ఒక	B-NEN
చారిత్రిక	O
సందర్భంలో	O
ఆవిర్భవించిన	O
దళిత	O
సాహిత్యం	O
సమాజానికి	O
,	O
సాహిత్యానికి	O
అనేక	O
కొత్త	O
అంశాలను	O
పరిచయం	O
చేసింది	O
.	O

80	B-NEN
జిల్లాల్లో	O
విస్తరించిన	O
222	B-NEN
సమితులు	O
/	O
తాలూకాలలోని	O
గ్రామాలకు	O
ఇది	O
లబ్ధి	O
చేకూరుస్తుంది	O
అని	O
అంచనా	O
.	O

పంపిణీ	O
అనుసంధానిత	O
సూచిక	O
1	B-NEN
-	O
భూగర్భ	O
జలాల	O
సమాచారం	O
బహిరంగపరచటం	O
.	O

పంపిణీ	O
అనుసంధానిత	O
సూచిక	O
2	B-NEN
-	O
స్థానిక	O
సమూహాల	O
సారథ్యంలో	O
నీటి	O
భద్రత	O
ప్రణాళికలు	O
రూపొందుతాయి	O
.	O

పంపిణీ	O
అనుసంధానిత	O
సూచిక	O
3	B-NEN
-	O
ప్రస్తుతం	O
నడుస్తున్న	O
కొత్త	O
పథకాలను	O
ఏకం	O
చేయటం	O
ద్వారా	O
ఆమోదిత	O
నీటి	O
భద్రతా	O
ప్రణాళికలకు	O
ప్రభుత్వ	O
ధనం	O
సమకూర్చటం	O
వీలు	O
అవుతుంది	O
.	O

పంపిణీ	O
అనుసంధానిత	O
సూచిక	O
4	B-NEN
-	O
నీటి	O
వినియోగంలో	O
సమర్థమైన	O
విధానాలను	O
అనుసరించటం	O
:	O
ఇది	O
డిమాండ్	O
పరంగా	O
అమలు	O
చేయాల్సిన	O
చర్యలను	O
ప్రోత్సహిస్తుంది	O
.	O

పంపిణీ	O
అనుసంధానిత	O
సూచిక	O
5	B-NEN
-	O
భూగర్భ	O
జలమట్టం	O
క్షీణత	O
వేగం	O
రేటు	O
:	O
భూగర్భ	O
జలాలు	O
వేగంగా	O
తగ్గిపోవడాన్ని	O
నియంత్రించే	O
ప్రోత్సాహకం	O
ఇది	O
.	O

రాజకీయ	O
భావజాలంతో	O
సొంత	O
జీవితం	O
సర్దుబాటు	O
చేసుకోలేని	O
ఒక	B-NEN
కమ్యూనిస్ట్	O
ఇందులో	O
కథా	O
నాయకుడు	O
.	O

ఉత్తరప్రదేశ్	-NEL
ప్రభుత్వం	O
అటల్	O
భూజల్	O
యోజన	O
తరహాలోనే	O
భూగర్భ	O
జలాల	O
యాజమాన్యం	O
మెరుగుదలకు	O
అన్ని	O
గ్రామపంచాయితీలకు	O
వర్తించేలా	O
ఒక	B-NEN
పథకాన్ని	O
అమలు	O
చేయాలి	O
అని	O
నిర్ణయించింది	O
.	O

ఎంపిక	O
చేసిన	O
రాష్ట్రాల	O
అనుభవాల	O
నుంచి	O
పాఠాలు	O
నేర్చుకుంటూ	O
,	O
నీరు	O
అడుగంటిన	O
ప్రాంతాలకోసం	O
కర్ణాటక	-NEL
ఒక	B-NEN
దేశవ్యాప్త	O
కార్యక్రమాన్ని	O
రూపొందించాలి	O
అని	O
ప్రతిపాదించారు	O
.	O

నీటి	O
అవగాహనతో	O
బలోపేతమైన	O
నిర్ణయాలు	O
చేయటానికి	O
అనువుగా	O
విశ్వసనీయమైన	O
నీటి	O
సమాచారం	O
,	O
స్వయంగా	O
పాలుపంచుకుంటూ	O
నియంత్రించే	O
వ్యవస్థ	O
అనేవి	O
దేశంలో	O
సుస్థిర	O
భూగర్భ	O
జల	O
వాడకానికి	O
మూడు	B-NEN
స్తంభాలు	O
లాంటివి	O
.	O

కేరళ	-NEL
చరిత్రలో	O
ఒక	B-NEN
విప్లవ	O
పోరాటం	O
అనదగ్గ	O
'	O
-	O
వాయలార్	O
'	O
ని	O
కే.	B-NEP
వి.	I-NEP
మోహన్	I-NEP
కుమార్	I-NEP
రాసిన	O
"	O
ఉష్ణరాశి	-NEAR
"	O
చక్కగా	O
చిత్రించింది	O
.	O

యు.	B-NEP
కే.	I-NEP
కుమరన్	I-NEP
నవల	O
"	O
తక్షణ్కున్ను	B-NEAR
స్వరూపం	I-NEAR
"	O
మలబార్లోని	-NEL
ఒక	B-NEN
గ్రామం	O
చరిత్రను	O
వివరిస్తుంది	O
.	O

ఉన్ని	B-NEP
ఆర్.	I-NEP
వ్యంగ్య	O
రచన	O
'	O
ప్రతి	B-NEAR
పూవన్	I-NEAR
కోజి	I-NEAR
'	O
(	O
ది	B-NEAR
క్లాక్	I-NEAR
ఈస్	I-NEAR
ది	I-NEAR
కల్ర్పిట్	I-NEAR
)	O
'	O
పైకి	O
సరళమైన	O
కథనంతో	O
సాగి	O
,	O
కేరళలోని	-NEL
ఒక	B-NEN
ఊళ్ళో	O
అనువుకాని	O
సమయాల్లో	O
కూస్తూ	O
ముఖ్యమైన	O
ఘటనలకు	O
భంగం	O
కలిగించే	O
ఒక	B-NEN
కోడిపుంజు	O
వృత్తాంతం	O
వివరిస్తుంది	O
.	O

దేశంలో	O
తీవ్ర	O
నీటి	O
ఎద్దడి	O
ఎదుర్కొంటున్న	O
7	B-NEN
రాష్ట్రాల్లోని	O
78	B-NEN
జిల్లాలలో	O
గల	O
8,353	B-NEN
గ్రామ	O
పంచాయతీల	O
పరిధిలో	O
ఈ	O
కార్యక్రమాన్ని	O
అమలు	O
చేస్తున్నారు	O
.	O

దేశంలో	O
22	B-NEN
%	O
భూజల	O
వనరులు	O
క్లిష్ట	O
పరిస్థితుల	O
కేటగిరిలో	O
ఉన్నాయి	O
.	O

మదింపు	O
చేసిన	O
మొత్తం	O
6,881	O
కేంద్రాలలో	O
1,499	B-NEN
కేంద్రాలు	O
క్లిష్ట	O
పరిస్థితులు	O
లేదా	O
తీవ్ర	O
ఒత్తిడికి	O
ప్రభావితమయ్యాయి	O
.	O

భారత్	-NEL
లో	O
అత్యధిక	O
నీటి	O
వినియోగం	O
జరుగుతున్న	O
వ్యవసాయ	O
రంగంలో	O
ఉత్తమ	O
పద్ధతులను	O
అనుసరించడం	O
ద్వారా	O
10	B-NEN
%	O
నీటిని	O
ఆదా	O
చేయగలిగితే	O
,	O
రాగల	O
50	B-NETI
సంవత్సరాల	I-NETI
పాటు	O
అందరికీ	O
నీరు	O
లభిస్తుంది	O
.	O

1	B-NEN
)	O
వేగవంతమైన	O
సాగు	O
నీటి	O
లబ్ధి	O
కార్యక్రమం	O
(	O
Accelerated	O
Irrigation	O
Benefits	O
Programme	O
-	O
AIBP	O
)	O
,	O
2	B-NEN
)	O
ప్రతి	O
పొలానికీ	O
సాగు	O
నీరు	O
(	O
Har	O
Khet	O
ko	O
Pani	O
-	O
HKKP	O
)	O
3	B-NEN
)	O
బొట్టు	O
బొట్టుకూ	O
అధిక	O
పంట	O
(	O
Per	O
Drop	O
More	O
Crop	O
)	O
4	B-NEN
)	O
వాటర్	O
షెడ్‌ల	O
అభివృద్ధి	O
-	O
ఈ	O
నాలుగు	B-NEN
ప్రాధాన్యతా	O
అంశాల	O
ద్వారా	O
సమర్ధవంతమైన	O
నీటి	O
వినియోగాన్ని	O
సాధించాలి	O
అని	O
ప్రభుత్వం	O
సంకల్పించింది	O
.	O

ఈ	O
కార్యక్రమం	O
కోసం	O
కేంద్రం	O
రూ.	O
50,000	B-NEN
కోట్లను	O
కేటాయించింది	O
.	O

దేశంలో	O
సూక్ష్మ	O
సాగునీటి	O
సేద్యానికి	O
అనువుగా	O
ఉన్న	O
6.95	B-NEN
కోట్ల	O
హెక్టార్లలో	O
వరకు	B-NETI
కేవలం	O
10	B-NEN
%	O
మాత్రమే	O
సాధించడం	O
జరిగింది	O
.	O

నాటికి	B-NETI
100	B-NEN
లక్షల	O
హెక్టార్లలో	O
సూక్ష్మ	O
సాగునీటి	O
సేద్యం	O
చేపట్టాలి	O
అని	O
కేంద్రం	O
లక్ష్యంగా	O
పెట్టుకుంది	O
.	O

దీని	O
ద్వారా	O
రైతుల	O
ప్రతి	O
ఎకరానికి	O
రూ	O
10,000	B-NEN
నుండి	O
రూ	O
25,000కు	B-NEN
పెరిగే	O
అవకాశము	O
ఉన్నది	O
.	O

కాని	O
మున్షీ	O
ప్రేమ్	O
చంద్	O
(	O
1880	B-NETI
-	I-NETI
1936	I-NETI
)	O
రాక	O
కల్పిత	O
కథా	O
సాహిత్యానికి	O
ఒక	B-NEN
మలుపు	O
తిప్పింది	O
.	O

రెండవ	O
ప్రపంచ	O
యుద్ధం	O
తర్వాత	O
అత్యధిక	O
ప్రభావం	O
చూపిన	O
100	B-NEN
గ్రంథాలలో	O
దీన్ని	O
ఒకటిగా	B-NEN
1995లో	B-NETI
'	O
ది	O
టైమ్స్	O
'	O
లిటరరీ	O
సప్లిమెంట్	O
పేర్కొంది	O
.	O

ఈ	O
విషయాలు	O
వివరిస్తూ	O
రామచంద్ర	-NEP
గుహ	-NEP
ఈ	O
రకం	O
ఉద్యమాలలో	O
క్రుసేడింగ్	O
గాంధియన్స్	O
,	O
ఎకలాజికల్	O
మార్క్పిస్ట్‌లు	O
,	O
ఆల్టర్నేటివ్	O
టెక్నాలజిస్ట్స్	O
-	O
అనే	O
మూడు	B-NEN
రకాల	O
బృందాలు	O
పనిచేశాయి	O
అని	O
సూత్రీకరిస్తారు	O
.	O

అలాగే	O
భారతదేశపు	O
పర్యావరణ	O
ఉద్యమాలకూ	O
,	O
ప్రపంచంలో	O
ఇతర	O
చోట్ల	O
జరిగిన	O
పర్యావరణ	O
ఉద్యమాలకూ	O
తేడా	O
ఒకటి	B-NEN
స్పష్టంగా	O
ఉంది	O
అని	O
జన్.	B-NEP
ఎస్.	I-NEP
మూలక్కట్టు	I-NEP
పేర్కొంటారు	O
.	O

ఒక	B-NEN
దేశం	O
-	O
ఒకేసారి	O
ఎన్నికలు	O

"	O
లోక్‍సభ	O
,	O
శాసన	O
సభలకు	O
ఎన్నికల	O
నిర్వహణ	O
కోసం	O
ఎన్నికల	B-NEO
సంఘం	I-NEO
(	O
ఎలక్షన్	B-NEO
కమిషన్	I-NEO
)	O
ఏర్పాటుకు	O
సంబంధించి	O
మన	O
రాజ్యాంగ	O
ముసాయిదా	O
కమిటీ	O
ముందు	O
రెండు	B-NEN
ప్రత్యామ్నాయాలు	O
కనిపిస్తున్నాయి	O
.	O

ఒకటి	B-NEN
శాశ్వత	O
ప్రాతిపదికన	O
ఏర్పాటు	O
చేయడం	O
కాగా	O
మరొకటి	O
ఎన్నికల	O
సమయంలో	O
మాత్రం	O
పనిచేస్తుంది	O
.	O

-	O
భారత	O
రాజ్యంగాన్ని	O
రచిస్తున్న	O
సమయంలో	O
ఎన్నికలు	O
,	O
వాటి	O
నిర్వహణకు	O
ఒక	B-NEN
ఎన్నికల	B-NEO
సంఘాన్ని	I-NEO
ఏర్పాటు	O
చేయాలి	O
అన్న	O
అంశంలో	O
రాజ్యాంగ	O
నిబంధనలు	O
ఎలా	O
ఉండాలి	O
అన్న	O
విషయం	O
చర్చకు	O
వచ్చిన	O
అప్పుడు	O
రాజ్యాంగ	O
పరిషత్తును	O
ఉద్దేశించి	O
డా.	O
బి.	B-NEP
ఆర్.	I-NEP
అంబేద్కర్	I-NEP
అన్న	O
మాటలు	O
ఇవి	O
.	O

ఒకసారి	O
సాధారణ	O
ఎన్నికలు	O
జరిగిన	O
తరువాత	O
మళ్ళీ	O
ఐదు	B-NETI
ఏళ్ళలోగా	I-NETI
ఎప్పుడో	O
ఒకటో	B-NEN
అరో	I-NEN
ఖాళీలను	O
భర్తీచేయడానికి	O
వచ్చే	O
ఉప	O
ఎన్నికలు	O
తప్ప	O
ఎన్నికల	B-NEO
సంఘానికి	I-NEO
నాలుగు	B-NETI
ఏళ్ళపాటు	I-NETI
ఏం	O
పని	O
ఉంటుంది	O
కనుక	O
!	O
అన్న	O
చర్చ	O
వచ్చింది	O
.	O

ఈ	O
చర్చలో	O
పాల్కొన్న	O
ప్రొఫెసర్	O
షిబాన్	B-NEP
లాల్	I-NEP
సక్సేనా	I-NEP
ఒక	B-NEN
మాట	O
అన్నారు	O
.	O

కేంద్ర	O
ప్రభుత్వం	O
,	O
రాష్ట్ర	O
ప్రభుత్వాలు	O
పట్టుదలతో	O
చేసిన	O
ప్రయత్నాల	O
వల్ల	O
ఇప్పటివరకు	O
దేశవ్యాప్తంగా	O
3.71	B-NEN
కోట్ల	O
గ్రామీణ	O
ఇళ్లకు	O
మంచినీటి	O
కనెక్షన్లను	O
సమకూర్చడం	O
జరిగింది	O
.	O

అలాగే	O
దేశంలో	O
గ్రామీణ	O
ప్రాంతాల్లో	O
6.95	B-NEN
కోట్లు	O
(	O
36.3	B-NEN
%	O
)	O
ఇళ్లకు	O
నేరుగా	O
మంచి	O
నీటి	O
సరఫరా	O
జరుగుతోంది	O
.	O

రాజకీయ	O
వ్యవస్థ	O
-	O
పరిపాలన	O
:	O
ఒక	B-NEN
పరిశీలన	O
.	O

ప్రపంచంలో	O
ఏ	O
దేశానికి	O
అయినా	O
ఆ	O
దేశ	O
అభివృద్ధి	O
కోసం	O
కావలసిన	O
లక్ష్యాలు	O
ఉద్దేశాలను	O
తెలియజేస్తూ	O
ఒక	B-NEN
సమగ్రమైన	O
దశ	O
,	O
దిశ	O
నిర్దేశం	O
చేసే	O
విధంగా	O
మరియు	O
ఆ	O
దేశంలోని	O
ప్రజలు	O
ఆర్థిక	O
,	O
రాజకీయ	O
,	O
సాంఘిక	O
,	O
అభివృద్ధి	O
కోసం	O
ఉపయోగపడే	O
సమగ్రమైన	O
నియమ	O
నిబంధనలను	O
తెలియజేస్తు	O
తమ	O
దేశ	O
అవసరాల	O
కోసం	O
సుదీర్ఘమైన	O
లక్ష్యాల	O
సాధన	O
కోసం	O
ఆయా	O
దేశాలు	O
తమ	O
తమ	O
రాజ్యాంగాన్ని	O
రూపొందించుకోవడం	O
జరిగింది	O
.	O

భారత	O
రాజ్యాంగం	O
అమలులోకి	O
వచ్చిన	O
అప్పుడు	O
ఏడు	B-NEN
రకాలైన	O
ప్రాథమిక	O
హక్కులు	O
అందుబాటులో	O
ఉండేవి	O
.	O

తర్వాతి	O
కాలంలో	O
ఆస్తి	O
హక్కును	O
తొలగించడంతో	O
1978	-NETI
నుండి	O
కేవలం	O
6	B-NEN
రకాల	O
హక్కులను	O
మాత్రమే	O
పొందే	O
అవకాశం	O
కలిగింది	O
.	O

ఎందుకంటే	O
చదువుకోవడంతో	O
పాటు	O
పది	B-NEN
మందితో	O
కలసిమెలిసి	O
సామాజిక	O
వాతావరణానికి	O
ఇవి	O
అత్యంత	O
ముఖ్యమైన	O
ప్రదేశాలు	O
.	O

మన	O
దేశ	O
జనాభా	O
ప్రపంచ	O
జనాభాలో	O
18	B-NEN
శాతం	O
.	O

కానీ	O
,	O
ప్రపంచంలో	O
ఉన్న	O
పునరుత్పాదక	O
జల	O
వనరులలో	O
కేవలం	O
నాలుగు	B-NEN
శాతం	O
జలవనరులు	O
మాత్రమే	O
మన	O
దేశంలో	O
ఉన్నాయి	O
.	O

మన	O
దేశంలో	O
సగటున	O
సంవత్సరానికి	O
3,880	B-NEN
బిలియన్	O
క్యూబిక్	O
మీటర్ల	O
(	O
బీసీఎం	O
)	O
వర్షం	O
కురుస్తుంది	O
అని	O
(	O
వర్షపాతం	O
నమోదు	O
అవుతుంది	O
అని	O
)	O
అంచనా	O
,	O
కానీ	O
,	O
వర్షం	O
కురిసే	O
కాలం	O
,	O
సమయం	O
,	O
ప్రాంతం	O
ఎప్పుడూ	O
ఒకేలా	O
ఉండవు	O
.	O

అంటే	O
,	O
ఒక	B-NEN
సంవత్సరం	O
ఒక	B-NEN
ప్రాంతంలో	O
,	O
ఒక	B-NEN
కాలంలో	O
వర్షం	O
కురిస్తే	O
,	O
మరో	O
సంవత్సరంలో	O
మరో	O
ప్రాంతంలో	O
,	O
మరో	O
కాలంలో	O
వర్షం	O
కురుస్తుంది	O
.	O

ఒక	B-NEN
సంవత్సరంలో	O
కురిసే	O
మొత్తం	O
వర్షంలో	O
50	B-NEN
శాతం	O
,	O
15	B-NEN
రోజులల్లోనే	O
,	O
100	B-NEN
కంటే	O
తక్కువ	O
గంటల్లోనే	O
కురుస్తుంది	O
.	O

కురిసిన	O
వర్షపు	O
నీటిలో	O
ఆవిరైపోయేది	O
పోగా	O
,	O
మనకు	O
సుమారు	O
2,000	B-NEN
బీసీఎం	O
వర్షపు	O
నీరు	O
మాత్రమే	O
మిగులుతుంది	O
.	O

వినియోగానికి	O
లభ్యమయ్యే	O
జలవనరులు	O
సుమారుగా	O
,	O
1,122	B-NEN
బీసీఎం	O
(	O
690	B-NEN
బీసీఎం	O
లేదా	O
61	B-NEN
%	O
,	O
ఉపరితల	O
జలాలు	O
,	O
432	B-NEN
బీసీఎం	O
లేదా	O
39	B-NEN
%	O
,	O
భూగర్భ	O
జలాలు	O
)	O
ఉంటాయి	O
.	O

అందులో	O
మళ్ళీ	O
వాస్తవంలో	O
మనం	O
ఉపయోగించుకుంటున్నది	O
,	O
సుమారు	O
700	B-NEN
బీసీఎం	O
(	O
450	B-NEN
బీసీఎం	O
ఉపరితల	O
జలాలు	O
,	O
250	B-NEN
బీసీఎం	O
భూగర్భ	O
జలాలు	O
)	O
మాత్రమే	O
.	O

ఇది	O
ఇలా	O
ఉంటే	O
,	O
నాటికి	B-NETI
మన	O
దేశం	O
వార్షిక	O
నీటి	O
అవసరం	O
250	B-NEN
బీసీఎం	O
,	O
2050	B-NETI
నాటికి	I-NETI
1,180	B-NEN
బీసీఎం	O
ఉంటుంది	O
అని	O
,	O
అంచనా	O
.	O

మనం	O
మన	O
దేశంలో	O
ఉపయోగించే	O
మొత్తం	O
నీటిలో	O
,	O
సుమారు	O
78	B-NEN
శాతం	O
వ్యవసాయ	O
రంగానిదే	O
పోతుంది	O
.	O

సుమారు	O
8	B-NEN
శాతం	O
గృహావసరాలకు	O
ఖర్చు	O
అవుతుంది	O
.	O

అలాగే	O
,	O
6	B-NEN
శాతం	O
పరిశ్రమలకు	O
,	O
మిగిలిన	O
8	B-NEN
ఇతరత్రా	O
వినియోగం	O
అవుతుంది	O
.	O

కొత్త	O
ఉప	O
-	O
పక్రియల	O
నాణ్యత	O
పై	O
ఆందోళన	O
స్వరాలు	O
వినిపిస్తున్నా	O
,	O
రాబోయే	O
సంవత్సరాల్లో	O
ఇది	O
అంతా	O
ఒక	B-NEN
కొలిక్కి	O
వస్తుంది	O
అని	O
,	O
దాని	O
గురించి	O
కలతపడాల్సింది	O
ఏమీ	O
లేదు	O
అని	O
నా	O
అంచనా	O
.	O

ఈ	O
సాహిత్య	O
ప్రక్రియలోనూ	O
ఒక	B-NEN
భాష	O
నుంచి	O
మరో	O
భాషలోకి	O
అనువాదం	O
హర్షణీయం	O
.	O

మహారాష్ట్ర	-NEL
భౌగోళిక	O
గుర్తింపులో	O
సహ్యాద్రి	B-NEL
పర్వతశ్రేణి	I-NEL
ఒక	B-NEN
ప్రధాన	O
భాగం	O
.	O

సగటున	O
1000	B-NEN
మీటర్ల	O
ఎత్తు	O
వరకూ	O
ఉండే	O
ఈ	O
పర్వత	O
శ్రేణులకు	O
పశ్చిమాన	O
కొంకణ్	-NEL
;	O
తూర్పున	O
దీని	O
నైసర్గిక	O
రూపం	O
'	O
మాల్వా	-NEL
'	O
గా	O
పిలిచే	O
పరివర్తన	O
ప్రాంతం	O
గుండా	O
పీఠభూమి	O
ఎత్తుకు	O
చేరుతుంది	O
.	O

అరేబియా	B-NEL
సముద్రం	I-NEL
,	O
సహ్యాద్రి	B-NEL
పర్వతశ్రేణుల	I-NEL
నడుమ	O
గల	O
కొంకణ్	-NEL
ఒక	B-NEN
ఇరుకైన	O
లోతట్టు	O
తీరం	O
కాగా	O
,	O
కనిష్ఠంగా	O
దీని	O
వెడల్పు	O
50	B-NEN
కిలోమీటర్లు	O
ఉంటుంది	O
.	O

అధిక	O
శాతం	O
200	B-NEN
మీటర్ల	O
కన్నా	O
తక్కువగా	O
ఉన్నప్పటికీ	O
ఇది	O
మైదాన	O
ప్రదేశంగా	O
వ్యవహరించేందుకు	O
అనువైనది	O
కాదు	O
.	O

60	B-NEN
%	O
సొమ్మును	O
15	B-NETI
సంవత్సరాల	I-NETI
పాటు	I-NETI
వార్షిక	O
వాయిదాలలో	O
వడ్డీతో	O
సహా	O
చెల్లిస్తారు	O
.	O

పరిపాలనను	O
మెరుగుపరచడానికి	O
పనులను	O
,	O
పాత	O
పునరావాసాలను	O
విలీనం	O
చేయడం	O
మరియు	O
కొత్త	O
ఆస్తులను	O
సృష్టించడం	O
,	O
అన్నింటికీ	O
హైబ్రిడ్	O
యాన్యుటీ	O
మోడల్	O
(	O
హ్యామ్	O
)	O
అమలు	O
చేయడం	O
మరియు	O
'	O
ఒక	B-NEN
నగరానికి	O
ఒక	B-NEN
ఆపరేటరు	O
'	O
పద్ధతి	O
ప్రవేశపెట్టడం	O
జరిగింది	O
.	O

గంగా	-NEL
నది	O
ప్రవహించే	O
ప్రాంతం	O
వెంట	O
ఉన్న	O
97	B-NEN
నగరాలు	O
/	O
పట్టణాలకు	O
పనికివచ్చే	O
విధంగా	O
రూపొందించిన	O
సమగ్ర	O
ప్రణాళికను	O
రూపొందించి	O
ప్రాజెక్టులను	O
చేపట్టడం	O
జరిగింది	O
.	O

పంటలు	O
పండించే	O
నికర	O
భూమిలో	O
కేవలం	O
11	B-NEN
శాతానికే	O
సాగునీటి	O
సదుపాయం	O
ఉంది	O
.	O

స్నానాలు	O
చేసే	O
ఘాట్లలో	O
పారిశుద్ధ్యాన్ని	O
మెరుగుపరచడం	O
,	O
ఘన	O
వ్యర్ధాలు	O
నదిలో	O
కలవకుండా	O
ఆపడం	O
,	O
ఉపరితల	O
నీటిని	O
శుద్ధి	O
చేయడం	O
,	O
స్థానిక	O
సంస్థల	O
సామర్ధ్యం	O
పెంపు	O
వంటి	O
చర్యల	O
వల్ల	O
గంగా	-NEL
నది	O
తీరంలో	O
ఉన్న	O
దాదాపు	O
4500	B-NEN
గంగా	B-NEL
గ్రామాలు	O
బహిరంగ	O
మల	O
విసర్జన	O
నుంచి	O
విముక్తి	O
పొందాయి	O
.	O

మహారాష్ట్ర	-NEL
ప్రజల్లో	O
80	B-NEN
శాతం	O
హిందూ	O
మతాన్ని	O
అనుసరించే	O
వారు	O
కాగా	O
,	O
ఈ	O
రాష్ట్రం	O
వారసత్వ	O
ప్రదేశాలతో	O
సుసంపన్నంగా	O
ఉంటుంది	O
.	O

అది	O
కొంకణ్	-NEL
ప్రాంతంలో	O
గణేశుని	O
8	B-NEN
ముఖాలతో	O
అందమైన	O
కోణాలను	O
ఆవిష్కరించే	O
అష్ట	O
వినాయక	O
ఆలయం	O
కావచ్చు	O

భారత్	-NEL
@	O
75	B-NEN

భారతదేశపు	-NEL
ప్రణాళికాబద్ధమైన	O
అభివృద్ధి	O
ముఖ్య	O
లక్ష్యాలలో	O
పేదరిక	O
నిర్మూలన	O
ఒకటి	B-NEN
.	O

1950	O
,	O
1960లలో	-NETI
భౌతికపరమైన	O
మౌలిక	O
సదుపాయాల	O
రంగాలలో	O
భారీగా	O
పెట్టుబడులు	O
పెట్టడం	O
అభివృద్ధికి	O
ఒక	B-NEN
ప్రాథమిక	O
మార్గం	O
అని	O
తలచేవారు	O
.	O

భారత	O
సాంస్కృతిక	O
,	O
భాషా	O
,	O
సాహిత్య	O
సంప్రదాయాల	O
మధ్య	O
విస్తృత	O
వైవిధ్యం	O
ఉన్న	O
అప్పటికీ	O
సంస్కృతిలో	O
సార్వజనీనత	O
లేదా	O
ఉమ్మడి	O
సంస్కృతీ	O
బంధం	O
కనిపించడానికి	O
ప్రధాన	O
కారణాల్లో	O
ఇదీ	O
ఒకటి	B-NEN
.	O

ఒక	B-NEN
దేశపు	O
సమగ్రాభివృద్ధిని	O
సూచించే	O
మరో	O
సూచిక	O
స్థూల	O
జాతీయోత్పత్తి	O
(	O
గ్రాస్	O
నేషనల్	O
ప్రాడక్ట్	O
-	O
జి.ఎన్.పి	O
)	O
తో	O
పోలిస్తే	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
సూచిక	O
(	O
హ్యూమన్	O
డెవలప్మెంట్	O
ఇండెక్స్	O
-	O
హెచ్.డి.ఐ	O
)	O
ఒక	B-NEN
దేశం	O
సాధించిన	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
లక్ష్యాల	O
సగటున	O
మూడు	B-NEN
కోణాలలో	O
ప్రతిబింబిస్తుంది	O
-	O
అవి	O
ఆయుః	O
ప్రమాణం	O
,	O
విద్యాపరమైన	O
సాధన	O
,	O
గౌరవప్రదమైన	O
జీవనం	O
గడిపేందుకు	O
కావల్సిన	O
వనరుల	O
మీద	O
ఉన్న	O
పట్టు	O
.	O

పాశ్చాత్య	O
దేశాల్లో	O
ఈ	O
రెండు	B-NEN
ప్రక్రియలూ	O
విజయవంతం	O
అయిన	O
రీత్యా	O
ఇందులో	O
ఆశ్చర్యం	O
కలిగించే	O
అంశం	O
ఏదీ	O
లేదు	O
.	O

బడ్జెట్‍లో	O
ఒక	B-NEN
దేశ	O
స్థూల	O
జాతీయోత్పత్తి	O
(	O
జీడిపీ	O
)	O
మొత్తానికి	O
తగినట్టు	O
ప్రజల	O
ఆరోగ్యంపై	O
తలసరి	O
వ్యయం	O
అనులోమానుపాతంలో	O
పెంచాలి	O
.	O

విద్యా	O
ప్రమాణం	O
-	O
కనీసంగా	O
0	B-NEN
,	O
గరిష్టంగా	O
సగటు	O
సంవత్సరాలు	B-NETI
15గా	I-NETI
,	O
అంచనా	O
వేసిన	O
విద్యా	O
సంవత్సరాలు	B-NETI
18గా	I-NETI
స్థిరీకరించడం	O
జరిగింది	O
.	O

స్ధూల	O
జాతీయోత్పత్తి	O
తలసరి	O
(	O
2011	O
పి.పి.పి	O
)	O
-	O
కనీస	O
విలువు	O
100	B-NEN
డాలర్లు	O
,	O
గరిష్టంగా	O
7500	B-NEN
డాలర్లు	O
.	O

2020	-NETI
సంవత్సరపు	O
లెక్కల	O
ప్రకారం	O
మొత్తం	O
189	B-NEN
దేశాలు	O
ఉండగా	O
అందులో	O
మానవ	O
అభివృద్ధిలో	O
భారత్	-NEL
స్థానం	O
131	B-NEN
.	O

మానవ	O
అభివృద్ధి	O
సూచిక	O
(	O
హెచ్.డి.ఐ.	O
)	O
విలువ	O
0.645గా	B-NEN
ఉండి	O
భారతదేశం	-NEL
మధ్యరకమైన	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
గల	O
దేశాల	O
వర్గంలో	O
ఉంది	O
.	O

దేశ	O
74వ	O
స్వాతంత్ర్య	O
దినోత్సవం	O
సందర్భంగా	O
ఆగష్టు	B-NETI
2020లో	I-NETI
జాతీయ	O
డిజిటల్‌	O
ఆరోగ్యమిషన్‌	O
(	O
ఎన్‌డిహెచ్‌ఎం	O
)	O
కార్యక్రమాన్ని	O
ప్రారంభించారు	O
.	O

మధ్య	B-NEL
యుగాల	I-NEL
నాటి	O
'	O
భక్తి	O
ఉద్యమం	O
'	O
13	B-NETI
-	I-NETI
17	I-NETI
శతాబ్దాల	I-NETI
నడుమ	I-NETI
దేశం	O
అంతటా	O
విస్తరించింది	O
.	O

రెండో	O
దశ	O
కింద	O
నైరుతి	O
రుతుపవనాల	O
నిష్ర్కమణ	O
(	O
ఈశాన్య	O
పవనాల	O
ప్రవేశం	O
)	O
సమయంలో	O
వర్షపాతం	O
నమోదయ్యే	O
రాష్ట్రాలు	O
,	O
కేంద్రపాలిత	O
ప్రాంతాల్లో	O
2019	B-NETI
అక్టోబరు	I-NETI
1	I-NETI
నుంచి	I-NETI
నవంబరు	I-NETI
30	I-NETI
దాకా	I-NETI
నిర్వహించారు	O
.	O

1960	B-NETI
మే	I-NETI
ఒకటో	I-NETI
తేదీన	I-NETI
గుజరాత్	-NEL
ఆవిర్భవించి	O
60	B-NETI
సంవత్సరాల	I-NETI
ప్రయాణం	O
పూర్తి	O
చేసుకుంది	O
.	O

గత	B-NETI
3000	I-NETI
ఏళ్లుగా	I-NETI
భారతీయ	O
సాహిత్యంలోని	O
విశిష్టతకు	O
నిదర్శనం	O
ఈ	O
వైవిధ్యమే	O
.	O

2021	B-NETI
నాటికి	I-NETI
గుజరాత్	-NEL
చిత్రపటం	O

ఆ	O
మేరకు	O
గత	B-NETI
3000	I-NETI
ఏళ్లలో	I-NETI
భారతీయ	O
సాహిత్య	O
విశిష్ట	O
లక్షణం	O
దాని	O
వైవిధ్యమే	O
.	O

అనుబంధ	O
మరియు	O
ఆరోగ్య	O
సంరక్షణ	O
వృత్తుల	O
కొరకు	O
జాతీయ	O
కమీషన్‌	O
బిల్లు	O
,	O
2020	-NETI
(	O
National	O
Commission	O
for	O
Allied	O
and	O
Healthcare	O
Professions	O
Bill	O
,	O
2020	B-NETI
)	I-NETI
మార్చ్‌	I-NETI
2021లో	I-NETI
ఆమోదించడంతో	O
ఆరోగ్య	O
రంగంలో	O
నూతన	O
సంస్కరణలకు	O
మార్గం	O
సుగమమైంది	O
.	O

మధ్య	B-NETI
యుగాల	I-NETI
భారతదేశం	-NEL
:	O
మొఘలుల	O
కాలంలో	O
అధికారస్వామ్యం	O
(	O
బ్యూరోక్రసి	O
)	O
'	O
మన్సబ్దారి	O
వ్యవస్థ	O
'	O
పై	O
ఆధారపడి	O
వుండేది	O
.	O

హైదరాబాద్	-NEL
కవాడిగూడ	-NEL
సిజిఓ	O
టవర్స్‌లో	O
మార్చ్	B-NETI
12	I-NETI
,	I-NETI
2021	I-NETI
ఏర్పాటు	O
చేసిన	O
"	O
స్వాతంత్య్ర	O
అమృత	O
మహోత్సవం	O
"	O
ఫోటో	O
ప్రదర్శనను	O
ప్రారంభించి	O
తిలకిస్తున్న	O
ఆదాయపన్ను	O
అప్పిలేట్	O
ట్రిబ్యునల్	O
జ్యుడీషియల్	O
సభ్యురాలు	O
శ్రీమతి	O
మాధవీ	B-NEP
దేవి	I-NEP
,	O
పిఐబి	O
&	O
ఆరోబి	O
దక్షిణ	O
ప్రాంత	O
డైరెక్టర్	O
జనరల్	O
ఎస్.	B-NEP
వెంకటేశ్వర్	I-NEP
,	O
పిఐబి	O
&	O
ఆరోబి	O
హైదరాబాద్	-NEL
ప్రాంతీయ	O
శ్రీమతి	O
శృతిపాటిల్	-NEP
,	O
ఆరోబి	O
అసిస్టెంట్	O
డైరెక్టర్	O
డా	O
||	O
మానస్	B-NEP
కృష్ణకాంత్	I-NEP
.	O
యోజన	O
సీనియర్	O
ఎడిటర్	O
శ్రీమతి	O
పి.	B-NEP
తదితరులు	O
.	O

ముఖ్యంగా	O
గత	B-NETI
ఏడు	I-NETI
ఏళ్ళలో	I-NETI
ఆరోగ్య	O
రంగం	O
ప్రగతి	O
బాట	O
పట్టింది	O
.	O

జూన్	B-NETI
2015లో	I-NETI
,	O
ఎన్‍సిటి	O
ఢిల్లీ	-NEL
ప్రభుత్వం	O
ఢిల్లీ	-NEL
నేతాజీ	B-NEP
సుభాష్	I-NEP
సాంకేతిక	O
విశ్వవిద్యాలయ	O
బిల్లుని	O
ఆమోదించి	O
భారత	O
రాష్ట్రపతి	O
అనుమతి	O
కోసం	O
పంపింది	O
.	O

ఎన్‍సిటి	O
ఢిల్లీ	-NEL
ప్రభుత్వం	O
సూచించే	O
విషయాలపై	O
నిర్ణయం	O
తీసుకోవడానికి	O
గరిష్ట	O
కాలపరిమితిని	O
అనగా	O
శాసన	O
ప్రతిపాదనల	O
విషయంలో	O
ఇది	O
15	O
రోజులు	O
,	O
పరిపాలనా	O
విషయాలకు	O
సంబంధించి	O
7	B-NETI
రోజులు	I-NETI
నిర్ణయించడం	O
ద్వారా	O
ఇది	O
జరుగుతుంది	O
.	O

నేను	O
భారత	-NEL
ప్రభుత్వంలో	O
భాగమైన	O
నదుల	O
అనుసంధానపు	O
టాస్క్	O
ఫోర్స్‌‌కు	O
ఛైర్మన్	O
(	O
కాబినెట్	O
మంత్రి	O
సమానం	O
)	O
గా	O
ఉన్న	O
2002	B-NETI
-	I-NETI
2004	I-NETI
మధ్య	O
కాలంలో	O
చేపట్టిన	O
పనులు	O
ఇవి	O
:	O
దేశంలో	O
నీటి	O
ఎద్దడి	O
రాకుండా	O
చూడటానికి	O
భారత	-NEL
ప్రభుత్వం	O
చేపట్టిన	O
ప్రధాన	O
నదుల	O
అనుసంధాన	O
కార్యక్రమానికి	O
అధ్యక్షునిగా	O
హిమాలయ	-NEL
ప్రాంత	O
,	O
ద్వీపకల్ప	O
ప్రాంత	O
నదుల	O
కోసం	O
సమగ్ర	O
అధ్యయనం	O
వివిధ	O
ప్రాజెక్టుల	O
సాధ్యాసాధ్యాల	O
కోసం	O
అధ్యనాలకు	O
ఒక	O
కార్యాచరణ	O
ప్రణాళిక	O
రూపొందించే	O
ప్రత్యేక	O
టాస్క్	O
ఫోర్స్‌‌కు	O
నాయకత్వం	O
వహించటం	O
ద్వారా	O
సామాజిక	O
-	O
ఆర్థిక	O
ప్రభావం	O
,	O
పర్యావరణ	O
ప్రభావం	O
,	O
ఆర్థికంగా	O
గిట్టుబాటు	O
వంటి	O
అంశాలలో	O
ఒక్కో	O
ప్రాజెక్ట్‌ను	O
మదింపు	O
చేయటానికి	O
మార్గదర్శనం	O
చేయటం	O
నదుల	O
అనుసంధాన	O
కార్యక్రమం	O
కోసం	O
ఆయా	O
రాష్ట్రాలతో	O
ఏకాభిప్రాయం	O
సాధించటానికి	O
అవసరమైన	O
ప్రాతిపదిక	O
సిద్ధం	O
చేయటం	O
అనేక	O
అంతర్జాతీయ	O
వేదికలలో	O
కూడా	O
పాలుపంచుకున్నాను	O
.	O

75	B-NETI
వారాల	I-NETI
పాటు	I-NETI
ఉన్న	O
ఈ	O
ఉత్సవాలు	O
దేశ	O
75వ	O
స్వాతంత్య్ర	O
దినోత్సవం	O
వరకు	O

కేంద్ర	O
రైల్వే	O
శాఖా‌మంత్రిగా	O
నుండి	B-NETI
2017	I-NETI
మధ్య	O
రైల్వే	O
స్టేషన్లలో	O
నీళ్ళు	O
అమ్మే	O
యంత్రాలను	O
ప్రవేశపెట్టాను	O
.	O

2వ	B-NETI
శతాబ్దపు	I-NETI
కేరళని	-NEL
చిత్రించిన	O
అప్పన్	B-NEAR
తంపురాన్	I-NEAR
నవల	O
'	O
భూతరయార్	-NEAR
'	O
(	O
1923	-NETI
)	O
కూడా	O
చారిత్రకంగా	O
విశిష్టము	O
అయినది	O
.	O

బి.	B-NEP
ఎస్.	I-NEP
రాములు	I-NEP
,	O
వరదయ్య	-NEP
,	O
కో.	B-NEP
ప్ర.	I-NEP
,	O
పి.	B-NEP
సి.	I-NEP
రాములు	I-NEP
,	O
ప్రసాదమూర్తి	-NEP
,	O
చిత్తం	B-NEP
ప్రసాద్	I-NEP
,	O
పగడాల	B-NEP
నాగేందర్	I-NEP
,	O
ప్రసేన్	-NEP
,	O
సీతారాం	-NEP
,	O
ఒమ్మి	B-NEP
రమేష్	I-NEP
,	O
సుంకర	B-NEP
రమేష్	I-NEP
,	O
శ్రీనివాస్	B-NEP
గౌద్	I-NEP
,	O
వంటి	O
వెనుకబడిన	O
కులాల	O
కవులు	O
,	O
రచయతలు	O
,	O
ఖదర్	B-NEP
మొహియుద్దీన్	I-NEP
,	O
అఫ్సర్	-NEP
,	O
యాకూబ్	-NEP
,	O
ఖాజా	-NEP
,	O
స్పైబాబా	-NEP
,	O
అన్వర్	-NEP
,	O
రసూల్ఖాన్	-NEP
తదితర	O
ముస్లిం	O
మైనారిటీ	O
కవులు	O
,	O
రచయతలు	O
,	O
షజహానా	-NEP
,	O
చల్లపల్లి	B-NEP
స్వరూపరాణి	I-NEP
,	O
జాజుల	B-NEP
గౌరి	I-NEP
,	O
జి.	B-NEP
విజయ	I-NEP
లక్ష్మి	I-NEP
,	O
అనిశెట్టి	B-NEP
రజిత	I-NEP
,	O
పుట్ల	B-NEP
హేమలత	I-NEP
,	O
ఎం.	B-NEP
ఎం.	I-NEP
వినోదిని	I-NEP
,	O
జూపాక	B-NEP
సుభద్ర	I-NEP
,	O
గోగు	B-NEP
శ్యామల	I-NEP
,	O
మెర్సీ	B-NEP
మార్గరెట్	I-NEP
,	O
ఎండ్లూరి	B-NEP
మానస	I-NEP
,	O
అరుణ	B-NEP
గోగులమండ	O
వంటి	O
వారు	O
రాసిన	O
రచనల్లో	O
దళితవాదం	O
గట్టిగా	O
వినిపిస్తుంది	O
.	O

కత్తి	B-NEP
పద్మారావు	I-NEP
'	O
నల్లకలువ	-NEAR
'	O
(	O
1996	-NETI
)	O
'	O
భూమి	B-NEAR
భాష	I-NEAR
'	O
,	O
'	O
కట్టెల	B-NEAR
మోపు	I-NEAR
'	O
,	O
ఎండ్లూరి	B-NEP
సుధాకర్	I-NEP
'	O
వర్తమానం	-NEAR
'	O
,	O
'	O
కొత్త	B-NEAR
గబ్బిలం	I-NEAR
'	O
,	O
'	-NEAR
నల్ల	-
ద్రాక్షపందిరి	-
'	O
,	O
'	O
వర్గీకరణీయం	-NEAR
'	O
,	O
'	O
అటజనికాంచె	-NEAR
'	O
(	O
2005	-NETI
)	O
,	O
పైడి	B-NEP
తెరీష్	I-NEP
బాబు	I-NEP
'	O
అల్పపీడనం	-NEAR
'	O
(	O
1996	-NETI
)	O
,	O
చిన్ని	-NEP
'	O
ఒళ్ళు	B-NEAR
కడుక్కుందాం	I-NEAR
రండి	I-NEAR
'	O
జి.	B-NEP
వి.	I-NEP
రత్నాకర్	I-NEP
'	O
మట్టి	B-NEAR
పలక	I-NEAR
,	O
'	O
అట్లేటి	B-NEAR
అల	I-NEAR
'	O
,	O
గ్యార	B-NEP
యాదయ్య	I-NEP
'	O
ఎక్కోషి	-NEAR
'	O
,	O
దార్ల	B-NEP
వెంకటేశ్వరరావు	I-NEP
'	O
దళిత	O
తాత్వికుడు	O
'	O
(	O
2004	-NETI
)	O
,	O
ప్రసాద్	B-NEP
మూర్తి	I-NEP
'	O
కలనేత	-NEAR
'	O
'	O
మాట్లాడుకోవాలి	-NEAR
'	O
,	O
చల్లపల్లి	B-NEP
స్వరూపరాణి	I-NEP
'	O
మంకెన	B-NEAR
పూవు	I-NEAR
'	O
నాగప్పగారి	B-NEP
సుందర్రాజు	I-NEP
'	O
చండాల	B-NEAR
చాటింపు	I-NEAR
'	O
,	O
బన్న	B-NEP
ఐలయ్య	I-NEP
'	O
నిప్పు	B-NEAR
కణిక	I-NEAR
'	O
మొదలైనవి	O
దళిత	O
వచన	O
కవిత్వంలో	O
వస్తు	O
,	O
శిల్పాలలో	O
వైవిధ్యాన్ని	O
ప్రదర్శించాయి	O
.	O

ఎవరు	O
ఎన్ని	O
విమర్శలు	O
చేసిన	O
అప్పటికీ	O
ఆనాటి	O
ఉప	O
ప్రధానమంత్రి	O
,	O
హోం	O
మంత్రి	O
అయిన	O
సర్దార్‌	B-NEP
వల్లభాయ్‌	I-NEP
పటేల్‌	I-NEP
ప్రభుత్వ	O
పాలనలో	O
సివిల్‌	O
సర్వీసులు	O
నిర్వహిస్తున్న	O
పాత్రను	O
ప్రశంసించడమే	O
కాక	O
ఆ	O
విధానాన్ని	O
కొనసాగించాలి	O
అని	O
అభిప్రాయపడ్డారు	O
.	O

గద్ధర్	-NEP
,	O
మాస్టర్జీ	-NEP
,	O
గొరేటి	B-NEP
ఎంకన్న	I-NEP
,	O
గూడ	B-NEP
అంజయ్య	I-NEP
,	O
అందెశ్రి	-NEP
వంటి	O
వారు	O
దళితుల	O
సమస్యల	O
పై	O
చక్కని	O
పాటలు	O
రాశారు	O
.	O

దళిత	O
నవలా	O
సాహిత్యం	O
బోయజంగయ్య	-NEP
రాసిన	O
జాతర	O
,	O
పుట్టుమచ్చతో	O
ప్రారంభమై	O
స్పార్టకస్	-NEP
భాకీ	B-NEAR
బతుకులు	I-NEAR
,	O
చిలుకూరి	B-NEAR
దేవపుత్ర	I-NEAR
పంచమం	I-NEAR
,	O
జి.	B-NEP
కళ్యాణరావు	I-NEP
'	O
అంటరాని	B-NEAR
వసంతం	I-NEAR
'	O
,	O
వేముల	B-NEP
ఎల్లయ్య	I-NEP
'	O
కక్క	-NEAR
'	O
,	O
అరుణ	-NEP
'	O
ఎల్లి	-NEAR
'	O
,	O
'	O
నీలి	-NEAR
'	O
,	O
నక్కా	B-NEP
విజయరామరాజు	I-NEP
'	O
నాగమ్మ	-NEAR
'	O
ఇ.	B-NEP
వి	I-NEP
.	O
'	O
ఎన్నెల	B-NEAR
నవ్వు	I-NEAR
'	O
వంటి	O
రచనలకు	O
వేదిక	O
అయింది	O
.	O

నూకటోటి	B-NEP
రవి	I-NEP
కుమార్	I-NEP
,	O
మెర్సీ	B-NEP
మర్గరెట్	I-NEP
,	O
ఇండస్	B-NEP
మార్టిన్	I-NEP
వంటి	O
వారు	O
సోషల్	O
మీడియాలో	O
తమ	O
రచనలతో	O
పాఠకుల	O
దృష్టిని	O
ఆకట్టుకొంటున్నారు	O
.	O

నిజానికి	O
శీలా	B-NEP
వీర్రాజు	I-NEP
ఈ	O
ప్రక్రియలో	O
ఊహించిన	O
దానికి	O
మించి	O
రచనలు	O
చేసినట్టుగా	O
కనిపిస్తున్నది	O
.	O

"	O
స్టీల్‌	O
ఫేమ్‌	O
:	O
ఎ	O
హిస్టరీ	O
ఆఫ్‌	O
ఐఏఎస్‌	O
"	O
పుస్తకం	O
రచించిన	O
మాజీ	O
ఐఏఎస్‌	O
అధికారి	O
దీపక్‌	B-NEP
గుప్తా	I-NEP
ఇందుకు	O
సంబంధించిన	O
వివరాలు	O
పొందుపరిచారు	O
.	O

ఆయన	O
1956లో	-NETI
(	O
వీర్రాజు	-NEP
గారి	O
శ్రీమతి	O
ప్రముఖ	O
రచయిత్రి	O
శ్రీమతి	O
శీలా	B-NEP
సుభద్రాదేవి	I-NEP
గారి	O
సమాచారం	O
ప్రకారం	O
)	O
'	O
వెలుగు	O
నీడలు	O
'	O
పేరుతో	O
వచ్చిన	O
నవలను	O
2006లో	-NETI
'	O
బతుకు	O
బాట	O
'	O
పేరుతో	O
వచన	O
కవిత్వంలో	O
రాశారు	O
.	O

మెకాలే	B-NEP
కమిటీ	O
నుంచి	O
ఇస్లింగ్టన్‌	B-NEP
కమిటీ	O
,	O
లీ	B-NEP
కమిషన్‌	O
వరకు	O
పబ్లిక్‌	O
సర్వీసులను	O
సంస్కరించే	O
అంశంపై	O
అధ్యయనానికి	O
ఏర్పాటు	O
అయిన	O
కమిటీలు	O
అన్నీ	O
చట్టబద్ధమైన	O
పబ్లిక్‌	O
సర్వీస్‌	O
కమిషన్‌	O
ఏర్పాటు	O
కావాలి	O
అని	O
బలంగా	O
సిఫారసు	O
చేశాయి	O
.	O

ఆచార్య	O
గోపితో	-NEP
పాటు	O
,	O
కీర్తిశేషులు	O
ద్వానా	B-NEP
శాస్త్రి	I-NEP
కూడా	O
నానీల	O
ప్రక్రియలో	O
విశేషమైన	O
కృషి	O
చేసి	O
పుస్తకం	O
కూడా	O
తీసుకువచ్చారు	O
.	O

దళిత	O
స్త్రీవాద	O
రచయితలైన	O
బామ	-NEP
,	O
మీనా	B-NEP
కందస్వామి	I-NEP
,	O
పి.	B-NEP
శివగామి	I-NEP
,	O
ఊర్మిళా	B-NEP
పవార్	I-NEP
లాంటివారు	O
భారతీయ	O
ఏకరూప	O
స్త్రీవాదాన్ని	O
అస్థిరపరచి	O
బహుళ	O
స్వర	O
ఆధునికతకు	O
మరింత	O
ప్రాచుర్యం	O
కల్పించారు	O
.	O

"	O
ఇటాలియన్	O
ఆఫ్	O
ది	O
ఈస్ట్	O
"	O
అని	O
పాశ్చత్య	O
విద్వాంసులు	O
నికోలో	O
డి	O
కొంటి	O
,	O
"	O
సుందరత్తెలుంగునర్	O
పొట్టిశైత్తు	O
"	O
అని	O
ప్రఖ్యాత	O
తమిళ	O
కవి	O
సుబ్రహ్మణ్య	B-NEP
భారతి	I-NEP
తెలుగు	O
ఔన్నత్యాన్ని	O
కొనియాడారు	O
.	O

అనేక	O
గొంతులు	O
వినిపిస్తూ	O
కృష్ణ	B-NEP
సోబ్దీ	I-NEP
రాసిన	O
నవలలు	O
అనేక	O
భాషల్లోకి	O
అనువాదం	O
అయ్యి	O
దేశంలో	O
లింగ	O
వివక్ష	O
చుట్టూ	O
తిరిగే	O
ప్రశ్నలను	O
లేవనెత్తాయి	O
.	O

ఇక్కడ	O
గోదావరి	-NEL
నది	O
తూర్పు	O
కనుమల	O
చివరి	O
రేంజ్	O
నుంచి	O
వచ్చి	O
ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని	-NEL
పశ్చిమ	B-NEL
గోదావరి	I-NEL
జిల్లాలోని	O
మైదాన	O
ప్రాంతంలోకి	O
ప్రవేశిస్తుంది	O
.	O

మహారాష్ట్ర	-NEL
,	O
ఢిల్లీ	-NEL
,	O
పంజాబ్	-NEL
,	O
తెలంగాణ	-NEL
,	O
పశ్చిమ	B-NEL
బెంగాల్	I-NEL
,	O
గుజరాత్‌	-NEL
రాష్ట్రాల్లోని	O
కొన్ని	O
జిల్లాల	O
నుంచి	O
అత్యధిక	O
సంఖ్యలో	O
వీఓసీలు	O
నమోదయ్యాయి	O
.	O

జిల్లాలోని	B-NEL
ఆంచలికా	I-NEL
క్లస్టర్లోని	O
గిరిజన	O
లబ్ధిదారులు	O
మామిడి	O
,	O
ఆవాలు	O
,	O
పసుపు	O
ముడి	O
సరుకులతో	O
మామిడి	O
అప్పడాలు	O
,	O
మామిడికాయ	O
పచ్చళ్ళు	O
,	O
పసుపుపొడి	O
,	O
ఆవనూనె	O
ఉత్పత్తి	O
చేస్తున్నారు	O
.	O

కోరాపుట్	-NEL
,	O
సుందర్	B-NEL
గఢ్	I-NEL
విడివికె	O
క్లస్టర్లలో	O
చింతపండు	O
శుద్ధిచేసి	O
ప్యాక్	O
చేయడం	O
,	O
మహువా	O
నూనెశుద్ధి	O
,	O
ఆర్గానిక్	O
బియ్యం	O
ప్యాక్	O
చేయడం	O
,	O
వేపనూనె	O
,	O
చిరొంజి	O
విత్తనాలు	O
ప్యాక్	O
చేయడం	O
,	O
పసుపు	O
పొడి	O
తయారీ	O
చేపడుతున్నారు	O
.	O

అట్టడుగు	O
వర్గాల	O
ఐక్యత	O
లక్ష్యంగా	O
సాగిన	O
ఈ	O
చైతన్య	O
యాత్రలో	O
బెజవాడ	B-NEL
రైల్వేస్టేషన్లోనూ	I-NEL
,	O
గుడివాడ	-NEL
మొయిన్	O
రోడ్‍లోనూ	O
ప్రజలను	O
ఉద్దేశించి	O
ఉపన్యసించారు	O
.	O

రచయిత	O
:	O
డైరెక్టర్	O
జనరల్	O
,	O
సెంటర్	B-NEO
ఫర్	I-NEO
సైన్స్	I-NEO
అండ్	I-NEO
ఎన్విరాన్మెంట్	I-NEO
,	O
.	O

ప్రపంచంలో	O
అతిపెద్ద	O
విశ్వజనీన	O
ఆరోగ్య	O
కార్యక్రమం	O
'	O
ఆయుష్మాన్	O
భారత్	O
'	O
పథకం	O
రూపకల్పనలో	O
నీతి	B-NEO
ఆయోగ్	I-NEO
చురుకైన	O
పాత్రను	O
పోషించింది	O
.	O

దీని	O
కింద	O
ఏర్పాటైన	O
చట్టబద్ధమైన	O
రాజ్యాంగ	O
సంస్థలు	O
యూనియన్‌	B-NEO
పబ్లిక్‌	I-NEO
సర్వీస్‌	I-NEO
కమిషన్‌	I-NEO
(	O
)	O
,	O
రాష్ట్ర	B-NEO
పబ్లిక్‌	I-NEO
సర్వీస్‌	I-NEO
కమిషన్లు	I-NEO
.	O

ప్రజలకు	O
పౌష్టికాహార	O
స్థాయిని	O
పెంపొందించడంలో	O
ముఖ్యమైన	O
పారిశుద్ధ్యం	O
,	O
ఆరోగ్య	O
సేవలను	O
అందుబాటులోకి	O
తీసుకురావడానికి	O
ప్రభుత్వం	O
చేపట్టిన	O
'	O
పోషణ	O
అభియాన్	O
'	O
(	O
POSHAN	O
Abhiyaan	O
)	O
కార్యక్రమం	O
రూపకల్పనలో	O
నీతి	B-NEO
ఆయోగ్	I-NEO
కీలక	O
పాత్రను	O
పోషించింది	O
.	O

2005వ	-NETI
సంవత్సరంలో	O
కేంద్ర	B-NEO
ప్రభుత్వం	I-NEO
సమాచార	O
హక్కు	O
చట్టాన్ని	O
అమల్లోకి	O
తెచ్చింది	O
.	O

మనదేశ	O
స్వాతంత్య్రం	O
అనంతరం	O
ఏర్పాటు	O
చేసిన	O
ప్రణాళికా	B-NEO
సంఘం	I-NEO
(	I-NEO
Planning	I-NEO
Commission	I-NEO
)	I-NEO
దేశాభివృద్ధికి	O
అవసరమైన	O
ప్రగతి	O
రథ	O
చక్రాలను	O
నడిపించడంలో	O
గణనీయమైన	O
పాత్రను	O
పోషించింది	O
.	O

దీనిని	O
డెవలప్మెంట్	B-NEO
మానిటరింగ్	I-NEO
అండ్	I-NEO
ఇవాల్యుయేషన్	I-NEO
కార్యాలయం	I-NEO
-	O
(	O
డిఎమ్ఈఓ	-NEO
)	O
నిర్వహిస్తుంది	O
.	O

నీతి	B-NEO
ఆయోగ్	I-NEO
నిర్వహణలోని	O
ఎగుమతి	O
సంసిద్ధత	O
సూచి	O
2020లో	-NETI
గుజరాత్	-NEL
తొలి	O
స్థానంలో	O
ఉంది	O
.	O

ప్రభుత్వ	O
నిర్వహణలో	O
ప్రజాపరిపాలన	B-NEAR
కేంద్రనాడీ	O
వ్యవస్థ	O
వంటిది	O
.	O

అగర్బత్తీ	O
పరిశ్రమకు	O
వెదురుపుల్లలు	O
సరఫరా	O
కోసం	O
వాటిని	O
ఉత్పత్తి	O
చేస్తున్న	O
యూనిట్లతో	O
అనుసంధానం	O
కొరకు	O
,	O
ముడిసరుకు	O
లభ్యత	O
,	O
యూనిట్ల	O
పనితీరు	O
,	O
ఉత్పత్తి	O
సామర్ధ్యం	O
,	O
మార్కెటింగ్	O
గురించి	O
సమాచారం	O
కోసం	O
మేనేజ్మెంట్	B-NEAR
ఇన్ఫర్మేషన్	I-NEAR
సిస్టమ్స్	I-NEAR
(	O
ఎంఐఎస్	-NEAR
)	O
వేదికను	O
జాతీయ	B-NEAR
వెదురు	I-NEAR
మిషన్	I-NEAR
(	O
నేషనల్	B-NEAR
బ్యాంబూమిషన్	I-NEAR
-	O
ఎన్‍బిఎం	-NEAR
)	O
ప్రారంభించింది	O
.	O

ప్రస్తుతం	O
ఫోన్ల	O
వినియోగం	O
అధికంగా	O
ఉన్న	O
నేపథ్యంలో	O
ప్రజలకు	O
ఆరోగ్య	O
సమాచారాన్ని	O
అందించేందుకు	O
స్వస్థ్	B-NEAR
భారత్	I-NEAR
మొబైల్	I-NEAR
అప్లికేషన్	I-NEAR
ఉపయోగపడుతోంది	O
.	O

కోవిడ్	O
నేపథ్యంలో	O
రూపొందించిన	O
ఆరోగ్య	B-NEAR
సేతు	I-NEAR
యాప్	O
అందించిన	O
సేవలు	O
మరువలేనివి	O
.	O

అగర్బత్తీల	O
ఉత్పత్తిరంగంలో	O
భారత్	-NEL
స్వయం	O
సమృద్ధి	O
సాధించడానికి	O
జాతీయ	B-NEAR
వెదురు	I-NEAR
మిషన్	I-NEAR
,	O
కేంద్ర	O
సూక్ష్మ	O
,	O
చిన్న	O
,	O
మధ్యతరహా	O
పరిశ్రమల	O
మంత్రిత్వ	O
శాఖ	O
(	O
ఎమ్ఎస్ఎమ్ఈ	-NEAR
)	O
,	O
ఖాదీ	O
&	O
గ్రామీణ	O
పరిశ్రమల	O
కమీషన్	O
,	O
వివిధ	O
రాష్ట్రప్రభుత్వాలు	O
,	O
అగర్బత్తీ	O
ఉత్పత్తి	O
దారులు	O
సంయుక్తంగా	O
కృషి	O
చేస్తున్నాయి	O
.	O

ఇవి	O
మానవ	O
భౌతిక	O
పరిపూర్ణతకు	O
దోహదం	O
చేస్తాయి	O
.	O

అసమానతలను	O
తొలగించి	O
సాంఘిక	O
న్యాయాన్ని	O
సమకూరుస్తాయి	O
.	O

పౌరుల	O
ధన	O
,	O
మాన	O
ప్రాణాలను	O
కాపాడి	O
వ్యక్తి	O
సంపూర్ణతకు	O
వారి	O
ప్రగతికి	O
తోడ్పడతాయి	O
.	O

ఈ	O
హక్కులను	O
నిర్వచించేటి	O
అప్పుడు	O
దేశంలో	O
నివసించే	O
ప్రజలను	O
పౌరులుగాను	O
,	O
ఇతరులుగాను	O
విభజించారు	O
.	O

కొన్ని	O
హక్కులు	O
పౌరులకే	O
పరిమితం	O
అయితే	O
,	O
మరికొన్ని	O
దేశంలో	O
నివసించే	O
ప్రజలు	O
అందరికీ	O
వర్తిస్తాయి	O
.	O

ప్రాథమిక	O
హక్కులు	O
ప్రజలకు	O
రాజ్యాంగ	O
రీత్యా	O
కల్పించబడిన	O
అప్పటికీ	O
,	O
రాజ్యాంగం	O
ద్వారా	O
వీటిపై	O
కొన్ని	O
హేతుబద్ధమైన	O
ఆంక్షలు	O
,	O
పరిమితులు	O
విధించారు	O
.	O

దేశంలో	O
అత్యవసర	O
పరిస్థితి	O
ప్రకటించిన	O
సమయంలో	O
కొన్ని	O
ప్రాథమిక	O
హక్కులు	O
తాత్కాలికంగా	O
అమలులో	O
ఉండవు	O
,	O
అయినప్పటికీ	O
ప్రాథమిక	O
హక్కులకు	O
న్యాయపరమైన	O
రక్షణ	O
ఉంటుంది	O
.	O

ప్రభుత్వ	O
చర్యల	O
ద్వారా	O
గాని	O
సంస్థల	O
ద్వారా	O
గాని	O
లేదా	O
పౌరుల	O
ద్వారా	O
గాని	O
హక్కులకు	O
భంగం	O
కలిగినట్లు	O
అయితే	O
న్యాయస్థానాల	O
ద్వారా	O
తిరిగి	O
తమ	O
హక్కులను	O
పొందవచ్చు	O
.	O

ఈ	O
వ్యాసంలో	O
రాజకీయ	O
వ్యవస్థ	O
-	O
పరిపాలనను	O
మరియు	O
ప్రాథమిక	O
హక్కులలోని	O
కొన్ని	O
హక్కులను	O
గురించి	O
తెలుసుకోవటం	O
ముఖ్య	O
ఉద్దేశ్యం	O
.	O

14వ	O
ప్రకరణ	O
సమానత్వపు	O
హక్కు	O
భారత	O
భూభాగంలో	O
నివసించే	O
ఏ	O
వ్యక్తి	O
అయినా	O
చట్టం	O
దృష్టిలో	O
వ్యక్తులు	O
అందరూ	O
సమానమే	O
.	O

అదే	O
విధంగా	O
రాజ్యాంగంలో	O
ప్రాథమిక	O
హక్కుల	O
జాబితాలో	O
పేర్కోన్న	O
15వ	O
అధికరణ	O
ప్రకారం	O
ఏ	O
వ్యక్తి	O
అయినా	O
కులం	O
,	O
మతం	O
,	O
జాతి	O
,	O
స్త్రీ	O
,	O
పురుష	O
,	O
జన్మస్థలం	O
మొదలగు	O
వాటి	O
ప్రాతిపాదికన	O
ప్రభుత్వాలు	O
గానీ	O
,	O
ప్రజలు	O
గానీ	O
వివక్ష	O
చూపకూడదు	O
,	O
దీని	O
ప్రకారం	O
హోటల్	O
,	O
వినోద	O
స్థలాల్లో	O
,	O
దుకాణాల్లో	O
,	O
బావులు	O
,	O
చెరువులు	O
,	O
స్నానఘట్టాలు	O
,	O
రహదారులు	O
,	O
దేవాలయాలు	O
మొదలగు	O
వాటిలో	O
ఎలాంటి	O
షరతులు	O
లేకుండా	O
ప్రజలు	O
వినియోగించుకొనే	O
అధికారాన్ని	O
ఈ	O
ప్రకరణ	O
కల్పించింది	O
.	O

ఎస్సీ	O
,	O
ఎస్టీలకు	O
స్త్రీ	O
,	O
శిశు	O
సంక్షేమం	O
కోసం	O
రాజ్యాంగం	O
ప్రకారం	O
ప్రభుత్వాలు	O
ప్రత్యేక	O
శాసనాలు	O
చేసి	O
వారి	O
అభివృద్ధికి	O
కృషి	O
చేస్తున్నాయి	O
.	O

ఇందుకు	O
కొన్ని	O
మినహాయింపులు	O
ఉన్నా	O
ప్రధానాంశం	O
మాత్రం	O
ఇదే	O
.	O

ఇందులో	O
కార్మికవర్గ	O
సమస్యలు	O
,	O
ఉద్యోగాలు	O
చేసే	O
మహిళల	O
ఇబ్బందులు	O
,	O
పట్టణ	O
వాస్తవాలను	O
కళ్లకు	O
కట్టే	O
కల్పిత	O
గాథలు	O
వంటివి	O
ఇతివృత్తంగా	O
సాగేవి	O
.	O

తదనుగుణంగా	O
నాటి	O
కథలు	O
,	O
నవలలతో	O
అనేక	O
మంది	O
స్ఫూర్తిపొందారు	O
.	O

ప్రస్తుత	O
సమకాలీన	O
నేపథ్యంలో	O
అనేక	O
కొత్త	O
ప్రక్రియలు	O
,	O
ఉప	O
-	O
ప్రక్రియలు	O
,	O
అద్భుత	O
,	O
విజ్ఞాన	O
కాల్పనిక	O
,	O
లఘు	O
కాల్పనిక	O
,	O
కొత్త	O
రూపంలో	O
పురాణేతిహాసాలు	O
,	O
ఇన్స్టాగ్రామ్	O
కవిత్వం	O
వగైరాలు	O
ఉనికిలోకి	O
వచ్చాయి	O
.	O

మరోవైపు	O
సాంకేతిక	O
పరిజ్ఞానంతో	O
పాటు	O
డిజిటల్	O
ప్రపంచం	O
వేగంగా	O
విస్తరిస్తుండటంతో	O
రచయితలు	O
,	O
పాఠకుల	O
మధ్య	O
అంతరం	O
కూడా	O
తగ్గింది	O
.	O

దీంతో	O
యువతరంలో	O
అధిక	O
శాతం	O
సాహిత్యం	O
పై	O
నిశితంగా	O
దృష్టి	O
సారించడానికి	O
స్ఫూర్తి	O
లభించింది	O
అన్నది	O
వాస్తవం	O
.	O

అలాగే	O
స్వీయ	O
ప్రచురణ	O
సౌలభ్యం	O
,	O
డిజిటల్	O
వేదికలు	O
ఇందుకు	O
ఎంతగానో	O
తోడ్పడ్డాయి	O
.	O

స్వల్ప	O
ఆటంకాలు	O
ఎదురు	O
అయినా	O
స్వీయ	O
పునరావిష్కరణ	O
దిశగా	O
భారతీయ	O
సాహిత్యం	O
సదా	O
కొత్త	O
మార్గాలను	O
అన్వేషిస్తూనే	O
ఉంది	O
.	O

ఏదేమైనా	O
,	O
అనేక	O
మార్గాల్లో	O
బాల	O
సాహిత్యం	O
ఆవిర్భవించడం	O
అందరికీ	O
సంతోషం	O
కలిగించే	O
విషయం	O
.	O

కవిత్వ	O
ప్రచురణ	O
పరిమాణం	O
తగ్గుతుండగా	O
,	O
బాల	O
సాహిత్యం	O
ముద్రణకు	O
మరింత	O
మంది	O
ప్రచురణకర్తలు	O
ముందుకు	O
వస్తున్నారు	O
.	O

జనాభాలో	O
అధిక	O
శాతం	O
యువతే	O
కావడం	O
వల్ల	O
యువ	O
భారతం	O
ఇందుకు	O
దోహదపడుతుంది	O
.	O

హ్యారీ	B-NEAR
పోటర్	I-NEAR
అఖండ	O
విజయం	O
,	O
పాశ్చాత్య	O
దేశాల్లో	O
యువతను	O
ఉద్గేశించిన	O
ఇతర	O
సాహిత్యం	O
,	O
తదనంతర	O
అనువాదాల	O
విజయం	O
కూడా	O
అద్భుతంగా	O
దోహదం	O
చేశాయి	O
అనడంలో	O
సందేహం	O
లేదు	O
.	O

భారతీయ	O
సాహిత్యానికి	O
ఆది	O
నుంచీ	O
తనదైన	O
విశిష్ట	O
శైలి	O
ఉంది	O
.	O

నవల	O
,	O
కథ	O
,	O
పద్యం	O
,	O
నాటకం	O
రూపం	O
ఏది	O
అయినప్పటికీ	O
భారతీయ	O
సాహిత్యం	O
నానాటికీ	O
మరింత	O
బలంగా	O
ముందుకి	O
వెళ్తోంది	O
.	O

అంచనాలతో	O
పోలిస్తే	O
ఈ	O
ప్రక్రియ	O
నెమ్మదిగానే	O
సాగుతూ	O
ఉండవచ్చు	O
-	O
కానీ	O
,	O
"	O
నిదానంగా	O
అయినా	O
స్థిరంగా	O
ముందడు	O
వేస్తే	O
విజయం	O
తథ్యం	O
"	O
అన్న	O
నానుడిని	O
ఉటంకించడం	O
సందర్భోచితం	O
.	O

అది	O
కాకుండా	O
నిర్వహణ	O
మరియు	O
అజమాయిషీకి	O
ప్రత్యేక	O
చెల్లింపులు	O
ఉంటాయి	O
.	O

ఇది	O
నిర్మాణాలకు	O
చెల్లింపులు	O
జరిపే	O
విధానం	O
నుంచి	O
పనితీరు	O
ఆధార	O
చెల్లింపుల	O
విధానానికి	O
జరిగిన	O
తీవ్రమైన	O
మార్పు	O
.	O

ఇప్పుడు	O
హ్యామ్	O
పద్ధతిని	O
నీతి	O
ఆయోగ్	O
ఆమోదించింది	O
.	O

గంగా	-NEL
నది	O
పరివాహక	O
ప్రాంతం	O
ఆవల	O
ఉన్న	O
రాష్ట్రాలు	O
కూడా	O
హ్యామ్	O
పద్ధతిని	O
అమలు	O
చేయడం	O
మొదలైంది	O
.	O

ఈ	O
ప్రాజెక్టులలో	O
పునరావాసం	O
,	O
పరిస్థితిని	O
అంచనా	O
వేసిన	O
తరువాత	O
పాత	O
ప్లాంట్ల	O
స్థాయి	O
పెంపు	O
వంటివి	O
కూడా	O
ఉన్నాయి	O
.	O

ఆ	O
తరువాత	O
ఉపనదులకు	O
కూడా	O
ప్రాజెక్టులను	O
ప్రారంభించడం	O
జరిగింది	O
.	O

గంగా	-NEL
నదిలో	O
కలుస్తున్న	O
పెద్ద	O
మురుగునీటి	O
కాల్వలను	O
మధ్యలో	O
ఆపి	O
మురుగునీటి	O
శుద్ధి	O
ప్లాంట్లకు	O
మళ్లించడం	O
జరిగింది	O
.	O

ఉత్తరాఖండ్	-NEL
,	O
ఝార్ఖండ్	-NEL
రాష్ట్రాలలో	O
గంగా	-NEL
నది	O
వెంట	O
ఉన్న	O
అన్ని	O
ప్రాజెక్టులను	O
పూర్తి	O
చేయడం	O
జరిగింది	O
.	O

అదేవిధంగా	O
ఉత్తరప్రదేశ్	-NEL
రాష్ట్రంలో	O
గంగా	-NEL
నది	O
వెంట	O
ఉన్న	O
కాన్పూర్	-NEL
,	O
ప్రయాగ్రాజ్	-NEL
మరియు	O
వారణాశిలో	-NEL
ఉన్న	O
ప్రాజెక్టులను	O
కూడా	O
పూర్తి	O
చేయడం	O
జరిగింది	O
.	O

పర్యవేక్షణ	O
ద్వారా	O
నీటి	O
నాణ్యతను	O
మెరుగుపరచడం	O
జరిగింది	O
.	O

అది	O
ప్రజలకు	O
స్పష్టంగా	O
కనిపిస్తోంది	O
.	O

కుంభమేళా	O
అందుకు	O
చక్కని	O
ఉదాహరణ	O
.	O

నిపుణులైన	O
సంస్థలచే	O
ప్రతి	O
ఏటా	O
కాలుష్య	O
కారక	O
పరిశ్రమలను	O
తనిఖీ	O
చేయడం	O
జరుగుతోంది	O
.	O

అదేవిధంగా	O
బయటకు	O
ప్రవహించే	O
నీటిని	O
శుద్ధి	O
చేసే	O
ప్లాంట్ల	O
ఏర్పాటు	O
వల్ల	O
పారిశ్రామిక	O
కాలుష్యాన్ని	O
నిరోధించడానికి	O
తోడ్పడింది	O
.	O

నీటి	O
ప్రవాహం	O
మరియు	O
జీవావరణం	O
అభివృద్ధి	O
(	O
అవిరళ	O
గంగ	B-NEL
)	O

దీనిలో	O
భాగంగా	O
వరద	O
ప్రాంతాల	O
గుర్తింపు	O
మరియు	O
సంరక్షణ	O
,	O
మాగాణి	O
నేలల	O
సంరక్షణ	O
మరియు	O
పరిరక్షణ	O
ముఖ్యంగా	O
పట్టణ	O
ప్రాంత	O
భూములను	O
,	O
నీటి	O
ఊటలను	O
మరియు	O
చిన్న	O
నదుల	O
పునరుజ్జీవన	O
ప్రాజెక్టులు	O
అమలులో	O
ఉన్నాయి	O
.	O

సేంద్రీయ	O
సేద్యం	O
,	O
పర్యావరణ	O
అనుకూల	O
సేద్యం	O
,	O
ఔషధ	O
మొక్కల	O
పెంపకం	O
మరియు	O
నీటి	O
వినియోగ	O
సామర్ధ్యం	O
పెంపు	O
వంటి	O
చర్యల	O
ద్వారా	O
సుస్థిర	O
వ్యవసాయాన్ని	O
ప్రోత్సహిస్తున్నారు	O
.	O

వర్షపు	O
నీటిని	O
ఒడిసిపట్టి	O
నిల్వచేయడం	O
,	O
జలాశయాల	O
చిత్రణ	O
మరియు	O
తిరిగి	O
నింపడం	O
వంటి	O
పనులు	O
కొనసాగుతున్నాయి	O
.	O

భారత్‌లో	-NEL
మానవ	O
అభవృద్ధి	O
పురోగతి	O

జీవన	O
నాణ్యత	O
లోపించడం	O
,	O
లేమి	O
,	O
పోషకాహార	O
లోపం	O
,	O
నిరక్ష్యరాస్యత	O
,	O
మానవ	O
వనరుల	O
అభివృద్ధి	O
తక్కువగా	O
ఉండడం	O
వంటివి	O
పేదరికంతో	O
ముడివడి	O
ఉన్న	O
లక్షణాలు	O
.	O

తద్వారా	O
సంపన్నుల	O
నుంచి	O
సంపద	O
కింది	O
స్థాయి	O
వారికి	O
సహజంగా	O
చేరుతుంది	O
అని	O
,	O
సంపద	O
పంపిణీకి	O
సంబంధించిన	O
లక్ష్యాలు	O
సహజంగా	O
నెరవేరుతాయి	O
అని	O
అలా	O
భావించేవారు	O
.	O

మానవ	O
అభివృద్ధి	O
సిద్ధాంత	O
భావన	O

ఈ	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
అనే	O
పదం	O
అభివృద్ధి	O
ఆర్థికశాస్త్ర	O
సాహిత్యంలో	O
మానవ	O
సామర్థ్యానికి	O
విస్తరణ	O
అనే	O
అర్థంతో	O
ప్రయోగించబడి	O
ఆమోదయోగ్యం	O
అయ్యింది	O
.	O

అంటే	O
అవకాశాలు	O
,	O
ఐఛ్చికాలు	O
విస్తృతంగా	O
ఉండడం	O
,	O
స్వేచ్ఛ	O
విస్తృతం	O
కావడం	O
,	O
మానవ	O
హక్కులను	O
పూర్ణంగా	O
పొందగలగడం	O
వంటివి	O
.	O

మానవ	O
అభివృద్ధి	O
నివేదికలు	O
,	O
మానవ	O
అభివృద్ధిని	O
కొలిచే	O
తీరు	O
భావజాలంలో	O
ఈ	O
రకమైన	O
మార్పు	O
వచ్చిన	O
తర్వాత	O
వార్షిక	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
నివేదికలను	O
ప్రచురించడం	O
మొదలైంది	O
-	O
1990లో	-NETI
ఐక్యరాజ్యసమితి	-NEO
అభివృద్ధి	O
కార్యక్రమం	O
కింద	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
తొలి	O
నివేదిక	O
ప్రచురితమైంది	O
.	O

అయితే	O
,	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
సూచిక	O
విధానంలోనూ	O
లోపాలు	O
ఉన్నాయి	O
.	O

వనరులు	O
దక్కకపోవడం	O
,	O
అభివృద్ధి	O
పంపిణీకి	O
సంబంధించిన	O
అంశాలు	O
,	O
ముఖ్యంగా	O
అసమానతలకు	O
సంబంధించిన	O
అంశాలను	O
ఇది	O
ప్రతిబింబించదు	O
.	O

ఇందుకోసం	O
1995లో	-NETI
తొలిసారిగా	O
,	O
లింగపరమైన	O
అసమానతలను	O
ప్రతిబింబించేలా	O
మిశ్రమ	O
సూచికలను	O
తయారు	O
చేయడం	O
జరిగింది	O
.	O

అటు	O
తర్వాత	O
1997లో	-NETI
పేదరికపు	O
బహుళ	O
స్వభావాలను	O
పరిగణనలోకి	O
తీసుకుని	O
కొలిచే	O
విధంగా	O
మిశ్రమ	O
సూచికను	O
ప్రతిపాదించడం	O
జరిగింది	O
.	O

ఆ	O
తర్వాత	O
ఈ	O
మిశ్రమ	O
సూచికలను	O
మరిన్ని	O
అంశాలను	O
అంటే	O
ప్రాంతం	O
,	O
రాజ్యం	O
,	O
లింగ	O
భేదాలు	O
,	O
జాతులు	O
,	O
తెగలు	O
,	O
పల్లె	O
-	O
పట్టణ	O
ప్రాంత	O
భేదాలను	O
కూడా	O
పరిగణనలోకి	O
తీసుకుని	O
మరింత	O
సమగ్రంగా	O
తయారు	O
చేయడం	O
జరిగింది	O
.	O

లింగభేద	O
(	O
స్త్రీ	O
పురుష	O
)	O
అభివృద్ధి	O
సూచిక	O
(	O
జెండర్	O
రిలేటెడ్	O
డెవెలప్మెంట్	O
ఇండెక్స్	O
-	O
జి.డి.ఐ.	O
)	O
,	O
లింగభేద	O
సాధికార	O
కొలమానం	O
(	O
జెండర్	O
ఎంపవర్మెంట్	O
మెజర్	O
-	O
జి.ఇ.ఎం.	O
)	O
వంటి	O
పద్ధతులు	O
1995లో	-NETI
వెలుగు	O
చూశాయి	O
.	O

జి.డి.ఐ.	O
కూడా	O
హెచ్.డి.ఐ.	O
మాదిరిగానే	O
దాదాపుగా	O
అవే	O
అంశాలను	O
పరిగణనలోకి	O
తీసుకుంటుంది	O
గానీ	O
స్త్రీ	O
,	O
పురుషుల	O
మధ్య	O
లక్ష్యసాధనలో	O
ఉండే	O
అసమానతలను	O
కూడా	O
ప్రత్యేకించి	O
పరిగణనలోకి	O
తీసుకుంటుంది	O
.	O

మరోవైపు	O
జి.ఇ.ఎం.	O
అనేది	O
మహిళలు	O
ఆర్థిక	O
,	O
రాజకీయ	O
రంగాలలో	O
పాలుపంచుకోగలుగుతున్నారా	O
లేదా	O
అన్న	O
అంశాన్ని	O
సూచిస్తుంది	O
.	O

వారి	O
భాగస్వామ్యం	O
,	O
ఆర్థిక	O
,	O
రాజకీయ	O
రంగాలలో	O
భాగస్వామ్యంలోని	O
కీలక	O
అంశాలలో	O
లింగపరమైన	O
అసమానతలను	O
కొలవడం	O
,	O
నిర్ణయాలు	O
తీసుకునే	O
సామర్థ్యం	O
వంటి	O
వాటి	O
మీద	O
జి.ఇ.ఎం.	O
దృష్టి	O
సారిస్తుంది	O
.	O

1997లో	-NETI
మరో	O
ముఖ్యమైన	O
మిశ్రమ	O
సూచిక	O
ప్రాచుర్యంలోకి	O
వచ్చింది	O
.	O

అదే	O
మానవ	O
పేదరిక	O
సూచిక	O
(	O
హ్యూమన్	O
పావర్టీ	O
ఇండెక్స్	O
-	O
హెచ్.పి.ఐ.	O
)	O
.	O

2010	-NETI
నుంచి	O
హెచ్.డి.ఐని	O
లెక్కించే	O
పద్ధతిలో	O
మార్పు	O
వచ్చింది	O
.	O

అటు	O
తర్వాత	O
2014లో	-NETI
హెచ్.డి.ఆర్.	O
ను	O
ప్రవేశపెట్టడం	O
జరిగింది	O
.	O

దీని	O
ప్రకారం	O
లక్ష్యాలు	O
,	O
వాస్తవంగా	O
గమనించిన	O
విలువలకు	O
బదులుగా	O
కనిష్ట	O
,	O
గరిష్ట	O
విలువలను	O
ప్రవేశపెట్టడం	O
జరిగింది	O
.	O

మానవ	O
అభివృద్ధిలో	O
భారత్	-NEL
స్థాయి	O
ఎక్కడ	O
?	O

భారత	-NEL
జాతీయాభివృద్ధి	O
పథకాలు	O
అయిన	O
బేటి	O
బచావో	O
,	O
బేటి	O
పఢావో	O
,	O
స్వచ్ఛ	O
భారత్	O
,	O
మేక్	O
ఇన్	O
ఇండియా	-NEL
,	O
అందరికీ	O
విద్య	O
,	O
ఆరోగ్యం	O
వంటి	O
వాటి	O
సాఫల్యం	O
మానవ	O
అభివృద్ధి	O
సూచికల	O
విషయంలో	O
భారత	O
పురోభివృద్ధికి	O
,	O
ప్రధాన	O
మంత్రి	O
సూచించిన	O
అందరికీ	O
అభివృద్ధి	O
ఫలాలు	O
,	O
అందరినీ	O
కలుపుకుని	O
ముందుకు	O
వెళ్లాలి	O
అనే	O
లక్ష్యాలకు	O
చాలా	O
కీలకం	O
.	O
"	O

మిలీనీయం	O
అభివృద్ధి	O
లక్ష్యాలు	O

మిలీనీయం	O
అభివృద్ధి	O
లక్ష్యాలతో	O
ముడివడి	O
భారత్‌లో	-NEL
ప్రారంభించిన	O
పథకాలు	O
,	O
కార్యక్రమాలు	O

-	O
జాతీయ	O
గ్రామీణ	O
ఉపాధి	O
పథకం	O
(	O
మహాత్మగాంధీ	-NEP
జాతీయ	O
గ్రామీణ	O
ఉపాధిహామీ	O
చట్టం	O
-	O
ఎం.జి.ఎన్.ఆర్.ఇ.జి.ఎ	O
)	O

-	O
ఆవాస్	O
యోజన	O
-	O
గ్రామీణ్	O

-	O
దీనదయాళ్	-NEP
అంత్యోదయ	O
యోజన	O
-	O
జాతీయ	O
గ్రామీణ	O
జీవనోపాధి	O
మిషన్	O
(	O
నేషనల్	O
రూరల్	O
లైవ్లీహుడ్	O
మిషన్	O
)	O
-	O
డే.ఎన్.ఆర్.ఎల్.ఎం	O
.	O

-	O
గ్రామ	O
సడక్	O
యోజన	O

-	O
జవహర్‌లాల్	O
నెహ్రూ	O
జాతీయ	O
పట్టణ	O
నవీకరణ	O
మిషన్	O

-	O
దీనదయాళ్	-NEP
అంత్యోదయ	O
యోజన	O

-	O
జాతీయ	O
పట్టణ	O
జీవనోపాధి	O
మిషన్	O
(	O
నేషనల్	O
అర్బన్	O
లైవ్లీహుడ్	O
మిషన్	O
)	O
-	O
డి.ఎన్.యు.ఎల్.ఎం	O
.	O

-	O
జాతీయ	O
ఆహార	O
భద్రత	O
మిషన్	O

-	O
సమీకృత	O
శిశు	O
అభివృద్ధి	O
సేవలు	O
(	O
ఇంటిగ్రేటెడ్	O
చైల్డ్	O
డెవెలప్మెంట్	O
సర్వీసెస్	O
-	O
ఐ.సి.డి.ఎస్.	O
)	O

-	O
జాతీయ	O
ఆరోగ్య	O
మిషన్	O

-	O
సర్వ	O
శిక్షా	O
అభియాన్	O

-	O
మధ్యాహ్న	O
భోజన	O
పథకం	O

-	O
సమీకృత	O
శిశు	O
అభివృద్ధి	O
పథకం	O
కింద	O
త్వరితంగా	O
శిశు	O
సంరక్షణ	O
,	O
విద్య	O

-	O
సర్వ	O
శిక్షా	O
అభియాన్	O

-	O
బేటి	O
బచావో	O
బేటీ	O
పఢావో	O

-	O
సెకండరీ	O
విద్య	O
కొరకు	O
బాలికలకు	O
ప్రోత్సాహకాలు	O

-	O
రాష్ట్రీయ	O
మాధ్యమిక	O
శిక్షా	O
అభియాన్	O

-	O
రాష్ట్రీయ	O
ఉచ్ఛతర్	O
శిక్షా	O
అభియాన్	O

-	O
మహిళా	O
సమాఖ్య	O
కార్యక్రమం	O

-	O
సాక్షర్	O
భారత్	-NEL

-	O
సబల	O
-	O
శిక్షణ	O
,	O
సాధికారతలకు	O
మద్ధతు	O
కార్యక్రమం	O

-	O
జాతీయ	O
ఆరోగ్య	O
మిషన్	O

-	O
సమీకృత	O
శిశు	O
అభివృద్ధి	O
పథకం	O

-	O
రాష్ట్రీయ	O
బాల	O
స్వాస్థ్య	O
కార్యక్రమం	O

-	O
జాతీయ	O
ఆరోగ్య	O
మిషన్	O

-	O
సమీకృత	O
శిశు	O
అభివృద్ధి	O
పథకం	O

-	O
సురక్షిత	O
మంత్రిత్వ	O
యోజన	O

-	O
జాతీయ	O
ఎయిడ్స్	O
నియంత్రణ	O
కార్యక్రమం	O

-	O
దోమల	O
ద్వారా	O
వచ్చే	O
వ్యాధుల	O
జాతీయ	O
నియంత్రణ	O
కార్యక్రమం	O

ఇలాంటి	O
ధోరణి	O
వల్ల	O
లక్ష్యాలను	O
చేరుకోలేరు	O
.	O

వాటికో	O
దృక్పథం	O
,	O
ఆశయం	O
కూడా	O
ఉండవు	O
.	O

దీని	O
దృష్ట్యా	O
విధానకర్తలు	O
,	O
అధికారులు	O
విధాన	O
నిర్ణయం	O
ప్రక్రియను	O
అవసరానుగుణంగా	O
సమీక్షించాల్సి	O
ఉంటుంది	O
.	O

అలాగే	O
అధికార	O
వికేంద్రీకరణ	O
ద్వారా	O
అట్టడుగు	O
స్థాయి	O
వరకు	O
సహేతుకమైన	O
వ్యవస్థను	O
పాదుకొల్పాలి	O
.	O

ప్రొఫెషనలిజం	O
:	O
ఇక	O
అయిదవ	O
అంశం	O
సివిల్‌	O
సర్వీసుల్లో	O
ప్రొఫెషనలిజం	O
అన్నది	O
ఎంత	O
కీలకమో	O
స్పష్టం	O
చేసేదే	O
.	O

ఒకే	O
రకమైన	O
ఆలోచన	O
తీరు	O
,	O
రెండవది	O
తటస్థ	O
వైఖరి	O
,	O
మూడవది	O
సామర్థ్యం	O
,	O
నాల్గవది	O
అజ్ఞాతంగా	O
వ్యవస్థను	O
నడిపించడం	O
.	O

అజ్ఞాతంగా	O
పనిచేయడం	O
అంటే	O
ఎలాంటి	O
ప్రచారానికి	O
అవకాశం	O
ఇవ్వకుండా	O
ప్రజా	O
ప్రయోజనం	O
కోసం	O
పనిచేయడం	O
అన్న	O
మాట	O
.	O

మాటల్లో	O
చెప్పాలి	O
అంటే	O
"	O
అందరూ	O
సమానులే	O
కానీ	O
కొందరు	O
ఎక్కువ	O
సమానులు	O
"	O
అయితే	O
విధాన	O
నిర్ణయాల్లో	O
ఇది	O
ప్రాముఖ్యతను	O
సంతరించుకోకూడదు	O
.	O

ఏ	O
ప్రభుత్వ	O
అధికారి	O
అయినా	O
మౌలికమైన	O
నియమ	O
నిబంధనలను	O
ఉల్లంఘించకుండా	O
సకాలంలో	O
ప్రభుత్వ	O
పనులను	O
పూర్తి	O
చేయాల్సి	O
ఉంటుంది	O
.	O

ఇక	O
అంతిమంగా	O
సివిల్‌	O
సర్వీసుల్లో	O
సుస్థిరత	O
,	O
కొనసాగింపు	O
ఉన్న	O
అప్పుడే	O
అప్పగించిన	O
బాధ్యతలను	O
ప్రతిభావంతంగా	O
నిర్వహించే	O
అవకాశం	O
ఉంటుంది	O
.	O

సామాజిక	O
సమతూకంతో	O
పాటు	O
ఇలాంటి	O
వ్యక్తులు	O
తీసుకునే	O
నిర్ణయాలలో	O
దూరదృష్టి	O
కూడా	O
కనిపిస్తుంది	O
.	O

ముఖ్యంగా	O
అఖిల	O
భారత	O
సర్వీసులు	O
అయిన	O
,	O
,	O
సంబంధిత	O
అధికారులకు	O
సమగ్ర	O
అభివృద్ధి	O
దృక్పథాన్ని	O
అందిస్తాయి	O
.	O

భిన్నత్వంలో	O
ఏకత్వ	O
సాధనకు	O
వేదిక	O
అవుతాయి	O
.	O

అయితే	O
సుస్థిరత	O
,	O
కొనసాగింపు	O
అన్న	O
మాట	O
మార్పును	O
పక్కనబెట్టాలి	O
అన్న	O
ఆలోచనతో	O
కూడుకున్నది	O
కాదు	O
.	O

ఎందుకంటే	O
మార్పు	O
అన్నది	O
ప్రకృతి	O
సహజం	O
.	O

అందుకే	O
సివిల్‌	O
సర్వెంట్లు	O
ప్రజల	O
క్షేమం	O
,	O
దేశ	O
సౌభాగ్యం	O
కోసం	O
మార్పును	O
అలవరచుకోవాలి	O
సుస్థిరత	O
,	O
భద్రత	O
,	O
నిలకడ	O
అన్న	O
ఆలోచనల	O
వెనుక	O
ఉన్న	O
ఉద్దేశం	O
ఎలాంటి	O
అవినీతి	O
కార్యకలాపాలకు	O
లోబడకూడదు	O
అన్నదే	O
.	O

అయినా	O
కూడా	O
దురదృష్టవశాత్తు	O
పెద్ద	O
సంఖ్యలో	O
సివిల్‌	O
సర్వెంట్లు	O
అవినీతికి	O
పాల్పడుతున్నారు	O
.	O

కింది	O
నుంచి	O
పై	O
దాకా	O
,	O
పై	O
నుంచి	O
కింది	O
దాకా	O
ఇదే	O
రకమైన	O
పరిస్థితి	O
తాండవిస్తోంది	O
.	O

పరిస్థితి	O
చక్కబడాలి	O
అంటే	O
,	O
అవినీతి	O
ప్రక్షాళన	O
జరగాలి	O
అంటే	O
తక్షణ	O
చర్యలు	O
అవసరం	O
.	O

ఆసక్తికరమైన	O
విషయం	O
ఏమిటి	O
అంటే	O
సివిల్‌	O
సర్వెంట్లు	O
ఏ	O
వ్యవస్థకు	O
ఆ	O
వ్యవస్థ	O
అన్నట్లుగా	O
మారుతారు	O
.	O

వారే	O
మార్పునకు	O
సారథులు	O
అవుతారు	O
.	O

రాజ్యాంగ	O
సభలో	O
మాట్లాడుతూ	O
సివిల్‌	O
సర్వీసులను	O
(	O
ప్రభుత్వ	O
సేవ	O
)	O
తీవ్రంగా	O
సమర్ధించారు	O
.	O

ముఖ్యంగా	O
దేశభక్తి	O
,	O
విధేయత	O
,	O
నిజాయితీ	O
,	O
సమర్ధత	O
అఖిల	O
భారత	O
సర్వీసులు	O
నిర్వహించే	O
వారికి	O
ప్రత్యామ్నాయం	O
లేదు	O
.	O

వారు	O
కూడా	O
ముమ్మాటికీ	O
మనలాగే	O
అని	O
పటేల్‌	-NEP
అన్నారు	O
.	O

నేను	O
మోసగాళ్లను	O
సమర్ధించను	O
.	O

సర్వీసులలో	O
చాలా	O
భాగం	O
దేశభక్తితో	O
,	O
విధేయతతో	O
ప్రవర్తించి	O
ఉండకపోతే	O
కేంద్రం	O
కుప్పకూలి	O
పోయేది	O
.	O

మీరు	O
పని	O
చేసే	O
సాధనాలతో	O
కలహించుకోకండి	O
.	O

సివిల్‌	O
సర్వీసులు	O
లేకపోతే	O
అరాచకం	O
ప్రబలుతుంది	O
.	O

'	O
సమర్ధవంతమైన	O
అఖిల	O
భారత	O
సర్వీసు	O
కావాలి	O
అంటే	O
ఆ	O
అధికారులు	O
స్వేచ్ఛగా	O
'	O
వారు	O
తమ	O
అభిప్రాయాలను	O
ఎలాంటి	O
భయం	O
లేక	O
పక్షపాతం	O
లేకుండా	O
'	O
మాట్లాడేందుకు	O
అవకాశం	O
ఇవ్వాలి	O
అని	O
నా	O
సలహా	O
.	O

ఈ	O
నాడు	O
నా	O
నా	O
అభిప్రాయానికి	O
వ్యతిరేకంగా	O
పత్రం	O
తయారు	O
చేయగలడు	O
.	O

మీ	O
అసంతృప్తి	O
,	O
ఆగ్రహం	O
కలిగిస్తుంది	O
అని	O
భయపడి	O
నిజాయితీగా	O
మీ	O
అభిప్రాయాన్ని	O
వ్యక్తం	O
చేయలేకపోతే	O
మీరు	O
అక్కడి	O
నుంచి	O
తప్పుకోవడం	O
మంచిది	O
'	O
.	O

'	O
దుష్ప్రవర్తన	O
లేక	O
తప్పులు	O
చేసే	O
ప్రభుత్వ	O
అధికారులను	O
నేను	O
క్షమించను	O
'	O

దేశం	O
నిలదొక్కుకోవడంతో	O
పాటు	O
బలం	O
పుంజుకున్న	O
తరువాత	O
మారవలసిందిగా	O
వారికి	O
నచ్చజెప్పి	O
ఒప్పించవచ్చు	O
.	O

'	O
వారు	O
గౌరవం	O
,	O
హోదా	O
,	O
ప్రతిష్ఠ	O
కోసం	O
పాటుపడేవారు	O
మరియు	O
ప్రజల	O
ప్రేమకు	O
పాత్రులు	O
'	O
.	O

అందువల్ల	O
పై	O
విషయాలను	O
లోతుగా	O
ఆలోచించవలసిన	O
అవసరం	O
ఉంది	O
.	O

ఎందుకంటే	O
అధికారంలో	O
ఉన్న	O
వారు	O
ఈ	O
మార్గదర్శక	O
సూత్రాలను	O
తప్పనిసరిగా	O
ఆచరించాలి	O
.	O

వ్యవస్థ	O
లక్షణాలు	O
.	O

దైనందిన	O
వ్యవహారాల్లో	O
అధికారులు	O
మరియు	O
వ్యవస్థ	O
పనితీరులో	O
మనకు	O
వివిధ	O
లక్షణాల	O
సమష్టిరూపం	O
కనిపిస్తూ	O
ఉంటుంది	O
.	O

'	O
రెడ్‌	O
టేపిజం	O
'	O
(	O
అంటే	O
జాప్యం	O
)	O
మరియు	O
వివిధ	O
రూపాలలో	O
ఉండే	O
అనిశ్చితి	O
కారణంగా	O
ఉద్యోగిస్వామ్యాన్ని	O
(	O
బ్యూరోక్రసీ	O
)	O
నిందించడం	O
జరుగుతుంది	O
.	O

కొన్నిసార్లు	O
,	O
ఉన్నతాధికారులు	O
ఫైళ్లలో	O
వ్యాఖ్యలు	O
రాసే	O
సందర్భంలో	O
'	O
దయచేసి	O
చర్చించండి	O
'	O
(	O
వార్తా	O
కరే	O
)	O
అని	O
రాస్తారు	O
.	O

అయితే	O
ఏ	O
రోజున	O
ఎన్ని	O
గంటలకు	O
చర్చించాలో	O
పేర్కొనరు	O
.	O

అంతేకాక	O
సంబంధిత	O
అధికారి	O
తన	O
పై	O
అధికారి	O
దగ్గరికి	O
వెళ్ళిన	O
అప్పుడు	O
ఫైలులో	O
పేర్కొన్న	O
'	O
చర్చ	O
'	O
జరుగదు	O
.	O

ఈ	O
కార్యక్రమాలు	O
అన్నింటిలో	O
ప్రజలకు	O
అవగాహన	O
కలిపించడం	O
,	O
గృహావాసాలకు	O
పైపుల	O
ద్వారా	O
నీటి	O
సరఫరా	O

ఇందుకోసంగా	O
కేంద్ర	O
ప్రభుత్వం	O
రూ.	O
3.60	O
లక్షల	O
కోట్ల	O
భారీ	O
మొత్తాన్ని	O
కేటాయించింది	O
.	O

నీటి	O
కొరత	O
ప్రభావం	O
ప్రధానంగా	O
,	O
సుదూర	O
ప్రాంతాల	O
నుంచి	O
ఇంటి	O
అవసరాలకు	O
నీటిని	O
మోసుకొచ్చే	O
మహిళల	O
మీద	O
పడుతుంది	O
.	O

కుటుంబ	O
అవసరాలకు	O
నీటిని	O
మోసుకురావడంకి	O
గణనీయంగా	O
మహిళల	O
శారీరక	O
శక్తి	O
,	O
సమయం	O
కూడా	O
ఖర్చు	O
అవుతుంది	O
.	O

ఈ	O
నేపధ్యంలోనే	O
కేంద్ర	O
ప్రభుత్వం	O
మహిళలకు	O
నీటి	O
మోత	O
చాకిరి	O
నుంచి	O
విముక్తి	O
కలిగించే	O
లక్ష్యంతో	O
జల్	O
జీవన్	O
మిషన్	O
ప్రారంభించింది	O
.	O

నీటి	O
వినియోగ	O
సామర్ధ్యాన్ని	O
మెరుగుపరచుకోవడం	O

కృషి	O
సించాయీ	O
యోజన	O
(	O
పీఎంకేఎస్	O
'	O
వై	O
)	O
లోని	O
"	O
ప్రతి	O
చుక్కకు	O
మరింత	O
పంట	O
"	O
విభాగంలో	O
బిందు	O
,	O
తుంపర	O
(	O
డ్రిప్	O
అండ్	O
స్ప్రింక్లర్	O
)	O
నీటి	O
పారుదల	O
పద్ధతులను	O
పాటించడం	O
ద్వారా	O
,	O
నీటి	O
వినియోగ	O
సామర్ధ్య	O
పెంపును	O
ప్రోత్సహిస్తుంది	O
.	O

అందులో	O
భాగంగా	O
తక్కువ	O
నీటితో	O
ఎక్కువ	O
పంటలు	O
పండించే	O
విధానాలను	O
భాగస్వాములకు	O
వివరించేందుకు	O
ఎన్‌డబ్యుఎం	O
,	O
'	O
సహి	O
ఫసల్	O
'	O
ప్రచార	O
కార్యక్రమం	O
చేపట్టింది	O
.	O

వ్యవసాయం	O
,	O
పరిశ్రమలలో	O
నీటి	O
వినియోగ	O
సామర్ధ్యాన్ని	O
పెంపొందించుకోవడం	O
ద్వారా	O
,	O
నీటిని	O
ఆదా	O
చేసుకునే	O
అవకాశాలు	O
ఎన్నో	O
ఉన్నాయి	O
.	O

జల	O
కాలుష్యం	O

జాతీయ	O
జలాశయాలను	O
కాలుష్యం	O
నుంచి	O
రక్షించేందుకు	O
కేంద్ర	O
ప్రభుత్వం	O
నేషనల్	O
ప్రాజెక్ట్	O
ఆన్	O
ఆక్విఫెర్	O
మేనేజ్మెంట్	O
(	O
ఎనేక్యూయుఐఎం	O
)	O
ప్రారంభించింది	O
.	O

నదీ	O
జలాలను	O
శుద్ధి	O
చేసేందుకు	O
చేపట్టిన	O
ఈ	O
పథకం	O
ఈ	O
తరహా	O
ప్రాజెక్టులలో	O
ప్రపంచంలోనే	O
అతి	O
పెద్ద	O
ప్రాజెక్ట్	O
.	O

ఈ	O
ప్రాజెక్ట్	O
,	O
భూగర్భ	O
జలాల	O
సుస్థిర	O
యాజమాన్యాన్ని	O
సులభతరం	O
చేసేందుకు	O
ప్రణాళికలను	O
రూపొందిస్తుంది	O
.	O

అలాగే	O
,	O
'	O
వర్షపు	O
నీటిని	O
ఒడిసిపట్టుకుందాం	O
'	O
,	O
'	O
సహి	O
ఫసల్	O
'	O
మొదలైన	O
పథకాల	O
ప్రచార	O
కార్యక్రమాల	O
ద్వారా	O
భాగస్వాములను	O
తట్టిలేపుతోంది	O
.	O

ప్రోత్సహిస్తోంది	O
.	O

దీనిని	O
కేంద్ర	O
ఆరోగ్య	O
,	O
కుటుంబ	O
సంక్షేమ	O
మంత్రిత్వ	O
శాఖ	O
ఆధ్వర్యంలోని	O
జాతీయ	O
ఆరోగ్య	O
ప్రాధికార	O
సంస్థ	O
(	O
ఎన్‌హెచ్‌ఎ	-NEO
)	O
అమలు	O
చేస్తోంది	O
.	O

దేశవ్యాప్తంగా	O
ప్రజలకు	O
ఆరోగ్యపరమైన	O
గుర్తింపు	O
(	O
ఐడి	O
)	O
,	O
వ్యక్తిగత	O
ఆరోగ్య	O
రికార్డులు	O
,	O
డిజి	O
డాక్టరు	O
,	O
ఆరోగ్య	O
సదుపాయాల	O
రిజిష్టరీ	O
కలిగి	O
ఉండేలా	O
డిజిటల్‌	O
ఆరోగ్య	O
వెసులుబాటును	O
కలిగించాలి	O
అన్నది	O
దీని	O
ప్రధాన	O
ఉద్దేశ్యం	O
.	O

తరువాతి	O
దశలో	O
ఈ	O
-	O
ఫార్మసీ	O
,	O
టెలీమెడిసిన్‌	O
జోడించాలి	O
అన్నది	O
లక్ష్యం	O
.	O

ఎన్‌డిహెచ్‌ఎంను	O
ఆయుష్మాన్‌	O
భారత్‌	-NEL
పరిధిలో	O
తీసుకొస్తారు	O
.	O

జాతీయ	O
ఆరోగ్య	O
విధానం	O
-	O
2017	-NETI
సిఫార్సుల	O
మేరకు	O
2018లో	-NETI
ఆయుష్మాన్‌	O
భారత్‌	-NEL
పథకాన్ని	O
ప్రారంభించారు	O
.	O

ఆయుష్మాన్‌	O
భారత్‌	-NEL
పథకం	O
ప్రపంచంలో	O
ప్రభుత్వ	O
నిధులతో	O
అమలవుతున్న	O
అతిపెద్ద	O
ఆరోగ్య	O
కార్యక్రమం	O
.	O

ప్రస్తుతం	O
మన	O
దేశ	O
ఆరోగ్య	O
రంగంలో	O
ఆర్టిఫిషియల్‌	O
ఇంటలిజెన్స్‌	O
(	O
ఏఐ	O
)	O
,	O
రోబోటిక్స్	O
,	O
ఆగ్మెంటెడ్‌	O
రియాలిటీ	O
(	O
ఏఆర్	O
)	O
,	O
వర్చువల్‌	O
రియాలిటీ	O
(	O
విఆర్	O
)	O
,	O
3డి	O
ప్రింటింగ్	O
,	O
3డి	O
ఇమేజింగ్‌	O
వంటి	O
ఆధునిక	O
సాంకేతిక	O
పరిజ్ఞానం	O
అందుబాటులో	O
ఉన్నది	O
.	O

ఆరోగ్య	O
రంగంలో	O
నూతన	O
అన్వేషణలతో	O
అనేక	O
అంకుర	O
సంస్థలు	O
చక్కగా	O
పని	O
చేస్తున్నాయి	O
.	O

కేంద్రం	O
స్టార్ట్‌అప్‌	O
ఇండియా	-NEL
,	O
స్టాండ్‌	O
అప్‌	O
ఇండియా	-NEL
పథకాల	O
ద్వారా	O
అంకుర	O
సంస్థలకు	O
చేయూతనిస్తోంది	O
.	O

2014లో	-NETI
142వ	O
స్థానంలో	O
ఉన్న	O
భారత్‌	-NEL
2019లో	-NETI
63వ	O
స్థానానికి	O
ఎగబాకింది	O
.	O

పార్లమెంటులో	O
ఈ	O
బిల్లును	O
నేను	O
సమర్ధించాను	O
.	O

నేను	O
సూచించిన	O
కొన్ని	O
సలహాలను	O
ప్రభుత్వం	O
ఆమోదించింది	O
.	O

దేశంలో	O
ఆరోగ్య	O
రంగంలో	O
నాణ్యతను	O
పెంపొందించడానికి	O
వీలవుతుంది	O
.	O

భారత్‌లో	-NEL
అనుబంధ	O
,	O
ఆరోగ్య	O
నిపుణుల	O
ద్వారా	O
విద్య	O
,	O
సేవల	O
నాణ్యతను	O
కాపాడడానికి	O
,	O
నియంత్రించడానికి	O
ఈ	O
బిల్లు	O
తోడ్పడుతుంది	O
.	O

మన	O
దేశంలో	O
ఆరోగ్యసేవలు	O
చౌకగా	O
అందుబాటులో	O
ఉండడం	O
వల్ల	O
వైద్య	O
పర్యాటక	O
రంగానికి	O
ప్రాముఖ్యత	O
ఏర్పడింది	O
.	O

చెన్నైలో	-NEL
పేరొందిన	O
మల్టీ	O
,	O
సూపర్‌	O
స్పెషాలిటీ	O
ఆసుపత్రులలో	O
అత్యధిక	O
సంఖ్యలో	O
విదేశీ	O
పేషేంట్లు	O
చికిత్స	O
పొందుతుంటారు	O
.	O

విదేశాల	O
నుండి	O
భారత్‌కు	-NEL
వచ్చి	O
చికిత్స	O
పొందేవారి	O
కోసం	O
మన	O
దేశం	O
సులువుగా	O
మెడికల్‌	O
వీసా	O
జారీ	O
చేస్తోంది	O
.	O

భారత్‌లో	-NEL
చౌకగా	O
సత్వరమే	O
లభ్యమయ్యే	O
ఉత్తమ	O
వైద్యసేవలు	O
,	O
ఆధునిక	O
సాంకేతికత	O
,	O
నైపుణ్యం	O
కలిగిన	O
డాక్టర్లు	O
ఉన్నారు	O
.	O

దేశంలో	O
వైద్య	O
పర్యాటక	O
రంగాన్ని	O
ప్రోత్సహించడానికి	O
కేంద్రం	O
2017లో	-NETI
సింగిల్‌	O
విండో	O
పోర్టల్‌ను	O
ప్రారంభించింది	O
.	O

మన	O
దేశంలో	O
ప్రపంచస్థాయి	O
ఆరోగ్య	O
వైద్య	O
సదుపాయాలు	O
ఉన్నాయి	O
.	O

దేశవ్యాప్తంగా	O
ప్రజలకు	O
శరవేగంతో	O
టీకాలను	O
అందిస్తున్నారు	O
.	O

అందువల్ల	O
,	O
నరేంద్రమోదీ	-NEP
దార్శనికత	O
,	O
నాయకత్వంలో	O
భారత్‌	-NEL
త్వరలో	O
కోవిడ్	O
-	O
19ను	O
ఓడించి	O
ఆత్మనిర్భర	O
భారత్‌గా	-NEL
నిలుస్తుంది	O
అని	O
ఆశించవచ్చు	O
.	O

దేశభాషలందు	O
లెస్స	O

ప్రత్యేక	O
వ్యాసం	O

ప్రపంచీకరణ	O
నేపథ్యంలో	O
భాషా	O
వికాసం	O

అజంత	O
భాష	O
.	O

సంగీతానికి	O
అనువు	O
అయినది	O
అందువల్ల	O
త్యాగరాజు	-NEP
వంటి	O
విద్వాంసులు	O
భాషను	O
సంగీతానికి	O
ఉపయోగించారు	O
.	O

గొప్పతనాన్ని	O
ఇతర	O
భాషీయులు	O
,	O
పాశ్చాత్యులు	O
కొనియాడారు	O
.	O

'	O
దేశభాషలందు	O
లెస్స	O
"	O
అని	O
శ్రీకృష్ణదేవరాయలు	-NEP
అన్నారు	O
.	O

మాధుర్యాన్ని	O
బయటివారు	O
ప్రస్తుతిస్తున్న	O
అప్పటికీ	O
మనలో	O
మనకే	O
మన	O
భాష	O
మీద	O
మక్కువ	O
లేకపోవటం	O
విచారకరం	O
.	O

భాష	O
నిర్వచనం	O
:	O

'	O
భాష్	O
'	O
అనే	O
సంస్కృత	O
ధాతువు	O
నుండి	O
భాష	O
పుట్టింది	O
.	O

'	O
భాష్యత	O
ఇతి	O
భాష	O
'	O
భాషింపబడేది	O
భాష	O
.	O

అంటే	O
భావ	O
వ్యక్తీకరణకు	O
,	O
భావ	O
గ్రహణానికి	O
ఉపయోగపడే	O
వాగ్రూపమైన	O
ధ్వని	O
సంకేతమే	O
భాష	O
జ్ఞాన	O
సముపార్జనకు	O
భాష	O
ముఖ్యమైన	O
సాధనం	O
.	O

ఇది	O
మానవుల్లో	O
సంఫీుభావాన్ని	O
పెంపొందిస్తుంది	O
.	O

తద్వారా	O
నాగరికత	O
,	O
సంస్కృతి	O
అభివృద్ధి	O
చెందుతాయి	O
.	O

సమస్త	O
ప్రాణికోటి	O
నుండి	O
మానవునికి	O
విశిష్ట	O
స్థానం	O
కల్పిస్తుంది	O
భాష	O
.	O

మానవ	O
జీవితంలో	O
భాషకి	O
ఉన్న	O
ప్రాధాన్యతను	O
తెలుసుకొన్నాం	O
.	O

అయితే	O
,	O
భాష	O
కాలానుగుణంగా	O
మార్పుకు	O
లోనవుతూ	O
ఉంటుంది	O
.	O

కొత్త	O
పదాలు	O
వచ్చి	O
చేరుతుంటాయి	O
.	O

కొన్ని	O
పదాలు	O
కాలగమనంలో	O
మరుగవుతాయి	O
.	O

ఉదాః	O
ప్రాచీన	O
కాలంలో	O
'	O
కంపు	O
'	O
అంటే	O
వాసన	O
,	O
సువాసన	O
అనే	O
అర్థం	O
ఉండేది	O
.	O

అర్థ	O
పరిణామం	O
వల్ల	O
ఈ	O
పదానికి	O
దుర్గంధం	O
లేక	O
చెడువాసన	O
అనే	O
అర్థం	O
ఏర్పడింది	O
.	O

అందువల్లనే	O
భాషను	O
'	O
జీవద్భాష	O
'	O
అంటారు	O
.	O

వ్యవహారంలో	O
లేని	O
భాషను	O
'	O
మృతభాష	O
'	O
అంటారు	O
.	O

వాడుకలో	O
జరుగుతున్న	O
మార్పులను	O
పరిశీలించిన	O
యునెస్కో	-NEO
భాష	O
కూడా	O
మృతభాష	O
జాబితాలోకి	O
చేరిపోతోంది	O
అని	O
ఆందోళన	O
వ్యక్తం	O
చేయడం	O
ఇక్కడ	O
గమనార్హం	O
.	O

దీనిని	O
తేలికగా	O
తీసుకోకుండా	O
నిశితంగా	O
పరిశీలించి	O
బోధన	O
,	O
వాడకం	O
పై	O
దృష్టి	O
కేంద్రీకరించి	O
ప్రభుత్వం	O
తగు	O
చర్యలు	O
చేపట్టాలి	O
.	O

విద్యావేత్తలు	O
,	O
పండితులు	O
,	O
తల్లిదండ్రులు	O
తమ	O
సహకారాన్ని	O
అందించాలి	O
.	O

ఆ	O
విషయాలను	O
గురించి	O
చర్చించడమే	O
ఈ	O
వ్యాసం	O
ప్రధానోద్దేశం	O
.	O

మాతృభాష	O
:	O

భాషా	O
బోధనలో	O
మాతృభాషకు	O
అధిక	O
ప్రాధాన్యం	O
ఉంది	O
.	O

మాతృభాష	O
అంటే	O
ఏమిటో	O
చూద్దాం	O
.	O

ఎలాంటి	O
ప్రయత్నం	O
లేకుండా	O
శిశువు	O
అనుకరణ	O
నేర్చుకొనేది	O
మాతృభాష	O
అంటే	O
తల్లి	O
దగ్గర	O
ఉగ్గుపాలతో	O
నేర్చుకొనే	O
భాషనే	O
మాతృభాష	O
అంటున్నారు	O
.	O

ఆంగ్లంలో	O
'	O
Mother	O
Tongue	O
అనే	O
పదానికి	O
సమానార్థకంగా	O
'	O
'	O
తల్లిభాష	O
'	O
అని	O
కూడా	O
అంటారు	O
.	O

జ్ఞానసముపార్జనకు	O
మాతృభాషే	O
చక్కటి	O
పునాది	O
అని	O
భాషావేత్తల	O
అభిప్రాయం	O
.	O

కొత్త	O
విషయాలను	O
పరభాషలో	O
కన్నా	O
సొంతభాషలో	O
అధ్యయనం	O
చేయడం	O
సులభం	O
అవుతుంది	O
.	O

"	O
పరభాష	O
ద్వారా	O
నేర్చే	O
విద్య	O
సోపానాలు	O
లేని	O
సౌధం	O
లాంటిది	O
"	O
అని	O
రవీంద్రనాథ్	O
ఠాగూర్	O
అన్న	O
మాటను	O
బట్టి	O
భాషా	O
బోధనలో	O
మాతృభాష	O
ప్రాధాన్యత	O
తెలుస్తోంది	O
.	O

ఆర్థిక	O
,	O
పారిశ్రామిక	O
ప్రగతికి	O
ప్రతీక	O

యోజన	O
బృందం	O

ఆధునిక	O
రాష్ట్రంమైన	O
మహారాష్ట్రకు	-NEL
పశ్చిమాన	O
అరేబియా	B-NEL
సముద్రం	I-NEL
;	O
వాయవ్యంగా	O
గుజరాత్	-NEL
,	O
కేంద్రపాలిత	O
ప్రాంతమైన	O
దాద్రా	B-NEL
నాగర్	I-NEL
హవేలీ	I-NEL
;	O
ఉత్తరం	O
-	O
ఈశాన్యం	O
వైపున	O
మధ్యప్రదేశ్	-NEL
;	O
తూర్పు	O
దిశలో	O
ఛత్తీస్గఢ్	-NEL
;	O
దక్షిణాన	O
కర్ణాటక	-NEL
;	O
ఆగ్నేయంగా	O
ఆంధ్రప్రదేశ్	-NEL
;	O
నైరుతి	O
దిశలో	O
గోవా	-NEL
సరిహద్దులుగా	O
ఉన్నాయి	O
.	O

వివిధ	O
నదీ	O
తీరాల్లో	O
,	O
నదీ	O
లోయల్లో	O
రాతియుగం	O
నాటి	O
పరికరాలతో	O
కూడిన	O
అనేక	O
ప్రదేశాలు	O
ఉన్నట్లు	O
పలు	O
నివేదికలు	O
పేర్కొంటున్నాయి	O
.	O

చారిత్రక	O
దృష్టికోణం	O

ఇది	O
రాష్ట్రంలో	O
అత్యంత	O
ప్రగతిశీల	O
కాలం	O
కాగా	O
,	O
పాశ్చాత్య	O
ప్రపంచంతో	O
అంతర్జాతీయ	O
వాణిజ్యం	O
జోరు	O
అందుకున్నది	O
ఈ	O
కాలంలోనే	O
.	O

మహారాష్ట్రలోని	-NEL
ఓడరేవులు	O
ఈ	O
దిశగా	O
కీలక	O
పాత్ర	O
పోషించాయి	O
.	O

భాజా	-NEL
,	O
పీతల్	B-NEL
ఖోర్	I-NEL
,	O
కార్లా	-NEL
నాసిక్	-NEL
వంటి	O
బౌద్ధుల	O
రాతిగుహల	O
తవ్వకాలలో	O
ఈ	O
వాస్తవం	O
ప్రతిఫలిస్తుంది	O
.	O

గుజరాత్	-NEL
నుంచి	O
పాలన	O
సాగించిన	O
పాశ్చాత్య	O
క్షత్రపులు	O
శాతవాహనులను	O
జయించి	O
,	O
కొంత	O
కాలం	O
పాటు	O
వారి	O
భూభాగాన్ని	O
తమ	O
అధీనంలో	O
ఉంచుకున్నారు	O
.	O

ఆధునిక	O
మహారాష్ట్రలోనే	-NEL
గాక	O
ఆంధ్రప్రదేశ్	-NEL
,	O
కర్ణాటక	-NEL
,	O
మధ్యప్రదేశ్	-NEL
ప్రాంతాలకూ	O
శాతవాహనుల	O
పాలన	O
విస్తరించింది	O
.	O

శాతవాహనుల	O
పతనం	O
తర్వాత	O
మహారాష్ట్రలోని	-NEL
వివిధ	O
ప్రాంతాల్లో	O
అభీరులు	O
,	O
త్రికూటులు	O
వగైరా	O
పాలకులు	O
అనేక	O
చిన్న	O
రాజ్యాలను	O
స్థాపించారు	O
.	O

ప్రపంచదృక్పథం	O
.	O

విశిష్ట	O
వ్యాసం	O
.	O

ఐ.ఎఫ్.ఎస్	-NEO
:	O
కొనసాగుతున్న	O
ప్రాధాన్యత	O
.	O

అది	O
నిజంగా	O
గడ్డు	O
కాలం	O
.	O

తొలి	O
ఆంగ్లో	O
-	O
మరాఠా	O
యుద్ధంలో	O
ఎంతో	O
శ్రమతో	O
బయటపడ్డ	O
కాలం	O
.	O

మరోవైపు	O
దక్షిణాదిన	O
చేతిలో	O
వారు	O
ఓడిపోయారు	O
.	O

బ్రిటిష్‌	-NEL
పార్లమెంట్‌	O
పిట్స్‌	O
ఇండియా	-NEL
యాక్ట్‌	O
అమోదించడానికి	O
సిద్ధమౌతున్న	O
సమయం	O
అది	O
.	O

ఆ	O
చట్టం	O
గల	O
స్వతంత్ర	O
అధికారాలను	O
మరింత	O
పరిమితం	O
చేసేందుకు	O
ఉద్దేశించినది	O
.	O

ఈ	O
విభాగాన్ని	O
దౌత్య	O
వ్యవహారాలకు	O
మరింత	O
విస్తరింపచేశారు	O
.	O

ఆ	O
తర్వాత	O
కాలక్రమంలో	O
అది	O
ఐఎఫ్‌ఎస్‌గా	-NEO
అవతరించింది	O
.	O

1843	-NETI
నాటికి	O
బ్రిటిష్‌వారు	O
శక్తిమంతులుగా	O
ఉన్నారు	O
.	O

కేవలం	O
పంజాబ్‌ను	-NEL
మాత్రమే	O
స్వాధీనం	O
చేసుకోవాల్సి	O
ఉండేది	O
.	O

వివిధ	O
చార్టర్‌	O
చట్టాల	O
వల్ల	O
ఒకప్పటి	O
పట్టును	O
కోల్పోయింది	O
.	O

ఈ	O
దశలో	O
బ్రిటిష్‌	-NEL
ప్రభుత్వం	O
మరింత	O
మెరుగైన	O
రీతిలో	O
కార్యకలాపాలు	O
సాగించేందుకు	O
విదేశీ	O
విభాగాన్ని	O
పునర్వ్యవస్థీకరించాలి	O
అని	O
నిర్ణయించింది	O
.	O

అవి	O
విదేశీ	O
,	O
హోమ్	O
,	O
ఫైనాన్స్	O
,	O
మిలిటరీ	O
.	O

అందువల్ల	O
నూతనంగా	O
ఏర్పడబోయే	O
దేశానికి	O
సంబంధించి	O
ఈ	O
విభాగానికి	O
కొత్త	O
పేరు	O
,	O
భిన్నమైన	O
వ్యవస్థ	O
అవసరం	O
అయ్యింది	O
.	O

విదేశాలలో	O
భారతదేశ	-NEL
దౌత్య	O
,	O
కాన్సులార్	O
,	O
వాణిజ్య	O
కార్యకలాపాలకు	O
సంబంధించి	O
ప్రాతినిధ్యానికి	O
ఫారిన్‌	O
సర్వీస్	O
(	O
ఐఎఫ్‌ఎస్	O
)	O
ను	O
ఏర్పాటు	O
చేశారు	O
.	O

ఐఎఫ్‌ఎస్‌	O
ప్రపంచంలోనే	O
అత్యంత	O
సమర్దవంతమైన	O
సివిల్‌సర్వీసు	O
.	O

అంతేకాదు	O
దౌత్యపరమైన	O
వ్యవహారాలకు	O
సంబంధించి	O
అత్యంత	O
ప్రత్యేకత	O
కలిగిన	O
విభాగం	O
ఇది	O
.	O

ఇది	O
పలు	O
పద్ధతులలో	O
భారతదేశ	-NEL
విదేశీ	O
సంబంధాలను	O
చక్కగా	O
నిర్వహిస్తూ	O
వస్తున్నది	O
.	O

అంతర్జాతీయ	O
వేదికలపై	O
ఇండియా	-NEL
తరఫున	O
ప్రాతినిధ్యం	O
వహించడంలో	O
,	O
ఇండియా	-NEL
తరఫున	O
సంప్రదింపులలో	O
,	O
జాతీయ	O
ప్రయోజనాలు	O
కాపాడడం	O
,	O
ఇతర	O
దేశాలతో	O
స్నేహపూర్వక	O
సంబంధాలు	O
నెలకొల్పడం	O
,	O
విదేశీ	O
వ్యవహారాలకు	O
సంబంధించి	O
కీలక	O
సమాచారాన్ని	O
సేకరించడం	O
,	O
ఆ	O
విషయాలపై	O
ప్రభుత్వానికి	O
నివేదించడం	O
ఈ	O
విభాగం	O
బాధ్యత	O
.	O

ప్రభుత్వానికి	O
చెందిన	O
విదేశాంగ	O
విభాగం	O
,	O
విదేశాలలో	O
తమ	O
దేశ	O
ప్రయోజనాలకు	O
ప్రాతినిధ్యం	O
వహించేందుకు	O
బాధ్యత	O
వహించడం	O
,	O
విదేశాంగ	O
విధాన	O
నిర్ణయాలకు	O
కీలకమైన	O
సమాచారాన్ని	O
సేకరించడం	O
,	O
అందించడం	O
దీని	O
బాధ్యత	O
.	O

ఫారిన్‌	O
సర్వీస్‌	O
అధికారులు	O
ఈ	O
విభాగానికి	O
వెన్నెముకగా	O
ఉంటారు	O
.	O

ఇతర	O
దేశాలలో	O
భారతదేశ	-NEL
ప్రయోజనాలను	O
కాపాడుతూ	O
,	O
శాంతి	O
,	O
సుసంపన్నతను	O
పెంపొందించడం	O
ఈ	O
విభాగం	O
లక్ష్యం	O
.	O

తమ	O
దేశ	O
విదేశాంగ	O
విధానాన్ని	O
ఇతర	O
దేశాలతో	O
జరిపే	O
కీలక	O
రాజకీయ	O
సంభాషణలలో	O
గట్టిగా	O
సమర్ధించడం	O
,	O
తమ	O
దేశ	O
పౌరులు	O
ఇతర	O
దేశాలలో	O
పర్యటించేందుకు	O
,	O
లేదా	O
అక్కడి	O
ప్రజలు	O
ఇక్కడికి	O
పర్యటనకు	O
వచ్చేందుకు	O
సహాయపడడం	O
వంటివి	O
ఎన్నో	O
విధులను	O
ఈ	O
విభాగంలోని	O
వారు	O
నిర్వహిస్తుంటారు	O
.	O

సామాజిక	O
దర్పణం	O

స్వాత్రంత్ర్యనంతర	O
సాహిత్యం	O

సాహిత్య	O
చరిత్ర	O
ఎల్లప్పుడూ	O
సమాజ	O
చరిత్రకు	O
అద్దం	O
పట్టాలి	O
అని	O
లేదు	O
కానీ	O
కొన్నిసార్లు	O
,	O
సామాజిక	O
-	O
రాజకీయ	O
మార్పులకు	O
అద్దం	O
పడుతుంది	O
,	O
మరి	O
కొన్నిసార్లు	O
సామాజిక	O
-	O
రాజకీయ	O
మార్పులకు	O
గల	O
అవకాశాలను	O
కూడా	O
ప్రతిబింబిస్తుంది	O
.	O

కానీ	O
సమకాలిన	O
సాహిత్యంలో	O
అప్పటికే	O
ఉన్న	O
విభిన్నమైన	O
సృజనాత్మక	O
పోకడలు	O
చిన్నచిన్న	O
మార్పులతొ	O
కొనసాగాయి	O
.	O

1947లో	-NETI
స్వాతంత్ర్యం	O
తెచ్చిన	O
చిగురించిన	O
ఆశలు	O
,	O
ఆనందోత్సాహాలతో	O
పాటు	O
విభజన	O
రగిల్చిన	O
విషాదం	O
,	O
దుఃఖం	O
కూడా	O
గూడుకట్టుకు	O
ఉన్నాయి	O
.	O

సుమారు	O
ఒక	O
శతాబ్దం	O
పాటు	O
జరిగిన	O
పోరాట	O
ఫలితంగా	O
స్వేచ్చ	O
పొందే	O
అవకాశం	O
లభించిన	O
అప్పటికీ	O
విభజన	O
సందర్బంగా	O
లక్షలాది	O
మంది	O
ప్రజలు	O
స్థానభ్రంశం	O
చెందడంతో	O
పాటు	O
మత	O
హింస	O
చెలరేగడంతో	O
జరిగిన	O
ప్రాణనష్టం	O
వల్ల	O
ఆనందోత్సాలు	O
కుదేలు	O
అయ్యాయి	O
.	O

ఇది	O
సాహిత్యంలో	O
కూడా	O
ప్రతిబింబించింది	O
.	O

విభజన	O
సమయంలో	O
చెలరేగిన	O
హింస	O
పెల్లుబికిన	O
క్రూరత్వం	O
,	O
ఆ	O
తర్వాత	O
జరిగిన	O
మత	O
ఘర్షణలు	O
ప్రజలలో	O
తీవ్ర	O
మనస్తాపాన్ని	O
కలిగించాయి	O
.	O

ఈ	O
దుఃఖం	O
కొంతమంది	O
రచయితల	O
రచనలలో	O
ప్రతిబింబిస్తుంది	O
.	O

వారిలో	O
ఆగ్యేయ	-NEP
(	O
స్చచిదానంద	O
హీరానంద	O
వాత్స్యాయన్	O
)	O
అత్యంత	O
ప్రసిద్ధ	O
రచయిత	O
.	O