instruction
stringlengths
49
143
input
stringlengths
9
590
output
stringlengths
28
436
Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалардың бірін сипаттаңыз.
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі 1991 жылы жарияланды. Бұл оқиға елдің егемендігін жариялап, жаңа экономикалық және саяси реформалардың басталуына әкелді.
1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан өз тәуелсіздігін жариялап, Кеңес Одағының ыдырауынан кейін егемен мемлекет ретінде қалыптасты. Бұл қадам Қазақстанды әлемдік аренада мойындатып, жаңа тәуелсіз саяси және экономикалық саясатты енгізуге мүмкіндік берді.
Берілген мәтінге сүйене отырып, АҚШ-тағы 2008 жылғы сайлау цикліндегі теледидар жарнамаларының экономикалық әсерін сипаттаңыз.
<noinput>
2008 жылғы АҚШ-тағы сайлау циклінде теледидар жарнамаларына тарихи шығындар жұмсалды, бұл сайлау әсер ету құны 3 миллиард доллардан асатынын көрсетті. Бұрынғы сайлау циклдерімен салыстырғанда бұл көрсеткіш екі есе көп болды, 2004 жылы 1,7 миллиард доллар және 2006 жылы 2,3 миллиард доллар жұмсалды. Бұл шығындар үміткерлердің, қызығушылық топтарының, және корпорациялардың теледидарлық уақыт сатып алуға дайындықтан туындады.
Мәтіндегі оқиға қай елде өтіп жатқанын анықтаңыз.
Мәтінде Бейжің қаласы туралы айтылған.
Оқиға Қытай елінде өтіп жатыр.
Мәтіндегі әділдік пен әлеуметтік әлеует арасындағы байланысты сипаттаңыз.
"ӘДІЛДІК САЛТАНАТ ҚҰРҒАН ЖЕРДЕ ӘЛЕУМЕТТІҢ ӘЛЕУЕТІ ЖАҚСАРАДЫ" тақырыбындағы мақалада қоғамдағы әділдіктің маңызды рөлі талқыланады.
Мақалада әділдік қоғамның дамуында маңызды фактор ретінде қарастырылады. Әділдік салтанат құрған жерлерде адамдардың құқықтары мен мүмкіндіктері біркелкі болып, әлеуметтік теңсіздік азаяды. Бұл әлеуметтік әлеуеттің артуына, экономикалық өсімге және қоғамның тұрақтылығына ықпал етеді.
2023 жылдың 9 ақпанында болған маңызды оқиғаларды атаңыз.
<noinput>
2023 жылдың 9 ақпанында Түркияда және Сирияда болған жер сілкінісі әлемдік деңгейдегі маңызды оқиғалардың бірі болды.
Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаевтың Ақсу ауданындағы жұмыс сапарының негізгі мақсаты қандай болды?
2023 жылдың 9 ақпанындағы жұмыс сапарында Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаев Ақсу ауданына барды.
Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаевтың Ақсу ауданындағы жұмыс сапарының негізгі мақсаты - халықпен жүздесіп, ұсыныс-тілектерін тыңдап, түйінді мәселелерін шешудің жолын қарастыру және құрылыс нысандары мен Ақсу қант зауытының қант құрағын өңдеуге дайындық барысымен танысу болды.
Ақсу ауданында тұрғындардың мәселелерін қалай шешуге болатынын талқылаңыз.
Жетісу облысының әкімі Бейбіт Исабаев тұрғындардың мәселелерін тыңдап, құрылыс нысандарының сапасын тексерді.
Ақсу ауданында тұрғындардың мәселелерін шешу үшін ең алдымен құрылыс нысандарының сапасын арттыру қажет. Әкімшілік тарапынан техникалық бақылау мекемесін өзгертіп, жауапты мердігерлерге жұмыстың уақытылы аяқталуын қадағалау керек. Сондай-ақ, әлеуметтік тұрғыдан қорғалуы тиіс отбасыларға берілетін баспаналарды уақытында тапсыру маңызды.
Аудан әкімдігінің құрылыс жұмыстарына бақылау жасау жолдарын атаңыз.
Әлеуметтік баспаналардың құрылысы кешігіп жатқандықтан, Бейбіт Өксікбайұлы мердігерлерді сынға алып, аудан әкіміне техникалық бақылау мекемесін ауыстыруды тапсырды.
Аудан әкімдігі құрылыс жұмыстарына бақылауды күшейту үшін мердігерлердің жұмыс кестесін қадағалап, техникалық бақылау мекемесін ауыстыруы керек. Сонымен қатар, құрылыс барысын жиі тексеріп, сапа стандарттарына сәйкестігін қамтамасыз ету қажет.
Аудандық әкімдікте өткен қоғамдық қабылдаудың нәтижесінде қандай шаралар қабылданды?
Аудандық әкімдікте өткен қоғамдық қабылдауда жер мәселесіне қатысты тұрғындардың шағымдары қаралып, облыс басшысы заң аясында қайта қарауды тапсырды.
Қоғамдық қабылдаудың нәтижесінде комиссия құрамы өзгертіліп, кінәлі адамдар заң аясында жауап беру керектігі назарға салынды.
Облыс әкімі Бейбіт Исабаевтің баяндамасындағы ауыл шаруашылығына қатысты негізгі сандарды атаңыз.
<noinput>
2022 жылы 510 млрд теңгеге жуық ауыл шаруашылығы өнімі өндірілді. 4,3 мың гектар жерге қант қызылшасы егілді, одан 187 мың тоннадан астам өнім жиналды. Бюджеттен ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерді қолдау үшін 23,6 млрд теңге қарастырылып, оның 21 млрд теңгесі субсидияға бөлінді.
Облыста қант қызылшасын өсірудің негізгі артықшылықтарын сипаттаңыз.
Облыста ауыл шаруашылығы саласы басымдыққа ие болып, қант қызылшасын өсіруге ерекше көңіл бөлініп, бюджеттен қолдау көрсетілуде.
Қант қызылшасын өсірудің негізгі артықшылықтары: жоғары өнімділігі, қант өндірісіне қажетті шикізат ретінде маңыздылығы, жергілікті экономиканы нығайтуы және ауыл шаруашылығының тұрақты дамуына ықпал етуі.
Облыстағы жол жөндеу жұмыстарына қанша қаражат бөлінгенін анықтаңыз.
<noinput>
Өткен жылы 52 елді мекеннің жергілікті жолдарын жөндеуге 24,2 млрд. теңге жұмсалған.
2023 жылы Ақсу ауданындағы қант қызылшасының егіс алқаптарының аумағын салыстырыңыз және өткен жылмен салыстырғандағы айырмашылықты сипаттаңыз.
2023 жылы қант қызылшасының егіс алқаптары 1,2 мың гектарды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,7 есе көп.
2023 жылы Ақсу ауданындағы қант қызылшасының егіс алқаптарының аумағы 1,2 мың гектарды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,7 есе көбірек. Бұл өсім өткен жылмен салыстырғанда қант қызылшасының өндірісін арттыруға бағытталған.
Ақсу ауданында ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді жақсарту үшін қандай қадамдар жасалуда?
Облыс әкімі Бейбіт Исабаев ауданда майлы дақылдар, картоп пен көкөністі өңдейтін кәсіпорындардың ашылмағандығын сынға алды. Бұл орайда ирригациялық желілер мен құрылыстарды салу бағытында 2 ірі жоба іске асырылуда. Өткен жылы Қызылағаш суару массивінің құрылысы басталды.
Ақсу ауданында ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді жақсарту мақсатында ирригациялық желілер мен құрылыстарды салу жобалары қолға алынуда. Өткен жылы басталған Қызылағаш суару массивінің құрылысы осы бағыттағы маңызды қадам болып табылады.
Ақсу қант зауытының қант өндіру жоспары бойынша ақпаратты қорытындылаңыз.
Ақсу қант зауыты 3000 тонна қант құрағы шикізатын жеткізуге шарт жасасып, 50 мың тонна қант өндіруді жоспарлауда.
Ақсу қант зауыты 3000 тонна қант құрағы шикізатын алып, 50 мың тонна қант өндіруді көздеп отыр.
Матай ауылдық округіндегі жер учаскелерін беру конкурсы бойынша сотқа шағым берудің себебін түсіндіріңіз.
Облыс басшысы Матай ауылдық округінде жер учаскелерін беру конкурсының қорытындысы шулы резонанс туғызғанын айтты. Конкурс нәтижесіне сот тәртібімен шағым берілді, себебі аудандық жер комиссиясының құрамы Қазақстан Республикасы Жер кодексінің талаптарына сәйкес келмейді.
Матай ауылдық округіндегі жер учаскелерін беру конкурсына сотқа шағым берудің басты себебі - аудандық жер комиссиясының құрамы Қазақстан Республикасы Жер кодексінің талаптарына сәйкес келмеуі. Бұл конкурс нәтижелеріне күмән тудырып, заңды процестердің бұзылғанын көрсетеді.
Матай ауылдық округіндегі өнеркәсіп өндірісінің төмендеуінің себептерін түсіндіріңіз.
<noinput>
Өнеркәсіп өндірісінің төмендеуінің басты себебі – Ақсу қант зауытының жұмысының тоқтауы, ол өнеркәсіп өнімі көлемінің шамамен 40 пайызын құрайды. Бұл жағдай өнеркәсіп өндірісінің 47 пайызға төмендеуіне және ауданның облыстағы ең соңғы орынға шығуына әкелді.
Сағабүйен ауылында өткен жылы қандай білім беру саласына қатысты жұмыстар жүргізілді?
<noinput>
Сағабүйен ауылында Тоқтаров атындағы орта мектепке күрделі жөндеу жүргізілген, нысан қолданысқа беріліп, осы жылдың қаңтар айынан балалар оқып жатыр.
Ақсу ауданындағы 2022 жылғы тұрғындар кездесулерінде көтерілген мәселелердің қаншасы шешілді?
<noinput>
2022 жылғы кездесуде көтерілген 15 мәселенің 12-сі шешімін тапты.
Жансүгіров ауылындағы Ж. Сыдықов атындағы орта мектептің жөндеу жұмыстары үшін биыл қанша қаржы бөлінді?
Жансүгіров ауылындағы 1976 жылы салынған Ж. Сыдықов атындағы орта мектептің күрделі жөндеуіне биыл бюджеттен 886 млн. теңге бөлінді.
Жансүгіров ауылындағы Ж. Сыдықов атындағы орта мектептің жөндеу жұмыстары үшін биыл 886 млн. теңге бөлінді.
Ақсу ауданының тұрғындары көтерген мәселелер бойынша қабылданған шаралар туралы мәлімет беріңіз.
Ақсу ауданының тұрғындары көтерген проблемалық мәселелер бойынша атқарылған шараларға келсек, бүгінгі күні 15 сұрақтың 12-сі шешімін тапты, 3 мәселе бойынша жұмыстар жалғасуда.
Ақсу ауданында тұрғындардың көтерген 15 мәселесінің 12-сі шешімін тапты, ал қалған 3 мәселе бойынша жұмыстар әлі де жалғасуда.
Жансүгіров ауылындағы құрылыс жұмыстарына қанша қаржы бөлінді және ол жұмыстар қашан аяқталады?
<noinput>
Жансүгіров ауылындағы құрылыс жұмыстарына 8,7 млн теңге бөлініп, келесі жылы 60 отбасы баспаналы болады.
Алматыдан Өскеменге дейінгі жолды жөндеу жобасы қашан аяқталады?
<noinput>
Жоба келесі жылы аяқталады.
Ақын Сараның есімін өнер мектебіне беру ұсынысына қатысты өз пікіріңізді білдіріңіз.
Ақын Сараның есімін мектепке беру ұсынысы қарастырылып жатыр.
Менің ойымша, Ақын Сараның есімін өнер мектебіне беру өте орынды болады. Бұл оның мәдени мұрасын ұрпақтарға жеткізуге және өнерді дамытуға қосқан үлесін мойындауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл шара жас таланттарды рухтандырып, мәдениетке деген қызығушылықтарын арттыруы мүмкін.
Бүйен су қоймасының техникалық-экономикалық негіздемесі үшін қанша қаражат бөлінді?
<noinput>
Бүйен су қоймасының техникалық-экономикалық негіздемесін аяқтауға 15,3 млн теңге бөлінді.
Берілген мәтінге сүйене отырып, облыс басшысының негізгі ұсынысын қысқаша түсіндіріңіз.
Ыңғайына қарай бірі сол жерде, бірі болашақта шешілетін болып, жауапты мамандарға тапсырма берілді. Облыс басшысы Бейбіт Исабаев ақсулықтармен кездесуде қарапайым халықты сарсаңға салған ескі жүйеден құтылуымыз керек екенін қадай айтты. «Ең үлкен күнә – өткеннің қателігінен сабақ алмау. Ол үшін заңдылық, тәртіп, әділдік салтанат құруы тиіс. Әрқайсымыз өзіміздің кемшілігімізбен жұмыс істейік. Ал араларыңызда заң бұзғыш, бармақ басты, көз қыстылық әдетке бейім маман болса бізге айтыңыздар. Жүйе өзгереді. Оған барлығымыз бірлесе атсалысайық», – деп халықты бір серпілтіп, жиынды аяқтады.
Облыс басшысы Бейбіт Исабаев ескі жүйеден құтылу қажеттігін, заңдылық, тәртіп және әділдік орнату керектігін айтты. Ол әркімнің өз кемшіліктерімен жұмыс істеуін және жүйені өзгертуге бірлесіп атсалысуын ұсынды.
Берілген мәтін негізінде қоғамдағы қазіргі мәселелер туралы пікір жазыңыз.
Қоғамдағы теңсіздік көптеген елдерде өзекті мәселе болып табылады. Бұл адамдардың білім алу, медициналық қызметтерге қол жеткізу және экономикалық мүмкіндіктерін шектейді. Әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету үшін үкіметтер түрлі шаралар қабылдауда.
Қоғамдағы теңсіздік мәселесі адамдардың өмір сүру сапасына айтарлықтай әсер етеді. Бұл білім беру мен денсаулық сақтау салаларына қолжетімділіктегі айырмашылықтардан көрінеді. Әлеуметтік әділеттілікті арттыру үшін үкіметтер квота жүйелері, білім беруді қолдау бағдарламалары және медицина саласындағы реформалар сияқты шараларды енгізе алады.
Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейінгі мәдени дамуын сипаттаңыз.
<noinput>
Қазақстан 1991 жылы тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейін, ұлттық мәдениетті қайта жандандыруға күш салды. Қазақ тілі мемлекеттік мәртебеге ие болып, ұлттық өнер мен дәстүрлерді насихаттау басталды. Театрлар, кітапханалар және мұражайлар жаңартылып, қазақ мәдениеті мен тарихын зерттеу бойынша көптеген жобалар іске қосылды. Сонымен қатар, әлемдік мәдениетпен байланыстар орнатылып, халықаралық өнер фестивальдері ұйымдастырыла бастады.
Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалардың бірін қысқаша баяндаңыз.
Қазақстан 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін, елімізде көптеген реформалар жүзеге асырылды. Мемлекеттік басқару жүйесі жаңартылып, экономика нарықтық қатынастарға көшті. Ел астанасы Алматыдан Астанаға көшіріліп, жаңа Нұр-Сұлтан қаласы бой көтерді.
1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін, елде үлкен реформалар басталды. Жаңа астана ретінде Нұр-Сұлтан қаласы құрылып, экономикалық және саяси жүйелер жаңартылды.
Берілген сөйлемде қандай эмоциялар көрсетілгенін анықтаңыз.
Кеше кешкісін досым мені күтпеген жерден сыйлықпен қуантты, мен қатты таңғалдым және қуаныштымын.
Сөйлемде таңғалу және қуаныш эмоциялары көрсетілген.