path,sentence ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/10.wav,елдегі табысты орындалған жобалар қатырнда компаниясының алматыдағы қысқы универсиада ойынарын коммуникациялық қолдау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/100.wav,кодексте тиісті шешім бойынша үлесі бар кез келген тұлға топ ұйым немесе саяси объект үлескер ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/101.wav,саналатыны көрсетілген джон мен джейннің көзқарасы тұрғысынан джеки бұлар сияқты қоғамдық жұмыстың отымен кіріп күлімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/102.wav,мұны джон былай түсіндірді энергетика компаниялары арасындағы қақтығыстардан алыс жүрген адам болғандықтан ол өз компаниясын жақтап шығады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/103.wav,джеки джон мен джейннің машинадағы жарнаманы алып тастау туралы өтінішіне құлақ аспады орындағысы келген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/104.wav,джон мен джейн джекидің басшыларының бірі ретінде ол компанияның машинасына не жапсырса да өз еркінде екенін жақсы біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/105.wav,джейн екеуміз оны компания осы әрекеті арқылы өзін тұтынушыларының алдында жағымсыз тұрғыдан танытты бұның соңы өзге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/106.wav,джекидің мәмілеге келмейтіні белгілі болды енді джон мен джейн бұл этикалық дилемманы қалай шешуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/107.wav,егер сіздің жұмыс берушіңіз сізге этикаға сай келмейтін бір жұмыс тапсырды делік сіз қандай әрекетке барар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/108.wav,осы жағдайды ескере отырып джон мен джейннің мәселесін шешуге болатын жолдарды қарастырайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/109.wav,джон мен джейн және этикалық кодексін джекиге көрсетіп машинаға компания жарнамасын жапсырудың этикалық нормаға сәйкес келмейтінін түсіндірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/11.wav,қазақстандағы қоғаммен байланыс ұлттық ассоциациясы және клубы кәсіби мамандардың басын қосқан кәсіби бірлестік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/110.wav,бұл жағдайда джеки өзі басшылыққа алатын этикалық кодексін көлденең тартып өзіне ақша төлейтін компанияға яғни деген адалдығын дәлелдеуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/111.wav,джон мен джейн клиенттермен арадағы сенімнің бұзылмауына мүдделі сіздің таңдауыңыз не өз ұйымыңыздың білімін жетілдіріңіз тапсырманы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/112.wav,джон мен джейнге көмір индустриясының жарнамасына қарсы шығушылардың ісіне мүлде араласпай мәселені өз жайында қалдыруына болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/113.wav,бірақ бұл өздері қызмет ететін талаптарына қайшы келеді мұндай жағдайда бұл шешім сәл келіңкіремейді тапсырма ауыстыруды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/114.wav,бұл жағдайда джон мен джейн энергия индустриясынан бас тартып басқа тапсырма сұрауына болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/115.wav,егер бұл компанияның үлескерлері көп болса онда джон мен джейнді осы жұмысты істеуге немесе басқа үш таңдауды жасауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/116.wav,джон мен джейн тапсырманы қабылдап бір компанияны екіншісінен артық көріп оның нәтижесі не боларын соңынан байқап көреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/117.wav,егер тапсырма беруші қарсылығыңызды елеусіз қалдырса онда қандай таңдау жасау керектігін шешу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/118.wav,тапсырманы қабылдау тапсырманы орындау ештеңе айтпау дегенді білдірмейді өз қарсылығыңызды тапсырманы қабылдау барысында білдіру керек джон ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/119.wav,жауабы жарнамасы жапсырылған машинаны айдауға қарсылық танытады бірақ өз жұмыстарын ары қарай жалғастырып джекиге жұмыс істеуін тоқтатпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/12.wav,индустрия дамуына ықпал етерлік кәсіби форумдар мен медиа құрылтайлар өтеді бас директоры әсел қараулова мен жарнама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/120.wav,мен ол машинаны энергия индустриясында істейтін өзге клиенттеріме мініп бармаймын өзімнің жеке машинам немесе жалға алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/121.wav,кейде бизнесте бұлыңғыр жағдайлар кездесіп жатады мұндайда келісім мүмкін болған жерге дейін жасалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/122.wav,аристотель этикалық мінез-құлық сенім немесе мінез-құлық екеуінің шегі арасындағы тепе-теңдікке ұмтылудың нәтижесі деп баға берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/123.wav,джон мен джейн өз құндылықтарына-ұстанымдарына зиян келмейтіндей таңдау жасады қазақстандық секторында этикалық тепе-теңдік пен шындыққа қол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/124.wav,ұлттық университеттің қоғаммен байланыс мамандығы алғашқы түлектері дипломдарын алып үлкен нарыққа бет түзеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/125.wav,студент арасынан бүгінде саласында кәсіби қызметте жүргендер бар солардың ішінде ерекшесі мәскеу мұз айдыныменеджері атанған шәкірт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/126.wav,студенттік аудиторияда теориясына қызығатындар сияқты ол да сұрақ қоятын ерекшеленбейтін мәскеуге дейінгі жұмыс тәжірибесі алматыда асталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/127.wav,ресейде ең табысты мұз айдындарының бірін жасау үшін креативті стратегиясын құра білген маманы көптеген шағын фирмаларда қызметтер атқарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/128.wav,оның орындаған ең үлкен жобасы да қолтаңбасы да мұз айдынын жасаудағы қызметі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/129.wav,ол косметика тауарлар қызметтер бойынша практикасының алғашқы сабақтарын үйренді достық плаза осы топтағы студенттер қатарында талпынысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/13.wav,жарнамада бәрі жеңіл оқылады дегенмен жалпыға ортақ дүниелер бар ғаламтор-қолдау бәріне бірдей стратегиялық тұрғыда алғанда аудиторияны ескеру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/130.wav,оның студенттік байқаулардағы жұмыстары елдегі провайдер компания өздеріне қажет деп санап кеесші ретінде шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/131.wav,саласында оның табысты жұмысы алматыдағы достық сауда орталығының клиенттермен жұмысын басқару ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/132.wav,банк секторына жұмысқа кірместен бұрын келесі кейіпкеріміз аақпарат агенттігі мен ірі телеарнаның қызмет жолдарынан өтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/133.wav,ол нарығында өзіндік амбициясын жоғары қоя білді ол өзін әрдайым ең жақсы маманы болуы тиістігін айтатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/134.wav,ол қазір клиенттер мен тұтыну қызметі ең көп саналатын ірі банктің баспасөз қызметін басқарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/135.wav,қоғаммен байланыс орнату шындыққа қол жеткізу қиянаттың көрініс табуы туралы дәрісімізді қорытындылай келе этикалық дилеммалар көбінде мамандарға өз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/136.wav,сол мүмкіндік олардың өмір бойы деген кәсбііне деген адалдық траекториясын сызып береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/137.wav,банк секторында оның коммуникациялық стратегиясы бүгінде ең танымалы дәрістің негізгі терминдері еңбек ресурстарын қаржылық менеджмент пен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/138.wav,индустриялық революция аграрлық қоғамнан индустриалдық өндіріске өту экономика саласына жаңа биіктерге көтерілетін түбегейлі өзгерістер енгізу өзіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/139.wav,джон мен джейннің жағдайын сіз басқаша шешер ме едіңіз мен этика кодексіне шолу жасаңыз джекидің әрекетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/14.wav,атырау не оңтүстік қаазақстан облыстыры әрбірінің өзіне тән нарығы бар осы нарықтарға жұмыс істеу және басқаруда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/140.wav,сіз клиент пен қоғамның сұранысын қанағаттандыру үшін өзіңіздің жеке көзқарасыңызбен компромиске келе аласыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/141.wav,егер джон мен джейн машинадағы жарнамаға саяси себептерге байланысты өз еріктерімен қарсы шықса сіз қандай шешім айтар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/142.wav,сіздің шешіміңіз жоғарыда келтірілген этикалық нормаларға қайшы келе ме бақылау жұмыстары жарнаманы жеке көлігіңізге жапсырыңыз десе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/143.wav,этикаға қатысты әртүрлі зерттеу пікірлер әмбебап көзқарастар мен мәселелерді қарап шығып одан өзіңізге керекті құнды мәліметтерді атаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/144.wav,жұмыс кеңсесі университетке көрші орналасқандықтан екі қыз үшін апталық тәжірибе жинақтау уақыты аса қиынға түскен жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/145.wav,джексон факультеттегі ақылдасып колледжде оқыған теорияға қоса тәжірибе жинақтағысы келетінін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/146.wav,оның өтініші мақұлданып жылы қаңтар айында бірге жаңа тапсырманы орындауға кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/147.wav,этикалық дилеммалар туралы не білесіз джексон мен хулс ішкі футбол командасына тәжірибеден өтуге келеді алайда хулс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/148.wav,дилеммаға алып келген себептерді тізіп бере алады әкеліп өздеріне ыңғайлы атмосфера қалыптастырғысы келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/149.wav,тәжірибенің алғашқы аптасында джексон мен хулс екеуі жұмыс орнына отбасының суреті салынған рамка мен кеңсе жұмыстарына қажетті заттарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/15.wav,қостанай және өскемен туралы айтсақ әр қалай жұмыс істеуде біз нақты тұтынушы топтарға ақпарт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/150.wav,джексон медиа этикасы туралы курсқа мүшелікке қабылданған оған баспасөз-хабарламаларын сенсациялау тапсырылды бізге команданы барынша жақсы көрсету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/151.wav,баспасөз-хабарламасы дегеніміз тек ақпарат беру және фактілермен бөлісу ол дегеніңіз команданы қызылды-жасылды суреттермен әспеттеу емес екенін джексон ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/152.wav,уақыт өте келе бағыт ала бастады мұндай комменттер ұйымның басқа да қызметкерлерінен келе бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/153.wav,оған қоғамдық медиа компаниясына қолданылатын арналған тоқыма бұйымдарын жарнамалау үшін модель болу тапсырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/154.wav,хулс келіседі алайда бұл тапсырма оның суретші ретіндегі қабілетіне түк қатысы жоқ еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/155.wav,хулсқа сіз қаншама арасынан таңдалып алындыңыз өйткені балалардың футболкасы сізге ғана депті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/156.wav,алайда олардың негізгі мақсаты оған жыныстық ишара білдіру және жыныстық қатынасқа итермелеу еді киім үлгісін көрсету кезінде қатысқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/157.wav,бірақ бұл түсініксіз талаптарының бастамасы ғана екен хулстың суретке түсіру қабілеті бар еді бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/158.wav,джексонға жұмыстағы әріптестер және ойыншылар жұмыс барысында қайта-қайта ишаралар білдіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/159.wav,мысалы тәжірибенің алғашқы аптасында супервайзерден мынадай хат келеді джинсы киме сенің ойыншылардың ойын бөледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/16.wav,ал жарнама бұқаралық кей ауылдар бар мүлдем баспасөз оқымайды мұндайда әкімдіктермен жұмыс істеуге тура келеді бүгінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/160.wav,мен әрқашан ықшам ыңғайлы классика киемін тар немесе қысқа емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/161.wav,супервайзердің бұл сөзі шектен шығу еді бірақ ол бұл жолы да мән бермеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/162.wav,топ ішінен ерекшелеу және ешкімнен талап етілмеген талабының тек бұларға айтылуы алаңдатарлық нәрсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/163.wav,қандай киім кию керектігін талап ету себебі басқалардың өзін-өзі ұстай алмайтынын айту бұл анық дискриминация ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/164.wav,бәрі де джинсы киіп жүрдейді джексон өйткені бұларға жетекшілік ету үйрету супервайзердің жұмысы джексон ойыншылармен жиі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/165.wav,кейбіреуі кездесуге шақырып арасында тиісіп жатады бірақ мен ешқашан оларға рұқсат берген емеспін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/166.wav,сөйтсе офисте ресми сөйлесетін жете танымайтын ойыншы өзінің жыныстық мүшесінің суретін жіберген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/167.wav,джексонның осы сауалынан кейін факультеттегі журналистердің тәжірибесімен айналысушы эдвайзері дереу екі қыздың практикасын тоқтатып тастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/168.wav,олармен тек корпоратив офисінде ғана бірнеше жұмыс барысымен сөйлескен ойыншылардың көбі ештеңе демейдідейді ол оның бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/169.wav,джексон эдвайзерге мен бұл жағдайлар жайлы ескерттім бірақ ол менің ескертпелерімді дұрыс қабылдаған жоқ деп түсіндіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/17.wav,егер материал ақылы жарияланса да ол оқырманы мен көрерменіне қызықты да тартымды болуына көп көңіл бөледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/170.wav,оған бұл сөзіңді кадрлар бөліміне барып айт алайда бізде кадрлар бөлімі жоқ деп біртүрлі жауап қатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/171.wav,колледж басшылығы екі қызға практикадан өтетін басқа жер іздейді бұндай факторлар жыныстық қысымдардың бастауына негіз болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/172.wav,джексон дер кезінде университеттегі жауапты тұлғаларға хабарласып өзін және құрбысы хулсты аман алып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/173.wav,тек эдвайзер ғана емес оларға достары отбасы мүшелері факультетте сол бағдарлама бойынша білім алып жатқан студенттер университет әкімшілігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/174.wav,алайда олар жұмыс орнындағы өз ісінің хас шебер мамандарына сенді өйткені жұмыстағы атмосфераны бұлардан жақсы біледі деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/175.wav,сондықтан біршама уақыт жағымсыз оқиғаларға төзімділік танытты бірақ қай жағынан алғанда да құптаған жоқ екеуі соңында әркетсіздіктің және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/176.wav,егер олар сол практикаға келер алдында жұмыс орнында болуы мүмкін жыныстық қысым жайында этика кодексін оқып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/177.wav,алғанда мұндай жағдайда өзіңді қалай ұстаудың жолдарын білер еді осылайша одан шығу жолдарын өздері-ақ табар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/178.wav,мән доктринасы және кесімді бұйрық бір қайшылықта әйелдер ештеңе істей алмауы мүмкін бір жағынан олар кетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/179.wav,екеуінің дилеммасын шешуге мүмкіндік беретін орта тұс бар ма иә ол болған жайды сөйлесу алайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/18.wav,өздері ақпараттық себептерді генерациялауда қазақстан журналистикасының мәселесі цензурада емес дейді әділ сөз мамандары көбінде журналистердің жұмыс істеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/180.wav,джексон мен хулс жәбірлеу оқиғасын бірден супервайзеріне жеткізді алайда супервайзері мәселені шешуге әрекет етпеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/181.wav,олар өздерінің жағдайларын өзгеге білдірткеннен кейін жұмыстан кету шешімін қабылдады супервайзердің әрекетіне қанағаттанбағандықтан олар ұйымның сыртындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/182.wav,сәуір айында джексон эдвайзеріне әлгі жыныстық мүшесін суретке түсіріп жіберген ойыншының суретін көрсетуге ұсыныс жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/183.wav,джексон сол оқиғадан бері өзін қауіпсіз сезіне алмай жүр футбол ойынында өткізген ынталандыру шарасынан кейін машинасына баруға да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/184.wav,эдвайзер бұл оқиға тек жағымсыз жағдай ғана емес сонымен қатар жұмыс орнының қауіпті екенін түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/185.wav,джексон кезінде әлгі әрекеттер мен өте ұятсыз екенін түсіндіріп бір жауап күткенде ол сен өзің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/186.wav,джексонның практикасына үш апта толғаннан кейін эдвайзер университеттің басқа да мүшелерімен ақылдасып олардың практикасын тоқтату туралы шешім шығарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/187.wav,деп жауап беріпті бұл шешім бөлімнің баптарына сәйкес университеттің деканына хабарланып шығарылған хулс университетте әлі студент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/188.wav,суреттің астына қызметкерлер мен бұл суретке ұнату белгісін басамын деген сынды жазған бұл әрекет хулстың көңіліне ауыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/189.wav,оған да жұмыс орнына бармау туралы ескертілді негізгі мәселе суретке түскеннен кейін басталған хулстың ойынша мұндай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/19.wav,жақсы пиар маманы жақсы тауар компаниясының менеджері әлішер елікбаев қазақстандық нарығының басты проблемасы жақсы маман тапшылығында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/190.wav,бұл әйелдердің батылдығының арқасында болған оқиға университетке жеткізілді және супервайзердің жауапсыздығы әшкере болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/191.wav,университет деканы екі қызды шақырып алып сөйлесіп бұдан әрі әлгі офиске жақындамауын практика жайлы нұсқаулықты емес тікелей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/192.wav,осылайша джексон мен хулстың практикалық курсы тәмамдалды бірақ болған оқиға олардың санасынан біраз уақытқа дейін өшпесі анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/193.wav,сексизм мәдениетінің нәтижесінде жәбірлеуге көз жұму процесі байқалады жұмыс орнында қысым немесе сексизм мәселесін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/194.wav,әйел де еркек те әріптестері супервайзер тұтынушы клиент тарапынан жыныстық жәбірлеуге душар болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/195.wav,джексонның оқиғасы тек бір күнмен ғана шектелсе де егер мұндай жағдай жиі қайталанса оның соңы сотқа тапсырылып жауапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/196.wav,тең жұмыс мүмкіндігі ұйымының мәлімдеуінше жұмыс орнында адамды жынысына қарай жәбірлеу заңға қайшы әрекет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/197.wav,жәбірлеуге мынадай анықтама береді жыныстық жәбірлеу жыныстық қатынасқа мәжбүрлеу жыныстық қатынасқа ишара білдіру тілдік және физикалық тұрғыда жыныстық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/198.wav,ал әзілдеп тиісу арақашықтық сақтай отырып диалог құру көңілге келмейтін жазу заңға қайшы емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/199.wav,тек бұл нәрселер нақты кемсіту немесе жәбірлеу сипатында тұрақты түрде жалғасса жәбірленуші қорланса өзін қауіпсіз сезіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/2.wav,ол жерде жарнаманың жаңалықтар бөліміне ықпалы жайында жазылған бизнес ықпалы мен журналистика құндылықтарын теңдестіру мақаласы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/20.wav,сондықтан маманы журналистермен жиі араласуы мемлекеттік және құқық қорғау органдарымен өз компаниясының қызметкерлері мен клиенттерімен де өзара байланыста ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/200.wav,алмаса және объектіні айтқанына көндіру үшін жұмыстан шығару немесе сөгіс жариялау сияқты амалдармен қорқытуға ұшыраса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/201.wav,компания қызметкерлері оған осындай мақсатта айтады болса заң алдында жауап беруге соның өзі жеткілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/202.wav,жыныстық жәбірлеу тек адамның табиғатына қатыссыз болмауы да мүмкін егер біреу жалпы әйелдер жайлы қауіпті ойларымен жиі бөлісетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/203.wav,екі қыз жұмыс орнында отбасыларының суретін жаңадан алған офис заттарын қалдырып кеткен еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/204.wav,себебі әрекеті шиеленістер туғызады немесе ойыншының мансаптық карьерасына зиян келтіреді деп ойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/205.wav,алайда қорлау әрекеттері тұрақты сипат ала бастағанда адамды құрбан ретінде сезіндіргенде өзін қауіпсіз сезіне алмай қалғанда дереу құзырлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/206.wav,ал қазір олар практикаға келуді тоқтатты бұл жағдайдың қалай болғаны туралы екеуі де ойлануда джексон мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/207.wav,олар бір жағынан өздеріне сенімді әрі аздап аңқаулау деуге болады сол себепті бірден спорттық мекемеге қоғаммен байланыс саласында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/208.wav,өкінішке қарай олар еркектердің саны басым ұйымнан бір-ақ шықты сол жерде жыныстық жәбірлеуге ұшырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/209.wav,бұл оқиға джексон мен хулс үшін қаншалықты жағымсыз болса да екеуі сонымен шектеліп қалмай қоғаммен байланыс саласында басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/21.wav,жақсы маманы керек журналистикадан кету оңай емес компания қызметкері клиентпен қарым-қатынасты бұзатын дағдайда кездеседі өйткені қызметкер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/210.wav,осы оқиғадан кейін олар жаңа жұмыс орнында сексуалды қысымның қандай да белгілерін көрсе қандай шешім не әрекет жасайтындарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/211.wav,егер бір адамның тарапынан екінші бір адамға жыныстық қорлауға қатысты пікір не көзқарас туындап құрбан өзін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/212.wav,қауіпсіз сезіне алмаса бірден джексон мен хулстың оқиғасын еске түсіріп солар секілді жоғары орындарға ақпаратты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/213.wav,жұмыс орында жыныстық жәбірлеуге тап болғанда өз құқығыңызды білу өте маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/214.wav,мұндай оқиғалардың заманы әлдеқашан өтіп кеткен деп ойлаған егер мұндай жағдайларда мемлекеттің заңы ел азаматтарын қорғайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/215.wav,кейде ер мен әйел жұмыс орнында біреуді жыныстық жәбірлеп қойдым деп ойлауы да мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/216.wav,жыныстық қорлау өз басыңыздан өтпеді делік бірақ сіз сондай оқиғаға куә болсаңыз не істер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/217.wav,спорт саласында қоғаммен байланыс мамандығында жұмыс істегіңіз келіп танымал спорт компандасына жұмысқа тұрдыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/218.wav,джексон сияқты ойыншының карьерасын ойлап зиян тигізуден тартынуы да мүмкін қандай әрекет жасар едіңіз офистің мәдениеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/219.wav,сол қоғаммен байланыс бөлімінде отырғаннан жарты жылдан кейін басшылық сізге практика курсын құру жоспарлау басқаруды тапсырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/22.wav,ол компаниядағы өз орнын мақтан тұтпайды да дағдарыстық коммуникация жиі қоғамдық тудырған оқиғалар бар дағдарыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/220.wav,практикалық оқу курсын құру барысында негізгі жұмысыңыз қауіпсіз жұмыс атмосферасын қалыптастырып тәжірибеден өтушілерге жайлы орын жасау болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/221.wav,барлық жыныс өкілдері бұл ортада өзін қауіпсіз жайлы сезінуі үшін қандай шараларды қолға алар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/222.wav,практикалық бағдарламаны дайындап болғаннан кейін арада бір апта өткен соң жазғы практикадан өтуге алты орын дайындадыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/223.wav,негізгі мәселе әйелдер бұл жерде өзін жайлы сезіне ала ма төрт әйел және екі еркек жазғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/224.wav,біраз уақытыңызды жәбірлеу және дискриминация турасында материал оқуға жұмсадыңыз аптаның бес аптасы өткен соң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/225.wav,ол үйінен жұмыс істеуге көбірек сұрана бастады бірақ тәжірибе бағдарламасы бойынша негізгі тапсырмалар жұмыста өтуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/226.wav,сіз жұмыс орнына эшли меган немесе хизер кіріп келгенде еркектердің әңгімесінің тақырыбы өзгеретінін байқадыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/227.wav,келесі жолы жұмыс орнына келгенде оның әрекетін бақылай бастадыңыз олардың әңгімелері сексуалды әзілдер тиісуге көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/228.wav,бұл мәселе менеджмент жағынан шешілетін болғандықтан өзіңді осы жағдай басынан өткендердің орнына қойып көріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/229.wav,практиканттардың жетекшісі ретінде жағдайды қалай шешер едіңіз осы мәселені шешуге қай теория пайдалы болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/23.wav,компанияда да көптегн ұйымдардағыдай қысқартулар жүріп жатты бұл жайында материал ұйымдастыру да оңай емес көп мамандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/230.wav,атырау облысындағы жасар қыздың зорлауынан кеін көп уақыт атсанда емделіп қайтыс болуы тағы бір оқиға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/231.wav,екі елдің ұлы тұлғалары сүйіскен сурет құрманғазы-пушкин көшелерінің қиылысындағы гей-клубтың алдына ілінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/232.wav,жарнама байқауында қазақтың атақты күйшісі құрманғазы мен орыстың ұлы ақыны пушкиннің сүйіскен суреті жарнама байқауынан қола медаль ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/233.wav,аталмыш жарнамалық сурет авторларын тапсырыс берушілерін заңдық жауапқа тартуды сұраған белсенді топ құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/234.wav,қоғамдағы жыныстық әдеп пен моральдық ахуалды реттеп сауатын арттыратын журналистердің жауапкершілігі екендігі ақиқат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/235.wav,органдарға хабар беріліп басшылар жағдайды шешуге асығу керек бағдарламасын меңгеруде жәрдем көрсетіп отыратын оқытушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/236.wav,жетекші білім алушының сәйкес мамандығы бойынша академиялық жетекшісі болып табылатын білім алу траекториясын таңдауда және оқу кезеңінде білім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/237.wav,бизнестң әр түрлі салаларында мемлекеттік мекемелер әкімшілік лауазым ғылыми және білім беретін институттарда сонымен бірге ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/238.wav,менеджмент ұйымда немесе кәсіпорында жұмыс істейтін адамдардың еңбегін басқара отырып алға қойған мақсатқа жетуді ұйымдастыра білу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/239.wav,оңтүстік қазақстан облысындағы жасар балының сексуалдық жәбір көрген оқиғасы құрманғазы-пушкин оқиғасы дәрістің негізгі терминдері басқару өзіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/24.wav,шаңғы тебуге кионаға баруға балл билерін үйренуге балаларды балмұздақ зауытына апаруға қолдан ашықхаттар жасауға шебер болдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/240.wav,егер компанияда жәбірлеуге қатысты арнайы нормалар болса сол нормаларды ұстанасыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/241.wav,егер жұмыс беруші дұрыс әрекет етпесе немесе сізді қорғауға тырыспаса онда заңгерге жүгінесіз бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/242.wav,егер клиент қызметкер немесе тұтынушы басқа бір қызметкерді сексуалды тұрғыда жәбірлесе құқық қорғау органдарына хабарлайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/243.wav,жұмыс берушіңізден қысым көрсеңіз өзіңізді қалай қорғайсыз егер өзіңізді жәбірлеудің құрбаны сезінсеңіз кімнен кеңес аласыз бақылау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/244.wav,жұмыс орнында қалыптасқан мәдениетті өзгерту қиын болуы мүмкін бірақ ұйым сексуалды қорлау мәселесін жою үшін қандай шара жасауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/245.wav,өзіңіз жұмыс орнында бәрі ұстануы тиіс кодекс және құндылықтарды жазып шыға аласыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/246.wav,бүгінгі дәрісте бірнеше рөлдің тепе-теңдігі жасырын дереккөз аудиожарнама досың үшін ақпарат тарату туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/247.wav,шешім шығаруда аристотельдің мән доктринасын есіңізге алыңыз жылдың көктем мезгілі еді чапел хиллдағы солтүстік каролина ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/248.wav,бір күні кампус маңайынан бір қыздың мәйіті табылғаны туралы жаңалық тарап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/249.wav,арада бір күн өткенде ғана қаза тапқан адам студенттер ұйымының президенті жасар карсон екені анықталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/25.wav,ұжымдағы атмосфера өте қолайсыз қызметкерлермізді қайғыруынан арылту мақсатында түрлі шаралар ұйымдастыра біз тығырықтан шықтық барлық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/250.wav,атты радиостанция репортері журналистика факультетінің студенті адам рьюға университет газетінің басшылығы осы оқиға туралы жазуды тапсырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/26.wav,сол кездегі қызмткерлер бұл күндердегі белсенді қолдауымызды еш ұмытпасы кәміл біз клиенттеріміздің моральдық қуантуды үйрендік клиенттерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/27.wav,кішкентай бала қонжық ойыншығын дүкенде жоғалтып алды бала үшін бұл ең қымбат еді қонжығын таппай қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/28.wav,барлық бейне камералар арқылы жоғалған қонжықты іздедік нәтижесінде ойыншық табылып балаға қайтардық бұл оқиға маманының клиенттерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/29.wav,қазақстан республикасы қоғаммен байланыс ассоциациясы жаһандық қоғамның белсенді мүшесі ретінде халықаралық қоғаммен байланыс кеңесшілерінің ұйымына қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/3.wav,бірақ жарнама беруші ретінде оның жаңалықтар бөліміне әмірі жүре алмайды жаңалықтардың жарнамаға ешқандай қатысы жоқ қазақстандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/30.wav,ұлттық кәсіби кодекстер мен стандарттардың жобасы дайындау қажет ассоциация қоғаммен байланыс мамандарының біліктілік стандарын әзірлеуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/31.wav,және де ұйым жұмыс бойынша бірқатар кепілдікктер ұсынады алматы арнасы журналисінің оқиғасы жас журналист жаңалықтар қызметіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/32.wav,оның міндетіне алматы маңынағы шағын елді мекендердегі әлеуметтік мәселелерді жиі жариялап тұру керек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/33.wav,қарасай ауданына қарасты ауылдық мекен қаладан шығатын басты жол магистраль бойында орналасқан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/34.wav,ауыл әкімі журналистен осы жол бойындағы тазалықты қоқыс тастайын жолаушылар мен көлік иелерінен рейд ұйымдастыруы сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/35.wav,рейдке аудан әкімдігі рұқсатынмен қатар санитарлық қызметкерлер мен жол полицясы өкілдері қатысуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/36.wav,себебі рейд жүргізілетін жол трассасында айналмалы үлкен жол салу құрылыстары жүруде еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/37.wav,журналист рейдін дайындауға қиындықтар бірнеше мекемелерден рұқсат алумен қатар осы жол құрылыс компанияларының келісімін алу еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/38.wav,жас репортер рейд жүргізуде кедергілер оның жұмысына кәсіби мансабына да ықпалы болды ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/39.wav,журналист үшін бұл оңай жасалтын рейд болмады бұл округтегі рейд жүргізуде журналист көп тер төкті әлде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/4.wav,жылы мамыр айы кейстер парады нарықтағы ең қызықты кейстер қатарында директоры лайықты азамат жобасы бойынша үздік жобалар байқауының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/40.wav,курсты қорыта келгенде жаңалықтарға сырттан түскен қысым жаңалықтың тәуелсіздігі қаржылық қысым көрсету өзіндік цензураның қауіптері сапалы журналистиға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/41.wav,жаңалықтар қызметіндегі қысым цензураға әкелетіні бар журналистердің этикалық диллемасында бұл жағдай қалыпты болып қалмағаны дұрыс дәрістің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/42.wav,радио сандық жаңалықтар қоғамы өзіндік жұмыстар тапсырмалары журналистер мен жарнама берушілер арасындағы шиеленісті шешуде қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/43.wav,журналистік қызметіңізде жаңалық сату және ынталандыру бөлімдері арасында байланысты арттыратын қандай әдістер ұсынасыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/44.wav,жаңалықтар директоры мен сату менеджері арасында өзара тығыз қарым қатынасты арттыру үшін не істеуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/45.wav,сату бөлімінің жаңалықтар бөліміне ешқандай ықпал жасамайтыны туралы протокол жасайтын бар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/46.wav,жаңалықтар департаментінің беделіне нұқсан келтірмей әрі қысқа уақыттық пайданы көздемей шешім табуды үйрену жолдарын атаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/47.wav,жарнама берушілер мен жаңалықтар қызметі арасындағы іскери байланыстарды арттырудың қандай шешімдерін ұсынар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/48.wav,бүгінгі дәрісте қоғаммен байланыс орнату шындыққа қол жеткізу қиянаттың көрініс табуы туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/49.wav,джон қоғаммен байланыс бойынша кеңес беретін кеңес беру тобының дамуы мен оңтайлануын қамтасмасыз ететін жұмыс істеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/5.wav,бұл байқау ерекшелігі оған кез келген азаматтың қатысуы жне пәтер ұтып алу мүмкіндігі болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/50.wav,бұл топ фокус сияқты жұмыс істейді яғни белгілі бір қалалық азаматтармен жүздесіп оларды не мазалайтыны жайында сұхбаттасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/51.wav,бұндай топтар химиялық көмір ядролық мұнай және басқа да энергетикалық сала өнімдерін өндіретін соған орай ауаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/52.wav,топтың мақсаты өндірістің қай саласы болмасын өндіріс ошақтары мен қоғам мүшелерінің арасындағы өзара түсіністік пен сенім орнату ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/53.wav,сөйтіп бұл топ қоғамда беделді адамдармен тілдесіп қоғамдағы әртүрлі пікірлерді сарапқа салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/54.wav,жаңалықтар директорын басқа арналардың басшыларымен сұхбаттасуы қажет пе бақылау жұмыстары фирмасы шығыс өңіріндегі таулы аймақта орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/55.wav,оның клиенттері де әртүрлі электр энергиясынан бастап химиялық көмір жанармай өндіретіндерге дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/56.wav,джон және оның командасы қоғамдағы мүдделі топтарды тауып жергілікті компания өкілдерімен кездесу ұйымдастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/57.wav,негізгі мақсат энергия өндіруші компания жұмысының ашықтығын және қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтірмейтінін тұрғындардың санасына жеткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/58.wav,кітапшада көмір индустриясын қорғайтын коммерциялық емес ұйымның жарнамасы берілген осы кітаптың мақсаты үшін біз оны көмір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/59.wav,джеки бұған дейін ешқандай қауымдастықтың мүшесі болмаған олар ұйымның қоғамдағы беделін жақсарту үшін бәріне барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/6.wav,бұл байқауда белгілі бір коммуникациялық репутациялық және операциялық қатерлердің болуы жобаны табысты аяқтауда кедергі боғланы рас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/60.wav,осы себептерге байланысты тәжірибеден өтушілер этикалық нормаларды біліп үйреніп сақтап өз мамандықтарына нұқсан келтірмеуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/61.wav,ол көмір өндіретін аймақта дәлірек айтқанда оңтүстігінен еді демалысын көбінде сол жақта өткізетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/62.wav,қоғаммен байланыс саласының қызметкерлері кейде бұл саладан мүлде хабарсыз немесе машинаға әлдебір ұйымның жарнамасы жазылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/63.wav,мұндай кітапшалар әртүрлі географиялық аумақтардағы жүріп жатқан жұмыстардың барысына қарай әртүрлі мағынада жасалады көбіне тұрғындардың наразылығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/64.wav,джон мен джейн журналист болғандықтан джекиге өз наразылықтарын білдіреді сонымен бұл жағдай джон мен джейн үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/65.wav,әрине негізгі міндет ненің дұрыс нені бұрыс болғандығын айқындау үшін кімнің моральдық компасын пайдалануға келіп тіреледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/66.wav,джекидің мораль негізі өзін жарнамалату мақсатында оған мол қаржы ақша төлеп отырған компанияны сипаттау болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/67.wav,екінші жағынан джон мен джейннен машиналарында олардың клиенттеріне бәсекелес ұйымның жарнамасын жапсырып жүруін сұрап тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/68.wav,жарнамасын машинаға жапсыру көмір индустриясын жақтағанмен бірдей және басқа да көмір өндіретін компаниялардың көзқарасын жоққа шығарумен бірдей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/69.wav,бір жағынан джон да джейн де өздеріне ақы төлейтін компанияларға бейтарап болуға уәде берді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/7.wav,дауыс беру сайтын бұзу әрекеттері болғанына қарамастан жоба тиімді коммуникациялық қолдау арқылы ол танымал да табысты болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/70.wav,байланыс саласының кәсіби қызметкерлері үшін осындай дилеммалар кезінде этикалық кодекстер біздің мінез-құлқымыз бен шешім қабыллау процесін айқындай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/71.wav,енді сол уәделеріне моральдық тұрғыдан адал болып қалуы керек нормалар белгілі бір бағытты көрсетеді қоғаммен байланыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/72.wav,индустриялық революция кезінде қоғаммен байланыс өкілдерінің қызметі шарықтау шегіне жетіп зор пайдаға кенелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/73.wav,сол кезде ірі компаниялар жұмысшылары мен тұтынушыларының көзқарастарына мән бермей қоғаммен байланыс өкілдерімен бірге жемқорлыққа батты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/74.wav,соған жауап ретінде фирмалар қоғаммен байланыс сарапшыларын жалдап жағымсыз оқиғаларды жою міндетін тапсырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/75.wav,газеттерде бұл туралы кеңінен жазыла бастады бұл жағдай медиа агенттіктің құрылуына түрткі болды мүшесінің кәсіби құндылықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/76.wav,жылы осы саласын жақсарту мақсатында өзін кәсіби шынайы нақты адал және қоғам алдындағы жауапкершілікті мойнына алып этикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/77.wav,жоғарыда келтірілген оқиғаны мысалға ала отырып этикалық нормаларын соның ішінде мүшесінің әмбебап құндылықтарын талдай отырып джон мен джейннің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/78.wav,біз нарықта идеялар дәлелдер мен түрлі көзқарастарды ұсына отырып қоғамды толық ақпараттандыруды қамтамасыз етуге тиіспіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/79.wav,мұнда джон мен джейн кімді қорғауы тиіс машинасына клиентінің жарнамасын жапсыруды талап ететін басшысын ба джон мен джейн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/8.wav,танымалдығын араға салып оны алдырып тастайды бақытты клиент жобалары да белгілі деңгейде коммуникациялық кедергілермен табысқа жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/80.wav,адалдық біз қоғаммен байланыс кезінде біз өкілдік ететін тараптар мүддесін қорғай отырып нақтылық пен шындықтың ең жоғарғы стандарттарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/81.wav,джон мен джейн негізгі қызметкері болғандықтан басқа клиенттеріне шынайы болу үшін дилеммаға тап болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/82.wav,экспертиза біз арнайы білім мен тәжірибені жауапкершілікпен қолданамыз әрі соны талап етеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/83.wav,біз кең аудитория мен мекемелер арасында өзара түсіністік пен сенім орнатып оларды жақындастыруға тырысамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/84.wav,жоғарыдағы екі адам компанияны құрушы әрі үйлестіруші джон мен джейннің мақсаты әртүрлі энергетикалық компаниялардың біреуін басқалардан артық қою ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/85.wav,американың қоғаммен байланыс ұйымы жылы құрылды тәуелсіздік біз клиенттерімізге объективті түрде кеңес береміз біз өз әрекеттерімізге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/86.wav,бір компанияның жарнамасы жапсырылған машинамен жүру басқа компаниялардың беделін төмендетіп олардың объективті бола алмағандығын танытар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/87.wav,джон мен джейн көптеген энергетика компаниялары мен қызмет етеді біз өз клиенттерімізге адалмыз сөйте тұра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/88.wav,мұнда джон мен джейн бейтарап бола отырып қоғамға мүддеге қызмет ете білген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/89.wav,әділеттілік біз клиенттерімізге жұмысшыларға бәсекелестерімізге қатарластарымызға тасымалдаушыларға медиа және жалпы қоғамға әділ болуға тырысамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/9.wav,кейстер парадында компаниясының қазақстанның әлеуметтк мекемелеріне қолжетімді ғаламорға мүмкіндік берген шексіз мүмкініктер қызметінің бақытты қызметкер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/90.wav,сондай-ақ бұл жағдайдағы қоғам дегеніміз олар қызмет ететін қауымдастығы біз барлық пікірлерді құрметтейміз және еркін көзқарастарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/91.wav,джекидің біреудің машинасына жарнама жапсырып кетуі оның өз ойын еркін білдіруі десек те джон мен джейн үшін ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/92.wav,сұхбат барысында джейн өз көзқарасын былай білдірді бір компанияның жарнамасы жарияланған машинамен қоғамдық жиналыстарға бару біріншіден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/93.wav,джон өз ойын былай білдірді біз үлескерлерге беген уәдемізді машинаға жарнама қою арқылы бұзып отырмыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/94.wav,джон мен джейн болған жай туралы джекимен сөйлесуге келіседі джон джейннің ойына толық қосылатынын білдірді компаниялардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/95.wav,машинамызға бір компанияның жарнамасын жапсырып алсақ онда біз қалайша бейтарап бола аламыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/96.wav,американың қоғаммен байланыс ұйымының этика кодексіне қосымша ретінде жылы қабылданған американың қоғаммен байланыс ұйымының ережелер кодексі этикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/97.wav,сондықтан шиеленісті болдырмау арқылы қоғаммен сенімді байланыс орнатып клиент пен жұмыс берушінің көзқарасына қарай әрекет ету керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/98.wav,бейтарап болу үшін джон өзі куә болған басқа да этикалық кодекстерді еске түсірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/491+/99.wav,оның этика кодексі мынадай шешім шығару процесінде қақтығысқа қатысқандарды да қатыспағандарды да қорғаушыларды қолдаймыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/1.wav,студенттер ұйымы туралы мақала жазған кезде осы сұхбат алып екеуі одан кейін жақсы араласып кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/10.wav,радиостанция мен газетте қатар істейтін рью екі жақта да осы іс туралы баяндап мәселені тереңірек түсіне бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/100.wav,әлдебір ақпарат құралында жұмыс істейтін журналистің өз жеке болғаны қаншалықты орынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/101.wav,белгілі бір тақырыпқа қатысты тілші өз блогына басқаша жұмыс істейтін ақпарат құралына басқаша жазуына бола ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/102.wav,егер қос материал бір-біріне сілтеме берсе бұл қаншалықты дұрыс және де журналистің өзге бір журналистің блогына қонақ ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/103.wav,сіздің ойыңызша жедел ақпараттардың табиғаты мен сенімді дереккөздердің берген мәліметі ақпаратты өзгерте алатынын түсіне ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/104.wav,әлеуметтік желілер арқылы сенімді-сенімсіз дереккөздердің жазуымен минут сайын шығып отыратын жаңалықтардың заманында кәсіби журналистиканың маңызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/105.wav,қарапайым халық кәсіби журналистердің таратқан ақпараты мен әдеттегі адамдардың жазған жазбаларының айырмашылықтарын біле ала ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/106.wav,кәсіби журналист ретінде сіз жаңалықтар табиғаты мен ақпараттың сенімділігін қалай түсіндірер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/107.wav,бақылау жұмыстары сіздің ойыңызша журналистикадағы объективтілік мүмкін нәрсе ме жалпы объективтілік керек пе объективтіліктің негізгі белгілері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/108.wav,журналист әрқашан бейтарап және тәуелсіз бола ала ма болған оқиғаның әсері журналистің көңіл-күйіне әсер етпеуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/109.wav,томас университетіндегі студенттер газетінде ішімдік мәселесі жайлы мақаланың жарияланғанына екі жылдай уақыт болған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/11.wav,біздің рью өз міндетін мүлтіксіз атқардыдейді редакция басшылығы тереңдеген сайын мұнда шатастыратын қарама-қайшы мәліметтердің бар екенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/110.wav,оқиға университеттің соңғы курстың студенті кампуста мас болып ұсталған алекса келли туралы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/111.wav,тепе-теңдік сақтап жазылған мақаланың аудиторияға әсері қандай миннесота штатындағы пауль қаласында орналасқан ст есіңді жи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/112.wav,кампустағы шарап ішуге тыйым салу саясаты кәмелет жасына толмағандарға ғана қатысты емес жалпы студенттерге қатысты еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/113.wav,энн штат жазушысы жасқа жеткен студент томас университетінің ішімдік ішуді шектеу саясатынан босатылмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/114.wav,көптеген студенттер мен университеттегі қызметкерлердің ойлағанындай университетте алкоголь өнімдерін қолдануға жол жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/115.wav,демек қоғамдық қауіпсіздікке жауап беруші адамдар жасқа толған ішімдік ішуге рұқсат берілген мас студенттерге де ескерту жасай алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/116.wav,олар ішімдікті белгілі бір уақытта арнайы рұқсат етілген орындарда және қоғамдық қауіпсіздікке жауап беретін адамдар бекіткен көлемде ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/117.wav,ішімдік туралы мақала тек баспасөзде шыққанда оны көпшілік білмей қалар ма еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/118.wav,бұл білім ордасы газеті апта сайын данамен тарайды астам студент оқиды алайда бұл мақала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/119.wav,газет түрінде аз данамен шыққанымен бұл басылымның интернеттегі нұсқасы өте танымал болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/12.wav,мәлімдеменің дұрыстығын тексеру үшін көп уақыт керек рьюдің өзі де көз жасына ерік берудің аз алдында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/120.wav,ал одан көшіріп басқан тағы бірнеше сайтты есепке алсаңыз әлгі ішімдік туралы мақала дүниежүзі оқырмандарына таралып кетті деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/121.wav,яғни бір ақпарат құралында шыққан ақпаратты бірнеше ақпарат құралы көшіріп сілтеме жасап беріп жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/122.wav,осы терминді ең алғаш музыкаға байланысты онлайн шығатын деректерге қолдануды ұсынған журналының қызметкері крис андэрсон еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/123.wav,нәтижесінде бірнеше сапасыз әннің сатылымы бір ғана танымал әннің сатылымына пара-пар болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/124.wav,яғни аз ғана танымал әнді сататын дүкен танымал емес бірақ көп ән сататын дүкеннің пайдасымен бірдей пайда табады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/125.wav,төмендегі кесте америка құрама штаттарында күнара жарық көретін бір басылымның шақты оқырманы арасында жүргізілген сауалнама бойынша жасалды онда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/126.wav,тек бірнеше газет ірі басылымдармен бәсекелестікке түсіп бүкіл таралымның кішкентай ғана бөлігін қамтыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/127.wav,бұл кестеде айлап апталап аптасына екі рет шығатын газеттер не болмаса колледж және мектептердің газеттері есепке алынбайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/128.wav,газетінің редакторлары келлидің мақаладан оның атын алып тастау туралы өтінішін орындайтындықтарын айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/129.wav,бұл процесті қалай жасауға болатындығын түсіндіріп бірнеше кеңес берген алайда олар мақаланың барлық сайттардан және парақшалардан жоқ болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/13.wav,бір жағынан досының қайғысы кеудесін жарып бара жатса екінші жағынан тыңдармандарға құрмет көрсетіп эмоциясына ие болуға тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/130.wav,компаниясына қызмет ететін сарапшы сьюзан мәскеу сайтының атты форумында былай деп жазған сізге ұнамайтын жағымсыз мақала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/131.wav,мұны журналистикасында ұзын құйрық деп атайды оның пікірінше ең танымал деген үздік әндер миллиондап сатылады интернеттің иесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/132.wav,ол тек қана сайттарда бар мағлұматтарды іздеу жүйесіне шығарып отырады атты файлды жазып кейбір парақшаларды қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/133.wav,іздеу роботы сұранысты вебтен іздеуді бастамай тұрып бар сайттардың бар жоғын қарайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/134.wav,барлық әдепті роботтар осы жағдайда жазылған бағыттарға сүйенеді алайда бір шарт бар спам немесе вирустардың кірмеуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/135.wav,келлидің есімін жазған сайын осы мақала шыға беретін бірақ қазір сілтеме арқылы ол мақаланы оқу мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/136.wav,енді файлына құпиясөзді қою керек алайда бұл да көмектеспеді ол дың көрсеткішінен осы мақаланың нұсқасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/137.wav,осының барлығы көп уақыт алды уақыт өткен сайын келли өтінішім орындалмайтын болды-ау деп қауіптене бастады қайта-қайта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/138.wav,оның айтуы бойынша кімде-кім осы мақаланы іздеу жүйесіне жазып сұрастыратын болса енді ол баяғыдай газетінің файлдарының арасынан шықпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/139.wav,бұдан былай газет редакциясы осындай келеңсіздіктің алдын алу үшін қандай шара қолдану керектігін ақылдасты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/14.wav,алайда көпшіліктің ішінде осы қаралы кештен хабар таратқан журналистердің әрекетіне қарсылық білдіргендер табылып бірнешеуі тілшілерге тап берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/140.wav,жоғарыда айтылған бизнес принциптері қалай қолданылатыны көрсетілген нұсқадағы студенттік медиа ұйымын ашқалы жатқан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/141.wav,шешімнің осылай оңай қабылдануына университеттегі ірі екі фактор әсер етті біріншіден университет газетін жауып орнына жаңадан тек онлайн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/142.wav,соңында меңгеруші нұсқаны да газетінің онлайн архивінен жойып тастады жылдың қыркүйек айында ст томас университеті газетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/143.wav,газетінде аптасына бір рет мақала жазып жүрген тілшілер енді күні-түні жұмыс істеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/144.wav,веб нұсқаға көшу арқылы студенттерге күні-түні жаңалық ұсынатын болды нәтижесінде олардың оқырмандары да көбейе түсті клиффорд ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/145.wav,журналистер әлдекімге зиян келтіретін жаңалықтарды жарияламау жайлы айтқанда әдетте этикалық кодексі секілді кәсіби стандарттарға сүйенеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/146.wav,осы кодекс және тағы басқа кодекстер ең алдымен ақпарат құралдары мен журналистиканың сенімділігін қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/147.wav,кристиан құпияны сақтау және адамгершілік жайлы иллиноис университетінің философия және қоғамдық этика профессоры клиффорд кристиан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/148.wav,оның ішінде құпиялылық адамның заңды түрде берілген құқығы болмаса да ол моральдық құқығы яғни жеке бас мәліметтерін құпия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/149.wav,құпияны сақтау қазіргі кезде өте маңызды мәселе өйткені технологиялық даму құпиялылықты бұзып барлығын да жария ете ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/15.wav,эфир кезінде рьюге бір әйел келіп студенттердің мазаларын алмай ары кетіңдер деп ұрсып та тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/150.wav,сондықтан құпиялылыққа байланысты мәселелерді журналистерге кәсіби тұрғыдан емес адамгершілік тұрғысынан қарастыруға кеңес берген кристиан былай дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/151.wav,қалыптасқан дәстүрлі философия мен өмірлік көзқарастарды қайтадан таразылап олардың қаншалықты дұрыс немесе бұрыс екенін салмақта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/152.wav,редакторлар мен баспагерлер өздері жұмыс істейтін атын бірінші қойып жекелеген адамдардың жеке бас құпиясы сақталмай жатса ол қылықтарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/153.wav,журналистиканың адамгершілік құндылықтарынан алшақтап бара жатқаны байқаладыдейді кристиан келлидің бұл жағдайда дереккөз болғаны сәтсіз тәжірибе деп қана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/154.wav,бастығы кэти бродуэлл адамдардың мәліметтерді бергеннен кейін оған өкінуі журналистердің мәселесі емес деген көзқараста еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/155.wav,мен де ақпарат құралдарының назарында болудан қашқақтар едім деген кэти бірақ бір жағынан ондай оқиға үшін ешкімді болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/156.wav,өйткені бар ақпаратты жариялау да оны жасырып қалу да тек журналистің шешімімен ғана жүзеге асады дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/157.wav,оған қоса басылым редакторы майлс трамп былай деді сайтынан ең алғаш мақаланы көру үшін бес секунд уақыт кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/158.wav,әркім өз ісіне жауап беруі керек ал сайтынан қанша уақытта табу мүмкін екенін білмеймін әрекет құралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/159.wav,дискуссия барысында сайтының басшылары жарияламаутуралы тағы екі өтініш түскенін жеткізді соңғы екі өтініш газетіндегі мас болу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/16.wav,онымен қоймай әлгі әйел тәртіп сақшыларына шағым түсіріп журналистерді шығарып жіберуін сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/160.wav,оқырман шындықты білу керек деп ақтай салады істеу керектігі туралы қағидаларды да естен шығармауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/161.wav,мақаладан өз атын алып тастау өтінішін қарастырған кезде журналистер жағдайға қарай ыңғайлана отырып сонымен қатар мұндай жағдайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/162.wav,үшеуін қоса отырып команда бірнеше қорытындыға тоқтады белгілі себептерге байланысты жариялаудан бас тарту ақырында бірінші жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/163.wav,бантонның айтуынша бір оқиғаға байланысты шешімді оңай қабылдаған өйткені ол жақта плагиат болған ақпарат құралы ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/164.wav,осы орайда жазбаны алып тастауға кейіпкердің өтініші емес мақаланың ұрланғаны әсер еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/165.wav,оқиға жарияланғаннан кейін мәлімет берген адамның жұмыс орны хабарласып мақаладағы мәліметтің қате екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/166.wav,алайда жұмыс орнының шынайы ниеті мәліметтердің қолданылғаны үшін бұдан да күрделі болып көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/167.wav,сол кездегі бастығы болған шейн китцман өтінішті естігенінде төбесінен жай түскендей күй кешкенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/168.wav,екінші оқиға қайырымдылық шарасымен байланысты еді томас университетінің түлегі еді барлық оқиға өтірік болғаны ма бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/169.wav,мақаланы алып таста деп жатқан мекеменің аргументтері қарапайым және эмоциональды болдыдейді китцман ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/17.wav,ол журналистердің арасында рью де бар дегенмен заң сөзсіз рьюдің жағында еді мұндай шараларға емін-еркін қатысуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/170.wav,мәлімет берген адамның осындай жағдайға ұшырауына өзі кінәлі болғанын түсінгенімен біріншіден бір ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/171.wav,деп ойладым мен дұрыс жасамадым бұл мәліметтерді сайтына бермеуім керек еді мақала жарияламас бұрын бәрінің дұрыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/172.wav,мақаладан әлдебір есімдер мен деректерді алып тастау туралы шешім қабылдау үшін кеңес барысында қазіргі сандық журналистиканың әлеуетін ескеріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/173.wav,репортер ішімдікке байланысты оқиға бойынша келлиден сұхбат алғанда ертең оның аты шығып ішімдікке қатысты мақаланың ішінде тұратынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/174.wav,ал келлидің өтініш хатында ол болған оқиғаға емес оны репортермен бөліскеніне өкініш білдіретіні көрініп тұрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/175.wav,олар оқиғаны өзгере алатын жалғасы бар мәлімет ретінде оқырманға толық суретті баяндап бере алатын дәрежеге жету үшін жаңартылуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/176.wav,газетіне ең көп мәлімет беретін және оны ең көп оқитын да сол студенттердің өздері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/177.wav,профессорлар мен басшылық студент журналистерден кәсіби маман ретінде жұмыс істеуді талап етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/178.wav,бірақ бұл студент журналистер мен студент оқырмандар арасындағы қатынас кәсіби журналистер мен мәлімет беруші дереккөздер арасындағы қарым-қатынастай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/179.wav,сандық әлемде журналистер өздерінің ойларын әрдайым жаңартып тұруы қажет студенттердің әрқайсысы әртүрлі екенін түсіну керек қызметкерлерінің көзқарастары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/18.wav,сонымен қатар рью шараға келмеген халықтың да осы жерде не болғаны туралы ақпарат алу құқының бар екенін ескеріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/180.wav,біз кәсіби маман болуға тырысып жүрміз ғой сондықтан студент журналистер де оқырман журналистерге кәсіби тұрғыдан қарауы керекдеді кэти ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/181.wav,бірақ біздің ең басты мақсатымыз кәсіби журналистиканы үйренгіміз келсе біз оларға студент пен студент емес маман мен студент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/182.wav,теориялық тұрғыда бұл дұрыс бірақ майлс трамп айтқандай практикада әрдайым дұрыс болып шықпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/183.wav,біз мәлімет берушімен кәсіби маман сияқты сөйлесеміз ал шын мәнісінде біз тек қана студент пен студент ретінде сұхбаттасамыз деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/184.wav,ия олар да біз де студентпіз трамп жылы спорт жаңалықтарының редакторы болып қызмет еткен жаңа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/185.wav,егер сіз кезінде кампуста ішімдік ішіп ұсталған болсаңыз қазір өте діндар адам болуыңыз әбден мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/186.wav,сондықтан бір кездегі жарияланған мақалада сіздің атыңыздың тұрғаны орынды ма әлде болған істі халық бәрібір білуі керек пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/187.wav,сіз оны бәрібір өшіру керек деп шешкеніңізбен жариялаған редакция өшірмейміз десе ше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/188.wav,джо смитты полиция мекемесінің сайтында немесе сіздің жаңалықтарыңызда көрген клиффорд кристиан не дер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/189.wav,кристиан бізге тек кәсіби мамандар емес жалпы моральдық түсініктерді есепке алып жұмыс істеуге кеңес береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/19.wav,көпшіліктің осы жерден хабар алуы оның бұл жерде өзгелерге кедергі келтіруінен маңызды деп түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/190.wav,оның кеңестер бойынша жұмыс істейтін ақпарат құралдарының саясатын сынап көр қазақстан журналистері этикалық кодексінің бабы дереккөздер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/191.wav,егер дереккөздің кінәсінен шындықты саналы түрде бұрмалаушылық орын алған немесе оны көрсету дүрбелеңнің саяси немесе әлеуметтік-экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/192.wav,тұрақтылықтың болмаса жалпыұлттық ауқымдағы материалдық зиянның алдын алудың жалғыз тәсілі болып табылған жағдайларда журналист дерек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/193.wav,оның журналистік нанымы өзі айтқандай өзегіңді өртеп бара жатқан мәселені де өркениетті жаза біл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/194.wav,шархан қазығұл коды қазақ журналистикасында шархан қазығұлдің ақиқатын айтқанда шындығы сол стилі айтуға оңай елге жақын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/195.wav,талап ететін құрал ретінде көргені абзал тағдырына қатысты мәселеге позитивті нүкте қоя білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/196.wav,ток-шоу жүргізушісі бейсен құранбек ең жоғары рейтингке ие болған бағдарламада мыңдаған көрермендерге әлеуметтік мәселелер көтере отырып жүздеген азаматтардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/197.wav,жуық шығарылымы эфирге жол тартты бізге жалғыс басты аналар жетім қалған балалар қарттар үйіндегі қариялар елдегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/198.wav,әрбір бағдарлама дайындауда продюсер жүргізуші журналист кейіпкерлерінің жек басына қатысты мәліметерді құпия сақтай отырып олардың мәселесін бұқараға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/199.wav,мүмкіндігі шектеулі екі жастың отау құруына сеп болған бағдарламада журналист олардың лақап атын қолдануды жөн санайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/2.wav,студенттер ұйымы басшысының дәл бұлай қастандыққа ұшырауына барша студенттер таңғалды адам бұрыннан жақсы танитын ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/20.wav,егер мен өзімнің азаматтық және журналистік құқықтарымды білмегенде шараны тастап кетер едімдейді рью ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/200.wav,айтуға оңай редакциясы елдегі адамгершілік қамқорлық қоғамдық қолдау моральдық тазалықтың алаңын жасай алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/201.wav,дәрісіміздің түйіні ретінде мынаны ұсынсақ құпиялылыққа байланысты мәселелерді кәсіби тұрғыдан емес адамгершілік тұрғысынан қарастыру дилеммасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/202.wav,дәрістің негізгі терминдері америка қоғамдық корпорациясына тиесілі кеңейтілген іздеу жүйесі танымалдығы бойынша бірінші орында тұр миллиардтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/203.wav,ақпараттарды тілде іздеу және және форматтағы құжаттарды тауып беру мүмкіндігіне ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/204.wav,жүйе тұтынушы сұраныстары бойынша статистика жүргізіп веб-ресурстың жетекшісіне орын алған қателіктер мен проблемаларды хабарлап отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/205.wav,мақаланы жарияламау немесе деректерді алып тастауды өтінген жағдай өз өміріңізде кездесті ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/206.wav,жаңалықтардың ұзын құйрығыдеген жазбаның авторы кэти мақалаларды интернеттен өшіруді сұрап жазатын адамдарға жауап беру үшін журналистерге қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/207.wav,іздестіру сервисінде сайттарды қолдайтын көмекші құрал өзіндік жұмыстар тапсырмалары этикалық кодексіне сипаттама беріңіз оқырмандардың толық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/208.wav,веб-сайттарда мақалалардың тұрақты түрде жарияланып әрі арадағы үзілістің ұзап кетпеуі үшін қандай тәсіл қолдануға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/209.wav,бақылау жұмыстары веб-сайттан мақаланы алып тастау өтініш жазып көрдіңіз бе журналистік ашықтық немесе оқырмандармен шыншыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/21.wav,сол үшін рью өзін сенімді ұстады бір кезде журналистер қаза тапқан қыздың таныстарынан пікір ала бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/210.wav,жарияланған мақаланың нақтылығын сақтап қалу үшін және оларды онлайн жаңартуда қолданылатын шараларды анықтайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/211.wav,оқырмандардың пікірлерін және тағы басқа да мәліметтерді өшіріп тастау туралы өтініш түссе не істейсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/212.wav,сіздің осы тұрғыдағы ұстанымдарыңызды өтініш жасап отырған адамдарыңызға түсіндіресіз бе интернеттегі мәліметті жариялау немесе алып тастау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/213.wav,жылғы желтоқсанда таңертең эль пасода қаласында жастағы валери таламантес бағдаршамның қызыл шамында тұрған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/214.wav,кенеттен оның көлігінің артынан белгіленген мильсағат жылдамдықпен келе жатқан бір жүк көлігі келіп соғады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/215.wav,бүгінгі дәрісте залал келтірмеу мүдделі топтарға сезімталдықпен қарау туралы айтамыз оның қасында тұрған басқа бір көлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/216.wav,таламантестің көлігінің сау тамтығы қалмайды жедел жәрдем оны дереу ауруханаға жеткізеді ертеңінде көз жұмады жүк көлігінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/217.wav,оның иракта әскери борышын атқарып қайтқанына он күн болған еді полиция оны мас күйінде абайсызда кісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/218.wav,бір жарым жыл созылған сот процесінде бай астың қорғаушысы оның ауыр соққы салдарынан жүйкесіне зақым келгенін дәлелдей отырып әскери ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/219.wav,адвокаттың айтуы бойынша ол таламантестың көлігін соғар алдында жүйкесі сыр беріп өзін-өзі игере алмай қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/22.wav,осы кезде рью қайтыс болған карсонның досы ретінде пікір білдіруім керек пе деген ойға келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/220.wav,бірақ прокурорлардың пайымдауы бойынша байастың бұрыннан ішімдікке қатысты проблемасы болған екі рет тұтқындалып төрт рет наша қолданғаны үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/221.wav,ол техас мемлекеттік университетін осыдан алты ай бұрын бітіріп корпорациясының бөлімшесінде жарты күндік тарифпен жұмыс істеп жүрген болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/222.wav,сот басталғаннан кейін сот хатшысы медиа қызметкерлеріне округтық прокурордың сотта бағдаршамда орналасқан камера түсірген бейнежазбаны таяу арада көрсететіндігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/223.wav,редакторлар мен журналистердің кәсіби барометрі саналады дейін сүйреткені көрсетілген видео жазба жазылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/224.wav,бағдаршамның қызыл жарығына өтіп кететін жүргізушілерді ұстау үшін орнатылған камераға жүк машинасының көлігін қалай соққаны және қиылысқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/225.wav,сот отырысын эль пасодағы арнасының тілшісі рамон эррера бақылады репортерлерді бұл жаңалық қатты толқытады мұнымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/226.wav,соттың бұқараға тарауы тек бір ғана камераға түсіріліп эль пасоның бүкіл төрт арнасына беріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/227.wav,ең сенімді дәлелді көрермендеріне көрсете алмайтындары үшін репортерлер мазасыздана бастайды эррераның айтуынша соттың көпшілігі бұндай әрекетке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/228.wav,сот залының үлкен экранында апаттың видеосы көрсетіле бастағанда оператор камераны терезе арқылы экранға көздеп түсіре бастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/229.wav,газеттер мен сайттардың фотографтары оны камераларына тартып алады видеожазба түрлі-түсті болғанымен ұсақ детальдарды ажырату мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/23.wav,егер пікір білдіру керек болса онда карсонның танысы ретінде ме әлде журналист ретінде ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/230.wav,дегенмен видеожазбада соққының өте анық бейнеленгені соншалық қазылар видеоны көргенде эмоцияларын жасырмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/231.wav,себебі апат таң сәріде қараңғы кезде болған дірілдеп көзін бір сүртіп алды округтык сот бейнематериалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/232.wav,жарақат алған адамның әкесі ортаға шығып репортерлерге өтінішін білдірді білемін бұл әрине сіздердің жұмыстарыңыз бірақ мына бейнежазбаны көрсетпесеңіздер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/233.wav,деген ол бұл бейненің валери таламантестың достары мен жанұясына өте қатты әсер ететіндігін түсіндірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/234.wav,түстен кейін сотқа қайтып келген репортерлер таңғы оқиғаны әңгіме етті араларындағы әңгіме өте сыпайы түрде өтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/235.wav,бірақ бұл алаң репортерлердің жауабына қатысты емес өзін құрбан болған қыздың әкесінің орнына қойып қаншалықты ауыр болатынын сезінгенінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/236.wav,мұндай жауап эррераны уайымға салды ой құралы шындықты айту ма әлде зиян келтіру ме дәрігерлер гиппократ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/237.wav,сол сияқты журналистердің де бір сөзі мен жазуы орны толмас өкінішке апарып соқтыруы ықтимал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/238.wav,өйткені дәрігерлердің бір ғана қате әрекеті науқастың өмірін қиюы мүмкін халықаралық журналистер қауымдастығының этикалық кодексі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/239.wav,таламантес отбасының қарапайым адамдар екені журналистік этиканың одан да қатал стандарттарын қажет етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/24.wav,сол кезде рью бір мезгілде дереккөз ретінде де репортер ретінде де жұмыс істеудің қиын екенін түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/240.wav,сол этикалық кодекске сай алғашқы принцип шындықты іздеп басқаларға жеткізу екінші принцип залалды барынша азайту таламантестің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/241.wav,алайда бұл олардың танымалдылыққа ұмтылғандығынан емес қой бейнені сот залында отырған әр адамның көруіне рұқсат етілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/242.wav,дегенмен оны бүкіл әлемге жаю бір басқа мәселе оның үстіне қазалы отбасы видеоны таратпау туралы өтініш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/243.wav,бағдаршамдағы камерадан алынған бейне байасқа қарсы істе маңызды рөл атқарды өйткені онда байас көлігінің жылдамдығы мен оның таламантес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/244.wav,залалды барынша азайту ұстанымы журналистикада шындықты жеткізумен бірге жүреді бұл мәлімет теледидар станцияларының осы оқиғаны халыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/245.wav,алайда эрерраның есінде қалған ең басты мәселе видеода істің маңызды элементтерінің көрсетілгендігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/246.wav,бейнені эфирге шығару адамдарға байқаусызда кісі өлтіру ісінің қалай болатынын түсіндіруге көмектесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/247.wav,журналист осы екі тарапқа келетін зиянды қарастырып этикаға қайшы келмейтін шешім қабылдауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/248.wav,бұл бейне сонымен қатар хабарға деген ықыласты арттырды бұл жағдайда мүдделі тараптарға жатады мысалы таламантестерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/249.wav,отбасының кейбір мүшесі бұл бейнені сот залында көрген болар және теледидардан көрсеткен уақытта алғашқы қорқыныш сезімі азайған болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/25.wav,карсонның қаза тапқанына байланысты мақала жазып радиодан сөйлей жүріп рью мына философиялық ойларды еске алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/250.wav,көрермендер бұл оқиғаның маңызын бейнені көрмей-ақ түсіне ала ма бұған қоса репортерлер бейнені көрсетер алдында көрермендерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/26.wav,бірі шотландық философ уильям росстың адам міндеттері туралы пікірі болса екіншісі сиссела боктың этикасындағы эмпатия мен әлеуметтік сенім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/27.wav,рью қос міндет пен қос құндылықтың арасында қай жағын таңдарын білмей қалғандай болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/28.wav,ол қаза болған қыздың досы ретінде өзге журналистерге дереккөз болса екінші жағынан өзі де осы мәселе туралы мақала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/29.wav,ол қоғамға өз сезімі мен өзгелердің де сезімін құрметтей отырып ақпарат таратуға тиіс болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/3.wav,қазаның себебін кім өлтіргенін досы ретінде қатты білгісі келгенімен журналист ретінде ол тек оқиғаның бер жағын ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/30.wav,осы тұрғыда көпшіліктің бұл оқиға туралы алған ақпаратының басым көпшілігі рьюдің айтқандары мен жазғандары болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/31.wav,рью карсонды еске алу шарасынан ақпарат таратқанда тек журналист ретінде сол жерде болып жатқан оқиғаны хабарлап адамдардың пікірін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/32.wav,өз эмоциясына беріліп не болмаса тым әсірелеуге жол берудің орынсыз екенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/33.wav,ақырында рью бен арналары тілшілеріне сұхбат берді росс пен сиссела боктың философиясы бұл жағдайда ол журналист ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/34.wav,дегенмен досы әрі әдеттегі тілші ретінде ақпарат тарату материалды барынша әсерлі және өзге ақпарат құралдарындағы жаңалықтардан ерекше етер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/35.wav,рьюдің жағдайында көпшілік пікірінің қамтылуы қаза болған карсонды қылмыстың құрбаны ретінде емес жалпы адам ретінде көрсетер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/36.wav,жетекшілері мен ұстаздарының айтқанын ескере отырып рью материалды қалай жазып беруі керек екенін әбден түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/37.wav,рью карсон қазасы туралы жазған кезде студент әрі тәжірибесіз фрилансер тілші еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/38.wav,еңбек жолының алғашқы кезіндегі осы оқиға туралы материал барлық жұмыстарының ішіндегі этикалық талаптарға мейлінше сай келгені болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/39.wav,дегенмен сол уақытқа қайта оралар болса бүгінгі тәжірибеге сүйене отырып кейбір ұсақ-түйекті басқаша жасар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/4.wav,бірақ репортер ретінде тек ақпарат дайындап беруі тиіс еді осы екі пікір жас журналистің ойында арпалысып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/40.wav,біріншіден кейіннен туындаған кейбір қайшылықтарға қарамастан рьюдің жақын досының қазасын журналист ретінде зерттеуі дұрыс шешім болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/41.wav,ол журналист ретінде де карсонның досы ретінде де оқиғаға ой жүгіртіп эмоцияға ие болудың маңызын түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/42.wav,дегенмен аптасына жеті күн күніне жиырма төрт сағат жұмыс істейтін жаңалықтар қызметіндегі журналистердің жеке өмірі мен қызметін араластырмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/43.wav,қазір ойлап отырса осындай кезде де кәсіби журналист ретінде жұмыс істей алғаны үлкен ерлік болған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/44.wav,оқиға болғаннан кейінгі алғашқы кездегі эмоциялық қысымның азаюы ойымды жинақтауға мүмкіндік берер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/45.wav,алайда қаралы хабардың әсері бәсеңдеп материалымды дайындап біткенше мен дамыл тауып отыра алмадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/46.wav,мәселен карсонды еске алу шарасынан хабар таратқан кезде оны жақтырмаған көпшіліктің айтқанын істеп шараны тастап кетпей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/47.wav,сонымен қатар ол деректерді тексеріп мәліметтің қай жерден алынғанын оның қаншалықты сенімді екенін тексерудің де маңызды екенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/48.wav,кей жерде дереккөздерін нақтыламай бірер мәліметті кіргізіп жіберсе де ол деректерге өзі сенімді болды және ақпарат алудың басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/49.wav,осы еңбегі үшін рьюдің көңіліне қуаныш сезімі ұялады үшіншіден рью журналистика саласының өмір бойы ізденіс екенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/5.wav,досының қазасы ауыр тиген рьюдың ойы бөлініп мақала жазуға қаламы жүрмей қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/50.wav,қазіргі жағдайда әбден ойланып қабылданған дұрыс шешімнің өзі келешектегі екінші бір оқиға үшін жарамсыз болып қалуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/51.wav,мәселен өзге ақпарат құралдарына қаза тапқан қыздың досы ретінде сұхбат бергенде кез келгеніне келісе бермей таңдап сұхбат беруім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/52.wav,журналистердің университеттегі қауіпсіздік туралы пікір білдіруін сұрағанда рью оларға менің пікірімнің ешқандай да әсері жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/53.wav,өзге арналардың журналистеріне пікір беруі оның журналистік мансабына қатер төндірмегенімен бәрібір әріптестеріне дереккөз ретінде сұхбат бергеніне өкінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/54.wav,ұлттық арналардың тілшілеріне бір жағынан журналист бір жағынан карсонның досы ретінде пікір білдіргенім дұрыс болмадыдеген рью ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/55.wav,телеарналарға шығу керек болса тек осы оқиғаны жеткізетін репортер ретінде ғана көрінуі керек еді ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/56.wav,біздің ойымызбен ешкім санаспайдыдеген алайда телеарна продюсерлері сонда да рьюдің пікірін білуге құмартты бұл аталған оқиғадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/57.wav,алайда тілшілерге көмекші дереккөз ретінде пікір білдіруі оған бұл оқиғаның қаншалықты ауыр екенін ұқтыра түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/58.wav,рью өз еңбек жолында кейін де этикалық таңдаулармен бірнеше рет бетпе-бет келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/59.wav,сондай кездері студенттік шақтағы осы оқиғада жинаған тәжірибесіне сүйене отырып барынша этикалық дұрыс шешімдер қабылдауға тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/6.wav,рьюдің материалы қазасы полицияның ресми мәлімдемесіне сүйеніп жазылған және бірінші болып жарияланған дүние болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/60.wav,карсонның қазасынан бір аптадан кейін тәртіп сақшылары банкоматтағы камераның көмегімен бір күдіктіні қамауға алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/61.wav,оның қасындағы жастағы сыбайласы да айыпты деп танылып екеуі өмір бойы бас бостандығынан айырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/62.wav,ал солтүстік каролина университеті қазасынан кейін карсон атындағы стипендия тағайындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/63.wav,эфирге шығу оның журналистік парызы деп санады дұрыс екенін оқырмандар анықтай алмай жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/64.wav,көп жағдайларда әсіресе қылмысқа төтенше жағдайлар мен табиғи апаттарға байланысты ақпараттар тез ескіріп қаптаған ақпараттың ішінде қайсысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/65.wav,ал интернеттің дамуымен азаматтық журналистиканың ықпалы сонымен қатар әлеуметтік жазбадағы сансыз жазбалар мен әңгімелер жағдайды одан сайын күрделендіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/66.wav,осындай жағдайларда ресми дереккөздер мәлімдеме жасаудан бас тартса журналист ақиқатты қайдан алуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/67.wav,карсонның қазасы туралы жазу сізге жүктелген болса әлдебір студент сізге шабуыл жасаған адамның бірін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/68.wav,күдікті жастағы дарем атты азамат еді алайда дарем жалғыз болмаған егер мәселені одан да күрделендіріп көрейік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/69.wav,ал осы ақпаратты қаланың әр шетіндегі біріне бірі қатысы жоқ он адам туиттерде жазса ше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/7.wav,дегенмен тапсырманың аты тапсырма қайткенде де бейтарап және ешқандай эмоция қоспай жазып беру керек егер ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/70.wav,ал сіз осы туралы полиция бөлімшесінен сұрағанда олар бұл ақпараттың жалған екенін айтса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/71.wav,ал егер сіз осы ақпаратты өзіңіз сенетін бір адамнан естісеңіз бірақ құзіретті мекемелер оны растамаса қайтесіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/72.wav,егер әлгі қылмыскерлер өз аттарының ақпарат құралдарында көрсетілмеуін қаласа ше біреуге сөз берместен бұрын алдымен не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/73.wav,полиция қызметкерлерінің карсонның денесін ашқан кезі таспаға жазылып көпшілікке қолжетімді болу үшін ғаламторға салынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/74.wav,бейнеде қыздың жарақатының қалай түскені де көрсетілген сіз осы бейнетаспаны ақпарат құралына шығарар ма едіңіз ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/75.wav,ал карсонның мәйітін әлдебір өткінші адам кездейсоқ біреу түсіріп алып сізге жіберсе ол суретті өзіңіз істейтін ақпарат құралына жариялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/76.wav,ұлттық фото тілшілер қауымдастығы бұндай жағдайда мынадай кеңес береді кез келген нәрсеге құрметпен қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/77.wav,жәбірленушілер мен әлеуметтік әлсіз топ өкілдеріне қамқорлықпен қарап олардың мүдделерінің аяққа тапталмауына мән беріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/78.wav,сонымен қатар жаңалықтар қызметінің журналистері үшін қай ақпаратты жариялауға міндетті қай ақпаратты жариялауға мұқтаждықтың жоқ екенін ажырата біліңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/79.wav,ал егер суретті кәсіби фототілші түсірген болса ше қазақстандық журналистердің этикалық парызы жарқын көрініс тапқан мына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/8.wav,рью мақаланың өзегіне полиция қызметкерінің мәлімдемесін негізге ала отырып бірнеше қосымша деталь қосты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/80.wav,сынған айнанемесе мұздағы жұлдызоқиғасы жыл шілде қазақ қоғамы ауыр қазадан дүр сілкінді денис тен жылғы әлем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/81.wav,жылы сочиде өткен олимпиада ойындарында қола медаль алған жылғы төрт құрлық чемпионатының жеңімпазы болған әлем денис ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/82.wav,қазақстанның көптеген қалалары мен ауылдарында спортшының қазасына орай аза тұту шараларына миллиондаған халық қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/83.wav,бұл оқиға әлемдік беттеріне жарияланған ең ірі қазалы оқиға шілденің алматыдағы балуан шолақ спорт сарайында денис ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/84.wav,ең көп жасалған ауыр оқиға ел есінде қалары анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/85.wav,жерлеу рәсіміне қатысқан журналистер операторлар мен фототілшілер әрекеті өкінішке орай моральдық қағидаларға қайшы келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/86.wav,жаназаға келген халық спортшы мәйіті жанында селфи жасау не фотоға түсуге асықса операторлар мен фототілшілер мәйітті жер қойнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/87.wav,редакциялары әлеуметтік желі пайдаланушылары репортаждар жүргізді этикалық сай журналистердің операторлардың осы әрекеті дұрыс па спортшысын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/88.wav,журналист өзінің қызметінде қоғамдық адамгершілік ахуал мүддесі үшін қызмет жасайды делінген кодекстегі ережеге сай әрекет жасалды ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/89.wav,журналистің қызмет бабындағы өз рөлін яғни редакция атынан әрекет ету жолын таңдауы кәсіби этиканың ең жоғары стандарты деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/9.wav,дегенмен полиция қызметкерінің аты аталмай жасырын берілуі мақаланың сенімділігіне күмән келтіруі мүмкін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/90.wav,эфир сөзі грек тілінен аударғанда ауаның жоғарғы қабаты немесе жоғарғы ауа деген мағына береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/91.wav,қаншалықты бұл әрекеттерді біз жақтап не қаралай аламыз дәрістің негізгі терминдері радио және телебағдарламалар хабар тарату ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/92.wav,оқиға орнынан баспа радио теледидар арқылы берілетін ішкі және халықаралық өмір оқиғалары туралы ақпарат әңгіме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/93.wav,репортаждың басқа жанрлардан ерекшелігі өткен оқиғаны емес болып жатқан оқиғаны сол бойда баяндайды соны суреттейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/94.wav,репортаж журналистік іс-әрекеттің бір түрі фрилансер формальды жұмыс берушісі жоқ тәуелсіз маман ол әртүрлі компанияларға немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/95.wav,бұл қызметтегілердің санатына табысын көбейту мақсатында бірнеше жұмысты қатар алып жүретін адамдарды жатқызуға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/96.wav,текстологиямен бұқаралық ақпарат құралдары әлеуметтік медиа әдебиеттану тарих эстетика тіл тарихы салаларында жүргізіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/97.wav,сыртқы саясат денсаулық сақтау саласы мен қылмысқа маманданған журналистер осы саланың сарапшы ретінде ток-шоуларда пікір білдіріп жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/98.wav,түсіндірме түсіндіру өзіндік жұмыстар тапсырмалары телеарнадағы жаңалықтар мен ток-шоулар жүргізушілеріне қойылар талаптар қандай осы туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/492+/99.wav,өзіңіз жазып жүрген мәселеге қатысты пікір білдіріңіз деп басқа ақпарат құралдары қонаққа шақырса барар ма едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/1.wav,көптеген көрермен қорқынышты бейнелерді көруді ұнатса да журналистердің ол адамдардың қалауын орындауы міндетті емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/10.wav,видеоны толықтай көрсету керек өйткені сот процесінде көрсетілетін ең басты материал видео ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/100.wav,брэнд екеуінің есебінше адам келуі мүмкін ол алдағы барбекю кешінен хабардар болатын ақша жеткілікті еді адамдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/101.wav,олар ай сайынғы төлемдерінің үстіне тағы да қосымша қаржы ала ма деп күдіктенуі мүмкін ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/102.wav,бұл олардың үй жануарларын бізген сеніп тапсыруына кедергі келтіреді өйткені диллонға андерсонның компанияға деген жанашырлығы ұнады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/103.wav,ол қайта жұмысқа кірісті және бұдан былай андерсон да диллон да бұл тақырыпқа қайта оралмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/104.wav,ол бұл жағдайды бастықпен және жеке талқылауға уәде берді мекеме қожайыны сойер мен диллон бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/105.wav,андерсон мен диллонның кездесуінен кейін бірнеше күннің ішінде сойер барбекю кешін тегін өткізу үшін қаражат тауып берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/106.wav,қорғау шындық сараптама тәуелсіздік сенімділік және әділдік секілді этикалық кодексінің басты алты құндылығымен қоса тәртіп ережелерітүрлі жағдайда қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/107.wav,брэндті жұмыстан шығарып оның орнына ешкімді алмады этикалық кодексіндегі тәртіп ережелері осы ережелер басты алты категорияға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/108.wav,барбекю кеші өте жоғары деңгейде өтті тұтынушылар қатты риза болды бұл компанияның клиенттер қатарын арттыруға мүмкіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/109.wav,андерсон сол қызметте тағы бір жыл жұмыс істеп қазір спорттық шараларды ұйымдастырушы менеджер ретінде басқа мекемеде қызмет етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/11.wav,оған қоса барлық телеарна басшыларының видеоны қолданбаңдар деген өтінішіне айтқан жауабы бірдей болды ешкім көруге мәжбүрлемейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/110.wav,ол ең бірінші этикалық диллемасын дұрыс шеше білгенін мақтан тұтады алайда қазір сол кезде көрмеген басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/111.wav,жұртшылықпен байланыста оқып жүрген студенттер бұл сала тек пиар қызметі деп ойлайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/112.wav,маманы компанияда қабылданатын барша шешімге араласуы керек өйткені олар тек компанияға емес клиенттерге де әсерін тигізуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/113.wav,андерсон өз уақытында қабылдаған шешімінің компанияға тигізетін кері әсерін анықтады меңгерушісінің ниетін білгенде бір шешім табу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/114.wav,егер сайттар жаңалықтар бұқаралық ақпарат құралдары қазіргі заманда жарнама жасап аудитория жинағысы келген қызметкерлеріне көптеген онлайн мүмкіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/115.wav,андерсон барбекю кешін жоспарламағанда бұл жағдайдың болмайтындығын түсінді алайда күннен күнге интернеттің жаңаруы этика мамандарының жұмыстарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/116.wav,америкадағы дүкендері атты жаман атымен танылған блогтың мына бір оқиғасын қарастырайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/117.wav,жылдың қыркүйек айында лаура мен джим экипажбен өткен сапарлары жайында бірге мақала жазып жария етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/118.wav,қос журналистің жазуы бойынша сапарлары керемет болады олар тоқтаған сауда орталығының қызметкерлері көп жәрдем еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/119.wav,алайда біраз уақыт өткен соң оқырмандар блогтағы жазбаларға күмәнданып соңында авторлардың кім екендігін анықтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/12.wav,өйткені олар видеоны қолданбаймыз деп уәде бермеген сондықтан өздерін қандай да болсын этикалық қарама-қайшылықтардан ада сезінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/120.wav,джим вашингтон посттақызмет ететін фотограф-джим ал лаура болса тәуелсіз жазушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/121.wav,олар американы аралай жүріп дүкенінің дәл жанындағы автотұраққа тоқтайды болып шықты сапарды атты халықаралық фирмасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/122.wav,осы топ мен клэйрге жүргізгені үшін ақша төлеген сіз фирмасында қызметіңізді жаңадан бастап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/123.wav,олар барлығын жұмыс істейтін отбасылар атты топ арқылы даярлады кімге не айтар едіңіз өзіңіздің позицияңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/124.wav,вашингтон посттақызмет ететін фотографтың бастығы болғаныңызда қызметкеріңіздің осындай іске ара-ласқаны үшін шара қолданар ма едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/125.wav,кәсіби журналистер қоғамы жазған этикалық кодексі сіздің осы сұрақтарға жауап беруіңізге көмектеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/126.wav,фирмасының бастығы болсаңыз жалған екені анықталғаннан кейін не істер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/127.wav,ең қызығы сол жылы компания саласына интернеттің үздік қолданушы аталымы бойынша ең үздік компания болып танылған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/128.wav,солай болса болашақта күннен күнге жаңарып жатқан технологияларға байланысты қандай этикалық стандарттарды шығарар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/129.wav,қазақстандағы жұлдыз түні аталған оқиғада клиенттермен жұмыс жүргізетін менеджердің жауапкершлігі мен этикалық нормаларға адал болмауы бұқаралық тәртіпсіздікке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/13.wav,сот процесі жалғасып жатқанда эррера қаладағы басқа станция репортерлерімен сөйлесті қоғам тіпті бұл видеоны көруге ықыласты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/130.wav,алматыдағы ойын-сауда орталығына жиналған халыққа екі тараптан да бірі сауда орталығы әкімшілігі екіншісі әншінің продюсері жарнама жұмысында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/131.wav,жылдағы блогтардың жаңаруы осы болған жағдайды ақтай ала ма жылы тамыз халық сүйікті әншілерінің концертін күтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/132.wav,орталығына жиналғандар караоке конкурсының соңын бұқаралық тәртіпсіздікпен тарады клиенттер мен аудитория алдындағы жауапкершілік басты құрал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/133.wav,қала әкімі жас жұлдыздардың өз фанаттарын қаупсіздігін ойламауы жауапкершілік сезімінің болмауы жайлы сөзі материалдарында кеңінен тарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/134.wav,қазақстандағы клубының негізін қалаған қазақстан баспасөз клубының президенті әсел қараулова ға бейкәсіби қарым-қатынас қазақстанға зиянын тигізуде дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/135.wav,екі тараптың да жауапкершілікті бір-біріне сілтеуі жағдайды жеңілдетпегені рас мен өз клиенттерім үшін жұмыс істейтін сұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/136.wav,жылдық тәжірибесі бар қазақстандық нарығында енуне орай клиенттермен жұмыста этикалық талаптардың жаңа нормалары ұсынылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/137.wav,жыл маусымда атамекен кәсіпкерлер палатасы кәсіпкерлер этикасы мен іскери мінез-құлық кодексіқабылданды бизнес жүргізудегі жауапкершілікте коммуникация басты құрал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/138.wav,тағы бұқарамен клиенттермен және бастықтармен жұмыс жағдайындағы этикалық диллеммаларды қорыта келе қызметін жаңадан бастаған журналистер мен менеджерлеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/139.wav,жарнама тауарлардың қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы ақпарат беру және оған деген сұранысты көбейту мақсатында таратылатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/14.wav,станцияның жауапты қызметкерлері көрермендерден кері реакция күтсе де эррераның айтуы бойынша ешкім кері реакция танытпады ешкім қоңырау шалмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/140.wav,белгілі бір адамдар ұйымдар әдебиет пен өнер шығармалары туралы хабар таратып оларды әйгілеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/141.wav,жауапкершілік репутация жобасы этикалық ережелер турал кеңес беретін коммуникацияға бағытталған дәрістің негізгі терминдері америка қоғаммен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/142.wav,қоғаммен байланыстың негізі болып табылатын сөз бостандығы мен баспасөз бостандығы кәсіби қағида деп саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/143.wav,сіз берген мәліметті оқыған адам дұрыс шешім қабылдай алуы үшін оның қаншалықты шын әрі нақты екенін анықтайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/144.wav,жасыратын болсаңыз бұл нәрсе мәліметтің еркін таралуына әсер етеді деп ойлайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/145.wav,бәсекелестің алдында жеңілу сіздің компанияңызға деген көзқарасыңызды өзгертуіңізді қажет етсе нендей шешім қабылдайсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/146.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары мәліметтің байқалмайды деген детальдарын жасырасыз ба бәсекелестік сіздің ұғымыңызда қандай әрекеттерден тұрады бақылау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/147.wav,компанияны немесе оның өнімдерін жарнамалайтын алайда бұл қызметтері үшін ақша алатынын жасыратын жалған туралы не білесіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/148.wav,бүгінгі дәрісте мәдениет қоғамның осал топтарын қорғау үкіметтегі шенеуніктермен жұмыс істеу мақала жариялауда қысым көрсету туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/149.wav,мамырдың соңғы күндері университетте әдеттегідей дәрістер аяқталып газеті де жазғы жұмыс кестесіне көше бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/15.wav,тіпті отбасы мүшелерінің өзі бұл видеоға қатысты пікірлерін білдірмеді олар өткенді қайта еске алмаған жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/150.wav,тұтынушыларыңыз алдында мүдделер қайшылығына дұрыс шешм қабылдауға дайынсыз ба этикалық талаптарды сақтап жүрсіз бе ол енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/151.wav,сондықтан қызметкерлердің саны азайып редакцияда негізінен жұмысын жаңа бастаған тәжірибесіз студенттер ғана қызмет етіп жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/152.wav,журналистік мансабын енді ғана бастап жатқан келер жылдан бастап штаттық қызметкер ретінде жұмыс істеу үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/153.wav,құлшыныспен кіріскен ол миннесота университетіне солтүстік африкадан мемлекеттік департаментінің демеушілігімен студент алмасу бағдарламасы арқылы келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/154.wav,алжир мысыр ливия марокко және тунис елдерінің студенті осы университеттің жатақханасында бір ай тұратын болыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/155.wav,бағдарлама негізінен өзге елдердегі туралы бұрыс көзқарастар мен стереотиптерден арылтып шынайы бейнесін танытуды мақсат етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/156.wav,кейінірек лимннің жазуы бойынша бұл бағдарламаның аты көшбасшы студенттерге арналған институтын зерттеу бағдарламасы деп аталып одан кейін америка мәдениетінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/157.wav,жылдың жазында штаттан тыс қызметкер ретінде жұмысқа қабылданды лимн осы бағдарламаға қатысты мақала дайындап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/158.wav,редакция бірнеше күн бұрын ғана бағдарлама туралы баспасөз хабарламасын алғандықтан лимннің мақаласын бірден мақұлдап жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/159.wav,лимн мақала жазу үшін университеттегі шетелдік студенттердің тізімін алып олармен сұхбаттасуды жоспарлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/16.wav,ертеңінде сот залында валеридің әкесі журналистердің барлығымен жылы амадасты деп еске алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/160.wav,лимннің алғашқы жобасында жалпы студенттік бағдарлама туралы оған шетелдік студенттердің қатысуы жайлы сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/161.wav,оған жалпылама мәселелерден гөрі бағдарламаны жандандыру мақсатында белгілі бір танымал студентті тауып алып содан барлық мәліметті тереңірек алу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/162.wav,редакторлар жалпы мақаланы ұнатқанымен негізгі фокусты сәл өзгертуді ұсынды идеяны қатты ұнатқан лимннің ойына бірден оралғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/163.wav,дегенмен ол сұхбат барысында айтылған мәліметтердің мақалада жариялануы мүмкін екенін алдын ала ескертті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/164.wav,лимн мен ашриф кофеханада кездесті лимн ашрифтің саясатынан хабардар екенін білетінін осы мақсатта диктофонның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/165.wav,ашриф тунистегі қазіргі жағдайды сынай отырып әкесінің де партия қатарында екенін айтып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/166.wav,лимн ашрифті бұл әңгіменің мақалада пайдаланылатындығы жайында тағы да ескертіп рұқсат сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/167.wav,ашриф ол ескертуге күлімсіреп жауап қатты бұған қоса ашриф лимнге суретке түсіруге де рұқсат берді мақала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/168.wav,ашрифтің аты-жөні тақырыпшада әрі мақаланың көрнекі жерінде ірі әріптермен беріледі сондай-ақ оның әкесі мен қарындасының аты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/169.wav,лимн ашрифті білімге құштар академиктер отбасынан шыққан өзіне және туған еліне жаны ашитын азамат деп таныды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/17.wav,валерия өлтірді деп айыпталып жылға түрмеге қамалып оған доллары көлемінде айыппұл салынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/170.wav,оның батыл пікірлеріне қарап бірнеше жылда оның айтулы тұлға болып қалыптасатынына сенім білдірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/171.wav,өз сөзінде ашриф тунистің білім беру жүйесін айыптап әсіресе жоғары білім беру саласындағы кемшіліктерді атады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/172.wav,ал ашрифтің әкесін лимн елдің саяси жүйесіне қарсы тұратын бірегей қайраткер ретінде сипаттады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/173.wav,ол ашриф өз елінің лидері болуды армандайды оның батыл ойлары өзгеше көзқарасы бұл арманын жүзеге асыруының кепілі іспетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/174.wav,ашриф тунисті басқарып отырған партияны сынай отырып халық үшін жасап жатқан жұмыстары нақты көрінуі керек деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/175.wav,сізден этикалық жауапкершілікті алып тастай ма сыйлайды бұл үміт тунисте жоқ дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/176.wav,оған қоса ашриф барак обамадағы оптимистік көзқарастың тунис еліне жетіспейтінін бірнеше рет айтып қалды ол өзі еліне үміт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/177.wav,газетінің бас редакторы холли миллерге әуелі миннесота университеті студенттер ұйымының басшысы қоңырау соғады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/178.wav,миллердің айтуынша ол кісі былай деді мен құзырлы органдармен сөйлестім ашрифтің мақаладағы аты-жөні өшірілуі керек деп шештік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/179.wav,оның білім беру саласының сапасы туралы және әкесінің саяси белсенді екенін айтқандығы оған мәселе тудыруы мүмкін ол лимнге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/18.wav,осы оқиға туралы материал дайындау эррера секілді жас репортерге үлкен тәжірибе болды және оны оқиғаның осылай аяқталғаны қуантты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/180.wav,келесіде бұлай ашық ақпарат беруге болмайтынын ең болмаса сұхбат берушінің аты-жөнін толық жазбау керектігін ескертті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/181.wav,ал қазіргі мақаладан ашрифтің атын алып тастауды немесе мақаланы мүлдем өшіріп тастауды өтінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/182.wav,бұл туралы лимн мақаласының басында жазып кетті лимн бұл өтінішке құлақ асқысы келмеді әсіресе мемлекеттік департамент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/183.wav,заңгерлердің пікірінше редакция құрамы жарияланған мақаланы өшірер-өшірмесін тек өздері ғана шешуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/184.wav,сонымен қатар журналистика саласындағы этика мәселелері бойынша айтулы ғалымдардың бірі боб стильдің де пікірін тыңдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/185.wav,сарапшылардың пікірін жинақтай келе редакция мүшелері бұл жағдайда бірнеше факторды есепке алу қажеттігін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/186.wav,ең бірінші әрі көпшіліктің ойынша ең маңызды фактор жазылған мақаланың халыққа жарияланып қойғандығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/187.wav,ақырында ол заңгерлермен сөйлесті бұдан кейін лимн газет басшылығымен және студенттер ұйымының басшысымен сөйлесті этикалық коды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/188.wav,кәсіби журналистер қауымдастығының этикалық кодексіндегі ең басты ұстаным журналистің міндеті шындықты іздеп болып жатқан іс-шараларға жан-жақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/189.wav,қоңырау шалып өз шешімі туралы айтты мақалада өзінің аты-жөнін алып тастауын өтінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/19.wav,бір ғана өкінетінім видеоны станциядан тезірек алып тастап оны елден бұрын онлайн жариялауға асықпағанымдейді кейінірек жас журналист ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/190.wav,эндрью манникс газетінің жылы бас редакторы болған кезде бір студент ақпарат бөліміне қайта-қайта телефон шалып ол туралы жазылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/191.wav,өйткені мақалада ол құмар ойындарына тәуелді студент деп сипатталған еді өз кезегінде манникс бұл мәселенің оңай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/192.wav,сонымен қатар журналистикадағы этиканың әлі күнге толық зерттелмегенін ескерсек оны өзгертуге болар-болмасы туралы нақты бір қағида жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/193.wav,ал газет заңгерлері бұндай кезде жағдайға қарай әрқилы әрекет ете беруге болатынын айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/194.wav,ал әлгі құмар ойындарына тәуелді студенттің жағдайында мақаладағы ақпараттарды өзгерту оны жазған журналист тарапынан емес ондағы кейіпкер тарапынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/195.wav,ашрифтің оқиғасында да мақаланы өзгерту мәселесі кейіпкердің қауіпсіздігі тұрғысынан туындағанымен бұл ұсынысты кейіпкер емес редакцияның өзі жасап отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/196.wav,өйткені әңгіменің саяси сипаты бар болғандықтан редакция ұжымы қандай да бір зиян тигізіп алуымыз мүмкін деп қауіптенген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/197.wav,қауіпсіздік мәселесін талқылағанда ең басты мәселенің бірі штаттағы адамдардың не болмаса сөйлескен сарапшылардың ешқайсысы тунис туралы көп нәрсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/198.wav,олар әсіресе тунис мемлекеті өздеріне қарсылық танытқан азаматтарына қандай шара қолданатыны туралы ештеңе білмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/199.wav,сондықтан редакция қызметкерлеріне үкіметінің ашриф және оның отбасы қауіпті жағдайда деген пікірін растау қиынға соқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/2.wav,оны көру көрмеу енді көрерменнің өз еркінде айтуынша жаңалықтар директоры мен продюсері видеоны аздап қорқынышты деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/20.wav,ол жоғары инстанцияларға шағымданғанымен оның өтініші қанағаттандырылмады бұл оқиғаны осылай шешкеніме өте қуаныштымын енді жағдайды өзгертіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/200.wav,манникс арамызда ешкімнің тунис тарихы және үкіметі туралы жеткілікті мағлұматы болмағандықтан бұл қауіптің қаншалықты екенін анықтай алмадық деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/201.wav,өйткені редакция әдетте жарияланып кеткен мақаланы кейінірек өзгертіп жатпайды мысалы ашриф тунисқа оралған кезде оны тергей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/202.wav,редакция қызметкерлері біраз зерттеу жасаған соң атты журналистер құқықтарын қорғайтын ұйымның жыл сайынғы халықаралық дерегі бойынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/203.wav,тунистің ең төменгі орында орналасқанына көз жеткізді редакция қызметкерлері мен университет әкімшілігінің ендігі уайымы ашрифтің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/204.wav,ашық сынынан кейін тунис елінің және басқа да солтүстік африка елдері үкіметтерінің студент алмасу жөніндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/205.wav,жергілікті әкімдік өкіліне ашриф былай деді егер осы мақала бүкіл бағдарламаға кесірін тигізіп тунис үкіметі бұны жауып тастайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/206.wav,басқа да тунис студенттерінің осындай мүмкіндіктен айырылып қалуына жол бергім келмеді деп жазды кейінгі хатында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/207.wav,осыған байланысты тағы бір маңызды сұрақ туындайды лимн ашрифтің америка бұқаралық медиасының қалай қызмет ететіндігімен толығымен таныс екендігіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/208.wav,сұхбат барысында айтылған дүниелердің барлығы толығымен жариялануы мүмкін екенін және оның салдары қалай болатынын ол ашрифке түсіндірді ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/209.wav,оны да білмедік сондай-ақ ол мен өзімшіл болғым келмейді меніңше ол айтқан мәліметтерін тек тағы оқырмандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/21.wav,сіз оқиға болған басқа бір жерге барасыз сол жақта бес жасар бала жол апатында қайтыс болғанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/210.wav,бәлкім біздің бұқаралық мединың мәдениетін жаңалықтардың онлайн басылып өрт сияқты бір сәтте тарап кететіндігін білмеген болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/211.wav,егер де ол ғаламтор журналистикасының қалай жұмыс істейтіндігін білгенде жағдай басқаша болар еді деген пікір айтты редактор ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/212.wav,өйткені үкіметтік мекемелер студенттер бағдарламасымен оқып жатқан студенттердің барлығына бұқаралық медиа жайлы тренинг өткізген еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/213.wav,тіпті мақаланы қайта жазу керек деген редакция қызметкерлерінің өздері бұл аргументке сене қоймады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/214.wav,кейбір адамдардың айтуынша ашрифтің есімін алып тастау жағдайға сәл ғана әсер етсе де мәселені толық шеше алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/215.wav,өйткені тунис үкіметі студенттердің арасынан біреу шет елге барып оларды жамандағанын бәрібір біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/216.wav,өйткені ғаламтордан іздесе ашрифтің фотосы мен түсініктемелері қай мемлекетте қай қалада қандай бағдарламамен оқығандығына дейін тегіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/217.wav,болса менің есімімді алып тастағаныңыз жөн деп ойлаймын ақиқатқа қастандық жасағанымен бірдей болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/218.wav,алайда мақаланы толығымен жою отбасы туралы мәліметтерін мемлекетінің тарихына қатысты айтылған және сынаған тұстарын түбегейлі алып тастау редакцияның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/219.wav,осы тұрғыдағы шетелдіктің аңқаулығыдеген аргументке редакциядағы басқа журналистер онша сенбеді ақырында ашрифтің қауіпсіздігін ескеру керектігі нақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/22.wav,камераңызды алып суретке түсіргелі жатқаныңызда баланың әкесі келіп фотоға түсіруге болмайды деп камераны қолымен жабады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/220.wav,ашықтықты сақтау үшін мақаланың астына былай деп редактордың ескертуі жазылды кейіпкердің тегі аталмаған ашриф пен оның отбасының мүшелері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/221.wav,мақала авторы тунис елінің үкіметі мен бағдарламалары туралы айтылған сыни пікірдің ашрифке зияны тиіп кетуі мүмкіндігінен қауіптенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/222.wav,редакция қызметкерлері бастапқыда мемлекеттік мекемелерінің осындай талабын баспасөзді шектеу деп қабылдағанымен енді шын мәнінде мұның ашрифті қорғау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/223.wav,сонымен қатар мұнда адамгершілік қасиеттердің де үлкен рөл ойнағанын айта кету керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/224.wav,редакторлар онлайн жарияланған барлық мақалалардан ашрифтің тегін алып тастады ешкім ашрифтің шындықты ашып салғаны үшін зиян ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/225.wav,ең басты мәселе бізге қиындық тудырған жағдай ашрифтің түрмеге қамалуы немесе қастандыққа ұшырауы мүмкін деген қауіп едідейді манникс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/226.wav,алайда редакторларға оқиғаның өзі түпнұсқадағыдай сақталуы өте маңызды болды андерсонның айтуынша ашрифтің нақты айтқандарын мақаланы оқып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/227.wav,ғаламторда әдейі отырып іздемейінше ол мәліметтерді табу қиын алайда мазмұны жағынан көп нәрсені өзгерттік деп айта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/228.wav,қанша дегенмен миллер ашықтықты сақтау үшін редактордың ескертуімен қоса газеттің шешіміне түсініктеме жазылғанын қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/229.wav,миллер тасқа қашалған таңба айдарында мырзаның журналистер арасындағы этикалық дилеммалардың жаңа формасы мен жаңаша өсуін талқылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/23.wav,полиция қызметкерлері өз жұмыстары біткенге дейін баланың денесін жауып қояды мұндай жағдайда не айтар едіңіз шындықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/230.wav,газеттер қағазға ғана басылып шығатын заманда ақпарат берген адамның қайтып келіп айтқан сөздерін қайтарып алуына мүмкіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/231.wav,газеттегілер тек түсініктеме беріп қана қоймай мәселеге қатысты саясаттарын өзгертіп журналистер бұдан былай ақпарат берушіге мақала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/232.wav,лимн жаңа саясатты былай айқындады сұхбат беруші адам әр сөзінің қандай да бір салдары болуы мүмкін екенін ескеруі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/233.wav,ол кезде айтылған сөз атылған оқ еді қайтарып алынбайтын ал қазір интернет заманы барлығын өзгертті сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/234.wav,және де осының бәрін сұхбат алушы адамға алдын ала жақсылап түсіндіргені жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/235.wav,туралы мәліметтер алғаш басылған үлгісінен алынып тасталды жариялаған редакция да өз істеріне жауап бере алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/236.wav,сонда ғана жазылған мақалада қандай да бір даулы мәселелер болатын болса сұхбат беруші де оны алған журналист те ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/237.wav,кейіпкерлер өз сөздерін алып тастау немесе мақаланы мүлде жарияламау туралы өтініш жасаған кезде журналистердің қалай жауап беру керектігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/238.wav,шекарасыз журналистер атты мекеменің жыл сайынғы сөз бостандығы көрсеткіші көптеген елдердегі еркіндігі деңгейін өлшейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/239.wav,саяси және азаматтық бостандықтардың хал-ахуалын зерттейтін халықаралық ұйымының биылғы яғни жылғы рейтингі бойынша қазақстан азаматтық бостандықтан алыстаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/24.wav,екі дұрыс шешімнің арасындағы шиеленіс этикалық дилемма тудырып сіздің шешім қабылдауыңызға себеп не болғанын анықтап және сол себептерді басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/240.wav,дәурен қуат қазір сөз бостандығы ой азаттығы мен пікір еркіндігі осы жаңа медиа мен әлеуметтік желілерде қалыптасып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/241.wav,дәстүрлі өзі қалып қоймай кейде осы азаматтық журналистиканың беталысына да қарап отырғаны дұрыс деп ойлаймын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/242.wav,былтыр дәл осы көрсеткіш бойынша еліміз орында болған бұны теоретиктер азаматтық журналистика деп атайды мәдениеттер жаршысы күз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/243.wav,ұлттық универститетке ауғанстан елінен оқуға түскен студент ол қазақстанға келгенге дейін қазақ тілін білмеген болатын айға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/244.wav,курсқа қазақ тобына қабылданған ол енді ұстазымен парсы-қазақ тілінің журналистерге арналған сөздігін жазуға кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/245.wav,туралы пойнтер институты мынадай нұсқаулық береді қарау дағдысы басты тірек болу қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/246.wav,дәрісті қорытындылай келе журналистерге қоғамның осал топтарын қорғауда кәсбіи стандарттармен қатар әр елдің тілі мәдениеті мен дәстүріне құрметпен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/247.wav,қазақ тілін игеумен қатар жазуға машықтанды студент қазір оқуын тәмамдап кабулда ұлттық арнада тілші дәрістің негізгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/248.wav,журналистер құқықтарын қорғайтын ұйымның жоспары баспасөз журналистер және желі қолданушысының бостандығын қорғау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/249.wav,сөз бостандығы индексі әр елдегі ұйымдардың баспасөз бостандығын бағалауға негізделген шекарасыз журналистер ұйымы жыл сайын құрастырып жариялайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/25.wav,осындай апаттарды қалай жария ету керектігін пойнтер институты ал дарт орталығының журналистика және жарақатқа байланысты қағидадарын сайттарнан таба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/250.wav,шекарасыз журналистер ұйымы парижде құрылды өзіндік жұмыстар тапсырмалары ақпарат беруші адаммен толықтай ашық болу керек деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/26.wav,журналистика және адалдық жайындағы дискуссияларды оқу үшін онлайн журналды қараңыз ғимаратынан қыркүйекте адам қайтыс болған американың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/27.wav,өйткені адамдарға ауыр тиюі мүмкін еді осы жағдай жайлы атты деректі кинода түсірілді дәрісімізде мүдделі топтарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/28.wav,өйткені оның басты мақсаты адам өміріндегі қайырымдылық пен зұлымдықтың қайнар көзі мен табиғатын себептері мен тетіктерін анықтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/29.wav,этика үшін игілік негізгі ұғым болды және бола береді қазақстандық журналистер этика кодесінің әлеуметтік жауапкершілік бабы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/3.wav,видеода қаза болған адам мен қанның көрінбейтіні видеоны толықтай эфирге шығаруға мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/30.wav,дегенмен осы қағиданы ұстануда көптеген редакторлары оқиғадан сенсация іздеуден және асығыс ақпарат тарату әдебінен арыла алмауда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/31.wav,елге кеңінен сериялық жол-көлік оқиғаларымен үсенов феномені немесе танылған оқиға және әлеуметтік желілелердегі резонансты ақпаратқа айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/32.wav,журналист қоғамның моральдық және этикалық қағидаттарының нығаюына ықпал етеді оқиғада кісі өлімі және алты жолаушы жарақат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/33.wav,дегенмен фоторепортаждар арасында зардап шеккендердің түрлері не жарақаттанған жолаушы денесі бар кадрлар орын алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/34.wav,оңтүстік қазақстан облысы мектеп оқушылары жасар баланы зорлап келген деп айыпталып жатыр жағдай сарыағаш ауданына қарасты абай ауылында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/35.wav,болғанын көрермендердің есіне салуы үшін қайталап беріп жатты жеке басына қатысты дерек ашық жарияланды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/36.wav,порталында сарыағаш ауданының тұрғыны шарипа батырбекова немересін жоғары сыныптың оқушылары бірнеше мәрте зорлап келгенін айтқан деп жәбірленуші баланың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/37.wav,кәмелет жасына толмаған баланың аты-жөні туысының аты-жөні туған ауылы мектебенің аталуы қаншалықты дұрыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/38.wav,сондай-ақ бұл оқиғада антикейіпкерді жазалау процесі елдегі резонасты іс саналды наурыз айы бала зорланды этикалық ережелелерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/39.wav,жасар бала қайтыс болып бала жарақат алған қайғылы оқиғада алматыдағы өнер акаедмиясының баспасөз қызметкері де болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/4.wav,бұл видеоны көрсетпеу туралы өтінішін жеткізген әке мен бұның салдарынан тууы мүмкін эмоциялық ауыртпалық жайлы айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/40.wav,азаматтардың этикалық-моральдық жауапкершілікке түсіністікпен қарамауы жолаушылардың апат жағдайындағы эмоциясы мен қиналғаны ақпараттық себеп болмауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/41.wav,дәрісте журналистердің не редакциялардың залал келтірмеуі мүдделі топтарға сезімталдықпен қарауы жайлы этикалық-моральдық жағдайларымен таныстырдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/42.wav,медальдің екі беті болатыны сияқты оқиғаларды аудиторияға жеткізуде визуалды деректер ақпараттық этикалық галереясын жасайтыны анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/43.wav,маусым елдегі темір жол апаты туралы редакциялары оқиға орнынан ақпараттар таратты дәрістің негізгі терминдері репортер ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/44.wav,оқиға барысын қадағалап жедел сұхбат алып репортаж жүргізетін журналист мораль адамдар мен әлеуметтік бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/45.wav,адамның мінез-құлқын реттеу қызметтерін атқаратын әлеуметтік институт авторы американ сәулетшісі ямасаки жылы қыркүйекте ланкестік шабуылдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/46.wav,репортерлер оқиға болған жерден репортаж жасай отырып сүреңсіз көріністерді жариялау қажет пе жоқ па шешіп алуы қажет пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/47.wav,егер жариялайтын болса онда шындықты айқындай отырып зиянды азайту үшін не істеу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/48.wav,көптеген радио хабары басылымдар және онлайн шығатын жаңалықтар жол көлік оқиғасынан алынған суреттерді жаңалықтарда көрсетуді тоқтатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/49.wav,оқиға орнындағы суреттердің ақпараттық құндылығын ескере отырып кейбір апаттарды жариялауға тура келсе не істейсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/5.wav,алайда директордың оларға жауабы дайын еді ендеше теледидар көрмеңіздер эррера директормен дауласқан жоқ бәлкім дұрыс айтасыз деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/50.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары сіздің қолдайсыз ба сіз алып бара жатқан денені фотоға түсіріп алдыңыз видеоны жарияламасаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/51.wav,сіздіңше бәсекелестік өзге де нақты мақсаттар секілді заңды журналистік құндылыққа жата ма әлде бұл әшейін өмір заңдылығы ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/52.wav,материалдарыңыздың барлығын жарияламайтыныңызды білсеңіз оқиғаны түсіре берген дұрыс па бақылау жұмыстары фотожурналистердің қазір түсіріп ал сосын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/53.wav,фотожурналистер мен операторлардың еңбегі қаншалықты бағалы фото немесе видеоларды мүлдем түсіру мүмкін емес жағдайларды білесіз бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/54.wav,егер сізден неге басқа мемлекетте қанға боялған баланы түсіруге болады да ал өз елімізде қайтыс болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/55.wav,басшылар сіз дайындаған бір сюжетті немесе толық бейне жаңалықты эфирге жариялау туралы шешім қабылдаса эфирге шыққан жаңалық үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/56.wav,бүгінгі дәрісте адал жарнама клиенттермен ниеттес болу бастықтың қателіктерін көру туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/57.wav,жұртшылықпен байланыс бөлімінің қызметкері жастағы лорен андерсон иттерге арналған күндізгі лагерьге шақырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/58.wav,сол жердің қожайыны лоренді ұнатып қалып оны кәсіби өсуіне мүмкіндік беретін жұмысқа шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/59.wav,лорен мен тағылымдамадан өтуші практикант болған кезімде осы мекеменің көптеген іс-шараларын өткізуге көмектескенмін бірақ бөлімінің басшысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/6.wav,аталған бейне бұдан кейін де бірнеше рет пайдаланылды телестанция апатқа қатысты жаңа ақпараттар пайда болған кезде оның қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/60.wav,ретінде жұмыс істемегендіктен жақсылап жоспар жасауым керек деді атты шара иттерге күндізгі уақытта қожайындары қызметте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/61.wav,флорида университетінде оқып жүрген кезде осы лагерьде тәжірибеден өткен болатын лорен ол ұсынысты қуана қабылдады тазарту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/62.wav,андерсонды қосқанда бұл жерде қызметші әрі осы жердің қожайыны фло сойер жұмыс істейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/63.wav,ит дүйсенбіден жұмаға дейін лагерьде болады шараны ұйымдастырушы лиз диллон бұл саланың өте білікті маманы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/64.wav,тренингтер мен иттерді күту қызметтеріне лицензия алған ол лагерьдегі барлық шараға жауапты болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/65.wav,меңгеруші синтия брэнд графиктерді қадағалап иттердің қожайындарымен сөйлесетін және андерсонның тікелей басшысы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/66.wav,ол өте жылы жүзді адам болып көрінді және арамыздағы қарым-қатынас оқиғасына дейін де жақсы едідеп есіне алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/67.wav,андерсонның бөлімінің меңгерушісі ретінде орындаған ең алғашқы тапсырмаларының бірі жаңа кітапшалар кеңсе тауарлары мен бизнес тауарларын шығаруға көмектесу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/68.wav,андерсон мен лизді тәжірибеде жүрген кезімнен бері танитынмын бірақ одан кейін жұмысқа алды осы жұмыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/69.wav,әлдебір шараға жаңадан тұтынушы жинау керек екеуі ойланып тірі атты кеш өткізетін болып шешті онда иттер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/7.wav,видеоны қолданудың дұрыс еместігініштей түсінсе де ол және оның басшылары оның ақпараттық құндылығы жоғары деп есептеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/70.wav,андерсон жергілікті газетке жарнамалар дайындап келе алатын тұтынушыларға және жергілікті ветеринар мекемелері мен жануарларды қорғау ұйымдарына баспасөз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/71.wav,жергілікті жануарлар дүкенінен арнайы шақыруларды иттерге арналған тағам толы сыйлық қораптарды мекемесі жайлы мәлімет беретін кітапшаларды және арнайы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/72.wav,алайда брэнд келейін деп жатқан ит тренеріне алынған жиһаздар мен тамақтарға төлейтін ақшаның жетіспейтіндігін айтқанда андерсонның көңілі су ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/73.wav,біздің мекемеде жеткілікті қаражат жоғын айтып жеткізушілермен күндік мезгілге келіссөз жүргізуін ұсындыдейді андерсон таңғалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/74.wav,осы мерекені өткізу үшін бір ай бойы қамданып алдағы жоспарларын жиі талқылап жүргенде қаражат мәселесі жайлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/75.wav,андерсон шараның бағдарламасын ұйымдастырып барлығын жоспарлады брэнд оларды бір қарап келісімін берді бұдан кейін андерсон компания ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/76.wav,өйткені ол қаражаттың жетпей қалуына тек осындай ауқымды шараның оқыстан іске асырылуы себеп болар деп топшылаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/77.wav,андерсон барбекю кешіне қаражат жетпей ме деп уайымдап жүргенін айтып мәселенің мән-жайын тектей бстады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/78.wav,оған әу баста-ақ компанияның бұл мерекені толығымен тегін ұйымдастыруына қаражат жеткілікті болмағандығын айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/79.wav,ол шараға қатысушылардың ерікті түрде садақа беруіне болатындығын және тренинг не иттердің күтімі секілді қосымша шараларға ақша алынатынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/8.wav,бейнежазба сол түнгі жаңалықтарда толығымен көрсетілді соған қоса көрермендерге графикалық видеоның көрсетілетіндігі ескертілді олардың бастықтары бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/80.wav,ол андерсонға шараны тегін деп жарнамалауға тапсырма бергенде тұтынушылардың назарын аударуды мақсат еткенін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/81.wav,оның пікірінше бұл хабарландырудың кейбір бөлігі ғана рас шараның басым бөлігі тегін болады тек кейбіреулері ғана ақылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/82.wav,брэндтен сөз арасында осындай жоспарлары бар-жоғын да сұрады брэнд ештеңе де жоспарланбағанын айтты алайда ешкімді ақша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/83.wav,ол бұл жерде аса зор этикалық дилемма тұрғанын енді ғана түсіне бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/84.wav,әркім өзі біледі андерсонды бұл сөзі есеңгіретіп тастады ең қиыны олардың барлығы таратылып қойған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/85.wav,андерсон бірнеше күн бойы брэндті жарнамаларды қайтадан жасап қатысуышларға тегіншараның астарында не жасырынып жатқанын дұрыс түсіндіруді ұсынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/86.wav,бұл брендтің ашуын келтірді ол андерсонға өзінің бастық екендігін ескертіп жарнама кампаниясынан қандай да бір ши шығатын болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/87.wav,онда бір ғана жол бар еді газеттегі жарнамаларды андерсон өзінің және осы бизнес орталығының абыройын жоғалтқысы келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/88.wav,бірнеше күн бойы андерсон осы жағдайды достарына айтып шешім іздеді ақырында жұмыстан шығып кету жағын ойластырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/89.wav,мен барып лизбен сөйлесе аламын ғой ол барлық жағдайды бас менеджерге жеткізеді менің ойымша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/9.wav,олардың айтуы бойынша барлық жаңалықтар бөлімі басшысының ойы бір жерден шығып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/90.wav,егер бастық бұл жағдайды біліп онда тұрған ештеңе жоқ деп айтатын болса бұл андерсонның қызметін жалғастыруына немесе кетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/91.wav,андерсон бұл оқиғадан бір аптадан астам уақыт өткенде лиз диллонға барып мәселені жайып салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/92.wav,өзінің жағдайын толығырақ түсіндіру үшін андерсон өзімен бірге таратылған жарнама кітапшаларын іс-шара жайлы детальдарды және жұмсалуы мүмкін қаражаттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/93.wav,бұл кездесуге жақсылап дайындалды диллонның сұрауы мүмкін сауалдарын пысықтап мәселені әр қырынан зерттеді шақырылған қонақтардың санын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/94.wav,андерсонның күткеніндей мейрамға қатысты детальдарды және оған керек қаражат жайлы ештеңе білмейтін боп шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/95.wav,тіпті сол кеште өзі бірнеше тренинг пен ит күтімі сабақтарын өткізуге дайындалып жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/96.wav,ал көмекші-менеджерді жұмысқа алғанда кейбір қаржы мәселелерімен айналысып өзінің басқа міндеттерін атқаруға уақыт тапқысы келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/97.wav,диллон ай сайын бухгалтерлік есептерді қадағалап алдағы екі айдың қаржылық жоспарларын біліп отырған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/98.wav,андерсон жарнамада тегін деп жарияланған мерекенің ақылы болғаны үшін тұтынушыларды ренжітіп аламыз және компания абыройын жоғалтып алуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/493+/99.wav,бұл нәрсенің қаншалықты заңды заңсыз екендігін білмедім бірақ тұрғысынан өте жаман екені анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/1.wav,репортер болғандықтан жастарға шетелден келгендерге және бұрын сұхбат беріп көрмегендерге барлық нәрсені егжей-тегжейлі түсіндірер ме едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/10.wav,оның журналисти скадағы кәсіби қызметі рок хиллдегі газетінде қылмыс тақырыбы жайында жазатын тілшіліктен басталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/100.wav,сол себептен олар қатаң жазаланады деп күтіп отырмыздейді салтанаттың апасы сырға махамбетова ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/101.wav,мұндай жаңалықтардан біз жәберлгендердің атын жасын нақты мекені немесе жақын туыстарының аты-жөнін оқимыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/102.wav,журналисің кәсіби этика кодексінде жеке бас құпиясын сақтау әдебі көпшілік мүддесінен жоғары тұруы тиіс делінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/103.wav,адам зорлау қылмысы мен жәбірленуші туралы ақпараттарды жазуда журналистерге деректер мен этикалық дилеммалардың арасындағы тепе-теңдік ұстанымы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/104.wav,миллениалдар жылдар аралығында туғандар біреудің ақылына құлақ аса қоймайтын өздерінің дегендерін істейтін адамдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/105.wav,бірақ нақты дәлелдер бар дәрістің негізгі терминдері росс әлеуметтік психология ғылымының негізін салған әлеуметтік психология пәні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/106.wav,егер күнделікті жаңалықтарда зардап шегушінің есімі аталса сіздің мақалаңызда оның аты-жөнінің аталуы дұрыс па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/107.wav,егер жәбірленушінің ата-анасы келіп отбасыларының жеке құпиясын сақтауын сұраса бұл сіздің мақаланы қалай жазатыныңызға әсер етер ме еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/108.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары осы жағдайда полиция мекемесі зорлау қылмысының болғанын растады ал растамағанда журналист ретінде оқиғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/109.wav,ел аузындағы өсек сіз жазатын мақалаға қаншалықты әсерін тигізе алады соттың құжаттары бойынша қыздың расында зардап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/11.wav,ол жылдың тамыз айында мынадай бір оқиғаға тап болды жасар майкл джамар тэйлор деген азаматқа көшеде жастағы қыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/110.wav,егер сіз парнель мен мюррейдің досы болсаңыз таңдау жасай алмай жүрген кездерінде қандай кеңес берер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/111.wav,егер сіз екі апта ғана істеп жұмыс орнын тастап бара жатсаңыз бастығыңызға қалай айтар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/112.wav,егер сіз парнель мен мюррей секілді таңдау жасауыңыз керек болса кіммен ақылдасар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/113.wav,бүгінгі дәрісте этика мен дереккөздерді қорғау арасында тепе-теңдікті ұстау қоғамның осал топтарымен сөйлесу дереккөзбен дос болу туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/114.wav,оның аты-жөнін жариялау қаншалықты әділетті шешім бақылау жұмыстары қандай этикалық немесе кәсіби стандарттарға сүйенер едіңіз иммерсиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/115.wav,коллежді бірнеше жыл бұрын ғана бітірген касси роденбергтің ғылыми америкажурналына ғылыми мақала жазу мүмкіндігінің пайда болуы оның өміріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/116.wav,касси материалды дайындау барысында американың ең кедей аудандарындағы есірткіге тәуелді жандар мен үй-күйсіз жандардың өмірімен танысып олардың тіршілігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/117.wav,бірақ мәселенің мәнісіне тереңірек үңілу барысында кейбір этикалық әдептерді сақтауы да керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/118.wav,алайда мұндай басылымға мақала жариялаудың оңай емес екені де анық роденбергтің журналистикаға келуінің өзі бір оқиға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/119.wav,оқуды бітіргеннен кейін телеарнада продюссер болып қызмет етті артынша ғылыми америка журналының сайтына қызметке алынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/12.wav,мұны естіген қыздың ағасы жасар тони браун күдікті майкл джамар тэйлорды өлтіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/120.wav,адам ағзасының әлденеге тәуелді болуын ғылыми тұрғыдан түсіндіру тәуелділікті емдеуде ғылыми прогрестің тигізер пайдасын жазу осы салада қалам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/121.wav,ал оның мақсаты әлденеге тәуелді болып қалған адамдарды тауып алып кейіпкер ретінде сөйлету еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/122.wav,әсіресе нью-йорктың атты кедей аймағындағы тұрғындардың арасынан организмдері әлденеге тәуелді болып қалған жандар туралы жазуға бекінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/123.wav,бұл журналистер арасында ең беделді қызметтердің бірі ол осылайша мәселені екінші жағынан көрсеткісі келді сонымен қатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/124.wav,кассидің мақаласы ақ шуылдеп аталды физикада ақ шуыл термині үздіксіз және тұрақты шығатын дыбыс касси адамдардың тәуелділігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/125.wav,кесси бұл жұмысын фотограф крис арнадемен бірге қолға алып төрт жыл бойы ай сайын төрт мақаладан жариялап отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/126.wav,мақаланы жаттанды жолмен жалаң статистикамен жазу маған жат нәрсе деді ол жылы ақ шуылмақалалар сериясының соңғы санында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/127.wav,дей тұрғанмен бастапқыда касси тапқан кейіпкерлерінің ақиқатына көпшілік оқырман күмән келтіргені де жасырын емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/128.wav,ететіндігіне қарамастан қабылдаған шешімінен бас тартпады бас құпияларын сақтауға аса мән берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/129.wav,есірткі мен өзге де түрлі нәрселерге тәуелді адамдар туралы жаза жүріп касси роденберг ең алдымен сол кейіпкерлердің жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/13.wav,ол жәбірленуші қыздың есімін ашық жариялау газетінің саясатына қарсы шығу екенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/130.wav,қандай да бір адамнан сұхбат алмас бұрын ол жазылатын дүниенің қысқаша мазмұнын таныстырып олардың өздерінен тікелей жариялауға рұқсат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/131.wav,ғылыми америка журналының редакторлары кассидің жұмысына жоғары баға беріп жатты ол алдымен өз жазғандарының алғашқы жобасын кейіпкерлеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/132.wav,оның үстіне сұхбат берген адамдар әлеуметтік әлсіз топ өкілдері болғандықтан туыстарының немесе белгілі бір ұйымдардың қамқорлығында болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/133.wav,журналистикада бұл міндетті болмағанымен касси мұндайға ерекше көңіл бөлді ал бұл қамқоршылар кассидің үстінен арыздануы әбден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/134.wav,менің қызметімдегі ең басты ұстанымым жұмыс бабымен байланыс орнатқан адамдардың жеке басы мен олардың жеке өмірін қауіпсіздікте ұстаудеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/135.wav,оның кейіпкерлері жезөкше есірткі саудалаушылар секілді заңға қайшы әрекет етіп жүрген адамдар болғанына қарамастан касси олардың шын аты-жөнін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/136.wav,жасыратыны жоқ кейде әлгі кейіпкерлер мақаланың кей тұстарына келіспеушіліктерін білдіргенімен соңында оны жариялауға бәрі рұқсаттарын берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/137.wav,журналист ретінде роденбергтің мақсаты қоғам шеттетіп тастаған адамдар туралы халыққа кеңінен мәлімет беру еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/138.wav,ал сайтқа жарияланған мақаланың астына пікір жазғандардың ішінде мұндай жандардың оңайшылықпен басынан өткендерін бүкпесіз әңгімелей қоймайтынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/139.wav,айтып бұл кейіпкерлердің бәрі автордың жеке таныстары әлде бұрыннан араласатын адамдары болуы мүмкін екенін айтқандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/14.wav,алайда қайтыс болған адамның аты-жөнінің жариялануы бәрібір жәбірленуші қыздың да кім екенін білдіретін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/140.wav,оның орнына олардың лақап аттарын пайдаланды басынан өткен бөлісуге бірден келісті бұл мен үшін кейіпкерлерім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/141.wav,ал оқырмандар үшін бұл айтулы жаңалық дейді бұл туралы кассидің өзі мақалаға ақпарат жинау барысында касси кейіпкерлерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/142.wav,тіпті ол үй-күйсіз жандарды алғыс айту күні мерекесінде өз үйіне кешкі асқа да шақырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/143.wav,американың дәстүрлі журналистикасындағы дереккөздеріңмен дос болуға болмайдықағидасымен жақсы таныс болғанымен роденберг мына адамдар туралы мақала жазу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/144.wav,негізінен дереккөзбен достасу тәсілі бір ғасырдан астам уақыт бұрын пайда болған журналистиканың басты белгісі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/145.wav,кейде журналистер белгілі бір тақырыпты зерттеу үшін өзін басқа адам ретінде таныстыратыны белгілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/146.wav,мәселен бір замандарда ауруханадағы ем сапасы туралы мақала жазғысы келген әлдебір журналист өтірік ауру ретінде сол ауруханаға жатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/147.wav,кассидің де бұл тұрғыда үйсіз адам секілді көрініп солармен араласып кетуіне солай мәлімет жинауына болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/148.wav,қазір есіме алсам күлкім келеді кейіпкерлермен тіпті етене араласып кеткен кездерім де болдыдейді касси бірақ касси ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/149.wav,өйткені ол алдымен кейіпкерлері мен дереккөздерінің рұқсатын алып жазған кезде де олардың қауіпсіздігін сақтауды естен шығармады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/15.wav,енді мак фадден оқиғаның қалай болғанын сол жерде тұратын адамдардан сұрастырмақ болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/150.wav,роденберг журналист не жазса да бейтараптықты сақтауы керектігін жақсы білгенімен сериялық мақалаларында барынша өз кейіпкерлеріне жақындауға солардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/151.wav,әйтпесе оның кейіпкері роденбергке сұхбат бергеннен бізге пайда жоқ екен деген оймен келесіде жолатпай қоюы да мүмкін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/152.wav,сонымен қатар редакторлардың айтатын дереккөзге тым жақындап кетпеу керек деген ұстанымы әдеттегі қалыпты оқиғаларға ғана қатысты болса керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/153.wav,кейіпкердің сөзін сөйлеу бір жағынан мақалаға өткірлік қосатыны да рас ал кассидің кейіпкерлері осындай ерекше тың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/154.wav,психолог керол гиллиганның пікірінше этикалық шешім қабылдау әдетте қатып қалған заңдылықтарға емес қамқорлық этикасына яғни қоғам мен айналадағы адамдарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/155.wav,осы тұжырымдаманы өзге де ғалымдар іліп алып ақырында ол көптеген салаларда пайдаланыла бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/156.wav,гиллиганның тұжырымдамасына сүйене отырып өзгелерге деген қамқорлықтың күнделікті шешім қабылдауға қалай әсер ететіні туралы ойланыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/157.wav,роденбергтің көпжылдық тәжірибесі мен ғылыми америка журналының ұсынған еркіндігі жазылған мақалалар сериясының ерекше болып шығуына мүмкіндік берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/158.wav,үшін мәлімет жинаудың жалғыз жолы олармен достасу екенін түсінді жазылған дүние оқырмандардың сүйіспеншілігіне бөлене алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/159.wav,есте сақтайтын бір нәрсе сіздің көрген оқиғаңыз неше жерден қызықты және ерекше болса да сіздің журналистік біліктілігіңіз жетіспесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/16.wav,алдымен интервью берген жергілікті тұрғын майкл джамар тэйлордың өз қызына зорлық жасауы мүмкін екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/160.wav,төрт жыл бойы мақалалар сериясын жазу барысында роденберг бұл тақырыпты әбден түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/161.wav,әу баста жезөкшелік пен есірткіге тәуелділікке ұшыраған кейіпкерлеріне көмектесем деген сенімі төрт жылдың ішінде семіп ақыр аяғында бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/162.wav,бұл бір ғана жылда қалыптасып бір жылда ғана шешілетін нәрсе емес екенін түсіндімдеді роденберг ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/163.wav,осы оймен роденберг жұмысты соңына дейін жеткізбей төрт жыл бойғы еңбекті тоқтатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/164.wav,дейтұрғанмен оның осы тәжірибесі кейінгі жұмыстарында кедейлік тақырыбы туралы жазуына түрткі болып қана қоймай бұл проблеманы бүге-шігесіне дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/165.wav,кейін касси сол ғылыми америкабасылымында ғылыми тақырыпта қалам тербей жүріп журналистік еркіндіктің шын мәнінде не екенін түсінгенін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/166.wav,төрт жылдық жоба кассиге тек еркіндік беріп қана қоймай сонымен қатар журналистикада оқып жатқан өзіне еліктеп осындай тақырыптарда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/167.wav,студенттер одан кедей аудандағы әлгіндей адамдар туралы қалай жазу керектігін сұрағанда халықтың ішіне кіріп адамдармен сөйлесіңдер және оларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/168.wav,бірақ ол этиканың мұндай тәсілдерінің бұдан да үлкен тақырыптарды жазу кезінде қолданылмағаны абзал екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/169.wav,ақ шуылатты мақалалар сериясы көпшілік оқырманға есірткіге тәуелділік қылмыс пен өзге де келеңсіздіктердің қоғамға қандай зиян әкелетінін толық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/17.wav,шегуші алдындағы міндеттерін анықтау туралы айтамыз қатысы болуы мүмкін деген күдігін айтқан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/170.wav,соңғы жылдары жаппай кедейліктің төмендегені ақпарат құралдарының осы тақырыпты өзекті етіп көрсетуіне алып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/171.wav,керол гиллиганның қамқорлық этикасы олардың арасында әрине журналистика саласы да бар достасып еркін әңгімелесіңдер дейтін егер сенсус ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/172.wav,ал америкалықтардың өздерінде үкіметтің бұл мәселеге қаншалықты деңгейде араласуы керектігі жөнінде ортақ пікір жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/173.wav,үкіметтің кедейлікпен күрес саясаты жиі өзгеріске ұшырап отыратыны анық ал журналистердің бұл тақырыпта қалам тербеудегі жауапкершіліктері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/174.wav,ресми статистика бойынша әрбір он азаматтың біреуі заңсыз есірткі пайдаланады осы мәселені жазуда журналистердің қандай міндеттері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/175.wav,екінші дүниежүзілік соғыстан бері тұрақты түрде жетіліп келе жатқан журналистік шеберліктің басты талабы америкалық ақпарат құралдарында жұмыс істеумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/176.wav,ал сіздің осы кітапты оқып отырғаныңызға қарағанда сіз әлі тәжірибесіз және толығымен жоғары білімді журналист емессіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/177.wav,болашақ журналистер кездесетін ең үлкен мәселелердің бірі өзінің өмірлік тәжірибелерінде жоқ бұрын бетпе-бет келмеген жағдайларды саралап сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/178.wav,сіздің әлеуметтік деңгейіңіз бен этникалық ерекшеліктеріңіз жазып отырған тақырыбыңыздан өзгеше болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/179.wav,осындай кедергілерге тап болған кезде оқиғаны тереңірек түсініп оны түсінікті жазу үшін не істер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/18.wav,шериф те көршінің сөздерін құптап расында да тэйлор зардап шеккен қыздың әкесі екенін және оның осы зорлық қылмысына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/180.wav,осы орайда көкжиегіңізді кеңейтіп санаңызды аша түсу үшін көбірек оқуға қажеттілік бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/181.wav,газет-журналды көбірек оқыңыз түрлі танымдық бағдарламалар көріңіз өзіңізге таныс емес мәселелерді түсіну үшін сол тақырыпқа ынтаңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/182.wav,толығырақ ақпарат алу үшін қажетті сілтемелер касси роденбергтің оқиғасы ғылыми америка журналының тарихына кіретіні анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/183.wav,алаш айнасы журналисі ұлттық университетің курс студенті кезінен оқиға мен кейіпкер іздеп жүретін студент өз кәсібіне адалдықты кейіпкерлеріне деген адалдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/184.wav,оның кедейлік пен қоғамдық індеттер туралы жазғаны көпшіліктің ықыласына бөленді оның жоғары курстарда жазған журналистік зерттеулері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/185.wav,студентке алматыдағы үй-жайы жоқ жандар туралы жазу тапсырма берілді таныса жүріп түрлі тағдырларды зерттеді әлеуметтік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/186.wav,дерек жеткілікті ақпарат бар дегенмен де жас журналист зерттеуіне көңілі толмады ол осы жандардың қауымына еніп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/187.wav,материал соңында журналист кембағалдар қауымындағы күннен соң мен осы топтың арасында қалып қою қатерін сезіндім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/188.wav,жазып жүрген студенттермен байланыс орнатуына мүмкіндік берді миссиясы мен азаматтық кәсіби парызы дегіміз келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/189.wav,дәріс соңында этика мен дереккөздерді қорғау арасында тепе-теңдікті ұстау қоғамның осал топтарымен сөйлесу дереккөзбен дос болу журналистік кәсіби ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/19.wav,енді мак фадден зардап шегушінің жеке бас құпиясын қорғай отырып бұл оқиғаны қалай жария ету керектігі жайлы нақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/190.wav,өйткені өзім де соған бейімделе бастағанымды сездім деп жазды дәрістің негізгі терминдері журналистикадағы оқиға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/191.wav,ақпараттық технология көмегімен оқиғаға қатысу журналистикасы материалды берудегі жаңа форма ретінде қабылданып жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/192.wav,гиллиганның қамқорлық этикасыэтикалық шешім қабылдау әдетте қатып қалған заңдылықтарға емес қамқорлық этикасынаяғни қоғам мен айналадағы адамдарға деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/193.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары журналистік еңбегіңіздің дереккөздеріңізге әсер ету мүмкіндігін зерделеңіз сіздің жазғандарыңыз кейіпкерлеріңізге қандай да бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/194.wav,оқиғаны барынша шынайы және қызықты жеткізу мен дереккөздің қауіпсіздігін сақтауда тепе-теңдікті қалай сақтауға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/195.wav,сіз мақаланы жазу барысында қандай да бір келісім жасасқан болсаңыз оқырмандарыңыз сол туралы білуі тиіс пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/196.wav,әлеуметтік әлсіз топ өкілдері туралы мақала жазбастан бұрын редакторыңызбен ақылдасыңыз гиллиганның қамқорлық этикасына сипаттама беріңіз сіз кейіпкердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/197.wav,кейіпкер немесе дереккөздермен журналистердің достасуы қандай жағдайларда дұрыс қандай жағдайларда бұрыс болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/198.wav,кәсіби журналистер қауымдастығы кодекстерінің ортақ талабы бойынша журналист өз жұмысында анонимді кейіпкер туралы ережелеріне шолу жасаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/199.wav,бақылау жұмыстары сіздің ойыңызша анонимділік қандай жағдайда орынды қандай жағдайда орынсыз кей сыншылардың анонимді дереккөз жиі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/2.wav,сіз сұхбат алардың алдында адамдарға не айтар едіңіз кәсіби мамандар мен университеттегі ұстаздардың берген ақыл-кеңестерін қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/20.wav,алайда зардап шегушінің аты-жөнін жарияламай жеке бас құпиясын сақтай отырып жариялау біздің мақсатымыз деді сонымен қатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/200.wav,иммерсиялық журналистикаға жүгіне отырып мәселеге тереңінен бойлау тақырыпты жете түсінуге көмек бере ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/201.wav,журналистің осылайша тым жақыннан зерттеуі мен тереңге бойлауының қандай да бір негативті әсерлері бар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/202.wav,жылдың күзгі семестрінде басылымының бас редакторы франсес парришке қарамағындағы редакторлардың бірі түн ортасында қоңырау шалып бір студенттің қайтыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/203.wav,денсаулығына байланысты бір тоқсанға академиялық демалыс алып кеткен абби қазанның інде көз жұмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/204.wav,университет апталығы дереу бұл ақпаратты газет бетіне де интернет нұсқасына да салып жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/205.wav,оқиғаға қатысты әдісімен ақпарат жинау қайтыс болған студент абби керрол еді дегенмен болған жайды егжей-тегжейлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/206.wav,бұл тұрғыда редакция алдымен мен секілді әлеуметтік желілердің көмегіне сүйенбек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/207.wav,әлеуметтік желілер жеделдік тұрғысынан тиімді болғанымен мәліметтің дұрыстығына келгенде оны сенімді дереккөздеріне жатқызу қиын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/208.wav,парриш пен оның редакторы бұдан хабардар болғанымен жұмыс барысында мұндай қателікке бой алдыру қалыпты іс еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/209.wav,бас редактордың барынша кеңейтілген ақпарат бер деген тапсырмасын орындау үшін әлеуметтік желі арқылы сұрау салып мәлімет жинауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/21.wav,тэйлорды тони браун өлтірген болуы тиіс деген ой мак фадден үшін тағы бір қиындық тудырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/210.wav,парриш керролды танитын ол басылымы студенттің қазасы жайлы ақпарат жинауда бұған барлығыңыз бір кісідей жұмыласыз деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/211.wav,редакцияның тағы бір мүшесінің қоңырау шалып не үшін әлеуметтік желіде бұлайша сұрау салып жатқанын сұрағанға дейін білген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/212.wav,парриш редактордың бұл әрекеттерінен бейхабар еді керролдың қайтыс болуы шынымен де құпиясы мол таңғаларлық оқиға болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/213.wav,хабардың түннің бір келуімен қатар редакцияның да түнделетіп ақпарат жинауы редактордың жалпы редакцияның оқиғаға сақтықпен қарай алмағандығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/214.wav,ең сорақысы керролдың таныстарының біразы оның қайтыс болғанын осы басылымының пен парақшасынан естіп білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/215.wav,ал басылымы ең алғаш дереккөз ретінде пайдаланған фейсбуктегі жазба артынша өшіріліп тасталған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/216.wav,керрол университет кампусында танымал студенттердің бірі болғандықтан оның достары да көп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/217.wav,парақшасындағы керролдың қаза болуына байланысты жазылған жазбаға жауап ретінде парриш керролдың туыстарының бірінен мынадай жауап алды мына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/218.wav,университет қабырғасында көптеген іс-шараларға атсалысып жүретін мен тіпті бұл туралы айтарға сөз таппадым жазба фейсбукке тарап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/219.wav,сіздер мәселенің қалай болғанын нақты білетін біреуден яғни оның туыстарынан сұрасаңыз да жетіп жатыр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/22.wav,тони браун зардап шеккен қыздың өгей ағасы болғандықтан тэйлорды жасаған қылмысы үшін атып өлтірген екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/220.wav,краудсорсинг әдісі ақпарат жинаудың ең жедел түрі болғанымен кей жағдайларда бұл әдісті қолдану кері әсерін беріп жататын кездері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/221.wav,осы жолы да парриш бір шикіліктің бар екенін біліп дереу өзі іске кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/222.wav,алайда бұл ақпарат ресми расталмаған еді ал басылым редакциясы оны мақалада атамай кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/223.wav,редакциясы керролдың өліміне қатысты бірнеше адамнан мәлімет жинады осының нәтижесінде керролдың өзіне қол көтеру жасағаны анықталды бірақ шын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/224.wav,студенттің қаза табуын жазу қиын болса оның өзіне қол көтеру жасағаны туралы ақпарат тарату тіптен қиынға соқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/225.wav,не де болса тілшінің бұл тұрғыдағы міндеті ақиқатты анықтап оны қаз қалпында оқырманға жеткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/226.wav,ал екінші жағынан тілші қаралы үй мен қайтыс болған жанға құрметпен қарауы да керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/227.wav,қаралы отбасы мүшелері бұл жайды жасырып қалғысы келуі де мүмкін мұны журналистер ескере отырып халықтың қажеттілігі мен тілектерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/228.wav,бұл өз кезегінде мақаланың жазылуын тіпті күрделендіріп жіберді немесе басқа да әлеуметтік желілерді қолдану интернет тілшілер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/229.wav,бірақ өзге құралдар секілді оны орынсыз қолданудың пайдасынан зияны мол болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/23.wav,сіз қалай ойлайсыз мак фадден осы оқиғаны жазуы тиіс еді мак фадден қолымызда мәліметтер бар браун ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/230.wav,төменде жарияланған мәліметтерді пайдалануға арналған бірқатар кеңес тексер жарияланған ақпараттардың барлығы дұрыс емес ол үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/231.wav,әлеуметтік желі секілді көпшілікке ортақ жерлерден ақпарат алу заңнамалық тұрғыда дұрыс болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/232.wav,дегенмен белгілі бір жерден алған ақпараттың қай жақтан келгенін оқырманға тыңдарман мен көрерменге қоса айту сіздің кәсіби әдебіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/233.wav,сілтеме бұл мәселеде ешқандай да сот жоқ екінші жағынан ақпаратыңыз жалған болса жауапкершілік сізге емес дереккөзіңізге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/234.wav,сонымен қатар мүмкін сіздің ақпарат алған дереккөзіңіз ол ақпаратты сізге бергісі келмеген болуы да ықтимал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/235.wav,бұқаралық медиадағы мәліметтер секілді әлеуметтік желілердегі ақпараттар да ескіріп кеткен болуы әбден мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/236.wav,сондықтан рұқсатын алыңыз жарияланған уақытты ескеріңіз оны жоққа шығаратын өзге ақпарат шыққан болуы ықтимал зерттеңіз және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/237.wav,.ғаламтор мен өзге де желілер алғашқы дереккөз ретінде жақсы болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/238.wav,әлеуметтік желідегі көп әңгімелердің бірінен гөрі нақты кейіпкер немесе куәгердің айтқаны сіз үшін құнды мәлімет болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/239.wav,мақала студенттер газетінде жарияланып кеткенге дейін керролдың ата-анасы бұл туралы айтқысы келмеген еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/24.wav,өйткені оқиғаға қатысы бар жандардың туыстығы жәбірленушінің кім екенінен хабардар етіп қояр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/240.wav,дегенмен тек олардың ақпаратына ғана сүйеніп материал дайындауға болмайды ал парриштің алғашқы дереккөзі университеттің басшылығы болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/241.wav,ол әлеуметтік желілердегі жағдайды білгісі келген деканмен жолықты парриш кейін университеттің вице-президентімен жолығып оқиға жайында пікірін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/242.wav,ол да қазаның қалай болғаны туралы ештеңе айтпады тек бұның студенттер үшін қаншалықты ауыр болғанын әңгімелеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/243.wav,яғни дереккөздің ешқайсысы қазаның себебі жайында айта алмағандықтан басылымы да ол туралы айта жаза алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/244.wav,газетінде жарияланған материал мен әлеуметтік желілерде тарап кеткенінен кейін оқырмандар редакцияға осы мәселе бойынша хат жаза бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/245.wav,дегенмен парриш қаза жайлы тағы да қажетті мәліметтер жинауға кірісіп басылым мәселеге қатысты студенттердің пікірін жариялай бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/246.wav,бұл материал бір жылдан кейін яғни абби керрол қозғалысының қазаның себебін анықтағаннан кейін жарияланды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/247.wav,донна керрол жұрттың бәрі жиналғаннан кейін күйеуінің қолынан ұстап тұрып былай деді абби біз үшін өте қымбат жан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/248.wav,абби керрол қозғалысыатты өзіне қол көтерудің алдын алу шеруі қыркүйек сенбі күні университетінде ұйымдастырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/249.wav,аббиді еске алу шара өмір және ар бағдарламасы резиденттері департаментінің демеушілігімен өтті керрол университетінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/25.wav,зорланған қыздың оған күдіктінің және оны өлтірген адамның өзара қарым-қатынасы полиция қызметкерлері тарапынан расталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/250.wav,ол қаза тапқаннан кейін яғни былтырғы қазанда донна керрол американың өзіне қол көтерудің алдын алу ұйымы арқылы осы қозғалысты бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/26.wav,алайда мак фадден және газетінің редакторлары қыздың жеке бас құпиясын сақтау үшін қабылдаған этикалық шешімдері бұл оқиғаның қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/27.wav,бірнеше рет ақылдасқаннан кейін редакция мүшелері зардап шеккен қыздың аты-жөнін ашық жазбау керек деп шешті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/28.wav,зорлау қылмысы жәбірленушінің атына кір келтіретін болғандықтан журналистер жәбірленушінің жеке бас құпиясын сақтауы тиіс болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/29.wav,әрине біздің негізгі мақсатымыз мүмкіндігінше көп мәлімет тауып халықты хабардар ету болды дейді редакция мүшелері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/3.wav,редакция тарапынан түсініктемелерді оқырмандар қаншалықты керек ететіндігін не болмаса қаншалықты лайықты екенін ойланып көріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/30.wav,жәбірленушінің жеке бас құпиясын қорғау мақсатында оқиға болған көше нақтыланбады алайда жас қыздың да құқығын қорғап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/31.wav,заңды түрде зардап шегушінің есімін жария етуге рұқсат етілгенімен оның кәмелеттік жасқа толмағандығы басылым басшыларына осындай шешім қабылдауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/32.wav,ол мектеп оқушысы еді қыздың кәмелетке толмағандығы осындай шешім қабылдауға түрткі болды екінші шешім оқиға болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/33.wav,шағын қала болғандықтан көшенің атын жариялағаннан кейін тұрғындар қызды танып қоятын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/34.wav,оған қоса редакция тобы қыздың қылмыскердің және оны өлтірген адамның арасындағы қарым-қатынастарды нақтыламаған жөн деп шешті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/35.wav,газеті болған оқиғаға қатысты басты деректерді жариялай отырып зардап шеккен қызға қатысты жеке мәліметті қорғай алмайтындарына көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/36.wav,айтуы бойынша журналистердің заңды түрде көптеген нәрселерді ашық жазуына құқығы бар бірақ барлық нәрсені жариялауға рұқсат беру әділеттілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/37.wav,басқа газеттер оқиғаға қатысы бар адамдардың атын атап түсін түстегенде бұлардың жалпылама баяндауы олармен арадағы бәсекелестіктеріне кері әсер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/38.wav,шотландиялық философ росстың пікірінше адам баласының іс-әрекетінің дұрыс болуы іс-әрекеттің нәтижелеріне байланысты емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/39.wav,біреу іс-әрекетінің дұрыс болғанын қаласа төмендегі жеті қағиданы ұстануы керек жұмысыңа адалдық берген уәдеңде тұру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/4.wav,онлайн жарияланған мәліметтерді алып тастау немесе өзгерту өте сирек әрі өте мұқият атқарылатын іс-шара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/40.wav,бізде этика заңдары бар және біз оларды ұстануымыз қажет росс қателікті түзету біреуге зиян келтірген жағдайда кешірім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/41.wav,алғыс білдіру саған жақсылық жасағанға алғысыңды білдіріп жақсылыққа тек жақсылықпен жауап қайтару ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/42.wav,зиян келтірмеу ешкімге зиян тигізбеу әділдік пайда мен зиян арасындағы тепе-теңдік пайдалы болу басқаларға мүмкіндігінше жақсылық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/43.wav,зардап шегушінің аты-жөнін жариялауда нақты шешімге келе алмасаңыз ең болмаса мына екі парызды басшылыққа алу керек жұмысыңызға адалдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/44.wav,өзін-өзі жетілдіру тұрақты даму сіздің міндетіңіз шындықты айту өйткені сіз әу баста-ақ оқырманға барлық шындықты жеткіземін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/45.wav,сізге абырой беретін қасиеттің бірі осы алайда оған қоса сіздің басқа парызыңыз бар яғни жәбірленушінің жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/46.wav,өйткені адамның аты-жөнінің жариялануы оған үлкен зиян тигізуі мүмкін арада үш жыл өтіп зардап шегуші он ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/47.wav,қыздың кәмелет жасына келгеніне қарамастан айтуы бойынша оның есімі болашақта жарық көретін мақалаларда айтылмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/48.wav,алайда қылмыскерлер тэйлор мен браунның арасындағы қарым-қатынасты жарияламау шешімін газеті қайта қарастырып өзгертуі мүмкін екендігін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/49.wav,зардап шеккен қыз кәмелет жасына жеткендігіне орай бұл жағдайға байланысты барлық мәліметтер сот шығарған құжаттар негізінде қазір көпшілікке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/5.wav,бақылау жұмыстары газеттің қабылдаған шешімін түсіндіру үшін арнайы баған жазу керек пе бұл туралы пікіріңіз қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/50.wav,күнделікті жаңалықтарда зардап шеккен қыздың есімі оның және қылмыскерлердің арасындағы қарым-қатынасты қылмыс жасалған көшенің аты келешекте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/51.wav,жария болуы мүмкін болса да журналистері қыздың жеке бас құпияларын қорғауды тоқтатпауды өздерінің парызы деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/52.wav,атаққұмар журналистер осындайда сенсация үшін біреудің жеке құпиясын жарияламауы керек әрқашан былай ойлауға тырысыңыздар ол жағдайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/53.wav,бастысы жоғарыдағы оқиға оның жас кезінде мансабының енді ғана басталған шағында кездескеніне қуанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/54.wav,өйткені кейін әбден сақа журналист болған кезде осы іспен танысқанда жәбірленушінің жеке мәліметтерін жариялап жіберуі де мүмкін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/55.wav,жақын сүйетін адамыңыз болса ше деді ол іштей жалғыз ойын жақсы ұсыныс жұмыс іздеу этикасындағы екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/56.wav,эмили парнель өте үлгілі түлек барлық нәрсені жоғары деңгейде кәсіби түрде жасағанды ұнатады университетте ол алдыңғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/57.wav,бағасы да өте жоғары университет қабырғасындағы түрлі шараларға қатысып көшбасшылық қырымен танылды түрлі тағылымдамалардан өтіп жүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/58.wav,жұмысты жарты жыл бұрын іздей бастағанына қарамастан әлі күнге дейін оны шақырған жер болмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/59.wav,оның арманындағы жұмысы шығысындағы қалалардың біріндегі жарнама агенттігінде есеп менеджері болу еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/6.wav,газеті шетел азаматының қауіпсіздігін қорғау үшін оның тегін алып тастауды жөн көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/60.wav,алайда диплом алатын күн жақындаған сайын жұмыс таппағанын уайымдай бастады бірнеше жерге кездесуге барғанынан түк шықпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/61.wav,бір рет қана сұхбатқа бір компания шақырғанымен кейін қайта қоңырау шалған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/62.wav,профессоры оған бостондағы коннектив атты онлайн маркетинг фирмасына адам керек екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/63.wav,жұмыс табылар емес ақырында бір жұмыс табылғандай болды сату жағын ұната қоймағанымен бұл жұмыс жоқтан жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/64.wav,екі рет сұхбаттасудан өткеннен кейін бірден жұмысқа қабылданды парнель қатты қуанды кампусқа қайтып келгеннен кейін парнель ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/65.wav,жұмысы соншалықты кісі қызығарлық емес дегенмен басқа таңдау да жоқ джош мюррей парнельге қарағанда басқаша салмақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/66.wav,өйткені бір сабақ алып оқуды тағы бір семестрге созып соңғы семестрді лос анджелесте оқымақ болып шешкен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/67.wav,парнель секілді ол оқуды мамыр айында емес желтоқсанда аяқтамақ жұмыс туралы ойлағанымен әзірге іздестірген жоқ қарашаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/68.wav,ол нью-йоркте жарнама агенттігінде саласында жоспарлау немесе есептеу менеджерлік қызметінде жұмыс істегісі келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/69.wav,жіберген түйіндемелеріне бес жерден жауап келгенімен сұхбаттан кейін жұмысқа қабылданбады университетті бітіргеннен сегіз айдан кейін үміт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/7.wav,сіздің ойыңызша басқа қандай жағдайларда жарияланған мәліметті өзгертіп не болмаса алып тастауға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/70.wav,тамыз айында компаниясы оны сұхбаттасуға шақырды бір аптадан кейін жұмысқа қабылданды міндеті сатылымды үйлестіруші сол кезде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/71.wav,алғашқы жұмыс күні бірнеше қағазбен жұмыс істеп одан кейін негізгі міндеттерімен танысу үшін күндізгі курсқа қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/72.wav,бір жағынан алғашқы жұмысындағы қиындықтарды ойласа екінші жағынан осы жердегі мол мүмкіндіктер естен кетпей қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/73.wav,бостондағы фирмада жұмыс істеуге келіскеннен кейін бір апта ішінде парнельге жұмыс тауып беруші агент қоңырау шалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/74.wav,оның айтуынша нью-йорктегі жарнама агенттігі маркетинг үйлестірушісін іздеп жатқанын сол орынға парнельді ұсына алатынын жеткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/75.wav,парнель туралы ақпаратты ол тауыпты бостонға онсыз да барғысы келмей жүрген парнель бірден келісім берді сұхбатқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/76.wav,нағыз ойындағы жұмыс осы екен сұхбаттасу кезінде ол өзінің бостоннан шақырту алғанын да айтты ақырында оны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/77.wav,бірі өзінің қалаған жұмысы сүйікті қаласы болса екіншісі онша ұната қоймаған бірақ өзара құжатқа қол қойып келісім-шарт жасап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/78.wav,ата-анасы оған өзің қалаған жерде жұмыс істе десе оқытушысы келісімшартты бұзбауға кеңес берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/79.wav,дегенмен парнельдің алдыңда қиын таңдау болды бұл жолы ол ата-анасымен және оқытушысымен ақылдасты оның орнына сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/8.wav,бүгінгі дәрісте жапа шегушілер туралы шешім қабылдау зорлау құрбанының жүзін жасыру мақсатында оқиғаны ойластыру журналистің қоғам мен зардап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/80.wav,компаниясында ассистент ретінде екі апта жұмыс істегеннен кейін мюррей компанияға әбден сіңісіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/81.wav,бірақ бір оқиға болды қыркүйектің күні оған басқа бір компаниядан хат келді бір кездері сол компанияға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/82.wav,мюррей әлі жұмыс таппағанын айтып шақыртуды қуана қабыл алатынын жеткізді әрине қазіргі жұмысы туралы ол жасырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/83.wav,негізінде студент кезінен бері мюррей дәл осы қызметті армандаған еді енді қазір сол мүмкіндікті жіберіп алғысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/84.wav,осы туралы ол да өз профессорына хат жазып кеңес сұрады сенің жұмысың бар жаман жұмыс емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/85.wav,кеше ғана жұмысқа кіріп қайта шығып кеткенің этикаға сай емесдеп жауап берді профессор ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/86.wav,сонда да мюррей жаңа жұмысқа ауысатын болып шешті кейінгі ұрпақ әлеуметтанушылар қазір жылы туған адамдардың санының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/87.wav,ғалымдардың зерттеуінше аға толқын кейінгі жастардың моральдық құндылықтардан алшақтап кеткенін әдептерін жоғалтқанын үлкенге құрмет дегенді ұмытқанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/88.wav,алайда дәл осы уақыт аралығында дүниеге келген адамдардың американың дамуына қосқан үлесі зор болған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/89.wav,мінез-құлық жағынан да сол заманда дүниеге келгендер өздеріне сенімді ойларын ашық айта алатын жаңа идеяларға ашық адамдар екені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/9.wav,жасар джонатан мак фадден оңтүстік каролинада орналасқан университетінің жылғы түлегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/90.wav,осы кейінгі ұрпақ өз ата-аналарымен де көп жағдайда пікірлерінің қабыспай жататынын байқайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/91.wav,жылдар аралығында туғандар біреудің ақылына құлақ аса қоймайтын өздерінің дегендерін істейтін адамдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/92.wav,көп жағдайда жұмыс орындары да осы азаматтарды сол қасиеттері үшін сынап жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/93.wav,әлеуметтік желілерді минут сайын тексеріп тұрақты түрде біреулерге хат жазу әдеті кейінгі ұрпақтың қанына сіңіп кеткендей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/94.wav,бірі зорлау құрбанының жүзін жасыру мақсатында оқиғаны ойластыру журналистің қоғам мен зардап шегуші алдындағы міндеттерін анықтауға арналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/95.wav,қазақстан қоғамында бала мен жас қыздарды зорлау фактісі өте жиі кездесуі журналистерге сезімтал тақырыпқа үлкен жауапкершілікпен қарауды талап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/96.wav,жаңалықтарынан көкшетауда жасар қызды зорлады деген күдікпен соқталдай жігіт ұсталды ол өзінің азғындық ойын қала шетіндегі молада жүзеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/97.wav,апта бойы аяғынан тік тұрып іздеген полиция жастағы күдіктіні теміржол вокзалында қолға түсірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/98.wav,соттың нәтижесін күтеміз егер біз күткендей нәтиже болмаса қатаң жазаламаса онда жоғары жаққа жазамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/494+/99.wav,бірақ мәселе онда емес курста екі кейс келтірдік білмеймін әлі табылмай жатыр бірнешеуі мойындады кейбіреулері мойындамай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/1.wav,біріншіден видеоға түсірген жоқ бірақ бұл жерде шараға келмегенін ескеруге болады екіншіден оған жеңімпаздың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/10.wav,әлде луиза даннан жеке сұхбат беруін өтіне ала ма сондықтан ол журналистік стандарттар мен этика мәселесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/100.wav,біреудің қаза болғаны туралы хабарды оның отбасы әлі естімей тұрып қоғамның білуі міндетті ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/101.wav,стандарты бойынша журналистер жұртқа тиетін кесірді қалыңдатпауы тиіс керісінше адамдарға келер зиянды азайтуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/102.wav,егер қаза болған адам танымал болса әрі қоғамның бұл жағдайды білуі маңызды болса медиа ақпаратты жылдам тарата алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/103.wav,мысалы қала мэрін біреу атып кетсе жаңалықтар қызметінің барлығы бұл туралы хабарлайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/104.wav,этика бойынша мамандардың көпшілігі бұның жағдайға орай болатындығын ескертеді бірақ байкерлер бұл қатарға жатпайды сондықтан ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/105.wav,бұл өзіңізге қандай қарым-қатынастың болғанын қаласаңыз басқаларға да солай қарау туралы ежелгі өсиеттен шығатын ұғым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/106.wav,зиянын азайту кәсіби журналистер қауымдастығының этика кодексінің үшінші элементі зиянды азайту яғни сіз өзіңізді мүдделі тараптардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/107.wav,мәселе этикаға келіп тірелгенде қалай әрекет ету керектігін әріптестермен талқылаудың көмегі мол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/108.wav,бұрынғы президенті фред браун этика кодексінің зиянды азайту бөліміне түсіндірме төмендегідей жазған бұл оқиғаны айтсаңыз кім жапа шегуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/109.wav,уэйко оқиғасында ғана емес осыған ұқсас өзге де оқиғаларда мұндай ақпаратты қоғамдық медиадан есту қиынға соғар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/11.wav,видео-журналистер көп жағдайда аутсайдерлер түсірген немесе жаңалықтар қызметінің мұрағатынан алынған видеоларды пайдалану барысында бірқатар мәселеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/110.wav,бұл жағдайда өзіңізді атыстан қаза болғандардың туған-туыстарының орнына қоясыз бұл адамға эмоционалды соққы болуы мүмкін браун ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/111.wav,өзіңізді қаза болғандардың туыстарының орнына қойып көріңіз сіз қандай қарым-қатынасты қалаған болар едіңіз ақиқатты айтудың қоғамға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/112.wav,медиа қаза болғандардың ішінде жергілікті тұрғындардың бар-жоғын білгісі келді олардың арасында қоғам қайраткерлері жоқ еді қоғам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/113.wav,оқиғаның бақылап отыруды қажет ететін тұсы атыс құрбандарының аты-жөні бірақ тізімді тезірек жария ету маңызды ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/114.wav,әлде туған-туыстарына хабарлап болған соң жариялағаны жөн бе еді үні естілмейтіндердің дауысын жеткізу өзгенің жағдайын баяндау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/115.wav,жаңалық жазу және редакциялау атты сабақты оқығысы келмеген бірақ университетті тәмамдау үшін бұл міндетті сабақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/116.wav,осы сабақты оқи бастағаннан кейін жаңаша ойлар мен идеялар келіп сабаққа ынтасы оянды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/117.wav,нақтырақ айтар болсақ ол ақпарат жазу мен жергілікті жаңалықтарға назар аудара бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/118.wav,джеллет өмірде болған оқиғалар туралы жазуға құмартып әрқашан өзімен бірге диктофон алып жүретін болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/119.wav,тіпті саясатқа деген ынтасы артып алғаш рет дауыс берді тоқсан аяқталғаннан кейін осы қабілеттерін ары қарай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/12.wav,дегеніміз фирмалар қоғамдық мемлекеттік мекемелер мен басқа да бірлестіктер өздері дайындап журналистерге беретін веб-сайттарында орналастыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/120.wav,осы мақсатта жергілікті фотографпен бірлесіп жұмыс істейтін болып шешті фотограф джорджиа штатындағы африка-америка қатынасы туралы фоторепортаждар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/121.wav,ол бірнеше жылдан бері осы аймақта жұмыс істейтін болғандықтан керек адамдардың бәрін жақсы танитын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/122.wav,сұхбат берген адамның бірі жасар азамат өз замандастарының көпшілігі әкесіз өскенін айтып ер адамдардың ортасында көбірек болу үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/123.wav,бұл жерде джеллет пен фотограф қана ақ нәсілді еді сонымен бірге әйел затынан да екеуі ғана болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/124.wav,джеллеттің міндеті тиісті адамдардан сұхбат алу джеллеттің бірінші тапсырмасы шаштараздағы адамдардан сұхбат алу болды джеллеттің тұратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/125.wav,ал мына жерде халықтың пайызы шыққан тегі африкалық америкалықтар болса тек пайызы ғана ақ нәсілділер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/126.wav,режиссер элизабет барреттің жылы түсірілген камералы бейтаныс атты деректі фильмінде колин лоу есімді режиссер камера деген қару дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/127.wav,осы сөз джеллеттің есіне түсіп шаштаразда ыңғайсыз жағдайға тап болуына да осы камера себеп болғанын түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/128.wav,адамдарға сұрақ қойып олардың жауаптарын камераға түсіріп жатса оның үстіне таптық және нәсілдік ерекшеліктері мен мұндалап көрініп тұрса кім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/129.wav,сәл кейінге шегінсек әлгі деректі фильмде режиссер американың ең кедей аймағы саналатын шығыс кентукки тұрғындарының тұрмысын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/13.wav,файлдар мен файлдарын қолдану сол арқылы компания немесе агенттік ақпараттық контентін бақылап отыра алады яғни баспасөз хабарламасының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/130.wav,сауда департаменті режиссер техастағы жылдардағы кедейлік пен жоқшылық туралы фильм түсіруге тапсырыс береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/131.wav,өткен ғасырдың алпысыншы жылдары кедейлік пен жоқшылық ең басты мәселесі болғаны анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/132.wav,кейіпкері ретінде алған шахтерді әлдебір азаматтың үй жағында түсіріп жатқанда үй иесі оконнерді атып тастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/133.wav,біреулер мұны қылмыс десе енді біреулер режиссер танымайтын адамның ауласына рұқсатсыз кіргенін айыптап атқан адамды ақтап алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/134.wav,америкалық философ этикалық мінез-құлықтың әділеттілік моделін құру үшін джон лок пен жак руссоның философиясын қолданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/135.wav,сонымен қатар бұл философия иммануэль канттың адамдар құрал ретінде пайдаланылмауы керек деген ойымен астасып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/136.wav,роулдың пікірінше қоғамдағы ең бірінші қажеттіліктер мен игіліктер адамдарға теңдей берілмесе кейін ол қоғамдық мәселе асқынып кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/137.wav,байлық пен билікке негізделіп кедей мен әлеуметтік әлсіз топ өкілдерінің құқығын аяққа таптайтын шешім қабылдауды қоғамнан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/138.wav,мүлде жою және әр адамның тең деңгейде мүмкіндікке ие болуын қамтамасыз ету үшін роул надандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/139.wav,соның бірі деректі фильм түсіруші хюг оконнер барреттің жоғарыда аталған деректі фильмі осы туралы еді пердені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/14.wav,дегенмен видео-журналистер архивтен алынған ескі видео немесе ғаламтор-сайттардан мысалы алынған видеоның үзінділерін қалай қолдану керектігін білуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/140.wav,роулдың пікірінше адамзат қашан да қоғамдағы ең әлсіз топтарды өздері белгілеп оларды қорғап қатерді барынша азайтуға жұмыс істемек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/141.wav,сол кезде әр адамның тең екенін көреміз осы кезде өзінің ішкі сезімдерін таразыға салып көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/142.wav,профессордың мұндай тақырыптарды қозғауға деген ұмтылысын жоғары бағалай келіп ең бастысы ешкімге зиянын тигізіп ешкімнің абыройына нұқсан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/143.wav,жаңалық жазу және редакциялаупәнінен берген профессордан кеңес сұрады сенің жобаң бар болғаны көргенің мен естігеніңді баяндау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/144.wav,сен ешқандай да жаңалық ашып жұрт білмеген дүниені таныстырайын деп жатқан жоқсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/145.wav,ол жердегі адамдар да сенің сұхбат алуға келгеніңді камераға түсіріп жатқаныңды көріп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/146.wav,сен олардың абыройына ешқандай да зиян келтіріп жатқан жоқсың деді профессор жұмысын ары қарай жалғастырып мақсатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/147.wav,джеллеттің барған көрмесі жетістік еді бірнеше адамның еңбектері мен жетістіктері паш етілетін жер көпшілік үшін бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/148.wav,қазір тренинг және зерттеу институтында инструкциялық дизайн бойынша тағылымдама өткізіп жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/149.wav,тәртіп сақшыларына жыныстық және гендерлік әлімжеттікке қарсы күрес бойынша электронды оқу курсынан дәріс оқиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/15.wav,бірде даниэль спаркман құқық қорғау органдары ірі есірткі ұстаған жерге барды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/150.wav,тағылымдама аяқталғаннан кейін ол аймағында фермерлікті оқытатын коммерциялық емес ұйым құрмақшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/151.wav,оның әлгі фотографпен бірлесіп жасаған жобасы қоғамдағы кейбір адамдардың жағдайы мен басынан өткен оқиғаларын көпшілікке жеткізу керектігі жөнінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/152.wav,біз нәсілімізге білім деңгейіміз бен әлеуметтік деңгейімізге байланысты қоғамда өзгелерден артығырақ өмір сүрсек онда бұл бізге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/153.wav,мәнерлеп сырғанаудан әлем чемпионы денис теннің жарақаты туралы ақпарат сол секундте әлеуметтік желілерде жарық жылдамдығындай тарап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/154.wav,бұл оқиға жайлы ресми деректі мәдениет және спорт министрі өзінің желісінде жиі-жиі жариялап отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/155.wav,әр нәрсе өзінше бір оқиға дейді қазақстандағы әлеуметтік медиа ықпалы туралы тоқталсақ денис тен қазақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/156.wav,теннің жанасынан тікелей эфир жүргізген азаттық радиосының онлайн жұмысына қатысқан мыңдаған желінің пайдаланушылары көңіл айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/157.wav,әлеуметтік медиа күші қоғамдағы үні естілмейтіндердің дауысын жеткізуде қоғамдағы әлеуметтік топтардың жағдайын баяндауда ең тиімді платформа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/158.wav,курсты қорытындыласақ әлеуметтік медианың ықпалы артуы қылмыстан зардап шегушілерді бәсекелестер қысымын ақпаратқа бірінші қол жеткізуді әртүрлі дереккөздерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/159.wav,әлеуметтік медиа онлайн-технология арқылы пайдаланушылардың бір-бірімен байланыс орнатып тұтыну конентін жасауына мүмкіндік беретін ғаламторда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/16.wav,мұндай жағдайда медиаға қажетті видео мен суреттерді полиция баспасөз мәслихаты барысында ұсынатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/160.wav,журналистік этика және стандарттар медиа ұйымдар мен кәсіподақтар негізге алатын кодекстер мен кәсіби журналистиканың этикалық принциптері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/161.wav,джон роулдың әділеттілік моделі қоғамдағы ең бірінші қажеттіліктер мен игіліктер адамдарға теңдей берілмесе кейін ол қоғамдық мәселе асқынып кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/162.wav,бірнеше сағатта спортшымен қоштасқан посттар мен пікірлер саны миллионнан асты дәрістің негізгі терминдері өзіндік жұмыстар тапсырмалары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/163.wav,әлеуметтік медианың қылмыстан зардап шегушілерды жариялаудағы ықпалы туралы не айтасыз бәсекелестер қысымы және ақпаратқа бірінші қол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/164.wav,әлеуметтік және экономикалық теңсіздік туралы журналистік материал жазу барысында қандай этикалық ережені негізге аласыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/165.wav,кәсіби журналистер қауымдастығының этика кодексінің негізгі төрт қағидатының біреуі басқаларынан басым болуы мүмкін бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/166.wav,қоғамдық ақпарат пен жеке сектор арасындағы қарым-қатынас туралы көзқарасыңыз өз тәжірибеңізде бәсекелестікке қаншалықты мән бересіз ақпаратты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/167.wav,мақала жазғанда дереккөздерің әртүрлі әлеуметтік жағдайдағы түрлі ұлт пен нәсілдің адамдары болса сіз олардың біріне басымдық бересіз бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/168.wav,ақпаратты бірінші болып білуге ұмтылғанда қандай мәселелер туындауы мүмкін бақылау жұмыстары роулдың надандық пердесі тұжырымдамасын осы жағдайға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/169.wav,мақалада қамтылатын және қатысы бар адамдардың ішінде кімнің мүддесі кімге қайшы келетінін анықтайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/17.wav,сол жерде полиция көп қару тәркілейді бірақ осы оқиға кезінде полиция ешқандай материал ұсынбады ол желілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/170.wav,серіктестермен арадағы сыйластықты сақтап қалу үшін және оның репутациясын да былғамау үшін не істеу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/171.wav,бүгінгі дәрісте ғаламтор арқылы алдау әлеуметтік медиа осал адамдарды қорғау сенімге кіруге тырысу туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/172.wav,үні естілмейтіндердің дауысын естірту туралы көзқарасыңыз қандай басшылықтың аудиторияның алдындағы журналистік міндеттеріңізді қалай орындайсыз оқиға менің не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/173.wav,менеджердің көмекшісі болып жұмыс істеген агенттік жасөспірімдер аудиториясын қамтитын жаңа хип-хоп әнші туралы жобаны жеңіп алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/174.wav,фирма әншінің дыбыс жазу компаниясы шығарған бірінші компакт дискінің жарнамасын жасап оны жұлдызға айналдыруы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/175.wav,дыбыс жазу орталығы бұл хит басқа да әндердің тез танылуына жол ашады деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/176.wav,біріншіден мен оның тобы компакт дискіге байланысты баспасөз-хабарламасы арнайы іс-шаралары бар медиа топтаманы қамтитын қоғаммен байланыстың дәстүрлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/177.wav,бұл компания барысында медиа-тур өткізіліп әнші түрлі журналдарға салалық басылымдарға радио мен телеарналарға сұхбат берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/178.wav,бірақ интернет пайда болған әлеуметтік желілер дамыған бүгінгі таңда ақпараттық компания жүргізу үшін бұл аздық етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/179.wav,сондықтан агенттік әншінің өмірімен таныстырып оның жоспарлары туралы ақпарат беретін веб-сайт ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/18.wav,сіз тура сол күні түсірілмеген видеоны пайдаланатын болсаңыз экранға ол туралы көрерменге көрінетіндей етіп ақпарат беруіңіз керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/180.wav,аудитория осы сайттан әншінің аудио және видео жазбаларын жүктеп алып сұхбаттарын оқи алатын болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/181.wav,онда тіпті әнші туралы ой бөлісуге арналған ортақ та бар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/182.wav,агенттік хип-хоп әншіні таныту үшін түрлі жоспар құра бастады сондай-ақ ақпараттық кампания микросайт және әншіге арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/183.wav,көптеген ұйымдар әлеуметтік желілерге мониторинг жасап қатысу үшін арнайы қызметкерлер жалдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/184.wav,ол жерде тыңдармандарға әндерді форматында көшіріп алуға мүмкіндік туды бұл жарнаманың қалыпты стандартына айналған осы ретте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/185.wav,жаңа хип-хоп әншінің жеке альбомын шығарып оны онлайн-аудиторияға танытуды дұрыс санады әрі оған бұл науқан ұнады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/186.wav,бірақ клиенттің өкілдері әншіні таныту мақса-тындағы ұйымдастырылған компанияны қаламады олар әншінің интернеттегі танымалдылығы өздігінен жүзеге асып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/187.wav,әлеуметтік медиа ауқымы ұлғайып келе жатқандықтан жұртшылықпен байланыс мамандары виртуалды әңгімелерді қалай жүргізу керектігін қызу талқылауда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/188.wav,бірі чаттарда жарнама сайттарында немесе қауымдастық пен форумдарда ақпарат таратқан дұрыс десе бірі немесе қолданған жөн деп есептейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/189.wav,жалпы мамандар әу бастан-ақ чаттарды ақпараттық компанияның бір бөлігі ретінде пайдалануға күмәнмен қараған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/19.wav,оның ең жақсысы алдымен деонтай уайлдер мен луиза данды сосын чектің тапсырылуы мен түскі астың барысын көрсету болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/190.wav,кейін кейбір агенттіктер мақсатты аудиториямен виртуалды фокус-топтармен байланыс орнатудың тиімді құралы ретінде бағалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/191.wav,жақсылап ойланып шешім қабылдаудың колледжде оқыған түрлі модельдерін қарастырған қарапайым жол тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/192.wav,ол сабақта оқыған мына анықтаманы есіне алды қоғаммен байланыс ұйым мен қоғам арасындағы өзара тиімді қарым-қатынасты қолдайтын белгілейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/193.wav,осы анықтаманы есіне ала отырып ол қоғаммен байланыс мамандары неге осы ережені бұзатын әрекетке өз еріктерімен баруы керек деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/194.wav,оның айтуынша ғаламтор арқылы жасөспірімдер мен оқушыларға өтірік айту хип-хоп әншінің жарнамалық компаниясын құрдымға кетіруі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/195.wav,яғни агенттік ересектердің балалар мен жасөспірімдерді алдағанын құп көреді өз ойын айту оңайға соқпады себебі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/196.wav,бір қызығы басқалары да жалған есімді пайдалана отырып өтірік айтуды еш деп таппады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/197.wav,сондықтан ол өз ойын өзгертпей бас менеджерге өтірікке құрылған ақпараттық науқанға қатыспайтынын айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/198.wav,ол әншінің болашағына сенгендіктен дәстүрлі компанияда жұмыс істегісі келетінін бірақ жастағы балалардың кейпіне енетін онлайн-нұсқаға қатыса алмайтынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/199.wav,өз ойын айтып әсіресе үкіметтік ұйымға шағымданатынын жеткізген соң ерекше толқыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/2.wav,бірақ барғанша жеңімпазға чек тапсыру бейресми түрде өтіп кетіпті бірақ тілші оған да қол жеткізе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/20.wav,тілші оқиғаны баяндап тұрғанда көрсетілетін немесе түрлері туралы білді тускуласта көп жағдайда ақпараттық сюжет барысында қолданылатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/200.wav,оның ішінде стратегиялық онлайн-акциялар желісіндегі бейнероликтер арқылы микросайт трафигін арттыру секілді жолдарды атап өтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/201.wav,бірақ оны жұмыстан да компаниядан да шығармады дегенмен агенттік басшылары этикаға сай келмейтін тәжірибеден бас тартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/202.wav,оның орнына әлеуметтік желілер арқылы әншінің жаңа жинағы туралы ақпараттар тарату үшін тіркелген парақшаларды пайдаланып заңды жарнамалық науқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/203.wav,дженни куинн мен оның әріптестеріне басшылық әншіні таныту үшін онлайн-алдау тәсілдерін қолдануды тапсырғанда оған бұл тапсырманы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/204.wav,орындауға американың қауымдастығының этика кодексінің екі бөлігі кедергі келтірді барлық хабарламаларда адалдық пен нақтылықты сақтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/205.wav,бұл жағдайда барлық қадам ұйымдастырылған компанияның бір бөлігі екенін айтпастан жасөспірімнің рөліне ену этикалық тәртіпті бұзу еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/206.wav,одан кейін шешім шығаруда ескерілетін негізгі құндылықтарды басшылық принциптерді ең соңында қандай шешімге келу керектігін айқындайтын ниеттестікті анықтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/207.wav,поттер қорабының артықшылығы ол нақты жағдайда тараптардың ең маңызды құндылықтарына назар аударуға мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/208.wav,куинн айтқандай мамандар көптеген адамдармен қарым-қатынас орнататындықтан шешім қабылдар кезде олардың ешқайсысын назардан тыс қалдырмауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/209.wav,поттер қорабы және моделі поттер қорабы мамандарға жағдайды анықтауға кеңес береді моделі бизнесте этикалық шешім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/21.wav,бірақ баспасөз мәслихаты секілді шараларды түсірсеңіз ол жерде жалпылама көріністі қолдану тиімсіз болатындықтан басқа дереккөзден көрініс іздеу қиынға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/210.wav,ол мамандарға шешім қабылдауда ұйымды заңды және өз стандарттарын назарға алу керектігін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/211.wav,бір тараптың шешімі этикаға сай болуы мүмкін бірақ оның екінші тарапқа қалай әсер ететінін де ойлау керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/212.wav,шешімді қарастыру ұйым мен мүдделі тараптың қарым-қатынасын дамытуға бағытталған шешім қабылдау шешім қабылданған соң оны клиент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/213.wav,шешімді бағалау жағдайды дұрыс бағаладыңыз ба бұдан да жақсы шешім қабылдау үшін не істеуге болушы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/214.wav,қабылдануы мүмкін шешімдерді қарастырған кезде навран моделі деп белгіленген фильтрді қолдануға кеңес береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/215.wav,қорабы мен моделі шешім қабылдау барысында пайдалы сараптамалық жүйе ұсынғанымен университетінің атты профессоры ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/216.wav,мысалы жалған есіммен қатысу тәжірибеде бар және оны байланыс құралы ретінде пайдалану этикаға сай келеді деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/217.wav,ұйым саясаты заң әмбебап шешім өз ойы себебі олар шешім қабылдаушыға принциптерді анықтауға мүмкіндік береді бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/218.wav,бірақ соңында әншінің танымалдығы өздері қалаған деңгейге жетті дыбыс жазу компаниясының басшылары кампания нәтижелеріне үнемі назар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/219.wav,олар жеке альбомның сәтті таралғанына көңілдері толса да агенттік олардың қалауын орындамағанына наразы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/22.wav,оқиғаны қалай жеткізерін ойлап тұрғанда минутқа кешіккен боксшы да келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/220.wav,агенттік әншіні одан әрі таныту жұмыстарымен айналысқысы келсе де келісімшарттан айырылып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/221.wav,команда мүшелерінің бірі куинге онлайн тәсілін қолданған кезде өзін ыңғайсыз сезінгенін бірақ ол кезде өз ойын айта алмағанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/222.wav,бірақ менеджерлер командасының бір мүшесі жасөспірім ретінде көрініп ақпарат жинау әдісін қолдайтынын айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/223.wav,бұл модельдер әмбебап этикалық жағдайға келмейді дейді жету үшін жақсы мүмкіндік болатынын жеткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/224.wav,сонымен қатар екі немесе үш күн бойы жасөспірімдер ғаламторда ең көп отыратын сәтте осы әдісті қолдану клиенттің мақсатына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/225.wav,одан этикалық аспект туралы сұраған кезде ол кодексі құрылған кездегі сөздерді қайталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/226.wav,шешім шығару барысында ғылыми жолдар да кәсіби стандарттар да шешім шығаруға көмек бола алатынын білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/227.wav,басқа ешкім стратегияны өзгерту туралы сөйлеспеді түптеп келгенде адамның жеке этикасы оның кәсіби тәртібіне әсер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/228.wav,этикалық дилеммамен бетпе-бет келген өзінің жамандық пен жақсылық туралы ұстанымдарына мектепте оқыған қоғамдық қарым-қатынастар негізіне жүгінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/229.wav,ол өзара тиімді қарым-қатынасты сақтап қалғысы келсе де өз ұстанымдарына сүйене отырып этикаға сай келмейтін әрекеттен бас тартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/23.wav,уайлдермен амандасып қолтаңбасын алып одан кейін оның асқа келген басқа адамдармен тұрған видеоларын түсірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/230.wav,ірі қоғам қайраткерлері әлеуметтік желіде өздері хабарлама жазбайтынын білсе де бұл президенттің жазуға мүлде тапсырма бермегенін де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/231.wav,әрі оның қандай салдары болатынына назар аудармады бірақ ол аудиторияға ешқандай хабарламалар жазбағанын айтты ал түрлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/232.wav,жалпы президент үкімет мүшелері бизнес пен өнердегі танымал тұлғалар өз ойларын жазбайды деген пікір қалыптасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/233.wav,бірақ бұл пікір әлеуметтік медианың қолданыс аясының кеңеюіне байланысты өзгергенімен желідегінің қайсысы жалған парақша екенін анықтау қиынға соға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/234.wav,ғаламтор медианың құралы ретінде жылдам дамуы қазақстанның ақпараттық секторы мен бұқаралық коммуникация саласына жаңа үрдістер енгізгені рас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/235.wav,бұл жағдайды қорғаушылар оны жоғары технологиялардың автоматтандырылған әрекеті деп бағалады цифрлық қазақстан қазақстан республикасы үкіметінің жылдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/236.wav,бағдарламаның басты мақсаты цифрлық технологияларды пайдалану мен дамыту арқылы мемлекет экономикасының бәсекелестігін және халық өмірінің сапасын арттыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/237.wav,бағдарламаны жүзеге асыру мемлекет басшысының қазақстан стратегиясында алға қойған бәсекелестігі жоғары мемлекет қатарына жылға қарай енуіне жол ашатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/238.wav,қазақстандағы ең табысты науқандар қатырнда тәуелсіздіктің жылдығы астана жылдығы қысқы ойындар универсиадасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/239.wav,және марктеинг саласының маманы асқарбеков ақтөбедегі пен алматыдағы қарулы шабуыл дағдарыс коммуникациясының кәсіби жүргізуліде деп жазды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/24.wav,торнадо басқа да жағдайлар бойынша да видео көп сол кезде тілші оны камерасына түсіріп алды мұндай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/240.wav,.мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар мен әлеуметтік құрылымдар арасындағы қарым-қатынастар жүйесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/241.wav,бағдарлама елдегі интернет медианың дамуына кепіл компаниясы зерттеулеріне сүйенсек агенттіктердің басымдық берген дәрістің негізгі терминдері қоғаммен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/242.wav,қоғам мен ұйымдар арасындағы өзара түсінушілікке қол жеткізуге бағытталған қызмет кодексі американдық қоғамының кәсіби стандарттар кодексі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/243.wav,ассамблеясы қабылдаған кодексте қоғамның әрбір мүшесі өздерінің кәсіби қызметтерінде ұстанатын құндылықтар қағидаларды негізге алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/244.wav,медиа-тур ұйымың белгілі бір тауар не қызметті таныту мақсатында өкілдеріне арнап ұйымдастыратын маркетингтік не немесе шара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/245.wav,қорабы шешім шығаруда ескерілетін негізгі құндылықтарды басшылық принциптерді ең соңында қандай шешімге келу керектігін айқындайтын ниеттестікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/246.wav,қорабының артықшылығы ол нақты жағдайда тараптардың ең маңызды құндылықтарына назар аударуға мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/247.wav,ол мамандарға шешім қабылдауда ұйымды заңды және өз стандарттарын назарға алу керектігін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/248.wav,моделі бизнесте этикалық шешім қабылдаудың сатылы қарапайым процесін көрсетеді бұл бейнематериалдар хостингінің сервистерін ұсынатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/249.wav,мұнда қолданушылар қандай да бір бейнежазбаларды қосуға қарауға не оларға түсінік беруге мүмкіндігі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/25.wav,боксшының промоутері біз деонтаймен түскі ас ұйымдастырдық бірақ маңыздысы адамдар қайырымдылыққа ақша салды бұл шараның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/250.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары ғаламтор арқылы алдау тәжірибесінен мысалдар келтіріңіз әлеуметтік медианың ықпалын сипаттаңыз осал адамдарды қорғау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/26.wav,біз конкурс барысында жеңімпазды анықтадық бүгін онымен бірге танымал боксшы тамақтанатын болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/27.wav,спаркман бұл қаражат торнадо кезінде зардап шеккен адамдарға көмек болады дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/28.wav,сонымен қатар ханымға доллар көлемінде чек табысталады біз тек бір адамға қол ұшын соза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/29.wav,бүгінгі ісіміз жеңімпаз үшін жақсы әсер қалдырады деп ойлаймын ханым оған алғыс айтамын отбасына бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/3.wav,ол өзі тұрған жерден жеңімпаздың түрін анық көре алмаған жағдайда өзгелердің жолды босатуын талап ете ала ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/30.wav,мен барлық қиындықты жеңе алатыныма сенемін спаркман данн ханым бұл қаражатты жаңа жиһаз сатып алуға жұмсамақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/31.wav,этика теориясы мен этика тәжірибесінде іс жүзінде айырма барын шараға бармас бұрын білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/32.wav,этикалық шешім қабылдау мәселесі туындаған кезде ол барлығы сюжетке байланысты екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/33.wav,осы оқиға барысында видео түсірген тілші видео түсіру барысында абай болу керектігін білдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/34.wav,сонымен қатар іс-шара барысында сақтық шараларын дұрыс жасағаныма сенімді болу керек едім дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/35.wav,спаркман уайлдердің кешігіп болса да келгеніне қуанды және одан чекті қайта тапсыруды сұрағанына еш өкінген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/36.wav,сондықтан ол бүгін де тура сондай жағдайға тап болса осы әрекетін қайталар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/37.wav,мен бір оқиғаға байланысты сюжет жасасам ол табиғи болып шықпаса жаңалық болудан қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/38.wav,жаңалықтар қызметі даниэль спаркман тускуластан оқиға барысында ол журналистиканың негізі не екеніне көз жеткізгенін айтты ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/39.wav,оның маңызды тұсы уайлдердің жеңімпазға жүлде табыстауы еді сондықтан да боксшының данға чекті берген сәті табиғи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/4.wav,бұл мәселелердің әрқайсысында да этикалық мәселе бар бұл түстеніп отырған табиғи көріністі өзгертіп жібермей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/40.wav,интернеттен немесе телеарнадан видео көргеннен кейін біршама уақыт өтсе де оның белгілі бір көрінісі немесе аудиосы есіңізде қалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/41.wav,бұл журналистердің визуалды құралдарды қолдануға не себепті баса назар аударатының басты себебі яғни визуалды құралдардың осындай күші бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/42.wav,әлем бойынша тек электронды журналистикамен айналысатын ұйымы хабарлағандай фотожурналистер мен редакторлар продюсерлер дыбыстар мен суреттердің нақтылығына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/43.wav,фототілшілердің ұлттық ассоциациясы мен этикалық кодексінде ұйымдардың суреттерді өзгертуге қарсы екені айтылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/44.wav,кейін де журналистерге қалай әрекет еткен дұрыс екенін айтып олардың міндеттері туралы толық түсіндіргісі келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/45.wav,институтымен серіктестік оларға редакциялаудың нұсқаулығын жасауға мүмкіндік берді төменде оның үзінділері өтіп кеткен оқиғаны қайталамаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/46.wav,тек көрермен монтаж барысында енгізілген дыбыстарды ажырата алатындай дыбыстар ғана қосылуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/47.wav,басқа жерде және басқа орында түсірілген дыбыстарды аудиторияны адастыруы мүмкін дыбыстарды пайдаланбаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/48.wav,болмаған дыбысты қоспаңыз оқиғаға болмаған нәрсені қоспаңыз музыка мен арнайы эффектілерді қолданған кезде абай болыңыз музыка ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/49.wav,бірақ егер дыбыс аудиожазбасы болса журналистер редакциялық тонға мән беріп музыкасыз берілген сюжетке басымдық қойғаны жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/5.wav,егер чек тапсыру шарасы ресми жоспарланбаған болса данның жүлде алғанын қалай көрсетуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/50.wav,баяу қимыл толығымен қиып тастау немесе кейбір ракурстар адамның беделін түсіретіндей болып көрінуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/51.wav,фото және арнайы эффектілерді аздап әрі абайлап енгізіңіз редакциялау этикасын жаңалықтарда жарнама акцияларында сондай-ақ тақырып қойғанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/52.wav,қазақстандық журналистердің тәжірибесінде кездесетін материалды монтаждау мен редакциялау сәттерінде этакалық дилеммалар туралы айтсақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/53.wav,мысалы жаңалықтарға музыка қосу этикаға сай келмеуі мүмкін сағаттық толғаныс пен ізденіс бүгінде елге өткір сараптауларымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/54.wav,оның рейтингі жоғары бағдаралма тізігінін ұстағанға дейін алматыда қалалық арнадан редакторлық жұмыстан астап ұлттық аранға дейнігі қызмет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/55.wav,журналист эфирге шығар әрбір видео материалдың түсірілімін бақылаумен қатар ірбір бірлесе жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/56.wav,оның материалдарының сапасы сағат толғаныс пен ізденістен келеді дейді гүл өсіргіш журналист және кәсібилік бідің кейіпкеріміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/57.wav,журналист қыз сюжеттері идеясыынң көрерменге қалпына жеткізу үшін әлеуметтік желілерде жиі пост жазып сұрақтар қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/58.wav,оның жаңалықтары мен сюжеттері сапалы шығу үшін этикалық дилеммаларда көбіне көп әлеуметтік желідегі достарының көмегіне жиі жүгінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/59.wav,материалдарды монтаждау немесе редакциялауда кәсіби стандарттармен жұмыс істеу ережелері басты назарда болуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/6.wav,камераға түсіріп алу үшін біреуге өтініш жасап чек тапсыру рәсімін қайта өткізу керек пе еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/60.wav,ол жаңалықтар қызметінің редакторы ізденіспен қатар ол жұмыс үстелін гүлмен әрлеп отырады дәрісті қорытындыласақ дәрістің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/61.wav,бұл ұғым шектеу байланыс бақылау форма инструкция білм мағына құрылым бейнелеу сезіну тағы басқа ұғымдармен тығыз байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/62.wav,продюсер маман ол жобаны өндіруге тікелей қатысады әкімшілік технологиялық шығармашылық немесе заңды аспектілері қызметін реттейді қандай да бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/63.wav,журналистік этика және журналистердің құқық қорғауы мен сөз бостандығын сақтауды қолдайтын ұйым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/64.wav,фототілшілердің ұлттық ассоциациясы визуалдық журналистиканың жоғары стандарттарын қолдайтын баспасөз фототілшілерінің ұлттық ассоциациясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/65.wav,сіз үлгермеген сәттерді түсіріп қалу үшін адамдардан сол іс-қимылды қайталауын сұрай аласыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/66.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары видео түсіру барысында айналадағы адамдарға ескерту керек пе видео материалдарды пайдалануда материалдарды таратуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/67.wav,телеарнада маңызды санайтын видео болмаса оны визуалды түрде жеткізе алмасаңыз не істейсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/68.wav,телеарнаның эфирде пайдаланылған видеолары бар бірақ ол басқа сайттардан алынған оны сайттарына орналастырғаны жөн бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/69.wav,видеоны аз пайдалана отырып тақырыпты ашуға бола ма бақылау жұмыстары ғаламтордан іздестіріп журналисттің жалғыз жасаған сюжетіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/7.wav,сюжетті кеш жұлдызы ғана сұхбатты берсе ақпараттық оқиға қалай болады оқиғаның құндылығы неде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/70.wav,сюжетті жазып алып журналистің басқа қандай жолдарды таңдауға болатыны туралы ойланып көріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/71.wav,интернетте эффект оқиғаны жақсы ашып тұрған аудиосы өте жақсы таңдалған бейнесюжет іздестіріп талдаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/72.wav,бүгінгі дәрісте әлеуметтік медиа қылмыстан зардап шегушілер бәсекелестер қысымы ақпаратқа бірінші қол жеткізу сондай-ақ қоғамдық ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/73.wav,өзіңіз таңдаған тілшіні бақылап журналист сөйлескен адамдардың тізімін жасаңыз ұйымының аудиожазба қойылар талаптарын талдаңыз күдіктілерді анықтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/74.wav,журналистиканың ең негізгі ұстанымы ақиқатты табу және соны хабарлау айтуға оңай болғанымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/75.wav,бірақ бір жас тілші олардың атын жариялауды күте тұрған абзал деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/76.wav,атыс барысында тоғыз адам қайтыс болады ал жергілікті бұқаралық медиа қаза болғандардың атын жариялай бастайды техас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/77.wav,қаланың оңтүстігіндегі сауда орталықтарының біріндегі твин пиксмейрамханасы қаладағы байкерлер коалициясының кездесуін ұйымдастырып мотоциклшілерді қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/78.wav,кездесуде байкерлер клубы мен екінші байкерлер клубының арасында жанжал шығуы мүмкін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/79.wav,осы келіспеушілік ылғи да екі топ арасындағы жанжалға себепші болып ақырында мәселеге тәртіп сақшылары араласушы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/8.wav,сюжетке қатысқан басқа да видеоларды қоса алатын еді бірақ ол бүгінгі өткен оқиғаны аша ала ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/80.wav,жылдың мамыры жексенбі хьюстондағы бірінші клубының мүшелері техас штатын өз меншігі санайтын ал екінші клуб мұнымен келіспейді бұл жолы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/81.wav,оқиға аяқталған кезде адамның денесі табылып адам жарақат алады полиция байкерді қамауға алады оқиғаны сол күні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/82.wav,ірі нарықтық станциялар мен жүйелік командаларға қарағанда жергілікті билік тарапынан қысымға жиі ұшырайтын жаңа ақпаратты көрсетуде жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/83.wav,джанет уилер есімді тілші оқиғаны зерттеп қайтыс болған байкерлердің аты-жөндерін білуге тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/84.wav,телеарналары үшін де бұл ірі оқиға еді олар байкерлербандасының мүшесі ме жергілікті байкерлер ме тілшінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/85.wav,полициясы қаза тапқандардың есімін атамады әрі кейбірінің туған-туыстарымен байланыс орната алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/86.wav,оның айтуынша полиция барлығының туған-туыстарына хабарлап болған соң ғана қайтыс болғандардың есімін жарияламақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/87.wav,бірақ екі күн өткен соң бұқаралық медианың бірі қорытынды жаңалықтарда және веб-сайтында қайтыс болғандардың тізімін жариялады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/88.wav,белгілі болғанындай ақпарат құралдары алдын ала мәліметтерді полициядан емес жергілікті судьядан алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/89.wav,сержант кейбір адамдар полициямен жұмыс істегісі келмейтінін айтты ал полициясы тізімді ақыр соңына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/9.wav,тілшісі бола тұра кәсіби журналисттер қауымдастығының кампус басшысының бақылаушысы қызметін де атқаратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/90.wav,бұл мәселе уилердің редакциясында дау туғызды мен және тағы бірнеше әріптесім полиция мәліметін күткенді жөн көрдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/91.wav,тап болады видеоның журналист дайындаған материалмен бірге келмегенін көрермен білуі керек ақпараттармен бөлісуге келгенде ешуақытта шегініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/92.wav,полицияның олардың атын атамауының және қамаудағыларды әлі де босатпай отыруының бір себебі болуы керек дейді оның айтуынша сержант ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/93.wav,уилер олар қаза болғандардың есімдері жарияланып қойғаннан кейін де полицияның не себепті ресми мәліметтерді әлі таратпай отырғанына назар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/94.wav,бірақ жаңалықтар қызметіндегілердің көбі мәліметтерді бірден таратқысы келді уилер қаза болғандардың аты-жөндерін кешкі пен аралығындағы жаңалықтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/95.wav,бұған қоса бастығы да әлеуметтік медиаларды қолдана отырып қаза болғандардың қай қылмыстық топқа жататынын анықтауды тапсырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/96.wav,полиция ұсталғандарды босатқан соң бір күннен кейін филиалы қайтыс болған адамдардың тізімін жариялады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/97.wav,осы оқиғадан кейін қаза болғандар тізімін полиция мәлімдемесіне дейін жариялап жіберудің артықшылықтары мен кемшіліктері жайында пікірталас ұйымдастырғысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/98.wav,оның ойынша кейбір отбасылар туыстарының немесе жақындарының қазасы туралы билік өкілдерінен емес бұқаралық медиадан естіп қалуы мүмкін еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/496+/99.wav,бұның барлығы уилерді алаңдатпай қоймады желісін қолданушылардың көпшілігі бұл әрекетті құптадыдейді уилер әріптестерімнің көпшілігі тізімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/1.wav,клиент өзінде жоқ қасиеттерге ие екенін көрсету үшін жалған коммуникаторларды пайдалана ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/10.wav,барак обаманың туиттердегі парақшасына сипаттама беріңіз оқиға коммерциялық емес ұйымның ребрендингі енді өз білімін көрсете алатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/100.wav,миллер өзін бұрыс жолға түскендей сезінді ол өзінің партиясын жұмыс берушілерін қолдауы керек пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/101.wav,бұл екі мәселе оның саясат туралы және моральдық құбыланама туралы ойлануына түрткі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/102.wav,біз олардың атауларын сайлаушылар арасындағы тізіммен сәйкестендіріп көрдік әлде этикалық ережелерді сақтағаны жөн бе бұл мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/103.wav,бірақ менің моральдық компасым бұл дұрыс емес деген белгі бергендей болды дейді миллер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/104.wav,оның айтуынша миллер қарсыластарының да сондай әрекеттерді қолданып жүргенін көріп этикалық тұрғыдан дұрыс емес деген дүниелерге мән бермеуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/105.wav,саяси сарапшылар деректер мен өтіріктің арасында аз ғана айырмашылығы бар әділетсіз компаниялар жиі болып тұратынын айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/106.wav,олар әрбір жаңа саяси компания тәжірибесі күннен күнге күмәнді болып бара жатқанын айтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/107.wav,мен кандидатты команданы компанияны толығымен қолдадым секілді ғалымдар компания этикасы деді бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/108.wav,екінші курс студенті болғандықтан ол университетте этика мен коммуникациялық құқық курстарын әлі оқымаған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/109.wav,сонымен қатар ол американың қоғаммен байланыс қауымдастығы секілді бірнеше этикалық кодекспен таныс еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/11.wav,басқа да экологиялық топтар тарапынан қатты бәсекеге тап болған ұйымның ребрендинг туралы шешімін қолдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/110.wav,миллер құқық пен этика курстарынан өтпесе де жұмысындағы кей жағдайларды этика кодексімен сәйкестендіріп көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/111.wav,ол оқу бағдарламасы барысында этика туралы азғана мәлімет алған яғни ол өзінің ұстанымдарын негізге алды этика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/112.wav,этика кодексі насихат адалдық ниеттестік тәуелсіздік және әділдік секілді кәсіби құндылықтарды қамтыған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/113.wav,кәсіби құндылық саналатын насихат ережесі кез келген маман белгілі бір тұтынушы пен ұйымның атынан әрекет етсе де қоғамның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/114.wav,адалдық ережесі партияның атынан әрекет ететін маман нақтылық пен шынайылықты назарда ұстауы керектігін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/115.wav,бұл жағдайда миллер жұмыстағы насихат барысында әділдік пен шынайылықтың болуы керектігіне сенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/116.wav,ниеттестік қоғам мүддесін назарға ала отырып клиентке адал болу қажеттілігін ескертеді оның жағдайында ең қиын мәселе шынайылық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/117.wav,себебі миллерге берілген кейбір тапсырмалар шынайылық пен нақтылықты қажет етпеді оның басындағы жағдай уақыт өте ушыға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/118.wav,ақыр соңында ол таңдау еркіндігін және қарсыластарының өз кандидатын қолдау құқығын таңдап әділдік орнады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/119.wav,миллер өзіне кейбір тапсырмалардың ұнамайтынын айтқан соң мұндай жағдайға қайтып тап болмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/12.wav,әрі оған жарнама агенттіктері ұсынған шығармашылық идеялар да ұнайтын ол кезең қиын да қызықты сәттерге толы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/120.wav,ол әлеуметтік желілердегі хабарламаларға барлық талаптарға сай бақылау жасап кандидаттың компаниясы үшін стратегиялық ойлауды қамтамасыз ететін ақпараттарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/121.wav,ол саясат басқа арена екенін оған үйрену үшін уақыт керек екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/122.wav,ол басшысы сипаттаған саясат аренасын өзі үйренісіп кете алатын орта деп санамады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/123.wav,бұл кандидатты қолдау миллер үшін қоғамдық мүддені ескерумен тең болды менің басшым мені жақсы түсінді миллер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/124.wav,мен стратегиялық ойлау мен этикалық ойлаудың арасы өте нәзік әрі күрделі екенін білдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/125.wav,біз атқарған істердің барлығы қоғам алдында жария түрде болғандықтан мен оны этикаға сай емес деп санадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/126.wav,миллердің жағдайында ол әлеуметтік желілердегі жалған парақшаларды қолдана отырып кандидат туралы ақпараттарды сараптауы керек еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/127.wav,егер миллерге әлеуметтік желіден өзін орта жастағы адам ретінде көрсететін жалған парақша ашып қарсылас компанияны қолдаушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/128.wav,қорыта келе саясаттағы медиа этика компаниялардағы бұрмаланған ақпарат пен әртүрлі көзқарасты танытар алаңы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/129.wav,саяси ойындарда үгіт-насихат пен әділдікті тең ұстануда әр елдің журналистер қауымы этикалық кодекстер мен басқа да толып жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/13.wav,оның департаменті бұқаралық медианың назарын аударып жұмысын көпшілікке көрсету үшін бар күшін жұмылдырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/130.wav,наурызда қазақстан бас редакторлар клубы кезектен тыс президент сайлау алды науқанын жариялауда этикалық нормаларды ұстану жайында хартия қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/131.wav,қазақстандық сайлау науқаны алдында қара рейтинг қуалаудан аулақ болу мақсатында кәсіби этикалық нормаларды ұстану мақсатында бірігуі журналистика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/132.wav,себебі компания ақпарат алатын стратегиялық әдістерді ойдан шығарған дейді миллер егер қазақстандағы парламент сайлауы қыркүйек айы студенттердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/133.wav,университеттіңң қоғамдық байланыс мамандығы студенттеріне телеарнасы директоры ханымның кандидатурасына қатысты штабына еріктілер ретінде жұмыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/134.wav,гүлден мен айбек таңғы алтыдан алматының өздеріне тиесілі учаскесінде қажет ақпарат таратудан бастап қарсыластардың әрекеттеріне дейін технологияларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/135.wav,олар ұстаздарынан біздің үміткеріміз туралы ақпараттық парақшаларды кімдер жұлып тастайды біздің жұмысымызда қария кісілерді жиынға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/136.wav,саяси технологияның қазақстандық моделі қалыптасуында бұл кезеңде әлеуметтік желіні пайдалану мүмкіндіктері болмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/137.wav,олар сайлау өткен соң да үміткерлерімен жұмысты кәсіби аяқтап өмірлік үлкен сабақтарды игерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/138.wav,гүлден журналистік қызметінде моральдық қағидаларды ұстанудың жақсы үлгісін танытса айбек елдегі үлкен компаниясында топ-менеджер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/139.wav,сұрақтарды жиі қойды екі студент үміткерлерін сайлаудың жеңісті күніне жеткізуде адалдық танытты дәрістің келесі модулы лауазымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/14.wav,жұмыс істеген екі жылдың ішінде қасындағы қызметкерлердің көбі басқа жұмысқа тіпті бәсекелес ұйымдарға ауысып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/140.wav,есімді журналист деген журналдың жаңалықтар бөлімінде жұмыс істеп жүрген кезінде ескерту алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/141.wav,кеңесшінің блогы туралы айтылады оқиға былай болды жылдың ақпан айы еді уэст лафайеттедегі мектептерді қалаға қосу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/142.wav,мектеп басшылығы да оқу орындарын қаланың білім басқармасына қосу бюджет үнемдеу тұрғысынан ұтымды шешім екенін айтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/143.wav,ол кезде жастағы журналы мен индиана штатындағы басылымына он екі жылдық білім беру жүйесі туралы бір жылдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/144.wav,осы мәселелерге қатысты жазылған материалдар көптеген кездесулер мен шараларда талқыға түсіп кейбірі осы саладағы үлкен өзгерістерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/145.wav,түрткі болып лауазымды қызметкерлердің жұмысына әсер етсе енді бірі сол жазылған күйі қалып қойып жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/146.wav,алайда қозғалған ешкім болмады жазғандарының біразы басылымда бас мақала ретінде де жарияланып жүрді мәселе тым күрделі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/147.wav,бандердің кім екенін білгенімен білім саласының маманы болмағандықтан одан ешқашан сұхбат алып көрмеген еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/148.wav,бандердің осы жазбасы мақала беріп жүрген басылымында осы мәселенің басқа қырынан тануына түрткі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/149.wav,нақтырақ айтар болсақ бұл бастаманың артында кімдер тұр деген секілді сауалдарға жауап іздей бастады нәтижесінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/15.wav,коммуникация бойынша жаңа вице-президент энергиясы мен энтузиазмы мол адам ретінде бағалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/150.wav,бір айта кетерлігі бұрын бұл мәселе туралы лауазымды тұлғалардың ешқайсысы ашық пікір білдірмеген еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/151.wav,алайда немесе басқа да онлайн желілерде жарияланған мәліметтерді қолданар алдында оны журналист ретінде қалай тексеру керектігін білмесең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/152.wav,сондықтан мына тәсілдерді қарастырыңыз түпнұсқалығын растау мақаладағы мәліметті растау үшін қандай да бір блогқа сілтеме жасау үшін оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/153.wav,ал кейде біреулер лауазымды тұлғалардың атынан жалған парақша ашып алуы да мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/154.wav,жаңалықтарда қолдану тәсілдері яғни авторға тікелей хабарласу керек әдетте блогтағы жазбалар тез ескіріп кетеді сіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/155.wav,мәселенің ақырын ескеру егер этикалық тәртіп сақталмағаны туралы күмәніңіз болса материалды жариялай салмай қайта қарап шығыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/156.wav,мемлекеттік орган қызметкерлері ішінен осы мәселеге қатысты алғаш пікір білдірген оның пайдалы және зиянды тұстарын тарқатып айтқан алғашқы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/157.wav,ашық болу кімнің онлайн отырғанын тани біліңіз аудиторияға ақпаратты қайдан алғаныңызды айтыңыз барлық лауазымды тұлғалардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/158.wav,алайда алдымен блогты шынымен де бандердің өзі жазғанын анықтау керек деп шешті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/159.wav,мекемеге қоңырау шалып өзі жүргізетінін ондағы жазбалардың барлығы соның жазғаны екеніне көз жеткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/16.wav,бөлімінде осы уақыт аралығында үш басшы ауысты гилберт жұмысқа кіріскен кезде бөлімдегі моральдық жағдай түзеле ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/160.wav,ақырында мақаласында жазғандарын еркін пайдалана отырып оның жоғарыдағы бастамаға қатысты күмәнді ойларын да кірістірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/161.wav,осы мақаласы сенбі күнгі басылымда бас мақала ретінде бірінші бетке шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/162.wav,журналист осы идеяларын басылымының жергілікті редакторы дейв бангертке айтты мақалада бандердің блогындағы соңғы мәлімдеменің де қамтылғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/163.wav,оның ішінде бандердің мен бұл мектептерді біріктіру туралы идеяның қай жері маңызды екенін көре алмай тұрмындеген сөзі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/164.wav,негізінен мемлекеттік лауазымға сайланған кез келген тұлға журналист пен халықтың назарында екені анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/165.wav,ал қоғамдық мәселелер туралы мәлімдеме жасаған кезде олардың жеке бас құпиясы деген нәрсе болмауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/166.wav,әділдікті сақтаған журналист мәлімдемені кім айтқаны мен қалай айтқанын айна қатесіз жеткізіп қана қоймай оны түсіндіріп мәселенің түп-төркінін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/167.wav,жағдайында ол өзі агент бола отырып ақиқат адалдық пен құпиялылықты ескерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/168.wav,этика туралы сыни көзқараста ойлау үшін мәселені дұрыс баяндау керектігін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/169.wav,мақала жарияланып мәселе аз уақытқа жабылғандай болды екінші бір мәселе әділдік дэйдің шешім қабылдау моделі екінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/17.wav,ребрендинг тобының алғашқы кездесуі стратегияны айқындауға компанияның сәтті үшін тиімді жолдарды анықтауға арналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/170.wav,екі түрлі таңдау сәті туғанда әлдебір нәрсенің құндылығы мен принциптерін ескеру керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/171.wav,бұл мәселе ақиқат пен құпиялылықтың екі жаққа тартқан тұсы ма лауазымды тұлғалардың мүддесі мен репутациясы қатерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/172.wav,көп жағдайда бірнеше мәселе мен сыртқы құндылықтар рөл ойнайды соның ішінде қайсысы маңыздырақ және қажетті негізгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/173.wav,луизиана университетінің профессоры бірнеше кітаптың авторы дэй атты этикалық шешім қабылдау моделін ұсынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/174.wav,сіздің шешіміңіз оларға қалай әсер етуі мүмкін тұжырымдамасына сәйкес журналист ең алдымен ситуацияны түсінуі керек соңғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/175.wav,пікірінше жазбасы туралы мақаласы көпшіліктің мектептерді біріктіру мәселесін өзге қырынан түсінуіне көметесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/176.wav,оны тұжырымдамада моральдық агентдейді одан кейін мәселенің этикалық құндылығын түсініңіз соның ішінде кей тұрғындар бастамаға қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/177.wav,басылым осы мәселеге қатысты әртүрлі көзқарас пен көпшіліктің пікірі қамтылған бірнеше мақала жариялады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/178.wav,блогты жаңалықтарда қолдану тәсілдері этикалық нормалар мен моральдық ұстанымдарға жаңа талаптар қоюда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/179.wav,қорытынды қазақстанда бесінші билік қалыптасуда ең танымал саяси тұлға қасым-жомарт тоқаевтың блогы оқырманы көп саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/18.wav,топ мүшелері өз ұйымының мақсатын көрсететін ұрандар мен хабарламалардың ықпалын тексеру үшін қаланың ең ірі үш аймағында тиісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/180.wav,елде аудиториясы көп қазақ тілді жыл сайын әр өңірде құрылтайы өтеді бұл кәсіби ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/181.wav,саяси кампания саяси партиялар мен үміткерлерге сайлау компаниясын дайындау мен тиімді өткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/182.wav,саяси менеджер саяси компания жетекшісі оның негізгі мақсаты саясаткерге мемлекеттік басшылыққа немесе басқа мүдделік топтарға саяси компанияны ұйымдастырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/183.wav,саяси технологиялар нақты субъектінің белгілі бір уақыт пен белгілі бір жерде мақсаттары мен міндеттерін оңтайлы және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/184.wav,дәрістің негізгі терминдері әлемдегі ең ірі әрі ең танымал әлеуметтік желі жылы негізін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/185.wav,қысқа мәтіндік жазбалар жазуға арналған немесе жүйе өзіндік жұмыстар тапсырмалары этика және саяси ойынтуралы сипаттама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/186.wav,саяси науқан кезіндегі үгіт-насихат пен әділдікті тең ұстану жайлы материалдарына шолу жасаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/187.wav,саяси компаниялардағы бұрмаланған ақпарат пен әртүрлі көзқарас туралы материалдарды талдаңыз ғаламтордағы ақпараттарды тексеру әдістерін атаңыз жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/188.wav,бақылау жұмыстары медиа маманның моральдық құбыланамасын ұстануы жайлы ойыңыз лауазымды тұлғалардың пікірін қалай пайдаланған жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/189.wav,жазбалардың барлығынан ақпарат жасау керек пе көпшілік алдында сөйлейтін сөзге қойылар талаптар қандай этика кодексіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/19.wav,және оның командасының барлығының да өз жұмыстарына көңілдері толып алға ілгерілей бастағандарына қуанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/190.wav,саяси сауаттылық туралы көзқарасыңыз саяси кеңесшінің туралы не айтасыз жаңалықтарда қолдану тәсілдеріне сипаттама беріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/191.wav,бүгінгі дәрісте басқалардың тәртіп бұзушылығына қарсы тұру суретті өзгерту әрекеті кәсіби және жеке стандарттарды қорғау туралы айтамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/192.wav,жасынан бастап бірнеше жыл бойы ұлттық телеграф қызметі газеттер мен басқа да клиенттер үшін сурет түсірумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/193.wav,жоғары оқу орнында журналистикадан сабақ беретін ұстазының да оның таңдауын қолдағаны оны тіптен шабыттандырып жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/194.wav,колледж бітірген соң штаттан тыс сурет бизнес ашып ірі жаңалықтарды ұлттық спорт шаралары мен маркетингтік компанияларды тіпті тойларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/195.wav,дэйдің шешім қабылдау моделін сипаттаңыз моральдық даму теориясы адалдық жақсы табыс тапқанына өз шығармашылығына тапсырмалардың әралуандығына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/196.wav,калверт өзінің мектебі мен жұмыс тәжірибесінің арқасында этикалық және кәсіби қызметінің стандарттарын жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/197.wav,көптеген кәсіби семинарлар сабақтар мен ұстаздары да оның бұл стандартын бекіте түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/198.wav,бірақ бірде ол ірі спорт жарысында түсірілген суреттің басылым бетіне дайындалып жатқанын көріп қатты таңданып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/199.wav,калверт қасындағы тәжірибелі тілшінің өз компьютерінде бір суретке арқылы өзгерістер енгізіп отырғанын көреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/2.wav,клиенттер өз атынан жазылған хабарламалар үшін және авторлардың атын атамайтыны үшін жауапты ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/20.wav,келесі кездесуде гилберт топты таңғалдырып үшін керемет идеясы бар екенін мәлімдеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/200.wav,қиып аздап өңдеуден басқа өзгерістер жасауға болмайды деп санады бұл жұма еді сенбі күні мен ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/201.wav,оның тағы да сондай қулыққа барғанына таңғалдым сосын оның осы әрекеттерін телефоныма түсіріп алдым дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/202.wav,редактор желілік қызметтің фотостудиясына хабарласып суреттің өңделгені туралы олардың да күдігі болғанын біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/203.wav,бірақ бұл басы ғана сосын суреттің екі нұсқасын да өз жариялайды өтіріктің ақыры әшкере ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/204.wav,ал редактор блогынан кейін желілік қызмет басқа фототілшілерге өңделген сурет өткізбеу туралы ескерту жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/205.wav,сонымен қатар келісім шартты үзетінін хабарлайды келсек оның мәселесі осымен шешіледі бұл кәсіби стандарттарды ұстанудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/206.wav,қорабы әлеуметтік этика профессоры кіші ашқан қорабы этикалық шешім қабылдау үшін қажетті қарапайым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/207.wav,этикалық дилеммаларды шешу үшін алдымен деректерден бастап құндылықтарды анықтап принциптерді айқындап сосын адалдықтың қаншалықты маңызды екенін білу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/208.wav,ол этикалық пайымдаудың төрт өлшемі дерек құндылық принцип адалдыққа негізделген соңғы жол дилемманы шешудің төте жолына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/209.wav,қажет болса бұл процесс дерек құндылық принцип және адалдық сәйкескенше және шешім қабылданғанша қайталана береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/21.wav,аздаған үнсіздіктен соң оның құрастырған жақсы екені айтылып келіскен түрде тізімге қосты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/210.wav,жаңалықтардағы суреттердің дұрыс болуы керектігіне кәсіби мамандардың шынайы болуы керектігіне сенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/211.wav,нақты құндылықтардың маңызын түсіну мәселені шешу кезінде нақты әрекеттерді бағалауға мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/212.wav,құндылықтарды түрлі этикалық жүйелердің призмасы арқылы қарастыру әрекет ету мүмкіндіктерін құрастыруға жол ашады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/213.wav,бұл принциптер аристотельдің категориялық императивін немесе милльдің пайдалылық принципін қамтуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/214.wav,жағдайына келсек аристотельдің сүйенсе ол экстремалды әрекеттерді анықтай алады ештеңе істемей отыра береді немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/215.wav,категориялық бойынша газет редакторына хабарласып оған фотографтың өтірік айтқаны туралы хабарлай алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/216.wav,яғни егер біз канттың теориясы бойынша ешкім өтірік айтпауы керек десек онда өтірікті жазалап шындықты көтермелеу керекпіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/217.wav,біз қарастырған жағдайда фототілшінің үндемей қалғаны тек оның өзіне ғана пайда әкеліп мамандық пен қоғамға кесірін тигізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/218.wav,ал ол туралы әңгіме болса қоғамға да мамандыққа да пайдасы тиіп кәсіби стандарттарды қадағаламаған фототілші ғана сынға ұшырар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/219.wav,деректер адалдық құндылықтар принциптер адамгершілік құндылығы оның фотографты жария түрде масқаралайтын әрекетке бармауынан көрінді принциптер адалдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/22.wav,шелби бастықтың идеясымен келіскенімен гилберттің топ мүшелерімен ақылдаспастан пікірін сұрамастан шешім қабылдап қойғанын ұнатпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/220.wav,бұл жағдайда өзіне өзінің мамандығына және қоғамға деген тұрлаулылығын атауға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/221.wav,ол өзінен басқа фототілшіге деген адалдықтың қоғам мен мамандыққа деген адалдықтан да маңызды болуы мүмкін бе деп сұрауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/222.wav,мамандыққа немесе қоғамға адал болу туралы шешім қабылданған кезде бағыт айқын болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/223.wav,тек бұл шешімді сыйластық пен тиімділікке негіздей отырып қалай қабылдауға болатынын анықтау керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/224.wav,процестің бұл сатысында кімге неге адал екенін анықтау пайымдауды жеңілдетеді бұл дилемма туралы екі күн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/225.wav,кейбір редакторлар қателікті түсінгендіктен фотоны өзгерткен тілші жұмысын жалғастырып жұртты тағы да алдайтын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/226.wav,әрине мәселе басқа тараптан толық болмаса да шешімін тапты бірақ қоғамдық көзқарасы айқын болмай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/227.wav,егер ол стандарттардың бұзылғанын көріп тұрып елеусіз қалдыратын болса онда өзінің стандарттарды орындамағаны деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/228.wav,себебі ол стандарттар фотожурналистикаға деген қоғамдық сенімді қолдау үшін керек деп ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/229.wav,осы мамандықтың иесі ретінде кәсіби стандарттардың орындалғанын қалады ол өзі сенетін стандарттарды қорғауды парызым деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/23.wav,гилберт ұсынған сөздің жақсы екенін білсе де оның негативті сипаты жарнама агенттігі мен ұйым құрастырған ребрендинг стратегиясына сай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/230.wav,сондықтан мұның жария болғаны желілік қызметтегі кәсіби мамандар мен индустрия үшін маңызды деп ойладым дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/231.wav,олардың бірі калверттің редакторға хабарласпағанын дұрыс десе басқалары редакторға хабарласу керектігін айтып көптеген кеңес берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/232.wav,фотографты желілік қызмет жазалады бірақ мені жұмыс барысындағы өтірік қатты алаңдатты барлық кеңесті тыңдап болған соң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/233.wav,сонымен қатар ол осы фотографтың желідегі басқа да суреттері өзгертілген болуы мүмкін деген күдігін де жеткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/234.wav,ол желілік қызметтегі фоторедакторды танитын досына хабарласты хабарламаны жіберген соң жеңілдеп қалды ол кәсіби стандарттарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/235.wav,визуалды журналистиканы дамытумен айналысатын фототілшілердің ұлттық ассоциациясының этикалық визуалды журналистердің стандарттары мен идеалдарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/236.wav,кодекстің қосымшасында келесі ережелер жазылған визуалды журналистер қоғамның қамқоршысы секілді әрекет етуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/237.wav,біздің негізгі рөліміз қоршаған ортадағы маңызды оқиғалар мен көзқарастарды визуалды түрде көрсету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/238.wav,визуалды журналист ретінде біз қоғамды ақпараттандырып арқылы оның тарихын сақтауымыз керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/239.wav,фотосурет пен видео ұлы ақиқатты анықтап қателіктерді тауып үміт сыйлап визуалды түсінік арқылы әлемнің түкпір-түкпіріндегі адамдарды бір-бірімен байланыстыра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/24.wav,коммерциялық емес ұйым алдымен чикагодағы кейін бостон мен лос-анжелестегі фокус-топты өткізу үшін көп ақшаға сырттан зерттеу фирмасын жалдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/240.wav,этика кодексі біздің негізгі мақсатымыз объектіні нақты көрсету және тура сипаттау фотолар өзгертілген болса ол басқаларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/241.wav,өзінің ресми сайтында сандық өңдеуге арналған ресурстар мен фотограф енгізген аздаған өзгерістің өзі әрекет етіп мамандыққа деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/242.wav,газет редакторының көпшіліктің арттағы фонды алып тастағаннан ешкім ешқандай зиян көрмейтінін тіпті фототілшілер солай істейді деп санайтынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/243.wav,кодекс екі бөлімнен тұрады біріншісінде визуалды журналистердің күнделікті жұмыстарында сүйенетін стандарттар белгіленген бірақ фотографтар кейбір өзгерістерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/244.wav,дегенмен жаңалықтарға арналған суретте артындағы фонды алып тастау оқиғаның шынайылығын өзгертеді және барлық фотоларға деген сенімсіздік тудыруы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/245.wav,редактор хабарламадан кейін желілік қызмет фотографпен келісімшартты бұзды кейін архивтегі бұрынғы суреттерін де өшірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/246.wav,архивтегі суреттерді де өшіру қалыпты жағдай ма әлде оған электронды пошта әсер етті ме ол жағын калверт білмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/247.wav,калверт өз мамандығының кәсіби стандарттарын қорғап адал орынды және тиімді әрекетке бардым деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/248.wav,мен бұлай еткеніме разы емеспін бірақ жаңалықтар қызметі өз фотографтарының бірі этикалық принциптерді бұзып жүргенін білгені жөн деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/249.wav,бірақ желілік қызмет бұл құқық бұзушылықты байыппен қабылдап толығымен қарастырды ондай адамдар үнемі ерекшеленіп тұрады жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/25.wav,жиындағы атмосфера өзгеріп сала берді басқа пікір айтқан ешкім болмады чикагодағы баяндамасы командаға ұсынылғанда оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/250.wav,онда суреттер мен видеоны өзгерту және жалған видеоларды қолдану этикаға сай келмейтіні оларды қолданған жағдайда журналистің жұмыстан қуылатыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/26.wav,алайда сол күні гилберт шелбиге басқа топтар оның идеясын таңдайтынына сенімді екенін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/27.wav,іштей позитивті идеяларды қолдағанын қалады осылайша көңіліне күдік кірген бастығымен кездескісі келді бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/28.wav,осындай дилеммамен бетпе-бет келген ол өз-өзіне күмәнмен қарай бастады келесі аптада бостон мен лос-анжелесте жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/29.wav,гилберт келген нәтижелерді көрсетіп ребрендинг командасының басқа мүшелерімен ештеңе талқыламады ол өзінің слоганы жеңгендей күйде жүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/3.wav,клиент пен коммуникатордың байланысы туралы не айтасыз клиент өз атынан ғаламторға жарияланатын материалдарды қаншалықты тексереді бақылау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/30.wav,команданың басқа мүшелері де гилберттің не себепті зерттеу нәтижелерін көрсетпегеніне алаңдай қоймады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/31.wav,не істерін білмеді оған командадағы басқалар да жаңа стратегиямен келіскендей көрінді бірақ ол компания үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/32.wav,бастығым командасының мақсатын тәжірибесін де елеп-ескермеді деп ойлады сонымен қатар іске салынған қаражаттың да босқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/33.wav,ең алдымен оған гилберттің істегендері кәсіби маманның әрекеті еместей көрінді маркетингтік зерттеу стандарттарының екі кодексі кәсіби ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/34.wav,ол ережелер сіздің моральдық кодексіңізбен сәйкесетінін анықтап жұмыс орнында оларды қалай қолданасыз ол өз еркіңізде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/35.wav,маркетингтік зерттеулер ассоциациясы мен сапалы зерттеулер бойынша консультанттар ассоциациясының кодекстері бастығына қатысты оқиғада не істеуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/36.wav,маркетингтік зерттеу стандарттарының кодексі ассоциация мүшелерінің зерттеулер мен жобаның кез келген сатысында ешқашан жалған мәлімет бермеуі кейбір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/37.wav,кез келген себеппен жалған дерек көрсету немесе мәліметтерді алып тастауға жол берілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/38.wav,зерттеу нәтижелерін назарға алмағаны әрі кейбір мәліметтерді алдырып тастағаны бұл кодекс талаптарына сәйкес этикаға сай келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/39.wav,гилберт те шелби де ассоциация мүшесі болмаса да кодекстегі стандарттар шелбиге көмек болып бастығының әрекеті дұрыс болмағанына көз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/4.wav,қандай жағдайда басқа біреудің атын жамылып онлайн талдау тәсілдерін қолдануға болады жаңалықтар қызметінде біреудің атын жамылып онлайн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/40.wav,осындай оқиғалардан кейін шелби жұмысқа барғысы келмеді бір шара қолданбақ болғанымен кімнің көмегіне жүгінерін білмеді бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/41.wav,компаниясы гилберттің идеясын қолдана отырып алға жылжыды жобадағы жұмысын жалғастыра берді бірақ бұрынғыдай ықылас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/42.wav,ол компаниясына аз ғана үлес қосып оның орнына басқа жобалармен жұмыс істей бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/43.wav,көп жылдан бері тәлімгері болған әріптесі одан не болғанын сұрағанда байланысты жағдайды айтып берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/44.wav,тағы да жалғыз қалды бұл кезде ребрендинг жұмыстары жалғасып жатты коммерциялық емес ұйымның құрылымында өзгерістер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/45.wav,қызметкерлерді жұмыс орнын сақтап қалу мәселесі мазалай бастады әсіресе шелби сынды жаңадан келгендер қатты алаңдады ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/46.wav,экологиялық топтан кетіп жаңа жұмыс орнына орналасқаннан кейін бірнеше айдан соң шелби өзінің бұрынғы бастығы туралы ақпарат оқыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/47.wav,хабарламада коммерциялық емес ұйым компаниясын гилберттің жасағаны айтылған және жаңа компанияның туралы ақпараттан үзінділер берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/48.wav,біраз уақыт өткен соң оның бұрынғы әріптесі хабарласып компанияны өзгерткелі жатқанын гилберттің ол жерде енді жұмыс істемейтінін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/49.wav,ол слогандар күткеннен жақсырақ шыққанымен ұйымға сай келмейтіндей көрінді компаниясы ұйымға қарастырылғаннан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/5.wav,егер сізден жаңа ән жинағының онлайн компаниясын жүргізуді сұраса сіз қандай тәсілдерді қолданар едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/50.wav,өткенді ойша шолған бір әріптесінен басқа ешкімге болған жағдайды айтпағанына өкінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/51.wav,өз ойын өзгелерге дер кезінде айтса компания қаражатын үнемдеумен қатар сол қызметінде де жүре берер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/52.wav,үш жылдан кейін жұмыс орнын ауыстырған қарсы тұру керек еді деп ойлайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/53.wav,қазір енді тәжірибе жинаған соң мәселе басшының кәсіби этика стандарттарын бұзғанында екенін жақсы түсінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/54.wav,ол дилемманы тек айту керек пе жоқ па деген сауал төңірегінен ғана көрді осындай жағдайға енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/55.wav,ол бұрынғы профессорларымен сөйлесіп кәсіби этика кодекстерімен танысып өз көзқарасының дұрыстығын анықтайтын едім деп ойлайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/56.wav,мәселе жалғыз этикасында ғана еместігін білмеді ол кәсіби этика кодекстерін қолданса қандай пікірталас туатынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/57.wav,гилбертке оның кәсіби этика стандарттарын бұзып қана қоймай консультанттарға қатысты да дұрыс қарым-қатынаста болмағанын айтуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/58.wav,себебі топ мүшелері зерттеудің заңды нәтижелерін ұсынғанымен бастық оларға қарсы шыққан болуы да мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/59.wav,маркетингтік зерттеу топтарымен танысып өзіңіз қатыса алатын табыңыз бұл әдіс зерттеу технологияларын қолдану тұрғысынан не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/6.wav,танымал әртістерді таныту үшін қолданылған қандай тиімді компанияларды атай аласыз әлі басқа ешкім қолданып көрмеді деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/60.wav,деректерді әдейі қалдырып кетпеу керектігін көрсетеді сусынның компаниясына сізді жауапты етіп тағайындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/61.wav,сіз толық емес жұмыс күні тәртібімен істейтін қызмет іздеп жақсы жер таптыңыз делік компания университет қалашығындағы жаңа энергетикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/62.wav,сіз фокус-топқа нарықты зерттеуді жеңілдететін кейбір жолдарды пайдалануға мүмкіндік туғаны үшін қуаныштысыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/63.wav,егер олар сізге құрғаныңыз үшін ақша төлейді сіз зерттеу жүргізу барысында қандай әдістерге жүгінер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/64.wav,нарықты зерттеу әдістері басқалардың этика ережелеріне қайшы келетін әрекеттерімен жұмыс істеу оқиғалары консультанттармен жұмыс істеу мәдениеті артуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/65.wav,нарықтың ірі саласында қабылданған халықаралық фармацевтикалық өндірушілер ассоцициясы кодексі ұлттық компаниясы іскери этика кодексі экология этикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/66.wav,елдегі ғаламтор маркетинг саласының датбысты компания бас директоры арман валиев өзіме мониторинг жүргіздім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/67.wav,шын мәнінде қазақстан нарығында маркетологтар тапшы нарықтағы маман онлайнмен қатар офлайнда да өзін таныта білуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/68.wav,цифрлық медианың жылдам дамуы нарықты зерттеудің жаңа әдістерін ұсынумен қатар журналистиканың жаңа моделі жұмыс істеуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/69.wav,еуропа елінде күніне үлкен даталарды жинап өңдеп талдап және жаңалықтарды жариялайтын робот журналистерің ұрпағы пайда болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/7.wav,бүгінгі дәрісте нарықты зерттеу басқалардың этика ережелеріне қайшы келетін әрекеттерімен жұмыс істеу үлкен мәселені көре білу консультанттармен жұмыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/70.wav,робот журналистика жасанды медиа интеллект қазақстанда ғылыми-зерттеу институттарының бірінде деректердің жалғандығын анықтайды жасанды жүйе әзіренуде бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/71.wav,дәрісімізді қорыта келе нарықты зерттеу басқалардың этика ережелеріне қайшы келетін әрекеттерімен жұмыс істеу үлкен проблеманы көре ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/72.wav,компанияның жай ғана логотипін ауыстыруынан тіпті толық концепциясын миссиясын ұсталымын және стилін өзгертуіне дейін жүргізіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/73.wav,маркетингтік стратегия кәсіпорынның тауар өндіру-өткізу қызметінің перспективалық мақсатын бәсеке нысанын маркетинг тұжырымдамасын таңдау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/74.wav,маркетингілік зерттеу рынокты зерттеумен ғана шектелмейді жаңа тауар идеяларын іздестіруден бастап оны түпкілікті тұтынушының пайдалануына дейінгі бүкіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/75.wav,дәрістің негізгі терминдері ребрендинг брендинг процесін қайталау фокус-топ саяси әлеуметтану ғылымының сапалық әдісі маркетингтік зерттеулерде кеңінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/76.wav,фокус топтар талқыланып отырған сала бойынша сарапшы болып саналатын адамдардан сұхбат алу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/77.wav,өзіндік жұмыстар тапсырмалары картер макнамардың ашық кітапханасы жайлы не білесіз фокус-топ негіздеріне шолу жасаңыз фокус-топ сценарийін жасаңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/78.wav,саясаттану мен маркетингтік фокус-топ айырмашылықтарын атаңыз фокус-топтың нәтижелерін дайындау формаларын атаңыз маркетингтік стратегия дайындаңыз бақылау жұмыстары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/79.wav,этика кодексі мен сапалы зерттеулер әдісінің нұсқаулығы берілген олардың қандай ережелері бар ребрендинг үшін не істеуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/8.wav,штаб-пәтері вашингтонда орналасқан қоғамдық экологиялық ұйымның коммуникация бөлімінде екі жылдан астам уақыт жұмыс істеген джессика шелби өз жұмысын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/80.wav,компания не үшін өз өнімдеріне немесе құрылымына ребрендинг жасағысы келді ребрендинг үшін берілетін марапаттардың лауреаттарымен танысыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/81.wav,бұл тиімді әдіс пе әлеуметтік желіні пайдалану зерттеу қорытындыларын өзгертуді жеңілдете ала ма әлеуметтік желі арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/82.wav,бүгінгі дәрісте этика және саяси ойын компаниялардағы бұрмаланған ақпарат пен әртүрлі көзқарас үгіт-насихат пен әділдікті тең ұстану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/83.wav,элон университетінде стратегиялық коммуникациялар мамандығы бойынша оқитын николь миллер алғашқы тағылымдамасында президенттікке үміткер кандидаттардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/84.wav,оқудан тыс уақыттарда ол кандидатты қолдауға компанияның жұмысын белсенді орындауға тағылымдаманың талаптарына сай болуға тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/85.wav,оқиға жоғары деңгейдегі саяси компания ол кезде миллер саясат әлемі туралы ештеңе білмеген еді бұл саламен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/86.wav,ол күн сайын кандидаттың атынан сөйлейтін бұқаралық медиамен түрлі қауымдастық өкілдерімен тығыз байланыста болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/87.wav,тағылымдама барысында жақсы жазуды стратегиялық ойлауды үйренді сөйте тұра өзіне саяси мансаптың қажет емес екенін түйсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/88.wav,миллер өкілдік еткен саяси партия бәсекелестерімен өзара қарым-қатынас барысында этика мәселесі туындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/89.wav,кандидатты қолдайтын компания шараларына оның жақтастары ғана емес қарсылас кандидаттың да жақтастары қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/9.wav,ол ұйым үшін жаңа маркетингтік стратегия әзірлейтін ребрендинг жасау үшін таңдалған топтың құрамына кіргеніне қатты қуанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/90.wav,көп ұзамай оның командасында өздері қаламаған адамдар көбейіп кетті алғашқыда миллер мұның не үшін керектігін түсінбеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/91.wav,кейінірек ойынды түсінді әрі екі жақ та оны жақсы ойнап жатыр деген ойға келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/92.wav,бұл нарықтағы этикалық трендерге негіз болды бұқаралық ақпарат құралдарына берілген жалған хабарламалар қолданылған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/93.wav,мәселен компанияға қарсы екенін көрсетуге міндеттелген өз адамдары әлеуметтік желіде бәсекелестерінің әрекеттерін аңдып отыруға арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/94.wav,екі тараптың да іс-әрекеттерін білген соң миллер бұл кампанияның мүшесі болу этикалық талаптарға сай келетініне күмәндана бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/95.wav,тағылымдамадан өтуші болғандықтан оған шаралар кезінде шерушілерді стратегиялық түрде орналастыру жалған әлеуметтік арқылы жағдайды бақылап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/96.wav,ол өз партиясының жақтастарын оппозиция белгілерімен қамтамасыз етіп жалған әлеуметтік арқылы қарсыластарын да бақылап отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/97.wav,сайлауда жеңіп шығу үшін науқан барысында кез болған күмәнді баспасөз материалдарын сараптап оқиғаларды жаңсақ түсіндіруі мүмкін ақпараттық хабарламалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/98.wav,әртүрлі адамдардың атынан ашылған жалған кандидаттың мәлімдемелері туралы сындарға жауап беріп отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/497+/99.wav,компания менеджерінен ол сайлау компаниясында түрлі стратегиялар қолданылатыны туралы білді миллер мұндай жалған аккаунттар олардың қарсыластарында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/1.wav,нұрай деді де біраз үнсіздіктен соң бәрі кетіп қалды деді мысық қайда ол да өртеніп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/10.wav,мәселе былай болған екен пеш қатты қызып кетеді де тақау тұрған кілем жана бастайды түтінді көріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/100.wav,дегендей жақтырмай қыржың ете қалды екеуі жаз бойы жұбын жазбады одан кейін баяғы ырду-дырду басталады ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/101.wav,біраздан кейін екі келіншек темірге таласып сен кет жоқ сен өзің кет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/102.wav,деп қырқыса бастады кейде бойы бір қарыс домаланған қара келіншек райхан да сол үйден табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/103.wav,ол алыстау тұрады жазирамен бірге тойлап алады да өзі періште ал жазираның жүрмейтін еркегі жоқ деп дүрілдетіп өсек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/104.wav,темірді ұнатып жүрген болу керек өйткені арақты қойсаң саған тиемдеп жатқанын естіген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/105.wav,кеше мына көршің удай мас бөтелкелес жолдасы екеуі қақпаның сыртына шығып алып ал күрес жаңбырдан кейінгі шалшыққа жығылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/106.wav,алдында қойымды ұрладыңдар деп бір жігіт келген екен бауыры екеуі жабыла сабапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/107.wav,әлгі жігіттің шекесіне кірпішпен бір салып басынан қан саулап құдай сақтасын сұмдық төбелес болды дейді шынар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/108.wav,күннен-күнге кері кетіп барады бейшара одан полиция келіп шынарға төбелес болды ма деген екен ол білмеймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/109.wav,үйімнен заттар ұрладыңдеп тағы бір туысы келіп айқайлап-айқайлап кетті ісін сотқа беріп қойған сияқты жұмыстағылар солай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/11.wav,шынар көрші үйге телефонға жүгіреді қайта келгенше кілем түгел жанып төсектің ағаш басы тұтана бастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/110.wav,әдеттегідей түнге қарай шынар екеуі телесериал көріп отырған көршісі жақтан шаң-шұң естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/111.wav,тасыр-тұсыр бұл жолы тіпті қатты шығып жатқандықтан терезеге үңіліп еді ештеңе көре алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/112.wav,сыртқа шығып еді ауланың биік дуалынан ешнәрсе көрінбеді боқтық пен тарс-тұрс соққылар ғана естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/113.wav,жанжал нұрайдың кілеті тұсында болып жатыр ол сонда бас сұқты ер адамның еткен даусы естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/114.wav,бажылдаған еркектің сөзіне қарағанда анау пышақ жұмсаған сияқты да пышағы ұшып кеткен болу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/115.wav,нұрай ешнәрсе көріп тұрған жоқ кілетте шам жоқ қап-қараңғы тек дауыстары мен соққылардан ғана не болып жатқанын ұғынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/116.wav,темір өзінің мықты танысына баяндап сазайын бергізетінін айтып еді анау одан ары есіріп құтырына тепкіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/117.wav,тепкінің қаттылығы сонша көршісінің он екі қабырғасы түгел сынғандай еді байғұстың үні өшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/118.wav,іргедегі орыстың да қойын ұрлаған ол кешірген тәрізді мынауың не мынау не өлтіріп тастады ма не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/119.wav,деп ойлаған нұрай шынарға есіктің ілгегін ілдеді де өзі жолдың арғы жағындағы көршілерге жүгірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/12.wav,дабырлап барлық қызметтестері бірге еріп келеді үйдің іші көк түтін демесең сол қалпы бар болғаны сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/120.wav,іргесіндегі сексеннен асқан орыс кемпірден қайыр жоқ ол есігін күнде жау шабатындай байлап тастайды түнде біреулер менің қорама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/121.wav,оның телефоны үзілгенін хабарлап кісі жіберу де нұрайдың мойнында жалғыз тұратын кемпір өліп қалған жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/122.wav,нұрай одан қашқақтап жүреді көрсе болды деп жабыса кетеді қара аспанды төндіріп зарлап ап жөнеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/123.wav,ол бір сағаттық үзіліске келді-ау жұмыстан қалады-ау деген қаперге кірмейді қырсыққанда үйінің тұсындағы жарықтар өшіп қалыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/124.wav,қаншайым көршісін ертіп алып серік көршісіне барды сөйтіп үшеуі темірдің үйіне беттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/125.wav,деп терезесінің шымылдығы ашылмай қалса да алаңдап қарайлап жүреді олар келгенде ешкім жоқ екен тыныштық орнапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/126.wav,көршісі өліп қалып қозғалмай жатқан шығар деген күдікпен тағы бір тексеріп өтті тірі пенде жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/127.wav,ертеңінде жұмыста отырған нұрайды қаншайым көршісі түскі тамаққа шақырып телефон шалған соң кіріп шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/128.wav,әй көршіңнің өлген түгі жоқ қайқайып бағана кетіп барады жусаңшы деп қарқ күліп қарсы алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/129.wav,нұрайдың ойынша ауған көрші жалғыз емес жабылған екі кісі сияқты тіпті үшеу болуы да ғажап емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/13.wav,көңірсіген түтін иісі тамақты қырады енді әйелдер әзілдей бастады үйің өртенді енді бай боласың бүгін қонуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/130.wav,көрші хақысы тәңір ақысы бұдан былай іс насырға шаппай тұрып жүгіру қажет екен деп түйді іштей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/131.wav,темірдің ауласына төбелес болған жерге жарық түсіргенмен ешкім көрінбеді деді тірі жүре берсін өлімнен құдай сақтасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/132.wav,сол күні түнде ескі диванын су жаңа ғып қаптап алып келген екен оны көтерісетін ер адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/133.wav,керек деген соң көршісі темірді шақырды обалы не керек ол көмекке жетіп келгенмен көтере алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/134.wav,нұрай жүгіріп барып марат көршісін ертіп келді диван жөндеуші арбасындағы шоқиып отырған келіншекпен өліп-талып сүйісіп біткенше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/135.wav,ақыры әлгі шебердің шөлі басылған кезде бәрі жабылып диванды үйге көтеріп кіргізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/136.wav,нұрай ақшасын төлейін деп сыртқа шығып еді көршілері өзара әңгіме құрып тұр әлгі шебер тағы шүйкебасымен сүйісуге көшіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/137.wav,екеуі болған кезде ақшасын төледі де жөніңде келісімге келіп көмектескен жігіттерге рақметін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/138.wav,әлгі шебер әлгі әйелдің ерніне тағы жабысты басын бір көтергенде қашаның есігін жауып жатқан нұраймен қоштасып жөніне кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/139.wav,көршісіне жазира келгенді қойыпты енді ол үйге әбден азып кеткен араққа салынған әйелдер келе бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/14.wav,енді жылынбағанын көрейіндеп бәкең екі-үш шелек көмірді бір-ақ төкті емес пе деді күліп нұрай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/140.wav,оның бірі әлі де сылқымдығын сақтаған аты шыққан деген бикеш еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/141.wav,қара көзілдірігін тағып алып нұрайдың терезесінің түбінде ертеңді-кеш темірге қылмыңдайды да тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/142.wav,кешқұрым алқаш еркектер жиналады арасында жалғыз сылқым сылқ-сылқ күліп арақты қылқ-қылқ жұтып мәз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/143.wav,деп оның аман екенін естіп жеңілдеп қалды нұрбол оны көріп тфу деді темір құлдырағанның үстіне құлдырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/144.wav,көп ұзамай пакетін сүйретіп беті көнектей болып ісінген додасы шыққан тағы бір әйел кіріп бара жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/145.wav,екі әйелден шаршаған күні темір оларды боқтап аузынан ақ ит кіріп көк ит шығып қуып шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/146.wav,олар ауладан шыққанша үндемеді де қауіпсіз жерге шығып алғаннан кейін айқайлап тілдеп бара жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/147.wav,көп ұзамай азып-тозған екінші әйел тағы келе жатты ұзамай ығын тауып одан құтылған сияқты анау мүлде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/148.wav,көршісінің бір пайдасы өзі екпесе де ғайыптан пайда болатын картопты нұрай арзан бағаға сатып ала беретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/149.wav,көшу керектігі жөнінде ойланып жүргенде ол ойының іске асуын тездете түскен оқиға оның желмен бірге жаман ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/15.wav,өзі кішкентай үй сонша көмір төккен соң пеш қызып кеткен ғой пешке жақын тұрған кілем өртенген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/150.wav,тонның жабуы сияқты еткен қақпасы еді күнге әбден күйіп қурап тұрған ағаш қақпа бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/151.wav,ол картоптың аспаннан түспейтінін де жақсы білетін осы қақпаны отқа жағып жіберсе шіркін қандай шытырлап жанар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/152.wav,қаусаған қақпасын қайта түзеп қойып еді желмен бірге желп желп етіп жарты нервісін құртты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/153.wav,сол күні ағасына көп қабатты үйлерден бір жақсы пәтер тапқанын соған ақша керек екенін айтып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/154.wav,кешке қарай сейіл бір буда ақшаны алып келді де нұрай кешіктірмей қалаған үйді сатып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/155.wav,өзінің қалаға бара жатқанын айтып ақшаны сейілден беріп жіберіпті құжат жасап заңды түрде үйді меншіктенгеннен кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/156.wav,кірді телефон желісін үздідеп зарлап жүреді шағымданып есін шығара ма деген алаңдаушылық екені сөзсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/157.wav,жүк тиеліп жатқанда темірдің өңі бұзыла қарап өткенін байқап қалды әрине жаңа көрші жайлы бола ма жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/158.wav,нұрайдың үйін алматыдан күйеуінен ажырасып келген бір келіншек сатып алды темір мен көшетін болдым басқа үй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/159.wav,темір үн-түнсіз бақырайып қарады да күліп жіберді кетер кезде бір сөйледіңіз-ау әйтеуір сіз үндемеген соң мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/16.wav,жазда ғана асүйге жайып басқа кезде әспеттеп орап қоятын кілемі еді бүкіл үйді қалай қиды екен енді сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/160.wav,иә оның қабағын ашпайтыны рас болатын мінезі тұйық болған соң емес мазасыз көршісін ықтырып ұстау үшін тапқан айласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/161.wav,алла кетер кезде бір сөйледіңіз-ау деп таң-тамаша болды екеуі біраз сөйлесті әйтпесе бұра сөйлеп әзілдесуге асып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/162.wav,қалған елге аузына келгенін айтып керілдескенімен обалы не керек тіктеп қарағанда емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/163.wav,бір жолы ескі махаббаты да қатты ұрсысып қалды ол да долы екен аянып қалмады ұры ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/164.wav,көршісімен төрт жыл бойы бет жыртысып ұрсысқан емес ұрысың сен деп шаңқылдады кім ұры нағыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/165.wav,білесің бе көршіме райхан екеуің не істегеніңді айтам көршіме сенің ұры екеніңді деп еді жамалдың үні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/166.wav,еңселі де жарық суы барлық жағдайы жасалған үйге кіріп алды көршілері де тыныш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/167.wav,ал бұрынғы көршісіне де оның алқаш достарына да нұрайдың өкпесі жоқ әрқашан ізет білдіріп сыйлап тұратын ашық күнде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/168.wav,нұрай көрген оны екі көзі қатып қалған екі тамшы жас сияқты жанары өзекті өртеген өкінішке өксікке толы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/169.wav,бірақ нұрай ұлы қанаттан айырылғаннан бері өзінің өміріндей қаталданып қара тастай қатып қалған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/17.wav,отты қатты жағып жібергенсің ғой иә мен қаладан келгенше үй азынап кетіпті нұрай бәрі кетіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/170.wav,асүйде жүрген нұрайдың естіп қойғанын біліп зытып отырды нұрайдың күйеуі де осы ішімдікті таңдаған адасқан жандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/171.wav,сүрініп кетпе сүрініп кетсең болғаны дей бергін досым басыңа қырсық орнады аңдамай кейде басамыздағы кердеңдеп құлап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/172.wav,аяқ-қолымыз ербеңдеп жоғалған сәтті іздейміз тағы жерден кеп таппайсың оны тартасың азап сан жылдар аттай алмайсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/173.wav,құлауың мүмкін алдың-жар не істесем екен не істесем екен сендерге сүрініп кетіп бүлініп жүрген тағдырлар қылмыстық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/174.wav,қылмыс және жаза өзара байланысты құбылыстар жаза бұл жасалған қылмысқа мемлекеттің берген реакциясы әділ дұрыс жаза тағайындау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/175.wav,әділ жаза тағайындау үшін қылмыстық заңға нақты айтқанда жазаның жекешелендірілуі қағидасына сүйенеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/176.wav,мұнан мемлекет қылмыс тар үшін жаза тағайындағанда қандай мақсаттарды көздейді деген сұрақ орынды туындайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/177.wav,қылмыстық жаза мемлекетпен мәжбүрлеудегі маңызды шаралардың бірі қылмыстық заң ғана қылмыс үшін жаза тағайындай алады бабына сәйкес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/178.wav,жазаның мақсаты әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру сондай-ақ сотталған адамдарды түзеу сотталғанда басқа адамдарды жаңа қылмыстарды істеуден алдын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/179.wav,қылмыстық жаза оның мақсаты жөнінде көне әлемдегі платон аристотель цицерон ғасырдағы беккарианың еңбектерінде пікірлер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/18.wav,деп нұрбәтияның даусына салып әйелдерді ду күлдірді нұрай көршің шошынып жүгіріп келді не болды не болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/180.wav,платон еңбегінде жаза қылмыскер үшін жанын қалпына келтіретін тепе-теңдікте ұстайтын игі дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/181.wav,ол заңнамалар қылмыстың алдын алуға және де жазалаудың нәтижесінде адамдардың хал-ауқатының жақсаруына қоғамның алға ілгерілеуіне мүмкіндіктердің болу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/182.wav,жаза тән азабын шектіруді немесе адамның қадір-касиетін қорлауды мақсат етпейді платон жазаның жекешелендірілу қағидасын ұстады жаза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/183.wav,тауарларды алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережелерін бұзу көрінеу жалған алым маркасын жасау және пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/184.wav,айтарлықтай зиян келтіруге әкеп соққан тауарларды алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережесін бұзу бес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/185.wav,жүзден жеті жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталушының бестен жеті айға дейінгі кезеңі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/186.wav,ішіндегі жалақысы немесе өзге де кірісі мөлшерінде айыппұл салуға не мүлкі тәркіленіп не белгілі бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/187.wav,лауазымды иелену немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бес жылға дейін айыра отырып не бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/188.wav,жылдан екі жылға дейінгі түзеу жұмыстарына не алты айға дейін қамауға алуға не белгілі бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/189.wav,лауазымды иелену немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан үш жылға дейін айыра отырып немесе онсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/19.wav,апайым аман ба өзі деді аман деп едім уһ апайым аман болса болды апайым аман болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/190.wav,алымның көрінеу жалған маркаларын өткізу мақсатында әзірлеу немесе сатып алу сондай-ақ пайдалану немесе өткізу бес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/191.wav,жүзден бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталушының бес айдан он айға дейінгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/192.wav,кезеңі ішіндегі жалақысы немесе өзге де кірісі мөлшерінде айыппұл салына отырып не мүлкі тәркіленіп үш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/193.wav,жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға және белгілі бір лауазымды иелену немесе белгілі бір қызмет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/194.wav,аса ірі мөлшерде жасаса бір мыңнан екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталушының он ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/195.wav,айдан он бес айға дейінгі кезеңі ішіндегі жалақысы немесе өзге де кіріс мөлшерінде айыппұл салына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/196.wav,отырып не мүлкі тәркіленіп бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға және белгілі бір лауазымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/197.wav,иелену немесе белгілі бір қызмет түрімен айланысу құқығынан бес жылға дейінгі мерзімге айыруға немесе онсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/198.wav,осы бапта айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асатын сомада келтірілген едәуір залал деп танылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/199.wav,осы бапта айлық есептік көрсеткіштен мың есе асатын сомада келтірілген залал аса ірі мөлшердегі залал деп танылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/2.wav,деді бағана аулада жүрген сосын қайта үйге кіріп кетті -деді нұрбәтия шынар аман екен ал үйді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/20.wav,сол сәтте амандасып көршісі темір келді қолында шынысы бар екен бірден төргі үйге беттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/200.wav,азаматтардың табысы туралы декларацияны табыс етпеуі және құжаттарға көрінеу бұрмаланған деректер енгізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/201.wav,азаматтың декларация табыс етуі міндетті болып табылатын жағдайларда табыстары туралы декларация табыс етпеу арқылы не декларацияға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/202.wav,немесе салықтарды немесе мемлекеттік төленетін өзге де міндетті төлемдерді есептеумен немесе төлеумен байланысты өзге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/203.wav,құжаттарға кірістер немесе шығыстар туралы не салық салынуға тиісті мүлкі туралы көрінеу бұрмаланған деректерді енгізу арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/204.wav,салық немесе мемлекеттік төленетін өзге де міндетті төлемдерді төлеуден жалтару егер бұл әрекет ірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/205.wav,төлемеуге әкеп соқса екі жүзден бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/206.wav,айдан он айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға не мүлкі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/207.wav,тәркіленіп не бір жүз сексен сағаттан екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/208.wav,екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына тартуға не төрт айға дейінгі мерзімге қамау не екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/209.wav,жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның екі айға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/21.wav,сайқымазаққа әуес қыздар бір-біріне қарап жымыңдасып иә молодец екендеп өтірік сабырлы сөйлеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/210.wav,өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салына отырып немесе онсыз екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/211.wav,екінші тармақтағы нақ сол әрекеттерді кылмыстық топ және алдын ала сөз байланысқан ұйым бап нақ сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/212.wav,аса ірі мөлшерде жасаса бес жүзден үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/213.wav,бес айдан бір жылға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/214.wav,мүлкі тәркіленіп не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына не үш айға дейінгі кезеңдегі жалақысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/215.wav,немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салына отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/216.wav,егер төленбеген салық немесе міндетті төлемдер сомасы бес жүз айлық есептік көрсеткіштен асса азаматтың салықты немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/217.wav,заңды тұлғалардың табысы туралы декларацияны табыс етпеуі және құжаттарға көрінеу бұрмаланған деректер енгізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/218.wav,декларация табыс ету міндетті болып табылатын жағдайларда жиынтық жылдық табыс туралы декларацияны табыс етпеу не декларацияға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/219.wav,не салықты немесе мемлекеттік бюджетке төленетін өзге де міндетті төлемдерді есептеумен немесе төлеумен байланысты өзге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/22.wav,нұрай да жымиды негізі олар оның көршісінің атақ-даңқынанхабардар еді темір түнгі дырду маскүнемдік одан қалса төбелес қымқыру деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/220.wav,кұжаттарға кірістер мен шығыстар туралы бұрмаланған деректерді енгізу аркылы не салық салынатын басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/221.wav,объектілерді немесе өзге де міндетті төлемдерді немесе ұйымның нақты тұрған жерін жасыру арқылы ұйымдарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/222.wav,салынатын салықтарды немесе мемлекеттік төленетін өзге де міндетті төлемдерді төлеуден жалтару егер бұл әрекет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/223.wav,салық немесе өзге де міндетті төлемдерді ірі мөлшерде төлемеуге әкеп соқса үш жылға дейінгі мерзімге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/224.wav,белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру не төрт айдан алты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/225.wav,айға дейінгі мерзімге қамау не үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/226.wav,үш айға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салына отырып не мүлкі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/227.wav,бұрын қазақстан республикасының қылмыстық кодексінің баптар бойынша соттылығы бар тұлғалар бап нақ сол әрекетті алдын-ала сөз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/228.wav,аса ірі мөлшерде жасаса үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір қызметпен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/229.wav,айналысу айыра отырып екі жүзден бес жүзге дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде немесе сотталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/23.wav,өтірік білмегенсіп көршің қандай жақсы еді көршіден жолың болған екендеп қисық сөйлеп тұрғанын қайдан білсін темір маңғазданып терезеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/230.wav,адамның екі айдан бес айға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерінде айыппұл салынып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/231.wav,егер төленбеген салық немесе міндетті төлемдер сомасы екі мың айлық есептік көрсеткіштен асса ұйымның салық немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/232.wav,егер төленбеген салық немесе міндетті төлемдер сомасы бес мың айлық есептік көрсеткіштен асса ұйымның салық немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/233.wav,бірнеше рет жасалған дәл сол әрекет сағынғанда табылатын қасыңнан туралы мына әңгімені достық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/234.wav,әрине мұнда дос туралы әркімге түсінікті сөздерді қаузап отырғанымыз болатын шығар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/235.wav,өйткені ғұлама тұлғалардың аса көрнекті өнер шеберлері мен жазушылардың қоғам қайраткерлерінің достық жайлы пікірлері мен асыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/236.wav,түрлі жас пен жасамыс адамдардың әлеуметтік топтар мен кәсіп иелерінің айтқандарын саралай қарағанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/237.wav,дос барша қиындықтарды бөлісе алатын небір қиын сәттерде жаныңнан табылатын барын да жанын да аямайтын ең бастысы сені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/238.wav,құмаржанның мен үшін ерекше бағалы қасиеті осындай ойларға негіз болатын азаматтығында еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/239.wav,туралы ойлармен бастасам едім дос туралы ойлар басты пікірлер ортақ арнаға құяды екен қарым-қатынастардан бастарған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/24.wav,деп айтты деп нұрбәтия әңгімесін жалғады әйелдер қыран-топан күліп жатыр қуақы мінезді қу тілді гүлнәр қараңғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/240.wav,балалық шақтан бірге өсіп қатар оқып достастық десем шындықтан алыс кетер едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/241.wav,алайда осы қысқа уақытта өмірлік мәні бар сырласулар мен арманды шақтарды бастан кештік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/242.wav,әрі бұларымыз жәй ғана әңгіме ретінде қалмапты болашақ туралы қиял тіршіліктің барша қызығын көрсек-ау деген тілектермен қабаттасқан үлкен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/243.wav,біз құмаржан екеуміз атырау облысы құрманғазы ауданының орталығы селосындағы ломаносов атындағы орта мектептің тоғызыншы класын бірге оқыдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/244.wav,бірақ қазір ойлап отырсам есте қалатын оқиғалар мен тәтті ойларға толы ерекше бір қымбат жыл екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/245.wav,өйткені таныстығымызды тарихы небәрі бір-ақ жылға жуық мерзімді ғана қамтиды бір ғана жылды мен тоғызыншы сыныпқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/246.wav,оқушылардың ер балалардың біразы мені күлкі қылуға тырысты олардың қысымына тергеуіне төзуге тура келді маған тиіскендердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/247.wav,оны біраз кейінірек көрдім аласа бойлы аз сөйлейтін байсалды бала бірақ көзқарасында сергектік кісіге сынай қарайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/248.wav,сенен әлде іздеп тіпті соны тауып бір құпияларыңды біліп қойғандай көрінді екеуміздің үйлеріміз бір жақта мектептен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/249.wav,сабаққа бірге барып бірге қайтамыз алғашында жолдағы әңгімелеріміз бірге оқитын сыныптас балалар туралы болды сұрайтын мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/25.wav,шыныны ертең салатынын айтып есікке беттеді көрші деген осындай қысылшаңда керек қой рахмет деді гүлнәр байсалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/250.wav,оның айтуына қарағанда біздің балалардың бәрі жақсы біреуді сыртынан сөз қылғанын жамандағанын естімеген екенмін сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/26.wav,иә иә жүгіріп жүр молодец деп қалғандары да даурығысты темір сол деловой қалпы шығып кетті әйелдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/27.wav,сіңілісі роза мен күйеу баласы сейіл келіп нұрай мен шынарды алып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/28.wav,ертеңінде түсте сыныптасы бағзада телефон соқты известь аз болып кетті түсте ала кел деп нұрай таңданып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/29.wav,үйге келсе олар роза екеуі үйді бірнеше қайтара ағартып та қойыпты тіпті бағзада ет ала келіп былқытып пісіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/3.wav,мейлі әкетіп бара жатқан байлық жоқ оның үстіне аса құтты үй болмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/30.wav,түскі астан кейін нұрай жұмысқа барған жоқ көмекшілерді пайдаланып үйді түгелдей жиып айнадай қылып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/31.wav,сенбі күні әдеттегідей жақсылап дем алып алайын деп шынар екеуі ұйқыны соғып жатыр еді есікті біреу тоқылдатып болмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/32.wav,екі милиционер екен демалыста да маза бермейді екенсіңдер не боп қалды деді нұрай көршіңіз іше ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/33.wav,деген сарында сұрақтар қойды ана екеуі ішеді неге ішпейді ішкісі келген соң менің онда шаруам қанша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/34.wav,тағы біраз сауалдар қойды да нұрай тарапынан ешқандай шағым болмаған соң кетіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/35.wav,кейіннен естіді көршілер темірдің үстінен милицияға арыз түсіріпті түнімен ішеді күнде жиын күнде той әбден мазамызды алды деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/36.wav,іргесіндегі көршісіне естілмеген айқай-шу сендерге қалай естіліп тұратынын ұқпадық деп арызды қарамапты заң орындары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/37.wav,нұрай мен темірдің үйін шыны терезе ғана бөліп тұр терезе түбінде құдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/38.wav,ол ар жағында құдықтан су алып жатса бер жағында дастарқан басында нұрай отырады қызымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/39.wav,мұқым аудан орталығының ішкіштері жиналады алдымен жабыққан сәтте қас қағым жанымды ұғар басқа кім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/4.wav,ұлы қанаттан айырылғанда да өлген жоқ қой не болса да ішіне кіріп көрейін деп ойлап үйге кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/40.wav,деді нұрай келген қонақтар таңдана қарап кішігірім кино көргендей болады жаңа бір әуен бастадым достарым менің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/41.wav,бір күні біз ұйықтап жатқанда төбелестерін терезені бұзып өтіп біздің кухняда жалғастырып жүрмесіндеп күледі нұрай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/42.wav,жалпы соңғы кездері достарым деп қарсы алғанда қойыпты дос емес екенін ұққан тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/43.wav,бастық басыңызға мұндай үй жараспайды еңселі үй алу керек сізгедейді гауһар әріптесі әрі досы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/44.wav,арты төбелеске ұласады бөлесі нұрбол жиі келіп тұрады қонып кетеді ол да көшу керектігін айтады пешің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/45.wav,иә көп қабатты үйге көшеміз жазға салым бірақ төрт жылдай көрші тұрамыз терезені тық еткізіп шерткен емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/46.wav,қанша алқаш болса да тәрбиелі жерден шыққаны білініп бір кездегі алған тәлімі байқалып тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/47.wav,басқаны білмеймін өзіммен сыпайы амандасып жүреді мен оған өмірі жымиған емеспін үнемі сазарып жүремін қабағым әрқашан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/48.wav,кейде менің қол астымда істеп ішкілік салдарынан шығып қалған жәнібекті көріп қалам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/49.wav,қашаның ар жағынан ыржалаңдап күліп сәлеметсіз бе апай жұмыс болып қалса мені ұмытпаңызшыдеп жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/5.wav,ешнәрсе өртенбеген бәрі орнында тіпті плитаның қуысындағы отындар да сібірткі де сол қалпы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/50.wav,ол да мұғалім отбасынан шыққан жап жақсы жігіт аңқылдап тұрады деді нұрай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/51.wav,мүлде сөйлеспеймін амандасса басты сәл ғана изеп өтемін темірді бекен ақкөңіл деп мақтап отыр деді нұрбол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/52.wav,деп мырс-мырс күліп сұрап қояды келген сайын осы үйге келіп жүретін алқаштардың көбі сендердің сыныптастарың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/53.wav,ішінде бекеннің достары да бар бекен де қызық қой солардың өмірін де зерттеп қызық көріп жүреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/54.wav,бір жолы бірге ішіп сонда түнепті жалғыз төсегі бар екен соған бекенді жатқызып достарым менің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/55.wav,біздің үйдің іші анық көрініп тұратын шығар деп едім иә анық көрініп тұрады-деді-сөздеріміз де анық естіліп тұратын көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/56.wav,иә көршің қалай іргеде тұрған үйге жете алмай жүргендей несі екен терезеге дейін жететін қоршау жасатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/57.wav,нұрай бауыры бекенге айту керектігін ойлағанмен шекараның қанша қажеті бар дейсің деп айнып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/58.wav,сенбі күні жуған кірлері аяз сорып дегдіп қалыпты жинап жүріп жаңадан алған қалың кеудешесін таппады ауласын қардан тазалап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/59.wav,менің кеудешемді сен алған болуың керек таба алмадым қойыңыз апай мен алғам жоқ деді де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/6.wav,бұлар дабыр-дұбыр етіп төргі үйге енсе нұрайдың төсегінің көрпелерін ақтарып су шашып еңгезердей орыс тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/60.wav,сен алдың сенен басқа ешкім емес қойыңыз мен алғам жоқ деп күлді анау төбенің жақтауында сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/61.wav,мысығыңды күтпейсің дегеніңіз ыңғайсыз екен мысығымды үйде тамақ беріп күтіп отырмын деді ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/62.wav,нұрай үндемеді бұл үйде екі мысық болғанын темірге дейінгі үй иелері орыстың шалы мен кемпірі оларды баладай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/63.wav,күткенін сол кездер екі мысықтың ең бақытты шақтары болғанын айтып жату ұзақ әңгіме болып көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/64.wav,қалай темір көшіп келді солай екі мысық пен ерке ит үшін қара түнек күндер басталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/65.wav,қара мысық дірдектеп панасыз далада қалды ал иттің көрген күні нағыз ит өмір еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/66.wav,иесінің сирек те болса сау жүретін күндері ғана басына тыныштық орнайды ал қалған күн мен түн ит үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/67.wav,теңселе басып тілін шайнап иесі жетеді де иттің цирктегідей өнер көрсетуін талап етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/68.wav,байқұс ит иесін ұқпағаны үшін қан қақсап жазасын алады ал ұғып тәп-тәуір өнер көрсетсе-мақтау естімесе де жазалау көрмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/69.wav,етіп теңселіп келе жатқан қожасын көргенде иттің зәресі ұшады келе салысымен итті цирк өнеріне тәрбиелейді дікілдеп зіркілдеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/7.wav,төсегін бөтен бір адамның емін-еркін қопарып жатқаны біртүрлі көрінеді екен нұрай оған таңдана қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/70.wav,мысығыңды неге үйге кіргізбейсің суыққа тоңдырмай оның үстіне аш деді де нұрай үйіне беттеді ит иесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/71.wav,кейде ызалы келгенде тар үйшігінің ішінде қаңқылдатып сабайды кеп иттің қаңқылдағаны бүкіл көршілерге естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/72.wav,жеті түнде барып мас адамға ақыл айтудан пайда жоқ үйшікте ит сабау да темірдің дағдылы ісіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/73.wav,нұрайдың үйінің төбесінің жақтауына шығып алып ықтасында отырады аяз сынып күн шыққан кезде әжептәуір ық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/74.wav,шынардың ерке мысығы сияқты пештің жаны болмаса да күн сәулесінде бір жасап қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/75.wav,түнге қарай мұржаға жабысып жылынады тамақты да шынар арнайы ыдысқа құйып қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/76.wav,итке қарағанда қара мысық бақыттылау әйтеуір басы бос ал иттің тамағы аш па тоқ па ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/77.wav,бір жолы бір шаруаларымен бұрынғы иелері келіп қалды сондағы екі мысықтың қуанғаны-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/78.wav,бұрынғыдан қабақтары пәс салы суға кеткен жүнжіген қалыптары иелеріне қарай екеуі де сүйретіліп барды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/79.wav,алып кететіндеріне сенімді еді бұрынғыдай күтімде үлпілдетіп ұстайды деп ойлады бейшара мысықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/8.wav,төсектің пеш жақ ағашы қап қара болып жанып кетіпті терезені шағып су шашатын шлангты кіргізген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/80.wav,бірақ ол бақытты күндері көзден бұл бұл ұшқан екен үміттері ақталмады иелері қайырылмай кете барды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/81.wav,аязда қасқайып отырған қара мысықтың есіне бұрынғы иелерінің беретін хош иісті тамағы жып-жылы үйі түскен болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/82.wav,күн сәулесі де ықтасын да пана болмай бара жатты аяз қырық градусқа жеткен бейшара мысық қатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/83.wav,барады енді ұятты ұмытып нұрайдың есігі ашылған кезде жылы үйге кіріп кетуден басқа шара қалмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/84.wav,ондай қамқорлық үнемі ләйліп жүретін иесінің ойында бар ма екен ол солай істеді де бірақ нұрай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/85.wav,бұған да шүкір жаны сәл жай тапты нұрайы құрғыр бұл жерден қумаса екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/86.wav,қара мысық қыстай отын қораны жабылған төбедегі мұржаны төбе жақтауындағы ықтасынды паналап шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/87.wav,көктем иісі сезіле бастағанда мысық та жақындап жаралы жанына демеу болып жүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/88.wav,ит те шынжырдан босап кету әдісін үйреніп алған еді рақат болды үйшікте таяқ жеуден құтылды қарны да ашпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/89.wav,қырық күн қатарынан аяздың қаһары басылмады бәрі артта қалды көктем де келді шынар итаяққа ас құйып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/9.wav,үй киімдері салынған қытайдың ала сөмкесінің бір шеті үйтіліп ішіндегі киімдер жабысып қалған басқа бүлінген ешнәрсе жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/90.wav,екінші мысықтың күйісі кетіп жүр еді ол да бұрынғы иелерінің достарын паналады қазіргі жағдайы жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/91.wav,сорлап жүрген қара мысық қана бірақ көктем келді демек келесі қысты бір құдайға тапсырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/92.wav,өзінің көмірін екі отбасы боп жағып шыққанын нұрай біледі бірақ таң қалатыны темір үйіне қыс бойы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/93.wav,от жақпады сонда одан басқа біреудің қымқырып жүргені ғой тіпті бір жолы көмір салынған шелегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/94.wav,жалпы қыста да осы үйден сол келіншектің шығып бара жатқанын нұрай байқап қалатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/95.wav,екеуі шүйіркелесіп әзілдері жарасып келіншек еркелей күліп тұр екен нұрай тесіле қарап өтіп еді көрші келіншек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/96.wav,темір арзанға тағы бір машина сатып алды бұрынғы шыққан көлігінің бөлшектерін сатып жатты және әжептәуір бағаға сатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/97.wav,нұрайға оның ауласы келесі бөлмесіндей анық көрінеді сауда сәтті өтісімен дорбасын толтырып арақ шарап тағамдар алып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/98.wav,бір жолы сол келіншек жазира мен тағы бір бөгде әйел екеуі түні бойы тойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/500+/99.wav,темір қонақтарды үйге кіргізбей тойлатқанды тәуір көреді ал оның нұрайдың терезесінің алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/1.wav,осылайша англияда бір уақытта өндіріс капитализм мен ауыл шаруашылығының дамуына әсер етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/10.wav,бұл сонымен бірге оларға ғылыми айналымға көптеген экономикалық санаттарды еңгізуге сауда қарыз операциялары мен ақша айналымы аумақтарында маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/100.wav,адамзат металл ақшаларды жойып оларды еңбек яғни ұлттық ақшаға ауыстырған соң мол байлықты қамтамасыз ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/101.wav,оуэн оларды рационалды конституция деп аталатын заңда төмендегідей жүйеледі еңбекті құндылықтың өлшеміне айналдыру халықты ағартуда әсіресе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/102.wav,пайдасыз жеке меншікті жою соған сәйкес өндірушілер байланысы арқасындағы кіріс үшін де болдырмау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/103.wav,бұл кезеңнің рухани идеологтарының ғылыми мұралары оның ішінде шаруашылық саясаты аумағында қоғамның сословиялық сипаты мен иерархиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/104.wav,құрылымы ақсүйек және шіркеу феодалдарында саяси билік пен экономикалық құдіреттілік күшінің өсуін айқындайтын схаластика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/105.wav,олардың доктриналарына экономика тауарының аумағын кеңейтуге қажетті екі ойлы түрткілер нарықтық қатынастардың негізгі қағидаларында шаруашылыққа қабылданбайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/106.wav,феодализм кезеңінде саяси экономияның алғашқы мектебі қалыптасқан ғылыми теорияда жекелеген экономикалық идеяларды дайындау басталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/107.wav,дамытудың бірінші кезеңі-ақшалай байлықты таза заңдық жолмен арттыруға бағытталған саясаты орнықтыратындай ақша балансы теориясын анықтаған ертедегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/108.wav,кейінгі орталық пункті шығарылған және әкелінген тауарлардың арасында үлкен айырмашылық болған сайын мемлекет те бай түседі деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/109.wav,сауданың белең алуы мен өндірістің шектелуін бағдарлай отырып кемшіліктерден де құр қалмады бірақ келешектегі экономикалық ойлардың да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/11.wav,тұжырымдамалары айналым аясында толығымен шаруашылық өмірдің тәжиребесіне арналды бірақ олар экономиканың басқа аяларына әсері әрқашан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/110.wav,утопиялық социализм ғасырдың бірінші жартысында пайда болған және қоғамдағы қанаушылыққа қарсы күреске арналған ағым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/111.wav,утопиялық социализм бірінші кезекте ғылым мен техниканың жетістіктерін жоспарлы пайдаланып еркін еңбекке негізделген ірі қоғамдық өндірісті құрудағы қоғамдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/112.wav,ол адам қажеттері мен жеке бастың өркендеуін қанағаттандыруды қамтамасыз ететін молшылық қоғамның болашағын елестетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/113.wav,орта ғасырдағы экономикалық көзқарастар айқын діни сипатқа ие болды негізгі терминдер құранның аяттары сали шындығы канондықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/114.wav,феодализм кезеңіндегі экономикалық ойлардың дамуындағы өзгешілікті түсіндіру оның орта ғасырдағы еуропа және азия елдерінде дамуын жалпы және ерекше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/115.wav,тұжырымдамасының мәнін түсіндіруді бұл ағымның басқа экономикалық көзқарастардың негізін салушылардың ерекшелінетін анықтауды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/116.wav,есеп трактаттар саяси экономия утопиялық социализм енді сіз білесіз кезеңдерін нақты ажыратып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/117.wav,бүкіл социалистік бөлігі ретінде утопиялық социализмге мінездеме беруді қайталау үшін сұрақтар феодализм кезеніндегі экономикалық көзқарастардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/118.wav,конондықтарға берілген әділ бағаның анықтамасын беріңіз мәнісін түсіндіріңіз дегеніміз және бұл түсінік қалай пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/119.wav,экономикалық саясатты жүргізуді басшылыққа алып ұсынған жалпы принциптерді атаңыз ертедегі және кейінгі ұстанымдарының айырмашылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/12.wav,отандық өнеркәсіп пен сауданың дамуы үшін ақшаны маңызды құрал ретінде заңды түрде қарастырғанымен ұлттық экономикаға шетел инвестицияларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/120.wav,ертедегі және кейінгі өкілдерін атаңыз меркантилистер ілімнің шектелугіне көзқарастар немен ерекшеленеді сіздің пікірініз бойынша утопиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/121.wav,утопиялық социализм идеяларының шынайы шаруашылық өмірдегі қолданылу ережесін анықтаңыз білімді өзіндік тексеруге арналған тестер құранда қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/122.wav,сарандық пен ашкөздікті көпшілік алдында бетіне басу ысырапшылдықты бетіне басу өсуге ақша беруді тыйым салу еңбекке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/123.wav,бүкіл жауап дұрыс белсенді ақша балансы құдай белгілеген әділ баға дұрыс сауда балансы экономикалық құл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/124.wav,іліміндегі ерекшелік мемлекеттік билік көмегімен жиналған ақшаны байлықпен теңестіру өндірістік қатынастар аясындағы түбегейлі зерттеулер әділ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/125.wav,экономикадағы ауыл шаруашылығының жетекші рөлін мойындау экономикалық іс жүргізудегі мемлекеттің араласу қажеттілігін теріске шығару кейінгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/126.wav,белсенді сауда балансының саясаты ақшаны елден шығаруға үзілді кесілді тыйым салу ауыл шаруашылық өндірісін марапаттау еркін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/127.wav,саяси эконмия деген терминің авторы кім аристотель меркантилизмнің негізгі пәні айырбастағы қатынас өндірістегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/128.wav,өндіріс пен айырбастауда пайда болатын қатынас еркін сауда саясаты классикалық саяси экономияның пайда болуының тарихы және оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/129.wav,петти ағылшын классикалық саяси экономияның негізін салушы смиттің шығармаларында классикалық саяси экономияның дамуы методологиясы және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/13.wav,ерікті жұмыссыздықтың негізгі себебін аз уақытында цехтарда немесе фабрикалар мен зауаттарда жұмыс істеуді қаламауды тудыратын не жалқаулық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/130.wav,саяси экономиясы және қазіргі аталмыш тақырыппен танысып сіз мыналарды білесіз классикалық саяси экономияның пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/131.wav,экономика ғылымының алғашқы дамыған кезде алуан түрлі экономикалық мектептердің тууы дегенмен олардың өз бетімен экономикалық заңдарды талдауға қабілеттерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/132.wav,классикалық саяси экономияның жалпы сипаттамаларын классикалық саяси экономияның әрбір өкілінің экономика ғылымын дамытудағы қосқан үлестерін классикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/133.wav,классикалық саяси экономияның өкілдері капиталистік өндірісті зерттеп сонымен бірге саяси экономияның ғылыми негізін қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/134.wav,маркс жазғандай классикалық саяси экономия бұл сонау петтиден бастап буржуазиялық өндірістік қатынастардың ішкі тәуелділіктерін зерттеген бүкіл саяси ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/135.wav,саяси экономия классиктері зерттеу пәнін айналым аясынан өндіріс аясына ауыстырып еңбек құн теориясы негізін қалай отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/136.wav,және капиталистік ұдайы өндірістегі қосымша құның кейбір формаларына талдау жасау арқылы салыстырғанда экономика ғылымының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/137.wav,классикалық саяси экономияның өкілдері капиталистердің мүдделерін олардың прогрестік ролін қорғады және капитализмді қоғамдық өндірістің мәңгілік формасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/138.wav,ғасырдың ортасында өнеркәсіптің жекелеген салаларының маңызды түрде дамуымен капитализмнің ауыл шаруашылығына ептеп енуі басталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/139.wav,ендігі жерде классикалық саяси экономияның өкілдері капиталдың қорлану жинақтары айналым саласында емес өндіріс саласында осыдан туған мәселелерді шешуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/14.wav,меркантилизм дамыған еуропа елдерінде ең алдымен англия мен францияда оның классикалық саяси экономиясын алмастыратын нарықтық экономикалық қатынастар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/140.wav,атамыш үлгі ғасырдың аяғы мен ғасырдың басында англияда индустриалды өнеркәсіп өндірісі мен ірі жер пайдаланудың дамуын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/141.wav,классикалық саяси экономия дәл осы жаңа тап өнеркәсіп капиталистерінің мүдделерін қорғау мақсатында туындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/142.wav,англиядағы классикалық саяси экономия капитализмнің қалыптасу кезеңінде пайда болды ағылшын классикалық саяси экономиясының негізін салушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/143.wav,англиядағы классикалық саяси экономияның негізін салушы оның негізгі еңбектері салықтар мен алымдар туралы трактат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/144.wav,ирландияның саяси анатомиясы үлгі ғасырдың аяғы мен ғасырдың басындағы англиядағы экономикалық жағдай саяси арифметика ақша туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/145.wav,саяси экономияға жаңа әдіс кіргізіп құбылыстың мәнін талдап экономикадағы себепті қатынастар мен олардың заңды байланыстарын көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/146.wav,оның ілімінде әлі бірегей және біртұтас теориялық көзқарастар жүйесі болмағанымен өзі негізін салған еңбек құны теориясын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/147.wav,пайдалана отырып тауар бағасы еңбек ақы жер бағасы және сол сияқты экономикалық құбылыстарды түсіндіруге талпыныс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/148.wav,көзқарасы классикалық саяси экономияға баяу ауысу сипаттын білдірді оның теориясы бойынша құн-еңбек шығындарымен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/149.wav,еңбек әке және байлықтың белсенді мақсаты ал жер оның анасыдеген нақал сөз дәл сол жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/15.wav,бұдан басқа олар үшін жұмыссыздық мәселесі де мәнсіз болды тұтыну құны емес айырбас байлық деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/150.wav,бірақ еңбектің қосарлы сипатын білмеді тұтыну құнын құнменен араластырды еңбекақы туралы ілімі оның құны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/151.wav,өзінің ой тұжырымдарында ол жұмыс күші емес еңбек тауар болып саналады деді ол сияқты классикалық саяси экономиканың бүкіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/152.wav,оның мөлшері бұл жұмыскерлердің өмір сүруінің ең аз мөлшердегі қаржысы яғни жұмыскерлерге төленетін ең аз мөлшердегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/153.wav,қаржы немесе олардың жасаған құнының бір бөлігі ғана ал өндірісте жасалған құнның басқа бөлігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/154.wav,басқа белгілер мен өсім алушылық тән құн ретінде немесе қосымша еңбек өнімі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/155.wav,оның көзқарасынша бұл өндіріс шығындарын алып тастағандағы егіншіліктен алынатын өнімдердің құны яғни еңбекақының үстінде жасалған артық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/156.wav,рынокқа салыстырмалы түрде алғанда жердің әртүрлі орналасу жағдайымен байланысты дифференциалды еске салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/157.wav,бойынша процент бұл жер өндірілетін және жердің бағасынан пайда болатын табыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/158.wav,шын мәнісінде процент жердің бағасына қатысты емес керісінше жердің бағасы процент нормасына қатысты болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/159.wav,процент нормасының өзі орта пайданың нормасынан туады және капиталға сұраныс пен ұсыныс қатынасымен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/16.wav,алайда саяси экономияның туу кезеңі мен байланыстыра ретінде бағалай отырып оның жағдайы өз алдына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/160.wav,еңбекақы бұл еңбектің бағасы деді бірақ бұл шынайы емес пайданы экономикалық жүйеде дербес категория ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/161.wav,жердің бағасы туралы ілімі капиталданған жердің баға түсінігі оның осы категорияға неғұрлым жақын келгендігін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/162.wav,ол бар болғаны жер бағасының бірде бір фактордан жер тәуелді екендігін анықтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/163.wav,сондай ақ жер бағасы жер емес проценттің капиталданған деңгейі деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/164.wav,тұтастай алғанда ілімін бағалай отырып сол кездегі барлық маңызды деген экономикалық еңбектер оның көзқарастарымен байланысты дұрыс немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/165.wav,бірақ жер бағасының мәселелерін дұрыс шеше алмады шығармаларында классикалық саяси экономияның дамуы адам классикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/166.wav,оның басты еңбегі халықтар байлығының табиғаты мен себептері туралы зерттеусаяси экономияның ғылым ретінде қалыптасу кезеңінің аяқталуы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/167.wav,бұл еңбегінде автор саяси экономияның пәнін методологиялық және жалпы негіздерін айрықша ілім саласы ретінде анықтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/168.wav,кітап бөлімнен тұрады бірінші бөлімі өндіріс процесі мен оны бөлуге арналған және негізгі таптардың табыстары мен олардың пайдасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/169.wav,екінші бөлім капитал және оның функционалды формаларын қарастырады үшінші бөлімде капитализмнің даму тарихының жағдайлары көрсетілген төртінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/17.wav,практикалық маңызын сақтай отырып соншалық ғылыми бағыт бермей және одан туындаған әдебиеттер тек ғылымның бастамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/170.wav,бесінші бөлім мемлекеттің қаржы мәселелеріне арналған ғылым ретінде саяси экономияның қос міндетін анықтады объективті экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/171.wav,ол ел байлығы мен оның қуатын арттыру жолын анықтайтын ғылым ретінде саяси экономияның міндетін айқындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/172.wav,смит логикалық абстракция әдістері арқылы экономикадағы заңды анықтаушы процестерді және кездейсоқтықтан абстаркциялауды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/173.wav,фирмалардың және мемлекеттің экономикалық саясаттарды жүргізу ұсыныстарын әзірлеу бұл экономика ғылымына қосылған маңызды үлес болды сыртқы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/174.wav,методологиясы экономикалық либерализм тұжырымдама негізі ретінде мына жайлардан көрінеді жекелеген тұлғалардың мүдделері қоғамның мүддесімен сәйкес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/175.wav,экономикалық адам эгоизммен бөлінген және байлықты көбірек жинауға ұмтылатын тұлға еркін бәсекелестік экономикалық заңдардың әрекет етуінің өзгермейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/176.wav,пайда үшін күрес және еркін сауда бүкіл қоғамға пайдалы қызмет ретінде бағаланды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/177.wav,базарда еркін бәсеке адамдардың мүдделері арқылы олардың іс-әрекетін басқарып тұтастай алғанда бүкіл қоғамға жоғары пайдалы мәселелерді шешетін көзге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/178.wav,материалдық өндіріс өнімді еңбекпен айналысатын халықтың үлесіне қатысты ұлттық байлық болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/179.wav,еңбек өнімділігін арттырудың негізгі факторы бұл еңбек бөлінісі ол жұмыс уақытын үнемдейді еңбек дағдыларын жетілдіреді өндіріс құралдарын дамытады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/18.wav,экономикалық саясаты алғашқы капиталдың жиналуына көмектесті утопиялық социализм және оның дамуындағы эволюцияның жалпы сипаттамасы социализм ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/180.wav,смит адамзат қоғамын қоғам дамуының кезеңдерінде тәуелсіз адамдардың айырбас одағы деп санады өйткені айырбасқа бейімділік бұл тарихтан тыс процесстер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/181.wav,экономикалық ілімінің негізгі идеялары ол экономиканың табиғи еркіндігін шаруашылық күштерінің еркін айналымын жақтады бұл классикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/182.wav,қате деген түрде қабылданғанын атап өту керек тауарлық әлемінен бөлініп шыққан ақшаның маңызды рөлін көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/183.wav,еңбек бөлінісі мен айырбастық ұлғайып өсуі бірін-бірі итермелей отырып қатар жүреді және қоғамдық өндіріс процесінің нәтижесінде стихиялы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/184.wav,оның өлшеусіз еңбегі ол ақша мен несиені өндірістен шығарды және бұлардың бағынышты рөлін көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/185.wav,дегенмен ақша несие факторларының дербестігін және олардың өндіріске кері әсерін жете бағаламады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/186.wav,смиттің экономикалық көзқарастарының негізгі құн теориясы оның көзқарастарының қарама қайшылығын айқын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/187.wav,ақша функциясының ішінен ол айналым құралдарының функциясын айрықша атап көрсетті мәселен ол құнның үш анықтамасын берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/188.wav,құн сатып алынатын еңбекпен яғни аталмыш тауарды алуға жұмсалған еңбек көлемімен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/189.wav,бұл ереже қарапайым тауар өндірісі үшін дұрыс болып есептегенімен капиталистік өндіріс жағдайында ол дұрыс емес өйткені тауар өндіруші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/19.wav,бұл социалистік ағым қоғамда бақытты және әділ өмірге қол жеткізуді мақсат қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/190.wav,осы жерде капиталистермен жұмысшылар арасындағы қатынаста құн заңының бұзылатын қайшылығын көреді осы себептен ол құнның басқа үшінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/191.wav,бұл жерде ол жай ғана пайда емес капиталдан түсетін орта пайданы айтып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/192.wav,құн еңбек шығындарымен анықталады тауар құны табыстармен еңбекақымен пайдамен және рентамен анықталады өндіріс бағаларының категориясын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/193.wav,бұл анықтама смит догмасы деген атақ алды және өндіріс факторларының теориялық негізін құрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/194.wav,қоғамда өмір сүретін үш таптың жер иеленушілердің капиталистердің және жұмысшылардың бар екендігін ескере отырып жоғарыдағы теорияны негіздеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/195.wav,жер иеленушілер өндіріс құралдарының меншікті иелері болғандықтан жалгерлік ақы ретінде табыс алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/196.wav,капиталистер өндірістің негізгі құралдарының иегерлері және жұмыс күшін жалдаушылар болғандықтан табысты пайда түрінде алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/197.wav,егер ол жерді жалға алып және тау-кен өндіру өнеркәсібін құратын болса онда пайданың бір бөлігін жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/198.wav,түрінде жер иесіне береді сонымен ол өндіріс капиталисттерінің ауыл шаруашылық капиталистерінен айырмашылығының жоқтығын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/199.wav,сондай-ақ ешқандай меншікке ие емес және өзінің еңбегін еңбекақыға жалданбалы жұмысшылар табын ерекше көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/2.wav,бұл ғасырда елдің сауда мен өндіріс аумағында саясаттың негізгі жетістігі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/20.wav,социалистік бақытты өмір туралы адам арманының ажырамас элементі содан бері көптеген пайда болды және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/200.wav,смиттің негізгі қателігі оның үнемі еңбекті сату деп айта беретіндігінен тұрды ал маркс одан кейінірек шындығында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/201.wav,капиталист еңбекті сатып алып отырып оны еңбек процесінде пайдалану құқығын иеленеді сөйтіп жұмысшы капиталист үшін қосымша құн жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/202.wav,смит одан әрі еңбектің қандай түрлері ұлт байлығының өсуіне әсер ететіндігін зерттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/203.wav,ол былай деп жазды мәселен жұмыскер еңбегімен өзі өңдейтін заттардың құнын өсіреді яғни оны өзіне керекті және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/204.wav,өнімді еңбек туралы пікірі смитке кезінде өзіндік ең батыл ескерткіш жасауға мүмкіндік берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/205.wav,мәселен ол былай деп жазды кейбір ең құрметті деген қоғам сословиялары үй қызметшілерінің еңбегіне ұқсас ешқандай құн өндірмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/206.wav,мысалы мемлекет басшысы өзінің бүкіл сот шенеуніктері бүкіл әскері мен өнімсіз жұмысшылардан тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/207.wav,еңбекақыны өндірістен гөрі айырбас кезінде көбірек алады опера әншілері және басқалар жатқызылуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/208.wav,сол бір тапқа кейбір ең маңызды сол сияқты жеңіл ойлы кәсіпкерлер ақсүйектер дәрігерлер барлық тектегі жазушылар актерлер музыканттар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/209.wav,осылай ол қоғамда өнімсіз жұмысшылардың үлесі неғұрлым аз болса қоғамның байлығы тез өседі деген идеяны алдыға салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/21.wav,утопиялық социализм ғасырдың бірінші жартысында туған және қоғамдағы қанауға қарсы күреске арналған ағым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/210.wav,бұл мемлекеттік билікпен белгілі бір дәрежеде болған бірақ қолдарында үкімет бар прогрессивті таптың позициясы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/211.wav,бұл оның үлкен ғылыми жетістігі бірінші қосымша құн жасаушы ал екінші осы байлықты тұтынушы ілімінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/212.wav,ғасырдың соңында ғасырдың басында оның идеялары ұлыбританияда францияда және басқа елдерде оның ішінде ресейде кең таралды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/213.wav,өнеркәсіп төңкерісі дәуірінің экономисі англиядағы классикалық саяси экономияны жасауды аяқтаушы экономикалық теориясын жалғастырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/214.wav,методологиясы және оның еңбек құн теориясы рикардоның саяси экономиясының ерекшелігі оның зерттеу методологиясында оның бірінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/215.wav,оның басты еңбегі саяси экономияның бастаулары және салық салу тараудан тұрады онда экономия теориясын зерттеудің негізгі методологиялық үлгілері берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/216.wav,экономист саясаткер ретінде оның ұлыбританияға астық әкелуге тыйым салу заңына қарсы шығуы бұл заңнан соң жер бағасының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/217.wav,смит сияқты мемлекеттің экономикаға араласуына қарсы болды сыртқы сауданың еркіндігі үшін күресті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/218.wav,қоғам мен шаруашылықтың дамуына деген тарихи көзқарастың жоқ болуы рикардо үшін сол сияқты бүкіл классикалық саяси экономияға тән ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/219.wav,капитализмді ол бірден-бір мүмкін және табиғи құрылыс деп ал оның экономикалық заңдары жалпыға бірдей және мәңгілік деп санады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/22.wav,утопиялық социализм еркін еңбекке негізделген және ғылым мен техниканың жетістігін жоспарлы түрде пайдаланатын ірі қоғамдық өндірістер құрудағы қоғамдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/220.wav,экономика ғылымының дамуы үшін тарихи маңызы бәрінен бұрын капитализмнің экономикалық қатынастарын еңбек құны теориясының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/221.wav,позициясынан зерттеуге талпынуы мен өндірісте капиталистік тәсілдің ішкі заңдылықтар жүйесін ашуға ұмтылысынан тұратындығын көрсетіп берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/222.wav,өсуіне және өнеркәсіп пайдасын төмендеуіне әкеліп соққан болатын қоғамның барлық таптар табыстарының бірден-бір көзі деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/223.wav,құн тек алғашқы қауымдық қоғамда ғана еңбекпен анықталады деген смиттің ережесін теріске шығара отырып жұмысшы еңбегі капиталистік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/224.wav,рикардо мынандай қорытындыға келді капиталистің пайдасы жұмысшының төленбеген еңбегі дегенмен ол құн заңының тұрғысына байланысты пайданың пайда болуын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/225.wav,сондай-ақ еңбектің қосарлы сипатына түсінбегендіктен саяси экономияның басты қарама-қайшылығын шеше алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/226.wav,саяси экономиясының ерекшелігі оның экономия теориясын зерттеудегі үлгілік методологиясынан тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/227.wav,саяси экономия пәні деп қоғамдағы таптарды құрайтын адамдардың экономикалық қатынастары деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/228.wav,оның алға қойған басты міндеті еңбекақы пайда және жер формасындағы негізгі таптар арасындағы ұлттық табысты бөлу негізіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/229.wav,қосымша құн заңын ашып көрсете алмады ол саяси экономияның бастапқы ережелерінің бірі болып саналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/23.wav,ол қоғамның болашағын адам қажеттілігін қанағатандыруды қамтамас ететін молшылық қоғамы ретінде бейнеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/230.wav,абстракциялы ғылыми әдісті қолдана отырып капиталистік шаруашылықты ең ортақ реттеуші принципі ретінде еңбек құны заңын жасады және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/231.wav,экономикада объективті және стихиялы бірақ танымдық заңдар әрекет етеді деп санады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/232.wav,олардың танымдық әрекеттерімен қатар ол қоғамдағы өндіріс күштерінің өсуіне әсер етуші экономикалық саясатты жасау саяси экономияның міндеті деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/233.wav,оның ілімінің шектеулілігі осыдан тұрады үлгі идеясына сәйкес саяси экономияның басты міндеті үлгі еңбек құны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/234.wav,тұтыну және айырбас құндарында айырбас құны жұмсалған еңбекпен сондай-ақ жұмсалған капиталдың көлемі және уақытының ұзақтығымен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/235.wav,қысқа мерзімдік кезеңдегі тауар бағасы сұраныс пен ұсыныс арқылы анықталады ал ұзақ мерзімдік кезеңде өндіріс шығындарымен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/236.wav,жұмысшылардың еңбекақысының өсуі тауарға деген бағаның өзгеруіне емес кәсіпкердің пайдасының өзгеруіне әкеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/237.wav,еңбекақы туралы ілімінде жалдамалы жұмыскердің табысы оның еңбегі үшін төленген ақы деп анықтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/238.wav,жұмыс қолының ұсынысы неғұрлым көп болса солғұрлым жұмысшының еңбек ақысы төмен яғни керісінше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/239.wav,еңбекақының темір заңы бойынша енбекақыны ең төменгі күн көру деңгейінде ұстау халық санының табиғат заңымен негізделген яғни еңбекақыны көтерген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/24.wav,бұл ағым үшін әдісті қолдану тән яғни гипотез ұсыну не болар еді егер осылай ұйғарамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/240.wav,экономиканың жалпы өсуіне қарамастан ауыл шаруашылық өнімдері бағасының өсуімен байланысты жұмысшы жағдайы нашарлай түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/241.wav,еңбекақының төмендеу үрдісі тек қана мемлекет тарапынан бақылау орнатылған кезде ғана тоқтауы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/242.wav,пайданы былайша белгіледі еңбек ақыдан құнның артық болуы жұмысшыға төленбеген еңбегінің бөлімі пайданың көбею тәсілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/243.wav,жағдайда туу көрсеткішті өсіп еңбек базарында ұсыныс өседі нормасы төмендеп пайда нормасының төмендеу заңы әрекетін бастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/244.wav,ауыл шаруашылық өндірісіндегі еңбек өнімділігінің төмендеуі тамақ өнімдері бағасының өсуіне және еңбекақының ең төменгі мөлшеріне әкеледі одан әрі пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/245.wav,жердің құнарлылығы ондағы өнімдерді өткізу үшін нарыққа жақын орналасуы рентаны құрушы факторлар деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/246.wav,дифференциалды ең жақсы және ең нашар жерлердегі ауыл шаруашылық өнімдері құнының арасындағы айырмашылығы деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/247.wav,жердің құнарлылығынан айырылу заңын мойындап жердің әр түрлі құнарлылығы мен орналасу есебінен құралатын орта пайдадан жоғары артық құн деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/248.wav,рикардо рента табиғаттың сыйы деген заңсыз көзқарастарын сондай ақ егіншіліктен алынатын табыс табиғатқа байланысты деген смиттің қателігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/249.wav,алуды негізі етіп жерге деген меншікті анықтады көзі жердің құнарлылығы емес ауыл шаруашылығындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/25.wav,утопиялық социализмнің даму эволюциясы бастап және басқалардың шығармаларында адамгершілік тұрғыда жеке меншікті сынау туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/250.wav,жақсы және нашар жерлерден алынатын бірдей сападағы өнімдер осы баға бойынша сатылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/26.wav,олардың утопиялық тұжырымдамалары шындығынан тұтыну теңдігі мен қабілеттік теңдігі принциптерінде қоғамдық құрылымның қарапайым идеялары тартылу көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/27.wav,алайда ғасырдың бірінші жартысында классикалық саяси экономия өкілдерінің еңбегінің әсерімен елеулі сапалы өзгерістерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/28.wav,утопиялық социализм үшін өнеркәсіп өзгерістерінің бітуімен байланысты бұл кезен осы экономикалық идеялар мектептерінің англиядағы оуэн франциядағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/29.wav,осы авторлар мен олардың өз идеяларын ғасыр басындағы экономикалық шарттармен және сондағы саяси экономияның үстемдік еткен принциптерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/3.wav,компаниясының көшбастыларының бірі томас мен есімімен байланысты сол сияқты англияда меркантилизм мен идеологиялық күрес нәтижесінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/30.wav,мен ерекшеліктердің қалыптасу өзгешілігі мен байланысты басты мақсаты деп санап соны жақтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/31.wav,жекелей алғанда олар техникалық ойлап табу мен ғылыми жаңалықтарды және қоғамдық өндірістің барынша өсуін одан әрі экономикалық саясаттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/32.wav,олар табиғи тәртіптегі тұжырымдаманы ұстады яғни қоғам мен әрбір адамның мінсіз әлеуметтік құрылымының үлгісін ұсынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/33.wav,осы тұрғыда социалист утопистердің классиктерден айырмашылығы олардың өнеркәсіп өзгерісі кезеңін қабылдамайтынын немесе жеке меншік институтын сынайтынын сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/34.wav,сияқты адамды адам қанау себебін ғана емес шаруашылық өмірдің және экономикалық дағдарыстың шарасыз монополиялығын көре ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/35.wav,осыдан кейін негіз ретінде олар әркім өзі үшін өз еңбегінің толық өнімін сақтайтын еңбектерін ұсынып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/36.wav,білім аясында өндірістің бостандығы мен сұрауын сақтауда таптар мен бәсекені жоюдағы мақсатқа жетуге бағытталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/37.wav,жаңа буынның социалист утопистер бір жағынан оның негізін салушылардай эволюциялық саяси-экономикалық өзгерудің жақсылыққа әкелуі сияқты қанаушы қоғамның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/38.wav,бірақ екінші жағынан олардың социализмге қатысты әлеуметтік әділеттік идеяларын үгіттеу мен насихаттауды тірек ететін орай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/39.wav,табиғи жағдайда барлық әлем қазіргі әділетсіздіктен бірден бас тартады деп сенім білдірсек бұл тіршілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/4.wav,және басқалардың еңбектерінде көрініс тапқан классикалық саяси экономияның құндылықтарын теориялық қорытуға қол жеткізулер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/40.wav,ақырында бірінші жартысындағы утопиялық социализмнің нарыққа қарсы мазмұнындағы жинақталған айырмашылықтарды көрсету маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/41.wav,осыдан бұл мектептің авторларының өздері көрсеткеніндей біріншіден индивидуализмді коллективизммен алмастыру механизмі екіншіден ұжымдық ұйымдарға еңбекшілерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/42.wav,осы жағдайларға көңіл қоя отырып мысалға төмендегідей тұжырымдар жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/43.wav,және оның пікірлестері ұлттардың барлық мүшелерін ұжымдық ұйымдарға алуға және мұндай бірігуді жоғарыдан яғни саяси ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/44.wav,үкіметті ауыстыру экономикалық үкіметтің басқа әрекеттері мен және мемлекет мүлкіне айналдырудың құралы ретінде болжап қанша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/45.wav,өзгерістерін күштеуді төңкерісті қажет етуін де теріске шығарады көмегімен шағын жекелеген топтар ұйымдарын сақтауды қолдайды яғни бірігу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/46.wav,олардың ізбасарлары социалист-ассоцианистердің симондықтардан айырмашылығы индивидтердің көпшілікте жоғалмауын қалайды және оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/47.wav,францияның социалист-утописті социалистік идея үшін өзінің саяси сенімі негізінде атақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/48.wav,оның қаламынан женеваны мекендеушілердің замандастарына хаты өнеркәсіп жүйесі туралы өнеркәсіп қожаларының сияқты маңызды ғылыми еңбектер туды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/49.wav,үшін экономикада еркін бәсекесі бар әлеуметтік жүйе бұл өтіп бара жатқан феодализмен әлі жетпеген екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/5.wav,англия ғасырдың ортасында ішкі және сыртқы саудада толық бостандық саясатының сөзсіз жолын қуғаны туралы мәлімдеп ұстанымды практикада ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/50.wav,қоғамдар арасындағы өтпелі жәй кезеңдер ғана емес бұл өнеркәсіптік теңдікке төңкеріссіз бейбіт және барынша тез ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/51.wav,өзінің талқылауларында ол ескіден жаңа әділ өнеркәсіптік қоғам құруға көшу тарихи шарасыздық деп жариялады сондықтан басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/52.wav,социалист-утопистер сынақты ол антигонистік таптар жойылып үкімет саяси биліктің орнына экономикалық үкімге ие болады деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/53.wav,утопиялық социализмнің басқа өкілдерінен айырмашылығы меншік пен оны пайдалануды реттейтін заңның қажет екенін және тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/54.wav,осы институт қоғамдық мекеменің негізі болып қызмет ететінін айта келіп социализмде жеке меншікті жоққа шығармады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/55.wav,оның пікірі бойынша болашақ ірі өнеркәсіптік өндіріске және өнеркәсіптік топтарға жатады деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/56.wav,қоғамда еңбектенуге бәрі міндетті ал еңбек әрқайсысының икемділігі бойынша әрқайсысына оның ісі бойынша деген қағидамен бағалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/57.wav,мұндай әділ қоғамды құру үшін өмірдің тек материалдық шарттарын өзгерту жеткіліксіз адамдарды рухани қайта тәрбиелеу де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/58.wav,шарль фурье францияның социалист-утописі өзінің замандасы болашақтың әділ әлеуметтік құрылымы туралы үлгіні аз айтпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/59.wav,бұл ғалымның маңызды еңбектері төрт қозғалыстың және жалпы тағдыр теориясы жаңа шаруашылық және әлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/6.wav,францияда саясаттың белсенді жол бастаушысы атағын алған біржақты сипат беріп үкімет мүшесі болған жан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/60.wav,ескі серияда бөлінген қызғылықты және табиғатқа тән еңбек тәсілдерін ашу үш сыртқы бірлік туралы және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/61.wav,көпес отбасынан шыққан фурье өз еңбектерінде классикалық саяси экономияны және еркін бәсеке экономикасын оны мақтан тұтатын өкілдерімен бірге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/62.wav,ол содырлы қанау жүйесін жойып ассоциативтік білім жетістіктерін ерте сезініп жаңа әлемге көшуді ұсынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/63.wav,оның ойынша жалдамалы еңбекке орын болмайды ал жұмысшы акционер болып кіріске қатыса алады және басқару қызметінің қалаулысы болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/64.wav,меншік ортақтастырылады бірақ бүкіл қоғам аумағында емес мың адамнан тұратын еңбек ұжымдары бірге тұратын жұмыс істейтін және демалатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/65.wav,түскен кіріс бірен-сарандап әрқайсысың еңбек акциясына бөлінеді және солай тұтынудың қоғамдық қорына түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/66.wav,жұмыскерлер жұмыс түрін күніне бірнеше рет ауыстыратындықтан адамға белгілі еңбек түрін бекіту жойылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/67.wav,жоғарыдан емес төменнен келеді деп болжайды жоғарыда айтылған әйгілі социалист-утопистердің көзқарастарын қарастырайық дене және ой еңбегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/68.wav,ойынша ұйымы үшін керекті қажет жабдықтарды капиталистердің өздері беру керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/69.wav,өндірілген өнім еңбек акционерлік капитал мен білім аралығында қатысына қарай бөлінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/7.wav,ауыл шаруашылығының феодалдық қатынастармен шырмалуында белсенді сауда балансын қамтамасыз етуге ұмтылып өнеркәсіптің дамуын барынша көтермеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/70.wav,мемлекеттің рөлі тіпті елеусіз қалады сондықтан оны негізін салушы деп жиі атайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/71.wav,осы пікірлерден кейін төмендегідей қорытынды жасайды ерікті бәсеке экономикасы өзіне барлық негізгі таптарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/72.wav,тіпті үкіметті де бағындыра отырып арамтамақ және қосалқы тап өкілдері болатын саудагерлер және сауда агенттері қатарын сөзсіз кеңейтеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/73.wav,саяси төңкеріс идеясын қолдамады бірақ барлық социалистерге тән нарыққа жиіркене қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/74.wav,оның пікірінше жеке меншік анархияны бәсекені тудырады байлықты бөлуде теңсіздікті және ресурстар ысырапшылдығын болдырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/75.wav,мүшелері болып олар оның акционері болады сауда бәсеке арқылы монополияға және сауда феодализміне апарады жұмысшыларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/76.wav,утопиялар тек қана таза ой жору болды сондықтан ештеңе қабылдамай-ақ оны жүзеге асу деңгейі туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/77.wav,ағылшын социалист-утописі адам мінезінің білімі туралы баяндама жаңа адамгершілік әлемі туралы кітап сияқты бірқатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/78.wav,қоғам экономикалық дағдарысқа шарасыздықтан баратын байлар мен кедейлерге бөлінеді оның құн теориясы классиктерге әсіресе жақын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/79.wav,ол олардың құнның еңбек теориясын алғанымен тауардың бағасы өзіне кірісті де қосады деген ережені болдырмаумен ерекшеленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/8.wav,ол ауыл шаруашылық тауарларын шеттен әкелуге рұқсат беріп ауыл шаруашылық өнімдерін шетке шығаруды қиындатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/80.wav,оның көзқарасынша кірістің пайда болу әділетсіздігінен жұмыскерлерді үлестен құр қалуы экономикалық дағдарыстар себебінен болады деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/81.wav,ол дене еңбегін дұрыс басқару елдің барлық тұрғындар үшін тиімді халық санының шексіз өсуіне болдыратын керекті тәсілдер тиімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/82.wav,болашақ социалист ретінде барлығына зиянды соның ішінде дүние құмарларға зиянды қоғамдағы жеке меншіктің негізін жатуды аңғарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/83.wav,жеке меншіктің және жеке қажетіліктің орнына қоғамдық меншік жалпы еңбек құқықтар мен міндеттемелердегі теңдігі керек деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/84.wav,олардың орнына жұмыскер тауарды дайындауға қандай мөлшерде еңбек жұмсағанын квитанциялар кіргізу керек деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/85.wav,қоғамдық қоймадан алынған квитанция бойынша олар еңбек мөлшеріне тең өзіне қажетті тауарды ала алады деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/86.wav,халық өсу теориясын қабыл дамиды бөлген жоқ ақшаны қанау құралы ретінде алып тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/87.wav,екі жылдан соң кәсіпорын тұрақты кіріс әкелді ал жұмысшылары тазалыққа тәртіп пен ұйымшылдыққа кітапханасы мен мәдени ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/88.wav,ол жылы шағын кәсіпорнының меңгеруішісі және менеджері болды тәртіпті қолдау бойынша халықтық жасақ жұмыс істей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/89.wav,таза коммерциялық кәсіпорын жоспарда өркендеді және мақта дағдарысынан тұрып қалған кезең де барлық жұмыскерлерге толық еңбекақы төлей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/9.wav,экономикалық идеяларды дамытудағы тарихи рөлі оның өкілдерінің шығармашылық мұраларының жағымды және жағымсыз элементеріне байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/90.wav,қылмыстық жаза қолданылмады ұрлық ішкілікке салыну төбелестер жойылды ауыл әдемі және күтілген болды басқа кәсіпорындарға қарағанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/91.wav,сол сияқты жастан төмен балалардың еңбегін пайдаланудан бас тартты және сол кезде үйреншілікті болған айыппұлдарды жойылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/92.wav,алайда бұл бір ауылдың аясында шектелген мұндай жетістік басқарушының өзінің жеке басының кемшілігінен бүтіндей болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/93.wav,басқалармен тартыстан соң тастап кетуге мәжбүр болғанда бәрі құлдырады тамаша эксперименті сәтсіз аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/94.wav,жұмыс күні сол кезендегі сағаттың орнына небәрі сағатты құрады оуэн классиктерге қарамастан қарапайым көптеген мәселерді болжай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/95.wav,әділетсіз қоғам құрылысының алмасу ғылыми бастамаларды іске асыру жағдайында біртіндеп бейбіт және ақылмен жүзеге асады деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/96.wav,мысал үшін жерді біртіндеп сатқысы келетіндерден нарықтық бағамен сатып алып болашақта қоғамдық меншікті мемлекеттік кірістің қайнар көзіне айналдыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/97.wav,адамнан тұратын ассоциативтік дербес ауылдарды құру үшін сәйкес ақылды жағдайлар қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/98.wav,ассоциацияларда түрлі аяда үй шаруашылығын қоса қол еңбегін ауыстыру үшін машиналарды кеңінен қолдану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/503+/99.wav,өзінің жеке сыртқы бағасын ақшамен табуда оның темір мен болаттың құнынан барынша төмен болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/1.wav,машиналық өндірістің дамуы жұмысшы табының жағдайының нашарлауға тігіншілердің англиядағы қозғалыстың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/10.wav,капиталистік бәсекелестіктің ықпалы мен ұсақ буржуазия жаппай кедейшілікке ұшырауы байқалды қол өнершілер шаруалар мен ұсақ саудагерлер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/100.wav,жекелеген тарауларға энгельс капитализмнің даму жаңа сатыдан өткендігін атап отырып акционерлік компаниялар шеңберінде өндірісті қоғамдастырудың неғұрлым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/101.wav,төртінші тарауды толықтырып өзі жазып шықты бұл тарау пайда нормасына әсер ететін факторларды талдауға арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/102.wav,құн заңы мен пайда нормасы және биржат ақырыптары каитализм экономикасындағы жаңа құбылыстарды сипаттайтын мақалалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/103.wav,капиталдың екінші томы жылы жарыққа шықты үлгі қолжазба материалдары қайта терең өңдеу негізінде бірдей болып шықпады бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/104.wav,сөйтіп энгельсті капиталдың екінші және ерекше түрде үшінші томдардың тең авторы деп айтуға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/105.wav,онда капиталистік өндіріс барлық күрделілігімен оның үстіртін экономикалық формалары мен күнделікті экономикалық өмір қандай болса сол түрде зерттелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/106.wav,содан соң сауда және сауда капиталы олардың өнеркәсіп капиталымен байланысы және соларға сәйкес кірістер сауда пайдасы мен ссудалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/107.wav,ауыл шаруашылығында және кен өндіруші өнеркәсіптегі ренталық қатынастардың дамуына капиталдың үшінші томында ерекше назар аударылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/108.wav,капиталдың үшінші томы жылы басылып шықты ең алдымен мұнда қосымша құнның өндіріс бағасына айналу процесі көрсетілген үлгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/109.wav,дифференциалдық және абсолюттік рентаны талдай отырып маркс еңбек құны теориясының негізінде өмір сүруін түсіндірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/11.wav,техникалық прогресс еңбекті интенсивтендіруді және оған қатты бақылау жасауды күшейтті осындай жағдайларда әйел және бала еңбегін қанау күшейе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/110.wav,сөйтіп капиталдың бірінші екінші және үшінші томдарында неғұрлым қарапайым абстрактылық категориялар мен анықтамалардан нақты экономикалық өмірдегі олардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/111.wav,капиталда буржуазиялық саяси экономияның классикалық мектебінің бетпе-бет келген қайшылықтарын шешуге және сол арқылы оның шеңберінде басталған зерттеулерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/112.wav,экономикалық ілімдер тарихында капиталсан мыңдаған жалдамалы жұмыскерлер табының экономикалық мүдделерін білдіретін тұтас теория ретінде ғана емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/113.wav,капиталдың төртінші томын маркс жылы жазып бітсе де ол тұңғыш рет көмегімен жылы неміс тілінде басылып шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/114.wav,кітапта ілімінен бастап қосымша құн жасау мен оның көрінуінің әртүрлі формаларына салыстырмалы түрде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/115.wav,классикалық буржуазиялық саяси экономия қалай пайда болды ол қалай дамыды және оның шыңы экономикалық теориясына қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/116.wav,содан кейін барып қалай ыдырағаны сондай-ақ буржуазиялық экономиялық теорияның реформалануын көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/117.wav,ол экономикалық теория сынымен қатар негізінен жалпы өндіріс пен капиталистік өндіріс процесі үшін капиталистік экономикадағы циклдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/118.wav,экономикалық дағдарыстар мен олардың мерзімділігінің материалдық негіздері үшін өнімді және өнімсіз еңбек категорияларына қатысты өзіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/119.wav,бұл көзқарастар үшінші томда кеңінен баяндалған мұнда маркстің абсолюттік рента мәселесі көрініс тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/12.wav,жылдан басталған экономикалық дағдарыстар капитализм экономикасына мерзімді сілкініс жасай отырып жаппай жұмыссыздықты тудырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/120.wav,экономист ретінде негізгі экономикалық еңбектерінің қатарына оның алғашқы саяси экономия жөніндегі еңбегі саяси экономия сынына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/121.wav,нұсқалармен қатар англиядағы жұмысшы табының жағдайы отбасының жеке меншіктің және мемлекеттің пайда болуы және еңбектерін жатқызуға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/122.wav,саяси экономия сынының нұсқасында автор белгілі саяси мектептердің алғашқы жүйеленуін береді сондай-ақ құн мен баға мәселесіне қатысты өзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/123.wav,саяси экономия сауданы дамытудың табиғи себептері ретінде пайда болды деп жазды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/124.wav,одан соң орынына либералдық саяси экономия келді жеке меншік және еркін бәсекелестік заңдарын әзірлеуде соның үлесіне тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/125.wav,пікірі бойынша құн өзіне екі факторды жатқызады яғни енгізеді олар құн өндірісінің шығындарымен пайдалылық қатынасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/126.wav,қандайда бір затты жасау мәселесін шешу кезінде әр кезде оның пайдалылығын және өндірісте жұмсалатын шығындардың көлемін салмақтап көру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/127.wav,құнның мазмұны туралы мәселеге өзінің ойы әбден толысқан шақта жазған еңбектерінде әлденеше қайыра оралып соғады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/128.wav,мәселен қандай да бір өнім мен оны өндіруге жұмсалған еңбек шығындарының пайдалылық әсерін салмақтап көру мәселесі үшінші бөлімінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/129.wav,жазуға себеп болған неміс философы философияда саяси экономияда және социализм теориясында жасаған төңкерісіне деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/13.wav,сондықтан да капитализмді сынау оның дамуының әлеуметтік зардаптарын көрсету марксизмнің маңызды міндеттеріне айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/130.wav,көзқарасын сынай айтып кең ауқымды мәселелер бойынша өз ойын пікір таласта диалектикалық әдіс пен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/131.wav,экономика ғылымына қосқан үлесі саяси экономияның бірінші мектебі болды жұмыс кіріспеден және үш ірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/132.wav,философия бөлім негізгі сын объектісі субъективтік идеализмі мұнда сондай-ақ экономикамен байланысты жекелеген мәселелер де қаралады екінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/133.wav,саяси экономияға аса кең мағынада өндірістік және адамзат қоғамындағы материалдық өмірлік байлықтарды айырбастауды басқаратын заңдар ғылым ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/134.wav,бөлу өндіріске тәуелдігіне қарамастан оған кері әсерін тигізетінін жазды теориялық жүйесінде күш көрсету теориясы маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/135.wav,жалпыға бірдей формуласындағы қарама қайшылық қалай шешілетіні көрсетілген емес құндарды өзара айырбастау фактілерімен түсіндіруге болады деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/136.wav,капиталистік экономикадағы бүкіл теңсіздікті оның өркендеуі мен құлдырауларын қоса алғанда капиталистік экономиканың дамуының бүкіл барысын күш көрсетумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/137.wav,саяси күш көрсетудің себептерін сол дәуірдің экономикасынан іздеу керек деді үшінші бөлім социализм тарихты материалистік тұрғыдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/138.wav,бұлайша түсіну өндірістің қоғамдық құрылыстың іргетасын құрайтындығына негізделген өндіріс бөлу тәсіліне үстемдік етеді және қоғамның таптарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/139.wav,капитализм өндірісті жоспарлы ұйымдастыру жағдайларында жекелеген кәсіпорындардың қызметі түрінде адамдарды жаппай пайдаланып өндіріс құралдарын қоғамдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/14.wav,қоғамдық экономикалық формациялардың алмасуы әдетте таптық күрестің жайшылықтағыдан тыс асқыну нәтижесінде туындайтын революциялық төңкерістермен ілеспелі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/140.wav,ірі өнеркәсіппен бірге пайда болған және ұйымдасқан саяси төңкеріс жасайды соның барысында ол ең алдымен өндіріс құралдарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/141.wav,өндірісті ұйымдастырудың жаңа формалары акционерлік компаниялар мемлекеттік меншіктің пайда болуы мемлекеттік формада пайда болған қоғамдық меншік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/142.wav,әрбір жеке тұлғаның еңбегі тікелей қоғамдық еңбекке айналады оның қоғамдық сипатын құн түрінде куәландыру қажеттілігі жоғалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/143.wav,қоғам әртүрлі өнімдерді тұтынудан алынған пайдалылық әсерлер мен оны өндіруге қажетті еңбек шығындарын шамамен білуі және салыстыра алуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/144.wav,кітабының соңғы ережелері қазіргі уақытта үш негізгі бағыт бойынша түбегейлі түрде қайта қарауға жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/145.wav,өндіріс анархиясы қоғамдық шаруашылықты саналы жоспарлы түрде ұйымдастырумен алмастырылады ең алдымен осы заманғы капитализмнен ғасырдағы капитализмнің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/146.wav,әлеуметтік қорғалушылықтың дамыған жүйесі тап ретінде жалпы пролетариаттың ұлттық шекарасының жойылуы өндірісті ұйымдастырудың жаңа формалары кәсіподақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/147.wav,мемлекеттік меншік өндірістің негізгі құралдарын демократиялық бақылаудың дамыған формаларын мемлекеттің билік жүргізу функциясын күшейтеді оны қоғамнан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/148.wav,ең соңында тауарлы өндіріс пен айырбас кез келген дамыған экономикалық жүйенің теңдей шаруашылық механизмін білдіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/149.wav,одан әрі қарай мемлекеттік меншік қоғамдық меншік формасы болып саналмайды тауарлы емес айырбас қарапайым үлгідегі экономикаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/15.wav,капитализмнің пайда болу кезінде осындай тарихи даму жолы орын алды бұған ұлы француз революциясы айқын мысал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/150.wav,ұдайы өндірістің бүкіл пропорцияларының есебін бір орталықтан жүргізу негізінде экономиканың тиімді қызмет істеуі мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/151.wav,жоғары қояды мемлекет және қоғам мүдделерінің межеленіп бөлінуіне әкеледі әрі аса білімдарлығына паш етуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/152.wav,отбасының жеке меншіктің мемлекеттің пайда болуыдеп аталатын еңбегінде адамзат қоғамына қатысты мәселелерді қозғауда оқымыстының әрі философ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/153.wav,ақша жүйесінің дамуы өсімқорлықтың пайда болуы үшінші ірі қоғамдық еңбек бөлінісімен адамзат қоғамының басты міндеті және сауданың қолөнершілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/154.wav,аталмыш тақырып германияда классикалық маркстік саяси экономияның пайда болуы мен дамуына сондай-ақ германиядағы неоклассицизм ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/155.wav,қарсы күш түрінде саяси экономияны ұлттық шаруашылық туралы ғылым ретінде қарайтын ескі және жаңа тарихи мектептердің пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/156.wav,саяси экономияның пайда болуы ғасырдан әлемдік экономикалық ойлар тарихындағы аса елеулі оқиға болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/157.wav,мәселен англиядағы өнеркәсіп төңкерісі машиналы өндіріс пен жаңадан пайда болған экономикалық негізге айналуына алып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/158.wav,философияда социологияда саяси экономикада және тарихи зерттеулерде пролетарлық бағыт ретінде қалыптасты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/159.wav,марксизм бұл ағылшынның класикалық саяси экономиясы немістің классикалық философиясы және францияның утопиялық социализмінің үш өзара байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/16.wav,бұл революция жалпы еуропалық маңызға ие болды ол франциядағы сеньордар тәртібін күйретіп қана қойған жоқ сонымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/160.wav,қалыптастыру тарихи дамудың бүкіл барысы әзірлеп даярлады маркс методологиясы базис және қондырма идеясы капитал томнан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/161.wav,екінші том ұдайы өндіріс процесін өндіріс пен үздіксіз айналымның тұтастығы ретінде зерттеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/162.wav,үшінші том пайда нормасының төмендеу үрдісін талдайды бұл қосымша құн нормаларының азаюына әкеледі және пайда нормасын қысқартады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/163.wav,ілімін қалыптастыру мен дамытуда энгельс англиядағы жұмысшы табының жағдайы отбасы жеке меншік және мемлекеттің пайда болуы және өзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/164.wav,төртінші том экономикалық теорияның даму тарихына арналған негізгі терминдер тарихи мектептер мемлекетке табынушылық монблан факторлар әлеуметтік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/165.wav,таза микроэкономистер өнеркәсіп төңкерісі конституцияланған құн қосымша құн пайда методологиясы құн теориясы капитал құрылымы зерттеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/166.wav,практикум енді сіз білесіз ескіжәне жаңа тарихи мектеп дегеніміз не жаңа және ескі мектептерді салыстырғанда экономикалық көзқарастарының өзгешелігін марксизм ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/167.wav,еңбектің нақты және абстрактылыққа бөлінуінің маңызың маркстің капиталының зерттеу пәнін марксизмнің дамуына зор үлес қосқан экономист-марксист ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/168.wav,қайталау үшін сұрақтар ескі тарихи мектептің экономикалық көзқарастары жаңа тарихи мектептің ескі мектеппен салыстырғандағы айырмашылығы ілімінің пайда болу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/169.wav,еңбекті нақты және абстракты түрде бөлудің тарихи маңызы капиталдың томының зерттеу пәні дамытудағы негізгі еңбектері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/17.wav,бірге басқа елдерде де сілкініс туғызды жұмысшылар саны аса тез қарқынмен өсті өнеркәсіп төңкерістері барысында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/170.wav,білімді өзіндік тексеруге арналған тестер жаңа тарихи мектептің өкілдері гильбранд ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/171.wav,ескі тарихи мектептің өкілдері лист маркс мизец рошер гильбранд книс блохер бретана шмоллер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/172.wav,зомбарт штамблер штальцман маркс теориясындағы капитал түсінігі ақша материалдық игіліктер таптық өндірістік қатынастардың көріну формасы капиталистер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/173.wav,өндіріс құралдары капиталдың төртінші томы зерттеуге арналған экономикалық теорияның даму тарихына капиталды жинақтау процесіне капиталдың айналым процесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/174.wav,капиталистік өндіріс процесіне дұрыс жауабы жоқ капиталды жинақтау процесі қай еңбегінде зерттеледі капиталдың томында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/175.wav,өндірістік цикл ішінде толық нақты еңбекпен өз құнын тауарға ауыстыратын капиталдың құрамды элементтері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/176.wav,бірнеше өндірістік циклдерге қатыса отырып толықтай нақты еңбекпен өз құнын тауарға ауыстыратын капиталдың құрамды элеметтері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/177.wav,капиталдың томында мүлде зерттелмейді бойынша айналым капиталы бұл капитал белгіленген капитал барлық жауаптар дұрыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/178.wav,классикалық саяси экономия классикалық философия утопиялық социализм классикалық саяси экономия әдеби романтизм неміс классикалық философиясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/179.wav,утопиялық социализм тарихи мектеп экономикалық идеялар дұрыс жауабы жоқ методолгиясының дара ерекшелігі және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/18.wav,оның ұлғая түсуі капиталистік қанау аясының кеңеюі фабриканттар мен зауытшылар пайдаларының екі еседен артық өсуіне әкелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/180.wav,зерттеудің абстрактылық-логикалық әдісін қолдану зерттеудің нақты-тарихи әдісін қолдану ғылыми абстракция әдісін қолдану зерттеудің дедуктивтік әдісін қолдану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/181.wav,ғасырдың аяғындағы ғасырдың басындағы ресейдегі экономикалық ой-пікірлер ресейдегі экономикалық идеяларының дамуы социализмнің экономикалық негіздерін жасау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/182.wav,аталмыш тақырыппен танысып сіз мыналарды білесіз ресейдегі реформа кезеңіндегі буржуазиялық саяси экономияның дамуын ресейдегі экономикалық ой-пікірлердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/183.wav,ресейдегі аграрлық қайта құрудың мәселелерін әлемдік экономикалық ой-пікірлерге әсер еткен ресейлік экономистер өкілдерін ресейдегі экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/184.wav,ресейдегі феодалдық капиталистік құрылысқа жол беруі реформа кезеңдеріндегі буржуазиялық саяси экономиканың дамуына тарихи өзіндік іздер қалдырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/185.wav,жылғы реформа капитализмнің дамуын жеделдеткенімен елдегі қалдықтары ресейдегі буржуазиялық үрдістерді тежей түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/186.wav,бұл орыс буржуазиясының патша мен қарсы оппозиция тудыруға әкеп соқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/187.wav,ол кезде ресейдегі еңбек пен капитал арасындағы келіспес қайшылық ғасырдың ортасындағы батыс еуропа тұрпайындай бужуазиялық саяси өктемдік жүргізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/188.wav,оның есесіне жылғы реформадан кейін орыстың буржуазиялық саяси экономиясында ерекшелік туып классикалық буржуазиялық саяси экономия идеяларына жақынырақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/189.wav,тіпті жылғы революцияға дейін орыс буржуазиялық саяси экономиясы жалпы алғанда тұрпайы сипатқа ие болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/19.wav,өнеркәсіп төңкерістері уақытындағы азап пен кедейшілік жағдайында социализм үшін күрес бүкіл әлемдік тарихи маңызға ие болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/190.wav,тұрпайы элементтер іс жүзінде буржуазиялық саяси экономияның кез келген жүйесінде өзіне тән ерекшеліктерімен кездесетіні белгілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/191.wav,орыстың мектебінің таңдаулы деген өкілдері өздерінің еңбектерінде классикалық буржуазиялық саяси экономиканың жекелеген ережелерін және марксизмнің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/192.wav,бұл орыстың буржуазиялық саяси экономиясының қарсы бағытталғаны және теориясындағы тәртіпті сынау үшін маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/193.wav,негізінде орыс оқымыстылары маркске сыйластықпен қарап оны ғылыми социализмді нақты баяндап бермесе де классикалық мектептің жолын қуушы деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/194.wav,орыс буржуазиялық әдебиеттерінде оның осы бағыттағы жақтастары мен қолдаушыларының көп екендігін чупровтың қазасына жазған қаза намазынан да байқап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/195.wav,онда маркс еңбегі ғылым әлемінде әйгілі орын алған экокномикалық ғылымның көрнекті өкілі екені айтылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/196.wav,сөз жоқ осы жоғарыда аталған экономистердің еңбек жолы саяси экономияның негізгі ерекшеліктерін көрсету арқылы қанағат алатындықтарынмен көріне білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/197.wav,еңбектеріндегі экономикалық мәселелрді социализмнің экономикалық негіздерін жасауды ғасырдың аяғындағы ғасырдың басындағы ресейдегі экономикалық ой-пікірлер классикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/198.wav,оның бастауын қоғамдық ғылымдар заңдылықтары мен табиғаттану заңдылықтарын теңдестіруге ұмтылған американдық экономист өткір сынға алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/199.wav,орыстың либералдық буржуазиясының идеологиясы ретінде ресми ғасырдың аяғында ресейде орын алған орыс буржуазиясының таптың әлеуметтік күштерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/2.wav,германиядағы тоқманшылардың бас көтерулер буржуазия арасындағы қарама-қайшылықтардың асқынуын туғызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/20.wav,англиядағы өнеркәсіп төңкерісі қала халқының тез өсуін туғызды осы маңызды ролді ашып көрсету марксизм үшін басты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/200.wav,сонымен қатар елде өрбіп қанаты қатайып келе жатқан жұмысшылар қозғалысы мен идеяларының тез таралуы буржуазияның қауіптенуіне негіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/201.wav,өздерінің халықшылдарға қарсы күресінде маркстің тарихи материализмі мен экономикалық ілімінің негізгі жекелеген ережелеріне феодализмге қарағанда капитализмнің тарихи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/202.wav,үрдісі туралы қорытындыларына арқа сүйеніп басқа да ресми марксизмнің революциялық мазмұнының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/203.wav,марксистік диалектиканы неокантиандықпен алмастырып ал маркстің революциялық тұжырымдары ағымдыдеп жарияланып және оны сондай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/204.wav,бұл әрине халықшылдардың капитализмге қарсы уағызы орыс буржуазиясына сай келмеді көзқарас осы ағымның ерекше түрінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/205.wav,мәселен жылы әлі ресми марксизммен бүркемеленіп жүрген кезде ол өзінің ешқандай шалдықпағанын өзін қайсыбір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/206.wav,әрине ресми марксистердің халықшылдардың субъективті-идеалистік пікрлеріне қарсы күресі олардың ресейді капиталистік емес жолмен де дамытуға болады деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/207.wav,негізін салушы буржуазиялық ережелерімен алмастырды отырып олар мен қарым-қатынаста болу дұрыс деп санады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/208.wav,осыған байланысты ресейдегі революциялық белгілі бір мерзім аралығанда ресми марксистердің ағымдарына сыни көзқарастарын сақтай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/209.wav,әлемдік экономиканың ой-пікірлеріне айырықша әсер еткен ресей экономистері өкілдерінің бірі болып саналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/21.wav,буржуазияның таптық ретінде өнеркәсіп төңкерістері арқылы пайда болды оның міндеттері мен тарихи рөлін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/210.wav,әсіресе оның жан-жақтылығына өрісінің кеңдігіне және экономикалық жүйедегі көзқарасының маңызына назар аударған жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/211.wav,оның саяси экономия негіздері деген оқулығының мазмұнында экономикалық ғылымының ережелерін негізге алған терең емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/212.wav,атап айтқанда шектеулі пайда теориясы мен құнның еңбек теориясының өзара байланыстары туралы тұжырымды ережелерінің әдістемелік ерекше маңызың берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/213.wav,бұл екі теорияның деп жазады ғалым қарама-қарсы екендігіне сөз жоқ бірақ мүлдем сондай қайшылық емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/214.wav,өздерінің басты назарларын белгілі бір үрдестің әрқилы жақтарына аудара білген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/215.wav,теориясы бағаның объективті факторларын атап өтсе менгердің теориясы бағаның субъективті факторларын қарастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/216.wav,ол петербург университетін бітіріп киевте қызмет етті оны ресми марксист деп атаған рикардоның теориясы шектеулі пайданы жоққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/217.wav,негізінен қоғамдық еңбек өнімділігі мен әлеуметтік қатынастар жүйесі сияқты екі фактордан тұратын әлеуметтік бөлу теориясының авторы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/218.wav,еңбек өнімділігінің артуына байланысты қоғамдық өнім мен табыстың жалпы сомасы өседі осыған байланысты қоғамдық табыстың бәрі бір мезгілде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/219.wav,әртүрлі әлеуметтік топтардың тиісті табыстарының комбинацияларына келетін болсақ олар қоғамдық еңбектің өнімділігіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/22.wav,алғашқы бірлесіп жазған еңбегі қасиетті тек немесе сыни сынға сын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/220.wav,сондай-ақ қоғамдағы әлеуметтік қатынастар жүйесіне байланысты болады циклдер мен дағдарыстар теориясына да айтарлықтай үлес қосқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/221.wav,циклдік даму оның ойынша толқын сияқты сипатталып бірде көтеріліп бірде төмендеп отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/222.wav,циклділіктің себептерін капитал қозғаласының ерекшелегінен өндіргіш және ақша капиталы қорының динамикасының үзінділерінен іздестірген жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/223.wav,өндіріс құралдарын қысқаруы есебінен артуы мүмкін ие болған функционалдық өзара байланыстар қалыптастырылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/224.wav,ғалымның еңбектерінде циклдер теориясының инвестициялық алғашқы ережелері негізделген кейіннен мультипликация және акселерация деген атаққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/225.wav,халықшылдармен пікірталас сайысына қатыса отырып елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының келешегі мен ерекшеліктерін айқындап беруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/226.wav,өзінің еңбектерінде ол мемлекеттік социализм жүйесін қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың бір нысаны ретінде көрсетіп оның берік және осал жақтарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/227.wav,ресейдегі экономикалық көзқарастың дамуына өзге елдердегі ғылымының жаппай қозғаласы тығыз себеп болып қана қоймай өмірдің өз тәжірибесінің маңызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/228.wav,сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық ой-пікірлердің дамуы өндірістің даму деңгейінің тура және тікелей айнасы емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/229.wav,белгілі ресейлік ғалымдардың еңбектері мен зерттеу-болжамдары әдетте маңызды олардың көпеген қорытындылары мен негіздемелері ұлттық қана емес одан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/23.wav,философиядағы субъективтік позициясынан дәйекті түрде ұстанған жас гегельдіктердің көзқарастарын сыни тұрғыдан талқылады әсіресе өзіндік тұлғадағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/230.wav,кең әлемдік мән-маңызға ие болып келеді реформалаудың мейілінше келелі де өткір мәселелері арасындағы органикалық байланыстардың болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/231.wav,ресейдегі экономикалық ой-пікірлердің ерекшеліктерінің бірі теориялық талдаулар мен шын мәніндегі өндіргіш күштерді дамытуды әлеуметтік-экономикалық қатынастарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/232.wav,бұл жөнінде тапшылық пен байлық туралы кітабы пестельдің революциялық қайта құру бағдарламасы чернышевскийдің еңбекшілердің саяси экономия теориясыерекше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/233.wav,ұзақ уақыт бойы ресейлік экономистердің басты назарларында шаруалар мәселесі аграрлық қайта құру мәселелері болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/234.wav,пікірталастар әсіресе общиналық жер иеленушілік мәселелері ауыл шаруашылығы жұмыстарының тиімділігін арттыру селолық жерлерге нарықтық қатынас жүйесін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/235.wav,құқықты мүлдем жою туралы мәселе көтерген көзқарасы тәуелділікті біраз жеңілдету жөніндегі ұсынысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/236.wav,қайта құрудың батыстық жолдарын қолдаушылар мен өз еліндегі төл тәжірибеге бас июшілер күресі аграрлық реформасын жақтаушылар мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/237.wav,жаңа идеялар мен ұсынуды негіздеуде кәсіби экономистер ғана белсене қатысып қойған жоқ ғылымның өзге де салаларының өкілдері публицистер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/238.wav,экономикалық қайта құру жоспарын жасауда ақша реформасын жүргізуде мемлекеттік қайраткерлер мен ғалымдар көріне білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/239.wav,солардың бірі қаржы министрі ғана болып қойған жоқ ол сонымен бірге көптеген теориялық еңбектердің авторы бола білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/24.wav,соған сәйкес өндіріс құралдарына меншік қатынасы кез келген экономикалық жүйенің басты мәселесінің негізіне жататын жайлардын бас ережелері болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/240.wav,ол экономикалық саясаттағы жаңалықтардың рубльді алтын негізіне аударудың шарап енгізудің бастамашысы және алға апарушысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/241.wav,менделеев өзінің құнды ойлар деген еңбегінде алдағы өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында өзге де экономикалық өмір мен басқаруда біртіндеп өзгерістер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/242.wav,сөйтіп ғасырдың екінші жартысы мен ғасырдың басы аралығында ресейдегі буржуазиялық саяси экономия өзінің көрнекті өкілдері арқасында әлемдік ғылымның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/243.wav,ресейдің азаттық қозғалысына қатысушы алдыңғы шептегі азаматтары қоғамдық дамудың әлеуметтік мәселелерін шешу жолдарын нұсқайтын теориялар мен идеяларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/244.wav,оның айтуынша әлеуметтік идеал әлеуметтік бостандық адамзаттың тарихи прогресі болып табылады ресейдегі марксизмнің экономикалық идеяларының дамуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/245.wav,оған әсіресе философия құқықтығына сын және саяси экономия сынының деген мақалалары қатты әсер қалдырғандығы жөнінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/246.wav,англиядағы жұмысшы табының жағдайы және философия қайыршылығы атты еңбектерімен үйірмесінің мүшелері таныс болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/247.wav,хат алмасуы арқасында тарихты материалистік тұрғыдан танудың мазмұнын сын арқасында көзқарасын терең түсіне білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/248.wav,жылдың желтоқсанында жазған белгілі хаты шын мәнінде философия қайыршылығын жазғаннан кейін туындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/249.wav,бұл кітаптың ресейдің алдыңғы қатардағы жұртшылығына кеңінен белгілі болғаны жөнінде өзі жылғы қазандағы жазған хатында атап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/25.wav,еңбек өнімі бөтеннің өнімі ретінде қатысады пролетарит өз еңбегімен басқаның байлығын құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/250.wav,еңбектерінің әсерімен өзінің ресейдегі жұмысшы табының жағдайы деген зерттеуін жарыққа шығарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/26.wav,пролетариат пен байлық тұтастықтың қарама-қарсы екі жағын құрайды осыған орай капиталистер оны сақтауға мүдделі бұл тұтастықты жоюға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/27.wav,байлықтың тұтастығын жою пікірі бойынша жеке меншікті жоюды сонымен бірге өзін жоюды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/28.wav,өндірістің үш факторлы теориясын сынай отырып бәсекелестікті назарға алмайтын болсақ деді онда айырбас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/29.wav,келістігінің пропорциясы біріншіден қандай да бір затты өндіруге жұмсалған шығындармен екінші жағынан оның пайдалылығымен анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/3.wav,марксизмнің негізін салушылар сол дәуірдің замандастары еді смит пен рикардо уақытына қарағанда басқадай экономикалық ахуал пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/30.wav,келесі бірлесіп жазған еңбегі неміс идеологиясы негізінен қасиетті тек кітабының жалғасы болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/31.wav,бұл еңбек сол кезеңде германиядағы негізгі философиялық ағымдарды сыни тұрғыдан талдауды білдірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/32.wav,мұнда саяси экономиясының одан әрі дамуына негіз болып саналатын қалыптасқан тарихи материалдық түсінік көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/33.wav,неміс идеологиясының негізгі тезисі материалдық өндіріс ірге тасы кез келген идеологиялық қондырманың базисін құрайтындығынан тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/34.wav,сыни сын тарихындағы жеке тұлғалардың маңызын асыра көрсетті соңында ой еңбегінің дене еңбегінен бөлінуі арқылы өтеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/35.wav,еңбек бөлінісі жүйесін дамыту бірнеше кезеңдерден алдымен өнеркәсіп пен сауданың егіншіліктен бөлінуі одан әрі сауданың өнеркәсіптен бөлінуі ең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/36.wav,еңбек бөлінісінің дамуы сауда мен мануфактураның өз кезегінде ірі буржуазияның пайда болуына әкеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/37.wav,машиналы өндірістің және әлімдік нарықтың дамуы осылармен бірге капитализмнің ақша жүйесінде әмбебап үлгілі еркін бәсекелестігін туғызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/38.wav,өндірісте одан туындайтын барлық зардаптармен бірге ірі өнеркәсіп капиталының үстемдік ету дәуірі басталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/39.wav,жылы маркстің философия жұтаңдығы еңбегі жарық көрді бұл прудоның экономикалық қарама-қайшылықтар жүйесі немесе философияның жұтауы еңбегіне пікірталас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/4.wav,ғасырдың ортасында пайда болған марксизм сол уақыттағы әлеуметтік экономикалық қозғалыстардың тәжірибесін теориялық жинақтап қорыту болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/40.wav,қасиеттік тек еңбегінде құн теоиясын жасау маңызды орын алады өндіріс дамуының деңгейі еңбек бөлінісі жүйесімен айқындалады онда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/41.wav,сондай-ақ оның теориялық жүйесін құру әдісі тауардың тұтыну құны молшылық пен ұсынысты ал айырбас құны сиректік пен сұранысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/42.wav,оны өндіруге жұмсалатын жұмыс уақытының шығындарымен анықталатын яғни бір өнімді екіншісіне айырбастау пропорциясы осы екі қарама-қарсы құнының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/43.wav,осыған орай прудон өнім құны мен еңбек ақыны теңестірді жұмыс істеушінің еңбегі толық төленеді деп санады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/44.wav,философия жұтаңдығында капиталдың сала аралық құйылуы нәтижесіндегі салалар пайдасының нормаларының жіктелу мәселелерін қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/45.wav,сондай-ақ қоғамдық еңбек бөлінісі мен еңбек құралдарының мәселелерін зерттеді дифференциалды жер бағасын жалгерлік ақыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/46.wav,дифференциалды пікірі бойынша өндіріс шығындарының қатынасының жоғары еңбек шығындарымен реттелетін ауыл шаруашылық өнімдерінің артық бағаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/47.wav,мұнда ауыл шаруашылығындағы жалгерлік қатынастардың толық қалыптасып үлгерген көзқарастарымен таныстырды жердің бағасы пайыз деңгейімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/48.wav,ал жалгерлік бағаға жерге салынған басқа да капиталдың пайыздары кіреді методологиясы және капиталды жазуы карл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/49.wav,экономикалық мәселелермен газетінің редакторы болып жүрген кезінде бетпе-бет кездесті және жерге жеке меншік мәселелерімен айналысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/5.wav,англияда өнеркәсіп төнкерісінің зардаптарына баға беру маркс пен энгельстің экономикалық зерттеулерінің маңызды тақырыбына айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/50.wav,жылы танысты оның қарағанда өзгешелігі арнайы экономикалық білімінің жоқтығы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/51.wav,өздігінен білім алумен көп айналысты әсіресе тарихи және философия саласы бойынша терең ізденді сөйтіп уақыт өте келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/52.wav,өзінің ғылымдағы жолын заңгер және философ болып бастады бірінші саяси экономия бойынша еңбегі жылғы экономика-философиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/53.wav,маркс шын мәнісінде еңбек ақыны жұмысшының өмірі мен оның отбасының өмір сүруіне қажетті байлықтар мен қызметтердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/54.wav,маркс жер рентасын ауыл шаруашылығындағы басқаның төленбеген еңбегін пайдалану нәтижесі ретінде қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/55.wav,маркс бұл логикалық пайымдаудың тізбегінде капитализм эволюциясының алғашқы сатыларында капиталистік өндіріс қатынастарының дамуын көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/56.wav,алғашқы экономикалық еңбегінде маркстің алдына қойған сұрақтары әлі күнге дейін актуалды олар адамның өзін-өзі жатырқауын жою ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/57.wav,туралы сұрақ бұл капиталистік өндіріс тәсілінің негізі мен тағдыры және өндіріс құралдарына меншік негізінде қоғамның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/58.wav,ол теориялық жүйе ретінде үш өзара байланысты бөлімдерден тұрады және оның ілімінің методологиялық негізін құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/59.wav,сонымен маркс ілімі ғасырда адамзаттың ең қымбат ойы неміс философиясының ағылшын саяси экономиясының францияның утопиялық социализмінің заңды жалғасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/6.wav,капитализмді терең және жан-жақты талдау үшін қажетті алғы шарттар қалыптасты англияның фабрикалық жүйесі өндіргіш күштердің бұрын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/60.wav,оның анықтамасы бойынша капиталға пайда жинақталған басқа біреудің еңбегі үлгі бұл үш методологиялық негізі ғасырдағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/61.wav,ол мұны неміс классикалық философиясымен әсіресе өз кезенде материализмінің негізіне құрған диалектикалық жүйесімен байытты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/62.wav,мұның ең маңызы диалектика яғни біржақтылықтан неғұрлым толық терең және еркін түрде дамуы туралы ілім мәңгілік дамушы материяның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/63.wav,философиялық материализмді тереңдете және дамыта отырып маркс оны аяғына дейін жеткізді оның табиғат танымын адамзат қоғамының танымына таратты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/64.wav,капиталды жазу кезінде методологияға айналған маркстің тарихи материализмі ғылыми ойлардың аса ұлы жетістігі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/65.wav,негізін құрған еңбек құны теориясын дамытты бұл теорияны капитализмді талдаудың негізгі теориясы етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/66.wav,капиталға даярлық барысында өзінің ізбасарларына қосымша құн теориясын түсіндіретін тұтастай том жазды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/67.wav,классикалық саяси экономияның бірқатар ережелерін өзіне мұра етіп алды алайда бұл оның алдындағы тұжырымдамаларды жан жақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/68.wav,аса даналы зерттеу капиталдың өзін маркс капитализм мен буржуазиялық саяси экономиясы ретінде жазды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/69.wav,көрінуін беретін адам білімінің салыстырмалығы туралы ілім және басым түрде эмоциалдық сипатқа ауысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/7.wav,капитализмнің рөлі шындыққа айналды капиталистік қоғамды дамыту ең алдымен өндірістік қатынастарды сондай ақ таптық құрылымдарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/70.wav,ұлы социалистер капитализмге өткір сын айтты алайда ол теориялық шектеуліктен зардап шекті өйткені ғылыми негізге ие болмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/71.wav,капитализм сынын ғылыми негіздеді ішкі қайшылықтар мен капиталистік жүйенін экономикалық заңдарын ашып көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/72.wav,социалистік жобаларды алға жылжыта отырып болашақ қоғамның көптеген белгілеріне өз көзқарастарын білдірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/73.wav,утопиялық социализм негізгі дерек көздерінің бірі болды алайда олар пролетариаттың дамымаған таптық күресінің пісіп-жетілмеген кезеңінде өмір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/74.wav,ұлы социалист-утопистер пролетариаттың тарихи міндеттерін көрмеді ал олардың социалистік жоспарлары нақты өмірден алшақ фантастикалық болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/75.wav,олардың утопиялық идеяларын сынға алып ғылыми социализм теориясын жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/76.wav,үлгі капиталдың үш томының құрылымы капитал жылдан бастап өмірінің соңына дейін жасаған негізгі еңбегі жылдары капиталдың тұңғыш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/77.wav,онда алғашқы рет тауар арқылы жүзеге асқан еңбектің екі жақтылық сипаты туралы ереже алға жылжытылды тұрақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/78.wav,және өзгермелі капитал түсінігі абсолютті және салыстырмалы қосымша құн түсінігі енгізілді қосымша құнжәне пайда категорияларының арақатынасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/79.wav,жылы алғашқы рет және жалғыз басылым саяси экономия сыны жарыққа шықты осыдан кейін зерттеушілік қызметпен және үлкен біртұтас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/8.wav,тағдырын түсіндіруде түбірлі революциялық төңкеріс жасады қалыптастыру үшін айрықша маңызға ие болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/80.wav,жеті бөлімнен тараудан тұратын бірінші том абстрактылық категориялардан бастап және нақты экономика туралы тұтастай түсініктермен аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/81.wav,қорытындысында маркс капиталзмнің табиғи түрде құруы және жұмысшы табының жеңісі туралы идеяға келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/82.wav,бірінші томдағы зерттеу пәні қосымша құн өндіру мен капиталды жинақтау процесін құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/83.wav,тауардың ішкі қарама қайшылықтарының дамуын құн формасының дамуы кездейсоқтықтан толық ақшалай арқылы дамуын қарастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/84.wav,капиталының бірінші томы жылы жарық көрді талдау тауарлық өндірістің неғұрлым абстрактілі категориясы тауар категориясынан басталады үлгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/85.wav,бірінші томның екінші бөлімінде ақшаның капиталға айналу процесі қаралады және өзіндік сипатты тауар жұмыс күшінсату сатып-алумен байланысты капиталдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/86.wav,тауар жұмыс күшін көрсету алғашқы рет еңбек құн теория тұрғысынан қосымша құнның өмір суретінің түсіндіруге мүмкіндік берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/87.wav,маркс капиталистік өндіріс процесінің екі жақтылық сипатын көрсетті тұрақты және өзгермелі капиталды қосымша құнның екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/88.wav,формасы абсолюті және салыстырмалы формаларды олардың қарапайым кооперация мануфактура және фабрика жағдайларында дамуының жалғастық кезеңдерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/89.wav,капиталдың бірінші томында құн формасының жұмыс күшінің бағасына айналуы ретінде қатысатын кесімді және мерзімді еңбекақының негізгі екі формасы зерттеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/9.wav,капиталистік негіздегі экономикалық прогресс халықтың зардап шегулерімен төленетің өнеркәсіп төңкерістерінің әлеуметтік зардаптардың тұрғыдан зерттеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/90.wav,маркс капиталистік жинақтау процесі капитал құрылымы жинақтау үлгілері жинақтау процесінің жұмысшы табының жағдайына тигізетін әсерін талдауға үлкен көңіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/91.wav,капиталдың негізгі идеялары бұл тауардың арнайы бөлімі тауар фетишизмін сипаттауға арналған үлгі капиталдың бірінші томы капиталистік жинақтаудың тарихи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/92.wav,капиталдың бірінші томы жарияланғаннан соң екінші томның қолжазбасымен жұмыс жасады алайда өкінішке қарай оның мезгілсіз қазасы бұл істі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/93.wav,екінші томның материалдарын өңдеуде оны жарыққа шығаруда өлшеусіз үлкен жұмыс атқарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/94.wav,ол алдымен жеке содан соң қоғамдық капиталға қолданылатын өндіріс пен айналымның біртұтастығы ретінде ұдайы өндіріс процесін зерттеуге арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/95.wav,өндірістік капиталдың екі жақты сипатын қарастыра отырып мерзімді экономикалық циклдер ретінде нақты айналымды атап көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/96.wav,қоғамдық капиталдың ұдайы өндірісін зерттей отырып осыған орай кэненің экономикалық кестесіне сүйену арқылы қарапайым және кеңейтілген ұдайы өндіріс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/97.wav,онда қоғамдық өндірістің екі бөлімі өндіріс құралдары өндірісі мен тұтыну заттары өндірісі арасындағы айырбастың қалай жүзеге асырылатындығы көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/98.wav,капиталдың үшінші томын баспаға даярлау энгельстен екінші томға қарағанда әзірлікті әлде қайда көп талап етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/505+/99.wav,кейбір бөлімдері одан әрі жұмыс істеу үшін ескертпелер түрінде нұсқа ғана болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/1.wav,осылай түз қыранын бірте-бірте сыннан өткізіп қолға мейлінше үйретіп болғаннан кейін бір күні оны алып шығып қызыл түлкіге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/10.wav,әлжуаз сабақтары толығып ылдидағы қызғалдақ сарғалдақтар көк майсадан жоғары көтеріліп өрекпіп жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/100.wav,римнің бір императоры тарих менен басталадыдеп өзінен бұрын өткен капитолияның астында саркофагта жатқан жиырма тоғыз императордың бальзамдалған денелерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/101.wav,тірі кездерінде өшіккен патшаларының сүйектерін өлгеннен кейін қазып алып қорлау бөтен елдерде де сан мәртебе кездескен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/102.wav,мұндай сорақылық өткен замандарда жиі болып келген ескі монғол заңы бұндайға орын бермеген тірі өлі жаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/103.wav,бір мың екі жүз елу тоғызыншы жылы қарақұрымдағы шыңғыстың ұлы тағында отырған мөңке хан өлгенде оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/104.wav,інілері арық бұғы құбылай құлағулардың әмірі бойынша осы ханды жерлеуге қатысқан он мың адам тегіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/105.wav,ондағы ойлары тірісінде қатігез болған ханның өлігінен шыңғыстың өзге балаларының ұрпағы өшін алып жүрмесін деген және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/106.wav,монғол халқының отқа табынатын кездегі діни түсінігі бойынша бекзаданың жаны дүниеде тыныш серуен құруға тиісті-міс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/107.wav,інілерінің мөңке ханды аталары шыңғыстан да артық етіп былайша дәріптеулерінде бұл екі салттан да басқа бір мақсат бар-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/108.wav,ол мақсат бүкіл әлемге қала берді өздерімен бақ күндес жауларына он мың адам қаза тапқан қанды қырғынмен сес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/109.wav,сөйткен шыңғысхан ұрпағынан шыққан әбілқайыр хан болса енді мынау бір жігіттің тағдырын шеше алмай жаураған торғайдай құты қашып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/11.wav,тұс-тұстан төбе басына сұлтан әмір бектер ағыла бастады кенет хан ордасы жағынан бір топ адам көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/110.wav,бір шыңғыстан тараған екі ұрпақтың біреуі он мың адамды бауыздағанын мақтан етеді ал екіншісі бір адамды ажалға бере ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/111.wav,расымен-ақ бір кезде бүкіл дүниені тітіреткен айбынды әлем иесітұқымдарының уақтап кеткені ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/112.wav,сондықтан оның зиратының қай жерде екенін тірі жауы білмеуі керек бұл қалай солай тәрізді әбілқайыр тағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/113.wav,расында да бұл оған төле балаларының он мың адамды құрбанға шалғанынан шешуі қиын кесік еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/114.wav,үгедей балалары монғолдың өз жеріне ұлы ордаға ие болып қалғанда жағатай балалары мен төленің кіші ұлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/115.wav,арық бұғы осы күнгі орта азия өлкесі жейхұн мен сейхұн өзендерінің арасын мауреннахрдың бай алқабына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/116.wav,ал төленің екінші баласы құбылай қытай жерінің солтүстігі мен батыс жағын жаулап алып енді дені дәшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/117.wav,үшінші баласы құлағу осы күнгі кавказ жерінің бүкіл оңтүстік тұсын шауып иранды алып енді сонау египетке қол соза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/118.wav,құлағуды жергілікті ел ықпалына түсіп кетпес үшін будда монахтары ұйғырлардан тібіттіктерден қытайлықтардан құрылған кілең сенімді адамдармен қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/119.wav,пышақ кесті үкімін шығара алмай қиналуы да содан туған әбілқайырдың дағдаруының өзі де осыдан еді бұлардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/12.wav,өзгеден сәл үздіктеу келе жатқан жал-құйрығын түйіп тастаған күрең қасқа жүйрік ат мінген үстінде аң аулауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/120.wav,үгедей жағатай төле балаларының басшылық саясаты қан төгіспен бағынған елді қыру талаумен аяқталатын-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/121.wav,қорқыту қорғансыз елді тек найзаның ұшымен айбалтаның күшімен бағындыру бұлардың негізгі саясаты еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/122.wav,өртенген қираған қала құлазып бос қалған егін даласы тау-тау болып үйілген адам сүйегі қашқан босқан жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/123.wav,қият руының батыры есугейден туған шыңғысхан қоңырат дай-ноянның қызы бөртеден бес қыз төрт ұл көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/124.wav,ал қазақ жеріне келген жошы да осы саясаттан танбаған тек ойын орындау тәсілі өзгеше еді солардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/125.wav,монғол ғұрпы бойынша өз руынан әйел алуға болмайды жігіт қалыңдықты басқа рулардан әсіресе нағашы жұртынан іздеуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/126.wav,осы дәстүрге қарап жошы да өзінің заңды төрт қатынының үшеуін қоңырат руынан алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/127.wav,осылай атадан әкеге әкеден балаға ауысқан ғұрып бойынша жошы ұрпағы қоңырат руына күйеу жұрт боп кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/128.wav,алмай күні бойы әуре-сарсаң ойға берілуде руы енді бірінші боп жошы ұлысына кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/129.wav,ал бір кезде керулен онон орхон өзендерінің бойымен көшіп жүрген найман керей уақ рулары тәрізді монғол жеріндегі қоңырат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/13.wav,соңынан ергендері үзеңгілес батыр нөкерлері кілең жеңіл сауыт ықшам киім киген аттарының бәрі жал-құйрығын түйіп тастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/130.wav,бұның үстіне шыңғыс монғолда хандыққа таласып жүргенде бөрте керейдің бір батыр жігітімен көңілдес болған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/131.wav,бұлар да нағашы жұртынан бір-бір әйелден алған жошы содан туыптыдеген де қауесет бар бұл қауесет қисынға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/132.wav,оған дәлел шыңғысхан енді өлетініне көзі жетіп орнына жошыны қоймақ боп бір мың екі жүз жиырма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/133.wav,алтыншы жылы ұлы құрылтайды шақырғанында монғол жыраулары хан алдында жошыны қойма ол сенің нәсілің емесдеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/134.wav,осындай себептерімен жошы қоңырат керей руларын іштей қанап жатса да сырттай жақын ұстаған болып көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/135.wav,ал дәшті қыпшақ жошы хандығының туын тігетін негізгі жері болуға тиісті еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/136.wav,жоқ қарамағындағы жұртты жошы қандас болдым деп аяған емес оған басқаратын әмірін жүргізетін ел керек демек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/137.wav,жыр аңыздарда кейде қаһарымен бірге сөзге тоқтайтын ашуын ақылға жеңгізе білетін адам етіп көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/138.wav,қайткенмен де осы жошы жағатайдай басып алған елін құртып жіберуге құштар болмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/139.wav,бұған ақсақ құлан жошы ханаңызы куә оның бүйтпеске амалы да жоқ еді қазақ жерінде қалған монғол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/14.wav,үстеріндегі сауыттары асынған қару-жарақтары күнмен шағылысқан осынау топтың ішінен үш-төрт әйел көзге түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/140.wav,шыңғысхан жаулап алған жерінде төрт басына төрт ұлыс етіп бөлгенінде монғол әскерінен әрқайсысына он санадан бар бергені төрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/141.wav,монғол нояндары да бір шелек суға салынған бір уыс тұздай қалың қазақтың арасына кіріп біржолата оның тілін дінін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/142.wav,тағы бір еске алатын жағдай қазақ жерінде хорезм киев тәрізді үлкен қалалар болмағандықтан жошы тұқымы қан жоса етіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/143.wav,дәшті қыпшақ рулары да монғол тәрізді көшпелі жұрт қашып жүріп босып жүріп соғысып өз теңдігін оңайға бермеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/144.wav,жошы ұрпағына бұнымен де санасуға тура келді тиімді болса қазақтан қыз алып қыз беріп кетуден де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/145.wav,осындай жағдайда бату өзінің бір қызын маңғыт жігітіне береді одан ноғай деген инал туады ноғай асқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/146.wav,хан тағына отыруға хақы жоқ әке жағынан шыңғыс тұқымынан емес бірақ батухан өлген кезде оның әскерін басқарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/147.wav,алтын орда хандарын өз қолымен отырғызып өз қолымен алып тастай алатын әмірші болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/148.wav,осы ноғай қырық жылдай бүкіл жошы тұқымына айтқанын істеді ақырында алтын ордаға мөңке ханның бесінші баласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/149.wav,бұл кезде ноғай батырдың қартайған шағы жас ханмен кәрі тарлан айқаса кетеді ноғай он жеті нөкерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/15.wav,әсіресе ортада келе жатқан бүкіл дәшті қыпшақ жеріне әйгілі ортекедеп ат қойылған күлсары сәйгүлік мінген жас әйел таңғажайып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/150.wav,бірақ жауынгер қылығынан шошынған тоқтағу қарапайым адам хан тұқымына қол көтермес болардеп өзінің басын алдыртады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/151.wav,басын тоқтағуға әкеп береді хан атын алмағанмен ноғай ұлы би аталған дәшті қыпшақ жерінің батыс бөлегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/152.wav,әбілқайырдың да өзінің қол астындағы арғын қыпшақ руларының белді адамдарынан сескенуінің де бір себебі осында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/153.wav,ноғай батыр секілді ақжол бидің де артында тұрған қалың арғын елі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/154.wav,алып өздері де қазақ болып кетеді қалған жау жүрек бықыған айбарлы қыпшақ жұрты тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/155.wav,ал майсара қобыланды батырдың соңынан ерген қызыл бас елін шауып қисса жырына айналған арғы бабасы қара қыпшақ қобыландыдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/156.wav,бұл хандықтың негізін қалаған маңғыт руы қайсысының сөзін жақтау керек бұдан қиын хан басына сын бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/157.wav,жалғанда не қиын қазақтың ру таласын шешу қиын бірақ оны шешудің қандай қажеті бар әбілқайыр хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/158.wav,шыңғыс тұқымының хан тағына осыншама ұзақ отыруының себебі де осында емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/159.wav,жоқ-жоқ бұл жұрт абайлап ұстамасаң қолыңды алып түсер қылшылдаған ұстара абайлап ұстаудың жалғыз жолы біріне-бірін бақтырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/16.wav,әйелдің үстінде алтын жіппен зерлеген сарғылт дүрия қысқа шапан басында сүйір ұшты құндыз бөрік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/160.wav,сонда ғана бұл өткір ұстара қауіпсіз бұл әбілқайырдың ойы ал жәнібек болса осынау ру таласына өзгеше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/161.wav,қазір әбілқайыр қиын халде деп болжайды ол ордасының да айбары бұрынғыдай емес жан-жағы түгел аш қасқырдай талауға әзір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/162.wav,оңтүстік-күнбатыс жағынан қорасан қайтадан бас көтере бастады мауреннахр бұқарасының да өшпендігі күшеюде ақсақ темір ұрпақтары іштен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/163.wav,ал еділ өзенінің арғы бетіндегі ноғай ордасы күннен-күнге іргесін әрі салып бара жатыр достықтан қастық тілеуі басым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/164.wav,солтүстік-батыс тұсы да жауар күндей түнеріп тұр астрахань сұлтандары әбілқайырдан көрі соларға қарай иек артпақ бұның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/165.wav,ал алтын орданың өзінің іші қалай жиди бастаған теріге ұқсас хан салған алым-салықтың зардабына шыдай алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/166.wav,күні бүгін әбілқайырдан бөлінгелі тұрған қазақ рулары аз емес тек солардың санын көбейте түсу керек әсіресе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/167.wav,ол аңнан келе жатып әбілқайыр лашкерлері шауып кеткен бір ауылдың үстінен шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/168.wav,шаңырағы күйрей жерге түскен үйлер ұлдары сойылға жығылып ботасы өлген інгендей боздаған аналар жәнібекті таныған ақсақал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/169.wav,шырағым жәнібек деген бөтен елдерді шабуға жігіттеріңді бермедіңдер мерзімінде алым-салықты төлемедіңдер деп ханның аш бөрілері аулымызды шауып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/17.wav,астындағы сайгүлік жүйрігінің ат-әбзелі жүген-құйысқаны өмілдірігі бәрі сары алтынмен апталған шалбарының етегі де алтын оқамен әдіптелген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/170.wav,еділ бойында да көрген күніміз осындай болатын құтқара көр енді бізді бұл қорлықтан қалай құтқарам деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/171.wav,өзгенің жер-суына қызықпайтын өз елінен жат жұрттай ауыр алым-салық салмайтын жеке шаңырақ көтер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/172.wav,әбілқайырдан бізді бөліп ал деп жауап қайырған қарт қытай мен жоңғар жеріндегі рулар да осындай ой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/173.wav,осының бәрінен жәнібек жеке хандық құрудың көптің арманы екенін және өз басының қамы мен ел-жұрттың тілегінің сабақтаса бастағанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/174.wav,бүгін болмаса ертең шаруашылығы жер-суы әдет-ғұрпы тілі тілегі бір дәшті қыпшақ даласының көп руының бір жеңнен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/175.wav,осы себептен де әбілқайыр хандығы алтын ордаға бағынышты екі белді ру арғын мен қыпшақтың арасындағы дау таластың өрши ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/176.wav,әбілқайырдың ойы бұл рулардың бастарын біріктіртпей билеу болса жәнібектің ойы әбілқайырдың ордасын құлату үшін сол рулардың арасындағы алтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/177.wav,ескі орда таластан әлсіресе жаңа орда тігудің жеңілге түсетініне ол күмән келтірмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/178.wav,қазақтың көшпелі рулары алмас қылыш деп ойлаған сұлтан жәнібек егер жұмсай білсең ол жауыңа айбар жер-суыңа қорған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/179.wav,бұл мұратқа жетудің даңғыл жолы қара халық өз бетімен бірімен бірі соғыспайды тыныштықты достықты тілейді бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/18.wav,кеудесіндегі гауһар таспен безелген алқасы көзді шағылыстырып күн сәулесімен ойнайды алыстан-ақ бұл әйел қалың көкпек арасындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/180.wav,ноғай қазан қырым астрахань хандары мен сұлтандары таламасын десең арғы жағыңдағы ұлы жұрт орыс елімен тіл тауып одақтасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/181.wav,ал әбілқайыр дәшті қыпшақ хандығын күшейтудегі алғашқы күрестерінде өзіне сенімді құрал еткен көшпелі рулардың қазір теріс қарай бастағанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/182.wav,орынсыз соғыс-жорықтан басқа елдерді шабудан кешегі алмас қылыштың жүзі қайтып іске алғысыз боп мұқалатынын ұққысы келмейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/183.wav,жыланның үш кессе де кесірткелік қауқары бар деп ойлайтын ол егер де сұлтандардың өшпенділігін жойсам алтын орда әлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/184.wav,қолыңдағы осындай күшті аужайлап пайдалана алсаң ойыңдағыдай хандықты құруға болады тек соңыңнан ерген тобырды өткір қайрап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/185.wav,бірақ сол тобырға ерік берсең ол қожасының да басын алатын қаһарлы күшке айналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/186.wav,аужарлық етпе әбілқайыр тағы ауыр күрсінді тобыр ерік беріліп еді мысырға құлдыққа сатылған бейбарыс не істемеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/187.wav,көпшілігі өз жерінде қалғанменен бірталайлары басқа елдерге қашып жан сақтауға мәжбүр болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/188.wav,бір мың екі жүз қырық бірінші жылы қыпшақтың біраз ауылы бастығы қотан хан болып мадиярлар жеріне ауып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/189.wav,атақты құлағудың өзін египет жерінен қуды шыңғыс шапқыншылығы тегеурінді екпінімен қазақ руларының быж-тыжын шығарды бұған ашуланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/19.wav,өзі де мейлінше сұлу жаңа туған ай секілді жіңішке қасын сүрмелеп тастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/190.wav,қыпшақтарға менен қашу жеңіл олардың үйі-күйі жоқ шатырда тұрады ал сенің үйің бар жерің бар қалаларың бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/191.wav,ордаға деген өшпенділік өрши түсуі керек жеріне россияға польша литваға барғандарын көреміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/192.wav,бір мың екі жүз жиырма тоғызыншы жылғы лаврентьев шежіресінен қыпшақ-қазақтардың монғолдардан ығып өзі жау тепкісіне түскен еділдегі бұлғарлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/193.wav,бір кездегі көшпелі жауынгер елді құждай мықты бекзада ел билеген батырлары енді жат жерде бетегеден аласа қойдан жуас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/194.wav,шыңғысхан мен жошы кезінде қазақтардың бірнеше бекзада батырлары монғол императорының ұлы ордасында қызметке әкетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/195.wav,қысқасы бір кездегі айбынды елді дұшпандары талан-таражын шығарып ұлын ұрымға қызын қырымға шұбыртады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/196.wav,көп кешікпей монғолдар мен мұсылман саудагерлері европа мен сирия солтүстік-батыс африканы әсіресе египетті дәшті қыпшақ жерінен әкелінген құлдарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/197.wav,осындай жағдайда египеттің халифаттық гвардиясы он үшінші ғасырда дені қыпшақ жігіттерінен жиналған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/198.wav,менен қалай қашып құтыласыңдеп қорқытқан бату қазақтардың біразы қиыр күншығысқа монғолия қытайға да апарылады ал египетке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/199.wav,бұл кезде египетке шығысынан монғол шапқыншылары төнсе он екінші ғасырда ұрыста жеңілгеніне қарамай батыс жағынан таяу шығысты әлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/2.wav,қыран құс тұтқында боп қанша қолға үйренсе де кенет өзінің ата салтына бағып сол баяғы тағы қалпына тез ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/20.wav,бір өзінің түр-келбеті бүкіл әлемге сән бергендей осынау салтанатты әйелді көрген адам бұ жалғанда мұндай жан жаратылмасдеп ойларлық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/200.wav,енді бүкіл мұсылман қауымының кіндігі оның мәдениет көркем өнер ғылым-білім орталығы египет пен сирия басына шын қауіп-қатерлі қара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/201.wav,дәл осы сәтте бала кезінде қыпшақ жерінен құлдыққа сатылып әкелінген сирия әскерінің қолбасшысы бейбарыс баһадур соңынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/202.wav,мамлюктерден құрылған гвардиясын ертіп бағдатты алып енді сарқырамадай сирияға құлаған иран шахы құлағу әскеріне қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/203.wav,құр ғана қарсы шыққан жоқ құлағуды жеңіп екі жылдан кейін оны бүкіл египет жерінен қуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/204.wav,де болса өзіне бағындырмақ боп кресшілер шабуылға шыққан-ды рыцарлардың шығыстағы ең ақырғы қорғаны аққа қаласын алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/205.wav,ал бір мың екі жүз тоқсан бірінші жылы қыпшақ мамлюктері әбжіл қимылдап сириядан крест ұстаушыларды бір жолата қуып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/206.wav,сөйтіп өз жерінен қуылған құлдыққа сатылған мамлюктер араб жауынгерлерімен бірігіп египет пен сирияны монғол басқыншыларының күйретуінен құтқарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/207.wav,әлемге әйгілі өнер-ғылым ошақтары болған отырар самарқант киевтердің халіне жеткізбей каир алжир кордаваларды күл-талқан етуден аман сақтап қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/208.wav,мұндай әскерді мамлюктер құра білді енді қыпшақ бекзадаларының әскер басшыларының қаны араб қанымен араласты біріне-бірі қыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/209.wav,осы құл сату арқылы құр ғана египетте емес солтүстік теңіз бен жерорта теңізінің жағасындағы европа халықтарының қанына орыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/21.wav,бұл әбілқайыр ханның төртінші әйелі атақты ғалым самарқант ханы ұлықбек мырзаның қызы рабиу-сұлтан-бегім сұлу еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/210.wav,жошын мамлюк сұлтандары басқарған египет жерінде қыпшақтар алтын орда мен қазақ жерінің әдет-ғұрпын тәртіп-дәстүрін енгізуге тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/211.wav,ата-бабасы қыпшақтан шыққан мамлюк сұлтандарының енді серуенге барар жолдарына күні бұрын сырнай керней тартқан жүздеген қыпшақша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/212.wav,қыпшақтың бай манаптары өздерінің жас кезінде бабалары мінген пәуескемен ніл өзенінің жағасында серуендеуді шығарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/213.wav,мамлюктер тіпті шариғатты былай қойып сот ісін де дәшті қыпшақ жобасымен жүргізуге тырысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/214.wav,бұның бәрін істеген қара құлдардан шыққан батыр әскер қолбасшылары осыдан кейін қара қазаққа құлдарға ерік беруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/215.wav,жоқ болмайды әбілқайыр тағы қабағын қарс жапты қыпшақ жерінен сатылып барған құл бейбарыс құлағуды жеңді жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/216.wav,оның есіне енді ақсақ темір көреген түсті әбілқайырдың бойы суынып кетті алтын орданың түбіне жалғыз ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/217.wav,хан мамай жеңілген бір мың үш жүз сексенінші жылғы куликов қырғынынан кейін тоқтамыс пен едіге мәскеу түбіне қайтадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/218.wav,рас басы біріге бастаған орыс князьдары да ай қарап отырмаған-ды тозуға айналған алтын орданы түбі күл-талқанын шығаратыны ақиқат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/219.wav,жауынан сан опық жеген көне дәшті қыпшақтың күншығысына сонау алабұртқан заманда тағы бір қабылан көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/22.wav,бұлар төбеге жеткен кезде солтүстіктегі ақ ордалардан тағы бір топ салт атты көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/220.wav,күл-талқаны шыға да бастаған еді-ау жұт жеті ағайынды айыр ағашпен сегіз бұл маңғыт руынан таралатын барластан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/221.wav,ол бір мың үш жүз тоқсан екінші жылғы алаша ханның әмет пен самет деген балаларын жолай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/222.wav,ал бір мың үш жүз тоқсан бесінші жылғы аттанысында бату мен берке еділ өзенінің сағасына салған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/223.wav,алтын орданың астанасы ғажайып сұлу сарай шаһарын кавказ жағынан дағыстан қойнауынан келіп басып алды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/224.wav,сойқанның бір басы сонан өрбіді емес пе осы шабуыл біздің бірлігіміздің де біржолата түбіне жеткен-ді орыстардан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/225.wav,темірланнан тоқтамыс жеңілді осы екі жеңілу алтын орданы біржолата күйретті жоқ-жоқ төре тұқымдарына жатпайтын батыр билердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/226.wav,қиын-қыстақта бұл тобыр заты шыңғыс тұқымынан шыққан хандарды емес өз көсемдерін қолдап кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/227.wav,өз тобыры соңынан ермесе ақсақ темір бүкіл мауреннахрды өзіне бағындырып хорезм мен алтын орданы шауып кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/228.wav,жоқ-жоқ соңында елі бар қолбасшы билердің қашан да болса қолдарында күші бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/229.wav,мұны да ойлау керек осының бәрі импрамымен құрған әскерін өзіне ерте білуінен олармен санаспасқа болмады қобыланды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/23.wav,ұзын шаштарын жиырма-отыз сала етіп ұп-ұсақ етіп өрген алдарында қос қара көк жүйрік мінген жәнібек пен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/230.wav,бұл таластан қазір басым ауырып балтырым сыздап жатқан жоқ қой мүлт кетсең дұрыс жолдан адасқаның мұндай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/231.wav,қазақ даласына шыңғыс ұрпағының үстемдігі жүргенменен де айыпты жанды өлім жазасына кесу үнемі ежелгі ел дәстүрі бойынша халықтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/232.wav,айыпты жанның күнәсін әбестігін ақыл таразысына салып жазықты мен айыптаушылар жағынан жиналған би ақсақалдар мәжілісі аталы сөзге тоқтап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/233.wav,әбілқайыр шешетін тағдыр расында да қиын тағдыр еді хан тек осы үкімді өз жендеттері арқылы іске ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/234.wav,бұл жолы олай болмай шықты арғын қыпшақ би-ақсақалдары бір келісімге келе алмады сондықтан да бұл дауды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/235.wav,күнәкар деп табылған арғынның жиені саян батырды қыпшақ жағы өлім жазасына бұйырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/236.wav,жас батырды күнәсіз деп тапқан арғынның игі жақсылары оны ақтады екі жақ бірдей тоқтайтын би шықпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/237.wav,дау аяғы қанды сойылды жанжалға айнала жаздап әзер басылды расында бұл дауда хан тағына қауіп тудырардай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/238.wav,бату ханнан кейін жылы шыңғыс ұрпағы болат темір хан еділ бұлғарларын екінші рет шапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/239.wav,осы жерге он бесінші ғасырдың басында әбілқайыр өлтірген жұмадүк ханның әкесі ұлығ мұхамбет кеп қазан қаласын салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/24.wav,екеуі де аңға шыққандарын әдейі аңғартқандай иықтарына қаршыға қондырған ерлеріне атпа найза ілген киімдері де ықшамды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/240.wav,он сан ноғайлының ең ақырғы ұлы биі алтын ордадан мүлдем қуылып орда тағдыры жошы ұрпақтарының қолына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/241.wav,затымыз бір ел-жұртпыз деп кешегі үстемдігін зар еткен кей билері астыртын қазақ руларына кісі салып әбілқайырдан бөлін деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/242.wav,ал кей жау жүрек батыр ұлдары қастарына саяқ жинап кейде хан тұқымының мыңдаған жылқысын барымталап әкететін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/243.wav,осындай бір шабуылдан кейін ызасы кеудесіне сыймаған әбілқайыр қазан ханының жеріндегі орманбет бидің ұрпақтарының аулын шабуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/244.wav,бұлғар мемлекетін жермен жексен етті өзін хан атады және алтын ордаға деген қастығын тоқтатпаған-ды бұл атақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/245.wav,қазақ пен ноғай бөлінгенде айтылған жылау жылау жылау күйжырындағы қара орманынан айрылғанторғай мен ор бойына қаратау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/246.wav,маңынан арыс пен бадам өзендерінің тоғысқан жеріндегі қараспан тауынан көшіп келген қазақтың атан жілік арқар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/247.wav,ол тыныш ертелі-кеш күлкіні ермек етіп қаннен-қаперсіз жатқан ноғайлы ауылдарының күлін көкке ұшырып бар малын алдына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/248.wav,татар черкес түрік африка ұлдарының қаны қосылды мединасын шауып қайтқандай үш күн тойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/249.wav,ақ түтек борандай қаһарына жан шыдамаған қобыланды батырдың бұл жеңісін бүкіл әбілқайыр қол астындағы ел ол бір стамбул ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/25.wav,құндыз жағалы қысқа лұқпан шапан бастарында қазақы қимаш бөрік сырттарынан қимылымызға жеңіл болсын деп кереге көз торлы сауыт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/250.wav,той тарқар алдында әкелінген қыз-келіншекті олжаға бөліп беру үшін хан осы жорықта қай батырдың қандай асыра ерлік көрсеткенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/26.wav,ерлерінің басына ешкі терісінен жасаған дабыл іліп алған бұл топтың арасында да үш-төрт әйел бұл әйелдердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/27.wav,алтын хан еліндегі монғолдармен аралас отырған көшпелі керей руының қызы жаған бикем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/28.wav,шықпай қалсақ әбілқайыр хан ойын сезгенімізді бірден ұғады салған өмілдірігіне дейін бәрі қақтаған ақ күміс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/29.wav,бұның астында аты шулы киік-аяқатанған ақбоз жүйрік рабиу-сұлтан-бегімнің ер-тоқымындай ат-әбзелін алтын жаппаған жүген-құйысқаны ат кеудесіне түсіре ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/3.wav,ием қашан жем береді деп шыдамсыздана күтеді алыстап бара жатса кейін шақырады көктен шүйіле түсіп қызыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/30.wav,рабиу-сұлтан-бегімдей ерекше салтанатымен емес жаған өз келбетімен жасынан ат құлағында ойнап өскен көшпелі елдің қызы екенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/31.wav,әсіресе рабиу-сұлтан-бегімдей емес қолына ұстаған найзасы басына киген меруертпен торлаған қызыл барқыт сәукелесі астындағы ақ боз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/32.wav,дене келбеті де астындағы атының бітімі де рабиу-сұлтан-бегім көркі мен мінген жүйрігінен анағұрлым асып түскендей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/33.wav,бұл жәнібек сұлтанның екінші әйелі жұрт оған сүйсіне қарауда әбілқайыр да көз астымен жағанды бір шолып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/34.wav,хан бетінен көзін алмай тұрған жәнібек әбілқайырдың зұлым ойын көз қарасынан түсінгендей теріс бұрылып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/35.wav,кенет оған бір күпірлік ой келе қалды сұлу-ақ екен хан әйелі болуға әдейі жаратылғандай қайсысы екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/36.wav,кенет көзі топтан сәл оқшаулау тұрған үш қоңыр киімді жат адамға түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/37.wav,бұрын аңға шығып жүргенде бұл үш қоңыр пішін болмайтын осылар екен тек сақ болу керекдеді жәнібек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/38.wav,аңшылар азығы деп түйеге саба-саба қымыз артқан жеңіл шатырлар тиеген алдарына он бестей қой айдаған бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/39.wav,бұлар арада бір қонып келесі күні ұлытаудың солтүстігіндегі кішітаумен жалғасып жатқан арғынаты құз-асуларына келіп қостарын тікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/4.wav,ыстық етке тұмсығы тиіп дәніккен бүркіт ием тағы түлкіге салса екен деп шабыттана түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/40.wav,бұл ескі қиссада ұрпақтан ұрпақ қуып бізге жеткен ежелден арғын атам қоныс еткен көк шалғын күміс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/41.wav,деп жыр еткен қазақтың көне мәдениет ошағы арғынаты тауларының кең өңірі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/42.wav,солтүстіктен оңтүстікке қарай үзіле созылған жықпыл тасты құздар түкті қабақты қайғылы жартастар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/43.wav,жағасын айбалдырған мен ақшуағы аралас белден келер көгал шөп көмген жұлындай боп жер астынан шығып жатқан сылдыр қаққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/44.wav,қуаңшылық жылдардан басқа кезде қаптаған малын суаратын барақ көлден бөтен мол сулы айдыны болмағандықтан бұл араға жаз ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/45.wav,сондықтан да арғынаты төңірегінде қырғауыл дала қазы секілді суы аз жерде үйреншікті құстар мен арқар бөкен киік көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/46.wav,шықпайтын арманымсың көкіректен үстін қарақат мойыл көк шалғын басқан ұры сайлар тағы қойнаулар хан тобы үш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/47.wav,дабыл қағылып қаршығалар жерден жаңа көтерілген кездерінде кекілік пен ұларды топырлатып ілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/48.wav,бірақ сарыбай бастаған үш жігіт қанша аңдыса да көз қиығын бұлардан аудармаған жәнібекті қолдарына оңаша түсіре алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/49.wav,мерген жігіттер киіктерді садақпен қиядан қағып қырып салды ажал алайын деп қанша құлшынғанмен жауыздықтың реті келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/5.wav,күз таяп келе жатқан соң кеше ғана ақ жем беріп қырандарын баптай бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/50.wav,әбден ызаланған жігіттер не істерін білмей хан ертең елге қайтады деп тұрғандарында жәнібекті мерт етер бір жағдай кездейсоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/51.wav,аң аулау қызығына кіріп кетіп әбден елеуреген жәнібек бір мезет аужайын байқай алмай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/52.wav,тек түске дейін ұдайы шапса тері ғана шығатын жәнібектің көкбуырылы ғана әлі тың еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/53.wav,күнімен аң соңынан шапқан серіктерінің аттары әбден болдырған-тын атбегі әбден жаратқан екен қабақ қаққанша жолдастарынан ұзап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/54.wav,ол ақ бөкенді қуып келе жатып төтеден қосылған хан тобы мен әлгі үш қоңырды көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/55.wav,бие сауымдай жер шапқанда ғана бұл үшеуі қалжырауға айналған бөкенге бірдей таянған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/56.wav,аң құмар жәнібек сойылын лақтырып жіберіп бөкенді бірінші боп бауыздайын деп қынабынан кездігін ала атынан секіріп түскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/57.wav,деп сарыбай да сойылын ыңғайлап бөкенді бауыздауға еңкейген жәнібектің ту сыртынан ұрмақ боп таяй берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/58.wav,бірақ жәнібек барыстай атылып сарыбайды ат үстінен жұлып алған жәнібектің тізесінің астына түсіп қалғанын бір-ақ білген сарыбай ханға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/59.wav,хан атын жаңа ғана ауыстырған дәл осы сәтте жоқ олжа менікі ау ұрсаңызшы көк желкеден деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/6.wav,бүркіт салуға ерте болған соң жәнібек бұ жолы бүкіл дәшті қыпшаққа аты шыққан сомбалақ атты қаршығасын алып шығуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/60.wav,неге екені белгісіз ханның бойы дірілдеп кетіп жәнібекті сойылмен ұруға қолы көтерілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/61.wav,дәл осы кезде шапқан ат дүбірі кенет естіліп бір бүйірден керей сұлтан шыға келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/62.wav,тізесімен сарыбайды бір-екі нығарлап жіберіп жәнібек бір жолға қастығыңды кештім екінші мәртебе қолыма түссең өзіңнен көрдеп түрегелген де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/63.wav,өкпесі өшіп әбден орнынан тұра алмай қалған бейшара сол мойнын созып етпетінен құлаған қалпында әлі жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/64.wav,жазықты жауыма тіршілігін қиғанда жазығың жоқ ақбөкен сені несіне өлтіремдеп анандай жерде жатқан сойылын алып атына мінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/65.wav,болған оқиғаны айтпаса да түсінген керей сұлтан інісін қасына ертіп ханға бұрылып та қарамастан шауып келе жатқан топқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/66.wav,жәнібек оны аяп кеткен осы сәтте керей де жеткен бұл кезде тәлтіректеп орнынан сарыбай да түрегелген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/67.wav,бекер сойылмен ұрмадыңыз хан ием деген алқына сөйлеп егер де жығылғанда мойын омыртқасын бұрап үзіп алатын едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/68.wav,атының үзеңгісіне аяғын салып жатып қалай өлгенін көзімен көрген ешкім жоқ деп келе жатты да тақсыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/69.wav,бірақ құлаштай сілтеген көк құрыш алдаспан оның мойнын қиғаштай кесіп зәресі ұшып көзі адырайған басын анадай жерге ұшырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/7.wav,хан шақыруынан қатты сезіктенген жәнібек бешпетінің ішінен қорасан болатынан жұқа етіп тоқыған шағын сауыт киді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/70.wav,де атынан құлап өлді дейтін едім мен қан-қан болып діріл қаққан денесін көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/71.wav,қайтып оралған жәнібек пен керей сарыбайдың әлі де болса жаны шыға қоймай анадай жерде ақырын қимылдап жатқан басы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/72.wav,бұйрығын орындай алмаған құлы енді тірі куәге айналмас үшін ханның әдейі өлтіргенін екеуі бірдей ұққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/73.wav,ана екеуі оған жауап қайтармаған үн-түнсіз аттарының басын бұрып келе жатқан адамдарға қарсы аяңдаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/74.wav,деп басын қолымен қорғай берген бірақ әбілқайыр жәнібек сұлтанға қастық ойлағаны үшін басын алдым деген хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/75.wav,он алты жасымда едігенің немересі қазы биді өз қолыммен бауыздағанда он жеті жасымда аталас туысым дәшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/76.wav,қыпшақ ханы жұмадүкті туған баласындай боп қолында өскеніме қарамастан жекпе-жекте шоқпармен ұрып өлтіргенде шімірікпеген басым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/77.wav,кезі келгенде қандай құрбандыққа да болса бара алатын жүрегім сол жолы қалай дауаламады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/78.wav,иә өзгелер айқай-сүрең салып жеткенше сойылмен бір-ақ періп өлтіруім керек-ақ еді ар жағында аттан құлап ажал тапты деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/79.wav,ал мен міне сондағы сәл бөгеліп қалғанымның күнәсін енді тартып жүрмін жауыңа деген сойылды дер кезінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/8.wav,ханның аңға аттанатын күні жеткенде адыр басына керней-зурнайшылары шығып бүкіл даланы басына көтере барылдата тартып аңшыларға жиналыңдардеп белгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/80.wav,ашық кетуге болмайды қазір олар жағындағы ел аз емес әттең әттең сол бір сәт қайта оралар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/81.wav,дауалатуым керек-ақ еді әбілқайыр ойына өлім жазасына бұйырмақ жігіті қайтадан түсті иә бұл жолы тағы мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/82.wav,орда маңына топталған арғын қыпшақ арасындағы дау-жанжал бүгінгі күні осы жігіт арқылы шешілмек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/83.wav,айтпасқа амалым жоқ егер бұл жігітті өлім жазасына бұйырсам қыпшақ қуанады босатсам арғын мәз болады қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/84.wav,қастасқан жәнібек керей абақтардың да күтіп отырғандары менің шешімім қандай үкім айту абзал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/85.wav,орда бүтіндігі осы бір жігіттің тағдырымен байланысты әбілқайыр терлеп кетті бір қара қазақтың тағдырының өзіне осыншама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/86.wav,иә иә шыңғысхан бабамыз кезінде бір адамның өмірі түгіл мың адамның тіршілігі де ұлы ханның бір қабақ қаққанынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/87.wav,жоқ шыңғыс бабамды қойып бертініректегі мөңке ханның тұсында да бір кісінің тағдыры ешкімнің ойына ойран салмас еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/88.wav,өзге жұртқа қарағанда монғол халқының өздерінің бекзадаларын жерлеуде екі айрықша дәстүрі болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/89.wav,ал өткен заман болса иә сөйтер еді-ау оның есіне мөңке ханды жерлеу жайындағы аңыз түсті бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/9.wav,алдаспанын қамсыз қайрап садақ жебесіне жаңадан сұңқардың қауырсынын қадады оқшау төбелі мидай дала ат құлағы мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/90.wav,терең зираттың бір бүйірінен қуыс қазады оған өлікті түсіреді өліктің астына бекзаданың тірі кезінде ең жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/91.wav,құл бірнеше сағат өліктің астында жатып тұншыға бастағанында оны бейіттен алып шығады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/92.wav,есін жиғаннан кейін құлды өліктің астына қайта жатқызады осылай үш рет істейді егер құл тірі қалса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/93.wav,қожасы өліп құлы тірі қалғанда ол өмір-бақи қожасының бар күнәсін арқалап өтеді-міс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/94.wav,монғолдардың түсінігі бойынша құл бекзадаға шын берілген адам болып шығады сондықтан оны тірі қалдырады астоданға салынған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/95.wav,садақа етіп көптеген күміс алтын білезік сақина алқа тәрізді қымбат заттар қалдырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/96.wav,бекзаданың жанын қинауға келген періштелер алтынды алып өлікке тимей кетеді деп ойлайды монғолдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/97.wav,зираттың ішіне қазан толы ет құмыра толы сүт қояды екіншісі қойылған бекзаданың зиратын тірі жан білмеуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/98.wav,бекзада қойылғаннан кейін оның көрін білетін адамдар тегіс өлтіріледі қабір үстінен үйірлі жылқылар өткізіліп жер бетін теп-тегіс етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/513+/99.wav,мұндағы ойлары қабірге салынған асыл мүлікке қызығып бекзаданың моласын қазып өлік сүйегін қорлаудан сақтау ғана емес монғолдардың басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/1.wav,асат әсет айларының аяқ шеніндегі ыстығы басылған ала көбеңденуге таяу кіші бесін әлеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/10.wav,шапқыншылық заманда әскер арасы бұзылмасын деп бұны хан ұрпақтары мықты ұстаған қас батырға қойылған айып ауыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/100.wav,бәсе қай тұтқын жігітті нелер жайсаң жігіттерді шынжыр кісен кигізіп зынданға тастамады қайсының аты есте ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/101.wav,әбілқайыр ойлана қалды әйтсе де осы дау болып жатқан жігіттің есімі кім еді аян ба шаян ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/102.wav,жігіттің аты кенет есіне түсті иә иә саян екен ғой бұл атты бұрын қайда естідім бәсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/103.wav,өзімнен туған екінші балам сүйіншік сұлтанға көзінің тірісінде осы саянды аталық етіп қой деп сұрады ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/104.wav,неге олай өтініп еді жадымда жоқ бірақ мен әлі тірімін ғойдеп ханымның өтінішін жорта орындамай қойғам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/105.wav,ханымның сүттен ақ періштеден таза екенін білсем де сол бір өсек маған да әсер ете жаздаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/106.wav,неге орындамадым ханның қабағы тағы түйіліп кетті иә иә баяғы бір орда өсегі себеп болған тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/107.wav,бәсе сол жігіттің де аты саян еді со кез ол жорыққа аттанып көре алмай қалғанмын артынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/108.wav,ханым да өзінің өтінішін қайталаған жоқ иә ол әңгімеге де жеті жылдан асып кетті өтіп бара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/109.wav,әлгі арғын қыпшақ арасында дау шығарған жігітті деді ол атын атауға әлденеге аузы бармай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/11.wav,оған қандай дәлелің бар керей қарабатырдың өзі айтты ма әлде көрген жан бар ма деді ақжол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/110.wav,хан есік алдында тұрған дәйекшіге кілт бұрылды құп тақсыр хан ием әбілқайыр тағы да ойға шомды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/111.wav,ол кезде хан ордасы сонау шығыстағы ертіс өзенінің қойнауындағы чинга тұра қаласына ту тіккен майданды сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/112.wav,тұстан ашып жеке-жеке ұлыс болып отырған қазақ хандарын жеңіп бірте-бірте есіл тобыл нұра өзендерінің бойын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/113.wav,енді өзінің астанасын батуханның әскері екі жүз жиырма жыл бұрын бас қосқан кеңгір бойындағы орда-базар деп аталатын қалаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/114.wav,ұлытау дәшті қыпшақ даласының кіндік ортасы батысы еділ жайық солтүстігі есіл тобыл шығысы ертіс оңтүстігі сыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/115.wav,осы дәшті қыпшақ жеріне тегіс ие болғаннан кейін ол мауреннахр жеріне көз сала бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/116.wav,мауреннахрдан сығанақ созақ отырар ақрұқ ақ-қорған тәрізді дәшті қыпшақ елінің көне шаһарларын қайтарып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/117.wav,сөйте жүріп ол бір жағынан ақсақ темір ұрпақтарына қыз беріп қыз алып әбден қандасып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/118.wav,баса-көктей алтын тақтың жанына бір-ақ жетті байтақ алып даласына толық ие болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/119.wav,ақырында әбілқайыр бұл кездерде түркі иран елдері көк ордаал орыс шежірелерінде ақ ордадеп аталған кешегі алтын орданың кең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/12.wav,қарабатыр сол таласта қаза тапты көрген куәні де қызба қанды саянның алдаспаны алып түсіпті әбілқайыр жұмсаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/120.wav,тоқтамыс хан жеңіліп сарайдағы хандар сарайы гүлстанды ақсақ темір біржолата қиратқаннан бері бұрынғы күшті алтын орда мүлдем жойылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/121.wav,қазір әбілқайыр өзін сайын ханымын десе тек онысы бату ханның орнында отырмын деп өзге елге сес беруі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/122.wav,бір кезде көне түркі елінен таралған қазір өзбек қазақ болып бөліне бастаған екі елдің әбілқайыр шынында өзбек ханы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/123.wav,демек шахрук әмірдің ұлдары қорасан иракқа көз тіксе ал әбілқайырдың әлі де болса дәшті қыпшақ жеріне қоса моғолстанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/124.wav,отыз жыл хандық құрған өмірінде үргеніш пен самарқантты да шапты бұл оның қазір әлсіреген кезі моғолстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/125.wav,бұл бір әбілқайырдың әзірге тісі бата алмай келген көлденеңі мен ұзындығы жеті айлық кең алқап күншығыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/126.wav,күнбатысында ташкент пен түркістан оңтүстігі қашқар ферғана уәлиеті мен шығыс түркістандағы тұрфан қаласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/127.wav,билеп тұрғандар иса бұғы шир мұхамед уаис секілді жағатай ұрпағынан шыққан хандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/128.wav,солтүстігінде көкше теңіз бен қаратал өзені жатыр қарамағындағы елдердің көпшілігі үйсін жалайыр дулат қаңлы ұйғыр найман ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/129.wav,жеке ел боламыз деп орыс хан ұрпақтары жәнібек пен керей сұлтанның да көше қалса барар жері осы моғолстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/13.wav,осылай болуын тілеген көңіл саянға тағылған кінәнің ақ қарасына көз жеткіздірмей өзін де жаланың құрбаны етіп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/130.wav,мұндай жағдайда иран ханы смайылдың да бас көтеріп ақсақ темір балаларының тізгінін үзіп кетпек боп тұрған кезде ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/131.wav,қыпшақтың дегенін істеймін деп өз ордамда бүлік шығарсам өзгелердің ордасын қалай жаулап алам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/132.wav,әбілқайыр ханның ордасындағы арғын билерінің де көз тіккені осы моғолстан дәл осы кезде дәйекші екі нөкермен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/133.wav,хан ием бұйрығыңыз мүлтіксіз орындалды әбілқайыр әлі де терезеге қарап тұрған-ды енді ол ақырын бұрылды тұтқын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/134.wav,батыр саянды ол бұрын көрмеген-ді ал мынау қарсы алдындағы жиырма бес жасар батыр өзінің ұлықбектің қызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/135.wav,жоқ сүйіншік бұдан аумайды алғашқы көзі түскенде сүйіншік екен деп те қалды қалың қабақ қыр мұрын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/136.wav,өз баласындай еңселі қимылы да барыс тәрізді шапшаң епті болуы керек тек сүйіншіктен айырмасы қою қара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/137.wav,әбілқайыр хан рабиу-сұлтан-бегім ханымның қабырғасы қайысып мұны неге аталықетуін сұрағанын бірден түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/138.wav,бойын кенет орасан ашу билеп кетті шешім өзінен өзі келді бұл жігіт өлуі керек бүгін қазір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/139.wav,әбілқайыр құндыз жағалы алтын зерлі көк мақпал шапанының ішінен байлап алған қорасан құрышынан жасалған болат қанжарының сабына қолының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/14.wav,олжаға қалай таласқанын онда батыр саянның өзі айтар күнәсін мойынға алу үшін шын батыр болу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/140.wav,ханның құбылған түр келбетінен оқыс қимылынан оның қандай қатал әрекет жасамақ болғанын жас жігіт сезіп тұрса да орнынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/141.wav,тек екі қолы артына кісенделген қалпында арыс кеудесін сәл шалқайта әбілқайырдан өткір көзін аудармай тістене бекініп қатты да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/142.wav,бас кеспек болса да тіл кеспек жоқтұтқын жігітпен тіл қатысуды жөн көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/143.wav,дәл осы арада тіл қатып өтініш те айтпады хан түксие қарады өзіңе қойылған айыпты мойныңа аласың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/144.wav,деді ол тамағына келіп тығылған ашуы мен күдік кірбеңін әзер басып даусы дірілдеп кетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/145.wav,жоқ өзге айыбым болғанменен қобыланды батыр айтқандай күнәм жоқ иланыңыз хан ием ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/146.wav,жігіт сол тұрған қалпынан титтей міз бақпады тек басын сәл иді өзге айыбым болғанменендеген сөзден хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/147.wav,өзге айыбыңның қандай айып екенін білемін жасырмай менің бетіме айтуға қалай тілің барды сәл шыда ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/148.wav,бойын билей жөнелген ашу нағыз бір аузы-мұрнын кигізбен қаптағандай тұншықтырып әкетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/149.wav,бірақ ханның өзге айыбың қандай айып деп сұрауға дәті бармады ойды алып жүректі өртеген ызаны ықтай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/15.wav,арғынның ардақты жиенін қатын демексің бе олжа есірейге таласу қатын әрекеті екі батыр алыса кететін қанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/150.wav,хан даусы шағатын жыландай енді ысылдай шықты қара қыпшақ қобыланды жала жапқаны ма жігіт қысталаң мінез ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/151.wav,қара қыпшақ қобыланды неге былай дейтіні менен көрі сізге мәлімірек болар хан ием ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/152.wav,ол осы сөзімен бар жайды бір-ақ жайып салды бұл не дегені әбілқайыр екі көзі қанталап сүзетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/153.wav,жоқ бұл жігіт осал жігіт емес өзіне жабылған жаланың неден туып тұрғанын біледі бұл білгенді бөтен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/154.wav,бәленің бір ұшы өзімде жатқаны өзге жұртқа да аян болар арғынға ала көз қарайтындығымнан қобыланды батыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/155.wav,әрине содан соң бүкіл арғын болып кеше мына жігітті өлімге бермей қалған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/156.wav,сірә төбелеске түсуге де бар тәрізді ғой өздері сол екен ғой жәнібек пен керейдің де миығынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/157.wav,жоқ жоқ ашу тасыған дария тәрізді алғашқы екпінімен жар бұзады ал уақыт өткен сайын қарқыны бәсеңдей түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/158.wav,шешімді бірден алмау керек хан қолын қанжарынан босатты қай рудансың маңғыт барлас руынанмын жігіт бетіне хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/159.wav,көзінде бір жан түсінбес ұшқын пайда болды да мүмкін рабиу-сұлтан-бегім сүйіншік сұлтан нағашыларына тартқандеуші еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/16.wav,бірақ хан алдында төзім сақтау керек ендігі сөзді орда иесінен күтіп үн-түнсіз отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/160.wav,сонда бұл батырдың қандай айыбы бар жазығы қалың қабақты болғаны ма нағашы жұртына жиенінің тартуы табиғи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/161.wav,мені де өзбек нағашыларына тартқан демей ме әбілқайыр хан өзінің ойының жалған екенін біледі жел тұрмаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/162.wav,қалай барып қалғанын өзі де аңғармады қызы рабиу-сұлтан-бегім ханым өсек-аяңнан тыс тұруы фатиқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/163.wav,бірақ сарғыт-шиман маңғыт уәзір қуаныштың теңізі адамгершіліктің күні фаридундай қасиетті әбілқайыр ханның әйелі ақсақ темір немересі ұлықбек мырзаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/164.wav,әсіресе үлкен балаңыз шах-хайдарды самарқантқа хан еткелі тұрғаныңыздадегеннен кейін ханымның қылығын қазбалай бермеген-ді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/165.wav,естіген өсегіне сонда-ақ сенген бұлай ету екі жұртқа бірдей тәлім сол өсекті қазір қайта шығарғанда не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/166.wav,ондағы күннен қазір ақсақ темір немерелерімен арасы жақын тұр ма мен мұны өлім жазасына бұйырсам жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/167.wav,күнәсі ашылмаған батырды өлімге қиды бұны хан баяғы өсектің салдарынан істеп отыр демей ме әрине сөйдейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/168.wav,өсек те бір күйе де бір көзіме айтпағанмен жұрт солай жориды одан да өз басыма кір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/169.wav,иә сол жөн бірақ мына жігіттің күнәсін қалай кешем білмеген болып үндемей қалуым жөн бе жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/17.wav,қобыланды батырдың бұл жанжалды неге бастап отырғаны әбілқайырға аян күйе жаға айтылған сөздің астарында күйікті сыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/170.wav,бұл жігіттің тағдырын шах-будақ сұлтанның асы өткен соң шешеміз деді дәйекші мен жігітті алып келген нөкерлеріне қайғылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/171.wav,қаһардан қайта тұралық әкетіңдер жігіт сәл басын иді де кілт бұрылды жендеттер оны тысқа қарай айдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/172.wav,ең соңынан шығып бара жатқан дәйекшіге естірте хан сақ болыңдар көздеріңнің қарашығындай күзетіңдер деді дәйекші басын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/173.wav,құп тақсыр ханның айтқаны шындық еді шығыс халқының әдеті бойынша он бесте отау иесі әбілқайырдың маңғыт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/174.wav,асқа дәшті қыпшақ пен мауреннахрдың игі жақсылары қатысады сайысқа атақты батырлар түспек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/175.wav,қыпшақтың от ауызды орақ тісті қарға бойлы қазтуған жырауы мен арғынның ақсандақ жүйрігі сексеннен асып кеткен ақжол бидің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/176.wav,төрешіге үйсін майқы бидің алтыншы буыны ұлы сыншы халық ардагері жүзден асып кеткен асан қайғының өзі келмекші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/177.wav,хан саясаты тынып жатқан көл секілді қай жері тұңғиық қай жері тайыз білмейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/178.wav,хан осы сүйікті ұлының үш күннен кейін асын бермекші тағы да күміс қоңырау шылдырлады ордаға әлгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/179.wav,хан жайшылықтағы тапсырмаларының бірін бергендей жайбарақат сөйледі ас біткен күннің ертеңіне әлгі жігітке үкім айтылады бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/18.wav,әлде батыр саянның қылығы рас па екен әбілқайыр хан үйде отырғандарды көз астымен бір шолып өтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/180.wav,дәйекшінің жарғақтанған жұқа ерні ақырын ғана қимылдады құп тақсыр әбілқайыр ордасы бұл кезде кеңгір өзенінің жағасындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/181.wav,ұлы асқа бүкіл дәшті қыпшақ пен мауреннахрдың бек сұлтандары тегіс келетінін білген хан асты кең жайлауда ұлытаудың күнбатыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/182.wav,бір шеті мен бір шеті ат шаптырым күміс толқынды ақкөлдің кең алқап жазира даласы ат бауырынан келген көк ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/183.wav,алыстан мұнарлана едіге батыр мен тоқтамыс ханның сүйектері қойылған ұлытау мен кішітаудың сүйір бастары көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/184.wav,шілденің бас кезі еді қыратты бауырлай біткен хош иісті көде-көкпектің өзі тізеге жетеді аласа бұталарға сыңси ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/185.wav,ортасындағы ақ айдында қанаттана бастаған көгілдірлерін ертіп бір топ аққу сыбызғы үніндей қоңырқай дауыстарымен сыңсып ән салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/186.wav,кезі көл үстінде күндіз-түні тынбаған құс қиқуы сабағы сояуланып қалған қызғалдақ лала жаушымылдық раушан гүлдерінен жұпар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/187.wav,осынау қызылды-жасылды өрнекпен безелген жасыл кілем ұшы-қиыры жоқ кең даланың ортасында төңкерілген күміс кеседей жарқырап ақ айдын ақкөл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/188.wav,жан-жағы сонау көкжиекке дейін мидай дала ұшқан құстан жүгірген аңнан бөтен тірі жан көрінбейді тек көлдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/189.wav,оба тас мұрты салбыраған оң қолына қымыз ішетін тостаған тәрізді ыдыс ұстаған келсаптай шомбал бір ғажайып бейне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/19.wav,хан кеңесіне келетіндер қалай өзгеріп кеткен ол кездерде әскер басшылары да орда тіректері де басқалар болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/190.wav,белестің үстінде сұрғыт оба тас пен бірнеше балбала тұр бұл тастар жөнінде халық арасында екі аңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/191.wav,бірі көне қыпшақтарда өлген адамды жаназалағанда не жетісін қырқын асын бергенде оның бейнесіне сәйкестей ағаштан қуыршақ ойып үстіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/192.wav,жоқтауға жиналған кісілердің бәрінің де денесінде өз жаны болғандықтан өліктің жаны өзінің қуыршақ бейнесіне барып орналасуға тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/193.wav,қуыршақ боп ол өзінің жерлеу тойына жетісіне асына қатынасуы керек ағайын-туыстарымен бірге отырып өз ажалын өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/194.wav,ал жақындары оған керемет құрмет көрсетуге борышты қолына ыдыс беріп қымыз құйып алдына ас қойылу міндет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/195.wav,өлген адамның дәрежесіне қарай ақсарбас қошқардан бастап үш тоғызға дейін оның құрметіне құрбан шалынған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/196.wav,араб жазушысы абу әль-фидің айтуынша құрбандыққа қыпшақтар кісі де бауыздаған мынау оба тас пен балбалалар сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/197.wav,қолына ыдыс ұстаған оба тас ас ішуге ыңғайланған сол өлген адамның өзі ал қасындағы балбалалар жанында жерлеп отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/198.wav,екінші аңыз бойынша адамның тірісінде өлтірген жауы дүниеде соның құлы болады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/199.wav,мынау оба тас қожасына ас дайындап тұрған сол өзі өлтірген бас жауы ал балбалалар бас жаудың серіктері ағайын-туыстары-мыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/2.wav,қобыланды батыр алақандай көзінің қиығымен ханға қарап ерлік көрсеткен кеуде соғар батырлардың атын атап келіп кенет сәл кідірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/20.wav,мынау арғын қыпшақ жайсаңдары алған төрде маңғыт дулат үйсін қоңырат найман тубай ұйғыр қытай руларының мықтылары отыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/200.wav,осы тас бейнеден бөтен жасыл шалғынға оранған кең далада ешбір мола зират қорған бекініс жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/201.wav,көлдің солтүстік алқабына қонақтарға арнап ақ кигізден басылған он екі қанат үш жүз үй тігілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/202.wav,іштері самарқант пен бұқарадан тоғыз керуенмен тасылған қырмызы қызыл кілем дүрия торқа жібектен тысталған мамық жастық түбіт көрпелермен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/203.wav,алыстан көгілдір тартып көрінген жасыл шалғында көк теңіз үстінде ұшқан ақ шағаладай сүттей аппақ кигіз үйлерді үштен-төрттен қосарлап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/204.wav,көлдің оңтүстік алқабында хан ордасына жақын уәзір жошы ұрпақтарының ақ шатырлары мен ақбоз үйлері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/205.wav,бұрынғы киімдерін кигізіп өздерінің ортасына отырғызатын дәстүр болған кигіз үй жәнібек пен керей сұлтандардың ордасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/206.wav,әсіресе солардың ішінде ортадағы он екі қанат ақ боз үйдің басына ақ жалау орнатқан қатарлас тұрғызылған оюлы төрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/207.wav,көлдің күншығыс жағында мауреннахрдан әкелінген аспазшыларға арғын қыпшақтан келген той дәйекшілеріне қаршыға сұңқар-лашынға арнап тігілген жүз қоңыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/208.wav,осы ауылдан қозы көшіндей жерде қонақтарға әдейілеп байланған үш мың биенің құлындарына тартқан жиырма қатар қыл арқанды желі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/209.wav,күніне үйірленіп сойылған семіздіктен мамырлаған жылқы құйрығын көтере алмай жатып қалған қотандаған қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/21.wav,хиуаны шапқанында да сол топ қасымда еді тек қалмақтармен айқасқанымда ойымнан шықпады иә ол менің ең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/210.wav,хан ордасының ар жағында бес шақырымдай жердегі тулай аққан мөлдір сулы кішкентай мойылды өзенінің жағасында шах-будақтың жесірі алтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/211.wav,мына тас мүсіндер осы аңызды бейнелейді делінеді бұлар өзінің еңселі мүсіндерімен алыстан-ақ ерекше көзге түседі ас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/212.wav,хан батыры домбалықтың аққозы қызының келіп қонған ауылы үш жүз сайгүлік жүйріктен әбілқайырдың тарланкөгі озып келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/213.wav,алғашқы күні осы арадан көшкен ел бір күн бір түнде жетер арғынаты тауының ең шетіндегі шойынды көлден жіберілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/214.wav,атқа шапқан ханның жеті жасар немересі шах-будақ сұлтанның баласы мұхамед-шайбанидің өзі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/215.wav,күресте найман қаптағай батырдың немересі кереге жаурын жалаң төс қаражал батыр бар балуандарды жығып үстіне қырмызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/216.wav,хан немересінің жүлде алғанына арнап жеке той жасамақшы келесі күндері күрес сайыс басталған сайыста қара қыпшақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/217.wav,екі бие сауымындай мезгіл оған тек арғын биі ақжол ғана төтеп берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/218.wav,бірақ ошақ тұяқ көксеңгірдің тегеурініне шыдай алмай бір сайыста астындағы құшақ құйрық ақжамбасы тізерлеп шөгіп қалып сайыс төрешілері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/219.wav,түйе жарыс қатын күрес бәрі аяқталып бүгін астың ең қызығы талай жан өкінер талай бидің намысқа шауып қабырғасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/22.wav,сосын ғой дәшті қыпшақтың басты рулары арғын мен қыпшаққа арқа сүйемек болғаным ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/220.wav,айтыс төрешісі жүзден асқан ұлы жырау асан қайғы ол бұл жолы желмаясымен көкше теңіз тұсын шолып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/221.wav,асан ата көкше теңіз маңы қандай жер екен сайын ордасын көшіруге жарар ма деген әбілқайыр ханның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/222.wav,қақ үстін жайлау етем десе ханның еркі ғой ал мен көрген көкше теңіз маңы тас табаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/223.wav,атан жүрер жер екен төсегінен түңілген адам жүрер жер екен деп жауап берген осы асан қайғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/224.wav,атамыз майқы биден бері бәйге хан ордасын кім асыра мақтай алса соған беріліп келетін-ді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/225.wav,төреші боларында ол әбілқайыр ханға бұл жолы ата жолын бұзбақпын егер соған көнсең төреші боламын деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/226.wav,бас бәйге кім де кім жауға қарсы елдің ерлігін дұрыс айтып бере алса соған беріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/227.wav,орта бәйге өз руының жер-суын қорғаудағы істерін дұрыс суреттеп берген адамға тапсырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/228.wav,ал аяқ бәйгеге дәшті қыпшақ елінің болашағын кім дұрыс болжай алса сол ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/229.wav,бір жырау өз руының ерлігін паш етсе қарсы жырау сол рудың айтылған ерлігінің кемшілігін қатесін дат етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/23.wav,әскерім сырға дейін шегінді өзім сығанаққа қаштым жауымнан көп құн төлеумен әзер құтылдым одан не шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/230.wav,құп айтқаныңыз болсын деген әбілқайыр асан айтыс тәртібін өзінше құрған және жеңіс тәртібі де өзгеше қайсысының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/231.wav,бұл шарт үшінші айтыста да қолданылмақ бір жыраудың болжауын екінші жырау сынауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/232.wav,бас бәйгеге қыпшақтың ұлы жырауы қазтуған мен арғынның ақиығы сыпыра жыраудың ұрпағы қотан тайшы түспек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/233.wav,шыңғыс ұрпақтарын мадақтайтын айтысқа да осы шарт егер сынай алмаса жеңілген болып саналады қазтуған тапал тоқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/234.wav,сондықтан да оны халық қарға бойлы қазтуғандеп атап кеткен бір тайпы елдің батыры және жырауы әбілқайыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/235.wav,хандар тұтатқан өшпенділікке қарамастан тұтас бір рудың не бір тайпы елдің бүгін ноғай құрамында болып ертеңіне қазақ жағына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/236.wav,әйтседе екі ел арасындағы жанжал кейде үлкен ұрысқа айналып бір жағы ата мекен қонысын тастап кететін кезеңдері де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/237.wav,салп-салпыншақ анау үш өзен салуалы менің ордам қонған жер жабағылы жас тайлақ жардай атан болған жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/238.wav,жатып қалған бір тоқты жайылып мың қой болған жер деп басталатын атақты еділмен қоштасу толғауын айтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/239.wav,бұнымен айтысатын ақын ер тарғынқиссасында бұл өз өмірінде толғау айтып тоғыз ханды түзеткен кісідеп келетін бүкіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/24.wav,тікенектен шошып шоқ басты деген осы емес пе әттең жас кезім қайта оралар ма еді онда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/240.wav,ел қамын ойлаған ұлы сыншы асан қайғының бұл жыраулардың қайсысынан болса да еңсесі биік жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/241.wav,оның жыры қайғы тәрізді түпсіз терең ел мұраты тәрізді мәңгі өшпес арманды ана жүрегіндей мейірімді келетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/242.wav,хан ордасының алдына кілең би батырлар алқа-қотан отырғаннан кейін асан қайғы айтысты бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/243.wav,ол алдымен өзі іштегі күйігін сыртқа шығара ел-жұртының қамын сөз етіп біраз толғау айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/244.wav,осы қазтуған қыпшақ руының ерлігін мадақтап байлығын мақтамақ халыққа тарап кеткен таза мінсіз асыл тас су ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/245.wav,таза мінсіз асыл сөз ой түбінде жатады су түбінде жатқан тас жел толқытса шығады ой түбінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/246.wav,бір бунап бір босатқан науқастай бойын қысқан жырын бітіріп барып уфдеп демін алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/247.wav,енді ол бида орамалымен күн сүйіп жел үріп қатпарланған күсті маңдайынан сорғалаған терін сыпыра сүртті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/248.wav,содан кейін барып жыраулардың мына отырған қауымға өз руларының қайдан шыққанын аттары неден алынғанын таныстырып өтуін бұйырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/249.wav,қазтуған жырау безілдеген домбырасымен бірге орнында байыздай алмай арқасын жыр қысып астындағы тай терісінен шығып жорғалақтап дөңгелей ащы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/25.wav,шіркін жастық дарияның алғашқы тасыған қарқынындай едің-ау бұзбайтын бөгетің бар ма еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/250.wav,шер толқытса шығады деп басталатын ұлы толғауын да осы жолы айтқан-ды алаңда алаң алаң бар бата ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/26.wav,екі жыл өтпей дәшті қыпшақ хандығына қол созған сайбанның ортаншы қатыны үкілімайдан тараған қанбайдың ұлы елбектен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/27.wav,өлім жазасын талап етемін хан ием деген арғынның қызы ағанақ-бикені өзім алып едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/28.wav,сол жолы еді ғой өзге батырларымның біреуіне де қимай он төртінде туған айдай толықсыған адамзаттың сұлуы махмед-қожаның жесірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/29.wav,адамзат нәпсісі дегенді қойсайшы жастай қосылған ерін өлтіріп өзін қатындыққа алғанымда опа таптым ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/3.wav,аз уақыт үн-түнсіз тына қалып құлағына дейін жететін білектей қара мұртының ұшын шиыршықтай түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/30.wav,қандай қызық қандай қайтып келмес әселдей тәтті күндер ағанақ-бике десе ағанақ-бике еді ғой құшағында жатқанда төсегің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/31.wav,ін ішінен бір улы жылан ысылдап шығып жалаңаш денеңе айыр тілін сұғып алатындай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/32.wav,қайтсын мен құр ғана ерін өлтіріп қойдым ба соңынан еріп келген үш жасар баласын да өлтірттім ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/33.wav,мен қанша жақсы көрсем де бір иілмей өтті-ау бейшара өлтіртпеске болмайтын еді хан тағы деген періште ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/34.wav,ал махмед-қожа баласы жабылмаған ұстара тәрізді еді абайламасаң қолыңды алып түсуі оп-оңай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/35.wav,өгей бала түгіл өз балаңа да сену қиын оны мен әрине дұрыс өлтірттім бірақ одан не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/36.wav,тапсырмамды адал орындадың деп мен оған қандай тартутаралғы бермедім қандай дәрежеге көтермедім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/37.wav,шешесі жылы шырайын бір көрсетпей кетті жалғыз-ақ бұл ажалдардан пайда көрген сарғыт-шиман маңғыт болды ғой дәшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/38.wav,әрине менің мұным өзгелерге ұнаған жоқ әсіресе баһрам алаш батырларға хан ордасындағы тартыс сол күннен бастап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/39.wav,содан бері отыз жылдай өмір өтті ал тартыс әлі бір толастамай келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/4.wav,өзге батырларға олжа сұрасам арғынның жүз жігітін бастап барған жас бөрі қотандай абыз қарттың жиені саян батырға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/40.wav,қайран дүние қандай қайсар едім отыз жыл отыз жылдың ішінде қандай жауымды жеңбедім демек адамның қасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/41.wav,хиуа самарқант икра-түп бұқар сығанақ қазақтың жеке ұлысы болып жүрген махмед-қожа хан ағалы-інілі ахмед-махмұд мұстафа хандарды жеңіп есіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/42.wav,отаған сайын қаулай өсе түседі әйтсе де мен де аянып қалғаным жоқ қай шаһарды алмадым бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/43.wav,алғашқы хан болған кезімде найман маңғыт ұйғыр қоңырат руларынан қаймықсам енді міне арғын қыпшақтан сескеніп отырмын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/44.wav,бұрын жауым өзіммен аталас сайбан тұқымдары еді десем енді міне жошының он үшінші баласы тоқай темірден тараған ұрпақтары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/45.wav,әбілқайыр арғынның би батырларының алдыңғы жағында отырған сұлу мұртты жәнібек пен жалаңаш қанжардай түсі суық керейге көз қиығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/46.wav,шыңғысхан нояндары күйреткен соңынан бабалары орыс хан қайта жөндеген ақ орда астанасы сығанақты жаулап алғанымды бұлар мәңгі-бақи кешірмек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/47.wav,және ақсақ темірдің баласы шахрук сұлтаннан туған ұлықбектің қызын алғаныма да қырғи-қабақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/48.wav,иә иә абақ сұлтаннан бұлар қауіпті менің бұқар самарқант бектеріне бүйрегімнің бұратынын көре алмайды шамалары келсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/49.wav,тек бөлініп кетуге әзірге күштері жеткіліксіз бастары қосылмай жүрген рулары болмаса соңынан тұтаса ерген елі жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/5.wav,саянның нағашысы ханның оң жағында отырған маймене асқан күш иесі әрі шешен әрі әнші екі иығына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/50.wav,мына ақжол бидің айтып отырғанын ескермей көрші бүкіл арғын найман қоңырат болып ши шығаруға дайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/51.wav,ал ел деген не ойынан шықпасаң сенен үрки жөнелуге бар барақ баласы жәнібектің болат баласы керейдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/52.wav,көптен бері жәнібек пен керей осы рулардың сөзін сөйлеп сойылын соғып өздеріне баурап жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/53.wav,сонда не істеу керек арғыннан қорқып қыпшақ батырының сөзін аяқсыз тастау керек пе жоқ өйтуге болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/54.wav,оны дұрыс сілтей білсем әлі де болса талай жәнібек керейлердің басын домалата алам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/55.wav,қазіргі арқа сүйерім бұрынғыдай маңғыт емес жошын қыпшақ қыпшақ менің қазір қанды шоқпарым демек шешім қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/56.wav,екі жақ менен бірдей жауап күтуде ғой хан төмен түсіп кеткен басын көтеріп есік жаққа қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/57.wav,атасы хан нағашысы бүкіл алтын ханның бас батыры домбалық батыр болғандықтан әбілқайырдың бұл немересі өз балаларынан да анағұрлым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/58.wav,бала есік алдында тұрған пасбандарға үй іші толған бек сұлтан әмір хакім батырларға қарамастан үйге кірген бетімен өзгелерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/59.wav,және хан да оны ерекше жақсы көретін атасы әбілқайырға еркелей тарланкөк тым асау екен бие сауымдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/6.wav,екі адам мінгендей төртпақ келген қара сұр қотан жыраудың баласы ақжол би қанын ішіне тартып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/60.wav,бірақ мені түсіріп кете алмады деді мақтана бәрібір мен оны үйретіп аламын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/61.wav,бара ғой қайдағы дозақ бала атасына еркелей қарады мен хан болғанда ол дозақты жұмаққа айналдырам көр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/62.wav,кенет оның көзі есікке таяу тұрған керейдің он жеті жасар баласы бұрындыққа түсіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/63.wav,ананың бет құбылысында жеті жасар мұхамед-шайбаниға деген аязданған қар тәрізді бір алуан өшпендік ызғары байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/64.wav,елуге таяған әбілқайырдың тікелей хан тағына отырар мұрагері ең тұңғышы марқұм шах-будақ сұлтан болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/65.wav,хан күлімсіреді де қойды жүрегі дір ете қалды шүңет көздері шоқтай қадалып тұр одан кейінгі кезек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/66.wav,ақылды хан жау садағының оғы өзі өлгеннен кейін шайх-хайдар мен осы жеті жасар немересіне кезенетінін бірден ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/67.wav,хан тағына ие болудан туатын ұлы таластан әлі түсінігі жоқ жеті жасар немересін қорғағысы келгендей әбілқайыр кенет мұхамед-шайбаниды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/68.wav,расымен-ақ біреу осы нәрестеге де қол көтерер ме екен кімнің бұл шаңырағын қиратып түндігін тіліп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/69.wav,деді ол ішінен қай шырағына көлеңке болып еді бірін-бірі қасқырша талаған тек жеңгендері ғана өмір сүретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/7.wav,орда толы ала таяқты ақсақалдар ат-жарақты батыр сұлтандар ордада отырған жұрт дір ете қалған бірақ жүрек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/70.wav,дұрыс ойлап отырсың хан ием деді ол ішінен сенің ошағыңды маздататын ақырғы тобылғың осы мұхамед-шайбани немерең болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/71.wav,әбілқайырдың кенет немересін бауырына неге қысқанын бір-ақ адам ғана түсінді ол жәнібек сұлтан еді жеті жасар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/72.wav,демек бір мың төрт жүз алпыс сегізінші жылы әбілқайыр хан өлгенде он жетіде қалған мұхамед-шайбани мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/73.wav,он екі жасар інісі махмұт-сұлтанның ерлік әрекеттері арқасында әбілқайыр ошағының көпке дейін сөнбейтінін дәл осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/74.wav,ал қазір ол әбілқайыр ханның жеті жасар жанғалы тұрған шамшырағы жайында тек көмескі қобалжу ойда ғана болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/75.wav,егер осы немерең қыршынынан қиылса сенің де отыңның мәңгі сөнгені хан әп-сәтте бойын жинап алды бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/76.wav,енді шешім өзінен өзі келді хан ақылы қарамағындағы елді айқастырмай ұстауда ғой айқаса қалған күнде де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/77.wav,біздің атамыздың замандасы үйсін майқы бидің кезінен келе жатқан өлім жазасын шешетін халықтың өзідеген дәстүр бар емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/78.wav,арғын қыпшақ бірін-бірі өзі өлімге қисын мен тек солардың жоюшысы болайын бұл дәстүрді әлемді билеген ұлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/79.wav,өздеріңнің ұйғаруларың хан үкімі болсын деді іші қатпар-қатпар әбілқайыр кенет асасымен жерді бір ұрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/8.wav,орманбет бидің ұрпағы әділгерейдің қызы есірей қарашашты өз бетімен олжа етемін деп керейдің қарабатырымен таласты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/80.wav,мен қалай бұзам хан сөзі бұзуға жатпайтын шешім жайшылықта бұйда бермес екі жақ бірдей басын иді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/81.wav,талай ділмарлар сөзуарлар суырылып шықты талай қызыл өңеш бұлбұл тілдер сайрады бірақ еш шешімге келе алмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/82.wav,құп хан ием сөйлесіп көрелік міне осы дау арғын қыпшақ арасында үш күн сөз болған ашу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/83.wav,бірақ екі жақтың күші бірдей түскендіктен жағаны босқа жыртуды екі ру мықтылары мақұл таппаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/84.wav,ақырында майқы би мен ұлы хан шыңғыстың тастап кеткен дәстүрін бұзып бұл таласты ханның өзі шешсін деп тарасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/85.wav,бұл долы талас кейде сойыл күшімен шешілуге де таяп қалған хан не айтса екі жағы бірдей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/86.wav,арғын мен қыпшақтың қазіргі таласы ұйқы-тұйқы жұлысып жатқан арлан төбеттердің айқасына ұқсайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/87.wav,ал бұл дауға шешім таба алмай әбілқайыр іштей алай-түлей дәл қазір бұларды айыру екіталай не болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/88.wav,алысып-жұлысып жатқан қос арланның қайсысын қалайды арғынға деп сілтегенің қыпшаққа тиіп жүрсе қайтесің қыпшаққа тиюі өзіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/89.wav,ал бүгінгі таңда қыпшақ пен әбілқайыр ханның алар демі бір төбеден соғып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/9.wav,неге деген қобыланды батырды қырағы көзімен бір шолып даусын өзгертпей ұлы шыңғысхан шартын бұзды олжаға таласқанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/90.wav,кенет хан бұл дауды екі ру арасындағы саясатпен емес әділетіне қарай шешпек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/91.wav,хан саясаты кейде жазғытұрымғы желдей беталысы ел райына хан ордасының арманына қарай өзгеріп тұрады әділетті шешсең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/92.wav,бұны отыз жыл хандық құрған тіршілігінде әбілқайыр хан соңғы кезде жақсы ұға бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/93.wav,ол ең алдымен оқиғаның қалай болғанын тұтқын жігіттің өзінен сұрауды жөн көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/94.wav,таза күмістен сыңғырлай шыққан сұлу үн құлағына еркелей жетіп қобалжыған көңілін сәл орнықтырғандай болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/95.wav,үйге ашаң жүзінде қан жоқ сөл жоқ ұзын бойлы арықтау келген дәйекші оспан-қожа кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/96.wav,ол ләм-мим демей екі қолын кеудесіне ұстап басын төмен түсіріп әмір күтіп қозғалмай тұра қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/97.wav,тақ жанында тұрған күміс қоңырауды алып ақырын қақты тұтқын жігітті алып келсін қай тұтқын жігітті хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/98.wav,әбілқайыр мырс етіп күлді чинга тұра қаласынан алғашқы хан тағына мінген күннен бастап сонау батудың әскерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/514+/99.wav,бас қосқан жері кеңгірдегі орда базарды өзінің астанасы етіп артынан бұқар самарқант сығанақтарды алып оларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/1.wav,аққозы да оларды жайбарақат бір шолып өтті ақырын жымиды он ұлыңыз да алмас кездіктей бірінен-бірі өткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/10.wav,тастай қараңғы түнде құйрығына байланған заттан үріккен ақбақай тарсылдата жөңкіп шауып келе жатып алдында жатқан қара суға күмп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/100.wav,бақты-қожа ақжолға өш екені ханның өзіне аян содан сескеніп рабиу-сұлтан-бегім ханымға деген ойымның беті ашылып қалмаса нетсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/101.wav,рабиу-сұлтан-бегімнің де мені бас уәзір еткіздіргісі келмегені өзіне мәлім деді ішінен әбілқайырдың сезіктеніп қалғаны да рас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/102.wav,рабиу-сұлтан-бегім мен ақжолды осы уәзірге бекер тапсырдым ба қалай өш аламын деп тым асығыс кетер ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/103.wav,бірақ әлгіде ғана жыландай ой түкпірінде шумақтала қалған күдік бұдан әрі жазылып енді қимылдамады сол жиырылған қалпында қала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/104.wav,рабиу-бикеге деген көптен көкірегінде ұялаған сенімсіздік бұрынғысынан да күшейе түсті енді ол бәсе ақжолдың тағдырын қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/105.wav,және рабиу-сұлтан-бегім бәйбішеммен байланысуларына қарағанда арғынның бұл жүйрігі дүбірді алыстан қозғаған секілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/106.wav,деп бір ашуға бір ашуды қосты батыр саянды құтқарушының бірі ақжол би екені сөзсіз маған деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/107.wav,иә солай тәрізді мұндай жағдайда ақжолды аяудың қажеті бар ма арғын биінен алынған өш керей мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/108.wav,орыс хан ұрпақтарының есімі аузына түсіп еді мұхамед-шайбаниға қараған бұрындықтың кейпі қайтадан көз алдында елестей қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/109.wav,дәшті қыпшақ тағына ие болу үшін мен жошыдан шыққан қай адамды аядым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/11.wav,артындағы заты су жағасында өсіп тұрған жуан үйеңкі талдарға маталып бөрте ат қорықты көл шетіндегі қалың шылға шырмалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/110.wav,біз жошы тұқымының сұлтандары бәріміз де осындаймыз қолына күш тисе бұрындық та соны істейді ал күш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/111.wav,қалың қазақ руларына олар текке иек сүйеп отырған жоқ рас бұл руларды арғын бастағысы келгенмен өзгелерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/112.wav,алдағы бір айла бұлармен жәнібек пен керейді қала берді олардың балалары қасым мен бұрындықты біріктірмеу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/113.wav,үйсін наймандар әлі де ауа жайылуда ал біріктірмеудің жалғыз жолы баяғы бір кәрі амал ажал түбірімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/114.wav,құр үстін шабудың қажеті жоқ өзбек ордасы ақ ордаға айналмасын десең жәнібек пен керейді түп-тамырымен құрту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/115.wav,шарт бірақ арғындармен ымдас руларға сөзін өткізе алатын дайырқожа ақжол би тұрғанда ол мақсатқа жету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/116.wav,әбілқайыр хан ақжол биді жоқ ету жатқан жыланның құйрығын басу екенін дәл осы сәтте есепке алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/117.wav,баяғы көкіректі жайлаған өшпендік уы баяғы хан тағын қорғау қаупі тағы жеңді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/118.wav,ең алдымен рабиу-сұлтан-бегім жайында айтылған әмірді орында деді ақжол бидің тағдырын сосын шешеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/119.wav,құп тақсыр деп орынсыз күмәнданғанына көзі жетіп тәжім етіп үйден шығып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/12.wav,таңертең жылқы суаруға келген жылқышылар ұзын арқанға байланған бет-аузының тамтығы жоқ тек кеудесінде шығар-шықпас жаны бар орақты тауып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/120.wav,иә ең алдымен ақжол бидің өзін бірақ уәзірге ол бақты-қожа уәзір бірақ ізін ала қайта кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/121.wav,қара қыпшақ қобыланды сіздің алдыңызда бас имекші деді шығыс ғұрпымен орағыта сөйлеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/122.wav,жақсы кірсін деді әбілқайыр үре түрегелген иттердей өзіне тарпа бас салған қалың ойды қуа беріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/123.wav,өз әкесі ұлықбекті өлтіріп самарқант әмірі болған әбдуәли-латиф мырзадан кейінгі әміршісі ақсақ темірдің екінші баласы шахрух ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/124.wav,иә хан ойланатын іс қазір мол еді бұл қай саясаты үндістан мен иракты өзіне қаратса күшейемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/125.wav,шахрух мырзаны біржолата құрту үшін самарқант билігін өз ұлдарымның біреуіне беру керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/126.wav,иә солай болар шахрух мырза күшейсе ең алдымен әбілқайырдың құрығын үзуге тырысады жоқ ол болмас шахрухтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/127.wav,моғолстанның да қазір өрісі кеңіп алды исан бұғы хан жәнібек пен керей сұлтандарға көңілдес бізбен кереғар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/128.wav,бұл ханды да жөнге салар бір қайың құрық керек-ақ түбі моғолстанмен бір айқасуым кәміл мүмкін қазір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/129.wav,бүкіл дәшті қыпшақ хорезм моғолстанның солтүстік-шығыс жағының әжептәуір жері қолымда тұрғанда ала ауыз жағатай ұрпақтарына күшім жетуі ғажап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/13.wav,болған оқиғаны айтпай түсінген серіктері көзден таса ұлытау маңындағы бір үңгірге апарып баққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/130.wav,де ішінен сол керек саған темірлан қаншығы кешке хан ием буындарыңызға тұз ұялай бастапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/131.wav,ақсақ темір мауреннахрға бабаларын кавказдан құл етіп айдап әкелген қазір ұрпақтары мұсылман болып кеткен атақты балгер-дәруіш әбдіразақ нахичевани ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/132.wav,бір-екі жыл жорықты қоя тұрып мауреннахрға барып ыстық бұлақ суларымен емделгеніңіз жөн болардеді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/133.wav,жаулап алған бүкіл әлемнен түбі саған тиері екі құлаш қара жер ғана ғой дүние жүзін билеймін деп жанталаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/134.wav,сары ауруға шалдығып кетер қаупі бар бұл ақылды еске алмасқа бола ма ханның бұл өлімнен қорыққаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/135.wav,адамның өзіне тимей кетпейтін бір үлесі бар ол бақыт та емес тек өлім әбілқайыр бұны жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/136.wav,оның өлімнен күштілігінің өзі сонда ғой қара жерге кіргеніңше сол үшін алысып өтесің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/137.wav,шыңғысханның жер-жиһанға аты жаңа тарап қырықтан асып бара жатқан кезі екен жанында бір топ нояны бар аң аулап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/138.wav,дүние шіркін қандай тәтті үрім-бұтағым деп алысасыңкенет есіне шыңғысханның ескі өсиеті түсті кенет жас ноян сүбітай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/139.wav,биік құз етегі қалың көгал шөп ортасында селдір құрақты бұрала сылдырап аққан күміс бұлақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/14.wav,не әрі не бері жүре алмай қалған көз батыр осы орақ екенін естіген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/140.wav,деп оң жақтарындағы биік жартастың етегін көрсетіпті осы бұлақтан су ішіп бір топ киік тұр жел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/141.wav,ханның оң жағында келе жатқан ноян иығынан садағын жұлып алып киіктің шеткі марқа қошқарын іліп түспекші болып көздей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/142.wav,сөйткенше болған жоқ нояндар киіктердің ар жағындағы көлден шығып шың түбімен өрмелей келе жатқан ұзындығы бес құлаштай қара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/143.wav,әлгі ноян енді садағын киіктерге қарай ақырын жылжи таяған әп жыланға көздей бастап еді шыңғысхан қолын көтеріп тағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/144.wav,киіктер өздеріне жақын қалған ажалды сезді ме кенет құлақтарын едірейтіп жан-жақтарына елеңдей қарады да айдаһарды көріп ата жөнелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/145.wav,бірақ олар тым кеш қимылдады әп жылан лақтырған бүйендей кенет жуан шұбар денесін сопаң еткізіп бір ытқытты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/146.wav,бірақ шыңғысхан тұра тұр деп қолын көтеріп садағын тартқызбай қойды ол алдыңғы жағына ентелей қарады сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/147.wav,екінші рет бақыруға да жарамады жас сүйегі сытыр-сытыр сынып заматта жан берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/148.wav,енді жылан жазылған арқандай бес құлаш денесін созып жіберді де арандай аузын ашып киікті жұтпақ болып ыңғайлана берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/149.wav,жыланның орала түскен балуан денесінің бір сығуынан киік қалмады жаңағы ноян үшінші рет садағын кезенді шыңғысхан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/15.wav,тек бес жыл өткеннен кейін ғана соңынан аламанын ертіп әлсін-әлсін жылқысын шауып маза бермей жүрген жыртық бет жалғыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/150.wav,жылан киіктің бас жағынан шығып енді жұта берем деген кезде кенет шаңқеткен дауыс шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/151.wav,қайдан келгені белгісіз кереге қанат ақ иық қыран көктен түскен тастай жарқ етіп айдаһардың үстіне құлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/152.wav,қайсысының қыран қайсысының жылан екенін білу қиын бірі қара шұбар бірі тарғыл жүнді таудың ақ иығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/153.wav,тек бірін-бірі құшақтай жұлқыласқан жанталасқан жартас етегінде шыр-көбелек айналып домалаған будақталған түйін ғана көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/154.wav,көктен түскен қыран сірә қанжардай тырнақтарын жыланның ең жанды жерлерінен салған болуы керек анау оны қанша орап алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/155.wav,сүт пісердей алысқаннан кейін айдаһар иірілген денесін дірілдей созып кенет сылқ етіп құлап түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/156.wav,бүркіт айдаһардың шу дегеннен-ақ бір аяғымен көк желкесінен ап екінші аяғын омыртқа тұсынан сап артына қайырып өлтіргенін нояндар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/157.wav,адамның басы мен аяғын ұстап артына қайырып омыртқасын сындырып өлтіретін нағыз шыңғыс жаналғышы дерсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/158.wav,екі алып алай-түлей жұлысты да қалды қыран жыланның басын денесіне дарытпапты ананың тек ирелеңдеген бөксе жағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/159.wav,қанжардай өткір сояу тырнақтар қойсын ба көк желкеден түсіп тамағына дейін бүріп айдаһарды әрі тұншықтырып әрі арқа сүйегін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/16.wav,ал ол күндері хан орақты ат құйрығына байлатып біржолата жоқ еттім деп ойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/160.wav,ақ иық айдаһарды өлтіргеннен кейін нояндар енді оны жас бағлан киіктің етімен тояттанар деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/161.wav,әлі жаны шығып бітпей ақырын ғана діріл қағып жатқан әп жыланның денесіне қанжардай сояу тырнақтарын салып жіберіп әп-сәтте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/162.wav,әбден тойып алғаннан кейін ғана барып анандай жерде жатқан киікті көтеріп алды да кереге қанаттарын жая шаттана шың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/163.wav,әп жыланның бес құлаш ұзындыққа жетуі үшін ең аз дегенде жүз жыл өмір сүруі керек екенін білетін бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/164.wav,ұлы хан әлгі қыран жас бағлан киіктің етімен емес кәрі әп жыланның сіңір етімен неге тояттанады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/165.wav,сол жас бағлан еті үшін өзі әп жыланға түскен жоқ па еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/166.wav,жоқ олай болмады бүркіт киік етіне көз де салмады деп сұрады сонда шыңғысхан досыңнан қасыңның еті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/167.wav,ал қасыңнан өзіңмен алысқан жауыңның еті тәтті депті әңгіме бұнымен бітпеген шыңғысхан қартайып келе жатқан кезінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/168.wav,баяғы өздері көрген шыңның жанынан өтіп бара жатқандарында қазір егде тартып қалған сүбітай баһадур тағы да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/169.wav,ұлы хан қараңызшы деп шың жақты көрсетеді нояндар жалт бұрылады бір жағын пышақпен кескендей баяғы қап-қара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/17.wav,сондықтан да келіні құран алып ант еткенде орақ болса да жоқ мейлідеп тілегін бере салған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/170.wav,осы құздың тұсынан ұзындығы үш құлаштай қара шұбар әп жылан жоғары өрмелеп бара жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/171.wav,қырағы көздер көріп тұр жартас түстес шұбар жылан жоғары қарай ақырын қозғалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/172.wav,жартастың орта шеніне таяп қалған құлар болса өзінің де тамтығы қалар емес бұны осыншама қауіпке салар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/173.wav,ол ата кегі мынау шұбар аждаһа баяғы қыран өлтірген аждаһаның ұрпағы екені сөзсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/174.wav,әр жылжығаны ажал осынау қауіпті сапарға бұл жас аждаһаны да аттандырған сол ежелгі өштік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/175.wav,күш біреу сондағы жартас сондағы ұя атадан әкеге әкеден балаға қалған өшпенділік нояндар шың басына қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/176.wav,өздеріне жылжып келе жатқан ажалды сезгендіктен бе олардың үрейлене шыққан шаңқылы еміс-еміс естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/177.wav,ернеуіндегі қуысқа жабыстыра салған қыран ұясы жаз ортасы қыран балапандарының қанаттанып ұшып кете қоймаған кезі нояндар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/178.wav,шыңғысханның оң жағындағы қазір қартаң тартқан баяғы мерген бас ноян садағын қолына тағы алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/179.wav,жас жылан келе жатқанымды көріп балапандардың күні бұрын зәресі ұшып өлсін дегендей асықпай жылжиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/18.wav,әбілқайырдың бүркіт руынан алған әйелінен шах-будақ сұлтан мен қожа мұхамед маңғыт бәйбішесінен ахмет пен мұхамет-сұлтан қоңырат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/180.wav,мынау әп жылан ата кегін енді қарт қыранның балапандарынан алмақ ұяға міне үш құлаш жер қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/181.wav,тағы да жылан өрмелей түсті енді екі құлаштай ғана алды жылан енді бір өрмелесе ұяға да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/182.wav,қарт қыранның балапандарының жас қанын ішіп ол ата кегін қайтарады жылан енді ақырғы рет өрмелеп ұя ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/183.wav,қыран балапандарының шырылдаған дауыстары енді анық шықты жыланның басы қыран ұясы салынған қуысқа кіре берді дәл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/184.wav,әйтсе де жаратылысынан жасқануды білмеген жау жүрек қыран қартайдым алысар қуатым жоқ деп жас жыланнан сескеніп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/185.wav,шегінген жоқ алыс жолдан талып келген қанатын ең ақырғы рет пәрменінше сілтеп жартастың дәл төбесінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/186.wav,жыланның басы сопаң етіп шығып шұбар денесі бір мезет жазыла көрінді де әп-сәтте қайтадан жиырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/187.wav,бұл сөзсіз баяғы қыран бірақ қанат серпісі баяғыдай дауыл тұрғызар екпінді емес қартайған бірақ жылан басы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/188.wav,сын айқаста тәжірибе алған қарт қыранның бос аяғының мұқала бастаған бірақ әлі де сояудай тарбиған тырнақтары жыланның тасырайған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/189.wav,екі алып осылай айқасқан қалпында жерге келіп құлады тағы да баяғы жан аяспас жұлыс орала жұмарланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/19.wav,руынан алған бәйбішесінен шайх-хайдар санжар шайх-ибрагім төртінші бәйбішесі ұлықбектің қызы рабиу-сұлтан-бегімнен күшкінші мен сүйіншік сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/190.wav,жастың аты жас бұл жолы әп жылан қыранды ортан белінен орап алған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/191.wav,күші қайтқан қыранның мұқалған тырнақтары аждаһаның құйрық жағын босатып жіберді бұ жолы алыс ұзаққа созылған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/192.wav,ол енді бір қанатымен жерді сабалай ілби шоршып жанындағы кісі бойлы жартасқа шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/193.wav,бұл кезде қыранды қоя берген әп жылан құйрығымен жер сабап иіріле дөңбекши өзімен-өзі әуре боп жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/194.wav,қыран қырындау жағынан шығып тастың басына барып отырды да жерде тулап жатқан жыланнан көзін алмай қатты да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/195.wav,өз денесін өзі тауға да тасқа да ұрып тулап жатқан жылан әрі-беріден кейін әлсіреуге айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/196.wav,қыран бір мезетте жылан құшағынан босап шыға берді қалды шыңғысхан тобынан да сескенбеді қыран әлі қозғалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/197.wav,жылан өрім-өрім болған денесін ақырғы рет бір мәрте жиырды да кенет жазыла бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/198.wav,кереге қанаттарын жайып жіберіп көкке қарай талпынды бірақ түбінен опырылған бір қанаты екінші рет қағуына жарамай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/199.wav,ол төмен қарай жантая құлап жаңа ғана өзі көтерілген жартастың сүйір ұшына кеп кеудесімен ұрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/2.wav,таңдау да қиын деді ол сол жымиған қалпында әйтсе де хан ата сізден бір тілегім бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/20.wav,осы он бір баладан ең тұңғыш шах-будақ пен рабину-сұлтан-бегімнен туған сүйіншік сұлтан бір төбе де өзге балалары бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/200.wav,ақырғы рет қанталаған көздерімен көк аспанға қарады да бір-екі рет сау қанатымен дірілдей жерді соғып тына қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/201.wav,тас басында тапжылмай отырған қыран осы сәтте қуана шаңқ етті екінші рет көтерілуге жарамады шыңғыс тобы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/202.wav,қыран бір аяғының тырнағымен жыланның қос көзін ойып түсіріп екінші аяғының тырнақтарымен кеңсірігін ет-метімен жұлып алыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/203.wav,бірақ бұ да өз есесін жібермепті алып денесімен орап қыранның бір қанатын топшысынан сындырыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/204.wav,жыланның өлгенін көргенде шаңқ етіп қуана шыққан қыран даусы әлі құлағында тұрған шыңғысхан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/205.wav,жылан әлсіреп барып жан тапсырыпты мына қыранның арманы жоқ деді ол алғашқы жолы өзінің қайратты кезінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/206.wav,мына аждаһаның балалары өсіп өшін алғанша анау шың басындағы ұядағы балапандар да қыран болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/207.wav,бұ жолы өзі өлсе де балапандарын ажалдан құтқарып өлді олардың өз тартыстары басталады ал қарт қыран ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/208.wav,осылай ажал тапқан ақиық ақырғы рет көк аспанға қанат жайып өлер алдында қуана шаңқ етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/209.wav,өзі барда ұрпағына қауіп тудырар жауын құртып кетті сендер де осы қырандай болыңдар сөйтсеңдер бұл жалғаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/21.wav,шах-будақ дүниеге аттанғаннан кейін әбілқайырдың үлкен баласына деген махаббаты одан қалған екі ұлға ауған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/210.wav,оның ойынша дүние-жалған маңызы арғы бабасы шыңғысхан өсиетіндей ұрпақтарының мәңгі құлпыра беруінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/211.wav,ерте ме кеш пе бәрібір ажалдан құтыла алмайсың ал сенің атыңның ұзақ не қысқа тұруы тек ұрпақтарыңның өмірімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/212.wav,сол ұрпақтарыңның өмірін ұзартуға сен өз борышыңды әлгі қырандай өтеп кетуге міндеттісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/213.wav,күлпаршасын шығарды да бөлшектенген етімен қомағайлана тояттана бастады қауіпті сен көзіңнің тірісінде құртып кет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/214.wav,аурусың ба ауру емессің бе егер сенің алтын тағыңа ие болар немере-шөберелеріңе моғолстан самарқанттардан қауіп туар болса сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/215.wav,осы аңыз қазір әбілқайырдың құлағында шыңылдап тұр иә солай амал жоқ үн-түнсіз ұзақ күтуге тура келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/216.wav,жасы егде тарта бастағанмен де ол әлі қызба шыдамсыз мінезінен айырыла қоймаған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/217.wav,хан ием деді ызбарлы жуан даусын шамасынша ақырын шығарып терезеге қарап тұрған әбілқайыр селк етіп жалт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/218.wav,дағдыланған оң қолы болат қанжарының алтын сабына барып та қалды мен сіздің қасыңыз емеспін иә иә ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/219.wav,ақжолдың қасы осыншама жұртты өзіме қаратсам да осылай болмашы бірдемелерден елегізіп қаламын шіркін жаны құрғыр неткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/22.wav,бұл жайды әбілқайыр хан да білмеген хан қабағының ашылмауына әрине саян да себеп болды әсіресе екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/220.wav,қобыланды мен ақжол жанжалы ең алдыменен әбілқайыр ханға қайсымыз ықпалымызды көбірек жүргіземіз деген бақталастықтан басталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/221.wav,иә әрқайсысы өзін яссауи мешітінің күмбезіндей зор санайтын екі рудың екі батыры жанжалдасса оның артында тұрған екі ру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/222.wav,жай ма батырым араларына қылау түседі мұндай жанжалдар тек хандардың мүдделерінен шығуы керек-ті әбілқайыр ақжол мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/223.wav,демек қобыланды мен ақжол өшпенділігі күннен күнге өрши бергенмен де жеке бастың өшпенділігінен аса алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/224.wav,бұрын мұндай батырлар таласы бірден ойран-асыр рулар таласына айналып кететін-ді бұ жолы ондай өрт шықпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/225.wav,тіпті айтыс бәйге таластары да екі топтың уақытша қызбаланғаны болмаса кектесіп қан төгісер күйге жетпей қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/226.wav,бұның себебі арғын қыпшақтың басын қосып өзіме қарсы салғылары келіп жүрген жәнібек пен керей сұлтандарда-ау деп жорамалдады хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/227.wav,кең байтақ далада бар күн көрісі мал бағу ғана болған қазақ рулары бірігіп бір жеңнен қол бір жағадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/228.wav,жерінің шалғайлығы да сол жердің шалғай болуын тілеп отырған мал шаруашылығы да бірлесіп бір жерде отыруға мүмкіндік бермейтіні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/229.wav,бірақ бұдан екі батырдың өшпенділігі екі рудың өшпенділігіне айнала қоймады ал шын себебі басқа еді бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/23.wav,келіні аққозыға деген ашуын да хан осы екі немересін жетім қалдырып өксітпейін деп әзер кешірген-ді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/230.wav,осыдан барып бытыраған қазақ жошы ұлдарынан да ақсақ темір қосындарынан да жеңілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/231.wav,шапқыншылық заманда тағы бөтен жақтан келген бір басқыншының жеміне айналып кетпес үшін бүкіл қазақ рулары бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/232.wav,үш жүз деп атқа бөлінбегенмен де үш сапқа ыңғайланып бастарын біріктіруге кіріскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/233.wav,дәл осы кезде арқада көшіп жүрген арғын мен қыпшақ арасында да осындай одақтың лебі сезіліп қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/234.wav,бұны жөн көрген осы екі рудың атақты биі ақылгөй ақсақалдары қобыланды мен ақжол арасындағы кикілжіңді рулар жанжалын өршітпеуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/235.wav,халық тұрғысынан дәстүрге айналған әркім өз байлығын ерлігін шешендігін дәріптейтін айтыстарға қатынасқанмен де бұл бірігудің абзал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/236.wav,ал осы дауды түбі жәнібек пен керейдің дауына аударсам деген әбілқайыр әлі де болса қобыланды мен ақжолдың арасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/237.wav,қобыланды мен ақжолдың арасындағы өшпенділіктің өзі білетін жайдан бөтен біріне-бірі кешпес жау боларлықтай тағы да бір сырдың барын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/238.wav,ақжол жайында дейсің бе оның жайын маған несіне айтасың деді хан баяу сөйлеп сондықтан екі батырдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/239.wav,түбін күтіп өз басына тиер өсек-аяң сөздерге де шыдаған батыр саянды ақжол қашырып отыр ғой білемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/24.wav,ал осы он бір бала олардан туған толып жатқан немересінің ішінен әбілқайыр келешекте ордамның тірегі болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/240.wav,білсеңіз кінәсі қолыңызда тұрғанда әбілқайыр ақырын күлімсірегендей болды өйтуге болмайды ақжол жақтағылардың күші мол қобыланды кенет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/241.wav,ақжол бидің аулы жәнібек пен керей сұлтанның ордаларымен қотандас отырған жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/242.wav,қандай күш ән мен сөз баққан арғынның көп жігітін айтасыз ба ақжолды шауып жатқанда олар үндемей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/243.wav,қобыланды бұрынғысынан бетер күреңденіп үндемей қалмаса тағы мейлі онда мен оларды ақжолмен бірге шабамын хан тұнжырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/244.wav,бүгін қара халық сұлтандардың ауылын шауып дағдыланса ертең ханның ордасына да лап беруден тайынбайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/245.wav,жоқ жоқ өйткізуге болмайды қардың басын қар алар ханның басын хан алар қара халықты басқарудан туған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/246.wav,ал сұлтандар тағдырын бүгін қара халыққа шешкізсек дағды алған бассыз кеткен ноқай тобыр ертең ереуілдеп орда тағдырын өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/247.wav,мейлі бірімізді біріміз қан жоса етсек да біздің ғана шаруамыз иә сонда қобыландыға қандай жауап беру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/248.wav,ақжол батырдың көзі жойылса жәнібек пен керей ең жанашыр адамынан айрылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/249.wav,олай болса тек ақжол бидің жалғыз өзін жоюға рұқсат етіңіз хан ием ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/25.wav,деп нағашысы ақсақ темірге тартқан кесіп алса қан шықпас қатал сүйіншік сұлтан мен немересі мұхамед-шайбаниды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/250.wav,бір адамды өлтіру үшін он адам боп ауылды шабудың қажеті бар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/26.wav,бірақ болжауы дұрыс болғанмен де бұл екеуінен сайын тағы әзірге тым алыс жатқан-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/27.wav,бұрындықтың атасының тағының жанына келген мұхамед-шайбаниға шүңет көздерімен аса бір өштене қарауынан немересінің тағдыры жеңіл болмайтынын басынан талай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/28.wav,әке балаға сыншы өмір әбілқайырдың болжауын дұрысқа шығарды шах-будақтан кейінгі кезек шайх-хайдардікі еді соның бәріне осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/29.wav,шыдай алса жауына төтеп бере ала ма деген қобалжу сұрақ осы тойдан кейін оның ойынан кетпей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/3.wav,айт орындайтын болсаңыз айтайын хан ойлана сөйледі орындалмайтын тілекті аққозы келіннің өзі де сұрамас деп жоримын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/30.wav,қыран құс балапанын басып шығарарда ең алдымен өзінің ұясына жақын жерден туатын қауіпті ойлайды дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/31.wav,ауыртпалық қанды тартыс өтетініне хан шек келтірмеді балапанын құтқармай жем іздеп алысқа ұшпайтын көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/32.wav,егер ол қауіп жылан не болмаса басқа бір қорқынышты жыртқыш аң болса сол жауларын жойып ұясына туар қатерден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/33.wav,мұхамед-шайбаниге деген бұрындықтың көзінде жарқ еткен өшпендік отты әбілқайыр есінен шығара алмай қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/34.wav,немереме жақын жау сыбдырын білдірмей шағар улы жылан осы орыс ханның ұрпақтары деді ішінен әбілқайыр егер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/35.wav,астынан сыз өткендей түрегеліп келіп ерсілі-қарсылы ызалана жүре бастайды ханның бүйтуі тек рабиу-сұлтан-бегімге деген қызғаныштан ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/36.wav,алдыңғы жылғы қорасан жорығынан әбілқайыр жүзіктің көзінен өтердей үш текежаумыт күрең бесті әкелген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/37.wav,хан ордасына тиісті олжаны бөлгенде әлгі бестілерді сый-сияпат етіп сүйікті кіші бәйбішесі рабиу-сұлтан-бегім сұлуға тартқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/38.wav,осы бір сөзімен бүкіл азия мен үндістанды тітіреткен ұлы әмірдің шаһарын шауып немере қызын тартып алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/39.wav,бұл тарту өзге бәйбішелерінің арасында кезінде күндестіктен туған жанжал да шығара жаздаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/4.wav,егер сайбан шаңырағына кір келтірмейтін болса жоқ кір келтірмейді менің өтінішім абыройыңызға абырой қосады тыңдалық онда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/40.wav,аулың көшкенде екі балаңмен үш күреңді мін ақсақ темірдің немере қызына сөйтсе жарасадыдеген сол бестілер биыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/41.wav,биылғы тойда әбілқайыр оларды да бәйгеге қосып көрмек боп рабиу-сұлтан-бегімге ханым үш күреңді тойға мінбей апарыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/42.wav,сүрме қасты аққудай аппақ отыз беске келіп қалса да әлі де шаңқай түстей жарқыраған сұлу рабиу-сұлтан-бегім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/43.wav,үш күрең бәйгеден келсе бірге келеді қалса бірге қалады деген қарақаттай мөлдіреген үлкен бота көздерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/44.wav,найзадай ұзын кірпіктерінің астынан хан тағындағы еріне жаудырата қадай тізбектеліп ұшқан қоңыр қаздай үшеуінің қатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/45.wav,бірақ бұ жолы бәйгеге салудың реті қалай болар екен ортаншысының аяғына жем түсіп ақсап жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/46.wav,тарланкөкпен бірге бәйгеге салмақпын деген қабылбай сынықшы кеше қарап кетті олай болса бұл жолы қоя тұрайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/47.wav,батыр саян жанындағы екі күзетшімен сығанақ жаққа дәл сол күні қораға әкелінген осы үш күреңмен қашқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/48.wav,бақытты жігіт жалғыз ғана ханның жас бәйбішесін құшып қоймапты әрқайсысы бір рудың жылқысына татитын үш сәйгүлік жүйрігін мініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/49.wav,сыбырлағанды құдай естімей ме құдай құлағына жетер сөзді жұрт қалай сақтанып сыбырласа да хан құлағына да жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/5.wav,айт айтсам кенет аққозы қойнынан қара құранды суырып алды міне құран хан ата деді ол осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/50.wav,рабиу сұлу мен батыр саян арасындағы баяғы жел сөз бен үш күреңнің ауылда қалуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/51.wav,үш күреңді үш кісінің мініп кетуі бәрі бір түйіндейді хан ішінен және бас уәзірі бақты-қожа арқылы үш күреңді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/52.wav,той алдында қабылбай дәруіштің көрмегені анықталған шәкірттері сынықшының бұл күндерде тіпті орда-базарда болмағанын айтыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/53.wav,сірә ханым берген сыйлыққа қызыққан болуы керек қабылбайдың өзі үш күреңді қарағам депті ал оның бірге еріп жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/54.wav,ханда бақты-қожа уәзірі бір жаман оймен шындықты бұрмалап жүр ме әлде сынықшы шәкірттерінің арасында күншілдік боп қабылбай қарттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/55.wav,онсыз да жүрегіне тұнып жүрген бұл сөздер ханды өзінің тұңғиығына батыра берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/56.wav,көзіне шөп салған арын намысын қорлаған жігітпен арасындағы қаңқу сөзді былай қойғанда бүкіл елге әйгілі үш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/57.wav,жүйрігіне мінгізіп оны ажалдан құтқарып жіберген ерке бәйбішесінен енді хан ақсақ темір тұқымына дақ салардай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/58.wav,өш алуға келгенде әбілқайыр қайын атасының кеше бүкіл әлемді тітіреткен аруағынан да оның ұрпақтары билеп отырған елдердің қаһарынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/59.wav,қандай қорлық ханның намысын аяққа таптар қылық әбілқайырдың көкірегін рабиу-сұлтан-бегімге деген өшпенділік уы жайлаған рабиу-сұлтан-бегім ақсақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/6.wav,бір сәт он ұлын бір жылқышы құрлы көрмеген тәкаппар келінін антын бұзғызып еріксіз аттастырып өшін де алмақшы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/60.wav,тағы сол бақты-қожа уәзірдің айтуы бойынша батыр саянның жанына күзетке арғын жігіттерін қойдырған ханның сүйікті кіші бәйбішесі рабиу-сұлтан-бегімнің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/61.wav,және жоғарғы мәртебелі ханымның арғын билерімен де байланысы бар тәріздідеген сол баяғы бақты-қожа уәзір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/62.wav,арғын билерімен байланысы бар деген сөз ата жауы бақ күндестері өздерін арғын сұлтандары санап жүрген жәнібек керейлермен тілегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/63.wav,бұл ашудың үстіне рабиу-сұлтан-бегімнің тағы бір қылмысты қылығы жамалған-ды күзет бастығын да сатып алған секілді бұдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/64.wav,мұндай күнә опасыз әйелі түгіл пейіштегі қор қызын да дарға асуға жеткілікті емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/65.wav,оған бүкіл төркінін атақты ақсақ темірдің ұрпағын бар әлем алдында қарабет ететін жаза қолдану мың да бір сауап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/66.wav,хан қабағын қарс жауып алтын мен күміске бөленген кең сарайын тағы кезе бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/67.wav,бірақ ұлы ғалым ұлықбектің қызы рабиу-сұлтан-бегім әбілқайыр мен оның уәзірі ойлаған қылмыстардан мүлдем ада еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/68.wav,мұндай күнәға қасиетті ата-анасынан алған үлгі-ілім тәрбиесі де өзінің мөлдір бұлақтай кірсіз таза жан сезімі де оны еш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/69.wav,батыр саянды сүйіншікке аталық етуге тырысқаны да басына ажал қылышы төнген сәтте жігіттің құтылып кетуіне жәрдем бергені де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/7.wav,сізден өтінемін антымды бұздырып қарғысыма қалмаңыз орақтың қалай өлгенін аққозының естігенін хан бірден ұқты әйткенменен бұның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/70.wav,бірақ дарға асу аз жаза бірақ бұлардың бәрі де басқа мүдделерден туған-ды хан кенет тоқтай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/71.wav,қазақ жеріне келген шапқыншылардың шыңғысхан мен батудан кейінгі қылмыстыларға деген заң-ережесіқанқұйлы қатты болғаны ақсақ темірдікі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/72.wav,солардың ішінде әсіресе ана алдында қылмысты балаға бала алдында күнәлі анағадеген жаза тәртібі ерекше сойқан болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/73.wav,кек сөйтсе ғана қайтады әбілқайыр бүгінге алғашқы рет езу тартты бала алдындағы күнәлі ананың жазасын баласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/74.wav,іштен жарып шыққан ақ сүтін емізген бауыр етіндей тәтті баласы айтқан жазадан ауыр одан артық жанына батар үкім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/75.wav,әсіресе егер ана бала алдында жазықсыз боп тек оны қанішер жаулары ұйымдастырса бұдан асқан қиянат табылар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/76.wav,аяулы анаға тіпті күнәсі болған күнде де сол баланы өмірге әкелген құлынымдеп түн ұйқысын төрт бөліп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/77.wav,әбілқайыр дәл бұл сәтте қатал әмір-темірдің шығарған жазасының қиянаттық жағын ойлаған жоқ ол тек кегінің қайтуын ғана көздеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/78.wav,көреген деген атақты оған неге берген өзі болып бірінші тас атады сонда ғана рабиу-сұлтан-бегімнен қату боп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/79.wav,жоқ жалғыз ғана рабиу сұлудан емес сондай қыз тәрбиелеген бүкіл ақсақ темір әулеті қара жүз болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/8.wav,әттең әттең өмір-бақи ерсіз өтуді ант еткен аққозы орақтың тірі қалғанын білген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/80.wav,сол әулетке жиендік жағынан менің сүйікті ұлым сүйіншіктің өзі де жатпай ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/81.wav,ақсақ темір әулеті жатса мейлі шайбани тұқымы таза болу үшін бұл арада таспейілдік жөн бастан құлақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/82.wav,бұлай өлу тек әмір-темірдің заңына ғана емес мұхаммед пайғамбардың да шариғатына дәлме-дәл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/83.wav,туған анасын сүйіншік сұлтан осылай жазаласа осылай өлтірсе түбі сүйіншік сұлтан көк ордаға ие бола қалса мәңгі-бақи нағашы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/84.wav,иә рабиу-сұлтан-бегім осылай өлуге тиісті алдағы уақытта олардан мүлдем алыстайды шайбани әулетінің өзбек ордасындағы өмірі осылай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/85.wav,ал туған анасына мұндай жаза айтуға сүйіншік көнбесе онда күшкінші сұлтан бар емес пе жоқ сүйіншіктің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/86.wav,батыр саяннан айрылып қалғаны үшін хан үкімін күтіп оспан-қожа дәйекші зынданында жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/87.wav,жақсы көрер адамның сілтеген таяғы жау таяғынан анағұрлым ауыр тиеді әбілқайыр күміс қоңырауды қақты үйге бақты-қожа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/88.wav,хан есік алдында әмір күтіп тұрған уәзірді жоғары жақтағы кілемнің үстіне апарып отырғызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/89.wav,әбілқайыр енді бүкіл дәшті қыпшақтың әміршісі емес түнде үй тонауға шыққан ұрыдай сыбырлай сөйледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/9.wav,бердім тілегіңді деді басын жерден көтермей жұмақ күнді дозаққа айналдырған сөлекет дүние бұл адам сенгісіз ғажайып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/90.wav,сөзін әдейі бұрған жоқ па екендеген ой болмаған-ды рақымсыз оттан әбілқайыр ойының бәрін түсінгені көрініп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/91.wav,бақты-қожа уәзір хан сөзін кейде естіп кейде естімесе де оның жұқа ернінің қимылдауынан көзінде кенет жарқ ете қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/92.wav,деп кеудесінде тулай жөнелген қуаныш толқынын баса алмай кенет дауыстап жібере жаздайды да дер кезінде өзін-өзі әзер ұстап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/93.wav,жан-жағынан діншіл есуас топтың таспен шөкелеп жатқан рабиу сұлудың қан-қан болған суретін бір мезет ол көз алдына елестетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/94.wav,мені уәзір еткізбеймін деп бекер жанталаспаған екенсің енді айыбыңның есесін өзім қайтарамындейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/95.wav,сөйткен күнде ғана өлім жазасын сүйіншік сұлтанға айтқызған лауазым деп әбілқайыр хан сыбырлауын тоқтатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/96.wav,дұрыс хан ием дұрыс анасының күнәкар екеніне баласының көзін жеткізу керек құп тақсыр әміріңіз орындалады деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/97.wav,сөйдеді де бұ да сыбырлады рабиу ханым жазасын айттыңыз ал ақжол биді қайтеміз батыр саянды қашыруда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/98.wav,күні-түні ақыл-ойын кіші бәйбішесіне деген өшпендік билеп кеткен хан уәзір сөзін бірден түсінбеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/517+/99.wav,бақты-қожа бұл сұрақты бекер бергенін артынан ұқты көңілге кірген түйткіл қылаң берген жаумен тең ақжол би ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/1.wav,және денесі аппақ қардай қарақат көз сұлу бәйбішесінің жанында әдеттегісінен анағұрлым ұзақ жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/10.wav,иә хан сарайларында бар өмірі өткен қарт дәйекші дұрыс айтады бақты-қожа уәзір менің ең қылмысты сырымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/100.wav,самарқантты бағындырам деп аттанған баяғы алғашқы ұрысында өздеріне қарай дүрсе қоя берген үш пілден бүкіл қыпшақ жігіттері жөңки ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/101.wav,әскердің арт жағында келе жатқан әбілқайыр ұзын тұмсығын оңды-солды сілтеп кіші-гірім үйдей боп өзіне қарай тап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/102.wav,содан бері ақсақ темір әміратына жататын қаланы шаппақ болса ең алдымен жауынгер пілдері жоқ па екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/103.wav,тек ажалдан астындағы жүйрік ақ боз аты құтқарған деп сұрайтын жылан шаққан адам ала жіпті аттауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/104.wav,бір рет өлердей боп шошып қалған әбілқайыр бұ жолы да сол дағдысына салып піл жайын тәптіштеп сұрап отырған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/105.wav,бүкіл самарқант бұқар гератта үш-ақ піл бар деді мұқамет-жөкі да жорыққа шыққанда көреханның шатыры мен гаремін алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/106.wav,өзге пілдері қайда пілді соғысқа пайдалану үшін оларды жұмсай алатын адамдар керек бұрын бұл қызметті иран ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/107.wav,олардың өлгені өлді өлмегені ебін тауып өз жеріне қашып кетті иесіз қалған пілдерді әбділлах қастары беріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/108.wav,бұлары дұрыс болған екен әбілқайыр ордасының әшекейлеп сырланған қабырғасына қарады қан төкпей істейтін ісіңді қан төкпей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/109.wav,қан төгіп істер ісің болса алла-тағала өзі жәрдем берсіндеген қабырғаның жоғарғы ернеуіне оюлап жазылған хадистің төменгі жағына көз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/11.wav,сондықтан үйге кірген шабарман кенет хан ойын бөліп жіберді гүлбаһрам-патшайым ханша кешеден жоқ мұндай хабарға еті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/110.wav,болат наркескен қисық алдаспан көк құрыш сүйір ұшты найза шойын басты шоқпар жақтың бірнеше түрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/111.wav,әне анау болат сүйір найзаны әбілқайыр өз қолымен мұстафа ханның жүрегіне қадаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/112.wav,қабырғада самсаған қару-жарақ ілулі тұр әне анау исфаған қылышымен жұмадық ханның басын алған хан езу тартып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/113.wav,хадис әділеттік үшін қан төгіп істер ісің болса алла-тағала өзі жәрдем берсіндейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/114.wav,қан төгуге жаралған осы қаруларды қолыма ұстатқанының өзі алла-тағаланың берген жәрдемі емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/115.wav,алла-тағала менен жәрдемін аяп көрген бе тек сол жәрдемдерді дұрыс пайдалана білсем болғаны ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/116.wav,қандай жәрдем иә солай жәрдемі самарқант әмірінің бар пілін улатып өлтірткені да жәрдем дәл солай берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/117.wav,мен қан төгейін деген жоқ едім әбусейіттің өзі қанымды төк деп тілеп тұр ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/118.wav,қан төкпей істейтін ісіңді қан төкпей істедейді мұхаммед пайғамбарым сұрағаны болсын әбілқайыр мұқамет-жөкіге тесіле қарады бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/119.wav,бірінші шартым әбілқайыр бұл шарттың мұқамет-жөкіден гөрі рабиу-сұлтан-бегімге қатынасы бар екенін әдейі білдіргісі келгендей кіші бәйбішесіне қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/12.wav,тақсыр қобыланды батыр бар қыпшағын соңынан ертіп ата мекен ескі қонысы торғай өзенінің бойына көшіп бара жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/120.wav,мұқамет-жөкі басын иді антын бұзғаны үшін мен одан кегімді қалай қайтаруым керек рабиу-сұлтан-бегім жымия күлді әрине ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/121.wav,қызың орнына әбусейіттің бірінші әйелінен туған он үш жасар сұлу ғибадат-сұлтан-бегімін тоқалдыққа алуың керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/122.wav,бірінші шартым ғибадат-сұлтан-бегім сұлуды сол қауыздай жарылмаған шыныдай сынбаған күйінде менің қойныма саласың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/123.wav,бұнысы әбусейіттей емес сен мені алдамайсың өле-өлгенше бағынышты боп өтесің дегені еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/124.wav,әбілқайыр қайтадан мұқамет-жөкіге бұрылды уәде тақсыр жезде екінші шартым әбусейіт бұзған антты сен орындайтын боласың құп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/125.wav,сол күні әбілқайыр мұқамет-жөкіге ертіп самарқантқа бүреке-сұлтан мен бішкенді оғланның басқаруымен он мың санды қол аттандырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/126.wav,екі апта өткеннен кейін жиырма мың қолымен әбілқайыр өзі мауреннахр жеріне қарай беттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/127.wav,көк орда ханы отыз жылдан астам хандық өмірінде астанасын бірнеше жерге көшірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/128.wav,атышулы батырларының да біразын жіберді сығанаққа да ту байлаған қай өлкені бағындырса сол өлкеге ордасын алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/129.wav,асан қайғының дәшті қыпшақтың жеріне не ұлытауда не еділ жайық жағасының бірінде хан ордасын тікпедің деп ренжуі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/13.wav,қобыланды батыр қайда екен неге онысын білмеймін қас-қабағы жабыңқы жігіттері де қалың қол боп тастай түйініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/130.wav,демек ол қай жерге хан ордасын көшірсе де өзінің алғашқы туын тіккен орда-базарға қайтып орала беретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/131.wav,орда-базар еш теңізге құймайтын суы мол болғанымен өрісі тар қаракеңгір өзенінің бойында тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/132.wav,орда-базар оның түпкілікті астанасына айналған әйтсе де көптен бері осы астанасын мүлдем тастамақ ойға бекіген батысындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/133.wav,солтүстігіндегі ұлы өзен ертіс пен есіл олар да сондай жырақта оңтүстігіндегі қос алып жейхун мен сейхун ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/134.wav,шығысындағы көкше теңіз сәл таяуырақ бірақ жол ортасы аңырақай шөлейт әбілқайыр астанасын көп уақыт сығанақта ұстаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/135.wav,кейін қырымдағы өзбекхан мешіті мен гаремі тұрған қара теңіз жағасындағы қара-даг тауынан отыз шақырымдай жердегі ескі қырымға да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/136.wav,бертін келе еділ жағасындағы ақсақ темір бұзған алтын орда астанасы сарай шаһарына апаруды да ойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/137.wav,солтүстік тұсына да тіпті жем ойыл ақ жайық өзендерінің бойына да орнатсам деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/138.wav,өйткені неғұрлым дәшті қыпшақтың батыс шекарасына қарай беттеген сайын соғұрлым мауреннахр шаһарларынан алыстап кететін болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/139.wav,бірақ мұның біріне де тұрақтай алмаған бұлай істеудің жөн емес екенін әбілқайыр жақсы түсінетін батыс мемлекеттері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/14.wav,жәнібек пен керей ауылдары ауған жағатай жұртына қарай қашқан гүлбаһрам-патшайым ханшаның соңынан қуып жете алмай қалыпты деседі жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/140.wav,көк орданың бел алуы енді тек шығыс шаһарларына ықпалын жүргізуде деп білген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/141.wav,оларға түбі күшінің келмейтініне әбілқайырдың көзі жете бастаған сондықтан оның көзі батысқа емес шығысқа тігулі болатын-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/142.wav,ал соңғы кезде бұл орда-базардың өзі де әбілқайырға қуат бола алмайтындай күйге жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/143.wav,ол заманда көмір мұнай құрыш темір өнеркәсіптері тіпті өркендеген кезі ал қалалардың үлкейіп гүлденіп кетуіне екі түрлі жағдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/144.wav,сол себептен де шығысқа жақын орда-базарға әлсін-әлсін қайта орала беретін бірі қала дегенің үлкен сауда жолының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/145.wav,әйтпесе кеме жүретін бір ел мен бір ел қатынасатын суы мол өзен не теңіз жағасына салынуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/146.wav,ал орда-базарда бұл қасиеттің бірі де жоқ міне осы жағдай әбілқайырды бөтен астана іздеуге мәжбүр етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/147.wav,қазақ руларының біразы моғолстанға көшіп кеткеннен бері ұлытау маңы хан ордасына жайсыз тие бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/148.wav,жаңа астана іздемеске болмайтын тағы бір себебі бар қойға шабатын бөрі де малын айдай қашатын ұры ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/149.wav,әсіресе жалғыз көздеген батыр пайда болып хан қостарына маза бермейтін бір қырсыққа айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/15.wav,қайт деуге бата алмадық ұзын-құлақ мүмкін бұл өсек болар әрине бұл өсек емес қыпшақ батыр қобыландының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/150.wav,хан әскері бірнеше рет соңдарынан түссе де қарақұмға сіңіп кетіп ұстатпай қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/151.wav,астында желдей жүйрік ат жанында өзіндей кілең батыр жігіт ал бұл жалғыз көзбатыр баяғы жылқышы орақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/152.wav,үңгірде бір жыл жатып балгердің емдеуімен төсектен тұрған бір көзден айырылып беті адам көргісіз тыртық боп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/153.wav,аққозыға қайта жолығуға өзінің мына мүсәпір түрінен қорланып одан біржолата күдер үзген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/154.wav,бірақ әзірге соңынан ерген халқы аз болғандықтан бар қолынан келері аш қасқырдай хан малына тию болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/155.wav,өзі тәрізді кедейлердің өшін әбілқайырдан алмақ боп атқа мінген әрине хан бұның орақ екенін білген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/156.wav,демек бұл арадан көшіп көбейіп кеткен өзіне қас адамдардан да құтылуды жөн тапқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/157.wav,жейхун дариясының жағасында сұлтан-уайз-даг қамалынан жетпіс шақырымдай төмен тұратын үзбой арнасы арқылы жүзіп отырып хивас теңізіне жетуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/158.wav,бұл теңізге шығуымыз түркімен дәшті қыпшақ хива өлкелерін уысымызға қысып ұстауымыз ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/159.wav,ойлап-ойлап ақырында астанасын үргеніш шаһарына көшіруді ұйғарды қай жағыма қарасам да көз алдымда өзіме бағынышты елдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/16.wav,қыз көнбей қашып кеткен соң ызадан көшкен екен маған қолқа салуға қаймыққан ғой ажалға бермей алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/160.wav,ал тілі де діні де бір қарақалпақтарды өз ордама қоса салу қиынға түспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/161.wav,күншығыс пен оңды-солды жағың мауреннахр жері солтүстік батысың моғолстан онымен шектесіп жатқан тағы дәшті қыпшақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/162.wav,әбусейіт менің қызымды алған бірақ антында тұрмады мемлекетіне дейін созылған ұлы хандыққа айналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/163.wav,көк орда хандығы батысы еділ қара теңіз оңтүстігі хивас иран ауған солтүстігі тара орал ойпаты шығысы үндістан қытай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/164.wav,мұндай жерді ескендір зұлхарнайын әтиль шыңғысхан ақсақ темірден бөтен ешкім билеп көрген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/165.wav,бесінші ұлы хан боп мен билеймін жалғанда бұдан артық жетер арман бар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/166.wav,бұл опасыз дүниеде бәрі де бір күнгідей болмайды байлығың да бақытың да өтеді де кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/167.wav,тек моғолстан өлкесін өзіңе бағындырсаң болғаны тек атағың ғана өшпейді ал осыншама жерді елді билесең сенің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/168.wav,бүкіл әлемді топан су қаптар күн туса нұқ пайғамбардай адамзатқа өлмес атың қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/169.wav,өзің өлсең де тарихта есімің өлмесе одан артық қандай мәңгі тіршілік бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/17.wav,шіркін ләззат сен кәріні де жасты да отқа саласың-ау оспан дұрыс айтады қобыландының ақжол мен саянға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/170.wav,демек үргенішті алуды арман еткен әбілқайыр дәшті қыпшақтың оңтүстік құмайтты жағын қиғаштай жүріп бір аптадан кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/171.wav,құмырсқадай быжынаған қалың қол белдері босаңсыған аттарын тынықтырмақ боп бір жетіге қостарын тікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/172.wav,хан ойынша бұлар тынығып болғанша әскерге азық-түлікке он мыңдаған қойды айдап соңдарынан көше қонып келе жатқан көп қараша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/173.wav,ал қосын келіп қостарын тіккен сейхун дарияның тұсы өркеш-өркеш асау сұрғылт толқындары жұдырықтай тастарды жаңқа құрлы көрмей жұлып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/174.wav,бұдан асып тірі пенде не істей алады бұл ханның орындалмас қиялы екі жағы бірдей түйелі адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/175.wav,бұлардан әрі кигіздей боп тұтасып кеткен тапал бойлы тораңғыл мен жиде ағашы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/176.wav,іші толған сан түрлі аң құс анда-санда бүкіл дария бойын тітіреткен жолбарыстың ақырған ашулы үні естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/177.wav,сөйткенше бақете қалған ақбөкеннің даусы шығады әбілқайыр әскері осы арада бір жеті болмақ аттың белін көтергеннен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/178.wav,сейхун секілді долы тасқыннан өту оңай шаруа емес шыңғысхан заманында мұндай өзеннен өтудің басқа жолы болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/179.wav,әрбір монғол жауынгері ерінің басына байлап алған өгіз терісін дастарқан секілді дөңгелетіп ойып шетінен қыл шылбыр өткізетін тесік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/18.wav,бірақ бір қатын қолыма түспеді деп осыншама бүлінетін не бар еді ақымақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/180.wav,бар киім-кешегін кейде тіпті қару-жарағын да осы терінің ортасына салып шетіндегі тесіктерден өткізілген шылбырмен аузын бүріп байлайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/181.wav,осылай қолдан жасалған суда батпайтын тері қапшықты ат құйрығына байлайтын өзі атының жалынан ұстап қатарласа жүзеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/182.wav,орхон онон керулен енисей ертіс секілді ағысы қатты мол судың жағасында өскен монғол жылқылары толқыны екпінді қандай өзендер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/183.wav,не атты бос қоя беріп әлгі қапшықтың үстіне отырады ал қыпшақтардың тәсілі бөтен-ді олар жылқыларын өзеннен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/184.wav,ағыс жағына күштілерін салатын да олардың ық жағымен тай-құлындарын тоғытатын өздері қамыстан не талдан сал тоқып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/185.wav,тек кейбір өжет жігіттері ғана үрген қос қарынды байлаған жіптерді қолтықтарының астынан өткізіп арқасына киімі мен қару-жарағын таңып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/186.wav,жігіттері бір күн дем алғаннан кейін әбілқайыр қамыс шауып сал дайындауға бұйырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/187.wav,дария жазғытұрымғы тасыған кезде осы арадағы кең алқапты алып қайтадан есесіне түскен шағында ойдым-ойдым қарасулар қалдыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/188.wav,тым қуаңшылық жылдары бұл араға сонау қазықұрт тауынан жайлауға көшіп келген ауылдар тартылып қалған қарасулардың балшықтарынан құлаш-құлаш мекре ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/189.wav,хан аңға шыққан жер сейхунның ойпаттау сағасы болатын ауылдар жайлауға келмеген жылдары бұл араны бұғы мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/19.wav,кетсе өз жеріне кетті жәнібек пен керей тәрізді жеке хандықты көксеп жат жаққа қаша жөнелген жоқ қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/190.wav,көл аралары жазық дала көк шалғын сейхун жағасы қалың қамыс тұтасқан жиде ағашы бұғы мен маралға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/191.wav,әбілқайыр осы араға шатырларын тікті де қасына кернейші-дабылшы екі-үш жігіті мен ежелгі серігі бахтияр-баһадурды ертіп жан-жақтарын шолып келуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/192.wav,әйтсе де олардың аттары қамыс құлақтарын қиғаштап жіті басқанмен де тарланкөктей емес ауыздығымен алысып келе жатқан жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/193.wav,сірә сейхунның лайлы суы мен шігір араласқан сұрғылт бетегелері жер-су талғайтын сәйгүліктерге тақа жәйлі тимеген тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/194.wav,астында жол-жөнекей ер салынбай тың жетекте келген тарланкөк ауыздығымен алысады өзгелердің де мінгендері қосаяқтай жүйріктер хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/195.wav,бұлар не болдыдеп жан-жақтарына қарап та үлгерген жоқ дәл алдарынан шаңырақ мүйіздерін арқаларына сұлата жатқызып көгал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/196.wav,шөптің үстімен бауырлай ұшқан құстар тәрізді ұзын аяқтарын көсілте жазып теңбіл жүнді бір топ арқар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/197.wav,шабыстарына көз ілеспейді нағыз бір селдірлей аққан сағым-сынды бұлар бізден үрікті ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/198.wav,деп хан ойланып та үлгермеді кенет арқардың соңынан шұбалана қуған бір ұя қасқырды көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/199.wav,кенет тарланкөк осқырына танауы делдиіп құлағын тіге қалды үлкен-кішісі аралас қамысты жердің нағыз қара қылшықтары құлынжал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/2.wav,басып алтын кесеге шербет құйып әкелген уәзірге өлтір деп тапсырғаны ойынан шығып кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/20.wav,жоқ өйтудің керегі болмас торғай өзенінің бойы да менің қарамағымда ғой әлі-ақ сабасына түсер қайта оралар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/200.wav,хан тобы бұларды шөптің қалыңдығынан бірден көре алмаған екен арқарларды өкшелеп жетуге жақын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/201.wav,сірә қасқырлар өздерінің ежелгі әдеттеріне салып кезектесіп қуған болуы керек қарқындарына қарағанда мына көкжалдар төтеден қосылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/202.wav,тәрізді әйтпесе жазық жердің жел ере алмас құдіретті жүйріктері арқарлары бұларға шаңдарын да көрсетпесе керек-ті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/203.wav,хан тобы шыдап тұра алмады елегізген жүйріктерінің тізгінін босатып жіберіп сойылдарын ыңғайлап айқай сап қасқырлардың соңынан тұра шапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/204.wav,топтанбай созыла шапқанмен аралары жиі кетіп барады тарланкөк өзге аттардан бірден суырылып сала берді көп кешікпей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/205.wav,әбілқайыр жас кезінде ұрыстарға тікелей қатысып келсе де алтын тақтың қызығын көрген сайын ажалдан қорқа түскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/206.wav,таластың тағдыры шешілетін қан майданға ол өзінің батырлары мен әскерін айдап салатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/207.wav,тек жау жеңілген кезде ғана жеңіс қуанышын қарсы алуға жұрт алдына шығатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/208.wav,бірақ өзін аңдыған жаудың көптігінен сескеніп ордада жүргенінде наркескенін атқа қонғанда садағын тастамайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/209.wav,жиырма бестен асысымен-ақ хан ұрысқа қатысуды қойған бұл екі қаруды жұмсауда аса шеберленіп алған әсіресе жақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/21.wav,қырық күншілік жерді бір күнде алатын көксеңгірмен гүлбаһрам-патшайымға жете алмай қалса шын таусылған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/210.wav,міне осы қасиеті қазір де өзіне үлкен жәрдем берді тобылғылы қурайлы бозаңы белден келетін жазық дала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/211.wav,алдарында көгілдір тоғайлы сейхун дария оңды-солды қамысты шалшық көлдер аспан айнадай ашық шаңқай түс алыста көгілдір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/212.wav,оларға енді-енді жетеміз деп ауыздарын ырсита ашып секіре самғаған кілең қара қылшық арлан қасқырлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/213.wav,сағым-сынды ағып келе жатқан арқарлар тарланкөк әне-міне дегенше қасқырлар тобына жетіп қалды әбілқайыр енді олармен жанаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/214.wav,есіл-дерттері алдарындағы арқарлар боп әбден көздері қанталап қызып алған қасқырлар ық жақтарымен жанаса жүз қадамдай жерде шауып келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/215.wav,тек ат дүбірі құлағына анық жеткенде ғана соңғы көкжал әбілқайыр жаққа жалт бұрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/216.wav,бірақ дәл осы сәтте ат үстінен тартып қалған хан жебесінің болат ұшы дәл жүрек тұсынан кеп қадалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/217.wav,әбілқайыр оған бұрылып та қараған жоқ енді екінші қасқырдың тұсына жете беріп оны да омақата құлатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/218.wav,қасқыр қыңсылай барып сылқ етіп бір бүйіріне қарай құлай кетті осылай заматта үш қасқырды сұлатты алдында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/219.wav,ол енді соңғы арқарға таяу келе жатқан биіктігі тайыншадай көкжал арланды түсірмек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/22.wav,әбілқайыр ақыл-сезімін астаң-кестең еткен бұл ойларын ешкімге сездірген жоқ тек дей салды теріс бұрылып кетіп иә ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/220.wav,бойы бусанып қызып алған тарланкөк ойқастай таяй бергенде үзеңгісіне шіреніп ерінен көтеріле түсіп кейін қарай сәл қисая иә ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/221.wav,өкпе тұсынан жарым қарыс кірген жебе өз қайратын көрсетті қасқыр ышқынып бір секірді де домалап-домалап барып сұлап түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/222.wav,алдыңғысының қалай құлағанын көрген соңғы екеуі ық жақтарында кенет пайда болған қауіпті салт аттыны аңғарып жалт бұрылып желге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/223.wav,әбілқайыр оларға бұрылған жоқ шаңырақ мүйіз арқарлардың ең болмаса біреуін алып қалайын деп ат қарқынын бәсеңдетпей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/224.wav,бірақ дәл осы кезде жануарлар жұбын жазбаған қалпында жардай болып тұтасып тұрған қамысты жапыра қиратып арасына кіріп жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/225.wav,бірақ ханның қорамсағында жалғыз жебе қалды деп қайың садағын тартып қалды хан қамысты жанай шауып тарланкөгін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/226.wav,атының үстінен жерге құлай жаздап жалына жабыса қалған әбілқайырдың көргені қарсы алдында он бес қадамдай жерде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/227.wav,қан-жоса етіп күл-талқанын шығарған бұғының етінің жанында өзіне қарай шөге түсіп жатқан есік пен төрдей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/228.wav,көзі тасырайып мұрты жыбырлап шабар алдындағы әдетіне салып ұзын құйрығымен жерді бұлаңдата ұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/229.wav,бірақ дәл осы сәтте тарланкөк үрейлене шыңғырып жіберіп көкке шапшиды әбілқайырдың бар қолынан келгені жалаңаш алдаспанымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/23.wav,хан сол теріс бұрылған қалпында бәрің де кетіңдер деген ишарат білдіріп қолын сілтей салды уәзір шабарман ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/230.wav,бірақ аппақ үлпе бауырын жаза атылған жолбарыс әбілқайырға қанжар тістерін сала алмады кенет гүрс етіп жерге құлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/231.wav,көзін ашып алған ханның көргені бағанағы көкжал қасқырдың өкпесіне өзі қадаған жақ оғындай алып жолбарыстың дәл жүрек тұсынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/232.wav,жолбарыстың құр дір-дір етіп қозғала алмай жатқанына қарағанда жебе ар жағынан бір-ақ шыққан тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/233.wav,алып жолбарысты жалғыз оқпен жайрату үшін алып күш керек бұл кімнің қолынан келеді әбілқайыр енді садақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/234.wav,жақында осы сейхун бойында саян батыр бастаған бір топ аламан жігіттер пайда бопты істейтіндері бекзадалардың малын талау әсіресе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/235.wav,әбілқайыр жиде қойнауынан шыққан көк сауытты мұздай боп қару-жарақ асынған жүзге тарта кілең жас жігіттерді көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/236.wav,алдарында үш күреңнің біреуіне мінген батыр саян жанында екінші күреңге мінген өзінің туған қызы гүлбаһрам-патшайым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/237.wav,саянның қолындағы садақтың жебесіз екенін көріп өзін құтқарған қас батыр осы екенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/238.wav,ханды ажалдан алып қалған жас батырға алғыс айтып басын ию керек пе әлде өзі өлім жазасына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/239.wav,хан осылай шешім таба алмай абыржып тұрғанында қызы гүлбаһрам садағын алып қорамсақтан қозы жаурын жебені әкесіне қарай кезей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/24.wav,әбілқайыр кешегі өзінің жақсы көретін ақылшысының бірі оспан-қожаға бұрылып та қараған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/240.wav,хан жолбарыс көргеннен бетер не істерін білмей сасып қалды енді біржолата абыржыды әбілқайырдың жүрегі дір ете ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/241.wav,өзіне шапқалы жатқан жолбарысқа ең болмаса бетін қорғай жалаңаш алдаспанын қарсы көтеруге жараса бұ жолы өйтуге де күші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/242.wav,жанының тәттілігі де дүниенің қымбаттылығы да аңға сауыт киіп шықпағаны да бәрі осы көзді ашып-жұмғандай мезетте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/243.wav,бүкіл денесіне қорғасын құйғандай қозғала алмады шыңғыс тұқымының мейірімсіз келетіні өзіне мәлім көзін жұма берді бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/244.wav,аздан кейін жанынан өтіп бара жатқан ат дүбірі мен гүлбаһрамның даусын естіді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/245.wav,бекер қолымды ұстап қалдың деді қызы әкесінің тұсынан өтіп бара жатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/246.wav,өз әкесін өзі өлтірген әйелмен қанша жақсы көрсем де бір төсекте жата алмас едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/247.wav,егер біз қолына түссек бірден басымызды алар еді оған қоңырқай дауыс жауап берді онда өзің өлтіруің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/248.wav,әрине ғой қызы күрсінді садағымды тартуға менің де дәтім бармас еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/249.wav,әкесін өлтірген адамды қандай әйел шын көңілімен ерім дейді тек ыза сөздің ар жағы естілмеді әбілқайыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/25.wav,ол дәл осы сәтте оспан-қожаны да оның тағдырын да бағанадан бері айтып тұрған су астында жатқан інжу-маржандай сырларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/250.wav,бірақ ешкімді көрмеді аламандар оң жақтағы қалың қарағаш арасына кіріп кетіпті кенет әбілқайырға хабар берген керней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/26.wav,қош бол хан ием иә ол өзгенің қастығы болмаса жақсылығын тез ұмытатын жақын етсе өзі етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/27.wav,ал дәйекші сорлы қайтадан зынданында ажалы жеткенше іріп-шіріп жата бермек боп кете барды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/28.wav,өлтірсе өзі өлтіреді ханды енді басқа ой мазалай жөнелді жәнібек пен керей жағатай ұрпақтарының қол астына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/29.wav,еділ бойындағы өзіне тән қыпшақтарын ертіп қарға бойлы қазтуған да жәнібек пен керейге қосылғалы қонысынан көтеріліпті деген сөзді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/3.wav,сол бір шатты сәтте әлі де он жеті жасар уылжыған қызға бергісіз осы бір періштедей сүйкімді әйелін бақты-қожа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/30.wav,қыпшақ қобыланды көшті өз жайына самарқанттағы әбусейіттің теріс бұрылып бара жатқаны анау және қазтуған жырау шырмауығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/31.wav,балығы көлге жылқы жаптырмас бақасы мен шаяны кежідегі адамға түн ұйқысын таптырмас сөйткен менің еділім сен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/32.wav,өзге рулар да жәнібек пен керейдің соңынан ерді деген сөздерді жиі ести бастадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/33.wav,отыз жылдай ат үстінен түспей көтерген көк ордам қайтадан құлағалы тұр ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/34.wav,егер менің көзімнің тірісінде мықтап шетінесе он ұлым он бес қызым елуге тарта немерелерім әрқайсысы ол орданы өзіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/35.wav,қайырлы болсын сендерге менен қалған мынау еділ жұрт бұның бәрі неліктен иә сөйтулері мүмкін жоқ ондай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/36.wav,ең алдымен мауреннахр мен қорасанның биліктері қолындағы өзіммен тілектес хакім сұлтандармен одақтасып алып жәнібек пен керейдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/37.wav,алғашқы келісімді ақсақ темірдің ұрпақтары меңгеріп отырған самарқант пен бұқардан бастайтын болсам ұлықбек мырзаның қызы рабиу-сұлтан-бегім жайындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/38.wav,заты әйел болғанмен рабиу-сұлтан-бегім ақсақ темір ұрпақтары мен мауреннахрдың бек әмірлерінің алдында қадірлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/39.wav,ел тізгінін қайтадан қатты тартуым ақыл әбілқайыр енді ордасының ішіндегі жағдайға көз жіберді тартыста бұл қасиетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/4.wav,өткіншек дүниенің қызығы да оған дәл осы сәтте марал мүйізінің сөлі қосылған шербеттің тәтті уытындай көрінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/40.wav,әскер басқа елді басып алуға керек ал жауыңның ақылды адамдары бек-сұлтандары сол елді билеуіңе құрал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/41.wav,бұл данышпан ақылыңды бақты-қожаны құрту үшін ғана емес өзіңнің көзіңді де тезірек құрту үшін жұмсармын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/42.wav,сен жеті қабат жер астындағы зынданда жатсаң да білетін сырың жер астында жатпайды бәрібір сыртқа шығады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/43.wav,әбілқайыр езу тартып күлді оспан-қожа хан сырын білетін уәзір өмір сүруге тиісті емесдейді дұрыс айтады мұндайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/44.wav,ал сол күні төрт нөкерімен хан ордасына келе жатқан бақты-қожа уәзір үшті-күйлі жоқ болды да кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/45.wav,хан шабармандары іздеп жан-жаққа қанша шапқыласа да оны таба алмай-ақ қойды хан ордасының маңайындағы үйсіннің атышулы батыр билері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/46.wav,дәл осы кезде бақты-қожа нөкерлерімен моғолстанға өтіп кетіптідеген лақап дүңк ете қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/47.wav,өзі шығарған бұл лақапты ең алдымен әбілқайыр пайдаланды мені сатып кеткен әкесінің айыбыдеп хан көптен бері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/48.wav,көзін тігіп жүрген ерніне әлі тірі жанның ерні тиіп көрмеген кеудесіндегі қос алмасы тығыршықтай дала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/49.wav,киігіндей тағы қамшының таспасындай тастай етіп өрілген қолаң шашы жерге түскен бақты-қожаның он төрт жасар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/5.wav,хан ішкен тек осы қызық тез өтіп кетпегей деп тілеген ал сол сурет оның көз алдына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/50.wav,қандас уәзірдің кесірі тие ме деп хан қаһарынан қорқып қалған үйсін батырларының сыбырлары су сепкендей басылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/51.wav,ертеңіне оспан-қожаға ас түсірілу тоқтатылды деп күңкіл шығара бастады әбілқайыр жас тоқал алып ашуын басып енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/52.wav,демек рабиу-сұлтан-бегім атақты ақсақ темірдің данышпан немересі ұлықбектің қызы ол өзінің ақыл-парасатымен жұрт алдында ерекше көзге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/53.wav,сүлеймен пайғамбардың кезіндегі әйел патша балқыз замандастарына қандай құрметті болса бұған да өз замандастары біздің уақытымыздың балқызы деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/54.wav,жас иіс сұлу тоқалы тоқтар-бике әбілқайырға тек өзінің сұлулығы мен жастығын берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/55.wav,рабиу-сұлтан-бегім де өзіне хан ықыласының қайта түскенін көріп жас иіске аз күн ауғанын кек тұтпай енді бұрынғыдай емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/56.wav,осы кезде орда-базарға әбду-латифтың туған баласы мұқамет-жөкі келе жатыр деген хабар жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/57.wav,үстінде көк құрыш шынжыр сауыт ер-тоқым жүген-құйысқандарын алтынмен аптатқан он шақты жігіт орда тұсына кеп түсе қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/58.wav,өзгесін хан рабиу-сұлтан-бегімнен тапты рабиу-сұлтан-бегім оны алдынан ат шаптыртып қарсы алды хан ордасына қарай жаяу жүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/59.wav,қару-жарақтарын сыртқа қалдырып бұлар иіліп сәлем беріп үйге кіріп келгендерінде әбілқайыр елең етіп шошып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/6.wav,шербет құйылған алтын кесені қолына алды сөйтті де жүрегі өртеніп домалай барып құлады жоқ жоқ бұдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/60.wav,хан ием бұл кіші балдызыңыз әбду-латиф мырзаның туған баласы мұқамет-жөкі деп басын иді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/61.wav,ордада ханмен бірге тұрған рабиу-сұлтан-бегім езу тартып күлімсіреді ал жөкіге жалғыз бауырым мұқамет-жөкі сау-саламат келдің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/62.wav,мына кісі ұлы мәртебелі сүлеймен пайғамбардай ақылды ескендір зұлхарнайын патшадай айбарлы бүкіл дәшті қыпшақ ханы мауреннахр мен қорасанның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/63.wav,өзі барып бірінші боп құшаққа құшақ тигізіп амандасып бауырын қолтықтап ханға таяды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/64.wav,бірақ құшаққа құшақ кеудеге кеуде тигізіп амандасуға батылы бармады тек қол алысып амандасты да қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/65.wav,хан созылған қолды аларда тағы дір ете қалды сәл кейін шегініп те кетті әбілқайырдың расында сескенетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/66.wav,мұқамет-жөкі алғашқы үйге кіріп келгенде оны батыр саян екен деп қалған еді хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/67.wav,бірінен бірі аусайшы бір шыны аяқтағы екі тамшы судай ұқсас сол қалың қабақ өткір көз сопақтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/68.wav,бойлары да дене құрылыстары да дәлме-дәл сұңғақ бой арыс кеуде жіңішке бел жас жолбарыстың аяқтарындай аяқ-қолдары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/69.wav,жалпы қимылында дене бітімінде секіруге дайындалған жолбарыс тәрізді бір қауіпті сұс бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/7.wav,япырмай бір ажалдан аман қалған екем өзім де сезімге берілгішпін шербетті алдыменен рабиу-сұлтан-бегімнің өзіне неге іштіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/70.wav,әбілқайыр қол алысып амандасып мұқамет-жөкіден ел жайын мауреннахрдың күйін сұрап отырғанында да іштей сезіктенумен болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/71.wav,ханның мұндай жағдайын байқаған рабиу-сұлтан-бегім енді әбілқайырдан қонағын өз ордасына алып баруға рұқсат сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/72.wav,рабиу-сұлтан-бегім сескенуден де әкең әкемді өлтіргендеп мұқамет-жөкіге кек тұтудан да аулақ еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/73.wav,әбду-латиф ұлықбек мырзаны менің және өзінің әкесін өлтірді ал өзі басқалардан ажал тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/74.wav,бойын билеп алған әбігерден айырыла алмай отырған әбілқайыр бірден көнді ақырында екеуінің қастары әкесі мен баласынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/75.wav,бұған қарап ұлықбектің қызы мен әбду-латифтың ұлы қырық пышақ болуға тиістіміз бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/76.wav,жоқ тиісті емеспіз алтау ала болса ауыздағы кетеді ұлықбек тұқымынан тірі қалғандардың ішіндегі ең жақыны біз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/77.wav,рабиу-сұлтан-бегімнің мұқамет-жөкіні өзіне жақын тартуының тағы да бір себебі екеуінің ұлықбек сарайында тетелес өсуі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/78.wav,сондықтан рабиу-сұлтан-бегім одан өзін үлкен санап кішкентайынан оған апалық қамқорлық көрсетіп келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/79.wav,сұлтан тұқымдарына тән аяусыз қатты мінездеріне қарамай екеуіне де жастайынан жат емес осы бауырмалдық сезім қазіргі тілектерінің жақындай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/8.wav,жалғыз рабиу-сұлтан-бегім ғана емес қай қатыным болса да берер асын ішкізер сусынын ең алдыменен өздеріне таттырып көруім керек-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/80.wav,егер біз екеуміз жау болсақ бұдан тек қастарымыздың бағы жанады мұқамет-жөкі рабиу-сұлтан-бегімнен үш жас кіші рабиу-сұлтан-бегім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/81.wav,қарай тартып пара-парасын шығармасына кім кепіл мен кіші-гірім лақтай қыр қоянын алдырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/82.wav,айлы түндерде бетегелі құрақты сай ішінде хан қонағы талай сұлуды құшып күндіз сұңқар қаршыға салып арқаның қызыл түлкісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/83.wav,ат шаптырылды балуан күрестірілді жігіттер жамбы атып сайысқа түсті шырқалған ән тербелген алтыбақан осылай бір апта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/84.wav,алыс жерден сапар шеккен мұң-мұқтажын айтты жігіттің сауытсыз қару-жарақсыз екенін көріп хан көңілі күптенбеді ол енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/85.wav,самарқант бұқар герат мервте қазір қанша әскер барын халықтың әбусейітпен өш екенін баяндай келіп мұқамет-жөкі сөзінің аяғында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/86.wav,әбілқайыр хан ақсақ темір тағына менің атам ұлықбек одан кейін оның баласы менің әкем әбду-латиф ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/87.wav,отырған ендігі кезек менікі деді әбусейіт қазір қорасан мен иракты тегіс жаулап алам деп жорықта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/88.wav,бұл әңгімеге тек рабиу-сұлтан-бегім ғана қатынасты мұндай ыңғайлы сәт екінші мәртебе кездесе ме онысын білмеймін ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/89.wav,әбусейіт те әбділлахтан әмірлікті алар жолы дәл сен тәрізді ішке кіре келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/9.wav,екіншідей бұл естен шықпасын хан сырын көп білетін уәзір тірі қалуға тиісті емес ойда тұрған әбілқайырға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/90.wav,егер самарқант әмірінің тағына отырғызсаңыз өмір-бақи сізді әке етіп айтқаныңызды екі етпей өтуге қолыма құран алып ант етуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/91.wav,әбілқайыр баяу езу тартты ақсақ темір ұрпағының бәрі әбусейіттей опасыз бола бермес әке еткеніңнің маған керегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/92.wav,алда-жалда самарқант тағына отыра қалсаң әмірімді екі етпеймін деп серт берсең құба-құп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/93.wav,әкесі болар балаларым жетеді әміріңізді екі етпеске міне құран міне нан әбілқайыр үндемей қалды ол ұзақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/94.wav,самарқант уәлиетінің жерінде ұрысқа жарайтын қанша жауынгер пілдер қалды деп қарсы отырған жігітке тесіле қарады бұрын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/95.wav,ақсақ темір иран мен үндістанның шетін алғаннан кейін барып пілді кей жағдайларда орта азия хандары жауын қорқытуға аздап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/96.wav,ал әбілқайыр үнемі мауреннахр жеріне шабуылға шыққанда қойға шапқан қасқырдай ол әдетте хандарының бөтен елге жорыққа кеткен кезін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/97.wav,бір кезде самарқант бұқар уәлиеттерінде піл әжептәуір қоқан-лоққы күшке айналған қалаларын жау алған соң пілдер де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/98.wav,демек самарқант бұқарда дәл біз айтып тұрған шақта жауынгер пілдер бітуге айналған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/520+/99.wav,бірақ әзірге өлмеген азғантай пілдердің өзінен де бұрын мұндай ашулы алып хайуандармен айқасып көрмеген көшпелі ел сыпайларының зәре-құты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/1.wav,өліп жатқан жолбарыс пен жолай жайрап қалған қасқырларды көрген бахтияр-баһадур мен нөкерлері хан ерлігін мадақтай жөнелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/10.wav,бахтияр баһадур осы бір болмашы сөзден ханның неге үндемей келе жатқанын ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/100.wav,дәм ақтайтындай ешкімнің хақысын жеген жан емен деді ол әскербасыға тура қарауға қаймыққандай көзімен жер шұқып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/101.wav,әйткенмен тақсыр сүйреп қосқан тазы түлкі алмайды деуші еді құр қара көбейтсін демесеңіз қан төгуге ар-ожданым шыдамас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/102.wav,бірақ хан бұйырса қай жорыққа болмасын барам өңшең ез сендер жау түсірмек түгіл өздерің олжаға кетерсіңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/103.wav,әскер дені көшкен елмен тілектес екенін сезгендіктен не айтарын білмей тұрып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/104.wav,деді күйіп кеткен әскербасы булыға бұдан әрі күш көрсетуге бахтияр сұлтан бара алмады кешке қарай әр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/105.wav,тіпті кейбір рулар хан ием біздің жәнібекке ермей өз қарауында қалғанымызға неге шүкіршілік айтпайды десіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/106.wav,топ-топ боп үдірейісіп тұрған сарбаздарға келген бойда соғысуға аталарымыздың аруағынан қорқамыз деген көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/107.wav,ал енді бірталайы игілікті іс үшін хан өлімге жұмсаса да барар едік бірақ бұ жолғысы қиянат өз бауырларымызбен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/108.wav,осының нәтижесінде әбілқайыр жасағы ханның өз ойлағанынан екі-үш есе кем боп шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/109.wav,елегізіп отырған ел хан жарлығын қуанышпен қарсы алмапты жарлыққа мойын ұсынғандар аз еді бұл жиналған жұрттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/11.wav,ал батыр саянды сый-құрмет көрсетіп босатып жіберіңдер құп тақсыр жолбарысты батыр саян өлтірді-ау деп жорамалдады бәсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/110.wav,ақыры хан үстіне жан адамды кіргізбей көз шырымын алмай дәм татпай ақ орданың ішінде бір күн бір түн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/111.wav,әбілқайыр бұ жолы шынтуайтқа келгенде ел тағдырын хан мен сұлтандар емес халықтың өзі шешетінін ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/112.wav,қазір дәшті қыпшақтың қалың бұқарасы өзінен опа шегіп қазақтың жеке хандығын құрамыз деген рулар жағына мүлдем шығып кеткеніне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/113.wav,енді ол жәнібек пен керейлерді хандық құрмай тұрғанында басып алу үшін жорыққа аттану жайлы ойынан бас тартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/114.wav,жаралы арыстан сияқты ызалы хан іші қазандай қайнағанмен күресуге дәрмені жоқ істің ақырын күтіп аңысын аңдуға көшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/115.wav,ұлы шыңғысханның екінші баласы жағатайдың бесінші буыны мұхамед ханның шөбересі атақты уайс ханнан туған моғолстанның қазіргі ханы исан-бұғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/116.wav,жайшылықта бір қарағаннан көңілін көтеріп жіберетін алмалықтың жасыл төккен бау-бақшасы да алатаудың бұлт қонған қаһарлы биіктері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/117.wav,де көшеде қыз күлкісіндей үнемі сыңғырлап ағып жатқан арықтардың күміс сылдыры да бүгін жүдеу жанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/118.wav,ол кездегі мол сулы алтын емел өзенінен жалайыр жігіттері жаз бойы құм жуып ханға тарту етіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/119.wav,жігіттердің ықыласын аяқсыз тастағысы келмей бесеуіне бірдей сол алтын емел бойынан әрқайсысына бір тепе басыбайлы жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/12.wav,батыр жігіттің тек жолбарысты ғана өлтірмей ханды да ажалдан алып қалғанына шек келтірмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/120.wav,берілсін деп бұйрық алған да өз қолымен иықтарына зерлі шапан жауып қайтадан төргі бөлмесіне кіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/121.wav,әрқайсысы бір тепе алтын жуатын жерге ие болып кенет байып қалған жігіттердің қуанышты кетіп бара жатқанын терезеден көріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/122.wav,кешегі естіген хабары қайтадан қойнына біреу суық жылан салып жібергендей бойын тітіркенте түскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/123.wav,өйтпеске шарасы да жоқ-ты бірақ кенет қайтадан қабағы түйіле қалған хан кеңесі жиылғанша жанын қоярға жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/124.wav,бойы ерсілі-қарсылы сенделіп жүрген де қойған қазір құлап біткен көне алмалықтың ескі жұртына барған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/125.wav,сосын екі жүз елу жыл бұрын жағатай бабасы мекен еткен бір кезде үйсін жалайыр ұйғыр диқандары салған бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/126.wav,осы ескі жұртта ол алғашқы рет махаббаттың не екенін білді осы ескі жұртта ол әкесі уайс ханның қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/127.wav,әкесі уайс сұлтанның алғашқы жігіт кезінде бұлардың ұлысы жейхун дариясының оң жағында болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/128.wav,дарияның сол жағында ат шаптырымдай жерде ақсақ темір уақытында салынған қаңғыт руының дихасы маңғыт одан әрі бір күндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/129.wav,ал жейхунның оң жағы сұрғыл төбелі тек жусан мен баялыш қана өсетін түйіршік тасты ұшы-қиыры жоқ дала қарақалпақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/13.wav,ханның көңілін көтерейін дегендей ол құйрығы мен бас терісі жерге сүйретіліп бір нөкердің ерінің алдына бөктеріліп келе жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/130.wav,көк орда мен осы жағатай ұрпағының меншікті жерін екіге бөліп екпіні сейхуннан екі есе күшті сұрғылт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/131.wav,осы жейхун дарияның күнбатыс жағасында биіктігі қырық қалыңдығы он құлаштай сұрғылт топырақты шымнан құйған бекініс бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/132.wav,бұл ескі жұрт исан-бұғыға қымбат дүние еді бекіністің ішінде сұрғылт кірпіштен қалаған бірнеше кең сарайлар салынған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/133.wav,міне осы бекініс соңынан сұлтан-уайс-даг деп аталған жер уайс сұлтанның атамекен қонысы болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/134.wav,әкесі ұзақ жыл моғолстан әскерін басқарып басынан сан жорықты өткізіп ақырында өзінің қастарын жеңіп ақ кигізге көтеріліп хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/135.wav,исан-бұғының балалық шағы осы жерде өтті содан кейін барып исан-бұғы моғолстанның астанасы бау-бақшалы алмалық шаһарын көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/136.wav,жейхунның жағасындағы жан-жағын биік бекініспен қоршаған айдалада жападан-жалғыз тұрған сұлтан ордасында өскен жас балаға бұл шаһар бір керемет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/137.wav,көшесіне шықса диқан аспаптарын жауынгер қару-жарағын қыз-келіншектер алқа-жүзік білезіктерін соғып жатқан шеберлердің көк құрыш төсті құлаштай кеп ұрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/138.wav,осы қалада ол алғашқы рет кәпірлер шоқынатын насрани дініндегі келімсектер салған шіркеуді көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/139.wav,сол бір ғажайып балалық шағындағы көріністер әлі күнге дейін көз алдынан кетпейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/14.wav,болса да арғы бетке алып шығады алмай қалсаңыз ғой жарып тастауы кәміл еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/140.wav,бір күні ол таңғы намазын оқып болды да әлі шырт ұйқыда жатқан ер жете бастаған балалары жұныс пен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/141.wav,қаланың жасыл бағында сыңсыған алма өрік жүзім алмұрт әкесі уайс хан өте діншіл еді өзімен бірге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/142.wav,тісі түсіп опырайған кәрі адамның аузы тәрізді келісімсіз кілең құлап жатқан шым үйлер зәулім үлкен кірпіш қоралар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/143.wav,осы жан шошырлық күйреген қаланың ортасында тек басында сары жезден крес орнатқан жасыл күмбезді мәнерлеп салған ағаш үй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/144.wav,бақша толы кілең ишан қожа ақ сәлделі көк сәлделі молда мәзін кәри мүриттер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/145.wav,соңдарында нөкерлері көп кешікпей бұлар көне алмалыққа келді үйдің жанында бау-бақша хан келісімен ортада тұрған мінбеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/146.wav,таңертеңгі салқыннан әбден мұздап қалған екі бала енді әлгі мінбенің жанындағы дарды көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/147.wav,дар қасында екі қолы артына байланған шашы өсіп кеткен ақ сақалы бүкіл кеудесін жапқан үстінде тізесіне түсетін ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/148.wav,ісләм дінінің қорғаны ұлы мәртебелі уайс хан сіздің мүбәрәк қолыңыз қойылып алтын мөріңіз басылған әділетті жарлығыңызды орындауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/149.wav,сырт пішіні түр келбеті мұсылманға ұқсамайды ат жақты көк көзді ақ сары адам деген хан басын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/15.wav,қандай үлкен жолбарыс деді сәл езу тартып күлімсіреп егер қарсы шапқан кезінде қолыңыз дірілдеп кетіп садақты тарта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/150.wav,мұхаммед пайғамбардың үмбеті ұлы моғолстанның ұл-қызын өз дініне өткізіп дозаққа түсірмек әрекетімен шіркеу ұстап күнәкар болғаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/151.wav,үшін сүлеймен пайғамбардай әділетті ғазірет ғалидай айбарлы ұлы мәртебелі уайс хан аллатағаланың кәпір пендесі дәниел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/152.wav,рұқсат қызыл шырайлы молда енді қолы байлаулы кісіге қараған ажал алдында қандай өтінішің бар ұзын сақалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/153.wav,діні басқа пұсырмандардан еш өтінішім жоқ дінім үшін құрбан болуға бармын тезірек дарларыңа тарта беріңдер молда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/154.wav,хан басын тағы изеген қолы байлаулы адамның жанындағы екі жендетке молда аллатағаланың жазмышы осылай құдайдың шоқынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/155.wav,екі жендет қолы байлаулы адамның мойнына қыл арқанды ілмешектеп түйіп екінші ұшын өздеріне қарай тарта бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/156.wav,тек дары белағашының тұсына таяғанда ғана бір рет жұлқына түсіп екі қолын салбырата басын бір жағына қисайтып тына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/157.wav,деген сақалды адам серейе жоғары көтеріле берген екі жендет арқанның қолдағы басын жердегі қазыққа апарып байлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/158.wav,ұлы мәртебелі тақсыр хан ғибаратты жерімізде тоқсан жыл бойы әзәзілдің ошағы боп келген мына шіркеудің күл-талқанын шығаруға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/159.wav,әлгі молда қайтадан уайс ханға қараған деді хан тағы да басын изеп рұқсатдеген ишарат көрсеткен білектерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/16.wav,осының бәрін сезсе де бахтияр-баһадур тіс жарып ештеңе демеді бір ажалдан батырлығыңыз құтқарды бұл ажалдан аман ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/160.wav,деп қыл арқанды шіркеудің биік басындағы кресіне байлап бәрі жабыла тартып жерге жұлып түсірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/161.wav,екі бие сауымдай уақытқа жеткізбей бір шеге шашпай алатаудың аршасынан қиыстырып жонып салған шағын салтанатты шіркеуді күл-талқан еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/162.wav,сүниет дінін берік ұстаған арабстаннан ираннан келген қожа муфти ишандардың кеу-кеуімен кілең қызба әфенді мүрит шейхтер шіркеуді біржолата ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/163.wav,тек бертін келе өзі хан тағының ісіне араласа бастағанда ғана византия епископы джавани мариньолли флоренциядан жетісу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/164.wav,уайс ханнан бұрынғы алмалықтың хандары мен хакімдері бұзыла бастаған шаһардағы ешкімге керегі жоқ шіркеудің бар-жоғына көңіл бөлмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/165.wav,рим папасының мұсылман жеріне жіберген тыңшы-діни адамдары шіркеудің мұндай жағдайын астыртын пайдаланып жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/166.wav,содан кейін үлкендігі тай қазандай мыс қоңырауын жерге құлатқан исан-бұғыға бұның бәрі ойыншық боп көрінген талай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/167.wav,тек өте діншіл уайс хан ғана жағатай тағына отырғаннан кейін бұл шіркеуді мұсылман дініндегі адамдарды ақ жолынан адастырмасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/168.wav,қарт адам дәниелдің ажалы да жасыл күмбезді әдемі шіркеудің қирауы да көңілінде бәлендей із тастамаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/169.wav,исан-бұғы бұл күнгі көрген көрінісінен жас жанын деміктіріп күйзелмеген бірақ бұл жалғанда ұмытпас әсерді оған басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/17.wav,қарсы шапқан жолбарысқа оқ кеудесінен не басынан әйтеуір қарсы жағынан тиер еді ал өлген жолбарыстың жебе өкпе тұсынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/170.wav,ер жетіп келе жатқан хан балалары қираған шіркеу тұрған жердегі тамаша бау-бақшаға келіп сан түрлі ойынға берілетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/171.wav,бір күні осындай жағдайда исан-бұғы жасыл емен түбіне сүйегі жерленген дәниелдің төмпешік зиратының басында булыға жылап отырған қыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/172.wav,үстіне қара киген қолында бір шоқ гүлі бар шамасы он екі-он үш жасар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/173.wav,бұл не қылған қыз қайдан келді исан-бұғы таяй түсті дәл осы кезде қыз бала да орнынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/174.wav,исан-бұғы беліндегі қанжарын шап беріп ұстай алды жоқ бұл адам емес перінің қызы мұндай адам баласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/175.wav,расында да қыз хан баласының жайшылықта көріп жүрген қыздарына тіпті ұқсамайтын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/176.wav,үлкен көгілдір көзі тұнып жатқан көкше теңіз суындай көкпеңбек ақсары жүзді қыр мұрын сұңғақ бойлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/177.wav,жерге шұбатылып жатқан қос бұрымы нағыз бір төбесінен етегіне дейін толқындала төгілген қызыл алтын тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/178.wav,исан-бұғыны таң қалдырған әсіресе шашы болды ол мұндай шашты жаратылғалы көрген емес жоқ исан-бұғы мұндай қызғылт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/179.wav,мұндай шаш адамзатқа бітуі мүмкін емес мұндай шаш тек су перілерінде болады деп еститін өзі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/18.wav,қарсы шапқан жолбарыстыңдеген сөзінен бахтияр-баһадурдың жолбарысты мұның өзі өлтірмегенін сезіп қалғанын хан бірден ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/180.wav,сірә мені сиқырлап алуға су астынан шыққан ғой пісмилла пісмилла мен бұнымен тіл қатысуға тиісті емеспін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/181.wav,егер тілдессем біткенім жоқ жоқ егер маған таяйтын болса қанжарымды жіберуім керек бұл су перісінің қызын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/182.wav,астапыралла астапыралла бірақ қыздың өзі де таямады ол исан-бұғының бетіне азапты пішінмен жасқана қарады көзі күздің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/183.wav,бәсе айттым ғой бұл перінің қызы деп әйтпесе менің хан баласы екенімді қайдан біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/184.wav,ғапу етіңіз хан оғлы жолыңыздан кездесіп қалғаныма пісмилла пісмилла әйтсе де қызға жауап бермеу мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/185.wav,кенеп көйлегі бар келісті біреу тұр да осы ғажайып гауһар тастың дәл өзі болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/186.wav,егер адам айдалада келе жатып жол үстінде жайнап жатқан гауһар тасты көрсе бір бұрылмай кете алар ма қыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/187.wav,исан-бұғы оған тіл қатпай қала алмады таяма деді ол даусы дірілдеп өзің кімсің адамсың ба жынсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/188.wav,сөйдеді де ананың қанжарынан қолын алмай тұрғанын аңғарып тағы да мұңая езу тартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/189.wav,қыз исан-бұғының шошып қалғанын енді сезді ол мұңая езу тартты қорықпа адаммын деді ол әкең әкемді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/19.wav,бірақ мыңдаған жауынгерлердің жеңісін өз жеңісі санап әдеттенген хан жолбарысты батыр саян өлтірдідеуге аузы бармады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/190.wav,жазығым не қыз ақырын күрсінді бұл күні жазыққа қарайтын заман ба мейлі өлтіргің келсе өлтіре бер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/191.wav,бәсе былтырғы дарға асылған кәпір де осы қыз секілді көк көз ақсары еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/192.wav,көп болса қызы шығар бірақ әлі сенбей тұрған исан-бұғы расымен адамсың ба деді әлі де қанжарынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/193.wav,онда оллаги биллаги мұхаммедтің үмбетімін жалған айтсам құдайтағала кәрі соқсындеші қыз сәл жымиды рас айтам адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/194.wav,егер өтірік айтсам құдайтағала кәрі соқсын ал мұхаммед пайғамбардың үмбетімін дей алмаймын мен насрани дінінің үмбетімін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/195.wav,ол не кәпірсің бе сендерше кәпір біздерше ең әділетті діннің құлымыз жын-пері болмағаныңа мың да бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/196.wav,ал кәпірлігіңді тастап мұсылман дініне ауысуың тақа қиын болмас оны соңынан көрерміз исан-бұғы қыз сөзіне сенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/197.wav,оның жын-пері еместігін біліп қуанған бала жігіт дәл қазір өзін осы кәпір қызы үшін дозақ отына күюге дайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/198.wav,сенбеске амалы жоқ еді өйткені қыздың кәпірлік күнәсын сұлулығы жеңіп кеткен исан-бұғы тек бар болғаны пісмилла ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/199.wav,әкесі өлген кезде мұхаммед пайғамбардың дінін тастап иса пайғамбардың дініне көшкен бір ұйғыр диқаны бұны үйіне жасырып тірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/2.wav,бірақ оған әбілқайыр ләм-мим деп тіл қатпады қабағы түксиіп сазарды да қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/20.wav,сіз көрінбей кеткеннен-ақ ақсарбас садақаны айтумен болдым әйтсе де баһадурдың сөзін түсінгендігін білдіре ол қай-тадан егер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/200.wav,қыз шынында да былтырғы дарға асылған шалдың қызы болып шықты қазір сол ұйғыр үйінде тұрады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/201.wav,флоренцияға баратын керуенді күтіп жүрген көрінеді әкесінің зиратына гүл қоюға келгенінде исан-бұғыға кездесіп қалыпты екі жас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/202.wav,бірақ кішкентайынан күндес өскен туған ағасы жұныс інісінің ойынды тастап тез өзгерген мінезінен сезіктеніп аңдып жүріп бұлардың құпиясын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/203.wav,ашып та қоймады әкесіне барып балаң кәпірдің қызын алайын деп жүрдеп шағыстырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/204.wav,өзі өлсе тағына қыпшақ әйелінен туған үлкен баласы жұныстан гөрі шешесі моғол хандарының қызы исан-бұғының отыратынын тілейтін уайс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/205.wav,егер исан-бұғы кәпірден қатын алар болса түбі насрани дініне бір бүйірінің тартпасын кім біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/206.wav,бірін-бірі көре алмаса тұра алмайтындай күйге жетті мұсылман дініндегі адамдарға да қиянат етуі мүмкін ғой жағатай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/207.wav,шыңғыс бабамыздың төртінші ұлы төленің үш баласы бірдей қытайды басқарған құбылай иран мен египетті алған құлағу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/208.wav,құбылай арғын қызы жауһар ханымның айтқанын екі етпеді тіпті қытай мемлекетінің көп істеріне де арғындар қатынасты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/209.wav,құлағу арғын әйелінің айтқанын орындап қарамағындағы бүкіл қара теңіз маңындағы елге бас басқақ етіп арғұн батырды отырғызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/21.wav,құп тақсыр ал екінші мәртебе қолға түссе ше онда басын алыңдар бахтияр-баһадур езу тартты да қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/210.wav,ал сол арғұн басқақ бір кездегі жағатай ұлысына жетісу арқылы жүргізілген батыс пен шығыстың ұлы жолын өзінше бұрмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/211.wav,қара теңіз бен азов теңізінің жағасындағы қалалардың күншығысқа баратын сауда керуендерін ол енді дәшті қыпшақ жерін қақ жарып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/212.wav,жолдың бұлай өзгеруі шығыс пен батыстың керуен сарайы боп тұрған алмалыққа қанша зиян келтірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/213.wav,ал мөңке хан өзі қарақұрымда отырса да қытай мен ұйғыр қызына үйленді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/214.wav,әйел жүрген жерде қашан да болса қауіп жүреді көп істерді жасырын осы әйелдері басқарды ақылгөйлерінің көбін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/215.wav,осының бәрі ұлы шыңғысхан ұрпақтарының өз тілін өз хандығын жоғалтуға аз себеп болған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/216.wav,жоқ жоқ ақымақ балаңның сүйері өз тілегіндегі қатын болмаса оның зияны аз тимейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/217.wav,жазығы жоқ уылжыған жас сұлуды орданың екі нөкері исан-бұғының көз алдында бауыздаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/218.wav,ол өзінің сүйген адамының көз алдында қалай ажал тапқанын көргеннен кейін жас жаны енді аяушылықты мүлдем ұмытып тірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/219.wav,ол өлуі керек хан уәдесінде тұрған бұл оқиға исан-бұғының жүрегіне бітпес жара салған соңынан алғашқы махаббатының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/22.wav,ажалдан аман алып қалғаны үшін хан да оны бір рет өлімнен құтқаруын борыш санайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/220.wav,осы өштің ең алғашқы құрбаны әкесі бір шешесі басқа өзінің ағасы жұныс еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/221.wav,исан-бұғы әлгі оқиғадан жеті жыл кейін әкесі уайстың орнына моғолстан тағына отырған күні ағасы жұнысты ұстауға әмір берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/222.wav,ондағы ойы тек түбі осы менімен хандыққа таласадыдеген қауіп қана емес баяғы кәпір қыздан айыртқан өшін алуы да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/223.wav,исан-бұғы өзі хан болғаннан кейін осы кәпір қыздың өлген жеріне құлпытас орнатқызып ескерткіш қойдырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/224.wav,әлдеқалай қайғырса не жол таба алмай қиналса хан үнемі осы араға келетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/225.wav,сүйген адамының сол күнгі көз алдында бауыздалған суретін елестетіп сөйтіп босай бастаған көңілін қайтадан қатуландыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/226.wav,таста тамыр ханда бауыр жоқдеген міне осылай келетін бірақ жұныс қолға түспей қашып кетеді хан жолының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/227.wav,осыдан бір апта бұрын жеткен хабарға қарағанда қашқар құлжа қалаларына қытайдың көп әскері шабуыл жасамақ тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/228.wav,үйсін арқалық батырдың жіберген шапқыншысының жеткізуі бойынша шабуылға шықпақ қытай әскері тым көп көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/229.wav,егер хан тағынан жәрдем келмесе қашқар қырғыз сыпайлары ұзақ ұрысқа төтеп бере алмайды депті жиені қашқар ханы сетәлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/23.wav,батыр саянның ханды жолбарыстан құтқарғанына енді ол тіпті күмәнданбады ал екінші рет қолға түссе істеген жақсылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/230.wav,сондай-ақ қара ертіс бойындағы найман керейлерден де арғы жақтарындағы ойраттар қазақ жеріне аттанбақ болып жатыр деген хабар жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/231.wav,ойраттар жеңіл жау емес оның үстіне қолтығына су бүркіп оларды құтыртып отырған тағы да сол қытай богдахандары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/232.wav,арал теңіз даласы арқылы өткізуге кірісті күнгі моғолстан жеріне көз тігумен келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/233.wav,қытай қытай болғалы осыдан мың жарым жыл бұрын өткен қошан патшалығы кезінде де орта азияға қала берді осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/234.wav,бірақ осы күнгі орта азия ауғанстан күншығыс дәшті қыпшақ және иранның шығыс жағын жайлаған жүзші үйсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/235.wav,сақ қыпшақ басмалы ұйғыр тәрізді көшпелі елдердің бірігуінен соңынан үнді ауған иран халықтарының бас қосуынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/236.wav,соңғы кезде моғолстан шекараларының тыныштығы тым бұзыла бастаған-ды будда діні осы жердегі қошан патшалығынан қытай жапон ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/237.wav,бірақ құмырсқадай қаптап өскен қытай халқы сол кездің өзінде-ақ өз жеріне сыймай бара жатқан соң богдахандары көне қытай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/238.wav,жерін қорғаған үйсін дулат жалайыр басмалы ұйғыр жұрты мен қытай богдахандары арасында сан түрлі ұрыс қан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/239.wav,демек бұдан олар сабақ алмаған қарапайым халқының өлімін шыбын өлімі құрлы көрмейтін қытай богдахандары кей кезде өз шекарасынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/24.wav,дегенмен аламан жігіттерден сескенген әбілқайыр бұдан былай қарай бұл маңға аңға шықпады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/240.wav,бірақ айбынды сақ қыпшақ атты әскерлері оларды өздерінің қытай қабырғасынақайта қуып тыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/241.wav,әсіресе олардың көздегені көкше теңізге дейін осы күнгі жетісу болған соған қарамай міне тағы моғолстан жеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/242.wav,ол басынан ұрылып таяқ жеп әбден әккі болған жылқы тәрізді қанша көптігін мес тұтып қоқан-лоқы көрсеткенмен де жоңғар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/243.wav,жоңғар қақпасына келіп шүлдірлеп азан-қазан болып жатқандарында бер жағынан біз де жетеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/244.wav,кілең атты қазақ сойылға қарсы келе алмайтын өңшең жаяу қытай әскерін қайтадан өз жеріне қуып тығады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/245.wav,сондықтан да бәлен ғасырдан бері қытай богдахандары біздің жерімізге ең болмаса бір қаласын тұрғыза алмай келе жатқан жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/246.wav,әрине қытай шабуылы үйреншікті ауру бұл оларға да бізге де үйреншікті әдет әрине бұның бәрі күші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/247.wav,әйтпесе қазақты аяйын деп отырған қытай богдахандары жоқ құлжа қашқарға аттанамыз деп күні бұрын дабыл қағып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/248.wav,расымен бұ жолы да олардікі құр байбалам ба жоқ бұ жолы құр қорқыту емес тәрізді моғолстанның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/249.wav,моғолстанның шығыс жағын билейтін моғол хандары мен солтүстік жағын басқаратын жағатай ұрпақтарының арасындағы өзара алауыздықтың аса бір қатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/25.wav,бір апта өткеннен кейін мыңдаған салмен сау-саламат сейхун дариясының оңтүстік жағасына жүзіп шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/250.wav,ел басқаратын хандар арасында бірлік жоқ кезде сырттағы жау әдеттегісінен анағұрлым қауіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/26.wav,су киімдерін кептіріп тынығып жатқандарында үш күн бұрын осы арадан жәнібек пен керейге қосыламыз деп андижан маңайындағы қазақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/27.wav,хан қашқан елдің соңынан түре қуып қырып тастауға әскеріне атқа қонуға бұйрық берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/28.wav,жақсылық та жамандық та саудаға түскен шіркін қу заман жүз қызыл нарға самарқанттың бар қазынасын арттырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/29.wav,ал бұл керуенде жүз нарға тиелген алтын ыдыс парша манат шағи дүрия қамқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/3.wav,жорық дабылына үйренген тарланкөк арқырай кісінеп қоя берді көп кешікпей серіктері де жетті ол қазір алай-түлей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/30.wav,қос анары жаңа пісіп келе жатқан алмадай қап-қатты үлкен қарақат көздері қолға түскен құралайдың көзіндей жаудыраған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/31.wav,сол күні түнде күміс бағаналы көк жібек шатырдың ішінде әлі тұғырынан тая қоймаған кәрі көкжал он үш жасар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/32.wav,кешеден бері ғибадат-сұлтан-бегімді көргеннен бүкіл денесін билеп кеткен қызуын баса алмаған әбілқайыр енді көңілі бір саябырлап қалың қолына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/33.wav,бірақ жіберілген ертөлелерден қашқан көш түнде сейхун дариядан кейін қараталға қарай өтіп кеткенін естіді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/34.wav,кешегі салдарды суға ағызып жіберген хан қайтадан бір жеті сал тоқытып кейін шегінгенше қыруар ел мекендеріне жетіп бекініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/35.wav,үргенішке туымды тігіп әбден күшейіп алып моғолстанды шапсам әр жерге бір көшіп жүрген қазақтың қаңғыған рулары қайда кетер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/36.wav,ол әбусейіттің үлкен бәйбішесінен туған ғибадат-сұлтан-бегім еді әбілқайыр қашқан елдің көшін шабуды ертеңге қалдырды деп ойлап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/37.wav,бір түннің қызығына хан ордасының болашағын айырбастаған қатесін ол бұ жолы аңғармады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/38.wav,өйткені осы қалың көшті көкше теңізге құятын қаратал өзеніне бастап бара жатқан қазақ елінің болашақ ұлы ханы жәнібектің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/39.wav,әбілқайырға бір түнде түсетін жеңіс артынан барып оның балаларына отыз жылдық күйреуге айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/4.wav,отыз жыл хан болсам да осы мезгілге дейін өзіме керек адамды таңдай білмеймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/40.wav,хан қалың қолымен құмайтты сорлы сұрғылт даланы басып үш күннен кейін жейхун дарияның сол жақ жағасына жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/41.wav,бұрын отызға толмай тұрған шағында ол қан-жоса қырғыннан кейін екі аптаның ішінде үргенішті алған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/42.wav,тек жиырма жыл өткеннен кейін бұл қатенің ауыртпалығын балалары көтерді шаһарға көк орданың көкшіл жібек туын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/43.wav,орда-базардан хан ордасын мүлдем көшіруді ол кезде ойлаған жоқ еді үргеніштің жазық даласында алтын айлы көк ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/44.wav,стамбул пекин рум мәскеуден шеберлер алдырып ақ тастардан күйдірген қызыл кірпіштерден хан сарайларын тұрғызған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/45.wav,әйтсе де жат жерді ұзақ қоныс ете алмаған енді амал жоқ атының басын кейін бұруға тура ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/46.wav,бұ жолы әбілқайырдың көздеген ескі қонысы сығанақ болды әбілқайырдың сырты бүтін іші түтін еді бет келбеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/47.wav,жәнібек пен керейдің және оларға ерген рулардың ішіне қан қатқанына ашу араздықтың оңайшылықпен тарқай қоймайтынына анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/48.wav,бүйтіп атадан балаға мирас қалар жаулыққа шыдамас өйтуге батылдары бармас деп көңілін жұбатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/49.wav,бөлінген күнде де адымы кең болмас қайта оралар деген енді міне олар біржолата оралмай келмеске кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/5.wav,әлгі жігітпен ғой тіл тапсам әскеріме қандай қолбасшы болар еді сондай адамдармен ғана әлемді бағындыра аласың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/50.wav,жорық кезінде аздап басылған ыза сығанаққа келгеннен кейін қайта өршіді туын тігісімен әбілқайыр шыдай алмады бас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/51.wav,уылжыған ақ тотының аппақ төсінен шөлі қана тояттанды әлдеқайда көше қуалай ұзап барып мүлде өшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/52.wav,сыртта бір құлтекінің аузынан екінші құлтекінің аузына көшкен әскербасы бахтияр сұлтанды алдияр тақсыр шақырып жатырдеген дауыс бірте-бірте әлсіреп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/53.wav,көп ұзамай-ақ хан сарайына қыран қабақ нар денелі апай төс орта жастан асқан бас әскербасы бахтияр сұлтан келіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/54.wav,жақсылық хабармен шақырылмағанын біліп еді бірақ әміршісінің қанын ішіне тарта сұрланып алған түрін көргенде көп сұмдықты басынан кешкен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/55.wav,деді әбілқайыр үй тола отырған батыр сұлтандарға сүзіле қарап дегенмен сыр бермеді ханның оң жағынан кеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/56.wav,бүкіл дәшті қыпшақты билеген жошының тұсында елдің бір бөлігі ханнан безіп түп көтеріле көшу деген болушы ма еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/57.wav,бахтияр баһадур деді әбілқайыр күн нұрынан жаратылған қасиетті бабам сайыпқыран шыңғысханды ауызға алмай-ақ қояйын жоқ алдияр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/58.wav,ал сол жошының атының тұяғы тиген жерге мен де тегіс билік жүргіздім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/59.wav,дәшті қыпшақты дүрілдетіп қайтадан ел қатарына қосқанда мен тек күшіме өз ақылыма ғана сүйенгем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/6.wav,хан батырлығының куәсі етіп нөкерлері жолбарыс пен арлан қасқырлардың терісін сойып алып алдарына бөктеріп кейін қайтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/60.wav,иә алдияр қияға тек қыран бүркіт қана жете алады деді әккі әскербасы мұндай сәтте хан иесінің мақтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/61.wav,жошы әкесі шыңғыстың арқасында жетіп еді ғой ол билікке бірақ қыранға да серік керек деді әбілқайыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/62.wav,хан айтайын деген сөзін бүгіп қалды соның арқасы болуы керек қарамағымдағы елімнің тең жартысынан айрылдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/63.wav,жошы бабамыз жанына кімді ертерін білген сол себептен де жеңілмей келген ал мен әбілқайыр ашуға булығып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/64.wav,бахтияр сұлтанда да үн жоқ орданың ішінде шыбынның ызыңы естілердей ауыр тыныштық орнады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/65.wav,ақыры үнсіздікті әбілқайырдың өзі бұзды өлім деді бахтияр даусын қатты шығаруға қорыққандай күбір етіп сол-ақ екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/66.wav,айтарын айтып қалғанмен бәрі де өз сөздерінен өздері қорыққандай жамырай барып қалт тынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/67.wav,ордада тұрған жұрт бірауыздан ду ете түсті өлім алдияр өлімнен басқа кесім болмауға тиіс өлім үкімдеріңе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/68.wav,жаудың қорғанын қырып қалғанын құлақ кесті құл етіп өз деңгейіме бас ұрғызбасам әбілқайыр атым құрысын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/69.wav,қанша ашуланса да дауыс көтермейтін әбілқайырдың мұншама ерен сөйлеуінің себебі ызадан екенін жұрт бірден ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/7.wav,тек нөкерлері ханның жеңісті екенін күні бұрын бар әлемге дабырлата білдіріп сырнай-кернейлерін барылдата тартып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/70.wav,оны орындау өздеріңе жүктеледі қарсыласып ешкім тіл қатпады бұйрықты беру оңай да оның орындалуы қиын мұны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/71.wav,егер қарауында қалған елдің бас көтерер қару ұстар ер-азаматтары түбімен қопарыла аттанса әлі орналасып болмаған керей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/72.wav,мен жәнібек көшін талқан етіп шауып ел-жұртын шулатып алдына сап малша айдап қайту оған мүмкін-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/73.wav,елдің елеңдеп отырған уағы бір күннің ішінде әскер жиып алу әбден мүмкін іс еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/74.wav,басқаны былай қойғанда хан ордасының төңірегінде отырған әбілқайырға әбден берілген сенімді деген сарбаздың өзі қаншама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/75.wav,бас әскербасы бахтияр хабаршы шапқыншыларды аттандырып болысымен осы өз қарауындағы сарбаздарды жорыққа қамдауға кіріспек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/76.wav,үргеніштен қайтқалы жамбастарың сарғайып аз жатқан жоқсыңдар деді ол ордаға өңшең жақсылардыңтегіннен-тегін жиналмағанын аңдап әлдебір сұмдықты күтіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/77.wav,әсіресе бұ жолы сөйтсе де тәуекел деп ойлаған қылыштарың да қынабында жатып қалып тот басуға айналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/78.wav,құдай тілеулеріңді берді олжаға да қарық боларсыңдар уә пәлі деді бір жас сарбаз ыржалақтап қынабынан қылышын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/79.wav,бұл жолғы жау басы шоқты қалмақ та жылмағай жүзді шүршіт те емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/8.wav,қап қап әбілқайырда әлі үн жоқ сол қабағын қарс жапқан қалпында шатырларына таяғандарында ғана әбілқайыр қасындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/80.wav,әйткенмен қалған жұрт бұл құсап алақайлап кеткен жоқ сөздің артын тосып тұр алынуы оңай жау ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/81.wav,әскербасы көп ішінен күңк ете түскен дауысты құлағы шалып қалса да құр доңайбат жасаумен болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/82.wav,қашқан жауға қатын ер деді ол сөзін қайталап жан-жағына көз тастап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/83.wav,тентек жәнібек пен ақылынан адаса бастаған керейді ат құйрығына байлап ал оларға еріп ханымыздың қасиетті ордасынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/84.wav,ой-дой ал сендер сайыпқыран ерлер емессіңдер ме сайыпқырандық қолдан келсе бұл мана алғаш үн шығарған кісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/85.wav,жасы отыз бес-қырықтардағы көк көз сары жігіт орысбай болатын шаруадан босай алсам жақсы ғой менде сылтауратар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/86.wav,бұл сөзді айтқан бетінде қылыш таңбасы бар елулер шамасындағы кәрі жауынгер қоқыш деген еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/87.wav,бұл сапарға қинамасаңыз бар өмірін әбілқайыр есігінде өткізген кедей төлеңгіт сол-ақ екен күңкіл-сүңкіл көбейіп кетті шаруа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/88.wav,мал бар бала-шаға бар уақыттың өзінің тар боп тұрғанын көрмеймісіз тоқтат өңшең шуылдақ әскербасы ақырып жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/89.wav,бұрын соғыс көрмеп пе едіңдер жорық көрмеп пе едіңдер сонда үйде шаруам қалды қатыным қалды деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/9.wav,егер мен жоқ жерде батыр саян мен менің қызым гүлбаһрам-патшайым қолдарыңа түсе қалса деді өзгелерге естіртпей менің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/90.wav,әлде ел шетінде шұбырып көшіп жүрген аз ғана тобырдан қорқамысыңдар атаға тартпай туған өңшең су жүрек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/91.wav,тақсыр деді орысбай иығын қомданып алға шығыңқырап әрине біліп сезіп отырсыз шаруа дегеніміз тілге тиек қана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/92.wav,шынымды айтсам мен жазықсыздан-жазықсыз өз бауырларыма қарсы қылыш көтеріп адам алдында бір құдай алдында екі күнәкар болғым келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/93.wav,онсыз да төгілген қан аз емес дәрежең кем демесең мен де ата мен анадан туған ұлмын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/94.wav,ешкімнің де басыбайлы құлы емеспін өз еркім өзімде бұл жорыққа бара алмаймын қинамаңыз мырза тақсыр-ау ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/95.wav,хан мен сұлтандар жанжалдасты деп екі ортада шаруа неге қырылуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/96.wav,әй қоқыш әй такежан әй күйгенбай деді әскербасы қарашы халықтың мына райын аңдаған соң әбілқайырдың басыбайлы төлеңгіттерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/97.wav,хан иемнің бауырында өскен күшік еме пе едіңдер дәмін ақтамай құдайды ұмытқандарың қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/98.wav,өзара жауласудың қанша қажеті бар жұрт дабырласып дүрлігісіп кетті топ ішінен біреудің кеңкілдеп күлген даусы естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/521+/99.wav,бірақ төлеңгіттердің көбі не айтарын білмей тосылып қалған еді көп атынан қоқыш сөз алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/1.wav,ақсақ темір ұрпағы мен жағатай ұлысының хандары бабалары өлгеннен бері жан аяспас қас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/10.wav,еліне сырттан келер жаудың қаупі бір бөлек те өз ішінен шыққан жаудың қаупі басқаша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/100.wav,хан сүреде тұрған гауһар тас орнатылған алтын тәжін киді де қолына асыл тастардан безелген күміс асасын ұстап кеңес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/101.wav,бас найп қастек би мен ауыз үйде күтіп тұрған басқа паруалар үн-түнсіз соңынан ере берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/102.wav,хан кеңес сарайына кіріп келгенде үйдегі әмір сұлтан бек хакімдер тегіс түрегеліп иіліп сәлем берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/103.wav,мір мұхамед хан ше да арсыңдар ма бек-задалар деп хан есік алдында сәл кідірді барсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/104.wav,құп келіпсіздер асыл бауырлар деді хан төрдегі өз орнына бара жатып отырыңыздар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/105.wav,хан алтын зерлі барқытпен безенген кеңес сарайының төргі жағындағы күміс сәкіге барып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/106.wav,деп үйдегілер басын бұрынғыдан да ие түсті хан отырғаннан кейін өзге жұрт та дәрежесіне қарай орналаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/107.wav,үй іші толған ақ сәлделі көк шапанды көк сәлделі ақ шапанды софы хакім әмір даруғалар мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/108.wav,күміс алтын кіселі кең қоныш етікті бұлғын тымақты сусар бөрікті дулат үйсін жалайыр найман билерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/109.wav,жағатай ордасында маймене майсары дәстүрі жоқ хан жеке отырады одан төмендеу тек бас наип қана орналасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/11.wav,жұныс сұлтанның әбусейіт әскерімен исан-бұғыға қарсы шығуы әкесінің тағы үшін күресуі жағатай ұрпақтарын екіге бөлу еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/110.wav,алдыңғы жағында ханға жақын қашқар ақсу тұрфан жаңғы секілді үлкен әмірліктің хакімдері олардан сәл кейініректеу моғолстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/111.wav,хандығының тірегі үйсін жалайыр дулат найман керей қаңлы тәрізді қазақ руларының белгілі ру бастықтары билері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/112.wav,батырлары бұлардан соң барып шолақ қорған жаркент тәрізді шет қалалардың әкімдері діни адамдар софы ишан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/113.wav,ол моғолстанның солтүстігінен ойрат күншығысынан қытай оңтүстігінен әбусейіт пен жұныс сұлтанның шабуылға шықпақ боп жатқанын айта келіп хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/114.wav,бірінші айтарым деді ол бүкіл моғолстан боп әскер жинап жауға қарсы шығамыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/115.wav,аяғымен жайпай аттап ерсілі-қарсылы жүре бастады шаһарына қайта көшіреміз бе соны шешіңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/116.wav,екінші айтарым қазіргі жағдайда моғолстан мединесін бекінісі нашар алмалыққа қалдырамыз ба әлде жау қолы оңай жете алмас ақсу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/117.wav,түскелі тұрған ауыртпалық иықтарынан жаншып жібергендей үйде отырғандар мықшия жерге қарай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/118.wav,өзге жұрт өзінің шен-шекпеніне қарай орын алады исан-бұғы бірден сөзге кірісті осыны шешіңдер бәрінде де үн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/119.wav,уайс ханнан бері әрқайсысы өзіне жеке отау тігіп бүкіл моғолстанды талан-тараж етіп меншіктеніп алған моғол әмірлері енді қалың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/12.wav,өйтпеске амалы жоқ мұндайда отаным елім деп ұран салу да қиын ал жалғанда үйіңнен өрт шыққаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/120.wav,егер бастары қосылмаса бүкіл хандықтарынан айрылатыны бұл сәтте ешқайсының жанын күйдірер емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/121.wav,бұлар түбі әскер жиналатын болса қайтсем өз ұлысымды өз қаламды күшті қалпында сақтаймын қайтсем кісіні аз берем әскерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/122.wav,ал өз қаламды өз ұлысымды жеке қорғаймын десем одан қандай зиян көремін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/123.wav,жұныс пен әбусейітке қарсыласуға күшім жетпей-ақ қойсын уайстың қай баласына бағынсам да маған бәрібір емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/124.wav,қытай мен ойраттан бәлендей қауіптің дәл бүгінгі күні жоқ екенін бұлар да жақсы біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/125.wav,осы себептен ортақ өгізден оңаша бұзау артықдеп әдеттеніп қалған моғол әмірлері әлі үн-түнсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/126.wav,мүмкін жауласпай-ақ жұныс жағына шыға салғаным тиімді болар өйткені оларға қарсы қазақтың жауынгер рулары тұр ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/127.wav,исан-бұғы түбі өздері оралар деп моғол әмірлерін беттеріне қоя берген қатесін енді ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/128.wav,ел бірлігі деген ұғым сол елді басқаратын сұлтан хакім әмір би батырлар бірлігі деген ұғым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/129.wav,жиырма бес жыл хан асасы қолында тұрғанда бірігуге көнбеген әмірлерді неге түйреп-түйреп тастамаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/13.wav,өрт шығатыны тағы белгілі исан-бұғының мазасын алған осы ойлар еді ол бүгін құмсағаттың үшінші аударылуына хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/130.wav,енді міне қиын кезең туып еді артына қарай жүзген шаян тәрізді біреуі алға шығатын емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/131.wav,бұны бабасы шыңғысхан өзінің атақты ясысында жақсы айтқан сол шыңғыстың ақылын неге алмаған мұндай жұртпен моғолстанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/132.wav,хан ием деді ол сәл ашулы үнмен тыныштықты бұзып айтқан сөзіңіз мына пенделеріңізге әзірейілдің гүрзісіндей қатты тиіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/133.wav,жұрт үні жуырда шықпаған соң мір сейтәлі әмір қабағын шытты ақылға салуға аз уақыт мұршат беріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/134.wav,дәл осы сәтте үйге қияқ мұртты шоқша сақалды ұйғырша киінген дәйекші кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/135.wav,болсын хан ием теріскей жақтан шабарман келіп тұр асығыспын дейді түнімен тұтғақ бастығы сізге жібермепті айтары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/136.wav,үйге ассалаумағалейкомдеп басын иіп тобылғы қамшысын кеудесіне ұстап қоңыр жүзін жел сорған қаба сақалды түйе жүн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/137.wav,ол сәлем беріп есік алдында ханға кішіпейілдік ишарат көрсетіп бір тізерлеп отыра қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/138.wav,жоқ хабарым хан кеңесінің де құлағына жетсе екен дейді кірсін шаң шалған жүзінен алыстан келген жолаушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/139.wav,қай рудансың деді хан ананың сәлемін алып болғаннан кейін дулатпын жаңғы қаласының хакімі сүйіндік мырзаның шабарманымын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/14.wav,сол хан кеңесі жиналғанша жанын қоярға жер таппады нөкерлерін ертіп көне алмалыққа барды алтын емелден әкелінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/140.wav,байтақ жеріңіздің теріскей шетіне барақ хан мен болат сұлтанның балалары жәнібек пен керей ерткен қалың ел келіп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/141.wav,сөйле не айтайын деп едің дені арғын уақ найман керей аздаған қоңырат алшын да бар әбілқайыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/142.wav,керек қаржы-қаражатты аз төлеймін деп толғануда төте жолмен сіздің мединеңізге келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/143.wav,жәнібек пен керей сұлтан өзге жұртын талас өзенінің арғы бетіне қалдырып өздері бес жүз сойылды салт атты нөкерлерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/144.wav,хан көзінде кенет қуаныш ұшқыны жарқ етіп тұтанды да сол сәтте ғайып болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/145.wav,қоныс сұрайды мен күні бұрын хабар бергелі жеттім жәнібек пен керей сұлтан қай мезгілдерде жетер екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/146.wav,алды келіп өзеннің кең алқабында қазан көтеріп жатқанда көштерінің соңы түйелерінің қомын алып та үлгерген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/147.wav,оның үстіне жан-жақтағы қазақ жерінен тіпті алыстағы ауылдардан соңдарынан іздеп келіп қосылып жатқан елде есеп жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/148.wav,сірә әбілқайыр хан шеңбері сорлы халықтың жан етін жұлып алуға айналған болуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/149.wav,шабарман хан алдында хандардың халыққа істеген қиянатын тәптіштеудің үлкен қылмыс екенін тез ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/15.wav,бірақ көңіл тұманы бірде-бір селт етпеген тұнған желімдей жан сезіміне жабысып алып тұрған да қойған бұдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/150.wav,әрі кетсе ертең күн шыға өздері қанша жұрт қыруар ел исан-бұғының қабағы қарс жабыла қалды қарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/151.wav,қарапайым адамның тілі тым ұзын болса хан әмірі қалай қысқарта қоятынын бұрыннан да білетін шабарман тым қысылып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/152.wav,кешіріңіз хан ием деді ол тағы басын төмен иіп екі қолын кеудесіне қойып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/153.wav,сүйіндік хакім бүкіл моғолстан халқының қамқоры әділетті исан-бұғы ханға дәшті қыпшақтың көп руларының көшу себебі әбілқайыр ханның қиянатынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/154.wav,бірақ өзін ел қамқорыдеген сөз құлағына жылы тиген исан-бұғы қабағын қайта ашып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/155.wav,шабарманның қулығын ұққан кей хакім әмірлер кекете езу тартты жақсы қонақ үйге барып тынық хакім сүйіндікке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/156.wav,далаға шығып уфдеп демін алды аңдамай сөйлеген ауырмай өледідеген міне осы егер басыңды аман алып жүргің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/157.wav,шабарманның исан-бұғыға қыруар ел оның үстіне жан-жақтарынан көшіп келіп қосылып жатқан жұрт та ығы-жығыдегені бірде-бір жалған емес еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/158.wav,бірақ сол сәтте жол тауып кетті ақсақал батыр билерін жинап кеңес құрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/159.wav,жәнібек пен керей қаракеңгір мен сарыкеңгірді кейін тастап қарақұмнан үш күнде жедел көшіп өткен соң соңдарынан ерген елдердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/16.wav,бату ұрпақтары алтын орда тағынан айырылғаннан бері қазақ рулары жағатай хандарына достық ілтифат көрсетіп баққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/160.wav,тым ақылси берме барар жеріміз алыс және жат жер ағайын жоқ болсаң бере алмайды бар болсаң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/161.wav,моғолстан елі бізді қалай қабылдайтыны белгісіз сондықтан түйенің қомын аттың жалын алдырмай ағайынға сорлылығымызды көрсетпей жетелік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/162.wav,күшті екенімізді көрсе сыйлар күшсіз екенімізді көрсе аяр кет кейіндей қоймас туыстығымызды қимас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/163.wav,осы күннен бастап сыңсыған қалың ел малдың күйіне қарай асықпай көшіп отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/164.wav,бір аптадай өткен шақта жәнібек пен керей өздерінің он бес ұл жеті немере көптеген аға-інілерін жинаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/165.wav,жәнібек жолай қызыл жыңғылданөтіп бара жатқанда жігіттеріне кестіріп алған жуандығы қамшы сабындай бір құшақ қызыл күрең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/166.wav,деп шешкен алдарыңдағы тобылғыдан бір-бірден алыңдар деген аналар алған енді сындырыңдар деген аналар қолдарындағы тобылғыларын шытыр-шытыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/167.wav,енді үшеуден алып сындырыңдар деген жәнібек енді бесеуден алып сындырыңдар деген жәнібек сұлтан аналар бес-бестен тобылғыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/168.wav,тізелеріне де салған табандарына да салған маңдайларынан сорғалап тер де аққан әйтеуір қиналып барып балуан тұлғалы қос арлан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/169.wav,енді сегізден алып сындырып көріңдер деген жәнібек әдік пен бұрындық тобылғыны сегізден алған енді оннан алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/17.wav,бірі жағатай моғол хандарына қазақтың үйсін жалайыр найман керей қаңлы секілді басты руларымен тізе қосып үнемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/170.wav,сындыра алмайтындарын білсе де әдік пен бұрындық тобылғыны оннан алған сындырмақ боп әрі-бері мықшыңдап көрген жәнібек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/171.wav,міне ел бірлігі деген осы деп сөзін бастаған жалғыз адамды жау алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/172.wav,егер екі қолдың он саусағындай қазақтың бар рулары қос жұдырық боп түйілсе қандай жауына болса да қауіпті күш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/173.wav,жәнібек пен керейдің өзге балаларынан жасы үлкен және өзін өзгелеріне қарағанда еркіндеу ұстайтын ұр да жық мінезі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/174.wav,ал көп біріксе ешкім де жеңе алмайды көп қорқытады терең батырады басқа рулар қайда қалады деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/175.wav,мысалы найзасының ұшы алтын алшын алыстағы ағайын өзі шешсін өз тағдырын еш уақытта да хан мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/176.wav,орда шаңырағын халық көтерген қазақ елі егін еккен отырықшы жұрт емес бар шаруашылығы мал өсіру мұндай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/177.wav,жәнібектің ойы ісін сәтті ету үшін осы қара халықты өз жағына көбірек тарту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/178.wav,олардың көсемдері батыр билері болғанменен дені жай шаруа кедейлер қазір ол соның жолын іздеп отыр жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/179.wav,сонда борышымыз не болмақ жәнібек бұрындыққа ойлана қарады түсінсең борышыңды өзің айт тісі шыққан балаға шайнап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/18.wav,екіншісі жағатай моғол хандары да қазақ рулары тәрізді көбінесе көшпелі өмір сүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/180.wav,тұңғышының ойланбай айтқан сөзінен намыстанып қалса да оның тез шамданатын мінезін еске алып сөзге сараң керей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/181.wav,білмеймін деді бұрындық бізге ергісі келмейтін руларды шабамыз ба қайтеміз ұлым ел шабуға асықпа дей салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/182.wav,тіл ұшына келіп тұрған айтары болса да осы дәстүрден шыға алмай жәнібектің ортаншы ұлы қасым сұлтан төмен қарап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/183.wav,өзгелеріңде қандай ой бар деді жәнібек аға тұрғанда іні сөйлеу сөкет іс қазақ дәстүрінде қасымжан сен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/184.wav,иә көке рұқсат етсеңіз бірер ауыз кеңесімді мен де берейін деп едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/185.wav,өзіміз әне шабыламыз міне шабыламыз деп келе жатып біреуді шабамыз деуіміз ағаттық болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/186.wav,деді жәнібек баласының сөйлегісі келіп отырғанын сезіп айт рұқсат және көке өзіңіз айттыңыз ғой ағайын күшіңді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/187.wav,сөйлесем біз моғолстан мен түркістан шекарасына қашқан ел тәрізді емес көшкен ел тәрізді болып баруымыз керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/188.wav,және қалай болса солай шұбыра көшкен ел екенімізді емес дос болса дос бола алатын қас болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/189.wav,қазір осы отырғандарымыздың ес білетіндеріміз сойыл соғып сөз сөйлей алатындарымыз қасымызға бес-алты қазақтың ер жігіттерін ертіп ермей қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/19.wav,қабырғасынан шығып әлсін-әлсін жан-жақтағы елге ауыз сала берген қорқыта алатын елдерді жаулап алудан басталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/190.wav,бізге еріңдер бірігіп ел болып қазақтың ақ ордасының туын қайта көтерелікдеуіміз орынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/191.wav,сөйле сөйле ерген жұрт ерер ермеген жұрт ойға қалар жәнібек жасөспірім ұлының сөзін бірден іліп әкетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/192.wav,дұрыс айтасың балам деді ол іштей түбі қасымнан ұлы адам шығар деген бұрынғы үмітінің бұ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/193.wav,жолы бір дерек тастағанына қуанып біздің бүгінгі аттанысымыз құр әбілқайырға өкпелеуден туған аттаныс емес бұдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/194.wav,жүз жыл бұрын бабамыз орысхан тіккен ақ орданы қайта тұрғызып қазақ деген жеке ел болу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/195.wav,ал орысхан бабамыздың ақ туын тігетін бізде екі-ақ жер бар бірі алтын орда жұрты еділ мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/196.wav,бірақ ол жақтың жері малға жайлы болса да елі бізге жайлы емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/197.wav,бұған еділ мен жайыққа бізді жолатқысы келмейтін қасым сұлтанды темір биді қос ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/198.wav,әрине ар жағындағы орыс жұртына арқа сүйеп көрер едік бірақ ол жұрттың өзі де қазір әбден қанаттанып жетпеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/199.wav,түкпірінде қазан хандығы мен түркияға көз тіккен қырым сұлтандары бар олар кімді ел еткізеді бұл ара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/2.wav,әйтсе де исан-бұғының құтын қашырып тұрған бұл жәйт емес басқа бұл қастық әсіресе самарқант тағына әбусейіт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/20.wav,ал ақсақ темір мен көк орда хандарының басқа жұртқа үстемдіктерін жүргізу әрекеттері өздеріне қорқыныш тудыратын елдерден емес өздері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/200.wav,ар жағында үйсін жалайыр дулат қоңырат қаңлы мен найманның керейдің біраз елі жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/201.wav,бұ жақта да аздаған арғын қыпшақ бар сығанақ бұл күнде әбілқайырдың қолында түбін көрерміз ал әзірге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/202.wav,ағайын сыйласын десек ол араға біз ел болып баруымыз керек қасым баһадур жөн айтады соңымыздан жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/203.wav,солардың айтуымен әбілқайырға наразы біраз рулар моғолстан жеріне көшіп бара жатқан қалың көшке келіп қосылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/204.wav,әбілқайыр әскерінің сейхун дарияның арғы бетіндегі көрген көш орны да шабарманның айтқан талас өзенінің бергі бетіндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/205.wav,қонып жатқан қалың ел де бәрі бір осы жәнібек пен керейге келіп қосылып жатқан қазақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/206.wav,шабарман шығысымен исан-бұғы хан кеңесін таратты да мір мұхамед-шайх мір сейтәлі әмірлерімен бас найыбы үйсін қастек бимен өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/207.wav,қазақ руларының моғолстан шекарасына көшіп келуі егер оларды моғолстан жерінің шетіндегі шу сарысу өзендерінің бойы мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/208.wav,талас өзенінің арғы бетіне орналастырса өздерін әбілқайыр мен ақсақ темір хандықтарының шабуылынан қорғайтын қалқан жасайтындарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/209.wav,онда ісіміздің игілікті болуы хақ деген жәнібек пен керей балалары жан-жаққа тараған және қазақтардың күштерін қытай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/21.wav,бұл екі жағдайдан туған мал қамы кейде жер қамына айналып амалсыз бірлесулеріне мәжбүр еткен осы екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/210.wav,ақ орда хандарының ұрпақтарын олармен бірге келген қазақтың басты руларының игі жақсыларын құшағын жайып қарсы алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/211.wav,жәнібек пен керей моғолстан ханымен бір ай бірге болып бір ыдыстан ас ішісіп бір ауыздан сөз шығарысып тату-тәтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/212.wav,исан-бұғы көшіп келген қазақ руларына бүкіл шу сарысу талас бадам өзендерінің бойы мен қозыбас қаратаудың моғолстанға қарайтын теріскей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/213.wav,исан-бұғы жәнібек пен керейдің алдынан ат шаптырды бұл қоныстың шеті қаратал өзенімен әбілқайыр қарамағындағы түркістан өлкесімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/214.wav,жақсылыққа жақсылық осыншама қоныс алған қазақ рулары екі елдің бірдей жауы моғолстанды шабуға дайындалып жатқан қытай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/215.wav,түпкі арманымыз қазақ хандығын құрып ел болу ғой біздің қорған екенімізді қытай ойратпен шекаралас қазақ рулары біле берсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/216.wav,күшіміздің мол екеніне көздері жетсе өздерінің де бізге тез қосылуларына себеп болардеп ойлады олар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/217.wav,жәнібек пен керей исан-бұғының шартын қабыл етті жәнібек пен керей нөкерлерін ертіп күтіп отырған жұртына қайтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/218.wav,қос сұлтанның бұйрығы бойынша көшіп келген ел ру-ру боп адамының малының санына қарай өздеріне берілген жерге орналаса бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/219.wav,бір ай өткеннен кейін кілең майданға салар бөрте жүйрік мінген бес жүз арқаның батыр жігіттерін басқарған әдікті қытай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/22.wav,ақсақ темір де өзінің алтын ордаға қарсы жорығында ең алдымен жолай қазақтың алғашқы ханы алашаның балалары мәмет пен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/220.wav,тағы бір ай өткенде екінші ұлы соңынан ерлігімен қазақ аузында аңызға айналған қамбар батырды бес жүз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/221.wav,кілең қайың сойыл ұстаған салт атты жауынгерімен тарбағатай тауын жайлаған керей найманды ойрат қонтайшысы амансанджидан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/222.wav,қос сұлтан өздері енді шу сарысу қаратал бадам талас өзендерінің бойына жайғасқан елдерін басқару әрекетіне кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/223.wav,осы кезде жұныстың аулына күншығыс қашқардың ханы жағатай ұрпағы сант-сұлтаннан туған әбдірашит сұлтан келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/224.wav,ол бір көргеннен жұныстың кіші қызы ерке шора нигер-сұлтан-бегімге ғашық болып сұлу қызын тоқалдыққа сұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/225.wav,нигер-сұлтан-бегім әкесіне анаған күйеуге шықпақ түгіл жанынан жүруге адам жеркенердеп жауап берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/226.wav,әбдірашит қызға кісі салды ерке шора нигер-сұлтан-бегім құда түспек жігітті өзі іздеп келді қыз жауабын естіген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/227.wav,бәлем осы сөзіңді ұмытпа түбі бүкіл малымды саған төксем де мес қарнымның астына бір салармындеп ашуланып жүріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/228.wav,әбдірашит сөзін естіген сұлу нигер-сұлтан-бегім сенің астыңа түскенше өлгенім артықдеп күліп қала береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/229.wav,не еру-ермеуін білмей отырған жұртқа тарауымыз абзал адамның түсіне кірмейтін ғажайыптар болып жататынын қайдан білсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/23.wav,бертін келе қыз алып қыз берісіп кеткен ақсақ темір ұрпақтары мен дәшті қыпшақ ханы әбілқайырдың саясаты екеуара бірігіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/230.wav,өмірдің есігін әлі дұрыс ашып көрмеген жас сұлу бұл жалғанда тек өлі жандар ғана кездеспейтінін өмір деген сұрқияда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/231.wav,қашқар ханының ұлы әбдірашит кеткеннен кейін жұнысты балаларымен бұқарда саяхаттап жүрген самарқанттың әміршісі әбусейіт қонаққа шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/232.wav,әдейі осы мезетті аңдып тұрғандай жәнібек ферғана өңірінде жатқан жұныстың үш мың жылқысын айдап әкелуге бір топ жігіттерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/233.wav,қасым тайлы-таяғына дейін қалдырмай ферғана өңірінде жайылып жатқан жұныстың жылқысын тегіс айдап әкетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/234.wav,жұныс азамат ұлдарын ертіп үлкен салтанатпен бұқарға аттанды бүкіл ауылдан жылқыны қуып барып алып қалар жан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/235.wav,бар жылқысынан айырылса әкесінің тақыр кедей болып қалатынын білетін саналы қыз тәуекел деп еркекше киініп қолына найза алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/236.wav,сонда атқа он бес жасар ерке-шора нигер-сұлтан-бегімнің өзі мінеді жылқы талас өзеніне таяған жерде нигер-сұлтан-бегім орағыта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/237.wav,жылқыны айдап келе жатқан қол алдарынан шыққан найза ұстаған жалғыз жігітті көріп садақпен тартып қалып жайратып кетудің орнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/238.wav,жау жылқысын алып көңілдері судай тасыған кілең жас қыршындар енді жігіттері тығылып қалып қыздарын жауға аттандыратын бұл неткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/239.wav,жақындай келіп олар жігіт дегендері еркекше киінген қыз екенін аңғарды деп күлкі етеді сонда қасым сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/24.wav,қазақтың көп рулары моғол жағатай ұлыстары жағына шығып кеткендіктен бұл рулар әбілқайыр хандығы мен самарқант әмірлігіне қас саналатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/240.wav,мен сұрасам жөніңді сен айтарсың жөн айтпасаң ізіңмен тез қайтарсың қай айғырдың үйірінен қашып шыққан мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/241.wav,дейді сонда қыз сөз тұрғыңнан сұлтаным қалдым біліп жан екенсің үйренген байтал мініп құлынымын жұныстың өңім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/242.wav,түсіме де көрмеген айғыр кіріп туғандарым кезінде бұқар кеткен жай оғындай жарқ еттің түскен көктен еркегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/243.wav,кәсібің бе сұлтаным әдет еткен сол жылқымның соңынан келдім іздеп әке үшін бар қорлыққа қызы төзбек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/244.wav,сонда қасым сұлтан айдап келе жатқан жылқысын тоқтатып су жағасына жібек шатыр тігіп нигер-сұлтан-бегімді көтеріп аттан түсіріп аппақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/245.wav,аппақ айлы түнде ақ шатырға төселген ақ кигіздің үстінде әлі жан сипап көрмеген қыздың ақ төсінен қасым сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/246.wav,ер өссе шер өшедідеген әке сөзін өсиет тұтқан ер көңіл батыр жігіт қыздың үш мың жылқысын қайтарып берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/247.wav,табалатпай қасына малын қайтар өз басымды кетсең де келемеждеп дейді ел өссе ер өседі бұдан өзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/248.wav,қасымның қылығына риза болған нигер-сұлтан-бегім ат үстінде тұрып жарылған жұмыртқа тәрізді құны түсіп кететінін айтып түндегі болған оқиғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/249.wav,қасым бұ жалғанда амал жоқ көп нәрсені құпия ұстауға тура келедідеп қыздың өтінішін орындауға уәдесін берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/25.wav,реті келсе оларды ел етіп біріктірмей бағынышты жағдайда ұстау үшін әлсін-әлсін шабуды саясат еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/250.wav,не қыз жоқ не олжа мал жоқ іштей күйінген жігіттер қасымға өкпелерін айта алмай қалжың-әзіл өлең шығарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/26.wav,осы саясат әсіресе соңғы кезде әбілқайыр мен оның күйеу баласы самарқанттың әмірі әбусейіттің кезінде өрши түскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/27.wav,бұл мезгілде моғолстан мен дәшті қыпшақтың ортасындағы бүкіл түркістан өлкесі әбілқайырдың қолында тұрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/28.wav,моғолстанға жаны қас әбусейіт әбілқайырдың арқасында осы өлкенің яссы сауран сайрам сығанақ секілді мединелеріне арқа сүйеуге толық мүмкіншілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/29.wav,оның үстіне әбусейіт жағатай ордасының ішіне суық қолын бөтен жолмен де кіргізуді ойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/3.wav,енді ол өзін-өзі бір ұлы сайыпқыран патша санап жан-жағына алабұртып қарай бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/30.wav,жұныс сұлтанның фарсы әйелінен туған қызы сұлтан-нигар-бегімді баласы омар-шейх мырзаға алып бермек-тін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/31.wav,исан-бұғының орнына өзінің туған құдасы жұныс сұлтанды отырғызу үшін әрине әбусейіт әскерін аямайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/32.wav,жұныстың күшеюі және оның әбусейіт жағында болуы самарқант әмірінің айбарының ұлғая түсуіне көп жәрдем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/33.wav,соңғы кездері әбусейіттің әбілқайырдан алыстауы ақсақ темір ұрпағы мен жағатай тұқымдарының тізе қоса бастауынан шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/34.wav,әбілқайырға самарқант әмірлігі құлақ сала берсе түбі ақсақ темір хандығынан дым да қалмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/35.wav,қасыңның досы да қасың мұнда тағы саясат бар семіздікті тек қой көтереді жоқ олай емес бұны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/36.wav,уайс ханның баласы жұныспен бірігіп моғолстанды алып түбі әбілқайырға қарсы темурлан хандығын күшейтпек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/37.wav,осыдан барып ол жанталасады ал өзге сұлтандарға не керек олар тек ұр-рит соқ соқ ұр-рит соқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/38.wav,тек сонда ғана моғолстанды алып күшеймек түгіл өз хандықтарын сақтап қалулары да бұлардың екіталай болар еді деп ойлайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/39.wav,әбілқайыр мен әбусейіт секілді екі азбан қошқар сүзіссе екен дейді моғолстан бір кезде қандай күшті тайпа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/4.wav,моғолстан жеріне де көз жіберіп бір-екі рет түркістан өлкесінің оңтүстік жағына да бас сұғып көрген бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/40.wav,батысындағы тоқай-темір ұрпағы астрахань хандарына күншығысындағы қытай богдахандарына солтүстігіндегі ойрат қонтайшыларына оңтүстігіндегі ақсақ темір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/41.wav,ал қазір ше қазір де жаралы жолбарыстай бір шабатын күші бар бірақ сол күші ұзаққа жетер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/42.wav,ай жетуі екіталай оны жаралаған сыртқы жаулары емес ішкі жаулары жете мен қарбанас хандарының өмір-бақи бітпес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/43.wav,моғолстанды ішінен жегі құрттай жеп әлсіретіп келе жатқан осы бірікпестік исан-бұғы тағы ойға шомды мұндай жағдайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/44.wav,ал бұдан отыз жыл бұрын бір мың төрт жүз жиырма сегізінші жылы әкелері атақты уайс хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/45.wav,өліп артында қалған ағайынды екі жігіт жұныс пен исан-бұғы моғолстан тағына таласар күн туа жаздағанында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/46.wav,екі көз бірін-бірі шұқымас үшін алла-тағала ортасына мұрын жаратыпты ешкім де тұрған жоқ қайта ағалы-інілі сұлтандарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/47.wav,әсіресе бұны бұрын уайс ханға бағынып келген моғол әмірлері істеді осы әмірлердің арқасында исан-бұғы жұныстан жағатай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/48.wav,бірақ артынан жастығы ма мастығы ма хан болғаннан кейін өзін хан тағына жеткізген осы әмірлерге қиянат істей бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/49.wav,ең алдымен бас наип етіп тұрфан қаласынан шыққан темір деген ұйғырды белгіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/5.wav,көк орда ханының жәрдемімен таққа отырғанын әбусейіт тез ұмытқан бұл жағдай самарқант әміршісін жағатай ұрпағына тіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/50.wav,бұл ұйғыр ханға жаға білді де өзгелердің қаққанда қанын соққанда сөлін шығарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/51.wav,мен сайбанның қанды балақ әмір сұлтандарына бой бермей келген оның басын шауып бүкіл денесін кескілеп өлтірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/52.wav,қарадан наип еткен хан ісіне наразы моғол әмірлері темірдің қорлығы әбден асқан кезде бір күні түнде жиналып кеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/53.wav,өзі қарадан туа әсіресе моғол әмірлеріне жайсыз тиді өздері де енді хан қарамағынан шығып жан-жаққа тарап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/54.wav,дулат руынан шыққан әмір мір кәрімберді моғолстан мен ферғана андижан шекарасына бекініс салып маңындағы мауреннахр диқандарын шабуға кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/55.wav,қоншы руынан шыққан мір хақберді бек ыссықкөл жағасындағы қой сойды деген аралға бекініс тұрғызып жүздеген қарақшы жігіттерімен түркістан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/56.wav,моғолдың шорас пен барын руларының әмірлері түбі бір елден шыққандары есіне түсіп уайс хан мен әкесі исан-тайшы сан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/57.wav,ал моғолдардың ең негізгі көп руы қоңшының бек әмірлері еш жаққа кетпегенмен де моғолстанның кең даласында бүліншілік ұйымдастырумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/58.wav,қалушы бұлғашы руларының әмірлері әбілқайыр қарамағына дәшті қыпшаққа көшті темір наиптың өлімінен шошып қалған исан-бұғының өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/59.wav,бірақ бұны бір кезде исан-бұғының әкесі уайс ханның күшімен қашқарды қолына алған сейтәлі әмір іле өзенінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/6.wav,жағатай моғол хандарымен күресетін бөтен жолын таба алмаған әбусейіт ақырында уайс хан балаларын бірін-біріне айдап салмақ болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/60.wav,толып жатқан әмірлер бектер хакімдер бір тайпы мемлекетті быт-шыт қып бөліп алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/61.wav,осы бүлінуден бастап моғолстан бір ханға бағынудан қалды тек ел шетіне жау келсе ғана бас қосатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/62.wav,исан-бұғы ақсуда әбден орнығып алғаннан кейін көп қол жинап хаджири есебі бойынша сегіз жүз елу бесінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/63.wav,исан-бұғы әскерін бетпе-бет келіп ұрыста тойтарып талас өзенінің бойындағы тараз-жаңғы қаласына дейін қуып салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/64.wav,аямай тонап қайтадан ақсуға қайтты алдыңғы жылы екінші рет исан-бұғы тағы мауреннахр жеріне аттанды исан-бұғы дәл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/65.wav,ондағысы қытай мен жоңғар қаупінен мединесі алыстау болсын дегені еді сөйтіп жүргенінде қауіп енді кенет оңтүстік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/66.wav,сырт естуіне қарағанда мір кәрімберді мір хақберді әмірлер жұныс сұлтанға барып қосылған тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/67.wav,өз жағында табжылмай жиені мір сейтәлі мен мір мұхамед-шейх әмірлер ғана қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/68.wav,бұ да исан-бұғының қобалжуын күшейте түсті қысқасын айтқанда исан-бұғы енді өз үйінде өрт шыққанын анық ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/69.wav,бұл қиындықтан құтылатын қандай жол бар мединесін қайтадан ақсуға көшіру керек пе одан не табады алмалыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/7.wav,жұныс сұлтан көп кешікпей яссы сауран сығанақ қалаларынан бері қарай шу талас өзендерін қуалай отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/70.wav,бірақ ақсуда мір мұхамед-шейх пен ар жағындағы қашқардағы жиені мір сейтәлі әмірлер бар емес пе исан-бұғының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/71.wav,бірақ бір әкеден туса да бір анадан тумаған өзі жұныспен қан майданда бетпе-бет бір кездеспей күні бұрын қашқаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/72.wav,жұныс осы моғолстаннан кеткелі жиырма жылдың ішінде исан-бұғыға қарсы екі рет қол жиып майданға шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/73.wav,әрине жете алады содан сескеніп жұныс атының басын кейін тартар да мүмкін бірақ екеуінде де жеңіліп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/74.wav,айқасқан ойраттардың қонтайшысы амансанджи жағына ауып кетті құда болып ақсақ темірдің алтын тағындағы әбусейіт отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/75.wav,жұныс жағында емей немене оны жақтап дәшті қыпшақтың айбынды ханы әбілқайырдың туған күйеу баласы жұнысқа ең жақын бел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/76.wav,бұл жолы да сөйтер әй оған сену қиын бұ жолы күш жұныс жағында сонда не істеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/77.wav,исан-бұғы екі қолын артына ұстап гүлі төгілген түгі екі елі жібек фарсының қырмызы қызыл кілемін көк шалғынды басқандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/78.wav,оның қалмақ қонтайшысынан жәрдем сұрасам қайтер еді деген үмітінің де сыры бар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/79.wav,жағатайдың бесінші буыны мұхамедтің шөбересі уайс сұлтан ер жеткен кезде моғолстан тағында әкесі мірәлі оғыланның інісі мір мұхамед ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/8.wav,ол иранда жүрген жұныс сұлтанды шақырған кеше осы әбусейіт ордасынан исан-бұғыға жасырын кісі келген алмалыққа аттанбақшы-мыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/80.wav,әлде торғауыттың қонтайшысы амансанджидың өзінен жәрдем сұраса ма екен мір мұхамед хан мен уайс сұлтанның арасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/81.wav,уайс сұлтан өзі секілді кілең от жүрек жігіттерді жинап алып моғолстанның шетінде қашқарияда біраз уақыт аламандық құрып жүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/82.wav,бұл кезде түркістанның хакімі ақсақ темірдің атақты серігінің бірі қыпшақтан шыққан сар-бұғы әмірдің баласы шайх-нұридин болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/83.wav,ол мір мұхамед ханмен өте араз еді шайх-нұридин әмір уайс сұлтанды құшағын жайып қарсы алды өзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/84.wav,шайх-нұридин әмір уайсқа әскери жәрдем беріп сан мәртебелі мір мұхамед ханға қарсы салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/85.wav,тек осы хан өз ажалынан өлгеннен кейін барып уайс бір мың төрт жүз жиырма бесінші жылы ғана моғолстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/86.wav,одан уайстың тұңғышы жұныс сұлтан туды бірақ оның хандық өмірі өте аз болды моғолстан тағын бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/87.wav,қашқар ханы қарахан ұрпағы сатуқ-бограның қолынан майданда қаза тапты бірақ осы аз өмірінде уайс хан көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/88.wav,ең алдымен ол мұсылман дініндегі елдермен жауласуды тоқтатты бар күшін қытай мен ойрат қонтайшыларымен күреске жұмсады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/89.wav,осы кездегі ойрат қонтайшысы исан-тайшымен майданда сан мәртебе кездесті қытай богдаханынан үнемі әскери жәрдем алып отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/9.wav,жайшылықта ел шетіне жау тигелі жатырдейтін хабарлардан айылын да жимайтын исан-бұғы бұ жолы шошып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/90.wav,уайс сұлтан ең ақырғы мәртебе тұрфан қаласының жанындағы ұрыста тағы исан-тайшаның қолына түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/91.wav,бір-екі рет тұтқын да етті бірақ шыңғысханның ұрпағы деп босатып жібере берді бұл жолы торғауыт әміршісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/92.wav,егер қарындасың мақтұм ханымды маған әйелдікке берсең босатамдеді амал жоқ мақтұм ханымды исан-тайшыға беруге тура келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/93.wav,одан ойраттың осы күнгі қонтайшысы амансандж туды қасқырдың бөлтірігі өсе келе енесіне шабады амансандж исан-тайшы секілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/94.wav,ол шешесінің ақ сүтінен әкесінің алтын тағын артық көрді сол тақты күшейту жолында моғолстанды нағашы жұртымдемеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/95.wav,тек бұл руларды ойраттың қисық қылышынан қазақтың қара сойылы мен қайыспас ерлігі табан тіреп қарсы тұрар қайсарлығы ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/96.wav,исан-бұғының амансанджидан жәрдем сұрасам қайтеді дегені сасқан ханның түбі жиенім ғойдеген құр далбасасы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/97.wav,кере қарыс аузын қазақ руларының қанына толтыра ұрттады көршілес найман керей ауылдарына маза беруді қойды бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/98.wav,хан осылай ерсілі-қарсылы қалың ойда жүргенінде үйге бас найыбы үйсін қастек кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/522+/99.wav,ұлы мәртебелі тақсыр хан хан кеңесі тегіс жиналды мір сейтәлі әмір де келді ме иә тақсыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/1.wav,осы арманы орындалса бүкіл дәшті қыпшақ халқының алдында абыройы көтеріле түсетінін жәнібек хан өте жақсы түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/10.wav,жан-жағы егіндікке бай түркістан шаһарларының михнатын диқаны тартса қызығына бірінен соң бірі басқарған хакімдері батты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/100.wav,тарбағатайдан найман мен керейдің жетісудан үйсін дулаттың еділ жайық бойынан алшын ноғайлының есіл нұра торғай бойынан ең алыстағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/101.wav,көп жайды таразыға салып ақылмен салмақтады бұл ара қазақ жерінің діңгек ортасы және күзтоқсанның басында бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/102.wav,қысы-жазы гуілдеп соғып тұратын азынаған ашулы желі де басылады әсіресе хан аулына тиімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/103.wav,осы мәжілісте жәнібек алдын ала үш жарғы жәйтті қарамақ боп шешімге келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/104.wav,бірінші жарғы қазақ рулары бұдан былай қарай бір ханға бағынып келесі жылы адам санына қарай түркістанды жаулап алатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/105.wav,екінші жарғы дәшті қыпшақ жерінің шалғайлығымен қазақтың көп руларының моғолстан қытай жоңғар шекарасындағы тайпаларда тұратынын еске ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/106.wav,жеріне әдет-ғұрпына ескіден келе жатқан туысқандық белгілеріне қарай үш жүз болып аталу мәселесі өткен ғасырдан келе жатқан әңгіме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/107.wav,егер жұрт көнсе әр жүздің өзінің басты биі батыры қала берсе ханы болмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/108.wav,сол үш жүзді билеушілер басқарушылар сайып келгенде бүкіл қазаққа деген жалғыз ханға бағынуға тиісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/109.wav,сонда ғана хан ордасы ұшы-қиыры жоқ далада көшіп жүрген қазақтың толып жатқан руларын үш жүздің басты адамдары арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/11.wav,еңбекші бұқараларға салынған алым-салық қаржы-қаражат тек қаланы билеген бекзадалардың ғана дәулетін молайтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/110.wav,бұнысы шыңғысханның жаулап алған әлемін төрт ұлысқа бөліп төрт ұлы арқылы қарақұрым үлкен ордасына бағындырғаны тәрізді еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/111.wav,қала берді ақсақ темірдің қарамағындағы жерлерді бірнеше уәлиетке бөліп билегеніне де ұқсайтын-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/112.wav,онда тек жерді ғана бөлсе мұнда жайлап отырған жалпы жеріне қарай рулар үш жүзге бөлінбек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/113.wav,бұл осынау барымталы бір ру мен бір ру күнде сойылдасып қырқысып жатқан заманда өте керекті шара болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/114.wav,болашақ халық кеңесінде осындай үш күрделі мәселе қарамақ боп жыраулар мен хан мәжілісі жабылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/115.wav,қара кеңгірден шу таласқа қарай көшкен кезінде де бұрыс емес соны тағы сөз етпек енді хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/116.wav,бұл жарғылардың халыққа керек екенін түсіндірмек боп төрт жырау да аттарына қонды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/117.wav,күзтоқсанға екі апта қалғанда хан аулы қаптаған төлеңгіт қарашасымен саумалкөлдің тұсына келіп үйлерін тікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/118.wav,әне-міне дегенше жаз да өте шықты осы арадан нұраның қаратұзы желісті атқа жарты күндік жер жетіқоңыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/119.wav,бұл бабаларымыз ісләм дініне кірмей тұрған кезде отқа суға табынған дәуірде көк тәңірісіне жер тәңірісіне арналып адамнан құрбан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/12.wav,қала-мединелерді басқарып отырған хакім даруғалар мемлекетке деген көзқарастарын өздерінің жеке мүддесіне қарай белгіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/120.wav,жел тұрса құм сырғақтап жаяу борасындай бастайды ал ашық күндерде жарқырап жатады ежелден сұсты жұмбақ атырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/121.wav,жетіқоңырдың өркеш-өркеш құмынан өтіп жазыққа шығысыменен сонау қу заманның белгісі боп тақыр дала шетіндегі екі адамның бас сүйегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/122.wav,бастардың қасында атам заманда қадалған жуан діңгек қада бар күн күйдіріп жел сүйіп әбден қарақошқыл тас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/123.wav,бұл белгілеріне қарағанда сонау арғы дәуірде осы арадан көшіп жүрген елдер бұл атырапты әулиелі жер санаған тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/124.wav,әлгі қаданың теріскей жағында құлынжалданып ұзыннан созылған түйелі кісі бойындай жарнұра бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/125.wav,етек тұсынан жер астындағы көзден жылап шыққан мөлдір сулы шағын өзен ағады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/126.wav,тасығанда бір кезде телі емген бұзаудай қос өзен құйғандықтан телікөл деп атанған телікөл-татаға құйып бұл арадағы басқа арадағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/127.wav,ол қадаға әлеміштер байланған бұл өзен қарлы жылдары қатты тасиды сөйтіп сары ала сегіз сайға барып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/128.wav,ал егер қысы қалың қарлы жазы жаңбырлы жылы нұраның қаратұзынан шығатын сай суы жіңішке сарыөзен сары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/129.wav,өзге жылдары нұраның қаратұз сайы сәл көпіріне көтеріліп жаз шықпай-ақ құмға сіңіп жоғалып кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/13.wav,сол себептен де бұл шаһарларды билеген мықтылар ойына келгенін істеді қарамағындағы елді өзінің меншікті мүлкі санады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/130.wav,осы көпке беймәлім жұмбақ атырапта жетіқоңыр құмы мен сарысудың ортасынан өтетін қоба жол бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/131.wav,бұндай тасу он жылда жиырма жылда бір болады қоба жолды көк қияқ басып жатады адам тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/132.wav,жазтоқсан болмай басына елу үй тіккізіп құмнан құдық қаздырып көнекпен су тартқызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/133.wav,жәнібек хан осы нұраның қаратұзына әдейі арнап керуен жүргізді сай бойына желі кердіріп бие байлатты келетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/134.wav,өзі әдік қамбар қасым бұрындықты ертіп алдын ала келіп хан шатырын тіктіртті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/135.wav,көп ұзамай адам түгел аң білмейтін жолдарды тауып құла дүзге көшіп үйренген ру басшылары билері батырлары нұраның қаратұзының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/136.wav,үйсіннен әбілқайыр үргенішке кетер алдында бөлінген қылышбай қара оспан батырлар жалайырдан бөрібай батыр дулаттан бахтияр би ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/137.wav,арғыннан бір топ батырларын ерткен арғын би мен қотан жырау қыпшақтан қара қыпшақ қобыланды мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/138.wav,қазтуған жырау найманнан қаптағай батыр мен тұңғашық батыр хақұлы би керейден қарақожа батыр қоңыраттан бағалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/139.wav,қожа мен орыс батыр алшыннан темір бидің өзі мен шалкиіз уақ пен тарақтыдан жаубасар асылкерей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/14.wav,мединелерді билеген бекзадалардың асқандығы соншалық қалаға таласып жатқан екі жақтың қайсысының қарамағына көшкісі келсе соған өз еркімен көше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/140.wav,әр ру басының қасында өзінің қарамағындағы кіші тарамдарының ондаған би батырлары бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/141.wav,үйсін қылышбай қара оспан батырлардың жанында албан суаннан шыққан бірнеше заржақ ділмар шешен көсемдер келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/142.wav,әр халықтың тарихында сан түрлі кезеңі болады өсу өркендеу күйікке ұшырау күйреу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/143.wav,осының бәрін басынан өткізген заманының жақсылығын да жамандығын да көрген келешегі үшін жан аямай күресе білген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/144.wav,өзінен күшті шығып майя қошан секілді елдер құрып кетуге мәжбүр болса да ондай елдер адамзаттың мәдени өркендеуіне үлесін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/145.wav,осы ғасырда өзара қырылысып сырт жауын кейде жеңіп кейде жеңіліп тайталас түсіп жүрген қазақ рулары ел болып бастарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/146.wav,бірақ үйірлі құландардай шексіз даласында ру-ру боп көшіп жүрген елдің басы оңай қосылмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/147.wav,қазақ руларының басын біріктіріп қазақ хандығын құруда мейлі күрес бақталастықтан-ақ басталсын қайткен күнде де жәнібек пен керейдің алатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/148.wav,бұлардың әрқайсысы ру басы қаптағайдан басқасы мыңды айдаған шонжарлар бұл жеңіс ұлы айқастар арқылы келді әрине ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/149.wav,әліпті таяқ деп білмейтін асау елдің кенет ұлттық жауынгерлік тілегінің бұлай өрби түскенін сезген кейбір ру бастықтары жұртты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/15.wav,егер қала мықтылары өз бастарына пайдалы көрсе кешегі жауына бүгін өзі апарып қала қақпасының кілтін ұстатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/150.wav,бұрынғыдай халықты бөліп ұстауға шамалары жетпеді енді көпшілік ерген жәнібек ханның соңынан еруге мәжбүр болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/151.wav,тегі ел болудың негізі халықтың көкейкесті арманында жатыр бұл кезең халық рухының лаулаған кезеңі тек темір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/152.wav,бірнеше жыл кейін тіленші ұлы шалкиіз жырау алп-алп басқан алп басқан арабы торым өзіңсің жазылы алтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/153.wav,еділ жайықты бауыр басып алған алшын руларының көбі бағынған астраханьды билеген қасым сұлтанның оң қолы эмир-эль-умра яғни әскери ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/154.wav,жәнібек секілді адуынды ханға біржолата мойын ұсынса алшын жерінде өз үстемдігінің төмендеп кететінін ол бірден ұққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/155.wav,көп қаздың арасында мәз болғанша көп қарғаның арасында қаз болған дұрыс деп тауып кіші жүз болып қалыптасып келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/156.wav,шын әмірші қазақтан шыққан едіге батырдың шөбересі ноғайлы хандығы кезінен би дәрежесінде келе жатқан шынжыр балақ шұбар төс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/157.wav,дәл қазір шығысы мен батысындағы елдің өз билігіне қол сұғады деп сескенетін дымы жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/158.wav,алдаспаным өзіңсің сен алтынсың мен пұлмын сен сұлтансың мен құлмын деп мадақтаған темір би бұл әбілқайыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/159.wav,қасым сұлтан тек астрахань маңын ғана қамтиды орыс князьдары болса өздері әлі әбден біріге алмай жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/16.wav,осындай жағдайларды ойлаған түркістанды жаулап алған хандар әрқашан да бұл шаһарларға хакім етіп өздерінің сенімді жақындарын ғана қоюға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/160.wav,ал шынтуайтқа келсек темір бидің ойы жәнібекке бағыну емес түрік патшалығына иек тіреу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/161.wav,алыстағы ел ол сенің ішкі жұмысыңда ісі болмайды қай румен жақсысың қай румен жамансың қарамағыңдағы елді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/162.wav,қалай билеп-төстеп жатырсың бұның бәріне де қол сұқпайды сырттай бағынғаныңмен қанағаттанады ал өзің айтқаныңды еліңе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/163.wav,жоқ діні бір тілі бір нәсілі бір ханға бағыну халқыңның тіршілігі көңілін селт еткізбейтін басқа халықтың патшасына бағынудан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/164.wav,осындай ойдағы темір россия мен түркияның бір шайқасуын күтіп іштей алысуда еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/165.wav,жәнібекке бағынсаң бұл еркіншіліктен бірден айрыласың ол ішкі ісіңе өзіңмен бірдей қатысады түрік патшалығының күшінің кеми ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/166.wav,еділ жайыққа әбден әмірші болып алғаннан кейін қырымды шауып мәскеу князьдарын алдай тұрып түркияға иек тіремек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/167.wav,жәнібекке қосылғысы келмеген кей ру бастықтары өзара қыңқылдаса бұл ойын ішіне сақтап қала алмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/168.wav,түбі ол осы ойынан шықпақ осыдан барып темір шу дегеннен-ақ жәнібектен іргесін аулақ сала бастаған темірдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/169.wav,әке жағынан аты шулы едігенің шөбересі атасының айбынынан қорықпайтын қазақ жоқ нағыз аш қасқыр өзі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/17.wav,бай-манаптың үстемдігін асырды қайда барса да тек кедейлер ғана сорлады бұл әдетті әбілқайыр хан да қатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/170.wav,осы биыл ғана он бес жасар кенже қызы нұр-сұлтанды қазан ханы ибрагимге ұзатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/171.wav,қазан хандарынан қыз алып қыз берген сүйенерлері де бар өзі де өзгеге сүйеніш бола алатын жау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/172.wav,бауыр басып қалған еділ мен ақ жайық бойын ешкімге ортақ еткізгісі келер емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/173.wav,жиналған би батырлардың көпшілігі бірігіп бір ханға бағынайық деп отырғанда бұл өзгеше кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/174.wav,ел болып бірігіп әскер жинап әбілқайырдан ата мекен түркістан жерін қайтып аламыз дегендерің құба-құп табылған ақыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/175.wav,оған еділ жайық хиуас теңіз бойындағы алшынға жататын бар ру қол қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/176.wav,алайда темір би де ноқта үзіп айдалаға лаққан жоқ тек қосылғысы келмегенін астарлап білдірді сұраған уақыттарында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/177.wav,бірақ сығанақтағы ханға біздің бағынуымыздың жобасы келер ме екен жер арасы шалғай өзгелерден жасы үлкен үйсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/178.wav,темір бидің аты жеткен жерге жәнібек ханның аты жете алмайды деп қорқасың ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/179.wav,бұнысы осы араға сенің атың жетіп келгенде сенің жеріңе жәнібектің де аты жетеді дегені еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/18.wav,түркістан уәлиетін өзіне қаратқаннан кейін осы уәлиетті жаулап алуда көп қаһар көрсеткені үшін сығанақтың хакімі етіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/180.wav,жатқан алшынның өркөкірек руларын жеке билегісі келді оралған тобылғы сапты қамшысын алдына тастай салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/181.wav,сөз астарын түсінген қызба мінезділеу темір би сөз таластырғысы келіп кетіп ежелгі дәстүр бойынша айыр тісті алтын сыммен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/182.wav,ат тұяғы басқан жердің бәрі бірдей шөптей жапырылып жата қалмайды деді ол қара сұр беті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/183.wav,бірақ одан не ұтты мойындары ырғайдай биттері торғайдай боп елдеріне әзер жеткен қамшысын енді қара оспан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/184.wav,атыңның жүйріктігіне тым сене берме талай жүйріктердің де мойнына бұғау салынған байқа темір би жәнібек ханның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/185.wav,әбілқайыр дәшті қыпшақты билегенмен еділ өзені бойындағы алшынның көптеген ауылдарына өктемдігін еркін жүргізе алмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/186.wav,жау жүрек бұл рулар бағындық деп кейде уәде бергенмен де нақтылы дізе бүге қоймаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/187.wav,бұған ызаланған әбілқайыр дәшті қыпшақтың осы рулар жайлап жатқан шетіне сан рет қол шығарған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/188.wav,бұ жолғы жауынгерлерді осы қара оспан батыр басқарып барған ол күндерде қазының баласы темірдің әкесі теңізбай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/189.wav,атасы едігедей әкесі қазыдай ел шулатқан ер болмағанмен жатып атар қулығы жаудан қашып құтылар ақылы бар кісі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/19.wav,манедан-оғланды үзкентке маңғыт руының биі оқасты белгілеп созақ бекінісін немере ағасы хызырханның баласы бахтияр сұлтанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/190.wav,көк орда ханынан әскер шығыпты дегенді естігеннен-ақ ел билігі ауып бара жатқан баласы темірге ақыл айтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/191.wav,әбілқайырдың қалың әскерін соғыспен жеңе алмайсың оны айламен алу керек және өшіктірмес үшін қарсы ниет көрсетпеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/192.wav,осы сөзден кейін бүкіл алшын жағы қара теңіз жағасы қырымға қарай көшкен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/193.wav,ұзақ жер жүріп аттың арқасын алдырып келген қара оспан еділдің ар жағында тұрып әбілқайырға бағынбай жүрген елді көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/194.wav,темір аталы сөзге тоқтаған темір бес мың атты әскермен қаптаған қоспен жұртында қалған ат жалдап сал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/195.wav,бұлар арғы бетке шыққандарында алшын жағалбайлы ауылдарының бергі бетке өтіп кеткенін білген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/196.wav,бірақ бұлар бергі бетке шыққандарында көшкен ел жайыққа қарай бет алғанын аңғарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/197.wav,бірақ бос жатқан жұртқа кездескен ызаланған қара оспан ат сауырын құрғатпай қайтадан еділге салған жайықтан өтіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/198.wav,тек осы арада ғана қара оспан батыр алдарында ел емес әскер екенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/199.wav,өзінің алданғанын ұққан әбілқайыр қолы енді бұрынғысынан да қызулана қуды бірақ темір әскері жеткізбеді ақырында олар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/2.wav,моғолстан хандары шу сарысу талас бойларын мауреннахр әмірлерінен сақтайтын қалқан көрсе мауреннахр әмірлері түркістан уәлиетін мауреннахрды дәшті қыпшақтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/20.wav,яссы сауран сайрамдарды да осылар тәрізді әбілқайырға өте сенімді не болмаса хан тұқымынан шыққан сұлтандар билеуде еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/200.wav,сонда ғана қара оспан бұл қуғаннан дым шықпайтынын түсінді амал жоқ кейін қайтуға мәжбүр болды жолдағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/201.wav,темірдің мүйізі шаңырақтай әбілқайыр ханның кей батырлары еділ жайықты көрген одан не ұтты деп кекетіп жатқаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/202.wav,қара оспанның атыңның жүйріктігіне тым сене берме байқа темір би жәнібек ханның құрығы әбілқайырдікінен ұзын болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/203.wav,дегені темір биге әбілқайырдан қашып құтылғаныңдай жәнібектен қашып құтыла алмайсыңдеп күні бұрын сес көрсетуі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/204.wav,темір би бұл ызғарды жақсы сезінді сөйтсе де өркөкірек кер мінезге салып оп-оңай жеңіле қалғысы келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/205.wav,әбілқайыр ханның кезінде үйсіннің аты қуғанына жете алмайтын арық еді енді хан жәнібектің тұсында жал бітейін дегені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/206.wav,бұнысы әбілқайырға қызмет істеп ештеңе өндіре алмап едің үйсін енді жәнібекке жағынып құтырып отырсың дегені ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/207.wav,темір бидің удай ащы тілі қара оспанның өңменінен өтіп кетті қара оспан шарт жүгініп отыра қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/208.wav,қамшысын қозғауды да ұмытып кетті әй сен не малтаңды езіп отырсың маңғыт елінің ойын айтар алшыннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/209.wav,мұнысы темір биге сенің бабаң едіге көк ордадағы маңғыт руынан шыққан алшынның жоғын жоқтайтын сенің құқың жоқдегені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/21.wav,ал бұл хакімдердің жәнібек жағына шығуы үшін жалғыз-ақ жол бар ол жол жәнібек әбілқайырдан күшті болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/210.wav,сөз жоқ темір би өз үстемдігінен айырылып жәнібекке алшын руларын қосқысы келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/211.wav,ел болып бір ханға бағынудан өз қарамағындағы жұртты өзі билеп ақ дегенін алғыс қара дегенін қарғыс еткізіп отыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/212.wav,әсіресе алыста жатқан рулар ырқымызға оңай көнбейді сондықтан да ананы мынаны сылтау етіп темір би де бірігуге қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/213.wav,жәнібек қабағын түйіп тұнжырай қалды күшің асып басып алмасаң жуытпайды бұл біздің ең осал жеріміз біріккің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/214.wav,деп қуып шықсам ба екен жоқ өйтуге болмайды қайткен күнде де алшынның бүгінгі күні ауа жайылғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/215.wav,бұлар көнбей қалса сынықтан бөтеннің бәрі жұғады өзге рулар да олардан үлгі алуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/216.wav,дауды ақылға салып сабырлылықпен шешкен абзал кенет ол басын көтеріп алды темірге тесіле қарады бабаң едіге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/217.wav,сен бір ноғайлылықтан аса алмай отырсың алшын елін қарамағыңнан шығаруға жоқсың бірақ соныңа алшын көне қояр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/218.wav,өз тағдырын өзі шешкісі келсе жолын табар алшын қайда болады оны болашақ көрсетер жә менің айтайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/219.wav,атаң қазыны бауыздаған сол әбілқайырмен соғысуға келесі жаз бес сан жауынгер бересің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/22.wav,күшті болудың жолы биіктігі қырық құлаш қаланы қоршаған қорғандарды алу ғана емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/220.wav,темір би жәнібектің бұл салмақты айтқан сөзінің ар жағында қандай зіл жатқанын жақсы ұқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/221.wav,басқа біздің жауымыз сен емессің әбілқайыр беремін қалғанын кезінде көрерміз бойын кенет бір қауіп билеп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/222.wav,сонда не болғаны бар қазақты билемек те біз бұның құлы болмақпыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/223.wav,иә жәнібек хан түбі дегеніне жетпей тоқтамайды жоқ жәнібек ол ойыңның сәті келмес қарамағымыздағы елді біз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/224.wav,саған үлкен хандық керек болса бізге кіші хандық керек әлі алдымызда талай шайқас та айқас та ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/225.wav,сөйткенше болған жоқ қара терге малынған сүліктей жаралған астындағы баран жүйрігін нұра етегінде отырған жәнібек тобына тікелей салған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/226.wav,дәл осы кезде күншығыс жақтан құйындата шапқан салт атты көрінді жұрт елегізе со жаққа қарады аттан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/227.wav,шапқыншы ұзын бойлы мұрты жаңа тебіндеп келе жатқан қара торы бала жігіт ентелей шауып келіп астындағы атын әзер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/228.wav,жау келіп қалды деген айқайы шықты отырғандар орындарынан үрпиісіп түрегелді қайдағы жау кім келіп қалды екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/229.wav,тақсыр хан деді көк жыңғыл тұсынан қалың әскер көрінді беті осы нұраның қаратұзы басқарып келе жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/23.wav,тастай түйінген бұл шаһарларға шабуыл жасап орынсыз қырылудан гөрі алдыменен дәшті қыпшақтағы рулардың басын біріктіріп мықты әскер құра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/230.wav,бастарындағы сеңсең бөріктері қазандай мойындарында кілең көк темір алдаспан қолдарында көк темір найза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/231.wav,мінгендері кілең ақалтеке текежаумыт мұздай қаруланған түстері де суық жүрістері де суыт бие сауымындай мезгілде бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/232.wav,жәнібектің түрі де даусы да өзгерген жоқ әдеттегі байсалды қалпымен шамасы қанша адам екен деді мың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/233.wav,көк жыңғылдың арғы қабағында керей мен найманның түйелі қолы бар емес пе еді төтеп бере алмады ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/234.wav,әлде аналар аңғармай қалды ма сөйткен тәрізді найман мен керейдің қалқаны күнгейлеу жатыр оларға хабар бердіңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/235.wav,жәнібек ордасындағы өзіне тән адамдарынан күзтоқсанның басында қазақ руларының басшылары жиналып бас қосып бір ханға бағынып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/236.wav,қазақ рулары бас қосатын кезде бір түнде тек өзіне ғана бағынатын кілең шаш ал десе бас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/237.wav,алатын қырағы сұлжық түрікмен барлас маңғыт руларынан құрылған он сан жігітін бастығы үлкен баласы шайх-хайдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/238.wav,тек түрікмен ақалтекесі мен текежаумыт аттары ғана өте алатын құмды жолдармен дабырсыз барып жәнібек ханның күлін көкке ұшырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/239.wav,қазақ ру бастықтары хан кеңесіне жиналып жатқанын естісе жауларының бос қалмайтынынан жәнібек те күдіктенген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/24.wav,ал азғантай ғана шұрайлы жайылым үшін бірінің малын бірі барымталап жігіттерін сойылға жығуға дейін баратын қазақ руларын өзіңе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/240.wav,сол себепті нұра қатқылының төрт жағынан елу шақырымдай жерде мың жауынгерден шепқалған құрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/241.wav,нұраның қатқылына көкшіл теңіз жағынан келетін жолда құдықтардан бөтен мал суаратын жер болмаған соң найман мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/242.wav,менің серігім соларға шапты шағын жауға бұл төтеп бере алатын күш найман керей жігіттеріне кезде түйеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/243.wav,алда-жалда жау келіп қалар болса майданды алғашқы үлкен хан кеңесінің үстінен ашқысы келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/244.wav,жәнібек бұл әскерлерін кеңес болар жерден әдейі тысқары орналастырды жігіттерінің жауды жол-жөнекей оңашада қарсы алғанын жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/245.wav,бірақ әбілқайыр шайх-хайдар мен қарашыңға шамаларың келсе жолдарыңды тосқауылдап жатқан әскерлерден жансыз өтуге тырысыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/246.wav,осындай жарлық алған шайх-хайдар мен қарашың қалың құм мен тақырдың арасынан басқа жол тауып найман мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/247.wav,содан кейін хан кеңесін ойламаған жерден барып шабыңдар деген хан кеңесіне төнген қатер өте зор еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/248.wav,әбілқайырдың бұл хан әскерішынында да тек кілең жанынан безген дені византия египетті талай шапқан атақты батыр тұқым сұлжық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/249.wav,қазандай-қазандай бастарындағы сең-сең бөріктерін селкілдете қолдарындағы көк найзаларын күнге ойната жау шебіне садақ оғы жетер жерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/25.wav,әрқайсысы өзін-өзі дөй санайтын өзім дегенде өгіз қара күші бар әр рудың би батырларын бір ханға бағындыру оңай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/250.wav,жеткенше жұбын бұзбай кіші-гірім тайлақтай астарындағы текежаумыт ақалтеке сәйгүліктерін желе шоқытып жауар бұлттай тұтаса келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/26.wav,тағы бір қиындығы әбілқайырмен айырылысар кезде намысқа шауып бір жұдырықтай жұмыла қалған қазақтың басты рулары тынысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/27.wav,бытыраған руларды біртіндеп жаулап алып түркістан қалаларын да босағасын берік ұстап бүкіл дәшті қыпшақты қайтадан өзіне бағындырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/28.wav,ал жәнібек арғын қыпшақ қос шоқпарын қолына мықтап ұстап жаңа ұйып келе жатқан ел бірлігіне іріткі салдырмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/29.wav,көнгісі келген руларды ақылмен көндіреді ал көнгісі келмегендерін қан-жоса етіп күшпен дегеніне бақыл еткізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/3.wav,ал әбілқайыр осы түркістан шаһарларына сүйене отырып бүкіл дәшті қыпшақты уысымда ұстасам деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/30.wav,осылай шешкен жәнібек аулы қара кеңгір жағасына келіп жайлауға қонған шақта тауық жылы екінші айдың орта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/31.wav,шенінде арғынның ақсақалы қотан тайшы мен қыпшақтың әрі биі әрі батыры әрі сөзуар желауызды шешен-ақыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/32.wav,өзінің ежелгі дәстүріне салып малының әуеніне қарай бытырай көше бастаған әбілқайыр ханның да күткені осы бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/33.wav,ал қыпшақтың билігі әлі тұғырынан түсе қоймаған қара қыпшақ қобыланды батырда болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/34.wav,қазақтың ең көп және батыр руларының көсемдерін шақырмай ханның жырауларды шақыруында да көп мән бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/35.wav,жәнібек ел билеген жақсыдан ел аралаған ақын сыншы екенін білетін ақын ел құлағы ел көзі ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/36.wav,жұртының тамырының қалай соғатынын және оның көңіл күйін мұң-мұқтажын бұлардан артық айтып беретін тірі пенде жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/37.wav,сан ақын-жыраулар халқының ауыр халін хандарына жыр етіп беремін деп қуғынға ұшыраған құрбан да болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/38.wav,жәнібек қотан мен қарға бойлы қазтуғанды шақырғанда халқының көңілінің қандай күйде екенін білгісі келген-ді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/39.wav,майданда кездесіп аянбай қан төгіспей шешілмейтін тілек еді асан қайғы келе жатырдеген хабар дүңк ете қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/4.wav,әбілқайыр арманы да дәшті қыпшақ елдерінің көкейкесті тілегі де осы сыр бойына келіп түйісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/40.wav,өздеріне арналып тігілген қос ақ боз үйге атқосшы жігіттерімен жайғасып жатқандарында асан ата кәдімгі ел құлағы ел көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/41.wav,сөйткенше болған жоқ түгел сөздің түбі бір түп атасы майқы бидіңалтыншы ұрпағы ел кезген асан ата ауыл сыртына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/42.wav,хан аулы маңында мал болмағанмен төменгі елдің қайтқан қойының маңырағаны құрақтағы жылқысының кісінегені аусыл аруаналардың боздағаны зеңгі баба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/43.wav,қос жырау бір күні жетті бұл шақ күн батып бара жатқан мезгіл еді кәрі төбеттің балпылдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/44.wav,шаңырақ мүйіз сиырлардың мөңірегені алыстан естіліп жатты төлеңгіт ауылдарының у-шуы хан ордасына анық естіліп тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/45.wav,күндізгі аңызақ жел де тоқтап кешкі таманғы тына қалған таза ауада малы өрістен қайтып абыр-сабыр болған төменде жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/46.wav,қара кеңгірдің көк балауса жасыл шалғынды арғы жағасында сонау ойпаттағы қамысты көлге дейін быжынаған ел көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/47.wav,сүт пісіруге ас қамдауға кіріскен қатындардың жаққан оттарының көгілдір түтіні ауыл үстінен көкке көлбей ұшып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/48.wav,бергі ауылдың қырқа жағындағы жазықта қолында құрығы бар ақ боз жүйрік мінген жігіт асау қуып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/49.wav,хан ордасында қарт қотан мен қарға бойлы қазтуғанның келіп сәлем беруін күтіп отырған жәнібек асан қайғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/5.wav,ал жәнібек хан ұшы-қиыр шеті жоқ дәшті қыпшақ жерін ұстап тұру үшін мықты бекініс осы сырдария шаһарлары екенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/50.wav,келіп ауыл сыртында түсіп жатырдеген хабарды естісімен бүкіл дәшті қыпшақ ардақтайтын қазағы үшін қайғылы жырауды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/51.wav,деп баласын еркелете шақырған айқайы шығады жәнібек нөкерлерін ертіп ордадан шығып есік алдында сәл кідірді өзеннің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/52.wav,түйсік қабақты ханның сұрғылт сынық жүзінде кенет бір күлімсірегендей шырай елең берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/53.wav,жәнібек енді осыншама жан тербетер сұлу суретке көз салып рахаттанбай бағанадан бері орда ішінде отыра бергеніне өкінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/54.wav,дүние деген міне осы мұның хан екенінде де халқының қамын ойлап күні бойы ордадан шықпағанымен де ісі жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/55.wav,дәл осы кезде ақ боз жүйрік мінген бала жігіт бағанадан бері ұстамақ асауын хан тұсындағы өзеннің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/56.wav,жағасымен жанастыра қуып алдындағы асау жалт бұрылып алдынан өте берем дегенде қолындағы құрығын мойнына жып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/57.wav,үзеңгісін шірене арт жағына қарай қисая қолындағы құрығын қос қолдап бұрай тартып жанаса жабысып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/58.wav,күндікке шапқан жүйрік шаршады ма әлде мойнына түскен құрықтың қыл арқаны батты ма екі бүйірін солқылдата ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/59.wav,асау бала жігітті атматымен сүйрей жөнелді бірақ жігіт жібермеді құрықшының қимылына риза болған хан жігітім-ақ екенсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/6.wav,ал бұл жағынан құйқалы сырдария қойнауларынан артық жер табу қиын-ды сондықтан да оның қырағы көзі күндіз-түні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/60.wav,асанды екеуі екі жағынан қолтықтап топ адамды соңдарынан ертіп келе жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/61.wav,кімнің баласы екен өзі деді жәнібек хан нөкерлерімен таяу келіп қол қусырып иіліп сәлем берді арсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/62.wav,хан енді қазақ әдетімен алдымен құшағын айқастыра кеудесіне кеудесін тигізіп әуелі асан қайғымен сәлемдесті содан соң барып қотан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/63.wav,барсың ба жарқыным қазтуғанның орнына енді жәнібек ханның өзі асан қайғының қолтығынан ұстады бәрі бірдей хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/64.wav,ақ ордаға тәжім етіп кіргеннен кейін үш жырау хан тағының оң жағындағы шайы көрпенің үстіне барып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/65.wav,хан нөкерлері аяқтарының ұшымен дыбыс шығармай жүріп шынтақтарына үлпілдеген мамық жастық салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/66.wav,сөйтсе де жәнібек ханды сыйлаған қарттар аяқтарын көсіліп жастыққа жантаймады сол малдастарын құрып отырған қалыптарынан қозғалмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/67.wav,жол болсын қария деді жәнібек асан қайғыдан жөн сұрап алыстан келесіз бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/68.wav,асан қайғы төрде одан сәл төмендеу қотан қарт сосын барып қазтуған тайшы жайғасты ақсираққа жақын ақсақалға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/69.wav,бабам майқы би көш салған алатаудың қойнауындағы гүл-бақшасы жайнаған бұлбұл құсы сайраған алмалықтан шыққан бетім бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/7.wav,ал жәнібек ханның жатса да тұрса да ойлайтыны әсіресе дәшті қыпшақ жеріне ең жақын тұрған кешегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/70.wav,ә-ә құтты қоныстан аттанған екенсіз ғой құтты дейсіз бе асан атаның қабағы қарс жабылып кетті бізден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/71.wav,сол себептен де сойқын сайдан шығыстың әп жыланы әлсін-әлсін басын сумаңдай көрсетіп жатқан жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/72.wav,батыс қонысы тым алыс қой рас жетісу өңірі жердің қызыл түлкісі айыбы ажары тірі қалғың келсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/73.wav,елім қайтсе күшті болады арманына жеткен ел күшті болады қандай арманды айтасыз жерүйек деген халқыңның арманын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/74.wav,алтын ордаңды сол жетісудағы алмалыққа тіккеніңде қой үстінде боз торғай жұмыртқалар заман орнайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/75.wav,бірақ оған шейін әбілқайырдың көк бөрілері бізді талап қан етпек қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/76.wav,бұ жалғанның жерүйегі жетісу екен біз жетпегенмен оған біздің ұрпағымыз жетеді жәнібек езу тартты дұрыс айтасың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/77.wav,жолай ахмет қожаның мешітіне құран оқып шығайын деп яссыға бұрылып едім әбілқайыр ханның әмірімен істелген бір қиянатты көрдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/78.wav,хакім мұхамед-мазид тархан яссыға керуен тартып келген қазақ саудагерлерінің малын тартып алып өздерін құмға қуып салыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/79.wav,бағанадан бері үндемей отырған қарға бойлы қазтуған оқыс қимылдап ханға қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/8.wav,бабаларының ақ орданың кіндігі сығанақ пен оған таяу дәшті қыпшақтың көне шаһарлары сауран созақ яссы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/80.wav,жайшылықта сырға тұйық жәнібек қазақ саудагерлеріне істеген әбілқайыр қорлығы жанына батып кетті ме өзін-өзі ұстай алмай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/81.wav,қандай қиянат бұнысы әбілқайырдың түркістан жеріне қазақ саудагерлері келмесін дегені ғой иә асан қайғы жәнібекке ойлана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/82.wav,шырағым жәнібек бабаң орысханның ақылы саған қонды ма деп едім адаспаған екенмін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/83.wav,әбілқайырдан айырылғаныңа қарсы болмасам да шуға көшемін дегеніңді ұнатпағам енді қанып отырмын ойың алыста жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/84.wav,күшің жетіп тұрып қан төккеннен күшің жетпей жатып қан төккеннің күнәсі ауыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/85.wav,әрине қазақ енді шаһарсыз күн көре алмайды бірақ әбілқайыр саған оп-оңай түркістанды бере ме мен қан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/86.wav,түркістан ата қонысым түбі қан төкпей бітіспейтін болсақ амалымыз не биыл күшім аз ал келесі жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/87.wav,енді сөзге қотан қарт кірісті оған көзің жете ме әрі-бері көшіп жүдеген жұрт жаңа тойына бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/88.wav,ар жағына ел қонған адамды оңай орнынан тұрғыза алмайсың жау шапқалы тұрса да ма қотан жырау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/89.wav,сендерді босқа шақырмаған екенмін деді ол жақсы бұл жайды жата-жастана кеңеселік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/9.wav,бұл қалалар өздерінің ұзақ өмірлерінде не көрмеді түркістан өлкесін қандай хан билемесін тек одан өз пайдасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/90.wav,асан қайғыға ақ үй тігіліп үш жырауға арнап қазысы кере қарыс қысыр бие сойылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/91.wav,өздерінің ардақты жырауларын қолдан қолға түсірмей бір үйден соң бір үй шақырып ауыл қазақтары бір апта әңгіме-дүкен құрумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/92.wav,дәл осы кезде қазақтың алғашқы өз ханы жәнібекке сәлем беремін деп сонау еділ бойынан едігенің немересі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/93.wav,алыстан сапар шеккен аяулы қонақты хан ауылының қыз-бозбаласы ат үстінен жерге түсірмей көтеріп әкеп арнап тігілген ақ боз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/94.wav,тоқ бала аш болам деп ойлай ма сапырылған уыздай сары қымыз судай ақты шаттық үстіне шаттық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/95.wav,бір апта өткеннен кейін хан өзінің үлкен ұлдары әдік қамбар қасым керейдің баласы бұрындықты шақырып қазақтың сол замандағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/96.wav,ел болам деген жұртқа қазір ең ыңғайлы кез екенін бұл кезді пайдалана алмай қалса тағы да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/97.wav,ұзақ жылдар бастарының бірікпейтінін тіпті жан-жағынан талағалы тұрған жат елдердің хан патшаларының қолында талан-тараж болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/98.wav,ақырында кеп биыл күзтоқсанның басында бүкіл қазақ руларының игі жақсыларын бетпақ пен жетіқоңыр құмының арасындағы нұраның қаратұзы деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/524+/99.wav,ең атақты төрт жырауымен бас қосты арғын қыпшақ билерінің де келуіне қолайлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/1.wav,сол жылы көктемде тоқсанға келіп отырған арғын би дүние салған арғынның ардақты көсемін қоюға бұл рудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/10.wav,ал найман керей болса бұ жылы өзіне амансанджи тайшының кезекті шабуылына қарсы шығудан қолы босамады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/100.wav,жасыл шалғынды ми далада жаздың жылы айлы түнінде қыз-бозбала болып жылқы күзету қазақтың ескі салтының бір қызық дәстүрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/101.wav,кең алқапта үйір-үйір боп бытырай жайылған қалың жылқы қос жанында тай қазанда былқылдай қайнаған құлынның уыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/102.wav,үйірінен бөлініп кеткен саяқты іздеген боп сайға түсіп бара жатқан сойылын сүйреткен бозбала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/103.wav,арғы беттен астындағы жорғасын жанындағы серік қызына ұстатып төмен қарай асыға аяңдаған үкілі бөрікті былқ-сылқ басқан жас сұлу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/104.wav,жақсы көрсең де келмейтін жек көрсең де оралмайтын біржолата мәңгі өшкен алтын дәурен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/105.wav,жолдан шаршап келгендеріне қарамастан жігіттер түнімен алтыбақан теуіп ән салып көңіл көтерісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/106.wav,әзіл-қалжың айтыс қазақтың көне заманындағы сауықтары түн қатутүйе жығусекілді сан алуан ойындарын ойнап таң шапақтап ата бастары жастыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/107.wav,бұ да бір қызық заман ойын-сауық ертеңіне тағы басталады күрес сайыс көкпардан кейін кезек жамбы атуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/108.wav,міне осы ойын кезінде жәнібек сұлтан жаған бикені көрді келген қонақтар мен ауыл жастары бәсекелесіп жамбы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/109.wav,бақан басындағы қадаға ілген күміс жамбыны бір жүз қадам жерден екі жақтың бірде-бір мергені тигізе алмай-ақ қойған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/11.wav,бұл шабуылға қатыспайтын мауреннахр жеріндегі керей наймандар әбілқайырдың сенімді адамдарының бірі қожа-уали бектің айтқанынан асып кетпеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/110.wav,біріне-бірі тарту таралғы кісі жіберіп сыйласып тұрған қанша көздесе де дөп қадай алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/111.wav,жайшылықта құралайды көзінен ататын жігіттер бұ жолы қолдарын шайтан қағып тұрғандай алыстан еміс-еміс ағараңдап көрінген жамбыға садақ оғын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/112.wav,алақанның аумағындай күміс жамбының нағыз бір оқ қағары бардай байлаған жерінен бірде-бір қозғалмай-ақ қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/113.wav,біресе үстінен мүлт кетеді біресе астындағы бақанға барып сарт етеді дәл осы кезде шоғырланған топ қыз-бозбала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/114.wav,жаған келе жатыр жол беріңдер жол беріңдер жаған жамбыны көздемей түсіреді әй оқас жаған бикеге жамбы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/115.wav,деп анадай жерде атын шідерлеп күтіп отырған қара торы бала жігіт жанындағы көкбестіге міне сала ән ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/116.wav,шабарман жетер-жетпестен аттан домалай түсіп топ басында күміс ер-тоқымды ақ боз ат үстінде жантая отырған басына нарттай қызыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/117.wav,түлкі бөрікті қыз жамбы жанында шоғырланған топқа қарап бірдемені сұрады да қолындағы сойылын қасында тұрған жігітке ұстата беріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/118.wav,қыз садақтың бауын домбыраның шегін шерткендей қолымен қатты тартып көрді де сол қолымен жақты жоғары көтеріп жебесін қойып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/119.wav,аққозы бикенің шабарманы бикем не бұйырады жігіт қорамсағынан екі-үш оқты суырып таңдап біреуін берді сөйтті де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/12.wav,міне осындай халге ұшыраған найман мен керейдің де жәнібекке ойдағыдай көмек көрсету қолынан келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/120.wav,жорға шоғырланған топқа қарай ырғала жөнелді жұлдыздай ағып келеді жамбы атып тұрған қыз-бозбала жол беріңдер жол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/121.wav,жәнібек сұлтан қыз абыройын құрбы-құрдасының осыншама тілеуінен жағанның осал бике емес екенін аңғарып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/122.wav,сөйткенше болған жоқ ақ боз жорғаны теңселте ағызып қыз да бұлар тұрған жерге таяй түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/123.wav,ұзын қос бұрымын беліне қыстырып алған ат үстінен бір жағына қарай жантая садағын кезене ыңғайланып келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/124.wav,иә аруақ қолдай көр қарақожа ойшыбай деп керей руының ұранын айтып кейін шегіне берді сол сәтте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/125.wav,шуда жіппен қадаға іліп қойған күміс жамбының кенет көкке атылғанын жәнібектің өзі де көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/126.wav,шулаған жұрт жорғасын әзер тоқтатып кейін оралған жағанға қарсы ұмтылды мың жаса жаған мерген қыз емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/127.wav,сені тапқан анаңнан айналып кетейін қарақожа атаңның аруағын бір көтеріп тастадың ғой ел намысын жібермеген ер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/128.wav,дабырлаған топ қызды ат үстінен көтеріп ап сұлтандарға қарай жүрді олар жәнібектер тұрған маңға таянғанда ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/129.wav,өздерінің тобына жақындап келіп иіліп сәлем берген жаған адамзаттың баласы емес көктен түскен қор қызы боп көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/13.wav,шық деу үстірт қараған адамға қиын тілек еді руларынан отыз мыңдай ғана әскер жинай алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/130.wav,қос бұрымы жерге тиіп шұбалып құралайдың көзіндей танадай қара көздері жәнібекке жайбарақат мөлдірей қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/131.wav,осы бір күнәсіз көзқараста жігіттің асау жүрегін тайдай тулатқан бір ғажайып сиқырлы күш бар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/132.wav,өн бойы қорғасындай балқып жәнібек өзін-өзі әзер ұстап қалды арсыздар ма құда жігіттер барсыз ба мерген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/133.wav,осыншама шудың ішінен тек жәнібектің даусын естігендей жаған сұлтанға тағы да бір мәністі көз тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/134.wav,деген жігіттер шулай жауап беріп сұлтан енді бұрынғыдан да бетер өртеніп кете жаздады сол күні түні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/135.wav,ертеңіне жәнібек жаған қыздың қалай асау үйреткенін көрді бойды алған жалын ойды өртеген арман бұрынғыдан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/136.wav,келесі жазтоқсанның басында он төрт жасар жаған сұлуды үшінші бәйбішесі етіп ақ отауға кіргізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/137.wav,деп амандасқаннан кейін ол жағанмен бірінші мәртебе осы ақ мамық жар төсегінің үстінде сөйлесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/138.wav,төсектің ірге жағында көйлекшең отырған жағанның жерге шұбатылып жатқан қос бұрымын оң білегіне орап сол қолымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/139.wav,тастай қатты сүйір ұшты қос анарын кезек-кезек сәл ауырта қысып ұяттан күйіп-жанып не істерін білмей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/14.wav,ақырында жәнібек хан өзіне еріп көшіп жүрген үш жүз мың шаңырақ арғын қыпшақ қоңырат үйсін уақ және бестаңбалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/140.wav,баяғы алғашқы жолы кездескенде барсың ба ару қарындас бетіне бетін таяп мен сені жаған жақсы көріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/141.wav,әйел жынысын ол уақытта тек мүлік деп қарайтын еркектің бұлай дегеніне жас сұлу таң қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/142.wav,өткен жылы менімен ең болмаса бір мәртебе сөйлесуіңіз керек еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/143.wav,сөйтсе де көңілдегі өкпесін айтты қыз сөзі жәнібектің еркектік намысына тиді ол кенет алқымына тығыла қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/144.wav,оны қазір көрерміз деді ит тиген арам аста қадір бола ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/145.wav,үй іші тастай қараңғы болса да жәнібек қыздың езу тартып күлгенін сезіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/146.wav,егер анамның ақ сүтіндей адал болсам деді қыз кенет даусы қалтырап шығып бір тілегім бар орындайсыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/147.wav,егер ұл тапсам оған атеке етіп біздің ауылдың хасен деген бір жас жігіті бар соны алдыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/148.wav,жәнібек бойын өртеп бара жатқан жалынды күшпен басып енді отыра алмады қыз өтінішіне жауап берудің орнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/149.wav,оны аш белінен құшақтай өзіне тартты жаңа піскен мәуедей әбден дер кезіне жеткен жас сұлу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/15.wav,сауда-саттығыңа да қолайлы мұндай әскермен кімді шабады бұл кезде бір әбілқайырдың өзінде жүз мың атты әскер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/150.wav,тірі жан қол тигізбеген сырлы тобатайды алғашқы сындырған жәнібек қатты ұйықтап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/151.wav,тек таң бозарып атып келе жатқанында бойын тағы бір күш билеп қайта оянды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/152.wav,құшағында жатқан таң алдында ғана маужырап ұйқыға шомған жас жарының бетіне қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/153.wav,бозғыл таңмен қара торы жүзі сәл ақшыл тартып шие ерні сәл ашылып дем алған тынысы сәл естілер-естілмес боп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/154.wav,жәнібек өзін-өзі ұстай алмай аш белінен қысып жас аруын өзіне қарай икемдей берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/155.wav,келген жеріңде ауылың бар қандай тілек маған садақ тартып асауды жуасытуды сол үйретіп еді кешегі өтінішіме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/156.wav,жағанның адалдығына риза болған жәнібек дәл осы сәтте бойын билеп кеткен қуанышын баса алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/157.wav,жарайды айтқаныңды орындайын деген келіншегін белінен құшырлана қысып сөйткен жаған сұлу осы сондағы тілек еткен хасен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/158.wav,өмірінің ең алғашқы қуаныш сағатында жаған тумай жатқан баласына хасенді атеке ет деп бекер өтінді ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/159.wav,жәнібек қабағын түйіп есік алдында сәл кідірді расымен жоқ жоқ ол мүмкін емес жан сезімі қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/16.wav,ал елінің шетіне күнде тиіп отырған қытайда торғауытта қанша күш бар екені кімге мәлім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/160.wav,былтыр өзі айтқан жоқ па еді мінез деген бір асау байтал ғой талай асауды үйреткенде өз сезімімді өзім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/161.wav,ол өз сезіміне өзі ие бола алады ал ие бола алмай жүрсе қайтем ақылдан басқа жүрек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/162.wav,басына түскен құрықты үзіп кеткен жүйріктер аз ба онда онда жоқ жоқ қазір әңгіме бұл жайында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/163.wav,әңгіме бір қатынның тағдырынан көрі үлкен іс хақында халқымның тағдыры туралы ең алдымен соны шешу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/164.wav,ол кебісін тастап қызыл сафьян мәсісімен төрге шығып төрт қабат шәйі көрпенің үстіне ақ мамық жастықты шынтақтай отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/165.wav,жаған қымыз құйылған күміс шара мен алтын кесені әкеп төменірек тізе бүкті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/166.wav,жәнібек қабағы қайта ашылды иісі аңқыған сары қымызды күміс ожаумен сапыруға кірісті хан ием жақсы жатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/167.wav,өткен түн хан ақжол бидің кіші қарындасы жанбике арудың ордасына түнеп шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/168.wav,деді ол көзінің қиығын күйеуіне аударып ханымның бұлай деп сұрауының әзіл астары бар еді жанбикені жәнібек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/169.wav,оның жас иістігі есіне түсіп хан кейде әйелдерінің кезегін бұзатын жас тоқалының ордасында өзге әйелдерінің үйінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/17.wav,күншығысы мен оңтүстігі мұндай ауыр жағдайда болғанда күнбатысы мен терістігі жетісіп тұр ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/170.wav,намысқой жаған күйеуінің сол қылығына қарай бұл сөзді әдейі тигізіп айтып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/171.wav,өткен түн кезегі жағандікі еді жәнібек өзге әйелдеріне істеген тұрақсыздығын бұған әлі істеп көрмеген-ді ол қабағын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/172.wav,бүкіл дәшті қыпшақтың жиырма сегіз басты руының басын қосамын деп талпынған жәнібек хан ешуақытта да жеті қатынын тату-тәтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/173.wav,жиырма сегіз руға әлі жеткенмен жеті қатынына әлі жетпейтінін ол жақсы білетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/174.wav,өйткені әр қатынының дауы бір тайпы елдің дауынан кем түспейтін бұ да кірісе бастаған екендеді ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/175.wav,қатынның аты қатын басы алтын арты күміс болса да өз дегенінен шыға алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/176.wav,қазір оған қандай жауап берсе де қыңыр сөзге душар болады бәрібір жеңе алмайсың ал қатынның кішкентай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/177.wav,осындай ойдағы хан жағанның көңілін бөтен сөзге аударғысы келгендей бәйбішесі ұсынған алтын кесені алып жатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/178.wav,одан да үндемей құтылайын деді жәнібек қасымды шақыртшы деді сөйлесетін сөз бар жаған көзін ойнақшыта қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/179.wav,хасан атекесін де шақыртайын ба үнемі бірге жүреді жағанның бұнысы да әлгі қыңыр сөздің жалғасы шақырт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/18.wav,құбыласында жошы ханның бір бұтағы астрахань мен ноғайлы хандарында қанша қол бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/180.wav,жаған түрегеліп талдырмаш мықынын ырғалта сұлу денесін ойната аяғын былқ-сылқ басып барып есікті ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/181.wav,түлкі бөрік киген қызға әлденені айтып жатыр еркектің көзіне ұнамды жерін түсіргісі келіп тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/182.wav,әйелдің аты әйел деді тағы да жәнібек ішінен ойлап жағанның есікті қалай барып ашқанына сүйсіне қашан да болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/183.wav,әбен деді сырттағы нөкеріне дауыстап қасымжан мен атекесі хасенді шақыртшы хан әкесі сөйлесем дейді жаған орнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/184.wav,ұсынды қымызың балдан тәтті екен тағы да құйшы жаған жадырап сала берді сабасын керейлерше ыстатқам әдейі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/185.wav,жәнібек риза боп күлімсіреді менің бабымды өзің ғана табасың осымен арадағы кірбің бітті енді олар бір-біріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/186.wav,осы уақытта үйге қасым кірді сәлем беріп әкесінің оң жағына барып отырды жәнібек баласына көз қиығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/187.wav,әкең атекеңмен бірге келсін деп еді ғой деді жаған баласына алтын кесеге қымыз құйып беріп жатып хасен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/188.wav,айнымаған шешесі тәрізді тек мұрны мен иегі қоюланып өсіп қалған мұрты да өзімдікі екі аптадай болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/189.wav,жаңа қасымды атекесімен жұбын жазбайдыдеп хасенді де шақыртқанда әдейі менің жаныма тисін дегені екен ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/19.wav,ар жағында қырым ханы атақты меңдігерей мен қазан ханы ибрагимның елі тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/190.wav,ә-ә жәнібек мырс етіп күліп жіберді өткен түннің өшін менен осылай алмағанда қалай алсын бейшара намысына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/191.wav,жоқ жоқ хасеннің қайда жүргенін де білмейді демек бұның онымен еш байланысы болмаса керек-ті көке мені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/192.wav,жай емес қасым жігіт жәнібек қолындағы кесесін жерге қойды үйді дауыл кезінде емес бұрын тігеді ақылдасатын жай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/193.wav,деді қасым әкесінің ойын бөліп дұрыс айтасың көке кигіз жамылған су болмас ақылдасқан жөн бүгінгі күні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/194.wav,осының бәрі арамыздағы көптен бері келе жатқан жанжалдың үлкен жанжалсыз бітпейтінін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/195.wav,күз келері көктемнен мәлім көк ордадан іргеңді бөлек салғаннан-ақ түбі бір ұлы айқастың болары хақ ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/196.wav,бірақ бұл айқас тек көк орда жағынан ғана көрініп тұрған жоқ тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/197.wav,олардың ар жағында алыстан тулап жатқан дариядан түрік пен стамбул сүлесі көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/198.wav,дұрыс айтасыз хан ием батысың да шығысың да қауіпті екі жағың да жетісіп түрған жоқ бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/199.wav,ал ондай халге жетпес үшін біз өзіміз ерте қимылдауымыз керек дұрыс айтасыз хан ием кім садақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/2.wav,қаралы қазаға көңіл айтуға сонау қорасаннан бірнеше күн жол шегіп хорезм уәлиетінің әмірі сұлтан хусаин мырза келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/20.wav,ал жәнібек болса отыз мың әскермен аузынан жалыны атқан әбілқайырдан түркістанды тартып алмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/200.wav,не айтасың қасым көп ойланған жоқ ақылмен арыстанды да ұстауға болады деді ол ақылға салған іс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/201.wav,дұрыс істегенсің көке жалғыз менімен ғана емес бұрындықпен де қамбармен де ақылдасқан жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/202.wav,олардың да кезегі келер өзің не шертесің менің дерім бір-ақ ой жатсам-тұрсам көз алдымнан әбілқайырдың сұрғылт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/203.wav,бізбен алысып үйреніп қалған жау қаймығуды білмейді бүгін болмаса ертең әбілқайыр хан ақ ордаға қарсы жорыққа шығады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/204.wav,ол текке жатпаса керек әрине ғой қауіп көк орда жағынан диірменде туған тышқан дүрсілден қорықпас дұрыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/205.wav,әбілқайыр үргеніш жақта моғолстанға қарсы қол жинап жатқанында біз түркістан уәлиетін басып алуымыз керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/206.wav,сығанақ сайрам яссы созақ отырар тәрізді мықты бекіністері бар қалаларды қолға түсірсең әбілқайырдың көк желкесіне мінеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/207.wav,қазір ол моғолстанға қарсы қол жинап жатыр деген сыбыс бар моғолстанға аттанғаны бізге аттанғаны өзім де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/208.wav,түркістан уәлиетін қайтару дәшті қыпшақ елінің сауда-саттық жолын ашу ғана емес әділеттік үшін күресу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/209.wav,өз жерімізді өз қалаларымызды өзімізге алу тілектес моғолстанды қанды көз әбілқайырдан қорғау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/21.wav,жоқ жәнібек сен өзіңнен күшті арыстанмен алысқың келсе ең алдыменен бел омыртқаңның үзіліп мерт болмайтын жағыңды ойлауың ақыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/210.wav,бағанадан бері әкесі мен баласының сөзін құр тыңдап отырған жаған сөзге кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/211.wav,жоқ апа біздің елімізге жерімізге қарсы жүз жыл бұрын ақсақ темір ашқан соғысты аяқтамақпыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/212.wav,ақсақ темірдің жерінің өзін аққозының хан атасы жаулап алған жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/213.wav,сонда сендер көк ордаға қарсы соғыс ашпақсыңдар ма әкесі үшін қасым жауап берді жаулап алды жаулап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/214.wav,қазақ руларының байырғы қонысы түркістан өлкесін кеше ақсақ темір билесе бүгін әбілқайыр билеуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/215.wav,әділеттік іздесе ол жерді бүгін біз қайтарып алуымыз керек тағы да қырғын қан төгіс болады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/216.wav,иә апа иә апа жаған кенет қабағын шыта қалды жоқ оларың болмайды неге апа аққозы марқұм ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/217.wav,апалы-сіңлілі екі адамның балаларына бірін-бірі кескілердей не жетпейді атақ па бақ па жоқ апа мен атақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/218.wav,кімде-кім өзгеге үлесін жібермесе тартып-жұлып өзінің тиесісін ала алса соның қолында бұ жалғанның тірегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/219.wav,мені ажалға айдап салар халқымның жағдайы болашағы біздің заман қасқырлар заманы соның ғана сұм дүниеде тіршілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/22.wav,бірі күшің қазір шағын екен онда өзің секілді әбілқайырға қастардың басын қосып майданға солармен бірге шық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/220.wav,егер біз өзімізді әбілқайырға талауға берсек ертең құл боламыз жерімізден елімізден айрылып тарих бетінде мәңгі жоғалып кетеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/221.wav,сойыл ала жүгіргенше жылы сөйлесіп марқұм аққозы бикенің атасымен де балаларымен де тіл табуға болмай ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/222.wav,құрымаудың жалғыз жолы тек майдандасу ма жылы-жылы сөйлесе жылан інінен шығады анасы мен баласының сөзін үнсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/223.wav,әбілқайырмен және оның ұрпақтарымен тіл табу олардың айтқанына көну деген сөз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/224.wav,айтқанына көнсең сол күні қаныңды ішеді мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтан қасымжанның қанын ішпейді былтыр аналары аққозы қайтыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/225.wav,былтыр күзтоқсанның басында жаған аққозы хал үстінде жатыр деген хабар алып қараталға көшіп бара жатқан бетінде яссыға бұрылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/226.wav,аққозы ханым мұхамед-әкім эль таразидың тойынан кейін екі баласының даңқына көз тимесін деп пітір беріп құран оқытуға яссы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/227.wav,атақты қари қожа мүлкім аққозы ханымның атынан екі бие сауымдай мезгіл құран оқып батасын берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/228.wav,ханым садақаға молда мүрит қари бейшараларға он топ жібек барқыт екі арба өрік мейіз үлестіріп құрбандыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/229.wav,бірінің адамына бірі тимейтін шатырға кіре қалпақтай түскен жиналған бақсы-балгерлер ханымның қандай кеселменен ауырғанын таба алмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/23.wav,әрине бұл оңайға түспейді бірақ қайткенмен де құм жиылып тас болуға тиісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/230.wav,сасып қалған яссының хакімі мұхамед-мазит тархан аққозының атасы әбілқайырға аққозының сіңлісін алып отырған жәнібекке ат шаптырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/231.wav,өзі сырқаттанып жүргендіктен әбілқайыр кіші бәйбішесі рабиу-сұлтан-бегімді жіберген жаған өзі келген жаған жеткенде сұлу аққозы хал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/232.wav,әлі де аққудың көгілдіріндей сұлу аққозының бір аптаның ішінде табытқа айналғанын көріп жаған солқылдай жылап апасын құшақтап ағыл-тегіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/233.wav,осы кезде барып аққозы ең ақырғы күшін жиып жағанға өзінің енді бұл дүниенікі емес екенін айтып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/234.wav,бауырым жаған деген дүниеге өз күнәмды арқалап кеткім келмейді тек өзіңе ғана айтатын құпия сырым бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/235.wav,егер бұл сырымды иманыңдай сақтайтын болсаң аққозы-ау не дегенің сенің сырың менің иманым емес пе деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/236.wav,менің ажалыма ешкім де айыпты емес өзім ғана күнәлімін қалайша өсек сөздің шеті өзіңе де жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/237.wav,орақ өлді дегеннен кейін ерге шықпаймын деп құран ұстап ант еткенімді өзің де білесің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/238.wav,екі ұлымның бетіне салық болмасын деп іштегі күнәмды көрсетпеу үшін бір балгерден іш тастатар дәрі алып іштім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/239.wav,құлындарым деген жанына келген балаларының маңдайларынан иіскеп мен енді сендерге жоқпын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/24.wav,бұлардың бәрі де дәшті қыпшаққа дос емес ал мұратқа жетудің екі жолы бар ал екінші жолы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/240.wav,сендердің алдарыңда күнәм бар еді ол күнәмды өзіммен бірге әкетіп бара жатырмын деген қысыла сөйлеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/241.wav,сол орақ тірі болып шықты аққозы сөйдеген де мұхамед пен махмудты шақыртқан екі бала бірден орындаймыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/242.wav,орындасаңдар менің тілегімді тыңдаңдар міне жаған екеуміз сонау жат жерге келін боп түсіп едік сендерден де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/243.wav,қаласындағы қожа ахмет яссауидың мешітіне әдейі арнап келген-ді зиратында тыныш жатсын десеңдер қасымға қол көтермейсіңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/244.wav,адам баласын аяуды білмеген ұлы бабаларың тыңболаттың сендер де тұқымысыңдар түбі нәсілдеріңе тартып кетулеріңе күмәнім жоқ бірақ мені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/245.wav,мына нағашы апаларың жағанның баласы қасыммен тату-тәтті болыңдар құран ұстап осыған ант беріңдер содан шығар анасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/246.wav,міне құран міне антымыз деп екі жігіт қасымды қан етпеске ант берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/247.wav,жаған да мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанға қасым жағынан қастық жасатпаймын деп апасы аққозыны сендірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/248.wav,шешесі аққозы өлгенде ер жетіп қалған екі баласы бірдей жас нәрестелердей жер бауырлап ағыл-тегіл боп жылаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/249.wav,сондықтан да оларға деген жүрегінде бір үлкен жылы сезім сақтап жаған еліне қайтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/25.wav,мұның да жалғыз жолы бар бұл екеуінсіз көк орда ханының жерін тартып алу қолыңнан келмейді ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/250.wav,сол күні аққозы қайтыс болған қазіргі айтып тұрғаны осы жәйт түбі осы қос бөрінің бірі әбілқайырдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/26.wav,әрине ең алдыменен өз тұқымы сайбаннан тараған қожа-мұхамед ханның немересі махмудек ханның баласы айбақ хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/27.wav,содан кейін әбілқайырға еріксіз көнген маңғыт руынан шыққан ақсақ темір ордасының әмірлері аббас бек мұса бек жаңбыршы бек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/28.wav,моғол сұлтан-махмуд хан жақия хайдар бектер бір әбілқайырға күштерінің жететінінде сөз жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/29.wav,әрине осы күштің бәрі жиналса оған жағатай ұрпағы сұлтан-махмұд ханның інісі кішік мұхамедтің баласы ахмет ханның әскерін қосса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/3.wav,сұлтан хусаин әмір ол күндегі арғын руынан шыққан атақты адамның бірі болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/30.wav,жатса-тұрса ойы әбілқайырдың орнын басу бірақ бұлардың бірде-біреуіне сенуге болмайды өз пайдасына қарай оп-оңай сатып кетулері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/31.wav,өз іргең сөгілмей берік отыра алатын күйге жетсең қандай жаумен болса да алыса аласың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/32.wav,осындай шешімге келген жәнібек енді бүкіл қазақ руларын өзіне бағындыру әрекетіне кіріскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/33.wav,қарамағындағы қазақ руларын хан ордасы шығыны мен әскер ұстау үшін алым-салық қаржы-қаражат төлейтін етіп әбден бағындырғанша тағы жыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/34.wav,дастарқанға төгілген бауырсақтай жайылып жапан түзде біресе солтүстікке біресе оңтүстікке бытырап көшіп жүрген қазақты ел етіп біріктіру үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/35.wav,кейбір ауа жайылған тек өз дегеніне болмаса ештеңеге көнбейтін кесір тоң мойын ру бастықтарын ат құйрығына байлап құрбан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/36.wav,бері көш десе әрі көшкен ауылдардың басына хан нөкерлері сырық ойнатып сырмағын жүндей түтті емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/37.wav,бірақ осы жыл-жарым қандай қиыншылыққа түсті қаншама мал барымталанып алынды қаншама ел ата мекен жерін тастап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/38.wav,жәнібек осының бәрін неге істеді бұлай ету оған оңайға түсті ме сол үшін де қотан қарт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/39.wav,жәнібектің сырты ғана күлкі-әзілді паш еткен мезгілі көп оңаша қап жас төккен деп бекер айтқан ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/4.wav,аталары иранның шахы құлағудың бас басқақтары болып бүкіл шығысқа аты шықса өзі қаракөлдің әмірі тағына отырып хорезм уәлиетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/40.wav,ал сонда өз елін өзі қанға бояғаны жөн бе бұл жәнібекке қатты батты кей күні құса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/41.wav,өз бетімен тағы болып өскен руларды айтқанына көндіре алмай кейде тарығатын да тіпті бағзы бір жағдайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/42.wav,бірақ хан жәнібек бір хадисті жақсы түсінетін тоғай арасында өскен күйкі шөп малға ас болмайды ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/43.wav,сол себепті ел бірлігіне кесірі тиетін жанды жәнібек өз аузынан үкім айтып дарға астырса өкінбейді мұндайда ол табансыздық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/44.wav,осындай қатаң саясаттың арқасында жәнібек далиып жатқан дәшті қыпшақ даласын тегіс өзіне қаратпақ болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/45.wav,содан кейін барып ол қазақ хандығына түркістан өлкесі мен еділ өзенінің бойындағы кіші жүздің асау руларын бағындырсам деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/46.wav,мұндай шешімге келген жәнібек ең алдымен өз ойын ағасы керей балалары мен өз балаларының таразысына салмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/47.wav,өйткені үлкен арман құрбандықсыз орындалмайды бұл ханға да белгілі қағида бар ауыр қанды жорықты қай тұстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/48.wav,күншығыстан ба күнбатыстан ба жошы ұрпағы бадықтан туған орыс ханның жеті ұлы болған тоқты-қия құтлық-бұғы тұғылық-болат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/49.wav,тоқты-қиядан болат болаттан керей құйыршықтан барақ хан барақ ханнан жәнібек сөйтіп жәнібек пен керей бір атадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/5.wav,сұлтан хусаин әмір арғын би еліне тарту-таралғысымен бірге ел бірлігін бұзар арам ойын да ала келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/50.wav,жәнібек ханнан тоғыз бала жиренше махмұт қасым әдік жаныш қамбар тыныш ұснақ жәдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/51.wav,шөбере туыс керей мен жәнібектен тараған осыншама баладан ата жолын қуып жауға шабар әке жолын қуып баққа таласары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/52.wav,керейдің төрт баласы бар бұрындық шайхым санджор-жақан жақан-бахты керейден бұрындық жәнібектен махмұт қасым қамбар әдік жәдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/53.wav,қазақ ханының тағына ие болар деп жәнібектің әсіресе үміттенері қасым қасым қазір жиырма алтыда ұзын бойлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/54.wav,жау жүректігі мен ақылдылығына қарап хан болуға лайық әрқашанда сабырлы деп ойлайтын жәнібек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/55.wav,он бесінен көкпарға күреске түскен әзірге жамбасы жерге тимеген балуан қасымды ханның өзге балаларынан артық көрер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/56.wav,одан туған бала да ханға ерекше ыстық жағанды жәнібек құр ғана жақсы көрмейді оныменен санасады ерекше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/57.wav,аққозы мен жаған алтын ханда көшпелі керей руының белгілі батыры домбалықтың апалы-сіңлілі қызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/58.wav,жағаннан қасым туса аққозыдан әбілқайыр ханның ең жақсы көрер немерелері соңынан бүкіл орта азияны жаулап алған мұхамед-шайбани хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/59.wav,әбілқайыр мен жәнібектің арасындағы қанды ұрысты өшпендікке қарамай кезінде бүкіл шығысқа аттары шыққан қос сұлу жаған мен аққозы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/6.wav,егер қысы-жазы малдарыңа жайылым болатын жер іздесеңдер қорасанға көшіңдер кең өріс мол қоныс берем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/60.wav,оның үстіне қасым да мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтан да шыңғыс әулетіне жатпайтын шешелерінің айтқандарын екі етпейтін мінез көрсеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/61.wav,бұл әрине балаларын жастайынан өздерін сыйлайтын етіп өсірген аналарының қасиеттерінен туған ерекшелік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/62.wav,қасымның осындай жағдайын білетін жәнібек баласымен әңгімелескенде әрқашанда бәйбішесі жағанды ала отыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/63.wav,ал әбілқайыр ханның келіні шах-будақтың әйелі аққозы-бике жағанның туған апасы аралары балдан тәтті тату ал жәнібек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/64.wav,оған себеп ханның өзге ақылгөй үзеңгілес би батыр серіктерінен гөрі қасымның қиын мәселелерде әкесіне анағұрлым дұрыс кеңес беруінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/65.wav,күндегі әдеті бойынша шаңқай түс шамасында хан ордадан шығып бәйбішесі жағанның оқшаулау тігілген шағаладай аппақ екі кигіз үйден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/66.wav,бұл кез көктем бітіп жаз жадырай бастаған мезгіл еді хан ордасы сарысудан ұлытау етегіне көшіп келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/67.wav,әлем сандықтан күн көзіне алып шыққан жанат ішіктей құлпырады жаңа көтерілген көк балауса жасыл шалғын көкірегіңді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/68.wav,тау қойнауынан төмен қарай сарылдай аққан мұздай бұлақтардың мөлдір суы күн сәулесімен шағылысып жерге тастаған күміс белбеудей жалт-жұлт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/69.wav,бұлақ жағаларында бұйралана өскен құба талдың басына қонып алып бұлбұл құстар не бір тәтті әуенге сап ән шырқайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/7.wav,ар жағында ирак иран ауғанстан да алыс емесдеді ол қырқын беруге жиналған арғынның би батырларына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/70.wav,жәнібек әлемнің осынау бір ғажайып суретіне сұстана қарап сәл кідірді де ақ орданың есігін ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/71.wav,ханның келетінін күтіп үйдің ортасындағы қызғалдақтай кілем үстінде алтын шарадағы уыз қымызды сапырып отырған жаған түрегеліп иіліп сәлем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/72.wav,арсың ба жаған бикем барсың ба хан ием есік алдына күмістенген кебісін тастап жатып хан әйеліне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/73.wav,жаған қара торының сұлуы еді сұңғақ бойлы оймақ ауыз көген көз екі бала тапса да қыпша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/74.wav,қақтаған алтыннан жасалған ауыр шолпысы жерге тартып тұрғандай білектей етіп өрген қос бұрымының ұшы шұбатылып кілем үстінде жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/75.wav,меруертпен шытырмалап гауһар таспен безеген қызыл мауыты сәукелесі аш белін қынаған алтын оқалы қызыл барқыт камзолының түсін ашқандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/76.wav,сонау бота көзін жауып тұрған ұзын кірпіктері найзадай жәнібектің кеудесіне келіп қадалғандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/77.wav,жәнібектің қырықтан асқанға дейін сан айқаста мызғымаған тас жүрегі кенет қолға түскен торғайдай тыпырши қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/78.wav,жаған иген басын әлі жоғары көтерген жоқ хан көз алдында осы жағанмен алғашқы кездескен шағы елестеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/79.wav,жазтоқсанның нағыз сарша тамыз ыстық кезінде шах-будақ сұлтанның серігі боп қырық жігіт құдаларды басқарып алтын хан патшалығына барған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/8.wav,арғын руы арғынаты тауынан асып көшпегенімен де ел басы арғын биінен айырылған жұрт судай толқып сеңдей соғылысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/80.wav,әбілқайыр ханның баласының жанына ерген әнші күйші батыр балуан мерген құсбегі кілең өнерлері тасыған өрендер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/81.wav,домбалық батыр сол маңда көшіп жүрген ең беделді рулар қытай найман керейдің бас батыры еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/82.wav,оныменен цзинь богдаханы да көршілес ойрат қонтайшысы исентайшы да мықтап санасады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/83.wav,жәнібек бастаған шах-будақ тобы теріскей тарбағатайды жағалап зайсан көлінен өтіп алтай тауының күнгей жағына шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/84.wav,қалың найман қытай керей тайпа елін көктей басып үшінші тәулікте домбалық аулына жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/85.wav,жәнібек жиырмадан жаңа асқан тұсында бұл ауыл қыдыркөл жағасына кеше ғана келіп қонған екен қамысты көлді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/86.wav,арғы қабағы қарауытып қана көрінген шалқар дария көгілдір көлдің ақ айдынында сыңсыған қаз-үйрек сыбызғыдай сызылған қоңырқай аққу әні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/87.wav,көлдің қамысы аз күншығыс жағынан сонау алыстағы белеске қарай өріп бара жатқан қарақұрым жылқы көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/88.wav,шах-будақ сұлтанның келе жатқанынан күні бұрын хабардар ауылдың қыз-келіншек бозбалалары құдаларды көш жерден қарсы алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/89.wav,қарсы алған ауыл қыз-келіншегін қырағы көзімен бір шолып өтіп еді дәл осы ауылға бұл жалғанның бар сұлу қыз-келіншегін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/9.wav,осындай бәтуасыздықтың арқасында есіл тобыл бойындағы түпкі арғын руы жартымды бәлендей жасақ бере алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/90.wav,көк майса жасыл шалғын белуардан келеді жәнібек шах-будақтың қалыңдығы аққозыны бірден таныды ал аққозы солардың ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/91.wav,басындағы алтай құндызынан тіккен шоқ үкілі камшат бөркі де үстіндегі дүрия шәйі қос етекті көйлегі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/92.wav,белін қынай киген қамқа ішігі де гауһармен безенген алқасы мен аяғын басқан сайын қоңыраудай сылдыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/93.wav,қыздың сырт бейнесін көргеннен-ақ жәнібек домбалықтың атақты сұлуы аққозы осы екеніне шек келтірмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/94.wav,былтыр аққозыға құда түсе келген әбілқайыр адамдарынан жағанды аққозыдан сұлу болмаса кем емес деген лақапты естіген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/95.wav,қарсы алдында тұрған қыз-келіншектің ішінде аққозыға көркемдігімен пара-пар келетін ешкім көзіне түсе қоймаған соң жаған мұнда жоқ екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/96.wav,неге екені белгісіз жаған аққозыдан да асқан сұлу болуға тиісті деген ойдан ол арыла алмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/97.wav,сұңғақ бойлы аққұба мөлдір көз бір керемет деген қайткенмен де жағанды тезірек көруге құмарлана асыққан бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/98.wav,тек қонақтарға ауыл кәдесін істеп кешкі ойын-сауыққа кірісер алдында ғана домбалық батырдың екінші қызының жылқы бағуға кеткенін білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/526+/99.wav,қазақ руларының ғұрпы бойынша көне заманда жылқы бағу тек жылқышылардың ғана борышы емес қыз-бозбаланың да шаруасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/1.wav,ал қасым менің тағымның түпкі иесі апалы-сіңлілі екі адамның хан тақтарында отырар балаларының жауласпауы керек-ақ тілек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/10.wav,қанға қан қасым сұлтан әкесі мен ағасының өшін қайтарады әбілқайырдың өзін өлтіреді мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанның толып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/100.wav,әбілқайыр түгіл кеше бүкіл шығыс еліне үлгі болған қошан патшалығының ұлы патшасы қанышқаны кім біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/101.wav,деген міне осы атақ бақ ше жәнібек ауыр күрсінді ал кезінде бұдан атақты бұдан абыройлы қандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/102.wav,қай ұрпақты көрдің бабамның мұрасы деп атам заманғы сақинаны көзінің қарашығындай сақтаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/103.wav,жоқ атақ бақ деген қолға салған алтын сақина ал өлгесін ше сақтаудың қажеті жоқ шығар әр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/104.wav,қара да тұр алтын орданы тік тұрғызған әбілқайырға бүкіл үрім-бұтағының орнатқан ескерткіші осы жерде әбілқайыр хан жатырдеп үстіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/105.wav,атағың да сондай бұным не әбілқайырды табалап жатырмын ба жоқ бұным табалағаным емес ақиқатым әбілқайыр соңынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/106.wav,елді ел ету қолынан келмеді ал біз ше біз оны көгерте аламыз ба көгерткен күнде келешек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/107.wav,жоқ келешектің бағасы үшін емес солардың алдында өзіміздің ар-ұятымыз таза болу үшін ел-жұртымызға деген өз борышымызды адал атқарып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/108.wav,япырмау менің бұным не тігу үшін қан майданда жан құрбан дедік жәнібек төсектен басын көтеріп алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/109.wav,сол күні сауранды билеп тұрған хакім құлмұқамет-тархан күшің жетсе жеңіп алдеп жәнібектің хатына жауап берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/11.wav,бірақ өздері антын бұзбай екеуіне де қылышын көтермейді егер мені ана дейтін болса тұңғышым қасымжаннан осыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/110.wav,бүкіл сыр бойын алып жатқан қалың әскер қайтадан жасаққа бөлініп шабуылға дайындала бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/111.wav,жәнібек бар уәлиеттен жауап алмай тұрып сығанаққа таяу сауранды шабудан әзірге бас тартқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/112.wav,әбілқайырдың өлгенін естіген жұрт хакімдеріне қан төгіспей қалалардың қақпаларын аштыртар деп үміттенген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/113.wav,хат жіберілген өзге шаһарлардан жауап келгенше екі аптадай уақыт өтті бірақ бұл ойы ақталмады әбілқайыр хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/114.wav,деп күткен хакімдер тез жауап бере қоймады жұрт осындай дағдарыс халде жүрген шақта тағы бір хабар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/115.wav,әбілқайыр ханның тағына үлкен баласы шайх-хайдар отырыпты деген лақапты құс қанатты ұзынқұлақ бүкіл дәшті қыпшақ жеріне бір-ақ күнде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/116.wav,әбілқайыр жорыққа бастап шыққан жүз мың әскерді шайх-хайдар дәл қазір таратып жібермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/117.wav,жәнібек тағы ойға қалды әрине шайх-хайдар көк ордаға хан болып жарытпайды бірақ оның нағашы жұрты өзбек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/118.wav,ал шайх-хайдар қанша табанының бүрі жоқ осал болғанмен де әкесі құрған мынау жүз мың әскерді пайдаланып абырой алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/119.wav,сондықтан да шайх-хайдарды хан көтерді бұны әбілқайырдың серіктері әскер қолбасшы батырлар да қолдайды қайткен күнде де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/12.wav,мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанға бірінші боп шоқпар сілтемеймін деп екеуміздің алдымызда ант беруін өтінем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/120.wav,тек қай елді шабу керек соған қарай әскерінің бетін бұрады әрине көк ордаға қазір моғолстаннан қазақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/121.wav,өз елінің де өзге елдің де көз алдында қадірін түсірмес үшін шайх-хайдар сығанақ пен созақты қайтаруға барын салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/122.wav,ал шайх-хайдардың әкесі әбілқайырдың бабына келтірген жүз мың әскеріне бар қару-жарағы сойыл мен көне қыпшақ кезінен келе жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/123.wav,бұндай соғыста жеңіп шығу үшін тек жазды күні жиналатын ер жүрек жігіттері ғана емес қан майданда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/124.wav,оның үстіне біз сығанақ уәлиетін алып қойдық сөз жоқ әскерінің бетін ол түркістан өлкесіне бұрады ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/125.wav,сонда қалай шайх-хайдардың әскері күшті екен деп ұрыстан күні бұрын тайып кету керек пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/126.wav,ол күш көк орда хандығына қарсы батырлардың басын біріктіру солардың әскерін шайх-хайдардың жан-жағынан қаптату бүйідей тигізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/127.wav,мүйізі қарағайдай алып өгізді жан-жағынан тиген он бүгелек қызыл танау етіп шапқылатып жанын қоярға жер тапқызбайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/128.wav,жоқ өйтуге болмайды шайх-хайдардың мұздай қару-жарақтанған әскеріне қарсы бөтен күшті пайдалану керек бүкіл қастар жиналсақ бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/129.wav,осындай ойға келген жәнібек моғол жағатай хандары қажы-мұхамед баласы сайдан-айбақ ханға керей-арабидің баласы бүреке сұлтанға маңғыт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/13.wav,дәл осы мезетте шешесі жағанның апасы аққозыға берген уәдесінің қаншалық қымбат екенін түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/130.wav,киік лағын өргізген қара суықтың алдында яссы мен сауранның ортасындағы етрақ далада жүз мыңдаған қалың қол кездесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/131.wav,жәнібек әскерінің саны артық болғанымен қарашың батыр бастаған көк орда әскері алғызбады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/132.wav,жәнібек айбақ мұса жаңбыршы бірнеше мәртебе қарсы шапты бірақ сауыт бұзар болат ұшты жебе жаудырған шайх-хайдар әскері маңайына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/133.wav,әрине жетеді ежелден әбілқайырға қарсы хан сұлтан бектер әскерімен тез-ақ жиналды бірнеше рет өздері қарсы шабуылға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/134.wav,нұраның қаратұзындағы айқастан бері қазақ хандарына тісін қайрап жүрген қарашың батыр күйеу баласы екеніне қарамай бұрындық сұлтанның әскеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/135.wav,бұрындықтың баяғы өзіне істегенін алдына келтірмек боп қолына арқанын алып қырғын ұрыстың ішінен талай аңдыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/136.wav,бірақ сұлтанды қоршаған кілең сайгүлік мінген қарулы ер жігіттер жуытпады кейде өздері қолға түсе жаздап әзер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/137.wav,бірақ баяғы нұраның қаратұзындағы оқиғадан кейін жәнібек ханның өзін қорғайтын екі жүз алдаспанды арнаулы қосынын басқаратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/138.wav,батыр саян хан үстіне түйілген қылышты сан рет найзасымен қағып ханды жәбірейілдей қорғап майдан ортасынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/139.wav,осылай екі аптадай салғыласқан қазақ әскері ақырында күздің қара суығы келе сығанаққа кейін шегінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/14.wav,әдікке найза салса қасым сұлтан не істейді жағынан ұстап маңдайына тигізді де қылшылдаған жүзінен сүйді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/140.wav,қарашың нұсқауымен сұлжық түрікмендерінің атақты жасағы жәнібекке де сан ұмтылды әбілқайыр ордасы қастарының да күткені осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/141.wav,шайх-хайдар хан жауынгерлерін таратып болып қалған бес мың қолмен ертең самарқантқа қайтқалы тұрғанында кенет әбілқайырдың ескі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/142.wav,жауы сұлтан ахмет ханның жиырма мың жақсы қару-жарақты әскерін ертіп айбақ хан бір бүйірден сау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/143.wav,шайх-хайдар тарап кеткен қолына жиналсын деп бұйрық беріп ат шаптырғанмен жөнді әскер жиналып үлгермеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/144.wav,амал жоқ жиырма мың әскерге бес мың қолмен қарсы шығуға тура келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/145.wav,шайх-хайдар жайшылықтағы жүрексіздігін қойып осы айқаста қарашыңмен қатар тұрып жан аямай ұрысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/146.wav,суға кетер бала дариядан шегінбейді әлде ажалына көрінді ме не баяғыдан бері қорқып келгенінің ызасын қайтарайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/147.wav,таяу жерден жіберген бірнеше жебе үстіндегі кереге көз шынжыр сауыттың быт-шытын шығарып ақырында ат үстінен құлатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/148.wav,құлаған ханның денесін аламыз деп екі жақ бірдей жан аяспай қырылысып жатқанда сан жағынан жараланған шайх-хайдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/149.wav,бұл жолы да ұтылғанын білген қарашың батыр соғысқа ең алғашқы рет қатынаспақ боп шайх-хайдар қолына ерген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/15.wav,кенет ол орнынан атып тұрып бір тізерлеп шешесінің алдына отыра қалды да беліндегі наркескенін қынабынан суырып ап екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/150.wav,он жеті жасар мұхамед-шайбани мен он бес жасар махмуд-сұлтанды қан сасыған қырғыннан аман-есен алып шығып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/151.wav,көбі өздерінің қасқырға жеке шабатын арлан тазы емес тек қора күзетуге жарайтын бұралқы төбеттер екендіктерін көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/152.wav,бұрын топтанып арсылдап үріп сырт адамға айбар шексе онысы айтақтайтын бастарын қосатын әміршілері болғандықтан екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/153.wav,әміршілері ажал тауып еді енді олар өз қалаларының қақпасының алдында отырып алып тек жат адамды жуытпай құр сырттай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/154.wav,мұндай жағдай қазақ моғол жағатай хандары мен әбілқайыр ұрпағына қарсы ақсақ темір әмірлеріне жаман тиген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/155.wav,бұл ақсақ темірден кейін қайта лаулап көтерілген өзбек хандығының тағы да бір құлдырап құлауы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/156.wav,қалың қол қасына ұстайтын ол кезде хан қоры бәлендей бай емес сыпайлардың өзіне ас керек болса аттарына шөп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/157.wav,әбілқайырдың кезіндегі айбарлы ордадан әне-мінедегенше құр бөлшектенген уәлиеттер ғана қалды сөйткенше қыс та түсті қазақ ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/158.wav,дайындағанмен де соншама бықыған малды қамтамасыз ету тіпті мүмкін емес жаз болса бір сәрі сыпай аттары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/159.wav,осындай жағдаймен хан жылда қыс бола бас әскерін елді-еліне тарататын биыл да сөйтті және осы жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/16.wav,асыл болат наркескен қос бауырым мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанға сені бірінші боп қынабымнан суырмасқа ант етем деді ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/160.wav,тек осы сығанақты қорғауға бес мың атты әскер алып қалды да өзге сыпайларын ауылдарына қайтарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/161.wav,қару-жарақтарың жауға мінер аттарың ер-тұрмандарымен дайын тұрсын керек болып қалсаңдар жаршы хабар бередідеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/162.wav,жәнібектің ондағы ойы бір жағынан әрқайсы өз бетіне қамалға айналған түркістан уәлиетінің қалаларын бұрынғыдай жүз мыңдаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/163.wav,қол жинамай-ақ қарамағындағы бар күшпен аламын деген үміті болса екінші жағынан бұл қалалардың хакім ақсақалдарымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/164.wav,өзінің қоқан-лоқы күшін көрсете отырып түркістан уәлиетінің сығанақ пен созақтан бөтен қалаларына қан төгіспей бағыныңдардеп үшінші рет хат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/165.wav,биыл жылдағысындай жаз шыға бәлен жерге жиналыңдардемеді жәнібек осы ойын орындауға кірісті бұ жолы жәнібек сөзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/166.wav,сөйтсе яссы сайрам сауран отырар ақруқ үзгент секілді мықты бекініске айналған шаһарлардың оңай қолға түсе қоймайтынын да түсінетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/167.wav,әсіресе яссы сауран қалаларын басқарып отырған мұхамед-мазит-тархан құлмұхамед-тархан секілді әбілқайыр кезінде де биліктерін ешкімге ойыншық ете ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/168.wav,қоймаған хакімдері бар және қорғайтын әскері бар қалалардың тағдырын оңай шеше алмайтыны оған хақ еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/169.wav,оған енді бұрынғы абақ хан ахмет хан аббас мұса жаңбыршы бектерден күштірек серік керек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/17.wav,егер антымды бұзып қос бауырыма бірінші боп қастық етсем мына тұрған асыл анам жаған бикенің ақ сүті ұрсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/170.wav,ежелден қазақ рулары жағатай моғол хандарымен достасып келген моғолстанда бір тірегім болса мұртымды балта кеспейді деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/171.wav,оның үстіне жұныс хан мауреннахрдағы ақсақ темір әмірлерімен байланысты самарқант әміршісі әбусейіттің баласы омар шайқы бұның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/172.wav,түбі түркістан уәлиетін қан төгіп жаулап алатындай күн туса самарқант бұқар күштерінің сырт қалғаны жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/173.wav,ортақ өгізден оңаша бұзаудеп қарайтын сұлтандарға әмірлерге жалғыз әміршіге бағынғаннан гөрі әр уәлиетті бөліп билеу тиімді көрінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/174.wav,қашан да болса топтанған қасыңнан жекеленген жауыңды жеңу оңай ал қазір сондай әдіске жол бар жауың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/175.wav,жәнібек өз ойын іске асыруға осы кездің дәл екенін еске алып қыз беріп қыз алысайық деп жұнысқа кісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/176.wav,жаңа іргесін қалап келе жатқан қазақ хандығының түркістан өлкесін қайтып алудан да бөтен толып жатқан істері бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/177.wav,әскер құру хан тәртібін орнату мемлекет заңын жаңа хан жарғысыншығару отырықшы аймақтар мен көшпелі тайпалардан хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/178.wav,қайың садақтарын саптаған қазақ жігіттері қарсы тұра алмайды хан әсіресе көңіл бөлетін мәселелер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/179.wav,сығанақ пен созақты алғаннан бері қыпшақ даласы мен моғолстан алтын хан қара теңіз жағасындағы қалалармен сауда-саттық жұмысын күшейту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/18.wav,жаған бике орнынан түрегеліп баласының қолындағы жалаңаш ақ семсерді алды да ерніне тигізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/180.wav,бұрынды-соңды дәшті қыпшақта қалыпқа түспеген осындай тың істермен шұғылданып жүргенінде жәнібек қыс өтіп жаз шыққанын білмей қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/181.wav,жаз шыға жәнібек өзінің көшпелі ел ұлы екенін есіне ұстап қазақ елінің дәстүрі бойынша хан ордасын сығанақтан сырдарияның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/182.wav,бұл ара шым үйлі күндіз-түні шулаған базарлы көшесіне адамы сыймай жатқан қаладай емес көк шалғын ауасы да жеңіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/183.wav,сырдария жағасына келіп қонғалы жәнібектің шаруасы бұрынғысынан да көбейіп кетті сайрам хакімі қатта бектен моғолстан ханы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/184.wav,бұл екеуі де жәнібектің ұсынысына бірден құлап түспегенмен де тақа кет әріеместігін білдірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/185.wav,сондай-ақ сауран хакімі құлмұхамед те кісі жіберген хан ұсынысына ол терісқақпай жауап берген жәнібек осы мәселелерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/186.wav,кезде күрделі істің бәрін хан кеңесі шешеді хан ұсынысын егер хан кеңесі қабылдаса ғана іске асады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/187.wav,абылай ханға дейін бүкіл қазақ тарихында осылай болып келген ал жәнібек тұсында хан кеңесі екі түрге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/188.wav,біріншісі үлкен хан кеңесі деген мағынада екіншісі кіші хан кеңесі деген түсінікте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/189.wav,сондықтан бұл кеңесті кейде үш жүзге бөлінерде бас қосқан жерінің атымен қаратұз кеңесідеп те атаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/19.wav,асыл болат ақ семсер егер қансырар болсаң жалғыз ұлым қасымға емес ең алдымен менің жүрегіме қадал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/190.wav,ал тұрымтай кеңесінде басқа жұртқа елші жіберу қонысқа жер бөлу тәрізді жеңілдеу мәселелер шешілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/191.wav,бұл кеңеске маймене мен майсарыдан бөтен орда маңындағы әскери қолбасшылар хан балалары қатынаса алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/192.wav,жәнібек өзінің дүдәмалданған ісін хан кеңесіне қоймай тұрып көбіне қасым сұлтанмен ақылдасатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/193.wav,бұ жолы да осы әдетіне сап баласын өзі отырған жаған бәйбішесінің ордасына шақырттырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/194.wav,күн жаңа батып төменгі ауылдың малы келіп азан-қазан болып жатқанда кешке таманғы аласапыран әлеті еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/195.wav,бірін тағанақ кеңесідеп атайтын екіншісін тұрымтай кеңесідейтін біріншісіне елеулі рудың басты адамдары тегіс жиналады күндіз ыстық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/196.wav,баласымен сөйлесер сөзін жат құлақ естімеске күзет жігіттерін де әрірек барып күзетіңдердеп орда маңынан алыстау жерге қуып жіберген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/197.wav,орда іші салқындай түссін деп хан есікті әдейі ашып қойған ымырт үйіріле қасым да келді әкесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/198.wav,пешпентіңді шешіп таста денеңді жел аймаласын деді сөйтті де қымыз құйып отырған бәйбішесіне шам жағасың ба қайтесің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/199.wav,сонау жанбике оқиғасынан кейін үш жыл өтсе де жаған бәлендей өзгере қоймаған-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/2.wav,өзін айдаһар жұтып жібермес үшін ол сол айдаһарға туған әкесін жалғыз баласын құрбан етуге бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/20.wav,ана тілегін қабыл алғаны үшін оның құрбаны болсам арманым жоқ деп күні бұрын ант етем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/200.wav,сәл толығайын деген тәрізді әйтпесе сол баяғы көл жағасына шығып таранған аққу-қаздай сәнді қалпы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/201.wav,жасы қырықтан асып кеткенін есіне тұтып баласының көзінше орнынан ілтипатпен тұрып жайшылықтағы еріне деген қылтың-сылтың мінез көрсетпей әдеппен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/202.wav,жәнібек аспай-саспай алдындағы алтын кеседен уыз қымызды бір ұрттап қойып әңгімесін бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/203.wav,кеше сауран хакімі құлмұхамед-тархан мен сайрам хакімі қатта бектен жеткен хабарды естіген шығарсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/204.wav,құлмұхамед-тархан әлі өр көкіректігіне салып деп келе жатты да кенет тоқтай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/205.wav,сәндене майыса керегеге ілулі қытай шамын жағуға кірісті де жерге шалқалай келіп гүрс құлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/206.wav,дәл осы сәтте есік жанындағы қоржыннан шақпақ тас алуға бара жатқан жаған қасымды әлденеден қорғай алладеп дауыстап жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/207.wav,жәнібектің көргені ашық есік алдында қараң етіп пайда болған қара далбағайлы жат кісінің кенет найзағайдай жарқ еткізіп лақтырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/208.wav,жәнібек атып тұрып есік алдына барғанша қоюланып келе жатқан түн қараңғысынан аруақтай пайда болған түсі суық адам сып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/209.wav,бүгін алмалықтан жұныс ханнан кісі келді деді ол еміс-еміс қана жәнібек тек ұстаңдар деуге ғана шамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/21.wav,анасы мен баласының бұл қылықтарын өз көзімен көрген хан жәнібек іштей екі сырды қатты түйді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/210.wav,етіп үйді айнала беріп сиқыршы жандай жоғалып кетті қамысқа қарай жүгіріп бара жатқан дүбірлері естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/211.wav,сірә есік алдында кенет елең еткен жат бейнені күзетшілердің де көзі шалып қалған тәрізді енді олардың су жағасындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/212.wav,әкесінің сөзін тыңдап бетіне қарап отырған қасым шешесінің даусы шыққан шақта ештеңе түсінбей қалды тек жаған шалқалай түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/213.wav,қара көлеңкеленіп кеткен бейуақта үн-түнсіз жатқан анасының дәл көкірегіне қадалған қанжардың сабын көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/214.wav,әлден уақытта қап әттеген-ай ұстатпай кетті-ау деген әлдекімнің өкінішті даусы шықты жанталасып мүйіз сапты қанжарды кеудесінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/215.wav,атылған ыстық қан бетіне шапшып жуып кетті анасы құлынымдеп ышқына бір бұлқынды да тына қалды осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/216.wav,енді жұрт қызыл қанға батып өліп жатқан ханымды көрді бүкіл хан аулы түнімен жағанды өлтірген адамды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/217.wav,тек таң ата ғана оның сейхун дарияның жағасында жатқан қара жүн далбағайы мен жеңіл пұшпақ ішігін түйе терісінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/218.wav,ағысы қатты кімді болса да оп-оңай алып кететін бұл кездегі сейхун дариядан әлгі адамның қалай жүзіп өткеніне жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/219.wav,адам емес хан ордасына арнап келген бұл бір албасты болардеді ішінен ғаламатқа сенгіш кейбір кемпірлер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/22.wav,егер бұл арманымды орындамаса ақ сүтімді көкке сауып өтем ана тілегі қасымның жүрегіне қанжардай қадалды бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/220.wav,ал тастап кеткен киімдерінен бұл келген жын да албасты да емес нағыз адам адам болғанда дәшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/221.wav,қыпшақтың өзінен шыққан тіпті сонау жайықтың арғы бетінен келген жау екеніне ешкім де шек келтірмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/222.wav,таба алмады шамасы арғы бетке жүзіп өтіп кеткен тәрізді бұған киім үлгісі көмкеруі оюы куә еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/223.wav,жағанды бүкіл ел-жұрт боп арулап қойып жетісін бергеннен кейін жәнібек тағы қасымды өз ордасына шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/224.wav,қасым келгеннен соң оның беліндегі қанжарды алды да қолына ұстап тұрған жағанның кеудесінен суырылған қанжармен екеуін баласының алдына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/225.wav,көрдің бе екеуі бірдей деді жәнібек саған осы екі қанжар қандай сыр айтып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/226.wav,есіңізде ме анам марқұмға мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанға тимеймін деп ант бергенімде менің қолымнан мынау қанжарды алып саған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/227.wav,бір шебердің жасағаны ма одан бөтен анамның сол тілегі орындалған тәрізді рас анаң адал жан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/228.wav,адал жүрегінен тілеген тілегі орындалды топырағы торқа болсын ал бұдан басқа бұл қанжардың лақтырылуынан не ұқтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/229.wav,қанжар не сізге не маған арналып лақтырылған дұрыс айтасың маған біреуін берген еді сен жеті жасқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/23.wav,екіншісі өткен түнде жанбике тоқалдың үйіне кезексіз бардың деп әйелдік мінез көрсетіп жәнібекті өзіне дене сұлулығымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/230.wav,ал қалғандары сол ноғайлы елінде болатын мына қанжарды лақтырған адам не саған не маған арнап лақтырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/231.wav,және өзі со жақтан келді бұдан не ұқтың еділ бойындағы ағайындар да тек жатпайтын тәрізді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/232.wav,дұрыс айтасың дәшті қыпшақ жері түйенің терісі тәрізді мол дүние әркім-ақ одан бір ұлтандық жұлып алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/233.wav,біз бұ жақта әуре болып жүргенде еділ бойындағы ноғайлы темір би мен астрахань ордасының әміршісі қасым сұлтан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/234.wav,тегі түркістанға тым көңіл бөліп кеткен тәріздіміз қазан мен қырым хандарымен тіл табысқандай ма қалай төрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/235.wav,түркістанды аламыз деп жүргенде олар дәшті қыпшақтың бүкіл батысын басып қалуға дайындалып жатпағанын кім білсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/236.wav,жоқ артыңды бекітпей тұрып алдыңды қармай берудің жөні болмас қандай ақылың бар ақылым өзіңіз ойлағандай жау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/237.wav,астананы екі жағыңа бірдей қарай алатын жерге көшіру керек оның ұлытау ма жоқ ұлытау екі жақтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/238.wav,бізге тегі қауіпті тұстан тақа алыс кетпеу жөн дәшті қыпшақ хандығы бұл жақтағы шекарасын қазір әжептәуір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/239.wav,енді сауранды жаулап алсаңыз өздері бүлініп жатқан әбілқайыр мен темірлан тақтарынан бәлендей қауіп әзірге туа қоймас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/24.wav,тартпақ боп отырған жаған бикенің кенет шын ар-намысын қорғайтын іске келгенде қандай табандылыққа болса да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/240.wav,сығанақты бұрындық сұлтанға қалдырып хан ордасын жайық бойындағы көне қала сарайшыққа көшірген жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/241.wav,дәшті қыпшақ хандығы болу үшін қарамағымызда еділ жайық жем торғай өзендерін жайлаған туыстардың бір болғаны жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/242.wav,ал олар біздің құрығымыздың мойындарына түсуіне тым шалғай жатқанын місе тұтып бөліне жайылып жүрген түрі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/243.wav,қауіп дүмпуі ноғайлы жақтан біз жақтан тым алыстап кеттік өзім де осылай болжап едім оның үстіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/244.wav,бұл кеңес хан ұсынысын дұрыс деп тапты және қыс түсе сауранды қайтарып алуды мақұл деп шешті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/245.wav,жәнібек қыс түсе сауранды басып алды да келесі жылы жаз шыға сығанақты бұрындыққа созақты махмұдқа сауранды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/246.wav,баласы қасым жөн айтқан сынды егер тағы бір бес жылдай бұ жаққа көңіл бөлмегенде бүкіл еділ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/247.wav,оның үстіне жәнібекті бар қазақтың ханыдеп құр атағаны болмаса бұл арадағы рулар оның ықпалынан тым алыс жатқан-ды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/248.wav,хан өзінің тегеурінді мінезіне басып тағы қауіп-қатерлі кейде қан төгіссіз бітпейтін жаңа айқастарға кірісіп те кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/249.wav,оңаша отау жеке хан болуды арман еткен басшыларының азғыруы салдарынан еділ жайық елек жем торғай ор өзенінің бойындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/25.wav,сұлу әйел егер ақылды болса еркекке тек өзінің сұлулығымен ғана емес терең ойлылығымен де табандылығымен де қымбатты болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/250.wav,жәнібек өзінің он мың атты әскерін ерсілі-қарсылы дүбірлетіп көк құрыш алдаспанын найзағайдай жарқылдатып енді оларды ойлануға мәжбүр етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/26.wav,ол осы сәтте үлкен жүректі әйелдің уақ әйелдік сезімінен де алыс тұрмайтынын қатеріне алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/27.wav,бұл кеңеске орда маңындағы сұлтан батырлар ерлік істерімен көзге көріне бастаған өз балалары мен керейдің баласы бұрындық сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/28.wav,екі күн кеңесіп ақырында күзтоқсанның басында түркістан уәлиетіне шабуылға шықпақ боп ұйғарысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/29.wav,мұндай әйелдің намысымен ойнаудың қаншалық қауіпті екенін түсінді ертеңіне жәнібек жарлық беріп хан кеңесін шақыртты дәшті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/3.wav,бірақ ол мүмкін бе хан тағындағы адам айдаһардың үстінде отырған адаммен бірдей хан тағын қорғау қашан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/30.wav,жәнібек хан балаларымен өзі басқаратын топ созаққа керей ханның баласы бұрындық сұлтан мен найман батыры қаптағай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/31.wav,қоңырат батыры сарыбалақ керей батыры ойшыбай уақ батыры жаубасар жалайыр батыры бөрібай бастаған қалың қол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/32.wav,өзінің ежелгі салты бойынша арғын қыпшақ тарақты жасақтары жәнібек ханның хан ордасының қасында қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/33.wav,бұған жайықтың бергі беті атырау теңізі мен сырдың төмегі саласын жайлаған кіші жүзден келген адай руынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/34.wav,теген батыр табын руынан серке би шөмекей руынан ақтаңдақ батыр тама руынан қарабура батырлар басқарып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/35.wav,келген жасақтар мен ұлы жүзден қаңлы ысты руынан бахтияр би шапырашты руынан қарасай батыр жаныс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/36.wav,хан ордасынан осы әскерлер жиналып жатқан саумалкөл телікөл жуанарық көкше теңіз атырау жағасына ат шаптырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/37.wav,бар қол күзтоқсанның басында сейхун дарияның төменгі шеніндегі қараөзек қойнауында шоғырланбақ болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/38.wav,біздің күшіміз қазір әбілқайыр ханның күшінен артық қазақ еліне ежелден жататын шаһарларымызды қан төгіспей өзімізге қайтарыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/39.wav,бұнымен қатар бұл шаһарлардың хакім бектеріне жасырын кісілер жіберілді егерде бұл тілегімізді орындамасаңдар өз обалдарың өздеріңедеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/4.wav,осы ауыртпалықтың бәріне шыдап қасым сұлтан жерін тағын аламын деп ұмтылған мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтанға қарсы сойыл ұрмай отыра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/40.wav,бірақ бұған әбілқайыр хан арзани даштіретінде басыбайлы созақты берген өзінің немересі қызыр ханнан туған бахтияр сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/41.wav,да сығанақ хакиматының белағасы манеден-оғлан да кекете әбілқайыр ханнан күшті болса ең алдымен сайыпқыран ханды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/42.wav,жәнібек пен бұрындық ордаларын телікөл мен боқтықарынның бойына тастап желтоқсан түспей-ақ қараөзекке келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/43.wav,содан кейін қалаларымызды қан төкпей бостан-босқа береміздеп жауап берді осы араға көп кешікпей жүз мыңға таяу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/44.wav,ортада азғантай қолмен жәнібектің өзі ал маймене жағын бұрындық сұлтан майсары жағын жәнібектің үлкен балалары жиренше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/45.wav,жәнібек өзі арғын қыпшақтың таңдамалы жігіттерінен қалқан құрып шиелі қамысы сейхун дарияның жағасына бекінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/46.wav,қазақтардың айтып жүргендері құр қоқан-лоқы қорқыту деп ойлаған сығанақ қожасы манеден-оғлан мен созақ билеушісі бахтияр сұлтан жауын көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/47.wav,осы күнгі шиелі жеріне келгенде екі бөлінген бұрындық сығанаққа жиренше мен махмұд созаққа беттеген басын көтеріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/48.wav,қаланы қоршаған қамалдың дарбазаларын дереу бекітіп қала жатақтарын лашқарға алды бірақ бұл дайындықтың бәрі тығыз-таяң асығыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/49.wav,қазақ әскерінің тым көп екенін естіген қала ақсақалдары жұртты босқа қырғызып қан төгудің не қажеті бар қаланы әзірге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/5.wav,мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтан қасымжанның тағын аламын деп сойыл соғып соғысқа шықпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/50.wav,ел басы ақсақалдардың керуенсарай ұстаған саудагерлердің көбі маңғыт қаңлы жалайыр дулат руларынан шыққан қазақ қанды адамдар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/51.wav,ежелден келе жатқан дәстүр бойынша егер қала билеушілері ақсақал саудагер қожа-молдалар ұйғарса қаланы көңілдеріне ұнаған адамға тапсырар әдет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/52.wav,сығанақ қожасы манеден-оғлан жұрттың мұндай жағдайын көріп самарқант ташкент яссыдан жуыр арада көмек келе қоймайтынына көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/53.wav,жеткен соң есің барда еліңді тапдеп бұрындықтың әскерінің қарасы көріне бастағаннан-ақ бүкіл үй ішін өзіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/54.wav,сөйтіп бұрындық сұлтан сығанаққа бір садақ оғын жібермей сырнайлатып-кернейлетіп тал түсте кірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/55.wav,қала басы сұлтандар болғанмен бекіністердің шын тағдыры осылардың қолында тұрған ал созақтың билеушісі бахтияр сұлтан бүйтпеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/56.wav,әбілқайырдың аты шулы батырларының бірі көк орда ханына ұнай білген бүкіл созақ уәлиетін қойдай өргізген қажырлы сұлтан қаланы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/57.wav,деп келген ақсақал саудагерлер тобын нөкерлеріне қоршатып алып жұрт арасына іріткі саладыдеп қараңғы тас сарайға қаматып қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/58.wav,созақ мидай жазық далаға салынған шаһар жан-жағындағы қамалы да сайрам мен саурандай биік емес түйелі кісінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/59.wav,бүкіл уәлиетінен отыз мыңға таяу лашкер жинап қалада тығылып жатпай ашық далада жауына қарсы бетпе-бет майданға шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/6.wav,екінің бірі бұл кеселден аман құтыла алмаған қолына құран алып аналарына берген серті бар серт тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/60.wav,бірақ бала жасынан ат құлағында ойнап өскен ал ер жете бастағаннан-ақ сойыл соғып садақ атуды өнер көрген қазақтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/61.wav,уайс жауқашар бахтиярлап ат қойғанда алғашқы қарқынында-ақ бахтияр сұлтанның алдыңғы шебін күл-талқан етті қазақтан дәл мұндай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/62.wav,халық күші жазғытұрымғы жүздеген мыңдаған сай жыралардан қосылып аққан сумен тең екенін олар бір жерге жиналып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/63.wav,ернеуінен асып тасыса алдында қандай қамал бөгет болса да быт-шытын шығаратын алып күш екенін бахтияр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/64.wav,ашына келіп ақырында ернеуінен асып төгілген дариядай атқа мініп қолына сойыл алуға мәжбүр болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/65.wav,расында да қазақ елі көнтерілі сан қорлыққа шыдаған қауым еді жалғанда қиянатқа көнтерілі халықтың долданғанынан асатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/66.wav,көнтерілі халық жәй күнде бөлтіріктері үстіне шығып ойнап маза бермеген арлан қасқыр тәрізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/67.wav,ал ызаланғанда ештеңеге қарамайды бөлтірігім демейді бөтенім демейді үстіндегінің бірде-бірін қалдырмай қанды ауызын салып қап жан-жағына аямай лақтырып-лақтырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/68.wav,шыдамы таусылып еді өлген-тірілгеніне қарамай желке жүнін күдірейтіп жауына ақыра тап берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/69.wav,қазақ жауынгерлерінің мұндай қаһарлы түрін көріп бахтияр сұлтан жеңілдім деп алдына кеп қол қусырып жиренше мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/7.wav,жарайды мұхамед-шайбани мен махмуд-сұлтан қасым сұлтанға тимесін ал егер сол қос бөрінің бірі қасымның туған ағасы қамбарға не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/70.wav,хан ордасын уақытша сығанаққа көшірген жәнібек созақ уәлиетін екінші баласы махмұдқа сығанақ уәлиетінің билігін керейдің баласы бұрындық сұлтанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/71.wav,сығанақ пен созақты алып көңілі көтеріліп қалған қазақ ордасының ханы жәнібек енді өз еріктеріңмен беріліңдердеп яссы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/72.wav,мен отырар қаласының әміршісі мұхамед-мазид тарханға сауранды билеп отырған оның баласы құлмұқамет тарханға үзкенттің хакімі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/73.wav,дәл осы кезде яғни хаджри есебі бойынша сегіз жүз жетпіс төртінші тышқан жылы жаңаша бір мың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/74.wav,төрт жүз алпыс сегізінші жылы елу жеті жасар әбілқайыр ханның өзі ақұрығын алып жүз мың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/75.wav,бұлар қаланың кілтін алып бітімге келісті жүз мың әскер бұл қолына құр сойыл мен садақ алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/76.wav,бұл исфаған болатынан алдаспан ұзын қылыш тағынған қорасан құрышынан сауыт-дулыға киген мұздай боп қару-жарақ асынған өз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/77.wav,көк орда көк орда болғалы ұлы ханның әскері жетпіс бес мыңнан асып көрген емес ал бұл жолы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/78.wav,хан әскерін ұрысқа өзі үйреткен жауын аямастай етіп өзі баулыған жүз мың бұл хабарды естігенде жәнібектің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/79.wav,ол бүкіл сығанақ созақ уәлиеттерінің ұста шеберлерін жинатып көрік қыздыртып әскеріне хакім қоймаларынан табылған көк болат құрыштан қару-жарақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/8.wav,ал әбілқайыр болса ауру жаған ерінің өзіне қойған сұрағының қаншалық ауыр екенін енді ұқты жауап қайтара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/80.wav,қырық жылдай бүкіл дәшті қыпшақ мауреннахр қорасанды тітіреткен әбілқайыр хан дүниеге сапар шегіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/81.wav,бүкіл атақ алтын тақ шығыс елінің тең жартысын жылатып жинаған дүние-қазына ұлы ханның өмірін ең болмаса бір күнге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/82.wav,атақты дәруіші әбдіразақ нахичеванидің өзі тапқан мың да бір кеселге шипа болар ебелек тікенегінен жасаған сырыншан шурнәсі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/83.wav,есіл ер жейхун мен сейхун дарияның ортасындағы етрақ далада жеті күн кезікпен күйіп-жанып ақыры қайтыс болыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/84.wav,жау жүрек жігіттері қойсын ба құмырысқадай қаптап ақжол құлаш астауға сап созақ мединасына алып келіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/85.wav,зірік талдай сарғая бастаған денесін ыстық күнге бұзылып кетпесін деп бахтияр баһадур мен қарашың батыр бал толтырған алты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/86.wav,бұл шаһар қазақтардың қолында болса да өлімге дауа бар ма алтын сырмен атын жазып арнаулы қара мәрмәр тасынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/87.wav,бұл хабарды естігенде қас жаулары әсіресе әбілқайыр жерін алып суын алып қиянаты көп өткен кейбір қазақ ауылдары көкала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/88.wav,тек жәнібек хан ғана дүние шіркіннің өткіншектігіне қамығып үш күн орнынан тұрмай жатып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/89.wav,бірақ жәнібектің бұл қызу әрекеттері ұзаққа созылмады кенет тағы бір хабар жетті жоқ жәнібек әбілқайыр ханда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/9.wav,кенет басын көтеріп алды онда ма онда жағанның даусынан нәсілі керейге біткен қайсарлық естілді онда кекке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/90.wav,заманда хан кегі қолға ұстаған алдаспан тәрізді ыңғайы келсе жауына жұмсалады ал өзіне тиімді болса қынабына қайта салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/91.wav,ал енді біреуі анда-санда қынабынан суырылып жауының үстінен жарқ-жұрқ ойнап сес көрсетіп қайта орнына барып жатар болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/92.wav,кейбіреуі сол қынабында жатып тот басып әбден шіриді жәнібек пен әбілқайырдың да кегі осындай кекке айналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/93.wav,екі жақтың халқы бірдей қызыл қанға малынғанымен өздері бірін-бірі ажалға қиюдан аулақ еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/94.wav,тек хандығын тартып алып жауын тақырға отырғызу ғана армандары болатын жоқ жәнібек әбілқайырда кегім кетті деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/95.wav,бар өмірін жиһангерлікпен алыс жұлыс ұрыспен өткізген азуы алты қарыс мүйізі шаңырақтай атақты хан әбілқайыр ақырында не тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/96.wav,енді оған үстіне қойған мәрмәр тастан басына жазылған алтын жазудан не пайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/97.wav,дүние шіркіннің жалған екеніне өкінді бар тапқаны созақтың қасынан қазылған екі құлаш жер болды өлдің мамай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/98.wav,қайсымыздың болса да бұл жалған дүниеден ақырғы алар еншіміз осы екі құлаш жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/527/99.wav,атақ бақ та қолға салған алтын сақина тәрізді қанша асыл болғанмен түбі тозады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/1.wav,әлде сол жаныма батты ма әлде шарасыз хал қинады ма еңіреп жылағым келді даусымды шығарып өксіп-өксіп жыласам деймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/10.wav,қарағым-ау мына тоныңа не болған ит талаған ба деді тонымның албыр-жалбыр шалғайын жарыққа тоса тұрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/100.wav,осыларды естігенде тезірек аяғымның ісігі қайтса екен деп шыдамсызданам күнде ертеңгісін әжем тұрған кезде мен де басымды көтеріп мойнымды созып терезеден сыртқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/101.wav,күн ашық болса қатты қуанам көктемнің жақындай түсуі осы күннің ашықтығына байланысты ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/102.wav,қалайсың дейді әжем мен аяғымды қозғап қойып жақсымын деймін әжем кеп көрпемді ысырып аяғымды сипап ұстап көреді де ісігі әлі қайтпапты қозғалмай жат - ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/103.wav,одан соң ұзақты күнге терезеден бозара қарап жатып кешті батырам түстен кейін бір ауық мен отто кеп отырып кетеді сонда біраз серпіліп қалам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/104.wav,қалған уақытта сарылып жата берген адамға таңның атуы да күннің батуы да қиын екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/105.wav,бір күні ертеңгісін сыртқа шыққан әжем сәлден кейін абыржып кірді үйге қанат-ай балам-ай қоңыр сиыр жоқ деді есі шыға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/106.wav,қайда кетіпті білмеймін түнде мықтап байлап қойған сияқты едім қораның аузын да мықтап бастырып жауып ем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/107.wav,әлде жібі шешіліп бошалап шығып кетті ме осыны айтты да әжем қоңыр сиырды іздеуге бел буған түрмен қайта шығып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/108.wav,ұшып тұрып киініп бір аяғына ағаш байланғандай сүйретіліп мен де іздеуге шықтым қоңыр сиырдың жоғалғанын ести сала мен отто да безек қағып ауылдың төңірегін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/109.wav,бүкіл көрші-көлем тегіс тік тұрып аяқ жетер жерді аралап бірге іздесті бірақ қоңыр сиырдың ізі де білінер емес ұшты-күйді жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/11.wav,түнде ойнап боп үйге келе жатқанымда арт жағымнан кеп бір бұралқы ит арс етіп ала түсіп жыртып кеткені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/110.wav,сол күні кешке дейін аяғымның ауырғанына қарамастан талай жерді шарлап сілем қатып кешкісін үйге келсем кішкене балалар ұлардай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/111.wav,көп жүргеннен бе әлде суық тиді ме менің аяғым тағы да күп боп ісіп кетті төсегіме сылқ етіп құлап түстім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/112.wav,біраздан кейін шаршап-шалдығып әжем де келген көзі шүңірейіп екі жағы мүлде суалып бір уыс қана боп шүпиіп қапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/113.wav,алдынан шуылдаса шығып жылап қарсы алған балаларға қабағын түйіп жә түге олары несі кісі өлгендей күңіреніп деп қатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/114.wav,басымыз аман болсын деп тілеңдер кішкене балалар әжемнің мына қату түрін керіп жылағандарын пышақ кескендей қойып тыйыла қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/115.wav,әй болат от жағып шай қойып жіберші балам деді бұйырып сөйдеді де төсегімде сұлқ жатқан менің қасыма кеп еңкейіп аяғымды сипалап ұстап көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/116.wav,балам-ай әттеген-ай аяғыңды тағы ісіріп апсың ғой деді жабырқай кейіп бекер көп жүргенсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/117.wav,тәуір болғаныңда тағы жатып қалатын болдың-ау пысылдап жүріп ошаққа от жағып болат қайнатқан шайға отырдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/118.wav,әжем қара суға шыланған талқаннан бір-екі рет қана таңдайына салып қайнаған суды тұз салып терлеп-тепшіп ұзақ ішті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/119.wav,шай үстіндегі әңгімелеріміз ұсақ-түйек үй тірлігі төңірегінде су әкеліп қойдың ба отын жардың ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/12.wav,әй осы түнде ойнаған дегенді қоймадыңдар-ау деді әжем кейіп әйтеуір еш жеріңе денеңе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/120.wav,тәріздес болды да қоңыр сиыр туралы ешқайсымыз жарып аузымызға алмадық ащы жараны тырнаудан қашқандай маңайлағымыз келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/121.wav,онан бір ауық әжем осындай жадап-жүдеп тарыққан кезімізде көңілімізді жұбататын дағдысына бағып ертегі тәріздес әңгімелердің бірін бастап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/122.wav,баяғыда осы сендердей кезім бір қатты жұт болып мал тегіс қырылып қалды әй сол жылғы қыс та ерекше қатты болып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/123.wav,жауған қардың қалыңдығы сондай мына қоғалы бұлақтай жерде отырғандарға алты ай қыс бір қатынаса алмадық қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/124.wav,ол заманда бүгінгідей колхоз деген жоқ пішен шабу қысқа шөп дайындау дегенді білмейді жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/125.wav,содан қалың жауған қарда мал тебіндей алмай аштан қырылды дейсің көктемге қарай қалың елде тігерге тұяқ қалмады ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/126.wav,терезе қағылды да сырттан қанат қанат тез далаға шықшы деді біреу дауыстап әрине аяғым ауырып отырған мен тұра қоймадым да менің орныма сыртқа болат жүгіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/127.wav,үй ішімізбен ауырған-сырқағанымызға қарамастан дүрліге көтеріліп сыртқа ұмтылдық шынында да есік алдында бәкке қоңыр сиырды жетектеп кеп тұр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/128.wav,қуаныштан есіміз шығып кетті қайдан таптың қайдан әкелдің дейміз шуылдаса жамырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/129.wav,мына жақтан деп бәкке қараңғыда белгісіз жақты нұсқағандай болды есі шыққан әжем ой өркенің өскір қарағым-ай мың бол мың болғыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/13.wav,тиген жоқ дедім түнде иттің қапқанын жасырып өйткені оны айтып әжемді құр несіне үрейлендірем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/130.wav,көзің жамандық көрмесін өмірің қызыққа толы болсын деп бәккеге алғысты батасын үсті-үстіне жаудырып айналып-толғанып жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/131.wav,онан қоңыр сиырды бас жібінен алып қораға қарай жетелей жөнелген әже қораға емес ауыз үйге кіргізіп байлаңызшы деді бәкке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/132.wav,а сөйтейін бе о да жөн екен деп әжем енді қоңыр сиырды ауыз үйге қарай жетектеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/133.wav,қоңыр сиыр үйренген қорасына қарай тартқылап қиқалақтай бастаған бәріміз артынан қаумалай айдаған соң амал жоқ ауыз үйге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/134.wav,әжем ауыз үйдегі май шамды жағып білтесін көтеріңкіреп сиыр тұратын жақ бұрыштағы ондық-мұндық заттарды басқа жаққа алып қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/135.wav,қоңыр сиыр тап-таза ауыз үйді жатырқағандай көзі шарасынан шыға пыс-пыс етеді өзі тоқ екен деді әжем бүйірінен сипалап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/136.wav,әй болатжан балам астына бір құшақтай сабан әкеп тасташы жатқанына жұмсақ болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/137.wav,болат лып етіп барып сабан әкеп төседі әлгі бұрышқа онан соң сақтықта қорлық жоқ деп екі ешкіні де ауыз үйге кіргіздік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/138.wav,сыртқы есіктің ілгегін жауып ап қуаныштан есіміз шыға абыр-сабыр боп ауыз үйде қоңыр сиырдың қасында бір шай қайнатым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/139.wav,ішкі үйге кіргіміз келмейді ауыз үйдің аты ауыз үй емес пе тек тоңа бастағаннан кейін ғана ішке кірдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/14.wav,тек шалбарымның мына жерін жыртып жіберіпті тігіп берші деп төсегімде көрпеге оранып отырған күйде шалбарымды алдына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/140.wav,болат от жағып қайтадан шай қайнатты мына қуаныштың үстінде әжем мырзалығы ұстап тағы бір-бір қасықтан талқан шылап берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/141.wav,ризалығын білдіріп бәккенің алдына жеке өзіне жарты тостаған талқан шылап қойды мен үйден шай ішіп келдім рақмет әже деп бәкке бас тартқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/142.wav,жоқ қарағым рақметіңді қоя тұр сен бүгін талқанмен емес мал сойып құрметтейтін қонағымызсың ұялмай же дейді әжем жаны қалмай қалбалақтап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/143.wav,шай үстінде мен бәккені өзімсіне қайдан таптың деймін анықтай білгім келіп осы сәтте балалардың бәрі тегіс болат та тіпті кішкентай жанарға дейін көздері жайнаңдап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/144.wav,ат суарайын деп барсам тұманың басында жүр екен шөп беріп ұстап алдым да үйлеріңе жетелеп әкелдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/145.wav,соған бәріміз иландық әрине мен іштей иланғам жоқ бәккенің шынын жасырып отырғанын сездім бірақ кішкене балалардың көзінше қазбаламадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/146.wav,шай ішіп болған сон бәкке маған мен сендердікіне жатайыншы деді жат екеуміз бірге жатамыз дедім мен қуанып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/147.wav,әжеме айтып ем ол кісі де қуана құптады қарағым-ау үй кең ғой оның не қысылатыны бар жатсын деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/148.wav,сөйтіп менің төсегімді кеңейтіп салып бәкке екеуміз бірге жататын болдық әжем ауыз үйге шығып тағы да қоңыр сиырды сылап-сипап жататын жерін ыңғайластырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/149.wav,қоңыр сиыр тұмсығын созып ыңырана ақырын мөңіреген ойбұй байғұсым-ай шөлдеп тұр екенсің ғой деп шелекті салдырлатып су берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/15.wav,әжем тебендей жуан инесі мен шуда жіп әкеп өзіме сабақтатып алды да терезенің алдына жарыққа барып отырып әуелі шалбарымның жыртығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/150.wav,енді шамды сөндіріп жатқалы отырғанымызда сыртқы есімізді біреу жұлқа тартып онан тықылдата қақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/151.wav,ол кім деген әжем есік ашпас бұрын мен бакка апа деді әйел даусы менің апам ғой деді бәкке елең етіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/152.wav,әжем есікті ашып үйге бәккенің шешесі зейнат кірді бұл баданадай қой көзді пышақпен қырнап жасағандай қыр мұрынды өңі ажарлы болса да бір түрлі суық көрінетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/153.wav,бәккенің кескін-келбеті әкесі адудан гөрі осы шешесіне көбірек ұқсайтын ал әкесі аду сақал-мұрты қап-қара қоңырқай жүзді доғал мұрын кішірек көзі күлімдеп жұмылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/154.wav,зейнат кірген бойда әуелі әжеме амансыз ба деп амандасты да бәккенің шешесі қазақша басқа сөздерді сөйлей алмаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/155.wav,дегенді өте анық және дұрыс айтатын шәлісінің астына тығып әкелген бір күлше дөңгелек наны бар екен соны ұсынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/156.wav,бала тіс жейді деді күле сөйлеп әлгі күлшенің жүгерінің ұнынан пісірілгенін мен айнытпай танып отырмын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/157.wav,анда-санда бәккенің үйіне кіре қалғанда жейтінбіз өте тығыз боп піскен тәтті болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/158.wav,рақмет қарағым деді күлше нанды алған әжем балалар тас берсең де жеп қояды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/159.wav,мұнан әрі зейнат баласына шешеншелей жөнелген даусы қатқыл әр сөзі ұрысқандай естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/16.wav,жамап отырып өзі біраз кейіп ұрсып алды көп ойнайтынымды әсіресе түнге қарай көп жүретініме ренжіді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/160.wav,бір жылдан бері шешенше пәлендей сөйлеп үйренбесем де біраз сөзін түсінетінмін сондықтан бәккенің шешесінін айтқандарын түгел ұқпасам да ұзын-ырғасын сезіп тұрмын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/161.wav,бәкке де қатты сөйлеп жауап қайырды әкем келгенше олар сиырды сойып алса не істеймін дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/162.wav,шешесі тағы да жазғыра сөйледі егер қолдарына түсіп қалсаң қайтетін едің олар өлтіріп тастаудан тайынбайды ғой деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/163.wav,жоқ өлтіре алмайды мен оларға өлтіртпеймін дейді бәкке де қайтпастан шешесі мұнан кейін де жазғырып ұрысқан бірақ бәкке де өз дегенінде тұрып алды шешесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/164.wav,осылайша шешесі мен баласы біраз дауласып сөйлесіп алды да ақыры зейнат шарасы таусылғандай лажсыз күлімсіреп әжеме қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/165.wav,бала жаман жаман деді қолын сілтеп жоқ қарағым балаң жаман бала емес жақсы бала деді әжем оған қарсы дауласа сөйлеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/166.wav,осы үйге келгенде байқаймын ғой тәрбиесі де тәртібі де жақсы бала вай вай деп зейнат қарсылық білдіргендей басын шайқап күлді де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/167.wav,мен бала сен бала деп бастады да әрі қарай аузына қазақша сөз түспей тұтығып тұрып қалды онан соң баласына сен түсіндіріп жіберші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/168.wav,бәкке күлді де әже менің апам айтады менің балам сізді өзінің әжесіндей жақсы көреді деп деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/169.wav,е айналайын мен де сені мына отырған қанатымнан кем көрмеймін деді әжем де бәкке енді өз шешесіне әжемнің сөзін аударған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/17.wav,мен бүгіннен бастап түнге қарай үйден шықпаймын деп уәде бердім сыртқа шығып қоңыр сиыр мен екі ешкіні қорадан шығарып алдарына біраз сабан шашып сол сабанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/170.wav,вай вай деп зейнат сақылдай күлді мұнан әрі шешесімен бәкке тағы біраз сөйлесті де ақыры шешесі кетуге ыңғайланды әжеме қарап мен бала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/171.wav,деп қолымен ишараттап бәккені нұсқап осында қонады дегенді білдірген қонсын қонсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/172.wav,қорықпа балаңды сабамаймыз деді әжем әзілдеп әжемнің әзіліне бәріміз де мәз болып күлдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/173.wav,зейнат кеткен соң шамды өшіріп жатқанбыз әжем мен балалар тез ұйқтап қалды да бәкке екеуміз қатар жатып ап алаңсыз еркін әңгімеге кірістік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/174.wav,әуелі бәкке қанатай бұл әңгіме тісіңнен шықпасын әйтпесе екеумізді де өлтіреді деп маған өзінің қоңыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/175.wav,қоңыр сиырды бір шешен бәкке ол шешеннің де атын айтпады өткен түні таң алдында кеп әкетіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/176.wav,содан күні бойы алдына шеп салып қораның түкпіріне қамап қойыпты ондағы ойы алғашқы күнгі абыр-дабыр іздеу басылған соң бүгін түнде сойып алу екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/177.wav,мұның бәрін бәкке әлгі шешеннің бес жасар баласының айтқанынан балалы үйдің ұрлығы жата ма естіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/178.wav,оның үстіне бәккенің өзі де сабақтан қайтып келе жатқанында әлгі шешеннің қорасына шөп кіргізіп жүргенін байқап қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/179.wav,мұның ешқандай малы жоқ еді ғой шөпті неменеге салып жүр екен деп ойлады сөйткенше болмай ойнап жүрген баласы бүгін менің әкем сиыр сояды деп мақтанып бар жағдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/18.wav,қой деймін қойсаңшы деген дауысқа жалт қарасам көшенің ортасымен біздің үйге қарай отто бір бау шөпті арқалап келеді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/180.wav,содан бәкке әлгі шешеннің үйін сырттай аңдиды әкесі болса жұмыста басқа ақылдасатын адам жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/181.wav,бәкке не істерін білмей аласұрады бізге кеп айтса ұрлығын ашқаны үшін әлгі шешен мұны бауыздап тастайды өйткені шешендердің заңы солай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/182.wav,кешке қарай көрші колхоздан жасырынып әлгі шешеннің бір-екі сыбайласы келеді үшеуі үйге кіріп пышақтарын қайрап қараңғылықтың түсуін күтіп отырған кездерінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/183.wav,әлгі шешендер әзірге өздерін кімнің тотитып кеткенін әрине білмейді ал егер білсе ше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/184.wav,тіпті білсе де бұл шешендер үшін кешірімді олар ұрлады олардан мен ұрладым мықты болса ұрлатпаулары керек еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/185.wav,ал егер ұрлағандарын келіп айтсам онда кешірмес еді өштесіп кек қайтарар еді сондықтан ертең ешкімге ештеңе демей түк білмегендей болайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/186.wav,сұрағандарға тұма жақта жүрген жерінен тауып алдық дей сал мақұл бәкке көзіміз ұйқыға енді ілініп бара жатқан үйдің түбінен жүріп өткен дүбірден бәкке де мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/187.wav,біреу жүрген сияқты болды ғой иә біреу есік алдында жүр ұмтылып барып терезеге жабыса тұрып тастай қараңғы сыртқа қарағанбыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/188.wav,қараңдаған еңгезердей біреу қораға кіріп кетті де сәлден кейін қайта шықты ары-бері ұрлана қарап біраз жүрді де енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/189.wav,соның өзі деді бәкке сыбырлап киініп алайық қараңғы үйде сипаланып тұрып тез киініп алдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/19.wav,бір қолымен шалбарының ышқырынан ұстап алған соңынан ере жүрген бәтен тырқылдай күліп оның шалбарын төмен түсіріп жібермек боп тартқылап келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/190.wav,бәккені қайдам менің өне бойым безгек ұстағандай дірілдеп кеттім әуеліде есікті жай тартқылағандай тықырлатып тұрған әлгі бір кез сарт еткізіп жұлып алғандай болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/191.wav,бәкке екеуміз жүгіріп ауыз үйге шыққанбыз жоқ есік ашылмапты сырттағы адам бар күшін салып тағы да жұлқып-жұлқып қалды бүкіл үй солқ-солқ еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/192.wav,қанат балта бар ма деген бәкке мен қараңғыда сипаланып барып босаға жақта сүйеулі тұратын балтаны тауып әкеп бәккенің қолына ұстаттым да өзім ашаны алдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/193.wav,сен не алдың деп сұраған бәкке ашаны алдым дұрыс енді қорықпаймыз егер есікті бұзып кіретін болса мен оны тура балтамен шабайын ал сен қарнына ашаны сұғып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/194.wav,мақұл әй деді енді бәкке сырттағы есікті тықырлатып тұрған адамға біз біріміз балтамен біріміз ашамен қаруланып тұрмыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/195.wav,бәкке деген сырттағы адам таңырқап иә бәккемін анау шешеншелеп бірдеңе-бірдеңе деген менің ұққаным сенің бұл үйге қандай қатысың бар дейтін сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/196.wav,бәкке де шешеншелеп жауап қайырды бұл менің досымның үйі дейді анау мен қазір сені досыңмен қосып бауыздаймын дегендей болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/197.wav,бәкке бауыздап көр менің әкем сені бауыздасын деді анау мен сенің әкеңнен қорықпаймын деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/198.wav,бәкке менің әкем күшті сені құртады деді ызақорлана дауыстап сырттағы адам бар күшін сап есікті тағы да жұлқып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/199.wav,осы кезде сырттан арғы жақтан шешенше айқайлап ақырған еркектің даусы да шықты есікті жұлқып тұрған адам тапырақтай жүгіріп ары қарай кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/2.wav,бірақ жолдастарымнан мен оттодан ұялдым бұлар да небір қиындықтарды көріп жүр ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/20.wav,бір ауық отто қайырылып оны теуіп жібермек болады ондайда бәтен кейін қашып барып тоқтайды да отто қайтадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/200.wav,сөйткенше болған жоқ әлгі екі адамның дабыр-дұбыр сөйлескендері әріректен көше жақтан естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/201.wav,менің әкемнің даусы ғой деді бәкке жүгіріп барып есіктің ілгегін ашып жіберіп сыртқа атып шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/202.wav,мен де ілесе шығып есіктен аттап барып тоқтадым анадай жерде ақ қардың үстінде арсыл-гүрсіл алысып жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/203.wav,жүгіріп барған бойда бәкке де қазақша боқтанып кірісіп кетті үлкендер шешенше боқтасып жүр ара-арасында о-о ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/204.wav,вай миск деп ышқына ыңыранғандары естіледі бірін-бірі сарт-сұрт ұрғандары ыңыранған ыңк-ыңқ еткен дыбыстары естіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/205.wav,бір сәт бәкке әкеңнің деп баж ете қалған жаным шыға жаздаған мен бәк-ке деп жүгіре ұмтылғам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/206.wav,осы мезетте үлкендердің бірі кескен теректей сереңдеп барып анадай жерге ұшып түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/207.wav,мен жандарына таяп келгенде екінші үлкен адам әлгі сұлап түскеннің үстіне төніп еңкейіп қарады да тістене тұрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/208.wav,даусынан таныдым бәккенің әкесі екен мені көріп хээт хээт деді зеки дауыстап онан соң бәккеге бірдеңе-бірдеңе деп тез-тез сөйлеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/209.wav,бәкке жүгіріп кеп мені үйге қарай жетелей жөнелді де қанат тісіңнен шықпасын мұны ешкімге айтушы болма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/21.wav,қой деймін-ей әйтпесе мына шөпті тастай сап көресіңді көрсетем ғой дейді ыза болған отто қызараңдап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/210.wav,онда менің әкемді құртады бар үйіңе деді сыбырлай сөйлеп үйге кіріп есікті іліп ішкі бөлмеге енгенімде әжем қанатпысың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/211.wav,не боп қалды деген жай далаға шығып жүрмін дедім дауысымнан бойымды билеген үрейді де тоңғанымды да білдірмеуге тырысып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/212.wav,бірден жата қоймай терезенің алдына барып көше жаққа қарағам бәкке мен әкесі көрінбейді кетіп қалса керек ал әлгі серейіп жатқан адам әлден соң орнынан тұрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/213.wav,тағы да біздің үйге кеп есікті бұзып жүрмесе деп зәре-құтым қалмады жоқ бері қарай жүрмеді бір аттап бір тоқтап ілби басып қараңдап ары қарай кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/214.wav,тәлтіректеп бара жатқаны байқалады ертеңгісін тұра сап қоңыр сиыр мен екі ешкіні сыртқа шығарып ауыз үйді тазалап онан соң түндегі арпалыс болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/215.wav,сірә шешендер пышақтасқан болу керек түндегі бәкке алып шыққан біздің балта анадай жерде жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/216.wav,әй қанат бірдеңе жоғалттың ба не іздеп жүрсің мен қапелімде ұрлығымның үстінен түскендей селк етіп қалдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/217.wav,үйінен шыққан боқшасын арқалап бері қарай келе жатыр екен мен жауап берем дегенше болған жоқ ол есік алдында жүрген қоңыр сиырды көргенде қуанғаны сонша табылыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/218.wav,петьканың көңілі басқа жаққа ауғанын пайдаланып мен де балтаны алып үйге қарай жүрдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/219.wav,түнгі оқиғаны шешендер төбелесін бәкке екеумізден басқа ешкім білген де естіген де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/22.wav,бірақ өзі шөбін тастамайды әрине шөбін тастай салып бас салып ұстаған күнде де бәтенге ол ешқандай көресінің көрсете алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/220.wav,егер мтстағы шешендерді бақылайтын коменданттың құлағына болар-болмас сыбыс тисе-ақ ұры шешенді де бәккенің әкесін де айдап әкететіні сөзсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/221.wav,сондықтан бәкке екеуміз кездескен жерде көзімізбен ғана ұғысып болған оқиға жайлы ләм-мим деп сөз қозғағамыз жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/222.wav,бәкке біраз күнге дейін мектепке де барған жоқ оң қолымды темір пешке күйдіріп алдым деп мойнына асынып байлап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/223.wav,ал әлгі біздің қоңыр сиырды ұрламақ болған солтымұрат деген шешен екен оны білгенім сол солтымұрат қорадан құлап қазыққа жығылдым деп екі қабырғасы сынып үйінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/224.wav,отто үшеуміздің тірлігіміз со бұрынғыша сабақтан шыға сала қоңыр сиырдың қамына кірісеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/225.wav,әр жерден үзіп-жұлқып бір уыс шөп тапсақ алтын тапқандай қуанамыз сірескен қар өмірі кетпестей боп мұрты шетінер емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/226.wav,шіркін-ай жер қарайған көктемге жетеміз бе жетпейміз бе деп зарыға күтіп жүргеніміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/227.wav,амал-әрекеттің бәрі таусылған ешкімнен қайыр болмайтынына көз жеткендей үміттің де үзілген шағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/228.wav,сол күндері нәзира әпкемнен хат алғанбыз бұлүйден аттанып кеткеннен бергі үшінші хаты еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/229.wav,амандық-саулығын айта келіп өздерінің ылғи қазақстаннан барған қыздардың еділ бойындағы жаудан азат етілген қаланы қалай қалпына келтіріп жатқандарын жазыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/23.wav,әлі де жетеді бәтенге қарағанда күші де басым бірақ үстемдік жасап ұра алмайды оны бәтен де жақсы біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/230.wav,әр тараптан барған талай қыздармен достасып апалы-сіңлідей туыстасып кеткендерін қандай қиыншылықтар болса да солармен бірге көтерісіп көппен көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/231.wav,бірақ хатының кейбір тұстарындағы бірді жарым сөздерді аңдап отырған әжем тоқта жаңағы жерін қайта оқышы деп маған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/232.wav,дей ме деп сұрайды минаны айтқаны ғой дегем мен білгішсініп е бір алла өзің жар бола гөр деп әжем күбірлей күрсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/233.wav,бүгін хат жаз абайлап жүрсін деп жаз дауыстап айтпаса да іштей аллаға сиынып жүрсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/234.wav,ой нәзира әпкем құдайға сенбейді дегем мен әжемнің не болса содан қорқатынына қитыға сөйлеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/235.wav,тә өйдеме деп әжем кәдімгідей қатуланып сөгіп тастады әжімдері қатпар-қатпар боп тереңдеп өңі қатты сұрланып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/236.wav,осы кесір сөздерің ғой сендердің әжемді дәл бұлай ренжір деп ойламаған мен сасқанымнан жарайды жазам аллаға сиынып жүр деп жазам деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/237.wav,міне сол хатының соңында әпкем ауылдағы ағайын-туғандарға тегіс сәлем жолдай отырып зибашқа да бір-екі ауыз сөз арнапты зибаш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/238.wav,қайран жеңгем азаматтан бір кем емес еді сендерге де көз қырын салып жүрген шығар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/239.wav,аман-сау елге оралсам мен де қарыздар болып қалмаспын е-е қарғам-ай жұрттың бәрін өзіндей көреді ғой деді осы тұста әжем еріксіз қатты күрсініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/24.wav,сондықтан ол оттоның соңынан қылжақтай еріп біздің үйдің қасына дейін келді де қораның төбесінен түсіп өздеріне қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/240.wav,зибаштың опасыз екенін қайдан білсін дедім мен де шыдай алмай қайтесің дүние шіркін деген сол ғой балам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/241.wav,адам аласы ішінде деген емес пе нәзираға жазып қойып жүрме алыста жүрген адамға ауылдағыны жамандамайық деді әжем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/242.wav,онда әпкемнің сәлемін зибашқа айтпайық па айтайық хатын апарып өзіне оқытайын деп түйді әжем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/243.wav,сол күні әжем нәзира әпкемнің хатын алып зибаштың үйіне кеткен біраздан кейін қуанышпен оралды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/244.wav,балам әлгі зибаш сиырларыңызға шөп берейін кешкісін балаларыңызды жібере қойыңыз деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/245.wav,айтқанындай кешкісін іңір кезінде болат екеуміз екі жіп алып зибаштың үйіне келгенбіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/246.wav,зибаш сыртқа өзі шыққан кешкі апақ-сапақта жүзі аппақ боп айдай жарқырап керемет әдемі көрінді қиылған қастары сәл түйіліп бізге жай ғана бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/247.wav,біз болат екеуміз көк жауқазын шөптен өзіміз жейтіндей боп қуанғаннан есіміз шыға жіпке бууға кірістік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/248.wav,дәл осы сәтте ауыл иттерінің азан-қазан үргені айқай-шу естілген әрине атқарушы тұржанның көшеден өтіп бара жатқанын айтпай-ақ ұқтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/249.wav,сөйткенше болған жоқ оның әй зибаш сұлу деген дарақы күлкілі даусы естілді естідің бе жоқ па әлгі сенің шолақ қол өкілің әлтаевың басқа жаққа жұмысқа ауысып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/25.wav,бір бау шөпті отто жаңа мақым шалдан кәдімгі шағыркөз жирен атын тұмаға апарып суғарып кеп со кісіден сұрап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/250.wav,оны кім айтты естідік қой енді сен бұл ауылда біргәдір боп қалар ма екенсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/26.wav,жібі болмаған соң қайыс белбеуімен буып арқалап алған ғой бір қолымен шалбарының ышқырынан ұстап жүргені содан екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/27.wav,бәрінен де шағыркөз жиренді тұмаға апарып суғарып қайтқанша қос өкпеге тепкілеп түндегі кегімізді бір қайтардым дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/28.wav,сонымен қоңыр сиырға бүгіндікке де біраз шөп табылған еді мектепке келген соң да сабақ арасы отто үшеуміздің қыбыр-жыбырымыз сөзіміз онан әрі жалғасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/29.wav,шыдай алмай кетті-ау деймін бір сәт қасымызға келген санат соңғы кезде үшеуің ерекше бөлініп сыбырласып кеттіңдер жайшылық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/3.wav,тек ешқайсысы еш уақытта жылаған емес сондықтан мен де жыламауым керек үйлеріміздің тұсына жеткен үшеуміз үш айрылдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/30.wav,сырымызды басқа балалардан жасырсақ та санаттан жасырғымыз келмеді бар шөбімізді тұржан атқарушының қырсығынан жеткізіп ала алмағанымызды енді міне бұзаулайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/31.wav,санат та ойланып қалды келесі үзілісте ол үшеуміздің қасымызға қайта кеп көңілге қонар бір ақыл берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/32.wav,мынау ауылдың іргесінде жарбұлақтың бергі тұсында жолға жақын жерге қара күзде тасып алынған екі маяның орны бар ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/33.wav,иә ол жерді мен білем ғой талай шөптің шашылып қалғанын өз көзіммен көргем деді отто жұлып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/34.wav,мен де білем деді да ол екі маяның орны менің де көз алдымда еді күзде талай рет нәзира әпкем арба айдап келе жатып шашылып қалған шөптен жинап ала келсем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/35.wav,иттің тісі батқан жер қанша сыр бермеймін десем де сыздап ауырып аяғымды аттатпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/36.wav,сабақтан шыққан соң үйге қайтарда сүйретіліп әзер жүрдім бұл күйде жарбұлаққа қалай шөпке барам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/37.wav,бір үйдің тасасына келгенде бой бермей шалбарымды түсіріп жамбасымды сипап қарады да батқан жердің төңірегі қызарып ісіп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/38.wav,сен бүгін үйіңде бол жарбұлаққа отто екеуміз барып қайтамыз ғой жо мен өзім бармасам сендер де бармайсыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/39.wav,немене бізге сенбейсің бе сенем бірақ өзімнің де барғым келеді вот қиқар деді мырс етіп күліп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/4.wav,ал жақсы ертең тағы бірдеңе ойластырармыз деді отто әрине қол қусырып отыра алмаймыз деді оны іле қостап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/40.wav,жарайды біз отто екеуміз сені шанаға отырғызып ап сүйретіп апарамыз шанаға сүйретпей-ақ мен өзім барам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/41.wav,сөйтіп үшеуміз бір-бір күрек алып үш кішкентай қол шанамызды сүйретіп жарбұлаққа қарай тарттық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/42.wav,бұл жолы қайда баратынымызды не әрекет жасайтынымызды үйден жасырғамыз жоқ қоңыр сиырға шөп табу үшін маялардың орнын аршимыз дегенімізге мамасы да оттоның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/43.wav,әжем болса қарағым абай болыңдар әйтеуір қар басып қалған шөпті аршып алу да оңай болмас мұз боп қатып жатқан шығар деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/44.wav,егер аршып алғандай болсақ шөбімізді тұржан көрмеуі үшін қапқа мөшекке салып әкелеміз деп үйлерімізден бір-бір ыдыс алғанбыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/45.wav,мен жалғыз қалған ала қапты алдым біреуі ғана қалыпты біреуі қайда кеткенін білмеймін деп әжем ауыз үйдің қуыс-қалтарыстарын тінткілеп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/46.wav,іздемей-ақ қой ол қап табылмайды деп айтуға дәтім бармады іздер-іздер табылмаған соң қояр деп ойладым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/47.wav,жарбұлаққа барар жолдағы қар қыстағыдай емес жұқарып қатқақтанып мұздаққа айналыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/48.wav,ауылдан шыққан соң оймауыт тұстарда үшеуміз үш шанаға отырып жарыса сырғанаймыз да өрге келгенде мен отто мені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/49.wav,мұздақ қардың үстінде шана да лыпып сырғанайды маялардың орнын оп-оңай таптық жолдан жүз метрдей жерде кедір-бұдыр төмпешік-төмпешік болып жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/5.wav,құдай-ау бұл не деген созылмалы ауыр қыс күн неге жылымайды көктем айы болды емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/50.wav,кей жерлерде еріп мүжілген қар астынан селдіреп шығып қалған шөп те көрінеді қуанғанымыз сондай шаналарымызды тастай бере әлгі шөбі көрінген тұстардан кеп үшеуміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/51.wav,күректерімізді тіктеп шаншып шөпті бүркеп жатқан көрпе сияқты жұқа қаңылтақ қарды лездің арасында қопарып-қопарып тастамақ болғанбыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/52.wav,бірақ жұқа көрінгенмен қар деген аты болмаса сіресіп қатқан мұздан бір кем емес екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/53.wav,күректеріміз тасқа тигендей шақ-шұқ ете қалды сонда да бой бермей ұрғылай бердік әлі-ақ мына төмпешіктеніп жатқан мұздақ қарлардың тас-талқанын шығарып ойып-ойып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/54.wav,алайда күзгі жауында әбден шылқып су болып жерге басылып одан үстінен қар жауып алты ай қыс қатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/55.wav,біраздан кейін-ақ алғашқы аптығымыз басылып меселіміз қайтайын деді өйткені тас уатқандай шақылдатып ұрғылап жүріп ойып алғандағы бір уыс жарым уыс шөбіміздің жартысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/56.wav,тастайын десең онан кейінгі ойып алған шөбің де сондай жалпы көзіміздің бір жеткені маяның орнында қалған шөптің бәрі осындай жартылай мұз боп жерге жабысып қатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/57.wav,мейлі осы мұзымен болса да үйге алып барайық дейді қара терге түсіп түтіккен әлгілерді бір жерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/58.wav,мұзын ерітсек шөбі қалады ғой онысы да ақыл әйтеуір шөп аты бар ғой жоқтан гөрі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/59.wav,ит қапқан саным күректі қолыма ұстап қар оюға кіріскенімде-ақ сыздап ауыра бастаған бірақ оған бой бермеуге тырысып қимылдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/6.wav,қашанғы өстіп қыса бермек тақа діңкелетіп барады ғой құдай-ау бар болсаң естісеңші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/60.wav,күректі құлаштап көтеріп зірк-зірк ете бергеннен соң ба біраздан кейін жанға батып ауырайын деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/61.wav,енді қаттырақ қозғалған сайын саныма ине сұғып алғандай болады бүкіл аяғым тұтасып зіл батпан боп ауырлай түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/62.wav,тағы біраздан кейін ауырғаны сондай шыдай алмай шанама барып қисайып отыра кеттім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/63.wav,жамбасым тегіс өртеніп бара жатқандай сыздап ес таптырар емес өне бойым тегіс ауыр тартып көзім қарауытып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/64.wav,жатқым келеді бірақ жатсам қайтіп тұра алмайтын сияқты көрінем сондықтан өзімді-өзім түу осы да сөз бе екен иттің бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/65.wav,ол екеуі менің мына хәлімді де отырғанымды да байқар емес еттері қызып алған қара терге түсіп күректерімен мұздақ қарды гүсілдете ұрғылайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/66.wav,мұз боп қатқан бір кесек шөпті ойып алса мәз болады міне мынаның шөбі көп екен дейді қуана дауыстап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/67.wav,одан әрі күректі қайта құлаштайды у-ух у-ух дейді бірінен-бірі қалыспай енді бір сәт көзімді жұмып талықсығандай боп отырған маған екеуі мұздақ қар емес тау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/68.wav,қанша отырғанымды білмеймін бір кездері мен оттоның әй анау қанат неғып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/69.wav,ауырғаннан сау ма өзінің отырысы бір түрлі ғой әй қанат деген дауыстары алыстан талып естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/7.wav,көктеміңді келтіріп күніңді жылытсаңшы сонда саған сенейін сенің бар екеніңе сенейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/70.wav,оларға жауап қайырмақ болып едім шамам келмеді қасыма жүгіріп келіп біреуі маңдайымды ұстап көрді де ой ой ой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/71.wav,күйіп тұр ғой деді қап ауырып қалатын болды-ау бүгінше осы ойғанымыз жетер енді қайтайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/72.wav,қайтайық ертең екеуміз кеп тағы оямыз ғой әрине давай қанатты өз шанасына жатқызып сүйретейік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/73.wav,ал екеуміздің шаналарымызды бір-біріне тіркеп үстеріне мешоктар мен қапқа салып мына шөптерді тиейік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/74.wav,жарайды екеуінің ақылдаса сөйлесіп жүріп мені шанама жатқызып одан ойған мұз шөптерін ыдыстарға салып шаналарына тиегендерінше қанша уақыт өткенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/75.wav,ыңқылдайды жанына батып келеді-ау деймін аяғы тегіс күп боп ісіп кетіпті әне тағы да ыңқылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/76.wav,шыда қанатай шыдашы бауырым қазір ауылға жетеміз мұнан әрі тағы да ұйықтап кеткем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/77.wav,біреу көтергендей болды әлуетті күшті қолды сездім үлкен адам сияқты түу жеп-жеңілі-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/78.wav,деген ер адамның бейтаныс даусы құлағыма жетті мына араға жатқыз деген екінші үлкен адамның даусы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/79.wav,мұны айнытпай таныдым мақым шал ғой мені әлгі күшті қол жайлап әкеліп жұмсақ шөптің үстіне жатқызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/8.wav,еш уақытта сені жоқ деп айтпайын құдай-ау ертеңгісін боз ала таңнан оянғам әжем болса менен де бұрын тұрып күнделікті әдетінше далаға шығып қорадағы қоңыр сиыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/80.wav,бұл әлгі ықсанның баласы ғой деген мақым шал қанат па бойы сыриып дырдай жігіт бопты ғой деді әлгі бейтаныс адам мені танып еңкейіп кеп мені бетімнен сүйді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/81.wav,тү-у ыстығы қатты көтеріліп жатыр екен мыналар ит қапқан деп тұр ғой үйге барған соң ұшықтап жіберсе бір-екі күнде жазылып кетеді дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/82.wav,мынау мені бетімнен сүйген ер адам кім болды екен деп ойлаймын көзімді ашқам айдалада тоқтап тұр екенбіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/83.wav,почташы мақым шал соңымыздан қуып жетіп мені өз шанасына жатқызыпты бас жағымда бір жақ шекесі тегіс ойдым-ойдым бір көзінің үстін бастыра қара былғарымен байлап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/84.wav,киімдеріне қарағанда әскерден қайтып келе жатқан адам сияқты мынау кімнің баласы деп сұрады әлгі адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/85.wav,бұл кәдімгі соғыстан бұрын колхоздың шошқасын баққан крешке деген орыстың баласы ғой деді мақым шал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/86.wav,бәрекелде крешкенің баласы ма-ей әй бері келші атың кім ой үлкен жігіт боп қапсың ғой деп әлгі адам петьканы құшағына алып бетінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/87.wav,әй сенің әкеңмен бірге талай арақ ішіп ел тыржыңдап қашып жүргенде шошқаның етін жеп ем - ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/88.wav,онан соң оттоны нұсқап ал мынау кімнің баласы деген бұл соғыс басталғанда көшіп келген немістің баласы ота деген жігіт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/89.wav,қазір өзіміздің ауылдың баласы боп кетті ғой кел бері біздің ауылдың баласы екенсің сенің де бетіңнен сүйейін деп әлгі адам оттоны да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/9.wav,бір сәт көзі түнде кеп босаға жақтағы шегеге іле салған менің тоныма түсіп кетіп сығырайып барып соны ұстап көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/90.wav,әй бетке ота шаналарыңды мына менің шанама тіркей салыңдар да ауылға жүгіріңдер сүйінші сұрап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/91.wav,соғыстан көпеннің әкесі әбен аман-есен келе жатыр деңдер көпеннің әкесі екен ғой байғұс көпен кіп-кішкентай ап-арық боп үйден үй аралап соқыр боп қалған атасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/92.wav,маңдайының бағы бар екен де енді аштан өлмейтін болды ол енді әкесі бар бала ауылдағы ең бақытты бала сол болды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/93.wav,деп ойлаймын содан мен бір аптадай ауырып жаттым бүкіл бір жамбасым аяғым тегіс күп боп ісіп алғашқы күндері мүлде қозғалтпай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/94.wav,мақым шал сиыршының мені қапқан көк төбетінің қылшығын жұлып әкеп сонымен үшкірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/95.wav,екі-үш күннен кейін кезек алып біртіндеп жараның уыты қайтайын деді мен жатып қалған кезде қоңыр сиырдың бар тауқыметі мен оттоға түскен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/96.wav,екеуі сабақтан шыққан соң күнде түстен кейін жарбұлақ жақтағы маяның орнынан ойып шөп әкеледі оның мұзын ерітіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/97.wav,жақсы жейді деп екеуі де мәз болады мен жатқан күндері екеуі сырттағы жаңалықтарды түгел күнделікті жеткізіп тұрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/98.wav,біртіндеп күннің жылынып қардың кете бастағанын солардан естідім ауа райы осылай боп тұрса енді біраз күнде жайма-шуақ көктемнің келетінін сонда малды тау бөктерлетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/59/99.wav,келесі келгендерінде қардың астынан қалың көктің қылтиып қаулап келе жатқанын жарыса айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/1.wav,есенейдің төрт қос жылқысы қаршығалы шұбарына жақындап келіп қапталдай төніп қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/10.wav,балдаққа сүйеген оң қолында түлкі перісі атанған томағалы қара бүркіт арқасында жалғыз оқ аяқты шиті мылтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/100.wav,төрлетіңіз бет-аузына адам тура қарай алмайтын қара шұбар орта бойлы адамдар кеудесінен ғана келетін алып денелі есенейге аға сұлтан әрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/101.wav,деп өз қасынан орын нұсқап абыржып қалды төрде отырған кенесарының елшісі тілеуімбет би мен жанай батыр тағы бірнеше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/102.wav,шыңғыстың оң жағынан жақын таяна отырды отыра бергенде тізесі тілеуімбет бидің санына тиіп кетіп еді ол ыршып кетіп жанай батырға соғылды жол болсын есеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/103.wav,дуан мәжілісінен бір ай бұрын келіп қалыпсыз тыныштық па әйтеуір тыныштық болса келетін бе едім тәңірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/104.wav,жын ұрған бауырың қол астындағы елді күнде шауып дамыл беріп отыр ма деді есеней әдейі тілеуімбетке тигізе де қадай айтты керей-уақтың ішінде есекең барда сырттан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/105.wav,ол сенің біліп отырған жайларың деді есеней енді шыңғыстың өзіне тура қадалып есекем ширығып келген екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/106.wav,есекем ширығып келсе мен қашанғы әдетім бойынша аузымды аша алмаймын деп шыңғыс кеңкілдеген болып өтірік күлді шамдана сөйлеспей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/107.wav,сөзшең адам екен орағытып-оспақтап мақалдап мәтелдеп шырғалап келіп аяғында шамданып күш көрсетіп қалды қазақ-қазақ болғалы өз алдына ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/108.wav,қара саба тай жүзген бұхардан келген тайқазан бәрі адыра болғаны қара нанға құл болып ханына тіл тигізген мейлі би мейлі құл болсын тартатын бір сазайын көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/109.wav,есеней оған жауап бергісі келмей мүсірепке иек қақты отағасы сіз қашанғы хандықты қай ханды айтып отырсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/11.wav,азырақ асыға сөйлейтін азырақ асыра сөйлейтін адам күн кешкіре келе бұлыңғырланып тұр еді ұзамай қар жапалақтай бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/110.wav,осы отырған аға сұлтанымыздың әкесі уәлихан қайтыс болғалы жиырма жылдан асып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/111.wav,содан бері сібірге қарайтын алты дуан қазақтың ханы барын естіген де білген де емеспіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/112.wav,кенесарыны одан-бұдан қосылған саяқтар ханымыз десе онда біздің жұмысымыз жоқ дей берсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/113.wav,бірақ мені хан сайламасаң шауып алам деп отырған бұзақыны есі бар ел хан сайламайтын болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/114.wav,сіз біздің елге екі рет келіп осы тақпағыңызды екі рет айттыңыз сонда біздің бес болыс керей-уақ қандай жауап қайтарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/115.wav,есіңізде болар тілеуімбет би марат мүсірептің бір сөзін естігісі келмей көзін жұмып алып басын төмен салып тұнжырап отырып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/116.wav,кенесарының биіне орыс қойған дуан биінің өзі жауап бермей қасындағы атқосшы маратына жауап қайтартқаны қатты қорлау еді тілеуімбеттің менсінбегені мүсірепке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/117.wav,екінші келгеніңізде қалай болдыңыз деп мүсіреп азғана кідірді де есенейдің қабақ түйіп қалғанына қарамай астыңыздағы атыңыздан айрылып қайтқансыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/118.wav,деді кенесарының керей-уақ елдеріне екінші рет жіберген елшісі тілеуімбет би сол жолы үлкен ұятқа ұшырап қайтқаны рас болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/119.wav,айыр көмей жез таңдай атанған би мақал-мәтелдерімен жұртты ұйытып әкетіп еді бес болыс керей-уақтың арасына үлкен толқу кіріп ойдан гөрі сөз шешендігіне бастарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/12.wav,есеней алыстан көз тігіп келіп тоқтаған жерін мақтап-мақұлдауларын күткендей жолдастарына қарады осы кең қорықты есенейдің есіне салған аңшы мүсіреп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/120.wav,ол шешендік бидің өз сөзі емес өңін айналдырып алып танытпай отырған ел қазынасы екенін қараңғы жұрт аңдай алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/121.wav,ел қамын жеген едіге осындай-ақ болар деген дауыстар шыға бергенде тілеуімбет ұғынсаң болды жұртым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/122.wav,деп шалқая берген тап осы тұста қалың топтың ортасында отырған есеней бидің алдына бір бурыл сақал адам келіп тізе бүгіп еді әділ би ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/123.wav,арызымды тыңда осы әулиесіп отырған тілеуімбет бидің мініп жүрген сары ала жорғасы кімдікі екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/124.wav,соны сұрап беріңізші деген өзінікі болат та деген есеней тілеуімбет би біреудің атын мініп жүр деймісің есеней би құрып қойған қақпаның бар екен ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/125.wav,деген тілеуімбет ашу шақырып қалды жоқ есеней би алты дуанға атағы жайылған сары ала жорға менікі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/126.wav,осы кісі бас болып келіп екі жеті етті сары аланың тұқымын түгел айдап әкетті содан кейін өзім кеше көшіп келіп капитан аузына тоқырадым жаңа ғана тілеуімбетке бас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/127.wav,бұдан да өлген артық қой сен өзің кімсің деп сұрады есеней біреудің қанды атымен шығады біреудің даңқы итімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/128.wav,қарауыл сауытбектің аты сары ала итімен шықса мен сары ала жорғасымен аты шыққан қойлы бір жаман шалымын онда сен жаманбала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/129.wav,тілеуімбет сол қатып қалған бойы қатты да қалды есеней сөзін шыңғысқа бұрыла қарап отырып бастады ашына келсем себебім болды аға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/13.wav,сонысын тағы бір ескертіп қалғысы келіп есенейге қарай еңсеріле бұрылыпаға сұлтан пірім-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/130.wav,онымды ауыр алма тай жүзген қара саба тайқазан дегендер ендігі заманда бос сөздер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/131.wav,нанмен ойнамайық нан әр қазақтың күн керісіне айналды қара сабасы бар тайқазаны бар хандар қай қазақты асырап еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/132.wav,ханның қазанын да сабасын да қара қазақ толтырып отыратын қазір де солай қалқайтып хан сайлаған ел хандығын қай жерге құрмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/133.wav,бетпақтың шөліне ме бұдан екі-үш жыл бұрын кенесарыны хан сайлаймыз деп даурыққан елдер қазір шұбырып мекеніне қайтып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/134.wav,мен бірдеме білсем кенесары алты дуанға хан болмақ түгел өз еліне сыйыса алмай далаңқы сарыарқаға қарай қашқалы отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/135.wav,енді ол қашқын деп тоқтады шыңғыстың өз ойы да осыған жақын еді наполеонды жеңіп батыс мемлекеттерінің тәкаппарлығын басып қайтқан орыс құралына қарсы аттануға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/136.wav,ондай күш қазір жер жүзінде жоқ түптеп келгенде кенесары елді біраз арандатады да тас-талқанға ұшырап тынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/137.wav,дегенмен үш жүздің болыс-билері бас қосып кенесарыны хан сайласа мүмкін қазақтың елдігін таныған патша үкіметі қысымын бәсеңдетер ме еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/138.wav,бірақ хандық деген өмірлік тіршілік бола алмайды аға сұлтан мұны жақсы біледі шабын-шапқыдан азар болған ызалы ел көп болса кенесары жүзге келер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/139.wav,дегенді таратып жіберген қалың бұқара одан біржола безінуге жақын мына отырған ақылды қара шұбар осының бәрін әбден түсініп хан тұқымдас аға сұлтанның бетіне тура ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/14.wav,айтпап па едім қысқа қарай жылқы баласына бұдан артық жер болмайды иесіз жатқан жер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/140.wav,не елмен бол не туысқаныңды жақтап шық бетіңді аш дегелі келген ғой патшалық тәртіп бойынша аға сұлтан болып отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/141.wav,оған қалай барар тілеуімбет би қол жинап келіп кенесарыға қосыл деп салмақ салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/142.wav,бұған қалай барар есеней тағы сөйлеп кетті кенесары керей-уақтың дәл өкпе тұсына мыңдаған сарбазын төгіп ертең-бүгін шабуылдайын деп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/143.wav,біз де қарап отырғанымыз жоқ тегінде осы жолы бір жағымыз ағалап тынатын болармыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/144.wav,әдейі соны хабарлайын деп келдім сөз арасындағы аз ғана кідірісті пайдаланып тілеуімбет би есенейге қарап аман қарағай дуанының төбе биі есеней орыстың қоржыншысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/145.wav,қалайда өзіңе лайық болса бізге сол болады қайырлы болсын деп бүйідей шағып алды есеней де бөгелген жоқ есенейдің ескі қоржынына кенесарының екі жүз жауынгері сыйып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/146.wav,үш жылға созылып бара жатқан айқастарда есеней кенесарының екі жүздей адамын тұтқындап алып тапсырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/147.wav,сонысы үшін атақ алған тілеуімбет би аға сұлтан сайлауында бұрынғы би атағынан айрылып қалып қазір кенесарының анда бар мында барында жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/148.wav,екі бидің алма-кезек кекетісіп қалғандары осы жайлар шыңғыс қатты қысылып қалды түптеп келгенде есенейдің не айтарын шыңғыс ертеден сезінетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/149.wav,бұл жолғысы не қосыл не бөлін бойыңды көрсет дегені де ертең өзі басқарып отырған дуанның қақ жартысындай қалың бір жері шабылып қалса есеней ол жайды сібір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/15.wav,бір қыс жайладың болды аға сұлтанның шұбары атанады да балаңның баласына дейін кете барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/150.wav,омбыда алты дуан үстінен бақылайтын тұрлыбек отыр ол есенейдің туысқаны қарын-бөлесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/151.wav,шағымның бірінші жолдары шабуыл алдында аға сұлтанға өзім барып хабарлап едім құлақ аспады деген сөздерден басталатын болады да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/152.wav,жауығып алған екі жақтың менің алдымда кездесіп қалғанын қайтерсің осы бір қолма-қол жанжалға айналуға бет алған кездесуді ебін тауып ыдыратып жіберетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/153.wav,мергендер де әзір қабыл етіңіз деді шыңғыс қуанып кетті қадірлі билер енді сөз жарыстырып ушықтыра бергеніміз лайықсыз болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/154.wav,екі жақтың да түтіні танылды далаға шығып әскери ойындарды керсек қайтер деп орнынан тұрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/155.wav,қонақтары да соңынан еріп бәрі далаға шықты қауіпті кезде керегі болар деп сібір губернаторы шыңғыс аға сұлтанға қырық адам қарулы қазақ-орыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/156.wav,олары әрі аға султанды қорғаушы әрі тырп еткізбейтін бақылаушы болатын әуелі солар ат үстіндегі қазақ-орыс ойындарын көрсетті қазақ-орыстар әбден машықтанып алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/157.wav,шауып келе жатқан атқа қарғып мініп те кетеді ағып келе жатқан аттың бауырынан өтіп те кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/158.wav,аттары қандай дағдыланып алған шауып келе жатып кілт тоқтап бәрі бір жағына қарай сұлап түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/159.wav,тыпыр етпей жатып қалады қазақ аттары мұндайда өзінен өзі есеңгіреп болмашыдан үркіп әурелер еді келесі жолы қазақ-орыстар қару-жарақтарын түгел асынып жарқылдасып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/16.wav,есеней оның сөзін аяқтатпай екінші мүсірепке қарады осы бір аға сұлтан балаңның баласына деген сөздер есенейге шаншудай қадалатынын ақ көңіл аңшы аңдамай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/160.wav,қылыш мылтық найзалар кезек-кезек айқасып кезек-кезек сілтессе де ешкімге дарыған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/161.wav,бірақ шын айқаста бұларға қарсы тұру қиын сияқты әсіресе күнге шағылысқан қылыштардың жарқылдасуынан жаның түршіккендей екен шыңғыс тілеуімбет биге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/162.wav,көр-азу қырсық аттарын жатқызып-тұрғызып жүргенде біз де қарап тұрмаспыз деді иә кенесары тобырының беті қисайған жағынан бұрылар емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/163.wav,бұл далаңқы елдердің би-болыс ақсақалдарының беті елдің патша отаршылдығына заңды қарсылығын пайдаланып хандық құрмақшы енді ол бетінен қайрыла алмаса кеткен бәрібір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/164.wav,бұл ойындардың екеуі де тілеуімбет бидің келуіне көрсетілген құрмет ретінде әдейі әзірленіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/165.wav,екі биік қарағай бағанға көлденең салынған арқалыққа салбыратып ілген бірнеше жамбы жарқырайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/166.wav,екеуі тай тұяғындай бақыр екеуі бір теңгелік күміс екеуі бармақ тырнағындай ғана алтын жамбы майор бәсекелі атыстың шарттарын түсіндірді тай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/167.wav,екі мерген қатар тұрып біріне бірі иба-мезірет керейдің мергені кімге жол береді дейсің ат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/168.wav,деді арғын аға баласы жол сіздікі атыңыз бердім жолымды жоқ мен аға жолын аттай алмаймын атыңыз кеудем соқ керейдің мергені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/169.wav,іле-шала тартқан артықбай оғы алтын жамбыны жұлып түсірді даяғашы жалтылдаған қара құндызды артықбайға әкеле жатыр әй сен мен атайын деп жатқанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/17.wav,аға сұлтан болғысы келіп бола алмай қалған адамға екі ұлы бір күнде өліп содан бері жиырма жыл бойында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/170.wav,деді жанай артықбайға түйіліп мен сізге достық сөз айттым оқ атарда кезіңді уқаласаң оғың далаға кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/171.wav,кетпеді ме менің көзімде сенің не әкеңнің құны бар еді артықбай батыр әкесінің құны түгіл қотыр лағының құнын кісіге жіберіп көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/172.wav,артықбай да кеудесін көріп тұра қалды арам қашақ байталдың жалап жүрген көрі арамдық сенен өтіп маған келіп пе кенесарының бопай деген қарындасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/173.wav,өзі шыңғыс хан нәсілінен болған соң қара қазаққа тие де алмаған батыр-бағланды құр ауыз өткізетін әдеті де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/174.wav,артықбай жанайға сол көптің бірісің деп шағып алды жанай мергеннің бұған шыдар жайы жоқ еді әкеңнің аузын ит ұрғыр-ай не дедің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/175.wav,садағын оқтап оңтайлай бастады артықбай да соны істеді бірін бірі атып жібергелі тұр шыңғыс айғай салды тоқтаңдар екі мерген екі жаққа кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/176.wav,бұрын алыстан өштесіп садақ оқтарын алыстан көздесіп жүретін күндес мергендер өмір бойы бір көлден су ішпестей бір дүниеде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/177.wav,екі топтың найзагер батырлары мергендері екі бөлініп орналасқан қонақ үйлеріне кетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/178.wav,артықбай бәйгеден алған құндызын есенейдің алдына әкеліп тастай беріп байланыңыз деді түскі тамақтан кейін шыңғыс есенеймен оңаша қалып есеке жақсы келіпсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/179.wav,біраз күн жатып қонағым болыңыз деп өтініш еткендей болып еді есеней мойны бұрылмады мен бір күн кідіре алмаймын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/18.wav,атақ құмар лақап құмардың сөзін қайталай береді өткен қыс аңшылықта кездесіп қалып есенейге екі түлкі үш қара қылшық күзен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/180.wav,манағы айтқаным бос сөз емес кенесары қолы өкпе тұсымыздан қадалғалы тұр өз ойыңды аңғартсаң болды жүріп кетем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/181.wav,капитанмен де тезбе-тез хабарласуым керек -есеке менің қиналысым қандай екенін сіз жақсы білсеңіз керек еді деп бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/182.wav,ел не қыламын десе де өзі білсін мен аға сұлтан болсам сіз жеті бидің бірісіз патшаның қызметіндегі адамдармыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/183.wav,бізге әскер беріп қойған жоқ сене де бермейді хан сайлай ма сайламай ма ол елдің өз жұмысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/184.wav,біздің басқарып отырғанымыз бір-ақ дуан кенесарыны хан сайлаймыз деушілер үш жүз көлемінде сөз байласып жатқан көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/185.wav,үш жүзге біздің әміріміз жүре ме мен осының біріне де араласқым келмейді бізге шын-ақ сеніп әскерін беріп отырған ақ патша да жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/186.wav,өзді-өзін қырқыса бер дегендей ме қалай деп тоқтады қазақы мінез есеней турасынан бір басып қалды қысқасы дуаныңның қақ жартысы шабылғалы отырғанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/187.wav,жаудың қолынан сіздің қол кем болғанда бес есе көп басында есекем бар оған мен аралассам ел-жұртқа күлкі болмаймын ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/188.wav,шыңғыс күлген болды кешке қарай есеней өз еліне жүріп кетті шыңғыстан біржола үміт үзіп не көрсе де керей-уақ өз бетімен оңаша көрерін біліп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/189.wav,бірнеше күннен бері шыңғысқа салмақ салып жатқан тілеуімбет би орнынан да қозғалған жоқ дуан орталығы аманқарағайдан кештетіп шыққан есеней тобы таң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/19.wav,биыл міне жер қарадан қасына еріп есенейдің қасқыр алатын арабы иттерін баптап жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/190.wav,арғын жазы би орынбор сібір губерналарының шекарасын салысқан кенесары қозғалысына қаны қарсы адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/191.wav,әзір қол жинап аттан салмағанымен есенейге қатты тілектес сырлас жүретін еді аздап орысша оқығаны да бар аманқарағай дуанының есенейден кейінгі белді биі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/192.wav,есенейді үлкен қошаметпен қарсы алды бірақ билер ауыз жарытып сөйлесе алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/193.wav,қонақтар аттан түсіп үлкен ақ үйге жақындай бергенде қатты шауып келе жатқан екі аттыны көрді де үйге кірмей тұрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/194.wav,есеней есенейдің шолғыншылары екен кенесары қолы кеше есілдің бергі бетіне өтіп алды деді жазы маған қырық ат тауып бер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/195.wav,тірі қалса көзін қайтарармын өлсе құнын қонақтар үйге кіріп тек қана сусындап үлгіргенше жазы би өз жылқысынан қырық сәйгүлік атты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/196.wav,жаздық жайлауын қимай шетірекпіз ғой деп отыра берген ауылдардың жылқы малдарың қыз-келіншектерін айдап әкеткен киіз-кілем сияқты үй жиһаздарын тонап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/197.wav,сырт шамасы бес шақырымға созылған жазықта кенесары қолы мен керей-уақ қолы айқасып қалыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/198.wav,несінен аттар айқас үркіп шығып әлдеқайда ойқыласып жүр айқас шегі солқылдап біресе оңтүстікке біресе солтүстікке қарай ойысып қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/199.wav,қуғандар қашқандар екі жақта да бар қазақ соғыстарының бәрі осылай біресе қуғандар кейін оралады да қашқандар қайта оралып соғысып кетеді есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/2.wav,тақырланып қалған жазғы жайлаудан келе жатқан жылқы қарауытқан қалың орманды өзекті-шілікті өңірге тұяғы тиген соң-ақ ұстарадай өткір тістерін жерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/20.wav,өзі де аң құмар есеней оның бетін біржола қайтарып тастайтын қатты сөз айтпай келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/200.wav,жау қолы бес есе аз бірақ жинақы ел қолы бес есе кеп бірақ кейде шоғырланып бір тұсқа үймелесіп қалады да басқаларымен қанаттаса білмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/201.wav,екі жағы да басқарусыз қай жерде өжет батырлар найзагерлер көбірек болса сол тұс еңсеріп әкетіп жүр есеней өзі де ешбір қолбасылық істей алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/202.wav,ол батыр адам бірақ қолбасы емес келген бетінде айқас майданының бір шетінен екінші шетіне дейін айғай салып керей-уақтың ұранын шақырып шауып өтіп өзінің осында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/203.wav,кездесіп қалған батырларына бір-бір ауыз мақтау айтты содан кейін бөріктіре айғайға басып күркіреп келіп соғысқа араласты да кете барды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/204.wav,қай тұста ел қолы әлсіреп бара жатқанын бақылай жүріп анда-санда сол топқа барып араласады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/205.wav,қасында төрт-бес батыры бар есеней араласқан топтар жауын оңай жапырып тастап жүр түс ауа екі жақтың да аттары болдырып қорамсақтағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/206.wav,есенейдің өзі араласқан қолма-қолдан елуге тарта жау жігіттері қолға түсті көпшілігі кенесарыдан қашып кете алмай жүрген адамға ұқсайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/207.wav,тағы біразы жараланған жауынгерлер жау қолына түсіп қалған ел жауынгерлері екі-үш есе кеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/208.wav,екі жағы да қолға түскендердің қолдарын арқасына таңып тастап өз жағына қарай айдап әкетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/209.wav,әсіресе иесіз қалған аттарды қуып жүргендер кеп осы кезде есенейдің өзі жараланып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/21.wav,қолын азғана сермеп тоқтатып тастайды бар болғаны сол-ақ жазы-күзі мал тұяғы тимеген шүйгін екені көрініп-ақ тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/210.wav,садақ оғы екі жауырынның орта тұсынан келіп қадалыпты қашуға бет алған бір топ жауынгерді қуа жөнеліп еді қылша мойнынан оқ тиіп есенейдің аты омақата құлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/211.wav,есеней жерді сүзе құлады онсыз да қара шұбар бетінің дал-далы шығыпты бет-аузын қан жуып кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/212.wav,қосалқы атты жетелеп жүрген бекентай ауыздығымен алысып қызып алған тың атты тоса берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/213.wav,есеней сол аяғын үзеңгіге салып көтеріле бергенде садақ оғы келіп қадалды есеней ат жалын құшып қозғала алмай қалды есенейден тізе айырмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/214.wav,әуелі есенейдің арқасында әлі шаншылып тұрған оқты жұлып алып есенейдің қан сорғалай жөнелген жарасын сол оқпен ұшықтады ұшық ұшық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/215.wav,бекентай бидің атын жетелеп ал мүсіреп пен сәдір екеуі есенейді екі жағынан сүйемелеп алды да артықбай батыр арт жағынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/216.wav,деді есеней ауырсынып аяңның аяғы түгел қолға түсумен тынарын көріп келе жатқан мүсіреп бекентайға аяңы құрсын шаба бер шаба бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/217.wav,есеней тобының қаша жөнелгенін таныған соң жеңіле берген жау ес жинап ерленіп кетіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/218.wav,есеней тобын жан-жағынан қапталдап әсіресе арт жақтарынан тақап келеді осы кезде жіберілген қазақ-орыс жүздігі де келіп қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/219.wav,қылыштары жарқылдап найзалары арандай тікірейіп шошындыра келе жатыр жау жалт беріп кейін бұрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/22.wav,бірақ осы күні иесіз жер бар ма бір иесі бар шығар деп марат мүсіреп аз кідіріп қалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/220.wav,арт жақтан тақап қалғандары асығыс болса да он шақты оқ жіберіп барып бұрылды сол он шақты оқтың бірі есенейді арт жағынан қорғап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/221.wav,жақын қалған қазақ-орыс жүздігіне ұшырасқанша жараланғанын білдірген жоқ басқалармен бірге жүзбасыға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/222.wav,деді де атынан сырғып құлап түсті бұдан әрі түйеге теңделіп келіп әскерлік емханасында бір ай жатып есеней ауылына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/223.wav,артықбай батыр алты ай жатып шанаға түсіп қайтты содан бері ол шойырылған шойнақ екі аяғы сал болып қалған жансыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/224.wav,есенейге тиер екінші оққа өз арқасын тосты да оны аман алып қалды өз міндеті кісіде мүгедек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/225.wav,аңғал батыр арқасына тиген оқты жұлып алып лақтырып жібермей табан аузында ұшықтатып жіберсе осындай мүгедек болып қалар ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/226.wav,ұшықтатқан есеней әне жазылды да кетті ғой сол соңғы айқастан кейін кенесары керей-уақты мазалаған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/227.wav,қазақ даласының оңтүстігіне қарай ойысқан бойы алатауға жетті де құлады қайтып оралған жоқ есеней емханасында да тыныш жата алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/228.wav,ол кенесарыға қарсы болған елдердің туын өз қолына алғанда да ой түбінде бір түйгені болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/229.wav,соңғы рет аға сұлтан шыңғысқа барып қайтуында да сол есебі бар еді хан тұқымдары хандығын аңсамай отыра алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/23.wav,иесіз жатқан жер бұл өңірде мен білмейтін жер бар ма тәңірі қасқыры мен түлкісінің ен-таңбасына дейін білемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/230.wav,хан тұқымы шыңғыс кенесарыға қарсы аттанбай ел ішіне іріткі салды ресей өкіметіне үлкен опасыздық жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/231.wav,осы ойлары сібір губернаторы генерал-майор миына қорғасындай құйыла қалса шыңғысты ұшырып түсіруге болар еді есенейдің бұл ойларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/232.wav,ол есенейдің қарын-бөлесі тұрлыбек көшен ұлы алты дуан үстінен қарайтын үлкен төре ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/233.wav,есеней сол тұрлыбекті шақыртып алды жарасы жазыла қоймай іріңдей беріп қатты күйзеліп жатқан кезі еді тұрлыбекпен қатал сөйлесті сен осы омбыда не бітіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/234.wav,төре тұқымдарын қашанғы төбемізге көтере береміз шыңғыс дегеннің кім екеніне әлі көздерің жетіп болған жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/235.wav,ол кенесарының бірінші қолдасы болып шықпады ма ондай көзқарас омбыда да өршіп келеді есеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/236.wav,бірақ бірақ бата алмай отырмыз дейсіз ғой онда өзіме ерік беріңдер бес күнде қол-аяғын кісендеп омбыға айдап әкелейін орысша семинария ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/237.wav,қарын бөлесіне қанша болысқысы келсе де шыңғыс қылығына қанша наразы болса да қол іске де қолма-қолға да қарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/238.wav,сол кезден бастап тұрлыбек кенесары жайында әлде неше рет әділ ойларын білдіріп келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/239.wav,қазақтың қара бұқарасын тым жабайы тым қараңғы беделсіз де тұрақсыз көретін патша үкіметі хан тұқымдарын біржола піштіріп-ақтап тастауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/24.wav,құдай біледі деп айтайын қаршығалыда үш мың қасқыр бес мың түлкі он екі мың күзең жеті мың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/240.wav,да тұрлыбек жақсы біледі алдағы сайлауда шыңғыс есенейді орнынан түсіріп басқа біреуді би қоюға әзірленіп жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/241.wav,түп тілегі қарау болғанымен қазір есенейдің дәлелдері ұтымды амал не губернатор алдында шыңғыс ұтымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/242.wav,губернатор оны сыртынан балағаттап-балағаттап алады шекспирдің бір сөздерін еске түсіріп барлық түні ойын-күлкі мастықта күндіз басы жастықта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/243.wav,шыңғыс өмірі ойын-күлкі қыз-келіншек ұйқымен өтіп жатыр дегенді аңғартады шыңғыстың қасындағы майоры да екі-үш шағым еткені бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/244.wav,ол да кенесарының елшілері жиі-жиі келіп тұратынын түнге қарай ауыл сыртында оңаша кеңесетіндерін екі арада сыйлықтар жүріп жататынын жазатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/245.wav,сонда да шыңғысқа қарсылықтың тіреліп қалар бір бөгесіні бар тұрлыбекте оны бұза алар дәрмен жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/246.wav,аяқтап келгенде әрине шыңғыс жеңеді есеней жеңіледі билігінен айрылады есеней тағы да көтеріле сөйледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/247.wav,арқасы таңулы етпетінен жатыр мойнын да бұра алмайды екен қара шұбар бет-аузы жаралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/248.wav,иегін орта денелі адамның қара санындай дерлік білектеріне сүйеп гүмпілдеп сөйледі мен сені неге оқыттым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/249.wav,сенен басқа жетім қалған бала таба алмадым ба көрсет өнеріңді шыңғыстың құлар кезі осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/25.wav,марат мүсіреп ағасына қарап қағытып қалды құр қара құрларын санамаған екенсіз мүсеке үш мың қасқыры болса менің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/250.wav,әттең жатып алғанымды көрмейсің бе әйтпегенде ең берісі шыңғыстың шаңырағын ортасына түсіріп шауып алар едім есеней мұны істеуден тайынбайтын адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/26.wav,деп есеней де қалжыңдады кенжетай ағасына қарап ну орманның орта тұсын көзімен нұсқады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/27.wav,мүсіреп інісінің нұсқаған жағына қарап сонау қалыңның орта тұсында үш жерден түтін керше ме деймін деді есенейге бұрылып әне бір салт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/28.wav,біреуі алдарақ екеуі кейінірек алдыңғының аты не жорға не қу аяқ желісті болу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/29.wav,кейінгі екеуі ара-тұра шауып алып ілесіп келеді алдыңғы жігіт ағызған бойы жотаның қырқасында тұрған топтың алдына жақындап келіп сөйлеп кетті армысыздар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/3.wav,қысқа қарай жылқы малын ықтасыны бар қара отты шұбарға жақын ұстамасаң байлық бір жұттық батыр бір оқтық кейде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/30.wav,қаршығалы шұбарын паналап қонып қалған үш ауыл кірме күрлеуіттің арызын айта келдік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/31.wav,биыл қыс осында жан сақтаймыз ба деп жаз бойы қорып келген жеріміз еді жетісіп отырған ел емеспіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/32.wav,сорлының зары арлыға кездескен деп жіберіп еді айтар арызымызға құлақ ассаңыздар екен аңшы мүсіреп есенейге жарамсақтанып жігіттің арызын аяқтатпай киіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/33.wav,аулыңа сәлем айт есеней аға сұлтанның ат тұмсығын тіреген жеріне таласып әуре болмасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/34.wav,деді жігіт те іркілген жоқ есенейі жоқ елді де ел екен жұрт екен десеңіздер қара ерттей қаптап келе жатқан жылқының бетін кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/35.wav,осы арызымыз мына көргенсіз неме кімнің атын атап тұр өзі құйрығыңды түріп тастап дүрелеп алсын деп тұрмысың деп анайы аңшы атын тебініп-тебініп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/36.wav,есеней қолын сермеп тоқтатпағанда әлденеге ұрынып қалатын жайы бар жас жігіт бұл жолы жауап қайырған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/37.wav,басын төмен иіп арызына жауап күтіп тұр осындай өжет жастарды есеней қатты ұнататын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/38.wav,жиырмаға келмеген бала жігіттің сөзінің нәрі де зәрі де бар екен осылай өсірермін деп үміт еткен екі ұлы қара шешектен бір күнде қайтыс болғалы осындай уытты жасқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/39.wav,өзімен рулас он ауыл сибанның ішінде үміт етер жастардың бәрін де сыртынан бақылай жүретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/4.wav,жаяу қалған адам несімен адам несімен қазақ есеней қазір қаптап-қапталдап жер түгін тістелей жылжып келе жатқан байлығының алдында едәуір жерде биіктеу жотаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/40.wav,бала жігітке қызыға тұрып түрік пен мүсірепке қарады жылы жауап бер дегендей еді түрік пен мүсіреп жас жігіттің сөз саптауынан ашынғандық лебін өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/41.wav,кірме күрлеуіт дегеніне қарағанда арыз айта жіберіп отырған қай бір бай ауыл дейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/42.wav,сөз білер ақсақалы да болмаған ғой шырағым арызың аяқсыз қалмас деді ол аяқсыз қалдыратын арыз сияқты емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/43.wav,ауылдарыңа осыны айта барарсың түсі игіден түңілме дегендей көргенсіз деуге ішім қимай тұр өзіңді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/44.wav,әттең ашынғандықтан болса да азды-көпті асқақтай сөйлегенің де болды аулыңа мұны да айта барарсың бала жігіт бұл жолы да тез жауап қайырды арызымызды айтып кел деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/45.wav,солай болып шықса айып өзімде жүйелі сөз жүйесін табар жүйесіз сөз иесін табар деген бар ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/46.wav,міне айыбым деп атынан түсе қалып ұзын шылбырын кенжетайға қарай серпіп жіберді әйтеуір ат жетелеп жүр екенсің мынаны да жетелей жүр содан соң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/47.wav,бір сәтке баласыздығы бойын билеп бар ойы сол бала жігіттің соңынан кетіп бара жатқандай еді қап құйрығын түріп жіберіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/48.wav,деді аңшы мүсіреп қайта қызына бастап құйрығын түріп дегенді тауып айттым деп қайталап тұр апыр-ау бұл кімнің қызы болды екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/49.wav,деп марат мүсіреп есенейге қарады қыз күні бойы есенейдің аузынан шыққан екінші сөз осы еді ие қыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/5.wav,көз жетпес жиекке дейін созылып-керіліп жатқан кең алқап шын-ақ мақтағандай екен жота-жота қалың ормандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/50.wav,міне айыбым дегенде кез құйрығымен өзіңді бір шарпып өткенде нағып байқамадың шарпып емес-ау кез қиығын серпе тастап қарайтыны бар екен де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/51.wav,марат-ай жер ортаға жақындап қалсаң да қыз-келіншек дегенде қырағысың-ау деді есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/52.wav,неге екені белгісіз мақтағандай еді аңшы мүсіреп шошып кетті қыз болса мені құдай ұрды төбемнен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/53.wav,деді мен масқара болдым бұл артықбай батырдың қызы ұлпан үйіне қонып кеткеніме ай толған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/54.wav,ең болмаса қара жорғасын танымай қалғанымды қарашы бір күн қасыма еріп жүріп екі қаз байланып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/55.wav,қарағым-ай енді сенің бетіңе қалай қарармын аңғал аңшы күйіп-пісіп шошалақтады да қалды дүре соққың келмеп пе еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/56.wav,бетіне қарамай-ақ соға бересің де деп өзі сасқалақтап қалған аңшыны марат мүсіреп біржола өлтіре салды артықбай батырдың қызы деймісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/57.wav,деді есеней ойбай аға сұлтан пірім-ау соның қызы ұлпан сол жақ артқы аяғы ақ бақай маңдайында төбелі бар су төгілмейтін қара жорға тұр ғой міне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/58.wav,қыздың бір-ақ рет көз қиығын есенейге серпе тастап қарағанын марат мүсірептен басқа ешкім аңдамай қалған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/59.wav,кешкірген бұлыңғыр күн қапалақтаған қар арыз айтуға қыз келер деп кім ойлаған келген бетінде кие сөйлеп бәрінің көңілін сөзіне аударып әкеткен ұлпан қыз екендігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/6.wav,өзекті-шілікті тың жатқан қара отты кең шиыр ат шашасынан аз-ақ асатын алғашқы жауған ақша қар жердің шөбін әлі жасыра алмапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/60.wav,солай бола тұрса да қыздың аты қыз ғой атақты батыр атақты әділ би атанған есенейге қыз көзімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/61.wav,қалың қара шұға жалбағай бет-аузын жауып кеткенімен атандай қара көр аттың үстіндегі зор денелі адамның есеней екенін ұлпан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/62.wav,бес жасар кезінде көргені де қорқатыны да есіне түскен бірақ өзін танытпай кетті есеней тобы аңырып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/63.wav,не істеу керек қара жорғаны қыздың айыбы деп қалай алып қалар сұңғыла қыз бұларға бір ұяларлық ұпай салып кетті емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/64.wav,ие малым жаным садағасы жаным арым садағасы дейтін елдің нақылын еске алсаң лайықты жұмыс болмапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/65.wav,есеней жолдастарына қарады не істеу керек артықбай батырға тізе көрсеткендей болып келгеніміздің өзі қандай айып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/66.wav,қызының атын айыпқа алып қалғанымыз екінші айып арыз айта келген қыздың атын айыпқа алып қалғанымыз айып біткеннің ішінде ел естімегені болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/67.wav,деп марат мүсіреп есенейдің қара шешектен қара шұбар болып қалған бетіне тура қарады есеней өмірінде айып тартып көрмеген айып-жазасы болған адамдарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/68.wav,болмашыдан айыпты болғанына әрі күлкісі келеді әрі шешімін таба алмай тұрғаны анық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/69.wav,артықбай оны бір рет намыс өлімінен айырып алған екінші рет өлімнің өзінен айырып алған кәрі жолдасы батыр адам қара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/7.wav,сондай жерге ертерек келіп ірге тепкеніне байдың көңілі әбден тояттап тұр есенейдің қасында төрт адам жолдастары бар еді ең сенімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/70.wav,марат мүсіреп айналайын адасым-ай таптың таптың менің кәрі бозымды бірге қосақтап жібер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/71.wav,ақ көңіл аңшы есеней жөнел деген бұйрығын кенжетайға иегімен нұсқады сәлем айт ертең сәлем беріп қайтармын өзі жетелеп жүрген есенейдің мұзбел дейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/72.wav,есеней жолдастарына ендігі байламын айтты осы жоннан әрі бір жылқы тұяқ салмасын мараттың қосынан басқа қостардың екеуін құсмұрынға қарай төртінші қосты өзіміздің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/73.wav,мараттың қосы осы маңда қала тұрсын екі адас менімен қаларсыңдар бекентай сен құсмұрын қосымен кетерсің жолдастары есенейдің бұйрығын орындауға тарасып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/74.wav,есеней өз қосын тіктіруге тапсырған көлге қарай жалғыз бұрылды бұдан он жыл бұрын жер астындағының дыбысы елден бұрын маған жетуші еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/75.wav,деп ойлады есеней әлде қадірім түсе бастағаны ма екен аңшының көпіртпесіне еріп кете бергенім қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/76.wav,бұрын ғой ондайды өзім анықтатып алушы едім жаңағы аз оқиға есенейдің көз алдына бұдан он бес жыл бұрын өткен оқиғаларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/77.wav,артықбай батырдың ерекше бір ерліктерін еске түсірді ол бейбіт елді қайта-қайта шауып қайта-қайта талан-таражға салған кенесары төренің лаңы болатын кенесары орыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/78.wav,деп шапқыншы жібереді де үш күн ішінде хабар болмаса шауып әкетеді жылқыға құмар қыз-келіншекке құмар тобыл бағлан капитан қалаларына жақын отырған бес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/79.wav,бұл рулардың сарыарқаға қарай шетірек отыратындары болғанымен қалың көпшілігі орыс қалаларына шектес отыратыны жан сақтап келіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/8.wav,боз іңген боз мұнай сүйір батыр алқа кел алғашқым деген күйлері бар одан соңғы құмары бір жақсы ат қонымды киім серілеу адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/80.wav,бұдан жиырма жыл бұрын хандық жойылғаннан кейін жаугершілік саябырлап бейбіт өмірдің іргесі бекіне бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/81.wav,соның бәрін ұмытып кенесарыны хан сайлауға бұл елдер көнбей қойды шабылып жатыр қыз-келіншектері қорланып жатыр көнбей жатыр есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/82.wav,қазақ хандығы дегеннің шек-шеңбері де жоқ бұлжымай тұрар заңы да жоқ біреуі хан сайланса хан шыңғыстың барлық ұрпағы елді ру-руға бөліп алып билеп ойына келгенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/83.wav,тоймайтын да қоймайтын да енді сол заманды кенесары қайта орнатпақшы ол заманнан бұл ел біржола безініп болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/84.wav,маңдайы тайқылау төбесі шошақтау көрініп еді кенесары ақылды адам болмай шықты қазақ жерінің батысынан бастап шығысына дейін жетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/85.wav,орал орынбор тобыл түмен қызылжар омбы ірбіт үлкен шаһарлар ол қалалардың ішкі бетін астарлап қазақ-орыс станицалары орнап қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/86.wav,сонда кенесары хандығын қай жерге орнатпақшы бетпақ далаға ма оған ерген ел өзінен-өзі ақтабан-шұбырынды болмасқа не амалы болмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/87.wav,бұдан екі-үш жыл бұрын кенесарыға ерген елдердің қазір қашып жатқандары бар мұны да түсінбесе кенесары шын ақымақ екен отаршыл патшалықтың алары да аз емес орыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/88.wav,ханның қазанына түсіп кеткеннің сенің аузыңа көбігі де тимейді сүйегі де тимейді осыны ойлаған елдер тыныштығын шайқап кенесары дүрбелеңіне ермей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/89.wav,осыны ойлаған есеней кенесарыға қарсылықтың туын көтерді керей-уақ деп аталатын бес болыс ел есенейдің айналасына жинала берді жинала берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/9.wav,қалталарында қалампыр жүреді әлі ақ кірмеген сақал-мұртын жарасымды қырқып ұстайды алдай мүсіреп аңшы адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/90.wav,садақ оғы көбінесе алыстан атылады да әлсіз тиеді әлсіз жаралайды сойыл-шоқпары бар адам найзаны да оп-оңай қағып қалып ортасынан үзіп жібере алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/91.wav,найзасы сынған адам құр қол адаммен бірдей қылыш деген қарама-қарсы қасарысып қылыштасу деген қазақ соғыстарының салтына кірмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/92.wav,үш жылға созылған есеней мен кенесары қолының соғысында әлі үш жүз адам өлген жоқ жараланып қатардан шығып қалған мүгедектер екі үйдің бірінде бар қазір кенесары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/93.wav,есеней де бес болыс елдің ер-азаматын қарама-қарсы топтап жайлау көлдеріне орнады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/94.wav,содан кейін жинаған қолын әр елдің батырларына сенімді ақсақалдарына тапсырып өзі қасына қырық адам ертіп дуан басы аға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/95.wav,ол адам кенесары қозғалысына қосылған да жоқ қарсылық та көрсетпей келеді шабылып жатқан елі бар кенесарыға кетіп жатқан елі бар аға сұлтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/96.wav,үш жылға созылған талан-таражға селт еткен емес қысқа қарай қырық семіз соғым жазға қарай қырық сауын бие жүз бойдақ қой жинатып алады да соны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/97.wav,аға сұлтанның екі оқты мінезі басқарып отырған елінің ішіне ірткі салып та болды есеней аға сұлтанмен арасын біржола ашып алуға кетіп еді есеней аға сұлтан кеңесінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/98.wav,әділ де қатал би атанған адам ұзақ ойланады байламын бір-ақ кесіп айтады ұры-қарыға шылық-былыққа қатал адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/60/99.wav,қасында қарулы қырық жігіті бар дуан орталығына келді аға сұлтан ордасына сенімді серігі марат мүсіреппен бірге артықбай марат дейтін екі батырын ала кірді шыңғыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/1.wav,мырзагелдінің ойына аса үлкен қауіп кірді есеней бір қос жылқысымен келіп орнай қалса одан артық жұт болады деймісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/10.wav,мырзакелді жай кеткен жоқ боқтап кетті көзіңді ұрайын шошқа көз артықбайдың үйіне есенейдің келіп жатқанын неғып білмедің әке құлдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/100.wav,жігіттер көлге түсіп кеткен маралды қалай ұстаудың айласын таба алмай артықбай шалдың садағын сұратып кісі жіберіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/101.wav,ұлпан әкесіне берме деді де атына міне сала шауып кетті.ол ұлпанның анда-санда көріп жүретін маралы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/102.wav,қумайтын ит айтақтамайтын қызға маралдың көзі үйренісіп келе жатқан көп жақындатпағанымен секіріп-орғып қашып та кетпейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/103.wav,шілік жапырағын жұлып алып ұлпаннан көзін айырмай сақ тұрса да қарап тұра беретін.ұлпан көлге келсе он бес шамалы салт атты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/104.wav,судың суынған кезі көлге ешкім түсе алмапты.ұлпан жігіттерді қуып жіберді.немене қырық үйлі күрлеуіт қырық жапырақтан бөліп алайын деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/105.wav,тиюші болмаңдар бұл менің маралым деді.жігіттер ұялып иттерін ертіп тарасып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/106.wav,аздан кейін марал да судан шығып сілкініп алды да қалың ағаштың арасына кіріп жоқ болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/107.wav,күн бойы адам баласынан қуғын көрсе де ұлпаннан бұл жолы да қашқан жоқ сергек аяңдап жүре берді.жарықтықтың көзі-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/108.wav,аңшы мүсіреп.қара көз ақ маңдай демейсің бе мұны есеней өзі қыстырып қалып еді ұлпанға тым туралап айтылғандай болып шыққанынан қысылып түрікпен мүсірепке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/109.wav,ол маған да кездесті жан-жануар болып жаралғанның сұлуы екен елу қадам жерден шілік арасынан атылып шығып еді қумадым.ұлпан алғыс көзімен мүсірептің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/11.wav,ырымбектің сонша сасқалақтағаны да жай емес еді.өткен түні артықбай шалдың үйінде болған оқиға таң атқанша қаршығалыны қыстап отырған қырық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/110.wav,сонша сұлу жаралғанды итке талатып қанға бояп соғып алуды обалсынамын менің құмарым қасқыр мен түлкі ғой.шының ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/111.wav,ұлпанның аз ғана күлімдеген көздері жарқ етіп мүсірепке қарай тағы бір серпіліп қалды.маралды мақтаған сөздердің ұлпанға арналып жатқанын серілеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/112.wav,артықбай қуанып қалды.оның өзін осы ауыл түгел ұлпанның маралы дейді бәрі күзетіп жүреді.ойбай ақ патшам тимейін маралыңа тимейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/113.wav,ендігәрі көз тіксем бесікте жатқан бөбегімді көрмейін деп аңшы мүсіреп қарғана бастады.екі лағы мен енесі тұздыкөл маңайында жүреді деп ұлпан оны да ескертіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/114.wav,алдымен өз ағайыны мүсірепке өкпеледі маралды қызға теңеп мақтай бермей итке талатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/115.wav,қанға бояп соғып алған обал болады дегені қай сандалғаны әдейі мені ыза қылайын деп айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/116.wav,тым болмаса бір кеш қызды айтып маралға теңеп маралды айтып қызға теңеп ойнап-күліп отыруға болатын еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/117.wav,ұлпан да сөзден қашайын деп отырған жоқ еді екі мүсіреп кезек-кезек киіп кетіп сөз аяғын құрдымға апарып жоғалта бергенін көрдің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/118.wav,өзім де құдайға шүкір көп олақтың бірімін айып-қиып ат жайы марал жайы сөз болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/119.wav,соның бірде-бірін не иіріп не шиырып әкете алмадым ұстала бердім тегі мен сездің өру-өрбітуіне көңіл қоймай байламын айтып әдеттенген адаммын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/12.wav,бүгін шалдың ағайын-туысқандары бәрі сонда.апыр-ай құдайдың сақтағаны-ай есеней жарықтық келіп жатпаса ғой ұлпанжаннан айрыламыз да қаламыз.несібелі апайдың көк ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/120.wav,қызға сөздің байламы не керек он күн ойлансам да келер бір кеште ұлпаннан басқа тірі жанға сөз бермей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/121.wav,ұлпан ыс айтса да қағып алып біресе күлдіріп біресе ойландырып кейде төбесінен шүйілген қырандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/122.wav,кейде оқтай қадалып күйдіріп жандырып қайтармын.есеней он күн ойланса да қызды күйдіріп-жандыратын еш нәрсе таба алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/123.wav,екі рет артықбайды шанаға байлап-матап отырғызып аңға алып шығып еді оның қарауылына қасқыр іліктіре алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/124.wav,бүгін түрікпен мүсіреп үйіне қайтқалы жатыр ол кеткен соң есеней қосы тіпті сақау болып қалатын сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/125.wav,аңшы мүсірептің шатпағын ұлпан күле қарап тыңдайды өйтіп езу тартқанын көрсеткеннен көрсетпегені жақсы да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/126.wav,оның сөзіне күлмейді өзіне күледі тегі есеней есеней ғана бола алса керек басқа біреуге ұсап сөзшең болам биязы болам сыпайы болам десе күлкі болатын жайы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/127.wav,баяғыдан бері менің атағым есеней болғандығымнан қадірленетін ендігім қай алжығандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/128.wav,жоқ мен есенейден басқа ешкім де бола алмаймын есеней еліне қайтқалы жатқан мүсірепті шақырып алды.бір қыс бірге болайық деп едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/129.wav,себебің бар шығар сұрамаймын тек менің соңғы бір жұмысымды орындап бер бір күн аялда.жарайды аялдайын.аялдасаң қазір аттан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/13.wav,басын есенейдің өзіне тартыңдар ақсақал сіз бекер шетірек қыстадыңыз әлі де ортамызға келіп қонғаныңыз дұрыс болар.өзге сөздің керегі не арада жүрген бір арамы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/130.wav,артықбайға құда түсіп қайт неге шошып кеттің ұлпанға есенейдің көңілі ауып жүр де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/131.wav,мендей шалдардың талайы-ақ тоқал алады мен де өзіңдей сүр бойдақ сен қатыны жоқ сүр бойдақ мен қатыным болса да он жылдан бері сүр бойдақпын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/132.wav,алпысқа келгенім жоқ керегі болып қалса қыздың өзіне де сөйлесе кел сенің алғашқым деген күйің болса менің соңғым дейтін күйім осы қыз ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/133.wav,қыз-келіншек дегенде қырың сынып көрмеген боздақсың көрсет осы жолы жарайды барып қайтайын.барып қайтпа біржола бітіріп қайт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/134.wav,сибан деген бір рулы елдің ордасы бір күні біржола жабылып қалсын демесең көндіріп қайт есенейдің соңғы сөзі мүсірепке ауыр тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/135.wav,сибан деген жалғыз есенейі болмаса ағаш-ағаштың қойнауын паналап бытырап кеткен әлсіз ел еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/136.wav,есеней көтерілгелі не бары алты ауыл сибан ел қатарына қосылды сол есеней ұрпақсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/137.wav,туған-туысқандарында мұның орнын басар ешкім жоқ ондай адам жалпы сибанда жоқ оның өзге жағын былай қойғанда екі ұлы қайтыс болғаннан кейін біржола ұрпақсыз қалғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/138.wav,ол да адам ғой ішінен ұлпанды да аяды есеней қанша ағайыны болғанымен құрығын ұлпаннан басқа біреуге салса да болар еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/139.wav,онда ше ол қызға обал болмас па еді шіркін-ай алты ауыл сибанның бір қатыны жесір отырмағанын кердің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/14.wav,соны тауып сазайын беру керек ырымбек күн бойы өзі де сонда болып осы сөздерді түгел естіп жанынан түңіліп қайтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/140.wav,іштей есенейді де аяп ұлпанды да аяп мүсіреп артықбайдың үйіне келіп түсті.ұлпан үйінде жоқ екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/141.wav,соны пайдаланып мүсіреп келген жұмысын созбаққа салмай қыздың әке-шешесіне бірден айтып тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/142.wav,есенейдің сәлемін тура жеткізді бояған да жоқ бұрмалаған да жоқ артекең үндемей тұнжырап отырып қалды да қыз шешесі несібелі жылан үйден шығып кетті.осы артеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/143.wav,не жауап қайырасыз есеней қадалса алмай тынатын ба еді ұлпанымды мен бермеймін десем есеней көнеді деп отырмысың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/144.wav,айтты алдымнан өтті болды емес пе алмай тынбайды ол олай болғанда сізді риза дейін бе қайдағы риза енді сіз не айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/145.wav,өзімен сөйлесе берсін деп айтты де ал әке батаңды бер деген күні жетпей жатқаны бата болса бере салу қиын емес қой.артықбай тағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/146.wav,мүсіреп те шал жауабының өзгерісі бола ма деп күтіп отыр шеше наразы әке наразы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/147.wav,осыны айтып барсам есенейдің беті бұрылар ма жоқ бұрылмайды оған қыз наразылығы қосылса ше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/148.wav,онда зорлауына қорлауы қосылады.мүсіреп мен сені жиырма жылдан бері білемін адалдығыңнан басқа сырыңды көрген емен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/149.wav,ұлпанмен өзің де сөйлес адал ақылыңды айт әлгі мылжыңбай адасып таң атпай келіп ұлпанжанды түлкі аулауға ертіп әкетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/15.wav,әйелі әлі қайтқан жоқ оның алып келер қосымшасы тағы бар ғой жұрттың естіген-білгендерін сауысқан шықылдап қарға қарқылдап өсіріп-өрбітіп әкеткен.есеней қыз алып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/150.wav,барамыз деген жері тұздыкөл осы үйдің есігі қай жаққа қарап тұрса сол бетте.мүсіреп атына мінді де артықбай шалдың сілтеген жағына қарай жүріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/151.wav,ақырын жүріп келеді ие бұл бір абыройсыз елшілік болғалы тұр есенейге екі нәрсе өтпейді оқ өтпейді сөз өтпейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/152.wav,сенің алғашқым деген күйің болса ұлпан менің соңғым деген күйім деді болды.ұлпан бүгін аса көңілді еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/153.wav,әкесінің аз ғана жылқысын сәдірге қосып жібергелі бір жеті бойында атқа мініп далаға шығар бой сергітер себеп қалған жоқ-ты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/154.wav,жастық жалыны лапылдап тұрған сергек жанды ұлпанға үйде отырып қалу деген адам шыдай алмас азап екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/155.wav,бүгін міне таң атқалы ат үстінде күн күлімдеп тұрғандай ашық көгілдір аспан күндегісінен гөрі көбірек көтеріліп кеткендей биік сезіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/156.wav,түнде жауған ұлпа қар барлық дүниені ақ жібекпен орап алыпты жас қайыңдар ақ желең жамылған әдепті келіншекке ұқсап тәжім етердей иіліп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/157.wav,аққа оранған шілік түбінен сыдыр етіп ақ құр ұшқанда бұтаққа қонған ұлпа қар оңай ұшқындап кетеді де ақ құр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/158.wav,бәрінің де өз қызығы бар бір жұмадай атқа мініп далаға шықпаған қыз даласын сағынып қалыпты.бүгін аңшы мүсірептің бүркіті де көрінген түлкіні адымын ашырмай бүктеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/159.wav,бірақ бүркітке түлкі алдыру деген онша қызық емес екен шабу да жоқ қуу да жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/16.wav,құдай біледі рас өзіміздің ішіміздегі арамы тілдесті бірге айдатса игі еді.ауру адамға қатын әпере ме екен көңілі көтеріле ме деген үміт қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/160.wav,мініп жүрген мұзбел торы да наразы аңға шыққанда тақым жазып шаппаған соң оның несі қызық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/161.wav,есенейдің үштен біріндей салмағы жоқ осы бір қыздың қор қылғаны-ай қолы қатты-ақ өзінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/162.wav,темір ауыздық болмаса көрсетер ем қалай шапқанды тақымыңның дал-далы шыққанша шабар едім.аңшы мүсіреп қызық адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/163.wav,кейде өліп жатқан түлкімен ұрысып отырады сен немене қызыл қандел қара балақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/164.wav,құтылып кетем дедің бе үйіне жетпей жатып арамдығын қарашы мұның ит тұқымын қазақ туғанына тоғыз ай толғанда үйіне жетті ер жетті деп есептейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/165.wav,бүркіт жоғарыдан сорғалап келіп шаншылғанда екі рет жалт беріп кетіп алғызбаған түлкіге аңшы сол ұятсыздығын айтып ұялтып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/166.wav,сенің шешең ғой сенен де асқан аңшы содан кейін бүркітіне ұрса бастады сен немене бұдан бұрын қасқыр көрмеп пе едің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/167.wav,көргенсің қашаннан бері айтып келем саған құйрығын шаншып ала жөнелгені түлкінің қызылы болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/168.wav,оның басы құйрығының түп жағында емес қалай қарай жүгіріп бара жатса сол жағында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/169.wav,құйрығының түп жағынан киліксең бет-аузыңа сарып кетеді содан соң бір ай отыр үйде әкең өлгендей болып салбырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/17.wav,қалың малы түгел төленіп қойған соң жесір біздікі ғой деп ойлағандық қой.бергеніңді қайырып алыпсың ғой өсімін ала алмай жүр едік.былжырап сөйлегенімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/170.wav,қарағым ұлпан байлан мынаны.жасамыс бір түлкіге өзінің әйеліне ұрысқандай ұрысты мен сенімен бірге жасасып келем сауыс-сауыс сардамбал кәрі шал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/171.wav,саған не бар екен сонша бәлсініп кәрі мүсірептің көзіне ілінген екенсің жата кетпейсің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/172.wav,бұдан әрі аңшының сапырынды сөздерін естігісі келмей ұлпан үйіне қайтты.ағай мен маралымды көре қайтайын деп едім.ұлпан маралдың ізіне түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/173.wav,екі иті соңында аяң-жортақпен ақырын келе жатыр басында қара елтірі бөрік қара құлын жарғақ аяғын безеп басатын сал жирен ат ұлпанға әбден таныс болып алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/174.wav,ұлпан қуанып кетті бұл кісімен еркін қалжыңдасуға болады қақпан құрмай қалтарыссыз қалтқысыз сөйлеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/175.wav,жақсы көретінін жасырмайды да онысында қауіп-қатер де жоқ ұлпан да оны жақсы көреді.бұл жақсы көрудің бір таза түрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/176.wav,екеуі де білетін біріне бірі айтпайтын өмір бойына үнсіз кетер түрі үлкендік те кішілік те бөгет емес басқа бөгесін де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/177.wav,мұндай жақсы көру қашақ құмарлығынан жоғары да таза тұрады еркелете білетін аға мен еркелей білетін қарындас арасындағы жақсы көру сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/178.wav,неден екені неден басталғаны белгісіз ұлпан мен түрікпен мүсірептің арасы осылай бола бастап еді.ұлпан қатты шауып келген бойы мүсіреп аға қасқырға тым кеш шығыпсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/179.wav,ертең елге қайтатын едім.елге бізді осылай тастап кетесіз бе тастап дегенің не айналайын-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/18.wav,қазақ айласының құйрығы бір-ақ тұтам інісі өлім алдында екен қалыңдықты бір әкеліп алса ол сорлы қыз іні өлсе аға мұрасы болады да қалады емес пе бұл ақыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/180.wav,сені кім қиып тастап кетер ұзамай қайтып келемін.бәрібір бүгін біздің үйде боласыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/181.wav,кетпейсіз мен сізге бір құшақ қурай кесіп әкеліп қойдым неше түрлісі бар кепкені де шілік арасында балғын тұрғаны да бар.болсын ұлпанжан болсын.ол кешке болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/182.wav,оған дейін қасқыр қуғанды көрсетесізқасқырдан қорықпайтын ба едің сіздің қасыңызда жүріп қорқамын ба жарайды қалқам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/183.wav,бірақ менің айтқанымнан шықпайтын боласың көндім мүсіреп аға көндім құлыңмын құлақ кесті.мүсіреп атынан түсіп ұлпан астындағы аттың айыл тартпасын дұрыстап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/184.wav,үзеңгі таралғысын аз ғана ұзартып жатқанда қолы қыздың аяғына тиіп кетіп еді жып-жылы екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/185.wav,жылылық бүкіл денесіне лап беріп еді қолын тез тартып алды.ал енді жөнелдік.екеуі желе-шоқыта қатар келе жатыр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/186.wav,марал шілік арасынан атып шықты да ордаңдай жортып ашыққа шығып тоқтады бунақ-бунақ сарғыш мүйізі күнге шағылысып алтын қанжардай жарқырайды екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/187.wav,аңшы мүсірептің алтын мүйіз ақ марал дегені содан болу керек аппақ ақ марал емес қысқа қарай ақ қылшықтанған ақ маңдайланған бозғылт түсті.марал ұлпанның таныс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/188.wav,енді таң қалып сескене қарап тұр мына қыз да ит ертіп жүретін болғаны ма пәлі қасында еркегі де бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/189.wav,еркек біткен біздің жауымыз бір жақсысы иттерін айтақтаған жоқ мынау екі сары ала нағыз дал-далыңды шығаратын пәленің өзі болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/19.wav,оған айдатпай-ақ қояйын артықбайда қалған малым бар десе әкең өзі келсін маған болмаса қыс ортасы ауған кезде бір қос жылқыны сол маңайға аударғалы отырмын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/190.wav,бүгін мен сен қызға еркелеп секіріп-қарғып ойнамасам керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/191.wav,төрт аяғым түгел ата жөнелгелі тұр еркелесін десең жалғыз кел итіңді әкелме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/192.wav,марал бір-ақ жалт етті де жоқ болды иттер оны көрді де малға санады қуған жоқ ешкі ме екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/193.wav,жоқ теке болар.сұлу-ақ екен деді мүсіреп.бүкіл денесінде бір келіспей тұрған жері болсайшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/194.wav,қандай жарау қандай сымға тартылғандай сұлулық осының сұлулығына қызықпай көзге түссе-ақ қуа жөнелеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/195.wav,сұлуды сойып етін жейміз.ұлпан қазақ жігіттерінің сұлу деген қызға қандай еш болатынын айтқысы келді де өз тағдырына тұспалдаған болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/196.wav,өз қара басы ондайға ұшырамағанымен жас кезінде сұлу атанған жеңгелерінің бетіне кетпес күйе жағылып қалғандарың қалай қор болғандарын білетін.екі сары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/197.wav,қазір бір жерден қасқырды айдап шығады сен қасқырды қуа жөнелген иттің соңынан ере бер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/198.wav,жарты шақырымнан артық жақындама қасқыр ағашқа не көлге қарай оралса алдынан шығып бетін бұрам деп әуреленбе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/199.wav,иттің соңында бол қасқыр он шақырымдай қашып барып ағашқа бұрылады сол кезде бір жағыңнан мен де шыға келермін.мүсіреп пен ұлпан қатар шауып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/2.wav,енді ұлпаннан да күдер үзбестей не қалды тегі түленнің бар шаруасы шайқалып толмай жатып төгілетін болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/20.wav,сонда кездесер кенжетай қолдарын шешіп босатып жібер жігіттер есенейге қайта-қайта бас иіп шығып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/200.wav,қалың орманнан алыстап талды-шілікті ойпаттың арғы қабағына шыға бергенде ұлпан мүсірепке жалт қарап ойбай аға бір ит тұрып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/201.wav,сонау қылаңдап жалғыз кетіп бара жатқан сары аланың соңынан қалма ұлпан құйындатып жөнелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/202.wav,атпен бірге жаралғандай ұшып барады барыс иесіне көрінбей кетті садақ қасқырдың исін алыстан сезініп бірталай қиғаштап кетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/203.wav,мүсіреп соның соңына түсті.садақ әшейін ойнап шауып келе жатқандай тәңірі деген әшейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/204.wav,жарау болар қоян жепті бірақ барыс біраз жүгірер жақында ағаш та көл де сезілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/205.wav,қаша береді бетімен сол ит бұлталаққа салып бір олай бір бұлай қашып әурелемесе жарар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/206.wav,барыс ол еркіне жібере қоймас қыз да жақын бара жатыр барыстың исі мен қыздың иісі кейде бөлек кейде аралас келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/207.wav,мұрныңды жарады қыстың орта кезі болса қасқырдың иісі тіпті күндік жерден танылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/208.wav,сол кезде бір кездесіп көрер ме еді өзімен.ұлпан барыстың соңынан манадан бері шауып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/209.wav,қасқыр мен иттің арасы едәуір жақындаса да әлі алшақ шабысқа жаралған жазық дала ат тізесінен келмейтін ақша қар итке де қасқырға да ауыр емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/21.wav,күн кешкіріп қалыпты өздері де аш аттары да дір қалтырап кеше түнде байланған жерінде аш тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/210.wav,тізгінді босатса мұзбел торы қасқырдың адымын аштырмайтын сияқты бірақ онда не болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/211.wav,ал жеттің қасқырға қамшымен соғып аласың ба ұлпан тіпті тірі жәндікке қамшы жұмсап көрген жан емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/212.wav,қасқырдың бетін бұрам деп әуре болма деген сөз тағы есінде мүсіреп оны қадағалай тапсырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/213.wav,шынында деймін-ау қасқырды қуып жетіп барсам ол ғой қарсы тұра қалып аузын арандай ашып секіреді маған қарай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/214.wav,қызды көрсем қызыл өңешім қышып кетеді қылғып жіберем де жүре берем дейтін осы қасқыр емес пе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/215.wav,құдай-ай сақтай көр ұлпан сары ала иттен көзін айырмай шауып келе жатып қай жаққа қай бетке қалай шығып кеткенін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/216.wav,қашып құтыла алмасын сезінген қасқыр талай жортқан қалың ағашқа қарай ойыса бергенін де білген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/217.wav,енді бір кезде абайласа алдында қалың қара орман көрінді бұл қай жердегі орман болды екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/218.wav,ит пен қасқырдың арасы да жақындап.қалыпты ол екеуіне өзі де жақын келеді әттең орманға қасқыр бұрын кіретін сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/219.wav,сары ала ит орманға дейін іліп түспесе қасқыр құтылып кететін шақырымдай ғана жер қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/22.wav,қосын жығып артықбайдың қасына кешіргелі жатқан сәдір бұларға әлі ызғарлы қарап тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/220.wav,айғай салу керек шығар кімге қасқырға ма мүсіреп ағай көрінсе бір жөн ол кісі көрінбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/221.wav,қасқыр құтылатын болды жарты-ақ шақырым қалды ағашқа оқ бойы арқан бойы құтылды-ау қан жауғыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/222.wav,қой ұмтылмаса болмас мына бір апалаң-топалаңы немене қар бұрқырап кетті ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/223.wav,қасқыр қайда апанына кіріп кетті ме сары ала ит те екеу болып кетті қасқырдан айрылып қалып екі сары ала өздері таласып жатқандай алай-түлей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/224.wav,ұлпан ағызған бойы үстіне келіп қалғанда екі сары ала қасқырды көріп тастаған еді ұлпан иттерге аз-ақ соғылмай етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/225.wav,қасқырды да көрді көзінен жас парлап кетті мүсіреп келіп жеткенде ұлпан әлі көз жасын тия алған жоқ еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/226.wav,ықылықтап өксіп қалады құдай-ау не болды маған мүсіреп иттеріне де қасқырға да бұрылмай ұлпанның қасына келді.ау немене жылап жүрмісің жоқ мүсіреп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/227.wav,атың бәйгеден келгенде итің қасқыр алғанда көзіңе ие бола алмайсың атыңды аяңдатып алысырақта жүре тұр.мүсіреп иттерінен қасқырды айырып алып ішін ақтарып тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/228.wav,бірінші соғылған аңды аңға бірінші рет шыққан адамның қанжығасына байлап алып қайтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/229.wav,ырымы сол әйтпесе қыз балаға қасқыр байламайды.ұлпан амал жоқ көнді.қалай ұлпаш қасқыр қуғанның қызығы бола ма екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/23.wav,кейде есенейдің осындай аяушылық ететіні де бар тым болмаса дүрелетпегенін көрдің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/230.wav,болады екен қуып келе жатып қорқасың қорқып келе жатып қуа бересің тіпті даусың шықпай қалады екен.ендігәрі қасқыр қуа қалсам мен сені ғана ертіп шығармын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/231.wav,сен айтқан жерімнен шықтың.қасқыр ағашқа жақындап қалғанда жаным шығып кете жаздады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/232.wav,айғай салайын деп едім даусым шықпай қалды.айғай салмағаның жақсы болды иесінің айғайына ит алаңдайды да екпінінен айрылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/233.wav,қасқыр ығыса түседі қасқыр мен ит қарсы келіп айқасып қалғанда да ит жағында тұрмай қасқырдың ту сыртына шыға берген дұрыс қасқыр алаңдайтын болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/234.wav,ал жүрейік.аға енді сіз біздің ауылды таба аласыз ба неге таба алмаймын менің басым айналып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/235.wav,айдалаға шығып кеткен жоқпыз ба өзі мынау бір мен көрмеген ағаш.көргенде қандай күнде көріп жүрген ағашың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/236.wav,қасқыр сенен құтылмасын білген соң манағы орманның шығыс жақ шетіне қарай бұрылды ғой.маған ылғи тура қашқандай көрініп еді.осылай баяу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/237.wav,ұлпанның бірер сөзіне жауап та қайырмады өзімен өзі әлденені ойланып қалған ашық жүз еркелете сөйлеудің ізі де жоқмүсіреп ағай сіз не ойланып қалдыңыз деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/238.wav,мен бе деді де тағы да үндемей қалды көзі ұлпанда аяй қарай ма аялай қарай ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/239.wav,апыр-ау бір жат сөз айтып қалмаса қайтсын ұлпан сескене бастадыұлпан деді мүсіреп ұлпанның көзіне тура қарап ұлпан сен мен қазір не айтсам да түгел тыңда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/24.wav,мырзагелдінің ойына аса үлкен қауіп кірді есеней бір қос жылқысымен келіп орнай қалса одан артық жұт болады деймісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/240.wav,құлағыңа жақсын жақпасын түгел тыңдап ал бір ауыз сөз қоспай тыңда содан кейін өзінің есеней жіберген елшілігін айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/241.wav,дауысында не жанын салғандық не жаны ашығандық жоқ бір қалыпты қоңыр үнмен сөйлеп келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/242.wav,әлденені қадағалап әлденені елемеу де жоқ биыл күз жақсы малға жайлы болды ғой дегенді айтып келе жатқандай бейжай.ұлпанға сол бей жайдың өзі қанжардай қадалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/243.wav,есенейдің көз айырмай қарайтынын білетін онысы әкесіндей адамның балғын жасқа қуана қарайтыны шығар дейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/244.wav,бірақ іші қымсына беруші еді сездіріп жүр екен де көз алдына көп нәрселер келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/245.wav,ұлпанның өзі білетін дүниенің бірінші адамы атақты есеней би кем болса қырық жас үлкен адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/246.wav,ұрпақсыз қалыпты ағашқа асылып өлмесең құтыла алмайсың есенейден арашалап алып қалар адам жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/247.wav,айтты болды басың болса ие бер тізең болса бүге бер.ұлпан бір түсініксіз күлкімен күле бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/248.wav,тоқтай алмай күлді қуаныш күлкісі ойын қалжың күлкісі бұлай болмайды бұлай күлгенінен де жылағаны жақсы болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/249.wav,жынданып кеткендей атынан ауып ар жағына қарай құлап кетіп барады мүсіреп ұлпанның тізгін ұстаған қолына шап беріп өзіне қарай жұлқып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/25.wav,енді ұлпаннан да күдер үзбестей не қалды тегі түленнің бар шаруасы шайқалып толмай жатып төгілетін болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/250.wav,жындана бастаған адамды шошындыру керек.қой енді тоқта деді ақырып.күлкісі тоқтап ұлпан атына оңдалып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/26.wav,жақсы ендеше ол өзге амал жасайды бірнеше рет кеудесін керіп дем алды ауаны өкпесіне толтыра сіміріп бар пәрменімен тағы сүңгіді басымен сүңгіді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/27.wav,мұхиттың түбіне қарай тіке жүзіп тереңдей берді тереңдей берді көзіне көгілдір тартқан жасыл оттар көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/28.wav,тағы да көзіне жарқ етіп аспандағы жұлдыздар көрінді.өмірге құштарлық деді ол шымырқанып қабынған өкпесімен түннің салқын ауасын жұтпауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/29.wav,тиген жоқ өмірде көрген ең соңғы қайырымым осы екен деп іштей оларға алғыс айтты.тереңге екпінімен құлдилап сүңгіген сайын қол-аяғы ұйып бара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/3.wav,бес байталдың құны менде несі бар еді ол жай сөз ғой ұлпандай қатын қайдан кездеседі дейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/30.wav,тым тереңге түскенін байқады екі құлағы ине сұққандай шаншып басы қақ айырылып кеткендей көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/31.wav,барша жігерімен ерік күшін аямай өзін-өзі қинап тереңдей түсті осы тұста ауаның қалдығы өкпесінен ытып шыққан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/32.wav,бұрқыраған көпіршік бетін көзін жыбырлатып жоғары қарай зымырай жөнелді булығып тұншыға бастады қиналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/33.wav,бірақ сөніп бара жатқан санасы қиналу әлі өлім емес екенін аңғартқандай болды өлім қинамайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/34.wav,қиналу жанталасу тіршілік белгісі тіршілік азабы өмірдің бұл ең соңғы соққысы.қол-аяғы қалтырап-дірілдеп әлсіз қимыл жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/35.wav,бірақ тым кешіккен еді өйткені мартин ертерек ойлап өмір құштарын алдаған тым тереңдеп кетуінен енді қалқып қайта шығу мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/36.wav,қаптаған әлдебір елес теңізінде бір қалыпты жайымен қалқып келе жатқандай мынау не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/37.wav,маяк сияқты ғой өзі миында сүттей жарық сәуле жанып тұрған секілді ол жарқырай түседі жарқырай түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/38.wav,әлдеқайдан жан түршігерлік күңіренген гуіл естілді мартинге зәулім биік баспалдақтан төмен қарай түпсіз тұңғиыққа жұлым-жұлым құлап бара жатқандай көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/39.wav,сәдірдің қосы деген төрт қараша үй ат баптайтындар қысыр сауатындар ит бүркіт баптайтындар бәрі осында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/4.wav,осы жолы алып кете алсам бұйырмаса да бұйырып еді-ау өздері де аттары да ашыққан жігіттер осы қаршығалы орманының ішінде шетірек отыратын құдандалы тілдесінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/40.wav,сәдірдің қасында он шақты жігіттері де бар енді артықбай шал ешкімнен де қорықпайтын болды.есеней өз қосын орнынан қозғаған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/41.wav,бір сәтке ұлпанға көз тігуім обал ғой деп те ойлады мен жетпіске таянғанда ол әрең-әрең отызға келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/42.wav,сонда күнім не болар деп те қауіптенді ұлпан басқа қыздардай құдай қосты мен біржола көндім деп мәңгі мойын ұсынып мәңгі үн шығармай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/43.wav,таң намазын оқып отыр еді есіне бала ұлпанның арқасына келіп жабыса түсетіні келе қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/44.wav,қандай жылы тиюші еді бүкіл денесіне бұрын сезінбеген бір жылылық тарап балқытып әкететін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/45.wav,мақпал-қара меңі қандай жарасымды еді.сол ұлпан осы кезінде арқама келіп асылар ма еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/46.wav,мұны ол жақсы түсінді құлдырап әлі құлап келеді осы халін анық сезген сәтте ол санасынан мәңгі айырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/47.wav,мен бірдеме білсем ағалы-інілі екі түрікпеннің екеуі де ұлпанға қырындайтын сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/48.wav,біреуі сұлуша ғана жас жігіт ағасы әлі күнге қатын алмаған сүр бойдақ әсіресе ағасы қыз-келіншекке сайтаны бар адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/49.wav,бір күні есеней осы қызды маған айттырып бер деп қалса не айтам жоқ мен осылай ойланып отыра берсем жынданып кететін шығармын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/5.wav,із тастап алыстан орағытып келді.ұлпанды кіші баласы мырзашқа айттырып қойған түленнің әкесінің әкесі тілепбайдың шешесінің сіңлісі ақбайпақтан туған қарабайдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/50.wav,аңшы мүсірепке еріп түлкі аулап қайтайын есеней намазын шала оқып тұрып кетті.аңшы мүсіреп кешеден бері өлердей болып қорланып жүр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/51.wav,есенейдің аңға шығайық деген хабарын алған соң қайта құлпырып сала бердіқұдай бар екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/52.wav,мүсіреп әлі өлген жоқ екен деді сәдірге.қасында он шақты жігіттері бар есеней қаршығалы шұбарын кезіп күн бойы далада болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/53.wav,екі бүркіт төрт бөрі басар ит есенейдікі екі сары ала түрікпен мүсірептікі.есенейдің иттері әркімнен қалап алған ішінара араз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/54.wav,бұл екеуі атақты асыл тұқымды аңшылық қанына сіңген пәлелер аңшылықты иесіне өзі де үйретеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/55.wav,қасқыр мен түлкіні қай бұрын көргені тура қуып кетеді де екіншісі алыстан барлап төтелей тосқауылдай жүгіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/56.wav,бірінің аты барыс бірінің аты садақ екеуі иесімен бірге бір қоста жатадыесенейдің иттері әуелі шыға сала таласып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/57.wav,тайыншадай дырау қасқыр азу иттердің тістері қанжардай жарқылдасып кетті иттерде қай бұрын жығылғанын талайтын әдет бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/58.wav,төртеудің бірі шойырылып тұра алмай қалды үсті-басы қызыл жоса қан.екі мүсірептің иттері сыйыса алар емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/59.wav,түрікпен мүсіреп қасына сәдірді алып өз иттерін ертіп бөлініп кетті екі сары ала иесін өздері бастап мал жайылған шиырдан алыстап шыққан соң ғана ауаны иіскелеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/6.wav,ұлпанды алып қашу қаздың балапанын ұстап алудан да оңай деген.кеше кешке ырымбек алып қаша келген жігіттерді өзі бастап келіп артықбайдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/60.wav,аңшы ақырын жүру керек аңшылар иттерінің қарасын үздірмей алыстан бақылап жай жүріп келеді.қасқыр түс ауа кездесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/61.wav,шақырымдай жерден одырайып бір қарады да жөнеп берді барыс тұра ұмтылды.тайыншадай екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/62.wav,арланы деп сәдір де шауып жөнелді.садақ қасқырдың ойысқан жағына қарай жолын кесе қиыстай кетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/63.wav,асықпай ақырын шауып барады мүсіреп өзі соның соңынан кетті аздан кейін барыс та сәдір де қара үзіп көрінбей кетіп еді садақ бетін бұрған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/64.wav,сол көлденеңдей шапқан бетімен кете берді анда-санда қарғып-секіріп қасқыр жаққа қарап қояды.садақ қасқырдың алыстан сезілген исін шалып келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/65.wav,иіс бір алыстап бір жақындап қояды әуелі қасқырдың жай иісі келетін еді бес шақырым шапқаннан кейін қасқырдың өз иісіне тер иісі араласа келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/66.wav,тоқ па екен семіз бе екен бұл кезде қаншық қасқырлар жалғыз жүрмейді балаларын ауыздандырып бірге жүреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/67.wav,мынау әрине арланы арлан екендігі иісінен де танылып келеді қой жеген болар қой қанының иісі сезіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/68.wav,апыр-ау иіс қайда кетті жоқ қой садақ тағы біраз ұмтыла шапты да тоқтап қалды.білдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/69.wav,әрі қарай бұрылған болды бәрібір жел сол жақтан қазір тауып аламын қазір иесіне бір қарап кешірім сұрады да бұрылып алып екінші жаққа қарай көлденеңдеп шапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/7.wav,жігіттер қызды қуа жөнелгенде ол үйіне қарай тартып отырған одан бергі хабар барлық қаршығалыға тарап кетті де ырымбекте үрей қалған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/70.wav,ұзамай шабысы да үдеп кетті атылып барады иесі де атқа қамшы басты мүсірептің аты да таңдаулы аттардың бірі еді бәрібір садақ алыстай берді.біраздан кейін мүсіреп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/71.wav,сәдір әлдеқайда қалып қойған қасқырдың өкпе тұсынан күнге шағылысқан сарғылт жалын жарқ ете түсті де қасқыр ұшып түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/72.wav,барыс та жетті апыр-топыр айналайыным-ай сары садағым-ай деп мүсіреп те келіп қалды.қасқырдың үсті-басы қан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/73.wav,шек-қарыны ақтарылып жатыр садақ қасқырдың алқымынан ала түскен бойы әлі мытып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/74.wav,шек-қарын барыстың қолынан келген іс.мүсіреп садақтың маңдайынан желкесінен сипап айналайыным-ай сары садағым-ай деп отырып иттің аузын әрең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/75.wav,жағы қарысып қалған екен.мүсіреп енді абайласа садақ осы араға жеткенше елу қадамдай жер бауырлапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/76.wav,таныс мінезі қасқырға көрінбейін деп істегені мүсіреп мұны бірінші көріп тұрғаны емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/77.wav,қасқырдың өте берер тұсына жер бауырлап көрінбей келіп жатады да тұспа-тұс келгенде оқтай атылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/78.wav,екпінімен қасқырды алып ұрады да алқымына жармасады мыти береді мыти береді ол екі арада барыс та жетіп қалып қасқырдың ішін жарып жібереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/79.wav,ызаланып жеткен бойы шаптан тұмсықты салып жіберіп басын екі шайқады болды іс бітеді.қасқырды сәдірдің артына бөктеріп беріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/8.wav,ырымбек үйінен шыға келді де ойбай міне тоқтым міне қазаным алыңдар да жөнеліңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/80.wav,артықбай ауылы бұлардың қайтар жолында еді түспей кетсең де ұят қасқырыңды байлап кетпесең одан да ұят ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/81.wav,мүсіреп тайыншадай арлан қасқырды үйге сүйрей кіріпартеке міне қасқырыңыз деді.ойбай қатын той қыл қазан ас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/82.wav,біздің үйге он бес жылдан бері кірген қасқыр осы кештетіп есеней тобы да осы үйге келіп түскенде бітеудей сойып кергішке көріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/83.wav,үлкен екен тұмсығы уықтың қарына жақындап құйрығы жерге түсіп жатыр.түрікпен артекеңе қасқыр әкеліп байлапсың ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/84.wav,есеней.қолға түскені жалғыз осы.арланы екен үйірімен үш тоғыз болсын артеке.екі түлкіні қосақтай көтеріп аңшы мүсіреп келді.қайда әлгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/85.wav,бері кел байлан мына екі қызылды артеке мал-жан аман ба қарағым-ай кәрі ағаң айыпты болып қалды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/86.wav,міне сол айыбым несібелі денің сау ма мені мазақтап қой күнде бір күліп аласыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/87.wav,күлсең кәріге күл деген осы да.ұлпан күлімдей келіп екі түлкіні алды дайын біткен қайтарылып жатқан жоқ па мүсеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/88.wav,сіз бердіңіз мен алдым енді өзіңізге қайтардым өзіңіз алыңыз деп қайта ұсынды.есеней төрге шығып отыра беріп айып-қиыптың қайтарылмайтыны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/89.wav,онысы мұзбел торы ат қайтарылмайды дегенді аңғарту еді оның үстіне осы жолы ұлпанды қалайда бір сөзге тартуды күн бойы ойлап келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/9.wav,мен енді құрыдым деді жігіттер де айнала беруге қорқып ырымбектің бергендерін алып кетіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/90.wav,бұл не дегені қалың мал бергелі отырмын дегені ме осы шалда сондай ой да болар-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/91.wav,қой бұл бетінен қайтарып тастау керек болар.біздің үйге үйірлеп келген малдың қайыры болған емес деді ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/92.wav,даусына сезілер-сезілмес қатқыл үн қосып айтты.бұлардың нені оспақтасып қалғандарын аңдай алмаған аңшы мүсіреп ұлпанжан садағаң кетейін айыбы құрсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/93.wav,ала қойшы күнім деп сөзді бөліп кетті ұлпан сол ойнақы күлімдеп тұрған бойы түлкіні алды да ас үйге шығып кетті.шай үстінде тағы бір әңгіменің ұшқыны ұлпанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/94.wav,есеней тобы бір маралдан айрылып қалып еді аңшы мүсіреп соны айттыалтын мүйіз ақ маралдың өзі екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/95.wav,есеке сіздің иттердің ала ауыздығы болмағанда құтылмайтын еді әккі болған иттер бәрі бірге жапа-тармағай ұмтылмай тосқауылдап қуады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/96.wav,сіздің иттер үшеуі бірге ұмтылып бірге болдырып аяғында өзді-өзі таласып қалып әрең айырдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/97.wav,әр жерден келген ит болмайды.артықбай шошып кетті алтын мүйіз ақ марал дедің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/98.wav,ойбай оны біздің ауылдың жігіттері күн бойы қуып әбден қалжыратып қамап тұрғанда ұлпанжан айырып алып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/62/99.wav,байғұс марал қалжыраған соң көлге күмп беріп түсіп кетіпті сол емес пе екен ұлпанжан сол болар.ұлпанның маралды айырып алып қалғаны рас болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/1.wav,үндеген жоқ ағашты енді таныдық ба деп сұрады мүсіреп таныдым сонау көрінген біздің ауылдың түтіні болар несібелі жеңгей бауырсақ пісіріп жатыр білем иісі мұрнымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/10.wav,сұлулығы жеңсе есінен айрылып қалатын естілігі жеңсе сұлулығынан айрылып қалатын қыздар аз болмайды ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/100.wav,бұған кездеспегенде кімге кездесер едім сөз жоқ бір жасқа кездесер едім сол жасым есенейдің оннан біріне тұрар ма еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/101.wav,кім білсін жоқ тұрмас еді бір кезде есенейді оғы болса атардай болып жүрген қыз енді көнбесіне көніп болған соң өз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/102.wav,бұдан кейін көп сөз болған жоқ ұлпан басын есенейдің тізесіне салып жантайып жатыпенді кеп сөздің керегі не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/103.wav,сибан дейтін өз еліңді күрлеуіт дейтін біздің елді түгел жинап той жаса да бүгін айтқан барлық сөзіңді сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/104.wav,мен ғана кіші есеней атанармын деді есенейдің табақтай жалпақ қара шұбар беті қыздың аққу жұмыртқасындай аппақ бетіне жақындай берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/105.wav,ұлпан көзін жұмды кәрі каспий қара көк көзін ашты терекке жылы жүзбен амандасты жыбыр қағып қозғалып сылқ-сылқ күліп қатынды алды қитықсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/106.wav,ұлпан қарсыласқан жоқ есеней намазға тұрды жас дене суынды да қызынды ұлпан көрпе астына қайта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/107.wav,өмірінде арбаға мініп көрмеген дала қызы жатсыраған жоқ төбесі жабық ішкі жағы сары сапиянмен астарланған пәуескеге мінді де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/108.wav,өмірінде көрмеген байлыққа да жатсыраған жоқ қой есеней бере салған бір қос бес жүз жылқының үшеуін беріп үш жігіт аялдады да бақтырып қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/109.wav,артықбай аулы ет пен қымызға молықты да қалды қазір екі жүз бие құлындап та тұр байлық көзімен қарағанда ұлпан тыр жалаңаш еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/11.wav,естілігі толыққан сайын сұлулығы да толыға беретін қыз болады есеней құрығы қателеспепті есенейден қанша безініп атарға оғы болмай келе жатса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/110.wav,әжесінен шешесінен қалған ол-пұлдан қиыстырып берген бір киері бар бәрі көнетоз бәрін де салт жүретін қызына шешесі несібелі ықшамдап берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/111.wav,әйелге не керегін өмірінде бір рет ойлап көрмеген есеней ұялып қалды майымай орта кезінде тобыл базары ашылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/112.wav,қырық жылқы айдат деді ұлпан бұған да таңданған жоқ айдатты да жіберді таңдап-таңдап семіздері мен көзге толымдыларын айдатты несіне таңданайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/113.wav,байлық деген ішуге жеуге киінуге адам сияқты тұруға жарамаса басқа неменеңе керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/114.wav,биыл бай болсаң ендігі жылы тақыр кедей болып қалуың да оп-оңай тоқтай тұр әлі біраз көрейін көрмегеніме көзім үйренсін білмегенімді біліп алайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/115.wav,тоқтай тұр әлі қазір бұлар сол тобыл базарына келе жатыр есенейдің барлық базарлау жұмыстарын он бес жылдан бері басқарып жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/116.wav,есенейдің бұл құрметіне де ұлпан таңданған жоқ таңданғанын білдіріп алса ұят та болар еді шынында ұлпанның таңданып келе жатқандары да аз емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/117.wav,бірінші таңданғаны кәдуілгі қара жол еді ортадағы ат жүретін бір тармағы бар екі шеткі ат жүретін тағы екі тармағы бар үш тармақ болады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/118.wav,пәуескенің доңғалақтары шеткі аттар жүретін екі тармақты дәл басып келеді әдейі осылай жасаған-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/119.wav,орыстар ғой көшпелі ауылдың қызы мұндай жолды көрмеген еді ауыздықтарынан ақ көбік бұрқырап қатар жегілген үш ат пәуескені ұшырып әкетердей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/12.wav,ұлпан үйіне әдеттегі ақ жарқын қалпында келді апа мүсіреп ағай ертең еліне қайтады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/120.wav,салт жүргеннен анағүрлым тез салт атты жолдастары ере алмай қалды жүрістің мұндайы да болады екен-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/121.wav,біресе аяңдап біресе желіп біресе шауып кету емес бірқалыпты ұтымды жүріс салт жүргенде бір-ақ аттың басы мен мойнын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/122.wav,әуелі жолды одан соң үш ат жеккен пәуескені ұлпан көңіліне бірге түйіп алды тоқтай тұр әлі ұлпанның тағы бір таң қалғаны орыс үйі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/123.wav,есенейді жолдан тосып жүрген тілеміс бір орыстың үйіне шай қойдырып тамақ әзірлеткен екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/124.wav,тап-таза екі бөлме сырлы еден күн түсіп тұрған терезелер барлық тамақты ауыз бөлмедегі үлкен пешке пісірсе керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/125.wav,мосқалдау сары шашты көк көзді әйел басында шот-аяғы бар темір көсеуді пешіне сұғып қалады да бір тамақты суырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/126.wav,ортасына ақ ірімшік салып пісірген дөңгелек нандар одан да артық өз ауылының өмірімен салыстыра отырып қазаққа қарағанда орыстар ақ патшадай тұрады екен деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/127.wav,деп сұрады тілемістен тәңірі түгі де жоқ бір ат бір сиыры төрт-бес тауығы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/128.wav,аз ғана егін салады ұлпан үйге қызықты қазақ-орыс қаласының барлық үйлері осындай жайлы көрініп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/129.wav,ұлпанның ойына орыс үйі деген тағы бір түйін байланды тоқтай тұр әлі дала қызы табиғаттың ең жас перзенті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/13.wav,өзіне арнап тай сойғыз бүгін осында болады жібермеймін деді шешесіне сойса несі бар сойғызайын құлыным ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/130.wav,көзіне көрінгеннің бәрін көңіліне тоқып келеді ол не көріп не біліп өсті кең дала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/131.wav,көк дала сары дала сағым төрт түлік мал соғым қысы-жазы киіз үй ұзақ түндей өзгерісі жоқ өмір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/132.wav,сары-ала етек сарпылтаңға көндігіп кеткен қазақ әйелі ұлпан да осыны көріп өсті қазір оның көңілінде әлденелер оянып келе жатқандай еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/133.wav,тоқтай тұрайық әлі тілеміс тобыл өзенінің жағасына үш ақ үй екі қараша үй тіктірген екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/134.wav,ұлпан бұған да таңданған жоқ үйлерді өз ойымен әр түрлі керегіне қарай бөліп шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/135.wav,есеней отырар үй шешесімен бірге өзі түсер үй қонақ үй ас үйлері өзің үлкен үйге түс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/136.wav,апам екеуміз менің отауымда болармыз деді ұлпан үйлерге жақындай бергенде тамақ үлкен үйде шай отауда болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/137.wav,кәне түс түсе ғой жолбарысым есеней ұлпанның нені болса да оңай түсіне қаларына риза болып арбадан түсті де өзін қарсы алуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/138.wav,апам өзі ашады деді ұлпан тілеміске әй қатын әрі жүр деді тілеміс әйелге өз әйелі болу керек жекіріп айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/139.wav,әйел тез жылысып кетті апа түс түндікті өзің аш несібелі әуелі күнге қарап жел қай жақтан екенін абайлап барып түндікті ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/14.wav,мүсірептен жақын ағаң болмас сенің деп шешесі де әлденені аңғарта сөйледі болғаққа бой ұсынып болар жайға жалғау тастан айтты жоқ несібелі мал соя көрмеңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/140.wav,қызына еріп үйге кірді де таң қалды қара барқытпен оюлаған туырлық өрнектеп тоқылған ызба баулар керегені түгел орап алған есіктен төрге дейін төселген түкті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/141.wav,төрде қатарлап жиналған жүк оюлы ақ киізбен қапталған сандықтар мойны сорайған жез құман жез леген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/142.wav,қалың кек жібек шымылдық үй іші жайнап тұр ұлпан үй ішіне көңіл аударып қараған да жоқ үйге іле-шала кірген тілеміске ұлпан мақтау айтты артығы болса өзің білесің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/143.wav,атыңды атағаныма өкпелеме мен есенейдей бөрінің де атын атаймын орыс әйелдерің құлағы үйреніп қалған тілеміс атын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/144.wav,осы ерке тоқалым қалай атарын білмей өзі қысылып жүр жетпей жатқаны неге болмасын жата-жастана түгелденер әлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/145.wav,тобыл базарынан не керек болса да табылады бір үйір саудагерім бар қысылмаңыз деді де шығып кетті апа жоғары шық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/146.wav,үйдегі өз орныңа отыр бұл менің отауым есенейдің ауылына мені ұзатып апарғанда осы отауыммен апарасың күнім-ау мұны қашан жасатып жүрсің апа сен ештеңеге таңданбашы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/147.wav,мен есеней емеспін бе есенейге не қиын дейсің айттым болды жасалды да қалды ертеңнен бастап базар аралаймыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/148.wav,өзіңе не керек әкеме не керек үйге не керек тартынбай айта бер маған бәрін алып беремін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/149.wav,тек таңдануды қой мен базарға есенейге еріп келгенім жоқ есеней маған еріп келді ұзатылып бармай жатып айналасы бір-ақ қыстың ішінде есеней сияқты адамның арыстанын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/15.wav,бауырсағы итің мен шайың болса жетіп жатыр сойғыз апа мүсіреп ағайдың иттеріне дейін тойғызып жібер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/150.wav,бірақ таңданғанын білдірмейін деп аузын бір сылп еткізді де қойды ол таңданған емес қой үйге әлгі түндік ашайын деп жүрген әйел кірді жуынасыздар ма жуынамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/151.wav,сіз тілеміс ағайдың әйелісіз бе әйелдер беті-қолдарын жуынып жол киімінен жеңілденіп болған кезде дастарқан самауыр көтерген жігіттер келді біреуің есенейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/152.wav,шайға келсін самауырды мына жерге қойыңдар шайды мен өзім құямын есеней тілемістен басқа екі ноғай бір орыс саудагерін ертіп келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/153.wav,аттары ғалиасқар ғалиолла екен шай үстінде қонақтардың көздері ұлпанға әлсін-әлсін ауытқып қалып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/154.wav,қызы шығар әйелі ана кемпір ғой әкесі ме екен әлде ұлы атасы ма екен әлде осы қара шұбардың өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/155.wav,қой олай болмас ұлпанжан бұл қонақтардың жұмыстары көп сауда адамдары асығыс екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/156.wav,анау орыс бәсіне келіссек сенің жылқыларыңды түгел көтеріп алар едім деп келіпті деді есеней төрт ат қырық сомнан сатылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/157.wav,соға бер деді тілеміске ол кетерінде басын ұлпанға қарай бір шұлғып қалып мадам бір қара түлкі париждің хош-иісі мойнымда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/158.wav,деді де тілемісті ертіп шығып кетті ғалиасқар мен ғалиолла ханымын құттықтады ғалиасқар ұлпанды ертең өз үйіне шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/159.wav,магазині бар екен әйелі қызы бар екен базар аралағанда соларды ертіп жүрсе ешкім оларды алдай алмайды екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/16.wav,ертең жүз шақырым жол жүреді екен жолда ел де жоқ көрінеді содан кейін ұлпан екі сары аланың қасқырды қалай алғанын ұзақ жыр қылып айтып берді әке-ау мүсіреп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/160.wav,не керектің ең жақсыларын тауып береді екен құда қаласа қырық аттың ақшасы кімнің қалтасында қаларын қатесіз есептеп шығарып болған соң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/161.wav,есеней ұлпанға еркелете қарап қара түлкіні саған тымақ қылып берем жарай ма бозбалам болды жаным болды мә мына бір қағаз ақшаны да ала ғой қалтаң бос ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/162.wav,онда өзіме бер мына бір мұрты тікірейген еркек патшаны берейін сұлу екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/163.wav,тірі жанға берер ме екем кәрі күйеуі мен қызының әзіл-қалжыңдары жараса кететініне несібелі әрі таң қалады әрі қуанады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/164.wav,бұл үлкен адамның кішірейгені ме кішкене адамның үлкейгені ме қызы есенейді әрі билей әрі еркелете сөйлейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/165.wav,бозбалама дейді жолбарысым дейді есенейдің өзі де асқан ақкөңіл мейірімді адам болып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/166.wav,бұл есеней несібелінің бұрын көрмеген адамы байлық батырлық аң құмарлық билік дегендердің бәрі далада қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/167.wav,бар қызығы жалғыз ұлпан ақылдасары да әйелі де қызы да тіпті шешесі де сол ұлпан ғана артекемнен асқан ақкөңіл адам болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/168.wav,өмірінде маған бір рет ұрсып көрген жан емес бірақ небары сол-ақ қатын деген иттің күшігі сияқты арқаға қағып маңдайынан сипағанды жақсы көреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/169.wav,еркелеткенді жақсы көреді артекем оны білген емес апам айта беруші еді қатын итті байы қамшылап-қамшылап алып артынан арқаға қағып бір сипап жіберсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/17.wav,бірі қасқырды қуып кетсе біреуі алдынан тосқауылдап кездесетін жерлерін сөйлесіп қойғандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/170.wav,керегім болып қалса артекем қатын дейді сол барлық еркелеткені таудан есеней ұлпанға қараған сайын көзімен еркелетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/171.wav,есенейім деп еркелетеді қыстың күні ұлпан далаға шығайын деп жатса бері кел дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/172.wav,ұлпан жүгіріп келіп алдына тұра қалады бала болып кетеді есеней ең болмаса тымағының бауын қайта байлап береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/173.wav,салақ боларсың білем деп арқасына бір-екі қағып қалып енді бара бер дейді құдай-ау сол салақ боларсың білем дегенді еркелетіп айтқанды кім естіген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/174.wav,жаңағы қатын патша сұлу екен дегендері де ұлпан ғой осы күні үлкен есеней жайына қалып ұлпан есеней болып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/175.wav,бірақ үлкен адам кішірейген сайын үлкейе береді екен бұрын есенейге жатсырай қарайтын ығыса қарайтын жұрт енді бір жаңа есенейге кездескендей жақындаса беріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/176.wav,есеней болдым деген ойынна да кіріп шықпайды құдай-ай ұзағынан ұзағынан бере көр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/177.wav,ассалаумалейкем мүсіреп үйге кіріп келе жатыр атынан жаңа ғана түскен қамшысы қолында жол киімінде екен мүсіреп аға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/178.wav,деп ұлпан орнынан ұшып тұрды несібелі де тұрды түрікпенбісің әй қаңғыбас қайда жүрдің осынша сағындырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/179.wav,есеней қуанып қалды шешін төрге шық әдетте жоқ әйтпесе ұлпан мүсірептің мойнына асыла кетер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/18.wav,қасқыр орағыта қашып ағашқа енді кіре бергенде тосқауылдап жүргені алдынан шыға келіп бас салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/180.wav,әдетте жоқ әйтпесе мүсіреп те оны құшақтап сүйіп алар еді сағынысып қалған ағалы-қарындастай бірін-бірі көзімен аяласты таза көңілдерімен аяласты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/181.wav,мүсіреп шешініп төрге шығып отырды түрікпен сен де төрт аяғыңнан тұсалыпсың ғой тойыңа бізді неге шақырмадың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/182.wav,есеней тойды сендер келгенше тоқтатып қойдық жоқ жердей нәрестелі болып қалғанымыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/183.wav,шынардың содан қолы босай алмай жүр күні-түні соның қасында нәрестелі болып есеней мүсіреппен қалжыңдаса беретін еді қатының үйінен буаз келді ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/184.wav,сұрап қала жаздады бірақ ұлпаннан қысылды да қайырлы болсын дей салды ұл ма қыз ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/185.wav,сұрады ұлпан онысын әлі білгенім жоқ аяқтана алмай жатыр көзің тиіп кетеді деп шынар маған да көрсетпейді аяқтана алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/186.wav,қашан туып еді бүгін он екі күг он екі күнде бала аяқтана ма екен осы сен не оттап отырсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/187.wav,есеней мүсірепке ұлпан-ау неге түсінбедің түйесі боталаған ғой деді несібелі қызына қарап түйесі боталап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/188.wav,ұлпан көзінен жас аққанша күлді мүсіреп сияқты қадірлейтін адамы ең жақсы көретін адамы әлдененің күйігінен бір буаз қатынға үйлене салды ма екен деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/189.wav,енді өз басындағы бір өкініштен арылғандай қуана күлді өзі бір салақтаған бірдеме аяқтары сереңдеген басын көтере алмайтын денесі шұбатылған иір-шиыр болса керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/19.wav,мен жылап жібердім шайдан кейін ұлпан мүсірептің алдына бір құшақ қурай әкеліп салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/190.wav,шынардың үйінен ала келгені жалғыз ақ нар еді аман-есен боталады әйтеуір ботасы қандай ақ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/191.wav,деді ұлпан жас ботаға қызығып кеткенін жасыра алмай аппақ болса керек тойымызда бас балуанның бәйгесіне тігерміз деп отырмыз сен немене маған бас балуанға түс деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/192.wav,қартайып отырмысың талай түскенсің түседі түсесің деді ұлпан есенейді тізесінен қағып қалып ақ бота менікі болады онда біздің тойда бас балуанға сен де түс деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/193.wav,аты қандай жақсы еді аты шынар болмаса алып не қылам бөсуіңе болайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/194.wav,есеней бөскен-бөспегенімді көргенде айтарсың ұлпаннан да сұлу дегің келе ме әр әйел өзінше сұлу болу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/195.wav,қара ат сұлу ма торы ат сұлу ма демейміз ғой көркем дейміз сұлу дейміз ажарлы дейміз сүйкімді дейміз әдемі дейміз сымбатты дейміз бәденді дейміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/196.wav,соның бірінен бірінің артық-кемін кім айта алады еркектің көркі ақылында әйелдің ақылы көркінде демейтін бе едің ол ескі нақыл ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/197.wav,шынардың ақылы көркінде ғана емес әйтеуір ұлпанжан байқаймысың мынаның өзінің есі кіріп қалыпты өзің де адам болып қалыпсың оның рас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/198.wav,мына кісі мені билеп әкетті біржола қалай айдаса солай жүре берем бұдан былай мен кім болсам да осының арқасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/199.wav,сенің келіншегің де сондай ма қазір байғұстың ботадан қолы босай алмай жүр көзінің бір талығып-талмаурап қарайтыны бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/2.wav,есі дұрыс па деп қауіптенетін болар жоқ ұлпан көнтерілі қыз оңай адаса қоймас есінен мүсіреп аға күлгеніме өкпелей көрмеңіз күлкім келіп күлгенім жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/20.wav,мана дұрыс айтқан екен кепкені де бар балғыны да бар бәрі де таңдап жүріп тапқандай мүсіні түзу ұшар басыма дейін бұтақсыз екен мүсіреп екі қурайды таңдап алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/200.wav,бар айтарын көзімен айтады отын жоқ дейді жүгірем тезек теріп әкелем су жоқ дейді екі шелекті ала-сала көлге қарай жүгірем жүгіретін шығарсың мен мүсіреп ағай не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/201.wav,мен жеңілдім деді есеней мүсіреп аға ертең менімен бірге базар аралауға уақытыңыз болар ма екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/202.wav,өз жұмысыңыз онша көп емес пе еді базарға бір ғана кіріп шығатын жұмысым бар мен немене жалғыз отыра берем бе мүсіреп ағай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/203.wav,үлкен үйдің айналасы толған жұрт күндіз сенің өз жұмысың да аз болмас керей-уағың тосып жүрген көрінеді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/204.wav,әйтпесе өзің жүр менімен жоқ мен базар аралап көрген емеспін ертеңіне ұлпан шешесі мен мүсірепті алып базар аралауға кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/205.wav,пәуескеге міне бере шынардың жайып сұрастыра бастады бойы қандай тап өзіңдей аз ғана талдырмаштау ма қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/206.wav,сендей қасқыр қуған қыз емес түйе жетелеп өсіпті мінезі қандай жақсы ма жұғымды ма мінезі ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/207.wav,үркек емес ауылдың барлық кемпірлері айналайыным-ай дейді бала біткен апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/208.wav,мен өзім ақмаралым деймін ұлпанның есіне ақ маралы түсіп кетті де жылап жібере жаздады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/209.wav,мүсірептің әйелін ақмаралым дегені де әлденені елестетіп еді жайдан-жай солай атай салмаған болар мүсіреп аға сіздің ауыл мен біздің ауылдың арасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/21.wav,біреуі төрт сүйем біреуі бес енді үш бұрыштаған жеті тесік жасап жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/210.wav,есенейдің ауылын айтамын да жаз бойы жайлау көлдерінде бірге отырамыз қыстауларымыз бөлек алыстау кенеттен ұлпан мүсіреп аға сіз бай болсаңыз қайтер едіңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/211.wav,мен әуелі бай болмас едім деді мүсіреп байлық деген немене өзі азап қой бай адам күні-түні қысы-жазы малын ойлайды да өзі де малға ұқсап кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/212.wav,мінез-құлқы малында адамдығынан айрыла береді мүсіреп тағы бірдемелер айтпақ еді таба алмады жоқ сірағысын айтам бай болсаңыз деймін білмеймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/213.wav,әйтеуір өзімнің бай бола алмасымды білемін де соған қуанамын екі атым екі бием екі итім бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/214.wav,енді оған бір нар түйе қосылды ботамыз бар бота енді менікі қалаға кірген соң дала адамдарының көздері көрінгенге қарап тырағайлап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/215.wav,көрінгенге қарайды ешбірін қадағалап ұғынып жадында қалдыра алмайды не деген көп дүние не деген көп адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/216.wav,бәрі жат аттары да көрінгенге осқыра қарап екі жағына кезек ығысып қалады делбе ұстаған тілеміс өз білгенін айтып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/217.wav,мынау екі қабат тас үй бұрын гүбернатор тұрған үй мына бір шошайғаны кәп күмбезі көп үйді шіркеу дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/218.wav,орыстар осында шоқынады мына бір айналасында адам құжынап жүрген ұзын тас үй магазин ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/219.wav,дүниенің байлығы осында не керегің табылады тезірек кешегі ноғайдың үйіне апаршы бәрібір еш нәрсеге түсіне алар емеспін деді ұлпан мен бай болсам мынадай бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/22.wav,сыбызғының жуан жағын түпкі азуларына тірейді де дыбыс береді до ре ми домбыраның пернесін таққандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/220.wav,қорасының ішін қарашы кілем төсеп қойғандай құдығы да қорасының ішінде ғалиасқардың үйі тазалық дегеннің өзінен де таза байлық дегеннің өзінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/221.wav,нағыз татар тазалығы тозаң тұрып көрмеген тазалық еш нәрсеге таңданбасқа бекінген ұлпан әрең-әрең таңданбай қалды татар әйелдері жеңіл киінеді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/222.wav,тілдері басқашалау бірақ түсінесің ғалиасқардың өзі таза қазақшаға жақын сөйлейді қош келдіңіз рахым етіңіз татар дастарқаны не деген молшылық еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/223.wav,үлкен дөңгелек столдың үсті толған түрлі-түрлі тамақ стакан шашка қоятын жерлері ғана бос қалған ішіп отырыңыз ашып отырыңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/224.wav,бұл ғалиасқар мені жаман абдыраттықонақтар келе жатыр екен мен айтам сен мені өлтіресің дедім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/225.wav,ештеңе етпейді разия-ханым бір қазақ қызын төбеге көтерсеңіз түк те қылмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/226.wav,алып отырыңыз әлі шайдан кейін рәзия-ханым қонақтарын ғалиолланың магазиніне алып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/227.wav,қазақ әйеліне не керек болатынын түгел ескерген саудагер бір магазинде жоқ нәрселермен сауда етеді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/228.wav,оюлаған сапиян етік кебіс-мәсі жібек шәлілер барқыт қамзол бәрі де қазаннан келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/229.wav,татарша тігілген киімдер қазақы киімнің сыпайыланған әдеміленген түрі ұлпан іркілместен үш пар кестелі етік сұрады аяғыңызға киіп көріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/23.wav,әр тесік өз орнында болмаса дыбысы жалған шықпақ қазақтың өз тілінде ешбір дыбыстың ғылымдық аты болмағанымен ән салатын күй тартатын елде дыбыс біткен түгел таныс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/230.wav,отырыңыз ұлпан аяғына киіп көрейін деп еді шұлғауы ескі екені есіне түсті өз етігіне сыртынан салыстырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/231.wav,құдай-ау өз етігі қандай бұзаубас еді қалай киіп жүрген дәл екен шұлғаулары болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/232.wav,апа мына бір кестелі мәстің кебісін аяғыңа өлшеші ұлпан өзіне керектің бәрін үш-үштен алып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/233.wav,бәрі жаздық киімдер бәрі де қымбат болу керек шынардың бойы да өзіңдей деді ғой деп ойлап қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/234.wav,тек қос етек көйлек жеңді қамзаулар желеңдер жоқ екен өзге дүниені өзіне де шешесіне де қос-қосынан қопарып алды мұнда киім тігетін адамдар бар шығар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/235.wav,қазір қазақ адам денесін өлгеннен кейін ғана өлшейді ақыреті құрғырдың ақ селдір бөзі табыла бермейді де азды жеткізем деп қымқыра өлшейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/236.wav,тігінші шәкір келіп бойын өлшей бастағанда ұлпан қозғалған жоқ шешесі ішінен құдай-ай сақтай көр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/237.wav,зар қағып тұрды үштен бірі үш - үштен қашан бітіресіз бес күн керек болады енді ғалиолланың есеп-шоты дамылсыз тырс-тырс етеді көк бархыт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/238.wav,қызыл немесе қара қызыл бархыт отыз үш тоғыз жүз жетпіс теңге жиырма бес тиын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/239.wav,ғалиасқардың үйіне қайтып келген соң рәзия-ханым ұлпанға жаңа киімдерін моншаға түскеннен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/24.wav,ұлпан мүсірепке жақын келіп отырып сыбызғыңыз әбден күйіне келді ме деп сұрады келді білем келсе алғашқым деген күйіңізді тартыңызшы мүсіреп көп жалындырған жоқ тартып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/240.wav,монша дегенді естігені болмаса көрген еместі ұлпан шешесі мен бір әбиді ертіп моншаға кетті монша деген қандай рақат еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/241.wav,жетім әбидің алақандары қандай жұмсақ еді сабындамаған қолы бармаған жері жоқ сірке суымен шашын қалай жуып тарап берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/242.wav,ертең де келіп түсемін арғы күні де келіп түсермін елге қайтқанша күнде келіп түсетін болармын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/243.wav,ұлпан монша деген тағы бір түйіншекті көңіліне түйіп алды тоқтай тұр әлі моншадан қайтып келе жатып ұлпан тарантаспен келіп тоқтаған мүсіреп пен ғалиасқарды көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/244.wav,есік пен төрдей күрең ат көсіле жортып келіп тоқтады шоқтықты жоталы-жонды жаялы жылқы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/245.wav,басын әсем шұлғып қояды бөліскей темірмен жақтауланған қорапты арба да жұтынып тұр жарасымды екен мүсіреп аға арба алғансыз ба атымен сайманымен қоса алдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/246.wav,ақмарал әдейі осыған жіберген атыңыз да арбаңыз да әдемі екен көрімдік ендеше құдай қолыма молырақ түсірген-ақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/247.wav,ұлпан қуана күлімдеп мүсірепке екі қағаз ақша суырып берді мүсіреп қарамастан қалтасына салды да ақмаралға ұнар ма екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/248.wav,сұрады ұнағанда қандай қаладан үйлеріне қайтқанда ұлпан мүсірептің тарантасына мініп қайтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/249.wav,пәуескесі магазиннен алған бұйымдарына толып та қалып еді оның үстіне қаланы кеңірек көргісі де келді күрең ат еш нәрседен үрікпей-ығыспай жұртқа бар сұлулығымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/25.wav,күй алғашқым менің алғашқым деп екі қайталайды екен кәдімгі сөзбен айтқандай онысы анық естілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/250.wav,көшеден көшеге бұрылғанда төрт тағасы түгел күнге шағылысып қалады аяқтарын ұшынан басатындай ертең маған да осындай ат-арба алып беріңізші мүсіреп аға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/26.wav,оның ар жағын жүрегі итің мен жаның ғана ұғынатын сияқты күй сөзбен айтып ұғындыра алмас тіл жеткізе алар ұғыныстар маңайлай алмас бірдемелерді айтады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/27.wav,еркелетіп айтады назданады сағынады сағындырады үн шырқап жоғары кетеді де енді бір кезде қыр астынан үзіліп-талып әрең естіледі ақ боз үйдің қасынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/28.wav,ән тілімен күй тілімен айтылған арман да өкініш те сүйіну-күйіну де қайталаған сайын бойыңа тереңдей тарап ерітіп әкетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/29.wav,бойыңа тараған деген ойыңа тараған емес жібек талындай ең нәзік жүйке тамырларыңмен тарап бүкіл бойыңды шымырлатады деген мағынаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/3.wav,енді есеней ағаңа қайтаратын жауабымды айтайын есенейдің құрығы мойнына түсе қалса оны алып кететін күш біздің азғана ауыл кірме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/30.wav,әкесі артықбай бұл өзінің күйі дегені бар еді ұлпан да солай ұғынды қырыққа келгенше үйленбей жүрген адамның сондай бір өкінішті арманы болуға да керек қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/31.wav,сонымен бірге күй әркімнің де әр мағынадағы арман-өкінішін еске салады екен ұлпан осының өзі маған арналған күй емес пе екен деп те ойлап қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/32.wav,әлде кімге еркелегісі келіп кетті несі бар күй тыңдап отырғандардың бәрі де әлде неге қуанғандай кімге болса да бір жақсылық істегісі келгендей жадырап кетіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/33.wav,екеуі ғана оңаша болса ұлпан мүсірептің мойнына асыла кетер ме еді әлде қайтер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/34.wav,қалай еркелер еді не айтар еді сонда оны өзі де білмейтін онысы айтылған да жоқ жылағым келді деп ішінен күрсінді де тынды кешкі тамақтан кейін несібелі мен ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/35.wav,көз қырыңды сала жүр деді несібелі бұл мана ескерткен сөзі есенейдің айтқанына мойын сұндық көндік дегені еді мүсіреп аға тез оралмасаң өкпелеймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/36.wav,сағындырмай тез орал деп ұлпан жирен аттың жалын сипай берді бұрын сіз деп сөйлеуші еді енді сен деп туған қарындасындай жақындық білдіріп қалды мүсіреп ұлпанның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/37.wav,қош айналайын қош жеңеше деп атының басын тез бұрып алып жүріп кетті мүсіреп кіріп келгенде есеней қатты тұнжырап отыр екен қандай қырсыққа ұшырап бөгеліп қалдың деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/38.wav,себебі болған шығар қылауы түспеген құданы кім тез жібере қоюшы еді деп мүсіреп есенейдің күткен жауабын да қалжыңын да қосақтап жіберді күйеужан құда деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/39.wav,барлық жайды өзімен сөйлесесің әке-шешесінде сөз жоқ арзан-қымбаттылық дегеннің мәні басқада екенін түсіндіргісі келіп бір отырды да мүсіреп онысын іркіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/4.wav,құдай салды біз көндік бірақ ағаңның есінде болсын ұлпан арзанға түспейтін қыз болды айналайын болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/40.wav,ұлпан өзі де жеткізіп айтар артықбайдың үйіне жақын әкеліп қондырғалы жарты айға жақындап қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/41.wav,екі мүсірептің де кетіп қалды есенейді жалғыз тастап кетті екеуі де наразы кеткенге ұсайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/42.wav,біреуі істің басында болды да қасында болғысы келмеді ме қалай екінші мүсіреп мына бүркітім арықтады басқа біреуін әкелемін деп кетіп еді әлі хабарсыз елден қасында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/43.wav,сөйлесіп көңіл көтеруге де жарамайды аңға шықса далақтап шауып айғайлап шулап аңды күндік жерден үркітіп жібереді бұлар артықбайдың ауылын есенейдің қоңсысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/44.wav,несібеліге қожаңдап сөйлесе бастады есенейдің ойын әлі күнге тани алмай жастар жағы кезек-кезек ұлпанға қырындайды еменалы ақымақ күні кеше мұзбел торы атты ерттеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/45.wav,бұл атқа сендей он қыздың құны жетпейді қоя бер депті ұлпан аттың жүгенін сыпырып алып қоя берген екен есеней жалынып-жалпайып қайтып алғыза алмай қойды есеней бүгін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/46.wav,кет деп ақырды да айдап тастады ұлпанның көңілін осы жібітер деп ойлады онсыз да үзілді-кесілді жауабын айтпай созбаққа салып келе жатқан ұлпанға еменалының қылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/47.wav,есенеймен терезесі тең адамның қызы болса еменалысымен бірге есенейдің өзін де айдап тастайтын дөрекілік қой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/48.wav,бірақ ұлпанға ол ой келген жоқ уәдесі уәде сөзі орнында жастық қырқаларынан әлде қашан асып кеткен есеней қыз ойының бірнеше түйіншектерін таба алмай жүр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/49.wav,есеней де қиналып жүр бес болыс керей-уақтың қандай қиын дау-жанжалы болса да бір ауыз сөзімен тындыра салатын атақты би бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/5.wav,қалғанын өзіне айтарсың деді мүсіреп болды болды дегені несі екен деп ойлады ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/50.wav,әсіресе ұлпан арзанға түспейтін қыз деген жұмбағын шеше алмай қойғаны батып жүр ірбіт тобыл базарларының қайсысының қымбатшылығын айтады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/51.wav,әлде қызда қырық есекке жүк болатын айла бар дейтін еді айлалап жүр ме екен тым болмаса қарсыласса екен-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/52.wav,онда оп-оңай мойнын бұрап тастар еді ол жоқ түсіне бермес жымию бар неше рет кездессе де қыз мойындап қойғанын айтады да одан әрі бір баспайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/53.wav,ойымдағыны өзің тап та өзің айт дегендей етеді онысын таба алмай есеней өзіне өзі ыза бола бастағанда ұлпан алты ай қыс осыдан басқа не ермегіміз бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/54.wav,тағы да сөйлесерміз деп кетіп қалады тегі енді қос тізгінді өз қолына алып тегеурін көрсетіп жібермесе болмаса керек есеней бүгін қыз көңілін түгел ақтарып не тілегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/55.wav,жұрт аяғы басылған шақ қасында екі жеңгесі ұлпан келіп кірді әдеттегі еркекше киімде емес қыз киімінде келіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/56.wav,есеней қуанып кетті -жоғарырақ отыр ұлпанжан қартая бастаған адамның балаша қуанғанына жас жеңгелері бір-бір жымың бір-бір қылмың етісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/57.wav,мүмкін өзінің қыз екенін де кейінірек сезінген болар бір туған аға інісі жоқ қыз екенін сезінгеннен кейін де еркек балаша қалыптасқан еркіндеу мінезінен оңай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/58.wav,бүгін ол есенейге қыз баланың табиғи сыпайылығымен бірге еркек баланың өр мінезін де ала келіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/59.wav,есеней жоғары отыр деді ұлпан да ығыспай төрге шығып есенейдің өзінен жоғары отырды отқа жақын отырсаң етті отқа жақын отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/6.wav,есенейдің айттырғанына қуанып кетті деп ойлап қалды ма жоқ олай ойламаса керек үлкендердің бір-бір ауыз сөзбен түсінісіп қалатын салттары болушы еді сол шығар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/60.wav,есеней күн бойы ойланған тегеурінге басқысы келіп ұлпанжан мен арзанға түспейтін қызбын дегенде не айтқың келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/61.wav,сол қымбатқа түсерің дүние малы болса да атын аташы деді мені ешкім сатпайды да мал да алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/62.wav,әке-шешемнің өз малын бағып алуға да шамасы жоғын білесіз емес пе сонда не болғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/63.wav,нағып түсінбейді екен мен тоқал қатын болып босағада отырар дей ме екен әлде мені бәйбішесінің сарқытын күтіп көзін сүзіп отыратын күңдікке көнер дей ме екен есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/64.wav,қалтарыс қалдырмай түгел айтпақшы болыпсіз мені алып барып қай үйіңізге кіргізесіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/65.wav,отау үйге кірем десең отау үй бар үлкен үйге кірем десең үлкен үй бар қалағаның сенікі болсын жоқ маған оңаша отау ойнақ үй керек емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/66.wav,мен үлкен үйге кіремін төрінде отырамын соған туысқандарыңыздың көзі үйренер ме екен бір - ақ күнде үйренеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/67.wav,есеней ордасының бәйбішесі сен боласың ол үйде отырған бәйбішеңіз бар емес пе жоқ мен өреліде тұрамын ол кісі сөреліде тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/68.wav,арамыз құдайға илансаң жеті жылдық жол есенейдің жұмбақтап айтқанына ұлпан ойланбай-ақ түсінді өрелі ат деп бір алдыңғы аяғынан бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/69.wav,бұл күнде естіп жүрген сөзі ондай ат бос та емес түгел тұсаулы да емес есеней өзін солай өреленген атқа теңеді сөре деп жаугершілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/7.wav,әлде мені аяп ағасынан да қызғанып кетті ме екен мүсіреп аға ол кісінің менің басыма келген бір бәле екенін біздің үйге бірінші келген күні-ақ сезіп едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/70.wav,сол кездерден қалған сөрелі деген жерлердің талайын ұлпан өзі де біледі әкесі артықбай келіп қалмағанда соңғы жараланғанымда мен де бір сөреліде қала барар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/71.wav,есеней бәйбішесін өле-өлгенше бөлек тұратын жерге айдап тастаған ғой арамыз жеті жылдық жол дегені жеті жылдан бері осылай тұрамыз дегені де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/72.wav,әйтеуір есеней құрығынан құтылмасына бой сұнып қойған ұлпан ең болмағанда тоқал емес үлкен орданың бәйбішесі боларына көзі жетті есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/73.wav,бұрын сіз деп сөйлеуші еді мұнысы бір табан жақындағанын аңғартқандай шықты есеней екеуміздің арамызда ең кемі қырық жылдық айырма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/74.wav,осыны ойладың ба ойладым жаным қырық жыл болса қайтейін қырыққа келгенде біздің елдің есенейі сен болып қаларсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/75.wav,оған дейін сен менің есенейім бола тұр мен саған сұлу деп жас деп қызықтым ба болмаса есенейдің орнына есеней болатын адам деп қызықтым ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/76.wav,әйтеуір осы түннен бастап менің есенейім сенсің ұлпан есенейдің соңғы сөздеріне ырзашылық білдіруге ыңғайланып еді құман леген көтерген астау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/77.wav,ұлпан сол ырзалық білдірер көзімен күлімдей қарап қара шұбар бетті бір сипап өтті де тоқталып қалды жігіттердің артын ала сәдір артықбайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/78.wav,кейінірек қыз шешесі несібелі кірді жоғарылаңыздар деп есеней тұра келіп төрді қонақтарына ұсынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/79.wav,мұнысы әр қонаққа көрсетілер қошеметі емес күйеу ибасы еді созбақталып келген әңгіменің аяқталып қалғанын сезінген әке-шеше төрге шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/8.wav,көзін айырмай қарай беріп еді бір рет ұрттап алған шайы сақалынан шұбырып кеткенін де байқай алмай қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/80.wav,енді бұлар әр уақытта есенейдің төрінде отырарын мақтаныш етеді де енді бұлардың панасы қаршығалының қара орманы емес есеней боларын мақтаныш етеді де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/81.wav,енді көр шойнақ бай артықбай атанады соны мақтаныш етеді де ол мақтаныш белгісі әзірше әке жүзінде де жоқ шеше жүзінде де жоқ қыз жүзінде де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/82.wav,есенейдің ой түкпірінде ғана бар күле жүріп күндей жүретін ағайын дейтін адамдарда ғана бар артеке бүгін бір соғым сойып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/83.wav,соның басын жұрттан бұрын сіздің алдыңызға тартып батаңызды алуды лайық көрдік деді есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/84.wav,мұнысы да күйеудің қайын-атаға көрсетер құрметі еді ендігі бастың бәрі де алдымен сізге тартылады деп сәдір де қостап қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/85.wav,мұныкі де мән-жайды түсінген адамның сөзі көзін ақитып бас келді төңкеріліп жалқындап қазы-қарталар келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/86.wav,қымыз ішілді шай ішілді артықбай батасын берді шай артынан ұлпанның бір ескерткені есіне түсіп есеней артықбайға қарап отырғандар түгел таңданысып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/87.wav,мырзалығы ма әлде жасы келіп қалған адам түптердің түбінде үй ішілік ырың-жырыңнан сақтанып ұлпанның еншісін күн бұрын беріп қойғысы келді ме екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/88.wav,қалайда бұл есеней ғана істей алар іс қатал еді озбыр еді енді жан жүрегі жібиін дегені де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/89.wav,мың жаса алтын ұлпаным есеней шырағым мұныңа жете түсіне алмасақ та қатын екеуміздің көңілімізді бір-ақ тындырдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/9.wav,сонда осы кісінің есі дұрыс па екен деп ойлап қалып едім сонымды сізден сұрасам сіз не айтар едіңіз есі әбден дұрыс болмаса таңдау құрығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/90.wav,найзаласар жай жоқ іштен тынып отырған жайым бар еді қызың тастап кетпесе мен тастап кетпеймін дедің болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/91.wav,артықбай көзіне жас алды сібірдің генерал-губернаторынан келген алтындатқан зерлі шапанды алтын медалімен бірге артықбайдың арқасына жапты да шалды есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/92.wav,ұлпан үйіне қайтқан жоқ көптен зығырданы қайнап ішіне жиналып қорлана берген ашу енді өзінің қарама-қарсы кері ағысына ауысқандай есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/93.wav,қонақтары тараған соң ұлпанның қасына жақын келіп отырып ұлпанжан менің еншімді бөліп бергені несі деп ойлап қалма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/94.wav,бұл еншің емес сыйлығым басқа дүниені екі есеней бірге билерміз мына қосты өзің оңаша биле маған қарайламай биле деді алдымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/95.wav,мен баласы жоқ ұрпақсыз қалған адаммын ұлым да қызым да жарым да жалғыз сенсің күнім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/96.wav,күнімдей жарқырап ел-жұртыма кейде айбынды кейде мейірімді қарап ордамызды жалғыз толтырып отырсаң құдайдан сұрар басқа бір тілегім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/97.wav,тіземді жастанып жантайшы маған қарай ұлпан есенейді аяп та кетті есенейдің үлкен адам екендігіне қызығып та кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/98.wav,басқа адам кім болса да есеней бола алмас еді еркекке тіс те керек іс те керек білек те керек жүрек те керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/63/99.wav,күні өтіп бара жатқан кәрі тарланда мұның бәрі де бар екен әлі шіркін-ай бұдан қырық жыл бұрын қандай болды екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/1.wav,арбаны көріп келесің аттардың түсі қандай болсын өзіңізге ұнағаны маған да ұнайды есеней бұларды пай-пай түрікпен-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/10.wav,шымылдық алып шығыпты түге есенейдің бәйбішесі өз үйіне өзі шымылдық бүркеніп келіп кіреді дей ме екен деп ойлады есеней жасыл-көк шымылдықты екі бақанға көріп ұстап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/100.wav,бет алысың дұрыс шырағым деп есеней мәз болып қалды қазақ қазымы шай үстінде ғана жайласып-жадырасып сөйлесе алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/101.wav,ет келгенде табаққа құныға қарап жабыла қол салады да сөзге ауыз да босамайды сөз құлаққа да кірмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/102.wav,туа үйреніскен кең даласындай кең жайылған шай дастарқаны айналасында әзіл-қалжың сыр алысу сынасу алыстау-жақындау сияқты тіршілік ауыс-түйістің бәрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/103.wav,есенейдің айналасында алты ауыл сибаннан бір естияр адам жоқ манағы кеткен төрт-бес шалдан кейін есенейдің өзімен теңдес ағайыны ретінде мүсірептен басқа бір адам бой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/104.wav,керейдің әр руларынан тойын басқаруға есенейдің өзі тағайындаған қырық жігітінің біразы бір рет келіп тойды қалай өткізетіндерін айтып бір-бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/105.wav,анда-санда еменалының айғайы бір шығып қалады ол ылғи әлдекімдерге ұрсып аузы мұрнын боқтап жүреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/106.wav,елді есенейден бездіріп көк желке қылып болған бір жағынан сол еменалы болар-ау қалайда бұл елдің ырысы емес шығар тілеміс бір рет келіп қожабай басына үш жүз үй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/107.wav,бес болыс керей-уақтың ұзын ырғасы түгел үйлердің көбі солардікі сойыстық мал қымыз-қымыран ағыл-тегіл келіп жатыр деді де ол да шығып кетті бұған қарағанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/108.wav,кейде шетке қадыры бар адамдардың өз еліне қадырсызы болады ондай адамдар ағайын-туғандарын ығыстыра ұстап елемей ұстап атағымен атымен иықтап жүреді де түптеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/109.wav,есеней осыған ұшырап бара жатқандай екен ұлпан мұны да бір түйіп қойды есеней үлкен адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/11.wav,шымылдық алдында қос қабат барқыт қамзолдың сыртынан көк жібек тысты пұшпақ ішік киген айтолқынеменалының әйелі бойы шарғылау бөктеріншектілеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/110.wav,үлкен адамның тізесі қатты батады кейін оның өкініші де үлкен болмақ ұлпан көңіліне осындай қобалжу кіре бастады ауыл толы адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/111.wav,ет пен қымыз мол болар бірақ қуаныш үстінде ақжарқын күлісіп киіз үйді кере қарқылдасқан дауыстар да естілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/112.wav,әлі бір адам ән салған жоқ той тарағанша үш күн осында боламыз ғой бүгін үйімізге қайтып ертең біржола келейік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/113.wav,ұлпанжан лұқсат болса деді мүсіреп жарайды мүсіреп аға той тарағанша апам бәріңіз менің отауымда боларсыз деді ұлпан мүсіреп пен шынар да ауылына қайтып кетті әлгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/114.wav,деп сырттан мүсірептің ағасы әсіреп айғай салды тұрғамын ағеке тұрғамын көйлек жеңдері қарына дейін түрулі саусақтарында жабысқан қамыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/115.wav,деді шынар құлындарына қарай ұмтылып еді жалқауың қайда деп қайта тоқтатты әсіреп апам екеуі отын әкелуге кетті немене жалғыз өзі әкеле алмай ма апам шөп ормақ теріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/116.wav,қонақтарың бүгін келетін бе еді бүгін ағеке жарайды жүре бер үйіңе әсіреп қызық адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/117.wav,інісі мен келініне ұрса жүріп қалжыңдасады ұрысқан бола жүріп еркелетеді жақсы көреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/118.wav,әсіресе шынармен қалжыңдасып қалса көңілі көтеріліп өзі мәз болады мүсірепке өзі тауып әперген келінінің жасық болмай ашық болғанына қабақ шытпай күлімдеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/119.wav,жұмысқа дегенде ерттеулі аттай әзір тұрады үсті-басына шаң жұқпайды деп сыртынан да мақтап отырады былтырғы күз еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/12.wav,екі жағындағы екі жас келіншек жазғытұрғы жылынған күннің райына қарай жеңіл киінген оқалаған сәукеле жеңсіз қамзол қос етек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/120.wav,сібірдің суық қара жаңбыры сабалап тұрған қорғасындай қоңыр бұлттар дүниені бар салмағымен басып орнынан қозғалмай қойғалы үш күн әсіреп мал қоралап жүр еді есік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/121.wav,түйені жаяу жетелеп алған басында еркек бөркі бұтында еркек шалбары болғанымен бой жетіп қалған қызға ұқсайды екен үш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/122.wav,аяғындағы қолдан илеген қайыс етік суға малшынып екі ұрты бұлтиып кетіпті түйенің үстінде ескі-құсқыға оранып отырған мосқал әйел қыздың шешесі болу керек отағасы-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/123.wav,үйіңе кіргізбесең де қораңа түнеп шығуға лұқсатың болар ма екен деді қыздың шешесі қыр елдерінің жоқ-жітігі қазақ-орыс қалаларына қарай шұбыра бастағалы екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/124.wav,кейбіреулері әсірептің орыс үйіне қонып та кеткен мынау екі бейшара сол шұбырындының соңы болу керек осы қара жаңбырда қай құдаңа кетіп бара жатырсың үйіңде отырмай құда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/125.wav,орыс арасында нан тауып жеп жанымыз қала ма деп қаңғырып келе жатқанымыз да орыс қалаларынан еркекке жұмыс табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/126.wav,сең немене бір күні аштан өлейін деп кетіп барасың ба іс міс тігіп күн көреміз бе дегеніміз ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/127.wav,ұрса бермей айтарыңды айтшы шырағым жарайды сайрай бермей түс енді түйеңнен қыз түйесін тұрған жеріне шектіргісі келіп ноқта сабағын бір-екі басып қалып шөк ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/128.wav,деп еді түйесі сызға шөге қоймады ауылды басына көтеріп бақырып қалды өйтпе шырағым әсіреп түйені өзі жетелеп алып шарбағы бар екен соған әкеліп шөп-шаламның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/129.wav,түйе біресе алдына қарай біресе кейін қарай итеңдеп барып шөкті әйтеуір қыз шешесі түйеден түсті үйге барыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/13.wav,үшеуі де қабырғаласып ете берген есенейдің пәуескесіне беттерін бұрып бір тізелеп сәлем етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/130.wav,киімдеріңді кептіріп жылыныңдар әсіреп екі үйдің малын жалғыз қоралап болған кезде есеней ауылына кеткен мүсіреп те қайтып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/131.wav,екі сары ала иті әлі ат үстінде тұрған мүсірептің екі жағынан келіп тізесіне асылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/132.wav,еркелесіп желкемізден бір сипашы деп қыңсыласып қояды мүсіреп екі итін екі сипап еді болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/133.wav,иттері ордаңдай жүгіріп қораға кіріп кетті неге шақыртыпты деді әсіреп інісіне жақындап келіп жай ма қысқа қарай жылқыны орналастырып қайтайық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/134.wav,қар түскен соң қасқыр қуармыз аң аулармыз біраз күн жолдас бол деді баратын болдың ба көңілі жарым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/135.wav,жалғызсырап жүрген адам ғой жарайды дедім мына құлан-тұяғыңның еті оязып кетіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/136.wav,жиреніңді мініп кет бұл былтырғы қаршығалы шұбарына барып тірелген сапардың алдындағы кеш еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/137.wav,келе жатқан қыстың ауыр боларын сезініп есеней жылқыларын жайлы жерге орналастыруға өзі аттанғалы жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/138.wav,мүсірепті сол сапарына шақырыпты мүсіреп аңырап тұрған суық жер үйіне кірді қазанның аузы әлі опырайып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/139.wav,күйдірмеген саз кірпіштен қаланған пештің мойны сөгіле келе жарыла келе есік жаққа қарай құлағалы тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/14.wav,пәуеске әрине үн қатқан жоқ шымылдық ұлпанға қарай ұлпан шымылдыққа қарай қарама-қарсы баяу жүріп келіп тоқтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/140.wav,тер бөлме дегені мұздап тұр таңертең жинамай кеткен төсегі сол күйінде жатыр ортан қазықта ілулі тұрған бестік шамын жағып еді үйдің бұрыш-бұрышынан жылт-жылт еткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/141.wav,көптен сүртілмеген шамы қара-көлеңке жанса да үй ішінің салақсып кеткенін жасыра алмай тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/142.wav,жеңіп алған қырсыздықпен күресейін деген ой келген де жоқ суға малшынған киімдерін анда-мында іле тастап ашық тұрған үлкен қара сандықтан құрғақ киімдерін киді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/143.wav,су болған киімдері өзі оралып келгенше сол күйінде тұра береді әрине үй болған соң бір қатын кеткен екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/144.wav,деп ойлады да қойды қысқа қарай ең керегін қазандық қой ол иттің аузы опырайып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/145.wav,жазды күні төбеден тамшы аққан ба үйдің қабырғаларын бір сылатып алу да керек еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/146.wav,әсірептің қолы тимей жүр-ау сірә оқасы жоқ мен қайтып келгенше бәрін де түзетіп қояды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/147.wav,көрпе-жастықтар да кірлеген болар үй болған соң бір қатын керек-ақ екен үй-ішілік ұсақ жұмыстарға мүсірептің қыры жоқ адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/148.wav,оның опырып-жапырып жұмыс істейтін екі кезеңі бар таң атпай бастайды түнделетіп тоқтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/149.wav,бұл кезде ол екі адым жердегі үйіне де қайтпайды жұмыс басында қонады ол кезеңдері он күн жазғытұрым жиырма күн жаз аяғында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/15.wav,мынау жаулығы қақырайған еменалының әйелі болар қандай көр-жалқау екен табақтай бетінен сорғалаған тер жаулықтың алқымын қап-қара қылып жібергені сонша сақалы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/150.wav,айналасы бір ай егін салуға шеп шабуға келгенде мұнымен ешкім теңдесе алмайды екі үйдің егінін салатын да сол шебін шабатын да сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/151.wav,әсірепке соқаны да ұстатпайды бел-орақты да ұстатпайды маусымы аяқталды мүсіреп жұмыс маңайына жоламайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/152.wav,оның қайда жүргенін аттары мен иттері ғана біледі жазғытұрым әсірепке бір десе бидай егіп берді өзіне бір десе сұлы салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/153.wav,жаз аяғында екі үйдің малына екі қысқа жететін шөп шапты егінді де шауып берді сонымен оның маусымы аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/154.wav,егін мен шөпті жинап аларда маңына да барған жоқ оның бәрі әсірептің мойнында әсіреп бидайын соғып қаптап-қамбалап алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/155.wav,мүсіреп сұлысын кектеу кезінде шауып тастайды да соқтырмай көкала сабағымен бірге үйдіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/156.wav,бұ да шөп қой ат жақсы көретін бидайық өз үйінде бір қасық суы жоқ мүсіреп іңірде ағасының үйіне келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/157.wav,мырза жеңгем деп мақтай кірсе жаниша жеңгесі баптап тұрып құймақ құйып шай береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/158.wav,арғын қыпшақ керей-уақтан жанишаның шайындай шай ішіп көргенім жоқ десе жеңгесі оның ойнап мақтайтынын біле тұра мақтанып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/159.wav,бойы жылынып қалғып кетіп отыр екен аяқтары қандай әдемі еді өкшелі де үсітті белтірлігі қиылып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/16.wav,е мына қыпша бел сұңғақ бойы қызыл шырайлы торғылт келіншек шынар болар аяғында кестелі етік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/160.wav,ат үстінде өскен қазақ баласында сирек кездесетін аяқтар есік ыңыранып жабылғанда қыз оянып кетті де аяқтарын тез жинап алып бетін ар жағына қарай бұрып әкетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/161.wav,бәрібір мүсіреп оның бет-аузын түгел шалып қалды азырақ келтелеу келген қыр мұрын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/162.wav,көз қиығының құйрығы аз ғана көтеріңкі қызыл шырайлы торғылт түсті қыз екен әттең-ай тез жасырынып кетті жоғарылат мырзажігіт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/163.wav,деп жаниша жеңгесі тұра келіп қарсы алды шай ішіліп болған дастарқан шетінде есікке таман мосқалдау бір бөтен әйел отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/164.wav,ана қыздың шешесі болар қонақтарың бар екен ғой қырыққа келгенше бір шүйкебас ала алмай жүрген сен емеспіз ғой біз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/165.wav,күнде қонағымыз болып тұрады ағамыз бар алып беретін шығар біреуді мен саған кімнің қызын айттырмадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/166.wav,біріне жоламадың ғой сен әкесін айттырып келесің мен қызын айттыр деймін ағасы мен інісі азырақ қалжыңмен шайқасып алды да жеңбей-жеңілмей тоқырағандай болды мырзажігіт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/167.wav,мына кісі шын екен деп қалар жаниша самауыр дастарқанын жинап әкете бастады сен-әй биыл неше арба сұлы үйдіріп алдың маған білесің бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/168.wav,деді әсіреп он арба шамасы болар атаңның басы он бес арба үйіп бердім сіздің үйдің арбасы деген не тәңірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/169.wav,қара құстың ұясындай ғана қап мынаның ыза қылуын-ай отыз арба шөп үйіп бердім сұлыңнан артық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/17.wav,ие сол екен күлімдеп іші-бауырыңа кіріп бара жатқан көз қарасы қандай әдемі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/170.wav,екі жылыңа жетеді онда биыл шөпті көп шапқан екенсің ғой мұрныңды бұзып жіберейін бе осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/171.wav,иілмей-бүгілмей түрекеліп тұрып бел орақты сілтей бергенін бұлдауын қарашы бәлем ендігі жылы болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/172.wav,табақ толы тарының үстіне шоқита қойған аз ғана еті бар кешкі тамақ келді жаниша ауыз үйдегі қызды да тамаққа шақырып еді ол келмеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/173.wav,бой жетіп қалған қазақ қызы төр үйге жалаң аяқ қайдан келсін жаниша оған тамақты ауыз үйге апарып берді қыз шешесі қасығын етке қарай бір жақындатпай қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/174.wav,қасығы тарыға да жұқалап қана батады қанша ашығып келе жатса да сұғанақтанбай тартынып отыр қонақ жеңгем же ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/175.wav,қасығыңды батыра сал бұл үйде сен ұялатын кісі жоқ мынау менің інім ана қатынның еркесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/176.wav,егін салып шөп шабудан басқа қара гүрешке тұратын өнері жоқ қасығыңды батыра сал деп қояды әсіреп аз ғана етті солай қарай ысыра беріп атың кім өзіңнің науша байыңның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/177.wav,ол етік тігіп мен іс тігіп бірін біріне жалғап-жамап күн көретін күйіміз бар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/178.wav,ол кісі қайтыс болғалы үш жыл ар жағын айтпай-ақ қой ағайыны бар кісі өзі де түсінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/179.wav,ал жеп отыр етке тіпті қол тигізген жоқсың тәңірі жарылғасын жаным осындай жайласып отырып жылы тамақ жерміз-ау деп кім ойлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/18.wav,ашаң да ашық жүзді көз қиығының құйрығы аз ғана көтеріңкі сол жақ бетінде бармақ баттысы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/180.wav,бір қалың ағаштың ішінде түйемізді ықтай отырып аман қалсақ болар еді деп келе жатқамын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/181.wav,бір аш-арық түйемізді жетелеп жүре берсе біз оған не қылар едік же же құдай бұйырса ертең капитанға арғы күні болатнайға да жетіп қаларсыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/182.wav,ағайындарың да кездесер же же тойып алыңдар тарыға балаң да ұялмасын тары деген еттен де кенеулі тамақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/183.wav,байдың малы қымбат кедейдің жаны қымбат тойып алыңдар ертеңіне таңертең мүсіреп көлден аттарын суарып қайтып келе жатыр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/184.wav,күн әлі төге жауып тұр қыз мүсірепті көрді де тұра қалды еркек алдынан өтпейтін салты бар екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/185.wav,ұйқысы қанып тыныққан қыз ажарлы-ақ екен кезін бір жалт еткізіп қалып одан кейін қарамай қойса да мүсіреп одан артықты тілеместей еді азап көрсеңдер де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/186.wav,қыздың көз қиығына қарай тұрып қызға арнай айтты қыздың шешесімен де жылы қоштасып күн толастамады-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/187.wav,деп жанашырлық білдірді отқа кептіргеннен кейін қыздың бір етігі аузын аша бастапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/188.wav,өзі қазір аттанып кетпейтін болса екі панасызды өз үйіне шақырғандай еді мүсіреп аттарын қораға кіргізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/189.wav,ақ түйе ұзай берді мүсіреп қорадан қайта шықты аттарының жүгенін сыпырып алып сұлы маясына қарай жібере салған болу керек тым тез шықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/19.wav,мүсіреп ағай сүйгенін тауып қосылған екен де есеней ауылының жолы үлкен әйелі болып үйреніп қалған айтолқын ұлпанға да несібеліге де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/190.wav,алыстап бара жатқан ақ түйеге қарады ұзап барады ұзап барады орай-орай соққан төкпе жаңбыр ақ түйені кек жібек шымылдықпен орап алғандай екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/191.wav,қыздың етігі ғой суға шылқылдап толып болды мойнынан сорғалаған су қойнына құйылып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/192.wav,неткен сорлы бала еді өзі бойшаң екен байлық жараспайтын адамдар болатыны сияқты сәндік жараспайтын сұлулық жараспайтын қыздар да болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/193.wav,мына қызға не кигізсең де жараса кетер еді құмға шыққан құба тал қандай есуас сындырып әкетер екен мүсірептің қайда қарап тұрғанын әсіреп терезеден көріп тұр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/194.wav,неге қарап тұрғанын да сезініп тұр әй қатың ананы қара деп жанишаны қасына шақырды құдай берді ана қайныңның әукесі салбырап құлап тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/195.wav,өзін шайға шақыршы жаниша есіктен ғана бойын көрсетіп мүсірепті шақырды мырзажігіт-ау неменеге сонша қадала қарап тұрсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/196.wav,жүр шайға кел мүсіреп келген соң ағасы ақырын-ақырын қағыта бастады ел аралап жұрт аралап жүргенде бір қыз көңіліңе қонбай қойды ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/197.wav,не болмаса құдай өзі құдай айдап әкелер деймісің ағасының сөзді қалай қарай бұрғалы келе жатқанын мүсіреп сол ыңғайға қарай ойыса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/198.wav,әйтпесе әп-әдемі бала маған да солай көрінді оттама енді қыздың патшасы аласың осы қызды қалай аламын ол менің жұмысым мейлің манадан әукесі салбырап көзін алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/199.wav,қырықтан асқанша қыз таңдап аяғында бір салпы етекке кездесейін деп жүрмісің сен өз бетіңмен қатын ала алмайсың мем болмасам мейлің дедім ғой айрылатын бала емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/2.wav,деп қарсы алдықыс бойы аулаған қасқырларыңды сатып ат-арба алыпсың қатыныңды қалай асырайсың жақсы қатын байын өзі асырайды есеней ертең мен де осындай ат-арба алатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/20.wav,құдағи үй-іштерің аман ба дей салды сіз деуге аузы бара алар емес шашу шашқанда дакеліннің аяғынан қойшының таяғынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/200.wav,апалап іші-бауырыңа кіріп барады деп жаниша да өз қостауын айтып қалды сен аттана бер өзің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/201.wav,есенейді өкпелетіп алма жалғыз өскен емендей сорайып жалғыз қалды ғой сорлы деді әсіреп мүсіреп аттанып кеткен соң әсіреп те атын ерттей бастап еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/202.wav,үш шақырым жібермей ақ түйені қуып жетті науша жеңгем түйеңді кейін бұрып біздің үйге тағы бір қонып кетсең қайтеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/203.wav,деді салған жерден қыз шешесі қорқып кетті осы бір кедір-бұдыр сөйлейтін адам ақ нарға қызығып жүр ме деп қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/204.wav,түнде өзі бір аш-арық түйемізді жетелеп жүре берсе дегені де есіне түсті құдайы құрғыр-ай қайдағы бір жаман сөз аузыма қалай түсіп кетіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/205.wav,қызыққаның жалғыз нарым болса өзімді домалатып таста да әкете бер деді шешесінің сөзіне қызы күліп жіберді әй сен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/206.wav,қызы тағы мырс етті аузыңа құдай салып тұрған шығар мен саған құдай алдында айрылмастай болып жабысам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/207.wav,қаңғырып өлесің кейін қайт құдағиым боласың мына кісі не дейді шынар-ау естіп тұрмысың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/208.wav,қызы үндеген жоқ үндемесе де ішіне бір елең кіре бастады түнде көрген кербез жігітің мүсіреп менің інім болады оны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/209.wav,соған сенің балаңды айттыра келдім содан соң әсіреп атынан түсе қалып түйесінің алқымында ықтап тұрған шынардың қасына келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/21.wav,жақсылық жамандық келіннің қабағынан деп тағы бірдемесін ескертіп қалды шашуға таласқан жас балалар бәрі де қарны қампиған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/210.wav,иығынан құшақтап алды айналайын ботам атың кім еді шынар ма мен бір салдырлаған ақкөңіл адаммын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/211.wav,өз баламдай жақсы көріп қалдым сені әкеңнің орнына әке болам мүсіреп жігіттің сырбазы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/212.wav,қор болмайсың қарағым бұр түйеңнің басын деп түйені өзі бұрып өзі жетелеп алды ана атқа міне ғой айналайын шынар қарсыласқан да жоқ атқа да мінбеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/213.wav,ойына бір өзі де түсініп үлгірмеген әдеп-иба түсе қалғандай еді әсірепке ере жаяу жүре берді табиғаты жалпы нәзік келетін қыз бала әсірептен именіңкіреп кейінірек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/214.wav,таңдануы да бар қуануы да бар оның әлі біреуі жеңіп жүзіне шыға қойған жоқ ішіне су толып қорқылдай берген етігінен ұялып келе жатқандай еді әсіреп біресе шешесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/215.wav,шынардың басына орнатпаған жұмағы жоқ ақ отау да тігіп берді ақтылы қой алалы жылқыны да алдына салды шынар-ау осының бәріне иланып келемісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/216.wav,деп қояды шешесі шынар оған не десін күлімдей қарайды да үндемейді тыңдай береді ауылға жеткен соң әсіреп шынар мен шешесін тура мүсірептің жер үйіне әкеліп кіргізді осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/217.wav,су киімдеріңді шешіп түйенің қомында құрғақ бірдемелерің болса киіп алыңдар бәрекелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/218.wav,батырдың өз киімдері де су күйінде қала барыпты төсегіне қараңдар жинамай кетіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/219.wav,пешінің мойнына қара құлайын деп тұр қазандығы да құлап жатқан шығар-ау айтам ғой әйелдер төр үйге барды да шешінбестен сілейіп тұрып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/22.wav,есеней ауылында осынша арық-тұрақ бала болар деп ойламаған ұлпан таң қалды мұнысы несі бұл ел жұтқа ұшырап қалған ба айтолқынның бәлденіп баптанып болуына қарамай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/220.wav,әсірептің жаңағы айтқандарында көңіл көтерерлік түк жоқ әрине қорықпа құдағи деді әсіреп кешке дейін бәрін де өзім істеп берем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/221.wav,оған дейін біздің үйде бола тұрасыңдар қатын шан қойып жатқан шығар кешікпей келіңдер әсіреп кетіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/222.wav,шынар мен шешесі әлі селтиіп тұр шынар-ау не болғанымыз ойыны ма шыны ма шыны болмағанда сенен ұялып өтірік айта ма қорқып өтірік айта ма қисыны келмей тұрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/223.wav,айдалада ұстап алды да құдағиым боласың деді мұндайды кім көрген іштеңе етпес апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/224.wav,жаман кісілер емес секілді ғой мен кәдуілгі құдағи болып қалдым ба бұларға шеше байғұс қызына өзің ризамысың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/225.wav,демей осылай тұспалдап сұрағаны еді шынар онысына түсіне қалды даболдың қалдың-ау деймін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/226.wav,түйенің үстінде нең бар еді алып келші деді шынардың қуанышы жалғыз қалған соң ғана сыртына тепті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/227.wav,әуелі су етіктерін үйге лақтырып жіберді су болған сырт киімдерінде солай қарай лақтырып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/228.wav,бөрікті лақтырып жіберіп шашын тарқатып үй өзінікі несіне ұялады түгел жалаңаш қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/229.wav,аяқтары су сорды бозарып кетіпті шалбар мен іш киімнің ышқыры беліне батып қызартып жіберіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/23.wav,құшақтаса кетердей үзіле қарап келіп еді ұлпан да сондай күйде екен сенбісің-ей айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/230.wav,түнде өзі қасып алған ба немене бір жерінен қан білінеді шынар ілулі қалған бет орамалмен сүртіне бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/231.wav,білектері аяқ-сан еттері жұмыр бұрын бір байқағанынан гөрі әлуетті сымбатты сезіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/232.wav,қазақ қызы денесін сылап-сылатып көрген емес бірақ шын сымбатты шын балғын денеге қызығатын қуанатын да сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/233.wav,шынар өз денесіне солай қарап қалды есік ашылғаны естілді шынар жалаңаш бойы жиналмай қалған мүсірептің көрпесінің астына кіріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/234.wav,келген шешесі екен енді оның тұрғысы да келер емес бойы жылына бастады жас дене керіліп-созылуды тілей ме қалай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/235.wav,жылына түскісі келеді иісі қандай екен деп көрпе-жастықты иіскеледі аз ғана қалампыр иісі келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/236.wav,салақ болар киімдерін әр жерге қалай болса солай іліп кетіпті суық сүйегімнен өтіп болып еді жер үйі болғаны қандай жақсы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/237.wav,пешін түзеп берсе тоңбаймыз ғой аты мүсіреп ә құдай-ай мүсіребім қашан қайтып келер екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/238.wav,мүсіребім деп жатырмын ба ей ұят-ай ұят-ай мынау қара сандықтың ішінде не бар екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/239.wav,үстінде үш көрпе төрт жастық тұр қатыны жоқ үйге де қонақ келетін болғаны ма апам бір жастық жастанып көрпе жамылып ұйықтасыншы екі басты қоржын бір кішірек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/24.wav,деді мен ғой айналайын-ай қамдай бауырмал едің деп несібелі шынардың бетінен сүйді өмірің өссін қарағым ұлпан мен шынар бірін бірі манадан танып көздерімен сөйлесіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/240.wav,дей кірді неге біреудікі болсын деді шынар нең бар еді апа құрғақ па екен түнде үйге кіргізгемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/241.wav,құрғақ шығар мә кебіс-мәсің камзол-көйлектерің уқаланып қалған шығар бөркіңді бегіре басқа айналдырып салып ем үкісі ғана ұйысып қалыпты ана байғұс қашан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/242.wav,бөріктің тысы мен жалғыз жеңсіз қамзолдан басқа барқыты болмаса да бәрі де қынамалап қиыстырып әдемі тігілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/243.wav,өз қолы бас білетін байғұс шеше арзанды қымбаттай ажарлай біліпті киініп болған соң қыздың көркі шүберек шынардың бойы өсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/244.wav,шешесі де онша мосқал емес екен өз киімі де жұпыны болғанымен жарасымды тігіліпті құдағи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/245.wav,деп жайраңдай күліп жаниша келді қос құдағи әуелі қолдарын ұшынан ұстап құлаштарын екі жағына үш-үштен көріп барып құшақтасты бауырым айна кезім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/246.wav,деп жаниша шынарды еті бетінен кезек-кезек сүйді ал шайға жүріңдер төсек-орынды жинап жауып кетейік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/247.wav,қазір қайын ағаң келіп пешті түзеймін деп отыр науша мен шынар келіп кірген соң әсіреп кетуге айналды құдағилар өздерің оңаша отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/248.wav,әсіреп шығып кетті кәне шынаржан шайды сен құй құдағилар отыратын келіндер жүгіріп жүретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/249.wav,деді жаниша қос құдағи оңай ашылысып кетті шақшақ жақсы етікші болған екен шынардың аяғындағы кебіс-мәсті бұдан төрт жыл бұрын өзі тігіп берген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/25.wav,несібелі де шырамытып қалған екен ұлпанға қарапмүсіреп ағаңның келіншегі шынар ғой деді өзінің тани кеткенін де аңғартып айтолқын да ұлпаннан кезін айыра алмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/250.wav,алдыңғы жылы сүзектен қайтыс болды ағайын өздеріңде де бар шығар белгілі ғой жетісі деді жылы деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/26.wav,қызық киіне береді екен-ау басына ақ жібек шаршыны шәліге ұсатып жамыла салыпты да үстінен сәукеле киіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/27.wav,алқымы ашық мойным әдемі еркектерге көрініп тұрсын дегені ме көтек қына сары жібек көйлекке қызыл жібектен бүрме жаға салыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/28.wav,жетпей қалған ғой үстінде жапа-жалғыз қара-көк барқыт қамзол басқа несі бар дейсің тәңірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/29.wav,бар болса киер еді ғой бір қос жылқы беріп алған сұлуымыз осы ма беті менің бетімнен ақ бола алмас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/3.wav,біздің аттар үркек екендеді ұлпан шаптым десеңші шабылдың есеней шабылдың ие не бітіріп қайттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/30.wav,үш ұл екі қыз тапқаннан кейін көрерміз әлі әуелі сол бес баланы тауып көрсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/31.wav,ту сыртыңнан өтіп бара жатқан кезі қандай жаман еді жынды мүсіреп несін мақтап жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/32.wav,аяғындағы кестелі етік қызыл-шұбар болмай көк-шұбар болса қандай жарасымды болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/33.wav,аш-арықтың қызы шынар да соның біреуін киіп алыпты кедейдің кербезінен сақта деген осы-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/34.wav,айтолқынның қол сермеуіне орай екі жас әйел шымылдықты ұлпанның алдына әкеліп ұстағалы оңтайланып келеді келін деді ұлпан айтолқынға келін шымылдығыңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/35.wav,мен өз ауылыма өзім шымылдық бүркеніп барғым келмейді өзін үлкен бәйбішелер қатарында ұстап келген айтолқынға ұлпанның келін дегені еменалының қамшысынан да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/36.wav,еменалы оны қамшылап-қамшылап алатын не дейді ойбай-ай көргенсізін-ай елімнің жер-суың бала-шағасын көре жүрейін де деді ұлпан даусын аз ғана жұмсартып әрі әкетіңіз е ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/37.wav,жұрт сөксе өзіңді сөгер қыз келіншектер тобы қозғалып кетті бәрінің алдында айтолқын жалғыз кетіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/38.wav,жұрт алдында абыройын текпей кеш алдын бастап етпекші ұлпан мен шынар ақырын-ақырын күле сөйлесіп қатар келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/39.wav,көздерімен қолдарымен сөйлесіп келеді мүсіреп ағай мені ұзатып әкелуге келер деп едім егіннен қолы босамай ағасын жіберді ғой егіннен иә ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/4.wav,бәрін де бітірдім ақша да бітті бес күннен кейін үйге қайтамын оған дейін күнде қалаға барып моншаға түсемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/40.wav,бір жер сұлы егетіні бар екен де биыл бір жарты жер бидай да салды мен де егін салыстым бәсе қолың жарылып кеткендей тиеді сенің алақаның да ақ мамықтай емес секілді менің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/41.wav,сенің ботаң басыма бәле болды өзім келгенше тірі жанға көрсетпесін депсің ғой қораға тығып жанға көрсетпей отырмыз ой кезіңнен айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/42.wav,енді екеуі алдарында кетіп бара жатқан айтолқынды мазақтай бастады абысынымыздың өр көкіректігі-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/43.wav,деді ұлпан сендей басы-асау келінді басынан ноқталап алғысы келгені дұрыс та болар сең немене мені басы-асау деп естіп пе едің естіген емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/44.wav,білісті де сеністі ұлпан ақырын ғана шынардың санын шымшып алды екеуі ұмытылып бара жатқан айтолқынға қайта көшті қалың кек көделі жерлерде айтолқынның шоңқайма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/45.wav,шоңқайманың биік екшелері кегжие-кегжие кейін қарай шалқайып кеткен екен аяғыңа кигенің шоңқайма етік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/46.wav,тайып кетсе құлайсың шоңқай етіп деген өлең бар ма еді бар ғой кейде тоңқай етіп деп те айтады екі жас келіншек мәз-мейрам болып іштерінен күлісіп алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/47.wav,неден екені белгісіз екеуі де айтолқынды көрген жерден жаратпай қалып еді тегі біздің абысын бір текті жердің қызы болар текті болғанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/48.wav,ұлпан одан әрі қазбалаған жоқ бар білейін дегені сол-ақ екен есенейдің өз ауылы айнадай жарқыраған екі келдің ортасына жазыққа қоныпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/49.wav,алты-жеті ақ үйдің ортасынан ұлпан өз отауын да танып келеді сенің отауыңды тігісіп жүгіңді жинасам деп өліп қала жаздадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/5.wav,сен де түсесің ұлпан айтқанын орындап отауың жүгің сатып алған дүниелігін бір кеш түйеге арттырып қос қара көк жеккен тарантасқа шешесімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/50.wav,ұнатпай жүрсең маған ұрсатын бол деді шынар мақтанбай тұра тұр ығы-жығы тігілген кеп үйлі қараша ауыл екі көлден де бір бүйір шетірек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/51.wav,әдейі шұбыртып айтты менің бе енді сенікі болат та ұлпан үндеген жоқ ұлпанның өз ауылы да шыр бітпе ген кедей болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/52.wav,бірақ әркімнің өзімдікі дейтін азғана малы бар қоңыр төбел үйі бар бірінің қолына бірі қарамай әр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/53.wav,мына қараша үйлер қайыршының баспанасы сияқты екен бір дуанның атақты биі асқан байы есенейдің малшылары осынша жұтаң болғанына ұлпан таң қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/54.wav,әлде есенейі болғаннан болмағаны жақсы ма екен астапыралла ойыма не түсіп кетті астапыралла дегенімен есенейдің байлығы мен қараша ауылдың кедейлігі ұлпан көңіліне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/55.wav,алты ауыл сибанның еркек-әйелі түгел жиналыпты айтолқын арқан бойы алдарақ келіп есенейдің үйіне қарап сәлем етті сең мен не істесем соны істе деді ұлпан шынарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/56.wav,шынар да соны істеді ұяла-ұяла бетін жаулығымен бүркемелеп сәлем етті көп жасаңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/57.wav,құтты қадам тілейміз бір жігіт үлкен үйдің киіз есігін ашқалы оңтайланып тұр екен айтолқын соған жақындап келіпаш деді өзім де ашайын деп тұрғаным жоқ па ашсаң ашсайшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/58.wav,осы үйдің бәйбішесінен бұрын кірейін деп пе едің кейін тұр жігіт айтолқынды шынтағымен ысырыңқырап жіберді ұлпан үйге сәлем етпей кіріп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/59.wav,төр жақта есенейге жақын төрт-бес ақсақал отыр екен ұлпан оларға да сәлем етпей есенейден аз-ақ темен барып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/6.wav,деді ал жас келін ауылға дейін жаяулап барасың келін болып сынықсыған түріңді де бір көрейінші сенің сол сынықсу дегенің менің қолымнан келер ме екен деп өзім де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/60.wav,манадан бері ұлпан не істесе соны істеген шынар төрге шығуға іркіліп қалып еді ұлпан бері кел деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/61.wav,шынар амалсыз үлкен үйдің теріне шықты қызарып кетіпті көзін көтермей есікке қарай бір қырын отырып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/62.wav,шынардың қасына несібелі бастаған құдағилар отырды мүсіреп сибан емес түрікпен саған сибанның тері бәрі бос шынар деді есеней қалжыңдап сен тіпті мына шалдарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/63.wav,атаң беспай үлкен келінін түрікпен жігітке жай берген жоқ та ерлігі үшін берген мүсірептің өз әкесі еламан да сибанды қалмақтан қорғап жүріп қаза тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/64.wav,еламанның моласындай таудай қара обаны қай сибанның басына орнатып едік деп қарт күңіреніп кетті ойбай қойдым бақа қойдым енді иемді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/65.wav,ұлпан да несібелі де мүсірепке тұра келіп ізет көрсетіп амандықты мүсіреп несібеліге екі қолық бірдей созып амандасты да ұлпанды иығынан құшақтай тұрып маңдайынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/66.wav,мына түрікпен қайтеді деп есеней қызғанған болды онда сенің жұмысың болмасын жайыңа отыр деді мүсіреп әй ойыны жарасқан құрбы-замандастар-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/67.wav,десіп шалдар да мәз болып қалды ал жоғары шық жоқ мен несібелі құдағиымның қасына отырамын әй сең нағыз жындының өзісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/68.wav,ұлпанды қарындасым дейсің де оның шешесін құдағи дейсің осыныңда шұнамдай қисын жоқ қой миың болса ойла да тап түу мынаған сөз етпес мүсіреп несібелінің қасына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/69.wav,дені сау мүсіреп інім келіп кетсін деп әкем сәлем айтты деді несібелі қайраң көл басына барып қонған соң жайлауда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/7.wav,тек сен қарамайтын бол маған жарай ма жарайды келінді қарсы алуға шыққан қыз-келіншектер тобына жақындаған соң есеней ұлпан мен шешесін пәуескеден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/70.wav,сонда барып қайтамын шынар да барады деді ұлпан біз де барамыз мүсіреп аузына түсе кеткен бір ескі әнменесенейдің басында алтын ноқта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/71.wav,деп азғана созып тұрған болды да әнді көтеретін жеріне даусы жетпесін сезініп өзіне өзіноқталандың мүсіреп сен де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/72.wav,өлең айта да білмейді даусы жоқ бірақ өзі серілеу адам болған соң әнші-өлеңшімен көп кездескен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/73.wav,ән мен өлеңді ұғына тыңдайтын жадында көп нәрселерді жатқа ұстап қалған адам реті келіп қалған соқ есенейге сол жаттамаларының бірін айта салды уа екеуіңнің басыңа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/74.wav,біреуің артықбай батырдың қызы біреуің шақшақ бидің қызы болсаң сибанның маңдайына құдайдың өзі бере салғаны да қолдарыңды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/75.wav,ноқталарыңның бауы берік бәріңе де қайырлы құтты болсын деп бақберді қарт қолын жайып батасын берді ақсақал-ау мұныңды мүсірепке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/76.wav,мүсіреп бір баланың маңдайынан шертіпті деп естіген емен ендеше оны неге ноқтала дедің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/77.wav,е тәңірі деген келінге көңілім толып кетті де бірде болмаса бірде қабағын шытып жүрмесін дегенім де қарт адам есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/78.wav,ұлпан бір қымбат зерен шапанды алып шалдың иығына жапты айтқаныңыз келсін ата шалдар кеткен соң ұлпан орнына отыра беріп шынарданей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/79.wav,кейін білерсің айтармын құдағи той өткен соң басқа ешкімнің үйіне бармай тұрып әуелі біздің үйге келерсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/8.wav,пәуескеден кейін тарантаста келе жатқан ұлпанның жақын жеңгелері де сол жерде түсіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/80.wav,мына кісі деп шынарға бір қарап қойды да осылай қадағалап шақыр деп тапсырып қойды маған деді мүсіреп ұлпанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/81.wav,мен де қалмаспын деді есеней ұлпанға еркелете қарап қымыз манадан ішіліп жатқан енді дастарқан жайылып самауыр келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/82.wav,ұлпанға таныс тобыл базарынан өзі алған алтындатқан шыны аяқтар шай қасықтар өрік мейіз қант салған сауыттар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/83.wav,тобыл жағасына бір тігіліп қайтқан ұлпанның отауында қызмет еткен жігіттер мен бір күн тыныш отыра тұрайын да шайды сен құй деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/84.wav,енді бұл үйге кім келсе де қозғалмаңыздар деп мүсіреп құдағиларды төрге алып барып отырғызды да есенейгесен ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/85.wav,күйеу дегеннің әдеп-ибасынан хабарың жоқ деп тоқтады құдай соққан-ау маған не қыл дейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/86.wav,бұл кісілер келгенде терде әлгі ақсақалдар отырды ғой ұлпан-ау осы екеуіңнің араңда бірдемелерің бар ма өзі мынаны неге басыма секіртіп қойдың бар деді ұлпан әдейі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/87.wav,мен қарындасымын мүсіреп жан деген жалғыз ағайым енді түсіндің бе ұмытпа деп мүсіреп есеней мен несібелінің арасынан келіп отырды мен артекеңнің орнына сыйлайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/88.wav,деп есеней қарқылдап күлді өз обалың өзіңе әуелі көрмей білмей соқтығып па едің қол көтердім қойдым ойбай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/89.wav,қойдым есеней болуды жоқ жоқ сен тағыңнан тым ерте түспей отыра тұр есеней деді ұлпан еркелей сөйлеп той өткенше сен есеней тойдан кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/9.wav,есенейдің салт келе жатқан жиырмаға тарта жолдастары да ауылға қарай тура тартты бұл жұртта есектің миындай ми болсайшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/90.wav,керегінде қайырып беріп отырармын шынаржан естіп отырмысың мына екеуінің түтіні қосылып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/91.wav,бір күні сақалымнан жасым шұбырып ұлпан сабап тастады деп жылап келсем үйіңе кіргізбей жүрме айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/92.wav,сенен басқа арыз айтып арқа сүйерім қалған жоқ деді есеней ұлпанмен сыбыр-сыңқылы жараса қалған жас келін елеусіз қалмасын дегені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/93.wav,әйелдер есенейге ырза көңіл білдіре күлісіп алды есеней би алды тар қатал адам бет-аузы жолбарыс сияқты қара шұбар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/94.wav,ұры-қары түнде жатар алдында а құдай есенейдің қолына түсіре көрме деп дұға қылады екен деген аңыз да құлағында болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/95.wav,сондықтан ол манадан бері есенейдің бетіне қарай алмай отырған жаңағы қалжыңдардан әсіресе есенейдің өзіне айтқан қалжыңынан есін тез жинап алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/96.wav,бірақ жауап қайыра алған жоқ жымиып күлімсіреді де қойды есеней оған тағы соқтықты шынаржан неге үндемедің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/97.wav,мына түрікпен сені де ығыстырып алған ба арызымды аяқсыз қалдырамысың деді шынар есенейдің бетіне бұл жолы тура қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/98.wav,даусы жұмсақ шығатын екі сезінің бірі қалжың адамның түсі онша суық болмас деп еді қара шұбар адам жауап күтіп жымиып отыр екен арызыңыз аяқсыз қалмас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/64/99.wav,жұмысыңыздың жай-жапсарын тағы бірде өзіңіз келіп айтарсыз деді екеуінің біріне болмаса біріне шамамыз келер түрікпен серім сенің жайың да көрініп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/1.wav,қасқыр мен ағайын жеп тауысты жаздыгүні ауылдың шетінде қыстыгүні желдің өтінде жұрдай болдық та қалдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/10.wav,егін салғанда шөп шапқанда ондай ерінбеймін адамды көрген емеспін содан кейін ауылдан таба алмайсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/100.wav,әйелдер әрең дегенде қымбат дүниелікті көздері қиып сандықтарға қайта сала бастады ертеңіне түске тармаса ұлпанымен есеней есенейімен ұлпан келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/101.wav,екі үйлі түрікпен қыстауының айналасы құлпырып тұр екен қардың суымен тез өсіп кететін көнді жердің бидайығы бас жарып үлпілдегі шашақтана бастапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/102.wav,одан әрі жарқырап жатқан көлге дейін қара топырақты жерге шығатын мың түрлі асыл шөптер гүл атып қызылды-жасылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/103.wav,қыр жоңышқасының сарғыш жасыл-көк гүлдері де қою көрінеді әр жерге топталып ескен тікендер алтындай жарқыраған сары гүлдерін төгіп тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/104.wav,ауылдың аз ғана малы көк жазыққа тұяғын да тигізбеген сияқты балғын көктем бар ажары мен мырзалығын төге салыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/105.wav,қыстаудың өзі де шоқ ағаштың қойнауына салынған екен жазғытұрғы самал жел ақырын ескектеп көк дүниені тербетіп қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/106.wav,қазақ мұндай жерді көргенде аунап-аунап алғысы келеді ұлпан пәуескеден түсе сала көзін жұмып мұрнын дала иісіне тосып бір-екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/107.wav,біздің ауылды қара топырақ шаң басып кетті деді ешкімге қарамай ешкімге оғын қадамай айтты антұрған-ау сенің гүл-гүл жайнап жүргенің осыдан екен ғой деп жымия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/108.wav,көкке тойындырып жіберейін көне бер ұлпан жұмақ болса біраз күн жатып аунап-қунап кетейік менің ақ ботам қайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/109.wav,деді ұлпан ойнап тіксіні ем болып бой жазып келуге далаға кетті келеді қазір қорадан шығарма жанға көрсетпе дегенім қайда күнде айтам болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/11.wav,әнші-күйшілерге еріп кете барады екі аты екі иті бар екі биесін біз сауып ішеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/110.wav,өзі бір ерке неме тоқтай тұр сен қатын тұрмын ғой алдыңда кәнекей қысқы үйге кіресіңдер ме жазғы үйге кіресіңдер ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/111.wav,әлде мына көкке аунай кетесіңдер ме деді мүсіреп шетірек жайылған киіз кілем жастықтарды нұсқап ұлпан-ау шақшақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/112.wav,мүсіреп ағама бәрі жарасады мынау ғой бәрін құлпыртып қойған ұлпан шынарды құшақтап алды да-далаға отырайық есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/113.wav,мен қаршығалымды көргендей қуанып кеттім деп күрсініп қалды той болды даушылар болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/114.wav,сұраншылар болды ауыл айналасы уда-шу ұлпан жеріне жете шаршап еді қаптаған жұрттың қоршауында даланы көре алмағандай екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/115.wav,жарқырап жатқан қарағайлы құдайқұл деген екі әдемі құм-қайран көлдердің жағасына да бара алмап еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/116.wav,енді соның бәрінен құтылып еркіндік сезінді ойын-күлкісі жарасқан аузыңды бақпай қалжыңдаса беретін адал достарының үйіне кірмей жатып-ақ дүниесі кеңіді де кетті еркектер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/117.wav,ұлпан өзі далаға жайылған кілемнің үстіне барып бұрын отырды есеней де кіші-гірім қайықтай кебісін тастап жоғары шықты әй қатың әуелі шайыңды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/118.wav,деді ұлпан шынарға еркек даусына салып жекірген болып неменеңе мәз болып ыржия бересің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/119.wav,шай тұрмандары өзі де келе жатқан науша орамал дастарқан көтеріп жаниша құман леген көтеріп жер үйден шыға беріп еді ұлпан соны көріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/12.wav,биыл екі биесін екі дос жар адамы сұрап әкетіп жақында ғана қайырып әкеліп берді құлындары арық-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/120.wav,жаниша әуелі құман легенін жерге қойып есенейге бір тізелеп сәлем етті содан кейін құманын оңтайлап легенін есенейдің алдына тосты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/121.wav,қонақтардың қолына су құйды науша үндемей келіп дастарқан жая бастағанда есеней мүсірепке қарапмына кісі кім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/122.wav,деп сұрады құдағиың шынардың шешесі бәсе сені осынша жарылқап жатқан кім екен деп отырсам осы кісі екен ғой осы кісі отаулары әлі келмепті деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/123.wav,шынар қысылып қызарып кетті қайдағы отау шай келген соң ұлпан шынарға таяна жақын отырып еді шынарды тізесімен түртіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/124.wav,тырс епте дегені сияқты екен шынар жымиды да үндеген жоқ бауырсақ жайылды құймақ қойылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/125.wav,қант өрік-мейіз қойылып жатыр шынардың шешесі беті жабулы тағы бір табақ көтеріп ұяла жымиып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/126.wav,шынар болмай пісіртті әйтпесе сый қонаққа берер тамақ емес онысы күлге көміп пісіріп сары майға бұлғаған ыстық нан еді ұлпан оның не екенін иісінен сезіп табақтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/127.wav,бұл еркектер жейтін тамақ емес деді нанды күлге көміп пісіру баяғының баяғысынан бері келе жатса да көшпелі қазақтың аузынан әлі дәмі кетпеген асы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/128.wav,ұлпан табақты бас салды еркекше аузын толтыра жей бастады ауыз тигізеді екен деп дәметпеңдер тым болмаса сарқытыңды қалдыр жоқ ақнарды жетелеп әсіреп келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/129.wav,үкідей ұлпа жүнді ақ бота тайралаңдап ойнақтаған болады аяқтары сабаудай жіңішке көздері тостағандай сұлу-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/13.wav,былтырғы құлындары биыл тай ғой өздерің көрерсіңдер әлі жардай былтыр біз сауғамыз мырзажігітке жұрты бар болғыр да дамыл бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/130.wav,ұлпан көре сала атып тұрды сен қарама көзің тиеді деп есенейге бір жалт етіп қалып әсірепке қарай тез жөнеліп кетті әсіреп ұлпанды ұзатып әкелгенде күйеу-қосшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/131.wav,ұлпан онымен де еркін сөйлесетін үлкен қайным малың ерісті болсын айтқаның келсін жеңеше екеуі де күліп жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/132.wav,жасы үлкен кісіні жас келіншек қайным десе жас келіншекті сақалына бурыл кіре бастаған адам жеңеше десе күлмеске болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/133.wav,құдайдың бір еріксіз қисындастырып қойғаны да енді бұл жайға бүкіл сибан болып көз үйрете бермеске шарасы жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/134.wav,ұлпан сибанның ең үлкен әйелі ел бәйбішесі әсіреп түйені желге қарсы шөктірді де есенейге келіп сәлем беріп шайға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/135.wav,енесі түрегеліп тұрғанда оның басы-көзіне бойы жетпейтін ойнап келіп соғылғанда да енесінің серейген аяғынан жылылық та жұмсақтық та таба алмай тез шегініп кетуші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/136.wav,енді міне қандай рақат жардай болып жатқан енесінің қабырғасына соғылсаң да өркешіне соғылсаң да әрі жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/137.wav,құлақтарын тістелеп көздерін аймалап ойнай бер ойнай бер ұлпанға шынар келіп қосылды күн бойғысы осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/138.wav,енесін еміп алады да ойнай береді өзіңе тартыпты қазір маған да келіп менімен де ойнайды деді шынардың даусына үйренген жас бота еңкелектей жүгіріп келіп шынарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/139.wav,төрт аяғына әлі ие бола алмайды екен соғылса шынар да өзі де жығылатын еді шынар қалтасынан бір түйір тұз алып ботаны шақырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/14.wav,ойын-тойына шақырады ағайын арасының дау-жанжалына шақырады бүгін әне есеней шақыртып әкетті шынар ақырын ғана күрсініп қойды көп кешікпес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/140.wav,қазақ баласын шақырғандай келе ғой айналайын деді бота құлағын жымитып қабағын түйіп келіп шынардың алақанындағы тұзды еріндерімен сыпырып әкетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/141.wav,басын шайқай жүріп тұзды сорып жүр жеп жүр маған да тұз берші әй алақанында бір түйір тұз ұлпан ботаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/142.wav,соғып өтетіндей жақындай беріп күліп жіберетіндей қабағы жазылып кетеді аузын ашып еріндерін жыбырлатып тұз сұрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/143.wav,иығымен сүйкеніп бақырып қояды сірә аяқтан тістесіп ойнағысы да келеді ұлпан да бір олай бір бұлай кетіп жас ботамен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/144.wav,баладай ойнап жүр мал баласының мұндай еркесін мұндай сұлуын көрмеген едім деді ұлпан шайға қайта оралып келіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/145.wav,сәукелесін тастап жібек шаршыны алқымынан түйрей салды да есенейдің тізесіне шынтақтады шайдан кейін ұлпан шынарды ертіп алып мүсірептің қысқы-жазғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/146.wav,орыс үйінің қазақ ауылына алғаш келгендегі жұпыны түрін көріп соған да қуанды ең берісі қыс бойы бала-шаға кемпір-шал дірдектеп отырмайтын болады ғой бұлар жер үй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/147.wav,бұлардың арғы аталары түрікпен жігіті екен соған аты сибанның шетінен осы жерді беріпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/148.wav,киіз үй көтеріп алу оңай ма әуелі жер жапада отырып одан кейін жер үй салып алыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/149.wav,соның сілемі ғой үзілмей келе жатқан әсіреп пен мүсірептің қысқы үйлері қарама-қарсы бірінің үйін бірі терезеден көріп отыратын етіп салыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/15.wav,он-он бес күнде қайтып-ақ қалар осы қыздан айрылып қалма айттырып кел қырық жетінің нешеуін сұраса да бер деп ағасын өзі жұмсап кеткен шынардың жүзіне қаны ойнап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/150.wav,шошала қоралары да сондай шөп шабады екен аз ғана малы қыс бойы қолда шарбақ ішінде құдықтары бар қонақ келетін болған соң жер үйді тағы бір сылап иісі бұрқыраған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/151.wav,қазандық пеш кәдуілгі орыс үйі есік терезе құрулы шымылдық жер төсек бәрі әп-әдемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/152.wav,ұлпанға жаңалық ретінде қатты ұнады кешке екеуіміз осында жатайық деді ұлпан біреудің қаңсығы біреуге таңсық деген-ау деді шынар адыра қал қоңыр төбел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/153.wav,шынар ұлпанғаәй сен осынша жасауды дей беріп еді ұлпан оны ауызға қағып-қағып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/154.wav,сөзін аяқтатқан жоқ тісіңнен шықпасын төркініңнен ала келген өз жасауың кейін келетін отауың да бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/155.wav,деді сен немене қаңғырып келіп пе ең мүсіреп ағаймен көңілің жарасқан соң кете барғасың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/156.wav,аш-арық болып өлейін деп жүргенде мүсіреп аяушылық етіп алып па еді сені жоқ олай емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/157.wav,мен де сені қара тырнағыңа дейін білем мүсіреп ағай тобылда талай рет сені жыр қылып айтқаны бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/158.wav,сен аз ғана биязырақ болсаң кейде көз-қабағың түйіліп кетпесе оның үстіне аз ғана қыпша белдірек болсаң бетіңде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/159.wav,әсіреп қайнағаң сені одан да асыра мақтады осы екі үй сені жаны-құты қалмай жақсы көреді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/16.wav,ақкөңіл шешебізге онша малдың керегі не тәңірі оны бағатын кіміміз бар деп қалды шынар күліп жіберді іңір кезінде әсіреп үйіне қайтып келді бәрін де бітірдім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/160.wav,миың бар ма өзіңнің түсіндің бе шынар көп нәрселерді енді аңғарды аш-арықтың қызымын деп кейде ығысып қалатыны болушы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/161.wav,оны табан аузында ұмытқандай болыпсенің ақылыңның бір түйірін құдай маған неге бермеді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/162.wav,деп ұлпанның мойнынан еркелей құшақтап бетін кеудесіне басты көзінен жасы ағытылып кетті құдайға айтатын сенің де өкпең бар ма әй үзіле жақсы көруді ұлпан өзі де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/163.wav,бірақ сопысын сыртқа шығаруға келгенде тартынып қалады өзін ондайға орашолақ көріп тартынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/164.wav,қазір өзінің іші де елжіреп тұр егіліп тұр амалы не бұл жолы да тартынып қалды да шынарды арқаға қағыпқоя ғой бөпем қой бөпем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/165.wav,әлди әлди-ай деп ойынға айналдырып жіберді шынар да күліп жіберді түскі тамақтап кейін ұлпан мен шынар шомылып қайтуға көлге кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/166.wav,нарды жетелеп алыпты жас бота жүгіруге құмартып көрінген қарғаны қуалап келеді келіншектерге келіп тұз сұрайды буһ-буһ мойнын созып қыңқылдап сұрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/167.wav,ботаның үні де қыңқылы да аққу балапанының үніндей жан жүрегіңе тиеді ол кезде аты қазақ суға жалаңаш түсетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/168.wav,бірі ақ денелі бірі торғылт денелі екі келіншек табандары жарқ-жұрқ етіп көлге жүгіріп барып күмп берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/169.wav,біраз қолтықтарын жарқылдатып құлаштап жүзіп алды мең әй өзіміздің ауылдан шыққалы шомыла алғаным жоқ үйде ше үйдегіні қойшы тәңірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/17.wav,пештерің гүрілдеп тұр кепсін бір-екі күн от жақпай шыдай тұрыңдар ертең үшеуің де білекті сыбанып етекті түріп жіберіп шынардың үйін заказнай қылып сылап алыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/170.wav,ырым ба шариғат па бірдеме ғой жалаңаш жас денелер суда сылаңдасып жазылып жадырасып кетті сең әй шын бақытты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/171.wav,екенсің шынар деді ұлпан кеудесінен темен келетін суға аяқтап тұра қалып маңдайыма қалай сияр екен деп кейде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/172.wav,жоқ сен менің егізімнің сыңарысың тек сен жібек болып туыпсың да мен кендір болып туыппын қойшы жоқты айтпай керерсің әлі ұлпан құлаштай сермеп жүзіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/173.wav,шынар оның қолдан құйғандай мүсінді денесіне қызыға қарап аз ғана кідіріп қалды да ол да жүзіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/174.wav,ұлпан қатты жүзеді екен жеткізбейді кеудесі кейде көрініп кейде көрінбей ырғи жүзіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/175.wav,жүзгені де өзінің мінезі сияқты батыл екен деп ойлады шынар тарқатылған шашы арқасын жауып кетіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/176.wav,ұлпан көлдің ортасына қарай жүзіп барып қайтты шынар жағадан ұзамай сумен еркелесіп жай жүзіп жүр мен суға батып кетсем ғой сен шығара алмайсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/177.wav,деді ұлпан жоқты айтатының не сенің сен батып кетсең мен сирағыңнан сүйреп шығарып алар едім батпай-ақ қояйықшы ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/178.wav,жүрегім дір ете түсті ғой енді екеуі қатар жүзіп жағаға жақын ескен көкше құрақтың көлеңкесіне барып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/179.wav,құрақ түбі құм-қайраң тайыз екен аяқтарын созып жіберді су болған шаштарын желкелеріне түйіп алып жатыр менің шашым адыра қалғыр айғырдың ту құйрығындай қалың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/18.wav,біздің шошалада ақ балшық үйіліп жатыр айтпақшы қаңғыбастың шошаласын да сандық кебежелерін де астын-үстіне келтіріп ақтарып шығыңдаршы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/180.wav,жуғанда болмаса құрғақ күйінде тарай алмаймын деді ұлпан мен тарай берем қатты да емес қалың да емес саған құдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/181.wav,тобыл қаласында күнде моншаға түсіп күнде тарап алушы едім елге қайтқаннан бері шомылғанда болмаса тараудан да қалдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/182.wav,бір татар кемпірі шашты елі сумен жуарға болмай біткиліп шығар деп еді құдай сақтап жүр әзір әй монша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/183.wav,әсіреп ағакем монша салайық деп күнде айтып қояды мүсіреп ұмытып кете береді екеуі де қалада жүкші болған адамдар моншаны түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/184.wav,әсіреп қайынағаң енді бір аузына алса-ақ ағаның құлағынан басып көндірері көзің ашылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/185.wav,қыстыгүні мен де келіп түсіп кетіп тұрар едім монша дегенді мен қайдан білейін күйген кірпіш тас керек үлкен-үлкен бөшке керек деп мүсіреп ағаңа қарай сырғытып қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/186.wav,керегін маған айтсыншы күнде тапқызып берейін жоқ мен мүсіреп ағаңның өзін жегіп көргім келеді қайран жегінге түскен мүсіреп ағам-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/187.wav,екеуі мүсірептің арбаға жегіліп жүргенін көргендей мейрам күлісіп алды әй мен ботамды қалай әкетем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/188.wav,арбаға сыймайды жетелеуге де болмайды қалайда тастап кеткім келмейді деді ұлпан енесімен әкетесің енесімен енесімен әкетпегенде өзің еміземісің кетші әрі кететіні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/189.wav,енесімен әкетесің біз әлдеқашан ұйғарып қойғамыз әй онда тіпті қызық болады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/19.wav,құдай біледі талай дүниесі шіріп жатыр шынар үйіне қайтып келісімен әуелі қара сандықты ақтарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/190.wav,ұлпан алғаш барған жерінен боталы пар жетелеп қайтыпты деп жұрт дүңк ете түседі ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/191.wav,сен қатың білмейтінің жоқ осы деп абайсызда отырған шынарды кеудесінен итеріп қалып суға шалқасынан құлатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/192.wav,шынар аяқ-қолы ербелеңдеп тұра келді де ұлпанның ту сыртынан келіп жабысып оны да шалқасынан түсіріп суға малып-малып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/193.wav,екеуі тұра салып бірін-бірі қуып су шашып сұйық құм шайып кезек-кезек құлап баладай ойнап кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/194.wav,үсті-бастары батпақ шектері қатып езу жия алмай сықылықтап шиқылдап ықылық атып күле берді бұл балалық шақтарында ойналмай қалған ойындары еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/195.wav,балалық шақтарында бүлінбей қалған күлкілері еді қазір сол ойналмай қалған бала шақтың ойыны мен күлкісі бір сәтте жарқ етіп жарып шығып бір-ақ бұрқ етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/196.wav,бойда қала берген қайғы-шердей жинала берген кектей ойналмай қалған ойын-күлкі де сәті келіп қалса жарылып шықпай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/197.wav,қыз табиғатың қыз ойын-күлкісін бұзып та алды шынар болса жасынан ескі-құсқы киіп тең құрбыларынан қорынып қорғалақтай өсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/198.wav,екеуінің де балалық шағынан бойда қала берген ойын-күлкілерінің жарқ еткені осы еді екі жас келіншек тағы да біраз су шашып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/199.wav,әрең тоқтады мұндай қызық болмас менің шегім үзіліп кете жаздады қояйық енді жетер екеуі тағы да біраз құлаштай сермеп жүзіп алды да жағаға қарай беттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/2.wav,биыл жаз бойы бір тамшы жаңбыр жауған жоқ ауылымыз біртіндеп-біртіндеп ішке қарай көшіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/20.wav,нағыз салақтық осы қара сандықтың ішінде екен жуылмаған киім де киілмеген киім де ойран-ботқан аралас жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/200.wav,ою-қиюы иіліс-бүгілісі құдай-шебердің қолынан дұрыс шыққан сұлу денелер еңкейе берген күн көзіне әдейі тосылғандай түгел жасырынбай келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/201.wav,бірі ат үстінде бірі өмір бойы жаяу жүріп шыныққан бір мысқал арам еті жоқ жас денелер бүгін бір сәтке еркіндік алып көркемдік әнін салып келе жатқандай еді екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/202.wav,бота болыңдар ойнайық дейтін сияқты сендер қашыңдар мен қуайын дейтін сияқты әйтпесе тұз беріңдер буһ дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/203.wav,буһ деген түйе тілінде түз деген сөз екенін біздің тіл ғалымдары оңай-ақ дәлелдеп берер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/204.wav,әттең ол кезде ондай ғалымдар болмаған соң ұлпан мен шынар оған түсіне де алмады тұзды ботаға түсінбей-ақ бере берді ауылға жақындай келе ұлпан құрылып жатқан алты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/205.wav,екі жігіт бақандарын байластырып болып енді арқандарын тағып жатыр екен бұларың кім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/206.wav,бұл ауылда жігіттерің бар ма еді деп сұрады ұлпан төрттен астам ауылының жігіттері ғой алты бақан құрып жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/207.wav,кешке алты бақан тебеміз төрттен астам төрттен астам дегенге де түсінбеймісің түсінсем сұрар ма едім төрт дегенді білесің ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/208.wav,соған тағы бірді қосшы қостым нешеу болды бесеу болат та бесбай ауылы дегенді төрттен астам ауылы деме генде қалай атаймыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/209.wav,сен де солай атайтын боласың жоқ мен олай атамайтын болармын менің есеней екенімді білемісің білемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/21.wav,тігілмеген маталар да бар ши барқыт қына сары сәтең ақ зонт иленген бір-екі қара елтірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/210.wav,би ағамыз сені солай атап кетіпті ғой білсең мен әр ауылды өзінің атымен атайтын болатын бай ауылы дермін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/211.wav,сенің ауылыңның екі үй түн деген атын да жойдырармын аталарыңның аты кім еді жұрт дегенді тағы бір түрлі етіп айтып көрші ел ме иә ие ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/212.wav,енді соған күйеуің бір жақтан келгенде не амандасатыныңды қосшы ат-көлік аман келдің бе дейтін шығар енді соның ат-көлік дегенін таста да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/213.wav,аузыңнан шығара көрмеші апатай шығарғанда қандай айдай әлемге таратам бесбай дедің бе еламан дедің бе сен ғой еріксіз айтқызған сен де жұрттың бәрін өз атымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/214.wav,әуелі есенейден бастап атайсың айтпаймын айтасың есенейдің көзінше айтасың өлсем де айтпаймын көрерміз манағы далада шай жасалып жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/215.wav,шынар келіп самауыр қасына отырды ұлпан оған таяна отыра кетті өлердей шаршап сусап қайттық деді есенейге еркелей қарап көріп отырмын деді есеней шынаржан шайыңды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/216.wav,кезегі келгенде шынар қасында отырған ұлпанға шай ұсынып еді ол алмады ұлпан шайыңды алшы ұлпан алған да жоқ бұрылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/217.wav,менің атым жоқ па деді ұлпан шынарға қабағын түйілдіре қарап шынар бозарып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/218.wav,ұлпанның жаңа ғана айтып келе жатқаны есіне түсе қалды енді қайттім шәшке қолында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/219.wav,ұлпан алар емес қабағы түюлі екі көзі тесіп барады дастарқан айналасында отырғандар да түгел бұған қарай қалыпты шынар қолындағы шәшкені жерге қоя салды да тұра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/22.wav,бір-екі түлкі терісі қын-қынап оқшантайлары салпылдаған ескі кісе етікке жарайтын былғары мәске жарайтын көзелешкі терісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/220.wav,содан кейін орнына отырды да ұлпанға шәшкені қайта ұсынды есеней шайыңды алшы деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/221.wav,бет-аузы күйіп бара жатса да сасқалақтаған жоқ ұлпан шынарды көзімен еркелетіп күліп жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/222.wav,есеней қарқылдап күлді ой айналайын шынаржан еркек екенсің ұлпанды бір адамға есеней деп айтқыза алмай қойып едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/223.wav,бүкіл керей-уаққа жол салып бердің айналайын торқалы тоғыз орамалын мойнымда деді қап есенейдің бар дүниелігін шаштырып алғанымды қарашы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/224.wav,олжалас әй деп ұлпан да ақжарқын күліп жіберді шынар ұлпан есеней әсіреп мүсіреп науша жаниша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/225.wav,бәрі де ақжарқын жүзбен күлісіп алды шай енді сорапталды келіп кешке ұлпан мен шынар алты бақанға кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/226.wav,еркектер даладағы орнынан қозғалған жоқ алыстап кейін қалған ойын-сауықты сол алыстан тыңдады кәукер бикен деген екі әнші қыз сұңқылдатып ән салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/227.wav,алты бақанда шыққан дауыс бір көтеріліп бір төмендеп түйіле төнеді әуелі орағытып қиыстырып екі жеңгесіне құттықтау айтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/228.wav,еліміздің биігіне қолдарың жетті қашанда сол биікте көретін болайық күй сауған бие сауған салпы етек өзіміздің елде де аз емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/229.wav,тек оларға да кез қырын сала жүріңдер сендердің табандарыңа кірген шегір біздің маңдайымызға кірсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/23.wav,шынар өзіне керекті бірдемелерді іздеп сандықты түбіне дейін тырналаса да еш нәрсе таба алмады өмірімде қатынсыз өтем деп жүрген бе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/230.wav,бірге қуанайық бірге күліп ойнайық олардан кейін екі келіншек қосылып ән салды қой кетті жалаң қабат шапанқан жаңбыр өтті жаурадым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/231.wav,алғаным бәрі де үйде ұйықтап жатыр қалқажан сен де мендей боласың ғой бір күні сен аяшы қалқажан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/232.wav,шынар солқылдап жылап жіберді көз алдына жаурап келе жатқан сорлы келіншек келе қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/233.wav,аяп кетті сен неге жылайсың сенің де арманың бар ма деп кәукер мен бикен жас жеңгелеріне қадала қарасып сұрап еді шынар оларғамен сондай жылауықпын деді өлең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/234.wav,кәукер мен бикен ұлпан мен шынарға осындай өлең ұнайтын болар деп біржанның бір әніне салдыкөлбай жанбай шідерімді кім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/235.wav,ләйлім шырақшідерімнің бағасы қырық қысырақ ұлпан мен шынар да бір-екі рет алты бақан теуіп түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/236.wav,екеуі екі жақта жайлаған біріне бірі жат елдің қыздары қосылып салатын әндері жоқ екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/237.wav,ұлпанның тіпті даусы жоқ болып шықты кәукер мен бикенге еріп шынар азырақ ән салған болды шынаржан ас пісті деп шешесі келді ұлпан шынарға қарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/238.wav,жаңа келген елінің жастарымен қалай қоштасарын білмей тұрған сияқты екен шынар қыз-келіншектер мен жігіттергесіздер де жүріңіздер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/239.wav,ішіп қайтарсыздар деді есекеңнің үстіне барамыз ба жүріңдер деді де ұлпан кәукер мен бикенді қолтықтап алып басқалар соңында есеней отырған жерге алып келді есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/24.wav,деп қабағын да шытып қалды ауыз үйде кебежені ақтарып болған шешесі бері келіпқант-шай ұн майы бар екендеді онда аштан өлмеспіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/240.wav,екі әнші қызың мынау екеуі ой көп жасаңдар қарақтарым мен тіпті өзіміздің елден ән естіп көрмеген екенмін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/241.wav,бар екен ғой әнші балалар есеней шынын айтып отыр өз елінде әнші өнерші бар екен деп ойламайтын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/242.wav,қоңсы-қолаңдары қырық ру шетке шықса керей-уақтың шұбар төс шонжарларын ертіп алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/243.wav,жалғыз мүсіреп болмаса өз ауылдарынан еш кімді ерте де бермейтін мына түрікпен елге осындайымен де жұғымды екен-ау деп күндеп бір қалды да ол ойынан тез қайтты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/244.wav,бұрынғыдай емес өзінің жұмсарғанына риза болғандай еді шеттей отырса да есенеймен табақтас болғанына тасып-төгіле қуанып жастар кетті біз жер үйге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/245.wav,өмірінде далаға қонып көрмеген есеней таңертең тұрып жатыпосы қатындар бізден ақылды болып шығып жүрмесін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/246.wav,құр аттай болып қалыппын деді мүсірепке жегенің тайдың еті болса түн бойы даланың жұпарын иіскеп шықсаң деп мүсіреп мақтана бастап еді есенейқойсайшы-әй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/247.wav,еркелей қарап жайраңдай келді тынығып ажарланып кетіпті есенейжан деді ұлпан есенейдің тізесіне шынтақтай отыра кетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/248.wav,шынтақтай кетуді ұлпан әдетіне айналдырып алып еді есенейжан осындай бір қысқы үйді біз де салдырып алайықшы салдырсаң салдыр күнім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/249.wav,мен оның есік-терезесін қай жерінен шығаратынын да білмеймін әйтеуір мен де сиятын етіп салдыр сен үшін салдырмаймын ба қара бурам маған қарама бұрқырата ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/25.wav,келгесін сыбағасын да алатын болар шегірткені маңдайынан шертпейтін жандардың сондай бір көр көрсететіні болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/250.wav,өсіріп ақ нарды жетелеп апарып ырымы сол есенейдің пәуескесіне тіркеп жатыр ау сен ботаңа қоса нарын да әкетіп барасың ба деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/26.wav,шынар соны істеді мүсіреп үйіне жиырма күннен артық жүріп қайтып еді ауыл жатып қалған кез еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/27.wav,екі үйде де жарық жоқ екен әсірептің көк иті шәу етіп қорадан шықты да екі сары аланы тани кетіп жым болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/28.wav,оларға соқтығып керегі не жәй әшейінім еді дегісі келгендей қыңқ етіп қалып үйшігіне қайта кіріп кетті мүсіреп атын қораға кіргізіп байлады да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/29.wav,содан кейін ғана үйіне кіруге беттеді үй аңырап мұздап тұрған шығар-ау шай қайнатып ішетін су қайдан болсын деп ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/3.wav,жалғыз үй мен де отыра алмадым ақнарға міндім де кете бердім қалтамда шақшағымның тігіп тапқанынан қалған үш теңге алпыс жеті тиын ақшам бар түйіп алған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/30.wav,үйінің есігін ашты да аңырып қозғала алмай қалды басқа біреудің үйі сияқты үй жып-жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/31.wav,шамы жарқырап жанып тұр күле қараған бір қыз бір мосқалдау әйел төр үйде мұны күтіп тұрғандай екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/32.wav,шам жарығына алтындай шағылысқан қына сары шымылдық аз ғана ысырылып ақ жастықтар көрініп тұр тани алмай қалдың ба шырағым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/33.wav,біз ғой шынар екеуміз жоғарылат деді науша тануын танып тұрып сене алмағаның қызық болады екендеді мүсіреп құдайдың бұйрығы шығар осылай болдық мүсіреп наушаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/34.wav,сол қыздан айрылып қалмадым ба екен деп асығып қайтып еді екі күндік жерге бір-ақ күнде жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/35.wav,енді міне сол қыз алдында тұр мүсірептің аузына бір ауыз сөз түспей қойды шынар да оны жиырма күн асыға күтті ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/36.wav,есіктен кірген бетінде мойнына асыла кетермін деп ойлаушы еді терезе алдынан қарды сықырлатып салт атты өте бергендеапа шам жақ мүсіреп келіп қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/37.wav,сол деген енді міне ол да үндей алмай қалыпты көздері жарқырап күлімдеген бойы орнынан қозғала алмай тұра берді шешін шырағым деді науша өзің жоқта үйіңе кіріп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/38.wav,кезім көріп тұрса да көңілім сенбей есімді жия алмай тұрмын деді шынарға қарап шынар ақырын басып келіп екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/39.wav,қарның да ашқан болар апа шай қоймайсың ба анау үй білмей қалып жүрмесін көздері мүсірепте жұтып жібергелі тұрғандай шешесі шығып кеткен соң мүсіреп шынарды баладай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/4.wav,содан басқа түгім болса бұйырмасын өзіне таныс әңгімелердің бірде-бірі шынардың құлағына кірген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/40.wav,денесі қандай балғын еді сымдай бұралады даусын күміс қоңырау ма дерсің балаша еркелейді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/41.wav,жан-жүрегінде бір кіршік бар ма екен сірә үзіле қарайды екен мен саған көп өкпелеп едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/42.wav,қазір бәрі бір-ақ ұмытылып кетті сен неге сонша кешіктің мүсіреп үйреншікті қалжыңына бұрыла бастады сен үйді түзеп болсын дегенім ғой онда менің осында екенімді есіткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/43.wav,маған салақсың деп ұрсып та жүрсің өтірік ойнап айтасың ойнап айтқаның шынға айналса о да шындық емес пе ә ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/44.wav,шынар аңдай алмай қалды үйді міне жайнатып қойыпсың көпіртіп көк шөп төсепсің жұпар иісі аңқып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/45.wav,төсек-орнымыз мынау құлпырып тұрған осының бәрі шын емес пе сен емес пе бәрін істеген әйел жаны мақтағанды қандай жақсы көріп тұрса да шынар адал жанның шынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/46.wav,көбін істеген жеңешем мен апам келе жатқанын білдіре дауыстай сөйлеп әсіреп келді қаңғыбасың аман келді ме шынаржан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/47.wav,енді үйден шығарма шынар мүсірептің құшағынан сырғып түсті ағеке жоғары шығыңыз деді де қызарып кетті жеңешем қайда ағеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/48.wav,тойға барымды киіп келем деп әуреленіп жатыр той емес пе бүгін той айналайын той ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/49.wav,сен келдің де береке келді қарағым екі үйлі түрікпен дегенмен бір үйлі едік енді ғана екі үйлі болдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/5.wav,жаниша өз үйлерінің жайын айта бастағанда ғана сергек отырды әсіреп бірдеме істемей отыра алмайтын адам екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/50.wav,оңаша бір отырайықшы ат-көлік аман келдің бе ертең іздеп шығайын деп құлан-тұяқты бүгін таң асырып қойып едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/51.wav,тіпті шынаржаннан ұялып елер болдым інісіне бар амандасқаны осы әсіреп төрге шығып отыра беріпкелін қарағым қайнат шайды ас етті бұрқырат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/52.wav,деді қалың сибаннан шетірек отыратын екі үй қуаныштары қойнына сыймай таң атқанша отырып әрең тарасты қыз шешесі алдақашан ауыз үйде төсегін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/53.wav,бұрын жер төсектің бас жағында тұратын қара сандықтың енді аяқ жаққа қойылғаны дұрыс болған екен ойлады мүсіреп шешіне беріп той ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/54.wav,керей-уақ тойға да келіпті дау-шарын да ала келіпті қолдарына көп түсе бермейтін аға бидің ауызына неше жылғы сұр болған даулар өтірік шынымен енді есейе бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/55.wav,әлі жайлауға көше алмай отырған алты ауыл сибанның қайсысына болса да көтмалды болып жатып алған дау иелері аз емес есеней күн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/56.wav,өз үйінде іс қыр басында да солардың қоршауында отырады дауды созбай шешеді екі жақтан екі-екі адамнан сөйлетеді де кесімін айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/57.wav,көлденеңнен қыстырылып біреудің аузына сөз салған адамды жазалай отырады кесімнің төрттен бірін соған төлетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/58.wav,куә дегенге сенбейді қуып тастайды ұрының куәсі көп өтірік даудың куәсі көп зорлықшының куәсі көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/59.wav,бұл оның бұлжытпай ұстайтын дәстүрі дау-шар сонда да бір жетіге созылып кетті бұл күндерде ұлпанның қолы да босай алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/6.wav,қолынан келмейтіні жоқ әкесінен жастайынан жетім қалған екі бала әсіреп пен мүсіреп әуелі қой бағыпты сиыр бағыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/60.wav,қой қырқылып жылқы күзеліп жатқан кез екен әуелі бір кемпір келді қарағым-ай төрт жетімек немерем тырдай жалаңаш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/61.wav,тым болмаса бір-екеуіне күпі тігіп беретін жабағы берші ала ғой шеше төртеуіне де жететін етіп ал одан соң екі кемпір келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/62.wav,одан соң екі кемпір бір жастау әйел одан соң екі кемпір екі жастау әйел одан соң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/63.wav,келе берді көбейе берді келе берді жабағы сұрайды қыл сұрайды сүт сұрайды үн сұрайды киіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/64.wav,ұлпан ешкімнің қолын бос қайтармай бере берді мырза келін атанғысы келіп берген жоқ әлденеге іштей наразы әлденеге іштей намыстанып үлестірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/65.wav,тойдан да даушылардан да сұраншылардан да ұлпан әбден қалжырап қалды бұл оның бойы үйренбеген кездесермін деп ойламаған күндері еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/66.wav,біресе сұраншақтардың осынша кептігіне ыза болып есенейдің бар байлығын таратып бергісі келеді біресе керей-уақтың осынша даукестігіне ыза болып қудырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/67.wav,ақылды болса да ақыл-азуы деп аталатын даналық азуы әлі шықпаған жас әйел көзі үйренбегенге көндіге алмай жүр ертең келеміз деп шынарға да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/68.wav,қашан баратыны әлі де белгісіз аяқ-асты бола бастаған соң шешесін де үйіне қайтарып жіберді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/69.wav,мұның екеуі де жанына батып жүр есеней де үйіне шаршап келіп жығылады есенейден жырылып жайлауға көше алмай отырған алты ауыл сибанның күңкілі де әйелдер арқылы күнде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/7.wav,жиырмаға жақындағанда түмен қаласына барып бес жыл жүкші болыпты кемеге бидай кірпіш көмір тері-терсек артады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/70.wav,ақырын жүріп келеді алтындатқан ақ сәукеле алтын жіптері кезіне еріксіз шалынып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/71.wav,даукестер тобы едәуір азайған екен сонда да әлі бір жетіге мол жететін ұлпан жақындай бергенде есеней орнынан тұра келді менің есенейім әне келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/72.wav,мені дүрелен алсын демесеңдер осымен тоқтатайық жайлауға көшетін уақытымыз да етіп барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/73.wav,көріскенше күн жақсы аман болыңдар деді де ұлпанға қарай жүре берді отырған топ тура келіп қол қусырып қош айтысты күле білмейтін адамды күлімдей жүретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/74.wav,сол бір еңбек ұлпанның қолынан келіп еді есеней оған күлімдей келді ұрсып келемісің жаным шаршадың ғой жолбарысым-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/75.wav,тоқтатсаңшы бітті тараттым енді барлық тізгінді өз қолыңа ала бер оң қолын ұлпанның иығына сыртынан құшақтай салып есеней үйіне жақындады ертең мүсіреп ағайдың үйіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/76.wav,шайды отауда ішерміз үлкен үйдің өзін шаң-топырақ басып кетті ұлпан есенейді риза көзімен бір сипап өтті де сыртта қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/77.wav,жұмысы бар екен кенжетайды шақыртып алды қонақтарды сезіндіру үшін біраз түйеге жүк арттырып ауылдан шетірек апарып шөктіртіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/78.wav,кенжетайға соны нұсқады ана жатқан түйелердің ең арғы шеткісін көремісің бұйдасына қызыл байлаған атан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/79.wav,соның жүгін бүгін шынарға апарып беріп қайтарсың тобылдан ала келген базарлығым еді леп айтты де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/8.wav,содан әйтеуір мал басы құралып еліне қайтыпты осы күні құдайға шүкір қазанымыз тоқ ешкімнің қолына қараған емеспіз мүсіреп жайына көшер екен деп шынар шыдамсызданып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/80.wav,өздері ертең келеді дерсің басқа еш нәрсе демей-ақ қой деді жас жігіт кенжетайдың алғаш көргенде қырындау ойы болғанын сезініп содан бері оған ылғи бойын аулақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/81.wav,бүгін аз ғана жылы сөйлесті кенжетай басын изеді де кетіп қалды ұлпан да үйіне жайраңдай кірді ертең мүсіреп ағаның үйіне анық барамыз ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/82.wav,айнып қалмайсың ғой деді есенейге мен бүгін де кетіп қалар едім жоқ мен ертең келеміз деп кісі жіберіп қойдым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/83.wav,көлге барып суға түсіп кел жуынып ханша айтты болды хан бұйрығы елді жуынып келмесең төсекке жатқызбаймын бүлдіршін кезін сүзбесе буыршын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/84.wav,жөнел шынымен ойнатса ұлпанның көзінің қалай ойнайтынын да көрді есеней жүк артқан түйе жетелеген кенжетайды көріп шынар үйіне кірмей есік алдында тұрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/85.wav,деді шынар қайнысының атын аяғынан басына қарай теріс айтып ерегіскенде әкелгенімді қайта алып кетейін бе осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/86.wav,тайкенжем деген кенжетай деп атымды атағаның емес не деп кенжетай шамданған болды қойған атым бар ғой бауырым деген жаман ат па шын бауырың болсам бетімнен сүй ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/87.wav,кенжетай ат үстінен еңкейді шынар оның бетінен сүйді жалындырмай-ақ сүйе салсаң болатын еді ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/88.wav,мә түйені шөктір де жүгіңді түсіріп ал жүгіңді қайдағы жүгім айттым ғой саған тобылдан әкелген базарлығым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/89.wav,ертең барамыз деді басқа не айтты түк айтпа деді айтпайым базарлықты кім жіберіп жатқаның шынар әрине бірден түсінді ұлпандағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/9.wav,деп бастады ағайын арасының қақ-соғында жұмысы жоқ ағасы ұрсып жатса да үндемейді қалжың айтып жеңеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/90.wav,ертең өздері келетін болған соң қысылып қала ма дегені ғой басқа біреу сондай қамқорлық істесе шынар оны маңайына жолатпас еді ұлпанның сыйлығына қуанып кетті апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/91.wav,күйеу балаңның тобыл базарынан алып түйемен жіберген дүниелігі жаңа келді кел түсіріп алайық жаниша да жүгіріп келіп еді оған шынар сыбырлап қана шынын айттыұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/92.wav,кілем мен киіз арасында көрінген бірнеше көрпе-жастыққа да көздерін салған жоқ сандықтар сыңғырлап ашылады екен оны да естіген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/93.wav,сандықтардың ішіне үңілді құдай-ау аузы-мұрнынан шығып толып тұр ғой мынада бір қыздың жасауы бар ма немене өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/94.wav,шымылдықты қара барлығы асыл қымбат дүниелік мына сандықтың ішіне қараңдар қант шай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/95.wav,өрік-мейіз шыны-аяқ-шәшке қымыз аяқтары орамал-дастарқан бет орамал толып тұр әйелдер екі сандыққа кезек-кезек жүгіріп естерінен танып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/96.wav,кедейлік тақсіретін тартып баққан сорлылар ыржақтап мағынасыз күледі аш адамдардың тамаққа жабылғаны сияқты бұрын көздері көрмеген дүниелікті бірінің қолынан бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/97.wav,екі сандықтың ішіндегі бұйымдар үш әйелдің қолдарынан ең кемі үш реттен өтсе де әлі қанша екенін шамалап әлде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/98.wav,әйтеуір көп әйтеуір асыл бұйымдар әйтеуір шынарға арналып келген сандықтың түбіне таман бірнеше топ кездемелер жатқанын көріп жүрсе де әйелдер оған айналмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/65/99.wav,тамсана берді солай бола тұрса да бұл байлықтың қорқаулығы емес кедейліктің жұтынуы еді кексе әйелдерден бұрын шынар есін жинады ертең қонақтарымыз келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/1.wav,сұраншақтық пышақ кескендей тоқталды қандай әп-әдемі қыз балалар шешелеріне ере келіп көздері жаутаңдап тұратын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/10.wav,қасында дәмелі тарантасында ет пен қымыз қант-шай жүреді орыстар қымызды шампан етті махан қазақты кіргіз дейді екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/100.wav,офицер етігі не сықырлайды қояды ұлпаннан басқа осы үйде отырған адамдардың тирек кетуін күтетін сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/101.wav,оны сезінген дойбышылар біріне бірісіздің биіңізді біз мына құлымызбен-ақ жей саламыз жоқ жей алмайсың жей алмасам тұсаулы аттай тұрды да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/102.wav,ол күні өткен би ондай би болғаны адыра қалсын деп қалжыңдасады тұсаулы аттай тұрып қалған би дегендері әрине қазақ қалжыңынан хабары жоқ жас офицер қази уәлиханов бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/103.wav,жолды қар басып қалған сегіз күн жүріп келіпті көкшетауға дейін әлі бес-алты күн жүретін болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/104.wav,оған әзір қол жуыңыздар деп жауап берді қази ең үлкен олақтығын осы арада тағы көрсетіп алды лұқсат болса осы үйде бірер күн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/105.wav,деді онысына да қарсылық білдірген жоқ жатыңыз дем алыңыз ертең қонақ үйіміз дайын болады деді шеттен біреулер келіп қалмаса бүгінгідей ауыл адамдары да бола ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/106.wav,күміс жақтаулы үш жарма айнаның алдына келіп отырып шешіне бастады бүгін мүсіреп үйінен кештетіп қайтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/107.wav,шынар бірінші баласын тапқан еді ұл туды шынар толғата бастағанда-ақ хабар беріп еді стаптан акушерка әйел алдырып сонымен бірге шынардың қасында үш күн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/108.wav,жат әрі қозғалмай екі күн қыз-келіншектерді жинап өткізген шілдеханадан шаршап қайтып еді әлі ұйқысы келмей отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/109.wav,ойында бір өн бойын өртеп кететін толқыныс бар олпісіп жеткен әйел мұңы бала ұл бала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/11.wav,әйел қожайке қыз депке қатын баба пышақ нож байын мож әуелі моя сенікі туая менікі сияқты еді енді менікі моя сенікі ваша болып шықты келгенде көрші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/110.wav,есенеймен қосылғалы үш жылдан асып бара жатса да бала белгісі болмай келеді есеней бірнеше баласы болған адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/111.wav,кінә ұлпанның өзінде болмаса қайтсын бойға бітпей жүрген баланы сағыну деген азап екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/112.wav,түсінде бала емізіп бала ойнатып отырғанын көреді қуанып оянады ұзамай ағыл-тегіл жылап алады бала жайын есеней де анда-санда есіне алып қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/113.wav,деп бастайды дабермесе тағы мейлі менің жарым да ұлым да қызым да ақнарым есенейім сен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/114.wav,деп тоқтайды айна алдында едәуір қозғалмай отырып қалды да шешіне бастады денесі құрғыр әлі босаңсымай толықпай келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/115.wav,тым болмаса май басып толықса екен-ау жұрт жарықтық ақ-адал көңілімен ақнар бәйбіше десе сол бәйбішелікке де әлі толмай тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/116.wav,баяғы денесі иіліс-бүгілістеріне бір әжім түспеген жас дене іші-бауыры әлі жарау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/117.wav,шамалап толықса да болар еді-ау толығу үшін не істеу керек күніне екі рет ет жеп он аяқ қымыз ішу керек дейді дәмелі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/118.wav,онда кісі жарылып өлетін шығар толықпадым деп назаланғандай болса да денесінің мүсіні бұзылмағанына да қатты қуанады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/119.wav,жаз бойы көл қыс бойы монша сылайтын болар шынар ант ұрған сылаңдап жүріп-ақ бір ұл тауып алды ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/12.wav,жаз бойы көзі көрмеген етке тістері тиеді шайға қымызға қанады шайынан шойын құман түбінде қалған шамбаны тағы бір күн қайнатып ішеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/120.wav,жаным таза жүрегім таза құдай бар болса берер әлі осы ойларға келіп өзін өзі жұбатты да ұлпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/121.wav,тобыл ірбіт троицк бағлан қалаларына бара жүріп сыртқы көйлек ішкі көйлек жатардағы көйлек дегендерді ұғынып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/122.wav,ол әдетін әсте ұмытпай келеді қанша ұйықтағанын қайдан білсін оянып кетті ұлпанжан деген сыбырдан оянды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/123.wav,қази екенін таныды қонған үйіңнің қыз-келіншегіне үй іші ұйықтап кеткен соң қол салу ояту деген қазақ халқында қашаннан бері бар әдет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/124.wav,оған таңданған жоқ бірақ осы қази деген жігіттің ниетін келген бетінде аңғарып ұнатпай қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/125.wav,сол түйіншек ойында қала барған екен басын көтеріп алды даа жүрейін деп жатыр екенсіз ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/126.wav,дәмелі апай шам жақ шай қой деп тұра келді жалаң аяғына кебісін киіп арқасына шапанын жамылып алды қазір айналайын қазір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/127.wav,деп дәмелі шам жаға бастады қази жылысып шегіне берді қази тобылдан өз еліне кетіп бара жатып бұл үйге әдейілеп кештетіп келіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/128.wav,жолшыбай есенейдің үйде жоғын да естіген стап қаласында тобылдан таныс тілемісті тауып алып бар жайды біліп келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/129.wav,тілеміс іштей есенейге тіпті дос емес әкесінің құйрығын түріп қойып дүние соқтырғанын есінен шығара алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/13.wav,шөпшілермен тең отырып қалжыңдай сөйлеседі сұрастырмайтыны да жоқ нелері жетпей жатыр үйлеріне айтатын бірдемелері жоқ па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/130.wav,есеней тіріде кегін қайтара алмайтынын да біледі сондықтан үнсіз тапсырғанын дәл орындап жүре береді елеміс әсіресе ұлпанға еш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/131.wav,жап-жас басынан бұйыра сөйлеп есенейді басынып алды сибан деген бір тайпы ел есеней ордасының бәйбішесі деп бас иіп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/132.wav,өзге жұртқа қандай кең алақан болса да тілеміске іші жылынан ақ қойды шіркін-ай ұлпанды кіммен болса да жақындастырып-жанастырып алып атағын ел-жұртқа түгел жайып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/133.wav,осындай екі жақты қастықтың орайы табылмай жүргенде құдай айдап қази уәлиханов кез болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/134.wav,жас офицер күле сөйлеп сырын аңғартып еді тілеміс жабыса кеттіпісіп отырған кезі байы қартайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/135.wav,бала жоқ құдай біледі өзіңдей біреу кездессе шалқасынан құлап түседі деді тілемістің осы айтқандарына сеніп қази келген бетінде-ақ ойын ұлпанға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/136.wav,оны өңі армағандай жауап қайтарып қоныңыз деді бірер күн дем алуына да рұқсат етті сыйлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/137.wav,жұрт көзінше сыр бермей отырғандай еді енді мынасы несі қасына барғанда жүрейін деп жатыр екенсіз ғой деп атып тұра келе ме екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/138.wav,мұнысы аттаңыз дегені ғой уәлихан тұқымынан шыққан патша офицеріне қара қазақтың қыз-қатыны қашан қарсылық жасай алып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/139.wav,хан тұқымының көзіне іліккеніне мәз болатыны қайда мұның өзі тоң мойын қара қазақтың хан тұқымын елемей бастағанының бір қыры емес пе екен қази бұл қорлыққа шыдай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/14.wav,кейде қара кеже сұрап ішетін әдеті де бар бұл шөпшілер тоқ емес қара көжемен ақ шаймен күнелтіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/140.wav,аттарын жектіре бастады күндерде бір күн реті келе қалса есесін бір қайтарамын деді де шайға қарамай жүріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/141.wav,ұлпанға қоштасқан да жоқ қази шанасына мінгелі жатқанда ағаш үйлерді жаңғырықтыра үрген үш үлкен төбет аулаға кіре бергенін көрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/142.wav,толған ай екі жағынан құлақтанып тұрған аязда төбеттер өңкей кекшіл көрінді желке жүндеріне күмістей жарқылдап қырау тұрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/143.wav,жақындай берген салт аттылардың бекінген қарды сықырлата-сыздата қатты жүріп келе жатқаны естілді айда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/144.wav,деді қази атшысына қайтып келе жатқан есеней болар деп ойлады шана қозғалып кетті төбеттер әупілдеп қалып есенейдің қайтып келе жатқанын хабарлап еді жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/145.wav,есеней есік алдына жақындап келіп атынан түсті де шылбырын кенжетайға қарай серпе тастады бүгін үйге жетпегенде далада өлетін едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/146.wav,деді ұлпанға жүйрік ат сұлу қатын ер қайраты дейтін бе еді сол менің жанымды алып қалған жоқты айтатының не сенің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/147.wav,суыққа тоңбаған еркек есеней болар ма еді жүр үйге есенейдің сол қолына асыла кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/148.wav,белбеуін шешті тымағың сыртқы киімдерін сыпырып дәмеліге берді отыр етігіңді шешейін есенейдің етігін шешіп мәсі киген аяғын ұстап қарап еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/149.wav,аздап дірілдеп қояды жаңа оның білегіне асыла үйге кіргенде де бар денесінде діріл барын сезінген қазір мұншаға түсесің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/15.wav,аз ғана малдарына шөп шауып жинап алса қысқы үй салуға кіріспекші келгенде қуанып қала ма болмаса есенейдің тор тұсауынан құтылғандарына ылғи қуанышты ма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/150.wav,деді дәмелі апай салбырға айтшы монша жақтырсын есеней әр жылғы әдеті бойынша қысқа қарай жылқы қостарын есіл обаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/151.wav,кеше бір оқыс апатқа ұшырап қала жаздады күн кешкіріп суытып келе жатқан көлденеңнен қасқыр кездесті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/152.wav,иттер қуа жөнелді биыл бұл жақта қар бетіне жұқа мұздақ тұрып қалған еді иттердің жіліншігін қырқып үшеуі де ақсай басатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/153.wav,қасында кенжетай мен шондығұл есеней де қасқырдың соңына түсті есеней қасқырға жақындай берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/154.wav,иттері аяншақтап тұрып қалғанын білген жоқ аты асқан жүйрік байшұбар атанған жүректі жылқы еді бес шақырым жібермей қуып жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/155.wav,енді-енді сойыл сілтер жер қалғанда қасқыр көлденең кездесе кеткен көлге жалт беріп еді байшұбар да бірге жалт бұрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/156.wav,қасқыр кідірмей тарта берді есеней ат-матымен жағадағы жылымға күмп етіп құлады жауырын ортадан әлдене найзадай қадалғандай болып есеней қозғала алмай қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/157.wav,кенжетай мен шондығұл жеткенде шұбар ат олай бұлқынып бұлай бұлқынып ойылып кеткен жұқа мұзды кеңітіп алыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/158.wav,есенейдің кеудеден жоғары жағы ғана көрінеді жолдастары есенейге қарай жүгіріп еді есеней оларғаәуелі атты аман алып қалыңдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/159.wav,деді шылбыры шондығұлдың қолына түскен соң жасында түйе балуан атанған адам атты оп-оңай жағаға шығарып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/16.wav,әйтеуір жұрттың өңі кіріп еңсесі көтеріліп аянбай тырбанып жатқандарынада қуанышты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/160.wav,есенейді сырт жағынан келіп шылбыр тастап суырып алуға тура келді бір етігі аяғында бір етігі аттың үзеңгісі жүр күн батып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/161.wav,панасыз суық далада есенейді түгел қайта киіндіруге болмады іш киім шалбар сияқтыланып жаңадан кигізіп жолаушылар суыт жүріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/162.wav,қасқыр қумай төтелей шауып қара үзбей отырған басқа жолдастары да келіп қосылды түн ортасы ауа бере бір жылқышы қосына кездесіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/163.wav,қоста жан жоқ екен кіре сала от жағып есенейді түгел киіндіріп енді шайға қол қоя бергенде даладан айғай естілдіиесіз қосты басып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/164.wav,шондығұл далаға шығып айқай салған адаммен екі ауыз тіл қатысты да қайта кірді сырттан дауыстаған адамның шаба жөнелгені естілді бұл кімнің қосы екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/165.wav,деп сұрады есеней қожықтың қосы екен қожықтың иеендеше аттанайық жігіттер қожықтың қосынан дом татуға болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/166.wav,қоржындарыңда құрт-мұрттарың болса соны талғажау қыларсыңдар есеней тобы аттанып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/167.wav,кешеден бері суық далада ашығып келе жатса да есенейге ешкім қарсылық ете алмады қожық атақты атақты сотқар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/168.wav,жиырма жігіт бау ұстайды жолаушы тонайтын жолбасарлары да бар олай қашып бұлай қашып он жылдан бері есенейдің қолына түспей жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/169.wav,талай кедей ауылдардың жылқысын тал түсте тартып әкетіп теңдік берген емес әкелген жылқыларын өз жылқысына қосып ізімен келген иелерінебұл жатқан есенейдің жылқысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/17.wav,осындай ынталы адамдарға не керек болса да ағыл-тегіл беріп тастайды ол беруден гөрі алуға қиналатын жан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/170.wav,батыр болсаңдар жақындап көріңдер дегені де есенейге екі-үш рет жеткен дүниеде жалғыз ғана қас адамым бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/171.wav,ол қожық қолыма түссе кескілетіп өлтірер едім дейтін есеней осыдан бес жыл бұрын еменалының үйіне келіп қожық қонып кеткенін естіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/172.wav,содан бері інісіне де іші жылыған емес еменалының қолынан келмейді әйтпесе еш нәрседен бас тартпайтын адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/173.wav,дейтін есеней жылымға құлағаннан кейін екі күн екі түн аштан-аш жүріп отырып үйіне жеткені осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/174.wav,суық өткендік пе әлде басқа бір дерт пе әйтеуір тұла бойына дірілдеу пайда болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/175.wav,анда-санда шауып-шауып алып денесі қызынғандай болса да дене дірілінен құтыла алмай келді есенейді де орыс моншасына үйретіп алып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/176.wav,орыс үйіне үйренгені сияқты есеней моншаға да үйренді осы күні оләр намаздың алдында дәрет алғанша моншаға түсіп алса қазақ тоқсан тоғыз ауруынан құтылар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/177.wav,деп қалжыңдайтын болған есеней қанша ашығып келсе де тамақты аз ғана жеп моншаға кеттіақнар сен жата бер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/178.wav,мен моншадан күн көтерілмей қайтпаспын деді кетерде есеней моншада айтқанынан асыра түске дейін отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/179.wav,моншаға қымыз алғызды сүйегінен өткен суықтан арылса дірілдеуі де тоқталар деп үміттеніп қайын жапырағымен салбырға өзін өзі қанша сабалатса да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/18.wav,сол табиғатына ойға алған істері үндесе кетті күнде шаршап қайтады күнде бірдеме беріп қайтадыкүнде қуанып қайтады бұл күндерде көбінесе ауылда жалғыз қала беретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/180.wav,үйіне қайтып келді де қасқыр көрпені айқара жамылып жатып қалды ақнар өзім оянғанша оятпассың мені есеней ертеңіне түске жақын оянды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/181.wav,сақал-шашы өлі жүндей ұйпа-тұйпа өңінен айрылып бозарып кетіпті бет-аузы өзінікі емес сексенге келген шалдікі дерлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/182.wav,барлық бет терісі алқымына қарай салбырап ең кемі он жас қартайып тұрды бұрынғы әжім дегендері енді көп киілген кенеп шалбардың тақымдығындай қатпар-қатпар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/183.wav,жүзінде бірден көзің үйрене алмас айбар ызғар болушы еді көзің үйренген соң нағыз еркек осындай болу керек деп ойлайтынсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/184.wav,сол айбарлы жүз қатты солғындап мыж-мыж болуға айналған екен сол айбарлы жүз кейде мейірімділікке достыққа сүйіспеншілікке бейімделгенде тағы қызығатынсың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/185.wav,барлық шынымен жан-жүрегімен құлап отырғанын көретін едің қазір есенейдің жымиғаны ұлпанға мейірім төге қарағаны көргің келместей жалынышты екен түн бойы күзетіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/186.wav,басқа бір әйел болса жылап жіберер еді есенейге шын сүйіскен жардың сөзін айттыжолбарысым тыныш жақсы ұйықтадың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/187.wav,өзің де әбден шаршаған екенсің тұр киін сақал-мұртың да өсіп кетіпті кенжетайды шақырайын ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/188.wav,деді шақыртсаң шақырта ғой өзің апа бөлмеге бара тұршы мен киініп алайын бұрын есеней шың алдында киіне беретін құдайдың деймін-ау саған қосқан еркегінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/189.wav,басы қара қазандай бар денесі ілбісіндей қара шұбар саусақтары таяқтай деп өзін-өзі сынай-міней отыратын құдайға менің өкпем жоқ жолбарысым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/19.wav,барлық өмірі сондай топ ішінде өткен адам ондайынан шеттеңкіреп қалып жабырқау тартып бара жатыр еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/190.wav,құдай маған еркекті екі есе етіп берген ғой деп да риясыз мақтайтын риясыз мақтанатын есеней киініп шайға келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/191.wav,кенжетайға шашын алдырып сақал-мұртын жөндеткеннен кейін бет-аузының қатпар-қатпары әлгіден гөрі де жалаңаштанып молығып кетіпті міне бозбала болдың да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/192.wav,деді есенейдің көңілін көтерейін деп есеней үндеген де жоқ жымиған да жоқ жолбарысым-ау айтуға реті болмай жатыр сүйінші шынар ұл тапты е мүсіреп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/193.wav,сүйінші бергің келмей отыр ма қалғаныңды ал ақнарым шын ба шыным ақнар шыным шының болса тез жазылып кет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/194.wav,осыдан басқа қалауым жоқ сендей еркек жазылғысы келсе жазылып кетпейтін несі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/195.wav,көрмей жүрген суығың ба еді шынарға сәлем айт ұлы өмірлі болсын тілектеспін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/196.wav,мүсіреп неғып келмей жатыр менің келгенімді естімеді ме екен кеше кешке келіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/197.wav,сен ұйықтап жаттың шақыртшы ақнар шынардың күні таяу деп биыл ермей қалып еді талай жерде сол қалжыңбастың керегі болды-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/198.wav,айтқандайын түнде біз ауылға жақындап қалғанда жөнеле берген шаналы кім ана жылы тобыл қаласында сені іздеп келетін жас жігіт қази неге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/199.wav,сыйладым ауыл адамдарын шақыртып алдым өзім де қасында болдым жас жігітке керегі ондай құрмет болмай шықты есеней одан ар жағын тәптештеген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/2.wav,олардың сұрағандарын артығымен бере тұрып қайыршы-тіленшіге садақа бергендей сезініп қатты қиналатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/20.wav,жеті жылдан бері малымен болып кеткен адамның әділ би деген атағы көмескі тарта бастап еді ұлпанның атағымен бірге қайта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/200.wav,айтқан да жоқ бұл екеуі үлкен сенімнің үлкен адалдықтың адамдары еді осындай шетін жайлар сөз бола қалса көздерін аударып кететін не қызарып не сұрланып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/201.wav,шай үстіндегі кеңестен кейін екеуінің ойындағы басқа бір түйіншектері оянды ол көптен бері жүрген түйіншек перзент жайы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/202.wav,есеней әлі нағыз еркек болса-болмаса да пісіп болған әйел әкелік те бала іздейді аналық та бала іздейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/203.wav,мұрындарына жас қозының иісі келгендей болғанша тіленеді жылма-жыл балалап тұратын төрт түлік малдың төлі құлыны ботасы қозысы лағы көздеріне түсіп кетсе өздерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/204.wav,құдайы құрғырға бұлардың неменесі жақпай жүр есенейдің кәрілігі мен ұлпанның жастығының арасында қандай шалғайлық бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/205.wav,жоқ қой жас төлді көргенде қуана тұрып мұңаяды мұңая тұрып қуанады шынар аман-есен босанғанда барлық жан-тәнімен қуанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/206.wav,стаптан әйел докторын шақыртып алды жас нәрестенің кіндік-шешесі болды қошақаным-ай иісің қандай еді жұпардай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/207.wav,деп жөргекке оралған нәрестені өз шешесінен бұрын иіскеді сең жата бер әй сибанға бір ұл тауып бердің болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/208.wav,мақтанба менен қызғанбай-ақ қой деді шынар ұлпанды көзімен аймалады қайтейін мұңдығым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/209.wav,менен сен бұрын ұл тапса екен деп тілеушіңмін адал тілеушіңмін тіпті сенен мүсірепті де қызғанбас едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/21.wav,олай ойлай қоймаса да есеней солай сезінді ақнарым сен мені де адам қыла бастадың деді аттанарда жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/210.wav,үміт үзе көрме бауырым дейді шынардың көздері шынардың ойында осы тілектестігі бола тұрса да үйіне қайтарда әдеттегі қалжыңын айттысен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/211.wav,сен ұл тапқанда балаңды бауырыңнан жұлып алып өзіңнен бұрын емізермін деді үйіне қуана да мұңая мұңая да қуана қайтқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/212.wav,содан бері аналық дерті тіпті күшейіп кейде тұншықтырардай бунап кейде өртеп жіберердей күйдіріп-жандырып кетеді есенейдің хәлі де осыған жақын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/213.wav,ол қара шешектен кейін ауырып көрмеген адам еді осы жолғы құлауынан қатты қауіптенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/214.wav,әсіресе осы бір дірілден қорқады аузына кенелген сілекей жинала берді кіші жарланған адам еді артықбайға ұқсап қалмаса қайтейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/215.wav,ұрпақ ететіні өз алдына бір қасірет мен олай-бұлай болып кетем ақнардың күні не болар деп қайғырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/216.wav,қазақ дәстүрінше шариғат бойынша баласыз әйел үйіне өзі ие деп саналмайды әсіресе жесір қалған әйел аға өлсе іні мұрасы інісі өлсе аға мұрасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/217.wav,мұны әлі орыс заңы да өзгерте алған жоқ осыған байланысты еменалы есіне түсіп кетсе дірілі де күшейе түседі есеней кешеден бері үзбей ұйықтап жатқан жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/218.wav,қараңғы түнде бір оянып кеткенде қасында отырған ұлпанды көрді аяп кетті дірілдеп жатқан қолын созуға бата алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/219.wav,көзін жұмды да ауыр ойларға кетті шешімі жоқ үміттенері жоқ ойлар қамап алды қазір мұның көңілін көтерейін деп әрнені жеңіл ойнақылықпен айтып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/22.wav,мен сенің саяңда шырылдаған бозторғаймын менің құдайдан бірінші тілегім сенің амандығың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/220.wav,ұлпанның көңілін бұл немен көтерер алыстан бір түйткіл елес береді оның не екенін түсінейін деп ойлана бастаса тұла бойы шіміркеніп жүрегі дүрсілдеп соғып кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/221.wav,жүрегі бар болғыр өзі сезінеді де өзі безінеді өзі сыбырлайды да өзі тыңдама естіме дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/222.wav,ондай жұмбақты қалай шешерсің қалайда есеней сен қартайдың ұлпанға бала керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/223.wav,дегенді есеней анық түсінетін сияқты ұлпанға бала керек ол бала аспаннан түсе ме бұл сұраудың жауабы табылар емес шайдан кейін есеней ұлпанға телміре қарапақнар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/224.wav,өзіңнен басқа бір адам кірмесін салбыр күні-түні қасымда болар өзін дұрыстап киіндірерсің деді доктор шақыртайық есекесі шақыртсаң шақырт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/225.wav,тек бақсы-балгерді көзіме көрсетпе сол күні олар оңаша бөлмелерде бөлек жатты бөлек жатса да ой сезімдері тоғыса берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/226.wav,бірінің қайғы-мұңын бірі біліп жатқандай бірге күрсініп жатты әлдеқандай сезімнің сезім емес сезінудің ойыңа орала беруі қытықтай беруі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/227.wav,ұлпанның екі-үш күннен бергі ішкі толқынысы әлдененің алдамас хабаршысы екен сол күні түнде оянып кетті де жалаң аяқ жүгіріп келіп есеней жатқан бөлмеге кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/228.wav,жанып тұрған шамды үрлеп сендіріп салбырға үйіңе жүре бер деуге әрең шамасы келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/229.wav,есенейдің қойнына кіріп кетті жұлмалай бастады аймалай бастады тұр есеней тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/23.wav,деді сенсіз мен кім болар едім қартая келе босаңсыған көңіл жас жүректен қиясыз шыққан шипалы лебізді естіді де баяғы күшін қайта сезінгендей болып есеней ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/230.wav,екі күн еркелеп жаттың жетері ендігіңді қоя тұр мен жерік болып қалдым деді есеней ұлпанды бір қолымен құшақтай көтеріп өзінің кеудесіне жатқызды шын ба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/231.wav,жалғыз арманы осы болатын бұл жолы даусы қалтырамай өз қалпында шықты есенейдей еркекке жүз жасамаса несімен есеней болғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/232.wav,айтпа жоқты жас дене бар жылуын кәрі кеудеге айқара жауып жабыса түсті ақнар-ау неменеге жеріксің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/233.wav,түйенің алаботасы мен көкпектің бірі емес пе жоқ құдай менің жерігім қай бір оңған болады дейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/234.wav,шынардың шешесі күлге көміп пісірген нанға жерікпін ағаштың қара көмірі мейіздей жабысып-жабысып тұрған нанды көріп едің ғой ана жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/235.wav,соған сілекейімді жия алмай қойдым заты жоқтың аты да жоқ болады жерік деген аты болған соң оның өзі де бар нәрсе еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/236.wav,жүкті болған әйел денесінде қай текті заттар жетіспесе соның орнын толтыру керек соның аты жерік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/237.wav,жерік жүкті болғандықтың бірінші белгісі алдамайтын белгі есеней сырқатынан құлан-таза жазылып кеткендей болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/238.wav,тұра келіп киініп кенжетайды таң атпай мүсірептің үйіне жұмсады жылдам күлге көміп нан пісірсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/239.wav,ақнар қазір келеді деп айт деді нанға жабысқан көмірін алып тастамасын кемірі кеп болса тіпті жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/24.wav,жалғыз адамның үйге сыймағаны жаман екен дәмелінің қызын мүсірептің үйіне жіберіп алып еді ол екі үйде шынардың шешесінен басқа жан қалмапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/240.wav,ана жылғыдай тұзды майға бұлғасын деп өз ойындағысын қосты ыстық болсын кенжетай кеткен соң есеней ұлпанғақыз болса өзіңе тартсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/241.wav,ұл болса маған тартса да мейлі деді жоқ жоқ ұл болсын және саған тартсын күлге кеміп пісірген жерігін жеуге жүріп кетті ол күлді-көмеш жеуге келдің бе талғамын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/242.wav,дүние дегенім есіңде ме деп қарсы алды шынар кезегіңді ала бер өлтірмесең тезірек наныңды деді күлге көміп пісіріп тұзды майға бұлғаған нанды ашыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/243.wav,жер төсекте жатқан шынарға бір қырын отырып алды да жей берді нанға жабысқан қайың көмірі тісіне тиіп кетсе ым-м-м ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/244.wav,деп қыңсылап қояды құмартқан жерігі нан емес тұз бен кемір сияқты көмірдің дастарқанға ұшып түскен қиқымдарын қолымен теріп алып аузына қағып жібереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/245.wav,төр үйге бармай үй ішінің өздері тұратын қазір онда шынар жалғыз жатқан бөлмеге отыра кеткен нан жеуіңе қарағанда сен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/246.wav,деді шынар менен ақ бота бұрын боталап қала ма деп қорқып жүр едім ол биыл дөнежін шығады ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/247.wav,ант ұрған сипақтап жүр дейді әй сен неменеге жерік едің құдай менде қай бір оңған жерік болды дейсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/248.wav,қара бураның шудасын шайнауға жерік болғанмын бәсе балаңның басы қара қазандай бураға тартқан екен ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/249.wav,беторамалыңды бері тасташы терлеп кеттім ар жағыңда тазасы тұр ғой ала қойсайшы өзің жоқ қозғалғым келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/25.wav,бәрі шепке кетіпті шынар не деген бақытты ә қазір ғой ол екі үйлі жанға түгел еркелеп көк шөпке аунап жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/250.wav,денем қара тырнағыма дейін балқып отыр ым-мм мә ендеше шынар құндақтаулы баласы қасында әлі төсектен тұрған жоқ-ты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/26.wav,таң атқалы екі-үш рет көлге шомылып қайтты жоқ ол бірдеме істемей отыра алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/27.wav,ол сорлының не көрмегені бар белорақпен шөп шаппаса да тырнауышпен шеп жинап жүрген шығар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/28.wav,мүсіреп ағай көсілтіп шөп шауып жүр шынар оған анда-санда бір қарап ыржиып қойып шөп жинап жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/29.wav,қой ертең үйді көріп шөпшілерді аралай кетіп солардың қосына барып қонып қайтайын кешке таман салбыр ауылға қайтып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/3.wav,қазір ондайлар тоқталып ел табаны еңбегіне мықтап тірелгендей таң атпай тұрып әлдеқайда кетіп бара жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/30.wav,ол үй салушылардың отыншы-сушысы еді өте жабайы момын адам орыстар кетіп қалды деді салбыр табалдырықтан аттауға бата алмай тұрған бойы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/31.wav,ұлпанның жүзіне қарауға да бата алмады бәрі де кетіп қалды празнек деген мейрамы екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/32.wav,ертең келетін күні еді келін келмей-ақ қойсын деп мені жіберді күзетші де кетті ме жоқ ол қосында отыр салбырдың алып келген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/33.wav,салынып жатқан үйдің қабырғаларына тары неше бөрене қосылғанын көзімен санап қайтушы еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/34.wav,қымыз ала баратын ертең онда барудың қажеті болмас ант ұрған шынардың аузының салымдысын қарашы барлық қымыз соған бұйыратын болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/35.wav,бәрібір қона жатып зықыңды бір шығарып қайтармын бүгінгі ұзақ түнді қалай өткізем зейнет айналайын қыз-келіншектерді жинап келші алты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/36.wav,күндегі әдеті бойынша қарағайлы көлге шомылып қайтып еді есік алдында салбыр тұр екен ана бір түтін сіздің үйлерден шығып жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/37.wav,әшейін ғана бейжай айтты салынып жатқан үйлер жағын иегімен нұсқады дәмелі апай жылдам ат жектір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/38.wav,деді дәмелі үйде шайын жасап ұлпанның көлден келуін күтіп отырған далаға жүгіре шықты даойбай-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/39.wav,деді албасты басқыр нағып тұрсың жүгірмей құлатай жүгір аттарды әкел өртеніп жатқан қыстауына жеткенде үлкен үйі түгел жанып жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/4.wav,жалғыз еменалы ғана бір бүйірінде қара түйнек болып анда-санда түйіліп қояды өз үйлері де тез салынып жатыр екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/40.wav,кепкен қарағай біресе ысқырынып біресе үнсіз балқып жанады барлық ауылдың пішеншілері келіп қоршап тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/41.wav,қолдарында балғын кек жапырақты жас қайың жанып жатқан үйге адам жақындай алар емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/42.wav,әйтеуір әзір жел жоқ түтін аспанға тік көтеріледі әсіреп ық беттің шөбін өртетіп өрт алдынан қарғаша жасап қуалай сөндіріп жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/43.wav,жиырма шақты жігіт балғын жас қайыңдарды қырқып әкеліп қаттап жиналған қарағай бөренелердің үстіне лақтырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/44.wav,мүсірептің қасында бір топ жігіт кетпенмен жердің қыртысын аударып тастап жатыр кетпен де екеу-үшеу-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/45.wav,жігіттер кетпенді бірінің қолынан бірі іліп әкетіп қыртысты жылдам аударып жүр бірақ мұның бәрі де өртті ордың сыртына шығармау қамы салынып жатқан үлкен үй түс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/46.wav,лапылдап жанып маңайына жолатпаған бөрене қабырғалар құлады да жанып бітті салбырдың түйесі мен бөшкесі содан кейін ғана пайдалануға келді өрт басына келген жалғыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/47.wav,еркектердің ертті қалай сөндіретіндерін бақылап тұрды үй жанып та болды сөніп те болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/48.wav,орнында төмпе-төмпе болып буы бұрқырап күл-кемірі қалды өрт сендірушілер енді ғана ұлпанға келіп көңіл айта бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/49.wav,жүзінде өкініш те күйініш те жоқ еді жұрт соған таң қалды әр жерде бөлек-бөлек шеп шауып жатқан жұрттың ешкім хабарламай-ақ тез жиналып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/5.wav,төрт бөлмелі ағаш үйі қыс түскенше салынып та қалатын жайы бар енді үш бөрене қосылса болды төбесін жаба бастамақшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/50.wav,онысы құдайға айтқан наразылығы емес ерт салған құдай емес адам дегені еді жұрт та дұрыс ұғынды адам болмай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/51.wav,аспанға ұшып кете алмас қатындардың құлағы аман болсын ертең-ақ біреуінің болмаса біреуінің құлағына шалынып қалар десіп жұрт гуілдесіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/52.wav,бұған да елегізе кеткен жоқ тұрған қалпында тұрып қалды ертеңіне тілемісті алып подрядчик пушкарь да келіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/53.wav,олар да ұлпанның жүзінен күйініш іздерін көре алмады көңіл айтысты қипақтасты шығынға ұшырап қалғандарын айтты тілеміске қарапсен бұл кісіге менің айтарымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/54.wav,ертеңнен бастап сол кірпіш іргесінің үстіне үйді қайта сала бастасын әлдекім өртке ұрынған жаман ырымнан қорқып қонысын басқа жерге аударар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/55.wav,жоқ мен қорықпаймын ырым-жырымды көрмей жүрген мен жоқ үйді сол орнына салдырамын деді тілеміс арқылы ұлпанның не дегеніне түсінген соң пушкарь басын изедідұрыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/56.wav,екі үйдің дайын тұрған іргесін тастап кетуге болмайды шығынға ұшырап қалдым деп бөле-жара жайын ескертті ғой ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/57.wav,ол жағынан қауіптенбесін үштің бірін өз мойныма аламын тек қыс түскенше үлкен үй мен моншаны және бір сарайды бітіріп беретін болсын пушкарь қуанып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/58.wav,соттаса қалса өрттің шығыны қанша болса да өз мойнына түсетін еді күндіз-түнгі күзет келісім бойынша пушкарьдің міндетінде болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/59.wav,ұлпанға қайта-қайта алғыс айтып қайта-қайта мырзалығын мақтап қайта-қайта уәде беріп пушкарь жүріп кетті жеңіл қашаба шанамен үйіне келіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/6.wav,қонақ үйдің де кірпіш іргесі қаланып қалыпты монша ғана басталмаған ол оңай ғой екі жетіде бітіп қалады деді қара иван мекайла пушкарь үй қора-қопсы салынатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/60.wav,ояз бастығы ма әлде сонау омбыдан келе жатқан біреу ме үш атты қатар жеккен жабық ауыр шана ағызған бойы үлкен үйдің алдына келіп тоқтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/61.wav,қоңыраулары әлі былдырлап тұр әуелі әскер киімінде қылыш асынған солдат секіріп түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/62.wav,одан кейін биік жағалы қасқыр ішік киген аяғында шылдырлап қоятын қоңырауы бар етік басында қара бұйра папаха ұзын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/63.wav,ішігін иығымен ғана ырғытып қалып солдаттың қолына түсірді де офицер киіміндегі жас адам ұлпанға қарай беттеді есеней үйде жоқ-ты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/64.wav,қысқа қарай жылқы қостарын әр жерге орналастыруға кеткелі айға жақындап барады қысқы үйге көшіп-қонғалы екі-үш-ақ күн қонақ үй әзір емес мұндай қонақтарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/65.wav,күн де кешкіріп барады деді офицерді енді таныды бұдан үш жыл бұрын тобыл қаласында көрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/66.wav,есенейге сәлем беруге келген жас офицер қази уәлиханов жас та болса ерте піскен жас офицер шай ішіп отырып ұлпаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/67.wav,тіпті қоймаған соң да оның көзіне тік қараған не деген сөйлеп тұрған көз еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/68.wav,бірдеме керек пе деп тұрғандай екен қази көзін бұрып әкетіп қайтып қарай алмай қойған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/69.wav,сол уәлихан тұқымы жас офицер қази бүгін міне тағы кездесіп тұр бұл жолы көзін бұрып әкетпестей тәкаппар қарайды лұқсаты лұқсат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/7.wav,мейіздей сарғыш қарағайлар әлі тасылып жатыр балталар жарқылдайды ағаш кескен аралар қосылып өн салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/70.wav,бұл үй қонақтың атын басқа қақпайды бірақ қонақ үйіміз жиналған жоқ еді өзіміз отыратын үйге түсесіз де деді қалағанымыздың өзі сол өзіңіз тұратын үй болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/71.wav,ондайды қолма-қол сезіне қалатын ешбір сыр аңдатпайүйге кіріңіз деді ұлпанның божысын ұстап жүрген әбілқасым деген орта жастағы адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/72.wav,ғұбайдолла әкесі өлген соң сібір генерал-губернаторы хандықты маған ұсынар деп дәме қылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/73.wav,уәлиханның өлімі қазақ даласында хандықты біржола жою мәселесі көтеріліп негізінде шешіліп қойған тұсқа кезікті де губернатор оған көңіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/74.wav,губернатор жіберген хатында ғұбайдолланы аға сұлтан деп болашақ лауазымын атай жазыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/75.wav,оның үстіне қала салуға осы күнгі көкшетау қаласының жерін сұрапты ғұбайдолла долданып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/76.wav,хан лауазымын берсе бір қала түгіл он қала салатын жер сұраса да қабырғасы қайыспайтын еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/77.wav,уәлиханның үлкен ұлы хандық жолы менікі деп дәмеленген сұлтан орыс патшалығымен ат құйрығын кесе айрылысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/78.wav,тезбе-тез қол жинап немерелес есенгелді саржан кенесарыны бас қылып ұлытау кішітау жаққа жөнелтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/79.wav,орыс патшалығы орда өзара бөлініп-бөлініп жарым-жартысы ұлытау жаққа көшіп кетіпті деп жүргенде ол жақта жасақ қуырылып жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/8.wav,қыстау айналасын шауып үйіп-жинап болған соң алыстап кеткен шөп машиналарының үні де келіп қосылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/80.wav,кенесары қозғалысы дегеннің түп қазығы сол ғұбайдолла болатын ғұбайдолла өзі қасында тоқсан ру басы ақсақал билері бар екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/81.wav,өзін орта жүз бен ұлы жүздің ханы деп бекітуді сұранды біздің даланың бөлініп-жарыла беруіне қашаннан тілектес қытай үкіметі сараңдық істеген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/82.wav,ғұбайдолланы қазақтың ханы деп бекітіп оның үстіне қытай империясының ұлы князіван гун деген атақ берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/83.wav,қасындағы табақтас-жемтіктестері ақ киізге салып хан көтерді ғұбайдолла хан көп жасай алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/84.wav,қолбасшы кенесарыға екі-үш рет жасақ жөнелтті қимылда деді ол екі арада орыс шекаралық әскері баянауылды үш жағынан қоршап алып бір шай қайнайтын уақыттың ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/85.wav,қасындағы тоқсан табақтасымен бірге ғүбайдолла березов қаласына мәңгі қайтпас мекеніне жер аударылды орыс патшалығының ғұбайдолла алмай қайтарған сыйлығы енді оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/86.wav,майор атағы қоса берілді болат майордың баласы сұлтан қази омбыдағы кадет корпусын бітіріп сібір генерал-губернаторы гасфорттың қарамағына алынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/87.wav,оқуға да сол генералдың қамқорлығымен алынған еді қази кадет корпусына келіп түскен жылы шоқан уәлиханов сол корпусты бітіріп шыққан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/88.wav,шоқан сияқты қази уәлиханав та шығысты зерттеу жұмысына болды қара ертісті бойлай жүріп семіз-найман елің орыс патшалығына қосты дүние жүзінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/89.wav,ол үшін орта жүз кіші жүз болудың керегі де жоқ екеу болғандығының өзі жетіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/9.wav,бұл өңірдегі қазақ қыстауында бірінші рет салынған темір әні темір ырғағы ұлпанның құлағына жағымсыз да жат естілген жоқ екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/90.wav,уәлиханның үлкен әйелінен тараған әулеті мен кіші әйелінен тараған әулеті алты дуан ел сыйған қазақ даласына сыйыса алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/91.wav,бірінің үстінен бірі жаудырған арыздар бойынша сол кездегі сібір генерал-губернаторы дюгамель корнет қази уәлихановты тобыл қаласының полкына ауыстырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/92.wav,ұлпанды ол сол тобыл базарының тұсында көрген жас офицер кенесарының қандасқан жауы аяқтап келгенде ойы әлденеше рет жеңіп керей-уақтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/93.wav,есенейдің өзі де да қазиға үлкен қошемет көрсетті әсіресе кенесары қозғалысына көзқарастары бір екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/94.wav,әттең ерте піскен жас офицер ұлпанға қарай беремін деп сүрініп кетті қази тобылда екі-ақ жеті болып алты айға босанып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/95.wav,ол кідірместен петерборға барып соғыс министрі милютин арқылы сұранып қазақ-орыс лейб-гвардия полкына алынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/96.wav,осы келісінде сол полктың офицері еді қонақтарын ашық жүз жайдары мінезімен күтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/97.wav,құрметті қонақ келгенде бірге отыратын үш-төрт адамдары болушы еді оларды да шақырып алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/98.wav,әнші жігіттер дойбышы жігіттер келді елдің жай-күйімен ойын-сауығымен танысамын деген адамға көңілсіз болмауын да ойлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/67/99.wav,жатар уақыт жеткенше өзі де бірге отыра берді бірақ қази ондай әңгімеге шорқақ жігіт екен ауыл адамдарымен тіл табыса алмай ақсүйек тере екендігінен бір сәтке босай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/1.wav,сен де солардың бірісің тартынбай сөйле бұл кезде есеней көп сөйлеуді тоқтата бастаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/10.wav,ел ішінен қуылмағанымен ол бәрібір қуғындағы адамға тең сол қыз ержетіп келіншек болып түскеннен кейін қалың малға келген қатын сол қатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/100.wav,биыл сабақтан көбіне ренжіп қайтып жүр жалғыз біжікен емес барлық балалардың сабақтан ренжіп қайтар себептері кеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/101.wav,балалар қыстыгүні бір бөлмеде жаздыгүні киіз үйде оқиды әліпбиге кеше ғана түскендері де әлдеқашан құранға түскендері де бәрі бірге қозыдай жамырасып шулап отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/102.wav,дауыс шығармай іштен оқуғабұрын есенейден ығысып-ықтап қалған бес болыс керей елі де үлкен дау-жанжал болса сибан елінің ыңғайын байқау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/103.wav,енді торсанға бұйыратын болар мал-мүліктің қақ жартысы өзімде қалды маған малдың керегі не тентек қайным бүгін алмаса ертең алар деп қалдырдым деп сөз аяғын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/104.wav,сибан байлығының қақ жартысы шәйгөзге аударылып кеткен екен ұлпан сонысына өкінетіндей көрінді ұлпан тобы күздік көлге түс ауа кешке жақын жетіп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/105.wav,жүгіріп келіп ұлпанның арбасын қоршап алған балалар үлкен бір қуанышқа сүйінші сұрағандай шуласыпапай сіздің ауыл кеше көшіп кеткен апам айтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/106.wav,ұлпан балаларға кәмпит бауырсақ үлестіріп берді де шынарды үйіне түсіріп өзі амалсыз қыстауға қарап жүріп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/107.wav,күн әзір жылы әр орманның бауырында егін-шөп машиналары ән салып жүр үлкен бір себеп болмаса қыстауға қона қоюға тым ерте ұлпан үлкен ағаш үйдің алдына келіп тоқтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/108.wav,аула толы ұлпан танымайтын шәйгөз жігіттері төрелер түсетін үйдің айналасында ақ жағалы жез түймелі етіктері майлап алғандай жалтыраған адамдар қаптап жүр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/109.wav,бір жиналыс бар екен ғой деп ойлады ұлпан үлкен үйдің баспалдағында қарны қампиып жәуке тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/11.wav,бұл кезінде ол еркектен анағұрлым құрметті біреуді анаңды деп боқтаған адам ол да қоғам ішіндегі қуғынға тең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/110.wav,орнынан қозғалар емес ұлпанды үйге кіргізбеу үшін есікті күзетіп тұрғандай екен әлдеқайдан дәмелі шыға келіп ұлпанжан енді қонақ үйде тұратын болғансың деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/111.wav,үлкен үй толы қонақ ренжісеңіз де сіз қонақ үйде боларсыз деді бұрын апа деуші еді бұл жолы әдейі жатсыратып апай деп тұр есік алдында қозғалмай тұрған жәуке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/112.wav,біз екеуміз де бір бөлмеде тұрып келдік қой әй залым деді ұлпан әй залым маған көрсеткен қорлығың өз басыңа келсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/113.wav,бұл дүниенікі ол дүниеге кетпейтін сибаннан көрерсің көресіңді ұлпан амалсыз қонақ үйге келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/114.wav,қоржын үйдің орта бөлмесінде қоныштарын үзеңгі қажаған көп етіктер жатыр есігі ашық тұрған үлкен бөлмеде он бес-жиырма адам керкілдесіп-керісіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/115.wav,сен нағыз түрмеде шірітетін доңыздың өзісің деген дауыстар естіледі бәрі де бейпіл ауыз бұзық адамдар екені байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/116.wav,ұлпанды көзі шалып қалғандарыо сәніміз енді келетін болды құдай бұйырса десіп қалды дәмелі ұлпанды қонақ үйдің кішкене бөлмесіне әкеліп кіргізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/117.wav,ұлпанның біжікеннің төсек-орындары осында жиналған екен шынысы таспен ұрғандай шатынап жарылған француз айнасы да осында тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/118.wav,оны ұлпан жәукеге сыйлап еді осында әкеліп тастапты әдейі сындырды ма екен көшіп-қонып жүргенде бірдеме тиіп кетті ме екеншайың бар ма дәмелі бар ғой айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/119.wav,деп сұрады жігіттің сырбазы деді дәмелі қақ-соқта жұмысы жоқ егін мен шөп машинасының екеуін де жүргізе біледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/12.wav,енеңді деп біреу әйелінің шешесін боқтаса оны қазақ елең қылмайды осындай үш түрлі жайда болатын қазақ әйелі қатың дәуірінде толып жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/120.wav,машинасын сындырып алғандар шауып сол тастамбекке келеді жұмыс үстінде қабағы түйілген емес ылғи күліп жүреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/121.wav,апа мен осы саған тартыппын деп қояды екі немерем бар екеуі маған таласады да жүреді бақытты екенсің дәмелі шайдан кейін ұлпан біжікеннің зиратына барып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/122.wav,дәмелі үйіне кетердедәмелі апа біреуді шынарға жібере қойшы күн шықпай осында келсін деді ерте жатқанымен ұйқы қайдан келсін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/123.wav,пәуескеден басталып қонақ үйдің кішкене бөлмесіне келіп тірелген айуандықтың ұзыннан-ұзақ желісі бар екен-ау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/124.wav,бәрі көз алдынан шұбатылып өтіп жатыр қаршығалыдағы жылқы шәйгөз жеріне аударылыпты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/125.wav,әке-шешесінен қалған аз ғана жылқы қоса кетіпті күрлеуіт жылқышыларды қуып жіберген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/126.wav,қысқы үйлерге ерте қонып алудың себебі де енді ашылды ұлпанды қонақ үйдің кішкене бөлмесіне көшіріп әшейін бір жесір кемпір деп аяушылық көрсеткісі келгені де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/127.wav,мен ұлпанмын айғай салсам барлық сибан атқа мінер еді әттең сен хайуан сибанның барлық басты адамдарын бір күнде итжеккенге айдатып жіберуге шаман келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/128.wav,төрелеріңді соған жинап отырған боларсың мен сибанның қай ауылының шетінде отыра беруге де арланбас едім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/129.wav,дауыс шығармай іштен оқуға лұқсат жоқ даусы естілмеген баланы молда-екен солқылдақ шыбықпен жаурын ортадан тартып жібереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/13.wav,бұл оның еркекпен қатар дұрысына келгенде еркектен де көбірек еңбекте жүретін кезі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/130.wav,әттең зират басына барғанда өзім салдырған үйлердің қасынан кезімді жұмып өтемін бе ол да емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/131.wav,төртінші бала әндетіп құран оқиды ішінен балағаттап отыр деуге де болар еді қырық шақты бала қыс бір бөлмеде жаз киіз үйде шулайды да отырады күні бойы осылай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/132.wav,кеше де осылай ертең де осылай егер осы сарнау зарлаудың ішінде бір ауыз мағына болса оны бала түсінбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/133.wav,молданың өзі де түсінбейді түсіндіре де алмайды есі кіре бастаған балалар осыған наразы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/134.wav,надан ел баламыз оқып жүр деп сеніп отырса азды-көпті көзі ашық адам балалардың күн бойы мағынасыз шулап отыратынын жындыханаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/135.wav,ол күнде көзіне шалынып жүрген бірдемелерді қызық көріп суретке түсіретін еді екі лақ сүзісіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/136.wav,шешесі намаз оқып отыр асылтас кемпір бір қап тезек теріп келе жатыр бұлары көркем сурет емес әрине әшейін қарындашпен шимайлай салған сызықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/137.wav,адамның нобайы мал баласының нұсқасы ғана танылады сол жаңа жарыла бастаған жапыраққа надан молданың қолы тиіп кетті де жұлып тастады әрбір бейсенбі күні молда-екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/138.wav,балаларға жұмасында бір рет дүре соғу шындап дүрелемесе де соның ишаратын істеу бала тәрбиелеудің бір қағидасына жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/139.wav,ишарат көбінесе шын дүрелеудің өзі болып шығады оның себебі балалар жұмасына бір рет молдаға екі тиын садақа әкелулері керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/14.wav,бала табатын кезі адам ретінде сана-сезімі толығар кезі тұрлыбек осы жайларды айта келіп осынымыз дұрыс па ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/140.wav,ертең жұма бүгін садақа күні бейсенбі кедей балаларында екі тиын түгіл бір тиынның өзі жұма сайын табыла бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/141.wav,осындай түсім аз болған күні молда-екесі балаларды шындап дүрелейді дүреден азат жалғыз біжікен ғана сондай бір түсім аз болған бейсенбі күні ызалы молда балаларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/142.wav,өзі төр алдында балаларды киіз үйдің дөңгелек орайына қарай қатарлап жатқызып әуелі солқылдақ тал шыбықпен балаларды түгел бір-бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/143.wav,мұнысы ишарат дүресі еді садақаны аз әкелген балаларға ишарат дүресінің өзі де бата тиіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/144.wav,ондай балалар шайқаңдап қойып қасындағы балаларға тығыла түседі екі да арамылау бала әкелген садақаларының жарым жартысын дамбал ышқырына тығып қалдырған екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/145.wav,шықа шыдай алмай молданың алдына біреуі бір тиын батырды енді біреуі жарты тиын қара күрешті тастай берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/146.wav,дүреден қайқаңдамайтын екі-ақ бала бар ережеп пен ботбай екеуі де шымыр денелі ерегеспе қайсар балалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/147.wav,бұл екеуі ишараттан кейінгі нағыз дүренің өзіне де көп қайқаңдамайды өліп қалғандай жатады біжікен дүреден азат жалғыз қыз бала болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/148.wav,қазір ол іргеге қарай ығысып барып отырды қашанғы әдеті осы дүре дегенді алғаш көрген кезде көзін кітаптан аудармай төмен қарап отырушы еді осы күні бойы үйреніп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/149.wav,бұрынғыдай дір етіп қалмайды жылап та жібермейді дүреге ұшыраған балалардың қайсысы қандай мінез көрсеткенін аңдай отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/15.wav,әділетке жата ма деген сұрақ қойды біресе құрметтейміз біресе қорлаймыз да сорлаймыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/150.wav,кейде қабағын шытады кейде күліп жібере жаздайды жаңағы екі бала молданың алдына садақадан қымқырып қалған екі бақырды тастай бергенде біжікенге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/151.wav,қағазға соның суретін сала бастады қарындаш молданы айнала қарбыздай домалап жатқан көп бастың суретін салды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/152.wav,ол қиын емес екен балалардың денесін жалғыз ғана сызықпен іспеттеп сызықтың үш жағын екі айырып еді екі аяқ болды да шыға келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/153.wav,оның несі қиын болсын балаларға тиген көк шыбық шып еткен сайын құшырланып қоятын молданың суреті біжікенді өлгендей қызықтырып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/154.wav,мұртының жоғарғы жағы таңқита қырылған екі миығы тышқан көрген мысықтың мұртындай дірілдеп қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/155.wav,істік мұрын қара тебетей киген шақша бас қолында ұзын көк шыбық ішінен күліп өзімен-өзі болып отырған біжікен не жазып отырғанына молданың көзі түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/156.wav,шүңірейген шұңғыл көздердің қадала шүйілгенін де аңдаған жоқ молда өзін қателеспей таныды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/157.wav,қандай жауыз етіп жасаған алла мына малғұн қыз не жазып отырған молда мысықтай жымып келіп біжікеннің шимайлаған қағазын жұлып алып жыртып-жыртып тастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/158.wav,жынданып кеткендей екен көздері ұясынан суырылып кетерден жалақ-жұлақ етеді еріндері дірілдеп әңгімені айтып қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/159.wav,орысшалап боқтап жүрмесе қайтсын құранда уалад деген сөз кездессе де билат деген сөз кездеспейтін еді содан бері біжікен сурет салуды қойып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/16.wav,ері өліп жесір қалып қайғы жұтып отырған әйелге ағайындық жәрдем ете отырудың орнына оның мал-мүлкімен бірге өзін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/160.wav,молдаға наразылығы ұмытылған жоқ ұлғая берді сол жолы молданың қайта-қайта айта берген бәдбахыт дегені қазақша бетпақ екенін білсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/161.wav,үлкен молда хұсайын-ғази есенейдің зиратына қойылатын құлпытасын алып келуге тобыл қаласына кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/162.wav,енді екі жұмада есенейдің қайтыс болғанына жыл толады беріледі ескерткіші орнатылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/163.wav,бүкіл сибан елі соны күтіп жайлауға көше алмай баяғы қарағайлы көлді айнала қонып отырып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/164.wav,әзірлігі ойдағыдай жүріп жатыр бес болыс керей уаққа түгел сауын айтылды шақырылмай қалған жалғыз кекеш қожық ұры қожық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/165.wav,есеней суға құлап үсті-басы мұздақ жаурап келе жатып кездескенде де қожықтың қосынан дәм татпай аттанып кеткенін ұлпан жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/166.wav,сондықтан оны шақыртпады осы жағынан бір жанжал шықпаса өзге жұмыстарда ірің-кезек белгісі байқалмайды қарағайдан қиған жеті қанатты мұнарадай биік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/167.wav,әзір тұр алты қанатты ақ үйдей кең болып шықты төбесін шатырлап жаппа-қаңылтырын көкке бояған соң көк күмбез атана ма деген үміт те жоқ емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/168.wav,есеней сияқты ардақты адамның аты өлгеннен кейін атала бермеуге де тиіс тобыл қаласында жасатқан есенейдің құлпытасын алып хұсайын молда да келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/169.wav,ғажайып тас әкелгенін көтере мақтап кетті қымбатқа түсіпті құдайдың құдіретімен тасқа алтын мен күміс араласа қайнасып біткен екен де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/17.wav,осындай жайларымызды тиянақты түрде заң байламына айналдыру үшін алдымен сіздердің қалай қарайтындарыңызды анықтап алу керек болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/170.wav,қырық пұт тастың үштен бірі алтын мен күміс өзіңіз көрерсіз алтыны мен күмісі тамырланып сыртына шығып жарқырап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/171.wav,ондай да тас болады екен-ау қалай тапқансыз деді ұлпан ақша бит ақша деді молда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/172.wav,оның ар жағын ұлпан оңай түсінді де қазбалаған жоқ балалардың оқу жайларына бұрып әкетті күнәсіз сәби балаларға ораза ұстатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/173.wav,үш күннен бері он өңі бала медресеге келмей жүр әке-шешелері де балаларына ұрыспапты қайта кіші молданы мазақтайтын көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/174.wav,біжікен әрең-әрең барып айтады деді он екі баланың сабаққа келмеп молда-екеңе он екі қозысын қасқыр жеп кеткендей тиді лағынет ол бәләбай малайына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/175.wav,осымен балалар наразылығы аяқталып қалды да наразылық екі молданың арасына ауысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/176.wav,тері-терсегі көп қайыр-садақасы көп ораза айы келе жатыр есенейдің асы келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/177.wav,бұл тұста үлкен молда кіші молданы шайнап тастамасына шарасы жоқ көк күмбездің ішіне құлпытас орнатылып маңайы тазартылып болған соң хұсайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/178.wav,кей жері сұрғылт кей жері көгілдір тартқан тас айнадай жалтылдайды қалай кесті екен қалай сүргіледі екен қалай сүртті екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/179.wav,жақындап кетсең кескінің көрінеді хұсайын молда көк күмбезді күңірентіп аят оқыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/18.wav,облыстық төтенше съезге салынатын бір мәселе осы қалың мал әменгерлік жесір әйелдің ерінен қалған мал-мүлікке еншілестік жайлары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/180.wav,молдасынан кейін біжікен әзірленіп тізерлене бастады молда оны көптен әзірлеп жүрген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/181.wav,іркілген жоқ даусы әуелі аз ғана дірілдегендей шығып еді ұзамай ашылып кетті қандай үнді қандай мұңды дауыс еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/182.wav,құран емес жыр оқып отырғандай өзі түсінбейтінді жұртқа үнімен түсіндіріп отырғандай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/183.wav,жас баланың балғын үні кейде жүрегіңді елжірете ерке шығады да кейде өкпе-наздай ойландырып қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/184.wav,әлде кімге алыстағы біреуге зарын айтып шағынып тілек еткендей болатыны да бар бір кезде әйелдер жылай бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/185.wav,қыз дауысы өзгеріп әлденелерді ана тілінде айтып отырғандай естілді апа дегендей еді қыз дауысы апа менде неге әке жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/186.wav,маған да әке керек боларын сен білсең керек еді ғой апа апа сені бала біткен ақнар апай дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/187.wav,олары шеше дегені де сен алтын шешесің апа сенен артық шеше болады деймісің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/188.wav,сонда да менің әкем жоқтығы жаныма батады да жүреді әкелі бала қандай мен қандаймын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/189.wav,мен неге әкеден ерте айрылдым апа жоқ апа мен жетімсіремеймін бірақ әкесі бар баланы көргенде ылғи жылағым келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/19.wav,енді өз қатынымызды өзіміз билей алмайтын боламыз да жарықтық ақ патша-ай бердің-ау шалабымызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/190.wav,қызығамын ба күндеймін бе жоқ екеуі де емес апа басқа балалар әкесінің мойнына асылып еркелегенін көрсем маған сол батады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/191.wav,мен болсам әкемнің мойнына бір асылып еркелеп көрмеген екемін соны сағынамын апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/192.wav,әкем мені бір сүйіп көрген жоқ бір рет басымнан сипаған жоқ мен соны сағынамын апа үнемі шымылдық ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/193.wav,балаға әке керек екенін білген де емес-ті бір күні ойнап жүріп балалықтың көз құмарлығына шыдамай әкесінің шымылдығын ашып қалып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/194.wav,қорқып кетті мұндай да үлкен бас болады екен - қырау басқан бураның басы ма дерсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/195.wav,бет-аузы табақтай жалпақ қатпар-қатпар қара шұбар бар денесі селк-селк етіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/196.wav,екі қолын екі үлкен адам ұстап отыр әкесінің селкілдеген қолдарымен бірге екі үлкен адам да селк-селк етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/197.wav,жас бала шыңғырып жіберді есін шешесінің алдында жатып жинады қорықпа айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/198.wav,ол сенің әкең қатты ауырып жатыр жазылады деді ұлпан анау екі кісі неге әкемнің екі қолын ұстап алып жібермей отыр екі қолын екі кісі ұстап отырмаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/199.wav,бір кісінің әлі келмейді әкең батыр адам төрт жастағы біжікен әкесі барын осылай біліп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/2.wav,бар денесі қалшылдап жататын болған соң даусы да қалтылдап шығады көлденең жұрт түгіл ұлпанды да шымылдық ішіне кіргізбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/20.wav,қазақ халқының ұйтқысы өзінің әдет-ғұрпы салты емес пе сонысын шетінен жырымдап шонтайта берсең бір күні түгел жұтып жібермесіңе кім кепіл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/200.wav,әуелі әкесінің түр-сипатынан қорқып кетсе де кеп ұзамай көзі де үйренді бойы да үйренді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/201.wav,табиғат сыбырының құлаққа кірмес ойға ұяламасы жоқ қой жас баланың көңіліне әкесі барлығы айнымас-бұлжымас сенімді қуаныштай орнығып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/202.wav,жетіге толған соң сабаққа кетерінде әкесіне бір тостаған қымыз апаратын болды әкесінің екі қолын екі адам ылғи ұстап отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/203.wav,екі аяғын бір бума жүкпен бастырып қойыпты кейде біжікен сол буманың үстіне отырып алып әкесімен ойнағысы келеді селкілдеп жатқан буманың үстінде ұзақ отыра алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/204.wav,соған да мәз болып күліп-тұра келеді деәке мен сабаққа кеттім сен ұйықтай тұр дейді бара ғой бөбегім бара ғой дейді әкесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/205.wav,біжікен үйден шығып кеткен соң ауыр күрсініпо құдайым-ай деп қалады мүгедек әке жалғыз перзентін тым болмаса бір рет қолына алып маңдайынан иіскей алған емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/206.wav,мұндай да азап бола береді екен-ау о құдайым-ай дегені сондай ауыр зардың сондай ауыр күйініштің жалынындай шығады қай балаға да әке керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/207.wav,есеней сияқты мүгедек әке де керек екен біжікен қазір сол әкесін сағынып зарлап отыр біжікен даусы тағы бір сарынға ауыстыапа дегендей қызының даусы апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/208.wav,мен неге жалғыз болып тудым екен апа менде аға да жоқ іні де жоқ сіңлі де жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/209.wav,көп қыздардың ағалары да бар іні-сіңлілері де бар менде бір өзіңнен басқа ешкім жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/21.wav,сенің өз заңың қай бір оңып тұр орыстың үйленетін жігіті қалыңдықтың үстіне қосар алады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/210.wav,неге бұлай апа сен де жалғыз мен де жалғыз неден бұлай болды апа сенің күрсінетініңді мен ұйықтап жатсам да есітемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/211.wav,сабақта отырсам да есітемін сол күрсінуің қашан тоқталар екен апа мен ойнап жүріп те қуана алмаймын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/212.wav,басқа балалардың қуанғанына қызығамын балалар қуанғанда қандай әдемі қандай жақсы болып кетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/213.wav,мен сонысына қызығамын әлгі сейтек дейтін кішкене бала бар ғой сол ойнап жүріп құлап қалса менімен жасты айша оны үйіне арқалап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/214.wav,бағила құлап қалса ағасы сансызбай көтеріп әкетеді мен осыған да қызығамын мен де біреуді көтеріп әкеткім келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/215.wav,кішкентай кезімде мені де біреу үйге көтеріп әкелді ме екен деп ойлаймын апа біжікен мұның бірде-бірін шешесіне ауызба-ауыз айтқан емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/216.wav,бұл оның ойы ма сезінуі ме оны өзі де білмейді оны білу қайдан оңай болсын қыз шешесін кінәлап та отырған жоқ қайта шеше зарын қоса айтып отырғандай еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/217.wav,бір сөзіне түсінбейтін құранды оқып отырып даусымен үнімен айтты онысы сағыныш зары екенін шешесі де түгел түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/218.wav,қызымның есі кіріп қалған екен-ау деп ойлады шеше есенейдің асын өткізу әзірлігінде жүрген байдалы би күзембай болыс бастаған отыз шақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/219.wav,қожық батыр жіберіп еді ұлпан бәйбішеге жолығып айтатын бір-екі ауыз сөзіміз бар ол кісі үлкен үйінде отыратын шығар әуелі аттарыңнан түсіп жұмыстарыңның жөнін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/22.wav,жай жасауына көңілі толмай қанша мал-мүлік қанша қаржы-қаражат ала келеді соның бәрін қағаздатып алады екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/220.wav,ар жағын содан кейін көрерсіңдер жоқ біз жұмысымызды ұлпан бәйбішенің өзіне ғана айтамыз да қайтамыз генін көрсем маған сол батады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/221.wav,мен болсам әкемнің мойнына бір асылып еркелеп көрмеген екемін соны сағынамын апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/222.wav,әкем мені бір сүйіп көрген жоқ бір рет басымнан сипаған жоқ мен соны сағынамын апа үнемі шымылдық ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/223.wav,балаға әке керек екенін білген де емес-ті бір күні ойнап жүріп балалықтың көз құмарлығына шыдамай әкесінің шымылдығын ашып қалып еді орнынан қозғала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/224.wav,қорқып кетті мұндай да үлкен бас болады екен-ау қырау басқан бураның басы ма дерсің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/225.wav,бет-аузы табақтай жалпақ қатпар-қатпар қара шұбар бар денесі селк-селк етіп жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/226.wav,екі қолын екі үлкен адам ұстап отыр әкесінің селкілдеген қолдарымен бірге екі үлкен адам да селк-селк етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/227.wav,жас бала шыңғырып жіберді есін шешесінің алдында жатып жинады қорықпа айналайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/228.wav,ол сенің әкең қатты ауырып жатыр жазылады деді ұлпан анау екі кісі неге әкемнің екі қолын ұстап алып жібермей отыр екі қолын екі кісі ұстап отырмаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/229.wav,бір кісінің әлі келмейді әкең батыр адам төрт жастағы біжікен әкесі барын осылай біліп еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/23.wav,біз ондай ұятқа бара алмаймыз орыс байларының қызына қоса барлық адамдары мен бүкіл бір ауылдарды беретіні әлі қалып болған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/230.wav,әуелі әкесінің түр-сипатынан қорқып кетсе де кеп ұзамай кезі де үйренді бойы да үйренді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/231.wav,табиғат сыбырының құлаққа кірмес ойға ұяламасы жоқ қой жас баланың көңіліне әкесі барлығы айнымас-бұлжымас сенімді қуаныштай орнығып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/232.wav,жетіге толған соң сабаққа кетерінде әкесіне бір тостаған қымыз апаратын болды әкесінің екі қолын екі адам ылғи ұстап отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/233.wav,екі аяғын бір бума жүкпен бастырып қойыпты кейде біжікен сол буманың үстіне отырып алып әкесімен ойнағысы келеді селкілдеп жатқан буманың үстінде ұзақ отыра алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/234.wav,соған да мәз болып күліп-тұра келеді де әке мен сабаққа кеттім сен ұйықтай тұр дейді бара ғой бөбегім бара ғой дейді әкесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/235.wav,біжікен үйден шығып кеткен соң ауыр күрсініп о құдайым-ай деп қалады мүгедек әке жалғыз перзентін тым болмаса бір рет қолына алып маңдайынан иіскей алған емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/236.wav,мұндай да азап бола береді екен-ау о құдайым-ай дегені сондай ауыр зардың сондай ауыр күйініштің жалынындай шығады қай балаға да әке керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/237.wav,есеней сияқты мүгедек әке де керек екен біжікен қазір сол әкесін сағынып зарлап отыр біжікен даусы тағы бір сарынға ауыстыапа дегендей қызының даусы апа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/238.wav,мен неге жалғыз болып тудым екен апа менде аға да жоқ іні де жоқ сіңлі де жоқ көп қыздардың ағалары да бар іні-сіңлілері де бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/239.wav,менде бір өзіңнен басқа ешкім жоқ неге бұлай апа сен де жалғыз мен де жалғыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/24.wav,сондай салтыңнан күйеуге шыға алмай қалған қыздарыңа монастырь деген шіркеу салып беріп сонда қамап ұстайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/240.wav,неден бұлай болды апа сенің күрсінетініңді мен ұйықтап жатсам да есітемін сабақта отырсам да есітемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/241.wav,сол күрсінуің қашан тоқталар екен апа мен ойнап жүріп те қуана алмаймын басқа балалардың қуанғанына қызығамын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/242.wav,балалар қуанғанда қандай әдемі қандай жақсы болып кетеді мен сонысына қызығамын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/243.wav,әлгі сейтек дейтін кішкене бала бар ғой сол ойнап жүріп құлап қалса менімен жасты айша оны үйіне арқалап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/244.wav,бағила құлап қалса ағасы сансызбай көтеріп әкетеді мен осыған да қызығамын мен де біреуді көтеріп әкеткім келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/245.wav,кішкентай кезімде мені де біреу үйге көтеріп әкелді ме екен деп ойлаймын апа біжікен мұның бірде-бірін шешесіне ауызба-ауыз айтқан емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/246.wav,бұл оның ойы ма сезінуі ме оны өзі де білмейді оны білу қайдан оңай болсын қыз шешесін кінәлап та отырған жоқ қайта шеше зарын қоса айтып отырғандай еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/247.wav,бір сөзіне түсінбейтін құранды оқып отырып даусымен үнімен айтты онысы сағыныш зары екенін шешесі де түгел түсінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/248.wav,қызымның есі кіріп қалған екен-ау деп ойлады шеше есенейдің асын өткізу әзірлігінде жүрген байдалы би күзембай болыс бастаған отыз шақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/249.wav,қожық батыр жіберіп еді ұлпан бәйбішеге жолығып айтатын бір-екі ауыз сөзіміз бар ол кісі үлкен үйінде отыратын шығар әуелі аттарыңнан түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/25.wav,сондай монастырьдың біреуін қабан мен жетікөлдің арасына әкеліп біздің жерге де орнаттың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/250.wav,ар жағын содан кейін көрерсіңдер жоқ біз жұмысымызды ұлпан бәйбішенің өзіне ғана айтамыз да қайтамыз онда қайта беріңдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/26.wav,сондағы екі жүз он тоғыз қыздың бәрі жесір қатын емес пе әйелді жарылқағаның осы ма қазақ билері мұндай ойларын патша төрелеріне ақтарыла айтпайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/27.wav,ондай түпте жататын қарсылық ойлар ел ішінде күнде туып жатады төрелер анайы елде айтқандарынан басқа бүгіп қалатын ойлары бар деп ойламайды да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/28.wav,бірінші рет ауызға алынып отырған қазақ әйелінің жәй-күйі де осындай түпкі ойларын бүгіп қалған түрде сөз болды бірінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/29.wav,күйеу жағы қанша мал берсе қалыңдық жағы соның есесін толтыра жасау береді қалың мал дегеннің небары осы ғана әйелді сатып алмасаңдар ері өле қалса оны неге ерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/3.wav,ақыл-есі дұрыс болыс-билердің жиналысына қатынаса алмайтындығына назаланып жатса керек бүгін ұзағырақ сөйлеп кеттісен сөйлейтін бол ақнар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/30.wav,әменгерлік деген осы емес пе е оның жөні басқа жесір қалған әйелді өз еркіне салып қоя берсең оның ішінде осы елдің бір еркек баласы кете баруы мүмкін емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/31.wav,оның үстіне жөндеу әйел жесір қалса ол тіпті байға да тие алмайды бала табудан да тоқталып қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/32.wav,күнін көре алмауы да мүмкін сондай әйелді не қайнағасына не қайнына қоса салсаң көзі үйреніскен еркекпен жатсырамай тұра береді деп тоқай би ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/33.wav,қазақ рулары еркек нәсілін қуалай құрылады бір үйдің еркек кіндіктісі өліп таусылса ол үй сонымен өзі де жоғалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/34.wav,ол үйде он қыз қалса да есепке алынбайды сондай апатқа ұшырай қалса ауыл да солай рудың өзі де солай жоғалады бітеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/35.wav,әйел үй иесіне саналмайды бесікте жатқан ұлы болса әне мал-мүліктің иесі сол еркек баласыз қалған жесір әйелге енші берсе ол ағайынның қайырымдылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/36.wav,дұрысына қалғанда ондай әйелге әменгерлік қана пана бола алады еркектер жағы түгел осы ыңғайда болған соң жиналыстың шын бастығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/37.wav,не айтсам да қалай айтсам да ұзын-ырғасы есенейдің сөзі қазақ біреудің жүйрік атына қызықса да құда бола салады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/38.wav,болыс-би сайлауларының тұсында ондаған бай үйлер құда болысып қалады әлі тумаған балаларды атастырып аманатқұда болатындары да бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/39.wav,би-болыстардың қайта сайланар кезі жақындап қалған ба немене өткен түні біздің ауылда отырып екі би үш болыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/4.wav,өңкей боқташақ би-болыстарды ығыстыра сөйле бір-екі ауыз ойым бар еді тыңдап алшы деді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/40.wav,әйел тағдыры дегендеріңіз осыдан басталмай ма есенейдің бірінші тапсырғаны балалар ер жетіп бірін бірі көріп ұнатса ғана құдалық басталатын болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/41.wav,қазақ қыз бетін жасырмайды көшпелі елдер жылда араласып отырды көрісіп қиын емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/42.wav,қазақта қыз көру деген жөн-жосық еді ғой соны әдет-ғұрпымызға айналдырайық екінші әмеңгерліктің қай түрі болса да жойылғаны дұрыс болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/43.wav,сіздер әменгерлікке ұшыраған әйелдің бақытты болған ірсуін атай аласыздар ма жоқ атай алмайсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/44.wav,мен ондайдың отпен кіріп күлмен шығатын күң болған жүзін атай аламын есенейдің өз елінде де толып жатыр ерінен қалған мал-мүлікке әйелі еншілес емес дегендеріңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/45.wav,оның ар жағында қазақтың рулары еркек нәсілін қуалай құрылады деген ой жатыр солай емес пе олай болса жалпы керейдің он екі болыс болып отырған үлкен бір тармағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/46.wav,абақәйел аты ондаған руларды бастаған әйелдің аты жиырма болысқа жақындаған қаракесек руларының ұраны қарқабат екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/47.wav,біржан сал сарамен айтысқанда сол қарқабатқа сыйынады ғой бәріңіздің құлағыңызда бар сөз сал біржан салды айғайға қарқабаттап демей ме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/48.wav,сол қарқабат әйел айбике нұрбике сүйімбике қызбике бике күңгөне деп әйел атымен аталатын ондаған елдер бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/49.wav,бәрі де ең кемі бір руды бастаған әйел аты осы бес болыс керейдің талай руы әйелдердің аттарымен аталмай ма қуандық сүйіндік қаржас деген үш баласына енші бола ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/5.wav,ұлпан тыңдай берді болыс-билердің екінші мәжілісі кешегі залда басталды төрелер де болыс-билер де кешегі орындарында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/50.wav,жесір қалған әйел үй иесі болып қала берсін әйел үй иесі болып саналмайды деп қорқытып әмеңгеріне қоса салу пышақ кесті тоқталатын болсын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/51.wav,біздің үйдің ойы осы біздің үй облыстық төтенше съезге шақырыла қалса осы ойымен барады қап мына қатынның қылғаны-ай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/52.wav,төрелер ғой қазақ әйелінің ой-тілегі деп осының сөзін ұстап кетеді құдай бар болса сені де бір берер қолымызға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/53.wav,есенейге өлім тілемейміз ғой дегенмен де қолға түсер күнің алыс емес шығар мәжіліс тағы екі күнге созылып барып әрең аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/54.wav,билер есенейдің көңілін сұраған болып ұлпан ойларын жұқартқылары келіп еді есеней мойны бұрылмады мен ұлпанға шылбыр-тізгінімді біржола беріп қойған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/55.wav,мен түгіл бүкіл сибанның сөзін ұстайтын сол кісі осыған көздерің үйрене берсін деді де басқа сөз айтпады мәжіліс аяқтап келгенде тұрлыбек пен леознердің сүйемелдеуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/56.wav,жесір қалған әйел кімге тиемін десе де өз еркінде болсын жесір әйел ерінен қалған мал-мүліктің үштен екісіне өзі ие үштен бірі ерінің ағайын-туғандарына берілсін бұдан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/57.wav,қол-аяғынан жан кетіп есеней де артықбай батырға ұсап сал болып қалып еді қол-аяғы қалшылдап селкілдеп бар денесін теңселтті де жатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/58.wav,қол ұстаудан аяқ басудан біржола айрылды көп өмірі жорықта өткен көп жараланған адам еді әлде қай жерінің жүйке тамыры үзіліп кеткенін кім білсін өзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/59.wav,екі жақтың жіберген хабаршылары қарама-қарсы жолда кездесіп екеуі де кейін қайтты әкесінің өліміне ұлпан да бара алған жоқ есенейдің өліміне шешесі несібелі де келе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/6.wav,ұлпан да ұзын столдың есік жақ шетіне кешегі орнына келіп отырды тағы да кешегідей мәжілісті тұрлыбек ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/60.wav,барлық мінген өзіне тартқан ақ жарқын ақ көңілдігі де өзіне тартыпты мүсінді ажарлы ұмпар-жұбанары да қайғырар-мұңаяры да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/61.wav,ұл таппай қыз тапқанына әуелінде ренжіп еді осы қуаныш етеді шешесі мен қыз бірін бірі тіл қатыспай түсінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/62.wav,жан тамырлары бірге соғады біріне бірінің жүрек естіліп тұрады бұдан үш жыл бұрын елу балалық медресе салдырып еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/63.wav,біжікен сол медреседе оқиды зирек болып шықты әліпби әптиек шырғалаңдарынан оңай өтіп былтыр құранға түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/64.wav,кешке қарай ұлпанның қасына күнде келіп отыратын ауыл әйелдеріне мұңлық зарлық бәдіғұл жамал шәһінама хиссаларын еңлік кебек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/65.wav,әндетіп оқи берген соң даусы да ашылып ырғақталып келеді қазақ әйелі қайғысыз-мұңсыз болған ба әйелдер солқылдап жылап отырып тыңдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/66.wav,мұндай жылаулар әжелердің әжелерінен бері әйел жүрегіне қатқан шершеменді ерітіп жуып жібергендей қуанысып қайтады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/67.wav,ертеңіне тағы сол еді есеней қайтыс болғалы бұл да тоқталып қалды бұл кезде қара жамылған қаралы әйел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/68.wav,үйінен шыға алмайды есеней ауырып жатқан жылдарда бұрын басталған істері аяқталып қалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/69.wav,алты ауыл сибанды есенейдің қазаны мен қолына қарап телміріп отырудан біржола құтқарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/7.wav,мәселе қазақ әйелінің жай-күйіне көңіл аударуға арналған екен қазақ әйелінің тіршілігінде түсіне де қоймайтын сене де қоймайтын бірнеше жайлар бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/70.wav,қашаннан бері есенейдікі болып келген кең жерді әр ауылға бөліп берді мұнысы жалғыз бұл ел емес жалпы сібір қазақтары үшін жаңа бір үлгі еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/71.wav,оның аты не екенін ұлпан өзі білген емес кедейлік жаншып ділгірлік сорына белден батып отырған жоқ-жітікке жаны ашыды да қолдан келерін істеді де берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/72.wav,қазір есенейдің малы екі есе азайды оның есесіне ел сибанның малы он есе көбейді әр үй өз текесін өз айғырын мақтасып отырады ел аздап егін салады шеп шабады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/73.wav,бала-шаға дірдектеп қыс бойы киіз үйде отырмайды жылы қысқы үйде отырады әсіресе осы қысқы үй үшін ел-жұрты ұлпанға қатты риза есенейді жұрт құрметтейтін де еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/74.wav,ұлпанды жұрт әрі құрметтейді әрі жақсы көреді бұдан он жыл бұрын ұлпанға сұрана келуші еді осы күні ақылдаса келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/75.wav,есенейге кімнің батылы барып ақылдасам деп ойлаған бұрын есенейден ығысып-ықтап қалған бес болыс керей елі де үлкен дау-жанжал болса сибан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/76.wav,әттең өзі оқымаған адам медресе салып молда жалдап беруден басқасына араласа алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/77.wav,туысты күні және жайлау кезінде қырық шақты бала оқиды көктем кезінде балалар азайып қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/78.wav,қазекең өз шаруасының ыңғайына қарай баласын бірнеше ай жұмысқа салады да шаруасы бірыңғайланған соң қайта жібереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/79.wav,бала сабағын үзілген жерінен жалғастырып оқып кетеді медресе балаларды қысы-жазы үзбей оқыта беретін болған соң ондайдың оқасы не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/8.wav,көшпелі елдің барлық еңбек тырбанысында әйел-еркегі бірге жүреді қазақ әйелі еркектен жүзін жасырып паранжа киген емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/80.wav,әліппеден бастап неше жыл оқысаң да ана тіліне бір соқпайтын сабақты оқу да қиын сондықтан оқуды тастап кететін балалар да көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/81.wav,алдымен мүсірептің үлкен ұлы тастап кетті бір жаз бір қыс төңірегінде отырды да одан әрі аттай алмады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/82.wav,қазір ол ауылының қойын бағып жүр мүсірептің екінші ұлы ботбай зирек біжікенмен тайталас оқып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/83.wav,әттең ойын құмарлау ат құмарлау домбыра құмарлау тегі ол да көп оқымас түс намазын оқып отыр еді қызы сабақтан ертерек қайтып келіп шешесінің мойнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/84.wav,сыртынан құшақтап алып шешесін ілгерілі-кейінді теңселтіп ұзақ тұрып қалды үн шығарып намазын бұзған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/85.wav,намаз біткеннен кейін де құшақтаған бойы тұра берді немене күнім бұрылып қызының жүзіне қарап еді еріндері бұртиып кеткен екен немене ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/86.wav,ертең ораза айы басталады ораза ұстап намаз оқитын болыңдар деді сібір қазақтарына ісләм діні ноғай молдалар арқылы шегенделіп келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/87.wav,көбі молда емес шикі надан адамдар қазақты нағыз надан көреді де құдай атымен шатастыра береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/88.wav,сауда-саттық та ноғай саудагерлерінің қолында олар қазақты шешіндіре тонайды алла солардың қолында сауда солардың қолында алдау солардың қолында пайда солардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/89.wav,дінді де оңдырар түрлері жоқ елді де оңдырар түрлері жоқ тегінде бұлар ноғай да емес басқа да емес саудагер деп аталуға лайық жаңа бір жұрт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/9.wav,келіншек болып түскенде әуелі шымылдық ішінде отыратыны рас бірақ беташар деп өлеңмен айтылатын ырымынан кейін келіншек беті ашылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/90.wav,жалпы адам баласының қауымында саудагер дегеннен зұлым пенде болмасқа керек жас баланың жаны соны сезініп түршігіп келіп тұр еді молда балаларды дәрет алуды үйретуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/91.wav,маған шешеңнен үйрен деді ботбай оразада ұстаймын намаз да оқымаймын деп үйіне қашып кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/92.wav,біткен ботбайдың қалай қашқанын көз алдына қайта күліп жіберді молда балаларға намаз үйрететін ораза ұстататын болайын естігеннен кейін жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/93.wav,деп еді бұл кәдуілгі түзге шығып келуге лұқсат сұраудың тәртібі болатын рұхсат деді молда ботбай да аға шығып алды да молда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/94.wav,оразаңды ұстамаймын намазыңды оқымаймын кімге айтсаң оған айт деді де қаша жөнелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/95.wav,оның артынан уәделесіп қойғандай ережеп қашып кетті біжікен күле тұрып шешесіне осының бәрін айтты ұят болған екендеді ұлпан мен де ораза ұстамаймын намаз да оқымаймын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/96.wav,ұлпан қызын енді өзі құшақтап алыпжарайды үлкен молда келген соң өзім сөйлесермін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/97.wav,бар балалармен ойнап келе ғой деді қызым-ай мен шойнақ болса да батыр атанған әкеме еркелеп өр мінезді болып өсіп едім сен кімді арқаланар екенсің біжікеннің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/98.wav,әлденені көңілі ұнатпаса оны істемей қояды медресе ашылғанда жеті жасар біжікен ер кек балалармен бірге түскен жалғыз қыз бала еді бір жылдай сабақтан қуанып қайтып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/69/99.wav,әуелі жиырма тоғыз қаріп таңбаларын білгеніне одан соң ол таңбалармен қандай сөзді болса да қағазға жазуға болатынын білгеніне қуанушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/1.wav,салт-дәстүрдің озығы бар тозығы бар дегендей көптеген салт-жоралғылық әрекеттер иманды сақтауға игілікке бастаудың орнына соқыр сенімге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/10.wav,әрбір жаратынды жасалынды айнала қоршаған заттарға құрметпен қарау олардың қадір-қасиетін біліп ысырап қылмай қажетіне қарай игілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/100.wav,кітаптың тақырыбына және негізгі мазмұнына байланысты автор былай дейді хамса бестік мен таттима қосымша бір кітапты құрайды алайда хамсада ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/101.wav,сондықтан да біз оларды екіге ал такмилді қосымшасымен үшке бөлдік қандай да мәліметтің болмысын негізінен іздеген адам хамсадан жеке екінші дәрежелі мәселелерді таттимадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/102.wav,такмилде шығыс халықтарының тарихы кең түрде берілгендіктен хамса атауына біз шарқи деген анықтаманы қостық сондықтан кітаптың аты хамса-йи ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/103.wav,халид өзінің еңбегін негізінен материалдар жинағы деп есептейді автордың білімге ерекше құштарлығы мен әр мәселеге зерттеушілік тұрғыдан қараулы бірден назар аудартады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/104.wav,әсіресе ол этнографиялық құбылыстарды жай ғана сырттай бақылаушы ретінде суреттеп қоймайды оны талдап сол құбылыстардың өсуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/105.wav,атап өтетін бір нәрсе автордың деректер мен оқиғаларды баяндаудағы объективтілігі және соларға көңіл қоярлықтай түсіндірме беруге тырысатындығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/106.wav,этнографиялық материалдарды келтіре отырып ол халықтың рухын түсінетіндігін оның мәдениетін әдет ғұрпын мінезін сыйлайтындығын әр халықтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/107.wav,қазақтардың мәдени дәрежесі мен ақыл-ой қабілетін бағалай келе құрбанғали былай деп жазады даналар ақыл-ойды екі категорияға бөледі оның бірін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/108.wav,қазақтардың ақыл ойы ғылым арқылы жинақталмаса да яғни олар этика мен мінез қазақ ойшылдарының шығармашылығындағы тарихи үдерістің зерделенуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/109.wav,сондықтан оларды жабайы көшпелілер деп атауға болмайды есесіне оларды табиғи мәдениеті бар адамдар деп атаған дұрыс та нақты болар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/11.wav,белгілі бір ырымды тиым салуды мәселен бүйір таянба босаға керме суға түкірме көкті босқа жұлма ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/110.wav,осы ойды дәлелдеу үшін өлең түріндегі нақыл сөздер келтірген шаңда жатқан алтынның жарқылы кетпейтіні сияқты туған жердің абыройы жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/111.wav,қалада тұрған кейбіреудің бейнесі дәл жабайы адамдай көшпелінің қаншасын біз байқадық бейне платон данадай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/112.wav,кейбір мәселелерді баяндағанда және жеке құбылыстардың себебін түсіндіргенде автор мұсылман дінін ұстаушы дін ілімін зерттеуші ғалым ретінде исламды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/113.wav,сонымен бірге біз оның еңбегінен қазақ халқының кейбір рухани тәрбиешілері надан молдалар мен заңды молдалардың қызметіне қарсы көзқарасты да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/114.wav,арнаула параграфта осындай дін қызметшілеріне нақты әшкерелеуші сипаттама берілген және халық тарапынан оларға деген өсіп келе жатқан өшпенділіктің себебін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/115.wav,халидтің молдалар туралы ашу-ызаға толы баяндауларын оқи отырып оның ойының қазақтың шығыстанушы ғалымы ағартушысы және демократы шоқан уәлихановтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/116.wav,екі автор да патша үкіметінің қазақ халқын ағартуға бағыттаған надан молдаларының залалды әсерлері туралы айта келіп олардың қарамағындағы маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/117.wav,қазақтардың дінге сенуі діни реформаның қажеттігі жөніндегі мәселелерде екі автордың көзқарастары қарама-қарсылыққа ұшырайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/118.wav,олар қазақтардың қай дінді ұстайтындығы жөніндегі мәселеде келіспейді халид қазақтарды шын мәніндегі дінге деген сенімі терең берік нанымдағы мұсылмандар деп есептейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/119.wav,халид әр халықтың тілін зерттеп оны өз оқырмандарына таныстырып отырады ол лексика және терминология мәселелеріне айрықша тоқталған сонымен бірге түрік араб парсы тілдерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/12.wav,тиымдарды артық сұрақ қоймай орындауға тәрбиелейді неге деген сұраққа бір жауап жаман болады немесе жаман ырым яғни иманға байланысты сұрақтарға күмәндануға болмайтынын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/120.wav,алайда айта кететін нәрсе автор кей кезде араб тілінің қазақ тілі лексикасын байытудағы әсіресе терминдерді қалыптастырудағы маңызын әсірелеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/121.wav,халидтің аталған шығармасындағы этнографиялық және тарихи материалдар мен мәліметтердің негізгі бөлігі қазақтарға қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/122.wav,қазақтардың шығу тегі мен тарихына арналған тараудың кіріспесінде құрбанғали оқырмандарына осы еңбекті жазуына қазақтар тарихына байланысты арнаулы шығарманың болмауының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/123.wav,осы жағдайларға байланысты деп жазады ол мен байғұс үлкен күш жұмсап жиырма жылдан артық уақыт материалдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/124.wav,автор кітаптың қазақ тарихына арналған тарауларында мынадай мәселелерді алаш өзбек қазақ ноғай атаулары туралы жүздер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/125.wav,қазақстан бойынша топономикалық материалды елдің физикалық және тарихи географиясымен сонымен бірге тіл ерекшелігімен тығыз байланысты қарастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/126.wav,қазақ тіліне поэзиясына тілдің өзіндік ерекшелігіне кітаптың ондаған беттері арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/127.wav,құрбанғалидың қазақтарға байланысты этнографиялық очерктерінің үлкен бөлігі рухани мәдениетке әдет-ғұрып салт наным халықтық педагогика поэзия және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/128.wav,арналған сонымен бірге материалдық мәдениетке байланысты да қызықты деректер кездеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/129.wav,мысалы бір параграф бүтіндей қымызға арналған кітапта киімдерге ыдыс-аяққа мал шаруашылығына қатысты бағалы мәліметтер бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/13.wav,иман шарттарын халықтың тұрмыс-салтына әдет-ғұрпына дәстүріне үйлестіре отырып халықты дін-иманға уағыздаған көкей көзі ашық рухани ұстаздар әр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/130.wav,құда түсу мен той салты біршама нақты суреттелген қазақтардың осы бір отбасылық мерекесін көптеген этнографтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/131.wav,халидке дейін де және онан кейін де зерттеген еді әрине осы мәселені зерттеушінің әрбіреуі өзінің шығармасында өз таным дәрежесіне қарай көңіл бөлуге тұрарлық жағдайларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/132.wav,соның ішінде белгілі қазақ ағартушысы педагог және этнограф ыбырай алтынсарин той және жерлеу салтын суреттегенде мәселенің экономикалық жағына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/133.wav,мысалы қалың малмен қыз қазақ ойшылдарының шығармашылығындағы тарихи үдерістің зерделенуі жасауының құнын салыстыра келіп ол күйеу мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/134.wav,алайда шаруашылық көзқараспен қарағанда жасау қалың малға қарағанда елеусіз нәрсе себебі қалыңдық қайын атасының үйіне қымбат заттарды әкелгеніне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/135.wav,қалыңдық төсек орны келгеннен соң осы заттардың жартысынан көбі күйеуінің қалың малға үлес қосқан туыстарының қолына көшеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/136.wav,халид қалың малдың көлемін әр түрлі нұсқасы қарастырады ол қазақтың той салтын татар ұйғыр өзбек тойларымен салыстырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/137.wav,тауарих-и хамсада қазақтардың әдетінде деп жазады күйеуді күту құрметтеу қадірлеу сыйлау дәстүрде жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/138.wav,онан да жаманы егер күйеу тарапынан сәл ғана әдепсіздікті байқаса онда қалыңдықтың жеңгелері оған тіл тигізуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/139.wav,тіпті шапалақпен тартып жіберуі де ғажап емес онан әрі сол кезеңде белгілі барақ батырдың қалыңдығына бірінші барғандағы қиналғандығы туралы әңгімесін келтіреді жанжағымнан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/14.wav,халық ол адамдарды уәли әулие тұтқан олар аты аңызға айналып сан ғасырлар халық жадында сақталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/140.wav,себебі дұшпаныңмен шайқасуға болады ал әйелдердің алдында ештеңе істеуге болмайды тек салт бойынша басыңды төмен иіп тұрғаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/141.wav,тойдың мәні күйеу мен қалыңдықтың ата-анасының арасындағы келісім екендігін айта отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/142.wav,халид былай деді әркім қалыңдықты өзінің жағдайына қарап байлар бай жасауымен кедейлер шамасынша шығарып салатынына қарамастан барлығының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/143.wav,егер жасау қалыңмалға сай болмаса онда күйеу жағы өкпелеп кей кезде жанжал да шығарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/144.wav,халидтің осы мәліметі қалыңмал мен жасаудың басты нәрсесі сәукеленің жойылып кеткендігін оны енді тігін машинасы самаурын және сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/145.wav,алтынсарин еңбектері біршама ертелеу жазылғандықтан ондағы мәліметтерде сәукеле әлі де болса жасаудағы басты зат болып есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/146.wav,осы екі автордың мәліметтерінде той салтының ежелгі элементтерінің бірі отқа табынудың яғни табалдырықтан аттағанда жас келін отқа май тамызу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/147.wav,жас келін қайын атасының үйіне кіргенде деп жазады алтынсарин ошаққа дейін үш рет сәлем беріп баруы керек сонан соң үйдің ортасындағы отқа қолына берілген шөмішпен май ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/148.wav,халид әсет ақыннан жазып алған сол кезеңдегі кең тараған той жырларының беташар жар-жар бүкіл циклын келтіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/149.wav,тойды суреттегеннен кейін ол үйленген балаларына енші беру және тұрмысқа шыққан қыздарына төсек-орын беру туралы кенже ұлы ие болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/15.wav,ол адамдар тіршілігінде діні қаттылар тарапынан болсын дінсіздер тарапынан болсын көп қуғын көреді бұ дүниеден озуымен қадірі артып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/150.wav,құрбанғали жерлеудің қаралы жылдың және ас берудің күрделі жобаларын үлкен шеберлікпен суреттейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/151.wav,бұл салт-жораларды көптеген авторлардың суреттегеніне қарамастан халид материалдарының жан-жақтылығы мазмұндылығы және терең талдануы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/152.wav,құрбанғали салтанатты ас беру дәстүрінің өте ертеден келе жатқанын атап өтеді ол осы дәстүрдің пайда болу себебін түсіндіргісі келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/153.wav,ас беру қайтыс болған адамның және оның балаларының байлығының көрсеткіші екенін айта келіп оның балалары мен туыстарына үлкен шығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/154.wav,автор бай және атақты адамдарға ас берудің ажырамас және ең қымбат бөлігі бәйгелеріне тым қымбат заттар тігілетін ат жарыстарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/155.wav,көп жағдайда дейді автор бәйге тоғыз бөліктен тұрады егер тоғыздың басы күміс жамбы немесе түйе болса онда оған тағы сегіз бас мал не сегіз зат қосады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/156.wav,ас беру дәстүрінің дамуына көз жібере отыра халид бұл қазақтардағы қатаң сақталатын және үлкен дайындықпен өткізілетін ежелгі салт деп көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/157.wav,бұл дәстүр хиджраның жылына дейін және онан кейін де әсіресе ынтамен орындалып отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/158.wav,алайда ғасырдың соңына қарай ас беру бірте-бірте сирей бастады оның себебін халид қоғамдық өмірдегі жағдайлардың өзгеруіне байланысты билік үшін талас яғни болыстыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/159.wav,екінші себебін ол молдалардың әсерінің күшеюінен яғни байлыққа құмартып олар ас берудің дұрыс еместігі туралы шешімдерін кең таратып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/16.wav,халық санасын оятып жүрегіне жол табады тың рухани серпіліс береді аруақ шақыру деген тіркестер бақилық болған ата-баба рухына іс-қимыл таңу емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/160.wav,көшпелі мал шаруашылығымен тығыз байланысты қазақтың халық күнтізбесіне автор өзінің кітабының бетін арнаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/161.wav,ол ай санауды және әр айдағы шаруашылыққа маңызды және тиімсіз күндердің бар екендігін оның айдың тоғам шоқ жұлдызымен тұстас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/162.wav,құбылыстарға байланысты екендігін толықтай түсіндіреді қазақ күнтізбесін халид басқа халықтардың халық күнтізбесімен салыстырып қазақ және парсы тілдеріндегі ай санауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/163.wav,қазақ ойшылдарының шығармашылығындағы тарихи үдерістің зерделенуі жалпы алғанда құрбанғали халидтің тауарих хамсасы қазақ топырағында қалыптасқан тарихшы этнограф діни ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/164.wav,бұл еңбек қазақтың тарих философиясында ерекше орын алады автордың өзі атап өткендей түркістан мен ташкент сияқты үлкен шаһарлардың қолтығында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/165.wav,шығыстағы қазақтардың ахуалын жазған еңбектер сирек кездеседі сондықтан халид бұл олқылықтың орнын толтырғысы келеді және осы мәселеге тұтас ұлт мүдделері тұрғысынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/166.wav,бір жүздің ахуалын тәптіштеп жазумен бірге қалған екі жүздің де тарихы қоса жазылады себебі бұлардың бәрі бір ел тарихы болғандықтан бөлектеудің қисыны болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/167.wav,әлі де болса ақтаңдақтары көп қазақ халқының тарихы мен этнографиясын оқып-үйрену барлық әдеби және деректі шығармаларды табуды және зерттеуді талап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/168.wav,әсіресе жергілікті авторлар қалдырған деректердің құндылығы ерекше бағалы болар еді себебі олар әдетте көптеген деректік материалдарды жылнамалық мәліметтерді шежірені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/169.wav,осы мәліметтер жалпы барлық өткеннің рухани мұрасы сияқты терең сыни талдауды ғылыми тұрғыдан зерттеуді талап етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/17.wav,дүниеден өтіп кеткен адамның жамандығын айтуға болмайды дейді халық даналығы яғни дүниеден өтіп кеткен адамның аққарасына жалғыз төреші хақ тағала ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/170.wav,осындай деректердің қатарына халидтің шығыстағы бес елдің тарихы очерктері де жатады бұл өз заманындағы ғасырдың екінші жартысы ғасырдың басы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/171.wav,халид ауызша және жазбаша деректерді тыңғылықты жинаудың нәтижесінде қазақ халқының тарихы мен этнографиясын терең баяндауға қолы жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/172.wav,автордың мұсылман дінбасылары тобына жататындығымен бірге ол тарихшы ретінде өзінің қызметтестерінен бір саты жоғары көтерілуге және қатардағы дін қызметкерлері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/173.wav,қазақтың халық философиясының дүниетанымдық ерекшеліктері қазақ ақын-жыраулары дүниетанымының этикалық негіздері дүниетанымдық кең мәтіндегі этикалық қарым-қатынастар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/174.wav,қазақ жырауларының тәртіпке этикалық көзқарас логикалық ойлаудан жоғарырақ деген ойлары бұл орайда өте түсінікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/175.wav,дүниетанымдық контексте этикалық қарым-қатынастар адам мен адамзат қоғамы үшін ең зор құндылыққа ие қарым-қатынастар ретінде қарастырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/176.wav,олар адам дамуының мақсаттарынан және оның қоғамдағы мінез-құлықтарының өлшемдерінен гөрі ауқымдырақ нәрсені қамтиды және білдіреді өйткені субъект мінез-құлқы оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/177.wav,этикалық салада субъектінің өздігінен қозғалуы және өздігінен дамуы шындығында бастапқы болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/178.wav,ол гегель философиясында классикалық түрде ашып көрсетілген оның философиялық мұрасында субъект пен рух көбінесе объективтік дамудың заңдары арқылы көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/179.wav,ақын-жыраулардың шығармашылығы мен дүниетанымы біріншіден этикалық және эстетикалық мәселелерге шоғырланды елдің дәстүрлі түсінігімен астасты тұстасты екіншіден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/18.wav,өлген адам өзінің айтқан сөзі істеген ісі жайлы оның қандай түпкі ниетпен айтылғанын түсіндіріп ақ-қарасын ажыратып бере алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/180.wav,қазақтың ақындық дәстүрін жаңа түр мен дәрежеге көтерген жыраулар адам мен табиғатты бақылаудың өнегесін қалыптастырды туған жер мен қазақтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/181.wav,туған жерге деген ақындық ыстық ықылас табиғат туралы сезімталдықты ұштады шынайы сезімнің аясын кеңейтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/182.wav,елдікті еркіндіктен бірлікті адамгершіліктен іздеген жыраулықтың тәлімгерлігі басым адамгершіліктің құндылығын дәріптеген қазақтың халық философиясының дүниетанымдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/183.wav,бейне тұлғасымен толықты нақтыланды бейнелі жанның қоғамға деген түсінігі талқыланды анықталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/184.wav,сергек сезім көтеріңкі стиль адамның өзіне деген сенімді күшейітті жыраулар өміршең және адамгершіл көзқарасты құрметтеу соның құндылықтарын баптау арқылы әдеби дәстүрді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/185.wav,жыраулардың көркемдік шығармасындағы өнеге халықтың даналығынынан елдің қуатынан жұрттың туыстық қарым қатынасынан нәр алды нұсқау тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/186.wav,кейіпкер өз атынан да кейде ел атынан да сөйлейді өткен мен барды салыстырып сырласады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/187.wav,ел-жұрт арасындағы тоздық пен азғындықты сынай міней отырып ақырында уақыт төрелігіне сиынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/188.wav,ауызша өрнек халықтың нақыл сөздерінен ғана көрініс тапқан жоқ ол сондай-ақ жыраулардың жинақы ойынан нәзік сезімінен демеулік тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/189.wav,поэзия тілі өмір мен өнерді көркемдеудің әдеби дәстүрі мен құралын өрнектеді әспеттеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/19.wav,көптеген ізгі ниеттен шыққан сөз бен іс бұрмаланып басқа өң-түр алатыны белгілі түрік халқының діні тәңірі деген ұғым бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/190.wav,лирикалық жырау тілі төкпе жырға түрлі сырға адамгершілік арқауына толы бәрі де өтпелі де өткір оқиға есте қалар құбылыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/191.wav,жырау сергек сезімге қозғау салады өзіндік сенім орнықтырады жырау сөзі жаңалықтың жаршысы адасқандардың арашасысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/192.wav,кемістікке қарсы келді ықыласты келбеттеді жырау халыққа бөтен қарсы билікті сынады халық беделін еш байлыққа қимады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/193.wav,жырау халық ойын жариялаған ашық азулы ақынжан ақындар халыққа жақын кісіге деген көңілі жарқын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/194.wav,олар кісіліктің нарқын көтерді азаматтықтың парызын өткерді өнерде ақындық дәстүр жалғастығын дарындылар сабақтастығын тапты шығармашылық өнеге қалыптасты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/195.wav,жырау өзін таныған тұлғаның көңіл-күйін білдіретін қауым қолдайтын қимыл-әрекетті жеткізетін өтімді құралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/196.wav,жырау ел-жұртына деген сүйіспеншіліктің отаны туралы отандастардың айқын ашық үні жырау маңызды әңгімеге тіл тартты ойды жеткізудің шешендік өнерін өрбітті елін елеулі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/197.wav,жырауда эмоция күші нақты көрнекілікпен ұштасады көркем сөйлеу ұстанымы ережеге айналды жағымды іс сенімділікпен тұстасты тыңдаушы тамыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/198.wav,жырау елімен сырласты сұхбаттасты көркемдік айқындылық қарапайымдылық ұғынымдылық оның стилін құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/199.wav,жырау тілдік диалектінің жиынтығы онда ұлттың терең тамырлы дәстүрі дәйектелінді халықтың болмысы салт-санасы рухани байлығы ұрпақтан ұрпаққа жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/2.wav,олардың өз заманының қоғамының әдет ғұрпымен ымыраласуына қарап шариғат шарттарымен қайшылық іздеуге қақымыз жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/20.wav,түрік тіліндегі тәңірі сөзі парсыларша құдай сөзінің баламасы ретінде түрік-мұсылман ғұламаларының еңбектерінде қолданылып келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/200.wav,жыраулық туған жердің тағдырын сипаттаумен ел-жұрттың табысын тамашалаумен өрісін ұлғайытты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/201.wav,тұтастықты ту етіп тұлғалықта тұрған ақындар бабалық бағытты ұстады олар бірлік идеясы мен көркемдік тұтастықты тең ұстай алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/202.wav,халық мұратына қауымдасқандар соған қызмет еткендер халық өмірінен күш алды поэзиядағы таптаурынға көнбеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/203.wav,жыраулар халық атынан сөйледі зорлық-зомбылыққа көнбеді зорлықтың қас жауы содан адамдық келбет пен адамдық құмарлық әрдайым тілге тиек болды шындық кеңінен түрлі қырынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/204.wav,өткеннің өрісін көрсетер көркемдік жарыста жыраулар ниеті мен діттегенін өңдеді жыраулар заманының озық ойшылдары белсенді ұрпақ өкілдері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/205.wav,өз ойын өмірден іздеді өмір үлгісімен үмітін ұштады өмірге құштарлылар құлақты кейіпкерінің жан дүниесін жеткізуге оның кеңдігін немесе кемшілігін көрсетуге айрықша мән ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/206.wav,ортасының кемшілігіне көне бермеді жамандығына ермеді жақсының жақсылығын айтып ырысын тасытты жаманның қылығын сынап құтын қашырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/207.wav,тура жолдың құдіретін ашып беруге күш салды ақиқаттан күш алды жыраулықтың қуаты қауымдастық дәстүрмен ұласып жатса да одан біршама озық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/208.wav,жыраулар қазақтың дәстүрлі әдебін жақтады және марапаттады ақын-жыраулар поэзиясының мазмұнын түсіндіру мен ұғыну қазақ халқының ойлау және өзін-өзі тану өрісіне анағұрлым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/209.wav,ақын-жыраулар шығармашылықтары тұлғалық бастаулардан тақырыптық арқаудан қазақ тілінің байлығынан және көркемдік өнердің ішкі қуатынан құралатындығын арнайы атап өткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/21.wav,бұл сөз түрік тілінде мұхаммет пайғамбар заманына дейін бар және бір құдайға сенудің атауы болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/210.wav,ақын-жыраулар бас қосып қалғанда көмескіліктің астарын пайымдады жақсылық үшін халқы үшін өнерлерін асырды мәмілемен іс бітірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/211.wav,қазақ жырауларының дүниетанымында субъектінің өздігінен дамуы эзотериялық кеңістікпен байланыс арқылы ашылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/212.wav,субъектілік дамуда тек объектілік қана емес әлдеқандай тылсымдық та бар ол субъектінің өзіне ұқсастар әлеміндегі еркі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/213.wav,бұл орайда этикалық қарым-қатынастар адамның субьективтік әлемімен тікелей байланысатынына орай бұндай субъективтік және сонымен бір мезгілде объективтік этиканың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/214.wav,жартылай көшпелі өркениетте әлемге қарым-қатынастар жүйесінде белгілі бір рухани тәртіп болды қазіргі замандағы зерттеулерде оларды сыртқы мінез-құлықтың тар шеңберлері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/215.wav,тіпті керісінше жеке тұлғалардың немесе әлеуметтік топтардың мінез-құлықтары қазақтың халық философиясының дүниетанымдық ерекшеліктері бұл жерде бір-бірімен өзара және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/216.wav,оған эзотериялық қарым-қатынастарды субъективтік өзін тануды импровизацияны мистикалық тәжірибелерді шамырқанған шабытты ресми мораль мойындаған және мойындамаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/217.wav,бұл кеңістікте субъектінің бостандығы мен тәуелсіздігі тек өзін өзі жетілдіру даму мен интуицияны жетілдіру арқылы әлемнің эзотериялық бірлігін түйсіну ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/218.wav,қазақ халқының көрнекті тұлғалары жыраулары билері және біршоғыр ой-өнер саңлақтары өздерінің мәдени әлеуметтік құқықтық және поэтикалық шығармашылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/219.wav,осылайша этика және этикалық қарым-қатынастар ұғымдарын қазақ жырауларының шығармашылығына қатысты пайдаланар болсақ жақсылық пен жамандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/22.wav,сондықтан тәңірі дінін көптеген зертеушілер монотеистік дін ретінде таныған сондықтан да түріктердің тәңірі туралы ұғым түсініктерінің ислам дінінен қуат алып үйлесім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/220.wav,сөз біріншіден бұл қарым-қатынастардың діни астары туралы және екіншіден тұлғаның жеке және әлеуметтік эзотериялық мәнде өзін табуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/221.wav,қазақ ойшылдарының бүтін нәрсе ретіндегі әлемнің мазмұны мен пішіні қатысты көзқарастары қатаң сын тұрғысынан айтқанда терең дүниетанымдық және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/222.wav,әлем мен адамның эзотериялық бірлігі сондай-ақ бұл бірліктің қажеттігі де төмендегідей пікірлер арқылы дәлелденеді егер субъективтік идеализм субъект ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/223.wav,пікір ұстанса жыраулар философиясында субъект сананың еріктің іс-әрекеттің өмірлік қуаттың сезімнің және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/224.wav,иесі ретінде қарастырылады субъект екінші және ол тек өзін қоршаған объективтік әлемді бейнелей алады деген пікірді ұстанатын материализмге қарамақарсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/225.wav,мұндай ерекшелік натурфилософияда орын алады онда субъект тіпті енжар бұл сияқты пікірлердің кез келгені субъектіні дара бірдеме ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/226.wav,шын мәнінде құдай да діндегі жеке және енжар материалдық табиғат түріндегі өзінің өзгеше бірдемесін жасаушы ретінде және толығуы үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/227.wav,олардың эзотериялық бірлігі мен әлемнің эзотериялық бірлігі осында жатыр эзотериялық бірліксіз яғни жеке заттардың объектілердің және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/228.wav,сол арқылы жалпыға ортақтықтың ерекшелік пен даралықтың имманенттік бірлігі пайда болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/229.wav,өмір сүрген жыраулардың дүниетанымы түрі мен мазмұны бойынша шығыстың классикалық менталитетіне етене жақын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/23.wav,әр нәрсенің күнгейі мен көлеңкесі болатынындай құдайды бар және бір деп танудың жалпы негізі тәңірінің транцендентті мекенсіз жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/230.wav,бәрінен бұрын тұтастай қабылдау архетипін сақтауы және білдіруі арқылы оның үстіне олар жоғары мәдениетті идеологиялық этикалық және эстетикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/231.wav,архаикалық санада әлемді түйсінудің барлығын білдіретін жаппай бүтіндік сыртқы әсердің ықпалынсыз ішкі себептер арқылы иррационалдық өзін-өзі сезінуді білдіру және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/232.wav,қазақ ойшылдары жыраулары идеялық-образдық және поэтикалық шығармашылығына тән құндылықтардың бірі олардың өз туындыларында дүниетанымның осындай аса зор мінсіз түрін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/233.wav,оның үстіне олар бұрынғы дәстүрлер рухын дамытып қана қоймай оны қазақ халқының болашағына да бағышталған мүлдем жаңа гуманистік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/234.wav,қазақтың халық философиясының дүниетанымдық ерекшеліктері қазақ ойшылдарының жырауларының қазақ халқы дүниетанымын қалыптастыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/235.wav,мұндай философиялық көзқарас аясында ең бастысы әлемнің аса субъективтік бастамасы идеясы мен жалпыға ортақ заңдар шеңберіндегі субъективтік бірлік идеясы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/236.wav,бұл көзқарас субъективтік әлемнің жалпыға ортақтығын субъективтік заңдардың қолданбалылығын объективтік әлемге заттарға құбылыстарға телиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/237.wav,философияда бұған рухы жағынан жақын эзотериялық бірлікті әр жағынан сипаттайтын пантеизм панлогизм панпсихизм парапсихология және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/238.wav,мектептер жақсы белгілі қазақ ойшылдарының туындыларында бұл субъективтік негіз біріншіден айрықша бірдеме жерге игілік немесе көктің қаһары яғни тәңірілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/239.wav,адам бұл кеңістікте рухани моральдық мейірімді немесе қатыгез тіршілік иесі болып табылады ал заттар әр алуан заңдар мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/24.wav,сондықтан да жер тәңірісі су тәңірісі тау тәңірісі дейтін натурпантеистік бұрмалаулар болғаны сөзсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/240.wav,әлемнің көзге көрінбейтін субъективтік негізін ең дерексіз мағынада тірі немесе эзотериялық субстанция ретінде атауға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/241.wav,ей айтшы алланы айт аты жақсы құдайды айт төрт шадияр мұстафа мұсқап ашқан ғаламды айт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/242.wav,тәңірім сөзі бұрқанды айт кәлим алла құранды айт тәңірім салса аузыңа жан жолдасың иманды айт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/243.wav,бұл субстанцияны аристотель энтелехия платон әлемдік рух деп атады көптеген көне ілімдерде біздің пайымдауымызша ол бірыңғай әлемнің субъективтік бастамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/244.wav,оның объектілерге және объективтік әлемнің құбылыстарына шартты түрде қолданылуында кант оны өзіндік зат яғни құбылыста берілме-ген және түйсік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/245.wav,гегельде бұл абсолюттік рух экзистенциализм оны онтология шеңберіне болмыс категориясының шекарасына көшіріп экзистенция меннің субстанциясы немесе ең жоғары тұрған мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/246.wav,даосизм философиясында бұл субстанция бос кеңістік деп аталған ежелгі материалистік ілімдерге бұл праматерия деген атауға ие болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/247.wav,ал диалектикалық материализмде ол екінші дәрежедегі категориялар қатарына қосылды бұл философиялық категориялар бастапқы логикалық анықтамалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/248.wav,жаңа заманнан бергі батыс еуропа философиялық мектебі ақылестің ойлы адамның күшін паш етіп аясында заттық тәжірибелік сапаларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/249.wav,осылайша батыс еуропа философиясы мен ғылымында негізінен бірыңғай сезім мен тәжірибенің объективтік мәліметтеріне сүйенетін логицизм шеңберімен шектелген зерттелуші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/25.wav,ал бұны түрік мәдениетінің ерекше құбылысы елде жоқ табысы қылып көрсету мақсат па екен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/250.wav,еуропаның кант секілді көрнекті ойшылдары экзистенциализм мен иррационализмнің өкілдері өздерінің рационализмнің тар өрістілігі жөніндегі сындарында бұл зерттеушілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/26.wav,мұндай бұрмалауға теріс пиғылдарға қарсы күресетін алланың сүйген құлдары сол замандарда-ақ дүниеге келіп адамдарды дұрыс жолға салғаны сөзсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/27.wav,өлі десе өлі емес тірі десе тірі емес қорқыт ата әулие деген халық ғасырлар бойы жадында қорқыт ата жайындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/28.wav,аңыз түбі ақиқат аңыздардың өміршеңдігі қорқыт бабамыздың әулиелігінің бір белгісі ондай адамдар дүниеге халықтың күйзеліп рухани мұқтаждыққа ұшыраған уақытында келетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/29.wav,олар білім әкелетін себепті де ел санасына қоғам өміріне тың серпіліс қозғалыс әкелетін елді имандылыққа үндейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/3.wav,ал ислам дінінің сыртқы ғибадатын орындай тұрып осыған тоқмейілсіп адамгершіліктен тайғандар да болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/30.wav,ал елдің иманға ұйуы игілікті бақытты тұрмысқа ұласатын халықтың азғындаған дәуірлері пұтқа отқа жеке адам басына тауға тасқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/31.wav,көзбен көріп қолмен ұстайтын нәрсеге табынумен сипаталатын осындай соқыр сенім ақылды бұғаулап рухты басып-жаншып өсірмеуінің және қоғамның әлеуметтік күйзелуінің бірден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/32.wav,соқыр сенім халықты тобырлық тасқын күшке айналдырып арандатар тұстары да белгілі иман болса рухтың серпіліп ақылдың биікке құлаш жаюының кепілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/33.wav,адам баласы өскелең рухтың иесі болуымен қатар нәпсі шырмауынан азат емес адам өскелең рухтың ұлы аманаттың иесі болғандықтан да бүкіл ғалам жаратылысының мән-маңызы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/34.wav,қазақ хандығы дәуірі қарсаңында бастау алған халықтың ерлік дәстүрінен арман мақсатынан хабар беретін бір сала бұл жыр толғаулар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/35.wav,ел жер халық тағдыры мен болашағы толғандырған жыршылардың насихат дидактикалық арнау толғау мадақ мағыналы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/36.wav,ғасырлар бойы өзінің отансүйгіштік өршіл рухымен имандылық ғибратымен таным тағылымымен қазақ ойшылдарының шығармашылығындағы тарихи үдерістің зерделенуі көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/37.wav,толғауларға тән сипат олар халықпен етене жақын солардың мұң-мұқтажын жоқтайды елге танымал тарихи оқиға келелі кеңес жайлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/38.wav,жыршы көпке белгілі әңгіме желісін ала отырып шешен тілмен тереңнен толғап қисынмен сомдап ғасырлар бойы қасиетін жоғалтпайтын асыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/39.wav,нақыл-өсиет сөздерден түзілген бұл жырлардың төгіліп тұрған шешендігінен суырып салып жырлаған жырауларға тән ұшқыр қиял алғыр ой мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/4.wav,ғибадат тек ішкі иманның күзетшісі екенін ұмытып қазынасы жоқ кенішті күзетудің сырт сипаты болмаса ішкі мәні мағынасы жоғын білмеушілер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/40.wav,хан қысылып қара тоқырағанда осы көкірек көзі ашық дала данагөйлері жырауларға жүгінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/41.wav,өнер алды қызыл тіл деп білген халық суырылып шығып сөз бастаған ерлердің уәжіне тоқтаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/42.wav,заман талабына сай аса елеулі оқиғаларға байланысты хан қасынан іс басынан табылып отырған осынау жыраулар бірде хан мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/43.wav,анығында өсиетшіл қария толғаушыл-жыраудың негізгі міндеті өлеңшілік емес елге басалқы айтып басшылық жасау болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/44.wav,бұл екеуі де ең алдымен елдің ақылшы кемеңгері заманның сыншысы қырағысы болады сондықтан әрқайсысы өз елі өз табының не биі не батагөйі болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/45.wav,екеуі де жалғыз ел ақылшысы емес елді меңгерген хан мен бектің ақылшысы уәзірі есебінде болған көп елге хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/46.wav,бұлар өз заманындағы қазақтың жоғары табынан билер басшылар ортасынан шыққан өздері әкім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/47.wav,сондықтан ел тізгінін ұсаудың бір шарты көптің қамын жеу болғандықтан артында қалған сөздерінің барлығы әлеуметшілдік сарынымен айтылады деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/48.wav,әр ханның тұсында ел мен хан арасын жақындастыратын ханның арынын басып ел тізгінін тежейтін жыраулар болғаны тарихтан белгілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/49.wav,мәселен әрқашан ханға кеңес берер ақылгөй жырау абыз ретінде қорқыт бабаның дерсе хан асан қайғының жәнібек хан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/5.wav,онымен қоймай сыртқы түрін түзеп алып өзгені имансыз деп жазғырып діннен бездіруші дүмше молда ел бұзарлар әр заманда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/50.wav,осы хандардың әрқайсысы ел басына күн туған ханның біліктілігіне ел бірлігіне ердің батырлығына сын болған шақтарды ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/51.wav,ал осы хандардың әрқайсысының тұстасы адамгершілік имандылық отансүйгіштік қағидаларына берік ақылгөй ұстаз қауымды бірлікке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/52.wav,осы кезеңдегі өзінің өршіл асқақ рухымен белгілі атамекеніне отанына деген үлкен махаббат иесі қазтуған жырлары бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/53.wav,оның ел қорғаны батыр ру бастаған көсем болуы әділдікті ту қылып ұстаған мақсаты мадақ жырынан көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/54.wav,бұлт болған айды ашқан мұнар болған күнді ашқан мұсылман мен кәуірдің арасын бұзып өтіп дінді ашқан сүйініш ұлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/55.wav,мұсылман мен кәпір деген тұспалды сөздің мағынасы сыртқы ғибадат формаларымен ерекшеленулерін басты мақсат тұтып ішкі мәні иманды ұмытқандарға жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/56.wav,діннің ішкі мәні иман осы жерде шартты түрде алынған мұсылман кәпір қайшылығы арасында қалып қоятынын көрсету үшін екеуінің арасын бұзып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/57.wav,яғни адамның діни фанатизмі құрсауынан шығып діннің терең мәні иманды табуын бұлттан шыққан айды мұнар болған күнді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/58.wav,хандық дәуірден бізге жеткен жазба мұралардан да ауыз әдебиеті арқылы жеткен жыраулардың толғауларынан да имандылық ғибраты адамгершілік мақсат-мұраты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/59.wav,құрбанғали халид аягөзидің тауарих хамса атты кітабындағы тарихи-философиялық мәселелер қазақтың тарих философиясын жаңа деңгейге көтерген өзіндік еңбекке құрбанғали ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/6.wav,қазақ ойшылдарының шығармашылығындағы тарихи үдерістің зерделенуі олар халықтың бұрынғы тұрмыс салтында қалыптасқан дәстүрлерінен шариғатпен қайшылық іздеп өздерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/60.wav,м.х дулатиден бастау алған тарихи дәстүр өз жалғасын ғасырлардың басында шығыс қазақстан мен шығыс түркістанда өз жалғасын табады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/61.wav,тауарих хамса автордың өзіндік ескертуі бойынша тек шежірелер жинағы мен тарихи баяндау емес онда шығыстың бес халқы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/62.wav,келелі мәселелер көтерілген энциклопедиялық туындыға жатады соңғы екі он жылдықта орта азия мен қазақстанда этнографиялық зерттеулердің кең жолға қойылуына байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/63.wav,мұрағаттар мен кітапханалардан беймәлім және нақты зерттелінбеген жазбалар туындылар алынып ұмытылған есімдер ғылымда өз орнын табуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/64.wav,жазықсыз ұмыт қалғандардың қатарында революцияға дейінгі қазақтардың және де орта азияда қазақстанда шығыс түркістанда қоныстанған басқа да халықтардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/65.wav,оның тарих-и жәридә-и жәдидә тарихтың жаңа жазбалары тауарих-и хамсайи шарқи шығыстағы бес елдің тарихы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/66.wav,атты өте қызықты екі еңбегі қазанда басылып шыққан еді құрбанғали халидтің шығармашылығында көптеген тарих философиясына қатысты мәселелер қойылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/67.wav,автордың пікірі бойынша тарих бүкіл адамзаттың уақытпен біріктірілген оқиғаларының тұтастығымен сипатталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/68.wav,ол өткен шақтың оқиғаларын суреттеумен шектелмей оларды қазіргі өмір мәселелерімен байланыстырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/69.wav,халид грамматика тіл ғылымының тұзы болса ал тарих жалпы ғылым атаулының азығы дейді бұл жерде тарихи білімнің объективтілігі мәселесі туындайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/7.wav,салт дәстүрлерге сай өмір сүру ырымдарды әдет-тиымдарды ұстану обал-сауапты білуі адам баласы өзінің жақсы ісінің сауабын алса жамандығының азабын тартады мысқалдай нәрсе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/70.wav,егер жаратылыстанулық білімде дерек өзімен өзі субъектіден тыс қарастырылатын болса тарихи деректің түпнегізін тарихшы келтіретін куәліктер құрастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/71.wav,бұл куәліктердің объективтілігі компаративистикалық зерттеулермен айқындала түседі құрбанғали халид тек шежірелер және жылнамалармен шектелмей өз баяндауында ат-табаридің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/72.wav,еңбектеріне шығыстанушылардың радлов вамбери қатанов және зерттеулеріне кеңінен сүйенеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/73.wav,тарихи білімнің объективтілігі мәселесінде деректерді тікелей бақылау мен байқаудың маңызы ерекше болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/74.wav,өйткені шынайы тарих қашанда географиямен түйіседі құрбанғали қызметінің ажырамас бөлігі саяхаттары болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/75.wav,оның өлкенің географиясы мен топономикасына қатысты қалалардың бекіністердің ірі елді мекендердің тарихы туралы мәліметтері негізінен өзінің жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/76.wav,ол сонымен қатар өзін қызықтырған мәселелер бойынша жеке адамдар жіберген жазбаша мәліметтерді де пайдаланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/77.wav,мәселен қарқаралы қаласының тұрғыны молда юлдашбай жауһари бұқаралық оған қарқаралы аймағы мен қаласының географиялық жағдайына экономикасы мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/78.wav,құрбанғали осы мәліметтерді орталық қазақстанның гипсометриялық ерекшелігін сипаттауға және оның арқа атауының пайда болуын түсіндіруге пайдаланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/79.wav,кей сәттерде оған түрлі халықтар тарихының белгілі бір кезеңдеріне сәуле түсіретін немесе солардың билеушілерінің қызметін баяндайтын әдеби деректер мен құжаттар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/8.wav,қазақ халқының салт-дәстүрінде ырым-жоралғыларында ерекше бір жүйе терең сыры бар екенін білеміз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/80.wav,жылдары құрбанғали мекке-мәдинеге қажылыққа сапар шегіп жолай батыс еуропаның бірнеше елдерінің астаналары мен таяу шығыстың көптеген қалаларын аралайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/81.wav,беттен тұратын сапарнамалары мен осы саяхат туралы естеліктері тауарих-и хамсада да пайдаланылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/82.wav,бұл сапарнамада этнография мен терминологияға қатысты қызғылықты мәліметтер мен салыстырмалы материалдар көптеп кездеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/83.wav,қажылыққа бару сапарында ол сол кезеңдегі түркияның көрнекті ағартушыларының бірі ахмед мидхатпен ыстамбұлда танысып тарих және басқа да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/84.wav,құрбанғали өте қарапайым болатын мәселен өзімен сырттай таныс тек қана мәліметтер жіберушілердің өзге де адамдардың қызметін өте жоғары бағалап отырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/85.wav,өзінің тарих-и жәридә-и жәдидә атты бірінші еңбегін жылы шәуешектен шығыс түркістанның ішкі аудандарына көне турфанға жасаған саяхаты кезінде жинаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/86.wav,автор осы еңбегінде көлемі бет жолында кездескен елді мекендерге олардың төңірегіне қысқаша географиялық және тарихи сипаттама жасап тұрғындардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/87.wav,мешіт басқа да қасиетті орындар саналатын сәулет өнерінің құрылыстары мен ескерткіштеріне сондай-ақ жергілікті діни оқымыстылардың аузынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/88.wav,суреттелген объектілердің ішіндегі ең тамашасы турфан қаласы маңындағы тау аңыз бойынша осы жердегі үңгірді ежелден жеті әулие мекен етіпті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/89.wav,кітаптың алғы сөзінде құрбанғали халқы ислам дінін қабылдағалы бері ұдайы шапқыншылықты есепсіз бүліктерді ұрыстарды басқа да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/9.wav,бұл адам баласын белгілі бір тәртіпке мұқият болуға әрбір ісін ыждахатпен атқаруға тәрбиелейтінін аңғарамыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/90.wav,бір вакуфтық грамотамен таныса келе құрбанғали турфан қаласы өткен заманда сұлтандардың астанасы мен мекен-жайы болғандығын анықтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/91.wav,сол кезеңдерде қалада тарихшы-жылнамашылар да болған алайда олардың кітаптары өзара қақтығыстар мен шет жерлік басқыншылармен соғыс кезінде жойылып кеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/92.wav,халидтің осы кітабындағы мәліметтер сөз жоқ тарихшылар мен этнографтарға археологтарға бағалы материал ретінде қызмет етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/93.wav,құрбанғали тарихшы ретінде жылы аяқтаған екінші кітабы арқылы белгілі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/94.wav,осы кітап туралы жылы наурызда шуро журналында бет автордың қазасына байланысты жарияланған көңіл айтуда былай деп жазылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/95.wav,егер аңыздар мен ескі нанымдарға қатысты жеке элементтерін алып тастаса бұл кітап шын мәнінде тамаша еңбек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/96.wav,онда өте құнды және басқа еш жерде кездеспейтін мәліметтер бар кітап автордың ғалымдығы мен адамгершілігін және оның ойы мен ақылының еркіндігін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/97.wav,осы кітаптың кейбір тараулары ферғана қоқан хандығының қазақ қырғыз халықтарының және қалмақ-жоңғарлардың тарихына арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/98.wav,кітаптың үлкен бөлігі қосымшалардан тұрады бұл тарауда қазақстан мен шығыс түркістанның тарихы мен географиясына және кейбір қалалардың тарихына қатысты сондай-ақ қазақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/74/99.wav,халид бұған арнайы тоқталған тағы басқа халықтардың этнографиясы мен тарихына байланысты көптеген мәліметтер беріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/1.wav,қазақстанның экологиялық қызметінің нәтижелілігі туралы бірінші шолу жылы жасалды осы бір екінші шолу сол алғашқы шолудан бері қазақстанның қоршаған ортаны қорғау ісінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/10.wav,бірақ тұрақты дамуға қажетті нақты қадамдар қойылған мақсатқа жеткізбей келеді басты назар экономикалық өсімге ауып кетіп тұрақты дамудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/100.wav,жылы жалпы өндірістік өнім шығарудың жартысына жуығы және еңбекпен қамтудың пайызы тау-кен саласының үлесіне тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/101.wav,елдегі елеулі экономикалық өсім бірінші кезекте мұнайгаз саласының жоғары қарқынмен дамығанымен байланысты бұл өз кезегінде қоршаған ортаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/102.wav,мұнай мен газ өндірілетін аймақтардағы экологиялық проблемалардың өткірлігі қоршаған ортаны қорғау шараларын қарастырған жылғы алғашқы шолудан бері арта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/103.wav,құрлықтағы және теңіздегі кен орындарын игеру сондай-ақ құбыржолдардың автокөлік пен темір жолдарының мұнай мен газды өңдеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/104.wav,мұнайгаз және тау-кен өндірісінің қоршаған ортаға тигізген серінің зиянды салдарын түсінушілік жетіспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/105.wav,сол салдар тиісінше бағаланбаған және ластауды азайту шаралары арқылы шешілмеген солардың тұтас сері әсіресе экологиялық тұрғыдан сезімтал келетін каспий теңізі мен оның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/106.wav,тау-кен саласында тұрақтылық принциптері сақталмайды мысалы көмір шахталары ауаға зор көлемде метан бөледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/107.wav,метан адам өлімі мен жарақаттарға апаратын жарылыстарға себепкер бола алатынына қарамастан метанды қалпына келтіру қауіпсіздікті арттырудың экологиялық ластануды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/108.wav,көмір метаны жөніндегі бірлескен жобалардың бірқатары осы уақытта киото протоколының ратификациясын күтіп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/109.wav,тау-кен және металлургия салалары жылыжайлық газдардың бөлінуі мен қалдықтардың зор көлемде пайда болуына мұрындық болатындықтан бұл салалар адам денсаулығы тұрғысынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/11.wav,тұжырымдама салааралық әдістемеге қажетті тетіктерді ұсынбаған және қоршаған ортаны қорғау мәселесі энергетика көлік және ауыл шаруашылығы секілді салалармен ықпалдаса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/110.wav,қазақстанда тұрақтылық мәселелерін шикізат өндіру саласына кіріктірудің арнайы стратегиясы ойластырылмаған сондай-ақ тау-кен саласы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/111.wav,тұрақты даму үшін су қорларын басқару қазақстан су қорларын ықпалдасып басқару негізінде су шаруашылығы саясатын жаңартуға кірісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/112.wav,жылы су кодексі қабылданды қазақстан өз территориясында өзен бассейіндерінің сегізін айқындап солардың әрқайсысының жанынан өзен бассейіндері ұйымдарын құрып трансшекаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/113.wav,ауыл шаруашылығы министрлігінің су қорлары жөніндегі комитеті түйіндеме су қорларын басқарудың ұлттық органы болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/114.wav,суды ықпалдаса пайдаланудың мастер-жоспарын пысықтауға және жоспарлар негізінде сегіз бассейіннің әрқайсысын қорғауға жауапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/115.wav,бүгінгі күні аталған жоспарлар қоймаған күй кешуде және іс-қимыл бағдарламалары мен қаржылық тетіктерді ойластырмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/116.wav,одан әрі ілгері бастыруға деген саяси қауқар әлсіз ал қажетті институциональді өзгерістер баяу жүреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/117.wav,су саласын реформалау әкімшілік басқаруды күшейтумен қатар жүріп отырмаған осы уақытта су қорларын басқарудың белгілі бір қырларына мысалы қоршаған ортаны қорғау ауыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/118.wav,су қорлары жөніндегі комитеттің ондай үйлестіруді қолға алу үшін жеткілікті құзыреті жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/119.wav,қазақстанда су қорларын ықпалдаса басқару бойынша шешім қабылдау бастапқы деңгейде қалып отыр өйткені қажетті сапалы техникалық және қаржылық ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/12.wav,қазына тұрақты даму қоры инвестиялық жобаларды тұрақты даму үрдісімен ұштастыру әлеуетіне ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/120.wav,сегіз пайдаланылған су мөлшері жайындағы ақпаратты бұрыңғысынша су қорлары жөніндегі комитетке жолдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/121.wav,алайда ол су сапасы жайлы және қолға алынған түзету шаралары жөніндегі ақпаратты тым шектеулі көлемде береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/122.wav,су қорларын басқарудың ұлттық органдары тиісті ұлттық бағдарламаны жасап шығаруға керекті егжей-тегжейлі ақпаратқа ие болмай отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/123.wav,бұған қоса мұндай тың мәселелерді шешетіндей су қорлары комитетінің және мүмкіншіліктері әлі де мардымсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/124.wav,халықаралық ұйымдардың көмегімен аталған бағытта күш салу үрдісі басталып та кеткен осы уақытта ақпараттық және коммуникациялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/125.wav,бүкіл су шаруашылығы инфрақұрылымына техникалық қызмет көрсету саласына бағытталуы тиіс инвестициялардың жылдардан бері көрініс тапқан орасан зор тапшылығы алаңдаушылықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/126.wav,ірі қалалардың бірқатарында инфрақұрылымның сексен пайызы тозған ал аймақтардың біразында облысаралық тарату желісі қираған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/127.wav,және жылы тиісінше ауыз су бағдарламасы мен ауылдық жерлердің дамуы бағдарламасы қабылданғалы бері мемлекет ауыз су инфрақұрылымын қалпына келтіруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/128.wav,бірқатар облыстарда сумен қамтамасыз ететін ксіпорындар қалпына келтіріліп ендігі техникалық қызмет көрсету жауапкершілігін өз мойындарына алған облыстық кімшілік меншігіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/129.wav,дегенмен шешімін күткен мәселелер әлі де бар көп жағдайда облыстық басқару органдары өздеріне жүктелген тапсырмаларды тиісінше орындай алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/13.wav,қор тек экономикалық алуандылық пен бәсекелестікке шыдамдылық мәселелерімен ғана айналысқандықтан белгілі қоршаған ортаны қорғау жөніндегі немесе тұрақты даму ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/130.wav,судың арзан болғаны сумен қамтамасыз ету саласында сапалы қызмет көрсетуге бөгет болып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/131.wav,сумен қамтамасыз ету ксіпорындарының тиімділігі мониторингтен өтпейді ал сумен қамтамасыз ету саласындағы мамандардың кәсіби біліктілігін арттыру қажет болып тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/132.wav,физикалық қазақстан құрлық қоршаған орталық азияға орналасқан мемлекет аумағы жерді қамтитын қазақстан көлемі жағынан әлемде тоғызыншы орын алады және орталық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/133.wav,қазақстан батыстан шығысқа қарай еділ өзені мен каспий теңізінен алтай тауларына дейін және солтүстіктен оңтүстікке қарай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/134.wav,қазақстан солтүстікте ресей федерациясымен шекараның ұзындығы құрайды шығыста-қытаймен оңтүстікте қырғызстанмен өзбекстанмен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/135.wav,елде аса өзендер бар солардың көпшілігі шағын өзендерге жатады елдегі басты өзендердің қатарына ертіс қазақстандағы ең ұзын өзен жалпы ұзындығы қазақстандық бөлігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/136.wav,каспий теңізінің жағалық сызығы бойынша шекарасы елдің батысында арал теңізінің шекарасы оңтүстік батыста құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/137.wav,оның үстіне қазақстанда көл және су қоймалары бар солардың ең ірісі балқаш көлі қазақстандағы жер үсті суларының көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/138.wav, құрайды солардың жартысына жуығы көрші елдерден бастау алады жер үсті суларының ағысы айқын көрінетін маусымдық сипат алады ағыстың дейін көктем мезгіліне келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/139.wav,бір жылдың ішінде және көп жылдық кезең аралығындағы су деңгейі мен көлемдерінің біршама жоғары ауытқуы да сондай-ақ ел аймақтары бөлігінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/14.wav,қазақстандағы кедейшіліктің айтарлықтай азайғаны шындық болса да қоршаған ортаны қорғау бағытында әлеуметтік жағдайды жақсарту және жалпы тұрмыс деңгейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/140.wav,елдің бедері рельефі негізінен шөл далалар мен төбелі жерлер арқылы көрінеді шөлдер және шөлейтті жерлер ел аумағының астам шамасын құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/141.wav,тасты тұзды және құмды тақырлар ең ірі шөлдер қызылқұмның құмды құнарсыз жерлері мен батпақ жайлаған бетпақдала жерлерін қамтиды олар елдің оңтүстік бөлігіне орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/142.wav,елдің топографиясы үшін құбылмалылықтың өзгермеліліктің жоғары деңгейі ең төменгі аумақ елдің каспий теңізінен шығысқа қарай оңтүстік батысында орналасқан онда теңіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/143.wav,ең биік белгі хантәңірі шыңы қазақстан қырғызстан және қытай шекараларының тоғысында тянь-шаньның шеткі оңтүстік-батыс нүктесіне орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/144.wav,қазқастанның шығыс шекарасын бойлай өтетін алтай тауының да сондай-ақ заңғар шыңдары бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/145.wav,қазақстанның континенттік климаты ыстық та құрғақшылықты жазбен және суық әрі біршама құрғақ қыспен сипатталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/146.wav,аймақтар бойынша температураның күрт ауытқулары байқалады температураның ең үлкен айырмашылығы шөл дала мен елдің таулы аудандары арасында болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/147.wav,оңтүстік өңірлерге анағұрлым жұмсақ қыс пен ыстық жаз солтүстіктен соғатын суық та қатты жел далалы өңірдің қысын сіресе сұрапыл етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/148.wav,ауданға қарай қаңтардағы күндізгі орташа температураға дейін шілдеде дейін ауытқып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/149.wav,жазда негізінде ауаның температурасы дейін көтеріледі ал қыста дейін төмендеуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/15.wav,өз бетімен тұрақты даму бағдарламаларын дамытып іс-шара жоспарларын айқындап алған аймақтар санаулы ғана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/150.wav,қазақстан жауын-шашынның жылдық төмен деңгейімен сипатталады шөл далаларда жауын шашынның деңгейі жылына төмен болса ал далалы аймақта-жылына шамасында құбылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/151.wav,далалы өңірде найзағай жарқылдары көбіне нөсер кіріспе жауындарға тасқындарға ұласады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/152.wav,қыс мезгілінде ел аумағының үлкен бөлігін қар басады шындарынан мәңгі қар кетпейтін таулы аудандарда жауын-шашынның деңгейі жылына орта есеппен жетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/153.wav,астана жер пайдалану үлгісінің негізгі ерекшелігі-ел аумағының шамамен құрайтын ұзақ жылдық шабындықтар мен жайылымдардың молдығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/154.wav,екіншіден қазақстанның орасан байтақ жері мен халықтың қоныстануының төмен тығыздығына байланысты егістік жерлердің елдің жалпы аумағының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/155.wav,ғана құрайтынына қарамастан жан басына шаққанда егістік жер келеді жылы желтоқсанда астана қазақстан республикасының елордасы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/156.wav,жылғы ахуал бойынша астана қаласындағы халықтың есептік саны шамамен адамды құрады елорданың халқы жедел өсуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/157.wav,қазақстан республикасының бұрынғы астанасы-алматыда миллион тұрғын бар алматы елдің ең ірі ғылыми мәдени және қар орталығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/158.wav,елдегі басқа ірі қалалардың қатарына қарағанды көмір бассейнінің кіндік ортасына орналасқан қарағанды қаласы жатады халқы адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/159.wav,қарағанды-қазақстанның өнерксіп орталығы көмір өндіру мен көмір өндіретін техниканың өндірісі қаланың негізгі саласы болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/16.wav,жалпы айтқанда азаматтық қоғамның стратегиялық жоспарлау процесіне және тұрақты даму жобаларын іске асыруға қатысуы салыстырмалы түрде шектеулі күйінде қалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/160.wav,елдегі тағы бір ірі қала шымкент халқы адам ол химиялық өндіріс пен қорғасын және мырыш балқытуды қорытуды қоса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/161.wav,табиғи ресурстар қазақстан республикасы табиғи ресурстарға пайдалы қазбалар мен минералды ресурстардың кендеріне бай ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/162.wav,кейбір есептерге сйкес қазақстан уран қорғасын және мырыш қорларының деңгейі бойынша әлемдегі екінші ел марганец қорларының деңгейі бойынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/163.wav,қазақстан сондай-ақ алмас экспорттаушы ел және ол көмір темір мен алтын өндіретін елдердің ондығына кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/164.wav,барланған мұнай қорлары миллион баррель шамасында есептеліп елді мұнай қорларының деңгейі бойынша орынға шығарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/165.wav,кейінгі бірнеше жылдың ішінде мұнай өндірудің жылдам қарқынмен өсуі байқалады бұл шетелдік инвестицияларды тартумен және өндіріс тиімділігінің артуымен байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/166.wav,жылы миллион тонна шикі мұнай өндірілді осы көрсеткіш елді мұнай өндірудің деңгейі бойынша әлемдегі орынға кіріспе шығарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/167.wav,қазақстан жылға қарай мұнай өнімдерін миллон тоннаға дейін көбейтуге бағытталған орасан зор жоспарлар жасап отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/168.wav,табиғи газдың барланған қосалқы қорлары миллиард шамасындағы текше метрді құрайды елді қосалқы қорлардың деңгейі бойынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/169.wav,алайда қазқастан жылы ғана құрғақ газдың экспортшысына айналды жылы қазақстанда миллиард текше метр табиғи газ өндірілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/17.wav,қабылданған қоршаған ортаны қорғау жөніндегі кодекс бұған дейінгі және соңғы уақытта пысықталған заңдар мен нормаларды астарластырып қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/170.wav,жылдан кейін өндіру көлемдерін жылына дейін ұлғайту жоспарланып отыр адамзаттық қазақстан-халқы аз ел ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/171.wav,халықтың қоныстануының орташа тығыздығы шаққанда шамамен адамды құрайды ел халқының үлкен бөлігі солтүстік-шығыс және оңтүстік шығыс өңірлеріне шоғырланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/172.wav,орталық және батыс қазақстандағы облыстар халық аз қоныстанған аумақтарға жатады жылғы санақ бойынша елдің халқы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/173.wav,қазақстардың үлесі құрайды қазақстаннның аумағында украиндарды өзбектерді татарларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/174.wav,ұйғырларды немістерді шешендер мен кәрістерді қоса есептегенде этникалық топтар тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/175.wav,кейінгі алты жылдың ішінде елдің демографиялық көрсеткіштері біршама тұрақты болды кестені қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/176.wav,жылдан бері халықтың жалпы санының өсуі ды құрады және орташа өмір сүрудің ұзақтығы да сондай-ақ артып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/177.wav,бала туу деңгейі өсті өлім жітімнің деңгейі ұлғайды балалар өлімі деңгейінің ғтөмендеуіне байланысты оң серпін байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/178.wav,қазақстан республикасы екі тілді ел халықтың сөйлейтін қазақ тілі мемлекеттік тіл мәртебесіне ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/179.wav,әдетте бизнесте пайдаланылатын орыс тілі ресми тіл болып жарияланды елдегі халықтың үлкен бөлігі орыс тілінде сөйлейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/18.wav,аталған кодекс қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық келісімдер аясындагы міндеттемелерді де қамтыған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/180.wav,алдын-ала жасалған деректер бойынша елде тұратын этникалық қазақтардың тең жартысы ғана қазақ тілін еркін меңгерген дегенмен қазақ тілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/181.wav,кіріспе дәстүрлі этникалық қазақтар мұсылман-сунниттерге ал орыс тұрғындары православиеге жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/182.wav,қазір халықтың мұсылман дінін орыс православиесін ұстанады біріккен ұлттар ұйымы даму бағдарламасының адам дамуы туралы жылғы есебінің деректері бойынша қазақстан адам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/183.wav,елдегі адам дамуының индексі тен дейін көтеріліп қазақстан республикасын шолуда қамтылған елдің арасында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/184.wav,қазақстан орталық азия елдерінің ішінде ең жоғары ие экономикалық бұрынғы кеңес одағының экономикалық жүйесінде бидай өсіруге металлургияның дамуы мен минералды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/185.wav,кеңес одағы ыдырағаннан кейін бұрынғы тығыз экономикалық байланыстар үзіліп сондықтан ел өндірістің күрт құлдырауын жоғары инфляция мен елеулі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/186.wav,қазақстанның экономикасы күрт қысқарып ел жылдардың бірінші жартысында жоғалтты елдегі экономиканың екінші ең ірі секторы және жұмыс беруші ауылшаруашылығында жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/187.wav,сонымен қатар әлемдік рыноктағы мұнайдың жоғары бағалары ды құраған өнерксіп өндірісінің өсуіне себеп болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/188.wav,жылдың бас кезінде ауылшарушылық және өнерксіп өндірісін ұлғайтумен ұштастырылған қазақстандық валютаны теңге флотациялау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/189.wav,мұнай секторына жасалған шетелдік инвестициялар мұнай өндірушілік қуаттың ұлғаюына септігін тигізді және экспорт көлемдерінің айтарлықтай өсуіне түрткі болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/19.wav,жұмыс істеуге рұқсатты бір жылдан үш жылға ұзартуымен қатар ең үздік әдістемелерге негізделген көпқырлы рұқсат беруді сондай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/190.wav,жылдан бастап тұрақты жылдық өсуі байқалып ол межелерінде құбылып отырды жылы тіркелген теңгенің құнсыздануынан девальвация ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/191.wav,кейінгі жылдың ішінде пайыздан төмен болды осы кезден бастап инфляция қарқындарының шамалы ғана өсуі белгіленді жылы инфляцияның деңгейі небәрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/192.wav,құрады кіріспе сурет экономика секторлары бойынша және жылдардағы жиынтық кейінгі жылдарда қазақстан қатысты қарыз арақатынастарының көрсеткішін ойдағыдай төмендетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/193.wav,жылы мемлекеттің жалпы қарызы құраса ал жылы осы көрсеткіш дейін төмендеп миллиард долларын құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/194.wav,жоғары макроэкономикалық көрсеткіштер мен қаржылық сауықтыру қазақстан республикасының бұрынғы кеңес одағы республикаларының қатарынан халықаралық валюта қорының алдында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/195.wav,қазақстан әсіресе оның мұнайгаз саласы шетелдік тікелей инвестициялардың үлкен көлемдерін тартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/196.wav,барлық орталық азия өңіріне астамын әжне шығыс еуропа кавказ және орталық азияға ға жуығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/197.wav,жиынтық жалпы түсімі жылдың соңына қарай миллиард долларды құрады бұл көрсетікіш басқа елдердің арасындағы ең жоғары көрсеткіш болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/198.wav,басына шаққандағы көрсеткіші өзге елдердің ішінде әзірбайжаннан ғана кейін шетелдік мұнай компанияларының қазақстандағы өз филиалдарына жасаған ішкі фирмалық қарыздары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/199.wav,кейінгі сегіз жылдың ішінде байқалған жедел экономикалық өсу жұмыссыздық деңгейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/2.wav,ішкі жалпы өнімі жылына пайыздан асатын қарқынмен өсіп жылдар аралығында инфляция деңгейі және пайыз аралығында болған қазақстанның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/20.wav,әзірше көпкырлы интеграциялы рұқсат беру жүйесі сынақ санатында ғана ал енді басты процесстік жәйттер де пысықталу үстінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/200.wav,дейін азайтуға жағдай жасады жұмыспен қамту деңгейлерінің артуы мен нақты жалақының өсуі халықтың тұрмыс деңгейінің көтерілуіне себеп болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/201.wav,қазақстанда жанбасына шаққандағы ең жоғары деңгейі сатып алу қабілетінің теп-теңдігі кезінде доллары және елдерінің ішінде жалақының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/202.wav,алайда тұрмыс деңгейінің көтерілуі елдің барлық аймақтарында бірдей болған жоқ ұзақ мерзімді жұмыссыздықтың жоғары деңгейі солтүстік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/203.wav,кіріспе бірақ өнерксіп өндірісінің құлдырауына ұшыраған аймақтарда тұратын көптеген жұмысшылардың бейресми жұмыспен қамтылу фактісі ал ауылдық аудандарда экстенсивті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/204.wav,есептік деректер бойынша көлеңкелі экономика шамамен құрайды институттар қазақстан президенттік республика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/205.wav,президент мемлекеттік басшысы және ол халықтың дауыс беруімен жеті жыл мерзімге сайланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/206.wav,президент премьер-министрді және министрлер кеңесін тағайындайды конституцияға түзетулер енгізуге ұйытқы болады үкіметті тағайындайды және таратады парламентті таратады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/207.wav,бұған қосымша президенті парламенті қабылдаған заңнамаға тиым сала алады атқарушы билікті үкімет іске асырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/208.wav,премьер-министр министрлер кеңесінің төрағасы болып саналады және ол үкімет басшысының міндетін атқарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/209.wav,министрлер кеңесі вице премьер-министрді премьер-министрдің үш орынбасары мен министрліктердің басшыларын өз құрамына енгізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/21.wav,заңның орындалуы құрылымдық реформалар арқасында жақсарды жақында заңгерлік саласында болған өзгерістер жалпы заң енгізу бағытындағы әдістемелерге дем бітірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/210.wav,парламент екі палатадан тұрады мәжілістің төменгі палата құрамында депутат мүше бар олардың ұлттық бір сайлау округының партиялық тізімі бойынша сайланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/211.wav,қалған депутатты қазақстан халықының ассамблеясы сайлайды мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімі жылды құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/212.wav,сенаттың жоғарғы палата құрамында облыстан сайланатын депутат облыстан алматы жне астана қалаларынан депутаттан сондай-ақ президенті тағайындайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/213.wav,сенат депутаттары жартысының сайлауы жыл сайын өткізіледі сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі жыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/214.wav,заңдардың басым бөлігін үкіметі ұсынғанымен мәжіліс депуттатары мен үкіметінің мүшелері заңнамалық бастама көтеру құқығына ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/215.wav,сот жүйесінің үш деңгейі бар жергілікті соттар облыстық соттар және мүшеден тұратын ұлттық жоғарғы сот ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/216.wav,бұған қосымша сот жүйесі өз құрамына конституциялық кеңесті енгізеді оның құрамына мүше мамандандырылған төрелік соттар мен әскери ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/217.wav,кіріспе конституциялық кеңес заң шығарушы органдар қабылдаған заңдардың конституцияға сйкестігін анықтайды сайлаулар мен референдумдардың нәтижелеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/218.wav,президент төрағасын қоса есептегенде оның үш мүшесін тағайындайды қазақстан кімшілік тұрғыда облысқа және екі муниципалды аудан-алматы мен астанаға бөлінген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/219.wav,облыстардың құрамына аудан кент және ауыл кіреді әрбір облыс аудан және кент дербес сайланбалы кімшілік органға ие оларға бюджет қалыптастыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/22.wav,заң шығару мен сол заңдардың орындалуын қадағалайтын органдардың міндет қызметтері екі бөлек шығарылып бақылайтын органдар өз бюджеттерінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/220.wav,қалалардың да сондай-ақ әкімшілік органдары бар ірі қалалар аудандарға бөлінеді ауданның өз әкімшілігі болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/221.wav,осы кәімшілік органдар бес жыл мерзімге сайланады облыстық және аудандық кімшіліктер жергілікті орындаушыларды сайламайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/222.wav,облысты президенті тағайындаған кім басқарады қала әкімдерін облыс әкімдері тағайындайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/223.wav,кім жергілікті бөлімдерді басқаратын штат мүшелерін тағайындайды президент әкімдердің шешімдерінің күшін жоюға укілетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/224.wav,кейінгі үш жылдың ішінде маңызды үш саяси оқиға болды жылғы желтоқсандағы президент сайлауында нұрсұлтан назарбаев қайта сайланып оған сайлаушылардың дауыс берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/225.wav,жылы мамырда президент өкілеттіктерінің екінші мерзімі аяқталды да парламент президентін қайта сайлауға шек қоймау құқығын белгіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/226.wav,жылы тамызда өткен парламент сайлауларында нұр отан президент партиясы жеңіп шықты парламентінің мжілісінде орын алған осы партия елдегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/227.wav,экономикалық қызмет және оның қоршаған ортаға әсері ауыл шарушылығы жылы ауыл шарушылығының үлесіне қазақстан республикасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/228.wav,келді ауыл шарушылығы секторында елдегі жұмысқа жарамды халықтың жұмыспен қамтылды қазақстан астық өндіру мен экспорттау бойынша әлемдік көшбасшылардың бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/229.wav,елдегі егістік жерлердің құнарлы топырағы мен климат бидай арпа күріш жүгері тары және қарақұмық өсіру үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/23.wav,қазақстан өкімет орындары көп салалы тексеру жұмысының ауқымын кеңейтіп кәсіпорындарды қадағалау әдісін жақсартып санкция қолдану аясын кеңейтіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/230.wav,дәнді дақылдардың негізгі түріне жоғары құрамдағы протеин бар жоғары сапалы бидай жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/231.wav,негізгі өнерксіптік дақылдар мақтаны қызылшаны және май жасайтын күнбағыс зығыр соя жне қыша сияқты дақылдарды қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/232.wav,осы аталған дақылдардың ең маңыздысына оңтүстік қазақстанның суармалы алқаптарында өсірілетін мақта жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/233.wav,жерді қарқынды өңдеу бастапқы құнарлы топырақтарға елеулі серін тигізді де топырақтың азуы ауылшарушылық өндірісі үшін күрделі кедергіге айналды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/234.wav,ғасырдың жылдарында топырақ баптау қолға алынғаннан бері топырақтың органикалық затының пайыздан астамы жойылып соның есебінен топырақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/235.wav,өзбекстанда мақта өсірудің нәтижесінде арал теңізінің тартылуы ауылшарушылық қызметінің қазақстанның қоршаған ортасына тигізген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/236.wav,елдің солтүстік және орталық аудандарына әсерін тигізетін жел эрозиясы ауыл шарушылығына байланысты тағы бір экологиялық проблема болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/237.wav,жылдарда бидайды кең ауқымда суармалы жерлерге бидай егуге байланысты қазақстанның байтақ далалары тың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/238.wav,соның салдарынан жылдардың орта шеніне қарай түрлі дрежедегі тақырға айналу елдегі жайылымдық жерлердің шамамен қамтыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/239.wav,кіріспе ендірме арал теңізін қалпына келтіру арал теңізі өзбекстанның ирригациялық сіресе мақта өсіруге байланысты қажеттіліктері күрт өскен жылы таяздана бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/24.wav,заңның сақталуын қадағалайтын құрылымдық тетіктер іргелі процессуальді реформалар және қорлардың неғұрлым туір үйлестірілуі арқасында жақсарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/240.wav,ауылшарушылығының мұқтаждарына қажет су сырдария және әмудария өзендерінен алынды соның салдарынан өзендер теңізді қанықтыру мен оның су қорларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/241.wav,жылға қарай арал теңізі су көлемдерінің ға жуығынан айырылды соның нтижесінде арал теңізі өзара байланыссыз үш суайдындарына бөлініп судың деңгейі метрге төмендеді де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/242.wav,жылға қарай арал теңізі бастапқы көлемінен ге дейін таязданды сондықтан судың өсе түскен тұздылығы табиғи орта аумағының кемуіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/243.wav,арал теңізінің суын толықтыру және экожүйеге тигізілген зиянды азайту үшін сырдариядағы ирригациялық құрылыстарға жөндеу жұмыстары жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/244.wav,бұған қосымша жылы тамызда бетон бөгеті салынды көкарал ол арал теңізінің екі жартысын бөлді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/245.wav,теңіздің солтүстік бөлігіне жіберілген судың қосымша көлемдері судың деңгейін метрге дейін көтеруге яғни тіршілікке қабылеттілік деңгейі болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/246.wav,қосымша сулар тұздың құрамын азайтуға септігін тигізді де сондықтан арал теңізі жоғалған акваториясын су айдынын қалпына келтіре бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/247.wav,жылы қайтармалы сулар арал теңізінің солтүстік бөлігінде балық аулау кәсібін жаңғыртуға жағдай туғызып балықтардың айтарлықтай саны қайтып оралды да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/248.wav,орман шарушылығы жылы орман алқаптарының аумағы миллион құрады соның жартысын миллион толығымен орман жайлаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/249.wav,орман қорының шамамен тамыры жағынан ағаштың қылқан жапырақты түрлерін қамтиды солардың ішіндегі ең көбі қарағай мен шырша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/25.wav,шешімін таппаған мәселелер де көп реттеуші ережелер уақыт түсінікті және жүзеге асыруға қолайлы бола бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/250.wav,жапырақты тоғайдың ең көп тараған түрлеріне қайың тал қандағаш және үйеңкі жатады құрлықтың жалпы аумағына пайыздық арақатынаста қабылданған орман алқаптарының аумағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/26.wav,ережелердің орындалуын байқайтын тексер де жазала стратегиясы көбінше орындалмайды және соған қатысты жұмыс әдістері тиісінше жетілдірілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/27.wav,талаптардың орындалмауын уақытында байқап қалып шара қолдану мүмкіншілігі екіталай деңгейде және азаматтық кімшілік және қылмыстық жазаға тарту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/28.wav,заңдылықты сақтауға мәжбүрлеу шараларының әділетттілігі пропорционалдығы және ашықтығы белгілі деңгейде алаңдаушылық туғызады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/29.wav,қоршаған ортаны қорғау министрлігі жылы жауапкершілік түрлі министрліктер арасында бөлінгелі бері осы сала алдында тұрған бірқатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/3.wav,бұл жетістікке бірінші кезекте мұнай минералдар және басқа да өнімдердің өндірісі мен экспорты көлемінің ұлғайғаны себеп болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/30.wav,су орман және табиғи қорлар және соларды пайдалану құзыреті бірқатар арнайы комитеәттер арқылы ауыл шаруашылық министрлігіне берілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/31.wav,министрліктер арасындағы әсіресе экологиялық инспекция саласында тиімді бірлестікке қарамастан табиғатты қорғаудың өзге салаларында үйлестірушілік үшін жауапкершілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/32.wav,экологиялық институттар мүмкіншіліктерінің шектеулігінен және ішкі ұйымдасушылықтың шикілігінен де қиналып келеді мысалы бақылау органдарында үлестірілген қорлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/33.wav,кадрлардың өте жиі алмасып тұратыны жұмыс жағдайының және оның бөлімшелеріндегі мамандардың толық кәсіптік біліктілігіне жауап бермейтінін айғақтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/34.wav,бұл өз кезегінде қазақстаннның заманауи тетіктер мен тәжірибе қолдануына тосқауыл қояды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/35.wav,айталық кешенді мақұлдауларды дереу қолдану ісі өндірістік процесстерді жеткілікті түрде білмеу мен жобаларды қаржылық тұрғыдан бағалау ісінің нашарлығы себепті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/36.wav,бұған қоса процедуралық жәйттер мен кешенді мақұлдаулардың мазмұны айқындала түсуі қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/37.wav,инспекциялау әдістерін жақсарту шараларына және тәуекелдерге негізделген әдістемелерге қарамастан нормаларды сақтамау жағдайларын ашып-анықтау төмен деңгейде тексерулер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/38.wav,тексеретін органдар кадрлармен жеткілікті түрде қамтамасыз етілмеген инспекторлар тиісінше дайындықтан өтпеген және негізінен ережелерді сақтауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/39.wav,тапсырылған есептерді неғұрлым терең сараптау арқылы реттелетін қоғамдастықтағы ережелердің сақталуын дұрыстау әдісі қолға алынбаған десе болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/4.wav,кедейлік деңгейі едәуір төмендеп жылдар аралығында шамамен пайызға азайды дегенмен жұмыссыздықтың ресми деңгейі жоғары және көлеңке экономиканың пайыз құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/40.wav,жалпы алғанда талаптарды орындамау жағдайларына елеңдеу стратегиясы көбінше фискальды шаралардан көрініс табады қоршаған ортаны мониторлау жұртшылықтың қатысуы және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/41.wav,жылдардағы жылы тоқтаған құлдыраудан кейін қоршаған ортаны мониторлау ауа су сапасы радиация мониторингі секілді салаларда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/42.wav,мемлекеттік қаржыландырудың ұлғайғаны есебінен ескірген құрал-жабдықтар ауыстырылды бұл жетістіктер адам денсаулығы мен экожүйеге зиян келіп отырғаны экономиканың жалпы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/43.wav,дегенмен мониторингпен қамту ауқымы мен мониторингтің сенімділігі де көңіл көншітпейді айталық арал теңізі аймағында мониторинг мүлде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/44.wav,істеп тұрған мониторинг торабы әдетте ластану деңгейін атмосфераға лас заттардың бөлінуі үрдісімен байланыстыра алмайды яғни лас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/45.wav,жылдан бері қазақстан жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау саласындағы ақпаратқа қол жеткізуі және қоршаған ортаны қорғау мәселелерінде шешім қабылдауға қатысуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/46.wav,жұртшылықтың қатысуы деңгейін көтеруге және орхусс конвенциясының орындалуына бағытталған бірқатар заң актілері ережелер және егжей-тегжейлі процедуралар қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/47.wav,диалог құруға керекті форум міндетін орындайтын қоғамдық экологиялық кеңес құрылды және үкіметтік емес ұйымдармен ұлттық және жергілікті деңгейде бірлестесіп келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/48.wav,бірнеше бірқатар ірі жобалардың мемлекеттік экологиялық сарапталуы барысындағы ашық тыңдауларға қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/49.wav,алайда осы күнгі заңдар жұртшылықтың қатысуын қарастырғанымен тиісті егжей-тегжейлі процедуралардың жоқтығы себепті салалық стратегиялық құжаттардың жобалары ашық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/5.wav,қоршаған ортаны қорғау ісіне келсек үміт ұялатарлық кейбір үрдістерге қарамастан қазақстанның алдында қыруар жұмыс жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/50.wav,көп жағдайда жұртшылық нақты жағдайларды талқылауға қатыстырылады дегенмен ондай қатысу жүйелі сипатқа ие емес сондықтан елде айқын әрі ашық ауқымдар қалыптаспаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/51.wav,жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау мселелеріне байланысты әділ сот істеріне қатысу мәселелері шешілмеген күйінде қалып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/52.wav,экология мен тұрақты даму саласындағы сауат пен дайындықтың жетіспеушілігі барлық деңгейде көрініс тапқаны салдарынан ластайтын салалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/53.wav,экологиялық сауаттандыру жалпы ілімдерге негізделген бірақ соның өзі іске қосылмаған қоршаған ортаны қорғауға және білім беруге міндетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/54.wav,бірлесуі жеткіліксіз және елде бірлесудің тетіктері жоқ ересектерді ресми және бейресми сипатта сауаттандыруға жауапты белгілі бір мемлекеттік органкөзге көрінбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/55.wav,халықаралық бірлестік пен міндеттемелер қазақстан қоршаған ортаны қорғау саласындағы көптарапты келісімге қосылған солардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/56.wav,экономикасы қарқынды дамыған жағдайда бұл ел өзін аймақтық және ғаламдық деңгейде ірі серіктес етіп көрсеткісі келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/57.wav,қазақстан республикасының саяси мақсаттарының бірі ұлттық табиғат қорғау заңдарын халықаралық әсіресе еуропалық одақта қабылданған нормалар мен стандарттарға сай ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/58.wav,елде ратификацияланған конвенциялардың талаптарын орындауға бағытталған саясат пен іс қимыл жоспарлары пысықталып жатады және осы тұста қазақстан көп ретте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/59.wav,алайда осы халықаралық экологиялық келісімдерді жүзеге асырудың тиімділігін күшейтуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/6.wav,үкіметтің қоршаған ортаны қорғау шараларына бөлген қаражаты жалпы үкімет бюджетінің көлемінде қоршаған орта саласындағы шешімін күткен мәселелері елеулі сан алуан болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/60.wav,кейбір және қоршаған ортаны қорғаудың кейбір мәселелері бойынша бірнеше министрліктер мен агенттіктер тікелей жауап береді немесе соларды жүзеге асыруға қатысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/61.wav,халықаралық бірлестік пен жобалардың табысты болуы және өзге де министрліктердің тиісінше бірлесуіне және іс-қимылды үйлестіре алуына байланысты бұл болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/62.wav,көп ретте істі тиімді жүзеге асыруға мүмкіншіліктер мен бөлінген қаражат жетпей жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/63.wav,мемлекет жаңағы іске асыруға мүмкіндік беретін протоколдарды ратификациялауды кідіртіп отыр мысалы климаттың өзгеруі жөніндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/64.wav,киото протоколының ратификацияланғаны ерекше маңызға ие өйткені бұл қазақстанға өз өндірістік құрал-жабдығын жаңартудың икемді тетіктерін қолдануға бұған қоса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/65.wav,ауа мен суды ластауыштарға және қоқыстың түр-түріне салынатын айыппұлдар экономикалық құралдарды қолдану әдістері арасында басым келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/66.wav,экологиялық зиян өнімдерге салынатын салықтардың ойнайтын ролі мардымсыз өзге тетіктерді енгіздіру ережелері мысалы неғұрлым таза технологияларды субсидиялау реабилитациялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/67.wav,қоршаған ортаны ластау үшін төлем төлеткізу рұқсат ету жүйесімен байланысқан кімшілік тұрғыдан алып қарағанда мұндай жүйе біршама күрделі әрі ауыр келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/68.wav,төлемдердің есептелуі ашық емес елеулі өзгеріс деп жылы қоршаған ортаны ластау үшін төлемдер құрылымына кіретін ластауыштар санының қысқартылуын айтуға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/69.wav,экологиялық айыппұлдармен қоса санағанда бұл табыс жылы көлемінің құрады барлық келіп түскен төлемдердің ауаның ластанғаны қоқыс және судың ластанғаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/7.wav,шаққандағы жылыжайлық газдың атмосфераға бөліну деңгейі әлемдегі ең жоғарылардың бірі болып келетіні арал теңізі мен балқаш көлінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/70.wav,жылдан бастап бұл төлемдер экологиялық мақсат қойылмастан жергілікті бюджеттерге аударылып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/71.wav,бұл төлемдердің кәсіпорындар ластауды қысқартып ластауды бақылап отыру ісіне инвестиция бөлуге талпынатындай аса бір үлкен ықпалы жоқ секілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/72.wav,экономикалық бірлестік пен даму ұйымы түйіндеме жылдар аралығында қоршаған ортаны қорағауға бөлінген қаражат көлемінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/73.wav,құрады жұмсалған қаржының жартысына жуығын инвестициялар құрады жылы қоршаған ортаны қорғау саласына жұмсалған инвестициялардың пайызын ксіпорындардың бөлген қаржысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/74.wav,пайызын шетелдік көмек түрінде бөлінген қаражат құрады және тек пайызы ғана мемлекеттік бюджетен бөлінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/75.wav,ксіпорындар бөлген экологиялық инвестицияларының пайызын ауа сапасын қорғауға бағыттады ал мемлекеттік бюджеттен бөлінген қар негізінен су қорларын қорғауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/76.wav,қалдықтарды жарату ісіне өте аз қаражат бөлінді жылдан бері байқалып отырған қарқынды экономикалық өсім қаржылық кіріс көлемінің күрт ұлғаюына және жұмсалатын мемлекеттік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/77.wav,дегенмен мемлекеттік бюджет жоспарларында қоршаған ортаны қорғау ісіне жеткілікті басымдық берілмей келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/78.wav,тиісінше қалдықтарды жарату мен сарқынды суларды тазарту ісіндегі ілгері басушылық жеткіліксіз деңгейде қалып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/79.wav,жергілікті деңгейде қоршаған ортаны қорғау саласына жұмсалатын шығын көлемі тиісті деңгейдегі экологиялық қызметтерді қамтамасыз етуге жеткіліксіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/8.wav,шешім қабылдау жүйесі және соның жүзеге асырылуы қазақстан тұрақты дамуды басшылыққа алды қазақстан жылдарға арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/80.wav,орталық бюджеттен бөлінетін қаражат тым шектеулі ал жергілікті билік орындарына отандық шетелдік банктермен көптарапты қаржылық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/81.wav,бұл табиғатты қорғау инфрақұрылымындағы қажетті жақсартуларды қаржыландыруға бөгет болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/82.wav,орталық бюджеттен жергілікті қар нарықтарынан және көптарапты қаржылық институттардан бұрыңғысынан көбірек қар тарту үшін мақсат пен уақыт кестесі айқын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/83.wav,жергілікті деңгейде мұндай әлеует жоқ энергетика және қоршаған орта кейбір ілгері басушылыққа қарамастан қазақстанның энергетикалық сыйымдылығы әлемдегі ең жоғарғылардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/84.wav,қарқынды экономикалық өсім салдарынан энергияға деген сұраныс айтарлықтай өсе түсті көбінше табиғи көмірді жағу есебінен жүзеге асқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/85.wav,қоршаған ортаға осыған байланысты тиген әсер өте ауыр болды әсіресе бұл төменгі сапалы көмір жағу нәтижесінде ауаның ластануынан көрініс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/86.wav,төменгі деңгейді қалып отырған энергетикалық тиімділікті мысалы энергия үнемдеу және энергия шығынын қысқарту арқылы айтарлықтай көтеруге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/87.wav,елдің энегрияның бастапқы көздері тұрғысындағы әлеуеті мол атап айтқанда көмір газ және мұнай сондай-ақ орны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/88.wav,ішкі сұраныстың пайызы көмір есебінен пайызы газ ал пайызы шикі мұнай есебінен қанағаттандырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/89.wav,орны толатын энергияның көздері ірі гидроэлектростанциялардан басқа қолдау болар заңдардың стратегиялардың және ынталандырушы тетіктердің болмауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/9.wav,ұзақ мерзімді көру өрісі нақты мақсаттары және іске асырылуын бағалау жүйесі әзірленіп бекітілуімен қатар бұл тұжырымдаманың жүзеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/90.wav,сондықтан таза энергияға негізделген технологиялар елдің зор көлемдегі арзан көмірімен бәсекелесе алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/91.wav,қазақстан энергетика саласында неғұрлым тұрақты практиканы енгізуге ұмтылады соңғы он жылда мемлекет орны толатын энергия көздері энерготиімділік пен энергия өндірісінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/92.wav,тұрақты даму аясыында энергияны тиімді пайдалану мен балама көздерді дамыту жөніндегі жылға дейінгі ұзақ мерзімді стратегия мекемеаралық кеңесулер деңгейінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/93.wav,бұл орны толатын энергия көздерін қолдануды түйіндеме арттырудың шаралары мен мақсаттарын қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/94.wav,бұған қоса экологиялық заңнамаларды біртіңдеп жақсарту жұмысы да жүріп жатыр жылғы экологиялық кодекс энергетика саласында қоршаған ортаны қорғау шараларын ілгері бастыруды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/95.wav,соған қарамастан стратегиялар мен заңдар жүзеге асырудың тиісті шаралары арқылы нақты қолданысқа ие болу жолдарын табуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/96.wav,дегенмен энергия бағаларын әлі де мемлекет реттеп субсидия түрінде қаржылдандырып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/97.wav,тарифтер тым төмен болғандықтан шығындардың толық өтелуі ілгері баспай отыр бұл энерготиімділік шараларын жүзеге асыруға және энергияны үнемдеу бағытында инвестицияларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/98.wav,қазақстанның өкімет орындары да энергооператорлары да инвесторларды тарту үшін және нау-хау мен технологияларды ұсыну арқылы мүмкіншіліктерді дамытып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/82/99.wav,жер асты байлықтарын басқару және қоршаған орта қазақстанның минералды байлықтары мол елдің өндірістік саласы көп жағдайда табиғи байлықтарды өндіріп-өңдеуге негізделген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/1.wav,оқытудан өткен мамандар бұлар ең алдымен қызметкерлері бұған қоса қазақстандық экология және ауа райы ғылыми-зерттеу институты кәсіпорындарға арналған озон қабатын бұзушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/10.wav,мақсаты жауапты тұлғалар мен жұртшылықты уақтылы және сенімді ақпараттар және қамтамасыз ету сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау шараларының тиімділігін бағалау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/100.wav,ережелер жобасын оң пікір алу мақсатында өнеркәсіптік және шаруашылық бірлестіктеріне тарату мәселесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/101.wav,жұртшылықтың қатысуы туралы мәселе деп қарастырылмайды алайда кейбір жобалық жоспарларына қатысты жұртшылық талқылауға эпизодтық жағынан ғана қатысады олардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/102.wav,осындай жағдайлар өздігінен қатысудың айқын да түсінікті шеңберін анықтай алмайды жұртшылықтың экологиялық мәселелерге байланысты сот төрелігіне қолжетімі туралы бірқатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/103.wav,үкіметке ішінара мен әділет министрлігіне ішкі заңнаманы орхусс конвенциясының талаптарына сәйкестіруін аяқтап ережені билік және сот әсіресе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/104.wav,бұл үшін басқа жағдайды қоспағанда қазақстан республикасының жоғарғы сотымен ынтымақтастық орнату барысында мемлекеттік қызметкерлер мен сот төрелігіндегі жұмысшыларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/105.wav,қазақстан республикасының экологиялық кодексі мен тұрақты даму тұжырымдамасында экологиялық білім дайындық туралы да қамтылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/106.wav,білім және ғылым министрлігімен бірігіп қабылданған экологиялық білім тұжырымдамасында осы уақытқа дейін жүзеге асырылмаған жалпы ережелер келтірілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/107.wav,білім және ғылым министрлігінде экологиялық білім мен жауап бере алатындай үйлестіруші орталық құрылмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/108.wav,жөніндегі стратегиясын іске асыру үшін министрліктер мен негізгі қатысушылар аралығындағы ынтымақтастықтың өзі жеткіліксіз болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/109.wav,мектеп бағдарламасында экологиялық білім беруге қатысты тұжырымдамалық әдістің болмауы мектеп бітірушілерінің басым көпшілігінің экологиялық мәселелер туралы біртұтас көзқарасының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/11.wav,үкімет маусымдағы қаулы бойынша ұйымдастыру және жүргізу ережесін бекітті осыдан кейінгі төрт жыл ішінде өзінің қарашадағы бұйрығымен ұйымдастыру және жүргізуге арналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/110.wav,кәсіби-техникалық оқу орындарының бағдарламаларында экология жөніндегі курс жоқ бағдарламаларында да экологиялық бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру менеджмент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/111.wav,жоғарыда аталған пәндер бойынша дайындықтың болмауына байланысты мемлекеттік және жекеше секторларда өнеркәсібін экологиялық зиянды сала ретінде қарқынды дамып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/112.wav,халықтың ішіндегі жасы үлкендерге бейресми және арнайы емес экологиялық білім беруге нақты жауапты болатындай мемлекеттік орган әлі анықталған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/113.wav,ынтымақтасып отырған білім және ғылым министрлігі кәсіби даярлаудың жекелеген салаларына жауапты басқа да министрліктермен мысалы денсаулық сақтау министрлігі бірге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/114.wav,мұндай механизм мектепке дейінгі мектеп және кәсіби техникалық және жоғары білім сонымен бірге бейресми және арнайы емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/115.wav,тарау қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың жалпы негіздері және олардың экологиялық қызметтің нәтижелілігі туралы бірінші шолу жүргізілгеннен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/116.wav,қазақстан тұтастай алғанда халықаралық ынтымақтастықта және ішінара қоршаған ортаны қорғау саласында белсенді қызмет атқаруын жалғастырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/117.wav,экономиканың қарыштап дамуының нәтижесінде аталған ел өзін аймақтық та әлемдік деңгейде де ірі қатысушы ретінде таныта білді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/118.wav,атап айтқанда қазақстан ресей федерациясы мен қытай аралығында орналасқан маңызды мемлекет бола отырып орта-азиялық аймақтағы өз рөлін сақтап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/119.wav,қазақстан республикасы көпжақты табиғатты қорғау келісімдеріне қол қойды соның ішінде келісім қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызмет нәтижесінің бірінші шолуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/12.wav,бұл жұмыс тобының құрамына жауапты қызметкерлері өнеркәсіп және сауда энергетика және минералдық ресурстар ауыл шаруашылығы төтенше жағдайлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/120.wav,қазақстан жылы жылдан бастап жыл аралығы кезеңіне дейінгі қазақстан республикасының тұрақты дамуға өту туралы тұжырымдамасын қабылдады бұл тұжырымдама елдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/121.wav,қазақстан аясында қабылданған өзіндік міндеттемелеріне сәйкес сияқты халықаралық және дүниежүзілік банк сондай-ақ бірқатар донорлық мекемелермен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/122.wav,елде қоршаған ортаны қорғау мәселелері жөніндегі халықаралық ынтымақтастықтың жалпы ауқымын қамтитындай бір де бір құжат жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/123.wav,дегенмен мұндай шеңбердің элементтері бірқатар құқықтық және саяси құжаттарда атап айтсақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызмет нәтижесінің бірінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/124.wav,қазақстан халықаралық мекеме және форумдар қатарындағы өз рөлін арттыруға ұмтылу үстінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/125.wav,жылдың қараша айында мадрид қаласында өткен министрлерінің он бесінші кеңесінде қазақстан жылы ға төрағалық етеді деген шешімге келді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/126.wav,министрлердің еуропаға арналған қоршаған орта белград қазан жыл алтыншы конференцисында аймағының министрлері қазақстан республикасы үкіметінің жылға белгіленген кезекті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/127.wav,қазақстан бұл шешімді халықаралық ынтымақтастықта өз күшінің танылғандығымен байланыстырып тұрақты дамуға қатысты алынған бағыттың жалғастыруға ниет білдіруі ретінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/128.wav,бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру басымдықтар тәсілдер және саясат қағидаттар мен басымдықтар экологиялық кодексте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/129.wav,қазақстанның қоршаған ортаны қорғау және табиғатты қолдану саласындағы халықаралық ынтымақтастығы туралы тарау берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/13.wav,жұмыс тобы өз жұмысын ақпарат түрі мен форматын сонымен қатар онымен шеңберінде алмасу кестесін талқылаудан бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/130.wav,кодексте халықаралық ынтымақтастықтың басымдылығы мен қағидалары баяндалған ендірмені қараңыз сондай-ақ оның экономикалық негіздері анықталып механизмі сипатталған қазақстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/131.wav,халықаралық ынтымақтастықтың қағидаларында халықаралық деңгейде танылған қағидалар қамтылған атап айтсақ халықаралық міндеттемені орындау басқа елдердің табиғатына залал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/132.wav,осылайша берілген кодекс халықаралық ынтымақтастықтың жалпы белгілерін сипаттай отырып оның құқықтық шеңберін қалыптастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/133.wav,ендірме қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалану саласындағы халықаралық ынтымақтастығындағы басымдықтар адамзаттың өмірі мен денсаулығына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/134.wav,елдің тұрақты дамуға көшуді жеңілдетуі мен оның халықаралық қауымдастықтағы жалпы мәртебесін арттыруға көзделген міндеттерінің тізімінен тұрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/135.wav,жекелеген іс-шаралар бойынша қазақстанда тұрақты дамудың халықаралық аймағын құру осы елде бас офисі бар халықаралық экологиялық мекеме орнату ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/136.wav,аталған мақсаттардың ішінде бірқатары орындалды тарауын қараңыз экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/137.wav,халықаралық ынтымақтастықтың негізгі бағыттарын сипаттайды және ол тиімді ұлттық экологиялық саясаттың тірек белгісі болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/138.wav,бұл бағытқа мына мәселелер жатады халықаралық келісімнің талаптарын іске асыру қоршаған орта жағдайын бағалау және бақылаудың жалпы тәсілдері мен әдістемесін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/139.wav,саяси құжатта қазақстанның басты экологиялық мәселелеріне және олардың шешілуі тиіс деңгейіне жаһандық ұлттық немесе жергілікті алғаш рет талдау жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/14.wav,осының қорытындысы ретінде басқа министрліктердің ұсынымдарын ескеретін қоршаған ортаны қорғау жөніндегі министрдің қаулысы шықты мамырдағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/140.wav,қоршаған ортаны қорғау бағдарламасы экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасының негізінде халықаралық ынтымақтастық аясын кеңейту жөніндегі тжірибелік іс-шараларды жасауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/141.wav,бұл іс-шаралар қатарына ұлттық табиғатты қорғау туралы заңнаманы талдау ұлттық заңнаманың заңнамаға жуықтауын қамтамасыз ету орындау үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/142.wav,осы міндетті орындау барысында қоршаған ортаны қорғау туралы жаңа бағдарлама жасалынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/143.wav,тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру осы аталған саяси құжатта халықаралық ынтымақтастықтың жекелеген салаларының тізімі берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/144.wav,дегенмен осындай құжаттарды талдау арқылы төменде келтірілген салаларға ерекше назар аудару туралы қорытынды шығаруға негіз бар ауа райының өзгеруін жұмсарту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/145.wav,жылдарда шөлге айналу үрдісімен күресу бағдарламасы іле-алатау ұлттық парк институционалдық және құқықтық жуырда қабылданған экологиялық кодекс ұлттық табиғатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/146.wav,халықаралық ынтымақтастық және қоршаған ортаны қорғау мәселелерін қамтитын басқа да заңдар қатарына орман кодексі жер кодексі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/147.wav,және су кодексі кіреді қоршаған ортаны қорғау министрлігінің негізгі міндеттерінің қатарына мыналар жатады қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/148.wav,құрылымында осы міндеттерді орындауға және осы салалардағы қызметкерлер құрамының жұмысын үйлестіруге жауапты құқықтық қолдау мен халықаралық ынтымақтастық басқармасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/149.wav,ендірмесін жылы мамандары және екіжақты ынтымақтастықты орындаумен қатар қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ынтымақтастық саласы бойынша қазақстанда қазан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/15.wav,осы мәселенің ға қажетті кезде берілмейтін мысалы жерасты суларының сапасы туралы мәліметтер бірақ экологиялық саясатты жетілдіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/150.wav,аталған талдаудың нәтижесіне сүйенсек осындай ынтымақтастықтың ел үшін пайдалы екендігін атап көрсетеді және алайда оның жетістіктері қолда бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/151.wav,қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ынтымақтастық саласы үшін басқа мемлекеттік органдар да жауапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/152.wav,атап айтсақ ауылшаруашылық министрлігі трансшекаралық су қоймалары мен халықаралық көлдерді қорғау және қолдану конвенциясын және жабайы флора мен фаунаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/153.wav,ұлттық сипаттағы экологиялық мәселелер жөніндегі халықаралық ынтымақтастық ауа райының өзгеруі қазақстан республикасының аумағының осал тұсы болжалып отырған ауа райы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/154.wav,өсімдік өсіру өнімділігінің төмендеуі өзен суларының тартылуы мен таулы аудандардағы қардың төменгі шекарасының артуы сияқты ауа райының бірнеше әлеуетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/155.wav,мұндай әрекеттер ел үшін ауа райында елеулі өзгерістер болатындығын растайды қазақстан республикасы жылы ауа райының өзгеруі жөніндегі негіздемелік конвенциясына қол қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/156.wav,жылы қазақстан киото хаттамасына қол қойған еді бірақ ол бекіту туралы заң жобасы дайын болғанымен әлі күнге дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/157.wav,осы кезеңге байланысты саяси шешім қажет тұтастай алғанда бекітуге қатысты үлкен қолдау бар дегенмен осыған қатысты қарама-қарсылық ерекше мүддесі бар бірқатар топтардан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/158.wav,елдің ауа райының өзгеруі жөніндегі өткізілетін іс-шаралары мен жобалары ендірмеде көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/159.wav,ауа мен озон қабатын қорғау қазақстан өзінің дамыған өнеркәсібімен және елдегі негізгі энергия көзі ретінде көмірді мақсат-бағдарлы қолдануымен орта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/16.wav,тарау ақпарат жұртшылықтың қатысуы және білім алға жылжытуға байланысты басқа да қадамдар қатарына министрлігінің осы іске тартылған басқа да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/160.wav,энергия тақырыбына арналған тарауда және кен қолдануға арналған тарауда сипатталғандай соңғы жылдары өнеркәсіптік қызметтің қарқынды дамып келе жатқандығы байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/161.wav,елдің энергиялық және өнеркәсіптік секторы басымдылығы негізінен қоршаған ортаны қатты ластайтын ескі қүрал жабдықтарды пайдалану барысында артты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/162.wav,ауаның ластануының одан әрі күшеюінің алдын алуға арналған миссияны қысқартуды бақылаудың қазіргі тәжірибесін дамыту және таза технологиясын енгізіп энергия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/163.wav,жыл уақыт кезеңі ішіндегі озон қабатының жағдайын зерттеу нәтижесі стратосфералық озон концентрациясының пайызға төмендегендігін көрсетті оның ең төменгі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/164.wav,жылы қазақстан ауаның үлкен арақашықтықтағы трансшекаралық ластануы туралы конвенцияға қосылды конвенциясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/165.wav,ол оның бірде бір хаттамасын бекіткен жоқ қазіргі кезде қазақстан хаттамасына қосылу туралы мәселені қарастыруда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/166.wav,елде қазақстан республикасымен бекітілген немесе қол қойылған немесе ел үшін үлкен маңызға ие тізімі қосымшада берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/167.wav,еуропа бойынша ауаның үлкен арақашықтықтағы трансшекаралық ластаушы заттарына мониторинг жүргізу және бағалау жөніндегі ынтымақтастық бағдарламасын ұзақ мерзімге қаржыландыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/168.wav,тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру қазақстандағы ауа сапасын басқару жүйесін жетілдіру және жылдары конвенциясы жекелеген хаттамаларын жүзеге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/169.wav,конвенцияның ұлттық есебін дайындау барысында күкірт тотығы көміртек тотығы бейметанды ұшқыш органикалық қоспалар көміртек тотығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/17.wav,суірдегі бұйрығы тұжырымдамасы және оның элементтерін экологиялық кодекске енгізу жұмыстары жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/170.wav,талдау жүргізуге арналған құралды бурабайдағы фондық мониторинг станциясына норвегия ұсынды тарауда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/171.wav,ауа сапасын басқару және орталық азияда көмірді таза технологиямен жағуды қолданудың басымдылығын дамыту мәселелері қамтылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/172.wav,энергетика және минералды ресурстар министрлігі ауа сапасын басқару жүйесін басқару бағдарламасын дайындау және конвенциясының жекелеген хаттамаларын орындауға дайындық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/173.wav,дегенмен қазақстан республикасының конвенцияның қандай да бір хаттамасына қосылу мерзімі туралы әлі белгісіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/174.wav,қазақстан озон қабатын қорғау жөніндегі вена конвенциясына озон конвенциясы және озон қабатын бүлдіретін заттар туралы монреаль хаттамасына жылы сондай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/175.wav,қазақстан копенгаген және монреаль толықтырмаларына қосылу мәселесін қарастырып отыр бірақ пекин толықтырмасы сияқты аталған құжаттарды да әлі бекіткен жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/176.wav,конвенция мен хаттама талаптарын орындау міндеті жүктеледі аралығындағы кезеңде қолдауымен озонды бұзатын заттарды қолдануды төмендету және қолданыстан біртіндеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/177.wav,қолдану оны экспорттау және импорттау мәліметтеріне жинақтау өңдеу және талдау жүргізу жұмыстары ұйымдастырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/178.wav,қазақстан бірнеше түрлері бойынша импортқа шығаруды шектеуді белгіледі атап айтсақ хлорфторкөміртегі галон тетрахлорид көміртегі және метилхлороформ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/179.wav,монреаль хаттамасының шеңберіндегі міндеттемелерін орындау барысында қазақстан озон конвенциясы хатшылығына жылдар аралығы бойынша ұлттық есебін берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/18.wav,зірше көмегімен тек оның құрамына кіретін мекемелерден экология және ауа райы жөніндегі қазақ ғылыми-зерттеу институтына туралы ұлттық баяндамалар жасауға қажетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/180.wav,табиғат пен биоралуандылықты сақтау шөлге айналумен күресу жылы қазақстан биологиялық әралуандылық туралы тұжырымдамаға қосылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/181.wav,мәселелері жөніндегі білікті орган жылы талаптарын орындау мақсатында қазақстан биоралуандылықты сақтау және тұрақты қолдану шараларының ұлттық стратегиясы мен жоспарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/182.wav,стратегия шеңберінде ормандардың биоалуандылығын сақтау басымдылық ретінде анықталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/183.wav,алға қойған талаптарына сәйкес қазақстан биоалуандылық туралы үш ұлттық есеп соңғы есеп жылы дайындалды және орман экожүйесі туралы есеп дайындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/184.wav,ерекше күзеттегі табиғи аумақтар биоалуандылықты сақтау жөнінен ерекше рөл атқарады жылдың басындағы жағдай бойынша ерекше күзеттегі табиғи аумақтардың жалпы көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/185.wav,аумағы қазақстанда күзетілетін аумақтардың тоғыз түрі бар мемлекеттік табиғи қорықтар ұлттық парктер мен табиғи ескерткіштерді қосқанда оның ішінде тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/186.wav,қазақстан республикасының жылға дейінгі ерекше күзеттегі аумағын дамыту және жайғастыру тұжырымдамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/187.wav,миллион га елдің аумағы көлеміндегі күзетілетін аумақтың жалпы ауданына қол жеткізуді қарастыратын мақсатты белгілеп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/188.wav,берілген тұжырымдама халықаралық мекемелердің қатысуымен қосымша ұлттық парк оның жалпы көлемі аса мемлекеттік табиғи қорық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/189.wav,жаңа күзетілетін аумақтар құру жөніндегі қызмет басталып кетті ауыл шаруашылығы министрлігінің орман және аң шаруашылығы комитеті күзетілетін аумақтарды дамытуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/19.wav,төрт негізгі мәліметтер қоры қалдық қоқыс шығыс биоалуандылық және табиғи ресурстар кіретін интернетке негізделген кешенді мәліметтер қорын жасау туралы бастамасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/190.wav,орман және аң шаруашылығы комитеті мен аралығында биоалуандылықты сақтау жөнінде шынайы үйлестік жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/191.wav,бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру ендірме қазақстан және климаттың өзгеруі қазақстан жылы ауа райының өзгеруі жөніндегі шеңберлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/192.wav,жылы үкіметі елдің қалдықтарының көлемін жылғы эмиссия көлеміне сүйене отырып оны азайту және шектеуге бағытталған шараларды талқылауға дайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/193.wav,жылы қазақстан хатшылығына бірінші ұлттық мәлімдемесін жасады қазіргі уақытта екінші мәлімдеме жасауға дайындық жүргізілуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/194.wav,жылы қазақстан қосымша және қосымшасы тараптарына айналмай киото хаттамасына қол қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/195.wav,үстіміздегі жылы қазақстан конвенцияның қосымшасы тарапының міндеттемелерін қабылдауға ниет білдірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/196.wav,осылайша хаттаманы бекіткен соң қазақстан қосымша тарабына айналады бірақ қосымшасында қалдықтарды қысқарту жөніндегі міндеттемелердің мақсаттық көрсеткіштері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/197.wav,жылы үкіметінің қаулысы бойынша ауа райының өзгеруі жөніндегі ведомствоаралық комиссия құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/198.wav,мақсатының қатарына мына мәселелер жатады киото хаттамасын бекітуге қатысты шешімдер қабылдау туралы ұлттық үйлестіруді жақсарту елдің шеңберінде қабылданған міндеттерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/199.wav,құрамына экономика және сауда министрлігін қосқанда бірқатар министрліктер және төраға орынбасары ретінде кірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/2.wav,мемлекеттік басқару академиясы қызметкерлерді қайта даярлау жөніндегі бас мекеменің басшылығы өздерінің бағдарламасына экология туралы пән енгізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/20.wav,мәліметтер қорының операциялық жобасын жасау үшін тендерді жеңіп алған жеке кәсіпорын алынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/200.wav,сонымен қатар ағымдары мен көздерін түгендеу және мониторингтеу мәселелерін шешуге жеңілдету және бейімдеу шараларына технология беру халықаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/201.wav,жылдан жылға дейінгі аралықта бірқатар шешімдер мен кепілдемелер дайындалып өткізілген төрт келіссөзден соң бірде бір келіссөз жүргізген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/202.wav,үкіметтік емес орган ол мемлекеттің атынан қызмет етеді және қазақстанды халықаралық деңгейде ауа райының өзгеруі жағынан танытады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/203.wav,киото хаттамасының бекітілуі қаржыландырудың сыртқы көздері мен жаңа технологияларға қол жеткізумен сәйкес таза даму механизмі мен бірігіп іске асыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/204.wav,қосымшасына қосылу барысы қазақстан республикасы үшін базалық жыл ретінде бекітілген жыл деңгейіне қатысты міндеттемелердің алғашқы кезеңіндегі жылдар эмиссия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/205.wav,бұған қоса тағайындаулы ұлттық орган құру туралы да түрлі пікірлер ұсынылды ол да сияқты үкіметтік орган болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/206.wav,қазақстан көптеген кедергілер мен тәуекелдердің болуына қарамастан жобаларын тартуға көп мүмкіндігі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/207.wav,ең алдымен қазақстандағы жобаларын жасауға арналған реттеуші қор әлі бастапқы кезеңде тұр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/208.wav,қазақстанның қосымшасының да қосымшасының да арнайы тарапы болып саналмайтындығын сонымен қатар бұл елдің осы күнге дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/209.wav,елде қалдықтарын қысқартуға бағытталған бірқатар жобалар іске асырылуда энергия тиімділігінің бір жобасы жапондық мемлекеттік компаниясының қатысуымен аяқталды бұл компания ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/21.wav,жоба бекітілген соң келесі тендерлердің жеңімпаздарына екі жыл сайын ұйымдастырылатын мәліметтер қорын толықтыру және жаңарту құқығы беріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/210.wav,жобаның нәтижесінде жылу және электр энергиясын өндіретін қуаттылығы және газ құбырының орнатылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/211.wav,сонымен бірге бұл қондырғыда тәулігіне тонна тұщы суға дейінгі суды тұщытып өндіруші қондырғы да бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/212.wav,жыл сайын көміртек қос тотығының қалдығы дейінгі мөлшерде қысқартылады деп жоспарлануда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/213.wav,экология және ауа райы жөніндегі қазақ ғылыми-зерттеу институты мемлекеттік бюджеттен қаржыландырып отырған ауа райын өзгерту жөніндегі зерттеулер жүргізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/214.wav,институт жылдан бастап бақылауымен қалдықтарды үздіксіз түгендеу жұмысын жүргізеді түгендеудің сапасы артқандығына қарамастан жекелеген секторлар бойынша эмиссияға қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/215.wav,қазіргі уақытта халықаралық мекемелерді қолдау барысында бірқатар жобалар іске асырылып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/216.wav,олардың бірқатары батыс тянь-шянь биоалуандылықты сақтау жобасы жыл құстарының қоныстанатын жері ретіндегі жаһандық мәнге ие су-балшықтық пайдаланылатын жерлердің басымдылығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/217.wav,осы жобалардың ішінде пайда алушылардың бірі ақсу-жабағылы тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру мемлекеттік табиғи қорығы осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/218.wav,қазіргі уақытта басқару жобасы жүзеге асу кезеңінде мұнда қызметкерлер құрамын дайындау байланыс құралдарын көлік құралдарын егістік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/219.wav,басқа аясы заңдық актілерге сәйкес ерекше күзетілетін аумақтар туралы заң жасауды көздейтін табиғатты қорғаудың халықаралық одағы ұсынымдарына сәйкес ұлттық заңнаманы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/22.wav,мәліметтерді өңдейтін мекемелер үздіксіз өзгеріп отыратындықтан мұндай әдіс барысында мәліметтердің үздіксіз жиналып отыруы да екіталай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/220.wav,биоалуандылықты сақтау туралы міндеттер ұлттық саяси құжатқа енгізілді мысал ретінде жылдарға арналған жабайы тұяқты жануарлар мен ақбөкендердің сирек және жойылып барады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/221.wav,бұл жұмыс бойынша сирек және жойылып бара жатқан түрлеріне қатысты іс шаралар мен мақсаттардың жоспарын жасау өрістеуші түрлерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/222.wav,бүгінгі таңда үкіметі биоралуандылықты таратушы жерлерде орналасқан фермерлік шаруашылық пен кәсіпорындарды ынталандыруға арналған экономикалық және реттеуші механизмдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/223.wav,қазақстан биологиялық қауіпсіздік жөніндегі картагендік хаттаманы бекіткен жоқ алайда қазіргі уақыт ішінде елде осы хаттаманы бекіту туралы дайындық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/224.wav,қаржыландырып отырған осы жобаның шеңберінде биологиялық қауіпсіздік жөнінде ұлттық аядағы құжат дайын болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/225.wav,жылдың желтоқсан айында қазақстан рамсар конвенциясын бекітті ол жылдың мамыр айында өз күшіне енді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/226.wav,бұған қоса жылдың желтоқсан айында қазақстан жабайы жануарлардың өрістеуші түрлерін сақтау туралы бонн конвенциясын бекітіп конвенциясы онымен жылдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/227.wav,қазақстан республикасының халықаралық маңыздылықтағы бір су-балшықтық пайдаланылатын жері бар ол рамсар тізіміне енгізілген теңіз-қорғалжың теңіздік жүйесі бұл жүйе тізімге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/228.wav,осыған ұқсас басқа да ірі су-балшықтық пайдаланылатын жерлер қатарына алакөл көлдері жүйесі және теңіз және ырғыз өзендерінің қиылысында орналасқан терғай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/229.wav,алайда аталған аумақ рамсар тізіміне әлі кіргізілмеген жылдың мамыр айынан бастап ауыл шаруашылығы министрлігінің орман және аң шаруашылығы комитетінің қолдауымен өрістеуші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/23.wav,осыған байланысты экологиялық және табиғи ресурстар туралы мәліметтер блогының дербес өндірістік операциялары мен техникалық әдістемелерін қолдана отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/230.wav,жобаның жоспарланып отырған мерзімінің ұзақтығы жыл салымының мөлшері миллион доллары үкіметінің салымы миллион долларынан аса қаржыны құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/231.wav,бұл жобаның міндеттері мынадай биоалуандылықты интегралды сақтау және басқару жөніндегі заңнамаларды жетілдіру ерекше күзеттегі аумақтарды басқару жүйесін күшейту жоба ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/232.wav,үш жобалық аумақтың қатарына мыналар жатады теңіз-қорғалжың көлі алакөл-сасықкөл көлдері жүйесі және каспий теңізінің жағалаулық аймағын қиып өтетін орал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/233.wav,берілген жоба шеңберінде рамсар конвенциясы мен конвенцисы қызметтерінің жобасы сонымен бірге биоалуандылықты сақтау туралы бірқатар норма стандарт және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/234.wav,бұл жоба биоалуандылықты сақтау саласында ғылыми зерттеулер жүргізуге қолдау көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/235.wav,осы жоба бойынша қол жеткен жетістіктердің бірі ауданды алып жатқан алакөл мемлекеттік табиғи қорығын дейін кеңейту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/236.wav,жоба қауіп алдындағы экожүйені сондай-ақ қорық аумағындағы сирек және эндемиялық түрлерін кешенді қорғауды қамтамасыз етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/237.wav,жылы қазақстан республикасы шөлге айналумен күрес жүргізу жөніндегі конвенциясын бекітті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/238.wav,шеңберінде ұлттық жауапты тұлға ретінде қызмет етеді берілген конвенцияның қазақстан үшін маңызыдылығы басым себебі елдің аумағы шөлге айналудың түрлі деңгейлеріне ұшыраған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/239.wav,қазақстан конвенция хатшылығына арнап үш ұлттық есеп дайындады жылы жылы және жылы жылы қазақстан жылдарға арналған шөлге айналумен күрес жүргізу жөніндегі бағдарламаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/24.wav,экологиялық кодекс қазақстанның кәсіпорындарының экологиялық мониторингі мен есеп беруін жақсартуды жүзеге асырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/240.wav,бөлімінде келтірілген жылдан бастап жылға дейінгі кезеңде жаһандық басқару мүмкіндіктерінің ұлттық өзін-өзі бағалау жобасына доллары көлемінде қаржы бөліп отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/241.wav,басқа да жобалар жүзеге асырылды немесе жүзеге азиялық даму банкі франция германия және ұлыбритания үкіметтері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/242.wav,аймақтық деңгейде жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық-азия үйлестіруші банк болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/243.wav,аталған бастама орталық азия елдерінің жер ресурстарын тұрақты дамытудың ақпараттық елдер арасында ақпарат және тәжірибе алмасу жүйесін жасауға бағытталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/244.wav,жылы қазақстан жабайы флора мен фаунаның жойылып бара жатқан түрлерінің халықаралық саудасы туралы конвенцияға қосылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/245.wav,орман және аң шаруашылығы комитеті сондай-ақ балық шаруашылығы комитеті басқару органы ретінде ал үш академиялық институт конвенцияның ғылыми ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/246.wav,конвенция талаптарының орындалуын кедендік органдар мен сыртқы істер министрлігі қадағалайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/247.wav,конвенцияны іске асыруда қандай шамада қатысатындығы белгісіз жалпы алғанда қазақстан биоалуандылықты сақтау мен шөлге айналумен күрес жүргізу саласындағы халықаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/248.wav,ел берілген салада көрсетілген халықаралық техникалық көмектің нәтижесінде мол пайда тапты және жағымды ықпал ететін саясат пен жобаны іске асырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/249.wav,су ресурстарын басқару және қорғау су ресурстарын басқару мен қорғаудың трансшекаралық мәселелерінің қазақстан үшін маңызы зор ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/25.wav,оған өндірістік экологиялық бақылау мониторинг тұжырымдамасы кіреді аса тиімді жүзеге асыру мақсатында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі министр өндірістік экологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/250.wav,қазақстандағы су ағыстарының басым бөлігі трансшекаралық болып саналады олардың бір бөлігі көрші елдердің аумағында жатыр қытай қырғызстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/26.wav,жұртшылықтың қатысуы парламент орхусс конвенциясын қаңтарда бекітті бұдан кейін парламентпен қабылданған бірнеше заңнамалық актілердің нәтижесінде елдің заңнамалық қоры ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/27.wav,жұртшылықтың экология мәселелерін шешуге байланысты үрдісіне қатысуы туралы жайт жылғы экологиялық сараптама туралы заңға және жылғы экологиялық кодекске енгізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/28.wav,нақты процедураларды белгілейтін бірқатар нормативтік актілер шығарды оның ішіндегі соңғылары министрдің көпшілікке беру ережелері туралы бұйрығы жылғы мамырдағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/29.wav,қазақстан республикасының үкіметтік емес ұйымдарын мемлекеттік қолдау тұжырымдамасы туралы қаулы жылғы қаңтардағы қаулы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/3.wav,мемлекеттік биліктің бірде бір органы үлкендердің бейресми және арнайы емес негіздегі білім алуы үшін тікелей жауап бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/30.wav,мемлекеттік қолдау бағдарламасы туралы қаулы наурыздағы экология саласында қызмет атқаратындармен қатар қолдауының негізін қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/31.wav,осы аталған маңызды қадамдарға қарамастан орхусс тұжырымдамасының ережелерін орындауға байланысты қазақстанға әлі көп жұмыс атқару қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/32.wav,қазақстанның экологиялық кодексі жұртшылықтың жүзеге асырылу барысы қоршаған орта мен қоғамдағы адамдардың денсаулық жағдайына тікелей әсер етуі ықтимал заң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/33.wav,дегенмен бұл заңдарда жұртшылықтың осындай құжаттарды дайындауға қатысу процедураларын жан-жақты айқындайтындай нақты ережелер берілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/34.wav,осыған орай секторлар бойынша стратегиялық мағынадағы құжаттардың жобалары қоғамдық талқылауға түспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/35.wav,жобаларын оң пікір алу мақсатында жеті ірі өнеркәсіптік және шаруашылық бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру бірлестіктер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/36.wav,жұртшылықтың қатысуы деп саналмайды алайда кейбір жоспарларына қатысты жұртшылық талқылауға эпизодтық жағынан ғана қатысып қалады бұл бағытта олар мақсат-бағдарлық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/37.wav,жұртшылықты осылайша тарту жағдайлары орхусс тұжырымдамасының бабы талап ететіндей айқын да түсінікті шеңберін мүлдем анықтай алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/38.wav,қазақстан қазіргі уақытқа дейін киев қаласында жылы қабылданған және жұртшылықтың келісілген жалпымемлекеттік ұйымдастыру арқылы ақпаратқа қол жеткізуін кеңейтуге бағытталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/39.wav,елде мониторинг және бақылау көп салалы министрліктер өнеркәсіп пен бизнес және қатысуымен жалпымемлекеттік мекемесінің ұйымдастырушылық және техникалық шеңберлерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/4.wav,білім алудың осындай түрлерін және орталық азияның аймақтық экологиялық орталығы жүзеге асырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/40.wav,экологиялық білім экологиялық кодекс пен тұрақты дамыту мақсатында білім беру тұжырымдамасында экологиялық білім және дайындық сондай-ақ тұрақты дамыту мақсатында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/41.wav,тұрақты дамыту тұжырымдамасын жүзеге асыру жөніндегі жоспарында экологиялық білім мен насихаттауға арналған нақты қызметтер аталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/42.wav,және білім және ғылыми министрлігі біріккен бұйрығымен экологиялық білім туралы тұжырымдамасын бекітті қыркүйектегі және қыркүйектегі бұйрықтарға сәйкес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/43.wav,осы аталған құжат бекітілген соң соған сәйкес нақты қызмет жоспары жасалмағандықтан оның көпшілікке ықпал етуін егер осылай болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/44.wav,білім және ғылым министрлігінде үйлестіруші орталық құрылмаған егер құрылса бұл орталыққа экологиялық білім мен үшін жауапкершілік жүктелер еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/45.wav,білімді дамытудың мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру жөніндегі қызмет жоспарына экологиялық білім мен шаралары кіргізілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/46.wav,министрліктер мен осы үрдістің негізгі қатысушылары аралығында жеткілікті өзара әрекеттестік жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/47.wav,қазақстан стратегиясын жасау және бекіту туралы жайтпен танысқан аймақтық бастамасы жөніндегі халықаралық ынтымақтастыққа қатысу туралы шешім қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/48.wav,қазақстан осы уақытқа дейін жалпымемлекеттік деңгейде осы стратегияны іске асыру жөнінде нақты қадамдар жасаған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/49.wav,қорытындылар мен ұсыныстар жылдардағы құлдыраудан кейін қазіргі уақытта қазақстандағы ауа су сапасы және радиациялық орта жағдайы сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/5.wav,олардың жобалары басым жағдайда сыртқы донорлардың салымдарының мөлшеріне байланысты болады осыған орай олар қысқа мерзімді сипатқа ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/50.wav,бастап мониторинг станциялары мен пункттердің саны артуда мемлекеттік бюджет тарапынан жақсы қаржыландырудың нәтижесінде ескірген құрал жабдықтар мен қондырғылар жаңа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/51.wav,ауа сапасын бақылауға арналған жалғыз трансшекаралық станция реконструкцияланды және автоматтандырылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/52.wav,қазақстан трансшекаралық су ағыстарындағы су сапасын мониторингтеу саласы бойынша көршілес мемлекеттермен ынтымақтастықты жемісті дамытып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/53.wav,бұған қарамастан бақылау жүйесін қолға алуда елеулі ақтаңдақтардың бар екендігі де белгілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/54.wav,бақылау пунктерінің саны экологиялық мониторинг қолданылып жүрген ережелеріне сәйкес талап етіп отырған мөлшермен салыстырғанда едәуір аз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/55.wav,өлшенетін көрсеткіштердің саны шектеулі және сынамалардың сирек жүргізілу себебіне байланысты алынып отырған мәліметтердің сапасының дұрыс екендігі күмән туғызады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/56.wav,қазақстанда әлем бойынша қоршаған орта мен адамның денсаулығына ең зиянды болып есептелетін ластағыш заттар қатарының ауадағы мөлшеріне өлшеу жұмыстары жүргізілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/57.wav,аялық мониторинг тек бір тарау ақпарат жұртшылықтың қатысуы және білім станцияда ғана өткізіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/58.wav,әйтсе де елдегі экологиялық мониторинг станциялары халықтың қоршаған ортаның ластануына ұшырағыштығы туралы жақсы ақпарат құру мүмкіндігіне ие бола алмай отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/59.wav,бұған қоса ауа сапасын мониторингтеудің қолданыстағы торабы талапқа сәйкес ауаның ластану деңгейін қалдық сипатымен байланыстыруға мүмкіндік бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/6.wav,саясат жасау мен шешімдер қабылдаудың негіздері мониторинг және мәліметтер бастап қазақстанда елдегі экологиялық мониторинг бойынша өткізілетін іс-шараларға ықпал ететін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/60.wav,қоршаған ортаны қорғау министрлігі қазгидрометтің оның кемшіліктері мен қарама қайшылықтарын сондай-ақ әрі қарай модернизациялау және халықаралық ұсынымдар мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/61.wav,осындай қызмет жоспарларында төмендегідей мәселелерге арналған уақыт аясы мен құралдары көрсетілуі тиіс мониторинг мақсатын жалпы мемлекеттік және аумақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/62.wav,атмосфералық ауаны қорғау туралы заңға сәйкес статистика органдарына жөнелтілетін қалдықтар туралы есептерге қосымша ретінде қазақстанның кәсіпорындары ластағыш заттардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/63.wav,кәсіпорындар ластағыш көздерді стационарлық көздер мен олардың сипаттамалары тізіліміне белгілейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/64.wav,статистика жөніндегі агенттікке өткізілетін қалдықтар туралы мәліметтер осы агенттіктің басқа салалық іс тізімдемесін басшылыққа алуына байланысты олардың тізіліміндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/65.wav,бұған қоса қазақстанда есептеудің сенімді әдістері жоқ болуына қарай ауыр металдар мен қалдықтары туралы ешқандай есеп жүргізілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/66.wav,мемлекеттік статистикалық есептерде тек стационарлық көздердің қалдықтары ғана белгіленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/67.wav,жоғарыда айтылған жайттың барлығы да қазақстанның өзіндік экологиялық саясатымен сонымен қатар халықаралық мекемелер алдында беретін есебіне сәйкес көрсетуі міндетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/68.wav,қазақстанның экологиялық кодексінің талаптарын сақтау үшін жылы қызмет барысына кіргізілген кәсіпорындарды экологиялық жағынан бақылау жүйесіне бірқатар өзгерістер енгізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/69.wav,осы мақсатқа орай кәсіпорындарды аумақтық органдарына өздерінің өндірістік үрдістерін экологиялық тұрғысынан бақылау қорытындылары бойынша есеп беріп отыру міндетін жүктейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/7.wav,мұндай құжаттардың қатарына кіретін құжаттар атмосфералық ауаны қорғау туралы заң наурыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/70.wav,бұл ережеде есепте тиісті нақты параметрлердің көрсетілуі жетіспейді бұл бақылау органдарының өкілдеріне кәсіпорын есебінің мазмұнын өз қараулары бойынша жасауына яғни ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/71.wav,бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру қоршаған ортаны қорғау министрлігі және статистика жөніндегі агенттік кәсіпорындардың экологиялық есеп беруіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/72.wav,бастап табиғи ресурстардың тізімдемесі жөніндегі электрондық мәліметтер қорын жасаумен айналысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/73.wav,мұнда күзетілетін аудандардың орман шаруашылығын жергілікті облыстық және жалпы мемлекеттік деңгейдегі жабайы аңдар мен балық шаруашылығын басқару туралы карталық мәліметтерінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/74.wav,осы мәліметтер қорын жуық арада суды қолдану және шығыстар туралы мәліметтермен толықтырып одан әрі жетілдіру туралы жоспарланып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/75.wav,дегенмен осы ақпараттарды қазгидромет арқылы алынатын қоршаған ортаның сапасы туралы мәліметтермен толықтыру туралы ешқандай жоспар қарастырылмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/76.wav,қазгидромет жүйелі түрде елдің сонымен қатар басқа да бассейндер мен аймақтардың экологиялық ластануы туралы бюллетендер шығарып отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/77.wav,экологиялық ластану туралы бюллетендер үкіметтік органдардың ішінде тек бекіткен тарату тізімінің негізінде ай сайын және тоқсан сайын таратылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/78.wav,басқа мекемелер мен жекеше тұлғаларға келетін болсақ қазгидромет өзінің ақпараттық жарияланымдар ақылы негізде таратып отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/79.wav,кәсіпорын вэбсайтында аса шектеулі ақпараттар мен мәліметтер берілген осыған байланысты бұл вэбсайт жаңартуды талап етеді онда күн сайын қоршаған ортаның сапасы туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/8.wav,су кодексі шілде президенттің желтоқсандағы декретімен қабылданған қазақстан республикасының экологиялық қауіпсіздігі туралы тұжырымдамасы қазақстан республикасының қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/80.wav,ақпараттар мен мәліметтердің барлық мүдделі тұлғаларға соның ішінде барлық деңгейдегі үкіметтік органдарға кәсіпорындар мен өндіріс орындарына сонымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/81.wav,егер шектеулер болса мұндай шектеулер қазақстан бір тарабы болып есептелетін орхусс тұжырымдамасының аясынан шықпауы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/82.wav,бұған қоса қазгидромет атмосфералық ауа су мен топырақ сапасы туралы ақпараттарды қазгидромет торабымен жасалынған өлшеу жұмыстарының көрсеткіштері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/83.wav,әдістемесін қолға алу арқылы қазақстан экологиялық мониторинг пен мәліметтер жинақтау жөніндегі қызметті үйлестіру жөнінде тиімді қадамдар жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/84.wav,ұйымдастыру және өткізу үшін ықпалымен ведомствоаралық жұмыс тобын құрды аталған жұмыс тобы жүйе тұжырымдамасы ведомстволары аралығындағы келісімге сондай-ақ сол жүйе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/85.wav,осы жұмыс тобымен ынтымақтасудың нәтижесінде қазіргі таңда табиғи ресурстар мәліметтер қоры жасалу үстінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/86.wav,бұған қоса интернет арқылы қолжетімді болатын сонымен бірге басқа мәліметтердің барлығына қосымша қалдық қоқыс шығыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/87.wav,соңғы тестілеу жұмысы жасалған соң және құрылым мен жұмыс күні кестесі бекітілген соң жылына екі рет тендерлер өткізу негізінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/88.wav,мұндай әдісті қолдану барысында мәліметтер оларды өңдейтін ұйымдар жиі өзгеріп отыратындықтан үздіксіз жиналып отыруы екіталай мәселе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/89.wav,бұған қоса экология мен табиғи ресурстар туралы мәліметтерді қамтитын қордың сегменттері табиғи ресурстар қолдағы мәліметтер қорын қайталауы ықтимал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/9.wav,қоршаған орта және су ресурстары мониторингінің бірегей мемлекеттік жүйесі арқылы түрлі мемлекеттік органдар өткізетін қоршаған орта мониторингі мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/90.wav,тарау ақпарат жұртшылықтың қатысуы және білім ведомствоаралық жұмыс тобын қолдау барысында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі министрлік табиғи ресурстар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/91.wav,мәліметтер қоры ақпарат беріп отыратын ведомстволарға және орхусс конвенциясының міндеттемелеріне сәйкес қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/92.wav,қазақстан елдің заңнамалық қорын орхусс конвенциясының міндеттемелеріне сәйкестендіруге ықпал еткен бірнеше заңнамалық актілерін қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/93.wav,жұртшылықтың экологияға қатысты шешім қабылдау үрдісіне қатысуы туралы мәселе экологиялық сараптама туралы заңға енгізілді осы аталған мәселемен байланысты процедураларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/94.wav,қоршаған ортаны қорғау жөніндегі министрдің бұйрығы бойынша қоғамдық экологиялық кеңес құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/95.wav,аумақтық ведомствалары түрлі мәселелер бойынша үкіметтік емес ұйымдармен ынтымақтастық орнатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/96.wav,осындай ұйымдар бірнеше ірі жобалар қатары жөніндегі мемлекеттік экологиялық сараптама ұйымдастырған қоғамдық үрдістерге қатысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/97.wav,жасалынған барлық қадамның маңыздылығына қарамастан бұл жұмыс жақын келешекте аяқтала қоймайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/98.wav,қазақстан республикасының қазіргі заңнамасы жұртшылықтың қоршаған ортаны стратегиялық бағалауға қатысуы туралы мәселені қарастырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/87/99.wav,дегенмен мұндай қатысу процедурасына қол қойылмаған осының нәтижесі ретінде стратегиялық мағынадағы құжаттардың жобасы қоғамдық дәрістерге енгізілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/1.wav,бұл су қоймаларының қатарына ірі шу есіл ертіс іле сыр-дария талас тобыл және орал бұған қоса қазақстан каспий әзербайжан иран ислам республикасы ресей федерациясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/10.wav,экономикалық белсенділіктің күшеюінің нәтижесі өзен ағыстары мен су балансының өзгеруіне осы бассейндердегі жерүсті және жерасты суларының ластануының күшеюіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/100.wav,жылы каспий экологиялық бағдарламасының үйлестіру комитеті осы елдерге ұлттық бекіту үрдісін аяқтауға және берілген хаттамаға қол қоюға ұсыныс жасады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/101.wav,бұл хаттама жақын арада жазылып бітеді деп күтілуде экспо конвенциясының хатшылығы хаттамасын трансшекаралық байланыста аяқтауға ықпал етеді және бұл хаттаманың мәні экспо ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/102.wav,хаттамаларға қол қоюға дайындық жүргізудің алғашқы қадамдары қатысушы-елдердің бірінші конференциясында талқыланды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/103.wav,каспий теңізімен тоғысатын бес ел сондай-ақ халықаралық мекемелер және дүниежүзілік банк аралығындағы аймақтық ынтымақтастық бағдарламасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/104.wav,мақсаты каспий теңізі ортасын экологиялық жағынан тұрақты басқару және дамыту осы мақсатқа қол жеткізуге бағытталған жұмыс барысының бір бөлігі экологиялық мәселелердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/105.wav,қазақстанға арнап жасалынған іс-шараларының басым бөлігі жылғы экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасында берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/106.wav,қазақстандық іске асырылуын бағалау туралы есебінде көптеген тапсырмалары ұлттық деңгейде саясатқа енгізілген деп атап көрсетіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/107.wav,дегенмен бұл туралы ешқандай мысал келтірілмеген қазақстандағы мұнайгаз өнеркәсібі экологиялық іс-шараларды жүзеге асыруға немесе оларды қаржыландыру барысында елеулі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/108.wav,мысалы берілген мәліметтер бойынша компаниясы жылдан жылдар аралығында түрлі экологиялық іс-шараларды жүзеге асыруға шамамен миллион долларын жұмсаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/109.wav,каспий теңізі аймағындағы экологиялық мониторинг жүйесін жасауға бағытталған жұмыстардың шеңберінде атырау қаласынан каспий теңізінің мониторингі аймақтық орталығын ашты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/11.wav,әлеуетті тәуекелдердің алдын алу немесе оларды азайту мақсатында қытай және қырғызстан мемлекеттерімен бірігіп су ресурстарын трансшекаралық тұрғыда басқару туралы үшжақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/110.wav,аталған орталық гидрометеорологиялық зерттеулер жүргізеді және аймақтағы қоршаған ортаның ластануын қадағалайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/111.wav,осы салада мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылып отыратын атырау және маңғыстау облыстарының жағалаулық тізбектерінің экологиялық қалпын бағалауға арналған геологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/112.wav,халықаралық техникалық көмек қазақстан қоршаған ортаны қорғау саласында елеулі халықаралық көмек алып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/113.wav,мұндай ынтымақтастықтың мысалдары жоғарыда келтірілді бұған қарамастан халықаралық көмек көздерінің мәліметтері мақсаты мен мөлшері туралы бірегей қор қалыптаспаған бұл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/114.wav,қазақтан экология және қауіпсіздік саласындағы бастамаға қатысуда аталған бастама бірнеше халықаралық мекемелердің серіктестігінен құралады атап айтсақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/115.wav,елге түрлі экологиялық салалардағы ішінара тәуекелдерді басқару саласындағы өткізілетін іс-шараларынан пайда түсіп отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/116.wav,шеңберінде өткізілетін жобаға мысал ретінде саржал ауданындағы семей ядролық сынақ полигонының радиологиялық жағдайын зерттеу жобасын басқаруындағы тарау халықаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/117.wav,бұл жобаның нәтижелері үкіметіне және жергілікті басқару органдарына аумақты қайта қалпына келтіру және дамыту стратегиясын жасауға мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/118.wav,офисі алматы қаласында орналасқан орталық азияның аймақтық экологиялық орталығы түрлі экологиялық мәселелер ішінара аймақтағы елдердің аса қуатты экологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/119.wav,халықаралық қар институттарын қосқанда халықаралық мекемелермен ынтымақтастық туралы жан-жақты мәлімет тарауда берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/12.wav,қазақстан су конвенциясының жетекшілігімен жариялаған трансшекаралық өзен көл және жерасты суларының бірінші бағалануын дайындауға белсенді түрде қатысқан еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/120.wav,еуропаға арналған қоршаған орта және орталық-азиялық бастама қазақстан республикасы еуропаға арналған қоршаған орта үрдісіне және министрлерінің конференцияларына белсенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/121.wav,қазақстан орталық азия елдерінің экология министрлерінің мәжілісіне қатысты ол белградта жылы өткен министрлерінің алтыншы конференцияға дайындық үрдісі шеңберінде өткізілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/122.wav,орталық-азиялық елдер қоршаған ортаны жақсарту мақсатында және субаймақтағы тұрақты дамыту мақсатында белградта өткен конференциядан соң үрдісі қажеттіліктеріне сай негізделген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/123.wav,бөлімде көрсетілгендей аймағының экология министрлері қазақстан республикасының жылға белгіленген келесі конференциясын өткізуге жасаған ұсынысын жақсы қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/124.wav,орталық-азиялық бастама тұрақты даму жөніндегі орталық-азиялық бастамасын йоханнесбургтегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/125.wav,дүниежүзілік саммитке дайындық жүргізу барысында орталық азия елдері алға қойған болатын және бұл бастама дүниежүзілік саммиттің бірінші құжатынан қолдау тапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/126.wav,мақсаты табиғи ресурстардың тапшылығы орталық азия елдерінің кедейлігі мен теңдестірілмеген экономикалық даму мәселелерін шешуге бағытталған экологиялық бағдарлама ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/127.wav,бұл үкіметтер арасында жекеше сектор және азаматтық қоғамдық ұйымдардың халықаралық дамыту мекемелері және донор-елдер арқылы серіктестік құру нәтижесінде жасалуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/128.wav,дәрежесі мен келешегі жылғы белград конференциясында талқыланды белгілі бір жетістікке экожүйелік басқару тұрақты даму орнату қоғамның қатысуы және заңнамаларды үйлестіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/129.wav,әлі де түйіні шешілмей жатқан мәселелердің де маңызы зор әлі ашылмаған ішкі факторлар қатарына қоршаған орта мен табиғи ресурстарды басқарудың секторлық әдісі интеграцияланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/13.wav,жылы қазақстан мен қырғызстан шу және талас өзендеріне қатысты екіжақты келісімге қол қойып шу және талас өзендерінің суын тиімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/130.wav,жоғарыда айтылғандар елдеріндегі айрықша ерекшеліктерді қамтитын аймақтық бағалауға жататындығына қарамастан бұл бағалау басым жағдайда қазақстанға да тән ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/131.wav,белград конференциясы өткен соң басымдылығы белгіленді атап айтсақ экологиялық басқаруды күшейту азаматтық қоғамның рөлін күшейту тұрақты даму жағдайын алға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/132.wav,қазақстан үшін аймақтың кез келген басқа да елдері сияқты осы мәселелерді халықаралық қауымдастықпен ынтымақтастықта іс жүзінде шешу аса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/133.wav,бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру мыңжылдық дамуының мақсаттарына қол жеткізудегі жетістіктер қазақстан мыңжылдықтың дамыу мақсаты аясындағы міндеттерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/134.wav,жылдан бастап қазақстан тұрақты даму әлеуетін күшейтті және жылдары екі ұлттық есебі жасалынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/135.wav,жылғы есепте мақсат міндет және индикаторлар соңғы беталысы мен ұлттық саясаттың жекелеген мәселелеріне жасалынған талдау жұмыстары берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/136.wav,қазақстан қатары бойынша елеулі жетістіктерге қол жеткізгендігіне қарамастан прогрессі экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету баяу рі кездейсоқ жағдайда іске асты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/137.wav,осы мақсаттың алдына қойған міндеттері төмендегідей тапсырма қазақстанға арнап бейімделген тапсырма тұрақты дамыту қағидаларын елдің саясаты мен бағдарламасына интеграциялау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/138.wav,тапсырманың шеңберінде қазақстан белгілі қадамдар жасады атап айтатын болсақ жылы және жылы экологиялық кодекстің қабылдануы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/139.wav,осы аталған шаралардың мінсіз болмағандығына қарамастан олар қоршаған ортаны қорғау мен тұрақты дамудың заңнамалық және саяси шеңберін едәуір жақсартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/14.wav,комиссия келісімде көрсетілген су қолдану жүйесін бірігіп басқаруға жауап береді қазақстан орталық азиядағы плотиналардың қауіпсіздігі аймақтық қауымдастыққа қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/140.wav,қазақстан сонымен бірге ерекше күзетілетін аумақтардың ауданын кеңейту саласындағы жұмыстарын да жемісті атқарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/141.wav,алайда экономикалық даму таза технологиялар енгізу үрдісін қаржыландырудың көлемінің осыған сәйкес артуына байланысты экологиялық басқару жүйесін нығайту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/142.wav,қаржыландыру мәселесіне келетін болсақ қоршаған ортаны қорғауға жұмсалған елеулі шығынның мөлшеріне қарамастан олардың құрайтын үлесі өзгеріссіз әрі қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/143.wav,тапсырмаға тоқталсақ жылғы есепте ұлттық статистикалық мәліметтер берілген бұл мәліметтерге сәйкес халықтың шамамен пайызының су құбыры жүйесімен қамтамасыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/144.wav,дегенмен берілген есепте бұл мәліметтер су құбыры инфрақұрылымының елеулі бөлігінің пайдалану сапасының ескіруіне және жойылуына байланысты сондай-ақ техникалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/145.wav,бұған қоса канализация жүйелерінің жағдайы мен сапасы туралы де жеткілікті мәлімет жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/146.wav,осылайша құрылыс пен су жабдығы әсіресе ауылды жерлердегі жүйелерін жөндеуді инвестициялау көлемінің артуына қарамастан көп күш жұмсау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/147.wav,осындай іс-рекеттер жерүсті және жерасты суларының тазартылмаған немесе шала тазартылған ағын сулармен ластануын болдырмау мақсатында орталық канализацияны құбырөткізгіш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/148.wav,тапсырма бойынша жылғы есепте тұрғын үй реформасы баяу қарқында жүргізілді және тұрғын үй жағдайының нашарлау мәселесі жедел арада шешілмейтін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/149.wav,қорытындылар мен ұсыныстар қазақстан қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық ынтымақтастық саласында белсенді саясатын іске асыруды жалғастырып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/15.wav,жоба мына мәселерді шешуге бағытталған қатысушы елдерді ұлттық реттеуші шеңбердің үйлесуіне қол жеткізу үшін плотиналар қауіпсіздігін жасауға немесе қайта қарастыруға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/150.wav,қазақстан республикасы ірі жаһандық және тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру аймақтық экологиялық форумдарға қатысып екіжақты және көпжақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/151.wav,уақыттан бастап бірқатар көпжақты табиғатты қорғау келісімдерін бекітті ұлттық табиғатты қорғау заңнамасын халықаралық норма және стандарттармен ішінара нұсқауымен үйлестіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/152.wav,жылы қабылданған экологиялық кодекс осы бағытта жасалған маңызды қадам болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/153.wav,бекітілген конвенциялардың талаптарын орындау мақсатында атқарылатын қызмет саясаты мен жоспарлары жасалынды немесе жасалу үстінде және аталған ел оларды іске ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/154.wav,қоршаған ортаны қорғау саласындағы ұлттық саясатты іске асыруға жауапты негізгі мемлекеттік орган болып есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/155.wav,басқа министрліктер мен ведомстволар ішінара ауыл шаруашылығы министрлігі мен төтенше жағдайлар министрлігі де белгілі бір және жекелеген экологиялық мәселелеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/156.wav,дегенмен және басқа да министрліктердің қызметіндегі ынтымақтастық пен оларды үйлестіру жұмыстары жеткіліксіз деңгейде болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/157.wav,бұған қоса өзге министрліктермен салыстырғанда аса әлсіз мемлекеттік орган ретінде танылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/158.wav,халықаралық экологиялық ынтымақтастық саласында ұлттық саясатты іске асыруға қажетті жеткілікті ресурстары мен әлеуеті жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/159.wav,қазақстан республикасының осы саладағы қызметіне жүргізген талдау жұмысы ел үшін елдің жетістікке жетуі үшін аса пайдалы екендігін байқатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/16.wav,жоба және арал теңізін құтқару жөніндегі халықаралық қордың атқарушы комитетінің қазақстандық филиалымен бірігіп жүзеге асырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/160.wav,қазақстанның көптеген жаһандық және аймақтық экологиялық келісімдерге қосылғандығына қарамастан ол осы қызмет жағдайын орнататын киотоо хаттамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/161.wav,қоршаған ортаны қорғау министрлігі басқа да сәйкес министрліктермен біріге отырып көпжақты табиғатты қорғау келісімдері мен екіжақты және көпжақты ынтымақтастықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/162.wav,қоршаған ортаны қорғау министрлігі елде бекітілген сонымен қатар әлі де бекітілмеген маңыздылығын жүзеге асырудағы қолда бар кемшіліктерге талдау жүргізуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/163.wav,қазақстанның қосылған конвенциялардың хаттамаларына ерекше назар аудару қажет екендігі де белгілі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/164.wav,көрсетілген талдаудың негізінде мына міндеттерді атқаруы тиіс орындалу барысы жақсартылуы мүмкін нақты қатысты іс-шаралар кешенін жасау мұндай іс-шаралар қатарына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/165.wav,киото хаттамасының қазақстан үшін маңызы зор өйткені ауа райының өзгеруі жер пайдалануға топырақ сапасына судың болуына биоалуандылыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/166.wav,қазақстан киото хаттамасының шеңберінде өзінің өнеркәсіптік нысандарын қалдықтарын қысқарту жөніндегі іс шаралармен қатар жаңарту жөніндегі икемді механизмдерді қолдана ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/167.wav,бөлім саясат жасау жоспарлау және жүзеге асыру үкімет энеготиімділікті арттыруға мүмкіндік беретін таза энергетикалық технологияның инвестициясын қаржыландыруға көп қар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/168.wav,тарау кіріспе қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық құралдарының арасында қазақстанда бұрынғысынша өнеркәсіптік кәсіпорындардан шығарылатын түрлі қалдық түрлері мен аса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/169.wav,экологиялық жағынан зиянды өнімге төленетін төлемдер қосымша рөл атқарады жылғы қоршаған ортаны қорғау заңында белгіленген ластау деңгейін төмендеті технологияларын таратуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/17.wav,қазақстан өз аумағында жылдың қазан айында алматыда өзен бассейндерінің комиссиясы және трансшекаралық су ынтымақтастығының басқа да институттары семинарын өткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/170.wav,дегенмен олар сондай-ақ өз күшіне жылы енген экологиялық кодексте де айтылған және ол интеграцияланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/171.wav,кодекс сонымен бірге кәсіпорын деңгейінде қайта қалпына келтіру қорларын құрудың және қалдықтарға сертификаттар берудегі сауданың нарықтық кестесін жүргізудің құқықтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/172.wav,кодексте қоршаған ортаны қорғаумен байланысты экономикалық яғни ақшалай экологиялық залалды бағалау мәселелерін қарастыратын ережелер де берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/173.wav,алайда осы аталған жаңа ережелердің барлығын жүзеге асыру детальдары әлі де жасалу үстінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/174.wav,бұған қоса экологиялық кодекске сәйкес ластауға алынатын төлемдер ауа мен суды ластаушыларға сондай-ақ қалдықтарды өндіру үшін қалдықтардың шекті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/175.wav,қызмет бабына маңызды өзгеріс енгізу жоспарланып отыр осыған сәйкес анықтау барысында ескерілетін ауа мен суды ластаушылардың саны елеулі түрде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/176.wav,дегенмен қоршаған ортаны ластауға байланысты төлемдер есептелетін ластағыштардың саны елдерімен салыстырғанда едәуір үлкен болып отыр бұл елдерде осындай төлемдер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/177.wav,іс жүзінде қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдер жүйесі ластану деңгейін төмендетуге елеулі жағдай жасады деудің ешқандай дәлелі жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/178.wav,бұл үкіметімен қабылданған жылдарға арналған қазақстан республикасының тұрақты дамуға көшу тұжырымдамасын жүзеге асыру жөніндегі қызмет жоспарында көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/179.wav,қоршаған ортаға төлем жасау әрбір кәсіпорын үшін ауа мен суды ластайтын заттар бөлудің ең жоғарғы мөлшері және қоқыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/18.wav,семинар және бірігіп су конвенциясының басшылығымен жүзеге асрылатын шығыс еуропа кавказ және орталық азия елдеріндегі су ынтымақтастығының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/180.wav,бастап осы экологиялық салаларды қамтитын бірегей рұқсат берілді жылдың тамыз айында күшіне енген жаңа заңнамаға сәйкес қызметке рұқсат беру мерзімі бір жылдан жылға дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/181.wav,қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдер белгіленген лимиттер шеңберінде есептеледі нормативтік заңнан тыс ластауларға нормадан ауытқығаны үшін бөлім қоршаған ортаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/182.wav,алайда қоршаған ортаны ластауға төленетін төлемдер жүйесі ешқандай айқындылығымен ерекшеленбейді сондай-ақ олардың экологиялық тиімділігін өлшеу де қиын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/183.wav,стационарлық көздерден түсетін ластағыштарға қатысты атмосферадағы жекелеген заттардың улылығын және осымен байланысты адам денсаулығына ықтимал әсер етуін ескергендегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/184.wav,жекелеп алынған облыстың әрбір кәсіпорны үшін ластағыш заттардың атмосфераға таралуын компьютермен модельдеу негізінде есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/185.wav,экологиялық саясат бірнеше негізгі ластағышты көздемейді керісінше ауа мен су ластағыштарының жүздеген ресми тізімі бар олардың әрқайсысына қалдық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/186.wav,кәсіпорын үшін белгілеу барысында ескерілетін ластағыш заттардың түрі мен саны өндіріс көлемі мен өндірісте қолданылатын технологиялардың көлеміне тығыз байланысты болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/187.wav,жылға дейін қауіпті қалдықтардың төрт түрлі тобына сонымен қатар типтік қатты немесе муниципиалды қалдықтары үшін өнеркәсіптік қалдықтардың өндірілуіне шектеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/188.wav,нормативтік-құқықтық базадағы өзгерістер жаңа экологиялық кодексті жүзеге асыру шеңберінде үкіметі жаңа қаулы қабылдады осы қаулыға сәйкес экологиялық шешімдер мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/189.wav,бұл тізімде атмосфералық ластағыш заттардың түрі берілген оның қатарында ұшпалы органикалық қоспалар мен сутегі тотығы және көмертегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/19.wav,семинардың мақсаты елдерінде шешім қабылдаушы сарапшылар мен тұлғалардың әлеуетін нығайтуға сондай-ақ трансшекаралық суларды бірігіп басқаруды мақсат еткен өзен бассейндерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/190.wav,бұған қоса бойынша аса қауіпті санатқа жататын басқа да ластағыштар тобы кездеседі алайда берілген санатқа қанша ластағыш жататындығы туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/191.wav,бастап жаңа тізім анықтауға негіз болады бұған қоса экологиялық кодекске сәйкес қалдықтың үш түрі кездеседі қауіпті қауіпті емес және инертті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/192.wav,өнеркәсіптік қалдықтардың бес санаты бойынша классификациясы қысқаратын болады ластауға қатысты төлемдер ластауға қатысты төлемдер экологиялық рұқсатпен белгіленген шеңбердегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/193.wav,белгіленген лимиттен артып түсетін ластағыштарға базалық тарифке он есе тең жоғары айыппұл коэфициенті қолданылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/194.wav,рұқсатсыз экологиялық ластау нормативтен тыс ластау болып саналады және сәйкес деңгейде төленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/195.wav,бастап экологиялық басқару стандарттары сәйкес сертификаттары бар компаниялар үшін төлемдер тарифі төмендетілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/196.wav,мысалы электроэнергия өндіретін-компаниялар атмосфераға қалдық тастауға жеңілдік және күл мен шылақты жоюға жеңілдік алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/197.wav,су мен ауаның ластануы бойынша тарифтер су немесе ауаның ластағыш қалдықтарының шартты тоннасына қарай белгіленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/198.wav,шартты тонналар қалдықтардың максималды жіберілетін аймақтық концентрациясын ескергенде оның көлемін реттеу арқылы есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/199.wav,институциондық көзқарас тұрғысынан қоршаған ортаны ластауға төленетін төлем тарифтері екі кезең бойынша анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/2.wav,трансшекаралық өзендердегі судың көлемі мен сапасының қазақстан мен орта азияның экономикалық және әлеуметтік дамуы үшін үлкен маңызы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/20.wav,екіжақты және аймақтық ынтымақтастық мәселелері бөлімінде және тарауда қарастырылады қалдықтарды және химиялық заттарды басқару жылы қазақстан қауіпті қалдықтар мен оларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/200.wav,қоршаған ортаны қорғау туралы заңның негізінде қоршаған ортаны қорғау министрлігі аумақтық бірліктің облыс және екі ірі қала алматы мен астана әрқайсысына минималды немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/201.wav,осыған орай жергілікті билік өкілдері өзіндік аса жоғары тарифтерді белгілеуі мүмкін негізінен қоршаған ортаның ласталуына төленетін төлемдер қоршаған ортаны облыс үкіметінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/202.wav,қалдық нормативтері белгіленетін және қоршаған ортаға қалдық тастауға қатысты төлем алынатын ластағыш заттары мен қалдық түрлерінің тізімі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/203.wav,тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық құралдар деңгейінде қорғау жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруға арналған жеткілікті кірісті басты кіріс етіп алу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/204.wav,шындығына келгенде бұл құралдар үнемі басқа мақсаттар үшін қолданылды экологиялық кодекске сәйкес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/205.wav,қоршаған ортаның ластануына қатысты тек базалық қана емес сонымен бірге шекті төлемдерін де анықтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/206.wav,осыдан соң жергілікті билік өкілдері министрлікпен белгіленген шеңберде өзіндік қызмет етуші тарифтік төлемдерін өз бетінше белгілейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/207.wav,жаңа ережелер өз күшіне бастап енгізілмек қоршаған ортаның ластануына төленетін төлемдер жобаланып отырған құрайтын орташа жылдық деңгейіне сәйкес өсіп кетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/208.wav,осыған қарағанда және облыстық билік орындарымен қабылданған қоршаған ортаны ластауға қатысты төлем тарифтері белгіленген минималды шекараға сәйкес деңгейге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/209.wav,қоршаған ортаны ластауға қатысты белгіленген базалық тарифтер шаруашылық қызметінің және онымен байланысты ластаудың түрлері мен деңгейлерінің айырмашылықтарымен байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/21.wav,базель конвенциясының веб сайтында аталған конвенцияның қазақстандағы білікті органы мен жауапты тұлғасы туралы ешқандай мәлімет берілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/210.wav,стационарлық көздерден шығатын қалдықтардың бір тоннасының ауаны ластауы бойынша төленетін жүктеме мөлшерінің айырмашылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/211.wav,кесте максималды жүктеме атырау және минималды жүктеме қолданатын қарағанды облысы жиырма есе болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/212.wav,осыған ұқсас максималды жүктемедегі атырау облыста өнеркәсіптік қалдықтардың тарифтері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/213.wav,қалдықтардың барлық бес санаты бойынша минималды жүктемедегі қостанай тарифтерден есе артық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/214.wav,бұған қоса қалдықтардың бес санаты бойынша тариф жүктемелерінің бірегей аймақтық дифференциациясы қалыптасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/215.wav,мысалы улы емес қатты қалдықтармен салыстырғанда класс класс қалдықтарына аса қауіпті қатысты төлемдер есе ал класс қалдықтары шектеулі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/216.wav,төлемдердің берілген дифференциациясын негіздеу үшін бұған сәйкес ешқандай мәлімет жоқ бөлім қоршаған ортаны қорғауға қар жұмылдыру кәсіпорындар сондай-ақ жанар-жағармайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/217.wav,мұндай төлемдер жекеше жеңіл көліктермен пайдаланылатын жанар-жағар май түрлеріне де қолданылатын акциздерге қосымша төленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/218.wav,қоршаған ортаны ластауға төленетін төлемдер өте төмен кестені орта есеппен бензиннің мың литріне төленетін төлем шамамен долларды құрайды және дизельді жанар-жағар май ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/219.wav,сұйытылған мұнай газдарына қатысты төлем мың литріне долларды құрайды мұндай тарифтер жанар-жағар майды қолдануды төмендетудің стимулына айналуы екіталай мәселе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/22.wav,қазақстан зиянды қалдықтар мен оларды кәдеге асырудағы трансшекаралық қозғалыс салдарынан келтірілген залалды өндіруге қатысты жауапкершілік пен жәрдемақы туралы базель ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/220.wav,облыстарға байланысты жанар-жағар май түрлерінің тарифтерінің едуір айырмашылығы бар орта есеппен бейэтилденген бензинмен салыстырғанда дизельді жанар жағар май жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/221.wav,дегенмен түрлі облыстарда тарифтерді белгілеудің бірізді жүйесі жоқ кейбір облыстарда бензинмен ластауға қатысты төлемдер дизельді жанар-жағар майға қатысты төлем көлемінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/222.wav,сондай-ақ бейэтилденген бензин сапасы бойынша да айырмашылықтар жүргізілмейді яғни зерттелететін октандық саны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/223.wav,қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдер мен айыппұлдан түсетін түсім ластауға қатысты төлемдердің түсімі миллиард теңгені құрады миллион доллар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/224.wav,кес.қар бағаның осылайша тез көтерілуінің негізгі факторы өнерксіптің сіресе мұнай саласының қарқындап дамуы және соған сәйкес ауа мен суды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/225.wav,қоршаған ортаны ластау тарифтерінің артуы және мониторинг жүйесінің жетілдірілуі мен түсімдерді жинау соңғы рөл атқарған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/226.wav,дегенмен сәйкес мәліметтің болмау салдарынан осы факторлардың қатыстық мағынасын анықтауға да тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық құралдар мүмкіндік жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/227.wav,осыған байланысты түсіммен салыстырғанда қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемнен түскен түсімнің артқандығын айта кеткен жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/228.wav,түсімдер кәсіпорындардың қалдық көлемдерін жариялауы мен табиғатты қорғау және салық органдары тарапынан жүйелі тексеру жүргізілуіне негізделіп жиналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/229.wav,қалдықтардың фактілік және жарияланатын көлемдері аралығындағы айырмашылық сондай-ақ қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдердің кірісіне сәйкес ешқандай мәлімет жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/23.wav,базель конвенциясының талаптарына сәйкес қазақстан жылдан бастап конвенция хатшылығына жылдық ұлттық есеп беріп келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/230.wav,ластауға қатысты төлемдер мен айыппұлдардың жиынтық түсімі миллиард теңгені құрайды миллион доллар бұл сәйкеседі айыппұл жүйесін және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/231.wav,жылы түсімдер жылғы түсіммен салыстырғанда артты алайда бұл түсімдердің нақты құны сәйкес кезеңде құраған инфляцияның жоғары деңгейде болуына байланысты елеулі түрде төмендеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/232.wav,шынайы көрінісіне қарай яғни инфляцияны есепке алғанда ластауға қатысты төлемдер мен айыппұлдан түсетін түсім жылмен салыстырғанда жылы көбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/233.wav,атмосфераға тасталатын қалдықтарға төленетін төлемдер қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдердің жалпы кірісінің құрайды түсімдердің шамамен төрттен бірін қалдыққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/234.wav,кәсіпорындардың өнеркәсіптік ағын суларға қатысты төлемдері ластауға қатысты төлемдердің жалпы сомасының шамамен барлығы құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/235.wav,бөлім қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру ластауға қатысты төленетін төлемдерден түсетін түсім жергілікті бюджетке түседі алайда олар табиғатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/236.wav,қалалық сумен жабдықтау үшін жасалатын төлем және ағынды суларды бұру сумен жабдықтауға және ағынды суларды қайта өңдеуге қатысты жауапкершілік жергілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/237.wav,муниципиалды меншіктегі жергілікті коммуналдық қызмет орындары су каналдары сумен жабдықтау және канализация қызметін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/238.wav,тұтастай алғанда мемлекеттік коммуналдық шаруашылық акционерлік қоғамы немесе жауапкершілігі шектеулі қоғамдарға бөлінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/239.wav,дегенмен кейбір шағын және орташа қалаларда коммуналдық сумен жабдықтау тұтастай немесе жартылай жекешелендірілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/24.wav,елде зиянды қалдықтарды импорттауға және экспорттауға рұқсат беру жүйесі жасалынған азия мен тынық мұхитына арналған экономикалық және әлеуметтік комиссия бөлім саясат жасау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/240.wav,жылы қазақстанда шамамен барлығы бірліктегі коммуналдық сумен жабдықтау орындары қызмет етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/241.wav,су каналдарын жергілікті билік органдары бақылайды негізінде су каналдары техникалық қызмет көрсету мен сумен жабдықтау және суды есептейтін қондырғылар жүйесін дамытумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/242.wav,алайда коммуналдық сумен жабдықтау тораптары өз жұмыстарына және тарифтік саясатына бұрынғысынша халықтың судың көтерілген бағасын төлеуге қатысты тұтынушылық қабілеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/243.wav,жалпы алғанда коммуналдық қызметке түсетін түсім құралдарының деңгейі тек пайдалану шығындарын ғана жаба алар еді егер болса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/244.wav,су шаруашылығымен байланысты емес қажеттіліктерге сәйкес суды қолданудан құралдар алу кеңінен тарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/245.wav,осының нәтижесінде талапқа сай жөндеу жұмыстарының жүргізілмеуіне және техникалық қызметтің көрсетілмеуінің салдарынан сумен жабдықтау жүйесінің инфрақұрылымы елеулі деңгейде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/246.wav,тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық құралдар қалалық билік органдары мен су коммуналдық қызметтерінің арасында орнатылған өндірістік келісімшарттар алматы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/247.wav,тұтастай алғанда мұндай келісімшарттар ірі операциялық автономия көрсетуге айырбас ретінде коммуналдық басқару мақсаттарын анықтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/248.wav,бұған қарамастан осындай келісімшарттардың негізінде қызмет ететін коммуналдық қызметтер соңғы жылдары белгілі бір маңыздылыққа қол жеткізді және бүгінде ол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/249.wav,су тарифі тарифтерді жергілікті мемлекеттік органдар және коммуналдық қызмет орындары белгілейді және ол бекіту үшін табиғи монополияларды реттеу жөніндегі агенттіктің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/25.wav,жылы экспортқа шығарылатын улы заттардың көлемі тоннаны құрады өндірілетін қалдықтардың жалпы көлемінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/250.wav,ұлттық сипаттағы бір облыстың шеңберінен шығатын бөлуші тарап арқылы коммуналдық қызмет орындарының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/26.wav,бұл қалдықтар негізінен алғанда ресей федерациясының зерттеу институтына жіберілді жылғы экологиялық кодексте қалдықтар мен бақыланатын қалдықтар тобын анықтауды қосқанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/27.wav,жылы қазақстан берік органикалық ластағыштар туралы стокгольм конвенциясын конвенциясы бекітті және қауіпті химиялық заттар мен пестицидтің жекелеген түрлерін халықаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/28.wav,конвенциясының ресми жауапты тұлғасы болып есептеледі қалдықтары қазақстан үшін аса күрделі мәселе қатарынан орын алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/29.wav,бастапқы баға бойынша қазақстанда қалдықтардың көлемі тоннаны құрайды екен яғни бұл ресей федерациясын қоспағанда барлық елдерінің ішіндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/3.wav,аймақтағы су ресурстары біртегіс таралмайды егер қырғызстан мен тәжікстан су ресурстары мен гидротехникалық құрылыстардың көп болуымен ерекшеленсе басқа үш орта-азиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/30.wav,аса қобалжытатын өзекті мәселе айналып отырғаны да осы көнерген пестицидтер және олардың сақталуы электрлік құрал-жабдықтары конденсатор және трансформаторлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/31.wav,конвенциясын бекіту және бірінші инвентаризациялау дайындығы қолдауымен жылдан жылдар аралығында жүзеге асырылған стокгольм және конвенцияларының шеңберіндегі міндеттемелерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/32.wav,елде осы уақытқа дейін конвенцияға енгізілген бірнеше номалары мен ережелері жасалынып қабылданбады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/33.wav,миссия барысында конвенциясын жүзеге асырудың тәжірибелік қадамдары туралы ешқандай мәлімет айтылған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/34.wav,қазақстан химиялық заттарды халықаралық басқару үрдісіне орай жасалынған стратегиялық діске қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/35.wav,денсаулық сақтау министрлігі жауапты тұлғасы етіп тағайындалды мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/36.wav,халықаралық мағынадағы басқа да экологиялық мәселелер туекелдерді басқару жылы қазақстан өнеркәсіптік апаттардың трансшекаралық салдары туралы конвенцияға бірікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/37.wav,және осы конвенцияны жүзеге асыруға жауапты білікті органдар болып тағайындалды негізгі жауапкершілік жүктелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/38.wav,бұл жауапкершілікке мына мәселелер кіреді қауіпті өнеркәсіптік кәсіпорындарды анықтау осы кәсіпорындардың қауіпсіздік инспекциясын жүргізу осындай кәсіпорындардың және жергілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/39.wav,жүзеге асыру деңгейін арттыру мақсатында қазақстан конвенцияны орындаудағы мен елдері арқылы қабылданатын шараларды күшейту тұрғысындағы көмек көрсету бағдарламасына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/4.wav,плотина канал және су қоймаларын қосқанда гидротехникалық құрылыстарды басқару және ресурстарды бөлу туралы келісім жыл сайын талқыланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/40.wav,осы аталған қызметтің қазақстанға жылдың сәуір айында келген мүшелері осы елдің туындауы ықтимал өндірістік апаттардың алдын алу оған дайындығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/41.wav,қазақстанның экологиялық мәселелер бойынша ақпараттарға жұртшылықтың шешім қабылдауға қатысуына және әділ сотқа қол жеткізу міндеттерін сақтауы туралы ақпарат орхус ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/42.wav,тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру қазақстанға екінші фазаға жүзеге асыру қатысу туралы ұсыныс жасалынды мұнда көрсетілетін қолдау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/43.wav,қазақстанда өнеркәсіптік апаттардың трансшекаралық салдары туралы конвенцияны жүзеге асырудың заңнамалық базасы жасалынды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/44.wav,қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызмет нәтижелерінің бірінші шолуы жазылған соң үкіметінің қауіпті өндірістік нысандардағы өндірістік қауіпсіздік туралы заң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/45.wav,бірнеше заңдары шешімдері және саяси құжаттары қабылданды институционалды әлеуеттің дамуын төтенше жағдайларды мемлекеттік тұрғыдан бақылау және мониторингтеу жөніндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/46.wav,кен қазушы және мұнайгаз салаларындағы сонымен бірге каспий теңізі жағалауы аймағындағы компаниялар атқаратын алдын алу және дайындық шараларына басты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/47.wav,және басқа да мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіру жұмыстары қолға алынған дегенмен мұндай үйлестіруді ішінара ғана бірігіп іске ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/48.wav,трансшекаралық ықпалдың қоршаған ортаға қатысты бағасы жылы қазақстан трансшекаралық байланыстағы экспо конвенциясы қоршаған ортаға ықпал жасауын бағалау конвенциясына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/49.wav,қазақстан стратегиялық экологиялық бағалау хаттамасын бекіткен жоқ көрші елдердің ішінде осы конвенцияны әзірбайжан қырғызстан және ресей федерациясы бекітті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/5.wav,жылы қазақстан трансшекаралық су ағындары мен халықаралық көлдерді қорғау және қолдану туралы конвенцияны бекітті су конвенциясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/50.wav,қазақстан өз заңнамасын осы конвенциямен үйлестіруге көп күш салды жылғы экологиялық кодексте осы конвенцияның талаптарына сәйкесетін ережелер қамтылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/51.wav,үрдісі мемлекеттік экологиялық сараптама процедурасына енгізілген алайда жұртшылықтың іс жүзінде осы іс шараға қатысуы әлі нақтыланған жоқ әрі көп жағдайда бұл тек қағаз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/52.wav,процесі экологиялық кодекс шеңберіндегі заңды талап болып саналады дегенмен мұнда берілген атау туралы тікелей аталған ешқандай мәлімет кездеспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/53.wav,экспо конвенциясын жүзеге асыруға қатысты аймақтағы елдерге көмек көрсету және басқа елдерді де осы конвенцияны қосуға үндеу мақсатында халықаралық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/54.wav,қатысуымен жылдан бастап ұшқыш жобасын іске асыру қолға алынды экспо конвенциясының қазақстан мен қырғызстанда тәжірибе жүзінде іске асырылуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/55.wav,қырғызстанның кен өндіруші екі компаниясы бойынша алтын кені үлескесі және андаш мыс алтын қазба үлескесі материалдары қазақстанға түсініктемелер беру үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/56.wav,ұшқыш жобасын іске асыру тұрғысындағы екі ел арасындағы ынтымақтастық үлкен жетістікке қол жеткізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/57.wav,екіжақты аймақтық ынтымақтастық және халықаралық техникалық көмек екіжақты және халықаралық ынтымақтастық қазақстан қоршаған ортаны қорғау саласында екіжақты және аймақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/58.wav,республика қоршаған ортаны қорғау туралы оннан аса елдермен екіжақты қарым-қатынас жасауға қол қойды ресей федерациясы қытай және қырғызстан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/59.wav,ресей федерациясымен жасалған үш келісім байқоңыр космодромындағы экология және табиғатты қолдану мәселелерін бөлім саясат жасау жоспарлау және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/6.wav,дегенмен көршілес елдердің ішінде тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру тек ресей федерациясы мен өзбекстан ғана осы құжатты бекіткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/60.wav,және трансшекаралық су қоймаларын бірігіп қолдану және қорғау мәселелерін қамтиды қытаймен жасалынған келісім бойынша трансшекаралық өзендер туралы гидрологиялық және гидрохимиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/61.wav,шу және талас өзендеріндегі гидрологиялық құрылыстарды мемлекетаралық қолданыста пайдалану туралы қырғызстанмен жасалған келісім осы екі өзен бойынша комиссия құралғаннан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/62.wav,келтірілген мысалдар аймақтық ынтымақтастық үшін трансшекаралық су мәселелерінің ерекше маңыздылығын атап көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/63.wav,бұдан басқа да аймақтық ірі мәселелер қатарына арал теңізі бассейнінің экожүйесі мен каспий теңізіндегі ынтымақтастық жағдайы кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/64.wav,жылы бес елінің қоршаған ортаны қорғау министрлігінің сауалы бойынша ірі аймақтық мәселелерді шешу мақсатында қоршаған ортаны қорғау бойынша атқарылатын қызметтің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/65.wav,жылы тұрақты даму жөніндегі мемлекетаралық комиссияның жалпы жетекшілік етуімен және қолдауымен дайындалып шығарылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/66.wav,бес басым сұрақтан тұрады атап айтсақ ауаның ластануы судың ластануы жердің тозуы қалдықтарды басқару және таулы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/67.wav,әйтсе де шеңберінде жүзеге асырылатын аймақтық және екіжақты бағдарламалар мен жобалардың болмауы сияқты келесі қызметі туралы да мәлімет берілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/68.wav,осыған орай аймақтық ынтымақтастық пен аймақтық мәселелерге қатысты интеграцияланған әдістерді күшейту туралы жоспардың басымдылығына әлі қол жетпеген деген қорытындыға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/69.wav,трансшекаралық сулар қазақстан шығыс еуропа кавказ және орталық азия елдерінің су ресурстары саласындағы ынтымақтастығының басымдылығы жобасына қатысады аталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/7.wav,аймақ үшін су маңызды мәселе болып саналатындығына байланысты қазақстан орталық азияның басқа да елдерінің су конвенциясына бірігуіне ықпал ететін іс-шараларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/70.wav,бұл жоба трансшекаралық суларды басқарудың түрлі аспектілері бойынша елдерінің мамандарын ұзақ мерзімді көп салалы дайындықтан өткізуді қамтамасыз етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/71.wav,жылдың қазан айында алматы су бассейндері су басқару және аймақтық жоспарлау жөніндегі және ұйымдастырған біріккен семинар өткізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/72.wav,семинардың мақсаты трансшекаралық суларды бірігіп басқару институттарын құру аясындағы елдері түрлі мекемелер мен жобалар аралығында тәжірибе алмасуға ықпал ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/73.wav,жоғарыда аталған қазақстан мен қырғызстан аралығындағы шу-талас өзен комиссиясы гидротехникалық құрылыстарды мемлекетаралық қолдану сондай-ақ суды басқару инфрақұрылымының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/74.wav,осы уақытқа дейін комиссияның қызметі жағымды қырынан бағаланып келеді және ол басым жағдайда трансшекаралық сулар саласындағы ынтымақтастықты кеңейту тұрғысын күшейтуге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/75.wav,жылғы қазақстан мен ресей аралығында қол қойылған трансшекаралық суларды бірігіп қолдану және қорғау туралы үкіметаралық келісім екі ел арасындағы біріккен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/76.wav,трансшекаралық сулардың гидрохимиялық және гидрологиялық мониторингі ал қазақстанда солтүстік батыс және шығыс қазақстандағы гидрометеорологиялық орталықтар аралығында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/77.wav,бұл келісімде трансшекаралық сулардың жағдайы және өзендер елеулі деңгейде ластанған немесе оқыс су тасқыны болған жағдайдағы апатты мәлімдеу процедуралары туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/78.wav,тарау халықаралық келісімдер мен міндеттемелерді жүзеге асыру арал теңізі жөніндегі ынтымақтастық арал теңізінің күрделі мәселесі кеңінен танымал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/79.wav,жылдан бастап жылдар аралығында жасалынған экстенсивті ирригациялық схемалар жалпы суармалы ауданды миллионға жеткізіп екі есеге арттырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/8.wav,осынау игі істер қатарына қоршаған орта мен суды қорғау туралы түрлі халықаралық форумдарға қосылу мәселесін көтеру және дипломатиялық бастамалар жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/80.wav,арал теңізіне келіп қосылатын тармақтардың елеулі түрде азаюына байланысты теңіздің деңгейі де осы кезең аралығында дейін төмендеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/81.wav,осымен қатар болып отырған басқа да күрделі экологиялық мәселелер су мен жердің тұздануына ықпал етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/82.wav,аудандағы орманды алқаптың жойылып жердің эрозиясы күшейе түсті жылы орталық азия мемлекеттерінің басшылары аралды құтқару жөніндегі халықаралық қор құрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/83.wav,қордың негізгі міндеті халықаралық қауымдастықты арал теңізінің апатты жағдайы туралы мәліметтермен ақпараттандыру және орталық азияның бес елінен донор-елдерінен және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/84.wav,негізгі міндеттері арал теңізі бассейнінің экологиялық жағдайын тұрақтандыру бұзылған жерлерді қайта қалпына келтіру су және жер ресурстарын басқару әдістерін жетілдіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/85.wav,атқарушы комитеті орталық-азиялық бес елмен және аймақтық мекемелермен біріге отырып жылдан жылдар аралығындағы кезеңде арал теңізі бассейнінің экологиялық және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/86.wav,қазақстан қолдауымен ирригациялық сулар мен арал теңізінің солтүстік бөлігіндегі су ағысын ұлғайтуға мүмкіндік беретін өзен сағасын жақсарту сұлбасын қолдауды тиімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/87.wav,сонымен бірге арал теңізінің солтүстік бөлігін жартылай қайта қалпына келтіру жұмыстары да жүргізілуде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/88.wav,сырдария өзеніндегі ирригациялық құрылыстарға өзен ағысын арттыру үшін жөндеу және жаңарту жұмыстары жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/89.wav,жылдың тамыз айында қазақстан арал теңізін екі жартыға бөлетін бетон дамбасының құрылысын аяқтады көкарал плотинасы осының нәтижесінде арал теңізінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/9.wav,қазақстан сондай-ақ қытайды ертіс өзені және балқаш көлімен байланысты мәселені шешуге тартуға үлкен күш жұмсады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/90.wav,едәуір балық қоры да қайта оралды арал қаласын теңіз және басқа плотинамен біріктіруді қайта қалпына келтіру мақсатында канал құрылысының жоспары жасалынды дүниежүзілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/91.wav,дегенмен арал теңізінің негізінен алғанда өзбекстан аумағында орналасқан оңтүстік бөлігінің жағдайын өзгерту мәселесіне үлкен күш салынып отырған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/92.wav,осы мәселе бойынша аталған елдер арасындағы ынтымақтастық деңгейі осы күнге дейін төмен болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/93.wav,каспий теңізі мәселелері бойынша ынтымақтастық каспий теңізімен тоғысатын бес ел арасындағы ынтымақтастықты үлкен маңыздылыққа ие әзірбайжан иран ислам республикасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/94.wav,жылғы каспий теңізі ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияның тегеран конвенциясы өз күшіне енуі жылы экологиялық мәселелер жөніндегі ынтымақтастыққа қол жеткізудегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/95.wav,бұл конвенцияның мақсаты каспийлік ортаны барлық ластаушы көздерден қорғауға сондай-ақ теңіздің биологиялық ресурстарын қорғау сақтау қайта қалпына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/96.wav,қазақстан тегеран конвенциясын жылы бекітті екі жақтың қатысуымен ең бірінші конференциясы баку қаласында жылдың мамыр айында өтті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/97.wav,негіздемелік конвенция бірқатар хаттамаларды қарастырады каспий теңізіне қосылатын елдер төрт хаттаманың басымдылығын белгіледі атап айтсақ ластаудың жерүсті көздері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/98.wav,хаттамалар жасау қызметі еуропа елдері үшін негіздемелік конвенцияның сонымен бірге халықаралық теңіз ұйымының уақытша хатшылығы ретінде туындаған жағдайдағы аймақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/88/99.wav,шындығында тараптар тұрғысынан келісімнен өткен мұнай ластануларымен күрес жүргізудегі аймақтық дайындық шара қолдану және ынтымақтастық туралы хаттама жазылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/1.wav,жұмысын бақылауды жүзеге асырады тарифтерді арттыруға байланысты өтініштерді кеәлісу үрдісіне байланысты коммуналдық қызмет орындары не торапты дамытуға қажетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/10.wav,бұл активтер мен кіріс нормасын амортизациялау жөніндегі ережелер жалпы алғанда жеткіәліксіз екендігіне алып келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/100.wav,ауа мен суды ластайтын түрлі ластағыштардың орасан санына қарай қалдықтарға салық салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/101.wav,саладағы озық сапалы технологиялардың емес берілген облыс немесе аудандардағы ластағыш заттардың көрсетілген медициналық-санитарлық нормалардың негізінде анықталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/102.wav,төлемдерді есептеу қағидаларының да айқындылығы жоқ ластауға қатысты төленетін төлемдер жекелеген негізгі ластағыштар бойынша жіктеледі және де шартты тонна деп аталатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/103.wav,ластауға қатысты төлемдердің жекелеген деңгейлерін белгілеу критерийлері белгісіз мұнда дискрециялық әдістің елеулі үлесі басым екендігі байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/104.wav,белгіленген шамадан жоғары қалдықтарға қолданылатын жоғары он есе көбейткішпен сәйкес компанияны нормаларды сақтамағаны үшін айыппұл төлеудің алдын алу үшін қалдықтардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/105.wav,бұл сыбайлас жемқорлықтың даму тәуекелімен байланысты негізгі ластағыш заттар мен ластау көздеріне тиісті көңіл бөлінбеуі қоршаған ортаны ластауға қатысты төлемдер жүйесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/106.wav,ластауға қатысты төлемдер жинаудың осындай жүйесінің экологиялық тиімділігі белгіленбеген яғни белгіленген төлемдер ластау деңгейін төмендетуге ынталандыратын деңгей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/107.wav,негізгі ластағыш заттар мен дереккөздерге тиісті көңіл бөлінбеуінің салдарынан ластауға және оларды төмендетудің шекті шығынына төленетін төлемдердің өзара қатынасын аса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/108.wav,мұндай жүйе әлі де белгіленбеген нақты экологиялық міндеттерге қол жеткізуге септігін тигізбейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/109.wav,жергілікті басқару органдары үшін ластауға қатысты төлемдер негізінен алғанда бюджеттік кіріс тарту ретінде қолданылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/11.wav,ереженің құнды толық өтеуді қамтамасыз ете алмайтындығы сияқты басқа себебі халықтың төмен кірісімен аса жоғары тарифті төлеу қабілетіне алаңдаушылықпен тікелей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/110.wav,тұтастай алғанда қолданыстағы жүйе ластаушы дереккөздің жауапкершілік қағидасын орындай алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/111.wav,рұқсат беру жүйесінің басталған реформасын жалғастыру және онымен байланысты ластауға төленетін төлемдерге байланысты ауа мен суды ластаушы заттардың санын елеулі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/112.wav,дегенмен рұқсатқа енетін ластағыштар тізімі халықаралық стандарттармен салыстырғанда ғана емес экологиялық саясат жасау оны жүзеге асыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/113.wav,бұған қоса негізгі ластаушы көздер болып саналатын кәсіпорындарға қатысты көп күш жұмсауды талап етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/114.wav,қоршаған ортаны қорғау министрлігі төмендегідей мақсатта ластауға қатысты төлемдердің қолданыстағы жүйесін қайта қарастырғаны жөн тек негізгі ластағыш заттар мен ластаудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/115.wav,экологиялық кодекс қалдықтарды өңдеуге арналған заңнамалық негізді анықтайды дегенмен қазақстан республикасында өнеркәсіптік және муниципиалды қалдықтарға сондай-ақ көптеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/116.wav,кәсіпорындарға өздері өндіретін өнімнен шыққан қалдықтарды жинау және жоюды ұйымдастыру жауапкершілігі жүктеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/117.wav,олар арнайы мамандандырылған қызмет көрсетуші компаниялар және немесе қалдықтарды басқарудың қалалық жүйесіне тұтынушылық жинақ төлемін өтейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/118.wav,ластауға қатысты төлемдер сондай-ақ халықаралық тәжірибеде жалпы қабылданбаған түрлі өнеркәсіптік салалардың қалдықтары үшін де салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/119.wav,сондай-ақ су мен атмосфераға қалдық тастауға төленетін төлемдердің де жағдайы осындай қалдықтардың түрлі санаттары бойынша нақты тариф шкаласын анықтайтындай критерийлер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/12.wav,бірегей тарифтерді қолдану кеңінен таралған яғни бір куб метрге төленетін баға суды қолданудың жалпы деңгейінен тыс өзгеріссіз қалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/120.wav,бұл оларды негізінен бюджеттік негіз ретінде қарастырылады деп тұжырымдауға саяды кез келген жағдайда екі жақты салық салудың мұндай жүйесі негізсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/121.wav,қалдықтарды жинау қайта өңдеу және пайдаға асыру қызметтерінің балама бағасы қалдықтарды азайтуды соның ішінде өңделген материалдарды пайдаға асырудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/122.wav,өңдеуге жатпайтын улы материалдар қоғам денсаулығы үшін де қауіпті оған тыйым салу қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/123.wav,аймақтық және жергілікті билік пен басқа да мүдделі тараптармен ынтымақтаса отырып қалалық және өнеркәсіптік қалдықтарды жалпы басқарудың тиімділігін арттыруы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/124.wav,бұл үрдіс төмендегідей мәселелерді қамтуы тиіс қалдықтарды басқарудың ұлттық жүйесін және онымен байланысты қалдықтарды мониторингтеу қайта өңдеу жою ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/125.wav,кәсіпорындар автокөліктің пайдаланылған газдан шығарылатын қалдықтары үшін төлеулері тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/126.wav,мұндай төлем автокөлік жанар-жағар майын жыл сайын қолдануға төленетін төлемге теңбе-тең болғанымен ол автокөлік құралдарының нормаларына бағынышты емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/127.wav,бұған қоса осымен байланысты шығыстар да өте төмен және қоршаған ортаға аз ғана әсер ететін көлік құралдарын қолданудың тиісті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/128.wav,сонымен бірге ластауға қатысты осы төлемдердің ксіпорын автокөліктерімен салыстырғанда осы төлемдердің әкімшілік шығысын қоспағанда анағұрлым күрделі ластағыш ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/129.wav,автокөлік құралдары қалдықтарын қысқартудың біріші қадамы жылдан бастап жаңа автокөлік терге қатысты нормасының қолданылуы болмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/13.wav,балама ретінде үдемеәлі сатылы пропорционал тариф қызмет етеді мұнда баға тұтыну көлемімен бірге өседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/130.wav,жанар-жағар майды үнемдеу ынтасын арттыру және жоғары сапалы жанар майды әсіресе күкірт құрамына қарай кеңінен қолдануды алға жылжыту аса ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/131.wav,бензиннің ағымдық халықаралық стандарттар бойынша өте төмен бұған қоса ол аса жоғары сападағы жанар жағар майды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/132.wav,тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық құралдар үкімет автокөліктер пайдаланған газдан болатын экологиялық ауыртпалықты азайтуға бағытталған шараларды қолға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/133.wav,ондай шаралар келесі жәйттерді қарастыра алар еді орташа мерзімді уақыт ішінде пайдаланылған газды бөлу мөлшерінің евро ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/134.wav,қазақстандағы су ресурстары секторындағы жағдай үлкен алаңдатушылық туындатуда сумен жабдықтаудың қалалық жүйелеріндегі және ағынды суды тазалаудың инфрақұрылымындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/135.wav,төменгі тарифтер сумен жабдықтаушы коммуналдық қызмет орындарына су ресурстарының инфрақұрылымын кеңейтуге және жаңартуға жаңа капитал салымдарын салуды былай қойғанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/136.wav,төменгі тарифтер суды үнемді қолдануға ешқандай ықпал жасамайды және бұл әрбір адамға шаққандағы суды көп қолданудың жоғарғы көрсеткішінен байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/137.wav,тарифтерді өсіру төменгі кірісті халықтың топтарының тұтынушылық мүмкіндігіне қатысты реттеуші органның алаңдатушылық туындатуына байланысты шектеліп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/138.wav,алайда қалалар мен ауылдық жерлерде тарифтерді көтеруге қатысты жүйелік бағалау жүргізілмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/139.wav,үкімет суды аса үнемді қолдануға алып келетін коммуналдық сумен жабдықтау жүйесінің қаржылық жағдайын жақсартатын және олардың ұзақ мерзімді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/14.wav,бұған қоса тарифтер түрәлі тұтынушы топтар үшін бірдей халыққа өнеркәсіптік кәсіпорындарға арналған тарифтер есебінен тарифтерді көлденеңінен субсидиялау да қолға алынбаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/140.wav,бұл жайтқа келесі мәселелер кіргізілер еді суды үнемдеуге ықпал ететін деңгейге дейінгі су қақпағы үшін жүктемені арттыру жедел жөндеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/141.wav,онжылдықтың бас кезінде байқалған орташа жылдық деңгейі пайыз шамасындағы қарқынды экономикалық өсу жұмыспен қамту деңгейінің артуымен әлеуметтік жағдайлардың жақсаруымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/142.wav,негізінен мұнай саласының күрт көтерілуіне байланысты салық түсімдерінің жоғары өсімі мемлекеттің шығындарды айтарлықтай арттыруға келіп бұлар инфрақұрылымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/143.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын мемлекеттік шығындардың абсолюттік шамада едәуір көбейтілгеніне қарамастан олардың мемлекеттік шығындардың жалпы көлеміндегі үлесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/144.wav,соған сәйкес қалдықтарды басқару мен ағынды суларды өңдеуге қатысты мемлекеттік экономикалық инфрақұрылымды жақсарту бойынша ілгерілеу тежелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/145.wav,бұл қайсыбір шамада орта мерзімді перспективада бюджеттік басылымдықтары белгілеу үдерісінде естір деген қиындығын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/146.wav,алайда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын біршама орташа мемлекеттік шығындар да сондай-ақ саяси реформаларға сыртқы қуатты қозғау салудың болмауымен байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/147.wav,бірақ заңнаманың стандарттарына бірте-бірте жақындауының мен әріптестік және ынтымақтастық туралы келісім мақсаттарының бірі болып табылатынын атап өту керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/148.wav,тарауды қараңыз мемлекет қоршаған ортаны ластағаны үшін алым алудың есебінен түсімдердің айтарлықтай көлемдерін тартуды одан әрі жалғастырды бірақ жылдан осы қаражаттар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/149.wav,оның үстіне осы аталған алымдар кәсіпорындардың ластанудың деңгейін тежеуі және азайтуы үшін айтарлықтай ынталандыру жасай алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/15.wav,қазақстанның ірі қалалаларындағы су бағасының бір-бірінен айырмашылығы көп және жылдары ауыз судың бағасы текшеметрге алматыда теңгеден доллар текшеметрге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/150.wav,тарауды қараңыз бұл ретте қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындардың барлығын дерлік қазақстанда жеке бизнес көтереді төменнен қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/151.wav,екі жақты және көп жақты көмек небәрі салыстырмалы және біршама шағын толықтырушы ғана атқарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/152.wav,жалпы алғанда қоршаған ортаны қорғау саласының мемлекеттік бюджет жоспарларында лайықты түрдегі жоғары басымдылығы жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/153.wav,әрі қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындарға кәсіпорындардың едәуір қатысатындарына қарамастан қоршаған ортаны ластауды болдырмау мен тежеу үшін жеке сектордың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/154.wav,негізгі міндеттерге жататындар мемлекеттің бюджет жоспарлауында қоршаған ортаны қорғау саласының анағұрлым жоғары басымдығына қол жеткізу және ластауға қатысты анағұрлым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/155.wav,саяси межелер табиғат қорғау саясатының негізгі бағдарламалық межелері жылдарға арналған экономикалық қауіпсіздік тұжырымдамасында мазмұндалады ол жылы бекітілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/156.wav,тұжырымдамада негізгі экологиялық проблемалардың жалпы сипаттамасы мен тиісті міндеттер берілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/157.wav,тарауды қараңыз тұжырымдаманың бастапқы сатысында кезегінде іске бөлім қоршаған ортаны қорғауға қар жұмылдыру асырылатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/158.wav,онда былай айтылады қаржыландыру мемлекеттік бюджет белгіленген межелерде жүргізіледі және ол халықаралық қар қолдауының болуына байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/159.wav,дамуға өтудің жылдарға арналған тұжырымдамасы жалпы экономикалық және әлеуметтік мақсаттар мен табиғат қорғау қызметінің болжалды жоғары нәтижелерін мазмұндайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/16.wav,доллар дейінгі аралықта болды ірі қалалардағы судың тарифі кішігірім ерекшеәліктерді қоспағанда әлі күнге дейін жоғары болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/160.wav,жылдарға арналған іс-рекеттердің бірінші жоспарында белгіленген мерзімдерде іске асырылуы тиіс шаралардың ұзынан-ұзақ тізбесі ұсынылады бірақ онда міндеттер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/161.wav,жылдарға арналған ауыз су бағдарламасында миллиард теңге мөлшеріндегі талап етілетін инвестициялық қаражаттардың есептік жалпы көлемі белгіленген жылғы орташа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/162.wav,қаржыландыру көздері мемлекеттік және жергілікті бюджеттерді сондай-ақ халықаралық кредиттер мен гранттарды қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/163.wav,осы аталған шығындардың негізінен ағынды суларды жинау мен тазартуға емес ал сумен жабдықтау желілерін жетілдіруге нысаналанған осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/164.wav,сумен жабдықтау туралы толығырақ ақпарат тарауда беріледі шөлге айналумен күрес жүргізу жөніндегі конвенциясының аясында іске асырылатын жылдарға арналған шөлге айналумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/165.wav,жылғы орташа айырбас бағамы бойынша миллион доллары қаржыландырудың негізгі бөлігі халықаралық гранттарға негізделген небәрі қаражат қана мемлекеттік бюджеттен бөлінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/166.wav,институционалдық құрылым қазақстанда табиғат қорғау қызметіне жұмсалатын шығындарды жабудың үш негізгі көзі бар мемлекеттік бюджет және жергілікті бюджеттер кәсіпорындардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/167.wav,өткен ғасырдың жылдарында ұлттық және жергілікті деңгейлерде құрылған экологиялық қорлар жылы қаңтарда күшін жойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/168.wav,осы қорлардың негізгі проблемасы олар қоршаған ортаны қорғауға қатысты саясат жасау үшін жеткіліксіз шағын қосылған құнды генерациялаумен байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/169.wav,халықаралық стандарттардан айырмашылығы мұның негізгі себебіне осы аталған қорлардың жекелеген экологиялық жобаларды анықтауға баға беру мен іріктеуге тартылмағаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/17.wav,қолда бар жартылай мәліметтерге сүйенсек жылдан бастап жылға дейін судың бағасы орта есеппен дейін өсті негізінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/170.wav,қазақстандық қорлардың міндеті қоршаған ортаны ластау үшін төлемдер жинаумен және мемлекеттік экологиялық ұйымдар үшін тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді тікелей тендерлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/171.wav,жылы сәуір айында қазақстан республикасының үкіметі қазына тұрақты даму қорын құрды осы қордың міндеті жеті мемлекеттік даму институттарының қызметі мен жалпы экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/172.wav,өзінің атауына қарамастан қоршаған ортаны қорғауды ілгерілету жөніндегі іс-шараларға қатыспайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/173.wav,жылдың бірінші жартысында қазына қорының инвестициялық портфелі жалпы сомасы миллард доллары тұратын жобаны қамтыды бірақ қордың инвестициялық стратегиясына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/174.wav,тарау қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар мемлекет жылы қазақстан республикасының ұлттық қорын құрды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/175.wav,қордың міндеті табиғи ресурстарды өндіруден түсетін мемлекеттік кірістерді табыстарды ұтымды пайдалануды қамтамасыз етуді қамтыды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/176.wav,әлемдік рынокта шикізат материалдарына бағалардың ауытқу жағдайларында сондай-ақ болашақ ұрпақтар үшін табиғи өндірістерді өндіруден шектеулі түскен түсімдердің бөліктерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/177.wav,табыстарының негізгі көздеріне корпорацияларға салынатын табыс салығы үстеме пайдаға салынатын салық бонустар сияқты мұнай компанияларының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/178.wav,жылы шілдеде толығымен мемлекеттік бюджеттке интеграцияланды қазір мұнайдан түсетін табыстардың бәрі бекітілген ол дамуға жұмсалатын шығындар аталатындарды қаржыландыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/179.wav,бұл негізгі қаражаттарды қалыптастыруға атап айтқанда инфрақұрылыды жұмсалатын шығындарды және адам капиталын дамытуды қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/18.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру судың көтерілген бағасын төлеуге байланысты тұтынушылық мүмкіндіктерге әсіресе елдегі төмен кірісті топтарға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/180.wav,мұның үшін сәйкес бюджеттік бөлулеріне қалай әсер ететінін түсіну ғана қалады жылдың тамыз айының соңында миллиард теңгені жинақтады миллард долларын құраған осы қаражат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/181.wav,мемлекеттік сектор мемлекеттің қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындарының түрлі деңгейлердегі жауапкершіәлігі мен табиғат қорғау қызметіне жататын табыстарды бөлуді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/182.wav,қазақстанда орталық ұлттық бюджет республикалық бюджет аталады мемлекеттік бюджет орталық және жергілікті бюджеттерді қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/183.wav,жылы шілдеден бастап мемлекеттік бюджетке енгізілді орталық үкімет ұлттық деңгейдегі табиғат қорғау шаралары орталық мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/184.wav,табиғат қорғау іс-шараларын іске асыру жауапкершілігі қоршаған ортаны қорғау министрлігіне және ауыл шарушылығы министрлігіне жүктелген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/185.wav,құрамына су ресурстары жөніндегі комитет пен орман және аңшылық шарушылығы комитеті кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/186.wav,мемлекеттік шығындарды басқаруды жетілдіру жөніндегі шаралар ұлтық деңгейдегі жылдық бюджетті жасау үшін шығындардың орта мерзімді межелерін әзірлеуге ұйытқы болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/187.wav,ендірмені қараңыз егер сайып келгенде бұл бюджеттікбөлу үдерісіне экологиялық инвестициялық бағдарламалардың интегграциясын жеңілдетуді және бекітілген жобаларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/188.wav,бұл сондай-ақ жобалардың құнын бағалау сапасының артуы мен мониторинг пен сараптық бағаға жұмсалатын шығындардың тиімдігілін арттыруды талап етеді бюджеттік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/189.wav,жергілікті басқару органдары көпшілік елдердегі сияқты қазақстанда да экологиялық инфрақұрылымға инвестиция үшін мәселен сумен жабдықтау және ағын суларды тазарту желісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/19.wav,әйтсе де көптеген тұтынушылар үшін судың тарифі отбасы бюджетінің елеусіз бөлігін ғана құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/190.wav,жылдан бастап яғни экологиялық қорлардың күшін жойғаннан кейін қоршаған ортаны ластағаны үшін жасалатын төлемдерден түсетін табыстар мен мемлекеттік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/191.wav,алайда осы түсімдер қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды іске асыруға жұмсалатын әкімшілік бірлікке яғни облыс пен облыс мәртебесіне теңестірілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/192.wav,бөлім қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру шығындар ретінде нысаналы бағыт алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/193.wav,жергілікті билік органдары қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемдердің қолданылатын мөлшерлерін белгілейді тарауды қараңыз жоспарларын жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/194.wav,табиғат қорғау іс-шараларына жергілікті деңгейде жұмсалатын шығындарға тән ортақ белгі қоршаған ортаны ластағаны үшін жасалатын төлемнен түсетін табыстардың арзымайтын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/195.wav,жылы қоршаған ортаны ластаудан түскен кірістер жергілікті бюджеттердің жалпы табыстарының пайызға жетпейтін шамасын құрады бұл жылдың деңгейінен екі есе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/196.wav,ендірме шығындардың орта мерзімді межелері мемлекеттік бюджеттер жыл сайын жасалып отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/197.wav,дұрыс қалыптастыру үшін бюджеттер саяси бағыт пен жоспарлауды есепке алу арқылы әзірлеуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/198.wav,осылайша олар кезек бойынша орта мерзімді межелерге енгізілуі тиіс олар базалық бағыттың макроэкономикалық дамуын болжалды табыстар мен мемлекеттік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/199.wav,макроэкономикалық межелерінен бөлек мына аспектілерді қамтиды салалық бағдарламалар мен шығындардың межелерін әзірлеу ресурстарды бөлуді белгілеу салалық бюджеттерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/2.wav,ендірме табиғи монополиялардың қызметін реттеу қазақстан республикасының табиғи монополиялар туралы заңы жылы қабылданған табиғи монополияларды бсекелестік жағдай жасау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/20.wav,экономикалық дағдарыс кезеңінде тарифтерді арттыру мүмкіндігі аса шектеулі болды дегенмен соңғы жылдары бұл жағдай түбірімен өзгерді бұған халықтың жан басына қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/200.wav,түпкілікті саяси бекіту министрәліктер арасындағы ынтымақтастықты дамыту және көп жылдық перспективада жоспарлау құралына жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/201.wav,бұлар орта мерзімді және ұзақ мерзімді мақсаттардың ашықтығын сондай-ақ оларға жету стратегиясын арттырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/202.wav,осылайша олар ашықтықты арттырады және ашық талқылауларды ынталандыруы мүмкін кейінгі жылдарда кедейліктің деңгейін азайту жөніндегі стратегиялардың құжаттарын дайындауда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/203.wav,жергілікті бюджеттің негізгі жұмсайтын шығындары білім денсаулық сақтау және тұрғын үй саласына бағытталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/204.wav,кейінгі жылдарда табиғат қорғау қажеттіліктеріне жұмсалатын шығындардың үлесі жұмсалатын қаражаттардың жалпы құрылымында орта есеппен бір пайыздың жартысынан кемін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/205.wav,жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасының аясында әрбір жергілікті басқару органы қоршаған ортаны қорғаудың жылдарға арналған бағдарламасын сондай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/206.wav,алайда біз осы аталған жобаларды іске асырудың нақты нәтижелері туралы мәліметтер алмадық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/207.wav,жалпы табиғат қорғау қызметіне жергілікті деңгейде берілетін төмен басымдықтың да сондай-ақ экологиялық инвестицияларды белгілеу баға беру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/208.wav,жергілікті басқару органдары табыстардың жалпы саясатына қатысты шектеулі автономияға ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/209.wav,кейінгі жылдарда жергілікті салықтар мәселен мүлікке салынатын салық жер салығы көлік салығы жергілікті түсімдердің жалпы көлемінің небәрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/21.wav,тек бірнеше қалаларда ғана суды қолдану жүйесі толығымен су өлшеуіштерімен жабдықталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/210.wav,тек жер салығы ғана жергіәікті деңгейде белгіленеді жергілікті табыстардың негізгі көздері-республикалық деңгейде жиналатын табыс салығының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/211.wav,оның үстіне қаржылық жағдайы анағұрлым әлсіз облыстарға қолайлы салық-бюджет балансы бар облыстардан табыстарды қайта бөлуді қамтитын облысаралық қаражаттар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/212.wav,алайда осы аталған аударымдар жүйесінің формалды ережелері орталық үкімет тарапынан еркін өзгерістерге ұшырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/213.wav,бұл облыстардың табыстарына күтпеген және күшті ауытқулар жасады жылы шілдеде үкіметі облысаралық аударымдардың мөлшерін белгілеудің жаңа ережелерін қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/214.wav,жобасының шеңберінде экономика және бюджет жоспарлау миинстрлігімен ынтымақтастықта әдіснама әзірленді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/215.wav,жаңа ережелер қаражаттарды жұмсауға қатысты жергілікті басқару органдарының ағымдағы қажеттіліктерін белгілеуді көздейді де бұл орайда коммуналдық қызметтерге жұмсалатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/216.wav,алайда жаңа ережелердің күшіне ену мерзімдері белгіленбеген оның үстіне жергілікті билік органдары отандық капитал рыноктарында ақшалай қаражаттарды қарызға алуға немесе ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/217.wav,бірақ бірқатар жағдайларда орталық билік органдары несие капиталын тартты және осы қаражаттардан жергілікті басқару органдарына кредиттер берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/218.wav,атыраудағы сумен қамтамасыз ету жөніндегі пилоттық жоба ең көрнекі мысал болып табылады ол жылы аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/219.wav,осы жобаны іске асыру үшін үкіметі дүниежүзілік банкпен кредиттік келісім жасады ол атырау облысының әкімдігін кейіннен кредиттеуді көздейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/22.wav,су өлшеуіштері су құбыры торабына қосылғандардың жалпы санының тек ғана құрады су өлшеуіштерімен толық жабдықталмауына сәйкес белгіленген төмен тарифтер көпшілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/220.wav,жергілікті биліктер жобаның іске асырылуына және ортақ қаржыландыруға жауапты болды жергілікті бөлімше водоканал ұзақ мерзімді кредиттік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/221.wav,жергілікті биліктердің гранттар мен кредиттер беруі жөніндегі рәсімдермен және талаптармен таныс еместігі жергілікті бөлімшелер водоканал сияқты осы орталықтандырылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/222.wav,шын мәнінде коммуналдық сумен қамтамасыз етудің және канализацияның жергілікті желілеріне инвестицияларды қаржыландыру мақсаттарында жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/223.wav,алайда осы қарыз инвестицияларды инфрақұрылымға ұзақ мерзімді қаржыландыру үшін қаражаттарды қайтару мен қарызды борышты өтеуге байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/224.wav,бұл тарифтерді белгілеуге саяси араласу салдарының бірі сол себепті сумен қамтамасыз етудің коммуналдық желілерінің табыстары тек пайдалану шығындары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/225.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындардың соңғы үрдестері жүйесіндегі соңғы үрдістер қазақстанда ағымдағы онжылдықтың бас кезінен тіпті шағын база жағдайларында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/226.wav,бұлар экономикада таралатын өндіріс пен табыстардың жалпы көлемінің көрсеткіші болып табылатын қатысты айтарлықтай өсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/227.wav,соның нәтижесінде қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар жылдар арасындағы тұрақты көрсеткішіне сәйкестенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/228.wav,нақты есептегенде яғни инфляцияға түзету жасау арқылы қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар осы көрсетілген кезең арасында пайыздан астам шамаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/229.wav,халық санының шамалы өзгеруінде жан басына шаққанда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын нақты шығындардың айтарлықтай ұлғаюы байқалды ол ұлттық ақша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/23.wav,алайда су өлшеуіштерін судың бағасының артуына және есеп айырысудың қатаң тәртібімен суды қолданудың елеулі төмендеуіне келетіндігінің дәлелі көп мысалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/230.wav,кестені қараңыз халықтың жан басына шаққанда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар жылғы долларымен салыстырғанда жылы долларын құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/231.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар экологиялық проблемаларға мемлекеттің шара қолданылуының деңгейін анықтайтын индикатор іспеттес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/232.wav,шығындардың жоғары деңгейде өсуі қазақстанда шара қолданудың айтарлықтай күшейгенін айқын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/233.wav,алайда екінші мәселе олардың түрлі экологиялық салаларда теңгерілгеніне және кейінгі жылдардың ішінде экологиялық проблемаларды азайтуда қол жеткен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/234.wav,бөлім қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру болмағанына қарамастан қаржыландырылатын шаралардың экологиялық тиімділігін өлшеуге саяды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/235.wav,алайда осындай түрдегі сараптық баға үшін қажет нақтыланған ақпараттық база жоқ кез келген жағдайда қоршаған ортаны қорғауға жоғары деңгейлердегі жұмсалатын шығындарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/236.wav,инвестициялармен салыстыруда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын ағымдағы шығындар жылдан бастап жыл сайын дерлік инвестициялық шығындар ағымдағы шығындардан асып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/237.wav,кестені қараңыз жылдар арасындағы жалпы инвестициялық шығындар қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын жалпы шығындар деңгейінің орта есеппен пайызға жуығын құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/238.wav,ағымдағы шығындардың үлесі жалпы көлемінің шамамен пайызын құрап ал қалған бөлігін жөндеу мен техникалық қызмет көрсетуге жұмсалатын шығындар құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/239.wav,ластанудың деңгейін азайту бойынша интеграцияланған технологиялар инвестицияларымен салыстырғанда тазарту технологиясына жасалатын инвестициялардың салыстырмалы мәні туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/24.wav,тіркелмей қолданған жағдайда тұтынушылық тариф отбасы мүшелерінің санына тең болады негізінен тарифтер есептік орташа тұтынуға негізделген су өлшеуішінсіз бір текшеметр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/240.wav,алайда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын жалпы жиынтық инвестициялық шығындар тіпті техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді есептемегенде ел экономикасының негізгі капиталына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/241.wav,кестені қараңыз негізгі экологиялық салалар бойынша жұмсалатын шығындар жылдар арасында қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындардың ең үлкен үлесі ауаны қорғауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/242.wav,кестені қараңыз суды қорғауға және қалдықтарды басқаруға жұмсалатын шығындар екінші орын алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/243.wav,ауаны қорғауға жұмсалатын шығындар су ресурстарын қорғауға жұмсалатын және қалдықтарды басқаруға жұмсалатын шығындардың жуығымен салыстырғанда экологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/244.wav,жылдар арасында ауаны қорғауға жұмсалатын шығындар орта есеппен ауаның ластануымен күрес жүргізу саласындағы шығындардың жалпы деңгейінің шамамен пайызын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/245.wav,суды қорғау мен қалдықтарды басқаруға жұмсалатын шығындардың сәйкес үлестері анағұрлым төмен болып шықты және сәйкестігіне қарай құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/246.wav,суретті қараңыз осы цифрлар ағынды сулар мен қалдықтарды басқару салаларындағы халықаралық ұлттық есепшоттар жүйесі бойынша ағымдағы жөндеу мен техникалық қызмет көрсету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/247.wav,тарау қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар анағұрлым қажет инфрақұрылымды дамытуға бөлінетін барабар қаражаттардың жоқ екенін көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/248.wav,ескерту жөндеу мен техникалық қызмет көрсетуге жұмсалған шығындарды қоспағандағы инсвестициялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/249.wav,пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеу қалдықтарын қоса есептегендегі қалдықтар экологиялық инвестицияларды жалпы қаржыландыру жылы өнеркәсіп кәсіпорындарының үлесі қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/25.wav,сумен жабдықтау және канализацияға қатысты төлемдердің кірісі соңғы жылдары сумен жабдықтау қызметі бағаның біртіндеп көтерілгендігіне қарамастан түсімдер орта есеппен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/250.wav,шетелдік көмегі кредиттер мен гранттар қаржыландырудың екінші көзіне айналып инвестициялардың жалпы көлемінің шамамен құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/26.wav,бұл тұжырым суға төленетін төлемдерді жүз пайызға жинаған күннің өзінде әділ болып қала береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/27.wav,дегенмен орташа облыстар аралығындағы елеулі айырмашылықтарды көрсете алмайды мәселен шығыс қазақстанда коммуналдық тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/28.wav,осыған байланысты көптеген коммуналдық қызметтердің тиімді жұмысы мен инвестициялық жобаларды қаржыландыруы жергілікті билік органдары мен қарыз алу тарапынан субсидиялауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/29.wav,дегенмен көп жағдайда қолдау деңгейі егер орын алса қажеттіліктен әлдеқайда төмен қорыта келгенде сумен жабдықтау мен канализацияның инфрақұрылымы едәуір тозуға ұшыраған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/3.wav,жалпы алғанда табиғи монополия үнемдеу мақсатында өндіріс масштабының өсу есебінен бүкіл жеhгіәлікті нарыққа қызмет көрсетуге екі-үшеу емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/30.wav,тұтынушылардың қалдықтарды жинау мен кетуге жасайтын төлемдері қазақстан республикасында қалдықтарды жинау және жою туралы жеткілікті мәлімет жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/31.wav,әйтсе де өнеркәсіптік өндірістің сеніммен өсуіне және тұтыну деңгейінің артуына себеп болған шынайы кірістің елеулі түрде артуына қарай өнеркәсіптік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/32.wav,өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтарды басқару жөніндегі және мониторинг қалдықтарды өңдеу және пайдаға асыруды қосқанда сонымен байланысты заңнама сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/33.wav,экологиялық кодекс бап қалдықтардың көлемін қысқарту және жою барысын арттыруға бағытталған ынталандырудың арнайы жүйелерін енгізудің құқықтық негізін қамтамасыз етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/34.wav,дегенмен қалдықтардың алдын алу саясаты соның ішінде экологиялық таза технологияларды насихаттау сондай-ақ экологиялық басқару және пен аудиті жүйесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/35.wav,пайдаға асыруды енгізу және ынталандыруға қатысты жүйелік әдіс те жасалынбаған осыған сәйкес қалдықтарды өңдеу үлесі өте аз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/36.wav,жергілікті билік органдарының құрамына қалдықтарды қайта өңдеу жөніндегі қалалық қызмет кіреді ол қалалық қоқыс үйіндісін тасымалдау оны жою ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/37.wav,іс жүзінде барлық қалалық қоқыстар мемлекеттік санитарлық нормаларға сәйкеспейтін үйінділерге тасталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/38.wav,қазақстанда қалдықтарды өртеуге арналған арнайы орындар жоқ қоқысты заңсыз тастау ауылдық жерлерде детке айналған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/39.wav,қалдықтарды шығару және үйінділерді ұйымдастыру жұмыстары бірқатар қалаларда мысалы алматыда жекеше мамандандырылған кәсіпорындардың қолына берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/4.wav,осыған сәйкес мысал суды бөлу оған өндірістік шығыстардың жалпы құрылымында белгіленген шығыстардың су бөлуші тораптарға салым салу үлкен үлесі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/40.wav,егер мамандандырылған кәсіпорындар жеке меншік болса қалалық қалдықтарға қатысты тарифті осындай кәсіпорындармен келіссөздер жүргізу нәтижесінде анықталатын келісімшарттық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/41.wav,жалпы қалалық қоқыстарды тасымалдау тарифінің мөлшері отбасы мүшелерінің санына теңбе-тең келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/42.wav,алматыда жылыд басына бір айлық тариф теңгені шамамен цент құрады кәсіпорындар өз қызметінен шыққан қалдықтарды сақтау пайдаға жарату және қайта өңдеу жұмыстарын өз бетінше ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/43.wav,өнеркәсіптік қалдықтарды бақылайды елде қауіпті қалдықтарды пайдаға асыруға арналған балама қондырғылардың жоқ болуына байланысты қауіпті қалдықтар қалдықтардың басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/44.wav,табиғи ресурстарды пайдалану үшін жасалатын төлемақы су қақпақтарына төленетін төлем жерүсті көздерінің су ресурстарындағы су қақпағы ережелері мемлекеттік органдар шығаратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/45.wav,квотасы анықталған су қақпағын қолдануға қатысты лицензияны ауыл шаруашылығы министрлігінің су ресурстары жөніндегі комитеті береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/46.wav,жергілікті билік органдары су қақпағының тарифін белгілейді бөлім қоршаған ортаны қорғауға қар жұмылдыру тарифтер текше метрге қатысты есебі тұтынушылардың негізгі топтарына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/47.wav,гидроэлектростанциялардың суды қолдануға қатысты төлейтін төлемі олар өндіретін электроэнергияның теңбе-тең белгіленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/48.wav,квотадан асатын фактілік су қақпағы үш тариф бойынша төленеді су қақпағын рұқсатсыз қолдану үшін негізгі тарифтен бес есе асатын төлем алынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/49.wav,су қақпағының тарифтері өте төмен болды олар орнатылды және содан бері әлі ауыстырылған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/5.wav,табиғи монополиялар тұтынушыларды қорғауға арналған сыртқы құралдармен реттеледі қазақстандағы табиғи монополиялардлың толық тізімі табиғи монополиялар субьектілерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/50.wav,соған сәйкес суды қолданудан түсетін төлемдер елеусіз болып отыр және олардың шынайы бағасы да соңғы жылдары жоғары инфляция ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/51.wav,суды қолданудың түсімдерін жергілікті салық органдары жинайды олар жиналған құралдарды сәйкес су бассейнінің жергілікті бюджетіне аударады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/52.wav,дегенмен олар су ресурстарын қорғау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға бөлінбейді судың мәлімделген мөлшері су бассейндерін басқару жөніндегі сәйкес ұйымдардың бекітуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/53.wav,суды қолдануға қатысты түсімдердің төменгі тарифі оларды жинауға қатысты кімшілік шығындарды жабуға да жеткіліксіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/54.wav,бұл жылы алматы қаласының қалалық билік орындарының ауыл шаруашылығына арналған нөлдік тариф бекітуіне ықпал етті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/55.wav,су қақпағына байланысты төлемнен басқа негізінен балық аулау және су көлігін қолданумен байланысты жерүсті дереккөздерін пайдаланудың да белгіленген төлемдері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/56.wav,су қақпағына бекітілген төлем сияқты жерүсті дереккөздерінің төлемі де сегіз су бассейнінің әрқайсысы бойынша жергілікті билік органдарымен белгіленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/57.wav,табиғи ресурстарды қолданудың басқа да төлемдері су ресурстарына қатысты төлемдерден басқа да табиғи қорды қолдануға төлем алынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/58.wav,мұндай төлемдер қатарына жер салығы орман ресурстарын қолдануға қатысты төлемдер ішінара ағаш аң аулау мен балық аулау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/59.wav,әйткенмен мұның бәрі тек пайда түсіру үшін жасалған фискальды құралдар болып табылады белгіленген жинақ төлемдер ресурстардың шынайы бағасын көрсетпейді осыған байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/6.wav,талапқа сәйкес тарифтер шығыстарды ескере отырып бақылаушы органмен есептеледі жалпы бұның құрамына негізгі капитал мен кірісті амортизациялауды есепке алғандағы пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/60.wav,мысал ретінде жылдан бастап өзгермеген орманды ағаш даярлау қолдануға қатысты тарифтерді алуымызға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/61.wav,олар жылмен салыстырғанда яғни инфляцияны есепке алғанда шамамен төмендеді орманды пайдаланудан түсетін түсімдер орманның пайдаланылатын жерлерін қорғау жөніндегі жалпы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/62.wav,жылдың басында үкіметінің мақұлдауын алғаннан кейін орманды қолдануға қатысты төлемдерді арттыру жоспарланып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/63.wav,пайдалы қазбалар минералды ресурстар пайдалы қазбаларға әсіресе мұнай мен газ алу процедуралары жылы қабылданған кен орындары және қазба байлықтарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/64.wav,кен орындары мен ондағы пайдалы қазба ресурстары мемлекеттің меншігі болып есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/65.wav,егер келісімшартта қазбаны пайдалануға қатысты басқа құқық белгіленген болса орындарынан алынған ресурстар қазбаны қолданушының меншігіне айналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/66.wav,энергетика және минералды ресурстар министрлігі қазбаны пайдаланушыға өкілетті орган болып саналады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/67.wav,өнімді бөлу туралы келісімді қосқанда барлау мен қазба орнын табуға қатысты келісімшарт тараптар тарау қоршаған ортаны қорғауға арналған экономикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/68.wav,егер барлау құқығын иеленуші өнеркәсіптік қор ашса оның келісімшартта пайданы талқылауға тікелей құқығы болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/69.wav,салықтан басқа мысалы корпоративтік салық қазбаны пайдаланушыларға салық кодексімен анықталатын арнайы жинақтар бонус ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/7.wav,коммуналдық қызмет орындары сонымен бірге ағынды сулармен бірге тасталатын ластағыштар үшін де төлейтіндігін атап өту маңызды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/70.wav,кодексте жазба бонусы мен коммерциялық табу бонусы туралы айтылған жазба бонусы барлаудың басталғанына рұқсат беруге қатысты белгіленген ақыны білдіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/71.wav,коммерциялық табу бонусы барланған қордың құнынан құрайды ол пайдалану туралы келісімшарт орнатылған соң алынып бастайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/72.wav,бақыланған кен орнының жыл сайынғы пайдасынын көлемінің негізінде есептеледі шикі мұнай экспортына салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/73.wav,осы аталған төлемдер олардың көлемі экологиялық мәселелерді ескерусіз анықталатын болғандықтан бюджетке қаржы түсімдерін тартуға арналған аса фискальды құрал болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/74.wav,соған сәйкес кіріс мемлекеттік бюджетке ал оның белгілі бір бөлігі ұлттық инвестициялық қорға аударылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/75.wav,экономиканың басқа да салалары сияқты ластауға қатысты төлемдер шешімдер арқылы анықталатын шеңбердегі қоқыс тастағаны үшін жасалуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/76.wav,мұндай түсімдер жергілікті билік органдарының сәйкес бюджетіне аударылады автомобиль көлігі автомобиль көлігі қазақстандағы ауаны ластаудың негізгі көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/77.wav,соңғы жылдары жеңіл автокөлік жүк автокәлігі мен автобустардың саны күннен күнге көбейіп экономикалық белсенділіктің қарқындап дамуын және сонымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/78.wav,бұған қарамастан ескі автокөліктердің үлесі автокөліктің жалпы санының бірлігі бойынша аса жоғары болып отыр дегенмен елде автокөлік құралдары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/79.wav,этилды бензин қолдануға ресми түрде тыйым салынды бұл жылдың басымен салыстырғанда мырыштың тасталуының төмендеуіне ықпалын тигізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/8.wav,дегенмен қазақстанда толық сатып алуды талап ететін жалпы құқықтық қағида қалыптаспаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/80.wav,дегенмен қазақстанда көлемі жағынан аса үлкен қара нарықтың бар екендігін білдіре отырып этилды бензин әлі де кеңінен қолданылатын сияқты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/81.wav,қазақстанда автокөлік құралдарының қалдықтарына қатысты еуропалық немесе американдық стандарттарға қарағанда неғұрлым жұмсақ ескі талаптары әлі де қолданылу үстінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/82.wav,құрамында миллионға тең күкірт бөлігі кездесетін дизельді жағар бұрынғы кеңес одағының мемлекеттік стандарты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/83.wav,бөлім қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру май ішкі нарықта сатылған емес бензин құрамында кездесетін күкірт миллионға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/84.wav,бөліктен келеді салыстыру үшін және стандарттарына сәйкес белгіленген максималды күкірт бензиннің де дизельді жағар майдың да құрамында бөліктен болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/85.wav,алайда жылдан бастап билік орындары дизельді жағар майға да бензинге де миллионға бөлік күкірттің максималды мазмұнына дейін рұқсат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/86.wav,осы аталған стандарттар тек жаңа шет елдік және отандық автокөліктерге ғана қолданылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/87.wav,осыған орай қалдық пен шуыл деңгейінің рұқсат етілген нормаларына сәйкес көлік құралдарын міндетті жиі тексеруден өткізу жоспарланып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/88.wav,орташа мерзімді мақсаты стандартын іске қосу әлі құрамында күкірт өте аз жағар майды қолдануға мүмкіндік беруі ықтимал автокөлік жағар майына дифференциалды салық тағайындау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/89.wav,автомобильді жағар майға салық пен төлемдер кеңінен салынады алайда бұл салық салудың негізгі мақсаты салық түсімдерін тартуға негізделеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/9.wav,мысалы тарифтерді алмастырудың іс жүзіндегі құнының емес тарихи шығыстардың негізінде белгілейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/90.wav,жоғарыда айтылғандай тармағын кәсіпорындар үшін коммерциялық мақсатта қолданылатын көлік құралдарының жанар жағар майды қолдануына байланысты қоршаған ортаны ластауына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/91.wav,жекеше жеңіл көліктер иелеріне мұндай салық салынбайды осылайша мен жанар-жағар майдың барлық түрлерін сатуға салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/92.wav,дегенмен жинақтардың көлемі нормаларымен салыстырғанда өте төмен ол бір литр бензинге теңге немесе шамамен жылғы бөлшектік сауданың құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/93.wav,дизельге қатысты литріне теңгені құрады яғни бөлшектік бағасынан төмен мұнай бағасының арту салдарынан тұтынушыларды қорғау үшін үкіметі бензин мен дизжанар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/94.wav,автокөлік құралдарын қолдануға тіркеу жинағы салынады оның мөлшері автокөліктің техникалық сипаттасына байланысты болмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/95.wav,ол теңгені құрайды бұл шамамен қырық бес долларды құрайды көп уақыттан бері түрлі критерийлер бойынша көлік құралдарының түріне байланысты жіктелетін жыл сайынғы салық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/96.wav,жеңіл автокөліктерге салынатын салық мөлшері қозғалтқыш двигатель көлеміне байланысты болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/97.wav,өндірісінің алты жылдан асқан машиналарына салық жеңілдік жүктеме бойынша салынады экологиялық көзқарас тұрғысынан алғанда бұл тиімсіз себебі мұндай автокөліктер осындай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/98.wav,қорытынды және ұсыныстар қазақстанда ластауға қатысты төлемдер жүйесі едәуір күрделі және әкімшілік көзқарасы тұрғысынан алғанда аса қиын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/89/99.wav,ауа мен суды ластағыштарға қатысты төлемдер жүйесі едәуір және әкімшілік көзқарас тұрғысынан аса күрдәлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/1.wav,мемлекеттік бюджеттің үлесі жалпы инвестициялардың небәрі пайызын ғана құрады оның үштен бірі пайыздық пункт жергілікті бюджеттерден түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/10.wav,мұнай газ металл рудаларын өндіру өңдеуші өнеркәсіптің үлесі жалпы деңгейдің пайызын құрады бұл ретте экологиялық инвестициялар небәрі ғана құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/100.wav,еуропалық одақ еуропалық комиссия мен қазақстан қатынастарының негізін екі жақты деңгейдегі әріптестік және ынтымақтастық туралы келісім құрайды ол жылдың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/101.wav,аймақтық бағдарламасы аймақтық стратегияға және сонымен байланысты индикативті бағдарламаға қоса жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/102.wav,пен индикативті бағдарлама қоршаған ортаны қорғауға қаржылай қаражаттардың нақты сомасын бөлуді көздеген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/103.wav,алайда бірқатар экологиялық мселелер мселен климаттың өзгеруі жөніндегі халықаралық міндеттемелер су ресурстарын басқару жүйесін зірлеу және шөлге айналумен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/104.wav,жылдан бастап ынтымақтастық құралдарын қайта қарағаннан кейін орталық азияның бес елі ынтымақтастықты және экономикалық ынтымақтастықты дамыту құралының көмегін алуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/105.wav,негізгі көмек су ресурстарының секторына атап айтқанда су ресурстарын интеграциялы басқару мен трансшекаралық өзендерді басқаруға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/106.wav,қолдау көрсетудің басқа салалары ормандар мен орман ресурстарын орнықты басқаруды сондай-ақ киото хаттамасын іске асыруға аймақтық қолдау көрсетуді қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/107.wav,қорытындылар мен ұсыныстар қазақстан республикасының экологиялық секторы материалдық инфрақұрылым мен адам ресурстарына инвестициялардың созылмалы жетіспеушілігінің ұзаққа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/108.wav,осыған байланысты экологиялық қажеттіліктер біршама жоғары кейінгі жылдарда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын жиынтық шығындар ұдайы өсу үрдісін көрсетті бірақ осы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/109.wav,өнеркәсіптік кәсіпорындардың қоршаған ортаны қорғауға жұмсайтын шығындары негізінен экономикалық құралдармен қатар реттеудің дәстүрлі жүйесіне байланысты командалық-бақылау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/11.wav,өңдеуші өнеркәсіп секторында экологиялық инвестициялардың негізгі бөлігі металлургия өнеркәсібінің мұнай өңдеу және химия салаларының үлесіне тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/110.wav,осы саяси үйлестікті жетілдірудің басқаларының ішінен ағымдағы және көбіне қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем алудың тиімсіз жүйесін қайта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/111.wav,жалпы мемлекеттік шығындармен қатар мемлекеттің қоршаған ортаны қорғауға жұмсайтын шығындары айтарлықтай өсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/112.wav,алайда бұлар жалпы мемлекеттік шығындармен және басына шаққандағы шығындармен салыстырғанда өте аз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/113.wav,сондықтан мынадай болжам жасауға болады қоршаған ортанға мемлекеттік басымдықтар тізбесінен жоғары басымдық берілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/114.wav,оның үстіне қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын мемлекеттің шығындардың экономикалық тиімділігі туралы дерек жоқтың қасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/115.wav,дегенмен мемлекеттік сектор бюджетінің ахуалы ең алдымен мұнай мен газдан түскен табыстардың жедел өсуінің есебінен айтарлықтай жақсарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/116.wav,жинақ ақшалары кейінгі жылдарды күрт көтерілді бұл сайып келгенде әлеуметтік шығындармен арақатынаста бөлім қоршаған ортаны қорғауға қар жұмылдыру әлеуметтік пайданың жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/117.wav,осы жалпы маңыздысы мемлекеттік шығындардың орта мерзімдік межелерін жасауға бағытталған орталық және жергілікті билік органдарының өзара іс-қимыл механизмдерінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/118.wav,бұл сондай-ақ сектордың даму стратегиясында қоршаған ортаны қорғаудың интеграциясына септігін тигізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/119.wav,осы экономикалық әртараптандыру мен бәсекеге қабылеттілік стратегиясына және басқа да тиімді интеграцияға қатысушылармен бірге экологиялық міндеттерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/12.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындардың көлеміндегі мемлекеттік сектордың үлесі небәрі пайызды ғана құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/120.wav,қоршаған ортаға тигізілетін әсер мен соған байланысты қоршаған ортаны қорғауға жасалатын инвестициялардағы қажеттіліктерді жақсырақ есепке алу үшін үкімет қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/121.wav,мемлекеттік сектор шығындарының үлкен бөлігі жергілікті деңгейдің үлесіне тиеді алайда экологиялық міндеттер көбіне шектеулі табыстар үшін бәсекелесетін секторалды басымдықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/122.wav,бұл мынадан көрінеді кейінгі жылдарда қоршаған ортаны қорғауға жергілікті бюджеттерден бөлінетін шығындар қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем жинаудан жергілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/123.wav,қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемдерден түсетін табыстарды экологиямен байланысты емес мақсаттарға кеңінен пайдалану ластауға айыпты төлейді қағидатымен қарама-қайшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/124.wav,қоршаған ортаны ластауға байланысты төлемдермен салыстырғанда анағұрлым тиімді салық салу құралдары бар олар мемлекеттің экологиялық емес бағдарламаларында жергілікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/125.wav,осы қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындарды жабуға ұлттық бюджеттен жергілікті бюджеттерге қаражаттар аударудың сенімді емес екенін атап өту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/126.wav,үкімет қоршаған ортаны ластауға байланысты төлемдерден түсетін барлық табыстардың қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қаржыландыруға тиімді пайдаланылуын қамтамасыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/127.wav,бұл үкіметтің басым жобаларын тікелей қаржыландырудың және немесе осы түсімдерді экологиялық инвестицияларды ынталандыру үшін ластаушы кәсіпорындарға ішінара қайтарудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/128.wav,жергілікті билік органдарына отандық немесе шетелдік банкілермен немесе көп жақты қаржы институттарымен тікелей келісімдерге қатысуға рұқсат етілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/129.wav,орталық үкіметтің тарапынан шектеулі қаржыландыру жағдайларында бұл анағұрлым үлкен жақсартуды талап ететін экологиялық инфрақұрылымды қаржыландыруға күрделі тосқауыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/13.wav,кестені қараңыз қоршаған ортаны қорғау бойынша біршама жоғары емес деңгейде ағымдағы шараларға жұмсалатын шығындарды ұстап қалу ортақ ерекшелікке жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/130.wav,орталық үкіметтен жергілікті капитал рыноктарынан немесе көп жақты қаржы институттарынан үлкен қаражаттар тарту қар жұмсалымдарының дәйекті бағасымен инвестициялық шығындар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/131.wav,жалпыланған мағынада бұл сондай-ақ мемлекеттің қар басқаруын күшейтетін және шығындардың тиімділігін арттыратын механизмі ретінде пайдаланылатын жергілікті басқару органдары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/132.wav,үкімет қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды жоспарлаудың қаржыландырудың және іске асырудың жергілікті әлеуетін күшейтуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/133.wav,басқалармен қатар бұл мыналарды қамтуы мүмкін жобаның талдауын бағасы мен әзірлеуін сондай-ақ қаржылық жоспарлау мен басқару әлеуетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/134.wav,сәйкес жобалардың аумақтық даму жоспарларында белгіленген экологиялық басымдықтармен келісуі тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/135.wav,тарау бірінші шолудан бергі негізгі үрдістер қоршаған ортаны қорғау жөніндегі қызмет нәтижелерінің бірінші шолуынан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/136.wav,кейінгі уақытта жедел экономикалық өсу байқалады бұл негізінен ішкі өнеркәсіптің есебінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/137.wav,қамтамасыз етілетін бастапқы энергияның жалпы ұсынысының айтарлықтай ұлғаюынан көрініс табады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/138.wav,тоқсаныншы жылдардың екінші жартысында негізінен экономикадағы құрылымдық өзгерістердің себебінен энергия сиымдылығыынң елеулі азаюы кейінгі жылдарда анағұрлым төмен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/139.wav,сонымен бірге елдегі энергия сыйымдылығы әлемдегі ең жоғарылардың бірі сондықтан ол энергия пайдаланудың тиімділігін арттыру және электр энергиясын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/14.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын ағымдағы шығындардың жалпы өндіріс көлеміндегі орташа үлесі яғни жиынтық өндірістік шығындар жылы бүкіл өнеркәсіптің пайызын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/140.wav,сурет және өзгерістері жалпы сомасы сол жақ тұрақты кезінде сол қоғамдық құрылымдар деңгейінде белгілі бір шаралар қабылданды мәселен электр энергиясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/141.wav,жылы жылдарда тұрлаулы дамуға өту тұжырымдамасы мақұлданды бұл қоршаған ортаны қорғау жөніндегі кейінгі іс-рекеттер мен энергетиканы дамытуға қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/142.wav,жаңғыртылатын энергия көздеріне қызығушылық ұдайы өсе түсуде өйткені бұлар қуат көздерін әртараптандыру мен шығарындыларын азайтудың ең озық нұсқаларының бірі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/143.wav,еліміз гидро энергетикасы саласында үлкен әлеуетке ие осы әлеует сәйкес заңнамалық базаның стратегиялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/144.wav,соның нәтижесінде энергияның экологиялық таза түрлері өте төмен бағалар бойынша қолжетімді жергілікті көмірмен бсекелесуге дәрменсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/145.wav,оған гидроэлектр энергиясымен біршама мардымсыз қамтамасыз етуді қоспаймыз бүгінгі күнге қарай атап айтқанда жел энергетика саласында ұсақ ауқымдағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/146.wav,биоотынды пайдалану таяу нақты нұсқа ретінде қаралады жылдарға биоотын рыногын дамыту тұжырымдамасының жобасы әзірленді және өндіріс нысандарының құрылысы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/147.wav,бұған қосымша жылы қыркүйекте тұрлаулы даму жөніндегі ұлттық комиссия энергияны үнемді пайдалану мен жылғы дейін орнықты даму жағдайларында баламалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/148.wav,жоба парламенттің бекітуін күтуде тұжырымдама жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалануды кеңейту үшін қажет шаралар мен мақсаттық көрсеткіштерді белгілейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/149.wav,осы тұжырымдаманың аясында үкімет пен өзге де мүдделі-тараптар жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалануға септігін тигізетін заңның жобасын талқылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/15.wav,кестені қараңыз орташа көрсеткіштің сыртында энергетика және су ресурстары секторындағы шығындардың үлесі бүркемеленеді ол шамамен осы көрсеткіштен екі есе жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/150.wav,осы заң жобасы жаңғыртылатын энергетика бойынша коммерциялық іске асырылатын сертификаттарды қоса есептегенде жаңғыртылатын энергия көздерінен электр энергиясын өндіруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/151.wav,табиғат қорғау заңнамасы бірте-бірте жетілдіріле түсуде жылы қабылданған экологиялық кодексте былай айтылады басқалармен қатар энергетика секторы экологиялық қауіпсіздіктің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/152.wav,сонымен қатар кодекс қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асыруды ынталандыратын бағдарламаларды көздейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/153.wav,бұдан бөлек сертификацияланған субъектілердің шектеулі санына қарамастан табиғатты ұтымды пайдалану стандарттарын барған сайын көбірек пайдалану үрдісі байқалды мәселен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/154.wav,суреттегі өзгерістер геотермикалық күн және жел энергиясы жаңғыртылатын энергияның отын көздері гидро газ мұнай көмір дерек көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/155.wav,ескерту электр энергиясымен сауданы қоспағанда заңнама одан әрі жетілдіруді қажетсінгенімен бірақ бүгінгі күнде қолданыста бар заңдарды сақтау басқару ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/156.wav,тарау энергетика және қоршаған орта қуат көздерінің бағаларын үкімет реттейді және субсидиялайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/157.wav,шығындарды жабу үшін тарифтер бұрынғысынша тым төмен бұл энергияны ұтымды пайдалану мен энергия үнемдеуді инвестициялауға бағытталған шараларды жүзеге асырудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/158.wav,сонда да болса қазақ биліктері де энергия рыногының операторлары да тарифтерді көтерудің қажеттілігін мойындайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/159.wav,энергетика энергетикалық баланс қазақстан энергия ресурстарының орасан үлкен қосалқы қорларына ие ал оның географиялық жағдайы республиканың энергия ресурстарының өңірлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/16.wav,өңдеуші өнеркәсіпте қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын ағымдағы шығындар мұнай өңдеу секторының өндірістік шығындарының пайызын металлургия және химия салаларының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/160.wav,минералды ресурстардың табиғи бай қосалқы қорлары тарауды қараңыз отандық металл өңдеу және металлургия өнеркәсібінің сондай-ақ қатты отын мен энергетика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/161.wav,қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері энергия ресурстарының рыногы бірқатар өзгерістерге ұшырап сол себепті негізгі энергетикалық энергия өндірушілер қайта құрылымданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/162.wav,сонымен қатар жалпымемлекеттік электр желісін басқару сондай-ақ мұнай мен газ өндіру және тасымалдау бойынша мемлекеттік компаниялар құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/163.wav,республиканың энергияға қажеттілігі негізінен ішкі өндірістің есебінен қамтамасыз етілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/164.wav,кестені қараңыз бірақ қазақстан үшін энергия русурстары мен энергия нысандарының әркелкі шоғырлануы тән ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/165.wav,гидроэлектр станцияларының көпшілігі солтүстік және орталық облыстарда орналасқан ал оңтүстік аймақ сырттан келінетін отандық немесе импортталатын электр энергиясына бағдарланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/166.wav,дерек көзі халықаралық энергетикалық агенттік қазақстанның жылғы энергетикалық балансы ескерту отын жаңғыртылатын энергия көздері мен қалдықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/167.wav,ядролық геотермикалық немесе күн энергиясы қазақстанда өндірілмейді үлкен бөлігін бұрынғысынша көмір құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/168.wav,жылы бастапқы энергиямен жабдықтаудың жартысынан астамы көмірдің есебінен ұсынылды қалған бөлігі негізінен газ бен мұнайдың үлесіне тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/169.wav,жаңғыртылатын энергия көздеріне әлі де елеусіз рөл беріледі сурет бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/17.wav,осы салалар қоршаған ортаны ластаудың жоғары деңгейін жасайтын негізгі өндірістердің қатарына жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/170.wav,электр энергиясының көпшілігін дәстүрлі түрде көмір электр станциялары жасайды сурет олардың өнімі жылы жалпы өндірістің жуық шамасын құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/171.wav,ірі жандыру қондырғылары пайдаланатын отандық көмірдің басым бөлігінің энергетикалық құндылығы өте төмен мәселен электр станциясында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/172.wav,көмір күл және құрамдағы күкірт шығарады өндірілетін электр энергиясының қалған бөлігі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/173.wav,және мұнай көздері арасында біршама шамалас деңгейде бөлінді кестені қараңыз гидроэлектрстанцияларының көпшілігі солтүстік-шығыс қазақстан аумағы арқылы ағатын ертіс өзенінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/174.wav,үлкен көлемдегі уран қорларына қарамастан республикада жұмыс істейтін атом электрстанциялары жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/175.wav,ішкі энергия тұтынудың үлкен бөлігі өнеркәсіптің үлесіне тиеді жылы өнеркәсіптік энергия тұтыну ды құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/176.wav,алайда жалпы тұтынудың жуығын нақты секторға жатқызу мүмкін емес сондықтан деректерді түсіндіру қиынға түседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/177.wav,кестені қараңыз оның үстіне бөлу кезіндегі ысыраптарды ескеру керек олар ішкі өндірудің құрайды жеке қажеттіліктер үшін энергетика тұтынуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/178.wav,экономикалық дамудың жоғары қарқындарын ескергенде электрге сұранысты ұлғайту ұйғарылады ол жұмыс істеп тұрған станцияларды жаңғыртуды және жаңаларын салуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/179.wav,республиканың орнатылған қуатының үлкен бөлігін құрайтын көмір электр станциялары жататын солтүстіктегі энергия жүйелері ресей федерациясының энергия жүйесімен байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/18.wav,қоршаған ортаны қорғау туралы өндірістің жеке салалары бойынша ғана деректер бар жылдар арсындағы шығындар үлесінің сәйкес орташа көрсеткіштері былайша көрінеді металлургия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/180.wav,олар электрді солтүстік бағытта экспорттайды белгіленген шамада жасалатын қуаттың жеткіліксіздігін ескергенде орталық азияның бірыңғай энергия жүйесімен қосылған оңтүстік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/181.wav,солтүстік және оңтүстік энергия жүйелерін қуаттағы электр беру желісі қосады республиканың оңтүстігін импортталатын электр энергиясынан тәуелсіз ету үшін электр желілерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/182.wav,осы желі қазақстанның солтүстік аймақтарынан артық энергияны республиканың халық көп қоныстанған оңтүстік аудандарына жеткізуге мүмкіндік туғызады сондай-ақ орталық азияның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/183.wav,жобаның басталатын және аяқталатын мерзімі сәйкестігіне қарай жылдар сонымен қатар бір мезгілде электр берудің жұмыс істеп тұрған желілерін және қосалқы станцияларын жаңғырту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/184.wav,сондай-ақ ас әзірлеуге жылытуға жарықтандыруға сумен жабдықтауға жеткіліксіз ауылдық жерлердегі энергиямен жабдықтау мселесі алаңдаушылық туындатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/185.wav,ауыл тұрғындарының төмен табыстары электр энергиясына төлем жасауға жете бермейді қазір жуық қоныстар желіге қосылмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/186.wav,жылу мен тамақ пісіру үшін өздерін отынмен қамтамасыз етуге байланысты ауыл тұрғындары көбіне ағаш кеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/187.wav,мұндай әрекеттер ландшафтқа нұқсан келтіреді әрі түптің түбінде жерді тақырға айналдырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/188.wav,жылумен жабдықтау қатал қыс жағдайларында қазақстандағы жылу энергиясының айтарлықтай бөлігі жылына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/189.wav,жуық жылыту үшін пайдаланылады орталықтандырылған аудандық жылумен жабдықтау мен жылу электр орталықтарының есебінен жылудың астам шамасы қамтамасыз етілетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/19.wav,қазақстанның орташа экономикалық көрсеткіштері экономикалық өсу мен инвестициялардағы айтарлықтай аймақтық айырмашылықтарды көрсетпейді бұл өз кезегінде облыстардың түрлі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/190.wav,жылу электрорталықтарын пайдалану көбіне отын пайдалануды азайтады жылу электр орталықтарының жобалық қуаты асады республикадағы барлық электр станциялары қуатының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/191.wav,жылға дейін энергетикалық секторды дамыту бағдарламасы жылы сәуірде қабылданды қазақстанның қалалық аудандарында жылдар арасында жылу шығындарын ұлғайтуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/192.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу сурет отын пайдалану арқылы электр энергиясы өндірісін дамыту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/193.wav,көмір мұнай газ гидро жаңғыртылатын отын энергия көздері және қалдықтар дерек көзі шамалы ғана жөндеуден және жаңартудан өткен қалалардағы аудандық жылыту желілері ыстық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/194.wav,бұл қыс ауасында жылу жеткізудің жиі іркілістерге ұшырауына және төмен тиімділігіне себеп болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/195.wav,алматы сияқты ірі қалаларда жуырда аудандық жылыту желілерін қалпына келтіру бойынша арнайы бағдарламалар қолға алынды бірақ жылуға төленетін төмен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/196.wav,едәуір жылу ысыраптары тікелей қоректендіруші электр желілерінде ғана емес сонымен бірге ғимараттарда да болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/197.wav,есептер бойынша жылумен жабдықтаудың осы заманғы технологияларын енгізу көпшілік ғимараттарды жылытуға пайдаланылатын энергияны ға дейін үнемдеуге көмектеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/198.wav,тұрғын үйлерді жылыту тарифтері көбіне пәтердің немесе үйдің жалпы көлемінің есебінен есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/199.wav,есептеу жүйесінің жаппай болмауынан тұтынушылар электр энергиясын үнемдеуге ұмтылмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/2.wav,өнеркәсіптік кәсіпорындар секторының инвестициялық шығындарды қаржыландырудағы рөлі салаға қарай өзгеріп отырды қалдықтарды басқару ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/20.wav,жүргізген жуырдағы зерттеуде республиканың облысы негізгі үш топ бойынша бөлінді мұнай өндіретін аймақ өнеркәсіптік аймақ мұнайдан басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/200.wav,энергия сиымдылығы энергияны ұтымды пайдалану және энергиямен жабдықтау қазақстан энергиясиымдылығы бойынша әлемде алғашқы орындардың бірінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/201.wav,республика сондай-ақ энергияны ұтымды пайдалану мен энергия үнемдеуді арттыру үшін қажет орасан зор әлеуетке ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/202.wav,энергетика кешеніндегі көптеген электр станциялары ең бірінші кезекте электрдің жалпы көлемінің ға жуығын өндіретін көмір электр станциялары ескірді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/203.wav,қазақстанда коммуналдық жылумен жабдықтаудың энергия тиімділігін арттыру үшін тосқауылдарды жою жобасының аясында жылу жүйесінің құрылысынан және тарау энергетика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/204.wav,энергия үнемдеу көмір қышқыл газының шығындыларын азайтуға септігін тигізер еді мұның қаланың ахуалына қарай бір метр өткізгіш құбырға шаққанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/205.wav,жетуі мүмкін парник газдарының шығындыларын жылға қарай азайту шамасы тоннаны құрауы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/206.wav,электрэнергиясы мен жылуды құрамдас өндірген жағдайда энергия үнемдеудің іс жүзіндегі әлеуеті шартты отынның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/207.wav,тоннасымен бағаланады яғни шығындыларын тоннаға азайту арқылы кезінде отынды шамамен нақты пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/208.wav,энергия көздері қазақстан бір жағынан қазба отынының ресурстарына аса бай болғанымен екінші жағынан энергия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/209.wav,сонымен бірге жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалану энергия тиімділігімен және энергия үнемдеуге қатысты шаралармен бірге белгіленген мақсаттарымен басымдықтарына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/21.wav,соңғы категория ауыл шарушылығы облыстың экономикалық өндірісінің ең кемі пайызын құрайтын облыстарды қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/210.wav,ендірмені қараңыз қазақстан жаңғыртылатын энергия көздерін әсіресе гидроэнергияны жел энергиясы мен су энергиясын пайдалану саласында айтарлықтай әлеуетке ие бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/211.wav,гидроэнергия-бүгінгі күні электр өндіру үшін пайдаланылатын жаңғыртылатын энергияның жалғыз-ақ көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/212.wav,гидроэнергия жылы су көздерінен үлкен және шағын гидроэлектрстанциялары электр энергиясын өндіру жылына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/213.wav,дерлік жетті бұл көрсеткіш электр энергиясыынң жалпы өндірісінің сәйкес келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/214.wav,кестені қараңыз осы энергия негізінен ертіс өзенінің бойына орналасқан ірі бес гидроэлектрстанцияларында сондай-ақ басқа да шағын гидроэнергияжүйелерінде өндіріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/215.wav,бұл жылына құрайтын елдегі жалпы әлеуеттің шағын бөлігін ғана көрсетеді соның жылына жуығы экономикалық пайдалы болып есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/216.wav,атап айтқанда қысқа мерзімді оларды қарай жетілдірген жағдайда жаңғыртылатын энергияның ең пайдалы көздерінің бірі қазақстандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/217.wav,осы саланы зерттеу мен талдау шағын гидроэлектрстанциялардың әлеуеттік мүмкіндігінің дейін құрайтынын көрсетті бұл жылына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/218.wav,энергия өндірумен сәйкес келеді жел энергиясы қазақстанның барлық аумағында дерлік жел энергиясының айтарлықтай әлеуеті байқалады ол шамамен құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/219.wav,жел атласы бойынша республиканың көпшілік аумағында биіктікте кейбір аудандарға желдің үлкен әлеуеті мәселен жоңғар қақпасының таулы өткелінде желдің жылдамдығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/22.wav,екі ірі қала алматы мен астана жеке төртінші категорияға жатады кейінгі бірнеше жылдың ішінде мұнай өндіретін кәсіпорындар елдің экономикалық өсуінің негізгі қозғаушы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/220.wav,электр энергиясын жылға дейін дамыту бағдарламасы бойынша елде жалпы қуаты жел электрстанцияларын салу белгіленген олар жыл сайын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/221.wav,үкіметтің шешімі бойынша алматы облысындағы қытаймен шекарадағы жоңғар қақпасы таулы мекенінде қуаты қазақстандағы тұңғыш жел электрстанциясы салынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/222.wav,тәжірибелік құрылысы тың қазақстан жел энергетикасы дамыту бастамасы жобасының аясында жүргізіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/223.wav,тендерді дайындауға қытысты рсімдер аяқталды бірақ ішкі рыноктағы электр энергиясының белгіленген бағаларының электр энергиясын өндіруге жұмсалатын шығындардан едәуір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/224.wav,электр энергиясына тарифтерді көтеру және іске асырылатын сертификаттар схемасын енгізу пайдалылығына септігін тигізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/225.wav,күн энергиясы құрлықтық климатқа қарай қазақстанда едәуір шамадағы күн радиакциясы байқалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/226.wav,бір жылдағы күн сағаттарының саны шамамен сағатты құрайды бұл күн энергиясын өндіруге іс жүзінде мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/227.wav,күн радиациясының көлемі жылына құрайды үкімет негізгі электр беру желісіне қосылмаған немесе тоқтаусыз қосылуға жалғанбаған ауылдарда электрмен жабдықтаудың дербес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/228.wav,ыстық суды күн коллекторларының суқыздырғыштар көмегімен алу күн энергиясын пайдаланудың екінші бағытына жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/229.wav,жергілікті мамандардың бағалары бойынша ыстық сумен жабдықтау қажеттіліктеріне су ысыту үшін күн энергиясын пайдалану арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/23.wav,олар елдің батыс бөлігіндегі бес облыста орналасқан өнеркәсіптің басқа салаларымен айналысатын үш өнеркәсіптік облыс республиканың солтүстік-шығыс және орталық өңіріне орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/230.wav,жуық алуға болады бұл мұнай баламасындағы көп отынды үнемдеуге мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/231.wav,күн коллекторларын орталықтандырылған жылумен жабдықтайтын бу қазандарында да сондай-ақ жеке ғимараттар үшін де пайдалануға болады тұрмыстық суқыздырғыштар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/232.wav,алайда мұндай жобалар үлкен қаражаттарды талап етеді ал күн энергиясын өндіруді насихаттауға арналған нысаналы қаржыландырудың тетіктері әлі іске қосылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/233.wav,осы себептерге байланысты күн энергиясын өндіру әзірше кеңінен пайдаланылмай отыр сонда да болса бүгінде күн коллекторларының отандық өндірісін ұйымдастыруға әрекеттер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/234.wav,геотермалды энергетика қазақстанда термалды судың едәуір мөлшердегі орташа және төмен температуралы ресурстары бар бұлар келешекте қуат көздері ретінде пайдаланылуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/235.wav,жаңғыртылатын басқа энергия көздерінен айырмашылығы геотермалды энергия өндірісі бүгінде басымдық болып табылмайды бірақ болашақта осы саланың дамуы әбден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/236.wav,биогаз және биоотын жануарлар мен ауылшарушылық қалдықтарынан алынатын биогазды пайдалану шалғайдағы ауылдық мекендерді энергиямен қамтамасыз етудің тағы бір нұсқасына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/237.wav,кейбір елді мекендерде биогазды көңнен жасайтын қондырғылар орнатылды тәжірибе көрсеткендей тулігіне биогаз өндіру айда тонна көң көлемі үйдегі адаманан тұратын отбасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/238.wav,үкімет өндірісі басталған биогазға энергия көзі ретінде өсе түскен қызығушылық танытуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/239.wav,қазақстан республикасында биоотын дамытудың жылдарға арналған тұжырымдамасының жобасы бекітуді күтуде ең таяу уақытта биоотынның дамып келе жатқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/24.wav,ауыл шарушылығы маңызды экономикалық рөл атқаратын алты облыс қазақстанның солтүстік және оңтүстік аймақтарында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/240.wav,биоотын өнеркәсібін дамыту түрлі шараларды іске асыруды қажетсінеді салықтарды азайту кәсіпорындардың шикізат сатып алуға жұмсайтын шығындарын өтеу сондай-ақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/241.wav,қазақстан биоэтанол өндірісі бойынша солтүстік қазақстан облысындағы тайынша қаласында зауыт салуды жоспарлап отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/242.wav,жылы биохим өнеркәсіптік кешенінің құрылысын баско қазақ жүргізуде осы жобаның мақсаты-жылына тонна бидайды өңдеу арқылы жыл сайын мың тоннан этанол өндіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/243.wav,тарау энергетика және қоршаған орта қоршаған ортаға тиетін әсер газдары энергетика қазақстандағы газдары шығарындыларын жасайтын негізгі көз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/244.wav,барлық ішінде барлық шығарындылардың үлкен үлесі келеді ал метан мен азот тотықтары сәйкестігіне қарай екінші және үшінші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/245.wav,сурет газдарының шығарындылары баламада тонна дерек көзі қоршаған ортаны қорғау министрлігі қоршаған ортаның ахуалы туралы есеп жыл ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/246.wav,жылы эмиссияларының жалпы көлемі көмір қышқыл газының баламысында тоннаны құрады соның болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/247.wav,сурет бұл жылмен салыстырғанда өсуге тең кестені қараңыз қазба отынның жанғаннан кейінгі өнімдері шығарындыларының негізгі көзіне жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/248.wav,ластаудың негізгі көздері-жылу және электр энергиясының өндірісі сондай-ақ өнеркәсіп өндірісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/249.wav,кесте өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарында энергия тұтынумен бірге шығарындылары да азайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/25.wav,астана мен алматыда қарқынды өсу және көрсетілетін қызметтер секторының кеңеюі байқалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/250.wav,қазақ экономикасын қалпына келтіру басталған жылы мұндай азаю баяулады жылдарда шығарындылар көбейді бірақ сонда да болса жылғы деңгейден төмен күйінде қалып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/26.wav,облыстар бойынша ұсынылған қоршаған ортаны ластаудың жоғары деңгейімен байланысты экономикалық қызмет түрлерінің концентрациясындағы айырмашылықтар қоршаған ортаны қорғауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/27.wav,кестені қараңыз қазақстанның қоршаған ортаны қорғауға жұмсалған бүкіл шығындардың үштен екісі жылдарда мұнай өндіретін бес облыстың үлесіне тиді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/28.wav,олардың экологиялық инвестициялық шығындардың жалпы құрылымындағы үлесі шамамен пайызды құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/29.wav,тек атырау облысында ған инвестициялық шығындардың жалпы көлемі астам шамаға жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/3.wav,кестені қараңыз түрлі экологиялық салаларға қаражаттарды салыстырмалы бөлу қаржыландырудың негізгі көздеріне қарай үлкен айырмашылықтар бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/30.wav,бұл ең алдымен облыс аумағындағы атмосфераға шығарылатын шығарындыларды азайту жөніндегі ойдағыдай шаралардан көрінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/31.wav,мұнай өндірмейтін және өнеркәсіптің дамыған секторларына ие көмір өнеркәсібі алюминий болат және электр энергиясын өндіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/32.wav,ауыл шарушылығы ең жоғары дамыған алты облыстың үлесі шығындардың жалпы құрылымында шамамен пайызды көрсетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/33.wav,алматы мен астана шығындарының үлесі небәрі пайыз ғана көрсеткіштер жылдар арасында атырау облысында доллары ақмола облысында доллары болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/34.wav,жан басына шаққандағы орташа шығындар мұнай өндіретін аймақта өнеркәсіп секторының басқа салаларында маманданатын облыстардағы осындай көрсеткіштерден төрт есе жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/35.wav,ал елдің ауылшарушылық аймағына келетін болсақ жан басына шаққанда жұмсалатын шығындардың жоғары деңгейі қостанай облысында тіркелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/36.wav,жақсы дамыған ауылшарушылық қызмет түрлерімен қатар облыста сондай-ақ ірі темір бар өнеркәсіптің тамақ және химия салалары дамыған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/37.wav,дерек көзі статистика жөніндегі агенттігінің деректеріне негізделген хатшылығының есептері қоршаған ортаны қорғау және қазақстандағы тұрлаулы даму алматы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/38.wav,ескерту жеке және мемлекеттік сектордың шығындары жан басына шаққандағы есептер жылғы халық саны туралы деректердің негізінде жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/39.wav,долларларындағы шығындар жылғы орташа айырбас бағамы бойынша есептелді тенге доллары қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын мемлекеттік шығындар мемлекет функцияларының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/4.wav,кестені қараңыз кәсіпорындар ауаны қорғауға жалпы инвестициялардың бөлді ал су ресурстарына бөлінген инвестициялар небәрі қалдықтарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/40.wav,алайда бұлардың мемлекеттік шығындар құрылымындағы үлесі арзымайтын шамада қалып отыр небәрі пайызды ғана құрайды және орталық жергілікті деңгейлердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/41.wav,кестені қараңыз жергілікті басқару органдарының қоршаған ортаны қорғауға жұмсаған шығындары жалпы республикалық бюджеттен бөлінген қаражаттар арқылы айтарлықтай шамада ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/42.wav,қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындардың өсу үрдісі сондай-ақ бөлетін бюджет қаражаттарының ұлғаюынан бөлім қоршаған ортаны қорғауға қар жұмылдыру көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/43.wav,кейінгі жылдарда инфрақұрылым жасау жөніндегі жобалар шығындарының жалпы аз шамасын құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/44.wav,кестені қараңыз жалпы алғанда кейінгі бірнеше жылдың ішінде қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын мемлекеттік шығындардың жалпы көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/45.wav,жан басына шаққанда қоршаған отаны қорғауға жұмсалатын жалпы мемлекеттік шығындар жылғы теңгеден доллары жылы теңгеге дейін доллары өсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/46.wav,бұл мемлекеттің жылы қоршаған ортаны қорғауға жан басына шаққанда күніне теңгеден аз соманы жұмсағанын білдіреді доллары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/47.wav,орталық мемлекеттік бюджеттен яғни қатысы жоқ бюджеттер ортақ қаржыландырылатын ағымдағы ірі экономикалық инвестициялық жобалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/48.wav,кестені қараңыз жылы миллион доллары көлеміндегі шығындарды қарастырды бюджеттік жоспарлар осы соманы жылы миллион долларына дейін көбейтуді көздеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/49.wav,алайда халықаралық стандарттарға сәйкес осы қаражаттардың барлық көлемі атап айтқанда ауыз су бағдарламасына жұмсалатын шығындар қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/5.wav,мемлекеттік бюджетте қаржыландыратын экологиялық инвестициялар су ресурстарын қорғау саласы мен жерлерді қалпына келтірудің арасында бөлінді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/50.wav,дерек көзі мемлекеттік статистикасының жылнамасы сандары хатшылығының есептері ескерту мемлекет функцияларының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/51.wav,экологиялық қауіпсіздіктің жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру аясында аймақтық деңгейде қабылданған жылдар арасында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-рекеттер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/52.wav,осы жобаларды елеулі дәрежеде тиісті атырау қызылорда қостанай және батыс қазақстан облыстарының деректері жоқ тарау қоршаған ортаны қорғауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/53.wav,осы аталған кезең арасында аталмыш жобаларды нақты іске асыру туралы деректер жоқ кәсіпорындар қаржыландыратын іс-шараларды есепке алғанда қоршаған ортаны қорғау жөнінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/54.wav,салыстыру үшін қоршаған ортаны ластағаны үшін жергілікті бюджеттерге жіберілетін түсімдер жылдар арасында миллардқа жуық теңгені құрады миллионға жуық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/55.wav,жылдан кейін осы түсімдер табиғат қорғау іс-шараларымен байланысты нысаналы бағыт алған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/56.wav,сондықтан жергілікті басқару органдарының қоршаған ортаны қорғауға жұмсаған шығындары жылдар арасында орта есеппен осы аталған түсімдердің ширектен кем ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/57.wav,суретті қараңыз осы тұрғыда қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындарды жабу үшін ұлттық бюджеттен жергілікті бюджеттерге қаражатар аудару түсініксіз күйінде қалып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/58.wav,қазақстанда қоршаған ортаны ластағаны үшін жасалатын төлемдердің түсімдерін табиғат қорғау шараларымен байланысты емес қызметке жіберілетін бюджеттік қаражаттардың қолайлы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/59.wav,бұл алаңдаушылық туындатады өйткені ластаушы кәсіпорындардың қоршаған ортаға тигізетін зияны ластау үшін төленетін төлемдерден түсетін қаражаттардың көлемдерінен анағұрлым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/6.wav,қалдықтарды басқару саласына инвестицияларды мемлекеттік қаржыландыру жергілікті бюджеттердің қаражаттарын ғана енгізді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/60.wav,оның үстіне экологиялық мақсаттарды қатар көздейтін мемлекеттік кірістерді таратуға қатысты мәселен экологиялық зиянды өнімге салынатын салықтар басқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/61.wav,жалпы алғанда бұл ластағаны үшін төлем жасаудың ебедейсіз жүйесінің шектеулі экологиялық тиімділігі мәселесін көтереді тарауды қараңыз ол ластау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/62.wav,саяси құралдарды тыс орналастырған жағдайда бұл мәселе бойынша да сондай-ақ қазақстан республикасына арналған қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызмет нәтижелерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/63.wav,қоршаған ортаны қорғауға жасалатын халықаралық қаржылай көмек қазақстанға көрсетілген негізгі халықаралық техникалық және қаржылай көмек көп жақты болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/64.wav,оған біріккен ұлттар ұйымының даму бағдарламасы жаһандық экологиялық қор дүниежүзілік банк пен еуропалық комиссия қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/65.wav,жапония мен норвегия сондай-ақ басқа елдердің дамуы жөніндегі агенттіктер мәселен және ерекше белсенділік көрсетті негізгі екі жақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/66.wav,біріккен ұлттар ұйымының даму бағдарламасы кейінгі жылдарда экологиялық жобалардың көп санына қатысып негізінен атынан үйлестіру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/67.wav,жылдың соңына қарай ахуал бойынша ағымдағы жоба болды солардың басқаратын жалпы бюджеті миллион долларды құрады оның миллионға жуық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/68.wav,екі жақты донорлық көмекке қатысуы тым шектеулі болды да осындай қатысудың үлесі шамамен миллион долларға жетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/69.wav,осы қаражаттар басқа көздердің тарапынан негізінен мемлекеттің қосарлы қаржыландырумен толықтырылып жиынтығында миллион долларды құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/7.wav,инвестицияларды шетелдік қаржыландыру негізінен қалдықтарды басқаруға байланысты жобаларға бағытталды бөлінген қаражаттардың ширегіне жуығы ауа мен суды қорғау саласына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/70.wav,төменде жылдың соңына қарай іске асырылатын ағымдағы негізгі үш жоба аталады бұлар жалпы салымдарының пайызға жуық шамасын құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/71.wav,халықаралық даму департаменті ұлыбритания тарау қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар алтай-саян экологиялық аймағының қазақстандық секторында биологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/72.wav,жалпы бағасы миллион доллар мемлекеттің миллион салымын қоса есептегенде өрістейтін құс түрлерінің жаһандық маңызға ие басым мекендеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/73.wav,жалпы бағасы миллион доллар оған миллион доллар мемлекеттің қаржыландыруы қосылады сурет ластау үшін жасалатын төлемақы табыстарының деңгейіне пайыздық арақатынаста берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/74.wav,жаһандық экологиялық қор жылдар арасында бір елдің қатысуын көздейтін қазақстандық жоба мақұлданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/75.wav,ұсынылған гранттардың жалпы көлемі миллион долларды құрады жобалар қазақстан республикассы үкіметінің тарапынан қаржыландырудың елеулі көлемдерін көздейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/76.wav,мақұлданған жобалардың тақырыптамалық салалары биоалуантүрлілікті климаттың өзгеруін жердің тозуын озон қабатының сарқылуын және тұрақты органикалық ластаушыларды қамтиды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/77.wav,жерлерді басқару жөніндегі жобаны қаржыландыруға қатысты грантын атап өту керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/78.wav,жобаның жалпы бағасы миллион доллар бұған қосымша қазақстан мақұлдаған жылдарға арналған ортаазиялық аймақтық жобалардың шеңберінде көмек алды бұлар басқалардың ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/79.wav,экономикалық комиссиясының африкаға арналған гранттық қаражаттарының сәйкес көлемі миллион долларды құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/8.wav,жалпы алғанда жылы инвестицияларды қаржыландырудың жалпы көлемінің үштен екісіне жуығы ауаны қорғау саласының еншісіне тиді бұл қоршаған ортаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/80.wav,дүниежүзілік банк жылдың соңына қарай қолданыстағы экологиялық жоба болды олар халықаралық қайта құру және даму банкінің қазақстан республикасының үкіметіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/81.wav,миллион доллар қарыз беруін қоса есептегенде жалпы бағасы миллион доллары бөлім қоршаған ортаны қорғауға жұмылдыру жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/82.wav,маусым желтоқсан миллион қарыз беру жөніндегі міндеттемені қоса есептегенде жалпы бағасы миллион доллар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/83.wav,таяу уақытқа дейін активті белсенді портфель сондай-ақ өзен мұнай кенішін қалпына келтіру жобасын да қамтыды жоба жылы шілдеде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/84.wav,жобаның жалпы бағасы миллион доллар көлемінде қарыз беруін қоса есептегенде миллион долларды құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/85.wav,азия даму банкі еларалық стратегиясы ауылдағы кедейліктің ауқымдарын азайтуға және соған сәйкес ауылдық аудандардың дамуын ілгерілету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/86.wav,осы қызмет ішінара ислам даму банкімен және германия ынтымақтастықта жүргізілді оның үстіне орталық азия елдерінің жер пайдалану жөніндегі бастамасы жобасының аясындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/87.wav,осы жоба орталық-азиялық бес елдің әріптестігіне негізделген және ынтымақтастықты дамыту саласындағы оннан аса көпжақты және екіжақты әріптестер аталмыш жобаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/88.wav,басқа жобаға мына институттар қатысты халықаралық даму жөніндегі канада агенттігі шөлге айналумен күрес жүргізу жөніндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/89.wav,жылы қарашада іске қосылған орталық-азиялық елдердің жер пайдалану жөніндегі бастамасы жобасының он жылдың ішінде орталық азияның бес елінде жердің тозу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/9.wav,сурет шығындардың негізгі салалары бойынша қоршаған ортаға жұмсалатын шығындардағы инвестициялардың жылдардағы үлесі орташа үлесі пайыздарда экономиканың негізгі секторлары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/90.wav,жобаға қатысушы ел ұлттық және көпұлттық бағдарламалық учакселер мен іс-шараларды жоспарлау және іске асыру жөніндегі ұлттық бағдарламасын межелерді әзірледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/91.wav,жылдың соңына дейінгі кезеңге бөлінген қаржыландыру миллион долларын құрайды бұған орталық-азияның бес елдің миллион доллар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/92.wav,алғашқыда ұлттық сегіз басым жобалармен әріптестік орнатылды қазақстанның ұлттың басым жобасы бірлі-жарым жойылымдық экожүйелерді басқаруға бағытталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/93.wav,оның үстіне қазақстан әріптестікті нығайтуға және әлеуетті дамытуға қолдау көрсетуге бағытталған бірнеше елдің қатысуымен екі жобаны іске асыруға қатысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/94.wav,еуропа қайта құру және даму банкі еуропа қайта құру және даму банкінің жұмысы экономикалық әртараптандыруға және экономиканың негізгі секторларындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/95.wav,жылғы қыркүйекке қарай ахуал бойынша муниципалды және экологиялық инфрақұрылым саласындағы жобаларға қаржыландыру бөлген жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/96.wav,дегенмен банк өзінің негізгі қызметінде экологиялық мәселелерді ескеруін тоқтатпады жылдарға арналған стратегиялық міндеттер энергия тұтынуға байланысты қоршаған ортаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/97.wav,оның үстіне жапония қаржыландыратын жаңа экологиялық бағдарламаны іске асыруға қатысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/98.wav,бағдарламаның мақсаты-қазақстандағы экологиялық таза технологияларды іске тарау қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар қосатын және шамадан тыс ауыртпалығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/90/99.wav,бірінші жобалар шымкенттегі ағынды суларды тазарту мен шығыс қазақстандағы ауыр өнеркәсіптің негізгі орталығы қатты ластануға ұшырайтын өскеменнің экологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/1.wav,алайда қазақстан халқының жан басына шаққандағы осы өңірдегі және одан тыс жерлердегі басқа көп елдерден анағұрлым жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/10.wav,түпкілікті құжат атмосфереға түсетін шығарындылардың және су мен топыраққа тастандылардың рұқсат етілетін ең шекті көлемін көрсетуді сондай-ақ кәсіпорынға белгіленген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/100.wav,хаттаманың таяу уақытта болуы тиіс ратификациясын ескергенде үшін бірнеше жобалық ұсыныстар дайындалып та қойды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/101.wav,тараудағы ұсынысты қараңыз қазақстан экономикасы үшін жоғары энергия сиымдылығы мен оның экологиялық салдарлары әсіресе төмен сапалы көмірге байланысты атмосфераға шығарындылар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/102.wav,энергияны әлдеқайда ұтымды пайдалану энергия үнемдеу мен энергия ысыраптарын азайту сондай-ақ энергетикалық кешеннің қоршаған ортаға тигізетін әсерлерін барынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/103.wav,алайда әзірленген стратегиялар мен заңнама іске асырудың сәйкес тетігінде өзінің нақты қолданылуын табуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/104.wav,мақсаттық көрсеткіштерге жету тиімді құралдар мен қажетті жоспарлаудың сондай-ақ белгіленген шаралардың орындалуы мониторингінің көмегімен қамтамасыз етілуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/105.wav,мәселен энергия сервистік компаниялардың белсендірек қатынасуымен энергияны анағұрлым ұтымды пайдалануға қол жеткізуге болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/106.wav,бұдан бөлек бағдарлық салалық министрліктер үшін халықаралық ұйымдардың ұзақ мерзімді ынтымақтастық үдерісінде жинақталған ғылыми-техникалық тәжірибе мен білім өте пайдалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/107.wav,елдің ең алдымен гидроэнергетика жел және күн энергетикасы сияқты көздерді пайдаланудың орасан үлкен әлеуетіне ие екеніне қарамастан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/108.wav,энергетиканың осы салаларын дамыту және ілгерілету үшін пәрменді заңнамалық база мен ынталандыруға және көтермелеуге қатысты айқын жүйе қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/109.wav,жобаларды жеделдету үшін нормативтік құжаттар мен арнайы бағдарламалардың тапшылығы сезіледі мәселен банк ссекторының қатысуымен нысандар құрылысын тікелей қаржыландыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/11.wav,елдің солтүстігіндегі бірнеше тек нақты қуатта ғана пайдаланылады мәселен қазір қуатта жұмыс істейтін екібастұздағы электр станциясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/110.wav,жаңғыртылатын энергия көздеріне мәселен күн энергиясы сұранысты лайықты ынталандыратын қаржыландыру тетіктерін қолданумен бірге пайдаланатын өндіріс қуаттарын жасау шығындарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/111.wav,шығарындыларын сәйкес азайтуға қол жеткізуге септігін тигізеді бұдан бөлек энергия үнемдеу технологиялары саласында ғылыми-техникалық даярлықты күшейткен лазым ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/112.wav,осындай түрдегі қаражаттар мен бағдарламалар жаңғыртылатын және дәстүрлі энергия көздерінің арасында бәсеке жасай алады әсіресе негізгі электр желісіне қосылмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/113.wav,өндірістің анағұрлым тұрақты параметрлеріне жақындау және энергияны пайдалану үшін үкімет жылға дейін тұрақты даму бойынша энергияны ұтымды пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/114.wav,энергетика және минералды ресурстар министрлігі мен қоршаған ортаны қорғау министрлігі негізгі электржелісіне қосылмаған шалғай аудандарда орналасқан жаңғыртылатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/115.wav,қуат көздеріне белгіленген төмен тарифтер жоғарыда аталған шараларды қабылдау үшін осы уақытқа дейін елеулі кедергі болуда өйткені олар энергетиканы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/116.wav,күрделі қаржы жұмсалымдарының түсімі үшін қуат көздеріне анағұрлым жоғары тарифтер белгілеу керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/117.wav,тарифтерді көтеру энергия компанияларының табыстарын көбейтер еді де сол арқылы қосымша қаржылай қаражаттарды босатады осы қаражаттарды электр станциялары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/118.wav,тарифтерді көтеру қажеттілігі үкіметке де сондай-ақ энергия компанияларына да түсінікті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/119.wav,үкіметтің мұны қалай жасайтыны және жалпы жасау-жасамауы туралы мәселе ашық күйінде қалып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/12.wav,атмосфераға түсетін шығарындыларды қоса есептегенде шығарындылардың рұқсат етілетін межелері негізінен станцияның нақты қуаты бойынша есептелетін болғандықтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/120.wav,бөлетін ұйымдар мен жеткізушілердің арасында қағидаттары мен бәсекені қолдану қажетті қозғау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/121.wav,қалай болғанда да осындай өзгерістердің қажеттілігі туралы ақпаратты өндірушілер мен тұтынушыларға алдын-ала жеткізу керек сол арқылы оларға жаңа жағдайларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/122.wav,қуат көздеріне тарифтерді айтарлықтай көтеру шамасы халықтың табысы аз жіктеріне мақсаттық көмек көрсетумен қатар жүрсе керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/123.wav,үкімет өндірістің шығындарын өтеуді қамтамасыз ететін және энергия тұтынуды азайтуды ынталандыратын тиісті мөлшерлерде қуат көздеріне тарифтер белгілеуге жәрдемдесуі халықтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/124.wav,тарау елдің өндіруші өнеркәсібінің шолуы қазақстан металды және бейметалды ресурстармен қатар жерасты қазба отын қорларына ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/125.wav,елдің индустриалық секторының басым бөлігі осы ресурстарды өндіріп-өңдеумен айналысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/126.wav,қоршаған ортаны қорғау шараларын қарастырған алғашқы шолу жылы жасалғаннан бері ел экономикасы негізінен мұнай минералдар және басқа да ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/127.wav,дүниежүзілік сұраныс өсіп өнімдер бағасы шарықтап кеткеннен кейін табиғи ресурстар өндірісінен түсетін табыс деңгейі де күрт көтерілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/128.wav,әйтсе де мұнай мен газ өндіруден түсетін табыстың қазақстан экономикасындағы рөлі зор болғанымен жылғы көрсеткіш бойынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/129.wav,ел өндірісі тұрғысынан алғанда шикі өндіріс секторы жалпы өндіріс өнімінің жартысын шығарып саладағы жұмыс орындарының пайызын қамтамасыз етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/13.wav,таяу болашақта энергия тұтынудың болжанатын өсуін ескергенде электр станцияларының тазарту жабдығын ауыстырусыз талаптарға сәйкестенуге дәрменсіз болулары әбден мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/130.wav,бұрынғы кеңес одағына кірген мемлекеттер ішінен қазақстан шетелдік тікелей инвестициялардың үлесі бойынша бірінші орында болса дың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/131.wav,бизнес ортасының жақсарып экономикалық реформалардың іске асырылуы және макроэкономиканың тұрақталғаны жағымды әсер етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/132.wav,жылдар аралығында түскен жалпы қаржының пайызға жуығы мұнай мен табиғи газ секторына құйылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/133.wav,минералдық өнімдер экспорты жалпы өнімдер экспорты көлемінің пайызын құрады металдар және минералдарды өндіру қазақстан минералдық ресурстарға бай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/134.wav,мұнда хром фтордың ең үлкен қорлары ғана емес сонымен қатар боксит көмір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/135.wav,қазақстан алюминий мыс темір қорғасын цинк вольфрам молибден бор қышқылының тұздары фосфорит ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/136.wav,кесте алтын қорларының көлемі бойынша қазақстан шығыс европа кавказ және орталық азия елдері ішінен үшінші орынға ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/137.wav,алтын өндіру саласындағы компаниялар мен активтердің басым бөлігі жекешелендірілген металл мен металдан жасалған өнімдер экспортының көлемі жылы жалпы өнімдер экспортының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/138.wav,кесте тауарлардың жеке түрлері бойынша өндіру көлемдері жылдар мың тонна темір кені мыс кені ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/139.wav,ашық және жерасты шахталары сондай-ақ шикізат өңдеу зауыттары түрлі бизнес топтардың иелігіне беріліп өзара топтастырылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/14.wav,тарау энергетика және қоршаған орта шығарындылары тек отын жануының өнімдері ғана жан басына шаққандағы шығарындылары есептік ұқсастық формуласы арқылы көрсетілуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/140.wav,саладағы ең ірі кәсіпорындар қазақ алтын тобы қазақ хром алюминиум қазақстан шымкент мұнай өңдеу зауыты балқаш мыс және қазақ мыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/141.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу минералды отын шығару мұнай және газ секторы қазақстандағы мұнай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/142.wav,бұл құрылықтағы және теңіздегі кен орындардың бәрін қоса есептегендегі көрсеткіштер энергетика және минералдық ресурстар министрлігінің мәліметтеріне сәйкес жылы елдегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/143.wav,ал жылғы газ өндірісі миллиард болған бұл жылмен салыстырғанда шамамен миллиард көп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/144.wav,бүгінгі күні қазақстан әлемдегі ең ірі мұнай өндірушілер тізімінде орынға ие өндірісі жылы толыққанды басталады деп көзделіп отырған тағы бір жаңа кен орны іске ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/145.wav,өндірілген мұнай және газдың басым бөлігі экспортқа шығарылады елдің жыл сайынғы ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыруға мұнай өңдеу зауытына тасымалданатын миллион метрикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/146.wav,мұнай елдің бес аймағында өндіріледі ақтөбе атырау қызылорда маңғыстау және батыс қазақстан облыстарында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/147.wav,қазақстандағы ең ірі мұнай мен газ кен көздері теңіз қарашығанақ қашаған және құрманғазы кеніштері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/148.wav,теңіз кен орны жылы атырау облысында ашылды ол әлемдегі ең үлкен кен орындарының қатарында орында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/149.wav,осындағы өндірістік қорлар миллиард баррельге тең деп бағалануда ал жуырда өткізілген сейсмикалық зерттеуге сәйкес бұл көрсеткіш тіпті миллиард баррель шамасында болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/15.wav,еуропа елдері мүшелеріне австрия бельгия чех республикасы дания финляндия франция германия грекия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/150.wav,теңіздегі мұнай өндірісі жылғы миллион тоннадан жылғы миллион тоннаға дейін өсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/151.wav,ашылуы шы жылға көзделіп отырған жаңа мұнай өңдеу орны іске косылғаннан кейін кен орнындағы мұнай өндірісі екі есе өседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/152.wav,жылы ашылған қарашығанақ кен орны батыс қазақстан облысында ресей шекарасымен іргелес орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/153.wav,мұнда мұнай газ кондесаты және табиғи газ шоғырланған мұнай қорларының көлемі миллиард тонна газ конденсатының қорлары миллиард баррель және табиғи газ қорларының көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/154.wav,осы есептеулер жасалған кезде қарашығанақтың тереңде жатқан геологиялық құрылымдарының кейбірі есепке алынбағандықтан бұл кен орны болашақта өсуі мүмкін деген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/155.wav,жуырда ашылған көмірсутек кен орындардың ішінен ең көп үміт күттіретіні ол теңіз асты қашаған кен орны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/156.wav,қашағандағы қорлардың көлемі теңіздегі қорлардан үш есе көп деген болжам бар ол таяу шығыс өңірінен тыс жатқан мұнай кен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/157.wav,каспий теңізінің бетінен тереңдіктегі көмірсутек блогын игеріп жатқан консорциумның құрамына жеті халықаралық мұнай компаниясы кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/158.wav,игеру жұмыстары күрт қиындап кетуінің салдарынан жұмсалып жатқан шығындар көлемі де шамадан тыс ұлғая түсті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/159.wav,жылы өңдіріс басталып мұнай өңдіру көлемі күніне миллиард баррельге жетеді деп күтілгенімен жылдың ақпан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/16.wav,орталық және шығыс еуропа елдеріне албания беларусь болгария кипр эстония босния және герцеговина хорватия ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/160.wav,құрманғазы кен орны қазақстанның ресей федерациясымен каспий теңізіндегі шекарасы бойында орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/161.wav,жылғы келісім мен жылғы хаттама бойынша қазақстан құрманғазы кен орнын иеленуге құқық алып ресей федерациясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/162.wav,оның үшеуі де өнімді жартылай бөлу қағидаты бойынша игеріледі кен орындарындағы мұнай қорларының көлемі миллиард тоннамен бағаланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/163.wav,сондай-ақ жуық арада қытаймен шекаралас шығыс қазақстан облысында қарабұлақ және сарыбұлақ атты екі кен орны табылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/164.wav,тарау минералды ресурстар менеджменті және қоршаған орта қазмұнайгаз ұлттық компаниясы қазақстанның ұлттық мұнай компаниясы болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/165.wav,ол қазақстандағы ең ірі мұнай өндірушілері қатарында үшінші болып келеді және оған жылдан бері жасалған жобалардың барлығының дерлік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/166.wav,қалғандарындағы меншіктік үлесі әлдеқайда аз компания және оның бөлімшелерінде мыңнан аса адам жұмыс істейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/167.wav,жылы өзінің коммерциялық операцияларынан түскен табысының көлемін миллиард доллар деп хабарлады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/168.wav,қазақстанда қазіргі және алда жоспарланып отырған мұнай-газ өндірісіне қажет құбырлар жүйесі жетіспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/169.wav,сондықтан да қазақстан атырау-саранск-самара құбыры каспий құбыры консорциумы ақтау-баку-тбилиси-жейхан құбыры сияқты жаңа экспорттық маршруттарды дамыту ұйғарылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/17.wav,елдер анықтамасына сәйкес топтарға жатқызылды топырақ пен суға қатысты салдарлар зардаптар қазақстанда жер қыртыстарының ластануының негізгі себебіне ауыр металлдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/170.wav,қытайға тікелей мұнай таситын құбыр салынып жатыр қазақстанда орталық азиядағы өндіріске қолайлы ең үлкен көмір қорлары шоғырланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/171.wav,негізінен антрациттік және тас көмірден тұратын осы қорлардың көлемі миллиард тоннаға тең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/172.wav,жылы қазақстан миллион тонна көмір өндірді бұл ші жылмен салыстырғанда пайызға артық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/173.wav,көмір өндіру көлемі бойынша қазақстан әлем елдері арасынан сегізінші орында келе жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/174.wav,елде табылған тан астам көмір депозиті ашылды көмір секторы негізінен елдің солтүстік-шығыс аймағындағы қарағанды және екібастұз бассейндерінде шоғырланған карта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/175.wav,қарағанды бассейні көбіне жоғары сапалы коксті таскөмір өндіретін жерасты көмір шахталарынан құралған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/176.wav,сондағы күлдің құрамы пайызға тең бассейн газдың көптігімен ерекшеленіп кезінде мұнда метан көптеп шығарылған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/177.wav,елдегі ең ірі көмір өндіруші халықаралық металлургиялық компаниясы көмірді өзінің болат өндіретін зауытына пайдаланады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/178.wav,жылдан бері қарағанды бассейніндегі кейбір шахталар жабылып оларды мемлекеттік компаниясы басқаруға алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/179.wav,бұл компания жойылған шахталардағы метан қорларының көлемін өлшеп шахталарды қауіпсіз жабу ісімен және мүмкін болған жағдайда метанды шығарумен белсенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/18.wav,электр энергиясының көмір жағатын электр станцияларында өндірілетінін және көмір бәрінен де кәсіпорындарда көп пайдаланылатынын ескергенде атмосферадан топырақ пен суға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/180.wav,екібастұз бассейні астанадан солтүстік батыстағы павлодар облысында орналасқан мұнда қазақстандағы метанға бай көмірдің ашық карьерлері шоғырланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/181.wav,екібастұз бассейнінің еншісіне қазақстандағы өндірілетін көмірдің ең үлкен үлесі тиеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/182.wav,карьерлерді басқаруға алған мемлекеттік компания елде өндірілетін көмірдің пайызын шығарады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/183.wav,екібастұз көміріндегі күлдің құрамы жоғары пайыз аралығында болады мұндай көмір көбіне үй шаруашылығында және жылу электр станцияларында қолданылады бөлімді қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/184.wav,уран қазақстан табылған уран қорларының көлемі жағынан әлемде екінші орында тұр мұнда дүниежүзіндегі уран ресурстарының пайызы шоғырланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/185.wav,қазақстандық қорларды алты аймаққа бөліп топтастыруға болады шу-сарысу сырдария солтүстік қазақстан каспий теңізі балқаш көлі және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/186.wav,мемлекет иелігіндегі өнеркәсіп ядролық холдингтік компаниясы әлемдегі ең ірі уран өндірушілерінің қатарында төртінші орынға ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/187.wav,жылы қазақстандағы уран өндірісі тонна болса соның тоннасын өнеркәсіп өндірген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/188.wav,жылғы өндіріс көлемі тоннаға жетуі тиіс бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу кен өндіру саласы және қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/189.wav,көмірсутек кен орындарын барлау мен игеру кезінде метр радиустағы өсімдік жамылғының пайызы жойылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/19.wav,ең ірі электр станциялары көмір шахталарына жақын орналасқан сондықтан көмір тасымалына байланысты салдарларды барынша кемітеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/190.wav,мұнай өндіру үдерісі кезінде атмосфераға шығарылатын қалдықтар мен төгілетін мұнай ең үлкен залал келтіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/191.wav,қосымшаны қараңыз қоршаған орта мен адам денсаулығына қатысты ең басты проблемалардың бірі мұнай өндіру кезінде ілеспелі газдың көптеп бөлініп шығуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/192.wav,қазақстанда жылына миллион текше метрден астам ілеспелі газ жанып шығады мұнайдың төгілуіне тотығу құрылыс және монтаж жұмыстары кезіндегі ақаулар себеп болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/193.wav,оның үстіне қазақстандық ішкі тасымал құбырларының ешқайсысында мұнай төгілу апатының алдын алатын сенімді төтенше жағдай жүйесі жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/194.wav,өндіру жинау сақтау тасымалдау және өңдеу процестерінің түрлі сатыларында кеткен шығынды есептеу жүйелері де ресурстар тиімділігіне қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/195.wav,есептеулерге сәйкес жыл сайын мұнай кен орындары орналасқан және мұнай құбырлары тартылған аймақтардың шаршы шақырымына шаққанда тонна мұнай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/196.wav,қазақстанның мұнай және газ саласындағы экологиялық проблемалардың ең бастылары мыналар құрамында қоршаған орта мен адам денсаулығына зиянды күкіртті газ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/197.wav,су асты бұрғылау жұмыстарының жүргізілуі апаттарға соқтырып күкіртті көміртегінің ауаға шығып кетуі және мұнайдың төгіліп кетуі сияқты жағдайлар теңізге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/198.wav,жылы мұнай саласындағы игеру жұмыстарына маңғыстау облысының жері берілді соның гектарында ғана сауықтыру шаралары қолға алынған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/199.wav,өндірістік қолданысқа берілген жердің басым бөлігі компаниясына тиесілі күлсары мұнай және кен орындарының үлесіне тиеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/2.wav,кесте кестеге жүгінсек қазақстан республикасында жан басына шаққандағы шығарындыларының жоғары деңгейі жоғары энергия сиымдылығы жиынтығы мен энергия тұтынудың жоғары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/20.wav,осыған байланысты сондай-ақ мына жәйтті де ұмытпау керек электр станцияларының шығарындылары қышқылды жаңбырлар жауғызады да су мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/200.wav,жер ластануының басты көздері мынадай тасымалдау бұрғылау және құрылыс кезінде аса қуатты және зардап келтіруі мүмкін ескі қондырғылар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/201.wav,карта негізгі кен орындары тарау минералды ресурстар менеджменті және қоршаған орта ескерту картада көрсетілген шекаралар мен атаулар ресми түрде танылмауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/202.wav,дерек көзі қазақстандағы қоршаған ортаны қорғау шараларына шолу бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/203.wav,ол каспий теңізінің аймағының шаршы шақырым жерін қамтиды қазіргі есептеулерге сәйкес қашағандағы миллиард баррель мұнайдың миллиард баррелін жер бетіне шығаруға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/204.wav,мұнай метр тереңдікте бар қысым жағдайында жатыр оның құрамындағы қышқыл газ деңгейі жоғары болып келеді күкіртсутек қышқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/205.wav,қашағанды аджип компаниясы игеріп жатыр алғашқы ұңғыма жылы іске қосылды мұнай қолдан жасалған бұрғылау аралдарынан теңіздің түбі бойымен жалғанған құбырлар арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/206.wav,құрылысы аяқталғаннан кейін аталмыш зауыт күніне көп дегенде мың баррель мұнай өңдей алатын болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/207.wav,күкірт сутек қышқылы қайтадан жер асты резервуарға айдалады деп жоспарланғанымен күкірттің ашық түрде сақталу мүмкіндігі де қарастырылуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/208.wav,бұл туралы келіссөздер қазір үкіметпен жүргізіліп жатыр теңіз суының таяздығы су бетіне қыста мұз қататыны дауылды ауа-райының қолайсыздығы және қоршаған ортаға төнетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/209.wav,айналасы жермен қоршалғандықтан каспий теңізі ашық мұхитпен салыстырғанда экологиялық зардаптарға аса сезімтал келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/21.wav,энергетикалық саясат энергетика саясаты мен стратегиялары үкіметтің негізгі басымдықтарының бірі-энергетикалық тәуелсіздікке қол жеткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/210.wav,көптеген шағын аралдар салып мұнай өндіріп-өңдеуді көздейтін қашаған жобасы каспий теңізі және оның айналасындағы қоршаған ортаға өте үлкен қауіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/211.wav,компаниясы мұнай өндірісінің қоршаған ортаға тигізетін серін анықтау мақсатында жобаның алғашқы кезеңінен бастап ортаның ластануы және биоресурстар мониторингін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/212.wav,компания сондай-ақ мұнай сыртқа ағылып кеткен жағдайда апаттың салдарын жоюға бағытталған арнайы жоспар дайындады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/213.wav,дегенмен үлкен көлемді апаттың салдары тым ауыр болатыны себепті компанияға сырттан көрсетілетін төтенше көмек қажет болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/214.wav,каспий теңізіне қатысты жуырда жүргізілген зерттеу нәтижелеріне сәйкес қоршаған ортаның ластануы өсімдік өнімдері мен тірі организмдердің ұдайы өндірілуін тежеп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/215.wav,сондай-ақ каспий итбалықтары ластаушы заттарға үнемі душар болғандықтан олардың иммунитет жүйелері қатты әлсіреген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/216.wav,жылдардың басынан бері каспийдегі итбалықтардың жалпы саны пайызға қысқарды дерек көзі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/217.wav,теңіз мұнай кенішіндегі күкірт және факел блоктары қазақстандағы мұнай өндірісінің ең маңызды қосымша ілемелі өнімі күкірт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/218.wav,күкіртті көптеген өндіріс салаларында пайдаланады ол түрлі құрамда шикі мұнайда да табиғи газда да бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/219.wav,қазақстан дүниежүзі бойынша өндірілетін күкірттің пайызын шығарады күкірт өндірісін басқару мәселесін энергетика және минералдық ресурстар министрлігі де қоршаған ортаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/22.wav,жылы сәуірде қабылдаған энергетиканы жылға дейін дамыту бағдарламасы осы бағытта жасалған түбегейлі маңызды қадам ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/220.wav,қазақстанның класификациясына сәйкес күкірт қауіпті емес қалдықтар қатарына жатқызылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/221.wav,осы қалдықтарды шығаратын кәсіпорындар экологиялық төлемдер жасаулары тиіс жылдар аралығында қазақстанда жұмыс істейтін мұнай компанияларының өтініші бойынша қазақстанның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/222.wav,онда жасалған болжамдарға сәйкес ұзақ мерзімде күкірт өндірісінің деңгейі сұраныс деңгейінен асып кетіп қазақстанда және шетелде күкірт қалдықтары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/223.wav,зерттеу есептеулерінше жылға қарай екі ең ірі мұнай компаниясына тиесілі күкірт қалдықтарының жалпы көлемі миллион ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/224.wav,ұзақ мерзім бойы ашық түрде сақталған осындай көп көлемдегі күкірт қоршаған ортаға айтарлықтай әсерін тігізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/225.wav,бұл мұнай компаниялары тарапынан күкіртке қатысты басқару стратегияларын дамыту қажеттілігін көрсетіп отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/226.wav,қосымша ендірме компаниясының күкіртті кәдеге жарату жөніндегі стратегиясы каспий теңізі жағалауынан солтүстік-шығысқа қарай орналасқан аса көлемді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/227.wav,өндіретін шикі мұнайдың құрамында пайыз сутек сульфидтен құралған қышқыл газ бар мұнай ұдайы күкірттен тазартылып отырады да өндіріліп шығатын күкірттің көлемі жылына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/228.wav,қазір өзінің мұнай өндіру қуатын арттырып кеңейту шараларын қолға алды екінші толқын жобасы деп аталатын бастамасы аяқталғаннан кейін компаниядағы мұнай өндірісі көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/229.wav,сонымен қатар күкірт өндірісі де өсіп жылына миллион тонна құрайтын болады қазірдің өзінде да күкірттің шамамен миллион тоннасы жинақталған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/23.wav,бағдарлама экспортқа бағдарланған және озық технологияларға негізделген энергетикалық рынок құру мақсатында әзірленді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/230.wav,бұл қорлар монолитті қатты блок түрінде арнайы құрастырылған алаңдарда сақталады пайдаланылу нысанына қарай күкірт блоктары ерітіліп үлпектер немесе түйіршіктер түрінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/231.wav,күкірт нарығы циклдік заңға бағынатындықтан соңғы бірнеше жыл бойы оған деген сұраныс өндіріс көлемінен кем болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/232.wav,осыған және күкіртті қауіпсіз тасымалдау қиыншылықтарына байланысты да күкірт аса көп көлемде жинақталып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/233.wav,теңіз кен орнын қара теңіздегі портымен байланыстыратын каспий мұнай құбыры жылы іске қосылғанға дейін шикі мұнайдың бір бөлігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/234.wav,мұнай құбырының өткізу мүмкіншілігі артқан сайын теміржол арқылы мұнайды емес күкіртті тасымалдауға мүмкіндік туды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/235.wav,күкірт сату көлемі ұлғайғандықтан жылы қоймадағы күкірт көлемі жылмен салыстырғанда тоннаға азайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/236.wav,компанияның болжауынша жылға дейін күкірттің бір жылғы сатылу көлемі миллион тонна болмақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/237.wav,өндірістегі күкірт жетпей қалған жағдайда қоймада сақталып жатқан артық күкіртті пайдалана алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/238.wav,әйтсе де ұзақ мерзімде компания күкіртті өзгеше пайдалануды көздеп отыр жоспарға сәйкес өндіріс тәсілінің жетілдірілуі арқасында мұнайдан бөлініп шыққан қышқыл газ қайтадан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/239.wav,қазақстан және америка құрама штаттары арасындағы келісімге сүйеніп күкіртпен жұмыс істеудің халықаралық стандарттары мен ережелеріне бағынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/24.wav,бағдарламаның мақсаты-елдегі энергиямен жабдықтау ісінің қауіпсіздігі мен сенімсіздігін қамтамасыз ету және энергия өндірісінде газдың үлесін ұлғайту ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/240.wav,компания американдық өнеркәсіптік гигиена ассоциациясының талаптары мен ережелеріне сай өндіріс орындарындағы ауаның сапасын үнемі бақылап отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/241.wav,топырақ пен су мәскеу мемлекеттік университеті мамандары ұсынған тсілдердің көмегімен тұрақты түрде сынақтан өткізіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/242.wav,айтуынша күкірттің сатылу деңгейі өндіріс деңгейінен кем болғандықтан компания күкірт өндірудің жылдық көлемін миллион тоннаға дейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/243.wav,алайда үкіметтің пікірінше миллион тонна күкірт жинақталып үлгерген қойма-алаңдарды тез арада азайту үшін бар мүмкіндікті пайдаланбай отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/244.wav,мен қоршаған орта министрлігі бірлесіп құрған арнайы кеңес тобы күкіртті ашық күйінде сақтаудың коршаған ортаға тигізетін серін зерттейтін жұмысты қолға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/245.wav,дерек көзі каспий теңізінің қазақстандық бөлігіндегі тағы бір үлкен проблема ол мұнай мен газ операциялары салдарынан радиоактивті ластанудың пайда болуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/246.wav,мұнай саласында жүргізген жұмыстарының салдарынан облыста текше метр сұйық радиоактивті қалдық тонна қатты радиоактиквті қалдық соның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/247.wav,ионданатын радиацияның пайдаланылып біткен көздері су астындағы арнайы қоймада сақталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/248.wav,маңғыстау мұнай газ қалдырған радиоактивті қалдықтың мөлшері бүгінгі күні тоннаны құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/249.wav,соның тоннасы жылдың бірінші жартысында шығарылды атырау облысында мұнай кен орнының радионуклидпен уран зақымдалғаны анықталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/25.wav,осыған байланысты үкіметтің алдында энергетикалық инфрақұрылымды күшейту электр энергиясының бәсекеге қабылетті рыногын дамыту жылумен жабдықтаудың жұмыс істеп тұрған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/250.wav,мұндағы басты проблема мұнай жатқан жер қабатындағы судың зақымдалуы осындай жер қабаттарының астында мұнай су және газ аралас ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/26.wav,саясаттың негізгі мақсаттарының бірі-электрмен жабдықтауда өзіндік қамтамасыздыққа қол жеткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/27.wav,оның үстіне қалған барлық энергия жүйесі сияқты секторды басым дәрежеде экспортқа бағдарлау және оны жеке соның ішінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/28.wav,қазқастанның біртұтас энергия беру жүйесін құру және электр энергиясын бөлу сондай-ақ ресей федерациясының біртұтас энергия жүйесімен және орталық-азиялық мемлекеттердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/29.wav,биліктер де сондай-ақ жұмыс істеп тұрған энергетикалық қуаттарды қайта құру мен жаңарту қажеттілігіне өздеріне есеп береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/3.wav,қазақстанды еуропа елдерінің орташа көрсеткіштерімен салыстырған кезде анғұрлым жоғары жағдайында шығарындыларының үлкен көлемі еуропада көп төмен энергия сиымдылығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/30.wav,электр энергиясын беру мен бөлудің қазақ секторына ірі күрделі жұмсалымдарын жасауға кедергі жасайтын басқа да бөгеуілдер бар электр энергиясының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/31.wav,ал жылу энергетика секторына келетін болсақ бір мезгілде қатар электр және жылу энергиясының ең жоғары мөлшерін алуға мүмкіндік беретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/32.wav,қазақстан да сондай-ақ атом энергетикасын дамыту мүмкіндігін қарастыруда бұл жаңа өндіріс нысандарын салуды талап етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/33.wav,ақтауда орналасқан жалғыз маңғыстау жылы жабылды екібастұз бұрынғы тұрақты өндіріс және энергия тұтыну қоршаған ортаның мақсаттық көрсеткіштерінің саясаты стратегиясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/34.wav,жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалану осы уақытқа дейін барынша аз күйінде қалып отыр жылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/35.wav,және ол тиісті ынталандырулардың болмауы себебінен іс жүзінде негізінен гидроэнергетикаға саяды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/36.wav,стратегиялық маңызды бағыт ретінде баламалы энергия көздерін дамыту қажеттілігін нұсқаған жылғы энергетикалық бағдарламадан бері тұрақты өндіріс пен энергия тұтынуды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/37.wav,жылдарда тұрақты дамуға өту тұжырымдамасы тарауды қараңыз ресурстарды пайдаланудың тиімділігіне ғылыми-техникалық жаңалықтарға өндіріс пен тарау энергетика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/38.wav,басымдықтарына энергияны ұтымды пайдалану мен үнемдеу сондай-ақ экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/39.wav,басқаларын айтпағанда тұжырымдама өнеркәсіп және энергетика нысандарына белгіленетін экологиялық қауіпсіз технологияларды енгізу тұрақты мақсаттық көрсеткіштерінің айқын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/4.wav,жалпы айтқанда түрлі елдер бойынша бар деректер энергия сиымдылығы дәрежесінің аймақтар мен мемлекеттердегі көмір қышқыл газынан бөлінетін шығарындылардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/40.wav,тұрақты даму ұлттық кеңесінің өтініші бойынша тұжырымдаманың негіздемесінде жылға дейін тұрақты даму жағдайларында энергияны ұтымды пайдалану және баламалы қуат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/41.wav,ендірмені қараңыз жылы қыркүйекте мақұлдаған жоба үкіметтің бекітуіне берілді тұжырымдамада жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалануды дамыту қажеттілігі туралы айтылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/42.wav,түрлі баламалардың іске асырылуын негіздейтін тәжірибелік жобалар барынша жан-жақты көтермеленеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/43.wav,орта-және ұзақ мерзімді ресурстарды пайдаланудың жалпы тиімдігін арттыруға және жылға қарай үлесін барлық энергия ресурстарының дейін жеткізу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/44.wav,электр энергетикасы саласында жаңғыртылатын энергия көздеріне арналған мақсаттық көрсеткіштер жылға қарай нақты қуатты құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/45.wav,өндірумен барабар ірі терді есепке алмағанда ендірме энергия сервистік компания деген не ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/46.wav,энергосервистік компания зауыттар немесе құрылыстар сияқты түрлі нысандарда энергияны ұтымды пайдалану үшін қажет ғылыми техникалық тәжірибе береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/47.wav,ықтимал энергия үнемдеу бағаларына сүйене отырып инвестициялық жобаны әзірлейді және оны іске асырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/48.wav,перфоманс-келісім шарт осындай қызметтер көрсету үшін негіздеме болып табылады осы арқылы жобаның нысанына жататын қуат көздерін үнемдеу кепілденеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/49.wav,көрсеткен қызметтері үшін төлем алуы энергия үнемдеу көлеміне тікелей байланысты болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/5.wav,осыған сүйенгенде қазақстанның мына әрекеттер арқылы шығарындыларын азайтуға орасан үлкен әлеуеті бар электр энергиясы өндірісінде өнеркәсіп өндірісінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/50.wav,қағида бойынша жеке фирмалар өндіріске күрделі қаржы жұмсауға қатысты шығындар қуат көздеріне жұмсалатын шығындарды сәйкес төмендетудің есебінен өтелетін болғандықтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/51.wav,батыс еуропа мен энергия қызметтерінің осындай түрдегі рыногы біршама құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/52.wav,ал өтпелі экономикалы елдерге келетін болсақ секторы бастамалық ахуалда тұр бұл басқаларын айтпағанда қуат көздерінің төмен бағаларының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/53.wav,басқа елдермен қатар сондай-ақ венгрия мен украинада жобаларын дамытуға қолдау көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/54.wav,осыған байланысты энергетика министрлігі мен қоршаған ортаны қорғау министрлігі жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалану арқылы өнірілген электрге қатысты коммерциялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/55.wav,қазір сол үшін құқықтық базаны қамтамасыз етуге арналған заңның жобасы дайындалуда жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалауға қолдау көрсететін заң ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/56.wav,жаңғыртылатын энергия көздерінен алынған электрді рынокта сату кезінде өндіруші-кәсіпорындар сертификаттау жүйесін бақылауға укілетті сәйкес сертификаттар беретін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/57.wav,өндірістің дәстүрлі көздерін пайдаланатын қалған өндірушілер укілетті органнан осы сертификаттарды сатып алуға міндетті болады және осы сертификаттарды экологиялық таза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/58.wav,ал электр үнемдеуге келетін болсақ төмен тарифтер техникалық даярлықтың төмен деңгейі және ақпарат пен хабардарлықтың жетіспеуі сияқты бірқатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/59.wav,энергия пайдалану тарифтерді бірте бірте көтеруге қарамастан энергия үнемдеудің жергілікті айрықшылығын сондай-ақ нормативтік құралдарды жете білмеу сезіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/6.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу көбіне атмосфераны сіресе күкірт тотығының азот тотықтарының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/60.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу заңнамалық және нормативтік негіз ұйымдық құрылым қазақстандағы энергетика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/61.wav,министрліктің қарауына дәстүрлі де сондай-ақ баламалы да көздерден алынатын энергия ресурстарын басқару олардың қауіпсіздігі мен сақтау мәселелері жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/62.wav,энергияны ұтымды пайдалану мәселелерін мемлекеттің заңнамалық негізіне енгізу мақсатымен жылы энергия үнемдеу туралы заң қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/63.wav,заңда бірқатар басымдықтар мен ынталандырулар белгіленеді алайда іске асырудың әлсіз тетіктері мен айқын белгіленген мақсаттардың болмауы оны пәрменді қолдануға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/64.wav,соның салдарынан осы салада жаңа заңнамалық актілердің жасалуы күтілуде екінші жағынан бірнеше бастама жергілікті деңгейде ойдағыдай жүргізілді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/65.wav,бұған мысал ретінде жергілікті өзін-өзі басқару органдарының тәжірибелік жобалар арқылы энергияны ұтымды пайдалану мен сақтау бағдарламаларын насихаттауға арналған энергиятиімділік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/66.wav,осы мақсаттар үшін энергиясервистік компаниялар ендірмені қараңыз құрылыстардың экологиялық талаптарға сәйкестігін сертификаттау сондай-ақ энергия үнемдеудің жаңа технологияларын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/67.wav,соған қарамастан энергияны тиімді пайдалануға қатысты жалпы мемлекеттік бағдарламаның және мәселен жаңа құрылыстарға қолданылатын міндетті нормативтері бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/68.wav,ал енді энергетикалық сектор туралы айтатын болсақ қазақстан туелсіздік алғалы бері электр энергиясын реформалау үшін маңызды бірқатар қадамдар жасалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/69.wav,жылы электр энергетикалық саланы жекешелендіру мен қайта құрылымдау жөнінде мемлекеттік бағдарлама қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/7.wav,атмосфераны осындай ластаудың үлкен бөлігін өте төмен сападағы көмір жағу және де газ тазартудың тиімді жүйесінің болмауы құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/70.wav,электр желілерін басқару жөніндегі қазақстандық компанияның қарауында электр тарататын бөлетін желі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/71.wav,жылы электр энергиясын орталықтандырған сатуды бақылау мақсатымен рыноктың жаңа операторы электр энергиясы мен қуаты рыногының қазақстандық операторы құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/72.wav,қазақстандағы электр станцияларының көпшілігі жекешелендірілсе де бөлу тарату желілерінің үлкен бөлігі бақылауына жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/73.wav,бірнеше жеке компанияға басқару құқын берді алайда бұл ретте жоғары кернеудегі электр беру желілеріне қосалқы станциялар мен орталық инженерлік-техникалық қызметке бақылауын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/74.wav,бұл орайда биліктер энергия желісін жекешелендіруді әрмен қарай жалғастыруды жоспарлап отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/75.wav,жылғы электрэнергетика туралы заң және жылғы монополиялар туралы заң осы үрдіске септігін тигізетін маңызды заңнамалық құралдар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/76.wav,жалпы қолданыстағы заңдарды орындау зәру және шешілмеген мәселе болып қалуда энергия ресурстарына бағалар белгілеу қалыптастыру және экономикалық құралдар олардың қоршаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/77.wav,электрге белгіленетін тарифтер берудің құнын өндіруші алатын және тиісті аймақтық кәсіпорындарға төленетін бағаға сондай-ақ бөлуге белгіленетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/78.wav,жылы тұтынушыларға арналған ақырғы тариф бір отбасына есептегенде да дейін ауытқып отырды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/79.wav,өндірушілердің тарифтері реттелмейтін рынок арқылы белгіленеді электр энергиясын беру тарифтерін тарау энергетика және қоршаған орта белгілейді бірақ оларды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/8.wav,көпшілік жағдайларда көмір жағатын және күкіртсіздендіретін қондырғыларсыз тазартудың коэффициентіндегі газтазартқыш жабдықпен жабдықталған қолда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/80.wav,кемсітушілікті алалауды болдырмау және бүкіл халыққа электрмен жабдықтау қызметтеріне қолжетімдікті кепілдеу үшін ға жалпы өкілеттіктер берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/81.wav,бөлуге арналған тарифтерді өнеркәсіп министрлігінің бөлімшесі бәсекені қорғау жөніндегі комитет бақылайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/82.wav,бөлетін ұйымдар электр беру желісін бақылайтын жалпы мемлекеттік кәсіпорындармен жасалатын келісімдерге қол қояды жеткізуші ұйымдардан электр энергиясын сатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/83.wav,жоғары электр беру жүйесіне қосылған ірі өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірушілермен тікелей келісімшарттарға қол қою мүмкіндігі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/84.wav,халықтың табысы аз жіктерін электр энергиясымен сәйкес жабдықтауды қамтамасыз ету және өндірістік секторды шаруашылық жағынан қалпына келтіруге сеп болу үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/85.wav,алайда мұндай саясат электр станциялары мен инфрақұрылымды жаңартуға көмектесетін күрделі жұмсалымдарының түсіміне кедергі жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/86.wav,қуат көздеріне белгіленген төмен бағалар қазақстанда электр энергиясын ұтымды пайдалану үшін күрделі бөгет болып табылады өйткені кемітілген төмен бағалар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/87.wav,бірақ үкімет қазба отын түрлерінің өндіріске субсидия жәрдем ақша беруін тоқтатты жамбыл газ электрстанциясымен байланысты кәсіпорындарды субсидиялау қазір кезек бойынша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/88.wav,жедел экономикалық өсу мен халықтың өсе түскен нақты табысын ескергенде қуат көздеріне бағаларды көтеру қажеттілігі барған сайын жиі мойындалуда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/89.wav,шын мәнінде кейінгі жылдарда электрге белгіленетін бағалар біршама өсті және болжамдар бойынша жылға қарай америкалық цент деңгейіне жетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/9.wav,ластаушы заттардың шығарындыларына лицензия кәсіпорын қоршаған ортаны қорғау министрлігімен келіссөздер жүргізгеннен кейін беріледі тарауды қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/90.wav,бұдан бөлек жуырда жылу тарифтері де көтерілді мәселен алматыда жылумен жабдықтауға иелік ететін үш кәсіпорынға жылғы қаңтардан жылдың қыркүйегіне дейін тарифтерді шамамен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/91.wav,қорытындылар мен ұсыныстар өткен онжылдықтың ішінде үкімет стратегиялық мәндегі құжаттар сондай-ақ жаңғыртылатын энергия көздеріне энергияны ұтымды пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/92.wav,мәселен жылдар арасында тұрақты дамуға өту тұжырымдамасында және оның жылға дейін тұрақты даму жағдайларында энергияны ұтымды пайдалану ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/93.wav,сондай-ақ жергілікті деңгейде тұрақты даму саясатымен байланысты энергетика мәселері назар аударуды қажетсінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/94.wav,болжамдар бойынша экономиканың өсуі әрі қарай жалғасатын болғандықтан жылу мен энергия өндіру де сондай-ақ ұлғаятын болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/95.wav,мәселен құрамдас циклдегі электр станциялары сияқты қолда бар ең озық технологияларды ескеріп жаңа анағұрлым экологиялық таза ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/96.wav,беру және бөлу желісі де сондай-ақ қосымша ресурстарды қажетсінеді қоршаған ортаны қорғау министрлігі ластаушы заттардың шығарындыларын азайту және мониторингі мен бақылау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/97.wav,анағұрлым экологиялық таза энергия технологияларына күрделі қар жұмсалымдары қажет ол үшін тиісті қаржылай қаражатар мен білікті кадрлар қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/98.wav,осы мағынада әсіресе киото бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу хаттамасының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/91/99.wav,икемді тетіктері өте пайдалы болуы мүмкін экологиялық дамудың таза механизмі мен бұлар инвесторларды тартуға септігін тигізер еді және ғылыми техникалық тәжірибе мен технологиялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/1.wav,бұл халық санының көптігі мен адамдардың алматыда көбірек шоғырлануы себепті пайда болды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/10.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу ертістің қазақстан аумағына өтетін шекаралық нүктесіндегі ағыс жылдамдығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/100.wav,ал қазір жаңа ұйымдастыру тұжырымдамасын қайтадан дамытуға мүмкіндік беретіндей икемділік жетіспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/101.wav,су төлемдері бар болғанымен солардың деңгейін есептейтін төлем жинайтын министрліктер арасында үйлесім жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/102.wav,әділет министрлігі заңдар мен заң актілерінің өзара қайшы келмей бірін-бірі толықтыруын қамтамасыз етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/103.wav,бұл көпжақты су секторы мен су менеджменті үшін өте маңызды міндет табиғи монополияларды реттеу агенттігі су компанияларының су тарифтерін көтеру туралы өтініштерін қанағаттандыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/104.wav,алайда шешімдерді қабылдаған кезде агенттік су қызметіне кететін шығындардың тиімділігіне қатысты зерттеу жүргізуді талап етпейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/105.wav,су тарифтеріне қатысты шешімнің бріне саяси сипатын су бағасы техникалық қызмет көрсету шығындарын өтей алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/106.wav,тарифтердің төмендігі суды пайдаланушыларға да ықпал жасай алмайды нтижесінде су пайдаланушыларының суды үнемдеу дағдысы қалыптаспайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/107.wav,жер ресурстарын басқару агенттігі су айырғыштардағы кеңістікті жобалау жұмыстарын реттейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/108.wav,демек агенттік дрена эрозия су тасқыны сияқты жағдайларда жасайтын шешімдері арқылы су ресурстары саласындағы менеджментке ықпал жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/109.wav,жергілікті кімшілік облыстар деңгейінде айрықша құзыреті бар ең маңызды мемлекеттік органға облыс әкімшіліктері жатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/11.wav,ал өзеннің төменгі ағысында ресей федерациясының қазақстанмен шекаралас черлак ауылындағы жылдамдығы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/110.wav,қазақстанда облыс және арнайы мәртебе берілген қала бар алматы мен астана қала кімшіліктерінің де су санитариясы және сумен қамтамсыз ету салаларындағы атқаратын ролі зор ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/111.wav,мұнда белгілі-бір аумақты дамытуға арналған бағдарламалар қабылданып жергілікті бюджет бекітіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/112.wav,трансшекаралық өзен бассейндерін басқару су ресурстарына қатысты халықаралық қарым-қатынас үшін жауапты орган болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/113.wav,соның ішінде комитет көршілес елдермен өзара келісімдер жасайды қазақстан және ресей федерациясы арасындағы келісім қазақстан мен ресей федерациясы арасында тарихи әрі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/114.wav,соның негізі қол қойылған қазақстан республикасы және ресей федерациясы үкіметтері арасындағы трансшекаралық су қоймаларын бірге пайдалану және қорғау туралы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/115.wav,келісімге қол қойылғаннан кейін траншекаралық су қоймаларын бірге пайдалану және қорғау жөнінде екі жақты қазақстан-ресей комиссиясы құрылған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/116.wav,қазіргі уақытта комиссия географиялық аймақтар бойынша жұмыс топтарына бөлініп жұмыс істейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/117.wav,суды өлшеу мәселелеріне баса назар аударылады мысалы су резервуарларын басқару мселесі су жинаудың межесін анықтау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/118.wav,тарау су ресурстарының тұрақты менеджменті қазақстанның орталық азия мемлекеттерімен арадағы келісімдері тарихы ортақ орталық азия елдері су саласында ынтымақтастықтың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/119.wav,бұл ынтымақтастықты аймақ деңгейінде орындалатын халықаралық бағдарламалар мен жобалар да жан-жақты қолдауға тырысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/12.wav,осы бассейн су ресурстарының молдығы жағынан ең қомақты болып саналады осындағы қолданысқа қолайлы су ресурстарының жалпы мөлшері миллион киллометрге тең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/120.wav,орталық азияда суды үйлестіру жөнінде мемлекетаралық комиссия жұмыс істейді оның құрамына су компанияларының директорлары кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/121.wav,аталмыш комиссия сырдария бассейніне қатысты ортақ су саясатын белгілеп бассейнге кіретін елдердің әрқайсысына өзен суын пайдаланудың шегін тағайындайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/122.wav,аймақтың түрлі елдерінде бір орталыққа бағынатын тренинг орталықтары құрылып трансшекаралық су менеджменті саласында ортақ кадрлар даярлау мен ортақ ресурстар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/123.wav,солай бола тұра халықаралық ынтымақтастық жолындағы кедергілер де аз емес бір елдегі ирригация және су электр қуатын өндіруге қажетті су мөлшері екінші елдің мүддесіне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/124.wav,инфрақұрылымның ескіріп кетуі де көршілес елдерге теріс ықпал жасап отыр шу және талас өзендеріне қатысты жасалған ынтымақтастықты корнекі мысал ретінде келтіруге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/125.wav,бассейн деңгейінде суды бөлісу және гидротехникалық нысандарды жөндеп отыру жұмыстарын үйлестіру мақсатында қазақстан республикасы мен қырғыз республикасы арасында суды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/126.wav,қазақстан және қытай арасындағы келісім жоғарыда атап өтілгендей трансшекаралық іле өзені бар балқаш-алакөл бассейні мен ертіс бассейніндерінің жоғарғы ағысына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/127.wav,қазақстан және қытай үкіметтері арасындағы келісімге астанада қол қойылған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/128.wav,содан кейін трансшекаралық өзендерді пайдалану және қорғау жөніндегі қазақстан-қытай бірлескен комиссиясы құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/129.wav,комиссия жылына бір рет бас қосады алайда қытайдың ертіс пен іле өзендері суын пайдалану дағдысы және соның болшақта қазақстан үшін теріс ықпал тигізу перспективасы екі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/13.wav,алайда франциядағы ғаламдық қоршаған орта қоры жасаған сандық үлгіге сәйкес қытай мен қазақстан өзен суын өзге аймақтарға айдауды күшейтетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/130.wav,бұл үшін қытайда даму жобаларын жүзеге асыру кезінде суға деген сұраныс қатаң шектелуі қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/131.wav,жуырда орталық азия аймақтық экологиялық орталығы мен еуропалық комиссияның қазақстандағы делегациясының қолдауымен қытай қазақстан және қырғызстан іле-балқаш бассейніндегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/132.wav,алайда бұл келісімге әлі қол қойылған жоқ су ресурстарын интеграциялы басқару тұжырымдамасының негізінде өзен суалаптарын басқару өзен бассейндерінің институттары тәуелсіздік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/133.wav,бұған ел ішіндегі су ресурстарының көршілес елдерге байлаулы екендігі бассейндердің жабықтығы яғни құрылықпен қоршалғандығы және тәуелсіздік жарияланғаннан кейін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/134.wav,осының нәтижесінде алыс жатқан ауылдық жерлерге мемлекеттік компаниялар мен ұжымшарларға ауыз су мен ирригация суын тасымалдауға арналған инфрақұрылымдық нысандар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/135.wav,бұл нысандардың бәрі қымбат әрі түбегейлі жөндеу жұмыстарын қажет етеді бүгінгі жағдайда оны қалпына келтіру экономикалық тұрғыдан тиімсіз көрінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/136.wav,жоғарыда сипатталғандай суды басқару шаралары қазақстанда екі деңгейде іске асырылады облыс деңгейінде немесе аймақтық деңгейде және орталық деңгейде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/137.wav,соған қарамастан қатаң сатылас басқару жүйесіне үйренген әкімшілік органдары орталық деңгейге ғана ресми түрде есеп беріп өзара мәлімет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/138.wav,жиналған мәлімет бассейн деңгейінде бірге қарастырылмай бөлек-салақ біржақты мағынадағы күйінде қала береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/139.wav,халықаралық ынтымақтастық жобалары соның ішінде жобалары осы жайтқа ерекше назар аударған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/14.wav,бүгінгі күні өзен суы екі түрлі жасанды канал арқылы тармақталады бірінші канал ертіс-қарағанды каналы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/140.wav,соның нтижесінде заң шығару саласында су ресурстарының бірлескен менеджменті тұжырымдамасы туралы ең алғаш жылы ғана айтыла бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/141.wav,су кодексін атап айтқанда және олар туралы сөз қозғайтын және баптарды жіті зерттеген кезде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/142.wav,шын мәнінде қызметкерлердің жетіспеуі және ұйымдастыру деңгейінің төмендігі себепті бұл функцияларды толығымен орындау жоғарыда аталған органдардың қолынан келмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/143.wav,оның үстіне аталмыш функциялар араларында нақты бөлінбегендіктен олар арасында келіспеушіліктер орын алып су ресурстарының бірлескен менеджменті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/144.wav,міндеттер адам ресурстары мен бюджеттің анық бөлінбеуі басқарудың тым орталықтандырылған нысаны және тиімділікті көтеруге жол ашатын ақпараттық технологиялардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/145.wav,осы дағдарысты жағдайдан шығу жолдарын табу мақсатында су пайдаланушыларының қажеттіліктерін есепке алатын шаралар бағдарламасы жасалған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/146.wav,бұл бағдарлама әрбір бассейннің басқару жоспарының құрамына енгізілген су басқаруға қатысты жоспарлар өзен бассейндерінің ұйымдары олар судың басқарылуына қатысты сандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/147.wav,бұл есепті жоспар деп те атауға болады мұнда әрбір облыс әрбір бассейн бойынша ірі су пайдаланушылары ауыл шаруышылығы өнерксіп қала кімшіліктері немесе су компаниялары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/148.wav,бұл мәлімет пайдаланушыларға берілген рұқсат қағаздарындағы шектеулерге және су салығының төленуіне негізделіп есептеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/149.wav,басты су қоймаларындағы су балансы бақыланып суды пайдалану динамикасы зерттеледі алайда судың сапасы мен қандай да бір түзеу шараларына қатысты мәлімет өте аз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/15.wav,аралығында астана қаласынан оңтүстікке қарай орналасқан бірталай өндіріс орындарының қажеттілігін қанағаттандыру үшін салынған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/150.wav,бұрын гидротехникалық нысандардың салынуына жауап берген казгидроводколхоз жобалау институты кеңес одағы ыдырағаннан кейін қатты қысқартылып қазір мұнда бұрынғы мың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/151.wav,институт контракт бойынша жұмыс істейді оның мамандары су ресурстарын бірлесіп пайдалану тұжырымдамасы мен жиынтық көрсеткіштерге негізделіп әрбір бассейндегі үшін жеке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/152.wav,бұл жоспарлар суды сандық тұрғыдан басқару мәселелеріне арналғанымен мұнда негізгі сызық сценарийі жасалып басты шаралар және олардың инвестициялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/153.wav,әйтсе де осы жоспарлардың өзінде егжей тегжейлі мәлімет жоқ бұл мониторинг жасау және млімет жинау жүйелерінің жеткілікті деңгейде басқарылмауы себепті болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/154.wav,екіншіден аталмыш жоспарларда қолға алынатын шаралар бағдарламалары және тиісті қаржылық механизмдері берілмейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/155.wav,бүгінгі күні осы құжаттарды не кімшілік қарастырмайды не өзге мүдделі тараптар мен жергілікті қауымдастық зерттемейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/156.wav,сегіз өзен бассейннің негізінде арнайы кеңес беру органдары құрылды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/157.wav,солардың басты мақсаты барлық мүдделі тараптарды басқару процесіне тарту үшін форумдар ұйымдастыру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/158.wav,алайда бұл кеңес органдарының басым көпшілігі ның қолдауымен алғашқы кездесу өткізілгеннен кейін өз беттерінше бірде бір рет форум ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/159.wav,демек су мәселелеріне қатысы бар түрлі ұйымдар мен халық өкілдері өзен суын пайдалану және басқару жоспарларын жасауға мүлде қатыспайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/16.wav,екінші канал қытай аумағында қарамай қаласында күрт дамытыла бастаған мұнай өндірісі үшін салынған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/160.wav,жоғарыда атап өтілгеніндей үкімет тарапынан суды бірігіп басқару жолында бірқатар қадам жасала бастағанымен әлі де болса саяси қолдау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/161.wav,тарау су ресурстарының тұрақты менеджменті су ресурстарын интеграциялы басқару тұжырымдамасының негізінде өзен суалаптарын басқару жалпы жағдай және статистика ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/162.wav,бұл проблема әсіресе ауылдық жерде қатты байқалады ауылдық жерде тұратын халықтың үштен екісінің қолы ауыз суға әрдайым жете бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/163.wav,кестені қараңыз осыған ең алдымен сумен қамтамасыз ету жүйесінің техникалық ескіргені себеп болып отыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/164.wav,су нысандарының басым көпшілігі осыдан бұрын салынған тәуелсіздік алғаннан бергі жылдары жөндеу және қалпына келтіру жұмыстары қаржының жетіспеуі себепті сирек жүргізілетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/165.wav,бір жағынан мемлекеттің бұл мақсаттарға бөлетін қаржысы бұрынғымен салыстырғанда азайса екінші жағынан су бағасының дейі төмен деңгейде ұсталатындығы салаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/166.wav,техникалық құрал-жабдықтар физикалық және моральдық жағынан ескіріп қалды тек соңғы жылдары ғана жылдарға арналған ауыз су бағдарламасы және арналған ауыл бағдарламасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/167.wav,үйлестіретін мемлекеттік бюджет негізінен ауыз суды аймақтар арасында тасымалдау жүйелерін қалпына келтіру мақсатында жұмсалады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/168.wav,осыған миллион теңге миллион доллары бөлінсе бюджет миллиард теңгені миллион доллары құраған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/169.wav,бұл көрсеткіш миллиард теңге шамасында миллион доллары болады деп болжанып отыр осы қаражат есебінен қалпына келтірілген нысандар қазіргі таңда жүйелі түрде облыс кімшіліктерінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/17.wav,ертіс суын астананың қажеттіліктеріне жарату мақсатында оны есіл бассейнімен канал арқылы байланыстыру жоспары қазір қарастырылып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/170.wav,алайда болашақта осы нысандарды жөндеуге жергілікті билік органдары мен суды пайдаланушылардың мұршасы жетпейтіндінге ұқсайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/171.wav,өзге техникалық мүмкіндіктер де жіті зерттеліп көрмеген мемлекеттік бюджеттен бөлінген қаржының күрт ұлғайғанына қарамастан өткен қателіктер қайталануы әбден мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/172.wav,ал қалалар деңгейінде болса су басқару жүйесі орталықсыздандырыла бастағаннан кейін қала кімшіліктері мен су компаниялары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/173.wav,аймақтық қалаларда эксперимент түрінде мынадай басқару үлгілері жүзеге асырылып көрген толыққанды жеке компаниялар моделі шымкент жартылай мемлекеттік компаниялар қарағанды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/174.wav,ауылдық елді мекендерде және тұрғындар саны мыңнан аз шағын қалаларда негізінен жеке компаниялар енгізілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/175.wav,кейін осы жаппай әрі стихиялық жекешелендіру процесіне шамалы тоқтау салу үшін президенттің бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/176.wav,аталмыш өтпелі кезең кезінде суканал компанияларының кейбірі су мөлшерін есептейтін есепші құралдардарды счетчиктерді қолданысқа енгізуді қолға алды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/177.wav,мысалы шымкентте жедел жұмыс істейтін компаниялардың кейбірі толығымен осындай есепшілерге көшіп үлгерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/178.wav,бұл суға деген сұраныстың күрт қысқаруына келді демек суға тиімді инвестициялар жасау жолында ілгері қарай бір қадам жасалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/179.wav,басқару жүйесі қаншама түрлі болса су тарифтері де соншама әркелкі болады қалалық жерлерде су тарифтері бұрынғыдай төмен болып қала берді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/18.wav,алайда суға сұраныс пен судың пайдаланылуын реттейтін қатаң басқару шаралары қолға алынбаса аталмыш жоспар үлкен проблемаға келіп соқтыруы әбден мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/180.wav,әсіресе орташа тұрмыс деңгейі ең жоғары алматы қаласында ауыз су бағасы теңгем доллары канализация бағасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/181.wav,суы ең қымбат дейтін қалаларда ауыз су мен канализацияның жалпы бағасы шамамен теңгем доллары құрайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/182.wav,су төлемдерін жинау дәрежесі негізінен жоғары деуге болады бірақ төмен табыс табатын үй шаруашылықтары шоғырланған жерлерде суға жоғары баға тағайындалғанда төлемдерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/183.wav,су компанияларының мәліметтеріне қарағанда қалалық жерлерде су қызметін көрсетуге кететін пайдалану шығындары көбіне өтелмейді сондықтан компаниялар мемлекеттік субсидияларсыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/184.wav,субсидиялар инвестициялар жасау үшін ғана емес кейде тіпті компаниялардың пайдалану шығындарын өтеу үшін де қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/185.wav,бұл алаңдатарлық жағдай болып отыр себебі шығындардың өтелмеуі компаниялардың су желілері мен тазарту нысандарын жөндеуді жетілдіруді тежеуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/186.wav,су тарифтері жергілікті билік орындары мен табиғи монополияларды реттеу агенттігіне бірдей туелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/187.wav,суканалдары бюджетке өтініш жасаған кезде инвестициялық жоспарды да қосып жіберулері тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/188.wav,солай бола тұра су компанияларының шығындары өтеле ме жоқ па сондай-ақ төмен табыс табатын тұтынушылар тағайындалған су тарифтерін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/189.wav,бұған қоса тағы бір проблема жергілікті және орталық билік органдары кімшіліктер және табиғи монополиялар агенттігі суканалдарының қаржылық өтініштерін объективті техникалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/19.wav,ертістің қазақстандық бөлігінде су электр станциясы орнатылған үш басты су қоймасы бар бұқтырма шүлбі және өскемен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/190.wav,сондай-ақ облыс кімшіліктерінде инвестициялар жасау процесінің процедуралық әрі техникалық жақтарын басқаруға мүмкіндік беретін тәжірибе мен білім жетіспейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/191.wav,қорытындылар мен ұсыныстар қоршаған ортаны қорғау шараларына алғашқы шолу жасалғалы бері жаңа заңдар мен стратегиялар қабылданып қазақстанның кең байтақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/192.wav,осы жаңа саясаттың құрамдас бөліктері түрлі халықаралық ынтымақтастық жобалары арқылы алға жылжытылып трансшекаралық бассейндерге қатысты келісімдерге қол қойылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/193.wav,алайда саяси ынталандырудың әлсіздігі себепті қоршаған ортаны қорғау шараларына алғашқы шолу жасалғаннан бері су саласындағы басқару ісі реформаланбай бұрынғы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/194.wav,бұған су ресурстарын басқару ісіне қатысы бар түрлі әкімшілік органдардың арасында үйлесімнің жетіспеуі де өз әсерін тигізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/195.wav,қазіргі таңда су менеджментінің жеке мәселелерімен мысалы қоршаған ортаны қорғау суды ауыл шарушылығында пайдалану жерасты суын жерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/196.wav,ауыл шаруашылығы министрлігі құрамындағы су ресурстары комитетінің қолында айтарлықтай билік те туелсіздік те жоқ болғандықтан оның беделі түсіп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/197.wav,судың негізгі пайдаланушысы болып табылатын осы комитет су басқару ісіне қатысы бар өзге органдардың функцияларын үйлестіре алмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/198.wav,тарау су ресурстарының тұрақты менеджменті екінші жағынан үкімет көп жағдайда су менеджментіне қатысты мселелердің брін кешенді түрде жіті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/199.wav,сондай-ақ мәртебесінің төмендігі оған трансшекаралық су ресурстарына қатысты мселелер бойынша келіссөздер жүргізуіне мүмкіндік бермейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/2.wav,тағы бір алаңдатарлық жайт әлемдегі тұщы көлдер арасынан ірілігі жағынан үшінші орындағы балқаш көлі судың шамадан тыс пайдаланылып жатқаны ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/20.wav,осы үш су қоймасының көмегімен ертістің ағымын және деңгейін реттеуге болады қоймалардың бірі өзеннің жоғарғы ағысында семей қаласының маңындағы таулы аймақтарда орналасқанымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/200.wav,орталық азия мен қытай арасындағы ымыралық шешімге тек ең жоғары деңгейде және мәліметтің толық жиналуы мен екі жақтың мүддесін есепке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/201.wav,су басқарудың түрлі аспектілерімен шұғылданатын институттар арасындағы тартысқа міндетті түрде тоқтау салынуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/202.wav,агенттіктер арасында мәлімет алмасу жетілдіріліп бірлесіп жұмыс істеу және шешім қабылдау тәжірибесі дамытылуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/203.wav,шешімдер жоғары деңгейде қабылданып министрліктер арасында ашық үйлесім болу керек өз беттерінше шешім қабылдайтын түрлі үкіметтік ұйымдар арасында көпір салынуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/204.wav,ұсынысы үкімет тұрақты даму жөніндегі ұлттық кеңеске жоғары дәрежеде шешім қабылдау өкілеттігін беріп су ресурстарын пайдалану және қорғауға қатысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/205.wav,тұрақты даму жөніндегі ұлттық кеңес шешім қабылдай бастауы үшін оған жоғары-сапалы техникалық және қаржылық мәлімет берілуі керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/206.wav,бұл мәліметті сегіз өзен бассейні ұйымдарымен тікелей жұмыс істейтін орталықтағы бір билік органы жинай алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/207.wav,осы органды қазіргі су ресурстары комитетін қайта ұйымдастыру арқылы құруға болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/208.wav,сонда оның олармен арадағы иерархиялық байланысы үзілмейді бұл су секторындағы іс рекеттердің бәрін ойдағыдай үйлестіріп су ресурстарын бірлесіп басқару жоспарын дайындауға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/209.wav,осы міндетті іске асыру үшін мына талаптардың орындалуы қажет мәлімет жинақтау сақтау және реттеу мүмкіндіктері арттырылуы тиіс қаржы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/21.wav,семейден өткен соң өзеннің ағысы баяулап далалы жерге жеткеннен кейін арнасы айтарлықтай кеңейеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/210.wav,сондай-ақ аталмыш жаңа орган өзге билік орындарының ешқайсысы атқармайтын келесі міндеттерді жүзеге асырады түрлі мақсаттарға пайдаланылатын судың сапасын жақсартуға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/211.wav,ұсынысы үкімет су ресурстарының бірлескен менеджменті шеңберіндегі жоспарлауды қолға алып су секторындағы іс-рекеттерді өзара үйлестіретін жоғары мәртебелі бір құрылымның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/212.wav,осыны ауыл шаруышылығы министрлігінің жанындағы су ресурстары комитетін қайта ұйымдастыру арқылы жасауға болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/213.wav,жаңа орган су ресурстарын пайдалану және қорғауға қатысты ұлттық саясатты дамытып орындаған болар еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/214.wav,ұсыныстын тұстарын жүзеге асырып алдағы жылдары пайда болатын жаңа қиыншылықтардан сүрінбей өту үшін қазақстанға ең алдымен кадрлар сапасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/215.wav,халықаралық ынтымақтастық жобалары ақпараттық және жалпы қолдау көрсете алады орталық азияның өзге елдерімен су менеджменті тәжірибесіне қатысты белсенді түрде ынтымақтасып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/216.wav,бұл орталық азияда су үйлестіру жөніндегі мемлекетаралық комиссияның шеңберінде қазірдің өзінде қолға алына бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/217.wav,қатысушы елдер бүкіл аймақ бойынша су ресурстары жөніндегі біртұтас тренингтік орталықтар жүйесін құрып үлгерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/218.wav,осы және осыған ұқсас басқа да шаралар рі қарай жетілдіріліп алға жылжытылуы керек қазақстанның су саласындағы басқару кемшілігі және олар жаңа білім мен тәжірибені орталық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/219.wav,жаңа ғасыр мүмкіндіктері қазақстан үкіметі шеңберінде шектеулі болғанымен болашағынан үлкен үміт күттіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/22.wav,ресейдегі омбы қаласына дейін оған қандай да бір елеулі өзеншіктер қосылмайды ертіс мың киллометрден асып кететін байтақ ірі ылғалды жерді ғана емес мың тұрғыны бар өндірістік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/220.wav,бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты дамуды көтермелеу жаңа технологияның көмегімен түрлі географиялық аймақтарда орналасқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/221.wav,бұл шығындарды да қысқартар еді мысалы қызметтері ұқсас бірақ түрлі оларда жұмыс істейтін қызметкерлер жұмысты өзара үйлестіруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/222.wav,немесе басқа бір орталық орган мамандарының ұйғаруымен ұйымдастырылатын осындай кездесулер олар деңгейіндегі жұмысты тиімді ұйымдастырып тәжірибе алмасуға жақсы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/223.wav,ұсынысы үкімет су саласындағы институттарды су ресурстарының бірлескен менеджменті тұжырымдамасы тұрғысынан ұйымдастыру мақсатында жаңадан құрылған жұмыс топтарын тренингтерден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/224.wav,ақпараттық және коммуникациялық технологиялар сияқты қазіргі заманғы жаңа тәсілдер алға жылжытылып су ресурстарының жағдайына қатысты толық әрі сенімді ақпарат ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/225.wav,қазақстан ауыз сумен қамтамасыз ету және қалдық суларды жинау канализация жүйелерін жөндеу жұмыстарына тиесілі қаражат бөлмеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/226.wav,осылай бола берсе қалпына келтіру және жаңарту жұмыстары қолға алынбаса кеңес одағы дәуірінен сақталып қалған инфрақұрылым әбден тозып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/227.wav,бірқатар облыстардың басты қалаларындағы инфрақұрылымдық нысандардын пайызы ескіріп облыстар арасындағы суды үйлестіру желілерінің кейбірі тіптен істен шыққан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/228.wav,ұлттық су бағдарламасы қабылданып салаға ақша біртіндеп құйыла бастағаннан кейін сумен қамтамасыз ету секторы мен өзен бассейндерін басқару секторы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/229.wav,су ресурстарының бірлескен менеджменті анық әрі түсінікті су саясатын жасауға қолдау көрсетіп ең жақсы ең икемді су ресурстарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/23.wav,суды реттеу және басқару дағдысы жетіліп осы саладағы білім деңгейі көтеріліп үлгілеу мүмкіндіктері ашыла бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/230.wav,сумен қамтамасыз етуді басқару ісін жетілдіру мақсатында өзге де шаралар қолға алынуы керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/231.wav,мысалы су бағасы бейімделіп су қызметтерінің сапасы жақсартылып су компанияларының жұмысына мониторинг жүргізіліп су қызметін көрсету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/232.wav,бұл шараларды су бассейндеріндегі әкімшіліктер оның басшылығымен барлық деңгейдегі инстанциялармен ынтымақтаса отырып жасауы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/233.wav,ұсынысы үкімет сумен қамтамасыз ету және канализация нысандарына салынатын инвестициялардың ақталуын қамтамасыз ету мақсатында су компанияларын суканалдары басқарудың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/234.wav,сондай-ақ ұсынысты қараңыз қосымша экологилық қызметтің нәтижелілігі туралы бірінші шолуда мазмұндалған ұсыныстарды жүзеге асыру қосымша жекелеген аймақтық және жаһандық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/235.wav,ең басты назар қоршаған орта сараптамасының процедурасын соңына дейін анықтайтын қоршаған орта саласындағы қамсыздандыру схемасын соның ішінде міндеттемелер схемасын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/236.wav,бұрынғы кеңес одағы кездерінен қалған ескі заң құралдарын жаңадан жетілдіру керек министрліктің құрамында қоршаған ортаға қатысты заң шығару жұмысын үйлестіретін арнайы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/237.wav,ұсыныстарын қараңыз жылдан бері ел үкіметі заңнамадағы кем-кетіктерді толтырып бірқатар заң мен заң актісін қабылдап үлгерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/238.wav,ел президентінің жылы халыққа жолдаған жолдауынан кейін жылы экологиялық кодекс қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/239.wav,аталмыш кодекс қазақстандық заңнаманы халықаралық көпжақты келісімдермен сәйкестендіруге өзге мемлекеттердің заң жүйелеріндегі озық тәжірибені есепке алып жаңа стандарттаға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/24.wav,әйтсе де өзен арнасының гидроморфологиялық өзгеріске ұшырап жатуы бұрынғысынша экожүйелерге әсер ететін басты фактор болып қала береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/240.wav,экологиялық кодекс бір жылдың ішінде зірленді ауа қабатын қорғау туралы заң және қоршаған ортаны қорғау туралы заң сияқты жүзге жуық түрлі нормативтік құжат экологиялық кодекстің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/241.wav,кодекстің әзірленуіне берілген уақыттың тар болғаны сонша кодекс қабылданған кезде қырықтан астам заң актісі әлі дайын болмаған еді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/242.wav,сәуір айына жетіспеген нормативтік құжаттың бәрі қабылданып үлгерді қоршаған орта саласындағы заңнаманың барлық аспектілерімен айналысатын және соған байланысты әрекеттің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/243.wav,қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ұлттық іс-әрекет жоспары қайта қаралып сондағы басымдықтар қайта анықталуы қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/244.wav,бұл жоспар қоршаған ортаны қорғау саласындағы жүйелі іс-шаралардың бірден-бір жоспарлау бағдарына айналуы тиіс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/245.wav,онда көрсетілген қадамдардың барлығына сәйкесінше қаражат бөлінуі қажет жаңадан жасалған өзгерістер өзге стратегиялық саясат құжаттарға қайшы келмеуі шарт ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/246.wav,өзгертілгеннен кейін жоспарды басып шығарып парламенттің қарауына беру керек жоспардың орындалуын тұрақты түрде бақылайтын және өзгеріс енгізетін механизмдер келісіліп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/247.wav,ұсынысты қараңыз қазақстанда алғашқы шолу жасалды қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ұлттық іс-әрекет жоспарының мерзімі аяқталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/248.wav,қазақстан соңғы жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік туралы тұжырымдаманы қабылдады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/249.wav,бұл құжат алғашқы жоспардың орнын басты деуге болады аталмыш тұжырымдаманың келешек сатыларын орындауға бағытталған іс-шараларды анықтайтын соңғы жылдарға арналған іс-шаралар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/25.wav,өндірістің ластау факторлары су сапасына басты қауіп төндіреді бұл атап айтқанда тау-кен өндірісі және бұрыннан келе жатқан ежелгі ластау факторлары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/250.wav,қоршаған ортаны қорғау бағдарламасы да қабылданды арналған іс-шаралар жоспары қабылданды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/26.wav,соның ішінде қазақстан тәуелсіздік алғанға дейін кеңес одағы әскерлері пайдаланған семей ядролық сынақ алаңы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/27.wav,есіл және тобыл-торғай өзен бассейндері есіл және тобыл өзендері солтүстік қазақстаннан бастау алып содан кейін ертіс өзеніне қосылып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/28.wav,осы екі өзеннің гидрологиялық режимі бір-біріне ұқсас келеді сыртқы ағыстарының басым бөлігі қар еріген кезде пайда болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/29.wav,басты ерекшеліктері түрлі жыл мезгілдері мен жылдары ағыс деңгейінің біркелкі болмауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/3.wav,сондай-ақ қазақстанда суға деген сұраныс мәселесіне келгенде басқару сапасы өте төмен есесіне қытайдың өзен суына деген сұранысы батыстағы аймақтардың дамуына байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/30.wav,сондай-ақ судың ағымдық мөлшері жылдан жылға өзгеріп жылдағы көрсеткіштер бір-бірінен есе көп немесе аз болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/31.wav,сондықтан осы өзендердегі су ресурстарын тиімді пайдалану өте қиын жерасты су ресурстарының есіл бассейнінің аймағында тым аз екенін ескерсек аталмыш екі өзен бассейндерінде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/32.wav,ал суға сұраныс болса барған сайын өсіп келеді миллион адам тұратын есіл өзенінің бойында осы мәселе ерекше мәнге ие ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/33.wav,есілдің бойында астана да тұр бірақ аталған миллионның жартысынан астамы қазірдің өзінде ауылдық жерде мекендейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/34.wav,тобыл-торғай өзен бассейніндегі халық саны миллион адамға тең торғай өзені тобыл өзенінің оңтүстігінде ағады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/35.wav,ол ешбір су қоймасымен байланыспаған құрғақ далалы өзен болып табылады сондықтан бұл өзен үнемі су ресурстарына тапшы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/36.wav,аталған бассейндердің екеуі де өндіріс қалдықтары және қалалардағы қалдық сулар салдарынан ластанады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/37.wav,астанадағы суға деген сұраныстың өсуі қала дамуы үшін аса маңызды тағы бір проблема солай бола тұра су сұранысын қысқарту саясаты әлі де болса қатайтылмаған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/38.wav,қаладағы үй шаруашылықтардың жартысы ғана суды өлшейтін есепші құрал тарау су ресурстарының тұрақты менеджменті орнатып судың ел аумағындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/39.wav,теңгем немесе канализациялық суды кетудің бағасы теңгем немесе тобыл бассейні ауыз суды тасымалдайтын инфрақұылымдық нысандарды жұмысына қатты байланып қалған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/4.wav,қытай балқаш-алакөл бассейні аумағын қамтитын шыңжаң аймағына елдің басқа тұстарынан адамдарды көшіру мақсатында батысқа бет ал деген атауға ие болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/40.wav,яғни сумен қамтамасыз етудің шығындары жоғары болып ұзақ қашықтықтарға жалғанған құбырларға тәуелді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/41.wav,нұра-сарысу өзен бассейні бұл бассейнге ең үлкен нұра өзені кіреді оның ұзындығы болса су бассейнінің көлемі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/42.wav,нұра теңіз көліне барып құйылады нұра-сарысу бассейні аумағында мекендейтін халық саны шамамен миллион адамға тең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/43.wav,мұнда аса ірі өндірістік қала қарағанды бар жылы қарағанды халқының саны адам еді демек ол қазақстан қалаларының ішінен ірілігі жағынан орында болған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/44.wav,су ресурстары өте шектеулі су ресурстарын молайту мақсатында кезінде ертістен ертіс-қарағанды су каналы жалғанған болатын жоғарыдағы бөлімді қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/45.wav,ирригация мен сумен қаматамасыз ету мақсатында салынған осы канал бүгінгі күні қарағандының өндірістік орталықтарына қызмет етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/46.wav,соның ішінде канал суы көмір шахталары мен болат өндіру зауытының қажеттіліктеріне жаратылып жатыр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/47.wav,жерасты сулары жалпы су ресурстарының пайызын құрайды бассейндегі өзендердің сулары өзге аймақтардағыдай көктем айларында мол болып жылдық ағымның жазда су деңгейі тек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/48.wav,нұра-сарысу бассейні аумағында мыңға жуық көл мен дей жасанды су қоймасы бар ластанудың басты көздері аймақты бұрыннан бері ластап жатқан өндіріс соның ішінде ауыр өндіріс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/49.wav,нұра өзенін барынша ластап жатқан бір нысан сынап шығаратын теміртаудағы карбид зауыты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/5.wav,негізгі сызық сценарийі бойынша жасалған болжамға сәйкес аталмыш аймақтың жалпы халқы миллиондай адамға дейін жетуі мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/50.wav,аталмыш өнерксіп орны кеңес дуірі кезінде катализатор ретінде сұйық металды пайдаланған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/51.wav,ластануға қарсы өзенді сауықтыру шаралары қаншама қолға алынғанымен сынап өзеннің айтарлықтай бөлігіне тарап үлгереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/52.wav,сондай-ақ өзен суын бассейннің өзге аймақтарына жеткізетін ертіс-қарағанды каналының нашар халі және сирек жөнделетіні қатты алаңдатады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/53.wav,суға деген сұраныстың ойдағыдай реттелмей жатқанын еске алсақ өзен суының канал арқылы тым көп мөлшерде ағып кететіні аймақтағы экологиялық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/54.wav,судың барлық деңгейде құбырлардан ағып кетуі салқындататын судың өңделмеуі және көптеген артезиан құдықтарының қараусыз қалғаны аймақтағы су тапшылығы және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/55.wav,су ресурстарын басқару мен су қорғаудың институционалды және саяси межелері заңнамалық негіздер қоршаған ортаны қорғау шараларына шолу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/56.wav,қабылданып су мәселесіне қатысты заңдар мен актілер жаңартыла бастады су кодексі су мен гидравликалық нысандарды пайдалануға және иеленуге қатысты құқықтарды реттейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/57.wav,су және су қоймасы бар жер мемлекеттің ерекше меншігі болып табылады мемлекеттің функциялары экономикалық рекетке қатысушы өзге тараптардан айқын ажыратылып бөлек белгіленген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/58.wav,әйтсе де институционалдық жүйенің басым бөлігі лі де болса орталықтандырылған сипаттан арылған жоқ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/59.wav,суды пайдалану мен суды қорғауға су ресурстары комитеті жауапты басты орган болып тағайындалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/6.wav,адам саны өскен сайын ауыл шаруышылығы және өндіріс дамып суға деген сұраныс өседі ал қытайдағы су пайдалану тиімділігі қазақстандағы сияқты өте төмен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/60.wav,су кодексі бұрынғы кодекске қайшы келмейді жаңа кодекс су бассейндерін басқару керек деген принципті күшейтіп су менеджментіне қатысы бар түрлі үкіметтік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/61.wav,үкіметтік емес ұйымдар қатарына су пайдалушылар ассоциациялары және су саласындағы бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/62.wav,жаңа су кодексінде ұғымы берілген бұл өзен бассейндерінің ұйымдары бұрынғы атауы бассейн суы департаменттері деген сөз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/63.wav,құжатта бұл ұйымдардың ролі мен мақсаттары келтірілген осыған қоса су ресурстары комитеті мен өзен бассейні ұйымдарының жұмысын реттеуді қолға алу туралы жылы арнайы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/64.wav,мысалы қаулыда келесі функциялар жүктеледі басты өзен бассейндерінің әрқайсысына қатысты бірлесіп басқару принципіне сүйеніп су ресурстарын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/65.wav,өзен бассейндері ұйымдарының басты мақсаты бассейн принципіне сүйеніп су ресурстарының бірлескен менеджментін жүргізу болып табылады су кодексі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/66.wav,су менеджментін экожүйелік тұрғыдан жүргізу мақсатында жылға дейін су секторының дамуы және су менеджменті саясатының тұжырымдамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/67.wav,бұл бағдарламалардың басты мақсаты сумен қамтамасыз ету жүйелерін қалпына келтіру жетілдіру және жаңадан салу судың баламалы көздерін табу су ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/68.wav,институционалдық негіздер орталық деңгейде ұлттық деңгей жер беті және жерасты су ресурстарын пайдалануға рұқсат беретін мемлекеттік орган болып табылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/69.wav,комитет сондай-ақ су жүйелерін басқару үшін ұжымшарлар мен ауылдық жердегі халықты сумен қамтамасыз ету үшін де жауап ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/7.wav,обьект бассейніне құйылатын солтүстік-шығыстағы өзен салалары мен орталық аймақтағы далалы жер арқылы өтетін өзендер ертіс өзен бассейні ертіс өзенінің қазақстандағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/70.wav,су жүйелерінің басым бөлігі кеңес дәуірі кезінде салынғанын айтып кету керек міне осы міндеттердің бірін орындау мақсатында комитет құрамында адам жұмыс істейтін департамент ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/71.wav,суретін қараңыз жұмысы аймақтық деңгейде сегіз арқылы атқарылады өзен бассейндері туралы бөлімде жазылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/72.wav,олардың функциялары су кодексінің бабында және ауыл шаруашылығы министрлігінің жылдың шілдесінде шыққан бұйрығында толығымен сипатталады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/73.wav,су кодексінің су менеджменті және суды реттеу мселесіне қатысты басты роль орталықтандырылған мемлекеттік бір органға ғана жүктелген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/74.wav,демек бұл құжатта су ресурстарының бірлескен менеджменті принципіне қол жеткізу жолында бір қадам алға жасалды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/75.wav,шын мәніне келгенде олардағы жұмыс істейтіндер саны өте аз бассейнде барлығы адам жұмыс істейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/76.wav,ең аз адам шу-таластағы да істейді ақ адам ең көп адам балқаш-алакөл онда басты назар бұрынғысынша су ресурстарын сандық тұрғыдан басқаруға бөлінеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/77.wav,бұл кеңес одағы кезінде қалыптасқан дет ұйымдарға жүктелген басты міндеттер келесідей су пайдаланушылардың салық органдарына тапсыратын су пайдалану декларацияларын тексеру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/78.wav,бөлімді қараңыз су ресурстары комитетіне су менджментінің сандық есептерін және жоспарларын дайындау және тапсыру толығырақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/79.wav,бөлімде жазылған тарау су ресурстарының тұрақты менеджменті тапсыратын жоспарларда суға деген сұраныс пен ұсыныс деңгейіне қатысты болжамлар жасалып жүргенімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/8.wav,ал қытайдан ағып келетін қара ертіс және ертістің ресей жерімен өтіп обьект өзеніне құйылатын төменгі ағыс бөлігін бірге есептегенде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/80.wav,сондықтан бұл жоспарларда суға қатысты проблемалар мен шараларға біржақты көзқарас берілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/81.wav,оның үстіне су ресурстарының сапасына қатысты берілетін мәлімет өте аз немесе жоқтың қасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/82.wav,олардың бюджеттері өте аз болғандықтан жоспарлау процесін түрлі секторлардағы сұраныспен байланыстырып экономикалық шектеулерді есепке ала отырып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/83.wav,сурет құрылымы мен штаты төраға төрағаның орынбасары төрағаның орынбасары су ресурсын пайдалану су объектілерін пайдалану инвестициялар қаржы реттеу және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/84.wav,су басқаруға қатысы бар өзге де негізгі министрліктер мен ұйымдардың тізімі төменде келтіріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/85.wav,мұнда барлық ұйымдар түгелдей берілмесе де суды басқару мәселесінде түрлі үкіметтік құрылымдарға жүктелген жауапкершіліктің өзара ұштасып жататыны айқын көрсетіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/86.wav,казгидромет ұлттық гидрометеорологиялық институты судың сапасы мен мөлшерін өлшеумен айналысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/87.wav,қоршаған ортаны қорғаудың аймақтық басқармалары қоршаған ортаға қатысты инспекциялардың жүрісін қадағалап қалдық сулардың тасталуын бақылайды және ластаушы орындарды жауапкершілікке ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/88.wav,осындай облыстық басқарма екі есе қысқартылып өзен бассейніне сәйкестіріліп басқарма қалды тарауды қараңыз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/89.wav,осыған қоса қоршаған ортаны қорғау министрлігі экожүйелердің қорғалуын қамтамасыз ету үшін суды пайдаланудың негізгі режимдерін анықтайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/9.wav,демек ертіс дүниежүзіндегі ең ұзын өзен болып табылады бассейн аумағының жалпы көлемі миллион киллометр ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/90.wav,бұл режимдер сулы-батпақты алқаптар атыраулар өзендер және көлдерге қатысты қолданылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/91.wav,ауыл шаруашылығы министрлігі құрамына су ресурстары комитеті кіретін бұл министрлік өзге міндеттермен қатар ауыл шаруашылығындағы зерттеу жер мелиорациясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/92.wav,бұған қоса министрлік балық аулау секторындағы басқару үшін де жауап береді балық шаруышылығы жөніндегі комитет ауыл шаруашылығы министрлігінің бір құрамдас бөлігі болып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/93.wav,себебі қазақстанда балықты су сапасының биологиялық индикаторы ретінде қарастырмайды бөлім экономикалық секторлар қызметіндегі экологиялық пайымдардың есебі және тұрақты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/94.wav,денсаулық сақтау министрлігі халықтың ауыз суға кол жеткізуі және ауыз су сапасы мселелерімен айналысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/95.wav,бақылауды облыс деңгейіндегі санитарлық-эпидемиологиялық бөлімдер мен департаменттер жүргізеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/96.wav,төтенше жағдайлар министрлігі су тасқыны қуаңшылық және су қоймаларын апат салдарынан қорғау мселелері үшін жауап береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/97.wav,министрлік сондай-ақ гидравликалық нысандардағы қауіпсіздік шараларын қадағалауы қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/98.wav,экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі және қар министрлігі бұл екі министрлік өзге министрліктер мен департаменттерге жүктелген міндеттердің орындалуына қажетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/93/99.wav,ел тәуелсіздігінің алғашқы жылдары су менеджменті саласындағы бюджет қатты қысқартылып саладағы жұмыскерлердің қысқартылған болатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/1.wav,каталогтар қызметіндегі сервер желідегі ақпараттарды сақтауға қорғауға және іздеуге арналған компьютерлерді логикалық топтарға домендерге біріктіреді олардың ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/10.wav,ұйымдастыру арқылы желіні қолданушыларға әр түрлі ақпараттық есептеу қызметтерін көрсетуді тиімді қамтамасыз ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/100.wav,желі концентраторлары топология шартты түрде физикалық және логикалық болып ажыратылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/101.wav,физикалық топологияны біз кабель сегменттері арқылы компьютерлер арасында байланыс конфигурациясын ұйымдастыру ал логикалық топологияны ақпарат ағымының конфигурациясы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/102.wav,деп түсінеміз бұл екі топологияның сәйкес болуы міндетті емес сақина конфигурациясында сәйкестік бар да жұлдызшада шинада сәйкестік жоқ өйткені деректер яғни ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/103.wav,сигналдарды қайталамау мәселесі көпірлер арқылы шешіледі көпір желіні логикалық сегменттерге бөлу мүмкіндігін жасайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/104.wav,көпір арқылы желіні құрамдастыру көпір біріккен желілерді логикалық бөліктерге бөледі бір кабель сегментінен екіншісіне тек қажет кезде ғана деректерді ұсыну мүмкіндігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/105.wav,туғызады бұл жағдай желінің өткізгіш қабілетін арттырумен бірге деректерді қорғайды яғни басқа сегменттен деректер алу жолы жабылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/106.wav,коммутатордың жұмыс істеу принципі көпірдегі сияқты айырмашылығы әр порт өзіндік деректерді тәуелсіз өндейтін процессормен ал көпір орталық процессормен қамтылған сондықтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/107.wav,маршруттауыштың қызметі желілік құрылымдық мекен жайларды қолдану арқасында деректерді тиімді бағыттау ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/108.wav,маршруттауыш арқылы желіні құрамдастыру шлюздің құрылу әдістері әр түрлі яғни түрлі архитектурадағы желілерді байланыстырады желілік орталары өзгеше яғни ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/109.wav,бағдарламалық жүйелері сәйкеспейтін желілер арасында деректерді түрлендіріп пайдаланушыға түсінікті нысанда ұсынуды қамтиды әдетте шлюз қызметін ерекшеленген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/11.wav,компьютерлік технология эволюциясының логикалық нәтижесі есептеуіш жүйелердің тұжырымдамасы болып табылады жылдардағы үлкен компьютерлер өте аз мөлшердегі қолданушыларға ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/110.wav,абоненттері бір-бірінен алыс емес арақашықтықта орналасқан желі локалды есептеуіш желі деп жақын аумақ шегінде орналасқан абоненттерді біріктіреді қазіргі таңда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/111.wav,абоненттерін аумақтық шашырауына нақты шектеулер жоқ көбінесе ондай желі нақты объектіге сыныбына жеке кәсіпорындар фирмалар банкілер офистер корпорациялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/112.wav,аймақтық желілер қала аудан облыс және ұсақ елдің де абоненттерін байланыстырады көбінесе аймақтық абоненттері арасындағы ара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/113.wav,ауқымды желілер жиі түрде әр елдерде немесе құрлықтарда орналасқан үлкен арақашықтардағы абоненттерді қосады мұндай желі абоненттерінің арасындағы өзара әрекет ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/114.wav,байланыстың телефон желілері радиобайланыс желілері және де спутниктік байланыс негізінде жүзеге асуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/115.wav,ауқымды аймақтық және локалды есептеуіш желілердің бірігуі көп желілік иерархияларды құруға мүмкіндік береді олар өте үлкен ақпараттық массивтерді өңдеудің қуаты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/116.wav,экономиканың мақсатты бағытталған құралдарды және шектелген ақпараттық қорларға қатынауды қамтамасыз етеді локалды есептеуіш желілер компоненттер ретінде аймақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/117.wav,негізгі түсініктер моделі физикалық деңгей арналық деңгей транспорттық деңгей сеанстық деңгей қолданбалы деңгей ашық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/118.wav,тақырыптың мазмұны желіаралық өзара қарым тынасты ұйымдастыруға жеткілікті әртүрлі деңгейлер хаттамаларының келісілген жиыны хаттамалар арнасы деп аталады әр деңгейдің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/119.wav,жоғарғы деңгеймен байланыстың сұраныс-функциялар жиыны анықталады оны интерфейс дейді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/12.wav,арналған мұндай компьютерлер пайдаланушының интерактивті жұмысына арналған пакеттік өңдеу тәртібінде қолданылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/120.wav,екі машинаның ара қатынас ережелері деңгейлердің әрқайсысы үшін хаттамалар деп аталатын процедуралар түрінде сипатталуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/121.wav,желілерде кеңінен қолданылатын көптеген арналардың хаттамалары бар бұлар халықаралық және ұлттық стандарттар болып табылатын арналар сондай-ақ белгілі бір фирма құралдарының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/122.wav,таралуы арқасында таралған фирмалық арналар кең тараған хаттамалар арналарының үлгісі ретінде фирмасының стегін желісін және операциялық жүйесі негізіндегі көптеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/123.wav,екі байланысқан нысандармен қабылданған берілген жағдайда желідегі компьютерлермен жұмыс істеп отырған хаттаманың келісім болып табылатындығынан оның стандартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/124.wav,болуы міндетті емес бірақ іс жүзінде желілерді жүзеге асыру кезінде стандартты хаттамаларды қолдануға тырысады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/125.wav,бұл фирмалық ұлттық немесе халықаралық стандарттар болуы мүмкін жылдардың басында стандарттау бойынша халықаралық ұйымдар және басқалары желілердің дамуына үлкен үлес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/126.wav,қосқан модель құрды бұл модель ашық жүйелер байланысының моделі немесе моделі деп аталды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/127.wav,моделі жүйелер байланысының әр түрлі деңгейлерін анықтап оларға стандарттық атаулар береді және әр деңгейдің қандай файлдарды орындау қажет екендігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/128.wav,моделі жылдары көбіне ауқымдық компьютерлік желілердің құрылуы кезінде жасалды бұл модельдің толық сипаттамасы беттік мәтін көлемін алады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/129.wav,моделіндегі байланыс құралдары деңгейге бөлінеді қолданбалы өкілдік сеанстық транспорттық желілік жолдық және физикалық әрбір деңгей бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/13.wav,пакеттік өңдеу жүйелері негізінен қуатты және әмбебап компьютерге жүктелген базасында құрылады қолданушылар бағдарлама бұйрығын және мәліметтерін құрайтын перфокарталар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/130.wav,моделі операциялық жүйелермен жүйелік утилиттермен жүйелік аппараттық құралдармен құрылған жүйелік құралдар байланыстарымен сипатталады модель соңғы қолданушылардың қосымша ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/131.wav,байланыс құралдарын енгізбейді өзінің қосымша байланыс хаттамаларын жүйелік құралдарға айналдыру арқылы жүзеге асырады сондықтан қосымша байланыс деңгейі мен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/132.wav,сонымен қатар қосымша моделінің кейбір жоғарғы деңгейлерінің қызметтерін өзіне алуы мүмкін бұл жағдайда қосымша жойылған қорларға қол жеткізе отырып жүйенің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/133.wav,файлдық қызметін қолданбайды ол моделінің жоғарғы деңгейлерін айналып өтіп моделінің төменгі деңгейінде орналасқан желі бойынша хабарларды тасымалдауға жауапты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/134.wav,моделінде хаттамалардың екі негізгі типінің ара-жігі ажыратылады байланысты орнату хаттамаларында деректерді ауыстырар алдында жіберуші және қабылдаушы байланыс орнатып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/135.wav,кейбір хаттамалар параметрлерін таңдауы қажет диалогты аяқтаған соң олар бұл байланысты айыру керек телефон бұл байланысты орнату негізіндегі байланыс мысалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/136.wav,хаттамалардың екінші тобы алдын-ала орнатылған байланыс хаттамалары мұндай хаттамалар дейтаграммалық хаттамалар деп те аталады жіберуші хабарды тек дайын болғанда жібереді пошта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/137.wav,қорабына хатты түсіру бұл алдын-ала орнатылмаған байланыс қатынасының мысалы компьютерлердің байланысуында екі типтің хаттамалары қолданылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/138.wav,моделі ашық жүйелер байланысының тұжырымдамалық схемасы болып табылады ал стегі хаттаманың нақты айрықшаланымын теруді көрсетеді басқа хаттама секторға қарағанда стегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/139.wav,моделіне толығымен сәйкестендірілген ол сол модельде көрсетілген байланыстың барлық деңгейі хаттамасының айрықшаланымын қосып алған төменгі деңгейлерде стегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/14.wav,дайындайды және оларды есептеу орталығына жіберіп отырған операторлар бұл картаны компьютерге енгізіп ал баспаға шығарылған нәтижені қолданушылар келесі күні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/140.wav,стегі халықаралық өндірушілерге тәуелсіз стандарт хаттамалар арна мен моделін ажырата білу бұл келісілген хаттамалар арналарын құратын хаттамалардың нақты айрықшаланымының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/141.wav,жиыны бұл хаттамалар арналарын үкіметі өзінің бағдарламасында арналары басқа стандартты арналарға қарағанда өзара әрекеттесу моделіне толығымен сәйкес келеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/142.wav,моделінің деңгейлері физикалық және арналық деңгейлерде арнасы айрықшаланымдарын сонымен қатар және хаттамаларын қолдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/143.wav,желілік деңгейде хаттамалар байланыс орнатпай да және байланыс орнатылған кезде де іске асады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/144.wav,арналарының транспорттық хаттамасы байланыс орнату және байланыс орнатусыз желілік сервистер арасындағы айырмашылықтарды жасырады сондықтан қолданушылар төменгі желілік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/145.wav,деңгейден тәуелсіз қажет қызмет көрсету сапасын алады қателерге төзімділігімен және қателерден кейінгі деректердің қалпына келуіне қойылатын талаптармен ерекшеленетін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/146.wav,қолданбалы деңгей сервистеріне файлдарды жіберу терминал эмуляциясы каталогтар қызметі және пошта кіреді олардың ең перспективалылары каталогтар қызметі электронды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/147.wav,пошта виртуалды терминал хаттамасы файлдарды жіберу және басқару хаттамасы қайта жіберу және жұмыстарды басқару хаттамасы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/148.wav,кейінгі кезде өз күштерін дәл осы жоғарғы деңгей сервистеріне жұмылдырды компьютерлік желінің құрылымын ұлғайтқан жағдайда әр сегментінде әр түрлі топология және байланыс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/149.wav,ұйымдастыруда түрлі желілік орта компьютерлерде түрлі операциялық жүйелер желілік құрал-жабдықтар түрлі өңдірушілердікі болуы мүмкін алуан түрлі желілік құрал-жабдықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/15.wav,жылдардың басында процессорлардың арзандауына байланысты уақытты айыратын интерактивті көп терминалды жүйелер дами бастады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/150.wav,жылы халықаралық стандарттар ұжымы бірінші көп деңгейлі стандарт жобасын ұсынды жылы жаңа байланыс үлгісін жариялады эталонды моделі ашық жүйелердің өзара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/151.wav,бұл модельде желілік функциялар деңгей арасына қатысты таратылған функцияларды шартты түрде үш топқа жіктеуге болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/152.wav,эталонды моделінің деңгейлері мен қызметтері деңгей атауы функциясы қолданбалы өкілдік желіден тәуелсіз хаттамалар сеанстық көліктік көліктік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/153.wav,ішкі жүйе желілік желіге тәуелді арналы хаттамалар физикалық әр деңгейдің мақсаты бір саты жоғары орналасқан деңгейге қызмет көрсету желідегі екі байланысқан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/154.wav,жылдардың басында стандарттау бойынша халықаралық ұйымдар және басқалары желілердің дамуына үлкен үлес қосқан модель құрды бұл модель ашық жүйелер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/155.wav,байланысының моделі немесе моделі деп моделі жүйелер байланысының әр түрлі деңгейлерін анықтап оларға стандарттық атаулар береді және әр деңгейдің қандай файлдарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/156.wav,моделіндегі байланыс құралдары деңгейге бөлінеді қолданбалы өкілдік сеанстық транспорттық желілік жолдық және физикалық әрбір деңгей бір ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/157.wav,желілік құрылғылармен моделі операциялық жүйелермен жүйелік утилиттермен жүйелік аппараттық құралдармен құрылған жүйелік құралдар байланыстарымен сипатталады модель ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/158.wav,әр деңгейдің мақсаты бір саты жоғары орналасқан деңгейге қызмет көрсету желідегі екі байланысқан компьютерлердің деңгейлері қабылданған ережелерге сәйкес әрекеттеседі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/159.wav,байланысты реттейтін ережелер мен процедуралар жиынтығын хаттамалар деп атайды мысалға екі ел арасындағы елшілер қатынастары тек хаттамаларға сәйкес өткізіледі сол ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/16.wav,мұндай жүйелерде компьютер бірнеше қолданушының басқаруына берілді әрбір қолданушы өзінің басқаруындағы компьютермен сұхбат жүргізуге көмектесетін термин алып отырды бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/160.wav,моделі ашық жүйелер байланысының тұжырымдамалық схемасы болып табылады ал стегі хаттаманың нақты айрықшаланымын теруді көрсетеді басқа хаттама секторға қарағанда стегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/161.wav,моделіне толығымен сәйкестендірілген ол сол модельде көрсетілген байланыстың барлық деңгейі хаттамасының айрықшаланымын қосып алған төменгі деңгейлерде стегі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/162.wav,тақырыптың хаттамасы бойынша өзара әрекеттесетін барлық түйіндерге және желілік компонентерге бірегей мекен-жай керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/163.wav,әдетте желісі алдын ала анықталған көлемдегі үш негізгі сыныпқа бөлінеді жүйелік администраторлар үлкен желіні мекен-жайлы ішкі желі маскасымен екі бөлікке бөліп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/164.wav,бірнеше кіші ішкі желілерге бөле алады бөліктің біреуі компьютерді сәйкестендіреді басқа бөлігі оған қатысты желіні әрбір түйіні логикалық мекен-жаймен сәйкестендіріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/165.wav,мекен-жай бұл арналық деңгей мекен-жайына бағынышты емес желілік денгейдің мекен-жайы мысалы тан желілік интерфейстің тақша мекен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/166.wav,мекен-жай бұл желісінде түйінді бірегей сәйкестендіретін разрядты сан әдетте мекен-жайлар ондық форматта беріледі нүктелермен бөлінген төрт сан мысалы ... ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/167.wav,ішкі желі жиынынан тұратын негізіндегі ауқымды желінің тиімді жұмысын қамтамасыз ету үшін желі арасында деректер пакетін беретін маршруттаушыларға ақпарат пакеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/168.wav,маршруттаушылар түйіннің нақты желіге жататыны туралы ғана біледі және соңғы түйін желісіне пакет жіберу маршрутын құру үшін өзінің маршруттау кестесінен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/169.wav,ақпаратты қолданады соңғы желіге жіберілуден кейін пакет сәйкес түйінге жіберіледі сондықтан мекен-жай екі бөліктен тұрады желі сәйкестендіргіші мен түйін сәйкестендіргіші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/17.wav,қолданушыға компьютерді қолданып отырған басқа қолданушылардың жұмысын білдіртпеуге есептеу жүйесі әсерінің уақыты өте аз болады терминалдар есептеу орталығының ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/170.wav,желі сәйкестендіргіші бір желіде орналасқан түйіндерді бірегей анықтайды бір желінің барлық түйіндері бір-бірімен өзара әрекеттесуі үшін желінің бірдей сәйкестендіргіші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/171.wav,өзіңіздің жұмыс компьютеріңіздің мекен-жайы қатарына ие болу керек егер маршруттаушылар суретте көрсетілгендей етіп желіні байланыстырса желінің бірегей сәйкестендіргіші ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/172.wav,желіні байланыстыратын маршруттаушылар түйін сәйкестендіргіші түйінді желі ішінде анықтайды желі сәйкестендіргіштермен анықталатын желіде түйіндердің барлық сәйкестендіргіштері ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/173.wav,бірегей болу мекен-жай көшелік мекен-жай қаладағы үйдің орналасуын анықтайтындай желідегі жүйенің орналасуын көрсетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/174.wav,хаттамасы бойынша өзара әрекеттесетін түйіндер мен желілік компоненттер ондық-нүктелік нотация мекен-жайға сілтеменің екі түрі бар нүктелермен ажыратылатын екілік және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/175.wav,ондық сілтемелер әдетте суретте көрініп тұрғандай әр мекен-жайы битке тең болады мекен-жайдың өзі төрт разрядты секциялардан тұрады мысалы мекен-жай ..мекен-жай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/176.wav,мекен-жайды құру тәртібі мекен-жайды екілік форматтан ондық форматқа администрациялау тұрғысынан сіздер октеттің биттік мәндерін екілік көріністен ондық көрініске айналдыра ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/177.wav,білулеріңіз керек екілік форматта әрбір октет битіне екілік мән сәйкес келеді нөлге тең бит әрдайым нөлге тең болады бірге тең болатынды ондық мәнге келтіруге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/178.wav,барлық биттер бірге тең нәтижесінде санын береді төменде октет битінің екілік кодтан ондық форматқа келтірулері көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/179.wav,екілік код бит мәні ондық мән мекен-жайлар сыныптары интернет мекен-жайлары интернетті басқарушы тобымен белгіленеді барлық мекен-жайлар сыныптарға бөлінеді ең кең ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/18.wav,моноарнасы бар желілерде мәліметтер тек бір жолмен ғана жүре алады бұларда абоненттердің ақпарат алуы мәліметтер пакеттерінің мекен-жай бөлімі бойынша таралатын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/180.wav,таралғандары болып және сыныптары саналады сонымен қатар және сыныптары бар бірақ соңғы қолданушылар әдетте бұл сыныптармен жұмыс істемейді әрбір мекен-жайлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/181.wav,мекен жайы сыныбына жатады өйткені оның бірінші октеті дейінгі диапазонға кіреді мекен-жайдың сыныбы кіші және үлкен торларға беріледі сыныбының маскасы үнсіз келісім ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/182.wav,бойынша ..мекен-жай бірінші октеті диапазонында өзгереді мысалға мекен-жайы сыныбына жатады себебі оның бірінші стегі диапазонына кіреді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/183.wav,мекен-жайдың сыныптары үлкен емес беріледі сыныбының маскасы үнсіз келісім бойынша ..мекен-жайдың бірінші октеті диапазонында өзгереді мысалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/184.wav,мекен-жайы сыныбына жатады себебі оның бірінші октеті диапазонына жатады мекен-жай сыныбын торды және түйінді сәйкестендіретін биттер анықтайдысонымен қатар мекен-жай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/185.wav,сыныбы мүмкін болатын тор сандары мен тордағы түйіндер санын анықтайды мекен-жайды беру ережелері жоқ бірақ әрдайым тор мен түйін сәйкестендіргіштерін нақты белгілеу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/186.wav,қажет оларды берген кезде есте сақтау керек тор сәйкестендіргіші тең болмайды бұл сан қайтарылатын түйін мен диагностикалық функция үшін белгіленіп қойылған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/187.wav,тор мен түйін сәйкестендіргішінің кез келген биті тең болмауы керек кері жағдайда ол тор сәйкестендіргіші емес кең таралымды бағдарламалар ретінде қарастырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/188.wav,тор мен түйін сәйкестендіргішінің кез келген биті тең болмауы керек кері жағдайда мекен-жай тек осы тор ретінде қарастырылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/189.wav,жергілікті желіде түйін сәйкестенгіштері бірегей болу керек әр қосылу мен әр тор үшін бірегей тор сәйкестендіргіші қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/19.wav,кадрлар немесе мәліметтер пакеттерінің селекциясы негізінде іске асырылады барлық пакеттерді желінің барлық қолданушылары ала алады бірақ пакетті онда көрсетілген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/190.wav,әрбір мекен-жай үшін бит орнатулары стегі жыл бұрын қорғаныс министрлігінің ынтасымен әр түрлі есептеу ортасы үшін жалпы хаттамаларды теру ретінде эксперименттік желі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/191.wav,мен басқа желілердің байланысы үшін құрылған және әйгілі хаттамалары үшін өз атауын алған стегінің дамуына өзінің хабарында стек хаттамаларын жүзеге асырған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/192.wav,стегі төменгі деңгейде физикалық және жолдық деңгейлердің барлық әйгілі стандарттарын қолдайды жергілікті желі үшін бұл ауқымдық үшін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/193.wav,өзгермелі аналогтық және ерекшеленген түзулермен жұмыс хаттамалары аумақтық және желілерінің хаттамалары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/194.wav,хаттамасы бойынша өзара әрекеттесетін барлық түйіндерге және желілік компонентерге бірегей мекен-жай керек әдетте желісі алдын ала анықталған көлемдегі үш негізгі сыныпқа ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/195.wav,бөлінеді жүйелік администраторлар үлкен желіні мекен-жайлы ішкі желі маскасымен екі бөлікке бөліп бірнеше кіші ішкі желілерге бөле алады бөліктің біреуі компьютерді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/196.wav,мекен-жай бұл арналық деңгей мекен-жайына бағынышты емес желілік денгейдің мекен-жайы мысалы тан желілік интерфейстің тақша мекен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/197.wav,мекен-жай бұл желісінде түйінді бірегей сәйкестендіретін разрядты сан әдетте мекен-жайлар ондық форматта беріледі нүктелермен бөлінген төрт сан мысалы ... ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/198.wav,ішкі желі жиынынан тұратын негізіндегі ауқымды желінің тиімді жұмысын қамтамасыз ету үшін желі арасында деректер пакетін беретін маршруттаушыларға ақпарат пакеті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/199.wav,арналған түйіннің нақты мекен-жайын білу міндетті емес маршруттаушылар түйіннің нақты желіге жататыны туралы ғана біледі және соңғы түйін желісіне пакет жіберу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/2.wav,желі құрылымында коммуникациялық және абоненттік ішкі желілерді ерекшелеуге болады коммуникациялық ішкі желі жұмыс стансалары мен серверлерді бір-бірімен байланыстыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/20.wav,иерархиялық көп байланысты және аралас топологиясы бар желілер мәліметтерді тарату үдерісінде бағдарлауды яғни әрбір торапта ақпараттың әрі қарай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/200.wav,тақырыптың хаттамасының стегі үшін өндірістік стандартталған хаттамалар пакеті хаттамалар стегінің өздері үшін және желілерінде басқару мен коммуникация үшін қызметтер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/201.wav,қазіргі барлық хаттамаларын сүйемелдейді осыған қоса көбіне үлкен желілердегі трафиктің негізгі бөлігі хатамасы бойынша беріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/202.wav,хаттамасының пакеті интернеттің стандарты деп есептеледі бұдан бөлек түрлі жүйелер арасында деректерді беретін және қатынау рұқсатын қамтамасыз ететін көп стандартты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/203.wav,коммуникациялық утилиттар баролардың кейбіреулері мысалға мен хаттамалары желілері интернетпен оңай хаттамасы жақсы қамтамасыздандырылған және қолдану ыңғайлығын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/204.wav,мұнымен қоса клиенттері қызметі орындалатын серверінің ортақ қорларына қол жеткізу үшін хаттамаларын қолдана алады бұл компьютерлерімен желілік өзара байланысты әлдеқайда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/205.wav,хаттамалары барлық түйіндерді байланыстыру үшін желілік сүйемелдеуді және компьютерді байланыстыруды және желілердің өзара әрекетіне қатысты стандарттардың сақталуын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/206.wav,қамтамасыз хаттамасының стектерінде деңгей бар желілік интернет транспорттық және қолданбалы хаттамалар стегінің төрт денгейі қосымшаларда желіге қол жетуді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/207.wav,мекен-жайлар түйініне қарағанда иерархияны сақтап құралған түсінікті аттар қолдануға мүмкіндік беретін желісінің хаттамалар мен қызметтер жиыны қазіргі кезде интернетте ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/208.wav,және басқа да көптеген корпоративтік желілерде кең таралымға ие болды-браузер қосымшасымен немесе басқа ұқсас утилитасының көмегі арқылы интернетпен жұмыс істеген ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/209.wav,хаттамасының стек қызметтерімен өзара әрекеті үшін желілік қосымшаларға екі интерфейсті ұсынады және ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/21.wav,бару жолын таңдауды қажет етеді бірақ баламалы бір мәнді емес бағдарлау байланыс арналар нұсқасы бар желілерде ғана орын негізгі түсініктер локалды аймақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/210.wav,жүзеге асырылған интерфейсінің кең тараған нұсқасы интерфейсі хаттамасы бойынша сеанстар мен дейтаграмм қызметтеріне қол жеткізудің стандартты механизмі ортасында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/211.wav,үдеріс аралық коммуникация үшін қолданылатын стандартты хабарламаларын және деректеу қызметін қолданатын хаттамалармен коммуникациямен стандартты механизмді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/212.wav,транспортық хаттамалар міндетті логикалық байланысты орнатумен немесе онсыз компьютерлер арасында байланысты ұйымдастыруға мүмкіндік хаттамасы бір дегенде үлкен көлемді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/213.wav,ақпараттарды жіберетін немесе деректердің алынғанын растауды міндетті логикалық байланысты орнатуды талап ететін қосымшаларды қамтамасыз хаттамасы логикалық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/214.wav,интернет деңгейінің хаттамалары интернеттің дейтаграммаларын және пакеттерін инкапсуляциялайды және маршруттаудың керек алгоритмдерімен басқарады интернет деңгейлерімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/215.wav,жүзеге асырылатын маршруттау функциялары басқа желілермен компьютерлердің өзара іс-әрекеттері үшін керек ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/216.wav,төрт деңгейлі модельдегі интернет деңгейі моделінің желілік деңгейіне сәйкес келеді және бес хаттаманы біріктіреді түйіндердің физикалық мекен жайларын анықтауға мүмкіндік ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/217.wav,береді қабылдайтын түйінде кері рұқсат мекен-жайын қамтамасыз етеді байланыс қателері жайлы компьютерлердің хабарламалармен алмасу мүмкіндігі топтағы мүшелеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/218.wav,желілік интерфейстің деңгейі модельдің негізіне жатады барлық жергілікті жалпы қалалық және ауқымды желілер мен қашықтықтан рұқсат етілген желілер мысалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/219.wav,сигналдарды бергенде және деректерді кодтағанда кабельдерге түрлі талаптар қояды төрт деңгейлі модельдегі желілік интерфейс деңгейі моделінің арналық және физикалық деңгейлеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/22.wav,тақырыптың мазмұны жұмыс істеу аумағына байланысты мыналарға бөлінеді локалды аймақтық немесе ауқымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/220.wav,сәйкес келеді және кадрларды қабылдау мен беруге жауап береді желі бойынша жеке блоктар түрінде жіберілетін ақпарат пакеттері болып табылады желілік деңгей желіден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/221.wav,хаттамаларының стегі технологиясының екі негізгі топтарын сүйемелдейді тізбектелген арналар қашықтықтан қол жетімді ұқсас арналар сандық және ерекшеленген арналар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/222.wav,әдетте трафик немесе хаттамаларын қолданып тізбектелген арна арқылы беріледі де осы хаттамаларды қолдау қызметімен жүзеге хаттамасымен салыстырғанда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/223.wav,хаттамасы қауіпсіздіктің жоғарылық деңгейін қамтамасыз етеді және қателерді анықтау мен конфигурацияны басқару бойынша толығырақ мүмкіндіктерді ұсынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/224.wav,сондықтан ол тізбектелген арна бойынша байланыс үшін ұсынылады қоса айтқанда пакеттер коммутациясына негізделген желілер кадрларды және берудің асинхронды режимін қайта ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/225.wav,хаттамасы міндетті түрде бұл логикалық байланыс орнататын деректерді берудің сенімді қызметі ақпарат сегменттермен беріледі сондықтан түйіндерге байланысты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/226.wav,жіберудің сенімділігі әрбір жіберілетін сегментке реттік нөмірдің меншіктелуін қамтамасыз етеді егер сегмент одан да кішірек бөліктерге бөлінетін болса реттік нөмірлер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/227.wav,қабылдаушы түйінге сегменттің барлық бөліктері алынғанын немесе алынбағандығын білуге мүмкіндік береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/228.wav,қабылдаушы түйін деректерді алған кезде белгілі уақыт мерзімінің ішінде растауды қайтару керек егер жөнелтуші растауды алмаса ол ақпарат жіберуді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/229.wav,қайта орындайды зақымдалған сегменттерді қабылдайтын түйін лақтырып жібереді өйткені мұнда растау жіберілмейді жөнелтуші сегментті қайта жібереді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/23.wav,абоненттері бір-бірінен алыс емес ара шықтықта орналасқан желі локалды есептеуіш желі деп жақын аумақ шегінде орналасқан абоненттерді біріктіреді қазіргі таңда ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/230.wav,хаттамасы деректерді дискретті пакеттерге бөледі және олардың жеткізілуіне кепілдік береді бірақ факт жүзінде ақпарат жеткізілу хаттамасымен жүзеге деңгейінде кіріс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/231.wav,пен шығыс пакеттер дейтаграммалар деп аталады пакетті желілік деңгейден жіберген кезде оның тақырыпшасына дейтаграммасының өрістері қосылады олар мына кестеде ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/232.wav,хаттамасы логикалық байланыс орнатуды талап етпейтін және пакеттердің қатаң тізбектілігі мен жеткізілуді кепілдендірмейтін дейтаграммалар бақылау сомалары міндетті емес ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/233.wav,ол деректерді жоғары сенімді желілер бойымен компьютер процессорларына және желі қорларына аса жүк түсірмей жіберуге мүмкіндік хаттамасы деректер алудың расталуын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/234.wav,осындай бағдарламалар бір жібергенде деректердің үлкен емес мөлшерін хаттамасын қолдана отырып кең таралымды пакеттер жіберіледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/235.wav,хаттамасын қолданатын қызмет пен қосымшаларға және мысал ретінде келтіруге болады хаттамасының стегі үшін өндірістік стандартталған хаттамалар пакеті хаттамалар стегінің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/236.wav,өздері үшін және желілерінде басқару мен коммуникация үшін қызметтер жиынының кеңейтілген сүйемелдеуі бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/237.wav,қазіргі барлық хаттамаларын сүйемелдейді осыған қоса көбіне үлкен желілердегі трафиктің негізгі бөлігі хатамасы бойынша хаттамасының пакеті интернеттің стандарты деп ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/238.wav,бұдан бөлек түрлі жүйелер арасында деректерді беретін және қатынау рұқсатын қамтамасыз ететін көп стандартты коммуникациялық утилиттер бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/239.wav,олардың кейбіреулері мысалға мен хаттамалары желілері интернетпен оңай хаттамасы жақсы қамтамасыздандырылған және қолдану ыңғайлығын өнімділігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/24.wav,абоненттерін аумақтық шашырауына нақты шектеулер жоқ көбінесе ондай желі нақты объектіге сыныбына жеке кәсіпорындар фирмалар банкілер офистер корпорациялар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/240.wav,хаттамалары барлық түйіндерді байланыстыру үшін желілік сүйемелдеуді және компьютерді байланыстыруды және желілердің өзара әрекетіне қатысты стандарттардың сақталуын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/241.wav,қамтамасыз хаттамасының стектерінде деңгей бар желілік интернет транспорттық және қолданбалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/242.wav,желілік интерфейстің денгейі модельдің негізіне жатады барлық жергілікті жалпы қалалық және ауқымды желілер мен қашықтықтан рұқсат етілген желілер мысалы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/243.wav,сигналдарды бергенде және деректерді кодтағанда кабельдерге түрлі талаптар қояды төрт деңгейлі модельдегі желілік интерфейс денгейі моделінің арналық және физикалық денгейлеріне ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/244.wav,сәйкес келеді және кадрларды қабылдау мен беруге жауап береді желі бойынша жеке блоктар түрінде жіберілетін ақпарат пакеттері болып табылады желілік деңгей желіден ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/245.wav,хаттамасы деректерді дискретті пакеттерге бөледі және олардың жеткізілуіне кепілдік береді бірақ факт жүзінде ақпарат жеткізілу хаттамасымен жүзеге денгейінде кіріс ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/246.wav,пен шығыс пакеттер дейтаграммалар деп аталады пакетті желілік деңгейден жіберген кезде оның тақырыпшасына дейтаграммасының өрістері қосылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/247.wav,компоненттерден құрастырылады компьютерлер кабельдік жүйе желілік адаптерлер қосымша желілік қондырғылар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/248.wav,қазіргі кезде компьютерлік желілерге қосу үшін кабельдерді қолданады желінің жұмысын қанағаттандыруына байланысты кабельдер үш түрге бөлінеді оларды компьютерлер арасында ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/249.wav,көптеген желілерде кабельдің үш түрі пайдалыналады коаксиалды есулі қос өткізгіш экрандалмаған және экрандалған оптикалы талшықты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/25.wav,аймақтық желілер қала аудан облыс және ұсақ елдің де абоненттерін байланыстырады көбінесе аймақтық абоненттері арасындағы ара ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/250.wav,коаксиалды кабель кеңінен қолданылады бұл екі себеппен түсіндіріледі біріншіден ол жеңіл және пайдалануға ыңғайлы екіншіден орнату өте қауіпсіз ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/26.wav,ауқымды желілер жиі түрде әр елдерде немесе құрлықтарда орналасқан үлкен арақашықтықтардағы абоненттерді қосады мұндай желі абоненттерінің арасындағы өзара әрекет ету ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/27.wav,байланыстың телефон желілері радиобайланыс желілері және де спутниктік байланыс негізінде жүзеге асуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/28.wav,ауқымды аймақтық және локалды есептеуіш желілердің бірігуі көп желілік иерархияларды құруға мүмкіндік береді олар өте үлкен ақпараттық массивтерді өңдеудің қуаты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/29.wav,экономиканың мақсатты бағытталған құралдары және шектелген ақпараттық қорларға қатынауды қамтамасыз етеді локалды есептеуіш желілер компоненттер ретінде аймақтық ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/3.wav,коммуникациялық ішкі желінің буындары жоғары өткізушілік қабілеті бар магистралды байланыс арналары арқылы өзара байланысқан үлкен желілерде коммуникациялық ішкі желіні ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/30.wav,мәлімет жіберуді ұйымдастыру принциптері бойынша желілерді екі топқа бөлуге болады тізбекті кең таралымды тізбекті желілерде мәліметтерді жіберу бір тораптан екіншіге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/31.wav,тізбекпен орындалады және әрбір торап алынған мәліметтерді әрі қарай ретрансляциялайды барлық ауқымды аймақтық және көптеген локалды желілер осы типке жатады кең таралымды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/32.wav,топология немесе желі топологиясы термині компьютерлердің кабельдердің және басқа да желі компоненттерінің орналасуын сипаттайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/33.wav,топология мамандар желі құрастыру негізін бейнелеуде қолданатын стандартты термин желі топологиясы оның сипатына себепші болады осы немесе басқа топологияны таңдауға мыналар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/34.wav,әсер етеді қажетті желілік жабдықтау құрамы желілік жабдықтау сипаттамасы желіні кеңейту мүмкіндіктері желіні басқару әдісі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/35.wav,қорлар мен басқа желі тапсырмаларын орындап ортақ пайдалану үшін компьютерлер бір-біріне қосылуы қажет желіде бұл мақсат үшін көбіне кабель қолданылады бірақ ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/36.wav,әртүрлі кабельдер түріне тиісінше әртүрлі желілік тақшамен желілік және басқа да компоненттермен компьютердің өзара орналасуы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/37.wav,әр желі топологиясының шарттары бармысалы ол тек кабель түрін ғана емес сонымен қатар оны қолдану әдістерін ұсынады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/38.wav,барлық желілер үш базалық топологияның көмегімен жасалынды шина жұлдызша сақина егер компьютерлер бір кабель бойында жалғанса онда бұл топология шина деп аталады егер де ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/39.wav,компьютер кабель сегментінде жалғанып және ол бір нүктеден немесе концентратордан шыққан болса онда бұл топология жұлдызша деп аталады егер де компьютер жалғанған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/4.wav,абонеттік ішкі желі буындары коммутация тораптарына абоненттік байланыс арналарымен көбінесе бұл орташа жылдамдықты телефон байланыс арналарымен қосылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/40.wav,желі топологиялары негізінде базалық топология қиын олардың қиын комбинациялары да кездеседі яғни бір топологияның өзінде бірнеше топология біріктіріледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/41.wav,шина тплгиясын көбінесе сызықтық шина деп атайды берілген топология ең қарапайым және көп тараған топологияға жатады онда магистраль не сегмент деп аталатын бір кабель ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/42.wav,шина топологиялы қарапайым желі шина топологиясында компьютерлер мәліметтерді электр сигналы түрінде кабель арқылы белгілі бір компьютерге жібереді компьютердің шина арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/43.wav,әрекеттестік процесін түсіну үшін мына түсініктерді білу қажет сигнал беру сигналдың шағылысуы терминатор ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/44.wav,деректер электр сигналдары түрінде желінің барлық компьютерлеріне жіберіледі ол деректерді осы сигналға шифрланған мекен-жайға сәйкес компьютер қабылдайды сонымен қатар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/45.wav,желіде бір компьютер ғана деректерді жібергендіктен оның өнімділігі шинаға қосылған компьютерлер санына байланысты болады олар көп болған сайын желі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/46.wav,компьютерлердің санынан басқа желінің жылдамдығына көптеген факторлар желідегі компьютердің аппараттық қамтамасыздандыру сипаттамасы деректерді жіберудегі компьютердің ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/47.wav,жиілігі желілік қосымшаларда жұмыс істеу түрі желілік кабель түрі желідегі компьютерлердің ара қашықтығы әсер етеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/48.wav,кодталған сигналдарды кабель арқылы беру үшін екі технология пайдаланылады тар жолақты және кең жолақты сигнал беру ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/49.wav,тар жолақты сигнал беру жүйесі мәліметтерді бір жиілік санды сигнал түрінде береді сигналдар дискретті электрлі немесе түсті импульсті болады мұндай тәсілде байланыс арнаның ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/5.wav,қолданылатын коммуникациялық ортаға байланысты желілер моноарнасы бар желілерге сондай-ақ иерархиялық толық байланысы бар желілер және аралас топологиясы бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/50.wav,барлық сыйымдылығы бір импульсті беру үшін пайдаланылады басқаша айтқанда санды сигнал кабельдің барлық өткізу жолын пайдаланады өткізу жолы бұл кабель арқылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/51.wav,желідегі тар жолақты берілетін әрбір құрылғы мәліметтерді екі бағытта жібереді ал кейбіреуі бір уақытта әрі жібереді әрі қабылдайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/52.wav,кабель арқылы жылжып сигнал біртіндеп өшіп бұрмалануы мүмкін егер кабель тым ұзын болса онда оның соңындағы сигнал қатты ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/53.wav,мұндайды болдырмау үшін тар жолақты жүйеде қайталағыштарды кейбір интервал жиілігі қолданылатын аналогтық сигнал түрінде береді сигналдар үздіксіз электромагнитті немесе оптикалық талшықтар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/54.wav,Жаңа замандағы желілерде қолданылып жүрген кабельдердің бірнеше түрлері бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/55.wav,егер қажетті өткізу жолақпен қамтамасыздандырылса онда бір кабель бойымен бір уақытта бірнеше жүйелер өте алады мысалы теледидар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/56.wav,әрбір деректер беру жүйесіне өткізу жолының бөлігі бөлінеді берілген жүйемен байланысты барлық құрылғылар өткізетін жолақтың бөлінген бөлігімен жұмыс істеу жағдайына келтірілуі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/57.wav,егер тар жолақты жүйеде сигналдар тек бір бағытта берілсе онда барлық құрылғылар мәліметтерді қабылдап әрі оны бере алатындай болу ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/58.wav,үшін сигналдар өтетін екі жолақ болу керек екі негізгі шешім қабылданады өткізу жолағын әртүрлі жиілікте жұмыс істейтін екі арнаға бөлу бір арна сигналдарды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/59.wav,деректердің жіберілуін күтетін компьютерлер саны неғұрлым көп болса соғұрлым желі жұмысы да жай болады әрине компьютерлердің санына желі жұмысы тікелей ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/6.wav,желілерге бөлінеді моноарнасы бар желілерде мәліметтер тек бір жолмен ғана жүре алады бұларда абоненттердің ақпарат алуы мәліметтер пакеттерінің мекен-жай бөлімі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/60.wav,байланысты деп те айтуға болмайды себебі желінің өнімділігіне көптеген факторлар әсер етеді аппараттық қамтамасыз ету деректер беру жиілігі жұмыс атқаратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/61.wav,шина пассивті топология мұнда компьютер желі бойынша жіберілген деректерді тыңдайды бірақ оларды жіберушіден алушыға ауыстырмайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/62.wav,сондықтан егер компьютер істен шықса онда басқаларға әсер етпейді деректер не электрлік сигналдар барлық желі бойынша таралады кабелдің бірінші ұшынан екінші ұшына қарай егер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/63.wav,ешқандай арнайы әрекеттер жасамасақ онда кабельдің соңында сигнал шағылысып басқа компьютерлерге деректерді жіберу жұмысын атқаруға мүмкіндік бермейді сондықтан ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/64.wav,электр сигналдары шағылыспас үшін кабельдің әрбір ұшына осы сигналдарды жұтатын терминатор қондырғысын қою қажет ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/65.wav,деректер желінің барлық компьютерлеріне жіберіледі бірақ ол деректерді шифрланған мекен-жайына сәйкес компьютер ғана қабылдайды терминатор сигналдарды сөндіріп отырады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/66.wav,желілік кабель үзілсе кабельдің бір немесе бірнеше ұштарында терминатор болмаған жағдайда желі жұмысы тоқтап қалуы мүмкін желідегі компьютерлер жұмысқа қабілетті ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/67.wav,шығып кеткен кабель терминатормен жабдықталмағандықтан желі жұмысында бөгет болуы мүмкін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/68.wav,шина топологиялы желідегі кабель әдетте екі тәсілмен ұзартылады кабельдің екі бөлігін бірікітіру үшін баррел-коннекторды қолданады бірақ оларда сигналдар әлсірейтіндіктен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/69.wav,көп пайдалануға болмайды бірнеше қысқа бөліктерді біріктіргенше бір ұзын кабель қолданған жөн ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/7.wav,иерархиялық көп байланысты және аралас топологиясы бар желілер мәліметтерді тарату үдерісінде бағдарлауды яғни әрбір торапта ақпараттың әрі қарай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/70.wav,кабельдің екі бөлігін біріктіру үшін қайталағыштар қолданылады коннектордан айырмашылығы ол сигналды келесі сегментке жіберер алдында күшейтеді сондықтан баррел-коннектор орнына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/71.wav,қайталағыш пайдаланған жөн немесе бір ұзын кабель үлкен арақашықтықта сигналдар бұзылмай жетеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/72.wav,жұлдызша топологиясында кабель сегмент көмегімен барлық компьютерлер концентратор аталынған орталық компонентке қосылады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/73.wav,берілетін компьютерден сигналдар концентратор арқылы барлығына келіп түседі бұл топология есептеуіш техниканың алғашкы кезінде компьютерлер орталық басты компьютерге жалғанған ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/74.wav,кезде пайда болған бұл топологияны іске асыратын стандарты және қайталағыш кабельдерді жалғап сигналдарды күшейтеді жұлдызша топологиялы желіде желі конфигурациясын басқару ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/75.wav,мен кабельді қосу орталықтандырылған бірақ кемшілігі де бар барлық компьютерлер орталық нүктеге қосылғандықтан үлкен желілер үшін кабельдер шығыны едәуір көбейеді сонымен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/76.wav,желідегі басқа компьютерлерге бұл әсер етпейді жұлдызша топологиялы қарапайым желі егер желіде тек бір компьютер қана концентратормен байланып істен шықса онда осы компьютер ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/77.wav,ғана желіде ақпарат ала алмайды қалған желідегі компьютерге әсер етпейді қазіргі таңда желінің стандартты компоненті концентратор болып табылады концентраторлар белсенді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/78.wav,және белсенді емес деп бөлінеді белсенді концентраторлар сигналдарды қайталағыштар сияқты береді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/79.wav,кейде оларды көп портты қайталағыш деп атайды олардың бастап компьютер қосуға арналған порттары бар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/8.wav,бару жолын таңдауды қажет етеді бірақ баламалы бір мәнді емес бағдарлау байланыс арналар нұсқасы бар желілерде ғана орындалады мұндай желілер ақпаратты бағдарлауы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/80.wav,кейбір концентраторлар белсенді емес болады олар сигналды өзінен өткізіп жіберіп оны күшейтпейді және қалыпқа келтірмейді белсенді емес концентраторларды қаматамасыздандыратын ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/81.wav,концентраторлар құрамы деп аталады егер де оған әртүрлі кабель жалғауға болса концентратормен құрылған желі үлкейтуге және басқа концентраторлар қосуға оңай ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/82.wav,концентратор концентратордың қолдануға қолайлылығына мыналар жатады жай өзгертулер және желіні үлкейту бұнда бір компьютер немесе концентратор қосуға болады әртүрлі кабель ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/83.wav,желінің жұмысын орталықтандырылған түрде бақылау көптеген желілерде концентраторлар диагностикалық мүмкіншіліктермен қамтамасыздандырылған олар қосылудың жұмыс қабілеттілігін ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/84.wav,компьютердің желілік тақшасы ілген қос сым арқылы концентраторға жалғанады жалғанатын адаптерлер саны концентратор ұяшықтарының санымен анықталады адаптер мен хаб арасындағы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/85.wav,максималды ұзындығы ал екі адаптер арасында болуы мүмкін ұзындықты қосымша хаб қолдану арқылы қосуға болады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/86.wav,сақина топологиясында компьютерлер сақина тәрізді бекітілген кабельдерге қосылған сондықтан кабелде терминатор қосатын бос ұшы болмайды сигналдар бір бағытта сақина аркылы ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/87.wav,жіберіліп әрбір компьютерден өтеді белсенді емес шина топологиясына қарағанда мұнда әрбір компьютер қайталағыш рөлін атқарып сигналдарды күшейтіп келесі компьютерге ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/88.wav,сақиналы желіде деректер беру принциптерінің бірі маркер беру деп аталады маркер бір компьютерден келесіге көшіп жүре береді хабар жіберетін компьютер маркерге мекен-жайды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/89.wav,және хабарды енгізеді анықтаған мекен-жайға жеткенше маркер жолдағы әрбір компьютерден өтеді ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/9.wav,ақпараттық-есептеу желіні бұл мәліметтер алмасу арналарымен біріктірілген компьютерлерінің негізгі мақсаты осы желіде бөліктелген қорларға ыңғайлы және сенімді қатынауды ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/90.wav,анықталған мекен-жай хабарды алған соң хабарды жөнелтушіге деректерді алғаны туралы сигнал жібереді хабарды жөнелтуші дәлелдеме алған соң жаңа маркер құрып ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/91.wav,оны желіге қайтарады бір қарағанда маркерді беруі көп уақыт алатын сияқты болып көрінеді бірақ маркер жарық жылдамдығымен қозғалады сақинада маркер секундына ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/92.wav,қабылдап оны сақина бойынша жібереді қазіргі кезде шина жұлдызша сақина принципі бойынша желілерді біріктіру топологиялары ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/93.wav,жұлдызша-шина топологиясы бұл шина мен жұлдызша топологияларының комбинациясы көбінесе ол былай болады жұлдызша топологиялы бірнеше желілер магистралды сызықтық шина көмегімен ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/94.wav,жұлдызша-шина топологиялы желі мұндай жағдайда бір компьютердің істен шығуы желіге ешқандай әсерін тигізбейді басқа компьютерлер сол қалпы бір-бірімен әрекеттеседі ал ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/95.wav,концентратордың бұзылуы оған қосылған компьютерлер мен концентраторлардың тоқтауына әкеледі ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/96.wav,жұлдызша-сақина жұлдызша-сақинаға ұқсайды екі топологияда да компьютерлер шина немесе сақина құрастыратын концентраторларға қосылған айырмашылығы жұлдызша-шинада концентраторлар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/97.wav,магистралды сызықтық шинамен біріктірілген ал жұлдызша сақинада басты концентратор негізінде олар жұлдызша құрады ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/98.wav,бірнеше компьютерлік желілерді біріктіруде немесе бөлшектеуде басқа да желілік құрал-жабдықтар қолданылады көпірлер коммутаторлар шлюздер маршруттауыштар ./sp_corp/part_2/audio_part_2/98/99.wav,иерархиялы жұлдызша желісі желіні ұлғайтуда және концентраторлары қолданылады концентраторында кіріс сигналдарын бүкіл порттары қайталайды ал келесі компьютер