầu treo Công Quả (về sau đổi tên thành cầu Xương Cam) ở Vân Long, Vân Nam là trung du sông Lan Thương.", "Khu vực này là địa mạo núi cao - hẻm núi điển hình.", "Khu vực này là địa mạo núi cao - hẻm núi điển hình.", "Núi cao xen kẽ với hẻm núi, độ nhấp nhô của địa hình lớn, lưu vực chật hẹp.", "Núi cao xen kẽ với hẻm núi, độ nhấp nhô của địa hình lớn, lưu vực chật hẹp.", "Khu vực này nằm ở chỗ tam giang tính lưu của dãy núi Hoành Đoạn, chênh lệch độ cao tương đối giữa núi cao và hẻm núi là 3.000 đến 4.000 mét.", "Khu vực này nằm ở chỗ tam giang tính lưu của dãy núi Hoành Đoạn, chênh lệch độ cao tương đối giữa núi cao và hẻm núi là 3.000 đến 4.000 mét.", "Đỉnh núi chủ yếu ở hai bờ của lũng sông cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Đỉnh núi chủ yếu ở hai bờ của lũng sông cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Hẻm núi lớn Mai Lí sông Lan Thương, dài 150 kilômét, là chỗ có chênh lệch độ cao lớn nhất ở tỉnh Vân Nam.", "Hẻm núi lớn Mai Lí sông Lan Thương, dài 150 kilômét, là chỗ có chênh lệch độ cao lớn nhất ở tỉnh Vân Nam.", "Mặt sông của hẻm núi có độ cao 2.006 mét so với mực nước biển, núi tuyết Mai Lí ở tả ngạn có đỉnh Kawagarbo cao 6.740 mét so với mực nước biển, núi tuyết Bạch Mã ở hữu ngạn có đỉnh Zhalaqueni cao đến 5.460 mét, chênh lệch độ cao lớn nhất của hẻm núi đạt 4.734 mét, khoảng cách mặt sườn núi tính từ mặt sông đến đỉnh núi là 14 kilômét, cứ mỗi kilômét trung bình tăng lên 337 mét, hẻm núi có một mặt sườn gần như thẳng đứng.", "Mặt sông của hẻm núi có độ cao 2.006 mét so với mực nước biển, núi tuyết Mai Lí ở tả ngạn có đỉnh Kawagarbo cao 6.740 mét so với mực nước biển, núi tuyết Bạch Mã ở hữu ngạn có đỉnh Zhalaqueni cao đến 5.460 mét, chênh lệch độ cao lớn nhất của hẻm núi đạt 4.734 mét, khoảng cách mặt sườn núi tính từ mặt sông đến đỉnh núi là 14 kilômét, cứ mỗi kilômét trung bình tăng lên 337 mét, hẻm núi có một mặt sườn gần như thẳng đứng.", "Mực nước cạn của đoạn sông chính này từ trên xuống dưới là 3.150 đến 1.240 mét.", "Mực nước cạn của đoạn sông chính này từ trên xuống dưới là 3.150 đến 1.240 mét.", "Phân đoạn lưu vực trung du sông Lan Thương vừa là phân đoạn có chênh lệch độ cao tương đối lớn nhất toàn lưu vực vừa là phân đoạn chật hẹp nhất toàn lưu vực.", "Phân đoạn lưu vực trung du sông Lan Thương vừa là phân đoạn có chênh lệch độ cao tương đối lớn nhất toàn lưu vực vừa là phân đoạn chật hẹp nhất toàn lưu vực.", "Đoạn có độ nhấp nhô lớn nhất là làng Lựu Đồng Giang, Địch Khánh, Vân Nam, mực nước cạn của nó là 2.054 mét, nhưng mà đỉnh Kawagarbo của núi tuyết Mai Lí ở hữu ngạn có độ cao 6.740 mét, chênh lệch độ tương đối của nó đạt 4.686 mét.", "Đoạn có độ nhấp nhô lớn nhất là làng Lựu Đồng Giang, Địch Khánh, Vân Nam, mực nước cạn của nó là 2.054 mét, nhưng mà đỉnh Kawagarbo của núi tuyết Mai Lí ở hữu ngạn có độ cao 6.740 mét, chênh lệch độ tương đối của nó đạt 4.686 mét.", "Đoạn đất chật hẹp nhất của lưu vực là chỗ sát gần khối núi Vân Lĩnh ở phía tây bắc Vân Nam, đường phân thuỷ giữa hai bờ chỉ có 20 - 25 kilômét.", "Đoạn đất chật hẹp nhất của lưu vực là chỗ sát gần khối núi Vân Lĩnh ở phía tây bắc Vân Nam, đường phân thuỷ giữa hai bờ chỉ có 20 - 25 kilômét.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cửa sông Nam A là hạ du sông Lan Thương.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cửa sông Nam A là hạ du sông Lan Thương.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương là khu vực núi vừa - thung lũng nới rộng, là khu vực chuyển tiếp giữa cao nguyên Thanh Tạng sang cao nguyên Vân Quý.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương là khu vực núi vừa - thung lũng nới rộng, là khu vực chuyển tiếp giữa cao nguyên Thanh Tạng sang cao nguyên Vân Quý.", "Địa hình khu vực này bị nứt vỡ, lũng sông cắt xẻ mãnh liệt, thung lũng chính vẫn có hình chữ V, chênh lệch độ cao của núi cao - hẻm núi là 3.500 - 1.000 mét.", "Địa hình khu vực này bị nứt vỡ, lũng sông cắt xẻ mãnh liệt, thung lũng chính vẫn có hình chữ V, chênh lệch độ cao của núi cao - hẻm núi là 3.500 - 1.000 mét.", "Từ cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương đến cửa sông Nam A, có cảnh quan địa mạo núi thấp vừa - thung lũng nới rộng (bồn địa), độ cao từ 500 đến 1.000 mét, đáy thung lũng rộng 150 đến 300 mét, tối đa có thể đạt 800 đến 1.200 mét.", "Từ cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương đến cửa sông Nam A, có cảnh quan địa mạo núi thấp vừa - thung lũng nới rộng (bồn địa), độ cao từ 500 đến 1.000 mét, đáy thung lũng rộng 150 đến 300 mét, tối đa có thể đạt 800 đến 1.200 mét.", "Có một số tiểu bồn địa phân bố rải rác giữa các núi.", "Có một số tiểu bồn địa phân bố rải rác giữa các núi.", "Sự phát triển lũng sông và sự xuất hiện hệ thống sông ngòi của đoạn sông này vẫn bị sơn hệ hình dạng \"chổi\" của phía nam dãy núi Hoành Đoạn kiểm soát, nhưng tác dụng cắt bổ và xói mòn của nước chảy cũng đóng vai trò rất lớn.", "Sự phát triển lũng sông và sự xuất hiện hệ thống sông ngòi của đoạn sông này vẫn bị sơn hệ hình dạng \"chổi\" của phía nam dãy núi Hoành Đoạn kiểm soát, nhưng tác dụng cắt bổ và xói mòn của nước chảy cũng đóng vai trò rất lớn.", "Sông Mê Kông \nĐịa hình sông Mê Kông chia thành 5 vùng: cao nguyên bắc bộ, dãy núi Trường Sơn, cao địa nam bộ, cao nguyên Khorat và đồng bằng sông Mê Kông.", "Sông Mê Kông \nĐịa hình sông Mê Kông chia thành 5 vùng: cao nguyên bắc bộ, dãy núi Trường Sơn, cao địa nam bộ, cao nguyên Khorat và đồng bằng sông Mê Kông.", "Cao nguyên bắc bộ bao gồm phía bắc Lào, vùng núi của tỉnh Loei và tỉnh Chiang Rai ở Thái Lan, đến đâu đều là núi cao đỉnh lớn, chiều cao đạt từ 1.500 đến 2.800 mét so với mực nước biển, chỉ có số ít đồng bằng cao địa và đồng bằng bồi tích lũng sông.", "Cao nguyên bắc bộ bao gồm phía bắc Lào, vùng núi của tỉnh Loei và tỉnh Chiang Rai ở Thái Lan, đến đâu đều là núi cao đỉnh lớn, chiều cao đạt từ 1.500 đến 2.800 mét so với mực nước biển, chỉ có số ít đồng bằng cao địa và đồng bằng bồi tích lũng sông.", "Dãy núi Trường Sơn kéo dài hơn 800 mét từ tây bắc đến đông nam, sườn núi phía bắc và phía trung dốc gần như thẳng đứng, phía nam là khu vực gò đồi.", "Dãy núi Trường Sơn kéo dài hơn 800 mét từ tây bắc đến đông nam, sườn núi phía bắc và phía trung dốc gần như thẳng đứng, phía nam là khu vực gò đồi.", "Sườn nam và sườn tây bị gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, lượng mưa khá lớn, nhưng mà lũng sông ở phía trung khá khô hạn.", "Sườn nam và sườn tây bị gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, lượng mưa khá lớn, nhưng mà lũng sông ở phía trung khá khô hạn.", "Cao địa nam bộ bao gồm dãy núi Kravanh ở Campuchia, mặt phía đông là đồi núi dài dằng dặc, mặt phía tây là gò đồi.", "Cao địa nam bộ bao gồm dãy núi Kravanh ở Campuchia, mặt phía đông là đồi núi dài dằng dặc, mặt phía tây là gò đồi.", "Cao nguyên Khorat bao gồm đông bắc Thái Lan và một bộ phận của Lào, là bồn địa sơn gian hình cánh bướm có chiều dài và chiều rộng chừng 500 kilômét, sông Mun và sông Chi - các chi lưu của sông Mê Kông, chảy qua chỗ này.", "Cao nguyên Khorat bao gồm đông bắc Thái Lan và một bộ phận của Lào, là bồn địa sơn gian hình cánh bướm có chiều dài và chiều rộng chừng 500 kilômét, sông Mun và sông Chi - các chi lưu của sông Mê Kông, chảy qua chỗ này.", "Đồng bằng sông Mê Kông là vùng đất thấp rộng lớn, bao gồm khu vực tam giác châu.", "Đồng bằng sông Mê Kông là vùng đất thấp rộng lớn, bao gồm khu vực tam giác châu.", "Đầu nguồn sông Lan Thương có hai nhánh: sông Trát Khúc (Zha Qu) và sông Ngang Khúc (Ang Qu), bắt nguồn ở cao địa có chiều cao hơn 4.900 mét so với mực nước biển trong dãy núi Tanggula.", "Đầu nguồn sông Lan Thương có hai nhánh: sông Trát Khúc (Zha Qu) và sông Ngang Khúc (Ang Qu), bắt nguồn ở cao địa có chiều cao hơn 4.900 mét so với mực nước biển trong dãy núi Tanggula.", "Hai sông này sau khi hợp lưu ở thị trấn Thành Quan, thành phố Xương Đô, Tây Tạng thì mới bắt đầu gọi là sông Lan Thương.", "Hai sông này sau khi hợp lưu ở thị trấn Thành Quan, thành phố Xương Đô, Tây Tạng thì mới bắt đầu gọi là sông Lan Thương.", "Sông Lan Thương chảy dốc xuống theo hướng nam, xuyên qua cao nguyên Vân Nam bị xói mòn cắt xé thành gò đồi và thung lũng, cho đến một điểm phía nam ở Cảnh Hồng, trở thành dòng sông phân chia ranh giới Trung Quốc và Myanmar.", "Sông Lan Thương chảy dốc xuống theo hướng nam, xuyên qua cao nguyên Vân Nam bị xói mòn cắt xé thành gò đồi và thung lũng, cho đến một điểm phía nam ở Cảnh Hồng, trở thành dòng sông phân chia ranh giới Trung Quốc và Myanmar.", "Nước sông tiếp tục chảy xiết theo hướng tây nam; đoạn sông dài hơn 201 kilômét hình thành biên giới giữa Myanmar và Lào.", "Nước sông tiếp tục chảy xiết theo hướng tây nam; đoạn sông dài hơn 201 kilômét hình thành biên giới giữa Myanmar và Lào.", "Lưu vực về phía dưới Myanmar chia thành 6 bộ phận chủ yếu: cao địa bắc bộ, cao nguyên Khorat, cao địa đông bộ, đê địa nam bộ, cao địa nam bộ và tam giác châu.", "Lưu vực về phía dưới Myanmar chia thành 6 bộ phận chủ yếu: cao địa bắc bộ, cao nguyên Khorat, cao địa đông bộ, đê địa nam bộ, cao địa nam bộ và tam giác châu.", "Đa số thảm thực vật thuộc loài cây lá rộng nhiệt đới, nhưng mà tuỳ theo sự khác nhau giữa vĩ độ và địa hình mà xuất hiện cây trồng cá biệt khác nhau.", "Đa số thảm thực vật thuộc loài cây lá rộng nhiệt đới, nhưng mà tuỳ theo sự khác nhau giữa vĩ độ và địa hình mà xuất hiện cây trồng cá biệt khác nhau.", "Cao địa bắc bộ có núi nếp uốn cao, cao khoảng 2.743 mét so với mực bước biển, rất nhiều đỉnh núi, sườn núi dốc gần như thẳng đứng.", "Cao địa bắc bộ có núi nếp uốn cao, cao khoảng 2.743 mét so với mực bước biển, rất nhiều đỉnh núi, sườn núi dốc gần như thẳng đứng.", "Mặt phía nam của dòng sông có chiều đông - tây ở hạ du Viêng Chăn là cao nguyên Khorat, hầu như đã bao bọc tất cả bộ phận của lưu vực sông Mê Kông ở Thái Lan, cùng với hạ du của chi lưu sông Mê Kông ở Lào.", "Mặt phía nam của dòng sông có chiều đông - tây ở hạ du Viêng Chăn là cao nguyên Khorat, hầu như đã bao bọc tất cả bộ phận của lưu vực sông Mê Kông ở Thái Lan, cùng với hạ du của chi lưu sông Mê Kông ở Lào.", "Đây là một vùng gò đồi lên xuống êm dịu, đan xen dọc ngang với đồng bằng bồi tích bằng phẳng.", "Đây là một vùng gò đồi lên xuống êm dịu, đan xen dọc ngang với đồng bằng bồi tích bằng phẳng.", "Cao địa đông bộ là bộ phận hợp hành dãy núi Trường Sơn, dòng sông giữa núi đổ vào sông Mê Kông từ mặt phía tây.", "Cao địa đông bộ là bộ phận hợp hành dãy núi Trường Sơn, dòng sông giữa núi đổ vào sông Mê Kông từ mặt phía tây.", "Phần lớn đoạn đất giữa Kỳ Sơn, Việt Nam và Kratié, Campuchia, đường phân thuỷ tạo thành biên giới giữa Việt Nam ở phía đông với Lào và Campuchia ở phía tây.", "Phần lớn đoạn đất giữa Kỳ Sơn, Việt Nam và Kratié, Campuchia, đường phân thuỷ tạo thành biên giới giữa Việt Nam ở phía đông với Lào và Campuchia ở phía tây.", "Đê địa nam bộ kề sát hai bên sông Mê Kông vùng hạ du ở Pakxe, Lào.", "Đê địa nam bộ kề sát hai bên sông Mê Kông vùng hạ du ở Pakxe, Lào.", "Sông Mê Kông đột nhiên \"té\" chảy vào Campuchia ở thác Khone.", "Sông Mê Kông đột nhiên \"té\" chảy vào Campuchia ở thác Khone.", "Ở giữa thác Khone và Kratié, ghềnh hiểm trở và dòng nước xiết đan chéo qua lại với đồng bằng bồi tích.", "Ở giữa thác Khone và Kratié, ghềnh hiểm trở và dòng nước xiết đan chéo qua lại với đồng bằng bồi tích.", "Ở phía dưới Kampong Cham, độ dốc của lòng sông biến thành thoai thoải, dòng sông chảy qua đới bồi tích rộng lớn trên đồng bằng ngập lũ của nó.", "Ở phía dưới Kampong Cham, độ dốc của lòng sông biến thành thoai thoải, dòng sông chảy qua đới bồi tích rộng lớn trên đồng bằng ngập lũ của nó.", "Ở sát gần Phnôm Pênh, sông Mê Kông hợp lưu với sông Tonlé Sap, đồng thời nối liền với hồ Tonlé Sap thông qua sông Tonlé Sap.", "Ở sát gần Phnôm Pênh, sông Mê Kông hợp lưu với sông Tonlé Sap, đồng thời nối liền với hồ Tonlé Sap thông qua sông Tonlé Sap.", "Hướng chảy của sông Tonlé Sap dựa vào mùa mà thay đổi.", "Hướng chảy của sông Tonlé Sap dựa vào mùa mà thay đổi.", "Vào đỉnh điểm mùa lũ, lúc mực nước sông Mê Kông cao, nước chảy vào trong hồ thông qua sông Tonlé Sap, mặt hồ lúc đó từ hơn 2.590 kilômét vuông tăng lên đến diện tích tối đa khoảng 10.360 kilômét vuông.", "Vào đỉnh điểm mùa lũ, lúc mực nước sông Mê Kông cao, nước chảy vào trong hồ thông qua sông Tonlé Sap, mặt hồ lúc đó từ hơn 2.590 kilômét vuông tăng lên đến diện tích tối đa khoảng 10.360 kilômét vuông.", "Vào mùa khô, lúc nước lũ rút đi, sông Tonlé Sap hướng ngược lại chảy vào trong sông Mê Kông theo hướng đông nam.", "Vào mùa khô, lúc nước lũ rút đi, sông Tonlé Sap hướng ngược lại chảy vào trong sông Mê Kông theo hướng đông nam.", "Hồ Tonlé Sap là một ngư trường có sản lượng cao.", "Hồ Tonlé Sap là một ngư trường có sản lượng cao.", "Dãy núi Damrei và dãy núi Kravanh ở phía tây nam Campuchia hợp thành cao địa nam bộ.", "Dãy núi Damrei và dãy núi Kravanh ở phía tây nam Campuchia hợp thành cao địa nam bộ.", "Một vài chi lưu của sông Tonlé Sap bắt nguồn ở những cao địa này.", "Một vài chi lưu của sông Tonlé Sap bắt nguồn ở những cao địa này.", "Sông Mê Kông về phía dưới Phnôm Pênh chia thành hai chi lưu : sông Tiền và sông Hậu.", "Sông Mê Kông về phía dưới Phnôm Pênh chia thành hai chi lưu : sông Tiền và sông Hậu.", "Tam giác châu từ đó một mạch kéo dài đến ven biển, tổng diện tích tam giác châu chừng 64.750 kilômét vuông, chia thành ba phần, về phía nam sông Hậu là bán đảo Cà Mau, bởi vì ứ tích bùn và cát của sông Mê Kông cho nên bán đảo mỗi năm kéo dài 60 - 80 mét hướng về ven biển phía tây nam.", "Tam giác châu từ đó một mạch kéo dài đến ven biển, tổng diện tích tam giác châu chừng 64.750 kilômét vuông, chia thành ba phần, về phía nam sông Hậu là bán đảo Cà Mau, bởi vì ứ tích bùn và cát của sông Mê Kông cho nên bán đảo mỗi năm kéo dài 60 - 80 mét hướng về ven biển phía tây nam.", "Bãi biển ở phía tây bán đảo đủ dài tạo thành rừng ngập mặn đặc biệt chỉ có ở miền nhiệt đới, bên trong vùng đất có nhiều ruộng lúa nước và rừng rậm nhiệt đới.", "Bãi biển ở phía tây bán đảo đủ dài tạo thành rừng ngập mặn đặc biệt chỉ có ở miền nhiệt đới, bên trong vùng đất có nhiều ruộng lúa nước và rừng rậm nhiệt đới.", "Ở giữa sông Tiền và sông Hậu là đồng bằng màu mỡ và bằng phẳng, kênh mương dày đặc như mạng nhện.", "Ở giữa sông Tiền và sông Hậu là đồng bằng màu mỡ và bằng phẳng, kênh mương dày đặc như mạng nhện.", "Bộ phận về phía bắc sông Tiền chia ra, phía tây là Đồng Tháp Mười, thực tế là vùng ao đầm, mùa mưa tạo thành một bãi nước rộng lớn bao la, chiều sâu của nước là từ 3m trở xuống, mùa khô cạn nước cũng đến đầu gối, sản xuất nhiều củ sen và lúa nước nổi, phía đông là đồng bằng Đồng Nai.", "Bộ phận về phía bắc sông Tiền chia ra, phía tây là Đồng Tháp Mười, thực tế là vùng ao đầm, mùa mưa tạo thành một bãi nước rộng lớn bao la, chiều sâu của nước là từ 3m trở xuống, mùa khô cạn nước cũng đến đầu gối, sản xuất nhiều củ sen và lúa nước nổi, phía đông là đồng bằng Đồng Nai.", "Từ biên giới Trung, Miến, Lào cho đến Viêng Chăn của Lào là thượng du, dài 1.053 kilômét.", "Từ biên giới Trung, Miến, Lào cho đến Viêng Chăn của Lào là thượng du, dài 1.053 kilômét.", "Phần lớn chảy qua khu vực có độ cao từ 200 đến 1.500 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống khá lớn, dọc đường bị dãy núi ngăn cản, dòng sông mấy lần trải qua uốn khúc, bề rộng lũng sông lúc rộng lúc hẹp thay qua đổi lại, độ dốc lòng sông khá dốc, phần nhiều là dòng nước chảy xiết và bãi cạn.", "Phần lớn chảy qua khu vực có độ cao từ 200 đến 1.500 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống khá lớn, dọc đường bị dãy núi ngăn cản, dòng sông mấy lần trải qua uốn khúc, bề rộng lũng sông lúc rộng lúc hẹp thay qua đổi lại, độ dốc lòng sông khá dốc, phần nhiều là dòng nước chảy xiết và bãi cạn.", "Từ Viêng Chăn đến Pakxe là đoạn trung du, dài 724 kilômét.", "Từ Viêng Chăn đến Pakxe là đoạn trung du, dài 724 kilômét.", "Chảy qua gò đồi của cao nguyên Khorat và chân núi của dãy núi Trường Sơn, phần lớn khu vực cao 100 đến 200 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống không lớn.", "Chảy qua gò đồi của cao nguyên Khorat và chân núi của dãy núi Trường Sơn, phần lớn khu vực cao 100 đến 200 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống không lớn.", "Trong đó lũng sông ở đoạn phía trên rộng lớn, dòng nước yên tĩnh.", "Trong đó lũng sông ở đoạn phía trên rộng lớn, dòng nước yên tĩnh.", "Từ Kaysone Phomvihane cho đến Pakxe, độ dốc của lòng sông khá dốc, nhiều đá ngầm, bãi cạn và dòng nước chảy xiết.", "Từ Kaysone Phomvihane cho đến Pakxe, độ dốc của lòng sông khá dốc, nhiều đá ngầm, bãi cạn và dòng nước chảy xiết.", "Thác Khone - một vùng nước hiểm, lớn nhất toàn sông nằm ở đoạn này.", "Thác Khone - một vùng nước hiểm, lớn nhất toàn sông nằm ở đoạn này.", "Từ phía dưới Phnôm Pênh cho đến cửa sông là đoạn sông tam giác châu, dài 332 kilômét.", "Từ phía dưới Phnôm Pênh cho đến cửa sông là đoạn sông tam giác châu, dài 332 kilômét.", "Sông Mê Kông sau khi tiếp nhận sông Tonlé Sap ở chỗ sát gần Phnôm Pênh chia thành sông Tiền và sông Hậu, sông Tiền và sông Hậu đi vào Việt Nam, lại chia thành 6 nhánh, qua 9 cửa sông rồi đổ vào biển Đông, cho nên đoạn sông Mê Kông đổ vào biển đặt tên là sông Cửu Long.", "Sông Mê Kông sau khi tiếp nhận sông Tonlé Sap ở chỗ sát gần Phnôm Pênh chia thành sông Tiền và sông Hậu, sông Tiền và sông Hậu đi vào Việt Nam, lại chia thành 6 nhánh, qua 9 cửa sông rồi đổ vào biển Đông, cho nên đoạn sông Mê Kông đổ vào biển đặt tên là sông Cửu Long.", "Chiều cao trung bình của tam giác châu không đủ 2 mét, diện tích 44.000 kilômét vuông, địa thế thấp bằng, mạng lưới sông ngòi dày đặc, thổ nhưỡng phì nhiêu.", "Chiều cao trung bình của tam giác châu không đủ 2 mét, diện tích 44.000 kilômét vuông, địa thế thấp bằng, mạng lưới sông ngòi dày đặc, thổ nhưỡng phì nhiêu.", "Là một trong những khu sản xuất gạo trọng yếu ở Đông Nam Á.", "Là một trong những khu sản xuất gạo trọng yếu ở Đông Nam Á.", "Khí hậu \nLưu vực sông Lan Thương, có nhiệt độ trung bình năm tính từ phía dưới Đức Khâm là trên 10℃, nhiệt độ mỗi tháng đều trên 8℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 6, tháng có nhiệt độ thấp nhất là tháng 1; nhiệt độ trung bình năm ở khu vực phía trên Đức Khâm là dưới 10℃, tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất xuất hiện vào tháng 1 dưới 0℃, tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất xuất hiện vào tháng 7.", "Khí hậu \nLưu vực sông Lan Thương, có nhiệt độ trung bình năm tính từ phía dưới Đức Khâm là trên 10℃, nhiệt độ mỗi tháng đều trên 8℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 6, tháng có nhiệt độ thấp nhất là tháng 1; nhiệt độ trung bình năm ở khu vực phía trên Đức Khâm là dưới 10℃, tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất xuất hiện vào tháng 1 dưới 0℃, tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất xuất hiện vào tháng 7.", "Nhiệt độ trung bình năm ở Tạp Đa - đầu nguồn sông Lan Thương chỉ 0,2℃, nhiệt độ tháng 1 là -11,3℃, nhiệt độ tháng 7 cũng chỉ có 10,69℃, đều là khu vực có nhiệt độ thấp nhất toàn lưu vực.", "Nhiệt độ trung bình năm ở Tạp Đa - đầu nguồn sông Lan Thương chỉ 0,2℃, nhiệt độ tháng 1 là -11,3℃, nhiệt độ tháng 7 cũng chỉ có 10,69℃, đều là khu vực có nhiệt độ thấp nhất toàn lưu vực.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông, nhiệt độ trung bình năm đều trên 25℃, nhiệt độ trung bình mỗi tháng đều trên 20℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là vào tháng 5, tháng có nhiệt độ thấp nhất là từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau, nhiệt độ từ tháng 2 đến tháng 5 dần dần lên cao, nhiệt độ từ tháng 6 đến tháng 12 dần dần xuống thấp.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông, nhiệt độ trung bình năm đều trên 25℃, nhiệt độ trung bình mỗi tháng đều trên 20℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là vào tháng 5, tháng có nhiệt độ thấp nhất là từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau, nhiệt độ từ tháng 2 đến tháng 5 dần dần lên cao, nhiệt độ từ tháng 6 đến tháng 12 dần dần xuống thấp.", "Khu vực đê địa ở hạ du sông Mê Kông có nhiệt độ trung bình cả năm khá cao.", "Khu vực đê địa ở hạ du sông Mê Kông có nhiệt độ trung bình cả năm khá cao.", "Khí hậu của lưu vực thượng du và hạ du sông Mê Kông bị nền thời tiết lớn của gió mùa ảnh hưởng khá lớn; vĩ độ, độ cao so với mực nước biển và địa hình cũng đóng vai trò to lớn đối với khí hậu của lưu vực, trong đó lấy sự ảnh hưởng của địa hình về giáng thuỷ là rõ ràng nhất.", "Khí hậu của lưu vực thượng du và hạ du sông Mê Kông bị nền thời tiết lớn của gió mùa ảnh hưởng khá lớn; vĩ độ, độ cao so với mực nước biển và địa hình cũng đóng vai trò to lớn đối với khí hậu của lưu vực, trong đó lấy sự ảnh hưởng của địa hình về giáng thuỷ là rõ ràng nhất.", "Cả lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông hầu như đều bị gió mùa ảnh hưởng; đầu nguồn bị ảnh hưởng ít nhất, hạ du nhiều nhất, từ đầu nguồn đến hạ du bị ảnh hưởng càng ngày càng lớn.", "Cả lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông hầu như đều bị gió mùa ảnh hưởng; đầu nguồn bị ảnh hưởng ít nhất, hạ du nhiều nhất, từ đầu nguồn đến hạ du bị ảnh hưởng càng ngày càng lớn.", "Lưu vực, vào mùa đông, bị gió mùa khô lạnh kiểm soát, trời quang mây tạnh, thời tiết khô hanh; mùa hè bị gió mùa Tây Nam nóng ấm kiểm soát, mây mưa khá nhiều.", "Lưu vực, vào mùa đông, bị gió mùa khô lạnh kiểm soát, trời quang mây tạnh, thời tiết khô hanh; mùa hè bị gió mùa Tây Nam nóng ấm kiểm soát, mây mưa khá nhiều.", "Thời tiết mùa đông và mùa hè hoàn toàn không giống nhau, có tồn tại mùa chuyển tiếp của hai loại thời tiết này là mùa xuân và mùa thu, hơn nữa thời gian chuyển tiếp tương đối ngắn, cho nên đem một năm chia làm hai mùa: mùa khô và mùa mưa.", "Thời tiết mùa đông và mùa hè hoàn toàn không giống nhau, có tồn tại mùa chuyển tiếp của hai loại thời tiết này là mùa xuân và mùa thu, hơn nữa thời gian chuyển tiếp tương đối ngắn, cho nên đem một năm chia làm hai mùa: mùa khô và mùa mưa.", "Lưu vực thượng du và hạ du bởi vì chịu ảnh hưởng đến sớm hay muộn của gió mùa Tây Nam và mức độ ảnh hưởng không giống nhau, cho nên thời gian và độ dài ngắn bắt đầu mùa khô và mùa mưa cũng có sự khác biệt.", "Lưu vực thượng du và hạ du bởi vì chịu ảnh hưởng đến sớm hay muộn của gió mùa Tây Nam và mức độ ảnh hưởng không giống nhau, cho nên thời gian và độ dài ngắn bắt đầu mùa khô và mùa mưa cũng có sự khác biệt.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô; hạ du sông Lan Thương và lưu vực sông Mê Kông gần giống nhau; trung du sông Lan Thương từ tháng 6 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau là mùa khô; thượng du sông Lan Thương là khu vực khô hạn và giá rét, trong một năm chỉ có ba tháng 6, 7 và 8 có giáng thuỷ hơi nhiều một chút, hơn 100 milimét, các tháng khác nước ít hơn, mùa khô và mùa mưa không hoàn toàn rõ ràng.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô; hạ du sông Lan Thương và lưu vực sông Mê Kông gần giống nhau; trung du sông Lan Thương từ tháng 6 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau là mùa khô; thượng du sông Lan Thương là khu vực khô hạn và giá rét, trong một năm chỉ có ba tháng 6, 7 và 8 có giáng thuỷ hơi nhiều một chút, hơn 100 milimét, các tháng khác nước ít hơn, mùa khô và mùa mưa không hoàn toàn rõ ràng.", "Bị vĩ độ và gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, nhiệt độ và giáng thuỷ về tổng thể có xu thế thấp lần lượt từ hạ du lên thượng du, tức là giáng thuỷ và nhiệt độ ở hạ du cao hơn thượng du, cục bộ bị địa mạo ảnh hưởng thì có chỗ khác nhau.", "Bị vĩ độ và gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, nhiệt độ và giáng thuỷ về tổng thể có xu thế thấp lần lượt từ hạ du lên thượng du, tức là giáng thuỷ và nhiệt độ ở hạ du cao hơn thượng du, cục bộ bị địa mạo ảnh hưởng thì có chỗ khác nhau.", "Trong quá trình di chuyển về phía bắc của luồng khí ẩm do gió mùa Tây Nam đem đến, bởi vì mưa rơi dọc đường, cho nên lượng nước chứa trong nó giảm dần, điều này đã dẫn đến lượng mưa cũng có xu thế giảm dần ở dọc dường.", "Trong quá trình di chuyển về phía bắc của luồng khí ẩm do gió mùa Tây Nam đem đến, bởi vì mưa rơi dọc đường, cho nên lượng nước chứa trong nó giảm dần, điều này đã dẫn đến lượng mưa cũng có xu thế giảm dần ở dọc dường.", "Thí dụ như giáng thuỷ hằng năm ở thượng du sông Lan Thương thấp hơn 1.000 milimét, hạ du khoảng 1.500 milimét, nhưng mà giáng thuỷ trung bình hằng năm ở lưu vực sông Mê Kông thì lớn hơn 1.500 milimét.", "Thí dụ như giáng thuỷ hằng năm ở thượng du sông Lan Thương thấp hơn 1.000 milimét, hạ du khoảng 1.500 milimét, nhưng mà giáng thuỷ trung bình hằng năm ở lưu vực sông Mê Kông thì lớn hơn 1.500 milimét.", "Lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông từ hạ du lên thượng du về tổng thể xuất hiện rõ ràng quy luật giảm dần của giáng thuỷ và nhiệt độ, nhưng mà khu vực cục bộ chịu sự ảnh hưởng của địa hình vô cùng lớn.", "Lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông từ hạ du lên thượng du về tổng thể xuất hiện rõ ràng quy luật giảm dần của giáng thuỷ và nhiệt độ, nhưng mà khu vực cục bộ chịu sự ảnh hưởng của địa hình vô cùng lớn.", "Luồng khí ẩm gặp phải đồi núi cao và cao nguyên, trong quá trình leo lên sẽ sản sinh lượng mưa lớn ở sườn đón gió, gọi là \"mưa địa hình\".", "Luồng khí ẩm gặp phải đồi núi cao và cao nguyên, trong quá trình leo lên sẽ sản sinh lượng mưa lớn ở sườn đón gió, gọi là \"mưa địa hình\".", "Khu vực lưng của sườn đón gió có địa hình khá thấp, lượng mưa khá ít gọi là \"khu vực bóng mưa\".", "Khu vực lưng của sườn đón gió có địa hình khá thấp, lượng mưa khá ít gọi là \"khu vực bóng mưa\".", "Lưu vực chịu sự ảnh hưởng của địa hình hình thành khu vực bóng mưa rõ rệt có: khu vực hồ Tonlé Sap, cao nguyên Khorat và khu vực lũng sông ở trung du sông Lan Thương.", "Lưu vực chịu sự ảnh hưởng của địa hình hình thành khu vực bóng mưa rõ rệt có: khu vực hồ Tonlé Sap, cao nguyên Khorat và khu vực lũng sông ở trung du sông Lan Thương.", "Hồ Tonlé Sap nằm ở mặt phía đông của dãy núi Kravanh và dãy núi Damrei, cao nguyên Khorat nằm ở phía đông của hệ thống dải núi dài Phetchabun-Dong Phaya Yen-Sankamphaeng, lũng sông vùng trung du sông Lan Thương nằm ở phía đông núi Cao Lê Cống và phía đông dãy núi Nộ Sơn.", "Hồ Tonlé Sap nằm ở mặt phía đông của dãy núi Kravanh và dãy núi Damrei, cao nguyên Khorat nằm ở phía đông của hệ thống dải núi dài Phetchabun-Dong Phaya Yen-Sankamphaeng, lũng sông vùng trung du sông Lan Thương nằm ở phía đông núi Cao Lê Cống và phía đông dãy núi Nộ Sơn.", "Tất cả chúng đều nằm ở khu vực bóng mưa sườn trái gió của gió mùa Tây Nam, giáng thuỷ tương đối ít, lượng mưa ở trong lũng sông tại chỗ tiếp giáp Vân Nam và Tây Tạng thuộc vùng trung du sông Lan Thương không đến 400 milimét.", "Tất cả chúng đều nằm ở khu vực bóng mưa sườn trái gió của gió mùa Tây Nam, giáng thuỷ tương đối ít, lượng mưa ở trong lũng sông tại chỗ tiếp giáp Vân Nam và Tây Tạng thuộc vùng trung du sông Lan Thương không đến 400 milimét.", "Bộ phận thung lũng bị kẹp giữa hai dãy núi cao ở vùng trung du sông Lan Thương không chỉ nằm ở khu vực bóng mưa có lượng mưa ít, thậm chí còn bị tác dụng của hiệu ứng foehn hình thành thung lũng khô nóng.", "Bộ phận thung lũng bị kẹp giữa hai dãy núi cao ở vùng trung du sông Lan Thương không chỉ nằm ở khu vực bóng mưa có lượng mưa ít, thậm chí còn bị tác dụng của hiệu ứng foehn hình thành thung lũng khô nóng.", "Sự ảnh hưởng của địa hình lên nhiệt độ chính là ở một số khu vực mưa nhiều phía sườn đón gió, không chỉ có chiều cao so với mặt nước biển cao, mà bản thân lượng mưa cũng khiến cho nhiệt độ giảm xuống rõ rệt, thí dụ như nhiệt độ trung bình và hằng năm ở Paksong và Xiengkhuang thấp hơn rõ rệt so với các khu vực khác cùng vĩ độ.", "Sự ảnh hưởng của địa hình lên nhiệt độ chính là ở một số khu vực mưa nhiều phía sườn đón gió, không chỉ có chiều cao so với mặt nước biển cao, mà bản thân lượng mưa cũng khiến cho nhiệt độ giảm xuống rõ rệt, thí dụ như nhiệt độ trung bình và hằng năm ở Paksong và Xiengkhuang thấp hơn rõ rệt so với các khu vực khác cùng vĩ độ.", "Nhiệt độ hằng năm ở Paksong là từ 17 - 22℃, trở thành khu nghỉ mát tránh nóng nổi tiếng.", "Nhiệt độ hằng năm ở Paksong là từ 17 - 22℃, trở thành khu nghỉ mát tránh nóng nổi tiếng.", "Cao nguyên Khorat có giáng thuỷ khá ít, nhiệt độ hằng năm khá cao, bị khu vực vực bóng mưa ảnh hưởng rõ rệt.", "Cao nguyên Khorat có giáng thuỷ khá ít, nhiệt độ hằng năm khá cao, bị khu vực vực bóng mưa ảnh hưởng rõ rệt.", "Sự phân bố độ ẩm ở lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông có tính nhất quán khá tốt, phù hợp với quy luật biến thiên trong năm và quy luật biến thiên của lượng mưa.", "Sự phân bố độ ẩm ở lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông có tính nhất quán khá tốt, phù hợp với quy luật biến thiên trong năm và quy luật biến thiên của lượng mưa.", "Các vấn đề \n\nTheo tiến sĩ C. Hart Schaaf, cựu ủy viên Ủy ban Mê Kông, \"...Đây là người khổng lồ đang ngủ, chứa trong lòng một tiềm năng to lớn về thủy điện, thủy lợi cũng như khả năng phòng lụt, một nguồn năng lượng bị bỏ quên...\".", "Các vấn đề \n\nTheo tiến sĩ C. Hart Schaaf, cựu ủy viên Ủy ban Mê Kông, \"...Đây là người khổng lồ đang ngủ, chứa trong lòng một tiềm năng to lớn về thủy điện, thủy lợi cũng như khả năng phòng lụt, một nguồn năng lượng bị bỏ quên...\".", "Có hai vấn đề chính gây mâu thuẫn giữa các bên là việc xây dựng các con đập hay việc phá hủy những chỗ chảy xiết.", "Có hai vấn đề chính gây mâu thuẫn giữa các bên là việc xây dựng các con đập hay việc phá hủy những chỗ chảy xiết.", "Một loạt các đập đã được xây dựng trên các nhánh của dòng sông này, đáng kể nhất là đập Pak Mun tại Thái Lan.", "Một loạt các đập đã được xây dựng trên các nhánh của dòng sông này, đáng kể nhất là đập Pak Mun tại Thái Lan.", "Nó bị công kích dữ dội do chi phí cao cũng như ảnh hưởng xấu tới môi trường và tới cuộc sống của những khu dân cư chịu ảnh hưởng.", "Nó bị công kích dữ dội do chi phí cao cũng như ảnh hưởng xấu tới môi trường và tới cuộc sống của những khu dân cư chịu ảnh hưởng.", "Người Trung Quốc hiện đang tiến hành một chương trình lớn về xây dựng các đập trên sông: họ đã hoàn thành các đập tại Mạn Loan (漫湾), Đại Triều Sơn (大朝山), Cảnh Hồng (景洪), đang tiến hành xây đập Tiểu Loan (小湾 Xiaowan) và khoảng hơn một chục đập khác đang được nghiên cứu.", "Người Trung Quốc hiện đang tiến hành một chương trình lớn về xây dựng các đập trên sông: họ đã hoàn thành các đập tại Mạn Loan (漫湾), Đại Triều Sơn (大朝山), Cảnh Hồng (景洪), đang tiến hành xây đập Tiểu Loan (小湾 Xiaowan) và khoảng hơn một chục đập khác đang được nghiên cứu.", "Tính đến đầu năm 2016, Trung Quốc đã hoàn thành ít nhất 8 đập chính trên sông Lan Thương (dòng chính tại thượng nguồn sông Mekong) và đang xây tối thiểu thêm 4 đập nữa.", "Tính đến đầu năm 2016, Trung Quốc đã hoàn thành ít nhất 8 đập chính trên sông Lan Thương (dòng chính tại thượng nguồn sông Mekong) và đang xây tối thiểu thêm 4 đập nữa.", "Người ta lo ngại rằng các đập này sẽ ngăn cản chuyển động của trầm tích và sẽ gây thiệt hại cho nông nghiệp và nghề cá ở phía hạ lưu.", "Người ta lo ngại rằng các đập này sẽ ngăn cản chuyển động của trầm tích và sẽ gây thiệt hại cho nông nghiệp và nghề cá ở phía hạ lưu.", "Sự giảm đi của các dao động mức nước theo mùa cũng sẽ ảnh hưởng mạnh đến Tonlé Sap(Biển Hồ).", "Sự giảm đi của các dao động mức nước theo mùa cũng sẽ ảnh hưởng mạnh đến Tonlé Sap(Biển Hồ).", "Các chính phủ Lào và Campuchia cũng có kế hoạch xây dựng các đập ngăn nước, hiện đang bị một số người phản đối.", "Các chính phủ Lào và Campuchia cũng có kế hoạch xây dựng các đập ngăn nước, hiện đang bị một số người phản đối.", "Chính quyền Trung Quốc cũng thực hiện việc làm sạch các tảng đá và cồn cát từ dòng chảy để tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, và điều này cũng khuyến khích Lào làm như vậy.", "Chính quyền Trung Quốc cũng thực hiện việc làm sạch các tảng đá và cồn cát từ dòng chảy để tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, và điều này cũng khuyến khích Lào làm như vậy.", "Các nhà môi trường cho rằng điều này sẽ làm tăng sự lưu thông nước và kết quả của nó là sự gia tăng xói mòn cũng như gây thiệt hại cho nguồn cá.", "Các nhà môi trường cho rằng điều này sẽ làm tăng sự lưu thông nước và kết quả của nó là sự gia tăng xói mòn cũng như gây thiệt hại cho nguồn cá.", "Việt Nam thì thường lên tiếng về các tác động của những hoạt động làm thay đổi chế độ thủy văn của sông Mekong này do có đồng bằng sông Cửu Long là nơi chịu tác động trực tiếp của những thay đổi này.", "Việt Nam thì thường lên tiếng về các tác động của những hoạt động làm thay đổi chế độ thủy văn của sông Mekong này do có đồng bằng sông Cửu Long là nơi chịu tác động trực tiếp của những thay đổi này.", "Đặc biệt là đợt hạn hán miền Nam Việt Nam 2016 được cho là do lượng nước đổ về đồng bằng sông Cửu Long từ sông Mê Kông bị giảm mạnh do hệ thống các đập thủy điện được nhiều quốc gia xây dựng trên dòng chính của con sông .", "Đặc biệt là đợt hạn hán miền Nam Việt Nam 2016 được cho là do lượng nước đổ về đồng bằng sông Cửu Long từ sông Mê Kông bị giảm mạnh do hệ thống các đập thủy điện được nhiều quốc gia xây dựng trên dòng chính của con sông .", "Việt Nam tìm cách phản đối việc xây dựng đập trên dòng chính, nhưng các công ty đầu tư thì đang chạy đua trong việc xây dựng thủy điện trên các phụ lưu.", "Việt Nam tìm cách phản đối việc xây dựng đập trên dòng chính, nhưng các công ty đầu tư thì đang chạy đua trong việc xây dựng thủy điện trên các phụ lưu.", "Trong điều kiện chưa có quy tắc ứng xử hoàn thiện, thì theo tạp chí Mỹ The National Interest hệ thống hàng chục đập thủy điện của Trung Quốc tại thượng nguồn các sông ở đông nam dãy Himalaya được coi là \"vũ khí hủy diệt đáng sợ\".", "Trong điều kiện chưa có quy tắc ứng xử hoàn thiện, thì theo tạp chí Mỹ The National Interest hệ thống hàng chục đập thủy điện của Trung Quốc tại thượng nguồn các sông ở đông nam dãy Himalaya được coi là \"vũ khí hủy diệt đáng sợ\".", "Nó sẵn sàng trở thành công cụ hỗ trợ sức ép cho xử lý các quan hệ ngoại giao rắc rối để thu lợi thế cho họ .", "Nó sẵn sàng trở thành công cụ hỗ trợ sức ép cho xử lý các quan hệ ngoại giao rắc rối để thu lợi thế cho họ .", "Dẫu vậy thì trong các thảo luận về chia sẻ nguồn nước, điểm khó bàn thảo nhất chính là quyền chính đáng của các vùng đất trong việc \"giữ lại lượng nước đã mưa trên vùng lãnh thổ của mình\", và \"không để đất bị xói mòn trôi xuống thành phù sa sông\", nhằm cải thiện môi trường sống của mình.", "Dẫu vậy thì trong các thảo luận về chia sẻ nguồn nước, điểm khó bàn thảo nhất chính là quyền chính đáng của các vùng đất trong việc \"giữ lại lượng nước đã mưa trên vùng lãnh thổ của mình\", và \"không để đất bị xói mòn trôi xuống thành phù sa sông\", nhằm cải thiện môi trường sống của mình.", "Vùng thượng nguồn sông đáp ứng chia sẻ ở mức độ nào là vấn đề thương thảo với nhiều yếu tố hậu trường thường có biến động.", "Vùng thượng nguồn sông đáp ứng chia sẻ ở mức độ nào là vấn đề thương thảo với nhiều yếu tố hậu trường thường có biến động.", "Các vùng hạ nguồn có nghĩa vụ phải chuyển hướng thích hợp với tình hình đó.", "Các vùng hạ nguồn có nghĩa vụ phải chuyển hướng thích hợp với tình hình đó.", "Chẳng lẽ vùng hạ nguồn đã không giữ lại lượng nước mưa đã rơi trên lãnh thổ của mình đến 2 mét nước, mà lại tháo trôi hết ra biển, rồi trông chờ vào \"tài nguyên\" từ vùng khác trôi đến để chống hạn mặn và tạo sự phì nhiêu của riêng mình.", "Chẳng lẽ vùng hạ nguồn đã không giữ lại lượng nước mưa đã rơi trên lãnh thổ của mình đến 2 mét nước, mà lại tháo trôi hết ra biển, rồi trông chờ vào \"tài nguyên\" từ vùng khác trôi đến để chống hạn mặn và tạo sự phì nhiêu của riêng mình.", "Các động vật quý hiếm \nQuỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (World Wide Fund for Nature hay World Wildlife Fund - WWF) cho biết các nhà khoa học đang tìm kiếm các sinh vật như cá úc, cá trê, cá đuối gai độc khổng lồ, cá nhái răng nhọn, cá chép lớn, ăn thịt ở sông Mê Kông – các loài cá này có thể nặng tới hơn 90 kg và dài hơn 1,80 mét.", "Các động vật quý hiếm \nQuỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (World Wide Fund for Nature hay World Wildlife Fund - WWF) cho biết các nhà khoa học đang tìm kiếm các sinh vật như cá úc, cá trê, cá đuối gai độc khổng lồ, cá nhái răng nhọn, cá chép lớn, ăn thịt ở sông Mê Kông – các loài cá này có thể nặng tới hơn 90 kg và dài hơn 1,80 mét.", "Ngoài ra sông Mê Kông còn có các loài cá chiên và cá lăng quý hiếm, chưa kể đến cá hô và cá chép khổng lồ, dịch vụ du lịch câu cá vì thế rất phát triển ở đây.", "Ngoài ra sông Mê Kông còn có các loài cá chiên và cá lăng quý hiếm, chưa kể đến cá hô và cá chép khổng lồ, dịch vụ du lịch câu cá vì thế rất phát triển ở đây.", "Đặc biệt, đoạn sông Mê Kông ở Campuchia và vùng hồ Tonlé Sap còn có cá heo sông (Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris), số lượng có thể chỉ còn vài chục cá thể.", "Đặc biệt, đoạn sông Mê Kông ở Campuchia và vùng hồ Tonlé Sap còn có cá heo sông (Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris), số lượng có thể chỉ còn vài chục cá thể.", "Người Campuchia không săn bắt chúng, trừ thời kỳ chiến tranh khi lính Khmer Đỏ đã từng nã đạn cối vào đàn của chúng; hành động này được quay phim tư liệu, sau này phim được National Geographic Channel đưa vào loạt phóng sự về cá heo sông Mekong, thỉnh thoảng được phát từ năm 2010 đến nay.", "Người Campuchia không săn bắt chúng, trừ thời kỳ chiến tranh khi lính Khmer Đỏ đã từng nã đạn cối vào đàn của chúng; hành động này được quay phim tư liệu, sau này phim được National Geographic Channel đưa vào loạt phóng sự về cá heo sông Mekong, thỉnh thoảng được phát từ năm 2010 đến nay.", "Loài này đang bị đe dọa tuyệt chủng vì môi môi trường sống và nguồn thức ăn đang bị phá vỡ nghiêm trọng.", "Loài này đang bị đe dọa tuyệt chủng vì môi môi trường sống và nguồn thức ăn đang bị phá vỡ nghiêm trọng.", "Ngày 24/8/2012 chính phủ Campuchia đã lập khu bảo tồn cá heo sông Mekong với chiều dài 180 km, trải từ tỉnh Kratie ở phía đông tới biên giới với Lào.", "Ngày 24/8/2012 chính phủ Campuchia đã lập khu bảo tồn cá heo sông Mekong với chiều dài 180 km, trải từ tỉnh Kratie ở phía đông tới biên giới với Lào.", "Người dân vẫn được phép câu cá trong khu bảo tồn, song chính phủ cấm sử dụng nhà nổi, lồng cá và lưới quét bởi chúng đe dọa mạng sống của cá heo sông.", "Người dân vẫn được phép câu cá trong khu bảo tồn, song chính phủ cấm sử dụng nhà nổi, lồng cá và lưới quét bởi chúng đe dọa mạng sống của cá heo sông.", "Zed Hogan, phụ trách dự án do WWF và Hội địa lý quốc gia tài trợ cho biết, các động vật này là \"độc nhất\" và \"đang biến mất với tốc độ nhanh chóng\".", "Zed Hogan, phụ trách dự án do WWF và Hội địa lý quốc gia tài trợ cho biết, các động vật này là \"độc nhất\" và \"đang biến mất với tốc độ nhanh chóng\".", "Theo Hogan, khi nghiên cứu cá úc khổng lồ ở sông Mê Kông, Campuchia, các nhà khoa học sẽ theo dõi sự di chuyển của cá với hy vọng hiểu thêm về hướng di trú của chúng và nguyên nhân chúng bị chết.", "Theo Hogan, khi nghiên cứu cá úc khổng lồ ở sông Mê Kông, Campuchia, các nhà khoa học sẽ theo dõi sự di chuyển của cá với hy vọng hiểu thêm về hướng di trú của chúng và nguyên nhân chúng bị chết.", "Sự biến mất các loài cá này là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo tình trạng đánh bắt quá mức hoặc các xáo trộn khác ở các sông, hồ nơi chúng cư trú.", "Sự biến mất các loài cá này là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo tình trạng đánh bắt quá mức hoặc các xáo trộn khác ở các sông, hồ nơi chúng cư trú.", "Một số sinh vật khổng lồ nước ngọt được ghi vào sách đỏ các loài đang bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).", "Một số sinh vật khổng lồ nước ngọt được ghi vào sách đỏ các loài đang bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).", "Cá úc khổng lồ sông Mê Kông được coi là loài cá nước ngọt lớn nhất cùng họ với loài cá nhám chó, đã được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa vào năm 2003, sau khi nghiên cứu chỉ ra số lượng cá giảm ít nhất 80% trong hơn 13 năm qua.", "Cá úc khổng lồ sông Mê Kông được coi là loài cá nước ngọt lớn nhất cùng họ với loài cá nhám chó, đã được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa vào năm 2003, sau khi nghiên cứu chỉ ra số lượng cá giảm ít nhất 80% trong hơn 13 năm qua.", "Robin Abell, nhà sinh học của WWF cho biết: \"Các loài cá khổng lồ là những sinh vật nước ngọt có trọng lượng tương đương với voi và tê giác và nếu chúng biến mất thì thế giới sẽ bất ổn.", "Robin Abell, nhà sinh học của WWF cho biết: \"Các loài cá khổng lồ là những sinh vật nước ngọt có trọng lượng tương đương với voi và tê giác và nếu chúng biến mất thì thế giới sẽ bất ổn.", "Cuối cùng, chúng ta sẽ nhận thức tốt hơn về cách quản lý việc đánh bắt và bảo vệ các nơi cư trú nhằm cứu vớt các loài trong tương lai\".", "Cuối cùng, chúng ta sẽ nhận thức tốt hơn về cách quản lý việc đánh bắt và bảo vệ các nơi cư trú nhằm cứu vớt các loài trong tương lai\".", "Các cây cầu qua sông Mekong\nĐoạn hạ lưu trên khu vực Đông Nam Á:\n\n Cầu Hữu nghị Lào- Myanmar nối Luangnamtha, Lào với Shan, Myanmar (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào IV, nối tỉnh Chiang Rai của Thái Lan và huyện Huoixai, tỉnh Bokeo của Lào\n Cầu nối tỉnh Xayabury với tỉnh Oudomxay, Lào \n Cầu bắc qua sông Mê kông nối Luang Prabang - Xayaburi, tỉnh Xayabury, Lào (đã khánh thành)\n Cầu Pak Lay nối tỉnh Xayaburi với tỉnh Vientiane, Lào (đã khởi công)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào VII nối tỉnh Loei của Thái Lan với Viêng Chăn, Lào (dự kiến)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào, nối tỉnh Nong Khai và thị xã Nong Khai ở Thái Lan với thủ đô Viêng Chăn của Lào\n Cầu nối Nong Khai và Viêng Chăn (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào V nối tỉnh Bueng Kan, Thái Lan với tỉnh Borikhamxay, Lào (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào III, nối tỉnh Nakhon Phanom của Thái Lan với thị xã Thakhek, tỉnh Khăm Muộn của Lào \n Cầu Hữu nghị Thái-Lào II, nối tỉnh Mukdahan của Thái Lan với tỉnh Savannakhet của Lào\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào VI, nối huyện Na Tan, tỉnh Ubon Ratchathani với tỉnh Saravane của Lào (dự án)\n Cầu Hữu Nghị Lào - Nhật Bản, Pakxe, tỉnh Champasack, Lào\n Cầu Don Khong, Champasack, Lào (đã khánh thành)\n Cầu Stung Treng, còn gọi cầu hữu nghị Campuchia - Trung Quốc, tỉnh Stung Treng, Campuchia \n Cầu Kizuna, nối thành phố Kampong Cham với các huyện tỉnh Kampong Cham, Campuchia\n Cầu Prek Ta Meak, tỉnh Kandal, Campuchia\n Cầu Monivong, Phnôm Pênh, Campuchia\n Cầu Ta Khmau, nối Ta Khmau với ngoại ô Phnôm Pênh\n Cầu Neak Leung, nối tỉnh Kandal và tỉnh Prey Veng\n Cầu Koh Thom, huyện Koh Thom, tỉnh Kandal\n Cầu Cao Lãnh, nối thành phố Cao Lãnh với huyện Lấp Vò, Đồng Tháp\n Cầu Mỹ Thuận, Tiền Giang - Vĩnh Long\n Cầu Mỹ Thuận 2, Tiền Giang - Vĩnh Long (đang thi công)\n Cầu Rạch Miễu, Tiền Giang - Bến Tre\n Cầu Rạch Miễu 2, Tiền Giang - Bến Tre (đã khởi công)\n Cầu Ba Lai, Bến Tre\n Cầu Ba Lai mới, Bến Tre\n Cầu Hàm Luông, nối thành phố Bến Tre, huyện Mỏ Cày Bắc, Bến Tre\n Cầu Đình Khao, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long (dự án) \n Cầu Cổ Chiên, nối huyện Mỏ Cày Nam tỉnh Bến Tre - huyện Càng Long tỉnh Trà Vinh\n Cầu Vĩnh Trường, nối thị trấn An Phú với xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, An Giang\n Cầu Châu Đốc, nối thành phố Châu Đốc với thị xã Tân Châu (đã khởi công)\n Cầu Lấp Vò (Cầu Bình Thạnh Trung), huyện Lấp Vò, Đồng Tháp \n Cầu Vàm Cống, nối quận Thốt Nốt, Cần Thơ với huyện Lấp Vò Đồng Tháp\n Cầu Cần Thơ, Cần Thơ- Vĩnh Long\n Cầu Đại Ngãi, Trà Vinh - Sóc Trăng (đã khởi công)\n\nChỉ dẫn\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Nam Ou\n Sê Bănghiêng\n Sê Kông\n Sê San\n Sê Repôk\n\nLiên kết ngoài \n\n trang web của Ủy hội sông Mekong\n WISDOM Water related Ìnormation System for the Sustainable Development of the Mekong Delta\n\nSông quốc tế\nVùng sinh thái\nSông của Campuchia\nSông của Lào\nSông Myanmar\nSông của Thái Lan\nSông của Trung Quốc\nSông của Việt Nam\nIsan\nSông biên giới\nSông Vân Nam\nTonlé Sap\nVùng đất Ramsar ở Campuchia\nVùng sinh thái nước ngọt\nSông quốc tế châu Á" ]

[ "Tính theo độ dài đứng thứ 12 (thứ 7 tại châu Á), còn tính theo lưu lượng nước đứng thứ 10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 475 tỉ m³).", "Sông Mê Kông là một trong những con sông lớn nhất trên thế giới, bắt nguồn từ cao nguyên Thanh Tạng nơi sông bắt nguồn thuộc tỉnh Thanh Hải, chảy qua Vân Nam Trung Quốc, qua các nước Lào, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và đổ ra Biển Đông ở Việt Nam.", "Lưu lượng trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s.", "Tính theo độ dài đứng thứ 12 (thứ 7 tại châu Á), còn tính theo lưu lượng nước đứng thứ 10 trên thế giới (lưu lượng hàng năm đạt khoảng 475 tỉ m³).", "Lưu vực của nó rộng khoảng 795.000 km² (theo số liệu của Ủy hội sông Mê Kông) hoặc hơn 810.000 km² (theo số liệu của Encyclopaedia Britannica 2004).", "Lưu lượng trung bình 13.200 m³/s, vào mùa nước lũ có thể lên tới 30.000 m³/s.", "Ủy hội sông Mê Kông là một cơ quan liên chính phủ nhằm \"thúc đẩy và phối hợp quản lý và phát triển tài nguyên nước cũng như tài nguyên có liên quan một cách bền vững vì lợi ích chung của các quốc gia và sự an sinh của cộng đồng\", gồm các thành viên Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, còn Myanmar và Trung Quốc là hai đối tác.", "Lưu vực của nó rộng khoảng 795.000 km² (theo số liệu của Ủy hội sông Mê Kông) hoặc hơn 810.000 km² (theo số liệu của Encyclopaedia Britannica 2004).", "Giao thông bằng đường thủy trên sông Mê Kông gặp nhiều khó khăn do dòng chảy bị thay đổi nhiều theo mùa, các đoạn chảy xiết và các thác nước cao.", "Ủy hội sông Mê Kông là một cơ quan liên chính phủ nhằm \"thúc đẩy và phối hợp quản lý và phát triển tài nguyên nước cũng như tài nguyên có liên quan một cách bền vững vì lợi ích chung của các quốc gia và sự an sinh của cộng đồng\", gồm các thành viên Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, còn Myanmar và Trung Quốc là hai đối tác.", "So với tiềm năng to lớn nếu được khai thác đúng mức, hiện nay, chỉ một phần nhỏ của sông được dùng trong việc dẫn thủy nhập điền và tạo năng lực thủy điện.", "Giao thông bằng đường thủy trên sông Mê Kông gặp nhiều khó khăn do dòng chảy bị thay đổi nhiều theo mùa, các đoạn chảy xiết và các thác nước cao.", "Tuy nhiên lưu lượng và nhịp độ nước lũ ban phát nhiều lợi ích: biên độ dao động cao (sai biệt khoảng 30 lần giữa mùa hạn và mùa nước lũ) rất thuận lợi cho lối canh tác ruộng lúa ngập nước cho nhiều vùng rộng lớn.", "So với tiềm năng to lớn nếu được khai thác đúng mức, hiện nay, chỉ một phần nhỏ của sông được dùng trong việc dẫn thủy nhập điền và tạo năng lực thủy điện.", "Đặc điểm thủy năng nổi bật của sông Mê Kông là vai trò điều lượng dòng nước bởi hồ Tonlé Sap - hồ thiên nhiên lớn nhất Đông Nam Á - người Việt thường gọi là \"Biển Hồ\" .", "Tuy nhiên lưu lượng và nhịp độ nước lũ ban phát nhiều lợi ích: biên độ dao động cao (sai biệt khoảng 30 lần giữa mùa hạn và mùa nước lũ) rất thuận lợi cho lối canh tác ruộng lúa ngập nước cho nhiều vùng rộng lớn.", "Dòng chảy \n\nĐầu nguồn của sông Mê Kông có hai nhánh: đầu nguồn phía bắc là sông Trát A Khúc và đầu nguồn phía nam là sông Trát Na Khúc.", "Đặc điểm thủy năng nổi bật của sông Mê Kông là vai trò điều lượng dòng nước bởi hồ Tonlé Sap - hồ thiên nhiên lớn nhất Đông Nam Á - người Việt thường gọi là \"Biển Hồ\" .", "Nhánh phía nam được biết đến nhiều hơn, vị thế gần đèo Lungmug (龍模) với chiều dài 87,75 kilômét.", "Dòng chảy \n\nĐầu nguồn của sông Mê Kông có hai nhánh: đầu nguồn phía bắc là sông Trát A Khúc và đầu nguồn phía nam là sông Trát Na Khúc.", "Nhánh phía bắc chảy xuống từ rặng núi Quả Tông Mộc Tra.", "Nhánh phía nam được biết đến nhiều hơn, vị thế gần đèo Lungmug (龍模) với chiều dài 87,75 kilômét.", "Nhánh này, từ độ cao 5224 mét - kinh tuyến đông 94°41'44\", vĩ tuyến bắc 33°42'41\", gồm hai nhánh phụ có chiều dài 91,12 kilômét và 89,76 kilômét.", "Nhánh phía bắc chảy xuống từ rặng núi Quả Tông Mộc Tra.", "Hệ thống sông ngòi khu vực đầu nguồn sông Mê Kông bao gồm: thuỷ hệ Trát A Khúc và thuỷ hệ Trát Na Khúc.", "Nhánh này, từ độ cao 5224 mét - kinh tuyến đông 94°41'44\", vĩ tuyến bắc 33°42'41\", gồm hai nhánh phụ có chiều dài 91,12 kilômét và 89,76 kilômét.", "Hai nguồn hợp lưu tại Ca Nạp Tùng Đa (尕納松多) cao 4.360 mét, có toạ độ là 94°36′40″Đ, 33°12′33″B, cách huyện Tạp Đa, Ngọc Thụ, Thanh Hải 106,9km về phía tây bắc.", "Hệ thống sông ngòi khu vực đầu nguồn sông Mê Kông bao gồm: thuỷ hệ Trát A Khúc và thuỷ hệ Trát Na Khúc.", "Người ta đo được sông Trát A Khúc rộng 62 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,72 mét, lưu tốc trung bình 2,63m/s, lưu lượng là 117,4 m3/s; sông Trát Na Khúc rộng hơn 51 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,35 mét, lưu tốc trung bình 1,81m/s, lưu lượng là 32,3 m3/s.", "Hai nguồn hợp lưu tại Ca Nạp Tùng Đa (尕納松多) cao 4.360 mét, có toạ độ là 94°36′40″Đ, 33°12′33″B, cách huyện Tạp Đa, Ngọc Thụ, Thanh Hải 106,9km về phía tây bắc.", "Đầu nguồn của dòng sông đến nay đã được xác định rõ qua những cuộc thám hiểm gần đây.", "Người ta đo được sông Trát A Khúc rộng 62 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,72 mét, lưu tốc trung bình 2,63m/s, lưu lượng là 117,4 m3/s; sông Trát Na Khúc rộng hơn 51 mét, độ sâu trung bình của sông là 0,35 mét, lưu tốc trung bình 1,81m/s, lưu lượng là 32,3 m3/s.", "Năm 1994, một phái đoàn Trung Quốc và Nhật Bản đã đến nguồn phía Bắc cùng lúc với phái đoàn Pháp, do M. Peissel dẫn đầu, đến nguồn mạch phía tây với cùng một mục đích: chứng minh nguồn mạch chính của sông Mê Kông.", "Đầu nguồn của dòng sông đến nay đã được xác định rõ qua những cuộc thám hiểm gần đây.", "Sau đó, những cuộc thám hiểm kế tiếp cho đến năm 1999 dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Mekong thuộc nhánh bắc.", "Năm 1994, một phái đoàn Trung Quốc và Nhật Bản đã đến nguồn phía Bắc cùng lúc với phái đoàn Pháp, do M. Peissel dẫn đầu, đến nguồn mạch phía tây với cùng một mục đích: chứng minh nguồn mạch chính của sông Mê Kông.", "Các con số về độ dài của sông dao động trong khoảng 4.200km đến 4.850km.", "Sau đó, những cuộc thám hiểm kế tiếp cho đến năm 1999 dưới sự hợp tác các nước Trung Hoa, Mỹ và Nhật Bản đã chính thức xác minh nguồn mạch sông Mekong thuộc nhánh bắc.", "Các nhà công tác khoa học của đội khảo sát, sau khi tiến hành so sánh, phân tích và nghiên cứu cẩn thận về các dữ liệu nói trên của hai sông, tuyên bố nhận định sông Trát A Khúc là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Các con số về độ dài của sông dao động trong khoảng 4.200km đến 4.850km.", "Ngày nay vùng khởi nguồn sông Mekong, cùng với sông Trường Giang và sông Salween (Nộ Giang) hợp thành khu bảo tồn Tam Giang Tịnh Lưu tại tỉnh Vân Nam, Trùng Quốc.", "Các nhà công tác khoa học của đội khảo sát, sau khi tiến hành so sánh, phân tích và nghiên cứu cẩn thận về các dữ liệu nói trên của hai sông, tuyên bố nhận định sông Trát A Khúc là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Gần một nửa chiều dài con sông này chảy trên lãnh thổ Trung Quốc, ở đó đoạn đầu nguồn nó được gọi theo tiếng Tây Tạng là Dza Chu, tức Trát Khúc (扎曲; bính âm: Zā Qū), và nói chung được gọi là Lan Thương Giang trong tiếng Hán (瀾滄江; bính âm: Láncāng Jiāng; Wade-Giles: Lan-ts'ang Chiang), có nghĩa là \"con sông cuộn sóng\".", "Ngày nay vùng khởi nguồn sông Mekong, cùng với sông Trường Giang và sông Salween (Nộ Giang) hợp thành khu bảo tồn Tam Giang Tịnh Lưu tại tỉnh Vân Nam, Trùng Quốc.", "Trát Khúc hợp lưu với một nhánh khác tên là Ngang Khúc (橫曲; bính âm: Áng Qū) ở gần Xương Đô (昌都; bính âm: Chāngdū) tạo ra Lan Thương Giang.", "Gần một nửa chiều dài con sông này chảy trên lãnh thổ Trung Quốc, ở đó đoạn đầu nguồn nó được gọi theo tiếng Tây Tạng là Dza Chu, tức Trát Khúc (扎曲; bính âm: Zā Qū), và nói chung được gọi là Lan Thương Giang trong tiếng Hán (瀾滄江; bính âm: Láncāng Jiāng; Wade-Giles: Lan-ts'ang Chiang), có nghĩa là \"con sông cuộn sóng\".", "Phần lớn đoạn sông này có các hẻm núi sâu, ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc, con sông chỉ còn ở độ cao khoảng 500 m so với mực nước biển.", "Trát Khúc hợp lưu với một nhánh khác tên là Ngang Khúc (橫曲; bính âm: Áng Qū) ở gần Xương Đô (昌都; bính âm: Chāngdū) tạo ra Lan Thương Giang.", "Sau đó, đoạn sông Mê Kông dài khoảng 200 km tạo thành biên giới giữa hai nước Myanmar và Lào.", "Phần lớn đoạn sông này có các hẻm núi sâu, ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc, con sông chỉ còn ở độ cao khoảng 500 m so với mực nước biển.", "Tại điểm cuối của biên giới ở Tam giác Vàng, sông này hợp lưu với sông Ruak.", "Sau đó, đoạn sông Mê Kông dài khoảng 200 km tạo thành biên giới giữa hai nước Myanmar và Lào.", "Điểm này cũng là điểm phân chia phần Thượng và phần Hạ của Mê Kông.", "Tại điểm cuối của biên giới ở Tam giác Vàng, sông này hợp lưu với sông Ruak.", "Sông Mê Kông sau đó tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan, trước khi dòng chảy chạy vào đất Lào ở tỉnh Bokeo.", "Điểm này cũng là điểm phân chia phần Thượng và phần Hạ của Mê Kông.", "Người Lào và người Thái gọi sông với tên Mènam Khong (Mè là mẹ, nam là sông, tức \"sông mẹ\", tựa như \"sông cái\" theo thói quen gọi sông lớn của người Việt cổ), và là cội nguồn của tên quốc tế \"Mekong\" hiện nay khi bỏ đi từ \"nam\".", "Sông Mê Kông sau đó tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan, trước khi dòng chảy chạy vào đất Lào ở tỉnh Bokeo.", "Sử Việt Nam thì gọi là Sông Khung.", "Người Lào và người Thái gọi sông với tên Mènam Khong (Mè là mẹ, nam là sông, tức \"sông mẹ\", tựa như \"sông cái\" theo thói quen gọi sông lớn của người Việt cổ), và là cội nguồn của tên quốc tế \"Mekong\" hiện nay khi bỏ đi từ \"nam\".", "Khoảng sông Mê Kông ở Lào đặc trưng bởi các hẻm núi sâu, các dòng chảy xiết và những vũng nước nông khoảng nửa mét vào mùa khô.", "Sử Việt Nam thì gọi là Sông Khung.", "Sau khi tiếp nhận dòng Nam Ou từ Phongsaly chảy đến ở Pak Ou phía trên Luang Prabang dòng sông mở rộng ra, ở đó nó có thể rộng tới 4 km và sâu tới 100 mét, mặc dù dòng chảy của nó vẫn rất trái ngược nhau.", "Khoảng sông Mê Kông ở Lào đặc trưng bởi các hẻm núi sâu, các dòng chảy xiết và những vũng nước nông khoảng nửa mét vào mùa khô.", "Sau đó Mekong lại tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan trong đoạn chảy qua Viêng Chăn đến tỉnh Champasack.", "Sau khi tiếp nhận dòng Nam Ou từ Phongsaly chảy đến ở Pak Ou phía trên Luang Prabang dòng sông mở rộng ra, ở đó nó có thể rộng tới 4 km và sâu tới 100 mét, mặc dù dòng chảy của nó vẫn rất trái ngược nhau.", "Từ phía đông thì có dòng Se Bangfai đổ vào sông Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet với Khammouan, và dòng Se Banghiang đổ vào ở Muang Songkhone, Savannakhet.", "Sau đó Mekong lại tạo thành biên giới của Lào và Thái Lan trong đoạn chảy qua Viêng Chăn đến tỉnh Champasack.", "Từ phía Thái Lan thì có phụ lưu bên bờ phải là Mènam Mun dài 750 km, đổ vào tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Từ phía đông thì có dòng Se Bangfai đổ vào sông Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet với Khammouan, và dòng Se Banghiang đổ vào ở Muang Songkhone, Savannakhet.", "Sau đó lại là một đoạn ngắn chảy trên đất Lào, với một phụ lưu bờ trái là dòng Xe Don đổ vào ở Pak Se.", "Từ phía Thái Lan thì có phụ lưu bên bờ phải là Mènam Mun dài 750 km, đổ vào tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Ở cực nam Lào tại tỉnh Champasack, nó bao gồm cả khu vực Si Phan Don (bốn ngàn đảo) phía trên thác Khone gần biên giới Campuchia.", "Sau đó lại là một đoạn ngắn chảy trên đất Lào, với một phụ lưu bờ trái là dòng Xe Don đổ vào ở Pak Se.", "Thác nước này dài 15 km, cao 18 m khá hùng vĩ và gần như không thể vượt qua đối với giao thông bằng đường thủy.", "Ở cực nam Lào tại tỉnh Champasack, nó bao gồm cả khu vực Si Phan Don (bốn ngàn đảo) phía trên thác Khone gần biên giới Campuchia.", "Tại Campuchia, con sông này có tên là sông Mékôngk (theo tiếng thiểu số gốc Lào ở đây) hay Tông-lê Thơm (sông lớn, theo tiếng Khmer).", "Thác nước này dài 15 km, cao 18 m khá hùng vĩ và gần như không thể vượt qua đối với giao thông bằng đường thủy.", "Tại khu vực tỉnh lỵ Stung Treng là nơi dòng Tonlé San đổ vào.", "Tại Campuchia, con sông này có tên là sông Mékôngk (theo tiếng thiểu số gốc Lào ở đây) hay Tông-lê Thơm (sông lớn, theo tiếng Khmer).", "Tonlé San là hợp lưu của các dòng Se Kong từ Nam Lào, và sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok) bắt nguồn từ Tây Nguyên ở Việt Nam chảy đến.", "Tại khu vực tỉnh lỵ Stung Treng là nơi dòng Tonlé San đổ vào.", "Vùng nước chảy xiết (ghềnh) Sambor phía trên Kratie là cản trở giao thông cuối cùng.", "Tonlé San là hợp lưu của các dòng Se Kong từ Nam Lào, và sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok) bắt nguồn từ Tây Nguyên ở Việt Nam chảy đến.", "Ở phía trên Phnôm Pênh nó hợp lưu với Tonlé Sap, con sông nhánh chính của nó ở Campuchia.", "Vùng nước chảy xiết (ghềnh) Sambor phía trên Kratie là cản trở giao thông cuối cùng.", "Vào mùa lũ, nước chảy ngược từ sông Mê Kông vào Tonlé Sap.", "Ở phía trên Phnôm Pênh nó hợp lưu với Tonlé Sap, con sông nhánh chính của nó ở Campuchia.", "Bắt đầu từ Phnôm Pênh, nó chia thành hai nhánh: bên phải là sông Ba Thắc (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250km mỗi sông.", "Vào mùa lũ, nước chảy ngược từ sông Mê Kông vào Tonlé Sap.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái.", "Bắt đầu từ Phnôm Pênh, nó chia thành hai nhánh: bên phải là sông Ba Thắc (sang Việt Nam gọi là Hậu Giang hay sông Hậu) và bên trái là Mê Kông (sang Việt Nam gọi là Tiền Giang hay sông Tiền), cả hai đều chảy vào khu vực đồng bằng châu thổ rộng lớn ở Nam Bộ Việt Nam, dài chừng 220–250km mỗi sông.", "Tập hợp của cả chín nhánh sông lớn tại Việt Nam được gọi chung là sông Cửu Long.", "Tại Việt Nam, sông Mê Kông còn có tên gọi là sông Lớn, sông Cái.", "Các phụ lưu \n Sông Ruak bắt nguồn từ bang Shan, Myanmar, chảy đến vùng Tam giác vàng, có đoạn cửa sông là biên giới Myanmar - Thái Lan.", "Tập hợp của cả chín nhánh sông lớn tại Việt Nam được gọi chung là sông Cửu Long.", "Nam Ou bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc, chảy dọc tỉnh Phongsaly, đổ vào sông Mê Kông tại Muang Pak Ou , phía trên Luang Prabang chừng 15 km.", "Các phụ lưu \n Sông Ruak bắt nguồn từ bang Shan, Myanmar, chảy đến vùng Tam giác vàng, có đoạn cửa sông là biên giới Myanmar - Thái Lan.", "Có một nhánh nhỏ thượng lưu là Nậm Nứa, bắt nguồn từ xã Nứa Ngam tỉnh Điện Biên, Việt Nam, khi sang đất Lào nó có tên Nam Neua, đến Muang Khua (Mường Khoa) đổ vào Nam Ou.", "Nam Ou bắt nguồn từ Vân Nam, Trung Quốc, chảy dọc tỉnh Phongsaly, đổ vào sông Mê Kông tại Muang Pak Ou , phía trên Luang Prabang chừng 15 km.", "Ở thung lũng Mường Thanh có nhánh nhỏ Nậm Rốm đổ vào Nậm Nứa ở bản Pa Nậm .", "Có một nhánh nhỏ thượng lưu là Nậm Nứa, bắt nguồn từ xã Nứa Ngam tỉnh Điện Biên, Việt Nam, khi sang đất Lào nó có tên Nam Neua, đến Muang Khua (Mường Khoa) đổ vào Nam Ou.", "Nam Ngum (Nậm Ngừm) dài 354 km, bắt nguồn từ vùng núi phía bắc tỉnh Xiengkhuang, chảy về phương nam qua tỉnh Viêng Chăn, đổ vào Mê Kông tại phía nam thành phố Vientiane .", "Ở thung lũng Mường Thanh có nhánh nhỏ Nậm Rốm đổ vào Nậm Nứa ở bản Pa Nậm .", "Nam Theun (Nậm Thơn), đoạn cuối được gọi là Nam Kading, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt ở tỉnh Khammouan (giáp với huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam).", "Nam Ngum (Nậm Ngừm) dài 354 km, bắt nguồn từ vùng núi phía bắc tỉnh Xiengkhuang, chảy về phương nam qua tỉnh Viêng Chăn, đổ vào Mê Kông tại phía nam thành phố Vientiane .", "Dòng chảy uốn lượn, đổ vào Mê Kông tại muang Pak Kading tỉnh Bolikhamxai .", "Nam Theun (Nậm Thơn), đoạn cuối được gọi là Nam Kading, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt ở tỉnh Khammouan (giáp với huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam).", "Se Bangfai bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt, tại muang Bualapha tỉnh Khammouan, (giáp với xã Lâm Thủy huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình, Việt Nam), đổ vào Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet và Khammouan \n Se Banghiang bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở xã Hướng Lập huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị, Việt Nam, chảy qua biên giới Lào - Việt ở tỉnh Savannakhet, đổ vào Mekong ở gần thành phố Savannakhet .", "Dòng chảy uốn lượn, đổ vào Mê Kông tại muang Pak Kading tỉnh Bolikhamxai .", "Một phụ lưu của Se Banghiang là sông Sê Pôn, bắt nguồn từ Lao Bảo ở Việt Nam.", "Se Bangfai bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở biên giới Lào - Việt, tại muang Bualapha tỉnh Khammouan, (giáp với xã Lâm Thủy huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình, Việt Nam), đổ vào Mekong ở ranh giới tỉnh Savannakhet và Khammouan \n Se Banghiang bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở xã Hướng Lập huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị, Việt Nam, chảy qua biên giới Lào - Việt ở tỉnh Savannakhet, đổ vào Mekong ở gần thành phố Savannakhet .", "Mènam Mun dài 750 km, đổ vào Mekong tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Một phụ lưu của Se Banghiang là sông Sê Pôn, bắt nguồn từ Lao Bảo ở Việt Nam.", "Se Don là phụ lưu chảy ở tỉnh Champasack đổ vào Mekong tại Pak Se.", "Mènam Mun dài 750 km, đổ vào Mekong tại Khong Chiam thuộc Ubon Ratchathani, Thái Lan.", "Se Kong là phụ lưu cấp 2, ở đông nam Lào.", "Se Don là phụ lưu chảy ở tỉnh Champasack đổ vào Mekong tại Pak Se.", "Se Kong bắt nguồn từ phía tây huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam với tên Xê Asap.", "Se Kong là phụ lưu cấp 2, ở đông nam Lào.", "Se Kong chảy dọc tỉnh Sekong và Attapeu của Lào, đến biên giới phía nam.", "Se Kong bắt nguồn từ phía tây huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam với tên Xê Asap.", "Ở đây còn có một nhánh là Se Kaman bắt nguồn là dòng Đăk P'Lô ở xã Đăk P'Lô huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum bên Việt Nam.", "Se Kong chảy dọc tỉnh Sekong và Attapeu của Lào, đến biên giới phía nam.", "Ở bên Lào Se Kaman chảy qua huyện biên giới Muang Dak Cheung đến muang Xaysetha, Attapeu thì nhập vào Se Kong.", "Ở đây còn có một nhánh là Se Kaman bắt nguồn là dòng Đăk P'Lô ở xã Đăk P'Lô huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum bên Việt Nam.", "Sang Campuchia thì Se Kong có tên Tonlé Kong, hợp lưu với Tonlé San ở Hang Savat gần tỉnh lỵ Stung Treng thành một đoạn ngắn 8 km rồi đổ vào sông Mekong.", "Ở bên Lào Se Kaman chảy qua huyện biên giới Muang Dak Cheung đến muang Xaysetha, Attapeu thì nhập vào Se Kong.", "Hai phụ lưu cấp 2 quan trọng khác bắt nguồn từ Tây Nguyên của Việt Nam là sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok), hợp lưu với nhau trên lãnh thổ Campuchia tại khu vực Stung Treng, sau đó hợp với Se Kong rồi đổ vào Mekong.", "Sang Campuchia thì Se Kong có tên Tonlé Kong, hợp lưu với Tonlé San ở Hang Savat gần tỉnh lỵ Stung Treng thành một đoạn ngắn 8 km rồi đổ vào sông Mekong.", "Tonlé Sap là sông có lưu vực rộng chiếm phần lớn lãnh thổ Campuchia ở Trung và Tây Bắc, cùng với Biển Hồ, đổ vào Mekong ở phía trên Phnôm Pênh.", "Hai phụ lưu cấp 2 quan trọng khác bắt nguồn từ Tây Nguyên của Việt Nam là sông Sê San (Tonlé San) và sông Serepok (Tonlé Srepok), hợp lưu với nhau trên lãnh thổ Campuchia tại khu vực Stung Treng, sau đó hợp với Se Kong rồi đổ vào Mekong.", "Lịch sử \nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Tonlé Sap là sông có lưu vực rộng chiếm phần lớn lãnh thổ Campuchia ở Trung và Tây Bắc, cùng với Biển Hồ, đổ vào Mekong ở phía trên Phnôm Pênh.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Lịch sử \nSự khó khăn về giao thông thủy của con sông này làm chia cắt con người sống hai bên bờ hơn là liên kết họ.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Nền văn minh được biết sớm nhất là nền văn hóa Mã Lai, Ấn Độ hóa hồi thế kỷ 1, của Vương quốc Phù Nam, trong lưu vực sông Mê Kông.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Sự khai quật ở Óc Eo, gần Rạch Giá ngày nay, đã tìm thấy những đồng tiền khác xa với Đế chế La Mã.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Vương quốc Phù Nam được nối tiếp bởi quốc gia Khmer Chân Lạp (Chenla) cho đến thế kỷ 5.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Đế chế Khmer Angkor là quốc gia chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ cuối cùng trong khu vực.", "Người châu Âu đầu tiên thám hiểm sông Mê Kông là người Bồ Đào Nha có tên là Antonio de Faria vào năm 1540.", "Sau khi quốc gia này bị tiêu diệt sông Mê Kông đã là đường biên giới của các quốc gia đối đầu nhau như Xiêm và Việt Nam, với Lào và Campuchia nằm trong tầm ảnh hưởng của họ.", "Bản đồ của người châu Âu năm 1563 có vẽ lại con sông này, mặc dù chỉ có một đoạn nhỏ ở khu vực đồng bằng châu thổ.", "Người châu Âu đầu tiên thám hiểm sông Mê Kông là người Bồ Đào Nha có tên là Antonio de Faria vào năm 1540.", "Sự quan tâm của người châu Âu không có chung mục đích: những người Tây Ban Nha và người Bồ Đào Nha chỉ thực hiện những cuộc thám hiểm nhằm mục đích truyền giáo và buôn bán, trong khi đó người Hà Lan Gerrit van Wuysthoff đã dẫn đầu một cuộc thám hiểm đến tận Viêng Chăn (1641-1642).", "Bản đồ của người châu Âu năm 1563 có vẽ lại con sông này, mặc dù chỉ có một đoạn nhỏ ở khu vực đồng bằng châu thổ.", "Người Pháp có sự quan tâm đặc biệt tới khu vực này vào giữa thế kỷ 19, sau khi chiếm đóng Sài Gòn năm 1861 và thiết lập sự bảo hộ Campuchia năm 1863.", "Sự quan tâm của người châu Âu không có chung mục đích: những người Tây Ban Nha và người Bồ Đào Nha chỉ thực hiện những cuộc thám hiểm nhằm mục đích truyền giáo và buôn bán, trong khi đó người Hà Lan Gerrit van Wuysthoff đã dẫn đầu một cuộc thám hiểm đến tận Viêng Chăn (1641-1642).", "Cuộc thám hiểm có hệ thống đầu tiên là cuộc thám hiểm sông Mekong 1866-1868 do người Pháp là Ernest Doudart de Lagrée và Francis Garnier thực hiện.", "Người Pháp có sự quan tâm đặc biệt tới khu vực này vào giữa thế kỷ 19, sau khi chiếm đóng Sài Gòn năm 1861 và thiết lập sự bảo hộ Campuchia năm 1863.", "Họ đã phát hiện ra rằng Mekong có quá nhiều thác nước và những chỗ chảy xiết, không có lợi cho giao thông đường thủy.", "Cuộc thám hiểm có hệ thống đầu tiên là cuộc thám hiểm sông Mekong 1866-1868 do người Pháp là Ernest Doudart de Lagrée và Francis Garnier thực hiện.", "Từ năm 1893, người Pháp mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với con sông này tới tận Lào bằng việc thiết lập ra Liên bang Đông Dương trong những năm đầu tiên của thế kỷ 20.", "Họ đã phát hiện ra rằng Mekong có quá nhiều thác nước và những chỗ chảy xiết, không có lợi cho giao thông đường thủy.", "Điều này đã chấm dứt sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất kết thúc và người Mỹ can thiệp vào khu vực.", "Từ năm 1893, người Pháp mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với con sông này tới tận Lào bằng việc thiết lập ra Liên bang Đông Dương trong những năm đầu tiên của thế kỷ 20.", "Sau Chiến tranh Việt Nam, những bất đồng giữa Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc khi đó đã hạn chế sự hợp tác của các bên trong việc khai thác tiềm năng của dòng sông này.", "Điều này đã chấm dứt sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất kết thúc và người Mỹ can thiệp vào khu vực.", "Tuy nhiên, hiện nay các bên đã xích lại gần nhau hơn trong vấn đề này.", "Sau Chiến tranh Việt Nam, những bất đồng giữa Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc khi đó đã hạn chế sự hợp tác của các bên trong việc khai thác tiềm năng của dòng sông này.", "Lưu lượng \nLưu lượng ròng hằng năm của sông Mê Kông là 475 tỉ mét khối, đứng ở vị trí thứ hai trong các sông ở Đông Nam Á, chỉ xếp sau sông Ayeyarwady có lưu lượng ròng hằng năm là 486 tỉ mét khối.", "Tuy nhiên, hiện nay các bên đã xích lại gần nhau hơn trong vấn đề này.", "Nguồn cung cấp nước chủ yếu là giáng thuỷ trong lưu vực và nước tan từ núi tuyết, trong đó giáng thuỷ chiếm hơn 1/2 lưu lượng ròng của dòng sông, nước tan từ núi tuyết chiếm khoảng 1/6.", "Lưu lượng \nLưu lượng ròng hằng năm của sông Mê Kông là 475 tỉ mét khối, đứng ở vị trí thứ hai trong các sông ở Đông Nam Á, chỉ xếp sau sông Ayeyarwady có lưu lượng ròng hằng năm là 486 tỉ mét khối.", "Do lưu vực sông Mê Kông bị gió mùa ảnh hưởng, nên mực nước và lưu lượng dòng chảy cao nhất vào mùa mưa từ cuối tháng 5 đến tháng 10.", "Nguồn cung cấp nước chủ yếu là giáng thuỷ trong lưu vực và nước tan từ núi tuyết, trong đó giáng thuỷ chiếm hơn 1/2 lưu lượng ròng của dòng sông, nước tan từ núi tuyết chiếm khoảng 1/6.", "Mùa mưa bắt đầu vào tháng 5, mực nước lên cao, từ tháng 9 đến tháng 10 là đỉnh lũ, lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất từng đạt 75.700 m3/s.", "Do lưu vực sông Mê Kông bị gió mùa ảnh hưởng, nên mực nước và lưu lượng dòng chảy cao nhất vào mùa mưa từ cuối tháng 5 đến tháng 10.", "Khu vực ngập lụt chủ yếu ở châu thổ, diện tích ngập lụt khoảng 4 triệu hécta, do có hồ Tonlé Sap điều tiết, nên đã giảm nhẹ mức độ ngập lụt.", "Mùa mưa bắt đầu vào tháng 5, mực nước lên cao, từ tháng 9 đến tháng 10 là đỉnh lũ, lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất từng đạt 75.700 m3/s.", "Từ tháng 1 đến tháng 2 là khoảng thời gian nước cạn, lưu lượng tối thiểu 1.250 m3/s.", "Khu vực ngập lụt chủ yếu ở châu thổ, diện tích ngập lụt khoảng 4 triệu hécta, do có hồ Tonlé Sap điều tiết, nên đã giảm nhẹ mức độ ngập lụt.", "Sông Mê Kông có một chuỗi đảo dài chừng 50 kilômét ở chỗ sát gần biên giới Lào và Campuchia.", "Từ tháng 1 đến tháng 2 là khoảng thời gian nước cạn, lưu lượng tối thiểu 1.250 m3/s.", "Khi mùa mưa đến, chỗ rộng nhất đạt 14 kilômét, là một đoạn \"eo\" rộng nhất của sông Mê Kông.", "Sông Mê Kông có một chuỗi đảo dài chừng 50 kilômét ở chỗ sát gần biên giới Lào và Campuchia.", "Mùa khô nước sông rút xuống, đoạn \"eo rộng\" này sẽ xuất hiện hàng trăm đảo nhỏ.", "Khi mùa mưa đến, chỗ rộng nhất đạt 14 kilômét, là một đoạn \"eo\" rộng nhất của sông Mê Kông.", "Nếu đem bãi nhỏ, bãi cạn tính vào trên, số lượng hơn một ngàn, người địa phương đem khu vực này gọi là Si Phan Don (bốn ngàn hòn đảo xinh đẹp).", "Mùa khô nước sông rút xuống, đoạn \"eo rộng\" này sẽ xuất hiện hàng trăm đảo nhỏ.", "Khu vực đồng bằng sông Cửu Long là một đồng bằng bồi tích do sông Mê Kông vận chuyển phù sa trải qua hàng nghìn năm mà hình thành, hầu như không có sự chênh lệch về độ cao, vào cuối mùa khô lưu lượng ít, hiệu ứng thuỷ triều của biển Đông xuất hiện rõ rệt.", "Nếu đem bãi nhỏ, bãi cạn tính vào trên, số lượng hơn một ngàn, người địa phương đem khu vực này gọi là Si Phan Don (bốn ngàn hòn đảo xinh đẹp).", "Lúc triều lên và triều rút, mực nước Vàm Kênh, Tiền Giang gần cửa sông thay đổi 3m, mực nước gần cầu Mỹ Thuận cách cửa sông khoảng 100km thay đổi từ 2 đến 2,5m, mực nước ở Châu Đốc cách cửa sông khoảng 200 km thay đổi khoảng 1 m, sự thay đổi này chính là do thuỷ triều ảnh hưởng, có đặc trưng của sông cảm triều rất mãnh liệt.", "Khu vực đồng bằng sông Cửu Long là một đồng bằng bồi tích do sông Mê Kông vận chuyển phù sa trải qua hàng nghìn năm mà hình thành, hầu như không có sự chênh lệch về độ cao, vào cuối mùa khô lưu lượng ít, hiệu ứng thuỷ triều của biển Đông xuất hiện rõ rệt.", "Lưu lượng trung bình hằng tháng đo tại trạm quan trắc Pakxe (m3/s)\n\n(trung bình 1 năm là 9000 m3/s)\n\nLưu vực \nSông Mê Kông là dòng sông dài nhất ở Đông Nam Á, có tổng chiều dài 4.350 kilômét, tổng diện tích lưu vực 795.000 kilômét vuông, là sông dài thứ mười hai thế giới, sông dài thứ bảy ở châu Á.", "Lúc triều lên và triều rút, mực nước Vàm Kênh, Tiền Giang gần cửa sông thay đổi 3m, mực nước gần cầu Mỹ Thuận cách cửa sông khoảng 100km thay đổi từ 2 đến 2,5m, mực nước ở Châu Đốc cách cửa sông khoảng 200 km thay đổi khoảng 1 m, sự thay đổi này chính là do thuỷ triều ảnh hưởng, có đặc trưng của sông cảm triều rất mãnh liệt.", "Sông Mê Kông bắt nguồn ở tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc, chảy qua Tây Tạng và Vân Nam, sau đó trở thành bộ phận biên giới quốc tế giữa Myanmar và Lào, giữa Lào và Thái Lan, vẫn còn chảy qua Campuchia và Việt Nam, cuối cùng đổ vào biển Đông thông qua hệ thống đồng bằng sông Cửu Long.", "Lưu lượng trung bình hằng tháng đo tại trạm quan trắc Pakxe (m3/s)\n\n(trung bình 1 năm là 9000 m3/s)\n\nLưu vực \nSông Mê Kông là dòng sông dài nhất ở Đông Nam Á, có tổng chiều dài 4.350 kilômét, tổng diện tích lưu vực 795.000 kilômét vuông, là sông dài thứ mười hai thế giới, sông dài thứ bảy ở châu Á.", "Viêng Chăn - thủ đô Lào, và Phnôm Pênh - thủ đô Campuchia, đều nằm ở bên bờ sông.", "Sông Mê Kông bắt nguồn ở tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc, chảy qua Tây Tạng và Vân Nam, sau đó trở thành bộ phận biên giới quốc tế giữa Myanmar và Lào, giữa Lào và Thái Lan, vẫn còn chảy qua Campuchia và Việt Nam, cuối cùng đổ vào biển Đông thông qua hệ thống đồng bằng sông Cửu Long.", "Khoảng 3/4 diện tích lưu vực sông Mê Kông nằm ở 5 quốc gia - Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, có hạ du của sông chảy qua.", "Viêng Chăn - thủ đô Lào, và Phnôm Pênh - thủ đô Campuchia, đều nằm ở bên bờ sông.", "Đoạn sông sau khi sông Lan Thương chảy ra khỏi biên giới Trung Quốc gọi là sông Mê Kông, chiếm 79,3% tổng diện tích lưu vực sông Mê Kông - Lan Thương, hầu như bao gồm toàn bộ Lào, Campuchia và phần lớn khu vực Thái Lan, khu vực tam giác châu ở Việt Nam có gradient bỉ giáng trung bình khoảng 0,16‰.", "Khoảng 3/4 diện tích lưu vực sông Mê Kông nằm ở 5 quốc gia - Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, có hạ du của sông chảy qua.", "Là dòng sông quốc tế lớn thứ hai đổ vào biển Đông ở Thái Bình Dương, xếp sau sông quốc tế sông Amur đổ vào biển Okhotsk ở Thái Bình Dương.", "Đoạn sông sau khi sông Lan Thương chảy ra khỏi biên giới Trung Quốc gọi là sông Mê Kông, chiếm 79,3% tổng diện tích lưu vực sông Mê Kông - Lan Thương, hầu như bao gồm toàn bộ Lào, Campuchia và phần lớn khu vực Thái Lan, khu vực tam giác châu ở Việt Nam có gradient bỉ giáng trung bình khoảng 0,16‰.", "Chi lưu chủ yếu có sông Nam Tha, sông Nam Ou, sông Nam Khan, sông Nam Ngum, sông Nam Theun, sông Bang Fai, sông Bang Hiang, sông Mun, sông San, sông Tonlé Sap,... trong đó sông Mun là chi lưu lớn nhất.", "Là dòng sông quốc tế lớn thứ hai đổ vào biển Đông ở Thái Bình Dương, xếp sau sông quốc tế sông Amur đổ vào biển Okhotsk ở Thái Bình Dương.", "Diện tích lưu vực \nCó 22 chi lưu của sông Mê Kông có diện tích lưu vực lớn hơn 5.000 kilômét vuông.", "Chi lưu chủ yếu có sông Nam Tha, sông Nam Ou, sông Nam Khan, sông Nam Ngum, sông Nam Theun, sông Bang Fai, sông Bang Hiang, sông Mun, sông San, sông Tonlé Sap,... trong đó sông Mun là chi lưu lớn nhất.", "Diện tích lưu vực sông Cửu Long, Việt Nam là 65.000 kilômét vuông, lưu lượng trung bình hằng năm là 1.660 m3/s.", "Diện tích lưu vực \nCó 22 chi lưu của sông Mê Kông có diện tích lưu vực lớn hơn 5.000 kilômét vuông.", "Trong đó, bốn nước Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam ở hạ du sông Mê Kông hợp thành Uỷ hội sông Mê Kông.", "Diện tích lưu vực sông Cửu Long, Việt Nam là 65.000 kilômét vuông, lưu lượng trung bình hằng năm là 1.660 m3/s.", "Nhân khẩu lưu vực \nCư dân ở lưu vực hạ du chiếm khoảng 1/3 dân số của bốn quốc gia ven bờ sông.", "Trong đó, bốn nước Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam ở hạ du sông Mê Kông hợp thành Uỷ hội sông Mê Kông.", "Hầu như tất cả mọi người đều làm nông nghiệp, lúa nước là cây trồng chủ yếu.", "Nhân khẩu lưu vực \nCư dân ở lưu vực hạ du chiếm khoảng 1/3 dân số của bốn quốc gia ven bờ sông.", "Chỗ tập trung nhân khẩu nhất nằm ở đồng bằng sông Cửu Long và cao nguyên Khorat.", "Hầu như tất cả mọi người đều làm nông nghiệp, lúa nước là cây trồng chủ yếu.", "Một số ít nhân khẩu ở các thành thị liên tục gia tăng nhanh chóng, chủ yếu là thông qua di cư mà chuyển đến đô thị.", "Chỗ tập trung nhân khẩu nhất nằm ở đồng bằng sông Cửu Long và cao nguyên Khorat.", "Nhân khẩu lưu vực không chung quan hệ chủng tộc.", "Một số ít nhân khẩu ở các thành thị liên tục gia tăng nhanh chóng, chủ yếu là thông qua di cư mà chuyển đến đô thị.", "Các nhóm chủng tộc từ khu vực thượng du sông Mê Kông bao gồm người Karen (ngữ hệ Hán - Tạng) và người H'Mông (ngữ hệ Miêu - Dao) cho đến khu vực hạ du sông Mê Kông bao gồm người Khmer (ngữ hệ Nam Á), người Chăm (ngữ hệ Nam Đảo), người Thái (ngữ hệ Kra-Dai), người Môn (ngữ hệ Nam Á).", "Nhân khẩu lưu vực không chung quan hệ chủng tộc.", "Người Việt tập trung ở tam giác châu, người Khmer và người Thái thậm chí phân bố rộng rãi hơn ở lưu vực hạ du.", "Các nhóm chủng tộc từ khu vực thượng du sông Mê Kông bao gồm người Karen (ngữ hệ Hán - Tạng) và người H'Mông (ngữ hệ Miêu - Dao) cho đến khu vực hạ du sông Mê Kông bao gồm người Khmer (ngữ hệ Nam Á), người Chăm (ngữ hệ Nam Đảo), người Thái (ngữ hệ Kra-Dai), người Môn (ngữ hệ Nam Á).", "Địa lí tự nhiên \nTheo khảo sát của Hiệp hội Thám hiểm Khoa học Trung Quốc (CASE), sông Mê Kông phát nguyên từ suối Lạp Tái Công Mã, cao 5.224 mét so với mặt nước biển.", "Người Việt tập trung ở tam giác châu, người Khmer và người Thái thậm chí phân bố rộng rãi hơn ở lưu vực hạ du.", "Suối này nằm trên núi Quả Tông Mộc Tra ở tỉnh Thanh Hải, hình thành sông Trát A Khúc, sông Trát A Khúc được Viện Khoa học Trung Quốc công nhận là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Địa lí tự nhiên \nTheo khảo sát của Hiệp hội Thám hiểm Khoa học Trung Quốc (CASE), sông Mê Kông phát nguyên từ suối Lạp Tái Công Mã, cao 5.224 mét so với mặt nước biển.", "Tuy nhiên, một đoàn thám hiểm do Michel Peissel dẫn đầu vào năm 1994, xác định sông Trát Na Khúc - nằm xa về phía tây ở đèo Rupsa (cao 4.975 mét), là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Suối này nằm trên núi Quả Tông Mộc Tra ở tỉnh Thanh Hải, hình thành sông Trát A Khúc, sông Trát A Khúc được Viện Khoa học Trung Quốc công nhận là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Diện tích lưu vực sông Mê Kông khoảng 795.000 kilômét vuông, từ cao nguyên Thanh Tạng một mạch kéo dài đến biển Đông.", "Tuy nhiên, một đoàn thám hiểm do Michel Peissel dẫn đầu vào năm 1994, xác định sông Trát Na Khúc - nằm xa về phía tây ở đèo Rupsa (cao 4.975 mét), là nơi phát nguyên của sông Mê Kông.", "Bởi vì lòng sông của sông Mê Kông bị thu hẹp trong 1.955 kilômét đầu của lưu trình, cho nên trạng thái tự nhiên chiếm vị trí chủ đạo ở thượng du và hạ du của sông Mê Kông sau khi chảy ra khỏi cao nguyên Vân Nam hình thành sự tương phản, căn cứ vào đó đem nó chia thành hai bộ phận chủ yếu.", "Diện tích lưu vực sông Mê Kông khoảng 795.000 kilômét vuông, từ cao nguyên Thanh Tạng một mạch kéo dài đến biển Đông.", "Thượng du sông Mê Kông là một thung lũng hẹp dài, chiếm khoảng 1/4 tổng diện tích lưu vực, cắt xuyên qua dãy núi và cao nguyên ở Trung Quốc.", "Bởi vì lòng sông của sông Mê Kông bị thu hẹp trong 1.955 kilômét đầu của lưu trình, cho nên trạng thái tự nhiên chiếm vị trí chủ đạo ở thượng du và hạ du của sông Mê Kông sau khi chảy ra khỏi cao nguyên Vân Nam hình thành sự tương phản, căn cứ vào đó đem nó chia thành hai bộ phận chủ yếu.", "Hạ du sông Mê Kông nằm ở bên dưới điểm bắt đầu hình thành biên giới Myanmar và Lào, dài 2.390 kilômét, có cao nguyên Khorat ở Thái Lan, có sườn phía tây của dãy núi Trường Sơn - dải núi dài phân chia ranh giới Việt Nam và Lào, cùng với đa số khu vực ở Campuchia là lưu vực của nó, sau đó chảy qua hệ thống sông ngòi của đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam rồi đổ vào biển Đông.", "Thượng du sông Mê Kông là một thung lũng hẹp dài, chiếm khoảng 1/4 tổng diện tích lưu vực, cắt xuyên qua dãy núi và cao nguyên ở Trung Quốc.", "Sông Mê Kông ở phía thượng du là một trong những cụm sông cả bắt nguồn trên cao nguyên nằm giữa sông Thanlwin và sông Trường Giang; lòng sông cắt sâu vào khu vực gập ghềnh mà nó chảy qua.", "Hạ du sông Mê Kông nằm ở bên dưới điểm bắt đầu hình thành biên giới Myanmar và Lào, dài 2.390 kilômét, có cao nguyên Khorat ở Thái Lan, có sườn phía tây của dãy núi Trường Sơn - dải núi dài phân chia ranh giới Việt Nam và Lào, cùng với đa số khu vực ở Campuchia là lưu vực của nó, sau đó chảy qua hệ thống sông ngòi của đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam rồi đổ vào biển Đông.", "Ở giữa Lào và Myanmar, khoảng 20.720 kilômét vuông lãnh thổ Myanmar là lưu vực sông Mê Kông, toàn là khu vực gập ghềnh, không bằng phẳng.", "Sông Mê Kông ở phía thượng du là một trong những cụm sông cả bắt nguồn trên cao nguyên nằm giữa sông Thanlwin và sông Trường Giang; lòng sông cắt sâu vào khu vực gập ghềnh mà nó chảy qua.", "Đoạn sông hạ du của sông Mê Kông tương đối thoai thoải, tạo thành một đoạn biên giới khá dài giữa Lào và Thái Lan, trở thành một nguyên nhân chính gây xung đột và hợp tác giữa bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.", "Ở giữa Lào và Myanmar, khoảng 20.720 kilômét vuông lãnh thổ Myanmar là lưu vực sông Mê Kông, toàn là khu vực gập ghềnh, không bằng phẳng.", "Địa hình địa mạo\n\nSông Lan Thương - thượng nguồn sông Mê Kông \nSông Lan Thương là dòng sông có hướng chảy về phía nam điển hình, tuỳ theo dòng chảy từ bắc xuống nam của sông, lưu vực mà nó chảy qua, hầu như đã bao gồm tất cả cảnh quan tự nhiên và loại hình khí hậu trên thế giới trừ sa mạc và bán sa mạc Gobi ra.", "Đoạn sông hạ du của sông Mê Kông tương đối thoai thoải, tạo thành một đoạn biên giới khá dài giữa Lào và Thái Lan, trở thành một nguyên nhân chính gây xung đột và hợp tác giữa bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.", "Ở phương diện xã hội nhân văn, lưu vực sông Lan Thương là khu vực tập trung nhiều sắc tộc, chỉ trong lưu vực đoạn chảy qua Vân Nam đã phân bố 16 dân tộc như người Thái (ngữ hệ Kra - Dai), người Bạch (ngữ hệ Hán - Tạng), người Bố Y (ngữ hệ Kra - Dai), người Lô Lô (ngữ hệ Hán - Tạng),... trong đó người Thái, người Bố Y và người Derung (ngữ hệ Hán - Tạng) là các dân tộc xuyên biên giới.", "Địa hình địa mạo\n\nSông Lan Thương - thượng nguồn sông Mê Kông \nSông Lan Thương là dòng sông có hướng chảy về phía nam điển hình, tuỳ theo dòng chảy từ bắc xuống nam của sông, lưu vực mà nó chảy qua, hầu như đã bao gồm tất cả cảnh quan tự nhiên và loại hình khí hậu trên thế giới trừ sa mạc và bán sa mạc Gobi ra.", "Phong tục tập quán, phương thức sinh hoạt và tín ngưỡng tôn giáo mỗi dân tộc có đặc sắc riêng, phần lớn hoà nhập với môi trường tự nhiên ở địa phương.", "Ở phương diện xã hội nhân văn, lưu vực sông Lan Thương là khu vực tập trung nhiều sắc tộc, chỉ trong lưu vực đoạn chảy qua Vân Nam đã phân bố 16 dân tộc như người Thái (ngữ hệ Kra - Dai), người Bạch (ngữ hệ Hán - Tạng), người Bố Y (ngữ hệ Kra - Dai), người Lô Lô (ngữ hệ Hán - Tạng),... trong đó người Thái, người Bố Y và người Derung (ngữ hệ Hán - Tạng) là các dân tộc xuyên biên giới.", "Khu vực đầu nguồn chỉ lưu vực phía trên huyện Tạp Đa, tỉnh Thanh Hải, có chiều cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, thuộc khu vực thảo điện cao nguyên.", "Phong tục tập quán, phương thức sinh hoạt và tín ngưỡng tôn giáo mỗi dân tộc có đặc sắc riêng, phần lớn hoà nhập với môi trường tự nhiên ở địa phương.", "Loại hình địa mạo chủ yếu có: đồng bằng lũng sông, núi cao và sông băng.", "Khu vực đầu nguồn chỉ lưu vực phía trên huyện Tạp Đa, tỉnh Thanh Hải, có chiều cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, thuộc khu vực thảo điện cao nguyên.", "Đồng bằng lũng sông chỉ lũng sông nằm ở hai phía sông cái hoặc chi lưu, có độ cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, đặc điểm của nó là mặt đất bằng phẳng, chênh lệch độ cao tương đối không lớn, độ dốc của mặt đất nhỏ hơn 10°, lũng sông phân bố đồng đều với ao đầm.", "Loại hình địa mạo chủ yếu có: đồng bằng lũng sông, núi cao và sông băng.", "Núi cao là loại hình địa mạo chủ yếu ở khu vực đầu nguồn.", "Đồng bằng lũng sông chỉ lũng sông nằm ở hai phía sông cái hoặc chi lưu, có độ cao trung bình trên 4.500 mét so với mực nước biển, đặc điểm của nó là mặt đất bằng phẳng, chênh lệch độ cao tương đối không lớn, độ dốc của mặt đất nhỏ hơn 10°, lũng sông phân bố đồng đều với ao đầm.", "Chiều cao của núi cao là từ 4.500 đến 5.800 mét so với mực nước biển.", "Núi cao là loại hình địa mạo chủ yếu ở khu vực đầu nguồn.", "Căn cứ vào sự khác nhau của độ nhấp nhô mặt đất có thể chia thành 4 loại: gò đồi cao (độ nhấp nhô nhỏ hơn 200 mét), núi nhấp nhô nhỏ (độ nhấp nhô từ 200 đến 500 mét), núi cao nhấp nhô vừa (độ nhấp nhô từ 500 đến 1.000 mét) và núi cao nhấp nhô lớn (độ nhấp nhô lớn hơn 1.000 mét).", "Chiều cao của núi cao là từ 4.500 đến 5.800 mét so với mực nước biển.", "Các núi cao có độ nhấp nhô khác nhau phân bố xen kẽ với lũng sông.", "Căn cứ vào sự khác nhau của độ nhấp nhô mặt đất có thể chia thành 4 loại: gò đồi cao (độ nhấp nhô nhỏ hơn 200 mét), núi nhấp nhô nhỏ (độ nhấp nhô từ 200 đến 500 mét), núi cao nhấp nhô vừa (độ nhấp nhô từ 500 đến 1.000 mét) và núi cao nhấp nhô lớn (độ nhấp nhô lớn hơn 1.000 mét).", "Tổng diện tích sông băng ở khu vực đầu nguồn khoảng 60 kilômét vuông, tập trung phân bố ở trên núi cao nhấp nhô lớn có độ cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Các núi cao có độ nhấp nhô khác nhau phân bố xen kẽ với lũng sông.", "Tạp Đa - Xương Đô là một bộ phận của thượng du sông Lan Thương, nó kết hợp với khu vực đầu nguồn gọi là thượng du sông Lan Thương.", "Tổng diện tích sông băng ở khu vực đầu nguồn khoảng 60 kilômét vuông, tập trung phân bố ở trên núi cao nhấp nhô lớn có độ cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Địa mạo của phân đoạn lưu vực này là loại hình chuyển tiếp từ địa mạo núi cao - đồng bằng lũng sông ở khu vực đầu nguồn sang địa mạo núi cao - hẻm núi ở trung du, cũng là loại hình địa mạo chuyển tiếp từ cao nguyên Thanh Tạng sang dãy núi Hoành Đoạn.", "Tạp Đa - Xương Đô là một bộ phận của thượng du sông Lan Thương, nó kết hợp với khu vực đầu nguồn gọi là thượng du sông Lan Thương.", "Từ phía dưới huyện Tạp Đa cho đến khu vực biên giới giữa Thanh Hải và Tây Tạng là núi cao xen kẽ với lũng sông có mặt cắt ngang rộng lớn, phát triển dọc theo đảo sông và bãi ngập lũ, chiều cao trung bình của lũng sông là 3.500 - 4.000 mét, núi cao ở hai bờ có chiều cao là 5.000 mét so với mực nước biển.", "Địa mạo của phân đoạn lưu vực này là loại hình chuyển tiếp từ địa mạo núi cao - đồng bằng lũng sông ở khu vực đầu nguồn sang địa mạo núi cao - hẻm núi ở trung du, cũng là loại hình địa mạo chuyển tiếp từ cao nguyên Thanh Tạng sang dãy núi Hoành Đoạn.", "Đoạn từ biên giới Thanh Hải và Tây Tạng cho đến Xương Đô, núi cao ở hai bờ cao từ 5.000 đến 5.500 mét so với mực nước biển, chiều cao lòng sông là 3.150 đến 3.500 mét, hình thành một số hẻm núi hình chữ V bổ sâu 500 đến 1.000 mét, điều này đã cho thấy địa mạo núi cao - hẻm núi.", "Từ phía dưới huyện Tạp Đa cho đến khu vực biên giới giữa Thanh Hải và Tây Tạng là núi cao xen kẽ với lũng sông có mặt cắt ngang rộng lớn, phát triển dọc theo đảo sông và bãi ngập lũ, chiều cao trung bình của lũng sông là 3.500 - 4.000 mét, núi cao ở hai bờ có chiều cao là 5.000 mét so với mực nước biển.", "Từ phía dưới Xương Đô cho đến cầu treo Công Quả (về sau đổi tên thành cầu Xương Cam) ở Vân Long, Vân Nam là trung du sông Lan Thương.", "Đoạn từ biên giới Thanh Hải và Tây Tạng cho đến Xương Đô, núi cao ở hai bờ cao từ 5.000 đến 5.500 mét so với mực nước biển, chiều cao lòng sông là 3.150 đến 3.500 mét, hình thành một số hẻm núi hình chữ V bổ sâu 500 đến 1.000 mét, điều này đã cho thấy địa mạo núi cao - hẻm núi.", "Khu vực này là địa mạo núi cao - hẻm núi điển hình.", "Từ phía dưới Xương Đô cho đến cầu treo Công Quả (về sau đổi tên thành cầu Xương Cam) ở Vân Long, Vân Nam là trung du sông Lan Thương.", "Núi cao xen kẽ với hẻm núi, độ nhấp nhô của địa hình lớn, lưu vực chật hẹp.", "Khu vực này là địa mạo núi cao - hẻm núi điển hình.", "Khu vực này nằm ở chỗ tam giang tính lưu của dãy núi Hoành Đoạn, chênh lệch độ cao tương đối giữa núi cao và hẻm núi là 3.000 đến 4.000 mét.", "Núi cao xen kẽ với hẻm núi, độ nhấp nhô của địa hình lớn, lưu vực chật hẹp.", "Đỉnh núi chủ yếu ở hai bờ của lũng sông cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Khu vực này nằm ở chỗ tam giang tính lưu của dãy núi Hoành Đoạn, chênh lệch độ cao tương đối giữa núi cao và hẻm núi là 3.000 đến 4.000 mét.", "Hẻm núi lớn Mai Lí sông Lan Thương, dài 150 kilômét, là chỗ có chênh lệch độ cao lớn nhất ở tỉnh Vân Nam.", "Đỉnh núi chủ yếu ở hai bờ của lũng sông cao trên 5.500 mét so với mực nước biển.", "Mặt sông của hẻm núi có độ cao 2.006 mét so với mực nước biển, núi tuyết Mai Lí ở tả ngạn có đỉnh Kawagarbo cao 6.740 mét so với mực nước biển, núi tuyết Bạch Mã ở hữu ngạn có đỉnh Zhalaqueni cao đến 5.460 mét, chênh lệch độ cao lớn nhất của hẻm núi đạt 4.734 mét, khoảng cách mặt sườn núi tính từ mặt sông đến đỉnh núi là 14 kilômét, cứ mỗi kilômét trung bình tăng lên 337 mét, hẻm núi có một mặt sườn gần như thẳng đứng.", "Hẻm núi lớn Mai Lí sông Lan Thương, dài 150 kilômét, là chỗ có chênh lệch độ cao lớn nhất ở tỉnh Vân Nam.", "Mực nước cạn của đoạn sông chính này từ trên xuống dưới là 3.150 đến 1.240 mét.", "Mặt sông của hẻm núi có độ cao 2.006 mét so với mực nước biển, núi tuyết Mai Lí ở tả ngạn có đỉnh Kawagarbo cao 6.740 mét so với mực nước biển, núi tuyết Bạch Mã ở hữu ngạn có đỉnh Zhalaqueni cao đến 5.460 mét, chênh lệch độ cao lớn nhất của hẻm núi đạt 4.734 mét, khoảng cách mặt sườn núi tính từ mặt sông đến đỉnh núi là 14 kilômét, cứ mỗi kilômét trung bình tăng lên 337 mét, hẻm núi có một mặt sườn gần như thẳng đứng.", "Phân đoạn lưu vực trung du sông Lan Thương vừa là phân đoạn có chênh lệch độ cao tương đối lớn nhất toàn lưu vực vừa là phân đoạn chật hẹp nhất toàn lưu vực.", "Mực nước cạn của đoạn sông chính này từ trên xuống dưới là 3.150 đến 1.240 mét.", "Đoạn có độ nhấp nhô lớn nhất là làng Lựu Đồng Giang, Địch Khánh, Vân Nam, mực nước cạn của nó là 2.054 mét, nhưng mà đỉnh Kawagarbo của núi tuyết Mai Lí ở hữu ngạn có độ cao 6.740 mét, chênh lệch độ tương đối của nó đạt 4.686 mét.", "Phân đoạn lưu vực trung du sông Lan Thương vừa là phân đoạn có chênh lệch độ cao tương đối lớn nhất toàn lưu vực vừa là phân đoạn chật hẹp nhất toàn lưu vực.", "Đoạn đất chật hẹp nhất của lưu vực là chỗ sát gần khối núi Vân Lĩnh ở phía tây bắc Vân Nam, đường phân thuỷ giữa hai bờ chỉ có 20 - 25 kilômét.", "Đoạn có độ nhấp nhô lớn nhất là làng Lựu Đồng Giang, Địch Khánh, Vân Nam, mực nước cạn của nó là 2.054 mét, nhưng mà đỉnh Kawagarbo của núi tuyết Mai Lí ở hữu ngạn có độ cao 6.740 mét, chênh lệch độ tương đối của nó đạt 4.686 mét.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cửa sông Nam A là hạ du sông Lan Thương.", "Đoạn đất chật hẹp nhất của lưu vực là chỗ sát gần khối núi Vân Lĩnh ở phía tây bắc Vân Nam, đường phân thuỷ giữa hai bờ chỉ có 20 - 25 kilômét.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương là khu vực núi vừa - thung lũng nới rộng, là khu vực chuyển tiếp giữa cao nguyên Thanh Tạng sang cao nguyên Vân Quý.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cửa sông Nam A là hạ du sông Lan Thương.", "Địa hình khu vực này bị nứt vỡ, lũng sông cắt xẻ mãnh liệt, thung lũng chính vẫn có hình chữ V, chênh lệch độ cao của núi cao - hẻm núi là 3.500 - 1.000 mét.", "Từ phía dưới cầu treo Công Quả cho đến cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương là khu vực núi vừa - thung lũng nới rộng, là khu vực chuyển tiếp giữa cao nguyên Thanh Tạng sang cao nguyên Vân Quý.", "Từ cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương đến cửa sông Nam A, có cảnh quan địa mạo núi thấp vừa - thung lũng nới rộng (bồn địa), độ cao từ 500 đến 1.000 mét, đáy thung lũng rộng 150 đến 300 mét, tối đa có thể đạt 800 đến 1.200 mét.", "Địa hình khu vực này bị nứt vỡ, lũng sông cắt xẻ mãnh liệt, thung lũng chính vẫn có hình chữ V, chênh lệch độ cao của núi cao - hẻm núi là 3.500 - 1.000 mét.", "Có một số tiểu bồn địa phân bố rải rác giữa các núi.", "Từ cầu Doãn Cảnh Hồng sông Lan Thương đến cửa sông Nam A, có cảnh quan địa mạo núi thấp vừa - thung lũng nới rộng (bồn địa), độ cao từ 500 đến 1.000 mét, đáy thung lũng rộng 150 đến 300 mét, tối đa có thể đạt 800 đến 1.200 mét.", "Sự phát triển lũng sông và sự xuất hiện hệ thống sông ngòi của đoạn sông này vẫn bị sơn hệ hình dạng \"chổi\" của phía nam dãy núi Hoành Đoạn kiểm soát, nhưng tác dụng cắt bổ và xói mòn của nước chảy cũng đóng vai trò rất lớn.", "Có một số tiểu bồn địa phân bố rải rác giữa các núi.", "Sông Mê Kông \nĐịa hình sông Mê Kông chia thành 5 vùng: cao nguyên bắc bộ, dãy núi Trường Sơn, cao địa nam bộ, cao nguyên Khorat và đồng bằng sông Mê Kông.", "Sự phát triển lũng sông và sự xuất hiện hệ thống sông ngòi của đoạn sông này vẫn bị sơn hệ hình dạng \"chổi\" của phía nam dãy núi Hoành Đoạn kiểm soát, nhưng tác dụng cắt bổ và xói mòn của nước chảy cũng đóng vai trò rất lớn.", "Cao nguyên bắc bộ bao gồm phía bắc Lào, vùng núi của tỉnh Loei và tỉnh Chiang Rai ở Thái Lan, đến đâu đều là núi cao đỉnh lớn, chiều cao đạt từ 1.500 đến 2.800 mét so với mực nước biển, chỉ có số ít đồng bằng cao địa và đồng bằng bồi tích lũng sông.", "Sông Mê Kông \nĐịa hình sông Mê Kông chia thành 5 vùng: cao nguyên bắc bộ, dãy núi Trường Sơn, cao địa nam bộ, cao nguyên Khorat và đồng bằng sông Mê Kông.", "Dãy núi Trường Sơn kéo dài hơn 800 mét từ tây bắc đến đông nam, sườn núi phía bắc và phía trung dốc gần như thẳng đứng, phía nam là khu vực gò đồi.", "Cao nguyên bắc bộ bao gồm phía bắc Lào, vùng núi của tỉnh Loei và tỉnh Chiang Rai ở Thái Lan, đến đâu đều là núi cao đỉnh lớn, chiều cao đạt từ 1.500 đến 2.800 mét so với mực nước biển, chỉ có số ít đồng bằng cao địa và đồng bằng bồi tích lũng sông.", "Sườn nam và sườn tây bị gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, lượng mưa khá lớn, nhưng mà lũng sông ở phía trung khá khô hạn.", "Dãy núi Trường Sơn kéo dài hơn 800 mét từ tây bắc đến đông nam, sườn núi phía bắc và phía trung dốc gần như thẳng đứng, phía nam là khu vực gò đồi.", "Cao địa nam bộ bao gồm dãy núi Kravanh ở Campuchia, mặt phía đông là đồi núi dài dằng dặc, mặt phía tây là gò đồi.", "Sườn nam và sườn tây bị gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, lượng mưa khá lớn, nhưng mà lũng sông ở phía trung khá khô hạn.", "Cao nguyên Khorat bao gồm đông bắc Thái Lan và một bộ phận của Lào, là bồn địa sơn gian hình cánh bướm có chiều dài và chiều rộng chừng 500 kilômét, sông Mun và sông Chi - các chi lưu của sông Mê Kông, chảy qua chỗ này.", "Cao địa nam bộ bao gồm dãy núi Kravanh ở Campuchia, mặt phía đông là đồi núi dài dằng dặc, mặt phía tây là gò đồi.", "Đồng bằng sông Mê Kông là vùng đất thấp rộng lớn, bao gồm khu vực tam giác châu.", "Cao nguyên Khorat bao gồm đông bắc Thái Lan và một bộ phận của Lào, là bồn địa sơn gian hình cánh bướm có chiều dài và chiều rộng chừng 500 kilômét, sông Mun và sông Chi - các chi lưu của sông Mê Kông, chảy qua chỗ này.", "Đầu nguồn sông Lan Thương có hai nhánh: sông Trát Khúc (Zha Qu) và sông Ngang Khúc (Ang Qu), bắt nguồn ở cao địa có chiều cao hơn 4.900 mét so với mực nước biển trong dãy núi Tanggula.", "Đồng bằng sông Mê Kông là vùng đất thấp rộng lớn, bao gồm khu vực tam giác châu.", "Hai sông này sau khi hợp lưu ở thị trấn Thành Quan, thành phố Xương Đô, Tây Tạng thì mới bắt đầu gọi là sông Lan Thương.", "Đầu nguồn sông Lan Thương có hai nhánh: sông Trát Khúc (Zha Qu) và sông Ngang Khúc (Ang Qu), bắt nguồn ở cao địa có chiều cao hơn 4.900 mét so với mực nước biển trong dãy núi Tanggula.", "Sông Lan Thương chảy dốc xuống theo hướng nam, xuyên qua cao nguyên Vân Nam bị xói mòn cắt xé thành gò đồi và thung lũng, cho đến một điểm phía nam ở Cảnh Hồng, trở thành dòng sông phân chia ranh giới Trung Quốc và Myanmar.", "Hai sông này sau khi hợp lưu ở thị trấn Thành Quan, thành phố Xương Đô, Tây Tạng thì mới bắt đầu gọi là sông Lan Thương.", "Nước sông tiếp tục chảy xiết theo hướng tây nam; đoạn sông dài hơn 201 kilômét hình thành biên giới giữa Myanmar và Lào.", "Sông Lan Thương chảy dốc xuống theo hướng nam, xuyên qua cao nguyên Vân Nam bị xói mòn cắt xé thành gò đồi và thung lũng, cho đến một điểm phía nam ở Cảnh Hồng, trở thành dòng sông phân chia ranh giới Trung Quốc và Myanmar.", "Lưu vực về phía dưới Myanmar chia thành 6 bộ phận chủ yếu: cao địa bắc bộ, cao nguyên Khorat, cao địa đông bộ, đê địa nam bộ, cao địa nam bộ và tam giác châu.", "Nước sông tiếp tục chảy xiết theo hướng tây nam; đoạn sông dài hơn 201 kilômét hình thành biên giới giữa Myanmar và Lào.", "Đa số thảm thực vật thuộc loài cây lá rộng nhiệt đới, nhưng mà tuỳ theo sự khác nhau giữa vĩ độ và địa hình mà xuất hiện cây trồng cá biệt khác nhau.", "Lưu vực về phía dưới Myanmar chia thành 6 bộ phận chủ yếu: cao địa bắc bộ, cao nguyên Khorat, cao địa đông bộ, đê địa nam bộ, cao địa nam bộ và tam giác châu.", "Cao địa bắc bộ có núi nếp uốn cao, cao khoảng 2.743 mét so với mực bước biển, rất nhiều đỉnh núi, sườn núi dốc gần như thẳng đứng.", "Đa số thảm thực vật thuộc loài cây lá rộng nhiệt đới, nhưng mà tuỳ theo sự khác nhau giữa vĩ độ và địa hình mà xuất hiện cây trồng cá biệt khác nhau.", "Mặt phía nam của dòng sông có chiều đông - tây ở hạ du Viêng Chăn là cao nguyên Khorat, hầu như đã bao bọc tất cả bộ phận của lưu vực sông Mê Kông ở Thái Lan, cùng với hạ du của chi lưu sông Mê Kông ở Lào.", "Cao địa bắc bộ có núi nếp uốn cao, cao khoảng 2.743 mét so với mực bước biển, rất nhiều đỉnh núi, sườn núi dốc gần như thẳng đứng.", "Đây là một vùng gò đồi lên xuống êm dịu, đan xen dọc ngang với đồng bằng bồi tích bằng phẳng.", "Mặt phía nam của dòng sông có chiều đông - tây ở hạ du Viêng Chăn là cao nguyên Khorat, hầu như đã bao bọc tất cả bộ phận của lưu vực sông Mê Kông ở Thái Lan, cùng với hạ du của chi lưu sông Mê Kông ở Lào.", "Cao địa đông bộ là bộ phận hợp hành dãy núi Trường Sơn, dòng sông giữa núi đổ vào sông Mê Kông từ mặt phía tây.", "Đây là một vùng gò đồi lên xuống êm dịu, đan xen dọc ngang với đồng bằng bồi tích bằng phẳng.", "Phần lớn đoạn đất giữa Kỳ Sơn, Việt Nam và Kratié, Campuchia, đường phân thuỷ tạo thành biên giới giữa Việt Nam ở phía đông với Lào và Campuchia ở phía tây.", "Cao địa đông bộ là bộ phận hợp hành dãy núi Trường Sơn, dòng sông giữa núi đổ vào sông Mê Kông từ mặt phía tây.", "Đê địa nam bộ kề sát hai bên sông Mê Kông vùng hạ du ở Pakxe, Lào.", "Phần lớn đoạn đất giữa Kỳ Sơn, Việt Nam và Kratié, Campuchia, đường phân thuỷ tạo thành biên giới giữa Việt Nam ở phía đông với Lào và Campuchia ở phía tây.", "Sông Mê Kông đột nhiên \"té\" chảy vào Campuchia ở thác Khone.", "Đê địa nam bộ kề sát hai bên sông Mê Kông vùng hạ du ở Pakxe, Lào.", "Ở giữa thác Khone và Kratié, ghềnh hiểm trở và dòng nước xiết đan chéo qua lại với đồng bằng bồi tích.", "Sông Mê Kông đột nhiên \"té\" chảy vào Campuchia ở thác Khone.", "Ở phía dưới Kampong Cham, độ dốc của lòng sông biến thành thoai thoải, dòng sông chảy qua đới bồi tích rộng lớn trên đồng bằng ngập lũ của nó.", "Ở giữa thác Khone và Kratié, ghềnh hiểm trở và dòng nước xiết đan chéo qua lại với đồng bằng bồi tích.", "Ở sát gần Phnôm Pênh, sông Mê Kông hợp lưu với sông Tonlé Sap, đồng thời nối liền với hồ Tonlé Sap thông qua sông Tonlé Sap.", "Ở phía dưới Kampong Cham, độ dốc của lòng sông biến thành thoai thoải, dòng sông chảy qua đới bồi tích rộng lớn trên đồng bằng ngập lũ của nó.", "Hướng chảy của sông Tonlé Sap dựa vào mùa mà thay đổi.", "Ở sát gần Phnôm Pênh, sông Mê Kông hợp lưu với sông Tonlé Sap, đồng thời nối liền với hồ Tonlé Sap thông qua sông Tonlé Sap.", "Vào đỉnh điểm mùa lũ, lúc mực nước sông Mê Kông cao, nước chảy vào trong hồ thông qua sông Tonlé Sap, mặt hồ lúc đó từ hơn 2.590 kilômét vuông tăng lên đến diện tích tối đa khoảng 10.360 kilômét vuông.", "Hướng chảy của sông Tonlé Sap dựa vào mùa mà thay đổi.", "Vào mùa khô, lúc nước lũ rút đi, sông Tonlé Sap hướng ngược lại chảy vào trong sông Mê Kông theo hướng đông nam.", "Vào đỉnh điểm mùa lũ, lúc mực nước sông Mê Kông cao, nước chảy vào trong hồ thông qua sông Tonlé Sap, mặt hồ lúc đó từ hơn 2.590 kilômét vuông tăng lên đến diện tích tối đa khoảng 10.360 kilômét vuông.", "Hồ Tonlé Sap là một ngư trường có sản lượng cao.", "Vào mùa khô, lúc nước lũ rút đi, sông Tonlé Sap hướng ngược lại chảy vào trong sông Mê Kông theo hướng đông nam.", "Dãy núi Damrei và dãy núi Kravanh ở phía tây nam Campuchia hợp thành cao địa nam bộ.", "Hồ Tonlé Sap là một ngư trường có sản lượng cao.", "Một vài chi lưu của sông Tonlé Sap bắt nguồn ở những cao địa này.", "Dãy núi Damrei và dãy núi Kravanh ở phía tây nam Campuchia hợp thành cao địa nam bộ.", "Sông Mê Kông về phía dưới Phnôm Pênh chia thành hai chi lưu : sông Tiền và sông Hậu.", "Một vài chi lưu của sông Tonlé Sap bắt nguồn ở những cao địa này.", "Tam giác châu từ đó một mạch kéo dài đến ven biển, tổng diện tích tam giác châu chừng 64.750 kilômét vuông, chia thành ba phần, về phía nam sông Hậu là bán đảo Cà Mau, bởi vì ứ tích bùn và cát của sông Mê Kông cho nên bán đảo mỗi năm kéo dài 60 - 80 mét hướng về ven biển phía tây nam.", "Sông Mê Kông về phía dưới Phnôm Pênh chia thành hai chi lưu : sông Tiền và sông Hậu.", "Bãi biển ở phía tây bán đảo đủ dài tạo thành rừng ngập mặn đặc biệt chỉ có ở miền nhiệt đới, bên trong vùng đất có nhiều ruộng lúa nước và rừng rậm nhiệt đới.", "Tam giác châu từ đó một mạch kéo dài đến ven biển, tổng diện tích tam giác châu chừng 64.750 kilômét vuông, chia thành ba phần, về phía nam sông Hậu là bán đảo Cà Mau, bởi vì ứ tích bùn và cát của sông Mê Kông cho nên bán đảo mỗi năm kéo dài 60 - 80 mét hướng về ven biển phía tây nam.", "Ở giữa sông Tiền và sông Hậu là đồng bằng màu mỡ và bằng phẳng, kênh mương dày đặc như mạng nhện.", "Bãi biển ở phía tây bán đảo đủ dài tạo thành rừng ngập mặn đặc biệt chỉ có ở miền nhiệt đới, bên trong vùng đất có nhiều ruộng lúa nước và rừng rậm nhiệt đới.", "Bộ phận về phía bắc sông Tiền chia ra, phía tây là Đồng Tháp Mười, thực tế là vùng ao đầm, mùa mưa tạo thành một bãi nước rộng lớn bao la, chiều sâu của nước là từ 3m trở xuống, mùa khô cạn nước cũng đến đầu gối, sản xuất nhiều củ sen và lúa nước nổi, phía đông là đồng bằng Đồng Nai.", "Ở giữa sông Tiền và sông Hậu là đồng bằng màu mỡ và bằng phẳng, kênh mương dày đặc như mạng nhện.", "Từ biên giới Trung, Miến, Lào cho đến Viêng Chăn của Lào là thượng du, dài 1.053 kilômét.", "Bộ phận về phía bắc sông Tiền chia ra, phía tây là Đồng Tháp Mười, thực tế là vùng ao đầm, mùa mưa tạo thành một bãi nước rộng lớn bao la, chiều sâu của nước là từ 3m trở xuống, mùa khô cạn nước cũng đến đầu gối, sản xuất nhiều củ sen và lúa nước nổi, phía đông là đồng bằng Đồng Nai.", "Phần lớn chảy qua khu vực có độ cao từ 200 đến 1.500 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống khá lớn, dọc đường bị dãy núi ngăn cản, dòng sông mấy lần trải qua uốn khúc, bề rộng lũng sông lúc rộng lúc hẹp thay qua đổi lại, độ dốc lòng sông khá dốc, phần nhiều là dòng nước chảy xiết và bãi cạn.", "Từ biên giới Trung, Miến, Lào cho đến Viêng Chăn của Lào là thượng du, dài 1.053 kilômét.", "Từ Viêng Chăn đến Pakxe là đoạn trung du, dài 724 kilômét.", "Phần lớn chảy qua khu vực có độ cao từ 200 đến 1.500 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống khá lớn, dọc đường bị dãy núi ngăn cản, dòng sông mấy lần trải qua uốn khúc, bề rộng lũng sông lúc rộng lúc hẹp thay qua đổi lại, độ dốc lòng sông khá dốc, phần nhiều là dòng nước chảy xiết và bãi cạn.", "Chảy qua gò đồi của cao nguyên Khorat và chân núi của dãy núi Trường Sơn, phần lớn khu vực cao 100 đến 200 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống không lớn.", "Từ Viêng Chăn đến Pakxe là đoạn trung du, dài 724 kilômét.", "Trong đó lũng sông ở đoạn phía trên rộng lớn, dòng nước yên tĩnh.", "Chảy qua gò đồi của cao nguyên Khorat và chân núi của dãy núi Trường Sơn, phần lớn khu vực cao 100 đến 200 mét so với mực nước biển, địa hình lên xuống không lớn.", "Từ Kaysone Phomvihane cho đến Pakxe, độ dốc của lòng sông khá dốc, nhiều đá ngầm, bãi cạn và dòng nước chảy xiết.", "Trong đó lũng sông ở đoạn phía trên rộng lớn, dòng nước yên tĩnh.", "Thác Khone - một vùng nước hiểm, lớn nhất toàn sông nằm ở đoạn này.", "Từ Kaysone Phomvihane cho đến Pakxe, độ dốc của lòng sông khá dốc, nhiều đá ngầm, bãi cạn và dòng nước chảy xiết.", "Từ phía dưới Phnôm Pênh cho đến cửa sông là đoạn sông tam giác châu, dài 332 kilômét.", "Thác Khone - một vùng nước hiểm, lớn nhất toàn sông nằm ở đoạn này.", "Sông Mê Kông sau khi tiếp nhận sông Tonlé Sap ở chỗ sát gần Phnôm Pênh chia thành sông Tiền và sông Hậu, sông Tiền và sông Hậu đi vào Việt Nam, lại chia thành 6 nhánh, qua 9 cửa sông rồi đổ vào biển Đông, cho nên đoạn sông Mê Kông đổ vào biển đặt tên là sông Cửu Long.", "Từ phía dưới Phnôm Pênh cho đến cửa sông là đoạn sông tam giác châu, dài 332 kilômét.", "Chiều cao trung bình của tam giác châu không đủ 2 mét, diện tích 44.000 kilômét vuông, địa thế thấp bằng, mạng lưới sông ngòi dày đặc, thổ nhưỡng phì nhiêu.", "Sông Mê Kông sau khi tiếp nhận sông Tonlé Sap ở chỗ sát gần Phnôm Pênh chia thành sông Tiền và sông Hậu, sông Tiền và sông Hậu đi vào Việt Nam, lại chia thành 6 nhánh, qua 9 cửa sông rồi đổ vào biển Đông, cho nên đoạn sông Mê Kông đổ vào biển đặt tên là sông Cửu Long.", "Là một trong những khu sản xuất gạo trọng yếu ở Đông Nam Á.", "Chiều cao trung bình của tam giác châu không đủ 2 mét, diện tích 44.000 kilômét vuông, địa thế thấp bằng, mạng lưới sông ngòi dày đặc, thổ nhưỡng phì nhiêu.", "Khí hậu \nLưu vực sông Lan Thương, có nhiệt độ trung bình năm tính từ phía dưới Đức Khâm là trên 10℃, nhiệt độ mỗi tháng đều trên 8℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 6, tháng có nhiệt độ thấp nhất là tháng 1; nhiệt độ trung bình năm ở khu vực phía trên Đức Khâm là dưới 10℃, tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất xuất hiện vào tháng 1 dưới 0℃, tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất xuất hiện vào tháng 7.", "Là một trong những khu sản xuất gạo trọng yếu ở Đông Nam Á.", "Nhiệt độ trung bình năm ở Tạp Đa - đầu nguồn sông Lan Thương chỉ 0,2℃, nhiệt độ tháng 1 là -11,3℃, nhiệt độ tháng 7 cũng chỉ có 10,69℃, đều là khu vực có nhiệt độ thấp nhất toàn lưu vực.", "Khí hậu \nLưu vực sông Lan Thương, có nhiệt độ trung bình năm tính từ phía dưới Đức Khâm là trên 10℃, nhiệt độ mỗi tháng đều trên 8℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 6, tháng có nhiệt độ thấp nhất là tháng 1; nhiệt độ trung bình năm ở khu vực phía trên Đức Khâm là dưới 10℃, tháng có nhiệt độ trung bình thấp nhất xuất hiện vào tháng 1 dưới 0℃, tháng có nhiệt độ trung bình cao nhất xuất hiện vào tháng 7.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông, nhiệt độ trung bình năm đều trên 25℃, nhiệt độ trung bình mỗi tháng đều trên 20℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là vào tháng 5, tháng có nhiệt độ thấp nhất là từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau, nhiệt độ từ tháng 2 đến tháng 5 dần dần lên cao, nhiệt độ từ tháng 6 đến tháng 12 dần dần xuống thấp.", "Nhiệt độ trung bình năm ở Tạp Đa - đầu nguồn sông Lan Thương chỉ 0,2℃, nhiệt độ tháng 1 là -11,3℃, nhiệt độ tháng 7 cũng chỉ có 10,69℃, đều là khu vực có nhiệt độ thấp nhất toàn lưu vực.", "Khu vực đê địa ở hạ du sông Mê Kông có nhiệt độ trung bình cả năm khá cao.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông, nhiệt độ trung bình năm đều trên 25℃, nhiệt độ trung bình mỗi tháng đều trên 20℃, tháng có nhiệt độ cao nhất là vào tháng 5, tháng có nhiệt độ thấp nhất là từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau, nhiệt độ từ tháng 2 đến tháng 5 dần dần lên cao, nhiệt độ từ tháng 6 đến tháng 12 dần dần xuống thấp.", "Khí hậu của lưu vực thượng du và hạ du sông Mê Kông bị nền thời tiết lớn của gió mùa ảnh hưởng khá lớn; vĩ độ, độ cao so với mực nước biển và địa hình cũng đóng vai trò to lớn đối với khí hậu của lưu vực, trong đó lấy sự ảnh hưởng của địa hình về giáng thuỷ là rõ ràng nhất.", "Khu vực đê địa ở hạ du sông Mê Kông có nhiệt độ trung bình cả năm khá cao.", "Cả lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông hầu như đều bị gió mùa ảnh hưởng; đầu nguồn bị ảnh hưởng ít nhất, hạ du nhiều nhất, từ đầu nguồn đến hạ du bị ảnh hưởng càng ngày càng lớn.", "Khí hậu của lưu vực thượng du và hạ du sông Mê Kông bị nền thời tiết lớn của gió mùa ảnh hưởng khá lớn; vĩ độ, độ cao so với mực nước biển và địa hình cũng đóng vai trò to lớn đối với khí hậu của lưu vực, trong đó lấy sự ảnh hưởng của địa hình về giáng thuỷ là rõ ràng nhất.", "Lưu vực, vào mùa đông, bị gió mùa khô lạnh kiểm soát, trời quang mây tạnh, thời tiết khô hanh; mùa hè bị gió mùa Tây Nam nóng ấm kiểm soát, mây mưa khá nhiều.", "Cả lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông hầu như đều bị gió mùa ảnh hưởng; đầu nguồn bị ảnh hưởng ít nhất, hạ du nhiều nhất, từ đầu nguồn đến hạ du bị ảnh hưởng càng ngày càng lớn.", "Thời tiết mùa đông và mùa hè hoàn toàn không giống nhau, có tồn tại mùa chuyển tiếp của hai loại thời tiết này là mùa xuân và mùa thu, hơn nữa thời gian chuyển tiếp tương đối ngắn, cho nên đem một năm chia làm hai mùa: mùa khô và mùa mưa.", "Lưu vực, vào mùa đông, bị gió mùa khô lạnh kiểm soát, trời quang mây tạnh, thời tiết khô hanh; mùa hè bị gió mùa Tây Nam nóng ấm kiểm soát, mây mưa khá nhiều.", "Lưu vực thượng du và hạ du bởi vì chịu ảnh hưởng đến sớm hay muộn của gió mùa Tây Nam và mức độ ảnh hưởng không giống nhau, cho nên thời gian và độ dài ngắn bắt đầu mùa khô và mùa mưa cũng có sự khác biệt.", "Thời tiết mùa đông và mùa hè hoàn toàn không giống nhau, có tồn tại mùa chuyển tiếp của hai loại thời tiết này là mùa xuân và mùa thu, hơn nữa thời gian chuyển tiếp tương đối ngắn, cho nên đem một năm chia làm hai mùa: mùa khô và mùa mưa.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô; hạ du sông Lan Thương và lưu vực sông Mê Kông gần giống nhau; trung du sông Lan Thương từ tháng 6 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau là mùa khô; thượng du sông Lan Thương là khu vực khô hạn và giá rét, trong một năm chỉ có ba tháng 6, 7 và 8 có giáng thuỷ hơi nhiều một chút, hơn 100 milimét, các tháng khác nước ít hơn, mùa khô và mùa mưa không hoàn toàn rõ ràng.", "Lưu vực thượng du và hạ du bởi vì chịu ảnh hưởng đến sớm hay muộn của gió mùa Tây Nam và mức độ ảnh hưởng không giống nhau, cho nên thời gian và độ dài ngắn bắt đầu mùa khô và mùa mưa cũng có sự khác biệt.", "Bị vĩ độ và gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, nhiệt độ và giáng thuỷ về tổng thể có xu thế thấp lần lượt từ hạ du lên thượng du, tức là giáng thuỷ và nhiệt độ ở hạ du cao hơn thượng du, cục bộ bị địa mạo ảnh hưởng thì có chỗ khác nhau.", "Lưu vực hạ du sông Mê Kông từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau là mùa khô; hạ du sông Lan Thương và lưu vực sông Mê Kông gần giống nhau; trung du sông Lan Thương từ tháng 6 đến tháng 10 là mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau là mùa khô; thượng du sông Lan Thương là khu vực khô hạn và giá rét, trong một năm chỉ có ba tháng 6, 7 và 8 có giáng thuỷ hơi nhiều một chút, hơn 100 milimét, các tháng khác nước ít hơn, mùa khô và mùa mưa không hoàn toàn rõ ràng.", "Trong quá trình di chuyển về phía bắc của luồng khí ẩm do gió mùa Tây Nam đem đến, bởi vì mưa rơi dọc đường, cho nên lượng nước chứa trong nó giảm dần, điều này đã dẫn đến lượng mưa cũng có xu thế giảm dần ở dọc dường.", "Bị vĩ độ và gió mùa Tây Nam ảnh hưởng, nhiệt độ và giáng thuỷ về tổng thể có xu thế thấp lần lượt từ hạ du lên thượng du, tức là giáng thuỷ và nhiệt độ ở hạ du cao hơn thượng du, cục bộ bị địa mạo ảnh hưởng thì có chỗ khác nhau.", "Thí dụ như giáng thuỷ hằng năm ở thượng du sông Lan Thương thấp hơn 1.000 milimét, hạ du khoảng 1.500 milimét, nhưng mà giáng thuỷ trung bình hằng năm ở lưu vực sông Mê Kông thì lớn hơn 1.500 milimét.", "Trong quá trình di chuyển về phía bắc của luồng khí ẩm do gió mùa Tây Nam đem đến, bởi vì mưa rơi dọc đường, cho nên lượng nước chứa trong nó giảm dần, điều này đã dẫn đến lượng mưa cũng có xu thế giảm dần ở dọc dường.", "Lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông từ hạ du lên thượng du về tổng thể xuất hiện rõ ràng quy luật giảm dần của giáng thuỷ và nhiệt độ, nhưng mà khu vực cục bộ chịu sự ảnh hưởng của địa hình vô cùng lớn.", "Thí dụ như giáng thuỷ hằng năm ở thượng du sông Lan Thương thấp hơn 1.000 milimét, hạ du khoảng 1.500 milimét, nhưng mà giáng thuỷ trung bình hằng năm ở lưu vực sông Mê Kông thì lớn hơn 1.500 milimét.", "Luồng khí ẩm gặp phải đồi núi cao và cao nguyên, trong quá trình leo lên sẽ sản sinh lượng mưa lớn ở sườn đón gió, gọi là \"mưa địa hình\".", "Lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông từ hạ du lên thượng du về tổng thể xuất hiện rõ ràng quy luật giảm dần của giáng thuỷ và nhiệt độ, nhưng mà khu vực cục bộ chịu sự ảnh hưởng của địa hình vô cùng lớn.", "Khu vực lưng của sườn đón gió có địa hình khá thấp, lượng mưa khá ít gọi là \"khu vực bóng mưa\".", "Luồng khí ẩm gặp phải đồi núi cao và cao nguyên, trong quá trình leo lên sẽ sản sinh lượng mưa lớn ở sườn đón gió, gọi là \"mưa địa hình\".", "Lưu vực chịu sự ảnh hưởng của địa hình hình thành khu vực bóng mưa rõ rệt có: khu vực hồ Tonlé Sap, cao nguyên Khorat và khu vực lũng sông ở trung du sông Lan Thương.", "Khu vực lưng của sườn đón gió có địa hình khá thấp, lượng mưa khá ít gọi là \"khu vực bóng mưa\".", "Hồ Tonlé Sap nằm ở mặt phía đông của dãy núi Kravanh và dãy núi Damrei, cao nguyên Khorat nằm ở phía đông của hệ thống dải núi dài Phetchabun-Dong Phaya Yen-Sankamphaeng, lũng sông vùng trung du sông Lan Thương nằm ở phía đông núi Cao Lê Cống và phía đông dãy núi Nộ Sơn.", "Lưu vực chịu sự ảnh hưởng của địa hình hình thành khu vực bóng mưa rõ rệt có: khu vực hồ Tonlé Sap, cao nguyên Khorat và khu vực lũng sông ở trung du sông Lan Thương.", "Tất cả chúng đều nằm ở khu vực bóng mưa sườn trái gió của gió mùa Tây Nam, giáng thuỷ tương đối ít, lượng mưa ở trong lũng sông tại chỗ tiếp giáp Vân Nam và Tây Tạng thuộc vùng trung du sông Lan Thương không đến 400 milimét.", "Hồ Tonlé Sap nằm ở mặt phía đông của dãy núi Kravanh và dãy núi Damrei, cao nguyên Khorat nằm ở phía đông của hệ thống dải núi dài Phetchabun-Dong Phaya Yen-Sankamphaeng, lũng sông vùng trung du sông Lan Thương nằm ở phía đông núi Cao Lê Cống và phía đông dãy núi Nộ Sơn.", "Bộ phận thung lũng bị kẹp giữa hai dãy núi cao ở vùng trung du sông Lan Thương không chỉ nằm ở khu vực bóng mưa có lượng mưa ít, thậm chí còn bị tác dụng của hiệu ứng foehn hình thành thung lũng khô nóng.", "Tất cả chúng đều nằm ở khu vực bóng mưa sườn trái gió của gió mùa Tây Nam, giáng thuỷ tương đối ít, lượng mưa ở trong lũng sông tại chỗ tiếp giáp Vân Nam và Tây Tạng thuộc vùng trung du sông Lan Thương không đến 400 milimét.", "Sự ảnh hưởng của địa hình lên nhiệt độ chính là ở một số khu vực mưa nhiều phía sườn đón gió, không chỉ có chiều cao so với mặt nước biển cao, mà bản thân lượng mưa cũng khiến cho nhiệt độ giảm xuống rõ rệt, thí dụ như nhiệt độ trung bình và hằng năm ở Paksong và Xiengkhuang thấp hơn rõ rệt so với các khu vực khác cùng vĩ độ.", "Bộ phận thung lũng bị kẹp giữa hai dãy núi cao ở vùng trung du sông Lan Thương không chỉ nằm ở khu vực bóng mưa có lượng mưa ít, thậm chí còn bị tác dụng của hiệu ứng foehn hình thành thung lũng khô nóng.", "Nhiệt độ hằng năm ở Paksong là từ 17 - 22℃, trở thành khu nghỉ mát tránh nóng nổi tiếng.", "Sự ảnh hưởng của địa hình lên nhiệt độ chính là ở một số khu vực mưa nhiều phía sườn đón gió, không chỉ có chiều cao so với mặt nước biển cao, mà bản thân lượng mưa cũng khiến cho nhiệt độ giảm xuống rõ rệt, thí dụ như nhiệt độ trung bình và hằng năm ở Paksong và Xiengkhuang thấp hơn rõ rệt so với các khu vực khác cùng vĩ độ.", "Cao nguyên Khorat có giáng thuỷ khá ít, nhiệt độ hằng năm khá cao, bị khu vực vực bóng mưa ảnh hưởng rõ rệt.", "Nhiệt độ hằng năm ở Paksong là từ 17 - 22℃, trở thành khu nghỉ mát tránh nóng nổi tiếng.", "Sự phân bố độ ẩm ở lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông có tính nhất quán khá tốt, phù hợp với quy luật biến thiên trong năm và quy luật biến thiên của lượng mưa.", "Cao nguyên Khorat có giáng thuỷ khá ít, nhiệt độ hằng năm khá cao, bị khu vực vực bóng mưa ảnh hưởng rõ rệt.", "Các vấn đề \n\nTheo tiến sĩ C. Hart Schaaf, cựu ủy viên Ủy ban Mê Kông, \"...Đây là người khổng lồ đang ngủ, chứa trong lòng một tiềm năng to lớn về thủy điện, thủy lợi cũng như khả năng phòng lụt, một nguồn năng lượng bị bỏ quên...\".", "Sự phân bố độ ẩm ở lưu vực sông Lan Thương - sông Mê Kông có tính nhất quán khá tốt, phù hợp với quy luật biến thiên trong năm và quy luật biến thiên của lượng mưa.", "Có hai vấn đề chính gây mâu thuẫn giữa các bên là việc xây dựng các con đập hay việc phá hủy những chỗ chảy xiết.", "Các vấn đề \n\nTheo tiến sĩ C. Hart Schaaf, cựu ủy viên Ủy ban Mê Kông, \"...Đây là người khổng lồ đang ngủ, chứa trong lòng một tiềm năng to lớn về thủy điện, thủy lợi cũng như khả năng phòng lụt, một nguồn năng lượng bị bỏ quên...\".", "Một loạt các đập đã được xây dựng trên các nhánh của dòng sông này, đáng kể nhất là đập Pak Mun tại Thái Lan.", "Có hai vấn đề chính gây mâu thuẫn giữa các bên là việc xây dựng các con đập hay việc phá hủy những chỗ chảy xiết.", "Nó bị công kích dữ dội do chi phí cao cũng như ảnh hưởng xấu tới môi trường và tới cuộc sống của những khu dân cư chịu ảnh hưởng.", "Một loạt các đập đã được xây dựng trên các nhánh của dòng sông này, đáng kể nhất là đập Pak Mun tại Thái Lan.", "Người Trung Quốc hiện đang tiến hành một chương trình lớn về xây dựng các đập trên sông: họ đã hoàn thành các đập tại Mạn Loan (漫湾), Đại Triều Sơn (大朝山), Cảnh Hồng (景洪), đang tiến hành xây đập Tiểu Loan (小湾 Xiaowan) và khoảng hơn một chục đập khác đang được nghiên cứu.", "Nó bị công kích dữ dội do chi phí cao cũng như ảnh hưởng xấu tới môi trường và tới cuộc sống của những khu dân cư chịu ảnh hưởng.", "Tính đến đầu năm 2016, Trung Quốc đã hoàn thành ít nhất 8 đập chính trên sông Lan Thương (dòng chính tại thượng nguồn sông Mekong) và đang xây tối thiểu thêm 4 đập nữa.", "Người Trung Quốc hiện đang tiến hành một chương trình lớn về xây dựng các đập trên sông: họ đã hoàn thành các đập tại Mạn Loan (漫湾), Đại Triều Sơn (大朝山), Cảnh Hồng (景洪), đang tiến hành xây đập Tiểu Loan (小湾 Xiaowan) và khoảng hơn một chục đập khác đang được nghiên cứu.", "Người ta lo ngại rằng các đập này sẽ ngăn cản chuyển động của trầm tích và sẽ gây thiệt hại cho nông nghiệp và nghề cá ở phía hạ lưu.", "Tính đến đầu năm 2016, Trung Quốc đã hoàn thành ít nhất 8 đập chính trên sông Lan Thương (dòng chính tại thượng nguồn sông Mekong) và đang xây tối thiểu thêm 4 đập nữa.", "Sự giảm đi của các dao động mức nước theo mùa cũng sẽ ảnh hưởng mạnh đến Tonlé Sap(Biển Hồ).", "Người ta lo ngại rằng các đập này sẽ ngăn cản chuyển động của trầm tích và sẽ gây thiệt hại cho nông nghiệp và nghề cá ở phía hạ lưu.", "Các chính phủ Lào và Campuchia cũng có kế hoạch xây dựng các đập ngăn nước, hiện đang bị một số người phản đối.", "Sự giảm đi của các dao động mức nước theo mùa cũng sẽ ảnh hưởng mạnh đến Tonlé Sap(Biển Hồ).", "Chính quyền Trung Quốc cũng thực hiện việc làm sạch các tảng đá và cồn cát từ dòng chảy để tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, và điều này cũng khuyến khích Lào làm như vậy.", "Các chính phủ Lào và Campuchia cũng có kế hoạch xây dựng các đập ngăn nước, hiện đang bị một số người phản đối.", "Các nhà môi trường cho rằng điều này sẽ làm tăng sự lưu thông nước và kết quả của nó là sự gia tăng xói mòn cũng như gây thiệt hại cho nguồn cá.", "Chính quyền Trung Quốc cũng thực hiện việc làm sạch các tảng đá và cồn cát từ dòng chảy để tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông, và điều này cũng khuyến khích Lào làm như vậy.", "Việt Nam thì thường lên tiếng về các tác động của những hoạt động làm thay đổi chế độ thủy văn của sông Mekong này do có đồng bằng sông Cửu Long là nơi chịu tác động trực tiếp của những thay đổi này.", "Các nhà môi trường cho rằng điều này sẽ làm tăng sự lưu thông nước và kết quả của nó là sự gia tăng xói mòn cũng như gây thiệt hại cho nguồn cá.", "Đặc biệt là đợt hạn hán miền Nam Việt Nam 2016 được cho là do lượng nước đổ về đồng bằng sông Cửu Long từ sông Mê Kông bị giảm mạnh do hệ thống các đập thủy điện được nhiều quốc gia xây dựng trên dòng chính của con sông .", "Việt Nam thì thường lên tiếng về các tác động của những hoạt động làm thay đổi chế độ thủy văn của sông Mekong này do có đồng bằng sông Cửu Long là nơi chịu tác động trực tiếp của những thay đổi này.", "Việt Nam tìm cách phản đối việc xây dựng đập trên dòng chính, nhưng các công ty đầu tư thì đang chạy đua trong việc xây dựng thủy điện trên các phụ lưu.", "Đặc biệt là đợt hạn hán miền Nam Việt Nam 2016 được cho là do lượng nước đổ về đồng bằng sông Cửu Long từ sông Mê Kông bị giảm mạnh do hệ thống các đập thủy điện được nhiều quốc gia xây dựng trên dòng chính của con sông .", "Trong điều kiện chưa có quy tắc ứng xử hoàn thiện, thì theo tạp chí Mỹ The National Interest hệ thống hàng chục đập thủy điện của Trung Quốc tại thượng nguồn các sông ở đông nam dãy Himalaya được coi là \"vũ khí hủy diệt đáng sợ\".", "Việt Nam tìm cách phản đối việc xây dựng đập trên dòng chính, nhưng các công ty đầu tư thì đang chạy đua trong việc xây dựng thủy điện trên các phụ lưu.", "Nó sẵn sàng trở thành công cụ hỗ trợ sức ép cho xử lý các quan hệ ngoại giao rắc rối để thu lợi thế cho họ .", "Trong điều kiện chưa có quy tắc ứng xử hoàn thiện, thì theo tạp chí Mỹ The National Interest hệ thống hàng chục đập thủy điện của Trung Quốc tại thượng nguồn các sông ở đông nam dãy Himalaya được coi là \"vũ khí hủy diệt đáng sợ\".", "Dẫu vậy thì trong các thảo luận về chia sẻ nguồn nước, điểm khó bàn thảo nhất chính là quyền chính đáng của các vùng đất trong việc \"giữ lại lượng nước đã mưa trên vùng lãnh thổ của mình\", và \"không để đất bị xói mòn trôi xuống thành phù sa sông\", nhằm cải thiện môi trường sống của mình.", "Nó sẵn sàng trở thành công cụ hỗ trợ sức ép cho xử lý các quan hệ ngoại giao rắc rối để thu lợi thế cho họ .", "Vùng thượng nguồn sông đáp ứng chia sẻ ở mức độ nào là vấn đề thương thảo với nhiều yếu tố hậu trường thường có biến động.", "Dẫu vậy thì trong các thảo luận về chia sẻ nguồn nước, điểm khó bàn thảo nhất chính là quyền chính đáng của các vùng đất trong việc \"giữ lại lượng nước đã mưa trên vùng lãnh thổ của mình\", và \"không để đất bị xói mòn trôi xuống thành phù sa sông\", nhằm cải thiện môi trường sống của mình.", "Các vùng hạ nguồn có nghĩa vụ phải chuyển hướng thích hợp với tình hình đó.", "Vùng thượng nguồn sông đáp ứng chia sẻ ở mức độ nào là vấn đề thương thảo với nhiều yếu tố hậu trường thường có biến động.", "Chẳng lẽ vùng hạ nguồn đã không giữ lại lượng nước mưa đã rơi trên lãnh thổ của mình đến 2 mét nước, mà lại tháo trôi hết ra biển, rồi trông chờ vào \"tài nguyên\" từ vùng khác trôi đến để chống hạn mặn và tạo sự phì nhiêu của riêng mình.", "Các vùng hạ nguồn có nghĩa vụ phải chuyển hướng thích hợp với tình hình đó.", "Các động vật quý hiếm \nQuỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (World Wide Fund for Nature hay World Wildlife Fund - WWF) cho biết các nhà khoa học đang tìm kiếm các sinh vật như cá úc, cá trê, cá đuối gai độc khổng lồ, cá nhái răng nhọn, cá chép lớn, ăn thịt ở sông Mê Kông – các loài cá này có thể nặng tới hơn 90 kg và dài hơn 1,80 mét.", "Chẳng lẽ vùng hạ nguồn đã không giữ lại lượng nước mưa đã rơi trên lãnh thổ của mình đến 2 mét nước, mà lại tháo trôi hết ra biển, rồi trông chờ vào \"tài nguyên\" từ vùng khác trôi đến để chống hạn mặn và tạo sự phì nhiêu của riêng mình.", "Ngoài ra sông Mê Kông còn có các loài cá chiên và cá lăng quý hiếm, chưa kể đến cá hô và cá chép khổng lồ, dịch vụ du lịch câu cá vì thế rất phát triển ở đây.", "Các động vật quý hiếm \nQuỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (World Wide Fund for Nature hay World Wildlife Fund - WWF) cho biết các nhà khoa học đang tìm kiếm các sinh vật như cá úc, cá trê, cá đuối gai độc khổng lồ, cá nhái răng nhọn, cá chép lớn, ăn thịt ở sông Mê Kông – các loài cá này có thể nặng tới hơn 90 kg và dài hơn 1,80 mét.", "Đặc biệt, đoạn sông Mê Kông ở Campuchia và vùng hồ Tonlé Sap còn có cá heo sông (Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris), số lượng có thể chỉ còn vài chục cá thể.", "Ngoài ra sông Mê Kông còn có các loài cá chiên và cá lăng quý hiếm, chưa kể đến cá hô và cá chép khổng lồ, dịch vụ du lịch câu cá vì thế rất phát triển ở đây.", "Người Campuchia không săn bắt chúng, trừ thời kỳ chiến tranh khi lính Khmer Đỏ đã từng nã đạn cối vào đàn của chúng; hành động này được quay phim tư liệu, sau này phim được National Geographic Channel đưa vào loạt phóng sự về cá heo sông Mekong, thỉnh thoảng được phát từ năm 2010 đến nay.", "Đặc biệt, đoạn sông Mê Kông ở Campuchia và vùng hồ Tonlé Sap còn có cá heo sông (Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris), số lượng có thể chỉ còn vài chục cá thể.", "Loài này đang bị đe dọa tuyệt chủng vì môi môi trường sống và nguồn thức ăn đang bị phá vỡ nghiêm trọng.", "Người Campuchia không săn bắt chúng, trừ thời kỳ chiến tranh khi lính Khmer Đỏ đã từng nã đạn cối vào đàn của chúng; hành động này được quay phim tư liệu, sau này phim được National Geographic Channel đưa vào loạt phóng sự về cá heo sông Mekong, thỉnh thoảng được phát từ năm 2010 đến nay.", "Ngày 24/8/2012 chính phủ Campuchia đã lập khu bảo tồn cá heo sông Mekong với chiều dài 180 km, trải từ tỉnh Kratie ở phía đông tới biên giới với Lào.", "Loài này đang bị đe dọa tuyệt chủng vì môi môi trường sống và nguồn thức ăn đang bị phá vỡ nghiêm trọng.", "Người dân vẫn được phép câu cá trong khu bảo tồn, song chính phủ cấm sử dụng nhà nổi, lồng cá và lưới quét bởi chúng đe dọa mạng sống của cá heo sông.", "Ngày 24/8/2012 chính phủ Campuchia đã lập khu bảo tồn cá heo sông Mekong với chiều dài 180 km, trải từ tỉnh Kratie ở phía đông tới biên giới với Lào.", "Zed Hogan, phụ trách dự án do WWF và Hội địa lý quốc gia tài trợ cho biết, các động vật này là \"độc nhất\" và \"đang biến mất với tốc độ nhanh chóng\".", "Người dân vẫn được phép câu cá trong khu bảo tồn, song chính phủ cấm sử dụng nhà nổi, lồng cá và lưới quét bởi chúng đe dọa mạng sống của cá heo sông.", "Theo Hogan, khi nghiên cứu cá úc khổng lồ ở sông Mê Kông, Campuchia, các nhà khoa học sẽ theo dõi sự di chuyển của cá với hy vọng hiểu thêm về hướng di trú của chúng và nguyên nhân chúng bị chết.", "Zed Hogan, phụ trách dự án do WWF và Hội địa lý quốc gia tài trợ cho biết, các động vật này là \"độc nhất\" và \"đang biến mất với tốc độ nhanh chóng\".", "Sự biến mất các loài cá này là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo tình trạng đánh bắt quá mức hoặc các xáo trộn khác ở các sông, hồ nơi chúng cư trú.", "Theo Hogan, khi nghiên cứu cá úc khổng lồ ở sông Mê Kông, Campuchia, các nhà khoa học sẽ theo dõi sự di chuyển của cá với hy vọng hiểu thêm về hướng di trú của chúng và nguyên nhân chúng bị chết.", "Một số sinh vật khổng lồ nước ngọt được ghi vào sách đỏ các loài đang bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).", "Sự biến mất các loài cá này là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo tình trạng đánh bắt quá mức hoặc các xáo trộn khác ở các sông, hồ nơi chúng cư trú.", "Cá úc khổng lồ sông Mê Kông được coi là loài cá nước ngọt lớn nhất cùng họ với loài cá nhám chó, đã được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa vào năm 2003, sau khi nghiên cứu chỉ ra số lượng cá giảm ít nhất 80% trong hơn 13 năm qua.", "Một số sinh vật khổng lồ nước ngọt được ghi vào sách đỏ các loài đang bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).", "Robin Abell, nhà sinh học của WWF cho biết: \"Các loài cá khổng lồ là những sinh vật nước ngọt có trọng lượng tương đương với voi và tê giác và nếu chúng biến mất thì thế giới sẽ bất ổn.", "Cá úc khổng lồ sông Mê Kông được coi là loài cá nước ngọt lớn nhất cùng họ với loài cá nhám chó, đã được đưa vào danh sách những loài bị đe dọa vào năm 2003, sau khi nghiên cứu chỉ ra số lượng cá giảm ít nhất 80% trong hơn 13 năm qua.", "Cuối cùng, chúng ta sẽ nhận thức tốt hơn về cách quản lý việc đánh bắt và bảo vệ các nơi cư trú nhằm cứu vớt các loài trong tương lai\".", "Robin Abell, nhà sinh học của WWF cho biết: \"Các loài cá khổng lồ là những sinh vật nước ngọt có trọng lượng tương đương với voi và tê giác và nếu chúng biến mất thì thế giới sẽ bất ổn.", "Các cây cầu qua sông Mekong\nĐoạn hạ lưu trên khu vực Đông Nam Á:\n\n Cầu Hữu nghị Lào- Myanmar nối Luangnamtha, Lào với Shan, Myanmar (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào IV, nối tỉnh Chiang Rai của Thái Lan và huyện Huoixai, tỉnh Bokeo của Lào\n Cầu nối tỉnh Xayabury với tỉnh Oudomxay, Lào \n Cầu bắc qua sông Mê kông nối Luang Prabang - Xayaburi, tỉnh Xayabury, Lào (đã khánh thành)\n Cầu Pak Lay nối tỉnh Xayaburi với tỉnh Vientiane, Lào (đã khởi công)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào VII nối tỉnh Loei của Thái Lan với Viêng Chăn, Lào (dự kiến)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào, nối tỉnh Nong Khai và thị xã Nong Khai ở Thái Lan với thủ đô Viêng Chăn của Lào\n Cầu nối Nong Khai và Viêng Chăn (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào V nối tỉnh Bueng Kan, Thái Lan với tỉnh Borikhamxay, Lào (dự án)\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào III, nối tỉnh Nakhon Phanom của Thái Lan với thị xã Thakhek, tỉnh Khăm Muộn của Lào \n Cầu Hữu nghị Thái-Lào II, nối tỉnh Mukdahan của Thái Lan với tỉnh Savannakhet của Lào\n Cầu Hữu nghị Thái-Lào VI, nối huyện Na Tan, tỉnh Ubon Ratchathani với tỉnh Saravane của Lào (dự án)\n Cầu Hữu Nghị Lào - Nhật Bản, Pakxe, tỉnh Champasack, Lào\n Cầu Don Khong, Champasack, Lào (đã khánh thành)\n Cầu Stung Treng, còn gọi cầu hữu nghị Campuchia - Trung Quốc, tỉnh Stung Treng, Campuchia \n Cầu Kizuna, nối thành phố Kampong Cham với các huyện tỉnh Kampong Cham, Campuchia\n Cầu Prek Ta Meak, tỉnh Kandal, Campuchia\n Cầu Monivong, Phnôm Pênh, Campuchia\n Cầu Ta Khmau, nối Ta Khmau với ngoại ô Phnôm Pênh\n Cầu Neak Leung, nối tỉnh Kandal và tỉnh Prey Veng\n Cầu Koh Thom, huyện Koh Thom, tỉnh Kandal\n Cầu Cao Lãnh, nối thành phố Cao Lãnh với huyện Lấp Vò, Đồng Tháp\n Cầu Mỹ Thuận, Tiền Giang - Vĩnh Long\n Cầu Mỹ Thuận 2, Tiền Giang - Vĩnh Long (đang thi công)\n Cầu Rạch Miễu, Tiền Giang - Bến Tre\n Cầu Rạch Miễu 2, Tiền Giang - Bến Tre (đã khởi công)\n Cầu Ba Lai, Bến Tre\n Cầu Ba Lai mới, Bến Tre\n Cầu Hàm Luông, nối thành phố Bến Tre, huyện Mỏ Cày Bắc, Bến Tre\n Cầu Đình Khao, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long (dự án) \n Cầu Cổ Chiên, nối huyện Mỏ Cày Nam tỉnh Bến Tre - huyện Càng Long tỉnh Trà Vinh\n Cầu Vĩnh Trường, nối thị trấn An Phú với xã Vĩnh Trường, huyện An Phú, An Giang\n Cầu Châu Đốc, nối thành phố Châu Đốc với thị xã Tân Châu (đã khởi công)\n Cầu Lấp Vò (Cầu Bình Thạnh Trung), huyện Lấp Vò, Đồng Tháp \n Cầu Vàm Cống, nối quận Thốt Nốt, Cần Thơ với huyện Lấp Vò Đồng Tháp\n Cầu Cần Thơ, Cần Thơ- Vĩnh Long\n Cầu Đại Ngãi, Trà Vinh - Sóc Trăng (đã khởi công)\n\nChỉ dẫn\n\nTham khảo\n\nXem thêm \n Nam Ou\n Sê Bănghiêng\n Sê Kông\n Sê San\n Sê Repôk\n\nLiên kết ngoài \n\n trang web của Ủy hội sông Mekong\n WISDOM Water related Ìnormation System for the Sustainable Development of the Mekong Delta\n\nSông quốc tế\nVùng sinh thái\nSông của Campuchia\nSông của Lào\nSông Myanmar\nSông của Thái Lan\nSông của Trung Quốc\nSông của Việt Nam\nIsan\nSông biên giới\nSông Vân Nam\nTonlé Sap\nVùng đất Ramsar ở Campuchia\nVùng sinh thái nước ngọt\nSông quốc tế châu Á", "Cuối cùng, chúng ta sẽ nhận thức tốt hơn về cách quản lý việc đánh bắt và bảo vệ các nơi cư trú nhằm cứu vớt các loài trong tương lai\"." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Nguyễn Vũ Bình (sinh ngày 2 tháng 11 năm 1968) là một người bất đồng chính kiến, từng bị tù tại Việt Nam vì bị Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam cáo buộc tội gián điệp.", "Ông đã viết các bài kêu gọi dân chủ và nhân quyền.", "Ông đã viết các bài kêu gọi dân chủ và nhân quyền.", "Tiểu sử\nÔng xuất thân từ làng Hành Thiện tỉnh Nam Định, một ngôi làng nổi tiếng của miền bắc Việt Nam về nhân tài, khoa bảng.", "Tiểu sử\nÔng xuất thân từ làng Hành Thiện tỉnh Nam Định, một ngôi làng nổi tiếng của miền bắc Việt Nam về nhân tài, khoa bảng.", "Ông là đồng hương với Cố Tổng Bí thư Trường Chinh, Giáo sư Đặng Vũ Khiêu, Nguyễn Sĩ Quốc, Phạm Gia Triệu, Nguyễn Việt Tiến.", "Ông là đồng hương với Cố Tổng Bí thư Trường Chinh, Giáo sư Đặng Vũ Khiêu, Nguyễn Sĩ Quốc, Phạm Gia Triệu, Nguyễn Việt Tiến.", "Hoạt động\nNguyễn Vũ Bình đã làm việc gần 10 năm tại Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận và chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Hoạt động\nNguyễn Vũ Bình đã làm việc gần 10 năm tại Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận và chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Ngày 02/9/2000, ông làm đơn xin thành lập Đảng Tự do - Dân chủ, đồng thời cũng làm đơn xin nghỉ việc tại Tạp chí Cộng sản.", "Ngày 02/9/2000, ông làm đơn xin thành lập Đảng Tự do - Dân chủ, đồng thời cũng làm đơn xin nghỉ việc tại Tạp chí Cộng sản.", "Tháng 1/2001 ông bị Tạp chí Cộng sản buộc thôi việc.", "Tháng 1/2001 ông bị Tạp chí Cộng sản buộc thôi việc.", "Sau đó, ông cùng với 16 người khác đã viết một thư mở gởi đến chính quyền kêu gọi cải cách chính trị và trả tự do cho các tù nhân chính trị.", "Sau đó, ông cùng với 16 người khác đã viết một thư mở gởi đến chính quyền kêu gọi cải cách chính trị và trả tự do cho các tù nhân chính trị.", "Ông cũng ủng hộ việc thành lập \"Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng\" và trở thành thành viên sáng lập của Câu lạc bộ Dân chủ cho Việt Nam.", "Ông cũng ủng hộ việc thành lập \"Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng\" và trở thành thành viên sáng lập của Câu lạc bộ Dân chủ cho Việt Nam.", "Ngày 21 tháng 7 năm 2002, sau khi ông gởi một bài điều trần tới Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội Hoa Kỳ về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, công an đã khám nhà ông ở Hà Nội và tịch thu các tài liệu, sách vở.", "Ngày 21 tháng 7 năm 2002, sau khi ông gởi một bài điều trần tới Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội Hoa Kỳ về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, công an đã khám nhà ông ở Hà Nội và tịch thu các tài liệu, sách vở.", "Ông đã bị giam lỏng tại nhà, hàng ngày bị triệu tập làm việc tại Sở Công an Hà Nội liên tục trong hơn hai tuần.", "Ông đã bị giam lỏng tại nhà, hàng ngày bị triệu tập làm việc tại Sở Công an Hà Nội liên tục trong hơn hai tuần.", "Trong thời gian bị giam tại nhà, ông thường xuyên bị sách nhiễu, theo dõi và phải trình diện thường xuyên để công an thẩm vấn.", "Trong thời gian bị giam tại nhà, ông thường xuyên bị sách nhiễu, theo dõi và phải trình diện thường xuyên để công an thẩm vấn.", "Sau khi ông đưa lên Internet bài viết \"Về vấn đề biên giới Việt-Trung\", trong đó ông chỉ trích chính phủ đã làm thiệt hại hàng trăm kilomet vuông đất đai của Việt Nam, ông chính thức bị bắt vào ngày 25 tháng 9 năm 2002.", "Sau khi ông đưa lên Internet bài viết \"Về vấn đề biên giới Việt-Trung\", trong đó ông chỉ trích chính phủ đã làm thiệt hại hàng trăm kilomet vuông đất đai của Việt Nam, ông chính thức bị bắt vào ngày 25 tháng 9 năm 2002.", "Cuối bản điều trần về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, Nguyễn Vũ Bình viết: \"Tôi luôn tin rằng, chúng ta chỉ có thể thành công trong việc chấm dứt và ngăn chặn những vi phạm nhân quyền tại Việt Nam khi thực hiện điều đó trên phạm vi quốc gia, tức là thành công trong việc dân chủ hóa đất nước.", "Cuối bản điều trần về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, Nguyễn Vũ Bình viết: \"Tôi luôn tin rằng, chúng ta chỉ có thể thành công trong việc chấm dứt và ngăn chặn những vi phạm nhân quyền tại Việt Nam khi thực hiện điều đó trên phạm vi quốc gia, tức là thành công trong việc dân chủ hóa đất nước.", "Vì vậy, tất cả các giải pháp đấu tranh bảo vệ nhân quyền nào cũng phải hướng tới mục tiêu cao nhất mà Nhân dân Việt Nam hằng mong ước: Tự do cá nhân và Dân chủ cho toàn xã hội.\"", "Vì vậy, tất cả các giải pháp đấu tranh bảo vệ nhân quyền nào cũng phải hướng tới mục tiêu cao nhất mà Nhân dân Việt Nam hằng mong ước: Tự do cá nhân và Dân chủ cho toàn xã hội.\"", "Sau phiên xử kín kéo dài khoảng 3 tiếng tại Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội vào ngày 31 tháng 12 năm 2003, Nguyễn Vũ Bình bị tuyên án 7 năm tù giam và 3 năm quản thúc tại gia vì tội làm gián điệp.", "Sau phiên xử kín kéo dài khoảng 3 tiếng tại Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội vào ngày 31 tháng 12 năm 2003, Nguyễn Vũ Bình bị tuyên án 7 năm tù giam và 3 năm quản thúc tại gia vì tội làm gián điệp.", "Các tổ chức quốc tế như Ký giả Không Biên giới, Quan sát Nhân quyền, Ủy ban Bảo vệ các Nhà báo, World Association of Newspapers, và Diễn đàn Biên tập viên Thế giới, đại diện 18.000 tờ báo trên 100 quốc gia, và Chính phủ Hoa Kỳ đồng loạt lên án phiên xử.", "Các tổ chức quốc tế như Ký giả Không Biên giới, Quan sát Nhân quyền, Ủy ban Bảo vệ các Nhà báo, World Association of Newspapers, và Diễn đàn Biên tập viên Thế giới, đại diện 18.000 tờ báo trên 100 quốc gia, và Chính phủ Hoa Kỳ đồng loạt lên án phiên xử.", "Mặc dù vậy vào ngày 5 tháng 5 năm 2004, tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội vẫn quyết định giữ nguyên bản án.", "Mặc dù vậy vào ngày 5 tháng 5 năm 2004, tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội vẫn quyết định giữ nguyên bản án.", "Tại cuối phiên kháng án thất bại của mình, Nguyễn Vũ Bình tuyên bố: \"Đối với tôi, tự do hay là chết\", rồi lập tức bắt đầu một cuộc tuyệt thực.", "Tại cuối phiên kháng án thất bại của mình, Nguyễn Vũ Bình tuyên bố: \"Đối với tôi, tự do hay là chết\", rồi lập tức bắt đầu một cuộc tuyệt thực.", "Sau 14 ngày, ông mới đồng ý chấm dứt cuộc tuyệt thực sau khi Tòa án Tối cao đồng ý xét lại vụ án.", "Sau 14 ngày, ông mới đồng ý chấm dứt cuộc tuyệt thực sau khi Tòa án Tối cao đồng ý xét lại vụ án.", "Sau cuộc tuyệt thực, ông đã bị sụt giảm 14 kg trọng lượng và di chứng để lại là bệnh đường ruột.", "Sau cuộc tuyệt thực, ông đã bị sụt giảm 14 kg trọng lượng và di chứng để lại là bệnh đường ruột.", "Nguyễn Vũ Bình hai lần được Tổ chức Quan sát Nhân quyền trao giải Hellman-Hammett năm 2002 và năm 2007, một giải thưởng hàng năm dành cho những văn sĩ dũng cảm đương đầu với các đàn áp chính trị.", "Nguyễn Vũ Bình hai lần được Tổ chức Quan sát Nhân quyền trao giải Hellman-Hammett năm 2002 và năm 2007, một giải thưởng hàng năm dành cho những văn sĩ dũng cảm đương đầu với các đàn áp chính trị.", "Nguyễn Vũ Bình là Hội viên danh dự của bốn tổ chức Văn bút Quốc tế: Văn bút Hoa Kỳ, Văn bút Canada, Văn bút Thụy Sĩ Pháp thoại, Văn bút Sydney.", "Nguyễn Vũ Bình là Hội viên danh dự của bốn tổ chức Văn bút Quốc tế: Văn bút Hoa Kỳ, Văn bút Canada, Văn bút Thụy Sĩ Pháp thoại, Văn bút Sydney.", "Vào ngày 9 tháng 6 năm 2007, ông được nhà cầm quyền thả tự do từ nhà tù Ba Sao ở tỉnh Nam Hà.", "Vào ngày 9 tháng 6 năm 2007, ông được nhà cầm quyền thả tự do từ nhà tù Ba Sao ở tỉnh Nam Hà.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\nBản điều trần trước Quốc hội Hoa Kỳ về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam của Nguyễn Vũ Bình\nNhư trên bằng tiếng Anh\nNguyễn Vũ Bình bị phạt 7 năm tù vì tội gián điệp báo Tuổi Trẻ, nguồn Thông tấn xã Việt Nam\nBài bào chữa cho chồng của bà Nguyễn Vũ Bình, trên BBC Việt ngữ\nY án sơ thẩm đối với bị cáo Nguyễn Vũ Bình \nNguyễn Vũ Bình vừa được thả tự do\n\nNhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam\nNgười bị kết tội xâm phạm an ninh quốc gia tại Việt Nam\nHội Nhà báo độc lập Việt Nam" ]

[ "Ông đã viết các bài kêu gọi dân chủ và nhân quyền.", "Nguyễn Vũ Bình (sinh ngày 2 tháng 11 năm 1968) là một người bất đồng chính kiến, từng bị tù tại Việt Nam vì bị Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam cáo buộc tội gián điệp.", "Tiểu sử\nÔng xuất thân từ làng Hành Thiện tỉnh Nam Định, một ngôi làng nổi tiếng của miền bắc Việt Nam về nhân tài, khoa bảng.", "Ông đã viết các bài kêu gọi dân chủ và nhân quyền.", "Ông là đồng hương với Cố Tổng Bí thư Trường Chinh, Giáo sư Đặng Vũ Khiêu, Nguyễn Sĩ Quốc, Phạm Gia Triệu, Nguyễn Việt Tiến.", "Tiểu sử\nÔng xuất thân từ làng Hành Thiện tỉnh Nam Định, một ngôi làng nổi tiếng của miền bắc Việt Nam về nhân tài, khoa bảng.", "Hoạt động\nNguyễn Vũ Bình đã làm việc gần 10 năm tại Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận và chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Ông là đồng hương với Cố Tổng Bí thư Trường Chinh, Giáo sư Đặng Vũ Khiêu, Nguyễn Sĩ Quốc, Phạm Gia Triệu, Nguyễn Việt Tiến.", "Ngày 02/9/2000, ông làm đơn xin thành lập Đảng Tự do - Dân chủ, đồng thời cũng làm đơn xin nghỉ việc tại Tạp chí Cộng sản.", "Hoạt động\nNguyễn Vũ Bình đã làm việc gần 10 năm tại Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận và chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.", "Tháng 1/2001 ông bị Tạp chí Cộng sản buộc thôi việc.", "Ngày 02/9/2000, ông làm đơn xin thành lập Đảng Tự do - Dân chủ, đồng thời cũng làm đơn xin nghỉ việc tại Tạp chí Cộng sản.", "Sau đó, ông cùng với 16 người khác đã viết một thư mở gởi đến chính quyền kêu gọi cải cách chính trị và trả tự do cho các tù nhân chính trị.", "Tháng 1/2001 ông bị Tạp chí Cộng sản buộc thôi việc.", "Ông cũng ủng hộ việc thành lập \"Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng\" và trở thành thành viên sáng lập của Câu lạc bộ Dân chủ cho Việt Nam.", "Sau đó, ông cùng với 16 người khác đã viết một thư mở gởi đến chính quyền kêu gọi cải cách chính trị và trả tự do cho các tù nhân chính trị.", "Ngày 21 tháng 7 năm 2002, sau khi ông gởi một bài điều trần tới Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội Hoa Kỳ về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, công an đã khám nhà ông ở Hà Nội và tịch thu các tài liệu, sách vở.", "Ông cũng ủng hộ việc thành lập \"Hội nhân dân giúp Đảng và Nhà nước chống tham nhũng\" và trở thành thành viên sáng lập của Câu lạc bộ Dân chủ cho Việt Nam.", "Ông đã bị giam lỏng tại nhà, hàng ngày bị triệu tập làm việc tại Sở Công an Hà Nội liên tục trong hơn hai tuần.", "Ngày 21 tháng 7 năm 2002, sau khi ông gởi một bài điều trần tới Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội Hoa Kỳ về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, công an đã khám nhà ông ở Hà Nội và tịch thu các tài liệu, sách vở.", "Trong thời gian bị giam tại nhà, ông thường xuyên bị sách nhiễu, theo dõi và phải trình diện thường xuyên để công an thẩm vấn.", "Ông đã bị giam lỏng tại nhà, hàng ngày bị triệu tập làm việc tại Sở Công an Hà Nội liên tục trong hơn hai tuần.", "Sau khi ông đưa lên Internet bài viết \"Về vấn đề biên giới Việt-Trung\", trong đó ông chỉ trích chính phủ đã làm thiệt hại hàng trăm kilomet vuông đất đai của Việt Nam, ông chính thức bị bắt vào ngày 25 tháng 9 năm 2002.", "Trong thời gian bị giam tại nhà, ông thường xuyên bị sách nhiễu, theo dõi và phải trình diện thường xuyên để công an thẩm vấn.", "Cuối bản điều trần về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, Nguyễn Vũ Bình viết: \"Tôi luôn tin rằng, chúng ta chỉ có thể thành công trong việc chấm dứt và ngăn chặn những vi phạm nhân quyền tại Việt Nam khi thực hiện điều đó trên phạm vi quốc gia, tức là thành công trong việc dân chủ hóa đất nước.", "Sau khi ông đưa lên Internet bài viết \"Về vấn đề biên giới Việt-Trung\", trong đó ông chỉ trích chính phủ đã làm thiệt hại hàng trăm kilomet vuông đất đai của Việt Nam, ông chính thức bị bắt vào ngày 25 tháng 9 năm 2002.", "Vì vậy, tất cả các giải pháp đấu tranh bảo vệ nhân quyền nào cũng phải hướng tới mục tiêu cao nhất mà Nhân dân Việt Nam hằng mong ước: Tự do cá nhân và Dân chủ cho toàn xã hội.\"", "Cuối bản điều trần về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, Nguyễn Vũ Bình viết: \"Tôi luôn tin rằng, chúng ta chỉ có thể thành công trong việc chấm dứt và ngăn chặn những vi phạm nhân quyền tại Việt Nam khi thực hiện điều đó trên phạm vi quốc gia, tức là thành công trong việc dân chủ hóa đất nước.", "Sau phiên xử kín kéo dài khoảng 3 tiếng tại Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội vào ngày 31 tháng 12 năm 2003, Nguyễn Vũ Bình bị tuyên án 7 năm tù giam và 3 năm quản thúc tại gia vì tội làm gián điệp.", "Vì vậy, tất cả các giải pháp đấu tranh bảo vệ nhân quyền nào cũng phải hướng tới mục tiêu cao nhất mà Nhân dân Việt Nam hằng mong ước: Tự do cá nhân và Dân chủ cho toàn xã hội.\"", "Các tổ chức quốc tế như Ký giả Không Biên giới, Quan sát Nhân quyền, Ủy ban Bảo vệ các Nhà báo, World Association of Newspapers, và Diễn đàn Biên tập viên Thế giới, đại diện 18.000 tờ báo trên 100 quốc gia, và Chính phủ Hoa Kỳ đồng loạt lên án phiên xử.", "Sau phiên xử kín kéo dài khoảng 3 tiếng tại Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội vào ngày 31 tháng 12 năm 2003, Nguyễn Vũ Bình bị tuyên án 7 năm tù giam và 3 năm quản thúc tại gia vì tội làm gián điệp.", "Mặc dù vậy vào ngày 5 tháng 5 năm 2004, tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội vẫn quyết định giữ nguyên bản án.", "Các tổ chức quốc tế như Ký giả Không Biên giới, Quan sát Nhân quyền, Ủy ban Bảo vệ các Nhà báo, World Association of Newspapers, và Diễn đàn Biên tập viên Thế giới, đại diện 18.000 tờ báo trên 100 quốc gia, và Chính phủ Hoa Kỳ đồng loạt lên án phiên xử.", "Tại cuối phiên kháng án thất bại của mình, Nguyễn Vũ Bình tuyên bố: \"Đối với tôi, tự do hay là chết\", rồi lập tức bắt đầu một cuộc tuyệt thực.", "Mặc dù vậy vào ngày 5 tháng 5 năm 2004, tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân Tối cao tại Hà Nội vẫn quyết định giữ nguyên bản án.", "Sau 14 ngày, ông mới đồng ý chấm dứt cuộc tuyệt thực sau khi Tòa án Tối cao đồng ý xét lại vụ án.", "Tại cuối phiên kháng án thất bại của mình, Nguyễn Vũ Bình tuyên bố: \"Đối với tôi, tự do hay là chết\", rồi lập tức bắt đầu một cuộc tuyệt thực.", "Sau cuộc tuyệt thực, ông đã bị sụt giảm 14 kg trọng lượng và di chứng để lại là bệnh đường ruột.", "Sau 14 ngày, ông mới đồng ý chấm dứt cuộc tuyệt thực sau khi Tòa án Tối cao đồng ý xét lại vụ án.", "Nguyễn Vũ Bình hai lần được Tổ chức Quan sát Nhân quyền trao giải Hellman-Hammett năm 2002 và năm 2007, một giải thưởng hàng năm dành cho những văn sĩ dũng cảm đương đầu với các đàn áp chính trị.", "Sau cuộc tuyệt thực, ông đã bị sụt giảm 14 kg trọng lượng và di chứng để lại là bệnh đường ruột.", "Nguyễn Vũ Bình là Hội viên danh dự của bốn tổ chức Văn bút Quốc tế: Văn bút Hoa Kỳ, Văn bút Canada, Văn bút Thụy Sĩ Pháp thoại, Văn bút Sydney.", "Nguyễn Vũ Bình hai lần được Tổ chức Quan sát Nhân quyền trao giải Hellman-Hammett năm 2002 và năm 2007, một giải thưởng hàng năm dành cho những văn sĩ dũng cảm đương đầu với các đàn áp chính trị.", "Vào ngày 9 tháng 6 năm 2007, ông được nhà cầm quyền thả tự do từ nhà tù Ba Sao ở tỉnh Nam Hà.", "Nguyễn Vũ Bình là Hội viên danh dự của bốn tổ chức Văn bút Quốc tế: Văn bút Hoa Kỳ, Văn bút Canada, Văn bút Thụy Sĩ Pháp thoại, Văn bút Sydney.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\nBản điều trần trước Quốc hội Hoa Kỳ về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam của Nguyễn Vũ Bình\nNhư trên bằng tiếng Anh\nNguyễn Vũ Bình bị phạt 7 năm tù vì tội gián điệp báo Tuổi Trẻ, nguồn Thông tấn xã Việt Nam\nBài bào chữa cho chồng của bà Nguyễn Vũ Bình, trên BBC Việt ngữ\nY án sơ thẩm đối với bị cáo Nguyễn Vũ Bình \nNguyễn Vũ Bình vừa được thả tự do\n\nNhân vật bất đồng chính kiến Việt Nam\nNgười bị kết tội xâm phạm an ninh quốc gia tại Việt Nam\nHội Nhà báo độc lập Việt Nam", "Vào ngày 9 tháng 6 năm 2007, ông được nhà cầm quyền thả tự do từ nhà tù Ba Sao ở tỉnh Nam Hà." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Năm nhuận là năm:\n Theo dương lịch, chứa một ngày dư ra.", "Theo âm-dương lịch, chứa tháng thứ 13.", "Theo âm-dương lịch, chứa tháng thứ 13.", "Để đảm bảo đồng bộ việc lặp lại của năm trên lịch với năm thiên văn hoặc năm thời tiết.", "Để đảm bảo đồng bộ việc lặp lại của năm trên lịch với năm thiên văn hoặc năm thời tiết.", "Trong trường hợp dương lịch thì các mùa và các sự kiện thiên văn không lặp lại chính xác sau một số ngày, vì thế năm dương lịch cứ sau một khoảng thời gian nhất định phải thêm vào một ngày để đảm bảo việc chỉnh lại các sai số do làm tròn năm.", "Trong trường hợp dương lịch thì các mùa và các sự kiện thiên văn không lặp lại chính xác sau một số ngày, vì thế năm dương lịch cứ sau một khoảng thời gian nhất định phải thêm vào một ngày để đảm bảo việc chỉnh lại các sai số do làm tròn năm.", "Trong trường hợp âm dương lịch như lịch Trung Quốc thì do một chu kỳ quay của Mặt Trăng quanh Trái Đất là khoảng 29,53 ngày nên một năm âm lịch chỉ có khoảng 354 ngày (làm tròn).", "Trong trường hợp âm dương lịch như lịch Trung Quốc thì do một chu kỳ quay của Mặt Trăng quanh Trái Đất là khoảng 29,53 ngày nên một năm âm lịch chỉ có khoảng 354 ngày (làm tròn).", "Do vậy, cứ sau một vài năm âm lịch thì người ta phải bổ sung một tháng (tháng nhuận) để đảm bảo năm âm lịch tương đối phù hợp với chu kỳ của thời tiết, là yếu tố phụ thuộc vào chu kỳ quay của Trái Đất xung quanh Mặt Trời.", "Do vậy, cứ sau một vài năm âm lịch thì người ta phải bổ sung một tháng (tháng nhuận) để đảm bảo năm âm lịch tương đối phù hợp với chu kỳ của thời tiết, là yếu tố phụ thuộc vào chu kỳ quay của Trái Đất xung quanh Mặt Trời.", "Khái niệm năm nhuận không nên nhầm lẫn với các giây nhuận (dùng để đảm bảo cho thời gian của đồng hồ đồng bộ với ngày).", "Khái niệm năm nhuận không nên nhầm lẫn với các giây nhuận (dùng để đảm bảo cho thời gian của đồng hồ đồng bộ với ngày).", "Dương lịch\n\nLịch Gregorius \nTheo lịch Gregorius - loại lịch tiêu chuẩn hiện nay được dùng trên hầu khắp thế giới thì những năm nào chia hết cho 4 được và không chia hết cho 100 được coi là năm nhuận (ví dụ năm 2100 không phải là năm nhuận, 2104 là năm nhuận).", "Dương lịch\n\nLịch Gregorius \nTheo lịch Gregorius - loại lịch tiêu chuẩn hiện nay được dùng trên hầu khắp thế giới thì những năm nào chia hết cho 4 được và không chia hết cho 100 được coi là năm nhuận (ví dụ năm 2100 không phải là năm nhuận, 2104 là năm nhuận).", "Trong năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày thay cho 28 ngày.", "Trong năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày thay cho 28 ngày.", "Cứ 4 năm lại thêm 1 ngày vào lịch bởi vì một năm dương lịch (năm tính theo dương lịch) dài khoảng 365 ngày và 6 giờ.", "Cứ 4 năm lại thêm 1 ngày vào lịch bởi vì một năm dương lịch (năm tính theo dương lịch) dài khoảng 365 ngày và 6 giờ.", "Ngoài ra, vẫn có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này vì một năm dương lịch ngắn hơn 365,25 ngày một chút.", "Ngoài ra, vẫn có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này vì một năm dương lịch ngắn hơn 365,25 ngày một chút.", "Những năm chia hết cho 100 sẽ được coi là năm nhuận nếu chúng cũng chia hết cho 400.", "Những năm chia hết cho 100 sẽ được coi là năm nhuận nếu chúng cũng chia hết cho 400.", "Ví dụ, 400, 800 và 1200 là các năm nhuận nhưng 100, 200, 300, 500,... 1500 không phải năm nhuận theo lịch Gregory đón trước; 1600 và 2000 là các năm nhuận nhưng 1700, 1800 và 1900 không phải năm nhuận.", "Ví dụ, 400, 800 và 1200 là các năm nhuận nhưng 100, 200, 300, 500,... 1500 không phải năm nhuận theo lịch Gregory đón trước; 1600 và 2000 là các năm nhuận nhưng 1700, 1800 và 1900 không phải năm nhuận.", "Tương tự như vậy, 2100, 2200, 2300, 2500, 2600, 2700, 2900 và 3000 không phải năm nhuận nhưng 2400 và 2800 là các năm nhuận.", "Tương tự như vậy, 2100, 2200, 2300, 2500, 2600, 2700, 2900 và 3000 không phải năm nhuận nhưng 2400 và 2800 là các năm nhuận.", "Theo nguyên tắc này thì trung bình một năm có 365 + 1/4 − 1/100 + 1/400 = 365,2425 ngày, tức là 365 ngày 5 giờ 49 phút và 12 giây.", "Theo nguyên tắc này thì trung bình một năm có 365 + 1/4 − 1/100 + 1/400 = 365,2425 ngày, tức là 365 ngày 5 giờ 49 phút và 12 giây.", "Lý do nằm sau quy tắc này như sau:\n Lịch Gregory được tạo ra để đảm bảo ngày xuân phân ở châu Âu rơi vào ngày 21 tháng 3, để đảm bảo ngày Lễ Phục Sinh có thể điều chỉnh theo ngày xuân phân một cách rõ ràng hơn.", "Lý do nằm sau quy tắc này như sau:\n Lịch Gregory được tạo ra để đảm bảo ngày xuân phân ở châu Âu rơi vào ngày 21 tháng 3, để đảm bảo ngày Lễ Phục Sinh có thể điều chỉnh theo ngày xuân phân một cách rõ ràng hơn.", "Một năm xuân phân (tính giữa hai điểm xuân phân kế tiếp nhau) là khoảng 365,242375 ngày.", "Một năm xuân phân (tính giữa hai điểm xuân phân kế tiếp nhau) là khoảng 365,242375 ngày.", "Quy tắc tính năm nhuận theo lịch Gregory lấy một năm trung bình là 365,2425 ngày.", "Quy tắc tính năm nhuận theo lịch Gregory lấy một năm trung bình là 365,2425 ngày.", "Sự sai khác rất nhỏ này (trên 0,0001 ngày) có nghĩa là sai số thời gian sẽ tích lũy đủ một ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Sự sai khác rất nhỏ này (trên 0,0001 ngày) có nghĩa là sai số thời gian sẽ tích lũy đủ một ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Nhưng trong thời gian của 8.000 năm thì độ dài của một năm xuân phân cũng sẽ thay đổi theo một lượng mà người ta không thể dự báo chính xác trước (xem dưới đây).", "Nhưng trong thời gian của 8.000 năm thì độ dài của một năm xuân phân cũng sẽ thay đổi theo một lượng mà người ta không thể dự báo chính xác trước (xem dưới đây).", "Vì thế quy tắc tính năm nhuận của lịch Gregory là đủ thỏa mãn.", "Vì thế quy tắc tính năm nhuận của lịch Gregory là đủ thỏa mãn.", "Ngày nào là ngày nhuận \nLịch Gregory là bản sửa đổi của lịch Julius được sử dụng bởi người La Mã.", "Ngày nào là ngày nhuận \nLịch Gregory là bản sửa đổi của lịch Julius được sử dụng bởi người La Mã.", "Lịch La Mã có nguồn gốc là lịch Mặt Trăng (mặc dù từ thế kỷ 5 TCN nó không còn tuân theo chu kỳ Mặt Trăng nữa) và được đặt tên cho các ngày theo ba tuần (pha) của chu kỳ Mặt Trăng: trăng mới (calends, từ đó có từ \"calendar\" nghĩa là lịch), phần đầu tiên (nones) và trăng tròn (ides).", "Lịch La Mã có nguồn gốc là lịch Mặt Trăng (mặc dù từ thế kỷ 5 TCN nó không còn tuân theo chu kỳ Mặt Trăng nữa) và được đặt tên cho các ngày theo ba tuần (pha) của chu kỳ Mặt Trăng: trăng mới (calends, từ đó có từ \"calendar\" nghĩa là lịch), phần đầu tiên (nones) và trăng tròn (ides).", "Các ngày đã được đếm ngược (bao gồm cả ngày này) cho đến ngày kế tiếp được đặt tên, vì thế ngày 24 tháng 2 là ante diem sextum calendas martii (\"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\").", "Các ngày đã được đếm ngược (bao gồm cả ngày này) cho đến ngày kế tiếp được đặt tên, vì thế ngày 24 tháng 2 là ante diem sextum calendas martii (\"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\").", "Từ năm 45 TCN, tháng 2 trong những năm nhuận có hai ngày được gọi là \"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\".", "Từ năm 45 TCN, tháng 2 trong những năm nhuận có hai ngày được gọi là \"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\".", "Ngày dư ra nguyên thủy là ngày thứ hai trong những ngày được gọi như vậy, nhưng từ thế kỷ 3 nó đã là ngày đầu tiên.", "Ngày dư ra nguyên thủy là ngày thứ hai trong những ngày được gọi như vậy, nhưng từ thế kỷ 3 nó đã là ngày đầu tiên.", "Từ đó có thuật ngữ ngày nhuận cho ngày 24 tháng 2 trong năm nhuận.", "Từ đó có thuật ngữ ngày nhuận cho ngày 24 tháng 2 trong năm nhuận.", "Khi mà tập quán này được tuân theo, những ngày lễ sau ngày thêm vào đã bị dịch chuyển trong năm nhuận.", "Khi mà tập quán này được tuân theo, những ngày lễ sau ngày thêm vào đã bị dịch chuyển trong năm nhuận.", "Ví dụ, ngày lễ trước đây của thánh Matthias, vào ngày 24 tháng 2 trong những năm thường sẽ rơi vào ngày 25 tháng 2 trong năm nhuận.", "Ví dụ, ngày lễ trước đây của thánh Matthias, vào ngày 24 tháng 2 trong những năm thường sẽ rơi vào ngày 25 tháng 2 trong năm nhuận.", "Tuy nhiên điều tế nhị của lịch sử này đang trong quá trình bị loại bỏ: Liên minh châu Âu thông báo rằng, từ năm 2000, ngày 29 tháng 2 sẽ là ngày nhuận chứ không phải là ngày 24 tháng 2, và Giáo hội Công giáo Rôma hiện nay cũng sử dụng ngày 29 tháng 2 như ngày nhuận.", "Tuy nhiên điều tế nhị của lịch sử này đang trong quá trình bị loại bỏ: Liên minh châu Âu thông báo rằng, từ năm 2000, ngày 29 tháng 2 sẽ là ngày nhuận chứ không phải là ngày 24 tháng 2, và Giáo hội Công giáo Rôma hiện nay cũng sử dụng ngày 29 tháng 2 như ngày nhuận.", "Sự khác biệt rõ ràng chỉ có ở những nước kỷ niệm \"ngày có tên\".", "Sự khác biệt rõ ràng chỉ có ở những nước kỷ niệm \"ngày có tên\".", "Lịch Julius \nLịch Julius thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Lịch Julius \nLịch Julius thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Quy tắc này lấy một năm trung bình dài 365,25 ngày.", "Quy tắc này lấy một năm trung bình dài 365,25 ngày.", "Sự dôi ra của khoảng 0,0076 ngày trong mối quan hệ với năm xuân phân có nghĩa là ngày xuân phân sẽ dịch chuyển lên sớm hơn trong lịch này cứ sau mỗi 130 năm.", "Sự dôi ra của khoảng 0,0076 ngày trong mối quan hệ với năm xuân phân có nghĩa là ngày xuân phân sẽ dịch chuyển lên sớm hơn trong lịch này cứ sau mỗi 130 năm.", "Lịch Julius cải tiến \nLịch Julius cải tiến thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Lịch Julius cải tiến \nLịch Julius cải tiến thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Nhưng đi cùng nó là ngoại lệ: những năm chia hết cho 100 mà khi chia cho 900 không để lại số dư bằng 200 hay 600 thì không phải năm nhuận.", "Nhưng đi cùng nó là ngoại lệ: những năm chia hết cho 100 mà khi chia cho 900 không để lại số dư bằng 200 hay 600 thì không phải năm nhuận.", "Quy tắc này phù hợp với quy tắc của lịch Gregory cho đến năm 2800 (năm nhuận trong lịch Gregory nhưng không phải trong lịch Julius sửa đổi).", "Quy tắc này phù hợp với quy tắc của lịch Gregory cho đến năm 2800 (năm nhuận trong lịch Gregory nhưng không phải trong lịch Julius sửa đổi).", "Quy tắc này tính một năm trung bình dài khoảng 365,242222... ngày.", "Quy tắc này tính một năm trung bình dài khoảng 365,242222... ngày.", "Con số này xấp xỉ gần đúng với một năm chí tuyến trung bình, nhưng bởi vì năm xuân phân chí tuyến trung bình là dài hơn một chút nên lịch Julius sửa đổi không thỏa mãn tốt như lịch Gregory trong việc giữ ngày xuân phân rơi đúng hoặc sát với ngày 21 tháng 3.", "Con số này xấp xỉ gần đúng với một năm chí tuyến trung bình, nhưng bởi vì năm xuân phân chí tuyến trung bình là dài hơn một chút nên lịch Julius sửa đổi không thỏa mãn tốt như lịch Gregory trong việc giữ ngày xuân phân rơi đúng hoặc sát với ngày 21 tháng 3.", "Lịch Iran \nLịch Iran cũng có một ngày nhuận một lần trong bốn năm, nhưng cứ 33 năm thì năm nhuận rơi vào năm thứ năm thay vì năm thứ tư.", "Lịch Iran \nLịch Iran cũng có một ngày nhuận một lần trong bốn năm, nhưng cứ 33 năm thì năm nhuận rơi vào năm thứ năm thay vì năm thứ tư.", "Hệ thống sử dụng để tính toán là chính xác hơn và phức tạp hơn, và nó dựa trên cơ sở thời gian diễn ra xuân phân trong tháng 3 được quan sát tại Tehran.", "Hệ thống sử dụng để tính toán là chính xác hơn và phức tạp hơn, và nó dựa trên cơ sở thời gian diễn ra xuân phân trong tháng 3 được quan sát tại Tehran.", "Chu kỳ 33 năm là không đều hoàn toàn; cứ mỗi chu kỳ 33 năm sẽ bị tách bởi một chu kỳ có 29 hay 37 năm.", "Chu kỳ 33 năm là không đều hoàn toàn; cứ mỗi chu kỳ 33 năm sẽ bị tách bởi một chu kỳ có 29 hay 37 năm.", "Âm-Dương Lịch\n\nLịch Trung Quốc \nLịch Trung Quốc là một loại âm dương lịch, vì thế năm nhuận có một tháng thừa, gọi là tháng nhuận.", "Âm-Dương Lịch\n\nLịch Trung Quốc \nLịch Trung Quốc là một loại âm dương lịch, vì thế năm nhuận có một tháng thừa, gọi là tháng nhuận.", "Trong lịch Trung Quốc tháng nhuận được thêm vào phù hợp\n\nLịch Hebrew \nLịch Hebrew (lịch Do Thái) cũng là một loại âm dương lịch với tháng dôi ra.", "Trong lịch Trung Quốc tháng nhuận được thêm vào phù hợp\n\nLịch Hebrew \nLịch Hebrew (lịch Do Thái) cũng là một loại âm dương lịch với tháng dôi ra.", "Trong lịch Hebrew tháng dôi ra được gọi là Adar Rishon (Adar thứ nhất) và được thêm vào trước tháng Adar, mà tháng này sau đó trở thành tháng Adar Sheni (Adar thứ hai).", "Trong lịch Hebrew tháng dôi ra được gọi là Adar Rishon (Adar thứ nhất) và được thêm vào trước tháng Adar, mà tháng này sau đó trở thành tháng Adar Sheni (Adar thứ hai).", "Phù hợp với chu kỳ Mêtôn, nó được thêm vào bảy (7) lần trong chu kỳ mười chín (19) năm, thông thường trong các năm thứ 3, 6, 9, 11, 14, 17, và 19 của chu kỳ này.", "Phù hợp với chu kỳ Mêtôn, nó được thêm vào bảy (7) lần trong chu kỳ mười chín (19) năm, thông thường trong các năm thứ 3, 6, 9, 11, 14, 17, và 19 của chu kỳ này.", "Lịch Hêbrơ có quy luật hoãn lại để lui thời điểm bắt đầu của năm từ một đến hai ngày.", "Lịch Hêbrơ có quy luật hoãn lại để lui thời điểm bắt đầu của năm từ một đến hai ngày.", "Năm trước khi có sự hoãn lại có một đến hai ngày dôi ra, và năm mà thời điểm bắt đầu của nó bị lui lại mất một đến hai ngày.", "Năm trước khi có sự hoãn lại có một đến hai ngày dôi ra, và năm mà thời điểm bắt đầu của nó bị lui lại mất một đến hai ngày.", "Các quy luật hoãn lại này làm giảm số lượng các tổ hợp khác nhau của độ dài năm và ngày bắt đầu của tuần từ 28 xuống 14, cũng như điều chỉnh thời điểm của lễ hội tôn giáo nào đó trong mối tương quan với lễ hội xaba.", "Các quy luật hoãn lại này làm giảm số lượng các tổ hợp khác nhau của độ dài năm và ngày bắt đầu của tuần từ 28 xuống 14, cũng như điều chỉnh thời điểm của lễ hội tôn giáo nào đó trong mối tương quan với lễ hội xaba.", "Quy tắc dài hạn của năm nhuận \nSự sai khác giữa lịch Gregory và năm xuân phân tích lũy đủ 1 ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Quy tắc dài hạn của năm nhuận \nSự sai khác giữa lịch Gregory và năm xuân phân tích lũy đủ 1 ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Điều này có nghĩa là lịch cần phải được hoàn thiện hơn bằng các phương thức tinh vi hơn cho quy tắc năm nhuận: có lẽ bằng cách bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 8.000.", "Điều này có nghĩa là lịch cần phải được hoàn thiện hơn bằng các phương thức tinh vi hơn cho quy tắc năm nhuận: có lẽ bằng cách bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 8.000.", "(Phần lớn giống như đề xuất này là bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 4.000 .", "(Phần lớn giống như đề xuất này là bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 4.000 .", "Đề xuất này dựa trên cơ sở sự sai khác giữa lịch Gregory và năm chí tuyến trung bình.", "Đề xuất này dựa trên cơ sở sự sai khác giữa lịch Gregory và năm chí tuyến trung bình.", "Những đề xuất khác thì cho rằng lịch Gregory tự bản thân nó đã có sự tinh vi giống như thế (một cách sai sót) , .)", "Những đề xuất khác thì cho rằng lịch Gregory tự bản thân nó đã có sự tinh vi giống như thế (một cách sai sót) , .)", "Tuy nhiên, ở đây không cần thiết phải có sự tính toán lịch xa đến như vậy bởi vì trong một khoảng thời gian của hàng chục nghìn năm thì số ngày của năm có thể sẽ bị thay đổi vì một loạt các nguyên nhân, đáng kể nhất là:\n Tuế sai sẽ dịch chuyển thời điểm của xuân phân trong mối liên quan đến điểm cận nhật và vì thế sẽ thay đổi độ dài của năm xuân phân.", "Tuy nhiên, ở đây không cần thiết phải có sự tính toán lịch xa đến như vậy bởi vì trong một khoảng thời gian của hàng chục nghìn năm thì số ngày của năm có thể sẽ bị thay đổi vì một loạt các nguyên nhân, đáng kể nhất là:\n Tuế sai sẽ dịch chuyển thời điểm của xuân phân trong mối liên quan đến điểm cận nhật và vì thế sẽ thay đổi độ dài của năm xuân phân.", "Gia tốc thủy triều từ Mặt Trời và Mặt Trăng làm chậm sự dịch chuyển của Trái Đất, làm cho ngày dài hơn.", "Gia tốc thủy triều từ Mặt Trời và Mặt Trăng làm chậm sự dịch chuyển của Trái Đất, làm cho ngày dài hơn.", "Cụ thể hơn thì yếu tố thứ hai của sự thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố như sự hồi phục hậu băng hà và độ tăng của mực nước biển vì các thay đổi khí hậu.", "Cụ thể hơn thì yếu tố thứ hai của sự thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố như sự hồi phục hậu băng hà và độ tăng của mực nước biển vì các thay đổi khí hậu.", "Chúng ta không thể dự đoán trước các thay đổi này một cách chính xác đủ để có thể làm lịch có độ chính xác đến từng ngày trong hàng chục nghìn năm.", "Chúng ta không thể dự đoán trước các thay đổi này một cách chính xác đủ để có thể làm lịch có độ chính xác đến từng ngày trong hàng chục nghìn năm.", "Cầu hôn \n\nĐây là một truyền thống, cho rằng có từ thời kỳ thánh Patriciô và Bridget trong thế kỷ 5.", "Cầu hôn \n\nĐây là một truyền thống, cho rằng có từ thời kỳ thánh Patriciô và Bridget trong thế kỷ 5.", "Ở Ireland khi đó phụ nữ chỉ có thể được cầu hôn trong những năm nhuận.", "Ở Ireland khi đó phụ nữ chỉ có thể được cầu hôn trong những năm nhuận.", "Thánh Patriciô và năm nhuận \nThánh Patriciô, đang đi dọc theo bờ hồ Neagh để xua đuổi những con ếch ra khỏi đầm lầy thì gặp thánh Bridget đang khóc và nói rằng một cuộc nổi loạn đã xảy ra trong nữ tu viện mà bà đang chủ trì, những người phụ nữ đòi hỏi quyền cầu hôn.", "Thánh Patriciô và năm nhuận \nThánh Patriciô, đang đi dọc theo bờ hồ Neagh để xua đuổi những con ếch ra khỏi đầm lầy thì gặp thánh Bridget đang khóc và nói rằng một cuộc nổi loạn đã xảy ra trong nữ tu viện mà bà đang chủ trì, những người phụ nữ đòi hỏi quyền cầu hôn.", "Thánh Patrick nói rằng ông có thể cho họ quyền này trong năm thứ bảy, khi đó thánh Bridget vòng tay qua cổ ông và kêu lên \"Chao ôi, Patrick vàng ngọc, tôi không thể quay lại với các cô gái với lời hứa như vậy.", "Thánh Patrick nói rằng ông có thể cho họ quyền này trong năm thứ bảy, khi đó thánh Bridget vòng tay qua cổ ông và kêu lên \"Chao ôi, Patrick vàng ngọc, tôi không thể quay lại với các cô gái với lời hứa như vậy.", "Hãy cho họ một năm trong bốn.\"", "Hãy cho họ một năm trong bốn.\"", "Thánh Patrick trả lời, \"Bridget, hãy ôm tôi như thế một lần nữa và tôi sẽ cho cô năm nhuận, năm dài nhất của số mệnh.\"", "Thánh Patrick trả lời, \"Bridget, hãy ôm tôi như thế một lần nữa và tôi sẽ cho cô năm nhuận, năm dài nhất của số mệnh.\"", "Thánh Bridget, nhờ điều này, đã cầu hôn với thánh Patrick, là người tất nhiên không thể cưới vợ: vì thế ông đã dàn xếp khó khăn theo cách tốt nhất mà ông có thể làm là nụ hôn và áo dài bằng lụa.", "Thánh Bridget, nhờ điều này, đã cầu hôn với thánh Patrick, là người tất nhiên không thể cưới vợ: vì thế ông đã dàn xếp khó khăn theo cách tốt nhất mà ông có thể làm là nụ hôn và áo dài bằng lụa.", "(Nguồn: Evans Ivor H, Brewer's Dictionary of Phrase and Fable, Cassell, London, 1988)\n\nTheo như luật năm 1288 ở Scotland, nếu người đàn ông từ chối lời cầu hôn thì họ phải nộp phạt; mức phạt có thể là từ nụ hôn tới áo dài lụa hay đánh đòn nhẹ.", "(Nguồn: Evans Ivor H, Brewer's Dictionary of Phrase and Fable, Cassell, London, 1988)\n\nTheo như luật năm 1288 ở Scotland, nếu người đàn ông từ chối lời cầu hôn thì họ phải nộp phạt; mức phạt có thể là từ nụ hôn tới áo dài lụa hay đánh đòn nhẹ.", "Vì những người đàn ông cảm thấy điều này đưa họ vào những rủi ro lớn, ở một vài nơi thì truyền thống này đã bị làm chặt chẽ hơn để cấm người phụ nữ cầu hôn vào ngày 29 tháng 2.", "Vì những người đàn ông cảm thấy điều này đưa họ vào những rủi ro lớn, ở một vài nơi thì truyền thống này đã bị làm chặt chẽ hơn để cấm người phụ nữ cầu hôn vào ngày 29 tháng 2.", "Xem thêm\n Năm nhuận thế kỷ\n Cải cách lịch pháp\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n \n \n \n \n\nLịch\nĐơn vị đo thời gian\nĐơn vị thời gian" ]

[ "Theo âm-dương lịch, chứa tháng thứ 13.", "Năm nhuận là năm:\n Theo dương lịch, chứa một ngày dư ra.", "Để đảm bảo đồng bộ việc lặp lại của năm trên lịch với năm thiên văn hoặc năm thời tiết.", "Theo âm-dương lịch, chứa tháng thứ 13.", "Trong trường hợp dương lịch thì các mùa và các sự kiện thiên văn không lặp lại chính xác sau một số ngày, vì thế năm dương lịch cứ sau một khoảng thời gian nhất định phải thêm vào một ngày để đảm bảo việc chỉnh lại các sai số do làm tròn năm.", "Để đảm bảo đồng bộ việc lặp lại của năm trên lịch với năm thiên văn hoặc năm thời tiết.", "Trong trường hợp âm dương lịch như lịch Trung Quốc thì do một chu kỳ quay của Mặt Trăng quanh Trái Đất là khoảng 29,53 ngày nên một năm âm lịch chỉ có khoảng 354 ngày (làm tròn).", "Trong trường hợp dương lịch thì các mùa và các sự kiện thiên văn không lặp lại chính xác sau một số ngày, vì thế năm dương lịch cứ sau một khoảng thời gian nhất định phải thêm vào một ngày để đảm bảo việc chỉnh lại các sai số do làm tròn năm.", "Do vậy, cứ sau một vài năm âm lịch thì người ta phải bổ sung một tháng (tháng nhuận) để đảm bảo năm âm lịch tương đối phù hợp với chu kỳ của thời tiết, là yếu tố phụ thuộc vào chu kỳ quay của Trái Đất xung quanh Mặt Trời.", "Trong trường hợp âm dương lịch như lịch Trung Quốc thì do một chu kỳ quay của Mặt Trăng quanh Trái Đất là khoảng 29,53 ngày nên một năm âm lịch chỉ có khoảng 354 ngày (làm tròn).", "Khái niệm năm nhuận không nên nhầm lẫn với các giây nhuận (dùng để đảm bảo cho thời gian của đồng hồ đồng bộ với ngày).", "Do vậy, cứ sau một vài năm âm lịch thì người ta phải bổ sung một tháng (tháng nhuận) để đảm bảo năm âm lịch tương đối phù hợp với chu kỳ của thời tiết, là yếu tố phụ thuộc vào chu kỳ quay của Trái Đất xung quanh Mặt Trời.", "Dương lịch\n\nLịch Gregorius \nTheo lịch Gregorius - loại lịch tiêu chuẩn hiện nay được dùng trên hầu khắp thế giới thì những năm nào chia hết cho 4 được và không chia hết cho 100 được coi là năm nhuận (ví dụ năm 2100 không phải là năm nhuận, 2104 là năm nhuận).", "Khái niệm năm nhuận không nên nhầm lẫn với các giây nhuận (dùng để đảm bảo cho thời gian của đồng hồ đồng bộ với ngày).", "Trong năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày thay cho 28 ngày.", "Dương lịch\n\nLịch Gregorius \nTheo lịch Gregorius - loại lịch tiêu chuẩn hiện nay được dùng trên hầu khắp thế giới thì những năm nào chia hết cho 4 được và không chia hết cho 100 được coi là năm nhuận (ví dụ năm 2100 không phải là năm nhuận, 2104 là năm nhuận).", "Cứ 4 năm lại thêm 1 ngày vào lịch bởi vì một năm dương lịch (năm tính theo dương lịch) dài khoảng 365 ngày và 6 giờ.", "Trong năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày thay cho 28 ngày.", "Ngoài ra, vẫn có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này vì một năm dương lịch ngắn hơn 365,25 ngày một chút.", "Cứ 4 năm lại thêm 1 ngày vào lịch bởi vì một năm dương lịch (năm tính theo dương lịch) dài khoảng 365 ngày và 6 giờ.", "Những năm chia hết cho 100 sẽ được coi là năm nhuận nếu chúng cũng chia hết cho 400.", "Ngoài ra, vẫn có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này vì một năm dương lịch ngắn hơn 365,25 ngày một chút.", "Ví dụ, 400, 800 và 1200 là các năm nhuận nhưng 100, 200, 300, 500,... 1500 không phải năm nhuận theo lịch Gregory đón trước; 1600 và 2000 là các năm nhuận nhưng 1700, 1800 và 1900 không phải năm nhuận.", "Những năm chia hết cho 100 sẽ được coi là năm nhuận nếu chúng cũng chia hết cho 400.", "Tương tự như vậy, 2100, 2200, 2300, 2500, 2600, 2700, 2900 và 3000 không phải năm nhuận nhưng 2400 và 2800 là các năm nhuận.", "Ví dụ, 400, 800 và 1200 là các năm nhuận nhưng 100, 200, 300, 500,... 1500 không phải năm nhuận theo lịch Gregory đón trước; 1600 và 2000 là các năm nhuận nhưng 1700, 1800 và 1900 không phải năm nhuận.", "Theo nguyên tắc này thì trung bình một năm có 365 + 1/4 − 1/100 + 1/400 = 365,2425 ngày, tức là 365 ngày 5 giờ 49 phút và 12 giây.", "Tương tự như vậy, 2100, 2200, 2300, 2500, 2600, 2700, 2900 và 3000 không phải năm nhuận nhưng 2400 và 2800 là các năm nhuận.", "Lý do nằm sau quy tắc này như sau:\n Lịch Gregory được tạo ra để đảm bảo ngày xuân phân ở châu Âu rơi vào ngày 21 tháng 3, để đảm bảo ngày Lễ Phục Sinh có thể điều chỉnh theo ngày xuân phân một cách rõ ràng hơn.", "Theo nguyên tắc này thì trung bình một năm có 365 + 1/4 − 1/100 + 1/400 = 365,2425 ngày, tức là 365 ngày 5 giờ 49 phút và 12 giây.", "Một năm xuân phân (tính giữa hai điểm xuân phân kế tiếp nhau) là khoảng 365,242375 ngày.", "Lý do nằm sau quy tắc này như sau:\n Lịch Gregory được tạo ra để đảm bảo ngày xuân phân ở châu Âu rơi vào ngày 21 tháng 3, để đảm bảo ngày Lễ Phục Sinh có thể điều chỉnh theo ngày xuân phân một cách rõ ràng hơn.", "Quy tắc tính năm nhuận theo lịch Gregory lấy một năm trung bình là 365,2425 ngày.", "Một năm xuân phân (tính giữa hai điểm xuân phân kế tiếp nhau) là khoảng 365,242375 ngày.", "Sự sai khác rất nhỏ này (trên 0,0001 ngày) có nghĩa là sai số thời gian sẽ tích lũy đủ một ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Quy tắc tính năm nhuận theo lịch Gregory lấy một năm trung bình là 365,2425 ngày.", "Nhưng trong thời gian của 8.000 năm thì độ dài của một năm xuân phân cũng sẽ thay đổi theo một lượng mà người ta không thể dự báo chính xác trước (xem dưới đây).", "Sự sai khác rất nhỏ này (trên 0,0001 ngày) có nghĩa là sai số thời gian sẽ tích lũy đủ một ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Vì thế quy tắc tính năm nhuận của lịch Gregory là đủ thỏa mãn.", "Nhưng trong thời gian của 8.000 năm thì độ dài của một năm xuân phân cũng sẽ thay đổi theo một lượng mà người ta không thể dự báo chính xác trước (xem dưới đây).", "Ngày nào là ngày nhuận \nLịch Gregory là bản sửa đổi của lịch Julius được sử dụng bởi người La Mã.", "Vì thế quy tắc tính năm nhuận của lịch Gregory là đủ thỏa mãn.", "Lịch La Mã có nguồn gốc là lịch Mặt Trăng (mặc dù từ thế kỷ 5 TCN nó không còn tuân theo chu kỳ Mặt Trăng nữa) và được đặt tên cho các ngày theo ba tuần (pha) của chu kỳ Mặt Trăng: trăng mới (calends, từ đó có từ \"calendar\" nghĩa là lịch), phần đầu tiên (nones) và trăng tròn (ides).", "Ngày nào là ngày nhuận \nLịch Gregory là bản sửa đổi của lịch Julius được sử dụng bởi người La Mã.", "Các ngày đã được đếm ngược (bao gồm cả ngày này) cho đến ngày kế tiếp được đặt tên, vì thế ngày 24 tháng 2 là ante diem sextum calendas martii (\"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\").", "Lịch La Mã có nguồn gốc là lịch Mặt Trăng (mặc dù từ thế kỷ 5 TCN nó không còn tuân theo chu kỳ Mặt Trăng nữa) và được đặt tên cho các ngày theo ba tuần (pha) của chu kỳ Mặt Trăng: trăng mới (calends, từ đó có từ \"calendar\" nghĩa là lịch), phần đầu tiên (nones) và trăng tròn (ides).", "Từ năm 45 TCN, tháng 2 trong những năm nhuận có hai ngày được gọi là \"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\".", "Các ngày đã được đếm ngược (bao gồm cả ngày này) cho đến ngày kế tiếp được đặt tên, vì thế ngày 24 tháng 2 là ante diem sextum calendas martii (\"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\").", "Ngày dư ra nguyên thủy là ngày thứ hai trong những ngày được gọi như vậy, nhưng từ thế kỷ 3 nó đã là ngày đầu tiên.", "Từ năm 45 TCN, tháng 2 trong những năm nhuận có hai ngày được gọi là \"ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3\".", "Từ đó có thuật ngữ ngày nhuận cho ngày 24 tháng 2 trong năm nhuận.", "Ngày dư ra nguyên thủy là ngày thứ hai trong những ngày được gọi như vậy, nhưng từ thế kỷ 3 nó đã là ngày đầu tiên.", "Khi mà tập quán này được tuân theo, những ngày lễ sau ngày thêm vào đã bị dịch chuyển trong năm nhuận.", "Từ đó có thuật ngữ ngày nhuận cho ngày 24 tháng 2 trong năm nhuận.", "Ví dụ, ngày lễ trước đây của thánh Matthias, vào ngày 24 tháng 2 trong những năm thường sẽ rơi vào ngày 25 tháng 2 trong năm nhuận.", "Khi mà tập quán này được tuân theo, những ngày lễ sau ngày thêm vào đã bị dịch chuyển trong năm nhuận.", "Tuy nhiên điều tế nhị của lịch sử này đang trong quá trình bị loại bỏ: Liên minh châu Âu thông báo rằng, từ năm 2000, ngày 29 tháng 2 sẽ là ngày nhuận chứ không phải là ngày 24 tháng 2, và Giáo hội Công giáo Rôma hiện nay cũng sử dụng ngày 29 tháng 2 như ngày nhuận.", "Ví dụ, ngày lễ trước đây của thánh Matthias, vào ngày 24 tháng 2 trong những năm thường sẽ rơi vào ngày 25 tháng 2 trong năm nhuận.", "Sự khác biệt rõ ràng chỉ có ở những nước kỷ niệm \"ngày có tên\".", "Tuy nhiên điều tế nhị của lịch sử này đang trong quá trình bị loại bỏ: Liên minh châu Âu thông báo rằng, từ năm 2000, ngày 29 tháng 2 sẽ là ngày nhuận chứ không phải là ngày 24 tháng 2, và Giáo hội Công giáo Rôma hiện nay cũng sử dụng ngày 29 tháng 2 như ngày nhuận.", "Lịch Julius \nLịch Julius thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Sự khác biệt rõ ràng chỉ có ở những nước kỷ niệm \"ngày có tên\".", "Quy tắc này lấy một năm trung bình dài 365,25 ngày.", "Lịch Julius \nLịch Julius thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Sự dôi ra của khoảng 0,0076 ngày trong mối quan hệ với năm xuân phân có nghĩa là ngày xuân phân sẽ dịch chuyển lên sớm hơn trong lịch này cứ sau mỗi 130 năm.", "Quy tắc này lấy một năm trung bình dài 365,25 ngày.", "Lịch Julius cải tiến \nLịch Julius cải tiến thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Sự dôi ra của khoảng 0,0076 ngày trong mối quan hệ với năm xuân phân có nghĩa là ngày xuân phân sẽ dịch chuyển lên sớm hơn trong lịch này cứ sau mỗi 130 năm.", "Nhưng đi cùng nó là ngoại lệ: những năm chia hết cho 100 mà khi chia cho 900 không để lại số dư bằng 200 hay 600 thì không phải năm nhuận.", "Lịch Julius cải tiến \nLịch Julius cải tiến thêm một ngày vào tháng 2 trong những năm chia hết cho 4.", "Quy tắc này phù hợp với quy tắc của lịch Gregory cho đến năm 2800 (năm nhuận trong lịch Gregory nhưng không phải trong lịch Julius sửa đổi).", "Nhưng đi cùng nó là ngoại lệ: những năm chia hết cho 100 mà khi chia cho 900 không để lại số dư bằng 200 hay 600 thì không phải năm nhuận.", "Quy tắc này tính một năm trung bình dài khoảng 365,242222... ngày.", "Quy tắc này phù hợp với quy tắc của lịch Gregory cho đến năm 2800 (năm nhuận trong lịch Gregory nhưng không phải trong lịch Julius sửa đổi).", "Con số này xấp xỉ gần đúng với một năm chí tuyến trung bình, nhưng bởi vì năm xuân phân chí tuyến trung bình là dài hơn một chút nên lịch Julius sửa đổi không thỏa mãn tốt như lịch Gregory trong việc giữ ngày xuân phân rơi đúng hoặc sát với ngày 21 tháng 3.", "Quy tắc này tính một năm trung bình dài khoảng 365,242222... ngày.", "Lịch Iran \nLịch Iran cũng có một ngày nhuận một lần trong bốn năm, nhưng cứ 33 năm thì năm nhuận rơi vào năm thứ năm thay vì năm thứ tư.", "Con số này xấp xỉ gần đúng với một năm chí tuyến trung bình, nhưng bởi vì năm xuân phân chí tuyến trung bình là dài hơn một chút nên lịch Julius sửa đổi không thỏa mãn tốt như lịch Gregory trong việc giữ ngày xuân phân rơi đúng hoặc sát với ngày 21 tháng 3.", "Hệ thống sử dụng để tính toán là chính xác hơn và phức tạp hơn, và nó dựa trên cơ sở thời gian diễn ra xuân phân trong tháng 3 được quan sát tại Tehran.", "Lịch Iran \nLịch Iran cũng có một ngày nhuận một lần trong bốn năm, nhưng cứ 33 năm thì năm nhuận rơi vào năm thứ năm thay vì năm thứ tư.", "Chu kỳ 33 năm là không đều hoàn toàn; cứ mỗi chu kỳ 33 năm sẽ bị tách bởi một chu kỳ có 29 hay 37 năm.", "Hệ thống sử dụng để tính toán là chính xác hơn và phức tạp hơn, và nó dựa trên cơ sở thời gian diễn ra xuân phân trong tháng 3 được quan sát tại Tehran.", "Âm-Dương Lịch\n\nLịch Trung Quốc \nLịch Trung Quốc là một loại âm dương lịch, vì thế năm nhuận có một tháng thừa, gọi là tháng nhuận.", "Chu kỳ 33 năm là không đều hoàn toàn; cứ mỗi chu kỳ 33 năm sẽ bị tách bởi một chu kỳ có 29 hay 37 năm.", "Trong lịch Trung Quốc tháng nhuận được thêm vào phù hợp\n\nLịch Hebrew \nLịch Hebrew (lịch Do Thái) cũng là một loại âm dương lịch với tháng dôi ra.", "Âm-Dương Lịch\n\nLịch Trung Quốc \nLịch Trung Quốc là một loại âm dương lịch, vì thế năm nhuận có một tháng thừa, gọi là tháng nhuận.", "Trong lịch Hebrew tháng dôi ra được gọi là Adar Rishon (Adar thứ nhất) và được thêm vào trước tháng Adar, mà tháng này sau đó trở thành tháng Adar Sheni (Adar thứ hai).", "Trong lịch Trung Quốc tháng nhuận được thêm vào phù hợp\n\nLịch Hebrew \nLịch Hebrew (lịch Do Thái) cũng là một loại âm dương lịch với tháng dôi ra.", "Phù hợp với chu kỳ Mêtôn, nó được thêm vào bảy (7) lần trong chu kỳ mười chín (19) năm, thông thường trong các năm thứ 3, 6, 9, 11, 14, 17, và 19 của chu kỳ này.", "Trong lịch Hebrew tháng dôi ra được gọi là Adar Rishon (Adar thứ nhất) và được thêm vào trước tháng Adar, mà tháng này sau đó trở thành tháng Adar Sheni (Adar thứ hai).", "Lịch Hêbrơ có quy luật hoãn lại để lui thời điểm bắt đầu của năm từ một đến hai ngày.", "Phù hợp với chu kỳ Mêtôn, nó được thêm vào bảy (7) lần trong chu kỳ mười chín (19) năm, thông thường trong các năm thứ 3, 6, 9, 11, 14, 17, và 19 của chu kỳ này.", "Năm trước khi có sự hoãn lại có một đến hai ngày dôi ra, và năm mà thời điểm bắt đầu của nó bị lui lại mất một đến hai ngày.", "Lịch Hêbrơ có quy luật hoãn lại để lui thời điểm bắt đầu của năm từ một đến hai ngày.", "Các quy luật hoãn lại này làm giảm số lượng các tổ hợp khác nhau của độ dài năm và ngày bắt đầu của tuần từ 28 xuống 14, cũng như điều chỉnh thời điểm của lễ hội tôn giáo nào đó trong mối tương quan với lễ hội xaba.", "Năm trước khi có sự hoãn lại có một đến hai ngày dôi ra, và năm mà thời điểm bắt đầu của nó bị lui lại mất một đến hai ngày.", "Quy tắc dài hạn của năm nhuận \nSự sai khác giữa lịch Gregory và năm xuân phân tích lũy đủ 1 ngày trong khoảng 8.000 năm.", "Các quy luật hoãn lại này làm giảm số lượng các tổ hợp khác nhau của độ dài năm và ngày bắt đầu của tuần từ 28 xuống 14, cũng như điều chỉnh thời điểm của lễ hội tôn giáo nào đó trong mối tương quan với lễ hội xaba.", "Điều này có nghĩa là lịch cần phải được hoàn thiện hơn bằng các phương thức tinh vi hơn cho quy tắc năm nhuận: có lẽ bằng cách bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 8.000.", "Quy tắc dài hạn của năm nhuận \nSự sai khác giữa lịch Gregory và năm xuân phân tích lũy đủ 1 ngày trong khoảng 8.000 năm.", "(Phần lớn giống như đề xuất này là bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 4.000 .", "Điều này có nghĩa là lịch cần phải được hoàn thiện hơn bằng các phương thức tinh vi hơn cho quy tắc năm nhuận: có lẽ bằng cách bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 8.000.", "Đề xuất này dựa trên cơ sở sự sai khác giữa lịch Gregory và năm chí tuyến trung bình.", "(Phần lớn giống như đề xuất này là bỏ năm nhuận trong năm chia hết cho 4.000 .", "Những đề xuất khác thì cho rằng lịch Gregory tự bản thân nó đã có sự tinh vi giống như thế (một cách sai sót) , .)", "Đề xuất này dựa trên cơ sở sự sai khác giữa lịch Gregory và năm chí tuyến trung bình.", "Tuy nhiên, ở đây không cần thiết phải có sự tính toán lịch xa đến như vậy bởi vì trong một khoảng thời gian của hàng chục nghìn năm thì số ngày của năm có thể sẽ bị thay đổi vì một loạt các nguyên nhân, đáng kể nhất là:\n Tuế sai sẽ dịch chuyển thời điểm của xuân phân trong mối liên quan đến điểm cận nhật và vì thế sẽ thay đổi độ dài của năm xuân phân.", "Những đề xuất khác thì cho rằng lịch Gregory tự bản thân nó đã có sự tinh vi giống như thế (một cách sai sót) , .)", "Gia tốc thủy triều từ Mặt Trời và Mặt Trăng làm chậm sự dịch chuyển của Trái Đất, làm cho ngày dài hơn.", "Tuy nhiên, ở đây không cần thiết phải có sự tính toán lịch xa đến như vậy bởi vì trong một khoảng thời gian của hàng chục nghìn năm thì số ngày của năm có thể sẽ bị thay đổi vì một loạt các nguyên nhân, đáng kể nhất là:\n Tuế sai sẽ dịch chuyển thời điểm của xuân phân trong mối liên quan đến điểm cận nhật và vì thế sẽ thay đổi độ dài của năm xuân phân.", "Cụ thể hơn thì yếu tố thứ hai của sự thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố như sự hồi phục hậu băng hà và độ tăng của mực nước biển vì các thay đổi khí hậu.", "Gia tốc thủy triều từ Mặt Trời và Mặt Trăng làm chậm sự dịch chuyển của Trái Đất, làm cho ngày dài hơn.", "Chúng ta không thể dự đoán trước các thay đổi này một cách chính xác đủ để có thể làm lịch có độ chính xác đến từng ngày trong hàng chục nghìn năm.", "Cụ thể hơn thì yếu tố thứ hai của sự thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố như sự hồi phục hậu băng hà và độ tăng của mực nước biển vì các thay đổi khí hậu.", "Cầu hôn \n\nĐây là một truyền thống, cho rằng có từ thời kỳ thánh Patriciô và Bridget trong thế kỷ 5.", "Chúng ta không thể dự đoán trước các thay đổi này một cách chính xác đủ để có thể làm lịch có độ chính xác đến từng ngày trong hàng chục nghìn năm.", "Ở Ireland khi đó phụ nữ chỉ có thể được cầu hôn trong những năm nhuận.", "Cầu hôn \n\nĐây là một truyền thống, cho rằng có từ thời kỳ thánh Patriciô và Bridget trong thế kỷ 5.", "Thánh Patriciô và năm nhuận \nThánh Patriciô, đang đi dọc theo bờ hồ Neagh để xua đuổi những con ếch ra khỏi đầm lầy thì gặp thánh Bridget đang khóc và nói rằng một cuộc nổi loạn đã xảy ra trong nữ tu viện mà bà đang chủ trì, những người phụ nữ đòi hỏi quyền cầu hôn.", "Ở Ireland khi đó phụ nữ chỉ có thể được cầu hôn trong những năm nhuận.", "Thánh Patrick nói rằng ông có thể cho họ quyền này trong năm thứ bảy, khi đó thánh Bridget vòng tay qua cổ ông và kêu lên \"Chao ôi, Patrick vàng ngọc, tôi không thể quay lại với các cô gái với lời hứa như vậy.", "Thánh Patriciô và năm nhuận \nThánh Patriciô, đang đi dọc theo bờ hồ Neagh để xua đuổi những con ếch ra khỏi đầm lầy thì gặp thánh Bridget đang khóc và nói rằng một cuộc nổi loạn đã xảy ra trong nữ tu viện mà bà đang chủ trì, những người phụ nữ đòi hỏi quyền cầu hôn.", "Hãy cho họ một năm trong bốn.\"", "Thánh Patrick nói rằng ông có thể cho họ quyền này trong năm thứ bảy, khi đó thánh Bridget vòng tay qua cổ ông và kêu lên \"Chao ôi, Patrick vàng ngọc, tôi không thể quay lại với các cô gái với lời hứa như vậy.", "Thánh Patrick trả lời, \"Bridget, hãy ôm tôi như thế một lần nữa và tôi sẽ cho cô năm nhuận, năm dài nhất của số mệnh.\"", "Hãy cho họ một năm trong bốn.\"", "Thánh Bridget, nhờ điều này, đã cầu hôn với thánh Patrick, là người tất nhiên không thể cưới vợ: vì thế ông đã dàn xếp khó khăn theo cách tốt nhất mà ông có thể làm là nụ hôn và áo dài bằng lụa.", "Thánh Patrick trả lời, \"Bridget, hãy ôm tôi như thế một lần nữa và tôi sẽ cho cô năm nhuận, năm dài nhất của số mệnh.\"", "(Nguồn: Evans Ivor H, Brewer's Dictionary of Phrase and Fable, Cassell, London, 1988)\n\nTheo như luật năm 1288 ở Scotland, nếu người đàn ông từ chối lời cầu hôn thì họ phải nộp phạt; mức phạt có thể là từ nụ hôn tới áo dài lụa hay đánh đòn nhẹ.", "Thánh Bridget, nhờ điều này, đã cầu hôn với thánh Patrick, là người tất nhiên không thể cưới vợ: vì thế ông đã dàn xếp khó khăn theo cách tốt nhất mà ông có thể làm là nụ hôn và áo dài bằng lụa.", "Vì những người đàn ông cảm thấy điều này đưa họ vào những rủi ro lớn, ở một vài nơi thì truyền thống này đã bị làm chặt chẽ hơn để cấm người phụ nữ cầu hôn vào ngày 29 tháng 2.", "(Nguồn: Evans Ivor H, Brewer's Dictionary of Phrase and Fable, Cassell, London, 1988)\n\nTheo như luật năm 1288 ở Scotland, nếu người đàn ông từ chối lời cầu hôn thì họ phải nộp phạt; mức phạt có thể là từ nụ hôn tới áo dài lụa hay đánh đòn nhẹ.", "Xem thêm\n Năm nhuận thế kỷ\n Cải cách lịch pháp\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n \n \n \n \n\nLịch\nĐơn vị đo thời gian\nĐơn vị thời gian", "Vì những người đàn ông cảm thấy điều này đưa họ vào những rủi ro lớn, ở một vài nơi thì truyền thống này đã bị làm chặt chẽ hơn để cấm người phụ nữ cầu hôn vào ngày 29 tháng 2." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Một đơn vị đo chiều dài là một chiều dài chuẩn (thường không đổi theo thời gian) dùng để làm mốc so sánh về độ lớn cho mọi chiều dài khác.", "Trong hệ đo lường quốc tế \nXênnamé\nYôtamét\n Zêtamét\n Êxamét\n Pêtamét\n Têramét\n Gigamét\n Mêgamét\n Kilômét\n Héctômét\n Đềcamét\n Mét \n Đêximét\n Xăngtimét\n Milimét\n Micrômét\n Nanômét\n Picômét\n Femtômét\n Atômét\n Zéptômét\n Yóctômét\n\nTrong thiên văn học \n Đơn vị thiên văn (AU) (~149 gigamét)\n Năm ánh sáng (~9,46 pêtamét)\n Phút ánh sáng (~18 gigamét)\n Giây ánh sáng (~300 mêgamét)\n Parsec (pc) (~30,8 pêtamét)\n Kilôparsec (kpc)\n Mêgaparsec (Mpc)\n Gigaparsec (Gpc)\n Teraparsec (Tpc)\n\nTrong vật lý \nTrong vật lý còn có thêm:\n Độ dài Planck\n Bán kính Bohr\n Fermi (fm) (= 1 femtômét)\n Angstrom (Å) (= 100 picômét)\n Micrôn (= 1 micrômét)\n\nTrong hệ đo lường cổ của Việt Nam \n Dặm\n Mẫu\n Lý còn được gọi là lí\n Sải\n Thước (1 mét)\n Tấc (1/10 thước)\nPhân (1/10 tấc)\n Li (1/10 phân)\n\nTrong hàng hải \n Hải lý (1852 mét)\n\nTrong hệ đo lường Anh Mỹ \n Inch (1inch ≈ 2,54 xăngtimét)\n Foot hay ft (1 ft ≈ 0.3048 mét)\n Yard hay yd(1yd ≈ 0,9144 mét)\n Mile/Dặm Anh (1609 mét)\n\nXem thêm \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n Hệ đo lường Anh Mỹ\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Trung tâm đo lường Việt Nam\n Đổi đơn vị đo lường trực tuyến" ]

[ "Trong hệ đo lường quốc tế \nXênnamé\nYôtamét\n Zêtamét\n Êxamét\n Pêtamét\n Têramét\n Gigamét\n Mêgamét\n Kilômét\n Héctômét\n Đềcamét\n Mét \n Đêximét\n Xăngtimét\n Milimét\n Micrômét\n Nanômét\n Picômét\n Femtômét\n Atômét\n Zéptômét\n Yóctômét\n\nTrong thiên văn học \n Đơn vị thiên văn (AU) (~149 gigamét)\n Năm ánh sáng (~9,46 pêtamét)\n Phút ánh sáng (~18 gigamét)\n Giây ánh sáng (~300 mêgamét)\n Parsec (pc) (~30,8 pêtamét)\n Kilôparsec (kpc)\n Mêgaparsec (Mpc)\n Gigaparsec (Gpc)\n Teraparsec (Tpc)\n\nTrong vật lý \nTrong vật lý còn có thêm:\n Độ dài Planck\n Bán kính Bohr\n Fermi (fm) (= 1 femtômét)\n Angstrom (Å) (= 100 picômét)\n Micrôn (= 1 micrômét)\n\nTrong hệ đo lường cổ của Việt Nam \n Dặm\n Mẫu\n Lý còn được gọi là lí\n Sải\n Thước (1 mét)\n Tấc (1/10 thước)\nPhân (1/10 tấc)\n Li (1/10 phân)\n\nTrong hàng hải \n Hải lý (1852 mét)\n\nTrong hệ đo lường Anh Mỹ \n Inch (1inch ≈ 2,54 xăngtimét)\n Foot hay ft (1 ft ≈ 0.3048 mét)\n Yard hay yd(1yd ≈ 0,9144 mét)\n Mile/Dặm Anh (1609 mét)\n\nXem thêm \n Hệ đo lường quốc tế\n Hệ đo lường cổ Việt Nam\n Hệ đo lường Anh Mỹ\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam\n Trung tâm đo lường Việt Nam\n Đổi đơn vị đo lường trực tuyến", "Một đơn vị đo chiều dài là một chiều dài chuẩn (thường không đổi theo thời gian) dùng để làm mốc so sánh về độ lớn cho mọi chiều dài khác." ]

[ 1, 0 ]

[ "Một pêtamét (viết tắt là Pm) là một khoảng cách bằng 1015 mét.", "Trong hệ đo lường quốc tế, pêtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Trong hệ đo lường quốc tế, pêtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Pêtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các vì sao, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng (khoảng 9.5 pêtamét) và parsec (khoảng 31 pêtamét) hơn.", "Pêtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các vì sao, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng (khoảng 9.5 pêtamét) và parsec (khoảng 31 pêtamét) hơn.", "Chữ pêta (hoặc trong viết tắt là P) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1015 lần.", "Chữ pêta (hoặc trong viết tắt là P) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1015 lần.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Các chuyển đổi\n 1 Pm = 6685 AU\n 1 năm ánh sáng = 9,46 Pm\n 1 parsec = 30,86 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến Proxima Centauri (ngôi sao gần nhất) = 40,17 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến sao Sirius = 81 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến sao Vega = 237 Pm\n 1 Pm = 38.6 ngày ánh sáng\n\nXem thêm\nHệ đo lường quốc tế\nĐộ lớn trong SI\nNăm ánh sáng\nParsec\n\nTham khảo\n\n]]\n\n[[Thể loại:Đơn vị đo chiều dài\n\nnl:Petameter" ]

[ "Trong hệ đo lường quốc tế, pêtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Một pêtamét (viết tắt là Pm) là một khoảng cách bằng 1015 mét.", "Pêtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các vì sao, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng (khoảng 9.5 pêtamét) và parsec (khoảng 31 pêtamét) hơn.", "Trong hệ đo lường quốc tế, pêtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Chữ pêta (hoặc trong viết tắt là P) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1015 lần.", "Pêtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các vì sao, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng (khoảng 9.5 pêtamét) và parsec (khoảng 31 pêtamét) hơn.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Chữ pêta (hoặc trong viết tắt là P) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1015 lần.", "Các chuyển đổi\n 1 Pm = 6685 AU\n 1 năm ánh sáng = 9,46 Pm\n 1 parsec = 30,86 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến Proxima Centauri (ngôi sao gần nhất) = 40,17 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến sao Sirius = 81 Pm\n khoảng cách từ Trái Đất đến sao Vega = 237 Pm\n 1 Pm = 38.6 ngày ánh sáng\n\nXem thêm\nHệ đo lường quốc tế\nĐộ lớn trong SI\nNăm ánh sáng\nParsec\n\nTham khảo\n\n]]\n\n[[Thể loại:Đơn vị đo chiều dài\n\nnl:Petameter", "Xem thêm trang độ lớn trong SI." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Latinh hay Latin là một ngôn ngữ gốc Ý, ban đầu được nói ở thành Roma cổ đại và Đế quốc La Mã.", "'Latinh' cũng có thể đề cập đến các nghĩa sau đây:\n\nNgôn ngữ\nCác ngôn ngữ Latinh hay các ngôn ngữ Rôman, các ngôn ngữ hiện đại tiến hóa từ tiếng Latinh thông tục\nBảng chữ cái Latinh, hệ thống chữ viết được người La Mã cổ đại sử dụng\nChữ Latinh, hệ thống chữ viết được sử dụng cho hầu hết các ngôn ngữ châu Âu đương đại\nTiếng Latinh cổ (Old Latin hay Archaic Latin), tiếng Latinh trước năm 75 TCN\nTiếng Latinh cổ điển (Classical Latin), tiếng Latinh tiêu chuẩn được dùng ở cả thể viết và nói thời hậu kỳ Cộng hòa La Mã và buổi đầu Đế quốc La Mã\nTiếng Latinh hậu kỳ (Late Latin), văn viết Latinh thời hậu kỳ cổ đại\nTiếng Latinh thông tục (Vulgar Latin), thể Latinh không quy chuẩn, được người dân Đế quốc La Mã sử dụng ở thể nói\nTiếng Latinh Trung Cổ (Medieval Latin), tiếng Latinh của thời Trung Cổ\nTiếng Latinh Phục Hưng (Renaissance Latin), tiếng Latinh của thời đại Phục Hưng\nTiếng Latinh Giáo hội (Ecclesiastical Latin hay Church Latin), một trong những ngôn ngữ chính thức của Vatican\nTiếng Latinh mới hay Tân Latinh (New Latin hoặc Neo-Latin), sự phục hưng của tiếng Latinh giữa khoảng năm 1375 - 1900\nTiếng Latinh đương đại, dạng ngôn ngữ Latinh được sử dụng từ cuối thế kỷ 19\n\nCác sử dụng khác\n Tộc người Latinh xưa ở miền trung nước Ý, trong vùng gọi là Latium (ngày nay là vùng Lazio của nước Ý).", "'Latinh' cũng có thể đề cập đến các nghĩa sau đây:\n\nNgôn ngữ\nCác ngôn ngữ Latinh hay các ngôn ngữ Rôman, các ngôn ngữ hiện đại tiến hóa từ tiếng Latinh thông tục\nBảng chữ cái Latinh, hệ thống chữ viết được người La Mã cổ đại sử dụng\nChữ Latinh, hệ thống chữ viết được sử dụng cho hầu hết các ngôn ngữ châu Âu đương đại\nTiếng Latinh cổ (Old Latin hay Archaic Latin), tiếng Latinh trước năm 75 TCN\nTiếng Latinh cổ điển (Classical Latin), tiếng Latinh tiêu chuẩn được dùng ở cả thể viết và nói thời hậu kỳ Cộng hòa La Mã và buổi đầu Đế quốc La Mã\nTiếng Latinh hậu kỳ (Late Latin), văn viết Latinh thời hậu kỳ cổ đại\nTiếng Latinh thông tục (Vulgar Latin), thể Latinh không quy chuẩn, được người dân Đế quốc La Mã sử dụng ở thể nói\nTiếng Latinh Trung Cổ (Medieval Latin), tiếng Latinh của thời Trung Cổ\nTiếng Latinh Phục Hưng (Renaissance Latin), tiếng Latinh của thời đại Phục Hưng\nTiếng Latinh Giáo hội (Ecclesiastical Latin hay Church Latin), một trong những ngôn ngữ chính thức của Vatican\nTiếng Latinh mới hay Tân Latinh (New Latin hoặc Neo-Latin), sự phục hưng của tiếng Latinh giữa khoảng năm 1375 - 1900\nTiếng Latinh đương đại, dạng ngôn ngữ Latinh được sử dụng từ cuối thế kỷ 19\n\nCác sử dụng khác\n Tộc người Latinh xưa ở miền trung nước Ý, trong vùng gọi là Latium (ngày nay là vùng Lazio của nước Ý).", "Giáo hội Latinh - phương quản trị của Giáo hội Công giáo sử dụng các nghi thức phụng vụ Latinh.", "Giáo hội Latinh - phương quản trị của Giáo hội Công giáo sử dụng các nghi thức phụng vụ Latinh.", "Khu phố Latinh, Quận 5, Paris\n Mỹ Latinh - khu vực của châu Mỹ, nơi mà người dân chủ yếu nói các ngôn ngữ Rôman – đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, và một mức độ nào đó là tiếng Pháp.", "Khu phố Latinh, Quận 5, Paris\n Mỹ Latinh - khu vực của châu Mỹ, nơi mà người dân chủ yếu nói các ngôn ngữ Rôman – đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, và một mức độ nào đó là tiếng Pháp.", "Người Mỹ Latinh - công dân của các nước thuộc khu vực Mỹ Latinh." ]

[ "'Latinh' cũng có thể đề cập đến các nghĩa sau đây:\n\nNgôn ngữ\nCác ngôn ngữ Latinh hay các ngôn ngữ Rôman, các ngôn ngữ hiện đại tiến hóa từ tiếng Latinh thông tục\nBảng chữ cái Latinh, hệ thống chữ viết được người La Mã cổ đại sử dụng\nChữ Latinh, hệ thống chữ viết được sử dụng cho hầu hết các ngôn ngữ châu Âu đương đại\nTiếng Latinh cổ (Old Latin hay Archaic Latin), tiếng Latinh trước năm 75 TCN\nTiếng Latinh cổ điển (Classical Latin), tiếng Latinh tiêu chuẩn được dùng ở cả thể viết và nói thời hậu kỳ Cộng hòa La Mã và buổi đầu Đế quốc La Mã\nTiếng Latinh hậu kỳ (Late Latin), văn viết Latinh thời hậu kỳ cổ đại\nTiếng Latinh thông tục (Vulgar Latin), thể Latinh không quy chuẩn, được người dân Đế quốc La Mã sử dụng ở thể nói\nTiếng Latinh Trung Cổ (Medieval Latin), tiếng Latinh của thời Trung Cổ\nTiếng Latinh Phục Hưng (Renaissance Latin), tiếng Latinh của thời đại Phục Hưng\nTiếng Latinh Giáo hội (Ecclesiastical Latin hay Church Latin), một trong những ngôn ngữ chính thức của Vatican\nTiếng Latinh mới hay Tân Latinh (New Latin hoặc Neo-Latin), sự phục hưng của tiếng Latinh giữa khoảng năm 1375 - 1900\nTiếng Latinh đương đại, dạng ngôn ngữ Latinh được sử dụng từ cuối thế kỷ 19\n\nCác sử dụng khác\n Tộc người Latinh xưa ở miền trung nước Ý, trong vùng gọi là Latium (ngày nay là vùng Lazio của nước Ý).", "Latinh hay Latin là một ngôn ngữ gốc Ý, ban đầu được nói ở thành Roma cổ đại và Đế quốc La Mã.", "Giáo hội Latinh - phương quản trị của Giáo hội Công giáo sử dụng các nghi thức phụng vụ Latinh.", "'Latinh' cũng có thể đề cập đến các nghĩa sau đây:\n\nNgôn ngữ\nCác ngôn ngữ Latinh hay các ngôn ngữ Rôman, các ngôn ngữ hiện đại tiến hóa từ tiếng Latinh thông tục\nBảng chữ cái Latinh, hệ thống chữ viết được người La Mã cổ đại sử dụng\nChữ Latinh, hệ thống chữ viết được sử dụng cho hầu hết các ngôn ngữ châu Âu đương đại\nTiếng Latinh cổ (Old Latin hay Archaic Latin), tiếng Latinh trước năm 75 TCN\nTiếng Latinh cổ điển (Classical Latin), tiếng Latinh tiêu chuẩn được dùng ở cả thể viết và nói thời hậu kỳ Cộng hòa La Mã và buổi đầu Đế quốc La Mã\nTiếng Latinh hậu kỳ (Late Latin), văn viết Latinh thời hậu kỳ cổ đại\nTiếng Latinh thông tục (Vulgar Latin), thể Latinh không quy chuẩn, được người dân Đế quốc La Mã sử dụng ở thể nói\nTiếng Latinh Trung Cổ (Medieval Latin), tiếng Latinh của thời Trung Cổ\nTiếng Latinh Phục Hưng (Renaissance Latin), tiếng Latinh của thời đại Phục Hưng\nTiếng Latinh Giáo hội (Ecclesiastical Latin hay Church Latin), một trong những ngôn ngữ chính thức của Vatican\nTiếng Latinh mới hay Tân Latinh (New Latin hoặc Neo-Latin), sự phục hưng của tiếng Latinh giữa khoảng năm 1375 - 1900\nTiếng Latinh đương đại, dạng ngôn ngữ Latinh được sử dụng từ cuối thế kỷ 19\n\nCác sử dụng khác\n Tộc người Latinh xưa ở miền trung nước Ý, trong vùng gọi là Latium (ngày nay là vùng Lazio của nước Ý).", "Khu phố Latinh, Quận 5, Paris\n Mỹ Latinh - khu vực của châu Mỹ, nơi mà người dân chủ yếu nói các ngôn ngữ Rôman – đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, và một mức độ nào đó là tiếng Pháp.", "Giáo hội Latinh - phương quản trị của Giáo hội Công giáo sử dụng các nghi thức phụng vụ Latinh.", "Người Mỹ Latinh - công dân của các nước thuộc khu vực Mỹ Latinh.", "Khu phố Latinh, Quận 5, Paris\n Mỹ Latinh - khu vực của châu Mỹ, nơi mà người dân chủ yếu nói các ngôn ngữ Rôman – đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, và một mức độ nào đó là tiếng Pháp." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Năm ánh sáng là đơn vị đo chiều dài sử dụng trong đo khoảng cách thiên văn.", "Theo những đo lường thực nghiệm, ánh sáng truyền đi trong chân không với vận tốc khoảng 300.000 km/s, do vậy, nó bằng khoảng 9,5 nghìn tỷ km hoặc 5,9 nghìn tỷ dặm.", "Theo những đo lường thực nghiệm, ánh sáng truyền đi trong chân không với vận tốc khoảng 300.000 km/s, do vậy, nó bằng khoảng 9,5 nghìn tỷ km hoặc 5,9 nghìn tỷ dặm.", "Theo định nghĩa của Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU), một năm ánh sáng là khoảng cách ánh sáng truyền trong chân không trong khoảng thời gian một năm Julius (365,25 ngày).", "Theo định nghĩa của Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU), một năm ánh sáng là khoảng cách ánh sáng truyền trong chân không trong khoảng thời gian một năm Julius (365,25 ngày).", "Bởi vì nó gồm từ \"năm\", thuật ngữ năm ánh sáng đôi khi bị giải thích nhầm thành đơn vị của thời gian.", "Bởi vì nó gồm từ \"năm\", thuật ngữ năm ánh sáng đôi khi bị giải thích nhầm thành đơn vị của thời gian.", "Năm ánh sáng thường hay được sử dụng nhất khi biểu diễn khoảng cách đến các sao hoặc đến những khoảng cách lớn hơn trong phạm vi thiên hà, đặc biệt đối với đại chúng và ở các ấn phẩm phổ biến khoa học.", "Năm ánh sáng thường hay được sử dụng nhất khi biểu diễn khoảng cách đến các sao hoặc đến những khoảng cách lớn hơn trong phạm vi thiên hà, đặc biệt đối với đại chúng và ở các ấn phẩm phổ biến khoa học.", "Đơn vị đo thường hay sử dụng trong trắc lượng học thiên thể là parsec (ký hiệu: pc, bằng khoảng 3,26 năm ánh sáng; đây là khoảng cách mà khi nhìn một đơn vị thiên văn dưới góc mở bằng một giây cung).", "Đơn vị đo thường hay sử dụng trong trắc lượng học thiên thể là parsec (ký hiệu: pc, bằng khoảng 3,26 năm ánh sáng; đây là khoảng cách mà khi nhìn một đơn vị thiên văn dưới góc mở bằng một giây cung).", "Định nghĩa\nTheo định nghĩa của IAU, năm ánh sáng là khoảng cách tính bằng nhân thời gian một năm Julius (365,25 ngày so với 365,2425 ngày của lịch Gregorius) với tốc độ ánh sáng ().", "Định nghĩa\nTheo định nghĩa của IAU, năm ánh sáng là khoảng cách tính bằng nhân thời gian một năm Julius (365,25 ngày so với 365,2425 ngày của lịch Gregorius) với tốc độ ánh sáng ().", "Các giá trị này được nêu trong nghị quyết về Hệ thống các hằng số thiên văn IAU (1976), và được sử dụng từ 1984.", "Các giá trị này được nêu trong nghị quyết về Hệ thống các hằng số thiên văn IAU (1976), và được sử dụng từ 1984.", "Từ đây, các chuyển đổi có thể thực hiện như sau.", "Từ đây, các chuyển đổi có thể thực hiện như sau.", "IAU quy định viết tắt cho năm ánh sáng là ly, mặc dù có những chuẩn khác như ISO 80000 sử dụng ký hiệu \"l.y.\"", "IAU quy định viết tắt cho năm ánh sáng là ly, mặc dù có những chuẩn khác như ISO 80000 sử dụng ký hiệu \"l.y.\"", "và những ký hiệu theo tiếng bản ngữ cũng được sử dụng, như \"al\" trong tiếng Pháp (từ année-lumière) và tiếng Tây Ban Nha (từ año luz), \"Lj\" trong tiếng Đức (từ Lichtjahr), vv...\n\n{|\n|-\n|rowspan=6 valign=top|1 năm ánh sáng   \n|= mét (chính xác bằng)\n|-\n|≈ 9,461 peta mét\n|-\n|≈ 9,461 nghìn tỷ kilomét\n|-\n|≈ 5,878625 nghìn tỷ dặm\n|-\n|≈ 63241,077 đơn vị thiên văn AU\n|-\n|≈ 0,306601 parsec\n|}\n\nTrước năm 1984, năm chí tuyến (không phải năm Julius) và một phép đo (không dùng để định nghĩa) tốc độ ánh sáng đã được đưa vào trong Hệ thống hằng số thiên văn của IAU (1964), được sử dụng từ 1968 đến 1983.", "và những ký hiệu theo tiếng bản ngữ cũng được sử dụng, như \"al\" trong tiếng Pháp (từ année-lumière) và tiếng Tây Ban Nha (từ año luz), \"Lj\" trong tiếng Đức (từ Lichtjahr), vv...\n\n{|\n|-\n|rowspan=6 valign=top|1 năm ánh sáng   \n|= mét (chính xác bằng)\n|-\n|≈ 9,461 peta mét\n|-\n|≈ 9,461 nghìn tỷ kilomét\n|-\n|≈ 5,878625 nghìn tỷ dặm\n|-\n|≈ 63241,077 đơn vị thiên văn AU\n|-\n|≈ 0,306601 parsec\n|}\n\nTrước năm 1984, năm chí tuyến (không phải năm Julius) và một phép đo (không dùng để định nghĩa) tốc độ ánh sáng đã được đưa vào trong Hệ thống hằng số thiên văn của IAU (1964), được sử dụng từ 1968 đến 1983.", "Tích của năm chí tuyến theo kỷ nguyên J1900.0 của Simon Newcomb là 31556925,9747 giây của lịch thiên văn (ephemeris second) nhân với tốc độ ánh sáng cho kết quả một năm ánh sáng bằng 9,460530 x 1015m (làm tròn đến 7 chữ số thập phân trong năm ánh sáng) có thể tìm thấy ở một số tài liệu hiện đại có lẽ bắt nguồn từ một nguồn cũ như tham khảo công trình Astrophysical Quantities của Clabon Allen năm 1973, mà được cập nhật trong năm 2000, bao gồm giá trị của IAU (1976) như nêu ở trên (lấy đến 10 chữ số thập phân).", "Tích của năm chí tuyến theo kỷ nguyên J1900.0 của Simon Newcomb là 31556925,9747 giây của lịch thiên văn (ephemeris second) nhân với tốc độ ánh sáng cho kết quả một năm ánh sáng bằng 9,460530 x 1015m (làm tròn đến 7 chữ số thập phân trong năm ánh sáng) có thể tìm thấy ở một số tài liệu hiện đại có lẽ bắt nguồn từ một nguồn cũ như tham khảo công trình Astrophysical Quantities của Clabon Allen năm 1973, mà được cập nhật trong năm 2000, bao gồm giá trị của IAU (1976) như nêu ở trên (lấy đến 10 chữ số thập phân).", "Những giá trị chính xác cao khác không được tính dựa trên một hệ thống nhất quán của IAU.", "Những giá trị chính xác cao khác không được tính dựa trên một hệ thống nhất quán của IAU.", "Giá trị 9,460536207 x 1015m có trong một số cuốn sách hiện đại là tích của trung bình một năm Gregorius (365,2425 ngày hay 31556952 giây) và tốc độ ánh sáng (299792458 m/s).", "Giá trị 9,460536207 x 1015m có trong một số cuốn sách hiện đại là tích của trung bình một năm Gregorius (365,2425 ngày hay 31556952 giây) và tốc độ ánh sáng (299792458 m/s).", "Một giá trị khác, 9,460528405 x 1015m, là tích của trung bình một năm chí tuyến J1900.0 với tốc độ ánh sáng.", "Một giá trị khác, 9,460528405 x 1015m, là tích của trung bình một năm chí tuyến J1900.0 với tốc độ ánh sáng.", "Các viết tắt và sử dụng bội số của năm ánh sáng là:\n \"ly\" cho một năm ánh sáng\n \"Kly\" cho một nghìn (kilo) năm ánh sáng (1.000 năm ánh sáng)\n \"Mly\" cho một triệu (mega) năm ánh sáng (1.000.000 năm ánh sáng)\n \"Gly\" cho một tỷ (giga) năm ánh sáng (1.000.000.000 năm ánh sáng)\n\nLịch sử\n\nĐơn vị năm ánh sáng xuất hiện chỉ một vài năm sau khi Friedrich Bessel đo thành công khoảng cách đến một ngôi sao khác ngoài Mặt Trời vào năm 1838.", "Các viết tắt và sử dụng bội số của năm ánh sáng là:\n \"ly\" cho một năm ánh sáng\n \"Kly\" cho một nghìn (kilo) năm ánh sáng (1.000 năm ánh sáng)\n \"Mly\" cho một triệu (mega) năm ánh sáng (1.000.000 năm ánh sáng)\n \"Gly\" cho một tỷ (giga) năm ánh sáng (1.000.000.000 năm ánh sáng)\n\nLịch sử\n\nĐơn vị năm ánh sáng xuất hiện chỉ một vài năm sau khi Friedrich Bessel đo thành công khoảng cách đến một ngôi sao khác ngoài Mặt Trời vào năm 1838.", "Ngôi sao mà ông sử dụng để đo là 61 Cygni, và dụng cụ đo là một kính thiên văn đo thị sai (heliometer) có độ mở 160mm do Joseph von Fraunhofer thiết kế.", "Ngôi sao mà ông sử dụng để đo là 61 Cygni, và dụng cụ đo là một kính thiên văn đo thị sai (heliometer) có độ mở 160mm do Joseph von Fraunhofer thiết kế.", "Đơn vị lớn nhất biểu diễn khoảng cách vũ trụ ở thời điểm đó là đơn vị thiên văn, bằng bán kính của quỹ đạo Trái Đất 1,50 x 108km.", "Đơn vị lớn nhất biểu diễn khoảng cách vũ trụ ở thời điểm đó là đơn vị thiên văn, bằng bán kính của quỹ đạo Trái Đất 1,50 x 108km.", "Theo đơn vị này, tính toán lượng giác dựa trên thị sai của sao 61 Cygni bằng 0,314 giây cung, cho kết quả khoảng cách tới ngôi sao bằng 660.000 AU (9,9 x 1013km).", "Theo đơn vị này, tính toán lượng giác dựa trên thị sai của sao 61 Cygni bằng 0,314 giây cung, cho kết quả khoảng cách tới ngôi sao bằng 660.000 AU (9,9 x 1013km).", "Bessel ghi chú thêm rằng ánh sáng mất 10,3 năm để truyền qua quãng đường như vậy.", "Bessel ghi chú thêm rằng ánh sáng mất 10,3 năm để truyền qua quãng đường như vậy.", "Ông nhận ra rằng độc giả của ông sẽ thấy thích thú khi đưa ra một hình ảnh cho dễ hình dung về thời gian truyền đi xấp xỉ của ánh sáng, nhưng ông đã ngập ngừng khi sử dụng năm ánh sáng làm đơn vị khoảng cách.", "Ông nhận ra rằng độc giả của ông sẽ thấy thích thú khi đưa ra một hình ảnh cho dễ hình dung về thời gian truyền đi xấp xỉ của ánh sáng, nhưng ông đã ngập ngừng khi sử dụng năm ánh sáng làm đơn vị khoảng cách.", "Theo ông bởi vì khi sử dụng khoảng cách theo năm ánh sáng sẽ làm mất đi độ chính xác trong dữ liệu đo thị sai của ông do nó nhân với một tham số chưa chính xác đó là tốc độ ánh sáng.", "Theo ông bởi vì khi sử dụng khoảng cách theo năm ánh sáng sẽ làm mất đi độ chính xác trong dữ liệu đo thị sai của ông do nó nhân với một tham số chưa chính xác đó là tốc độ ánh sáng.", "Vào năm 1838 tốc độ ánh sáng vẫn chưa được đo chính xác; giá trị của nó thay đổi vào năm 1849 (Fizeau) và 1862 (Foucault).", "Vào năm 1838 tốc độ ánh sáng vẫn chưa được đo chính xác; giá trị của nó thay đổi vào năm 1849 (Fizeau) và 1862 (Foucault).", "Khi ấy các nhà khoa học vẫn chưa coi nó là một hằng số cơ bản của tự nhiên, và sự lan truyền của ánh sáng qua môi trường aether hoặc không gian vẫn còn là điều bí ẩn.", "Khi ấy các nhà khoa học vẫn chưa coi nó là một hằng số cơ bản của tự nhiên, và sự lan truyền của ánh sáng qua môi trường aether hoặc không gian vẫn còn là điều bí ẩn.", "Tuy thế, đơn vị năm ánh sáng xuất hiện trong một cuốn sách phổ biến thiên văn học của nhà thiên văn học người Đức Otto Ule.", "Tuy thế, đơn vị năm ánh sáng xuất hiện trong một cuốn sách phổ biến thiên văn học của nhà thiên văn học người Đức Otto Ule.", "Nghịch lý về đơn vị khoảng cách có từ \"năm\" trong đó đã được Ule giải thích bằng cách so sánh với khoảng cách giờ đường trượt tuyết (hiking road hour, Wegstunde trong tiếng Đức).", "Nghịch lý về đơn vị khoảng cách có từ \"năm\" trong đó đã được Ule giải thích bằng cách so sánh với khoảng cách giờ đường trượt tuyết (hiking road hour, Wegstunde trong tiếng Đức).", "Một quyển sách tiếng Đức phổ biến thiên văn cùng thời cũng lưu ý tới độc giả năm ánh sáng là một tên gọi kỳ lạ.", "Một quyển sách tiếng Đức phổ biến thiên văn cùng thời cũng lưu ý tới độc giả năm ánh sáng là một tên gọi kỳ lạ.", "Năm 1868 một tạp chí của Anh ghi nhận năm ánh sáng là đơn vị đo khoảng cách được sử dụng bởi các nhà khoa học Đức.", "Năm 1868 một tạp chí của Anh ghi nhận năm ánh sáng là đơn vị đo khoảng cách được sử dụng bởi các nhà khoa học Đức.", "Eddington đã gọi năm ánh sáng là một đơn vị không thuận tiện và không thích hợp, mà thỉnh thoảng đi từ các tác phẩm đại chúng vào trong các khảo cứu kỹ thuật.", "Eddington đã gọi năm ánh sáng là một đơn vị không thuận tiện và không thích hợp, mà thỉnh thoảng đi từ các tác phẩm đại chúng vào trong các khảo cứu kỹ thuật.", "Mặc dù trong thời hiện đại các nhà thiên văn thường sử dụng đơn vị parsec, năm ánh sáng cũng là đơn vị phổ biến sử dụng trong khoảng cách liên sao và liên thiên hà.", "Mặc dù trong thời hiện đại các nhà thiên văn thường sử dụng đơn vị parsec, năm ánh sáng cũng là đơn vị phổ biến sử dụng trong khoảng cách liên sao và liên thiên hà.", "Sử dụng đơn vị\n\nKhoảng cách tính theo năm ánh sáng bao gồm giữa những ngôi sao trong cùng một khu vực, như chúng cùng thuộc về một nhánh xoắn ốc hoặc cụm sao cầu.", "Sử dụng đơn vị\n\nKhoảng cách tính theo năm ánh sáng bao gồm giữa những ngôi sao trong cùng một khu vực, như chúng cùng thuộc về một nhánh xoắn ốc hoặc cụm sao cầu.", "Các thiên hà có đường kính từ vài nghìn đến vài trăm nghìn năm ánh sáng, và khoảng cách giữa các thiên hà lân cận hoặc khoảng cách giữa các cụm thiên hà lên tới hàng triệu năm ánh sáng và hàng chục triệu năm ánh sáng.", "Các thiên hà có đường kính từ vài nghìn đến vài trăm nghìn năm ánh sáng, và khoảng cách giữa các thiên hà lân cận hoặc khoảng cách giữa các cụm thiên hà lên tới hàng triệu năm ánh sáng và hàng chục triệu năm ánh sáng.", "Khoảng cách giữa các quasar và Bức tường lớn Sloan (Sloan Great Wall) lên tới hàng tỷ năm ánh sáng.", "Khoảng cách giữa các quasar và Bức tường lớn Sloan (Sloan Great Wall) lên tới hàng tỷ năm ánh sáng.", "Các đơn vị liên quan\nKhoảng cách giữa các vật thể trong một hệ sao thường bằng phần nhỏ của một năm ánh sáng, và chúng thường được biểu diễn theo đơn vị thiên văn au.", "Các đơn vị liên quan\nKhoảng cách giữa các vật thể trong một hệ sao thường bằng phần nhỏ của một năm ánh sáng, và chúng thường được biểu diễn theo đơn vị thiên văn au.", "Tuy nhiên, đơn vị của những độ dài nhỏ hơn có thể dùng bằng cách nhân thời gian với tốc độ ánh sáng.", "Tuy nhiên, đơn vị của những độ dài nhỏ hơn có thể dùng bằng cách nhân thời gian với tốc độ ánh sáng.", "Ví dụ, giây ánh sáng, mà hay sử dụng trong thiên văn học, vật lý tương đối tính và truyền thông tin, có giá trị bằng mét hay của một năm ánh sáng.", "Ví dụ, giây ánh sáng, mà hay sử dụng trong thiên văn học, vật lý tương đối tính và truyền thông tin, có giá trị bằng mét hay của một năm ánh sáng.", "Các đơn vị như phút ánh sáng, giờ ánh sáng và ngày ánh sáng đôi khi được sử dụng trong các tác phẩm phổ biến khoa học.", "Các đơn vị như phút ánh sáng, giờ ánh sáng và ngày ánh sáng đôi khi được sử dụng trong các tác phẩm phổ biến khoa học.", "Tháng ánh sáng, gần bằng một phần mười hai của năm ánh sáng, cũng được sử dụng để đo xấp xỉ khoảng cách.", "Tháng ánh sáng, gần bằng một phần mười hai của năm ánh sáng, cũng được sử dụng để đo xấp xỉ khoảng cách.", "Bảo tàng không gian và Trái Đất Hayden (Hayden Planetarium) xác định tháng ánh sáng bằng chính xác 30 ngày ánh sáng truyền đi.", "Bảo tàng không gian và Trái Đất Hayden (Hayden Planetarium) xác định tháng ánh sáng bằng chính xác 30 ngày ánh sáng truyền đi.", "Ánh sáng truyền xấp xỉ qua một foot trong một nano giây; do vậy thuật ngữ \"foot ánh sáng\" đôi lúc được sử dụng không chính thức để đo thời gian.", "Ánh sáng truyền xấp xỉ qua một foot trong một nano giây; do vậy thuật ngữ \"foot ánh sáng\" đôi lúc được sử dụng không chính thức để đo thời gian.", "Xem thêm\n\n 1 peta mét (ví dụ khoảng cách bằng với cỡ năm ánh sáng)\n Giao thức Einstein (Einstein protocol)\n Độ dài Hubble\n SI\n Tốc độ ánh sáng\n Tháng ánh sáng\n Tuần ánh sáng\n Ngày ánh sáng \n Giờ ánh sáng\n Phút ánh sáng\n Giây ánh sáng.", "Xem thêm\n\n 1 peta mét (ví dụ khoảng cách bằng với cỡ năm ánh sáng)\n Giao thức Einstein (Einstein protocol)\n Độ dài Hubble\n SI\n Tốc độ ánh sáng\n Tháng ánh sáng\n Tuần ánh sáng\n Ngày ánh sáng \n Giờ ánh sáng\n Phút ánh sáng\n Giây ánh sáng.", "Chú thích\n\nTham khảo\n\nĐơn vị đo chiều dài (thiên văn học)\nThuật ngữ thiên văn học\nÁnh sáng" ]

[ "Theo những đo lường thực nghiệm, ánh sáng truyền đi trong chân không với vận tốc khoảng 300.000 km/s, do vậy, nó bằng khoảng 9,5 nghìn tỷ km hoặc 5,9 nghìn tỷ dặm.", "Năm ánh sáng là đơn vị đo chiều dài sử dụng trong đo khoảng cách thiên văn.", "Theo định nghĩa của Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU), một năm ánh sáng là khoảng cách ánh sáng truyền trong chân không trong khoảng thời gian một năm Julius (365,25 ngày).", "Theo những đo lường thực nghiệm, ánh sáng truyền đi trong chân không với vận tốc khoảng 300.000 km/s, do vậy, nó bằng khoảng 9,5 nghìn tỷ km hoặc 5,9 nghìn tỷ dặm.", "Bởi vì nó gồm từ \"năm\", thuật ngữ năm ánh sáng đôi khi bị giải thích nhầm thành đơn vị của thời gian.", "Theo định nghĩa của Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU), một năm ánh sáng là khoảng cách ánh sáng truyền trong chân không trong khoảng thời gian một năm Julius (365,25 ngày).", "Năm ánh sáng thường hay được sử dụng nhất khi biểu diễn khoảng cách đến các sao hoặc đến những khoảng cách lớn hơn trong phạm vi thiên hà, đặc biệt đối với đại chúng và ở các ấn phẩm phổ biến khoa học.", "Bởi vì nó gồm từ \"năm\", thuật ngữ năm ánh sáng đôi khi bị giải thích nhầm thành đơn vị của thời gian.", "Đơn vị đo thường hay sử dụng trong trắc lượng học thiên thể là parsec (ký hiệu: pc, bằng khoảng 3,26 năm ánh sáng; đây là khoảng cách mà khi nhìn một đơn vị thiên văn dưới góc mở bằng một giây cung).", "Năm ánh sáng thường hay được sử dụng nhất khi biểu diễn khoảng cách đến các sao hoặc đến những khoảng cách lớn hơn trong phạm vi thiên hà, đặc biệt đối với đại chúng và ở các ấn phẩm phổ biến khoa học.", "Định nghĩa\nTheo định nghĩa của IAU, năm ánh sáng là khoảng cách tính bằng nhân thời gian một năm Julius (365,25 ngày so với 365,2425 ngày của lịch Gregorius) với tốc độ ánh sáng ().", "Đơn vị đo thường hay sử dụng trong trắc lượng học thiên thể là parsec (ký hiệu: pc, bằng khoảng 3,26 năm ánh sáng; đây là khoảng cách mà khi nhìn một đơn vị thiên văn dưới góc mở bằng một giây cung).", "Các giá trị này được nêu trong nghị quyết về Hệ thống các hằng số thiên văn IAU (1976), và được sử dụng từ 1984.", "Định nghĩa\nTheo định nghĩa của IAU, năm ánh sáng là khoảng cách tính bằng nhân thời gian một năm Julius (365,25 ngày so với 365,2425 ngày của lịch Gregorius) với tốc độ ánh sáng ().", "Từ đây, các chuyển đổi có thể thực hiện như sau.", "Các giá trị này được nêu trong nghị quyết về Hệ thống các hằng số thiên văn IAU (1976), và được sử dụng từ 1984.", "IAU quy định viết tắt cho năm ánh sáng là ly, mặc dù có những chuẩn khác như ISO 80000 sử dụng ký hiệu \"l.y.\"", "Từ đây, các chuyển đổi có thể thực hiện như sau.", "và những ký hiệu theo tiếng bản ngữ cũng được sử dụng, như \"al\" trong tiếng Pháp (từ année-lumière) và tiếng Tây Ban Nha (từ año luz), \"Lj\" trong tiếng Đức (từ Lichtjahr), vv...\n\n{|\n|-\n|rowspan=6 valign=top|1 năm ánh sáng   \n|= mét (chính xác bằng)\n|-\n|≈ 9,461 peta mét\n|-\n|≈ 9,461 nghìn tỷ kilomét\n|-\n|≈ 5,878625 nghìn tỷ dặm\n|-\n|≈ 63241,077 đơn vị thiên văn AU\n|-\n|≈ 0,306601 parsec\n|}\n\nTrước năm 1984, năm chí tuyến (không phải năm Julius) và một phép đo (không dùng để định nghĩa) tốc độ ánh sáng đã được đưa vào trong Hệ thống hằng số thiên văn của IAU (1964), được sử dụng từ 1968 đến 1983.", "IAU quy định viết tắt cho năm ánh sáng là ly, mặc dù có những chuẩn khác như ISO 80000 sử dụng ký hiệu \"l.y.\"", "Tích của năm chí tuyến theo kỷ nguyên J1900.0 của Simon Newcomb là 31556925,9747 giây của lịch thiên văn (ephemeris second) nhân với tốc độ ánh sáng cho kết quả một năm ánh sáng bằng 9,460530 x 1015m (làm tròn đến 7 chữ số thập phân trong năm ánh sáng) có thể tìm thấy ở một số tài liệu hiện đại có lẽ bắt nguồn từ một nguồn cũ như tham khảo công trình Astrophysical Quantities của Clabon Allen năm 1973, mà được cập nhật trong năm 2000, bao gồm giá trị của IAU (1976) như nêu ở trên (lấy đến 10 chữ số thập phân).", "và những ký hiệu theo tiếng bản ngữ cũng được sử dụng, như \"al\" trong tiếng Pháp (từ année-lumière) và tiếng Tây Ban Nha (từ año luz), \"Lj\" trong tiếng Đức (từ Lichtjahr), vv...\n\n{|\n|-\n|rowspan=6 valign=top|1 năm ánh sáng   \n|= mét (chính xác bằng)\n|-\n|≈ 9,461 peta mét\n|-\n|≈ 9,461 nghìn tỷ kilomét\n|-\n|≈ 5,878625 nghìn tỷ dặm\n|-\n|≈ 63241,077 đơn vị thiên văn AU\n|-\n|≈ 0,306601 parsec\n|}\n\nTrước năm 1984, năm chí tuyến (không phải năm Julius) và một phép đo (không dùng để định nghĩa) tốc độ ánh sáng đã được đưa vào trong Hệ thống hằng số thiên văn của IAU (1964), được sử dụng từ 1968 đến 1983.", "Những giá trị chính xác cao khác không được tính dựa trên một hệ thống nhất quán của IAU.", "Tích của năm chí tuyến theo kỷ nguyên J1900.0 của Simon Newcomb là 31556925,9747 giây của lịch thiên văn (ephemeris second) nhân với tốc độ ánh sáng cho kết quả một năm ánh sáng bằng 9,460530 x 1015m (làm tròn đến 7 chữ số thập phân trong năm ánh sáng) có thể tìm thấy ở một số tài liệu hiện đại có lẽ bắt nguồn từ một nguồn cũ như tham khảo công trình Astrophysical Quantities của Clabon Allen năm 1973, mà được cập nhật trong năm 2000, bao gồm giá trị của IAU (1976) như nêu ở trên (lấy đến 10 chữ số thập phân).", "Giá trị 9,460536207 x 1015m có trong một số cuốn sách hiện đại là tích của trung bình một năm Gregorius (365,2425 ngày hay 31556952 giây) và tốc độ ánh sáng (299792458 m/s).", "Những giá trị chính xác cao khác không được tính dựa trên một hệ thống nhất quán của IAU.", "Một giá trị khác, 9,460528405 x 1015m, là tích của trung bình một năm chí tuyến J1900.0 với tốc độ ánh sáng.", "Giá trị 9,460536207 x 1015m có trong một số cuốn sách hiện đại là tích của trung bình một năm Gregorius (365,2425 ngày hay 31556952 giây) và tốc độ ánh sáng (299792458 m/s).", "Các viết tắt và sử dụng bội số của năm ánh sáng là:\n \"ly\" cho một năm ánh sáng\n \"Kly\" cho một nghìn (kilo) năm ánh sáng (1.000 năm ánh sáng)\n \"Mly\" cho một triệu (mega) năm ánh sáng (1.000.000 năm ánh sáng)\n \"Gly\" cho một tỷ (giga) năm ánh sáng (1.000.000.000 năm ánh sáng)\n\nLịch sử\n\nĐơn vị năm ánh sáng xuất hiện chỉ một vài năm sau khi Friedrich Bessel đo thành công khoảng cách đến một ngôi sao khác ngoài Mặt Trời vào năm 1838.", "Một giá trị khác, 9,460528405 x 1015m, là tích của trung bình một năm chí tuyến J1900.0 với tốc độ ánh sáng.", "Ngôi sao mà ông sử dụng để đo là 61 Cygni, và dụng cụ đo là một kính thiên văn đo thị sai (heliometer) có độ mở 160mm do Joseph von Fraunhofer thiết kế.", "Các viết tắt và sử dụng bội số của năm ánh sáng là:\n \"ly\" cho một năm ánh sáng\n \"Kly\" cho một nghìn (kilo) năm ánh sáng (1.000 năm ánh sáng)\n \"Mly\" cho một triệu (mega) năm ánh sáng (1.000.000 năm ánh sáng)\n \"Gly\" cho một tỷ (giga) năm ánh sáng (1.000.000.000 năm ánh sáng)\n\nLịch sử\n\nĐơn vị năm ánh sáng xuất hiện chỉ một vài năm sau khi Friedrich Bessel đo thành công khoảng cách đến một ngôi sao khác ngoài Mặt Trời vào năm 1838.", "Đơn vị lớn nhất biểu diễn khoảng cách vũ trụ ở thời điểm đó là đơn vị thiên văn, bằng bán kính của quỹ đạo Trái Đất 1,50 x 108km.", "Ngôi sao mà ông sử dụng để đo là 61 Cygni, và dụng cụ đo là một kính thiên văn đo thị sai (heliometer) có độ mở 160mm do Joseph von Fraunhofer thiết kế.", "Theo đơn vị này, tính toán lượng giác dựa trên thị sai của sao 61 Cygni bằng 0,314 giây cung, cho kết quả khoảng cách tới ngôi sao bằng 660.000 AU (9,9 x 1013km).", "Đơn vị lớn nhất biểu diễn khoảng cách vũ trụ ở thời điểm đó là đơn vị thiên văn, bằng bán kính của quỹ đạo Trái Đất 1,50 x 108km.", "Bessel ghi chú thêm rằng ánh sáng mất 10,3 năm để truyền qua quãng đường như vậy.", "Theo đơn vị này, tính toán lượng giác dựa trên thị sai của sao 61 Cygni bằng 0,314 giây cung, cho kết quả khoảng cách tới ngôi sao bằng 660.000 AU (9,9 x 1013km).", "Ông nhận ra rằng độc giả của ông sẽ thấy thích thú khi đưa ra một hình ảnh cho dễ hình dung về thời gian truyền đi xấp xỉ của ánh sáng, nhưng ông đã ngập ngừng khi sử dụng năm ánh sáng làm đơn vị khoảng cách.", "Bessel ghi chú thêm rằng ánh sáng mất 10,3 năm để truyền qua quãng đường như vậy.", "Theo ông bởi vì khi sử dụng khoảng cách theo năm ánh sáng sẽ làm mất đi độ chính xác trong dữ liệu đo thị sai của ông do nó nhân với một tham số chưa chính xác đó là tốc độ ánh sáng.", "Ông nhận ra rằng độc giả của ông sẽ thấy thích thú khi đưa ra một hình ảnh cho dễ hình dung về thời gian truyền đi xấp xỉ của ánh sáng, nhưng ông đã ngập ngừng khi sử dụng năm ánh sáng làm đơn vị khoảng cách.", "Vào năm 1838 tốc độ ánh sáng vẫn chưa được đo chính xác; giá trị của nó thay đổi vào năm 1849 (Fizeau) và 1862 (Foucault).", "Theo ông bởi vì khi sử dụng khoảng cách theo năm ánh sáng sẽ làm mất đi độ chính xác trong dữ liệu đo thị sai của ông do nó nhân với một tham số chưa chính xác đó là tốc độ ánh sáng.", "Khi ấy các nhà khoa học vẫn chưa coi nó là một hằng số cơ bản của tự nhiên, và sự lan truyền của ánh sáng qua môi trường aether hoặc không gian vẫn còn là điều bí ẩn.", "Vào năm 1838 tốc độ ánh sáng vẫn chưa được đo chính xác; giá trị của nó thay đổi vào năm 1849 (Fizeau) và 1862 (Foucault).", "Tuy thế, đơn vị năm ánh sáng xuất hiện trong một cuốn sách phổ biến thiên văn học của nhà thiên văn học người Đức Otto Ule.", "Khi ấy các nhà khoa học vẫn chưa coi nó là một hằng số cơ bản của tự nhiên, và sự lan truyền của ánh sáng qua môi trường aether hoặc không gian vẫn còn là điều bí ẩn.", "Nghịch lý về đơn vị khoảng cách có từ \"năm\" trong đó đã được Ule giải thích bằng cách so sánh với khoảng cách giờ đường trượt tuyết (hiking road hour, Wegstunde trong tiếng Đức).", "Tuy thế, đơn vị năm ánh sáng xuất hiện trong một cuốn sách phổ biến thiên văn học của nhà thiên văn học người Đức Otto Ule.", "Một quyển sách tiếng Đức phổ biến thiên văn cùng thời cũng lưu ý tới độc giả năm ánh sáng là một tên gọi kỳ lạ.", "Nghịch lý về đơn vị khoảng cách có từ \"năm\" trong đó đã được Ule giải thích bằng cách so sánh với khoảng cách giờ đường trượt tuyết (hiking road hour, Wegstunde trong tiếng Đức).", "Năm 1868 một tạp chí của Anh ghi nhận năm ánh sáng là đơn vị đo khoảng cách được sử dụng bởi các nhà khoa học Đức.", "Một quyển sách tiếng Đức phổ biến thiên văn cùng thời cũng lưu ý tới độc giả năm ánh sáng là một tên gọi kỳ lạ.", "Eddington đã gọi năm ánh sáng là một đơn vị không thuận tiện và không thích hợp, mà thỉnh thoảng đi từ các tác phẩm đại chúng vào trong các khảo cứu kỹ thuật.", "Năm 1868 một tạp chí của Anh ghi nhận năm ánh sáng là đơn vị đo khoảng cách được sử dụng bởi các nhà khoa học Đức.", "Mặc dù trong thời hiện đại các nhà thiên văn thường sử dụng đơn vị parsec, năm ánh sáng cũng là đơn vị phổ biến sử dụng trong khoảng cách liên sao và liên thiên hà.", "Eddington đã gọi năm ánh sáng là một đơn vị không thuận tiện và không thích hợp, mà thỉnh thoảng đi từ các tác phẩm đại chúng vào trong các khảo cứu kỹ thuật.", "Sử dụng đơn vị\n\nKhoảng cách tính theo năm ánh sáng bao gồm giữa những ngôi sao trong cùng một khu vực, như chúng cùng thuộc về một nhánh xoắn ốc hoặc cụm sao cầu.", "Mặc dù trong thời hiện đại các nhà thiên văn thường sử dụng đơn vị parsec, năm ánh sáng cũng là đơn vị phổ biến sử dụng trong khoảng cách liên sao và liên thiên hà.", "Các thiên hà có đường kính từ vài nghìn đến vài trăm nghìn năm ánh sáng, và khoảng cách giữa các thiên hà lân cận hoặc khoảng cách giữa các cụm thiên hà lên tới hàng triệu năm ánh sáng và hàng chục triệu năm ánh sáng.", "Sử dụng đơn vị\n\nKhoảng cách tính theo năm ánh sáng bao gồm giữa những ngôi sao trong cùng một khu vực, như chúng cùng thuộc về một nhánh xoắn ốc hoặc cụm sao cầu.", "Khoảng cách giữa các quasar và Bức tường lớn Sloan (Sloan Great Wall) lên tới hàng tỷ năm ánh sáng.", "Các thiên hà có đường kính từ vài nghìn đến vài trăm nghìn năm ánh sáng, và khoảng cách giữa các thiên hà lân cận hoặc khoảng cách giữa các cụm thiên hà lên tới hàng triệu năm ánh sáng và hàng chục triệu năm ánh sáng.", "Các đơn vị liên quan\nKhoảng cách giữa các vật thể trong một hệ sao thường bằng phần nhỏ của một năm ánh sáng, và chúng thường được biểu diễn theo đơn vị thiên văn au.", "Khoảng cách giữa các quasar và Bức tường lớn Sloan (Sloan Great Wall) lên tới hàng tỷ năm ánh sáng.", "Tuy nhiên, đơn vị của những độ dài nhỏ hơn có thể dùng bằng cách nhân thời gian với tốc độ ánh sáng.", "Các đơn vị liên quan\nKhoảng cách giữa các vật thể trong một hệ sao thường bằng phần nhỏ của một năm ánh sáng, và chúng thường được biểu diễn theo đơn vị thiên văn au.", "Ví dụ, giây ánh sáng, mà hay sử dụng trong thiên văn học, vật lý tương đối tính và truyền thông tin, có giá trị bằng mét hay của một năm ánh sáng.", "Tuy nhiên, đơn vị của những độ dài nhỏ hơn có thể dùng bằng cách nhân thời gian với tốc độ ánh sáng.", "Các đơn vị như phút ánh sáng, giờ ánh sáng và ngày ánh sáng đôi khi được sử dụng trong các tác phẩm phổ biến khoa học.", "Ví dụ, giây ánh sáng, mà hay sử dụng trong thiên văn học, vật lý tương đối tính và truyền thông tin, có giá trị bằng mét hay của một năm ánh sáng.", "Tháng ánh sáng, gần bằng một phần mười hai của năm ánh sáng, cũng được sử dụng để đo xấp xỉ khoảng cách.", "Các đơn vị như phút ánh sáng, giờ ánh sáng và ngày ánh sáng đôi khi được sử dụng trong các tác phẩm phổ biến khoa học.", "Bảo tàng không gian và Trái Đất Hayden (Hayden Planetarium) xác định tháng ánh sáng bằng chính xác 30 ngày ánh sáng truyền đi.", "Tháng ánh sáng, gần bằng một phần mười hai của năm ánh sáng, cũng được sử dụng để đo xấp xỉ khoảng cách.", "Ánh sáng truyền xấp xỉ qua một foot trong một nano giây; do vậy thuật ngữ \"foot ánh sáng\" đôi lúc được sử dụng không chính thức để đo thời gian.", "Bảo tàng không gian và Trái Đất Hayden (Hayden Planetarium) xác định tháng ánh sáng bằng chính xác 30 ngày ánh sáng truyền đi.", "Xem thêm\n\n 1 peta mét (ví dụ khoảng cách bằng với cỡ năm ánh sáng)\n Giao thức Einstein (Einstein protocol)\n Độ dài Hubble\n SI\n Tốc độ ánh sáng\n Tháng ánh sáng\n Tuần ánh sáng\n Ngày ánh sáng \n Giờ ánh sáng\n Phút ánh sáng\n Giây ánh sáng.", "Ánh sáng truyền xấp xỉ qua một foot trong một nano giây; do vậy thuật ngữ \"foot ánh sáng\" đôi lúc được sử dụng không chính thức để đo thời gian.", "Chú thích\n\nTham khảo\n\nĐơn vị đo chiều dài (thiên văn học)\nThuật ngữ thiên văn học\nÁnh sáng", "Xem thêm\n\n 1 peta mét (ví dụ khoảng cách bằng với cỡ năm ánh sáng)\n Giao thức Einstein (Einstein protocol)\n Độ dài Hubble\n SI\n Tốc độ ánh sáng\n Tháng ánh sáng\n Tuần ánh sáng\n Ngày ánh sáng \n Giờ ánh sáng\n Phút ánh sáng\n Giây ánh sáng." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Một yôtamét (viết tắt là Ym) là một đơn vị đo khoảng cách bằng 1024 mét.", "(1 triệu tỷ mét, tiếng Anh là Septillion)\n\nTrong hệ đo lường quốc tế, yôtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "(1 triệu tỷ mét, tiếng Anh là Septillion)\n\nTrong hệ đo lường quốc tế, yôtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Yôtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các thiên hà, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng và parsec hơn.", "Yôtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các thiên hà, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng và parsec hơn.", "Chữ yôta (hoặc trong viết tắt là Y) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1024 lần.", "Chữ yôta (hoặc trong viết tắt là Y) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1024 lần.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Các chuyển đổi\n 1 Ym = 105 700 000 năm ánh sáng = 32 408 000 parsec\n Đường kính của Nhóm Thiên hà Địa phương = 2 Ym\n Khoảng cách đến quasar xa nhất = 100 Ym\n Khoảng cách đến chân trời vũ trụ = 130 Ym\nDiễn giải\n 1,2 Ym - 127 triệu năm ánh sáng: khoảng cách đến nguồn Chớp gamma gần nhất, GRB 980425 về phía chòm sao Viễn Vọng Kính\n 1,3 Ym - 137 triệu năm ánh sáng: khoảng cách cụm thiên hà Centaurus Cluster \n 1,9 Ym - 201 triệu năm ánh sáng: đường kính của siêu đám địa phương Xử Nữ\n 2,3 Ym - 225 đến 250 triệu năm ánh sáng - Ánh sáng đi được trong chân không trong một năm thiên hà\n 2,8 Ym - 296 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến siêu đám Coma về phía chòm sao Hậu Phát\n 3,2 Ym - 338 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến Stephan's Quintet\n 4,7 Ym - 496 triệu năm ánh sáng - Chiều dài của Vạn Lý Trường Thành CfA2, một trong những kiến ​​trúc thượng tầng quan sát lớn nhất trong Vũ trụ\n 6,1 Ym - 645 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến siêu sao Shapley\n 9,5 Ym - 996 triệu năm ánh sáng - Đường kính của Supervoid Eridanus\n\nXem thêm\nHệ đo lường quốc tế\nĐộ lớn trong SI\nNăm ánh sáng\nParsec\n\nTham khảo\n\nĐơn vị đo chiều dài\n\nen:Metre#SI prefixed forms of metre\nnl:Yottameter" ]

[ "(1 triệu tỷ mét, tiếng Anh là Septillion)\n\nTrong hệ đo lường quốc tế, yôtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Một yôtamét (viết tắt là Ym) là một đơn vị đo khoảng cách bằng 1024 mét.", "Yôtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các thiên hà, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng và parsec hơn.", "(1 triệu tỷ mét, tiếng Anh là Septillion)\n\nTrong hệ đo lường quốc tế, yôtamét là đơn vị đo được suy ra từ đơn vị cơ bản mét theo định nghĩa trên.", "Chữ yôta (hoặc trong viết tắt là Y) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1024 lần.", "Yôtamét có thể được dùng để đo khoảng cách giữa các thiên hà, tuy nhiên các nhà thiên văn thường quen dùng năm ánh sáng và parsec hơn.", "Xem thêm trang độ lớn trong SI.", "Chữ yôta (hoặc trong viết tắt là Y) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được nhân với 1024 lần.", "Các chuyển đổi\n 1 Ym = 105 700 000 năm ánh sáng = 32 408 000 parsec\n Đường kính của Nhóm Thiên hà Địa phương = 2 Ym\n Khoảng cách đến quasar xa nhất = 100 Ym\n Khoảng cách đến chân trời vũ trụ = 130 Ym\nDiễn giải\n 1,2 Ym - 127 triệu năm ánh sáng: khoảng cách đến nguồn Chớp gamma gần nhất, GRB 980425 về phía chòm sao Viễn Vọng Kính\n 1,3 Ym - 137 triệu năm ánh sáng: khoảng cách cụm thiên hà Centaurus Cluster \n 1,9 Ym - 201 triệu năm ánh sáng: đường kính của siêu đám địa phương Xử Nữ\n 2,3 Ym - 225 đến 250 triệu năm ánh sáng - Ánh sáng đi được trong chân không trong một năm thiên hà\n 2,8 Ym - 296 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến siêu đám Coma về phía chòm sao Hậu Phát\n 3,2 Ym - 338 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến Stephan's Quintet\n 4,7 Ym - 496 triệu năm ánh sáng - Chiều dài của Vạn Lý Trường Thành CfA2, một trong những kiến ​​trúc thượng tầng quan sát lớn nhất trong Vũ trụ\n 6,1 Ym - 645 triệu năm ánh sáng - Khoảng cách đến siêu sao Shapley\n 9,5 Ym - 996 triệu năm ánh sáng - Đường kính của Supervoid Eridanus\n\nXem thêm\nHệ đo lường quốc tế\nĐộ lớn trong SI\nNăm ánh sáng\nParsec\n\nTham khảo\n\nĐơn vị đo chiều dài\n\nen:Metre#SI prefixed forms of metre\nnl:Yottameter", "Xem thêm trang độ lớn trong SI." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Doraemon ( ) là một series manga của Nhật Bản do Fujiko F. Fujio và đồng tác giả Motoo Abiko sáng tác từ tháng 12 năm 1969 đến tháng 4 năm 1996 đăng trên tạp chí CoroCoro Comic của nhà xuất bản Shogakukan.", "Có tổng cộng 821 chương truyện được tuyển chọn đóng gói đưa vào 45 tập tankōbon dưới ấn hiệu Tentōmushi Comics cũng do Shogakukan xuất bản.", "Có tổng cộng 821 chương truyện được tuyển chọn đóng gói đưa vào 45 tập tankōbon dưới ấn hiệu Tentōmushi Comics cũng do Shogakukan xuất bản.", "Manga đã được dịch và xuất bản bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, trong đó bao gồm cả tiếng Việt do Nhà xuất bản Kim Đồng biên soạn.", "Manga đã được dịch và xuất bản bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, trong đó bao gồm cả tiếng Việt do Nhà xuất bản Kim Đồng biên soạn.", "Nội dung series kể về cuộc đời bất hạnh của cậu bé Nobita và chú mèo máy Doraemon từ tương lai đến để giúp cuộc sống của cậu bé trở nên tốt hơn.", "Nội dung series kể về cuộc đời bất hạnh của cậu bé Nobita và chú mèo máy Doraemon từ tương lai đến để giúp cuộc sống của cậu bé trở nên tốt hơn.", "Tác phẩm ba lần được chuyển thể thành anime: lần đầu do Nippon TV Dōga sản xuất gồm 52 tập phát sóng trên Nippon TV từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 năm 1973; lần thứ hai do Shin-Ei Animation sản xuất với 1787 tập phát từ 2 tháng 4 năm 1979 đến 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi và lần thứ ba cũng do Shin-Ei Animation sản xuất phát trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay.", "Tác phẩm ba lần được chuyển thể thành anime: lần đầu do Nippon TV Dōga sản xuất gồm 52 tập phát sóng trên Nippon TV từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 năm 1973; lần thứ hai do Shin-Ei Animation sản xuất với 1787 tập phát từ 2 tháng 4 năm 1979 đến 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi và lần thứ ba cũng do Shin-Ei Animation sản xuất phát trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay.", "Tác phẩm cũng được chuyển thể thành các loại hình truyền thông khác như phim điện ảnh và trò chơi điện tử.", "Tác phẩm cũng được chuyển thể thành các loại hình truyền thông khác như phim điện ảnh và trò chơi điện tử.", "Tính đến năm 2019, với hơn 250 triệu bản in được bán ra trên thế giới, Doraemon được coi như là một trong những series manga nổi tiếng và thành công nhất mọi thời đại.", "Tính đến năm 2019, với hơn 250 triệu bản in được bán ra trên thế giới, Doraemon được coi như là một trong những series manga nổi tiếng và thành công nhất mọi thời đại.", "Được nhiều nhà phê bình và chuyên gia khen ngợi, một số mangaka nổi tiếng nói rằng Doraemon đã truyền cảm hứng cho tác phẩm của họ, chẳng hạn như Oda Eiichirō, Kishimoto Masashi và Takahashi Rumiko.", "Được nhiều nhà phê bình và chuyên gia khen ngợi, một số mangaka nổi tiếng nói rằng Doraemon đã truyền cảm hứng cho tác phẩm của họ, chẳng hạn như Oda Eiichirō, Kishimoto Masashi và Takahashi Rumiko.", "Ngoài ra, Doraemon cũng chính thức trở thành một trong những thương hiệu truyền thông có doanh thu cao nhất mọi thời đại, trong đó loạt phim hoạt hình cùng tên có số lượng người xem cao nhất tại Nhật Bản và các quốc gia trên thế giới.", "Ngoài ra, Doraemon cũng chính thức trở thành một trong những thương hiệu truyền thông có doanh thu cao nhất mọi thời đại, trong đó loạt phim hoạt hình cùng tên có số lượng người xem cao nhất tại Nhật Bản và các quốc gia trên thế giới.", "Doraemon đã được xem như một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản, và từng được Bộ Ngoại giao Nhật Bản bổ nhiệm làm đại sứ anime đầu tiên vào năm 2008.", "Doraemon đã được xem như một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản, và từng được Bộ Ngoại giao Nhật Bản bổ nhiệm làm đại sứ anime đầu tiên vào năm 2008.", "Nội dung \n\nDoraemon là một chú mèo máy được Nobi Sewashi (Nobi Nobito), cháu năm đời của Nobi Nobita, gửi từ thế kỷ 22 về quá khứ của ông mình để giúp đỡ Nobita trở nên tiến bộ và giàu có, tức là cũng sẽ cải thiện hoàn cảnh của con cháu Nobita sau này.", "Nội dung \n\nDoraemon là một chú mèo máy được Nobi Sewashi (Nobi Nobito), cháu năm đời của Nobi Nobita, gửi từ thế kỷ 22 về quá khứ của ông mình để giúp đỡ Nobita trở nên tiến bộ và giàu có, tức là cũng sẽ cải thiện hoàn cảnh của con cháu Nobita sau này.", "Còn ở hiện tại, Nobita là một cậu bé luôn thất bại ở trường học, và sau đó công ty phá sản, thất bại trong công việc, đẩy gia đình và con cháu sau này vào cảnh nợ nần.", "Còn ở hiện tại, Nobita là một cậu bé luôn thất bại ở trường học, và sau đó công ty phá sản, thất bại trong công việc, đẩy gia đình và con cháu sau này vào cảnh nợ nần.", "Các câu chuyện trong Doraemon thường có một chủ đề chung, đó là xoay quanh những rắc rối hay xảy ra với cậu bé Nobita học lớp năm, nhân vật chính thứ hai của bộ truyện.", "Các câu chuyện trong Doraemon thường có một chủ đề chung, đó là xoay quanh những rắc rối hay xảy ra với cậu bé Nobita học lớp năm, nhân vật chính thứ hai của bộ truyện.", "Doraemon có một chiếc túi thần kỳ trước bụng với đủ loại bảo bối của tương lai.", "Doraemon có một chiếc túi thần kỳ trước bụng với đủ loại bảo bối của tương lai.", "Cốt truyện thường gặp nhất sẽ là Nobita trở về nhà khóc lóc với những rắc rối mà cậu gặp phải ở trường học hoặc với bạn bè.", "Cốt truyện thường gặp nhất sẽ là Nobita trở về nhà khóc lóc với những rắc rối mà cậu gặp phải ở trường học hoặc với bạn bè.", "Sau khi bị cậu bé van nài hoặc thúc giục, Doraemon sẽ đưa ra một bảo bối giúp Nobita giải quyết những rắc rối của mình, hoặc là để trả đũa hay khoe khoang với bạn bè của cậu.", "Sau khi bị cậu bé van nài hoặc thúc giục, Doraemon sẽ đưa ra một bảo bối giúp Nobita giải quyết những rắc rối của mình, hoặc là để trả đũa hay khoe khoang với bạn bè của cậu.", "Nobita sẽ lại thường đi quá xa so với dự định ban đầu của Doraemon, thậm chí với những bảo bối mới cậu còn gặp rắc rối lớn hơn trước đó.", "Nobita sẽ lại thường đi quá xa so với dự định ban đầu của Doraemon, thậm chí với những bảo bối mới cậu còn gặp rắc rối lớn hơn trước đó.", "Đôi khi những người bạn của Nobita, thường là Honekawa Suneo hoặc Goda Takeshi (Jaian), lại lấy trộm những bảo bối và sử dụng chúng không đúng mục đích.", "Đôi khi những người bạn của Nobita, thường là Honekawa Suneo hoặc Goda Takeshi (Jaian), lại lấy trộm những bảo bối và sử dụng chúng không đúng mục đích.", "Tuy nhiên thường thì ở cuối mỗi câu chuyện, những ai sử dụng sai mục đích bảo bối sẽ phải chịu hậu quả do mình gây ra, và người đọc sẽ rút ra được bài học từ đó.", "Tuy nhiên thường thì ở cuối mỗi câu chuyện, những ai sử dụng sai mục đích bảo bối sẽ phải chịu hậu quả do mình gây ra, và người đọc sẽ rút ra được bài học từ đó.", "Sáng tác \n\nDoraemon là tác phẩm của Fujiko Fujio, bút danh chung của hai họa sĩ manga Fujimoto Hiroshi và Abiko Motoo.", "Sáng tác \n\nDoraemon là tác phẩm của Fujiko Fujio, bút danh chung của hai họa sĩ manga Fujimoto Hiroshi và Abiko Motoo.", "Theo Fujimoto, ý tưởng bộ truyện được nảy sinh một cách hoàn toàn ngẫu nhiên: sau khi vấp phải đồ chơi của cô con gái và nghe thấy tiếng mèo kêu, ông bắt đầu nghĩ đến một cỗ máy có khả năng giúp mình tạo ra bộ manga mới.", "Theo Fujimoto, ý tưởng bộ truyện được nảy sinh một cách hoàn toàn ngẫu nhiên: sau khi vấp phải đồ chơi của cô con gái và nghe thấy tiếng mèo kêu, ông bắt đầu nghĩ đến một cỗ máy có khả năng giúp mình tạo ra bộ manga mới.", "Để thiết lập tác phẩm và nhân vật chính, tác giả đã sử dụng một số yếu tố có trong manga trước đây của mình là Obake no Q-tarō, xoay quanh một hồn ma sống chung với con người với công thức lặp lại tương tự.", "Để thiết lập tác phẩm và nhân vật chính, tác giả đã sử dụng một số yếu tố có trong manga trước đây của mình là Obake no Q-tarō, xoay quanh một hồn ma sống chung với con người với công thức lặp lại tương tự.", "Do đó, ý tưởng về Doraemon là kết quả của rất nhiều thử nghiệm khác nhau, kinh nghiệm từ những sai sót giúp ông tìm ra loại hình manga phù hợp với khả năng của mình là slice of life.", "Do đó, ý tưởng về Doraemon là kết quả của rất nhiều thử nghiệm khác nhau, kinh nghiệm từ những sai sót giúp ông tìm ra loại hình manga phù hợp với khả năng của mình là slice of life.", "Ban đầu, ở thời điểm phát hành tác phẩm không được nhiều độc giả đón nhận, ngược lại manga được ưa chuộng nhất là gekiga, sau này thị hiếu độc giả tăng dần cùng với sự phổ biến của anime truyền hình và phim chiếu rạp, manga dần được đón nhận và đánh giá cao.", "Ban đầu, ở thời điểm phát hành tác phẩm không được nhiều độc giả đón nhận, ngược lại manga được ưa chuộng nhất là gekiga, sau này thị hiếu độc giả tăng dần cùng với sự phổ biến của anime truyền hình và phim chiếu rạp, manga dần được đón nhận và đánh giá cao.", "Nhờ vào điều này giúp tác phẩm được kéo dài thêm hai mươi bảy năm nữa.", "Nhờ vào điều này giúp tác phẩm được kéo dài thêm hai mươi bảy năm nữa.", "Tác phẩm chủ yếu hướng đến đối tượng độc giả là trẻ em, Fujiko đã chọn tạo hình nhân vật bằng phong cách đồ họa đơn giản, dựa trên các dạng hình học cơ bản như hình tròn và hình elip, nhằm tạo cho Doraemon một khía cạnh thú vị và vui nhộn.", "Tác phẩm chủ yếu hướng đến đối tượng độc giả là trẻ em, Fujiko đã chọn tạo hình nhân vật bằng phong cách đồ họa đơn giản, dựa trên các dạng hình học cơ bản như hình tròn và hình elip, nhằm tạo cho Doraemon một khía cạnh thú vị và vui nhộn.", "Loạt anime đều đặn và liên tục giúp người đọc dễ hiểu câu chuyện.", "Loạt anime đều đặn và liên tục giúp người đọc dễ hiểu câu chuyện.", "Thêm vào đó, xanh lam - một màu đặc trưng của nhân vật chính Doraemon được chọn làm màu chủ đạo trên các tạp chí đăng tác phẩm, vốn từng có bìa màu vàng và tiêu đề màu đỏ.", "Thêm vào đó, xanh lam - một màu đặc trưng của nhân vật chính Doraemon được chọn làm màu chủ đạo trên các tạp chí đăng tác phẩm, vốn từng có bìa màu vàng và tiêu đề màu đỏ.", "Fujiko giải quyết các vấn đề trong manga theo hướng lạc quan và an toàn, hoàn toàn tránh những cảnh bạo lực hoặc khiêu dâm.", "Fujiko giải quyết các vấn đề trong manga theo hướng lạc quan và an toàn, hoàn toàn tránh những cảnh bạo lực hoặc khiêu dâm.", "Tuy nhiên, ông cũng lồng ghép nhiều vấn đề về môi trường vào với những câu chuyện mà trong đó có các nhân vật chính tham gia giúp đỡ động vật hoặc chỉ trích những hành vi sai trái của con người đối với thiên nhiên.", "Tuy nhiên, ông cũng lồng ghép nhiều vấn đề về môi trường vào với những câu chuyện mà trong đó có các nhân vật chính tham gia giúp đỡ động vật hoặc chỉ trích những hành vi sai trái của con người đối với thiên nhiên.", "Trong quá trình sáng tác, ông cố gắng đưa những lý thuyết trong sách giáo khoa hoặc ít nhất có liên quan đến văn hóa dân gian Nhật Bản ra giải quyết, đặc biệt là nhấn mạnh vào các giá trị đạo đức của chính trực, kiên trì, dũng cảm, gia đình và tôn trọng.", "Trong quá trình sáng tác, ông cố gắng đưa những lý thuyết trong sách giáo khoa hoặc ít nhất có liên quan đến văn hóa dân gian Nhật Bản ra giải quyết, đặc biệt là nhấn mạnh vào các giá trị đạo đức của chính trực, kiên trì, dũng cảm, gia đình và tôn trọng.", "Để nhấn mạnh vai trò trung tâm của lớp trẻ, ông đã chọn thực hiện hành động ở những nơi mà trẻ em thường đến thay vì người lớn, hợp pháp hóa sự tồn tại của một xã hội dựa trên tiềm năng của những người trẻ tuổi, qua đó mọi người đều có thể sống hạnh phúc; điều này đã nhận được nhiều sự đồng tình ủng hộ ở Nhật Bản và các nước lân cận.", "Để nhấn mạnh vai trò trung tâm của lớp trẻ, ông đã chọn thực hiện hành động ở những nơi mà trẻ em thường đến thay vì người lớn, hợp pháp hóa sự tồn tại của một xã hội dựa trên tiềm năng của những người trẻ tuổi, qua đó mọi người đều có thể sống hạnh phúc; điều này đã nhận được nhiều sự đồng tình ủng hộ ở Nhật Bản và các nước lân cận.", "Trong quá trình phát triển manga, Fujiko không gán bất kỳ sự tiến hóa nào cho tính cách nhân vật, không tích cực hay tiêu cực; theo tác giả trên thực tế khi các nhân vật nhận ra khát vọng của mình thì lập tức tác phẩm của ông không còn gì thú vị.", "Trong quá trình phát triển manga, Fujiko không gán bất kỳ sự tiến hóa nào cho tính cách nhân vật, không tích cực hay tiêu cực; theo tác giả trên thực tế khi các nhân vật nhận ra khát vọng của mình thì lập tức tác phẩm của ông không còn gì thú vị.", "Do đó, ông thích một cấu trúc tuần hoàn vô hạn, trong đó có nhân vật chính \"Thoạt đầu nhìn cậu ta có vẻ tiến bộ nhưng thực tế vẫn như cũ\".", "Do đó, ông thích một cấu trúc tuần hoàn vô hạn, trong đó có nhân vật chính \"Thoạt đầu nhìn cậu ta có vẻ tiến bộ nhưng thực tế vẫn như cũ\".", "Việc xuất bản manga dừng lại sau khi tác giả qua đời vào năm 1996 và do không có cái kết đã làm dấy lên các truyền thuyết đô thị theo thời gian.", "Việc xuất bản manga dừng lại sau khi tác giả qua đời vào năm 1996 và do không có cái kết đã làm dấy lên các truyền thuyết đô thị theo thời gian.", "Yagi Ryūichi và Yamazaki Takashi, đạo diễn của Stand by Me Doraemon nói rằng \"Doraemon chỉ có một phần mở đầu duy nhất trong khi phần kết đã được viết và sửa đi sửa lại nhiều lần\".", "Yagi Ryūichi và Yamazaki Takashi, đạo diễn của Stand by Me Doraemon nói rằng \"Doraemon chỉ có một phần mở đầu duy nhất trong khi phần kết đã được viết và sửa đi sửa lại nhiều lần\".", "Vì điều này, Shogakukan nhà xuất bản của tác phẩm buộc phải lên tiếng nói rằng chỉ khi Nobita và Shizuka chính thức kết hôn thì Doraemon mới hoàn thành nhiệm vụ, trở về tương lai.", "Vì điều này, Shogakukan nhà xuất bản của tác phẩm buộc phải lên tiếng nói rằng chỉ khi Nobita và Shizuka chính thức kết hôn thì Doraemon mới hoàn thành nhiệm vụ, trở về tương lai.", "Bối cảnh \n\nTruyện Doraemon lấy bối cảnh xã hội Nhật Bản vào thập niên 1970, cụ thể là ở quận Nerima thuộc ngoại ô thủ đô Tokyo, đặc biệt là những nơi tụ họp và vui chơi của trẻ em; nhà của các nhân vật, trường học và cả ngọn núi sau trường, nơi mà Nobita hay đến để tìm kiếm sự yên tĩnh thường xuyên xuất hiện.", "Bối cảnh \n\nTruyện Doraemon lấy bối cảnh xã hội Nhật Bản vào thập niên 1970, cụ thể là ở quận Nerima thuộc ngoại ô thủ đô Tokyo, đặc biệt là những nơi tụ họp và vui chơi của trẻ em; nhà của các nhân vật, trường học và cả ngọn núi sau trường, nơi mà Nobita hay đến để tìm kiếm sự yên tĩnh thường xuyên xuất hiện.", "Một nơi thường được đề cập trong tác phẩm là \"bãi đất trống\" hay \"sân bóng\", bao gồm một bãi cỏ rộng có ba ống cống bê tông xếp chồng lên nhau, là nơi các nhân vật chính thường gặp mặt để cùng nhau chơi cầu lông, bóng đá và bóng chày, hay chỉ đơn giản là ngồi nói chuyện.", "Một nơi thường được đề cập trong tác phẩm là \"bãi đất trống\" hay \"sân bóng\", bao gồm một bãi cỏ rộng có ba ống cống bê tông xếp chồng lên nhau, là nơi các nhân vật chính thường gặp mặt để cùng nhau chơi cầu lông, bóng đá và bóng chày, hay chỉ đơn giản là ngồi nói chuyện.", "Gần đó, nhà của Nobita nằm trong khu vực Tsukimidai (tạm dịch \"Nơi ngắm nhìn Mặt Trăng\").", "Gần đó, nhà của Nobita nằm trong khu vực Tsukimidai (tạm dịch \"Nơi ngắm nhìn Mặt Trăng\").", "Cái tên trên được lấy cảm hứng từ Fujimidai (tạm dịch \"nơi ngắm nhìn núi Phú Sĩ\"), nơi Tezuka Osamu sinh sống và làm việc; một mangaka nổi tiếng là điểm tham chiếu của người tạo ra Doraemon.", "Cái tên trên được lấy cảm hứng từ Fujimidai (tạm dịch \"nơi ngắm nhìn núi Phú Sĩ\"), nơi Tezuka Osamu sinh sống và làm việc; một mangaka nổi tiếng là điểm tham chiếu của người tạo ra Doraemon.", "Mặc dù những cảnh quan trong tác phẩm có vẻ bất biến, nhưng theo suy nghĩ của tác giả, có những yếu tố có thể thay đổi và tiến hóa, chẳng hạn như vật liệu xây dựng trong bãi đất trống.", "Mặc dù những cảnh quan trong tác phẩm có vẻ bất biến, nhưng theo suy nghĩ của tác giả, có những yếu tố có thể thay đổi và tiến hóa, chẳng hạn như vật liệu xây dựng trong bãi đất trống.", "Trong quá trình xuất bản Doraemon, Fujiko cũng nhiều lần thay đổi các địa điểm và đối tượng hiện diện trong tác phẩm với mục đích làm cho câu chuyện trở nên thực tế hơn đối với độc giả.", "Trong quá trình xuất bản Doraemon, Fujiko cũng nhiều lần thay đổi các địa điểm và đối tượng hiện diện trong tác phẩm với mục đích làm cho câu chuyện trở nên thực tế hơn đối với độc giả.", "Bảo bối \n\n là những công cụ tiện ích từ tương lai của Doraemon.", "Bảo bối \n\n là những công cụ tiện ích từ tương lai của Doraemon.", "Chúng được sử dụng để giúp đỡ các nhân vật và là những yếu tố thường xuyên hiện diện đến mức chúng được coi là \"điểm tựa của tác phẩm\".", "Chúng được sử dụng để giúp đỡ các nhân vật và là những yếu tố thường xuyên hiện diện đến mức chúng được coi là \"điểm tựa của tác phẩm\".", "Với những bảo bối này, Doraemon theo một cuộc bầu chọn năm 2007 trên trang tin tức Oricon thậm chí đã được xếp thứ hai trong \"danh sách các nhân vật manga quyền năng nhất\", chỉ sau Songoku của Dragon Ball.", "Với những bảo bối này, Doraemon theo một cuộc bầu chọn năm 2007 trên trang tin tức Oricon thậm chí đã được xếp thứ hai trong \"danh sách các nhân vật manga quyền năng nhất\", chỉ sau Songoku của Dragon Ball.", "Trong một lần trả lời phỏng vấn ông Fujiko F. Fujio, khi được hỏi về số bảo bối của Doraemon đã đưa ra con số 1293, nhưng theo một thống kê vào năm 2004 của giáo sư Yokoyama Yasuyuki (thuộc đại học Toyama) thì số bảo bối của Doraemon xuất hiện trong 1344 câu chuyện lên tới 1963 dōgu.", "Trong một lần trả lời phỏng vấn ông Fujiko F. Fujio, khi được hỏi về số bảo bối của Doraemon đã đưa ra con số 1293, nhưng theo một thống kê vào năm 2004 của giáo sư Yokoyama Yasuyuki (thuộc đại học Toyama) thì số bảo bối của Doraemon xuất hiện trong 1344 câu chuyện lên tới 1963 dōgu.", "Trong số đó phải kể đến , một cánh quạt tre đặt trên đầu cho phép bạn bay, xuất hiện trong tác phẩm 214 lần, xuất hiện 97 lần và được các nhân vật chính sử dụng để du hành xuyên thời gian, và một cánh cửa cho phép bạn đến mọi nơi và đã xuất hiện 68 lần.", "Trong số đó phải kể đến , một cánh quạt tre đặt trên đầu cho phép bạn bay, xuất hiện trong tác phẩm 214 lần, xuất hiện 97 lần và được các nhân vật chính sử dụng để du hành xuyên thời gian, và một cánh cửa cho phép bạn đến mọi nơi và đã xuất hiện 68 lần.", "Một số bảo bối khác hay hiện diện trong tác phẩm là và tương ứng cho phép bạn phóng to hoặc thu nhỏ một đối tượng; có khả năng khôi phục vật thể về một điều kiện cụ thể trong quá khứ hoặc tương lai; , một bốt điện thoại có khả năng biến đổi thế giới theo yêu cầu cụ thể.", "Một số bảo bối khác hay hiện diện trong tác phẩm là và tương ứng cho phép bạn phóng to hoặc thu nhỏ một đối tượng; có khả năng khôi phục vật thể về một điều kiện cụ thể trong quá khứ hoặc tương lai; , một bốt điện thoại có khả năng biến đổi thế giới theo yêu cầu cụ thể.", "Nhìn chung, các bảo bối có đặc điểm dễ sử dụng, di chuyển, trực quan và đáng tin cậy.", "Nhìn chung, các bảo bối có đặc điểm dễ sử dụng, di chuyển, trực quan và đáng tin cậy.", "Fujimoto đã đưa các bảo bối vào để phản ánh một cái nhìn lạc quan về mối quan hệ giữa con người và công nghệ.", "Fujimoto đã đưa các bảo bối vào để phản ánh một cái nhìn lạc quan về mối quan hệ giữa con người và công nghệ.", "Bằng phép loại suy, ông đã cố gắng thể hiện Nobita là một người am hiểu công nghệ, biết vận dụng chúng cho ra những thí nghiệm thú vị.", "Bằng phép loại suy, ông đã cố gắng thể hiện Nobita là một người am hiểu công nghệ, biết vận dụng chúng cho ra những thí nghiệm thú vị.", "Thông qua các bảo bối thần kỳ, Fujiko thể hiện một số ước muốn của xã hội đương thời.", "Thông qua các bảo bối thần kỳ, Fujiko thể hiện một số ước muốn của xã hội đương thời.", "Phương tiện truyền thông\n\nManga \n\nBan đầu Doraemon được xuất bản bởi Shogakukan tại Nhật Bản từ ngày 1 tháng 12 năm 1969 trên hai tạp chí giáo dục dành cho trẻ em là và ; tháng tiếp theo ra mắt trên tạp chí , , và .", "Phương tiện truyền thông\n\nManga \n\nBan đầu Doraemon được xuất bản bởi Shogakukan tại Nhật Bản từ ngày 1 tháng 12 năm 1969 trên hai tạp chí giáo dục dành cho trẻ em là và ; tháng tiếp theo ra mắt trên tạp chí , , và .", "Từ năm 1973, bộ truyện được phát hành thêm trên hai tạp chí và .", "Từ năm 1973, bộ truyện được phát hành thêm trên hai tạp chí và .", "Các câu chuyện trên mỗi tạp chí là khác nhau, đồng nghĩa với việc tác giả phải sáng tác ít nhất là 6 câu chuyện mỗi tháng.", "Các câu chuyện trên mỗi tạp chí là khác nhau, đồng nghĩa với việc tác giả phải sáng tác ít nhất là 6 câu chuyện mỗi tháng.", "Năm 1977, CoroCoro Comic đã ra đời như một tạp chí chuyên về Doraemon.", "Năm 1977, CoroCoro Comic đã ra đời như một tạp chí chuyên về Doraemon.", "Từ năm 1974, Fujiko bắt đầu chắt lọc các chương truyện mà ông đã đăng tải đóng gói thành tankōbon, được phát hành từ ngày 31 tháng 7 năm 1974 đến ngày 26 tháng 4 năm 1996 dưới ấn hiệu , với tổng cộng 45 tập.", "Từ năm 1974, Fujiko bắt đầu chắt lọc các chương truyện mà ông đã đăng tải đóng gói thành tankōbon, được phát hành từ ngày 31 tháng 7 năm 1974 đến ngày 26 tháng 4 năm 1996 dưới ấn hiệu , với tổng cộng 45 tập.", "Nhằm tri ân những đóng góp của tác phẩm, tại Thư viện Trung tâm thành phố Takaoka quê hương tác giả, người ta đã thiết lập một khu vực đặc biệt trưng bày toàn bộ tuyển tập tankōbon của Doraemon cùng với các tác phẩm khác của Fujiko.", "Nhằm tri ân những đóng góp của tác phẩm, tại Thư viện Trung tâm thành phố Takaoka quê hương tác giả, người ta đã thiết lập một khu vực đặc biệt trưng bày toàn bộ tuyển tập tankōbon của Doraemon cùng với các tác phẩm khác của Fujiko.", "Trong khoảng thời gian từ ngày 25 tháng 4 năm 2005 đến ngày 28 tháng 2 năm 2006, năm tập đã được xuất bản với tựa đề gồm 104 câu chuyện khác không nằm trong 45 tập tankōbon đã xuất bản trước đó; vào ngày 1 tháng 12 năm 2014, tập thứ sáu của bộ truyện được xuất bản, bao gồm 18 câu chuyện khác.", "Trong khoảng thời gian từ ngày 25 tháng 4 năm 2005 đến ngày 28 tháng 2 năm 2006, năm tập đã được xuất bản với tựa đề gồm 104 câu chuyện khác không nằm trong 45 tập tankōbon đã xuất bản trước đó; vào ngày 1 tháng 12 năm 2014, tập thứ sáu của bộ truyện được xuất bản, bao gồm 18 câu chuyện khác.", "Thêm vào đó, những câu chuyện chưa xuất bản đã được phát hành thành sáu tập với tựa đề từ ngày 17 tháng 7 năm 1999 đến ngày 2 tháng 9 năm 2006; thông qua ấn bản này, có thêm 119 câu chuyện khác đã được bổ sung.", "Thêm vào đó, những câu chuyện chưa xuất bản đã được phát hành thành sáu tập với tựa đề từ ngày 17 tháng 7 năm 1999 đến ngày 2 tháng 9 năm 2006; thông qua ấn bản này, có thêm 119 câu chuyện khác đã được bổ sung.", "Từ tháng 7 năm 2009 đến tháng 12 năm 2012, Shogakukan cho phát hành 20 quyển trong đó bao gồm tất cả 1345 câu chuyện Doraemon do Fujiko sáng tác.", "Từ tháng 7 năm 2009 đến tháng 12 năm 2012, Shogakukan cho phát hành 20 quyển trong đó bao gồm tất cả 1345 câu chuyện Doraemon do Fujiko sáng tác.", "Vào tháng 12 năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Doraemon ra đời, Shogakukan đã phát hành một tập trong đó tập hợp sáu phiên bản khác nhau về lần gặp gỡ đầu tiên giữa Nobita và Doraemon.", "Vào tháng 12 năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Doraemon ra đời, Shogakukan đã phát hành một tập trong đó tập hợp sáu phiên bản khác nhau về lần gặp gỡ đầu tiên giữa Nobita và Doraemon.", "Manga Doraemon được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành lần đầu tại Việt Nam vào năm 1992.", "Manga Doraemon được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành lần đầu tại Việt Nam vào năm 1992.", "Tựa của bộ truyện phiên âm thành Đôrêmon còn tên nhân vật được sửa đổi cho quen thuộc với cách đọc của thiếu nhi Việt Nam (xem thêm: Doraemon tại Việt Nam).", "Tựa của bộ truyện phiên âm thành Đôrêmon còn tên nhân vật được sửa đổi cho quen thuộc với cách đọc của thiếu nhi Việt Nam (xem thêm: Doraemon tại Việt Nam).", "Sau năm 1996, Nhà xuất bản Kim Đồng chính thức ký kết với Shogakukan để phát hành Đôrêmon có bản quyền tại Việt Nam.", "Sau năm 1996, Nhà xuất bản Kim Đồng chính thức ký kết với Shogakukan để phát hành Đôrêmon có bản quyền tại Việt Nam.", "Từ năm 2010, Kim Đồng tái phát hành bộ truyện Doraemon mới trong đó đổi lại tựa đề, tên nhân vật cũng như bản dịch trên tinh thần bám sát nguyên tác.Doraemon cũng được mua bản quyền phát hành tại một số quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Indonesia, Philippines, Pháp, Tây Ban Nha và Ý.", "Từ năm 2010, Kim Đồng tái phát hành bộ truyện Doraemon mới trong đó đổi lại tựa đề, tên nhân vật cũng như bản dịch trên tinh thần bám sát nguyên tác.Doraemon cũng được mua bản quyền phát hành tại một số quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Indonesia, Philippines, Pháp, Tây Ban Nha và Ý.", "Tại Hoa Kỳ, tác phẩm được Amazon phân phối ở định dạng kindle.", "Tại Hoa Kỳ, tác phẩm được Amazon phân phối ở định dạng kindle.", "Anime \n\nLoạt anime Doraemon đầu tiên được sản xuất vào năm 1973 bởi Nippon TV Dōga sau đó phát sóng trên Nippon Television từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 cùng năm, với 26 buổi phát sóng trong đó mỗi buổi phát hai tập, có tổng cộng 52 tập đã lên sóng; tiền thân là một tập phim thí điểm mang tên phát sóng vào tháng 1 năm 1973, mà Masami Jun đã không tham gia vào quá trình sản xuất.", "Anime \n\nLoạt anime Doraemon đầu tiên được sản xuất vào năm 1973 bởi Nippon TV Dōga sau đó phát sóng trên Nippon Television từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 cùng năm, với 26 buổi phát sóng trong đó mỗi buổi phát hai tập, có tổng cộng 52 tập đã lên sóng; tiền thân là một tập phim thí điểm mang tên phát sóng vào tháng 1 năm 1973, mà Masami Jun đã không tham gia vào quá trình sản xuất.", "Đạo diễn của series là Kaminashi Mitsuo, trong khi phần lồng tiếng là do hãng Aoni Production thực hiện; nhân vật Doraemon ban đầu được lồng tiếng bởi Tomita Kōsei (về sau là Nozawa Masako) Trong giai đoạn kết thúc loạt phim, vì các vấn đề về tài chính nên hãng sản xuất anime phá sản và các original master đã bị bán hoặc hỏng.", "Đạo diễn của series là Kaminashi Mitsuo, trong khi phần lồng tiếng là do hãng Aoni Production thực hiện; nhân vật Doraemon ban đầu được lồng tiếng bởi Tomita Kōsei (về sau là Nozawa Masako) Trong giai đoạn kết thúc loạt phim, vì các vấn đề về tài chính nên hãng sản xuất anime phá sản và các original master đã bị bán hoặc hỏng.", "Các tập được phát đi phát lại bằng băng bởi Nippon Television và một số đài truyền hình địa phương cho đến năm 1979, với lần phát lại cuối cùng dang dở là trên Toyama Television do Shogakukan (nhà sản xuất phiên bản mới của Doraemon) yêu cầu ngừng phát sóng, vì sợ gây nhầm lẫn cho các em nhỏ.", "Các tập được phát đi phát lại bằng băng bởi Nippon Television và một số đài truyền hình địa phương cho đến năm 1979, với lần phát lại cuối cùng dang dở là trên Toyama Television do Shogakukan (nhà sản xuất phiên bản mới của Doraemon) yêu cầu ngừng phát sóng, vì sợ gây nhầm lẫn cho các em nhỏ.", "Năm 1995, một số tập được tìm thấy trong kho lưu trữ của công ty Studio Rush (sau này là IMAGICA) và vào năm 2003, một số tập khác được nhà sản xuất Masami Jun khôi phục.", "Năm 1995, một số tập được tìm thấy trong kho lưu trữ của công ty Studio Rush (sau này là IMAGICA) và vào năm 2003, một số tập khác được nhà sản xuất Masami Jun khôi phục.", "Tính đến năm 2013, có 21 tập trong tổng số 52 tập được phục hồi và có 2 tập trong số đó là không có tiếng.", "Tính đến năm 2013, có 21 tập trong tổng số 52 tập được phục hồi và có 2 tập trong số đó là không có tiếng.", "Loạt anime thứ hai dựa trên manga được Shin-Ei Animation sản xuất, phát sóng từ ngày 2 tháng 4 năm 1979 đến ngày 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi.", "Loạt anime thứ hai dựa trên manga được Shin-Ei Animation sản xuất, phát sóng từ ngày 2 tháng 4 năm 1979 đến ngày 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi.", "Một loạt nhân viên khác đã được tuyển dụng để thực hiện bản anime này do Fujiko F. Fujio không đánh giá cao bản chuyển thể trước đó; đạo diễn chính được chuyển giao cho Shibayama Tsutomu, Nakamura Eiichi phụ trách đạo diễn hoạt hình và thiết kế nhân vật trong khi phần âm nhạc do Kikuchi Shunsuke đảm nhiệm.", "Một loạt nhân viên khác đã được tuyển dụng để thực hiện bản anime này do Fujiko F. Fujio không đánh giá cao bản chuyển thể trước đó; đạo diễn chính được chuyển giao cho Shibayama Tsutomu, Nakamura Eiichi phụ trách đạo diễn hoạt hình và thiết kế nhân vật trong khi phần âm nhạc do Kikuchi Shunsuke đảm nhiệm.", "Ở phần lồng tiếng, Nobita do Ohara Noriko thực hiện trong khi đó Ōyama Nobuyo lồng tiếng cho Doraemon; vì lý do này mà series còn có tên gọi khác là phiên bản Ōyama.", "Ở phần lồng tiếng, Nobita do Ohara Noriko thực hiện trong khi đó Ōyama Nobuyo lồng tiếng cho Doraemon; vì lý do này mà series còn có tên gọi khác là phiên bản Ōyama.", "Tổng cộng có 1787 tập được sản xuất và do Toho phân phối trên cả VHS và DVD.", "Tổng cộng có 1787 tập được sản xuất và do Toho phân phối trên cả VHS và DVD.", "Hãng Shin-Ei Animation cũng tham gia giám sát việc sản xuất loạt anime Doraemon thứ ba, series được phát sóng trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay với các seiyū mới thay thế cho những diễn viên lồng tiếng đã làm việc liên tục hơn 20 năm trước đó: nhân vật Doraemon được lồng tiếng bởi Mizuta Wasabi còn Ōhara Megumi lồng tiếng cho Nobita.", "Hãng Shin-Ei Animation cũng tham gia giám sát việc sản xuất loạt anime Doraemon thứ ba, series được phát sóng trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay với các seiyū mới thay thế cho những diễn viên lồng tiếng đã làm việc liên tục hơn 20 năm trước đó: nhân vật Doraemon được lồng tiếng bởi Mizuta Wasabi còn Ōhara Megumi lồng tiếng cho Nobita.", "Series bắt đầu phát hành trong định dạng DVD từ ngày 10 tháng 2 năm 2006 dưới nhãn Shogakukan Video; và được đặt tên là .", "Series bắt đầu phát hành trong định dạng DVD từ ngày 10 tháng 2 năm 2006 dưới nhãn Shogakukan Video; và được đặt tên là .", "Tương tự như manga, anime Doraemon đã xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm thông qua truyền hình và băng đĩa, nhưng không có bản quyền.", "Tương tự như manga, anime Doraemon đã xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm thông qua truyền hình và băng đĩa, nhưng không có bản quyền.", "Từ năm 2010, TVM Corp.", "Từ năm 2010, TVM Corp.", "cấp phép sản xuất phiên bản lồng tiếng Việt của bộ phim với Thùy Tiên lồng tiếng cho Doraemon còn Nobita là Anh Tuấn, phát sóng trên kênh xã hội hóa HTV3 thuộc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và Hãng phim Phương Nam phát hành DVD và CD .", "cấp phép sản xuất phiên bản lồng tiếng Việt của bộ phim với Thùy Tiên lồng tiếng cho Doraemon còn Nobita là Anh Tuấn, phát sóng trên kênh xã hội hóa HTV3 thuộc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và Hãng phim Phương Nam phát hành DVD và CD .", "Từ năm 2014 trở đi, như hệ quả của việc thay đổi diện mạo, theo sau đó là thay đổi công ty điều hành, HTV3 bắt đầu thay đổi diễn viên lồng tiếng cho một số nhân vật trong phim.", "Từ năm 2014 trở đi, như hệ quả của việc thay đổi diện mạo, theo sau đó là thay đổi công ty điều hành, HTV3 bắt đầu thay đổi diễn viên lồng tiếng cho một số nhân vật trong phim.", "Phần tựa phim ban đầu được dịch dưới tên gọi Doraemon – Mèo máy thông minh, tuy nhiên sau hai buổi phát sóng thì đổi thành Doraemon – Chú mèo máy đến từ tương lai và tựa đề này được sử dụng cho đến nay; đồng thời ca khúc chủ đề mở đầu phim gốc được hát lại lời bằng tiếng Việt.", "Phần tựa phim ban đầu được dịch dưới tên gọi Doraemon – Mèo máy thông minh, tuy nhiên sau hai buổi phát sóng thì đổi thành Doraemon – Chú mèo máy đến từ tương lai và tựa đề này được sử dụng cho đến nay; đồng thời ca khúc chủ đề mở đầu phim gốc được hát lại lời bằng tiếng Việt.", "Sau 370 tập (185 buổi phát sóng), HTV3 tạm ngừng phát loạt anime thứ hai để chuyển sang loạt anime thứ ba.", "Sau 370 tập (185 buổi phát sóng), HTV3 tạm ngừng phát loạt anime thứ hai để chuyển sang loạt anime thứ ba.", "Về sau các tập này được POPS Worldwide phát hành lại trên nền tảng kỹ thuật số.", "Về sau các tập này được POPS Worldwide phát hành lại trên nền tảng kỹ thuật số.", "Ngoài ra, Doraemon còn được phát sóng hơn sáu mươi quốc gia khác trên thế giới.", "Ngoài ra, Doraemon còn được phát sóng hơn sáu mươi quốc gia khác trên thế giới.", "Tại Thái Lan được trình chiếu trên Channel 9 từ năm 1982, tại Trung Quốc được trình chiếu vào năm 1989 trên sóng của Đài Truyền hình Quảng Đông và sau đó là Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc vào năm 1991, và tại Philippines trên GMA Network từ năm 1999.", "Tại Thái Lan được trình chiếu trên Channel 9 từ năm 1982, tại Trung Quốc được trình chiếu vào năm 1989 trên sóng của Đài Truyền hình Quảng Đông và sau đó là Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc vào năm 1991, và tại Philippines trên GMA Network từ năm 1999.", "Kể từ năm 2005, anime được trình chiếu tại Ấn Độ trên Hungama TV, thêm vào đó các nước châu Á khác đã phát sóng Doraemon bao gồm Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc.", "Kể từ năm 2005, anime được trình chiếu tại Ấn Độ trên Hungama TV, thêm vào đó các nước châu Á khác đã phát sóng Doraemon bao gồm Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc.", "Tại Tây Ban Nha, anime được phát sóng vào năm 1993 trên TVE-2 và sau đó là Boing từ năm 2011; tác phẩm cũng được phân phối ở Bồ Đào Nha và các nước Mỹ Latinh, bao gồm Brazil, Colombia và Chile.", "Tại Tây Ban Nha, anime được phát sóng vào năm 1993 trên TVE-2 và sau đó là Boing từ năm 2011; tác phẩm cũng được phân phối ở Bồ Đào Nha và các nước Mỹ Latinh, bao gồm Brazil, Colombia và Chile.", "Tại Pháp, Doraemon ban đầu được phát sóng trên TV6 vào năm 2003, nhưng nhanh chóng phải dừng lại do xếp hạng thấp; sau đó được hồi sinh trên Boing vào năm 2014.", "Tại Pháp, Doraemon ban đầu được phát sóng trên TV6 vào năm 2003, nhưng nhanh chóng phải dừng lại do xếp hạng thấp; sau đó được hồi sinh trên Boing vào năm 2014.", "Cùng năm, Disney phân phối anime tại Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ.", "Cùng năm, Disney phân phối anime tại Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ.", "Phim điện ảnh \nCó 42(2023) phim điện ảnh Doraemon do Shin-Ei Animation sản xuất và phân phối bởi Toho kể từ năm 1980.", "Phim điện ảnh \nCó 42(2023) phim điện ảnh Doraemon do Shin-Ei Animation sản xuất và phân phối bởi Toho kể từ năm 1980.", "Hai mươi lăm phim đầu tiên liên quan đến loạt anime năm 1979, trong khi các phim còn lại nằm trong loạt anime năm 2005.", "Hai mươi lăm phim đầu tiên liên quan đến loạt anime năm 1979, trong khi các phim còn lại nằm trong loạt anime năm 2005.", "Các bộ phim liên quan đến loạt anime năm 1979 hầu như do Shibayama Tsutomu đạo diễn và Fujiko F. Fujio viết kịch bản cho đến năm 1996; sau khi tác giả qua đời, kịch bản của những bộ phim còn lại do Kishima Nobuaki đảm nhiệm.", "Các bộ phim liên quan đến loạt anime năm 1979 hầu như do Shibayama Tsutomu đạo diễn và Fujiko F. Fujio viết kịch bản cho đến năm 1996; sau khi tác giả qua đời, kịch bản của những bộ phim còn lại do Kishima Nobuaki đảm nhiệm.", "Cốt truyện của các bộ phim phức tạp hơn các câu chuyện trong manga hoặc anime và chủ yếu mang tính chất phiêu lưu.", "Cốt truyện của các bộ phim phức tạp hơn các câu chuyện trong manga hoặc anime và chủ yếu mang tính chất phiêu lưu.", "Chủ đề phim thường dựa trên văn hóa dân gian Nhật Bản hoặc lấy cảm hứng từ các tác phẩm văn học, hoặc đề cập đến các chủ đề liên quan đến môi trường, lịch sử và công nghệ.", "Chủ đề phim thường dựa trên văn hóa dân gian Nhật Bản hoặc lấy cảm hứng từ các tác phẩm văn học, hoặc đề cập đến các chủ đề liên quan đến môi trường, lịch sử và công nghệ.", "Vào ngày 8 tháng 8 năm 2014, Stand by Me Doraemon được phát hành tại Nhật Bản, dựa trên năm chương truyện nổi tiếng nhất của manga: , , , và mô tả về lần gặp gỡ đầu tiên cho đến khi chia tay giữa Doraemon và Nobita.", "Vào ngày 8 tháng 8 năm 2014, Stand by Me Doraemon được phát hành tại Nhật Bản, dựa trên năm chương truyện nổi tiếng nhất của manga: , , , và mô tả về lần gặp gỡ đầu tiên cho đến khi chia tay giữa Doraemon và Nobita.", "Bộ phim được thực hiện hoàn toàn bằng đồ họa máy tính 3D do Yamazaki Takashi và Yagi Ryūichi đồng đạo diễn; tổng doanh thu hơn 183 triệu đôla Mỹ, cao nhất trong lịch sử thương hiệu truyền thông của Doraemon.", "Bộ phim được thực hiện hoàn toàn bằng đồ họa máy tính 3D do Yamazaki Takashi và Yagi Ryūichi đồng đạo diễn; tổng doanh thu hơn 183 triệu đôla Mỹ, cao nhất trong lịch sử thương hiệu truyền thông của Doraemon.", "Nhờ vào thành tích nổi bật này, dẫn đến sự ra đời của Stand by Me Doraemon 2, chính thức khởi chiếu từ 20 tháng 11 năm 2020 với đạo diễn và biên kịch như phần phim trước đó.", "Nhờ vào thành tích nổi bật này, dẫn đến sự ra đời của Stand by Me Doraemon 2, chính thức khởi chiếu từ 20 tháng 11 năm 2020 với đạo diễn và biên kịch như phần phim trước đó.", "Phim ngắn, OVA và crossover \nNhiều phim ngắn dựa trên Doraemon đã được sản xuất, phát hành từ năm 1989 đến năm 2004 song hành với các bộ phim điện ảnh trong nhượng quyền thương hiệu.", "Phim ngắn, OVA và crossover \nNhiều phim ngắn dựa trên Doraemon đã được sản xuất, phát hành từ năm 1989 đến năm 2004 song hành với các bộ phim điện ảnh trong nhượng quyền thương hiệu.", "Việc chuyển thể ở dạng anime liên quan đến một số câu chuyện tiêu biểu nhất trong tác phẩm, bao gồm: 2112: Doraemon ra đời, xoay quanh những chuyện trước khi Doraemon gặp Nobita; Đêm trước đám cưới Nobita trong đó kể về các sự kiện liên quan đến cuộc hôn nhân giữa Nobita và Shizuka; Boku no Umareta Hi và Kỉ niệm về bà trong đó mối quan hệ giữa Nobita với ba mẹ và bà được liên kết chặt chẽ.", "Việc chuyển thể ở dạng anime liên quan đến một số câu chuyện tiêu biểu nhất trong tác phẩm, bao gồm: 2112: Doraemon ra đời, xoay quanh những chuyện trước khi Doraemon gặp Nobita; Đêm trước đám cưới Nobita trong đó kể về các sự kiện liên quan đến cuộc hôn nhân giữa Nobita và Shizuka; Boku no Umareta Hi và Kỉ niệm về bà trong đó mối quan hệ giữa Nobita với ba mẹ và bà được liên kết chặt chẽ.", "Các phim ngắn tiếp theo tập trung vào nhân vật Dorami và Đội quân Doraemon.", "Các phim ngắn tiếp theo tập trung vào nhân vật Dorami và Đội quân Doraemon.", "Năm 1981, Toho phát hành bộ phim Doraemon: Boku, Momotarō no nan'na no sa, xoay quanh truyền thuyết dân gian Nhật Bản về Momotarō.", "Năm 1981, Toho phát hành bộ phim Doraemon: Boku, Momotarō no nan'na no sa, xoay quanh truyền thuyết dân gian Nhật Bản về Momotarō.", "Năm 1994, một OVA giáo dục được sản xuất, trong đó các nhân vật chính của tác phẩm bày tỏ mong muốn làm cho Trái Đất trở nên tốt đẹp hơn.", "Năm 1994, một OVA giáo dục được sản xuất, trong đó các nhân vật chính của tác phẩm bày tỏ mong muốn làm cho Trái Đất trở nên tốt đẹp hơn.", "Vào ngày 9 tháng 11 năm 2018, một tập phim crossover với loạt phim trinh thám đã được phát sóng trên TV Asahi, trong đó hai diễn viên Mizutani Yutaka và Sorimachi Takashi cũng tham gia, lồng tiếng cho nhân vật mà họ đã đóng.", "Vào ngày 9 tháng 11 năm 2018, một tập phim crossover với loạt phim trinh thám đã được phát sóng trên TV Asahi, trong đó hai diễn viên Mizutani Yutaka và Sorimachi Takashi cũng tham gia, lồng tiếng cho nhân vật mà họ đã đóng.", "Nhạc kịch \nMột vở nhạc kịch mang tên dựa trên phim điện ảnh cùng tên năm 1990, được công diễn lần đầu tại Tokyo Metropolitan Theatre từ ngày 4 tháng 9 đến ngày 14 tháng 9 năm 2008.", "Nhạc kịch \nMột vở nhạc kịch mang tên dựa trên phim điện ảnh cùng tên năm 1990, được công diễn lần đầu tại Tokyo Metropolitan Theatre từ ngày 4 tháng 9 đến ngày 14 tháng 9 năm 2008.", "Đạo diễn và biên kịch là Kokami Shoji; nhân vật Nobita do Sakamoto Makoto thủ vai, trong khi Suho Reiko đóng vai Shizuka; vai Jaian và Suneo lần lượt được giao cho Waki Tomohiro ​​và Kobayashi Kensaku.", "Đạo diễn và biên kịch là Kokami Shoji; nhân vật Nobita do Sakamoto Makoto thủ vai, trong khi Suho Reiko đóng vai Shizuka; vai Jaian và Suneo lần lượt được giao cho Waki Tomohiro ​​và Kobayashi Kensaku.", "Doraemon có giọng của nữ diễn viên lồng tiếng quen thuộc của cậu Mizuta Wasabi.", "Doraemon có giọng của nữ diễn viên lồng tiếng quen thuộc của cậu Mizuta Wasabi.", "Vở nhạc kịch sau đó được hồi sinh tại Sunshine Theater ở Tokyo từ ngày 26 tháng 3 đến ngày 2 tháng 4 năm 2017; sau đó được trình diễn lại tại các tỉnh khác ở Nhật Bản, bao gồm Fukuoka, Osaka, Miyagi và Aichi.", "Vở nhạc kịch sau đó được hồi sinh tại Sunshine Theater ở Tokyo từ ngày 26 tháng 3 đến ngày 2 tháng 4 năm 2017; sau đó được trình diễn lại tại các tỉnh khác ở Nhật Bản, bao gồm Fukuoka, Osaka, Miyagi và Aichi.", "Kịch bản và đạo diễn vẫn do Kokami Shoji đảm nhiệm.", "Kịch bản và đạo diễn vẫn do Kokami Shoji đảm nhiệm.", "Các vai như Nobita và Shizuka lần lượt được chuyển giao cho Ogoe Yuuchi và Higuchi Hina, còn Jaian và Suneo do Azuma Koki và Jinnai Shō phụ trách; nữ seiyū Mizuta Wasabi tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật Doraemon.", "Các vai như Nobita và Shizuka lần lượt được chuyển giao cho Ogoe Yuuchi và Higuchi Hina, còn Jaian và Suneo do Azuma Koki và Jinnai Shō phụ trách; nữ seiyū Mizuta Wasabi tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật Doraemon.", "Soundtrack \nNhạc nền của loạt anime năm 1973 được biên soạn bởi Koshibe Nobuyoshi; ông cũng biên khúc cho bài hát chủ đề mở đầu và kết thúc , cả hai đều được trình bày bởi Naitō Harumi.", "Soundtrack \nNhạc nền của loạt anime năm 1973 được biên soạn bởi Koshibe Nobuyoshi; ông cũng biên khúc cho bài hát chủ đề mở đầu và kết thúc , cả hai đều được trình bày bởi Naitō Harumi.", "Đối với loạt anime năm 1979 tiếp theo, việc soạn nhạc được chuyển giao cho Kikuchi Shunsuke, người đã biên khúc ; ca khúc này đã được biểu diễn bởi nhiều nghệ sĩ khác nhau, bao gồm cả Ōsugi Kumiko và Yamano Satoko.", "Đối với loạt anime năm 1979 tiếp theo, việc soạn nhạc được chuyển giao cho Kikuchi Shunsuke, người đã biên khúc ; ca khúc này đã được biểu diễn bởi nhiều nghệ sĩ khác nhau, bao gồm cả Ōsugi Kumiko và Yamano Satoko.", "Nhân dịp khởi động lại bộ anime diễn ra vào năm 2005, phần âm nhạc được giao cho Sawada Kan.", "Nhân dịp khởi động lại bộ anime diễn ra vào năm 2005, phần âm nhạc được giao cho Sawada Kan.", "Ngoài ra còn bốn ca khúc mở đầu khác bao gồm một bài phiên bản nhạc cụ của \"Doraemon no Uta\" do nhóm nhạc Trung Quốc Twelve Girls Band biểu diễn; do Natsukawa Rimi trình bày; do Mao thực hiện, phát sóng từ 2007 đến 2018; và \"Doraemon\" do Hoshino Gen trình bày, được phát sóng từ tháng 10 năm 2019 đến nay.", "Ngoài ra còn bốn ca khúc mở đầu khác bao gồm một bài phiên bản nhạc cụ của \"Doraemon no Uta\" do nhóm nhạc Trung Quốc Twelve Girls Band biểu diễn; do Natsukawa Rimi trình bày; do Mao thực hiện, phát sóng từ 2007 đến 2018; và \"Doraemon\" do Hoshino Gen trình bày, được phát sóng từ tháng 10 năm 2019 đến nay.", "Nhiều bộ sưu tập ca khúc chủ đề của loạt anime và phim điện ảnh liên quan đã được bán trên thị trường.", "Nhiều bộ sưu tập ca khúc chủ đề của loạt anime và phim điện ảnh liên quan đã được bán trên thị trường.", "Ban đầu, các ca khúc chủ yếu được phát hành trong dạng băng cassette.", "Ban đầu, các ca khúc chủ yếu được phát hành trong dạng băng cassette.", "Từ thập niên 1990 trở đi, CD trở nên phổ biến nên kéo theo các ca khúc trong Doraemon dần chuyển sang định dạng này với hai loại hình phát hành cơ bản là đĩa đơn và album tổng hợp.", "Từ thập niên 1990 trở đi, CD trở nên phổ biến nên kéo theo các ca khúc trong Doraemon dần chuyển sang định dạng này với hai loại hình phát hành cơ bản là đĩa đơn và album tổng hợp.", "Bên cạnh đó, các đoạn nhạc nền trong phim điện ảnh Doraemon đã được Nippon Columbia cho phát hành từ tháng 3 năm 2001 đến nay trong chuỗi album .", "Bên cạnh đó, các đoạn nhạc nền trong phim điện ảnh Doraemon đã được Nippon Columbia cho phát hành từ tháng 3 năm 2001 đến nay trong chuỗi album .", "Trò chơi và trò chơi video \nNhiều trò chơi video dành cho các dòng máy console khác nhau dựa trên Doraemon đã ra đời, dành riêng cho thị trường Nhật Bản.", "Trò chơi và trò chơi video \nNhiều trò chơi video dành cho các dòng máy console khác nhau dựa trên Doraemon đã ra đời, dành riêng cho thị trường Nhật Bản.", "Trò chơi video đầu tiên lấy cảm hứng từ series là do Craul Denshi phát hành vào năm 1980 tuy nhiên sau đó bị rút khỏi thị trường do vi phạm bản quyền.", "Trò chơi video đầu tiên lấy cảm hứng từ series là do Craul Denshi phát hành vào năm 1980 tuy nhiên sau đó bị rút khỏi thị trường do vi phạm bản quyền.", "Năm 1983, Bandai mua bản quyền sản xuất ra , một trò chơi arcade lấy cảm hứng từ Pac-Man; một trò chơi nền tảng NES khác, Doraemon, được phát triển bởi Hudson Soft với hơn 150 000 bản được bán ra, trở thành trò chơi video được mua nhiều thứ 10 ở Nhật Bản vào năm 1986.", "Năm 1983, Bandai mua bản quyền sản xuất ra , một trò chơi arcade lấy cảm hứng từ Pac-Man; một trò chơi nền tảng NES khác, Doraemon, được phát triển bởi Hudson Soft với hơn 150 000 bản được bán ra, trở thành trò chơi video được mua nhiều thứ 10 ở Nhật Bản vào năm 1986.", "Năm 2007, SEGA phát hành Doraemon Wii - Himitsu Dōgu Ō Kettei-sen, trò chơi video đầu tiên trong nhượng quyền thương hiệu được phân phối qua bảng điều khiển Wii.", "Năm 2007, SEGA phát hành Doraemon Wii - Himitsu Dōgu Ō Kettei-sen, trò chơi video đầu tiên trong nhượng quyền thương hiệu được phân phối qua bảng điều khiển Wii.", "Các nhân vật trong Doraemon cũng xuất hiện trong loạt trò chơi video âm nhạc Taiko no Tatsujin, do Namco phát triển từ năm 2001.", "Các nhân vật trong Doraemon cũng xuất hiện trong loạt trò chơi video âm nhạc Taiko no Tatsujin, do Namco phát triển từ năm 2001.", "Một số trò chơi bài lấy cảm hứng từ Doraemon đã được sản xuất, phân phối tương tự như các bộ phim điện ảnh chiếu rạp hoặc trong những dịp cụ thể liên quan đến nhượng quyền thương hiệu.", "Một số trò chơi bài lấy cảm hứng từ Doraemon đã được sản xuất, phân phối tương tự như các bộ phim điện ảnh chiếu rạp hoặc trong những dịp cụ thể liên quan đến nhượng quyền thương hiệu.", "Năm 2016, sự hợp tác giữa Asatsu-DK và Mattel cho phép tạo ra một ấn bản Uno về các nhân vật trong series; phiên bản này chỉ được phân phối ở Nhật Bản.", "Năm 2016, sự hợp tác giữa Asatsu-DK và Mattel cho phép tạo ra một ấn bản Uno về các nhân vật trong series; phiên bản này chỉ được phân phối ở Nhật Bản.", "Spin-off \nĐội quân Doraemon, một manga dựa trên tác phẩm do Tanaka Michiaki sáng tác, được xuất bản bởi Shogakukan từ ngày 1 tháng 12 năm 1994 đến ngày 1 tháng 5 năm 2000.", "Spin-off \nĐội quân Doraemon, một manga dựa trên tác phẩm do Tanaka Michiaki sáng tác, được xuất bản bởi Shogakukan từ ngày 1 tháng 12 năm 1994 đến ngày 1 tháng 5 năm 2000.", "Từ ngày 1 tháng 5 năm 1995 đến ngày 1 tháng 11 năm 2000, cũng nhà xuất bản trên cho ra mắt thêm Đội quân Doraemon đặc biệt do Tanaka Michiaki và Miyazaki Masaru phối hợp thực hiện, như một phần phụ của tác phẩm trước.", "Từ ngày 1 tháng 5 năm 1995 đến ngày 1 tháng 11 năm 2000, cũng nhà xuất bản trên cho ra mắt thêm Đội quân Doraemon đặc biệt do Tanaka Michiaki và Miyazaki Masaru phối hợp thực hiện, như một phần phụ của tác phẩm trước.", "Hai tác phẩm đã được phát hành với tổng cộng 21 tankōbon.", "Hai tác phẩm đã được phát hành với tổng cộng 21 tankōbon.", "Manga thứ hai dựa trên Doraemon, mang tên Doraemon bóng chày, được Shogakukan phát hành từ ngày 15 tháng 8 năm 2000 đến ngày 15 tháng 9 năm 2011 trên tạp chí CoroCoro Comic hàng tháng và sau đó được đưa vào trong 23 tankōbon; do Mugiwara Shintarō sáng tác, manga có sự xuất hiện của chú mèo máy Kuroemon và tập trung vào trò bóng chày.", "Manga thứ hai dựa trên Doraemon, mang tên Doraemon bóng chày, được Shogakukan phát hành từ ngày 15 tháng 8 năm 2000 đến ngày 15 tháng 9 năm 2011 trên tạp chí CoroCoro Comic hàng tháng và sau đó được đưa vào trong 23 tankōbon; do Mugiwara Shintarō sáng tác, manga có sự xuất hiện của chú mèo máy Kuroemon và tập trung vào trò bóng chày.", "Vào tháng 9 năm 2014, nhà xuất bản Nihon Bungeisha công bố trên tạp chí Comic Heaven về bộ manga , được sáng tạo bởi Hikari Fujisaki với cốt truyện parody khiêu dâm lolicon về các nhân vật trong Doraemon; nội dung của manga được cho là không phù hợp và bị Asatsu-DK khiếu nại, sau đó ngừng phát hành.", "Vào tháng 9 năm 2014, nhà xuất bản Nihon Bungeisha công bố trên tạp chí Comic Heaven về bộ manga , được sáng tạo bởi Hikari Fujisaki với cốt truyện parody khiêu dâm lolicon về các nhân vật trong Doraemon; nội dung của manga được cho là không phù hợp và bị Asatsu-DK khiếu nại, sau đó ngừng phát hành.", "Đánh giá\n\nNhận xét chung \nDoraemon được coi là một trong những bộ manga nổi tiếng nhất mọi thời đại và là biểu tượng quốc gia thực sự của Nhật Bản.", "Đánh giá\n\nNhận xét chung \nDoraemon được coi là một trong những bộ manga nổi tiếng nhất mọi thời đại và là biểu tượng quốc gia thực sự của Nhật Bản.", "Ở quê nhà, sự tiếp xúc mạnh mẽ trên phương tiện truyền thông của loạt phim đã khiến nó trở thành một phần cuộc sống hàng ngày của toàn bộ thế hệ đất nước mặt trời mọc sau chiến tranh.", "Ở quê nhà, sự tiếp xúc mạnh mẽ trên phương tiện truyền thông của loạt phim đã khiến nó trở thành một phần cuộc sống hàng ngày của toàn bộ thế hệ đất nước mặt trời mọc sau chiến tranh.", "Hơn nữa, vì tuổi thọ của tác phẩm, nó tiếp tục thu hút sự yêu thích của các thế hệ trẻ em mới, con của những người đã lớn lên với những câu chuyện tương tự.", "Hơn nữa, vì tuổi thọ của tác phẩm, nó tiếp tục thu hút sự yêu thích của các thế hệ trẻ em mới, con của những người đã lớn lên với những câu chuyện tương tự.", "Thành công này được thể hiện rõ qua doanh thu của manga.", "Thành công này được thể hiện rõ qua doanh thu của manga.", "Vào năm 1996, khi kết thúc việc phát hành bằng tankōbon, series bán được 108 triệu bản ở Nhật Bản, sau đó thêm khoảng hai triệu bản được bán ra mỗi năm.", "Vào năm 1996, khi kết thúc việc phát hành bằng tankōbon, series bán được 108 triệu bản ở Nhật Bản, sau đó thêm khoảng hai triệu bản được bán ra mỗi năm.", "Tương tự như manga, ngay cả loạt phim anime cũng được đón nhận nồng nhiệt; Đặc biệt, anime năm 1979 và 2005 liên tục có mặt trong bảng xếp hạng những series được công chúng Nhật Bản theo dõi nhiều nhất.", "Tương tự như manga, ngay cả loạt phim anime cũng được đón nhận nồng nhiệt; Đặc biệt, anime năm 1979 và 2005 liên tục có mặt trong bảng xếp hạng những series được công chúng Nhật Bản theo dõi nhiều nhất.", "Hơn nữa, được đánh giá cao là phong cách vẽ các nhân vật có khả năng khơi dậy cảm tình ở khán giả của tác phẩm; điều này đã góp phần cơ bản vào việc phổ biến và khẳng định thuật ngữ kawaii trong văn hóa đại chúng Nhật Bản.", "Hơn nữa, được đánh giá cao là phong cách vẽ các nhân vật có khả năng khơi dậy cảm tình ở khán giả của tác phẩm; điều này đã góp phần cơ bản vào việc phổ biến và khẳng định thuật ngữ kawaii trong văn hóa đại chúng Nhật Bản.", "Mặt khác, các bộ phim điện ảnh cán mốc 100 triệu vé bán ra trong năm 2013, trở thành thương hiệu phim Nhật Bản lớn nhất về lượng khán giả; trước đây kỷ lục này do Godzilla nắm giữ.", "Mặt khác, các bộ phim điện ảnh cán mốc 100 triệu vé bán ra trong năm 2013, trở thành thương hiệu phim Nhật Bản lớn nhất về lượng khán giả; trước đây kỷ lục này do Godzilla nắm giữ.", "Tác phẩm cũng đã đạt được thành công vang dội ở các nước châu Á, đến mức nó được coi là một trong những trường hợp tiêu biểu nhất về quyền lực mềm của Nhật Bản.", "Tác phẩm cũng đã đạt được thành công vang dội ở các nước châu Á, đến mức nó được coi là một trong những trường hợp tiêu biểu nhất về quyền lực mềm của Nhật Bản.", "Mặc dù trước đây một số nước trong khu vực này ấn hành tác phẩm là không có bản quyền.", "Mặc dù trước đây một số nước trong khu vực này ấn hành tác phẩm là không có bản quyền.", "Năm mươi triệu bản in được bán ra chỉ riêng ở Việt Nam, một mức độ phổ biến duy nhất trên thị trường truyện tranh Việt Nam.", "Năm mươi triệu bản in được bán ra chỉ riêng ở Việt Nam, một mức độ phổ biến duy nhất trên thị trường truyện tranh Việt Nam.", "Tác phẩm cũng được xuất khẩu sang phương Tây nhưng mức độ phổ biến của nó vẫn còn hạn chế và chủ yếu chỉ giới hạn trong các bộ anime; điều này bắt nguồn từ việc giai cấp thống trị vốn coi series là sản phẩm dành riêng cho trẻ em và thanh thiếu niên cũng các quy tắc khắt khe về việc xuất bản manga và phát sóng anime trên truyền hình.", "Tác phẩm cũng được xuất khẩu sang phương Tây nhưng mức độ phổ biến của nó vẫn còn hạn chế và chủ yếu chỉ giới hạn trong các bộ anime; điều này bắt nguồn từ việc giai cấp thống trị vốn coi series là sản phẩm dành riêng cho trẻ em và thanh thiếu niên cũng các quy tắc khắt khe về việc xuất bản manga và phát sóng anime trên truyền hình.", "Năm 2012, có 170 triệu bản in được bán ra trên toàn cầu.", "Năm 2012, có 170 triệu bản in được bán ra trên toàn cầu.", "Phản hồi từ giới chuyên môn \nDoraemon được giới phê bình phản hồi tích cực.", "Phản hồi từ giới chuyên môn \nDoraemon được giới phê bình phản hồi tích cực.", "Trong số các yếu tố được đánh giá cao nhất là sự lạc quan tràn ngập tác phẩm và sự hiện diện mạnh mẽ của các yếu tố khoa học viễn tưởng và kỳ ảo, có xu hướng đại diện cho một thế giới mà con người và công nghệ có thể cùng tồn tại cân bằng.", "Trong số các yếu tố được đánh giá cao nhất là sự lạc quan tràn ngập tác phẩm và sự hiện diện mạnh mẽ của các yếu tố khoa học viễn tưởng và kỳ ảo, có xu hướng đại diện cho một thế giới mà con người và công nghệ có thể cùng tồn tại cân bằng.", "Về vấn đề này, nhà phê bình Mark Schilling cho rằng: \"Đối với những đứa trẻ có cuộc sống đơn điệu, Doraemon đại diện cho hơi thở của sự tự do và là tấm gương phản chiếu của một thế giới vui vẻ, thân thiện, nơi giấc mơ và cả những điều ngớ ngẩn nhất đều có thể trở thành sự thật\".", "Về vấn đề này, nhà phê bình Mark Schilling cho rằng: \"Đối với những đứa trẻ có cuộc sống đơn điệu, Doraemon đại diện cho hơi thở của sự tự do và là tấm gương phản chiếu của một thế giới vui vẻ, thân thiện, nơi giấc mơ và cả những điều ngớ ngẩn nhất đều có thể trở thành sự thật\".", "Nhà văn Massimo Nicora có một ý kiến khác, theo đó Doraemon \"có thể được hiểu như là một quyển sách giễu nhại sự toàn năng của khoa học khi tuyên bố có thể giải quyết mọi vấn đề với các công cụ của nó\", ám chỉ đến bảo bối của Doraemon thường gây ra sát thương nhiều hơn bất cứ thứ gì khác.", "Nhà văn Massimo Nicora có một ý kiến khác, theo đó Doraemon \"có thể được hiểu như là một quyển sách giễu nhại sự toàn năng của khoa học khi tuyên bố có thể giải quyết mọi vấn đề với các công cụ của nó\", ám chỉ đến bảo bối của Doraemon thường gây ra sát thương nhiều hơn bất cứ thứ gì khác.", "Tuy nhiên, Nicora cũng đồng tình rằng tác phẩm đại diện cho \"phép ẩn dụ về trí tưởng tượng của trẻ nhỏ, chúng luôn cố gắng tìm ra những giải pháp kỳ lạ và nguyên bản nhất trong một trò chơi biến đổi liên tục của thực tại\".", "Tuy nhiên, Nicora cũng đồng tình rằng tác phẩm đại diện cho \"phép ẩn dụ về trí tưởng tượng của trẻ nhỏ, chúng luôn cố gắng tìm ra những giải pháp kỳ lạ và nguyên bản nhất trong một trò chơi biến đổi liên tục của thực tại\".", "Theo Moige:\"Nobita rất lười biếng không có sự tiến bộ đáng kể nào học được từ những sai lầm mắc phải\", ngay cả khi vẫn có những ý kiến ​​tích cực khác, bao gồm \"chỉ trích bắt nạt, lòng tốt được tỏa sáng qua Nobita và hình ảnh tích cực của Shizuka\".", "Theo Moige:\"Nobita rất lười biếng không có sự tiến bộ đáng kể nào học được từ những sai lầm mắc phải\", ngay cả khi vẫn có những ý kiến ​​tích cực khác, bao gồm \"chỉ trích bắt nạt, lòng tốt được tỏa sáng qua Nobita và hình ảnh tích cực của Shizuka\".", "Leo Ching trong bài viết của mình cho rằng thành công của Doraemon ở châu Á xuất phát từ việc bộ truyện đã phản ánh được giá trị chung của châu lục này như trí tưởng tượng hay tinh thần trách nhiệm, đây cũng là lý do giúp một sản phẩm văn hóa xuất khẩu khác của Nhật Bản là Oshin phổ biến ở châu Á; Mặt khác, theo phân tích của Anne Allison, giáo sư nhân chủng học văn hóa tại Đại học Duke, điểm mạnh của tác phẩm không phải là sự đa dạng của bảo bối mà là tình bạn giữa Doraemon và Nobita, được độc giả đặc biệt đánh giá cao.", "Leo Ching trong bài viết của mình cho rằng thành công của Doraemon ở châu Á xuất phát từ việc bộ truyện đã phản ánh được giá trị chung của châu lục này như trí tưởng tượng hay tinh thần trách nhiệm, đây cũng là lý do giúp một sản phẩm văn hóa xuất khẩu khác của Nhật Bản là Oshin phổ biến ở châu Á; Mặt khác, theo phân tích của Anne Allison, giáo sư nhân chủng học văn hóa tại Đại học Duke, điểm mạnh của tác phẩm không phải là sự đa dạng của bảo bối mà là tình bạn giữa Doraemon và Nobita, được độc giả đặc biệt đánh giá cao.", "Nhà văn kiêm nhà báo Jason Thompson cho rằng Doraemon là \"một tập hợp các tình huống ngược đời thú vị, thậm chí còn vui nhộn bởi phong cách mộc mạc và cổ điển\", gán cho tác phẩm bốn sao, xếp hạng cao nhất.", "Nhà văn kiêm nhà báo Jason Thompson cho rằng Doraemon là \"một tập hợp các tình huống ngược đời thú vị, thậm chí còn vui nhộn bởi phong cách mộc mạc và cổ điển\", gán cho tác phẩm bốn sao, xếp hạng cao nhất.", "Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày ra đời của tác phẩm, ban biên tập tờ báo Asahi Shimbun tuyên bố: \"Chúng ta có thể yên tâm nói rằng Doraemon giờ đã trở thành tác phẩm kinh điển của thời đại chúng ta.", "Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày ra đời của tác phẩm, ban biên tập tờ báo Asahi Shimbun tuyên bố: \"Chúng ta có thể yên tâm nói rằng Doraemon giờ đã trở thành tác phẩm kinh điển của thời đại chúng ta.", "Thông điệp được đúc kết qua tác phẩm rất phong phú và đa dạng\".", "Thông điệp được đúc kết qua tác phẩm rất phong phú và đa dạng\".", "Giải thưởng và mức độ phổ biến\nBộ manga đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý.", "Giải thưởng và mức độ phổ biến\nBộ manga đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý.", "Tác phẩm đã hai lần được nhận Giải thưởng Hiệp hội họa sĩ truyện tranh Nhật Bản lần thứ hai năm 1973 cho hạng mục Giải xuất sắc nhất và Giải thưởng của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ năm 1994.", "Tác phẩm đã hai lần được nhận Giải thưởng Hiệp hội họa sĩ truyện tranh Nhật Bản lần thứ hai năm 1973 cho hạng mục Giải xuất sắc nhất và Giải thưởng của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ năm 1994.", "Năm 1981, nhận được Giải Manga Shogakukan dành cho hạng mục Kodomo, trong khi năm 1997 nhận được Giải thưởng Văn hóa Tezuka Osamu.", "Năm 1981, nhận được Giải Manga Shogakukan dành cho hạng mục Kodomo, trong khi năm 1997 nhận được Giải thưởng Văn hóa Tezuka Osamu.", "Còn về phần anime, loạt phim 1979 bốn lần đạt Giải phim xuất sắc của Cơ quan văn hóa vào các năm 1984, 1985, 1988 và 1989.", "Còn về phần anime, loạt phim 1979 bốn lần đạt Giải phim xuất sắc của Cơ quan văn hóa vào các năm 1984, 1985, 1988 và 1989.", "Theo một cuộc khảo sát trên 80 000 người vào năm 2006, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 10 năm Liên hoan Nghệ thuật Truyền thông Nhật Bản manga có mặt ở vị trí thứ năm trong số những tác phẩm được người Nhật yêu thích nhất.", "Theo một cuộc khảo sát trên 80 000 người vào năm 2006, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 10 năm Liên hoan Nghệ thuật Truyền thông Nhật Bản manga có mặt ở vị trí thứ năm trong số những tác phẩm được người Nhật yêu thích nhất.", "Trong một cuộc khảo sát trực tuyến do TV Asahi thực hiện năm 2005 liên quan đến loạt anime ăn khách nhất mọi thời đại của công chúng Nhật Bản, Doraemon được xếp ở vị trí thứ năm; trong bảng xếp hạng của năm sau, lấy ý kiến về một trăm series anime Nhật Bản được yêu thích nhất, tác phẩm đã chiếm vị trí thứ ba.", "Trong một cuộc khảo sát trực tuyến do TV Asahi thực hiện năm 2005 liên quan đến loạt anime ăn khách nhất mọi thời đại của công chúng Nhật Bản, Doraemon được xếp ở vị trí thứ năm; trong bảng xếp hạng của năm sau, lấy ý kiến về một trăm series anime Nhật Bản được yêu thích nhất, tác phẩm đã chiếm vị trí thứ ba.", "Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2010 bởi Đại học Bách khoa Tokyo đã bầu chọn anime Doraemon (ngang hàng với loạt phim Dragon Ball) là sản phẩm phù hợp nhất để thể hiện khái niệm Cool Japan trên thế giới; tương tự như vậy, trong một cuộc khảo sát năm 2013 liên quan đến những tựa anime dành cho người nước ngoài, Doraemon đã đạt vị trí đầu tiên với 42,6% sự ưa thích.", "Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2010 bởi Đại học Bách khoa Tokyo đã bầu chọn anime Doraemon (ngang hàng với loạt phim Dragon Ball) là sản phẩm phù hợp nhất để thể hiện khái niệm Cool Japan trên thế giới; tương tự như vậy, trong một cuộc khảo sát năm 2013 liên quan đến những tựa anime dành cho người nước ngoài, Doraemon đã đạt vị trí đầu tiên với 42,6% sự ưa thích.", "Trong một cuộc khảo sát được tổ chức vào năm 1993, nhiều người làm công ăn lương người Nhật tuyên bố muốn có \"Cánh cửa thần kỳ\" để tránh phải đi làm trong giờ cao điểm; Người ta cũng chỉ ra rằng một số bảo bối, chẳng hạn như \"Chong chóng tre\" đều quen thuộc với hầu hết người dân Nhật Bản.", "Trong một cuộc khảo sát được tổ chức vào năm 1993, nhiều người làm công ăn lương người Nhật tuyên bố muốn có \"Cánh cửa thần kỳ\" để tránh phải đi làm trong giờ cao điểm; Người ta cũng chỉ ra rằng một số bảo bối, chẳng hạn như \"Chong chóng tre\" đều quen thuộc với hầu hết người dân Nhật Bản.", "Trên trang MyAnimeList, manga có điểm đánh giá trung bình là 8,43 với hơn 4500 người bình chọn; ba loạt anime lần lượt có mức trung bình là 7,36 (dựa trên 7400 phiếu bầu), 7,69 (dựa trên 14566 phiếu bầu) và 7,50 (dựa trên 4524 phiếu bầu).", "Trên trang MyAnimeList, manga có điểm đánh giá trung bình là 8,43 với hơn 4500 người bình chọn; ba loạt anime lần lượt có mức trung bình là 7,36 (dựa trên 7400 phiếu bầu), 7,69 (dựa trên 14566 phiếu bầu) và 7,50 (dựa trên 4524 phiếu bầu).", "Tầm ảnh hưởng cho tới hiện tại \nNửa thế kỷ, bộ truyện tranh về chú mèo máy xanh ra đời, ghi dấu ấn sâu đậm trong nền văn hóa đại chúng Nhật Bản: chú mèo Doraemon.", "Tầm ảnh hưởng cho tới hiện tại \nNửa thế kỷ, bộ truyện tranh về chú mèo máy xanh ra đời, ghi dấu ấn sâu đậm trong nền văn hóa đại chúng Nhật Bản: chú mèo Doraemon.", "Doraemon đã là nhân vật giải trí thân thương của nhiều thế hệ trên khắp châu Á, không chỉ qua truyện tranh mà còn cả loạt phim hoạt hình chuyển thể, trò chơi điện tử và hàng loạt sản phẩm ăn theo khác như đồ chơi, thời trang...\n\nCác nhà phê bình nhận xét, bộ truyện của cố tác giả Fujiko F. Fujio (tên thật là Hiroshi Fujimoto, giai đoạn đầu sáng tác chung với Motoo Abiko) mở ra cả một thế giới mới đầy tò mò, thỏa mãn trí tưởng tượng và thậm chí dự đoán đúng một số phát minh trong tương lai, dù bối cảnh của truyện là những năm 1970.", "Doraemon đã là nhân vật giải trí thân thương của nhiều thế hệ trên khắp châu Á, không chỉ qua truyện tranh mà còn cả loạt phim hoạt hình chuyển thể, trò chơi điện tử và hàng loạt sản phẩm ăn theo khác như đồ chơi, thời trang...\n\nCác nhà phê bình nhận xét, bộ truyện của cố tác giả Fujiko F. Fujio (tên thật là Hiroshi Fujimoto, giai đoạn đầu sáng tác chung với Motoo Abiko) mở ra cả một thế giới mới đầy tò mò, thỏa mãn trí tưởng tượng và thậm chí dự đoán đúng một số phát minh trong tương lai, dù bối cảnh của truyện là những năm 1970.", "Trong vô số bảo bối được giấu trong chiếc túi không đáy đeo trước ngực của Doraemon, có nhiều thứ rất thông thường bây giờ, nhưng là phát kiến vĩ đại cách đây nửa thế kỷ, chẳng hạn như điện thoại truyền hình, máy in 3D, micro biến giọng nói thành văn bản, xe tự hành hay các thế hệ robot…\n\nDù được chuyển thể qua nhiều loại hình, song bộ truyện tranh gốc Doraemon vẫn được ưa chuộng hơn cả, được bởi qua đó, tâm hồn, tấm lòng và thế giới của chú mèo máy và đám bạn nhỏ hiện ra rõ nhất.", "Trong vô số bảo bối được giấu trong chiếc túi không đáy đeo trước ngực của Doraemon, có nhiều thứ rất thông thường bây giờ, nhưng là phát kiến vĩ đại cách đây nửa thế kỷ, chẳng hạn như điện thoại truyền hình, máy in 3D, micro biến giọng nói thành văn bản, xe tự hành hay các thế hệ robot…\n\nDù được chuyển thể qua nhiều loại hình, song bộ truyện tranh gốc Doraemon vẫn được ưa chuộng hơn cả, được bởi qua đó, tâm hồn, tấm lòng và thế giới của chú mèo máy và đám bạn nhỏ hiện ra rõ nhất.", "Ở chương đầu tiên của cả bộ truyện, Doraemon xuất hiện trong một hình dạng đầu nhỏ hơn thân - mang đến cảm giác \"hài kịch đen\": gây hài trong tình huống có phần… không nên cười.", "Ở chương đầu tiên của cả bộ truyện, Doraemon xuất hiện trong một hình dạng đầu nhỏ hơn thân - mang đến cảm giác \"hài kịch đen\": gây hài trong tình huống có phần… không nên cười.", "Cái gây cười ở đây còn là sự kết hợp giữa cậu bé Nobita thiếu ý chí, nhút nhát tới mức thảm hại và Doraemon ham ăn bánh rán, thi thoảng xử sự quá đỗi thờ ơ và hồn nhiên trước tình huống cấp bách của bạn mình, tạo nên cảm giác đáng chê cười.", "Cái gây cười ở đây còn là sự kết hợp giữa cậu bé Nobita thiếu ý chí, nhút nhát tới mức thảm hại và Doraemon ham ăn bánh rán, thi thoảng xử sự quá đỗi thờ ơ và hồn nhiên trước tình huống cấp bách của bạn mình, tạo nên cảm giác đáng chê cười.", "Những câu chuyện trong Doraemon là của trẻ thơ, song cài cắm sự hiểu biết và trải nghiệm của một người trưởng thành.", "Những câu chuyện trong Doraemon là của trẻ thơ, song cài cắm sự hiểu biết và trải nghiệm của một người trưởng thành.", "Lũ trẻ trong truyện Doraemon là tập hợp của những tính cách đa dạng như trong một xã hội thông thường: Suneo (Xê-kô) xảo quyệt, Gian (Chai-en) cục cằn, hay đi bắt nạt còn Shizuka (Xu-ka) thờ ơ, vô tình trước tình cảm Nobita dành cho mình.", "Lũ trẻ trong truyện Doraemon là tập hợp của những tính cách đa dạng như trong một xã hội thông thường: Suneo (Xê-kô) xảo quyệt, Gian (Chai-en) cục cằn, hay đi bắt nạt còn Shizuka (Xu-ka) thờ ơ, vô tình trước tình cảm Nobita dành cho mình.", "Với một số người nước ngoài đến sống và làm việc ở Nhật, lý do đáng chú ý nhất để đọc sê-ri truyện này là để học ngoại ngữ.", "Với một số người nước ngoài đến sống và làm việc ở Nhật, lý do đáng chú ý nhất để đọc sê-ri truyện này là để học ngoại ngữ.", "Nhiều người ôn luyện thi bằng JLPT (bài thi năng lực tiếng Nhật, mức cơ bản nhất là N5, nâng cao nhất là N1) luôn yêu thích việc học qua truyện tranh manga.", "Nhiều người ôn luyện thi bằng JLPT (bài thi năng lực tiếng Nhật, mức cơ bản nhất là N5, nâng cao nhất là N1) luôn yêu thích việc học qua truyện tranh manga.", "Không nhất thiết với mục đích ghi nhớ từ mới, chỉ là đọc hiểu tiếng Nhật như một thói quen với tâm trạng thoải mái.", "Không nhất thiết với mục đích ghi nhớ từ mới, chỉ là đọc hiểu tiếng Nhật như một thói quen với tâm trạng thoải mái.", "Nhà báo người Anh Jordan Allen chia sẻ, anh đã đọc một số bộ manga nổi tiếng, chẳng hạn như Chibi Maruko-chan nhưng khá chật vật.", "Nhà báo người Anh Jordan Allen chia sẻ, anh đã đọc một số bộ manga nổi tiếng, chẳng hạn như Chibi Maruko-chan nhưng khá chật vật.", "Cuối cùng, Doraemon là phương án thay thế hợp lý nhất, bởi ngôn ngữ được tác giả sử dụng hết sức trong sáng, đời thường và dễ hiểu.", "Cuối cùng, Doraemon là phương án thay thế hợp lý nhất, bởi ngôn ngữ được tác giả sử dụng hết sức trong sáng, đời thường và dễ hiểu.", "“Dù có thể chọn bất cứ bộ truyện tranh nào, nhưng tôi cho rằng Doraemon sẽ là sê-ri mang đến nhiều niềm vui nhất.", "“Dù có thể chọn bất cứ bộ truyện tranh nào, nhưng tôi cho rằng Doraemon sẽ là sê-ri mang đến nhiều niềm vui nhất.", "Không chỉ được hòa mình vào bối cảnh lịch sử hiện đại với một hình tượng nổi tiếng trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, bạn còn được chứng kiến sự khác biệt của ngôn ngữ qua các thời kỳ,” nhà báo Jordan Allen nhận xét trên tờ Japan Times.", "Không chỉ được hòa mình vào bối cảnh lịch sử hiện đại với một hình tượng nổi tiếng trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, bạn còn được chứng kiến sự khác biệt của ngôn ngữ qua các thời kỳ,” nhà báo Jordan Allen nhận xét trên tờ Japan Times.", "Ngoài ra, một ý nghĩa lớn khác của Doraemon là truyện phần nào mang đến cảm giác hoài niệm về tuổi thơ của nhiều người, một quá khứ đã xa, ở cái thời lũ trẻ không “cắm đầu” vào điện thoại, máy tính.", "Ngoài ra, một ý nghĩa lớn khác của Doraemon là truyện phần nào mang đến cảm giác hoài niệm về tuổi thơ của nhiều người, một quá khứ đã xa, ở cái thời lũ trẻ không “cắm đầu” vào điện thoại, máy tính.", "Chúng ra ngoài, chơi bóng chày, khoe mẽ, tranh giành nhau đồ chơi, tụ tập với nhau và cùng trải qua những chuyến phiêu lưu lớn nhỏ.", "Chúng ra ngoài, chơi bóng chày, khoe mẽ, tranh giành nhau đồ chơi, tụ tập với nhau và cùng trải qua những chuyến phiêu lưu lớn nhỏ.", "Tranh cãi\n\nTác động tiêu cực đến trẻ em \nVào tháng 2 năm 2013, Doraemon bị cấm ở Bangladesh, vì anime được lồng tiếng bằng tiếng Hindi chứ không phải tiếng Bengali; theo ý kiến ​​của chính phủ, điều này sẽ gây bất lợi cho người xem nhỏ tuổi, vì các em sẽ không có động lực để học ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.", "Tranh cãi\n\nTác động tiêu cực đến trẻ em \nVào tháng 2 năm 2013, Doraemon bị cấm ở Bangladesh, vì anime được lồng tiếng bằng tiếng Hindi chứ không phải tiếng Bengali; theo ý kiến ​​của chính phủ, điều này sẽ gây bất lợi cho người xem nhỏ tuổi, vì các em sẽ không có động lực để học ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.", "Vào tháng 10 năm 2014, hoạt động ở Trung Quốc bị tờ Nhật báo Thành Đô cáo buộc là đại diện cho quyền lực mềm của Nhật Bản và là một phương tiện nhằm kiểm soát tâm trí người dân Trung Quốc.", "Vào tháng 10 năm 2014, hoạt động ở Trung Quốc bị tờ Nhật báo Thành Đô cáo buộc là đại diện cho quyền lực mềm của Nhật Bản và là một phương tiện nhằm kiểm soát tâm trí người dân Trung Quốc.", "Một lệnh cấm nữa đối với anime đã được yêu cầu vào năm 2016 ở Pakistan; Theo một số chính trị gia, việc trình chiếu Doraemon có những ảnh hưởng tiêu cực đối với trẻ em.", "Một lệnh cấm nữa đối với anime đã được yêu cầu vào năm 2016 ở Pakistan; Theo một số chính trị gia, việc trình chiếu Doraemon có những ảnh hưởng tiêu cực đối với trẻ em.", "Ảnh hưởng văn hóa \n\nManga và anime Doraemon được coi là có ảnh hưởng nhất trong lịch sử manga và anime.", "Ảnh hưởng văn hóa \n\nManga và anime Doraemon được coi là có ảnh hưởng nhất trong lịch sử manga và anime.", "Tác phẩm đã truyền cảm hứng cho rất nhiều mangaka, bao gồm Oda Eiichiro, người tạo ra One Piece với cảm hứng về trái ác quỷ.", "Tác phẩm đã truyền cảm hứng cho rất nhiều mangaka, bao gồm Oda Eiichiro, người tạo ra One Piece với cảm hứng về trái ác quỷ.", "Kishimoto Masashi (Naruto) tuyên bố đã từng vẽ nhân vật Doraemon nhiều lần, trong khi Takahashi Rumiko (Lum, Ranma ½) cho biết cô bị ảnh hưởng sâu sắc bởi manga, qua các nhân vật khách mời trong tác phẩm của cô.", "Kishimoto Masashi (Naruto) tuyên bố đã từng vẽ nhân vật Doraemon nhiều lần, trong khi Takahashi Rumiko (Lum, Ranma ½) cho biết cô bị ảnh hưởng sâu sắc bởi manga, qua các nhân vật khách mời trong tác phẩm của cô.", "Sorachi Hideaki và Fujisawa Tōru, người sáng tạo ra Gintama và Great Teacher Onizuka, đã nhiều lần nhắc đến tác phẩm trong xê-ri của họ.", "Sorachi Hideaki và Fujisawa Tōru, người sáng tạo ra Gintama và Great Teacher Onizuka, đã nhiều lần nhắc đến tác phẩm trong xê-ri của họ.", "Thuật ngữ \"Doraemon\" cũng đã được hình thành trong giới hạn ngữ cảnh Nhật Bản, dùng để diễn đạt một thứ gì đó có khả năng đáp ứng nguyện vọng của mọi người.", "Thuật ngữ \"Doraemon\" cũng đã được hình thành trong giới hạn ngữ cảnh Nhật Bản, dùng để diễn đạt một thứ gì đó có khả năng đáp ứng nguyện vọng của mọi người.", "Ở Nhật Bản, xê-ri và nhân vật chính trong đó đã trở thành một biểu tượng văn hóa thực sự.", "Ở Nhật Bản, xê-ri và nhân vật chính trong đó đã trở thành một biểu tượng văn hóa thực sự.", "Đặc biệt, Doraemon được gọi là nhân vật được yêu thích nhất trong lịch sử manga và một số nhà phê bình đã so sánh sự nổi tiếng của cậu với sự nổi tiếng của chuột Mickey hay Snoopy ở phương Tây.", "Đặc biệt, Doraemon được gọi là nhân vật được yêu thích nhất trong lịch sử manga và một số nhà phê bình đã so sánh sự nổi tiếng của cậu với sự nổi tiếng của chuột Mickey hay Snoopy ở phương Tây.", "Vào năm 2002, Time Asia liệt kê nhân vật vào số 22 nhân vật nổi bật của châu Á trong một bài viết dưới nhan đề Anh hùng đáng yêu nhất ở châu Á.", "Vào năm 2002, Time Asia liệt kê nhân vật vào số 22 nhân vật nổi bật của châu Á trong một bài viết dưới nhan đề Anh hùng đáng yêu nhất ở châu Á.", "Vào năm 2005, nghệ sĩ Murakami Takashi đã đưa Doraemon vào triển lãm Little Boy: The Arts of Japan Exploding Subculture, cùng với các biểu tượng khác của tiểu văn hóa otaku.", "Vào năm 2005, nghệ sĩ Murakami Takashi đã đưa Doraemon vào triển lãm Little Boy: The Arts of Japan Exploding Subculture, cùng với các biểu tượng khác của tiểu văn hóa otaku.", "Tháng 3 năm 2008, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kōmura Masahiko đã chọn Doraemon là Đại sứ văn hóa anime, với mục đích quảng bá văn hóa và ngành công nghiệp anime.", "Tháng 3 năm 2008, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kōmura Masahiko đã chọn Doraemon là Đại sứ văn hóa anime, với mục đích quảng bá văn hóa và ngành công nghiệp anime.", "Nhân vật này cũng xuất hiện vào ngày 21 tháng 8 năm 2016 cùng với Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzō trong Lễ bế mạc Thế vận hội Mùa hè 2016, với mục đích công bố Thế vận hội Mùa hè 2020.", "Nhân vật này cũng xuất hiện vào ngày 21 tháng 8 năm 2016 cùng với Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzō trong Lễ bế mạc Thế vận hội Mùa hè 2016, với mục đích công bố Thế vận hội Mùa hè 2020.", "Thương hiệu của tác phẩm đã được TV Asahi sử dụng như một công ty quảng bá các sáng kiến ​​từ thiện, thông qua ; chủ yếu được tổ chức sau các trận động đất xảy ra trên đất nước.", "Thương hiệu của tác phẩm đã được TV Asahi sử dụng như một công ty quảng bá các sáng kiến ​​từ thiện, thông qua ; chủ yếu được tổ chức sau các trận động đất xảy ra trên đất nước.", "Vào năm 2013, như một dấu hiệu của sự đoàn kết, tập đoàn Đường sắt Odakyū đã tặng một trăm figure đại diện cho nhân vật chính của bộ truyện cho các quận Kanagawa và Tokyo; vào năm 2014 Shogakukan cũng xuất bản một sách hướng dẫn với các nhân vật của manga về những việc cần làm trong trường hợp xảy ra động đất.", "Vào năm 2013, như một dấu hiệu của sự đoàn kết, tập đoàn Đường sắt Odakyū đã tặng một trăm figure đại diện cho nhân vật chính của bộ truyện cho các quận Kanagawa và Tokyo; vào năm 2014 Shogakukan cũng xuất bản một sách hướng dẫn với các nhân vật của manga về những việc cần làm trong trường hợp xảy ra động đất.", "Vào ngày 15 tháng 7 năm 2011, trong quá trình tái thiết Sân bay Chitose mới, người ta khánh thành một khu vực dành riêng cho nhân vật Doraemon, trong khi vào ngày 03 tháng 9 năm 2011, Viện bảo tàng Fujiko F. Fujio được mở cửa cho công chúng ở Kawasaki đến tham quan, tập trung vào tác giả và quá trình sáng tạo của nguyên tác manga.", "Vào ngày 15 tháng 7 năm 2011, trong quá trình tái thiết Sân bay Chitose mới, người ta khánh thành một khu vực dành riêng cho nhân vật Doraemon, trong khi vào ngày 03 tháng 9 năm 2011, Viện bảo tàng Fujiko F. Fujio được mở cửa cho công chúng ở Kawasaki đến tham quan, tập trung vào tác giả và quá trình sáng tạo của nguyên tác manga.", "Cũng tại địa điểm này vào ngày 3 tháng 9 năm 2012, một buổi lễ đã được tổ chức nhân kỷ niệm một trăm năm ngày sinh của Doraemon, trong đó nhân vật này được nhận quyền công dân danh dự của thành phố Kawasaki; Để chào mừng lễ kỷ niệm, triển lãm 100 Years Before The Birth Of Doraemon đã được tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 14 tháng 8 đến ngày 16 tháng 9 năm 2012, với một số figure đại diện cho các nhân vật và bối cảnh nổi tiếng nhất trong series.", "Cũng tại địa điểm này vào ngày 3 tháng 9 năm 2012, một buổi lễ đã được tổ chức nhân kỷ niệm một trăm năm ngày sinh của Doraemon, trong đó nhân vật này được nhận quyền công dân danh dự của thành phố Kawasaki; Để chào mừng lễ kỷ niệm, triển lãm 100 Years Before The Birth Of Doraemon đã được tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 14 tháng 8 đến ngày 16 tháng 9 năm 2012, với một số figure đại diện cho các nhân vật và bối cảnh nổi tiếng nhất trong series.", "Từ ngày 1 tháng 3 năm 2016 đến ngày 31 tháng 8 năm 2018, Doraemon Tram đã có mặt tại Takaoka, một phương tiện được trang trí độc quyền với các nhân vật của tác phẩm; từ tháng 10 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017, sau sự hợp tác giữa Shogakukan và Japan Airlines, tuyến hàng không giữa Tokyo và Thượng Hải đã được khai thác bởi Doraemon Jet.", "Từ ngày 1 tháng 3 năm 2016 đến ngày 31 tháng 8 năm 2018, Doraemon Tram đã có mặt tại Takaoka, một phương tiện được trang trí độc quyền với các nhân vật của tác phẩm; từ tháng 10 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017, sau sự hợp tác giữa Shogakukan và Japan Airlines, tuyến hàng không giữa Tokyo và Thượng Hải đã được khai thác bởi Doraemon Jet.", "Không chỉ ở Nhật Bản, Doraemon còn có sức ảnh hưởng văn hóa tại một số quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là ở các nước châu Á.", "Không chỉ ở Nhật Bản, Doraemon còn có sức ảnh hưởng văn hóa tại một số quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là ở các nước châu Á.", "Tại Thượng Hải ở Trung Quốc, người ta đã thành lập một công viên chủ đề về Doraemon.", "Tại Thượng Hải ở Trung Quốc, người ta đã thành lập một công viên chủ đề về Doraemon.", "Tại Việt Nam, Quỹ học bổng Doraemon được thành lập để giúp đỡ các em học sinh nghèo, và dùng hình ảnh Doraemon để tuyên truyền an toàn giao thông.", "Tại Việt Nam, Quỹ học bổng Doraemon được thành lập để giúp đỡ các em học sinh nghèo, và dùng hình ảnh Doraemon để tuyên truyền an toàn giao thông.", "Vào năm 2015, người dân xã Wang Luang ở Thái Lan còn dùng búp bê Doraemon để cầu mưa.", "Vào năm 2015, người dân xã Wang Luang ở Thái Lan còn dùng búp bê Doraemon để cầu mưa.", "Kinh doanh\nTại Nhật Bản, quyền quản lý hàng hóa Doraemon thuộc về ShoPro, công ty đã sản xuất và phân phối nhiều loại sản phẩm dưới thương hiệu của mình, chẳng hạn như đồ dùng học tập, móc khóa, action figure, gashapon, bánh kẹo, giày dép và quần áo.", "Kinh doanh\nTại Nhật Bản, quyền quản lý hàng hóa Doraemon thuộc về ShoPro, công ty đã sản xuất và phân phối nhiều loại sản phẩm dưới thương hiệu của mình, chẳng hạn như đồ dùng học tập, móc khóa, action figure, gashapon, bánh kẹo, giày dép và quần áo.", "Nhiều công ty đã hợp tác để tạo ra và phân phối một loạt các sản phẩm xê-ri và nhân vật trong đó, chẳng hạn như Sanrio, Converse, và ESP Guitars, đã tạo ra một loạt guitar được trang trí bằng các nhân vật manga; hơn nữa việc hợp tác với Uniqlo đã dẫn đến sự ra đời của dòng quần áo do Murakami Takashi thiết kế.", "Nhiều công ty đã hợp tác để tạo ra và phân phối một loạt các sản phẩm xê-ri và nhân vật trong đó, chẳng hạn như Sanrio, Converse, và ESP Guitars, đã tạo ra một loạt guitar được trang trí bằng các nhân vật manga; hơn nữa việc hợp tác với Uniqlo đã dẫn đến sự ra đời của dòng quần áo do Murakami Takashi thiết kế.", "Dịch vụ bưu chính Nhật Bản cũng đã phân phối nhiều loại tem minh họa các nhân vật của tác phẩm, trong đó có một loại tem lấy cảm hứng từ \"Cánh cửa thần kỳ\".", "Dịch vụ bưu chính Nhật Bản cũng đã phân phối nhiều loại tem minh họa các nhân vật của tác phẩm, trong đó có một loại tem lấy cảm hứng từ \"Cánh cửa thần kỳ\".", "Tại Trung Quốc, việc hợp tác với Meitu đã cho phép tạo ra một loại điện thoại thông minh dành riêng cho nhân vật chính của series.", "Tại Trung Quốc, việc hợp tác với Meitu đã cho phép tạo ra một loại điện thoại thông minh dành riêng cho nhân vật chính của series.", "Ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ, quyền khai thác thương hiệu do Viz Media nắm giữ, công ty này cùng với công ty Hot Topic đã phát triển nhiều loại quần áo và đồ sưu tầm về các nhân vật trong series; vào năm 2015, việc hợp tác giữa Viz và McDonald's đã dẫn đến việc phân phối một số Happy Meal theo chủ đề.", "Ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ, quyền khai thác thương hiệu do Viz Media nắm giữ, công ty này cùng với công ty Hot Topic đã phát triển nhiều loại quần áo và đồ sưu tầm về các nhân vật trong series; vào năm 2015, việc hợp tác giữa Viz và McDonald's đã dẫn đến việc phân phối một số Happy Meal theo chủ đề.", "Ở Châu Âu, việc bán hàng được quản lý bởi Viz Media Europe, với sự hợp tác của một số công ty.", "Ở Châu Âu, việc bán hàng được quản lý bởi Viz Media Europe, với sự hợp tác của một số công ty.", "LUK Internacional phân phối giấy phép cho Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp.", "LUK Internacional phân phối giấy phép cho Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp.", "Animation International chịu trách nhiệm phân phối và kinh doanh các sản phẩm từ nhượng quyền thương hiệu tại một số quốc gia châu Á như Hồng Kông, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc và Malaysia.", "Animation International chịu trách nhiệm phân phối và kinh doanh các sản phẩm từ nhượng quyền thương hiệu tại một số quốc gia châu Á như Hồng Kông, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc và Malaysia.", "Tại Việt Nam, quyền kinh doanh hình ảnh Doraemon ban đầu thuộc về Umezawa; từ tháng 6 năm 2013 trở đi, được chuyển giao lại cho Tagger (là đại lý của Animation International).", "Tại Việt Nam, quyền kinh doanh hình ảnh Doraemon ban đầu thuộc về Umezawa; từ tháng 6 năm 2013 trở đi, được chuyển giao lại cho Tagger (là đại lý của Animation International).", "Sau đó, Tagger hợp tác với một số công ty cho ra mắt các sản phẩm liên quan đến Doraemon như thú nhồi bông, thực phẩm, và băng đô.", "Sau đó, Tagger hợp tác với một số công ty cho ra mắt các sản phẩm liên quan đến Doraemon như thú nhồi bông, thực phẩm, và băng đô.", "Việc buôn bán tác phẩm trên toàn thế giới có hơn 600 giấy phép đang hoạt động, với tổng doanh thu hàng năm hơn 600 triệu đô la Mỹ.", "Việc buôn bán tác phẩm trên toàn thế giới có hơn 600 giấy phép đang hoạt động, với tổng doanh thu hàng năm hơn 600 triệu đô la Mỹ.", "Thông qua các thỏa thuận cụ thể với Shogakukan, Doraemon cũng đã được sử dụng trong quảng cáo.", "Thông qua các thỏa thuận cụ thể với Shogakukan, Doraemon cũng đã được sử dụng trong quảng cáo.", "0123, một công ty vận tải của Nhật Bản, đã phát sóng nhiều quảng cáo lấy cảm hứng từ nhân vật này từ năm 1999.", "0123, một công ty vận tải của Nhật Bản, đã phát sóng nhiều quảng cáo lấy cảm hứng từ nhân vật này từ năm 1999.", "Tiếp theo sáng kiến Cool Japan do chính phủ Nhật Bản thúc đẩy, Sharp Corporation đã sản xuất nhiều quảng cáo khác nhau về nhân vật Doraemon và Nobita; chúng được phát sóng độc quyền tại các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.", "Tiếp theo sáng kiến Cool Japan do chính phủ Nhật Bản thúc đẩy, Sharp Corporation đã sản xuất nhiều quảng cáo khác nhau về nhân vật Doraemon và Nobita; chúng được phát sóng độc quyền tại các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.", "Vào năm 2013, Toyota đã phát sóng 20 quảng cáo người đóng tập trung vào cuộc sống trưởng thành các nhân vật chính của tác phẩm.", "Vào năm 2013, Toyota đã phát sóng 20 quảng cáo người đóng tập trung vào cuộc sống trưởng thành các nhân vật chính của tác phẩm.", "Các nhân vật Doraemon và Nobita lần lượt do nam diễn viên người Pháp Jean Reno và Tsumabuki Satoshi thủ vai; trong khi đó, Shizuka, Jaian và Suneo được đóng bởi Mizukawa Asami, Ogawa Naoya và Yamashita Tomohisa.", "Các nhân vật Doraemon và Nobita lần lượt do nam diễn viên người Pháp Jean Reno và Tsumabuki Satoshi thủ vai; trong khi đó, Shizuka, Jaian và Suneo được đóng bởi Mizukawa Asami, Ogawa Naoya và Yamashita Tomohisa.", "Chú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Website chính thức ホーム｜ドラえもんチャンネル\n Website phim Doraemon chính thức 映画ドラえもん35周年記念サイト\n Website Doraemon trên trang web TV Asahi ドラえもん｜テレビ朝日\n\n Doraemon trên Bách khoa toàn thư của Anime News Network\n Thế giới Doraemon\n\n \nAnime và manga kỳ ảo\nJetix\nAnime và manga phiêu lưu\nAnime và manga khoa học viễn tưởng\nTrí tuệ nhân tạo hư cấu\nThay đổi kích cỡ trong tác phẩm giả tưởng\nBiến đổi hình dạng trong tác phẩm giả tưởng\nThương hiệu truyền thông đại chúng\nManga phát hành bởi Nhà xuất bản Kim Đồng" ]

[ "Có tổng cộng 821 chương truyện được tuyển chọn đóng gói đưa vào 45 tập tankōbon dưới ấn hiệu Tentōmushi Comics cũng do Shogakukan xuất bản.", "Doraemon ( ) là một series manga của Nhật Bản do Fujiko F. Fujio và đồng tác giả Motoo Abiko sáng tác từ tháng 12 năm 1969 đến tháng 4 năm 1996 đăng trên tạp chí CoroCoro Comic của nhà xuất bản Shogakukan.", "Manga đã được dịch và xuất bản bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, trong đó bao gồm cả tiếng Việt do Nhà xuất bản Kim Đồng biên soạn.", "Có tổng cộng 821 chương truyện được tuyển chọn đóng gói đưa vào 45 tập tankōbon dưới ấn hiệu Tentōmushi Comics cũng do Shogakukan xuất bản.", "Nội dung series kể về cuộc đời bất hạnh của cậu bé Nobita và chú mèo máy Doraemon từ tương lai đến để giúp cuộc sống của cậu bé trở nên tốt hơn.", "Manga đã được dịch và xuất bản bằng nhiều ngôn ngữ trên thế giới, trong đó bao gồm cả tiếng Việt do Nhà xuất bản Kim Đồng biên soạn.", "Tác phẩm ba lần được chuyển thể thành anime: lần đầu do Nippon TV Dōga sản xuất gồm 52 tập phát sóng trên Nippon TV từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 năm 1973; lần thứ hai do Shin-Ei Animation sản xuất với 1787 tập phát từ 2 tháng 4 năm 1979 đến 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi và lần thứ ba cũng do Shin-Ei Animation sản xuất phát trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay.", "Nội dung series kể về cuộc đời bất hạnh của cậu bé Nobita và chú mèo máy Doraemon từ tương lai đến để giúp cuộc sống của cậu bé trở nên tốt hơn.", "Tác phẩm cũng được chuyển thể thành các loại hình truyền thông khác như phim điện ảnh và trò chơi điện tử.", "Tác phẩm ba lần được chuyển thể thành anime: lần đầu do Nippon TV Dōga sản xuất gồm 52 tập phát sóng trên Nippon TV từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 năm 1973; lần thứ hai do Shin-Ei Animation sản xuất với 1787 tập phát từ 2 tháng 4 năm 1979 đến 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi và lần thứ ba cũng do Shin-Ei Animation sản xuất phát trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay.", "Tính đến năm 2019, với hơn 250 triệu bản in được bán ra trên thế giới, Doraemon được coi như là một trong những series manga nổi tiếng và thành công nhất mọi thời đại.", "Tác phẩm cũng được chuyển thể thành các loại hình truyền thông khác như phim điện ảnh và trò chơi điện tử.", "Được nhiều nhà phê bình và chuyên gia khen ngợi, một số mangaka nổi tiếng nói rằng Doraemon đã truyền cảm hứng cho tác phẩm của họ, chẳng hạn như Oda Eiichirō, Kishimoto Masashi và Takahashi Rumiko.", "Tính đến năm 2019, với hơn 250 triệu bản in được bán ra trên thế giới, Doraemon được coi như là một trong những series manga nổi tiếng và thành công nhất mọi thời đại.", "Ngoài ra, Doraemon cũng chính thức trở thành một trong những thương hiệu truyền thông có doanh thu cao nhất mọi thời đại, trong đó loạt phim hoạt hình cùng tên có số lượng người xem cao nhất tại Nhật Bản và các quốc gia trên thế giới.", "Được nhiều nhà phê bình và chuyên gia khen ngợi, một số mangaka nổi tiếng nói rằng Doraemon đã truyền cảm hứng cho tác phẩm của họ, chẳng hạn như Oda Eiichirō, Kishimoto Masashi và Takahashi Rumiko.", "Doraemon đã được xem như một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản, và từng được Bộ Ngoại giao Nhật Bản bổ nhiệm làm đại sứ anime đầu tiên vào năm 2008.", "Ngoài ra, Doraemon cũng chính thức trở thành một trong những thương hiệu truyền thông có doanh thu cao nhất mọi thời đại, trong đó loạt phim hoạt hình cùng tên có số lượng người xem cao nhất tại Nhật Bản và các quốc gia trên thế giới.", "Nội dung \n\nDoraemon là một chú mèo máy được Nobi Sewashi (Nobi Nobito), cháu năm đời của Nobi Nobita, gửi từ thế kỷ 22 về quá khứ của ông mình để giúp đỡ Nobita trở nên tiến bộ và giàu có, tức là cũng sẽ cải thiện hoàn cảnh của con cháu Nobita sau này.", "Doraemon đã được xem như một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản, và từng được Bộ Ngoại giao Nhật Bản bổ nhiệm làm đại sứ anime đầu tiên vào năm 2008.", "Còn ở hiện tại, Nobita là một cậu bé luôn thất bại ở trường học, và sau đó công ty phá sản, thất bại trong công việc, đẩy gia đình và con cháu sau này vào cảnh nợ nần.", "Nội dung \n\nDoraemon là một chú mèo máy được Nobi Sewashi (Nobi Nobito), cháu năm đời của Nobi Nobita, gửi từ thế kỷ 22 về quá khứ của ông mình để giúp đỡ Nobita trở nên tiến bộ và giàu có, tức là cũng sẽ cải thiện hoàn cảnh của con cháu Nobita sau này.", "Các câu chuyện trong Doraemon thường có một chủ đề chung, đó là xoay quanh những rắc rối hay xảy ra với cậu bé Nobita học lớp năm, nhân vật chính thứ hai của bộ truyện.", "Còn ở hiện tại, Nobita là một cậu bé luôn thất bại ở trường học, và sau đó công ty phá sản, thất bại trong công việc, đẩy gia đình và con cháu sau này vào cảnh nợ nần.", "Doraemon có một chiếc túi thần kỳ trước bụng với đủ loại bảo bối của tương lai.", "Các câu chuyện trong Doraemon thường có một chủ đề chung, đó là xoay quanh những rắc rối hay xảy ra với cậu bé Nobita học lớp năm, nhân vật chính thứ hai của bộ truyện.", "Cốt truyện thường gặp nhất sẽ là Nobita trở về nhà khóc lóc với những rắc rối mà cậu gặp phải ở trường học hoặc với bạn bè.", "Doraemon có một chiếc túi thần kỳ trước bụng với đủ loại bảo bối của tương lai.", "Sau khi bị cậu bé van nài hoặc thúc giục, Doraemon sẽ đưa ra một bảo bối giúp Nobita giải quyết những rắc rối của mình, hoặc là để trả đũa hay khoe khoang với bạn bè của cậu.", "Cốt truyện thường gặp nhất sẽ là Nobita trở về nhà khóc lóc với những rắc rối mà cậu gặp phải ở trường học hoặc với bạn bè.", "Nobita sẽ lại thường đi quá xa so với dự định ban đầu của Doraemon, thậm chí với những bảo bối mới cậu còn gặp rắc rối lớn hơn trước đó.", "Sau khi bị cậu bé van nài hoặc thúc giục, Doraemon sẽ đưa ra một bảo bối giúp Nobita giải quyết những rắc rối của mình, hoặc là để trả đũa hay khoe khoang với bạn bè của cậu.", "Đôi khi những người bạn của Nobita, thường là Honekawa Suneo hoặc Goda Takeshi (Jaian), lại lấy trộm những bảo bối và sử dụng chúng không đúng mục đích.", "Nobita sẽ lại thường đi quá xa so với dự định ban đầu của Doraemon, thậm chí với những bảo bối mới cậu còn gặp rắc rối lớn hơn trước đó.", "Tuy nhiên thường thì ở cuối mỗi câu chuyện, những ai sử dụng sai mục đích bảo bối sẽ phải chịu hậu quả do mình gây ra, và người đọc sẽ rút ra được bài học từ đó.", "Đôi khi những người bạn của Nobita, thường là Honekawa Suneo hoặc Goda Takeshi (Jaian), lại lấy trộm những bảo bối và sử dụng chúng không đúng mục đích.", "Sáng tác \n\nDoraemon là tác phẩm của Fujiko Fujio, bút danh chung của hai họa sĩ manga Fujimoto Hiroshi và Abiko Motoo.", "Tuy nhiên thường thì ở cuối mỗi câu chuyện, những ai sử dụng sai mục đích bảo bối sẽ phải chịu hậu quả do mình gây ra, và người đọc sẽ rút ra được bài học từ đó.", "Theo Fujimoto, ý tưởng bộ truyện được nảy sinh một cách hoàn toàn ngẫu nhiên: sau khi vấp phải đồ chơi của cô con gái và nghe thấy tiếng mèo kêu, ông bắt đầu nghĩ đến một cỗ máy có khả năng giúp mình tạo ra bộ manga mới.", "Sáng tác \n\nDoraemon là tác phẩm của Fujiko Fujio, bút danh chung của hai họa sĩ manga Fujimoto Hiroshi và Abiko Motoo.", "Để thiết lập tác phẩm và nhân vật chính, tác giả đã sử dụng một số yếu tố có trong manga trước đây của mình là Obake no Q-tarō, xoay quanh một hồn ma sống chung với con người với công thức lặp lại tương tự.", "Theo Fujimoto, ý tưởng bộ truyện được nảy sinh một cách hoàn toàn ngẫu nhiên: sau khi vấp phải đồ chơi của cô con gái và nghe thấy tiếng mèo kêu, ông bắt đầu nghĩ đến một cỗ máy có khả năng giúp mình tạo ra bộ manga mới.", "Do đó, ý tưởng về Doraemon là kết quả của rất nhiều thử nghiệm khác nhau, kinh nghiệm từ những sai sót giúp ông tìm ra loại hình manga phù hợp với khả năng của mình là slice of life.", "Để thiết lập tác phẩm và nhân vật chính, tác giả đã sử dụng một số yếu tố có trong manga trước đây của mình là Obake no Q-tarō, xoay quanh một hồn ma sống chung với con người với công thức lặp lại tương tự.", "Ban đầu, ở thời điểm phát hành tác phẩm không được nhiều độc giả đón nhận, ngược lại manga được ưa chuộng nhất là gekiga, sau này thị hiếu độc giả tăng dần cùng với sự phổ biến của anime truyền hình và phim chiếu rạp, manga dần được đón nhận và đánh giá cao.", "Do đó, ý tưởng về Doraemon là kết quả của rất nhiều thử nghiệm khác nhau, kinh nghiệm từ những sai sót giúp ông tìm ra loại hình manga phù hợp với khả năng của mình là slice of life.", "Nhờ vào điều này giúp tác phẩm được kéo dài thêm hai mươi bảy năm nữa.", "Ban đầu, ở thời điểm phát hành tác phẩm không được nhiều độc giả đón nhận, ngược lại manga được ưa chuộng nhất là gekiga, sau này thị hiếu độc giả tăng dần cùng với sự phổ biến của anime truyền hình và phim chiếu rạp, manga dần được đón nhận và đánh giá cao.", "Tác phẩm chủ yếu hướng đến đối tượng độc giả là trẻ em, Fujiko đã chọn tạo hình nhân vật bằng phong cách đồ họa đơn giản, dựa trên các dạng hình học cơ bản như hình tròn và hình elip, nhằm tạo cho Doraemon một khía cạnh thú vị và vui nhộn.", "Nhờ vào điều này giúp tác phẩm được kéo dài thêm hai mươi bảy năm nữa.", "Loạt anime đều đặn và liên tục giúp người đọc dễ hiểu câu chuyện.", "Tác phẩm chủ yếu hướng đến đối tượng độc giả là trẻ em, Fujiko đã chọn tạo hình nhân vật bằng phong cách đồ họa đơn giản, dựa trên các dạng hình học cơ bản như hình tròn và hình elip, nhằm tạo cho Doraemon một khía cạnh thú vị và vui nhộn.", "Thêm vào đó, xanh lam - một màu đặc trưng của nhân vật chính Doraemon được chọn làm màu chủ đạo trên các tạp chí đăng tác phẩm, vốn từng có bìa màu vàng và tiêu đề màu đỏ.", "Loạt anime đều đặn và liên tục giúp người đọc dễ hiểu câu chuyện.", "Fujiko giải quyết các vấn đề trong manga theo hướng lạc quan và an toàn, hoàn toàn tránh những cảnh bạo lực hoặc khiêu dâm.", "Thêm vào đó, xanh lam - một màu đặc trưng của nhân vật chính Doraemon được chọn làm màu chủ đạo trên các tạp chí đăng tác phẩm, vốn từng có bìa màu vàng và tiêu đề màu đỏ.", "Tuy nhiên, ông cũng lồng ghép nhiều vấn đề về môi trường vào với những câu chuyện mà trong đó có các nhân vật chính tham gia giúp đỡ động vật hoặc chỉ trích những hành vi sai trái của con người đối với thiên nhiên.", "Fujiko giải quyết các vấn đề trong manga theo hướng lạc quan và an toàn, hoàn toàn tránh những cảnh bạo lực hoặc khiêu dâm.", "Trong quá trình sáng tác, ông cố gắng đưa những lý thuyết trong sách giáo khoa hoặc ít nhất có liên quan đến văn hóa dân gian Nhật Bản ra giải quyết, đặc biệt là nhấn mạnh vào các giá trị đạo đức của chính trực, kiên trì, dũng cảm, gia đình và tôn trọng.", "Tuy nhiên, ông cũng lồng ghép nhiều vấn đề về môi trường vào với những câu chuyện mà trong đó có các nhân vật chính tham gia giúp đỡ động vật hoặc chỉ trích những hành vi sai trái của con người đối với thiên nhiên.", "Để nhấn mạnh vai trò trung tâm của lớp trẻ, ông đã chọn thực hiện hành động ở những nơi mà trẻ em thường đến thay vì người lớn, hợp pháp hóa sự tồn tại của một xã hội dựa trên tiềm năng của những người trẻ tuổi, qua đó mọi người đều có thể sống hạnh phúc; điều này đã nhận được nhiều sự đồng tình ủng hộ ở Nhật Bản và các nước lân cận.", "Trong quá trình sáng tác, ông cố gắng đưa những lý thuyết trong sách giáo khoa hoặc ít nhất có liên quan đến văn hóa dân gian Nhật Bản ra giải quyết, đặc biệt là nhấn mạnh vào các giá trị đạo đức của chính trực, kiên trì, dũng cảm, gia đình và tôn trọng.", "Trong quá trình phát triển manga, Fujiko không gán bất kỳ sự tiến hóa nào cho tính cách nhân vật, không tích cực hay tiêu cực; theo tác giả trên thực tế khi các nhân vật nhận ra khát vọng của mình thì lập tức tác phẩm của ông không còn gì thú vị.", "Để nhấn mạnh vai trò trung tâm của lớp trẻ, ông đã chọn thực hiện hành động ở những nơi mà trẻ em thường đến thay vì người lớn, hợp pháp hóa sự tồn tại của một xã hội dựa trên tiềm năng của những người trẻ tuổi, qua đó mọi người đều có thể sống hạnh phúc; điều này đã nhận được nhiều sự đồng tình ủng hộ ở Nhật Bản và các nước lân cận.", "Do đó, ông thích một cấu trúc tuần hoàn vô hạn, trong đó có nhân vật chính \"Thoạt đầu nhìn cậu ta có vẻ tiến bộ nhưng thực tế vẫn như cũ\".", "Trong quá trình phát triển manga, Fujiko không gán bất kỳ sự tiến hóa nào cho tính cách nhân vật, không tích cực hay tiêu cực; theo tác giả trên thực tế khi các nhân vật nhận ra khát vọng của mình thì lập tức tác phẩm của ông không còn gì thú vị.", "Việc xuất bản manga dừng lại sau khi tác giả qua đời vào năm 1996 và do không có cái kết đã làm dấy lên các truyền thuyết đô thị theo thời gian.", "Do đó, ông thích một cấu trúc tuần hoàn vô hạn, trong đó có nhân vật chính \"Thoạt đầu nhìn cậu ta có vẻ tiến bộ nhưng thực tế vẫn như cũ\".", "Yagi Ryūichi và Yamazaki Takashi, đạo diễn của Stand by Me Doraemon nói rằng \"Doraemon chỉ có một phần mở đầu duy nhất trong khi phần kết đã được viết và sửa đi sửa lại nhiều lần\".", "Việc xuất bản manga dừng lại sau khi tác giả qua đời vào năm 1996 và do không có cái kết đã làm dấy lên các truyền thuyết đô thị theo thời gian.", "Vì điều này, Shogakukan nhà xuất bản của tác phẩm buộc phải lên tiếng nói rằng chỉ khi Nobita và Shizuka chính thức kết hôn thì Doraemon mới hoàn thành nhiệm vụ, trở về tương lai.", "Yagi Ryūichi và Yamazaki Takashi, đạo diễn của Stand by Me Doraemon nói rằng \"Doraemon chỉ có một phần mở đầu duy nhất trong khi phần kết đã được viết và sửa đi sửa lại nhiều lần\".", "Bối cảnh \n\nTruyện Doraemon lấy bối cảnh xã hội Nhật Bản vào thập niên 1970, cụ thể là ở quận Nerima thuộc ngoại ô thủ đô Tokyo, đặc biệt là những nơi tụ họp và vui chơi của trẻ em; nhà của các nhân vật, trường học và cả ngọn núi sau trường, nơi mà Nobita hay đến để tìm kiếm sự yên tĩnh thường xuyên xuất hiện.", "Vì điều này, Shogakukan nhà xuất bản của tác phẩm buộc phải lên tiếng nói rằng chỉ khi Nobita và Shizuka chính thức kết hôn thì Doraemon mới hoàn thành nhiệm vụ, trở về tương lai.", "Một nơi thường được đề cập trong tác phẩm là \"bãi đất trống\" hay \"sân bóng\", bao gồm một bãi cỏ rộng có ba ống cống bê tông xếp chồng lên nhau, là nơi các nhân vật chính thường gặp mặt để cùng nhau chơi cầu lông, bóng đá và bóng chày, hay chỉ đơn giản là ngồi nói chuyện.", "Bối cảnh \n\nTruyện Doraemon lấy bối cảnh xã hội Nhật Bản vào thập niên 1970, cụ thể là ở quận Nerima thuộc ngoại ô thủ đô Tokyo, đặc biệt là những nơi tụ họp và vui chơi của trẻ em; nhà của các nhân vật, trường học và cả ngọn núi sau trường, nơi mà Nobita hay đến để tìm kiếm sự yên tĩnh thường xuyên xuất hiện.", "Gần đó, nhà của Nobita nằm trong khu vực Tsukimidai (tạm dịch \"Nơi ngắm nhìn Mặt Trăng\").", "Một nơi thường được đề cập trong tác phẩm là \"bãi đất trống\" hay \"sân bóng\", bao gồm một bãi cỏ rộng có ba ống cống bê tông xếp chồng lên nhau, là nơi các nhân vật chính thường gặp mặt để cùng nhau chơi cầu lông, bóng đá và bóng chày, hay chỉ đơn giản là ngồi nói chuyện.", "Cái tên trên được lấy cảm hứng từ Fujimidai (tạm dịch \"nơi ngắm nhìn núi Phú Sĩ\"), nơi Tezuka Osamu sinh sống và làm việc; một mangaka nổi tiếng là điểm tham chiếu của người tạo ra Doraemon.", "Gần đó, nhà của Nobita nằm trong khu vực Tsukimidai (tạm dịch \"Nơi ngắm nhìn Mặt Trăng\").", "Mặc dù những cảnh quan trong tác phẩm có vẻ bất biến, nhưng theo suy nghĩ của tác giả, có những yếu tố có thể thay đổi và tiến hóa, chẳng hạn như vật liệu xây dựng trong bãi đất trống.", "Cái tên trên được lấy cảm hứng từ Fujimidai (tạm dịch \"nơi ngắm nhìn núi Phú Sĩ\"), nơi Tezuka Osamu sinh sống và làm việc; một mangaka nổi tiếng là điểm tham chiếu của người tạo ra Doraemon.", "Trong quá trình xuất bản Doraemon, Fujiko cũng nhiều lần thay đổi các địa điểm và đối tượng hiện diện trong tác phẩm với mục đích làm cho câu chuyện trở nên thực tế hơn đối với độc giả.", "Mặc dù những cảnh quan trong tác phẩm có vẻ bất biến, nhưng theo suy nghĩ của tác giả, có những yếu tố có thể thay đổi và tiến hóa, chẳng hạn như vật liệu xây dựng trong bãi đất trống.", "Bảo bối \n\n là những công cụ tiện ích từ tương lai của Doraemon.", "Trong quá trình xuất bản Doraemon, Fujiko cũng nhiều lần thay đổi các địa điểm và đối tượng hiện diện trong tác phẩm với mục đích làm cho câu chuyện trở nên thực tế hơn đối với độc giả.", "Chúng được sử dụng để giúp đỡ các nhân vật và là những yếu tố thường xuyên hiện diện đến mức chúng được coi là \"điểm tựa của tác phẩm\".", "Bảo bối \n\n là những công cụ tiện ích từ tương lai của Doraemon.", "Với những bảo bối này, Doraemon theo một cuộc bầu chọn năm 2007 trên trang tin tức Oricon thậm chí đã được xếp thứ hai trong \"danh sách các nhân vật manga quyền năng nhất\", chỉ sau Songoku của Dragon Ball.", "Chúng được sử dụng để giúp đỡ các nhân vật và là những yếu tố thường xuyên hiện diện đến mức chúng được coi là \"điểm tựa của tác phẩm\".", "Trong một lần trả lời phỏng vấn ông Fujiko F. Fujio, khi được hỏi về số bảo bối của Doraemon đã đưa ra con số 1293, nhưng theo một thống kê vào năm 2004 của giáo sư Yokoyama Yasuyuki (thuộc đại học Toyama) thì số bảo bối của Doraemon xuất hiện trong 1344 câu chuyện lên tới 1963 dōgu.", "Với những bảo bối này, Doraemon theo một cuộc bầu chọn năm 2007 trên trang tin tức Oricon thậm chí đã được xếp thứ hai trong \"danh sách các nhân vật manga quyền năng nhất\", chỉ sau Songoku của Dragon Ball.", "Trong số đó phải kể đến , một cánh quạt tre đặt trên đầu cho phép bạn bay, xuất hiện trong tác phẩm 214 lần, xuất hiện 97 lần và được các nhân vật chính sử dụng để du hành xuyên thời gian, và một cánh cửa cho phép bạn đến mọi nơi và đã xuất hiện 68 lần.", "Trong một lần trả lời phỏng vấn ông Fujiko F. Fujio, khi được hỏi về số bảo bối của Doraemon đã đưa ra con số 1293, nhưng theo một thống kê vào năm 2004 của giáo sư Yokoyama Yasuyuki (thuộc đại học Toyama) thì số bảo bối của Doraemon xuất hiện trong 1344 câu chuyện lên tới 1963 dōgu.", "Một số bảo bối khác hay hiện diện trong tác phẩm là và tương ứng cho phép bạn phóng to hoặc thu nhỏ một đối tượng; có khả năng khôi phục vật thể về một điều kiện cụ thể trong quá khứ hoặc tương lai; , một bốt điện thoại có khả năng biến đổi thế giới theo yêu cầu cụ thể.", "Trong số đó phải kể đến , một cánh quạt tre đặt trên đầu cho phép bạn bay, xuất hiện trong tác phẩm 214 lần, xuất hiện 97 lần và được các nhân vật chính sử dụng để du hành xuyên thời gian, và một cánh cửa cho phép bạn đến mọi nơi và đã xuất hiện 68 lần.", "Nhìn chung, các bảo bối có đặc điểm dễ sử dụng, di chuyển, trực quan và đáng tin cậy.", "Một số bảo bối khác hay hiện diện trong tác phẩm là và tương ứng cho phép bạn phóng to hoặc thu nhỏ một đối tượng; có khả năng khôi phục vật thể về một điều kiện cụ thể trong quá khứ hoặc tương lai; , một bốt điện thoại có khả năng biến đổi thế giới theo yêu cầu cụ thể.", "Fujimoto đã đưa các bảo bối vào để phản ánh một cái nhìn lạc quan về mối quan hệ giữa con người và công nghệ.", "Nhìn chung, các bảo bối có đặc điểm dễ sử dụng, di chuyển, trực quan và đáng tin cậy.", "Bằng phép loại suy, ông đã cố gắng thể hiện Nobita là một người am hiểu công nghệ, biết vận dụng chúng cho ra những thí nghiệm thú vị.", "Fujimoto đã đưa các bảo bối vào để phản ánh một cái nhìn lạc quan về mối quan hệ giữa con người và công nghệ.", "Thông qua các bảo bối thần kỳ, Fujiko thể hiện một số ước muốn của xã hội đương thời.", "Bằng phép loại suy, ông đã cố gắng thể hiện Nobita là một người am hiểu công nghệ, biết vận dụng chúng cho ra những thí nghiệm thú vị.", "Phương tiện truyền thông\n\nManga \n\nBan đầu Doraemon được xuất bản bởi Shogakukan tại Nhật Bản từ ngày 1 tháng 12 năm 1969 trên hai tạp chí giáo dục dành cho trẻ em là và ; tháng tiếp theo ra mắt trên tạp chí , , và .", "Thông qua các bảo bối thần kỳ, Fujiko thể hiện một số ước muốn của xã hội đương thời.", "Từ năm 1973, bộ truyện được phát hành thêm trên hai tạp chí và .", "Phương tiện truyền thông\n\nManga \n\nBan đầu Doraemon được xuất bản bởi Shogakukan tại Nhật Bản từ ngày 1 tháng 12 năm 1969 trên hai tạp chí giáo dục dành cho trẻ em là và ; tháng tiếp theo ra mắt trên tạp chí , , và .", "Các câu chuyện trên mỗi tạp chí là khác nhau, đồng nghĩa với việc tác giả phải sáng tác ít nhất là 6 câu chuyện mỗi tháng.", "Từ năm 1973, bộ truyện được phát hành thêm trên hai tạp chí và .", "Năm 1977, CoroCoro Comic đã ra đời như một tạp chí chuyên về Doraemon.", "Các câu chuyện trên mỗi tạp chí là khác nhau, đồng nghĩa với việc tác giả phải sáng tác ít nhất là 6 câu chuyện mỗi tháng.", "Từ năm 1974, Fujiko bắt đầu chắt lọc các chương truyện mà ông đã đăng tải đóng gói thành tankōbon, được phát hành từ ngày 31 tháng 7 năm 1974 đến ngày 26 tháng 4 năm 1996 dưới ấn hiệu , với tổng cộng 45 tập.", "Năm 1977, CoroCoro Comic đã ra đời như một tạp chí chuyên về Doraemon.", "Nhằm tri ân những đóng góp của tác phẩm, tại Thư viện Trung tâm thành phố Takaoka quê hương tác giả, người ta đã thiết lập một khu vực đặc biệt trưng bày toàn bộ tuyển tập tankōbon của Doraemon cùng với các tác phẩm khác của Fujiko.", "Từ năm 1974, Fujiko bắt đầu chắt lọc các chương truyện mà ông đã đăng tải đóng gói thành tankōbon, được phát hành từ ngày 31 tháng 7 năm 1974 đến ngày 26 tháng 4 năm 1996 dưới ấn hiệu , với tổng cộng 45 tập.", "Trong khoảng thời gian từ ngày 25 tháng 4 năm 2005 đến ngày 28 tháng 2 năm 2006, năm tập đã được xuất bản với tựa đề gồm 104 câu chuyện khác không nằm trong 45 tập tankōbon đã xuất bản trước đó; vào ngày 1 tháng 12 năm 2014, tập thứ sáu của bộ truyện được xuất bản, bao gồm 18 câu chuyện khác.", "Nhằm tri ân những đóng góp của tác phẩm, tại Thư viện Trung tâm thành phố Takaoka quê hương tác giả, người ta đã thiết lập một khu vực đặc biệt trưng bày toàn bộ tuyển tập tankōbon của Doraemon cùng với các tác phẩm khác của Fujiko.", "Thêm vào đó, những câu chuyện chưa xuất bản đã được phát hành thành sáu tập với tựa đề từ ngày 17 tháng 7 năm 1999 đến ngày 2 tháng 9 năm 2006; thông qua ấn bản này, có thêm 119 câu chuyện khác đã được bổ sung.", "Trong khoảng thời gian từ ngày 25 tháng 4 năm 2005 đến ngày 28 tháng 2 năm 2006, năm tập đã được xuất bản với tựa đề gồm 104 câu chuyện khác không nằm trong 45 tập tankōbon đã xuất bản trước đó; vào ngày 1 tháng 12 năm 2014, tập thứ sáu của bộ truyện được xuất bản, bao gồm 18 câu chuyện khác.", "Từ tháng 7 năm 2009 đến tháng 12 năm 2012, Shogakukan cho phát hành 20 quyển trong đó bao gồm tất cả 1345 câu chuyện Doraemon do Fujiko sáng tác.", "Thêm vào đó, những câu chuyện chưa xuất bản đã được phát hành thành sáu tập với tựa đề từ ngày 17 tháng 7 năm 1999 đến ngày 2 tháng 9 năm 2006; thông qua ấn bản này, có thêm 119 câu chuyện khác đã được bổ sung.", "Vào tháng 12 năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Doraemon ra đời, Shogakukan đã phát hành một tập trong đó tập hợp sáu phiên bản khác nhau về lần gặp gỡ đầu tiên giữa Nobita và Doraemon.", "Từ tháng 7 năm 2009 đến tháng 12 năm 2012, Shogakukan cho phát hành 20 quyển trong đó bao gồm tất cả 1345 câu chuyện Doraemon do Fujiko sáng tác.", "Manga Doraemon được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành lần đầu tại Việt Nam vào năm 1992.", "Vào tháng 12 năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Doraemon ra đời, Shogakukan đã phát hành một tập trong đó tập hợp sáu phiên bản khác nhau về lần gặp gỡ đầu tiên giữa Nobita và Doraemon.", "Tựa của bộ truyện phiên âm thành Đôrêmon còn tên nhân vật được sửa đổi cho quen thuộc với cách đọc của thiếu nhi Việt Nam (xem thêm: Doraemon tại Việt Nam).", "Manga Doraemon được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành lần đầu tại Việt Nam vào năm 1992.", "Sau năm 1996, Nhà xuất bản Kim Đồng chính thức ký kết với Shogakukan để phát hành Đôrêmon có bản quyền tại Việt Nam.", "Tựa của bộ truyện phiên âm thành Đôrêmon còn tên nhân vật được sửa đổi cho quen thuộc với cách đọc của thiếu nhi Việt Nam (xem thêm: Doraemon tại Việt Nam).", "Từ năm 2010, Kim Đồng tái phát hành bộ truyện Doraemon mới trong đó đổi lại tựa đề, tên nhân vật cũng như bản dịch trên tinh thần bám sát nguyên tác.Doraemon cũng được mua bản quyền phát hành tại một số quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Indonesia, Philippines, Pháp, Tây Ban Nha và Ý.", "Sau năm 1996, Nhà xuất bản Kim Đồng chính thức ký kết với Shogakukan để phát hành Đôrêmon có bản quyền tại Việt Nam.", "Tại Hoa Kỳ, tác phẩm được Amazon phân phối ở định dạng kindle.", "Từ năm 2010, Kim Đồng tái phát hành bộ truyện Doraemon mới trong đó đổi lại tựa đề, tên nhân vật cũng như bản dịch trên tinh thần bám sát nguyên tác.Doraemon cũng được mua bản quyền phát hành tại một số quốc gia khác trên thế giới như Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Hồng Kông, Hàn Quốc, Indonesia, Philippines, Pháp, Tây Ban Nha và Ý.", "Anime \n\nLoạt anime Doraemon đầu tiên được sản xuất vào năm 1973 bởi Nippon TV Dōga sau đó phát sóng trên Nippon Television từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 cùng năm, với 26 buổi phát sóng trong đó mỗi buổi phát hai tập, có tổng cộng 52 tập đã lên sóng; tiền thân là một tập phim thí điểm mang tên phát sóng vào tháng 1 năm 1973, mà Masami Jun đã không tham gia vào quá trình sản xuất.", "Tại Hoa Kỳ, tác phẩm được Amazon phân phối ở định dạng kindle.", "Đạo diễn của series là Kaminashi Mitsuo, trong khi phần lồng tiếng là do hãng Aoni Production thực hiện; nhân vật Doraemon ban đầu được lồng tiếng bởi Tomita Kōsei (về sau là Nozawa Masako) Trong giai đoạn kết thúc loạt phim, vì các vấn đề về tài chính nên hãng sản xuất anime phá sản và các original master đã bị bán hoặc hỏng.", "Anime \n\nLoạt anime Doraemon đầu tiên được sản xuất vào năm 1973 bởi Nippon TV Dōga sau đó phát sóng trên Nippon Television từ 1 tháng 4 đến 30 tháng 9 cùng năm, với 26 buổi phát sóng trong đó mỗi buổi phát hai tập, có tổng cộng 52 tập đã lên sóng; tiền thân là một tập phim thí điểm mang tên phát sóng vào tháng 1 năm 1973, mà Masami Jun đã không tham gia vào quá trình sản xuất.", "Các tập được phát đi phát lại bằng băng bởi Nippon Television và một số đài truyền hình địa phương cho đến năm 1979, với lần phát lại cuối cùng dang dở là trên Toyama Television do Shogakukan (nhà sản xuất phiên bản mới của Doraemon) yêu cầu ngừng phát sóng, vì sợ gây nhầm lẫn cho các em nhỏ.", "Đạo diễn của series là Kaminashi Mitsuo, trong khi phần lồng tiếng là do hãng Aoni Production thực hiện; nhân vật Doraemon ban đầu được lồng tiếng bởi Tomita Kōsei (về sau là Nozawa Masako) Trong giai đoạn kết thúc loạt phim, vì các vấn đề về tài chính nên hãng sản xuất anime phá sản và các original master đã bị bán hoặc hỏng.", "Năm 1995, một số tập được tìm thấy trong kho lưu trữ của công ty Studio Rush (sau này là IMAGICA) và vào năm 2003, một số tập khác được nhà sản xuất Masami Jun khôi phục.", "Các tập được phát đi phát lại bằng băng bởi Nippon Television và một số đài truyền hình địa phương cho đến năm 1979, với lần phát lại cuối cùng dang dở là trên Toyama Television do Shogakukan (nhà sản xuất phiên bản mới của Doraemon) yêu cầu ngừng phát sóng, vì sợ gây nhầm lẫn cho các em nhỏ.", "Tính đến năm 2013, có 21 tập trong tổng số 52 tập được phục hồi và có 2 tập trong số đó là không có tiếng.", "Năm 1995, một số tập được tìm thấy trong kho lưu trữ của công ty Studio Rush (sau này là IMAGICA) và vào năm 2003, một số tập khác được nhà sản xuất Masami Jun khôi phục.", "Loạt anime thứ hai dựa trên manga được Shin-Ei Animation sản xuất, phát sóng từ ngày 2 tháng 4 năm 1979 đến ngày 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi.", "Tính đến năm 2013, có 21 tập trong tổng số 52 tập được phục hồi và có 2 tập trong số đó là không có tiếng.", "Một loạt nhân viên khác đã được tuyển dụng để thực hiện bản anime này do Fujiko F. Fujio không đánh giá cao bản chuyển thể trước đó; đạo diễn chính được chuyển giao cho Shibayama Tsutomu, Nakamura Eiichi phụ trách đạo diễn hoạt hình và thiết kế nhân vật trong khi phần âm nhạc do Kikuchi Shunsuke đảm nhiệm.", "Loạt anime thứ hai dựa trên manga được Shin-Ei Animation sản xuất, phát sóng từ ngày 2 tháng 4 năm 1979 đến ngày 18 tháng 3 năm 2005 trên TV Asahi.", "Ở phần lồng tiếng, Nobita do Ohara Noriko thực hiện trong khi đó Ōyama Nobuyo lồng tiếng cho Doraemon; vì lý do này mà series còn có tên gọi khác là phiên bản Ōyama.", "Một loạt nhân viên khác đã được tuyển dụng để thực hiện bản anime này do Fujiko F. Fujio không đánh giá cao bản chuyển thể trước đó; đạo diễn chính được chuyển giao cho Shibayama Tsutomu, Nakamura Eiichi phụ trách đạo diễn hoạt hình và thiết kế nhân vật trong khi phần âm nhạc do Kikuchi Shunsuke đảm nhiệm.", "Tổng cộng có 1787 tập được sản xuất và do Toho phân phối trên cả VHS và DVD.", "Ở phần lồng tiếng, Nobita do Ohara Noriko thực hiện trong khi đó Ōyama Nobuyo lồng tiếng cho Doraemon; vì lý do này mà series còn có tên gọi khác là phiên bản Ōyama.", "Hãng Shin-Ei Animation cũng tham gia giám sát việc sản xuất loạt anime Doraemon thứ ba, series được phát sóng trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay với các seiyū mới thay thế cho những diễn viên lồng tiếng đã làm việc liên tục hơn 20 năm trước đó: nhân vật Doraemon được lồng tiếng bởi Mizuta Wasabi còn Ōhara Megumi lồng tiếng cho Nobita.", "Tổng cộng có 1787 tập được sản xuất và do Toho phân phối trên cả VHS và DVD.", "Series bắt đầu phát hành trong định dạng DVD từ ngày 10 tháng 2 năm 2006 dưới nhãn Shogakukan Video; và được đặt tên là .", "Hãng Shin-Ei Animation cũng tham gia giám sát việc sản xuất loạt anime Doraemon thứ ba, series được phát sóng trên TV Asahi từ 15 tháng 4 năm 2005 đến nay với các seiyū mới thay thế cho những diễn viên lồng tiếng đã làm việc liên tục hơn 20 năm trước đó: nhân vật Doraemon được lồng tiếng bởi Mizuta Wasabi còn Ōhara Megumi lồng tiếng cho Nobita.", "Tương tự như manga, anime Doraemon đã xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm thông qua truyền hình và băng đĩa, nhưng không có bản quyền.", "Series bắt đầu phát hành trong định dạng DVD từ ngày 10 tháng 2 năm 2006 dưới nhãn Shogakukan Video; và được đặt tên là .", "Từ năm 2010, TVM Corp.", "Tương tự như manga, anime Doraemon đã xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm thông qua truyền hình và băng đĩa, nhưng không có bản quyền.", "cấp phép sản xuất phiên bản lồng tiếng Việt của bộ phim với Thùy Tiên lồng tiếng cho Doraemon còn Nobita là Anh Tuấn, phát sóng trên kênh xã hội hóa HTV3 thuộc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và Hãng phim Phương Nam phát hành DVD và CD .", "Từ năm 2010, TVM Corp.", "Từ năm 2014 trở đi, như hệ quả của việc thay đổi diện mạo, theo sau đó là thay đổi công ty điều hành, HTV3 bắt đầu thay đổi diễn viên lồng tiếng cho một số nhân vật trong phim.", "cấp phép sản xuất phiên bản lồng tiếng Việt của bộ phim với Thùy Tiên lồng tiếng cho Doraemon còn Nobita là Anh Tuấn, phát sóng trên kênh xã hội hóa HTV3 thuộc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và Hãng phim Phương Nam phát hành DVD và CD .", "Phần tựa phim ban đầu được dịch dưới tên gọi Doraemon – Mèo máy thông minh, tuy nhiên sau hai buổi phát sóng thì đổi thành Doraemon – Chú mèo máy đến từ tương lai và tựa đề này được sử dụng cho đến nay; đồng thời ca khúc chủ đề mở đầu phim gốc được hát lại lời bằng tiếng Việt.", "Từ năm 2014 trở đi, như hệ quả của việc thay đổi diện mạo, theo sau đó là thay đổi công ty điều hành, HTV3 bắt đầu thay đổi diễn viên lồng tiếng cho một số nhân vật trong phim.", "Sau 370 tập (185 buổi phát sóng), HTV3 tạm ngừng phát loạt anime thứ hai để chuyển sang loạt anime thứ ba.", "Phần tựa phim ban đầu được dịch dưới tên gọi Doraemon – Mèo máy thông minh, tuy nhiên sau hai buổi phát sóng thì đổi thành Doraemon – Chú mèo máy đến từ tương lai và tựa đề này được sử dụng cho đến nay; đồng thời ca khúc chủ đề mở đầu phim gốc được hát lại lời bằng tiếng Việt.", "Về sau các tập này được POPS Worldwide phát hành lại trên nền tảng kỹ thuật số.", "Sau 370 tập (185 buổi phát sóng), HTV3 tạm ngừng phát loạt anime thứ hai để chuyển sang loạt anime thứ ba.", "Ngoài ra, Doraemon còn được phát sóng hơn sáu mươi quốc gia khác trên thế giới.", "Về sau các tập này được POPS Worldwide phát hành lại trên nền tảng kỹ thuật số.", "Tại Thái Lan được trình chiếu trên Channel 9 từ năm 1982, tại Trung Quốc được trình chiếu vào năm 1989 trên sóng của Đài Truyền hình Quảng Đông và sau đó là Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc vào năm 1991, và tại Philippines trên GMA Network từ năm 1999.", "Ngoài ra, Doraemon còn được phát sóng hơn sáu mươi quốc gia khác trên thế giới.", "Kể từ năm 2005, anime được trình chiếu tại Ấn Độ trên Hungama TV, thêm vào đó các nước châu Á khác đã phát sóng Doraemon bao gồm Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc.", "Tại Thái Lan được trình chiếu trên Channel 9 từ năm 1982, tại Trung Quốc được trình chiếu vào năm 1989 trên sóng của Đài Truyền hình Quảng Đông và sau đó là Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc vào năm 1991, và tại Philippines trên GMA Network từ năm 1999.", "Tại Tây Ban Nha, anime được phát sóng vào năm 1993 trên TVE-2 và sau đó là Boing từ năm 2011; tác phẩm cũng được phân phối ở Bồ Đào Nha và các nước Mỹ Latinh, bao gồm Brazil, Colombia và Chile.", "Kể từ năm 2005, anime được trình chiếu tại Ấn Độ trên Hungama TV, thêm vào đó các nước châu Á khác đã phát sóng Doraemon bao gồm Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc.", "Tại Pháp, Doraemon ban đầu được phát sóng trên TV6 vào năm 2003, nhưng nhanh chóng phải dừng lại do xếp hạng thấp; sau đó được hồi sinh trên Boing vào năm 2014.", "Tại Tây Ban Nha, anime được phát sóng vào năm 1993 trên TVE-2 và sau đó là Boing từ năm 2011; tác phẩm cũng được phân phối ở Bồ Đào Nha và các nước Mỹ Latinh, bao gồm Brazil, Colombia và Chile.", "Cùng năm, Disney phân phối anime tại Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ.", "Tại Pháp, Doraemon ban đầu được phát sóng trên TV6 vào năm 2003, nhưng nhanh chóng phải dừng lại do xếp hạng thấp; sau đó được hồi sinh trên Boing vào năm 2014.", "Phim điện ảnh \nCó 42(2023) phim điện ảnh Doraemon do Shin-Ei Animation sản xuất và phân phối bởi Toho kể từ năm 1980.", "Cùng năm, Disney phân phối anime tại Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ.", "Hai mươi lăm phim đầu tiên liên quan đến loạt anime năm 1979, trong khi các phim còn lại nằm trong loạt anime năm 2005.", "Phim điện ảnh \nCó 42(2023) phim điện ảnh Doraemon do Shin-Ei Animation sản xuất và phân phối bởi Toho kể từ năm 1980.", "Các bộ phim liên quan đến loạt anime năm 1979 hầu như do Shibayama Tsutomu đạo diễn và Fujiko F. Fujio viết kịch bản cho đến năm 1996; sau khi tác giả qua đời, kịch bản của những bộ phim còn lại do Kishima Nobuaki đảm nhiệm.", "Hai mươi lăm phim đầu tiên liên quan đến loạt anime năm 1979, trong khi các phim còn lại nằm trong loạt anime năm 2005.", "Cốt truyện của các bộ phim phức tạp hơn các câu chuyện trong manga hoặc anime và chủ yếu mang tính chất phiêu lưu.", "Các bộ phim liên quan đến loạt anime năm 1979 hầu như do Shibayama Tsutomu đạo diễn và Fujiko F. Fujio viết kịch bản cho đến năm 1996; sau khi tác giả qua đời, kịch bản của những bộ phim còn lại do Kishima Nobuaki đảm nhiệm.", "Chủ đề phim thường dựa trên văn hóa dân gian Nhật Bản hoặc lấy cảm hứng từ các tác phẩm văn học, hoặc đề cập đến các chủ đề liên quan đến môi trường, lịch sử và công nghệ.", "Cốt truyện của các bộ phim phức tạp hơn các câu chuyện trong manga hoặc anime và chủ yếu mang tính chất phiêu lưu.", "Vào ngày 8 tháng 8 năm 2014, Stand by Me Doraemon được phát hành tại Nhật Bản, dựa trên năm chương truyện nổi tiếng nhất của manga: , , , và mô tả về lần gặp gỡ đầu tiên cho đến khi chia tay giữa Doraemon và Nobita.", "Chủ đề phim thường dựa trên văn hóa dân gian Nhật Bản hoặc lấy cảm hứng từ các tác phẩm văn học, hoặc đề cập đến các chủ đề liên quan đến môi trường, lịch sử và công nghệ.", "Bộ phim được thực hiện hoàn toàn bằng đồ họa máy tính 3D do Yamazaki Takashi và Yagi Ryūichi đồng đạo diễn; tổng doanh thu hơn 183 triệu đôla Mỹ, cao nhất trong lịch sử thương hiệu truyền thông của Doraemon.", "Vào ngày 8 tháng 8 năm 2014, Stand by Me Doraemon được phát hành tại Nhật Bản, dựa trên năm chương truyện nổi tiếng nhất của manga: , , , và mô tả về lần gặp gỡ đầu tiên cho đến khi chia tay giữa Doraemon và Nobita.", "Nhờ vào thành tích nổi bật này, dẫn đến sự ra đời của Stand by Me Doraemon 2, chính thức khởi chiếu từ 20 tháng 11 năm 2020 với đạo diễn và biên kịch như phần phim trước đó.", "Bộ phim được thực hiện hoàn toàn bằng đồ họa máy tính 3D do Yamazaki Takashi và Yagi Ryūichi đồng đạo diễn; tổng doanh thu hơn 183 triệu đôla Mỹ, cao nhất trong lịch sử thương hiệu truyền thông của Doraemon.", "Phim ngắn, OVA và crossover \nNhiều phim ngắn dựa trên Doraemon đã được sản xuất, phát hành từ năm 1989 đến năm 2004 song hành với các bộ phim điện ảnh trong nhượng quyền thương hiệu.", "Nhờ vào thành tích nổi bật này, dẫn đến sự ra đời của Stand by Me Doraemon 2, chính thức khởi chiếu từ 20 tháng 11 năm 2020 với đạo diễn và biên kịch như phần phim trước đó.", "Việc chuyển thể ở dạng anime liên quan đến một số câu chuyện tiêu biểu nhất trong tác phẩm, bao gồm: 2112: Doraemon ra đời, xoay quanh những chuyện trước khi Doraemon gặp Nobita; Đêm trước đám cưới Nobita trong đó kể về các sự kiện liên quan đến cuộc hôn nhân giữa Nobita và Shizuka; Boku no Umareta Hi và Kỉ niệm về bà trong đó mối quan hệ giữa Nobita với ba mẹ và bà được liên kết chặt chẽ.", "Phim ngắn, OVA và crossover \nNhiều phim ngắn dựa trên Doraemon đã được sản xuất, phát hành từ năm 1989 đến năm 2004 song hành với các bộ phim điện ảnh trong nhượng quyền thương hiệu.", "Các phim ngắn tiếp theo tập trung vào nhân vật Dorami và Đội quân Doraemon.", "Việc chuyển thể ở dạng anime liên quan đến một số câu chuyện tiêu biểu nhất trong tác phẩm, bao gồm: 2112: Doraemon ra đời, xoay quanh những chuyện trước khi Doraemon gặp Nobita; Đêm trước đám cưới Nobita trong đó kể về các sự kiện liên quan đến cuộc hôn nhân giữa Nobita và Shizuka; Boku no Umareta Hi và Kỉ niệm về bà trong đó mối quan hệ giữa Nobita với ba mẹ và bà được liên kết chặt chẽ.", "Năm 1981, Toho phát hành bộ phim Doraemon: Boku, Momotarō no nan'na no sa, xoay quanh truyền thuyết dân gian Nhật Bản về Momotarō.", "Các phim ngắn tiếp theo tập trung vào nhân vật Dorami và Đội quân Doraemon.", "Năm 1994, một OVA giáo dục được sản xuất, trong đó các nhân vật chính của tác phẩm bày tỏ mong muốn làm cho Trái Đất trở nên tốt đẹp hơn.", "Năm 1981, Toho phát hành bộ phim Doraemon: Boku, Momotarō no nan'na no sa, xoay quanh truyền thuyết dân gian Nhật Bản về Momotarō.", "Vào ngày 9 tháng 11 năm 2018, một tập phim crossover với loạt phim trinh thám đã được phát sóng trên TV Asahi, trong đó hai diễn viên Mizutani Yutaka và Sorimachi Takashi cũng tham gia, lồng tiếng cho nhân vật mà họ đã đóng.", "Năm 1994, một OVA giáo dục được sản xuất, trong đó các nhân vật chính của tác phẩm bày tỏ mong muốn làm cho Trái Đất trở nên tốt đẹp hơn.", "Nhạc kịch \nMột vở nhạc kịch mang tên dựa trên phim điện ảnh cùng tên năm 1990, được công diễn lần đầu tại Tokyo Metropolitan Theatre từ ngày 4 tháng 9 đến ngày 14 tháng 9 năm 2008.", "Vào ngày 9 tháng 11 năm 2018, một tập phim crossover với loạt phim trinh thám đã được phát sóng trên TV Asahi, trong đó hai diễn viên Mizutani Yutaka và Sorimachi Takashi cũng tham gia, lồng tiếng cho nhân vật mà họ đã đóng.", "Đạo diễn và biên kịch là Kokami Shoji; nhân vật Nobita do Sakamoto Makoto thủ vai, trong khi Suho Reiko đóng vai Shizuka; vai Jaian và Suneo lần lượt được giao cho Waki Tomohiro ​​và Kobayashi Kensaku.", "Nhạc kịch \nMột vở nhạc kịch mang tên dựa trên phim điện ảnh cùng tên năm 1990, được công diễn lần đầu tại Tokyo Metropolitan Theatre từ ngày 4 tháng 9 đến ngày 14 tháng 9 năm 2008.", "Doraemon có giọng của nữ diễn viên lồng tiếng quen thuộc của cậu Mizuta Wasabi.", "Đạo diễn và biên kịch là Kokami Shoji; nhân vật Nobita do Sakamoto Makoto thủ vai, trong khi Suho Reiko đóng vai Shizuka; vai Jaian và Suneo lần lượt được giao cho Waki Tomohiro ​​và Kobayashi Kensaku.", "Vở nhạc kịch sau đó được hồi sinh tại Sunshine Theater ở Tokyo từ ngày 26 tháng 3 đến ngày 2 tháng 4 năm 2017; sau đó được trình diễn lại tại các tỉnh khác ở Nhật Bản, bao gồm Fukuoka, Osaka, Miyagi và Aichi.", "Doraemon có giọng của nữ diễn viên lồng tiếng quen thuộc của cậu Mizuta Wasabi.", "Kịch bản và đạo diễn vẫn do Kokami Shoji đảm nhiệm.", "Vở nhạc kịch sau đó được hồi sinh tại Sunshine Theater ở Tokyo từ ngày 26 tháng 3 đến ngày 2 tháng 4 năm 2017; sau đó được trình diễn lại tại các tỉnh khác ở Nhật Bản, bao gồm Fukuoka, Osaka, Miyagi và Aichi.", "Các vai như Nobita và Shizuka lần lượt được chuyển giao cho Ogoe Yuuchi và Higuchi Hina, còn Jaian và Suneo do Azuma Koki và Jinnai Shō phụ trách; nữ seiyū Mizuta Wasabi tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật Doraemon.", "Kịch bản và đạo diễn vẫn do Kokami Shoji đảm nhiệm.", "Soundtrack \nNhạc nền của loạt anime năm 1973 được biên soạn bởi Koshibe Nobuyoshi; ông cũng biên khúc cho bài hát chủ đề mở đầu và kết thúc , cả hai đều được trình bày bởi Naitō Harumi.", "Các vai như Nobita và Shizuka lần lượt được chuyển giao cho Ogoe Yuuchi và Higuchi Hina, còn Jaian và Suneo do Azuma Koki và Jinnai Shō phụ trách; nữ seiyū Mizuta Wasabi tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật Doraemon.", "Đối với loạt anime năm 1979 tiếp theo, việc soạn nhạc được chuyển giao cho Kikuchi Shunsuke, người đã biên khúc ; ca khúc này đã được biểu diễn bởi nhiều nghệ sĩ khác nhau, bao gồm cả Ōsugi Kumiko và Yamano Satoko.", "Soundtrack \nNhạc nền của loạt anime năm 1973 được biên soạn bởi Koshibe Nobuyoshi; ông cũng biên khúc cho bài hát chủ đề mở đầu và kết thúc , cả hai đều được trình bày bởi Naitō Harumi.", "Nhân dịp khởi động lại bộ anime diễn ra vào năm 2005, phần âm nhạc được giao cho Sawada Kan.", "Đối với loạt anime năm 1979 tiếp theo, việc soạn nhạc được chuyển giao cho Kikuchi Shunsuke, người đã biên khúc ; ca khúc này đã được biểu diễn bởi nhiều nghệ sĩ khác nhau, bao gồm cả Ōsugi Kumiko và Yamano Satoko.", "Ngoài ra còn bốn ca khúc mở đầu khác bao gồm một bài phiên bản nhạc cụ của \"Doraemon no Uta\" do nhóm nhạc Trung Quốc Twelve Girls Band biểu diễn; do Natsukawa Rimi trình bày; do Mao thực hiện, phát sóng từ 2007 đến 2018; và \"Doraemon\" do Hoshino Gen trình bày, được phát sóng từ tháng 10 năm 2019 đến nay.", "Nhân dịp khởi động lại bộ anime diễn ra vào năm 2005, phần âm nhạc được giao cho Sawada Kan.", "Nhiều bộ sưu tập ca khúc chủ đề của loạt anime và phim điện ảnh liên quan đã được bán trên thị trường.", "Ngoài ra còn bốn ca khúc mở đầu khác bao gồm một bài phiên bản nhạc cụ của \"Doraemon no Uta\" do nhóm nhạc Trung Quốc Twelve Girls Band biểu diễn; do Natsukawa Rimi trình bày; do Mao thực hiện, phát sóng từ 2007 đến 2018; và \"Doraemon\" do Hoshino Gen trình bày, được phát sóng từ tháng 10 năm 2019 đến nay.", "Ban đầu, các ca khúc chủ yếu được phát hành trong dạng băng cassette.", "Nhiều bộ sưu tập ca khúc chủ đề của loạt anime và phim điện ảnh liên quan đã được bán trên thị trường.", "Từ thập niên 1990 trở đi, CD trở nên phổ biến nên kéo theo các ca khúc trong Doraemon dần chuyển sang định dạng này với hai loại hình phát hành cơ bản là đĩa đơn và album tổng hợp.", "Ban đầu, các ca khúc chủ yếu được phát hành trong dạng băng cassette.", "Bên cạnh đó, các đoạn nhạc nền trong phim điện ảnh Doraemon đã được Nippon Columbia cho phát hành từ tháng 3 năm 2001 đến nay trong chuỗi album .", "Từ thập niên 1990 trở đi, CD trở nên phổ biến nên kéo theo các ca khúc trong Doraemon dần chuyển sang định dạng này với hai loại hình phát hành cơ bản là đĩa đơn và album tổng hợp.", "Trò chơi và trò chơi video \nNhiều trò chơi video dành cho các dòng máy console khác nhau dựa trên Doraemon đã ra đời, dành riêng cho thị trường Nhật Bản.", "Bên cạnh đó, các đoạn nhạc nền trong phim điện ảnh Doraemon đã được Nippon Columbia cho phát hành từ tháng 3 năm 2001 đến nay trong chuỗi album .", "Trò chơi video đầu tiên lấy cảm hứng từ series là do Craul Denshi phát hành vào năm 1980 tuy nhiên sau đó bị rút khỏi thị trường do vi phạm bản quyền.", "Trò chơi và trò chơi video \nNhiều trò chơi video dành cho các dòng máy console khác nhau dựa trên Doraemon đã ra đời, dành riêng cho thị trường Nhật Bản.", "Năm 1983, Bandai mua bản quyền sản xuất ra , một trò chơi arcade lấy cảm hứng từ Pac-Man; một trò chơi nền tảng NES khác, Doraemon, được phát triển bởi Hudson Soft với hơn 150 000 bản được bán ra, trở thành trò chơi video được mua nhiều thứ 10 ở Nhật Bản vào năm 1986.", "Trò chơi video đầu tiên lấy cảm hứng từ series là do Craul Denshi phát hành vào năm 1980 tuy nhiên sau đó bị rút khỏi thị trường do vi phạm bản quyền.", "Năm 2007, SEGA phát hành Doraemon Wii - Himitsu Dōgu Ō Kettei-sen, trò chơi video đầu tiên trong nhượng quyền thương hiệu được phân phối qua bảng điều khiển Wii.", "Năm 1983, Bandai mua bản quyền sản xuất ra , một trò chơi arcade lấy cảm hứng từ Pac-Man; một trò chơi nền tảng NES khác, Doraemon, được phát triển bởi Hudson Soft với hơn 150 000 bản được bán ra, trở thành trò chơi video được mua nhiều thứ 10 ở Nhật Bản vào năm 1986.", "Các nhân vật trong Doraemon cũng xuất hiện trong loạt trò chơi video âm nhạc Taiko no Tatsujin, do Namco phát triển từ năm 2001.", "Năm 2007, SEGA phát hành Doraemon Wii - Himitsu Dōgu Ō Kettei-sen, trò chơi video đầu tiên trong nhượng quyền thương hiệu được phân phối qua bảng điều khiển Wii.", "Một số trò chơi bài lấy cảm hứng từ Doraemon đã được sản xuất, phân phối tương tự như các bộ phim điện ảnh chiếu rạp hoặc trong những dịp cụ thể liên quan đến nhượng quyền thương hiệu.", "Các nhân vật trong Doraemon cũng xuất hiện trong loạt trò chơi video âm nhạc Taiko no Tatsujin, do Namco phát triển từ năm 2001.", "Năm 2016, sự hợp tác giữa Asatsu-DK và Mattel cho phép tạo ra một ấn bản Uno về các nhân vật trong series; phiên bản này chỉ được phân phối ở Nhật Bản.", "Một số trò chơi bài lấy cảm hứng từ Doraemon đã được sản xuất, phân phối tương tự như các bộ phim điện ảnh chiếu rạp hoặc trong những dịp cụ thể liên quan đến nhượng quyền thương hiệu.", "Spin-off \nĐội quân Doraemon, một manga dựa trên tác phẩm do Tanaka Michiaki sáng tác, được xuất bản bởi Shogakukan từ ngày 1 tháng 12 năm 1994 đến ngày 1 tháng 5 năm 2000.", "Năm 2016, sự hợp tác giữa Asatsu-DK và Mattel cho phép tạo ra một ấn bản Uno về các nhân vật trong series; phiên bản này chỉ được phân phối ở Nhật Bản.", "Từ ngày 1 tháng 5 năm 1995 đến ngày 1 tháng 11 năm 2000, cũng nhà xuất bản trên cho ra mắt thêm Đội quân Doraemon đặc biệt do Tanaka Michiaki và Miyazaki Masaru phối hợp thực hiện, như một phần phụ của tác phẩm trước.", "Spin-off \nĐội quân Doraemon, một manga dựa trên tác phẩm do Tanaka Michiaki sáng tác, được xuất bản bởi Shogakukan từ ngày 1 tháng 12 năm 1994 đến ngày 1 tháng 5 năm 2000.", "Hai tác phẩm đã được phát hành với tổng cộng 21 tankōbon.", "Từ ngày 1 tháng 5 năm 1995 đến ngày 1 tháng 11 năm 2000, cũng nhà xuất bản trên cho ra mắt thêm Đội quân Doraemon đặc biệt do Tanaka Michiaki và Miyazaki Masaru phối hợp thực hiện, như một phần phụ của tác phẩm trước.", "Manga thứ hai dựa trên Doraemon, mang tên Doraemon bóng chày, được Shogakukan phát hành từ ngày 15 tháng 8 năm 2000 đến ngày 15 tháng 9 năm 2011 trên tạp chí CoroCoro Comic hàng tháng và sau đó được đưa vào trong 23 tankōbon; do Mugiwara Shintarō sáng tác, manga có sự xuất hiện của chú mèo máy Kuroemon và tập trung vào trò bóng chày.", "Hai tác phẩm đã được phát hành với tổng cộng 21 tankōbon.", "Vào tháng 9 năm 2014, nhà xuất bản Nihon Bungeisha công bố trên tạp chí Comic Heaven về bộ manga , được sáng tạo bởi Hikari Fujisaki với cốt truyện parody khiêu dâm lolicon về các nhân vật trong Doraemon; nội dung của manga được cho là không phù hợp và bị Asatsu-DK khiếu nại, sau đó ngừng phát hành.", "Manga thứ hai dựa trên Doraemon, mang tên Doraemon bóng chày, được Shogakukan phát hành từ ngày 15 tháng 8 năm 2000 đến ngày 15 tháng 9 năm 2011 trên tạp chí CoroCoro Comic hàng tháng và sau đó được đưa vào trong 23 tankōbon; do Mugiwara Shintarō sáng tác, manga có sự xuất hiện của chú mèo máy Kuroemon và tập trung vào trò bóng chày.", "Đánh giá\n\nNhận xét chung \nDoraemon được coi là một trong những bộ manga nổi tiếng nhất mọi thời đại và là biểu tượng quốc gia thực sự của Nhật Bản.", "Vào tháng 9 năm 2014, nhà xuất bản Nihon Bungeisha công bố trên tạp chí Comic Heaven về bộ manga , được sáng tạo bởi Hikari Fujisaki với cốt truyện parody khiêu dâm lolicon về các nhân vật trong Doraemon; nội dung của manga được cho là không phù hợp và bị Asatsu-DK khiếu nại, sau đó ngừng phát hành.", "Ở quê nhà, sự tiếp xúc mạnh mẽ trên phương tiện truyền thông của loạt phim đã khiến nó trở thành một phần cuộc sống hàng ngày của toàn bộ thế hệ đất nước mặt trời mọc sau chiến tranh.", "Đánh giá\n\nNhận xét chung \nDoraemon được coi là một trong những bộ manga nổi tiếng nhất mọi thời đại và là biểu tượng quốc gia thực sự của Nhật Bản.", "Hơn nữa, vì tuổi thọ của tác phẩm, nó tiếp tục thu hút sự yêu thích của các thế hệ trẻ em mới, con của những người đã lớn lên với những câu chuyện tương tự.", "Ở quê nhà, sự tiếp xúc mạnh mẽ trên phương tiện truyền thông của loạt phim đã khiến nó trở thành một phần cuộc sống hàng ngày của toàn bộ thế hệ đất nước mặt trời mọc sau chiến tranh.", "Thành công này được thể hiện rõ qua doanh thu của manga.", "Hơn nữa, vì tuổi thọ của tác phẩm, nó tiếp tục thu hút sự yêu thích của các thế hệ trẻ em mới, con của những người đã lớn lên với những câu chuyện tương tự.", "Vào năm 1996, khi kết thúc việc phát hành bằng tankōbon, series bán được 108 triệu bản ở Nhật Bản, sau đó thêm khoảng hai triệu bản được bán ra mỗi năm.", "Thành công này được thể hiện rõ qua doanh thu của manga.", "Tương tự như manga, ngay cả loạt phim anime cũng được đón nhận nồng nhiệt; Đặc biệt, anime năm 1979 và 2005 liên tục có mặt trong bảng xếp hạng những series được công chúng Nhật Bản theo dõi nhiều nhất.", "Vào năm 1996, khi kết thúc việc phát hành bằng tankōbon, series bán được 108 triệu bản ở Nhật Bản, sau đó thêm khoảng hai triệu bản được bán ra mỗi năm.", "Hơn nữa, được đánh giá cao là phong cách vẽ các nhân vật có khả năng khơi dậy cảm tình ở khán giả của tác phẩm; điều này đã góp phần cơ bản vào việc phổ biến và khẳng định thuật ngữ kawaii trong văn hóa đại chúng Nhật Bản.", "Tương tự như manga, ngay cả loạt phim anime cũng được đón nhận nồng nhiệt; Đặc biệt, anime năm 1979 và 2005 liên tục có mặt trong bảng xếp hạng những series được công chúng Nhật Bản theo dõi nhiều nhất.", "Mặt khác, các bộ phim điện ảnh cán mốc 100 triệu vé bán ra trong năm 2013, trở thành thương hiệu phim Nhật Bản lớn nhất về lượng khán giả; trước đây kỷ lục này do Godzilla nắm giữ.", "Hơn nữa, được đánh giá cao là phong cách vẽ các nhân vật có khả năng khơi dậy cảm tình ở khán giả của tác phẩm; điều này đã góp phần cơ bản vào việc phổ biến và khẳng định thuật ngữ kawaii trong văn hóa đại chúng Nhật Bản.", "Tác phẩm cũng đã đạt được thành công vang dội ở các nước châu Á, đến mức nó được coi là một trong những trường hợp tiêu biểu nhất về quyền lực mềm của Nhật Bản.", "Mặt khác, các bộ phim điện ảnh cán mốc 100 triệu vé bán ra trong năm 2013, trở thành thương hiệu phim Nhật Bản lớn nhất về lượng khán giả; trước đây kỷ lục này do Godzilla nắm giữ.", "Mặc dù trước đây một số nước trong khu vực này ấn hành tác phẩm là không có bản quyền.", "Tác phẩm cũng đã đạt được thành công vang dội ở các nước châu Á, đến mức nó được coi là một trong những trường hợp tiêu biểu nhất về quyền lực mềm của Nhật Bản.", "Năm mươi triệu bản in được bán ra chỉ riêng ở Việt Nam, một mức độ phổ biến duy nhất trên thị trường truyện tranh Việt Nam.", "Mặc dù trước đây một số nước trong khu vực này ấn hành tác phẩm là không có bản quyền.", "Tác phẩm cũng được xuất khẩu sang phương Tây nhưng mức độ phổ biến của nó vẫn còn hạn chế và chủ yếu chỉ giới hạn trong các bộ anime; điều này bắt nguồn từ việc giai cấp thống trị vốn coi series là sản phẩm dành riêng cho trẻ em và thanh thiếu niên cũng các quy tắc khắt khe về việc xuất bản manga và phát sóng anime trên truyền hình.", "Năm mươi triệu bản in được bán ra chỉ riêng ở Việt Nam, một mức độ phổ biến duy nhất trên thị trường truyện tranh Việt Nam.", "Năm 2012, có 170 triệu bản in được bán ra trên toàn cầu.", "Tác phẩm cũng được xuất khẩu sang phương Tây nhưng mức độ phổ biến của nó vẫn còn hạn chế và chủ yếu chỉ giới hạn trong các bộ anime; điều này bắt nguồn từ việc giai cấp thống trị vốn coi series là sản phẩm dành riêng cho trẻ em và thanh thiếu niên cũng các quy tắc khắt khe về việc xuất bản manga và phát sóng anime trên truyền hình.", "Phản hồi từ giới chuyên môn \nDoraemon được giới phê bình phản hồi tích cực.", "Năm 2012, có 170 triệu bản in được bán ra trên toàn cầu.", "Trong số các yếu tố được đánh giá cao nhất là sự lạc quan tràn ngập tác phẩm và sự hiện diện mạnh mẽ của các yếu tố khoa học viễn tưởng và kỳ ảo, có xu hướng đại diện cho một thế giới mà con người và công nghệ có thể cùng tồn tại cân bằng.", "Phản hồi từ giới chuyên môn \nDoraemon được giới phê bình phản hồi tích cực.", "Về vấn đề này, nhà phê bình Mark Schilling cho rằng: \"Đối với những đứa trẻ có cuộc sống đơn điệu, Doraemon đại diện cho hơi thở của sự tự do và là tấm gương phản chiếu của một thế giới vui vẻ, thân thiện, nơi giấc mơ và cả những điều ngớ ngẩn nhất đều có thể trở thành sự thật\".", "Trong số các yếu tố được đánh giá cao nhất là sự lạc quan tràn ngập tác phẩm và sự hiện diện mạnh mẽ của các yếu tố khoa học viễn tưởng và kỳ ảo, có xu hướng đại diện cho một thế giới mà con người và công nghệ có thể cùng tồn tại cân bằng.", "Nhà văn Massimo Nicora có một ý kiến khác, theo đó Doraemon \"có thể được hiểu như là một quyển sách giễu nhại sự toàn năng của khoa học khi tuyên bố có thể giải quyết mọi vấn đề với các công cụ của nó\", ám chỉ đến bảo bối của Doraemon thường gây ra sát thương nhiều hơn bất cứ thứ gì khác.", "Về vấn đề này, nhà phê bình Mark Schilling cho rằng: \"Đối với những đứa trẻ có cuộc sống đơn điệu, Doraemon đại diện cho hơi thở của sự tự do và là tấm gương phản chiếu của một thế giới vui vẻ, thân thiện, nơi giấc mơ và cả những điều ngớ ngẩn nhất đều có thể trở thành sự thật\".", "Tuy nhiên, Nicora cũng đồng tình rằng tác phẩm đại diện cho \"phép ẩn dụ về trí tưởng tượng của trẻ nhỏ, chúng luôn cố gắng tìm ra những giải pháp kỳ lạ và nguyên bản nhất trong một trò chơi biến đổi liên tục của thực tại\".", "Nhà văn Massimo Nicora có một ý kiến khác, theo đó Doraemon \"có thể được hiểu như là một quyển sách giễu nhại sự toàn năng của khoa học khi tuyên bố có thể giải quyết mọi vấn đề với các công cụ của nó\", ám chỉ đến bảo bối của Doraemon thường gây ra sát thương nhiều hơn bất cứ thứ gì khác.", "Theo Moige:\"Nobita rất lười biếng không có sự tiến bộ đáng kể nào học được từ những sai lầm mắc phải\", ngay cả khi vẫn có những ý kiến ​​tích cực khác, bao gồm \"chỉ trích bắt nạt, lòng tốt được tỏa sáng qua Nobita và hình ảnh tích cực của Shizuka\".", "Tuy nhiên, Nicora cũng đồng tình rằng tác phẩm đại diện cho \"phép ẩn dụ về trí tưởng tượng của trẻ nhỏ, chúng luôn cố gắng tìm ra những giải pháp kỳ lạ và nguyên bản nhất trong một trò chơi biến đổi liên tục của thực tại\".", "Leo Ching trong bài viết của mình cho rằng thành công của Doraemon ở châu Á xuất phát từ việc bộ truyện đã phản ánh được giá trị chung của châu lục này như trí tưởng tượng hay tinh thần trách nhiệm, đây cũng là lý do giúp một sản phẩm văn hóa xuất khẩu khác của Nhật Bản là Oshin phổ biến ở châu Á; Mặt khác, theo phân tích của Anne Allison, giáo sư nhân chủng học văn hóa tại Đại học Duke, điểm mạnh của tác phẩm không phải là sự đa dạng của bảo bối mà là tình bạn giữa Doraemon và Nobita, được độc giả đặc biệt đánh giá cao.", "Theo Moige:\"Nobita rất lười biếng không có sự tiến bộ đáng kể nào học được từ những sai lầm mắc phải\", ngay cả khi vẫn có những ý kiến ​​tích cực khác, bao gồm \"chỉ trích bắt nạt, lòng tốt được tỏa sáng qua Nobita và hình ảnh tích cực của Shizuka\".", "Nhà văn kiêm nhà báo Jason Thompson cho rằng Doraemon là \"một tập hợp các tình huống ngược đời thú vị, thậm chí còn vui nhộn bởi phong cách mộc mạc và cổ điển\", gán cho tác phẩm bốn sao, xếp hạng cao nhất.", "Leo Ching trong bài viết của mình cho rằng thành công của Doraemon ở châu Á xuất phát từ việc bộ truyện đã phản ánh được giá trị chung của châu lục này như trí tưởng tượng hay tinh thần trách nhiệm, đây cũng là lý do giúp một sản phẩm văn hóa xuất khẩu khác của Nhật Bản là Oshin phổ biến ở châu Á; Mặt khác, theo phân tích của Anne Allison, giáo sư nhân chủng học văn hóa tại Đại học Duke, điểm mạnh của tác phẩm không phải là sự đa dạng của bảo bối mà là tình bạn giữa Doraemon và Nobita, được độc giả đặc biệt đánh giá cao.", "Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày ra đời của tác phẩm, ban biên tập tờ báo Asahi Shimbun tuyên bố: \"Chúng ta có thể yên tâm nói rằng Doraemon giờ đã trở thành tác phẩm kinh điển của thời đại chúng ta.", "Nhà văn kiêm nhà báo Jason Thompson cho rằng Doraemon là \"một tập hợp các tình huống ngược đời thú vị, thậm chí còn vui nhộn bởi phong cách mộc mạc và cổ điển\", gán cho tác phẩm bốn sao, xếp hạng cao nhất.", "Thông điệp được đúc kết qua tác phẩm rất phong phú và đa dạng\".", "Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày ra đời của tác phẩm, ban biên tập tờ báo Asahi Shimbun tuyên bố: \"Chúng ta có thể yên tâm nói rằng Doraemon giờ đã trở thành tác phẩm kinh điển của thời đại chúng ta.", "Giải thưởng và mức độ phổ biến\nBộ manga đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý.", "Thông điệp được đúc kết qua tác phẩm rất phong phú và đa dạng\".", "Tác phẩm đã hai lần được nhận Giải thưởng Hiệp hội họa sĩ truyện tranh Nhật Bản lần thứ hai năm 1973 cho hạng mục Giải xuất sắc nhất và Giải thưởng của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ năm 1994.", "Giải thưởng và mức độ phổ biến\nBộ manga đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý.", "Năm 1981, nhận được Giải Manga Shogakukan dành cho hạng mục Kodomo, trong khi năm 1997 nhận được Giải thưởng Văn hóa Tezuka Osamu.", "Tác phẩm đã hai lần được nhận Giải thưởng Hiệp hội họa sĩ truyện tranh Nhật Bản lần thứ hai năm 1973 cho hạng mục Giải xuất sắc nhất và Giải thưởng của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ năm 1994.", "Còn về phần anime, loạt phim 1979 bốn lần đạt Giải phim xuất sắc của Cơ quan văn hóa vào các năm 1984, 1985, 1988 và 1989.", "Năm 1981, nhận được Giải Manga Shogakukan dành cho hạng mục Kodomo, trong khi năm 1997 nhận được Giải thưởng Văn hóa Tezuka Osamu.", "Theo một cuộc khảo sát trên 80 000 người vào năm 2006, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 10 năm Liên hoan Nghệ thuật Truyền thông Nhật Bản manga có mặt ở vị trí thứ năm trong số những tác phẩm được người Nhật yêu thích nhất.", "Còn về phần anime, loạt phim 1979 bốn lần đạt Giải phim xuất sắc của Cơ quan văn hóa vào các năm 1984, 1985, 1988 và 1989.", "Trong một cuộc khảo sát trực tuyến do TV Asahi thực hiện năm 2005 liên quan đến loạt anime ăn khách nhất mọi thời đại của công chúng Nhật Bản, Doraemon được xếp ở vị trí thứ năm; trong bảng xếp hạng của năm sau, lấy ý kiến về một trăm series anime Nhật Bản được yêu thích nhất, tác phẩm đã chiếm vị trí thứ ba.", "Theo một cuộc khảo sát trên 80 000 người vào năm 2006, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 10 năm Liên hoan Nghệ thuật Truyền thông Nhật Bản manga có mặt ở vị trí thứ năm trong số những tác phẩm được người Nhật yêu thích nhất.", "Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2010 bởi Đại học Bách khoa Tokyo đã bầu chọn anime Doraemon (ngang hàng với loạt phim Dragon Ball) là sản phẩm phù hợp nhất để thể hiện khái niệm Cool Japan trên thế giới; tương tự như vậy, trong một cuộc khảo sát năm 2013 liên quan đến những tựa anime dành cho người nước ngoài, Doraemon đã đạt vị trí đầu tiên với 42,6% sự ưa thích.", "Trong một cuộc khảo sát trực tuyến do TV Asahi thực hiện năm 2005 liên quan đến loạt anime ăn khách nhất mọi thời đại của công chúng Nhật Bản, Doraemon được xếp ở vị trí thứ năm; trong bảng xếp hạng của năm sau, lấy ý kiến về một trăm series anime Nhật Bản được yêu thích nhất, tác phẩm đã chiếm vị trí thứ ba.", "Trong một cuộc khảo sát được tổ chức vào năm 1993, nhiều người làm công ăn lương người Nhật tuyên bố muốn có \"Cánh cửa thần kỳ\" để tránh phải đi làm trong giờ cao điểm; Người ta cũng chỉ ra rằng một số bảo bối, chẳng hạn như \"Chong chóng tre\" đều quen thuộc với hầu hết người dân Nhật Bản.", "Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2010 bởi Đại học Bách khoa Tokyo đã bầu chọn anime Doraemon (ngang hàng với loạt phim Dragon Ball) là sản phẩm phù hợp nhất để thể hiện khái niệm Cool Japan trên thế giới; tương tự như vậy, trong một cuộc khảo sát năm 2013 liên quan đến những tựa anime dành cho người nước ngoài, Doraemon đã đạt vị trí đầu tiên với 42,6% sự ưa thích.", "Trên trang MyAnimeList, manga có điểm đánh giá trung bình là 8,43 với hơn 4500 người bình chọn; ba loạt anime lần lượt có mức trung bình là 7,36 (dựa trên 7400 phiếu bầu), 7,69 (dựa trên 14566 phiếu bầu) và 7,50 (dựa trên 4524 phiếu bầu).", "Trong một cuộc khảo sát được tổ chức vào năm 1993, nhiều người làm công ăn lương người Nhật tuyên bố muốn có \"Cánh cửa thần kỳ\" để tránh phải đi làm trong giờ cao điểm; Người ta cũng chỉ ra rằng một số bảo bối, chẳng hạn như \"Chong chóng tre\" đều quen thuộc với hầu hết người dân Nhật Bản.", "Tầm ảnh hưởng cho tới hiện tại \nNửa thế kỷ, bộ truyện tranh về chú mèo máy xanh ra đời, ghi dấu ấn sâu đậm trong nền văn hóa đại chúng Nhật Bản: chú mèo Doraemon.", "Trên trang MyAnimeList, manga có điểm đánh giá trung bình là 8,43 với hơn 4500 người bình chọn; ba loạt anime lần lượt có mức trung bình là 7,36 (dựa trên 7400 phiếu bầu), 7,69 (dựa trên 14566 phiếu bầu) và 7,50 (dựa trên 4524 phiếu bầu).", "Doraemon đã là nhân vật giải trí thân thương của nhiều thế hệ trên khắp châu Á, không chỉ qua truyện tranh mà còn cả loạt phim hoạt hình chuyển thể, trò chơi điện tử và hàng loạt sản phẩm ăn theo khác như đồ chơi, thời trang...\n\nCác nhà phê bình nhận xét, bộ truyện của cố tác giả Fujiko F. Fujio (tên thật là Hiroshi Fujimoto, giai đoạn đầu sáng tác chung với Motoo Abiko) mở ra cả một thế giới mới đầy tò mò, thỏa mãn trí tưởng tượng và thậm chí dự đoán đúng một số phát minh trong tương lai, dù bối cảnh của truyện là những năm 1970.", "Tầm ảnh hưởng cho tới hiện tại \nNửa thế kỷ, bộ truyện tranh về chú mèo máy xanh ra đời, ghi dấu ấn sâu đậm trong nền văn hóa đại chúng Nhật Bản: chú mèo Doraemon.", "Trong vô số bảo bối được giấu trong chiếc túi không đáy đeo trước ngực của Doraemon, có nhiều thứ rất thông thường bây giờ, nhưng là phát kiến vĩ đại cách đây nửa thế kỷ, chẳng hạn như điện thoại truyền hình, máy in 3D, micro biến giọng nói thành văn bản, xe tự hành hay các thế hệ robot…\n\nDù được chuyển thể qua nhiều loại hình, song bộ truyện tranh gốc Doraemon vẫn được ưa chuộng hơn cả, được bởi qua đó, tâm hồn, tấm lòng và thế giới của chú mèo máy và đám bạn nhỏ hiện ra rõ nhất.", "Doraemon đã là nhân vật giải trí thân thương của nhiều thế hệ trên khắp châu Á, không chỉ qua truyện tranh mà còn cả loạt phim hoạt hình chuyển thể, trò chơi điện tử và hàng loạt sản phẩm ăn theo khác như đồ chơi, thời trang...\n\nCác nhà phê bình nhận xét, bộ truyện của cố tác giả Fujiko F. Fujio (tên thật là Hiroshi Fujimoto, giai đoạn đầu sáng tác chung với Motoo Abiko) mở ra cả một thế giới mới đầy tò mò, thỏa mãn trí tưởng tượng và thậm chí dự đoán đúng một số phát minh trong tương lai, dù bối cảnh của truyện là những năm 1970.", "Ở chương đầu tiên của cả bộ truyện, Doraemon xuất hiện trong một hình dạng đầu nhỏ hơn thân - mang đến cảm giác \"hài kịch đen\": gây hài trong tình huống có phần… không nên cười.", "Trong vô số bảo bối được giấu trong chiếc túi không đáy đeo trước ngực của Doraemon, có nhiều thứ rất thông thường bây giờ, nhưng là phát kiến vĩ đại cách đây nửa thế kỷ, chẳng hạn như điện thoại truyền hình, máy in 3D, micro biến giọng nói thành văn bản, xe tự hành hay các thế hệ robot…\n\nDù được chuyển thể qua nhiều loại hình, song bộ truyện tranh gốc Doraemon vẫn được ưa chuộng hơn cả, được bởi qua đó, tâm hồn, tấm lòng và thế giới của chú mèo máy và đám bạn nhỏ hiện ra rõ nhất.", "Cái gây cười ở đây còn là sự kết hợp giữa cậu bé Nobita thiếu ý chí, nhút nhát tới mức thảm hại và Doraemon ham ăn bánh rán, thi thoảng xử sự quá đỗi thờ ơ và hồn nhiên trước tình huống cấp bách của bạn mình, tạo nên cảm giác đáng chê cười.", "Ở chương đầu tiên của cả bộ truyện, Doraemon xuất hiện trong một hình dạng đầu nhỏ hơn thân - mang đến cảm giác \"hài kịch đen\": gây hài trong tình huống có phần… không nên cười.", "Những câu chuyện trong Doraemon là của trẻ thơ, song cài cắm sự hiểu biết và trải nghiệm của một người trưởng thành.", "Cái gây cười ở đây còn là sự kết hợp giữa cậu bé Nobita thiếu ý chí, nhút nhát tới mức thảm hại và Doraemon ham ăn bánh rán, thi thoảng xử sự quá đỗi thờ ơ và hồn nhiên trước tình huống cấp bách của bạn mình, tạo nên cảm giác đáng chê cười.", "Lũ trẻ trong truyện Doraemon là tập hợp của những tính cách đa dạng như trong một xã hội thông thường: Suneo (Xê-kô) xảo quyệt, Gian (Chai-en) cục cằn, hay đi bắt nạt còn Shizuka (Xu-ka) thờ ơ, vô tình trước tình cảm Nobita dành cho mình.", "Những câu chuyện trong Doraemon là của trẻ thơ, song cài cắm sự hiểu biết và trải nghiệm của một người trưởng thành.", "Với một số người nước ngoài đến sống và làm việc ở Nhật, lý do đáng chú ý nhất để đọc sê-ri truyện này là để học ngoại ngữ.", "Lũ trẻ trong truyện Doraemon là tập hợp của những tính cách đa dạng như trong một xã hội thông thường: Suneo (Xê-kô) xảo quyệt, Gian (Chai-en) cục cằn, hay đi bắt nạt còn Shizuka (Xu-ka) thờ ơ, vô tình trước tình cảm Nobita dành cho mình.", "Nhiều người ôn luyện thi bằng JLPT (bài thi năng lực tiếng Nhật, mức cơ bản nhất là N5, nâng cao nhất là N1) luôn yêu thích việc học qua truyện tranh manga.", "Với một số người nước ngoài đến sống và làm việc ở Nhật, lý do đáng chú ý nhất để đọc sê-ri truyện này là để học ngoại ngữ.", "Không nhất thiết với mục đích ghi nhớ từ mới, chỉ là đọc hiểu tiếng Nhật như một thói quen với tâm trạng thoải mái.", "Nhiều người ôn luyện thi bằng JLPT (bài thi năng lực tiếng Nhật, mức cơ bản nhất là N5, nâng cao nhất là N1) luôn yêu thích việc học qua truyện tranh manga.", "Nhà báo người Anh Jordan Allen chia sẻ, anh đã đọc một số bộ manga nổi tiếng, chẳng hạn như Chibi Maruko-chan nhưng khá chật vật.", "Không nhất thiết với mục đích ghi nhớ từ mới, chỉ là đọc hiểu tiếng Nhật như một thói quen với tâm trạng thoải mái.", "Cuối cùng, Doraemon là phương án thay thế hợp lý nhất, bởi ngôn ngữ được tác giả sử dụng hết sức trong sáng, đời thường và dễ hiểu.", "Nhà báo người Anh Jordan Allen chia sẻ, anh đã đọc một số bộ manga nổi tiếng, chẳng hạn như Chibi Maruko-chan nhưng khá chật vật.", "“Dù có thể chọn bất cứ bộ truyện tranh nào, nhưng tôi cho rằng Doraemon sẽ là sê-ri mang đến nhiều niềm vui nhất.", "Cuối cùng, Doraemon là phương án thay thế hợp lý nhất, bởi ngôn ngữ được tác giả sử dụng hết sức trong sáng, đời thường và dễ hiểu.", "Không chỉ được hòa mình vào bối cảnh lịch sử hiện đại với một hình tượng nổi tiếng trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, bạn còn được chứng kiến sự khác biệt của ngôn ngữ qua các thời kỳ,” nhà báo Jordan Allen nhận xét trên tờ Japan Times.", "“Dù có thể chọn bất cứ bộ truyện tranh nào, nhưng tôi cho rằng Doraemon sẽ là sê-ri mang đến nhiều niềm vui nhất.", "Ngoài ra, một ý nghĩa lớn khác của Doraemon là truyện phần nào mang đến cảm giác hoài niệm về tuổi thơ của nhiều người, một quá khứ đã xa, ở cái thời lũ trẻ không “cắm đầu” vào điện thoại, máy tính.", "Không chỉ được hòa mình vào bối cảnh lịch sử hiện đại với một hình tượng nổi tiếng trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, bạn còn được chứng kiến sự khác biệt của ngôn ngữ qua các thời kỳ,” nhà báo Jordan Allen nhận xét trên tờ Japan Times.", "Chúng ra ngoài, chơi bóng chày, khoe mẽ, tranh giành nhau đồ chơi, tụ tập với nhau và cùng trải qua những chuyến phiêu lưu lớn nhỏ.", "Ngoài ra, một ý nghĩa lớn khác của Doraemon là truyện phần nào mang đến cảm giác hoài niệm về tuổi thơ của nhiều người, một quá khứ đã xa, ở cái thời lũ trẻ không “cắm đầu” vào điện thoại, máy tính.", "Tranh cãi\n\nTác động tiêu cực đến trẻ em \nVào tháng 2 năm 2013, Doraemon bị cấm ở Bangladesh, vì anime được lồng tiếng bằng tiếng Hindi chứ không phải tiếng Bengali; theo ý kiến ​​của chính phủ, điều này sẽ gây bất lợi cho người xem nhỏ tuổi, vì các em sẽ không có động lực để học ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.", "Chúng ra ngoài, chơi bóng chày, khoe mẽ, tranh giành nhau đồ chơi, tụ tập với nhau và cùng trải qua những chuyến phiêu lưu lớn nhỏ.", "Vào tháng 10 năm 2014, hoạt động ở Trung Quốc bị tờ Nhật báo Thành Đô cáo buộc là đại diện cho quyền lực mềm của Nhật Bản và là một phương tiện nhằm kiểm soát tâm trí người dân Trung Quốc.", "Tranh cãi\n\nTác động tiêu cực đến trẻ em \nVào tháng 2 năm 2013, Doraemon bị cấm ở Bangladesh, vì anime được lồng tiếng bằng tiếng Hindi chứ không phải tiếng Bengali; theo ý kiến ​​của chính phủ, điều này sẽ gây bất lợi cho người xem nhỏ tuổi, vì các em sẽ không có động lực để học ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.", "Một lệnh cấm nữa đối với anime đã được yêu cầu vào năm 2016 ở Pakistan; Theo một số chính trị gia, việc trình chiếu Doraemon có những ảnh hưởng tiêu cực đối với trẻ em.", "Vào tháng 10 năm 2014, hoạt động ở Trung Quốc bị tờ Nhật báo Thành Đô cáo buộc là đại diện cho quyền lực mềm của Nhật Bản và là một phương tiện nhằm kiểm soát tâm trí người dân Trung Quốc.", "Ảnh hưởng văn hóa \n\nManga và anime Doraemon được coi là có ảnh hưởng nhất trong lịch sử manga và anime.", "Một lệnh cấm nữa đối với anime đã được yêu cầu vào năm 2016 ở Pakistan; Theo một số chính trị gia, việc trình chiếu Doraemon có những ảnh hưởng tiêu cực đối với trẻ em.", "Tác phẩm đã truyền cảm hứng cho rất nhiều mangaka, bao gồm Oda Eiichiro, người tạo ra One Piece với cảm hứng về trái ác quỷ.", "Ảnh hưởng văn hóa \n\nManga và anime Doraemon được coi là có ảnh hưởng nhất trong lịch sử manga và anime.", "Kishimoto Masashi (Naruto) tuyên bố đã từng vẽ nhân vật Doraemon nhiều lần, trong khi Takahashi Rumiko (Lum, Ranma ½) cho biết cô bị ảnh hưởng sâu sắc bởi manga, qua các nhân vật khách mời trong tác phẩm của cô.", "Tác phẩm đã truyền cảm hứng cho rất nhiều mangaka, bao gồm Oda Eiichiro, người tạo ra One Piece với cảm hứng về trái ác quỷ.", "Sorachi Hideaki và Fujisawa Tōru, người sáng tạo ra Gintama và Great Teacher Onizuka, đã nhiều lần nhắc đến tác phẩm trong xê-ri của họ.", "Kishimoto Masashi (Naruto) tuyên bố đã từng vẽ nhân vật Doraemon nhiều lần, trong khi Takahashi Rumiko (Lum, Ranma ½) cho biết cô bị ảnh hưởng sâu sắc bởi manga, qua các nhân vật khách mời trong tác phẩm của cô.", "Thuật ngữ \"Doraemon\" cũng đã được hình thành trong giới hạn ngữ cảnh Nhật Bản, dùng để diễn đạt một thứ gì đó có khả năng đáp ứng nguyện vọng của mọi người.", "Sorachi Hideaki và Fujisawa Tōru, người sáng tạo ra Gintama và Great Teacher Onizuka, đã nhiều lần nhắc đến tác phẩm trong xê-ri của họ.", "Ở Nhật Bản, xê-ri và nhân vật chính trong đó đã trở thành một biểu tượng văn hóa thực sự.", "Thuật ngữ \"Doraemon\" cũng đã được hình thành trong giới hạn ngữ cảnh Nhật Bản, dùng để diễn đạt một thứ gì đó có khả năng đáp ứng nguyện vọng của mọi người.", "Đặc biệt, Doraemon được gọi là nhân vật được yêu thích nhất trong lịch sử manga và một số nhà phê bình đã so sánh sự nổi tiếng của cậu với sự nổi tiếng của chuột Mickey hay Snoopy ở phương Tây.", "Ở Nhật Bản, xê-ri và nhân vật chính trong đó đã trở thành một biểu tượng văn hóa thực sự.", "Vào năm 2002, Time Asia liệt kê nhân vật vào số 22 nhân vật nổi bật của châu Á trong một bài viết dưới nhan đề Anh hùng đáng yêu nhất ở châu Á.", "Đặc biệt, Doraemon được gọi là nhân vật được yêu thích nhất trong lịch sử manga và một số nhà phê bình đã so sánh sự nổi tiếng của cậu với sự nổi tiếng của chuột Mickey hay Snoopy ở phương Tây.", "Vào năm 2005, nghệ sĩ Murakami Takashi đã đưa Doraemon vào triển lãm Little Boy: The Arts of Japan Exploding Subculture, cùng với các biểu tượng khác của tiểu văn hóa otaku.", "Vào năm 2002, Time Asia liệt kê nhân vật vào số 22 nhân vật nổi bật của châu Á trong một bài viết dưới nhan đề Anh hùng đáng yêu nhất ở châu Á.", "Tháng 3 năm 2008, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kōmura Masahiko đã chọn Doraemon là Đại sứ văn hóa anime, với mục đích quảng bá văn hóa và ngành công nghiệp anime.", "Vào năm 2005, nghệ sĩ Murakami Takashi đã đưa Doraemon vào triển lãm Little Boy: The Arts of Japan Exploding Subculture, cùng với các biểu tượng khác của tiểu văn hóa otaku.", "Nhân vật này cũng xuất hiện vào ngày 21 tháng 8 năm 2016 cùng với Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzō trong Lễ bế mạc Thế vận hội Mùa hè 2016, với mục đích công bố Thế vận hội Mùa hè 2020.", "Tháng 3 năm 2008, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kōmura Masahiko đã chọn Doraemon là Đại sứ văn hóa anime, với mục đích quảng bá văn hóa và ngành công nghiệp anime.", "Thương hiệu của tác phẩm đã được TV Asahi sử dụng như một công ty quảng bá các sáng kiến ​​từ thiện, thông qua ; chủ yếu được tổ chức sau các trận động đất xảy ra trên đất nước.", "Nhân vật này cũng xuất hiện vào ngày 21 tháng 8 năm 2016 cùng với Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzō trong Lễ bế mạc Thế vận hội Mùa hè 2016, với mục đích công bố Thế vận hội Mùa hè 2020.", "Vào năm 2013, như một dấu hiệu của sự đoàn kết, tập đoàn Đường sắt Odakyū đã tặng một trăm figure đại diện cho nhân vật chính của bộ truyện cho các quận Kanagawa và Tokyo; vào năm 2014 Shogakukan cũng xuất bản một sách hướng dẫn với các nhân vật của manga về những việc cần làm trong trường hợp xảy ra động đất.", "Thương hiệu của tác phẩm đã được TV Asahi sử dụng như một công ty quảng bá các sáng kiến ​​từ thiện, thông qua ; chủ yếu được tổ chức sau các trận động đất xảy ra trên đất nước.", "Vào ngày 15 tháng 7 năm 2011, trong quá trình tái thiết Sân bay Chitose mới, người ta khánh thành một khu vực dành riêng cho nhân vật Doraemon, trong khi vào ngày 03 tháng 9 năm 2011, Viện bảo tàng Fujiko F. Fujio được mở cửa cho công chúng ở Kawasaki đến tham quan, tập trung vào tác giả và quá trình sáng tạo của nguyên tác manga.", "Vào năm 2013, như một dấu hiệu của sự đoàn kết, tập đoàn Đường sắt Odakyū đã tặng một trăm figure đại diện cho nhân vật chính của bộ truyện cho các quận Kanagawa và Tokyo; vào năm 2014 Shogakukan cũng xuất bản một sách hướng dẫn với các nhân vật của manga về những việc cần làm trong trường hợp xảy ra động đất.", "Cũng tại địa điểm này vào ngày 3 tháng 9 năm 2012, một buổi lễ đã được tổ chức nhân kỷ niệm một trăm năm ngày sinh của Doraemon, trong đó nhân vật này được nhận quyền công dân danh dự của thành phố Kawasaki; Để chào mừng lễ kỷ niệm, triển lãm 100 Years Before The Birth Of Doraemon đã được tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 14 tháng 8 đến ngày 16 tháng 9 năm 2012, với một số figure đại diện cho các nhân vật và bối cảnh nổi tiếng nhất trong series.", "Vào ngày 15 tháng 7 năm 2011, trong quá trình tái thiết Sân bay Chitose mới, người ta khánh thành một khu vực dành riêng cho nhân vật Doraemon, trong khi vào ngày 03 tháng 9 năm 2011, Viện bảo tàng Fujiko F. Fujio được mở cửa cho công chúng ở Kawasaki đến tham quan, tập trung vào tác giả và quá trình sáng tạo của nguyên tác manga.", "Từ ngày 1 tháng 3 năm 2016 đến ngày 31 tháng 8 năm 2018, Doraemon Tram đã có mặt tại Takaoka, một phương tiện được trang trí độc quyền với các nhân vật của tác phẩm; từ tháng 10 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017, sau sự hợp tác giữa Shogakukan và Japan Airlines, tuyến hàng không giữa Tokyo và Thượng Hải đã được khai thác bởi Doraemon Jet.", "Cũng tại địa điểm này vào ngày 3 tháng 9 năm 2012, một buổi lễ đã được tổ chức nhân kỷ niệm một trăm năm ngày sinh của Doraemon, trong đó nhân vật này được nhận quyền công dân danh dự của thành phố Kawasaki; Để chào mừng lễ kỷ niệm, triển lãm 100 Years Before The Birth Of Doraemon đã được tổ chức tại Hồng Kông từ ngày 14 tháng 8 đến ngày 16 tháng 9 năm 2012, với một số figure đại diện cho các nhân vật và bối cảnh nổi tiếng nhất trong series.", "Không chỉ ở Nhật Bản, Doraemon còn có sức ảnh hưởng văn hóa tại một số quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là ở các nước châu Á.", "Từ ngày 1 tháng 3 năm 2016 đến ngày 31 tháng 8 năm 2018, Doraemon Tram đã có mặt tại Takaoka, một phương tiện được trang trí độc quyền với các nhân vật của tác phẩm; từ tháng 10 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017, sau sự hợp tác giữa Shogakukan và Japan Airlines, tuyến hàng không giữa Tokyo và Thượng Hải đã được khai thác bởi Doraemon Jet.", "Tại Thượng Hải ở Trung Quốc, người ta đã thành lập một công viên chủ đề về Doraemon.", "Không chỉ ở Nhật Bản, Doraemon còn có sức ảnh hưởng văn hóa tại một số quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là ở các nước châu Á.", "Tại Việt Nam, Quỹ học bổng Doraemon được thành lập để giúp đỡ các em học sinh nghèo, và dùng hình ảnh Doraemon để tuyên truyền an toàn giao thông.", "Tại Thượng Hải ở Trung Quốc, người ta đã thành lập một công viên chủ đề về Doraemon.", "Vào năm 2015, người dân xã Wang Luang ở Thái Lan còn dùng búp bê Doraemon để cầu mưa.", "Tại Việt Nam, Quỹ học bổng Doraemon được thành lập để giúp đỡ các em học sinh nghèo, và dùng hình ảnh Doraemon để tuyên truyền an toàn giao thông.", "Kinh doanh\nTại Nhật Bản, quyền quản lý hàng hóa Doraemon thuộc về ShoPro, công ty đã sản xuất và phân phối nhiều loại sản phẩm dưới thương hiệu của mình, chẳng hạn như đồ dùng học tập, móc khóa, action figure, gashapon, bánh kẹo, giày dép và quần áo.", "Vào năm 2015, người dân xã Wang Luang ở Thái Lan còn dùng búp bê Doraemon để cầu mưa.", "Nhiều công ty đã hợp tác để tạo ra và phân phối một loạt các sản phẩm xê-ri và nhân vật trong đó, chẳng hạn như Sanrio, Converse, và ESP Guitars, đã tạo ra một loạt guitar được trang trí bằng các nhân vật manga; hơn nữa việc hợp tác với Uniqlo đã dẫn đến sự ra đời của dòng quần áo do Murakami Takashi thiết kế.", "Kinh doanh\nTại Nhật Bản, quyền quản lý hàng hóa Doraemon thuộc về ShoPro, công ty đã sản xuất và phân phối nhiều loại sản phẩm dưới thương hiệu của mình, chẳng hạn như đồ dùng học tập, móc khóa, action figure, gashapon, bánh kẹo, giày dép và quần áo.", "Dịch vụ bưu chính Nhật Bản cũng đã phân phối nhiều loại tem minh họa các nhân vật của tác phẩm, trong đó có một loại tem lấy cảm hứng từ \"Cánh cửa thần kỳ\".", "Nhiều công ty đã hợp tác để tạo ra và phân phối một loạt các sản phẩm xê-ri và nhân vật trong đó, chẳng hạn như Sanrio, Converse, và ESP Guitars, đã tạo ra một loạt guitar được trang trí bằng các nhân vật manga; hơn nữa việc hợp tác với Uniqlo đã dẫn đến sự ra đời của dòng quần áo do Murakami Takashi thiết kế.", "Tại Trung Quốc, việc hợp tác với Meitu đã cho phép tạo ra một loại điện thoại thông minh dành riêng cho nhân vật chính của series.", "Dịch vụ bưu chính Nhật Bản cũng đã phân phối nhiều loại tem minh họa các nhân vật của tác phẩm, trong đó có một loại tem lấy cảm hứng từ \"Cánh cửa thần kỳ\".", "Ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ, quyền khai thác thương hiệu do Viz Media nắm giữ, công ty này cùng với công ty Hot Topic đã phát triển nhiều loại quần áo và đồ sưu tầm về các nhân vật trong series; vào năm 2015, việc hợp tác giữa Viz và McDonald's đã dẫn đến việc phân phối một số Happy Meal theo chủ đề.", "Tại Trung Quốc, việc hợp tác với Meitu đã cho phép tạo ra một loại điện thoại thông minh dành riêng cho nhân vật chính của series.", "Ở Châu Âu, việc bán hàng được quản lý bởi Viz Media Europe, với sự hợp tác của một số công ty.", "Ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ, quyền khai thác thương hiệu do Viz Media nắm giữ, công ty này cùng với công ty Hot Topic đã phát triển nhiều loại quần áo và đồ sưu tầm về các nhân vật trong series; vào năm 2015, việc hợp tác giữa Viz và McDonald's đã dẫn đến việc phân phối một số Happy Meal theo chủ đề.", "LUK Internacional phân phối giấy phép cho Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp.", "Ở Châu Âu, việc bán hàng được quản lý bởi Viz Media Europe, với sự hợp tác của một số công ty.", "Animation International chịu trách nhiệm phân phối và kinh doanh các sản phẩm từ nhượng quyền thương hiệu tại một số quốc gia châu Á như Hồng Kông, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc và Malaysia.", "LUK Internacional phân phối giấy phép cho Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp.", "Tại Việt Nam, quyền kinh doanh hình ảnh Doraemon ban đầu thuộc về Umezawa; từ tháng 6 năm 2013 trở đi, được chuyển giao lại cho Tagger (là đại lý của Animation International).", "Animation International chịu trách nhiệm phân phối và kinh doanh các sản phẩm từ nhượng quyền thương hiệu tại một số quốc gia châu Á như Hồng Kông, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc và Malaysia.", "Sau đó, Tagger hợp tác với một số công ty cho ra mắt các sản phẩm liên quan đến Doraemon như thú nhồi bông, thực phẩm, và băng đô.", "Tại Việt Nam, quyền kinh doanh hình ảnh Doraemon ban đầu thuộc về Umezawa; từ tháng 6 năm 2013 trở đi, được chuyển giao lại cho Tagger (là đại lý của Animation International).", "Việc buôn bán tác phẩm trên toàn thế giới có hơn 600 giấy phép đang hoạt động, với tổng doanh thu hàng năm hơn 600 triệu đô la Mỹ.", "Sau đó, Tagger hợp tác với một số công ty cho ra mắt các sản phẩm liên quan đến Doraemon như thú nhồi bông, thực phẩm, và băng đô.", "Thông qua các thỏa thuận cụ thể với Shogakukan, Doraemon cũng đã được sử dụng trong quảng cáo.", "Việc buôn bán tác phẩm trên toàn thế giới có hơn 600 giấy phép đang hoạt động, với tổng doanh thu hàng năm hơn 600 triệu đô la Mỹ.", "0123, một công ty vận tải của Nhật Bản, đã phát sóng nhiều quảng cáo lấy cảm hứng từ nhân vật này từ năm 1999.", "Thông qua các thỏa thuận cụ thể với Shogakukan, Doraemon cũng đã được sử dụng trong quảng cáo.", "Tiếp theo sáng kiến Cool Japan do chính phủ Nhật Bản thúc đẩy, Sharp Corporation đã sản xuất nhiều quảng cáo khác nhau về nhân vật Doraemon và Nobita; chúng được phát sóng độc quyền tại các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.", "0123, một công ty vận tải của Nhật Bản, đã phát sóng nhiều quảng cáo lấy cảm hứng từ nhân vật này từ năm 1999.", "Vào năm 2013, Toyota đã phát sóng 20 quảng cáo người đóng tập trung vào cuộc sống trưởng thành các nhân vật chính của tác phẩm.", "Tiếp theo sáng kiến Cool Japan do chính phủ Nhật Bản thúc đẩy, Sharp Corporation đã sản xuất nhiều quảng cáo khác nhau về nhân vật Doraemon và Nobita; chúng được phát sóng độc quyền tại các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.", "Các nhân vật Doraemon và Nobita lần lượt do nam diễn viên người Pháp Jean Reno và Tsumabuki Satoshi thủ vai; trong khi đó, Shizuka, Jaian và Suneo được đóng bởi Mizukawa Asami, Ogawa Naoya và Yamashita Tomohisa.", "Vào năm 2013, Toyota đã phát sóng 20 quảng cáo người đóng tập trung vào cuộc sống trưởng thành các nhân vật chính của tác phẩm.", "Chú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Website chính thức ホーム｜ドラえもんチャンネル\n Website phim Doraemon chính thức 映画ドラえもん35周年記念サイト\n Website Doraemon trên trang web TV Asahi ドラえもん｜テレビ朝日\n\n Doraemon trên Bách khoa toàn thư của Anime News Network\n Thế giới Doraemon\n\n \nAnime và manga kỳ ảo\nJetix\nAnime và manga phiêu lưu\nAnime và manga khoa học viễn tưởng\nTrí tuệ nhân tạo hư cấu\nThay đổi kích cỡ trong tác phẩm giả tưởng\nBiến đổi hình dạng trong tác phẩm giả tưởng\nThương hiệu truyền thông đại chúng\nManga phát hành bởi Nhà xuất bản Kim Đồng", "Các nhân vật Doraemon và Nobita lần lượt do nam diễn viên người Pháp Jean Reno và Tsumabuki Satoshi thủ vai; trong khi đó, Shizuka, Jaian và Suneo được đóng bởi Mizukawa Asami, Ogawa Naoya và Yamashita Tomohisa." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Nhà xuất bản Kim Đồng là nhà xuất bản chuyên về sách văn học thiếu nhi của Việt Nam được thành lập vào ngày 15 tháng 6 năm 1956 tại Hà Nội.", "Ngoài ra, Kim Đồng còn hợp tác với hơn 70 nhà xuất bản trên thế giới có thể kể đến như Dorling Kindersley, HarperCollins UK, Simon and Schuster UK, Dami International, Shogakukan, Kodansha, Shuiesha, Square Enix, nhà xuất bản Seoul và nhà xuất bản Neung-In (Hàn Quốc).", "Ngoài ra, Kim Đồng còn hợp tác với hơn 70 nhà xuất bản trên thế giới có thể kể đến như Dorling Kindersley, HarperCollins UK, Simon and Schuster UK, Dami International, Shogakukan, Kodansha, Shuiesha, Square Enix, nhà xuất bản Seoul và nhà xuất bản Neung-In (Hàn Quốc).", "Hiện nay, nhà xuất bản Kim Đồng có trụ sở chính ở Hà Nội cùng hai chi nhánh đặt tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.", "Hiện nay, nhà xuất bản Kim Đồng có trụ sở chính ở Hà Nội cùng hai chi nhánh đặt tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.", "Lịch sử\nSau khi thành lập vào năm 1945, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quan tâm đến việc chăm sóc và giáo dục thiếu niên - nhi đồng Việt Nam và xem văn học và nghệ thuật là khâu quan trọng trong các phương tiện giáo dục thế hệ thanh thiếu nhi.", "Lịch sử\nSau khi thành lập vào năm 1945, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quan tâm đến việc chăm sóc và giáo dục thiếu niên - nhi đồng Việt Nam và xem văn học và nghệ thuật là khâu quan trọng trong các phương tiện giáo dục thế hệ thanh thiếu nhi.", "Trong những năm 1945 - 1946, các loại sách như \"Gương chiến đấu\" của Hội Văn hóa Cứu quốc và của Nhà xuất bản Cứu Quốc (cơ quan Mặt trận Việt Minh) đã được xuất bản tại Hà Nội.", "Trong những năm 1945 - 1946, các loại sách như \"Gương chiến đấu\" của Hội Văn hóa Cứu quốc và của Nhà xuất bản Cứu Quốc (cơ quan Mặt trận Việt Minh) đã được xuất bản tại Hà Nội.", "Năm 1948, \"Tủ sách Kim Đồng\", \"Hoa kháng chiến\" do Hội Văn nghệ, Đoàn Thanh niên Lao động và Hội Phụ nữ Việt Nam cùng phối hợp xuất bản ở chiến khu Việt Bắc.", "Năm 1948, \"Tủ sách Kim Đồng\", \"Hoa kháng chiến\" do Hội Văn nghệ, Đoàn Thanh niên Lao động và Hội Phụ nữ Việt Nam cùng phối hợp xuất bản ở chiến khu Việt Bắc.", "Tuy không in được nhiều, phát hành chưa rộng rãi nhưng đã có những đóng góp bước đầu cho văn học thiếu nhi Việt Nam.", "Tuy không in được nhiều, phát hành chưa rộng rãi nhưng đã có những đóng góp bước đầu cho văn học thiếu nhi Việt Nam.", "Sau năm 1954, \"Tủ sách Kim Đồng\" được tiếp tục xuất bản do Nhà xuất bản Thanh Niên (thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam) phụ trách.", "Sau năm 1954, \"Tủ sách Kim Đồng\" được tiếp tục xuất bản do Nhà xuất bản Thanh Niên (thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam) phụ trách.", "Tại Đại hội Văn nghệ toàn quốc Việt Nam lần thứ II (tháng 2 năm 1957) đã đề ra nhiệm vụ sáng tác và xuất bản sách phục vụ thiếu nhi.", "Tại Đại hội Văn nghệ toàn quốc Việt Nam lần thứ II (tháng 2 năm 1957) đã đề ra nhiệm vụ sáng tác và xuất bản sách phục vụ thiếu nhi.", "Từ đó đã tiến hành bàn bạc và chuẩn bị cho sự ra đời một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi Việt Nam.", "Từ đó đã tiến hành bàn bạc và chuẩn bị cho sự ra đời một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi Việt Nam.", "Ngày 16 tháng 3 năm 1957, tại trụ sở Hội Văn nghệ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động, Hội Nhà văn và Bộ Giáo dục gồm 12 thành viên đặt nền móng cho Nhà xuất bản là: Hồ Trúc, Cao Ngọc Thọ, Hồ Thiện Ngôn, Lưu Hữu Phước, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Xuân Sanh, Phan Huỳnh Điểu, Xuân Tửu, Phạm Hổ, Thy Thy Tống Ngọc, Nguyễn Văn Phú đã họp phiên đầu tiên để bàn việc thành lập một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi.", "Ngày 16 tháng 3 năm 1957, tại trụ sở Hội Văn nghệ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động, Hội Nhà văn và Bộ Giáo dục gồm 12 thành viên đặt nền móng cho Nhà xuất bản là: Hồ Trúc, Cao Ngọc Thọ, Hồ Thiện Ngôn, Lưu Hữu Phước, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Xuân Sanh, Phan Huỳnh Điểu, Xuân Tửu, Phạm Hổ, Thy Thy Tống Ngọc, Nguyễn Văn Phú đã họp phiên đầu tiên để bàn việc thành lập một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi.", "Ngày thành lập chính thức của Nhà xuất bản Kim Đồng là ngày 17 tháng 6 năm 1957.", "Ngày thành lập chính thức của Nhà xuất bản Kim Đồng là ngày 17 tháng 6 năm 1957.", "Cái tên \"Kim Đồng\" được lấy theo đề xuất của nhà văn Tô Hoài: kế thừa Tủ sách Kim Đồng đã xuất bản trong kháng chiến chống Pháp.", "Cái tên \"Kim Đồng\" được lấy theo đề xuất của nhà văn Tô Hoài: kế thừa Tủ sách Kim Đồng đã xuất bản trong kháng chiến chống Pháp.", "Kim Đồng vốn là hình ảnh một em bé người dân tộc Nùng tham gia kháng chiến chống Pháp.", "Kim Đồng vốn là hình ảnh một em bé người dân tộc Nùng tham gia kháng chiến chống Pháp.", "Ngày 18 tháng 6 năm 1957, các báo hàng ngày tại Hà Nội đưa tin: \nNhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng ra đời vào 19h30 tối qua (17/6/1957) tại Câu lạc bộ Đoàn Kết.", "Ngày 18 tháng 6 năm 1957, các báo hàng ngày tại Hà Nội đưa tin: \nNhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng ra đời vào 19h30 tối qua (17/6/1957) tại Câu lạc bộ Đoàn Kết.", "Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng đã ra mắt trước một số đông các nhà giáo dục, khoa học, văn học, xuất bản.", "Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng đã ra mắt trước một số đông các nhà giáo dục, khoa học, văn học, xuất bản.", "Sau lời giới thiệu của nhà văn Tô Hoài, nhà văn Hoàng Cầm (trong Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn) đã lên nói về lề lối làm việc và chương trình của Nhà xuất bản Hội.", "Sau lời giới thiệu của nhà văn Tô Hoài, nhà văn Hoàng Cầm (trong Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn) đã lên nói về lề lối làm việc và chương trình của Nhà xuất bản Hội.", "Tiếp đến, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng lên phát biểu về công việc của Nhà xuất bản cho thiếu nhi Việt Nam.", "Tiếp đến, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng lên phát biểu về công việc của Nhà xuất bản cho thiếu nhi Việt Nam.", "Mọi người đã dự buổi chiếu phim chiêu đãi trước khi kết thúc.", "Mọi người đã dự buổi chiếu phim chiêu đãi trước khi kết thúc.", "Trụ sở đầu tiên và cũng là trụ sở chính của nhà xuất bản là ở số 55 phố Quang Trung, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.", "Trụ sở đầu tiên và cũng là trụ sở chính của nhà xuất bản là ở số 55 phố Quang Trung, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.", "Các tác phẩm tiêu biểu\nNhà xuất bản Kim Đồng đã cho ra mắt bạn đọc thiếu nhi Việt Nam nhiều tác phẩm văn học Việt Nam và truyện tranh nước ngoài.", "Các tác phẩm tiêu biểu\nNhà xuất bản Kim Đồng đã cho ra mắt bạn đọc thiếu nhi Việt Nam nhiều tác phẩm văn học Việt Nam và truyện tranh nước ngoài.", "Nhà xuất bản Kim Đồng cũng là một trong những nhà xuất bản truyện tranh lớn nhất Việt Nam.", "Nhà xuất bản Kim Đồng cũng là một trong những nhà xuất bản truyện tranh lớn nhất Việt Nam.", "Kim Đồng thường mua bản quyền tác phẩm từ các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và đã xuất bản nhiều bộ truyện tranh được đông đảo bạn đọc trên thế giới đón nhận nồng nhiệt.", "Kim Đồng thường mua bản quyền tác phẩm từ các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và đã xuất bản nhiều bộ truyện tranh được đông đảo bạn đọc trên thế giới đón nhận nồng nhiệt.", "Lượng xuất bản trung bình của một tập truyện tranh nước ngoài vào khoảng 5,000~10,000 cuốn.", "Lượng xuất bản trung bình của một tập truyện tranh nước ngoài vào khoảng 5,000~10,000 cuốn.", "Tác phẩm dành cho thiếu nhi \n\nSừng rượu thề \nDế Mèn phiêu lưu ký\nĐất rừng phương Nam\nLá cờ thêu sáu chữ vàng\nGóc sân và khoảng trời\nKính Vạn Hoa\nTứ quái TKKG\nTý Quậy\nBúp sen xanh\n\nTác phẩm truyện tranh nước ngoài \n\nKhông chỉ xuất bản sách tiếng Việt, Nhà xuất bản Kim Đồng còn thực hiện xuất khẩu truyện tranh dân gian Việt Nam bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Thái ra nước ngoài.", "Tác phẩm dành cho thiếu nhi \n\nSừng rượu thề \nDế Mèn phiêu lưu ký\nĐất rừng phương Nam\nLá cờ thêu sáu chữ vàng\nGóc sân và khoảng trời\nKính Vạn Hoa\nTứ quái TKKG\nTý Quậy\nBúp sen xanh\n\nTác phẩm truyện tranh nước ngoài \n\nKhông chỉ xuất bản sách tiếng Việt, Nhà xuất bản Kim Đồng còn thực hiện xuất khẩu truyện tranh dân gian Việt Nam bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Thái ra nước ngoài.", "Một số giải thưởng quốc tế\nBằng DIPLOME của Liên đoàn Phụ nữ thế giới và Liên đoàn Thanh niên thế giới tặng Nhà xuất bản Kim Đồng nhân kỷ niệm 10 năm ngày thiếu nhi quốc tế (1 tháng 6 năm 1960).", "Một số giải thưởng quốc tế\nBằng DIPLOME của Liên đoàn Phụ nữ thế giới và Liên đoàn Thanh niên thế giới tặng Nhà xuất bản Kim Đồng nhân kỷ niệm 10 năm ngày thiếu nhi quốc tế (1 tháng 6 năm 1960).", "Bằng DIPLOME của Triển lãm sách quốc tế Moskva và giải ba về kỹ thuật in cuốn \"Phù Đổng thiên vương\" năm 1970.", "Bằng DIPLOME của Triển lãm sách quốc tế Moskva và giải ba về kỹ thuật in cuốn \"Phù Đổng thiên vương\" năm 1970.", "Huy chương Bạc cuốn sách tranh \"Sát Thát\" tại triển lãm nghệ thuật sách quốc tế IBA năm 1971.", "Huy chương Bạc cuốn sách tranh \"Sát Thát\" tại triển lãm nghệ thuật sách quốc tế IBA năm 1971.", "Bằng khen cho cuốn \"Nối dây cho diều\" của Triển lãm sách quốc tế tại Leipzig, Cộng hoà Dân chủ Đức năm 1971.", "Bằng khen cho cuốn \"Nối dây cho diều\" của Triển lãm sách quốc tế tại Leipzig, Cộng hoà Dân chủ Đức năm 1971.", "Bằng khen cuốn \"Tấm Cám\" tại Triển lãm sách thiếu nhi ở Tiệp Khắc năm 1985.", "Bằng khen cuốn \"Tấm Cám\" tại Triển lãm sách thiếu nhi ở Tiệp Khắc năm 1985.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\n \n \n \n \nWebsite thông tin tác giả \n\nKim Đồng\nVăn học thiếu nhi Việt Nam\nNhà xuất bản Kim Đồng\nKhởi đầu năm 1957 ở Việt Nam" ]

[ "Ngoài ra, Kim Đồng còn hợp tác với hơn 70 nhà xuất bản trên thế giới có thể kể đến như Dorling Kindersley, HarperCollins UK, Simon and Schuster UK, Dami International, Shogakukan, Kodansha, Shuiesha, Square Enix, nhà xuất bản Seoul và nhà xuất bản Neung-In (Hàn Quốc).", "Nhà xuất bản Kim Đồng là nhà xuất bản chuyên về sách văn học thiếu nhi của Việt Nam được thành lập vào ngày 15 tháng 6 năm 1956 tại Hà Nội.", "Hiện nay, nhà xuất bản Kim Đồng có trụ sở chính ở Hà Nội cùng hai chi nhánh đặt tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.", "Ngoài ra, Kim Đồng còn hợp tác với hơn 70 nhà xuất bản trên thế giới có thể kể đến như Dorling Kindersley, HarperCollins UK, Simon and Schuster UK, Dami International, Shogakukan, Kodansha, Shuiesha, Square Enix, nhà xuất bản Seoul và nhà xuất bản Neung-In (Hàn Quốc).", "Lịch sử\nSau khi thành lập vào năm 1945, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quan tâm đến việc chăm sóc và giáo dục thiếu niên - nhi đồng Việt Nam và xem văn học và nghệ thuật là khâu quan trọng trong các phương tiện giáo dục thế hệ thanh thiếu nhi.", "Hiện nay, nhà xuất bản Kim Đồng có trụ sở chính ở Hà Nội cùng hai chi nhánh đặt tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.", "Trong những năm 1945 - 1946, các loại sách như \"Gương chiến đấu\" của Hội Văn hóa Cứu quốc và của Nhà xuất bản Cứu Quốc (cơ quan Mặt trận Việt Minh) đã được xuất bản tại Hà Nội.", "Lịch sử\nSau khi thành lập vào năm 1945, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã quan tâm đến việc chăm sóc và giáo dục thiếu niên - nhi đồng Việt Nam và xem văn học và nghệ thuật là khâu quan trọng trong các phương tiện giáo dục thế hệ thanh thiếu nhi.", "Năm 1948, \"Tủ sách Kim Đồng\", \"Hoa kháng chiến\" do Hội Văn nghệ, Đoàn Thanh niên Lao động và Hội Phụ nữ Việt Nam cùng phối hợp xuất bản ở chiến khu Việt Bắc.", "Trong những năm 1945 - 1946, các loại sách như \"Gương chiến đấu\" của Hội Văn hóa Cứu quốc và của Nhà xuất bản Cứu Quốc (cơ quan Mặt trận Việt Minh) đã được xuất bản tại Hà Nội.", "Tuy không in được nhiều, phát hành chưa rộng rãi nhưng đã có những đóng góp bước đầu cho văn học thiếu nhi Việt Nam.", "Năm 1948, \"Tủ sách Kim Đồng\", \"Hoa kháng chiến\" do Hội Văn nghệ, Đoàn Thanh niên Lao động và Hội Phụ nữ Việt Nam cùng phối hợp xuất bản ở chiến khu Việt Bắc.", "Sau năm 1954, \"Tủ sách Kim Đồng\" được tiếp tục xuất bản do Nhà xuất bản Thanh Niên (thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam) phụ trách.", "Tuy không in được nhiều, phát hành chưa rộng rãi nhưng đã có những đóng góp bước đầu cho văn học thiếu nhi Việt Nam.", "Tại Đại hội Văn nghệ toàn quốc Việt Nam lần thứ II (tháng 2 năm 1957) đã đề ra nhiệm vụ sáng tác và xuất bản sách phục vụ thiếu nhi.", "Sau năm 1954, \"Tủ sách Kim Đồng\" được tiếp tục xuất bản do Nhà xuất bản Thanh Niên (thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam) phụ trách.", "Từ đó đã tiến hành bàn bạc và chuẩn bị cho sự ra đời một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi Việt Nam.", "Tại Đại hội Văn nghệ toàn quốc Việt Nam lần thứ II (tháng 2 năm 1957) đã đề ra nhiệm vụ sáng tác và xuất bản sách phục vụ thiếu nhi.", "Ngày 16 tháng 3 năm 1957, tại trụ sở Hội Văn nghệ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động, Hội Nhà văn và Bộ Giáo dục gồm 12 thành viên đặt nền móng cho Nhà xuất bản là: Hồ Trúc, Cao Ngọc Thọ, Hồ Thiện Ngôn, Lưu Hữu Phước, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Xuân Sanh, Phan Huỳnh Điểu, Xuân Tửu, Phạm Hổ, Thy Thy Tống Ngọc, Nguyễn Văn Phú đã họp phiên đầu tiên để bàn việc thành lập một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi.", "Từ đó đã tiến hành bàn bạc và chuẩn bị cho sự ra đời một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi Việt Nam.", "Ngày thành lập chính thức của Nhà xuất bản Kim Đồng là ngày 17 tháng 6 năm 1957.", "Ngày 16 tháng 3 năm 1957, tại trụ sở Hội Văn nghệ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động, Hội Nhà văn và Bộ Giáo dục gồm 12 thành viên đặt nền móng cho Nhà xuất bản là: Hồ Trúc, Cao Ngọc Thọ, Hồ Thiện Ngôn, Lưu Hữu Phước, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Xuân Sanh, Phan Huỳnh Điểu, Xuân Tửu, Phạm Hổ, Thy Thy Tống Ngọc, Nguyễn Văn Phú đã họp phiên đầu tiên để bàn việc thành lập một Nhà xuất bản sách cho thiếu nhi.", "Cái tên \"Kim Đồng\" được lấy theo đề xuất của nhà văn Tô Hoài: kế thừa Tủ sách Kim Đồng đã xuất bản trong kháng chiến chống Pháp.", "Ngày thành lập chính thức của Nhà xuất bản Kim Đồng là ngày 17 tháng 6 năm 1957.", "Kim Đồng vốn là hình ảnh một em bé người dân tộc Nùng tham gia kháng chiến chống Pháp.", "Cái tên \"Kim Đồng\" được lấy theo đề xuất của nhà văn Tô Hoài: kế thừa Tủ sách Kim Đồng đã xuất bản trong kháng chiến chống Pháp.", "Ngày 18 tháng 6 năm 1957, các báo hàng ngày tại Hà Nội đưa tin: \nNhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng ra đời vào 19h30 tối qua (17/6/1957) tại Câu lạc bộ Đoàn Kết.", "Kim Đồng vốn là hình ảnh một em bé người dân tộc Nùng tham gia kháng chiến chống Pháp.", "Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng đã ra mắt trước một số đông các nhà giáo dục, khoa học, văn học, xuất bản.", "Ngày 18 tháng 6 năm 1957, các báo hàng ngày tại Hà Nội đưa tin: \nNhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng ra đời vào 19h30 tối qua (17/6/1957) tại Câu lạc bộ Đoàn Kết.", "Sau lời giới thiệu của nhà văn Tô Hoài, nhà văn Hoàng Cầm (trong Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn) đã lên nói về lề lối làm việc và chương trình của Nhà xuất bản Hội.", "Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Nhà xuất bản Kim Đồng đã ra mắt trước một số đông các nhà giáo dục, khoa học, văn học, xuất bản.", "Tiếp đến, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng lên phát biểu về công việc của Nhà xuất bản cho thiếu nhi Việt Nam.", "Sau lời giới thiệu của nhà văn Tô Hoài, nhà văn Hoàng Cầm (trong Ban giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn) đã lên nói về lề lối làm việc và chương trình của Nhà xuất bản Hội.", "Mọi người đã dự buổi chiếu phim chiêu đãi trước khi kết thúc.", "Tiếp đến, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng lên phát biểu về công việc của Nhà xuất bản cho thiếu nhi Việt Nam.", "Trụ sở đầu tiên và cũng là trụ sở chính của nhà xuất bản là ở số 55 phố Quang Trung, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.", "Mọi người đã dự buổi chiếu phim chiêu đãi trước khi kết thúc.", "Các tác phẩm tiêu biểu\nNhà xuất bản Kim Đồng đã cho ra mắt bạn đọc thiếu nhi Việt Nam nhiều tác phẩm văn học Việt Nam và truyện tranh nước ngoài.", "Trụ sở đầu tiên và cũng là trụ sở chính của nhà xuất bản là ở số 55 phố Quang Trung, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.", "Nhà xuất bản Kim Đồng cũng là một trong những nhà xuất bản truyện tranh lớn nhất Việt Nam.", "Các tác phẩm tiêu biểu\nNhà xuất bản Kim Đồng đã cho ra mắt bạn đọc thiếu nhi Việt Nam nhiều tác phẩm văn học Việt Nam và truyện tranh nước ngoài.", "Kim Đồng thường mua bản quyền tác phẩm từ các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và đã xuất bản nhiều bộ truyện tranh được đông đảo bạn đọc trên thế giới đón nhận nồng nhiệt.", "Nhà xuất bản Kim Đồng cũng là một trong những nhà xuất bản truyện tranh lớn nhất Việt Nam.", "Lượng xuất bản trung bình của một tập truyện tranh nước ngoài vào khoảng 5,000~10,000 cuốn.", "Kim Đồng thường mua bản quyền tác phẩm từ các đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và đã xuất bản nhiều bộ truyện tranh được đông đảo bạn đọc trên thế giới đón nhận nồng nhiệt.", "Tác phẩm dành cho thiếu nhi \n\nSừng rượu thề \nDế Mèn phiêu lưu ký\nĐất rừng phương Nam\nLá cờ thêu sáu chữ vàng\nGóc sân và khoảng trời\nKính Vạn Hoa\nTứ quái TKKG\nTý Quậy\nBúp sen xanh\n\nTác phẩm truyện tranh nước ngoài \n\nKhông chỉ xuất bản sách tiếng Việt, Nhà xuất bản Kim Đồng còn thực hiện xuất khẩu truyện tranh dân gian Việt Nam bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Thái ra nước ngoài.", "Lượng xuất bản trung bình của một tập truyện tranh nước ngoài vào khoảng 5,000~10,000 cuốn.", "Một số giải thưởng quốc tế\nBằng DIPLOME của Liên đoàn Phụ nữ thế giới và Liên đoàn Thanh niên thế giới tặng Nhà xuất bản Kim Đồng nhân kỷ niệm 10 năm ngày thiếu nhi quốc tế (1 tháng 6 năm 1960).", "Tác phẩm dành cho thiếu nhi \n\nSừng rượu thề \nDế Mèn phiêu lưu ký\nĐất rừng phương Nam\nLá cờ thêu sáu chữ vàng\nGóc sân và khoảng trời\nKính Vạn Hoa\nTứ quái TKKG\nTý Quậy\nBúp sen xanh\n\nTác phẩm truyện tranh nước ngoài \n\nKhông chỉ xuất bản sách tiếng Việt, Nhà xuất bản Kim Đồng còn thực hiện xuất khẩu truyện tranh dân gian Việt Nam bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Thái ra nước ngoài.", "Bằng DIPLOME của Triển lãm sách quốc tế Moskva và giải ba về kỹ thuật in cuốn \"Phù Đổng thiên vương\" năm 1970.", "Một số giải thưởng quốc tế\nBằng DIPLOME của Liên đoàn Phụ nữ thế giới và Liên đoàn Thanh niên thế giới tặng Nhà xuất bản Kim Đồng nhân kỷ niệm 10 năm ngày thiếu nhi quốc tế (1 tháng 6 năm 1960).", "Huy chương Bạc cuốn sách tranh \"Sát Thát\" tại triển lãm nghệ thuật sách quốc tế IBA năm 1971.", "Bằng DIPLOME của Triển lãm sách quốc tế Moskva và giải ba về kỹ thuật in cuốn \"Phù Đổng thiên vương\" năm 1970.", "Bằng khen cho cuốn \"Nối dây cho diều\" của Triển lãm sách quốc tế tại Leipzig, Cộng hoà Dân chủ Đức năm 1971.", "Huy chương Bạc cuốn sách tranh \"Sát Thát\" tại triển lãm nghệ thuật sách quốc tế IBA năm 1971.", "Bằng khen cuốn \"Tấm Cám\" tại Triển lãm sách thiếu nhi ở Tiệp Khắc năm 1985.", "Bằng khen cho cuốn \"Nối dây cho diều\" của Triển lãm sách quốc tế tại Leipzig, Cộng hoà Dân chủ Đức năm 1971.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài\n \n \n \n \nWebsite thông tin tác giả \n\nKim Đồng\nVăn học thiếu nhi Việt Nam\nNhà xuất bản Kim Đồng\nKhởi đầu năm 1957 ở Việt Nam", "Bằng khen cuốn \"Tấm Cám\" tại Triển lãm sách thiếu nhi ở Tiệp Khắc năm 1985." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Tiếng Latinh hay Latin (tiếng Latinh: , ) là ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ gốc Ý của ngữ hệ Ấn-Âu, ban đầu được dùng ở khu vực quanh thành phố Roma (còn gọi là thành La Mã) thuộc vùng Latium lịch sử (ngày nay là vùng Lazio của Ý).", "Thông qua sức mạnh của nền Cộng hòa La Mã, tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ thống trị tại bán đảo Ý, tiếp đó là lãnh thổ Đế quốc La Mã trải dài quanh khu vực Địa Trung Hải, và về sau trở thành một ngôn ngữ chết.", "Thông qua sức mạnh của nền Cộng hòa La Mã, tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ thống trị tại bán đảo Ý, tiếp đó là lãnh thổ Đế quốc La Mã trải dài quanh khu vực Địa Trung Hải, và về sau trở thành một ngôn ngữ chết.", "Tiếng Latinh đã đóng góp rất nhiều từ vựng cho ngôn ngữ tiếng Anh.", "Tiếng Latinh đã đóng góp rất nhiều từ vựng cho ngôn ngữ tiếng Anh.", "Đặc biệt, các gốc từ tiếng Latinh (và tiếng Hy Lạp cổ đại) được sử dụng trong các thuật ngữ về thần học, triết học, khoa học, y học và luật pháp.", "Đặc biệt, các gốc từ tiếng Latinh (và tiếng Hy Lạp cổ đại) được sử dụng trong các thuật ngữ về thần học, triết học, khoa học, y học và luật pháp.", "Đến cuối thời Cộng hòa La Mã (75 TCN), tiếng Latinh cổ đã được chuẩn hóa thành tiếng Latinh cổ điển - được xem là ngôn ngữ tiêu chuẩn của tiếng Latinh.", "Đến cuối thời Cộng hòa La Mã (75 TCN), tiếng Latinh cổ đã được chuẩn hóa thành tiếng Latinh cổ điển - được xem là ngôn ngữ tiêu chuẩn của tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh thông tục là các dạng khẩu ngữ được sử dụng ở thể nói tại khắp các vùng của đế quốc.", "Tiếng Latinh thông tục là các dạng khẩu ngữ được sử dụng ở thể nói tại khắp các vùng của đế quốc.", "Tiếng Latinh hậu kỳ là dạng ngôn ngữ văn viết từ thế kỷ thứ 3; từ đó tiếng Latinh thông tục được phát triển vào thế kỷ 6 đến thế kỷ 9 và tiến hóa thành các ngôn ngữ Rôman, chẳng hạn như tiếng Ý, tiếng Sardegna, tiếng Venezia, tiếng Napoli, tiếng Sicilia, tiếng Piemonte, tiếng Lombard, tiếng Pháp, tiếng Franco-Provençal, tiếng Occitan, tiếng Corse, tiếng Ladin, tiếng Friuli, tiếng Romansh, tiếng Catalan/ tiếng Valencia, tiếng Aragon, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Asturias, tiếng Galicia và tiếng Bồ Đào Nha.", "Tiếng Latinh hậu kỳ là dạng ngôn ngữ văn viết từ thế kỷ thứ 3; từ đó tiếng Latinh thông tục được phát triển vào thế kỷ 6 đến thế kỷ 9 và tiến hóa thành các ngôn ngữ Rôman, chẳng hạn như tiếng Ý, tiếng Sardegna, tiếng Venezia, tiếng Napoli, tiếng Sicilia, tiếng Piemonte, tiếng Lombard, tiếng Pháp, tiếng Franco-Provençal, tiếng Occitan, tiếng Corse, tiếng Ladin, tiếng Friuli, tiếng Romansh, tiếng Catalan/ tiếng Valencia, tiếng Aragon, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Asturias, tiếng Galicia và tiếng Bồ Đào Nha.", "Tiếng Latinh Trung Cổ được sử dụng làm ngôn ngữ văn học từ thế kỷ thứ 9 đến thời kỳ Phục Hưng, và được thay thế bằng tiếng Latinh Phục Hưng.", "Tiếng Latinh Trung Cổ được sử dụng làm ngôn ngữ văn học từ thế kỷ thứ 9 đến thời kỳ Phục Hưng, và được thay thế bằng tiếng Latinh Phục Hưng.", "Sau đó, tiếng Latinh hiện đại sớm và tiếng Latinh mới phát triển nên.", "Sau đó, tiếng Latinh hiện đại sớm và tiếng Latinh mới phát triển nên.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ giao tiếp quốc tế, học thuật và khoa học cho đến tận thế kỷ 18, khi các tiếng thổ ngữ của từng vùng địa phương hoặc quốc gia (bao gồm cả các ngôn ngữ Rôman) thay thế nó.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ giao tiếp quốc tế, học thuật và khoa học cho đến tận thế kỷ 18, khi các tiếng thổ ngữ của từng vùng địa phương hoặc quốc gia (bao gồm cả các ngôn ngữ Rôman) thay thế nó.", "Tiếng Latinh Giáo hội vẫn là ngôn ngữ chính thức của Tòa Thánh và ngôn ngữ phụng vụ trong nghi thức Rôma của Giáo hội Công giáo, cũng như ngôn ngữ chính thức của Thành quốc Vatican.", "Tiếng Latinh Giáo hội vẫn là ngôn ngữ chính thức của Tòa Thánh và ngôn ngữ phụng vụ trong nghi thức Rôma của Giáo hội Công giáo, cũng như ngôn ngữ chính thức của Thành quốc Vatican.", "Tiếng Latinh là một ngôn ngữ có tính đa dạng cao, với ba giới tính riêng biệt, sáu hoặc bảy thể danh từ, năm biến cách, bốn cách chia động từ, sáu thì, ba ngôi, ba thể thức ngữ pháp, hai giọng, hai hoặc ba thể động từ và hai số ngữ pháp.", "Tiếng Latinh là một ngôn ngữ có tính đa dạng cao, với ba giới tính riêng biệt, sáu hoặc bảy thể danh từ, năm biến cách, bốn cách chia động từ, sáu thì, ba ngôi, ba thể thức ngữ pháp, hai giọng, hai hoặc ba thể động từ và hai số ngữ pháp.", "Bảng chữ cái Latinh có nguồn gốc từ bảng chữ cái Etruscan và Hy Lạp, cuối cùng là từ bảng chữ cái Phoenicia.", "Bảng chữ cái Latinh có nguồn gốc từ bảng chữ cái Etruscan và Hy Lạp, cuối cùng là từ bảng chữ cái Phoenicia.", "Di sản\nTiếng Latinh được truyền qua một vài hình thức khác biệt với nhau, như sau đây.", "Di sản\nTiếng Latinh được truyền qua một vài hình thức khác biệt với nhau, như sau đây.", "Văn khắc\nNhà nghiên cứu văn khắc biết về khoảng chừng 270 000 bài văn khắc.", "Văn khắc\nNhà nghiên cứu văn khắc biết về khoảng chừng 270 000 bài văn khắc.", "Nhiều cái trong số văn khắc đó được xuất bản trong loạt nhiều tập tên là Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL, \"Tập văn Văn khắc tiếng Latinh\").", "Nhiều cái trong số văn khắc đó được xuất bản trong loạt nhiều tập tên là Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL, \"Tập văn Văn khắc tiếng Latinh\").", "Văn\n\nCó những tác phẩm của một vài trăm tác giả viết bằng tiếng Latinh đã sống sót toàn bộ hay một phần, toàn tác phẩm hay từng đoạn, để các nhà văn hiến học có thể phân tích.", "Văn\n\nCó những tác phẩm của một vài trăm tác giả viết bằng tiếng Latinh đã sống sót toàn bộ hay một phần, toàn tác phẩm hay từng đoạn, để các nhà văn hiến học có thể phân tích.", "Tác phẩm đó vốn được xuất bản qua dạng thủ bản, rồi khi kỹ thuật in ấn được phát minh thì các tác phẩm đó được nhiều nhà xuất bản in.", "Tác phẩm đó vốn được xuất bản qua dạng thủ bản, rồi khi kỹ thuật in ấn được phát minh thì các tác phẩm đó được nhiều nhà xuất bản in.", "Ngôn ngữ học\nVì ảnh hưởng của chế độ và công nghệ La Mã lên các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã nên các dân tộc đó mượn nhiều từ và cụm từ tiếng Latinh trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, y được, luật... Tác phẩm về y học La Mã, như tác phẩm của Claudius Galenus, là nguyên nhân người ta luôn sử dụng từ tiếng Latinh hoặc Hy Lạp cổ đại (Latinh hoá) khi sáng tạo thuật ngữ y học mới trong các ngôn ngữ châu Âu hiện đại.", "Ngôn ngữ học\nVì ảnh hưởng của chế độ và công nghệ La Mã lên các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã nên các dân tộc đó mượn nhiều từ và cụm từ tiếng Latinh trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, y được, luật... Tác phẩm về y học La Mã, như tác phẩm của Claudius Galenus, là nguyên nhân người ta luôn sử dụng từ tiếng Latinh hoặc Hy Lạp cổ đại (Latinh hoá) khi sáng tạo thuật ngữ y học mới trong các ngôn ngữ châu Âu hiện đại.", "Hai lĩnh vực kỹ sư và luật pháp La Mã cũng có ảnh hưởng tương tự lên thuật ngữ khoa học và luật của các ngôn ngữ Tây nói chung.", "Hai lĩnh vực kỹ sư và luật pháp La Mã cũng có ảnh hưởng tương tự lên thuật ngữ khoa học và luật của các ngôn ngữ Tây nói chung.", "Trong suốt thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII các nhà văn Anh đã tạo ra rất nhiều các từ mới từ gốc Latinh và Hy Lạp.", "Trong suốt thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII các nhà văn Anh đã tạo ra rất nhiều các từ mới từ gốc Latinh và Hy Lạp.", "Những từ này, được gọi đùa là những từ \"sừng đựng mực\" () hay \"bình mực\" () — ám chỉ giới văn sĩ và học giả.", "Những từ này, được gọi đùa là những từ \"sừng đựng mực\" () hay \"bình mực\" () — ám chỉ giới văn sĩ và học giả.", "Nhưng nhiều trong số những từ này chỉ được tác giả dùng một lần và sau đó thì quên hẳn, tuy nhiên cũng còn sót lại một số từ.", "Nhưng nhiều trong số những từ này chỉ được tác giả dùng một lần và sau đó thì quên hẳn, tuy nhiên cũng còn sót lại một số từ.", ", , và đều là những ngôn từ kiểu \"bình mực\" tạo ra từ các từ Latinh hay Hy Lạp.", ", , và đều là những ngôn từ kiểu \"bình mực\" tạo ra từ các từ Latinh hay Hy Lạp.", "Sau khi Đế quốc La Mã sụp đổ, tiếng Latinh đã phát triển thành nhiều ngôn ngữ Rôman.", "Sau khi Đế quốc La Mã sụp đổ, tiếng Latinh đã phát triển thành nhiều ngôn ngữ Rôman.", "Những thứ tiếng này chỉ dùng để nói trong hàng thế kỷ, trong khi đó tiếng Latinh vẫn được dùng để viết.", "Những thứ tiếng này chỉ dùng để nói trong hàng thế kỷ, trong khi đó tiếng Latinh vẫn được dùng để viết.", "(Chẳng hạn như tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Bồ Đào Nha đến tận năm 1296 mới bị thay thế bởi tiếng Bồ Đào Nha.)", "(Chẳng hạn như tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Bồ Đào Nha đến tận năm 1296 mới bị thay thế bởi tiếng Bồ Đào Nha.)", "Các ngôn ngữ Rôman xuất phát từ tiếng Latinh bình dân, đây là tiếng nói phổ biến lại có xuất xứ từ một thứ tiếng cổ hơn đã sinh ra chuẩn của tiếng Latinh cổ điển chính thức.", "Các ngôn ngữ Rôman xuất phát từ tiếng Latinh bình dân, đây là tiếng nói phổ biến lại có xuất xứ từ một thứ tiếng cổ hơn đã sinh ra chuẩn của tiếng Latinh cổ điển chính thức.", "Latinh và các tiếng Rôman khác nhau ở chỗ (chẳng hạn như) Rôman có phân biệt trọng âm, trong khi đó tiếng Latinh có phân biệt độ dài các nguyên âm.", "Latinh và các tiếng Rôman khác nhau ở chỗ (chẳng hạn như) Rôman có phân biệt trọng âm, trong khi đó tiếng Latinh có phân biệt độ dài các nguyên âm.", "Trong tiếng Ý và tiếng Sardegna, có sự phân biệt độ dài các phụ âm và trọng âm, tiếng Tây Ban Nha chỉ phân biệt trọng âm, và tiếng Pháp ngay cả trọng âm cũng không phân biệt.", "Trong tiếng Ý và tiếng Sardegna, có sự phân biệt độ dài các phụ âm và trọng âm, tiếng Tây Ban Nha chỉ phân biệt trọng âm, và tiếng Pháp ngay cả trọng âm cũng không phân biệt.", "Một khác biệt lớn giữa các ngôn ngữ Rôman và tiếng Latinh ở chỗ các tiếng Rôman, ngoại trừ tiếng România, không còn dùng cách ở cuối từ ngoại trừ một vài đại từ.", "Một khác biệt lớn giữa các ngôn ngữ Rôman và tiếng Latinh ở chỗ các tiếng Rôman, ngoại trừ tiếng România, không còn dùng cách ở cuối từ ngoại trừ một vài đại từ.", "Tiếng România vẫn còn năm cách (trong đó cách công cụ không còn dùng nữa).", "Tiếng România vẫn còn năm cách (trong đó cách công cụ không còn dùng nữa).", "Giáo dục\n\nSuốt lịch sử châu Âu, sự hiểu biết về các nền văn hoá cổ điển được coi là cần thiết khi muốn tham gia vào giới học giả, còn việc biết tiếng Latinh là một phần thiết yếu của sự hiểu biết đó.", "Giáo dục\n\nSuốt lịch sử châu Âu, sự hiểu biết về các nền văn hoá cổ điển được coi là cần thiết khi muốn tham gia vào giới học giả, còn việc biết tiếng Latinh là một phần thiết yếu của sự hiểu biết đó.", "Hiện nay sự quan trọng của tiếng Latinh đã giảm xuống nhiều, nhưng vẫn còn có nhiều trường trung học và đại học dạy tiếng Latinh.", "Hiện nay sự quan trọng của tiếng Latinh đã giảm xuống nhiều, nhưng vẫn còn có nhiều trường trung học và đại học dạy tiếng Latinh.", "Ngày nay, các lớp học tiếng Latinh trong các trường trung học và đại học chủ yếu nhắm đến việc dạy dịch các văn bản bằng tiếng Latinh sang các ngôn ngữ hiện đại, chứ không phải dạy làm công cụ giao tiếp.", "Ngày nay, các lớp học tiếng Latinh trong các trường trung học và đại học chủ yếu nhắm đến việc dạy dịch các văn bản bằng tiếng Latinh sang các ngôn ngữ hiện đại, chứ không phải dạy làm công cụ giao tiếp.", "Vì thế, kỹ năng đọc được đặc biệt nhấn mạnh, trong khi đó kỹ năng nói và nghe chỉ được trình bày sơ qua.", "Vì thế, kỹ năng đọc được đặc biệt nhấn mạnh, trong khi đó kỹ năng nói và nghe chỉ được trình bày sơ qua.", "Tuy vậy, những người ủng hộ phong trào tiếng Latinh sống tin rằng tiếng Latinh có thể hoặc nên được giảng dạy giống như các ngôn ngữ hiện đại khác; tức là nên dạy cả nói lẫn viết.", "Tuy vậy, những người ủng hộ phong trào tiếng Latinh sống tin rằng tiếng Latinh có thể hoặc nên được giảng dạy giống như các ngôn ngữ hiện đại khác; tức là nên dạy cả nói lẫn viết.", "Các tổ chức dạy tiếng Latinh sống bao gồm Vatican và Đại học Kentucky.", "Các tổ chức dạy tiếng Latinh sống bao gồm Vatican và Đại học Kentucky.", "Ngoài ra, ở Mỹ có một tổ chức phát triển khá mạnh, chuyên dạy tiếng Latinh cho học sinh phổ thông là National Junior Classical League.", "Ngoài ra, ở Mỹ có một tổ chức phát triển khá mạnh, chuyên dạy tiếng Latinh cho học sinh phổ thông là National Junior Classical League.", "Lịch sử\nLịch sử của tiếng Latinh được chia thành một vài giai đoạn lịch sử riêng biệt.", "Lịch sử\nLịch sử của tiếng Latinh được chia thành một vài giai đoạn lịch sử riêng biệt.", "Từng giai đoạn thể hiện một vài sự khác biệt tinh vi về từ vựng, cách sử dụng, chính tả, hình thái, cú pháp... Tuy nhiên, vì các nhà khoa học khác nhau sẽ nhấn mạnh các đặc điểm khác nhau nên có thể chia thành các giai đoạn khác nhau hay đặt tên khác cho các giai đoạn.", "Từng giai đoạn thể hiện một vài sự khác biệt tinh vi về từ vựng, cách sử dụng, chính tả, hình thái, cú pháp... Tuy nhiên, vì các nhà khoa học khác nhau sẽ nhấn mạnh các đặc điểm khác nhau nên có thể chia thành các giai đoạn khác nhau hay đặt tên khác cho các giai đoạn.", "Hơn nữa, tiếng Latinh Giáo hội là tiếng Latinh được các tác giả thuộc Giáo hội Công giáo Rôma sử dụng qua tất cả các giai đoạn lịch sử.", "Hơn nữa, tiếng Latinh Giáo hội là tiếng Latinh được các tác giả thuộc Giáo hội Công giáo Rôma sử dụng qua tất cả các giai đoạn lịch sử.", "Tiếng Latinh cổ\n\nDạng sớm nhất của tiếng Latinh người ta biết đến là tiếng Latinh cổ, được sử dụng vào thời đại Vương quốc La Mã đến phần giữa thời đại Cộng hoà La Mã.", "Tiếng Latinh cổ\n\nDạng sớm nhất của tiếng Latinh người ta biết đến là tiếng Latinh cổ, được sử dụng vào thời đại Vương quốc La Mã đến phần giữa thời đại Cộng hoà La Mã.", "Hình thức ngôn ngữ này được biết đến qua văn khắc và tác phẩm văn học sớm nhất bằng tiếng Latinh, như các tác phẩm hài kịch của Plautus và Terentius.", "Hình thức ngôn ngữ này được biết đến qua văn khắc và tác phẩm văn học sớm nhất bằng tiếng Latinh, như các tác phẩm hài kịch của Plautus và Terentius.", "Trong thời đại này bảng chữ cái Latinh được phát triển dựa vào bảng chữ cái Etrusca.", "Trong thời đại này bảng chữ cái Latinh được phát triển dựa vào bảng chữ cái Etrusca.", "Lúc đầu chữ Latinh được viết từ phải qua trái, rồi trở nên theo lối đường cày, rồi rốt cuộc đi từ trái qua phải.", "Lúc đầu chữ Latinh được viết từ phải qua trái, rồi trở nên theo lối đường cày, rồi rốt cuộc đi từ trái qua phải.", "Tiếng Latinh cổ điển\n\nVào cuối thời đại cộng hoà và đầu thời đế quốc, một dạng tiếng Latinh mới là tiếng Latinh cổ điển nảy sinh, được những nhà hùng biện, nhà thờ, lịch sử và người hay chữ khác sáng tạo.", "Tiếng Latinh cổ điển\n\nVào cuối thời đại cộng hoà và đầu thời đế quốc, một dạng tiếng Latinh mới là tiếng Latinh cổ điển nảy sinh, được những nhà hùng biện, nhà thờ, lịch sử và người hay chữ khác sáng tạo.", "Đây là dạng của thứ tiếng được sử dụng trong các tác phẩm cổ điển nổi tiếng nhất, được dạy trong trường ngữ pháp và hùng biện.", "Đây là dạng của thứ tiếng được sử dụng trong các tác phẩm cổ điển nổi tiếng nhất, được dạy trong trường ngữ pháp và hùng biện.", "Tiếng Latinh thông tục\n\nPhân tích ngữ văn của tác phẩm Latinh cổ đại —như các tác phẩm của Plautus có chứa một vài câu bằng thứ tiếng thông thường— chỉ ra rằng thứ tiếng nói là \"tiếng Latinh thông tục\" (mà Cicero gọi là hay \"cách nói của quần chúng bình dân\") tồn tại đồng thời cùng với tiếng Latinh cổ điển.", "Tiếng Latinh thông tục\n\nPhân tích ngữ văn của tác phẩm Latinh cổ đại —như các tác phẩm của Plautus có chứa một vài câu bằng thứ tiếng thông thường— chỉ ra rằng thứ tiếng nói là \"tiếng Latinh thông tục\" (mà Cicero gọi là hay \"cách nói của quần chúng bình dân\") tồn tại đồng thời cùng với tiếng Latinh cổ điển.", "Thứ tiếng thông tục này rất ít khi được viết, nên các nhà ngữ văn học chỉ có thể nghiên cứu một vài từ và cụm từ lẻ được tác giả cổ điển nêu lên hay câu đề lên tường.", "Thứ tiếng thông tục này rất ít khi được viết, nên các nhà ngữ văn học chỉ có thể nghiên cứu một vài từ và cụm từ lẻ được tác giả cổ điển nêu lên hay câu đề lên tường.", "Khi Đế quốc La Mã sụp đổ thì tiêu chuẩn đào tạo giảm xuống.", "Khi Đế quốc La Mã sụp đổ thì tiêu chuẩn đào tạo giảm xuống.", "Người ta bắt đầu viết bằng một dạng của thứ tiếng giống cách nói thông thường hơn, được gọi là tiêng Latinh hậu kỳ.", "Người ta bắt đầu viết bằng một dạng của thứ tiếng giống cách nói thông thường hơn, được gọi là tiêng Latinh hậu kỳ.", "Lúc đó những dân tộc được La Mã hoá ở châu Âu cũng phát triển ngôn ngữ địa phương.", "Lúc đó những dân tộc được La Mã hoá ở châu Âu cũng phát triển ngôn ngữ địa phương.", "Dù các ngôn ngữ địa phương này có khác với nhau (như thứ tiếng nào khi được lan truyền rộng cũng sẽ vậy), nhưng cách nói của những vùng bây giờ là Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Ý vẫn giống nhau một cách đáng ngạc nhiên về hệ thống và cách phát triển âm vị, nhờ ảnh hưởng ổn định của nền văn hoá chung là Công giáo Rôma.", "Dù các ngôn ngữ địa phương này có khác với nhau (như thứ tiếng nào khi được lan truyền rộng cũng sẽ vậy), nhưng cách nói của những vùng bây giờ là Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Ý vẫn giống nhau một cách đáng ngạc nhiên về hệ thống và cách phát triển âm vị, nhờ ảnh hưởng ổn định của nền văn hoá chung là Công giáo Rôma.", "Ngôn ngữ địa phương của vùng bây giờ là România toả ra nhiều hơn vì bị tách biệt từ ảnh hưởng thống nhất của phần Tây của đế quốc.", "Ngôn ngữ địa phương của vùng bây giờ là România toả ra nhiều hơn vì bị tách biệt từ ảnh hưởng thống nhất của phần Tây của đế quốc.", "Khi nhà Umayyad Hồi giáo xâm chiếm bán đảo Iberia vào năm 711 thì những ngôn ngữ địa phương khác mới bắt đầu toả ra thật.", "Khi nhà Umayyad Hồi giáo xâm chiếm bán đảo Iberia vào năm 711 thì những ngôn ngữ địa phương khác mới bắt đầu toả ra thật.", "Muốn nghiên cứu tiếng Latinh bình dân thì nhà ngôn ngữ học có thể nghiên cứu các từ của các ngôn ngữ Rôman không được sử dụng trong tiếng Latinh cổ điển.", "Muốn nghiên cứu tiếng Latinh bình dân thì nhà ngôn ngữ học có thể nghiên cứu các từ của các ngôn ngữ Rôman không được sử dụng trong tiếng Latinh cổ điển.", "Một ví dụ là từ \"con ngựa\": tiếng Ý là , Pháp là , Tây Ban Nha là , Bồ Đào Nha là , Catalunya là ... mà tiếng Latinh cổ điển là .", "Một ví dụ là từ \"con ngựa\": tiếng Ý là , Pháp là , Tây Ban Nha là , Bồ Đào Nha là , Catalunya là ... mà tiếng Latinh cổ điển là .", "Trong tiếng Latinh thì từ là từ tiếng lóng được sử dụng một cách thông thường.", "Trong tiếng Latinh thì từ là từ tiếng lóng được sử dụng một cách thông thường.", "Vào cuối thế kỷ IX, tiếng Latinh bình dân tan rã tạo ra nhiều thứ tiếng riêng biệt là nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Vào cuối thế kỷ IX, tiếng Latinh bình dân tan rã tạo ra nhiều thứ tiếng riêng biệt là nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Lúc đó tài liệu sớm nhất viết bằng ngôn ngữ Rôman xuất hiện.", "Lúc đó tài liệu sớm nhất viết bằng ngôn ngữ Rôman xuất hiện.", "Tuy nhiên, lúc đó người ta bình thường viết bằng tiếng Latinh trung cổ và ít khi viết bằng ngôn ngữ mẹ đẻ là ngôn ngữ Rôman nào đó.", "Tuy nhiên, lúc đó người ta bình thường viết bằng tiếng Latinh trung cổ và ít khi viết bằng ngôn ngữ mẹ đẻ là ngôn ngữ Rôman nào đó.", "Tiếng Latinh Trung Cổ\n\nTiếng Latinh Trung Cổ là tiếng Latinh được sử dụng trong khoảng lịch sử hậu cổ điển mà không có dân tộc nào nói tiếng Latinh một cách thông thường nữa.", "Tiếng Latinh Trung Cổ\n\nTiếng Latinh Trung Cổ là tiếng Latinh được sử dụng trong khoảng lịch sử hậu cổ điển mà không có dân tộc nào nói tiếng Latinh một cách thông thường nữa.", "Tiếng Latinh nói đã phát triển thành nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Tiếng Latinh nói đã phát triển thành nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Tuy nhiên trong giới học thức và giới chính thức thì tiếng Latinh vẫn được sử dụng.", "Tuy nhiên trong giới học thức và giới chính thức thì tiếng Latinh vẫn được sử dụng.", "Thêm hơn nữa, tiếng Latinh này khuếch trường đến vùng trước đó không lúc nào người ta nói tiếng Latinh, như vùng có dân tộc German hoặc Slav.", "Thêm hơn nữa, tiếng Latinh này khuếch trường đến vùng trước đó không lúc nào người ta nói tiếng Latinh, như vùng có dân tộc German hoặc Slav.", "Tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ để các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã Thần thánh và các quốc gia đồng minh có thể nói với nhau.", "Tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ để các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã Thần thánh và các quốc gia đồng minh có thể nói với nhau.", "Tiếng Latinh Phục Hưng và Neo-Latin\n\nTrong thời đại Phục Hưng tiếng Latinh trở lại là ngôn ngữ nói nhờ các nhà chủ nghĩa nhân văn sử dụng thứ tiếng này.", "Tiếng Latinh Phục Hưng và Neo-Latin\n\nTrong thời đại Phục Hưng tiếng Latinh trở lại là ngôn ngữ nói nhờ các nhà chủ nghĩa nhân văn sử dụng thứ tiếng này.", "Họ muốn tiếng Latinh trở nên như xưa, nên họ sản xuất ban điều chỉnh của các tác phẩm cổ điển, tựa vào thủ bản còn sống sót.", "Họ muốn tiếng Latinh trở nên như xưa, nên họ sản xuất ban điều chỉnh của các tác phẩm cổ điển, tựa vào thủ bản còn sống sót.", "Qua nỗ lực của họ nên tiếng Latinh trung cổ được \"sửa\" và trở nên gần tiếng Latinh cổ điển hơn.", "Qua nỗ lực của họ nên tiếng Latinh trung cổ được \"sửa\" và trở nên gần tiếng Latinh cổ điển hơn.", "Tiếng Latinh thời kỳ cận đại \nTrong thời kỳ cận đại, tiếng Latinh vẫn là ngôn ngữ quan trọng nhất của nền văn hoá châu Âu.", "Tiếng Latinh thời kỳ cận đại \nTrong thời kỳ cận đại, tiếng Latinh vẫn là ngôn ngữ quan trọng nhất của nền văn hoá châu Âu.", "Vì vậy nên cho đến tận cuối thế kỷ XVII đa số những cuốn sách và gần như tất cả các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Latinh.", "Vì vậy nên cho đến tận cuối thế kỷ XVII đa số những cuốn sách và gần như tất cả các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Latinh.", "Sau thời kỳ cận đại thì đa số các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Pháp hoặc ngôn ngữ bản xứ nào đó khác theo thoả thuận chung.", "Sau thời kỳ cận đại thì đa số các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Pháp hoặc ngôn ngữ bản xứ nào đó khác theo thoả thuận chung.", "Tiếng Latinh hiện đại \n\nTổ chức lớn nhất bây giờ vẫn sử dụng tiếng Latinh một cách chính thức và chuẩn chính thức là Giáo hội Công giáo Rôma.", "Tiếng Latinh hiện đại \n\nTổ chức lớn nhất bây giờ vẫn sử dụng tiếng Latinh một cách chính thức và chuẩn chính thức là Giáo hội Công giáo Rôma.", "Tiếng Latinh có thể được sử dụng trong nghi thức thánh lễ, dù bây giờ những ngôn ngữ bản xứ được sử dụng nhiều hơn.", "Tiếng Latinh có thể được sử dụng trong nghi thức thánh lễ, dù bây giờ những ngôn ngữ bản xứ được sử dụng nhiều hơn.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Toà Thánh và là ngôn ngữ chính của tạp chí của nó là Acta Apostolicae Sedis.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Toà Thánh và là ngôn ngữ chính của tạp chí của nó là Acta Apostolicae Sedis.", "Khoá sau đại học về luật giáo hội tại các trường đại học giáo hoàng cũng được dạy bằng tiếng Latinh, và sinh viên khi viết bài thì phải viết bằng tiếng Latinh.", "Khoá sau đại học về luật giáo hội tại các trường đại học giáo hoàng cũng được dạy bằng tiếng Latinh, và sinh viên khi viết bài thì phải viết bằng tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh cũng được một vài tổ chức đa ngôn ngữ, như Liên minh châu Âu sử dụng khi không thể sử dụng tất cả các ngôn ngữ của tổ chức đó.", "Tiếng Latinh cũng được một vài tổ chức đa ngôn ngữ, như Liên minh châu Âu sử dụng khi không thể sử dụng tất cả các ngôn ngữ của tổ chức đó.", "Ví dụ, trên các đồng xu và tem thư của Thuỵ Sĩ vì không có chỗ viết tên quốc gia bằng cả bốn ngôn ngữ chính thức nên tên được viết bằng tiếng Latinh là \"\".", "Ví dụ, trên các đồng xu và tem thư của Thuỵ Sĩ vì không có chỗ viết tên quốc gia bằng cả bốn ngôn ngữ chính thức nên tên được viết bằng tiếng Latinh là \"\".", "Có một vài phim xảy ra vào thời kỳ xưa, như Sebastiane và Nỗi khố hình của Chúa, có những diễn viên nói bằng tiếng Latinh để phim hiện thực hơn.", "Có một vài phim xảy ra vào thời kỳ xưa, như Sebastiane và Nỗi khố hình của Chúa, có những diễn viên nói bằng tiếng Latinh để phim hiện thực hơn.", "Cũng có bài hát có lời bằng tiếng Latinh, như trong opera Vua Oedipus của Igor Stravinsky.", "Cũng có bài hát có lời bằng tiếng Latinh, như trong opera Vua Oedipus của Igor Stravinsky.", "Nhiều tổ chức và đơn vị hành chính ở thế giới phương Tây có khẩu hiệu bằng tiếng Latinh.", "Nhiều tổ chức và đơn vị hành chính ở thế giới phương Tây có khẩu hiệu bằng tiếng Latinh.", "Ví dụ khẩu hiệu của Canada là \"\" (\"Từ biển tới biển\"), còn đại học Harvard có khẩu hiệu là \"\" (\"Sự thật\").", "Ví dụ khẩu hiệu của Canada là \"\" (\"Từ biển tới biển\"), còn đại học Harvard có khẩu hiệu là \"\" (\"Sự thật\").", "Thỉnh thoảng có kênh truyền thông sử dụng tiếng Latinh cho người hăng hái về tiếng Latinh.", "Thỉnh thoảng có kênh truyền thông sử dụng tiếng Latinh cho người hăng hái về tiếng Latinh.", "Một vài ví dụ là Radio Bremen tại Đức và Yle tại Phần Lan.", "Một vài ví dụ là Radio Bremen tại Đức và Yle tại Phần Lan.", "Cũng có nhiều trang mạng và diễn đàn do người hăng hái về tiếng Latinh viết, như Wikipedia tiếng Latinh có hơn một trăm nghìn bài bằng tiếng Latinh.", "Cũng có nhiều trang mạng và diễn đàn do người hăng hái về tiếng Latinh viết, như Wikipedia tiếng Latinh có hơn một trăm nghìn bài bằng tiếng Latinh.", "Nhiều trường trung học ở châu Âu và châu Mỹ có lớp học tiếng Latinh.", "Nhiều trường trung học ở châu Âu và châu Mỹ có lớp học tiếng Latinh.", "Hệ thống âm vị \n\nVì tiếng Latinh cổ điển được nói trước khi có thiết bị thu âm, nên không thể biết chắc cách phát âm lúc đó là như thế nào.", "Hệ thống âm vị \n\nVì tiếng Latinh cổ điển được nói trước khi có thiết bị thu âm, nên không thể biết chắc cách phát âm lúc đó là như thế nào.", "Dù vậy nhưng có nhiều cách để phục dựng nó.", "Dù vậy nhưng có nhiều cách để phục dựng nó.", "Có tư liệu gồm lời giải thích rõ ràng về cách phát âm do tác giả cổ điển viết.", "Có tư liệu gồm lời giải thích rõ ràng về cách phát âm do tác giả cổ điển viết.", "Những lỗi chính tả, tư liệu gồm chơi chữ, từ nguyên và chính tả của từ mượn do ngôn ngữ khác mượn từ tiếng Latinh cũng cung cấp nhiều thông tin.", "Những lỗi chính tả, tư liệu gồm chơi chữ, từ nguyên và chính tả của từ mượn do ngôn ngữ khác mượn từ tiếng Latinh cũng cung cấp nhiều thông tin.", "Phụ âm \nNhững âm vị phụ âm của tiếng Latinh được liệt kê trong bảng dưới đây.", "Phụ âm \nNhững âm vị phụ âm của tiếng Latinh được liệt kê trong bảng dưới đây.", "Các phụ âm đôi được phát âm dài hơn.", "Các phụ âm đôi được phát âm dài hơn.", "Trong tiếng Việt hiện tượng này chỉ xảy ra giữa hai chữ, như trong \"hơn nữa\"' mà trong đó có đôi, giống nn trong từ tiếng Latinh (\"năm, mùa\").", "Trong tiếng Việt hiện tượng này chỉ xảy ra giữa hai chữ, như trong \"hơn nữa\"' mà trong đó có đôi, giống nn trong từ tiếng Latinh (\"năm, mùa\").", "Nguyên âm\n\nNguyên âm đơn \n\nTiếng Latinh cổ điển có tương phản nguyên âm ngắn và dài.", "Nguyên âm\n\nNguyên âm đơn \n\nTiếng Latinh cổ điển có tương phản nguyên âm ngắn và dài.", "Vào thời đại cổ điển, những nguyên âm dài có phẩm chất khác với những nguyên âm ngắn, như có thể xem trong bảng trên đây.", "Vào thời đại cổ điển, những nguyên âm dài có phẩm chất khác với những nguyên âm ngắn, như có thể xem trong bảng trên đây.", "Vào thời đại cổ điển đó thì tiếng Latinh cũng có hai nguyên âm , được sử dụng trong từ mượn từ tiếng Hy Lạp, nhưng nhiều người phát âm hai âm đó như hoặc như .", "Vào thời đại cổ điển đó thì tiếng Latinh cũng có hai nguyên âm , được sử dụng trong từ mượn từ tiếng Hy Lạp, nhưng nhiều người phát âm hai âm đó như hoặc như .", "Nguyên âm đôi \nTiếng Latinh cổ điển có một vài nguyên âm đôi.", "Nguyên âm đôi \nTiếng Latinh cổ điển có một vài nguyên âm đôi.", "Nguyên âm đôi phổ biến nhất là .", "Nguyên âm đôi phổ biến nhất là .", "Cũng có âm hiếm có, và những âm rất ít khi có trong từ thuần Latinh.", "Cũng có âm hiếm có, và những âm rất ít khi có trong từ thuần Latinh.", "Tiếng Latinh cổ đại vốn có nhiều nguyên âm đôi hơn, nhưng phần lớn trở thành nguyên âm đơn dài ở đầu thời đại tiếng Latinh cổ điển.", "Tiếng Latinh cổ đại vốn có nhiều nguyên âm đôi hơn, nhưng phần lớn trở thành nguyên âm đơn dài ở đầu thời đại tiếng Latinh cổ điển.", "Cả hai âm đôi lẫn sự nối tiếp hai âm đơn của tiếng Latinh cổ đại trở thành , còn bình thường trở thành .", "Cả hai âm đôi lẫn sự nối tiếp hai âm đơn của tiếng Latinh cổ đại trở thành , còn bình thường trở thành .", "Hai âm đôi lẫn trở thành , ngoại trừ trong một vài từ, mà trong đó trở thành .", "Hai âm đôi lẫn trở thành , ngoại trừ trong một vài từ, mà trong đó trở thành .", "Hai cách thay đổi này thỉnh thoảng xảy ra trong hai từ có cùng một gốc — đó là lý do tiếng Latinh cổ điển có đôi như \"sự trừng phạt\" và \"trừng phạt\".", "Hai cách thay đổi này thỉnh thoảng xảy ra trong hai từ có cùng một gốc — đó là lý do tiếng Latinh cổ điển có đôi như \"sự trừng phạt\" và \"trừng phạt\".", "Trong tiếng Latinh bình dân và trong những ngôn ngữ Rôman thì những âm đôi hoà vào .", "Trong tiếng Latinh bình dân và trong những ngôn ngữ Rôman thì những âm đôi hoà vào .", "Đây cũng là cách phát âm của những người ít học trong thời đại tiếng Latinh cổ điển rồi.", "Đây cũng là cách phát âm của những người ít học trong thời đại tiếng Latinh cổ điển rồi.", "Cách viết \n\nTiếng Latinh được viết bằng chữ cái Latinh, sinh từ bảng chữ cái Ý cổ đại, vốn có nguồn gốc là bảng chữ cái Hy Lạp mà có nguồn gốc là bảng chữ cái Phoenicia.", "Cách viết \n\nTiếng Latinh được viết bằng chữ cái Latinh, sinh từ bảng chữ cái Ý cổ đại, vốn có nguồn gốc là bảng chữ cái Hy Lạp mà có nguồn gốc là bảng chữ cái Phoenicia.", "Bảng chữ cái này sau đó được sử dụng để viết những ngôn ngữ gốc Rôman, Celt, Gécman, Balt, Finn, và nhiều ngôn ngữ Slav.", "Bảng chữ cái này sau đó được sử dụng để viết những ngôn ngữ gốc Rôman, Celt, Gécman, Balt, Finn, và nhiều ngôn ngữ Slav.", "Thêm hơn nữa, bảng chữ cái này được nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới sử dụng, như tiếng Việt, những ngôn ngữ Nam Đảo, nhiều ngôn ngữ nhóm Turk, và đa số các ngôn ngữ ở châu Phi hạ Sahara, châu Mỹ và châu Đại Dương, để nó là bảng chữ cái được sử dụng rộng nhất trên thế giới.", "Thêm hơn nữa, bảng chữ cái này được nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới sử dụng, như tiếng Việt, những ngôn ngữ Nam Đảo, nhiều ngôn ngữ nhóm Turk, và đa số các ngôn ngữ ở châu Phi hạ Sahara, châu Mỹ và châu Đại Dương, để nó là bảng chữ cái được sử dụng rộng nhất trên thế giới.", "Các chữ cái\nSố chữ cái đã thay đổi một vài lần.", "Các chữ cái\nSố chữ cái đã thay đổi một vài lần.", "Lúc đầu khi mới sinh từ bảng chữ cái Etrusca thì chỉ có 21 chữ cái.", "Lúc đầu khi mới sinh từ bảng chữ cái Etrusca thì chỉ có 21 chữ cái.", "Sau đó, chữ G được thêm vào để viết âm , mà trước đó âm này được viết bằng chữ C; còn chữ Z không được sử dụng trong tiếng Latinh nên bị bỏ.", "Sau đó, chữ G được thêm vào để viết âm , mà trước đó âm này được viết bằng chữ C; còn chữ Z không được sử dụng trong tiếng Latinh nên bị bỏ.", "Sau đó, hai chữ cái Y và Z được thêm vào để có thể chuyển chữ hai chữ cái upsilon và zeta trong những từ mượn từ tiếng Hy Lạp.", "Sau đó, hai chữ cái Y và Z được thêm vào để có thể chuyển chữ hai chữ cái upsilon và zeta trong những từ mượn từ tiếng Hy Lạp.", "Chữ W được sáng tạo vào thế kỷ XI tựa vào chữ ghép VV.", "Chữ W được sáng tạo vào thế kỷ XI tựa vào chữ ghép VV.", "Chữ này được sử dụng để viết trong những ngôn ngữ Gécman — tiếng Latinh không sử dụng chữ này vì sử dụng V. Vào thời Hậu kỳ Trung Cổ chữ J mới được phân biệt với chữ I, còn chữ U với V cũng vậy.", "Chữ này được sử dụng để viết trong những ngôn ngữ Gécman — tiếng Latinh không sử dụng chữ này vì sử dụng V. Vào thời Hậu kỳ Trung Cổ chữ J mới được phân biệt với chữ I, còn chữ U với V cũng vậy.", "Các chữ cái và cách phát âm\nBảng này liệt kê những chữ cái phụ âm của tiếng Latinh cùng cách phát âm.", "Các chữ cái và cách phát âm\nBảng này liệt kê những chữ cái phụ âm của tiếng Latinh cùng cách phát âm.", "Trong bảng dưới này có các nguyên âm của tiếng Latinh.", "Trong bảng dưới này có các nguyên âm của tiếng Latinh.", "Những nguyên âm đôi được viết bằng hai chữ cái nguyên âm, ví dụ như /ae̯/ được viết hoặc … Tuy nhiên, thỉnh thoảng những chữ ghép vậy không phải là nguyên âm đôi mà là hai nguyên âm riêng, như trong aēnus \"bằng đồng\".", "Những nguyên âm đôi được viết bằng hai chữ cái nguyên âm, ví dụ như /ae̯/ được viết hoặc … Tuy nhiên, thỉnh thoảng những chữ ghép vậy không phải là nguyên âm đôi mà là hai nguyên âm riêng, như trong aēnus \"bằng đồng\".", "Dấu\n\nTiếng Latinh cổ điển không sử dụng dấu câu, không phân biệt chữ hoa với chữ thường, và không có khoảng cách giữa các từ.", "Dấu\n\nTiếng Latinh cổ điển không sử dụng dấu câu, không phân biệt chữ hoa với chữ thường, và không có khoảng cách giữa các từ.", "Nhiều khi dấu sóng (tiếng Latinh: , giống dấu sắc) được sử dụng trên những nguyên âm dài .", "Nhiều khi dấu sóng (tiếng Latinh: , giống dấu sắc) được sử dụng trên những nguyên âm dài .", "Nguyên âm dài bình thường được viết bằng chữ I cao hơn (tiếng Latinh: , tạm dịch: \"i dài\").", "Nguyên âm dài bình thường được viết bằng chữ I cao hơn (tiếng Latinh: , tạm dịch: \"i dài\").", "Trong sách sản xuất vào thời hiện đại thì những nguyên âm dài bình thường được viết bằng dấu gạch ngang ở trên: , còn nguyên âm ngắn dù bình thường không có dấu nhưng để phân biệt một vài đôi từ nên sẽ có dấu trăng: .", "Trong sách sản xuất vào thời hiện đại thì những nguyên âm dài bình thường được viết bằng dấu gạch ngang ở trên: , còn nguyên âm ngắn dù bình thường không có dấu nhưng để phân biệt một vài đôi từ nên sẽ có dấu trăng: .", "Thỉnh thoảng dấu chấm giữa (tiếng Latinh: ) được sử dụng để cách từ.", "Thỉnh thoảng dấu chấm giữa (tiếng Latinh: ) được sử dụng để cách từ.", "Ví dụ, câu đầu tiên trong bài thơ thứ ba của Catullus vốn được viết như vậy:\n (tạm dịch: \"Hãy than khóc, những người Venus và Cupido ơi\")\nhoặc với dấu chấm giữa:\n .", "Ví dụ, câu đầu tiên trong bài thơ thứ ba của Catullus vốn được viết như vậy:\n (tạm dịch: \"Hãy than khóc, những người Venus và Cupido ơi\")\nhoặc với dấu chấm giữa:\n .", "Trong ấn bản hiện đại thì người ta bình thường viết như vậy:\n Lugete, O Veneres Cupidinesque\nhoặc:\n Lūgēte, Ō Venerēs Cupīdinēsque.", "Trong ấn bản hiện đại thì người ta bình thường viết như vậy:\n Lugete, O Veneres Cupidinesque\nhoặc:\n Lūgēte, Ō Venerēs Cupīdinēsque.", "Cách viết khác\n\nChữ thảo La Mã cổ đại (tiếng Latinh: ) có mặt trên nhiều tấm bảng sáp được đào ra ở nhiều chỗ, như gần thành trì.", "Cách viết khác\n\nChữ thảo La Mã cổ đại (tiếng Latinh: ) có mặt trên nhiều tấm bảng sáp được đào ra ở nhiều chỗ, như gần thành trì.", "Nhiều tầm như vậy được tìm thấy tại Vindolanda gần Trường thành Hadrianus trên Đảo Anh.", "Nhiều tầm như vậy được tìm thấy tại Vindolanda gần Trường thành Hadrianus trên Đảo Anh.", "Đáng ngạc nhiên là phần lớn của các tấm bảng tại Vindolanda có khoảng cách giữa các từ, mà làm như vậy rất hiếm có trong những câu khắc từ thời đại đó.", "Đáng ngạc nhiên là phần lớn của các tấm bảng tại Vindolanda có khoảng cách giữa các từ, mà làm như vậy rất hiếm có trong những câu khắc từ thời đại đó.", "Thỉnh thoảng người ta đã viết tiếng Latinh bằng chữ khác:\n Ghim cài Praeneste là một cái ghim cài áo từ thế kỷ VII TCN có câu viết bằng tiếng Latinh cổ đại sử dụng bảng chữ cái Etrusca.", "Thỉnh thoảng người ta đã viết tiếng Latinh bằng chữ khác:\n Ghim cài Praeneste là một cái ghim cài áo từ thế kỷ VII TCN có câu viết bằng tiếng Latinh cổ đại sử dụng bảng chữ cái Etrusca.", "Ván sau của Hộp tráp của Franks từ đầu thế kỷ VIII có câu khắc luân phiên từ tiếng Anh cổ bằng chữ rune sang tiếng Latinh bằng chữ Latinh rồi sang tiếng Latinh bằng chữ rune.", "Ván sau của Hộp tráp của Franks từ đầu thế kỷ VIII có câu khắc luân phiên từ tiếng Anh cổ bằng chữ rune sang tiếng Latinh bằng chữ Latinh rồi sang tiếng Latinh bằng chữ rune.", "Đặc điểm về ngữ pháp \n\nTiếng Latinh là một thứ tiếng tổng hợp hay biến tố: các phụ tố được gắn vào các gốc cố định để diễn tả giống, số, và cách của các tính từ, danh từ và đại từ (quá trình này được gọi là biến cách hoặc bằng tiếng Latinh), cũng như ngôi, số, thì, thể, trạng, và thức đối với động từ (được gọi là chia động từ hoặc ).", "Đặc điểm về ngữ pháp \n\nTiếng Latinh là một thứ tiếng tổng hợp hay biến tố: các phụ tố được gắn vào các gốc cố định để diễn tả giống, số, và cách của các tính từ, danh từ và đại từ (quá trình này được gọi là biến cách hoặc bằng tiếng Latinh), cũng như ngôi, số, thì, thể, trạng, và thức đối với động từ (được gọi là chia động từ hoặc ).", "Cũng có từ không biến cách hay chia — như phó từ, giới từ, thán từ.", "Cũng có từ không biến cách hay chia — như phó từ, giới từ, thán từ.", "Vì tiếng Latinh sử dụng cách và chia động từ, nên nhiều khi một cụm từ mà tiếng Việt sử dụng nhiều từ thì trong tiếng Latinh lại chỉ là một từ.", "Vì tiếng Latinh sử dụng cách và chia động từ, nên nhiều khi một cụm từ mà tiếng Việt sử dụng nhiều từ thì trong tiếng Latinh lại chỉ là một từ.", "Một ví dụ là:\n{|\n| \n|-\n| \n|-\n| yêu-sẽ-người_đó\n|-\n| người đó sẽ yêu\n|}\nTrong ví dụ này, từ tiếng Việt \"sẽ\" trong tiếng Latinh là hậu tố được đặt sau gốc từ , còn chủ ngữ của động từ (\"người đó\") là hậu tố .", "Một ví dụ là:\n{|\n| \n|-\n| \n|-\n| yêu-sẽ-người_đó\n|-\n| người đó sẽ yêu\n|}\nTrong ví dụ này, từ tiếng Việt \"sẽ\" trong tiếng Latinh là hậu tố được đặt sau gốc từ , còn chủ ngữ của động từ (\"người đó\") là hậu tố .", "Tuy nhiên, nhiều khi không thể chia từ thành hậu tố không một cách rõ như thế, ví dụ như trong , có nghĩa là \"tôi yêu\".", "Tuy nhiên, nhiều khi không thể chia từ thành hậu tố không một cách rõ như thế, ví dụ như trong , có nghĩa là \"tôi yêu\".", "Trong dạng này, gốc từ vẫn là , còn hậu tố của ngôi thứ nhất số đơn thì hiện tại là .", "Trong dạng này, gốc từ vẫn là , còn hậu tố của ngôi thứ nhất số đơn thì hiện tại là .", "Danh từ \n\nNhững danh từ tiếng Latinh được chia thành ba giống: đực, cái, trung.", "Danh từ \n\nNhững danh từ tiếng Latinh được chia thành ba giống: đực, cái, trung.", "Khi có tính từ đi kèm với một danh từ nào đó thì tính từ đó phải biến thể để phù hợp với giống của danh từ này.", "Khi có tính từ đi kèm với một danh từ nào đó thì tính từ đó phải biến thể để phù hợp với giống của danh từ này.", "Từng danh từ có nhiều dạng, tuỳ số và cách.", "Từng danh từ có nhiều dạng, tuỳ số và cách.", "Có hai số: số ít và số nhiều.", "Có hai số: số ít và số nhiều.", "Có bảy cách chỉ vai trò của từ trong câu, để thứ tự từ không quan trọng như trong tiếng Việt.", "Có bảy cách chỉ vai trò của từ trong câu, để thứ tự từ không quan trọng như trong tiếng Việt.", "Cách chủ ngữ: dùng làm chủ ngữ của câu hoặc làm vị ngữ của hệ từ.", "Cách chủ ngữ: dùng làm chủ ngữ của câu hoặc làm vị ngữ của hệ từ.", "Ví dụ: \"Người con gái đã chạy.\"", "Ví dụ: \"Người con gái đã chạy.\"", "— \n Cách sở hữu: dùng khi danh từ là người sở hữu của một đồ nào đó, như ví dụ \"chủ của nô lệ\" — , hoặc khi danh từ chỉ bộ phận, định lượng… như trong ví dụ \"Ly đầy rượu vang.\"", "— \n Cách sở hữu: dùng khi danh từ là người sở hữu của một đồ nào đó, như ví dụ \"chủ của nô lệ\" — , hoặc khi danh từ chỉ bộ phận, định lượng… như trong ví dụ \"Ly đầy rượu vang.\"", "— \n Cách nhận (hay còn gọi là cách cho, cách gián bổ…): dùng làm bổ ngữ gián tiếp của động từ và với một vài giới từ.", "— \n Cách nhận (hay còn gọi là cách cho, cách gián bổ…): dùng làm bổ ngữ gián tiếp của động từ và với một vài giới từ.", "Ví dụ: \"Nhà buôn trao áo stola cho người phụ nữ.\"", "Ví dụ: \"Nhà buôn trao áo stola cho người phụ nữ.\"", "— \n Cách đổi (hay còn gọi là cách trực bổ): dùng làm bổ ngữ trực tiếp của động từ và sau những giới từ chỉ hướng đi.", "— \n Cách đổi (hay còn gọi là cách trực bổ): dùng làm bổ ngữ trực tiếp của động từ và sau những giới từ chỉ hướng đi.", "Ví dụ: \"Người đàn ông giết chàng trai.\"", "Ví dụ: \"Người đàn ông giết chàng trai.\"", "— \n Cách tách (hay còn gọi là cách công cụ): thể hiện tách biệt, nguồn gốc, nguyên nhân… Ví dụ: \"Bạn đã đi dạo cùng chàng trai.\"", "— \n Cách tách (hay còn gọi là cách công cụ): thể hiện tách biệt, nguồn gốc, nguyên nhân… Ví dụ: \"Bạn đã đi dạo cùng chàng trai.\"", "— \n Cách xưng hô: dùng để gọi người hay vật.", "— \n Cách xưng hô: dùng để gọi người hay vật.", "Phần lớn các danh từ không phân biệt cách xưng hô với cách chủ ngữ; chỉ có những từ thuộc cách biến thể thứ hai có đuôi là sẽ có trong cách xưng hô số ít, còn nếu đuôi là thì cách xưng hô số ít sẽ có .", "Phần lớn các danh từ không phân biệt cách xưng hô với cách chủ ngữ; chỉ có những từ thuộc cách biến thể thứ hai có đuôi là sẽ có trong cách xưng hô số ít, còn nếu đuôi là thì cách xưng hô số ít sẽ có .", "Ví dụ: \"\"Chủ ơi!\"", "Ví dụ: \"\"Chủ ơi!\"", "— \n Cách vị trí: dùng để diễn tả vị trí.", "— \n Cách vị trí: dùng để diễn tả vị trí.", "Cách này không được sử dụng nhiều như các cách khác và bình thường chỉ được dùng với tên hồ, tỉnh, hành, từ chỉ về nhà, đất, quê… Ví dụ: \"ở nhà\" — .", "Cách này không được sử dụng nhiều như các cách khác và bình thường chỉ được dùng với tên hồ, tỉnh, hành, từ chỉ về nhà, đất, quê… Ví dụ: \"ở nhà\" — .", "Những hậu tố có dạng nào thì tuỳ vào danh từ.", "Những hậu tố có dạng nào thì tuỳ vào danh từ.", "Có thể chia các danh từ tiếng Latinh thành năm lớp theo cách biến thể, rồi trong từng lớp cách biết thể thì những danh từ trong đó có hậu tố giống nhau.", "Có thể chia các danh từ tiếng Latinh thành năm lớp theo cách biến thể, rồi trong từng lớp cách biết thể thì những danh từ trong đó có hậu tố giống nhau.", "Cũng có một vài từ không thể chia vào lớp nào, nên đó là từ bất quy tắc.", "Cũng có một vài từ không thể chia vào lớp nào, nên đó là từ bất quy tắc.", "Bảng này chỉ cách chia danh từ (\"hoa hồng\"):\n\nTính từ\nTrong tiếng Latinh, những tính từ phải hợp về cách, số và giống với danh từ.", "Bảng này chỉ cách chia danh từ (\"hoa hồng\"):\n\nTính từ\nTrong tiếng Latinh, những tính từ phải hợp về cách, số và giống với danh từ.", "Có hai lớp biến thể: một lớp giống lớp biến thể thứ nhất và thứ hai của các danh từ, còn lớp khác giống lớp biến thể thứ ba của các danh từ.", "Có hai lớp biến thể: một lớp giống lớp biến thể thứ nhất và thứ hai của các danh từ, còn lớp khác giống lớp biến thể thứ ba của các danh từ.", "Ví dụ, từ (\"đã chết\", giống đực/cái/trung) được biến thể như danh từ thuộc cách biến thể thứ nhất khi giống cái, như danh từ thuộc cách biến thể thứ hai giống đực khi giống đực, còn như danh từ thuộc cách biến thế thứ hai giống trung khi giống trung.", "Ví dụ, từ (\"đã chết\", giống đực/cái/trung) được biến thể như danh từ thuộc cách biến thể thứ nhất khi giống cái, như danh từ thuộc cách biến thể thứ hai giống đực khi giống đực, còn như danh từ thuộc cách biến thế thứ hai giống trung khi giống trung.", "Những tính từ cũng có dạng cấp so sánh và dạng cao cấp.", "Những tính từ cũng có dạng cấp so sánh và dạng cao cấp.", "Ví dụ như từ (\"đẹp\", giống đực/cái/trung) có dạng (\"đẹp hơn\", giống đực và giống cái đều là bằng nhau) và (\"đẹp nhất\").", "Ví dụ như từ (\"đẹp\", giống đực/cái/trung) có dạng (\"đẹp hơn\", giống đực và giống cái đều là bằng nhau) và (\"đẹp nhất\").", "Những động từ có nhiều dạng phân từ được biến thể và sử dụng giống như tính từ.", "Những động từ có nhiều dạng phân từ được biến thể và sử dụng giống như tính từ.", "Giới từ\nVị ngữ của những giới từ có thể sử dụng hai cách: cách đổi và cách tách.", "Giới từ\nVị ngữ của những giới từ có thể sử dụng hai cách: cách đổi và cách tách.", "Ví dụ:\n \"trước mặt của chàng trai\" — (từ là cách đổi của từ )\n \"không với con trai\" — (từ là cách tách của từ )\n\nĐộng từ\nCác động từ trong tiếng Latinh có sáu thì (hiện tại hoàn thành, hiện tại chưa hoàn thành, quá khứ hoàn thành, quá khứ chưa hoàn thành, tương lai hoàn thành, tương lai chưa hoàn thành), ba trạng (trình bày, mệnh lệnh, cầu khẩn, cùng với dạng vô định, phân từ, danh động từ, động danh từ), ba ngôi (nhất, hai, ba), hai số (đơn, nhiều), hai thể (chủ động, bị động) và ba thức (hoàn thành, chưa hoàn thành, trạng thái).", "Ví dụ:\n \"trước mặt của chàng trai\" — (từ là cách đổi của từ )\n \"không với con trai\" — (từ là cách tách của từ )\n\nĐộng từ\nCác động từ trong tiếng Latinh có sáu thì (hiện tại hoàn thành, hiện tại chưa hoàn thành, quá khứ hoàn thành, quá khứ chưa hoàn thành, tương lai hoàn thành, tương lai chưa hoàn thành), ba trạng (trình bày, mệnh lệnh, cầu khẩn, cùng với dạng vô định, phân từ, danh động từ, động danh từ), ba ngôi (nhất, hai, ba), hai số (đơn, nhiều), hai thể (chủ động, bị động) và ba thức (hoàn thành, chưa hoàn thành, trạng thái).", "Bảng này chứa một vài dạng của động từ (\"yêu\") làm ví dụ:\n\nTừ vựng\nVì tiếng Latinh là một ngôn ngữ gốc Ý, nên phần lớn từ vựng của nó có gốc Ý, và vốn có gốc trong ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy.", "Bảng này chứa một vài dạng của động từ (\"yêu\") làm ví dụ:\n\nTừ vựng\nVì tiếng Latinh là một ngôn ngữ gốc Ý, nên phần lớn từ vựng của nó có gốc Ý, và vốn có gốc trong ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy.", "Tuy nhiên, vì người La Mã tiếp xúc một cách sâu sát với dân tộc Etrusca nên không chỉ lấy bảng chữ cái Etrusca để thích nghi làm bảng chữ cái của mình nhưng cũng mượn nhiều từ từ tiếng Etrusca sang tiếng Latinh.", "Tuy nhiên, vì người La Mã tiếp xúc một cách sâu sát với dân tộc Etrusca nên không chỉ lấy bảng chữ cái Etrusca để thích nghi làm bảng chữ cái của mình nhưng cũng mượn nhiều từ từ tiếng Etrusca sang tiếng Latinh.", "Hai ví dụ là (\"mặt nạ\") và (\"diễn viên\").", "Hai ví dụ là (\"mặt nạ\") và (\"diễn viên\").", "Tiếng Latinh cũng mượn từ vựng từ tiếng Osca, một ngôn ngữ gốc Ý khác.", "Tiếng Latinh cũng mượn từ vựng từ tiếng Osca, một ngôn ngữ gốc Ý khác.", "Sau khi xâm chiếm được Taranto (năm 272 trước Công nguyên) dân tộc La Mã bắt đầu \"Hy Lạp hoá\": họ lấy đặc trưng của nền văn hoá Hy Lạp để sáp nhập vào nền văn hoá của mình.", "Sau khi xâm chiếm được Taranto (năm 272 trước Công nguyên) dân tộc La Mã bắt đầu \"Hy Lạp hoá\": họ lấy đặc trưng của nền văn hoá Hy Lạp để sáp nhập vào nền văn hoá của mình.", "Khi làm vậy thì người La Mã cũng mượn nhiều từ từ tiếng Hy Lạp như: (\"phòng có trần vòm\"), (\"ký hiệu\"), (\"nhà tắm\")… Vì quá trình \"Hy Lạp hoá\" này nên chữ Y và Z được thêm vào bảng chữ cái để có thể viết những âm vị của tiếng Hy Lạp.", "Khi làm vậy thì người La Mã cũng mượn nhiều từ từ tiếng Hy Lạp như: (\"phòng có trần vòm\"), (\"ký hiệu\"), (\"nhà tắm\")… Vì quá trình \"Hy Lạp hoá\" này nên chữ Y và Z được thêm vào bảng chữ cái để có thể viết những âm vị của tiếng Hy Lạp.", "Những người La Mã cũng lấy nghệ thuật, y học, khoa học, triết học… của Hy Lạp mang về bán đảo Ý.", "Những người La Mã cũng lấy nghệ thuật, y học, khoa học, triết học… của Hy Lạp mang về bán đảo Ý.", "Kết quả là nhiều thuật ngữ khoa học và triết học trong tiếng Latinh là từ mượn từ tiếng Hy Lạp, hoặc là từ thuần Latinh với nghĩa mở rộng ra theo gương của tiếng Hy Lạp.", "Kết quả là nhiều thuật ngữ khoa học và triết học trong tiếng Latinh là từ mượn từ tiếng Hy Lạp, hoặc là từ thuần Latinh với nghĩa mở rộng ra theo gương của tiếng Hy Lạp.", "Vì đế quốc La Mã bành trướng rồi lập liên hệ kinh doanh với những bộ lạc châu Âu ngoài đế quốc, nên tiếng Latinh mượn một vài từ từ những ngôn ngữ Trung Âu như: từ (\"hải ly\") có gốc German và từ (\"quần\") có gốc Celt.", "Vì đế quốc La Mã bành trướng rồi lập liên hệ kinh doanh với những bộ lạc châu Âu ngoài đế quốc, nên tiếng Latinh mượn một vài từ từ những ngôn ngữ Trung Âu như: từ (\"hải ly\") có gốc German và từ (\"quần\") có gốc Celt.", "Những ngôn ngữ địa phương của tiếng Latinh chịu ảnh hưởng của những ngôn ngữ khác có trong vùng.", "Những ngôn ngữ địa phương của tiếng Latinh chịu ảnh hưởng của những ngôn ngữ khác có trong vùng.", "Các ngôn ngữ địa phương này sau đó trở thành những ngôn ngữ Rôman.", "Các ngôn ngữ địa phương này sau đó trở thành những ngôn ngữ Rôman.", "Khi Kitô giáo đã được đưa vào xã hội La Mã thì tiếng Latinh nhận từ vựng liên quan đến Kitô giáo.", "Khi Kitô giáo đã được đưa vào xã hội La Mã thì tiếng Latinh nhận từ vựng liên quan đến Kitô giáo.", "Từ vựng đó đôi khi là từ mượn từ tiếng Hy Lạp hoặc tiếng Do Thái, đôi khi là từ mới sáng tạo từ từ vựng tiếng Latinh.", "Từ vựng đó đôi khi là từ mượn từ tiếng Hy Lạp hoặc tiếng Do Thái, đôi khi là từ mới sáng tạo từ từ vựng tiếng Latinh.", "Vào thời Trung cổ tiếng Latinh không ngừng mượn từ của những ngôn ngữ xung quanh, lúc đó gồm tiếng Anh cổ và những ngôn ngữ German khác.", "Vào thời Trung cổ tiếng Latinh không ngừng mượn từ của những ngôn ngữ xung quanh, lúc đó gồm tiếng Anh cổ và những ngôn ngữ German khác.", "Qua các thời đại, những người nói tiếng Latinh không ngừng sáng tạo từ mới qua hai quá trình thêm phụ tố và tạo từ phức.", "Qua các thời đại, những người nói tiếng Latinh không ngừng sáng tạo từ mới qua hai quá trình thêm phụ tố và tạo từ phức.", "Ví dụ, tính từ (\"có quyền vô hạn\") được sáng tạo từ tính từ (\"cả, mỗi\") và tính từ (\"hùng mạnh\").", "Ví dụ, tính từ (\"có quyền vô hạn\") được sáng tạo từ tính từ (\"cả, mỗi\") và tính từ (\"hùng mạnh\").", "Sử dụng quá trình này cũng có thể thay đổi từ loại, ví dụ như lấy động từ tạo danh từ vân vân.", "Sử dụng quá trình này cũng có thể thay đổi từ loại, ví dụ như lấy động từ tạo danh từ vân vân.", "Xem thêm\n\nVề tiếng Latinh\n Ngữ pháp Latinh\n Cách đọc và phát âm Latinh\n Biến cách Latinh\n Chia động từ Latinh\n Danh sách các từ Latinh và các từ tiếng Anh phái sinh\n nhóm danh từ theo cách công cụ\n Trật tự từ trong Latinh\n Đặt dấu nhấn trong Latinh\n\nVề di sản văn học Latinh\n Văn học Latinh\n Ngôn ngữ Rôman\n Thư viện cổ điển Loeb\n Danh sách các nhóm từ Latinh\n Danh sách các thành ngữ Latinh\n Brocard\n Danh sách các nhóm từ Latinh và Hy Lạp thường dùng trong định danh khoa học\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Carmen Possum\n\nChú thích\n\nNguồn tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Ethnologue cho tiếng Latinh\n Corpus Scriptorum Latinorum, danh mục web tương đối hoàn chỉnh các từ ngữ Latinh và ý nghĩa của chúng\n Dự án Perseus có nhiều trang rất hay để tìm hiểu về văn học của các ngôn ngữ cổ điển, có cả từ điển Latinh tương tác.", "Xem thêm\n\nVề tiếng Latinh\n Ngữ pháp Latinh\n Cách đọc và phát âm Latinh\n Biến cách Latinh\n Chia động từ Latinh\n Danh sách các từ Latinh và các từ tiếng Anh phái sinh\n nhóm danh từ theo cách công cụ\n Trật tự từ trong Latinh\n Đặt dấu nhấn trong Latinh\n\nVề di sản văn học Latinh\n Văn học Latinh\n Ngôn ngữ Rôman\n Thư viện cổ điển Loeb\n Danh sách các nhóm từ Latinh\n Danh sách các thành ngữ Latinh\n Brocard\n Danh sách các nhóm từ Latinh và Hy Lạp thường dùng trong định danh khoa học\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Carmen Possum\n\nChú thích\n\nNguồn tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Ethnologue cho tiếng Latinh\n Corpus Scriptorum Latinorum, danh mục web tương đối hoàn chỉnh các từ ngữ Latinh và ý nghĩa của chúng\n Dự án Perseus có nhiều trang rất hay để tìm hiểu về văn học của các ngôn ngữ cổ điển, có cả từ điển Latinh tương tác.", "của William Whitaker - chương trình từ điển trực tuyến có khả năng truy tìm nhiều dạng của từ.", "của William Whitaker - chương trình từ điển trực tuyến có khả năng truy tìm nhiều dạng của từ.", "Retiarius.Org có công cụ tìm kiếm văn bản Latinh.", "Retiarius.Org có công cụ tìm kiếm văn bản Latinh.", "Từ điển Latinh-Anh và ngữ pháp Latinh của trường đại học Notre Dame\n Tài liệu Latinh Các bài và từ điển bằng tiếng Latinh.", "Từ điển Latinh-Anh và ngữ pháp Latinh của trường đại học Notre Dame\n Tài liệu Latinh Các bài và từ điển bằng tiếng Latinh.", "Các chương trình học Latinh trên mạng\n http://sprachprofi.de.vu/latin \n Sách giáo khoa ở Wikibooks bằng tiếng Anh về La Tinh\n Thư viện Latinh có nhiều văn bản điện tử Latinh\n Textkit có sách học và văn bản điện tử Latinh.", "Các chương trình học Latinh trên mạng\n http://sprachprofi.de.vu/latin \n Sách giáo khoa ở Wikibooks bằng tiếng Anh về La Tinh\n Thư viện Latinh có nhiều văn bản điện tử Latinh\n Textkit có sách học và văn bản điện tử Latinh.", "Từ điển Latinh–Anh: phiên bản Rosetta của Webster.", "Từ điển Latinh–Anh: phiên bản Rosetta của Webster.", "Tham khảo ngôn ngữ Từ điển xuyên ngữ có công cụ tìm kiếm riêng.", "Tham khảo ngôn ngữ Từ điển xuyên ngữ có công cụ tìm kiếm riêng.", "Chuyển dịch giữa Latinh và tiếng Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha.", "Chuyển dịch giữa Latinh và tiếng Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha.", "Rhetor của Gabriel Harvey - xuất bản lần đầu năm 1577 và từ đó chưa được tái bản.", "Rhetor của Gabriel Harvey - xuất bản lần đầu năm 1577 và từ đó chưa được tái bản.", "Tiếng Latinh\n \nLatin\nBài cơ bản dài trung bình\nNgôn ngữ tại Ý\nNgôn ngữ tại Pháp\nNgôn ngữ tại Bồ Đào Nha\nNgôn ngữ tại România\nNgôn ngữ tại Tây Ban Nha\nNgôn ngữ tại Andorra\nNgôn ngữ tại Thành Vatican\nNgôn ngữ chủ-tân-động\nNgôn ngữ tại Thổ Nhĩ Kỳ" ]

[ "Thông qua sức mạnh của nền Cộng hòa La Mã, tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ thống trị tại bán đảo Ý, tiếp đó là lãnh thổ Đế quốc La Mã trải dài quanh khu vực Địa Trung Hải, và về sau trở thành một ngôn ngữ chết.", "Tiếng Latinh hay Latin (tiếng Latinh: , ) là ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ gốc Ý của ngữ hệ Ấn-Âu, ban đầu được dùng ở khu vực quanh thành phố Roma (còn gọi là thành La Mã) thuộc vùng Latium lịch sử (ngày nay là vùng Lazio của Ý).", "Tiếng Latinh đã đóng góp rất nhiều từ vựng cho ngôn ngữ tiếng Anh.", "Thông qua sức mạnh của nền Cộng hòa La Mã, tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ thống trị tại bán đảo Ý, tiếp đó là lãnh thổ Đế quốc La Mã trải dài quanh khu vực Địa Trung Hải, và về sau trở thành một ngôn ngữ chết.", "Đặc biệt, các gốc từ tiếng Latinh (và tiếng Hy Lạp cổ đại) được sử dụng trong các thuật ngữ về thần học, triết học, khoa học, y học và luật pháp.", "Tiếng Latinh đã đóng góp rất nhiều từ vựng cho ngôn ngữ tiếng Anh.", "Đến cuối thời Cộng hòa La Mã (75 TCN), tiếng Latinh cổ đã được chuẩn hóa thành tiếng Latinh cổ điển - được xem là ngôn ngữ tiêu chuẩn của tiếng Latinh.", "Đặc biệt, các gốc từ tiếng Latinh (và tiếng Hy Lạp cổ đại) được sử dụng trong các thuật ngữ về thần học, triết học, khoa học, y học và luật pháp.", "Tiếng Latinh thông tục là các dạng khẩu ngữ được sử dụng ở thể nói tại khắp các vùng của đế quốc.", "Đến cuối thời Cộng hòa La Mã (75 TCN), tiếng Latinh cổ đã được chuẩn hóa thành tiếng Latinh cổ điển - được xem là ngôn ngữ tiêu chuẩn của tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh hậu kỳ là dạng ngôn ngữ văn viết từ thế kỷ thứ 3; từ đó tiếng Latinh thông tục được phát triển vào thế kỷ 6 đến thế kỷ 9 và tiến hóa thành các ngôn ngữ Rôman, chẳng hạn như tiếng Ý, tiếng Sardegna, tiếng Venezia, tiếng Napoli, tiếng Sicilia, tiếng Piemonte, tiếng Lombard, tiếng Pháp, tiếng Franco-Provençal, tiếng Occitan, tiếng Corse, tiếng Ladin, tiếng Friuli, tiếng Romansh, tiếng Catalan/ tiếng Valencia, tiếng Aragon, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Asturias, tiếng Galicia và tiếng Bồ Đào Nha.", "Tiếng Latinh thông tục là các dạng khẩu ngữ được sử dụng ở thể nói tại khắp các vùng của đế quốc.", "Tiếng Latinh Trung Cổ được sử dụng làm ngôn ngữ văn học từ thế kỷ thứ 9 đến thời kỳ Phục Hưng, và được thay thế bằng tiếng Latinh Phục Hưng.", "Tiếng Latinh hậu kỳ là dạng ngôn ngữ văn viết từ thế kỷ thứ 3; từ đó tiếng Latinh thông tục được phát triển vào thế kỷ 6 đến thế kỷ 9 và tiến hóa thành các ngôn ngữ Rôman, chẳng hạn như tiếng Ý, tiếng Sardegna, tiếng Venezia, tiếng Napoli, tiếng Sicilia, tiếng Piemonte, tiếng Lombard, tiếng Pháp, tiếng Franco-Provençal, tiếng Occitan, tiếng Corse, tiếng Ladin, tiếng Friuli, tiếng Romansh, tiếng Catalan/ tiếng Valencia, tiếng Aragon, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Asturias, tiếng Galicia và tiếng Bồ Đào Nha.", "Sau đó, tiếng Latinh hiện đại sớm và tiếng Latinh mới phát triển nên.", "Tiếng Latinh Trung Cổ được sử dụng làm ngôn ngữ văn học từ thế kỷ thứ 9 đến thời kỳ Phục Hưng, và được thay thế bằng tiếng Latinh Phục Hưng.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ giao tiếp quốc tế, học thuật và khoa học cho đến tận thế kỷ 18, khi các tiếng thổ ngữ của từng vùng địa phương hoặc quốc gia (bao gồm cả các ngôn ngữ Rôman) thay thế nó.", "Sau đó, tiếng Latinh hiện đại sớm và tiếng Latinh mới phát triển nên.", "Tiếng Latinh Giáo hội vẫn là ngôn ngữ chính thức của Tòa Thánh và ngôn ngữ phụng vụ trong nghi thức Rôma của Giáo hội Công giáo, cũng như ngôn ngữ chính thức của Thành quốc Vatican.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ giao tiếp quốc tế, học thuật và khoa học cho đến tận thế kỷ 18, khi các tiếng thổ ngữ của từng vùng địa phương hoặc quốc gia (bao gồm cả các ngôn ngữ Rôman) thay thế nó.", "Tiếng Latinh là một ngôn ngữ có tính đa dạng cao, với ba giới tính riêng biệt, sáu hoặc bảy thể danh từ, năm biến cách, bốn cách chia động từ, sáu thì, ba ngôi, ba thể thức ngữ pháp, hai giọng, hai hoặc ba thể động từ và hai số ngữ pháp.", "Tiếng Latinh Giáo hội vẫn là ngôn ngữ chính thức của Tòa Thánh và ngôn ngữ phụng vụ trong nghi thức Rôma của Giáo hội Công giáo, cũng như ngôn ngữ chính thức của Thành quốc Vatican.", "Bảng chữ cái Latinh có nguồn gốc từ bảng chữ cái Etruscan và Hy Lạp, cuối cùng là từ bảng chữ cái Phoenicia.", "Tiếng Latinh là một ngôn ngữ có tính đa dạng cao, với ba giới tính riêng biệt, sáu hoặc bảy thể danh từ, năm biến cách, bốn cách chia động từ, sáu thì, ba ngôi, ba thể thức ngữ pháp, hai giọng, hai hoặc ba thể động từ và hai số ngữ pháp.", "Di sản\nTiếng Latinh được truyền qua một vài hình thức khác biệt với nhau, như sau đây.", "Bảng chữ cái Latinh có nguồn gốc từ bảng chữ cái Etruscan và Hy Lạp, cuối cùng là từ bảng chữ cái Phoenicia.", "Văn khắc\nNhà nghiên cứu văn khắc biết về khoảng chừng 270 000 bài văn khắc.", "Di sản\nTiếng Latinh được truyền qua một vài hình thức khác biệt với nhau, như sau đây.", "Nhiều cái trong số văn khắc đó được xuất bản trong loạt nhiều tập tên là Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL, \"Tập văn Văn khắc tiếng Latinh\").", "Văn khắc\nNhà nghiên cứu văn khắc biết về khoảng chừng 270 000 bài văn khắc.", "Văn\n\nCó những tác phẩm của một vài trăm tác giả viết bằng tiếng Latinh đã sống sót toàn bộ hay một phần, toàn tác phẩm hay từng đoạn, để các nhà văn hiến học có thể phân tích.", "Nhiều cái trong số văn khắc đó được xuất bản trong loạt nhiều tập tên là Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL, \"Tập văn Văn khắc tiếng Latinh\").", "Tác phẩm đó vốn được xuất bản qua dạng thủ bản, rồi khi kỹ thuật in ấn được phát minh thì các tác phẩm đó được nhiều nhà xuất bản in.", "Văn\n\nCó những tác phẩm của một vài trăm tác giả viết bằng tiếng Latinh đã sống sót toàn bộ hay một phần, toàn tác phẩm hay từng đoạn, để các nhà văn hiến học có thể phân tích.", "Ngôn ngữ học\nVì ảnh hưởng của chế độ và công nghệ La Mã lên các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã nên các dân tộc đó mượn nhiều từ và cụm từ tiếng Latinh trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, y được, luật... Tác phẩm về y học La Mã, như tác phẩm của Claudius Galenus, là nguyên nhân người ta luôn sử dụng từ tiếng Latinh hoặc Hy Lạp cổ đại (Latinh hoá) khi sáng tạo thuật ngữ y học mới trong các ngôn ngữ châu Âu hiện đại.", "Tác phẩm đó vốn được xuất bản qua dạng thủ bản, rồi khi kỹ thuật in ấn được phát minh thì các tác phẩm đó được nhiều nhà xuất bản in.", "Hai lĩnh vực kỹ sư và luật pháp La Mã cũng có ảnh hưởng tương tự lên thuật ngữ khoa học và luật của các ngôn ngữ Tây nói chung.", "Ngôn ngữ học\nVì ảnh hưởng của chế độ và công nghệ La Mã lên các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã nên các dân tộc đó mượn nhiều từ và cụm từ tiếng Latinh trong các lĩnh vực như khoa học, công nghệ, y được, luật... Tác phẩm về y học La Mã, như tác phẩm của Claudius Galenus, là nguyên nhân người ta luôn sử dụng từ tiếng Latinh hoặc Hy Lạp cổ đại (Latinh hoá) khi sáng tạo thuật ngữ y học mới trong các ngôn ngữ châu Âu hiện đại.", "Trong suốt thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII các nhà văn Anh đã tạo ra rất nhiều các từ mới từ gốc Latinh và Hy Lạp.", "Hai lĩnh vực kỹ sư và luật pháp La Mã cũng có ảnh hưởng tương tự lên thuật ngữ khoa học và luật của các ngôn ngữ Tây nói chung.", "Những từ này, được gọi đùa là những từ \"sừng đựng mực\" () hay \"bình mực\" () — ám chỉ giới văn sĩ và học giả.", "Trong suốt thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII các nhà văn Anh đã tạo ra rất nhiều các từ mới từ gốc Latinh và Hy Lạp.", "Nhưng nhiều trong số những từ này chỉ được tác giả dùng một lần và sau đó thì quên hẳn, tuy nhiên cũng còn sót lại một số từ.", "Những từ này, được gọi đùa là những từ \"sừng đựng mực\" () hay \"bình mực\" () — ám chỉ giới văn sĩ và học giả.", ", , và đều là những ngôn từ kiểu \"bình mực\" tạo ra từ các từ Latinh hay Hy Lạp.", "Nhưng nhiều trong số những từ này chỉ được tác giả dùng một lần và sau đó thì quên hẳn, tuy nhiên cũng còn sót lại một số từ.", "Sau khi Đế quốc La Mã sụp đổ, tiếng Latinh đã phát triển thành nhiều ngôn ngữ Rôman.", ", , và đều là những ngôn từ kiểu \"bình mực\" tạo ra từ các từ Latinh hay Hy Lạp.", "Những thứ tiếng này chỉ dùng để nói trong hàng thế kỷ, trong khi đó tiếng Latinh vẫn được dùng để viết.", "Sau khi Đế quốc La Mã sụp đổ, tiếng Latinh đã phát triển thành nhiều ngôn ngữ Rôman.", "(Chẳng hạn như tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Bồ Đào Nha đến tận năm 1296 mới bị thay thế bởi tiếng Bồ Đào Nha.)", "Những thứ tiếng này chỉ dùng để nói trong hàng thế kỷ, trong khi đó tiếng Latinh vẫn được dùng để viết.", "Các ngôn ngữ Rôman xuất phát từ tiếng Latinh bình dân, đây là tiếng nói phổ biến lại có xuất xứ từ một thứ tiếng cổ hơn đã sinh ra chuẩn của tiếng Latinh cổ điển chính thức.", "(Chẳng hạn như tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Bồ Đào Nha đến tận năm 1296 mới bị thay thế bởi tiếng Bồ Đào Nha.)", "Latinh và các tiếng Rôman khác nhau ở chỗ (chẳng hạn như) Rôman có phân biệt trọng âm, trong khi đó tiếng Latinh có phân biệt độ dài các nguyên âm.", "Các ngôn ngữ Rôman xuất phát từ tiếng Latinh bình dân, đây là tiếng nói phổ biến lại có xuất xứ từ một thứ tiếng cổ hơn đã sinh ra chuẩn của tiếng Latinh cổ điển chính thức.", "Trong tiếng Ý và tiếng Sardegna, có sự phân biệt độ dài các phụ âm và trọng âm, tiếng Tây Ban Nha chỉ phân biệt trọng âm, và tiếng Pháp ngay cả trọng âm cũng không phân biệt.", "Latinh và các tiếng Rôman khác nhau ở chỗ (chẳng hạn như) Rôman có phân biệt trọng âm, trong khi đó tiếng Latinh có phân biệt độ dài các nguyên âm.", "Một khác biệt lớn giữa các ngôn ngữ Rôman và tiếng Latinh ở chỗ các tiếng Rôman, ngoại trừ tiếng România, không còn dùng cách ở cuối từ ngoại trừ một vài đại từ.", "Trong tiếng Ý và tiếng Sardegna, có sự phân biệt độ dài các phụ âm và trọng âm, tiếng Tây Ban Nha chỉ phân biệt trọng âm, và tiếng Pháp ngay cả trọng âm cũng không phân biệt.", "Tiếng România vẫn còn năm cách (trong đó cách công cụ không còn dùng nữa).", "Một khác biệt lớn giữa các ngôn ngữ Rôman và tiếng Latinh ở chỗ các tiếng Rôman, ngoại trừ tiếng România, không còn dùng cách ở cuối từ ngoại trừ một vài đại từ.", "Giáo dục\n\nSuốt lịch sử châu Âu, sự hiểu biết về các nền văn hoá cổ điển được coi là cần thiết khi muốn tham gia vào giới học giả, còn việc biết tiếng Latinh là một phần thiết yếu của sự hiểu biết đó.", "Tiếng România vẫn còn năm cách (trong đó cách công cụ không còn dùng nữa).", "Hiện nay sự quan trọng của tiếng Latinh đã giảm xuống nhiều, nhưng vẫn còn có nhiều trường trung học và đại học dạy tiếng Latinh.", "Giáo dục\n\nSuốt lịch sử châu Âu, sự hiểu biết về các nền văn hoá cổ điển được coi là cần thiết khi muốn tham gia vào giới học giả, còn việc biết tiếng Latinh là một phần thiết yếu của sự hiểu biết đó.", "Ngày nay, các lớp học tiếng Latinh trong các trường trung học và đại học chủ yếu nhắm đến việc dạy dịch các văn bản bằng tiếng Latinh sang các ngôn ngữ hiện đại, chứ không phải dạy làm công cụ giao tiếp.", "Hiện nay sự quan trọng của tiếng Latinh đã giảm xuống nhiều, nhưng vẫn còn có nhiều trường trung học và đại học dạy tiếng Latinh.", "Vì thế, kỹ năng đọc được đặc biệt nhấn mạnh, trong khi đó kỹ năng nói và nghe chỉ được trình bày sơ qua.", "Ngày nay, các lớp học tiếng Latinh trong các trường trung học và đại học chủ yếu nhắm đến việc dạy dịch các văn bản bằng tiếng Latinh sang các ngôn ngữ hiện đại, chứ không phải dạy làm công cụ giao tiếp.", "Tuy vậy, những người ủng hộ phong trào tiếng Latinh sống tin rằng tiếng Latinh có thể hoặc nên được giảng dạy giống như các ngôn ngữ hiện đại khác; tức là nên dạy cả nói lẫn viết.", "Vì thế, kỹ năng đọc được đặc biệt nhấn mạnh, trong khi đó kỹ năng nói và nghe chỉ được trình bày sơ qua.", "Các tổ chức dạy tiếng Latinh sống bao gồm Vatican và Đại học Kentucky.", "Tuy vậy, những người ủng hộ phong trào tiếng Latinh sống tin rằng tiếng Latinh có thể hoặc nên được giảng dạy giống như các ngôn ngữ hiện đại khác; tức là nên dạy cả nói lẫn viết.", "Ngoài ra, ở Mỹ có một tổ chức phát triển khá mạnh, chuyên dạy tiếng Latinh cho học sinh phổ thông là National Junior Classical League.", "Các tổ chức dạy tiếng Latinh sống bao gồm Vatican và Đại học Kentucky.", "Lịch sử\nLịch sử của tiếng Latinh được chia thành một vài giai đoạn lịch sử riêng biệt.", "Ngoài ra, ở Mỹ có một tổ chức phát triển khá mạnh, chuyên dạy tiếng Latinh cho học sinh phổ thông là National Junior Classical League.", "Từng giai đoạn thể hiện một vài sự khác biệt tinh vi về từ vựng, cách sử dụng, chính tả, hình thái, cú pháp... Tuy nhiên, vì các nhà khoa học khác nhau sẽ nhấn mạnh các đặc điểm khác nhau nên có thể chia thành các giai đoạn khác nhau hay đặt tên khác cho các giai đoạn.", "Lịch sử\nLịch sử của tiếng Latinh được chia thành một vài giai đoạn lịch sử riêng biệt.", "Hơn nữa, tiếng Latinh Giáo hội là tiếng Latinh được các tác giả thuộc Giáo hội Công giáo Rôma sử dụng qua tất cả các giai đoạn lịch sử.", "Từng giai đoạn thể hiện một vài sự khác biệt tinh vi về từ vựng, cách sử dụng, chính tả, hình thái, cú pháp... Tuy nhiên, vì các nhà khoa học khác nhau sẽ nhấn mạnh các đặc điểm khác nhau nên có thể chia thành các giai đoạn khác nhau hay đặt tên khác cho các giai đoạn.", "Tiếng Latinh cổ\n\nDạng sớm nhất của tiếng Latinh người ta biết đến là tiếng Latinh cổ, được sử dụng vào thời đại Vương quốc La Mã đến phần giữa thời đại Cộng hoà La Mã.", "Hơn nữa, tiếng Latinh Giáo hội là tiếng Latinh được các tác giả thuộc Giáo hội Công giáo Rôma sử dụng qua tất cả các giai đoạn lịch sử.", "Hình thức ngôn ngữ này được biết đến qua văn khắc và tác phẩm văn học sớm nhất bằng tiếng Latinh, như các tác phẩm hài kịch của Plautus và Terentius.", "Tiếng Latinh cổ\n\nDạng sớm nhất của tiếng Latinh người ta biết đến là tiếng Latinh cổ, được sử dụng vào thời đại Vương quốc La Mã đến phần giữa thời đại Cộng hoà La Mã.", "Trong thời đại này bảng chữ cái Latinh được phát triển dựa vào bảng chữ cái Etrusca.", "Hình thức ngôn ngữ này được biết đến qua văn khắc và tác phẩm văn học sớm nhất bằng tiếng Latinh, như các tác phẩm hài kịch của Plautus và Terentius.", "Lúc đầu chữ Latinh được viết từ phải qua trái, rồi trở nên theo lối đường cày, rồi rốt cuộc đi từ trái qua phải.", "Trong thời đại này bảng chữ cái Latinh được phát triển dựa vào bảng chữ cái Etrusca.", "Tiếng Latinh cổ điển\n\nVào cuối thời đại cộng hoà và đầu thời đế quốc, một dạng tiếng Latinh mới là tiếng Latinh cổ điển nảy sinh, được những nhà hùng biện, nhà thờ, lịch sử và người hay chữ khác sáng tạo.", "Lúc đầu chữ Latinh được viết từ phải qua trái, rồi trở nên theo lối đường cày, rồi rốt cuộc đi từ trái qua phải.", "Đây là dạng của thứ tiếng được sử dụng trong các tác phẩm cổ điển nổi tiếng nhất, được dạy trong trường ngữ pháp và hùng biện.", "Tiếng Latinh cổ điển\n\nVào cuối thời đại cộng hoà và đầu thời đế quốc, một dạng tiếng Latinh mới là tiếng Latinh cổ điển nảy sinh, được những nhà hùng biện, nhà thờ, lịch sử và người hay chữ khác sáng tạo.", "Tiếng Latinh thông tục\n\nPhân tích ngữ văn của tác phẩm Latinh cổ đại —như các tác phẩm của Plautus có chứa một vài câu bằng thứ tiếng thông thường— chỉ ra rằng thứ tiếng nói là \"tiếng Latinh thông tục\" (mà Cicero gọi là hay \"cách nói của quần chúng bình dân\") tồn tại đồng thời cùng với tiếng Latinh cổ điển.", "Đây là dạng của thứ tiếng được sử dụng trong các tác phẩm cổ điển nổi tiếng nhất, được dạy trong trường ngữ pháp và hùng biện.", "Thứ tiếng thông tục này rất ít khi được viết, nên các nhà ngữ văn học chỉ có thể nghiên cứu một vài từ và cụm từ lẻ được tác giả cổ điển nêu lên hay câu đề lên tường.", "Tiếng Latinh thông tục\n\nPhân tích ngữ văn của tác phẩm Latinh cổ đại —như các tác phẩm của Plautus có chứa một vài câu bằng thứ tiếng thông thường— chỉ ra rằng thứ tiếng nói là \"tiếng Latinh thông tục\" (mà Cicero gọi là hay \"cách nói của quần chúng bình dân\") tồn tại đồng thời cùng với tiếng Latinh cổ điển.", "Khi Đế quốc La Mã sụp đổ thì tiêu chuẩn đào tạo giảm xuống.", "Thứ tiếng thông tục này rất ít khi được viết, nên các nhà ngữ văn học chỉ có thể nghiên cứu một vài từ và cụm từ lẻ được tác giả cổ điển nêu lên hay câu đề lên tường.", "Người ta bắt đầu viết bằng một dạng của thứ tiếng giống cách nói thông thường hơn, được gọi là tiêng Latinh hậu kỳ.", "Khi Đế quốc La Mã sụp đổ thì tiêu chuẩn đào tạo giảm xuống.", "Lúc đó những dân tộc được La Mã hoá ở châu Âu cũng phát triển ngôn ngữ địa phương.", "Người ta bắt đầu viết bằng một dạng của thứ tiếng giống cách nói thông thường hơn, được gọi là tiêng Latinh hậu kỳ.", "Dù các ngôn ngữ địa phương này có khác với nhau (như thứ tiếng nào khi được lan truyền rộng cũng sẽ vậy), nhưng cách nói của những vùng bây giờ là Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Ý vẫn giống nhau một cách đáng ngạc nhiên về hệ thống và cách phát triển âm vị, nhờ ảnh hưởng ổn định của nền văn hoá chung là Công giáo Rôma.", "Lúc đó những dân tộc được La Mã hoá ở châu Âu cũng phát triển ngôn ngữ địa phương.", "Ngôn ngữ địa phương của vùng bây giờ là România toả ra nhiều hơn vì bị tách biệt từ ảnh hưởng thống nhất của phần Tây của đế quốc.", "Dù các ngôn ngữ địa phương này có khác với nhau (như thứ tiếng nào khi được lan truyền rộng cũng sẽ vậy), nhưng cách nói của những vùng bây giờ là Tây Ban Nha, Pháp, Bồ Đào Nha, Ý vẫn giống nhau một cách đáng ngạc nhiên về hệ thống và cách phát triển âm vị, nhờ ảnh hưởng ổn định của nền văn hoá chung là Công giáo Rôma.", "Khi nhà Umayyad Hồi giáo xâm chiếm bán đảo Iberia vào năm 711 thì những ngôn ngữ địa phương khác mới bắt đầu toả ra thật.", "Ngôn ngữ địa phương của vùng bây giờ là România toả ra nhiều hơn vì bị tách biệt từ ảnh hưởng thống nhất của phần Tây của đế quốc.", "Muốn nghiên cứu tiếng Latinh bình dân thì nhà ngôn ngữ học có thể nghiên cứu các từ của các ngôn ngữ Rôman không được sử dụng trong tiếng Latinh cổ điển.", "Khi nhà Umayyad Hồi giáo xâm chiếm bán đảo Iberia vào năm 711 thì những ngôn ngữ địa phương khác mới bắt đầu toả ra thật.", "Một ví dụ là từ \"con ngựa\": tiếng Ý là , Pháp là , Tây Ban Nha là , Bồ Đào Nha là , Catalunya là ... mà tiếng Latinh cổ điển là .", "Muốn nghiên cứu tiếng Latinh bình dân thì nhà ngôn ngữ học có thể nghiên cứu các từ của các ngôn ngữ Rôman không được sử dụng trong tiếng Latinh cổ điển.", "Trong tiếng Latinh thì từ là từ tiếng lóng được sử dụng một cách thông thường.", "Một ví dụ là từ \"con ngựa\": tiếng Ý là , Pháp là , Tây Ban Nha là , Bồ Đào Nha là , Catalunya là ... mà tiếng Latinh cổ điển là .", "Vào cuối thế kỷ IX, tiếng Latinh bình dân tan rã tạo ra nhiều thứ tiếng riêng biệt là nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Trong tiếng Latinh thì từ là từ tiếng lóng được sử dụng một cách thông thường.", "Lúc đó tài liệu sớm nhất viết bằng ngôn ngữ Rôman xuất hiện.", "Vào cuối thế kỷ IX, tiếng Latinh bình dân tan rã tạo ra nhiều thứ tiếng riêng biệt là nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Tuy nhiên, lúc đó người ta bình thường viết bằng tiếng Latinh trung cổ và ít khi viết bằng ngôn ngữ mẹ đẻ là ngôn ngữ Rôman nào đó.", "Lúc đó tài liệu sớm nhất viết bằng ngôn ngữ Rôman xuất hiện.", "Tiếng Latinh Trung Cổ\n\nTiếng Latinh Trung Cổ là tiếng Latinh được sử dụng trong khoảng lịch sử hậu cổ điển mà không có dân tộc nào nói tiếng Latinh một cách thông thường nữa.", "Tuy nhiên, lúc đó người ta bình thường viết bằng tiếng Latinh trung cổ và ít khi viết bằng ngôn ngữ mẹ đẻ là ngôn ngữ Rôman nào đó.", "Tiếng Latinh nói đã phát triển thành nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Tiếng Latinh Trung Cổ\n\nTiếng Latinh Trung Cổ là tiếng Latinh được sử dụng trong khoảng lịch sử hậu cổ điển mà không có dân tộc nào nói tiếng Latinh một cách thông thường nữa.", "Tuy nhiên trong giới học thức và giới chính thức thì tiếng Latinh vẫn được sử dụng.", "Tiếng Latinh nói đã phát triển thành nhóm ngôn ngữ Rôman.", "Thêm hơn nữa, tiếng Latinh này khuếch trường đến vùng trước đó không lúc nào người ta nói tiếng Latinh, như vùng có dân tộc German hoặc Slav.", "Tuy nhiên trong giới học thức và giới chính thức thì tiếng Latinh vẫn được sử dụng.", "Tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ để các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã Thần thánh và các quốc gia đồng minh có thể nói với nhau.", "Thêm hơn nữa, tiếng Latinh này khuếch trường đến vùng trước đó không lúc nào người ta nói tiếng Latinh, như vùng có dân tộc German hoặc Slav.", "Tiếng Latinh Phục Hưng và Neo-Latin\n\nTrong thời đại Phục Hưng tiếng Latinh trở lại là ngôn ngữ nói nhờ các nhà chủ nghĩa nhân văn sử dụng thứ tiếng này.", "Tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ để các dân tộc thuộc Đế quốc La Mã Thần thánh và các quốc gia đồng minh có thể nói với nhau.", "Họ muốn tiếng Latinh trở nên như xưa, nên họ sản xuất ban điều chỉnh của các tác phẩm cổ điển, tựa vào thủ bản còn sống sót.", "Tiếng Latinh Phục Hưng và Neo-Latin\n\nTrong thời đại Phục Hưng tiếng Latinh trở lại là ngôn ngữ nói nhờ các nhà chủ nghĩa nhân văn sử dụng thứ tiếng này.", "Qua nỗ lực của họ nên tiếng Latinh trung cổ được \"sửa\" và trở nên gần tiếng Latinh cổ điển hơn.", "Họ muốn tiếng Latinh trở nên như xưa, nên họ sản xuất ban điều chỉnh của các tác phẩm cổ điển, tựa vào thủ bản còn sống sót.", "Tiếng Latinh thời kỳ cận đại \nTrong thời kỳ cận đại, tiếng Latinh vẫn là ngôn ngữ quan trọng nhất của nền văn hoá châu Âu.", "Qua nỗ lực của họ nên tiếng Latinh trung cổ được \"sửa\" và trở nên gần tiếng Latinh cổ điển hơn.", "Vì vậy nên cho đến tận cuối thế kỷ XVII đa số những cuốn sách và gần như tất cả các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh thời kỳ cận đại \nTrong thời kỳ cận đại, tiếng Latinh vẫn là ngôn ngữ quan trọng nhất của nền văn hoá châu Âu.", "Sau thời kỳ cận đại thì đa số các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Pháp hoặc ngôn ngữ bản xứ nào đó khác theo thoả thuận chung.", "Vì vậy nên cho đến tận cuối thế kỷ XVII đa số những cuốn sách và gần như tất cả các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh hiện đại \n\nTổ chức lớn nhất bây giờ vẫn sử dụng tiếng Latinh một cách chính thức và chuẩn chính thức là Giáo hội Công giáo Rôma.", "Sau thời kỳ cận đại thì đa số các văn kiện ngoại giáo được viết bằng tiếng Pháp hoặc ngôn ngữ bản xứ nào đó khác theo thoả thuận chung.", "Tiếng Latinh có thể được sử dụng trong nghi thức thánh lễ, dù bây giờ những ngôn ngữ bản xứ được sử dụng nhiều hơn.", "Tiếng Latinh hiện đại \n\nTổ chức lớn nhất bây giờ vẫn sử dụng tiếng Latinh một cách chính thức và chuẩn chính thức là Giáo hội Công giáo Rôma.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Toà Thánh và là ngôn ngữ chính của tạp chí của nó là Acta Apostolicae Sedis.", "Tiếng Latinh có thể được sử dụng trong nghi thức thánh lễ, dù bây giờ những ngôn ngữ bản xứ được sử dụng nhiều hơn.", "Khoá sau đại học về luật giáo hội tại các trường đại học giáo hoàng cũng được dạy bằng tiếng Latinh, và sinh viên khi viết bài thì phải viết bằng tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh là ngôn ngữ chính thức của Toà Thánh và là ngôn ngữ chính của tạp chí của nó là Acta Apostolicae Sedis.", "Tiếng Latinh cũng được một vài tổ chức đa ngôn ngữ, như Liên minh châu Âu sử dụng khi không thể sử dụng tất cả các ngôn ngữ của tổ chức đó.", "Khoá sau đại học về luật giáo hội tại các trường đại học giáo hoàng cũng được dạy bằng tiếng Latinh, và sinh viên khi viết bài thì phải viết bằng tiếng Latinh.", "Ví dụ, trên các đồng xu và tem thư của Thuỵ Sĩ vì không có chỗ viết tên quốc gia bằng cả bốn ngôn ngữ chính thức nên tên được viết bằng tiếng Latinh là \"\".", "Tiếng Latinh cũng được một vài tổ chức đa ngôn ngữ, như Liên minh châu Âu sử dụng khi không thể sử dụng tất cả các ngôn ngữ của tổ chức đó.", "Có một vài phim xảy ra vào thời kỳ xưa, như Sebastiane và Nỗi khố hình của Chúa, có những diễn viên nói bằng tiếng Latinh để phim hiện thực hơn.", "Ví dụ, trên các đồng xu và tem thư của Thuỵ Sĩ vì không có chỗ viết tên quốc gia bằng cả bốn ngôn ngữ chính thức nên tên được viết bằng tiếng Latinh là \"\".", "Cũng có bài hát có lời bằng tiếng Latinh, như trong opera Vua Oedipus của Igor Stravinsky.", "Có một vài phim xảy ra vào thời kỳ xưa, như Sebastiane và Nỗi khố hình của Chúa, có những diễn viên nói bằng tiếng Latinh để phim hiện thực hơn.", "Nhiều tổ chức và đơn vị hành chính ở thế giới phương Tây có khẩu hiệu bằng tiếng Latinh.", "Cũng có bài hát có lời bằng tiếng Latinh, như trong opera Vua Oedipus của Igor Stravinsky.", "Ví dụ khẩu hiệu của Canada là \"\" (\"Từ biển tới biển\"), còn đại học Harvard có khẩu hiệu là \"\" (\"Sự thật\").", "Nhiều tổ chức và đơn vị hành chính ở thế giới phương Tây có khẩu hiệu bằng tiếng Latinh.", "Thỉnh thoảng có kênh truyền thông sử dụng tiếng Latinh cho người hăng hái về tiếng Latinh.", "Ví dụ khẩu hiệu của Canada là \"\" (\"Từ biển tới biển\"), còn đại học Harvard có khẩu hiệu là \"\" (\"Sự thật\").", "Một vài ví dụ là Radio Bremen tại Đức và Yle tại Phần Lan.", "Thỉnh thoảng có kênh truyền thông sử dụng tiếng Latinh cho người hăng hái về tiếng Latinh.", "Cũng có nhiều trang mạng và diễn đàn do người hăng hái về tiếng Latinh viết, như Wikipedia tiếng Latinh có hơn một trăm nghìn bài bằng tiếng Latinh.", "Một vài ví dụ là Radio Bremen tại Đức và Yle tại Phần Lan.", "Nhiều trường trung học ở châu Âu và châu Mỹ có lớp học tiếng Latinh.", "Cũng có nhiều trang mạng và diễn đàn do người hăng hái về tiếng Latinh viết, như Wikipedia tiếng Latinh có hơn một trăm nghìn bài bằng tiếng Latinh.", "Hệ thống âm vị \n\nVì tiếng Latinh cổ điển được nói trước khi có thiết bị thu âm, nên không thể biết chắc cách phát âm lúc đó là như thế nào.", "Nhiều trường trung học ở châu Âu và châu Mỹ có lớp học tiếng Latinh.", "Dù vậy nhưng có nhiều cách để phục dựng nó.", "Hệ thống âm vị \n\nVì tiếng Latinh cổ điển được nói trước khi có thiết bị thu âm, nên không thể biết chắc cách phát âm lúc đó là như thế nào.", "Có tư liệu gồm lời giải thích rõ ràng về cách phát âm do tác giả cổ điển viết.", "Dù vậy nhưng có nhiều cách để phục dựng nó.", "Những lỗi chính tả, tư liệu gồm chơi chữ, từ nguyên và chính tả của từ mượn do ngôn ngữ khác mượn từ tiếng Latinh cũng cung cấp nhiều thông tin.", "Có tư liệu gồm lời giải thích rõ ràng về cách phát âm do tác giả cổ điển viết.", "Phụ âm \nNhững âm vị phụ âm của tiếng Latinh được liệt kê trong bảng dưới đây.", "Những lỗi chính tả, tư liệu gồm chơi chữ, từ nguyên và chính tả của từ mượn do ngôn ngữ khác mượn từ tiếng Latinh cũng cung cấp nhiều thông tin.", "Các phụ âm đôi được phát âm dài hơn.", "Phụ âm \nNhững âm vị phụ âm của tiếng Latinh được liệt kê trong bảng dưới đây.", "Trong tiếng Việt hiện tượng này chỉ xảy ra giữa hai chữ, như trong \"hơn nữa\"' mà trong đó có đôi, giống nn trong từ tiếng Latinh (\"năm, mùa\").", "Các phụ âm đôi được phát âm dài hơn.", "Nguyên âm\n\nNguyên âm đơn \n\nTiếng Latinh cổ điển có tương phản nguyên âm ngắn và dài.", "Trong tiếng Việt hiện tượng này chỉ xảy ra giữa hai chữ, như trong \"hơn nữa\"' mà trong đó có đôi, giống nn trong từ tiếng Latinh (\"năm, mùa\").", "Vào thời đại cổ điển, những nguyên âm dài có phẩm chất khác với những nguyên âm ngắn, như có thể xem trong bảng trên đây.", "Nguyên âm\n\nNguyên âm đơn \n\nTiếng Latinh cổ điển có tương phản nguyên âm ngắn và dài.", "Vào thời đại cổ điển đó thì tiếng Latinh cũng có hai nguyên âm , được sử dụng trong từ mượn từ tiếng Hy Lạp, nhưng nhiều người phát âm hai âm đó như hoặc như .", "Vào thời đại cổ điển, những nguyên âm dài có phẩm chất khác với những nguyên âm ngắn, như có thể xem trong bảng trên đây.", "Nguyên âm đôi \nTiếng Latinh cổ điển có một vài nguyên âm đôi.", "Vào thời đại cổ điển đó thì tiếng Latinh cũng có hai nguyên âm , được sử dụng trong từ mượn từ tiếng Hy Lạp, nhưng nhiều người phát âm hai âm đó như hoặc như .", "Nguyên âm đôi phổ biến nhất là .", "Nguyên âm đôi \nTiếng Latinh cổ điển có một vài nguyên âm đôi.", "Cũng có âm hiếm có, và những âm rất ít khi có trong từ thuần Latinh.", "Nguyên âm đôi phổ biến nhất là .", "Tiếng Latinh cổ đại vốn có nhiều nguyên âm đôi hơn, nhưng phần lớn trở thành nguyên âm đơn dài ở đầu thời đại tiếng Latinh cổ điển.", "Cũng có âm hiếm có, và những âm rất ít khi có trong từ thuần Latinh.", "Cả hai âm đôi lẫn sự nối tiếp hai âm đơn của tiếng Latinh cổ đại trở thành , còn bình thường trở thành .", "Tiếng Latinh cổ đại vốn có nhiều nguyên âm đôi hơn, nhưng phần lớn trở thành nguyên âm đơn dài ở đầu thời đại tiếng Latinh cổ điển.", "Hai âm đôi lẫn trở thành , ngoại trừ trong một vài từ, mà trong đó trở thành .", "Cả hai âm đôi lẫn sự nối tiếp hai âm đơn của tiếng Latinh cổ đại trở thành , còn bình thường trở thành .", "Hai cách thay đổi này thỉnh thoảng xảy ra trong hai từ có cùng một gốc — đó là lý do tiếng Latinh cổ điển có đôi như \"sự trừng phạt\" và \"trừng phạt\".", "Hai âm đôi lẫn trở thành , ngoại trừ trong một vài từ, mà trong đó trở thành .", "Trong tiếng Latinh bình dân và trong những ngôn ngữ Rôman thì những âm đôi hoà vào .", "Hai cách thay đổi này thỉnh thoảng xảy ra trong hai từ có cùng một gốc — đó là lý do tiếng Latinh cổ điển có đôi như \"sự trừng phạt\" và \"trừng phạt\".", "Đây cũng là cách phát âm của những người ít học trong thời đại tiếng Latinh cổ điển rồi.", "Trong tiếng Latinh bình dân và trong những ngôn ngữ Rôman thì những âm đôi hoà vào .", "Cách viết \n\nTiếng Latinh được viết bằng chữ cái Latinh, sinh từ bảng chữ cái Ý cổ đại, vốn có nguồn gốc là bảng chữ cái Hy Lạp mà có nguồn gốc là bảng chữ cái Phoenicia.", "Đây cũng là cách phát âm của những người ít học trong thời đại tiếng Latinh cổ điển rồi.", "Bảng chữ cái này sau đó được sử dụng để viết những ngôn ngữ gốc Rôman, Celt, Gécman, Balt, Finn, và nhiều ngôn ngữ Slav.", "Cách viết \n\nTiếng Latinh được viết bằng chữ cái Latinh, sinh từ bảng chữ cái Ý cổ đại, vốn có nguồn gốc là bảng chữ cái Hy Lạp mà có nguồn gốc là bảng chữ cái Phoenicia.", "Thêm hơn nữa, bảng chữ cái này được nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới sử dụng, như tiếng Việt, những ngôn ngữ Nam Đảo, nhiều ngôn ngữ nhóm Turk, và đa số các ngôn ngữ ở châu Phi hạ Sahara, châu Mỹ và châu Đại Dương, để nó là bảng chữ cái được sử dụng rộng nhất trên thế giới.", "Bảng chữ cái này sau đó được sử dụng để viết những ngôn ngữ gốc Rôman, Celt, Gécman, Balt, Finn, và nhiều ngôn ngữ Slav.", "Các chữ cái\nSố chữ cái đã thay đổi một vài lần.", "Thêm hơn nữa, bảng chữ cái này được nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới sử dụng, như tiếng Việt, những ngôn ngữ Nam Đảo, nhiều ngôn ngữ nhóm Turk, và đa số các ngôn ngữ ở châu Phi hạ Sahara, châu Mỹ và châu Đại Dương, để nó là bảng chữ cái được sử dụng rộng nhất trên thế giới.", "Lúc đầu khi mới sinh từ bảng chữ cái Etrusca thì chỉ có 21 chữ cái.", "Các chữ cái\nSố chữ cái đã thay đổi một vài lần.", "Sau đó, chữ G được thêm vào để viết âm , mà trước đó âm này được viết bằng chữ C; còn chữ Z không được sử dụng trong tiếng Latinh nên bị bỏ.", "Lúc đầu khi mới sinh từ bảng chữ cái Etrusca thì chỉ có 21 chữ cái.", "Sau đó, hai chữ cái Y và Z được thêm vào để có thể chuyển chữ hai chữ cái upsilon và zeta trong những từ mượn từ tiếng Hy Lạp.", "Sau đó, chữ G được thêm vào để viết âm , mà trước đó âm này được viết bằng chữ C; còn chữ Z không được sử dụng trong tiếng Latinh nên bị bỏ.", "Chữ W được sáng tạo vào thế kỷ XI tựa vào chữ ghép VV.", "Sau đó, hai chữ cái Y và Z được thêm vào để có thể chuyển chữ hai chữ cái upsilon và zeta trong những từ mượn từ tiếng Hy Lạp.", "Chữ này được sử dụng để viết trong những ngôn ngữ Gécman — tiếng Latinh không sử dụng chữ này vì sử dụng V. Vào thời Hậu kỳ Trung Cổ chữ J mới được phân biệt với chữ I, còn chữ U với V cũng vậy.", "Chữ W được sáng tạo vào thế kỷ XI tựa vào chữ ghép VV.", "Các chữ cái và cách phát âm\nBảng này liệt kê những chữ cái phụ âm của tiếng Latinh cùng cách phát âm.", "Chữ này được sử dụng để viết trong những ngôn ngữ Gécman — tiếng Latinh không sử dụng chữ này vì sử dụng V. Vào thời Hậu kỳ Trung Cổ chữ J mới được phân biệt với chữ I, còn chữ U với V cũng vậy.", "Trong bảng dưới này có các nguyên âm của tiếng Latinh.", "Các chữ cái và cách phát âm\nBảng này liệt kê những chữ cái phụ âm của tiếng Latinh cùng cách phát âm.", "Những nguyên âm đôi được viết bằng hai chữ cái nguyên âm, ví dụ như /ae̯/ được viết hoặc … Tuy nhiên, thỉnh thoảng những chữ ghép vậy không phải là nguyên âm đôi mà là hai nguyên âm riêng, như trong aēnus \"bằng đồng\".", "Trong bảng dưới này có các nguyên âm của tiếng Latinh.", "Dấu\n\nTiếng Latinh cổ điển không sử dụng dấu câu, không phân biệt chữ hoa với chữ thường, và không có khoảng cách giữa các từ.", "Những nguyên âm đôi được viết bằng hai chữ cái nguyên âm, ví dụ như /ae̯/ được viết hoặc … Tuy nhiên, thỉnh thoảng những chữ ghép vậy không phải là nguyên âm đôi mà là hai nguyên âm riêng, như trong aēnus \"bằng đồng\".", "Nhiều khi dấu sóng (tiếng Latinh: , giống dấu sắc) được sử dụng trên những nguyên âm dài .", "Dấu\n\nTiếng Latinh cổ điển không sử dụng dấu câu, không phân biệt chữ hoa với chữ thường, và không có khoảng cách giữa các từ.", "Nguyên âm dài bình thường được viết bằng chữ I cao hơn (tiếng Latinh: , tạm dịch: \"i dài\").", "Nhiều khi dấu sóng (tiếng Latinh: , giống dấu sắc) được sử dụng trên những nguyên âm dài .", "Trong sách sản xuất vào thời hiện đại thì những nguyên âm dài bình thường được viết bằng dấu gạch ngang ở trên: , còn nguyên âm ngắn dù bình thường không có dấu nhưng để phân biệt một vài đôi từ nên sẽ có dấu trăng: .", "Nguyên âm dài bình thường được viết bằng chữ I cao hơn (tiếng Latinh: , tạm dịch: \"i dài\").", "Thỉnh thoảng dấu chấm giữa (tiếng Latinh: ) được sử dụng để cách từ.", "Trong sách sản xuất vào thời hiện đại thì những nguyên âm dài bình thường được viết bằng dấu gạch ngang ở trên: , còn nguyên âm ngắn dù bình thường không có dấu nhưng để phân biệt một vài đôi từ nên sẽ có dấu trăng: .", "Ví dụ, câu đầu tiên trong bài thơ thứ ba của Catullus vốn được viết như vậy:\n (tạm dịch: \"Hãy than khóc, những người Venus và Cupido ơi\")\nhoặc với dấu chấm giữa:\n .", "Thỉnh thoảng dấu chấm giữa (tiếng Latinh: ) được sử dụng để cách từ.", "Trong ấn bản hiện đại thì người ta bình thường viết như vậy:\n Lugete, O Veneres Cupidinesque\nhoặc:\n Lūgēte, Ō Venerēs Cupīdinēsque.", "Ví dụ, câu đầu tiên trong bài thơ thứ ba của Catullus vốn được viết như vậy:\n (tạm dịch: \"Hãy than khóc, những người Venus và Cupido ơi\")\nhoặc với dấu chấm giữa:\n .", "Cách viết khác\n\nChữ thảo La Mã cổ đại (tiếng Latinh: ) có mặt trên nhiều tấm bảng sáp được đào ra ở nhiều chỗ, như gần thành trì.", "Trong ấn bản hiện đại thì người ta bình thường viết như vậy:\n Lugete, O Veneres Cupidinesque\nhoặc:\n Lūgēte, Ō Venerēs Cupīdinēsque.", "Nhiều tầm như vậy được tìm thấy tại Vindolanda gần Trường thành Hadrianus trên Đảo Anh.", "Cách viết khác\n\nChữ thảo La Mã cổ đại (tiếng Latinh: ) có mặt trên nhiều tấm bảng sáp được đào ra ở nhiều chỗ, như gần thành trì.", "Đáng ngạc nhiên là phần lớn của các tấm bảng tại Vindolanda có khoảng cách giữa các từ, mà làm như vậy rất hiếm có trong những câu khắc từ thời đại đó.", "Nhiều tầm như vậy được tìm thấy tại Vindolanda gần Trường thành Hadrianus trên Đảo Anh.", "Thỉnh thoảng người ta đã viết tiếng Latinh bằng chữ khác:\n Ghim cài Praeneste là một cái ghim cài áo từ thế kỷ VII TCN có câu viết bằng tiếng Latinh cổ đại sử dụng bảng chữ cái Etrusca.", "Đáng ngạc nhiên là phần lớn của các tấm bảng tại Vindolanda có khoảng cách giữa các từ, mà làm như vậy rất hiếm có trong những câu khắc từ thời đại đó.", "Ván sau của Hộp tráp của Franks từ đầu thế kỷ VIII có câu khắc luân phiên từ tiếng Anh cổ bằng chữ rune sang tiếng Latinh bằng chữ Latinh rồi sang tiếng Latinh bằng chữ rune.", "Thỉnh thoảng người ta đã viết tiếng Latinh bằng chữ khác:\n Ghim cài Praeneste là một cái ghim cài áo từ thế kỷ VII TCN có câu viết bằng tiếng Latinh cổ đại sử dụng bảng chữ cái Etrusca.", "Đặc điểm về ngữ pháp \n\nTiếng Latinh là một thứ tiếng tổng hợp hay biến tố: các phụ tố được gắn vào các gốc cố định để diễn tả giống, số, và cách của các tính từ, danh từ và đại từ (quá trình này được gọi là biến cách hoặc bằng tiếng Latinh), cũng như ngôi, số, thì, thể, trạng, và thức đối với động từ (được gọi là chia động từ hoặc ).", "Ván sau của Hộp tráp của Franks từ đầu thế kỷ VIII có câu khắc luân phiên từ tiếng Anh cổ bằng chữ rune sang tiếng Latinh bằng chữ Latinh rồi sang tiếng Latinh bằng chữ rune.", "Cũng có từ không biến cách hay chia — như phó từ, giới từ, thán từ.", "Đặc điểm về ngữ pháp \n\nTiếng Latinh là một thứ tiếng tổng hợp hay biến tố: các phụ tố được gắn vào các gốc cố định để diễn tả giống, số, và cách của các tính từ, danh từ và đại từ (quá trình này được gọi là biến cách hoặc bằng tiếng Latinh), cũng như ngôi, số, thì, thể, trạng, và thức đối với động từ (được gọi là chia động từ hoặc ).", "Vì tiếng Latinh sử dụng cách và chia động từ, nên nhiều khi một cụm từ mà tiếng Việt sử dụng nhiều từ thì trong tiếng Latinh lại chỉ là một từ.", "Cũng có từ không biến cách hay chia — như phó từ, giới từ, thán từ.", "Một ví dụ là:\n{|\n| \n|-\n| \n|-\n| yêu-sẽ-người_đó\n|-\n| người đó sẽ yêu\n|}\nTrong ví dụ này, từ tiếng Việt \"sẽ\" trong tiếng Latinh là hậu tố được đặt sau gốc từ , còn chủ ngữ của động từ (\"người đó\") là hậu tố .", "Vì tiếng Latinh sử dụng cách và chia động từ, nên nhiều khi một cụm từ mà tiếng Việt sử dụng nhiều từ thì trong tiếng Latinh lại chỉ là một từ.", "Tuy nhiên, nhiều khi không thể chia từ thành hậu tố không một cách rõ như thế, ví dụ như trong , có nghĩa là \"tôi yêu\".", "Một ví dụ là:\n{|\n| \n|-\n| \n|-\n| yêu-sẽ-người_đó\n|-\n| người đó sẽ yêu\n|}\nTrong ví dụ này, từ tiếng Việt \"sẽ\" trong tiếng Latinh là hậu tố được đặt sau gốc từ , còn chủ ngữ của động từ (\"người đó\") là hậu tố .", "Trong dạng này, gốc từ vẫn là , còn hậu tố của ngôi thứ nhất số đơn thì hiện tại là .", "Tuy nhiên, nhiều khi không thể chia từ thành hậu tố không một cách rõ như thế, ví dụ như trong , có nghĩa là \"tôi yêu\".", "Danh từ \n\nNhững danh từ tiếng Latinh được chia thành ba giống: đực, cái, trung.", "Trong dạng này, gốc từ vẫn là , còn hậu tố của ngôi thứ nhất số đơn thì hiện tại là .", "Khi có tính từ đi kèm với một danh từ nào đó thì tính từ đó phải biến thể để phù hợp với giống của danh từ này.", "Danh từ \n\nNhững danh từ tiếng Latinh được chia thành ba giống: đực, cái, trung.", "Từng danh từ có nhiều dạng, tuỳ số và cách.", "Khi có tính từ đi kèm với một danh từ nào đó thì tính từ đó phải biến thể để phù hợp với giống của danh từ này.", "Có hai số: số ít và số nhiều.", "Từng danh từ có nhiều dạng, tuỳ số và cách.", "Có bảy cách chỉ vai trò của từ trong câu, để thứ tự từ không quan trọng như trong tiếng Việt.", "Có hai số: số ít và số nhiều.", "Cách chủ ngữ: dùng làm chủ ngữ của câu hoặc làm vị ngữ của hệ từ.", "Có bảy cách chỉ vai trò của từ trong câu, để thứ tự từ không quan trọng như trong tiếng Việt.", "Ví dụ: \"Người con gái đã chạy.\"", "Cách chủ ngữ: dùng làm chủ ngữ của câu hoặc làm vị ngữ của hệ từ.", "— \n Cách sở hữu: dùng khi danh từ là người sở hữu của một đồ nào đó, như ví dụ \"chủ của nô lệ\" — , hoặc khi danh từ chỉ bộ phận, định lượng… như trong ví dụ \"Ly đầy rượu vang.\"", "Ví dụ: \"Người con gái đã chạy.\"", "— \n Cách nhận (hay còn gọi là cách cho, cách gián bổ…): dùng làm bổ ngữ gián tiếp của động từ và với một vài giới từ.", "— \n Cách sở hữu: dùng khi danh từ là người sở hữu của một đồ nào đó, như ví dụ \"chủ của nô lệ\" — , hoặc khi danh từ chỉ bộ phận, định lượng… như trong ví dụ \"Ly đầy rượu vang.\"", "Ví dụ: \"Nhà buôn trao áo stola cho người phụ nữ.\"", "— \n Cách nhận (hay còn gọi là cách cho, cách gián bổ…): dùng làm bổ ngữ gián tiếp của động từ và với một vài giới từ.", "— \n Cách đổi (hay còn gọi là cách trực bổ): dùng làm bổ ngữ trực tiếp của động từ và sau những giới từ chỉ hướng đi.", "Ví dụ: \"Nhà buôn trao áo stola cho người phụ nữ.\"", "Ví dụ: \"Người đàn ông giết chàng trai.\"", "— \n Cách đổi (hay còn gọi là cách trực bổ): dùng làm bổ ngữ trực tiếp của động từ và sau những giới từ chỉ hướng đi.", "— \n Cách tách (hay còn gọi là cách công cụ): thể hiện tách biệt, nguồn gốc, nguyên nhân… Ví dụ: \"Bạn đã đi dạo cùng chàng trai.\"", "Ví dụ: \"Người đàn ông giết chàng trai.\"", "— \n Cách xưng hô: dùng để gọi người hay vật.", "— \n Cách tách (hay còn gọi là cách công cụ): thể hiện tách biệt, nguồn gốc, nguyên nhân… Ví dụ: \"Bạn đã đi dạo cùng chàng trai.\"", "Phần lớn các danh từ không phân biệt cách xưng hô với cách chủ ngữ; chỉ có những từ thuộc cách biến thể thứ hai có đuôi là sẽ có trong cách xưng hô số ít, còn nếu đuôi là thì cách xưng hô số ít sẽ có .", "— \n Cách xưng hô: dùng để gọi người hay vật.", "Ví dụ: \"\"Chủ ơi!\"", "Phần lớn các danh từ không phân biệt cách xưng hô với cách chủ ngữ; chỉ có những từ thuộc cách biến thể thứ hai có đuôi là sẽ có trong cách xưng hô số ít, còn nếu đuôi là thì cách xưng hô số ít sẽ có .", "— \n Cách vị trí: dùng để diễn tả vị trí.", "Ví dụ: \"\"Chủ ơi!\"", "Cách này không được sử dụng nhiều như các cách khác và bình thường chỉ được dùng với tên hồ, tỉnh, hành, từ chỉ về nhà, đất, quê… Ví dụ: \"ở nhà\" — .", "— \n Cách vị trí: dùng để diễn tả vị trí.", "Những hậu tố có dạng nào thì tuỳ vào danh từ.", "Cách này không được sử dụng nhiều như các cách khác và bình thường chỉ được dùng với tên hồ, tỉnh, hành, từ chỉ về nhà, đất, quê… Ví dụ: \"ở nhà\" — .", "Có thể chia các danh từ tiếng Latinh thành năm lớp theo cách biến thể, rồi trong từng lớp cách biết thể thì những danh từ trong đó có hậu tố giống nhau.", "Những hậu tố có dạng nào thì tuỳ vào danh từ.", "Cũng có một vài từ không thể chia vào lớp nào, nên đó là từ bất quy tắc.", "Có thể chia các danh từ tiếng Latinh thành năm lớp theo cách biến thể, rồi trong từng lớp cách biết thể thì những danh từ trong đó có hậu tố giống nhau.", "Bảng này chỉ cách chia danh từ (\"hoa hồng\"):\n\nTính từ\nTrong tiếng Latinh, những tính từ phải hợp về cách, số và giống với danh từ.", "Cũng có một vài từ không thể chia vào lớp nào, nên đó là từ bất quy tắc.", "Có hai lớp biến thể: một lớp giống lớp biến thể thứ nhất và thứ hai của các danh từ, còn lớp khác giống lớp biến thể thứ ba của các danh từ.", "Bảng này chỉ cách chia danh từ (\"hoa hồng\"):\n\nTính từ\nTrong tiếng Latinh, những tính từ phải hợp về cách, số và giống với danh từ.", "Ví dụ, từ (\"đã chết\", giống đực/cái/trung) được biến thể như danh từ thuộc cách biến thể thứ nhất khi giống cái, như danh từ thuộc cách biến thể thứ hai giống đực khi giống đực, còn như danh từ thuộc cách biến thế thứ hai giống trung khi giống trung.", "Có hai lớp biến thể: một lớp giống lớp biến thể thứ nhất và thứ hai của các danh từ, còn lớp khác giống lớp biến thể thứ ba của các danh từ.", "Những tính từ cũng có dạng cấp so sánh và dạng cao cấp.", "Ví dụ, từ (\"đã chết\", giống đực/cái/trung) được biến thể như danh từ thuộc cách biến thể thứ nhất khi giống cái, như danh từ thuộc cách biến thể thứ hai giống đực khi giống đực, còn như danh từ thuộc cách biến thế thứ hai giống trung khi giống trung.", "Ví dụ như từ (\"đẹp\", giống đực/cái/trung) có dạng (\"đẹp hơn\", giống đực và giống cái đều là bằng nhau) và (\"đẹp nhất\").", "Những tính từ cũng có dạng cấp so sánh và dạng cao cấp.", "Những động từ có nhiều dạng phân từ được biến thể và sử dụng giống như tính từ.", "Ví dụ như từ (\"đẹp\", giống đực/cái/trung) có dạng (\"đẹp hơn\", giống đực và giống cái đều là bằng nhau) và (\"đẹp nhất\").", "Giới từ\nVị ngữ của những giới từ có thể sử dụng hai cách: cách đổi và cách tách.", "Những động từ có nhiều dạng phân từ được biến thể và sử dụng giống như tính từ.", "Ví dụ:\n \"trước mặt của chàng trai\" — (từ là cách đổi của từ )\n \"không với con trai\" — (từ là cách tách của từ )\n\nĐộng từ\nCác động từ trong tiếng Latinh có sáu thì (hiện tại hoàn thành, hiện tại chưa hoàn thành, quá khứ hoàn thành, quá khứ chưa hoàn thành, tương lai hoàn thành, tương lai chưa hoàn thành), ba trạng (trình bày, mệnh lệnh, cầu khẩn, cùng với dạng vô định, phân từ, danh động từ, động danh từ), ba ngôi (nhất, hai, ba), hai số (đơn, nhiều), hai thể (chủ động, bị động) và ba thức (hoàn thành, chưa hoàn thành, trạng thái).", "Giới từ\nVị ngữ của những giới từ có thể sử dụng hai cách: cách đổi và cách tách.", "Bảng này chứa một vài dạng của động từ (\"yêu\") làm ví dụ:\n\nTừ vựng\nVì tiếng Latinh là một ngôn ngữ gốc Ý, nên phần lớn từ vựng của nó có gốc Ý, và vốn có gốc trong ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy.", "Ví dụ:\n \"trước mặt của chàng trai\" — (từ là cách đổi của từ )\n \"không với con trai\" — (từ là cách tách của từ )\n\nĐộng từ\nCác động từ trong tiếng Latinh có sáu thì (hiện tại hoàn thành, hiện tại chưa hoàn thành, quá khứ hoàn thành, quá khứ chưa hoàn thành, tương lai hoàn thành, tương lai chưa hoàn thành), ba trạng (trình bày, mệnh lệnh, cầu khẩn, cùng với dạng vô định, phân từ, danh động từ, động danh từ), ba ngôi (nhất, hai, ba), hai số (đơn, nhiều), hai thể (chủ động, bị động) và ba thức (hoàn thành, chưa hoàn thành, trạng thái).", "Tuy nhiên, vì người La Mã tiếp xúc một cách sâu sát với dân tộc Etrusca nên không chỉ lấy bảng chữ cái Etrusca để thích nghi làm bảng chữ cái của mình nhưng cũng mượn nhiều từ từ tiếng Etrusca sang tiếng Latinh.", "Bảng này chứa một vài dạng của động từ (\"yêu\") làm ví dụ:\n\nTừ vựng\nVì tiếng Latinh là một ngôn ngữ gốc Ý, nên phần lớn từ vựng của nó có gốc Ý, và vốn có gốc trong ngôn ngữ Ấn-Âu nguyên thủy.", "Hai ví dụ là (\"mặt nạ\") và (\"diễn viên\").", "Tuy nhiên, vì người La Mã tiếp xúc một cách sâu sát với dân tộc Etrusca nên không chỉ lấy bảng chữ cái Etrusca để thích nghi làm bảng chữ cái của mình nhưng cũng mượn nhiều từ từ tiếng Etrusca sang tiếng Latinh.", "Tiếng Latinh cũng mượn từ vựng từ tiếng Osca, một ngôn ngữ gốc Ý khác.", "Hai ví dụ là (\"mặt nạ\") và (\"diễn viên\").", "Sau khi xâm chiếm được Taranto (năm 272 trước Công nguyên) dân tộc La Mã bắt đầu \"Hy Lạp hoá\": họ lấy đặc trưng của nền văn hoá Hy Lạp để sáp nhập vào nền văn hoá của mình.", "Tiếng Latinh cũng mượn từ vựng từ tiếng Osca, một ngôn ngữ gốc Ý khác.", "Khi làm vậy thì người La Mã cũng mượn nhiều từ từ tiếng Hy Lạp như: (\"phòng có trần vòm\"), (\"ký hiệu\"), (\"nhà tắm\")… Vì quá trình \"Hy Lạp hoá\" này nên chữ Y và Z được thêm vào bảng chữ cái để có thể viết những âm vị của tiếng Hy Lạp.", "Sau khi xâm chiếm được Taranto (năm 272 trước Công nguyên) dân tộc La Mã bắt đầu \"Hy Lạp hoá\": họ lấy đặc trưng của nền văn hoá Hy Lạp để sáp nhập vào nền văn hoá của mình.", "Những người La Mã cũng lấy nghệ thuật, y học, khoa học, triết học… của Hy Lạp mang về bán đảo Ý.", "Khi làm vậy thì người La Mã cũng mượn nhiều từ từ tiếng Hy Lạp như: (\"phòng có trần vòm\"), (\"ký hiệu\"), (\"nhà tắm\")… Vì quá trình \"Hy Lạp hoá\" này nên chữ Y và Z được thêm vào bảng chữ cái để có thể viết những âm vị của tiếng Hy Lạp.", "Kết quả là nhiều thuật ngữ khoa học và triết học trong tiếng Latinh là từ mượn từ tiếng Hy Lạp, hoặc là từ thuần Latinh với nghĩa mở rộng ra theo gương của tiếng Hy Lạp.", "Những người La Mã cũng lấy nghệ thuật, y học, khoa học, triết học… của Hy Lạp mang về bán đảo Ý.", "Vì đế quốc La Mã bành trướng rồi lập liên hệ kinh doanh với những bộ lạc châu Âu ngoài đế quốc, nên tiếng Latinh mượn một vài từ từ những ngôn ngữ Trung Âu như: từ (\"hải ly\") có gốc German và từ (\"quần\") có gốc Celt.", "Kết quả là nhiều thuật ngữ khoa học và triết học trong tiếng Latinh là từ mượn từ tiếng Hy Lạp, hoặc là từ thuần Latinh với nghĩa mở rộng ra theo gương của tiếng Hy Lạp.", "Những ngôn ngữ địa phương của tiếng Latinh chịu ảnh hưởng của những ngôn ngữ khác có trong vùng.", "Vì đế quốc La Mã bành trướng rồi lập liên hệ kinh doanh với những bộ lạc châu Âu ngoài đế quốc, nên tiếng Latinh mượn một vài từ từ những ngôn ngữ Trung Âu như: từ (\"hải ly\") có gốc German và từ (\"quần\") có gốc Celt.", "Các ngôn ngữ địa phương này sau đó trở thành những ngôn ngữ Rôman.", "Những ngôn ngữ địa phương của tiếng Latinh chịu ảnh hưởng của những ngôn ngữ khác có trong vùng.", "Khi Kitô giáo đã được đưa vào xã hội La Mã thì tiếng Latinh nhận từ vựng liên quan đến Kitô giáo.", "Các ngôn ngữ địa phương này sau đó trở thành những ngôn ngữ Rôman.", "Từ vựng đó đôi khi là từ mượn từ tiếng Hy Lạp hoặc tiếng Do Thái, đôi khi là từ mới sáng tạo từ từ vựng tiếng Latinh.", "Khi Kitô giáo đã được đưa vào xã hội La Mã thì tiếng Latinh nhận từ vựng liên quan đến Kitô giáo.", "Vào thời Trung cổ tiếng Latinh không ngừng mượn từ của những ngôn ngữ xung quanh, lúc đó gồm tiếng Anh cổ và những ngôn ngữ German khác.", "Từ vựng đó đôi khi là từ mượn từ tiếng Hy Lạp hoặc tiếng Do Thái, đôi khi là từ mới sáng tạo từ từ vựng tiếng Latinh.", "Qua các thời đại, những người nói tiếng Latinh không ngừng sáng tạo từ mới qua hai quá trình thêm phụ tố và tạo từ phức.", "Vào thời Trung cổ tiếng Latinh không ngừng mượn từ của những ngôn ngữ xung quanh, lúc đó gồm tiếng Anh cổ và những ngôn ngữ German khác.", "Ví dụ, tính từ (\"có quyền vô hạn\") được sáng tạo từ tính từ (\"cả, mỗi\") và tính từ (\"hùng mạnh\").", "Qua các thời đại, những người nói tiếng Latinh không ngừng sáng tạo từ mới qua hai quá trình thêm phụ tố và tạo từ phức.", "Sử dụng quá trình này cũng có thể thay đổi từ loại, ví dụ như lấy động từ tạo danh từ vân vân.", "Ví dụ, tính từ (\"có quyền vô hạn\") được sáng tạo từ tính từ (\"cả, mỗi\") và tính từ (\"hùng mạnh\").", "Xem thêm\n\nVề tiếng Latinh\n Ngữ pháp Latinh\n Cách đọc và phát âm Latinh\n Biến cách Latinh\n Chia động từ Latinh\n Danh sách các từ Latinh và các từ tiếng Anh phái sinh\n nhóm danh từ theo cách công cụ\n Trật tự từ trong Latinh\n Đặt dấu nhấn trong Latinh\n\nVề di sản văn học Latinh\n Văn học Latinh\n Ngôn ngữ Rôman\n Thư viện cổ điển Loeb\n Danh sách các nhóm từ Latinh\n Danh sách các thành ngữ Latinh\n Brocard\n Danh sách các nhóm từ Latinh và Hy Lạp thường dùng trong định danh khoa học\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Carmen Possum\n\nChú thích\n\nNguồn tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Ethnologue cho tiếng Latinh\n Corpus Scriptorum Latinorum, danh mục web tương đối hoàn chỉnh các từ ngữ Latinh và ý nghĩa của chúng\n Dự án Perseus có nhiều trang rất hay để tìm hiểu về văn học của các ngôn ngữ cổ điển, có cả từ điển Latinh tương tác.", "Sử dụng quá trình này cũng có thể thay đổi từ loại, ví dụ như lấy động từ tạo danh từ vân vân.", "của William Whitaker - chương trình từ điển trực tuyến có khả năng truy tìm nhiều dạng của từ.", "Xem thêm\n\nVề tiếng Latinh\n Ngữ pháp Latinh\n Cách đọc và phát âm Latinh\n Biến cách Latinh\n Chia động từ Latinh\n Danh sách các từ Latinh và các từ tiếng Anh phái sinh\n nhóm danh từ theo cách công cụ\n Trật tự từ trong Latinh\n Đặt dấu nhấn trong Latinh\n\nVề di sản văn học Latinh\n Văn học Latinh\n Ngôn ngữ Rôman\n Thư viện cổ điển Loeb\n Danh sách các nhóm từ Latinh\n Danh sách các thành ngữ Latinh\n Brocard\n Danh sách các nhóm từ Latinh và Hy Lạp thường dùng trong định danh khoa học\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Tên Latinh của các thành phố châu Âu\n Carmen Possum\n\nChú thích\n\nNguồn tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Ethnologue cho tiếng Latinh\n Corpus Scriptorum Latinorum, danh mục web tương đối hoàn chỉnh các từ ngữ Latinh và ý nghĩa của chúng\n Dự án Perseus có nhiều trang rất hay để tìm hiểu về văn học của các ngôn ngữ cổ điển, có cả từ điển Latinh tương tác.", "Retiarius.Org có công cụ tìm kiếm văn bản Latinh.", "của William Whitaker - chương trình từ điển trực tuyến có khả năng truy tìm nhiều dạng của từ.", "Từ điển Latinh-Anh và ngữ pháp Latinh của trường đại học Notre Dame\n Tài liệu Latinh Các bài và từ điển bằng tiếng Latinh.", "Retiarius.Org có công cụ tìm kiếm văn bản Latinh.", "Các chương trình học Latinh trên mạng\n http://sprachprofi.de.vu/latin \n Sách giáo khoa ở Wikibooks bằng tiếng Anh về La Tinh\n Thư viện Latinh có nhiều văn bản điện tử Latinh\n Textkit có sách học và văn bản điện tử Latinh.", "Từ điển Latinh-Anh và ngữ pháp Latinh của trường đại học Notre Dame\n Tài liệu Latinh Các bài và từ điển bằng tiếng Latinh.", "Từ điển Latinh–Anh: phiên bản Rosetta của Webster.", "Các chương trình học Latinh trên mạng\n http://sprachprofi.de.vu/latin \n Sách giáo khoa ở Wikibooks bằng tiếng Anh về La Tinh\n Thư viện Latinh có nhiều văn bản điện tử Latinh\n Textkit có sách học và văn bản điện tử Latinh.", "Tham khảo ngôn ngữ Từ điển xuyên ngữ có công cụ tìm kiếm riêng.", "Từ điển Latinh–Anh: phiên bản Rosetta của Webster.", "Chuyển dịch giữa Latinh và tiếng Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha.", "Tham khảo ngôn ngữ Từ điển xuyên ngữ có công cụ tìm kiếm riêng.", "Rhetor của Gabriel Harvey - xuất bản lần đầu năm 1577 và từ đó chưa được tái bản.", "Chuyển dịch giữa Latinh và tiếng Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha.", "Tiếng Latinh\n \nLatin\nBài cơ bản dài trung bình\nNgôn ngữ tại Ý\nNgôn ngữ tại Pháp\nNgôn ngữ tại Bồ Đào Nha\nNgôn ngữ tại România\nNgôn ngữ tại Tây Ban Nha\nNgôn ngữ tại Andorra\nNgôn ngữ tại Thành Vatican\nNgôn ngữ chủ-tân-động\nNgôn ngữ tại Thổ Nhĩ Kỳ", "Rhetor của Gabriel Harvey - xuất bản lần đầu năm 1577 và từ đó chưa được tái bản." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Trang này giúp liệt kê danh sách những ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới hiện nay.", "Xin lưu ý rằng danh sách này có thể khác tùy theo cách định nghĩa một số từ.", "Xin lưu ý rằng danh sách này có thể khác tùy theo cách định nghĩa một số từ.", "Điển hình là sự khác biệt giữa các từ \"phương ngữ\" (dialect) và \"ngôn ngữ\" (language) rất quan trọng.", "Điển hình là sự khác biệt giữa các từ \"phương ngữ\" (dialect) và \"ngôn ngữ\" (language) rất quan trọng.", "Một ví dụ là tiếng Ả Rập, có thể được xem là một ngôn ngữ hay một nhóm ngôn ngữ liên quan nhau.", "Một ví dụ là tiếng Ả Rập, có thể được xem là một ngôn ngữ hay một nhóm ngôn ngữ liên quan nhau.", "Quyển Niên giám thế giới, CIA World Factbook và Ethnologue, nguồn của các bảng dưới đây, xem mỗi thứ tiếng Ả Rập là một ngôn ngữ khác nhau.", "Quyển Niên giám thế giới, CIA World Factbook và Ethnologue, nguồn của các bảng dưới đây, xem mỗi thứ tiếng Ả Rập là một ngôn ngữ khác nhau.", "Nếu tất cả các tiếng nói này được xem là một ngôn ngữ thì nó sẽ đứng thứ tư với khoảng 215 triệu người nói.", "Nếu tất cả các tiếng nói này được xem là một ngôn ngữ thì nó sẽ đứng thứ tư với khoảng 215 triệu người nói.", "Tiếng Hoa cũng có tình trạng tương tự.", "Tiếng Hoa cũng có tình trạng tương tự.", "Nếu tất cả mọi ngôn ngữ Hoa được tính là một ngôn ngữ, thì tiếng Hoa sẽ đứng đầu với 1,2 tỷ người nói.", "Nếu tất cả mọi ngôn ngữ Hoa được tính là một ngôn ngữ, thì tiếng Hoa sẽ đứng đầu với 1,2 tỷ người nói.", "Nếu tính mỗi tiếng riêng ra thì năm loại tiếng Hoa có trong danh sách 25 ngôn ngữ đầu.", "Nếu tính mỗi tiếng riêng ra thì năm loại tiếng Hoa có trong danh sách 25 ngôn ngữ đầu.", "Xin lưu ý rằng các danh sách này chỉ tính những người nói ngôn ngữ như tiếng mẹ đẻ.", "Xin lưu ý rằng các danh sách này chỉ tính những người nói ngôn ngữ như tiếng mẹ đẻ.", "Hiện thời rất khó tính tổng số người nói một ngôn ngữ như một ngoại ngữ.", "Hiện thời rất khó tính tổng số người nói một ngôn ngữ như một ngoại ngữ.", "Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người nói \n\nTheo tạp chí Ethnologue (2020) của tổ chức SIL International thì dưới đây là danh sách các ngôn ngữ phổ biến nhất (tính cả người sử dụng là ngôn ngữ mẹ đẻ hoặc ngoại ngữ):\n\nQuy ước của quyển CIA World Factbook (2000) \n\nQuyển CIA World Factbook ước lượng số người nói tiếng mẹ đẻ trong năm 2000 theo phần trăm dân số (họ ước lượng năm 2000 có 6,081 tỷ người ).", "Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người nói \n\nTheo tạp chí Ethnologue (2020) của tổ chức SIL International thì dưới đây là danh sách các ngôn ngữ phổ biến nhất (tính cả người sử dụng là ngôn ngữ mẹ đẻ hoặc ngoại ngữ):\n\nQuy ước của quyển CIA World Factbook (2000) \n\nQuyển CIA World Factbook ước lượng số người nói tiếng mẹ đẻ trong năm 2000 theo phần trăm dân số (họ ước lượng năm 2000 có 6,081 tỷ người ).", "Nguồn: CIA - The World Factbook -- World\n\nƯớc tính của Ethnologue (1995) \n\n Xếp hạng\n Quốc gia với hơn 1% số người nói\n Tổng số người nói tiếng mẹ đẻ (triệu)\n 1.", "Nguồn: CIA - The World Factbook -- World\n\nƯớc tính của Ethnologue (1995) \n\n Xếp hạng\n Quốc gia với hơn 1% số người nói\n Tổng số người nói tiếng mẹ đẻ (triệu)\n 1.", "Tiếng Quan Thoại\n Brunei, Campuchia, Canada, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Mông Cổ, Nam Phi,\n Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n <TD>885\n 2.", "Tiếng Quan Thoại\n Brunei, Campuchia, Canada, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Mông Cổ, Nam Phi,\n Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n <TD>885\n 2.", "Tiếng Tây Ban Nha\n Andorra, Argentina, Belize, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Cộng hòa Dominican, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Guinea Xích Đạo, Hoa Kỳ, Honduras, México, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Tây Ban Nha, Uruguay, Venezuela\n 332\n 3.", "Tiếng Tây Ban Nha\n Andorra, Argentina, Belize, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Cộng hòa Dominican, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Guinea Xích Đạo, Hoa Kỳ, Honduras, México, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Tây Ban Nha, Uruguay, Venezuela\n 332\n 3.", "Tiếng Anh\n Anh, Ấn Độ, Belize, Botswana, Brunei, Cameroon, Canada, Eritrea, Eswatini, Ethiopia, Fiji, Gambia, Guyana, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Israel, Lesotho, Liberia, Malaysia, Micronesia, Namibia, Nam Phi, Nauru, New Zealand, Palau, Papua New Guinea, Philippines, Samoa, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Quần đảo Solomon, Somalia, Sudan, Suriname, Tonga, Úc, Vanuatu, Việt Nam, Zimbabwe\n 322\n 4.", "Tiếng Anh\n Anh, Ấn Độ, Belize, Botswana, Brunei, Cameroon, Canada, Eritrea, Eswatini, Ethiopia, Fiji, Gambia, Guyana, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Israel, Lesotho, Liberia, Malaysia, Micronesia, Namibia, Nam Phi, Nauru, New Zealand, Palau, Papua New Guinea, Philippines, Samoa, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Quần đảo Solomon, Somalia, Sudan, Suriname, Tonga, Úc, Vanuatu, Việt Nam, Zimbabwe\n 322\n 4.", "Tiếng Ả Rập1\n Ai Cập, Algérie, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, Israel, Liban, Libya, Jordan, Maroc, Oman, Tunisia, Syria, Sudan, Yemen\n 2151\n 5.", "Tiếng Ả Rập1\n Ai Cập, Algérie, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, Israel, Liban, Libya, Jordan, Maroc, Oman, Tunisia, Syria, Sudan, Yemen\n 2151\n 5.", "Tiếng Bengal\n Ấn Độ, Bangladesh, Singapore\n 189\n 6.", "Tiếng Bengal\n Ấn Độ, Bangladesh, Singapore\n 189\n 6.", "Tiếng Hindi\n Ấn Độ, Nepal, Singapore, Nam Phi, Uganda\n 182 7.", "Tiếng Hindi\n Ấn Độ, Nepal, Singapore, Nam Phi, Uganda\n 182 7.", "Tiếng Bồ Đào Nha\n Angola, Bồ Đào Nha, Brasil, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Macau, Mozambique, Pháp, São Tomé và Príncipe\n 170 8.", "Tiếng Bồ Đào Nha\n Angola, Bồ Đào Nha, Brasil, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Macau, Mozambique, Pháp, São Tomé và Príncipe\n 170 8.", "Tiếng Nga\n Hoa Kỳ, Israel, Mông Cổ, Nga, tất cả các nước thuộc Liên Xô cũ, Trung Quốc \n 170 9.", "Tiếng Nga\n Hoa Kỳ, Israel, Mông Cổ, Nga, tất cả các nước thuộc Liên Xô cũ, Trung Quốc \n 170 9.", "Tiếng Pháp\n Algérie, Andorra, Bénin, Bỉ, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Campuchia, Canada, Comoros, Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Côte d'Ivoire, Djibouti, Gabon, Guinée, Haiti, Lào, Liban, Luxembourg, Madagascar, Mali, Maroc, Mauritanie, Monaco, Niger, Pháp, Rwanda, Sénégal, Seychelles, Tchad, Thụy Sĩ, Togo, Tunisia, Vanuatu, Việt Nam\n 130\n\t 10.", "Tiếng Pháp\n Algérie, Andorra, Bénin, Bỉ, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Campuchia, Canada, Comoros, Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Côte d'Ivoire, Djibouti, Gabon, Guinée, Haiti, Lào, Liban, Luxembourg, Madagascar, Mali, Maroc, Mauritanie, Monaco, Niger, Pháp, Rwanda, Sénégal, Seychelles, Tchad, Thụy Sĩ, Togo, Tunisia, Vanuatu, Việt Nam\n 130\n\t 10.", "Tiếng Nhật\n Nhật Bản, Singapore\n 125 \n 11.", "Tiếng Nhật\n Nhật Bản, Singapore\n 125 \n 11.", "Tiếng Đức\n Áo, Ba Lan, Bỉ, Bolivia, Canada, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Đức, Hoa Kỳ, Hungary, Ý, Kazakstan, Liechtenstein, Luxembourg, Nga, Paraguay, România, Slovakia, Thụy Sĩ\n 120 12.", "Tiếng Đức\n Áo, Ba Lan, Bỉ, Bolivia, Canada, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Đức, Hoa Kỳ, Hungary, Ý, Kazakstan, Liechtenstein, Luxembourg, Nga, Paraguay, România, Slovakia, Thụy Sĩ\n 120 12.", "Tiếng Ngô (Wu)\n Trung Quốc\n 77,2 \n 13.", "Tiếng Ngô (Wu)\n Trung Quốc\n 77,2 \n 13.", "Tiếng Java\n Indonesia, Malaysia, Singapore\n 75,5 14.", "Tiếng Java\n Indonesia, Malaysia, Singapore\n 75,5 14.", "Tiếng Hàn\n Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Kazakstan, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan, Triều Tiên, Trung Quốc, Uzbekistan\n 75 15.", "Tiếng Hàn\n Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Kazakstan, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan, Triều Tiên, Trung Quốc, Uzbekistan\n 75 15.", "Tiếng Việt\n Campuchia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Nga, Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Đức, Cộng hòa Séc, Phần Lan\n 67,715.", "Tiếng Việt\n Campuchia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Nga, Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Đức, Cộng hòa Séc, Phần Lan\n 67,715.", "Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ\n Bulgaria, Hy Lạp, Síp, Macedonia, România, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan\n 67,7 17.", "Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ\n Bulgaria, Hy Lạp, Síp, Macedonia, România, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan\n 67,7 17.", "Tiếng Telugu\n Ấn Độ, Singapore\n 66,4\n 18.", "Tiếng Telugu\n Ấn Độ, Singapore\n 66,4\n 18.", "Tiếng Quảng Đông (Yue)\n Brunei, Canada, Costa Rica, Indonesia, Malaysia, Panama, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam\n 66\n 19.", "Tiếng Quảng Đông (Yue)\n Brunei, Canada, Costa Rica, Indonesia, Malaysia, Panama, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam\n 66\n 19.", "Tiếng Marathi\n Ấn Độ\n 64,8\n 20.", "Tiếng Marathi\n Ấn Độ\n 64,8\n 20.", "Tiếng Tamil\n Ấn Độ, Malaysia, Mauritius, Nam Phi, Singapore, Sri Lanka\n 63,1\n 21.", "Tiếng Tamil\n Ấn Độ, Malaysia, Mauritius, Nam Phi, Singapore, Sri Lanka\n 63,1\n 21.", "Tiếng Ý\n Canada, Croatia, Eritrea, Pháp, San Marino, Slovenia, Thụy Sĩ, Ý\n 59\n 22.", "Tiếng Ý\n Canada, Croatia, Eritrea, Pháp, San Marino, Slovenia, Thụy Sĩ, Ý\n 59\n 22.", "Tiếng Urdu\n Afghanistan, Ấn Độ, Mauritius, Nam Phi, Pakistan, Thái Lan\n 58\n\t 23.", "Tiếng Urdu\n Afghanistan, Ấn Độ, Mauritius, Nam Phi, Pakistan, Thái Lan\n 58\n\t 23.", "Tiếng Punjabi\n Ấn Độ, Kenya, Pakistan, Singapore\n 72\n 24.", "Tiếng Punjabi\n Ấn Độ, Kenya, Pakistan, Singapore\n 72\n 24.", "Tiếng Mân Nam\n Brunei, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n 49\n 25.", "Tiếng Mân Nam\n Brunei, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n 49\n 25.", "Tiếng Tấn (Jin)\n Trung Quốc\n 45\n 26.", "Tiếng Tấn (Jin)\n Trung Quốc\n 45\n 26.", "Tiếng Gujarat\n Ấn Độ, Kenya, Nam Phi, Pakistan, Singapore, Tanzania, Uganda, \n Zambia, Zimbabwe\n 44\n 27.", "Tiếng Gujarat\n Ấn Độ, Kenya, Nam Phi, Pakistan, Singapore, Tanzania, Uganda, \n Zambia, Zimbabwe\n 44\n 27.", "Tiếng Ba Lan\n Cộng hoà Séc, Ba Lan, Đức, Israel, România, Slovakia\n 44\n 28.", "Tiếng Ba Lan\n Cộng hoà Séc, Ba Lan, Đức, Israel, România, Slovakia\n 44\n 28.", "Tiếng Ukraina\n Ba Lan, Nga, Slovakia, Ukraina\n 41\n 29.", "Tiếng Ukraina\n Ba Lan, Nga, Slovakia, Ukraina\n 41\n 29.", "Tiếng Ba Tư\n Afghanistan, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iran, Iraq, Oman, Qatar, Tajikistan\n 61,7\n 30.", "Tiếng Ba Tư\n Afghanistan, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iran, Iraq, Oman, Qatar, Tajikistan\n 61,7\n 30.", "Tiếng Tương (Xiang)\n Trung Quốc\n 36\n 31.", "Tiếng Tương (Xiang)\n Trung Quốc\n 36\n 31.", "Tiếng Malayalam\n Ấn Độ, Singapore\n 34\n 32.", "Tiếng Malayalam\n Ấn Độ, Singapore\n 34\n 32.", "Tiếng Khách Gia\n Brunei, Đài Loan, Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc\n 34\n 33.", "Tiếng Khách Gia\n Brunei, Đài Loan, Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc\n 34\n 33.", "Tiếng Kannada\n Ấn Độ\n 33.7\n 34.", "Tiếng Kannada\n Ấn Độ\n 33.7\n 34.", "Tiếng Oriya\n Ấn Độ\n 31\n 35.", "Tiếng Oriya\n Ấn Độ\n 31\n 35.", "Tiếng Sunda\n Indonesia\n 27\n 36.", "Tiếng Sunda\n Indonesia\n 27\n 36.", "Tiếng Romana\n Hungary, Israel, Moldova, România, Serbia và Montenegro, Ukraina\n 26\n 37.", "Tiếng Romana\n Hungary, Israel, Moldova, România, Serbia và Montenegro, Ukraina\n 26\n 37.", "Tiếng Bihari\n Ấn Độ, Mauritius, Nepal\n 25\n 38.", "Tiếng Bihari\n Ấn Độ, Mauritius, Nepal\n 25\n 38.", "Tiếng Azerbaijan\n Afghanistan, Iran, Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ\n 24,4\n 39.", "Tiếng Azerbaijan\n Afghanistan, Iran, Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ\n 24,4\n 39.", "Tiếng Maithili\n Ấn Độ, Nepal\n 24.3\n 40.", "Tiếng Maithili\n Ấn Độ, Nepal\n 24.3\n 40.", "Tiếng Hausa\n Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Ghana, Niger, Nigeria, Sudan, Togo\n 24,2\n 41.", "Tiếng Hausa\n Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Ghana, Niger, Nigeria, Sudan, Togo\n 24,2\n 41.", "Tiếng Miến Điện\n Bangladesh, Myanmar\n 22\n 42.", "Tiếng Miến Điện\n Bangladesh, Myanmar\n 22\n 42.", "Tiếng Cám (Gan)\n Trung Quốc\n 20,6\n 43.", "Tiếng Cám (Gan)\n Trung Quốc\n 20,6\n 43.", "Tiếng Awadhi\n Ấn Độ, Nepal \n 20,5\n 44.", "Tiếng Awadhi\n Ấn Độ, Nepal \n 20,5\n 44.", "Tiếng Thái\n Singapore, Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Canada\n 2045.", "Tiếng Thái\n Singapore, Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Canada\n 2045.", "Tiếng Thái Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc.", "Tiếng Thái Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc.", "Tiếng Yoruba\n Bénin, Nigeria\n 20\n 47.", "Tiếng Yoruba\n Bénin, Nigeria\n 20\n 47.", "Tiếng Sindhi\n Afghanistan, Ấn Độ, Pakistan, Singapore\n 19.7\n\nNếu coi các số liệu trên đây là đúng thì số lượng người nói tiếng Hindi và tiếng Anh từ năm 1995 đến năm 2004 đã gia tăng đáng kể.", "Tiếng Sindhi\n Afghanistan, Ấn Độ, Pakistan, Singapore\n 19.7\n\nNếu coi các số liệu trên đây là đúng thì số lượng người nói tiếng Hindi và tiếng Anh từ năm 1995 đến năm 2004 đã gia tăng đáng kể.", "Nguồn: Ethnologue\n\nXem thêm \n Danh sách ngôn ngữ\n Danh sách các nước theo ngôn ngữ nói\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Danh sách mới nhất các ngôn ngữ theo số người nói của Ethnologue\n Languages Spoken by More Than 10 Million People( 2009-10-31) – danh sách của Encarta, dựa theo dữ liệu của Ethnologue\n Bản đồ các ngôn ngữ trên thế giới.", "Nguồn: Ethnologue\n\nXem thêm \n Danh sách ngôn ngữ\n Danh sách các nước theo ngôn ngữ nói\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Danh sách mới nhất các ngôn ngữ theo số người nói của Ethnologue\n Languages Spoken by More Than 10 Million People( 2009-10-31) – danh sách của Encarta, dựa theo dữ liệu của Ethnologue\n Bản đồ các ngôn ngữ trên thế giới.", "Tổng số người sử dụng" ]

[ "Xin lưu ý rằng danh sách này có thể khác tùy theo cách định nghĩa một số từ.", "Trang này giúp liệt kê danh sách những ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới hiện nay.", "Điển hình là sự khác biệt giữa các từ \"phương ngữ\" (dialect) và \"ngôn ngữ\" (language) rất quan trọng.", "Xin lưu ý rằng danh sách này có thể khác tùy theo cách định nghĩa một số từ.", "Một ví dụ là tiếng Ả Rập, có thể được xem là một ngôn ngữ hay một nhóm ngôn ngữ liên quan nhau.", "Điển hình là sự khác biệt giữa các từ \"phương ngữ\" (dialect) và \"ngôn ngữ\" (language) rất quan trọng.", "Quyển Niên giám thế giới, CIA World Factbook và Ethnologue, nguồn của các bảng dưới đây, xem mỗi thứ tiếng Ả Rập là một ngôn ngữ khác nhau.", "Một ví dụ là tiếng Ả Rập, có thể được xem là một ngôn ngữ hay một nhóm ngôn ngữ liên quan nhau.", "Nếu tất cả các tiếng nói này được xem là một ngôn ngữ thì nó sẽ đứng thứ tư với khoảng 215 triệu người nói.", "Quyển Niên giám thế giới, CIA World Factbook và Ethnologue, nguồn của các bảng dưới đây, xem mỗi thứ tiếng Ả Rập là một ngôn ngữ khác nhau.", "Tiếng Hoa cũng có tình trạng tương tự.", "Nếu tất cả các tiếng nói này được xem là một ngôn ngữ thì nó sẽ đứng thứ tư với khoảng 215 triệu người nói.", "Nếu tất cả mọi ngôn ngữ Hoa được tính là một ngôn ngữ, thì tiếng Hoa sẽ đứng đầu với 1,2 tỷ người nói.", "Tiếng Hoa cũng có tình trạng tương tự.", "Nếu tính mỗi tiếng riêng ra thì năm loại tiếng Hoa có trong danh sách 25 ngôn ngữ đầu.", "Nếu tất cả mọi ngôn ngữ Hoa được tính là một ngôn ngữ, thì tiếng Hoa sẽ đứng đầu với 1,2 tỷ người nói.", "Xin lưu ý rằng các danh sách này chỉ tính những người nói ngôn ngữ như tiếng mẹ đẻ.", "Nếu tính mỗi tiếng riêng ra thì năm loại tiếng Hoa có trong danh sách 25 ngôn ngữ đầu.", "Hiện thời rất khó tính tổng số người nói một ngôn ngữ như một ngoại ngữ.", "Xin lưu ý rằng các danh sách này chỉ tính những người nói ngôn ngữ như tiếng mẹ đẻ.", "Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người nói \n\nTheo tạp chí Ethnologue (2020) của tổ chức SIL International thì dưới đây là danh sách các ngôn ngữ phổ biến nhất (tính cả người sử dụng là ngôn ngữ mẹ đẻ hoặc ngoại ngữ):\n\nQuy ước của quyển CIA World Factbook (2000) \n\nQuyển CIA World Factbook ước lượng số người nói tiếng mẹ đẻ trong năm 2000 theo phần trăm dân số (họ ước lượng năm 2000 có 6,081 tỷ người ).", "Hiện thời rất khó tính tổng số người nói một ngôn ngữ như một ngoại ngữ.", "Nguồn: CIA - The World Factbook -- World\n\nƯớc tính của Ethnologue (1995) \n\n Xếp hạng\n Quốc gia với hơn 1% số người nói\n Tổng số người nói tiếng mẹ đẻ (triệu)\n 1.", "Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người nói \n\nTheo tạp chí Ethnologue (2020) của tổ chức SIL International thì dưới đây là danh sách các ngôn ngữ phổ biến nhất (tính cả người sử dụng là ngôn ngữ mẹ đẻ hoặc ngoại ngữ):\n\nQuy ước của quyển CIA World Factbook (2000) \n\nQuyển CIA World Factbook ước lượng số người nói tiếng mẹ đẻ trong năm 2000 theo phần trăm dân số (họ ước lượng năm 2000 có 6,081 tỷ người ).", "Tiếng Quan Thoại\n Brunei, Campuchia, Canada, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Mông Cổ, Nam Phi,\n Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n <TD>885\n 2.", "Nguồn: CIA - The World Factbook -- World\n\nƯớc tính của Ethnologue (1995) \n\n Xếp hạng\n Quốc gia với hơn 1% số người nói\n Tổng số người nói tiếng mẹ đẻ (triệu)\n 1.", "Tiếng Tây Ban Nha\n Andorra, Argentina, Belize, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Cộng hòa Dominican, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Guinea Xích Đạo, Hoa Kỳ, Honduras, México, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Tây Ban Nha, Uruguay, Venezuela\n 332\n 3.", "Tiếng Quan Thoại\n Brunei, Campuchia, Canada, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Mông Cổ, Nam Phi,\n Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n <TD>885\n 2.", "Tiếng Anh\n Anh, Ấn Độ, Belize, Botswana, Brunei, Cameroon, Canada, Eritrea, Eswatini, Ethiopia, Fiji, Gambia, Guyana, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Israel, Lesotho, Liberia, Malaysia, Micronesia, Namibia, Nam Phi, Nauru, New Zealand, Palau, Papua New Guinea, Philippines, Samoa, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Quần đảo Solomon, Somalia, Sudan, Suriname, Tonga, Úc, Vanuatu, Việt Nam, Zimbabwe\n 322\n 4.", "Tiếng Tây Ban Nha\n Andorra, Argentina, Belize, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Cộng hòa Dominican, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Guinea Xích Đạo, Hoa Kỳ, Honduras, México, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Tây Ban Nha, Uruguay, Venezuela\n 332\n 3.", "Tiếng Ả Rập1\n Ai Cập, Algérie, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, Israel, Liban, Libya, Jordan, Maroc, Oman, Tunisia, Syria, Sudan, Yemen\n 2151\n 5.", "Tiếng Anh\n Anh, Ấn Độ, Belize, Botswana, Brunei, Cameroon, Canada, Eritrea, Eswatini, Ethiopia, Fiji, Gambia, Guyana, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Israel, Lesotho, Liberia, Malaysia, Micronesia, Namibia, Nam Phi, Nauru, New Zealand, Palau, Papua New Guinea, Philippines, Samoa, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Quần đảo Solomon, Somalia, Sudan, Suriname, Tonga, Úc, Vanuatu, Việt Nam, Zimbabwe\n 322\n 4.", "Tiếng Bengal\n Ấn Độ, Bangladesh, Singapore\n 189\n 6.", "Tiếng Ả Rập1\n Ai Cập, Algérie, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, Israel, Liban, Libya, Jordan, Maroc, Oman, Tunisia, Syria, Sudan, Yemen\n 2151\n 5.", "Tiếng Hindi\n Ấn Độ, Nepal, Singapore, Nam Phi, Uganda\n 182 7.", "Tiếng Bengal\n Ấn Độ, Bangladesh, Singapore\n 189\n 6.", "Tiếng Bồ Đào Nha\n Angola, Bồ Đào Nha, Brasil, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Macau, Mozambique, Pháp, São Tomé và Príncipe\n 170 8.", "Tiếng Hindi\n Ấn Độ, Nepal, Singapore, Nam Phi, Uganda\n 182 7.", "Tiếng Nga\n Hoa Kỳ, Israel, Mông Cổ, Nga, tất cả các nước thuộc Liên Xô cũ, Trung Quốc \n 170 9.", "Tiếng Bồ Đào Nha\n Angola, Bồ Đào Nha, Brasil, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Macau, Mozambique, Pháp, São Tomé và Príncipe\n 170 8.", "Tiếng Pháp\n Algérie, Andorra, Bénin, Bỉ, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Campuchia, Canada, Comoros, Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Côte d'Ivoire, Djibouti, Gabon, Guinée, Haiti, Lào, Liban, Luxembourg, Madagascar, Mali, Maroc, Mauritanie, Monaco, Niger, Pháp, Rwanda, Sénégal, Seychelles, Tchad, Thụy Sĩ, Togo, Tunisia, Vanuatu, Việt Nam\n 130\n\t 10.", "Tiếng Nga\n Hoa Kỳ, Israel, Mông Cổ, Nga, tất cả các nước thuộc Liên Xô cũ, Trung Quốc \n 170 9.", "Tiếng Nhật\n Nhật Bản, Singapore\n 125 \n 11.", "Tiếng Pháp\n Algérie, Andorra, Bénin, Bỉ, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Campuchia, Canada, Comoros, Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Côte d'Ivoire, Djibouti, Gabon, Guinée, Haiti, Lào, Liban, Luxembourg, Madagascar, Mali, Maroc, Mauritanie, Monaco, Niger, Pháp, Rwanda, Sénégal, Seychelles, Tchad, Thụy Sĩ, Togo, Tunisia, Vanuatu, Việt Nam\n 130\n\t 10.", "Tiếng Đức\n Áo, Ba Lan, Bỉ, Bolivia, Canada, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Đức, Hoa Kỳ, Hungary, Ý, Kazakstan, Liechtenstein, Luxembourg, Nga, Paraguay, România, Slovakia, Thụy Sĩ\n 120 12.", "Tiếng Nhật\n Nhật Bản, Singapore\n 125 \n 11.", "Tiếng Ngô (Wu)\n Trung Quốc\n 77,2 \n 13.", "Tiếng Đức\n Áo, Ba Lan, Bỉ, Bolivia, Canada, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Đức, Hoa Kỳ, Hungary, Ý, Kazakstan, Liechtenstein, Luxembourg, Nga, Paraguay, România, Slovakia, Thụy Sĩ\n 120 12.", "Tiếng Java\n Indonesia, Malaysia, Singapore\n 75,5 14.", "Tiếng Ngô (Wu)\n Trung Quốc\n 77,2 \n 13.", "Tiếng Hàn\n Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Kazakstan, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan, Triều Tiên, Trung Quốc, Uzbekistan\n 75 15.", "Tiếng Java\n Indonesia, Malaysia, Singapore\n 75,5 14.", "Tiếng Việt\n Campuchia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Nga, Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Đức, Cộng hòa Séc, Phần Lan\n 67,715.", "Tiếng Hàn\n Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Kazakstan, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan, Triều Tiên, Trung Quốc, Uzbekistan\n 75 15.", "Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ\n Bulgaria, Hy Lạp, Síp, Macedonia, România, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan\n 67,7 17.", "Tiếng Việt\n Campuchia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Nga, Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Đức, Cộng hòa Séc, Phần Lan\n 67,715.", "Tiếng Telugu\n Ấn Độ, Singapore\n 66,4\n 18.", "Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ\n Bulgaria, Hy Lạp, Síp, Macedonia, România, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan\n 67,7 17.", "Tiếng Quảng Đông (Yue)\n Brunei, Canada, Costa Rica, Indonesia, Malaysia, Panama, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam\n 66\n 19.", "Tiếng Telugu\n Ấn Độ, Singapore\n 66,4\n 18.", "Tiếng Marathi\n Ấn Độ\n 64,8\n 20.", "Tiếng Quảng Đông (Yue)\n Brunei, Canada, Costa Rica, Indonesia, Malaysia, Panama, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam\n 66\n 19.", "Tiếng Tamil\n Ấn Độ, Malaysia, Mauritius, Nam Phi, Singapore, Sri Lanka\n 63,1\n 21.", "Tiếng Marathi\n Ấn Độ\n 64,8\n 20.", "Tiếng Ý\n Canada, Croatia, Eritrea, Pháp, San Marino, Slovenia, Thụy Sĩ, Ý\n 59\n 22.", "Tiếng Tamil\n Ấn Độ, Malaysia, Mauritius, Nam Phi, Singapore, Sri Lanka\n 63,1\n 21.", "Tiếng Urdu\n Afghanistan, Ấn Độ, Mauritius, Nam Phi, Pakistan, Thái Lan\n 58\n\t 23.", "Tiếng Ý\n Canada, Croatia, Eritrea, Pháp, San Marino, Slovenia, Thụy Sĩ, Ý\n 59\n 22.", "Tiếng Punjabi\n Ấn Độ, Kenya, Pakistan, Singapore\n 72\n 24.", "Tiếng Urdu\n Afghanistan, Ấn Độ, Mauritius, Nam Phi, Pakistan, Thái Lan\n 58\n\t 23.", "Tiếng Mân Nam\n Brunei, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n 49\n 25.", "Tiếng Punjabi\n Ấn Độ, Kenya, Pakistan, Singapore\n 72\n 24.", "Tiếng Tấn (Jin)\n Trung Quốc\n 45\n 26.", "Tiếng Mân Nam\n Brunei, Đài Loan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc\n 49\n 25.", "Tiếng Gujarat\n Ấn Độ, Kenya, Nam Phi, Pakistan, Singapore, Tanzania, Uganda, \n Zambia, Zimbabwe\n 44\n 27.", "Tiếng Tấn (Jin)\n Trung Quốc\n 45\n 26.", "Tiếng Ba Lan\n Cộng hoà Séc, Ba Lan, Đức, Israel, România, Slovakia\n 44\n 28.", "Tiếng Gujarat\n Ấn Độ, Kenya, Nam Phi, Pakistan, Singapore, Tanzania, Uganda, \n Zambia, Zimbabwe\n 44\n 27.", "Tiếng Ukraina\n Ba Lan, Nga, Slovakia, Ukraina\n 41\n 29.", "Tiếng Ba Lan\n Cộng hoà Séc, Ba Lan, Đức, Israel, România, Slovakia\n 44\n 28.", "Tiếng Ba Tư\n Afghanistan, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iran, Iraq, Oman, Qatar, Tajikistan\n 61,7\n 30.", "Tiếng Ukraina\n Ba Lan, Nga, Slovakia, Ukraina\n 41\n 29.", "Tiếng Tương (Xiang)\n Trung Quốc\n 36\n 31.", "Tiếng Ba Tư\n Afghanistan, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iran, Iraq, Oman, Qatar, Tajikistan\n 61,7\n 30.", "Tiếng Malayalam\n Ấn Độ, Singapore\n 34\n 32.", "Tiếng Tương (Xiang)\n Trung Quốc\n 36\n 31.", "Tiếng Khách Gia\n Brunei, Đài Loan, Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc\n 34\n 33.", "Tiếng Malayalam\n Ấn Độ, Singapore\n 34\n 32.", "Tiếng Kannada\n Ấn Độ\n 33.7\n 34.", "Tiếng Khách Gia\n Brunei, Đài Loan, Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc\n 34\n 33.", "Tiếng Oriya\n Ấn Độ\n 31\n 35.", "Tiếng Kannada\n Ấn Độ\n 33.7\n 34.", "Tiếng Sunda\n Indonesia\n 27\n 36.", "Tiếng Oriya\n Ấn Độ\n 31\n 35.", "Tiếng Romana\n Hungary, Israel, Moldova, România, Serbia và Montenegro, Ukraina\n 26\n 37.", "Tiếng Sunda\n Indonesia\n 27\n 36.", "Tiếng Bihari\n Ấn Độ, Mauritius, Nepal\n 25\n 38.", "Tiếng Romana\n Hungary, Israel, Moldova, România, Serbia và Montenegro, Ukraina\n 26\n 37.", "Tiếng Azerbaijan\n Afghanistan, Iran, Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ\n 24,4\n 39.", "Tiếng Bihari\n Ấn Độ, Mauritius, Nepal\n 25\n 38.", "Tiếng Maithili\n Ấn Độ, Nepal\n 24.3\n 40.", "Tiếng Azerbaijan\n Afghanistan, Iran, Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ\n 24,4\n 39.", "Tiếng Hausa\n Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Ghana, Niger, Nigeria, Sudan, Togo\n 24,2\n 41.", "Tiếng Maithili\n Ấn Độ, Nepal\n 24.3\n 40.", "Tiếng Miến Điện\n Bangladesh, Myanmar\n 22\n 42.", "Tiếng Hausa\n Bénin, Burkina Faso, Cameroon, Ghana, Niger, Nigeria, Sudan, Togo\n 24,2\n 41.", "Tiếng Cám (Gan)\n Trung Quốc\n 20,6\n 43.", "Tiếng Miến Điện\n Bangladesh, Myanmar\n 22\n 42.", "Tiếng Awadhi\n Ấn Độ, Nepal \n 20,5\n 44.", "Tiếng Cám (Gan)\n Trung Quốc\n 20,6\n 43.", "Tiếng Thái\n Singapore, Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Canada\n 2045.", "Tiếng Awadhi\n Ấn Độ, Nepal \n 20,5\n 44.", "Tiếng Thái Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc.", "Tiếng Thái\n Singapore, Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Canada\n 2045.", "Tiếng Yoruba\n Bénin, Nigeria\n 20\n 47.", "Tiếng Thái Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc.", "Tiếng Sindhi\n Afghanistan, Ấn Độ, Pakistan, Singapore\n 19.7\n\nNếu coi các số liệu trên đây là đúng thì số lượng người nói tiếng Hindi và tiếng Anh từ năm 1995 đến năm 2004 đã gia tăng đáng kể.", "Tiếng Yoruba\n Bénin, Nigeria\n 20\n 47.", "Nguồn: Ethnologue\n\nXem thêm \n Danh sách ngôn ngữ\n Danh sách các nước theo ngôn ngữ nói\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Danh sách mới nhất các ngôn ngữ theo số người nói của Ethnologue\n Languages Spoken by More Than 10 Million People( 2009-10-31) – danh sách của Encarta, dựa theo dữ liệu của Ethnologue\n Bản đồ các ngôn ngữ trên thế giới.", "Tiếng Sindhi\n Afghanistan, Ấn Độ, Pakistan, Singapore\n 19.7\n\nNếu coi các số liệu trên đây là đúng thì số lượng người nói tiếng Hindi và tiếng Anh từ năm 1995 đến năm 2004 đã gia tăng đáng kể.", "Tổng số người sử dụng", "Nguồn: Ethnologue\n\nXem thêm \n Danh sách ngôn ngữ\n Danh sách các nước theo ngôn ngữ nói\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n Danh sách mới nhất các ngôn ngữ theo số người nói của Ethnologue\n Languages Spoken by More Than 10 Million People( 2009-10-31) – danh sách của Encarta, dựa theo dữ liệu của Ethnologue\n Bản đồ các ngôn ngữ trên thế giới." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Thủy tinh là một loại vật liệu\n\nThủy tinh hay Thủy Tinh cũng có thể là:\n Tên gọi khác của Sao Thủy, một hành tinh trong Hệ Mặt Trời\n Thủy tinh núi lửa, một dạng khoáng vật vô định hình\n Thủy tinh vẽ màu, các bức họa được vẽ lên thủy tinh\n Phép tính mẻ thủy tinh\n Xanh thủy tinh, một màu sắc\n\nVật liệu \n\nSợi thủy tinh, một vật liệu bao gồm nhiều sợi thủy tinh cực kỳ mịn.", "Thủy tinh borosilicat, một loại thủy tinh\n Thủy tinh chì, một loại thủy tinh\n Gốm thủy tinh, một loại vật liệu đa tinh thể\n Bông thủy tinh, vật liệu cách nhiệt\n\nPhương tiện, giải trí và truyền thông\n\nPhim truyền hình \n Giày thủy tinh, một bộ phim truyền hình của Hàn Quốc\n Mặt nạ thủy tinh (phim Thái Lan), một bộ phim truyền hình Thái Lan\n Lâu đài thủy tinh (phim truyền hình), một bộ phim truyền hình Hàn Quốc\n\nTruyện \n\n Ngọn núi thủy tinh (truyện cổ tích)\n Thủy Tinh (nhân vật), nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam Sơn Tinh – Thủy Tinh\n Mặt nạ thủy tinh, một bộ manga của nữ mangaka Miuchi Suzue\n\nKhoa học\n\nSinh học \n Cườm thủy tinh thể mắt, hiện trạng thủy tinh thể bị đục làm kém thị giác\n Thủy tinh thể\n Cá thủy tinh đuôi đỏ, một loài cá\n Bệnh xương thủy tinh, một nhóm bệnh lý bao gồm nhiều thể lâm sàng và có đặc điểm di truyền\n Họ Ếch thủy tinh, một họ động vật lưỡng cư trong bộ Anura\n\nHóa học \n\n Thủy tinh hóa\n\nKiến trúc \n\n Cung điện Thủy tinh, một tòa nhà bằng thủy tinh \n\nĐịnh hướng" ]

[ "Thủy tinh borosilicat, một loại thủy tinh\n Thủy tinh chì, một loại thủy tinh\n Gốm thủy tinh, một loại vật liệu đa tinh thể\n Bông thủy tinh, vật liệu cách nhiệt\n\nPhương tiện, giải trí và truyền thông\n\nPhim truyền hình \n Giày thủy tinh, một bộ phim truyền hình của Hàn Quốc\n Mặt nạ thủy tinh (phim Thái Lan), một bộ phim truyền hình Thái Lan\n Lâu đài thủy tinh (phim truyền hình), một bộ phim truyền hình Hàn Quốc\n\nTruyện \n\n Ngọn núi thủy tinh (truyện cổ tích)\n Thủy Tinh (nhân vật), nhân vật trong truyền thuyết Việt Nam Sơn Tinh – Thủy Tinh\n Mặt nạ thủy tinh, một bộ manga của nữ mangaka Miuchi Suzue\n\nKhoa học\n\nSinh học \n Cườm thủy tinh thể mắt, hiện trạng thủy tinh thể bị đục làm kém thị giác\n Thủy tinh thể\n Cá thủy tinh đuôi đỏ, một loài cá\n Bệnh xương thủy tinh, một nhóm bệnh lý bao gồm nhiều thể lâm sàng và có đặc điểm di truyền\n Họ Ếch thủy tinh, một họ động vật lưỡng cư trong bộ Anura\n\nHóa học \n\n Thủy tinh hóa\n\nKiến trúc \n\n Cung điện Thủy tinh, một tòa nhà bằng thủy tinh \n\nĐịnh hướng", "Thủy tinh là một loại vật liệu\n\nThủy tinh hay Thủy Tinh cũng có thể là:\n Tên gọi khác của Sao Thủy, một hành tinh trong Hệ Mặt Trời\n Thủy tinh núi lửa, một dạng khoáng vật vô định hình\n Thủy tinh vẽ màu, các bức họa được vẽ lên thủy tinh\n Phép tính mẻ thủy tinh\n Xanh thủy tinh, một màu sắc\n\nVật liệu \n\nSợi thủy tinh, một vật liệu bao gồm nhiều sợi thủy tinh cực kỳ mịn." ]

[ 1, 0 ]

[ "Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ hay Cơ quan Hàng không và Không gian Hoa Kỳ, tên đầy đủ tiếng Anh là National Aeronautics and Space Administration (Cục Quản trị Không Gian và Hàng Không Quốc gia), viết tắt là NASA, cũng được gọi là Cơ quan Không gian Hoa Kỳ là cơ quan chính phủ liên bang Hoa Kỳ có trách nhiệm thực thi chương trình thám hiểm không gian và nghiên cứu ngành hàng không.", "Tổng thống Dwight D. Eisenhower thành lập NASA vào năm 1958 với mục đích dân sự hướng tới những ứng dụng hòa bình trong khoa học không gian.", "Tổng thống Dwight D. Eisenhower thành lập NASA vào năm 1958 với mục đích dân sự hướng tới những ứng dụng hòa bình trong khoa học không gian.", "Đạo luật Hàng không và Vũ trụ Quốc gia được thông qua ngày 29 tháng 7 năm 1958, theo đó giải thể cơ quan tiền thân của NASA là NACA (National Advisory Committee for Aeronautics - Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia).", "Đạo luật Hàng không và Vũ trụ Quốc gia được thông qua ngày 29 tháng 7 năm 1958, theo đó giải thể cơ quan tiền thân của NASA là NACA (National Advisory Committee for Aeronautics - Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia).", "Cơ quan mới chính thức hoạt động vào ngày 1 tháng 10 năm 1958.", "Cơ quan mới chính thức hoạt động vào ngày 1 tháng 10 năm 1958.", "Kể từ đó, hầu hết các phi vụ thám hiểm không gian đều do NASA đảm nhiệm, bao gồm nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng của chương trình Apollo, trạm không gian Skylab, và chương trình tàu con thoi.", "Kể từ đó, hầu hết các phi vụ thám hiểm không gian đều do NASA đảm nhiệm, bao gồm nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng của chương trình Apollo, trạm không gian Skylab, và chương trình tàu con thoi.", "Hiện tại, NASA đang tham gia xây dựng và vận hành Trạm vũ trụ quốc tế ISS và đang giám sát quá trình phát triển tàu vũ trụ Orion, Hệ thống phóng không gian SLS và các lần phóng tàu vũ trụ với sự tham gia của các công ty cổ phần.", "Hiện tại, NASA đang tham gia xây dựng và vận hành Trạm vũ trụ quốc tế ISS và đang giám sát quá trình phát triển tàu vũ trụ Orion, Hệ thống phóng không gian SLS và các lần phóng tàu vũ trụ với sự tham gia của các công ty cổ phần.", "Cơ quan cũng chịu trách nhiệm cho Chương trình dịch vụ phóng tên lửa (Launch Services Program-LSP) thực thi giám sát và quản lý các hoạt động phóng tàu vũ trụ không người lái của NASA.", "Cơ quan cũng chịu trách nhiệm cho Chương trình dịch vụ phóng tên lửa (Launch Services Program-LSP) thực thi giám sát và quản lý các hoạt động phóng tàu vũ trụ không người lái của NASA.", "Mục tiêu khoa học của NASA tập trung vào tìm hiểu Trái Đất thông qua chương trình Hệ thống quan sát Trái Đất, nghiên cứu vật lý của Mặt Trời, thám hiểm các thiên thể trong hệ Mặt Trời với các tàu không gian robot tiên tiến như New Horizons, và nghiên cứu các chủ đề của vật lý thiên văn, chẳng hạn liên quan tới Big Bang, thông qua phát triển các thiết bị lớn nghiên cứu trong không gian và các chương trình liên kết khác.", "Mục tiêu khoa học của NASA tập trung vào tìm hiểu Trái Đất thông qua chương trình Hệ thống quan sát Trái Đất, nghiên cứu vật lý của Mặt Trời, thám hiểm các thiên thể trong hệ Mặt Trời với các tàu không gian robot tiên tiến như New Horizons, và nghiên cứu các chủ đề của vật lý thiên văn, chẳng hạn liên quan tới Big Bang, thông qua phát triển các thiết bị lớn nghiên cứu trong không gian và các chương trình liên kết khác.", "NASA chia sẻ thông tin với nhiều viện và tổ chức quốc gia, quốc tế, như trong Chương trình Vệ tinh quan sát khí nhà kính GOSAT.", "NASA chia sẻ thông tin với nhiều viện và tổ chức quốc gia, quốc tế, như trong Chương trình Vệ tinh quan sát khí nhà kính GOSAT.", "Hình thành\n\nTừ năm 1946, Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia (NACA) đã thực hiện thử nghiệm máy bay tên lửa như loại siêu thanh Bell X-1.", "Hình thành\n\nTừ năm 1946, Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia (NACA) đã thực hiện thử nghiệm máy bay tên lửa như loại siêu thanh Bell X-1.", "Đầu thập niên 1950, đã có thử thách đối với việc phóng một vệ tinh nhân tạo cho dự án năm Vật lý Địa cầu Quốc tế (1957–58).", "Đầu thập niên 1950, đã có thử thách đối với việc phóng một vệ tinh nhân tạo cho dự án năm Vật lý Địa cầu Quốc tế (1957–58).", "Người Mỹ tham gia vào thử thách này trong dự án Vanguard.", "Người Mỹ tham gia vào thử thách này trong dự án Vanguard.", "Sau khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (Sputnik 1) vào ngày 4 tháng 10 năm 1957, sự chú ý của Hoa Kỳ đã chuyển hướng tới những nỗ lực nghiên cứu không gian.", "Sau khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (Sputnik 1) vào ngày 4 tháng 10 năm 1957, sự chú ý của Hoa Kỳ đã chuyển hướng tới những nỗ lực nghiên cứu không gian.", "Quốc hội Hoa Kỳ, bị cảnh báo bởi nhận thức về an ninh quốc gia và sự dẫn đầu về công nghệ (được biết đến là \"khủng hoảng Sputnik\"), ngay lập tức hối thúc và hành động nhanh chóng; Tổng thống Dwight D. Eisenhower và các cố vấn của ông tư vấn các biện pháp thận trọng hơn.", "Quốc hội Hoa Kỳ, bị cảnh báo bởi nhận thức về an ninh quốc gia và sự dẫn đầu về công nghệ (được biết đến là \"khủng hoảng Sputnik\"), ngay lập tức hối thúc và hành động nhanh chóng; Tổng thống Dwight D. Eisenhower và các cố vấn của ông tư vấn các biện pháp thận trọng hơn.", "Điều này đưa tới thỏa thuận cần thiết phải có một cơ quan liên bang mới dựa trên NACA để thực hiện mọi hoạt động phi quân sự trong không gian.", "Điều này đưa tới thỏa thuận cần thiết phải có một cơ quan liên bang mới dựa trên NACA để thực hiện mọi hoạt động phi quân sự trong không gian.", "Cơ quan nghiên cứu dự án tiên tiến DARPA đã được thành lập vào tháng 2 năm 1958 nhằm phát triển các công nghệ vũ trụ cho các ứng dụng quân sự.", "Cơ quan nghiên cứu dự án tiên tiến DARPA đã được thành lập vào tháng 2 năm 1958 nhằm phát triển các công nghệ vũ trụ cho các ứng dụng quân sự.", "Ngày 29 tháng 7 năm 1958, Eisenhower ký thông qua Đạo luật Quốc gia về Hàng không và Không gian, thiết lập ra NASA.", "Ngày 29 tháng 7 năm 1958, Eisenhower ký thông qua Đạo luật Quốc gia về Hàng không và Không gian, thiết lập ra NASA.", "Khi chính thức đi vào hoạt động ngày 1 tháng 10 năm 1958, NASA sáp nhập nguyên toàn bộ cơ quan NACA đã có 46 năm hoạt động; với 8.000 nhân viên của nó, và ngân sách thường niên khi đó vào khoảng 100 triệu US$, ban đầu có ba phòng thí nghiệm chính (phòng thí nghiệm hàng không Langley, phòng thí nghiệm hàng không Ames, và phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực bay Lewis) và hai cơ sở thử nghiệm nhỏ.", "Khi chính thức đi vào hoạt động ngày 1 tháng 10 năm 1958, NASA sáp nhập nguyên toàn bộ cơ quan NACA đã có 46 năm hoạt động; với 8.000 nhân viên của nó, và ngân sách thường niên khi đó vào khoảng 100 triệu US$, ban đầu có ba phòng thí nghiệm chính (phòng thí nghiệm hàng không Langley, phòng thí nghiệm hàng không Ames, và phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực bay Lewis) và hai cơ sở thử nghiệm nhỏ.", "Huy hiệu của NASA được Tổng thống Eisenhower phê chuẩn vào năm 1959.", "Huy hiệu của NASA được Tổng thống Eisenhower phê chuẩn vào năm 1959.", "Các đơn vị của Cơ quan quân đội nghiên cứu tên lửa liên lục đại (Army Ballistic Missile Agency-ABMA) và Phòng thí nghiệm nghiên cứu của Hải quân Hoa Kỳ (United States Naval Research Laboratory) được chuyển về dưới sự quản lý của NASA.", "Các đơn vị của Cơ quan quân đội nghiên cứu tên lửa liên lục đại (Army Ballistic Missile Agency-ABMA) và Phòng thí nghiệm nghiên cứu của Hải quân Hoa Kỳ (United States Naval Research Laboratory) được chuyển về dưới sự quản lý của NASA.", "Những đóng góp quan trọng trong cuộc đua chạy đua vào không gian của NASA với Liên Xô đó là công nghệ từ chương trình tên lửa của Đức do Wernher von Braun đứng đầu, người mà lúc này đang làm việc cho cơ quan (ABMA), và ông tiếp tục ứng dụng các kỹ thuật trước đó của nhà khoa học người Mỹ Robert Goddard.", "Những đóng góp quan trọng trong cuộc đua chạy đua vào không gian của NASA với Liên Xô đó là công nghệ từ chương trình tên lửa của Đức do Wernher von Braun đứng đầu, người mà lúc này đang làm việc cho cơ quan (ABMA), và ông tiếp tục ứng dụng các kỹ thuật trước đó của nhà khoa học người Mỹ Robert Goddard.", "Các dự án nghiên cứu trước đây của không quân Hoa Kỳ và nhiều chương trình không gian của ARPA cũng được chuyển giao cho NASA.", "Các dự án nghiên cứu trước đây của không quân Hoa Kỳ và nhiều chương trình không gian của ARPA cũng được chuyển giao cho NASA.", "Tháng 12 năm 1958, NASA được giao quản lý Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực, một đơn vị nghiên cứu theo hợp đồng của Học viện Công nghệ California.", "Tháng 12 năm 1958, NASA được giao quản lý Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực, một đơn vị nghiên cứu theo hợp đồng của Học viện Công nghệ California.", "Các chương trình chuyến bay không gian\n\nTrong lịch sử NASA đã thực hiện nhiều chương trình bay không gian có người lái và không có người lái.", "Các chương trình chuyến bay không gian\n\nTrong lịch sử NASA đã thực hiện nhiều chương trình bay không gian có người lái và không có người lái.", "Chương trình bay không người lái đã phóng các vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Hoa Kỳ vào quỹ đạo quanh Trái Đất cho các mục đích khoa học và thông tin liên lạc, và gửi các tàu không gian đến thám hiểm các hành tinh trong hệ Mặt Trời, bắt đầu bằng Sao Kim và Sao Hỏa, và \"cuộc hành trình vĩ đại\" đến các hành tinh vòng ngoài.", "Chương trình bay không người lái đã phóng các vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Hoa Kỳ vào quỹ đạo quanh Trái Đất cho các mục đích khoa học và thông tin liên lạc, và gửi các tàu không gian đến thám hiểm các hành tinh trong hệ Mặt Trời, bắt đầu bằng Sao Kim và Sao Hỏa, và \"cuộc hành trình vĩ đại\" đến các hành tinh vòng ngoài.", "Các chương trình có phi hành gia đưa những người Mỹ đầu tiên vào quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (LEO), giành chiến thắng trong chạy đua không gian với Liên Xô khi có 12 phi hành gia từng nhóm một đã đổ bộ lên Mặt Trăng từ 1969 đến 1972 trong chương trình Apollo, phát triển tàu con thoi bay tới LEO mà có thể tái sử dụng một phần, và trạm vũ trụ bay trên LEO cũng như hợp tác với các quốc gia khác bao gồm Nga sau thời kỳ hậu Xô Viết.", "Các chương trình có phi hành gia đưa những người Mỹ đầu tiên vào quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (LEO), giành chiến thắng trong chạy đua không gian với Liên Xô khi có 12 phi hành gia từng nhóm một đã đổ bộ lên Mặt Trăng từ 1969 đến 1972 trong chương trình Apollo, phát triển tàu con thoi bay tới LEO mà có thể tái sử dụng một phần, và trạm vũ trụ bay trên LEO cũng như hợp tác với các quốc gia khác bao gồm Nga sau thời kỳ hậu Xô Viết.", "Một số phi vụ có sự tham gia của cả phi hành gia lẫn tàu không gian, ví dụ như tàu không gian Galileo, mà được các phi hành gia triển khai từ tàu con thoi trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất trước khi nó bay tới Sao Mộc.", "Một số phi vụ có sự tham gia của cả phi hành gia lẫn tàu không gian, ví dụ như tàu không gian Galileo, mà được các phi hành gia triển khai từ tàu con thoi trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất trước khi nó bay tới Sao Mộc.", "Chương trình chuyến bay có người lái\nChương trình chế tạo thử nghiệm máy bay gắn động cơ tên lửa do NASA khởi xướng được cơ quan mới NASA tiếp tục ủng hộ phát triển cho các chuyến bay có người lái.", "Chương trình chuyến bay có người lái\nChương trình chế tạo thử nghiệm máy bay gắn động cơ tên lửa do NASA khởi xướng được cơ quan mới NASA tiếp tục ủng hộ phát triển cho các chuyến bay có người lái.", "Tiếp theo là chương trình phát triển khoang vũ trụ trở về với 1 phi hành gia (space capsule), và kế đó là khoang trở về chứa 2 phi hành gia.", "Tiếp theo là chương trình phát triển khoang vũ trụ trở về với 1 phi hành gia (space capsule), và kế đó là khoang trở về chứa 2 phi hành gia.", "Phản ứng lại với sự mất đi uy tín và lo sợ về an ninh quốc gia do những bước đi tiên phong cuủa Liên Xô trong giai đoạn đầu của cuộc chinh phục không gian, năm 1961 Tổng thống John F. Kennedy đề xướng một mục tiêu tham vọng đó là \"đưa người đổ bộ lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, và quay trở lại Trái Đất an toàn.\"", "Phản ứng lại với sự mất đi uy tín và lo sợ về an ninh quốc gia do những bước đi tiên phong cuủa Liên Xô trong giai đoạn đầu của cuộc chinh phục không gian, năm 1961 Tổng thống John F. Kennedy đề xướng một mục tiêu tham vọng đó là \"đưa người đổ bộ lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, và quay trở lại Trái Đất an toàn.\"", "Mục tiêu này đã đạt được vào năm 1969 trong chương trình Apollo, và NASA đã có kế hoạch tham vọng hơn với các hoạt động chuẩn bị cho một phi vụ đưa người lên Sao Hỏa.", "Mục tiêu này đã đạt được vào năm 1969 trong chương trình Apollo, và NASA đã có kế hoạch tham vọng hơn với các hoạt động chuẩn bị cho một phi vụ đưa người lên Sao Hỏa.", "Tuy nhiên, do sự giảm các mối đe dọa và sự thay đổi mức ưu tiên do tác động chính trị hầu như ngay lập tức làm chấm dứt các kế hoạch đưa người lên Mặt Trăng.", "Tuy nhiên, do sự giảm các mối đe dọa và sự thay đổi mức ưu tiên do tác động chính trị hầu như ngay lập tức làm chấm dứt các kế hoạch đưa người lên Mặt Trăng.", "NASA chuyển sự chú ý sang phòng thí nghiệm không gian tạm thời tận dụng trên các thiết có được từ chương trình Apollo, và phát triển một đội tàu con thoi bay trên quỹ đạo thấp mà có thể tái sử dụng trong nhiều phi vụ khác nhau.", "NASA chuyển sự chú ý sang phòng thí nghiệm không gian tạm thời tận dụng trên các thiết có được từ chương trình Apollo, và phát triển một đội tàu con thoi bay trên quỹ đạo thấp mà có thể tái sử dụng trong nhiều phi vụ khác nhau.", "Trong thập niên 1990, NASA đã được cấp ngân sách dành để phát triển một trạm không gian bay quanh Trái Đất với sự tham gia của các quốc gia, mà hiện nay bao gồm cả Nga thời hậu Liên Xô.", "Trong thập niên 1990, NASA đã được cấp ngân sách dành để phát triển một trạm không gian bay quanh Trái Đất với sự tham gia của các quốc gia, mà hiện nay bao gồm cả Nga thời hậu Liên Xô.", "Cho tới nay, NASA đã phóng tổng cộng 166 phi vụ có phi hành gia, và mười ba tên lửa X-15 bay cao hơn cao độ 80 km vào không gian theo như định nghĩa của Không quân Hoa Kỳ về phạm vi không gian ngoài thiên thể.", "Cho tới nay, NASA đã phóng tổng cộng 166 phi vụ có phi hành gia, và mười ba tên lửa X-15 bay cao hơn cao độ 80 km vào không gian theo như định nghĩa của Không quân Hoa Kỳ về phạm vi không gian ngoài thiên thể.", "Máy bay tên lửa X-15 (1959–1968)\n\nMáy bay X-15 là một chương trình thử nghiệm của NACA về một loại máy bay gắn động cơ tên lửa siêu thanh, phối hợp nghiên cứu cùng với Hải quân và Không quân Hoa Kỳ.", "Máy bay tên lửa X-15 (1959–1968)\n\nMáy bay X-15 là một chương trình thử nghiệm của NACA về một loại máy bay gắn động cơ tên lửa siêu thanh, phối hợp nghiên cứu cùng với Hải quân và Không quân Hoa Kỳ.", "Máy bay được thiết kế với thân mảnh thon nhỏ với hai bên chứa thùng nhiên liệu và hệ thống máy tính điều khiển sơ khai đầu tiên.", "Máy bay được thiết kế với thân mảnh thon nhỏ với hai bên chứa thùng nhiên liệu và hệ thống máy tính điều khiển sơ khai đầu tiên.", "Hồ sơ mời thầu được phát hành vào ngày 30 tháng 12 năm 1954 cho hạng mục thân máy bay, và vào ngày 4 tháng 2 năm 1955 cho hạng mục động cơ máy bay.", "Hồ sơ mời thầu được phát hành vào ngày 30 tháng 12 năm 1954 cho hạng mục thân máy bay, và vào ngày 4 tháng 2 năm 1955 cho hạng mục động cơ máy bay.", "Hợp đồng thân máy bay được trao cho North American Aviation vào tháng 11 năm 1955, và hợp đồng động cơ XLR30 được trao cho Reaction Motors năm 1956, và có ba máy bay đã được sản xuất.", "Hợp đồng thân máy bay được trao cho North American Aviation vào tháng 11 năm 1955, và hợp đồng động cơ XLR30 được trao cho Reaction Motors năm 1956, và có ba máy bay đã được sản xuất.", "X-15 được phóng thả từ cánh của một trong hai máy bay Boeing B-52 Stratofortress của NASA, NB52A có số hiệu ở đuôi 52-003, và NB52B có số hiệu ở đuôi 52-008 (còn gọi là Balls 8).", "X-15 được phóng thả từ cánh của một trong hai máy bay Boeing B-52 Stratofortress của NASA, NB52A có số hiệu ở đuôi 52-003, và NB52B có số hiệu ở đuôi 52-008 (còn gọi là Balls 8).", "Quá trình thả diễn ra ở độ cao 14 km tại lúc máy bay B-52 có vận tốc 805 km/h.", "Quá trình thả diễn ra ở độ cao 14 km tại lúc máy bay B-52 có vận tốc 805 km/h.", "Mười hai phi công đã được tuyển chọn cho chương trình từ Không quân, Hải quân, và NACA (sau thành NASA).", "Mười hai phi công đã được tuyển chọn cho chương trình từ Không quân, Hải quân, và NACA (sau thành NASA).", "Tổng số 199 chuyến bay đã được thực hiện từ 1959 đến 1968, với kết quả đạt kỷ lục thế giới về tốc độ cao nhất mà một máy bay có người lái có được, hiện tại 2016, vận tốc lớn nhất mà X-15 bay được là Mach 6,72 hay 7.273 km/h.", "Tổng số 199 chuyến bay đã được thực hiện từ 1959 đến 1968, với kết quả đạt kỷ lục thế giới về tốc độ cao nhất mà một máy bay có người lái có được, hiện tại 2016, vận tốc lớn nhất mà X-15 bay được là Mach 6,72 hay 7.273 km/h.", "Độ cao kỷ lục mà nó đạt được bằng 107,96 km.", "Độ cao kỷ lục mà nó đạt được bằng 107,96 km.", "Tám phi công đã được trao Huy hiệu phi hành gia của Không quân vì đã bay cao hơn 80 km, và hai chuyến bay thực hiện bởi Joseph A. Walker đã bay cao hơn 100 km, vượt tiêu chuẩn định nghĩa không gian ngoài thiên thể của Liên đoàn Hàng không Vũ trụ Quốc tế (International Aeronautical Federation).", "Tám phi công đã được trao Huy hiệu phi hành gia của Không quân vì đã bay cao hơn 80 km, và hai chuyến bay thực hiện bởi Joseph A. Walker đã bay cao hơn 100 km, vượt tiêu chuẩn định nghĩa không gian ngoài thiên thể của Liên đoàn Hàng không Vũ trụ Quốc tế (International Aeronautical Federation).", "Chương trình X-15 áp dụng các kỹ thuật cơ khí mà sau này được sử dụng cho các chương trình chuyến bay không gian có người lái, bao gồm hệ thống kiểm soát phản lực (reaction control system jets) để kiểm soát hướng của tàu vũ trụ, bộ đồ phi hành gia, và định nghĩa chân trời trong định vị.", "Chương trình X-15 áp dụng các kỹ thuật cơ khí mà sau này được sử dụng cho các chương trình chuyến bay không gian có người lái, bao gồm hệ thống kiểm soát phản lực (reaction control system jets) để kiểm soát hướng của tàu vũ trụ, bộ đồ phi hành gia, và định nghĩa chân trời trong định vị.", "Dữ liệu thu thập được từ quá trình rơi trở lại khí quyển và tiếp đất trở thành các tài liệu vô giá cho NASA khi thiết kế tàu con thoi.", "Dữ liệu thu thập được từ quá trình rơi trở lại khí quyển và tiếp đất trở thành các tài liệu vô giá cho NASA khi thiết kế tàu con thoi.", "Dự án Mercury (1959–63)\n\nNgay sau khi cuộc chạy đua vào không gian bắt đầu, mà một mục tiêu lúc đầu là đưa con người vào không gian sớm nhất có thể, do vậy những tàu không gian có thiết kế đơn giản nhất có thể phóng lên bằng những tên lửa hiện tại lại một phương án được lựa chọn.", "Dự án Mercury (1959–63)\n\nNgay sau khi cuộc chạy đua vào không gian bắt đầu, mà một mục tiêu lúc đầu là đưa con người vào không gian sớm nhất có thể, do vậy những tàu không gian có thiết kế đơn giản nhất có thể phóng lên bằng những tên lửa hiện tại lại một phương án được lựa chọn.", "Chương trình \"Con người ở trong Vũ trụ sớm nhất\" (Man in Space Soonest) của không quân Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều phương án thiết kế tàu vũ trụ có người lái, từ máy bay gắn động cơ tên lửa X-15, đến những khoang trở về từ vũ trụ (space capsule) kích cỡ nhỏ được bắn lên bằng tên lửa xuyên lục địa.", "Chương trình \"Con người ở trong Vũ trụ sớm nhất\" (Man in Space Soonest) của không quân Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều phương án thiết kế tàu vũ trụ có người lái, từ máy bay gắn động cơ tên lửa X-15, đến những khoang trở về từ vũ trụ (space capsule) kích cỡ nhỏ được bắn lên bằng tên lửa xuyên lục địa.", "Đến 1958, thiết kế máy bay tên lửa bị loại so với ưu tiên khoang vũ trụ có phi hành gia được phóng lên bằng tên lửa.", "Đến 1958, thiết kế máy bay tên lửa bị loại so với ưu tiên khoang vũ trụ có phi hành gia được phóng lên bằng tên lửa.", "Khi NASA được thành lập trong cùng năm, chương trình của bên Không quân đã được chuyển giao lại và đổi tên thành Dự án Mercury.", "Khi NASA được thành lập trong cùng năm, chương trình của bên Không quân đã được chuyển giao lại và đổi tên thành Dự án Mercury.", "Bảy phi hành gia đầu tiên đã được tuyển chọn từ các phi công của Hải quân, Không quân và Lính thủy.", "Bảy phi hành gia đầu tiên đã được tuyển chọn từ các phi công của Hải quân, Không quân và Lính thủy.", "Ngày 5 tháng 5 năm 1961, nhà du hành Alan Shepard trở thành người Mỹ đầu tiên trong tàu vũ trụ Freedom 7, phóng lên bởi tên lửa Redstone trong chuyến bay xuyên lục địa dài 15 phút ở quỹ đạo thấp.", "Ngày 5 tháng 5 năm 1961, nhà du hành Alan Shepard trở thành người Mỹ đầu tiên trong tàu vũ trụ Freedom 7, phóng lên bởi tên lửa Redstone trong chuyến bay xuyên lục địa dài 15 phút ở quỹ đạo thấp.", "John Glenn trở thành người Mỹ đầu tiên được phóng vào quỹ đạo bởi tên lửa Atlas ngày 20 tháng 2 năm 1962 trên khoang của tàu Friendship 7.", "John Glenn trở thành người Mỹ đầu tiên được phóng vào quỹ đạo bởi tên lửa Atlas ngày 20 tháng 2 năm 1962 trên khoang của tàu Friendship 7.", "Glenn hoàn tất được ba vòng quỹ đạo, và sau đó NASA thực hiện thêm được ba lần bay nữa, với chuyến bay bao gồm 22 vòng quỹ đạo do phi công L. Gordon Cooper điều khiển tàu Faith 7 diễn ra vào ngày 15 và 16 tháng 5 năm 1963.", "Glenn hoàn tất được ba vòng quỹ đạo, và sau đó NASA thực hiện thêm được ba lần bay nữa, với chuyến bay bao gồm 22 vòng quỹ đạo do phi công L. Gordon Cooper điều khiển tàu Faith 7 diễn ra vào ngày 15 và 16 tháng 5 năm 1963.", "Liên Xô đã hoàn tất trước Hoa Kỳ về tàu vũ trụ có một phi hành gia, trong chương trình Vostok (chương trình Phương Đông).", "Liên Xô đã hoàn tất trước Hoa Kỳ về tàu vũ trụ có một phi hành gia, trong chương trình Vostok (chương trình Phương Đông).", "Họ đã đưa được phi hành gia đầu tiên lên vũ trụ đó là Yuri Gagarin trong lần bay có 1 vòng quỹ đạo quanh Trái Đất trên tàu Vostok 1 vào tháng 4 năm 1961, một tháng trước chuyến bay của Shepard.", "Họ đã đưa được phi hành gia đầu tiên lên vũ trụ đó là Yuri Gagarin trong lần bay có 1 vòng quỹ đạo quanh Trái Đất trên tàu Vostok 1 vào tháng 4 năm 1961, một tháng trước chuyến bay của Shepard.", "Tháng 8 năm 1962, Liên Xô đã thực hiện được chuyến bay kéo dài kỷ lục 4 ngày với nhà du hành vũ trụ Andriyan Nikolayev trên tàu Vostok 3, và cũng thực hiện đồng thời chuyến bay của tàu Vostok 4 mang theo phi hành gia Pavel Popovich.", "Tháng 8 năm 1962, Liên Xô đã thực hiện được chuyến bay kéo dài kỷ lục 4 ngày với nhà du hành vũ trụ Andriyan Nikolayev trên tàu Vostok 3, và cũng thực hiện đồng thời chuyến bay của tàu Vostok 4 mang theo phi hành gia Pavel Popovich.", "Dự án Gemini (1961–66)\n\nDựa trên những nghiên cứu nhằm phát triển các tàu vũ trụ Mercury có khả năng thực hiện các chuyến bay dài, các kỹ thuật điều khiển hai tàu không gian gặp nhau (space rendezvous), và trở về Trái Đất một cách chính xác, năm 1962 dự án Gemini được khởi động với mục đích đưa hai phi hành gia trong cùng một chuyến bay để vượt qua sự dẫn đầu của Liên Xô và hỗ trợ cho chương trình con người đổ bộ lên Mặt Trăng Apollo, thực hiện thêm các hoạt động bên ngoài tàu không gian (extravehicular activity-EVA) và điều khiển kết nối và lắp ghép giữa các khoang với nhau.", "Dự án Gemini (1961–66)\n\nDựa trên những nghiên cứu nhằm phát triển các tàu vũ trụ Mercury có khả năng thực hiện các chuyến bay dài, các kỹ thuật điều khiển hai tàu không gian gặp nhau (space rendezvous), và trở về Trái Đất một cách chính xác, năm 1962 dự án Gemini được khởi động với mục đích đưa hai phi hành gia trong cùng một chuyến bay để vượt qua sự dẫn đầu của Liên Xô và hỗ trợ cho chương trình con người đổ bộ lên Mặt Trăng Apollo, thực hiện thêm các hoạt động bên ngoài tàu không gian (extravehicular activity-EVA) và điều khiển kết nối và lắp ghép giữa các khoang với nhau.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của dự án Gemini, Gemini 3, được điều khiển bởi hai phi hành gia Gus Grissom và John Young vào ngày 23 tháng 3 năm 1965.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của dự án Gemini, Gemini 3, được điều khiển bởi hai phi hành gia Gus Grissom và John Young vào ngày 23 tháng 3 năm 1965.", "Sau đó có thêm 9 phi vụ nữa được thực hiện từ 1965 đến 1966, chứng tỏ một phi vụ có thể kéo dài gần 14 ngày, điều khiển hai tàu kết nối, phi hành gia thực hiện hoạt động ngoài không gian, và thu thập các dữ liệu y học về những hiệu ứng của không trọng lực đối với cơ thể người.", "Sau đó có thêm 9 phi vụ nữa được thực hiện từ 1965 đến 1966, chứng tỏ một phi vụ có thể kéo dài gần 14 ngày, điều khiển hai tàu kết nối, phi hành gia thực hiện hoạt động ngoài không gian, và thu thập các dữ liệu y học về những hiệu ứng của không trọng lực đối với cơ thể người.", "Dưới sự lãnh đạo của thủ tướng Nikita Khrushchev, Liên Xô chạy đua với dự án Gemini bằng cách chuyển đổi tàu Phương Đông của họ thành tàu Voskhod có thể mang theo hai hoặc ba phi hành gia.", "Dưới sự lãnh đạo của thủ tướng Nikita Khrushchev, Liên Xô chạy đua với dự án Gemini bằng cách chuyển đổi tàu Phương Đông của họ thành tàu Voskhod có thể mang theo hai hoặc ba phi hành gia.", "Chuyến bay thành công đầu tiên mang theo hai phi hành gia của Liên Xô thực hiện trước chuyến bay đầu tiên của dự án Gemini, rồi họ đạt được chuyến bay có ba phi hành gia vào 1963 và thực hiện hoạt động ngoài không gian đầu tiên (EVA) vào 1964.", "Chuyến bay thành công đầu tiên mang theo hai phi hành gia của Liên Xô thực hiện trước chuyến bay đầu tiên của dự án Gemini, rồi họ đạt được chuyến bay có ba phi hành gia vào 1963 và thực hiện hoạt động ngoài không gian đầu tiên (EVA) vào 1964.", "Sau kết quả này, chương trình của họ bị hủy, và dự án Gemini tiếp tục triển khai trong khi kỹ sư thiết kế tàu không gian Sergei Korolev bắt đầu phát triển tàu vũ trụ Soyuz, đối trọng của họ đối với tàu Apollo.", "Sau kết quả này, chương trình của họ bị hủy, và dự án Gemini tiếp tục triển khai trong khi kỹ sư thiết kế tàu không gian Sergei Korolev bắt đầu phát triển tàu vũ trụ Soyuz, đối trọng của họ đối với tàu Apollo.", "Dự án Apollo (1961–72)\n\nCảm nhận của công chúng Hoa Kỳ về sự dẫn đầu của Liên Xô khi đưa được phi công đầu tiên lên vũ trụ, đã thúc đẩy Tổng thống John F. Kennedy đặt ra vấn đề trước Quốc hội vào ngày 25 tháng 5 năm 1961 về cam kết của chính phủ liên bang cho một chương trình đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, dẫn đến ra đời chương trình Apollo.", "Dự án Apollo (1961–72)\n\nCảm nhận của công chúng Hoa Kỳ về sự dẫn đầu của Liên Xô khi đưa được phi công đầu tiên lên vũ trụ, đã thúc đẩy Tổng thống John F. Kennedy đặt ra vấn đề trước Quốc hội vào ngày 25 tháng 5 năm 1961 về cam kết của chính phủ liên bang cho một chương trình đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, dẫn đến ra đời chương trình Apollo.", "Apollo là một trong những chương trình khoa học tốn kém nhất của Hoa Kỳ.", "Apollo là một trong những chương trình khoa học tốn kém nhất của Hoa Kỳ.", "Tổng chi phí của nó hơn $20 tỷ đô la vào thập niên 1960 hay ước tính bằng $ đô la so với ngày nay.", "Tổng chi phí của nó hơn $20 tỷ đô la vào thập niên 1960 hay ước tính bằng $ đô la so với ngày nay.", "(Dự án Manhattan có chi phí xấp xỉ $ khi tính đến cả chỉ số lạm phát.)", "(Dự án Manhattan có chi phí xấp xỉ $ khi tính đến cả chỉ số lạm phát.)", "Dự án sử dụng tên lửa Saturn lớn hơn rất nhiều so với các tên lửa cho các dự án trước đó.", "Dự án sử dụng tên lửa Saturn lớn hơn rất nhiều so với các tên lửa cho các dự án trước đó.", "Tàu không gian Apollo cũng lớn hơn; nó bao gồm hai phần, khoang dịch vụ và điều khiển (CSM) và mô đun đổ bộ Mặt Trăng (LM).", "Tàu không gian Apollo cũng lớn hơn; nó bao gồm hai phần, khoang dịch vụ và điều khiển (CSM) và mô đun đổ bộ Mặt Trăng (LM).", "Mô đun LM bị để lại trên Mặt Trăng và chỉ có khoang điều khiển (CM) mang theo ba nhà du hành vũ trụ trở lại Trái Đất.", "Mô đun LM bị để lại trên Mặt Trăng và chỉ có khoang điều khiển (CM) mang theo ba nhà du hành vũ trụ trở lại Trái Đất.", "Chuyến bay có người lái thứ hai, Apollo 8, mang các du hành gia lần đầu tiên bay vòng quanh Mặt Trăng trong tháng 12 năm 1968.", "Chuyến bay có người lái thứ hai, Apollo 8, mang các du hành gia lần đầu tiên bay vòng quanh Mặt Trăng trong tháng 12 năm 1968.", "Ngay trước khi đó, Liên Xô đã gửi một tàu vũ trụ robot bay quanh Mặt Trăng.", "Ngay trước khi đó, Liên Xô đã gửi một tàu vũ trụ robot bay quanh Mặt Trăng.", "Hai phi vụ tiếp theo cần phải thực hiện luyện tập kỹ thuật kết nối các mô đun theo như đòi hỏi để có thể đổ bộ lên Mặt Trăng và cuối cùng nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng đã được phi vụ Apollo 11 thực hiện vào tháng 7 năm 1969.", "Hai phi vụ tiếp theo cần phải thực hiện luyện tập kỹ thuật kết nối các mô đun theo như đòi hỏi để có thể đổ bộ lên Mặt Trăng và cuối cùng nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng đã được phi vụ Apollo 11 thực hiện vào tháng 7 năm 1969.", "Người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng là Neil Armstrong, sau đó là Buzz Aldrin, trong khi Michael Collins điều khiển tàu không gian bay trên quỹ đạo.", "Người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng là Neil Armstrong, sau đó là Buzz Aldrin, trong khi Michael Collins điều khiển tàu không gian bay trên quỹ đạo.", "Sau đó có thêm 5 phi vụ Apollo nữa thực hiện đổ bộ nhà du hành lên Mặt Trăng, lần cuối cùng vào tháng 12 năm 1972.", "Sau đó có thêm 5 phi vụ Apollo nữa thực hiện đổ bộ nhà du hành lên Mặt Trăng, lần cuối cùng vào tháng 12 năm 1972.", "Trong toàn dự án có sáu phi vụ Apollo và 12 nhà du hành vũ trụ đã đổ bộ lên Mặt Trăng.", "Trong toàn dự án có sáu phi vụ Apollo và 12 nhà du hành vũ trụ đã đổ bộ lên Mặt Trăng.", "Các phi vụ này đã đem lại những dữ liệu khoa học quý giá và 381,7 kg đất đá trên Mặt Trăng về Trái Đất.", "Các phi vụ này đã đem lại những dữ liệu khoa học quý giá và 381,7 kg đất đá trên Mặt Trăng về Trái Đất.", "Các thí nghiệm đã được thực hiện bao gồm liên quan đến cơ học đất, thiên thạch, địa chấn học, trao đổi nhiệt, đo khoảng cách đến Mặt Trăng bằng laser, từ trường, và gió Mặt Trời.", "Các thí nghiệm đã được thực hiện bao gồm liên quan đến cơ học đất, thiên thạch, địa chấn học, trao đổi nhiệt, đo khoảng cách đến Mặt Trăng bằng laser, từ trường, và gió Mặt Trời.", "Sự kiện đổ bộ lên Mặt Trăng đánh dấu sự kết thúc trong cuộc chạy đua vào không gian; và câu nói của Armstrong khi đề cập đến bước nhảy vĩ đại trong lịch sử loài người đã khích lệ các thế hệ về sau trong cuộc tìm hiểu khám phá vũ trụ.", "Sự kiện đổ bộ lên Mặt Trăng đánh dấu sự kết thúc trong cuộc chạy đua vào không gian; và câu nói của Armstrong khi đề cập đến bước nhảy vĩ đại trong lịch sử loài người đã khích lệ các thế hệ về sau trong cuộc tìm hiểu khám phá vũ trụ.", "Apollo đã đánh dấu những cột mốc chính trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của con người.", "Apollo đã đánh dấu những cột mốc chính trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của con người.", "Cho tới 2021 đây vẫn là chương trình duy nhất đã đưa các phi hành gia bay ra ngoài quỹ thấp quanh Trái Đất, và thực hiện đổ bộ con người lên một thiên thể khác.", "Cho tới 2021 đây vẫn là chương trình duy nhất đã đưa các phi hành gia bay ra ngoài quỹ thấp quanh Trái Đất, và thực hiện đổ bộ con người lên một thiên thể khác.", "Apollo 8 là tàu vũ trụ đầu tiên có người lái bay quanh một thiên thể khác, và Apollo 17 đánh dấu bước chân cuối cùng của con người trên Mặt Trăng và là phi vụ cuối cùng có người lái bay ra khỏi quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Apollo 8 là tàu vũ trụ đầu tiên có người lái bay quanh một thiên thể khác, và Apollo 17 đánh dấu bước chân cuối cùng của con người trên Mặt Trăng và là phi vụ cuối cùng có người lái bay ra khỏi quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Chương trình đã thúc đẩy phát triển nhiều công nghệ tiên tiến như động cơ tên lửa và tàu vũ trụ có người lái, thiết bị điện tử gắn trên tàu (điện tử hàng không-avionic), kỹ thuật truyền thông tin và máy tính.", "Chương trình đã thúc đẩy phát triển nhiều công nghệ tiên tiến như động cơ tên lửa và tàu vũ trụ có người lái, thiết bị điện tử gắn trên tàu (điện tử hàng không-avionic), kỹ thuật truyền thông tin và máy tính.", "Apollo cũng mở ra những ngành kỹ thuật hấp dẫn mới và để lại nhiều cơ sở nghiên cứu cùng với máy móc được xây dựng để phục vụ cho chương trình.", "Apollo cũng mở ra những ngành kỹ thuật hấp dẫn mới và để lại nhiều cơ sở nghiên cứu cùng với máy móc được xây dựng để phục vụ cho chương trình.", "Nhiều vật thể và các công cụ, thiết bị liên quan đến chương trình đã được lưu trưng bày tại nhiều nơi trên thế giới, nổi bật nhất là Bảo tàng quốc gia về Hàng không và Vũ trụ (National Air and Space Museum).", "Nhiều vật thể và các công cụ, thiết bị liên quan đến chương trình đã được lưu trưng bày tại nhiều nơi trên thế giới, nổi bật nhất là Bảo tàng quốc gia về Hàng không và Vũ trụ (National Air and Space Museum).", "Skylab (1965–79)\n\nSkylab là trạm không gian đầu tiên và do Hoa Kỳ xây dựng độc lập.", "Skylab (1965–79)\n\nSkylab là trạm không gian đầu tiên và do Hoa Kỳ xây dựng độc lập.", "Ý tưởng hình thành vào năm 1965 như là một phòng thí nghiệm được xây dựng trong vũ trụ từ tầng phóng giai đoạn sau của tên lửa Saturn IB, trạm có khối lượng 77.088 kg được chế tạo trên mặt đất và phóng lên vào ngày 14 tháng 5 năm 1973 bằng tên lửa 2 tầng Saturn V, đưa vào quỹ đạo cao 435 km và nghiêng 50° so với xích đạo.", "Ý tưởng hình thành vào năm 1965 như là một phòng thí nghiệm được xây dựng trong vũ trụ từ tầng phóng giai đoạn sau của tên lửa Saturn IB, trạm có khối lượng 77.088 kg được chế tạo trên mặt đất và phóng lên vào ngày 14 tháng 5 năm 1973 bằng tên lửa 2 tầng Saturn V, đưa vào quỹ đạo cao 435 km và nghiêng 50° so với xích đạo.", "Trạm bị hư hại trong quá trình phóng do mất các tấm bảo vệ nhiệt và một tấm panel điện Mặt Trời, nó đã được sửa lại để hoạt động bình thường khi đội phi hành gia đầu tiên bay lên nó.", "Trạm bị hư hại trong quá trình phóng do mất các tấm bảo vệ nhiệt và một tấm panel điện Mặt Trời, nó đã được sửa lại để hoạt động bình thường khi đội phi hành gia đầu tiên bay lên nó.", "Tổng thời gian mà các phi hành gia ở trên trạm là 171 ngày với 3 đội kế tiếp nhau từ 1973 đến 1974.", "Tổng thời gian mà các phi hành gia ở trên trạm là 171 ngày với 3 đội kế tiếp nhau từ 1973 đến 1974.", "Trên trạm có một phòng thí nghiệm nghiên cứu các hiệu ứng vi trọng lực, và một kính quan sát Mặt Trời.", "Trên trạm có một phòng thí nghiệm nghiên cứu các hiệu ứng vi trọng lực, và một kính quan sát Mặt Trời.", "NASA đã dự định cho một tàu con thoi kết nối với trạm, và đã tăng bán kính quỹ đạo của Skylab lên một cao độ an toàn hơn, nhưng tàu con thoi chưa sẵn sàng thực hiện chuyến bay trước khi Skylab rơi trở lại Trái Đất vào ngày 11 tháng 7 năm 1979.", "NASA đã dự định cho một tàu con thoi kết nối với trạm, và đã tăng bán kính quỹ đạo của Skylab lên một cao độ an toàn hơn, nhưng tàu con thoi chưa sẵn sàng thực hiện chuyến bay trước khi Skylab rơi trở lại Trái Đất vào ngày 11 tháng 7 năm 1979.", "Để tiết kiệm chi phí, NASA đã sử dụng một trong các tên lửa Saturn V mà ban đầu định dùng cho một phi vụ Apollo bị hủy bỏ để phóng Skylab.", "Để tiết kiệm chi phí, NASA đã sử dụng một trong các tên lửa Saturn V mà ban đầu định dùng cho một phi vụ Apollo bị hủy bỏ để phóng Skylab.", "Tàu không gian Apollo được dùng để đưa các nhà du hành đến và rời trạm.", "Tàu không gian Apollo được dùng để đưa các nhà du hành đến và rời trạm.", "Tổng số ba đội các nhà du hành đã ở trên trạm trong khoảng thời gian 28, 59, và 84 ngày.", "Tổng số ba đội các nhà du hành đã ở trên trạm trong khoảng thời gian 28, 59, và 84 ngày.", "Thể tích ở được của Skylab bằng 320 m³, lớn hơn 30,7 lần so với Mô đun điều khiển Apollo (Apollo Command Module).", "Thể tích ở được của Skylab bằng 320 m³, lớn hơn 30,7 lần so với Mô đun điều khiển Apollo (Apollo Command Module).", "Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (1972–75)\n\nNgày 24 tháng 5 năm 1972, Tổng thống Hoa Kỳ Richard M. Nixon đã có cuộc gặp với thủ tướng Liên Xô Alexei Kosygin và chứng kiến lễ ký thỏa thuận hợp tác trong một chuyến bay không gian, và thông báo dự định mọi tàu không gian có người lái hợp tác quốc tế trong tương lai có thể kết nối được với nhau.", "Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (1972–75)\n\nNgày 24 tháng 5 năm 1972, Tổng thống Hoa Kỳ Richard M. Nixon đã có cuộc gặp với thủ tướng Liên Xô Alexei Kosygin và chứng kiến lễ ký thỏa thuận hợp tác trong một chuyến bay không gian, và thông báo dự định mọi tàu không gian có người lái hợp tác quốc tế trong tương lai có thể kết nối được với nhau.", "Thỏa thuận này phê chuẩn dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (ASTP), bao gồm các giai đoạn bắt gặp và kết nối một Mô đun Chỉ huy/Dịch vụ Apollo với một tàu Soyuz.", "Thỏa thuận này phê chuẩn dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (ASTP), bao gồm các giai đoạn bắt gặp và kết nối một Mô đun Chỉ huy/Dịch vụ Apollo với một tàu Soyuz.", "Phi vụ này đã diễn ra vào tháng 7 năm 1975.", "Phi vụ này đã diễn ra vào tháng 7 năm 1975.", "Đây là chuyến bay có người lái cuối cùng của Hoa Kỳ cho tới khi tàu con thoi thực hiện phóng lên vào tháng 4 năm 1981.", "Đây là chuyến bay có người lái cuối cùng của Hoa Kỳ cho tới khi tàu con thoi thực hiện phóng lên vào tháng 4 năm 1981.", "Phi vụ bao gồm các thí nghiệm khoa học chung và riêng lẻ của mỗi bên, mang lại những thực hành kỹ thuật hữu ích cho các chuyến bay không gian hợp tác giữa Hoa Kỳ và Nga trong tương lai, như chương trình tàu con thoi–trạm vũ trụ Hòa Bình và Trạm Vũ trụ quốc tế.", "Phi vụ bao gồm các thí nghiệm khoa học chung và riêng lẻ của mỗi bên, mang lại những thực hành kỹ thuật hữu ích cho các chuyến bay không gian hợp tác giữa Hoa Kỳ và Nga trong tương lai, như chương trình tàu con thoi–trạm vũ trụ Hòa Bình và Trạm Vũ trụ quốc tế.", "Chương trình tàu con thoi (1972–2011)\n\nTàu con thoi trở thành trọng tâm chính của NASA vào cuối thập kỷ 1970 và trong thập kỷ 1980.", "Chương trình tàu con thoi (1972–2011)\n\nTàu con thoi trở thành trọng tâm chính của NASA vào cuối thập kỷ 1970 và trong thập kỷ 1980.", "Được dự định phóng lên thường xuyên và có thể tái sử dụng được, bốn tàu con thoi đã được chế tạo xong vào thời điểm 1985.", "Được dự định phóng lên thường xuyên và có thể tái sử dụng được, bốn tàu con thoi đã được chế tạo xong vào thời điểm 1985.", "Lần phóng đầu tiên, là tàu con thoi Columbia được phóng vào ngày 12 tháng 4 năm 1981, the 20th anniversary of the first known human space flight.", "Lần phóng đầu tiên, là tàu con thoi Columbia được phóng vào ngày 12 tháng 4 năm 1981, the 20th anniversary of the first known human space flight.", "Thành phần chính của chương trình này là một tàu bay không gian có thể bay trên quỹ đạo, trong quá trình phóng lên nó được gắn theo một bình nhiên liệu ngoài và hai tên lửa nhiên liệu rắn gắn hai bên để tăng thêm sức đẩy phản lực.", "Thành phần chính của chương trình này là một tàu bay không gian có thể bay trên quỹ đạo, trong quá trình phóng lên nó được gắn theo một bình nhiên liệu ngoài và hai tên lửa nhiên liệu rắn gắn hai bên để tăng thêm sức đẩy phản lực.", "Thùng nhiên liệu ngoài, có đường kính lớn hơn cả tàu con thoi, là phần chính yếu duy nhất không được tái sử dụng sau mỗi lần phóng, và nó rơi xuống Đại Tây Dương.", "Thùng nhiên liệu ngoài, có đường kính lớn hơn cả tàu con thoi, là phần chính yếu duy nhất không được tái sử dụng sau mỗi lần phóng, và nó rơi xuống Đại Tây Dương.", "Tàu con thoi có thể hoạt động trên quỹ đạo với cao độ 185–643 km và tải trọng lớn nhất có thể mang được (đối với quỹ đạo thấp) là 24.400 kg.", "Tàu con thoi có thể hoạt động trên quỹ đạo với cao độ 185–643 km và tải trọng lớn nhất có thể mang được (đối với quỹ đạo thấp) là 24.400 kg.", "Một phi vụ có thể kéo dài từ 5 đến 17 ngày và phi hành đoàn gồm từ 2 đến 8 nhà du hành vũ trụ.", "Một phi vụ có thể kéo dài từ 5 đến 17 ngày và phi hành đoàn gồm từ 2 đến 8 nhà du hành vũ trụ.", "Khoảng 20 phi vụ (1983–98) của tàu con thoi thực hiện liên quan tới mô đun Spacelab, được thiết kế trong dự án hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).", "Khoảng 20 phi vụ (1983–98) của tàu con thoi thực hiện liên quan tới mô đun Spacelab, được thiết kế trong dự án hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).", "Spacelab không được thiết kế để có thể tự bay độc lập trên quỹ đạo, nhưng nó sẽ vẫn nằm trong khoang hàng của tàu con thoi và các nhà du hành vũ trụ sẽ đi vào nó thông qua cửa cân bằng khí áp (airlock).", "Spacelab không được thiết kế để có thể tự bay độc lập trên quỹ đạo, nhưng nó sẽ vẫn nằm trong khoang hàng của tàu con thoi và các nhà du hành vũ trụ sẽ đi vào nó thông qua cửa cân bằng khí áp (airlock).", "Một loạt các lần phóng khác đó là những phi vụ phóng và sau đó là các lần sửa chữa và nâng cấp kính thiên văn không gian Hubble vào năm 1990 và 1993, 1997, 1999, 2002, 2009.", "Một loạt các lần phóng khác đó là những phi vụ phóng và sau đó là các lần sửa chữa và nâng cấp kính thiên văn không gian Hubble vào năm 1990 và 1993, 1997, 1999, 2002, 2009.", "Năm 1995, hợp tác giữa Nga và Mỹ được nối lại trong chương trình Trạm Vũ trụ Hòa Bình - Tàu con thoi (1995–1998).", "Năm 1995, hợp tác giữa Nga và Mỹ được nối lại trong chương trình Trạm Vũ trụ Hòa Bình - Tàu con thoi (1995–1998).", "Khi tàu của Mỹ kết nối với trạm Hòa Bình đã cho phép các nhà du hành vũ trụ của hai bên cũng của các nước khác tham gia có thể di chuyển qua lại giữa các khoang với nhau.", "Khi tàu của Mỹ kết nối với trạm Hòa Bình đã cho phép các nhà du hành vũ trụ của hai bên cũng của các nước khác tham gia có thể di chuyển qua lại giữa các khoang với nhau.", "Sự hợp tác này tiếp tục được phát triển khi hai nước trở thành những đối tác chính trong dự án xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).", "Sự hợp tác này tiếp tục được phát triển khi hai nước trở thành những đối tác chính trong dự án xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).", "Mức độ hợp tác được tăng cường hơn nữa khi các lần phóng phi hành gia của Hoa Kỳ lên ISS họ phải dựa hoàn toàn vào tên lửa đẩy của Nga sau thảm họa tàu con thoi Columbia năm 2003.", "Mức độ hợp tác được tăng cường hơn nữa khi các lần phóng phi hành gia của Hoa Kỳ lên ISS họ phải dựa hoàn toàn vào tên lửa đẩy của Nga sau thảm họa tàu con thoi Columbia năm 2003.", "Đội tàu con thoi bị mất hai tàu và 14 phi hành gia trong hai thảm họa: Challenger năm 1986, và Columbia năm 2003.", "Đội tàu con thoi bị mất hai tàu và 14 phi hành gia trong hai thảm họa: Challenger năm 1986, và Columbia năm 2003.", "Trong sự kiện mất tàu năm 1986 NASA đã cho triển khai sản xuất lắp dựng tàu Endeavour để thay thế, nhưng NASA đã không sản xuất một tàu khác thay cho lần mất thứ hai.", "Trong sự kiện mất tàu năm 1986 NASA đã cho triển khai sản xuất lắp dựng tàu Endeavour để thay thế, nhưng NASA đã không sản xuất một tàu khác thay cho lần mất thứ hai.", "Chương trình tàu con thoi của NASA có 135 phi vụ và lần cuối cùng là sự kiện tàu con thoi Atlantis hạ cánh xuống Trung tâm Không gian Kennedy vào ngày 21 tháng 7 năm 2011.", "Chương trình tàu con thoi của NASA có 135 phi vụ và lần cuối cùng là sự kiện tàu con thoi Atlantis hạ cánh xuống Trung tâm Không gian Kennedy vào ngày 21 tháng 7 năm 2011.", "Chương trình kéo dài trong 30 năm với hơn 300 phi hành gia đã được đưa vào vũ trụ.", "Chương trình kéo dài trong 30 năm với hơn 300 phi hành gia đã được đưa vào vũ trụ.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế (1993–nay)\n\nTrạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là chương trình kết hợp giữa dự án Trạm Không gian Freedom của NASA với trạm Mir-2 của Liên Xô/Nga, trạm Columbus của ESA, và mô đun phòng thí nghiệm Kibō của Nhật Bản.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế (1993–nay)\n\nTrạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là chương trình kết hợp giữa dự án Trạm Không gian Freedom của NASA với trạm Mir-2 của Liên Xô/Nga, trạm Columbus của ESA, và mô đun phòng thí nghiệm Kibō của Nhật Bản.", "Vào thập niên 1980 NASA có kế hoạch phát triển riêng trạm Freedom, nhưng do hạn chế về ngân sách của Hoa Kỳ dẫn đến việc họ phải sáp nhập với các dự án không gian đa quốc gia khác vào năm 1993, giữa các bên NASA, cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (RKA), cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA), cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), và cơ quan Vũ trụ Canada (CSA).", "Vào thập niên 1980 NASA có kế hoạch phát triển riêng trạm Freedom, nhưng do hạn chế về ngân sách của Hoa Kỳ dẫn đến việc họ phải sáp nhập với các dự án không gian đa quốc gia khác vào năm 1993, giữa các bên NASA, cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (RKA), cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA), cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), và cơ quan Vũ trụ Canada (CSA).", "Trạm bao gồm các mô đun điều áp, giàn để lắp ghép các mô đun, các tấm pin năng lượng mặt trời và những thành phần khác, mà chúng được phóng lên bằng các tên lửa Proton và Soyuz của Nga và tàu con thoi của Mỹ.", "Trạm bao gồm các mô đun điều áp, giàn để lắp ghép các mô đun, các tấm pin năng lượng mặt trời và những thành phần khác, mà chúng được phóng lên bằng các tên lửa Proton và Soyuz của Nga và tàu con thoi của Mỹ.", "Trạm ISS vẫn đang được lắp ráp trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Trạm ISS vẫn đang được lắp ráp trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Quá trình lắp ráp trên quỹ đạo bắt đầu từ năm 1998, với các thành phần do Mỹ chế tạo hoàn thành vào năm 2011 và các thành phần do Nga chế tạo có thể sẽ hoàn thành lắp ráp vào năm 2016 hoặc xa hơn.", "Quá trình lắp ráp trên quỹ đạo bắt đầu từ năm 1998, với các thành phần do Mỹ chế tạo hoàn thành vào năm 2011 và các thành phần do Nga chế tạo có thể sẽ hoàn thành lắp ráp vào năm 2016 hoặc xa hơn.", "Quy chế sử dụng và chia sẻ trạm được thành lập dựa trên các hiệp ước và thỏa thuận quốc tế trong đó chia trạm ra làm hai khu vực với Nga có toàn quyền sở hữu các mô đun của họ (ngoại trừ mô đun Zarya), và các mô đun của Hoa Kỳ được bố trí xen kẽ với các mô đun của các đối tác quốc tế khác.", "Quy chế sử dụng và chia sẻ trạm được thành lập dựa trên các hiệp ước và thỏa thuận quốc tế trong đó chia trạm ra làm hai khu vực với Nga có toàn quyền sở hữu các mô đun của họ (ngoại trừ mô đun Zarya), và các mô đun của Hoa Kỳ được bố trí xen kẽ với các mô đun của các đối tác quốc tế khác.", "Các phi vụ dài ngày trên ISS được coi như là Phi hành đoàn ISS (ISS Expedition).", "Các phi vụ dài ngày trên ISS được coi như là Phi hành đoàn ISS (ISS Expedition).", "Các thành viên trong phi hành đoàn thường ở trên trạm ISS trong vòng 6 tháng.", "Các thành viên trong phi hành đoàn thường ở trên trạm ISS trong vòng 6 tháng.", "Ban đầu phi hành đoàn có 3 du hành gia, và giảm xuống tạm thời còn 2 sau thảm họa tàu Columbia.", "Ban đầu phi hành đoàn có 3 du hành gia, và giảm xuống tạm thời còn 2 sau thảm họa tàu Columbia.", "Từ tháng 5 năm 2009, số lượng phi hành gia bắt đầu tăng lên 6 người.", "Từ tháng 5 năm 2009, số lượng phi hành gia bắt đầu tăng lên 6 người.", "Số lượng được hi vọng tăng lên tới 7 người, hay khả năng của ISS được thiết kế, một khi Chương trình Phi đội Thương mại (Commercial Crew Program) chính thức hoạt động.", "Số lượng được hi vọng tăng lên tới 7 người, hay khả năng của ISS được thiết kế, một khi Chương trình Phi đội Thương mại (Commercial Crew Program) chính thức hoạt động.", "Liên tục có phi hành gia trên trạm ISS trong hơn 15 năm qua, vượt qua kỷ lục của Trạm vũ trụ Hòa Bình; và các nhà du hành vũ trụ từ 15 quốc gia khác nhau đã được phóng lên trạm ISS.", "Liên tục có phi hành gia trên trạm ISS trong hơn 15 năm qua, vượt qua kỷ lục của Trạm vũ trụ Hòa Bình; và các nhà du hành vũ trụ từ 15 quốc gia khác nhau đã được phóng lên trạm ISS.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế có thể nhìn từ Trái Đất bằng mắt thường và, cho đến , nó là vệ tinh nhân tạo lớn nhất trên quỹ đạo quanh Trái Đất với khối lượng và thể tích lớn hơn bất kỳ trạm vũ trụ nào trước đó.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế có thể nhìn từ Trái Đất bằng mắt thường và, cho đến , nó là vệ tinh nhân tạo lớn nhất trên quỹ đạo quanh Trái Đất với khối lượng và thể tích lớn hơn bất kỳ trạm vũ trụ nào trước đó.", "Tàu Soyuz chở theo phi hành đoàn, kết nối với trạm trong thời gian khoảng nửa năm và đưa các nhà du hành vũ trụ trở lại mặt đất.", "Tàu Soyuz chở theo phi hành đoàn, kết nối với trạm trong thời gian khoảng nửa năm và đưa các nhà du hành vũ trụ trở lại mặt đất.", "Một vài tàu chở hàng không người lái phục vụ cho trạm ISS, chúng là các tàu vận tải Tiến bộ của Nga mà đã tham gia chuyên chở từ 2000, tàu vận tải tự hành (ATV) của ESA tham gia từ 2008 đến 2015, tàu vận tải H-II (HTV) của Nhật Bản tham gia từ 2009, tàu Dragon của hãng spaceX bắt đầu vận chuyển từ 2012, và tàu Cygnus tham gia từ 2013.", "Một vài tàu chở hàng không người lái phục vụ cho trạm ISS, chúng là các tàu vận tải Tiến bộ của Nga mà đã tham gia chuyên chở từ 2000, tàu vận tải tự hành (ATV) của ESA tham gia từ 2008 đến 2015, tàu vận tải H-II (HTV) của Nhật Bản tham gia từ 2009, tàu Dragon của hãng spaceX bắt đầu vận chuyển từ 2012, và tàu Cygnus tham gia từ 2013.", "Các tàu con thoi, trước khi nghỉ hưu, cũng được sử dụng để chở hàng hóa và chuyển đổi giữa các thành viên trong phi hành đoàn, mặc dù nó không có khả năng đậu chờ trong khoảng 6 tháng khi nhóm các phi hành gia khác quay trở lại mặt đất.", "Các tàu con thoi, trước khi nghỉ hưu, cũng được sử dụng để chở hàng hóa và chuyển đổi giữa các thành viên trong phi hành đoàn, mặc dù nó không có khả năng đậu chờ trong khoảng 6 tháng khi nhóm các phi hành gia khác quay trở lại mặt đất.", "Cho đến khi tàu vũ trụ có người lái khác của Mỹ hoạt động, các phi hành gia Hoa Kỳ phải đến và rời Trạm Vũ trụ Quốc tế hoàn toàn bằng tàu Soyuz.", "Cho đến khi tàu vũ trụ có người lái khác của Mỹ hoạt động, các phi hành gia Hoa Kỳ phải đến và rời Trạm Vũ trụ Quốc tế hoàn toàn bằng tàu Soyuz.", "ISS đã từng đón nhiều nhất là 13 nhà du hành vũ trụ; điều này đã xảy ra ba lần trong giai đoạn cuối của các tàu con thoi tham gia lắp ráp ISS.", "ISS đã từng đón nhiều nhất là 13 nhà du hành vũ trụ; điều này đã xảy ra ba lần trong giai đoạn cuối của các tàu con thoi tham gia lắp ráp ISS.", "Chương trình trạm Vũ trụ Quốc tế ISS có thể kéo dài ít nhất đến năm 2020, mặc dù người ta có thể mở rộng thời gian hoạt động của nó sau năm 2028.", "Chương trình trạm Vũ trụ Quốc tế ISS có thể kéo dài ít nhất đến năm 2020, mặc dù người ta có thể mở rộng thời gian hoạt động của nó sau năm 2028.", "Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (2006–nay)\n\nCác tàu chuyên chở đã bắt đầu phát triển từ năm 2006 cho các Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (Commercial Resupply Services-CRS) với mục đích tạo ra các chuyến bay phi người lái của Hoa Kỳ nhằm cung cấp hàng hóa cho trạm ISS.", "Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (2006–nay)\n\nCác tàu chuyên chở đã bắt đầu phát triển từ năm 2006 cho các Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (Commercial Resupply Services-CRS) với mục đích tạo ra các chuyến bay phi người lái của Hoa Kỳ nhằm cung cấp hàng hóa cho trạm ISS.", "Quá trình phát triển các thiết bị bay này được đặt trong một chương trình các hợp đồng thương mại trọn gói cho mỗi một mốc đạt được, có nghĩa là mỗi công ty nhận được khoản thanh toán nhất định cho mỗi lần khi nhiệm vụ của họ đã thành công tại mỗi mốc này.", "Quá trình phát triển các thiết bị bay này được đặt trong một chương trình các hợp đồng thương mại trọn gói cho mỗi một mốc đạt được, có nghĩa là mỗi công ty nhận được khoản thanh toán nhất định cho mỗi lần khi nhiệm vụ của họ đã thành công tại mỗi mốc này.", "Các công ty tư nhân cũng được yêu cầu phải có những khoản vốn đầu tư đối ứng dự phòng cho những trường hợp phát sinh trong các hợp đồng của họ.", "Các công ty tư nhân cũng được yêu cầu phải có những khoản vốn đầu tư đối ứng dự phòng cho những trường hợp phát sinh trong các hợp đồng của họ.", "Ngày 23 tháng 12 năm 2008, NASA đã trao hợp đồng cung cấp dịch vụ chuyên chở không gian cho hai công ty SpaceX và Orbital Sciences Corporation.", "Ngày 23 tháng 12 năm 2008, NASA đã trao hợp đồng cung cấp dịch vụ chuyên chở không gian cho hai công ty SpaceX và Orbital Sciences Corporation.", "SpaceX sử dụng tên lửa Falcon 9 của họ và tàu Dragon.", "SpaceX sử dụng tên lửa Falcon 9 của họ và tàu Dragon.", "Orbital Sciences dùng tên lửa Antares và Cygnus.", "Orbital Sciences dùng tên lửa Antares và Cygnus.", "Phi vụ chở hàng đầu tiên của tàu Dragon diễn ra vào tháng 5 năm 2012.", "Phi vụ chở hàng đầu tiên của tàu Dragon diễn ra vào tháng 5 năm 2012.", "Phi vụ cung cấp đầu tiên của tàu Cygnus diễn ra vào tháng 9 năm 2013.", "Phi vụ cung cấp đầu tiên của tàu Cygnus diễn ra vào tháng 9 năm 2013.", "Hiện nay, chương trình CRS cung cấp mọi nhu cầu chuyên chở hàng hóa phục vụ cho Hoa Kỳ trên trạm ISS; với một vài ngoại lệ về tải trọng thiết bị mà được chở theo bằng tàu ATV của ESA và tàu HTV của JAXA.", "Hiện nay, chương trình CRS cung cấp mọi nhu cầu chuyên chở hàng hóa phục vụ cho Hoa Kỳ trên trạm ISS; với một vài ngoại lệ về tải trọng thiết bị mà được chở theo bằng tàu ATV của ESA và tàu HTV của JAXA.", "Chương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (2010–nay)\n\nChương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (Commercial Crew Development-CCDev) được khởi động vào năm với mục đích thúc đẩy sự phát triển của các tàu vũ trụ tư nhân có khả năng chở theo ít nhất 4 phi hành gia của Hoa Kỳ lên trạm ISS, tàu neo đậu vào trạm trong vòng 180 và sau đó đưa các phi hành gia quay trở lại Trái Đất.", "Chương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (2010–nay)\n\nChương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (Commercial Crew Development-CCDev) được khởi động vào năm với mục đích thúc đẩy sự phát triển của các tàu vũ trụ tư nhân có khả năng chở theo ít nhất 4 phi hành gia của Hoa Kỳ lên trạm ISS, tàu neo đậu vào trạm trong vòng 180 và sau đó đưa các phi hành gia quay trở lại Trái Đất.", "Các công ty tư nhân cũng hy vọng họ cũng có thể chuyên chở các nhà du hành vũ trụ không thuộc Mỹ trong dịch vụ thương mại lên các trạm không gian tư nhân như trong kế hoạch của công ty Bigelow Aerospace.", "Các công ty tư nhân cũng hy vọng họ cũng có thể chuyên chở các nhà du hành vũ trụ không thuộc Mỹ trong dịch vụ thương mại lên các trạm không gian tư nhân như trong kế hoạch của công ty Bigelow Aerospace.", "Giống như chương trình COTS, CCDev cũng là một chương trình phát triển với hợp đồng trọn gói của NASA mà đòi hỏi các công ty tư nhân phải bỏ ra những khoản vốn đầu tư ban đầu.", "Giống như chương trình COTS, CCDev cũng là một chương trình phát triển với hợp đồng trọn gói của NASA mà đòi hỏi các công ty tư nhân phải bỏ ra những khoản vốn đầu tư ban đầu.", "Năm 2010, NASA thông báo trúng thầu của giai đoạn đầu tiên của chương trình, tổng giá trị của giai đoạn bằng $50 triệu được chia cho 5 công ty tư nhân Hoa Kỳ với mục tiêu nghiên cứu và phát triển các ý tưởng và công nghệ về chuyến bay vũ trụ có phi hành gia trong khu vực tư nhân.", "Năm 2010, NASA thông báo trúng thầu của giai đoạn đầu tiên của chương trình, tổng giá trị của giai đoạn bằng $50 triệu được chia cho 5 công ty tư nhân Hoa Kỳ với mục tiêu nghiên cứu và phát triển các ý tưởng và công nghệ về chuyến bay vũ trụ có phi hành gia trong khu vực tư nhân.", "Năm 2011, bốn công ty thắng thầu trong giai đoạn hai với tổng giá trị $270 triệu được công bố.", "Năm 2011, bốn công ty thắng thầu trong giai đoạn hai với tổng giá trị $270 triệu được công bố.", "NASA công bố kết quả thầu của giai đoạn ba vào năm 2012, với tổng giá trị của giai đoạn này bằng $1,1 tỷ trao cho 3 công ty để họ có thể tiếp tục phát triển các hệ thống tên lửa vận chuyển phi hành gia.", "NASA công bố kết quả thầu của giai đoạn ba vào năm 2012, với tổng giá trị của giai đoạn này bằng $1,1 tỷ trao cho 3 công ty để họ có thể tiếp tục phát triển các hệ thống tên lửa vận chuyển phi hành gia.", "Năm 2014, hai công ty thắng thầu ở vòng cuối cùng được loan báo.", "Năm 2014, hai công ty thắng thầu ở vòng cuối cùng được loan báo.", "Tàu Dragon V2 của SpaceX (kế hoạch phóng lên bằng tên lửa Falcon 9 v1.1) nhận được hợp đồng có giá trị $2,6 tỷ và tàu CST-100 của Boeing (phóng lên bằng tên lửa Atlas V) nhận được hợp đồng có giá trị tới $4,2 tỷ.", "Tàu Dragon V2 của SpaceX (kế hoạch phóng lên bằng tên lửa Falcon 9 v1.1) nhận được hợp đồng có giá trị $2,6 tỷ và tàu CST-100 của Boeing (phóng lên bằng tên lửa Atlas V) nhận được hợp đồng có giá trị tới $4,2 tỷ.", "NASA kỳ vọng các tàu này sẽ đưa các nhà du hành vũ trụ lên ISS vào năm 2017.", "NASA kỳ vọng các tàu này sẽ đưa các nhà du hành vũ trụ lên ISS vào năm 2017.", "Chương trình bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (2010–nay)\n\nĐối với các phi vụ bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (low Earth orbit-BLEO), NASA đã triển khai phát triển tên lửa Space Launch System (SLS), một loại tên lửa lớp Saturn-V, và tàu không gian bay ra bên ngoài quỹ đạo thấp, tàu Orion, có khả năng mang theo từ hai đến sáu phi hành gia.", "Chương trình bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (2010–nay)\n\nĐối với các phi vụ bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (low Earth orbit-BLEO), NASA đã triển khai phát triển tên lửa Space Launch System (SLS), một loại tên lửa lớp Saturn-V, và tàu không gian bay ra bên ngoài quỹ đạo thấp, tàu Orion, có khả năng mang theo từ hai đến sáu phi hành gia.", "Tháng Hai 2010, chính quyền của Tổng thống Barack Obama kiến nghị loại bỏ các quỹ công cộng cho chương trình Constellation và dịch chuyển lớn hơn sang trách nhiệm phục vụ của các công ty tư nhân đối với trạm ISS.", "Tháng Hai 2010, chính quyền của Tổng thống Barack Obama kiến nghị loại bỏ các quỹ công cộng cho chương trình Constellation và dịch chuyển lớn hơn sang trách nhiệm phục vụ của các công ty tư nhân đối với trạm ISS.", "Trong một lần phát biểu ở Trung tâm Không gian Kennedy ngày 15 tháng 4 năm 2010, Obama đã đề xuất một thiết bị phóng hạng nặng mới (HLV) để thay thế loại tên lửa Ares V từng được đề xuất.", "Trong một lần phát biểu ở Trung tâm Không gian Kennedy ngày 15 tháng 4 năm 2010, Obama đã đề xuất một thiết bị phóng hạng nặng mới (HLV) để thay thế loại tên lửa Ares V từng được đề xuất.", "Trong bài phát biểu của ông, Obama đã kêu gọi thực hiện một phi vụ có người lái đổ bộ lên một tiểu hành tinh sớm nhất vào năm 2025, và một phi vụ có phi hành đoàn bay trên quỹ đạo quanh Sao Hỏa vào giữa thập niên 2030.", "Trong bài phát biểu của ông, Obama đã kêu gọi thực hiện một phi vụ có người lái đổ bộ lên một tiểu hành tinh sớm nhất vào năm 2025, và một phi vụ có phi hành đoàn bay trên quỹ đạo quanh Sao Hỏa vào giữa thập niên 2030.", "Đạo luật Ủy quyền NASA năm 2010 (NASA Authorization Act of 2010) được Quốc hội thông qua và ký ban hành luật vào ngày 11 tháng 10 năm 2010.", "Đạo luật Ủy quyền NASA năm 2010 (NASA Authorization Act of 2010) được Quốc hội thông qua và ký ban hành luật vào ngày 11 tháng 10 năm 2010.", "Đạo luật chính thức hủy bỏ chương trình Constellation.", "Đạo luật chính thức hủy bỏ chương trình Constellation.", "Đạo luật Ủy quyền yêu cầu một thiết kế mới cho loại tàu HLV sẽ được chọn trong vòng 90 ngày thông qua luật; và thiết bị phóng được đặt tên là \"Space Launch System\".", "Đạo luật Ủy quyền yêu cầu một thiết kế mới cho loại tàu HLV sẽ được chọn trong vòng 90 ngày thông qua luật; và thiết bị phóng được đặt tên là \"Space Launch System\".", "Luật mới cũng yêu cầu xây dựng một tàu không gian có khả năng bay được ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Luật mới cũng yêu cầu xây dựng một tàu không gian có khả năng bay được ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tàu Orion, như đã được phát triển trong chương trình Constellation, được chọn để đáp ứng hoàn toàn yêu cầu này.", "Tàu Orion, như đã được phát triển trong chương trình Constellation, được chọn để đáp ứng hoàn toàn yêu cầu này.", "Tàu Space Launch System (Hệ thống phóng không gian) được lập kế hoạch để phóng cả tàu Orion và những thiết bị cần thiết khác cho các phi vụ khác bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tàu Space Launch System (Hệ thống phóng không gian) được lập kế hoạch để phóng cả tàu Orion và những thiết bị cần thiết khác cho các phi vụ khác bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tên lửa SLS cũng được nâng cấp theo thời gian với các phiên bản ngày càng mạnh hơn.", "Tên lửa SLS cũng được nâng cấp theo thời gian với các phiên bản ngày càng mạnh hơn.", "Khả năng ban đầu của SLS có thể phóng 70 mêtric tấn lên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Khả năng ban đầu của SLS có thể phóng 70 mêtric tấn lên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Sau đó nó sẽ được nâng cấp lên khả năng phóng 105 mêtric tấn và tiếp đến là 130 mêtric tấn.", "Sau đó nó sẽ được nâng cấp lên khả năng phóng 105 mêtric tấn và tiếp đến là 130 mêtric tấn.", "Chuyến bay thử nghiệm thám hiểm 1 (Exploration Flight Test 1; EFT-1), là một chuyến bay thử nghiệm không có người lái của tàu Orion, được phóng lên vào ngày 5 tháng 12 năm 2014 bằng tên lửa Delta IV Heavy.", "Chuyến bay thử nghiệm thám hiểm 1 (Exploration Flight Test 1; EFT-1), là một chuyến bay thử nghiệm không có người lái của tàu Orion, được phóng lên vào ngày 5 tháng 12 năm 2014 bằng tên lửa Delta IV Heavy.", "Phi vụ thám hiểm 1 (Exploration Mission 1; EM-1) là lần phóng thử nghiệm đầu tiên của tàu Orion bằng tên lửa SLS mà sẽ đưa tàu vào một quỹ đạo tròn, dự kiến thực hiện vào cuối năm 2018.", "Phi vụ thám hiểm 1 (Exploration Mission 1; EM-1) là lần phóng thử nghiệm đầu tiên của tàu Orion bằng tên lửa SLS mà sẽ đưa tàu vào một quỹ đạo tròn, dự kiến thực hiện vào cuối năm 2018.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của Orion và SLS, phi vụ thám hiểm 2 (Exploration Mission 2; EM-2) có thể sẽ được phóng trong giai đoạn 2021 và 2023; nó là chuyến bay kéo dài 10 đến 14 ngày đưa bốn nhà du hành vũ trụ bay quanh quỹ đạo của Mặt Trăng.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của Orion và SLS, phi vụ thám hiểm 2 (Exploration Mission 2; EM-2) có thể sẽ được phóng trong giai đoạn 2021 và 2023; nó là chuyến bay kéo dài 10 đến 14 ngày đưa bốn nhà du hành vũ trụ bay quanh quỹ đạo của Mặt Trăng.", "Đến tháng 7 năm 2016, mục tiêu của chuyến bay EM-3 và chương trình dài hạn hơn vẫn chưa được quyết định.", "Đến tháng 7 năm 2016, mục tiêu của chuyến bay EM-3 và chương trình dài hạn hơn vẫn chưa được quyết định.", "Các chuyến bay không người lái\n\nHơn 1.000 phi vụ không người lái đã được thiết kế nhằm thám hiểm Trái Đất và hệ Mặt Trời.", "Các chuyến bay không người lái\n\nHơn 1.000 phi vụ không người lái đã được thiết kế nhằm thám hiểm Trái Đất và hệ Mặt Trời.", "Bên cạnh mục tiêu thám hiểm, NASA cũng phóng lên các vệ tinh thông tin liên lạc.", "Bên cạnh mục tiêu thám hiểm, NASA cũng phóng lên các vệ tinh thông tin liên lạc.", "Những chuyến bay này hoặc được phóng bằng tên lửa từ mặt đất hoặc tách ra từ tàu con thoi, mà có thể tự triển khai các vệ tinh hoặc phải gắn thêm động cơ tên lửa thứ cấp để đẩy nó đi xa hơn.", "Những chuyến bay này hoặc được phóng bằng tên lửa từ mặt đất hoặc tách ra từ tàu con thoi, mà có thể tự triển khai các vệ tinh hoặc phải gắn thêm động cơ tên lửa thứ cấp để đẩy nó đi xa hơn.", "Vệ tinh không người lái đầu tiên của Hoa Kỳ là Explorer 1, được khởi động trong dự án ABMA/JPL trong những năm đầu của cuộc chạy đua không gian.", "Vệ tinh không người lái đầu tiên của Hoa Kỳ là Explorer 1, được khởi động trong dự án ABMA/JPL trong những năm đầu của cuộc chạy đua không gian.", "Nó được phóng lên vào tháng 1 năm 1958, hai tháng sau vệ tinh Sputnik.", "Nó được phóng lên vào tháng 1 năm 1958, hai tháng sau vệ tinh Sputnik.", "Khi thành lập NASA, dự án Explorer đã được chuyển giao cho cơ quan này và vẫn còn tiếp tục cho tới ngày nay.", "Khi thành lập NASA, dự án Explorer đã được chuyển giao cho cơ quan này và vẫn còn tiếp tục cho tới ngày nay.", "Các phi vụ này tập trung vào nghiên cứu Trái Đất và Mặt Trời, đo đạc từ trường và gió Mặt Trời cũng như các khía cạnh khác.", "Các phi vụ này tập trung vào nghiên cứu Trái Đất và Mặt Trời, đo đạc từ trường và gió Mặt Trời cũng như các khía cạnh khác.", "Những vệ tinh nghiên cứu Trái Đất gần đây, mà không thuộc chương trình Explorer, là kính thiên văn không gian Hubble, như đã được đề cập ở trên và được phóng lên vào năm 1990.", "Những vệ tinh nghiên cứu Trái Đất gần đây, mà không thuộc chương trình Explorer, là kính thiên văn không gian Hubble, như đã được đề cập ở trên và được phóng lên vào năm 1990.", "Các hành tinh vòng trong hệ Mặt Trời đã được ít nhất bốn phi vụ thám hiểm.", "Các hành tinh vòng trong hệ Mặt Trời đã được ít nhất bốn phi vụ thám hiểm.", "Chuyến bay đầu tiên là của các tàu Mariner trong thập niên 60 và 70, chúng đã bay qua nhiều lần Sao Kim và Sao Hỏa và một lần bay qua Sao Thủy.", "Chuyến bay đầu tiên là của các tàu Mariner trong thập niên 60 và 70, chúng đã bay qua nhiều lần Sao Kim và Sao Hỏa và một lần bay qua Sao Thủy.", "Các tàu không gian phóng lên trong chương trình Mariner cũng là những tàu đầu tiên thực hiện bay lướt qua hành tinh (Mariner 2), lần đầu tiên chụp ảnh một hành tinh khác (Mariner 4), lần đầu tiên đi vào quỹ đạo hành tinh khác (Mariner 9), và lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật lợi dụng trọng lực (Mariner 10).", "Các tàu không gian phóng lên trong chương trình Mariner cũng là những tàu đầu tiên thực hiện bay lướt qua hành tinh (Mariner 2), lần đầu tiên chụp ảnh một hành tinh khác (Mariner 4), lần đầu tiên đi vào quỹ đạo hành tinh khác (Mariner 9), và lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật lợi dụng trọng lực (Mariner 10).", "Đây là kỹ thuật giúp các tàu không gian thu được vận tốc theo mong muốn (tăng hoặc giảm vận tốc) nhờ tác động hấp dẫn của một hành tinh để tới vị trí dự kiến.", "Đây là kỹ thuật giúp các tàu không gian thu được vận tốc theo mong muốn (tăng hoặc giảm vận tốc) nhờ tác động hấp dẫn của một hành tinh để tới vị trí dự kiến.", "Cuộc đổ bộ thành công đầu tiên lên bề mặt Sao Hỏa thực hiện bởi tàu Viking 1 năm 1976.", "Cuộc đổ bộ thành công đầu tiên lên bề mặt Sao Hỏa thực hiện bởi tàu Viking 1 năm 1976.", "Và hai mươi năm sau một robot tự hành nhỏ đã thực hiện lăn bánh trên Sao Hỏa đó là Mars Pathfinder.", "Và hai mươi năm sau một robot tự hành nhỏ đã thực hiện lăn bánh trên Sao Hỏa đó là Mars Pathfinder.", "Bên ngoài Sao Hỏa, Sao Mộc lần đầu tiên được viếng thăm bởi tàu Pioneer 10 vào năm 1973.", "Bên ngoài Sao Hỏa, Sao Mộc lần đầu tiên được viếng thăm bởi tàu Pioneer 10 vào năm 1973.", "Hơn 20 năm sau Galileo gửi một thiết bị thăm dò vào khí quyển Sao Mộc, và trở thành vệ tinh đầu tiên quay quanh hành tinh này.", "Hơn 20 năm sau Galileo gửi một thiết bị thăm dò vào khí quyển Sao Mộc, và trở thành vệ tinh đầu tiên quay quanh hành tinh này.", "Pioneer 11 trở thành con tàu đầu tiên viếng thăm Sao Thổ vào năm 1979, và Voyager 2 trở thành tàu đầu tiên (và duy nhất cho tới nay) bay ngang qua Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương lần lượt vào các năm 1986 và 1989.", "Pioneer 11 trở thành con tàu đầu tiên viếng thăm Sao Thổ vào năm 1979, và Voyager 2 trở thành tàu đầu tiên (và duy nhất cho tới nay) bay ngang qua Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương lần lượt vào các năm 1986 và 1989.", "Tàu không gian đầu tiên rời Hệ Mặt Trời là Pioneer 10 vào năm 1983.", "Tàu không gian đầu tiên rời Hệ Mặt Trời là Pioneer 10 vào năm 1983.", "Và trong một thời gian nó là tàu đi xa Trái Đất nhất, cho tới khi các tàu Voyager 1 và Voyager 2 vượt qua.", "Và trong một thời gian nó là tàu đi xa Trái Đất nhất, cho tới khi các tàu Voyager 1 và Voyager 2 vượt qua.", "Pioneer 10 và 11 và cả hai tàu Voyager đều mang những thông điệp từ Trái Đất đến với các nền văn minh ngoài Trái Đất.", "Pioneer 10 và 11 và cả hai tàu Voyager đều mang những thông điệp từ Trái Đất đến với các nền văn minh ngoài Trái Đất.", "Vấn đề truyền thông tin trở lên khó khăn hơn đối với các tàu hành trình trong không gian sâu thẳm.", "Vấn đề truyền thông tin trở lên khó khăn hơn đối với các tàu hành trình trong không gian sâu thẳm.", "Ví dụ, phải mất khoảng 3 tiếng để tín hiệu vô tuyến đến tới tàu New Horizons khi con tàu này đi được một nửa quãng đường tới Sao Diêm Vương.", "Ví dụ, phải mất khoảng 3 tiếng để tín hiệu vô tuyến đến tới tàu New Horizons khi con tàu này đi được một nửa quãng đường tới Sao Diêm Vương.", "Liên lạc với tàu Pioneer 10 bị mất vào năm 2003.", "Liên lạc với tàu Pioneer 10 bị mất vào năm 2003.", "Cả hai tàu Voyager vẫn còn hoạt động và chúng đang thám hiểm vùng biên giới rìa hệ Mặt Trời với không gian liên sao.", "Cả hai tàu Voyager vẫn còn hoạt động và chúng đang thám hiểm vùng biên giới rìa hệ Mặt Trời với không gian liên sao.", "Ngày 26 tháng 11 năm 2011, phi vụ Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa của NASA đã phóng thành công lên Sao Hỏa.", "Ngày 26 tháng 11 năm 2011, phi vụ Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa của NASA đã phóng thành công lên Sao Hỏa.", "Robot Curiosity đã đáp thành công lên bề mặt Sao Hỏa vào ngày 6 tháng 8 năm 2012, và sau đó bắt đầu tìm kiếm những chứng cứ về sự sống trong quá khứ trên Sao Hỏa.", "Robot Curiosity đã đáp thành công lên bề mặt Sao Hỏa vào ngày 6 tháng 8 năm 2012, và sau đó bắt đầu tìm kiếm những chứng cứ về sự sống trong quá khứ trên Sao Hỏa.", "Các hoạt động và kế hoạch gần đây\nNASA tiếp tục các dự án nghiên cứu bao gồm khảo sát Sao Hỏa (Mars 2020 và InSight), Sao Mộc, Sao Thổ và nghiên cứu Trái Đất cũng như Mặt Trời.", "Các hoạt động và kế hoạch gần đây\nNASA tiếp tục các dự án nghiên cứu bao gồm khảo sát Sao Hỏa (Mars 2020 và InSight), Sao Mộc, Sao Thổ và nghiên cứu Trái Đất cũng như Mặt Trời.", "Các phi vụ đang thực hiện bao gồm Juno bay quanh Sao Mộc, Cassini bay quanh Sao Thổ, New Horizons (bay ngang qua Sao Mộc, Sao Diêm Vương, và một tiểu hành tinh vào 2019), và Dawn nghiên cứu hành tinh lùn Ceres và tiểu hành tinh Vesta trong vành đai tiểu hành tinh.", "Các phi vụ đang thực hiện bao gồm Juno bay quanh Sao Mộc, Cassini bay quanh Sao Thổ, New Horizons (bay ngang qua Sao Mộc, Sao Diêm Vương, và một tiểu hành tinh vào 2019), và Dawn nghiên cứu hành tinh lùn Ceres và tiểu hành tinh Vesta trong vành đai tiểu hành tinh.", "NASA tiếp tục ủng hộ các nghiên cứu đang diễn ra, bao gồm các tàu Pioneer và Voyager đang bay vào vùng ngoài Sao Diêm Vương chưa từng được khám phá, cũng như thám hiểm các hành tinh khí khổng lồ.", "NASA tiếp tục ủng hộ các nghiên cứu đang diễn ra, bao gồm các tàu Pioneer và Voyager đang bay vào vùng ngoài Sao Diêm Vương chưa từng được khám phá, cũng như thám hiểm các hành tinh khí khổng lồ.", "Tàu New Horizons có mục tiêu nghiên cứu Sao Diêm Vương được phóng lên vào năm 2006 và đã thực hiện thành công khi bay ngang qua hành tinh lùn này vào ngày 14 tháng 7 năm 2015.", "Tàu New Horizons có mục tiêu nghiên cứu Sao Diêm Vương được phóng lên vào năm 2006 và đã thực hiện thành công khi bay ngang qua hành tinh lùn này vào ngày 14 tháng 7 năm 2015.", "Con tàu đã nhận được lực đẩy hấp dẫn từ Sao Mộc vào tháng 2 năm 2007, chụp ảnh một số vệ tinh bên trong của Sao Mộc và kiểm tra các thiết bị gắn trên tàu trong những lần bay ngang qua này.", "Con tàu đã nhận được lực đẩy hấp dẫn từ Sao Mộc vào tháng 2 năm 2007, chụp ảnh một số vệ tinh bên trong của Sao Mộc và kiểm tra các thiết bị gắn trên tàu trong những lần bay ngang qua này.", "Một tàu khác của NASA là MAVEN thuộc chương trình do thám Sao Hỏa có nhiệm vụ nghiên cứu khí quyển loãng của hành tinh này.", "Một tàu khác của NASA là MAVEN thuộc chương trình do thám Sao Hỏa có nhiệm vụ nghiên cứu khí quyển loãng của hành tinh này.", "Vào ngày 4 tháng 12 năm 2006, NASA thông báo họ có kế hoạch xây dựng một căn cứ vĩnh cửu trên Mặt Trăng.", "Vào ngày 4 tháng 12 năm 2006, NASA thông báo họ có kế hoạch xây dựng một căn cứ vĩnh cửu trên Mặt Trăng.", "Mục tiêu là bắt đầu xây dựng căn cứ vào năm 2020, và tới năm 2024, có thể cho căn cứ hoạt động hoàn toàn và hỗ trợ cho các phi hành gia nơi làm việc nghỉ ngơi và cung cấp thực phẩm.", "Mục tiêu là bắt đầu xây dựng căn cứ vào năm 2020, và tới năm 2024, có thể cho căn cứ hoạt động hoàn toàn và hỗ trợ cho các phi hành gia nơi làm việc nghỉ ngơi và cung cấp thực phẩm.", "Tuy nhiên, vào 2009, Ủy ban Augustine phát hiện thấy chương trình \"đi không đúng hướng.\"", "Tuy nhiên, vào 2009, Ủy ban Augustine phát hiện thấy chương trình \"đi không đúng hướng.\"", "năm 2010, Tổng thống Barack Obama ra lệnh ngừng triển khai dự án, bao gồm căn cứ trên Mặt Trăng, và điều chuyển sự tập trung của NASA vào dự án đưa phi hành gia tới một tiểu hành tinh và sau đó là tới Sao Hỏa, cũng như hỗ trở mở rộng duy trì sự hoạt động của Trạm Vũ trụ Quốc tế.", "năm 2010, Tổng thống Barack Obama ra lệnh ngừng triển khai dự án, bao gồm căn cứ trên Mặt Trăng, và điều chuyển sự tập trung của NASA vào dự án đưa phi hành gia tới một tiểu hành tinh và sau đó là tới Sao Hỏa, cũng như hỗ trở mở rộng duy trì sự hoạt động của Trạm Vũ trụ Quốc tế.", "Từ 2011, các mục tiêu chiến lược của NASA là\n Mở rộng và duy trì các hoạt động phi vụ có người điều khiển trong hệ Mặt Trời\n Mở rộng hiểu biết khoa học về Trái Đất và Vũ trụ\n Sáng tạo những công nghệ vũ trụ mới\n Thúc đẩy nghiên cứu hàng không học\n Cho phép các chương trình và viện nghiên cứu có khả năng thực hiện các hoạt động hàng không và không gian của NASA\n Quảng bá NASA đối với công chúng, giáo dục và sinh viên học sinh có cơ hội tham gia các hoạt động của họ\n\nTháng 8 năm 2011, NASA chấp thuận hai gương kính thiên văn không gian dự phòng do Cơ quan Do thám Quốc gia (National Reconnaissance Office) trao tặng do không còn cần thiết cho mục đích quân sự nữa.", "Từ 2011, các mục tiêu chiến lược của NASA là\n Mở rộng và duy trì các hoạt động phi vụ có người điều khiển trong hệ Mặt Trời\n Mở rộng hiểu biết khoa học về Trái Đất và Vũ trụ\n Sáng tạo những công nghệ vũ trụ mới\n Thúc đẩy nghiên cứu hàng không học\n Cho phép các chương trình và viện nghiên cứu có khả năng thực hiện các hoạt động hàng không và không gian của NASA\n Quảng bá NASA đối với công chúng, giáo dục và sinh viên học sinh có cơ hội tham gia các hoạt động của họ\n\nTháng 8 năm 2011, NASA chấp thuận hai gương kính thiên văn không gian dự phòng do Cơ quan Do thám Quốc gia (National Reconnaissance Office) trao tặng do không còn cần thiết cho mục đích quân sự nữa.", "Mặc dù được bảo quản lưu kho, các thiết bị này có thông số kỹ thuật tương đương với Kính thiên văn không gian Hubble.", "Mặc dù được bảo quản lưu kho, các thiết bị này có thông số kỹ thuật tương đương với Kính thiên văn không gian Hubble.", "Tháng 9 năm 2011, NASA thông báo khởi động chương trình Hệ thống Phóng Không gian (Space Launch System) phát triển tên lửa hạng nặng có khả năng chở theo phi hành đoàn.", "Tháng 9 năm 2011, NASA thông báo khởi động chương trình Hệ thống Phóng Không gian (Space Launch System) phát triển tên lửa hạng nặng có khả năng chở theo phi hành đoàn.", "Hệ thống Phóng Không gian dùng để phóng tàu Orion và các mô đun dịch vụ lên Mặt Trăng, tiểu hành tinh gần Trái Đất và Sao Hỏa.", "Hệ thống Phóng Không gian dùng để phóng tàu Orion và các mô đun dịch vụ lên Mặt Trăng, tiểu hành tinh gần Trái Đất và Sao Hỏa.", "Tàu Orion không người lái đã được phóng thử nghiệm bằng tên lửa Delta IV Heavy vào tháng 12 năm 2014.", "Tàu Orion không người lái đã được phóng thử nghiệm bằng tên lửa Delta IV Heavy vào tháng 12 năm 2014.", "Kính thiên văn không gian James Webb hiện tại là dự án lớn nhất của NASA dự kiến phóng lên vào cuối năm 2018.", "Kính thiên văn không gian James Webb hiện tại là dự án lớn nhất của NASA dự kiến phóng lên vào cuối năm 2018.", "Ngày 6 tháng 8 năm 2012, NASA đã đáp thành công robot tự hành Curiosity lên Sao Hỏa.", "Ngày 6 tháng 8 năm 2012, NASA đã đáp thành công robot tự hành Curiosity lên Sao Hỏa.", "Ngày 27 tháng 8 năm 2012, Curiosity đã truyền thông điệp được ghi sẵn từ bề mặt Sao Hỏa về Trái Đất, đọc bởi người đứng đầu NASA Charlie Bolden:\n\nNhân viên và lãnh đạo\n\nLãnh đạo của cơ quan, trưởng quản lý NASA (NASA's administrator), báo cáo trực tiếp lên Tổng thống Hoa Kỳ và là cố vấn cho Tổng thống trong lĩnh vực khoa học không gian.", "Ngày 27 tháng 8 năm 2012, Curiosity đã truyền thông điệp được ghi sẵn từ bề mặt Sao Hỏa về Trái Đất, đọc bởi người đứng đầu NASA Charlie Bolden:\n\nNhân viên và lãnh đạo\n\nLãnh đạo của cơ quan, trưởng quản lý NASA (NASA's administrator), báo cáo trực tiếp lên Tổng thống Hoa Kỳ và là cố vấn cho Tổng thống trong lĩnh vực khoa học không gian.", "Vì là cơ quan độc lập, cho nên sự tồn tại hay ngừng hoạt động của một dự án có thể phụ thuộc trực tiếp vào quyết định của Tổng thống.", "Vì là cơ quan độc lập, cho nên sự tồn tại hay ngừng hoạt động của một dự án có thể phụ thuộc trực tiếp vào quyết định của Tổng thống.", "Trụ sở của NASA đặt ở Washington, DC và đưa ra mọi quyết định và hướng dẫn của cơ quan.", "Trụ sở của NASA đặt ở Washington, DC và đưa ra mọi quyết định và hướng dẫn của cơ quan.", "Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt ngoại lệ, các nhân viên dân sự của NASA phải là công dân của Hoa Kỳ.", "Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt ngoại lệ, các nhân viên dân sự của NASA phải là công dân của Hoa Kỳ.", "Trưởng quản lý đầu tiên của NASA là T. Keith Glennan, do Tổng thống Dwight D. Eisenhower bổ nhiệm.", "Trưởng quản lý đầu tiên của NASA là T. Keith Glennan, do Tổng thống Dwight D. Eisenhower bổ nhiệm.", "Trong nhiệm kỳ của mình, ông đã có công kết nối lại các dự án nghiên cứu phát triển không gian của Hoa Kỳ.", "Trong nhiệm kỳ của mình, ông đã có công kết nối lại các dự án nghiên cứu phát triển không gian của Hoa Kỳ.", "James E. Webb là trưởng quản lý thứ ba (giai đoạn 1961–1968), do Tổng thống John F. Kennedy bổ nhiệm.", "James E. Webb là trưởng quản lý thứ ba (giai đoạn 1961–1968), do Tổng thống John F. Kennedy bổ nhiệm.", "Để có thể triển khai chương trình Apollo nhằm đạt được mong muốn đổ bộ lên Mặt Trăng của Kennedy vào cuối thập niên 1960, Webb đã điều hành quản lý tái cấu trúc và mở rộng các cơ sở của NASA, thành lập Trung tâm không gian Houston (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Johnson) và Trung tâm Hoạt động phóng Florida (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Kennedy).", "Để có thể triển khai chương trình Apollo nhằm đạt được mong muốn đổ bộ lên Mặt Trăng của Kennedy vào cuối thập niên 1960, Webb đã điều hành quản lý tái cấu trúc và mở rộng các cơ sở của NASA, thành lập Trung tâm không gian Houston (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Johnson) và Trung tâm Hoạt động phóng Florida (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Kennedy).", "Năm 2009, Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm Charles Bolden trở thành trưởng quản lý thứ 12 của NASA.", "Năm 2009, Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm Charles Bolden trở thành trưởng quản lý thứ 12 của NASA.", "Trưởng quản lý Bolden là một trong ba trưởng quản lý của NASA từng là nhà du hành vũ trụ, cùng với Richard H. Truly (phục vụ giai đoạn 1989–1992) và Frederick D. Gregory (tạm thời, 2005).", "Trưởng quản lý Bolden là một trong ba trưởng quản lý của NASA từng là nhà du hành vũ trụ, cùng với Richard H. Truly (phục vụ giai đoạn 1989–1992) và Frederick D. Gregory (tạm thời, 2005).", "Các trung tâm\n\nCác cơ sở của NASA là những trung tâm nghiên cứu, xây dựng và thông tin liên lạc hỗ trợ cho các nhiệm vụ phóng.", "Các trung tâm\n\nCác cơ sở của NASA là những trung tâm nghiên cứu, xây dựng và thông tin liên lạc hỗ trợ cho các nhiệm vụ phóng.", "Một vài cơ sở từng phục vụ nhiều mục đích vì các lý do lịch sử và quản trị.", "Một vài cơ sở từng phục vụ nhiều mục đích vì các lý do lịch sử và quản trị.", "NASA cũng quản lý một tuyến đường sắt ngắn ở Trung tâm không gian Kennedy và những máy bay đặc biệt, ví dụ hai máy bay Boeing 747 dùng để vận chuyển các tàu con thoi.", "NASA cũng quản lý một tuyến đường sắt ngắn ở Trung tâm không gian Kennedy và những máy bay đặc biệt, ví dụ hai máy bay Boeing 747 dùng để vận chuyển các tàu con thoi.", "Trung tâm Không gian John F. Kennedy (KSC), là một trong những cơ sở nổi tiếng nhất của NASA.", "Trung tâm Không gian John F. Kennedy (KSC), là một trong những cơ sở nổi tiếng nhất của NASA.", "Nó là nơi phóng các chuyến bay có người lái của Hoa Kỳ kể từ 1968.", "Nó là nơi phóng các chuyến bay có người lái của Hoa Kỳ kể từ 1968.", "Mặc dù các chuyến bay như thế hiện tại đang tạm dừng, trung tâm Kennedy vẫn quản lý và điều hành các chương trình không gian của Hoa Kỳ từ ba bệ phóng gần căn cứ không quân mũi Canaveral.", "Mặc dù các chuyến bay như thế hiện tại đang tạm dừng, trung tâm Kennedy vẫn quản lý và điều hành các chương trình không gian của Hoa Kỳ từ ba bệ phóng gần căn cứ không quân mũi Canaveral.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson (JSC) ở Houston là nơi đặt Trung tâm điều khiển Christopher C. Kraft Jr., nơi mọi sự kiểm soát chuyến bay được quản lý cho các phi vụ có người lái.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson (JSC) ở Houston là nơi đặt Trung tâm điều khiển Christopher C. Kraft Jr., nơi mọi sự kiểm soát chuyến bay được quản lý cho các phi vụ có người lái.", "JSC là trung tâm chỉ huy của NASA cho các hoạt động trên Trạm Vũ trụ Quốc tế và cũng là nơi tuyển chọn, đào tạo các phi hành gia tương lai cho Hoa Kỳ cũng như các phi vụ quốc tế.", "JSC là trung tâm chỉ huy của NASA cho các hoạt động trên Trạm Vũ trụ Quốc tế và cũng là nơi tuyển chọn, đào tạo các phi hành gia tương lai cho Hoa Kỳ cũng như các phi vụ quốc tế.", "Một cơ sở lớn khác là Trung tâm Bay Không gian Marshall ở Huntsville, Alabama mà tại đây tên lửa Saturn 5 và trạm Skylab đã được chế tạo.", "Một cơ sở lớn khác là Trung tâm Bay Không gian Marshall ở Huntsville, Alabama mà tại đây tên lửa Saturn 5 và trạm Skylab đã được chế tạo.", "JPL phối hợp với ABMA, một trong những cơ quan đứng đằng sau Explorer 1, phát triển phi vụ bay không gian đầu tiên của Hoa Kỳ.", "JPL phối hợp với ABMA, một trong những cơ quan đứng đằng sau Explorer 1, phát triển phi vụ bay không gian đầu tiên của Hoa Kỳ.", "Mười trung tâm chính của NASA là:\n Trung tâm Không gian John F. Kennedy, Florida\n Trung tâm Nghiên cứu Ames, Moffett Field, California\n Trung tâm Nghiên cứu Bay Armstrong (trước đây là Trung tâm Nghiên cứu Bay Hugh L. Dryden), Edwards, California\n Trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland\n Phòng thí nghiệm Sức đẩy phản lực, gần Pasadena, California\n Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson, Houston, Texas\n Trung tâm Nghiên cứu Langley, Hampton, Virginia\n Trung tâm Nghiên cứu John H. Glenn, Cleveland, Ohio\n Trung tâm Bay Không gian George C. Marshall, Huntsville, Alabama\n Trung tâm Không gian John C. Stennis, Bay St.", "Mười trung tâm chính của NASA là:\n Trung tâm Không gian John F. Kennedy, Florida\n Trung tâm Nghiên cứu Ames, Moffett Field, California\n Trung tâm Nghiên cứu Bay Armstrong (trước đây là Trung tâm Nghiên cứu Bay Hugh L. Dryden), Edwards, California\n Trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland\n Phòng thí nghiệm Sức đẩy phản lực, gần Pasadena, California\n Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson, Houston, Texas\n Trung tâm Nghiên cứu Langley, Hampton, Virginia\n Trung tâm Nghiên cứu John H. Glenn, Cleveland, Ohio\n Trung tâm Bay Không gian George C. Marshall, Huntsville, Alabama\n Trung tâm Không gian John C. Stennis, Bay St.", "Louis, Mississippi\n\nCó nhiều cơ sở hoạt động khác cũng do NASA quản lý, bao gồm Cơ sở Bay Wallops ở đảo Wallops; Cơ sở lắp ráp Michoud ở New Orleans, Louisiana; Cơ sở Thí nghiệm White Sands ở Las Cruces, New Mexico; và các trạm tín hiệu vệ tinh Deep Space Network ở Barstow, California; Madrid, Tây Ban Nha; và Canberra, Australia.", "Louis, Mississippi\n\nCó nhiều cơ sở hoạt động khác cũng do NASA quản lý, bao gồm Cơ sở Bay Wallops ở đảo Wallops; Cơ sở lắp ráp Michoud ở New Orleans, Louisiana; Cơ sở Thí nghiệm White Sands ở Las Cruces, New Mexico; và các trạm tín hiệu vệ tinh Deep Space Network ở Barstow, California; Madrid, Tây Ban Nha; và Canberra, Australia.", "Ngân sách\n\nNgân sách của NASA theo thống kê chiếm xấp xỉ 1% ngân sách của liên bang từ đầu thập niên 1970, chỉ có một năm vượt lên gần 4,41% vào năm 1966 trong giai đoạn phát triển chương trình Apollo.", "Ngân sách\n\nNgân sách của NASA theo thống kê chiếm xấp xỉ 1% ngân sách của liên bang từ đầu thập niên 1970, chỉ có một năm vượt lên gần 4,41% vào năm 1966 trong giai đoạn phát triển chương trình Apollo.", "Hiểu biết của công chúng về ngân sách của NASA rất khác so với thực tế; như một cuộc trưng cầu lấy ý kiến năm 1997 cho thấy phần lớn người Mỹ nghĩ rằng khoảng 20% ngân sách liên bang là dành cho NASA.", "Hiểu biết của công chúng về ngân sách của NASA rất khác so với thực tế; như một cuộc trưng cầu lấy ý kiến năm 1997 cho thấy phần lớn người Mỹ nghĩ rằng khoảng 20% ngân sách liên bang là dành cho NASA.", "Tỷ lệ phần trăm so với ngân sách liên bang mà NASA được cấp đã giảm dần đều kể từ chương trình Apollo và vào năm 2012 tỷ lệ này xấp xỉ bằng 0,48% ngân sách của liên bang.", "Tỷ lệ phần trăm so với ngân sách liên bang mà NASA được cấp đã giảm dần đều kể từ chương trình Apollo và vào năm 2012 tỷ lệ này xấp xỉ bằng 0,48% ngân sách của liên bang.", "Trong một cuộc gặp vào tháng 3 năm 2012 của Ủy ban Thượng viện Hoa Kỳ về Thương mại, Khoa học và Vận tải, Neil deGrasse Tyson chứng thực rằng \"Bây giờ, ngân sách hàng năm của NASA bằng nửa giá trị của một đồng penny trên tiền thuế của người dân.", "Trong một cuộc gặp vào tháng 3 năm 2012 của Ủy ban Thượng viện Hoa Kỳ về Thương mại, Khoa học và Vận tải, Neil deGrasse Tyson chứng thực rằng \"Bây giờ, ngân sách hàng năm của NASA bằng nửa giá trị của một đồng penny trên tiền thuế của người dân.", "Gấp hai lần số đó—một penny trên một đô la—chúng ta có thể biến đổi từ một đất nước ảm đạm, mất tinh thần, có nền kinh tế khó khăn trở thành một quốc gia đứng đầu của thế kỷ XX với một giấc mơ tươi sáng về ngày mai.\"", "Gấp hai lần số đó—một penny trên một đô la—chúng ta có thể biến đổi từ một đất nước ảm đạm, mất tinh thần, có nền kinh tế khó khăn trở thành một quốc gia đứng đầu của thế kỷ XX với một giấc mơ tươi sáng về ngày mai.\"", "Trong năm tài khóa 2015, NASA nhận được xấp xỉ 18,01 tỷ USD từ Quốc hội—tăng 549 triệu $ từ dự toán ngân sách yêu cầu và nhiều hơn xấp xỉ 350 triệu $ so với ngân sách được duyệt cho NASA vào năm 2014.", "Trong năm tài khóa 2015, NASA nhận được xấp xỉ 18,01 tỷ USD từ Quốc hội—tăng 549 triệu $ từ dự toán ngân sách yêu cầu và nhiều hơn xấp xỉ 350 triệu $ so với ngân sách được duyệt cho NASA vào năm 2014.", "Tác động môi trường\nKhí thải từ các hệ thống động cơ tên lửa, cả trong khí quyển Trái Đất lẫn ngoài không gian, có những ảnh hưởng bất lợi tới môi trường của Trái Đất.", "Tác động môi trường\nKhí thải từ các hệ thống động cơ tên lửa, cả trong khí quyển Trái Đất lẫn ngoài không gian, có những ảnh hưởng bất lợi tới môi trường của Trái Đất.", "Một số nhiên liệu tên lửa được cháy tự phát (hypergolic rocket propellants), như hydrazine, là rất độc hại trước khi bốc cháy, nhưng phân hủy thành các hợp chất ít độc hại hơn sau khi cháy.", "Một số nhiên liệu tên lửa được cháy tự phát (hypergolic rocket propellants), như hydrazine, là rất độc hại trước khi bốc cháy, nhưng phân hủy thành các hợp chất ít độc hại hơn sau khi cháy.", "Các tên lửa sử dụng nhiên liệu hydrocarbon, như kerosene, giải phóng cacbon dioxide và khói muội.", "Các tên lửa sử dụng nhiên liệu hydrocarbon, như kerosene, giải phóng cacbon dioxide và khói muội.", "Tuy nhiên, lượng khí thải cacbon dioxide từ các động cơ tên lửa là không đáng kể so với những nguồn thải khác; trung bình Hoa Kỳ đốt cháy 3,0382 x 109 lít nhiên liệu lỏng trong một ngày của năm 2014, trong khi một lần phóng tên lửa Falcon 9 với tầng đầu tiên đốt cháy khoảng 95.000 lít kerosene.", "Tuy nhiên, lượng khí thải cacbon dioxide từ các động cơ tên lửa là không đáng kể so với những nguồn thải khác; trung bình Hoa Kỳ đốt cháy 3,0382 x 109 lít nhiên liệu lỏng trong một ngày của năm 2014, trong khi một lần phóng tên lửa Falcon 9 với tầng đầu tiên đốt cháy khoảng 95.000 lít kerosene.", "Ngay cả nếu một tên lửa Falcon 9 được phóng mỗi ngày, nó sẽ chỉ chiếm 0,006% lượng nhiên liệu lỏng tiêu thụ (và tương ứng với một số lượng khí thải) trong ngày đó.", "Ngay cả nếu một tên lửa Falcon 9 được phóng mỗi ngày, nó sẽ chỉ chiếm 0,006% lượng nhiên liệu lỏng tiêu thụ (và tương ứng với một số lượng khí thải) trong ngày đó.", "Thêm vào đó, khí thải từ LOx- và LH2- nhiên liệu chất lỏng của các tên lửa, giống như SSME, hầu hết là hơi nước.", "Thêm vào đó, khí thải từ LOx- và LH2- nhiên liệu chất lỏng của các tên lửa, giống như SSME, hầu hết là hơi nước.", "NASA tuyên bố một trong những lý do hủy bỏ chương trình Constellation là từ những đánh giá tác động môi trường buộc phải tuân theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia năm 2011.", "NASA tuyên bố một trong những lý do hủy bỏ chương trình Constellation là từ những đánh giá tác động môi trường buộc phải tuân theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia năm 2011.", "Ngược lại, động cơ ion sử dụng các khí trơ vô hại như xenon làm nhiên liệu đẩy.", "Ngược lại, động cơ ion sử dụng các khí trơ vô hại như xenon làm nhiên liệu đẩy.", "Ngày 8 tháng 5 năm 2003, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ công nhận NASA như là cơ quan liên bang đầu tiên sử dụng khí bãi thải để tạo ra năng lượng sử dụng cho một cơ sở của nó—trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland.", "Ngày 8 tháng 5 năm 2003, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ công nhận NASA như là cơ quan liên bang đầu tiên sử dụng khí bãi thải để tạo ra năng lượng sử dụng cho một cơ sở của nó—trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland.", "Một nỗ lực bảo vệ môi trường của NASA là tòa nhà Cơ sở Bền vững NASA ở trung tâm Ames.", "Một nỗ lực bảo vệ môi trường của NASA là tòa nhà Cơ sở Bền vững NASA ở trung tâm Ames.", "Thêm vào đó, tòa nhà Khám phá Khoa học đã được trao giải vàng LEED năm 2010.", "Thêm vào đó, tòa nhà Khám phá Khoa học đã được trao giải vàng LEED năm 2010.", "Một số phi vụ và mục tiêu\n\nCác quan sát\n\nCác tàu không gian\n\nQuay MV \nNASA là nơi One Direction quay MV Drag me down cho album thứ 5 Made in the A.M.", "Một số phi vụ và mục tiêu\n\nCác quan sát\n\nCác tàu không gian\n\nQuay MV \nNASA là nơi One Direction quay MV Drag me down cho album thứ 5 Made in the A.M.", "sau khi Zayn Malik rời nhóm\n\nXem thêm \n IAU\n ESA\n Ủy ban Vũ trụ Việt Nam\n CSA\n JAXA\n FKA\n CNES\n UKSA\n ISA\n\nGhi chú\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nTổng quan\n \n NASA Engineering and Safety Center\n NASA Photos and NASA Images\n NASA Launch Schedule\n NASA Television and NASA podcasts\n \n \n \n NASA on Facebook\n NASA in the Federal Register\n NASA Watch, an agency watchdog site\n The Gateway to Astronaut Photography of Earth \n NASA Documents relating to the Space Program, 1953–62, Dwight D. Eisenhower Presidential Library \n Online documents pertaining to the early history and development of NASA, Dwight D. Eisenhower Presidential Library\n NASA records available for research at the National Archives at Atlanta \n Technical Report Archive and Image Library (TRAIL) – historic technical reports from NASA and other federal agencies\n NASA Alumni League, NAL Florida Chapter, NAL JSC Chapter\n \n \n\nĐọc thêm\n How NASA works on howstuffworks.com\n NASA History Division\n Monthly look at Exploration events\n NODIS: NASA Online Directives Information System \n NTRS: NASA Technical Reports Server\n NASA History and the Challenge of Keeping the Contemporary Past\n Quest: The History of Spaceflight Quarterly \n In video: Nasa's 50 years in space BBC, truy cập 28 tháng 7 năm 2008.", "sau khi Zayn Malik rời nhóm\n\nXem thêm \n IAU\n ESA\n Ủy ban Vũ trụ Việt Nam\n CSA\n JAXA\n FKA\n CNES\n UKSA\n ISA\n\nGhi chú\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nTổng quan\n \n NASA Engineering and Safety Center\n NASA Photos and NASA Images\n NASA Launch Schedule\n NASA Television and NASA podcasts\n \n \n \n NASA on Facebook\n NASA in the Federal Register\n NASA Watch, an agency watchdog site\n The Gateway to Astronaut Photography of Earth \n NASA Documents relating to the Space Program, 1953–62, Dwight D. Eisenhower Presidential Library \n Online documents pertaining to the early history and development of NASA, Dwight D. Eisenhower Presidential Library\n NASA records available for research at the National Archives at Atlanta \n Technical Report Archive and Image Library (TRAIL) – historic technical reports from NASA and other federal agencies\n NASA Alumni League, NAL Florida Chapter, NAL JSC Chapter\n \n \n\nĐọc thêm\n How NASA works on howstuffworks.com\n NASA History Division\n Monthly look at Exploration events\n NODIS: NASA Online Directives Information System \n NTRS: NASA Technical Reports Server\n NASA History and the Challenge of Keeping the Contemporary Past\n Quest: The History of Spaceflight Quarterly \n In video: Nasa's 50 years in space BBC, truy cập 28 tháng 7 năm 2008.", "Những người Việt thành đạt ở NASA \n\nTổ chức thành lập năm 1958\nKhởi đầu năm 1958 ở Washington, D.C.\nTổ chức có trụ sở tại Washington, D.C.\nChính quyền liên bang Hoa Kỳ\nNgười đoạt giải Webby" ]

[ "Tổng thống Dwight D. Eisenhower thành lập NASA vào năm 1958 với mục đích dân sự hướng tới những ứng dụng hòa bình trong khoa học không gian.", "Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ hay Cơ quan Hàng không và Không gian Hoa Kỳ, tên đầy đủ tiếng Anh là National Aeronautics and Space Administration (Cục Quản trị Không Gian và Hàng Không Quốc gia), viết tắt là NASA, cũng được gọi là Cơ quan Không gian Hoa Kỳ là cơ quan chính phủ liên bang Hoa Kỳ có trách nhiệm thực thi chương trình thám hiểm không gian và nghiên cứu ngành hàng không.", "Đạo luật Hàng không và Vũ trụ Quốc gia được thông qua ngày 29 tháng 7 năm 1958, theo đó giải thể cơ quan tiền thân của NASA là NACA (National Advisory Committee for Aeronautics - Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia).", "Tổng thống Dwight D. Eisenhower thành lập NASA vào năm 1958 với mục đích dân sự hướng tới những ứng dụng hòa bình trong khoa học không gian.", "Cơ quan mới chính thức hoạt động vào ngày 1 tháng 10 năm 1958.", "Đạo luật Hàng không và Vũ trụ Quốc gia được thông qua ngày 29 tháng 7 năm 1958, theo đó giải thể cơ quan tiền thân của NASA là NACA (National Advisory Committee for Aeronautics - Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia).", "Kể từ đó, hầu hết các phi vụ thám hiểm không gian đều do NASA đảm nhiệm, bao gồm nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng của chương trình Apollo, trạm không gian Skylab, và chương trình tàu con thoi.", "Cơ quan mới chính thức hoạt động vào ngày 1 tháng 10 năm 1958.", "Hiện tại, NASA đang tham gia xây dựng và vận hành Trạm vũ trụ quốc tế ISS và đang giám sát quá trình phát triển tàu vũ trụ Orion, Hệ thống phóng không gian SLS và các lần phóng tàu vũ trụ với sự tham gia của các công ty cổ phần.", "Kể từ đó, hầu hết các phi vụ thám hiểm không gian đều do NASA đảm nhiệm, bao gồm nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng của chương trình Apollo, trạm không gian Skylab, và chương trình tàu con thoi.", "Cơ quan cũng chịu trách nhiệm cho Chương trình dịch vụ phóng tên lửa (Launch Services Program-LSP) thực thi giám sát và quản lý các hoạt động phóng tàu vũ trụ không người lái của NASA.", "Hiện tại, NASA đang tham gia xây dựng và vận hành Trạm vũ trụ quốc tế ISS và đang giám sát quá trình phát triển tàu vũ trụ Orion, Hệ thống phóng không gian SLS và các lần phóng tàu vũ trụ với sự tham gia của các công ty cổ phần.", "Mục tiêu khoa học của NASA tập trung vào tìm hiểu Trái Đất thông qua chương trình Hệ thống quan sát Trái Đất, nghiên cứu vật lý của Mặt Trời, thám hiểm các thiên thể trong hệ Mặt Trời với các tàu không gian robot tiên tiến như New Horizons, và nghiên cứu các chủ đề của vật lý thiên văn, chẳng hạn liên quan tới Big Bang, thông qua phát triển các thiết bị lớn nghiên cứu trong không gian và các chương trình liên kết khác.", "Cơ quan cũng chịu trách nhiệm cho Chương trình dịch vụ phóng tên lửa (Launch Services Program-LSP) thực thi giám sát và quản lý các hoạt động phóng tàu vũ trụ không người lái của NASA.", "NASA chia sẻ thông tin với nhiều viện và tổ chức quốc gia, quốc tế, như trong Chương trình Vệ tinh quan sát khí nhà kính GOSAT.", "Mục tiêu khoa học của NASA tập trung vào tìm hiểu Trái Đất thông qua chương trình Hệ thống quan sát Trái Đất, nghiên cứu vật lý của Mặt Trời, thám hiểm các thiên thể trong hệ Mặt Trời với các tàu không gian robot tiên tiến như New Horizons, và nghiên cứu các chủ đề của vật lý thiên văn, chẳng hạn liên quan tới Big Bang, thông qua phát triển các thiết bị lớn nghiên cứu trong không gian và các chương trình liên kết khác.", "Hình thành\n\nTừ năm 1946, Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia (NACA) đã thực hiện thử nghiệm máy bay tên lửa như loại siêu thanh Bell X-1.", "NASA chia sẻ thông tin với nhiều viện và tổ chức quốc gia, quốc tế, như trong Chương trình Vệ tinh quan sát khí nhà kính GOSAT.", "Đầu thập niên 1950, đã có thử thách đối với việc phóng một vệ tinh nhân tạo cho dự án năm Vật lý Địa cầu Quốc tế (1957–58).", "Hình thành\n\nTừ năm 1946, Ủy ban Cố vấn Hàng không Quốc gia (NACA) đã thực hiện thử nghiệm máy bay tên lửa như loại siêu thanh Bell X-1.", "Người Mỹ tham gia vào thử thách này trong dự án Vanguard.", "Đầu thập niên 1950, đã có thử thách đối với việc phóng một vệ tinh nhân tạo cho dự án năm Vật lý Địa cầu Quốc tế (1957–58).", "Sau khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (Sputnik 1) vào ngày 4 tháng 10 năm 1957, sự chú ý của Hoa Kỳ đã chuyển hướng tới những nỗ lực nghiên cứu không gian.", "Người Mỹ tham gia vào thử thách này trong dự án Vanguard.", "Quốc hội Hoa Kỳ, bị cảnh báo bởi nhận thức về an ninh quốc gia và sự dẫn đầu về công nghệ (được biết đến là \"khủng hoảng Sputnik\"), ngay lập tức hối thúc và hành động nhanh chóng; Tổng thống Dwight D. Eisenhower và các cố vấn của ông tư vấn các biện pháp thận trọng hơn.", "Sau khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên (Sputnik 1) vào ngày 4 tháng 10 năm 1957, sự chú ý của Hoa Kỳ đã chuyển hướng tới những nỗ lực nghiên cứu không gian.", "Điều này đưa tới thỏa thuận cần thiết phải có một cơ quan liên bang mới dựa trên NACA để thực hiện mọi hoạt động phi quân sự trong không gian.", "Quốc hội Hoa Kỳ, bị cảnh báo bởi nhận thức về an ninh quốc gia và sự dẫn đầu về công nghệ (được biết đến là \"khủng hoảng Sputnik\"), ngay lập tức hối thúc và hành động nhanh chóng; Tổng thống Dwight D. Eisenhower và các cố vấn của ông tư vấn các biện pháp thận trọng hơn.", "Cơ quan nghiên cứu dự án tiên tiến DARPA đã được thành lập vào tháng 2 năm 1958 nhằm phát triển các công nghệ vũ trụ cho các ứng dụng quân sự.", "Điều này đưa tới thỏa thuận cần thiết phải có một cơ quan liên bang mới dựa trên NACA để thực hiện mọi hoạt động phi quân sự trong không gian.", "Ngày 29 tháng 7 năm 1958, Eisenhower ký thông qua Đạo luật Quốc gia về Hàng không và Không gian, thiết lập ra NASA.", "Cơ quan nghiên cứu dự án tiên tiến DARPA đã được thành lập vào tháng 2 năm 1958 nhằm phát triển các công nghệ vũ trụ cho các ứng dụng quân sự.", "Khi chính thức đi vào hoạt động ngày 1 tháng 10 năm 1958, NASA sáp nhập nguyên toàn bộ cơ quan NACA đã có 46 năm hoạt động; với 8.000 nhân viên của nó, và ngân sách thường niên khi đó vào khoảng 100 triệu US$, ban đầu có ba phòng thí nghiệm chính (phòng thí nghiệm hàng không Langley, phòng thí nghiệm hàng không Ames, và phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực bay Lewis) và hai cơ sở thử nghiệm nhỏ.", "Ngày 29 tháng 7 năm 1958, Eisenhower ký thông qua Đạo luật Quốc gia về Hàng không và Không gian, thiết lập ra NASA.", "Huy hiệu của NASA được Tổng thống Eisenhower phê chuẩn vào năm 1959.", "Khi chính thức đi vào hoạt động ngày 1 tháng 10 năm 1958, NASA sáp nhập nguyên toàn bộ cơ quan NACA đã có 46 năm hoạt động; với 8.000 nhân viên của nó, và ngân sách thường niên khi đó vào khoảng 100 triệu US$, ban đầu có ba phòng thí nghiệm chính (phòng thí nghiệm hàng không Langley, phòng thí nghiệm hàng không Ames, và phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực bay Lewis) và hai cơ sở thử nghiệm nhỏ.", "Các đơn vị của Cơ quan quân đội nghiên cứu tên lửa liên lục đại (Army Ballistic Missile Agency-ABMA) và Phòng thí nghiệm nghiên cứu của Hải quân Hoa Kỳ (United States Naval Research Laboratory) được chuyển về dưới sự quản lý của NASA.", "Huy hiệu của NASA được Tổng thống Eisenhower phê chuẩn vào năm 1959.", "Những đóng góp quan trọng trong cuộc đua chạy đua vào không gian của NASA với Liên Xô đó là công nghệ từ chương trình tên lửa của Đức do Wernher von Braun đứng đầu, người mà lúc này đang làm việc cho cơ quan (ABMA), và ông tiếp tục ứng dụng các kỹ thuật trước đó của nhà khoa học người Mỹ Robert Goddard.", "Các đơn vị của Cơ quan quân đội nghiên cứu tên lửa liên lục đại (Army Ballistic Missile Agency-ABMA) và Phòng thí nghiệm nghiên cứu của Hải quân Hoa Kỳ (United States Naval Research Laboratory) được chuyển về dưới sự quản lý của NASA.", "Các dự án nghiên cứu trước đây của không quân Hoa Kỳ và nhiều chương trình không gian của ARPA cũng được chuyển giao cho NASA.", "Những đóng góp quan trọng trong cuộc đua chạy đua vào không gian của NASA với Liên Xô đó là công nghệ từ chương trình tên lửa của Đức do Wernher von Braun đứng đầu, người mà lúc này đang làm việc cho cơ quan (ABMA), và ông tiếp tục ứng dụng các kỹ thuật trước đó của nhà khoa học người Mỹ Robert Goddard.", "Tháng 12 năm 1958, NASA được giao quản lý Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực, một đơn vị nghiên cứu theo hợp đồng của Học viện Công nghệ California.", "Các dự án nghiên cứu trước đây của không quân Hoa Kỳ và nhiều chương trình không gian của ARPA cũng được chuyển giao cho NASA.", "Các chương trình chuyến bay không gian\n\nTrong lịch sử NASA đã thực hiện nhiều chương trình bay không gian có người lái và không có người lái.", "Tháng 12 năm 1958, NASA được giao quản lý Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực, một đơn vị nghiên cứu theo hợp đồng của Học viện Công nghệ California.", "Chương trình bay không người lái đã phóng các vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Hoa Kỳ vào quỹ đạo quanh Trái Đất cho các mục đích khoa học và thông tin liên lạc, và gửi các tàu không gian đến thám hiểm các hành tinh trong hệ Mặt Trời, bắt đầu bằng Sao Kim và Sao Hỏa, và \"cuộc hành trình vĩ đại\" đến các hành tinh vòng ngoài.", "Các chương trình chuyến bay không gian\n\nTrong lịch sử NASA đã thực hiện nhiều chương trình bay không gian có người lái và không có người lái.", "Các chương trình có phi hành gia đưa những người Mỹ đầu tiên vào quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (LEO), giành chiến thắng trong chạy đua không gian với Liên Xô khi có 12 phi hành gia từng nhóm một đã đổ bộ lên Mặt Trăng từ 1969 đến 1972 trong chương trình Apollo, phát triển tàu con thoi bay tới LEO mà có thể tái sử dụng một phần, và trạm vũ trụ bay trên LEO cũng như hợp tác với các quốc gia khác bao gồm Nga sau thời kỳ hậu Xô Viết.", "Chương trình bay không người lái đã phóng các vệ tinh nhân tạo đầu tiên của Hoa Kỳ vào quỹ đạo quanh Trái Đất cho các mục đích khoa học và thông tin liên lạc, và gửi các tàu không gian đến thám hiểm các hành tinh trong hệ Mặt Trời, bắt đầu bằng Sao Kim và Sao Hỏa, và \"cuộc hành trình vĩ đại\" đến các hành tinh vòng ngoài.", "Một số phi vụ có sự tham gia của cả phi hành gia lẫn tàu không gian, ví dụ như tàu không gian Galileo, mà được các phi hành gia triển khai từ tàu con thoi trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất trước khi nó bay tới Sao Mộc.", "Các chương trình có phi hành gia đưa những người Mỹ đầu tiên vào quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (LEO), giành chiến thắng trong chạy đua không gian với Liên Xô khi có 12 phi hành gia từng nhóm một đã đổ bộ lên Mặt Trăng từ 1969 đến 1972 trong chương trình Apollo, phát triển tàu con thoi bay tới LEO mà có thể tái sử dụng một phần, và trạm vũ trụ bay trên LEO cũng như hợp tác với các quốc gia khác bao gồm Nga sau thời kỳ hậu Xô Viết.", "Chương trình chuyến bay có người lái\nChương trình chế tạo thử nghiệm máy bay gắn động cơ tên lửa do NASA khởi xướng được cơ quan mới NASA tiếp tục ủng hộ phát triển cho các chuyến bay có người lái.", "Một số phi vụ có sự tham gia của cả phi hành gia lẫn tàu không gian, ví dụ như tàu không gian Galileo, mà được các phi hành gia triển khai từ tàu con thoi trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất trước khi nó bay tới Sao Mộc.", "Tiếp theo là chương trình phát triển khoang vũ trụ trở về với 1 phi hành gia (space capsule), và kế đó là khoang trở về chứa 2 phi hành gia.", "Chương trình chuyến bay có người lái\nChương trình chế tạo thử nghiệm máy bay gắn động cơ tên lửa do NASA khởi xướng được cơ quan mới NASA tiếp tục ủng hộ phát triển cho các chuyến bay có người lái.", "Phản ứng lại với sự mất đi uy tín và lo sợ về an ninh quốc gia do những bước đi tiên phong cuủa Liên Xô trong giai đoạn đầu của cuộc chinh phục không gian, năm 1961 Tổng thống John F. Kennedy đề xướng một mục tiêu tham vọng đó là \"đưa người đổ bộ lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, và quay trở lại Trái Đất an toàn.\"", "Tiếp theo là chương trình phát triển khoang vũ trụ trở về với 1 phi hành gia (space capsule), và kế đó là khoang trở về chứa 2 phi hành gia.", "Mục tiêu này đã đạt được vào năm 1969 trong chương trình Apollo, và NASA đã có kế hoạch tham vọng hơn với các hoạt động chuẩn bị cho một phi vụ đưa người lên Sao Hỏa.", "Phản ứng lại với sự mất đi uy tín và lo sợ về an ninh quốc gia do những bước đi tiên phong cuủa Liên Xô trong giai đoạn đầu của cuộc chinh phục không gian, năm 1961 Tổng thống John F. Kennedy đề xướng một mục tiêu tham vọng đó là \"đưa người đổ bộ lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, và quay trở lại Trái Đất an toàn.\"", "Tuy nhiên, do sự giảm các mối đe dọa và sự thay đổi mức ưu tiên do tác động chính trị hầu như ngay lập tức làm chấm dứt các kế hoạch đưa người lên Mặt Trăng.", "Mục tiêu này đã đạt được vào năm 1969 trong chương trình Apollo, và NASA đã có kế hoạch tham vọng hơn với các hoạt động chuẩn bị cho một phi vụ đưa người lên Sao Hỏa.", "NASA chuyển sự chú ý sang phòng thí nghiệm không gian tạm thời tận dụng trên các thiết có được từ chương trình Apollo, và phát triển một đội tàu con thoi bay trên quỹ đạo thấp mà có thể tái sử dụng trong nhiều phi vụ khác nhau.", "Tuy nhiên, do sự giảm các mối đe dọa và sự thay đổi mức ưu tiên do tác động chính trị hầu như ngay lập tức làm chấm dứt các kế hoạch đưa người lên Mặt Trăng.", "Trong thập niên 1990, NASA đã được cấp ngân sách dành để phát triển một trạm không gian bay quanh Trái Đất với sự tham gia của các quốc gia, mà hiện nay bao gồm cả Nga thời hậu Liên Xô.", "NASA chuyển sự chú ý sang phòng thí nghiệm không gian tạm thời tận dụng trên các thiết có được từ chương trình Apollo, và phát triển một đội tàu con thoi bay trên quỹ đạo thấp mà có thể tái sử dụng trong nhiều phi vụ khác nhau.", "Cho tới nay, NASA đã phóng tổng cộng 166 phi vụ có phi hành gia, và mười ba tên lửa X-15 bay cao hơn cao độ 80 km vào không gian theo như định nghĩa của Không quân Hoa Kỳ về phạm vi không gian ngoài thiên thể.", "Trong thập niên 1990, NASA đã được cấp ngân sách dành để phát triển một trạm không gian bay quanh Trái Đất với sự tham gia của các quốc gia, mà hiện nay bao gồm cả Nga thời hậu Liên Xô.", "Máy bay tên lửa X-15 (1959–1968)\n\nMáy bay X-15 là một chương trình thử nghiệm của NACA về một loại máy bay gắn động cơ tên lửa siêu thanh, phối hợp nghiên cứu cùng với Hải quân và Không quân Hoa Kỳ.", "Cho tới nay, NASA đã phóng tổng cộng 166 phi vụ có phi hành gia, và mười ba tên lửa X-15 bay cao hơn cao độ 80 km vào không gian theo như định nghĩa của Không quân Hoa Kỳ về phạm vi không gian ngoài thiên thể.", "Máy bay được thiết kế với thân mảnh thon nhỏ với hai bên chứa thùng nhiên liệu và hệ thống máy tính điều khiển sơ khai đầu tiên.", "Máy bay tên lửa X-15 (1959–1968)\n\nMáy bay X-15 là một chương trình thử nghiệm của NACA về một loại máy bay gắn động cơ tên lửa siêu thanh, phối hợp nghiên cứu cùng với Hải quân và Không quân Hoa Kỳ.", "Hồ sơ mời thầu được phát hành vào ngày 30 tháng 12 năm 1954 cho hạng mục thân máy bay, và vào ngày 4 tháng 2 năm 1955 cho hạng mục động cơ máy bay.", "Máy bay được thiết kế với thân mảnh thon nhỏ với hai bên chứa thùng nhiên liệu và hệ thống máy tính điều khiển sơ khai đầu tiên.", "Hợp đồng thân máy bay được trao cho North American Aviation vào tháng 11 năm 1955, và hợp đồng động cơ XLR30 được trao cho Reaction Motors năm 1956, và có ba máy bay đã được sản xuất.", "Hồ sơ mời thầu được phát hành vào ngày 30 tháng 12 năm 1954 cho hạng mục thân máy bay, và vào ngày 4 tháng 2 năm 1955 cho hạng mục động cơ máy bay.", "X-15 được phóng thả từ cánh của một trong hai máy bay Boeing B-52 Stratofortress của NASA, NB52A có số hiệu ở đuôi 52-003, và NB52B có số hiệu ở đuôi 52-008 (còn gọi là Balls 8).", "Hợp đồng thân máy bay được trao cho North American Aviation vào tháng 11 năm 1955, và hợp đồng động cơ XLR30 được trao cho Reaction Motors năm 1956, và có ba máy bay đã được sản xuất.", "Quá trình thả diễn ra ở độ cao 14 km tại lúc máy bay B-52 có vận tốc 805 km/h.", "X-15 được phóng thả từ cánh của một trong hai máy bay Boeing B-52 Stratofortress của NASA, NB52A có số hiệu ở đuôi 52-003, và NB52B có số hiệu ở đuôi 52-008 (còn gọi là Balls 8).", "Mười hai phi công đã được tuyển chọn cho chương trình từ Không quân, Hải quân, và NACA (sau thành NASA).", "Quá trình thả diễn ra ở độ cao 14 km tại lúc máy bay B-52 có vận tốc 805 km/h.", "Tổng số 199 chuyến bay đã được thực hiện từ 1959 đến 1968, với kết quả đạt kỷ lục thế giới về tốc độ cao nhất mà một máy bay có người lái có được, hiện tại 2016, vận tốc lớn nhất mà X-15 bay được là Mach 6,72 hay 7.273 km/h.", "Mười hai phi công đã được tuyển chọn cho chương trình từ Không quân, Hải quân, và NACA (sau thành NASA).", "Độ cao kỷ lục mà nó đạt được bằng 107,96 km.", "Tổng số 199 chuyến bay đã được thực hiện từ 1959 đến 1968, với kết quả đạt kỷ lục thế giới về tốc độ cao nhất mà một máy bay có người lái có được, hiện tại 2016, vận tốc lớn nhất mà X-15 bay được là Mach 6,72 hay 7.273 km/h.", "Tám phi công đã được trao Huy hiệu phi hành gia của Không quân vì đã bay cao hơn 80 km, và hai chuyến bay thực hiện bởi Joseph A. Walker đã bay cao hơn 100 km, vượt tiêu chuẩn định nghĩa không gian ngoài thiên thể của Liên đoàn Hàng không Vũ trụ Quốc tế (International Aeronautical Federation).", "Độ cao kỷ lục mà nó đạt được bằng 107,96 km.", "Chương trình X-15 áp dụng các kỹ thuật cơ khí mà sau này được sử dụng cho các chương trình chuyến bay không gian có người lái, bao gồm hệ thống kiểm soát phản lực (reaction control system jets) để kiểm soát hướng của tàu vũ trụ, bộ đồ phi hành gia, và định nghĩa chân trời trong định vị.", "Tám phi công đã được trao Huy hiệu phi hành gia của Không quân vì đã bay cao hơn 80 km, và hai chuyến bay thực hiện bởi Joseph A. Walker đã bay cao hơn 100 km, vượt tiêu chuẩn định nghĩa không gian ngoài thiên thể của Liên đoàn Hàng không Vũ trụ Quốc tế (International Aeronautical Federation).", "Dữ liệu thu thập được từ quá trình rơi trở lại khí quyển và tiếp đất trở thành các tài liệu vô giá cho NASA khi thiết kế tàu con thoi.", "Chương trình X-15 áp dụng các kỹ thuật cơ khí mà sau này được sử dụng cho các chương trình chuyến bay không gian có người lái, bao gồm hệ thống kiểm soát phản lực (reaction control system jets) để kiểm soát hướng của tàu vũ trụ, bộ đồ phi hành gia, và định nghĩa chân trời trong định vị.", "Dự án Mercury (1959–63)\n\nNgay sau khi cuộc chạy đua vào không gian bắt đầu, mà một mục tiêu lúc đầu là đưa con người vào không gian sớm nhất có thể, do vậy những tàu không gian có thiết kế đơn giản nhất có thể phóng lên bằng những tên lửa hiện tại lại một phương án được lựa chọn.", "Dữ liệu thu thập được từ quá trình rơi trở lại khí quyển và tiếp đất trở thành các tài liệu vô giá cho NASA khi thiết kế tàu con thoi.", "Chương trình \"Con người ở trong Vũ trụ sớm nhất\" (Man in Space Soonest) của không quân Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều phương án thiết kế tàu vũ trụ có người lái, từ máy bay gắn động cơ tên lửa X-15, đến những khoang trở về từ vũ trụ (space capsule) kích cỡ nhỏ được bắn lên bằng tên lửa xuyên lục địa.", "Dự án Mercury (1959–63)\n\nNgay sau khi cuộc chạy đua vào không gian bắt đầu, mà một mục tiêu lúc đầu là đưa con người vào không gian sớm nhất có thể, do vậy những tàu không gian có thiết kế đơn giản nhất có thể phóng lên bằng những tên lửa hiện tại lại một phương án được lựa chọn.", "Đến 1958, thiết kế máy bay tên lửa bị loại so với ưu tiên khoang vũ trụ có phi hành gia được phóng lên bằng tên lửa.", "Chương trình \"Con người ở trong Vũ trụ sớm nhất\" (Man in Space Soonest) của không quân Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều phương án thiết kế tàu vũ trụ có người lái, từ máy bay gắn động cơ tên lửa X-15, đến những khoang trở về từ vũ trụ (space capsule) kích cỡ nhỏ được bắn lên bằng tên lửa xuyên lục địa.", "Khi NASA được thành lập trong cùng năm, chương trình của bên Không quân đã được chuyển giao lại và đổi tên thành Dự án Mercury.", "Đến 1958, thiết kế máy bay tên lửa bị loại so với ưu tiên khoang vũ trụ có phi hành gia được phóng lên bằng tên lửa.", "Bảy phi hành gia đầu tiên đã được tuyển chọn từ các phi công của Hải quân, Không quân và Lính thủy.", "Khi NASA được thành lập trong cùng năm, chương trình của bên Không quân đã được chuyển giao lại và đổi tên thành Dự án Mercury.", "Ngày 5 tháng 5 năm 1961, nhà du hành Alan Shepard trở thành người Mỹ đầu tiên trong tàu vũ trụ Freedom 7, phóng lên bởi tên lửa Redstone trong chuyến bay xuyên lục địa dài 15 phút ở quỹ đạo thấp.", "Bảy phi hành gia đầu tiên đã được tuyển chọn từ các phi công của Hải quân, Không quân và Lính thủy.", "John Glenn trở thành người Mỹ đầu tiên được phóng vào quỹ đạo bởi tên lửa Atlas ngày 20 tháng 2 năm 1962 trên khoang của tàu Friendship 7.", "Ngày 5 tháng 5 năm 1961, nhà du hành Alan Shepard trở thành người Mỹ đầu tiên trong tàu vũ trụ Freedom 7, phóng lên bởi tên lửa Redstone trong chuyến bay xuyên lục địa dài 15 phút ở quỹ đạo thấp.", "Glenn hoàn tất được ba vòng quỹ đạo, và sau đó NASA thực hiện thêm được ba lần bay nữa, với chuyến bay bao gồm 22 vòng quỹ đạo do phi công L. Gordon Cooper điều khiển tàu Faith 7 diễn ra vào ngày 15 và 16 tháng 5 năm 1963.", "John Glenn trở thành người Mỹ đầu tiên được phóng vào quỹ đạo bởi tên lửa Atlas ngày 20 tháng 2 năm 1962 trên khoang của tàu Friendship 7.", "Liên Xô đã hoàn tất trước Hoa Kỳ về tàu vũ trụ có một phi hành gia, trong chương trình Vostok (chương trình Phương Đông).", "Glenn hoàn tất được ba vòng quỹ đạo, và sau đó NASA thực hiện thêm được ba lần bay nữa, với chuyến bay bao gồm 22 vòng quỹ đạo do phi công L. Gordon Cooper điều khiển tàu Faith 7 diễn ra vào ngày 15 và 16 tháng 5 năm 1963.", "Họ đã đưa được phi hành gia đầu tiên lên vũ trụ đó là Yuri Gagarin trong lần bay có 1 vòng quỹ đạo quanh Trái Đất trên tàu Vostok 1 vào tháng 4 năm 1961, một tháng trước chuyến bay của Shepard.", "Liên Xô đã hoàn tất trước Hoa Kỳ về tàu vũ trụ có một phi hành gia, trong chương trình Vostok (chương trình Phương Đông).", "Tháng 8 năm 1962, Liên Xô đã thực hiện được chuyến bay kéo dài kỷ lục 4 ngày với nhà du hành vũ trụ Andriyan Nikolayev trên tàu Vostok 3, và cũng thực hiện đồng thời chuyến bay của tàu Vostok 4 mang theo phi hành gia Pavel Popovich.", "Họ đã đưa được phi hành gia đầu tiên lên vũ trụ đó là Yuri Gagarin trong lần bay có 1 vòng quỹ đạo quanh Trái Đất trên tàu Vostok 1 vào tháng 4 năm 1961, một tháng trước chuyến bay của Shepard.", "Dự án Gemini (1961–66)\n\nDựa trên những nghiên cứu nhằm phát triển các tàu vũ trụ Mercury có khả năng thực hiện các chuyến bay dài, các kỹ thuật điều khiển hai tàu không gian gặp nhau (space rendezvous), và trở về Trái Đất một cách chính xác, năm 1962 dự án Gemini được khởi động với mục đích đưa hai phi hành gia trong cùng một chuyến bay để vượt qua sự dẫn đầu của Liên Xô và hỗ trợ cho chương trình con người đổ bộ lên Mặt Trăng Apollo, thực hiện thêm các hoạt động bên ngoài tàu không gian (extravehicular activity-EVA) và điều khiển kết nối và lắp ghép giữa các khoang với nhau.", "Tháng 8 năm 1962, Liên Xô đã thực hiện được chuyến bay kéo dài kỷ lục 4 ngày với nhà du hành vũ trụ Andriyan Nikolayev trên tàu Vostok 3, và cũng thực hiện đồng thời chuyến bay của tàu Vostok 4 mang theo phi hành gia Pavel Popovich.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của dự án Gemini, Gemini 3, được điều khiển bởi hai phi hành gia Gus Grissom và John Young vào ngày 23 tháng 3 năm 1965.", "Dự án Gemini (1961–66)\n\nDựa trên những nghiên cứu nhằm phát triển các tàu vũ trụ Mercury có khả năng thực hiện các chuyến bay dài, các kỹ thuật điều khiển hai tàu không gian gặp nhau (space rendezvous), và trở về Trái Đất một cách chính xác, năm 1962 dự án Gemini được khởi động với mục đích đưa hai phi hành gia trong cùng một chuyến bay để vượt qua sự dẫn đầu của Liên Xô và hỗ trợ cho chương trình con người đổ bộ lên Mặt Trăng Apollo, thực hiện thêm các hoạt động bên ngoài tàu không gian (extravehicular activity-EVA) và điều khiển kết nối và lắp ghép giữa các khoang với nhau.", "Sau đó có thêm 9 phi vụ nữa được thực hiện từ 1965 đến 1966, chứng tỏ một phi vụ có thể kéo dài gần 14 ngày, điều khiển hai tàu kết nối, phi hành gia thực hiện hoạt động ngoài không gian, và thu thập các dữ liệu y học về những hiệu ứng của không trọng lực đối với cơ thể người.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của dự án Gemini, Gemini 3, được điều khiển bởi hai phi hành gia Gus Grissom và John Young vào ngày 23 tháng 3 năm 1965.", "Dưới sự lãnh đạo của thủ tướng Nikita Khrushchev, Liên Xô chạy đua với dự án Gemini bằng cách chuyển đổi tàu Phương Đông của họ thành tàu Voskhod có thể mang theo hai hoặc ba phi hành gia.", "Sau đó có thêm 9 phi vụ nữa được thực hiện từ 1965 đến 1966, chứng tỏ một phi vụ có thể kéo dài gần 14 ngày, điều khiển hai tàu kết nối, phi hành gia thực hiện hoạt động ngoài không gian, và thu thập các dữ liệu y học về những hiệu ứng của không trọng lực đối với cơ thể người.", "Chuyến bay thành công đầu tiên mang theo hai phi hành gia của Liên Xô thực hiện trước chuyến bay đầu tiên của dự án Gemini, rồi họ đạt được chuyến bay có ba phi hành gia vào 1963 và thực hiện hoạt động ngoài không gian đầu tiên (EVA) vào 1964.", "Dưới sự lãnh đạo của thủ tướng Nikita Khrushchev, Liên Xô chạy đua với dự án Gemini bằng cách chuyển đổi tàu Phương Đông của họ thành tàu Voskhod có thể mang theo hai hoặc ba phi hành gia.", "Sau kết quả này, chương trình của họ bị hủy, và dự án Gemini tiếp tục triển khai trong khi kỹ sư thiết kế tàu không gian Sergei Korolev bắt đầu phát triển tàu vũ trụ Soyuz, đối trọng của họ đối với tàu Apollo.", "Chuyến bay thành công đầu tiên mang theo hai phi hành gia của Liên Xô thực hiện trước chuyến bay đầu tiên của dự án Gemini, rồi họ đạt được chuyến bay có ba phi hành gia vào 1963 và thực hiện hoạt động ngoài không gian đầu tiên (EVA) vào 1964.", "Dự án Apollo (1961–72)\n\nCảm nhận của công chúng Hoa Kỳ về sự dẫn đầu của Liên Xô khi đưa được phi công đầu tiên lên vũ trụ, đã thúc đẩy Tổng thống John F. Kennedy đặt ra vấn đề trước Quốc hội vào ngày 25 tháng 5 năm 1961 về cam kết của chính phủ liên bang cho một chương trình đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, dẫn đến ra đời chương trình Apollo.", "Sau kết quả này, chương trình của họ bị hủy, và dự án Gemini tiếp tục triển khai trong khi kỹ sư thiết kế tàu không gian Sergei Korolev bắt đầu phát triển tàu vũ trụ Soyuz, đối trọng của họ đối với tàu Apollo.", "Apollo là một trong những chương trình khoa học tốn kém nhất của Hoa Kỳ.", "Dự án Apollo (1961–72)\n\nCảm nhận của công chúng Hoa Kỳ về sự dẫn đầu của Liên Xô khi đưa được phi công đầu tiên lên vũ trụ, đã thúc đẩy Tổng thống John F. Kennedy đặt ra vấn đề trước Quốc hội vào ngày 25 tháng 5 năm 1961 về cam kết của chính phủ liên bang cho một chương trình đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào cuối thập niên 1960, dẫn đến ra đời chương trình Apollo.", "Tổng chi phí của nó hơn $20 tỷ đô la vào thập niên 1960 hay ước tính bằng $ đô la so với ngày nay.", "Apollo là một trong những chương trình khoa học tốn kém nhất của Hoa Kỳ.", "(Dự án Manhattan có chi phí xấp xỉ $ khi tính đến cả chỉ số lạm phát.)", "Tổng chi phí của nó hơn $20 tỷ đô la vào thập niên 1960 hay ước tính bằng $ đô la so với ngày nay.", "Dự án sử dụng tên lửa Saturn lớn hơn rất nhiều so với các tên lửa cho các dự án trước đó.", "(Dự án Manhattan có chi phí xấp xỉ $ khi tính đến cả chỉ số lạm phát.)", "Tàu không gian Apollo cũng lớn hơn; nó bao gồm hai phần, khoang dịch vụ và điều khiển (CSM) và mô đun đổ bộ Mặt Trăng (LM).", "Dự án sử dụng tên lửa Saturn lớn hơn rất nhiều so với các tên lửa cho các dự án trước đó.", "Mô đun LM bị để lại trên Mặt Trăng và chỉ có khoang điều khiển (CM) mang theo ba nhà du hành vũ trụ trở lại Trái Đất.", "Tàu không gian Apollo cũng lớn hơn; nó bao gồm hai phần, khoang dịch vụ và điều khiển (CSM) và mô đun đổ bộ Mặt Trăng (LM).", "Chuyến bay có người lái thứ hai, Apollo 8, mang các du hành gia lần đầu tiên bay vòng quanh Mặt Trăng trong tháng 12 năm 1968.", "Mô đun LM bị để lại trên Mặt Trăng và chỉ có khoang điều khiển (CM) mang theo ba nhà du hành vũ trụ trở lại Trái Đất.", "Ngay trước khi đó, Liên Xô đã gửi một tàu vũ trụ robot bay quanh Mặt Trăng.", "Chuyến bay có người lái thứ hai, Apollo 8, mang các du hành gia lần đầu tiên bay vòng quanh Mặt Trăng trong tháng 12 năm 1968.", "Hai phi vụ tiếp theo cần phải thực hiện luyện tập kỹ thuật kết nối các mô đun theo như đòi hỏi để có thể đổ bộ lên Mặt Trăng và cuối cùng nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng đã được phi vụ Apollo 11 thực hiện vào tháng 7 năm 1969.", "Ngay trước khi đó, Liên Xô đã gửi một tàu vũ trụ robot bay quanh Mặt Trăng.", "Người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng là Neil Armstrong, sau đó là Buzz Aldrin, trong khi Michael Collins điều khiển tàu không gian bay trên quỹ đạo.", "Hai phi vụ tiếp theo cần phải thực hiện luyện tập kỹ thuật kết nối các mô đun theo như đòi hỏi để có thể đổ bộ lên Mặt Trăng và cuối cùng nhiệm vụ đổ bộ lên Mặt Trăng đã được phi vụ Apollo 11 thực hiện vào tháng 7 năm 1969.", "Sau đó có thêm 5 phi vụ Apollo nữa thực hiện đổ bộ nhà du hành lên Mặt Trăng, lần cuối cùng vào tháng 12 năm 1972.", "Người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng là Neil Armstrong, sau đó là Buzz Aldrin, trong khi Michael Collins điều khiển tàu không gian bay trên quỹ đạo.", "Trong toàn dự án có sáu phi vụ Apollo và 12 nhà du hành vũ trụ đã đổ bộ lên Mặt Trăng.", "Sau đó có thêm 5 phi vụ Apollo nữa thực hiện đổ bộ nhà du hành lên Mặt Trăng, lần cuối cùng vào tháng 12 năm 1972.", "Các phi vụ này đã đem lại những dữ liệu khoa học quý giá và 381,7 kg đất đá trên Mặt Trăng về Trái Đất.", "Trong toàn dự án có sáu phi vụ Apollo và 12 nhà du hành vũ trụ đã đổ bộ lên Mặt Trăng.", "Các thí nghiệm đã được thực hiện bao gồm liên quan đến cơ học đất, thiên thạch, địa chấn học, trao đổi nhiệt, đo khoảng cách đến Mặt Trăng bằng laser, từ trường, và gió Mặt Trời.", "Các phi vụ này đã đem lại những dữ liệu khoa học quý giá và 381,7 kg đất đá trên Mặt Trăng về Trái Đất.", "Sự kiện đổ bộ lên Mặt Trăng đánh dấu sự kết thúc trong cuộc chạy đua vào không gian; và câu nói của Armstrong khi đề cập đến bước nhảy vĩ đại trong lịch sử loài người đã khích lệ các thế hệ về sau trong cuộc tìm hiểu khám phá vũ trụ.", "Các thí nghiệm đã được thực hiện bao gồm liên quan đến cơ học đất, thiên thạch, địa chấn học, trao đổi nhiệt, đo khoảng cách đến Mặt Trăng bằng laser, từ trường, và gió Mặt Trời.", "Apollo đã đánh dấu những cột mốc chính trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của con người.", "Sự kiện đổ bộ lên Mặt Trăng đánh dấu sự kết thúc trong cuộc chạy đua vào không gian; và câu nói của Armstrong khi đề cập đến bước nhảy vĩ đại trong lịch sử loài người đã khích lệ các thế hệ về sau trong cuộc tìm hiểu khám phá vũ trụ.", "Cho tới 2021 đây vẫn là chương trình duy nhất đã đưa các phi hành gia bay ra ngoài quỹ thấp quanh Trái Đất, và thực hiện đổ bộ con người lên một thiên thể khác.", "Apollo đã đánh dấu những cột mốc chính trong lịch sử thám hiểm vũ trụ của con người.", "Apollo 8 là tàu vũ trụ đầu tiên có người lái bay quanh một thiên thể khác, và Apollo 17 đánh dấu bước chân cuối cùng của con người trên Mặt Trăng và là phi vụ cuối cùng có người lái bay ra khỏi quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Cho tới 2021 đây vẫn là chương trình duy nhất đã đưa các phi hành gia bay ra ngoài quỹ thấp quanh Trái Đất, và thực hiện đổ bộ con người lên một thiên thể khác.", "Chương trình đã thúc đẩy phát triển nhiều công nghệ tiên tiến như động cơ tên lửa và tàu vũ trụ có người lái, thiết bị điện tử gắn trên tàu (điện tử hàng không-avionic), kỹ thuật truyền thông tin và máy tính.", "Apollo 8 là tàu vũ trụ đầu tiên có người lái bay quanh một thiên thể khác, và Apollo 17 đánh dấu bước chân cuối cùng của con người trên Mặt Trăng và là phi vụ cuối cùng có người lái bay ra khỏi quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Apollo cũng mở ra những ngành kỹ thuật hấp dẫn mới và để lại nhiều cơ sở nghiên cứu cùng với máy móc được xây dựng để phục vụ cho chương trình.", "Chương trình đã thúc đẩy phát triển nhiều công nghệ tiên tiến như động cơ tên lửa và tàu vũ trụ có người lái, thiết bị điện tử gắn trên tàu (điện tử hàng không-avionic), kỹ thuật truyền thông tin và máy tính.", "Nhiều vật thể và các công cụ, thiết bị liên quan đến chương trình đã được lưu trưng bày tại nhiều nơi trên thế giới, nổi bật nhất là Bảo tàng quốc gia về Hàng không và Vũ trụ (National Air and Space Museum).", "Apollo cũng mở ra những ngành kỹ thuật hấp dẫn mới và để lại nhiều cơ sở nghiên cứu cùng với máy móc được xây dựng để phục vụ cho chương trình.", "Skylab (1965–79)\n\nSkylab là trạm không gian đầu tiên và do Hoa Kỳ xây dựng độc lập.", "Nhiều vật thể và các công cụ, thiết bị liên quan đến chương trình đã được lưu trưng bày tại nhiều nơi trên thế giới, nổi bật nhất là Bảo tàng quốc gia về Hàng không và Vũ trụ (National Air and Space Museum).", "Ý tưởng hình thành vào năm 1965 như là một phòng thí nghiệm được xây dựng trong vũ trụ từ tầng phóng giai đoạn sau của tên lửa Saturn IB, trạm có khối lượng 77.088 kg được chế tạo trên mặt đất và phóng lên vào ngày 14 tháng 5 năm 1973 bằng tên lửa 2 tầng Saturn V, đưa vào quỹ đạo cao 435 km và nghiêng 50° so với xích đạo.", "Skylab (1965–79)\n\nSkylab là trạm không gian đầu tiên và do Hoa Kỳ xây dựng độc lập.", "Trạm bị hư hại trong quá trình phóng do mất các tấm bảo vệ nhiệt và một tấm panel điện Mặt Trời, nó đã được sửa lại để hoạt động bình thường khi đội phi hành gia đầu tiên bay lên nó.", "Ý tưởng hình thành vào năm 1965 như là một phòng thí nghiệm được xây dựng trong vũ trụ từ tầng phóng giai đoạn sau của tên lửa Saturn IB, trạm có khối lượng 77.088 kg được chế tạo trên mặt đất và phóng lên vào ngày 14 tháng 5 năm 1973 bằng tên lửa 2 tầng Saturn V, đưa vào quỹ đạo cao 435 km và nghiêng 50° so với xích đạo.", "Tổng thời gian mà các phi hành gia ở trên trạm là 171 ngày với 3 đội kế tiếp nhau từ 1973 đến 1974.", "Trạm bị hư hại trong quá trình phóng do mất các tấm bảo vệ nhiệt và một tấm panel điện Mặt Trời, nó đã được sửa lại để hoạt động bình thường khi đội phi hành gia đầu tiên bay lên nó.", "Trên trạm có một phòng thí nghiệm nghiên cứu các hiệu ứng vi trọng lực, và một kính quan sát Mặt Trời.", "Tổng thời gian mà các phi hành gia ở trên trạm là 171 ngày với 3 đội kế tiếp nhau từ 1973 đến 1974.", "NASA đã dự định cho một tàu con thoi kết nối với trạm, và đã tăng bán kính quỹ đạo của Skylab lên một cao độ an toàn hơn, nhưng tàu con thoi chưa sẵn sàng thực hiện chuyến bay trước khi Skylab rơi trở lại Trái Đất vào ngày 11 tháng 7 năm 1979.", "Trên trạm có một phòng thí nghiệm nghiên cứu các hiệu ứng vi trọng lực, và một kính quan sát Mặt Trời.", "Để tiết kiệm chi phí, NASA đã sử dụng một trong các tên lửa Saturn V mà ban đầu định dùng cho một phi vụ Apollo bị hủy bỏ để phóng Skylab.", "NASA đã dự định cho một tàu con thoi kết nối với trạm, và đã tăng bán kính quỹ đạo của Skylab lên một cao độ an toàn hơn, nhưng tàu con thoi chưa sẵn sàng thực hiện chuyến bay trước khi Skylab rơi trở lại Trái Đất vào ngày 11 tháng 7 năm 1979.", "Tàu không gian Apollo được dùng để đưa các nhà du hành đến và rời trạm.", "Để tiết kiệm chi phí, NASA đã sử dụng một trong các tên lửa Saturn V mà ban đầu định dùng cho một phi vụ Apollo bị hủy bỏ để phóng Skylab.", "Tổng số ba đội các nhà du hành đã ở trên trạm trong khoảng thời gian 28, 59, và 84 ngày.", "Tàu không gian Apollo được dùng để đưa các nhà du hành đến và rời trạm.", "Thể tích ở được của Skylab bằng 320 m³, lớn hơn 30,7 lần so với Mô đun điều khiển Apollo (Apollo Command Module).", "Tổng số ba đội các nhà du hành đã ở trên trạm trong khoảng thời gian 28, 59, và 84 ngày.", "Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (1972–75)\n\nNgày 24 tháng 5 năm 1972, Tổng thống Hoa Kỳ Richard M. Nixon đã có cuộc gặp với thủ tướng Liên Xô Alexei Kosygin và chứng kiến lễ ký thỏa thuận hợp tác trong một chuyến bay không gian, và thông báo dự định mọi tàu không gian có người lái hợp tác quốc tế trong tương lai có thể kết nối được với nhau.", "Thể tích ở được của Skylab bằng 320 m³, lớn hơn 30,7 lần so với Mô đun điều khiển Apollo (Apollo Command Module).", "Thỏa thuận này phê chuẩn dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (ASTP), bao gồm các giai đoạn bắt gặp và kết nối một Mô đun Chỉ huy/Dịch vụ Apollo với một tàu Soyuz.", "Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (1972–75)\n\nNgày 24 tháng 5 năm 1972, Tổng thống Hoa Kỳ Richard M. Nixon đã có cuộc gặp với thủ tướng Liên Xô Alexei Kosygin và chứng kiến lễ ký thỏa thuận hợp tác trong một chuyến bay không gian, và thông báo dự định mọi tàu không gian có người lái hợp tác quốc tế trong tương lai có thể kết nối được với nhau.", "Phi vụ này đã diễn ra vào tháng 7 năm 1975.", "Thỏa thuận này phê chuẩn dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz (ASTP), bao gồm các giai đoạn bắt gặp và kết nối một Mô đun Chỉ huy/Dịch vụ Apollo với một tàu Soyuz.", "Đây là chuyến bay có người lái cuối cùng của Hoa Kỳ cho tới khi tàu con thoi thực hiện phóng lên vào tháng 4 năm 1981.", "Phi vụ này đã diễn ra vào tháng 7 năm 1975.", "Phi vụ bao gồm các thí nghiệm khoa học chung và riêng lẻ của mỗi bên, mang lại những thực hành kỹ thuật hữu ích cho các chuyến bay không gian hợp tác giữa Hoa Kỳ và Nga trong tương lai, như chương trình tàu con thoi–trạm vũ trụ Hòa Bình và Trạm Vũ trụ quốc tế.", "Đây là chuyến bay có người lái cuối cùng của Hoa Kỳ cho tới khi tàu con thoi thực hiện phóng lên vào tháng 4 năm 1981.", "Chương trình tàu con thoi (1972–2011)\n\nTàu con thoi trở thành trọng tâm chính của NASA vào cuối thập kỷ 1970 và trong thập kỷ 1980.", "Phi vụ bao gồm các thí nghiệm khoa học chung và riêng lẻ của mỗi bên, mang lại những thực hành kỹ thuật hữu ích cho các chuyến bay không gian hợp tác giữa Hoa Kỳ và Nga trong tương lai, như chương trình tàu con thoi–trạm vũ trụ Hòa Bình và Trạm Vũ trụ quốc tế.", "Được dự định phóng lên thường xuyên và có thể tái sử dụng được, bốn tàu con thoi đã được chế tạo xong vào thời điểm 1985.", "Chương trình tàu con thoi (1972–2011)\n\nTàu con thoi trở thành trọng tâm chính của NASA vào cuối thập kỷ 1970 và trong thập kỷ 1980.", "Lần phóng đầu tiên, là tàu con thoi Columbia được phóng vào ngày 12 tháng 4 năm 1981, the 20th anniversary of the first known human space flight.", "Được dự định phóng lên thường xuyên và có thể tái sử dụng được, bốn tàu con thoi đã được chế tạo xong vào thời điểm 1985.", "Thành phần chính của chương trình này là một tàu bay không gian có thể bay trên quỹ đạo, trong quá trình phóng lên nó được gắn theo một bình nhiên liệu ngoài và hai tên lửa nhiên liệu rắn gắn hai bên để tăng thêm sức đẩy phản lực.", "Lần phóng đầu tiên, là tàu con thoi Columbia được phóng vào ngày 12 tháng 4 năm 1981, the 20th anniversary of the first known human space flight.", "Thùng nhiên liệu ngoài, có đường kính lớn hơn cả tàu con thoi, là phần chính yếu duy nhất không được tái sử dụng sau mỗi lần phóng, và nó rơi xuống Đại Tây Dương.", "Thành phần chính của chương trình này là một tàu bay không gian có thể bay trên quỹ đạo, trong quá trình phóng lên nó được gắn theo một bình nhiên liệu ngoài và hai tên lửa nhiên liệu rắn gắn hai bên để tăng thêm sức đẩy phản lực.", "Tàu con thoi có thể hoạt động trên quỹ đạo với cao độ 185–643 km và tải trọng lớn nhất có thể mang được (đối với quỹ đạo thấp) là 24.400 kg.", "Thùng nhiên liệu ngoài, có đường kính lớn hơn cả tàu con thoi, là phần chính yếu duy nhất không được tái sử dụng sau mỗi lần phóng, và nó rơi xuống Đại Tây Dương.", "Một phi vụ có thể kéo dài từ 5 đến 17 ngày và phi hành đoàn gồm từ 2 đến 8 nhà du hành vũ trụ.", "Tàu con thoi có thể hoạt động trên quỹ đạo với cao độ 185–643 km và tải trọng lớn nhất có thể mang được (đối với quỹ đạo thấp) là 24.400 kg.", "Khoảng 20 phi vụ (1983–98) của tàu con thoi thực hiện liên quan tới mô đun Spacelab, được thiết kế trong dự án hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).", "Một phi vụ có thể kéo dài từ 5 đến 17 ngày và phi hành đoàn gồm từ 2 đến 8 nhà du hành vũ trụ.", "Spacelab không được thiết kế để có thể tự bay độc lập trên quỹ đạo, nhưng nó sẽ vẫn nằm trong khoang hàng của tàu con thoi và các nhà du hành vũ trụ sẽ đi vào nó thông qua cửa cân bằng khí áp (airlock).", "Khoảng 20 phi vụ (1983–98) của tàu con thoi thực hiện liên quan tới mô đun Spacelab, được thiết kế trong dự án hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).", "Một loạt các lần phóng khác đó là những phi vụ phóng và sau đó là các lần sửa chữa và nâng cấp kính thiên văn không gian Hubble vào năm 1990 và 1993, 1997, 1999, 2002, 2009.", "Spacelab không được thiết kế để có thể tự bay độc lập trên quỹ đạo, nhưng nó sẽ vẫn nằm trong khoang hàng của tàu con thoi và các nhà du hành vũ trụ sẽ đi vào nó thông qua cửa cân bằng khí áp (airlock).", "Năm 1995, hợp tác giữa Nga và Mỹ được nối lại trong chương trình Trạm Vũ trụ Hòa Bình - Tàu con thoi (1995–1998).", "Một loạt các lần phóng khác đó là những phi vụ phóng và sau đó là các lần sửa chữa và nâng cấp kính thiên văn không gian Hubble vào năm 1990 và 1993, 1997, 1999, 2002, 2009.", "Khi tàu của Mỹ kết nối với trạm Hòa Bình đã cho phép các nhà du hành vũ trụ của hai bên cũng của các nước khác tham gia có thể di chuyển qua lại giữa các khoang với nhau.", "Năm 1995, hợp tác giữa Nga và Mỹ được nối lại trong chương trình Trạm Vũ trụ Hòa Bình - Tàu con thoi (1995–1998).", "Sự hợp tác này tiếp tục được phát triển khi hai nước trở thành những đối tác chính trong dự án xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).", "Khi tàu của Mỹ kết nối với trạm Hòa Bình đã cho phép các nhà du hành vũ trụ của hai bên cũng của các nước khác tham gia có thể di chuyển qua lại giữa các khoang với nhau.", "Mức độ hợp tác được tăng cường hơn nữa khi các lần phóng phi hành gia của Hoa Kỳ lên ISS họ phải dựa hoàn toàn vào tên lửa đẩy của Nga sau thảm họa tàu con thoi Columbia năm 2003.", "Sự hợp tác này tiếp tục được phát triển khi hai nước trở thành những đối tác chính trong dự án xây dựng Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).", "Đội tàu con thoi bị mất hai tàu và 14 phi hành gia trong hai thảm họa: Challenger năm 1986, và Columbia năm 2003.", "Mức độ hợp tác được tăng cường hơn nữa khi các lần phóng phi hành gia của Hoa Kỳ lên ISS họ phải dựa hoàn toàn vào tên lửa đẩy của Nga sau thảm họa tàu con thoi Columbia năm 2003.", "Trong sự kiện mất tàu năm 1986 NASA đã cho triển khai sản xuất lắp dựng tàu Endeavour để thay thế, nhưng NASA đã không sản xuất một tàu khác thay cho lần mất thứ hai.", "Đội tàu con thoi bị mất hai tàu và 14 phi hành gia trong hai thảm họa: Challenger năm 1986, và Columbia năm 2003.", "Chương trình tàu con thoi của NASA có 135 phi vụ và lần cuối cùng là sự kiện tàu con thoi Atlantis hạ cánh xuống Trung tâm Không gian Kennedy vào ngày 21 tháng 7 năm 2011.", "Trong sự kiện mất tàu năm 1986 NASA đã cho triển khai sản xuất lắp dựng tàu Endeavour để thay thế, nhưng NASA đã không sản xuất một tàu khác thay cho lần mất thứ hai.", "Chương trình kéo dài trong 30 năm với hơn 300 phi hành gia đã được đưa vào vũ trụ.", "Chương trình tàu con thoi của NASA có 135 phi vụ và lần cuối cùng là sự kiện tàu con thoi Atlantis hạ cánh xuống Trung tâm Không gian Kennedy vào ngày 21 tháng 7 năm 2011.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế (1993–nay)\n\nTrạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là chương trình kết hợp giữa dự án Trạm Không gian Freedom của NASA với trạm Mir-2 của Liên Xô/Nga, trạm Columbus của ESA, và mô đun phòng thí nghiệm Kibō của Nhật Bản.", "Chương trình kéo dài trong 30 năm với hơn 300 phi hành gia đã được đưa vào vũ trụ.", "Vào thập niên 1980 NASA có kế hoạch phát triển riêng trạm Freedom, nhưng do hạn chế về ngân sách của Hoa Kỳ dẫn đến việc họ phải sáp nhập với các dự án không gian đa quốc gia khác vào năm 1993, giữa các bên NASA, cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (RKA), cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA), cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), và cơ quan Vũ trụ Canada (CSA).", "Trạm Vũ trụ Quốc tế (1993–nay)\n\nTrạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là chương trình kết hợp giữa dự án Trạm Không gian Freedom của NASA với trạm Mir-2 của Liên Xô/Nga, trạm Columbus của ESA, và mô đun phòng thí nghiệm Kibō của Nhật Bản.", "Trạm bao gồm các mô đun điều áp, giàn để lắp ghép các mô đun, các tấm pin năng lượng mặt trời và những thành phần khác, mà chúng được phóng lên bằng các tên lửa Proton và Soyuz của Nga và tàu con thoi của Mỹ.", "Vào thập niên 1980 NASA có kế hoạch phát triển riêng trạm Freedom, nhưng do hạn chế về ngân sách của Hoa Kỳ dẫn đến việc họ phải sáp nhập với các dự án không gian đa quốc gia khác vào năm 1993, giữa các bên NASA, cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga (RKA), cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA), cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), và cơ quan Vũ trụ Canada (CSA).", "Trạm ISS vẫn đang được lắp ráp trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Trạm bao gồm các mô đun điều áp, giàn để lắp ghép các mô đun, các tấm pin năng lượng mặt trời và những thành phần khác, mà chúng được phóng lên bằng các tên lửa Proton và Soyuz của Nga và tàu con thoi của Mỹ.", "Quá trình lắp ráp trên quỹ đạo bắt đầu từ năm 1998, với các thành phần do Mỹ chế tạo hoàn thành vào năm 2011 và các thành phần do Nga chế tạo có thể sẽ hoàn thành lắp ráp vào năm 2016 hoặc xa hơn.", "Trạm ISS vẫn đang được lắp ráp trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Quy chế sử dụng và chia sẻ trạm được thành lập dựa trên các hiệp ước và thỏa thuận quốc tế trong đó chia trạm ra làm hai khu vực với Nga có toàn quyền sở hữu các mô đun của họ (ngoại trừ mô đun Zarya), và các mô đun của Hoa Kỳ được bố trí xen kẽ với các mô đun của các đối tác quốc tế khác.", "Quá trình lắp ráp trên quỹ đạo bắt đầu từ năm 1998, với các thành phần do Mỹ chế tạo hoàn thành vào năm 2011 và các thành phần do Nga chế tạo có thể sẽ hoàn thành lắp ráp vào năm 2016 hoặc xa hơn.", "Các phi vụ dài ngày trên ISS được coi như là Phi hành đoàn ISS (ISS Expedition).", "Quy chế sử dụng và chia sẻ trạm được thành lập dựa trên các hiệp ước và thỏa thuận quốc tế trong đó chia trạm ra làm hai khu vực với Nga có toàn quyền sở hữu các mô đun của họ (ngoại trừ mô đun Zarya), và các mô đun của Hoa Kỳ được bố trí xen kẽ với các mô đun của các đối tác quốc tế khác.", "Các thành viên trong phi hành đoàn thường ở trên trạm ISS trong vòng 6 tháng.", "Các phi vụ dài ngày trên ISS được coi như là Phi hành đoàn ISS (ISS Expedition).", "Ban đầu phi hành đoàn có 3 du hành gia, và giảm xuống tạm thời còn 2 sau thảm họa tàu Columbia.", "Các thành viên trong phi hành đoàn thường ở trên trạm ISS trong vòng 6 tháng.", "Từ tháng 5 năm 2009, số lượng phi hành gia bắt đầu tăng lên 6 người.", "Ban đầu phi hành đoàn có 3 du hành gia, và giảm xuống tạm thời còn 2 sau thảm họa tàu Columbia.", "Số lượng được hi vọng tăng lên tới 7 người, hay khả năng của ISS được thiết kế, một khi Chương trình Phi đội Thương mại (Commercial Crew Program) chính thức hoạt động.", "Từ tháng 5 năm 2009, số lượng phi hành gia bắt đầu tăng lên 6 người.", "Liên tục có phi hành gia trên trạm ISS trong hơn 15 năm qua, vượt qua kỷ lục của Trạm vũ trụ Hòa Bình; và các nhà du hành vũ trụ từ 15 quốc gia khác nhau đã được phóng lên trạm ISS.", "Số lượng được hi vọng tăng lên tới 7 người, hay khả năng của ISS được thiết kế, một khi Chương trình Phi đội Thương mại (Commercial Crew Program) chính thức hoạt động.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế có thể nhìn từ Trái Đất bằng mắt thường và, cho đến , nó là vệ tinh nhân tạo lớn nhất trên quỹ đạo quanh Trái Đất với khối lượng và thể tích lớn hơn bất kỳ trạm vũ trụ nào trước đó.", "Liên tục có phi hành gia trên trạm ISS trong hơn 15 năm qua, vượt qua kỷ lục của Trạm vũ trụ Hòa Bình; và các nhà du hành vũ trụ từ 15 quốc gia khác nhau đã được phóng lên trạm ISS.", "Tàu Soyuz chở theo phi hành đoàn, kết nối với trạm trong thời gian khoảng nửa năm và đưa các nhà du hành vũ trụ trở lại mặt đất.", "Trạm Vũ trụ Quốc tế có thể nhìn từ Trái Đất bằng mắt thường và, cho đến , nó là vệ tinh nhân tạo lớn nhất trên quỹ đạo quanh Trái Đất với khối lượng và thể tích lớn hơn bất kỳ trạm vũ trụ nào trước đó.", "Một vài tàu chở hàng không người lái phục vụ cho trạm ISS, chúng là các tàu vận tải Tiến bộ của Nga mà đã tham gia chuyên chở từ 2000, tàu vận tải tự hành (ATV) của ESA tham gia từ 2008 đến 2015, tàu vận tải H-II (HTV) của Nhật Bản tham gia từ 2009, tàu Dragon của hãng spaceX bắt đầu vận chuyển từ 2012, và tàu Cygnus tham gia từ 2013.", "Tàu Soyuz chở theo phi hành đoàn, kết nối với trạm trong thời gian khoảng nửa năm và đưa các nhà du hành vũ trụ trở lại mặt đất.", "Các tàu con thoi, trước khi nghỉ hưu, cũng được sử dụng để chở hàng hóa và chuyển đổi giữa các thành viên trong phi hành đoàn, mặc dù nó không có khả năng đậu chờ trong khoảng 6 tháng khi nhóm các phi hành gia khác quay trở lại mặt đất.", "Một vài tàu chở hàng không người lái phục vụ cho trạm ISS, chúng là các tàu vận tải Tiến bộ của Nga mà đã tham gia chuyên chở từ 2000, tàu vận tải tự hành (ATV) của ESA tham gia từ 2008 đến 2015, tàu vận tải H-II (HTV) của Nhật Bản tham gia từ 2009, tàu Dragon của hãng spaceX bắt đầu vận chuyển từ 2012, và tàu Cygnus tham gia từ 2013.", "Cho đến khi tàu vũ trụ có người lái khác của Mỹ hoạt động, các phi hành gia Hoa Kỳ phải đến và rời Trạm Vũ trụ Quốc tế hoàn toàn bằng tàu Soyuz.", "Các tàu con thoi, trước khi nghỉ hưu, cũng được sử dụng để chở hàng hóa và chuyển đổi giữa các thành viên trong phi hành đoàn, mặc dù nó không có khả năng đậu chờ trong khoảng 6 tháng khi nhóm các phi hành gia khác quay trở lại mặt đất.", "ISS đã từng đón nhiều nhất là 13 nhà du hành vũ trụ; điều này đã xảy ra ba lần trong giai đoạn cuối của các tàu con thoi tham gia lắp ráp ISS.", "Cho đến khi tàu vũ trụ có người lái khác của Mỹ hoạt động, các phi hành gia Hoa Kỳ phải đến và rời Trạm Vũ trụ Quốc tế hoàn toàn bằng tàu Soyuz.", "Chương trình trạm Vũ trụ Quốc tế ISS có thể kéo dài ít nhất đến năm 2020, mặc dù người ta có thể mở rộng thời gian hoạt động của nó sau năm 2028.", "ISS đã từng đón nhiều nhất là 13 nhà du hành vũ trụ; điều này đã xảy ra ba lần trong giai đoạn cuối của các tàu con thoi tham gia lắp ráp ISS.", "Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (2006–nay)\n\nCác tàu chuyên chở đã bắt đầu phát triển từ năm 2006 cho các Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (Commercial Resupply Services-CRS) với mục đích tạo ra các chuyến bay phi người lái của Hoa Kỳ nhằm cung cấp hàng hóa cho trạm ISS.", "Chương trình trạm Vũ trụ Quốc tế ISS có thể kéo dài ít nhất đến năm 2020, mặc dù người ta có thể mở rộng thời gian hoạt động của nó sau năm 2028.", "Quá trình phát triển các thiết bị bay này được đặt trong một chương trình các hợp đồng thương mại trọn gói cho mỗi một mốc đạt được, có nghĩa là mỗi công ty nhận được khoản thanh toán nhất định cho mỗi lần khi nhiệm vụ của họ đã thành công tại mỗi mốc này.", "Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (2006–nay)\n\nCác tàu chuyên chở đã bắt đầu phát triển từ năm 2006 cho các Dịch vụ cung cấp vận chuyển thương mại (Commercial Resupply Services-CRS) với mục đích tạo ra các chuyến bay phi người lái của Hoa Kỳ nhằm cung cấp hàng hóa cho trạm ISS.", "Các công ty tư nhân cũng được yêu cầu phải có những khoản vốn đầu tư đối ứng dự phòng cho những trường hợp phát sinh trong các hợp đồng của họ.", "Quá trình phát triển các thiết bị bay này được đặt trong một chương trình các hợp đồng thương mại trọn gói cho mỗi một mốc đạt được, có nghĩa là mỗi công ty nhận được khoản thanh toán nhất định cho mỗi lần khi nhiệm vụ của họ đã thành công tại mỗi mốc này.", "Ngày 23 tháng 12 năm 2008, NASA đã trao hợp đồng cung cấp dịch vụ chuyên chở không gian cho hai công ty SpaceX và Orbital Sciences Corporation.", "Các công ty tư nhân cũng được yêu cầu phải có những khoản vốn đầu tư đối ứng dự phòng cho những trường hợp phát sinh trong các hợp đồng của họ.", "SpaceX sử dụng tên lửa Falcon 9 của họ và tàu Dragon.", "Ngày 23 tháng 12 năm 2008, NASA đã trao hợp đồng cung cấp dịch vụ chuyên chở không gian cho hai công ty SpaceX và Orbital Sciences Corporation.", "Orbital Sciences dùng tên lửa Antares và Cygnus.", "SpaceX sử dụng tên lửa Falcon 9 của họ và tàu Dragon.", "Phi vụ chở hàng đầu tiên của tàu Dragon diễn ra vào tháng 5 năm 2012.", "Orbital Sciences dùng tên lửa Antares và Cygnus.", "Phi vụ cung cấp đầu tiên của tàu Cygnus diễn ra vào tháng 9 năm 2013.", "Phi vụ chở hàng đầu tiên của tàu Dragon diễn ra vào tháng 5 năm 2012.", "Hiện nay, chương trình CRS cung cấp mọi nhu cầu chuyên chở hàng hóa phục vụ cho Hoa Kỳ trên trạm ISS; với một vài ngoại lệ về tải trọng thiết bị mà được chở theo bằng tàu ATV của ESA và tàu HTV của JAXA.", "Phi vụ cung cấp đầu tiên của tàu Cygnus diễn ra vào tháng 9 năm 2013.", "Chương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (2010–nay)\n\nChương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (Commercial Crew Development-CCDev) được khởi động vào năm với mục đích thúc đẩy sự phát triển của các tàu vũ trụ tư nhân có khả năng chở theo ít nhất 4 phi hành gia của Hoa Kỳ lên trạm ISS, tàu neo đậu vào trạm trong vòng 180 và sau đó đưa các phi hành gia quay trở lại Trái Đất.", "Hiện nay, chương trình CRS cung cấp mọi nhu cầu chuyên chở hàng hóa phục vụ cho Hoa Kỳ trên trạm ISS; với một vài ngoại lệ về tải trọng thiết bị mà được chở theo bằng tàu ATV của ESA và tàu HTV của JAXA.", "Các công ty tư nhân cũng hy vọng họ cũng có thể chuyên chở các nhà du hành vũ trụ không thuộc Mỹ trong dịch vụ thương mại lên các trạm không gian tư nhân như trong kế hoạch của công ty Bigelow Aerospace.", "Chương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (2010–nay)\n\nChương trình phát triển thương mại tàu vũ trụ có người lái (Commercial Crew Development-CCDev) được khởi động vào năm với mục đích thúc đẩy sự phát triển của các tàu vũ trụ tư nhân có khả năng chở theo ít nhất 4 phi hành gia của Hoa Kỳ lên trạm ISS, tàu neo đậu vào trạm trong vòng 180 và sau đó đưa các phi hành gia quay trở lại Trái Đất.", "Giống như chương trình COTS, CCDev cũng là một chương trình phát triển với hợp đồng trọn gói của NASA mà đòi hỏi các công ty tư nhân phải bỏ ra những khoản vốn đầu tư ban đầu.", "Các công ty tư nhân cũng hy vọng họ cũng có thể chuyên chở các nhà du hành vũ trụ không thuộc Mỹ trong dịch vụ thương mại lên các trạm không gian tư nhân như trong kế hoạch của công ty Bigelow Aerospace.", "Năm 2010, NASA thông báo trúng thầu của giai đoạn đầu tiên của chương trình, tổng giá trị của giai đoạn bằng $50 triệu được chia cho 5 công ty tư nhân Hoa Kỳ với mục tiêu nghiên cứu và phát triển các ý tưởng và công nghệ về chuyến bay vũ trụ có phi hành gia trong khu vực tư nhân.", "Giống như chương trình COTS, CCDev cũng là một chương trình phát triển với hợp đồng trọn gói của NASA mà đòi hỏi các công ty tư nhân phải bỏ ra những khoản vốn đầu tư ban đầu.", "Năm 2011, bốn công ty thắng thầu trong giai đoạn hai với tổng giá trị $270 triệu được công bố.", "Năm 2010, NASA thông báo trúng thầu của giai đoạn đầu tiên của chương trình, tổng giá trị của giai đoạn bằng $50 triệu được chia cho 5 công ty tư nhân Hoa Kỳ với mục tiêu nghiên cứu và phát triển các ý tưởng và công nghệ về chuyến bay vũ trụ có phi hành gia trong khu vực tư nhân.", "NASA công bố kết quả thầu của giai đoạn ba vào năm 2012, với tổng giá trị của giai đoạn này bằng $1,1 tỷ trao cho 3 công ty để họ có thể tiếp tục phát triển các hệ thống tên lửa vận chuyển phi hành gia.", "Năm 2011, bốn công ty thắng thầu trong giai đoạn hai với tổng giá trị $270 triệu được công bố.", "Năm 2014, hai công ty thắng thầu ở vòng cuối cùng được loan báo.", "NASA công bố kết quả thầu của giai đoạn ba vào năm 2012, với tổng giá trị của giai đoạn này bằng $1,1 tỷ trao cho 3 công ty để họ có thể tiếp tục phát triển các hệ thống tên lửa vận chuyển phi hành gia.", "Tàu Dragon V2 của SpaceX (kế hoạch phóng lên bằng tên lửa Falcon 9 v1.1) nhận được hợp đồng có giá trị $2,6 tỷ và tàu CST-100 của Boeing (phóng lên bằng tên lửa Atlas V) nhận được hợp đồng có giá trị tới $4,2 tỷ.", "Năm 2014, hai công ty thắng thầu ở vòng cuối cùng được loan báo.", "NASA kỳ vọng các tàu này sẽ đưa các nhà du hành vũ trụ lên ISS vào năm 2017.", "Tàu Dragon V2 của SpaceX (kế hoạch phóng lên bằng tên lửa Falcon 9 v1.1) nhận được hợp đồng có giá trị $2,6 tỷ và tàu CST-100 của Boeing (phóng lên bằng tên lửa Atlas V) nhận được hợp đồng có giá trị tới $4,2 tỷ.", "Chương trình bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (2010–nay)\n\nĐối với các phi vụ bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (low Earth orbit-BLEO), NASA đã triển khai phát triển tên lửa Space Launch System (SLS), một loại tên lửa lớp Saturn-V, và tàu không gian bay ra bên ngoài quỹ đạo thấp, tàu Orion, có khả năng mang theo từ hai đến sáu phi hành gia.", "NASA kỳ vọng các tàu này sẽ đưa các nhà du hành vũ trụ lên ISS vào năm 2017.", "Tháng Hai 2010, chính quyền của Tổng thống Barack Obama kiến nghị loại bỏ các quỹ công cộng cho chương trình Constellation và dịch chuyển lớn hơn sang trách nhiệm phục vụ của các công ty tư nhân đối với trạm ISS.", "Chương trình bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (2010–nay)\n\nĐối với các phi vụ bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất (low Earth orbit-BLEO), NASA đã triển khai phát triển tên lửa Space Launch System (SLS), một loại tên lửa lớp Saturn-V, và tàu không gian bay ra bên ngoài quỹ đạo thấp, tàu Orion, có khả năng mang theo từ hai đến sáu phi hành gia.", "Trong một lần phát biểu ở Trung tâm Không gian Kennedy ngày 15 tháng 4 năm 2010, Obama đã đề xuất một thiết bị phóng hạng nặng mới (HLV) để thay thế loại tên lửa Ares V từng được đề xuất.", "Tháng Hai 2010, chính quyền của Tổng thống Barack Obama kiến nghị loại bỏ các quỹ công cộng cho chương trình Constellation và dịch chuyển lớn hơn sang trách nhiệm phục vụ của các công ty tư nhân đối với trạm ISS.", "Trong bài phát biểu của ông, Obama đã kêu gọi thực hiện một phi vụ có người lái đổ bộ lên một tiểu hành tinh sớm nhất vào năm 2025, và một phi vụ có phi hành đoàn bay trên quỹ đạo quanh Sao Hỏa vào giữa thập niên 2030.", "Trong một lần phát biểu ở Trung tâm Không gian Kennedy ngày 15 tháng 4 năm 2010, Obama đã đề xuất một thiết bị phóng hạng nặng mới (HLV) để thay thế loại tên lửa Ares V từng được đề xuất.", "Đạo luật Ủy quyền NASA năm 2010 (NASA Authorization Act of 2010) được Quốc hội thông qua và ký ban hành luật vào ngày 11 tháng 10 năm 2010.", "Trong bài phát biểu của ông, Obama đã kêu gọi thực hiện một phi vụ có người lái đổ bộ lên một tiểu hành tinh sớm nhất vào năm 2025, và một phi vụ có phi hành đoàn bay trên quỹ đạo quanh Sao Hỏa vào giữa thập niên 2030.", "Đạo luật chính thức hủy bỏ chương trình Constellation.", "Đạo luật Ủy quyền NASA năm 2010 (NASA Authorization Act of 2010) được Quốc hội thông qua và ký ban hành luật vào ngày 11 tháng 10 năm 2010.", "Đạo luật Ủy quyền yêu cầu một thiết kế mới cho loại tàu HLV sẽ được chọn trong vòng 90 ngày thông qua luật; và thiết bị phóng được đặt tên là \"Space Launch System\".", "Đạo luật chính thức hủy bỏ chương trình Constellation.", "Luật mới cũng yêu cầu xây dựng một tàu không gian có khả năng bay được ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Đạo luật Ủy quyền yêu cầu một thiết kế mới cho loại tàu HLV sẽ được chọn trong vòng 90 ngày thông qua luật; và thiết bị phóng được đặt tên là \"Space Launch System\".", "Tàu Orion, như đã được phát triển trong chương trình Constellation, được chọn để đáp ứng hoàn toàn yêu cầu này.", "Luật mới cũng yêu cầu xây dựng một tàu không gian có khả năng bay được ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tàu Space Launch System (Hệ thống phóng không gian) được lập kế hoạch để phóng cả tàu Orion và những thiết bị cần thiết khác cho các phi vụ khác bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tàu Orion, như đã được phát triển trong chương trình Constellation, được chọn để đáp ứng hoàn toàn yêu cầu này.", "Tên lửa SLS cũng được nâng cấp theo thời gian với các phiên bản ngày càng mạnh hơn.", "Tàu Space Launch System (Hệ thống phóng không gian) được lập kế hoạch để phóng cả tàu Orion và những thiết bị cần thiết khác cho các phi vụ khác bay ra ngoài quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Khả năng ban đầu của SLS có thể phóng 70 mêtric tấn lên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Tên lửa SLS cũng được nâng cấp theo thời gian với các phiên bản ngày càng mạnh hơn.", "Sau đó nó sẽ được nâng cấp lên khả năng phóng 105 mêtric tấn và tiếp đến là 130 mêtric tấn.", "Khả năng ban đầu của SLS có thể phóng 70 mêtric tấn lên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.", "Chuyến bay thử nghiệm thám hiểm 1 (Exploration Flight Test 1; EFT-1), là một chuyến bay thử nghiệm không có người lái của tàu Orion, được phóng lên vào ngày 5 tháng 12 năm 2014 bằng tên lửa Delta IV Heavy.", "Sau đó nó sẽ được nâng cấp lên khả năng phóng 105 mêtric tấn và tiếp đến là 130 mêtric tấn.", "Phi vụ thám hiểm 1 (Exploration Mission 1; EM-1) là lần phóng thử nghiệm đầu tiên của tàu Orion bằng tên lửa SLS mà sẽ đưa tàu vào một quỹ đạo tròn, dự kiến thực hiện vào cuối năm 2018.", "Chuyến bay thử nghiệm thám hiểm 1 (Exploration Flight Test 1; EFT-1), là một chuyến bay thử nghiệm không có người lái của tàu Orion, được phóng lên vào ngày 5 tháng 12 năm 2014 bằng tên lửa Delta IV Heavy.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của Orion và SLS, phi vụ thám hiểm 2 (Exploration Mission 2; EM-2) có thể sẽ được phóng trong giai đoạn 2021 và 2023; nó là chuyến bay kéo dài 10 đến 14 ngày đưa bốn nhà du hành vũ trụ bay quanh quỹ đạo của Mặt Trăng.", "Phi vụ thám hiểm 1 (Exploration Mission 1; EM-1) là lần phóng thử nghiệm đầu tiên của tàu Orion bằng tên lửa SLS mà sẽ đưa tàu vào một quỹ đạo tròn, dự kiến thực hiện vào cuối năm 2018.", "Đến tháng 7 năm 2016, mục tiêu của chuyến bay EM-3 và chương trình dài hạn hơn vẫn chưa được quyết định.", "Chuyến bay có người lái đầu tiên của Orion và SLS, phi vụ thám hiểm 2 (Exploration Mission 2; EM-2) có thể sẽ được phóng trong giai đoạn 2021 và 2023; nó là chuyến bay kéo dài 10 đến 14 ngày đưa bốn nhà du hành vũ trụ bay quanh quỹ đạo của Mặt Trăng.", "Các chuyến bay không người lái\n\nHơn 1.000 phi vụ không người lái đã được thiết kế nhằm thám hiểm Trái Đất và hệ Mặt Trời.", "Đến tháng 7 năm 2016, mục tiêu của chuyến bay EM-3 và chương trình dài hạn hơn vẫn chưa được quyết định.", "Bên cạnh mục tiêu thám hiểm, NASA cũng phóng lên các vệ tinh thông tin liên lạc.", "Các chuyến bay không người lái\n\nHơn 1.000 phi vụ không người lái đã được thiết kế nhằm thám hiểm Trái Đất và hệ Mặt Trời.", "Những chuyến bay này hoặc được phóng bằng tên lửa từ mặt đất hoặc tách ra từ tàu con thoi, mà có thể tự triển khai các vệ tinh hoặc phải gắn thêm động cơ tên lửa thứ cấp để đẩy nó đi xa hơn.", "Bên cạnh mục tiêu thám hiểm, NASA cũng phóng lên các vệ tinh thông tin liên lạc.", "Vệ tinh không người lái đầu tiên của Hoa Kỳ là Explorer 1, được khởi động trong dự án ABMA/JPL trong những năm đầu của cuộc chạy đua không gian.", "Những chuyến bay này hoặc được phóng bằng tên lửa từ mặt đất hoặc tách ra từ tàu con thoi, mà có thể tự triển khai các vệ tinh hoặc phải gắn thêm động cơ tên lửa thứ cấp để đẩy nó đi xa hơn.", "Nó được phóng lên vào tháng 1 năm 1958, hai tháng sau vệ tinh Sputnik.", "Vệ tinh không người lái đầu tiên của Hoa Kỳ là Explorer 1, được khởi động trong dự án ABMA/JPL trong những năm đầu của cuộc chạy đua không gian.", "Khi thành lập NASA, dự án Explorer đã được chuyển giao cho cơ quan này và vẫn còn tiếp tục cho tới ngày nay.", "Nó được phóng lên vào tháng 1 năm 1958, hai tháng sau vệ tinh Sputnik.", "Các phi vụ này tập trung vào nghiên cứu Trái Đất và Mặt Trời, đo đạc từ trường và gió Mặt Trời cũng như các khía cạnh khác.", "Khi thành lập NASA, dự án Explorer đã được chuyển giao cho cơ quan này và vẫn còn tiếp tục cho tới ngày nay.", "Những vệ tinh nghiên cứu Trái Đất gần đây, mà không thuộc chương trình Explorer, là kính thiên văn không gian Hubble, như đã được đề cập ở trên và được phóng lên vào năm 1990.", "Các phi vụ này tập trung vào nghiên cứu Trái Đất và Mặt Trời, đo đạc từ trường và gió Mặt Trời cũng như các khía cạnh khác.", "Các hành tinh vòng trong hệ Mặt Trời đã được ít nhất bốn phi vụ thám hiểm.", "Những vệ tinh nghiên cứu Trái Đất gần đây, mà không thuộc chương trình Explorer, là kính thiên văn không gian Hubble, như đã được đề cập ở trên và được phóng lên vào năm 1990.", "Chuyến bay đầu tiên là của các tàu Mariner trong thập niên 60 và 70, chúng đã bay qua nhiều lần Sao Kim và Sao Hỏa và một lần bay qua Sao Thủy.", "Các hành tinh vòng trong hệ Mặt Trời đã được ít nhất bốn phi vụ thám hiểm.", "Các tàu không gian phóng lên trong chương trình Mariner cũng là những tàu đầu tiên thực hiện bay lướt qua hành tinh (Mariner 2), lần đầu tiên chụp ảnh một hành tinh khác (Mariner 4), lần đầu tiên đi vào quỹ đạo hành tinh khác (Mariner 9), và lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật lợi dụng trọng lực (Mariner 10).", "Chuyến bay đầu tiên là của các tàu Mariner trong thập niên 60 và 70, chúng đã bay qua nhiều lần Sao Kim và Sao Hỏa và một lần bay qua Sao Thủy.", "Đây là kỹ thuật giúp các tàu không gian thu được vận tốc theo mong muốn (tăng hoặc giảm vận tốc) nhờ tác động hấp dẫn của một hành tinh để tới vị trí dự kiến.", "Các tàu không gian phóng lên trong chương trình Mariner cũng là những tàu đầu tiên thực hiện bay lướt qua hành tinh (Mariner 2), lần đầu tiên chụp ảnh một hành tinh khác (Mariner 4), lần đầu tiên đi vào quỹ đạo hành tinh khác (Mariner 9), và lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật lợi dụng trọng lực (Mariner 10).", "Cuộc đổ bộ thành công đầu tiên lên bề mặt Sao Hỏa thực hiện bởi tàu Viking 1 năm 1976.", "Đây là kỹ thuật giúp các tàu không gian thu được vận tốc theo mong muốn (tăng hoặc giảm vận tốc) nhờ tác động hấp dẫn của một hành tinh để tới vị trí dự kiến.", "Và hai mươi năm sau một robot tự hành nhỏ đã thực hiện lăn bánh trên Sao Hỏa đó là Mars Pathfinder.", "Cuộc đổ bộ thành công đầu tiên lên bề mặt Sao Hỏa thực hiện bởi tàu Viking 1 năm 1976.", "Bên ngoài Sao Hỏa, Sao Mộc lần đầu tiên được viếng thăm bởi tàu Pioneer 10 vào năm 1973.", "Và hai mươi năm sau một robot tự hành nhỏ đã thực hiện lăn bánh trên Sao Hỏa đó là Mars Pathfinder.", "Hơn 20 năm sau Galileo gửi một thiết bị thăm dò vào khí quyển Sao Mộc, và trở thành vệ tinh đầu tiên quay quanh hành tinh này.", "Bên ngoài Sao Hỏa, Sao Mộc lần đầu tiên được viếng thăm bởi tàu Pioneer 10 vào năm 1973.", "Pioneer 11 trở thành con tàu đầu tiên viếng thăm Sao Thổ vào năm 1979, và Voyager 2 trở thành tàu đầu tiên (và duy nhất cho tới nay) bay ngang qua Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương lần lượt vào các năm 1986 và 1989.", "Hơn 20 năm sau Galileo gửi một thiết bị thăm dò vào khí quyển Sao Mộc, và trở thành vệ tinh đầu tiên quay quanh hành tinh này.", "Tàu không gian đầu tiên rời Hệ Mặt Trời là Pioneer 10 vào năm 1983.", "Pioneer 11 trở thành con tàu đầu tiên viếng thăm Sao Thổ vào năm 1979, và Voyager 2 trở thành tàu đầu tiên (và duy nhất cho tới nay) bay ngang qua Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương lần lượt vào các năm 1986 và 1989.", "Và trong một thời gian nó là tàu đi xa Trái Đất nhất, cho tới khi các tàu Voyager 1 và Voyager 2 vượt qua.", "Tàu không gian đầu tiên rời Hệ Mặt Trời là Pioneer 10 vào năm 1983.", "Pioneer 10 và 11 và cả hai tàu Voyager đều mang những thông điệp từ Trái Đất đến với các nền văn minh ngoài Trái Đất.", "Và trong một thời gian nó là tàu đi xa Trái Đất nhất, cho tới khi các tàu Voyager 1 và Voyager 2 vượt qua.", "Vấn đề truyền thông tin trở lên khó khăn hơn đối với các tàu hành trình trong không gian sâu thẳm.", "Pioneer 10 và 11 và cả hai tàu Voyager đều mang những thông điệp từ Trái Đất đến với các nền văn minh ngoài Trái Đất.", "Ví dụ, phải mất khoảng 3 tiếng để tín hiệu vô tuyến đến tới tàu New Horizons khi con tàu này đi được một nửa quãng đường tới Sao Diêm Vương.", "Vấn đề truyền thông tin trở lên khó khăn hơn đối với các tàu hành trình trong không gian sâu thẳm.", "Liên lạc với tàu Pioneer 10 bị mất vào năm 2003.", "Ví dụ, phải mất khoảng 3 tiếng để tín hiệu vô tuyến đến tới tàu New Horizons khi con tàu này đi được một nửa quãng đường tới Sao Diêm Vương.", "Cả hai tàu Voyager vẫn còn hoạt động và chúng đang thám hiểm vùng biên giới rìa hệ Mặt Trời với không gian liên sao.", "Liên lạc với tàu Pioneer 10 bị mất vào năm 2003.", "Ngày 26 tháng 11 năm 2011, phi vụ Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa của NASA đã phóng thành công lên Sao Hỏa.", "Cả hai tàu Voyager vẫn còn hoạt động và chúng đang thám hiểm vùng biên giới rìa hệ Mặt Trời với không gian liên sao.", "Robot Curiosity đã đáp thành công lên bề mặt Sao Hỏa vào ngày 6 tháng 8 năm 2012, và sau đó bắt đầu tìm kiếm những chứng cứ về sự sống trong quá khứ trên Sao Hỏa.", "Ngày 26 tháng 11 năm 2011, phi vụ Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa của NASA đã phóng thành công lên Sao Hỏa.", "Các hoạt động và kế hoạch gần đây\nNASA tiếp tục các dự án nghiên cứu bao gồm khảo sát Sao Hỏa (Mars 2020 và InSight), Sao Mộc, Sao Thổ và nghiên cứu Trái Đất cũng như Mặt Trời.", "Robot Curiosity đã đáp thành công lên bề mặt Sao Hỏa vào ngày 6 tháng 8 năm 2012, và sau đó bắt đầu tìm kiếm những chứng cứ về sự sống trong quá khứ trên Sao Hỏa.", "Các phi vụ đang thực hiện bao gồm Juno bay quanh Sao Mộc, Cassini bay quanh Sao Thổ, New Horizons (bay ngang qua Sao Mộc, Sao Diêm Vương, và một tiểu hành tinh vào 2019), và Dawn nghiên cứu hành tinh lùn Ceres và tiểu hành tinh Vesta trong vành đai tiểu hành tinh.", "Các hoạt động và kế hoạch gần đây\nNASA tiếp tục các dự án nghiên cứu bao gồm khảo sát Sao Hỏa (Mars 2020 và InSight), Sao Mộc, Sao Thổ và nghiên cứu Trái Đất cũng như Mặt Trời.", "NASA tiếp tục ủng hộ các nghiên cứu đang diễn ra, bao gồm các tàu Pioneer và Voyager đang bay vào vùng ngoài Sao Diêm Vương chưa từng được khám phá, cũng như thám hiểm các hành tinh khí khổng lồ.", "Các phi vụ đang thực hiện bao gồm Juno bay quanh Sao Mộc, Cassini bay quanh Sao Thổ, New Horizons (bay ngang qua Sao Mộc, Sao Diêm Vương, và một tiểu hành tinh vào 2019), và Dawn nghiên cứu hành tinh lùn Ceres và tiểu hành tinh Vesta trong vành đai tiểu hành tinh.", "Tàu New Horizons có mục tiêu nghiên cứu Sao Diêm Vương được phóng lên vào năm 2006 và đã thực hiện thành công khi bay ngang qua hành tinh lùn này vào ngày 14 tháng 7 năm 2015.", "NASA tiếp tục ủng hộ các nghiên cứu đang diễn ra, bao gồm các tàu Pioneer và Voyager đang bay vào vùng ngoài Sao Diêm Vương chưa từng được khám phá, cũng như thám hiểm các hành tinh khí khổng lồ.", "Con tàu đã nhận được lực đẩy hấp dẫn từ Sao Mộc vào tháng 2 năm 2007, chụp ảnh một số vệ tinh bên trong của Sao Mộc và kiểm tra các thiết bị gắn trên tàu trong những lần bay ngang qua này.", "Tàu New Horizons có mục tiêu nghiên cứu Sao Diêm Vương được phóng lên vào năm 2006 và đã thực hiện thành công khi bay ngang qua hành tinh lùn này vào ngày 14 tháng 7 năm 2015.", "Một tàu khác của NASA là MAVEN thuộc chương trình do thám Sao Hỏa có nhiệm vụ nghiên cứu khí quyển loãng của hành tinh này.", "Con tàu đã nhận được lực đẩy hấp dẫn từ Sao Mộc vào tháng 2 năm 2007, chụp ảnh một số vệ tinh bên trong của Sao Mộc và kiểm tra các thiết bị gắn trên tàu trong những lần bay ngang qua này.", "Vào ngày 4 tháng 12 năm 2006, NASA thông báo họ có kế hoạch xây dựng một căn cứ vĩnh cửu trên Mặt Trăng.", "Một tàu khác của NASA là MAVEN thuộc chương trình do thám Sao Hỏa có nhiệm vụ nghiên cứu khí quyển loãng của hành tinh này.", "Mục tiêu là bắt đầu xây dựng căn cứ vào năm 2020, và tới năm 2024, có thể cho căn cứ hoạt động hoàn toàn và hỗ trợ cho các phi hành gia nơi làm việc nghỉ ngơi và cung cấp thực phẩm.", "Vào ngày 4 tháng 12 năm 2006, NASA thông báo họ có kế hoạch xây dựng một căn cứ vĩnh cửu trên Mặt Trăng.", "Tuy nhiên, vào 2009, Ủy ban Augustine phát hiện thấy chương trình \"đi không đúng hướng.\"", "Mục tiêu là bắt đầu xây dựng căn cứ vào năm 2020, và tới năm 2024, có thể cho căn cứ hoạt động hoàn toàn và hỗ trợ cho các phi hành gia nơi làm việc nghỉ ngơi và cung cấp thực phẩm.", "năm 2010, Tổng thống Barack Obama ra lệnh ngừng triển khai dự án, bao gồm căn cứ trên Mặt Trăng, và điều chuyển sự tập trung của NASA vào dự án đưa phi hành gia tới một tiểu hành tinh và sau đó là tới Sao Hỏa, cũng như hỗ trở mở rộng duy trì sự hoạt động của Trạm Vũ trụ Quốc tế.", "Tuy nhiên, vào 2009, Ủy ban Augustine phát hiện thấy chương trình \"đi không đúng hướng.\"", "Từ 2011, các mục tiêu chiến lược của NASA là\n Mở rộng và duy trì các hoạt động phi vụ có người điều khiển trong hệ Mặt Trời\n Mở rộng hiểu biết khoa học về Trái Đất và Vũ trụ\n Sáng tạo những công nghệ vũ trụ mới\n Thúc đẩy nghiên cứu hàng không học\n Cho phép các chương trình và viện nghiên cứu có khả năng thực hiện các hoạt động hàng không và không gian của NASA\n Quảng bá NASA đối với công chúng, giáo dục và sinh viên học sinh có cơ hội tham gia các hoạt động của họ\n\nTháng 8 năm 2011, NASA chấp thuận hai gương kính thiên văn không gian dự phòng do Cơ quan Do thám Quốc gia (National Reconnaissance Office) trao tặng do không còn cần thiết cho mục đích quân sự nữa.", "năm 2010, Tổng thống Barack Obama ra lệnh ngừng triển khai dự án, bao gồm căn cứ trên Mặt Trăng, và điều chuyển sự tập trung của NASA vào dự án đưa phi hành gia tới một tiểu hành tinh và sau đó là tới Sao Hỏa, cũng như hỗ trở mở rộng duy trì sự hoạt động của Trạm Vũ trụ Quốc tế.", "Mặc dù được bảo quản lưu kho, các thiết bị này có thông số kỹ thuật tương đương với Kính thiên văn không gian Hubble.", "Từ 2011, các mục tiêu chiến lược của NASA là\n Mở rộng và duy trì các hoạt động phi vụ có người điều khiển trong hệ Mặt Trời\n Mở rộng hiểu biết khoa học về Trái Đất và Vũ trụ\n Sáng tạo những công nghệ vũ trụ mới\n Thúc đẩy nghiên cứu hàng không học\n Cho phép các chương trình và viện nghiên cứu có khả năng thực hiện các hoạt động hàng không và không gian của NASA\n Quảng bá NASA đối với công chúng, giáo dục và sinh viên học sinh có cơ hội tham gia các hoạt động của họ\n\nTháng 8 năm 2011, NASA chấp thuận hai gương kính thiên văn không gian dự phòng do Cơ quan Do thám Quốc gia (National Reconnaissance Office) trao tặng do không còn cần thiết cho mục đích quân sự nữa.", "Tháng 9 năm 2011, NASA thông báo khởi động chương trình Hệ thống Phóng Không gian (Space Launch System) phát triển tên lửa hạng nặng có khả năng chở theo phi hành đoàn.", "Mặc dù được bảo quản lưu kho, các thiết bị này có thông số kỹ thuật tương đương với Kính thiên văn không gian Hubble.", "Hệ thống Phóng Không gian dùng để phóng tàu Orion và các mô đun dịch vụ lên Mặt Trăng, tiểu hành tinh gần Trái Đất và Sao Hỏa.", "Tháng 9 năm 2011, NASA thông báo khởi động chương trình Hệ thống Phóng Không gian (Space Launch System) phát triển tên lửa hạng nặng có khả năng chở theo phi hành đoàn.", "Tàu Orion không người lái đã được phóng thử nghiệm bằng tên lửa Delta IV Heavy vào tháng 12 năm 2014.", "Hệ thống Phóng Không gian dùng để phóng tàu Orion và các mô đun dịch vụ lên Mặt Trăng, tiểu hành tinh gần Trái Đất và Sao Hỏa.", "Kính thiên văn không gian James Webb hiện tại là dự án lớn nhất của NASA dự kiến phóng lên vào cuối năm 2018.", "Tàu Orion không người lái đã được phóng thử nghiệm bằng tên lửa Delta IV Heavy vào tháng 12 năm 2014.", "Ngày 6 tháng 8 năm 2012, NASA đã đáp thành công robot tự hành Curiosity lên Sao Hỏa.", "Kính thiên văn không gian James Webb hiện tại là dự án lớn nhất của NASA dự kiến phóng lên vào cuối năm 2018.", "Ngày 27 tháng 8 năm 2012, Curiosity đã truyền thông điệp được ghi sẵn từ bề mặt Sao Hỏa về Trái Đất, đọc bởi người đứng đầu NASA Charlie Bolden:\n\nNhân viên và lãnh đạo\n\nLãnh đạo của cơ quan, trưởng quản lý NASA (NASA's administrator), báo cáo trực tiếp lên Tổng thống Hoa Kỳ và là cố vấn cho Tổng thống trong lĩnh vực khoa học không gian.", "Ngày 6 tháng 8 năm 2012, NASA đã đáp thành công robot tự hành Curiosity lên Sao Hỏa.", "Vì là cơ quan độc lập, cho nên sự tồn tại hay ngừng hoạt động của một dự án có thể phụ thuộc trực tiếp vào quyết định của Tổng thống.", "Ngày 27 tháng 8 năm 2012, Curiosity đã truyền thông điệp được ghi sẵn từ bề mặt Sao Hỏa về Trái Đất, đọc bởi người đứng đầu NASA Charlie Bolden:\n\nNhân viên và lãnh đạo\n\nLãnh đạo của cơ quan, trưởng quản lý NASA (NASA's administrator), báo cáo trực tiếp lên Tổng thống Hoa Kỳ và là cố vấn cho Tổng thống trong lĩnh vực khoa học không gian.", "Trụ sở của NASA đặt ở Washington, DC và đưa ra mọi quyết định và hướng dẫn của cơ quan.", "Vì là cơ quan độc lập, cho nên sự tồn tại hay ngừng hoạt động của một dự án có thể phụ thuộc trực tiếp vào quyết định của Tổng thống.", "Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt ngoại lệ, các nhân viên dân sự của NASA phải là công dân của Hoa Kỳ.", "Trụ sở của NASA đặt ở Washington, DC và đưa ra mọi quyết định và hướng dẫn của cơ quan.", "Trưởng quản lý đầu tiên của NASA là T. Keith Glennan, do Tổng thống Dwight D. Eisenhower bổ nhiệm.", "Ngoại trừ những trường hợp đặc biệt ngoại lệ, các nhân viên dân sự của NASA phải là công dân của Hoa Kỳ.", "Trong nhiệm kỳ của mình, ông đã có công kết nối lại các dự án nghiên cứu phát triển không gian của Hoa Kỳ.", "Trưởng quản lý đầu tiên của NASA là T. Keith Glennan, do Tổng thống Dwight D. Eisenhower bổ nhiệm.", "James E. Webb là trưởng quản lý thứ ba (giai đoạn 1961–1968), do Tổng thống John F. Kennedy bổ nhiệm.", "Trong nhiệm kỳ của mình, ông đã có công kết nối lại các dự án nghiên cứu phát triển không gian của Hoa Kỳ.", "Để có thể triển khai chương trình Apollo nhằm đạt được mong muốn đổ bộ lên Mặt Trăng của Kennedy vào cuối thập niên 1960, Webb đã điều hành quản lý tái cấu trúc và mở rộng các cơ sở của NASA, thành lập Trung tâm không gian Houston (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Johnson) và Trung tâm Hoạt động phóng Florida (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Kennedy).", "James E. Webb là trưởng quản lý thứ ba (giai đoạn 1961–1968), do Tổng thống John F. Kennedy bổ nhiệm.", "Năm 2009, Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm Charles Bolden trở thành trưởng quản lý thứ 12 của NASA.", "Để có thể triển khai chương trình Apollo nhằm đạt được mong muốn đổ bộ lên Mặt Trăng của Kennedy vào cuối thập niên 1960, Webb đã điều hành quản lý tái cấu trúc và mở rộng các cơ sở của NASA, thành lập Trung tâm không gian Houston (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Johnson) và Trung tâm Hoạt động phóng Florida (sau đổi tên thành Trung tâm không gian Kennedy).", "Trưởng quản lý Bolden là một trong ba trưởng quản lý của NASA từng là nhà du hành vũ trụ, cùng với Richard H. Truly (phục vụ giai đoạn 1989–1992) và Frederick D. Gregory (tạm thời, 2005).", "Năm 2009, Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm Charles Bolden trở thành trưởng quản lý thứ 12 của NASA.", "Các trung tâm\n\nCác cơ sở của NASA là những trung tâm nghiên cứu, xây dựng và thông tin liên lạc hỗ trợ cho các nhiệm vụ phóng.", "Trưởng quản lý Bolden là một trong ba trưởng quản lý của NASA từng là nhà du hành vũ trụ, cùng với Richard H. Truly (phục vụ giai đoạn 1989–1992) và Frederick D. Gregory (tạm thời, 2005).", "Một vài cơ sở từng phục vụ nhiều mục đích vì các lý do lịch sử và quản trị.", "Các trung tâm\n\nCác cơ sở của NASA là những trung tâm nghiên cứu, xây dựng và thông tin liên lạc hỗ trợ cho các nhiệm vụ phóng.", "NASA cũng quản lý một tuyến đường sắt ngắn ở Trung tâm không gian Kennedy và những máy bay đặc biệt, ví dụ hai máy bay Boeing 747 dùng để vận chuyển các tàu con thoi.", "Một vài cơ sở từng phục vụ nhiều mục đích vì các lý do lịch sử và quản trị.", "Trung tâm Không gian John F. Kennedy (KSC), là một trong những cơ sở nổi tiếng nhất của NASA.", "NASA cũng quản lý một tuyến đường sắt ngắn ở Trung tâm không gian Kennedy và những máy bay đặc biệt, ví dụ hai máy bay Boeing 747 dùng để vận chuyển các tàu con thoi.", "Nó là nơi phóng các chuyến bay có người lái của Hoa Kỳ kể từ 1968.", "Trung tâm Không gian John F. Kennedy (KSC), là một trong những cơ sở nổi tiếng nhất của NASA.", "Mặc dù các chuyến bay như thế hiện tại đang tạm dừng, trung tâm Kennedy vẫn quản lý và điều hành các chương trình không gian của Hoa Kỳ từ ba bệ phóng gần căn cứ không quân mũi Canaveral.", "Nó là nơi phóng các chuyến bay có người lái của Hoa Kỳ kể từ 1968.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson (JSC) ở Houston là nơi đặt Trung tâm điều khiển Christopher C. Kraft Jr., nơi mọi sự kiểm soát chuyến bay được quản lý cho các phi vụ có người lái.", "Mặc dù các chuyến bay như thế hiện tại đang tạm dừng, trung tâm Kennedy vẫn quản lý và điều hành các chương trình không gian của Hoa Kỳ từ ba bệ phóng gần căn cứ không quân mũi Canaveral.", "JSC là trung tâm chỉ huy của NASA cho các hoạt động trên Trạm Vũ trụ Quốc tế và cũng là nơi tuyển chọn, đào tạo các phi hành gia tương lai cho Hoa Kỳ cũng như các phi vụ quốc tế.", "Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson (JSC) ở Houston là nơi đặt Trung tâm điều khiển Christopher C. Kraft Jr., nơi mọi sự kiểm soát chuyến bay được quản lý cho các phi vụ có người lái.", "Một cơ sở lớn khác là Trung tâm Bay Không gian Marshall ở Huntsville, Alabama mà tại đây tên lửa Saturn 5 và trạm Skylab đã được chế tạo.", "JSC là trung tâm chỉ huy của NASA cho các hoạt động trên Trạm Vũ trụ Quốc tế và cũng là nơi tuyển chọn, đào tạo các phi hành gia tương lai cho Hoa Kỳ cũng như các phi vụ quốc tế.", "JPL phối hợp với ABMA, một trong những cơ quan đứng đằng sau Explorer 1, phát triển phi vụ bay không gian đầu tiên của Hoa Kỳ.", "Một cơ sở lớn khác là Trung tâm Bay Không gian Marshall ở Huntsville, Alabama mà tại đây tên lửa Saturn 5 và trạm Skylab đã được chế tạo.", "Mười trung tâm chính của NASA là:\n Trung tâm Không gian John F. Kennedy, Florida\n Trung tâm Nghiên cứu Ames, Moffett Field, California\n Trung tâm Nghiên cứu Bay Armstrong (trước đây là Trung tâm Nghiên cứu Bay Hugh L. Dryden), Edwards, California\n Trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland\n Phòng thí nghiệm Sức đẩy phản lực, gần Pasadena, California\n Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson, Houston, Texas\n Trung tâm Nghiên cứu Langley, Hampton, Virginia\n Trung tâm Nghiên cứu John H. Glenn, Cleveland, Ohio\n Trung tâm Bay Không gian George C. Marshall, Huntsville, Alabama\n Trung tâm Không gian John C. Stennis, Bay St.", "JPL phối hợp với ABMA, một trong những cơ quan đứng đằng sau Explorer 1, phát triển phi vụ bay không gian đầu tiên của Hoa Kỳ.", "Louis, Mississippi\n\nCó nhiều cơ sở hoạt động khác cũng do NASA quản lý, bao gồm Cơ sở Bay Wallops ở đảo Wallops; Cơ sở lắp ráp Michoud ở New Orleans, Louisiana; Cơ sở Thí nghiệm White Sands ở Las Cruces, New Mexico; và các trạm tín hiệu vệ tinh Deep Space Network ở Barstow, California; Madrid, Tây Ban Nha; và Canberra, Australia.", "Mười trung tâm chính của NASA là:\n Trung tâm Không gian John F. Kennedy, Florida\n Trung tâm Nghiên cứu Ames, Moffett Field, California\n Trung tâm Nghiên cứu Bay Armstrong (trước đây là Trung tâm Nghiên cứu Bay Hugh L. Dryden), Edwards, California\n Trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland\n Phòng thí nghiệm Sức đẩy phản lực, gần Pasadena, California\n Trung tâm Không gian Lyndon B. Johnson, Houston, Texas\n Trung tâm Nghiên cứu Langley, Hampton, Virginia\n Trung tâm Nghiên cứu John H. Glenn, Cleveland, Ohio\n Trung tâm Bay Không gian George C. Marshall, Huntsville, Alabama\n Trung tâm Không gian John C. Stennis, Bay St.", "Ngân sách\n\nNgân sách của NASA theo thống kê chiếm xấp xỉ 1% ngân sách của liên bang từ đầu thập niên 1970, chỉ có một năm vượt lên gần 4,41% vào năm 1966 trong giai đoạn phát triển chương trình Apollo.", "Louis, Mississippi\n\nCó nhiều cơ sở hoạt động khác cũng do NASA quản lý, bao gồm Cơ sở Bay Wallops ở đảo Wallops; Cơ sở lắp ráp Michoud ở New Orleans, Louisiana; Cơ sở Thí nghiệm White Sands ở Las Cruces, New Mexico; và các trạm tín hiệu vệ tinh Deep Space Network ở Barstow, California; Madrid, Tây Ban Nha; và Canberra, Australia.", "Hiểu biết của công chúng về ngân sách của NASA rất khác so với thực tế; như một cuộc trưng cầu lấy ý kiến năm 1997 cho thấy phần lớn người Mỹ nghĩ rằng khoảng 20% ngân sách liên bang là dành cho NASA.", "Ngân sách\n\nNgân sách của NASA theo thống kê chiếm xấp xỉ 1% ngân sách của liên bang từ đầu thập niên 1970, chỉ có một năm vượt lên gần 4,41% vào năm 1966 trong giai đoạn phát triển chương trình Apollo.", "Tỷ lệ phần trăm so với ngân sách liên bang mà NASA được cấp đã giảm dần đều kể từ chương trình Apollo và vào năm 2012 tỷ lệ này xấp xỉ bằng 0,48% ngân sách của liên bang.", "Hiểu biết của công chúng về ngân sách của NASA rất khác so với thực tế; như một cuộc trưng cầu lấy ý kiến năm 1997 cho thấy phần lớn người Mỹ nghĩ rằng khoảng 20% ngân sách liên bang là dành cho NASA.", "Trong một cuộc gặp vào tháng 3 năm 2012 của Ủy ban Thượng viện Hoa Kỳ về Thương mại, Khoa học và Vận tải, Neil deGrasse Tyson chứng thực rằng \"Bây giờ, ngân sách hàng năm của NASA bằng nửa giá trị của một đồng penny trên tiền thuế của người dân.", "Tỷ lệ phần trăm so với ngân sách liên bang mà NASA được cấp đã giảm dần đều kể từ chương trình Apollo và vào năm 2012 tỷ lệ này xấp xỉ bằng 0,48% ngân sách của liên bang.", "Gấp hai lần số đó—một penny trên một đô la—chúng ta có thể biến đổi từ một đất nước ảm đạm, mất tinh thần, có nền kinh tế khó khăn trở thành một quốc gia đứng đầu của thế kỷ XX với một giấc mơ tươi sáng về ngày mai.\"", "Trong một cuộc gặp vào tháng 3 năm 2012 của Ủy ban Thượng viện Hoa Kỳ về Thương mại, Khoa học và Vận tải, Neil deGrasse Tyson chứng thực rằng \"Bây giờ, ngân sách hàng năm của NASA bằng nửa giá trị của một đồng penny trên tiền thuế của người dân.", "Trong năm tài khóa 2015, NASA nhận được xấp xỉ 18,01 tỷ USD từ Quốc hội—tăng 549 triệu $ từ dự toán ngân sách yêu cầu và nhiều hơn xấp xỉ 350 triệu $ so với ngân sách được duyệt cho NASA vào năm 2014.", "Gấp hai lần số đó—một penny trên một đô la—chúng ta có thể biến đổi từ một đất nước ảm đạm, mất tinh thần, có nền kinh tế khó khăn trở thành một quốc gia đứng đầu của thế kỷ XX với một giấc mơ tươi sáng về ngày mai.\"", "Tác động môi trường\nKhí thải từ các hệ thống động cơ tên lửa, cả trong khí quyển Trái Đất lẫn ngoài không gian, có những ảnh hưởng bất lợi tới môi trường của Trái Đất.", "Trong năm tài khóa 2015, NASA nhận được xấp xỉ 18,01 tỷ USD từ Quốc hội—tăng 549 triệu $ từ dự toán ngân sách yêu cầu và nhiều hơn xấp xỉ 350 triệu $ so với ngân sách được duyệt cho NASA vào năm 2014.", "Một số nhiên liệu tên lửa được cháy tự phát (hypergolic rocket propellants), như hydrazine, là rất độc hại trước khi bốc cháy, nhưng phân hủy thành các hợp chất ít độc hại hơn sau khi cháy.", "Tác động môi trường\nKhí thải từ các hệ thống động cơ tên lửa, cả trong khí quyển Trái Đất lẫn ngoài không gian, có những ảnh hưởng bất lợi tới môi trường của Trái Đất.", "Các tên lửa sử dụng nhiên liệu hydrocarbon, như kerosene, giải phóng cacbon dioxide và khói muội.", "Một số nhiên liệu tên lửa được cháy tự phát (hypergolic rocket propellants), như hydrazine, là rất độc hại trước khi bốc cháy, nhưng phân hủy thành các hợp chất ít độc hại hơn sau khi cháy.", "Tuy nhiên, lượng khí thải cacbon dioxide từ các động cơ tên lửa là không đáng kể so với những nguồn thải khác; trung bình Hoa Kỳ đốt cháy 3,0382 x 109 lít nhiên liệu lỏng trong một ngày của năm 2014, trong khi một lần phóng tên lửa Falcon 9 với tầng đầu tiên đốt cháy khoảng 95.000 lít kerosene.", "Các tên lửa sử dụng nhiên liệu hydrocarbon, như kerosene, giải phóng cacbon dioxide và khói muội.", "Ngay cả nếu một tên lửa Falcon 9 được phóng mỗi ngày, nó sẽ chỉ chiếm 0,006% lượng nhiên liệu lỏng tiêu thụ (và tương ứng với một số lượng khí thải) trong ngày đó.", "Tuy nhiên, lượng khí thải cacbon dioxide từ các động cơ tên lửa là không đáng kể so với những nguồn thải khác; trung bình Hoa Kỳ đốt cháy 3,0382 x 109 lít nhiên liệu lỏng trong một ngày của năm 2014, trong khi một lần phóng tên lửa Falcon 9 với tầng đầu tiên đốt cháy khoảng 95.000 lít kerosene.", "Thêm vào đó, khí thải từ LOx- và LH2- nhiên liệu chất lỏng của các tên lửa, giống như SSME, hầu hết là hơi nước.", "Ngay cả nếu một tên lửa Falcon 9 được phóng mỗi ngày, nó sẽ chỉ chiếm 0,006% lượng nhiên liệu lỏng tiêu thụ (và tương ứng với một số lượng khí thải) trong ngày đó.", "NASA tuyên bố một trong những lý do hủy bỏ chương trình Constellation là từ những đánh giá tác động môi trường buộc phải tuân theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia năm 2011.", "Thêm vào đó, khí thải từ LOx- và LH2- nhiên liệu chất lỏng của các tên lửa, giống như SSME, hầu hết là hơi nước.", "Ngược lại, động cơ ion sử dụng các khí trơ vô hại như xenon làm nhiên liệu đẩy.", "NASA tuyên bố một trong những lý do hủy bỏ chương trình Constellation là từ những đánh giá tác động môi trường buộc phải tuân theo Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia năm 2011.", "Ngày 8 tháng 5 năm 2003, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ công nhận NASA như là cơ quan liên bang đầu tiên sử dụng khí bãi thải để tạo ra năng lượng sử dụng cho một cơ sở của nó—trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland.", "Ngược lại, động cơ ion sử dụng các khí trơ vô hại như xenon làm nhiên liệu đẩy.", "Một nỗ lực bảo vệ môi trường của NASA là tòa nhà Cơ sở Bền vững NASA ở trung tâm Ames.", "Ngày 8 tháng 5 năm 2003, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ công nhận NASA như là cơ quan liên bang đầu tiên sử dụng khí bãi thải để tạo ra năng lượng sử dụng cho một cơ sở của nó—trung tâm Bay Không gian Goddard, Greenbelt, Maryland.", "Thêm vào đó, tòa nhà Khám phá Khoa học đã được trao giải vàng LEED năm 2010.", "Một nỗ lực bảo vệ môi trường của NASA là tòa nhà Cơ sở Bền vững NASA ở trung tâm Ames.", "Một số phi vụ và mục tiêu\n\nCác quan sát\n\nCác tàu không gian\n\nQuay MV \nNASA là nơi One Direction quay MV Drag me down cho album thứ 5 Made in the A.M.", "Thêm vào đó, tòa nhà Khám phá Khoa học đã được trao giải vàng LEED năm 2010.", "sau khi Zayn Malik rời nhóm\n\nXem thêm \n IAU\n ESA\n Ủy ban Vũ trụ Việt Nam\n CSA\n JAXA\n FKA\n CNES\n UKSA\n ISA\n\nGhi chú\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nTổng quan\n \n NASA Engineering and Safety Center\n NASA Photos and NASA Images\n NASA Launch Schedule\n NASA Television and NASA podcasts\n \n \n \n NASA on Facebook\n NASA in the Federal Register\n NASA Watch, an agency watchdog site\n The Gateway to Astronaut Photography of Earth \n NASA Documents relating to the Space Program, 1953–62, Dwight D. Eisenhower Presidential Library \n Online documents pertaining to the early history and development of NASA, Dwight D. Eisenhower Presidential Library\n NASA records available for research at the National Archives at Atlanta \n Technical Report Archive and Image Library (TRAIL) – historic technical reports from NASA and other federal agencies\n NASA Alumni League, NAL Florida Chapter, NAL JSC Chapter\n \n \n\nĐọc thêm\n How NASA works on howstuffworks.com\n NASA History Division\n Monthly look at Exploration events\n NODIS: NASA Online Directives Information System \n NTRS: NASA Technical Reports Server\n NASA History and the Challenge of Keeping the Contemporary Past\n Quest: The History of Spaceflight Quarterly \n In video: Nasa's 50 years in space BBC, truy cập 28 tháng 7 năm 2008.", "Một số phi vụ và mục tiêu\n\nCác quan sát\n\nCác tàu không gian\n\nQuay MV \nNASA là nơi One Direction quay MV Drag me down cho album thứ 5 Made in the A.M.", "Những người Việt thành đạt ở NASA \n\nTổ chức thành lập năm 1958\nKhởi đầu năm 1958 ở Washington, D.C.\nTổ chức có trụ sở tại Washington, D.C.\nChính quyền liên bang Hoa Kỳ\nNgười đoạt giải Webby", "sau khi Zayn Malik rời nhóm\n\nXem thêm \n IAU\n ESA\n Ủy ban Vũ trụ Việt Nam\n CSA\n JAXA\n FKA\n CNES\n UKSA\n ISA\n\nGhi chú\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài\n\n \nTổng quan\n \n NASA Engineering and Safety Center\n NASA Photos and NASA Images\n NASA Launch Schedule\n NASA Television and NASA podcasts\n \n \n \n NASA on Facebook\n NASA in the Federal Register\n NASA Watch, an agency watchdog site\n The Gateway to Astronaut Photography of Earth \n NASA Documents relating to the Space Program, 1953–62, Dwight D. Eisenhower Presidential Library \n Online documents pertaining to the early history and development of NASA, Dwight D. Eisenhower Presidential Library\n NASA records available for research at the National Archives at Atlanta \n Technical Report Archive and Image Library (TRAIL) – historic technical reports from NASA and other federal agencies\n NASA Alumni League, NAL Florida Chapter, NAL JSC Chapter\n \n \n\nĐọc thêm\n How NASA works on howstuffworks.com\n NASA History Division\n Monthly look at Exploration events\n NODIS: NASA Online Directives Information System \n NTRS: NASA Technical Reports Server\n NASA History and the Challenge of Keeping the Contemporary Past\n Quest: The History of Spaceflight Quarterly \n In video: Nasa's 50 years in space BBC, truy cập 28 tháng 7 năm 2008." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) là một nhà nước ở Đông Nam Á được Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 với thủ đô là Hà Nội.", "Với Tổng tuyển cử năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức trở thành nhà nước có chủ quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, được Quốc hội Việt Nam khóa I thông qua mặc dù một số vùng lãnh thổ sau đó bị các lực lượng ngoại quốc và nhà nước khác quản lý về hành chính trên thực tế.", "Với Tổng tuyển cử năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức trở thành nhà nước có chủ quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, được Quốc hội Việt Nam khóa I thông qua mặc dù một số vùng lãnh thổ sau đó bị các lực lượng ngoại quốc và nhà nước khác quản lý về hành chính trên thực tế.", "Cuối Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, lãnh thổ Việt Nam bị chia làm hai vùng tập kết quân sự tạm thời theo Hiệp định Genève.", "Cuối Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, lãnh thổ Việt Nam bị chia làm hai vùng tập kết quân sự tạm thời theo Hiệp định Genève.", "Theo Hiệp định Genève 1954, vùng lãnh thổ thuộc quản lý hành chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà giáp với Trung Quốc ở phía bắc, Lào ở phía tây, và phía nam giáp với lãnh thổ quản lý bởi Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa, sau đó được Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản).", "Theo Hiệp định Genève 1954, vùng lãnh thổ thuộc quản lý hành chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà giáp với Trung Quốc ở phía bắc, Lào ở phía tây, và phía nam giáp với lãnh thổ quản lý bởi Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa, sau đó được Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản).", "Cũng trong giai đoạn này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng được gọi là miền Bắc Việt Nam () để chỉ vị trí địa lý của phần lãnh thổ Việt Nam được quản lý bởi nhà nước này theo Hiệp định Genève.", "Cũng trong giai đoạn này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng được gọi là miền Bắc Việt Nam () để chỉ vị trí địa lý của phần lãnh thổ Việt Nam được quản lý bởi nhà nước này theo Hiệp định Genève.", "Từ năm 1954–1976, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước độc lập đi theo chế độ xã hội chủ nghĩa.", "Từ năm 1954–1976, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước độc lập đi theo chế độ xã hội chủ nghĩa.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Việt Nam từ chỗ là thuộc địa của Pháp đã trở thành Đế quốc Việt Nam thân Nhật Bản sau khi Pháp đầu hàng và trao toàn bộ Đông Dương cho Phát xít Nhật Bản vào tháng 3 năm 1945.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Việt Nam từ chỗ là thuộc địa của Pháp đã trở thành Đế quốc Việt Nam thân Nhật Bản sau khi Pháp đầu hàng và trao toàn bộ Đông Dương cho Phát xít Nhật Bản vào tháng 3 năm 1945.", "Ngay sau khi Nhật Bản đầu hàng quân Đồng Minh, bao gồm cả Việt Minh ở Việt Nam và Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tuyên bố thành lập tại Hà Nội, chính quyền lâm thời được thiết lập trên toàn bộ đất nước.", "Ngay sau khi Nhật Bản đầu hàng quân Đồng Minh, bao gồm cả Việt Minh ở Việt Nam và Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tuyên bố thành lập tại Hà Nội, chính quyền lâm thời được thiết lập trên toàn bộ đất nước.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh đạo Việt Minh, trở thành người đứng đầu chính phủ mới và đã ngay lập tức tổ chức cuộc Tổng tuyển cử toàn quốc vào ngày 06/01/1946 để Việt Nam có chính phủ và nhà nước chính danh trên toàn quốc.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh đạo Việt Minh, trở thành người đứng đầu chính phủ mới và đã ngay lập tức tổ chức cuộc Tổng tuyển cử toàn quốc vào ngày 06/01/1946 để Việt Nam có chính phủ và nhà nước chính danh trên toàn quốc.", "Ngay sau khi Pháp quay lại Việt Nam với sự hỗ trợ của Anh và Mỹ, thì Kháng chiến chống Pháp đã nổ ra vào năm 1946.", "Ngay sau khi Pháp quay lại Việt Nam với sự hỗ trợ của Anh và Mỹ, thì Kháng chiến chống Pháp đã nổ ra vào năm 1946.", "Sau 9 năm chiến tranh, ngày 21 tháng 7 năm 1954, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành thắng lợi, Hiệp định Genève được ký kết giữa các bên tham chiến, Việt Nam tạm thời bị chia làm 2 vùng tập kết tạm thời, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới.", "Sau 9 năm chiến tranh, ngày 21 tháng 7 năm 1954, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành thắng lợi, Hiệp định Genève được ký kết giữa các bên tham chiến, Việt Nam tạm thời bị chia làm 2 vùng tập kết tạm thời, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới.", "Lực lượng quân sự của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập kết về miền Bắc Việt Nam, trong khi đó, Quân đội Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam (thuộc Liên hiệp Pháp) tập kết về miền Nam Việt Nam, quân Pháp sẽ rút hết khỏi Việt Nam sau 2 năm.", "Lực lượng quân sự của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập kết về miền Bắc Việt Nam, trong khi đó, Quân đội Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam (thuộc Liên hiệp Pháp) tập kết về miền Nam Việt Nam, quân Pháp sẽ rút hết khỏi Việt Nam sau 2 năm.", "Hiệp định Genève xác định cuộc tổng tuyển cử thống nhất lãnh thổ Việt Nam sẽ diễn ra vào năm 1956.", "Hiệp định Genève xác định cuộc tổng tuyển cử thống nhất lãnh thổ Việt Nam sẽ diễn ra vào năm 1956.", "Người Pháp chấp nhận đề nghị của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, trưởng phái đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là cuộc tổng tuyển cử thống nhất sẽ được đặt dưới sự giám sát của các ủy ban tại chỗ.", "Người Pháp chấp nhận đề nghị của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, trưởng phái đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là cuộc tổng tuyển cử thống nhất sẽ được đặt dưới sự giám sát của các ủy ban tại chỗ.", "Hoa Kỳ không công nhận Hiệp định Genève, đồng thời thực hiện \"Kế hoạch can thiệp\" nhằm trợ giúp cho Quốc gia Việt Nam (sau đó là Việt Nam Cộng hòa) từ chối thi hành tuyển cử.", "Hoa Kỳ không công nhận Hiệp định Genève, đồng thời thực hiện \"Kế hoạch can thiệp\" nhằm trợ giúp cho Quốc gia Việt Nam (sau đó là Việt Nam Cộng hòa) từ chối thi hành tuyển cử.", "Năm 1955, cuộc trưng cầu dân ý bị gian lận đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại (nguyên là hoàng đế nhà Nguyễn), sau đó chính quyền Việt Nam Cộng hòa được thành lập tại miền Nam Việt Nam do Ngô Đình Diệm làm Tổng thống.", "Năm 1955, cuộc trưng cầu dân ý bị gian lận đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại (nguyên là hoàng đế nhà Nguyễn), sau đó chính quyền Việt Nam Cộng hòa được thành lập tại miền Nam Việt Nam do Ngô Đình Diệm làm Tổng thống.", "Đến hạn năm 1956, Ngô Đình Diệm tuyên bố từ chối thi hành tuyển cử, và cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam đã không thể diễn ra, khiến lãnh thổ Việt Nam bị chia cắt về mặt nhà nước.", "Đến hạn năm 1956, Ngô Đình Diệm tuyên bố từ chối thi hành tuyển cử, và cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam đã không thể diễn ra, khiến lãnh thổ Việt Nam bị chia cắt về mặt nhà nước.", "Thậm chí, phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn cho rằng hành động của Ngô Đình Diệm còn nhằm biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ.", "Thậm chí, phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn cho rằng hành động của Ngô Đình Diệm còn nhằm biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ.", "Trong Chiến tranh Việt Nam (1955–1975), Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (còn gọi là Bắc Việt Nam) được sự hỗ trợ của các đồng minh ở phe Xã hội chủ nghĩa gồm Liên Xô và Trung Quốc đã chiến đấu chống lại quân đội của Việt Nam Cộng hòa và các đồng minh như Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan và New Zealand.", "Trong Chiến tranh Việt Nam (1955–1975), Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (còn gọi là Bắc Việt Nam) được sự hỗ trợ của các đồng minh ở phe Xã hội chủ nghĩa gồm Liên Xô và Trung Quốc đã chiến đấu chống lại quân đội của Việt Nam Cộng hòa và các đồng minh như Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan và New Zealand.", "Ở thời điểm cao trào của cuộc chiến, Hoa Kỳ huy động tới 600.000 quân chiến đấu ở miền Nam Việt Nam.", "Ở thời điểm cao trào của cuộc chiến, Hoa Kỳ huy động tới 600.000 quân chiến đấu ở miền Nam Việt Nam.", "Đây là một trong những cuộc chiến tranh khốc liệt nhất kể từ sau Thế chiến thứ II, kéo dài 21 năm.", "Đây là một trong những cuộc chiến tranh khốc liệt nhất kể từ sau Thế chiến thứ II, kéo dài 21 năm.", "Năm 1969, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời (chính phủ do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập) và được Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là chủ thể có chủ quyền pháp lý tại miền Nam Việt Nam.", "Năm 1969, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời (chính phủ do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập) và được Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là chủ thể có chủ quyền pháp lý tại miền Nam Việt Nam.", "Chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện cho nhân dân miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ, và không từ chối sự thống nhất chủ quyền trên cả nước.", "Chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện cho nhân dân miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ, và không từ chối sự thống nhất chủ quyền trên cả nước.", "Chiến tranh kết thúc với thắng lợi hoàn toàn của lực lượng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng sự hỗ trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1975.", "Chiến tranh kết thúc với thắng lợi hoàn toàn của lực lượng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng sự hỗ trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1975.", "Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện của hai nửa Việt Nam về mặt quản lý hành chính (miền Bắc và miền Nam) đã thống nhất về mặt Nhà nước thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử, vào ngày 2 tháng 7 năm 1976.", "Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện của hai nửa Việt Nam về mặt quản lý hành chính (miền Bắc và miền Nam) đã thống nhất về mặt Nhà nước thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử, vào ngày 2 tháng 7 năm 1976.", "Lịch sử\n\nThành lập \n\nNgày 13 tháng 8 năm 1945, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) nhận định thời cơ khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền đã đến, đồng thời cử ra Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc do Trường Chinh làm Chủ tịch.", "Lịch sử\n\nThành lập \n\nNgày 13 tháng 8 năm 1945, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) nhận định thời cơ khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền đã đến, đồng thời cử ra Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc do Trường Chinh làm Chủ tịch.", "Đêm 13 tháng 8, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền.", "Đêm 13 tháng 8, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức Đại hội Quốc dân ở Tân Trào.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức Đại hội Quốc dân ở Tân Trào.", "Đại hội này thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài Tiến quân ca làm Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam, sau này trở thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.", "Đại hội này thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài Tiến quân ca làm Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam, sau này trở thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.", "Từ 14 tháng 8 năm 1945, một số cán bộ Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Minh dù chưa nhận được lệnh khởi nghĩa nhưng căn cứ vào tình hình hiện tại và chỉ thị \"Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta\" đã quyết định phát động nhân dân khởi nghĩa tại các tỉnh miền Bắc, miền Trung như Thanh Hóa, Thái Bình, Khánh Hòa,... buộc Đế quốc Việt Nam giao chính quyền cho nhân dân.", "Từ 14 tháng 8 năm 1945, một số cán bộ Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Minh dù chưa nhận được lệnh khởi nghĩa nhưng căn cứ vào tình hình hiện tại và chỉ thị \"Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta\" đã quyết định phát động nhân dân khởi nghĩa tại các tỉnh miền Bắc, miền Trung như Thanh Hóa, Thái Bình, Khánh Hòa,... buộc Đế quốc Việt Nam giao chính quyền cho nhân dân.", "Cuộc khởi nghĩa lan rộng ra khắp cả nước.", "Cuộc khởi nghĩa lan rộng ra khắp cả nước.", "Ngày 19 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức cuộc mít tinh tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Ngày 19 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức cuộc mít tinh tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!", "Đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!", "Sau đó, 1 cánh tiến thẳng tới Phủ Khâm sai, cơ quan đầu não của Chính phủ Đế quốc Việt Nam tại miền Bắc, và nhanh chóng làm chủ toàn bộ khu vực này.", "Sau đó, 1 cánh tiến thẳng tới Phủ Khâm sai, cơ quan đầu não của Chính phủ Đế quốc Việt Nam tại miền Bắc, và nhanh chóng làm chủ toàn bộ khu vực này.", "Lính bảo vệ Phủ đã hạ vũ khí mà không kháng cự.", "Lính bảo vệ Phủ đã hạ vũ khí mà không kháng cự.", "Khâm sai Bắc Kỳ Nguyễn Xuân Chữ (người mới đứng ra thay thế ông Phan Kế Toại) bị bắt giữ và đưa về An toàn khu tại Hà Đông.", "Khâm sai Bắc Kỳ Nguyễn Xuân Chữ (người mới đứng ra thay thế ông Phan Kế Toại) bị bắt giữ và đưa về An toàn khu tại Hà Đông.", "Trong Cách mạng tháng Tám, Đảng Cộng sản Đông Dương (tổ chức nòng cốt của Việt Minh) đóng vai trò chỉ đạo chung thống nhất, đưa ra các quyết sách tổ chức Tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay chính quyền Đế quốc Việt Nam thân Nhật và Đế quốc Nhật Bản, dù trên thực tế, ở một số tỉnh thành chưa có hay khôi phục lại tổ chức đảng.", "Trong Cách mạng tháng Tám, Đảng Cộng sản Đông Dương (tổ chức nòng cốt của Việt Minh) đóng vai trò chỉ đạo chung thống nhất, đưa ra các quyết sách tổ chức Tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay chính quyền Đế quốc Việt Nam thân Nhật và Đế quốc Nhật Bản, dù trên thực tế, ở một số tỉnh thành chưa có hay khôi phục lại tổ chức đảng.", "Tại miền Bắc, một số tỉnh chưa có tổ chức đảng, nhưng Mặt trận Việt Minh hoạt động rất mạnh.", "Tại miền Bắc, một số tỉnh chưa có tổ chức đảng, nhưng Mặt trận Việt Minh hoạt động rất mạnh.", "Tại miền Trung, hoạt động của Việt Minh và Đảng Cộng sản khá mạnh.", "Tại miền Trung, hoạt động của Việt Minh và Đảng Cộng sản khá mạnh.", "Trong khi đó, ở Nam Bộ, hoạt động của Việt Minh yếu hơn, Đảng Cộng sản chưa khôi phục đầy đủ sau Nam Kỳ khởi nghĩa.", "Trong khi đó, ở Nam Bộ, hoạt động của Việt Minh yếu hơn, Đảng Cộng sản chưa khôi phục đầy đủ sau Nam Kỳ khởi nghĩa.", "Trong Cách mạng tháng Tám, tổ chức Việt Minh đã thu hút được cả lực lượng Thanh niên tiền tuyến do Chính phủ Đế quốc Việt Nam thành lập gia nhập Mặt trận Việt Minh.", "Trong Cách mạng tháng Tám, tổ chức Việt Minh đã thu hút được cả lực lượng Thanh niên tiền tuyến do Chính phủ Đế quốc Việt Nam thành lập gia nhập Mặt trận Việt Minh.", "Tại một số tỉnh Nam bộ, Thanh niên tiền phong đóng vai trò quan trọng giành chính quyền.", "Tại một số tỉnh Nam bộ, Thanh niên tiền phong đóng vai trò quan trọng giành chính quyền.", "Ngày 27 tháng 8 năm 1945, theo đề nghị của Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam được cải tổ thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 27 tháng 8 năm 1945, theo đề nghị của Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam được cải tổ thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Nhiều Ủy viên Việt Minh trong Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam đã tự nguyện rút ra khỏi Chính phủ để mời thêm nhiều nhân sĩ ngoài Việt Minh tham gia.", "Nhiều Ủy viên Việt Minh trong Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam đã tự nguyện rút ra khỏi Chính phủ để mời thêm nhiều nhân sĩ ngoài Việt Minh tham gia.", "Ngày 30 tháng 8 năm 1945, Bảo Đại đọc Tuyên ngôn Thoái vị trước hàng ngàn người tụ họp trước cửa Ngọ Môn và sau đó trao ấn tín, quốc bảo của hoàng triều cho ông Trần Huy Liệu.", "Ngày 30 tháng 8 năm 1945, Bảo Đại đọc Tuyên ngôn Thoái vị trước hàng ngàn người tụ họp trước cửa Ngọ Môn và sau đó trao ấn tín, quốc bảo của hoàng triều cho ông Trần Huy Liệu.", "Bảo Đại trở thành \"công dân Vĩnh Thụy\".", "Bảo Đại trở thành \"công dân Vĩnh Thụy\".", "Bản Tuyên ngôn Thoái vị có câu nói nổi tiếng: \"Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị\" .", "Bản Tuyên ngôn Thoái vị có câu nói nổi tiếng: \"Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị\" .", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 (đây cũng là ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện nay), sau Cách mạng tháng Tám dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 (đây cũng là ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện nay), sau Cách mạng tháng Tám dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiến hành bầu cử Quốc hội đầu tiên vào ngày 6 tháng 1 năm 1946.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiến hành bầu cử Quốc hội đầu tiên vào ngày 6 tháng 1 năm 1946.", "Hiến pháp thông qua ngày 9 tháng 11.", "Hiến pháp thông qua ngày 9 tháng 11.", "Trong giai đoạn đầu khi thành lập chính quyền toàn quốc, Việt Minh mà Đảng Cộng sản làm nòng cốt giữ vai trò lãnh đạo.", "Trong giai đoạn đầu khi thành lập chính quyền toàn quốc, Việt Minh mà Đảng Cộng sản làm nòng cốt giữ vai trò lãnh đạo.", "Trong thời gian ngắn, chính quyền bao gồm nhiều tổ chức, đảng phái chính trị tham gia ở cấp trung ương và địa phương (Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, Trốtxkit, Cao Đài, Hòa Hảo,...).", "Trong thời gian ngắn, chính quyền bao gồm nhiều tổ chức, đảng phái chính trị tham gia ở cấp trung ương và địa phương (Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, Trốtxkit, Cao Đài, Hòa Hảo,...).", "Sau vài năm hoạt động bí mật, Đảng Cộng sản ra hoạt động bán công khai trong tổ chức Việt Minh và Liên Việt, và từ năm 1951, hoạt động công khai, chính thức giữ vai trò lãnh đạo Nhà nước.", "Sau vài năm hoạt động bí mật, Đảng Cộng sản ra hoạt động bán công khai trong tổ chức Việt Minh và Liên Việt, và từ năm 1951, hoạt động công khai, chính thức giữ vai trò lãnh đạo Nhà nước.", "Tham gia chính quyền sau năm 1954 còn có Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Lao động lãnh đạo.", "Tham gia chính quyền sau năm 1954 còn có Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Lao động lãnh đạo.", "Giai đoạn 1945–1946\n\nPháp quay trở lại Việt Nam \nNgày 28 tháng 11 năm 1943, trước Hội nghị Tehran (Iran), Tổng thống Mỹ đã có ý kiến đặt Đông Dương dưới sự quản lý quốc tế.", "Giai đoạn 1945–1946\n\nPháp quay trở lại Việt Nam \nNgày 28 tháng 11 năm 1943, trước Hội nghị Tehran (Iran), Tổng thống Mỹ đã có ý kiến đặt Đông Dương dưới sự quản lý quốc tế.", "Liên Xô đã chấp thuận đề xuất này.", "Liên Xô đã chấp thuận đề xuất này.", "Nhưng sau đó, Mỹ ủng hộ Pháp để lôi kéo Pháp vào mặt trận chống Liên Xô.", "Nhưng sau đó, Mỹ ủng hộ Pháp để lôi kéo Pháp vào mặt trận chống Liên Xô.", "Mỹ cũng nhường chính quyền Tưởng Giới Thạch vào miền Bắc giải giáp quân đội Nhật.", "Mỹ cũng nhường chính quyền Tưởng Giới Thạch vào miền Bắc giải giáp quân đội Nhật.", "Sau khi Nhật đảo chính Pháp và tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam, ngày 11 tháng 3 năm 1945, Bảo Đại ra đạo dụ \"Tuyên cáo Việt Nam độc lập\", tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884, tuyên bố khôi phục chủ quyền Việt Nam, thống nhất Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.", "Sau khi Nhật đảo chính Pháp và tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam, ngày 11 tháng 3 năm 1945, Bảo Đại ra đạo dụ \"Tuyên cáo Việt Nam độc lập\", tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884, tuyên bố khôi phục chủ quyền Việt Nam, thống nhất Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.", "Ngày 24 tháng 3 năm 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, de Gaulle đã tuyên bố khẳng định chủ quyền Pháp tại Đông Dương, nhưng sẽ cho Đông Dương tự trị và thực thi nền tự trị với Hội đồng Liên bang được thành lập với không quá 50% là người bản xứ.", "Ngày 24 tháng 3 năm 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, de Gaulle đã tuyên bố khẳng định chủ quyền Pháp tại Đông Dương, nhưng sẽ cho Đông Dương tự trị và thực thi nền tự trị với Hội đồng Liên bang được thành lập với không quá 50% là người bản xứ.", "Ngày 7 tháng 4 năm 1945, Bảo Đại đã ký Đạo dụ số 5 chuẩn y thành phần nội các Trần Trọng Kim và ngày 12 tháng 5, giải thể Viện Dân biểu Trung Kỳ.", "Ngày 7 tháng 4 năm 1945, Bảo Đại đã ký Đạo dụ số 5 chuẩn y thành phần nội các Trần Trọng Kim và ngày 12 tháng 5, giải thể Viện Dân biểu Trung Kỳ.", "Tháng 6 năm 1945, chính phủ Trần Trọng Kim đặt Quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.", "Tháng 6 năm 1945, chính phủ Trần Trọng Kim đặt Quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.", "Tướng Nhật, Tscuchihashi, cho rằng chỉ cần Việt Nam độc lập trên danh nghĩa hơn là thực chất, và chính phủ mới của Việt Nam phải được Nhật kiểm soát chặt chẽ.", "Tướng Nhật, Tscuchihashi, cho rằng chỉ cần Việt Nam độc lập trên danh nghĩa hơn là thực chất, và chính phủ mới của Việt Nam phải được Nhật kiểm soát chặt chẽ.", "Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu Phạm Quỳnh được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay \"nền độc lập\" có những giới hạn như giống như hồi còn chế độ bảo hộ Pháp: Không có tự chủ về ngoại giao, không có quân đội, không có độc lập tài chính... Nhật liền chọn một nhân vật ôn hoà hơn và gần gũi với Nhật Bản.", "Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu Phạm Quỳnh được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay \"nền độc lập\" có những giới hạn như giống như hồi còn chế độ bảo hộ Pháp: Không có tự chủ về ngoại giao, không có quân đội, không có độc lập tài chính... Nhật liền chọn một nhân vật ôn hoà hơn và gần gũi với Nhật Bản.", "Đó là nhà sử học Trần Trọng Kim, đang ở Singapore.", "Đó là nhà sử học Trần Trọng Kim, đang ở Singapore.", "Nhà vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định này.", "Nhà vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định này.", "Theo Trần Trọng Kim, ông được vua Bảo Đại yêu cầu lập chính phủ mới vì theo ý nhà vua \"Trước kia nước Pháp giữ quyền bảo hộ nước ta, nay đã không giữ được nước cho ta, để quân Nhật đánh đổ, vậy những điều trong hiệp ước năm 1884 không có hiệu quả nữa, nên bộ thượng thư đã tuyên hủy hiệp ước ấy.", "Theo Trần Trọng Kim, ông được vua Bảo Đại yêu cầu lập chính phủ mới vì theo ý nhà vua \"Trước kia nước Pháp giữ quyền bảo hộ nước ta, nay đã không giữ được nước cho ta, để quân Nhật đánh đổ, vậy những điều trong hiệp ước năm 1884 không có hiệu quả nữa, nên bộ thượng thư đã tuyên hủy hiệp ước ấy.", "Trẫm phải đứng vai chủ trương việc nước và lập chính phủ để đối phó với mọi việc... Trước kia người mình chưa độc lập.", "Trẫm phải đứng vai chủ trương việc nước và lập chính phủ để đối phó với mọi việc... Trước kia người mình chưa độc lập.", "Nay có cơ hội, tuy chưa phải độc lập hẳn, nhưng mình cũng phải tỏ ra có đủ tư cách để độc lập.", "Nay có cơ hội, tuy chưa phải độc lập hẳn, nhưng mình cũng phải tỏ ra có đủ tư cách để độc lập.", "Nếu không có chính phủ thì người Nhật bảo mình bất lực, tất họ lập cách cai trị theo thể lệ nhà binh rất hại cho nước ta.", "Nếu không có chính phủ thì người Nhật bảo mình bất lực, tất họ lập cách cai trị theo thể lệ nhà binh rất hại cho nước ta.", "Vậy ông nên vì nghĩa vụ cố lập thành một chính phủ để lo việc nước.\"", "Vậy ông nên vì nghĩa vụ cố lập thành một chính phủ để lo việc nước.\"", "Thành viên nội các do Trần Trọng Kim lựa chọn, chứ không phải Nhật Bản bắt phải dùng những người của họ đã định trước.", "Thành viên nội các do Trần Trọng Kim lựa chọn, chứ không phải Nhật Bản bắt phải dùng những người của họ đã định trước.", "Để chuẩn bị nội các mới, Bảo Đại hai lần gửi điện vào Sài Gòn mời Ngô Đình Diệm ra Huế, nhưng cả hai bức điện đều bị tình báo Nhật ngăn chặn, vì thật ra phương án sắp đặt cho hoàng thân Cường Để (1882–1951) lên ngôi vua và Ngô Đình Diệm giữ chức Thủ tướng trước đó không lâu đã bị giới lãnh đạo quân sự Nhật hủy bỏ, do không muốn gây nhiều xáo trộn, để thay vào bằng kế hoạch Bảo Đại–Trần Trọng Kim cũng được chuẩn bị sẵn từ hơn một năm trước.", "Để chuẩn bị nội các mới, Bảo Đại hai lần gửi điện vào Sài Gòn mời Ngô Đình Diệm ra Huế, nhưng cả hai bức điện đều bị tình báo Nhật ngăn chặn, vì thật ra phương án sắp đặt cho hoàng thân Cường Để (1882–1951) lên ngôi vua và Ngô Đình Diệm giữ chức Thủ tướng trước đó không lâu đã bị giới lãnh đạo quân sự Nhật hủy bỏ, do không muốn gây nhiều xáo trộn, để thay vào bằng kế hoạch Bảo Đại–Trần Trọng Kim cũng được chuẩn bị sẵn từ hơn một năm trước.", "Có ý kiến cho rằng ở Việt Nam, đa số quần chúng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt với sự \"độc lập\" dưới chế độ quân quản của quân đội Nhật.", "Có ý kiến cho rằng ở Việt Nam, đa số quần chúng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt với sự \"độc lập\" dưới chế độ quân quản của quân đội Nhật.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Trần Trọng Kim tuyên bố \"bảo vệ độc lập\" giành được 9 tháng 3, và ngày 18 tháng 8 dự tính tạo ra một ủy ban giải phóng dân tộc, bao gồm tất cả các đảng phái chính trị để lãnh đạo việc giành lại độc lập cho Việt Nam.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Trần Trọng Kim tuyên bố \"bảo vệ độc lập\" giành được 9 tháng 3, và ngày 18 tháng 8 dự tính tạo ra một ủy ban giải phóng dân tộc, bao gồm tất cả các đảng phái chính trị để lãnh đạo việc giành lại độc lập cho Việt Nam.", "Theo lời khuyên của ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bảo Đại gửi thông điệp cho Tổng thống Truman, vua nước Anh, Thống chế Tưởng Giới Thạch, Tướng de Gaulle đề nghị công nhận độc lập của Việt Nam.", "Theo lời khuyên của ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bảo Đại gửi thông điệp cho Tổng thống Truman, vua nước Anh, Thống chế Tưởng Giới Thạch, Tướng de Gaulle đề nghị công nhận độc lập của Việt Nam.", "Tuy nhiên đến 24 tháng 8 ông đã thực hiện câu trả lời Hội đồng Cơ mật quyết định thoái vị \"để không phải là một trở ngại cho sự giải phóng của đất nước\".", "Tuy nhiên đến 24 tháng 8 ông đã thực hiện câu trả lời Hội đồng Cơ mật quyết định thoái vị \"để không phải là một trở ngại cho sự giải phóng của đất nước\".", "Ngày 18 tháng 8 năm 1945, vua Bảo Đại tuyên bố sự độc lập của Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng, được công bố vào tháng 3 và đồng thời gửi một thông điệp đến De Gaulle đề nghị công nhận nền độc lập của Việt Nam.", "Ngày 18 tháng 8 năm 1945, vua Bảo Đại tuyên bố sự độc lập của Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng, được công bố vào tháng 3 và đồng thời gửi một thông điệp đến De Gaulle đề nghị công nhận nền độc lập của Việt Nam.", "Thông điệp này có đoạn \"Ông sẽ hiểu tốt hơn nếu ông có thể chứng kiến những gì đang diễn ra ở đây, nếu ông có thể cảm nhận được khát khao độc lập đến tận tâm can của mỗi người mà không một thế lực nào có thể ngăn cản nổi.", "Thông điệp này có đoạn \"Ông sẽ hiểu tốt hơn nếu ông có thể chứng kiến những gì đang diễn ra ở đây, nếu ông có thể cảm nhận được khát khao độc lập đến tận tâm can của mỗi người mà không một thế lực nào có thể ngăn cản nổi.", "Thậm chí nếu ông muốn tái lập chế độ cai trị của người Pháp ở đây thì nó sẽ không tiếp tục được tuân phục; mỗi làng mạc sẽ trở thành một ổ kháng chiến, mỗi người cộng tác cũ thành một kẻ thù và những quan chức, những tên thực dân của ông chính họ sẽ yêu cầu rời khỏi không khí ngạt thở này... Chúng ta có thể dễ dàng hiểu nhau và trở thành bạn bè nếu ông hủy bỏ tuyên bố trở thành ông chủ của chúng tôi một lần nữa\".", "Thậm chí nếu ông muốn tái lập chế độ cai trị của người Pháp ở đây thì nó sẽ không tiếp tục được tuân phục; mỗi làng mạc sẽ trở thành một ổ kháng chiến, mỗi người cộng tác cũ thành một kẻ thù và những quan chức, những tên thực dân của ông chính họ sẽ yêu cầu rời khỏi không khí ngạt thở này... Chúng ta có thể dễ dàng hiểu nhau và trở thành bạn bè nếu ông hủy bỏ tuyên bố trở thành ông chủ của chúng tôi một lần nữa\".", "Tuy nhiên, De Gaulle không có ý định để Việt Nam độc lập, và cũng không chấp nhận duy trì ngôi vua của Bảo Đại, người đã thỏa hiệp với Nhật Bản (kẻ thù của khối Đồng Minh).", "Tuy nhiên, De Gaulle không có ý định để Việt Nam độc lập, và cũng không chấp nhận duy trì ngôi vua của Bảo Đại, người đã thỏa hiệp với Nhật Bản (kẻ thù của khối Đồng Minh).", "Ông ta dự kiến sẽ hậu thuẫn cho một chế độ quân chủ mà người đứng đầu là hoàng thân Vĩnh San, được xem như là một người \"Gaullist\".", "Ông ta dự kiến sẽ hậu thuẫn cho một chế độ quân chủ mà người đứng đầu là hoàng thân Vĩnh San, được xem như là một người \"Gaullist\".", "Từ cuối tháng 9 năm 1945, quân đội Pháp núp dưới bóng quân Anh vào giải giáp quân Nhật, đã quay trở lại miền Nam Việt Nam.", "Từ cuối tháng 9 năm 1945, quân đội Pháp núp dưới bóng quân Anh vào giải giáp quân Nhật, đã quay trở lại miền Nam Việt Nam.", "Sự việc này nằm trong tính toán của chính quyền Charles de Gaulle khi Đại chiến Thế giới II chưa kết thúc.", "Sự việc này nằm trong tính toán của chính quyền Charles de Gaulle khi Đại chiến Thế giới II chưa kết thúc.", "Ngày 06/01/1946, Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức Tổng tuyển cử trên toàn quốc.", "Ngày 06/01/1946, Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức Tổng tuyển cử trên toàn quốc.", "Ký kết Hiệp định sơ bộ Pháp - Việt \n\nNgày 28 tháng 2 năm 1946, tại Trùng Khánh, Pháp ký với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc của Tưởng Giới Thạch Hiệp ước Hoa - Pháp để quân đội Trung Hoa rút về nước, và đổi lại Pháp trả lại các tô giới và nhượng địa của Pháp trên đất Trung Hoa cũng như nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi tại miền Bắc Việt Nam như việc khai thác một đặc khu tại cảng Hải Phòng và miễn thuế cho hàng hóa Trung Hoa vận chuyển qua Việt Nam.", "Ký kết Hiệp định sơ bộ Pháp - Việt \n\nNgày 28 tháng 2 năm 1946, tại Trùng Khánh, Pháp ký với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc của Tưởng Giới Thạch Hiệp ước Hoa - Pháp để quân đội Trung Hoa rút về nước, và đổi lại Pháp trả lại các tô giới và nhượng địa của Pháp trên đất Trung Hoa cũng như nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi tại miền Bắc Việt Nam như việc khai thác một đặc khu tại cảng Hải Phòng và miễn thuế cho hàng hóa Trung Hoa vận chuyển qua Việt Nam.", "Trong thời gian đầu, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiên quyết chống lại việc Pháp tái lập chủ quyền ở Đông Dương.", "Trong thời gian đầu, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiên quyết chống lại việc Pháp tái lập chủ quyền ở Đông Dương.", "Sau đó, theo quan điểm của Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (đã lui vào hoạt động bí mật), tháng 3 năm 1946, nếu Pháp cho Đông Dương tự trị theo tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 thì kiên quyết đánh, nhưng nếu cho Đông Dương tự chủ thì hòa để phá tan âm mưu của \"bọn Tàu trắng, bọn phản động Việt Nam và bọn phát xít Nhật còn lại\".", "Sau đó, theo quan điểm của Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (đã lui vào hoạt động bí mật), tháng 3 năm 1946, nếu Pháp cho Đông Dương tự trị theo tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 thì kiên quyết đánh, nhưng nếu cho Đông Dương tự chủ thì hòa để phá tan âm mưu của \"bọn Tàu trắng, bọn phản động Việt Nam và bọn phát xít Nhật còn lại\".", "Đến ngày 6 tháng 3, 1946, Chính phủ ký với Pháp Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt 1946, cho phép quân đội Pháp ra Bắc thay thế quân Trung Hoa giải giáp quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Đến ngày 6 tháng 3, 1946, Chính phủ ký với Pháp Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt 1946, cho phép quân đội Pháp ra Bắc thay thế quân Trung Hoa giải giáp quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Pháp hứa sẽ rút hết quân trong thời hạn 5 năm, mỗi năm rút 3.000 quân.", "Pháp hứa sẽ rút hết quân trong thời hạn 5 năm, mỗi năm rút 3.000 quân.", "Ngược lại, Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do trong Liên bang Đông Dương và trong khối Liên hiệp Pháp, có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng.", "Ngược lại, Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do trong Liên bang Đông Dương và trong khối Liên hiệp Pháp, có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng.", "Trước đó Pháp và Trung Hoa đã ra thỏa thuận tại Trùng Khánh (Hiệp ước Hoa - Pháp), đồng ý cho quân Pháp ra miền Bắc Việt Nam (28 tháng 2) nhưng khi quân Pháp đổ bộ vào Hải Phòng đã xung đột với quân Trung Hoa dân quốc và lực lượng quân sự địa phương của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Trước đó Pháp và Trung Hoa đã ra thỏa thuận tại Trùng Khánh (Hiệp ước Hoa - Pháp), đồng ý cho quân Pháp ra miền Bắc Việt Nam (28 tháng 2) nhưng khi quân Pháp đổ bộ vào Hải Phòng đã xung đột với quân Trung Hoa dân quốc và lực lượng quân sự địa phương của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Một số thành viên trong Chính phủ Liên hiệp thuộc Việt Quốc, Việt Cách,... không tán thành việc này, đã lên tiếng phản đối, dân chúng cũng có người băn khoăn, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào để đồng bào hiểu rõ \"cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn\".", "Một số thành viên trong Chính phủ Liên hiệp thuộc Việt Quốc, Việt Cách,... không tán thành việc này, đã lên tiếng phản đối, dân chúng cũng có người băn khoăn, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào để đồng bào hiểu rõ \"cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn\".", "Mặc dù Hiệp định có chữ ký của Vũ Hồng Khanh nhưng đa số lãnh đạo Việt Quốc rút sự ủng hộ của họ cho chính phủ Hồ Chí Minh để phản đối, chống lại những gì họ gọi là \"thân Pháp\" trong chính sách của Việt Minh.", "Mặc dù Hiệp định có chữ ký của Vũ Hồng Khanh nhưng đa số lãnh đạo Việt Quốc rút sự ủng hộ của họ cho chính phủ Hồ Chí Minh để phản đối, chống lại những gì họ gọi là \"thân Pháp\" trong chính sách của Việt Minh.", "Bảo Đại rời khỏi đất nước vào ngày 18 tháng 3, ngày quân Pháp vào Hà Nội, theo phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Trùng Khánh để tái khẳng định tình hữu nghị Việt - Trung và để thăm dò việc Tưởng Giới Thạch muốn hai nước sẽ có quan hệ thế nào sau khi ký Hiệp ước Hoa-Pháp.", "Bảo Đại rời khỏi đất nước vào ngày 18 tháng 3, ngày quân Pháp vào Hà Nội, theo phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Trùng Khánh để tái khẳng định tình hữu nghị Việt - Trung và để thăm dò việc Tưởng Giới Thạch muốn hai nước sẽ có quan hệ thế nào sau khi ký Hiệp ước Hoa-Pháp.", "Một hội nghị liên tịch được tổ chức để khai thông các bất đồng dẫn đến việc thành lập Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam.", "Một hội nghị liên tịch được tổ chức để khai thông các bất đồng dẫn đến việc thành lập Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam.", "Hiệp định Sơ bộ ấn định lực lượng Pháp sau khi trở ra Bắc, phải rút hết sau một thời gian hai bên quy định không quá 5 năm.", "Hiệp định Sơ bộ ấn định lực lượng Pháp sau khi trở ra Bắc, phải rút hết sau một thời gian hai bên quy định không quá 5 năm.", "Trong khi đó hai bên đình chiến.", "Trong khi đó hai bên đình chiến.", "Nước Pháp cũng công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một nước tự do, có chính phủ, nghị viện, quân đội, tài chính riêng và là một thành viên trong Liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp.", "Nước Pháp cũng công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một nước tự do, có chính phủ, nghị viện, quân đội, tài chính riêng và là một thành viên trong Liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp.", "Vấn đề độc lập của Việt Nam bị gác sang một bên vì Pháp không muốn bàn tới.", "Vấn đề độc lập của Việt Nam bị gác sang một bên vì Pháp không muốn bàn tới.", "Ký kết Tạm ước Việt - Pháp \n\nNgày 31 tháng 5 năm 1946, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu khởi hành sang Pháp tham dự Hội nghị Fontainebleau tiếp tục đàm phán về các điều khoản đề ra theo Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3.", "Ký kết Tạm ước Việt - Pháp \n\nNgày 31 tháng 5 năm 1946, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu khởi hành sang Pháp tham dự Hội nghị Fontainebleau tiếp tục đàm phán về các điều khoản đề ra theo Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3.", "Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lên đường sang Pháp tiếp xúc với chính giới Pháp và cộng đồng người Việt tại Pháp.", "Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lên đường sang Pháp tiếp xúc với chính giới Pháp và cộng đồng người Việt tại Pháp.", "Nội dung chương trình nghị sự được hai đoàn thỏa thuận là sẽ thảo luận về các vấn đề như (đã nêu tại Hiệp định sơ bộ 6/3):\nĐịa vị của Việt Nam trong khối Liên hiệp Pháp, về quan hệ ngoại giao của Việt Nam.", "Nội dung chương trình nghị sự được hai đoàn thỏa thuận là sẽ thảo luận về các vấn đề như (đã nêu tại Hiệp định sơ bộ 6/3):\nĐịa vị của Việt Nam trong khối Liên hiệp Pháp, về quan hệ ngoại giao của Việt Nam.", "Quan niệm tổng quát về Liên bang Đông Dương.", "Quan niệm tổng quát về Liên bang Đông Dương.", "Vấn đề thống nhất nước Việt Nam và việc trưng cầu dân ý.", "Vấn đề thống nhất nước Việt Nam và việc trưng cầu dân ý.", "Chi tiết về Liên bang Đông Dương và vấn đề quyền lợi kinh tế của Pháp ở Đông Dương.", "Chi tiết về Liên bang Đông Dương và vấn đề quyền lợi kinh tế của Pháp ở Đông Dương.", "Dự thảo Hiệp ước.", "Dự thảo Hiệp ước.", "Hội nghị Fontainebleau sau đó diễn ra kéo dài hơn hai tháng, từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946 nhưng không đem lại kết quả cụ thể nào vì hai bên đã bế tắc ở hai điểm bất đồng then chốt:\nViệc thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (bao gồm Bắc Kỳ và Trung Kỳ).", "Hội nghị Fontainebleau sau đó diễn ra kéo dài hơn hai tháng, từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946 nhưng không đem lại kết quả cụ thể nào vì hai bên đã bế tắc ở hai điểm bất đồng then chốt:\nViệc thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (bao gồm Bắc Kỳ và Trung Kỳ).", "Độc lập chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Độc lập chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quan điểm của Pháp bác bỏ độc lập mà chỉ xét tự trị hay độc lập trong khuôn khổ Liên hiệp Pháp.", "Quan điểm của Pháp bác bỏ độc lập mà chỉ xét tự trị hay độc lập trong khuôn khổ Liên hiệp Pháp.", "Hơn nữa họ đòi là phải tái lập trật tự trước tiên rồi sau đó sẽ mở cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ về vấn đề thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Hơn nữa họ đòi là phải tái lập trật tự trước tiên rồi sau đó sẽ mở cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ về vấn đề thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Điểm gây nhiều khó khăn nhất là việc Chính phủ Pháp đã đơn phương cho phép thành lập Nam Kỳ quốc theo tinh thần Tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của tướng De Gaulle, tách rời khu vực này khỏi những phong trào độc lập ở hai miền Bắc và Trung.", "Điểm gây nhiều khó khăn nhất là việc Chính phủ Pháp đã đơn phương cho phép thành lập Nam Kỳ quốc theo tinh thần Tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của tướng De Gaulle, tách rời khu vực này khỏi những phong trào độc lập ở hai miền Bắc và Trung.", "Ngày 27 tháng 5 Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu lại còn thông qua việc thành lập Xứ Thượng Nam Đông Dương, chia cắt Việt Nam thành nhiều mảnh.", "Ngày 27 tháng 5 Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu lại còn thông qua việc thành lập Xứ Thượng Nam Đông Dương, chia cắt Việt Nam thành nhiều mảnh.", "Việt Nam nhượng bộ về mọi mặt: kinh tế, tài chính và quân sự nhưng phái đoàn Việt Nam đòi Pháp ấn định thời hạn để thực hiện cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ.", "Việt Nam nhượng bộ về mọi mặt: kinh tế, tài chính và quân sự nhưng phái đoàn Việt Nam đòi Pháp ấn định thời hạn để thực hiện cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ.", "Thấy Pháp chần chừ không trả lời dứt khoát, phái đoàn Việt Nam bỏ bàn hội nghị ra về ngày 13 tháng 9.", "Thấy Pháp chần chừ không trả lời dứt khoát, phái đoàn Việt Nam bỏ bàn hội nghị ra về ngày 13 tháng 9.", "Hội nghị Fontainebleau vì vậy tan vỡ.", "Hội nghị Fontainebleau vì vậy tan vỡ.", "Tuy nhiên Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp Marius Moutet không chấp nhận thất bại.", "Tuy nhiên Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp Marius Moutet không chấp nhận thất bại.", "Trong khi Phạm Văn Đồng bỏ về nước, Hồ Chí Minh, Hoàng Minh Giám và Dương Bạch Mai nán lại Paris.", "Trong khi Phạm Văn Đồng bỏ về nước, Hồ Chí Minh, Hoàng Minh Giám và Dương Bạch Mai nán lại Paris.", "Nhằm cứu vớt hòa bình lần cuối Hồ Chí Minh thảo một bản nghị ước vào chiều ngày 11 và trao cho Marius Moutet.", "Nhằm cứu vớt hòa bình lần cuối Hồ Chí Minh thảo một bản nghị ước vào chiều ngày 11 và trao cho Marius Moutet.", "Ba ngày sau, 14 tháng 9 năm 1946, Marius Moutet hồi đáp với một bản nghị ước khác.", "Ba ngày sau, 14 tháng 9 năm 1946, Marius Moutet hồi đáp với một bản nghị ước khác.", "Đạt được đồng thuận, Hồ Chí Minh đã đến tư dinh của Marius Moutet lúc nửa đêm ngày 14 tháng 9 năm 1946 để ký văn bản này, tức Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Đạt được đồng thuận, Hồ Chí Minh đã đến tư dinh của Marius Moutet lúc nửa đêm ngày 14 tháng 9 năm 1946 để ký văn bản này, tức Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Ngày 14 tháng 9 năm 1946, Pháp và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Ngày 14 tháng 9 năm 1946, Pháp và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Trong bản Tạm ước này, hai bên Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Pháp cùng bảo đảm với nhau về quyền tự do của kiều dân, chế độ tài sản của hai bên; thống nhất về các vấn đề như: hoạt động của các trường học Pháp, sử dụng đồng bạc Đông Dương làm tiền tệ, thống nhất thuế quan và tái lập cải thiện giao thông liên lạc của Liên bang Đông Dương, cũng như việc thành lập ủy ban tạm thời giải quyết vấn đề ngoại giao của Việt Nam.", "Trong bản Tạm ước này, hai bên Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Pháp cùng bảo đảm với nhau về quyền tự do của kiều dân, chế độ tài sản của hai bên; thống nhất về các vấn đề như: hoạt động của các trường học Pháp, sử dụng đồng bạc Đông Dương làm tiền tệ, thống nhất thuế quan và tái lập cải thiện giao thông liên lạc của Liên bang Đông Dương, cũng như việc thành lập ủy ban tạm thời giải quyết vấn đề ngoại giao của Việt Nam.", "Chính phủ Việt Nam cam kết ưu tiên dùng người Pháp làm cố vấn hoặc chuyên môn, và hai bên đã đồng ý chấm dứt mọi hành động xung đột, vũ lực cũng như tuyên truyền chống đối nhau, phóng thích tù nhân chính trị, bảo đảm không truy bức người của bên kia, và hợp tác để những kiều dân hai bên không làm hại nhau.", "Chính phủ Việt Nam cam kết ưu tiên dùng người Pháp làm cố vấn hoặc chuyên môn, và hai bên đã đồng ý chấm dứt mọi hành động xung đột, vũ lực cũng như tuyên truyền chống đối nhau, phóng thích tù nhân chính trị, bảo đảm không truy bức người của bên kia, và hợp tác để những kiều dân hai bên không làm hại nhau.", "Tạm ước cam kết sẽ có một nhân vật do Việt Nam chỉ định và Chính phủ Pháp công nhận được ủy nhiệm cạnh thượng sứ để xếp đặt cộng tác thi hành những điều thỏa thuận này.", "Tạm ước cam kết sẽ có một nhân vật do Việt Nam chỉ định và Chính phủ Pháp công nhận được ủy nhiệm cạnh thượng sứ để xếp đặt cộng tác thi hành những điều thỏa thuận này.", "Cuối cùng, Chính phủ hai bên sẽ tiếp tục đàm phán (chậm nhất là vào tháng 1 năm 1947) để tìm cách ký kết những bản thoả thuận riêng nhằm dọn đường cho một hiệp ước chung dứt khoát.", "Cuối cùng, Chính phủ hai bên sẽ tiếp tục đàm phán (chậm nhất là vào tháng 1 năm 1947) để tìm cách ký kết những bản thoả thuận riêng nhằm dọn đường cho một hiệp ước chung dứt khoát.", "Kêu gọi sự ủng hộ của các cường quốc\nNgoài ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn gửi thư cho nhiều nguyên thủ quốc gia trên thế giới kêu gọi công nhận nhà nước Việt Nam mới được thành lập cũng như tranh thủ sự ủng hộ nhưng không nhận được hồi âm (Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman, lãnh tụ Liên Xô Stalin, Tổng thống Pháp Léon Blum, Bộ trưởng Thuộc địa Pháp Marius Moutet và Nghị viện Pháp,…).", "Kêu gọi sự ủng hộ của các cường quốc\nNgoài ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn gửi thư cho nhiều nguyên thủ quốc gia trên thế giới kêu gọi công nhận nhà nước Việt Nam mới được thành lập cũng như tranh thủ sự ủng hộ nhưng không nhận được hồi âm (Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman, lãnh tụ Liên Xô Stalin, Tổng thống Pháp Léon Blum, Bộ trưởng Thuộc địa Pháp Marius Moutet và Nghị viện Pháp,…).", "Chiến tranh bùng nổ \nĐầu tháng 11 năm 1946, xung đột quân sự đầu tiên nổ ra tại Hải Phòng do Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tranh chấp quyền kiểm soát tất cả các vấn đề liên quan đến xuất nhập khẩu.", "Chiến tranh bùng nổ \nĐầu tháng 11 năm 1946, xung đột quân sự đầu tiên nổ ra tại Hải Phòng do Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tranh chấp quyền kiểm soát tất cả các vấn đề liên quan đến xuất nhập khẩu.", "Hai ngày sau, Tướng Jean-Étienne Valluy, Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, lệnh cho quân Pháp chiếm toàn quyền kiểm soát thành phố.", "Hai ngày sau, Tướng Jean-Étienne Valluy, Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, lệnh cho quân Pháp chiếm toàn quyền kiểm soát thành phố.", "Ngày 23 tháng 11, Đại tá Pierre Louis Dèbes gửi tối hậu thư yêu cầu người Việt ra khỏi khu phố Tàu của Hải Phòng và hạ vũ khí.", "Ngày 23 tháng 11, Đại tá Pierre Louis Dèbes gửi tối hậu thư yêu cầu người Việt ra khỏi khu phố Tàu của Hải Phòng và hạ vũ khí.", "Khi không có phản hồi, Dèbes lệnh cho tàu chiến Pháp bắn phá thành phố, trong một buổi chiều đã giết chết hơn 6.000 người dân hoặc hơn 2.000 người theo một nguồn khác.", "Khi không có phản hồi, Dèbes lệnh cho tàu chiến Pháp bắn phá thành phố, trong một buổi chiều đã giết chết hơn 6.000 người dân hoặc hơn 2.000 người theo một nguồn khác.", "Sau đó, khoảng 2.000 lính Pháp tràn vào thành phố trong khi pháo tiếp tục bắn phá vùng ngoại ô.", "Sau đó, khoảng 2.000 lính Pháp tràn vào thành phố trong khi pháo tiếp tục bắn phá vùng ngoại ô.", "Quân Pháp gặp phải hỏa lực mạnh của lực lượng Việt Minh bảo vệ thành phố.", "Quân Pháp gặp phải hỏa lực mạnh của lực lượng Việt Minh bảo vệ thành phố.", "Chiến sự kéo dài cho đến khi người lính Việt Minh cuối cùng rút khỏi chiến trường vào ngày 28 tháng 11.", "Chiến sự kéo dài cho đến khi người lính Việt Minh cuối cùng rút khỏi chiến trường vào ngày 28 tháng 11.", "Sau sự kiện Hải Phòng, kế hoạch phòng thủ Hà Nội bắt đầu được chuẩn bị để chính phủ Việt Nam có thời gian sơ tán về các vùng núi lân cận.", "Sau sự kiện Hải Phòng, kế hoạch phòng thủ Hà Nội bắt đầu được chuẩn bị để chính phủ Việt Nam có thời gian sơ tán về các vùng núi lân cận.", "Một số ít lực lượng chính phủ đóng tại Bắc Bộ phủ và một doanh trại gần đó.", "Một số ít lực lượng chính phủ đóng tại Bắc Bộ phủ và một doanh trại gần đó.", "Còn phần lớn lực lượng quân sự của Việt Nam trong vùng đóng tại ngoại ô của thủ đô.", "Còn phần lớn lực lượng quân sự của Việt Nam trong vùng đóng tại ngoại ô của thủ đô.", "Bù lại, trong nội thành có gần 10.000 du kích và tự vệ.", "Bù lại, trong nội thành có gần 10.000 du kích và tự vệ.", "Đối địch với họ là vài nghìn lính Lê dương Pháp.", "Đối địch với họ là vài nghìn lính Lê dương Pháp.", "Các cơ quan của chính phủ Việt Nam bí mật chuyển dần ra các địa điểm đã được chuẩn bị trước ở bên ngoài thành phố.", "Các cơ quan của chính phủ Việt Nam bí mật chuyển dần ra các địa điểm đã được chuẩn bị trước ở bên ngoài thành phố.", "Trong thành phố, quân dân Hà Nội bắt đầu xây dựng các chiến lũy phòng thủ trên đường phố, quân Pháp cũng củng cố các vị trí phòng thủ của mình.", "Trong thành phố, quân dân Hà Nội bắt đầu xây dựng các chiến lũy phòng thủ trên đường phố, quân Pháp cũng củng cố các vị trí phòng thủ của mình.", "Ngày 6 tháng 12, Hồ Chí Minh kêu gọi Pháp rút về các vị trí họ đã giữ từ trước ngày 20 tháng 11, nhưng ông không nhận được phản hồi.", "Ngày 6 tháng 12, Hồ Chí Minh kêu gọi Pháp rút về các vị trí họ đã giữ từ trước ngày 20 tháng 11, nhưng ông không nhận được phản hồi.", "Trả lời phỏng vấn của nhà báo Pháp vào hôm sau, Hồ Chí Minh khẳng định rằng Chính phủ Việt Nam hy vọng tránh được chiến tranh - cái sẽ gây đau khổ lớn cho cả hai nước.", "Trả lời phỏng vấn của nhà báo Pháp vào hôm sau, Hồ Chí Minh khẳng định rằng Chính phủ Việt Nam hy vọng tránh được chiến tranh - cái sẽ gây đau khổ lớn cho cả hai nước.", "\"Nhưng nếu chúng tôi phải đối mặt với chiến tranh\", ông nói, \"chúng tôi sẽ chiến đấu chứ không từ bỏ quyền tự do của mình\".", "\"Nhưng nếu chúng tôi phải đối mặt với chiến tranh\", ông nói, \"chúng tôi sẽ chiến đấu chứ không từ bỏ quyền tự do của mình\".", "Ngày 12 tháng 12, Léon Brum, Thủ tướng mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam.", "Ngày 12 tháng 12, Léon Brum, Thủ tướng mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam.", "Ba ngày sau, Hồ Chí Minh đưa Sainteny một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột.", "Ba ngày sau, Hồ Chí Minh đưa Sainteny một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột.", "Sainteny đánh điện bức thông điệp vào Sài Gòn, yêu cầu chuyển tiếp tới Paris.", "Sainteny đánh điện bức thông điệp vào Sài Gòn, yêu cầu chuyển tiếp tới Paris.", "Trong khi chính phủ Pháp đang do dự về yêu cầu của Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu về việc tăng quân và lập tức hành động quân sự chống lại người Việt, Valluy, người có chung quyết tâm với d'Argenlieu về việc giữ sự hiện diện của Pháp tại Đông Dương, đã quyết định rằng cần phải khiêu khích Hà Nội nhằm tạo xung đột và đưa Paris vào sự đã rồi.", "Trong khi chính phủ Pháp đang do dự về yêu cầu của Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu về việc tăng quân và lập tức hành động quân sự chống lại người Việt, Valluy, người có chung quyết tâm với d'Argenlieu về việc giữ sự hiện diện của Pháp tại Đông Dương, đã quyết định rằng cần phải khiêu khích Hà Nội nhằm tạo xung đột và đưa Paris vào sự đã rồi.", "Ngày 16 tháng 12, ông lệnh cho tướng Morlière phá các chướng ngại vật mà Việt Minh dựng trong thành phố.", "Ngày 16 tháng 12, ông lệnh cho tướng Morlière phá các chướng ngại vật mà Việt Minh dựng trong thành phố.", "Khi bức điện của Hồ Chí Minh gửi Brum vào đến Sài Gòn, Vallue viết thêm bình luận của mình, cảnh báo rằng sẽ nguy hiểm nếu trì hoãn các hành động quân sự cho đến năm sau.", "Khi bức điện của Hồ Chí Minh gửi Brum vào đến Sài Gòn, Vallue viết thêm bình luận của mình, cảnh báo rằng sẽ nguy hiểm nếu trì hoãn các hành động quân sự cho đến năm sau.", "Đến ngày 19, bức điện mới đến Paris, khi đó đã quá muộn.", "Đến ngày 19, bức điện mới đến Paris, khi đó đã quá muộn.", "Ngày 17 tháng 12, quân Pháp với xe tăng yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên và bao vây gây sức ép đồn Công an quận 2 của Hà Nội.", "Ngày 17 tháng 12, quân Pháp với xe tăng yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên và bao vây gây sức ép đồn Công an quận 2 của Hà Nội.", "Người Việt không phản ứng.", "Người Việt không phản ứng.", "Hôm sau, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố.", "Hôm sau, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố.", "Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội.", "Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội.", "Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố.", "Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố.", "Sáng hôm sau (ngày 19 tháng 12), Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố.", "Sáng hôm sau (ngày 19 tháng 12), Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố.", "Đối với người Việt, tình hình không khác với sự kiện Hải Phòng hồi tháng trước, khi Đại tá Dèbes cũng đã ra các lệnh tương tự trước khi bắn phá thành phố.", "Đối với người Việt, tình hình không khác với sự kiện Hải Phòng hồi tháng trước, khi Đại tá Dèbes cũng đã ra các lệnh tương tự trước khi bắn phá thành phố.", "Sáng ngày 18 tháng 12, Hồ Chí Minh ra lệnh chuẩn bị cho các cuộc tấn công quân Pháp vào hôm sau.", "Sáng ngày 18 tháng 12, Hồ Chí Minh ra lệnh chuẩn bị cho các cuộc tấn công quân Pháp vào hôm sau.", "Đồng thời, sợ rằng bức điện gửi Thủ tướng Brum có thể chưa đến nơi, ông gửi một bức điện thẳng tới Paris.", "Đồng thời, sợ rằng bức điện gửi Thủ tướng Brum có thể chưa đến nơi, ông gửi một bức điện thẳng tới Paris.", "Sáng 19, để thể hiện thiện chí và cố gắng cứu vãn hòa bình, Hồ Chí Minh viết một bức thư ngắn và cử cố vấn ngoại giao Hoàng Minh Giám tới gặp Sainteny để đàm phán \"tìm giải pháp để cải thiện bầu không khí hiện tại\".", "Sáng 19, để thể hiện thiện chí và cố gắng cứu vãn hòa bình, Hồ Chí Minh viết một bức thư ngắn và cử cố vấn ngoại giao Hoàng Minh Giám tới gặp Sainteny để đàm phán \"tìm giải pháp để cải thiện bầu không khí hiện tại\".", "Sau khi được tin Sainteny từ chối gặp Hoàng Minh Giám, Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng tại làng Vạn Phúc, Hà Nội, và tuyên bố rằng trong tình hình hiện tại, không thể nhân nhượng thêm được nữa.", "Sau khi được tin Sainteny từ chối gặp Hoàng Minh Giám, Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng tại làng Vạn Phúc, Hà Nội, và tuyên bố rằng trong tình hình hiện tại, không thể nhân nhượng thêm được nữa.", "Hội nghị duyệt lại Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến mà Hồ Chí Minh đã viết, thông qua văn kiện \"Toàn dân kháng chiến\" do Tổng Bí thư Trường Chinh dự thảo.", "Hội nghị duyệt lại Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến mà Hồ Chí Minh đã viết, thông qua văn kiện \"Toàn dân kháng chiến\" do Tổng Bí thư Trường Chinh dự thảo.", "Thời điểm bắt đầu nổ súng được quyết định là 8 giờ tối cùng ngày.", "Thời điểm bắt đầu nổ súng được quyết định là 8 giờ tối cùng ngày.", "Chiến tranh Đông Dương bắt đầu.", "Chiến tranh Đông Dương bắt đầu.", "Leclerc, người tham gia Hiệp định sơ bộ 6 tháng 3, cũng đã điều tra sự cố dẫn đến xung đột tại miền Bắc Việt Nam và việc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố kháng chiến khiến các giải pháp chính trị thất bại.", "Leclerc, người tham gia Hiệp định sơ bộ 6 tháng 3, cũng đã điều tra sự cố dẫn đến xung đột tại miền Bắc Việt Nam và việc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố kháng chiến khiến các giải pháp chính trị thất bại.", "Ngày 27 tháng 1 năm 1947, tuyên bố của chính phủ Pháp về \"Chi tiết các mục tiêu theo đuổi của Pháp ở Đông Dương\" có nêu \"để đạt được càng sớm càng tốt với các đại diện đủ điều kiện của người An Nam một thỏa thuận phù hợp với nguyện vọng chính đáng trong Liên hiệp Pháp (...) trên cơ sở độc lập của đất nước cùng với việc duy trì lợi ích của Pháp và sự hiện diện của (các) căn cứ chiến lược của lực lượng Pháp.", "Ngày 27 tháng 1 năm 1947, tuyên bố của chính phủ Pháp về \"Chi tiết các mục tiêu theo đuổi của Pháp ở Đông Dương\" có nêu \"để đạt được càng sớm càng tốt với các đại diện đủ điều kiện của người An Nam một thỏa thuận phù hợp với nguyện vọng chính đáng trong Liên hiệp Pháp (...) trên cơ sở độc lập của đất nước cùng với việc duy trì lợi ích của Pháp và sự hiện diện của (các) căn cứ chiến lược của lực lượng Pháp.", "Một hỗ trợ lớn và ngay lập tức phải nhằm củng cố chính quyền của Nam Kỳ, nhưng \"phần nào đủ điều kiện\" để không đóng cánh cửa đàm phán với Việt Minh.\"", "Một hỗ trợ lớn và ngay lập tức phải nhằm củng cố chính quyền của Nam Kỳ, nhưng \"phần nào đủ điều kiện\" để không đóng cánh cửa đàm phán với Việt Minh.\"", "Giai đoạn 1946–1954\n\nGiai đoạn 1954–1976\n\nKý kết Hiệp định Genève \n\nNăm 1954, quân viễn chinh Pháp bị đánh bại tại trận Điện Biên Phủ trong khi Pháp đang đàm phán với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc chấm dứt chiến tranh tại Đông Dương.", "Giai đoạn 1946–1954\n\nGiai đoạn 1954–1976\n\nKý kết Hiệp định Genève \n\nNăm 1954, quân viễn chinh Pháp bị đánh bại tại trận Điện Biên Phủ trong khi Pháp đang đàm phán với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc chấm dứt chiến tranh tại Đông Dương.", "Lập trường của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại bàn đàm phán là: Pháp phải thừa nhận chủ quyền và độc lập của Việt Nam, Campuchia và Lào và rút quân đội khỏi 3 nước này; tiến hành tổng tuyển cử ở 3 nước để thành lập các chính phủ thống nhất.", "Lập trường của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại bàn đàm phán là: Pháp phải thừa nhận chủ quyền và độc lập của Việt Nam, Campuchia và Lào và rút quân đội khỏi 3 nước này; tiến hành tổng tuyển cử ở 3 nước để thành lập các chính phủ thống nhất.", "Những cuộc tuyển cử trên phải được tiến hành với điều kiện tất cả các đảng phái và tổ chức yêu nước được tự do hoạt động dưới sự giám sát của các ủy ban địa phương.", "Những cuộc tuyển cử trên phải được tiến hành với điều kiện tất cả các đảng phái và tổ chức yêu nước được tự do hoạt động dưới sự giám sát của các ủy ban địa phương.", "Nếu các điều kiện trên được chấp nhận chính phủ các nước Đông Dương đồng ý xem xét vấn đề gia nhập khối Liên hiệp Pháp.", "Nếu các điều kiện trên được chấp nhận chính phủ các nước Đông Dương đồng ý xem xét vấn đề gia nhập khối Liên hiệp Pháp.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị tham gia đàm phán có đại diện Chính phủ kháng chiến Lào, Campuchia nhưng các nước phương Tây từ chối.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị tham gia đàm phán có đại diện Chính phủ kháng chiến Lào, Campuchia nhưng các nước phương Tây từ chối.", "Theo Hiệp định Genève về Việt Nam được ký kết giữa đại diện Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đại diện Liên hiệp Pháp, quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và quân đội Liên hiệp Pháp phải đình chỉ chiến sự.", "Theo Hiệp định Genève về Việt Nam được ký kết giữa đại diện Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đại diện Liên hiệp Pháp, quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và quân đội Liên hiệp Pháp phải đình chỉ chiến sự.", "Việt Nam tạm thời bị chia thành hai vùng có giới tuyến là vĩ tuyến 17 trong 2 năm.", "Việt Nam tạm thời bị chia thành hai vùng có giới tuyến là vĩ tuyến 17 trong 2 năm.", "Vĩ tuyến 17 được dùng làm giới tuyến quân sự tạm thời (tiếng Anh: military demarcation line) chia Việt Nam làm hai vùng tập kết.", "Vĩ tuyến 17 được dùng làm giới tuyến quân sự tạm thời (tiếng Anh: military demarcation line) chia Việt Nam làm hai vùng tập kết.", "Chính quyền và quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập trung về miền Bắc Việt Nam; Chính quyền và quân đội khối Liên hiệp Pháp tập trung về miền Nam Việt Nam.", "Chính quyền và quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập trung về miền Bắc Việt Nam; Chính quyền và quân đội khối Liên hiệp Pháp tập trung về miền Nam Việt Nam.", "Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa) không ký vào Hiệp định Genève với lý do hiệp định \"gây chia cắt Việt Nam\" và đẩy Quốc gia Việt Nam vào thế nguy hiểm.", "Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa) không ký vào Hiệp định Genève với lý do hiệp định \"gây chia cắt Việt Nam\" và đẩy Quốc gia Việt Nam vào thế nguy hiểm.", "Hiệp định Genève 1954 không nhắc đến Quốc gia Việt Nam (État du Viêt Nam, State of Vietnam) hay Việt Nam Cộng hòa (Republic of Vietnam) vốn chưa tồn tại (thành lập năm 1955).", "Hiệp định Genève 1954 không nhắc đến Quốc gia Việt Nam (État du Viêt Nam, State of Vietnam) hay Việt Nam Cộng hòa (Republic of Vietnam) vốn chưa tồn tại (thành lập năm 1955).", "Trên thực tế, Quốc gia Việt Nam được nhận định là không có đủ thẩm quyền để ký kết do vẫn là thành viên của Liên hiệp Pháp.", "Trên thực tế, Quốc gia Việt Nam được nhận định là không có đủ thẩm quyền để ký kết do vẫn là thành viên của Liên hiệp Pháp.", "Do đó, mặc dù không ký kết nhưng Quốc gia Việt Nam và hậu thân của nó là Việt Nam Cộng hòa vẫn phải có trách nhiệm thi hành Hiệp định và các văn bản liên quan do Pháp ký hoặc không có tuyên bố phản đối.", "Do đó, mặc dù không ký kết nhưng Quốc gia Việt Nam và hậu thân của nó là Việt Nam Cộng hòa vẫn phải có trách nhiệm thi hành Hiệp định và các văn bản liên quan do Pháp ký hoặc không có tuyên bố phản đối.", "Việc tập kết quân đội hai phía dự kiến hoàn thành trong thời hạn 300 ngày.", "Việc tập kết quân đội hai phía dự kiến hoàn thành trong thời hạn 300 ngày.", "Các lực lượng Pháp rút khỏi Lào trong 120 ngày, Campuchia 90 ngày.", "Các lực lượng Pháp rút khỏi Lào trong 120 ngày, Campuchia 90 ngày.", "Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng rút khỏi Lào, Campuchia.", "Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng rút khỏi Lào, Campuchia.", "Tại Lào, quân đội kháng chiến tập kết tại Phong sa lỳ và Sầm Nưa.", "Tại Lào, quân đội kháng chiến tập kết tại Phong sa lỳ và Sầm Nưa.", "Các lực lượng kháng chiến Campuchia phục viên tại chỗ.", "Các lực lượng kháng chiến Campuchia phục viên tại chỗ.", "Các chính phủ Vương quốc Lào và Campuchia bảo đảm cho mọi công dân hưởng quyền tự do ghi trong Hiến pháp.", "Các chính phủ Vương quốc Lào và Campuchia bảo đảm cho mọi công dân hưởng quyền tự do ghi trong Hiến pháp.", "Bầu cử tự do được tổ chức tại Campuchia và Lào vào năm 1955 và tại Việt Nam theo Tuyên bố cuối cùng của Hiệp định là tháng 7 năm 1956.", "Bầu cử tự do được tổ chức tại Campuchia và Lào vào năm 1955 và tại Việt Nam theo Tuyên bố cuối cùng của Hiệp định là tháng 7 năm 1956.", "Ngay sau thời khắc chia Việt Nam ra làm hai vùng tập trung quân sự, đã diễn ra cuộc di cư lớn của gần 900.000 người dân miền Bắc, mà đa số là người Công giáo, vào miền Nam, với niềm tin \"theo Chúa vào Nam\".", "Ngay sau thời khắc chia Việt Nam ra làm hai vùng tập trung quân sự, đã diễn ra cuộc di cư lớn của gần 900.000 người dân miền Bắc, mà đa số là người Công giáo, vào miền Nam, với niềm tin \"theo Chúa vào Nam\".", "Một số người tin theo lời người Pháp và Mỹ cho rằng họ sẽ bị những chính sách của chính quyền miền Bắc bức hại bản thân họ.", "Một số người tin theo lời người Pháp và Mỹ cho rằng họ sẽ bị những chính sách của chính quyền miền Bắc bức hại bản thân họ.", "Khoảng 140 ngàn người khác ở miền Nam, gồm phần lớn là lực lượng kháng chiến của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Nam hoặc những người đi theo chủ nghĩa cộng sản, tập kết ra miền Bắc theo Hiệp định Genève.", "Khoảng 140 ngàn người khác ở miền Nam, gồm phần lớn là lực lượng kháng chiến của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Nam hoặc những người đi theo chủ nghĩa cộng sản, tập kết ra miền Bắc theo Hiệp định Genève.", "Theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève, ranh giới quân sự tạm thời ở vĩ tuyến 17 không phải là biên giới chính trị hay lãnh thổ.", "Theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève, ranh giới quân sự tạm thời ở vĩ tuyến 17 không phải là biên giới chính trị hay lãnh thổ.", "Điều 6 ghi nhận: \"... đường ranh giới quân sự tạm thời này không thể diễn giải bằng bất cứ cách nào rằng đó là một biên giới phân định về chính trị hay lãnh thổ.\"", "Điều 6 ghi nhận: \"... đường ranh giới quân sự tạm thời này không thể diễn giải bằng bất cứ cách nào rằng đó là một biên giới phân định về chính trị hay lãnh thổ.\"", ", và sẽ có một cuộc tổng tuyển cử ở cả hai miền sau hai năm (1956) để thống nhất về mặt nước.", ", và sẽ có một cuộc tổng tuyển cử ở cả hai miền sau hai năm (1956) để thống nhất về mặt nước.", "Về sau, báo chí chính thống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Hiệp định Paris 1973 tiếp tục khẳng định rằng hiệp định Genève 1954 không chia đôi đất nước Việt Nam.", "Về sau, báo chí chính thống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Hiệp định Paris 1973 tiếp tục khẳng định rằng hiệp định Genève 1954 không chia đôi đất nước Việt Nam.", "Trong bài chính luận \"Sách Trắng của Mỹ\" trên báo Nhân dân (số 3992) nhằm phản đối việc Mỹ đổ quân vào Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc lại: \"Giới tuyến 17 là tạm thời, không phải là giới tuyến chính trị, hoặc giới tuyến lãnh thổ; Việt Nam sẽ thống nhất bằng một cuộc tổng tuyển cử tự do khắp cả nước vào nǎm 1956.\"", "Trong bài chính luận \"Sách Trắng của Mỹ\" trên báo Nhân dân (số 3992) nhằm phản đối việc Mỹ đổ quân vào Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc lại: \"Giới tuyến 17 là tạm thời, không phải là giới tuyến chính trị, hoặc giới tuyến lãnh thổ; Việt Nam sẽ thống nhất bằng một cuộc tổng tuyển cử tự do khắp cả nước vào nǎm 1956.\"", "Hiệp định Paris 1973 cũng nhắc lại điểm cốt yếu này ở chương V, điều 15 điểm a: \"(a) Giới tuyến quân sự tại vĩ tuyến 17 chỉ là tạm thời và không là một ranh giới về chính trị hay lãnh thổ, như quy định trong đoạn 6 của Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Geneve năm 1954.\"", "Hiệp định Paris 1973 cũng nhắc lại điểm cốt yếu này ở chương V, điều 15 điểm a: \"(a) Giới tuyến quân sự tại vĩ tuyến 17 chỉ là tạm thời và không là một ranh giới về chính trị hay lãnh thổ, như quy định trong đoạn 6 của Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Geneve năm 1954.\"", "Hỗ trợ tiến hành chiến tranh ở miền Nam \n\nSau khi Hiệp định Genève được ký kết, chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố sẵn sàng đàm phán với \"các nhà đương cục Miền Nam\", tiến hành tổng tuyển cử thống nhất đất nước, khẳng định chủ quyền Việt Nam Dân chủ cộng hòa trên toàn quốc, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa là của cả nước, không công nhận cuộc trưng cầu dân ý 1955 mà họ gọi là \"phi pháp\" ở miền Nam Việt Nam.", "Hỗ trợ tiến hành chiến tranh ở miền Nam \n\nSau khi Hiệp định Genève được ký kết, chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố sẵn sàng đàm phán với \"các nhà đương cục Miền Nam\", tiến hành tổng tuyển cử thống nhất đất nước, khẳng định chủ quyền Việt Nam Dân chủ cộng hòa trên toàn quốc, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa là của cả nước, không công nhận cuộc trưng cầu dân ý 1955 mà họ gọi là \"phi pháp\" ở miền Nam Việt Nam.", "Sau 2 năm, dưới sự hậu thuẫn của Mỹ, chính phủ Việt Nam Cộng hòa từ chối tham gia cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève.", "Sau 2 năm, dưới sự hậu thuẫn của Mỹ, chính phủ Việt Nam Cộng hòa từ chối tham gia cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève.", "Sau nhiều cố gắng thương lượng không thành và với việc chính quyền Ngô Đình Diệm thi hành chính sách đàn áp chính trị và tôn giáo, năm 1959, Đảng Lao động Việt Nam đã quyết định tiến hành hỗ trợ các lực lượng ở miền Nam tổ chức đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang để thống nhất đất nước và sau đó thực hiện cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên toàn quốc.", "Sau nhiều cố gắng thương lượng không thành và với việc chính quyền Ngô Đình Diệm thi hành chính sách đàn áp chính trị và tôn giáo, năm 1959, Đảng Lao động Việt Nam đã quyết định tiến hành hỗ trợ các lực lượng ở miền Nam tổ chức đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang để thống nhất đất nước và sau đó thực hiện cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên toàn quốc.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gọi cuộc chiến này là kháng chiến nhằm bảo vệ các thành quả Cách mạng Tháng Tám, đó là khôi phục và bảo vệ quyền tự quyết dân tộc và giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân, đế quốc.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gọi cuộc chiến này là kháng chiến nhằm bảo vệ các thành quả Cách mạng Tháng Tám, đó là khôi phục và bảo vệ quyền tự quyết dân tộc và giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân, đế quốc.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam là đại diện nhân dân Miền Nam để thực hiện cuộc đấu tranh này.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam là đại diện nhân dân Miền Nam để thực hiện cuộc đấu tranh này.", "Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem cuộc kháng chiến này là sự nghiệp của hai miền Nam - Bắc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và sau đó là của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam nhằm đạt độc lập, và thống nhất đất nước.", "Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem cuộc kháng chiến này là sự nghiệp của hai miền Nam - Bắc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và sau đó là của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam nhằm đạt độc lập, và thống nhất đất nước.", "Với sự viện trợ của Liên Xô và Trung Quốc, miền Bắc dưới sự kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã hỗ trợ người và của cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam để đối đầu với Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa suốt 16 năm (1959-1975), miền Bắc luôn là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.", "Với sự viện trợ của Liên Xô và Trung Quốc, miền Bắc dưới sự kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã hỗ trợ người và của cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam để đối đầu với Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa suốt 16 năm (1959-1975), miền Bắc luôn là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.", "Trong thời Chiến tranh Việt Nam, lãnh thổ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chịu nhiều tác hại của cuộc chiến vì các chiến dịch ném bom của quân đội Mỹ với mục đích ngăn chặn sự chi viện của hậu phương miền Bắc cho chiến trường miền Nam Việt Nam.", "Trong thời Chiến tranh Việt Nam, lãnh thổ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chịu nhiều tác hại của cuộc chiến vì các chiến dịch ném bom của quân đội Mỹ với mục đích ngăn chặn sự chi viện của hậu phương miền Bắc cho chiến trường miền Nam Việt Nam.", "Theo ước tính, không quân Hoa Kỳ đã ném xuống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khoảng 3 triệu tấn bom các loại.", "Theo ước tính, không quân Hoa Kỳ đã ném xuống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khoảng 3 triệu tấn bom các loại.", "Thống nhất hai miền Nam Bắc Việt Nam \n\nVới sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Chiến tranh Việt Nam kết thúc, miền Nam Việt Nam được tiếp quản bởi Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam.", "Thống nhất hai miền Nam Bắc Việt Nam \n\nVới sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Chiến tranh Việt Nam kết thúc, miền Nam Việt Nam được tiếp quản bởi Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam.", "Chính quyền tại hai miền Việt Nam tái thống nhất ngày 2 tháng 7 năm 1976 thành nhà nước thống nhất, hòa bình với tên gọi mới: Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử năm 1976.", "Chính quyền tại hai miền Việt Nam tái thống nhất ngày 2 tháng 7 năm 1976 thành nhà nước thống nhất, hòa bình với tên gọi mới: Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử năm 1976.", "Hành pháp \nCơ quan hành pháp của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được gọi là Chính phủ.", "Hành pháp \nCơ quan hành pháp của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được gọi là Chính phủ.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời\n\nThành lập \nSau khi Nhật đầu hàng Đồng minh, Mặt trận Việt Minh thu hút nhiều đảng phái nhanh chóng cướp chính quyền từ tay Chính phủ Trần Trọng Kim và lực lượng quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời\n\nThành lập \nSau khi Nhật đầu hàng Đồng minh, Mặt trận Việt Minh thu hút nhiều đảng phái nhanh chóng cướp chính quyền từ tay Chính phủ Trần Trọng Kim và lực lượng quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Tại một số khu vực, khi mặt trận Việt Minh cướp chính quyền thì xảy ra xung đột với các nhóm vũ trang của Đại Việt, Việt Nam Quốc dân Đảng do các bên đều cùng theo đuổi mục tiêu buộc Đế quốc Việt Nam bàn giao chính quyền cho mình.", "Tại một số khu vực, khi mặt trận Việt Minh cướp chính quyền thì xảy ra xung đột với các nhóm vũ trang của Đại Việt, Việt Nam Quốc dân Đảng do các bên đều cùng theo đuổi mục tiêu buộc Đế quốc Việt Nam bàn giao chính quyền cho mình.", "Tổ chức chính quyền đầu tiên là Chính phủ Cách mạng Lâm thời, thành lập ngày 27 tháng 8 năm 1945 trên cơ sở Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Việt Minh thành lập trong Cách mạng tháng Tám.", "Tổ chức chính quyền đầu tiên là Chính phủ Cách mạng Lâm thời, thành lập ngày 27 tháng 8 năm 1945 trên cơ sở Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Việt Minh thành lập trong Cách mạng tháng Tám.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời tuyên bố \"Chính phủ lâm thời không phải là Chính phủ riêng của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) như có người đã lầm tưởng.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời tuyên bố \"Chính phủ lâm thời không phải là Chính phủ riêng của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) như có người đã lầm tưởng.", "Cũng không phải là một Chính phủ chỉ bao gồm đại biểu của các chính đảng.", "Cũng không phải là một Chính phủ chỉ bao gồm đại biểu của các chính đảng.", "Thật là một Chính phủ quốc gia thống nhất, giữ trọng trách là chỉ đạo cho toàn quốc, đợi ngày triệu tập được Quốc hội để cử ra một Chính phủ Dân chủ Cộng hòa chính thức.\"", "Thật là một Chính phủ quốc gia thống nhất, giữ trọng trách là chỉ đạo cho toàn quốc, đợi ngày triệu tập được Quốc hội để cử ra một Chính phủ Dân chủ Cộng hòa chính thức.\"", "đồng thời kêu gọi \"Vận mệnh ngàn năm của dân tộc đang quyết định trong lúc này.", "đồng thời kêu gọi \"Vận mệnh ngàn năm của dân tộc đang quyết định trong lúc này.", "Toàn thể quốc dân hãy khép chặt hàng ngũ, đứng dưới lá quốc kỳ, làm hậu thuẫn cho Chính phủ lâm thời, đặng nắm chắc tự do độc lập, cải tạo tổ quốc bấy nhiêu lâu đã bị bọn giặc nước tàn phá.", "Toàn thể quốc dân hãy khép chặt hàng ngũ, đứng dưới lá quốc kỳ, làm hậu thuẫn cho Chính phủ lâm thời, đặng nắm chắc tự do độc lập, cải tạo tổ quốc bấy nhiêu lâu đã bị bọn giặc nước tàn phá.", "Cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do, hạnh phúc của dân tộc đang tiếp tục.", "Cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do, hạnh phúc của dân tộc đang tiếp tục.", "Bước đường giải phóng dân tộc còn nhiều chông gai hiểm trở.", "Bước đường giải phóng dân tộc còn nhiều chông gai hiểm trở.", "Quốc dân hãy sẵn sàng nghe hiệu lệnh của Chính phủ, hy sinh phấn đấu bảo vệ quyền độc lập hoàn toàn\" .", "Quốc dân hãy sẵn sàng nghe hiệu lệnh của Chính phủ, hy sinh phấn đấu bảo vệ quyền độc lập hoàn toàn\" .", "Cựu hoàng Bảo Đại và Giám mục Lê Hữu Từ được mời làm Cố vấn Tối cao Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Cựu hoàng Bảo Đại và Giám mục Lê Hữu Từ được mời làm Cố vấn Tối cao Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Hoạt động \nNgay sau khi thành lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời ban hành các sắc lệnh giải tán một số đảng phái, với lý do các đảng này \"tư thông với ngoại quốc\", làm \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam và nền kinh tế Việt Nam\" (như Việt Nam Quốc xã, Đại Việt Quốc dân đảng...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", \"bảo vệ\" chính quyền non trẻ đồng thời \"giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác\" cho nhân dân.", "Hoạt động \nNgay sau khi thành lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời ban hành các sắc lệnh giải tán một số đảng phái, với lý do các đảng này \"tư thông với ngoại quốc\", làm \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam và nền kinh tế Việt Nam\" (như Việt Nam Quốc xã, Đại Việt Quốc dân đảng...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", \"bảo vệ\" chính quyền non trẻ đồng thời \"giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác\" cho nhân dân.", "Cùng với đó là giải tán các nghiệp đoàn để kiểm soát nền kinh tế, thống nhất các tổ chức thanh niên (vào Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam).", "Cùng với đó là giải tán các nghiệp đoàn để kiểm soát nền kinh tế, thống nhất các tổ chức thanh niên (vào Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam).", "Đồng thời Chính phủ cũng ban hành sắc lệnh thành lập Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính địa phương các cấp.", "Đồng thời Chính phủ cũng ban hành sắc lệnh thành lập Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính địa phương các cấp.", "Trong cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời (3 tháng 9 năm 1945), toàn bộ các thành viên trong chính phủ đã thống nhất các phương pháp Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh để giải quyết các vấn đề cấp bách của nước mới, bao gồm:\n\n Phát động tăng gia sản xuất, mở các cuộc lạc quyên để chống nạn đói.", "Trong cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời (3 tháng 9 năm 1945), toàn bộ các thành viên trong chính phủ đã thống nhất các phương pháp Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh để giải quyết các vấn đề cấp bách của nước mới, bao gồm:\n\n Phát động tăng gia sản xuất, mở các cuộc lạc quyên để chống nạn đói.", "Mở phong trào chống nạn mù chữ.", "Mở phong trào chống nạn mù chữ.", "Tổ chức càng sớm càng tốt cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thực hiện các quyền tự do dân chủ cho nhân dân.", "Tổ chức càng sớm càng tốt cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thực hiện các quyền tự do dân chủ cho nhân dân.", "Mở phong trào giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, bài trừ các tệ nạn do chế độ thực dân để lại.", "Mở phong trào giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, bài trừ các tệ nạn do chế độ thực dân để lại.", "Xóa bỏ các thứ thuế vô lý, trước mắt là thuế thân, thuế chợ, thuế đò; tuyệt đối cấm hút thuốc phiện.", "Xóa bỏ các thứ thuế vô lý, trước mắt là thuế thân, thuế chợ, thuế đò; tuyệt đối cấm hút thuốc phiện.", "Tuyên bố tự do tín ngưỡng và lương giáo đoàn kết.", "Tuyên bố tự do tín ngưỡng và lương giáo đoàn kết.", "Nạn đói năm Ất Dậu tại miền Bắc Việt Nam trong khoảng từ tháng 10 năm 1944 đến tháng 5 năm 1945 khiến khoảng 2.000.000 người chết đói.", "Nạn đói năm Ất Dậu tại miền Bắc Việt Nam trong khoảng từ tháng 10 năm 1944 đến tháng 5 năm 1945 khiến khoảng 2.000.000 người chết đói.", "Ngay sau khi tuyên bố độc lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức lễ phát động phong trào cứu đói tại Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Ngay sau khi tuyên bố độc lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức lễ phát động phong trào cứu đói tại Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Chính phủ còn phái một ủy ban vào Nam bộ tổ chức vận chuyển gạo ra Bắc.", "Chính phủ còn phái một ủy ban vào Nam bộ tổ chức vận chuyển gạo ra Bắc.", "Chính phủ cũng kêu gọi các hội buôn và người dân tham gia vận chuyển lương thực từ Nam ra Bắc.", "Chính phủ cũng kêu gọi các hội buôn và người dân tham gia vận chuyển lương thực từ Nam ra Bắc.", "Việc vận chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực hiện được trong tháng 9 năm 1945 với số lượng không quá 30.000 tấn do chiến tranh bùng nổ khi Pháp đưa quân đội vào Nam Kỳ.", "Việc vận chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực hiện được trong tháng 9 năm 1945 với số lượng không quá 30.000 tấn do chiến tranh bùng nổ khi Pháp đưa quân đội vào Nam Kỳ.", "Trong thư gửi đồng bào cả nước đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 28-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: \"Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng.", "Trong thư gửi đồng bào cả nước đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 28-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: \"Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng.", "Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hiện trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa.", "Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hiện trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa.", "Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo\".", "Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo\".", "Chính phủ cũng chi ngân sách sửa chữa các quãng đê bị vỡ, củng cố hệ thống đê điều, đắp thêm một số đê mới.", "Chính phủ cũng chi ngân sách sửa chữa các quãng đê bị vỡ, củng cố hệ thống đê điều, đắp thêm một số đê mới.", "Cho đến đầu năm 1946, hệ thống đê tại miền Bắc đã sửa xong.", "Cho đến đầu năm 1946, hệ thống đê tại miền Bắc đã sửa xong.", "Để giải quyết tận gốc nạn đói, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kêu gọi nhân dân tăng gia sản xuất.", "Để giải quyết tận gốc nạn đói, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kêu gọi nhân dân tăng gia sản xuất.", "Chính phủ còn vận động tư nhân cho mượn các vườn trống quanh nhà để tăng gia sản xuất.", "Chính phủ còn vận động tư nhân cho mượn các vườn trống quanh nhà để tăng gia sản xuất.", "Mỗi địa phương lập ra một tiểu ban để huy động nhân lực và tổ chức sản xuất, lương thực làm ra được dùng để cứu tế.", "Mỗi địa phương lập ra một tiểu ban để huy động nhân lực và tổ chức sản xuất, lương thực làm ra được dùng để cứu tế.", "Cuối năm 1945 đầu 1946 không còn kịp thời vụ để trồng lúa nữa, nên chính phủ phát động dành phần lớn đất đai để tranh thủ trồng liên tiếp hai vụ màu (khoai lang, đậu, bắp...) bù cho phần lúa thiếu hụt.", "Cuối năm 1945 đầu 1946 không còn kịp thời vụ để trồng lúa nữa, nên chính phủ phát động dành phần lớn đất đai để tranh thủ trồng liên tiếp hai vụ màu (khoai lang, đậu, bắp...) bù cho phần lúa thiếu hụt.", "Kết quả sản lượng màu đã tăng gấp 4 lần so với thời kỳ trước năm 1945.", "Kết quả sản lượng màu đã tăng gấp 4 lần so với thời kỳ trước năm 1945.", "Chỉ trong 5 tháng từ tháng 11 năm 1945 đến tháng 5 năm 1946 đã đạt 614.000 tấn, tương đương 506.000 tấn lúa, đủ đắp được số thiếu hụt của vụ mùa năm 1945.", "Chỉ trong 5 tháng từ tháng 11 năm 1945 đến tháng 5 năm 1946 đã đạt 614.000 tấn, tương đương 506.000 tấn lúa, đủ đắp được số thiếu hụt của vụ mùa năm 1945.", "Trong năm 1946, nạn đói cơ bản đã được giải quyết.", "Trong năm 1946, nạn đói cơ bản đã được giải quyết.", "Ngày 2 tháng 9 năm 1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp tuyên bố: \"Cuộc cách mạng đã chiến thắng được nạn đói, thật là một kỳ công của chế độ dân chủ\".", "Ngày 2 tháng 9 năm 1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp tuyên bố: \"Cuộc cách mạng đã chiến thắng được nạn đói, thật là một kỳ công của chế độ dân chủ\".", "Giáo sư kinh tế Đặng Phong đánh giá việc giải quyết được nạn đói là lý do giải thích tại sao tuyệt đại đa số dân chúng đã tin và đi theo Việt Minh.", "Giáo sư kinh tế Đặng Phong đánh giá việc giải quyết được nạn đói là lý do giải thích tại sao tuyệt đại đa số dân chúng đã tin và đi theo Việt Minh.", "Một thành tựu khác của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ là xóa mù chữ.", "Một thành tựu khác của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ là xóa mù chữ.", "Năm 1945, có 95% dân số Việt Nam mù chữ.", "Năm 1945, có 95% dân số Việt Nam mù chữ.", "Trước thực trạng đó, để xóa mù chữ, từ ngày 8 tháng 9 năm 1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ra các sắc lệnh: Sắc lệnh số 17 đặt ra một bình dân học vụ trong toàn cõi Việt Nam, Sắc lệnh số 19 lập cho nông dân và thợ thuyền những lớp học bình dân buổi tối, Sắc lệnh số 20 định rằng việc học chữ quốc ngữ từ nay bắt buộc và không mất tiền.", "Trước thực trạng đó, để xóa mù chữ, từ ngày 8 tháng 9 năm 1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ra các sắc lệnh: Sắc lệnh số 17 đặt ra một bình dân học vụ trong toàn cõi Việt Nam, Sắc lệnh số 19 lập cho nông dân và thợ thuyền những lớp học bình dân buổi tối, Sắc lệnh số 20 định rằng việc học chữ quốc ngữ từ nay bắt buộc và không mất tiền.", "Để phục vụ chiến dịch xoá mù chữ, Nha Bình dân học vụ được thành lập ngày 18 tháng 9 năm 1945.", "Để phục vụ chiến dịch xoá mù chữ, Nha Bình dân học vụ được thành lập ngày 18 tháng 9 năm 1945.", "Ngày 4 tháng 10 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Chống nạn thất học gửi tới toàn dân: \"...Muốn giữ vững nền độc lập, muốn làm cho dân mạnh nước giàu, mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức, mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ.", "Ngày 4 tháng 10 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Chống nạn thất học gửi tới toàn dân: \"...Muốn giữ vững nền độc lập, muốn làm cho dân mạnh nước giàu, mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức, mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ.", "Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ… Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi.\"", "Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ… Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi.\"", "Các lớp học Bình dân học vụ được mở khắp nơi ở cả ba miền thu hút sự tham gia của mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp nhân dân.", "Các lớp học Bình dân học vụ được mở khắp nơi ở cả ba miền thu hút sự tham gia của mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp nhân dân.", "Người biết chữ dạy cho người không biết chữ.", "Người biết chữ dạy cho người không biết chữ.", "Đến tháng 9 năm 1946, phong trào Bình dân học vụ đã tổ chức được 75.000 lớp học với trên 95.000 giáo viên, trên 2.500.000 người được phong trào dạy biết đọc, biết viết.", "Đến tháng 9 năm 1946, phong trào Bình dân học vụ đã tổ chức được 75.000 lớp học với trên 95.000 giáo viên, trên 2.500.000 người được phong trào dạy biết đọc, biết viết.", "Theo Quyết nghị của Chính phủ, ngày 4 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp thay mặt Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ký ban hành Sắc lệnh số 4 lập \"Quỹ độc lập\" với mục đích \"để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân sẵn lòng quyên giúp Chính phủ để ủng hộ nền độc lập của Quốc gia\".", "Theo Quyết nghị của Chính phủ, ngày 4 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp thay mặt Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ký ban hành Sắc lệnh số 4 lập \"Quỹ độc lập\" với mục đích \"để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân sẵn lòng quyên giúp Chính phủ để ủng hộ nền độc lập của Quốc gia\".", "Tiếp sau đó, cũng trong khuôn khổ Quỹ Độc lập, Chính phủ đã đề ra biện pháp tổ chức \"Tuần lễ Vàng\" từ ngày 17 đến ngày 24 tháng 9 năm 1945.", "Tiếp sau đó, cũng trong khuôn khổ Quỹ Độc lập, Chính phủ đã đề ra biện pháp tổ chức \"Tuần lễ Vàng\" từ ngày 17 đến ngày 24 tháng 9 năm 1945.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào toàn quốc nhân dịp \"Tuần lễ Vàng\", nêu rõ mục đích của việc lập quỹ là \"thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là của các nhà giàu có để dùng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là việc quốc phòng\".", "Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào toàn quốc nhân dịp \"Tuần lễ Vàng\", nêu rõ mục đích của việc lập quỹ là \"thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là của các nhà giàu có để dùng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là việc quốc phòng\".", "Chính phủ đã huy động được tổng cộng 20 triệu đồng và 370kg vàng.", "Chính phủ đã huy động được tổng cộng 20 triệu đồng và 370kg vàng.", "Ngân quỹ quốc gia đã có hàng trăm triệu đồng.", "Ngân quỹ quốc gia đã có hàng trăm triệu đồng.", "Riêng tại Hà Nội, trong \"Tuần lễ Vàng\" nhân dân đã góp được 2.201 lạng vàng, 920 tạ thóc cùng tiền bạc và các hiện vật khác, tổng trị giá lên 7 triệu đồng Đông Dương.", "Riêng tại Hà Nội, trong \"Tuần lễ Vàng\" nhân dân đã góp được 2.201 lạng vàng, 920 tạ thóc cùng tiền bạc và các hiện vật khác, tổng trị giá lên 7 triệu đồng Đông Dương.", "Số tiền này được dùng để mua vũ khí của quân đội Nhật bị quân đội Trung hoa Dân quốc tịch thu và để hối lộ cho các tướng lĩnh Trung Hoa đang đóng quân tại miền Bắc Việt Nam.", "Số tiền này được dùng để mua vũ khí của quân đội Nhật bị quân đội Trung hoa Dân quốc tịch thu và để hối lộ cho các tướng lĩnh Trung Hoa đang đóng quân tại miền Bắc Việt Nam.", "Cùng các hình thức tổ chức \"Quỹ Độc lập\", \"Tuần lễ Vàng\", chính quyền cách mạng còn tổ chức nhiều hình thức khuyến khích để nhân dân có điều kiện tham gia đóng góp cho tài chính đất nước với hình thức tự nguyện như lập \"Quỹ Kháng chiến\", \"Quỹ Bình dân học vụ\", \"Quỹ Giải phóng quân\", \"Ngày Nam Bộ\"... Sự đóng góp, ủng hộ nhiệt tình của nhân dân đã góp phần giải quyết khó khăn về tài chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Cùng các hình thức tổ chức \"Quỹ Độc lập\", \"Tuần lễ Vàng\", chính quyền cách mạng còn tổ chức nhiều hình thức khuyến khích để nhân dân có điều kiện tham gia đóng góp cho tài chính đất nước với hình thức tự nguyện như lập \"Quỹ Kháng chiến\", \"Quỹ Bình dân học vụ\", \"Quỹ Giải phóng quân\", \"Ngày Nam Bộ\"... Sự đóng góp, ủng hộ nhiệt tình của nhân dân đã góp phần giải quyết khó khăn về tài chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Chính phủ Liên hiệp Lâm thời\n\nThành lập \n\nTháng 9 năm 1945, 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc gồm 4 quân đoàn do tướng Lư Hán làm tổng chỉ huy, theo sự phân công của phe Đồng Minh chia làm hai đường tiến vào miền Bắc giải giáp quân Nhật đã kéo vào đóng quân ở Hà Nội và hầu hết các thành phố, thị xã từ biên giới Việt-Trung đến vĩ tuyến 16.", "Chính phủ Liên hiệp Lâm thời\n\nThành lập \n\nTháng 9 năm 1945, 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc gồm 4 quân đoàn do tướng Lư Hán làm tổng chỉ huy, theo sự phân công của phe Đồng Minh chia làm hai đường tiến vào miền Bắc giải giáp quân Nhật đã kéo vào đóng quân ở Hà Nội và hầu hết các thành phố, thị xã từ biên giới Việt-Trung đến vĩ tuyến 16.", "Quân của Tưởng Giới Thạch ngoài nhiệm vụ giải giáp quân Nhật còn nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt Đảng Cộng sản Đông Dương, phá tan mặt trận Việt Minh, giúp các lực lượng đối lập đánh đổ chính quyền do Việt Minh thành lập, thiết lập chính quyền thân Tưởng.", "Quân của Tưởng Giới Thạch ngoài nhiệm vụ giải giáp quân Nhật còn nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt Đảng Cộng sản Đông Dương, phá tan mặt trận Việt Minh, giúp các lực lượng đối lập đánh đổ chính quyền do Việt Minh thành lập, thiết lập chính quyền thân Tưởng.", "Các tổ chức Việt Quốc (Vũ Hồng Khanh, Nguyễn Tường Tam đứng đầu), Việt Cách (đứng đầu là Nguyễn Hải Thần) cũng nhanh chóng từ Trung Quốc đi cùng quân Tưởng trở về Việt Nam.", "Các tổ chức Việt Quốc (Vũ Hồng Khanh, Nguyễn Tường Tam đứng đầu), Việt Cách (đứng đầu là Nguyễn Hải Thần) cũng nhanh chóng từ Trung Quốc đi cùng quân Tưởng trở về Việt Nam.", "Thành phần các đảng phái này trong nước không mạnh như Việt Minh.", "Thành phần các đảng phái này trong nước không mạnh như Việt Minh.", "Theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mục đích của Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho Quân đội Trung Hoa Dân Quốc vào Việt Nam, gây xung đột vũ trang với Quân Giải phóng và cướp chính quyền các địa phương.", "Theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mục đích của Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho Quân đội Trung Hoa Dân Quốc vào Việt Nam, gây xung đột vũ trang với Quân Giải phóng và cướp chính quyền các địa phương.", "Dựa vào quân đội Tưởng, Việt Quốc và Việt Cách đã chiếm giữ một số nơi ở Yên Bái, Vĩnh Yên, Móng Cái, liên tục thực hiện các vụ quấy nhiễu, cướp phá, giết người, rải truyền đơn, ra báo Việt Nam, Thiết Thực, Đồng Tâm nhằm vu cáo nói xấu Việt Minh, chống chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đòi gạt bỏ các bộ trưởng là đảng viên cộng sản ra khỏi chính phủ mới thành lập.", "Dựa vào quân đội Tưởng, Việt Quốc và Việt Cách đã chiếm giữ một số nơi ở Yên Bái, Vĩnh Yên, Móng Cái, liên tục thực hiện các vụ quấy nhiễu, cướp phá, giết người, rải truyền đơn, ra báo Việt Nam, Thiết Thực, Đồng Tâm nhằm vu cáo nói xấu Việt Minh, chống chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đòi gạt bỏ các bộ trưởng là đảng viên cộng sản ra khỏi chính phủ mới thành lập.", "Cũng theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, do sống từ lâu ở nước ngoài, lại không có liên hệ gì với phong trào cách mạng trong nước, nên Việt Quốc, Việt Cách không nhận được sự ủng hộ của người dân.", "Cũng theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, do sống từ lâu ở nước ngoài, lại không có liên hệ gì với phong trào cách mạng trong nước, nên Việt Quốc, Việt Cách không nhận được sự ủng hộ của người dân.", "Tại nhiều nơi có quân Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách đi qua, các cơ quan chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang đều dãn ra xung quanh tránh xô xát lớn.", "Tại nhiều nơi có quân Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách đi qua, các cơ quan chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang đều dãn ra xung quanh tránh xô xát lớn.", "Nhân dân thực hiện \"vườn không, nhà trống\".", "Nhân dân thực hiện \"vườn không, nhà trống\".", "Điều này đã khiến cho quân Tưởng gặp nhiều khó khăn trên đường đi, còn Việt Quốc, Việt Cách cũng thất bại trong việc khuếch trương thanh thế cũng như mục đích của mình.", "Điều này đã khiến cho quân Tưởng gặp nhiều khó khăn trên đường đi, còn Việt Quốc, Việt Cách cũng thất bại trong việc khuếch trương thanh thế cũng như mục đích của mình.", "Còn theo sử gia Trần Trọng Kim thì Việt Quốc, Việt Cách tuy có thế lực nhờ quân đội Trung Hoa Dân Quốc hỗ trợ, nhưng không thống nhất và không có kỷ luật chặt chẽ, tuyên truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng kể.", "Còn theo sử gia Trần Trọng Kim thì Việt Quốc, Việt Cách tuy có thế lực nhờ quân đội Trung Hoa Dân Quốc hỗ trợ, nhưng không thống nhất và không có kỷ luật chặt chẽ, tuyên truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng kể.", "Thiếu tá tình báo Mỹ thuộc OSS, Archimedes L.A Patti nhận xét những người Quốc gia lưu vong chống cộng quyết liệt, có tham vọng nắm quyền lãnh đạo đất nước nhưng quá kém về tổ chức, thiếu sự liên kết chính trị, thiếu lãnh đạo và không có một chương trình hành động ra hồn mà chỉ hy vọng tạo ra một nước Việt Nam độc lập với sự giúp đỡ của Trung Quốc.", "Thiếu tá tình báo Mỹ thuộc OSS, Archimedes L.A Patti nhận xét những người Quốc gia lưu vong chống cộng quyết liệt, có tham vọng nắm quyền lãnh đạo đất nước nhưng quá kém về tổ chức, thiếu sự liên kết chính trị, thiếu lãnh đạo và không có một chương trình hành động ra hồn mà chỉ hy vọng tạo ra một nước Việt Nam độc lập với sự giúp đỡ của Trung Quốc.", "Sau khi thảo luận với các lãnh đạo Việt Cách và Việt Nam Quốc dân Đảng, ông nhận thấy những người này tuyệt nhiên không có ý tưởng nào về việc đáp ứng nhu cầu của nhân dân, không một ai có khái niệm về công việc sẽ làm mà chỉ chăm chăm mục tiêu \"chia sẻ quyền lực với Việt Minh\".", "Sau khi thảo luận với các lãnh đạo Việt Cách và Việt Nam Quốc dân Đảng, ông nhận thấy những người này tuyệt nhiên không có ý tưởng nào về việc đáp ứng nhu cầu của nhân dân, không một ai có khái niệm về công việc sẽ làm mà chỉ chăm chăm mục tiêu \"chia sẻ quyền lực với Việt Minh\".", "Ông ta nhận xét: \"Họ (Việt Cách, Việt Nam Quốc dân Đảng) là những kẻ lạc hướng về chính trị, có lẽ vì sống quá lâu ở Trung Quốc\" .", "Ông ta nhận xét: \"Họ (Việt Cách, Việt Nam Quốc dân Đảng) là những kẻ lạc hướng về chính trị, có lẽ vì sống quá lâu ở Trung Quốc\" .", "Tưởng Giới Thạch không có ý định dính líu vào cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.", "Tưởng Giới Thạch không có ý định dính líu vào cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.", "Ông không muốn làm mất lòng Pháp vì Pháp là một cường quốc trong khối Đồng Minh.", "Ông không muốn làm mất lòng Pháp vì Pháp là một cường quốc trong khối Đồng Minh.", "Ông chủ trương rút hết quân về nước ngay sau khi giải giáp Nhật.", "Ông chủ trương rút hết quân về nước ngay sau khi giải giáp Nhật.", "Ngược lại tướng Lư Hán xem lập trường của Tưởng là thiển cận vì đi ngược lại các nguyên tắc của Hiến chương Đại Tây Dương đã được Trung Hoa Dân Quốc cam kết ủng hộ.", "Ngược lại tướng Lư Hán xem lập trường của Tưởng là thiển cận vì đi ngược lại các nguyên tắc của Hiến chương Đại Tây Dương đã được Trung Hoa Dân Quốc cam kết ủng hộ.", "Lư Hán chủ trương đóng quân tại miền Bắc Việt Nam lâu dài, đặt Việt Nam dưới sự bảo trợ của Trung Hoa Dân Quốc để Việt Nam có thể độc lập mà không cần đến sự ủng hộ của Pháp.", "Lư Hán chủ trương đóng quân tại miền Bắc Việt Nam lâu dài, đặt Việt Nam dưới sự bảo trợ của Trung Hoa Dân Quốc để Việt Nam có thể độc lập mà không cần đến sự ủng hộ của Pháp.", "Trong suốt thời gian đóng quân tại miền Bắc Việt Nam, Lư Hán dùng mọi khả năng của mình để làm thất bại mọi kế hoạch của Pháp giành lại quyền kiểm soát miền Bắc Việt Nam.", "Trong suốt thời gian đóng quân tại miền Bắc Việt Nam, Lư Hán dùng mọi khả năng của mình để làm thất bại mọi kế hoạch của Pháp giành lại quyền kiểm soát miền Bắc Việt Nam.", "Người Pháp được đối xử như những người ngoại quốc khác, Pháp không được cử đại diện tham gia vào lễ đầu hàng của Nhật với tư cách một nước trong khối Đồng Minh, các chỉ huy Pháp tại Hà Nội cũng không được Lư Hán công nhận là đại diện của chính phủ De Gaulle.", "Người Pháp được đối xử như những người ngoại quốc khác, Pháp không được cử đại diện tham gia vào lễ đầu hàng của Nhật với tư cách một nước trong khối Đồng Minh, các chỉ huy Pháp tại Hà Nội cũng không được Lư Hán công nhận là đại diện của chính phủ De Gaulle.", "Bộ phận OSS của Mỹ tại miền Bắc Việt Nam (Nhóm Con nai) cũng từ chối giúp các chỉ huy Pháp thiết lập một hành dinh tại Việt Nam.", "Bộ phận OSS của Mỹ tại miền Bắc Việt Nam (Nhóm Con nai) cũng từ chối giúp các chỉ huy Pháp thiết lập một hành dinh tại Việt Nam.", "Trước đó OSS đã được lệnh của Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt không để cho Pháp tái chiếm Đông Dương, không được cung cấp vũ khí hay tiếp tế cho Pháp ngoại trừ để thực hiện những mục tiêu chống Nhật đã được Đồng Minh tán thành.", "Trước đó OSS đã được lệnh của Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt không để cho Pháp tái chiếm Đông Dương, không được cung cấp vũ khí hay tiếp tế cho Pháp ngoại trừ để thực hiện những mục tiêu chống Nhật đã được Đồng Minh tán thành.", "Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân Đảng ủng hộ quan điểm của Lư Hán về việc Trung Quốc đóng quân lâu dài tại Việt Nam để hỗ trợ cho nền độc lập của Việt Nam còn Việt Cách lại ủng hộ quan điểm của Tưởng Giới Thạch rút hết quân đội Trung Hoa Dân Quốc về nước sau khi giải giáp Nhật để Nguyễn Hải Thần lãnh đạo Việt Nam với sự hỗ trợ của Trung Hoa Dân Quốc.", "Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân Đảng ủng hộ quan điểm của Lư Hán về việc Trung Quốc đóng quân lâu dài tại Việt Nam để hỗ trợ cho nền độc lập của Việt Nam còn Việt Cách lại ủng hộ quan điểm của Tưởng Giới Thạch rút hết quân đội Trung Hoa Dân Quốc về nước sau khi giải giáp Nhật để Nguyễn Hải Thần lãnh đạo Việt Nam với sự hỗ trợ của Trung Hoa Dân Quốc.", "Trong hai ngày 18 và 19 tháng 9 năm 1945, Việt Minh họp bí mật với Việt Cách (ngày 18 tháng 9) và Việt Quốc (ngày 19 tháng 9).", "Trong hai ngày 18 và 19 tháng 9 năm 1945, Việt Minh họp bí mật với Việt Cách (ngày 18 tháng 9) và Việt Quốc (ngày 19 tháng 9).", "Trong hai cuộc họp này, Nguyễn Hải Thần đại diện Việt Cách và Nguyễn Tường Tam đại diện Việt Quốc đề nghị Hồ Chí Minh đồng ý hợp nhất Việt Minh với Việt Cách và Việt Quốc.", "Trong hai cuộc họp này, Nguyễn Hải Thần đại diện Việt Cách và Nguyễn Tường Tam đại diện Việt Quốc đề nghị Hồ Chí Minh đồng ý hợp nhất Việt Minh với Việt Cách và Việt Quốc.", "Qua đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Việt Minh lãnh đạo sẽ nhận được sự ủng hộ về tài chính và chính trị của Trung Hoa Dân Quốc.", "Qua đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Việt Minh lãnh đạo sẽ nhận được sự ủng hộ về tài chính và chính trị của Trung Hoa Dân Quốc.", "Đối với lời đề nghị này, trong nội bộ Việt Minh có nhiều ý kiến khác nhau.", "Đối với lời đề nghị này, trong nội bộ Việt Minh có nhiều ý kiến khác nhau.", "Võ Nguyên Giáp không đồng ý vì cho rằng những đề nghị đó không có giá trị và không thật thà, chẳng khác gì thay thế chủ nghĩa thực dân Pháp bằng ách thống trị của Trung Quốc nhưng Hoàng Minh Giám lại nghĩ rằng việc hợp nhất Việt Minh với các đảng phái Quốc gia sẽ làm giảm bớt sự đối lập và tăng cường thế lực cho Việt Minh, làm người Trung Quốc yên lòng còn Pháp phải lo ngại, quan trọng nhất là Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong con mắt của Đồng Minh, đặc biệt là Mỹ, là chính phủ thật sự dân chủ.", "Võ Nguyên Giáp không đồng ý vì cho rằng những đề nghị đó không có giá trị và không thật thà, chẳng khác gì thay thế chủ nghĩa thực dân Pháp bằng ách thống trị của Trung Quốc nhưng Hoàng Minh Giám lại nghĩ rằng việc hợp nhất Việt Minh với các đảng phái Quốc gia sẽ làm giảm bớt sự đối lập và tăng cường thế lực cho Việt Minh, làm người Trung Quốc yên lòng còn Pháp phải lo ngại, quan trọng nhất là Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong con mắt của Đồng Minh, đặc biệt là Mỹ, là chính phủ thật sự dân chủ.", "Cuối cùng Việt Minh đã từ chối hợp nhất với Việt Cách và Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Cuối cùng Việt Minh đã từ chối hợp nhất với Việt Cách và Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Điều làm Hồ Chí Minh lo ngại là trong một số giới, đặc biệt là tầng lớp trung lưu Việt Nam, người ta vẫn xem ông và Việt Minh là cộng sản vì thế ông phải làm mọi cách để thay đổi điều này.", "Điều làm Hồ Chí Minh lo ngại là trong một số giới, đặc biệt là tầng lớp trung lưu Việt Nam, người ta vẫn xem ông và Việt Minh là cộng sản vì thế ông phải làm mọi cách để thay đổi điều này.", "Tháng 11 năm 1945, ông quyết định cho Đảng Cộng sản Đông Dương tự giải tán.", "Tháng 11 năm 1945, ông quyết định cho Đảng Cộng sản Đông Dương tự giải tán.", "Về mặt công khai, đảng của ông không còn hiện diện mà chỉ có một bộ phận hoạt động dưới danh nghĩa Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương.", "Về mặt công khai, đảng của ông không còn hiện diện mà chỉ có một bộ phận hoạt động dưới danh nghĩa Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương.", "Ngày 19 tháng 11 năm 1945, tướng Tiêu Văn đứng ra tổ chức một cuộc hội nghị hòa giải có Việt Nam Quốc dân Đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Minh tham gia.", "Ngày 19 tháng 11 năm 1945, tướng Tiêu Văn đứng ra tổ chức một cuộc hội nghị hòa giải có Việt Nam Quốc dân Đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Minh tham gia.", "Mặt trận Việt Minh đồng ý nhượng bộ với Việt Quốc, Việt Cách.", "Mặt trận Việt Minh đồng ý nhượng bộ với Việt Quốc, Việt Cách.", "Lãnh đạo Việt Cách Nguyễn Hải Thần được bổ nhiệm vào ghế Phó Chủ tịch Chính phủ.", "Lãnh đạo Việt Cách Nguyễn Hải Thần được bổ nhiệm vào ghế Phó Chủ tịch Chính phủ.", "Đồng thời hai ghế bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ Vệ sinh, một ghế thứ trưởng Bộ Quốc dân Kinh tế được giao cho các thành viên của Việt Quốc, Việt Cách.", "Đồng thời hai ghế bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ Vệ sinh, một ghế thứ trưởng Bộ Quốc dân Kinh tế được giao cho các thành viên của Việt Quốc, Việt Cách.", "Tuy nhiên chức trách các Bộ cũng thay đổi.", "Tuy nhiên chức trách các Bộ cũng thay đổi.", "Bộ trưởng Quốc phòng trở thành nơi lo về tài chính mà không được xem xét danh sách nhân sự, quân số, súng đạn còn các Bộ trưởng khác của các đảng phái Quốc gia chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của nội các.", "Bộ trưởng Quốc phòng trở thành nơi lo về tài chính mà không được xem xét danh sách nhân sự, quân số, súng đạn còn các Bộ trưởng khác của các đảng phái Quốc gia chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của nội các.", "Ngày 1 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập thay thế Chính phủ Cách mạng Lâm thời với sự tham gia của một số đảng phái đối lập (Việt Cách, Việt Quốc...) hoạt động ở Trung Quốc với sự bảo trợ của Trung Hoa Quốc Dân Đảng.", "Ngày 1 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập thay thế Chính phủ Cách mạng Lâm thời với sự tham gia của một số đảng phái đối lập (Việt Cách, Việt Quốc...) hoạt động ở Trung Quốc với sự bảo trợ của Trung Hoa Quốc Dân Đảng.", "Hoạt động \n\nNgày 6 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã tổ chức cuộc Tổng tuyển cử trên toàn quốc, lần đầu tiên đã bầu ra Quốc hội và thông qua Hiến pháp.", "Hoạt động \n\nNgày 6 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã tổ chức cuộc Tổng tuyển cử trên toàn quốc, lần đầu tiên đã bầu ra Quốc hội và thông qua Hiến pháp.", "Nhiều đảng phái không có quyền tham gia Tổng tuyển cử đã tìm cách phá hoại.", "Nhiều đảng phái không có quyền tham gia Tổng tuyển cử đã tìm cách phá hoại.", "Các đảng này cho là trúng cử chỉ là Việt Minh cộng sản, chính quyền trong tay nên Việt Minh muốn ai trúng cũng được.", "Các đảng này cho là trúng cử chỉ là Việt Minh cộng sản, chính quyền trong tay nên Việt Minh muốn ai trúng cũng được.", "Hai đảng đối lập trong Chính phủ là Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc) và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách) không tham gia bầu cử dù trước đó Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Nguyễn Hải Thần (lãnh tụ Việt Cách) và Vũ Hồng Khanh (lãnh tụ Việt Quốc) mời Việt Quốc và Việt Cách tham gia Tổng tuyển cử và đề nghị hai bên không công kích nhau bằng lời nói hoặc hành động cho đến ngày Quốc hội khai mạc.", "Hai đảng đối lập trong Chính phủ là Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc) và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách) không tham gia bầu cử dù trước đó Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Nguyễn Hải Thần (lãnh tụ Việt Cách) và Vũ Hồng Khanh (lãnh tụ Việt Quốc) mời Việt Quốc và Việt Cách tham gia Tổng tuyển cử và đề nghị hai bên không công kích nhau bằng lời nói hoặc hành động cho đến ngày Quốc hội khai mạc.", "Có nguồn cho là có những nơi lá phiếu không bí mật, cựu Thủ tướng Đế quốc Việt Nam Trần Trọng Kim cho rằng có nơi người dân bị cưỡng bách bầu cho Việt Minh.", "Có nguồn cho là có những nơi lá phiếu không bí mật, cựu Thủ tướng Đế quốc Việt Nam Trần Trọng Kim cho rằng có nơi người dân bị cưỡng bách bầu cho Việt Minh.", "Theo Việt Minh, cuộc bầu cử đã diễn ra công bằng.", "Theo Việt Minh, cuộc bầu cử đã diễn ra công bằng.", "Mặc dù bị nhiều đảng phái tuyên truyền vận động dân chúng tẩy chay cuộc bầu cử và ngăn cản việc tổ chức bầu cử ở một số nơi, nhưng tại các địa phương, ở đâu cũng có người tự ứng cử, các cuộc tiếp xúc tranh cử công khai, tự do diễn ra ở khắp mọi nơi.", "Mặc dù bị nhiều đảng phái tuyên truyền vận động dân chúng tẩy chay cuộc bầu cử và ngăn cản việc tổ chức bầu cử ở một số nơi, nhưng tại các địa phương, ở đâu cũng có người tự ứng cử, các cuộc tiếp xúc tranh cử công khai, tự do diễn ra ở khắp mọi nơi.", "Sau khi kết quả bầu cử được công bố, sự thật hoàn toàn không như các đảng phái tuyên truyền.", "Sau khi kết quả bầu cử được công bố, sự thật hoàn toàn không như các đảng phái tuyên truyền.", "Nhiều đại biểu có uy tín của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo, dân tộc đều trúng cử tại Quốc hội khóa I hầu hết chưa là đảng viên.", "Nhiều đại biểu có uy tín của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo, dân tộc đều trúng cử tại Quốc hội khóa I hầu hết chưa là đảng viên.", "Sau cuộc bầu cử, theo thỏa thuận với Việt Minh, phe đối lập bao gồm một số tổ chức như Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng được Trung Hoa Dân quốc ủng hộ, không tham gia Tổng tuyển cử nhưng vẫn được nắm 70 ghế Quốc hội cùng nhiều vị trí trong chính quyền trung ương do chính sách hòa hợp các đảng phái của Chính phủ.", "Sau cuộc bầu cử, theo thỏa thuận với Việt Minh, phe đối lập bao gồm một số tổ chức như Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng được Trung Hoa Dân quốc ủng hộ, không tham gia Tổng tuyển cử nhưng vẫn được nắm 70 ghế Quốc hội cùng nhiều vị trí trong chính quyền trung ương do chính sách hòa hợp các đảng phái của Chính phủ.", "Trong hồi ký Những năm tháng không thể nào quên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận định các đảng phái này lo sợ thất bại trước sức ủng hộ lớn của cử tri với Mặt trận Việt Minh nên không tham gia bầu cử.", "Trong hồi ký Những năm tháng không thể nào quên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận định các đảng phái này lo sợ thất bại trước sức ủng hộ lớn của cử tri với Mặt trận Việt Minh nên không tham gia bầu cử.", "Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, theo đề nghị của Đoàn chủ tịch (Ngô Tử Hạ điều khiển, với Nguyễn Đình Thi làm thư ký), các ghế Quốc hội phân chia tả hữu, theo đó Việt Quốc, Việt Cách (cánh hữu) ngồi bên tay phải, và các đại biểu Việt Minh, Marxist, Xã hội, Dân chủ ngồi bên tay trái, nhưng theo ý kiến của chủ tịch Hồ Chí Minh thì không nên phân chia như vậy, thể hiện một sự đoàn kết trong Quốc hội.", "Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, theo đề nghị của Đoàn chủ tịch (Ngô Tử Hạ điều khiển, với Nguyễn Đình Thi làm thư ký), các ghế Quốc hội phân chia tả hữu, theo đó Việt Quốc, Việt Cách (cánh hữu) ngồi bên tay phải, và các đại biểu Việt Minh, Marxist, Xã hội, Dân chủ ngồi bên tay trái, nhưng theo ý kiến của chủ tịch Hồ Chí Minh thì không nên phân chia như vậy, thể hiện một sự đoàn kết trong Quốc hội.", "Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến\n\nThành lập \nSau khi Quốc hội được bầu, ngày 2 tháng 3 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến được thành lập để thay thế Chính phủ Liên hiệp Lâm thời.", "Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến\n\nThành lập \nSau khi Quốc hội được bầu, ngày 2 tháng 3 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến được thành lập để thay thế Chính phủ Liên hiệp Lâm thời.", "Ở các địa phương, các cấp chính quyền liên hiệp được thành lập trong năm 1946.", "Ở các địa phương, các cấp chính quyền liên hiệp được thành lập trong năm 1946.", "Hoạt động \nTrong thời gian hoạt động, Chính phủ đã tiếp tục thực hiện các biện pháp, chính sách để giữ vững nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ non trẻ.", "Hoạt động \nTrong thời gian hoạt động, Chính phủ đã tiếp tục thực hiện các biện pháp, chính sách để giữ vững nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ non trẻ.", "Về đối nội đã kêu gọi các đảng phái đoàn kết phụng sự quốc gia, thực hiện các chính sách kinh tế, quốc phòng, văn hóa, giáo dục... Hồ Chí Minh giao cho Võ Nguyên Giáp và Trần Quốc Hoàn, sau này trở thành Bộ trưởng Công an, nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng này trong dân chúng.", "Về đối nội đã kêu gọi các đảng phái đoàn kết phụng sự quốc gia, thực hiện các chính sách kinh tế, quốc phòng, văn hóa, giáo dục... Hồ Chí Minh giao cho Võ Nguyên Giáp và Trần Quốc Hoàn, sau này trở thành Bộ trưởng Công an, nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng này trong dân chúng.", "Võ Nguyên Giáp kể lại: \"Chúng tôi phải trừng trị bọn phá hoại... Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu khích và đảm bảo không xảy ra xung đột lớn\".", "Võ Nguyên Giáp kể lại: \"Chúng tôi phải trừng trị bọn phá hoại... Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu khích và đảm bảo không xảy ra xung đột lớn\".", "Võ Nguyên Giáp dùng lực lượng tự vệ và các hội viên Hội Cứu Quốc phá các cuộc biểu tình này.", "Võ Nguyên Giáp dùng lực lượng tự vệ và các hội viên Hội Cứu Quốc phá các cuộc biểu tình này.", "Khi có lộn xộn, lính Trung Quốc bắn chỉ thiên, xông vào giải tán đám biểu tình để vãn hồi trị an.", "Khi có lộn xộn, lính Trung Quốc bắn chỉ thiên, xông vào giải tán đám biểu tình để vãn hồi trị an.", "Việt Nam Quốc dân Đảng hoảng hốt khi người Trung Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt Minh như họ mong đợi.", "Việt Nam Quốc dân Đảng hoảng hốt khi người Trung Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt Minh như họ mong đợi.", "Ông Nguyễn Duy Thanh, một người theo chủ nghĩa quốc gia buồn rầu nhớ lại: \"Không có Trung Hoa ủng hộ, những đảng phái theo chủ nghĩa quốc gia chẳng thể đối phó được với những người Cộng sản\" \n\nVề đối ngoại đã thực hiện đàm phán với Chính phủ Pháp, ký với đại diện chính phủ Cộng hòa Pháp J. Sainteny bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 năm 1946 cho phép 15.000 quân Pháp ra Bắc thay thế cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước.", "Ông Nguyễn Duy Thanh, một người theo chủ nghĩa quốc gia buồn rầu nhớ lại: \"Không có Trung Hoa ủng hộ, những đảng phái theo chủ nghĩa quốc gia chẳng thể đối phó được với những người Cộng sản\" \n\nVề đối ngoại đã thực hiện đàm phán với Chính phủ Pháp, ký với đại diện chính phủ Cộng hòa Pháp J. Sainteny bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 năm 1946 cho phép 15.000 quân Pháp ra Bắc thay thế cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước.", "Sau khi bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt được ký ngày 6 tháng 3 năm 1946, các đảng phái không cộng sản và thân nước ngoài như Việt Quốc và Việt Cách đã lên tiếng phản đối Chính phủ ký hiệp định này với Pháp.", "Sau khi bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt được ký ngày 6 tháng 3 năm 1946, các đảng phái không cộng sản và thân nước ngoài như Việt Quốc và Việt Cách đã lên tiếng phản đối Chính phủ ký hiệp định này với Pháp.", "Từ ngày 19 tháng 4 đến ngày 11 tháng 5 năm 1946 tại Đà Lạt, chính phủ tổ chức một hội nghị dự bị, gặp gỡ giữa 2 phái đoàn Việt và Pháp chuẩn bị cho Hội nghị Fontainebleau chính thức vào tháng 7 năm 1946.", "Từ ngày 19 tháng 4 đến ngày 11 tháng 5 năm 1946 tại Đà Lạt, chính phủ tổ chức một hội nghị dự bị, gặp gỡ giữa 2 phái đoàn Việt và Pháp chuẩn bị cho Hội nghị Fontainebleau chính thức vào tháng 7 năm 1946.", "Ngày 31 tháng 5 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên đường sang Pháp theo lời mời của chính phủ nước này.", "Ngày 31 tháng 5 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên đường sang Pháp theo lời mời của chính phủ nước này.", "Cùng ngày, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu cũng khởi hành.", "Cùng ngày, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu cũng khởi hành.", "Trước khi đi, Hồ Chí Minh bàn giao quyền lãnh đạo đất nước cho Quyền Chủ tịch Nước là cụ Huỳnh Thúc Kháng với lời dặn \"Dĩ bất biến, ứng vạn biến\".", "Trước khi đi, Hồ Chí Minh bàn giao quyền lãnh đạo đất nước cho Quyền Chủ tịch Nước là cụ Huỳnh Thúc Kháng với lời dặn \"Dĩ bất biến, ứng vạn biến\".", "Trước khi lên đường sang Pháp, Hồ Chí Minh dự đoán thời gian ở Pháp \"...có khi một tháng, có khi hơn\" nhưng cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Pháp 4 tháng trong lúc phái đoàn do Phạm Văn Đồng dẫn đầu tham dự Hội nghị Fontainebleau (diễn ra từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946).", "Trước khi lên đường sang Pháp, Hồ Chí Minh dự đoán thời gian ở Pháp \"...có khi một tháng, có khi hơn\" nhưng cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Pháp 4 tháng trong lúc phái đoàn do Phạm Văn Đồng dẫn đầu tham dự Hội nghị Fontainebleau (diễn ra từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946).", "Hội nghị Fontainebleau không đem lại kết quả cụ thể nào.", "Hội nghị Fontainebleau không đem lại kết quả cụ thể nào.", "Sau khi phái đoàn của Việt Nam về nước, tại Pháp, ngày 14 tháng 9 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với đại diện Pháp bản Tạm ước Việt - Pháp.", "Sau khi phái đoàn của Việt Nam về nước, tại Pháp, ngày 14 tháng 9 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với đại diện Pháp bản Tạm ước Việt - Pháp.", "Ngày 15 tháng 6 năm 1946, người lính cuối cùng của quân đội Trung Hoa Dân Quốc rời khỏi Việt Nam.", "Ngày 15 tháng 6 năm 1946, người lính cuối cùng của quân đội Trung Hoa Dân Quốc rời khỏi Việt Nam.", "Các thành viên Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách Mệnh Đồng minh Hội mất chỗ dựa hậu thuẫn chính là quân đội Tưởng Giới Thạch và do bất đồng về việc ký Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 cũng như không muốn sáp nhập quân đội vào biên chế Vệ quốc đoàn dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng do Việt Minh kiểm soát do lo sợ bị khống chế rồi bị giải tán dần đã lần lượt rút khỏi chính phủ Liên hiệp.", "Các thành viên Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách Mệnh Đồng minh Hội mất chỗ dựa hậu thuẫn chính là quân đội Tưởng Giới Thạch và do bất đồng về việc ký Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 cũng như không muốn sáp nhập quân đội vào biên chế Vệ quốc đoàn dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng do Việt Minh kiểm soát do lo sợ bị khống chế rồi bị giải tán dần đã lần lượt rút khỏi chính phủ Liên hiệp.", "Lãnh tụ đảng Việt Cách là Nguyễn Hải Thần và các thành viên Việt Quốc - Việt Cách khác trong chính phủ như Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh và cánh thân Tưởng do Vũ Hồng Khanh lãnh đạo lưu vong sang Trung Quốc.", "Lãnh tụ đảng Việt Cách là Nguyễn Hải Thần và các thành viên Việt Quốc - Việt Cách khác trong chính phủ như Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh và cánh thân Tưởng do Vũ Hồng Khanh lãnh đạo lưu vong sang Trung Quốc.", "Các đảng viên Đại Việt phần lớn vẫn ở lại Việt Nam chờ thời cơ.", "Các đảng viên Đại Việt phần lớn vẫn ở lại Việt Nam chờ thời cơ.", "Nguyễn Tường Tam với tư cách Bộ trưởng Bộ Ngoại giao dẫn đầu phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia Hội nghị trù bị tại Đà Lạt, nhưng do bất đồng đã không tham gia hầu hết các phiên họp, sau đó cũng không tham gia Hội nghị Fontainebleau, cuối cùng rời bỏ chính phủ (tài liệu nhà nước nêu Nguyễn Tường Tam thiếu bản lĩnh chính trị, lập trường bấp bênh, biển thủ công quỹ rồi đào nhiệm sang nước ngoài).", "Nguyễn Tường Tam với tư cách Bộ trưởng Bộ Ngoại giao dẫn đầu phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia Hội nghị trù bị tại Đà Lạt, nhưng do bất đồng đã không tham gia hầu hết các phiên họp, sau đó cũng không tham gia Hội nghị Fontainebleau, cuối cùng rời bỏ chính phủ (tài liệu nhà nước nêu Nguyễn Tường Tam thiếu bản lĩnh chính trị, lập trường bấp bênh, biển thủ công quỹ rồi đào nhiệm sang nước ngoài).", "Việc các thành viên chủ chốt của Việt Quốc, Việt Cách như Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh rời bỏ chính phủ, lưu vong sang Trung Quốc đã đánh dấu chấm hết cho thời kỳ hợp tác giữa Việt Minh và các đảng phái không cộng sản tại miền Bắc, trong công cuộc \"kháng chiến kiến quốc\" mà Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến là biểu tượng.", "Việc các thành viên chủ chốt của Việt Quốc, Việt Cách như Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh rời bỏ chính phủ, lưu vong sang Trung Quốc đã đánh dấu chấm hết cho thời kỳ hợp tác giữa Việt Minh và các đảng phái không cộng sản tại miền Bắc, trong công cuộc \"kháng chiến kiến quốc\" mà Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến là biểu tượng.", "Sự có mặt của quân đội Tưởng Giới Thạch cho tới lúc đó đã đảm bảo sự tồn tại của Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội.", "Sự có mặt của quân đội Tưởng Giới Thạch cho tới lúc đó đã đảm bảo sự tồn tại của Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội.", "Hai đảng này không có một chương trình gắn kết với nhau để tranh thủ dân chúng như Việt Minh.", "Hai đảng này không có một chương trình gắn kết với nhau để tranh thủ dân chúng như Việt Minh.", "Những người lãnh đạo Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm chất có thể so sánh với Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp và những người có trách nhiệm khác của Việt Minh.", "Những người lãnh đạo Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm chất có thể so sánh với Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp và những người có trách nhiệm khác của Việt Minh.", "Khi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi Việt Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946, hiểu theo cách này hay cách khác, Võ Nguyên Giáp quyết định Việt Minh phải hoàn toàn một mình điều khiển bộ máy chính quyền.", "Khi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi Việt Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946, hiểu theo cách này hay cách khác, Võ Nguyên Giáp quyết định Việt Minh phải hoàn toàn một mình điều khiển bộ máy chính quyền.", "Võ Nguyên Giáp hối hả hành động ngay với mục tiêu rải khắp: Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội được Trung Hoa Quốc dân Đảng ủng hộ, Việt Nam Quốc dân Đảng (theo Cecil B. Currey tổ chức này mượn danh cách mạng của Việt Nam Quốc dân Đảng năm 1930 do Nguyễn Thái Học sáng lập còn theo David G. Marr thì Đảng Cộng sản Đông Dương đã ra sức tuyên truyền Việt Nam Quốc dân Đảng phản bội lại sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Thái Học năm 1930 nhưng đến cuối năm 1945 nhiều người dân vẫn không tin vào điều đó), nhóm quốc gia thân Nhật Đại Việt, những người Trotskyist, những người quốc gia chống Pháp, nhóm Công giáo mang tên \"chiến sĩ Công giáo\".", "Võ Nguyên Giáp hối hả hành động ngay với mục tiêu rải khắp: Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội được Trung Hoa Quốc dân Đảng ủng hộ, Việt Nam Quốc dân Đảng (theo Cecil B. Currey tổ chức này mượn danh cách mạng của Việt Nam Quốc dân Đảng năm 1930 do Nguyễn Thái Học sáng lập còn theo David G. Marr thì Đảng Cộng sản Đông Dương đã ra sức tuyên truyền Việt Nam Quốc dân Đảng phản bội lại sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Thái Học năm 1930 nhưng đến cuối năm 1945 nhiều người dân vẫn không tin vào điều đó), nhóm quốc gia thân Nhật Đại Việt, những người Trotskyist, những người quốc gia chống Pháp, nhóm Công giáo mang tên \"chiến sĩ Công giáo\".", "Võ Nguyễn Giáp đã từng bước tìm cách loại bỏ dần các đảng phái này.", "Võ Nguyễn Giáp đã từng bước tìm cách loại bỏ dần các đảng phái này.", "Ngày 19 tháng 6 năm 1946, Báo Cứu Quốc của Tổng bộ Việt Minh đăng xã luận kịch liệt chỉ trích \"bọn phản động phá hoại Hiệp định sơ bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3\".", "Ngày 19 tháng 6 năm 1946, Báo Cứu Quốc của Tổng bộ Việt Minh đăng xã luận kịch liệt chỉ trích \"bọn phản động phá hoại Hiệp định sơ bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3\".", "Ngay sau đó Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch truy quét các đảng phái đối lập bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp.", "Ngay sau đó Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch truy quét các đảng phái đối lập bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp.", "Ông cũng sử dụng các binh lính, sĩ quan Nhật Bản tình nguyện ở lại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp (ở Hòn Gai quân Pháp cung cấp cho Việt Minh những khẩu pháo để diệt một số vị trí do quân Đại Việt chiếm giữ) trong chiến dịch này.", "Ông cũng sử dụng các binh lính, sĩ quan Nhật Bản tình nguyện ở lại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp (ở Hòn Gai quân Pháp cung cấp cho Việt Minh những khẩu pháo để diệt một số vị trí do quân Đại Việt chiếm giữ) trong chiến dịch này.", "Một trong những sự kiện nổi tiếng nhất trong chiến dịch trấn áp các đảng phái đối lập là vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Một trong những sự kiện nổi tiếng nhất trong chiến dịch trấn áp các đảng phái đối lập là vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Sau khi từ Trung Quốc về Việt Nam, Việt Nam Quốc dân Đảng ngoài việc tìm cách lật đổ Việt Minh để cùng với các đảng phái Việt Cách, Đại Việt... chiếm chính quyền, Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân đảng nhờ có vũ khí do Trung Hoa Dân Quốc chuyển giao còn tổ chức các đội vũ trang mang tên \"Thần lôi đoàn\", \"Thiết huyết đoàn\", \"Hùm xám\"... Các đội vũ trang này đã tổ chức nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám sát những người theo Việt Minh và cả những người trung lập như ông Ba Viên (Ba Viên bị Quốc dân Đảng nghi ngờ là gián điệp của Pháp, sau khi gặp Hồ Chí Minh, Ba Viên quay về Hà Giang, bắt giữ và hành quyết một số đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng) rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật tự ở Hà nội và một số đô thị ở Bắc Bộ.", "Sau khi từ Trung Quốc về Việt Nam, Việt Nam Quốc dân Đảng ngoài việc tìm cách lật đổ Việt Minh để cùng với các đảng phái Việt Cách, Đại Việt... chiếm chính quyền, Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân đảng nhờ có vũ khí do Trung Hoa Dân Quốc chuyển giao còn tổ chức các đội vũ trang mang tên \"Thần lôi đoàn\", \"Thiết huyết đoàn\", \"Hùm xám\"... Các đội vũ trang này đã tổ chức nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám sát những người theo Việt Minh và cả những người trung lập như ông Ba Viên (Ba Viên bị Quốc dân Đảng nghi ngờ là gián điệp của Pháp, sau khi gặp Hồ Chí Minh, Ba Viên quay về Hà Giang, bắt giữ và hành quyết một số đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng) rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật tự ở Hà nội và một số đô thị ở Bắc Bộ.", "Không những thế đầu tháng 6 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức cho Nghiêm Xuân Chi (đảng viên Việt Quốc) ám sát một số lãnh đạo của Việt Minh như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh và ông Bồ Xuân Luật, một người cũ của Việt Cách nay đứng về phe Việt Minh.", "Không những thế đầu tháng 6 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức cho Nghiêm Xuân Chi (đảng viên Việt Quốc) ám sát một số lãnh đạo của Việt Minh như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh và ông Bồ Xuân Luật, một người cũ của Việt Cách nay đứng về phe Việt Minh.", "Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu.", "Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu.", "Trường Chinh (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, khi đó rút vào hoạt động bí mật, chức danh công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương) được Nha Công an Trung ương báo cáo phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp câu kết với Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị đảo chính Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã chỉ đạo phải tập trung trấn áp Việt Nam Quốc dân Đảng, nhưng phải có đủ chứng cứ.", "Trường Chinh (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, khi đó rút vào hoạt động bí mật, chức danh công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương) được Nha Công an Trung ương báo cáo phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp câu kết với Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị đảo chính Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã chỉ đạo phải tập trung trấn áp Việt Nam Quốc dân Đảng, nhưng phải có đủ chứng cứ.", "Sáng sớm ngày 12 tháng 7 năm 1946, một tiểu đội công an do Lê Hữu Qua chỉ huy bao vây khám xét trụ sở của Đảng Đại Việt tại số 132 Duvigneau, do nghi ngờ Đại Việt cấu kết với Pháp âm mưu tiến hành đảo chính lật đổ Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đúng vào ngày Quốc khánh Pháp (14 tháng 7 năm 1946) khiến lính canh và các đảng viên Đại Việt không kịp phản ứng.", "Sáng sớm ngày 12 tháng 7 năm 1946, một tiểu đội công an do Lê Hữu Qua chỉ huy bao vây khám xét trụ sở của Đảng Đại Việt tại số 132 Duvigneau, do nghi ngờ Đại Việt cấu kết với Pháp âm mưu tiến hành đảo chính lật đổ Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đúng vào ngày Quốc khánh Pháp (14 tháng 7 năm 1946) khiến lính canh và các đảng viên Đại Việt không kịp phản ứng.", "Khi thực hiện cuộc bao vây khám xét này, lực lượng công an chưa có chứng cứ cụ thể và chưa có lệnh của cấp trên nhưng vẫn tiến hành để các thành viên Đại Việt không có thời gian rút vào bí mật và tẩu tán truyền đơn, hiệu triệu lật đổ chính quyền.", "Khi thực hiện cuộc bao vây khám xét này, lực lượng công an chưa có chứng cứ cụ thể và chưa có lệnh của cấp trên nhưng vẫn tiến hành để các thành viên Đại Việt không có thời gian rút vào bí mật và tẩu tán truyền đơn, hiệu triệu lật đổ chính quyền.", "Tại trụ sở của Đại Việt, lực lượng công an đã tìm thấy nhiều truyền đơn, hiệu triệu chưa kịp tẩu tán cùng nhiều súng ống, lựu đạn.", "Tại trụ sở của Đại Việt, lực lượng công an đã tìm thấy nhiều truyền đơn, hiệu triệu chưa kịp tẩu tán cùng nhiều súng ống, lựu đạn.", "Công an cũng được cho là đã phát hiện một bản kế hoạch có chữ ký của Trương Tử Anh, theo đó Đại Việt sẽ quăng lựu đạn vào lính Pháp gốc Phi trong ngày diễu binh của quân đội Pháp, tiếp đó quân đội Đại Việt hoặc quân đội Pháp sẽ bắt giữ những lãnh đạo Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cuối cùng Trương Tử Anh sẽ công bố thành lập chính phủ mới.", "Công an cũng được cho là đã phát hiện một bản kế hoạch có chữ ký của Trương Tử Anh, theo đó Đại Việt sẽ quăng lựu đạn vào lính Pháp gốc Phi trong ngày diễu binh của quân đội Pháp, tiếp đó quân đội Đại Việt hoặc quân đội Pháp sẽ bắt giữ những lãnh đạo Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cuối cùng Trương Tử Anh sẽ công bố thành lập chính phủ mới.", "Lê Giản, Giám đốc Nha Công an Bắc bộ, đưa tài liệu này cho Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng.", "Lê Giản, Giám đốc Nha Công an Bắc bộ, đưa tài liệu này cho Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng.", "Ông này đọc rồi nói \"Tiêu diệt chúng!", "Ông này đọc rồi nói \"Tiêu diệt chúng!", "Quét sạch toàn bộ!", "Quét sạch toàn bộ!", "Tuy nhiên, tài liệu này là một bản dự thảo do Trương Tử Anh viết tay chỉ để sử dụng trong Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Tuy nhiên, tài liệu này là một bản dự thảo do Trương Tử Anh viết tay chỉ để sử dụng trong Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Lê Giản không cung cấp được bằng chứng về sự thông đồng của Pháp với Đại Việt Quốc dân Đảng trong kế hoạch đảo chính ngày 14 tháng 7 năm 1946 ngoài việc Sainteny tiếp tục muốn tổ chức diễu binh vào ngày đó.", "Lê Giản không cung cấp được bằng chứng về sự thông đồng của Pháp với Đại Việt Quốc dân Đảng trong kế hoạch đảo chính ngày 14 tháng 7 năm 1946 ngoài việc Sainteny tiếp tục muốn tổ chức diễu binh vào ngày đó.", "Lê Giản tìm Võ Nguyên Giáp và được Giáp chỉ thị tấn công tất cả các văn phòng của Việt Quốc ở Hà Nội và các tỉnh.", "Lê Giản tìm Võ Nguyên Giáp và được Giáp chỉ thị tấn công tất cả các văn phòng của Việt Quốc ở Hà Nội và các tỉnh.", "Sau đó, lúc 7h sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946, Việt Nam Công an vụ thực hiện phá vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Sau đó, lúc 7h sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946, Việt Nam Công an vụ thực hiện phá vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Chỉ đạo trực tiếp lực lượng công an phá vụ án này là các ông Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Bắc Bộ), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Công an Hà Nội) và Nguyễn Tạo (Trưởng nha Điệp báo Công an Trung ương).", "Chỉ đạo trực tiếp lực lượng công an phá vụ án này là các ông Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Bắc Bộ), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Công an Hà Nội) và Nguyễn Tạo (Trưởng nha Điệp báo Công an Trung ương).", "Lực lượng công an xung phong đã thực hiện khám xét các trụ sở Việt Nam Quốc dân Đảng (7 căn nhà) tại Hà Nội, bắt tại chỗ nhiều thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng cùng nhiều tang vật như truyền đơn, vũ khí, dụng cụ tra tấn, đồng thời phát hiện nhiều xác chết tại đó,... Hơn 100 người bị bắt và một số người biến mất không dấu vết.", "Lực lượng công an xung phong đã thực hiện khám xét các trụ sở Việt Nam Quốc dân Đảng (7 căn nhà) tại Hà Nội, bắt tại chỗ nhiều thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng cùng nhiều tang vật như truyền đơn, vũ khí, dụng cụ tra tấn, đồng thời phát hiện nhiều xác chết tại đó,... Hơn 100 người bị bắt và một số người biến mất không dấu vết.", "Trong số các thành viên của Quốc dân Đảng bị bắt, có một đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Phan Kích Nam.", "Trong số các thành viên của Quốc dân Đảng bị bắt, có một đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Phan Kích Nam.", "Theo điều tra của Nha công an, Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị những hành động khiêu khích rất nghiêm trọng.", "Theo điều tra của Nha công an, Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị những hành động khiêu khích rất nghiêm trọng.", "Dự định các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu hành qua nhân ngày Quốc khánh Pháp, bắn súng, ném lựu đạn để tạo ra những chuyện rắc rối giữa Pháp và Chính phủ, gây sự phá hoại hòa bình rồi tung truyền đơn hô hào lật đổ chính quyền và sau đó đứng ra bắt tay với Pháp.", "Dự định các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu hành qua nhân ngày Quốc khánh Pháp, bắn súng, ném lựu đạn để tạo ra những chuyện rắc rối giữa Pháp và Chính phủ, gây sự phá hoại hòa bình rồi tung truyền đơn hô hào lật đổ chính quyền và sau đó đứng ra bắt tay với Pháp.", "Ngày 16 tháng 7, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng đã có tuyên bố trấn an dư luận: \"Những đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng chân chính, được bảo đảm sự tự do hoạt động trong vòng pháp luật... Những kẻ bắt cóc, tống tiền, ám sát thì phải đem ra pháp luật nghiêm trị.", "Ngày 16 tháng 7, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng đã có tuyên bố trấn an dư luận: \"Những đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng chân chính, được bảo đảm sự tự do hoạt động trong vòng pháp luật... Những kẻ bắt cóc, tống tiền, ám sát thì phải đem ra pháp luật nghiêm trị.", "Đây không phải là vấn đề đảng phái.", "Đây không phải là vấn đề đảng phái.", "Việc khám xét vừa rồi là việc phải làm để bảo vệ trị an...\".", "Việc khám xét vừa rồi là việc phải làm để bảo vệ trị an...\".", "Theo quy định của pháp luật thì Phó Chủ tịch nước và Bộ trưởng do Quốc hội bầu, và chỉ phế truất bởi Quốc hội theo thủ tục quy định của pháp luật Trong phiên điều trần trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai liên quan Tạm ước và một số thành viên rời Chính phủ, Hồ Chí Minh có nói:\n\nTạm ước này có ảnh hưởng tới các hiệp ước ký sau không?", "Theo quy định của pháp luật thì Phó Chủ tịch nước và Bộ trưởng do Quốc hội bầu, và chỉ phế truất bởi Quốc hội theo thủ tục quy định của pháp luật Trong phiên điều trần trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai liên quan Tạm ước và một số thành viên rời Chính phủ, Hồ Chí Minh có nói:\n\nTạm ước này có ảnh hưởng tới các hiệp ước ký sau không?", "Trong xã hội loài người, có cái gì mà không ảnh hướng tới cái khác.", "Trong xã hội loài người, có cái gì mà không ảnh hướng tới cái khác.", "Tuy vậy, những sự điều đình sau đây không thể vì bản tạm ước này mà bị ràng bó.", "Tuy vậy, những sự điều đình sau đây không thể vì bản tạm ước này mà bị ràng bó.", "Bản Tạm ước này tùy theo sự thi hành thế nào, sẽ tạo điều kiện đẩy cho những cuộc điều đình sau mau chóng đạt kết quả.Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, ông Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, các ông ấy không có mặt ở đây.", "Bản Tạm ước này tùy theo sự thi hành thế nào, sẽ tạo điều kiện đẩy cho những cuộc điều đình sau mau chóng đạt kết quả.Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, ông Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, các ông ấy không có mặt ở đây.", "Lúc Nhà nước đương gặp bước khó khăn, quốc dân tin ở người nào trao người ấy làm công việc lớn mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy phải hỏi lương tâm thế nào?", "Lúc Nhà nước đương gặp bước khó khăn, quốc dân tin ở người nào trao người ấy làm công việc lớn mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy phải hỏi lương tâm thế nào?", "Những người đã bỏ việc đi kia, họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ cũng không đủ năng lực gánh vác, nay chúng ta không có họ ở đây chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường.", "Những người đã bỏ việc đi kia, họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ cũng không đủ năng lực gánh vác, nay chúng ta không có họ ở đây chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường.", "Dù vậy, một số thành viên Việt Quốc, Việt Cách như Chu Bá Phượng, Bồ Xuân Luật vẫn tiếp tục tham gia Chính phủ, kể cả khi lên Việt Bắc.", "Dù vậy, một số thành viên Việt Quốc, Việt Cách như Chu Bá Phượng, Bồ Xuân Luật vẫn tiếp tục tham gia Chính phủ, kể cả khi lên Việt Bắc.", "Trương Đình Tri vẫn tiếp tục tham gia chính phủ sau Vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Trương Đình Tri vẫn tiếp tục tham gia chính phủ sau Vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội, vẫn có 37 đại biểu Việt Quốc, Việt Cách tham gia (tổng số 291 thành viên tham dự trong tổng số 444 thành viên đã mở rộng so với đầu năm).", "Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội, vẫn có 37 đại biểu Việt Quốc, Việt Cách tham gia (tổng số 291 thành viên tham dự trong tổng số 444 thành viên đã mở rộng so với đầu năm).", "Cung Đình Quỳ tiếp tục tham gia Ban Thường trực Quốc hội.", "Cung Đình Quỳ tiếp tục tham gia Ban Thường trực Quốc hội.", "Chính phủ Liên hiệp Quốc dân\n\nThành lập \nNgày 3 tháng 11 năm 1946 Chính phủ Liên hiệp Quốc dân nhiều thành phần được thành lập thay cho Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến nhằm đáp ứng tình hình mới.", "Chính phủ Liên hiệp Quốc dân\n\nThành lập \nNgày 3 tháng 11 năm 1946 Chính phủ Liên hiệp Quốc dân nhiều thành phần được thành lập thay cho Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến nhằm đáp ứng tình hình mới.", "Hoạt động \nTrong thời gian kháng chiến, bộ máy hành chính các cấp có nhiều biến đổi.", "Hoạt động \nTrong thời gian kháng chiến, bộ máy hành chính các cấp có nhiều biến đổi.", "Tổ chức đơn vị hành chính Khu và Liên khu.", "Tổ chức đơn vị hành chính Khu và Liên khu.", "Thành lập các Ủy ban Kháng chiến các cấp.", "Thành lập các Ủy ban Kháng chiến các cấp.", "Cấp Trung ương, thành lập Bộ Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia (1947), sau đổi là Bộ Tổng tư lệnh (1948) rồi Bộ Quốc phòng Tổng tư lệnh.", "Cấp Trung ương, thành lập Bộ Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia (1947), sau đổi là Bộ Tổng tư lệnh (1948) rồi Bộ Quốc phòng Tổng tư lệnh.", "Các cơ quan tư pháp cơ bản tổ chức theo cấp xét xử.", "Các cơ quan tư pháp cơ bản tổ chức theo cấp xét xử.", "Chính phủ từ 1955 đến 1959 \nBan đầu, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính thể của nước Việt Nam thống nhất, nhưng thực tế sau năm 1954 thì chỉ quản lý từ Vĩnh Linh trở ra.", "Chính phủ từ 1955 đến 1959 \nBan đầu, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính thể của nước Việt Nam thống nhất, nhưng thực tế sau năm 1954 thì chỉ quản lý từ Vĩnh Linh trở ra.", "Sau năm 1954, nhà nước bắt đầu đặt ra các mục tiêu cải tạo xã hội chủ nghĩa.", "Sau năm 1954, nhà nước bắt đầu đặt ra các mục tiêu cải tạo xã hội chủ nghĩa.", "Chính phủ từ 1960 đến 1964\n\nChính phủ từ 1964 đến 1971\n\nChính phủ từ 1971 đến 1975\n\nChính phủ từ 1975 đến 1976\n\nLập pháp\n\nQuốc hội Khóa I \n\nQuốc hội Khóa I (Quốc hội lập hiến), với tên gọi lúc đó là Nghị viện Nhân dân, được bầu vào ngày 6 tháng 1 năm 1946, với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 89% và có 333 người trúng cử.", "Chính phủ từ 1960 đến 1964\n\nChính phủ từ 1964 đến 1971\n\nChính phủ từ 1971 đến 1975\n\nChính phủ từ 1975 đến 1976\n\nLập pháp\n\nQuốc hội Khóa I \n\nQuốc hội Khóa I (Quốc hội lập hiến), với tên gọi lúc đó là Nghị viện Nhân dân, được bầu vào ngày 6 tháng 1 năm 1946, với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 89% và có 333 người trúng cử.", "Ngày 20 tháng 9 năm 1945, Ủy ban Dự thảo Hiến pháp được thành lập theo Sắc lệnh số 34-SL gồm có 7 thành viên: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại), Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh).", "Ngày 20 tháng 9 năm 1945, Ủy ban Dự thảo Hiến pháp được thành lập theo Sắc lệnh số 34-SL gồm có 7 thành viên: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại), Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh).", "Ngày 9 tháng 11 năm 1946, tại Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I đã thông qua Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 9 tháng 11 năm 1946, tại Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I đã thông qua Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Dự kiến trưng cầu dân ý toàn quốc thông qua Hiến pháp, bầu cử Nghị viện Nhân dân theo quy định của Hiến pháp mới thay cho Quốc hội lập hiến, nhưng chiến tranh nên không thực hiện được.", "Dự kiến trưng cầu dân ý toàn quốc thông qua Hiến pháp, bầu cử Nghị viện Nhân dân theo quy định của Hiến pháp mới thay cho Quốc hội lập hiến, nhưng chiến tranh nên không thực hiện được.", "Khi đó Quốc hội chia theo nhóm: Mác xít, Xã hội chủ nghĩa, Dân chủ, Việt Minh, Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng, không kể các đại biểu trung lập.", "Khi đó Quốc hội chia theo nhóm: Mác xít, Xã hội chủ nghĩa, Dân chủ, Việt Minh, Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng, không kể các đại biểu trung lập.", "Tiếp đó, Dự án luật Lao động được thông qua và ban hành ngày 8 tháng 11 năm 1946.", "Tiếp đó, Dự án luật Lao động được thông qua và ban hành ngày 8 tháng 11 năm 1946.", "Đây là dự luật đầu tiên được thông qua.", "Đây là dự luật đầu tiên được thông qua.", "Ngày 31 tháng 9 năm 1959, trong kỳ họp tại Hà Nội, Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp mới.", "Ngày 31 tháng 9 năm 1959, trong kỳ họp tại Hà Nội, Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp mới.", "Do tình hình chiến tranh, Hiến pháp 1946 chưa được chính thức công bố và theo một số người chưa từng có hiệu lực về phương diện pháp lý.", "Do tình hình chiến tranh, Hiến pháp 1946 chưa được chính thức công bố và theo một số người chưa từng có hiệu lực về phương diện pháp lý.", "Quốc hội Việt Nam khóa I cũng đã thông qua Hiến pháp năm 1959 và xem là kế thừa Hiến pháp năm 1946, là Hiến pháp của một nước Việt Nam thống nhất trên cơ sở khẳng định tính hợp hiến, hợp pháp của Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quốc hội Việt Nam khóa I cũng đã thông qua Hiến pháp năm 1959 và xem là kế thừa Hiến pháp năm 1946, là Hiến pháp của một nước Việt Nam thống nhất trên cơ sở khẳng định tính hợp hiến, hợp pháp của Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quốc hội Khóa II \n\nQuốc hội khóa II được bầu năm 1960, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Khóa II \n\nQuốc hội khóa II được bầu năm 1960, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Khóa III \n\nQuốc hội khóa III được bầu năm 1964, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Khóa III \n\nQuốc hội khóa III được bầu năm 1964, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Kỳ họp thứ 7 năm 1971 ra nghị quyết miễn nhiệm các đại biểu miền Nam, sau khi Đại hội quốc dân miền Nam bầu ra Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Hội đồng Cố vấn bên cạnh Chính phủ.", "Kỳ họp thứ 7 năm 1971 ra nghị quyết miễn nhiệm các đại biểu miền Nam, sau khi Đại hội quốc dân miền Nam bầu ra Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Hội đồng Cố vấn bên cạnh Chính phủ.", "Quốc hội Khóa IV \n\nQuốc hội khóa IV được bầu năm 1971.", "Quốc hội Khóa IV \n\nQuốc hội khóa IV được bầu năm 1971.", "Quốc hội Khóa V \n\nQuốc hội khóa V được bầu năm 1975.", "Quốc hội Khóa V \n\nQuốc hội khóa V được bầu năm 1975.", "Tư pháp\n\nGiai đoạn 1945–1954\n\nGiải tán một số đảng phái \nNgay sau khi thành lập để ổn định tình hình, giữ vững nền độc lập non trẻ, ngoài việc giải tán một số đảng phái với lý do \"tư thông với ngoại quốc\", \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam\" (như Đại Việt Quốc Xã, Đại Việt Quốc dân Đảng,...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", bảo vệ chính quyền non trẻ đồng thời giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác cho nhân dân; thì Chính phủ Cách mạng Lâm thời còn ra các sắc lệnh cho phép Ty Liêm phóng có thể bắt những hạng người bị quy là nguy hiểm cho nền Dân chủ Cộng hòa Việt Nam.", "Tư pháp\n\nGiai đoạn 1945–1954\n\nGiải tán một số đảng phái \nNgay sau khi thành lập để ổn định tình hình, giữ vững nền độc lập non trẻ, ngoài việc giải tán một số đảng phái với lý do \"tư thông với ngoại quốc\", \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam\" (như Đại Việt Quốc Xã, Đại Việt Quốc dân Đảng,...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", bảo vệ chính quyền non trẻ đồng thời giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác cho nhân dân; thì Chính phủ Cách mạng Lâm thời còn ra các sắc lệnh cho phép Ty Liêm phóng có thể bắt những hạng người bị quy là nguy hiểm cho nền Dân chủ Cộng hòa Việt Nam.", "Thành lập Bộ Tư pháp \nBộ Tư pháp Việt Nam được thành lập ngày 28 tháng 8 năm 1945 cùng với Chính phủ Cách mạng Lâm thời do luật sư Vũ Trọng Khánh làm Bộ trưởng, sau tháng 3 năm 1946 thì chuyển giao cho luật sư Vũ Đình Hòe.", "Thành lập Bộ Tư pháp \nBộ Tư pháp Việt Nam được thành lập ngày 28 tháng 8 năm 1945 cùng với Chính phủ Cách mạng Lâm thời do luật sư Vũ Trọng Khánh làm Bộ trưởng, sau tháng 3 năm 1946 thì chuyển giao cho luật sư Vũ Đình Hòe.", "Đến năm 1960, Bộ Tư pháp giải thể.", "Đến năm 1960, Bộ Tư pháp giải thể.", "Thành lập Tòa án Quân sự \nNgày 13 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành sắc lệnh thành lập các Tòa án Quân sự để xử tất cả các người nào vi phạm vào một việc gì có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Thành lập Tòa án Quân sự \nNgày 13 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành sắc lệnh thành lập các Tòa án Quân sự để xử tất cả các người nào vi phạm vào một việc gì có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Theo quy định về thành lập Tòa án Quân sự theo Sắc lệnh 21/SL ngày 14 tháng 2 năm 1946 và Sắc lệnh 170/SL của Chủ tịch Chính phủ ngày 14 tháng 4 năm 1948: \"Tòa án quân sự xử tất cả các người nào phạm một việc gì, sau hay trước ngày 19 tháng 8 dương lịch năm 1945, có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Theo quy định về thành lập Tòa án Quân sự theo Sắc lệnh 21/SL ngày 14 tháng 2 năm 1946 và Sắc lệnh 170/SL của Chủ tịch Chính phủ ngày 14 tháng 4 năm 1948: \"Tòa án quân sự xử tất cả các người nào phạm một việc gì, sau hay trước ngày 19 tháng 8 dương lịch năm 1945, có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Trừ những việc nào mà phạm nhân là binh sĩ, dù là tòng phạm hay chính phạm, thì thuộc về nhà binh tự xử lấy.", "Trừ những việc nào mà phạm nhân là binh sĩ, dù là tòng phạm hay chính phạm, thì thuộc về nhà binh tự xử lấy.", "Tòa án quân sự có thể tuyên án: tha bổng, tịch thu một phần hay tất cả tài sản, phạt tù từ 1 đến 10 năm, phạt khổ sai từ 5 đến 10 năm, xử tử.", "Tòa án quân sự có thể tuyên án: tha bổng, tịch thu một phần hay tất cả tài sản, phạt tù từ 1 đến 10 năm, phạt khổ sai từ 5 đến 10 năm, xử tử.", "Những quyết nghị của tòa án quân sự sẽ đem thi hành ngay, không có quyền chống án, trừ trường hợp xử tử, tội phạm có quyền đề đơn lên Chủ tịch Chính phủ xin ân giảm.", "Những quyết nghị của tòa án quân sự sẽ đem thi hành ngay, không có quyền chống án, trừ trường hợp xử tử, tội phạm có quyền đề đơn lên Chủ tịch Chính phủ xin ân giảm.", "Bản án hoãn thi hành để chờ quyết nghị của Chủ tịch Chính phủ\".", "Bản án hoãn thi hành để chờ quyết nghị của Chủ tịch Chính phủ\".", "Thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt \nSắc lệnh số 150/SL ngày 12 tháng 4 năm 1953 thành lập Tòa án Nhân dân đặc biệt ở những nơi phát động quần chúng.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt \nSắc lệnh số 150/SL ngày 12 tháng 4 năm 1953 thành lập Tòa án Nhân dân đặc biệt ở những nơi phát động quần chúng.", "Mục đích để đảm bảo việc thi hành chính sách ruộng đất, giữ gìn trật tự xã hội, củng cố chính quyền nhân dân, thúc đẩy kháng chiến đến thắng lợi.", "Mục đích để đảm bảo việc thi hành chính sách ruộng đất, giữ gìn trật tự xã hội, củng cố chính quyền nhân dân, thúc đẩy kháng chiến đến thắng lợi.", "Nhiệm vụ Tòa án: Trừng trị những kẻ phản cách mạng, những cường hào gian ác, những kẻ chống lại hoặc phá hoại chính sách ruộng đất; Xét xử những tranh chấp về tài sản, ruộng đất liên quan đến các vụ án trên; Xét xử những tranh cãi về phân định thành phần giai cấp.", "Nhiệm vụ Tòa án: Trừng trị những kẻ phản cách mạng, những cường hào gian ác, những kẻ chống lại hoặc phá hoại chính sách ruộng đất; Xét xử những tranh chấp về tài sản, ruộng đất liên quan đến các vụ án trên; Xét xử những tranh cãi về phân định thành phần giai cấp.", "Thẩm quyền Tòa án Nhân dân Đặc biệt huyện hoặc liên huyện đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh và đi xử lưu động ở các xã có phát động quần chúng.", "Thẩm quyền Tòa án Nhân dân Đặc biệt huyện hoặc liên huyện đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh và đi xử lưu động ở các xã có phát động quần chúng.", "Việc thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt ở huyện hay liên huyện do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh quyết định và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Tòa án Nhân dân Đặc biệt có Chánh án, 6 đến 10 thẩm phán, đa số là trung nông và bần cố nông, bần cố nông nhiều hơn trung nông.", "Việc thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt ở huyện hay liên huyện do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh quyết định và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Tòa án Nhân dân Đặc biệt có Chánh án, 6 đến 10 thẩm phán, đa số là trung nông và bần cố nông, bần cố nông nhiều hơn trung nông.", "Chánh án và một nửa số thẩm phán do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh chọn lựa và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Một nửa số thẩm phán do Nông hội hoặc Hội nghị đại biểu nông dân ở huyện hay liên huyện cử ra.", "Chánh án và một nửa số thẩm phán do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh chọn lựa và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Một nửa số thẩm phán do Nông hội hoặc Hội nghị đại biểu nông dân ở huyện hay liên huyện cử ra.", "Khi đến xã nào xử thì lấy thêm đại biểu nông dân ở xã đó, nhưng số đại biểu lấy vào không được quá 1/3 tổng số thẩm phán.", "Khi đến xã nào xử thì lấy thêm đại biểu nông dân ở xã đó, nhưng số đại biểu lấy vào không được quá 1/3 tổng số thẩm phán.", "Sắc lệnh số 233/SL ngày 14 tháng 6 năm 1955 sửa lại quy định trong Sắc lệnh 150/SL: Khi phân tòa đến xã nào xử thì lấy thêm 5 đại biểu nông dân của xã đó.", "Sắc lệnh số 233/SL ngày 14 tháng 6 năm 1955 sửa lại quy định trong Sắc lệnh 150/SL: Khi phân tòa đến xã nào xử thì lấy thêm 5 đại biểu nông dân của xã đó.", "Số đại biểu này do Hội nghị đại biểu nông dân xã bầu ra, và phải là bần cố trung nông; số bần cố nông phải nhiều hơn trung nông.", "Số đại biểu này do Hội nghị đại biểu nông dân xã bầu ra, và phải là bần cố trung nông; số bần cố nông phải nhiều hơn trung nông.", "Các đại biểu này có quyền hạn và nhiệm vụ của những thẩm phán.", "Các đại biểu này có quyền hạn và nhiệm vụ của những thẩm phán.", "Tòa án này có quyền tuyên: tha bổng, cảnh cáo, bồi thường, tịch thu tài sản, tước quyền công dân, quản chế địa phương, phạt tù có thời hạn, phạt tù chung thân, xử tử hình.", "Tòa án này có quyền tuyên: tha bổng, cảnh cáo, bồi thường, tịch thu tài sản, tước quyền công dân, quản chế địa phương, phạt tù có thời hạn, phạt tù chung thân, xử tử hình.", "Đối với việc duyệt án, án tù dưới 5 năm do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh ký vào bản án.", "Đối với việc duyệt án, án tù dưới 5 năm do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh ký vào bản án.", "Án từ 5 năm tù trở lên chung thân và án tử hình thì do Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu ký vào bản án.", "Án từ 5 năm tù trở lên chung thân và án tử hình thì do Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu ký vào bản án.", "Trong 10 ngày sau khi tuyên án, người bị án có quyền chống án.", "Trong 10 ngày sau khi tuyên án, người bị án có quyền chống án.", "Giai đoạn 1954–1976\n\nXây dựng hệ thống pháp luật \nSau kháng chiến chống Pháp, Quốc hội khóa I đến khóa V đã thông qua nhiều bộ luật đóng góp vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nền Tư pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Giai đoạn 1954–1976\n\nXây dựng hệ thống pháp luật \nSau kháng chiến chống Pháp, Quốc hội khóa I đến khóa V đã thông qua nhiều bộ luật đóng góp vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nền Tư pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngoài ra, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng ban hành các sắc lệnh quy định những vấn đề mà Quốc hội chưa ban hành luật.", "Ngoài ra, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng ban hành các sắc lệnh quy định những vấn đề mà Quốc hội chưa ban hành luật.", "Ngày 14 tháng 12 năm 1956, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 282/SL để quy định về chế độ báo chí.", "Ngày 14 tháng 12 năm 1956, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 282/SL để quy định về chế độ báo chí.", "Sắc lệnh này quy định tất cả các báo chí đều được hưởng quyền tự do ngôn luận, không phải kiểm duyệt trước khi in (Điều 4).", "Sắc lệnh này quy định tất cả các báo chí đều được hưởng quyền tự do ngôn luận, không phải kiểm duyệt trước khi in (Điều 4).", "Muốn xuất bản một tờ báo phải xin phép trước, phải làm đầy đủ thủ tục khai báo.", "Muốn xuất bản một tờ báo phải xin phép trước, phải làm đầy đủ thủ tục khai báo.", "Sau khi được cơ quan phụ trách về báo chí của Chính phủ cấp giấy phép, tờ báo mới được hoạt động (Điều 8).", "Sau khi được cơ quan phụ trách về báo chí của Chính phủ cấp giấy phép, tờ báo mới được hoạt động (Điều 8).", "Ngày 20 tháng 5 năm 1957, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 102/SL-L004 ban hành Luật quy định quyền Lập hội.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1957, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 102/SL-L004 ban hành Luật quy định quyền Lập hội.", "Luật này quy định lập hội phải xin phép và thể lệ lập hội sẽ do Chính phủ quy định (điều 3).", "Luật này quy định lập hội phải xin phép và thể lệ lập hội sẽ do Chính phủ quy định (điều 3).", "Đồng thời, những hội đã thành lập trước ngày ban hành Luật quy định Quyền Lập hội và đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến, nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép lại (điều 4).", "Đồng thời, những hội đã thành lập trước ngày ban hành Luật quy định Quyền Lập hội và đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến, nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép lại (điều 4).", "Thành lập Viện Công tố Trung ương \nNăm 1958, Viện Công tố Trung ương (sau là Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao) được thành lập với Viện trưởng đầu tiên là ông Bùi Lâm.", "Thành lập Viện Công tố Trung ương \nNăm 1958, Viện Công tố Trung ương (sau là Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao) được thành lập với Viện trưởng đầu tiên là ông Bùi Lâm.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Tối cao \nTháng 5 năm 1959, Tòa án Nhân dân Tối cao được thành lập với Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao là luật sư Phạm Văn Bạch.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Tối cao \nTháng 5 năm 1959, Tòa án Nhân dân Tối cao được thành lập với Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao là luật sư Phạm Văn Bạch.", "Phân cấp hành chính \n\nSau Cách mạng, đơn vị hành chính các cấp gồm: kỳ, tỉnh, huyện, xã.", "Phân cấp hành chính \n\nSau Cách mạng, đơn vị hành chính các cấp gồm: kỳ, tỉnh, huyện, xã.", "Thành phố Hà Nội trực thuộc trung ương.", "Thành phố Hà Nội trực thuộc trung ương.", "Thành phố Hải Phòng, Sài Gòn – Chợ Lớn trực thuộc kỳ, thành phố Nam Định, Vinh, Bến Thủy, Huế và Đà Nẵng đều tạm coi là Thị xã.", "Thành phố Hải Phòng, Sài Gòn – Chợ Lớn trực thuộc kỳ, thành phố Nam Định, Vinh, Bến Thủy, Huế và Đà Nẵng đều tạm coi là Thị xã.", "Thời kỳ kháng chiến, tổ chức thêm các đơn vị hành chính cấp Khu và Liên khu.", "Thời kỳ kháng chiến, tổ chức thêm các đơn vị hành chính cấp Khu và Liên khu.", "Thủ đô kháng chiến đặt ở Việt Bắc.", "Thủ đô kháng chiến đặt ở Việt Bắc.", "Theo Hiến pháp 1959, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phân cấp hành chính như sau:\n\nTrong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954–1958, có các cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội).", "Theo Hiến pháp 1959, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phân cấp hành chính như sau:\n\nTrong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954–1958, có các cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội).", "Năm 1958, nội thành bỏ quận, thay bằng khu phố (gọi tắt là khu), dưới khu phố là khối dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã.", "Năm 1958, nội thành bỏ quận, thay bằng khu phố (gọi tắt là khu), dưới khu phố là khối dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã.", "Năm 1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu.", "Năm 1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu.", "Từ năm 1955, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thiết lập Khu tự trị Thái Mèo (sau đổi là Khu tự trị Tây Bắc) gồm ba tỉnh Lai Châu, Sơn La, Nghĩa Lộ, và năm 1956 thiết lập Khu tự trị Việt Bắc gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang.", "Từ năm 1955, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thiết lập Khu tự trị Thái Mèo (sau đổi là Khu tự trị Tây Bắc) gồm ba tỉnh Lai Châu, Sơn La, Nghĩa Lộ, và năm 1956 thiết lập Khu tự trị Việt Bắc gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang.", "Khu tự trị là đơn vị hành chính đệm giữa Trung ương và cấp tỉnh.", "Khu tự trị là đơn vị hành chính đệm giữa Trung ương và cấp tỉnh.", "Năm 1975 cấp này bị bãi bỏ.", "Năm 1975 cấp này bị bãi bỏ.", "Các tổ chức chính trị\nGiai đoạn 1945–1950, Việt Nam có nhiều đảng phái, tổ chức chính trị thuộc nhiều khuynh hướng chính trị, có ý thức hệ khác nhau.", "Các tổ chức chính trị\nGiai đoạn 1945–1950, Việt Nam có nhiều đảng phái, tổ chức chính trị thuộc nhiều khuynh hướng chính trị, có ý thức hệ khác nhau.", "Sau khi Quốc gia Việt Nam thành lập thì Đảng Lao động Việt Nam cũng được thành lập, hoạt động công khai.", "Sau khi Quốc gia Việt Nam thành lập thì Đảng Lao động Việt Nam cũng được thành lập, hoạt động công khai.", "Đến thời điểm đó, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chỉ còn 3 đảng: Đảng Lao động, Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Liên Việt.", "Đến thời điểm đó, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chỉ còn 3 đảng: Đảng Lao động, Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Liên Việt.", "Ba đảng này hoạt động công khai trong vùng do Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ba đảng này hoạt động công khai trong vùng do Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Tất cả các đảng phái, tổ chức khác đều hoạt động công khai trong vùng do Pháp và Quốc gia Việt Nam kiểm soát và ủng hộ Quốc gia Việt Nam chống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo.", "Tất cả các đảng phái, tổ chức khác đều hoạt động công khai trong vùng do Pháp và Quốc gia Việt Nam kiểm soát và ủng hộ Quốc gia Việt Nam chống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo.", "Các đảng, tổ chức chống Pháp \nViệt Nam Độc lập Đồng Minh (Việt Minh): là tổ chức lớn nhất chống Pháp, không có học thuyết rõ ràng, nhưng theo tài liệu của Mỹ, là những người quốc gia nổi bật (preeminent nationalist); Việt Minh chịu sự ảnh hưởng to lớn của Đảng Cộng sản Đông Dương và chủ nghĩa Marx; Việt Minh hợp nhất với Liên Việt từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt.", "Các đảng, tổ chức chống Pháp \nViệt Nam Độc lập Đồng Minh (Việt Minh): là tổ chức lớn nhất chống Pháp, không có học thuyết rõ ràng, nhưng theo tài liệu của Mỹ, là những người quốc gia nổi bật (preeminent nationalist); Việt Minh chịu sự ảnh hưởng to lớn của Đảng Cộng sản Đông Dương và chủ nghĩa Marx; Việt Minh hợp nhất với Liên Việt từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt.", "Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt): là tổ chức liên hiệp các tổ chức chính trị và xã hội với mục đích đoàn kết tất cả các lực lượng và đồng bào yêu nước Việt Nam không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, xu hướng chính trị, dân tộc để làm cho nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường; Liên Việt được lập ra để kêu gọi các tổ chức chống Pháp mà không thuộc Việt Minh hoặc Đảng Cộng sản Đông Dương; do đó Liên Việt được xem là tổ chức lớn thứ 2 sau Việt Minh; Liên Việt hợp nhất với Việt Minh từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt\nMặt trận Liên Việt: một liên minh chính trị tại Việt Nam từ năm 1951 đến 1955, được thành lập trên cơ sở hợp nhất từ 2 tổ chức Việt Minh và Liên Việt; do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo\nĐảng Cộng sản Đông Dương (sau là Đảng Lao động Việt Nam): tuyên bố giải tán năm 1945 bởi áp lực từ Pháp, Mỹ, và Trung Hoa Dân quốc; hoạt động chính thức trở lại từ Đại hội II với tên mới là Đảng Lao động Việt Nam; Đảng Cộng sản Đông Dương là lực lượng nồng cốt của Việt Minh; Theo CIA, Đảng Cộng sản Đông Dương vẫn là nòng cốt của Việt Minh với năm 1931: 1 500 thành viên, 1946: 50 000 thành viên, 1950: 400 000 thành viên.", "Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt): là tổ chức liên hiệp các tổ chức chính trị và xã hội với mục đích đoàn kết tất cả các lực lượng và đồng bào yêu nước Việt Nam không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, xu hướng chính trị, dân tộc để làm cho nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường; Liên Việt được lập ra để kêu gọi các tổ chức chống Pháp mà không thuộc Việt Minh hoặc Đảng Cộng sản Đông Dương; do đó Liên Việt được xem là tổ chức lớn thứ 2 sau Việt Minh; Liên Việt hợp nhất với Việt Minh từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt\nMặt trận Liên Việt: một liên minh chính trị tại Việt Nam từ năm 1951 đến 1955, được thành lập trên cơ sở hợp nhất từ 2 tổ chức Việt Minh và Liên Việt; do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo\nĐảng Cộng sản Đông Dương (sau là Đảng Lao động Việt Nam): tuyên bố giải tán năm 1945 bởi áp lực từ Pháp, Mỹ, và Trung Hoa Dân quốc; hoạt động chính thức trở lại từ Đại hội II với tên mới là Đảng Lao động Việt Nam; Đảng Cộng sản Đông Dương là lực lượng nồng cốt của Việt Minh; Theo CIA, Đảng Cộng sản Đông Dương vẫn là nòng cốt của Việt Minh với năm 1931: 1 500 thành viên, 1946: 50 000 thành viên, 1950: 400 000 thành viên.", "Đảng Dân chủ Việt Nam: tổ chức của giới trung lưu, phần lớn hoạt động ở Bắc Bộ, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đảng Dân chủ Việt Nam: tổ chức của giới trung lưu, phần lớn hoạt động ở Bắc Bộ, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đảng Xã hội Việt Nam: theo khuynh hướng dân chủ xã hội, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đảng Xã hội Việt Nam: theo khuynh hướng dân chủ xã hội, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc): có hệ tư tưởng là chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo học thuyết Tam Dân; phần lớn thành viên ủng hộ Trung Hoa Dân quốc, về sau theo Pháp rồi di tản vào miền nam; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc): có hệ tư tưởng là chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo học thuyết Tam Dân; phần lớn thành viên ủng hộ Trung Hoa Dân quốc, về sau theo Pháp rồi di tản vào miền nam; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách): là một nhóm liên minh năm 1942; phần lớn ủng hộ Trung Hoa Dân quốc rồi sau ủng hộ Pháp; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; sau suy yếu rồi tan rã từ cuối năm 1946 .", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách): là một nhóm liên minh năm 1942; phần lớn ủng hộ Trung Hoa Dân quốc rồi sau ủng hộ Pháp; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; sau suy yếu rồi tan rã từ cuối năm 1946 .", "Phong trào Đệ Tứ Quốc tế (Trotskyist): chống cả Pháp lẫn Việt Minh; sau bị Việt Minh tiêu diệt từ tháng 10 năm 1945.", "Phong trào Đệ Tứ Quốc tế (Trotskyist): chống cả Pháp lẫn Việt Minh; sau bị Việt Minh tiêu diệt từ tháng 10 năm 1945.", "Nhóm Bình Xuyên chống Pháp: lực lượng Bình Xuyên của thủ lĩnh Dương Văn Dương, em trai Dương Văn Hà và Huỳnh Văn Trí chỉ huy, về sau sát nhập vào Vệ Quốc Đoàn của Việt Minh; một bộ phận li khai ủng hộ Pháp và Bảo Đại\nThanh niên Tiền phong: tổ chức chính trị - xã hội hoạt động chủ yếu tại Nam Kỳ trong năm 1945; được xem là tổ chức lớn mạnh nhất tại Nam Bộ; Thanh niên Tiền phong gia nhập Việt Minh sau Cách mạng Tháng Tám\n\nCác đảng, tổ chức liên minh với Pháp\nMặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp: là một liên minh có thiên hướng ủng hộ cựu hoàng Bảo Đại, chủ trương thành lập Quốc gia Việt Nam để đoàn kết ba kỳ của Việt Nam, giành độc lập cho Việt Nam và thành lập một nhà nước cộng hòa dân chủ nhưng không tách khỏi khối Liên hiệp Pháp.", "Nhóm Bình Xuyên chống Pháp: lực lượng Bình Xuyên của thủ lĩnh Dương Văn Dương, em trai Dương Văn Hà và Huỳnh Văn Trí chỉ huy, về sau sát nhập vào Vệ Quốc Đoàn của Việt Minh; một bộ phận li khai ủng hộ Pháp và Bảo Đại\nThanh niên Tiền phong: tổ chức chính trị - xã hội hoạt động chủ yếu tại Nam Kỳ trong năm 1945; được xem là tổ chức lớn mạnh nhất tại Nam Bộ; Thanh niên Tiền phong gia nhập Việt Minh sau Cách mạng Tháng Tám\n\nCác đảng, tổ chức liên minh với Pháp\nMặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp: là một liên minh có thiên hướng ủng hộ cựu hoàng Bảo Đại, chủ trương thành lập Quốc gia Việt Nam để đoàn kết ba kỳ của Việt Nam, giành độc lập cho Việt Nam và thành lập một nhà nước cộng hòa dân chủ nhưng không tách khỏi khối Liên hiệp Pháp.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội: tái thành lập năm 1946 ở Trung Quốc, có khoảng 5.000 thành viên, định hòa giải với Việt Minh nhưng không thành, ủng hộ Bảo Đại nhưng đòi cứng rắn với Pháp.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội: tái thành lập năm 1946 ở Trung Quốc, có khoảng 5.000 thành viên, định hòa giải với Việt Minh nhưng không thành, ủng hộ Bảo Đại nhưng đòi cứng rắn với Pháp.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (không kể nhóm theo Việt Minh): có khoảng 5.000 thành viên chủ yếu ở miền Bắc, ủng hộ Bảo Đại.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (không kể nhóm theo Việt Minh): có khoảng 5.000 thành viên chủ yếu ở miền Bắc, ủng hộ Bảo Đại.", "Việt Nam Dân chủ Xã hội Đảng: tách ra từ các nhóm Bình Xuyên, Hòa Hảo, Cao Đài theo Việt Minh ban đầu, ở Nam Bộ, sau đó tháng 11 năm 1947 do tranh chấp với Hòa Hảo, không còn hoạt động.", "Việt Nam Dân chủ Xã hội Đảng: tách ra từ các nhóm Bình Xuyên, Hòa Hảo, Cao Đài theo Việt Minh ban đầu, ở Nam Bộ, sau đó tháng 11 năm 1947 do tranh chấp với Hòa Hảo, không còn hoạt động.", "Đoàn thể Dân chúng: chống Việt Minh, thành lập ở Hà Nội, đến 1949 gần như tan rã.", "Đoàn thể Dân chúng: chống Việt Minh, thành lập ở Hà Nội, đến 1949 gần như tan rã.", "Việt Nam Quốc gia Thanh niên Đoàn: nhóm nhỏ Bắc kỳ.", "Việt Nam Quốc gia Thanh niên Đoàn: nhóm nhỏ Bắc kỳ.", "Đoàn thể Cao Đài: là tổ chức do Phạm Công Tắc lãnh đạo, bị chia rẽ.", "Đoàn thể Cao Đài: là tổ chức do Phạm Công Tắc lãnh đạo, bị chia rẽ.", "Vào tháng 1 năm 1948, Cao Đài đã ký kết một hiệp ước hòa bình với Phật giáo Hòa Hảo, và cam kết hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Vào tháng 1 năm 1948, Cao Đài đã ký kết một hiệp ước hòa bình với Phật giáo Hòa Hảo, và cam kết hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Phạm Công Tắc công khai đứng về phía chính phủ Bảo Đại vào tháng 7 năm 1949.", "Phạm Công Tắc công khai đứng về phía chính phủ Bảo Đại vào tháng 7 năm 1949.", "Phật giáo Hòa Hảo: chống Anh – Pháp giai đoạn 1945 thời Huỳnh Phú Sổ, sau ủng hộ cho phục hồi Bảo Đại, nhưng quan hệ với các phe phái khác và Pháp còn căng thẳng.", "Phật giáo Hòa Hảo: chống Anh – Pháp giai đoạn 1945 thời Huỳnh Phú Sổ, sau ủng hộ cho phục hồi Bảo Đại, nhưng quan hệ với các phe phái khác và Pháp còn căng thẳng.", "Tịnh độ cư sĩ: chủ yếu người gốc Hoa.", "Tịnh độ cư sĩ: chủ yếu người gốc Hoa.", "Việt Nam Liên đoàn Công giáo: ban đầu ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, sau được Ngô Đình Diệm đưa vào Mặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp ủng hộ Bảo Đại.", "Việt Nam Liên đoàn Công giáo: ban đầu ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, sau được Ngô Đình Diệm đưa vào Mặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp ủng hộ Bảo Đại.", "Liên khu Bình Xuyên: ban đầu hợp tác với Việt Minh, sau một nhóm tách ra hợp tác với Bảo Đại, nhưng cảnh giác với Pháp.", "Liên khu Bình Xuyên: ban đầu hợp tác với Việt Minh, sau một nhóm tách ra hợp tác với Bảo Đại, nhưng cảnh giác với Pháp.", "Việt Nam Quốc gia Liên hiệp: thành lập tháng 12 năm 1947, tại Hà Nội vận động chính trị ủng hộ Bảo Đại, nhưng hoạt động ít hiệu quả.", "Việt Nam Quốc gia Liên hiệp: thành lập tháng 12 năm 1947, tại Hà Nội vận động chính trị ủng hộ Bảo Đại, nhưng hoạt động ít hiệu quả.", "Việt Nam Phục quốc Đồng minh Hội: phục hồi từ 1947 từ các phần tử dân tộc chủ nghĩa theo gương Nhật Bản, hoạt động ít hiệu quả.", "Việt Nam Phục quốc Đồng minh Hội: phục hồi từ 1947 từ các phần tử dân tộc chủ nghĩa theo gương Nhật Bản, hoạt động ít hiệu quả.", "Trong năm 1946 và 1947 Cường Để vận động Mỹ chống Pháp, Hồ Chí Minh và Bảo Đại hòa giải, nhưng Cường Để chết 1951, tổ chức tan vỡ.", "Trong năm 1946 và 1947 Cường Để vận động Mỹ chống Pháp, Hồ Chí Minh và Bảo Đại hòa giải, nhưng Cường Để chết 1951, tổ chức tan vỡ.", "Đảng Dân chủ Đông Dương, Đảng Dân chủ Nam Kỳ, Mặt trận Nhân dân Đông Dương, và Phong trào Nhân dân Nam Kỳ, ủng hộ cho giải pháp của Pháp, ít nhiều hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Đảng Dân chủ Đông Dương, Đảng Dân chủ Nam Kỳ, Mặt trận Nhân dân Đông Dương, và Phong trào Nhân dân Nam Kỳ, ủng hộ cho giải pháp của Pháp, ít nhiều hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Kinh tế \n\nKinh tế Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nền kinh tế chỉ theo khuôn mẫu của chế độ xã hội chủ nghĩa được áp dụng ở phía bắc vĩ tuyến 17, trong khu vực thuộc quyền kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1955–1975.", "Kinh tế \n\nKinh tế Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nền kinh tế chỉ theo khuôn mẫu của chế độ xã hội chủ nghĩa được áp dụng ở phía bắc vĩ tuyến 17, trong khu vực thuộc quyền kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1955–1975.", "Nhưng đến năm 1986, sau khi đất nước được thống nhất, chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nó cũng được áp dụng ở cả phía nam vĩ tuyến 17, áp dụng trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.", "Nhưng đến năm 1986, sau khi đất nước được thống nhất, chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nó cũng được áp dụng ở cả phía nam vĩ tuyến 17, áp dụng trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.", "Chủ trương của Đảng Lao động Việt Nam là thực hiện cách mạng với hai mục tiêu \"đưa miền Bắc tiến lên xã hội chủ nghĩa\" và \"dùng hậu phương miền Bắc đấu tranh giải phóng miền Nam\".", "Chủ trương của Đảng Lao động Việt Nam là thực hiện cách mạng với hai mục tiêu \"đưa miền Bắc tiến lên xã hội chủ nghĩa\" và \"dùng hậu phương miền Bắc đấu tranh giải phóng miền Nam\".", "Nông nghiệp \n\nGiữa năm 1955 và năm 1956, một cuộc cải cách ruộng đất được tiến hành với mục đích lấy ruộng đất của địa chủ, cường hào chia cho nông dân.", "Nông nghiệp \n\nGiữa năm 1955 và năm 1956, một cuộc cải cách ruộng đất được tiến hành với mục đích lấy ruộng đất của địa chủ, cường hào chia cho nông dân.", "Cuộc cải cách đã phạm phải nhiều sai lầm như đấu tố nhầm, tràn lan, xử tội không thông qua tòa án hoặc chỉ qua \"tòa án nhân dân\".", "Cuộc cải cách đã phạm phải nhiều sai lầm như đấu tố nhầm, tràn lan, xử tội không thông qua tòa án hoặc chỉ qua \"tòa án nhân dân\".", "Các nhà lãnh đạo chính quyền, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chính thức phải xin lỗi trước dân chúng về các sai lầm này đồng thời cách chức và xử phạt nhiều cán bộ.", "Các nhà lãnh đạo chính quyền, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chính thức phải xin lỗi trước dân chúng về các sai lầm này đồng thời cách chức và xử phạt nhiều cán bộ.", "Trong 3.563 xã thuộc 22 tỉnh và những vùng ngoại thành ở miền Bắc đã thực hiện cải cách ruộng đất, các đội cải cách ruộng đất đã chỉ ra 47.890 địa chủ, chiếm 1,87% tổng số hộ và 2,25% tổng số nhân khẩu ở nông thôn.", "Trong 3.563 xã thuộc 22 tỉnh và những vùng ngoại thành ở miền Bắc đã thực hiện cải cách ruộng đất, các đội cải cách ruộng đất đã chỉ ra 47.890 địa chủ, chiếm 1,87% tổng số hộ và 2,25% tổng số nhân khẩu ở nông thôn.", "Trong số địa chủ đó, có 6.220 hộ là cường hào gian ác, chiếm 13% tổng số hộ địa chủ.", "Trong số địa chủ đó, có 6.220 hộ là cường hào gian ác, chiếm 13% tổng số hộ địa chủ.", "Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam lần thứ 14 về tổng kết cải cách ruộng đất đã nêu rõ: \"Những tên địa chủ có nhiều tội ác với nông dân và là phản động đầu sỏ cùng một số tổ chức của chúng đã bị quần chúng tố cáo và bị trừng trị theo pháp luật\".", "Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam lần thứ 14 về tổng kết cải cách ruộng đất đã nêu rõ: \"Những tên địa chủ có nhiều tội ác với nông dân và là phản động đầu sỏ cùng một số tổ chức của chúng đã bị quần chúng tố cáo và bị trừng trị theo pháp luật\".", "Số địa chủ bị tuyên án tử hình trong chương trình Cải cách ruộng đất không được thống kê chính xác và gây tranh cãi.", "Số địa chủ bị tuyên án tử hình trong chương trình Cải cách ruộng đất không được thống kê chính xác và gây tranh cãi.", "Các nhà nghiên cứu phương Tây đưa ra các số liệu rất khác nhau và không thống nhất, theo Gareth Porter: từ 800 đến 2.500 người bị tử hình; theo Edwin E. Moise (sau một công cuộc nghiên cứu sâu rộng hơn): vào khoảng 5.000; theo giáo sư sử học James P. Harrison: vào khoảng 1.500 người bị tử hình cộng với 1.500 bị giam giữ.", "Các nhà nghiên cứu phương Tây đưa ra các số liệu rất khác nhau và không thống nhất, theo Gareth Porter: từ 800 đến 2.500 người bị tử hình; theo Edwin E. Moise (sau một công cuộc nghiên cứu sâu rộng hơn): vào khoảng 5.000; theo giáo sư sử học James P. Harrison: vào khoảng 1.500 người bị tử hình cộng với 1.500 bị giam giữ.", "Do tiến hành vội vã, nhiều địa chủ bị kết án oan sai, nên từ năm 1956, các chiến dịch sửa sai được tiến hành, các địa chủ bị kết án oan được trả tự do, minh oan, trả lại danh dự và được tạo điều kiện sinh sống.", "Do tiến hành vội vã, nhiều địa chủ bị kết án oan sai, nên từ năm 1956, các chiến dịch sửa sai được tiến hành, các địa chủ bị kết án oan được trả tự do, minh oan, trả lại danh dự và được tạo điều kiện sinh sống.", "Qua cải cách ruộng đất ở miền Bắc, trên 810.000 hecta ruộng đất của đế quốc và địa chủ, ruộng đất tôn giáo, ruộng đất công và nửa công nửa tư đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua để chia cho 2.220.000 hộ nông dân lao động và dân nghèo ở nông thôn, bao gồm trên 9.000.000 nhân khẩu.", "Qua cải cách ruộng đất ở miền Bắc, trên 810.000 hecta ruộng đất của đế quốc và địa chủ, ruộng đất tôn giáo, ruộng đất công và nửa công nửa tư đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua để chia cho 2.220.000 hộ nông dân lao động và dân nghèo ở nông thôn, bao gồm trên 9.000.000 nhân khẩu.", "Như vậy là 72,8% số hộ ở nông thôn miền Bắc đã được chia ruộng đất.", "Như vậy là 72,8% số hộ ở nông thôn miền Bắc đã được chia ruộng đất.", "Tính đến tháng 4 năm 1953, số ruộng đất trực tiếp tịch thu của địa chủ chia cho nông dân bằng 67,67% tổng số ruộng đất mà địa chủ chiếm hữu nǎm 1945.", "Tính đến tháng 4 năm 1953, số ruộng đất trực tiếp tịch thu của địa chủ chia cho nông dân bằng 67,67% tổng số ruộng đất mà địa chủ chiếm hữu nǎm 1945.", "Trong một thời gian ngắn (đến 1955), các công trình thủy lợi bị Pháp phá hủy đều dần được khôi phục, diện tích tưới lên lại 202.374 ha.", "Trong một thời gian ngắn (đến 1955), các công trình thủy lợi bị Pháp phá hủy đều dần được khôi phục, diện tích tưới lên lại 202.374 ha.", "Năm 1958, sản xuất nông nghiệp nói chung và thủy lợi nói riêng đã vượt mức trước chiến tranh.", "Năm 1958, sản xuất nông nghiệp nói chung và thủy lợi nói riêng đã vượt mức trước chiến tranh.", "Nghị quyết 63 của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu “thắng được hạn hán, úng, bão, xâm nhập mặn và lụt lớn”.", "Nghị quyết 63 của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu “thắng được hạn hán, úng, bão, xâm nhập mặn và lụt lớn”.", "Công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải được chọn làm đột phá với nhiệm vụ tưới tiêu cho 156.000 ha.", "Công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải được chọn làm đột phá với nhiệm vụ tưới tiêu cho 156.000 ha.", "Ngày 1/10/1958, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khởi công công trình.", "Ngày 1/10/1958, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khởi công công trình.", "Trong thời gian thi công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống động viên và kiểm tra 4 lần: “Bây giờ chịu khó phấn đấu trong mấy tháng.", "Trong thời gian thi công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống động viên và kiểm tra 4 lần: “Bây giờ chịu khó phấn đấu trong mấy tháng.", "Sau này sẽ hưởng hạnh phúc lâu dài hàng trăm năm”.", "Sau này sẽ hưởng hạnh phúc lâu dài hàng trăm năm”.", "Trong giai đoạn 1955-1959, sản lượng lương thực quy thóc từ 3,76 triệu tấn năm 1955 tăng lên 5,19 triệu tấn năm 1959.", "Trong giai đoạn 1955-1959, sản lượng lương thực quy thóc từ 3,76 triệu tấn năm 1955 tăng lên 5,19 triệu tấn năm 1959.", "Đầu năm 1965 đã xây dựng được 3.139 điểm cơ khí nhỏ, 7 trạm và 32 đội máy kéo, 33 công trình thủy lợi lớn, 1.500 công trình vừa và nhỏ được khôi phục và xây dựng, bảo đảm tưới tiêu chủ động cho hơn 500.000 ha diện tích trồng trọt.", "Đầu năm 1965 đã xây dựng được 3.139 điểm cơ khí nhỏ, 7 trạm và 32 đội máy kéo, 33 công trình thủy lợi lớn, 1.500 công trình vừa và nhỏ được khôi phục và xây dựng, bảo đảm tưới tiêu chủ động cho hơn 500.000 ha diện tích trồng trọt.", "Nông nghiệp miền Bắc từ một nền nông nghiệp lạc hậu, độc canh, năng suất thấp dần dần trở thành một nền nông nghiệp được cơ khí hóa.", "Nông nghiệp miền Bắc từ một nền nông nghiệp lạc hậu, độc canh, năng suất thấp dần dần trở thành một nền nông nghiệp được cơ khí hóa.", "Năm 1965, miền Bắc chỉ có 7 huyện và 640 hợp tác xã đạt mức sản lượng 5 tấn/ha/năm thì đến năm 1967 tăng lên 30 huyện và 2.628 hợp tác xã đạt đến mức sản lượng trên.", "Năm 1965, miền Bắc chỉ có 7 huyện và 640 hợp tác xã đạt mức sản lượng 5 tấn/ha/năm thì đến năm 1967 tăng lên 30 huyện và 2.628 hợp tác xã đạt đến mức sản lượng trên.", "Tỉnh Thái Bình, huyện Thanh Trì (Hà Nội), huyện Đan Phượng (Hà Tây) trở thành \"vùng quê 5 tấn\" (đạt năng suất 5 tấn lúa/1 hécta) đầu tiên trong lịch sử.", "Tỉnh Thái Bình, huyện Thanh Trì (Hà Nội), huyện Đan Phượng (Hà Tây) trở thành \"vùng quê 5 tấn\" (đạt năng suất 5 tấn lúa/1 hécta) đầu tiên trong lịch sử.", "Cải tạo kinh tế \n\nNăm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố: Thời kỳ khôi phục kinh tế đã kết thúc và mở đầu thời kỳ phát triển kinh tế một cách có kế hoạch.", "Cải tạo kinh tế \n\nNăm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố: Thời kỳ khôi phục kinh tế đã kết thúc và mở đầu thời kỳ phát triển kinh tế một cách có kế hoạch.", "Tháng 11 năm 1958, Đảng Lao động Việt Nam quyết định đề ra kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa trong 3 năm (1958–1960) và tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa (bao gồm hợp tác hóa nông nghiệp và cải tạo tư bản tư doanh), kế hoạch phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển văn hóa của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 12 năm 1958.", "Tháng 11 năm 1958, Đảng Lao động Việt Nam quyết định đề ra kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa trong 3 năm (1958–1960) và tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa (bao gồm hợp tác hóa nông nghiệp và cải tạo tư bản tư doanh), kế hoạch phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển văn hóa của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 12 năm 1958.", "Đến cuối năm 1960, ở miền Bắc có 84,8% số hộ nông dân đã gia nhập hợp tác xã, chiếm 76% tổng diện tích canh tác, 520 hợp tác xã ngư nghiệp chiếm 77,2% tổng số hộ đánh cá, có 269 hợp tác xã nghề muối chiếm 85% tổng số hộ làm muối.", "Đến cuối năm 1960, ở miền Bắc có 84,8% số hộ nông dân đã gia nhập hợp tác xã, chiếm 76% tổng diện tích canh tác, 520 hợp tác xã ngư nghiệp chiếm 77,2% tổng số hộ đánh cá, có 269 hợp tác xã nghề muối chiếm 85% tổng số hộ làm muối.", "Ở thành thị, 100% số cơ sở công nghiệp tư bản tư doanh thuộc diện cải tạo đã được tổ chức thành xí nghiệp công tư hợp doanh, xí nghiệp hợp tác, 1.553 doanh nhân thành người lao động.", "Ở thành thị, 100% số cơ sở công nghiệp tư bản tư doanh thuộc diện cải tạo đã được tổ chức thành xí nghiệp công tư hợp doanh, xí nghiệp hợp tác, 1.553 doanh nhân thành người lao động.", "Có 90% tổng số thợ thủ công trong diện cải tạo đã tham gia các hợp tác xã thủ công nghiệp, trong đó hơn 70.000 thợ thủ công chuyển sang sản xuất nông nghiệp.", "Có 90% tổng số thợ thủ công trong diện cải tạo đã tham gia các hợp tác xã thủ công nghiệp, trong đó hơn 70.000 thợ thủ công chuyển sang sản xuất nông nghiệp.", "Trong lĩnh vực thương nghiệp, đến 60% tổng số người buôn bán nhỏ, làm dịch vụ, kinh doanh ngành ăn uống thuộc diện cải tạo đã tham gia hợp tác xã, tổ mua bán, làm đại lý cho thương nghiệp quốc doanh và trên 10.000 người đã chuyển sang sản xuất.", "Trong lĩnh vực thương nghiệp, đến 60% tổng số người buôn bán nhỏ, làm dịch vụ, kinh doanh ngành ăn uống thuộc diện cải tạo đã tham gia hợp tác xã, tổ mua bán, làm đại lý cho thương nghiệp quốc doanh và trên 10.000 người đã chuyển sang sản xuất.", "Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) \nBước vào thực hiện Kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất, miền Bắc chuyển sang giai đoạn lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm.", "Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) \nBước vào thực hiện Kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất, miền Bắc chuyển sang giai đoạn lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm.", "Nhiệm vụ cơ bản của Kế hoạch 5 năm là ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh, cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động, củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội.", "Nhiệm vụ cơ bản của Kế hoạch 5 năm là ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh, cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động, củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội.", "Ngành công nghiệp được ưu tiên đầu tư xây dựng.", "Ngành công nghiệp được ưu tiên đầu tư xây dựng.", "Với sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội chủ nghĩa, từ năm 1961 đến năm 1964, vốn đầu tư xây dựng cơ bản dành cho công nghiệp là 48%, trong đó công nghiệp nặng chiếm gần 80%.", "Với sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội chủ nghĩa, từ năm 1961 đến năm 1964, vốn đầu tư xây dựng cơ bản dành cho công nghiệp là 48%, trong đó công nghiệp nặng chiếm gần 80%.", "Giá trị sản lượng ngành công nghiệp nặng năm 1965 tăng ba lần so với năm 1960.", "Giá trị sản lượng ngành công nghiệp nặng năm 1965 tăng ba lần so với năm 1960.", "Trong những năm 1961–1965, 100 cơ sở sản xuất mới được xây dựng hoặc mở rộng như các nhà máy: cơ khí Hà Nội, cơ khí Trần Hưng Đạo, xe đạp Thống Nhất, đóng tàu Bạch Đằng, điện Uông Bí, khu gang thép Thái Nguyên,... Các khu công nghiệp Việt Trì, Thượng Đình (Hà Nội), các nhà máy đường Vạn Điểm, Sông Lam, sứ Hải Dương, pin Văn Điển, dệt 8/3, dệt kim Đồng Xuân,... đã sản xuất nhiều mặt hàng phục vụ dân sinh và quốc phòng.", "Trong những năm 1961–1965, 100 cơ sở sản xuất mới được xây dựng hoặc mở rộng như các nhà máy: cơ khí Hà Nội, cơ khí Trần Hưng Đạo, xe đạp Thống Nhất, đóng tàu Bạch Đằng, điện Uông Bí, khu gang thép Thái Nguyên,... Các khu công nghiệp Việt Trì, Thượng Đình (Hà Nội), các nhà máy đường Vạn Điểm, Sông Lam, sứ Hải Dương, pin Văn Điển, dệt 8/3, dệt kim Đồng Xuân,... đã sản xuất nhiều mặt hàng phục vụ dân sinh và quốc phòng.", "Công nghiệp quốc doanh chiếm tỉ trọng 93% trong tổng giá trị sản lượng công nghiệp toàn miền Bắc, giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.", "Công nghiệp quốc doanh chiếm tỉ trọng 93% trong tổng giá trị sản lượng công nghiệp toàn miền Bắc, giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.", "Công nghiệp nhẹ cùng với tiểu thủ công nghiệp đã giải quyết được 80% hàng tiêu dùng thiết yếu cho nhân dân.", "Công nghiệp nhẹ cùng với tiểu thủ công nghiệp đã giải quyết được 80% hàng tiêu dùng thiết yếu cho nhân dân.", "Trong nông nghiệp, sau khi đưa đại bộ phận nông dân vào các hợp tác xã, từ năm 1961, các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao.", "Trong nông nghiệp, sau khi đưa đại bộ phận nông dân vào các hợp tác xã, từ năm 1961, các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao.", "Nông dân áp dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất.", "Nông dân áp dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất.", "Hệ thống thủy nông phát triển, nhiều công trình mới được xây dựng, tiêu biểu như công trình Bắc–Hưng–Hải.", "Hệ thống thủy nông phát triển, nhiều công trình mới được xây dựng, tiêu biểu như công trình Bắc–Hưng–Hải.", "Nhiều hợp tác xã đạt và vượt năng suất 5 tấn thóc/ha cây trồng.", "Nhiều hợp tác xã đạt và vượt năng suất 5 tấn thóc/ha cây trồng.", "Thương nghiệp quốc doanh được Nhà nước ưu tiên phát triển nên đã chiếm lĩnh được thị trường, góp phần vào phát triển kinh tế, củng cố quan hệ sản xuất mới, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.", "Thương nghiệp quốc doanh được Nhà nước ưu tiên phát triển nên đã chiếm lĩnh được thị trường, góp phần vào phát triển kinh tế, củng cố quan hệ sản xuất mới, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.", "Hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường liên tỉnh, liên huyện, đường sông, đường hàng không được củng cố.", "Hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường liên tỉnh, liên huyện, đường sông, đường hàng không được củng cố.", "Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn trước.", "Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn trước.", "Sự phát triển của nền kinh tế miền Bắc đã tạo điều kiện để miền Bắc tăng cường chi viện cho tiền tuyến miền Nam.", "Sự phát triển của nền kinh tế miền Bắc đã tạo điều kiện để miền Bắc tăng cường chi viện cho tiền tuyến miền Nam.", "Trong 5 năm (1961–1965), một khối lượng lớn vũ khí, đạn dược, thuốc men được chuyển vào chiến trường.", "Trong 5 năm (1961–1965), một khối lượng lớn vũ khí, đạn dược, thuốc men được chuyển vào chiến trường.", "Nhiều cán bộ, chiến sĩ trong lĩnh vực quân sự, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế được huấn luyện và đưa vào Nam tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu và xây dựng vùng giải phóng.", "Nhiều cán bộ, chiến sĩ trong lĩnh vực quân sự, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế được huấn luyện và đưa vào Nam tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu và xây dựng vùng giải phóng.", "Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong nền kinh tế như sản xuất hàng hóa phục vụ đời sống nhân dân còn thiếu, phải nhập khẩu từ các nước xã hội chủ nghĩa; các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp cao còn chưa nhiều, song Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) đã làm thay đổi to lớn bộ mặt xã hội miền Bắc.", "Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong nền kinh tế như sản xuất hàng hóa phục vụ đời sống nhân dân còn thiếu, phải nhập khẩu từ các nước xã hội chủ nghĩa; các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp cao còn chưa nhiều, song Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) đã làm thay đổi to lớn bộ mặt xã hội miền Bắc.", "Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961–1965) đang thực hiện có kết quả thì ngày 7 tháng 2 năm 1965, Mỹ chính thức gây ra cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc Việt Nam.", "Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961–1965) đang thực hiện có kết quả thì ngày 7 tháng 2 năm 1965, Mỹ chính thức gây ra cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc Việt Nam.", "Miền Bắc phải chuyển hướng xây dựng và phát triển kinh tế cho phù hợp với điều kiện chiến tranh.", "Miền Bắc phải chuyển hướng xây dựng và phát triển kinh tế cho phù hợp với điều kiện chiến tranh.", "Giai đoạn 1966–1976 \nBước vào giai đoạn mới với tình huống chiến tranh phá hoại miền Bắc rất khốc liệt bằng không quân của Mỹ qua hai đợt (1964–1968 và 1972), Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương kịp thời để chuyển hướng kinh tế nói chung và công nghiệp nói riêng: Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 11, Nghị quyết Trung ương 105 (1965) và Chỉ thị 143 trung ương (1969) về chuyển hướng phát triển công nghiệp địa phương và tiểu thủ công nghiệp trong tình hình mới có chiến tranh; Chỉ thị số 11 của phủ Thủ tướng (9 tháng 1 năm 1971) về ổn định và cải tiến công tác quản lý công nghiệp và xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (đợt thí điểm cải tiến quản lý công nghiệp bước I), Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường cải tiến công tác quản lý công nghiệp thời kỳ hoà bình khôi phục 1973–1975 (đợt cải tiến quản lý công nghiệp bước II).", "Giai đoạn 1966–1976 \nBước vào giai đoạn mới với tình huống chiến tranh phá hoại miền Bắc rất khốc liệt bằng không quân của Mỹ qua hai đợt (1964–1968 và 1972), Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương kịp thời để chuyển hướng kinh tế nói chung và công nghiệp nói riêng: Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 11, Nghị quyết Trung ương 105 (1965) và Chỉ thị 143 trung ương (1969) về chuyển hướng phát triển công nghiệp địa phương và tiểu thủ công nghiệp trong tình hình mới có chiến tranh; Chỉ thị số 11 của phủ Thủ tướng (9 tháng 1 năm 1971) về ổn định và cải tiến công tác quản lý công nghiệp và xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (đợt thí điểm cải tiến quản lý công nghiệp bước I), Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường cải tiến công tác quản lý công nghiệp thời kỳ hoà bình khôi phục 1973–1975 (đợt cải tiến quản lý công nghiệp bước II).", "Tinh thần và nội dung của sự chuyển hướng này không chỉ là để phù hợp với tình hình thời chiến, mà còn nhằm đổi mới cơ chế quản lý là xác định đường lối công nghiệp hoá cho phù hợp với điều kiện quá độ từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn.", "Tinh thần và nội dung của sự chuyển hướng này không chỉ là để phù hợp với tình hình thời chiến, mà còn nhằm đổi mới cơ chế quản lý là xác định đường lối công nghiệp hoá cho phù hợp với điều kiện quá độ từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn.", "Chủ trương và những nội dung chủ yếu chuyển hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn mới là:\n\nThứ nhất, di chuyển nhanh chóng các cơ sở sản xuất và kho tàng về nơi sơ tán, bảo vệ an toàn xí nghiệp, duy trì sản xuất trong mọi tình huống, cải tiến công tác tổ chức sản xuất công nghiệp phù hợp với tình hình có chiến tranh, kết hợp sản xuất và chiến đấu, đảm bảo cung cấp các hàng hoá tiêu dùng thiết yếu và duy trì đời sống nhân dân không bị đảo lộn trong chiến tranh.", "Chủ trương và những nội dung chủ yếu chuyển hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn mới là:\n\nThứ nhất, di chuyển nhanh chóng các cơ sở sản xuất và kho tàng về nơi sơ tán, bảo vệ an toàn xí nghiệp, duy trì sản xuất trong mọi tình huống, cải tiến công tác tổ chức sản xuất công nghiệp phù hợp với tình hình có chiến tranh, kết hợp sản xuất và chiến đấu, đảm bảo cung cấp các hàng hoá tiêu dùng thiết yếu và duy trì đời sống nhân dân không bị đảo lộn trong chiến tranh.", "Thứ hai, khẩn trương xây dựng và phát triển mạng lưới công nghiệp địa phương về các vùng hậu phương trung du và miền núi, phân bố lại sản xuất công nghiệp để gắn với nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, gắn công nghiệp với nông nghiệp và với các ngành kinh tế quốc dân khác, gắn kinh tế với quốc phòng.", "Thứ hai, khẩn trương xây dựng và phát triển mạng lưới công nghiệp địa phương về các vùng hậu phương trung du và miền núi, phân bố lại sản xuất công nghiệp để gắn với nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, gắn công nghiệp với nông nghiệp và với các ngành kinh tế quốc dân khác, gắn kinh tế với quốc phòng.", "Thứ ba, chấn chỉnh lề lối quản lý kinh tế, chống căn bệnh hành chính tập trung quan liêu, tăng cường tính tự chủ của cơ sở, giảm sự can thiệp hành chính vào kinh doanh.", "Thứ ba, chấn chỉnh lề lối quản lý kinh tế, chống căn bệnh hành chính tập trung quan liêu, tăng cường tính tự chủ của cơ sở, giảm sự can thiệp hành chính vào kinh doanh.", "Cuối cùng, tính tới yêu cầu phát triển lâu dài, ngay trong chiến tranh vẫn tiến hành nghiên cứu điều tra cơ bản, thăm dò và khảo sát, lập quy hoạch dài hạn, có kế hoạch đào tạo đội ngũ để chuẩn bị cho xây dựng lớn khi hoà bình.", "Cuối cùng, tính tới yêu cầu phát triển lâu dài, ngay trong chiến tranh vẫn tiến hành nghiên cứu điều tra cơ bản, thăm dò và khảo sát, lập quy hoạch dài hạn, có kế hoạch đào tạo đội ngũ để chuẩn bị cho xây dựng lớn khi hoà bình.", "Thuế khóa\n\nThuế nông sản\nLoại thuế chính là thuế nông sản, đánh trực tiếp và tính theo đầu người chứ không phải theo năng suất.", "Thuế khóa\n\nThuế nông sản\nLoại thuế chính là thuế nông sản, đánh trực tiếp và tính theo đầu người chứ không phải theo năng suất.", "Dưới 70 kg nông sản/người thì được miễn thuế.", "Dưới 70 kg nông sản/người thì được miễn thuế.", "Nhà nước đánh thuế 5% ở ngạch 70–95 kg/người và tăng lên thành 44% ở ngạch trên 1800 kg/người.", "Nhà nước đánh thuế 5% ở ngạch 70–95 kg/người và tăng lên thành 44% ở ngạch trên 1800 kg/người.", "Đất mới đưa vào canh tác thì được miễn 5 năm.", "Đất mới đưa vào canh tác thì được miễn 5 năm.", "Khoảnh đất 100 m² vườn cũng được miễn.", "Khoảnh đất 100 m² vườn cũng được miễn.", "Thuế gián tiếp\nThuế nhập khẩu tùy thuộc vào mặt hàng; hàng hóa thuộc hàng xa xỉ phẩm chịu 100% thuế.", "Thuế gián tiếp\nThuế nhập khẩu tùy thuộc vào mặt hàng; hàng hóa thuộc hàng xa xỉ phẩm chịu 100% thuế.", "Thuế mổ thịt gia súc là 10%.", "Thuế mổ thịt gia súc là 10%.", "Ngoài ra có thuế chợ, thuế cầu, thuế đò, và thuế con niêm.", "Ngoài ra có thuế chợ, thuế cầu, thuế đò, và thuế con niêm.", "Đóng góp\nNhà nước cũng huy động quyên góp cho các công trình và chi phí một cách tự nguyện.", "Đóng góp\nNhà nước cũng huy động quyên góp cho các công trình và chi phí một cách tự nguyện.", "Ngoại giao \nNgay từ khi mới thành lập chính quyền, Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu cầu \"Phải mở cho được một cửa ngõ ra thế giới\".", "Ngoại giao \nNgay từ khi mới thành lập chính quyền, Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu cầu \"Phải mở cho được một cửa ngõ ra thế giới\".", "Ban đầu, ông hướng tới nước Mỹ do mối quan hệ đồng minh chống Nhật.", "Ban đầu, ông hướng tới nước Mỹ do mối quan hệ đồng minh chống Nhật.", "Tháng 1 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tám lần gửi thư đến Tổng thống Harry S. Truman và Ngoại trưởng James F. Byrnes, nhưng không nhận được hồi âm.", "Tháng 1 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tám lần gửi thư đến Tổng thống Harry S. Truman và Ngoại trưởng James F. Byrnes, nhưng không nhận được hồi âm.", "Tháng 7, chính phủ cử Nguyễn Đức Quỳ làm Phái viên tại Thái Lan, đây cũng là cơ quan đại diện ngoại giao đầu tiên của chính quyền Việt Nam tại nước ngoài.", "Tháng 7, chính phủ cử Nguyễn Đức Quỳ làm Phái viên tại Thái Lan, đây cũng là cơ quan đại diện ngoại giao đầu tiên của chính quyền Việt Nam tại nước ngoài.", "Trong chuyến đi Pháp năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ David Ben-Gurion, lãnh đạo phong trào phục quốc Do Thái.", "Trong chuyến đi Pháp năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ David Ben-Gurion, lãnh đạo phong trào phục quốc Do Thái.", "Lãnh đạo Việt Nam ngỏ ý sẵn sàng thiết lập đại diện ngoại giao khi chính phủ Do Thái lưu vong được thành lập, đồng thời có thể cho những người Do Thái đến Tây Nguyên tị nạn.", "Lãnh đạo Việt Nam ngỏ ý sẵn sàng thiết lập đại diện ngoại giao khi chính phủ Do Thái lưu vong được thành lập, đồng thời có thể cho những người Do Thái đến Tây Nguyên tị nạn.", "Năm 1947, Việt Nam đặt cơ quan liên lạc đầu tiên tại Yangon (Miến Điện).", "Năm 1947, Việt Nam đặt cơ quan liên lạc đầu tiên tại Yangon (Miến Điện).", "Từ tháng 1 cùng năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu duy trì điện đàm với các nhà lãnh đạo Ấn Độ khi nước này giành được quyền tự trị từ người Anh.", "Từ tháng 1 cùng năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu duy trì điện đàm với các nhà lãnh đạo Ấn Độ khi nước này giành được quyền tự trị từ người Anh.", "Tuy vậy, trong 4 năm đầu, quan hệ ngoại giao chính thức duy nhất của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là với Pháp, khi Pháp công nhận là một nước tự do thuộc Liên hiệp Pháp tại Hiệp định sơ bộ năm 1946.", "Tuy vậy, trong 4 năm đầu, quan hệ ngoại giao chính thức duy nhất của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là với Pháp, khi Pháp công nhận là một nước tự do thuộc Liên hiệp Pháp tại Hiệp định sơ bộ năm 1946.", "Nhưng hiệp định này không còn giá trị khi Pháp thực hiện thảm sát ở phố Hàng Bún và Thảm sát Hải Phòng.", "Nhưng hiệp định này không còn giá trị khi Pháp thực hiện thảm sát ở phố Hàng Bún và Thảm sát Hải Phòng.", "Cho đến khi chiến tranh nổ ra, các nước khác vẫn coi Việt Nam là một lãnh thổ thuộc địa của Pháp, mặc dù về mặt thực tế, Việt Nam đã là một quốc gia thống nhất, độc lập và có chủ quyền với sự lãnh đạo của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhất là từ sau Tổng tuyển cử năm 1946.", "Cho đến khi chiến tranh nổ ra, các nước khác vẫn coi Việt Nam là một lãnh thổ thuộc địa của Pháp, mặc dù về mặt thực tế, Việt Nam đã là một quốc gia thống nhất, độc lập và có chủ quyền với sự lãnh đạo của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhất là từ sau Tổng tuyển cử năm 1946.", "Năm 1950, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bắt liên lạc với Hệ thống xã hội chủ nghĩa và bắt đầu được nhiều nước công nhận, khởi đầu bởi Trung Quốc (18/1/1950) và Liên Xô (30/1/1950), tiếp theo là CHDCND Triều Tiên (31/1/1950), Đông Đức (2/2/1950), Tiệp Khắc (2/2/1950), România (3/2/1950), Ba Lan (4/2/1950), Hungary (4/2/1950), Bulgaria (8/2/1950), Albania (13/3/1950).", "Năm 1950, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bắt liên lạc với Hệ thống xã hội chủ nghĩa và bắt đầu được nhiều nước công nhận, khởi đầu bởi Trung Quốc (18/1/1950) và Liên Xô (30/1/1950), tiếp theo là CHDCND Triều Tiên (31/1/1950), Đông Đức (2/2/1950), Tiệp Khắc (2/2/1950), România (3/2/1950), Ba Lan (4/2/1950), Hungary (4/2/1950), Bulgaria (8/2/1950), Albania (13/3/1950).", "Năm 1954, Mông Cổ mới đặt quan hệ ngoại giao với Việt Nam.", "Năm 1954, Mông Cổ mới đặt quan hệ ngoại giao với Việt Nam.", "Cùng năm khi tiếp quản Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh công nhận cơ quan ngoại giao của Ấn Độ tại Hà Nội.", "Cùng năm khi tiếp quản Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh công nhận cơ quan ngoại giao của Ấn Độ tại Hà Nội.", "Ngày 17 tháng 10 năm 1954, Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru sang thăm Việt Nam.", "Ngày 17 tháng 10 năm 1954, Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru sang thăm Việt Nam.", "Tháng 11, Thủ tướng Miến Điện U Nu sang thăm Việt Nam.", "Tháng 11, Thủ tướng Miến Điện U Nu sang thăm Việt Nam.", "Bang giao với Ấn Độ cùng với Indonesia và Miến Điện vẫn giữ ở bậc lãnh sự.", "Bang giao với Ấn Độ cùng với Indonesia và Miến Điện vẫn giữ ở bậc lãnh sự.", "Ở Trung Đông và Bắc Phi thì Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lập bang giao với Maroc và Algérie.", "Ở Trung Đông và Bắc Phi thì Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lập bang giao với Maroc và Algérie.", "Cuba là quốc gia duy nhất ở Tây bán cầu có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Cuba là quốc gia duy nhất ở Tây bán cầu có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Các nước Tây phương thì mãi đến năm 1968 mới lập phòng liên lạc và đại diện bán chính thức là Thụy Sĩ.", "Các nước Tây phương thì mãi đến năm 1968 mới lập phòng liên lạc và đại diện bán chính thức là Thụy Sĩ.", "Tuy nhiên đây chỉ là cấp bán chính thức, không có đại sứ.", "Tuy nhiên đây chỉ là cấp bán chính thức, không có đại sứ.", "Năm 1969, Thụy Điển là quốc gia Tây Âu đầu tiên thiết lập ngoại giao toàn phần với miền Bắc kể cả trao đổi đại sứ.", "Năm 1969, Thụy Điển là quốc gia Tây Âu đầu tiên thiết lập ngoại giao toàn phần với miền Bắc kể cả trao đổi đại sứ.", "Theo sau đó là Sénégal (1969), Ceylon (1970), Thụy Sĩ (1971), Ấn Độ (1972), Chile và Pakistan.", "Theo sau đó là Sénégal (1969), Ceylon (1970), Thụy Sĩ (1971), Ấn Độ (1972), Chile và Pakistan.", "Tính đến hết tháng 12 năm 1972, có 49 quốc gia bang giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Tính đến hết tháng 12 năm 1972, có 49 quốc gia bang giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 12 tháng 4 năm 1973.", "Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 12 tháng 4 năm 1973.", "Năm 1975, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đứng 2 đơn gia nhập Liên Hợp Quốc nhưng bị Mỹ phủ quyết cả hai.", "Năm 1975, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đứng 2 đơn gia nhập Liên Hợp Quốc nhưng bị Mỹ phủ quyết cả hai.", "Tuy nhiên cũng năm này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được gia nhập 2 tổ chức quốc tế là WMO (World Meteorological Organization, Tổ chức Khí tượng Thế giới) ngày 7 tháng 8 năm 1975 và WHO (World Health Organization, Tổ chức Y tế Thế giới) ngày 22 tháng 10 năm 1975.", "Tuy nhiên cũng năm này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được gia nhập 2 tổ chức quốc tế là WMO (World Meteorological Organization, Tổ chức Khí tượng Thế giới) ngày 7 tháng 8 năm 1975 và WHO (World Health Organization, Tổ chức Y tế Thế giới) ngày 22 tháng 10 năm 1975.", "Đây là hai tổ chức quốc tế đầu tiên (không kể những tổ chức riêng của khối Xã hội chủ nghĩa) quốc gia này tham gia.", "Đây là hai tổ chức quốc tế đầu tiên (không kể những tổ chức riêng của khối Xã hội chủ nghĩa) quốc gia này tham gia.", "Quân đội \n\nQuân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban đầu gồm nhiều lực lượng độc lập nhau, ở cả trong Nam lẫn ngoài Bắc.", "Quân đội \n\nQuân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban đầu gồm nhiều lực lượng độc lập nhau, ở cả trong Nam lẫn ngoài Bắc.", "Sau nhiều lần sáp nhập, tổ chức lại, các lực lượng quân sự do Việt Minh và các nhóm chính trị khác chỉ huy thống nhất trong một hệ thống quân sự duy nhất là Vệ quốc đoàn, sau Vệ quốc đoàn đổi tên thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.", "Sau nhiều lần sáp nhập, tổ chức lại, các lực lượng quân sự do Việt Minh và các nhóm chính trị khác chỉ huy thống nhất trong một hệ thống quân sự duy nhất là Vệ quốc đoàn, sau Vệ quốc đoàn đổi tên thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.", "Ở miền Nam, Vệ quốc đoàn có nhiều đơn vị của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên tuy chấp hành những chỉ thị quân sự của cấp trên nhưng lại từ chối tiếp nhận các chính ủy do cấp trên cử xuống.", "Ở miền Nam, Vệ quốc đoàn có nhiều đơn vị của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên tuy chấp hành những chỉ thị quân sự của cấp trên nhưng lại từ chối tiếp nhận các chính ủy do cấp trên cử xuống.", "Sau những xung đột quân sự giữa các đơn vị do giáo phái chỉ huy với những đơn vị do Việt Minh chỉ huy, và nhất là sau khi giáo chủ Huỳnh Phú Sổ của Hòa Hảo mất tích, phần lớn lực lượng quân sự của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên ly khai khỏi Vệ quốc đoàn hợp tác với chính phủ Nam Kỳ tự trị thuộc Pháp và sau này với Quốc gia Việt Nam.", "Sau những xung đột quân sự giữa các đơn vị do giáo phái chỉ huy với những đơn vị do Việt Minh chỉ huy, và nhất là sau khi giáo chủ Huỳnh Phú Sổ của Hòa Hảo mất tích, phần lớn lực lượng quân sự của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên ly khai khỏi Vệ quốc đoàn hợp tác với chính phủ Nam Kỳ tự trị thuộc Pháp và sau này với Quốc gia Việt Nam.", "Năm 1950, Quân đội Quốc gia Việt Nam được gọi với cái tên Quân đội nhân dân Việt Nam.", "Năm 1950, Quân đội Quốc gia Việt Nam được gọi với cái tên Quân đội nhân dân Việt Nam.", "Đến tháng 9 năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam trở thành tên gọi chính thức.", "Đến tháng 9 năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam trở thành tên gọi chính thức.", "Sau năm 1975, quân đội của nước Việt Nam thống nhất vẫn giữ tên gọi Quân đội nhân dân Việt Nam cho đến nay.", "Sau năm 1975, quân đội của nước Việt Nam thống nhất vẫn giữ tên gọi Quân đội nhân dân Việt Nam cho đến nay.", "Giáo dục\n\nXem thêm \nChủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa\n\nGhi chú\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n \n\n|-\n| width=\"30%\" align=\"center\" rowspan=\"3\"| Tiền nhiệm:Đế quốc Việt Nam Đông Dương thuộc Pháp\n| width=\"40%\" align=\"center\" | Việt Nam Dân chủ Cộng hòa1945–1954 Việt Nam Dân chủ Cộng hòa(Bắc vĩ tuyến 17 )1954–1976 Cộng hòa Miền Nam Việt Nam(Nam vĩ tuyến 17)1969–1976\n| width=\"30%\" align=\"center\" rowspan=\"3\"| Kế nhiệm:Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam\n|-\n\nCựu quốc gia châu Á\nChiến tranh Đông Dương\nChiến tranh Việt Nam\nVùng phân chia\nCựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa\nLịch sử Việt Nam\nCựu quốc gia ở Đông Nam Á\nChiến tranh bán đảo Đông Dương" ]

[ "Với Tổng tuyển cử năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức trở thành nhà nước có chủ quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, được Quốc hội Việt Nam khóa I thông qua mặc dù một số vùng lãnh thổ sau đó bị các lực lượng ngoại quốc và nhà nước khác quản lý về hành chính trên thực tế.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) là một nhà nước ở Đông Nam Á được Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 với thủ đô là Hà Nội.", "Cuối Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, lãnh thổ Việt Nam bị chia làm hai vùng tập kết quân sự tạm thời theo Hiệp định Genève.", "Với Tổng tuyển cử năm 1946, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức trở thành nhà nước có chủ quyền trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, được Quốc hội Việt Nam khóa I thông qua mặc dù một số vùng lãnh thổ sau đó bị các lực lượng ngoại quốc và nhà nước khác quản lý về hành chính trên thực tế.", "Theo Hiệp định Genève 1954, vùng lãnh thổ thuộc quản lý hành chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà giáp với Trung Quốc ở phía bắc, Lào ở phía tây, và phía nam giáp với lãnh thổ quản lý bởi Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa, sau đó được Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản).", "Cuối Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, lãnh thổ Việt Nam bị chia làm hai vùng tập kết quân sự tạm thời theo Hiệp định Genève.", "Cũng trong giai đoạn này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng được gọi là miền Bắc Việt Nam () để chỉ vị trí địa lý của phần lãnh thổ Việt Nam được quản lý bởi nhà nước này theo Hiệp định Genève.", "Theo Hiệp định Genève 1954, vùng lãnh thổ thuộc quản lý hành chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà giáp với Trung Quốc ở phía bắc, Lào ở phía tây, và phía nam giáp với lãnh thổ quản lý bởi Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa, sau đó được Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản).", "Từ năm 1954–1976, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước độc lập đi theo chế độ xã hội chủ nghĩa.", "Cũng trong giai đoạn này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng được gọi là miền Bắc Việt Nam () để chỉ vị trí địa lý của phần lãnh thổ Việt Nam được quản lý bởi nhà nước này theo Hiệp định Genève.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Việt Nam từ chỗ là thuộc địa của Pháp đã trở thành Đế quốc Việt Nam thân Nhật Bản sau khi Pháp đầu hàng và trao toàn bộ Đông Dương cho Phát xít Nhật Bản vào tháng 3 năm 1945.", "Từ năm 1954–1976, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nhà nước độc lập đi theo chế độ xã hội chủ nghĩa.", "Ngay sau khi Nhật Bản đầu hàng quân Đồng Minh, bao gồm cả Việt Minh ở Việt Nam và Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tuyên bố thành lập tại Hà Nội, chính quyền lâm thời được thiết lập trên toàn bộ đất nước.", "Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Việt Nam từ chỗ là thuộc địa của Pháp đã trở thành Đế quốc Việt Nam thân Nhật Bản sau khi Pháp đầu hàng và trao toàn bộ Đông Dương cho Phát xít Nhật Bản vào tháng 3 năm 1945.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh đạo Việt Minh, trở thành người đứng đầu chính phủ mới và đã ngay lập tức tổ chức cuộc Tổng tuyển cử toàn quốc vào ngày 06/01/1946 để Việt Nam có chính phủ và nhà nước chính danh trên toàn quốc.", "Ngay sau khi Nhật Bản đầu hàng quân Đồng Minh, bao gồm cả Việt Minh ở Việt Nam và Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tuyên bố thành lập tại Hà Nội, chính quyền lâm thời được thiết lập trên toàn bộ đất nước.", "Ngay sau khi Pháp quay lại Việt Nam với sự hỗ trợ của Anh và Mỹ, thì Kháng chiến chống Pháp đã nổ ra vào năm 1946.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh đạo Việt Minh, trở thành người đứng đầu chính phủ mới và đã ngay lập tức tổ chức cuộc Tổng tuyển cử toàn quốc vào ngày 06/01/1946 để Việt Nam có chính phủ và nhà nước chính danh trên toàn quốc.", "Sau 9 năm chiến tranh, ngày 21 tháng 7 năm 1954, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành thắng lợi, Hiệp định Genève được ký kết giữa các bên tham chiến, Việt Nam tạm thời bị chia làm 2 vùng tập kết tạm thời, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới.", "Ngay sau khi Pháp quay lại Việt Nam với sự hỗ trợ của Anh và Mỹ, thì Kháng chiến chống Pháp đã nổ ra vào năm 1946.", "Lực lượng quân sự của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập kết về miền Bắc Việt Nam, trong khi đó, Quân đội Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam (thuộc Liên hiệp Pháp) tập kết về miền Nam Việt Nam, quân Pháp sẽ rút hết khỏi Việt Nam sau 2 năm.", "Sau 9 năm chiến tranh, ngày 21 tháng 7 năm 1954, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành thắng lợi, Hiệp định Genève được ký kết giữa các bên tham chiến, Việt Nam tạm thời bị chia làm 2 vùng tập kết tạm thời, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới.", "Hiệp định Genève xác định cuộc tổng tuyển cử thống nhất lãnh thổ Việt Nam sẽ diễn ra vào năm 1956.", "Lực lượng quân sự của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập kết về miền Bắc Việt Nam, trong khi đó, Quân đội Pháp và Quân đội Quốc gia Việt Nam (thuộc Liên hiệp Pháp) tập kết về miền Nam Việt Nam, quân Pháp sẽ rút hết khỏi Việt Nam sau 2 năm.", "Người Pháp chấp nhận đề nghị của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, trưởng phái đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là cuộc tổng tuyển cử thống nhất sẽ được đặt dưới sự giám sát của các ủy ban tại chỗ.", "Hiệp định Genève xác định cuộc tổng tuyển cử thống nhất lãnh thổ Việt Nam sẽ diễn ra vào năm 1956.", "Hoa Kỳ không công nhận Hiệp định Genève, đồng thời thực hiện \"Kế hoạch can thiệp\" nhằm trợ giúp cho Quốc gia Việt Nam (sau đó là Việt Nam Cộng hòa) từ chối thi hành tuyển cử.", "Người Pháp chấp nhận đề nghị của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, trưởng phái đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là cuộc tổng tuyển cử thống nhất sẽ được đặt dưới sự giám sát của các ủy ban tại chỗ.", "Năm 1955, cuộc trưng cầu dân ý bị gian lận đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại (nguyên là hoàng đế nhà Nguyễn), sau đó chính quyền Việt Nam Cộng hòa được thành lập tại miền Nam Việt Nam do Ngô Đình Diệm làm Tổng thống.", "Hoa Kỳ không công nhận Hiệp định Genève, đồng thời thực hiện \"Kế hoạch can thiệp\" nhằm trợ giúp cho Quốc gia Việt Nam (sau đó là Việt Nam Cộng hòa) từ chối thi hành tuyển cử.", "Đến hạn năm 1956, Ngô Đình Diệm tuyên bố từ chối thi hành tuyển cử, và cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam đã không thể diễn ra, khiến lãnh thổ Việt Nam bị chia cắt về mặt nhà nước.", "Năm 1955, cuộc trưng cầu dân ý bị gian lận đã phế truất Quốc trưởng Bảo Đại (nguyên là hoàng đế nhà Nguyễn), sau đó chính quyền Việt Nam Cộng hòa được thành lập tại miền Nam Việt Nam do Ngô Đình Diệm làm Tổng thống.", "Thậm chí, phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn cho rằng hành động của Ngô Đình Diệm còn nhằm biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ.", "Đến hạn năm 1956, Ngô Đình Diệm tuyên bố từ chối thi hành tuyển cử, và cuộc tổng tuyển cử thống nhất Việt Nam đã không thể diễn ra, khiến lãnh thổ Việt Nam bị chia cắt về mặt nhà nước.", "Trong Chiến tranh Việt Nam (1955–1975), Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (còn gọi là Bắc Việt Nam) được sự hỗ trợ của các đồng minh ở phe Xã hội chủ nghĩa gồm Liên Xô và Trung Quốc đã chiến đấu chống lại quân đội của Việt Nam Cộng hòa và các đồng minh như Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan và New Zealand.", "Thậm chí, phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn cho rằng hành động của Ngô Đình Diệm còn nhằm biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ quân sự của Mỹ.", "Ở thời điểm cao trào của cuộc chiến, Hoa Kỳ huy động tới 600.000 quân chiến đấu ở miền Nam Việt Nam.", "Trong Chiến tranh Việt Nam (1955–1975), Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (còn gọi là Bắc Việt Nam) được sự hỗ trợ của các đồng minh ở phe Xã hội chủ nghĩa gồm Liên Xô và Trung Quốc đã chiến đấu chống lại quân đội của Việt Nam Cộng hòa và các đồng minh như Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, Philippines, Thái Lan và New Zealand.", "Đây là một trong những cuộc chiến tranh khốc liệt nhất kể từ sau Thế chiến thứ II, kéo dài 21 năm.", "Ở thời điểm cao trào của cuộc chiến, Hoa Kỳ huy động tới 600.000 quân chiến đấu ở miền Nam Việt Nam.", "Năm 1969, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời (chính phủ do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập) và được Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là chủ thể có chủ quyền pháp lý tại miền Nam Việt Nam.", "Đây là một trong những cuộc chiến tranh khốc liệt nhất kể từ sau Thế chiến thứ II, kéo dài 21 năm.", "Chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện cho nhân dân miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ, và không từ chối sự thống nhất chủ quyền trên cả nước.", "Năm 1969, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ra đời (chính phủ do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập) và được Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là chủ thể có chủ quyền pháp lý tại miền Nam Việt Nam.", "Chiến tranh kết thúc với thắng lợi hoàn toàn của lực lượng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng sự hỗ trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1975.", "Chính phủ Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện cho nhân dân miền Nam trong cuộc chiến chống Mỹ, và không từ chối sự thống nhất chủ quyền trên cả nước.", "Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện của hai nửa Việt Nam về mặt quản lý hành chính (miền Bắc và miền Nam) đã thống nhất về mặt Nhà nước thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử, vào ngày 2 tháng 7 năm 1976.", "Chiến tranh kết thúc với thắng lợi hoàn toàn của lực lượng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng sự hỗ trợ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1975.", "Lịch sử\n\nThành lập \n\nNgày 13 tháng 8 năm 1945, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) nhận định thời cơ khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền đã đến, đồng thời cử ra Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc do Trường Chinh làm Chủ tịch.", "Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam là đại diện của hai nửa Việt Nam về mặt quản lý hành chính (miền Bắc và miền Nam) đã thống nhất về mặt Nhà nước thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử, vào ngày 2 tháng 7 năm 1976.", "Đêm 13 tháng 8, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền.", "Lịch sử\n\nThành lập \n\nNgày 13 tháng 8 năm 1945, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Đông Dương họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) nhận định thời cơ khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền đã đến, đồng thời cử ra Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc do Trường Chinh làm Chủ tịch.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức Đại hội Quốc dân ở Tân Trào.", "Đêm 13 tháng 8, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền.", "Đại hội này thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài Tiến quân ca làm Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam, sau này trở thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức Đại hội Quốc dân ở Tân Trào.", "Từ 14 tháng 8 năm 1945, một số cán bộ Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Minh dù chưa nhận được lệnh khởi nghĩa nhưng căn cứ vào tình hình hiện tại và chỉ thị \"Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta\" đã quyết định phát động nhân dân khởi nghĩa tại các tỉnh miền Bắc, miền Trung như Thanh Hóa, Thái Bình, Khánh Hòa,... buộc Đế quốc Việt Nam giao chính quyền cho nhân dân.", "Đại hội này thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh, thông qua Lệnh Tổng khởi nghĩa, quyết định Quốc kỳ nền đỏ, ở giữa có sao vàng 5 cánh, chọn bài Tiến quân ca làm Quốc ca và bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam, sau này trở thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.", "Cuộc khởi nghĩa lan rộng ra khắp cả nước.", "Từ 14 tháng 8 năm 1945, một số cán bộ Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Minh dù chưa nhận được lệnh khởi nghĩa nhưng căn cứ vào tình hình hiện tại và chỉ thị \"Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta\" đã quyết định phát động nhân dân khởi nghĩa tại các tỉnh miền Bắc, miền Trung như Thanh Hóa, Thái Bình, Khánh Hòa,... buộc Đế quốc Việt Nam giao chính quyền cho nhân dân.", "Ngày 19 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức cuộc mít tinh tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Cuộc khởi nghĩa lan rộng ra khắp cả nước.", "Đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!", "Ngày 19 tháng 8 năm 1945, Việt Minh tổ chức cuộc mít tinh tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Sau đó, 1 cánh tiến thẳng tới Phủ Khâm sai, cơ quan đầu não của Chính phủ Đế quốc Việt Nam tại miền Bắc, và nhanh chóng làm chủ toàn bộ khu vực này.", "Đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!", "Lính bảo vệ Phủ đã hạ vũ khí mà không kháng cự.", "Sau đó, 1 cánh tiến thẳng tới Phủ Khâm sai, cơ quan đầu não của Chính phủ Đế quốc Việt Nam tại miền Bắc, và nhanh chóng làm chủ toàn bộ khu vực này.", "Khâm sai Bắc Kỳ Nguyễn Xuân Chữ (người mới đứng ra thay thế ông Phan Kế Toại) bị bắt giữ và đưa về An toàn khu tại Hà Đông.", "Lính bảo vệ Phủ đã hạ vũ khí mà không kháng cự.", "Trong Cách mạng tháng Tám, Đảng Cộng sản Đông Dương (tổ chức nòng cốt của Việt Minh) đóng vai trò chỉ đạo chung thống nhất, đưa ra các quyết sách tổ chức Tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay chính quyền Đế quốc Việt Nam thân Nhật và Đế quốc Nhật Bản, dù trên thực tế, ở một số tỉnh thành chưa có hay khôi phục lại tổ chức đảng.", "Khâm sai Bắc Kỳ Nguyễn Xuân Chữ (người mới đứng ra thay thế ông Phan Kế Toại) bị bắt giữ và đưa về An toàn khu tại Hà Đông.", "Tại miền Bắc, một số tỉnh chưa có tổ chức đảng, nhưng Mặt trận Việt Minh hoạt động rất mạnh.", "Trong Cách mạng tháng Tám, Đảng Cộng sản Đông Dương (tổ chức nòng cốt của Việt Minh) đóng vai trò chỉ đạo chung thống nhất, đưa ra các quyết sách tổ chức Tổng khởi nghĩa giành chính quyền từ tay chính quyền Đế quốc Việt Nam thân Nhật và Đế quốc Nhật Bản, dù trên thực tế, ở một số tỉnh thành chưa có hay khôi phục lại tổ chức đảng.", "Tại miền Trung, hoạt động của Việt Minh và Đảng Cộng sản khá mạnh.", "Tại miền Bắc, một số tỉnh chưa có tổ chức đảng, nhưng Mặt trận Việt Minh hoạt động rất mạnh.", "Trong khi đó, ở Nam Bộ, hoạt động của Việt Minh yếu hơn, Đảng Cộng sản chưa khôi phục đầy đủ sau Nam Kỳ khởi nghĩa.", "Tại miền Trung, hoạt động của Việt Minh và Đảng Cộng sản khá mạnh.", "Trong Cách mạng tháng Tám, tổ chức Việt Minh đã thu hút được cả lực lượng Thanh niên tiền tuyến do Chính phủ Đế quốc Việt Nam thành lập gia nhập Mặt trận Việt Minh.", "Trong khi đó, ở Nam Bộ, hoạt động của Việt Minh yếu hơn, Đảng Cộng sản chưa khôi phục đầy đủ sau Nam Kỳ khởi nghĩa.", "Tại một số tỉnh Nam bộ, Thanh niên tiền phong đóng vai trò quan trọng giành chính quyền.", "Trong Cách mạng tháng Tám, tổ chức Việt Minh đã thu hút được cả lực lượng Thanh niên tiền tuyến do Chính phủ Đế quốc Việt Nam thành lập gia nhập Mặt trận Việt Minh.", "Ngày 27 tháng 8 năm 1945, theo đề nghị của Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam được cải tổ thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Tại một số tỉnh Nam bộ, Thanh niên tiền phong đóng vai trò quan trọng giành chính quyền.", "Nhiều Ủy viên Việt Minh trong Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam đã tự nguyện rút ra khỏi Chính phủ để mời thêm nhiều nhân sĩ ngoài Việt Minh tham gia.", "Ngày 27 tháng 8 năm 1945, theo đề nghị của Hồ Chí Minh, Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam được cải tổ thành Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 30 tháng 8 năm 1945, Bảo Đại đọc Tuyên ngôn Thoái vị trước hàng ngàn người tụ họp trước cửa Ngọ Môn và sau đó trao ấn tín, quốc bảo của hoàng triều cho ông Trần Huy Liệu.", "Nhiều Ủy viên Việt Minh trong Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam đã tự nguyện rút ra khỏi Chính phủ để mời thêm nhiều nhân sĩ ngoài Việt Minh tham gia.", "Bảo Đại trở thành \"công dân Vĩnh Thụy\".", "Ngày 30 tháng 8 năm 1945, Bảo Đại đọc Tuyên ngôn Thoái vị trước hàng ngàn người tụ họp trước cửa Ngọ Môn và sau đó trao ấn tín, quốc bảo của hoàng triều cho ông Trần Huy Liệu.", "Bản Tuyên ngôn Thoái vị có câu nói nổi tiếng: \"Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị\" .", "Bảo Đại trở thành \"công dân Vĩnh Thụy\".", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 (đây cũng là ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện nay), sau Cách mạng tháng Tám dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh.", "Bản Tuyên ngôn Thoái vị có câu nói nổi tiếng: \"Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị\" .", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiến hành bầu cử Quốc hội đầu tiên vào ngày 6 tháng 1 năm 1946.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 (đây cũng là ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện nay), sau Cách mạng tháng Tám dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh.", "Hiến pháp thông qua ngày 9 tháng 11.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiến hành bầu cử Quốc hội đầu tiên vào ngày 6 tháng 1 năm 1946.", "Trong giai đoạn đầu khi thành lập chính quyền toàn quốc, Việt Minh mà Đảng Cộng sản làm nòng cốt giữ vai trò lãnh đạo.", "Hiến pháp thông qua ngày 9 tháng 11.", "Trong thời gian ngắn, chính quyền bao gồm nhiều tổ chức, đảng phái chính trị tham gia ở cấp trung ương và địa phương (Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, Trốtxkit, Cao Đài, Hòa Hảo,...).", "Trong giai đoạn đầu khi thành lập chính quyền toàn quốc, Việt Minh mà Đảng Cộng sản làm nòng cốt giữ vai trò lãnh đạo.", "Sau vài năm hoạt động bí mật, Đảng Cộng sản ra hoạt động bán công khai trong tổ chức Việt Minh và Liên Việt, và từ năm 1951, hoạt động công khai, chính thức giữ vai trò lãnh đạo Nhà nước.", "Trong thời gian ngắn, chính quyền bao gồm nhiều tổ chức, đảng phái chính trị tham gia ở cấp trung ương và địa phương (Việt Quốc, Việt Cách, Đại Việt, Trốtxkit, Cao Đài, Hòa Hảo,...).", "Tham gia chính quyền sau năm 1954 còn có Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Lao động lãnh đạo.", "Sau vài năm hoạt động bí mật, Đảng Cộng sản ra hoạt động bán công khai trong tổ chức Việt Minh và Liên Việt, và từ năm 1951, hoạt động công khai, chính thức giữ vai trò lãnh đạo Nhà nước.", "Giai đoạn 1945–1946\n\nPháp quay trở lại Việt Nam \nNgày 28 tháng 11 năm 1943, trước Hội nghị Tehran (Iran), Tổng thống Mỹ đã có ý kiến đặt Đông Dương dưới sự quản lý quốc tế.", "Tham gia chính quyền sau năm 1954 còn có Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Lao động lãnh đạo.", "Liên Xô đã chấp thuận đề xuất này.", "Giai đoạn 1945–1946\n\nPháp quay trở lại Việt Nam \nNgày 28 tháng 11 năm 1943, trước Hội nghị Tehran (Iran), Tổng thống Mỹ đã có ý kiến đặt Đông Dương dưới sự quản lý quốc tế.", "Nhưng sau đó, Mỹ ủng hộ Pháp để lôi kéo Pháp vào mặt trận chống Liên Xô.", "Liên Xô đã chấp thuận đề xuất này.", "Mỹ cũng nhường chính quyền Tưởng Giới Thạch vào miền Bắc giải giáp quân đội Nhật.", "Nhưng sau đó, Mỹ ủng hộ Pháp để lôi kéo Pháp vào mặt trận chống Liên Xô.", "Sau khi Nhật đảo chính Pháp và tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam, ngày 11 tháng 3 năm 1945, Bảo Đại ra đạo dụ \"Tuyên cáo Việt Nam độc lập\", tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884, tuyên bố khôi phục chủ quyền Việt Nam, thống nhất Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.", "Mỹ cũng nhường chính quyền Tưởng Giới Thạch vào miền Bắc giải giáp quân đội Nhật.", "Ngày 24 tháng 3 năm 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, de Gaulle đã tuyên bố khẳng định chủ quyền Pháp tại Đông Dương, nhưng sẽ cho Đông Dương tự trị và thực thi nền tự trị với Hội đồng Liên bang được thành lập với không quá 50% là người bản xứ.", "Sau khi Nhật đảo chính Pháp và tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam, ngày 11 tháng 3 năm 1945, Bảo Đại ra đạo dụ \"Tuyên cáo Việt Nam độc lập\", tuyên bố hủy bỏ Hòa ước Patenôtre ký với Pháp năm 1884, tuyên bố khôi phục chủ quyền Việt Nam, thống nhất Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ.", "Ngày 7 tháng 4 năm 1945, Bảo Đại đã ký Đạo dụ số 5 chuẩn y thành phần nội các Trần Trọng Kim và ngày 12 tháng 5, giải thể Viện Dân biểu Trung Kỳ.", "Ngày 24 tháng 3 năm 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, de Gaulle đã tuyên bố khẳng định chủ quyền Pháp tại Đông Dương, nhưng sẽ cho Đông Dương tự trị và thực thi nền tự trị với Hội đồng Liên bang được thành lập với không quá 50% là người bản xứ.", "Tháng 6 năm 1945, chính phủ Trần Trọng Kim đặt Quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.", "Ngày 7 tháng 4 năm 1945, Bảo Đại đã ký Đạo dụ số 5 chuẩn y thành phần nội các Trần Trọng Kim và ngày 12 tháng 5, giải thể Viện Dân biểu Trung Kỳ.", "Tướng Nhật, Tscuchihashi, cho rằng chỉ cần Việt Nam độc lập trên danh nghĩa hơn là thực chất, và chính phủ mới của Việt Nam phải được Nhật kiểm soát chặt chẽ.", "Tháng 6 năm 1945, chính phủ Trần Trọng Kim đặt Quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.", "Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu Phạm Quỳnh được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay \"nền độc lập\" có những giới hạn như giống như hồi còn chế độ bảo hộ Pháp: Không có tự chủ về ngoại giao, không có quân đội, không có độc lập tài chính... Nhật liền chọn một nhân vật ôn hoà hơn và gần gũi với Nhật Bản.", "Tướng Nhật, Tscuchihashi, cho rằng chỉ cần Việt Nam độc lập trên danh nghĩa hơn là thực chất, và chính phủ mới của Việt Nam phải được Nhật kiểm soát chặt chẽ.", "Đó là nhà sử học Trần Trọng Kim, đang ở Singapore.", "Theo tác giả Daniel Grandcléme, thoạt đầu Phạm Quỳnh được chỉ định tạm quyền nhưng ông này quá thân Pháp, ngoài ra ông ta thấy ngay \"nền độc lập\" có những giới hạn như giống như hồi còn chế độ bảo hộ Pháp: Không có tự chủ về ngoại giao, không có quân đội, không có độc lập tài chính... Nhật liền chọn một nhân vật ôn hoà hơn và gần gũi với Nhật Bản.", "Nhà vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định này.", "Đó là nhà sử học Trần Trọng Kim, đang ở Singapore.", "Theo Trần Trọng Kim, ông được vua Bảo Đại yêu cầu lập chính phủ mới vì theo ý nhà vua \"Trước kia nước Pháp giữ quyền bảo hộ nước ta, nay đã không giữ được nước cho ta, để quân Nhật đánh đổ, vậy những điều trong hiệp ước năm 1884 không có hiệu quả nữa, nên bộ thượng thư đã tuyên hủy hiệp ước ấy.", "Nhà vua Bảo Đại chẳng có vai trò gì trong việc chỉ định này.", "Trẫm phải đứng vai chủ trương việc nước và lập chính phủ để đối phó với mọi việc... Trước kia người mình chưa độc lập.", "Theo Trần Trọng Kim, ông được vua Bảo Đại yêu cầu lập chính phủ mới vì theo ý nhà vua \"Trước kia nước Pháp giữ quyền bảo hộ nước ta, nay đã không giữ được nước cho ta, để quân Nhật đánh đổ, vậy những điều trong hiệp ước năm 1884 không có hiệu quả nữa, nên bộ thượng thư đã tuyên hủy hiệp ước ấy.", "Nay có cơ hội, tuy chưa phải độc lập hẳn, nhưng mình cũng phải tỏ ra có đủ tư cách để độc lập.", "Trẫm phải đứng vai chủ trương việc nước và lập chính phủ để đối phó với mọi việc... Trước kia người mình chưa độc lập.", "Nếu không có chính phủ thì người Nhật bảo mình bất lực, tất họ lập cách cai trị theo thể lệ nhà binh rất hại cho nước ta.", "Nay có cơ hội, tuy chưa phải độc lập hẳn, nhưng mình cũng phải tỏ ra có đủ tư cách để độc lập.", "Vậy ông nên vì nghĩa vụ cố lập thành một chính phủ để lo việc nước.\"", "Nếu không có chính phủ thì người Nhật bảo mình bất lực, tất họ lập cách cai trị theo thể lệ nhà binh rất hại cho nước ta.", "Thành viên nội các do Trần Trọng Kim lựa chọn, chứ không phải Nhật Bản bắt phải dùng những người của họ đã định trước.", "Vậy ông nên vì nghĩa vụ cố lập thành một chính phủ để lo việc nước.\"", "Để chuẩn bị nội các mới, Bảo Đại hai lần gửi điện vào Sài Gòn mời Ngô Đình Diệm ra Huế, nhưng cả hai bức điện đều bị tình báo Nhật ngăn chặn, vì thật ra phương án sắp đặt cho hoàng thân Cường Để (1882–1951) lên ngôi vua và Ngô Đình Diệm giữ chức Thủ tướng trước đó không lâu đã bị giới lãnh đạo quân sự Nhật hủy bỏ, do không muốn gây nhiều xáo trộn, để thay vào bằng kế hoạch Bảo Đại–Trần Trọng Kim cũng được chuẩn bị sẵn từ hơn một năm trước.", "Thành viên nội các do Trần Trọng Kim lựa chọn, chứ không phải Nhật Bản bắt phải dùng những người của họ đã định trước.", "Có ý kiến cho rằng ở Việt Nam, đa số quần chúng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt với sự \"độc lập\" dưới chế độ quân quản của quân đội Nhật.", "Để chuẩn bị nội các mới, Bảo Đại hai lần gửi điện vào Sài Gòn mời Ngô Đình Diệm ra Huế, nhưng cả hai bức điện đều bị tình báo Nhật ngăn chặn, vì thật ra phương án sắp đặt cho hoàng thân Cường Để (1882–1951) lên ngôi vua và Ngô Đình Diệm giữ chức Thủ tướng trước đó không lâu đã bị giới lãnh đạo quân sự Nhật hủy bỏ, do không muốn gây nhiều xáo trộn, để thay vào bằng kế hoạch Bảo Đại–Trần Trọng Kim cũng được chuẩn bị sẵn từ hơn một năm trước.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Trần Trọng Kim tuyên bố \"bảo vệ độc lập\" giành được 9 tháng 3, và ngày 18 tháng 8 dự tính tạo ra một ủy ban giải phóng dân tộc, bao gồm tất cả các đảng phái chính trị để lãnh đạo việc giành lại độc lập cho Việt Nam.", "Có ý kiến cho rằng ở Việt Nam, đa số quần chúng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt với sự \"độc lập\" dưới chế độ quân quản của quân đội Nhật.", "Theo lời khuyên của ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bảo Đại gửi thông điệp cho Tổng thống Truman, vua nước Anh, Thống chế Tưởng Giới Thạch, Tướng de Gaulle đề nghị công nhận độc lập của Việt Nam.", "Ngày 16 tháng 8 năm 1945, Trần Trọng Kim tuyên bố \"bảo vệ độc lập\" giành được 9 tháng 3, và ngày 18 tháng 8 dự tính tạo ra một ủy ban giải phóng dân tộc, bao gồm tất cả các đảng phái chính trị để lãnh đạo việc giành lại độc lập cho Việt Nam.", "Tuy nhiên đến 24 tháng 8 ông đã thực hiện câu trả lời Hội đồng Cơ mật quyết định thoái vị \"để không phải là một trở ngại cho sự giải phóng của đất nước\".", "Theo lời khuyên của ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bảo Đại gửi thông điệp cho Tổng thống Truman, vua nước Anh, Thống chế Tưởng Giới Thạch, Tướng de Gaulle đề nghị công nhận độc lập của Việt Nam.", "Ngày 18 tháng 8 năm 1945, vua Bảo Đại tuyên bố sự độc lập của Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng, được công bố vào tháng 3 và đồng thời gửi một thông điệp đến De Gaulle đề nghị công nhận nền độc lập của Việt Nam.", "Tuy nhiên đến 24 tháng 8 ông đã thực hiện câu trả lời Hội đồng Cơ mật quyết định thoái vị \"để không phải là một trở ngại cho sự giải phóng của đất nước\".", "Thông điệp này có đoạn \"Ông sẽ hiểu tốt hơn nếu ông có thể chứng kiến những gì đang diễn ra ở đây, nếu ông có thể cảm nhận được khát khao độc lập đến tận tâm can của mỗi người mà không một thế lực nào có thể ngăn cản nổi.", "Ngày 18 tháng 8 năm 1945, vua Bảo Đại tuyên bố sự độc lập của Việt Nam sau khi Nhật đầu hàng, được công bố vào tháng 3 và đồng thời gửi một thông điệp đến De Gaulle đề nghị công nhận nền độc lập của Việt Nam.", "Thậm chí nếu ông muốn tái lập chế độ cai trị của người Pháp ở đây thì nó sẽ không tiếp tục được tuân phục; mỗi làng mạc sẽ trở thành một ổ kháng chiến, mỗi người cộng tác cũ thành một kẻ thù và những quan chức, những tên thực dân của ông chính họ sẽ yêu cầu rời khỏi không khí ngạt thở này... Chúng ta có thể dễ dàng hiểu nhau và trở thành bạn bè nếu ông hủy bỏ tuyên bố trở thành ông chủ của chúng tôi một lần nữa\".", "Thông điệp này có đoạn \"Ông sẽ hiểu tốt hơn nếu ông có thể chứng kiến những gì đang diễn ra ở đây, nếu ông có thể cảm nhận được khát khao độc lập đến tận tâm can của mỗi người mà không một thế lực nào có thể ngăn cản nổi.", "Tuy nhiên, De Gaulle không có ý định để Việt Nam độc lập, và cũng không chấp nhận duy trì ngôi vua của Bảo Đại, người đã thỏa hiệp với Nhật Bản (kẻ thù của khối Đồng Minh).", "Thậm chí nếu ông muốn tái lập chế độ cai trị của người Pháp ở đây thì nó sẽ không tiếp tục được tuân phục; mỗi làng mạc sẽ trở thành một ổ kháng chiến, mỗi người cộng tác cũ thành một kẻ thù và những quan chức, những tên thực dân của ông chính họ sẽ yêu cầu rời khỏi không khí ngạt thở này... Chúng ta có thể dễ dàng hiểu nhau và trở thành bạn bè nếu ông hủy bỏ tuyên bố trở thành ông chủ của chúng tôi một lần nữa\".", "Ông ta dự kiến sẽ hậu thuẫn cho một chế độ quân chủ mà người đứng đầu là hoàng thân Vĩnh San, được xem như là một người \"Gaullist\".", "Tuy nhiên, De Gaulle không có ý định để Việt Nam độc lập, và cũng không chấp nhận duy trì ngôi vua của Bảo Đại, người đã thỏa hiệp với Nhật Bản (kẻ thù của khối Đồng Minh).", "Từ cuối tháng 9 năm 1945, quân đội Pháp núp dưới bóng quân Anh vào giải giáp quân Nhật, đã quay trở lại miền Nam Việt Nam.", "Ông ta dự kiến sẽ hậu thuẫn cho một chế độ quân chủ mà người đứng đầu là hoàng thân Vĩnh San, được xem như là một người \"Gaullist\".", "Sự việc này nằm trong tính toán của chính quyền Charles de Gaulle khi Đại chiến Thế giới II chưa kết thúc.", "Từ cuối tháng 9 năm 1945, quân đội Pháp núp dưới bóng quân Anh vào giải giáp quân Nhật, đã quay trở lại miền Nam Việt Nam.", "Ngày 06/01/1946, Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức Tổng tuyển cử trên toàn quốc.", "Sự việc này nằm trong tính toán của chính quyền Charles de Gaulle khi Đại chiến Thế giới II chưa kết thúc.", "Ký kết Hiệp định sơ bộ Pháp - Việt \n\nNgày 28 tháng 2 năm 1946, tại Trùng Khánh, Pháp ký với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc của Tưởng Giới Thạch Hiệp ước Hoa - Pháp để quân đội Trung Hoa rút về nước, và đổi lại Pháp trả lại các tô giới và nhượng địa của Pháp trên đất Trung Hoa cũng như nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi tại miền Bắc Việt Nam như việc khai thác một đặc khu tại cảng Hải Phòng và miễn thuế cho hàng hóa Trung Hoa vận chuyển qua Việt Nam.", "Ngày 06/01/1946, Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức Tổng tuyển cử trên toàn quốc.", "Trong thời gian đầu, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiên quyết chống lại việc Pháp tái lập chủ quyền ở Đông Dương.", "Ký kết Hiệp định sơ bộ Pháp - Việt \n\nNgày 28 tháng 2 năm 1946, tại Trùng Khánh, Pháp ký với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc của Tưởng Giới Thạch Hiệp ước Hoa - Pháp để quân đội Trung Hoa rút về nước, và đổi lại Pháp trả lại các tô giới và nhượng địa của Pháp trên đất Trung Hoa cũng như nhượng cho Trung Hoa một số quyền lợi tại miền Bắc Việt Nam như việc khai thác một đặc khu tại cảng Hải Phòng và miễn thuế cho hàng hóa Trung Hoa vận chuyển qua Việt Nam.", "Sau đó, theo quan điểm của Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (đã lui vào hoạt động bí mật), tháng 3 năm 1946, nếu Pháp cho Đông Dương tự trị theo tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 thì kiên quyết đánh, nhưng nếu cho Đông Dương tự chủ thì hòa để phá tan âm mưu của \"bọn Tàu trắng, bọn phản động Việt Nam và bọn phát xít Nhật còn lại\".", "Trong thời gian đầu, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiên quyết chống lại việc Pháp tái lập chủ quyền ở Đông Dương.", "Đến ngày 6 tháng 3, 1946, Chính phủ ký với Pháp Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt 1946, cho phép quân đội Pháp ra Bắc thay thế quân Trung Hoa giải giáp quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Sau đó, theo quan điểm của Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (đã lui vào hoạt động bí mật), tháng 3 năm 1946, nếu Pháp cho Đông Dương tự trị theo tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 thì kiên quyết đánh, nhưng nếu cho Đông Dương tự chủ thì hòa để phá tan âm mưu của \"bọn Tàu trắng, bọn phản động Việt Nam và bọn phát xít Nhật còn lại\".", "Pháp hứa sẽ rút hết quân trong thời hạn 5 năm, mỗi năm rút 3.000 quân.", "Đến ngày 6 tháng 3, 1946, Chính phủ ký với Pháp Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt 1946, cho phép quân đội Pháp ra Bắc thay thế quân Trung Hoa giải giáp quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Ngược lại, Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do trong Liên bang Đông Dương và trong khối Liên hiệp Pháp, có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng.", "Pháp hứa sẽ rút hết quân trong thời hạn 5 năm, mỗi năm rút 3.000 quân.", "Trước đó Pháp và Trung Hoa đã ra thỏa thuận tại Trùng Khánh (Hiệp ước Hoa - Pháp), đồng ý cho quân Pháp ra miền Bắc Việt Nam (28 tháng 2) nhưng khi quân Pháp đổ bộ vào Hải Phòng đã xung đột với quân Trung Hoa dân quốc và lực lượng quân sự địa phương của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngược lại, Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do trong Liên bang Đông Dương và trong khối Liên hiệp Pháp, có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng.", "Một số thành viên trong Chính phủ Liên hiệp thuộc Việt Quốc, Việt Cách,... không tán thành việc này, đã lên tiếng phản đối, dân chúng cũng có người băn khoăn, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào để đồng bào hiểu rõ \"cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn\".", "Trước đó Pháp và Trung Hoa đã ra thỏa thuận tại Trùng Khánh (Hiệp ước Hoa - Pháp), đồng ý cho quân Pháp ra miền Bắc Việt Nam (28 tháng 2) nhưng khi quân Pháp đổ bộ vào Hải Phòng đã xung đột với quân Trung Hoa dân quốc và lực lượng quân sự địa phương của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Mặc dù Hiệp định có chữ ký của Vũ Hồng Khanh nhưng đa số lãnh đạo Việt Quốc rút sự ủng hộ của họ cho chính phủ Hồ Chí Minh để phản đối, chống lại những gì họ gọi là \"thân Pháp\" trong chính sách của Việt Minh.", "Một số thành viên trong Chính phủ Liên hiệp thuộc Việt Quốc, Việt Cách,... không tán thành việc này, đã lên tiếng phản đối, dân chúng cũng có người băn khoăn, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bình tĩnh giải thích và động viên đồng bào để đồng bào hiểu rõ \"cần phải biết chịu đựng hy sinh để mưu sự nghiệp lớn\".", "Bảo Đại rời khỏi đất nước vào ngày 18 tháng 3, ngày quân Pháp vào Hà Nội, theo phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Trùng Khánh để tái khẳng định tình hữu nghị Việt - Trung và để thăm dò việc Tưởng Giới Thạch muốn hai nước sẽ có quan hệ thế nào sau khi ký Hiệp ước Hoa-Pháp.", "Mặc dù Hiệp định có chữ ký của Vũ Hồng Khanh nhưng đa số lãnh đạo Việt Quốc rút sự ủng hộ của họ cho chính phủ Hồ Chí Minh để phản đối, chống lại những gì họ gọi là \"thân Pháp\" trong chính sách của Việt Minh.", "Một hội nghị liên tịch được tổ chức để khai thông các bất đồng dẫn đến việc thành lập Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam.", "Bảo Đại rời khỏi đất nước vào ngày 18 tháng 3, ngày quân Pháp vào Hà Nội, theo phái đoàn ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến Trùng Khánh để tái khẳng định tình hữu nghị Việt - Trung và để thăm dò việc Tưởng Giới Thạch muốn hai nước sẽ có quan hệ thế nào sau khi ký Hiệp ước Hoa-Pháp.", "Hiệp định Sơ bộ ấn định lực lượng Pháp sau khi trở ra Bắc, phải rút hết sau một thời gian hai bên quy định không quá 5 năm.", "Một hội nghị liên tịch được tổ chức để khai thông các bất đồng dẫn đến việc thành lập Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam.", "Trong khi đó hai bên đình chiến.", "Hiệp định Sơ bộ ấn định lực lượng Pháp sau khi trở ra Bắc, phải rút hết sau một thời gian hai bên quy định không quá 5 năm.", "Nước Pháp cũng công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một nước tự do, có chính phủ, nghị viện, quân đội, tài chính riêng và là một thành viên trong Liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp.", "Trong khi đó hai bên đình chiến.", "Vấn đề độc lập của Việt Nam bị gác sang một bên vì Pháp không muốn bàn tới.", "Nước Pháp cũng công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một nước tự do, có chính phủ, nghị viện, quân đội, tài chính riêng và là một thành viên trong Liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp.", "Ký kết Tạm ước Việt - Pháp \n\nNgày 31 tháng 5 năm 1946, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu khởi hành sang Pháp tham dự Hội nghị Fontainebleau tiếp tục đàm phán về các điều khoản đề ra theo Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3.", "Vấn đề độc lập của Việt Nam bị gác sang một bên vì Pháp không muốn bàn tới.", "Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lên đường sang Pháp tiếp xúc với chính giới Pháp và cộng đồng người Việt tại Pháp.", "Ký kết Tạm ước Việt - Pháp \n\nNgày 31 tháng 5 năm 1946, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu khởi hành sang Pháp tham dự Hội nghị Fontainebleau tiếp tục đàm phán về các điều khoản đề ra theo Hiệp định sơ bộ ngày 6 tháng 3.", "Nội dung chương trình nghị sự được hai đoàn thỏa thuận là sẽ thảo luận về các vấn đề như (đã nêu tại Hiệp định sơ bộ 6/3):\nĐịa vị của Việt Nam trong khối Liên hiệp Pháp, về quan hệ ngoại giao của Việt Nam.", "Cùng ngày, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lên đường sang Pháp tiếp xúc với chính giới Pháp và cộng đồng người Việt tại Pháp.", "Quan niệm tổng quát về Liên bang Đông Dương.", "Nội dung chương trình nghị sự được hai đoàn thỏa thuận là sẽ thảo luận về các vấn đề như (đã nêu tại Hiệp định sơ bộ 6/3):\nĐịa vị của Việt Nam trong khối Liên hiệp Pháp, về quan hệ ngoại giao của Việt Nam.", "Vấn đề thống nhất nước Việt Nam và việc trưng cầu dân ý.", "Quan niệm tổng quát về Liên bang Đông Dương.", "Chi tiết về Liên bang Đông Dương và vấn đề quyền lợi kinh tế của Pháp ở Đông Dương.", "Vấn đề thống nhất nước Việt Nam và việc trưng cầu dân ý.", "Dự thảo Hiệp ước.", "Chi tiết về Liên bang Đông Dương và vấn đề quyền lợi kinh tế của Pháp ở Đông Dương.", "Hội nghị Fontainebleau sau đó diễn ra kéo dài hơn hai tháng, từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946 nhưng không đem lại kết quả cụ thể nào vì hai bên đã bế tắc ở hai điểm bất đồng then chốt:\nViệc thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (bao gồm Bắc Kỳ và Trung Kỳ).", "Dự thảo Hiệp ước.", "Độc lập chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Hội nghị Fontainebleau sau đó diễn ra kéo dài hơn hai tháng, từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946 nhưng không đem lại kết quả cụ thể nào vì hai bên đã bế tắc ở hai điểm bất đồng then chốt:\nViệc thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (bao gồm Bắc Kỳ và Trung Kỳ).", "Quan điểm của Pháp bác bỏ độc lập mà chỉ xét tự trị hay độc lập trong khuôn khổ Liên hiệp Pháp.", "Độc lập chính trị của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Hơn nữa họ đòi là phải tái lập trật tự trước tiên rồi sau đó sẽ mở cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ về vấn đề thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quan điểm của Pháp bác bỏ độc lập mà chỉ xét tự trị hay độc lập trong khuôn khổ Liên hiệp Pháp.", "Điểm gây nhiều khó khăn nhất là việc Chính phủ Pháp đã đơn phương cho phép thành lập Nam Kỳ quốc theo tinh thần Tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của tướng De Gaulle, tách rời khu vực này khỏi những phong trào độc lập ở hai miền Bắc và Trung.", "Hơn nữa họ đòi là phải tái lập trật tự trước tiên rồi sau đó sẽ mở cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ về vấn đề thống nhất Nam Kỳ vào nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 27 tháng 5 Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu lại còn thông qua việc thành lập Xứ Thượng Nam Đông Dương, chia cắt Việt Nam thành nhiều mảnh.", "Điểm gây nhiều khó khăn nhất là việc Chính phủ Pháp đã đơn phương cho phép thành lập Nam Kỳ quốc theo tinh thần Tuyên bố ngày 24 tháng 3 năm 1945 của tướng De Gaulle, tách rời khu vực này khỏi những phong trào độc lập ở hai miền Bắc và Trung.", "Việt Nam nhượng bộ về mọi mặt: kinh tế, tài chính và quân sự nhưng phái đoàn Việt Nam đòi Pháp ấn định thời hạn để thực hiện cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ.", "Ngày 27 tháng 5 Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu lại còn thông qua việc thành lập Xứ Thượng Nam Đông Dương, chia cắt Việt Nam thành nhiều mảnh.", "Thấy Pháp chần chừ không trả lời dứt khoát, phái đoàn Việt Nam bỏ bàn hội nghị ra về ngày 13 tháng 9.", "Việt Nam nhượng bộ về mọi mặt: kinh tế, tài chính và quân sự nhưng phái đoàn Việt Nam đòi Pháp ấn định thời hạn để thực hiện cuộc trưng cầu dân ý ở Nam Kỳ.", "Hội nghị Fontainebleau vì vậy tan vỡ.", "Thấy Pháp chần chừ không trả lời dứt khoát, phái đoàn Việt Nam bỏ bàn hội nghị ra về ngày 13 tháng 9.", "Tuy nhiên Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp Marius Moutet không chấp nhận thất bại.", "Hội nghị Fontainebleau vì vậy tan vỡ.", "Trong khi Phạm Văn Đồng bỏ về nước, Hồ Chí Minh, Hoàng Minh Giám và Dương Bạch Mai nán lại Paris.", "Tuy nhiên Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Thuộc địa Pháp Marius Moutet không chấp nhận thất bại.", "Nhằm cứu vớt hòa bình lần cuối Hồ Chí Minh thảo một bản nghị ước vào chiều ngày 11 và trao cho Marius Moutet.", "Trong khi Phạm Văn Đồng bỏ về nước, Hồ Chí Minh, Hoàng Minh Giám và Dương Bạch Mai nán lại Paris.", "Ba ngày sau, 14 tháng 9 năm 1946, Marius Moutet hồi đáp với một bản nghị ước khác.", "Nhằm cứu vớt hòa bình lần cuối Hồ Chí Minh thảo một bản nghị ước vào chiều ngày 11 và trao cho Marius Moutet.", "Đạt được đồng thuận, Hồ Chí Minh đã đến tư dinh của Marius Moutet lúc nửa đêm ngày 14 tháng 9 năm 1946 để ký văn bản này, tức Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Ba ngày sau, 14 tháng 9 năm 1946, Marius Moutet hồi đáp với một bản nghị ước khác.", "Ngày 14 tháng 9 năm 1946, Pháp và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Đạt được đồng thuận, Hồ Chí Minh đã đến tư dinh của Marius Moutet lúc nửa đêm ngày 14 tháng 9 năm 1946 để ký văn bản này, tức Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Trong bản Tạm ước này, hai bên Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Pháp cùng bảo đảm với nhau về quyền tự do của kiều dân, chế độ tài sản của hai bên; thống nhất về các vấn đề như: hoạt động của các trường học Pháp, sử dụng đồng bạc Đông Dương làm tiền tệ, thống nhất thuế quan và tái lập cải thiện giao thông liên lạc của Liên bang Đông Dương, cũng như việc thành lập ủy ban tạm thời giải quyết vấn đề ngoại giao của Việt Nam.", "Ngày 14 tháng 9 năm 1946, Pháp và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký Tạm ước Việt - Pháp (Modus vivendi).", "Chính phủ Việt Nam cam kết ưu tiên dùng người Pháp làm cố vấn hoặc chuyên môn, và hai bên đã đồng ý chấm dứt mọi hành động xung đột, vũ lực cũng như tuyên truyền chống đối nhau, phóng thích tù nhân chính trị, bảo đảm không truy bức người của bên kia, và hợp tác để những kiều dân hai bên không làm hại nhau.", "Trong bản Tạm ước này, hai bên Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Pháp cùng bảo đảm với nhau về quyền tự do của kiều dân, chế độ tài sản của hai bên; thống nhất về các vấn đề như: hoạt động của các trường học Pháp, sử dụng đồng bạc Đông Dương làm tiền tệ, thống nhất thuế quan và tái lập cải thiện giao thông liên lạc của Liên bang Đông Dương, cũng như việc thành lập ủy ban tạm thời giải quyết vấn đề ngoại giao của Việt Nam.", "Tạm ước cam kết sẽ có một nhân vật do Việt Nam chỉ định và Chính phủ Pháp công nhận được ủy nhiệm cạnh thượng sứ để xếp đặt cộng tác thi hành những điều thỏa thuận này.", "Chính phủ Việt Nam cam kết ưu tiên dùng người Pháp làm cố vấn hoặc chuyên môn, và hai bên đã đồng ý chấm dứt mọi hành động xung đột, vũ lực cũng như tuyên truyền chống đối nhau, phóng thích tù nhân chính trị, bảo đảm không truy bức người của bên kia, và hợp tác để những kiều dân hai bên không làm hại nhau.", "Cuối cùng, Chính phủ hai bên sẽ tiếp tục đàm phán (chậm nhất là vào tháng 1 năm 1947) để tìm cách ký kết những bản thoả thuận riêng nhằm dọn đường cho một hiệp ước chung dứt khoát.", "Tạm ước cam kết sẽ có một nhân vật do Việt Nam chỉ định và Chính phủ Pháp công nhận được ủy nhiệm cạnh thượng sứ để xếp đặt cộng tác thi hành những điều thỏa thuận này.", "Kêu gọi sự ủng hộ của các cường quốc\nNgoài ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn gửi thư cho nhiều nguyên thủ quốc gia trên thế giới kêu gọi công nhận nhà nước Việt Nam mới được thành lập cũng như tranh thủ sự ủng hộ nhưng không nhận được hồi âm (Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman, lãnh tụ Liên Xô Stalin, Tổng thống Pháp Léon Blum, Bộ trưởng Thuộc địa Pháp Marius Moutet và Nghị viện Pháp,…).", "Cuối cùng, Chính phủ hai bên sẽ tiếp tục đàm phán (chậm nhất là vào tháng 1 năm 1947) để tìm cách ký kết những bản thoả thuận riêng nhằm dọn đường cho một hiệp ước chung dứt khoát.", "Chiến tranh bùng nổ \nĐầu tháng 11 năm 1946, xung đột quân sự đầu tiên nổ ra tại Hải Phòng do Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tranh chấp quyền kiểm soát tất cả các vấn đề liên quan đến xuất nhập khẩu.", "Kêu gọi sự ủng hộ của các cường quốc\nNgoài ra, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn gửi thư cho nhiều nguyên thủ quốc gia trên thế giới kêu gọi công nhận nhà nước Việt Nam mới được thành lập cũng như tranh thủ sự ủng hộ nhưng không nhận được hồi âm (Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman, lãnh tụ Liên Xô Stalin, Tổng thống Pháp Léon Blum, Bộ trưởng Thuộc địa Pháp Marius Moutet và Nghị viện Pháp,…).", "Hai ngày sau, Tướng Jean-Étienne Valluy, Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, lệnh cho quân Pháp chiếm toàn quyền kiểm soát thành phố.", "Chiến tranh bùng nổ \nĐầu tháng 11 năm 1946, xung đột quân sự đầu tiên nổ ra tại Hải Phòng do Pháp và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tranh chấp quyền kiểm soát tất cả các vấn đề liên quan đến xuất nhập khẩu.", "Ngày 23 tháng 11, Đại tá Pierre Louis Dèbes gửi tối hậu thư yêu cầu người Việt ra khỏi khu phố Tàu của Hải Phòng và hạ vũ khí.", "Hai ngày sau, Tướng Jean-Étienne Valluy, Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, lệnh cho quân Pháp chiếm toàn quyền kiểm soát thành phố.", "Khi không có phản hồi, Dèbes lệnh cho tàu chiến Pháp bắn phá thành phố, trong một buổi chiều đã giết chết hơn 6.000 người dân hoặc hơn 2.000 người theo một nguồn khác.", "Ngày 23 tháng 11, Đại tá Pierre Louis Dèbes gửi tối hậu thư yêu cầu người Việt ra khỏi khu phố Tàu của Hải Phòng và hạ vũ khí.", "Sau đó, khoảng 2.000 lính Pháp tràn vào thành phố trong khi pháo tiếp tục bắn phá vùng ngoại ô.", "Khi không có phản hồi, Dèbes lệnh cho tàu chiến Pháp bắn phá thành phố, trong một buổi chiều đã giết chết hơn 6.000 người dân hoặc hơn 2.000 người theo một nguồn khác.", "Quân Pháp gặp phải hỏa lực mạnh của lực lượng Việt Minh bảo vệ thành phố.", "Sau đó, khoảng 2.000 lính Pháp tràn vào thành phố trong khi pháo tiếp tục bắn phá vùng ngoại ô.", "Chiến sự kéo dài cho đến khi người lính Việt Minh cuối cùng rút khỏi chiến trường vào ngày 28 tháng 11.", "Quân Pháp gặp phải hỏa lực mạnh của lực lượng Việt Minh bảo vệ thành phố.", "Sau sự kiện Hải Phòng, kế hoạch phòng thủ Hà Nội bắt đầu được chuẩn bị để chính phủ Việt Nam có thời gian sơ tán về các vùng núi lân cận.", "Chiến sự kéo dài cho đến khi người lính Việt Minh cuối cùng rút khỏi chiến trường vào ngày 28 tháng 11.", "Một số ít lực lượng chính phủ đóng tại Bắc Bộ phủ và một doanh trại gần đó.", "Sau sự kiện Hải Phòng, kế hoạch phòng thủ Hà Nội bắt đầu được chuẩn bị để chính phủ Việt Nam có thời gian sơ tán về các vùng núi lân cận.", "Còn phần lớn lực lượng quân sự của Việt Nam trong vùng đóng tại ngoại ô của thủ đô.", "Một số ít lực lượng chính phủ đóng tại Bắc Bộ phủ và một doanh trại gần đó.", "Bù lại, trong nội thành có gần 10.000 du kích và tự vệ.", "Còn phần lớn lực lượng quân sự của Việt Nam trong vùng đóng tại ngoại ô của thủ đô.", "Đối địch với họ là vài nghìn lính Lê dương Pháp.", "Bù lại, trong nội thành có gần 10.000 du kích và tự vệ.", "Các cơ quan của chính phủ Việt Nam bí mật chuyển dần ra các địa điểm đã được chuẩn bị trước ở bên ngoài thành phố.", "Đối địch với họ là vài nghìn lính Lê dương Pháp.", "Trong thành phố, quân dân Hà Nội bắt đầu xây dựng các chiến lũy phòng thủ trên đường phố, quân Pháp cũng củng cố các vị trí phòng thủ của mình.", "Các cơ quan của chính phủ Việt Nam bí mật chuyển dần ra các địa điểm đã được chuẩn bị trước ở bên ngoài thành phố.", "Ngày 6 tháng 12, Hồ Chí Minh kêu gọi Pháp rút về các vị trí họ đã giữ từ trước ngày 20 tháng 11, nhưng ông không nhận được phản hồi.", "Trong thành phố, quân dân Hà Nội bắt đầu xây dựng các chiến lũy phòng thủ trên đường phố, quân Pháp cũng củng cố các vị trí phòng thủ của mình.", "Trả lời phỏng vấn của nhà báo Pháp vào hôm sau, Hồ Chí Minh khẳng định rằng Chính phủ Việt Nam hy vọng tránh được chiến tranh - cái sẽ gây đau khổ lớn cho cả hai nước.", "Ngày 6 tháng 12, Hồ Chí Minh kêu gọi Pháp rút về các vị trí họ đã giữ từ trước ngày 20 tháng 11, nhưng ông không nhận được phản hồi.", "\"Nhưng nếu chúng tôi phải đối mặt với chiến tranh\", ông nói, \"chúng tôi sẽ chiến đấu chứ không từ bỏ quyền tự do của mình\".", "Trả lời phỏng vấn của nhà báo Pháp vào hôm sau, Hồ Chí Minh khẳng định rằng Chính phủ Việt Nam hy vọng tránh được chiến tranh - cái sẽ gây đau khổ lớn cho cả hai nước.", "Ngày 12 tháng 12, Léon Brum, Thủ tướng mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam.", "\"Nhưng nếu chúng tôi phải đối mặt với chiến tranh\", ông nói, \"chúng tôi sẽ chiến đấu chứ không từ bỏ quyền tự do của mình\".", "Ba ngày sau, Hồ Chí Minh đưa Sainteny một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột.", "Ngày 12 tháng 12, Léon Brum, Thủ tướng mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam.", "Sainteny đánh điện bức thông điệp vào Sài Gòn, yêu cầu chuyển tiếp tới Paris.", "Ba ngày sau, Hồ Chí Minh đưa Sainteny một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột.", "Trong khi chính phủ Pháp đang do dự về yêu cầu của Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu về việc tăng quân và lập tức hành động quân sự chống lại người Việt, Valluy, người có chung quyết tâm với d'Argenlieu về việc giữ sự hiện diện của Pháp tại Đông Dương, đã quyết định rằng cần phải khiêu khích Hà Nội nhằm tạo xung đột và đưa Paris vào sự đã rồi.", "Sainteny đánh điện bức thông điệp vào Sài Gòn, yêu cầu chuyển tiếp tới Paris.", "Ngày 16 tháng 12, ông lệnh cho tướng Morlière phá các chướng ngại vật mà Việt Minh dựng trong thành phố.", "Trong khi chính phủ Pháp đang do dự về yêu cầu của Cao ủy Đông Dương Georges D'Argenlieu về việc tăng quân và lập tức hành động quân sự chống lại người Việt, Valluy, người có chung quyết tâm với d'Argenlieu về việc giữ sự hiện diện của Pháp tại Đông Dương, đã quyết định rằng cần phải khiêu khích Hà Nội nhằm tạo xung đột và đưa Paris vào sự đã rồi.", "Khi bức điện của Hồ Chí Minh gửi Brum vào đến Sài Gòn, Vallue viết thêm bình luận của mình, cảnh báo rằng sẽ nguy hiểm nếu trì hoãn các hành động quân sự cho đến năm sau.", "Ngày 16 tháng 12, ông lệnh cho tướng Morlière phá các chướng ngại vật mà Việt Minh dựng trong thành phố.", "Đến ngày 19, bức điện mới đến Paris, khi đó đã quá muộn.", "Khi bức điện của Hồ Chí Minh gửi Brum vào đến Sài Gòn, Vallue viết thêm bình luận của mình, cảnh báo rằng sẽ nguy hiểm nếu trì hoãn các hành động quân sự cho đến năm sau.", "Ngày 17 tháng 12, quân Pháp với xe tăng yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên và bao vây gây sức ép đồn Công an quận 2 của Hà Nội.", "Đến ngày 19, bức điện mới đến Paris, khi đó đã quá muộn.", "Người Việt không phản ứng.", "Ngày 17 tháng 12, quân Pháp với xe tăng yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên và bao vây gây sức ép đồn Công an quận 2 của Hà Nội.", "Hôm sau, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố.", "Người Việt không phản ứng.", "Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội.", "Hôm sau, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố.", "Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố.", "Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội.", "Sáng hôm sau (ngày 19 tháng 12), Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố.", "Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố.", "Đối với người Việt, tình hình không khác với sự kiện Hải Phòng hồi tháng trước, khi Đại tá Dèbes cũng đã ra các lệnh tương tự trước khi bắn phá thành phố.", "Sáng hôm sau (ngày 19 tháng 12), Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố.", "Sáng ngày 18 tháng 12, Hồ Chí Minh ra lệnh chuẩn bị cho các cuộc tấn công quân Pháp vào hôm sau.", "Đối với người Việt, tình hình không khác với sự kiện Hải Phòng hồi tháng trước, khi Đại tá Dèbes cũng đã ra các lệnh tương tự trước khi bắn phá thành phố.", "Đồng thời, sợ rằng bức điện gửi Thủ tướng Brum có thể chưa đến nơi, ông gửi một bức điện thẳng tới Paris.", "Sáng ngày 18 tháng 12, Hồ Chí Minh ra lệnh chuẩn bị cho các cuộc tấn công quân Pháp vào hôm sau.", "Sáng 19, để thể hiện thiện chí và cố gắng cứu vãn hòa bình, Hồ Chí Minh viết một bức thư ngắn và cử cố vấn ngoại giao Hoàng Minh Giám tới gặp Sainteny để đàm phán \"tìm giải pháp để cải thiện bầu không khí hiện tại\".", "Đồng thời, sợ rằng bức điện gửi Thủ tướng Brum có thể chưa đến nơi, ông gửi một bức điện thẳng tới Paris.", "Sau khi được tin Sainteny từ chối gặp Hoàng Minh Giám, Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng tại làng Vạn Phúc, Hà Nội, và tuyên bố rằng trong tình hình hiện tại, không thể nhân nhượng thêm được nữa.", "Sáng 19, để thể hiện thiện chí và cố gắng cứu vãn hòa bình, Hồ Chí Minh viết một bức thư ngắn và cử cố vấn ngoại giao Hoàng Minh Giám tới gặp Sainteny để đàm phán \"tìm giải pháp để cải thiện bầu không khí hiện tại\".", "Hội nghị duyệt lại Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến mà Hồ Chí Minh đã viết, thông qua văn kiện \"Toàn dân kháng chiến\" do Tổng Bí thư Trường Chinh dự thảo.", "Sau khi được tin Sainteny từ chối gặp Hoàng Minh Giám, Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng tại làng Vạn Phúc, Hà Nội, và tuyên bố rằng trong tình hình hiện tại, không thể nhân nhượng thêm được nữa.", "Thời điểm bắt đầu nổ súng được quyết định là 8 giờ tối cùng ngày.", "Hội nghị duyệt lại Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến mà Hồ Chí Minh đã viết, thông qua văn kiện \"Toàn dân kháng chiến\" do Tổng Bí thư Trường Chinh dự thảo.", "Chiến tranh Đông Dương bắt đầu.", "Thời điểm bắt đầu nổ súng được quyết định là 8 giờ tối cùng ngày.", "Leclerc, người tham gia Hiệp định sơ bộ 6 tháng 3, cũng đã điều tra sự cố dẫn đến xung đột tại miền Bắc Việt Nam và việc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố kháng chiến khiến các giải pháp chính trị thất bại.", "Chiến tranh Đông Dương bắt đầu.", "Ngày 27 tháng 1 năm 1947, tuyên bố của chính phủ Pháp về \"Chi tiết các mục tiêu theo đuổi của Pháp ở Đông Dương\" có nêu \"để đạt được càng sớm càng tốt với các đại diện đủ điều kiện của người An Nam một thỏa thuận phù hợp với nguyện vọng chính đáng trong Liên hiệp Pháp (...) trên cơ sở độc lập của đất nước cùng với việc duy trì lợi ích của Pháp và sự hiện diện của (các) căn cứ chiến lược của lực lượng Pháp.", "Leclerc, người tham gia Hiệp định sơ bộ 6 tháng 3, cũng đã điều tra sự cố dẫn đến xung đột tại miền Bắc Việt Nam và việc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố kháng chiến khiến các giải pháp chính trị thất bại.", "Một hỗ trợ lớn và ngay lập tức phải nhằm củng cố chính quyền của Nam Kỳ, nhưng \"phần nào đủ điều kiện\" để không đóng cánh cửa đàm phán với Việt Minh.\"", "Ngày 27 tháng 1 năm 1947, tuyên bố của chính phủ Pháp về \"Chi tiết các mục tiêu theo đuổi của Pháp ở Đông Dương\" có nêu \"để đạt được càng sớm càng tốt với các đại diện đủ điều kiện của người An Nam một thỏa thuận phù hợp với nguyện vọng chính đáng trong Liên hiệp Pháp (...) trên cơ sở độc lập của đất nước cùng với việc duy trì lợi ích của Pháp và sự hiện diện của (các) căn cứ chiến lược của lực lượng Pháp.", "Giai đoạn 1946–1954\n\nGiai đoạn 1954–1976\n\nKý kết Hiệp định Genève \n\nNăm 1954, quân viễn chinh Pháp bị đánh bại tại trận Điện Biên Phủ trong khi Pháp đang đàm phán với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc chấm dứt chiến tranh tại Đông Dương.", "Một hỗ trợ lớn và ngay lập tức phải nhằm củng cố chính quyền của Nam Kỳ, nhưng \"phần nào đủ điều kiện\" để không đóng cánh cửa đàm phán với Việt Minh.\"", "Lập trường của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại bàn đàm phán là: Pháp phải thừa nhận chủ quyền và độc lập của Việt Nam, Campuchia và Lào và rút quân đội khỏi 3 nước này; tiến hành tổng tuyển cử ở 3 nước để thành lập các chính phủ thống nhất.", "Giai đoạn 1946–1954\n\nGiai đoạn 1954–1976\n\nKý kết Hiệp định Genève \n\nNăm 1954, quân viễn chinh Pháp bị đánh bại tại trận Điện Biên Phủ trong khi Pháp đang đàm phán với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc chấm dứt chiến tranh tại Đông Dương.", "Những cuộc tuyển cử trên phải được tiến hành với điều kiện tất cả các đảng phái và tổ chức yêu nước được tự do hoạt động dưới sự giám sát của các ủy ban địa phương.", "Lập trường của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại bàn đàm phán là: Pháp phải thừa nhận chủ quyền và độc lập của Việt Nam, Campuchia và Lào và rút quân đội khỏi 3 nước này; tiến hành tổng tuyển cử ở 3 nước để thành lập các chính phủ thống nhất.", "Nếu các điều kiện trên được chấp nhận chính phủ các nước Đông Dương đồng ý xem xét vấn đề gia nhập khối Liên hiệp Pháp.", "Những cuộc tuyển cử trên phải được tiến hành với điều kiện tất cả các đảng phái và tổ chức yêu nước được tự do hoạt động dưới sự giám sát của các ủy ban địa phương.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị tham gia đàm phán có đại diện Chính phủ kháng chiến Lào, Campuchia nhưng các nước phương Tây từ chối.", "Nếu các điều kiện trên được chấp nhận chính phủ các nước Đông Dương đồng ý xem xét vấn đề gia nhập khối Liên hiệp Pháp.", "Theo Hiệp định Genève về Việt Nam được ký kết giữa đại diện Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đại diện Liên hiệp Pháp, quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và quân đội Liên hiệp Pháp phải đình chỉ chiến sự.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị tham gia đàm phán có đại diện Chính phủ kháng chiến Lào, Campuchia nhưng các nước phương Tây từ chối.", "Việt Nam tạm thời bị chia thành hai vùng có giới tuyến là vĩ tuyến 17 trong 2 năm.", "Theo Hiệp định Genève về Việt Nam được ký kết giữa đại diện Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đại diện Liên hiệp Pháp, quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và quân đội Liên hiệp Pháp phải đình chỉ chiến sự.", "Vĩ tuyến 17 được dùng làm giới tuyến quân sự tạm thời (tiếng Anh: military demarcation line) chia Việt Nam làm hai vùng tập kết.", "Việt Nam tạm thời bị chia thành hai vùng có giới tuyến là vĩ tuyến 17 trong 2 năm.", "Chính quyền và quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập trung về miền Bắc Việt Nam; Chính quyền và quân đội khối Liên hiệp Pháp tập trung về miền Nam Việt Nam.", "Vĩ tuyến 17 được dùng làm giới tuyến quân sự tạm thời (tiếng Anh: military demarcation line) chia Việt Nam làm hai vùng tập kết.", "Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa) không ký vào Hiệp định Genève với lý do hiệp định \"gây chia cắt Việt Nam\" và đẩy Quốc gia Việt Nam vào thế nguy hiểm.", "Chính quyền và quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tập trung về miền Bắc Việt Nam; Chính quyền và quân đội khối Liên hiệp Pháp tập trung về miền Nam Việt Nam.", "Hiệp định Genève 1954 không nhắc đến Quốc gia Việt Nam (État du Viêt Nam, State of Vietnam) hay Việt Nam Cộng hòa (Republic of Vietnam) vốn chưa tồn tại (thành lập năm 1955).", "Quốc gia Việt Nam (tiền thân của Việt Nam Cộng hòa) không ký vào Hiệp định Genève với lý do hiệp định \"gây chia cắt Việt Nam\" và đẩy Quốc gia Việt Nam vào thế nguy hiểm.", "Trên thực tế, Quốc gia Việt Nam được nhận định là không có đủ thẩm quyền để ký kết do vẫn là thành viên của Liên hiệp Pháp.", "Hiệp định Genève 1954 không nhắc đến Quốc gia Việt Nam (État du Viêt Nam, State of Vietnam) hay Việt Nam Cộng hòa (Republic of Vietnam) vốn chưa tồn tại (thành lập năm 1955).", "Do đó, mặc dù không ký kết nhưng Quốc gia Việt Nam và hậu thân của nó là Việt Nam Cộng hòa vẫn phải có trách nhiệm thi hành Hiệp định và các văn bản liên quan do Pháp ký hoặc không có tuyên bố phản đối.", "Trên thực tế, Quốc gia Việt Nam được nhận định là không có đủ thẩm quyền để ký kết do vẫn là thành viên của Liên hiệp Pháp.", "Việc tập kết quân đội hai phía dự kiến hoàn thành trong thời hạn 300 ngày.", "Do đó, mặc dù không ký kết nhưng Quốc gia Việt Nam và hậu thân của nó là Việt Nam Cộng hòa vẫn phải có trách nhiệm thi hành Hiệp định và các văn bản liên quan do Pháp ký hoặc không có tuyên bố phản đối.", "Các lực lượng Pháp rút khỏi Lào trong 120 ngày, Campuchia 90 ngày.", "Việc tập kết quân đội hai phía dự kiến hoàn thành trong thời hạn 300 ngày.", "Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng rút khỏi Lào, Campuchia.", "Các lực lượng Pháp rút khỏi Lào trong 120 ngày, Campuchia 90 ngày.", "Tại Lào, quân đội kháng chiến tập kết tại Phong sa lỳ và Sầm Nưa.", "Các đơn vị quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng rút khỏi Lào, Campuchia.", "Các lực lượng kháng chiến Campuchia phục viên tại chỗ.", "Tại Lào, quân đội kháng chiến tập kết tại Phong sa lỳ và Sầm Nưa.", "Các chính phủ Vương quốc Lào và Campuchia bảo đảm cho mọi công dân hưởng quyền tự do ghi trong Hiến pháp.", "Các lực lượng kháng chiến Campuchia phục viên tại chỗ.", "Bầu cử tự do được tổ chức tại Campuchia và Lào vào năm 1955 và tại Việt Nam theo Tuyên bố cuối cùng của Hiệp định là tháng 7 năm 1956.", "Các chính phủ Vương quốc Lào và Campuchia bảo đảm cho mọi công dân hưởng quyền tự do ghi trong Hiến pháp.", "Ngay sau thời khắc chia Việt Nam ra làm hai vùng tập trung quân sự, đã diễn ra cuộc di cư lớn của gần 900.000 người dân miền Bắc, mà đa số là người Công giáo, vào miền Nam, với niềm tin \"theo Chúa vào Nam\".", "Bầu cử tự do được tổ chức tại Campuchia và Lào vào năm 1955 và tại Việt Nam theo Tuyên bố cuối cùng của Hiệp định là tháng 7 năm 1956.", "Một số người tin theo lời người Pháp và Mỹ cho rằng họ sẽ bị những chính sách của chính quyền miền Bắc bức hại bản thân họ.", "Ngay sau thời khắc chia Việt Nam ra làm hai vùng tập trung quân sự, đã diễn ra cuộc di cư lớn của gần 900.000 người dân miền Bắc, mà đa số là người Công giáo, vào miền Nam, với niềm tin \"theo Chúa vào Nam\".", "Khoảng 140 ngàn người khác ở miền Nam, gồm phần lớn là lực lượng kháng chiến của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Nam hoặc những người đi theo chủ nghĩa cộng sản, tập kết ra miền Bắc theo Hiệp định Genève.", "Một số người tin theo lời người Pháp và Mỹ cho rằng họ sẽ bị những chính sách của chính quyền miền Bắc bức hại bản thân họ.", "Theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève, ranh giới quân sự tạm thời ở vĩ tuyến 17 không phải là biên giới chính trị hay lãnh thổ.", "Khoảng 140 ngàn người khác ở miền Nam, gồm phần lớn là lực lượng kháng chiến của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại miền Nam hoặc những người đi theo chủ nghĩa cộng sản, tập kết ra miền Bắc theo Hiệp định Genève.", "Điều 6 ghi nhận: \"... đường ranh giới quân sự tạm thời này không thể diễn giải bằng bất cứ cách nào rằng đó là một biên giới phân định về chính trị hay lãnh thổ.\"", "Theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève, ranh giới quân sự tạm thời ở vĩ tuyến 17 không phải là biên giới chính trị hay lãnh thổ.", ", và sẽ có một cuộc tổng tuyển cử ở cả hai miền sau hai năm (1956) để thống nhất về mặt nước.", "Điều 6 ghi nhận: \"... đường ranh giới quân sự tạm thời này không thể diễn giải bằng bất cứ cách nào rằng đó là một biên giới phân định về chính trị hay lãnh thổ.\"", "Về sau, báo chí chính thống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Hiệp định Paris 1973 tiếp tục khẳng định rằng hiệp định Genève 1954 không chia đôi đất nước Việt Nam.", ", và sẽ có một cuộc tổng tuyển cử ở cả hai miền sau hai năm (1956) để thống nhất về mặt nước.", "Trong bài chính luận \"Sách Trắng của Mỹ\" trên báo Nhân dân (số 3992) nhằm phản đối việc Mỹ đổ quân vào Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc lại: \"Giới tuyến 17 là tạm thời, không phải là giới tuyến chính trị, hoặc giới tuyến lãnh thổ; Việt Nam sẽ thống nhất bằng một cuộc tổng tuyển cử tự do khắp cả nước vào nǎm 1956.\"", "Về sau, báo chí chính thống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Hiệp định Paris 1973 tiếp tục khẳng định rằng hiệp định Genève 1954 không chia đôi đất nước Việt Nam.", "Hiệp định Paris 1973 cũng nhắc lại điểm cốt yếu này ở chương V, điều 15 điểm a: \"(a) Giới tuyến quân sự tại vĩ tuyến 17 chỉ là tạm thời và không là một ranh giới về chính trị hay lãnh thổ, như quy định trong đoạn 6 của Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Geneve năm 1954.\"", "Trong bài chính luận \"Sách Trắng của Mỹ\" trên báo Nhân dân (số 3992) nhằm phản đối việc Mỹ đổ quân vào Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc lại: \"Giới tuyến 17 là tạm thời, không phải là giới tuyến chính trị, hoặc giới tuyến lãnh thổ; Việt Nam sẽ thống nhất bằng một cuộc tổng tuyển cử tự do khắp cả nước vào nǎm 1956.\"", "Hỗ trợ tiến hành chiến tranh ở miền Nam \n\nSau khi Hiệp định Genève được ký kết, chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố sẵn sàng đàm phán với \"các nhà đương cục Miền Nam\", tiến hành tổng tuyển cử thống nhất đất nước, khẳng định chủ quyền Việt Nam Dân chủ cộng hòa trên toàn quốc, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa là của cả nước, không công nhận cuộc trưng cầu dân ý 1955 mà họ gọi là \"phi pháp\" ở miền Nam Việt Nam.", "Hiệp định Paris 1973 cũng nhắc lại điểm cốt yếu này ở chương V, điều 15 điểm a: \"(a) Giới tuyến quân sự tại vĩ tuyến 17 chỉ là tạm thời và không là một ranh giới về chính trị hay lãnh thổ, như quy định trong đoạn 6 của Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Geneve năm 1954.\"", "Sau 2 năm, dưới sự hậu thuẫn của Mỹ, chính phủ Việt Nam Cộng hòa từ chối tham gia cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève.", "Hỗ trợ tiến hành chiến tranh ở miền Nam \n\nSau khi Hiệp định Genève được ký kết, chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tuyên bố sẵn sàng đàm phán với \"các nhà đương cục Miền Nam\", tiến hành tổng tuyển cử thống nhất đất nước, khẳng định chủ quyền Việt Nam Dân chủ cộng hòa trên toàn quốc, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa là của cả nước, không công nhận cuộc trưng cầu dân ý 1955 mà họ gọi là \"phi pháp\" ở miền Nam Việt Nam.", "Sau nhiều cố gắng thương lượng không thành và với việc chính quyền Ngô Đình Diệm thi hành chính sách đàn áp chính trị và tôn giáo, năm 1959, Đảng Lao động Việt Nam đã quyết định tiến hành hỗ trợ các lực lượng ở miền Nam tổ chức đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang để thống nhất đất nước và sau đó thực hiện cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên toàn quốc.", "Sau 2 năm, dưới sự hậu thuẫn của Mỹ, chính phủ Việt Nam Cộng hòa từ chối tham gia cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước theo Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị Genève.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gọi cuộc chiến này là kháng chiến nhằm bảo vệ các thành quả Cách mạng Tháng Tám, đó là khôi phục và bảo vệ quyền tự quyết dân tộc và giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân, đế quốc.", "Sau nhiều cố gắng thương lượng không thành và với việc chính quyền Ngô Đình Diệm thi hành chính sách đàn áp chính trị và tôn giáo, năm 1959, Đảng Lao động Việt Nam đã quyết định tiến hành hỗ trợ các lực lượng ở miền Nam tổ chức đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang để thống nhất đất nước và sau đó thực hiện cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trên toàn quốc.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam là đại diện nhân dân Miền Nam để thực hiện cuộc đấu tranh này.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gọi cuộc chiến này là kháng chiến nhằm bảo vệ các thành quả Cách mạng Tháng Tám, đó là khôi phục và bảo vệ quyền tự quyết dân tộc và giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân, đế quốc.", "Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem cuộc kháng chiến này là sự nghiệp của hai miền Nam - Bắc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và sau đó là của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam nhằm đạt độc lập, và thống nhất đất nước.", "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam là đại diện nhân dân Miền Nam để thực hiện cuộc đấu tranh này.", "Với sự viện trợ của Liên Xô và Trung Quốc, miền Bắc dưới sự kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã hỗ trợ người và của cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam để đối đầu với Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa suốt 16 năm (1959-1975), miền Bắc luôn là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.", "Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xem cuộc kháng chiến này là sự nghiệp của hai miền Nam - Bắc của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, và sau đó là của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam nhằm đạt độc lập, và thống nhất đất nước.", "Trong thời Chiến tranh Việt Nam, lãnh thổ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chịu nhiều tác hại của cuộc chiến vì các chiến dịch ném bom của quân đội Mỹ với mục đích ngăn chặn sự chi viện của hậu phương miền Bắc cho chiến trường miền Nam Việt Nam.", "Với sự viện trợ của Liên Xô và Trung Quốc, miền Bắc dưới sự kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã hỗ trợ người và của cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam để đối đầu với Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa suốt 16 năm (1959-1975), miền Bắc luôn là hậu phương lớn của chiến trường miền Nam.", "Theo ước tính, không quân Hoa Kỳ đã ném xuống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khoảng 3 triệu tấn bom các loại.", "Trong thời Chiến tranh Việt Nam, lãnh thổ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chịu nhiều tác hại của cuộc chiến vì các chiến dịch ném bom của quân đội Mỹ với mục đích ngăn chặn sự chi viện của hậu phương miền Bắc cho chiến trường miền Nam Việt Nam.", "Thống nhất hai miền Nam Bắc Việt Nam \n\nVới sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Chiến tranh Việt Nam kết thúc, miền Nam Việt Nam được tiếp quản bởi Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam.", "Theo ước tính, không quân Hoa Kỳ đã ném xuống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khoảng 3 triệu tấn bom các loại.", "Chính quyền tại hai miền Việt Nam tái thống nhất ngày 2 tháng 7 năm 1976 thành nhà nước thống nhất, hòa bình với tên gọi mới: Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử năm 1976.", "Thống nhất hai miền Nam Bắc Việt Nam \n\nVới sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Chiến tranh Việt Nam kết thúc, miền Nam Việt Nam được tiếp quản bởi Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam.", "Hành pháp \nCơ quan hành pháp của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được gọi là Chính phủ.", "Chính quyền tại hai miền Việt Nam tái thống nhất ngày 2 tháng 7 năm 1976 thành nhà nước thống nhất, hòa bình với tên gọi mới: Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua cuộc Tổng tuyển cử năm 1976.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời\n\nThành lập \nSau khi Nhật đầu hàng Đồng minh, Mặt trận Việt Minh thu hút nhiều đảng phái nhanh chóng cướp chính quyền từ tay Chính phủ Trần Trọng Kim và lực lượng quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Hành pháp \nCơ quan hành pháp của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được gọi là Chính phủ.", "Tại một số khu vực, khi mặt trận Việt Minh cướp chính quyền thì xảy ra xung đột với các nhóm vũ trang của Đại Việt, Việt Nam Quốc dân Đảng do các bên đều cùng theo đuổi mục tiêu buộc Đế quốc Việt Nam bàn giao chính quyền cho mình.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời\n\nThành lập \nSau khi Nhật đầu hàng Đồng minh, Mặt trận Việt Minh thu hút nhiều đảng phái nhanh chóng cướp chính quyền từ tay Chính phủ Trần Trọng Kim và lực lượng quân đội Đế quốc Nhật Bản.", "Tổ chức chính quyền đầu tiên là Chính phủ Cách mạng Lâm thời, thành lập ngày 27 tháng 8 năm 1945 trên cơ sở Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Việt Minh thành lập trong Cách mạng tháng Tám.", "Tại một số khu vực, khi mặt trận Việt Minh cướp chính quyền thì xảy ra xung đột với các nhóm vũ trang của Đại Việt, Việt Nam Quốc dân Đảng do các bên đều cùng theo đuổi mục tiêu buộc Đế quốc Việt Nam bàn giao chính quyền cho mình.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời tuyên bố \"Chính phủ lâm thời không phải là Chính phủ riêng của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) như có người đã lầm tưởng.", "Tổ chức chính quyền đầu tiên là Chính phủ Cách mạng Lâm thời, thành lập ngày 27 tháng 8 năm 1945 trên cơ sở Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Việt Minh thành lập trong Cách mạng tháng Tám.", "Cũng không phải là một Chính phủ chỉ bao gồm đại biểu của các chính đảng.", "Chính phủ Cách mạng Lâm thời tuyên bố \"Chính phủ lâm thời không phải là Chính phủ riêng của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) như có người đã lầm tưởng.", "Thật là một Chính phủ quốc gia thống nhất, giữ trọng trách là chỉ đạo cho toàn quốc, đợi ngày triệu tập được Quốc hội để cử ra một Chính phủ Dân chủ Cộng hòa chính thức.\"", "Cũng không phải là một Chính phủ chỉ bao gồm đại biểu của các chính đảng.", "đồng thời kêu gọi \"Vận mệnh ngàn năm của dân tộc đang quyết định trong lúc này.", "Thật là một Chính phủ quốc gia thống nhất, giữ trọng trách là chỉ đạo cho toàn quốc, đợi ngày triệu tập được Quốc hội để cử ra một Chính phủ Dân chủ Cộng hòa chính thức.\"", "Toàn thể quốc dân hãy khép chặt hàng ngũ, đứng dưới lá quốc kỳ, làm hậu thuẫn cho Chính phủ lâm thời, đặng nắm chắc tự do độc lập, cải tạo tổ quốc bấy nhiêu lâu đã bị bọn giặc nước tàn phá.", "đồng thời kêu gọi \"Vận mệnh ngàn năm của dân tộc đang quyết định trong lúc này.", "Cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do, hạnh phúc của dân tộc đang tiếp tục.", "Toàn thể quốc dân hãy khép chặt hàng ngũ, đứng dưới lá quốc kỳ, làm hậu thuẫn cho Chính phủ lâm thời, đặng nắm chắc tự do độc lập, cải tạo tổ quốc bấy nhiêu lâu đã bị bọn giặc nước tàn phá.", "Bước đường giải phóng dân tộc còn nhiều chông gai hiểm trở.", "Cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do, hạnh phúc của dân tộc đang tiếp tục.", "Quốc dân hãy sẵn sàng nghe hiệu lệnh của Chính phủ, hy sinh phấn đấu bảo vệ quyền độc lập hoàn toàn\" .", "Bước đường giải phóng dân tộc còn nhiều chông gai hiểm trở.", "Cựu hoàng Bảo Đại và Giám mục Lê Hữu Từ được mời làm Cố vấn Tối cao Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quốc dân hãy sẵn sàng nghe hiệu lệnh của Chính phủ, hy sinh phấn đấu bảo vệ quyền độc lập hoàn toàn\" .", "Hoạt động \nNgay sau khi thành lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời ban hành các sắc lệnh giải tán một số đảng phái, với lý do các đảng này \"tư thông với ngoại quốc\", làm \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam và nền kinh tế Việt Nam\" (như Việt Nam Quốc xã, Đại Việt Quốc dân đảng...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", \"bảo vệ\" chính quyền non trẻ đồng thời \"giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác\" cho nhân dân.", "Cựu hoàng Bảo Đại và Giám mục Lê Hữu Từ được mời làm Cố vấn Tối cao Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Cùng với đó là giải tán các nghiệp đoàn để kiểm soát nền kinh tế, thống nhất các tổ chức thanh niên (vào Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam).", "Hoạt động \nNgay sau khi thành lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời ban hành các sắc lệnh giải tán một số đảng phái, với lý do các đảng này \"tư thông với ngoại quốc\", làm \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam và nền kinh tế Việt Nam\" (như Việt Nam Quốc xã, Đại Việt Quốc dân đảng...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", \"bảo vệ\" chính quyền non trẻ đồng thời \"giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác\" cho nhân dân.", "Đồng thời Chính phủ cũng ban hành sắc lệnh thành lập Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính địa phương các cấp.", "Cùng với đó là giải tán các nghiệp đoàn để kiểm soát nền kinh tế, thống nhất các tổ chức thanh niên (vào Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam).", "Trong cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời (3 tháng 9 năm 1945), toàn bộ các thành viên trong chính phủ đã thống nhất các phương pháp Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh để giải quyết các vấn đề cấp bách của nước mới, bao gồm:\n\n Phát động tăng gia sản xuất, mở các cuộc lạc quyên để chống nạn đói.", "Đồng thời Chính phủ cũng ban hành sắc lệnh thành lập Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính địa phương các cấp.", "Mở phong trào chống nạn mù chữ.", "Trong cuộc họp đầu tiên của Chính phủ Cách mạng Lâm thời (3 tháng 9 năm 1945), toàn bộ các thành viên trong chính phủ đã thống nhất các phương pháp Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh để giải quyết các vấn đề cấp bách của nước mới, bao gồm:\n\n Phát động tăng gia sản xuất, mở các cuộc lạc quyên để chống nạn đói.", "Tổ chức càng sớm càng tốt cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thực hiện các quyền tự do dân chủ cho nhân dân.", "Mở phong trào chống nạn mù chữ.", "Mở phong trào giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, bài trừ các tệ nạn do chế độ thực dân để lại.", "Tổ chức càng sớm càng tốt cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu, thực hiện các quyền tự do dân chủ cho nhân dân.", "Xóa bỏ các thứ thuế vô lý, trước mắt là thuế thân, thuế chợ, thuế đò; tuyệt đối cấm hút thuốc phiện.", "Mở phong trào giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, bài trừ các tệ nạn do chế độ thực dân để lại.", "Tuyên bố tự do tín ngưỡng và lương giáo đoàn kết.", "Xóa bỏ các thứ thuế vô lý, trước mắt là thuế thân, thuế chợ, thuế đò; tuyệt đối cấm hút thuốc phiện.", "Nạn đói năm Ất Dậu tại miền Bắc Việt Nam trong khoảng từ tháng 10 năm 1944 đến tháng 5 năm 1945 khiến khoảng 2.000.000 người chết đói.", "Tuyên bố tự do tín ngưỡng và lương giáo đoàn kết.", "Ngay sau khi tuyên bố độc lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức lễ phát động phong trào cứu đói tại Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Nạn đói năm Ất Dậu tại miền Bắc Việt Nam trong khoảng từ tháng 10 năm 1944 đến tháng 5 năm 1945 khiến khoảng 2.000.000 người chết đói.", "Chính phủ còn phái một ủy ban vào Nam bộ tổ chức vận chuyển gạo ra Bắc.", "Ngay sau khi tuyên bố độc lập, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tổ chức lễ phát động phong trào cứu đói tại Nhà hát Lớn Hà Nội.", "Chính phủ cũng kêu gọi các hội buôn và người dân tham gia vận chuyển lương thực từ Nam ra Bắc.", "Chính phủ còn phái một ủy ban vào Nam bộ tổ chức vận chuyển gạo ra Bắc.", "Việc vận chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực hiện được trong tháng 9 năm 1945 với số lượng không quá 30.000 tấn do chiến tranh bùng nổ khi Pháp đưa quân đội vào Nam Kỳ.", "Chính phủ cũng kêu gọi các hội buôn và người dân tham gia vận chuyển lương thực từ Nam ra Bắc.", "Trong thư gửi đồng bào cả nước đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 28-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: \"Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng.", "Việc vận chuyển gạo từ Nam ra Bắc chỉ thực hiện được trong tháng 9 năm 1945 với số lượng không quá 30.000 tấn do chiến tranh bùng nổ khi Pháp đưa quân đội vào Nam Kỳ.", "Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hiện trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa.", "Trong thư gửi đồng bào cả nước đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 28-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: \"Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng.", "Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo\".", "Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hiện trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa.", "Chính phủ cũng chi ngân sách sửa chữa các quãng đê bị vỡ, củng cố hệ thống đê điều, đắp thêm một số đê mới.", "Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo\".", "Cho đến đầu năm 1946, hệ thống đê tại miền Bắc đã sửa xong.", "Chính phủ cũng chi ngân sách sửa chữa các quãng đê bị vỡ, củng cố hệ thống đê điều, đắp thêm một số đê mới.", "Để giải quyết tận gốc nạn đói, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kêu gọi nhân dân tăng gia sản xuất.", "Cho đến đầu năm 1946, hệ thống đê tại miền Bắc đã sửa xong.", "Chính phủ còn vận động tư nhân cho mượn các vườn trống quanh nhà để tăng gia sản xuất.", "Để giải quyết tận gốc nạn đói, Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kêu gọi nhân dân tăng gia sản xuất.", "Mỗi địa phương lập ra một tiểu ban để huy động nhân lực và tổ chức sản xuất, lương thực làm ra được dùng để cứu tế.", "Chính phủ còn vận động tư nhân cho mượn các vườn trống quanh nhà để tăng gia sản xuất.", "Cuối năm 1945 đầu 1946 không còn kịp thời vụ để trồng lúa nữa, nên chính phủ phát động dành phần lớn đất đai để tranh thủ trồng liên tiếp hai vụ màu (khoai lang, đậu, bắp...) bù cho phần lúa thiếu hụt.", "Mỗi địa phương lập ra một tiểu ban để huy động nhân lực và tổ chức sản xuất, lương thực làm ra được dùng để cứu tế.", "Kết quả sản lượng màu đã tăng gấp 4 lần so với thời kỳ trước năm 1945.", "Cuối năm 1945 đầu 1946 không còn kịp thời vụ để trồng lúa nữa, nên chính phủ phát động dành phần lớn đất đai để tranh thủ trồng liên tiếp hai vụ màu (khoai lang, đậu, bắp...) bù cho phần lúa thiếu hụt.", "Chỉ trong 5 tháng từ tháng 11 năm 1945 đến tháng 5 năm 1946 đã đạt 614.000 tấn, tương đương 506.000 tấn lúa, đủ đắp được số thiếu hụt của vụ mùa năm 1945.", "Kết quả sản lượng màu đã tăng gấp 4 lần so với thời kỳ trước năm 1945.", "Trong năm 1946, nạn đói cơ bản đã được giải quyết.", "Chỉ trong 5 tháng từ tháng 11 năm 1945 đến tháng 5 năm 1946 đã đạt 614.000 tấn, tương đương 506.000 tấn lúa, đủ đắp được số thiếu hụt của vụ mùa năm 1945.", "Ngày 2 tháng 9 năm 1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp tuyên bố: \"Cuộc cách mạng đã chiến thắng được nạn đói, thật là một kỳ công của chế độ dân chủ\".", "Trong năm 1946, nạn đói cơ bản đã được giải quyết.", "Giáo sư kinh tế Đặng Phong đánh giá việc giải quyết được nạn đói là lý do giải thích tại sao tuyệt đại đa số dân chúng đã tin và đi theo Việt Minh.", "Ngày 2 tháng 9 năm 1946, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp tuyên bố: \"Cuộc cách mạng đã chiến thắng được nạn đói, thật là một kỳ công của chế độ dân chủ\".", "Một thành tựu khác của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ là xóa mù chữ.", "Giáo sư kinh tế Đặng Phong đánh giá việc giải quyết được nạn đói là lý do giải thích tại sao tuyệt đại đa số dân chúng đã tin và đi theo Việt Minh.", "Năm 1945, có 95% dân số Việt Nam mù chữ.", "Một thành tựu khác của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ là xóa mù chữ.", "Trước thực trạng đó, để xóa mù chữ, từ ngày 8 tháng 9 năm 1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ra các sắc lệnh: Sắc lệnh số 17 đặt ra một bình dân học vụ trong toàn cõi Việt Nam, Sắc lệnh số 19 lập cho nông dân và thợ thuyền những lớp học bình dân buổi tối, Sắc lệnh số 20 định rằng việc học chữ quốc ngữ từ nay bắt buộc và không mất tiền.", "Năm 1945, có 95% dân số Việt Nam mù chữ.", "Để phục vụ chiến dịch xoá mù chữ, Nha Bình dân học vụ được thành lập ngày 18 tháng 9 năm 1945.", "Trước thực trạng đó, để xóa mù chữ, từ ngày 8 tháng 9 năm 1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ra các sắc lệnh: Sắc lệnh số 17 đặt ra một bình dân học vụ trong toàn cõi Việt Nam, Sắc lệnh số 19 lập cho nông dân và thợ thuyền những lớp học bình dân buổi tối, Sắc lệnh số 20 định rằng việc học chữ quốc ngữ từ nay bắt buộc và không mất tiền.", "Ngày 4 tháng 10 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Chống nạn thất học gửi tới toàn dân: \"...Muốn giữ vững nền độc lập, muốn làm cho dân mạnh nước giàu, mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức, mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ.", "Để phục vụ chiến dịch xoá mù chữ, Nha Bình dân học vụ được thành lập ngày 18 tháng 9 năm 1945.", "Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ… Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi.\"", "Ngày 4 tháng 10 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Chống nạn thất học gửi tới toàn dân: \"...Muốn giữ vững nền độc lập, muốn làm cho dân mạnh nước giàu, mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức, mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ.", "Các lớp học Bình dân học vụ được mở khắp nơi ở cả ba miền thu hút sự tham gia của mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp nhân dân.", "Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ… Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi.\"", "Người biết chữ dạy cho người không biết chữ.", "Các lớp học Bình dân học vụ được mở khắp nơi ở cả ba miền thu hút sự tham gia của mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp nhân dân.", "Đến tháng 9 năm 1946, phong trào Bình dân học vụ đã tổ chức được 75.000 lớp học với trên 95.000 giáo viên, trên 2.500.000 người được phong trào dạy biết đọc, biết viết.", "Người biết chữ dạy cho người không biết chữ.", "Theo Quyết nghị của Chính phủ, ngày 4 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp thay mặt Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ký ban hành Sắc lệnh số 4 lập \"Quỹ độc lập\" với mục đích \"để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân sẵn lòng quyên giúp Chính phủ để ủng hộ nền độc lập của Quốc gia\".", "Đến tháng 9 năm 1946, phong trào Bình dân học vụ đã tổ chức được 75.000 lớp học với trên 95.000 giáo viên, trên 2.500.000 người được phong trào dạy biết đọc, biết viết.", "Tiếp sau đó, cũng trong khuôn khổ Quỹ Độc lập, Chính phủ đã đề ra biện pháp tổ chức \"Tuần lễ Vàng\" từ ngày 17 đến ngày 24 tháng 9 năm 1945.", "Theo Quyết nghị của Chính phủ, ngày 4 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp thay mặt Chủ tịch Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ký ban hành Sắc lệnh số 4 lập \"Quỹ độc lập\" với mục đích \"để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân sẵn lòng quyên giúp Chính phủ để ủng hộ nền độc lập của Quốc gia\".", "Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào toàn quốc nhân dịp \"Tuần lễ Vàng\", nêu rõ mục đích của việc lập quỹ là \"thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là của các nhà giàu có để dùng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là việc quốc phòng\".", "Tiếp sau đó, cũng trong khuôn khổ Quỹ Độc lập, Chính phủ đã đề ra biện pháp tổ chức \"Tuần lễ Vàng\" từ ngày 17 đến ngày 24 tháng 9 năm 1945.", "Chính phủ đã huy động được tổng cộng 20 triệu đồng và 370kg vàng.", "Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho đồng bào toàn quốc nhân dịp \"Tuần lễ Vàng\", nêu rõ mục đích của việc lập quỹ là \"thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là của các nhà giàu có để dùng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là việc quốc phòng\".", "Ngân quỹ quốc gia đã có hàng trăm triệu đồng.", "Chính phủ đã huy động được tổng cộng 20 triệu đồng và 370kg vàng.", "Riêng tại Hà Nội, trong \"Tuần lễ Vàng\" nhân dân đã góp được 2.201 lạng vàng, 920 tạ thóc cùng tiền bạc và các hiện vật khác, tổng trị giá lên 7 triệu đồng Đông Dương.", "Ngân quỹ quốc gia đã có hàng trăm triệu đồng.", "Số tiền này được dùng để mua vũ khí của quân đội Nhật bị quân đội Trung hoa Dân quốc tịch thu và để hối lộ cho các tướng lĩnh Trung Hoa đang đóng quân tại miền Bắc Việt Nam.", "Riêng tại Hà Nội, trong \"Tuần lễ Vàng\" nhân dân đã góp được 2.201 lạng vàng, 920 tạ thóc cùng tiền bạc và các hiện vật khác, tổng trị giá lên 7 triệu đồng Đông Dương.", "Cùng các hình thức tổ chức \"Quỹ Độc lập\", \"Tuần lễ Vàng\", chính quyền cách mạng còn tổ chức nhiều hình thức khuyến khích để nhân dân có điều kiện tham gia đóng góp cho tài chính đất nước với hình thức tự nguyện như lập \"Quỹ Kháng chiến\", \"Quỹ Bình dân học vụ\", \"Quỹ Giải phóng quân\", \"Ngày Nam Bộ\"... Sự đóng góp, ủng hộ nhiệt tình của nhân dân đã góp phần giải quyết khó khăn về tài chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Số tiền này được dùng để mua vũ khí của quân đội Nhật bị quân đội Trung hoa Dân quốc tịch thu và để hối lộ cho các tướng lĩnh Trung Hoa đang đóng quân tại miền Bắc Việt Nam.", "Chính phủ Liên hiệp Lâm thời\n\nThành lập \n\nTháng 9 năm 1945, 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc gồm 4 quân đoàn do tướng Lư Hán làm tổng chỉ huy, theo sự phân công của phe Đồng Minh chia làm hai đường tiến vào miền Bắc giải giáp quân Nhật đã kéo vào đóng quân ở Hà Nội và hầu hết các thành phố, thị xã từ biên giới Việt-Trung đến vĩ tuyến 16.", "Cùng các hình thức tổ chức \"Quỹ Độc lập\", \"Tuần lễ Vàng\", chính quyền cách mạng còn tổ chức nhiều hình thức khuyến khích để nhân dân có điều kiện tham gia đóng góp cho tài chính đất nước với hình thức tự nguyện như lập \"Quỹ Kháng chiến\", \"Quỹ Bình dân học vụ\", \"Quỹ Giải phóng quân\", \"Ngày Nam Bộ\"... Sự đóng góp, ủng hộ nhiệt tình của nhân dân đã góp phần giải quyết khó khăn về tài chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quân của Tưởng Giới Thạch ngoài nhiệm vụ giải giáp quân Nhật còn nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt Đảng Cộng sản Đông Dương, phá tan mặt trận Việt Minh, giúp các lực lượng đối lập đánh đổ chính quyền do Việt Minh thành lập, thiết lập chính quyền thân Tưởng.", "Chính phủ Liên hiệp Lâm thời\n\nThành lập \n\nTháng 9 năm 1945, 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc gồm 4 quân đoàn do tướng Lư Hán làm tổng chỉ huy, theo sự phân công của phe Đồng Minh chia làm hai đường tiến vào miền Bắc giải giáp quân Nhật đã kéo vào đóng quân ở Hà Nội và hầu hết các thành phố, thị xã từ biên giới Việt-Trung đến vĩ tuyến 16.", "Các tổ chức Việt Quốc (Vũ Hồng Khanh, Nguyễn Tường Tam đứng đầu), Việt Cách (đứng đầu là Nguyễn Hải Thần) cũng nhanh chóng từ Trung Quốc đi cùng quân Tưởng trở về Việt Nam.", "Quân của Tưởng Giới Thạch ngoài nhiệm vụ giải giáp quân Nhật còn nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt Đảng Cộng sản Đông Dương, phá tan mặt trận Việt Minh, giúp các lực lượng đối lập đánh đổ chính quyền do Việt Minh thành lập, thiết lập chính quyền thân Tưởng.", "Thành phần các đảng phái này trong nước không mạnh như Việt Minh.", "Các tổ chức Việt Quốc (Vũ Hồng Khanh, Nguyễn Tường Tam đứng đầu), Việt Cách (đứng đầu là Nguyễn Hải Thần) cũng nhanh chóng từ Trung Quốc đi cùng quân Tưởng trở về Việt Nam.", "Theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mục đích của Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho Quân đội Trung Hoa Dân Quốc vào Việt Nam, gây xung đột vũ trang với Quân Giải phóng và cướp chính quyền các địa phương.", "Thành phần các đảng phái này trong nước không mạnh như Việt Minh.", "Dựa vào quân đội Tưởng, Việt Quốc và Việt Cách đã chiếm giữ một số nơi ở Yên Bái, Vĩnh Yên, Móng Cái, liên tục thực hiện các vụ quấy nhiễu, cướp phá, giết người, rải truyền đơn, ra báo Việt Nam, Thiết Thực, Đồng Tâm nhằm vu cáo nói xấu Việt Minh, chống chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đòi gạt bỏ các bộ trưởng là đảng viên cộng sản ra khỏi chính phủ mới thành lập.", "Theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mục đích của Việt Quốc, Việt Cách để mở đường, tạo dựng cơ sở cho Quân đội Trung Hoa Dân Quốc vào Việt Nam, gây xung đột vũ trang với Quân Giải phóng và cướp chính quyền các địa phương.", "Cũng theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, do sống từ lâu ở nước ngoài, lại không có liên hệ gì với phong trào cách mạng trong nước, nên Việt Quốc, Việt Cách không nhận được sự ủng hộ của người dân.", "Dựa vào quân đội Tưởng, Việt Quốc và Việt Cách đã chiếm giữ một số nơi ở Yên Bái, Vĩnh Yên, Móng Cái, liên tục thực hiện các vụ quấy nhiễu, cướp phá, giết người, rải truyền đơn, ra báo Việt Nam, Thiết Thực, Đồng Tâm nhằm vu cáo nói xấu Việt Minh, chống chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đòi gạt bỏ các bộ trưởng là đảng viên cộng sản ra khỏi chính phủ mới thành lập.", "Tại nhiều nơi có quân Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách đi qua, các cơ quan chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang đều dãn ra xung quanh tránh xô xát lớn.", "Cũng theo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, do sống từ lâu ở nước ngoài, lại không có liên hệ gì với phong trào cách mạng trong nước, nên Việt Quốc, Việt Cách không nhận được sự ủng hộ của người dân.", "Nhân dân thực hiện \"vườn không, nhà trống\".", "Tại nhiều nơi có quân Tưởng và Việt Quốc, Việt Cách đi qua, các cơ quan chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang đều dãn ra xung quanh tránh xô xát lớn.", "Điều này đã khiến cho quân Tưởng gặp nhiều khó khăn trên đường đi, còn Việt Quốc, Việt Cách cũng thất bại trong việc khuếch trương thanh thế cũng như mục đích của mình.", "Nhân dân thực hiện \"vườn không, nhà trống\".", "Còn theo sử gia Trần Trọng Kim thì Việt Quốc, Việt Cách tuy có thế lực nhờ quân đội Trung Hoa Dân Quốc hỗ trợ, nhưng không thống nhất và không có kỷ luật chặt chẽ, tuyên truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng kể.", "Điều này đã khiến cho quân Tưởng gặp nhiều khó khăn trên đường đi, còn Việt Quốc, Việt Cách cũng thất bại trong việc khuếch trương thanh thế cũng như mục đích của mình.", "Thiếu tá tình báo Mỹ thuộc OSS, Archimedes L.A Patti nhận xét những người Quốc gia lưu vong chống cộng quyết liệt, có tham vọng nắm quyền lãnh đạo đất nước nhưng quá kém về tổ chức, thiếu sự liên kết chính trị, thiếu lãnh đạo và không có một chương trình hành động ra hồn mà chỉ hy vọng tạo ra một nước Việt Nam độc lập với sự giúp đỡ của Trung Quốc.", "Còn theo sử gia Trần Trọng Kim thì Việt Quốc, Việt Cách tuy có thế lực nhờ quân đội Trung Hoa Dân Quốc hỗ trợ, nhưng không thống nhất và không có kỷ luật chặt chẽ, tuyên truyền nhiều mà không làm được việc gì đáng kể.", "Sau khi thảo luận với các lãnh đạo Việt Cách và Việt Nam Quốc dân Đảng, ông nhận thấy những người này tuyệt nhiên không có ý tưởng nào về việc đáp ứng nhu cầu của nhân dân, không một ai có khái niệm về công việc sẽ làm mà chỉ chăm chăm mục tiêu \"chia sẻ quyền lực với Việt Minh\".", "Thiếu tá tình báo Mỹ thuộc OSS, Archimedes L.A Patti nhận xét những người Quốc gia lưu vong chống cộng quyết liệt, có tham vọng nắm quyền lãnh đạo đất nước nhưng quá kém về tổ chức, thiếu sự liên kết chính trị, thiếu lãnh đạo và không có một chương trình hành động ra hồn mà chỉ hy vọng tạo ra một nước Việt Nam độc lập với sự giúp đỡ của Trung Quốc.", "Ông ta nhận xét: \"Họ (Việt Cách, Việt Nam Quốc dân Đảng) là những kẻ lạc hướng về chính trị, có lẽ vì sống quá lâu ở Trung Quốc\" .", "Sau khi thảo luận với các lãnh đạo Việt Cách và Việt Nam Quốc dân Đảng, ông nhận thấy những người này tuyệt nhiên không có ý tưởng nào về việc đáp ứng nhu cầu của nhân dân, không một ai có khái niệm về công việc sẽ làm mà chỉ chăm chăm mục tiêu \"chia sẻ quyền lực với Việt Minh\".", "Tưởng Giới Thạch không có ý định dính líu vào cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.", "Ông ta nhận xét: \"Họ (Việt Cách, Việt Nam Quốc dân Đảng) là những kẻ lạc hướng về chính trị, có lẽ vì sống quá lâu ở Trung Quốc\" .", "Ông không muốn làm mất lòng Pháp vì Pháp là một cường quốc trong khối Đồng Minh.", "Tưởng Giới Thạch không có ý định dính líu vào cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam.", "Ông chủ trương rút hết quân về nước ngay sau khi giải giáp Nhật.", "Ông không muốn làm mất lòng Pháp vì Pháp là một cường quốc trong khối Đồng Minh.", "Ngược lại tướng Lư Hán xem lập trường của Tưởng là thiển cận vì đi ngược lại các nguyên tắc của Hiến chương Đại Tây Dương đã được Trung Hoa Dân Quốc cam kết ủng hộ.", "Ông chủ trương rút hết quân về nước ngay sau khi giải giáp Nhật.", "Lư Hán chủ trương đóng quân tại miền Bắc Việt Nam lâu dài, đặt Việt Nam dưới sự bảo trợ của Trung Hoa Dân Quốc để Việt Nam có thể độc lập mà không cần đến sự ủng hộ của Pháp.", "Ngược lại tướng Lư Hán xem lập trường của Tưởng là thiển cận vì đi ngược lại các nguyên tắc của Hiến chương Đại Tây Dương đã được Trung Hoa Dân Quốc cam kết ủng hộ.", "Trong suốt thời gian đóng quân tại miền Bắc Việt Nam, Lư Hán dùng mọi khả năng của mình để làm thất bại mọi kế hoạch của Pháp giành lại quyền kiểm soát miền Bắc Việt Nam.", "Lư Hán chủ trương đóng quân tại miền Bắc Việt Nam lâu dài, đặt Việt Nam dưới sự bảo trợ của Trung Hoa Dân Quốc để Việt Nam có thể độc lập mà không cần đến sự ủng hộ của Pháp.", "Người Pháp được đối xử như những người ngoại quốc khác, Pháp không được cử đại diện tham gia vào lễ đầu hàng của Nhật với tư cách một nước trong khối Đồng Minh, các chỉ huy Pháp tại Hà Nội cũng không được Lư Hán công nhận là đại diện của chính phủ De Gaulle.", "Trong suốt thời gian đóng quân tại miền Bắc Việt Nam, Lư Hán dùng mọi khả năng của mình để làm thất bại mọi kế hoạch của Pháp giành lại quyền kiểm soát miền Bắc Việt Nam.", "Bộ phận OSS của Mỹ tại miền Bắc Việt Nam (Nhóm Con nai) cũng từ chối giúp các chỉ huy Pháp thiết lập một hành dinh tại Việt Nam.", "Người Pháp được đối xử như những người ngoại quốc khác, Pháp không được cử đại diện tham gia vào lễ đầu hàng của Nhật với tư cách một nước trong khối Đồng Minh, các chỉ huy Pháp tại Hà Nội cũng không được Lư Hán công nhận là đại diện của chính phủ De Gaulle.", "Trước đó OSS đã được lệnh của Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt không để cho Pháp tái chiếm Đông Dương, không được cung cấp vũ khí hay tiếp tế cho Pháp ngoại trừ để thực hiện những mục tiêu chống Nhật đã được Đồng Minh tán thành.", "Bộ phận OSS của Mỹ tại miền Bắc Việt Nam (Nhóm Con nai) cũng từ chối giúp các chỉ huy Pháp thiết lập một hành dinh tại Việt Nam.", "Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân Đảng ủng hộ quan điểm của Lư Hán về việc Trung Quốc đóng quân lâu dài tại Việt Nam để hỗ trợ cho nền độc lập của Việt Nam còn Việt Cách lại ủng hộ quan điểm của Tưởng Giới Thạch rút hết quân đội Trung Hoa Dân Quốc về nước sau khi giải giáp Nhật để Nguyễn Hải Thần lãnh đạo Việt Nam với sự hỗ trợ của Trung Hoa Dân Quốc.", "Trước đó OSS đã được lệnh của Tổng thống Mỹ Franklin D. Roosevelt không để cho Pháp tái chiếm Đông Dương, không được cung cấp vũ khí hay tiếp tế cho Pháp ngoại trừ để thực hiện những mục tiêu chống Nhật đã được Đồng Minh tán thành.", "Trong hai ngày 18 và 19 tháng 9 năm 1945, Việt Minh họp bí mật với Việt Cách (ngày 18 tháng 9) và Việt Quốc (ngày 19 tháng 9).", "Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân Đảng ủng hộ quan điểm của Lư Hán về việc Trung Quốc đóng quân lâu dài tại Việt Nam để hỗ trợ cho nền độc lập của Việt Nam còn Việt Cách lại ủng hộ quan điểm của Tưởng Giới Thạch rút hết quân đội Trung Hoa Dân Quốc về nước sau khi giải giáp Nhật để Nguyễn Hải Thần lãnh đạo Việt Nam với sự hỗ trợ của Trung Hoa Dân Quốc.", "Trong hai cuộc họp này, Nguyễn Hải Thần đại diện Việt Cách và Nguyễn Tường Tam đại diện Việt Quốc đề nghị Hồ Chí Minh đồng ý hợp nhất Việt Minh với Việt Cách và Việt Quốc.", "Trong hai ngày 18 và 19 tháng 9 năm 1945, Việt Minh họp bí mật với Việt Cách (ngày 18 tháng 9) và Việt Quốc (ngày 19 tháng 9).", "Qua đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Việt Minh lãnh đạo sẽ nhận được sự ủng hộ về tài chính và chính trị của Trung Hoa Dân Quốc.", "Trong hai cuộc họp này, Nguyễn Hải Thần đại diện Việt Cách và Nguyễn Tường Tam đại diện Việt Quốc đề nghị Hồ Chí Minh đồng ý hợp nhất Việt Minh với Việt Cách và Việt Quốc.", "Đối với lời đề nghị này, trong nội bộ Việt Minh có nhiều ý kiến khác nhau.", "Qua đó, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Việt Minh lãnh đạo sẽ nhận được sự ủng hộ về tài chính và chính trị của Trung Hoa Dân Quốc.", "Võ Nguyên Giáp không đồng ý vì cho rằng những đề nghị đó không có giá trị và không thật thà, chẳng khác gì thay thế chủ nghĩa thực dân Pháp bằng ách thống trị của Trung Quốc nhưng Hoàng Minh Giám lại nghĩ rằng việc hợp nhất Việt Minh với các đảng phái Quốc gia sẽ làm giảm bớt sự đối lập và tăng cường thế lực cho Việt Minh, làm người Trung Quốc yên lòng còn Pháp phải lo ngại, quan trọng nhất là Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong con mắt của Đồng Minh, đặc biệt là Mỹ, là chính phủ thật sự dân chủ.", "Đối với lời đề nghị này, trong nội bộ Việt Minh có nhiều ý kiến khác nhau.", "Cuối cùng Việt Minh đã từ chối hợp nhất với Việt Cách và Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Võ Nguyên Giáp không đồng ý vì cho rằng những đề nghị đó không có giá trị và không thật thà, chẳng khác gì thay thế chủ nghĩa thực dân Pháp bằng ách thống trị của Trung Quốc nhưng Hoàng Minh Giám lại nghĩ rằng việc hợp nhất Việt Minh với các đảng phái Quốc gia sẽ làm giảm bớt sự đối lập và tăng cường thế lực cho Việt Minh, làm người Trung Quốc yên lòng còn Pháp phải lo ngại, quan trọng nhất là Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong con mắt của Đồng Minh, đặc biệt là Mỹ, là chính phủ thật sự dân chủ.", "Điều làm Hồ Chí Minh lo ngại là trong một số giới, đặc biệt là tầng lớp trung lưu Việt Nam, người ta vẫn xem ông và Việt Minh là cộng sản vì thế ông phải làm mọi cách để thay đổi điều này.", "Cuối cùng Việt Minh đã từ chối hợp nhất với Việt Cách và Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Tháng 11 năm 1945, ông quyết định cho Đảng Cộng sản Đông Dương tự giải tán.", "Điều làm Hồ Chí Minh lo ngại là trong một số giới, đặc biệt là tầng lớp trung lưu Việt Nam, người ta vẫn xem ông và Việt Minh là cộng sản vì thế ông phải làm mọi cách để thay đổi điều này.", "Về mặt công khai, đảng của ông không còn hiện diện mà chỉ có một bộ phận hoạt động dưới danh nghĩa Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương.", "Tháng 11 năm 1945, ông quyết định cho Đảng Cộng sản Đông Dương tự giải tán.", "Ngày 19 tháng 11 năm 1945, tướng Tiêu Văn đứng ra tổ chức một cuộc hội nghị hòa giải có Việt Nam Quốc dân Đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Minh tham gia.", "Về mặt công khai, đảng của ông không còn hiện diện mà chỉ có một bộ phận hoạt động dưới danh nghĩa Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương.", "Mặt trận Việt Minh đồng ý nhượng bộ với Việt Quốc, Việt Cách.", "Ngày 19 tháng 11 năm 1945, tướng Tiêu Văn đứng ra tổ chức một cuộc hội nghị hòa giải có Việt Nam Quốc dân Đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Minh tham gia.", "Lãnh đạo Việt Cách Nguyễn Hải Thần được bổ nhiệm vào ghế Phó Chủ tịch Chính phủ.", "Mặt trận Việt Minh đồng ý nhượng bộ với Việt Quốc, Việt Cách.", "Đồng thời hai ghế bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ Vệ sinh, một ghế thứ trưởng Bộ Quốc dân Kinh tế được giao cho các thành viên của Việt Quốc, Việt Cách.", "Lãnh đạo Việt Cách Nguyễn Hải Thần được bổ nhiệm vào ghế Phó Chủ tịch Chính phủ.", "Tuy nhiên chức trách các Bộ cũng thay đổi.", "Đồng thời hai ghế bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ Vệ sinh, một ghế thứ trưởng Bộ Quốc dân Kinh tế được giao cho các thành viên của Việt Quốc, Việt Cách.", "Bộ trưởng Quốc phòng trở thành nơi lo về tài chính mà không được xem xét danh sách nhân sự, quân số, súng đạn còn các Bộ trưởng khác của các đảng phái Quốc gia chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của nội các.", "Tuy nhiên chức trách các Bộ cũng thay đổi.", "Ngày 1 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập thay thế Chính phủ Cách mạng Lâm thời với sự tham gia của một số đảng phái đối lập (Việt Cách, Việt Quốc...) hoạt động ở Trung Quốc với sự bảo trợ của Trung Hoa Quốc Dân Đảng.", "Bộ trưởng Quốc phòng trở thành nơi lo về tài chính mà không được xem xét danh sách nhân sự, quân số, súng đạn còn các Bộ trưởng khác của các đảng phái Quốc gia chẳng có chức trách cụ thể gì, không bao giờ được tham dự bất cứ buổi họp nào của nội các.", "Hoạt động \n\nNgày 6 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã tổ chức cuộc Tổng tuyển cử trên toàn quốc, lần đầu tiên đã bầu ra Quốc hội và thông qua Hiến pháp.", "Ngày 1 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập thay thế Chính phủ Cách mạng Lâm thời với sự tham gia của một số đảng phái đối lập (Việt Cách, Việt Quốc...) hoạt động ở Trung Quốc với sự bảo trợ của Trung Hoa Quốc Dân Đảng.", "Nhiều đảng phái không có quyền tham gia Tổng tuyển cử đã tìm cách phá hoại.", "Hoạt động \n\nNgày 6 tháng 1 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã tổ chức cuộc Tổng tuyển cử trên toàn quốc, lần đầu tiên đã bầu ra Quốc hội và thông qua Hiến pháp.", "Các đảng này cho là trúng cử chỉ là Việt Minh cộng sản, chính quyền trong tay nên Việt Minh muốn ai trúng cũng được.", "Nhiều đảng phái không có quyền tham gia Tổng tuyển cử đã tìm cách phá hoại.", "Hai đảng đối lập trong Chính phủ là Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc) và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách) không tham gia bầu cử dù trước đó Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Nguyễn Hải Thần (lãnh tụ Việt Cách) và Vũ Hồng Khanh (lãnh tụ Việt Quốc) mời Việt Quốc và Việt Cách tham gia Tổng tuyển cử và đề nghị hai bên không công kích nhau bằng lời nói hoặc hành động cho đến ngày Quốc hội khai mạc.", "Các đảng này cho là trúng cử chỉ là Việt Minh cộng sản, chính quyền trong tay nên Việt Minh muốn ai trúng cũng được.", "Có nguồn cho là có những nơi lá phiếu không bí mật, cựu Thủ tướng Đế quốc Việt Nam Trần Trọng Kim cho rằng có nơi người dân bị cưỡng bách bầu cho Việt Minh.", "Hai đảng đối lập trong Chính phủ là Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc) và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách) không tham gia bầu cử dù trước đó Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Nguyễn Hải Thần (lãnh tụ Việt Cách) và Vũ Hồng Khanh (lãnh tụ Việt Quốc) mời Việt Quốc và Việt Cách tham gia Tổng tuyển cử và đề nghị hai bên không công kích nhau bằng lời nói hoặc hành động cho đến ngày Quốc hội khai mạc.", "Theo Việt Minh, cuộc bầu cử đã diễn ra công bằng.", "Có nguồn cho là có những nơi lá phiếu không bí mật, cựu Thủ tướng Đế quốc Việt Nam Trần Trọng Kim cho rằng có nơi người dân bị cưỡng bách bầu cho Việt Minh.", "Mặc dù bị nhiều đảng phái tuyên truyền vận động dân chúng tẩy chay cuộc bầu cử và ngăn cản việc tổ chức bầu cử ở một số nơi, nhưng tại các địa phương, ở đâu cũng có người tự ứng cử, các cuộc tiếp xúc tranh cử công khai, tự do diễn ra ở khắp mọi nơi.", "Theo Việt Minh, cuộc bầu cử đã diễn ra công bằng.", "Sau khi kết quả bầu cử được công bố, sự thật hoàn toàn không như các đảng phái tuyên truyền.", "Mặc dù bị nhiều đảng phái tuyên truyền vận động dân chúng tẩy chay cuộc bầu cử và ngăn cản việc tổ chức bầu cử ở một số nơi, nhưng tại các địa phương, ở đâu cũng có người tự ứng cử, các cuộc tiếp xúc tranh cử công khai, tự do diễn ra ở khắp mọi nơi.", "Nhiều đại biểu có uy tín của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo, dân tộc đều trúng cử tại Quốc hội khóa I hầu hết chưa là đảng viên.", "Sau khi kết quả bầu cử được công bố, sự thật hoàn toàn không như các đảng phái tuyên truyền.", "Sau cuộc bầu cử, theo thỏa thuận với Việt Minh, phe đối lập bao gồm một số tổ chức như Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng được Trung Hoa Dân quốc ủng hộ, không tham gia Tổng tuyển cử nhưng vẫn được nắm 70 ghế Quốc hội cùng nhiều vị trí trong chính quyền trung ương do chính sách hòa hợp các đảng phái của Chính phủ.", "Nhiều đại biểu có uy tín của các giai cấp, tầng lớp, tôn giáo, dân tộc đều trúng cử tại Quốc hội khóa I hầu hết chưa là đảng viên.", "Trong hồi ký Những năm tháng không thể nào quên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận định các đảng phái này lo sợ thất bại trước sức ủng hộ lớn của cử tri với Mặt trận Việt Minh nên không tham gia bầu cử.", "Sau cuộc bầu cử, theo thỏa thuận với Việt Minh, phe đối lập bao gồm một số tổ chức như Việt Nam Cách mạng Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng được Trung Hoa Dân quốc ủng hộ, không tham gia Tổng tuyển cử nhưng vẫn được nắm 70 ghế Quốc hội cùng nhiều vị trí trong chính quyền trung ương do chính sách hòa hợp các đảng phái của Chính phủ.", "Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, theo đề nghị của Đoàn chủ tịch (Ngô Tử Hạ điều khiển, với Nguyễn Đình Thi làm thư ký), các ghế Quốc hội phân chia tả hữu, theo đó Việt Quốc, Việt Cách (cánh hữu) ngồi bên tay phải, và các đại biểu Việt Minh, Marxist, Xã hội, Dân chủ ngồi bên tay trái, nhưng theo ý kiến của chủ tịch Hồ Chí Minh thì không nên phân chia như vậy, thể hiện một sự đoàn kết trong Quốc hội.", "Trong hồi ký Những năm tháng không thể nào quên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận định các đảng phái này lo sợ thất bại trước sức ủng hộ lớn của cử tri với Mặt trận Việt Minh nên không tham gia bầu cử.", "Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến\n\nThành lập \nSau khi Quốc hội được bầu, ngày 2 tháng 3 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến được thành lập để thay thế Chính phủ Liên hiệp Lâm thời.", "Tại Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, theo đề nghị của Đoàn chủ tịch (Ngô Tử Hạ điều khiển, với Nguyễn Đình Thi làm thư ký), các ghế Quốc hội phân chia tả hữu, theo đó Việt Quốc, Việt Cách (cánh hữu) ngồi bên tay phải, và các đại biểu Việt Minh, Marxist, Xã hội, Dân chủ ngồi bên tay trái, nhưng theo ý kiến của chủ tịch Hồ Chí Minh thì không nên phân chia như vậy, thể hiện một sự đoàn kết trong Quốc hội.", "Ở các địa phương, các cấp chính quyền liên hiệp được thành lập trong năm 1946.", "Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến\n\nThành lập \nSau khi Quốc hội được bầu, ngày 2 tháng 3 năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến được thành lập để thay thế Chính phủ Liên hiệp Lâm thời.", "Hoạt động \nTrong thời gian hoạt động, Chính phủ đã tiếp tục thực hiện các biện pháp, chính sách để giữ vững nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ non trẻ.", "Ở các địa phương, các cấp chính quyền liên hiệp được thành lập trong năm 1946.", "Về đối nội đã kêu gọi các đảng phái đoàn kết phụng sự quốc gia, thực hiện các chính sách kinh tế, quốc phòng, văn hóa, giáo dục... Hồ Chí Minh giao cho Võ Nguyên Giáp và Trần Quốc Hoàn, sau này trở thành Bộ trưởng Công an, nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng này trong dân chúng.", "Hoạt động \nTrong thời gian hoạt động, Chính phủ đã tiếp tục thực hiện các biện pháp, chính sách để giữ vững nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ non trẻ.", "Võ Nguyên Giáp kể lại: \"Chúng tôi phải trừng trị bọn phá hoại... Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu khích và đảm bảo không xảy ra xung đột lớn\".", "Về đối nội đã kêu gọi các đảng phái đoàn kết phụng sự quốc gia, thực hiện các chính sách kinh tế, quốc phòng, văn hóa, giáo dục... Hồ Chí Minh giao cho Võ Nguyên Giáp và Trần Quốc Hoàn, sau này trở thành Bộ trưởng Công an, nhiệm vụ vô hiệu hóa các cuộc biểu tình do Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội tổ chức nhằm chấm dứt hoạt động tuyên truyền của các đảng này trong dân chúng.", "Võ Nguyên Giáp dùng lực lượng tự vệ và các hội viên Hội Cứu Quốc phá các cuộc biểu tình này.", "Võ Nguyên Giáp kể lại: \"Chúng tôi phải trừng trị bọn phá hoại... Nhưng bằng mọi giá phải tránh khiêu khích và đảm bảo không xảy ra xung đột lớn\".", "Khi có lộn xộn, lính Trung Quốc bắn chỉ thiên, xông vào giải tán đám biểu tình để vãn hồi trị an.", "Võ Nguyên Giáp dùng lực lượng tự vệ và các hội viên Hội Cứu Quốc phá các cuộc biểu tình này.", "Việt Nam Quốc dân Đảng hoảng hốt khi người Trung Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt Minh như họ mong đợi.", "Khi có lộn xộn, lính Trung Quốc bắn chỉ thiên, xông vào giải tán đám biểu tình để vãn hồi trị an.", "Ông Nguyễn Duy Thanh, một người theo chủ nghĩa quốc gia buồn rầu nhớ lại: \"Không có Trung Hoa ủng hộ, những đảng phái theo chủ nghĩa quốc gia chẳng thể đối phó được với những người Cộng sản\" \n\nVề đối ngoại đã thực hiện đàm phán với Chính phủ Pháp, ký với đại diện chính phủ Cộng hòa Pháp J. Sainteny bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 năm 1946 cho phép 15.000 quân Pháp ra Bắc thay thế cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước.", "Việt Nam Quốc dân Đảng hoảng hốt khi người Trung Hoa không giúp được gì nhiều trong việc chống lại Việt Minh như họ mong đợi.", "Sau khi bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt được ký ngày 6 tháng 3 năm 1946, các đảng phái không cộng sản và thân nước ngoài như Việt Quốc và Việt Cách đã lên tiếng phản đối Chính phủ ký hiệp định này với Pháp.", "Ông Nguyễn Duy Thanh, một người theo chủ nghĩa quốc gia buồn rầu nhớ lại: \"Không có Trung Hoa ủng hộ, những đảng phái theo chủ nghĩa quốc gia chẳng thể đối phó được với những người Cộng sản\" \n\nVề đối ngoại đã thực hiện đàm phán với Chính phủ Pháp, ký với đại diện chính phủ Cộng hòa Pháp J. Sainteny bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 năm 1946 cho phép 15.000 quân Pháp ra Bắc thay thế cho 20 vạn quân Tưởng rút về nước.", "Từ ngày 19 tháng 4 đến ngày 11 tháng 5 năm 1946 tại Đà Lạt, chính phủ tổ chức một hội nghị dự bị, gặp gỡ giữa 2 phái đoàn Việt và Pháp chuẩn bị cho Hội nghị Fontainebleau chính thức vào tháng 7 năm 1946.", "Sau khi bản Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt được ký ngày 6 tháng 3 năm 1946, các đảng phái không cộng sản và thân nước ngoài như Việt Quốc và Việt Cách đã lên tiếng phản đối Chính phủ ký hiệp định này với Pháp.", "Ngày 31 tháng 5 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên đường sang Pháp theo lời mời của chính phủ nước này.", "Từ ngày 19 tháng 4 đến ngày 11 tháng 5 năm 1946 tại Đà Lạt, chính phủ tổ chức một hội nghị dự bị, gặp gỡ giữa 2 phái đoàn Việt và Pháp chuẩn bị cho Hội nghị Fontainebleau chính thức vào tháng 7 năm 1946.", "Cùng ngày, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu cũng khởi hành.", "Ngày 31 tháng 5 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên đường sang Pháp theo lời mời của chính phủ nước này.", "Trước khi đi, Hồ Chí Minh bàn giao quyền lãnh đạo đất nước cho Quyền Chủ tịch Nước là cụ Huỳnh Thúc Kháng với lời dặn \"Dĩ bất biến, ứng vạn biến\".", "Cùng ngày, phái đoàn chính phủ do Phạm Văn Đồng dẫn đầu cũng khởi hành.", "Trước khi lên đường sang Pháp, Hồ Chí Minh dự đoán thời gian ở Pháp \"...có khi một tháng, có khi hơn\" nhưng cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Pháp 4 tháng trong lúc phái đoàn do Phạm Văn Đồng dẫn đầu tham dự Hội nghị Fontainebleau (diễn ra từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946).", "Trước khi đi, Hồ Chí Minh bàn giao quyền lãnh đạo đất nước cho Quyền Chủ tịch Nước là cụ Huỳnh Thúc Kháng với lời dặn \"Dĩ bất biến, ứng vạn biến\".", "Hội nghị Fontainebleau không đem lại kết quả cụ thể nào.", "Trước khi lên đường sang Pháp, Hồ Chí Minh dự đoán thời gian ở Pháp \"...có khi một tháng, có khi hơn\" nhưng cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Pháp 4 tháng trong lúc phái đoàn do Phạm Văn Đồng dẫn đầu tham dự Hội nghị Fontainebleau (diễn ra từ 6 tháng 7 tới 10 tháng 9 năm 1946).", "Sau khi phái đoàn của Việt Nam về nước, tại Pháp, ngày 14 tháng 9 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với đại diện Pháp bản Tạm ước Việt - Pháp.", "Hội nghị Fontainebleau không đem lại kết quả cụ thể nào.", "Ngày 15 tháng 6 năm 1946, người lính cuối cùng của quân đội Trung Hoa Dân Quốc rời khỏi Việt Nam.", "Sau khi phái đoàn của Việt Nam về nước, tại Pháp, ngày 14 tháng 9 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với đại diện Pháp bản Tạm ước Việt - Pháp.", "Các thành viên Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách Mệnh Đồng minh Hội mất chỗ dựa hậu thuẫn chính là quân đội Tưởng Giới Thạch và do bất đồng về việc ký Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 cũng như không muốn sáp nhập quân đội vào biên chế Vệ quốc đoàn dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng do Việt Minh kiểm soát do lo sợ bị khống chế rồi bị giải tán dần đã lần lượt rút khỏi chính phủ Liên hiệp.", "Ngày 15 tháng 6 năm 1946, người lính cuối cùng của quân đội Trung Hoa Dân Quốc rời khỏi Việt Nam.", "Lãnh tụ đảng Việt Cách là Nguyễn Hải Thần và các thành viên Việt Quốc - Việt Cách khác trong chính phủ như Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh và cánh thân Tưởng do Vũ Hồng Khanh lãnh đạo lưu vong sang Trung Quốc.", "Các thành viên Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách Mệnh Đồng minh Hội mất chỗ dựa hậu thuẫn chính là quân đội Tưởng Giới Thạch và do bất đồng về việc ký Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt ngày 6 tháng 3 cũng như không muốn sáp nhập quân đội vào biên chế Vệ quốc đoàn dưới sự chỉ huy của Bộ Quốc phòng do Việt Minh kiểm soát do lo sợ bị khống chế rồi bị giải tán dần đã lần lượt rút khỏi chính phủ Liên hiệp.", "Các đảng viên Đại Việt phần lớn vẫn ở lại Việt Nam chờ thời cơ.", "Lãnh tụ đảng Việt Cách là Nguyễn Hải Thần và các thành viên Việt Quốc - Việt Cách khác trong chính phủ như Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh và cánh thân Tưởng do Vũ Hồng Khanh lãnh đạo lưu vong sang Trung Quốc.", "Nguyễn Tường Tam với tư cách Bộ trưởng Bộ Ngoại giao dẫn đầu phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia Hội nghị trù bị tại Đà Lạt, nhưng do bất đồng đã không tham gia hầu hết các phiên họp, sau đó cũng không tham gia Hội nghị Fontainebleau, cuối cùng rời bỏ chính phủ (tài liệu nhà nước nêu Nguyễn Tường Tam thiếu bản lĩnh chính trị, lập trường bấp bênh, biển thủ công quỹ rồi đào nhiệm sang nước ngoài).", "Các đảng viên Đại Việt phần lớn vẫn ở lại Việt Nam chờ thời cơ.", "Việc các thành viên chủ chốt của Việt Quốc, Việt Cách như Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh rời bỏ chính phủ, lưu vong sang Trung Quốc đã đánh dấu chấm hết cho thời kỳ hợp tác giữa Việt Minh và các đảng phái không cộng sản tại miền Bắc, trong công cuộc \"kháng chiến kiến quốc\" mà Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến là biểu tượng.", "Nguyễn Tường Tam với tư cách Bộ trưởng Bộ Ngoại giao dẫn đầu phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia Hội nghị trù bị tại Đà Lạt, nhưng do bất đồng đã không tham gia hầu hết các phiên họp, sau đó cũng không tham gia Hội nghị Fontainebleau, cuối cùng rời bỏ chính phủ (tài liệu nhà nước nêu Nguyễn Tường Tam thiếu bản lĩnh chính trị, lập trường bấp bênh, biển thủ công quỹ rồi đào nhiệm sang nước ngoài).", "Sự có mặt của quân đội Tưởng Giới Thạch cho tới lúc đó đã đảm bảo sự tồn tại của Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội.", "Việc các thành viên chủ chốt của Việt Quốc, Việt Cách như Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh rời bỏ chính phủ, lưu vong sang Trung Quốc đã đánh dấu chấm hết cho thời kỳ hợp tác giữa Việt Minh và các đảng phái không cộng sản tại miền Bắc, trong công cuộc \"kháng chiến kiến quốc\" mà Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến là biểu tượng.", "Hai đảng này không có một chương trình gắn kết với nhau để tranh thủ dân chúng như Việt Minh.", "Sự có mặt của quân đội Tưởng Giới Thạch cho tới lúc đó đã đảm bảo sự tồn tại của Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội.", "Những người lãnh đạo Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm chất có thể so sánh với Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp và những người có trách nhiệm khác của Việt Minh.", "Hai đảng này không có một chương trình gắn kết với nhau để tranh thủ dân chúng như Việt Minh.", "Khi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi Việt Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946, hiểu theo cách này hay cách khác, Võ Nguyên Giáp quyết định Việt Minh phải hoàn toàn một mình điều khiển bộ máy chính quyền.", "Những người lãnh đạo Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội thì còn xa mới có được những phẩm chất có thể so sánh với Hồ Chí Minh, Võ Nguyễn Giáp và những người có trách nhiệm khác của Việt Minh.", "Võ Nguyên Giáp hối hả hành động ngay với mục tiêu rải khắp: Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội được Trung Hoa Quốc dân Đảng ủng hộ, Việt Nam Quốc dân Đảng (theo Cecil B. Currey tổ chức này mượn danh cách mạng của Việt Nam Quốc dân Đảng năm 1930 do Nguyễn Thái Học sáng lập còn theo David G. Marr thì Đảng Cộng sản Đông Dương đã ra sức tuyên truyền Việt Nam Quốc dân Đảng phản bội lại sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Thái Học năm 1930 nhưng đến cuối năm 1945 nhiều người dân vẫn không tin vào điều đó), nhóm quốc gia thân Nhật Đại Việt, những người Trotskyist, những người quốc gia chống Pháp, nhóm Công giáo mang tên \"chiến sĩ Công giáo\".", "Khi quân đội Tưởng Giới Thạch rút khỏi Việt Nam ngày 15 tháng 6 năm 1946, hiểu theo cách này hay cách khác, Võ Nguyên Giáp quyết định Việt Minh phải hoàn toàn một mình điều khiển bộ máy chính quyền.", "Võ Nguyễn Giáp đã từng bước tìm cách loại bỏ dần các đảng phái này.", "Võ Nguyên Giáp hối hả hành động ngay với mục tiêu rải khắp: Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội được Trung Hoa Quốc dân Đảng ủng hộ, Việt Nam Quốc dân Đảng (theo Cecil B. Currey tổ chức này mượn danh cách mạng của Việt Nam Quốc dân Đảng năm 1930 do Nguyễn Thái Học sáng lập còn theo David G. Marr thì Đảng Cộng sản Đông Dương đã ra sức tuyên truyền Việt Nam Quốc dân Đảng phản bội lại sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Thái Học năm 1930 nhưng đến cuối năm 1945 nhiều người dân vẫn không tin vào điều đó), nhóm quốc gia thân Nhật Đại Việt, những người Trotskyist, những người quốc gia chống Pháp, nhóm Công giáo mang tên \"chiến sĩ Công giáo\".", "Ngày 19 tháng 6 năm 1946, Báo Cứu Quốc của Tổng bộ Việt Minh đăng xã luận kịch liệt chỉ trích \"bọn phản động phá hoại Hiệp định sơ bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3\".", "Võ Nguyễn Giáp đã từng bước tìm cách loại bỏ dần các đảng phái này.", "Ngay sau đó Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch truy quét các đảng phái đối lập bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp.", "Ngày 19 tháng 6 năm 1946, Báo Cứu Quốc của Tổng bộ Việt Minh đăng xã luận kịch liệt chỉ trích \"bọn phản động phá hoại Hiệp định sơ bộ Pháp Việt mùng 6 tháng 3\".", "Ông cũng sử dụng các binh lính, sĩ quan Nhật Bản tình nguyện ở lại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp (ở Hòn Gai quân Pháp cung cấp cho Việt Minh những khẩu pháo để diệt một số vị trí do quân Đại Việt chiếm giữ) trong chiến dịch này.", "Ngay sau đó Võ Nguyên Giáp bắt đầu chiến dịch truy quét các đảng phái đối lập bằng lực lượng công an và quân đội do Việt Minh kiểm soát với sự giúp đỡ của nhà cầm quyền Pháp.", "Một trong những sự kiện nổi tiếng nhất trong chiến dịch trấn áp các đảng phái đối lập là vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Ông cũng sử dụng các binh lính, sĩ quan Nhật Bản tình nguyện ở lại Việt Nam và một số vũ khí do Pháp cung cấp (ở Hòn Gai quân Pháp cung cấp cho Việt Minh những khẩu pháo để diệt một số vị trí do quân Đại Việt chiếm giữ) trong chiến dịch này.", "Sau khi từ Trung Quốc về Việt Nam, Việt Nam Quốc dân Đảng ngoài việc tìm cách lật đổ Việt Minh để cùng với các đảng phái Việt Cách, Đại Việt... chiếm chính quyền, Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân đảng nhờ có vũ khí do Trung Hoa Dân Quốc chuyển giao còn tổ chức các đội vũ trang mang tên \"Thần lôi đoàn\", \"Thiết huyết đoàn\", \"Hùm xám\"... Các đội vũ trang này đã tổ chức nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám sát những người theo Việt Minh và cả những người trung lập như ông Ba Viên (Ba Viên bị Quốc dân Đảng nghi ngờ là gián điệp của Pháp, sau khi gặp Hồ Chí Minh, Ba Viên quay về Hà Giang, bắt giữ và hành quyết một số đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng) rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật tự ở Hà nội và một số đô thị ở Bắc Bộ.", "Một trong những sự kiện nổi tiếng nhất trong chiến dịch trấn áp các đảng phái đối lập là vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Không những thế đầu tháng 6 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức cho Nghiêm Xuân Chi (đảng viên Việt Quốc) ám sát một số lãnh đạo của Việt Minh như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh và ông Bồ Xuân Luật, một người cũ của Việt Cách nay đứng về phe Việt Minh.", "Sau khi từ Trung Quốc về Việt Nam, Việt Nam Quốc dân Đảng ngoài việc tìm cách lật đổ Việt Minh để cùng với các đảng phái Việt Cách, Đại Việt... chiếm chính quyền, Việt Nam Quốc dân Đảng và Đại Việt Quốc dân đảng nhờ có vũ khí do Trung Hoa Dân Quốc chuyển giao còn tổ chức các đội vũ trang mang tên \"Thần lôi đoàn\", \"Thiết huyết đoàn\", \"Hùm xám\"... Các đội vũ trang này đã tổ chức nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám sát những người theo Việt Minh và cả những người trung lập như ông Ba Viên (Ba Viên bị Quốc dân Đảng nghi ngờ là gián điệp của Pháp, sau khi gặp Hồ Chí Minh, Ba Viên quay về Hà Giang, bắt giữ và hành quyết một số đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng) rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật tự ở Hà nội và một số đô thị ở Bắc Bộ.", "Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu.", "Không những thế đầu tháng 6 năm 1946, Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức cho Nghiêm Xuân Chi (đảng viên Việt Quốc) ám sát một số lãnh đạo của Việt Minh như Võ Nguyên Giáp, Trường Chinh và ông Bồ Xuân Luật, một người cũ của Việt Cách nay đứng về phe Việt Minh.", "Trường Chinh (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, khi đó rút vào hoạt động bí mật, chức danh công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương) được Nha Công an Trung ương báo cáo phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp câu kết với Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị đảo chính Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã chỉ đạo phải tập trung trấn áp Việt Nam Quốc dân Đảng, nhưng phải có đủ chứng cứ.", "Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu.", "Sáng sớm ngày 12 tháng 7 năm 1946, một tiểu đội công an do Lê Hữu Qua chỉ huy bao vây khám xét trụ sở của Đảng Đại Việt tại số 132 Duvigneau, do nghi ngờ Đại Việt cấu kết với Pháp âm mưu tiến hành đảo chính lật đổ Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đúng vào ngày Quốc khánh Pháp (14 tháng 7 năm 1946) khiến lính canh và các đảng viên Đại Việt không kịp phản ứng.", "Trường Chinh (Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, khi đó rút vào hoạt động bí mật, chức danh công khai là Hội trưởng Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương) được Nha Công an Trung ương báo cáo phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp câu kết với Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị đảo chính Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã chỉ đạo phải tập trung trấn áp Việt Nam Quốc dân Đảng, nhưng phải có đủ chứng cứ.", "Khi thực hiện cuộc bao vây khám xét này, lực lượng công an chưa có chứng cứ cụ thể và chưa có lệnh của cấp trên nhưng vẫn tiến hành để các thành viên Đại Việt không có thời gian rút vào bí mật và tẩu tán truyền đơn, hiệu triệu lật đổ chính quyền.", "Sáng sớm ngày 12 tháng 7 năm 1946, một tiểu đội công an do Lê Hữu Qua chỉ huy bao vây khám xét trụ sở của Đảng Đại Việt tại số 132 Duvigneau, do nghi ngờ Đại Việt cấu kết với Pháp âm mưu tiến hành đảo chính lật đổ Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đúng vào ngày Quốc khánh Pháp (14 tháng 7 năm 1946) khiến lính canh và các đảng viên Đại Việt không kịp phản ứng.", "Tại trụ sở của Đại Việt, lực lượng công an đã tìm thấy nhiều truyền đơn, hiệu triệu chưa kịp tẩu tán cùng nhiều súng ống, lựu đạn.", "Khi thực hiện cuộc bao vây khám xét này, lực lượng công an chưa có chứng cứ cụ thể và chưa có lệnh của cấp trên nhưng vẫn tiến hành để các thành viên Đại Việt không có thời gian rút vào bí mật và tẩu tán truyền đơn, hiệu triệu lật đổ chính quyền.", "Công an cũng được cho là đã phát hiện một bản kế hoạch có chữ ký của Trương Tử Anh, theo đó Đại Việt sẽ quăng lựu đạn vào lính Pháp gốc Phi trong ngày diễu binh của quân đội Pháp, tiếp đó quân đội Đại Việt hoặc quân đội Pháp sẽ bắt giữ những lãnh đạo Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cuối cùng Trương Tử Anh sẽ công bố thành lập chính phủ mới.", "Tại trụ sở của Đại Việt, lực lượng công an đã tìm thấy nhiều truyền đơn, hiệu triệu chưa kịp tẩu tán cùng nhiều súng ống, lựu đạn.", "Lê Giản, Giám đốc Nha Công an Bắc bộ, đưa tài liệu này cho Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng.", "Công an cũng được cho là đã phát hiện một bản kế hoạch có chữ ký của Trương Tử Anh, theo đó Đại Việt sẽ quăng lựu đạn vào lính Pháp gốc Phi trong ngày diễu binh của quân đội Pháp, tiếp đó quân đội Đại Việt hoặc quân đội Pháp sẽ bắt giữ những lãnh đạo Đảng Cộng sản Đông Dương và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cuối cùng Trương Tử Anh sẽ công bố thành lập chính phủ mới.", "Ông này đọc rồi nói \"Tiêu diệt chúng!", "Lê Giản, Giám đốc Nha Công an Bắc bộ, đưa tài liệu này cho Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng.", "Quét sạch toàn bộ!", "Ông này đọc rồi nói \"Tiêu diệt chúng!", "Tuy nhiên, tài liệu này là một bản dự thảo do Trương Tử Anh viết tay chỉ để sử dụng trong Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Quét sạch toàn bộ!", "Lê Giản không cung cấp được bằng chứng về sự thông đồng của Pháp với Đại Việt Quốc dân Đảng trong kế hoạch đảo chính ngày 14 tháng 7 năm 1946 ngoài việc Sainteny tiếp tục muốn tổ chức diễu binh vào ngày đó.", "Tuy nhiên, tài liệu này là một bản dự thảo do Trương Tử Anh viết tay chỉ để sử dụng trong Đại Việt Quốc dân Đảng.", "Lê Giản tìm Võ Nguyên Giáp và được Giáp chỉ thị tấn công tất cả các văn phòng của Việt Quốc ở Hà Nội và các tỉnh.", "Lê Giản không cung cấp được bằng chứng về sự thông đồng của Pháp với Đại Việt Quốc dân Đảng trong kế hoạch đảo chính ngày 14 tháng 7 năm 1946 ngoài việc Sainteny tiếp tục muốn tổ chức diễu binh vào ngày đó.", "Sau đó, lúc 7h sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946, Việt Nam Công an vụ thực hiện phá vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Lê Giản tìm Võ Nguyên Giáp và được Giáp chỉ thị tấn công tất cả các văn phòng của Việt Quốc ở Hà Nội và các tỉnh.", "Chỉ đạo trực tiếp lực lượng công an phá vụ án này là các ông Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Bắc Bộ), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Công an Hà Nội) và Nguyễn Tạo (Trưởng nha Điệp báo Công an Trung ương).", "Sau đó, lúc 7h sáng ngày 12 tháng 7 năm 1946, Việt Nam Công an vụ thực hiện phá vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Lực lượng công an xung phong đã thực hiện khám xét các trụ sở Việt Nam Quốc dân Đảng (7 căn nhà) tại Hà Nội, bắt tại chỗ nhiều thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng cùng nhiều tang vật như truyền đơn, vũ khí, dụng cụ tra tấn, đồng thời phát hiện nhiều xác chết tại đó,... Hơn 100 người bị bắt và một số người biến mất không dấu vết.", "Chỉ đạo trực tiếp lực lượng công an phá vụ án này là các ông Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Bắc Bộ), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Công an Hà Nội) và Nguyễn Tạo (Trưởng nha Điệp báo Công an Trung ương).", "Trong số các thành viên của Quốc dân Đảng bị bắt, có một đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Phan Kích Nam.", "Lực lượng công an xung phong đã thực hiện khám xét các trụ sở Việt Nam Quốc dân Đảng (7 căn nhà) tại Hà Nội, bắt tại chỗ nhiều thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng cùng nhiều tang vật như truyền đơn, vũ khí, dụng cụ tra tấn, đồng thời phát hiện nhiều xác chết tại đó,... Hơn 100 người bị bắt và một số người biến mất không dấu vết.", "Theo điều tra của Nha công an, Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị những hành động khiêu khích rất nghiêm trọng.", "Trong số các thành viên của Quốc dân Đảng bị bắt, có một đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Phan Kích Nam.", "Dự định các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu hành qua nhân ngày Quốc khánh Pháp, bắn súng, ném lựu đạn để tạo ra những chuyện rắc rối giữa Pháp và Chính phủ, gây sự phá hoại hòa bình rồi tung truyền đơn hô hào lật đổ chính quyền và sau đó đứng ra bắt tay với Pháp.", "Theo điều tra của Nha công an, Việt Nam Quốc dân Đảng đang chuẩn bị những hành động khiêu khích rất nghiêm trọng.", "Ngày 16 tháng 7, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng đã có tuyên bố trấn an dư luận: \"Những đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng chân chính, được bảo đảm sự tự do hoạt động trong vòng pháp luật... Những kẻ bắt cóc, tống tiền, ám sát thì phải đem ra pháp luật nghiêm trị.", "Dự định các thành viên của Việt Nam Quốc dân Đảng sẽ phục sẵn dọc đường quân Pháp diễu hành qua nhân ngày Quốc khánh Pháp, bắn súng, ném lựu đạn để tạo ra những chuyện rắc rối giữa Pháp và Chính phủ, gây sự phá hoại hòa bình rồi tung truyền đơn hô hào lật đổ chính quyền và sau đó đứng ra bắt tay với Pháp.", "Đây không phải là vấn đề đảng phái.", "Ngày 16 tháng 7, Quyền Chủ tịch nước Huỳnh Thúc Kháng đã có tuyên bố trấn an dư luận: \"Những đảng viên Việt Nam Quốc dân Đảng chân chính, được bảo đảm sự tự do hoạt động trong vòng pháp luật... Những kẻ bắt cóc, tống tiền, ám sát thì phải đem ra pháp luật nghiêm trị.", "Việc khám xét vừa rồi là việc phải làm để bảo vệ trị an...\".", "Đây không phải là vấn đề đảng phái.", "Theo quy định của pháp luật thì Phó Chủ tịch nước và Bộ trưởng do Quốc hội bầu, và chỉ phế truất bởi Quốc hội theo thủ tục quy định của pháp luật Trong phiên điều trần trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai liên quan Tạm ước và một số thành viên rời Chính phủ, Hồ Chí Minh có nói:\n\nTạm ước này có ảnh hưởng tới các hiệp ước ký sau không?", "Việc khám xét vừa rồi là việc phải làm để bảo vệ trị an...\".", "Trong xã hội loài người, có cái gì mà không ảnh hướng tới cái khác.", "Theo quy định của pháp luật thì Phó Chủ tịch nước và Bộ trưởng do Quốc hội bầu, và chỉ phế truất bởi Quốc hội theo thủ tục quy định của pháp luật Trong phiên điều trần trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ hai liên quan Tạm ước và một số thành viên rời Chính phủ, Hồ Chí Minh có nói:\n\nTạm ước này có ảnh hưởng tới các hiệp ước ký sau không?", "Tuy vậy, những sự điều đình sau đây không thể vì bản tạm ước này mà bị ràng bó.", "Trong xã hội loài người, có cái gì mà không ảnh hướng tới cái khác.", "Bản Tạm ước này tùy theo sự thi hành thế nào, sẽ tạo điều kiện đẩy cho những cuộc điều đình sau mau chóng đạt kết quả.Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, ông Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, các ông ấy không có mặt ở đây.", "Tuy vậy, những sự điều đình sau đây không thể vì bản tạm ước này mà bị ràng bó.", "Lúc Nhà nước đương gặp bước khó khăn, quốc dân tin ở người nào trao người ấy làm công việc lớn mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy phải hỏi lương tâm thế nào?", "Bản Tạm ước này tùy theo sự thi hành thế nào, sẽ tạo điều kiện đẩy cho những cuộc điều đình sau mau chóng đạt kết quả.Về ông Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, ông Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, ông Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh, các ông ấy không có mặt ở đây.", "Những người đã bỏ việc đi kia, họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ cũng không đủ năng lực gánh vác, nay chúng ta không có họ ở đây chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường.", "Lúc Nhà nước đương gặp bước khó khăn, quốc dân tin ở người nào trao người ấy làm công việc lớn mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy phải hỏi lương tâm thế nào?", "Dù vậy, một số thành viên Việt Quốc, Việt Cách như Chu Bá Phượng, Bồ Xuân Luật vẫn tiếp tục tham gia Chính phủ, kể cả khi lên Việt Bắc.", "Những người đã bỏ việc đi kia, họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ cũng không đủ năng lực gánh vác, nay chúng ta không có họ ở đây chúng ta cũng cứ gánh vác được như thường.", "Trương Đình Tri vẫn tiếp tục tham gia chính phủ sau Vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Dù vậy, một số thành viên Việt Quốc, Việt Cách như Chu Bá Phượng, Bồ Xuân Luật vẫn tiếp tục tham gia Chính phủ, kể cả khi lên Việt Bắc.", "Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội, vẫn có 37 đại biểu Việt Quốc, Việt Cách tham gia (tổng số 291 thành viên tham dự trong tổng số 444 thành viên đã mở rộng so với đầu năm).", "Trương Đình Tri vẫn tiếp tục tham gia chính phủ sau Vụ án phố Ôn Như Hầu.", "Cung Đình Quỳ tiếp tục tham gia Ban Thường trực Quốc hội.", "Tại kỳ họp thứ hai Quốc hội, vẫn có 37 đại biểu Việt Quốc, Việt Cách tham gia (tổng số 291 thành viên tham dự trong tổng số 444 thành viên đã mở rộng so với đầu năm).", "Chính phủ Liên hiệp Quốc dân\n\nThành lập \nNgày 3 tháng 11 năm 1946 Chính phủ Liên hiệp Quốc dân nhiều thành phần được thành lập thay cho Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến nhằm đáp ứng tình hình mới.", "Cung Đình Quỳ tiếp tục tham gia Ban Thường trực Quốc hội.", "Hoạt động \nTrong thời gian kháng chiến, bộ máy hành chính các cấp có nhiều biến đổi.", "Chính phủ Liên hiệp Quốc dân\n\nThành lập \nNgày 3 tháng 11 năm 1946 Chính phủ Liên hiệp Quốc dân nhiều thành phần được thành lập thay cho Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến nhằm đáp ứng tình hình mới.", "Tổ chức đơn vị hành chính Khu và Liên khu.", "Hoạt động \nTrong thời gian kháng chiến, bộ máy hành chính các cấp có nhiều biến đổi.", "Thành lập các Ủy ban Kháng chiến các cấp.", "Tổ chức đơn vị hành chính Khu và Liên khu.", "Cấp Trung ương, thành lập Bộ Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia (1947), sau đổi là Bộ Tổng tư lệnh (1948) rồi Bộ Quốc phòng Tổng tư lệnh.", "Thành lập các Ủy ban Kháng chiến các cấp.", "Các cơ quan tư pháp cơ bản tổ chức theo cấp xét xử.", "Cấp Trung ương, thành lập Bộ Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia (1947), sau đổi là Bộ Tổng tư lệnh (1948) rồi Bộ Quốc phòng Tổng tư lệnh.", "Chính phủ từ 1955 đến 1959 \nBan đầu, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính thể của nước Việt Nam thống nhất, nhưng thực tế sau năm 1954 thì chỉ quản lý từ Vĩnh Linh trở ra.", "Các cơ quan tư pháp cơ bản tổ chức theo cấp xét xử.", "Sau năm 1954, nhà nước bắt đầu đặt ra các mục tiêu cải tạo xã hội chủ nghĩa.", "Chính phủ từ 1955 đến 1959 \nBan đầu, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính thể của nước Việt Nam thống nhất, nhưng thực tế sau năm 1954 thì chỉ quản lý từ Vĩnh Linh trở ra.", "Chính phủ từ 1960 đến 1964\n\nChính phủ từ 1964 đến 1971\n\nChính phủ từ 1971 đến 1975\n\nChính phủ từ 1975 đến 1976\n\nLập pháp\n\nQuốc hội Khóa I \n\nQuốc hội Khóa I (Quốc hội lập hiến), với tên gọi lúc đó là Nghị viện Nhân dân, được bầu vào ngày 6 tháng 1 năm 1946, với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 89% và có 333 người trúng cử.", "Sau năm 1954, nhà nước bắt đầu đặt ra các mục tiêu cải tạo xã hội chủ nghĩa.", "Ngày 20 tháng 9 năm 1945, Ủy ban Dự thảo Hiến pháp được thành lập theo Sắc lệnh số 34-SL gồm có 7 thành viên: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại), Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh).", "Chính phủ từ 1960 đến 1964\n\nChính phủ từ 1964 đến 1971\n\nChính phủ từ 1971 đến 1975\n\nChính phủ từ 1975 đến 1976\n\nLập pháp\n\nQuốc hội Khóa I \n\nQuốc hội Khóa I (Quốc hội lập hiến), với tên gọi lúc đó là Nghị viện Nhân dân, được bầu vào ngày 6 tháng 1 năm 1946, với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 89% và có 333 người trúng cử.", "Ngày 9 tháng 11 năm 1946, tại Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I đã thông qua Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 20 tháng 9 năm 1945, Ủy ban Dự thảo Hiến pháp được thành lập theo Sắc lệnh số 34-SL gồm có 7 thành viên: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thụy (vua Bảo Đại), Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh).", "Dự kiến trưng cầu dân ý toàn quốc thông qua Hiến pháp, bầu cử Nghị viện Nhân dân theo quy định của Hiến pháp mới thay cho Quốc hội lập hiến, nhưng chiến tranh nên không thực hiện được.", "Ngày 9 tháng 11 năm 1946, tại Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I đã thông qua Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Khi đó Quốc hội chia theo nhóm: Mác xít, Xã hội chủ nghĩa, Dân chủ, Việt Minh, Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng, không kể các đại biểu trung lập.", "Dự kiến trưng cầu dân ý toàn quốc thông qua Hiến pháp, bầu cử Nghị viện Nhân dân theo quy định của Hiến pháp mới thay cho Quốc hội lập hiến, nhưng chiến tranh nên không thực hiện được.", "Tiếp đó, Dự án luật Lao động được thông qua và ban hành ngày 8 tháng 11 năm 1946.", "Khi đó Quốc hội chia theo nhóm: Mác xít, Xã hội chủ nghĩa, Dân chủ, Việt Minh, Đồng minh Hội và Việt Nam Quốc dân Đảng, không kể các đại biểu trung lập.", "Đây là dự luật đầu tiên được thông qua.", "Tiếp đó, Dự án luật Lao động được thông qua và ban hành ngày 8 tháng 11 năm 1946.", "Ngày 31 tháng 9 năm 1959, trong kỳ họp tại Hà Nội, Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp mới.", "Đây là dự luật đầu tiên được thông qua.", "Do tình hình chiến tranh, Hiến pháp 1946 chưa được chính thức công bố và theo một số người chưa từng có hiệu lực về phương diện pháp lý.", "Ngày 31 tháng 9 năm 1959, trong kỳ họp tại Hà Nội, Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp mới.", "Quốc hội Việt Nam khóa I cũng đã thông qua Hiến pháp năm 1959 và xem là kế thừa Hiến pháp năm 1946, là Hiến pháp của một nước Việt Nam thống nhất trên cơ sở khẳng định tính hợp hiến, hợp pháp của Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Do tình hình chiến tranh, Hiến pháp 1946 chưa được chính thức công bố và theo một số người chưa từng có hiệu lực về phương diện pháp lý.", "Quốc hội Khóa II \n\nQuốc hội khóa II được bầu năm 1960, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Việt Nam khóa I cũng đã thông qua Hiến pháp năm 1959 và xem là kế thừa Hiến pháp năm 1946, là Hiến pháp của một nước Việt Nam thống nhất trên cơ sở khẳng định tính hợp hiến, hợp pháp của Quốc hội và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Quốc hội Khóa III \n\nQuốc hội khóa III được bầu năm 1964, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Khóa II \n\nQuốc hội khóa II được bầu năm 1960, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Kỳ họp thứ 7 năm 1971 ra nghị quyết miễn nhiệm các đại biểu miền Nam, sau khi Đại hội quốc dân miền Nam bầu ra Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Hội đồng Cố vấn bên cạnh Chính phủ.", "Quốc hội Khóa III \n\nQuốc hội khóa III được bầu năm 1964, các đại biểu miền Nam đủ tư cách được bầu trong khóa I được lưu nhiệm.", "Quốc hội Khóa IV \n\nQuốc hội khóa IV được bầu năm 1971.", "Kỳ họp thứ 7 năm 1971 ra nghị quyết miễn nhiệm các đại biểu miền Nam, sau khi Đại hội quốc dân miền Nam bầu ra Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Hội đồng Cố vấn bên cạnh Chính phủ.", "Quốc hội Khóa V \n\nQuốc hội khóa V được bầu năm 1975.", "Quốc hội Khóa IV \n\nQuốc hội khóa IV được bầu năm 1971.", "Tư pháp\n\nGiai đoạn 1945–1954\n\nGiải tán một số đảng phái \nNgay sau khi thành lập để ổn định tình hình, giữ vững nền độc lập non trẻ, ngoài việc giải tán một số đảng phái với lý do \"tư thông với ngoại quốc\", \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam\" (như Đại Việt Quốc Xã, Đại Việt Quốc dân Đảng,...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", bảo vệ chính quyền non trẻ đồng thời giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác cho nhân dân; thì Chính phủ Cách mạng Lâm thời còn ra các sắc lệnh cho phép Ty Liêm phóng có thể bắt những hạng người bị quy là nguy hiểm cho nền Dân chủ Cộng hòa Việt Nam.", "Quốc hội Khóa V \n\nQuốc hội khóa V được bầu năm 1975.", "Thành lập Bộ Tư pháp \nBộ Tư pháp Việt Nam được thành lập ngày 28 tháng 8 năm 1945 cùng với Chính phủ Cách mạng Lâm thời do luật sư Vũ Trọng Khánh làm Bộ trưởng, sau tháng 3 năm 1946 thì chuyển giao cho luật sư Vũ Đình Hòe.", "Tư pháp\n\nGiai đoạn 1945–1954\n\nGiải tán một số đảng phái \nNgay sau khi thành lập để ổn định tình hình, giữ vững nền độc lập non trẻ, ngoài việc giải tán một số đảng phái với lý do \"tư thông với ngoại quốc\", \"phương hại đến nền độc lập Việt Nam\" (như Đại Việt Quốc Xã, Đại Việt Quốc dân Đảng,...) nhằm kịp thời trừng trị \"bọn phản cách mạng\", bảo vệ chính quyền non trẻ đồng thời giáo dục ý thức về tinh thần cảnh giác cho nhân dân; thì Chính phủ Cách mạng Lâm thời còn ra các sắc lệnh cho phép Ty Liêm phóng có thể bắt những hạng người bị quy là nguy hiểm cho nền Dân chủ Cộng hòa Việt Nam.", "Đến năm 1960, Bộ Tư pháp giải thể.", "Thành lập Bộ Tư pháp \nBộ Tư pháp Việt Nam được thành lập ngày 28 tháng 8 năm 1945 cùng với Chính phủ Cách mạng Lâm thời do luật sư Vũ Trọng Khánh làm Bộ trưởng, sau tháng 3 năm 1946 thì chuyển giao cho luật sư Vũ Đình Hòe.", "Thành lập Tòa án Quân sự \nNgày 13 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành sắc lệnh thành lập các Tòa án Quân sự để xử tất cả các người nào vi phạm vào một việc gì có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đến năm 1960, Bộ Tư pháp giải thể.", "Theo quy định về thành lập Tòa án Quân sự theo Sắc lệnh 21/SL ngày 14 tháng 2 năm 1946 và Sắc lệnh 170/SL của Chủ tịch Chính phủ ngày 14 tháng 4 năm 1948: \"Tòa án quân sự xử tất cả các người nào phạm một việc gì, sau hay trước ngày 19 tháng 8 dương lịch năm 1945, có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Thành lập Tòa án Quân sự \nNgày 13 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành sắc lệnh thành lập các Tòa án Quân sự để xử tất cả các người nào vi phạm vào một việc gì có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Trừ những việc nào mà phạm nhân là binh sĩ, dù là tòng phạm hay chính phạm, thì thuộc về nhà binh tự xử lấy.", "Theo quy định về thành lập Tòa án Quân sự theo Sắc lệnh 21/SL ngày 14 tháng 2 năm 1946 và Sắc lệnh 170/SL của Chủ tịch Chính phủ ngày 14 tháng 4 năm 1948: \"Tòa án quân sự xử tất cả các người nào phạm một việc gì, sau hay trước ngày 19 tháng 8 dương lịch năm 1945, có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Tòa án quân sự có thể tuyên án: tha bổng, tịch thu một phần hay tất cả tài sản, phạt tù từ 1 đến 10 năm, phạt khổ sai từ 5 đến 10 năm, xử tử.", "Trừ những việc nào mà phạm nhân là binh sĩ, dù là tòng phạm hay chính phạm, thì thuộc về nhà binh tự xử lấy.", "Những quyết nghị của tòa án quân sự sẽ đem thi hành ngay, không có quyền chống án, trừ trường hợp xử tử, tội phạm có quyền đề đơn lên Chủ tịch Chính phủ xin ân giảm.", "Tòa án quân sự có thể tuyên án: tha bổng, tịch thu một phần hay tất cả tài sản, phạt tù từ 1 đến 10 năm, phạt khổ sai từ 5 đến 10 năm, xử tử.", "Bản án hoãn thi hành để chờ quyết nghị của Chủ tịch Chính phủ\".", "Những quyết nghị của tòa án quân sự sẽ đem thi hành ngay, không có quyền chống án, trừ trường hợp xử tử, tội phạm có quyền đề đơn lên Chủ tịch Chính phủ xin ân giảm.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt \nSắc lệnh số 150/SL ngày 12 tháng 4 năm 1953 thành lập Tòa án Nhân dân đặc biệt ở những nơi phát động quần chúng.", "Bản án hoãn thi hành để chờ quyết nghị của Chủ tịch Chính phủ\".", "Mục đích để đảm bảo việc thi hành chính sách ruộng đất, giữ gìn trật tự xã hội, củng cố chính quyền nhân dân, thúc đẩy kháng chiến đến thắng lợi.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt \nSắc lệnh số 150/SL ngày 12 tháng 4 năm 1953 thành lập Tòa án Nhân dân đặc biệt ở những nơi phát động quần chúng.", "Nhiệm vụ Tòa án: Trừng trị những kẻ phản cách mạng, những cường hào gian ác, những kẻ chống lại hoặc phá hoại chính sách ruộng đất; Xét xử những tranh chấp về tài sản, ruộng đất liên quan đến các vụ án trên; Xét xử những tranh cãi về phân định thành phần giai cấp.", "Mục đích để đảm bảo việc thi hành chính sách ruộng đất, giữ gìn trật tự xã hội, củng cố chính quyền nhân dân, thúc đẩy kháng chiến đến thắng lợi.", "Thẩm quyền Tòa án Nhân dân Đặc biệt huyện hoặc liên huyện đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh và đi xử lưu động ở các xã có phát động quần chúng.", "Nhiệm vụ Tòa án: Trừng trị những kẻ phản cách mạng, những cường hào gian ác, những kẻ chống lại hoặc phá hoại chính sách ruộng đất; Xét xử những tranh chấp về tài sản, ruộng đất liên quan đến các vụ án trên; Xét xử những tranh cãi về phân định thành phần giai cấp.", "Việc thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt ở huyện hay liên huyện do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh quyết định và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Tòa án Nhân dân Đặc biệt có Chánh án, 6 đến 10 thẩm phán, đa số là trung nông và bần cố nông, bần cố nông nhiều hơn trung nông.", "Thẩm quyền Tòa án Nhân dân Đặc biệt huyện hoặc liên huyện đặt dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh và đi xử lưu động ở các xã có phát động quần chúng.", "Chánh án và một nửa số thẩm phán do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh chọn lựa và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Một nửa số thẩm phán do Nông hội hoặc Hội nghị đại biểu nông dân ở huyện hay liên huyện cử ra.", "Việc thành lập Tòa án Nhân dân Đặc biệt ở huyện hay liên huyện do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh quyết định và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Tòa án Nhân dân Đặc biệt có Chánh án, 6 đến 10 thẩm phán, đa số là trung nông và bần cố nông, bần cố nông nhiều hơn trung nông.", "Khi đến xã nào xử thì lấy thêm đại biểu nông dân ở xã đó, nhưng số đại biểu lấy vào không được quá 1/3 tổng số thẩm phán.", "Chánh án và một nửa số thẩm phán do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh chọn lựa và Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt y. Một nửa số thẩm phán do Nông hội hoặc Hội nghị đại biểu nông dân ở huyện hay liên huyện cử ra.", "Sắc lệnh số 233/SL ngày 14 tháng 6 năm 1955 sửa lại quy định trong Sắc lệnh 150/SL: Khi phân tòa đến xã nào xử thì lấy thêm 5 đại biểu nông dân của xã đó.", "Khi đến xã nào xử thì lấy thêm đại biểu nông dân ở xã đó, nhưng số đại biểu lấy vào không được quá 1/3 tổng số thẩm phán.", "Số đại biểu này do Hội nghị đại biểu nông dân xã bầu ra, và phải là bần cố trung nông; số bần cố nông phải nhiều hơn trung nông.", "Sắc lệnh số 233/SL ngày 14 tháng 6 năm 1955 sửa lại quy định trong Sắc lệnh 150/SL: Khi phân tòa đến xã nào xử thì lấy thêm 5 đại biểu nông dân của xã đó.", "Các đại biểu này có quyền hạn và nhiệm vụ của những thẩm phán.", "Số đại biểu này do Hội nghị đại biểu nông dân xã bầu ra, và phải là bần cố trung nông; số bần cố nông phải nhiều hơn trung nông.", "Tòa án này có quyền tuyên: tha bổng, cảnh cáo, bồi thường, tịch thu tài sản, tước quyền công dân, quản chế địa phương, phạt tù có thời hạn, phạt tù chung thân, xử tử hình.", "Các đại biểu này có quyền hạn và nhiệm vụ của những thẩm phán.", "Đối với việc duyệt án, án tù dưới 5 năm do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh ký vào bản án.", "Tòa án này có quyền tuyên: tha bổng, cảnh cáo, bồi thường, tịch thu tài sản, tước quyền công dân, quản chế địa phương, phạt tù có thời hạn, phạt tù chung thân, xử tử hình.", "Án từ 5 năm tù trở lên chung thân và án tử hình thì do Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu ký vào bản án.", "Đối với việc duyệt án, án tù dưới 5 năm do Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh ký vào bản án.", "Trong 10 ngày sau khi tuyên án, người bị án có quyền chống án.", "Án từ 5 năm tù trở lên chung thân và án tử hình thì do Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu duyệt và do Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chính liên khu ký vào bản án.", "Giai đoạn 1954–1976\n\nXây dựng hệ thống pháp luật \nSau kháng chiến chống Pháp, Quốc hội khóa I đến khóa V đã thông qua nhiều bộ luật đóng góp vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nền Tư pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Trong 10 ngày sau khi tuyên án, người bị án có quyền chống án.", "Ngoài ra, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng ban hành các sắc lệnh quy định những vấn đề mà Quốc hội chưa ban hành luật.", "Giai đoạn 1954–1976\n\nXây dựng hệ thống pháp luật \nSau kháng chiến chống Pháp, Quốc hội khóa I đến khóa V đã thông qua nhiều bộ luật đóng góp vào hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nền Tư pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ngày 14 tháng 12 năm 1956, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 282/SL để quy định về chế độ báo chí.", "Ngoài ra, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng ban hành các sắc lệnh quy định những vấn đề mà Quốc hội chưa ban hành luật.", "Sắc lệnh này quy định tất cả các báo chí đều được hưởng quyền tự do ngôn luận, không phải kiểm duyệt trước khi in (Điều 4).", "Ngày 14 tháng 12 năm 1956, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 282/SL để quy định về chế độ báo chí.", "Muốn xuất bản một tờ báo phải xin phép trước, phải làm đầy đủ thủ tục khai báo.", "Sắc lệnh này quy định tất cả các báo chí đều được hưởng quyền tự do ngôn luận, không phải kiểm duyệt trước khi in (Điều 4).", "Sau khi được cơ quan phụ trách về báo chí của Chính phủ cấp giấy phép, tờ báo mới được hoạt động (Điều 8).", "Muốn xuất bản một tờ báo phải xin phép trước, phải làm đầy đủ thủ tục khai báo.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1957, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 102/SL-L004 ban hành Luật quy định quyền Lập hội.", "Sau khi được cơ quan phụ trách về báo chí của Chính phủ cấp giấy phép, tờ báo mới được hoạt động (Điều 8).", "Luật này quy định lập hội phải xin phép và thể lệ lập hội sẽ do Chính phủ quy định (điều 3).", "Ngày 20 tháng 5 năm 1957, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 102/SL-L004 ban hành Luật quy định quyền Lập hội.", "Đồng thời, những hội đã thành lập trước ngày ban hành Luật quy định Quyền Lập hội và đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến, nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép lại (điều 4).", "Luật này quy định lập hội phải xin phép và thể lệ lập hội sẽ do Chính phủ quy định (điều 3).", "Thành lập Viện Công tố Trung ương \nNăm 1958, Viện Công tố Trung ương (sau là Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao) được thành lập với Viện trưởng đầu tiên là ông Bùi Lâm.", "Đồng thời, những hội đã thành lập trước ngày ban hành Luật quy định Quyền Lập hội và đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến, nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép lại (điều 4).", "Thành lập Tòa án Nhân dân Tối cao \nTháng 5 năm 1959, Tòa án Nhân dân Tối cao được thành lập với Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao là luật sư Phạm Văn Bạch.", "Thành lập Viện Công tố Trung ương \nNăm 1958, Viện Công tố Trung ương (sau là Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao) được thành lập với Viện trưởng đầu tiên là ông Bùi Lâm.", "Phân cấp hành chính \n\nSau Cách mạng, đơn vị hành chính các cấp gồm: kỳ, tỉnh, huyện, xã.", "Thành lập Tòa án Nhân dân Tối cao \nTháng 5 năm 1959, Tòa án Nhân dân Tối cao được thành lập với Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao là luật sư Phạm Văn Bạch.", "Thành phố Hà Nội trực thuộc trung ương.", "Phân cấp hành chính \n\nSau Cách mạng, đơn vị hành chính các cấp gồm: kỳ, tỉnh, huyện, xã.", "Thành phố Hải Phòng, Sài Gòn – Chợ Lớn trực thuộc kỳ, thành phố Nam Định, Vinh, Bến Thủy, Huế và Đà Nẵng đều tạm coi là Thị xã.", "Thành phố Hà Nội trực thuộc trung ương.", "Thời kỳ kháng chiến, tổ chức thêm các đơn vị hành chính cấp Khu và Liên khu.", "Thành phố Hải Phòng, Sài Gòn – Chợ Lớn trực thuộc kỳ, thành phố Nam Định, Vinh, Bến Thủy, Huế và Đà Nẵng đều tạm coi là Thị xã.", "Thủ đô kháng chiến đặt ở Việt Bắc.", "Thời kỳ kháng chiến, tổ chức thêm các đơn vị hành chính cấp Khu và Liên khu.", "Theo Hiến pháp 1959, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phân cấp hành chính như sau:\n\nTrong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954–1958, có các cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội).", "Thủ đô kháng chiến đặt ở Việt Bắc.", "Năm 1958, nội thành bỏ quận, thay bằng khu phố (gọi tắt là khu), dưới khu phố là khối dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã.", "Theo Hiến pháp 1959, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phân cấp hành chính như sau:\n\nTrong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954–1958, có các cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội).", "Năm 1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu.", "Năm 1958, nội thành bỏ quận, thay bằng khu phố (gọi tắt là khu), dưới khu phố là khối dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã.", "Từ năm 1955, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thiết lập Khu tự trị Thái Mèo (sau đổi là Khu tự trị Tây Bắc) gồm ba tỉnh Lai Châu, Sơn La, Nghĩa Lộ, và năm 1956 thiết lập Khu tự trị Việt Bắc gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang.", "Năm 1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu.", "Khu tự trị là đơn vị hành chính đệm giữa Trung ương và cấp tỉnh.", "Từ năm 1955, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thiết lập Khu tự trị Thái Mèo (sau đổi là Khu tự trị Tây Bắc) gồm ba tỉnh Lai Châu, Sơn La, Nghĩa Lộ, và năm 1956 thiết lập Khu tự trị Việt Bắc gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Hà Giang, Tuyên Quang.", "Năm 1975 cấp này bị bãi bỏ.", "Khu tự trị là đơn vị hành chính đệm giữa Trung ương và cấp tỉnh.", "Các tổ chức chính trị\nGiai đoạn 1945–1950, Việt Nam có nhiều đảng phái, tổ chức chính trị thuộc nhiều khuynh hướng chính trị, có ý thức hệ khác nhau.", "Năm 1975 cấp này bị bãi bỏ.", "Sau khi Quốc gia Việt Nam thành lập thì Đảng Lao động Việt Nam cũng được thành lập, hoạt động công khai.", "Các tổ chức chính trị\nGiai đoạn 1945–1950, Việt Nam có nhiều đảng phái, tổ chức chính trị thuộc nhiều khuynh hướng chính trị, có ý thức hệ khác nhau.", "Đến thời điểm đó, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chỉ còn 3 đảng: Đảng Lao động, Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Liên Việt.", "Sau khi Quốc gia Việt Nam thành lập thì Đảng Lao động Việt Nam cũng được thành lập, hoạt động công khai.", "Ba đảng này hoạt động công khai trong vùng do Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đến thời điểm đó, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chỉ còn 3 đảng: Đảng Lao động, Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội trong Mặt trận Liên Việt.", "Tất cả các đảng phái, tổ chức khác đều hoạt động công khai trong vùng do Pháp và Quốc gia Việt Nam kiểm soát và ủng hộ Quốc gia Việt Nam chống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo.", "Ba đảng này hoạt động công khai trong vùng do Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Các đảng, tổ chức chống Pháp \nViệt Nam Độc lập Đồng Minh (Việt Minh): là tổ chức lớn nhất chống Pháp, không có học thuyết rõ ràng, nhưng theo tài liệu của Mỹ, là những người quốc gia nổi bật (preeminent nationalist); Việt Minh chịu sự ảnh hưởng to lớn của Đảng Cộng sản Đông Dương và chủ nghĩa Marx; Việt Minh hợp nhất với Liên Việt từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt.", "Tất cả các đảng phái, tổ chức khác đều hoạt động công khai trong vùng do Pháp và Quốc gia Việt Nam kiểm soát và ủng hộ Quốc gia Việt Nam chống Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo.", "Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt): là tổ chức liên hiệp các tổ chức chính trị và xã hội với mục đích đoàn kết tất cả các lực lượng và đồng bào yêu nước Việt Nam không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, xu hướng chính trị, dân tộc để làm cho nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường; Liên Việt được lập ra để kêu gọi các tổ chức chống Pháp mà không thuộc Việt Minh hoặc Đảng Cộng sản Đông Dương; do đó Liên Việt được xem là tổ chức lớn thứ 2 sau Việt Minh; Liên Việt hợp nhất với Việt Minh từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt\nMặt trận Liên Việt: một liên minh chính trị tại Việt Nam từ năm 1951 đến 1955, được thành lập trên cơ sở hợp nhất từ 2 tổ chức Việt Minh và Liên Việt; do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo\nĐảng Cộng sản Đông Dương (sau là Đảng Lao động Việt Nam): tuyên bố giải tán năm 1945 bởi áp lực từ Pháp, Mỹ, và Trung Hoa Dân quốc; hoạt động chính thức trở lại từ Đại hội II với tên mới là Đảng Lao động Việt Nam; Đảng Cộng sản Đông Dương là lực lượng nồng cốt của Việt Minh; Theo CIA, Đảng Cộng sản Đông Dương vẫn là nòng cốt của Việt Minh với năm 1931: 1 500 thành viên, 1946: 50 000 thành viên, 1950: 400 000 thành viên.", "Các đảng, tổ chức chống Pháp \nViệt Nam Độc lập Đồng Minh (Việt Minh): là tổ chức lớn nhất chống Pháp, không có học thuyết rõ ràng, nhưng theo tài liệu của Mỹ, là những người quốc gia nổi bật (preeminent nationalist); Việt Minh chịu sự ảnh hưởng to lớn của Đảng Cộng sản Đông Dương và chủ nghĩa Marx; Việt Minh hợp nhất với Liên Việt từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt.", "Đảng Dân chủ Việt Nam: tổ chức của giới trung lưu, phần lớn hoạt động ở Bắc Bộ, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt): là tổ chức liên hiệp các tổ chức chính trị và xã hội với mục đích đoàn kết tất cả các lực lượng và đồng bào yêu nước Việt Nam không phân biệt đảng phái, giai cấp, tôn giáo, xu hướng chính trị, dân tộc để làm cho nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ, phú cường; Liên Việt được lập ra để kêu gọi các tổ chức chống Pháp mà không thuộc Việt Minh hoặc Đảng Cộng sản Đông Dương; do đó Liên Việt được xem là tổ chức lớn thứ 2 sau Việt Minh; Liên Việt hợp nhất với Việt Minh từ tháng 3 năm 1949 thành Mặt trận Liên Việt\nMặt trận Liên Việt: một liên minh chính trị tại Việt Nam từ năm 1951 đến 1955, được thành lập trên cơ sở hợp nhất từ 2 tổ chức Việt Minh và Liên Việt; do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo\nĐảng Cộng sản Đông Dương (sau là Đảng Lao động Việt Nam): tuyên bố giải tán năm 1945 bởi áp lực từ Pháp, Mỹ, và Trung Hoa Dân quốc; hoạt động chính thức trở lại từ Đại hội II với tên mới là Đảng Lao động Việt Nam; Đảng Cộng sản Đông Dương là lực lượng nồng cốt của Việt Minh; Theo CIA, Đảng Cộng sản Đông Dương vẫn là nòng cốt của Việt Minh với năm 1931: 1 500 thành viên, 1946: 50 000 thành viên, 1950: 400 000 thành viên.", "Đảng Xã hội Việt Nam: theo khuynh hướng dân chủ xã hội, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đảng Dân chủ Việt Nam: tổ chức của giới trung lưu, phần lớn hoạt động ở Bắc Bộ, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc): có hệ tư tưởng là chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo học thuyết Tam Dân; phần lớn thành viên ủng hộ Trung Hoa Dân quốc, về sau theo Pháp rồi di tản vào miền nam; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Đảng Xã hội Việt Nam: theo khuynh hướng dân chủ xã hội, ủng hộ Việt Minh và chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách): là một nhóm liên minh năm 1942; phần lớn ủng hộ Trung Hoa Dân quốc rồi sau ủng hộ Pháp; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; sau suy yếu rồi tan rã từ cuối năm 1946 .", "Việt Nam Quốc dân Đảng (Việt Quốc): có hệ tư tưởng là chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo học thuyết Tam Dân; phần lớn thành viên ủng hộ Trung Hoa Dân quốc, về sau theo Pháp rồi di tản vào miền nam; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến và ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Phong trào Đệ Tứ Quốc tế (Trotskyist): chống cả Pháp lẫn Việt Minh; sau bị Việt Minh tiêu diệt từ tháng 10 năm 1945.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội (Việt Cách): là một nhóm liên minh năm 1942; phần lớn ủng hộ Trung Hoa Dân quốc rồi sau ủng hộ Pháp; một nhóm nhỏ tách ra theo kháng chiến ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; sau suy yếu rồi tan rã từ cuối năm 1946 .", "Nhóm Bình Xuyên chống Pháp: lực lượng Bình Xuyên của thủ lĩnh Dương Văn Dương, em trai Dương Văn Hà và Huỳnh Văn Trí chỉ huy, về sau sát nhập vào Vệ Quốc Đoàn của Việt Minh; một bộ phận li khai ủng hộ Pháp và Bảo Đại\nThanh niên Tiền phong: tổ chức chính trị - xã hội hoạt động chủ yếu tại Nam Kỳ trong năm 1945; được xem là tổ chức lớn mạnh nhất tại Nam Bộ; Thanh niên Tiền phong gia nhập Việt Minh sau Cách mạng Tháng Tám\n\nCác đảng, tổ chức liên minh với Pháp\nMặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp: là một liên minh có thiên hướng ủng hộ cựu hoàng Bảo Đại, chủ trương thành lập Quốc gia Việt Nam để đoàn kết ba kỳ của Việt Nam, giành độc lập cho Việt Nam và thành lập một nhà nước cộng hòa dân chủ nhưng không tách khỏi khối Liên hiệp Pháp.", "Phong trào Đệ Tứ Quốc tế (Trotskyist): chống cả Pháp lẫn Việt Minh; sau bị Việt Minh tiêu diệt từ tháng 10 năm 1945.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội: tái thành lập năm 1946 ở Trung Quốc, có khoảng 5.000 thành viên, định hòa giải với Việt Minh nhưng không thành, ủng hộ Bảo Đại nhưng đòi cứng rắn với Pháp.", "Nhóm Bình Xuyên chống Pháp: lực lượng Bình Xuyên của thủ lĩnh Dương Văn Dương, em trai Dương Văn Hà và Huỳnh Văn Trí chỉ huy, về sau sát nhập vào Vệ Quốc Đoàn của Việt Minh; một bộ phận li khai ủng hộ Pháp và Bảo Đại\nThanh niên Tiền phong: tổ chức chính trị - xã hội hoạt động chủ yếu tại Nam Kỳ trong năm 1945; được xem là tổ chức lớn mạnh nhất tại Nam Bộ; Thanh niên Tiền phong gia nhập Việt Minh sau Cách mạng Tháng Tám\n\nCác đảng, tổ chức liên minh với Pháp\nMặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp: là một liên minh có thiên hướng ủng hộ cựu hoàng Bảo Đại, chủ trương thành lập Quốc gia Việt Nam để đoàn kết ba kỳ của Việt Nam, giành độc lập cho Việt Nam và thành lập một nhà nước cộng hòa dân chủ nhưng không tách khỏi khối Liên hiệp Pháp.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (không kể nhóm theo Việt Minh): có khoảng 5.000 thành viên chủ yếu ở miền Bắc, ủng hộ Bảo Đại.", "Việt Nam Cách mệnh Đồng minh Hội: tái thành lập năm 1946 ở Trung Quốc, có khoảng 5.000 thành viên, định hòa giải với Việt Minh nhưng không thành, ủng hộ Bảo Đại nhưng đòi cứng rắn với Pháp.", "Việt Nam Dân chủ Xã hội Đảng: tách ra từ các nhóm Bình Xuyên, Hòa Hảo, Cao Đài theo Việt Minh ban đầu, ở Nam Bộ, sau đó tháng 11 năm 1947 do tranh chấp với Hòa Hảo, không còn hoạt động.", "Việt Nam Quốc dân Đảng (không kể nhóm theo Việt Minh): có khoảng 5.000 thành viên chủ yếu ở miền Bắc, ủng hộ Bảo Đại.", "Đoàn thể Dân chúng: chống Việt Minh, thành lập ở Hà Nội, đến 1949 gần như tan rã.", "Việt Nam Dân chủ Xã hội Đảng: tách ra từ các nhóm Bình Xuyên, Hòa Hảo, Cao Đài theo Việt Minh ban đầu, ở Nam Bộ, sau đó tháng 11 năm 1947 do tranh chấp với Hòa Hảo, không còn hoạt động.", "Việt Nam Quốc gia Thanh niên Đoàn: nhóm nhỏ Bắc kỳ.", "Đoàn thể Dân chúng: chống Việt Minh, thành lập ở Hà Nội, đến 1949 gần như tan rã.", "Đoàn thể Cao Đài: là tổ chức do Phạm Công Tắc lãnh đạo, bị chia rẽ.", "Việt Nam Quốc gia Thanh niên Đoàn: nhóm nhỏ Bắc kỳ.", "Vào tháng 1 năm 1948, Cao Đài đã ký kết một hiệp ước hòa bình với Phật giáo Hòa Hảo, và cam kết hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Đoàn thể Cao Đài: là tổ chức do Phạm Công Tắc lãnh đạo, bị chia rẽ.", "Phạm Công Tắc công khai đứng về phía chính phủ Bảo Đại vào tháng 7 năm 1949.", "Vào tháng 1 năm 1948, Cao Đài đã ký kết một hiệp ước hòa bình với Phật giáo Hòa Hảo, và cam kết hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Phật giáo Hòa Hảo: chống Anh – Pháp giai đoạn 1945 thời Huỳnh Phú Sổ, sau ủng hộ cho phục hồi Bảo Đại, nhưng quan hệ với các phe phái khác và Pháp còn căng thẳng.", "Phạm Công Tắc công khai đứng về phía chính phủ Bảo Đại vào tháng 7 năm 1949.", "Tịnh độ cư sĩ: chủ yếu người gốc Hoa.", "Phật giáo Hòa Hảo: chống Anh – Pháp giai đoạn 1945 thời Huỳnh Phú Sổ, sau ủng hộ cho phục hồi Bảo Đại, nhưng quan hệ với các phe phái khác và Pháp còn căng thẳng.", "Việt Nam Liên đoàn Công giáo: ban đầu ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, sau được Ngô Đình Diệm đưa vào Mặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp ủng hộ Bảo Đại.", "Tịnh độ cư sĩ: chủ yếu người gốc Hoa.", "Liên khu Bình Xuyên: ban đầu hợp tác với Việt Minh, sau một nhóm tách ra hợp tác với Bảo Đại, nhưng cảnh giác với Pháp.", "Việt Nam Liên đoàn Công giáo: ban đầu ủng hộ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, sau được Ngô Đình Diệm đưa vào Mặt trận Thống nhất Quốc gia Liên hiệp ủng hộ Bảo Đại.", "Việt Nam Quốc gia Liên hiệp: thành lập tháng 12 năm 1947, tại Hà Nội vận động chính trị ủng hộ Bảo Đại, nhưng hoạt động ít hiệu quả.", "Liên khu Bình Xuyên: ban đầu hợp tác với Việt Minh, sau một nhóm tách ra hợp tác với Bảo Đại, nhưng cảnh giác với Pháp.", "Việt Nam Phục quốc Đồng minh Hội: phục hồi từ 1947 từ các phần tử dân tộc chủ nghĩa theo gương Nhật Bản, hoạt động ít hiệu quả.", "Việt Nam Quốc gia Liên hiệp: thành lập tháng 12 năm 1947, tại Hà Nội vận động chính trị ủng hộ Bảo Đại, nhưng hoạt động ít hiệu quả.", "Trong năm 1946 và 1947 Cường Để vận động Mỹ chống Pháp, Hồ Chí Minh và Bảo Đại hòa giải, nhưng Cường Để chết 1951, tổ chức tan vỡ.", "Việt Nam Phục quốc Đồng minh Hội: phục hồi từ 1947 từ các phần tử dân tộc chủ nghĩa theo gương Nhật Bản, hoạt động ít hiệu quả.", "Đảng Dân chủ Đông Dương, Đảng Dân chủ Nam Kỳ, Mặt trận Nhân dân Đông Dương, và Phong trào Nhân dân Nam Kỳ, ủng hộ cho giải pháp của Pháp, ít nhiều hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Trong năm 1946 và 1947 Cường Để vận động Mỹ chống Pháp, Hồ Chí Minh và Bảo Đại hòa giải, nhưng Cường Để chết 1951, tổ chức tan vỡ.", "Kinh tế \n\nKinh tế Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nền kinh tế chỉ theo khuôn mẫu của chế độ xã hội chủ nghĩa được áp dụng ở phía bắc vĩ tuyến 17, trong khu vực thuộc quyền kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1955–1975.", "Đảng Dân chủ Đông Dương, Đảng Dân chủ Nam Kỳ, Mặt trận Nhân dân Đông Dương, và Phong trào Nhân dân Nam Kỳ, ủng hộ cho giải pháp của Pháp, ít nhiều hỗ trợ cho Bảo Đại.", "Nhưng đến năm 1986, sau khi đất nước được thống nhất, chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nó cũng được áp dụng ở cả phía nam vĩ tuyến 17, áp dụng trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.", "Kinh tế \n\nKinh tế Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là nền kinh tế chỉ theo khuôn mẫu của chế độ xã hội chủ nghĩa được áp dụng ở phía bắc vĩ tuyến 17, trong khu vực thuộc quyền kiểm soát của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1955–1975.", "Chủ trương của Đảng Lao động Việt Nam là thực hiện cách mạng với hai mục tiêu \"đưa miền Bắc tiến lên xã hội chủ nghĩa\" và \"dùng hậu phương miền Bắc đấu tranh giải phóng miền Nam\".", "Nhưng đến năm 1986, sau khi đất nước được thống nhất, chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nó cũng được áp dụng ở cả phía nam vĩ tuyến 17, áp dụng trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.", "Nông nghiệp \n\nGiữa năm 1955 và năm 1956, một cuộc cải cách ruộng đất được tiến hành với mục đích lấy ruộng đất của địa chủ, cường hào chia cho nông dân.", "Chủ trương của Đảng Lao động Việt Nam là thực hiện cách mạng với hai mục tiêu \"đưa miền Bắc tiến lên xã hội chủ nghĩa\" và \"dùng hậu phương miền Bắc đấu tranh giải phóng miền Nam\".", "Cuộc cải cách đã phạm phải nhiều sai lầm như đấu tố nhầm, tràn lan, xử tội không thông qua tòa án hoặc chỉ qua \"tòa án nhân dân\".", "Nông nghiệp \n\nGiữa năm 1955 và năm 1956, một cuộc cải cách ruộng đất được tiến hành với mục đích lấy ruộng đất của địa chủ, cường hào chia cho nông dân.", "Các nhà lãnh đạo chính quyền, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chính thức phải xin lỗi trước dân chúng về các sai lầm này đồng thời cách chức và xử phạt nhiều cán bộ.", "Cuộc cải cách đã phạm phải nhiều sai lầm như đấu tố nhầm, tràn lan, xử tội không thông qua tòa án hoặc chỉ qua \"tòa án nhân dân\".", "Trong 3.563 xã thuộc 22 tỉnh và những vùng ngoại thành ở miền Bắc đã thực hiện cải cách ruộng đất, các đội cải cách ruộng đất đã chỉ ra 47.890 địa chủ, chiếm 1,87% tổng số hộ và 2,25% tổng số nhân khẩu ở nông thôn.", "Các nhà lãnh đạo chính quyền, trong đó có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chính thức phải xin lỗi trước dân chúng về các sai lầm này đồng thời cách chức và xử phạt nhiều cán bộ.", "Trong số địa chủ đó, có 6.220 hộ là cường hào gian ác, chiếm 13% tổng số hộ địa chủ.", "Trong 3.563 xã thuộc 22 tỉnh và những vùng ngoại thành ở miền Bắc đã thực hiện cải cách ruộng đất, các đội cải cách ruộng đất đã chỉ ra 47.890 địa chủ, chiếm 1,87% tổng số hộ và 2,25% tổng số nhân khẩu ở nông thôn.", "Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam lần thứ 14 về tổng kết cải cách ruộng đất đã nêu rõ: \"Những tên địa chủ có nhiều tội ác với nông dân và là phản động đầu sỏ cùng một số tổ chức của chúng đã bị quần chúng tố cáo và bị trừng trị theo pháp luật\".", "Trong số địa chủ đó, có 6.220 hộ là cường hào gian ác, chiếm 13% tổng số hộ địa chủ.", "Số địa chủ bị tuyên án tử hình trong chương trình Cải cách ruộng đất không được thống kê chính xác và gây tranh cãi.", "Nghị quyết của Hội nghị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam lần thứ 14 về tổng kết cải cách ruộng đất đã nêu rõ: \"Những tên địa chủ có nhiều tội ác với nông dân và là phản động đầu sỏ cùng một số tổ chức của chúng đã bị quần chúng tố cáo và bị trừng trị theo pháp luật\".", "Các nhà nghiên cứu phương Tây đưa ra các số liệu rất khác nhau và không thống nhất, theo Gareth Porter: từ 800 đến 2.500 người bị tử hình; theo Edwin E. Moise (sau một công cuộc nghiên cứu sâu rộng hơn): vào khoảng 5.000; theo giáo sư sử học James P. Harrison: vào khoảng 1.500 người bị tử hình cộng với 1.500 bị giam giữ.", "Số địa chủ bị tuyên án tử hình trong chương trình Cải cách ruộng đất không được thống kê chính xác và gây tranh cãi.", "Do tiến hành vội vã, nhiều địa chủ bị kết án oan sai, nên từ năm 1956, các chiến dịch sửa sai được tiến hành, các địa chủ bị kết án oan được trả tự do, minh oan, trả lại danh dự và được tạo điều kiện sinh sống.", "Các nhà nghiên cứu phương Tây đưa ra các số liệu rất khác nhau và không thống nhất, theo Gareth Porter: từ 800 đến 2.500 người bị tử hình; theo Edwin E. Moise (sau một công cuộc nghiên cứu sâu rộng hơn): vào khoảng 5.000; theo giáo sư sử học James P. Harrison: vào khoảng 1.500 người bị tử hình cộng với 1.500 bị giam giữ.", "Qua cải cách ruộng đất ở miền Bắc, trên 810.000 hecta ruộng đất của đế quốc và địa chủ, ruộng đất tôn giáo, ruộng đất công và nửa công nửa tư đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua để chia cho 2.220.000 hộ nông dân lao động và dân nghèo ở nông thôn, bao gồm trên 9.000.000 nhân khẩu.", "Do tiến hành vội vã, nhiều địa chủ bị kết án oan sai, nên từ năm 1956, các chiến dịch sửa sai được tiến hành, các địa chủ bị kết án oan được trả tự do, minh oan, trả lại danh dự và được tạo điều kiện sinh sống.", "Như vậy là 72,8% số hộ ở nông thôn miền Bắc đã được chia ruộng đất.", "Qua cải cách ruộng đất ở miền Bắc, trên 810.000 hecta ruộng đất của đế quốc và địa chủ, ruộng đất tôn giáo, ruộng đất công và nửa công nửa tư đã bị tịch thu, trưng thu, trưng mua để chia cho 2.220.000 hộ nông dân lao động và dân nghèo ở nông thôn, bao gồm trên 9.000.000 nhân khẩu.", "Tính đến tháng 4 năm 1953, số ruộng đất trực tiếp tịch thu của địa chủ chia cho nông dân bằng 67,67% tổng số ruộng đất mà địa chủ chiếm hữu nǎm 1945.", "Như vậy là 72,8% số hộ ở nông thôn miền Bắc đã được chia ruộng đất.", "Trong một thời gian ngắn (đến 1955), các công trình thủy lợi bị Pháp phá hủy đều dần được khôi phục, diện tích tưới lên lại 202.374 ha.", "Tính đến tháng 4 năm 1953, số ruộng đất trực tiếp tịch thu của địa chủ chia cho nông dân bằng 67,67% tổng số ruộng đất mà địa chủ chiếm hữu nǎm 1945.", "Năm 1958, sản xuất nông nghiệp nói chung và thủy lợi nói riêng đã vượt mức trước chiến tranh.", "Trong một thời gian ngắn (đến 1955), các công trình thủy lợi bị Pháp phá hủy đều dần được khôi phục, diện tích tưới lên lại 202.374 ha.", "Nghị quyết 63 của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu “thắng được hạn hán, úng, bão, xâm nhập mặn và lụt lớn”.", "Năm 1958, sản xuất nông nghiệp nói chung và thủy lợi nói riêng đã vượt mức trước chiến tranh.", "Công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải được chọn làm đột phá với nhiệm vụ tưới tiêu cho 156.000 ha.", "Nghị quyết 63 của Bộ Chính trị đưa ra mục tiêu “thắng được hạn hán, úng, bão, xâm nhập mặn và lụt lớn”.", "Ngày 1/10/1958, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khởi công công trình.", "Công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải được chọn làm đột phá với nhiệm vụ tưới tiêu cho 156.000 ha.", "Trong thời gian thi công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống động viên và kiểm tra 4 lần: “Bây giờ chịu khó phấn đấu trong mấy tháng.", "Ngày 1/10/1958, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khởi công công trình.", "Sau này sẽ hưởng hạnh phúc lâu dài hàng trăm năm”.", "Trong thời gian thi công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống động viên và kiểm tra 4 lần: “Bây giờ chịu khó phấn đấu trong mấy tháng.", "Trong giai đoạn 1955-1959, sản lượng lương thực quy thóc từ 3,76 triệu tấn năm 1955 tăng lên 5,19 triệu tấn năm 1959.", "Sau này sẽ hưởng hạnh phúc lâu dài hàng trăm năm”.", "Đầu năm 1965 đã xây dựng được 3.139 điểm cơ khí nhỏ, 7 trạm và 32 đội máy kéo, 33 công trình thủy lợi lớn, 1.500 công trình vừa và nhỏ được khôi phục và xây dựng, bảo đảm tưới tiêu chủ động cho hơn 500.000 ha diện tích trồng trọt.", "Trong giai đoạn 1955-1959, sản lượng lương thực quy thóc từ 3,76 triệu tấn năm 1955 tăng lên 5,19 triệu tấn năm 1959.", "Nông nghiệp miền Bắc từ một nền nông nghiệp lạc hậu, độc canh, năng suất thấp dần dần trở thành một nền nông nghiệp được cơ khí hóa.", "Đầu năm 1965 đã xây dựng được 3.139 điểm cơ khí nhỏ, 7 trạm và 32 đội máy kéo, 33 công trình thủy lợi lớn, 1.500 công trình vừa và nhỏ được khôi phục và xây dựng, bảo đảm tưới tiêu chủ động cho hơn 500.000 ha diện tích trồng trọt.", "Năm 1965, miền Bắc chỉ có 7 huyện và 640 hợp tác xã đạt mức sản lượng 5 tấn/ha/năm thì đến năm 1967 tăng lên 30 huyện và 2.628 hợp tác xã đạt đến mức sản lượng trên.", "Nông nghiệp miền Bắc từ một nền nông nghiệp lạc hậu, độc canh, năng suất thấp dần dần trở thành một nền nông nghiệp được cơ khí hóa.", "Tỉnh Thái Bình, huyện Thanh Trì (Hà Nội), huyện Đan Phượng (Hà Tây) trở thành \"vùng quê 5 tấn\" (đạt năng suất 5 tấn lúa/1 hécta) đầu tiên trong lịch sử.", "Năm 1965, miền Bắc chỉ có 7 huyện và 640 hợp tác xã đạt mức sản lượng 5 tấn/ha/năm thì đến năm 1967 tăng lên 30 huyện và 2.628 hợp tác xã đạt đến mức sản lượng trên.", "Cải tạo kinh tế \n\nNăm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố: Thời kỳ khôi phục kinh tế đã kết thúc và mở đầu thời kỳ phát triển kinh tế một cách có kế hoạch.", "Tỉnh Thái Bình, huyện Thanh Trì (Hà Nội), huyện Đan Phượng (Hà Tây) trở thành \"vùng quê 5 tấn\" (đạt năng suất 5 tấn lúa/1 hécta) đầu tiên trong lịch sử.", "Tháng 11 năm 1958, Đảng Lao động Việt Nam quyết định đề ra kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa trong 3 năm (1958–1960) và tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa (bao gồm hợp tác hóa nông nghiệp và cải tạo tư bản tư doanh), kế hoạch phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển văn hóa của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 12 năm 1958.", "Cải tạo kinh tế \n\nNăm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố: Thời kỳ khôi phục kinh tế đã kết thúc và mở đầu thời kỳ phát triển kinh tế một cách có kế hoạch.", "Đến cuối năm 1960, ở miền Bắc có 84,8% số hộ nông dân đã gia nhập hợp tác xã, chiếm 76% tổng diện tích canh tác, 520 hợp tác xã ngư nghiệp chiếm 77,2% tổng số hộ đánh cá, có 269 hợp tác xã nghề muối chiếm 85% tổng số hộ làm muối.", "Tháng 11 năm 1958, Đảng Lao động Việt Nam quyết định đề ra kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa trong 3 năm (1958–1960) và tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa (bao gồm hợp tác hóa nông nghiệp và cải tạo tư bản tư doanh), kế hoạch phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển văn hóa của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 12 năm 1958.", "Ở thành thị, 100% số cơ sở công nghiệp tư bản tư doanh thuộc diện cải tạo đã được tổ chức thành xí nghiệp công tư hợp doanh, xí nghiệp hợp tác, 1.553 doanh nhân thành người lao động.", "Đến cuối năm 1960, ở miền Bắc có 84,8% số hộ nông dân đã gia nhập hợp tác xã, chiếm 76% tổng diện tích canh tác, 520 hợp tác xã ngư nghiệp chiếm 77,2% tổng số hộ đánh cá, có 269 hợp tác xã nghề muối chiếm 85% tổng số hộ làm muối.", "Có 90% tổng số thợ thủ công trong diện cải tạo đã tham gia các hợp tác xã thủ công nghiệp, trong đó hơn 70.000 thợ thủ công chuyển sang sản xuất nông nghiệp.", "Ở thành thị, 100% số cơ sở công nghiệp tư bản tư doanh thuộc diện cải tạo đã được tổ chức thành xí nghiệp công tư hợp doanh, xí nghiệp hợp tác, 1.553 doanh nhân thành người lao động.", "Trong lĩnh vực thương nghiệp, đến 60% tổng số người buôn bán nhỏ, làm dịch vụ, kinh doanh ngành ăn uống thuộc diện cải tạo đã tham gia hợp tác xã, tổ mua bán, làm đại lý cho thương nghiệp quốc doanh và trên 10.000 người đã chuyển sang sản xuất.", "Có 90% tổng số thợ thủ công trong diện cải tạo đã tham gia các hợp tác xã thủ công nghiệp, trong đó hơn 70.000 thợ thủ công chuyển sang sản xuất nông nghiệp.", "Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) \nBước vào thực hiện Kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất, miền Bắc chuyển sang giai đoạn lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm.", "Trong lĩnh vực thương nghiệp, đến 60% tổng số người buôn bán nhỏ, làm dịch vụ, kinh doanh ngành ăn uống thuộc diện cải tạo đã tham gia hợp tác xã, tổ mua bán, làm đại lý cho thương nghiệp quốc doanh và trên 10.000 người đã chuyển sang sản xuất.", "Nhiệm vụ cơ bản của Kế hoạch 5 năm là ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh, cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động, củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội.", "Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) \nBước vào thực hiện Kế hoạch nhà nước 5 năm lần thứ nhất, miền Bắc chuyển sang giai đoạn lấy xây dựng chủ nghĩa xã hội làm trọng tâm.", "Ngành công nghiệp được ưu tiên đầu tư xây dựng.", "Nhiệm vụ cơ bản của Kế hoạch 5 năm là ra sức phát triển công nghiệp và nông nghiệp, tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa, củng cố và tăng cường thành phần kinh tế quốc doanh, cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động, củng cố quốc phòng, tăng cường trật tự và an ninh xã hội.", "Với sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội chủ nghĩa, từ năm 1961 đến năm 1964, vốn đầu tư xây dựng cơ bản dành cho công nghiệp là 48%, trong đó công nghiệp nặng chiếm gần 80%.", "Ngành công nghiệp được ưu tiên đầu tư xây dựng.", "Giá trị sản lượng ngành công nghiệp nặng năm 1965 tăng ba lần so với năm 1960.", "Với sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội chủ nghĩa, từ năm 1961 đến năm 1964, vốn đầu tư xây dựng cơ bản dành cho công nghiệp là 48%, trong đó công nghiệp nặng chiếm gần 80%.", "Trong những năm 1961–1965, 100 cơ sở sản xuất mới được xây dựng hoặc mở rộng như các nhà máy: cơ khí Hà Nội, cơ khí Trần Hưng Đạo, xe đạp Thống Nhất, đóng tàu Bạch Đằng, điện Uông Bí, khu gang thép Thái Nguyên,... Các khu công nghiệp Việt Trì, Thượng Đình (Hà Nội), các nhà máy đường Vạn Điểm, Sông Lam, sứ Hải Dương, pin Văn Điển, dệt 8/3, dệt kim Đồng Xuân,... đã sản xuất nhiều mặt hàng phục vụ dân sinh và quốc phòng.", "Giá trị sản lượng ngành công nghiệp nặng năm 1965 tăng ba lần so với năm 1960.", "Công nghiệp quốc doanh chiếm tỉ trọng 93% trong tổng giá trị sản lượng công nghiệp toàn miền Bắc, giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.", "Trong những năm 1961–1965, 100 cơ sở sản xuất mới được xây dựng hoặc mở rộng như các nhà máy: cơ khí Hà Nội, cơ khí Trần Hưng Đạo, xe đạp Thống Nhất, đóng tàu Bạch Đằng, điện Uông Bí, khu gang thép Thái Nguyên,... Các khu công nghiệp Việt Trì, Thượng Đình (Hà Nội), các nhà máy đường Vạn Điểm, Sông Lam, sứ Hải Dương, pin Văn Điển, dệt 8/3, dệt kim Đồng Xuân,... đã sản xuất nhiều mặt hàng phục vụ dân sinh và quốc phòng.", "Công nghiệp nhẹ cùng với tiểu thủ công nghiệp đã giải quyết được 80% hàng tiêu dùng thiết yếu cho nhân dân.", "Công nghiệp quốc doanh chiếm tỉ trọng 93% trong tổng giá trị sản lượng công nghiệp toàn miền Bắc, giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.", "Trong nông nghiệp, sau khi đưa đại bộ phận nông dân vào các hợp tác xã, từ năm 1961, các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao.", "Công nghiệp nhẹ cùng với tiểu thủ công nghiệp đã giải quyết được 80% hàng tiêu dùng thiết yếu cho nhân dân.", "Nông dân áp dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất.", "Trong nông nghiệp, sau khi đưa đại bộ phận nông dân vào các hợp tác xã, từ năm 1961, các địa phương thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao.", "Hệ thống thủy nông phát triển, nhiều công trình mới được xây dựng, tiêu biểu như công trình Bắc–Hưng–Hải.", "Nông dân áp dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất.", "Nhiều hợp tác xã đạt và vượt năng suất 5 tấn thóc/ha cây trồng.", "Hệ thống thủy nông phát triển, nhiều công trình mới được xây dựng, tiêu biểu như công trình Bắc–Hưng–Hải.", "Thương nghiệp quốc doanh được Nhà nước ưu tiên phát triển nên đã chiếm lĩnh được thị trường, góp phần vào phát triển kinh tế, củng cố quan hệ sản xuất mới, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.", "Nhiều hợp tác xã đạt và vượt năng suất 5 tấn thóc/ha cây trồng.", "Hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường liên tỉnh, liên huyện, đường sông, đường hàng không được củng cố.", "Thương nghiệp quốc doanh được Nhà nước ưu tiên phát triển nên đã chiếm lĩnh được thị trường, góp phần vào phát triển kinh tế, củng cố quan hệ sản xuất mới, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.", "Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn trước.", "Hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường liên tỉnh, liên huyện, đường sông, đường hàng không được củng cố.", "Sự phát triển của nền kinh tế miền Bắc đã tạo điều kiện để miền Bắc tăng cường chi viện cho tiền tuyến miền Nam.", "Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn trước.", "Trong 5 năm (1961–1965), một khối lượng lớn vũ khí, đạn dược, thuốc men được chuyển vào chiến trường.", "Sự phát triển của nền kinh tế miền Bắc đã tạo điều kiện để miền Bắc tăng cường chi viện cho tiền tuyến miền Nam.", "Nhiều cán bộ, chiến sĩ trong lĩnh vực quân sự, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế được huấn luyện và đưa vào Nam tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu và xây dựng vùng giải phóng.", "Trong 5 năm (1961–1965), một khối lượng lớn vũ khí, đạn dược, thuốc men được chuyển vào chiến trường.", "Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong nền kinh tế như sản xuất hàng hóa phục vụ đời sống nhân dân còn thiếu, phải nhập khẩu từ các nước xã hội chủ nghĩa; các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp cao còn chưa nhiều, song Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) đã làm thay đổi to lớn bộ mặt xã hội miền Bắc.", "Nhiều cán bộ, chiến sĩ trong lĩnh vực quân sự, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế được huấn luyện và đưa vào Nam tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu và xây dựng vùng giải phóng.", "Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961–1965) đang thực hiện có kết quả thì ngày 7 tháng 2 năm 1965, Mỹ chính thức gây ra cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc Việt Nam.", "Mặc dù vẫn còn những khó khăn trong nền kinh tế như sản xuất hàng hóa phục vụ đời sống nhân dân còn thiếu, phải nhập khẩu từ các nước xã hội chủ nghĩa; các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp cao còn chưa nhiều, song Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961–1965) đã làm thay đổi to lớn bộ mặt xã hội miền Bắc.", "Miền Bắc phải chuyển hướng xây dựng và phát triển kinh tế cho phù hợp với điều kiện chiến tranh.", "Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961–1965) đang thực hiện có kết quả thì ngày 7 tháng 2 năm 1965, Mỹ chính thức gây ra cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc Việt Nam.", "Giai đoạn 1966–1976 \nBước vào giai đoạn mới với tình huống chiến tranh phá hoại miền Bắc rất khốc liệt bằng không quân của Mỹ qua hai đợt (1964–1968 và 1972), Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương kịp thời để chuyển hướng kinh tế nói chung và công nghiệp nói riêng: Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 11, Nghị quyết Trung ương 105 (1965) và Chỉ thị 143 trung ương (1969) về chuyển hướng phát triển công nghiệp địa phương và tiểu thủ công nghiệp trong tình hình mới có chiến tranh; Chỉ thị số 11 của phủ Thủ tướng (9 tháng 1 năm 1971) về ổn định và cải tiến công tác quản lý công nghiệp và xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (đợt thí điểm cải tiến quản lý công nghiệp bước I), Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường cải tiến công tác quản lý công nghiệp thời kỳ hoà bình khôi phục 1973–1975 (đợt cải tiến quản lý công nghiệp bước II).", "Miền Bắc phải chuyển hướng xây dựng và phát triển kinh tế cho phù hợp với điều kiện chiến tranh.", "Tinh thần và nội dung của sự chuyển hướng này không chỉ là để phù hợp với tình hình thời chiến, mà còn nhằm đổi mới cơ chế quản lý là xác định đường lối công nghiệp hoá cho phù hợp với điều kiện quá độ từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn.", "Giai đoạn 1966–1976 \nBước vào giai đoạn mới với tình huống chiến tranh phá hoại miền Bắc rất khốc liệt bằng không quân của Mỹ qua hai đợt (1964–1968 và 1972), Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương kịp thời để chuyển hướng kinh tế nói chung và công nghiệp nói riêng: Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 11, Nghị quyết Trung ương 105 (1965) và Chỉ thị 143 trung ương (1969) về chuyển hướng phát triển công nghiệp địa phương và tiểu thủ công nghiệp trong tình hình mới có chiến tranh; Chỉ thị số 11 của phủ Thủ tướng (9 tháng 1 năm 1971) về ổn định và cải tiến công tác quản lý công nghiệp và xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (đợt thí điểm cải tiến quản lý công nghiệp bước I), Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường cải tiến công tác quản lý công nghiệp thời kỳ hoà bình khôi phục 1973–1975 (đợt cải tiến quản lý công nghiệp bước II).", "Chủ trương và những nội dung chủ yếu chuyển hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn mới là:\n\nThứ nhất, di chuyển nhanh chóng các cơ sở sản xuất và kho tàng về nơi sơ tán, bảo vệ an toàn xí nghiệp, duy trì sản xuất trong mọi tình huống, cải tiến công tác tổ chức sản xuất công nghiệp phù hợp với tình hình có chiến tranh, kết hợp sản xuất và chiến đấu, đảm bảo cung cấp các hàng hoá tiêu dùng thiết yếu và duy trì đời sống nhân dân không bị đảo lộn trong chiến tranh.", "Tinh thần và nội dung của sự chuyển hướng này không chỉ là để phù hợp với tình hình thời chiến, mà còn nhằm đổi mới cơ chế quản lý là xác định đường lối công nghiệp hoá cho phù hợp với điều kiện quá độ từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn.", "Thứ hai, khẩn trương xây dựng và phát triển mạng lưới công nghiệp địa phương về các vùng hậu phương trung du và miền núi, phân bố lại sản xuất công nghiệp để gắn với nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, gắn công nghiệp với nông nghiệp và với các ngành kinh tế quốc dân khác, gắn kinh tế với quốc phòng.", "Chủ trương và những nội dung chủ yếu chuyển hướng phát triển công nghiệp trong giai đoạn mới là:\n\nThứ nhất, di chuyển nhanh chóng các cơ sở sản xuất và kho tàng về nơi sơ tán, bảo vệ an toàn xí nghiệp, duy trì sản xuất trong mọi tình huống, cải tiến công tác tổ chức sản xuất công nghiệp phù hợp với tình hình có chiến tranh, kết hợp sản xuất và chiến đấu, đảm bảo cung cấp các hàng hoá tiêu dùng thiết yếu và duy trì đời sống nhân dân không bị đảo lộn trong chiến tranh.", "Thứ ba, chấn chỉnh lề lối quản lý kinh tế, chống căn bệnh hành chính tập trung quan liêu, tăng cường tính tự chủ của cơ sở, giảm sự can thiệp hành chính vào kinh doanh.", "Thứ hai, khẩn trương xây dựng và phát triển mạng lưới công nghiệp địa phương về các vùng hậu phương trung du và miền núi, phân bố lại sản xuất công nghiệp để gắn với nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, gắn công nghiệp với nông nghiệp và với các ngành kinh tế quốc dân khác, gắn kinh tế với quốc phòng.", "Cuối cùng, tính tới yêu cầu phát triển lâu dài, ngay trong chiến tranh vẫn tiến hành nghiên cứu điều tra cơ bản, thăm dò và khảo sát, lập quy hoạch dài hạn, có kế hoạch đào tạo đội ngũ để chuẩn bị cho xây dựng lớn khi hoà bình.", "Thứ ba, chấn chỉnh lề lối quản lý kinh tế, chống căn bệnh hành chính tập trung quan liêu, tăng cường tính tự chủ của cơ sở, giảm sự can thiệp hành chính vào kinh doanh.", "Thuế khóa\n\nThuế nông sản\nLoại thuế chính là thuế nông sản, đánh trực tiếp và tính theo đầu người chứ không phải theo năng suất.", "Cuối cùng, tính tới yêu cầu phát triển lâu dài, ngay trong chiến tranh vẫn tiến hành nghiên cứu điều tra cơ bản, thăm dò và khảo sát, lập quy hoạch dài hạn, có kế hoạch đào tạo đội ngũ để chuẩn bị cho xây dựng lớn khi hoà bình.", "Dưới 70 kg nông sản/người thì được miễn thuế.", "Thuế khóa\n\nThuế nông sản\nLoại thuế chính là thuế nông sản, đánh trực tiếp và tính theo đầu người chứ không phải theo năng suất.", "Nhà nước đánh thuế 5% ở ngạch 70–95 kg/người và tăng lên thành 44% ở ngạch trên 1800 kg/người.", "Dưới 70 kg nông sản/người thì được miễn thuế.", "Đất mới đưa vào canh tác thì được miễn 5 năm.", "Nhà nước đánh thuế 5% ở ngạch 70–95 kg/người và tăng lên thành 44% ở ngạch trên 1800 kg/người.", "Khoảnh đất 100 m² vườn cũng được miễn.", "Đất mới đưa vào canh tác thì được miễn 5 năm.", "Thuế gián tiếp\nThuế nhập khẩu tùy thuộc vào mặt hàng; hàng hóa thuộc hàng xa xỉ phẩm chịu 100% thuế.", "Khoảnh đất 100 m² vườn cũng được miễn.", "Thuế mổ thịt gia súc là 10%.", "Thuế gián tiếp\nThuế nhập khẩu tùy thuộc vào mặt hàng; hàng hóa thuộc hàng xa xỉ phẩm chịu 100% thuế.", "Ngoài ra có thuế chợ, thuế cầu, thuế đò, và thuế con niêm.", "Thuế mổ thịt gia súc là 10%.", "Đóng góp\nNhà nước cũng huy động quyên góp cho các công trình và chi phí một cách tự nguyện.", "Ngoài ra có thuế chợ, thuế cầu, thuế đò, và thuế con niêm.", "Ngoại giao \nNgay từ khi mới thành lập chính quyền, Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu cầu \"Phải mở cho được một cửa ngõ ra thế giới\".", "Đóng góp\nNhà nước cũng huy động quyên góp cho các công trình và chi phí một cách tự nguyện.", "Ban đầu, ông hướng tới nước Mỹ do mối quan hệ đồng minh chống Nhật.", "Ngoại giao \nNgay từ khi mới thành lập chính quyền, Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu cầu \"Phải mở cho được một cửa ngõ ra thế giới\".", "Tháng 1 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tám lần gửi thư đến Tổng thống Harry S. Truman và Ngoại trưởng James F. Byrnes, nhưng không nhận được hồi âm.", "Ban đầu, ông hướng tới nước Mỹ do mối quan hệ đồng minh chống Nhật.", "Tháng 7, chính phủ cử Nguyễn Đức Quỳ làm Phái viên tại Thái Lan, đây cũng là cơ quan đại diện ngoại giao đầu tiên của chính quyền Việt Nam tại nước ngoài.", "Tháng 1 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tám lần gửi thư đến Tổng thống Harry S. Truman và Ngoại trưởng James F. Byrnes, nhưng không nhận được hồi âm.", "Trong chuyến đi Pháp năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ David Ben-Gurion, lãnh đạo phong trào phục quốc Do Thái.", "Tháng 7, chính phủ cử Nguyễn Đức Quỳ làm Phái viên tại Thái Lan, đây cũng là cơ quan đại diện ngoại giao đầu tiên của chính quyền Việt Nam tại nước ngoài.", "Lãnh đạo Việt Nam ngỏ ý sẵn sàng thiết lập đại diện ngoại giao khi chính phủ Do Thái lưu vong được thành lập, đồng thời có thể cho những người Do Thái đến Tây Nguyên tị nạn.", "Trong chuyến đi Pháp năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ David Ben-Gurion, lãnh đạo phong trào phục quốc Do Thái.", "Năm 1947, Việt Nam đặt cơ quan liên lạc đầu tiên tại Yangon (Miến Điện).", "Lãnh đạo Việt Nam ngỏ ý sẵn sàng thiết lập đại diện ngoại giao khi chính phủ Do Thái lưu vong được thành lập, đồng thời có thể cho những người Do Thái đến Tây Nguyên tị nạn.", "Từ tháng 1 cùng năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu duy trì điện đàm với các nhà lãnh đạo Ấn Độ khi nước này giành được quyền tự trị từ người Anh.", "Năm 1947, Việt Nam đặt cơ quan liên lạc đầu tiên tại Yangon (Miến Điện).", "Tuy vậy, trong 4 năm đầu, quan hệ ngoại giao chính thức duy nhất của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là với Pháp, khi Pháp công nhận là một nước tự do thuộc Liên hiệp Pháp tại Hiệp định sơ bộ năm 1946.", "Từ tháng 1 cùng năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu duy trì điện đàm với các nhà lãnh đạo Ấn Độ khi nước này giành được quyền tự trị từ người Anh.", "Nhưng hiệp định này không còn giá trị khi Pháp thực hiện thảm sát ở phố Hàng Bún và Thảm sát Hải Phòng.", "Tuy vậy, trong 4 năm đầu, quan hệ ngoại giao chính thức duy nhất của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là với Pháp, khi Pháp công nhận là một nước tự do thuộc Liên hiệp Pháp tại Hiệp định sơ bộ năm 1946.", "Cho đến khi chiến tranh nổ ra, các nước khác vẫn coi Việt Nam là một lãnh thổ thuộc địa của Pháp, mặc dù về mặt thực tế, Việt Nam đã là một quốc gia thống nhất, độc lập và có chủ quyền với sự lãnh đạo của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhất là từ sau Tổng tuyển cử năm 1946.", "Nhưng hiệp định này không còn giá trị khi Pháp thực hiện thảm sát ở phố Hàng Bún và Thảm sát Hải Phòng.", "Năm 1950, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bắt liên lạc với Hệ thống xã hội chủ nghĩa và bắt đầu được nhiều nước công nhận, khởi đầu bởi Trung Quốc (18/1/1950) và Liên Xô (30/1/1950), tiếp theo là CHDCND Triều Tiên (31/1/1950), Đông Đức (2/2/1950), Tiệp Khắc (2/2/1950), România (3/2/1950), Ba Lan (4/2/1950), Hungary (4/2/1950), Bulgaria (8/2/1950), Albania (13/3/1950).", "Cho đến khi chiến tranh nổ ra, các nước khác vẫn coi Việt Nam là một lãnh thổ thuộc địa của Pháp, mặc dù về mặt thực tế, Việt Nam đã là một quốc gia thống nhất, độc lập và có chủ quyền với sự lãnh đạo của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhất là từ sau Tổng tuyển cử năm 1946.", "Năm 1954, Mông Cổ mới đặt quan hệ ngoại giao với Việt Nam.", "Năm 1950, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bắt liên lạc với Hệ thống xã hội chủ nghĩa và bắt đầu được nhiều nước công nhận, khởi đầu bởi Trung Quốc (18/1/1950) và Liên Xô (30/1/1950), tiếp theo là CHDCND Triều Tiên (31/1/1950), Đông Đức (2/2/1950), Tiệp Khắc (2/2/1950), România (3/2/1950), Ba Lan (4/2/1950), Hungary (4/2/1950), Bulgaria (8/2/1950), Albania (13/3/1950).", "Cùng năm khi tiếp quản Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh công nhận cơ quan ngoại giao của Ấn Độ tại Hà Nội.", "Năm 1954, Mông Cổ mới đặt quan hệ ngoại giao với Việt Nam.", "Ngày 17 tháng 10 năm 1954, Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru sang thăm Việt Nam.", "Cùng năm khi tiếp quản Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh công nhận cơ quan ngoại giao của Ấn Độ tại Hà Nội.", "Tháng 11, Thủ tướng Miến Điện U Nu sang thăm Việt Nam.", "Ngày 17 tháng 10 năm 1954, Thủ tướng Ấn Độ Jawaharlal Nehru sang thăm Việt Nam.", "Bang giao với Ấn Độ cùng với Indonesia và Miến Điện vẫn giữ ở bậc lãnh sự.", "Tháng 11, Thủ tướng Miến Điện U Nu sang thăm Việt Nam.", "Ở Trung Đông và Bắc Phi thì Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lập bang giao với Maroc và Algérie.", "Bang giao với Ấn Độ cùng với Indonesia và Miến Điện vẫn giữ ở bậc lãnh sự.", "Cuba là quốc gia duy nhất ở Tây bán cầu có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Ở Trung Đông và Bắc Phi thì Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lập bang giao với Maroc và Algérie.", "Các nước Tây phương thì mãi đến năm 1968 mới lập phòng liên lạc và đại diện bán chính thức là Thụy Sĩ.", "Cuba là quốc gia duy nhất ở Tây bán cầu có quan hệ ngoại giao chính thức với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Tuy nhiên đây chỉ là cấp bán chính thức, không có đại sứ.", "Các nước Tây phương thì mãi đến năm 1968 mới lập phòng liên lạc và đại diện bán chính thức là Thụy Sĩ.", "Năm 1969, Thụy Điển là quốc gia Tây Âu đầu tiên thiết lập ngoại giao toàn phần với miền Bắc kể cả trao đổi đại sứ.", "Tuy nhiên đây chỉ là cấp bán chính thức, không có đại sứ.", "Theo sau đó là Sénégal (1969), Ceylon (1970), Thụy Sĩ (1971), Ấn Độ (1972), Chile và Pakistan.", "Năm 1969, Thụy Điển là quốc gia Tây Âu đầu tiên thiết lập ngoại giao toàn phần với miền Bắc kể cả trao đổi đại sứ.", "Tính đến hết tháng 12 năm 1972, có 49 quốc gia bang giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Theo sau đó là Sénégal (1969), Ceylon (1970), Thụy Sĩ (1971), Ấn Độ (1972), Chile và Pakistan.", "Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 12 tháng 4 năm 1973.", "Tính đến hết tháng 12 năm 1972, có 49 quốc gia bang giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.", "Năm 1975, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đứng 2 đơn gia nhập Liên Hợp Quốc nhưng bị Mỹ phủ quyết cả hai.", "Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 12 tháng 4 năm 1973.", "Tuy nhiên cũng năm này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được gia nhập 2 tổ chức quốc tế là WMO (World Meteorological Organization, Tổ chức Khí tượng Thế giới) ngày 7 tháng 8 năm 1975 và WHO (World Health Organization, Tổ chức Y tế Thế giới) ngày 22 tháng 10 năm 1975.", "Năm 1975, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đứng 2 đơn gia nhập Liên Hợp Quốc nhưng bị Mỹ phủ quyết cả hai.", "Đây là hai tổ chức quốc tế đầu tiên (không kể những tổ chức riêng của khối Xã hội chủ nghĩa) quốc gia này tham gia.", "Tuy nhiên cũng năm này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được gia nhập 2 tổ chức quốc tế là WMO (World Meteorological Organization, Tổ chức Khí tượng Thế giới) ngày 7 tháng 8 năm 1975 và WHO (World Health Organization, Tổ chức Y tế Thế giới) ngày 22 tháng 10 năm 1975.", "Quân đội \n\nQuân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban đầu gồm nhiều lực lượng độc lập nhau, ở cả trong Nam lẫn ngoài Bắc.", "Đây là hai tổ chức quốc tế đầu tiên (không kể những tổ chức riêng của khối Xã hội chủ nghĩa) quốc gia này tham gia.", "Sau nhiều lần sáp nhập, tổ chức lại, các lực lượng quân sự do Việt Minh và các nhóm chính trị khác chỉ huy thống nhất trong một hệ thống quân sự duy nhất là Vệ quốc đoàn, sau Vệ quốc đoàn đổi tên thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.", "Quân đội \n\nQuân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban đầu gồm nhiều lực lượng độc lập nhau, ở cả trong Nam lẫn ngoài Bắc.", "Ở miền Nam, Vệ quốc đoàn có nhiều đơn vị của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên tuy chấp hành những chỉ thị quân sự của cấp trên nhưng lại từ chối tiếp nhận các chính ủy do cấp trên cử xuống.", "Sau nhiều lần sáp nhập, tổ chức lại, các lực lượng quân sự do Việt Minh và các nhóm chính trị khác chỉ huy thống nhất trong một hệ thống quân sự duy nhất là Vệ quốc đoàn, sau Vệ quốc đoàn đổi tên thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.", "Sau những xung đột quân sự giữa các đơn vị do giáo phái chỉ huy với những đơn vị do Việt Minh chỉ huy, và nhất là sau khi giáo chủ Huỳnh Phú Sổ của Hòa Hảo mất tích, phần lớn lực lượng quân sự của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên ly khai khỏi Vệ quốc đoàn hợp tác với chính phủ Nam Kỳ tự trị thuộc Pháp và sau này với Quốc gia Việt Nam.", "Ở miền Nam, Vệ quốc đoàn có nhiều đơn vị của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên tuy chấp hành những chỉ thị quân sự của cấp trên nhưng lại từ chối tiếp nhận các chính ủy do cấp trên cử xuống.", "Năm 1950, Quân đội Quốc gia Việt Nam được gọi với cái tên Quân đội nhân dân Việt Nam.", "Sau những xung đột quân sự giữa các đơn vị do giáo phái chỉ huy với những đơn vị do Việt Minh chỉ huy, và nhất là sau khi giáo chủ Huỳnh Phú Sổ của Hòa Hảo mất tích, phần lớn lực lượng quân sự của các giáo phái Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên ly khai khỏi Vệ quốc đoàn hợp tác với chính phủ Nam Kỳ tự trị thuộc Pháp và sau này với Quốc gia Việt Nam.", "Đến tháng 9 năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam trở thành tên gọi chính thức.", "Năm 1950, Quân đội Quốc gia Việt Nam được gọi với cái tên Quân đội nhân dân Việt Nam.", "Sau năm 1975, quân đội của nước Việt Nam thống nhất vẫn giữ tên gọi Quân đội nhân dân Việt Nam cho đến nay.", "Đến tháng 9 năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam trở thành tên gọi chính thức.", "Giáo dục\n\nXem thêm \nChủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa\n\nGhi chú\n\nChú thích\n\nTham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n \n\n|-\n| width=\"30%\" align=\"center\" rowspan=\"3\"| Tiền nhiệm:Đế quốc Việt Nam Đông Dương thuộc Pháp\n| width=\"40%\" align=\"center\" | Việt Nam Dân chủ Cộng hòa1945–1954 Việt Nam Dân chủ Cộng hòa(Bắc vĩ tuyến 17 )1954–1976 Cộng hòa Miền Nam Việt Nam(Nam vĩ tuyến 17)1969–1976\n| width=\"30%\" align=\"center\" rowspan=\"3\"| Kế nhiệm:Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam\n|-\n\nCựu quốc gia châu Á\nChiến tranh Đông Dương\nChiến tranh Việt Nam\nVùng phân chia\nCựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa\nLịch sử Việt Nam\nCựu quốc gia ở Đông Nam Á\nChiến tranh bán đảo Đông Dương", "Sau năm 1975, quân đội của nước Việt Nam thống nhất vẫn giữ tên gọi Quân đội nhân dân Việt Nam cho đến nay." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Năm Cam (tên khai sinh: Trương Văn Cam; 22 tháng 4 năm 1947 – 3 tháng 6 năm 2004) là một trùm tội phạm có tổ chức khét tiếng ở Việt Nam, đặc biệt tại Thành phố Hồ Chí Minh và là bị cáo chính trong vụ án Năm Cam và đồng phạm nổi tiếng.", "Trong quá trình bảo kê các quán karaoke và tụ điểm đánh bạc ở Thành phố Hồ Chí Minh, Năm Cam cùng băng nhóm phạm nhiều tội.", "Trong quá trình bảo kê các quán karaoke và tụ điểm đánh bạc ở Thành phố Hồ Chí Minh, Năm Cam cùng băng nhóm phạm nhiều tội.", "Tháng 10 năm 2003, Năm Cam bị tòa án xử tử hình vì 7 tội bao gồm giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài, ngày 3 tháng 6 năm 2004 thi hành án bằng hình thức xử bắn.", "Tháng 10 năm 2003, Năm Cam bị tòa án xử tử hình vì 7 tội bao gồm giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài, ngày 3 tháng 6 năm 2004 thi hành án bằng hình thức xử bắn.", "Việc xét xử Năm Cam và đồng bọn đã làm cho dư luận Việt Nam và toàn thế giới chú ý.", "Việc xét xử Năm Cam và đồng bọn đã làm cho dư luận Việt Nam và toàn thế giới chú ý.", "Số tội phạm ra hầu tòa là 156 bị cáo, một kỷ lục.", "Số tội phạm ra hầu tòa là 156 bị cáo, một kỷ lục.", "Phiên sơ thẩm kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2003, bản án dài hàng trăm trang.", "Phiên sơ thẩm kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2003, bản án dài hàng trăm trang.", "Việc phá được Vụ án Năm Cam được báo giới và chính quyền Việt Nam công nhận là một chiến công lớn trong phòng chống tội phạm.", "Việc phá được Vụ án Năm Cam được báo giới và chính quyền Việt Nam công nhận là một chiến công lớn trong phòng chống tội phạm.", "Bên cạnh đó vụ án cũng được coi là mang ý nghĩa chống tham nhũng.", "Bên cạnh đó vụ án cũng được coi là mang ý nghĩa chống tham nhũng.", "Đầu đời và bước đầu phạm tội \nTrương Văn Cam sinh ngày 22 tháng 4 năm 1947 trong một gia đình nghèo tại Sài Gòn, là con của ông Trương Văn Bưởi (mất năm 1957), từ Quảng Nam vào Sài Gòn lập nghiệp những năm đầu thế kỷ 20; và bà Nguyễn Thị Hường (mất năm 1962).", "Đầu đời và bước đầu phạm tội \nTrương Văn Cam sinh ngày 22 tháng 4 năm 1947 trong một gia đình nghèo tại Sài Gòn, là con của ông Trương Văn Bưởi (mất năm 1957), từ Quảng Nam vào Sài Gòn lập nghiệp những năm đầu thế kỷ 20; và bà Nguyễn Thị Hường (mất năm 1962).", "Năm Cam có người chị là Trương Thị Xẩm (tức Tư Xẩm), ngoài ra cha mẹ hắn còn có 2 đứa con khác nhưng đã qua đời ở quê vì bạo bệnh.", "Năm Cam có người chị là Trương Thị Xẩm (tức Tư Xẩm), ngoài ra cha mẹ hắn còn có 2 đứa con khác nhưng đã qua đời ở quê vì bạo bệnh.", "Thuở nhỏ hắn có biệt danh là \"Cam Hổ\", \"Siêu Cam\".", "Thuở nhỏ hắn có biệt danh là \"Cam Hổ\", \"Siêu Cam\".", "Vì là con thứ năm trong gia đình nên hắn còn có tên là Năm Cam.", "Vì là con thứ năm trong gia đình nên hắn còn có tên là Năm Cam.", "Năm Cam bắt đầu những hoạt động phạm pháp khi còn rất trẻ.", "Năm Cam bắt đầu những hoạt động phạm pháp khi còn rất trẻ.", "Khi còn trẻ, anh đã nổi tiếng khắp địa phương vì những cuộc thanh toán nhau bằng dao rựa đầy tàn bạo và những cách để không bị cảnh sát phát hiện.", "Khi còn trẻ, anh đã nổi tiếng khắp địa phương vì những cuộc thanh toán nhau bằng dao rựa đầy tàn bạo và những cách để không bị cảnh sát phát hiện.", "Sớm trở thành một tay xã hội đen, Văn Cam được Huỳnh Tỳ, một nhân vật có quyền lực trong Hội Tam Hoàng chi nhánh Sài Gòn, tiếp tay cho vào thế giới ngầm phạm tội lúc bấy giờ.", "Sớm trở thành một tay xã hội đen, Văn Cam được Huỳnh Tỳ, một nhân vật có quyền lực trong Hội Tam Hoàng chi nhánh Sài Gòn, tiếp tay cho vào thế giới ngầm phạm tội lúc bấy giờ.", "Thời gian đầu tại Sài Gòn, Năm Cam là đàn em thân tín của trùm giang hồ khét tiếng nhất đất Sài Gòn thập niên 1960, Đại Cathay, người được coi là nhân vật số một hay đứng đầu \"Tứ đại thiên vương\" Sài Gòn.", "Thời gian đầu tại Sài Gòn, Năm Cam là đàn em thân tín của trùm giang hồ khét tiếng nhất đất Sài Gòn thập niên 1960, Đại Cathay, người được coi là nhân vật số một hay đứng đầu \"Tứ đại thiên vương\" Sài Gòn.", "Chính trong thời gian theo chân Cathay, Năm Cam đã học được từ Cathay cách điều hành và tổ chức sòng bạc nhằm thu lợi lớn, là nguồn thu chính trong thời kỳ anh chiếm lĩnh Sài Gòn những năm 1990.", "Chính trong thời gian theo chân Cathay, Năm Cam đã học được từ Cathay cách điều hành và tổ chức sòng bạc nhằm thu lợi lớn, là nguồn thu chính trong thời kỳ anh chiếm lĩnh Sài Gòn những năm 1990.", "Ban đầu anh làm chân gác sòng bạc cho người anh rể Nguyễn Văn Sy (tức Bảy Sy) ở khu vực Cầu Muối, quận Nhì, Sài Gòn, thuộc địa bàn bảo kê trước đây của Đại Cathay.", "Ban đầu anh làm chân gác sòng bạc cho người anh rể Nguyễn Văn Sy (tức Bảy Sy) ở khu vực Cầu Muối, quận Nhì, Sài Gòn, thuộc địa bàn bảo kê trước đây của Đại Cathay.", "Năm Cam hoạt động cờ bạc chuyên nghiệp cùng với Thành \"đô la\", Nguyễn Văn Nhã (Sáu Nhã), khi có kinh nghiệm hơn thì được giữ vai trò phát hỏa, cắm xường trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Năm Cam hoạt động cờ bạc chuyên nghiệp cùng với Thành \"đô la\", Nguyễn Văn Nhã (Sáu Nhã), khi có kinh nghiệm hơn thì được giữ vai trò phát hỏa, cắm xường trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Tháng 12 năm 1962, để bảo vệ sòng bạc tại khu Da Heo, hẻm 100 đường Nguyễn Công Trứ, Bảy Sy dùng dao đâm chết Nguyễn Văn Lót (Trần Ánh Tuyết).", "Tháng 12 năm 1962, để bảo vệ sòng bạc tại khu Da Heo, hẻm 100 đường Nguyễn Công Trứ, Bảy Sy dùng dao đâm chết Nguyễn Văn Lót (Trần Ánh Tuyết).", "Để cứu lấy sự nghiệp cờ bạc của anh rể, Năm Cam đã đứng ra nhận tội thay.", "Để cứu lấy sự nghiệp cờ bạc của anh rể, Năm Cam đã đứng ra nhận tội thay.", "Do lúc đó Năm Cam đang ở độ tuổi vị thành niên (mới 15 tuổi) nên ngày 10 tháng 4 năm 1964, tòa án Sài Gòn xử phạt 3 năm tù giam về tội \"Cố ý đả thương nhân thương trí mạng\".", "Do lúc đó Năm Cam đang ở độ tuổi vị thành niên (mới 15 tuổi) nên ngày 10 tháng 4 năm 1964, tòa án Sài Gòn xử phạt 3 năm tù giam về tội \"Cố ý đả thương nhân thương trí mạng\".", "Trong tù, Năm Cam đã đánh chết một trung sĩ Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Trong tù, Năm Cam đã đánh chết một trung sĩ Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Tháng 1 năm 1965, Năm Cam được trả tự do.", "Tháng 1 năm 1965, Năm Cam được trả tự do.", "Sau khi bị Đại Cathay thôn tính các sòng bạc ở quận Nhất, sòng bạc của Bảy Sy cũng bị xóa sổ.", "Sau khi bị Đại Cathay thôn tính các sòng bạc ở quận Nhất, sòng bạc của Bảy Sy cũng bị xóa sổ.", "Mất chỗ dựa của Bảy Sy, Năm Cam đến cầu cứu Phạm Văn Hiếu, tức Hiếu \"Trọc\", sinh năm 1949, là trùm giang hồ Quận 4, con của một sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa có tên Phạm Văn Triệu vốn khét tiếng ở chốn Sài Gòn thời bấy giờ.", "Mất chỗ dựa của Bảy Sy, Năm Cam đến cầu cứu Phạm Văn Hiếu, tức Hiếu \"Trọc\", sinh năm 1949, là trùm giang hồ Quận 4, con của một sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa có tên Phạm Văn Triệu vốn khét tiếng ở chốn Sài Gòn thời bấy giờ.", "Hiếu \"Trọc\" mang quân hàm thiếu úy, có lần đã từng chĩa súng hù bắn chết một sĩ quan cấp trên trong một quán bar, chuyên tổ chức các vụ \"ăn bay\" — tức cướp giật bằng xe gắn máy với tốc độ cao, nhận hàng tiếp vụ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Hiếu \"Trọc\" mang quân hàm thiếu úy, có lần đã từng chĩa súng hù bắn chết một sĩ quan cấp trên trong một quán bar, chuyên tổ chức các vụ \"ăn bay\" — tức cướp giật bằng xe gắn máy với tốc độ cao, nhận hàng tiếp vụ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Năm Cam xin nhập băng nhưng không được chấp nhận vì \"bản lĩnh và tuổi đời giang hồ\" của Năm Cam còn quá ít.", "Năm Cam xin nhập băng nhưng không được chấp nhận vì \"bản lĩnh và tuổi đời giang hồ\" của Năm Cam còn quá ít.", "Sau đó, anh đăng trình vào Quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1966.", "Sau đó, anh đăng trình vào Quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1966.", "Tháng 8 năm 1966, trong chiến dịch \"bài trừ du đãng, chấn hưng đạo đức, thượng tôn pháp luật\" của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Đại Cathay và hầu hết giang hồ có tiếng ở Sài Gòn bị đày ra đảo Phú Quốc.", "Tháng 8 năm 1966, trong chiến dịch \"bài trừ du đãng, chấn hưng đạo đức, thượng tôn pháp luật\" của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Đại Cathay và hầu hết giang hồ có tiếng ở Sài Gòn bị đày ra đảo Phú Quốc.", "Năm 1967, Bảy Sy được trả tự do ra trại, mua lại sòng bài cẩu của Năm Thông Lợi, gọi Năm Cam và Sáu Nhã (Nguyễn Văn Nhã) ra phụ giúp việc phát hỏa và cắm xường.", "Năm 1967, Bảy Sy được trả tự do ra trại, mua lại sòng bài cẩu của Năm Thông Lợi, gọi Năm Cam và Sáu Nhã (Nguyễn Văn Nhã) ra phụ giúp việc phát hỏa và cắm xường.", "Để giải quyết ân oán giang hồ, theo lệnh Bảy Sy, Năm Cam và Sáu Nhã lập kế hoạch giết Tài \"chém\" — một trùm giang hồ khét tiếng quận Nhất.", "Để giải quyết ân oán giang hồ, theo lệnh Bảy Sy, Năm Cam và Sáu Nhã lập kế hoạch giết Tài \"chém\" — một trùm giang hồ khét tiếng quận Nhất.", "Sự việc không thành, Năm Cam bị đàn em Tài \"chém\" truy đuổi.", "Sự việc không thành, Năm Cam bị đàn em Tài \"chém\" truy đuổi.", "Sau, Hiếu \"Trọc\" xin tha cho mạng sống của Năm Cam và Hiếu \"Trọc\" đã xin cho Năm Cam nhập ngũ ở vị trí lính kiểng quân tiếp vận thuộc Đại đội 313, Sư đoàn 4 đóng quân tại đường Nguyễn Văn Thoại (nay là đường Lý Thường Kiệt, Quận 11), sau là vận động viên bơi lội thuộc Cục Quân vận Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Sau, Hiếu \"Trọc\" xin tha cho mạng sống của Năm Cam và Hiếu \"Trọc\" đã xin cho Năm Cam nhập ngũ ở vị trí lính kiểng quân tiếp vận thuộc Đại đội 313, Sư đoàn 4 đóng quân tại đường Nguyễn Văn Thoại (nay là đường Lý Thường Kiệt, Quận 11), sau là vận động viên bơi lội thuộc Cục Quân vận Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Hoạt động tội phạm \n\nNăm 1971, Năm Cam bị Cảnh sát Hàng Keo, Sài Gòn bắt giữ về tội đánh bạc và bị giam bảy ngày, sau đó bị giao cho Tòa án Quân sự Thành phố Sài Gòn xử lý và trả về đơn vị cũ.", "Hoạt động tội phạm \n\nNăm 1971, Năm Cam bị Cảnh sát Hàng Keo, Sài Gòn bắt giữ về tội đánh bạc và bị giam bảy ngày, sau đó bị giao cho Tòa án Quân sự Thành phố Sài Gòn xử lý và trả về đơn vị cũ.", "Hoạt động của Năm Cam trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 chưa có một vai trò gì đáng kể trong giới giang hồ và các tổ chức tội phạm ở Sài Gòn, chủ yếu theo chân hoặc núp bóng người khác như vai trò gác sòng, cắm xường, phát hỏa cho sòng bạc khi còn là đàn em Đại Cathay hay làm trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Hoạt động của Năm Cam trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 chưa có một vai trò gì đáng kể trong giới giang hồ và các tổ chức tội phạm ở Sài Gòn, chủ yếu theo chân hoặc núp bóng người khác như vai trò gác sòng, cắm xường, phát hỏa cho sòng bạc khi còn là đàn em Đại Cathay hay làm trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Tuy nhiên, sau khi chiến tranh kết thúc năm 1975, Năm Cam nổi lên thành một tội phạm nguy hiểm.", "Tuy nhiên, sau khi chiến tranh kết thúc năm 1975, Năm Cam nổi lên thành một tội phạm nguy hiểm.", "Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Năm Cam xuất ngũ, ra trình diện Ban Quân quản Quận 4 rồi bị đưa đi học tập cải tạo ba ngày tại phường Lý Nhơn (nay là Phường 6, Quận 4).", "Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Năm Cam xuất ngũ, ra trình diện Ban Quân quản Quận 4 rồi bị đưa đi học tập cải tạo ba ngày tại phường Lý Nhơn (nay là Phường 6, Quận 4).", "Sau khi học tập cải tạo, Năm Cam làm nghề buôn bán đồng hồ cũ, radio cũ tại chợ trời Huỳnh Thúc Kháng, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.", "Sau khi học tập cải tạo, Năm Cam làm nghề buôn bán đồng hồ cũ, radio cũ tại chợ trời Huỳnh Thúc Kháng, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.", "Do không đủ uy tín trong giới cờ bạc, Năm Cam tìm tới Tám Phánh (một chủ sòng bạc lớn ở Sài Gòn trước năm 1975).", "Do không đủ uy tín trong giới cờ bạc, Năm Cam tìm tới Tám Phánh (một chủ sòng bạc lớn ở Sài Gòn trước năm 1975).", "Dựa vào đó, Năm Cam đã trình bày chiến thuật mới được Tám Phánh chấp thuận là tổ chức đánh bạc vào giờ nghỉ của cơ quan hành chính, thời gian kéo dài khoảng hai tiếng, chọn lựa khách quen, xong thì giải tán.", "Dựa vào đó, Năm Cam đã trình bày chiến thuật mới được Tám Phánh chấp thuận là tổ chức đánh bạc vào giờ nghỉ của cơ quan hành chính, thời gian kéo dài khoảng hai tiếng, chọn lựa khách quen, xong thì giải tán.", "Ngày 3 tháng 6 năm 1978, Năm Cam bị Công an Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh bắt vì hành vi đánh bạc và được trả tự do sau 2 tháng trong trại.", "Ngày 3 tháng 6 năm 1978, Năm Cam bị Công an Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh bắt vì hành vi đánh bạc và được trả tự do sau 2 tháng trong trại.", "Đến ngày 30 tháng 12 năm 1980, anh lại bị Đội Cảnh Sát Điều Tra tội phạm có tổ chức, Công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giam 2 năm trong trại Đồng Phú về tội đánh bạc.", "Đến ngày 30 tháng 12 năm 1980, anh lại bị Đội Cảnh Sát Điều Tra tội phạm có tổ chức, Công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giam 2 năm trong trại Đồng Phú về tội đánh bạc.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1995, Năm Cam một lần nữa bị đưa vào trại cải tạo 3 năm tại Thanh Hà vì tội tổ chức đánh bạc trái phép.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1995, Năm Cam một lần nữa bị đưa vào trại cải tạo 3 năm tại Thanh Hà vì tội tổ chức đánh bạc trái phép.", "Một thời gian sau, anh được ra tù trước thời hạn vào ngày 4 tháng 10 năm 1997.", "Một thời gian sau, anh được ra tù trước thời hạn vào ngày 4 tháng 10 năm 1997.", "Trong thời gian bị tạm giam, cơ quan điều tra đã cố buộc tội anh bao gồm cả những tội danh khi anh còn trẻ, gồm cả việc anh băm các ngón tay của đối thủ trên thớt thịt.", "Trong thời gian bị tạm giam, cơ quan điều tra đã cố buộc tội anh bao gồm cả những tội danh khi anh còn trẻ, gồm cả việc anh băm các ngón tay của đối thủ trên thớt thịt.", "Tuy nhiên, kế hoạch đã thất bại do nạn nhân và anh trai nạn nhân được thông báo mất tích sau một chuyến đi đánh bắt cá.", "Tuy nhiên, kế hoạch đã thất bại do nạn nhân và anh trai nạn nhân được thông báo mất tích sau một chuyến đi đánh bắt cá.", "Với kinh nghiệm lãnh đạo đàn em, Năm Cam được đánh giá là người có tay nghề cao, tinh vi khi ra lệnh và hướng dẫn đàn em mình, đảm bảo rằng để lại càng ít bằng chứng càng tốt thông qua việc ngụy tạo chứng cứ của mình và chỉ đạo đàn em mình sử dụng tín hiệu riêng bí mật.", "Với kinh nghiệm lãnh đạo đàn em, Năm Cam được đánh giá là người có tay nghề cao, tinh vi khi ra lệnh và hướng dẫn đàn em mình, đảm bảo rằng để lại càng ít bằng chứng càng tốt thông qua việc ngụy tạo chứng cứ của mình và chỉ đạo đàn em mình sử dụng tín hiệu riêng bí mật.", "Qua việc kinh doanh sòng bạc, Năm Cam đã thu được khối tài sản đáng kể.", "Qua việc kinh doanh sòng bạc, Năm Cam đã thu được khối tài sản đáng kể.", "Vụ tấn công Lê Ngọc Lâm \nTừng có thời Lê Ngọc Lâm và Năm Cam xảy ra xích mích, giằng co trong giới giang hồ.", "Vụ tấn công Lê Ngọc Lâm \nTừng có thời Lê Ngọc Lâm và Năm Cam xảy ra xích mích, giằng co trong giới giang hồ.", "Để giải quyết mâu thuẫn, Năm Cam đã chỉ đạo đối thủ sau này của mình là Dung Hà hành hung Lâm vào tối ngày 14 tháng 7 năm 1999.", "Để giải quyết mâu thuẫn, Năm Cam đã chỉ đạo đối thủ sau này của mình là Dung Hà hành hung Lâm vào tối ngày 14 tháng 7 năm 1999.", "Lâm may mắn sống sót sau vụ tấn công, nhưng lượng axit cao tạt vào người khiến anh bị thương nghiêm trọng và gây biến dạng ngoại hình.", "Lâm may mắn sống sót sau vụ tấn công, nhưng lượng axit cao tạt vào người khiến anh bị thương nghiêm trọng và gây biến dạng ngoại hình.", "Sau đó, cơ quan chức năng điều tra kết luận Năm Cam là chủ mưu vụ tấn công, trong khi đàn em của Dung Hà là người thực hiện còn Nguyễn Văn Thọ là người mua axit.", "Sau đó, cơ quan chức năng điều tra kết luận Năm Cam là chủ mưu vụ tấn công, trong khi đàn em của Dung Hà là người thực hiện còn Nguyễn Văn Thọ là người mua axit.", "Các trọng tội hình sự \nNăm 1994, Năm Cam lại bị bắt nhưng được ân xá ngay năm sau đó nhờ Trần Mai Hạnh và Phạm Sỹ Chiến.", "Các trọng tội hình sự \nNăm 1994, Năm Cam lại bị bắt nhưng được ân xá ngay năm sau đó nhờ Trần Mai Hạnh và Phạm Sỹ Chiến.", "Không chỉ hai người này, Năm Cam còn hối lộ cho các quan chức từ địa phương đến quan chức cấp cao hơn trong Chính phủ Việt Nam để những công việc phạm pháp mình trót lọt.", "Không chỉ hai người này, Năm Cam còn hối lộ cho các quan chức từ địa phương đến quan chức cấp cao hơn trong Chính phủ Việt Nam để những công việc phạm pháp mình trót lọt.", "Vụ ám sát Dung Hà \nMột trong các trọng tội dẫn đến án tử hình dành cho Năm Cam là việc chủ mưu giết Vũ Thị Hoàng Dung (tức Dung Hà) — một nữ trùm xã hội đen nổi tiếng gốc Hải Phòng sống tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Vụ ám sát Dung Hà \nMột trong các trọng tội dẫn đến án tử hình dành cho Năm Cam là việc chủ mưu giết Vũ Thị Hoàng Dung (tức Dung Hà) — một nữ trùm xã hội đen nổi tiếng gốc Hải Phòng sống tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Năm Cam từng đề nghị Dung Hà hợp tác mở rộng mạng lưới cờ bạc ra miền Bắc nhưng Dung Hà lại có ý định thành lập băng đảng riêng làm Năm Cam tức giận.", "Năm Cam từng đề nghị Dung Hà hợp tác mở rộng mạng lưới cờ bạc ra miền Bắc nhưng Dung Hà lại có ý định thành lập băng đảng riêng làm Năm Cam tức giận.", "Dung Hà vì muốn làm bẽ mặt Năm Cam nên lệnh cho đàn em đến quậy phá, ném mắm tôm, chuột chết, phân người, rắn rết xuống sàn nhảy một vũ trường của Năm Cam tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Dung Hà vì muốn làm bẽ mặt Năm Cam nên lệnh cho đàn em đến quậy phá, ném mắm tôm, chuột chết, phân người, rắn rết xuống sàn nhảy một vũ trường của Năm Cam tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Nhục nhã và tức tối, Năm Cam đã lệnh cho đàn em là Nguyễn Tuấn Hải (tức Hải \"bánh\") đi giết Dung Hà.", "Nhục nhã và tức tối, Năm Cam đã lệnh cho đàn em là Nguyễn Tuấn Hải (tức Hải \"bánh\") đi giết Dung Hà.", "Khi thấy Dung đang ngồi chơi trước quán karaoke số 17 Bùi Thị Xuân, Hải \"bánh\" chỉ đạo cho đàn em thân tín của mình dùng súng lục ổ xoay 9mm bắn chết Dung Hà ở cự ly gần vào rạng sáng ngày 2 tháng 10 năm 2000.", "Khi thấy Dung đang ngồi chơi trước quán karaoke số 17 Bùi Thị Xuân, Hải \"bánh\" chỉ đạo cho đàn em thân tín của mình dùng súng lục ổ xoay 9mm bắn chết Dung Hà ở cự ly gần vào rạng sáng ngày 2 tháng 10 năm 2000.", "Vào thời điểm đó, Dung Hà đã cử vệ sỹ riêng đi đuổi một tên gây náo loạn gần đó.", "Vào thời điểm đó, Dung Hà đã cử vệ sỹ riêng đi đuổi một tên gây náo loạn gần đó.", "Khi nghe thấy tiếng súng, tên vệ sỹ này đã dùng súng lục nhắm bắn một phát vào đàn em Hải \"bánh\".", "Khi nghe thấy tiếng súng, tên vệ sỹ này đã dùng súng lục nhắm bắn một phát vào đàn em Hải \"bánh\".", "Dù sau đó lũ đàn em đã chạy thoát mà không xảy ra thương tích gì, nhưng không ai biết chuyện gì đã xảy ra sau đó với tên vệ sỹ.", "Dù sau đó lũ đàn em đã chạy thoát mà không xảy ra thương tích gì, nhưng không ai biết chuyện gì đã xảy ra sau đó với tên vệ sỹ.", "Tuy nhiên theo một đàn em thân tín của Dung Hà thì hắn đã trốn ra nước ngoài sau khi bị một tên đàn em có thanh thế của Dung Hà đe doạ vì đã thất bại trong việc bảo vệ Dung Hà.", "Tuy nhiên theo một đàn em thân tín của Dung Hà thì hắn đã trốn ra nước ngoài sau khi bị một tên đàn em có thanh thế của Dung Hà đe doạ vì đã thất bại trong việc bảo vệ Dung Hà.", "Năm Cam đã bị khởi tố do có liên quan đến cái chết của Dung Hà, nhưng đã hối lộ cho các quan chức.", "Năm Cam đã bị khởi tố do có liên quan đến cái chết của Dung Hà, nhưng đã hối lộ cho các quan chức.", "Đến ngày 4 tháng 6 năm 2003, Năm Cam bị kết án tử hình vì ra lệnh ám sát Dung Hà và hối lộ các quan chức để các hoạt động phi pháp của mình được làm ăn yên ổn.", "Đến ngày 4 tháng 6 năm 2003, Năm Cam bị kết án tử hình vì ra lệnh ám sát Dung Hà và hối lộ các quan chức để các hoạt động phi pháp của mình được làm ăn yên ổn.", "Nhưng phải đến khi cơ quan công an thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu, bảo mật lời khai của các bị cáo Nguyễn Tuấn Hải, Nguyễn Việt Hưng và Nguyễn Xuân Trường, thì Trương Văn Cam mới chính thức khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình trước công chúng.", "Nhưng phải đến khi cơ quan công an thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu, bảo mật lời khai của các bị cáo Nguyễn Tuấn Hải, Nguyễn Việt Hưng và Nguyễn Xuân Trường, thì Trương Văn Cam mới chính thức khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình trước công chúng.", "Tội danh và hình phạt \nPhiên toà xét xử Năm Cam tại Toà án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những vụ án lớn nhất lịch sử Việt Nam.", "Tội danh và hình phạt \nPhiên toà xét xử Năm Cam tại Toà án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những vụ án lớn nhất lịch sử Việt Nam.", "Margie Mason từ hãng tin AP bình luận về phiên toà như sau: \"Trùm giang hồ khét tiếng nhất Việt Nam đã ra hầu toà cùng 154 bị cáo khác trong phiên toà có thể coi là một trong những phiên toà quan trọng nhất của chính quyền Cộng sản.", "Margie Mason từ hãng tin AP bình luận về phiên toà như sau: \"Trùm giang hồ khét tiếng nhất Việt Nam đã ra hầu toà cùng 154 bị cáo khác trong phiên toà có thể coi là một trong những phiên toà quan trọng nhất của chính quyền Cộng sản.", "Năm Cam bị khởi tố với 7 tội danh.", "Năm Cam bị khởi tố với 7 tội danh.", "Hắn sẽ phải nhận án tử nếu bị kết án.", "Hắn sẽ phải nhận án tử nếu bị kết án.", "Các đồng phạm của hắn gồm hai thành viên đầy quyền lực của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã bị khai trừ khỏi Đảng, 13 sĩ quan cảnh sát cấp cao, ba cựu công tố viên và ba nhà báo nhà nước\".", "Các đồng phạm của hắn gồm hai thành viên đầy quyền lực của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã bị khai trừ khỏi Đảng, 13 sĩ quan cảnh sát cấp cao, ba cựu công tố viên và ba nhà báo nhà nước\".", "Phiên toà có 3 thẩm phán, 80 luật sư cùng 30 nhân chứng.", "Phiên toà có 3 thẩm phán, 80 luật sư cùng 30 nhân chứng.", "Những bị cáo khác gồm Phan Thị Trúc, vợ cả của Năm Cam, bị khởi tố với tội hối lộ, cho vay nặng lãi và che giấu tội phạm.", "Những bị cáo khác gồm Phan Thị Trúc, vợ cả của Năm Cam, bị khởi tố với tội hối lộ, cho vay nặng lãi và che giấu tội phạm.", "Con Năm Cam cũng bị khởi tố và kết án với tội hối lộ.", "Con Năm Cam cũng bị khởi tố và kết án với tội hối lộ.", "Tổng số bị cáo hầu toà là 154 người, tất cả đều bị buộc tội như giết người và làm lộ bí mật quốc gia.", "Tổng số bị cáo hầu toà là 154 người, tất cả đều bị buộc tội như giết người và làm lộ bí mật quốc gia.", "Ngày 30 tháng 10 năm 2003, ở phiên sơ thẩm, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kết án Trương Văn Cam bảy tội bao gồm \"giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài\".", "Ngày 30 tháng 10 năm 2003, ở phiên sơ thẩm, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kết án Trương Văn Cam bảy tội bao gồm \"giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài\".", "Tổng hợp hình phạt chung là tử hình.", "Tổng hợp hình phạt chung là tử hình.", "Năm Cam viết đơn kháng cáo, nhưng tại phiên phúc thẩm, tòa đã tuyên y án tử hình.", "Năm Cam viết đơn kháng cáo, nhưng tại phiên phúc thẩm, tòa đã tuyên y án tử hình.", "Ngày 3 tháng 6 năm 2004, bản án thi hành.", "Ngày 3 tháng 6 năm 2004, bản án thi hành.", "Trước đó Năm Cam viết đơn xin Chủ tịch nước Trần Đức Lương ân xá nhưng đã bị bác bỏ, trước khi ra pháp trường thi hành án bằng biện pháp xử bắn, viết lá thư cho con gái út hiện đang đi tu, ghi là rất xin lỗi và ân hận, mong được tha thứ để sang thế giới bên kia làm lại cuộc đời.", "Trước đó Năm Cam viết đơn xin Chủ tịch nước Trần Đức Lương ân xá nhưng đã bị bác bỏ, trước khi ra pháp trường thi hành án bằng biện pháp xử bắn, viết lá thư cho con gái út hiện đang đi tu, ghi là rất xin lỗi và ân hận, mong được tha thứ để sang thế giới bên kia làm lại cuộc đời.", "Bốn người bị đem xử bắn chung với Năm Cam bao gồm Châu Phát Lai Em, Nguyễn Hữu Thịnh, Nguyễn Việt Hưng và Phạm Văn Minh.", "Bốn người bị đem xử bắn chung với Năm Cam bao gồm Châu Phát Lai Em, Nguyễn Hữu Thịnh, Nguyễn Việt Hưng và Phạm Văn Minh.", "Chú thích\n\nLiên kết ngoài \n Thắng \"Tài Dậu\" - Người cuối cùng trong vụ án bắn chết Dung Hà đầu thú, Tiền phong\n\nNgười Sài Gòn\nNgười Quảng Nam\nNgười Thành phố Hồ Chí Minh\nN\nDân tù tội Việt Nam\nN\nPhật tử Việt Nam\nNhân vật trong chiến tranh Việt Nam\nNgười bị xử tử hình vì tội giết người\nNgười họ Trương tại Việt Nam\nTội phạm Việt Nam" ]

[ "Trong quá trình bảo kê các quán karaoke và tụ điểm đánh bạc ở Thành phố Hồ Chí Minh, Năm Cam cùng băng nhóm phạm nhiều tội.", "Năm Cam (tên khai sinh: Trương Văn Cam; 22 tháng 4 năm 1947 – 3 tháng 6 năm 2004) là một trùm tội phạm có tổ chức khét tiếng ở Việt Nam, đặc biệt tại Thành phố Hồ Chí Minh và là bị cáo chính trong vụ án Năm Cam và đồng phạm nổi tiếng.", "Tháng 10 năm 2003, Năm Cam bị tòa án xử tử hình vì 7 tội bao gồm giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài, ngày 3 tháng 6 năm 2004 thi hành án bằng hình thức xử bắn.", "Trong quá trình bảo kê các quán karaoke và tụ điểm đánh bạc ở Thành phố Hồ Chí Minh, Năm Cam cùng băng nhóm phạm nhiều tội.", "Việc xét xử Năm Cam và đồng bọn đã làm cho dư luận Việt Nam và toàn thế giới chú ý.", "Tháng 10 năm 2003, Năm Cam bị tòa án xử tử hình vì 7 tội bao gồm giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài, ngày 3 tháng 6 năm 2004 thi hành án bằng hình thức xử bắn.", "Số tội phạm ra hầu tòa là 156 bị cáo, một kỷ lục.", "Việc xét xử Năm Cam và đồng bọn đã làm cho dư luận Việt Nam và toàn thế giới chú ý.", "Phiên sơ thẩm kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2003, bản án dài hàng trăm trang.", "Số tội phạm ra hầu tòa là 156 bị cáo, một kỷ lục.", "Việc phá được Vụ án Năm Cam được báo giới và chính quyền Việt Nam công nhận là một chiến công lớn trong phòng chống tội phạm.", "Phiên sơ thẩm kéo dài từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2003, bản án dài hàng trăm trang.", "Bên cạnh đó vụ án cũng được coi là mang ý nghĩa chống tham nhũng.", "Việc phá được Vụ án Năm Cam được báo giới và chính quyền Việt Nam công nhận là một chiến công lớn trong phòng chống tội phạm.", "Đầu đời và bước đầu phạm tội \nTrương Văn Cam sinh ngày 22 tháng 4 năm 1947 trong một gia đình nghèo tại Sài Gòn, là con của ông Trương Văn Bưởi (mất năm 1957), từ Quảng Nam vào Sài Gòn lập nghiệp những năm đầu thế kỷ 20; và bà Nguyễn Thị Hường (mất năm 1962).", "Bên cạnh đó vụ án cũng được coi là mang ý nghĩa chống tham nhũng.", "Năm Cam có người chị là Trương Thị Xẩm (tức Tư Xẩm), ngoài ra cha mẹ hắn còn có 2 đứa con khác nhưng đã qua đời ở quê vì bạo bệnh.", "Đầu đời và bước đầu phạm tội \nTrương Văn Cam sinh ngày 22 tháng 4 năm 1947 trong một gia đình nghèo tại Sài Gòn, là con của ông Trương Văn Bưởi (mất năm 1957), từ Quảng Nam vào Sài Gòn lập nghiệp những năm đầu thế kỷ 20; và bà Nguyễn Thị Hường (mất năm 1962).", "Thuở nhỏ hắn có biệt danh là \"Cam Hổ\", \"Siêu Cam\".", "Năm Cam có người chị là Trương Thị Xẩm (tức Tư Xẩm), ngoài ra cha mẹ hắn còn có 2 đứa con khác nhưng đã qua đời ở quê vì bạo bệnh.", "Vì là con thứ năm trong gia đình nên hắn còn có tên là Năm Cam.", "Thuở nhỏ hắn có biệt danh là \"Cam Hổ\", \"Siêu Cam\".", "Năm Cam bắt đầu những hoạt động phạm pháp khi còn rất trẻ.", "Vì là con thứ năm trong gia đình nên hắn còn có tên là Năm Cam.", "Khi còn trẻ, anh đã nổi tiếng khắp địa phương vì những cuộc thanh toán nhau bằng dao rựa đầy tàn bạo và những cách để không bị cảnh sát phát hiện.", "Năm Cam bắt đầu những hoạt động phạm pháp khi còn rất trẻ.", "Sớm trở thành một tay xã hội đen, Văn Cam được Huỳnh Tỳ, một nhân vật có quyền lực trong Hội Tam Hoàng chi nhánh Sài Gòn, tiếp tay cho vào thế giới ngầm phạm tội lúc bấy giờ.", "Khi còn trẻ, anh đã nổi tiếng khắp địa phương vì những cuộc thanh toán nhau bằng dao rựa đầy tàn bạo và những cách để không bị cảnh sát phát hiện.", "Thời gian đầu tại Sài Gòn, Năm Cam là đàn em thân tín của trùm giang hồ khét tiếng nhất đất Sài Gòn thập niên 1960, Đại Cathay, người được coi là nhân vật số một hay đứng đầu \"Tứ đại thiên vương\" Sài Gòn.", "Sớm trở thành một tay xã hội đen, Văn Cam được Huỳnh Tỳ, một nhân vật có quyền lực trong Hội Tam Hoàng chi nhánh Sài Gòn, tiếp tay cho vào thế giới ngầm phạm tội lúc bấy giờ.", "Chính trong thời gian theo chân Cathay, Năm Cam đã học được từ Cathay cách điều hành và tổ chức sòng bạc nhằm thu lợi lớn, là nguồn thu chính trong thời kỳ anh chiếm lĩnh Sài Gòn những năm 1990.", "Thời gian đầu tại Sài Gòn, Năm Cam là đàn em thân tín của trùm giang hồ khét tiếng nhất đất Sài Gòn thập niên 1960, Đại Cathay, người được coi là nhân vật số một hay đứng đầu \"Tứ đại thiên vương\" Sài Gòn.", "Ban đầu anh làm chân gác sòng bạc cho người anh rể Nguyễn Văn Sy (tức Bảy Sy) ở khu vực Cầu Muối, quận Nhì, Sài Gòn, thuộc địa bàn bảo kê trước đây của Đại Cathay.", "Chính trong thời gian theo chân Cathay, Năm Cam đã học được từ Cathay cách điều hành và tổ chức sòng bạc nhằm thu lợi lớn, là nguồn thu chính trong thời kỳ anh chiếm lĩnh Sài Gòn những năm 1990.", "Năm Cam hoạt động cờ bạc chuyên nghiệp cùng với Thành \"đô la\", Nguyễn Văn Nhã (Sáu Nhã), khi có kinh nghiệm hơn thì được giữ vai trò phát hỏa, cắm xường trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Ban đầu anh làm chân gác sòng bạc cho người anh rể Nguyễn Văn Sy (tức Bảy Sy) ở khu vực Cầu Muối, quận Nhì, Sài Gòn, thuộc địa bàn bảo kê trước đây của Đại Cathay.", "Tháng 12 năm 1962, để bảo vệ sòng bạc tại khu Da Heo, hẻm 100 đường Nguyễn Công Trứ, Bảy Sy dùng dao đâm chết Nguyễn Văn Lót (Trần Ánh Tuyết).", "Năm Cam hoạt động cờ bạc chuyên nghiệp cùng với Thành \"đô la\", Nguyễn Văn Nhã (Sáu Nhã), khi có kinh nghiệm hơn thì được giữ vai trò phát hỏa, cắm xường trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Để cứu lấy sự nghiệp cờ bạc của anh rể, Năm Cam đã đứng ra nhận tội thay.", "Tháng 12 năm 1962, để bảo vệ sòng bạc tại khu Da Heo, hẻm 100 đường Nguyễn Công Trứ, Bảy Sy dùng dao đâm chết Nguyễn Văn Lót (Trần Ánh Tuyết).", "Do lúc đó Năm Cam đang ở độ tuổi vị thành niên (mới 15 tuổi) nên ngày 10 tháng 4 năm 1964, tòa án Sài Gòn xử phạt 3 năm tù giam về tội \"Cố ý đả thương nhân thương trí mạng\".", "Để cứu lấy sự nghiệp cờ bạc của anh rể, Năm Cam đã đứng ra nhận tội thay.", "Trong tù, Năm Cam đã đánh chết một trung sĩ Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Do lúc đó Năm Cam đang ở độ tuổi vị thành niên (mới 15 tuổi) nên ngày 10 tháng 4 năm 1964, tòa án Sài Gòn xử phạt 3 năm tù giam về tội \"Cố ý đả thương nhân thương trí mạng\".", "Tháng 1 năm 1965, Năm Cam được trả tự do.", "Trong tù, Năm Cam đã đánh chết một trung sĩ Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Sau khi bị Đại Cathay thôn tính các sòng bạc ở quận Nhất, sòng bạc của Bảy Sy cũng bị xóa sổ.", "Tháng 1 năm 1965, Năm Cam được trả tự do.", "Mất chỗ dựa của Bảy Sy, Năm Cam đến cầu cứu Phạm Văn Hiếu, tức Hiếu \"Trọc\", sinh năm 1949, là trùm giang hồ Quận 4, con của một sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa có tên Phạm Văn Triệu vốn khét tiếng ở chốn Sài Gòn thời bấy giờ.", "Sau khi bị Đại Cathay thôn tính các sòng bạc ở quận Nhất, sòng bạc của Bảy Sy cũng bị xóa sổ.", "Hiếu \"Trọc\" mang quân hàm thiếu úy, có lần đã từng chĩa súng hù bắn chết một sĩ quan cấp trên trong một quán bar, chuyên tổ chức các vụ \"ăn bay\" — tức cướp giật bằng xe gắn máy với tốc độ cao, nhận hàng tiếp vụ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Mất chỗ dựa của Bảy Sy, Năm Cam đến cầu cứu Phạm Văn Hiếu, tức Hiếu \"Trọc\", sinh năm 1949, là trùm giang hồ Quận 4, con của một sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa có tên Phạm Văn Triệu vốn khét tiếng ở chốn Sài Gòn thời bấy giờ.", "Năm Cam xin nhập băng nhưng không được chấp nhận vì \"bản lĩnh và tuổi đời giang hồ\" của Năm Cam còn quá ít.", "Hiếu \"Trọc\" mang quân hàm thiếu úy, có lần đã từng chĩa súng hù bắn chết một sĩ quan cấp trên trong một quán bar, chuyên tổ chức các vụ \"ăn bay\" — tức cướp giật bằng xe gắn máy với tốc độ cao, nhận hàng tiếp vụ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Sau đó, anh đăng trình vào Quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1966.", "Năm Cam xin nhập băng nhưng không được chấp nhận vì \"bản lĩnh và tuổi đời giang hồ\" của Năm Cam còn quá ít.", "Tháng 8 năm 1966, trong chiến dịch \"bài trừ du đãng, chấn hưng đạo đức, thượng tôn pháp luật\" của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Đại Cathay và hầu hết giang hồ có tiếng ở Sài Gòn bị đày ra đảo Phú Quốc.", "Sau đó, anh đăng trình vào Quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1966.", "Năm 1967, Bảy Sy được trả tự do ra trại, mua lại sòng bài cẩu của Năm Thông Lợi, gọi Năm Cam và Sáu Nhã (Nguyễn Văn Nhã) ra phụ giúp việc phát hỏa và cắm xường.", "Tháng 8 năm 1966, trong chiến dịch \"bài trừ du đãng, chấn hưng đạo đức, thượng tôn pháp luật\" của Chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Đại Cathay và hầu hết giang hồ có tiếng ở Sài Gòn bị đày ra đảo Phú Quốc.", "Để giải quyết ân oán giang hồ, theo lệnh Bảy Sy, Năm Cam và Sáu Nhã lập kế hoạch giết Tài \"chém\" — một trùm giang hồ khét tiếng quận Nhất.", "Năm 1967, Bảy Sy được trả tự do ra trại, mua lại sòng bài cẩu của Năm Thông Lợi, gọi Năm Cam và Sáu Nhã (Nguyễn Văn Nhã) ra phụ giúp việc phát hỏa và cắm xường.", "Sự việc không thành, Năm Cam bị đàn em Tài \"chém\" truy đuổi.", "Để giải quyết ân oán giang hồ, theo lệnh Bảy Sy, Năm Cam và Sáu Nhã lập kế hoạch giết Tài \"chém\" — một trùm giang hồ khét tiếng quận Nhất.", "Sau, Hiếu \"Trọc\" xin tha cho mạng sống của Năm Cam và Hiếu \"Trọc\" đã xin cho Năm Cam nhập ngũ ở vị trí lính kiểng quân tiếp vận thuộc Đại đội 313, Sư đoàn 4 đóng quân tại đường Nguyễn Văn Thoại (nay là đường Lý Thường Kiệt, Quận 11), sau là vận động viên bơi lội thuộc Cục Quân vận Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Sự việc không thành, Năm Cam bị đàn em Tài \"chém\" truy đuổi.", "Hoạt động tội phạm \n\nNăm 1971, Năm Cam bị Cảnh sát Hàng Keo, Sài Gòn bắt giữ về tội đánh bạc và bị giam bảy ngày, sau đó bị giao cho Tòa án Quân sự Thành phố Sài Gòn xử lý và trả về đơn vị cũ.", "Sau, Hiếu \"Trọc\" xin tha cho mạng sống của Năm Cam và Hiếu \"Trọc\" đã xin cho Năm Cam nhập ngũ ở vị trí lính kiểng quân tiếp vận thuộc Đại đội 313, Sư đoàn 4 đóng quân tại đường Nguyễn Văn Thoại (nay là đường Lý Thường Kiệt, Quận 11), sau là vận động viên bơi lội thuộc Cục Quân vận Quân lực Việt Nam Cộng hòa.", "Hoạt động của Năm Cam trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 chưa có một vai trò gì đáng kể trong giới giang hồ và các tổ chức tội phạm ở Sài Gòn, chủ yếu theo chân hoặc núp bóng người khác như vai trò gác sòng, cắm xường, phát hỏa cho sòng bạc khi còn là đàn em Đại Cathay hay làm trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Hoạt động tội phạm \n\nNăm 1971, Năm Cam bị Cảnh sát Hàng Keo, Sài Gòn bắt giữ về tội đánh bạc và bị giam bảy ngày, sau đó bị giao cho Tòa án Quân sự Thành phố Sài Gòn xử lý và trả về đơn vị cũ.", "Tuy nhiên, sau khi chiến tranh kết thúc năm 1975, Năm Cam nổi lên thành một tội phạm nguy hiểm.", "Hoạt động của Năm Cam trước ngày 30 tháng 4 năm 1975 chưa có một vai trò gì đáng kể trong giới giang hồ và các tổ chức tội phạm ở Sài Gòn, chủ yếu theo chân hoặc núp bóng người khác như vai trò gác sòng, cắm xường, phát hỏa cho sòng bạc khi còn là đàn em Đại Cathay hay làm trong sòng bạc của Bảy Sy.", "Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Năm Cam xuất ngũ, ra trình diện Ban Quân quản Quận 4 rồi bị đưa đi học tập cải tạo ba ngày tại phường Lý Nhơn (nay là Phường 6, Quận 4).", "Tuy nhiên, sau khi chiến tranh kết thúc năm 1975, Năm Cam nổi lên thành một tội phạm nguy hiểm.", "Sau khi học tập cải tạo, Năm Cam làm nghề buôn bán đồng hồ cũ, radio cũ tại chợ trời Huỳnh Thúc Kháng, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.", "Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Năm Cam xuất ngũ, ra trình diện Ban Quân quản Quận 4 rồi bị đưa đi học tập cải tạo ba ngày tại phường Lý Nhơn (nay là Phường 6, Quận 4).", "Do không đủ uy tín trong giới cờ bạc, Năm Cam tìm tới Tám Phánh (một chủ sòng bạc lớn ở Sài Gòn trước năm 1975).", "Sau khi học tập cải tạo, Năm Cam làm nghề buôn bán đồng hồ cũ, radio cũ tại chợ trời Huỳnh Thúc Kháng, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.", "Dựa vào đó, Năm Cam đã trình bày chiến thuật mới được Tám Phánh chấp thuận là tổ chức đánh bạc vào giờ nghỉ của cơ quan hành chính, thời gian kéo dài khoảng hai tiếng, chọn lựa khách quen, xong thì giải tán.", "Do không đủ uy tín trong giới cờ bạc, Năm Cam tìm tới Tám Phánh (một chủ sòng bạc lớn ở Sài Gòn trước năm 1975).", "Ngày 3 tháng 6 năm 1978, Năm Cam bị Công an Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh bắt vì hành vi đánh bạc và được trả tự do sau 2 tháng trong trại.", "Dựa vào đó, Năm Cam đã trình bày chiến thuật mới được Tám Phánh chấp thuận là tổ chức đánh bạc vào giờ nghỉ của cơ quan hành chính, thời gian kéo dài khoảng hai tiếng, chọn lựa khách quen, xong thì giải tán.", "Đến ngày 30 tháng 12 năm 1980, anh lại bị Đội Cảnh Sát Điều Tra tội phạm có tổ chức, Công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giam 2 năm trong trại Đồng Phú về tội đánh bạc.", "Ngày 3 tháng 6 năm 1978, Năm Cam bị Công an Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh bắt vì hành vi đánh bạc và được trả tự do sau 2 tháng trong trại.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1995, Năm Cam một lần nữa bị đưa vào trại cải tạo 3 năm tại Thanh Hà vì tội tổ chức đánh bạc trái phép.", "Đến ngày 30 tháng 12 năm 1980, anh lại bị Đội Cảnh Sát Điều Tra tội phạm có tổ chức, Công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giam 2 năm trong trại Đồng Phú về tội đánh bạc.", "Một thời gian sau, anh được ra tù trước thời hạn vào ngày 4 tháng 10 năm 1997.", "Ngày 20 tháng 5 năm 1995, Năm Cam một lần nữa bị đưa vào trại cải tạo 3 năm tại Thanh Hà vì tội tổ chức đánh bạc trái phép.", "Trong thời gian bị tạm giam, cơ quan điều tra đã cố buộc tội anh bao gồm cả những tội danh khi anh còn trẻ, gồm cả việc anh băm các ngón tay của đối thủ trên thớt thịt.", "Một thời gian sau, anh được ra tù trước thời hạn vào ngày 4 tháng 10 năm 1997.", "Tuy nhiên, kế hoạch đã thất bại do nạn nhân và anh trai nạn nhân được thông báo mất tích sau một chuyến đi đánh bắt cá.", "Trong thời gian bị tạm giam, cơ quan điều tra đã cố buộc tội anh bao gồm cả những tội danh khi anh còn trẻ, gồm cả việc anh băm các ngón tay của đối thủ trên thớt thịt.", "Với kinh nghiệm lãnh đạo đàn em, Năm Cam được đánh giá là người có tay nghề cao, tinh vi khi ra lệnh và hướng dẫn đàn em mình, đảm bảo rằng để lại càng ít bằng chứng càng tốt thông qua việc ngụy tạo chứng cứ của mình và chỉ đạo đàn em mình sử dụng tín hiệu riêng bí mật.", "Tuy nhiên, kế hoạch đã thất bại do nạn nhân và anh trai nạn nhân được thông báo mất tích sau một chuyến đi đánh bắt cá.", "Qua việc kinh doanh sòng bạc, Năm Cam đã thu được khối tài sản đáng kể.", "Với kinh nghiệm lãnh đạo đàn em, Năm Cam được đánh giá là người có tay nghề cao, tinh vi khi ra lệnh và hướng dẫn đàn em mình, đảm bảo rằng để lại càng ít bằng chứng càng tốt thông qua việc ngụy tạo chứng cứ của mình và chỉ đạo đàn em mình sử dụng tín hiệu riêng bí mật.", "Vụ tấn công Lê Ngọc Lâm \nTừng có thời Lê Ngọc Lâm và Năm Cam xảy ra xích mích, giằng co trong giới giang hồ.", "Qua việc kinh doanh sòng bạc, Năm Cam đã thu được khối tài sản đáng kể.", "Để giải quyết mâu thuẫn, Năm Cam đã chỉ đạo đối thủ sau này của mình là Dung Hà hành hung Lâm vào tối ngày 14 tháng 7 năm 1999.", "Vụ tấn công Lê Ngọc Lâm \nTừng có thời Lê Ngọc Lâm và Năm Cam xảy ra xích mích, giằng co trong giới giang hồ.", "Lâm may mắn sống sót sau vụ tấn công, nhưng lượng axit cao tạt vào người khiến anh bị thương nghiêm trọng và gây biến dạng ngoại hình.", "Để giải quyết mâu thuẫn, Năm Cam đã chỉ đạo đối thủ sau này của mình là Dung Hà hành hung Lâm vào tối ngày 14 tháng 7 năm 1999.", "Sau đó, cơ quan chức năng điều tra kết luận Năm Cam là chủ mưu vụ tấn công, trong khi đàn em của Dung Hà là người thực hiện còn Nguyễn Văn Thọ là người mua axit.", "Lâm may mắn sống sót sau vụ tấn công, nhưng lượng axit cao tạt vào người khiến anh bị thương nghiêm trọng và gây biến dạng ngoại hình.", "Các trọng tội hình sự \nNăm 1994, Năm Cam lại bị bắt nhưng được ân xá ngay năm sau đó nhờ Trần Mai Hạnh và Phạm Sỹ Chiến.", "Sau đó, cơ quan chức năng điều tra kết luận Năm Cam là chủ mưu vụ tấn công, trong khi đàn em của Dung Hà là người thực hiện còn Nguyễn Văn Thọ là người mua axit.", "Không chỉ hai người này, Năm Cam còn hối lộ cho các quan chức từ địa phương đến quan chức cấp cao hơn trong Chính phủ Việt Nam để những công việc phạm pháp mình trót lọt.", "Các trọng tội hình sự \nNăm 1994, Năm Cam lại bị bắt nhưng được ân xá ngay năm sau đó nhờ Trần Mai Hạnh và Phạm Sỹ Chiến.", "Vụ ám sát Dung Hà \nMột trong các trọng tội dẫn đến án tử hình dành cho Năm Cam là việc chủ mưu giết Vũ Thị Hoàng Dung (tức Dung Hà) — một nữ trùm xã hội đen nổi tiếng gốc Hải Phòng sống tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Không chỉ hai người này, Năm Cam còn hối lộ cho các quan chức từ địa phương đến quan chức cấp cao hơn trong Chính phủ Việt Nam để những công việc phạm pháp mình trót lọt.", "Năm Cam từng đề nghị Dung Hà hợp tác mở rộng mạng lưới cờ bạc ra miền Bắc nhưng Dung Hà lại có ý định thành lập băng đảng riêng làm Năm Cam tức giận.", "Vụ ám sát Dung Hà \nMột trong các trọng tội dẫn đến án tử hình dành cho Năm Cam là việc chủ mưu giết Vũ Thị Hoàng Dung (tức Dung Hà) — một nữ trùm xã hội đen nổi tiếng gốc Hải Phòng sống tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Dung Hà vì muốn làm bẽ mặt Năm Cam nên lệnh cho đàn em đến quậy phá, ném mắm tôm, chuột chết, phân người, rắn rết xuống sàn nhảy một vũ trường của Năm Cam tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Năm Cam từng đề nghị Dung Hà hợp tác mở rộng mạng lưới cờ bạc ra miền Bắc nhưng Dung Hà lại có ý định thành lập băng đảng riêng làm Năm Cam tức giận.", "Nhục nhã và tức tối, Năm Cam đã lệnh cho đàn em là Nguyễn Tuấn Hải (tức Hải \"bánh\") đi giết Dung Hà.", "Dung Hà vì muốn làm bẽ mặt Năm Cam nên lệnh cho đàn em đến quậy phá, ném mắm tôm, chuột chết, phân người, rắn rết xuống sàn nhảy một vũ trường của Năm Cam tại Thành phố Hồ Chí Minh.", "Khi thấy Dung đang ngồi chơi trước quán karaoke số 17 Bùi Thị Xuân, Hải \"bánh\" chỉ đạo cho đàn em thân tín của mình dùng súng lục ổ xoay 9mm bắn chết Dung Hà ở cự ly gần vào rạng sáng ngày 2 tháng 10 năm 2000.", "Nhục nhã và tức tối, Năm Cam đã lệnh cho đàn em là Nguyễn Tuấn Hải (tức Hải \"bánh\") đi giết Dung Hà.", "Vào thời điểm đó, Dung Hà đã cử vệ sỹ riêng đi đuổi một tên gây náo loạn gần đó.", "Khi thấy Dung đang ngồi chơi trước quán karaoke số 17 Bùi Thị Xuân, Hải \"bánh\" chỉ đạo cho đàn em thân tín của mình dùng súng lục ổ xoay 9mm bắn chết Dung Hà ở cự ly gần vào rạng sáng ngày 2 tháng 10 năm 2000.", "Khi nghe thấy tiếng súng, tên vệ sỹ này đã dùng súng lục nhắm bắn một phát vào đàn em Hải \"bánh\".", "Vào thời điểm đó, Dung Hà đã cử vệ sỹ riêng đi đuổi một tên gây náo loạn gần đó.", "Dù sau đó lũ đàn em đã chạy thoát mà không xảy ra thương tích gì, nhưng không ai biết chuyện gì đã xảy ra sau đó với tên vệ sỹ.", "Khi nghe thấy tiếng súng, tên vệ sỹ này đã dùng súng lục nhắm bắn một phát vào đàn em Hải \"bánh\".", "Tuy nhiên theo một đàn em thân tín của Dung Hà thì hắn đã trốn ra nước ngoài sau khi bị một tên đàn em có thanh thế của Dung Hà đe doạ vì đã thất bại trong việc bảo vệ Dung Hà.", "Dù sau đó lũ đàn em đã chạy thoát mà không xảy ra thương tích gì, nhưng không ai biết chuyện gì đã xảy ra sau đó với tên vệ sỹ.", "Năm Cam đã bị khởi tố do có liên quan đến cái chết của Dung Hà, nhưng đã hối lộ cho các quan chức.", "Tuy nhiên theo một đàn em thân tín của Dung Hà thì hắn đã trốn ra nước ngoài sau khi bị một tên đàn em có thanh thế của Dung Hà đe doạ vì đã thất bại trong việc bảo vệ Dung Hà.", "Đến ngày 4 tháng 6 năm 2003, Năm Cam bị kết án tử hình vì ra lệnh ám sát Dung Hà và hối lộ các quan chức để các hoạt động phi pháp của mình được làm ăn yên ổn.", "Năm Cam đã bị khởi tố do có liên quan đến cái chết của Dung Hà, nhưng đã hối lộ cho các quan chức.", "Nhưng phải đến khi cơ quan công an thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu, bảo mật lời khai của các bị cáo Nguyễn Tuấn Hải, Nguyễn Việt Hưng và Nguyễn Xuân Trường, thì Trương Văn Cam mới chính thức khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình trước công chúng.", "Đến ngày 4 tháng 6 năm 2003, Năm Cam bị kết án tử hình vì ra lệnh ám sát Dung Hà và hối lộ các quan chức để các hoạt động phi pháp của mình được làm ăn yên ổn.", "Tội danh và hình phạt \nPhiên toà xét xử Năm Cam tại Toà án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những vụ án lớn nhất lịch sử Việt Nam.", "Nhưng phải đến khi cơ quan công an thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu, bảo mật lời khai của các bị cáo Nguyễn Tuấn Hải, Nguyễn Việt Hưng và Nguyễn Xuân Trường, thì Trương Văn Cam mới chính thức khai nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình trước công chúng.", "Margie Mason từ hãng tin AP bình luận về phiên toà như sau: \"Trùm giang hồ khét tiếng nhất Việt Nam đã ra hầu toà cùng 154 bị cáo khác trong phiên toà có thể coi là một trong những phiên toà quan trọng nhất của chính quyền Cộng sản.", "Tội danh và hình phạt \nPhiên toà xét xử Năm Cam tại Toà án Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những vụ án lớn nhất lịch sử Việt Nam.", "Năm Cam bị khởi tố với 7 tội danh.", "Margie Mason từ hãng tin AP bình luận về phiên toà như sau: \"Trùm giang hồ khét tiếng nhất Việt Nam đã ra hầu toà cùng 154 bị cáo khác trong phiên toà có thể coi là một trong những phiên toà quan trọng nhất của chính quyền Cộng sản.", "Hắn sẽ phải nhận án tử nếu bị kết án.", "Năm Cam bị khởi tố với 7 tội danh.", "Các đồng phạm của hắn gồm hai thành viên đầy quyền lực của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã bị khai trừ khỏi Đảng, 13 sĩ quan cảnh sát cấp cao, ba cựu công tố viên và ba nhà báo nhà nước\".", "Hắn sẽ phải nhận án tử nếu bị kết án.", "Phiên toà có 3 thẩm phán, 80 luật sư cùng 30 nhân chứng.", "Các đồng phạm của hắn gồm hai thành viên đầy quyền lực của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã bị khai trừ khỏi Đảng, 13 sĩ quan cảnh sát cấp cao, ba cựu công tố viên và ba nhà báo nhà nước\".", "Những bị cáo khác gồm Phan Thị Trúc, vợ cả của Năm Cam, bị khởi tố với tội hối lộ, cho vay nặng lãi và che giấu tội phạm.", "Phiên toà có 3 thẩm phán, 80 luật sư cùng 30 nhân chứng.", "Con Năm Cam cũng bị khởi tố và kết án với tội hối lộ.", "Những bị cáo khác gồm Phan Thị Trúc, vợ cả của Năm Cam, bị khởi tố với tội hối lộ, cho vay nặng lãi và che giấu tội phạm.", "Tổng số bị cáo hầu toà là 154 người, tất cả đều bị buộc tội như giết người và làm lộ bí mật quốc gia.", "Con Năm Cam cũng bị khởi tố và kết án với tội hối lộ.", "Ngày 30 tháng 10 năm 2003, ở phiên sơ thẩm, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kết án Trương Văn Cam bảy tội bao gồm \"giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài\".", "Tổng số bị cáo hầu toà là 154 người, tất cả đều bị buộc tội như giết người và làm lộ bí mật quốc gia.", "Tổng hợp hình phạt chung là tử hình.", "Ngày 30 tháng 10 năm 2003, ở phiên sơ thẩm, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kết án Trương Văn Cam bảy tội bao gồm \"giết người, hối lộ, cố ý gây thương tích, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, che giấu tội phạm, tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài\".", "Năm Cam viết đơn kháng cáo, nhưng tại phiên phúc thẩm, tòa đã tuyên y án tử hình.", "Tổng hợp hình phạt chung là tử hình.", "Ngày 3 tháng 6 năm 2004, bản án thi hành.", "Năm Cam viết đơn kháng cáo, nhưng tại phiên phúc thẩm, tòa đã tuyên y án tử hình.", "Trước đó Năm Cam viết đơn xin Chủ tịch nước Trần Đức Lương ân xá nhưng đã bị bác bỏ, trước khi ra pháp trường thi hành án bằng biện pháp xử bắn, viết lá thư cho con gái út hiện đang đi tu, ghi là rất xin lỗi và ân hận, mong được tha thứ để sang thế giới bên kia làm lại cuộc đời.", "Ngày 3 tháng 6 năm 2004, bản án thi hành.", "Bốn người bị đem xử bắn chung với Năm Cam bao gồm Châu Phát Lai Em, Nguyễn Hữu Thịnh, Nguyễn Việt Hưng và Phạm Văn Minh.", "Trước đó Năm Cam viết đơn xin Chủ tịch nước Trần Đức Lương ân xá nhưng đã bị bác bỏ, trước khi ra pháp trường thi hành án bằng biện pháp xử bắn, viết lá thư cho con gái út hiện đang đi tu, ghi là rất xin lỗi và ân hận, mong được tha thứ để sang thế giới bên kia làm lại cuộc đời.", "Chú thích\n\nLiên kết ngoài \n Thắng \"Tài Dậu\" - Người cuối cùng trong vụ án bắn chết Dung Hà đầu thú, Tiền phong\n\nNgười Sài Gòn\nNgười Quảng Nam\nNgười Thành phố Hồ Chí Minh\nN\nDân tù tội Việt Nam\nN\nPhật tử Việt Nam\nNhân vật trong chiến tranh Việt Nam\nNgười bị xử tử hình vì tội giết người\nNgười họ Trương tại Việt Nam\nTội phạm Việt Nam", "Bốn người bị đem xử bắn chung với Năm Cam bao gồm Châu Phát Lai Em, Nguyễn Hữu Thịnh, Nguyễn Việt Hưng và Phạm Văn Minh." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Năm chí tuyến (tiếng Anh gọi là: tropical year) là độ dài thời gian mà Mặt Trời (được quan sát từ Trái Đất) trở lại đúng vị trí trên đường hoàng đạo (đường của nó giữa các ngôi sao trên bầu trời).", "Năm chí tuyến còn có nhiều tên gọi khác: năm hồi quy, năm phân chí hay năm trôpic.", "Năm chí tuyến còn có nhiều tên gọi khác: năm hồi quy, năm phân chí hay năm trôpic.", "Độ dài chính xác của khoảng thời gian này phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo: nếu bắt đầu từ điểm xuân phân ở bán cầu bắc, là một trong bốn điểm chính trên hoàng đạo, thì ta có khái niệm năm xuân phân; còn nếu lấy trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo thì ta có khái niệm năm chí tuyến trung bình.", "Độ dài chính xác của khoảng thời gian này phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo: nếu bắt đầu từ điểm xuân phân ở bán cầu bắc, là một trong bốn điểm chính trên hoàng đạo, thì ta có khái niệm năm xuân phân; còn nếu lấy trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo thì ta có khái niệm năm chí tuyến trung bình.", "Trên Trái Đất, chúng ta nhận biết được sự tiến triển của năm chí tuyến từ sự chuyển động rất chậm của Mặt Trời từ phía nam lên phía bắc và sự quay trở lại.", "Trên Trái Đất, chúng ta nhận biết được sự tiến triển của năm chí tuyến từ sự chuyển động rất chậm của Mặt Trời từ phía nam lên phía bắc và sự quay trở lại.", "Đường bắc chí tuyến (chí tuyến chòm sao Cự Giải) và nam chí tuyến (chí tuyến chòm sao Ma Kết) là các vĩ độ cực bắc và cực nam mà Mặt Trời đạt đến trong chu trình của nó.", "Đường bắc chí tuyến (chí tuyến chòm sao Cự Giải) và nam chí tuyến (chí tuyến chòm sao Ma Kết) là các vĩ độ cực bắc và cực nam mà Mặt Trời đạt đến trong chu trình của nó.", "Vị trí của Mặt Trời có thể được đo bằng sự thay đổi mỗi ngày tại thời điểm giữa trưa của độ dài bóng kim của đồng hồ mặt trời (một cột hay que thẳng đứng hoặc nghiêng theo trục Trái Đất).", "Vị trí của Mặt Trời có thể được đo bằng sự thay đổi mỗi ngày tại thời điểm giữa trưa của độ dài bóng kim của đồng hồ mặt trời (một cột hay que thẳng đứng hoặc nghiêng theo trục Trái Đất).", "Đây là phương pháp \"tự nhiên\" nhất để tính độ dài của năm với ý nghĩa \"sự thay đổi của độ chiếu sáng sinh ra các mùa\".", "Đây là phương pháp \"tự nhiên\" nhất để tính độ dài của năm với ý nghĩa \"sự thay đổi của độ chiếu sáng sinh ra các mùa\".", "Vì điểm xuân phân lùi lại dọc theo hoàng đạo một cung 50,29\" mỗi năm (do tuế sai của trục Trái Đất) nên phải mất 25.770 năm nó mới đi hết một vòng hoàng đạo.", "Vì điểm xuân phân lùi lại dọc theo hoàng đạo một cung 50,29\" mỗi năm (do tuế sai của trục Trái Đất) nên phải mất 25.770 năm nó mới đi hết một vòng hoàng đạo.", "Từ đó suy ra 25.770 năm thiên văn = 25.771 năm chí tuyến.", "Từ đó suy ra 25.770 năm thiên văn = 25.771 năm chí tuyến.", "Do đó, một năm chí tuyến = 0,999961197 năm thiên văn.", "Do đó, một năm chí tuyến = 0,999961197 năm thiên văn.", "Nói cách khác, một năm chí tuyến ngắn hơn năm thiên văn khoảng 0,000038803 x 365,2564 x 24 x 60 = 20,409 phút (năm 2000, sự chênh lệch là 20,409 phút; năm 1900 là 20,400 phút).", "Nói cách khác, một năm chí tuyến ngắn hơn năm thiên văn khoảng 0,000038803 x 365,2564 x 24 x 60 = 20,409 phút (năm 2000, sự chênh lệch là 20,409 phút; năm 1900 là 20,400 phút).", "Đó chính là thời gian Mặt trời (thực ra là Trái Đất) đi hết cung 50,29\" trên hoàng đạo.", "Đó chính là thời gian Mặt trời (thực ra là Trái Đất) đi hết cung 50,29\" trên hoàng đạo.", "Sở dĩ độ dài năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo vì quỹ đạo Trái Đất có dạng ellipse nên độ dài cung 50,29\" tại mỗi điểm là khác nhau.", "Sở dĩ độ dài năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo vì quỹ đạo Trái Đất có dạng ellipse nên độ dài cung 50,29\" tại mỗi điểm là khác nhau.", "Càng gần điểm cận nhật (ngày 3 hoặc 4 tháng 1), cung đó càng ngắn, tức là năm chí tuyến càng dài.", "Càng gần điểm cận nhật (ngày 3 hoặc 4 tháng 1), cung đó càng ngắn, tức là năm chí tuyến càng dài.", "Do đó, xét trong 4 điểm xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí thì năm chí tuyến tại điểm đông chí là dài nhất, còn tại điểm hạ chí là ngắn nhất.", "Do đó, xét trong 4 điểm xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí thì năm chí tuyến tại điểm đông chí là dài nhất, còn tại điểm hạ chí là ngắn nhất.", "Các phân biệt cụ thể \nChuyển động của Trái Đất trên quỹ đạo của nó (và như vậy là chuyển động biểu kiến của Mặt Trời giữa các ngôi sao) là không hoàn toàn đều vì sự nhiễu động trọng trường gây ra bởi Mặt Trăng và các hành tinh.", "Các phân biệt cụ thể \nChuyển động của Trái Đất trên quỹ đạo của nó (và như vậy là chuyển động biểu kiến của Mặt Trời giữa các ngôi sao) là không hoàn toàn đều vì sự nhiễu động trọng trường gây ra bởi Mặt Trăng và các hành tinh.", "Vì thế thời gian giữa hai sự trôi qua kế tiếp của một điểm cụ thể trên hoàng đạo sẽ biến đổi.", "Vì thế thời gian giữa hai sự trôi qua kế tiếp của một điểm cụ thể trên hoàng đạo sẽ biến đổi.", "Thêm nữa, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo của nó biến đổi do quỹ đạo của nó là một hình ellipse chứ không phải đường tròn.", "Thêm nữa, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo của nó biến đổi do quỹ đạo của nó là một hình ellipse chứ không phải đường tròn.", "Ngoài ra, vị trí của điểm phân trên quỹ đạo cũng thay đổi do tuế sai.", "Ngoài ra, vị trí của điểm phân trên quỹ đạo cũng thay đổi do tuế sai.", "Kết quả là (giải thích dưới đây) độ dài của năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm cụ thể mà ta chọn trên hoàng đạo mà Mặt Trời trở lại.", "Kết quả là (giải thích dưới đây) độ dài của năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm cụ thể mà ta chọn trên hoàng đạo mà Mặt Trời trở lại.", "Vì vậy các nhà thiên văn học đã định nghĩa năm chí tuyến trung bình, là trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo; nó có độ dài khoảng 365,242 2 ngày SI.", "Vì vậy các nhà thiên văn học đã định nghĩa năm chí tuyến trung bình, là trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo; nó có độ dài khoảng 365,242 2 ngày SI.", "Bên cạnh đó, các năm chí tuyến đã được định nghĩa cho các điểm cụ thể trên hoàng đạo: cụ thể là năm xuân phân, được bắt đầu và kết thúc khi Mặt Trời xuất hiện hai lần kế tiếp ở điểm xuân phân.", "Bên cạnh đó, các năm chí tuyến đã được định nghĩa cho các điểm cụ thể trên hoàng đạo: cụ thể là năm xuân phân, được bắt đầu và kết thúc khi Mặt Trời xuất hiện hai lần kế tiếp ở điểm xuân phân.", "Nó có độ dài khoảng 365,242 4 ngày.", "Nó có độ dài khoảng 365,242 4 ngày.", "Sự phức tạp bổ sung: Chúng ta có thể đo thời gian hoặc là như \"ngày có độ dài cố định\": ngày SI bằng 86.400 giây SI, được xác định bởi các đồng hồ nguyên tử, hay ngày động học được xác định bởi chuyển động của Mặt Trăng và các hành tinh; hay trong ý nghĩa của ngày \"tự nhiên\", xác định bằng sự tự quay của Trái Đất trong mối liên quan tương hỗ với Mặt Trời.", "Sự phức tạp bổ sung: Chúng ta có thể đo thời gian hoặc là như \"ngày có độ dài cố định\": ngày SI bằng 86.400 giây SI, được xác định bởi các đồng hồ nguyên tử, hay ngày động học được xác định bởi chuyển động của Mặt Trăng và các hành tinh; hay trong ý nghĩa của ngày \"tự nhiên\", xác định bằng sự tự quay của Trái Đất trong mối liên quan tương hỗ với Mặt Trời.", "Độ dài của ngày tự nhiên trung bình là dài hơn một chút so với ngày đo bằng các đồng hồ (hay ngược lại, ngày đồng hồ là ngắn hơn một chút so với ngày đo bằng Mặt Trời).", "Độ dài của ngày tự nhiên trung bình là dài hơn một chút so với ngày đo bằng các đồng hồ (hay ngược lại, ngày đồng hồ là ngắn hơn một chút so với ngày đo bằng Mặt Trời).", "Cần phải sử dụng ngày tự nhiên trung bình vì ngày tự nhiên \"tức thời\" biến đổi một cách tuần tự theo thời gian, như phương trình thời gian đã chỉ ra.", "Cần phải sử dụng ngày tự nhiên trung bình vì ngày tự nhiên \"tức thời\" biến đổi một cách tuần tự theo thời gian, như phương trình thời gian đã chỉ ra.", "Như đã được giải thích trong Sai số trong tính toán năm chí tuyến , việc sử dụng giá trị của \"năm chí tuyến trung bình\" để dẫn chiếu tới năm xuân phân được định nghĩa ở trên, thực sự là tạo ra sai số.", "Như đã được giải thích trong Sai số trong tính toán năm chí tuyến , việc sử dụng giá trị của \"năm chí tuyến trung bình\" để dẫn chiếu tới năm xuân phân được định nghĩa ở trên, thực sự là tạo ra sai số.", "Thuật ngữ \"năm chí tuyến\" trong ý nghĩa thiên văn chỉ dẫn chiếu đến năm chí tuyến trung bình kiểu Newcomb có độ dài 365,242 2 ngày SI.", "Thuật ngữ \"năm chí tuyến\" trong ý nghĩa thiên văn chỉ dẫn chiếu đến năm chí tuyến trung bình kiểu Newcomb có độ dài 365,242 2 ngày SI.", "Năm xuân phân dài 365,242 4 ngày tự nhiên cũng là quan trọng vì nó là cơ sở của phần lớn các loại lịch dựa theo Mặt Trời, nhưng nó không phải là \"năm chí tuyến\" đối với các nhà thiên văn học ngày nay.", "Năm xuân phân dài 365,242 4 ngày tự nhiên cũng là quan trọng vì nó là cơ sở của phần lớn các loại lịch dựa theo Mặt Trời, nhưng nó không phải là \"năm chí tuyến\" đối với các nhà thiên văn học ngày nay.", "Số lượng ngày tự nhiên trong năm xuân phân dao động trong khoảng 365,242 4 và 365,242 3 trong vài thiên niên kỷ và sẽ rất gần với 365,242 4 trong vài thiên niên kỷ nữa.", "Số lượng ngày tự nhiên trong năm xuân phân dao động trong khoảng 365,242 4 và 365,242 3 trong vài thiên niên kỷ và sẽ rất gần với 365,242 4 trong vài thiên niên kỷ nữa.", "Sự ổn định dài hạn này là sự ngẫu nhiên thuần túy, vì trong kỷ nguyên của chúng ta sự chậm lại của sự tự quay, gia tốc của chuyển động trung bình trên quỹ đạo, và hiệu ứng tại điểm phân của các thay đổi cụ thể xảy ra trong quỹ đạo Trái Đất gần như có thể loại bỏ.", "Sự ổn định dài hạn này là sự ngẫu nhiên thuần túy, vì trong kỷ nguyên của chúng ta sự chậm lại của sự tự quay, gia tốc của chuyển động trung bình trên quỹ đạo, và hiệu ứng tại điểm phân của các thay đổi cụ thể xảy ra trong quỹ đạo Trái Đất gần như có thể loại bỏ.", "Trái lại, năm chí tuyến trung bình, được đo bằng ngày SI, là ngắn hơn.", "Trái lại, năm chí tuyến trung bình, được đo bằng ngày SI, là ngắn hơn.", "Nó đã bằng 365,242 3 ngày SI tại khoảng năm 200 và hiện nay nó gần bằng 365,242 2 ngày SI.", "Nó đã bằng 365,242 3 ngày SI tại khoảng năm 200 và hiện nay nó gần bằng 365,242 2 ngày SI.", "Giá trị trung bình hiện tại \nVào kỷ nguyên J2000 (1 tháng 1 năm 2000, 12h TT), năm chí tuyến trung bình là:\n\n365,242 189 670 ngày SI.", "Giá trị trung bình hiện tại \nVào kỷ nguyên J2000 (1 tháng 1 năm 2000, 12h TT), năm chí tuyến trung bình là:\n\n365,242 189 670 ngày SI.", "Vì sự thay đổi trong tỷ lệ tuế sai và trong quỹ đạo của Trái Đất, nên tồn tại sự thay đổi đều đều của độ dài năm chí tuyến.", "Vì sự thay đổi trong tỷ lệ tuế sai và trong quỹ đạo của Trái Đất, nên tồn tại sự thay đổi đều đều của độ dài năm chí tuyến.", "Nó có thể biểu diễn theo đa thức của thời gian; hệ số tuyến tính là:\n\n−0,000 000 061 62 × a ngày (Hệ số a là số năm Julius tính từ năm 2000 về sau), hay khoảng 5 ms/năm, nó có nghĩa là 2.000 năm trước thì năm chí tuyến là dài hơn bây giờ 10 giây.", "Nó có thể biểu diễn theo đa thức của thời gian; hệ số tuyến tính là:\n\n−0,000 000 061 62 × a ngày (Hệ số a là số năm Julius tính từ năm 2000 về sau), hay khoảng 5 ms/năm, nó có nghĩa là 2.000 năm trước thì năm chí tuyến là dài hơn bây giờ 10 giây.", "Ghi chú: Công thức này cũng như các công thức dưới đây sử dụng ngày bằng chính xác 86.400 giây SI.", "Ghi chú: Công thức này cũng như các công thức dưới đây sử dụng ngày bằng chính xác 86.400 giây SI.", "Hệ số a được đo trong năm Julius (365,25 ngày) từ kỷ nguyên (2000).", "Hệ số a được đo trong năm Julius (365,25 ngày) từ kỷ nguyên (2000).", "Thang đo thời gian là Thời gian Trái Đất hay TT (trước đây là Thời gian thiên văn hay ET) dựa trên các đồng hồ nguyên tử; nó không phải là Thời gian vũ trụ tức UT, là cái tuân theo sự tự quay không dự đoán trước được của Trái Đất.", "Thang đo thời gian là Thời gian Trái Đất hay TT (trước đây là Thời gian thiên văn hay ET) dựa trên các đồng hồ nguyên tử; nó không phải là Thời gian vũ trụ tức UT, là cái tuân theo sự tự quay không dự đoán trước được của Trái Đất.", "Sai số (nhỏ nhưng tính được) (gọi là ΔT) là thích hợp cho các ứng dụng dẫn chiếu đến thời gian và ngày được quan sát từ Trái Đất, như các loại lịch và nghiên cứu về các quan sát thuộc về lịch sử thiên văn như nhật thực.", "Sai số (nhỏ nhưng tính được) (gọi là ΔT) là thích hợp cho các ứng dụng dẫn chiếu đến thời gian và ngày được quan sát từ Trái Đất, như các loại lịch và nghiên cứu về các quan sát thuộc về lịch sử thiên văn như nhật thực.", "Các độ dài khác nhau \nNhư đã đề cập trên đây có một số lựa chọn để tính độ dài năm chí tuyến, phụ thuộc vào điểm tham chiếu được chọn.", "Các độ dài khác nhau \nNhư đã đề cập trên đây có một số lựa chọn để tính độ dài năm chí tuyến, phụ thuộc vào điểm tham chiếu được chọn.", "Lý do của nó là trong khi tuế sai của điểm phân là gần đều thì vận tốc biểu kiến của Mặt Trời lại không như vậy.", "Lý do của nó là trong khi tuế sai của điểm phân là gần đều thì vận tốc biểu kiến của Mặt Trời lại không như vậy.", "Khi Trái Đất gần với điểm cận nhật trên quỹ đạo của nó (hiện nay khoảng ngày 3–4 tháng 1), nó (và như vậy là Mặt Trời được xét từ Trái Đất) chuyển động nhanh hơn trung bình; vì thế thời gian cần đạt được khi nó gần trong khu vực của điểm này là nhỏ hơn một cách tương đối, và \"năm chí tuyến\" được đo cho điểm này sẽ dài hơn trung bình.", "Khi Trái Đất gần với điểm cận nhật trên quỹ đạo của nó (hiện nay khoảng ngày 3–4 tháng 1), nó (và như vậy là Mặt Trời được xét từ Trái Đất) chuyển động nhanh hơn trung bình; vì thế thời gian cần đạt được khi nó gần trong khu vực của điểm này là nhỏ hơn một cách tương đối, và \"năm chí tuyến\" được đo cho điểm này sẽ dài hơn trung bình.", "Đây là trường hợp nếu ta đo thời gian để Mặt Trời trở lại điểm đông chí đối với bán cầu bắc (khoảng ngày 21–22 tháng 12), là điểm rất gần với điểm cận nhật.", "Đây là trường hợp nếu ta đo thời gian để Mặt Trời trở lại điểm đông chí đối với bán cầu bắc (khoảng ngày 21–22 tháng 12), là điểm rất gần với điểm cận nhật.", "Ngược lại, điểm hạ chí của bán cầu bắc hiện tại là gần với điểm viễn nhật, khi đó Trái Đất chuyển động chậm hơn trung bình.", "Ngược lại, điểm hạ chí của bán cầu bắc hiện tại là gần với điểm viễn nhật, khi đó Trái Đất chuyển động chậm hơn trung bình.", "Vì thế thời gian nó cần đạt được gần điểm này là lớn hơn trung bình: vì thế năm chí tuyến được đo ở điểm này là ngắn hơn trung bình.", "Vì thế thời gian nó cần đạt được gần điểm này là lớn hơn trung bình: vì thế năm chí tuyến được đo ở điểm này là ngắn hơn trung bình.", "Các điểm phân là trung gian và hiện tại các năm chí tuyến được đo ở các điểm này rất gần với giá trị của năm chí tuyến trung bình như đã đề cập trên đây.", "Các điểm phân là trung gian và hiện tại các năm chí tuyến được đo ở các điểm này rất gần với giá trị của năm chí tuyến trung bình như đã đề cập trên đây.", "Vì điểm phân thực hiện được đủ chu kỳ trong tương quan với điểm cận nhật (trong khoảng 21.000 năm), độ dài của năm chí tuyến như đã được định nghĩa với dẫn chiếu tới điểm cụ thể trên hoàng đạo dao động xung quanh năm chí tuyến trung bình.", "Vì điểm phân thực hiện được đủ chu kỳ trong tương quan với điểm cận nhật (trong khoảng 21.000 năm), độ dài của năm chí tuyến như đã được định nghĩa với dẫn chiếu tới điểm cụ thể trên hoàng đạo dao động xung quanh năm chí tuyến trung bình.", "Giá trị hiện tại và sự thay đổi hàng năm của thời gian để trở lại các điểm chính trên hoàng đạo là [1] (tên gọi các điểm này là đối với bắc bán cầu):\n Xuân phân: 365,242 374 04 + 0,000 000 103 38 × a ngày\n Hạ chí: 365,241 626 03 + 0,000 000 006 50 × a ngày\n Thu phân: 365,242 017 67 − 0,000 000 231 50 × a ngày\n Đông chí: 365,242 740 49 − 0,000 000 124 46 × a ngày\n\nLưu ý rằng trung bình của bốn cái này là 365,242 2 ngày SI (năm chí tuyến trung bình).", "Giá trị hiện tại và sự thay đổi hàng năm của thời gian để trở lại các điểm chính trên hoàng đạo là [1] (tên gọi các điểm này là đối với bắc bán cầu):\n Xuân phân: 365,242 374 04 + 0,000 000 103 38 × a ngày\n Hạ chí: 365,241 626 03 + 0,000 000 006 50 × a ngày\n Thu phân: 365,242 017 67 − 0,000 000 231 50 × a ngày\n Đông chí: 365,242 740 49 − 0,000 000 124 46 × a ngày\n\nLưu ý rằng trung bình của bốn cái này là 365,242 2 ngày SI (năm chí tuyến trung bình).", "Con số này hiện nay là đang nhỏ hơn 365,242 2 một chút, có nghĩa là năm đang ngắn hơn (khi được đo theo giây).", "Con số này hiện nay là đang nhỏ hơn 365,242 2 một chút, có nghĩa là năm đang ngắn hơn (khi được đo theo giây).", "Hiện nay, vận tốc tự quay thực sự là đang chậm hơn và ngày trong tương lai sẽ dài hơn (đo theo giây).", "Hiện nay, vận tốc tự quay thực sự là đang chậm hơn và ngày trong tương lai sẽ dài hơn (đo theo giây).", "Vì thế số ngày thực sự của năm cũng đang bị giảm đi.", "Vì thế số ngày thực sự của năm cũng đang bị giảm đi.", "Sai biệt giữa các dạng khác nhau của năm là tương đối nhỏ đối với chuyển động hiện tại trên quỹ đạo của Trái Đất.", "Sai biệt giữa các dạng khác nhau của năm là tương đối nhỏ đối với chuyển động hiện tại trên quỹ đạo của Trái Đất.", "Tuy nhiên, trên Sao Hỏa thì sai số giữa các dạng khác nhau của năm theo độ lớn là nhiều hơn: năm xuân phân = 668,590 7 ngày Sao Hỏa, năm hạ chí = 668,588 0 ngày, năm thu phân = 668,594 0 ngày, năm đông chí = 668,595 8 ngày, với năm chí tuyến là 668,592 1 ngày 1.", "Tuy nhiên, trên Sao Hỏa thì sai số giữa các dạng khác nhau của năm theo độ lớn là nhiều hơn: năm xuân phân = 668,590 7 ngày Sao Hỏa, năm hạ chí = 668,588 0 ngày, năm thu phân = 668,594 0 ngày, năm đông chí = 668,595 8 ngày, với năm chí tuyến là 668,592 1 ngày 1.", "Điều này xảy ra bởi độ lệch tâm quỹ đạo lớn hơn của Sao Hỏa.", "Điều này xảy ra bởi độ lệch tâm quỹ đạo lớn hơn của Sao Hỏa.", "Cũng cần phải lưu ý rằng quỹ đạo Trái Đất phải trải qua các chu kỳ tăng và giảm độ lệch tâm theo thang độ thời gian khoảng 100.000 năm (chu kỳ Milankovitch), và độ lệch tâm của nó có thể đạt tới khoảng 0,06 vì thế trong tương lai xa Trái Đất sẽ có các giá trị lệch nhau nhiều hơn cho các năm phân (xuân phân/thu phân) và năm chí (đông chí/hạ chí).", "Cũng cần phải lưu ý rằng quỹ đạo Trái Đất phải trải qua các chu kỳ tăng và giảm độ lệch tâm theo thang độ thời gian khoảng 100.000 năm (chu kỳ Milankovitch), và độ lệch tâm của nó có thể đạt tới khoảng 0,06 vì thế trong tương lai xa Trái Đất sẽ có các giá trị lệch nhau nhiều hơn cho các năm phân (xuân phân/thu phân) và năm chí (đông chí/hạ chí).", "Năm trên lịch \nSự phân biệt này cần thiết để nghiên cứu lịch.", "Năm trên lịch \nSự phân biệt này cần thiết để nghiên cứu lịch.", "Lễ hội chuyển động chính của Thiên chúa giáo là lễ Phục Sinh.", "Lễ hội chuyển động chính của Thiên chúa giáo là lễ Phục Sinh.", "Có vài phương pháp khác nhau để tính ngày Phục Sinh đã được sử dụng trong thời kỳ ban đầu của Thiên chúa giáo, nhưng cuối cùng quy tắc thống nhất đã được chấp nhận là lễ Phục Sinh sẽ được kỷ niệm vào ngày chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn trong/sau ngày xuân phân, và ngày được thiết lập là ngày 21 tháng 3.", "Có vài phương pháp khác nhau để tính ngày Phục Sinh đã được sử dụng trong thời kỳ ban đầu của Thiên chúa giáo, nhưng cuối cùng quy tắc thống nhất đã được chấp nhận là lễ Phục Sinh sẽ được kỷ niệm vào ngày chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn trong/sau ngày xuân phân, và ngày được thiết lập là ngày 21 tháng 3.", "Nhà thờ vì vậy đã chọn nó làm khách thể để giữ ngày xuân phân vào/gần ngày 21 tháng 3, và năm theo lịch cần được đồng bộ với năm chí tuyến như đã được đo bằng trung bình khoảng thời gian giữa hai kỳ xuân phân.", "Nhà thờ vì vậy đã chọn nó làm khách thể để giữ ngày xuân phân vào/gần ngày 21 tháng 3, và năm theo lịch cần được đồng bộ với năm chí tuyến như đã được đo bằng trung bình khoảng thời gian giữa hai kỳ xuân phân.", "Từ khoảng năm 1000 thì năm chí tuyến trung bình (được đo theo ngày SI) đã trở thành ngắn hơn đáng kể so với trung bình khoảng cách hai xuân phân (đo theo ngày thực tế), vì vậy khoảng cách giữa hai xuân phân kế tiếp được đo theo ngày SI trở nên dài hơn đáng kể.", "Từ khoảng năm 1000 thì năm chí tuyến trung bình (được đo theo ngày SI) đã trở thành ngắn hơn đáng kể so với trung bình khoảng cách hai xuân phân (đo theo ngày thực tế), vì vậy khoảng cách giữa hai xuân phân kế tiếp được đo theo ngày SI trở nên dài hơn đáng kể.", "Hiện nay lịch Gregory hiện tại có năm trung bình là:\n\n365 + 97/400 = 365,242 5 ngày.", "Hiện nay lịch Gregory hiện tại có năm trung bình là:\n\n365 + 97/400 = 365,242 5 ngày.", "Mặc dù nó rất gần với năm xuân phân (phù hợp với mục đích của cải cách lịch Gregory năm 1582), nó là hơi dài hơn, và không phải là xấp xỉ tối ưu khi xem xét với các phân số liệt kê dưới đây.", "Mặc dù nó rất gần với năm xuân phân (phù hợp với mục đích của cải cách lịch Gregory năm 1582), nó là hơi dài hơn, và không phải là xấp xỉ tối ưu khi xem xét với các phân số liệt kê dưới đây.", "Lưu ý rằng phép tính xấp xỉ 365 + 8/33 được sử dụng trong lịch Iran là có lẽ tốt hơn và 365 + 8/33 đã được xem xét bởi Roma và nước Anh như là một hướng khác của cải cách lịch tôn giáo Gregory năm 1582.", "Lưu ý rằng phép tính xấp xỉ 365 + 8/33 được sử dụng trong lịch Iran là có lẽ tốt hơn và 365 + 8/33 đã được xem xét bởi Roma và nước Anh như là một hướng khác của cải cách lịch tôn giáo Gregory năm 1582.", "Xấp xỉ \nPhần thập phân của năm xuân phân như nêu trên đây đã cho ta các tiếp cận khác nhau để lấy giá trị trung bình giữa các xuân phân kế tiếp (tức là phần của ngày).", "Xấp xỉ \nPhần thập phân của năm xuân phân như nêu trên đây đã cho ta các tiếp cận khác nhau để lấy giá trị trung bình giữa các xuân phân kế tiếp (tức là phần của ngày).", "Các tiếp cận này có thể sử dụng để thêm vào giữa các năm thường có 365 ngày bằng năm nhuận có 366 ngày sao cho giữ năm trên lịch đồng bộ với điểm xuân phân:\n 365 (Không thêm ngày)\n 365 + 1/4 (chu kỳ Julius; 1/4 nghĩa là 1 năm nhuận trong 4 năm)\n 365 + 7/29 (6/24 + 1/5 nghĩa là 6 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 97/400 (chu kỳ Gregory)\n 365 + 8/33 (chu kỳ Khayyam; 7/28 + 1/5 nghĩa là 7 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 143/590 (17 x (7/28 + 1/5) + 6/24 + 1/5))\n\nLưu ý: Là 590 năm bởi vì độ dài năm sẽ thay đổi, cần thiết phải có sự hoãn lại bằng một nội chu kỳ 7 trong 29.", "Các tiếp cận này có thể sử dụng để thêm vào giữa các năm thường có 365 ngày bằng năm nhuận có 366 ngày sao cho giữ năm trên lịch đồng bộ với điểm xuân phân:\n 365 (Không thêm ngày)\n 365 + 1/4 (chu kỳ Julius; 1/4 nghĩa là 1 năm nhuận trong 4 năm)\n 365 + 7/29 (6/24 + 1/5 nghĩa là 6 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 97/400 (chu kỳ Gregory)\n 365 + 8/33 (chu kỳ Khayyam; 7/28 + 1/5 nghĩa là 7 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 143/590 (17 x (7/28 + 1/5) + 6/24 + 1/5))\n\nLưu ý: Là 590 năm bởi vì độ dài năm sẽ thay đổi, cần thiết phải có sự hoãn lại bằng một nội chu kỳ 7 trong 29.", "Thêm nữa, các tính toán hiện đại chỉ ra rằng năm xuân phân nằm giữa 365,242 3 và 365,242 4 ngày theo lịch (có nghĩa là ngày Mặt Trời được đo trong UT) trong bốn thiên niên kỷ gần đây và sẽ là 365,242 4 ngày trong vài thiên niên kỷ tiếp theo.", "Thêm nữa, các tính toán hiện đại chỉ ra rằng năm xuân phân nằm giữa 365,242 3 và 365,242 4 ngày theo lịch (có nghĩa là ngày Mặt Trời được đo trong UT) trong bốn thiên niên kỷ gần đây và sẽ là 365,242 4 ngày trong vài thiên niên kỷ tiếp theo.", "Có điều này vì sự ngẫu nhiên của sự triệt tiêu của các yếu tố ảnh hưởng tới độ lớn của năm chí tuyến theo các phép đo cụ thể nào đó trong kỷ nguyên hiện tại.", "Có điều này vì sự ngẫu nhiên của sự triệt tiêu của các yếu tố ảnh hưởng tới độ lớn của năm chí tuyến theo các phép đo cụ thể nào đó trong kỷ nguyên hiện tại.", "Xem thêm \n Năm thiên văn\n Năm Julius (thiên văn)\n Năm điểm cận nhật\n Lịch Sao Hỏa\n\nTham khảo \n\n [1] Derived from: Jean Meeus (1991), Astronomical Algorithms, Ch.26 p. 166; Willmann-Bell, Richmond, VA.", "Xem thêm \n Năm thiên văn\n Năm Julius (thiên văn)\n Năm điểm cận nhật\n Lịch Sao Hỏa\n\nTham khảo \n\n [1] Derived from: Jean Meeus (1991), Astronomical Algorithms, Ch.26 p. 166; Willmann-Bell, Richmond, VA.", "ISBN 0-943396-35-2; based on the VSOP-87 planetary ephemeris.", "ISBN 0-943396-35-2; based on the VSOP-87 planetary ephemeris.", "Jean Meeus and Denis Savoie, \"The history of the tropical year\", Journal of the British Astronomical Association 102 (1992) 40–42.2\n\nĐơn vị đo thời gian\nLịch\nChu kỳ quỹ đạo\nThuật ngữ thiên văn học\nChiêm tinh học phương Tây\nĐơn vị thời gian\nThời gian trong thiên văn học" ]

[ "Năm chí tuyến còn có nhiều tên gọi khác: năm hồi quy, năm phân chí hay năm trôpic.", "Năm chí tuyến (tiếng Anh gọi là: tropical year) là độ dài thời gian mà Mặt Trời (được quan sát từ Trái Đất) trở lại đúng vị trí trên đường hoàng đạo (đường của nó giữa các ngôi sao trên bầu trời).", "Độ dài chính xác của khoảng thời gian này phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo: nếu bắt đầu từ điểm xuân phân ở bán cầu bắc, là một trong bốn điểm chính trên hoàng đạo, thì ta có khái niệm năm xuân phân; còn nếu lấy trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo thì ta có khái niệm năm chí tuyến trung bình.", "Năm chí tuyến còn có nhiều tên gọi khác: năm hồi quy, năm phân chí hay năm trôpic.", "Trên Trái Đất, chúng ta nhận biết được sự tiến triển của năm chí tuyến từ sự chuyển động rất chậm của Mặt Trời từ phía nam lên phía bắc và sự quay trở lại.", "Độ dài chính xác của khoảng thời gian này phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo: nếu bắt đầu từ điểm xuân phân ở bán cầu bắc, là một trong bốn điểm chính trên hoàng đạo, thì ta có khái niệm năm xuân phân; còn nếu lấy trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo thì ta có khái niệm năm chí tuyến trung bình.", "Đường bắc chí tuyến (chí tuyến chòm sao Cự Giải) và nam chí tuyến (chí tuyến chòm sao Ma Kết) là các vĩ độ cực bắc và cực nam mà Mặt Trời đạt đến trong chu trình của nó.", "Trên Trái Đất, chúng ta nhận biết được sự tiến triển của năm chí tuyến từ sự chuyển động rất chậm của Mặt Trời từ phía nam lên phía bắc và sự quay trở lại.", "Vị trí của Mặt Trời có thể được đo bằng sự thay đổi mỗi ngày tại thời điểm giữa trưa của độ dài bóng kim của đồng hồ mặt trời (một cột hay que thẳng đứng hoặc nghiêng theo trục Trái Đất).", "Đường bắc chí tuyến (chí tuyến chòm sao Cự Giải) và nam chí tuyến (chí tuyến chòm sao Ma Kết) là các vĩ độ cực bắc và cực nam mà Mặt Trời đạt đến trong chu trình của nó.", "Đây là phương pháp \"tự nhiên\" nhất để tính độ dài của năm với ý nghĩa \"sự thay đổi của độ chiếu sáng sinh ra các mùa\".", "Vị trí của Mặt Trời có thể được đo bằng sự thay đổi mỗi ngày tại thời điểm giữa trưa của độ dài bóng kim của đồng hồ mặt trời (một cột hay que thẳng đứng hoặc nghiêng theo trục Trái Đất).", "Vì điểm xuân phân lùi lại dọc theo hoàng đạo một cung 50,29\" mỗi năm (do tuế sai của trục Trái Đất) nên phải mất 25.770 năm nó mới đi hết một vòng hoàng đạo.", "Đây là phương pháp \"tự nhiên\" nhất để tính độ dài của năm với ý nghĩa \"sự thay đổi của độ chiếu sáng sinh ra các mùa\".", "Từ đó suy ra 25.770 năm thiên văn = 25.771 năm chí tuyến.", "Vì điểm xuân phân lùi lại dọc theo hoàng đạo một cung 50,29\" mỗi năm (do tuế sai của trục Trái Đất) nên phải mất 25.770 năm nó mới đi hết một vòng hoàng đạo.", "Do đó, một năm chí tuyến = 0,999961197 năm thiên văn.", "Từ đó suy ra 25.770 năm thiên văn = 25.771 năm chí tuyến.", "Nói cách khác, một năm chí tuyến ngắn hơn năm thiên văn khoảng 0,000038803 x 365,2564 x 24 x 60 = 20,409 phút (năm 2000, sự chênh lệch là 20,409 phút; năm 1900 là 20,400 phút).", "Do đó, một năm chí tuyến = 0,999961197 năm thiên văn.", "Đó chính là thời gian Mặt trời (thực ra là Trái Đất) đi hết cung 50,29\" trên hoàng đạo.", "Nói cách khác, một năm chí tuyến ngắn hơn năm thiên văn khoảng 0,000038803 x 365,2564 x 24 x 60 = 20,409 phút (năm 2000, sự chênh lệch là 20,409 phút; năm 1900 là 20,400 phút).", "Sở dĩ độ dài năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo vì quỹ đạo Trái Đất có dạng ellipse nên độ dài cung 50,29\" tại mỗi điểm là khác nhau.", "Đó chính là thời gian Mặt trời (thực ra là Trái Đất) đi hết cung 50,29\" trên hoàng đạo.", "Càng gần điểm cận nhật (ngày 3 hoặc 4 tháng 1), cung đó càng ngắn, tức là năm chí tuyến càng dài.", "Sở dĩ độ dài năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm được chọn trên hoàng đạo vì quỹ đạo Trái Đất có dạng ellipse nên độ dài cung 50,29\" tại mỗi điểm là khác nhau.", "Do đó, xét trong 4 điểm xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí thì năm chí tuyến tại điểm đông chí là dài nhất, còn tại điểm hạ chí là ngắn nhất.", "Càng gần điểm cận nhật (ngày 3 hoặc 4 tháng 1), cung đó càng ngắn, tức là năm chí tuyến càng dài.", "Các phân biệt cụ thể \nChuyển động của Trái Đất trên quỹ đạo của nó (và như vậy là chuyển động biểu kiến của Mặt Trời giữa các ngôi sao) là không hoàn toàn đều vì sự nhiễu động trọng trường gây ra bởi Mặt Trăng và các hành tinh.", "Do đó, xét trong 4 điểm xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí thì năm chí tuyến tại điểm đông chí là dài nhất, còn tại điểm hạ chí là ngắn nhất.", "Vì thế thời gian giữa hai sự trôi qua kế tiếp của một điểm cụ thể trên hoàng đạo sẽ biến đổi.", "Các phân biệt cụ thể \nChuyển động của Trái Đất trên quỹ đạo của nó (và như vậy là chuyển động biểu kiến của Mặt Trời giữa các ngôi sao) là không hoàn toàn đều vì sự nhiễu động trọng trường gây ra bởi Mặt Trăng và các hành tinh.", "Thêm nữa, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo của nó biến đổi do quỹ đạo của nó là một hình ellipse chứ không phải đường tròn.", "Vì thế thời gian giữa hai sự trôi qua kế tiếp của một điểm cụ thể trên hoàng đạo sẽ biến đổi.", "Ngoài ra, vị trí của điểm phân trên quỹ đạo cũng thay đổi do tuế sai.", "Thêm nữa, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo của nó biến đổi do quỹ đạo của nó là một hình ellipse chứ không phải đường tròn.", "Kết quả là (giải thích dưới đây) độ dài của năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm cụ thể mà ta chọn trên hoàng đạo mà Mặt Trời trở lại.", "Ngoài ra, vị trí của điểm phân trên quỹ đạo cũng thay đổi do tuế sai.", "Vì vậy các nhà thiên văn học đã định nghĩa năm chí tuyến trung bình, là trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo; nó có độ dài khoảng 365,242 2 ngày SI.", "Kết quả là (giải thích dưới đây) độ dài của năm chí tuyến phụ thuộc vào điểm cụ thể mà ta chọn trên hoàng đạo mà Mặt Trời trở lại.", "Bên cạnh đó, các năm chí tuyến đã được định nghĩa cho các điểm cụ thể trên hoàng đạo: cụ thể là năm xuân phân, được bắt đầu và kết thúc khi Mặt Trời xuất hiện hai lần kế tiếp ở điểm xuân phân.", "Vì vậy các nhà thiên văn học đã định nghĩa năm chí tuyến trung bình, là trung bình của tất cả các điểm trên hoàng đạo; nó có độ dài khoảng 365,242 2 ngày SI.", "Nó có độ dài khoảng 365,242 4 ngày.", "Bên cạnh đó, các năm chí tuyến đã được định nghĩa cho các điểm cụ thể trên hoàng đạo: cụ thể là năm xuân phân, được bắt đầu và kết thúc khi Mặt Trời xuất hiện hai lần kế tiếp ở điểm xuân phân.", "Sự phức tạp bổ sung: Chúng ta có thể đo thời gian hoặc là như \"ngày có độ dài cố định\": ngày SI bằng 86.400 giây SI, được xác định bởi các đồng hồ nguyên tử, hay ngày động học được xác định bởi chuyển động của Mặt Trăng và các hành tinh; hay trong ý nghĩa của ngày \"tự nhiên\", xác định bằng sự tự quay của Trái Đất trong mối liên quan tương hỗ với Mặt Trời.", "Nó có độ dài khoảng 365,242 4 ngày.", "Độ dài của ngày tự nhiên trung bình là dài hơn một chút so với ngày đo bằng các đồng hồ (hay ngược lại, ngày đồng hồ là ngắn hơn một chút so với ngày đo bằng Mặt Trời).", "Sự phức tạp bổ sung: Chúng ta có thể đo thời gian hoặc là như \"ngày có độ dài cố định\": ngày SI bằng 86.400 giây SI, được xác định bởi các đồng hồ nguyên tử, hay ngày động học được xác định bởi chuyển động của Mặt Trăng và các hành tinh; hay trong ý nghĩa của ngày \"tự nhiên\", xác định bằng sự tự quay của Trái Đất trong mối liên quan tương hỗ với Mặt Trời.", "Cần phải sử dụng ngày tự nhiên trung bình vì ngày tự nhiên \"tức thời\" biến đổi một cách tuần tự theo thời gian, như phương trình thời gian đã chỉ ra.", "Độ dài của ngày tự nhiên trung bình là dài hơn một chút so với ngày đo bằng các đồng hồ (hay ngược lại, ngày đồng hồ là ngắn hơn một chút so với ngày đo bằng Mặt Trời).", "Như đã được giải thích trong Sai số trong tính toán năm chí tuyến , việc sử dụng giá trị của \"năm chí tuyến trung bình\" để dẫn chiếu tới năm xuân phân được định nghĩa ở trên, thực sự là tạo ra sai số.", "Cần phải sử dụng ngày tự nhiên trung bình vì ngày tự nhiên \"tức thời\" biến đổi một cách tuần tự theo thời gian, như phương trình thời gian đã chỉ ra.", "Thuật ngữ \"năm chí tuyến\" trong ý nghĩa thiên văn chỉ dẫn chiếu đến năm chí tuyến trung bình kiểu Newcomb có độ dài 365,242 2 ngày SI.", "Như đã được giải thích trong Sai số trong tính toán năm chí tuyến , việc sử dụng giá trị của \"năm chí tuyến trung bình\" để dẫn chiếu tới năm xuân phân được định nghĩa ở trên, thực sự là tạo ra sai số.", "Năm xuân phân dài 365,242 4 ngày tự nhiên cũng là quan trọng vì nó là cơ sở của phần lớn các loại lịch dựa theo Mặt Trời, nhưng nó không phải là \"năm chí tuyến\" đối với các nhà thiên văn học ngày nay.", "Thuật ngữ \"năm chí tuyến\" trong ý nghĩa thiên văn chỉ dẫn chiếu đến năm chí tuyến trung bình kiểu Newcomb có độ dài 365,242 2 ngày SI.", "Số lượng ngày tự nhiên trong năm xuân phân dao động trong khoảng 365,242 4 và 365,242 3 trong vài thiên niên kỷ và sẽ rất gần với 365,242 4 trong vài thiên niên kỷ nữa.", "Năm xuân phân dài 365,242 4 ngày tự nhiên cũng là quan trọng vì nó là cơ sở của phần lớn các loại lịch dựa theo Mặt Trời, nhưng nó không phải là \"năm chí tuyến\" đối với các nhà thiên văn học ngày nay.", "Sự ổn định dài hạn này là sự ngẫu nhiên thuần túy, vì trong kỷ nguyên của chúng ta sự chậm lại của sự tự quay, gia tốc của chuyển động trung bình trên quỹ đạo, và hiệu ứng tại điểm phân của các thay đổi cụ thể xảy ra trong quỹ đạo Trái Đất gần như có thể loại bỏ.", "Số lượng ngày tự nhiên trong năm xuân phân dao động trong khoảng 365,242 4 và 365,242 3 trong vài thiên niên kỷ và sẽ rất gần với 365,242 4 trong vài thiên niên kỷ nữa.", "Trái lại, năm chí tuyến trung bình, được đo bằng ngày SI, là ngắn hơn.", "Sự ổn định dài hạn này là sự ngẫu nhiên thuần túy, vì trong kỷ nguyên của chúng ta sự chậm lại của sự tự quay, gia tốc của chuyển động trung bình trên quỹ đạo, và hiệu ứng tại điểm phân của các thay đổi cụ thể xảy ra trong quỹ đạo Trái Đất gần như có thể loại bỏ.", "Nó đã bằng 365,242 3 ngày SI tại khoảng năm 200 và hiện nay nó gần bằng 365,242 2 ngày SI.", "Trái lại, năm chí tuyến trung bình, được đo bằng ngày SI, là ngắn hơn.", "Giá trị trung bình hiện tại \nVào kỷ nguyên J2000 (1 tháng 1 năm 2000, 12h TT), năm chí tuyến trung bình là:\n\n365,242 189 670 ngày SI.", "Nó đã bằng 365,242 3 ngày SI tại khoảng năm 200 và hiện nay nó gần bằng 365,242 2 ngày SI.", "Vì sự thay đổi trong tỷ lệ tuế sai và trong quỹ đạo của Trái Đất, nên tồn tại sự thay đổi đều đều của độ dài năm chí tuyến.", "Giá trị trung bình hiện tại \nVào kỷ nguyên J2000 (1 tháng 1 năm 2000, 12h TT), năm chí tuyến trung bình là:\n\n365,242 189 670 ngày SI.", "Nó có thể biểu diễn theo đa thức của thời gian; hệ số tuyến tính là:\n\n−0,000 000 061 62 × a ngày (Hệ số a là số năm Julius tính từ năm 2000 về sau), hay khoảng 5 ms/năm, nó có nghĩa là 2.000 năm trước thì năm chí tuyến là dài hơn bây giờ 10 giây.", "Vì sự thay đổi trong tỷ lệ tuế sai và trong quỹ đạo của Trái Đất, nên tồn tại sự thay đổi đều đều của độ dài năm chí tuyến.", "Ghi chú: Công thức này cũng như các công thức dưới đây sử dụng ngày bằng chính xác 86.400 giây SI.", "Nó có thể biểu diễn theo đa thức của thời gian; hệ số tuyến tính là:\n\n−0,000 000 061 62 × a ngày (Hệ số a là số năm Julius tính từ năm 2000 về sau), hay khoảng 5 ms/năm, nó có nghĩa là 2.000 năm trước thì năm chí tuyến là dài hơn bây giờ 10 giây.", "Hệ số a được đo trong năm Julius (365,25 ngày) từ kỷ nguyên (2000).", "Ghi chú: Công thức này cũng như các công thức dưới đây sử dụng ngày bằng chính xác 86.400 giây SI.", "Thang đo thời gian là Thời gian Trái Đất hay TT (trước đây là Thời gian thiên văn hay ET) dựa trên các đồng hồ nguyên tử; nó không phải là Thời gian vũ trụ tức UT, là cái tuân theo sự tự quay không dự đoán trước được của Trái Đất.", "Hệ số a được đo trong năm Julius (365,25 ngày) từ kỷ nguyên (2000).", "Sai số (nhỏ nhưng tính được) (gọi là ΔT) là thích hợp cho các ứng dụng dẫn chiếu đến thời gian và ngày được quan sát từ Trái Đất, như các loại lịch và nghiên cứu về các quan sát thuộc về lịch sử thiên văn như nhật thực.", "Thang đo thời gian là Thời gian Trái Đất hay TT (trước đây là Thời gian thiên văn hay ET) dựa trên các đồng hồ nguyên tử; nó không phải là Thời gian vũ trụ tức UT, là cái tuân theo sự tự quay không dự đoán trước được của Trái Đất.", "Các độ dài khác nhau \nNhư đã đề cập trên đây có một số lựa chọn để tính độ dài năm chí tuyến, phụ thuộc vào điểm tham chiếu được chọn.", "Sai số (nhỏ nhưng tính được) (gọi là ΔT) là thích hợp cho các ứng dụng dẫn chiếu đến thời gian và ngày được quan sát từ Trái Đất, như các loại lịch và nghiên cứu về các quan sát thuộc về lịch sử thiên văn như nhật thực.", "Lý do của nó là trong khi tuế sai của điểm phân là gần đều thì vận tốc biểu kiến của Mặt Trời lại không như vậy.", "Các độ dài khác nhau \nNhư đã đề cập trên đây có một số lựa chọn để tính độ dài năm chí tuyến, phụ thuộc vào điểm tham chiếu được chọn.", "Khi Trái Đất gần với điểm cận nhật trên quỹ đạo của nó (hiện nay khoảng ngày 3–4 tháng 1), nó (và như vậy là Mặt Trời được xét từ Trái Đất) chuyển động nhanh hơn trung bình; vì thế thời gian cần đạt được khi nó gần trong khu vực của điểm này là nhỏ hơn một cách tương đối, và \"năm chí tuyến\" được đo cho điểm này sẽ dài hơn trung bình.", "Lý do của nó là trong khi tuế sai của điểm phân là gần đều thì vận tốc biểu kiến của Mặt Trời lại không như vậy.", "Đây là trường hợp nếu ta đo thời gian để Mặt Trời trở lại điểm đông chí đối với bán cầu bắc (khoảng ngày 21–22 tháng 12), là điểm rất gần với điểm cận nhật.", "Khi Trái Đất gần với điểm cận nhật trên quỹ đạo của nó (hiện nay khoảng ngày 3–4 tháng 1), nó (và như vậy là Mặt Trời được xét từ Trái Đất) chuyển động nhanh hơn trung bình; vì thế thời gian cần đạt được khi nó gần trong khu vực của điểm này là nhỏ hơn một cách tương đối, và \"năm chí tuyến\" được đo cho điểm này sẽ dài hơn trung bình.", "Ngược lại, điểm hạ chí của bán cầu bắc hiện tại là gần với điểm viễn nhật, khi đó Trái Đất chuyển động chậm hơn trung bình.", "Đây là trường hợp nếu ta đo thời gian để Mặt Trời trở lại điểm đông chí đối với bán cầu bắc (khoảng ngày 21–22 tháng 12), là điểm rất gần với điểm cận nhật.", "Vì thế thời gian nó cần đạt được gần điểm này là lớn hơn trung bình: vì thế năm chí tuyến được đo ở điểm này là ngắn hơn trung bình.", "Ngược lại, điểm hạ chí của bán cầu bắc hiện tại là gần với điểm viễn nhật, khi đó Trái Đất chuyển động chậm hơn trung bình.", "Các điểm phân là trung gian và hiện tại các năm chí tuyến được đo ở các điểm này rất gần với giá trị của năm chí tuyến trung bình như đã đề cập trên đây.", "Vì thế thời gian nó cần đạt được gần điểm này là lớn hơn trung bình: vì thế năm chí tuyến được đo ở điểm này là ngắn hơn trung bình.", "Vì điểm phân thực hiện được đủ chu kỳ trong tương quan với điểm cận nhật (trong khoảng 21.000 năm), độ dài của năm chí tuyến như đã được định nghĩa với dẫn chiếu tới điểm cụ thể trên hoàng đạo dao động xung quanh năm chí tuyến trung bình.", "Các điểm phân là trung gian và hiện tại các năm chí tuyến được đo ở các điểm này rất gần với giá trị của năm chí tuyến trung bình như đã đề cập trên đây.", "Giá trị hiện tại và sự thay đổi hàng năm của thời gian để trở lại các điểm chính trên hoàng đạo là [1] (tên gọi các điểm này là đối với bắc bán cầu):\n Xuân phân: 365,242 374 04 + 0,000 000 103 38 × a ngày\n Hạ chí: 365,241 626 03 + 0,000 000 006 50 × a ngày\n Thu phân: 365,242 017 67 − 0,000 000 231 50 × a ngày\n Đông chí: 365,242 740 49 − 0,000 000 124 46 × a ngày\n\nLưu ý rằng trung bình của bốn cái này là 365,242 2 ngày SI (năm chí tuyến trung bình).", "Vì điểm phân thực hiện được đủ chu kỳ trong tương quan với điểm cận nhật (trong khoảng 21.000 năm), độ dài của năm chí tuyến như đã được định nghĩa với dẫn chiếu tới điểm cụ thể trên hoàng đạo dao động xung quanh năm chí tuyến trung bình.", "Con số này hiện nay là đang nhỏ hơn 365,242 2 một chút, có nghĩa là năm đang ngắn hơn (khi được đo theo giây).", "Giá trị hiện tại và sự thay đổi hàng năm của thời gian để trở lại các điểm chính trên hoàng đạo là [1] (tên gọi các điểm này là đối với bắc bán cầu):\n Xuân phân: 365,242 374 04 + 0,000 000 103 38 × a ngày\n Hạ chí: 365,241 626 03 + 0,000 000 006 50 × a ngày\n Thu phân: 365,242 017 67 − 0,000 000 231 50 × a ngày\n Đông chí: 365,242 740 49 − 0,000 000 124 46 × a ngày\n\nLưu ý rằng trung bình của bốn cái này là 365,242 2 ngày SI (năm chí tuyến trung bình).", "Hiện nay, vận tốc tự quay thực sự là đang chậm hơn và ngày trong tương lai sẽ dài hơn (đo theo giây).", "Con số này hiện nay là đang nhỏ hơn 365,242 2 một chút, có nghĩa là năm đang ngắn hơn (khi được đo theo giây).", "Vì thế số ngày thực sự của năm cũng đang bị giảm đi.", "Hiện nay, vận tốc tự quay thực sự là đang chậm hơn và ngày trong tương lai sẽ dài hơn (đo theo giây).", "Sai biệt giữa các dạng khác nhau của năm là tương đối nhỏ đối với chuyển động hiện tại trên quỹ đạo của Trái Đất.", "Vì thế số ngày thực sự của năm cũng đang bị giảm đi.", "Tuy nhiên, trên Sao Hỏa thì sai số giữa các dạng khác nhau của năm theo độ lớn là nhiều hơn: năm xuân phân = 668,590 7 ngày Sao Hỏa, năm hạ chí = 668,588 0 ngày, năm thu phân = 668,594 0 ngày, năm đông chí = 668,595 8 ngày, với năm chí tuyến là 668,592 1 ngày 1.", "Sai biệt giữa các dạng khác nhau của năm là tương đối nhỏ đối với chuyển động hiện tại trên quỹ đạo của Trái Đất.", "Điều này xảy ra bởi độ lệch tâm quỹ đạo lớn hơn của Sao Hỏa.", "Tuy nhiên, trên Sao Hỏa thì sai số giữa các dạng khác nhau của năm theo độ lớn là nhiều hơn: năm xuân phân = 668,590 7 ngày Sao Hỏa, năm hạ chí = 668,588 0 ngày, năm thu phân = 668,594 0 ngày, năm đông chí = 668,595 8 ngày, với năm chí tuyến là 668,592 1 ngày 1.", "Cũng cần phải lưu ý rằng quỹ đạo Trái Đất phải trải qua các chu kỳ tăng và giảm độ lệch tâm theo thang độ thời gian khoảng 100.000 năm (chu kỳ Milankovitch), và độ lệch tâm của nó có thể đạt tới khoảng 0,06 vì thế trong tương lai xa Trái Đất sẽ có các giá trị lệch nhau nhiều hơn cho các năm phân (xuân phân/thu phân) và năm chí (đông chí/hạ chí).", "Điều này xảy ra bởi độ lệch tâm quỹ đạo lớn hơn của Sao Hỏa.", "Năm trên lịch \nSự phân biệt này cần thiết để nghiên cứu lịch.", "Cũng cần phải lưu ý rằng quỹ đạo Trái Đất phải trải qua các chu kỳ tăng và giảm độ lệch tâm theo thang độ thời gian khoảng 100.000 năm (chu kỳ Milankovitch), và độ lệch tâm của nó có thể đạt tới khoảng 0,06 vì thế trong tương lai xa Trái Đất sẽ có các giá trị lệch nhau nhiều hơn cho các năm phân (xuân phân/thu phân) và năm chí (đông chí/hạ chí).", "Lễ hội chuyển động chính của Thiên chúa giáo là lễ Phục Sinh.", "Năm trên lịch \nSự phân biệt này cần thiết để nghiên cứu lịch.", "Có vài phương pháp khác nhau để tính ngày Phục Sinh đã được sử dụng trong thời kỳ ban đầu của Thiên chúa giáo, nhưng cuối cùng quy tắc thống nhất đã được chấp nhận là lễ Phục Sinh sẽ được kỷ niệm vào ngày chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn trong/sau ngày xuân phân, và ngày được thiết lập là ngày 21 tháng 3.", "Lễ hội chuyển động chính của Thiên chúa giáo là lễ Phục Sinh.", "Nhà thờ vì vậy đã chọn nó làm khách thể để giữ ngày xuân phân vào/gần ngày 21 tháng 3, và năm theo lịch cần được đồng bộ với năm chí tuyến như đã được đo bằng trung bình khoảng thời gian giữa hai kỳ xuân phân.", "Có vài phương pháp khác nhau để tính ngày Phục Sinh đã được sử dụng trong thời kỳ ban đầu của Thiên chúa giáo, nhưng cuối cùng quy tắc thống nhất đã được chấp nhận là lễ Phục Sinh sẽ được kỷ niệm vào ngày chủ nhật đầu tiên sau ngày trăng tròn trong/sau ngày xuân phân, và ngày được thiết lập là ngày 21 tháng 3.", "Từ khoảng năm 1000 thì năm chí tuyến trung bình (được đo theo ngày SI) đã trở thành ngắn hơn đáng kể so với trung bình khoảng cách hai xuân phân (đo theo ngày thực tế), vì vậy khoảng cách giữa hai xuân phân kế tiếp được đo theo ngày SI trở nên dài hơn đáng kể.", "Nhà thờ vì vậy đã chọn nó làm khách thể để giữ ngày xuân phân vào/gần ngày 21 tháng 3, và năm theo lịch cần được đồng bộ với năm chí tuyến như đã được đo bằng trung bình khoảng thời gian giữa hai kỳ xuân phân.", "Hiện nay lịch Gregory hiện tại có năm trung bình là:\n\n365 + 97/400 = 365,242 5 ngày.", "Từ khoảng năm 1000 thì năm chí tuyến trung bình (được đo theo ngày SI) đã trở thành ngắn hơn đáng kể so với trung bình khoảng cách hai xuân phân (đo theo ngày thực tế), vì vậy khoảng cách giữa hai xuân phân kế tiếp được đo theo ngày SI trở nên dài hơn đáng kể.", "Mặc dù nó rất gần với năm xuân phân (phù hợp với mục đích của cải cách lịch Gregory năm 1582), nó là hơi dài hơn, và không phải là xấp xỉ tối ưu khi xem xét với các phân số liệt kê dưới đây.", "Hiện nay lịch Gregory hiện tại có năm trung bình là:\n\n365 + 97/400 = 365,242 5 ngày.", "Lưu ý rằng phép tính xấp xỉ 365 + 8/33 được sử dụng trong lịch Iran là có lẽ tốt hơn và 365 + 8/33 đã được xem xét bởi Roma và nước Anh như là một hướng khác của cải cách lịch tôn giáo Gregory năm 1582.", "Mặc dù nó rất gần với năm xuân phân (phù hợp với mục đích của cải cách lịch Gregory năm 1582), nó là hơi dài hơn, và không phải là xấp xỉ tối ưu khi xem xét với các phân số liệt kê dưới đây.", "Xấp xỉ \nPhần thập phân của năm xuân phân như nêu trên đây đã cho ta các tiếp cận khác nhau để lấy giá trị trung bình giữa các xuân phân kế tiếp (tức là phần của ngày).", "Lưu ý rằng phép tính xấp xỉ 365 + 8/33 được sử dụng trong lịch Iran là có lẽ tốt hơn và 365 + 8/33 đã được xem xét bởi Roma và nước Anh như là một hướng khác của cải cách lịch tôn giáo Gregory năm 1582.", "Các tiếp cận này có thể sử dụng để thêm vào giữa các năm thường có 365 ngày bằng năm nhuận có 366 ngày sao cho giữ năm trên lịch đồng bộ với điểm xuân phân:\n 365 (Không thêm ngày)\n 365 + 1/4 (chu kỳ Julius; 1/4 nghĩa là 1 năm nhuận trong 4 năm)\n 365 + 7/29 (6/24 + 1/5 nghĩa là 6 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 97/400 (chu kỳ Gregory)\n 365 + 8/33 (chu kỳ Khayyam; 7/28 + 1/5 nghĩa là 7 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 143/590 (17 x (7/28 + 1/5) + 6/24 + 1/5))\n\nLưu ý: Là 590 năm bởi vì độ dài năm sẽ thay đổi, cần thiết phải có sự hoãn lại bằng một nội chu kỳ 7 trong 29.", "Xấp xỉ \nPhần thập phân của năm xuân phân như nêu trên đây đã cho ta các tiếp cận khác nhau để lấy giá trị trung bình giữa các xuân phân kế tiếp (tức là phần của ngày).", "Thêm nữa, các tính toán hiện đại chỉ ra rằng năm xuân phân nằm giữa 365,242 3 và 365,242 4 ngày theo lịch (có nghĩa là ngày Mặt Trời được đo trong UT) trong bốn thiên niên kỷ gần đây và sẽ là 365,242 4 ngày trong vài thiên niên kỷ tiếp theo.", "Các tiếp cận này có thể sử dụng để thêm vào giữa các năm thường có 365 ngày bằng năm nhuận có 366 ngày sao cho giữ năm trên lịch đồng bộ với điểm xuân phân:\n 365 (Không thêm ngày)\n 365 + 1/4 (chu kỳ Julius; 1/4 nghĩa là 1 năm nhuận trong 4 năm)\n 365 + 7/29 (6/24 + 1/5 nghĩa là 6 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 97/400 (chu kỳ Gregory)\n 365 + 8/33 (chu kỳ Khayyam; 7/28 + 1/5 nghĩa là 7 chu kỳ Julius, tiếp theo là 1 năm nhuận trong 5 năm)\n 365 + 143/590 (17 x (7/28 + 1/5) + 6/24 + 1/5))\n\nLưu ý: Là 590 năm bởi vì độ dài năm sẽ thay đổi, cần thiết phải có sự hoãn lại bằng một nội chu kỳ 7 trong 29.", "Có điều này vì sự ngẫu nhiên của sự triệt tiêu của các yếu tố ảnh hưởng tới độ lớn của năm chí tuyến theo các phép đo cụ thể nào đó trong kỷ nguyên hiện tại.", "Thêm nữa, các tính toán hiện đại chỉ ra rằng năm xuân phân nằm giữa 365,242 3 và 365,242 4 ngày theo lịch (có nghĩa là ngày Mặt Trời được đo trong UT) trong bốn thiên niên kỷ gần đây và sẽ là 365,242 4 ngày trong vài thiên niên kỷ tiếp theo.", "Xem thêm \n Năm thiên văn\n Năm Julius (thiên văn)\n Năm điểm cận nhật\n Lịch Sao Hỏa\n\nTham khảo \n\n [1] Derived from: Jean Meeus (1991), Astronomical Algorithms, Ch.26 p. 166; Willmann-Bell, Richmond, VA.", "Có điều này vì sự ngẫu nhiên của sự triệt tiêu của các yếu tố ảnh hưởng tới độ lớn của năm chí tuyến theo các phép đo cụ thể nào đó trong kỷ nguyên hiện tại.", "ISBN 0-943396-35-2; based on the VSOP-87 planetary ephemeris.", "Xem thêm \n Năm thiên văn\n Năm Julius (thiên văn)\n Năm điểm cận nhật\n Lịch Sao Hỏa\n\nTham khảo \n\n [1] Derived from: Jean Meeus (1991), Astronomical Algorithms, Ch.26 p. 166; Willmann-Bell, Richmond, VA.", "Jean Meeus and Denis Savoie, \"The history of the tropical year\", Journal of the British Astronomical Association 102 (1992) 40–42.2\n\nĐơn vị đo thời gian\nLịch\nChu kỳ quỹ đạo\nThuật ngữ thiên văn học\nChiêm tinh học phương Tây\nĐơn vị thời gian\nThời gian trong thiên văn học", "ISBN 0-943396-35-2; based on the VSOP-87 planetary ephemeris." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Kitô giáo, đạo Kitô hay Cơ Đốc giáo là một tôn giáo Abraham độc thần, đặt nền tảng vào cuộc đời, con người và những lời giáo huấn của Jesus thành Nazareth (như trong Tân Ước).", "Đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với khoảng 2,6 tỷ tín đồ (chiếm đa số ở 157 quốc gia và vùng lãnh thổ).", "Đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với khoảng 2,6 tỷ tín đồ (chiếm đa số ở 157 quốc gia và vùng lãnh thổ).", "Kitô hữu (Cơ Đốc nhân) tin rằng Giêsu là con của Thiên Chúa và là Đấng Messiah của người Do Thái như đã được tiên báo trong Cựu Ước (còn gọi là kinh thánh Do Thái hoặc Tanakh), rằng Ngài đã chịu đau khổ, bị đóng đinh, và sau ba ngày sống lại từ cõi chết, cứu rỗi nhân loại.", "Kitô hữu (Cơ Đốc nhân) tin rằng Giêsu là con của Thiên Chúa và là Đấng Messiah của người Do Thái như đã được tiên báo trong Cựu Ước (còn gọi là kinh thánh Do Thái hoặc Tanakh), rằng Ngài đã chịu đau khổ, bị đóng đinh, và sau ba ngày sống lại từ cõi chết, cứu rỗi nhân loại.", "Kitô giáo đóng một vai trò quan trọng trong nền văn hóa phương Tây.", "Kitô giáo đóng một vai trò quan trọng trong nền văn hóa phương Tây.", "Kitô giáo ban đầu là một giáo phái Do Thái ở Đền thờ thứ hai trong Do Thái giáo thời Hy Lạp đô hộ vào thế kỷ thứ nhất ở tỉnh Judea của La Mã.", "Kitô giáo ban đầu là một giáo phái Do Thái ở Đền thờ thứ hai trong Do Thái giáo thời Hy Lạp đô hộ vào thế kỷ thứ nhất ở tỉnh Judea của La Mã.", "Các sứ đồ của Jesus và những người theo họ lan rộng khắp Levant, Châu Âu, Tiểu Á, Lưỡng Hà, Nam Kavkaz, Carthage cổ đại, Ai Cập và Ethiopia, bất chấp sự ngược đãi đáng kể ban đầu.", "Các sứ đồ của Jesus và những người theo họ lan rộng khắp Levant, Châu Âu, Tiểu Á, Lưỡng Hà, Nam Kavkaz, Carthage cổ đại, Ai Cập và Ethiopia, bất chấp sự ngược đãi đáng kể ban đầu.", "Nó nhanh chóng thu hút những người ngoại đạo kính sợ Chúa, điều này dẫn đến việc xa rời phong tục của người Do Thái, và sau sự sụp đổ của Jerusalem, Kitô giáo dần dần tách khỏi Do Thái giáo.", "Nó nhanh chóng thu hút những người ngoại đạo kính sợ Chúa, điều này dẫn đến việc xa rời phong tục của người Do Thái, và sau sự sụp đổ của Jerusalem, Kitô giáo dần dần tách khỏi Do Thái giáo.", "Trải qua hai thiên niên kỷ, các bất đồng về thần học và giáo hội học đã hình thành các hệ phái Kitô giáo khác nhau.", "Trải qua hai thiên niên kỷ, các bất đồng về thần học và giáo hội học đã hình thành các hệ phái Kitô giáo khác nhau.", "Cảnh giáo và Chính thống giáo Cổ Đông phương tách khỏi Đại Giáo hội sau Công đồng Ephesus (431) và Công đồng Chalcedon (451).", "Cảnh giáo và Chính thống giáo Cổ Đông phương tách khỏi Đại Giáo hội sau Công đồng Ephesus (431) và Công đồng Chalcedon (451).", "Công giáo Tây phương và Chính thống giáo Đông phương cắt đứt hiệp thông với nhau trong cuộc Ly giáo Đông–Tây năm 1054.", "Công giáo Tây phương và Chính thống giáo Đông phương cắt đứt hiệp thông với nhau trong cuộc Ly giáo Đông–Tây năm 1054.", "Kháng Cách (thường gọi là Tin Lành), không phải là một hệ phái đơn nhất nhưng là thuật từ nhóm hợp, phát sinh từ cuộc Cải cách Kháng nghị thế kỷ 16.", "Kháng Cách (thường gọi là Tin Lành), không phải là một hệ phái đơn nhất nhưng là thuật từ nhóm hợp, phát sinh từ cuộc Cải cách Kháng nghị thế kỷ 16.", "Từ nguyên \nTừ nguyên của \"Kitô\" là (Khristos) trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là \"Đấng được xức dầu\", dịch theo danh hiệu Messiah trong tiếng Hebrew.", "Từ nguyên \nTừ nguyên của \"Kitô\" là (Khristos) trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là \"Đấng được xức dầu\", dịch theo danh hiệu Messiah trong tiếng Hebrew.", "Trong tiếng Việt, người Công giáo dùng từ \"Kitô\" để gọi danh hiệu này của Giêsu, trong khi người Tin Lành thường dùng từ \"Christ\".", "Trong tiếng Việt, người Công giáo dùng từ \"Kitô\" để gọi danh hiệu này của Giêsu, trong khi người Tin Lành thường dùng từ \"Christ\".", "Bên cạnh từ \"Kitô\" phiên âm qua tiếng Bồ Đào Nha được sử dụng bởi tín hữu Công giáo, còn có từ \"Cơ Đốc\" xuất phát từ chữ Nho (基督) và thường được tín hữu Tin Lành sử dụng.", "Bên cạnh từ \"Kitô\" phiên âm qua tiếng Bồ Đào Nha được sử dụng bởi tín hữu Công giáo, còn có từ \"Cơ Đốc\" xuất phát từ chữ Nho (基督) và thường được tín hữu Tin Lành sử dụng.", "Ngoài ra, một số người cũng dùng cách gọi Thiên Chúa giáo để chỉ Công giáo nói riêng và Kitô giáo nói chung.", "Ngoài ra, một số người cũng dùng cách gọi Thiên Chúa giáo để chỉ Công giáo nói riêng và Kitô giáo nói chung.", "Lịch sử\n\nNguồn gốc đức tin \nTheo Kinh thánh, Thiên Chúa là đấng đã sáng tạo ra vũ trụ, muôn loài trong 6 ngày và ngày thứ 7 Ngài nghỉ ngơi.", "Lịch sử\n\nNguồn gốc đức tin \nTheo Kinh thánh, Thiên Chúa là đấng đã sáng tạo ra vũ trụ, muôn loài trong 6 ngày và ngày thứ 7 Ngài nghỉ ngơi.", "Ông Adam và bà Eva không nghe lời Thiên Chúa đã ăn trái của \"cây biết điều thiện điều ác\" (trái cấm) nên bị Thiên Chúa đuổi khỏi Vườn địa đàng.", "Ông Adam và bà Eva không nghe lời Thiên Chúa đã ăn trái của \"cây biết điều thiện điều ác\" (trái cấm) nên bị Thiên Chúa đuổi khỏi Vườn địa đàng.", "Hai người này truyền tội lỗi (gọi là tội tổ tông, nguyên tội) cho con cháu là loài người.", "Hai người này truyền tội lỗi (gọi là tội tổ tông, nguyên tội) cho con cháu là loài người.", "Bởi loài người mang tội, Thiên Chúa đã giáng sinh làm người và chịu khổ hình để loài người được hòa giải với Thiên Chúa.", "Bởi loài người mang tội, Thiên Chúa đã giáng sinh làm người và chịu khổ hình để loài người được hòa giải với Thiên Chúa.", "Vậy tâm điểm việc cứu rỗi của Kitô giáo là Giêsu, do đó trọng tâm của cuộc sống Kitô hữu là niềm xác tin rằng Giêsu là Con Thiên Chúa giáng trần, là Đấng Messiah.", "Vậy tâm điểm việc cứu rỗi của Kitô giáo là Giêsu, do đó trọng tâm của cuộc sống Kitô hữu là niềm xác tin rằng Giêsu là Con Thiên Chúa giáng trần, là Đấng Messiah.", "Danh hiệu \"Messiah\" có nguồn gốc từ tiếng Do Thái , nghĩa là \"đấng được xức dầu\", chuyển ngữ sang tiếng Hy Lạp là .", "Danh hiệu \"Messiah\" có nguồn gốc từ tiếng Do Thái , nghĩa là \"đấng được xức dầu\", chuyển ngữ sang tiếng Hy Lạp là .", "Kitô hữu tin rằng, là Đấng Messiah, Giêsu được Thiên Chúa xức dầu để tể trị và cứu rỗi nhân loại, Giêsu đến để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah trong Cựu Ước.", "Kitô hữu tin rằng, là Đấng Messiah, Giêsu được Thiên Chúa xức dầu để tể trị và cứu rỗi nhân loại, Giêsu đến để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah trong Cựu Ước.", "Trọng tâm của đức tin Kitô giáo là qua sự chết và phục sinh của Giêsu, con người tội lỗi được phục hòa với Thiên Chúa, nhờ đó mà nhận lãnh sự cứu rỗi và lời hứa được hưởng sự sống đời đời.", "Trọng tâm của đức tin Kitô giáo là qua sự chết và phục sinh của Giêsu, con người tội lỗi được phục hòa với Thiên Chúa, nhờ đó mà nhận lãnh sự cứu rỗi và lời hứa được hưởng sự sống đời đời.", "Trong khi những tranh luận thần học về bản thể của Giêsu vẫn đang tiếp diễn, thì phần lớn Kitô hữu tin rằng Giêsu là Thiên Chúa nhập thể, Giêsu \"là Thiên Chúa và là con người\" trong ý nghĩa trọn vẹn của cả hai bản tính.", "Trong khi những tranh luận thần học về bản thể của Giêsu vẫn đang tiếp diễn, thì phần lớn Kitô hữu tin rằng Giêsu là Thiên Chúa nhập thể, Giêsu \"là Thiên Chúa và là con người\" trong ý nghĩa trọn vẹn của cả hai bản tính.", "Vì Giêsu là người nên phải trải qua những đau khổ và bị cám dỗ như con người bình thường, nhưng không hề phạm tội.", "Vì Giêsu là người nên phải trải qua những đau khổ và bị cám dỗ như con người bình thường, nhưng không hề phạm tội.", "Vì là Thiên Chúa, Giêsu đánh bại quyền lực sự chết và sống lại từ kẻ chết.", "Vì là Thiên Chúa, Giêsu đánh bại quyền lực sự chết và sống lại từ kẻ chết.", "Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa đã cho Giêsu sống lại từ cõi chết, đặt Giêsu ngồi bên hữu của Chúa Cha và Ngài sẽ trở lại để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah như sự phục sinh, sự phán xét sau cùng và sự thiết lập Vương quốc của Thiên Chúa.", "Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa đã cho Giêsu sống lại từ cõi chết, đặt Giêsu ngồi bên hữu của Chúa Cha và Ngài sẽ trở lại để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah như sự phục sinh, sự phán xét sau cùng và sự thiết lập Vương quốc của Thiên Chúa.", "Kitô giáo được biết đến từ thế kỷ thứ nhất khi các môn đồ của Giêsu được gọi là Kitô hữu tại thành Antiochia xứ Syria (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), nơi họ đến để lánh nạn và định cư sau những cuộc bức hại đầu tiên tại xứ Judea.", "Kitô giáo được biết đến từ thế kỷ thứ nhất khi các môn đồ của Giêsu được gọi là Kitô hữu tại thành Antiochia xứ Syria (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), nơi họ đến để lánh nạn và định cư sau những cuộc bức hại đầu tiên tại xứ Judea.", "Nền thần học của Kitô giáo sơ khai được thành lập và truyền bá bởi sứ đồ Phaolô và các sứ đồ khác.", "Nền thần học của Kitô giáo sơ khai được thành lập và truyền bá bởi sứ đồ Phaolô và các sứ đồ khác.", "Theo Tân Ước, Giêsu tự xưng mình là Đấng Messiah mà dân Do Thái vẫn hằng mong đợi, nhưng đã bị nhóm lãnh đạo Tôn giáo và Dân sự cũng như dân chúng chối từ và bị xem như là chống lại Đền thờ và luật lệ thời đó.", "Theo Tân Ước, Giêsu tự xưng mình là Đấng Messiah mà dân Do Thái vẫn hằng mong đợi, nhưng đã bị nhóm lãnh đạo Tôn giáo và Dân sự cũng như dân chúng chối từ và bị xem như là chống lại Đền thờ và luật lệ thời đó.", "Giêsu nói với tổng trấn Pontius Pilatus rằng \"Ta là đường đi, chân lý và sự sống.", "Giêsu nói với tổng trấn Pontius Pilatus rằng \"Ta là đường đi, chân lý và sự sống.", "Chẳng bởi Ta thì không ai được đến với Cha\".", "Chẳng bởi Ta thì không ai được đến với Cha\".", "Ngài bị buộc tội phạm thượng do dám gọi Thiên Chúa là Cha và bị kết án tử hình bởi chính quyền La Mã vào năm 30.", "Ngài bị buộc tội phạm thượng do dám gọi Thiên Chúa là Cha và bị kết án tử hình bởi chính quyền La Mã vào năm 30.", "Tuy nhiên Giêsu được Pontius Pilatus, tổng trấn người La Mã, gọi là \"Vua của dân Do Thái\".", "Tuy nhiên Giêsu được Pontius Pilatus, tổng trấn người La Mã, gọi là \"Vua của dân Do Thái\".", "Theo các sách Phúc âm, người La Mã buộc tội Giêsu vì muốn xoa dịu sự bất bình của giới cầm quyền Do Thái, nhưng một số học giả cho rằng đó là cách mà Đế chế La Mã trừng phạt những người chống đối họ.", "Theo các sách Phúc âm, người La Mã buộc tội Giêsu vì muốn xoa dịu sự bất bình của giới cầm quyền Do Thái, nhưng một số học giả cho rằng đó là cách mà Đế chế La Mã trừng phạt những người chống đối họ.", "Kitô hữu tin rằng Cựu Ước đã tiên báo cái chết và sự sỉ nhục mà Giêsu phải chịu như đã chép trong Tân Ước.", "Kitô hữu tin rằng Cựu Ước đã tiên báo cái chết và sự sỉ nhục mà Giêsu phải chịu như đã chép trong Tân Ước.", "Sách Isaiah ngụ ý rằng Giêsu bị vả, nhổ, đấm vào mặt, bị đánh bằng roi cũng như bị sỉ nhục.", "Sách Isaiah ngụ ý rằng Giêsu bị vả, nhổ, đấm vào mặt, bị đánh bằng roi cũng như bị sỉ nhục.", "Kitô hữu xem sự phục sinh của Giêsu là nền tảng của đức tin và là biến cố quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại.", "Kitô hữu xem sự phục sinh của Giêsu là nền tảng của đức tin và là biến cố quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại.", "Theo Tân Ước, Giêsu là tâm điểm của Kitô giáo, bị đóng đinh trên thập tự giá, chết và mai táng trong mộ, đến ngày thứ ba thì sống lại.", "Theo Tân Ước, Giêsu là tâm điểm của Kitô giáo, bị đóng đinh trên thập tự giá, chết và mai táng trong mộ, đến ngày thứ ba thì sống lại.", "Theo ký thuật của Tân Ước, sau khi sống lại, Giêsu, trong những lần khác nhau tại những địa điểm khác nhau, đã đến gặp mười một sứ đồ và các môn đồ, trong đó có lần xuất hiện trước sự chứng kiến của \"hơn năm trăm người\", sau đó thì về trời.", "Theo ký thuật của Tân Ước, sau khi sống lại, Giêsu, trong những lần khác nhau tại những địa điểm khác nhau, đã đến gặp mười một sứ đồ và các môn đồ, trong đó có lần xuất hiện trước sự chứng kiến của \"hơn năm trăm người\", sau đó thì về trời.", "Các sứ đồ của Giêsu là nhân chứng về cuộc đời, lời giảng và sự sống lại của Giêsu.", "Các sứ đồ của Giêsu là nhân chứng về cuộc đời, lời giảng và sự sống lại của Giêsu.", "Ngoài ra còn có nhiều môn đồ (đến 70 người) trong đó có James, Mark, Luca, Maria Madalena,... những người này theo Giêsu trong các cuộc hành trình và họ chứng kiến khi Giêsu giảng dạy và làm nhiều phép lạ.", "Ngoài ra còn có nhiều môn đồ (đến 70 người) trong đó có James, Mark, Luca, Maria Madalena,... những người này theo Giêsu trong các cuộc hành trình và họ chứng kiến khi Giêsu giảng dạy và làm nhiều phép lạ.", "Sau khi Giêsu bị đóng đinh, các sứ đồ và các môn đệ khác công bố rằng Giêsu đã sống lại từ cõi chết và họ khởi sự rao giảng thông điệp mới.", "Sau khi Giêsu bị đóng đinh, các sứ đồ và các môn đệ khác công bố rằng Giêsu đã sống lại từ cõi chết và họ khởi sự rao giảng thông điệp mới.", "Các sứ đồ và môn đệ này đã viết các sách Phúc âm và các Thư tín.", "Các sứ đồ và môn đệ này đã viết các sách Phúc âm và các Thư tín.", "Trong số 27 sách của Tân Ước, nhiều quyển được cho là viết bởi Phaolô.", "Trong số 27 sách của Tân Ước, nhiều quyển được cho là viết bởi Phaolô.", "Ông cũng là tác giả của hầu hết mười bốn thư tín và một số truyền thuyết cho rằng ông cũng là tác giả của Thư gửi tín hữu Do Thái.", "Ông cũng là tác giả của hầu hết mười bốn thư tín và một số truyền thuyết cho rằng ông cũng là tác giả của Thư gửi tín hữu Do Thái.", "Phúc âm Luca và sách Sách Công vụ Tông đồ được cho là viết bởi Luca, người chịu ảnh hưởng trực tiếp của Phaolô.", "Phúc âm Luca và sách Sách Công vụ Tông đồ được cho là viết bởi Luca, người chịu ảnh hưởng trực tiếp của Phaolô.", "Phaolô là môn đồ của Gamaliel, một nhân vật có thanh thế trong tòa công luận.", "Phaolô là môn đồ của Gamaliel, một nhân vật có thanh thế trong tòa công luận.", "Phaolô được xem như là nhà truyền giáo quan trọng nhất rao giảng thông điệp Kitô cho thế giới bên ngoài.", "Phaolô được xem như là nhà truyền giáo quan trọng nhất rao giảng thông điệp Kitô cho thế giới bên ngoài.", "Hội thánh sơ khai\n\nKitô giáo Do Thái \n\nKitô giáo đã phát triển trong thế kỷ thứ nhất vốn là Do Thái giáo Đền thờ thứ hai đã bị Hy Lạp hóa.", "Hội thánh sơ khai\n\nKitô giáo Do Thái \n\nKitô giáo đã phát triển trong thế kỷ thứ nhất vốn là Do Thái giáo Đền thờ thứ hai đã bị Hy Lạp hóa.", "Kitô giáo Do Thái nhanh chóng thu hút những người ngoại bang kính sợ Đức Chúa Trời, đặt ra vấn đề cho quan điểm tôn giáo Do Thái của nó, vốn nhấn mạnh vào việc tuân thủ chặt chẽ các điều răn của người Do Thái.", "Kitô giáo Do Thái nhanh chóng thu hút những người ngoại bang kính sợ Đức Chúa Trời, đặt ra vấn đề cho quan điểm tôn giáo Do Thái của nó, vốn nhấn mạnh vào việc tuân thủ chặt chẽ các điều răn của người Do Thái.", "Sứ đồ Phao-lô đã giải quyết vấn đề này bằng cách nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi bởi đức tin nơi Giêsu, và cái chết và sự phục sinh của Ngài.", "Sứ đồ Phao-lô đã giải quyết vấn đề này bằng cách nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi bởi đức tin nơi Giêsu, và cái chết và sự phục sinh của Ngài.", "Việc ông rời bỏ phong tục Do Thái đã dẫn đến việc thành lập Kitô giáo như một tôn giáo độc lập.", "Việc ông rời bỏ phong tục Do Thái đã dẫn đến việc thành lập Kitô giáo như một tôn giáo độc lập.", "Các thư tín, Phúc Âm trong Tân Ước chứa đựng các tín điều và thánh ca sơ khai, cũng như các tường thuật về Cuộc Khổ nạn, ngôi mộ trống và Phục sinh.", "Các thư tín, Phúc Âm trong Tân Ước chứa đựng các tín điều và thánh ca sơ khai, cũng như các tường thuật về Cuộc Khổ nạn, ngôi mộ trống và Phục sinh.", "Kitô giáo ban đầu lan rộng đến các nhóm tín đồ trong số các dân tộc nói tiếng Aramaic dọc theo bờ biển Địa Trung Hải của Đế chế La Mã và xa hơn nữa, vào cả Đế chế Parthia và Đế chế Sasanian sau này.", "Kitô giáo ban đầu lan rộng đến các nhóm tín đồ trong số các dân tộc nói tiếng Aramaic dọc theo bờ biển Địa Trung Hải của Đế chế La Mã và xa hơn nữa, vào cả Đế chế Parthia và Đế chế Sasanian sau này.", "Kitô giáo tiền Nicaea \nKitô giáo tiền Nicaea là thời kỳ sau Kitô giáo Do Thái cho đến Công đồng Nicaea I vào năm 325.", "Kitô giáo tiền Nicaea \nKitô giáo tiền Nicaea là thời kỳ sau Kitô giáo Do Thái cho đến Công đồng Nicaea I vào năm 325.", "Vào đầu thời kỳ tiền Nicaea, đức tin Kitô giáo đã lan rộng khắp Tây Âu và Lưu vực Địa Trung Hải, đến Bắc Phi.", "Vào đầu thời kỳ tiền Nicaea, đức tin Kitô giáo đã lan rộng khắp Tây Âu và Lưu vực Địa Trung Hải, đến Bắc Phi.", "Một cấu trúc Giáo hội chính thức hơn đã phát triển từ các cộng đồng sơ khai, và nhiều học thuyết đã phát triển.", "Một cấu trúc Giáo hội chính thức hơn đã phát triển từ các cộng đồng sơ khai, và nhiều học thuyết đã phát triển.", "Những bức thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho các cộng đồng sơ khai ở Rome, Hy Lạp và Tiểu Á đã được lưu hành vào cuối thế kỷ thứ nhất.", "Những bức thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho các cộng đồng sơ khai ở Rome, Hy Lạp và Tiểu Á đã được lưu hành vào cuối thế kỷ thứ nhất.", "Đến đầu thế kỷ thứ 3, đã tồn tại một tập hợp các tác phẩm Kitô giáo ban đầu tương tự như Tân Ước hiện tại, mặc dù vẫn còn những tranh cãi về tính chính tắc.", "Đến đầu thế kỷ thứ 3, đã tồn tại một tập hợp các tác phẩm Kitô giáo ban đầu tương tự như Tân Ước hiện tại, mặc dù vẫn còn những tranh cãi về tính chính tắc.", "Đến thế kỷ thứ 4, đã tồn tại sự nhất trí trong Giáo hội Latin liên quan đến các văn bản kinh điển được đưa vào quy điển Tân Ước, và đến thế kỷ thứ 5, các Giáo hội Đông phương, với một số ngoại lệ, đã chấp nhận Khải Huyền và do đó đã hòa hợp với nhau về vấn đề kinh điển.", "Đến thế kỷ thứ 4, đã tồn tại sự nhất trí trong Giáo hội Latin liên quan đến các văn bản kinh điển được đưa vào quy điển Tân Ước, và đến thế kỷ thứ 5, các Giáo hội Đông phương, với một số ngoại lệ, đã chấp nhận Khải Huyền và do đó đã hòa hợp với nhau về vấn đề kinh điển.", "Chấp nhận ở Đế Chế La Mã \n\nVua Tiridates III đã biến Kitô giáo trở thành quốc giáo ở Armenia từ năm 301 đến năm 314.", "Chấp nhận ở Đế Chế La Mã \n\nVua Tiridates III đã biến Kitô giáo trở thành quốc giáo ở Armenia từ năm 301 đến năm 314.", "Constantine I đã tiếp xúc với Kitô giáo khi còn trẻ, và trong suốt cuộc đời, sự ủng hộ của ông đối với tôn giáo ngày càng lớn, đỉnh điểm là lễ rửa tội trên giường bệnh của ông.", "Constantine I đã tiếp xúc với Kitô giáo khi còn trẻ, và trong suốt cuộc đời, sự ủng hộ của ông đối với tôn giáo ngày càng lớn, đỉnh điểm là lễ rửa tội trên giường bệnh của ông.", "Trong triều đại của ông, cuộc đàn áp Kitô hữu do nhà nước hậu thuẫn đã chấm dứt với Sắc lệnh khoan dung năm 311 và Sắc lệnh Milan năm 313.", "Trong triều đại của ông, cuộc đàn áp Kitô hữu do nhà nước hậu thuẫn đã chấm dứt với Sắc lệnh khoan dung năm 311 và Sắc lệnh Milan năm 313.", "Chịu ảnh hưởng của cố vấn Mardonius, cháu trai của Constantine là Julian cố gắng đàn áp Kitô giáo nhưng không thành.", "Chịu ảnh hưởng của cố vấn Mardonius, cháu trai của Constantine là Julian cố gắng đàn áp Kitô giáo nhưng không thành.", "Vào ngày 27 tháng 2 năm 380, Theodosius I, Gratian và Valentinian II đã thành lập Công đồng Nicaea I với tư cách là Giáo hội của Đế chế La Mã.", "Vào ngày 27 tháng 2 năm 380, Theodosius I, Gratian và Valentinian II đã thành lập Công đồng Nicaea I với tư cách là Giáo hội của Đế chế La Mã.", "Constantine cũng có công trong việc triệu tập Công đồng Nicaea I vào năm 325, nhằm tìm cách giải quyết thuyết Arian và xây dựng Tín điều Nicene, vẫn được sử dụng trong Công giáo, Chính thống giáo Đông phương, Lutheran, Anh giáo và nhiều giáo hội Tin lành khác.", "Constantine cũng có công trong việc triệu tập Công đồng Nicaea I vào năm 325, nhằm tìm cách giải quyết thuyết Arian và xây dựng Tín điều Nicene, vẫn được sử dụng trong Công giáo, Chính thống giáo Đông phương, Lutheran, Anh giáo và nhiều giáo hội Tin lành khác.", "Kitô giáo thời trung cổ \nVới sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã ở phương Tây, đánh dấu sự bắt đầu của thời kỳ trung cổ, giáo hoàng trở thành một tay chơi chính trị, lần đầu tiên có thể thấy được trong hoạt động ngoại giao của Giáo hoàng Leo với người Hung và người Vandal.", "Kitô giáo thời trung cổ \nVới sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã ở phương Tây, đánh dấu sự bắt đầu của thời kỳ trung cổ, giáo hoàng trở thành một tay chơi chính trị, lần đầu tiên có thể thấy được trong hoạt động ngoại giao của Giáo hoàng Leo với người Hung và người Vandal.", "Giáo hội cũng bước vào một thời gian dài hoạt động truyền giáo và mở rộng giữa các bộ lạc khác nhau.", "Giáo hội cũng bước vào một thời gian dài hoạt động truyền giáo và mở rộng giữa các bộ lạc khác nhau.", "Trong khi những người theo thuyết Arian thiết lập án tử hình đối với những người ngoại đạo cũng như người Hungary, người Đức, người Celtic, người Baltic và một số dân tộc Slavơ.", "Trong khi những người theo thuyết Arian thiết lập án tử hình đối với những người ngoại đạo cũng như người Hungary, người Đức, người Celtic, người Baltic và một số dân tộc Slavơ.", "Khoảng năm 500, Thánh Benedict đã đề ra Quy luật Đan viện, thiết lập một hệ thống các quy định cho việc thành lập và điều hành các đan viện.", "Khoảng năm 500, Thánh Benedict đã đề ra Quy luật Đan viện, thiết lập một hệ thống các quy định cho việc thành lập và điều hành các đan viện.", "Chủ nghĩa tu viện đã trở thành một thế lực mạnh mẽ trên khắp châu Âu, và đã tạo ra nhiều trung tâm học tập ban đầu, nổi tiếng nhất là ở Ireland, Scotland và Gaul, góp phần vào thời Phục hưng Carolingian vào thế kỷ thứ 9.", "Chủ nghĩa tu viện đã trở thành một thế lực mạnh mẽ trên khắp châu Âu, và đã tạo ra nhiều trung tâm học tập ban đầu, nổi tiếng nhất là ở Ireland, Scotland và Gaul, góp phần vào thời Phục hưng Carolingian vào thế kỷ thứ 9.", "Thời Trung cổ đã mang lại những thay đổi lớn trong giáo hội.", "Thời Trung cổ đã mang lại những thay đổi lớn trong giáo hội.", "Giáo hoàng Grêgôriô I đã cải cách mạnh mẽ cơ cấu và cách điều hành giáo hội.", "Giáo hoàng Grêgôriô I đã cải cách mạnh mẽ cơ cấu và cách điều hành giáo hội.", "Vào đầu thế kỷ thứ 8, iconoclasm đã trở thành một vấn đề gây chia rẽ, khi nó được các hoàng đế Byzantine bảo trợ.", "Vào đầu thế kỷ thứ 8, iconoclasm đã trở thành một vấn đề gây chia rẽ, khi nó được các hoàng đế Byzantine bảo trợ.", "Công đồng Nicaea II cuối cùng đã tuyên bố ủng hộ các biểu tượng.", "Công đồng Nicaea II cuối cùng đã tuyên bố ủng hộ các biểu tượng.", "Vào đầu thế kỷ thứ 10, tu viện Kitô giáo phương Tây tiếp tục được làm mới nhờ sự lãnh đạo của tu viện vĩ đại Benedictine ở Cluny.", "Vào đầu thế kỷ thứ 10, tu viện Kitô giáo phương Tây tiếp tục được làm mới nhờ sự lãnh đạo của tu viện vĩ đại Benedictine ở Cluny.", "Ở phương Tây, từ thế kỷ 11 trở đi, một số trường nhà thờ cũ đã trở thành trường đại học.", "Ở phương Tây, từ thế kỷ 11 trở đi, một số trường nhà thờ cũ đã trở thành trường đại học.", "Trước đó, giáo dục đại học là lĩnh vực của các trường thánh đường Kitô giáo hoặc các trường tu viện, do các tu sĩ nam nữ lãnh đạo.", "Trước đó, giáo dục đại học là lĩnh vực của các trường thánh đường Kitô giáo hoặc các trường tu viện, do các tu sĩ nam nữ lãnh đạo.", "Những trường đại học mới này đã mở rộng chương trình giảng dạy để bao gồm các chương trình học thuật dành cho giáo sĩ, luật sư, công chức và bác sĩ.", "Những trường đại học mới này đã mở rộng chương trình giảng dạy để bao gồm các chương trình học thuật dành cho giáo sĩ, luật sư, công chức và bác sĩ.", "Trường đại học thường được coi là một tổ chức có nguồn gốc từ Kitô giáo thời Trung cổ.", "Trường đại học thường được coi là một tổ chức có nguồn gốc từ Kitô giáo thời Trung cổ.", "Chủ nghĩa dân tộc Kitô giáo nổi lên trong thời đại này, trong đó các Kitô hữu cảm thấy thôi thúc phải phục hồi những vùng đất mà Kitô giáo đã từng phát triển trong lịch sử.", "Chủ nghĩa dân tộc Kitô giáo nổi lên trong thời đại này, trong đó các Kitô hữu cảm thấy thôi thúc phải phục hồi những vùng đất mà Kitô giáo đã từng phát triển trong lịch sử.", "Từ năm 1095 dưới triều đại giáo hoàng Urban II, cuộc Thập tự chinh thứ nhất đã được phát động.", "Từ năm 1095 dưới triều đại giáo hoàng Urban II, cuộc Thập tự chinh thứ nhất đã được phát động.", "Đây là một loạt các chiến dịch quân sự ở Thánh địa và các nơi khác, được khởi xướng để đáp lại lời cầu xin từ Hoàng đế Byzantine Alexios I về sự trợ giúp chống lại sự bành trướng của người Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman).", "Đây là một loạt các chiến dịch quân sự ở Thánh địa và các nơi khác, được khởi xướng để đáp lại lời cầu xin từ Hoàng đế Byzantine Alexios I về sự trợ giúp chống lại sự bành trướng của người Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman).", "Các cuộc Thập tự chinh cuối cùng đã thất bại trong việc ngăn chặn sự xâm lược của người Hồi giáo và thậm chí còn góp phần gây ra sự thù địch của Kitô giáo với việc cướp phá Constantinopolis trong cuộc Thập tự chinh thứ tư.", "Các cuộc Thập tự chinh cuối cùng đã thất bại trong việc ngăn chặn sự xâm lược của người Hồi giáo và thậm chí còn góp phần gây ra sự thù địch của Kitô giáo với việc cướp phá Constantinopolis trong cuộc Thập tự chinh thứ tư.", "Kitô giáo đã trải qua xung đột nội bộ giữa thế kỷ thứ 7 và thế kỷ 13 dẫn đến sự ly giáo Đông–Tây giữa nhánh Giáo hội Công giáo và nhánh Chính thống giáo Đông phương.", "Kitô giáo đã trải qua xung đột nội bộ giữa thế kỷ thứ 7 và thế kỷ 13 dẫn đến sự ly giáo Đông–Tây giữa nhánh Giáo hội Công giáo và nhánh Chính thống giáo Đông phương.", "Hai bên bất đồng về một số vấn đề hành chính, phụng vụ và giáo lý, nổi bật nhất là sự phản đối của Chính thống giáo Đông phương đối với uy quyền tối cao của Giáo hoàng.", "Hai bên bất đồng về một số vấn đề hành chính, phụng vụ và giáo lý, nổi bật nhất là sự phản đối của Chính thống giáo Đông phương đối với uy quyền tối cao của Giáo hoàng.", "Công đồng Lyon II và Công đồng Florence đã cố gắng hợp nhất hai giáo hội, nhưng trong cả hai trường hợp, Chính thống giáo Đông phương đều từ chối thực hiện các quyết định, và hai giáo hội chính vẫn còn ly giáo cho đến ngày nay.", "Công đồng Lyon II và Công đồng Florence đã cố gắng hợp nhất hai giáo hội, nhưng trong cả hai trường hợp, Chính thống giáo Đông phương đều từ chối thực hiện các quyết định, và hai giáo hội chính vẫn còn ly giáo cho đến ngày nay.", "Các cuộc cải cách Kitô giáo \nphải|nhỏ|182x182px|Martin Luther năm 1529, tranh của Lucas Cranach\nThời kỳ Phục hưng đã mang lại mối quan tâm mới đối với việc học cổ điển.", "Các cuộc cải cách Kitô giáo \nphải|nhỏ|182x182px|Martin Luther năm 1529, tranh của Lucas Cranach\nThời kỳ Phục hưng đã mang lại mối quan tâm mới đối với việc học cổ điển.", "Martin Luther đã công bố 95 luận đề chống lại việc buôn bán ân xá.", "Martin Luther đã công bố 95 luận đề chống lại việc buôn bán ân xá.", "Các bản in nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu.", "Các bản in nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu.", "Vào năm 1521, Sắc lệnh về Giun (Edict of Worms) đất đã lên án và rút phép thông công cho Luther và những người theo ông, dẫn đến sự chia rẽ của Kitô giáo phương Tây thành nhiều nhánh.", "Vào năm 1521, Sắc lệnh về Giun (Edict of Worms) đất đã lên án và rút phép thông công cho Luther và những người theo ông, dẫn đến sự chia rẽ của Kitô giáo phương Tây thành nhiều nhánh.", "Các nhà cải cách khác như Zwingli, Oecolampadius, Calvin, Knox và Arminius còn chỉ trích việc giảng dạy và thờ phượng của Công giáo.", "Các nhà cải cách khác như Zwingli, Oecolampadius, Calvin, Knox và Arminius còn chỉ trích việc giảng dạy và thờ phượng của Công giáo.", "Những thách thức này đã phát triển thành phong trào gọi là Tin Lành, phủ nhận quyền tối cao của giáo hoàng, vai trò của truyền thống, bảy bí tích, và các học thuyết và thực hành khác.", "Những thách thức này đã phát triển thành phong trào gọi là Tin Lành, phủ nhận quyền tối cao của giáo hoàng, vai trò của truyền thống, bảy bí tích, và các học thuyết và thực hành khác.", "Phong trào Cải cách ở Anh bắt đầu vào năm 1534, khi Vua Henry VIII tự tuyên bố là người đứng đầu Giáo hội Anh.", "Phong trào Cải cách ở Anh bắt đầu vào năm 1534, khi Vua Henry VIII tự tuyên bố là người đứng đầu Giáo hội Anh.", "Bắt đầu từ năm 1536, các tu viện trên khắp nước Anh, xứ Wales và Ireland đã bị giải thể.", "Bắt đầu từ năm 1536, các tu viện trên khắp nước Anh, xứ Wales và Ireland đã bị giải thể.", "Thomas Müntzer, Andreas Karlstadt và các nhà thần học khác cho rằng cả Giáo hội Công giáo và những lời thú nhận của cải cách Magisterial đều là tham nhũng.", "Thomas Müntzer, Andreas Karlstadt và các nhà thần học khác cho rằng cả Giáo hội Công giáo và những lời thú nhận của cải cách Magisterial đều là tham nhũng.", "Hoạt động của họ đã mang lại cuộc Cải cách Cấp tiến, sự ra đời của nhiều Trùng tẩy phái khác nhau.", "Hoạt động của họ đã mang lại cuộc Cải cách Cấp tiến, sự ra đời của nhiều Trùng tẩy phái khác nhau.", "Một phần để đáp lại Cải cách Tin lành, Giáo hội Công giáo đã tham gia vào một quá trình cải cách và đổi mới đáng kể, được gọi là Cải cách Công giáo.", "Một phần để đáp lại Cải cách Tin lành, Giáo hội Công giáo đã tham gia vào một quá trình cải cách và đổi mới đáng kể, được gọi là Cải cách Công giáo.", "Công đồng Trent đã làm sáng tỏ và tái khẳng định giáo lý Công giáo.", "Công đồng Trent đã làm sáng tỏ và tái khẳng định giáo lý Công giáo.", "Trong những thế kỷ tiếp theo, sự cạnh tranh giữa Công giáo và Tin lành trở nên phức tạp sâu sắc với các cuộc đấu tranh chính trị giữa các quốc gia châu Âu.", "Trong những thế kỷ tiếp theo, sự cạnh tranh giữa Công giáo và Tin lành trở nên phức tạp sâu sắc với các cuộc đấu tranh chính trị giữa các quốc gia châu Âu.", "Khắp châu Âu, sự chia rẽ do cuộc cải cách gây ra đã dẫn đến sự bùng nổ bạo lực tôn giáo và việc thành lập các giáo hội nhà nước riêng biệt ở châu Âu.", "Khắp châu Âu, sự chia rẽ do cuộc cải cách gây ra đã dẫn đến sự bùng nổ bạo lực tôn giáo và việc thành lập các giáo hội nhà nước riêng biệt ở châu Âu.", "Giáo hội Luther lan rộng vào các vùng phía bắc, trung tâm và phía đông của Đức, Livonia và Scandinavia ngày nay.", "Giáo hội Luther lan rộng vào các vùng phía bắc, trung tâm và phía đông của Đức, Livonia và Scandinavia ngày nay.", "Anh giáo được thành lập ở Anh vào năm 1534.", "Anh giáo được thành lập ở Anh vào năm 1534.", "Chủ nghĩa Calvin và các biến thể của nó, chẳng hạn như Chủ nghĩa Trưởng lão, đã được đem đến ở Scotland, Hà Lan, Hungary, Thụy Sĩ và Pháp.", "Chủ nghĩa Calvin và các biến thể của nó, chẳng hạn như Chủ nghĩa Trưởng lão, đã được đem đến ở Scotland, Hà Lan, Hungary, Thụy Sĩ và Pháp.", "Chủ nghĩa Arminian đã thu hút được nhiều người theo dõi ở Hà Lan và Frisia.", "Chủ nghĩa Arminian đã thu hút được nhiều người theo dõi ở Hà Lan và Frisia.", "Cuối cùng, những khác biệt này đã dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc xung đột trong đó tôn giáo đóng vai trò then chốt.", "Cuối cùng, những khác biệt này đã dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc xung đột trong đó tôn giáo đóng vai trò then chốt.", "Chiến tranh Ba mươi năm, Nội chiến Anh và Chiến tranh Tôn giáo Pháp là những ví dụ nổi bật.", "Chiến tranh Ba mươi năm, Nội chiến Anh và Chiến tranh Tôn giáo Pháp là những ví dụ nổi bật.", "Những sự kiện này đã làm gia tăng cuộc tranh luận của các Kitô hữu về bách hại và khoan dung.", "Những sự kiện này đã làm gia tăng cuộc tranh luận của các Kitô hữu về bách hại và khoan dung.", "Kitô giáo hiện đại\n\nKitô giáo thế kỷ XX \n\nVới Kỳ tích châu Âu, Thời kỳ Phục Hưng và cuộc cách mạng khoa học mang lại những thay đổi xã hội to lớn, Kitô giáo phải đối mặt với nhiều hình thức hoài nghi và với một số hệ tư tưởng chính trị hiện đại, chẳng hạn như các phiên bản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tự do.", "Kitô giáo hiện đại\n\nKitô giáo thế kỷ XX \n\nVới Kỳ tích châu Âu, Thời kỳ Phục Hưng và cuộc cách mạng khoa học mang lại những thay đổi xã hội to lớn, Kitô giáo phải đối mặt với nhiều hình thức hoài nghi và với một số hệ tư tưởng chính trị hiện đại, chẳng hạn như các phiên bản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tự do.", "Các sự kiện trải dài từ chủ nghĩa chống giáo sĩ đơn thuần cho đến các vụ bạo lực chống lại Kitô giáo, chẳng hạn trong Cách mạng Pháp, Nội chiến Tây Ban Nha, và một số phong trào Mác-xít, đặc biệt là Cách mạng Tháng Mười Nga và cuộc đàn áp Kitô hữu ở Liên Xô.", "Các sự kiện trải dài từ chủ nghĩa chống giáo sĩ đơn thuần cho đến các vụ bạo lực chống lại Kitô giáo, chẳng hạn trong Cách mạng Pháp, Nội chiến Tây Ban Nha, và một số phong trào Mác-xít, đặc biệt là Cách mạng Tháng Mười Nga và cuộc đàn áp Kitô hữu ở Liên Xô.", "dưới chủ nghĩa vô thần nhà nước.", "dưới chủ nghĩa vô thần nhà nước.", "Những thay đổi trong Kitô giáo trên toàn thế giới trong thế kỷ XX là rất lớn, kể từ năm 1900, Kitô giáo đã lan rộng nhanh chóng ở nam bán cầu và các nước thuộc thế giới thứ ba.", "Những thay đổi trong Kitô giáo trên toàn thế giới trong thế kỷ XX là rất lớn, kể từ năm 1900, Kitô giáo đã lan rộng nhanh chóng ở nam bán cầu và các nước thuộc thế giới thứ ba.", "Cuối thế kỷ XX, phương Tây không còn là người mang tiêu chuẩn chính của Kitô giáo.", "Cuối thế kỷ XX, phương Tây không còn là người mang tiêu chuẩn chính của Kitô giáo.", "Kitô giáo ngày nay \nNgày nay, Kitô giáo là tôn giáo có đông tín hữu nhất thế giới, ước tính khoảng 2,6 tỷ người xưng Kitô hữu, chia làm nhiều nhánh, bao gồm hơn 1,1 tỉ người Công giáo, khoảng 800 triệu người theo các hệ phái Kháng Cách (trong đó có 85 triệu tín hữu Anh giáo), 300 triệu người Chính thống giáo, và những giáo hội \"ngoại vi\" (Nhân chứng Jehovah, Giáo hội Cơ Đốc Phục lâm An thất nhật, Giáo hội Mormon...) có hơn 40 triệu tín hữu.", "Kitô giáo ngày nay \nNgày nay, Kitô giáo là tôn giáo có đông tín hữu nhất thế giới, ước tính khoảng 2,6 tỷ người xưng Kitô hữu, chia làm nhiều nhánh, bao gồm hơn 1,1 tỉ người Công giáo, khoảng 800 triệu người theo các hệ phái Kháng Cách (trong đó có 85 triệu tín hữu Anh giáo), 300 triệu người Chính thống giáo, và những giáo hội \"ngoại vi\" (Nhân chứng Jehovah, Giáo hội Cơ Đốc Phục lâm An thất nhật, Giáo hội Mormon...) có hơn 40 triệu tín hữu.", "Các giáo phái này tự nhận mình thuộc Kitô giáo nhưng họ không được công nhận bởi cộng đồng Kitô giáo bởi các học thuyết không chính thống của họ.", "Các giáo phái này tự nhận mình thuộc Kitô giáo nhưng họ không được công nhận bởi cộng đồng Kitô giáo bởi các học thuyết không chính thống của họ.", "Tuy là tôn giáo lớn nhất thế giới và đang duy trì nhiều nguồn lực cho việc truyền giáo, mức độ tăng trưởng của Kitô giáo chỉ xấp xỉ mức chung của thế giới.", "Tuy là tôn giáo lớn nhất thế giới và đang duy trì nhiều nguồn lực cho việc truyền giáo, mức độ tăng trưởng của Kitô giáo chỉ xấp xỉ mức chung của thế giới.", "Theo dự đoán, vào nửa sau thế kỷ 21, số lượng dân số Hồi giáo sẽ vượt qua Kitô giáo để trở thành tôn giáo lớn nhất thế giới.", "Theo dự đoán, vào nửa sau thế kỷ 21, số lượng dân số Hồi giáo sẽ vượt qua Kitô giáo để trở thành tôn giáo lớn nhất thế giới.", "Tuy nhiên nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học St.", "Tuy nhiên nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học St.", "Mary ước tính khoảng 10,2 triệu người Hồi giáo cải đạo sang Kitô giáo vào năm 2015.", "Mary ước tính khoảng 10,2 triệu người Hồi giáo cải đạo sang Kitô giáo vào năm 2015.", "Tại Hoa Kỳ và châu Âu, trào lưu thần học tự do góp phần phát triển tình trạng thế tục hoá trong toàn xã hội.", "Tại Hoa Kỳ và châu Âu, trào lưu thần học tự do góp phần phát triển tình trạng thế tục hoá trong toàn xã hội.", "Nhiều Kitô hữu ngưng thực hành các bổn phận tôn giáo, mỗi năm chỉ đến nhà thờ vài lần vào những dịp lễ lớn, hôn lễ hoặc tang lễ.", "Nhiều Kitô hữu ngưng thực hành các bổn phận tôn giáo, mỗi năm chỉ đến nhà thờ vài lần vào những dịp lễ lớn, hôn lễ hoặc tang lễ.", "Nhiều người trong số họ lớn lên trong những gia đình mà các giá trị Kitô giáo không còn được xem trọng.", "Nhiều người trong số họ lớn lên trong những gia đình mà các giá trị Kitô giáo không còn được xem trọng.", "Một mặt họ tiếp tục buộc mình vào các giá trị cổ truyền vì lý do bản sắc, mặt khác ảnh hưởng của chủ nghĩa thế tục phương Tây và sự sao lãng do nhịp sống hiện đại bứt giật họ ra khỏi ảnh hưởng còn sót lại của Kitô giáo truyền thống.", "Một mặt họ tiếp tục buộc mình vào các giá trị cổ truyền vì lý do bản sắc, mặt khác ảnh hưởng của chủ nghĩa thế tục phương Tây và sự sao lãng do nhịp sống hiện đại bứt giật họ ra khỏi ảnh hưởng còn sót lại của Kitô giáo truyền thống.", "Tại các quốc gia Kitô giáo, nhiều người trở nên bất khả tri hoặc có thái độ dửng dưng tôn giáo.", "Tại các quốc gia Kitô giáo, nhiều người trở nên bất khả tri hoặc có thái độ dửng dưng tôn giáo.", "Dân số Kitô giáo không giảm ở Brazil, miền nam Hoa Kỳ, và tỉnh Alberta, Canada, nhưng tỷ lệ phần trăm đang giảm.", "Dân số Kitô giáo không giảm ở Brazil, miền nam Hoa Kỳ, và tỉnh Alberta, Canada, nhưng tỷ lệ phần trăm đang giảm.", "Kể từ những năm 90, tỷ lệ người theo Kitô giáo đã ổn định hoặc thậm chí tăng lên ở các nước Trung và Đông Âu.", "Kể từ những năm 90, tỷ lệ người theo Kitô giáo đã ổn định hoặc thậm chí tăng lên ở các nước Trung và Đông Âu.", "Tại Đông Âu và Nga, đã và đang diễn ra quá trình phấn hưng.", "Tại Đông Âu và Nga, đã và đang diễn ra quá trình phấn hưng.", "Sau nhiều thập kỷ hưng thịnh của thuyết vô thần, nhiều người bắt đầu quan tâm đến Kitô giáo cũng như các tôn giáo khác.", "Sau nhiều thập kỷ hưng thịnh của thuyết vô thần, nhiều người bắt đầu quan tâm đến Kitô giáo cũng như các tôn giáo khác.", "Tại Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, các giáo phái Phúc âm (Evangelical) đang tăng trưởng mạnh.", "Tại Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, các giáo phái Phúc âm (Evangelical) đang tăng trưởng mạnh.", "Tình trạng tương tự cũng đang xảy ra tại một số nước châu Á và các nước đang phát triển, thậm chí là cả thế giới.", "Tình trạng tương tự cũng đang xảy ra tại một số nước châu Á và các nước đang phát triển, thậm chí là cả thế giới.", "Ngày nay, một số quốc gia chính thức xác định mình là quốc gia Kitô giáo (hoặc có giáo hội quốc gia).", "Ngày nay, một số quốc gia chính thức xác định mình là quốc gia Kitô giáo (hoặc có giáo hội quốc gia).", "Các quốc gia này bao gồm Argentina, Armenia, Costa Rica, El Salvador, Đan Mạch (bao gồm Greenland và Faroes), Anh, Georgia, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Liechtenstein, Malta, Monaco, Na Uy, Samoa, Serbia, Tonga, Tuvalu, Thành Vatican và Zambia.", "Các quốc gia này bao gồm Argentina, Armenia, Costa Rica, El Salvador, Đan Mạch (bao gồm Greenland và Faroes), Anh, Georgia, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Liechtenstein, Malta, Monaco, Na Uy, Samoa, Serbia, Tonga, Tuvalu, Thành Vatican và Zambia.", "700x700px\n\nGiáo lý \nKitô hữu xem Kitô giáo là sự kế thừa và hoàn chỉnh của Do Thái giáo.", "700x700px\n\nGiáo lý \nKitô hữu xem Kitô giáo là sự kế thừa và hoàn chỉnh của Do Thái giáo.", "Kitô giáo mang theo mình nhiều điều từ thần học và lễ nghi của Do Thái giáo như thuyết độc thần, niềm tin vào Đấng Messiah cùng với một vài hình thức thờ phượng như cầu nguyện, xướng đọc Kinh Thánh, chức vị tư tế (dù hầu hết người Kháng Cách tin rằng chức vị tư tế được ban cho tất cả tín hữu), và ý tưởng cho rằng sự thờ phượng trên đất là \"hình bóng\" cho sự thờ phượng trên thiên đàng.", "Kitô giáo mang theo mình nhiều điều từ thần học và lễ nghi của Do Thái giáo như thuyết độc thần, niềm tin vào Đấng Messiah cùng với một vài hình thức thờ phượng như cầu nguyện, xướng đọc Kinh Thánh, chức vị tư tế (dù hầu hết người Kháng Cách tin rằng chức vị tư tế được ban cho tất cả tín hữu), và ý tưởng cho rằng sự thờ phượng trên đất là \"hình bóng\" cho sự thờ phượng trên thiên đàng.", "Những xác tín căn cốt của Kitô giáo tập chú vào sự nhập thể làm người, sự đền tội cho nhân loại, sự chết trên thập tự giá và sự sống lại của Giêsu để cứu chuộc nhân loại khỏi tội lỗi và sự chết.", "Những xác tín căn cốt của Kitô giáo tập chú vào sự nhập thể làm người, sự đền tội cho nhân loại, sự chết trên thập tự giá và sự sống lại của Giêsu để cứu chuộc nhân loại khỏi tội lỗi và sự chết.", "Nhiều Kitô hữu tin rằng sự tuyển chọn mà Thiên Chúa dành cho dân Do Thái được ứng nghiệm trọn vẹn qua Giêsu: người Do Thái nào không chấp nhận Giêsu không còn là người được chọn vì họ đã khước từ Ngài như là Đấng Messiah và Con Thiên Chúa.", "Nhiều Kitô hữu tin rằng sự tuyển chọn mà Thiên Chúa dành cho dân Do Thái được ứng nghiệm trọn vẹn qua Giêsu: người Do Thái nào không chấp nhận Giêsu không còn là người được chọn vì họ đã khước từ Ngài như là Đấng Messiah và Con Thiên Chúa.", "Quan điểm này đang được làm giảm nhẹ hay ngay cả loại trừ tại một số giáo hội nơi người Do Thái được thừa nhận là có một địa vị đặc biệt vì cớ giao ước của Thiên Chúa dành cho dân tộc này.", "Quan điểm này đang được làm giảm nhẹ hay ngay cả loại trừ tại một số giáo hội nơi người Do Thái được thừa nhận là có một địa vị đặc biệt vì cớ giao ước của Thiên Chúa dành cho dân tộc này.", "Trọng tâm của Kitô giáo đặt vào yếu tố Thiên Chúa sai Con Một của mình đến thế gian để cứu nhân loại, tạo ra sự khác biệt lớn lao giữa Kitô giáo và các tôn giáo khác, vì các tôn giáo ấy thường nhấn mạnh đến vai trò của con người tự nỗ lực cho sự cứu độ của bản thân mình.", "Trọng tâm của Kitô giáo đặt vào yếu tố Thiên Chúa sai Con Một của mình đến thế gian để cứu nhân loại, tạo ra sự khác biệt lớn lao giữa Kitô giáo và các tôn giáo khác, vì các tôn giáo ấy thường nhấn mạnh đến vai trò của con người tự nỗ lực cho sự cứu độ của bản thân mình.", "Nền thần học được xác lập vững chắc từ ban đầu và được chấp nhận rộng rãi giữa ba nhánh chính của Kitô giáo – Công giáo, Chính thống giáo và Kháng Cách – khẳng định những xác tín căn bản của Kitô giáo bao gồm:\n Thiên Chúa là Ba Ngôi hằng có đời đời, là thực thể vĩnh cửu duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: Chúa Cha, Chúa Con (Ngôi Lời trở thành xác thịt là Giêsu Kitô) và Chúa Thánh Linh.", "Nền thần học được xác lập vững chắc từ ban đầu và được chấp nhận rộng rãi giữa ba nhánh chính của Kitô giáo – Công giáo, Chính thống giáo và Kháng Cách – khẳng định những xác tín căn bản của Kitô giáo bao gồm:\n Thiên Chúa là Ba Ngôi hằng có đời đời, là thực thể vĩnh cửu duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: Chúa Cha, Chúa Con (Ngôi Lời trở thành xác thịt là Giêsu Kitô) và Chúa Thánh Linh.", "Giêsu vừa là Thiên Chúa vừa là người, cả hai bản tính đều trọn vẹn trong Ngài.", "Giêsu vừa là Thiên Chúa vừa là người, cả hai bản tính đều trọn vẹn trong Ngài.", "Maria (Ma-ri-a hay Ma-ri), mẹ của Giêsu, người cưu mang và sinh hạ Con Thiên Chúa, Đấng vô hạn và vĩnh cửu đã được hình thành trong thân thể của bà bởi quyền năng siêu nhiên của Chúa Thánh Linh.", "Maria (Ma-ri-a hay Ma-ri), mẹ của Giêsu, người cưu mang và sinh hạ Con Thiên Chúa, Đấng vô hạn và vĩnh cửu đã được hình thành trong thân thể của bà bởi quyền năng siêu nhiên của Chúa Thánh Linh.", "Ngài nhận lãnh từ Maria trí tuệ và ý chí con người và mọi điều khác như một đứa trẻ bình thường nhận lãnh từ mẹ mình.", "Ngài nhận lãnh từ Maria trí tuệ và ý chí con người và mọi điều khác như một đứa trẻ bình thường nhận lãnh từ mẹ mình.", "Giêsu là Đấng Messiah mà người Do Thái vẫn hằng mong đợi, là Đấng kế thừa ngai Vua David.", "Giêsu là Đấng Messiah mà người Do Thái vẫn hằng mong đợi, là Đấng kế thừa ngai Vua David.", "Ngài ngự bên hữu Chúa Cha để trị vì với tất cả quyền bính vĩnh cửu.", "Ngài ngự bên hữu Chúa Cha để trị vì với tất cả quyền bính vĩnh cửu.", "Ngài là niềm hy vọng, là Đấng biện hộ và là Đấng phán xét toàn thể nhân loại.", "Ngài là niềm hy vọng, là Đấng biện hộ và là Đấng phán xét toàn thể nhân loại.", "Hội thánh có thẩm quyền và bổn phận rao giảng Phúc âm trên khắp thế giới.", "Hội thánh có thẩm quyền và bổn phận rao giảng Phúc âm trên khắp thế giới.", "Giêsu không bao giờ phạm tội.", "Giêsu không bao giờ phạm tội.", "Qua cái chết và sự sống lại của Ngài, tín hữu được tha thứ tội lỗi và được hòa giải với Thiên Chúa.", "Qua cái chết và sự sống lại của Ngài, tín hữu được tha thứ tội lỗi và được hòa giải với Thiên Chúa.", "Tín hữu chịu lễ rửa tội như là biểu tượng cho sự cùng chết và cùng sống lại với Chúa Kitô để nhận lãnh sự sống mới.", "Tín hữu chịu lễ rửa tội như là biểu tượng cho sự cùng chết và cùng sống lại với Chúa Kitô để nhận lãnh sự sống mới.", "Qua đức tin, họ nhận lãnh lời hứa sẽ sống lại từ kẻ chết để được sống đời đời.", "Qua đức tin, họ nhận lãnh lời hứa sẽ sống lại từ kẻ chết để được sống đời đời.", "Trong danh của Chúa Kitô, Chúa Thánh Linh ngự vào lòng tín hữu, ban cho họ hi vọng, dẫn họ vào sự hiểu biết chân xác về Thiên Chúa và ý chỉ của Ngài cũng như giúp họ tăng trưởng trong đời sống thánh khiết.", "Trong danh của Chúa Kitô, Chúa Thánh Linh ngự vào lòng tín hữu, ban cho họ hi vọng, dẫn họ vào sự hiểu biết chân xác về Thiên Chúa và ý chỉ của Ngài cũng như giúp họ tăng trưởng trong đời sống thánh khiết.", "Giêsu sẽ trở lại để phán xét toàn thể nhân loại, để tiếp rước những người tin Ngài vào cuộc sống vĩnh cửu kề cận Thiên Chúa.", "Giêsu sẽ trở lại để phán xét toàn thể nhân loại, để tiếp rước những người tin Ngài vào cuộc sống vĩnh cửu kề cận Thiên Chúa.", "Nhiều Kitô hữu xem Kinh Thánh là \"lời của Thiên Chúa\".", "Nhiều Kitô hữu xem Kinh Thánh là \"lời của Thiên Chúa\".", "Thuật từ này cũng có thể đề cập đến Giêsu là \"Ngôi Lời của Thiên Chúa\".", "Thuật từ này cũng có thể đề cập đến Giêsu là \"Ngôi Lời của Thiên Chúa\".", "Nhiều tín hữu cũng nhìn nhận Kinh Thánh là quyển sách có thẩm quyền, được soi dẫn bởi Chúa Thánh Linh nhưng được viết bởi con người.", "Nhiều tín hữu cũng nhìn nhận Kinh Thánh là quyển sách có thẩm quyền, được soi dẫn bởi Chúa Thánh Linh nhưng được viết bởi con người.", "Vì các quan điểm khác biệt về sự linh hứng của Kinh Thánh mà nhiều Kitô hữu bất đồng với nhau về mức độ chân xác cũng như về phương cách giải thích Kinh Thánh.", "Vì các quan điểm khác biệt về sự linh hứng của Kinh Thánh mà nhiều Kitô hữu bất đồng với nhau về mức độ chân xác cũng như về phương cách giải thích Kinh Thánh.", "Đức tin Kitô giáo được đúc kết trong các tín điều, quan trọng nhất là Tín điều Các Sứ đồ và Tín điều Nicaea.", "Đức tin Kitô giáo được đúc kết trong các tín điều, quan trọng nhất là Tín điều Các Sứ đồ và Tín điều Nicaea.", "Các bản tín điều này được hình thành trong vòng vài thế kỷ sau công nguyên nhằm phản bác các học thuyết dị giáo.", "Các bản tín điều này được hình thành trong vòng vài thế kỷ sau công nguyên nhằm phản bác các học thuyết dị giáo.", "Dù vẫn còn tranh luận về vài điểm khác nhau của các bản tín điều, chúng được dùng rộng rãi để bày tỏ các xác tín căn bản của nhiều Kitô hữu.", "Dù vẫn còn tranh luận về vài điểm khác nhau của các bản tín điều, chúng được dùng rộng rãi để bày tỏ các xác tín căn bản của nhiều Kitô hữu.", "Văn hóa \n\nVăn hóa phương Tây trải qua lịch sử đã hầu như tương đương với văn hóa Kitô giáo.", "Văn hóa \n\nVăn hóa phương Tây trải qua lịch sử đã hầu như tương đương với văn hóa Kitô giáo.", "Các ý niệm về \"châu Âu\" và \"Thế giới phương Tây\" được liên hệ hết sức mật thiết với \"Kitô giáo và Thế giới Kitô giáo\", nhiều người thậm chí còn coi Kitô giáo là mối liên kết tạo nên một căn tính Âu châu thống nhất.", "Các ý niệm về \"châu Âu\" và \"Thế giới phương Tây\" được liên hệ hết sức mật thiết với \"Kitô giáo và Thế giới Kitô giáo\", nhiều người thậm chí còn coi Kitô giáo là mối liên kết tạo nên một căn tính Âu châu thống nhất.", "Mặc dù văn hóa phương Tây trong thời kỳ đầu bao gồm một số tôn giáo đa thần dưới các đế quốc Hy Lạp và La Mã nhưng khi chính quyền trung ương La Mã suy yếu, vị thế của Giáo hội Công giáo là định chế kiên vững duy nhất tại châu Âu.", "Mặc dù văn hóa phương Tây trong thời kỳ đầu bao gồm một số tôn giáo đa thần dưới các đế quốc Hy Lạp và La Mã nhưng khi chính quyền trung ương La Mã suy yếu, vị thế của Giáo hội Công giáo là định chế kiên vững duy nhất tại châu Âu.", "Trong tình trạng bất ổn khi đế quốc dần suy tàn, các tu viện xuất hiện kịp thời đã bảo tồn ngôn ngữ viết và một phần truyền thống cổ điển.", "Trong tình trạng bất ổn khi đế quốc dần suy tàn, các tu viện xuất hiện kịp thời đã bảo tồn ngôn ngữ viết và một phần truyền thống cổ điển.", "Cho tới Thời kỳ Khai sáng, văn hóa Kitô giáo đã dẫn dắt triết học, văn học, nghệ thuật, âm nhạc và khoa học.", "Cho tới Thời kỳ Khai sáng, văn hóa Kitô giáo đã dẫn dắt triết học, văn học, nghệ thuật, âm nhạc và khoa học.", "Cách riêng, Kitô giáo sau này đã phát triển các chuyên ngành tương ứng của mình.", "Cách riêng, Kitô giáo sau này đã phát triển các chuyên ngành tương ứng của mình.", "Kitô giáo có một ảnh hưởng quan trọng lên giáo dục, khoa học và y học khi mà giáo hội đã tạo dựng nên các nền tảng của hệ thống giáo dục phương Tây, cùng với đó Kitô giáo là nhà bảo trợ cho việc hình thành các đại học trong thế giới phương Tây, với việc viện đại học được xem là một thể chế có nguồn gốc Kitô giáo thời Trung Cổ.", "Kitô giáo có một ảnh hưởng quan trọng lên giáo dục, khoa học và y học khi mà giáo hội đã tạo dựng nên các nền tảng của hệ thống giáo dục phương Tây, cùng với đó Kitô giáo là nhà bảo trợ cho việc hình thành các đại học trong thế giới phương Tây, với việc viện đại học được xem là một thể chế có nguồn gốc Kitô giáo thời Trung Cổ.", "Xuyên suốt dòng lịch sử, nhiều giáo sĩ Công giáo, đặc biệt các tu sĩ Dòng Tên, hoạt động trong lĩnh vực khoa học và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khoa học.", "Xuyên suốt dòng lịch sử, nhiều giáo sĩ Công giáo, đặc biệt các tu sĩ Dòng Tên, hoạt động trong lĩnh vực khoa học và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khoa học.", "Các hệ phái Tin Lành cũng có tác động lên khoa học.", "Các hệ phái Tin Lành cũng có tác động lên khoa học.", "Theo Luận thuyết Merton, có mối quan hệ tích cực giữa Thanh giáo Anh và phong trào Sùng tín Đức với khoa học thực nghiệm.", "Theo Luận thuyết Merton, có mối quan hệ tích cực giữa Thanh giáo Anh và phong trào Sùng tín Đức với khoa học thực nghiệm.", "Ảnh hưởng của Kitô giáo lên nền văn minh có thể kể đến phúc lợi xã hội, thành lập các bệnh viện, kinh tế (như đạo đức lao động Tin Lành), chính trị, kiến trúc, văn học và đời sống gia đình.", "Ảnh hưởng của Kitô giáo lên nền văn minh có thể kể đến phúc lợi xã hội, thành lập các bệnh viện, kinh tế (như đạo đức lao động Tin Lành), chính trị, kiến trúc, văn học và đời sống gia đình.", "Các Kitô hữu Đông phương, nhất là tín hữu Cảnh giáo, đã đóng góp cho nền văn minh Hồi giáo Ả Rập dưới các triều đại Nhà Ummayad và Nhà Abbas với việc dịch tác phẩm của các triết gia Hy Lạp cổ đại sang tiếng Syriac và sau đó là tiếng Ả Rập.", "Các Kitô hữu Đông phương, nhất là tín hữu Cảnh giáo, đã đóng góp cho nền văn minh Hồi giáo Ả Rập dưới các triều đại Nhà Ummayad và Nhà Abbas với việc dịch tác phẩm của các triết gia Hy Lạp cổ đại sang tiếng Syriac và sau đó là tiếng Ả Rập.", "Họ cũng là những nhân vật ưu tú trong triết học, khoa học, thần học và y học.", "Họ cũng là những nhân vật ưu tú trong triết học, khoa học, thần học và y học.", "Các Kitô hữu có rất nhiều đóng góp trong phạm vi rộng lớn và đa dạng các lĩnh vực, gồm khoa học, nghệ thuật, chính trị, văn học và kinh doanh.", "Các Kitô hữu có rất nhiều đóng góp trong phạm vi rộng lớn và đa dạng các lĩnh vực, gồm khoa học, nghệ thuật, chính trị, văn học và kinh doanh.", "Theo 100 Years of Nobel Prizes, xem xét các giải Nobel được trao trong giai đoạn từ 1901 tới 2000 cho thấy rằng có 65,4% Khôi nguyên Nobel xác định tôn giáo của mình là Kitô giáo thuộc các hệ phái.", "Theo 100 Years of Nobel Prizes, xem xét các giải Nobel được trao trong giai đoạn từ 1901 tới 2000 cho thấy rằng có 65,4% Khôi nguyên Nobel xác định tôn giáo của mình là Kitô giáo thuộc các hệ phái.", "Hậu Kitô giáo là thuật ngữ dùng để chỉ sự suy giảm của Kitô giáo trong thế kỷ 20 và 21, đặc biệt là tại châu Âu, Canada, Úc và ở mức độ ít hơn tại các nước Viễn Nam của châu Mỹ, có liên quan tới thuật ngữ chủ nghĩa hậu hiện đại.", "Hậu Kitô giáo là thuật ngữ dùng để chỉ sự suy giảm của Kitô giáo trong thế kỷ 20 và 21, đặc biệt là tại châu Âu, Canada, Úc và ở mức độ ít hơn tại các nước Viễn Nam của châu Mỹ, có liên quan tới thuật ngữ chủ nghĩa hậu hiện đại.", "Nó đề cập đến việc Kitô giáo mất vị trí độc tôn trong các giá trị và thế giới quan so với các xã hội Kitô giáo trước đây.", "Nó đề cập đến việc Kitô giáo mất vị trí độc tôn trong các giá trị và thế giới quan so với các xã hội Kitô giáo trước đây.", "Các Kitô hữu văn hóa là những người thế tục có di sản Kitô giáo, có thể không tin theo các giáo lý nhưng còn duy trì thiện cảm với văn hóa đại chúng, nghệ thuật và âm nhạc Kitô giáo nên vẫn còn mối liên hệ.", "Các Kitô hữu văn hóa là những người thế tục có di sản Kitô giáo, có thể không tin theo các giáo lý nhưng còn duy trì thiện cảm với văn hóa đại chúng, nghệ thuật và âm nhạc Kitô giáo nên vẫn còn mối liên hệ.", "Thuật ngữ này còn dùng trong việc phân biệt các nhóm chính trị trong khu vực đa tôn giáo.", "Thuật ngữ này còn dùng trong việc phân biệt các nhóm chính trị trong khu vực đa tôn giáo.", "Xem thêm \n Cuộc đời Giêsu theo Tân Ước\n\nGhi chú\n\nChú thích\n\nĐọc thêm\n\nLiên kết ngoài \n\n \n \n \n Religion & Ethics—Christianity các bài viết giới thiệu tại BBC\n\n \nVăn hóa phương Tây\nVăn hóa Trung Đông\nKhởi đầu thế kỷ 1\nThuật ngữ tôn giáo\nTôn giáo" ]

[ "Đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với khoảng 2,6 tỷ tín đồ (chiếm đa số ở 157 quốc gia và vùng lãnh thổ).", "Kitô giáo, đạo Kitô hay Cơ Đốc giáo là một tôn giáo Abraham độc thần, đặt nền tảng vào cuộc đời, con người và những lời giáo huấn của Jesus thành Nazareth (như trong Tân Ước).", "Kitô hữu (Cơ Đốc nhân) tin rằng Giêsu là con của Thiên Chúa và là Đấng Messiah của người Do Thái như đã được tiên báo trong Cựu Ước (còn gọi là kinh thánh Do Thái hoặc Tanakh), rằng Ngài đã chịu đau khổ, bị đóng đinh, và sau ba ngày sống lại từ cõi chết, cứu rỗi nhân loại.", "Đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với khoảng 2,6 tỷ tín đồ (chiếm đa số ở 157 quốc gia và vùng lãnh thổ).", "Kitô giáo đóng một vai trò quan trọng trong nền văn hóa phương Tây.", "Kitô hữu (Cơ Đốc nhân) tin rằng Giêsu là con của Thiên Chúa và là Đấng Messiah của người Do Thái như đã được tiên báo trong Cựu Ước (còn gọi là kinh thánh Do Thái hoặc Tanakh), rằng Ngài đã chịu đau khổ, bị đóng đinh, và sau ba ngày sống lại từ cõi chết, cứu rỗi nhân loại.", "Kitô giáo ban đầu là một giáo phái Do Thái ở Đền thờ thứ hai trong Do Thái giáo thời Hy Lạp đô hộ vào thế kỷ thứ nhất ở tỉnh Judea của La Mã.", "Kitô giáo đóng một vai trò quan trọng trong nền văn hóa phương Tây.", "Các sứ đồ của Jesus và những người theo họ lan rộng khắp Levant, Châu Âu, Tiểu Á, Lưỡng Hà, Nam Kavkaz, Carthage cổ đại, Ai Cập và Ethiopia, bất chấp sự ngược đãi đáng kể ban đầu.", "Kitô giáo ban đầu là một giáo phái Do Thái ở Đền thờ thứ hai trong Do Thái giáo thời Hy Lạp đô hộ vào thế kỷ thứ nhất ở tỉnh Judea của La Mã.", "Nó nhanh chóng thu hút những người ngoại đạo kính sợ Chúa, điều này dẫn đến việc xa rời phong tục của người Do Thái, và sau sự sụp đổ của Jerusalem, Kitô giáo dần dần tách khỏi Do Thái giáo.", "Các sứ đồ của Jesus và những người theo họ lan rộng khắp Levant, Châu Âu, Tiểu Á, Lưỡng Hà, Nam Kavkaz, Carthage cổ đại, Ai Cập và Ethiopia, bất chấp sự ngược đãi đáng kể ban đầu.", "Trải qua hai thiên niên kỷ, các bất đồng về thần học và giáo hội học đã hình thành các hệ phái Kitô giáo khác nhau.", "Nó nhanh chóng thu hút những người ngoại đạo kính sợ Chúa, điều này dẫn đến việc xa rời phong tục của người Do Thái, và sau sự sụp đổ của Jerusalem, Kitô giáo dần dần tách khỏi Do Thái giáo.", "Cảnh giáo và Chính thống giáo Cổ Đông phương tách khỏi Đại Giáo hội sau Công đồng Ephesus (431) và Công đồng Chalcedon (451).", "Trải qua hai thiên niên kỷ, các bất đồng về thần học và giáo hội học đã hình thành các hệ phái Kitô giáo khác nhau.", "Công giáo Tây phương và Chính thống giáo Đông phương cắt đứt hiệp thông với nhau trong cuộc Ly giáo Đông–Tây năm 1054.", "Cảnh giáo và Chính thống giáo Cổ Đông phương tách khỏi Đại Giáo hội sau Công đồng Ephesus (431) và Công đồng Chalcedon (451).", "Kháng Cách (thường gọi là Tin Lành), không phải là một hệ phái đơn nhất nhưng là thuật từ nhóm hợp, phát sinh từ cuộc Cải cách Kháng nghị thế kỷ 16.", "Công giáo Tây phương và Chính thống giáo Đông phương cắt đứt hiệp thông với nhau trong cuộc Ly giáo Đông–Tây năm 1054.", "Từ nguyên \nTừ nguyên của \"Kitô\" là (Khristos) trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là \"Đấng được xức dầu\", dịch theo danh hiệu Messiah trong tiếng Hebrew.", "Kháng Cách (thường gọi là Tin Lành), không phải là một hệ phái đơn nhất nhưng là thuật từ nhóm hợp, phát sinh từ cuộc Cải cách Kháng nghị thế kỷ 16.", "Trong tiếng Việt, người Công giáo dùng từ \"Kitô\" để gọi danh hiệu này của Giêsu, trong khi người Tin Lành thường dùng từ \"Christ\".", "Từ nguyên \nTừ nguyên của \"Kitô\" là (Khristos) trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là \"Đấng được xức dầu\", dịch theo danh hiệu Messiah trong tiếng Hebrew.", "Bên cạnh từ \"Kitô\" phiên âm qua tiếng Bồ Đào Nha được sử dụng bởi tín hữu Công giáo, còn có từ \"Cơ Đốc\" xuất phát từ chữ Nho (基督) và thường được tín hữu Tin Lành sử dụng.", "Trong tiếng Việt, người Công giáo dùng từ \"Kitô\" để gọi danh hiệu này của Giêsu, trong khi người Tin Lành thường dùng từ \"Christ\".", "Ngoài ra, một số người cũng dùng cách gọi Thiên Chúa giáo để chỉ Công giáo nói riêng và Kitô giáo nói chung.", "Bên cạnh từ \"Kitô\" phiên âm qua tiếng Bồ Đào Nha được sử dụng bởi tín hữu Công giáo, còn có từ \"Cơ Đốc\" xuất phát từ chữ Nho (基督) và thường được tín hữu Tin Lành sử dụng.", "Lịch sử\n\nNguồn gốc đức tin \nTheo Kinh thánh, Thiên Chúa là đấng đã sáng tạo ra vũ trụ, muôn loài trong 6 ngày và ngày thứ 7 Ngài nghỉ ngơi.", "Ngoài ra, một số người cũng dùng cách gọi Thiên Chúa giáo để chỉ Công giáo nói riêng và Kitô giáo nói chung.", "Ông Adam và bà Eva không nghe lời Thiên Chúa đã ăn trái của \"cây biết điều thiện điều ác\" (trái cấm) nên bị Thiên Chúa đuổi khỏi Vườn địa đàng.", "Lịch sử\n\nNguồn gốc đức tin \nTheo Kinh thánh, Thiên Chúa là đấng đã sáng tạo ra vũ trụ, muôn loài trong 6 ngày và ngày thứ 7 Ngài nghỉ ngơi.", "Hai người này truyền tội lỗi (gọi là tội tổ tông, nguyên tội) cho con cháu là loài người.", "Ông Adam và bà Eva không nghe lời Thiên Chúa đã ăn trái của \"cây biết điều thiện điều ác\" (trái cấm) nên bị Thiên Chúa đuổi khỏi Vườn địa đàng.", "Bởi loài người mang tội, Thiên Chúa đã giáng sinh làm người và chịu khổ hình để loài người được hòa giải với Thiên Chúa.", "Hai người này truyền tội lỗi (gọi là tội tổ tông, nguyên tội) cho con cháu là loài người.", "Vậy tâm điểm việc cứu rỗi của Kitô giáo là Giêsu, do đó trọng tâm của cuộc sống Kitô hữu là niềm xác tin rằng Giêsu là Con Thiên Chúa giáng trần, là Đấng Messiah.", "Bởi loài người mang tội, Thiên Chúa đã giáng sinh làm người và chịu khổ hình để loài người được hòa giải với Thiên Chúa.", "Danh hiệu \"Messiah\" có nguồn gốc từ tiếng Do Thái , nghĩa là \"đấng được xức dầu\", chuyển ngữ sang tiếng Hy Lạp là .", "Vậy tâm điểm việc cứu rỗi của Kitô giáo là Giêsu, do đó trọng tâm của cuộc sống Kitô hữu là niềm xác tin rằng Giêsu là Con Thiên Chúa giáng trần, là Đấng Messiah.", "Kitô hữu tin rằng, là Đấng Messiah, Giêsu được Thiên Chúa xức dầu để tể trị và cứu rỗi nhân loại, Giêsu đến để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah trong Cựu Ước.", "Danh hiệu \"Messiah\" có nguồn gốc từ tiếng Do Thái , nghĩa là \"đấng được xức dầu\", chuyển ngữ sang tiếng Hy Lạp là .", "Trọng tâm của đức tin Kitô giáo là qua sự chết và phục sinh của Giêsu, con người tội lỗi được phục hòa với Thiên Chúa, nhờ đó mà nhận lãnh sự cứu rỗi và lời hứa được hưởng sự sống đời đời.", "Kitô hữu tin rằng, là Đấng Messiah, Giêsu được Thiên Chúa xức dầu để tể trị và cứu rỗi nhân loại, Giêsu đến để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah trong Cựu Ước.", "Trong khi những tranh luận thần học về bản thể của Giêsu vẫn đang tiếp diễn, thì phần lớn Kitô hữu tin rằng Giêsu là Thiên Chúa nhập thể, Giêsu \"là Thiên Chúa và là con người\" trong ý nghĩa trọn vẹn của cả hai bản tính.", "Trọng tâm của đức tin Kitô giáo là qua sự chết và phục sinh của Giêsu, con người tội lỗi được phục hòa với Thiên Chúa, nhờ đó mà nhận lãnh sự cứu rỗi và lời hứa được hưởng sự sống đời đời.", "Vì Giêsu là người nên phải trải qua những đau khổ và bị cám dỗ như con người bình thường, nhưng không hề phạm tội.", "Trong khi những tranh luận thần học về bản thể của Giêsu vẫn đang tiếp diễn, thì phần lớn Kitô hữu tin rằng Giêsu là Thiên Chúa nhập thể, Giêsu \"là Thiên Chúa và là con người\" trong ý nghĩa trọn vẹn của cả hai bản tính.", "Vì là Thiên Chúa, Giêsu đánh bại quyền lực sự chết và sống lại từ kẻ chết.", "Vì Giêsu là người nên phải trải qua những đau khổ và bị cám dỗ như con người bình thường, nhưng không hề phạm tội.", "Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa đã cho Giêsu sống lại từ cõi chết, đặt Giêsu ngồi bên hữu của Chúa Cha và Ngài sẽ trở lại để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah như sự phục sinh, sự phán xét sau cùng và sự thiết lập Vương quốc của Thiên Chúa.", "Vì là Thiên Chúa, Giêsu đánh bại quyền lực sự chết và sống lại từ kẻ chết.", "Kitô giáo được biết đến từ thế kỷ thứ nhất khi các môn đồ của Giêsu được gọi là Kitô hữu tại thành Antiochia xứ Syria (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), nơi họ đến để lánh nạn và định cư sau những cuộc bức hại đầu tiên tại xứ Judea.", "Theo Kinh Thánh, Thiên Chúa đã cho Giêsu sống lại từ cõi chết, đặt Giêsu ngồi bên hữu của Chúa Cha và Ngài sẽ trở lại để làm ứng nghiệm lời tiên tri về Đấng Messiah như sự phục sinh, sự phán xét sau cùng và sự thiết lập Vương quốc của Thiên Chúa.", "Nền thần học của Kitô giáo sơ khai được thành lập và truyền bá bởi sứ đồ Phaolô và các sứ đồ khác.", "Kitô giáo được biết đến từ thế kỷ thứ nhất khi các môn đồ của Giêsu được gọi là Kitô hữu tại thành Antiochia xứ Syria (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ), nơi họ đến để lánh nạn và định cư sau những cuộc bức hại đầu tiên tại xứ Judea.", "Theo Tân Ước, Giêsu tự xưng mình là Đấng Messiah mà dân Do Thái vẫn hằng mong đợi, nhưng đã bị nhóm lãnh đạo Tôn giáo và Dân sự cũng như dân chúng chối từ và bị xem như là chống lại Đền thờ và luật lệ thời đó.", "Nền thần học của Kitô giáo sơ khai được thành lập và truyền bá bởi sứ đồ Phaolô và các sứ đồ khác.", "Giêsu nói với tổng trấn Pontius Pilatus rằng \"Ta là đường đi, chân lý và sự sống.", "Theo Tân Ước, Giêsu tự xưng mình là Đấng Messiah mà dân Do Thái vẫn hằng mong đợi, nhưng đã bị nhóm lãnh đạo Tôn giáo và Dân sự cũng như dân chúng chối từ và bị xem như là chống lại Đền thờ và luật lệ thời đó.", "Chẳng bởi Ta thì không ai được đến với Cha\".", "Giêsu nói với tổng trấn Pontius Pilatus rằng \"Ta là đường đi, chân lý và sự sống.", "Ngài bị buộc tội phạm thượng do dám gọi Thiên Chúa là Cha và bị kết án tử hình bởi chính quyền La Mã vào năm 30.", "Chẳng bởi Ta thì không ai được đến với Cha\".", "Tuy nhiên Giêsu được Pontius Pilatus, tổng trấn người La Mã, gọi là \"Vua của dân Do Thái\".", "Ngài bị buộc tội phạm thượng do dám gọi Thiên Chúa là Cha và bị kết án tử hình bởi chính quyền La Mã vào năm 30.", "Theo các sách Phúc âm, người La Mã buộc tội Giêsu vì muốn xoa dịu sự bất bình của giới cầm quyền Do Thái, nhưng một số học giả cho rằng đó là cách mà Đế chế La Mã trừng phạt những người chống đối họ.", "Tuy nhiên Giêsu được Pontius Pilatus, tổng trấn người La Mã, gọi là \"Vua của dân Do Thái\".", "Kitô hữu tin rằng Cựu Ước đã tiên báo cái chết và sự sỉ nhục mà Giêsu phải chịu như đã chép trong Tân Ước.", "Theo các sách Phúc âm, người La Mã buộc tội Giêsu vì muốn xoa dịu sự bất bình của giới cầm quyền Do Thái, nhưng một số học giả cho rằng đó là cách mà Đế chế La Mã trừng phạt những người chống đối họ.", "Sách Isaiah ngụ ý rằng Giêsu bị vả, nhổ, đấm vào mặt, bị đánh bằng roi cũng như bị sỉ nhục.", "Kitô hữu tin rằng Cựu Ước đã tiên báo cái chết và sự sỉ nhục mà Giêsu phải chịu như đã chép trong Tân Ước.", "Kitô hữu xem sự phục sinh của Giêsu là nền tảng của đức tin và là biến cố quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại.", "Sách Isaiah ngụ ý rằng Giêsu bị vả, nhổ, đấm vào mặt, bị đánh bằng roi cũng như bị sỉ nhục.", "Theo Tân Ước, Giêsu là tâm điểm của Kitô giáo, bị đóng đinh trên thập tự giá, chết và mai táng trong mộ, đến ngày thứ ba thì sống lại.", "Kitô hữu xem sự phục sinh của Giêsu là nền tảng của đức tin và là biến cố quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại.", "Theo ký thuật của Tân Ước, sau khi sống lại, Giêsu, trong những lần khác nhau tại những địa điểm khác nhau, đã đến gặp mười một sứ đồ và các môn đồ, trong đó có lần xuất hiện trước sự chứng kiến của \"hơn năm trăm người\", sau đó thì về trời.", "Theo Tân Ước, Giêsu là tâm điểm của Kitô giáo, bị đóng đinh trên thập tự giá, chết và mai táng trong mộ, đến ngày thứ ba thì sống lại.", "Các sứ đồ của Giêsu là nhân chứng về cuộc đời, lời giảng và sự sống lại của Giêsu.", "Theo ký thuật của Tân Ước, sau khi sống lại, Giêsu, trong những lần khác nhau tại những địa điểm khác nhau, đã đến gặp mười một sứ đồ và các môn đồ, trong đó có lần xuất hiện trước sự chứng kiến của \"hơn năm trăm người\", sau đó thì về trời.", "Ngoài ra còn có nhiều môn đồ (đến 70 người) trong đó có James, Mark, Luca, Maria Madalena,... những người này theo Giêsu trong các cuộc hành trình và họ chứng kiến khi Giêsu giảng dạy và làm nhiều phép lạ.", "Các sứ đồ của Giêsu là nhân chứng về cuộc đời, lời giảng và sự sống lại của Giêsu.", "Sau khi Giêsu bị đóng đinh, các sứ đồ và các môn đệ khác công bố rằng Giêsu đã sống lại từ cõi chết và họ khởi sự rao giảng thông điệp mới.", "Ngoài ra còn có nhiều môn đồ (đến 70 người) trong đó có James, Mark, Luca, Maria Madalena,... những người này theo Giêsu trong các cuộc hành trình và họ chứng kiến khi Giêsu giảng dạy và làm nhiều phép lạ.", "Các sứ đồ và môn đệ này đã viết các sách Phúc âm và các Thư tín.", "Sau khi Giêsu bị đóng đinh, các sứ đồ và các môn đệ khác công bố rằng Giêsu đã sống lại từ cõi chết và họ khởi sự rao giảng thông điệp mới.", "Trong số 27 sách của Tân Ước, nhiều quyển được cho là viết bởi Phaolô.", "Các sứ đồ và môn đệ này đã viết các sách Phúc âm và các Thư tín.", "Ông cũng là tác giả của hầu hết mười bốn thư tín và một số truyền thuyết cho rằng ông cũng là tác giả của Thư gửi tín hữu Do Thái.", "Trong số 27 sách của Tân Ước, nhiều quyển được cho là viết bởi Phaolô.", "Phúc âm Luca và sách Sách Công vụ Tông đồ được cho là viết bởi Luca, người chịu ảnh hưởng trực tiếp của Phaolô.", "Ông cũng là tác giả của hầu hết mười bốn thư tín và một số truyền thuyết cho rằng ông cũng là tác giả của Thư gửi tín hữu Do Thái.", "Phaolô là môn đồ của Gamaliel, một nhân vật có thanh thế trong tòa công luận.", "Phúc âm Luca và sách Sách Công vụ Tông đồ được cho là viết bởi Luca, người chịu ảnh hưởng trực tiếp của Phaolô.", "Phaolô được xem như là nhà truyền giáo quan trọng nhất rao giảng thông điệp Kitô cho thế giới bên ngoài.", "Phaolô là môn đồ của Gamaliel, một nhân vật có thanh thế trong tòa công luận.", "Hội thánh sơ khai\n\nKitô giáo Do Thái \n\nKitô giáo đã phát triển trong thế kỷ thứ nhất vốn là Do Thái giáo Đền thờ thứ hai đã bị Hy Lạp hóa.", "Phaolô được xem như là nhà truyền giáo quan trọng nhất rao giảng thông điệp Kitô cho thế giới bên ngoài.", "Kitô giáo Do Thái nhanh chóng thu hút những người ngoại bang kính sợ Đức Chúa Trời, đặt ra vấn đề cho quan điểm tôn giáo Do Thái của nó, vốn nhấn mạnh vào việc tuân thủ chặt chẽ các điều răn của người Do Thái.", "Hội thánh sơ khai\n\nKitô giáo Do Thái \n\nKitô giáo đã phát triển trong thế kỷ thứ nhất vốn là Do Thái giáo Đền thờ thứ hai đã bị Hy Lạp hóa.", "Sứ đồ Phao-lô đã giải quyết vấn đề này bằng cách nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi bởi đức tin nơi Giêsu, và cái chết và sự phục sinh của Ngài.", "Kitô giáo Do Thái nhanh chóng thu hút những người ngoại bang kính sợ Đức Chúa Trời, đặt ra vấn đề cho quan điểm tôn giáo Do Thái của nó, vốn nhấn mạnh vào việc tuân thủ chặt chẽ các điều răn của người Do Thái.", "Việc ông rời bỏ phong tục Do Thái đã dẫn đến việc thành lập Kitô giáo như một tôn giáo độc lập.", "Sứ đồ Phao-lô đã giải quyết vấn đề này bằng cách nhấn mạnh rằng sự cứu rỗi bởi đức tin nơi Giêsu, và cái chết và sự phục sinh của Ngài.", "Các thư tín, Phúc Âm trong Tân Ước chứa đựng các tín điều và thánh ca sơ khai, cũng như các tường thuật về Cuộc Khổ nạn, ngôi mộ trống và Phục sinh.", "Việc ông rời bỏ phong tục Do Thái đã dẫn đến việc thành lập Kitô giáo như một tôn giáo độc lập.", "Kitô giáo ban đầu lan rộng đến các nhóm tín đồ trong số các dân tộc nói tiếng Aramaic dọc theo bờ biển Địa Trung Hải của Đế chế La Mã và xa hơn nữa, vào cả Đế chế Parthia và Đế chế Sasanian sau này.", "Các thư tín, Phúc Âm trong Tân Ước chứa đựng các tín điều và thánh ca sơ khai, cũng như các tường thuật về Cuộc Khổ nạn, ngôi mộ trống và Phục sinh.", "Kitô giáo tiền Nicaea \nKitô giáo tiền Nicaea là thời kỳ sau Kitô giáo Do Thái cho đến Công đồng Nicaea I vào năm 325.", "Kitô giáo ban đầu lan rộng đến các nhóm tín đồ trong số các dân tộc nói tiếng Aramaic dọc theo bờ biển Địa Trung Hải của Đế chế La Mã và xa hơn nữa, vào cả Đế chế Parthia và Đế chế Sasanian sau này.", "Vào đầu thời kỳ tiền Nicaea, đức tin Kitô giáo đã lan rộng khắp Tây Âu và Lưu vực Địa Trung Hải, đến Bắc Phi.", "Kitô giáo tiền Nicaea \nKitô giáo tiền Nicaea là thời kỳ sau Kitô giáo Do Thái cho đến Công đồng Nicaea I vào năm 325.", "Một cấu trúc Giáo hội chính thức hơn đã phát triển từ các cộng đồng sơ khai, và nhiều học thuyết đã phát triển.", "Vào đầu thời kỳ tiền Nicaea, đức tin Kitô giáo đã lan rộng khắp Tây Âu và Lưu vực Địa Trung Hải, đến Bắc Phi.", "Những bức thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho các cộng đồng sơ khai ở Rome, Hy Lạp và Tiểu Á đã được lưu hành vào cuối thế kỷ thứ nhất.", "Một cấu trúc Giáo hội chính thức hơn đã phát triển từ các cộng đồng sơ khai, và nhiều học thuyết đã phát triển.", "Đến đầu thế kỷ thứ 3, đã tồn tại một tập hợp các tác phẩm Kitô giáo ban đầu tương tự như Tân Ước hiện tại, mặc dù vẫn còn những tranh cãi về tính chính tắc.", "Những bức thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho các cộng đồng sơ khai ở Rome, Hy Lạp và Tiểu Á đã được lưu hành vào cuối thế kỷ thứ nhất.", "Đến thế kỷ thứ 4, đã tồn tại sự nhất trí trong Giáo hội Latin liên quan đến các văn bản kinh điển được đưa vào quy điển Tân Ước, và đến thế kỷ thứ 5, các Giáo hội Đông phương, với một số ngoại lệ, đã chấp nhận Khải Huyền và do đó đã hòa hợp với nhau về vấn đề kinh điển.", "Đến đầu thế kỷ thứ 3, đã tồn tại một tập hợp các tác phẩm Kitô giáo ban đầu tương tự như Tân Ước hiện tại, mặc dù vẫn còn những tranh cãi về tính chính tắc.", "Chấp nhận ở Đế Chế La Mã \n\nVua Tiridates III đã biến Kitô giáo trở thành quốc giáo ở Armenia từ năm 301 đến năm 314.", "Đến thế kỷ thứ 4, đã tồn tại sự nhất trí trong Giáo hội Latin liên quan đến các văn bản kinh điển được đưa vào quy điển Tân Ước, và đến thế kỷ thứ 5, các Giáo hội Đông phương, với một số ngoại lệ, đã chấp nhận Khải Huyền và do đó đã hòa hợp với nhau về vấn đề kinh điển.", "Constantine I đã tiếp xúc với Kitô giáo khi còn trẻ, và trong suốt cuộc đời, sự ủng hộ của ông đối với tôn giáo ngày càng lớn, đỉnh điểm là lễ rửa tội trên giường bệnh của ông.", "Chấp nhận ở Đế Chế La Mã \n\nVua Tiridates III đã biến Kitô giáo trở thành quốc giáo ở Armenia từ năm 301 đến năm 314.", "Trong triều đại của ông, cuộc đàn áp Kitô hữu do nhà nước hậu thuẫn đã chấm dứt với Sắc lệnh khoan dung năm 311 và Sắc lệnh Milan năm 313.", "Constantine I đã tiếp xúc với Kitô giáo khi còn trẻ, và trong suốt cuộc đời, sự ủng hộ của ông đối với tôn giáo ngày càng lớn, đỉnh điểm là lễ rửa tội trên giường bệnh của ông.", "Chịu ảnh hưởng của cố vấn Mardonius, cháu trai của Constantine là Julian cố gắng đàn áp Kitô giáo nhưng không thành.", "Trong triều đại của ông, cuộc đàn áp Kitô hữu do nhà nước hậu thuẫn đã chấm dứt với Sắc lệnh khoan dung năm 311 và Sắc lệnh Milan năm 313.", "Vào ngày 27 tháng 2 năm 380, Theodosius I, Gratian và Valentinian II đã thành lập Công đồng Nicaea I với tư cách là Giáo hội của Đế chế La Mã.", "Chịu ảnh hưởng của cố vấn Mardonius, cháu trai của Constantine là Julian cố gắng đàn áp Kitô giáo nhưng không thành.", "Constantine cũng có công trong việc triệu tập Công đồng Nicaea I vào năm 325, nhằm tìm cách giải quyết thuyết Arian và xây dựng Tín điều Nicene, vẫn được sử dụng trong Công giáo, Chính thống giáo Đông phương, Lutheran, Anh giáo và nhiều giáo hội Tin lành khác.", "Vào ngày 27 tháng 2 năm 380, Theodosius I, Gratian và Valentinian II đã thành lập Công đồng Nicaea I với tư cách là Giáo hội của Đế chế La Mã.", "Kitô giáo thời trung cổ \nVới sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã ở phương Tây, đánh dấu sự bắt đầu của thời kỳ trung cổ, giáo hoàng trở thành một tay chơi chính trị, lần đầu tiên có thể thấy được trong hoạt động ngoại giao của Giáo hoàng Leo với người Hung và người Vandal.", "Constantine cũng có công trong việc triệu tập Công đồng Nicaea I vào năm 325, nhằm tìm cách giải quyết thuyết Arian và xây dựng Tín điều Nicene, vẫn được sử dụng trong Công giáo, Chính thống giáo Đông phương, Lutheran, Anh giáo và nhiều giáo hội Tin lành khác.", "Giáo hội cũng bước vào một thời gian dài hoạt động truyền giáo và mở rộng giữa các bộ lạc khác nhau.", "Kitô giáo thời trung cổ \nVới sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã ở phương Tây, đánh dấu sự bắt đầu của thời kỳ trung cổ, giáo hoàng trở thành một tay chơi chính trị, lần đầu tiên có thể thấy được trong hoạt động ngoại giao của Giáo hoàng Leo với người Hung và người Vandal.", "Trong khi những người theo thuyết Arian thiết lập án tử hình đối với những người ngoại đạo cũng như người Hungary, người Đức, người Celtic, người Baltic và một số dân tộc Slavơ.", "Giáo hội cũng bước vào một thời gian dài hoạt động truyền giáo và mở rộng giữa các bộ lạc khác nhau.", "Khoảng năm 500, Thánh Benedict đã đề ra Quy luật Đan viện, thiết lập một hệ thống các quy định cho việc thành lập và điều hành các đan viện.", "Trong khi những người theo thuyết Arian thiết lập án tử hình đối với những người ngoại đạo cũng như người Hungary, người Đức, người Celtic, người Baltic và một số dân tộc Slavơ.", "Chủ nghĩa tu viện đã trở thành một thế lực mạnh mẽ trên khắp châu Âu, và đã tạo ra nhiều trung tâm học tập ban đầu, nổi tiếng nhất là ở Ireland, Scotland và Gaul, góp phần vào thời Phục hưng Carolingian vào thế kỷ thứ 9.", "Khoảng năm 500, Thánh Benedict đã đề ra Quy luật Đan viện, thiết lập một hệ thống các quy định cho việc thành lập và điều hành các đan viện.", "Thời Trung cổ đã mang lại những thay đổi lớn trong giáo hội.", "Chủ nghĩa tu viện đã trở thành một thế lực mạnh mẽ trên khắp châu Âu, và đã tạo ra nhiều trung tâm học tập ban đầu, nổi tiếng nhất là ở Ireland, Scotland và Gaul, góp phần vào thời Phục hưng Carolingian vào thế kỷ thứ 9.", "Giáo hoàng Grêgôriô I đã cải cách mạnh mẽ cơ cấu và cách điều hành giáo hội.", "Thời Trung cổ đã mang lại những thay đổi lớn trong giáo hội.", "Vào đầu thế kỷ thứ 8, iconoclasm đã trở thành một vấn đề gây chia rẽ, khi nó được các hoàng đế Byzantine bảo trợ.", "Giáo hoàng Grêgôriô I đã cải cách mạnh mẽ cơ cấu và cách điều hành giáo hội.", "Công đồng Nicaea II cuối cùng đã tuyên bố ủng hộ các biểu tượng.", "Vào đầu thế kỷ thứ 8, iconoclasm đã trở thành một vấn đề gây chia rẽ, khi nó được các hoàng đế Byzantine bảo trợ.", "Vào đầu thế kỷ thứ 10, tu viện Kitô giáo phương Tây tiếp tục được làm mới nhờ sự lãnh đạo của tu viện vĩ đại Benedictine ở Cluny.", "Công đồng Nicaea II cuối cùng đã tuyên bố ủng hộ các biểu tượng.", "Ở phương Tây, từ thế kỷ 11 trở đi, một số trường nhà thờ cũ đã trở thành trường đại học.", "Vào đầu thế kỷ thứ 10, tu viện Kitô giáo phương Tây tiếp tục được làm mới nhờ sự lãnh đạo của tu viện vĩ đại Benedictine ở Cluny.", "Trước đó, giáo dục đại học là lĩnh vực của các trường thánh đường Kitô giáo hoặc các trường tu viện, do các tu sĩ nam nữ lãnh đạo.", "Ở phương Tây, từ thế kỷ 11 trở đi, một số trường nhà thờ cũ đã trở thành trường đại học.", "Những trường đại học mới này đã mở rộng chương trình giảng dạy để bao gồm các chương trình học thuật dành cho giáo sĩ, luật sư, công chức và bác sĩ.", "Trước đó, giáo dục đại học là lĩnh vực của các trường thánh đường Kitô giáo hoặc các trường tu viện, do các tu sĩ nam nữ lãnh đạo.", "Trường đại học thường được coi là một tổ chức có nguồn gốc từ Kitô giáo thời Trung cổ.", "Những trường đại học mới này đã mở rộng chương trình giảng dạy để bao gồm các chương trình học thuật dành cho giáo sĩ, luật sư, công chức và bác sĩ.", "Chủ nghĩa dân tộc Kitô giáo nổi lên trong thời đại này, trong đó các Kitô hữu cảm thấy thôi thúc phải phục hồi những vùng đất mà Kitô giáo đã từng phát triển trong lịch sử.", "Trường đại học thường được coi là một tổ chức có nguồn gốc từ Kitô giáo thời Trung cổ.", "Từ năm 1095 dưới triều đại giáo hoàng Urban II, cuộc Thập tự chinh thứ nhất đã được phát động.", "Chủ nghĩa dân tộc Kitô giáo nổi lên trong thời đại này, trong đó các Kitô hữu cảm thấy thôi thúc phải phục hồi những vùng đất mà Kitô giáo đã từng phát triển trong lịch sử.", "Đây là một loạt các chiến dịch quân sự ở Thánh địa và các nơi khác, được khởi xướng để đáp lại lời cầu xin từ Hoàng đế Byzantine Alexios I về sự trợ giúp chống lại sự bành trướng của người Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman).", "Từ năm 1095 dưới triều đại giáo hoàng Urban II, cuộc Thập tự chinh thứ nhất đã được phát động.", "Các cuộc Thập tự chinh cuối cùng đã thất bại trong việc ngăn chặn sự xâm lược của người Hồi giáo và thậm chí còn góp phần gây ra sự thù địch của Kitô giáo với việc cướp phá Constantinopolis trong cuộc Thập tự chinh thứ tư.", "Đây là một loạt các chiến dịch quân sự ở Thánh địa và các nơi khác, được khởi xướng để đáp lại lời cầu xin từ Hoàng đế Byzantine Alexios I về sự trợ giúp chống lại sự bành trướng của người Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman).", "Kitô giáo đã trải qua xung đột nội bộ giữa thế kỷ thứ 7 và thế kỷ 13 dẫn đến sự ly giáo Đông–Tây giữa nhánh Giáo hội Công giáo và nhánh Chính thống giáo Đông phương.", "Các cuộc Thập tự chinh cuối cùng đã thất bại trong việc ngăn chặn sự xâm lược của người Hồi giáo và thậm chí còn góp phần gây ra sự thù địch của Kitô giáo với việc cướp phá Constantinopolis trong cuộc Thập tự chinh thứ tư.", "Hai bên bất đồng về một số vấn đề hành chính, phụng vụ và giáo lý, nổi bật nhất là sự phản đối của Chính thống giáo Đông phương đối với uy quyền tối cao của Giáo hoàng.", "Kitô giáo đã trải qua xung đột nội bộ giữa thế kỷ thứ 7 và thế kỷ 13 dẫn đến sự ly giáo Đông–Tây giữa nhánh Giáo hội Công giáo và nhánh Chính thống giáo Đông phương.", "Công đồng Lyon II và Công đồng Florence đã cố gắng hợp nhất hai giáo hội, nhưng trong cả hai trường hợp, Chính thống giáo Đông phương đều từ chối thực hiện các quyết định, và hai giáo hội chính vẫn còn ly giáo cho đến ngày nay.", "Hai bên bất đồng về một số vấn đề hành chính, phụng vụ và giáo lý, nổi bật nhất là sự phản đối của Chính thống giáo Đông phương đối với uy quyền tối cao của Giáo hoàng.", "Các cuộc cải cách Kitô giáo \nphải|nhỏ|182x182px|Martin Luther năm 1529, tranh của Lucas Cranach\nThời kỳ Phục hưng đã mang lại mối quan tâm mới đối với việc học cổ điển.", "Công đồng Lyon II và Công đồng Florence đã cố gắng hợp nhất hai giáo hội, nhưng trong cả hai trường hợp, Chính thống giáo Đông phương đều từ chối thực hiện các quyết định, và hai giáo hội chính vẫn còn ly giáo cho đến ngày nay.", "Martin Luther đã công bố 95 luận đề chống lại việc buôn bán ân xá.", "Các cuộc cải cách Kitô giáo \nphải|nhỏ|182x182px|Martin Luther năm 1529, tranh của Lucas Cranach\nThời kỳ Phục hưng đã mang lại mối quan tâm mới đối với việc học cổ điển.", "Các bản in nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu.", "Martin Luther đã công bố 95 luận đề chống lại việc buôn bán ân xá.", "Vào năm 1521, Sắc lệnh về Giun (Edict of Worms) đất đã lên án và rút phép thông công cho Luther và những người theo ông, dẫn đến sự chia rẽ của Kitô giáo phương Tây thành nhiều nhánh.", "Các bản in nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu.", "Các nhà cải cách khác như Zwingli, Oecolampadius, Calvin, Knox và Arminius còn chỉ trích việc giảng dạy và thờ phượng của Công giáo.", "Vào năm 1521, Sắc lệnh về Giun (Edict of Worms) đất đã lên án và rút phép thông công cho Luther và những người theo ông, dẫn đến sự chia rẽ của Kitô giáo phương Tây thành nhiều nhánh.", "Những thách thức này đã phát triển thành phong trào gọi là Tin Lành, phủ nhận quyền tối cao của giáo hoàng, vai trò của truyền thống, bảy bí tích, và các học thuyết và thực hành khác.", "Các nhà cải cách khác như Zwingli, Oecolampadius, Calvin, Knox và Arminius còn chỉ trích việc giảng dạy và thờ phượng của Công giáo.", "Phong trào Cải cách ở Anh bắt đầu vào năm 1534, khi Vua Henry VIII tự tuyên bố là người đứng đầu Giáo hội Anh.", "Những thách thức này đã phát triển thành phong trào gọi là Tin Lành, phủ nhận quyền tối cao của giáo hoàng, vai trò của truyền thống, bảy bí tích, và các học thuyết và thực hành khác.", "Bắt đầu từ năm 1536, các tu viện trên khắp nước Anh, xứ Wales và Ireland đã bị giải thể.", "Phong trào Cải cách ở Anh bắt đầu vào năm 1534, khi Vua Henry VIII tự tuyên bố là người đứng đầu Giáo hội Anh.", "Thomas Müntzer, Andreas Karlstadt và các nhà thần học khác cho rằng cả Giáo hội Công giáo và những lời thú nhận của cải cách Magisterial đều là tham nhũng.", "Bắt đầu từ năm 1536, các tu viện trên khắp nước Anh, xứ Wales và Ireland đã bị giải thể.", "Hoạt động của họ đã mang lại cuộc Cải cách Cấp tiến, sự ra đời của nhiều Trùng tẩy phái khác nhau.", "Thomas Müntzer, Andreas Karlstadt và các nhà thần học khác cho rằng cả Giáo hội Công giáo và những lời thú nhận của cải cách Magisterial đều là tham nhũng.", "Một phần để đáp lại Cải cách Tin lành, Giáo hội Công giáo đã tham gia vào một quá trình cải cách và đổi mới đáng kể, được gọi là Cải cách Công giáo.", "Hoạt động của họ đã mang lại cuộc Cải cách Cấp tiến, sự ra đời của nhiều Trùng tẩy phái khác nhau.", "Công đồng Trent đã làm sáng tỏ và tái khẳng định giáo lý Công giáo.", "Một phần để đáp lại Cải cách Tin lành, Giáo hội Công giáo đã tham gia vào một quá trình cải cách và đổi mới đáng kể, được gọi là Cải cách Công giáo.", "Trong những thế kỷ tiếp theo, sự cạnh tranh giữa Công giáo và Tin lành trở nên phức tạp sâu sắc với các cuộc đấu tranh chính trị giữa các quốc gia châu Âu.", "Công đồng Trent đã làm sáng tỏ và tái khẳng định giáo lý Công giáo.", "Khắp châu Âu, sự chia rẽ do cuộc cải cách gây ra đã dẫn đến sự bùng nổ bạo lực tôn giáo và việc thành lập các giáo hội nhà nước riêng biệt ở châu Âu.", "Trong những thế kỷ tiếp theo, sự cạnh tranh giữa Công giáo và Tin lành trở nên phức tạp sâu sắc với các cuộc đấu tranh chính trị giữa các quốc gia châu Âu.", "Giáo hội Luther lan rộng vào các vùng phía bắc, trung tâm và phía đông của Đức, Livonia và Scandinavia ngày nay.", "Khắp châu Âu, sự chia rẽ do cuộc cải cách gây ra đã dẫn đến sự bùng nổ bạo lực tôn giáo và việc thành lập các giáo hội nhà nước riêng biệt ở châu Âu.", "Anh giáo được thành lập ở Anh vào năm 1534.", "Giáo hội Luther lan rộng vào các vùng phía bắc, trung tâm và phía đông của Đức, Livonia và Scandinavia ngày nay.", "Chủ nghĩa Calvin và các biến thể của nó, chẳng hạn như Chủ nghĩa Trưởng lão, đã được đem đến ở Scotland, Hà Lan, Hungary, Thụy Sĩ và Pháp.", "Anh giáo được thành lập ở Anh vào năm 1534.", "Chủ nghĩa Arminian đã thu hút được nhiều người theo dõi ở Hà Lan và Frisia.", "Chủ nghĩa Calvin và các biến thể của nó, chẳng hạn như Chủ nghĩa Trưởng lão, đã được đem đến ở Scotland, Hà Lan, Hungary, Thụy Sĩ và Pháp.", "Cuối cùng, những khác biệt này đã dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc xung đột trong đó tôn giáo đóng vai trò then chốt.", "Chủ nghĩa Arminian đã thu hút được nhiều người theo dõi ở Hà Lan và Frisia.", "Chiến tranh Ba mươi năm, Nội chiến Anh và Chiến tranh Tôn giáo Pháp là những ví dụ nổi bật.", "Cuối cùng, những khác biệt này đã dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc xung đột trong đó tôn giáo đóng vai trò then chốt.", "Những sự kiện này đã làm gia tăng cuộc tranh luận của các Kitô hữu về bách hại và khoan dung.", "Chiến tranh Ba mươi năm, Nội chiến Anh và Chiến tranh Tôn giáo Pháp là những ví dụ nổi bật.", "Kitô giáo hiện đại\n\nKitô giáo thế kỷ XX \n\nVới Kỳ tích châu Âu, Thời kỳ Phục Hưng và cuộc cách mạng khoa học mang lại những thay đổi xã hội to lớn, Kitô giáo phải đối mặt với nhiều hình thức hoài nghi và với một số hệ tư tưởng chính trị hiện đại, chẳng hạn như các phiên bản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tự do.", "Những sự kiện này đã làm gia tăng cuộc tranh luận của các Kitô hữu về bách hại và khoan dung.", "Các sự kiện trải dài từ chủ nghĩa chống giáo sĩ đơn thuần cho đến các vụ bạo lực chống lại Kitô giáo, chẳng hạn trong Cách mạng Pháp, Nội chiến Tây Ban Nha, và một số phong trào Mác-xít, đặc biệt là Cách mạng Tháng Mười Nga và cuộc đàn áp Kitô hữu ở Liên Xô.", "Kitô giáo hiện đại\n\nKitô giáo thế kỷ XX \n\nVới Kỳ tích châu Âu, Thời kỳ Phục Hưng và cuộc cách mạng khoa học mang lại những thay đổi xã hội to lớn, Kitô giáo phải đối mặt với nhiều hình thức hoài nghi và với một số hệ tư tưởng chính trị hiện đại, chẳng hạn như các phiên bản của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tự do.", "dưới chủ nghĩa vô thần nhà nước.", "Các sự kiện trải dài từ chủ nghĩa chống giáo sĩ đơn thuần cho đến các vụ bạo lực chống lại Kitô giáo, chẳng hạn trong Cách mạng Pháp, Nội chiến Tây Ban Nha, và một số phong trào Mác-xít, đặc biệt là Cách mạng Tháng Mười Nga và cuộc đàn áp Kitô hữu ở Liên Xô.", "Những thay đổi trong Kitô giáo trên toàn thế giới trong thế kỷ XX là rất lớn, kể từ năm 1900, Kitô giáo đã lan rộng nhanh chóng ở nam bán cầu và các nước thuộc thế giới thứ ba.", "dưới chủ nghĩa vô thần nhà nước.", "Cuối thế kỷ XX, phương Tây không còn là người mang tiêu chuẩn chính của Kitô giáo.", "Những thay đổi trong Kitô giáo trên toàn thế giới trong thế kỷ XX là rất lớn, kể từ năm 1900, Kitô giáo đã lan rộng nhanh chóng ở nam bán cầu và các nước thuộc thế giới thứ ba.", "Kitô giáo ngày nay \nNgày nay, Kitô giáo là tôn giáo có đông tín hữu nhất thế giới, ước tính khoảng 2,6 tỷ người xưng Kitô hữu, chia làm nhiều nhánh, bao gồm hơn 1,1 tỉ người Công giáo, khoảng 800 triệu người theo các hệ phái Kháng Cách (trong đó có 85 triệu tín hữu Anh giáo), 300 triệu người Chính thống giáo, và những giáo hội \"ngoại vi\" (Nhân chứng Jehovah, Giáo hội Cơ Đốc Phục lâm An thất nhật, Giáo hội Mormon...) có hơn 40 triệu tín hữu.", "Cuối thế kỷ XX, phương Tây không còn là người mang tiêu chuẩn chính của Kitô giáo.", "Các giáo phái này tự nhận mình thuộc Kitô giáo nhưng họ không được công nhận bởi cộng đồng Kitô giáo bởi các học thuyết không chính thống của họ.", "Kitô giáo ngày nay \nNgày nay, Kitô giáo là tôn giáo có đông tín hữu nhất thế giới, ước tính khoảng 2,6 tỷ người xưng Kitô hữu, chia làm nhiều nhánh, bao gồm hơn 1,1 tỉ người Công giáo, khoảng 800 triệu người theo các hệ phái Kháng Cách (trong đó có 85 triệu tín hữu Anh giáo), 300 triệu người Chính thống giáo, và những giáo hội \"ngoại vi\" (Nhân chứng Jehovah, Giáo hội Cơ Đốc Phục lâm An thất nhật, Giáo hội Mormon...) có hơn 40 triệu tín hữu.", "Tuy là tôn giáo lớn nhất thế giới và đang duy trì nhiều nguồn lực cho việc truyền giáo, mức độ tăng trưởng của Kitô giáo chỉ xấp xỉ mức chung của thế giới.", "Các giáo phái này tự nhận mình thuộc Kitô giáo nhưng họ không được công nhận bởi cộng đồng Kitô giáo bởi các học thuyết không chính thống của họ.", "Theo dự đoán, vào nửa sau thế kỷ 21, số lượng dân số Hồi giáo sẽ vượt qua Kitô giáo để trở thành tôn giáo lớn nhất thế giới.", "Tuy là tôn giáo lớn nhất thế giới và đang duy trì nhiều nguồn lực cho việc truyền giáo, mức độ tăng trưởng của Kitô giáo chỉ xấp xỉ mức chung của thế giới.", "Tuy nhiên nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học St.", "Theo dự đoán, vào nửa sau thế kỷ 21, số lượng dân số Hồi giáo sẽ vượt qua Kitô giáo để trở thành tôn giáo lớn nhất thế giới.", "Mary ước tính khoảng 10,2 triệu người Hồi giáo cải đạo sang Kitô giáo vào năm 2015.", "Tuy nhiên nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học St.", "Tại Hoa Kỳ và châu Âu, trào lưu thần học tự do góp phần phát triển tình trạng thế tục hoá trong toàn xã hội.", "Mary ước tính khoảng 10,2 triệu người Hồi giáo cải đạo sang Kitô giáo vào năm 2015.", "Nhiều Kitô hữu ngưng thực hành các bổn phận tôn giáo, mỗi năm chỉ đến nhà thờ vài lần vào những dịp lễ lớn, hôn lễ hoặc tang lễ.", "Tại Hoa Kỳ và châu Âu, trào lưu thần học tự do góp phần phát triển tình trạng thế tục hoá trong toàn xã hội.", "Nhiều người trong số họ lớn lên trong những gia đình mà các giá trị Kitô giáo không còn được xem trọng.", "Nhiều Kitô hữu ngưng thực hành các bổn phận tôn giáo, mỗi năm chỉ đến nhà thờ vài lần vào những dịp lễ lớn, hôn lễ hoặc tang lễ.", "Một mặt họ tiếp tục buộc mình vào các giá trị cổ truyền vì lý do bản sắc, mặt khác ảnh hưởng của chủ nghĩa thế tục phương Tây và sự sao lãng do nhịp sống hiện đại bứt giật họ ra khỏi ảnh hưởng còn sót lại của Kitô giáo truyền thống.", "Nhiều người trong số họ lớn lên trong những gia đình mà các giá trị Kitô giáo không còn được xem trọng.", "Tại các quốc gia Kitô giáo, nhiều người trở nên bất khả tri hoặc có thái độ dửng dưng tôn giáo.", "Một mặt họ tiếp tục buộc mình vào các giá trị cổ truyền vì lý do bản sắc, mặt khác ảnh hưởng của chủ nghĩa thế tục phương Tây và sự sao lãng do nhịp sống hiện đại bứt giật họ ra khỏi ảnh hưởng còn sót lại của Kitô giáo truyền thống.", "Dân số Kitô giáo không giảm ở Brazil, miền nam Hoa Kỳ, và tỉnh Alberta, Canada, nhưng tỷ lệ phần trăm đang giảm.", "Tại các quốc gia Kitô giáo, nhiều người trở nên bất khả tri hoặc có thái độ dửng dưng tôn giáo.", "Kể từ những năm 90, tỷ lệ người theo Kitô giáo đã ổn định hoặc thậm chí tăng lên ở các nước Trung và Đông Âu.", "Dân số Kitô giáo không giảm ở Brazil, miền nam Hoa Kỳ, và tỉnh Alberta, Canada, nhưng tỷ lệ phần trăm đang giảm.", "Tại Đông Âu và Nga, đã và đang diễn ra quá trình phấn hưng.", "Kể từ những năm 90, tỷ lệ người theo Kitô giáo đã ổn định hoặc thậm chí tăng lên ở các nước Trung và Đông Âu.", "Sau nhiều thập kỷ hưng thịnh của thuyết vô thần, nhiều người bắt đầu quan tâm đến Kitô giáo cũng như các tôn giáo khác.", "Tại Đông Âu và Nga, đã và đang diễn ra quá trình phấn hưng.", "Tại Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, các giáo phái Phúc âm (Evangelical) đang tăng trưởng mạnh.", "Sau nhiều thập kỷ hưng thịnh của thuyết vô thần, nhiều người bắt đầu quan tâm đến Kitô giáo cũng như các tôn giáo khác.", "Tình trạng tương tự cũng đang xảy ra tại một số nước châu Á và các nước đang phát triển, thậm chí là cả thế giới.", "Tại Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, các giáo phái Phúc âm (Evangelical) đang tăng trưởng mạnh.", "Ngày nay, một số quốc gia chính thức xác định mình là quốc gia Kitô giáo (hoặc có giáo hội quốc gia).", "Tình trạng tương tự cũng đang xảy ra tại một số nước châu Á và các nước đang phát triển, thậm chí là cả thế giới.", "Các quốc gia này bao gồm Argentina, Armenia, Costa Rica, El Salvador, Đan Mạch (bao gồm Greenland và Faroes), Anh, Georgia, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Liechtenstein, Malta, Monaco, Na Uy, Samoa, Serbia, Tonga, Tuvalu, Thành Vatican và Zambia.", "Ngày nay, một số quốc gia chính thức xác định mình là quốc gia Kitô giáo (hoặc có giáo hội quốc gia).", "700x700px\n\nGiáo lý \nKitô hữu xem Kitô giáo là sự kế thừa và hoàn chỉnh của Do Thái giáo.", "Các quốc gia này bao gồm Argentina, Armenia, Costa Rica, El Salvador, Đan Mạch (bao gồm Greenland và Faroes), Anh, Georgia, Hy Lạp, Hungary, Iceland, Liechtenstein, Malta, Monaco, Na Uy, Samoa, Serbia, Tonga, Tuvalu, Thành Vatican và Zambia.", "Kitô giáo mang theo mình nhiều điều từ thần học và lễ nghi của Do Thái giáo như thuyết độc thần, niềm tin vào Đấng Messiah cùng với một vài hình thức thờ phượng như cầu nguyện, xướng đọc Kinh Thánh, chức vị tư tế (dù hầu hết người Kháng Cách tin rằng chức vị tư tế được ban cho tất cả tín hữu), và ý tưởng cho rằng sự thờ phượng trên đất là \"hình bóng\" cho sự thờ phượng trên thiên đàng.", "700x700px\n\nGiáo lý \nKitô hữu xem Kitô giáo là sự kế thừa và hoàn chỉnh của Do Thái giáo.", "Những xác tín căn cốt của Kitô giáo tập chú vào sự nhập thể làm người, sự đền tội cho nhân loại, sự chết trên thập tự giá và sự sống lại của Giêsu để cứu chuộc nhân loại khỏi tội lỗi và sự chết.", "Kitô giáo mang theo mình nhiều điều từ thần học và lễ nghi của Do Thái giáo như thuyết độc thần, niềm tin vào Đấng Messiah cùng với một vài hình thức thờ phượng như cầu nguyện, xướng đọc Kinh Thánh, chức vị tư tế (dù hầu hết người Kháng Cách tin rằng chức vị tư tế được ban cho tất cả tín hữu), và ý tưởng cho rằng sự thờ phượng trên đất là \"hình bóng\" cho sự thờ phượng trên thiên đàng.", "Nhiều Kitô hữu tin rằng sự tuyển chọn mà Thiên Chúa dành cho dân Do Thái được ứng nghiệm trọn vẹn qua Giêsu: người Do Thái nào không chấp nhận Giêsu không còn là người được chọn vì họ đã khước từ Ngài như là Đấng Messiah và Con Thiên Chúa.", "Những xác tín căn cốt của Kitô giáo tập chú vào sự nhập thể làm người, sự đền tội cho nhân loại, sự chết trên thập tự giá và sự sống lại của Giêsu để cứu chuộc nhân loại khỏi tội lỗi và sự chết.", "Quan điểm này đang được làm giảm nhẹ hay ngay cả loại trừ tại một số giáo hội nơi người Do Thái được thừa nhận là có một địa vị đặc biệt vì cớ giao ước của Thiên Chúa dành cho dân tộc này.", "Nhiều Kitô hữu tin rằng sự tuyển chọn mà Thiên Chúa dành cho dân Do Thái được ứng nghiệm trọn vẹn qua Giêsu: người Do Thái nào không chấp nhận Giêsu không còn là người được chọn vì họ đã khước từ Ngài như là Đấng Messiah và Con Thiên Chúa.", "Trọng tâm của Kitô giáo đặt vào yếu tố Thiên Chúa sai Con Một của mình đến thế gian để cứu nhân loại, tạo ra sự khác biệt lớn lao giữa Kitô giáo và các tôn giáo khác, vì các tôn giáo ấy thường nhấn mạnh đến vai trò của con người tự nỗ lực cho sự cứu độ của bản thân mình.", "Quan điểm này đang được làm giảm nhẹ hay ngay cả loại trừ tại một số giáo hội nơi người Do Thái được thừa nhận là có một địa vị đặc biệt vì cớ giao ước của Thiên Chúa dành cho dân tộc này.", "Nền thần học được xác lập vững chắc từ ban đầu và được chấp nhận rộng rãi giữa ba nhánh chính của Kitô giáo – Công giáo, Chính thống giáo và Kháng Cách – khẳng định những xác tín căn bản của Kitô giáo bao gồm:\n Thiên Chúa là Ba Ngôi hằng có đời đời, là thực thể vĩnh cửu duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: Chúa Cha, Chúa Con (Ngôi Lời trở thành xác thịt là Giêsu Kitô) và Chúa Thánh Linh.", "Trọng tâm của Kitô giáo đặt vào yếu tố Thiên Chúa sai Con Một của mình đến thế gian để cứu nhân loại, tạo ra sự khác biệt lớn lao giữa Kitô giáo và các tôn giáo khác, vì các tôn giáo ấy thường nhấn mạnh đến vai trò của con người tự nỗ lực cho sự cứu độ của bản thân mình.", "Giêsu vừa là Thiên Chúa vừa là người, cả hai bản tính đều trọn vẹn trong Ngài.", "Nền thần học được xác lập vững chắc từ ban đầu và được chấp nhận rộng rãi giữa ba nhánh chính của Kitô giáo – Công giáo, Chính thống giáo và Kháng Cách – khẳng định những xác tín căn bản của Kitô giáo bao gồm:\n Thiên Chúa là Ba Ngôi hằng có đời đời, là thực thể vĩnh cửu duy nhất, hiện hữu trong ba ngôi vị: Chúa Cha, Chúa Con (Ngôi Lời trở thành xác thịt là Giêsu Kitô) và Chúa Thánh Linh.", "Maria (Ma-ri-a hay Ma-ri), mẹ của Giêsu, người cưu mang và sinh hạ Con Thiên Chúa, Đấng vô hạn và vĩnh cửu đã được hình thành trong thân thể của bà bởi quyền năng siêu nhiên của Chúa Thánh Linh.", "Giêsu vừa là Thiên Chúa vừa là người, cả hai bản tính đều trọn vẹn trong Ngài.", "Ngài nhận lãnh từ Maria trí tuệ và ý chí con người và mọi điều khác như một đứa trẻ bình thường nhận lãnh từ mẹ mình.", "Maria (Ma-ri-a hay Ma-ri), mẹ của Giêsu, người cưu mang và sinh hạ Con Thiên Chúa, Đấng vô hạn và vĩnh cửu đã được hình thành trong thân thể của bà bởi quyền năng siêu nhiên của Chúa Thánh Linh.", "Giêsu là Đấng Messiah mà người Do Thái vẫn hằng mong đợi, là Đấng kế thừa ngai Vua David.", "Ngài nhận lãnh từ Maria trí tuệ và ý chí con người và mọi điều khác như một đứa trẻ bình thường nhận lãnh từ mẹ mình.", "Ngài ngự bên hữu Chúa Cha để trị vì với tất cả quyền bính vĩnh cửu.", "Giêsu là Đấng Messiah mà người Do Thái vẫn hằng mong đợi, là Đấng kế thừa ngai Vua David.", "Ngài là niềm hy vọng, là Đấng biện hộ và là Đấng phán xét toàn thể nhân loại.", "Ngài ngự bên hữu Chúa Cha để trị vì với tất cả quyền bính vĩnh cửu.", "Hội thánh có thẩm quyền và bổn phận rao giảng Phúc âm trên khắp thế giới.", "Ngài là niềm hy vọng, là Đấng biện hộ và là Đấng phán xét toàn thể nhân loại.", "Giêsu không bao giờ phạm tội.", "Hội thánh có thẩm quyền và bổn phận rao giảng Phúc âm trên khắp thế giới.", "Qua cái chết và sự sống lại của Ngài, tín hữu được tha thứ tội lỗi và được hòa giải với Thiên Chúa.", "Giêsu không bao giờ phạm tội.", "Tín hữu chịu lễ rửa tội như là biểu tượng cho sự cùng chết và cùng sống lại với Chúa Kitô để nhận lãnh sự sống mới.", "Qua cái chết và sự sống lại của Ngài, tín hữu được tha thứ tội lỗi và được hòa giải với Thiên Chúa.", "Qua đức tin, họ nhận lãnh lời hứa sẽ sống lại từ kẻ chết để được sống đời đời.", "Tín hữu chịu lễ rửa tội như là biểu tượng cho sự cùng chết và cùng sống lại với Chúa Kitô để nhận lãnh sự sống mới.", "Trong danh của Chúa Kitô, Chúa Thánh Linh ngự vào lòng tín hữu, ban cho họ hi vọng, dẫn họ vào sự hiểu biết chân xác về Thiên Chúa và ý chỉ của Ngài cũng như giúp họ tăng trưởng trong đời sống thánh khiết.", "Qua đức tin, họ nhận lãnh lời hứa sẽ sống lại từ kẻ chết để được sống đời đời.", "Giêsu sẽ trở lại để phán xét toàn thể nhân loại, để tiếp rước những người tin Ngài vào cuộc sống vĩnh cửu kề cận Thiên Chúa.", "Trong danh của Chúa Kitô, Chúa Thánh Linh ngự vào lòng tín hữu, ban cho họ hi vọng, dẫn họ vào sự hiểu biết chân xác về Thiên Chúa và ý chỉ của Ngài cũng như giúp họ tăng trưởng trong đời sống thánh khiết.", "Nhiều Kitô hữu xem Kinh Thánh là \"lời của Thiên Chúa\".", "Giêsu sẽ trở lại để phán xét toàn thể nhân loại, để tiếp rước những người tin Ngài vào cuộc sống vĩnh cửu kề cận Thiên Chúa.", "Thuật từ này cũng có thể đề cập đến Giêsu là \"Ngôi Lời của Thiên Chúa\".", "Nhiều Kitô hữu xem Kinh Thánh là \"lời của Thiên Chúa\".", "Nhiều tín hữu cũng nhìn nhận Kinh Thánh là quyển sách có thẩm quyền, được soi dẫn bởi Chúa Thánh Linh nhưng được viết bởi con người.", "Thuật từ này cũng có thể đề cập đến Giêsu là \"Ngôi Lời của Thiên Chúa\".", "Vì các quan điểm khác biệt về sự linh hứng của Kinh Thánh mà nhiều Kitô hữu bất đồng với nhau về mức độ chân xác cũng như về phương cách giải thích Kinh Thánh.", "Nhiều tín hữu cũng nhìn nhận Kinh Thánh là quyển sách có thẩm quyền, được soi dẫn bởi Chúa Thánh Linh nhưng được viết bởi con người.", "Đức tin Kitô giáo được đúc kết trong các tín điều, quan trọng nhất là Tín điều Các Sứ đồ và Tín điều Nicaea.", "Vì các quan điểm khác biệt về sự linh hứng của Kinh Thánh mà nhiều Kitô hữu bất đồng với nhau về mức độ chân xác cũng như về phương cách giải thích Kinh Thánh.", "Các bản tín điều này được hình thành trong vòng vài thế kỷ sau công nguyên nhằm phản bác các học thuyết dị giáo.", "Đức tin Kitô giáo được đúc kết trong các tín điều, quan trọng nhất là Tín điều Các Sứ đồ và Tín điều Nicaea.", "Dù vẫn còn tranh luận về vài điểm khác nhau của các bản tín điều, chúng được dùng rộng rãi để bày tỏ các xác tín căn bản của nhiều Kitô hữu.", "Các bản tín điều này được hình thành trong vòng vài thế kỷ sau công nguyên nhằm phản bác các học thuyết dị giáo.", "Văn hóa \n\nVăn hóa phương Tây trải qua lịch sử đã hầu như tương đương với văn hóa Kitô giáo.", "Dù vẫn còn tranh luận về vài điểm khác nhau của các bản tín điều, chúng được dùng rộng rãi để bày tỏ các xác tín căn bản của nhiều Kitô hữu.", "Các ý niệm về \"châu Âu\" và \"Thế giới phương Tây\" được liên hệ hết sức mật thiết với \"Kitô giáo và Thế giới Kitô giáo\", nhiều người thậm chí còn coi Kitô giáo là mối liên kết tạo nên một căn tính Âu châu thống nhất.", "Văn hóa \n\nVăn hóa phương Tây trải qua lịch sử đã hầu như tương đương với văn hóa Kitô giáo.", "Mặc dù văn hóa phương Tây trong thời kỳ đầu bao gồm một số tôn giáo đa thần dưới các đế quốc Hy Lạp và La Mã nhưng khi chính quyền trung ương La Mã suy yếu, vị thế của Giáo hội Công giáo là định chế kiên vững duy nhất tại châu Âu.", "Các ý niệm về \"châu Âu\" và \"Thế giới phương Tây\" được liên hệ hết sức mật thiết với \"Kitô giáo và Thế giới Kitô giáo\", nhiều người thậm chí còn coi Kitô giáo là mối liên kết tạo nên một căn tính Âu châu thống nhất.", "Trong tình trạng bất ổn khi đế quốc dần suy tàn, các tu viện xuất hiện kịp thời đã bảo tồn ngôn ngữ viết và một phần truyền thống cổ điển.", "Mặc dù văn hóa phương Tây trong thời kỳ đầu bao gồm một số tôn giáo đa thần dưới các đế quốc Hy Lạp và La Mã nhưng khi chính quyền trung ương La Mã suy yếu, vị thế của Giáo hội Công giáo là định chế kiên vững duy nhất tại châu Âu.", "Cho tới Thời kỳ Khai sáng, văn hóa Kitô giáo đã dẫn dắt triết học, văn học, nghệ thuật, âm nhạc và khoa học.", "Trong tình trạng bất ổn khi đế quốc dần suy tàn, các tu viện xuất hiện kịp thời đã bảo tồn ngôn ngữ viết và một phần truyền thống cổ điển.", "Cách riêng, Kitô giáo sau này đã phát triển các chuyên ngành tương ứng của mình.", "Cho tới Thời kỳ Khai sáng, văn hóa Kitô giáo đã dẫn dắt triết học, văn học, nghệ thuật, âm nhạc và khoa học.", "Kitô giáo có một ảnh hưởng quan trọng lên giáo dục, khoa học và y học khi mà giáo hội đã tạo dựng nên các nền tảng của hệ thống giáo dục phương Tây, cùng với đó Kitô giáo là nhà bảo trợ cho việc hình thành các đại học trong thế giới phương Tây, với việc viện đại học được xem là một thể chế có nguồn gốc Kitô giáo thời Trung Cổ.", "Cách riêng, Kitô giáo sau này đã phát triển các chuyên ngành tương ứng của mình.", "Xuyên suốt dòng lịch sử, nhiều giáo sĩ Công giáo, đặc biệt các tu sĩ Dòng Tên, hoạt động trong lĩnh vực khoa học và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khoa học.", "Kitô giáo có một ảnh hưởng quan trọng lên giáo dục, khoa học và y học khi mà giáo hội đã tạo dựng nên các nền tảng của hệ thống giáo dục phương Tây, cùng với đó Kitô giáo là nhà bảo trợ cho việc hình thành các đại học trong thế giới phương Tây, với việc viện đại học được xem là một thể chế có nguồn gốc Kitô giáo thời Trung Cổ.", "Các hệ phái Tin Lành cũng có tác động lên khoa học.", "Xuyên suốt dòng lịch sử, nhiều giáo sĩ Công giáo, đặc biệt các tu sĩ Dòng Tên, hoạt động trong lĩnh vực khoa học và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khoa học.", "Theo Luận thuyết Merton, có mối quan hệ tích cực giữa Thanh giáo Anh và phong trào Sùng tín Đức với khoa học thực nghiệm.", "Các hệ phái Tin Lành cũng có tác động lên khoa học.", "Ảnh hưởng của Kitô giáo lên nền văn minh có thể kể đến phúc lợi xã hội, thành lập các bệnh viện, kinh tế (như đạo đức lao động Tin Lành), chính trị, kiến trúc, văn học và đời sống gia đình.", "Theo Luận thuyết Merton, có mối quan hệ tích cực giữa Thanh giáo Anh và phong trào Sùng tín Đức với khoa học thực nghiệm.", "Các Kitô hữu Đông phương, nhất là tín hữu Cảnh giáo, đã đóng góp cho nền văn minh Hồi giáo Ả Rập dưới các triều đại Nhà Ummayad và Nhà Abbas với việc dịch tác phẩm của các triết gia Hy Lạp cổ đại sang tiếng Syriac và sau đó là tiếng Ả Rập.", "Ảnh hưởng của Kitô giáo lên nền văn minh có thể kể đến phúc lợi xã hội, thành lập các bệnh viện, kinh tế (như đạo đức lao động Tin Lành), chính trị, kiến trúc, văn học và đời sống gia đình.", "Họ cũng là những nhân vật ưu tú trong triết học, khoa học, thần học và y học.", "Các Kitô hữu Đông phương, nhất là tín hữu Cảnh giáo, đã đóng góp cho nền văn minh Hồi giáo Ả Rập dưới các triều đại Nhà Ummayad và Nhà Abbas với việc dịch tác phẩm của các triết gia Hy Lạp cổ đại sang tiếng Syriac và sau đó là tiếng Ả Rập.", "Các Kitô hữu có rất nhiều đóng góp trong phạm vi rộng lớn và đa dạng các lĩnh vực, gồm khoa học, nghệ thuật, chính trị, văn học và kinh doanh.", "Họ cũng là những nhân vật ưu tú trong triết học, khoa học, thần học và y học.", "Theo 100 Years of Nobel Prizes, xem xét các giải Nobel được trao trong giai đoạn từ 1901 tới 2000 cho thấy rằng có 65,4% Khôi nguyên Nobel xác định tôn giáo của mình là Kitô giáo thuộc các hệ phái.", "Các Kitô hữu có rất nhiều đóng góp trong phạm vi rộng lớn và đa dạng các lĩnh vực, gồm khoa học, nghệ thuật, chính trị, văn học và kinh doanh.", "Hậu Kitô giáo là thuật ngữ dùng để chỉ sự suy giảm của Kitô giáo trong thế kỷ 20 và 21, đặc biệt là tại châu Âu, Canada, Úc và ở mức độ ít hơn tại các nước Viễn Nam của châu Mỹ, có liên quan tới thuật ngữ chủ nghĩa hậu hiện đại.", "Theo 100 Years of Nobel Prizes, xem xét các giải Nobel được trao trong giai đoạn từ 1901 tới 2000 cho thấy rằng có 65,4% Khôi nguyên Nobel xác định tôn giáo của mình là Kitô giáo thuộc các hệ phái.", "Nó đề cập đến việc Kitô giáo mất vị trí độc tôn trong các giá trị và thế giới quan so với các xã hội Kitô giáo trước đây.", "Hậu Kitô giáo là thuật ngữ dùng để chỉ sự suy giảm của Kitô giáo trong thế kỷ 20 và 21, đặc biệt là tại châu Âu, Canada, Úc và ở mức độ ít hơn tại các nước Viễn Nam của châu Mỹ, có liên quan tới thuật ngữ chủ nghĩa hậu hiện đại.", "Các Kitô hữu văn hóa là những người thế tục có di sản Kitô giáo, có thể không tin theo các giáo lý nhưng còn duy trì thiện cảm với văn hóa đại chúng, nghệ thuật và âm nhạc Kitô giáo nên vẫn còn mối liên hệ.", "Nó đề cập đến việc Kitô giáo mất vị trí độc tôn trong các giá trị và thế giới quan so với các xã hội Kitô giáo trước đây.", "Thuật ngữ này còn dùng trong việc phân biệt các nhóm chính trị trong khu vực đa tôn giáo.", "Các Kitô hữu văn hóa là những người thế tục có di sản Kitô giáo, có thể không tin theo các giáo lý nhưng còn duy trì thiện cảm với văn hóa đại chúng, nghệ thuật và âm nhạc Kitô giáo nên vẫn còn mối liên hệ.", "Xem thêm \n Cuộc đời Giêsu theo Tân Ước\n\nGhi chú\n\nChú thích\n\nĐọc thêm\n\nLiên kết ngoài \n\n \n \n \n Religion & Ethics—Christianity các bài viết giới thiệu tại BBC\n\n \nVăn hóa phương Tây\nVăn hóa Trung Đông\nKhởi đầu thế kỷ 1\nThuật ngữ tôn giáo\nTôn giáo", "Thuật ngữ này còn dùng trong việc phân biệt các nhóm chính trị trong khu vực đa tôn giáo." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo theo suy nghĩ của nhiều người thì họ cho rằng Thiên Chúa giáo là nhắc tới Công giáo La Mã.", "Nhưng khi xét về mặt ngữ nghĩa thì cụm từ Thiên Chúa giáo có thể đề cập đến tất cả các tôn giáo độc thần (monotheismus) và những tôn giáo đó đều tôn thờ Thiên Chúa là cha hoặc là Thiên Chúa duy nhất.", "Nhưng khi xét về mặt ngữ nghĩa thì cụm từ Thiên Chúa giáo có thể đề cập đến tất cả các tôn giáo độc thần (monotheismus) và những tôn giáo đó đều tôn thờ Thiên Chúa là cha hoặc là Thiên Chúa duy nhất.", "Những tôn giáo này có thể có quan điểm,tư tưởng,giáo lý hay cách gọi Thiên Chúa (Thượng đế) khác nhau, ví dụ như trong số các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham có:\n Ki-tô giáo: gồm các nhánh chính là Công giáo Rôma, Chính thống giáo Đông phương, Chính thống giáo Cổ Đông phương, Kháng Cách và Anh giáo đều thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.", "Những tôn giáo này có thể có quan điểm,tư tưởng,giáo lý hay cách gọi Thiên Chúa (Thượng đế) khác nhau, ví dụ như trong số các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham có:\n Ki-tô giáo: gồm các nhánh chính là Công giáo Rôma, Chính thống giáo Đông phương, Chính thống giáo Cổ Đông phương, Kháng Cách và Anh giáo đều thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.", "Do Thái giáo: thờ Thiên Chúa mang danh hiệu là Yahweh.", "Do Thái giáo: thờ Thiên Chúa mang danh hiệu là Yahweh.", "Hồi giáo: thờ Thượng Đế được gọi là Allah.", "Hồi giáo: thờ Thượng Đế được gọi là Allah.", "Bahá'í giáo: Thờ Thượng Đế và tin rằng các tôn giáo lớn trên thế giới đều có nguồn gốc thiêng liêng chung, và tất cả đều do Thượng đế mặc khải ở những thời đại khác nhau tùy theo nhu cầu và khả năng tiến hóa của loài người.", "Bahá'í giáo: Thờ Thượng Đế và tin rằng các tôn giáo lớn trên thế giới đều có nguồn gốc thiêng liêng chung, và tất cả đều do Thượng đế mặc khải ở những thời đại khác nhau tùy theo nhu cầu và khả năng tiến hóa của loài người.", "Vì vậy, sứ giả của Thượng đế như Moses, Chúa Giê-xu và Muhammad đã được gửi vào các thời điểm khác nhau trong lịch sử với giáo lý khác nhau để phù hợp với nhu cầu thay đổi xã hội, nó còn đem lại cơ tin nhắn cùng.", "Vì vậy, sứ giả của Thượng đế như Moses, Chúa Giê-xu và Muhammad đã được gửi vào các thời điểm khác nhau trong lịch sử với giáo lý khác nhau để phù hợp với nhu cầu thay đổi xã hội, nó còn đem lại cơ tin nhắn cùng.", "Đạo Cao Đài: thành lập năm 1926, là một tôn giáo mới, dung hợp nhiều yếu tố từ các tôn giáo lớn, gồm cả Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo, Hồi giáo, Cơ Đốc giáo, Thần Đạo và cả một số tôn giáo đa thần thời cổ đại, thể hiện qua Ngũ Chi Đại Đạo.", "Đạo Cao Đài: thành lập năm 1926, là một tôn giáo mới, dung hợp nhiều yếu tố từ các tôn giáo lớn, gồm cả Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo, Hồi giáo, Cơ Đốc giáo, Thần Đạo và cả một số tôn giáo đa thần thời cổ đại, thể hiện qua Ngũ Chi Đại Đạo.", "Thậm chí tôn giáo này còn thờ phụng một số nhà chính trị, nhà văn cận đại mà họ gọi là \"Tam thánh đứng đầu Bạch Vân Động\".", "Thậm chí tôn giáo này còn thờ phụng một số nhà chính trị, nhà văn cận đại mà họ gọi là \"Tam thánh đứng đầu Bạch Vân Động\".", "Bên cạnh đó còn có các tôn giáo khác cũng thờ Thượng Đế:\n Sikh giáo: Xuất phát ở Ấn Độ, tổng hợp từ Ấn Độ giáo và Hồi giáo.", "Bên cạnh đó còn có các tôn giáo khác cũng thờ Thượng Đế:\n Sikh giáo: Xuất phát ở Ấn Độ, tổng hợp từ Ấn Độ giáo và Hồi giáo.", "Tại Việt Nam, từ Thiên Chúa giáo thường được dùng để gọi Công giáo.", "Tại Việt Nam, từ Thiên Chúa giáo thường được dùng để gọi Công giáo.", "Đây là hệ phái tôn giáo thờ Thiên Chúa được truyền bá vào Việt Nam sớm nhất, từ thế kỷ 16 và phát triển mạnh từ thế kỷ 17.", "Đây là hệ phái tôn giáo thờ Thiên Chúa được truyền bá vào Việt Nam sớm nhất, từ thế kỷ 16 và phát triển mạnh từ thế kỷ 17.", "Đây cũng là tôn giáo đầu tiên và chủ yếu dùng thuật từ Thiên Chúa để đề cập đến thần linh tối cao và duy nhất, theo thuật từ trong tiếng Hán: 天主 (pinyin: Tiānzhǔ, âm Hán Việt: Thiên Chủ, âm Hán Nôm-hóa: Thiên Chúa) do các nhà truyền giáo Dòng Tên tại Trung Hoa sử dụng từ thế kỷ 16.", "Đây cũng là tôn giáo đầu tiên và chủ yếu dùng thuật từ Thiên Chúa để đề cập đến thần linh tối cao và duy nhất, theo thuật từ trong tiếng Hán: 天主 (pinyin: Tiānzhǔ, âm Hán Việt: Thiên Chủ, âm Hán Nôm-hóa: Thiên Chúa) do các nhà truyền giáo Dòng Tên tại Trung Hoa sử dụng từ thế kỷ 16.", "Các (hệ phái) tôn giáo khác tại Việt Nam ít dùng từ Thiên Chúa mà thường dùng từ Đức Chúa Trời, hoặc Thượng Đế.", "Các (hệ phái) tôn giáo khác tại Việt Nam ít dùng từ Thiên Chúa mà thường dùng từ Đức Chúa Trời, hoặc Thượng Đế.", "Tiếng Trung Quốc cho tới ngày nay vẫn gọi Công giáo là Thiên Chúa giáo.", "Tiếng Trung Quốc cho tới ngày nay vẫn gọi Công giáo là Thiên Chúa giáo.", "Còn trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo gần đây được mở rộng ra cho cả Kitô giáo, và các tôn giáo độc thần nói chung.", "Còn trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo gần đây được mở rộng ra cho cả Kitô giáo, và các tôn giáo độc thần nói chung.", "Chú thích\n\nTham khảo \nĐạo Thiên Chúa, đạo Gia Tô, đạo Cơ Đốc, đạo Công giáo?", "Chú thích\n\nTham khảo \nĐạo Thiên Chúa, đạo Gia Tô, đạo Cơ Đốc, đạo Công giáo?", "Nên gọi thế nào cho chính danh?", "Nên gọi thế nào cho chính danh?", ", Trần Văn Toàn (2003)\nĐạo Thiên Chúa hay đạo Công giáo?, Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn (2011)\nCatholic: Công giáo hay Thiên Chúa giáo?, Lữ Giang (2011)\n\nThuật ngữ tôn giáo" ]

[ "Nhưng khi xét về mặt ngữ nghĩa thì cụm từ Thiên Chúa giáo có thể đề cập đến tất cả các tôn giáo độc thần (monotheismus) và những tôn giáo đó đều tôn thờ Thiên Chúa là cha hoặc là Thiên Chúa duy nhất.", "Trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo theo suy nghĩ của nhiều người thì họ cho rằng Thiên Chúa giáo là nhắc tới Công giáo La Mã.", "Những tôn giáo này có thể có quan điểm,tư tưởng,giáo lý hay cách gọi Thiên Chúa (Thượng đế) khác nhau, ví dụ như trong số các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham có:\n Ki-tô giáo: gồm các nhánh chính là Công giáo Rôma, Chính thống giáo Đông phương, Chính thống giáo Cổ Đông phương, Kháng Cách và Anh giáo đều thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.", "Nhưng khi xét về mặt ngữ nghĩa thì cụm từ Thiên Chúa giáo có thể đề cập đến tất cả các tôn giáo độc thần (monotheismus) và những tôn giáo đó đều tôn thờ Thiên Chúa là cha hoặc là Thiên Chúa duy nhất.", "Do Thái giáo: thờ Thiên Chúa mang danh hiệu là Yahweh.", "Những tôn giáo này có thể có quan điểm,tư tưởng,giáo lý hay cách gọi Thiên Chúa (Thượng đế) khác nhau, ví dụ như trong số các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham có:\n Ki-tô giáo: gồm các nhánh chính là Công giáo Rôma, Chính thống giáo Đông phương, Chính thống giáo Cổ Đông phương, Kháng Cách và Anh giáo đều thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.", "Hồi giáo: thờ Thượng Đế được gọi là Allah.", "Do Thái giáo: thờ Thiên Chúa mang danh hiệu là Yahweh.", "Bahá'í giáo: Thờ Thượng Đế và tin rằng các tôn giáo lớn trên thế giới đều có nguồn gốc thiêng liêng chung, và tất cả đều do Thượng đế mặc khải ở những thời đại khác nhau tùy theo nhu cầu và khả năng tiến hóa của loài người.", "Hồi giáo: thờ Thượng Đế được gọi là Allah.", "Vì vậy, sứ giả của Thượng đế như Moses, Chúa Giê-xu và Muhammad đã được gửi vào các thời điểm khác nhau trong lịch sử với giáo lý khác nhau để phù hợp với nhu cầu thay đổi xã hội, nó còn đem lại cơ tin nhắn cùng.", "Bahá'í giáo: Thờ Thượng Đế và tin rằng các tôn giáo lớn trên thế giới đều có nguồn gốc thiêng liêng chung, và tất cả đều do Thượng đế mặc khải ở những thời đại khác nhau tùy theo nhu cầu và khả năng tiến hóa của loài người.", "Đạo Cao Đài: thành lập năm 1926, là một tôn giáo mới, dung hợp nhiều yếu tố từ các tôn giáo lớn, gồm cả Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo, Hồi giáo, Cơ Đốc giáo, Thần Đạo và cả một số tôn giáo đa thần thời cổ đại, thể hiện qua Ngũ Chi Đại Đạo.", "Vì vậy, sứ giả của Thượng đế như Moses, Chúa Giê-xu và Muhammad đã được gửi vào các thời điểm khác nhau trong lịch sử với giáo lý khác nhau để phù hợp với nhu cầu thay đổi xã hội, nó còn đem lại cơ tin nhắn cùng.", "Thậm chí tôn giáo này còn thờ phụng một số nhà chính trị, nhà văn cận đại mà họ gọi là \"Tam thánh đứng đầu Bạch Vân Động\".", "Đạo Cao Đài: thành lập năm 1926, là một tôn giáo mới, dung hợp nhiều yếu tố từ các tôn giáo lớn, gồm cả Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo, Hồi giáo, Cơ Đốc giáo, Thần Đạo và cả một số tôn giáo đa thần thời cổ đại, thể hiện qua Ngũ Chi Đại Đạo.", "Bên cạnh đó còn có các tôn giáo khác cũng thờ Thượng Đế:\n Sikh giáo: Xuất phát ở Ấn Độ, tổng hợp từ Ấn Độ giáo và Hồi giáo.", "Thậm chí tôn giáo này còn thờ phụng một số nhà chính trị, nhà văn cận đại mà họ gọi là \"Tam thánh đứng đầu Bạch Vân Động\".", "Tại Việt Nam, từ Thiên Chúa giáo thường được dùng để gọi Công giáo.", "Bên cạnh đó còn có các tôn giáo khác cũng thờ Thượng Đế:\n Sikh giáo: Xuất phát ở Ấn Độ, tổng hợp từ Ấn Độ giáo và Hồi giáo.", "Đây là hệ phái tôn giáo thờ Thiên Chúa được truyền bá vào Việt Nam sớm nhất, từ thế kỷ 16 và phát triển mạnh từ thế kỷ 17.", "Tại Việt Nam, từ Thiên Chúa giáo thường được dùng để gọi Công giáo.", "Đây cũng là tôn giáo đầu tiên và chủ yếu dùng thuật từ Thiên Chúa để đề cập đến thần linh tối cao và duy nhất, theo thuật từ trong tiếng Hán: 天主 (pinyin: Tiānzhǔ, âm Hán Việt: Thiên Chủ, âm Hán Nôm-hóa: Thiên Chúa) do các nhà truyền giáo Dòng Tên tại Trung Hoa sử dụng từ thế kỷ 16.", "Đây là hệ phái tôn giáo thờ Thiên Chúa được truyền bá vào Việt Nam sớm nhất, từ thế kỷ 16 và phát triển mạnh từ thế kỷ 17.", "Các (hệ phái) tôn giáo khác tại Việt Nam ít dùng từ Thiên Chúa mà thường dùng từ Đức Chúa Trời, hoặc Thượng Đế.", "Đây cũng là tôn giáo đầu tiên và chủ yếu dùng thuật từ Thiên Chúa để đề cập đến thần linh tối cao và duy nhất, theo thuật từ trong tiếng Hán: 天主 (pinyin: Tiānzhǔ, âm Hán Việt: Thiên Chủ, âm Hán Nôm-hóa: Thiên Chúa) do các nhà truyền giáo Dòng Tên tại Trung Hoa sử dụng từ thế kỷ 16.", "Tiếng Trung Quốc cho tới ngày nay vẫn gọi Công giáo là Thiên Chúa giáo.", "Các (hệ phái) tôn giáo khác tại Việt Nam ít dùng từ Thiên Chúa mà thường dùng từ Đức Chúa Trời, hoặc Thượng Đế.", "Còn trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo gần đây được mở rộng ra cho cả Kitô giáo, và các tôn giáo độc thần nói chung.", "Tiếng Trung Quốc cho tới ngày nay vẫn gọi Công giáo là Thiên Chúa giáo.", "Chú thích\n\nTham khảo \nĐạo Thiên Chúa, đạo Gia Tô, đạo Cơ Đốc, đạo Công giáo?", "Còn trong tiếng Việt, từ Thiên Chúa giáo gần đây được mở rộng ra cho cả Kitô giáo, và các tôn giáo độc thần nói chung.", "Nên gọi thế nào cho chính danh?", "Chú thích\n\nTham khảo \nĐạo Thiên Chúa, đạo Gia Tô, đạo Cơ Đốc, đạo Công giáo?", ", Trần Văn Toàn (2003)\nĐạo Thiên Chúa hay đạo Công giáo?, Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn (2011)\nCatholic: Công giáo hay Thiên Chúa giáo?, Lữ Giang (2011)\n\nThuật ngữ tôn giáo", "Nên gọi thế nào cho chính danh?" ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]

[ "Illinois là tiểu bang thứ 21 của Hoa Kỳ, được gia nhập Liên bang vào năm 1818.", "Illinois là tiểu bang đông dân nhất vùng Trung Tây nước Mỹ và đứng thứ năm toàn liên bang về dân số.", "Illinois là tiểu bang đông dân nhất vùng Trung Tây nước Mỹ và đứng thứ năm toàn liên bang về dân số.", "Chicago nằm ở phía đông bắc là thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế hàng đầu tại Illinois.", "Chicago nằm ở phía đông bắc là thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế hàng đầu tại Illinois.", "Đây cũng là thành phố lớn thứ ba nước Mỹ, chỉ sau thành phố New York và Los Angeles.", "Đây cũng là thành phố lớn thứ ba nước Mỹ, chỉ sau thành phố New York và Los Angeles.", "Thủ phủ của tiểu bang đặt tại thành phố nhỏ Springfield.", "Thủ phủ của tiểu bang đặt tại thành phố nhỏ Springfield.", "Giữa những năm 1300 và 1400, thành phố Cahokia của người da đỏ là thành phố đông dân nhất trên lãnh thổ đất nước Hoa Kỳ sau đó với tổng dân số 40.000 người, trước khi bị thành phố New York vượt qua vào cuối thế kỉ 18.", "Giữa những năm 1300 và 1400, thành phố Cahokia của người da đỏ là thành phố đông dân nhất trên lãnh thổ đất nước Hoa Kỳ sau đó với tổng dân số 40.000 người, trước khi bị thành phố New York vượt qua vào cuối thế kỉ 18.", "Khoảng 2000 người thổ dân da đỏ và những thợ săn thú người Pháp sống tại Illinois khi cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa nước Mỹ nổ ra.", "Khoảng 2000 người thổ dân da đỏ và những thợ săn thú người Pháp sống tại Illinois khi cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa nước Mỹ nổ ra.", "Trước thế kỉ 19, Illinois vẫn là một vùng đất hoang vu, dân cư thưa thớt.", "Trước thế kỉ 19, Illinois vẫn là một vùng đất hoang vu, dân cư thưa thớt.", "Nhưng bắt đầu từ thập niên 1810, dân cư từ bang Kentucky bắt đầu đổ vào Illinois và những người này chính thức được cấp quyền công dân một tiểu bang mới vào năm 1818.", "Nhưng bắt đầu từ thập niên 1810, dân cư từ bang Kentucky bắt đầu đổ vào Illinois và những người này chính thức được cấp quyền công dân một tiểu bang mới vào năm 1818.", "Khu vực đại đô thị tương lai Chicago được thành lập bên bờ con sông Chicago, một trong số ít những cảng tự nhiên ở miền nam bờ hồ Michigan và đóng một vai trò huyết mạch trong giao thông tại vùng Ngũ Đại Hồ.", "Khu vực đại đô thị tương lai Chicago được thành lập bên bờ con sông Chicago, một trong số ít những cảng tự nhiên ở miền nam bờ hồ Michigan và đóng một vai trò huyết mạch trong giao thông tại vùng Ngũ Đại Hồ.", "Những phát minh quan trọng trong thập niên 1830 như đường sắt và máy cày đã biến những đồng cỏ của Illinois thành một vùng nông nghiệp trù phú, thu hút dân nhập cư đến từ các nước châu Âu như Đức và Thụy Điển.", "Những phát minh quan trọng trong thập niên 1830 như đường sắt và máy cày đã biến những đồng cỏ của Illinois thành một vùng nông nghiệp trù phú, thu hút dân nhập cư đến từ các nước châu Âu như Đức và Thụy Điển.", "Nhân dân Illinois đã dành sự ủng hộ rất lớn đối với tổng thống Abraham Lincoln và tướng Ulysses S. Grant (cả hai đều là người Illinois) trong cuộc nội chiến Hoa Kỳ.", "Nhân dân Illinois đã dành sự ủng hộ rất lớn đối với tổng thống Abraham Lincoln và tướng Ulysses S. Grant (cả hai đều là người Illinois) trong cuộc nội chiến Hoa Kỳ.", "Từ năm 1900, sự phát triển mạnh mẽ của những thành phố công nghiệp phía bắc tiểu bang cũng như những mỏ khai thác khoáng sản tại miền trung và miền nam đã thu hút thêm dân nhập cư đến từ các nước Đông Âu và Nam Âu.", "Từ năm 1900, sự phát triển mạnh mẽ của những thành phố công nghiệp phía bắc tiểu bang cũng như những mỏ khai thác khoáng sản tại miền trung và miền nam đã thu hút thêm dân nhập cư đến từ các nước Đông Âu và Nam Âu.", "Dòng người da đen di cư lên miền bắc sau cuộc Nội chiến Mỹ cũng góp phần làm nên sự đa dạng chủng tộc tại Illinois và đóng góp cho nền văn hóa tại đây nhạc jazz và nhạc blue, những thể loại âm nhạc ngày nay phổ biến khắp nước Mỹ.", "Dòng người da đen di cư lên miền bắc sau cuộc Nội chiến Mỹ cũng góp phần làm nên sự đa dạng chủng tộc tại Illinois và đóng góp cho nền văn hóa tại đây nhạc jazz và nhạc blue, những thể loại âm nhạc ngày nay phổ biến khắp nước Mỹ.", "Tiểu bang Illinois còn có tên gọi là \"Quê hương của Lincoln\" (Land of Lincoln), vị tổng thống đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất nước Mỹ trong thế kỉ 19.", "Tiểu bang Illinois còn có tên gọi là \"Quê hương của Lincoln\" (Land of Lincoln), vị tổng thống đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất nước Mỹ trong thế kỉ 19.", "Ngoài ra, Illinois còn có tên gọi là \"Tiểu bang Đồng cỏ\" (The Prairie State).", "Ngoài ra, Illinois còn có tên gọi là \"Tiểu bang Đồng cỏ\" (The Prairie State).", "Đây là nơi sinh của Tổng thống Ronald Reagan (tại Tampico).", "Đây là nơi sinh của Tổng thống Ronald Reagan (tại Tampico).", "Tên gọi \nCó hai giả thuyết về nguồn gốc tên gọi của tiểu bang Illinois.", "Tên gọi \nCó hai giả thuyết về nguồn gốc tên gọi của tiểu bang Illinois.", "Giải thuyết thứ nhất cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ chữ ilenweewa trong tiếng thổ dân Algonquian (hay còn gọi là người Miami-Illinois) có nghĩa là \"Anh/cô ấy nói bình thường\".", "Giải thuyết thứ nhất cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ chữ ilenweewa trong tiếng thổ dân Algonquian (hay còn gọi là người Miami-Illinois) có nghĩa là \"Anh/cô ấy nói bình thường\".", "Tuy nhiên một giả thuyết khác lại cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ tên bộ lạc thổ dân da đỏ Illiniwek một thời từng phát triển thịnh vượng tại vùng đất này.", "Tuy nhiên một giả thuyết khác lại cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ tên bộ lạc thổ dân da đỏ Illiniwek một thời từng phát triển thịnh vượng tại vùng đất này.", "Cái tên Illiniwek có nghĩa là \"những con người siêu đẳng\" hoặc \"con người\".", "Cái tên Illiniwek có nghĩa là \"những con người siêu đẳng\" hoặc \"con người\".", "Địa lý \n\nNằm ở phía đông bắc tiểu bang Illinois là hồ Michigan.", "Địa lý \n\nNằm ở phía đông bắc tiểu bang Illinois là hồ Michigan.", "Illinois giáp với Indiana về phía đông, giáp với Wisconsin về phía bắc.", "Illinois giáp với Indiana về phía đông, giáp với Wisconsin về phía bắc.", "Biên giới với hai tiểu bang Missouri về phia tây nam và Iowa về phis tây bắc là con sông Mississippi.", "Biên giới với hai tiểu bang Missouri về phia tây nam và Iowa về phis tây bắc là con sông Mississippi.", "Illinois giáp với Kentucky về phía đông nam qua sông Ohio.", "Illinois giáp với Kentucky về phía đông nam qua sông Ohio.", "Ngoài ra tiểu bang này còn giáp với Michigan nhưng chỉ qua đường biên giới nước trên hồ Michigan.", "Ngoài ra tiểu bang này còn giáp với Michigan nhưng chỉ qua đường biên giới nước trên hồ Michigan.", "Mặc dù Illinois nằm hoàn toàn trong khu vực Đồng bằng Trung tâm, nhưng tiểu bang này vẫn được chia làm 3 vùng địa lý với nhiều đặc điểm khác biệt nhau:\n\n Khu vực Bắc Illinois, hay khu vực đại đô thị Chicago bao gồm thành phố Chicago lớn thứ ba nước Mỹ, các vùng ngoại ô và những khu vực đô thị mở rộng bên cạnh.", "Mặc dù Illinois nằm hoàn toàn trong khu vực Đồng bằng Trung tâm, nhưng tiểu bang này vẫn được chia làm 3 vùng địa lý với nhiều đặc điểm khác biệt nhau:\n\n Khu vực Bắc Illinois, hay khu vực đại đô thị Chicago bao gồm thành phố Chicago lớn thứ ba nước Mỹ, các vùng ngoại ô và những khu vực đô thị mở rộng bên cạnh.", "Theo quy hoạch của chính phủ liên bang, khu vực đại đô thị Chicago bao gồm hầu như toàn bộ vùng tây bắc của tiểu bang Illinois và cả một số quận thuộc hai bang láng giềng là Indiana và Wisconsin.", "Theo quy hoạch của chính phủ liên bang, khu vực đại đô thị Chicago bao gồm hầu như toàn bộ vùng tây bắc của tiểu bang Illinois và cả một số quận thuộc hai bang láng giềng là Indiana và Wisconsin.", "Đây là một khu vực có mật độ dân số cao, được công nghiệp hóa với lối sống đô thị và đồng thời tập trung nhiều chủng tộc khác nhau.", "Đây là một khu vực có mật độ dân số cao, được công nghiệp hóa với lối sống đô thị và đồng thời tập trung nhiều chủng tộc khác nhau.", "Đi về phía tây và phía nam là khu vực địa lý thứ hai của Illinois.", "Đi về phía tây và phía nam là khu vực địa lý thứ hai của Illinois.", "Đó là khu vực Trung Illinois và được mệnh danh là trái tim của tiểu bang này.", "Đó là khu vực Trung Illinois và được mệnh danh là trái tim của tiểu bang này.", "Đây là khu vực đặc trưng bởi những thị trấn nhỏ và những thành phố cỡ trung bình.", "Đây là khu vực đặc trưng bởi những thị trấn nhỏ và những thành phố cỡ trung bình.", "Đây là một vùng nông nghiệp trù phú của Illinois với những ruộng ngô và đậu tương rộng lớn, cho năng suất cao và cũng là nơi tập trung nhiều viện giáo dục và trung tâm nghiên cứu của tiểu bang.", "Đây là một vùng nông nghiệp trù phú của Illinois với những ruộng ngô và đậu tương rộng lớn, cho năng suất cao và cũng là nơi tập trung nhiều viện giáo dục và trung tâm nghiên cứu của tiểu bang.", "Nhiều thành phố quan trọng tập trung tại miền trung Illinois là Peoria (khu vực đại đô thị lớn thứ ba tại Illinois với dân số 370.000 người) và thủ phủ Springfield.", "Nhiều thành phố quan trọng tập trung tại miền trung Illinois là Peoria (khu vực đại đô thị lớn thứ ba tại Illinois với dân số 370.000 người) và thủ phủ Springfield.", "Khu vực Nam Illinois bao gồm vùng đất phía nam quốc lộ 50 và bao gồm cả khu vực Tiểu Ai Cập (Little Egypt).", "Khu vực Nam Illinois bao gồm vùng đất phía nam quốc lộ 50 và bao gồm cả khu vực Tiểu Ai Cập (Little Egypt).", "Khu vực này có một số đặc điểm khác với các khu vực trên ở chỗ có khí hậu ấm áp hơn, về nông nghiệp có ngành canh tác bông từ lâu đời.", "Khu vực này có một số đặc điểm khác với các khu vực trên ở chỗ có khí hậu ấm áp hơn, về nông nghiệp có ngành canh tác bông từ lâu đời.", "Là một vùng đất với địa hình tương đối gồ ghề so với những đồng cỏ bằng phẳng ở miền trung, Nam Illinois có thêm một số mỏ dầu, than và khoáng sản quý giá.", "Là một vùng đất với địa hình tương đối gồ ghề so với những đồng cỏ bằng phẳng ở miền trung, Nam Illinois có thêm một số mỏ dầu, than và khoáng sản quý giá.", "Louis là khu vực đại đô thi lớn thứ hai tại tiểu bang Illinois, với dân số lên đến 600.000 người.", "Louis là khu vực đại đô thi lớn thứ hai tại tiểu bang Illinois, với dân số lên đến 600.000 người.", "Mật độ dân số tại vùng này cao hơn một chút so với Trung Illinois.", "Mật độ dân số tại vùng này cao hơn một chút so với Trung Illinois.", "Khu vực ngoài đại đô thị Chicago thường được gọi là \"Hạ Illinois\".", "Khu vực ngoài đại đô thị Chicago thường được gọi là \"Hạ Illinois\".", "Tuy nhiên cư dân ở miền Trung và Nam Illinois coi khu vực của họ là một vùng địa lý và văn hóa riêng biệt nên không sử dụng tên gọi này.", "Tuy nhiên cư dân ở miền Trung và Nam Illinois coi khu vực của họ là một vùng địa lý và văn hóa riêng biệt nên không sử dụng tên gọi này.", "Khí hậu \nVới chiều dài từ bắc đến nam trải dài 640 km và nằm ở vị trí trung tâm lục địa Bắc Mỹ, khí hậu Illinois thay đổi giữa các vùng miền khác nhau.", "Khí hậu \nVới chiều dài từ bắc đến nam trải dài 640 km và nằm ở vị trí trung tâm lục địa Bắc Mỹ, khí hậu Illinois thay đổi giữa các vùng miền khác nhau.", "Phần lớn lãnh thổ bang Illinois có khí hậu lục địa ẩm với mùa hè nóng và ẩm còn mùa đông thì lạnh giá.", "Phần lớn lãnh thổ bang Illinois có khí hậu lục địa ẩm với mùa hè nóng và ẩm còn mùa đông thì lạnh giá.", "Miền nam Illinois tiếp giáp với khu vực có khí hậu cận nhiệt đới ẩm nên có mùa đông ôn hòa hơn đôi chút.", "Miền nam Illinois tiếp giáp với khu vực có khí hậu cận nhiệt đới ẩm nên có mùa đông ôn hòa hơn đôi chút.", "Lượng mưa trung bình của Illinois dao động từ nơi cao nhất là miền nam (1220 mm) đến nơi thấp nhất ở miền bắc là 890 mm.", "Lượng mưa trung bình của Illinois dao động từ nơi cao nhất là miền nam (1220 mm) đến nơi thấp nhất ở miền bắc là 890 mm.", "Khu vực thành phố Chicago thường có tuyết rơi dày vào mùa đông với lượng mưa tuyết đo được trung bình là 96 cm, trong khi ở miền nam tiểu bang lượng mưa tuyết thường ít hơn 35 cm.", "Khu vực thành phố Chicago thường có tuyết rơi dày vào mùa đông với lượng mưa tuyết đo được trung bình là 96 cm, trong khi ở miền nam tiểu bang lượng mưa tuyết thường ít hơn 35 cm.", "Nhiệt độ cao nhất ghi được tại Illinois là 47 °C vào ngày 14 tháng 7 năm 1954 tại East St.", "Nhiệt độ cao nhất ghi được tại Illinois là 47 °C vào ngày 14 tháng 7 năm 1954 tại East St.", "Còn nhiệt độ thấp nhất ghi được là -38 °C vòa ngày 5 tháng 1 năm 1999 tại Congerville.", "Còn nhiệt độ thấp nhất ghi được là -38 °C vòa ngày 5 tháng 1 năm 1999 tại Congerville.", "Trung bình hàng năm, Illinois phải chịu khoảng 50 ngày mưa bão, cao hơn so với bình quân toàn nước Mỹ.", "Trung bình hàng năm, Illinois phải chịu khoảng 50 ngày mưa bão, cao hơn so với bình quân toàn nước Mỹ.", "Illinois là nơi thường xảy ra lốc xoáy, trung bình 35 cơn một năm.", "Illinois là nơi thường xảy ra lốc xoáy, trung bình 35 cơn một năm.", "Vụ lốc xoáy gây chết người nhiều nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra tại Illinois và hai bang kế cận vào năm 1925 làm cho 695 người chết, trong đó có 613 người sống tại Illinois.", "Vụ lốc xoáy gây chết người nhiều nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra tại Illinois và hai bang kế cận vào năm 1925 làm cho 695 người chết, trong đó có 613 người sống tại Illinois.", "Các thành phố lớn nhất \nThành phố Chicago là trung tâm kinh tế lớn nhất của tiểu bang Illinois cũng như của miền Trung Tây nước Mỹ.", "Các thành phố lớn nhất \nThành phố Chicago là trung tâm kinh tế lớn nhất của tiểu bang Illinois cũng như của miền Trung Tây nước Mỹ.", "Tuy nhiên thủ phủ của tiểu bang Illinois lại đặt ở thành phố nhỏ Springfield.", "Tuy nhiên thủ phủ của tiểu bang Illinois lại đặt ở thành phố nhỏ Springfield.", "Lịch sử\n\nThời kỳ Tiền Colombo \n\nTrước khi người châu Âu đến khai phá nước Mỹ, tại Illinois đã từng tồn tại một nền văn hóa với tên gọi Cahokia.", "Lịch sử\n\nThời kỳ Tiền Colombo \n\nTrước khi người châu Âu đến khai phá nước Mỹ, tại Illinois đã từng tồn tại một nền văn hóa với tên gọi Cahokia.", "Tuy nhiên nền văn minh này đã bị biến mất vào thế kỉ 15 mà không rõ lý do.", "Tuy nhiên nền văn minh này đã bị biến mất vào thế kỉ 15 mà không rõ lý do.", "Những người chủ tiếp theo của Illinois là người Illini, một liên minh chính trị giữa các bộ lạc da đỏ bản địa.", "Những người chủ tiếp theo của Illinois là người Illini, một liên minh chính trị giữa các bộ lạc da đỏ bản địa.", "Năm 1700, ước tính có khoảng 25.000 người da đỏ Illinois bản địa nhưng những cuộc tấn công của bộ lạc Iroquois đã khiến dân số của người Illini giảm đi nhiều.", "Năm 1700, ước tính có khoảng 25.000 người da đỏ Illinois bản địa nhưng những cuộc tấn công của bộ lạc Iroquois đã khiến dân số của người Illini giảm đi nhiều.", "Thành viên của các bộ lạc Potawatomi, Miami, Sauk cũng đến định cư tại miền đông và miền bắc Illinois.", "Thành viên của các bộ lạc Potawatomi, Miami, Sauk cũng đến định cư tại miền đông và miền bắc Illinois.", "Người châu Âu khai phá \nNăm 1673, hai nhà thám hiểm người Pháp là Jacques Marquette và Louis Jolliet đã khám phá ra sông Illinois.", "Người châu Âu khai phá \nNăm 1673, hai nhà thám hiểm người Pháp là Jacques Marquette và Louis Jolliet đã khám phá ra sông Illinois.", "Năm 1680, người Pháp đã xây dựng đồn lũy đầu tiên của họ tại nơi mà ngày nay là thành phố Peoria.", "Năm 1680, người Pháp đã xây dựng đồn lũy đầu tiên của họ tại nơi mà ngày nay là thành phố Peoria.", "Illinois được duy trì là một lãnh thổ của Đế chế Pháp cho tới tận năm 1763, khi nó bị nhượng lại cho người Anh.", "Illinois được duy trì là một lãnh thổ của Đế chế Pháp cho tới tận năm 1763, khi nó bị nhượng lại cho người Anh.", "Năm 1778, George Rogers Clark tuyên bố vùng Illinois thuộc về Virginia.", "Năm 1778, George Rogers Clark tuyên bố vùng Illinois thuộc về Virginia.", "Năm 1783, Virginia chuyển vùng đất này cho liên bang quản lý và Illinois được sáp nhập vào Lãnh thổ tây bắc.", "Năm 1783, Virginia chuyển vùng đất này cho liên bang quản lý và Illinois được sáp nhập vào Lãnh thổ tây bắc.", "Thế kỉ 19 \n\nNgày 3 tháng 2 năm 1809, vùng lãnh thổ Illinois được thành lập với thủ phủ đặt tại thành phố Kaskaskia.", "Thế kỉ 19 \n\nNgày 3 tháng 2 năm 1809, vùng lãnh thổ Illinois được thành lập với thủ phủ đặt tại thành phố Kaskaskia.", "Năm 1818, Illinois chính thức được gia nhập Hoa Kỳ và trở thành tiểu bang thứ 21.", "Năm 1818, Illinois chính thức được gia nhập Hoa Kỳ và trở thành tiểu bang thứ 21.", "Một lượng lớn người nhập cư từ Kentucky đã đổ vào tiểu bang mới này.", "Một lượng lớn người nhập cư từ Kentucky đã đổ vào tiểu bang mới này.", "Những thay đổi về địa giới hành chính sau đó đã khiến Illinois mở rộng lên phía bắc để bao gồm cả hải cảng Chicago, nay là thành phố lớn nhất Illinois.", "Những thay đổi về địa giới hành chính sau đó đã khiến Illinois mở rộng lên phía bắc để bao gồm cả hải cảng Chicago, nay là thành phố lớn nhất Illinois.", "Những cuộc chiến tranh giữa những bộ tộc da đỏ bản địa với người da trắng đến sau vẫn tiếp diễn.", "Những cuộc chiến tranh giữa những bộ tộc da đỏ bản địa với người da trắng đến sau vẫn tiếp diễn.", "Năm 1832, cuộc chiến tranh Diều Hâu Đen (Black Hawk War) bùng nổ tại Illinois và Wisconsin.", "Năm 1832, cuộc chiến tranh Diều Hâu Đen (Black Hawk War) bùng nổ tại Illinois và Wisconsin.", "Quân đội chính phủ Mỹ được cử tới và đã đẩy người da đỏ sang vùng Iowa.", "Quân đội chính phủ Mỹ được cử tới và đã đẩy người da đỏ sang vùng Iowa.", "Illinois nổi tiếng với việc chống lại chế độ nô lệ.", "Illinois nổi tiếng với việc chống lại chế độ nô lệ.", "Ngay từ khi gia nhập liên bang, tiểu bang Illinois đã tuyên bố bãi bỏ chế độ nô lệ.", "Ngay từ khi gia nhập liên bang, tiểu bang Illinois đã tuyên bố bãi bỏ chế độ nô lệ.", "Tổng thống Abraham Lincoln đến từ Illnois là một trong những nhân vật vĩ đại nhất lịch sử nước Mỹ khi ông tuyên bố xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất đất nước trước việc các bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam đòi ly khai.", "Tổng thống Abraham Lincoln đến từ Illnois là một trong những nhân vật vĩ đại nhất lịch sử nước Mỹ khi ông tuyên bố xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất đất nước trước việc các bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam đòi ly khai.", "Trong cuộc nội chiến, đã có 250.000 đàn ông Illinois tham gia vào quân đội của Liên bang, nhiều thứ 4 cả nước.", "Trong cuộc nội chiến, đã có 250.000 đàn ông Illinois tham gia vào quân đội của Liên bang, nhiều thứ 4 cả nước.", "Sau cuộc nội chiến, nền công nghiệp của Illinois phát triển mạnh mẽ với những ngành như cơ khí, luyện kim, chế biến lương thực thực phẩm... Đây cũng là nơi phong trào công nhân phát triển mạnh nhất nước Mỹ.", "Sau cuộc nội chiến, nền công nghiệp của Illinois phát triển mạnh mẽ với những ngành như cơ khí, luyện kim, chế biến lương thực thực phẩm... Đây cũng là nơi phong trào công nhân phát triển mạnh nhất nước Mỹ.", "Ngày 1 tháng 5 năm 1886, cuộc Tổng bãi công của công nhân thành phố Chicago nổ ra đòi ngày làm 8 giờ đã buộc giới chủ phải nhượng bộ.", "Ngày 1 tháng 5 năm 1886, cuộc Tổng bãi công của công nhân thành phố Chicago nổ ra đòi ngày làm 8 giờ đã buộc giới chủ phải nhượng bộ.", "Về sau ngày này được lấy làm ngày Quốc tế lao động.", "Về sau ngày này được lấy làm ngày Quốc tế lao động.", "Thế kỉ 20 \nBước sang thế kỉ 20, kinh tế Illinois tiếp tục phát triển cho đến cuộc Đại khủng hoảng 1929 làm một nửa số công nhân tại Illinois thất nghiệp.", "Thế kỉ 20 \nBước sang thế kỉ 20, kinh tế Illinois tiếp tục phát triển cho đến cuộc Đại khủng hoảng 1929 làm một nửa số công nhân tại Illinois thất nghiệp.", "\"Chính sách mới\" của tổng thống Franklin Roosevelt đã góp phần làm ổn định lại nền kinh tế.", "\"Chính sách mới\" của tổng thống Franklin Roosevelt đã góp phần làm ổn định lại nền kinh tế.", "Khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, nhu cầu chiến trường tăng mạnh đã dẫn đến sự hồi phục của nền kinh tế Illinois.", "Khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, nhu cầu chiến trường tăng mạnh đã dẫn đến sự hồi phục của nền kinh tế Illinois.", "Illinois đã đóng góp rất nhiều sức người và sức của trong hai cuộc thế chiến.", "Illinois đã đóng góp rất nhiều sức người và sức của trong hai cuộc thế chiến.", "Trong thập niên 1960 và thập niên 1970, kinh tế Illinois bắt đầu có biểu hiện suy thoái.", "Trong thập niên 1960 và thập niên 1970, kinh tế Illinois bắt đầu có biểu hiện suy thoái.", "Ngày nay, bên cạnh những ngành công nghiệp truyền thống như luyện kim, cơ khí, chế biến lương thực thực phẩm, Illinois đang nỗ lực xây dựng một nền kinh tế hậu công nghiệp với những ngành công nghệ cao như điện tử, tin học, tài chính...\n\nNăm 1970, Hội nghị Hiến pháp lần thứ 6 được tổ chức nhằm soạn thảo một hiến pháp mới cho tiểu bang Illinois thay thế bản hiến pháp cũ có từ năm 1870.", "Ngày nay, bên cạnh những ngành công nghiệp truyền thống như luyện kim, cơ khí, chế biến lương thực thực phẩm, Illinois đang nỗ lực xây dựng một nền kinh tế hậu công nghiệp với những ngành công nghệ cao như điện tử, tin học, tài chính...\n\nNăm 1970, Hội nghị Hiến pháp lần thứ 6 được tổ chức nhằm soạn thảo một hiến pháp mới cho tiểu bang Illinois thay thế bản hiến pháp cũ có từ năm 1870.", "Trận lũ lịch sử tại vùng thượng sông Mississippi năm 1993 đã nhấn chìm nhiều nhà cửa và gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho tiểu bang này.", "Trận lũ lịch sử tại vùng thượng sông Mississippi năm 1993 đã nhấn chìm nhiều nhà cửa và gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho tiểu bang này.", "Nhân khẩu \n\nTheo số liệu năm 2006, dân số của Illinois là 12,8 triệu người, đứng hàng thứ 5 nước Mỹ sau California, Texas, New York và Florida.", "Nhân khẩu \n\nTheo số liệu năm 2006, dân số của Illinois là 12,8 triệu người, đứng hàng thứ 5 nước Mỹ sau California, Texas, New York và Florida.", "So với năm trước, dân số Illinois tăng thêm 65.000 người.", "So với năm trước, dân số Illinois tăng thêm 65.000 người.", "Sự gia tăng dân số tại Illinois bao gồm cả sự gia tăng dân số tự nhiên và quá trình nhập cư của người dân các nơi khác, đặc biệt là người nước ngoài vào tiểu bang này.", "Sự gia tăng dân số tại Illinois bao gồm cả sự gia tăng dân số tự nhiên và quá trình nhập cư của người dân các nơi khác, đặc biệt là người nước ngoài vào tiểu bang này.", "Thống kê năm 2004 cho biết 13,3% dân số Illinois được sinh ra tại ngoại quốc.", "Thống kê năm 2004 cho biết 13,3% dân số Illinois được sinh ra tại ngoại quốc.", "Phân bố chủng tộc của Illinois trong năm 2005 như sau:\n\n 80,34% người da trắng\n 15,63% người da đen\n 0,62% người da đỏ bản địa\n 4,45% người gốc Á\n 0,11% người các đảo Thái Bình Dương\n\nTrong đó, người Latinh (Hispanic) thuộc mọi sắc tộc trên chiếm tỉ lệ 14,44%.", "Phân bố chủng tộc của Illinois trong năm 2005 như sau:\n\n 80,34% người da trắng\n 15,63% người da đen\n 0,62% người da đỏ bản địa\n 4,45% người gốc Á\n 0,11% người các đảo Thái Bình Dương\n\nTrong đó, người Latinh (Hispanic) thuộc mọi sắc tộc trên chiếm tỉ lệ 14,44%.", "Có tới gần 30% người Illinois da trắng thừa nhận có nguồn gốc Đức.", "Có tới gần 30% người Illinois da trắng thừa nhận có nguồn gốc Đức.", "Cộng đồng người Mỹ gốc Phi tập trung đông nhất tại hai thành phố Chicago và East St.", "Cộng đồng người Mỹ gốc Phi tập trung đông nhất tại hai thành phố Chicago và East St.", "Người Mỹ và người Mỹ gốc Anh tập trung nhiều ở vùng phía đông nam trong khi vùng đại đô thị Chicago lại có một lượng lớn các sắc dân gốc Ireland, México và Ba Lan.", "Người Mỹ và người Mỹ gốc Anh tập trung nhiều ở vùng phía đông nam trong khi vùng đại đô thị Chicago lại có một lượng lớn các sắc dân gốc Ireland, México và Ba Lan.", "Theo thống kê, có 10,85% dân số Illinois nói tiếng Tây Ban Nha tại nhà, và 1,6% nói tiếng Ba Lan.", "Theo thống kê, có 10,85% dân số Illinois nói tiếng Tây Ban Nha tại nhà, và 1,6% nói tiếng Ba Lan.", "Tôn giáo \nĐạo Thiên chúa và Đạo Tin lành là những tôn giáo phổ biến tại Illinois.", "Tôn giáo \nĐạo Thiên chúa và Đạo Tin lành là những tôn giáo phổ biến tại Illinois.", "Cộng đồng người theo Đạo Thiên chúa tập trung chủ yếu quanh khu vực thành phố Chicago và chiếm khoảng 30% dân số, trong khi đó cộng đồng người theo các giáo phái khác nhau của đạo Tin lành chiếm 49%.", "Cộng đồng người theo Đạo Thiên chúa tập trung chủ yếu quanh khu vực thành phố Chicago và chiếm khoảng 30% dân số, trong khi đó cộng đồng người theo các giáo phái khác nhau của đạo Tin lành chiếm 49%.", "Thành phố Chicago với sự đa văn hóa của mình cũng là nơi tập trung nhiều tôn giáo của các cộng đồng nhập cư như đạo Hindu, đạo Sikh, đạo Hồi, đạo Do Thái và nhiều tôn giáo khác nữa.", "Thành phố Chicago với sự đa văn hóa của mình cũng là nơi tập trung nhiều tôn giáo của các cộng đồng nhập cư như đạo Hindu, đạo Sikh, đạo Hồi, đạo Do Thái và nhiều tôn giáo khác nữa.", "Kinh tế \n\nVới nguồn đất đai màu mỡ, Illinois có một nền nông nghiệp khá phát triển.", "Kinh tế \n\nVới nguồn đất đai màu mỡ, Illinois có một nền nông nghiệp khá phát triển.", "Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu của Illinois là ngô, đậu tương, lợn, gia cầm, các sản phẩm từ sữa.", "Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu của Illinois là ngô, đậu tương, lợn, gia cầm, các sản phẩm từ sữa.", "Illinois là tiểu bang dẫn đầu nước Mỹ về xuất đậu tương, đạt khoảng 500 triệu giạ vào năm 2004.", "Illinois là tiểu bang dẫn đầu nước Mỹ về xuất đậu tương, đạt khoảng 500 triệu giạ vào năm 2004.", "Illinois cũng xếp thứ hai cả nước về sản lượng ngô.", "Illinois cũng xếp thứ hai cả nước về sản lượng ngô.", "Các trường đại học của Illinois cũng đang xúc tiến áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp để tạo ra nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đa dạng hơn nữa.", "Các trường đại học của Illinois cũng đang xúc tiến áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp để tạo ra nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đa dạng hơn nữa.", "Về công nghiệp, Illinois có nhiều lợi thế với những mỏ than, dầu hỏa, khoáng sản trữ lượng lớn ở phía nam, thúc đầy nền công nghiệp Illinois phát triển mạnh.", "Về công nghiệp, Illinois có nhiều lợi thế với những mỏ than, dầu hỏa, khoáng sản trữ lượng lớn ở phía nam, thúc đầy nền công nghiệp Illinois phát triển mạnh.", "Những ngành công nghiệp truyền thống của Illinois là cơ khí, luyện kim, hóa chất, chế biến lương thực thực phẩm... nhưng ngày nay đang phát triển những ngành công nghệ cao và du lịch.", "Những ngành công nghiệp truyền thống của Illinois là cơ khí, luyện kim, hóa chất, chế biến lương thực thực phẩm... nhưng ngày nay đang phát triển những ngành công nghệ cao và du lịch.", "Chicago là trung tâm kinh tế và tài chính lớn nhất tiểu bang.", "Chicago là trung tâm kinh tế và tài chính lớn nhất tiểu bang.", "Chính trị \n\nChính quyền của tiểu bang Illinois được tổ chức thành ba nhánh là lập pháp, hành pháp và tư pháp.", "Chính trị \n\nChính quyền của tiểu bang Illinois được tổ chức thành ba nhánh là lập pháp, hành pháp và tư pháp.", "Nhánh tư pháp bao gồm Quốc hội lưỡng viện của Illinois gồm 118 ghế tại hạ viện và 59 ghế tại thượng viện.", "Nhánh tư pháp bao gồm Quốc hội lưỡng viện của Illinois gồm 118 ghế tại hạ viện và 59 ghế tại thượng viện.", "Đứng đầu nhánh hành pháp là thống đốc Illinois còn đứng đầu nhánh tư pháp là tòa án tối cao.", "Đứng đầu nhánh hành pháp là thống đốc Illinois còn đứng đầu nhánh tư pháp là tòa án tối cao.", "Suốt chiều dài lịch sử, Illinois là một chiến trường tranh đấu quyết liệt giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ.", "Suốt chiều dài lịch sử, Illinois là một chiến trường tranh đấu quyết liệt giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ.", "Tuy nhiên trong những năm gần đây, Đảng Dân chủ đang có xu hướng chiếm ưu thế tại Illinois, đặc biệt là tại thành phố Chicago và khiến cho Illinois trở thành bang có tỉ lệ ủng hộ Đảng Dân chủ cao nhất tại vùng Trung Tây.", "Tuy nhiên trong những năm gần đây, Đảng Dân chủ đang có xu hướng chiếm ưu thế tại Illinois, đặc biệt là tại thành phố Chicago và khiến cho Illinois trở thành bang có tỉ lệ ủng hộ Đảng Dân chủ cao nhất tại vùng Trung Tây.", "Liên tục trong năm kỳ bầu cử tổng thống vừa qua, Illinois đã bầu cho các thượng nghị sĩ của Đảng Dân chủ làm tổng thống.", "Liên tục trong năm kỳ bầu cử tổng thống vừa qua, Illinois đã bầu cho các thượng nghị sĩ của Đảng Dân chủ làm tổng thống.", "Illinois đã đóng góp cho nước Mỹ hai vị tổng thống.", "Illinois đã đóng góp cho nước Mỹ hai vị tổng thống.", "Đó là Abraham Lincoln (sinh ở Kentucky), người đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và thống nhất nước Mỹ và tướng Ulysses Grant (sinh tại Ohio).", "Đó là Abraham Lincoln (sinh ở Kentucky), người đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và thống nhất nước Mỹ và tướng Ulysses Grant (sinh tại Ohio).", "Tổng thống Ronald Reagan là người sinh ra ở Illinois nhưng lại tranh cử tại tiểu bang California.", "Tổng thống Ronald Reagan là người sinh ra ở Illinois nhưng lại tranh cử tại tiểu bang California.", "Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2008, cả hai ứng cử viên của Đảng Dân chủ đều có xuất xứ từ Illinois.", "Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2008, cả hai ứng cử viên của Đảng Dân chủ đều có xuất xứ từ Illinois.", "Thượng nghị sĩ Hillary Clinton sinh tại Illinois nhưng tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang New York.", "Thượng nghị sĩ Hillary Clinton sinh tại Illinois nhưng tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang New York.", "Còn ứng cử viên Barack Obama sinh tại Honolulu, Hawaii tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang Illinois.", "Còn ứng cử viên Barack Obama sinh tại Honolulu, Hawaii tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang Illinois.", "Ông Barack Obama đã làm nên lịch sử khi trở thành vị tổng thống thứ ba của tiểu bang Illinois và cùng là tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ.", "Ông Barack Obama đã làm nên lịch sử khi trở thành vị tổng thống thứ ba của tiểu bang Illinois và cùng là tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của tiểu bang Illinois\n Hội Người Việt Illinois (tiếng Việt, Anh)\n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nCựu thuộc địa của Pháp\nTrung Tây Hoa Kỳ" ]

[ "Illinois là tiểu bang đông dân nhất vùng Trung Tây nước Mỹ và đứng thứ năm toàn liên bang về dân số.", "Illinois là tiểu bang thứ 21 của Hoa Kỳ, được gia nhập Liên bang vào năm 1818.", "Chicago nằm ở phía đông bắc là thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế hàng đầu tại Illinois.", "Illinois là tiểu bang đông dân nhất vùng Trung Tây nước Mỹ và đứng thứ năm toàn liên bang về dân số.", "Đây cũng là thành phố lớn thứ ba nước Mỹ, chỉ sau thành phố New York và Los Angeles.", "Chicago nằm ở phía đông bắc là thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế hàng đầu tại Illinois.", "Thủ phủ của tiểu bang đặt tại thành phố nhỏ Springfield.", "Đây cũng là thành phố lớn thứ ba nước Mỹ, chỉ sau thành phố New York và Los Angeles.", "Giữa những năm 1300 và 1400, thành phố Cahokia của người da đỏ là thành phố đông dân nhất trên lãnh thổ đất nước Hoa Kỳ sau đó với tổng dân số 40.000 người, trước khi bị thành phố New York vượt qua vào cuối thế kỉ 18.", "Thủ phủ của tiểu bang đặt tại thành phố nhỏ Springfield.", "Khoảng 2000 người thổ dân da đỏ và những thợ săn thú người Pháp sống tại Illinois khi cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa nước Mỹ nổ ra.", "Giữa những năm 1300 và 1400, thành phố Cahokia của người da đỏ là thành phố đông dân nhất trên lãnh thổ đất nước Hoa Kỳ sau đó với tổng dân số 40.000 người, trước khi bị thành phố New York vượt qua vào cuối thế kỉ 18.", "Trước thế kỉ 19, Illinois vẫn là một vùng đất hoang vu, dân cư thưa thớt.", "Khoảng 2000 người thổ dân da đỏ và những thợ săn thú người Pháp sống tại Illinois khi cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa nước Mỹ nổ ra.", "Nhưng bắt đầu từ thập niên 1810, dân cư từ bang Kentucky bắt đầu đổ vào Illinois và những người này chính thức được cấp quyền công dân một tiểu bang mới vào năm 1818.", "Trước thế kỉ 19, Illinois vẫn là một vùng đất hoang vu, dân cư thưa thớt.", "Khu vực đại đô thị tương lai Chicago được thành lập bên bờ con sông Chicago, một trong số ít những cảng tự nhiên ở miền nam bờ hồ Michigan và đóng một vai trò huyết mạch trong giao thông tại vùng Ngũ Đại Hồ.", "Nhưng bắt đầu từ thập niên 1810, dân cư từ bang Kentucky bắt đầu đổ vào Illinois và những người này chính thức được cấp quyền công dân một tiểu bang mới vào năm 1818.", "Những phát minh quan trọng trong thập niên 1830 như đường sắt và máy cày đã biến những đồng cỏ của Illinois thành một vùng nông nghiệp trù phú, thu hút dân nhập cư đến từ các nước châu Âu như Đức và Thụy Điển.", "Khu vực đại đô thị tương lai Chicago được thành lập bên bờ con sông Chicago, một trong số ít những cảng tự nhiên ở miền nam bờ hồ Michigan và đóng một vai trò huyết mạch trong giao thông tại vùng Ngũ Đại Hồ.", "Nhân dân Illinois đã dành sự ủng hộ rất lớn đối với tổng thống Abraham Lincoln và tướng Ulysses S. Grant (cả hai đều là người Illinois) trong cuộc nội chiến Hoa Kỳ.", "Những phát minh quan trọng trong thập niên 1830 như đường sắt và máy cày đã biến những đồng cỏ của Illinois thành một vùng nông nghiệp trù phú, thu hút dân nhập cư đến từ các nước châu Âu như Đức và Thụy Điển.", "Từ năm 1900, sự phát triển mạnh mẽ của những thành phố công nghiệp phía bắc tiểu bang cũng như những mỏ khai thác khoáng sản tại miền trung và miền nam đã thu hút thêm dân nhập cư đến từ các nước Đông Âu và Nam Âu.", "Nhân dân Illinois đã dành sự ủng hộ rất lớn đối với tổng thống Abraham Lincoln và tướng Ulysses S. Grant (cả hai đều là người Illinois) trong cuộc nội chiến Hoa Kỳ.", "Dòng người da đen di cư lên miền bắc sau cuộc Nội chiến Mỹ cũng góp phần làm nên sự đa dạng chủng tộc tại Illinois và đóng góp cho nền văn hóa tại đây nhạc jazz và nhạc blue, những thể loại âm nhạc ngày nay phổ biến khắp nước Mỹ.", "Từ năm 1900, sự phát triển mạnh mẽ của những thành phố công nghiệp phía bắc tiểu bang cũng như những mỏ khai thác khoáng sản tại miền trung và miền nam đã thu hút thêm dân nhập cư đến từ các nước Đông Âu và Nam Âu.", "Tiểu bang Illinois còn có tên gọi là \"Quê hương của Lincoln\" (Land of Lincoln), vị tổng thống đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất nước Mỹ trong thế kỉ 19.", "Dòng người da đen di cư lên miền bắc sau cuộc Nội chiến Mỹ cũng góp phần làm nên sự đa dạng chủng tộc tại Illinois và đóng góp cho nền văn hóa tại đây nhạc jazz và nhạc blue, những thể loại âm nhạc ngày nay phổ biến khắp nước Mỹ.", "Ngoài ra, Illinois còn có tên gọi là \"Tiểu bang Đồng cỏ\" (The Prairie State).", "Tiểu bang Illinois còn có tên gọi là \"Quê hương của Lincoln\" (Land of Lincoln), vị tổng thống đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất nước Mỹ trong thế kỉ 19.", "Đây là nơi sinh của Tổng thống Ronald Reagan (tại Tampico).", "Ngoài ra, Illinois còn có tên gọi là \"Tiểu bang Đồng cỏ\" (The Prairie State).", "Tên gọi \nCó hai giả thuyết về nguồn gốc tên gọi của tiểu bang Illinois.", "Đây là nơi sinh của Tổng thống Ronald Reagan (tại Tampico).", "Giải thuyết thứ nhất cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ chữ ilenweewa trong tiếng thổ dân Algonquian (hay còn gọi là người Miami-Illinois) có nghĩa là \"Anh/cô ấy nói bình thường\".", "Tên gọi \nCó hai giả thuyết về nguồn gốc tên gọi của tiểu bang Illinois.", "Tuy nhiên một giả thuyết khác lại cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ tên bộ lạc thổ dân da đỏ Illiniwek một thời từng phát triển thịnh vượng tại vùng đất này.", "Giải thuyết thứ nhất cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ chữ ilenweewa trong tiếng thổ dân Algonquian (hay còn gọi là người Miami-Illinois) có nghĩa là \"Anh/cô ấy nói bình thường\".", "Cái tên Illiniwek có nghĩa là \"những con người siêu đẳng\" hoặc \"con người\".", "Tuy nhiên một giả thuyết khác lại cho rằng tên gọi này bắt nguồn từ tên bộ lạc thổ dân da đỏ Illiniwek một thời từng phát triển thịnh vượng tại vùng đất này.", "Địa lý \n\nNằm ở phía đông bắc tiểu bang Illinois là hồ Michigan.", "Cái tên Illiniwek có nghĩa là \"những con người siêu đẳng\" hoặc \"con người\".", "Illinois giáp với Indiana về phía đông, giáp với Wisconsin về phía bắc.", "Địa lý \n\nNằm ở phía đông bắc tiểu bang Illinois là hồ Michigan.", "Biên giới với hai tiểu bang Missouri về phia tây nam và Iowa về phis tây bắc là con sông Mississippi.", "Illinois giáp với Indiana về phía đông, giáp với Wisconsin về phía bắc.", "Illinois giáp với Kentucky về phía đông nam qua sông Ohio.", "Biên giới với hai tiểu bang Missouri về phia tây nam và Iowa về phis tây bắc là con sông Mississippi.", "Ngoài ra tiểu bang này còn giáp với Michigan nhưng chỉ qua đường biên giới nước trên hồ Michigan.", "Illinois giáp với Kentucky về phía đông nam qua sông Ohio.", "Mặc dù Illinois nằm hoàn toàn trong khu vực Đồng bằng Trung tâm, nhưng tiểu bang này vẫn được chia làm 3 vùng địa lý với nhiều đặc điểm khác biệt nhau:\n\n Khu vực Bắc Illinois, hay khu vực đại đô thị Chicago bao gồm thành phố Chicago lớn thứ ba nước Mỹ, các vùng ngoại ô và những khu vực đô thị mở rộng bên cạnh.", "Ngoài ra tiểu bang này còn giáp với Michigan nhưng chỉ qua đường biên giới nước trên hồ Michigan.", "Theo quy hoạch của chính phủ liên bang, khu vực đại đô thị Chicago bao gồm hầu như toàn bộ vùng tây bắc của tiểu bang Illinois và cả một số quận thuộc hai bang láng giềng là Indiana và Wisconsin.", "Mặc dù Illinois nằm hoàn toàn trong khu vực Đồng bằng Trung tâm, nhưng tiểu bang này vẫn được chia làm 3 vùng địa lý với nhiều đặc điểm khác biệt nhau:\n\n Khu vực Bắc Illinois, hay khu vực đại đô thị Chicago bao gồm thành phố Chicago lớn thứ ba nước Mỹ, các vùng ngoại ô và những khu vực đô thị mở rộng bên cạnh.", "Đây là một khu vực có mật độ dân số cao, được công nghiệp hóa với lối sống đô thị và đồng thời tập trung nhiều chủng tộc khác nhau.", "Theo quy hoạch của chính phủ liên bang, khu vực đại đô thị Chicago bao gồm hầu như toàn bộ vùng tây bắc của tiểu bang Illinois và cả một số quận thuộc hai bang láng giềng là Indiana và Wisconsin.", "Đi về phía tây và phía nam là khu vực địa lý thứ hai của Illinois.", "Đây là một khu vực có mật độ dân số cao, được công nghiệp hóa với lối sống đô thị và đồng thời tập trung nhiều chủng tộc khác nhau.", "Đó là khu vực Trung Illinois và được mệnh danh là trái tim của tiểu bang này.", "Đi về phía tây và phía nam là khu vực địa lý thứ hai của Illinois.", "Đây là khu vực đặc trưng bởi những thị trấn nhỏ và những thành phố cỡ trung bình.", "Đó là khu vực Trung Illinois và được mệnh danh là trái tim của tiểu bang này.", "Đây là một vùng nông nghiệp trù phú của Illinois với những ruộng ngô và đậu tương rộng lớn, cho năng suất cao và cũng là nơi tập trung nhiều viện giáo dục và trung tâm nghiên cứu của tiểu bang.", "Đây là khu vực đặc trưng bởi những thị trấn nhỏ và những thành phố cỡ trung bình.", "Nhiều thành phố quan trọng tập trung tại miền trung Illinois là Peoria (khu vực đại đô thị lớn thứ ba tại Illinois với dân số 370.000 người) và thủ phủ Springfield.", "Đây là một vùng nông nghiệp trù phú của Illinois với những ruộng ngô và đậu tương rộng lớn, cho năng suất cao và cũng là nơi tập trung nhiều viện giáo dục và trung tâm nghiên cứu của tiểu bang.", "Khu vực Nam Illinois bao gồm vùng đất phía nam quốc lộ 50 và bao gồm cả khu vực Tiểu Ai Cập (Little Egypt).", "Nhiều thành phố quan trọng tập trung tại miền trung Illinois là Peoria (khu vực đại đô thị lớn thứ ba tại Illinois với dân số 370.000 người) và thủ phủ Springfield.", "Khu vực này có một số đặc điểm khác với các khu vực trên ở chỗ có khí hậu ấm áp hơn, về nông nghiệp có ngành canh tác bông từ lâu đời.", "Khu vực Nam Illinois bao gồm vùng đất phía nam quốc lộ 50 và bao gồm cả khu vực Tiểu Ai Cập (Little Egypt).", "Là một vùng đất với địa hình tương đối gồ ghề so với những đồng cỏ bằng phẳng ở miền trung, Nam Illinois có thêm một số mỏ dầu, than và khoáng sản quý giá.", "Khu vực này có một số đặc điểm khác với các khu vực trên ở chỗ có khí hậu ấm áp hơn, về nông nghiệp có ngành canh tác bông từ lâu đời.", "Louis là khu vực đại đô thi lớn thứ hai tại tiểu bang Illinois, với dân số lên đến 600.000 người.", "Là một vùng đất với địa hình tương đối gồ ghề so với những đồng cỏ bằng phẳng ở miền trung, Nam Illinois có thêm một số mỏ dầu, than và khoáng sản quý giá.", "Mật độ dân số tại vùng này cao hơn một chút so với Trung Illinois.", "Louis là khu vực đại đô thi lớn thứ hai tại tiểu bang Illinois, với dân số lên đến 600.000 người.", "Khu vực ngoài đại đô thị Chicago thường được gọi là \"Hạ Illinois\".", "Mật độ dân số tại vùng này cao hơn một chút so với Trung Illinois.", "Tuy nhiên cư dân ở miền Trung và Nam Illinois coi khu vực của họ là một vùng địa lý và văn hóa riêng biệt nên không sử dụng tên gọi này.", "Khu vực ngoài đại đô thị Chicago thường được gọi là \"Hạ Illinois\".", "Khí hậu \nVới chiều dài từ bắc đến nam trải dài 640 km và nằm ở vị trí trung tâm lục địa Bắc Mỹ, khí hậu Illinois thay đổi giữa các vùng miền khác nhau.", "Tuy nhiên cư dân ở miền Trung và Nam Illinois coi khu vực của họ là một vùng địa lý và văn hóa riêng biệt nên không sử dụng tên gọi này.", "Phần lớn lãnh thổ bang Illinois có khí hậu lục địa ẩm với mùa hè nóng và ẩm còn mùa đông thì lạnh giá.", "Khí hậu \nVới chiều dài từ bắc đến nam trải dài 640 km và nằm ở vị trí trung tâm lục địa Bắc Mỹ, khí hậu Illinois thay đổi giữa các vùng miền khác nhau.", "Miền nam Illinois tiếp giáp với khu vực có khí hậu cận nhiệt đới ẩm nên có mùa đông ôn hòa hơn đôi chút.", "Phần lớn lãnh thổ bang Illinois có khí hậu lục địa ẩm với mùa hè nóng và ẩm còn mùa đông thì lạnh giá.", "Lượng mưa trung bình của Illinois dao động từ nơi cao nhất là miền nam (1220 mm) đến nơi thấp nhất ở miền bắc là 890 mm.", "Miền nam Illinois tiếp giáp với khu vực có khí hậu cận nhiệt đới ẩm nên có mùa đông ôn hòa hơn đôi chút.", "Khu vực thành phố Chicago thường có tuyết rơi dày vào mùa đông với lượng mưa tuyết đo được trung bình là 96 cm, trong khi ở miền nam tiểu bang lượng mưa tuyết thường ít hơn 35 cm.", "Lượng mưa trung bình của Illinois dao động từ nơi cao nhất là miền nam (1220 mm) đến nơi thấp nhất ở miền bắc là 890 mm.", "Nhiệt độ cao nhất ghi được tại Illinois là 47 °C vào ngày 14 tháng 7 năm 1954 tại East St.", "Khu vực thành phố Chicago thường có tuyết rơi dày vào mùa đông với lượng mưa tuyết đo được trung bình là 96 cm, trong khi ở miền nam tiểu bang lượng mưa tuyết thường ít hơn 35 cm.", "Còn nhiệt độ thấp nhất ghi được là -38 °C vòa ngày 5 tháng 1 năm 1999 tại Congerville.", "Nhiệt độ cao nhất ghi được tại Illinois là 47 °C vào ngày 14 tháng 7 năm 1954 tại East St.", "Trung bình hàng năm, Illinois phải chịu khoảng 50 ngày mưa bão, cao hơn so với bình quân toàn nước Mỹ.", "Còn nhiệt độ thấp nhất ghi được là -38 °C vòa ngày 5 tháng 1 năm 1999 tại Congerville.", "Illinois là nơi thường xảy ra lốc xoáy, trung bình 35 cơn một năm.", "Trung bình hàng năm, Illinois phải chịu khoảng 50 ngày mưa bão, cao hơn so với bình quân toàn nước Mỹ.", "Vụ lốc xoáy gây chết người nhiều nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra tại Illinois và hai bang kế cận vào năm 1925 làm cho 695 người chết, trong đó có 613 người sống tại Illinois.", "Illinois là nơi thường xảy ra lốc xoáy, trung bình 35 cơn một năm.", "Các thành phố lớn nhất \nThành phố Chicago là trung tâm kinh tế lớn nhất của tiểu bang Illinois cũng như của miền Trung Tây nước Mỹ.", "Vụ lốc xoáy gây chết người nhiều nhất trong lịch sử nước Mỹ đã xảy ra tại Illinois và hai bang kế cận vào năm 1925 làm cho 695 người chết, trong đó có 613 người sống tại Illinois.", "Tuy nhiên thủ phủ của tiểu bang Illinois lại đặt ở thành phố nhỏ Springfield.", "Các thành phố lớn nhất \nThành phố Chicago là trung tâm kinh tế lớn nhất của tiểu bang Illinois cũng như của miền Trung Tây nước Mỹ.", "Lịch sử\n\nThời kỳ Tiền Colombo \n\nTrước khi người châu Âu đến khai phá nước Mỹ, tại Illinois đã từng tồn tại một nền văn hóa với tên gọi Cahokia.", "Tuy nhiên thủ phủ của tiểu bang Illinois lại đặt ở thành phố nhỏ Springfield.", "Tuy nhiên nền văn minh này đã bị biến mất vào thế kỉ 15 mà không rõ lý do.", "Lịch sử\n\nThời kỳ Tiền Colombo \n\nTrước khi người châu Âu đến khai phá nước Mỹ, tại Illinois đã từng tồn tại một nền văn hóa với tên gọi Cahokia.", "Những người chủ tiếp theo của Illinois là người Illini, một liên minh chính trị giữa các bộ lạc da đỏ bản địa.", "Tuy nhiên nền văn minh này đã bị biến mất vào thế kỉ 15 mà không rõ lý do.", "Năm 1700, ước tính có khoảng 25.000 người da đỏ Illinois bản địa nhưng những cuộc tấn công của bộ lạc Iroquois đã khiến dân số của người Illini giảm đi nhiều.", "Những người chủ tiếp theo của Illinois là người Illini, một liên minh chính trị giữa các bộ lạc da đỏ bản địa.", "Thành viên của các bộ lạc Potawatomi, Miami, Sauk cũng đến định cư tại miền đông và miền bắc Illinois.", "Năm 1700, ước tính có khoảng 25.000 người da đỏ Illinois bản địa nhưng những cuộc tấn công của bộ lạc Iroquois đã khiến dân số của người Illini giảm đi nhiều.", "Người châu Âu khai phá \nNăm 1673, hai nhà thám hiểm người Pháp là Jacques Marquette và Louis Jolliet đã khám phá ra sông Illinois.", "Thành viên của các bộ lạc Potawatomi, Miami, Sauk cũng đến định cư tại miền đông và miền bắc Illinois.", "Năm 1680, người Pháp đã xây dựng đồn lũy đầu tiên của họ tại nơi mà ngày nay là thành phố Peoria.", "Người châu Âu khai phá \nNăm 1673, hai nhà thám hiểm người Pháp là Jacques Marquette và Louis Jolliet đã khám phá ra sông Illinois.", "Illinois được duy trì là một lãnh thổ của Đế chế Pháp cho tới tận năm 1763, khi nó bị nhượng lại cho người Anh.", "Năm 1680, người Pháp đã xây dựng đồn lũy đầu tiên của họ tại nơi mà ngày nay là thành phố Peoria.", "Năm 1778, George Rogers Clark tuyên bố vùng Illinois thuộc về Virginia.", "Illinois được duy trì là một lãnh thổ của Đế chế Pháp cho tới tận năm 1763, khi nó bị nhượng lại cho người Anh.", "Năm 1783, Virginia chuyển vùng đất này cho liên bang quản lý và Illinois được sáp nhập vào Lãnh thổ tây bắc.", "Năm 1778, George Rogers Clark tuyên bố vùng Illinois thuộc về Virginia.", "Thế kỉ 19 \n\nNgày 3 tháng 2 năm 1809, vùng lãnh thổ Illinois được thành lập với thủ phủ đặt tại thành phố Kaskaskia.", "Năm 1783, Virginia chuyển vùng đất này cho liên bang quản lý và Illinois được sáp nhập vào Lãnh thổ tây bắc.", "Năm 1818, Illinois chính thức được gia nhập Hoa Kỳ và trở thành tiểu bang thứ 21.", "Thế kỉ 19 \n\nNgày 3 tháng 2 năm 1809, vùng lãnh thổ Illinois được thành lập với thủ phủ đặt tại thành phố Kaskaskia.", "Một lượng lớn người nhập cư từ Kentucky đã đổ vào tiểu bang mới này.", "Năm 1818, Illinois chính thức được gia nhập Hoa Kỳ và trở thành tiểu bang thứ 21.", "Những thay đổi về địa giới hành chính sau đó đã khiến Illinois mở rộng lên phía bắc để bao gồm cả hải cảng Chicago, nay là thành phố lớn nhất Illinois.", "Một lượng lớn người nhập cư từ Kentucky đã đổ vào tiểu bang mới này.", "Những cuộc chiến tranh giữa những bộ tộc da đỏ bản địa với người da trắng đến sau vẫn tiếp diễn.", "Những thay đổi về địa giới hành chính sau đó đã khiến Illinois mở rộng lên phía bắc để bao gồm cả hải cảng Chicago, nay là thành phố lớn nhất Illinois.", "Năm 1832, cuộc chiến tranh Diều Hâu Đen (Black Hawk War) bùng nổ tại Illinois và Wisconsin.", "Những cuộc chiến tranh giữa những bộ tộc da đỏ bản địa với người da trắng đến sau vẫn tiếp diễn.", "Quân đội chính phủ Mỹ được cử tới và đã đẩy người da đỏ sang vùng Iowa.", "Năm 1832, cuộc chiến tranh Diều Hâu Đen (Black Hawk War) bùng nổ tại Illinois và Wisconsin.", "Illinois nổi tiếng với việc chống lại chế độ nô lệ.", "Quân đội chính phủ Mỹ được cử tới và đã đẩy người da đỏ sang vùng Iowa.", "Ngay từ khi gia nhập liên bang, tiểu bang Illinois đã tuyên bố bãi bỏ chế độ nô lệ.", "Illinois nổi tiếng với việc chống lại chế độ nô lệ.", "Tổng thống Abraham Lincoln đến từ Illnois là một trong những nhân vật vĩ đại nhất lịch sử nước Mỹ khi ông tuyên bố xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất đất nước trước việc các bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam đòi ly khai.", "Ngay từ khi gia nhập liên bang, tiểu bang Illinois đã tuyên bố bãi bỏ chế độ nô lệ.", "Trong cuộc nội chiến, đã có 250.000 đàn ông Illinois tham gia vào quân đội của Liên bang, nhiều thứ 4 cả nước.", "Tổng thống Abraham Lincoln đến từ Illnois là một trong những nhân vật vĩ đại nhất lịch sử nước Mỹ khi ông tuyên bố xóa bỏ chế độ nô lệ và giữ vững sự thống nhất đất nước trước việc các bang theo chế độ nô lệ ở miền Nam đòi ly khai.", "Sau cuộc nội chiến, nền công nghiệp của Illinois phát triển mạnh mẽ với những ngành như cơ khí, luyện kim, chế biến lương thực thực phẩm... Đây cũng là nơi phong trào công nhân phát triển mạnh nhất nước Mỹ.", "Trong cuộc nội chiến, đã có 250.000 đàn ông Illinois tham gia vào quân đội của Liên bang, nhiều thứ 4 cả nước.", "Ngày 1 tháng 5 năm 1886, cuộc Tổng bãi công của công nhân thành phố Chicago nổ ra đòi ngày làm 8 giờ đã buộc giới chủ phải nhượng bộ.", "Sau cuộc nội chiến, nền công nghiệp của Illinois phát triển mạnh mẽ với những ngành như cơ khí, luyện kim, chế biến lương thực thực phẩm... Đây cũng là nơi phong trào công nhân phát triển mạnh nhất nước Mỹ.", "Về sau ngày này được lấy làm ngày Quốc tế lao động.", "Ngày 1 tháng 5 năm 1886, cuộc Tổng bãi công của công nhân thành phố Chicago nổ ra đòi ngày làm 8 giờ đã buộc giới chủ phải nhượng bộ.", "Thế kỉ 20 \nBước sang thế kỉ 20, kinh tế Illinois tiếp tục phát triển cho đến cuộc Đại khủng hoảng 1929 làm một nửa số công nhân tại Illinois thất nghiệp.", "Về sau ngày này được lấy làm ngày Quốc tế lao động.", "\"Chính sách mới\" của tổng thống Franklin Roosevelt đã góp phần làm ổn định lại nền kinh tế.", "Thế kỉ 20 \nBước sang thế kỉ 20, kinh tế Illinois tiếp tục phát triển cho đến cuộc Đại khủng hoảng 1929 làm một nửa số công nhân tại Illinois thất nghiệp.", "Khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, nhu cầu chiến trường tăng mạnh đã dẫn đến sự hồi phục của nền kinh tế Illinois.", "\"Chính sách mới\" của tổng thống Franklin Roosevelt đã góp phần làm ổn định lại nền kinh tế.", "Illinois đã đóng góp rất nhiều sức người và sức của trong hai cuộc thế chiến.", "Khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, nhu cầu chiến trường tăng mạnh đã dẫn đến sự hồi phục của nền kinh tế Illinois.", "Trong thập niên 1960 và thập niên 1970, kinh tế Illinois bắt đầu có biểu hiện suy thoái.", "Illinois đã đóng góp rất nhiều sức người và sức của trong hai cuộc thế chiến.", "Ngày nay, bên cạnh những ngành công nghiệp truyền thống như luyện kim, cơ khí, chế biến lương thực thực phẩm, Illinois đang nỗ lực xây dựng một nền kinh tế hậu công nghiệp với những ngành công nghệ cao như điện tử, tin học, tài chính...\n\nNăm 1970, Hội nghị Hiến pháp lần thứ 6 được tổ chức nhằm soạn thảo một hiến pháp mới cho tiểu bang Illinois thay thế bản hiến pháp cũ có từ năm 1870.", "Trong thập niên 1960 và thập niên 1970, kinh tế Illinois bắt đầu có biểu hiện suy thoái.", "Trận lũ lịch sử tại vùng thượng sông Mississippi năm 1993 đã nhấn chìm nhiều nhà cửa và gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho tiểu bang này.", "Ngày nay, bên cạnh những ngành công nghiệp truyền thống như luyện kim, cơ khí, chế biến lương thực thực phẩm, Illinois đang nỗ lực xây dựng một nền kinh tế hậu công nghiệp với những ngành công nghệ cao như điện tử, tin học, tài chính...\n\nNăm 1970, Hội nghị Hiến pháp lần thứ 6 được tổ chức nhằm soạn thảo một hiến pháp mới cho tiểu bang Illinois thay thế bản hiến pháp cũ có từ năm 1870.", "Nhân khẩu \n\nTheo số liệu năm 2006, dân số của Illinois là 12,8 triệu người, đứng hàng thứ 5 nước Mỹ sau California, Texas, New York và Florida.", "Trận lũ lịch sử tại vùng thượng sông Mississippi năm 1993 đã nhấn chìm nhiều nhà cửa và gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho tiểu bang này.", "So với năm trước, dân số Illinois tăng thêm 65.000 người.", "Nhân khẩu \n\nTheo số liệu năm 2006, dân số của Illinois là 12,8 triệu người, đứng hàng thứ 5 nước Mỹ sau California, Texas, New York và Florida.", "Sự gia tăng dân số tại Illinois bao gồm cả sự gia tăng dân số tự nhiên và quá trình nhập cư của người dân các nơi khác, đặc biệt là người nước ngoài vào tiểu bang này.", "So với năm trước, dân số Illinois tăng thêm 65.000 người.", "Thống kê năm 2004 cho biết 13,3% dân số Illinois được sinh ra tại ngoại quốc.", "Sự gia tăng dân số tại Illinois bao gồm cả sự gia tăng dân số tự nhiên và quá trình nhập cư của người dân các nơi khác, đặc biệt là người nước ngoài vào tiểu bang này.", "Phân bố chủng tộc của Illinois trong năm 2005 như sau:\n\n 80,34% người da trắng\n 15,63% người da đen\n 0,62% người da đỏ bản địa\n 4,45% người gốc Á\n 0,11% người các đảo Thái Bình Dương\n\nTrong đó, người Latinh (Hispanic) thuộc mọi sắc tộc trên chiếm tỉ lệ 14,44%.", "Thống kê năm 2004 cho biết 13,3% dân số Illinois được sinh ra tại ngoại quốc.", "Có tới gần 30% người Illinois da trắng thừa nhận có nguồn gốc Đức.", "Phân bố chủng tộc của Illinois trong năm 2005 như sau:\n\n 80,34% người da trắng\n 15,63% người da đen\n 0,62% người da đỏ bản địa\n 4,45% người gốc Á\n 0,11% người các đảo Thái Bình Dương\n\nTrong đó, người Latinh (Hispanic) thuộc mọi sắc tộc trên chiếm tỉ lệ 14,44%.", "Cộng đồng người Mỹ gốc Phi tập trung đông nhất tại hai thành phố Chicago và East St.", "Có tới gần 30% người Illinois da trắng thừa nhận có nguồn gốc Đức.", "Người Mỹ và người Mỹ gốc Anh tập trung nhiều ở vùng phía đông nam trong khi vùng đại đô thị Chicago lại có một lượng lớn các sắc dân gốc Ireland, México và Ba Lan.", "Cộng đồng người Mỹ gốc Phi tập trung đông nhất tại hai thành phố Chicago và East St.", "Theo thống kê, có 10,85% dân số Illinois nói tiếng Tây Ban Nha tại nhà, và 1,6% nói tiếng Ba Lan.", "Người Mỹ và người Mỹ gốc Anh tập trung nhiều ở vùng phía đông nam trong khi vùng đại đô thị Chicago lại có một lượng lớn các sắc dân gốc Ireland, México và Ba Lan.", "Tôn giáo \nĐạo Thiên chúa và Đạo Tin lành là những tôn giáo phổ biến tại Illinois.", "Theo thống kê, có 10,85% dân số Illinois nói tiếng Tây Ban Nha tại nhà, và 1,6% nói tiếng Ba Lan.", "Cộng đồng người theo Đạo Thiên chúa tập trung chủ yếu quanh khu vực thành phố Chicago và chiếm khoảng 30% dân số, trong khi đó cộng đồng người theo các giáo phái khác nhau của đạo Tin lành chiếm 49%.", "Tôn giáo \nĐạo Thiên chúa và Đạo Tin lành là những tôn giáo phổ biến tại Illinois.", "Thành phố Chicago với sự đa văn hóa của mình cũng là nơi tập trung nhiều tôn giáo của các cộng đồng nhập cư như đạo Hindu, đạo Sikh, đạo Hồi, đạo Do Thái và nhiều tôn giáo khác nữa.", "Cộng đồng người theo Đạo Thiên chúa tập trung chủ yếu quanh khu vực thành phố Chicago và chiếm khoảng 30% dân số, trong khi đó cộng đồng người theo các giáo phái khác nhau của đạo Tin lành chiếm 49%.", "Kinh tế \n\nVới nguồn đất đai màu mỡ, Illinois có một nền nông nghiệp khá phát triển.", "Thành phố Chicago với sự đa văn hóa của mình cũng là nơi tập trung nhiều tôn giáo của các cộng đồng nhập cư như đạo Hindu, đạo Sikh, đạo Hồi, đạo Do Thái và nhiều tôn giáo khác nữa.", "Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu của Illinois là ngô, đậu tương, lợn, gia cầm, các sản phẩm từ sữa.", "Kinh tế \n\nVới nguồn đất đai màu mỡ, Illinois có một nền nông nghiệp khá phát triển.", "Illinois là tiểu bang dẫn đầu nước Mỹ về xuất đậu tương, đạt khoảng 500 triệu giạ vào năm 2004.", "Các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu của Illinois là ngô, đậu tương, lợn, gia cầm, các sản phẩm từ sữa.", "Illinois cũng xếp thứ hai cả nước về sản lượng ngô.", "Illinois là tiểu bang dẫn đầu nước Mỹ về xuất đậu tương, đạt khoảng 500 triệu giạ vào năm 2004.", "Các trường đại học của Illinois cũng đang xúc tiến áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp để tạo ra nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đa dạng hơn nữa.", "Illinois cũng xếp thứ hai cả nước về sản lượng ngô.", "Về công nghiệp, Illinois có nhiều lợi thế với những mỏ than, dầu hỏa, khoáng sản trữ lượng lớn ở phía nam, thúc đầy nền công nghiệp Illinois phát triển mạnh.", "Các trường đại học của Illinois cũng đang xúc tiến áp dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp để tạo ra nhiều loại sản phẩm nông nghiệp đa dạng hơn nữa.", "Những ngành công nghiệp truyền thống của Illinois là cơ khí, luyện kim, hóa chất, chế biến lương thực thực phẩm... nhưng ngày nay đang phát triển những ngành công nghệ cao và du lịch.", "Về công nghiệp, Illinois có nhiều lợi thế với những mỏ than, dầu hỏa, khoáng sản trữ lượng lớn ở phía nam, thúc đầy nền công nghiệp Illinois phát triển mạnh.", "Chicago là trung tâm kinh tế và tài chính lớn nhất tiểu bang.", "Những ngành công nghiệp truyền thống của Illinois là cơ khí, luyện kim, hóa chất, chế biến lương thực thực phẩm... nhưng ngày nay đang phát triển những ngành công nghệ cao và du lịch.", "Chính trị \n\nChính quyền của tiểu bang Illinois được tổ chức thành ba nhánh là lập pháp, hành pháp và tư pháp.", "Chicago là trung tâm kinh tế và tài chính lớn nhất tiểu bang.", "Nhánh tư pháp bao gồm Quốc hội lưỡng viện của Illinois gồm 118 ghế tại hạ viện và 59 ghế tại thượng viện.", "Chính trị \n\nChính quyền của tiểu bang Illinois được tổ chức thành ba nhánh là lập pháp, hành pháp và tư pháp.", "Đứng đầu nhánh hành pháp là thống đốc Illinois còn đứng đầu nhánh tư pháp là tòa án tối cao.", "Nhánh tư pháp bao gồm Quốc hội lưỡng viện của Illinois gồm 118 ghế tại hạ viện và 59 ghế tại thượng viện.", "Suốt chiều dài lịch sử, Illinois là một chiến trường tranh đấu quyết liệt giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ.", "Đứng đầu nhánh hành pháp là thống đốc Illinois còn đứng đầu nhánh tư pháp là tòa án tối cao.", "Tuy nhiên trong những năm gần đây, Đảng Dân chủ đang có xu hướng chiếm ưu thế tại Illinois, đặc biệt là tại thành phố Chicago và khiến cho Illinois trở thành bang có tỉ lệ ủng hộ Đảng Dân chủ cao nhất tại vùng Trung Tây.", "Suốt chiều dài lịch sử, Illinois là một chiến trường tranh đấu quyết liệt giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ.", "Liên tục trong năm kỳ bầu cử tổng thống vừa qua, Illinois đã bầu cho các thượng nghị sĩ của Đảng Dân chủ làm tổng thống.", "Tuy nhiên trong những năm gần đây, Đảng Dân chủ đang có xu hướng chiếm ưu thế tại Illinois, đặc biệt là tại thành phố Chicago và khiến cho Illinois trở thành bang có tỉ lệ ủng hộ Đảng Dân chủ cao nhất tại vùng Trung Tây.", "Illinois đã đóng góp cho nước Mỹ hai vị tổng thống.", "Liên tục trong năm kỳ bầu cử tổng thống vừa qua, Illinois đã bầu cho các thượng nghị sĩ của Đảng Dân chủ làm tổng thống.", "Đó là Abraham Lincoln (sinh ở Kentucky), người đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và thống nhất nước Mỹ và tướng Ulysses Grant (sinh tại Ohio).", "Illinois đã đóng góp cho nước Mỹ hai vị tổng thống.", "Tổng thống Ronald Reagan là người sinh ra ở Illinois nhưng lại tranh cử tại tiểu bang California.", "Đó là Abraham Lincoln (sinh ở Kentucky), người đã có công xóa bỏ chế độ nô lệ và thống nhất nước Mỹ và tướng Ulysses Grant (sinh tại Ohio).", "Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2008, cả hai ứng cử viên của Đảng Dân chủ đều có xuất xứ từ Illinois.", "Tổng thống Ronald Reagan là người sinh ra ở Illinois nhưng lại tranh cử tại tiểu bang California.", "Thượng nghị sĩ Hillary Clinton sinh tại Illinois nhưng tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang New York.", "Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2008, cả hai ứng cử viên của Đảng Dân chủ đều có xuất xứ từ Illinois.", "Còn ứng cử viên Barack Obama sinh tại Honolulu, Hawaii tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang Illinois.", "Thượng nghị sĩ Hillary Clinton sinh tại Illinois nhưng tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang New York.", "Ông Barack Obama đã làm nên lịch sử khi trở thành vị tổng thống thứ ba của tiểu bang Illinois và cùng là tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ.", "Còn ứng cử viên Barack Obama sinh tại Honolulu, Hawaii tranh cử với tư cách thượng nghị sĩ bang Illinois.", "Tham khảo\n\nLiên kết ngoài \n\n Trang chủ của tiểu bang Illinois\n Hội Người Việt Illinois (tiếng Việt, Anh)\n\n \nTiểu bang Hoa Kỳ\nCựu thuộc địa của Pháp\nTrung Tây Hoa Kỳ", "Ông Barack Obama đã làm nên lịch sử khi trở thành vị tổng thống thứ ba của tiểu bang Illinois và cùng là tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ." ]

[ 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0, 1, 0 ]